ေဆာငး့ပါ့တခုတျငး ကမာၻေက္ား သတငး့စာဆရာ၊ စာေရ့ဆရာ ေသာမတးစးဖရီ့တးမနး့က စတနး့ဖုိ႔

တကသုိလးမြ ပါေမာကးခ လယးရီဒိုငး့မျနး့ ေ်ပာႀကာ့ခဲံသညးကုိ ်ပနးလညးကုိ့ကာ့ထာ့တာ

ေတျ႔ရသညး။ ကုိ့ကာ့ထာ့သညးံ စာေႀကာငး့ေလ့မြာေတာံ ေအာကးပါအတုိငး့်ဖစးသညး။

“If you don’t get governance right, it is hard to get anything else right that the government

needs to deal with”.

အဓိပါယးမြာ အုပးခ္ဳပးစီမဵမြဳကုိ မြနးကနးေအာငး မလုပးႏုိငးလြ္ငး၊ အ်ခာ့ အစုိ့ရတရပး အေန်ဖငးံ

လုပးေဆာငးရမညးံ အရာမ္ာ့ကုိ မြနးကနးစျာ လုပးေဆာငးဘုိ႔ရာ မလျယးကူဟု ဆုိထာ့်ခငး့်ဖစးသညး။

ယေန႔ေခတးတျငး ဂါ့ဗာ့နကးစး (governance) ဆုိသညးံ စကာ့ရပးသညးံ ေရ့ပနး့စာ့လာသညးံ

အသုဵ့အႏြဳနး့ ်ဖစးလာသညး။ အထူ့သ်ဖငးံ ကမာၻဘဏးတုိ႔လုိ၊ ကုလသမဂၢတုိ႔လုိ ႏုိငးငဵတကာ အစုိ့ရ

အဖျ႔အ
ဲ စညး့မ္ာ့၊ ဂ္ပနးအစုိ့ရ၏ ဂ္ဳိကးကာ(JICA)ဂ္ပနးအ်ပညး်ပညးဆုိငးရာ ပူ့ေပါငး့ေဆာငးရျကးေရ့

ေအဂ္ငးစီတုိ႔လုိ သကးဆုိငးရာ အလြဴရြငးႏုိငးငဵမ္ာ့၏ ႏုိငးငဵတကာ ဖျဵ႔်ဖိဳ့မြဳ အကူအညီေပ့အပးသညးံ

အဖျ႔အ
ဲ စညး့မ္ာ့ ႏြငးံ ႏုိငးငဵတကာ အနးဂ္ီအုိမ္ာ့ မႀကာခဏ သုဵ့စျဲသညးကုိ ေတျ႔ရသညး။

ပညာရြငးမ္ာ့ အေန်ဖငးံလညး့ ဂါ့ဗာ့နကးစး ႏြငးံ ပတးသကး်ပီ့ သုေတသနမ္ာ့ ်ပဳလုပး်ခငး့၊

စာတမး့မ္ာ့ ေရ့သာ့်ခငး့၊ ေဆျ့ေႏျ့တုိငးပငး်ခငး့မ္ာ့ ်ပဳလုပးႀကသညး။ ဿှရာစုမြာ

ဂါ့ဗာ့နကးစးသညး ႏုိငးငဵတခုအတျကးေရာ၊ ကမာၻတခုလုဵ့ အတျကးပါ အငးမတနး အေရ့ပါသညးံ

အေႀကာငး့အရာ ်ဖစးလာသညး။

အမ္ာ့အာ့်ဖငးံကေတာံ ဂါ့ဗာ့နကးစးကုိ ်မနးမာလုိ အုပးခ္ဳပးစီမဵမြဳဟု ေခၚဆုိႀကသညး။

ယခငးကေတာံ ႏုိငးငဵတႏုိငးငဵ၏ အုပးခ္ဳပးစီမဵမြဳဆုိလြ္ငး ဗဟုိအစုိ့ရမ္ာ့ (central governments or

national governments) ကုိသာ ေ်ပ့်မငးေယာငးမိေလသညး။ အစုိ့ရကသာ သကးဆုိငးရာ ႏုိငးငဵ

နယးနမိတးအတျငး့ ေနထုိငးသညးံ အမ္ာ့်ပညးသူ ႏြငးံ သကးဆုိငးသညးံ အေႀကာငး့ကိစမ္ာ့ကုိ

အုပးခ္ဳပးစီမဵေလသညး။ လုိအပးသညးံ ေပၚလစီမူွါဒမ္ာ့ ခ္မြတး်ခငး့၊ ဥပေဒ၊ နညး့ဥပေဒမ္ာ့၊

လုပးထုဵ့လုပးနညး့မ္ာ့ ထုတး်ပနး်ခငး့ အေကာငးအထညး ေဖၚ်ခငး့တုိ႔ကုိ ေဆာငးရျကးသညး။

ယခုအခါတျငးေတာံ ဂါ့ဗာ့နကးစးသညး အစုိ့ရတခုတညး့်ဖငးံသာ သကးဆုိငးသညးံ

အရာမဟုတးေတာံသလုိ၊ ဂါ့ဗာ့နကးစးကုိ အမ္ဳိ့အစာ့ အမ္ဳိ့မ္ဳိ့ ချ်ဲ ခာ့သုဵ့စျဲ ေနသညးကုိ

ေတျ႔်မငးရသညး။ ဥပမာ water governance၊ energy governance၊ environmental

governance ဟုက႑အလုိကး ဂါ့ဗာ့နကးစးကုိ ေလံလာသုဵ့သတးႀကသလုိ၊ ေဒသဆုိငးရာ

ဂါ့ဗာ့နကးစး (local level governance)၊ ႏုိငးငဵအဆငးံ ဂါ့ဗာ့နကးစး (national level

governance)၊ ႏုိငးငဵတညးရြိရာ ေဒသတျငး့ဆုိငးရာ ဂါ့ဗာ့နကးစး (regional level governance)

မြသညး ႏုိငးငဵတကာ ဂါ့ဗာ့နကး (global level governance) ဟု်ပီ့လညး့ နယးနမိတးမ္ာ့

ချ်ဲ ခမး့ေလံလာ သုဵ့သတးႀကသညးကုိ ေတျ႔ရသညး။

ထုိအခါမြာ ကျ္ႏုးပးတုိ႔ အေန်ဖငးံ သုဵ့သတးရမညးမြာ အဘယးေႀကာငးံ ဂါ့ဗာ့နကးစး (သို႔)

အုပးခ္ဳပးစီမဵမြဳသညး ဗဟုိအစုိ့ရ တခုတညး့်ဖငးံသာ မလုဵေလာကးေတာံသလုိ၊ အဘယးေႀကာငးံ

ယငး့ကုိ က႑မ္ာ့ ချ်ဲ ခာ့ေလံလာ်ခငး့၊ ႏုိငးငဵအဆငးံသာမဟုတးေတာံဘဲ ်မိဳ႕ရျာအဆငးံ၊

ေဒသတျငး့အဆငးံမြသညး ႏုိငးငဵတကာ အဆငးဟ

ံ ု အဆငးံမ္ာ့ ချ်ဲ ခာ့်ပီ့၊ အုပးခ္ဳပးစီမဵ်ခငး့

်ပဳလာရသနညး့ဟူေသာ ေမ့ချနး့မ္ဳိ့်ဖစးသညး။

တနညး့အာ့်ဖငးံ ေ်ပာမညးဆုိလြ္ငး ယငး့သုိ႔ ဂါ့ဗာ့နကးစး (သု)ိ႔ အုပးခ္ဳပးစီမဵမြဳဆုိငးရာ အယူအဆမ္ာ့

ေ်ပာငး့လဲလာရ်ခငး့မြာ ဂလုိဘယးလုိကးေဇ့ရြငး့ ေရစီ့ေႀကာငး့်ဖငးံ အဓိက သကးဆုိငးေလသညး။

ဿွရာစုေႏြာငး့ပုိငး့မြ စ်ပီ့ ႏုိငးငဵမ္ာ့ အႀကာ့ စစးေရ့၊ စီ့ပျါ့ေရ့၊ လူမြဳေရ့၊ ယဥးေက့္မြဳ အရ

အ်ပနးအလြနး ဆကးဆဵမြဳမ္ာ့ အဆမတနး တုိ့ပျါ့လာခဲံသညး။ အထူ့သ်ဖငးံ စီ့ပျါ့ေရ့

အရဆကးဆဵမြဳမ္ာ့သညး အငးမတနး မ္ာ့်ပာ့သညး။ ဥပမာ ႏုိငးငဵမ္ာ့အႀကာ့ ေငျေႀက့စီ့ဆငး့မြဳမ္ာ့၊

ရငး့ႏြီ့်မြဳပးႏြဵမြဳမ္ာ့၊ ကုနးသျယးမြဳမ္ာ့ အငးမတနး မ္ာ့်ပာ့လာခဲံသညး။ ထုိကဲံသုိ႔ပငး အေတျ့အေခၚ

အယူအဆမ္ာ့၊ သတငး့အခ္ကးအလကး မ္ာ့သညးလညး့ တုိ့တကးလာသညးံ ဆကးသယ

ျ းေရ့
နညး့စနစးမ္ာ့၊ ကူ့သနး့သျာ့လာမြဳမ္ာ့ ႏြငးံ အတူ ႏုိငးငဵမ္ာ့အႀကာ့ လ္ငး်မနးစျာ စီ့ဆငး့ေနသညးကုိ

ေတျ႔ရသညး။ ထုိကဲံသုိ႔ ႏုိငးငဵမ္ာ့အႀကာ့ အဆမတနး တုိ့ပျါ့လာသညးံ ဆကးဆဵေရ့မ္ာ့ ႏြငးံ

အတူတကျ ႀကီ့မာ့သညးံ ်ပသနာမ္ာ့လညး့ ေပၚေပါကးလာခဲံသညး။ ၄ငး့်ပသနာမ္ာ့သညး

ႏုိငးငဵတႏုိငးအတျငး့၊ ေဒသတခုအတျငး့မြာသာ ထိနး့ခ္ဳပးထာ့လုိ႔ မရဘဲ၊ တကမာၻလုဵ့

အတုိငး့အတာ်ဖငးံ ႏုိငးငဵအမ္ာ့အ်ပာ့ေပၚသုိ႔ ရုိကးခတးေလသညး။ ဥပမာ်ပရလြ္ငး

ေအအုိငးဒီအကးစးေရာဂါ၊ အိတးခ္းွမး့အငးွမး့ေရာဂါ၊ သဘာွ ပတးွနး့က္ငး ညစးညမး့မြဳ၊

ကမာၻႀကီ့ပူေႏျ့လာမြဳ ႏြငးံ သစးေတာမ္ာ့်ပဳနး့တီ့မြဳတုိ႔ ်ဖစးသညး။

ထုိ်ပသနာမ္ာ့သညး အစုိ့ရတဦ့တညး့ ေ်ဖရြငး့လုိ႔ မရသလုိ၊ အငးမတနး နကးနဲ ရြဳတးေထျ့သညးံ

သေဘာသဘာွရြိသညး။ နမူနာ်ပရလြ္ငး အိတးခ္းွမး့အနးွမး့ (H1N1) ေရာဂါ်ဖစးသညး။

အဆုိပါေရာဂါကုိ ကာကျယးရနး၊ မ်ပနး႔ပျါ့ရနး အတျကး ႏုိငးငဵတကာသုိ႔ ခရီ့သျာ့လာေနႀကသညးံ

ႏုိငးငဵသာ့မ္ာ့ အေန်ဖငးံလညး့ အသိတရာ့ ရြိရြိ်ဖငးံ မိမိတုိ႔သညး ေရာဂါ်ဖစးပျါ့ေနသညးံ ႏုိငးငဵမ္ာ့သုိ႔

သျာ့လာခဲံလြ္ငး၊ ထုိသုိ႔ သျာ့လာခဲံေႀကာငး့ကုိ ခ္ကး်ခငး့အေႀကာငး့ႀကာ့်ခငး့၊ လုိအပးသညးံ

ေဆ့ွါ့ကုသမြဳ၊ ေရာဂါမ်ဖစးေသ့ပါကလညး့ ႀကိဳတငးကာကျယးမြဳမ္ာ့၊ အ်ခာ့သူမ္ာ့သုိ႔

မကူ့စကးရနး အေနအထုိငး ဆငး်ခငး်ခငး့တုိ႔ကုိ ်ပဳလုပးရမညး်ဖစးသညး။ အထူ့သ်ဖငးံ

လုိအပးသညးံအခ္ိနးတင
ျ း ႀကိဳတငးကာကျယးေဆ့ထုိ့်ခငး့ ်ပဳလုပးရမညး်ဖစးသညး။ ထုိသုိ႔ ႏုိငးငဵသာ့

တဦ့်ခငး့စီက အဆုိပါ ေရာဂါႏြငးံပတးသကး်ပီ့ ေကာငး့မျနး မြနးကနးသညးံ အ်ပဳအမြဳမ္ာ့

်ပဳမြဳေနထုိငးရနးမြာ အစုိ့ရတခုတညး့က အမိနး႔အာဏာ်ဖငးံ လုပးေဆာငးေရျ႕မရေခ္။ တဖနး ပုဂၢလိက

စီ့ပျါ့ေရ့လုပးငနး့မ္ာ့မြလညး့ အစုိ့ရအာ့ ွုိငး့ွနး့ကူညီရနး လုိအပးသညး။ ေဆ့ွါ့ထုတးလုပးသညးံ

ကုပဏီမ္ာ့မြ ေရာဂါကာကျယးေဆ့မ္ာ့ အ်မနးဆုဵ့ ထုတးလုပးေပ့်ခငး့၊ ေဆ့ွါ့တငးသင

ျ း့သညးံ

ကုပဏီမ္ာ့မြ အိတးခ္းွမး့အနးွမး့ ေရာဂါကာကျယးေဆ့မ္ာ့ကုိ ႏုိငးငဵတကာ ေစ့္ကျကးမြ အ်မနးဆုဵ့

တငးသျငး့်ခငး့တုိ႔ကို ်ပဳလုပး်ခငး့်ဖငးံ ွုိငး့ွနး့လုပးေဆာငးရမညး ်ဖစးသညး။ ထုိ်ပသနာမ္ာ့ကုိ

ေ်ဖရြငး့ရာတျငး အခ္ိနးသညးလညး့ အငးမတနး အေရ့ပါသညးံ အရာ်ဖစးသညး။

ေအအုိငးဒီအကးစး ေရာဂါသညးလညး့ အိတးခ္းွမး့အနးွမး့ ကဲံသုိ႔ပငး်ဖစးသညး။ အစုိ့ရတခုတညး့က

ေ်ဖရြငး့ရနး မ်ဖစးႏုိငးေခ္။ ထုိေရာဂါ၏ သေဘာသဘာွအရ လူတဦ့တျငး အိတးခ္းအုိငးဗီပုိ့ ရြိမရြိကုိ

အေပၚယဵ ရုပးရညးႀကညးံယုဵ်ဖငးံ မသိႏုိငးေခ္။ ထုိ႔အတူ ေရာဂါကူ့စကးႏုိငးသညးံ

နညး့လမး့မ္ာ့ကလညး့ လိငးတူဆကးဆဵ်ခငး့ တခုတညး့မြ မဟုတးေခ္။ ေရာဂါပုိ့ ကူ့စကးမြဳကုိ

ကာကျယးမြဳလုပးငနး့မ္ာ့ ်ပဳလုပးရာတျငးလညး့ လူတဦ့်ခငး့စီ၏ ေနထုိငးမြဳ အ်ပဳအမြဳသညး

အငးမတနး အေရ့ႀကီ့သညး။ ထုိအတျကးေႀကာငးံ အဆုိပါ ေအအုိငးဒီအကးစးေရာဂါ

ပေပ္ာကးသျာ့ေအာငး သုိ႔တညး့မဟုတး ကူ့စကးမြဳ ေလြ္ာံက္သျာ့ေအာငး ်ပဳလုပးရနးမြာ

အစုိ့ရတဦ့တညး့၏ အရငး့အ်မစးမ္ာ့်ဖငးံေသား၄ငး့ သုိ႔တညး့မဟုတး

အမိနး႔အာဏာတုိ႔်ဖငးံေသား၄ငး့ မလုပးေဆာငးႏုိငးေခ္။ ်ပညးသူအာ့လုဵ့၏ ပူ့ေပါငး့ပါွငးမြဳသညး

အငးမတနး အေရ့ႀကီ့လာခဲံသညး။ ်ပညးသူအာ့လုဵ့ဟု ေ်ပာဆုိလုိကးသညးံ အခါတျငး ပုဂၢလိက

စီ့ပျါ့ေရ့ လုပးငနး့မ္ာ့ပါွငးသလုိ၊ ေဆဗယးဆုိဇုိငးတီ အဖျ႔အ

ဲ စညး့မ္ာ့လညး့ ပါွငးသညး။ ပုဂၢလိက

စီ့ပျါ့ေရ့ လုပးငနး့မ္ာ့ကလညး့ မိမိအဖျ႔အ

ဲ စညး့အတျငး့ အိတးခ္းအုိငးဗီပုိ့ ရြိသူမ္ာ့ကုိ

ချ်ဲ ခာ့ဆကးဆဵ်ခငး့ မ်ပဳရနး၊ အလုပးမြထုတးပယးပစး်ခငး့ မ်ပဳလုပးရနး နာ့လညးရနးလုိအပးသလုိ၊

အိတးခ္းအုိငးဗီ ဗုိငး့ရပးစးပုိ့ကုိ ထိနး့ခ္ဳပးထာ့ႏုိငးသညးံ ေဆ့ွါ့မ္ာ့ ထုတးလုပးေပ့်ခငး့်ဖငးံလညး့

ထုိေရာဂါပုိ့ကုိ ေလြ္ာံက္ေအာငး၊ မ်ပနး႔ပျါ့ေအာငး ေဆာငးရျကးႏုိငးသညး။ ထုိအတူ ေဆဗယးဆုိဇုိငးတီ

အဖျ႔အ
ဲ စညး့မ္ာ့ကလညး့ ရပးရျာအတျငး့ အိတးခ္းအုိငးဗီပုိ့ ကူ့စကးႏုိငးသညးံ အ်ပဳအမြဳ ရြိသညးံ

လူအုပးစုမ္ာ့ကုိ ေဆ့စစးခဵရနး၊ လုိအပးသညးံ ေဆ့ွါ့ကုသမြဳခဵယူရနး၊ အ်ခာ့သူမ္ာ့သုိ႔ မကူ့စကးရနး

ေကာငး့မျနးသညးံ အ်ပဳအမြဳမ္ာ့ကုိ ခဵယူ က္ငးံသုဵ့ရနး ပညာေပ့်ခငး့၊ ကူညီေစာကးေရြာကး်ခငး့၊

ႏြစးသိမးံေဆျ့ေႏျ့်ခငး့ တုိ႔ကုိ ်ပဳလုပးေပ့ႏုိငးသညး။ အစုိ့ရတဦ့တညး့မြ အိတးခ္းအုိငးဗီပုိ့ရြိသညးဟု

ယူဆရသူ အာ့လုဵ့ကုိ ေဆ့စစးခဵရမညးဟု အမိနး႔ထုတး်ပနး်ခငး့်ဖငးံ အႏၱရာယးရြိသညးံ အ်ပဳအမြဳမ္ာ့

ရြိသညးံ လူအုပးစုွငးမ္ာ့ အာ့လုဵ့က ေဆ့စစးခဵႀကမညး မဟုတးေခ္။ မညးသူသညး အိတးခ္းအုိငးဗီပုိ့

ကူ့စကးႏုိငးသညးံ အ်ပဳအမြဳမ္ာ့ကုိ ်ပဳမြဳခဲံသညးဆုိသညးကုိ သိရြိရနးလညး့ မလျယးကူေခ္။

အိတးခ္းအုိငးဗီ ေအအုိငးဒီအကးစး ေရာဂါသညး စီ့ပျါ့ေရ့ ႏြငးံ သကးဆုိငးသလုိ၊ လူမြဳေရ့်ဖငးံလညး့

သကးဆုိငးသညး။ ယဥးေက့္မြဳ်ဖငးံ သကးဆုိငးသလုိ၊ ဘာသာေရ့်ဖငးံလညး့ သကးဆုိငးသညး။

ေနာကးဆုဵ့တျငး ႏုိငးငဵ၏ ႏုိငးငဵေရ့၊ လုဵ်ခဵဳေရ့်ဖငးံလညး့ သကးဆုိငးသညးံ ေရာဂါ်ဖစးသညး။

အလာ့တူပငး အိတးခ္းွမး့အနးွမး့ေရာဂါသညးလညး့ ႏုိငးငဵ၏ စီ့ပျါ့ေရ့၊ လူမြဳေရ့တုိ႔်ဖငးံ

သကးဆုိငးသလို၊ ႏုိငးငဵ၏ လုဵ်ခဵဳေရ့်ဖစးလညး့ သကးဆုိငးသညးံ အေႀကာငး့အရာ ်ဖစးေလသညး။

ေနာကးတခ္ကးမြာ ထုိသုိ႔ အခ္ိနး်ဖငးံ တေ်ပ့ညီ လုပးေဆာငးရနး လုိအပးသညးံ ်ပသနာမ္ာ့ကုိ

ေ်ဖရြငး့ရနး အတျကး တႏုိငးငဵလုဵ့အတုိငး့အတာ်ဖငးံ ်ပညးသူအာ့လုဵ့ ပါွငးလာေအာငး

လုပးေဆာငးရနးမြာ ဗဟုိက ခ္ဳပးကုိငးသညးံ စနစးေဟာငး့သညး အလုပးမ်ဖစးေတာံေခ္။ ဥပမာ

်မိဳ႕ေဒသ တခုအတျငး့ အိတးခ္းွမး့အနးွမး့ ေရာဂါ်ဖစးပျါ့သညး ဆုိပါစုိ႔။ သကးဆုိငးရာ ်မိဳ႕ သို႔မဟုတး

ေဒသ အာဏာပုိငး အဖျ႔အ

ဲ စညး့မ္ာ့သညး ဗဟုိသုိ႔ အဆငးံဆငးံ တငး်ပေနရမညးဆုိပါက

ေရာဂါ်ပနး႔ပျါ့မြဳ မ်ဖစးေအာငး ႀကိဳတငးကာကျယးရနး အခ္ိနးေနာကးက္သျာ့ႏုိငးသညး။ လူအမ္ာ့အ်ပာ့

ေသေႀကပ္ကးစီ့သျာ့ႏုိငးသညး။ တကယးလုိ႔ သကးဆုိငးရာ ်မိဳ႕၊ ေဒသဆုိငးရာ အစုိ့ရအဖျ႔ဲ သုိ႔မဟုတး

အုပးခ္ဳပးေရ့အဖျ႔ဲ (local governments or municipal governments) မ္ာ့ရြိခဲံလြ္ငး၊ ယငး့တုိ႔အာ့

လုပးပုိငးချငးံအာဏာမ္ာ့ ေပ့ထာ့ခဲံလြ္ငး၊ ယငး့တုိ႔သညး အေ်ခအေနကုိ အ်မနးဆုဵ့ ရြိသညးံ

လူအငးအာ့၊ ေငျအငးအာ့၊ ေဆ့ွါ့တုိ႔်ဖငးံ တုနး႔်ပနးႏုိငးမညး ်ဖစးသညး။ တခ္ိနးတညး့မြာပငး ေရရြညး

ႀကိဳတငးကာကျယးေရ့ လုပးငနး့မ္ာ့အတျကးလညး့ ဗဟုိအစုိ့ရ်ဖငံးလညး့ ညြိႏြဳိငး့လုပးေဆာငးႏုိငးမညး

်ဖစးသညး။

ထုိသုိ႔ေသား နကးနရ
ဲ ြဳပးေထျ့သညးံ ်ပသနာမ္ာ့ေႀကာငးံလညး့ အစုိ့ရတဦ့တညး့ကုိသာ

အဓိကထာ့သညးံ အုပးခ္ဳပးစီမဵမြဳ အယူအဆမြ ပုိမိုက္ယး်ပနး႔သညးံ (broader view or expanded

view of governance) အုပးခ္ဳပးစီမဵမြဳ အယူအဆကုိ ႏုိငးငဵတကာ အစုိ့ရ အဖျ႔အ

ဲ စညး့၊ ဖျဵ႔်ဖိဳ့မြဳ

ေအဂ္ငးစီမ္ာ့၊ ပညာရြငးမ္ာ့က လကးခဵက္ငးံသုဵ့လာႀကသညး။ ကမာၻ႔ကုလသမဂၢ ဖျဵ႔်ဖိဳ့မြဳ အစီအစဥး

(UNDP) သညး အုပးခ္ဳပးစီမဵမြဳ်ဖငးံ ပတးသကး်ပီ့ ေအာကးပါအတုိငး့ ခဵယူထာ့သညးဟု

Decentralizing Governance စာအုပး အခနး့ (ှ) From Government Decentralization to

Decentralized Governance တျငး တညး့်ဖတးသူ ႏြစးဦ့်ဖစးသညးံ G. Shabbir Cheema &

Dennis A. Rondinelli တုိ႔က ေရ့သာ့ထာ့သညးကို ေတျ႔ရသညး။

“The United Nations Development Program perceived of governance as those

institutions and processes through which government, civil society organizations,

and the private sector interact with each other in shaping public affairs and through

which citizens articulate their interests, mediate their differences, and exercise their

political, economic and social rights”.

အထကးေဖၚ်ပပါ ကုလသမဂၢ ဖျဵ႔်ဖိဳ့မြဳ အစီအစဥး၏ အယူအဆကုိ ေလံလာႀကညးံလြ္ငး အုပးခ္ဳပးစီမဵမြဳ

(Governance) သညး အမ္ာ့်ပညးသူ ႏြငးံ သကးဆုိငးသညးံ ကိစရပးမ္ာ့ အေပၚ ဆုဵ့်ဖတးခ္ကးမ္ာ့

ခ္မြတးလုပးေဆာငးသညးံ လုပးငနး့စဥးမ္ာ့ ်ဖစးသလို၊ ထုိလုပးငနး့စဥးမ္ာ့မြာ ပုဂၢလိက

စီ့ပျါ့ေရ့လုပးငနး့မ္ာ့ ႏြငးံ ေဆဗယးဆုိဇုိငးတီမ္ာ့ ပါွငးႏုိငးရနး စညး့မ္ညး့စညး့ကမး့

သတးမြတးခ္ကးမ္ာ့်ဖငးံလညး့ သကးဆုိငးသညး။ ထုိအတူ ႏုိငးငဵသာ့မ္ာ့၏ ႏုိငးငဵေရ့၊ စီ့ပျါ့ေရ့၊

လူမြဳေရ့ ဆုိငးရာ အချငးံအေရ့မ္ာ့ကုိ က္ငးံသုဵ့်ခငး့်ဖငးံလညး့ ဿှရာစု အုပးခ္ဳပးစီမဵမြဳသညး

သကးဆုိငးေလသညး။

ထုိအခါ ကျ္ႏုးပးတုိ႔ အေန်ဖငးံ ေကာကးခ္ကးခ္ႏုိငးသညးမြ ေကာငး့မျနးသညးံ အုပးခ္ဳပးစီမဵမြဳ (Good

Governance) တခု ်ဖစးထန

ျ း့လာရနး ႏုိငးသာ့တုိငး့သညး ႏုိငးငဵ၏ အေရ့ကိစမ္ာ့မြာ

တကးႀကျစာျ ပါွငးလြဳပးရြာ့ရနး လုိအပး်ပီ့၊ ထုိသုိ႔ တကးႀကျစာျ ပါွငးလြဳပးရြာ့ႏုိငးရနးလညး့ ႏုိငးငဵသာ့

အချငးံအေရ့မ္ာ့ကုိ က္ငးံသုဵ့ႏုိငးရမညး်ဖစးသညး။

တနညး့်ပနးလညး စဥး့စာ့ႀကညးံလြ္ငး ေကာငး့မျနးသညးံ အုပးခ္ဳပးစီမဵမြဳသညး လစးဘရယး ဒီမိုကေရစီ

ွါဒ ႏြငးံ ထပးတူက္ေနသညးကုိ ေတျ႔ရသညး။ ဒီမိုကရကးတစး အုပးခ္ဳပးစီမဵမြဳ (democratic

governance) ဟုလညး့ ေခၚဆုိလုိ႔ရသညး။ အစုိ့ရ တခုတညး့ အုပးခ္ဳပးသညးံ စနစးမဟုတးေတာံဘဲ

အမ္ာ့်ပညးသူ အုပးခ္ဳပးသညးံ rule by the people ်ဖစးလာသညး။ ယငး့ႏြငးံ ဆကးစပး်ပီ့လညး့

ႏုိငးငဵသာ့တုိ႔၏ ရပုိငးချငးံမ္ာ့ကုိလညး့ က္ငးံသုဵ့ႏုိငးရမညး ်ဖစးသညး။ ထုိအတျကးေႀကာငးံလညး့

ေကာငး့မျနးသညးံ အုပးခ္ဳပးစီမဵမြဳ ်ဖငးံ သကးဆုိငးသညးံ မူမ္ာ့ (good governance principles)

ကုိေလံလာႀကညးံလြ္ငး ႏုိငးငဵသာ့မ္ာ့၏ အချငးံအေရ့မ္ာ့်ဖငးံ ဆကးစပးေနသညးကုိ ေတျ႔ရသညး။

ဥပမာ်ပရလြ္ငး ေကာငး့မျနးသညးံ အုပးခ္ဳပးစီမဵမြဳ မူတခု်ဖစးသညးံ ပျငးံလငး့်မငးသာမြဳ

(transparency) ကုိႀကညးံပါ။ ႏုိးငးငဵသာ့မ္ာ့သညး အစုိ့ရေပၚလစီမူွါဒမ္ာ့ ခ္မြတးသညးံ

လုပးငနး့စဥး ႏြငးံ ပတးသကးသညးံ မြတးတမး့မြတးရာမ္ာ့၊ လုပးငနး့မ္ာ့ အေကာငးအထညး ေဖၚရာတျငး

သုဵ့စျသ
ဲ ညးံ ဘတးဂ္ကး ႏြငးံ လုပးငနး့အစီရငးခဵစာမ္ာ့၊ ႏုိငးငဵအဆငးံ်မငးံ ွနးထမး့မ္ာ့၊

ေရျ့ခ္ယးတငးေ်မြာကးခဵ ႏုိငးငဵေရ့သမာ့မ္ာ့၏ ပုိငးဆုိငးမြဳမ္ာ့ကုိ သိရြိပိုငးချငးံ (the right to know or

the right to information) မရြိဘႏ

ဲ ြငးံ အထကးေဖၚ်ပပါ ေကာငး့မျနးသညးံ အုပးခ္ဳပးစီမဵမြဳ မူ်ဖစးသညးံ

ပျငးံလငး့်မငးသာမြဳကုိ လကးေတျ႔က္ငးံသုဵ့ႏုိငးမညး မဟုတးေခ္။ ထုိေႀကာငးံလညး့

ႏုိငးငဵအေတားမ္ာ့မ္ာ့တျငး အစို့ရမ္ာ့သညး ႏုိငးငဵေတား လုဵ်ခဵဳေရ့ ႏြငးံ သကးဆုိငးသညးံ

အထူ့လြ္ဴိွြကးရနး လုိအပးသညးံ စာရျကးစာတမး့မ္ာ့မြလ်ႊဲ ပီ့၊ အစုိ့ရလုပးငနး့မ္ာ့်ဖငးံ

သကးဆုိငသ
း ညးံ မြတးတမး့မ္ာ့ကုိ အမ္ာ့်ပညးသူ ႀကညးံရြဳေလံလာချငးံ ်ပဳထာ့ရသညး။ ထုိ႔အတူ

ႏုိငးငဵေခါငး့ေဆာငးမ္ာ့၊ အဆငးံ်မငးံ အရာရြိႀကီ့မ္ာ့သညးလညး့ တာွနးမထမး့ေဆာငးမီ

မိမိတင
ျ းရြိသညးံ ပုိငးဆုိငးမြဳမ္ာ့ကို ထုတးေဖၚ်ပသရသညး။ ယငး့ကုိ assets disclosure

ဟုေခၚဆုိသညး။

ထုိကဲံသုိ႔ ႏုိငးငဵသာ့အမ္ာ့အ်ပာ့အာ့ ႏုိငးငဵ၏အေရ့်ဖစးသညးံ ႏုိငးငဵေရ့တျငး

ပါွငးလုပးေဆာငးႏုိငးရနး အချငးံအလမး့မ္ာ့ကုိ ဖနးတီ့ေပ့နုိငးသူကေတာံ ေဆဗယးဆုိဇုိငးတီ

ပငး်ဖစးသညး။ ေဆဗယးဆုိဇုိငးတီ သညး လူထုႏုိငးငဵေရ့ လုပးေဆာငးရနး (သိ)ု႔ ႏုိငးငဵသာ့မ္ာ့အတျကး

တကးႀကျသညးံ ႏုိငးငဵသာ့်ဖစးမြဳ (active citizenship) ကုိ ်ပသႏုိငးသညးံ နယးပယးရပးွနး့

်ဖစးသညး။ သုိ႔ေသားလညး့ ေဆဗယးဆိုဇုိငးတီသညး ႏုိငးငဵေရ့ပါတီမ္ာ့ ႏြငးံ ကျာ်ခာ့ခ္ကးမြာ ရာထူ့

အာဏာ ရရြိရနး အတျကးမဟုတးဘဲ၊ ႏုိငးငဵသာ့အာ့လုဵ့ သို႔မဟုတး သကးဆုိငးရာ

နယးေ်မတခုအတျငး့ ေနထုိငးသူမ္ာ့၏ လူမြဳေရ့၊ စီ့ပျါ့ေရ့၊ ယဥးေက့္မြဳ အစရြိသညးတုိ႔ ႏြငးံ

သကးဆုိငးသညးံ အေ်ခအေနမ္ာ့ အေပၚ ထိခုိကးနစးနာႏုိငးသညးံ အစုိ့ရ ေပၚလစီမူွါမ္ာ့ကုိ

ေ်ပာငး့လဲရနး သို႔တညး့မဟုတး ဆုိ့ွါ့ေနသညးံ အေ်ခအေနမ္ာ့ကုိ ေ်ပာငး့လဲရနး သငးံေတားသညးံ

ေပၚလစီမွ
ူ ါဒမ္ာ့ ခ္မြတးအေကာငးအထညး ေဖၚရနးအတျကးသာ ဦ့တညးလုပးေဆာငးသညးံ

နယးပယးရပးွနး့ ်ဖစးသညး (အေသ့စိတးကုိ ေအာကးတျငး ဆကးလကးဖတးရြဳပါ)။

ေဆဗယးဆုိဇုိငးတတ
ီ င
ျ း ႏုိငးငဵသာ့မ္ာ့ အေန်ဖငးံ ပါွငးလုပးေဆာငး်ခငး့်ဖငးံ အုပးခ္ဳပးစီမဵမြဳကုိ

ေကာငး့မျနးေအာငး မညးသုိ႔လုပးေဆာငးႏုိငးသညးကုိ မေဆျ့ေႏျ့မီ ေဆဗယးဆုိဇုိငးတီ

အယူအဆမ္ာ့ကုိ တငး်ပလုိသညး။

အမ္ာ့သိရြိ်ပီ့ အတုိငး့ ေဆဗယးဆုိဇုိငးတီ ႏြငးံ ပတးသကးလုိ႔ တိက္သညးံ၊ ်ပညးံစုဵသညးံ၊

အာ့လုဵ့လကးခဵထာ့သညးံ ဖျငးံဆုိခ္ကး အယူအဆ တခုေတာံ မရြိေသ့ေခ္။ စာေရ့သူကေတာံ

ယခုေဆာငး့ပါ့တျငး အဂၤလနးႏုိငးငဵ ွါ့ွစး တကသုိလး ဂလုိဘယးလုိကးေဇ့ရြငး့ ႏြငးံ

ရီဂ္ငးနယးလုိကးေဇ့ရြငး စငးတာမြ (center for globalization & regionalization, university of

warwick) ပါေမာကးခ ရနးအတးေရြာံ Jan Aart Scholte ၏ ေဆဗယးဆုိဇုိငးတီ ႏြငးံ ပတးသကးသညးံ

အယူအဆမ္ာ့ ေကာကးႏြဳတးတငး်ပလုိကးရပါသညး။ ၄ငး့က ေဆဗယးဆုိဇိုငးတီ ႏြငးံ ပတးသကးလုိ႔

ေယဘူယ္ အယူအဆ ၄မ္ဳိ့ကုိ ေတျ႔ရသညးဟု သူ၏ ဂလုိဘယး ေဆဗယးဆုိဇုိငးတီ (Global Civil

Society-Opportunity or Obstacle for Democracy?, Scholte, 2007) ေဆာငးပါ့တျငး

ေရ့သာ့ထာ့သညးကုိ ေတျ႔ရသညး။

ပထမ အယူအဆမြာ ေဆဗယးဆုိဇုိငးတီဆုိသညးမြာ လူေတျ၏ စုေပါငး့လုပးကုိငး ႏုိငးသညးံ

အရညးအေသျ့ကုိ ရညးညႊနး့သညး။ ထုိအဆုိအရ ေဆဗယးဆုိဇုိငးတီသညး လူအမ္ာ့ တဦ့ ႏြငးံ တဦ့

သညး့ခဵ်ခငး့တရာ့မ္ာ့ က္ငးံသုဵ့်ပီ့၊ ယုဵႀကညးစိတးခ္စျာ ႏြငးံ အႀကမး့မဖကး ဆကးဆဵသညးံ

နယးပယးကုိ ဆုိလုိသညး။ ဒုတိယကေတာံ ေဆဗယးဆိုဇုိငးတီသညး ႏုိငးငဵေရ့ နယးပယးရပးွနး့

(political space) ်ဖစး်ပီ့၊ ထုိနယးပယးရပးွနး့ အတျငး့မြာ ႏုိငးငဵသာ့ေတျဟာ အမ္ာ့ႏြငးံ

သကးဆုိငးသညးံ လကးရြိ်ဖစးပ္ကးေနသညးံ အေ်ခအေနမ္ာ့ သုိ႔မဟုတး ်ဖစးလာႏုိငးသညးံ

အေ်ခအေနမ္ာ့ကုိ ေတျ႔ဆုဵ ေဆျ့ေႏျ့တငး်ပသညးံ ေနရာလုိ႔ သတးမြတးသညး။ ထုိအဆုိဟာ

အမ္ာ့်ပညးသူ ႏြငးံ သကးဆုိငးသညးံ နယးပယး (public sphere) ဆုိသညးံ အယူအဆမ္ာ့ ႏြငးံ

အေတားပငး ထပးတူ်ဖစးေနသညးဟု ေရြာံက ေရ့သာ့ထာ့သညး။ တတိယအယူအဆ ကေတာံ

ေဆဗယးဆိုဇုိငးတီ ဆုိသညးမြာ အစုိ့ရမဟုတးသညးံ အဖျ႔အ

ဲ စညး့မ္ာ့အာ့လုဵ့၊ အ်မတးအစျနး့

အတျကး မဟုတးသညးံ အဖျ႔အ

ဲ စညး့အာ့လုဵ့၏ နယးပယးရပးွနး့ ဟုသတးမြတးသညး။ ထုိအဆုိအရ

ႏုိငးငဵေရ့ ရညးရျယးခ္ကး မပါသညးံ အဖျွ

႔ဲ ငးမ္ာ့ အပနး့ေ်ဖရနး ဖျ႔စ
ဲ ညး့ထာ့သညးံ

ဘိလကးယကးအသငး့တုိ႔လုိ အဖျ႔မ
ဲ ္ဳိ့ အပါအွငး အစုိ့ရ မဟုတးသညးံ အဖျ႔အ
ဲ စညး့မ္ာ့ အာ့လုဵ့

ပါွငးႏုိငးသညး။ ေနာကးဆုဵ့အယူအဆ ကေတာံ ယေန႔ ေပၚလစီ အသုိငး့အွုိငး့ႀကာ့မြာ

သုဵ့ႏြဳနး့ေနသညးံ ေဆဗယးဆုိဇုိငးတီ အဖျ႔အ

ဲ စညး့မ္ာ့်ဖစး်ပီ့၊ အနးဂ္ီအုိလုိ႔ ေခၚဆုိသညးံ အစုိ့ရ

မဟုတးသညးံ အဖျ႔အ
ဲ စညး့မ္ာ့ non-governmental organizations ကုိ အဓိကေခၚဆုိသညး။

ထုိအဆုိအရ ေဆဗယးဆုိဇုိငးတီ ဆုိသညးမြာ အစုိ့ရ ႏြငးံ ေစ့္ကျကးစီ့ပျါ့ေရ့ အဖျ႔အ

ဲ စညး့မ္ာ့ ႏြငးံ

အ်ပိဳငးတညးရြိေနသညးံ တတိယအုပးစု (third sector) လုိ႔ေခၚသညးံ အ်မတးအစျနး့ အတျကး

မဟုတးသညးံ အဖျ႔အ
ဲ စညး့မ္ာ့၏ နယးပယး်ဖစးသညး။ ယငး့တုိ႔သညး စနစးတက္၊ တရာ့ွငး

မြတးပုဵတငးထာ့်ပီ့ ကျ္မး့က္ငးသညးံ ွနးထမး့မ္ာ့ကုိ ခနး႔အပး ဖျ႔စ

ဲ ညး့ထာ့ႀက်ပီ့၊

ရပးရျာအဖျဲ႔အစညး့မ္ာ့ လုိအပးသညးံ ပညာေရ့၊ က္နး့မာေရ့ ွနးေဆာငးမြဳဆုိငးရာ စီမဵခ္ကးမ္ာ့ကုိ

အေကာငးအထညး်ခငး့ သုိ႔မဟုတး ေပၚလစီမူွါဒမ္ာ့ ေ်ပာငး့လဲရနး သကးဆုိငးရာ သုေတသန

စစးတမး့မ္ာ့ ေကာကးယူ်ပီ့ အစုိ့ရမ္ာ့အာ့ အႀကဵ်ပဳေဆျ့ေႏျ့တငး်ပ ေနႀကသညးံ အဖျ႔အ

ဲ စညး့မ္ာ့

်ဖစးသညး။

ေရြာ႔က မိမိတဦ့ခ္ငး့ အဓိပါယးဖင

ျ းံဆုိမြဳ၊ အယူအဆ အေပၚမူတညး်ပီ့၊ ႏုိငးငဵတကာ

ေဆဗယးဆိုဇုိငးတီ အေပၚေလံလာသုဵ့သတးမြဳမ္ာ့၊ ကျဲ်ပာ့်ခာ့နာ့ ႏုိငးသညးဟု သူ၏ေဆာငး့ပါ့တျငး

ေရ့သာ့ထာ့သညး။ ယငး့အေန်ဖငးံမြဳ ဒုတိယေ်မာကး အယူအဆကုိ ႏုိငးငဵတကာ

ေဆဗယးဆုိဇုိငးတီ ႏြငးံ ပတးသကး်ပီ့ ေလံလာသုဵ့သတးရာတျငး လကးခဵထာ့သညးဟု

ေဖၚ်ပထာ့သညး။ ထုိအယူအဆအရ ေဆဗယးဆိုဇုိငးတီ ဆုိသညးမြာ ႏုိငးငဵသာ့မ္ာ့အတျကး

မိမိတုိ႔၏ လူမြဳဘွ ႏြငးံ သကးဆုိငးသညးံ အုပးခ္ဳပးစီမဵမြဳဆုိငးရာ ေပၚလစီမ္ာ့၊ မူမ္ာ့ကုိ ခ္မြတးရနး

သုိ႔မဟုတး ေ်ပာငး့လဲရနး ေဆာငးရျကးႏုိငးသညးံ ႏုိငးငဵေရ့နယးပယး်ဖစးသညး။ တနညး့အာ့်ဖငးံ

ႀကညးံလြ္ငး ေဆဗယးဆုိဇုိငးတီ လြဳပးရြာ့မြဳမ္ာ့သညး ႏုိငးငဵသာ့်ဖစးမြဳ၏ အဓိပါယး (citizenship)

ကုိထငးဟပး်ပသညး။ ႏုိငးငဵသာ့တဦ့၏ အချငးံအေရ့မ္ာ့ ႏြငးံ တာွနးမ္ာ့ကုိ

လကးေတျ႔က္ငးံသုဵ့သညးံ ေနရာလညး့်ဖစးသညး။ အမ္ာ့်ပညးသူ ႏြငးံ သကးဆုိငးသညးံ

်ပသနာတခုကုိ စုေပါငး့ေ်ဖရြငး့ရနး ႏုိငးငဵသာ့မ္ာ့သညး စုစညး့လာႀက်ပီ့ သကးဆုိငးရာ

လြဳပးရြာ့မြဳမ္ာ့ကုိ ေဆာငးရျကးသညးံ ေနရာလညး့်ဖစးသညး။ သုိ႔ေသားလညး့ ႏုိငးငဵေရ့ အာဏာ

ရယူရနးေတာံ မရညးရျယးေခ္။

အထကးတင
ျ း ေဖၚ်ပခဲံသညးံ ေကာငး့မျနးသညးံ အုပးခ္ဳပးစီမဵမြဳ ်ဖစးထန
ျ း့ရနး ႏုိငးငဵသာ့မ္ာ့

ႏုိငးငဵ၏အေရ့ ်ဖစးသညးံ ႏုိငးငဵေရ့ကိစမ္ာ့မြာ (သုိ႔ေသား ရာထူ့အာဏာ အတျကးမဟုတး)

တကးႀကျစာျ ပါွငးလုပးေဆာငးရနး လုိအပးသညးဆုိေသာ အယူအဆ ႏြငးံ ေရြာံ၏ ေဆဗယးဆုိဇုိငးတီ

ဒုတိယ ဖျငးံဆုိမြဳ တုိ႔သညး ကုိကးညီေနသညးကုိ ေတျ႔ရသညး။

ဆကးလကးတငး်ပရလြ္ငး ေဆဗယးဆုိဇုိငးတီသညး အုပးခ္ဳပးစီမဵမြဳကို မညးသုိ႔ အက္ဳိ့်ပဳႏုိငးသနညး့

ဆုိသညးံ အခ္ကး်ဖစးသညး။ ေဆဗယးဆုိဇုိငးတီသညး နညး့လမး့အသျယးသျယး်ဖငးံ

အုပးခ္ဳပးစီမဵမြဳေကာငး့ တခု ေပၚထျနး့လာေအာငး ်ပဳလုပးႏုိငးပါသညး။ က႑အလုိကး်ဖစးေစ၊

ရပးရျာအဆငးံ၊ ်မိဳ႕နယးပယးအဆငးံ၊ ေဒသအဆငးံ၊ ႏုိငးငဵအဆငးံမြသညး ႏုိငးငဵတကာအဆငးံ

တျငးလညး့ ေကာငး့မျနးသညးံ အုပးခ္ဳပးစီမဵမြဳ ်ဖစးထန

ျ း့ေအာငး အက္ဳိ့်ပဳႏုိငးပါသညး။ ယငး့သုိ႔

အက္ဳိ့်ပဳႏုိငးသညးံ နညး့လမး့ေပါငး့စုဵမြ အဓိက နညး့လမး့မ္ာ့ကုိ ေအာကးတျငး တငး်ပလုိကးရ

ပါသညး။

ပထမနညး့လမး့ကေတာံ အစုိ့ရ ေပၚလစီမူွါဒမ္ာ့ ႏြငးံ ပတးသကးလုိ႔ ေစာငးံႀကညးံေလံလာ်ခငး့ ႏြငးံ

သုဵ့သတး်ခငး့်ဖစးသညး။ ဥပမာ ပညာရြငးမ္ာ့်ဖငးံ ဖျ႔စ

ဲ ညး့ထာ့သညးံ သဘာွပတးွနး့က္ငး

ထိနး့သိမး့ေရ့ ေဆဗယးဆုိဇုိငးတီ အဖျ႔မ

ဲ ္ာ့သညး အစုိ့ရ၏ သစးေတာမ္ာ့ဆုိငးရာ ေပၚလစီမ္ာ့
အေကာငးအထညး ေဖၚေဆာငးေနသညးကုိ ေစာငးံႀကညးံေလံလာႏုိငးသလုိ၊ ရလာဒးမ္ာ့ကုိလညး့

သုဵ့သတး ေွဖနးႏုိးငးသညး။ ယငး့တုိ႔တင

ျ း ပညာရပးဆုိငးရာ ဗဟုသုတမ္ာ့ ရြိသလုိ၊ သစးေတာမ္ာ့

မ်ပဳနး့တီ့ေအာငး လကးေတျ႔ လုပးေဆာငးရမညးံ နညး့လမး့မ္ာ့ကုိလညး့ သိရထ

ြိ ာ့သ်ဖငးံ အစုိ့ရ၏

ေပၚလစီမ္ာ့ကုိ ေကာငး့စျာ ဆနး့စစးႏုိငးႀက်ပီ့၊ ၄ငး့တုိ႔၏ တငး်ပခ္ကးမ္ာ့ကုိ အစုိ့ရအေန်ဖငးံလညး့

အေလ့ထာ့ စဥး့စာ့ရမညး်ဖစး်ပီ့၊ လုိအပးလြ္ငး ေပၚလစီမူွါဒမ္ာ့ကုိ ်ပနးလညး ်ပငးဆငးရမညး။

အလာ့တူပငး ေဆဗယးဆုိဇုိငးတီ အဖျ႔အ

ဲ စညး့မ္ာ့သညး စီ့ပျါ့ေရ့လုပးငနး့မ္ာ့၏

လုပးရပးမ္ာ့ကုိလညး့ ေစာငးံႀကညးံ်ပီ့၊ အမ္ာ့်ပညးသူ အက္ဳိ့ထိခုိကးမထိခုိကးဆုိသညးကုိ ဆနး့စစး

ေွဖနး ႏုိငးသညး။ ဥပမာ စကးမြဳလကးမြဳ လုပးငနး့မ္ာ့မြ ဓါတုပစညး့မ္ာ့ကုိ ်မစးထသ

ဲ ုိ႔

စျနး႔ပစးသညးံအတျကး ေပၚထျကးလာသညးံ သဘာွပတးွနး့က္ငး ထိခုိကးမြဳမ္ာ့ကို ေစာငးံႀကညးံ်ပီ့၊

ေလံလာဆနး့စစးမြဳမ္ာ့၊ သုေတသနမ္ာ့ ်ပဳလုပးႏုိငးသညး။

ေဆဗယးဆုိဇုိငးတီ အေန်ဖငး အုပးခ္ဳပးစီမဵမြဳကို အက္ဳိ့်ပဳႏုိငးသညးံ ဒုတိယနညး့လမး့မြာ

အထကးတင
ျ း ေဖၚ်ပခဲံသညးံ ေစာငးံႀကညးံ ေလံလာ ်ဖစးလညး့ သကးဆုိငးေလသညး။ အစုိ့ရ

ေပၚလစီမွ
ူ ါဒမ္ာ့ကုိ အခ္ကးအလကး ်ပညးံစုဵစျာ်ဖငးံ ဆနး့စစးသုဵ့သတး်ပီ့၊ လုဵေလာကးသညးံ

အေထာကးအထာ့မ္ာ့်ဖငးံ၊ ်ပငးဆငးသငးံသညးမ္ာ့ကုိ ်ပငးဆငးရနး အစုိ့ရအာ့ ေတာငး့ဆုိ်ခငး့

်ဖစးသညး။ ဥပမာတခုကုိ ်ပရလြ္ငး ်မိဳ႕်ပစီမဵကိနး့မ္ာ့ အေကာငးအထညး ေဖၚရာတျငး၊ စီမဵကိနး့

အေကာငးအထညးေဖၚမညးံ နယးေ်မအတျငး့ ေနထုိငးေနသူမ္ာ့ အုိ့မဲံအိမးမဲံ ်ဖစးႏုိငးသညးံ

အေ်ခအေန၊ ေနာကးဆကးတဲျ ေဘ့ထျကးဆုိ့က္ဳိ့မ္ာ့ကုိ အခ္ကးအလကးမ္ာ့်ဖငးံ ေဆဗယးဆုိဇုိငးတီ

အဖျ႔အ
ဲ စညး့မ္ာ့မြ သကးဆုိငးရာ အစုိ့ရ အဖျ႔အ
ဲ စညး့အာ့ တငး်ပႏုိငးသညး။

်ပငးဆငးသငးံသညးမ္ာ့ကုိ ်ပငးဆငးရနး အႀကဵ်ပဳႏုိငးသညး။ နစးနာသညးံသူမ္ာ့ ကုိယးစာ့

ေဆဗယးဆုိဇုိငးတီသညး အစုိ့ရအဖျ႔အ
ဲ စညး့မ္ာ့်ဖငးံ ဆကးသျယး်ပီ့၊ ယငး့တုိ႔အတျကး

ေတာငး့ဆုိမြဳမ္ာ့ ်ပဳလုပးႏုိငးသညး။

တတိယ အက္ဳိ့်ပဳႏုိငးသညးံ နညး့လမး့မြာ ေဆဗယးဆုိဇုိငးတီ အဖျ႔အ

ဲ စညး့မ္ာ့သညး အစုိ့ရအာ့

ယငး့တုိ႔ အေကာငးအထညး ေဖၚေဆာငးေနသညးံ ေပၚလစီမူွါဒမ္ာ့ ႏြငးံ ပတးသကးသညးံ

စာရျကးစာတမး့မ္ာ့၊ အစီရငးခဵစာမ္ာ့ကုိ အမ္ာ့်ပညးသူသုိ႔ ်ပသရနး ေတာငး့ဆုိ်ခငး့်ဖစးသညး။

ထုိအ်ပငး ယငး့တုိ႔အေန်ဖငးံ အစုိ့ရ၏ ေပၚလစီမူွါဒဆုိငးရာ စာရျကးစာတမး့မ္ာ့၊ အစီရငးခဵစာမ္ာ့ကုိ

အမ္ာ့်ပညးသူ နာ့လညးႏုိငးသညးံ ဘာသာစကာ့်ဖငးံ ်ပနးလညး တငး်ပ်ခငး့တုိ႔ ်ပဳလုပး်ပီ့ အစုိ့ရ၏

ေဆာငးရျကးေနမြဳမ္ာ့ ပိုမို ပျငးံလငး့်မငးသာမြဳ (transparency) ရြိလာရနး ်ပဳလုပးႏုိငးသညး။

အထူ့သ်ဖငးံ ရပးရျာအဆငးံမြာ ေဆဗယးဆုိဇုိငးတီမ္ာ့သညး အထူ့အေရ့ပါသညးံ

အခနး့က႑တျငးရြိသညး။ ရပးရျာ ဖျဵ႔်ဖိဳ့ေရ့အတျကး ဗဟုိအစုိ့ရမြ ခ္မြတးေပ့လုိကးသညးံ

အသုဵ့စရိတးမ္ာ့၊ ႏုိငးငဵတကာ ဖျဵ႔်ဖိဳ့မြဳ အဖျ႔အ

ဲ စညး့မ္ာ့မြ ေပ့အပးလုိကးသညးံ အေထာကးအပဵံ

ပမာဏတုိ႔ကုိ ရပးရျာေနသူအာ့လုဵ့ သိရြိေအာငး ယငး့တုိ႔အေန်ဖငးံ ရပးရျာဆုိငးရာ အုပးခ္ဳပးေရ့အဖျ႔ဲ

သို႔မဟုတး ေဒသအာဏာပိုငး အဖျ႔အ

ဲ စညး့ထဵတျငး ေတာငး့ဆုိႏုိငးသညး။ ရပးရျာအဖျဲ႔ွငးမ္ာ့

သိရြိေအာငးလညး့ ယငး့တုိ႔မြ ်ပနးလညးရြငး့လငး့ေပ့်ခငး့၊ တငး်ပ်ခငး့တုိ႔ ်ပဳလုပးႏုိငးသညး။

ေနာကးဆုဵ့ ေဆဗယးဆုိဇုိငးတီ အေန်ဖငးံ အုပးခ္ဳပးစီမဵမြဳကို အဓိက အက္ဳိ့်ပဳႏုိငးသညးံ နညး့လမး့မြာ

အစုိ့ရအဖျ႔အ
ဲ စညး့မ္ာ့၊ ွနးထမး့မ္ာ့၏ တာွနးခဵမြဳ (accountability) ကုိ်မြငးံတငးေပ့

်ခငး့်ဖစးသညး။ အထူ့သ်ဖငးံ ေဒသဆုိငးရာ အစုိ့ရ အဖျ႔အ

ဲ စညး့မ္ာ့၊ ေဒသဆုိငးရာ

အာဏာပုိငးမ္ာ့အေန်ဖငးံ ၄ငး့တုိ႔၏ လုပးေဆာငးမြဳမ္ာ့ ႏြငးံ ပတးသကး်ပီ့ ပုိမို တာွနးခဵလာရနး

ေဆဗယးဆုိဇုိငးတီ အဖျ႔အ
ဲ စညး့မ္ာ့မြ ်ပဳလုပးႏုိငးသညး။ ဥပမာတငး်ပရလြ္ငး ်မိဳ႕ရျာအတျငး့

အေကာငးအထညး ေဖၚေဆာငးရျကးသညးံ စီမဵခ္ကးမ္ာ့ အခ္ိနးမီ မ်ပီ့စီ့ပါက၊ မ်ပီ့စီ့သညးံ

အေႀကာငး့ရငး့ကုိ တာွနးရြိသူမြ ေ်ဖရြငး့်ခငး့ ်ပဳလုပးရမညး။ ထုိသုိ႔ မ်ပဳလုပးႏုိငးပါက ဗဟုိအစုိ့ရ

အဖျ႔အ
ဲ စညး့မ္ာ့သုိ႔ ေဆဗယးဆုိဇုိငးတီ အဖျ႔အ
ဲ စညး့မ္ာ့က တုိငးႀကာ့်ခငး့တုိ႔ ်ပဳလုပးႏုိငးသညး။ ထုိသုိ႔

တာွနးခဵမြဳ ပုိမိုရြိလာေစရနး အစုိ့ရကုလ

ိ ညး့ သကးဆုိငးသညးံ လုပးထုဵ့လုပးနညး့မ္ာ့၊

နညး့ဥပေဒမ္ာ့ ခ္မြတးေပ့ရနး ေဆဗယးဆိုဇုိငးတီ အဖျ႔အ

ဲ စညး့မ္ာ့မြ ေတာငး့ဆုိႏုိငးသညး။

နိဂုဵ့ခ္ဳပး အေန်ဖငးံ တငး်ပလုိသညးမြာ ေကာငး့မျနးသညးံ အုပးခ္ဳပးစီမဵမြဳသညး လူ႔အဖျဲ႔အစညး့တခု၊

ႏုိငးငဵတခု တုိ့တကးဖဵ႔်ျ ဖိဳ့ဘုိ႔ရနး အငးမတနး အေရ့ပါသညးံ အရာ်ဖစးလာခဲံ်ပီ့၊ ထုိ ေကာငး့မျနးသညးံ

အုပးခ္ဳပးစီမဵမြဳ တခု်ဖစးထျနး့ဘုိ႔ရနး ႏုိငးငဵသာ့မ္ာ့ ႏြငးံ ေဆဗယးဆုိဇုိငးတီတုိ႔သညး အဓိကအခနး့တျငး

ရြိေနသညးကုိ စငးကာပူ အစုိ့ရ၏ ဿှရာစု အနာဂတးပုဵရိပး (Singapore Vision-21) က

သကးေသထူေနေလသညး။ အဆုိပါ အနာဂတးပုဵရိပး၏ မူငါ့ခ္ကးထဲတျငး တကးႀကျသညးံ

ႏုိငးငဵသာ့်ဖစးမြဳ (active citizenship) ႏြငးံ စငးကာပူ ႏုိငးငဵသာ့တုိငး့သညး ႏုိငးငဵအတျကး

အေရ့ပါသညး (every citizen counts) ဆုိသညးံ မူဿခုက စငးကာပူ အစုိ့ရ၏ လူထုအေပၚ

မြီခုိအာ့ထာ့လာမြဳကုိ ်ပသေနေလသညး။

စငးကာပူ ႏုိငးငဵကုိ စတငးတညးေထာငးသူ ွနးႀကီ့ခ္ဳပးေဟာငး့ လီကျမးယု ဦ့ေဆာငးသညးံ

ပီေအပီပါတီ (people’s action party) သညး ႏုိငးငဵစတငးတညးေထာငးစဥးမြ ယေန႔ထိ

အာဏာရပါတီအ်ဖစး ဆကးလကးရြငးသနးေန်ပီ့ ႏုိငးငဵကုိလညး့ တတိယကမာၻမြ

ပထမကမာၻအဆငးံသုိ႔ ေရာကးရြိေအာငး ႏြစးေပါငး့ သုဵ့ဆယးေက္ားအတျငး့ လုပးေဆာငးႏုိငးခဲံသ

သုိ႔ေသား ထုိသုိ႔ ပထမကမာၻ အဆငးံသုိ႔ ႏုိငးငဵကုိ ေရာကးရြိေအာငး လုပးေဆာငးရာတျငး

ပီေအပီအစုိ့ရသညး အ်ခာ့ႏုိငးငဵမ္ာ့မြာ အထူ့သ်ဖငးံ လစးဘရယးဒီမုိကေရစီ စနစး က္ငးံသုဵ့သညးံ

အေနာကးႏုိငးငဵမ္ာ့မြ အစုိ့ရမ္ာ့၏ လုပးေဆာငးပုဵ ႏြငးံ ကျဲ်ပာ့သညးကုိ ေတျ႔ရသညး။

ပီေအပီအစုိ့ရသညး ကျနး်ဖဴ့ရြပးွါဒကုိ လကးခဵက္ငးံသုဵ့်ပီ့ အစုိ့ရ ႏြငးံ ႏုိငးငဵသာ့မ္ာ့

ဆကးဆဵေရ့သညး ဖခငး ႏြငးံ သာ့သမီ့မ္ာ့ ဆကးဆဵေရ့်ဖငးံ တူညီသညးဟု ခဵယူထာ့သညး။

အစုိ့ရသညး ႏုိငးငဵသာ့မ္ာ့၏ လုိအပးခ္ကးမ္ာ့ကုိ ေကာငး့စျာနာ့လညး သေဘာေပါကးသညးံ

အတျကး ႏုိငးငဵသာ့မ္ာ့သညး သာ့သမီ့ေကာငး့မ္ာ့လုိ က္ငးံႀကဵေနထုိငးရမညး။ အစုိ့ရ၏

ဆုဵ့်ဖတးခ္ကးမ္ာ့ကုိ နာခဵ်ပီ့ လုိကးနာေဆာငးရျကး ရမညးဟု သေဘာထာ့သညး။ တနညး့အာ့်ဖငးံ

ေ်ပာလြ္ငး စငးကာပူအစုိ့ရသညး ေဆဗယးဆုိဇုိငးတီဟု ေခၚေွါသညးံ ႏုိငးငဵသာ့မ္ာ့

မိမိသေဘာဆႏၵအရ ဖျ႔ဲစညး့ထာ့သညးံ အရပးဖကးအဖျ႔အ

ဲ စညး့မ္ာ့ ႏြငးံ ႏုိငးငဵသာ့မ္ာ့၏

အခနး့က႑ကုိ သိပး်ပီ့ အေလ့မထာ့ခဲံေပ။ စငးကာပူ ႏုိငးငဵသာ့မ္ာ့သညးလညး့ ႏုိငးငဵေတား

အစုိ့ရက ခ္မြတးလုိကးသညးံ ေပၚလစီမူွါဒမ္ာ့ကုိ လကးခဵရနး အသငးံရြိ်ပီ့၊ ႏုိငးငဵ၏ အေရ့ကိစမ္ာ့၊

ႏုိငးငဵ အုပးခ္ဳပးေရ့ရာ ကိစမ္ာ့မြာ အထူ့စိတးွငးစာ့မြဳ မရြိႀကသညးကုိလညး့ ေတျ႔ရသညး။

ထုိအတျကးေႀကာငးံလညး့ စငးကာပူ အစုိ့ရကုိ ပညာရြငးမ္ာ့က developmental state

ဟုေခၚႀကသညး။ အဓိပါယးဖင
ျ းံဆုိရလြ္ငး developmental state မ္ာ့သညး ႏုိငးငဵသာ့မ္ာ့အတျကး

ေကာငး့မျနးသညးဟု ယူဆေသာ ေပၚလစီမူွါဒမ္ာ့ကုိ လျတးလပးစျာ ခ္မြတးႏုိငးသညး။ ဒီမိုကေရစီ

ႏုိငးငဵမ္ာ့မြာလုိ အတုိကးအခဵ ပါတီမ္ာ့၊ အလုပးသမာ့ သမဂၢတုိ႔လုိ လယးသမာ့ သမဂၢတုိ႔လုိ

အက္ဳိ့စီ့ပျါ့ အေ်ခခဵဖျ႔စ
ဲ ညး့ထာ့သညးံ အဖျ႔အ
ဲ စညး့မ္ာ့၊ မီဒီယာနဲ႔ အ်ခာ့ တသီ့ပုဂၢလ

လျတးလပးသညးံ အဖျ႔အ
ဲ စညး့မ္ာ့၏ ဖိအာ့ေပ့်ခငး့မြ ကငး့လျတးႀကသညး။ ထုိကဲံသုိ႔

အစုိ့ရမဟုတးသညးံ အဖျ႔အ
ဲ စညး့မ္ာ့ ႏြငးံ အတုိကးအခဵ ပါတီမ္ာ့၏ ဖိအာ့ေပ့်ခငး့

မခဵရေသားေႀကာငးံလညး့ ႏုိငးငဵအတျကး အမ္ာ့ဆုဵ့ အက္ဳိ့်ဖစးထန

ျ း့ႏုိငးသညးံ ေပၚလစီမူွါဒမ္ာ့ကုိ

ခ္မြတးႏုိငးခဲံသညးဟု ပညာရြငးမ္ာ့က သုဵ့သတးႀကသညး။ ႏုိငးငဵကုိလညး့ ဖျဵ႔်ဖိဳ့်ပီ့ ႏုိငးငဵအဆငးံသုိ႔

ေရာကးရြိေအာငး ေဆာငးရျကးႏုိငးခဲံ်ခငး့ ်ဖစးသညးဟု ပညာရြငးမ္ာ့က ယူဆႀကသညး။

သို႔ေသားလညး့ ပညာရြငးမ္ာ့က စငးကာပူ အစုိ့ရကုိ အာဏာရြငး အစုိ့ရ၊ တပါတီတညး့က

အာဏာကုိ ခ္ဳပးထိနး့ထာ့သညးံ အစုိ့ရ၊ ဒီမိုကေရစီ နညး့လမး့မ္ာ့်ဖငးံ ကိုကးညီစျာ မအုပးခ္ဳပးသညးံ

အစုိ့ရဟု ေ်ပာဆုိေွဖနးမြဳမ္ာ့ေတာံ ရြိႀကသညး။

ထုိကဲံသုိ႔ ေအာငး်မငးခဲံ်ပီ့၊ တုိငး့်ပညးအတျကးလညး့ အက္ဳိ့အမ္ာ့ဆုဵ့ ်ဖစးထန

ျ း့ေစသညးံ

ေပၚလစီမွ
ူ ါဒမ္ာ့ကုိ ခ္မြတးႏုိငးခဲံသညးံ (စငးကာပူ ွနးႀကီ့ခ္ဳပးေဟာငး့ လီကျမးယု၏ အဆုိအရ

အေတားဆုဵ့လူမ္ာ့ (the brightest) အုပးခ္ဳပးသညးံ) အစုိ့ရသညး ဿှရာစု အႀကိဳမြာ

ႏုိငးငဵသာ့မ္ာ့ကုိ တကးႀကျသညးံ ႏုိငးငဵသာ့မ္ာ့်ဖစးလာရနး၊ ႏုိငးငဵေရ့ဆုိငးရာ လျတးလတးခင

ျ းံမ္ာ့

(political liberalization) ေပ့လာခဲသ

ံ ညးကုိ ေတျ႔ရ်ပီ့၊ ေဆဗယးဆုိဇုိငးတီ

အဖျ႔အ
ဲ စညး့မ္ာ့်ဖငးံလညး့ ေပၚလစီမူွါဒမ္ာ့ ခ္မြတးရာတျငး ေဆျ့ေႏျ့တုိငးပငးမြဳမ္ာ့ ရြိလာသညးကုိ

ေတျ႔လာရသညး။ အစုိ့ရ ႏြငးံ လူ႔အဖျဲ႔အစညး့ (state-society relationship) ဆကးဆဵေရ့သညး

ေ်ပာငး့လညး့လာ်ခငး့ ်ဖစးသညး။ ယခငးကလုိ တဖကးသတး အေပၚစီ့ လႊမး့မို့ခ္ဳပးကုိငးသညးံ

ဆကးဆဵေရ့ (hegemonic relation) မြ ႏုိငးငဵသူ ႏုိငးငဵသာ့မ္ာ့၏ သေဘာထာ့မ္ာ့ကုိ

အေလ့ေပ့သညးံ၊ အစုိ့ရ၏ လုပးေဆာငးမြဳမ္ာ့ အေပၚ ေ်ပာဆုိေွဖနးမြဳမ္ာ့ကုိ လကးခဵလာသညးံ

ဆကးဆဵေရ့သုိ႔ ဦ့တညးလာခဲံသညးကုိ ေတျ႔ရသညး။

ေသခ္ာေလံလာႀကညးံလြ္ငး စငးကာပူ အစုိ့ရသညး အငးမတနး အေ်မြားအ်မငးႀကီ့သညးကုိ

ေတျ႔ရသညး။ ဂလုိဘယးလုိကးေဇ့ရြငး့ ေရစီ့ေႀကာငး့ထဲတင

ျ း ေမ္ာပါေနေသာ စငးကာပူႏုိငးငဵ၏

အုပးခ္ဳပးစီမဵမြဳ ေကာငး့မျနးရနး အစုိ့ရ တခုတညး့က ယခငးကလုိ ဦ့ေဆာငးလုိ႔ မရေတာံဘ၊ဲ လူထု၏

ပါွငးမြဳ၊ ႏိုငးငဵသာ့မ္ာ့၏ ႏုိငးငဵအေရ့မ္ာ့တျငး တကးႀကျစာျ ပါွငး လြဳပးရြာ့မြဳတုိ႔ လုိအပးလာသညးကုိ

စငးကာပူ အစုိ့ရသညး ေကာငး့စျာ နာ့လညး သေဘာေပါကးေလသညး။ ထုိအတျကးေႀကာငးံလညး့

စငးကာပူ ွနးႀကီ့ခ္ဳပးရုဵ့ အ်မဲတမး့ အတျငး့ွနးက ှ၉၉၉ခုႏြစးက က္ငး့ပခဲံသညးံ စငးကာပူ ဿှ

အနာဂတးပုဵရိပး (S21 Vision) ညီလာခဵတင

ျ း အစုိ့ရ ွနးထမး့မ္ာ့အာ့ ေအာကးပါအတုိငး့

ေ်ပာႀကာ့ခဲံေလသညး။

“If we are to take S21 seriously, we need to switch from a mindset of telling the

public what it only needs to know to one of seeing it in our interest to explain our

policies and rules as clearly as possible so that the people can understand why the

government is doing what it does and how that is in the best interest of the country.

Government must be more open both in giving information to the public and in

accepting advice and suggestions” (November 11, 1999).

ွနးႀကီ့ခ္ဳပး ဂုိခ္ဳပးေတာငးကလညး့ ှ၉၉၇ခုႏြစး စငးကာပူ အမ္ဳိ့သာ့ေန႔ မိနး႔ချနး့ေ်ပာႀကာ့ရာတျငး

နညး့ပညာေခတးမြာ၊ ေခတးသစး စီ့ပျါ့ေရ့ေခတးႀကီ့မြာ လူထု၏ အေရ့ပါမြဳကို ေထာကး်ပခဲံသညး။

“For the future, we cannot depend on just a few people to mastermind the course of

Singapore……. Things change so quickly and the task of governing Singapore has

become so complex, that no small team of ministers or civil servants can know it all

or react quickly enough to stay ahead”, said Goh.

ထုိသုိ႔ဆုိလြ္ငး အာဏာရြငးဆနးစျာ အုပးခ္ဳပးသညးဟု စျပးစျဲခဵရသညးံ၊ တုိငး့်ပညးအတျကး

ေကာငး့မျနးသညးဟု ယူဆသညးံ ေပၚလစီမူွါဒမ္ာ့ကုိ ခ္မြတးရာတျငး ေဆဗယးဆုိဇုိငးတီ

အဖျ႔အ
ဲ စညး့မ္ာ့်ဖငးံ ေဆျ့ေႏျ့တုိငးပငးသညးံ အေလံအထမ္ာ့ မရြိခဲံသညးံ၊ တုိငး့်ပညးကုိ

တတိယကမာၻမြ ပထမကမာၻသုိ႔ ေရာကးေအာငး ပုိ႔ေဆာငးႏုိငးခဲံသညးံ စငးကာပူ ပီေအပီ

အစုိ့ရေတာငး လူထုကုိ အေရ့ထာ့လာ်ပီ၊ ႏိုငးငဵသာ့တဦ့်ခငး့စီ၏ အခနး့က႑ကုိ

အသိအမြတး်ပဳလာ်ပီ၊ ေဆဗယးဆုိဇုိငးတီဟု ေခၚဆုိသညးံ လူထုအေ်ခ်ပဳ အဖျ႔အ

ဲ စညး့မ္ာ့၏

အခနး့က႑ကုိ ေလ့နကးစာျ ထညးံသျငး့စဥး့စာလာ်ပီဆုိလြ္ငး၊ အ်ခာ့တတိယႏုိငးငဵ အစုိ့ရမ္ာ့

အေန်ဖငးံေတာံ ေနာကးခ္နး မေနသငးံေတာံဟု ထငး်မငးမိပါသညး။

REF: 1. Global Civil Society, Jan Aart Scholte, 2007.

2. Civil Society & Democratically Accountable Global Governance, Jan Aart
Scholte, Government & Opposition, 2004.
3. Social Capital and State-Civil Society Relations In Singapore, Tan Tay
Keong, 2001.
4. Decentralizing Governance, Cheema & Rondinelli, 2007.