Grégoire 01 (pape ; 0540?-0604).

Sancti Gregorii papae I, cognomento Magni, Opera omnia ad manuscriptos codices romanos, gallicanos, anglicanos emendata, aucta, et
illustrata notis. Studio et labore monachorum ordinis Sancti Benedicti, e congregatione San.... 1849.

1/ Les contenus accessibles sur le site Gallica sont pour la plupart des reproductions numériques d'oeuvres tombées dans le domaine public provenant des collections de la
BnF.Leur réutilisation s'inscrit dans le cadre de la loi n°78-753 du 17 juillet 1978 :
*La réutilisation non commerciale de ces contenus est libre et gratuite dans le respect de la législation en vigueur et notamment du maintien de la mention de source.
*La réutilisation commerciale de ces contenus est payante et fait l'objet d'une licence. Est entendue par réutilisation commerciale la revente de contenus sous forme de produits
élaborés ou de fourniture de service.

Cliquer ici pour accéder aux tarifs et à la licence

2/ Les contenus de Gallica sont la propriété de la BnF au sens de l'article L.2112-1 du code général de la propriété des personnes publiques.

3/ Quelques contenus sont soumis à un régime de réutilisation particulier. Il s'agit :

*des reproductions de documents protégés par un droit d'auteur appartenant à un tiers. Ces documents ne peuvent être réutilisés, sauf dans le cadre de la copie privée, sans
l'autorisation préalable du titulaire des droits.
*des reproductions de documents conservés dans les bibliothèques ou autres institutions partenaires. Ceux-ci sont signalés par la mention Source gallica.BnF.fr / Bibliothèque
municipale de ... (ou autre partenaire). L'utilisateur est invité à s'informer auprès de ces bibliothèques de leurs conditions de réutilisation.

4/ Gallica constitue une base de données, dont la BnF est le producteur, protégée au sens des articles L341-1 et suivants du code de la propriété intellectuelle.

5/ Les présentes conditions d'utilisation des contenus de Gallica sont régies par la loi française. En cas de réutilisation prévue dans un autre pays, il appartient à chaque utilisateur
de vérifier la conformité de son projet avec le droit de ce pays.

6/ L'utilisateur s'engage à respecter les présentes conditions d'utilisation ainsi que la législation en vigueur, notamment en matière de propriété intellectuelle. En cas de non
respect de ces dispositions, il est notamment passible d'une amende prévue par la loi du 17 juillet 1978.

7/ Pour obtenir un document de Gallica en haute définition, contacter reutilisation@bnf.fr.

 PATROLOGLE

CURSUS COMPLETUS
SIVE
BIBUOTHEGA DNIVERSALIS, INTEGRA, FNIFORMIS, COMMODA, OECONOMICA,

ONNIUM SS. PATRM, DOCTORH SCRIPTORVMQUE ECCLESIASTKMra

QDI
AB MVO APOSTOLICO AD INNOCENTII ni TEMPORA
FLORUERUNT;
RECUSIO CHRONOLOGICA
OMNIUMQVJE EXSTITERE MONUMENTORUM CATHOLICE TRADITIONISPER DUODECIM '^PRIORA
ECCLESI.dESiECULA,
JUXTAEDITIONES ACCURATISSIMAS, INTERSE CUMQOE NONNCLLIS CODICIBUS v
HANL'SCnirTISZ^t,VTAS,^
PERQCAU DILICENTER CASTICATA ; f^'
COMMENTARIIS
DISSERTATIONIDUS, LECTIONIBCSQUE VARIANTIBUS CONTINENTER ILLUS#n,vYA ;
OMNIBUS OPERIBUS POSTAMPLISSIMAS EDITIONES QUJETRIBUS NOVISSIMIS S<ECULIS IIEBE|TC^ABSOI.UT.VS
DETECTIS, AUCTA; \S\"•
INDICIBUSPARTICULARIBUS ANAL\TICIS, SINGULOS SIVE TOMOS, SIVE AUCTORES AI.ICUJUSMJOSIENTI
SUBSEQUENTIBUS, DONATA; ^ti/-"'' --•"'
CAPITIXIS
INTRA IPSCM TEXTUM RITEDISPOSITIS, NECNON ETTITULIS SINGULARUM PAGIN.VRUM MARCINra*SWErilOREM
DISTINGUENTIBUSSCBJECTAMQCE MATERIAM SIGNIFICANTIBUS,ADORNATA ;
OrERIBUS CUM DUBIIS
TUMAPOCRYPHIS, ALIQUA VERO AUCTORITATE INORDINE ADTRADITIONEM
ECCLESIASTICAM POLLENTIBUS, AMPLIFICATA;
DUOBUS.INDICIBUS GENERAL1BIISLOMJPLETATA : ALTERO SCILICET RERUM, QUOCONSUI.TO, QUIDQUID
UNUSQUISQUE PATRUM IN QUODLIBET THEMA SCRIPSERIT UNOINTUITII CONSPICIATUR; ALTERO
SCRIPTURiE SACRiE, EX QUOLECTORI COMPERIRE SIT OBVIUM QUINAM PATRES
ET IN QUIBUSOPERUM SU0RUM LOCISSINGULOS SINGULORUM LIBR0RUM
SCRIPTUR/E TEXTUS COMMENTATI SINT. *'
BDITIO
ACCURATISSIMA, CjBTERlSQCE OMNIBUS FACILEANTEPONENDA , SI PERPENDANTUR : CIIAR.VCTF.RUM NITIDITAS
CHARTJE QUALITAS, INTEGRITAS TEXTUS,PERFECTIO CORRECTIONIS, OPERUM RECUSORUM TIJMVARIK.TAS
TUMNUMERUS, FORMAVOLUMINUM PERQUAM COMMODA SIBIQUEINTOTOOPERIS DECURSU CONSTANTUU
PRETIIEXIGCITAS,
SIHII.IS, PR£SERT1MQUE ISTACOLLECTIO, UNA,METIIODICA ETCHRONOLOGICA/^"^Jv
SEXCENTORUM FRAGMENTORCM OPUSCCLORUMQUE HACTENUS HIC ILLICSPARSORUM, / J<K£\
FRIMUM AUTEM IN NOSTRA BIBLIOTHECA, EX OPERIBCS ADOMNES JETATES, I g (h)X&>\
LOCOS,LINGCAS FORMASQUE PERTINENTIBUS, COADUNATORUM. j [ Z*> \V> \
"
SERIES PRIMA, \A C\^
1N OUAPRODEUNTPATRES,DOCTORES SCRIPTORESQUE E CCLESI^I L ATINiE \*".\ ^J\- \C3
A TERTUI.LIANO AD GREGORIUM MAGNUM. W*\ -f. f \Z
Stccurantc %>V- 9Xigne, \£*\ 2> c
BIBLIOTHEC/E CLERI UNITERBJE, \ \ f^ ^
SiVK **>
\*
CURSEUMCOMPLETORUM IN 8INGUL0SSCIENTI* ECCLESIAST1CJ5 HAMOSBOITORE. >^. ^S

PATROLOGIJE TOMUS LXXIX.

SANCTI GREGORH MAGNI
TOMUSQUINTUSET ULTIMUS.

VEIJKPNTQUISQCETOMI 35 FRANCISGALLICIS.

PARISIIS, VENIT APUD EDITOREM,

1« VIA DICTA D'AMBOISE,PROPE PORTAM YULGO DEIVFER WJMINATAM,
^f.V PKTIT-MOWTROUGE,
1849
GREGOEH VKPMI

COGNOMENTO MAGNI,

OPERA OYINIA.

AD MANUSCRIPTOSCODICESROMANOS,GALLICANOS..ANGLICANQS
IEMBSDAII, MXTk,
ET ILLUSTRATANOTIS.
ORDINISSANCTlBENEDICTI,E CONGREGATlOlfE
8TUDIOET LABOREMONACHORUM 8ANCTIMATJftl.
BOITIO
UEMORATISSIMA
QVXP.VRISIIS
PRODIIT
ANNOPOMINI NUNC
MDCCV, ACTEUACCCRATIOR
ET ACCTIOR
REVIVISCIT

ACCURANTE J.-P. MIGNE,

BIBLIOTHECJB CLBBl VntVBUtM

SIVE
CURSUUMCOMPLETORUMW SINGULOSSCIENTLEECCLESIABTIC.S
RAM09 BDITORE.

TOMUS QUINTUS,

VKNEUNTQUIXQUETOMI35 FRANCI9GALLICII.

PARISIIS, VENIT APDD EDITOREM,

IN VIA DICTA D'AUBOISE,PROPE PORTAMVULGO D'ENFER
NOHINATAM,
SEUPETiT-MONTROCCS.

1849
 ELgNlHUSOJf»ERJJM

^|MB m W»TOMO uapcooirrnrEifTVR.

Commentarii in librum I Regum. cel. 9

ExpoaitioaaperCaaJie&CaBticorain. 471
549
Expo»JtM»4ii pttlmw popiten4i«le».
Concordia testimoniorom S. Scripturn. G59
De exporittone ntrinsqneTestamenti, auctore Paterio €83
Bxpositio Noft TwtamcAti, aoetore Alulfo. 1137

Ks typltMIG.NE,
au Petit-Mouirouge.
 (a)
PR&FATIO

DE COMMENTARIO S. GREGORIl MAGNI IN LIBRUM PRIMUM REGUM.

Cum insigne hoc opus abjudicandum saactissimo Doctori censuerit Petrus Gussanvilloeus, idemque vi-
sum sit nonnullis viris eruditis, nostram de eo sentenliam promere debemus, antequam denuo in lucem
edatur. 1
I. De auctore Commentarii hujus tres omnino sunt sententioc. Prima est, Gregorium magnum pro vero
indubitaloque ipsius parenle habendum esse. Hanc secuti sunt quotquot in edendis Doctoris eximii operibus
a ccntum et qu nquaginta fere annis, excepto duntaxat uno GussanvilLeo omnium novissimo , desudarunt.
A prioribus enim editoribus hic Commentarius in Gregorianorum scriptorum censum relatus est lanquam
genuinus tanii Patris foetus. Eorum judicio adstipulantur eruditi fere omnes non solum ex nostris, sed
eliam ex heterodoxis, qui operum sancti Doctoris indicem texuerunt; ex quibus polissimum commcmo-
randus venit Guilielmus Cave in historia litteraria Scriptorum Ecclesiasticorum non ita pridem in lucem
emissa.
. II. Secunda senlentia, huic omni ex parte contraria, est Petri Gussnnvillaei,Commentarium hunc cx Gre-
gorianorum operum censu prorsus expungentis, licet ipsius nomen in Gussanvillaeanaeditione, quod hic non
dissimulandum,adhvicretinnerit. Fatetur tamen vir oequissimusdignissimam esse Gregorio commentalionem
hanc in librum I Regum, quod saiis innuit his verbis, quibus cjus judicium censoriumque decretum absolvi-
tur : ulinam tam pium, lam sanclum opus sancto Cregoriovindicare possemus,salva veritate. _
_ III. Terlia sentenlia inter ulramque fere media, est laudalum Commentarium ex homiliis a sanct00£rj3Rr*s
rio habitis de libro I Regum, collectum et consarcinatum esse a Claudio ejus discipulo , posteamp>i]asK!rii
Classensis abbate. In hanc sentenliam propendent plerique viri docti, maxime Thomassinus dkptfh^airficct.
parte n, lib. n, c. 28, n. 2, et Ludovicus Ellies du Pin, Bibliolh. novaeScript. Eccles. tomo Ilu-Sewsaeculo
Vl, in Gregorio magno. Hac media via tutissimi ibimus, duce prsesertim ipsomet Gregorio, qui jmlicet \ip.
XH, indict. 5, ep. 24, haecJoanni subdiacono scribit: Prmlerea quia idem charissimus quonddm^mus meus
Cluudius aliqua me loquentede Proverbiis, de Canticiscanlicorum , de Prophetis, de libris qnoqufMetjum, et
de Heplateuchoaudierat, qumego scripto tradere prminfirmitale non potui, ipse ea suo sensu dictavtt,'aejfelu-
vione deperirent, ut aplo lemporehmc eadem milii inferret, et emendalius dictarentur. (Qum cum mihi legisset,
inveni dictorummeorumsensum valde inutilius fuissepermutatum.) Unde necesseest ul tua experienlia, omni
excusatione atque mora cessante, ad ejus monasleriumaccedat, convenire(ratres faciat, et sub omni veritate
quantascunquede diversis scripluris chartulas detulit, ad mediumdeducant: quas tu suscipe, et milii celerrime
transmitte. Ex his liquet sanctum Gregorium aliqua ex libris Reguin non scripto, sed viva voce exposuisse;
Claudium haec tum excepisse, tum digessisse, sed non ubique magislri sui Gregorii sensum asseculum esse,
imo nec stylum; et sanctum Doctorem haec, ne in publicam lucem prodirent, quantum potuit obstitisse, ac
omnia exemplaria ad se deferri, ut in otio emendarentur praecepisse; quod utrum praestilerit suo loco ape-
riemus.
IV. Ex his facile intelligilur qui characteres, quaeve notae Claudianaccollectioni conveniant, ex quibus
eam dignoscere, et a quavis alia lucubrationeMiscernere operosum non sit: nempe cum ex ipsis Gregorii
verbis ac sententiis contexta sit, ejus slylum redolere debet, ejus doctrinam et sacra Scripturae interpretan-
doemodum, atque ad morales allegoricosqne sensus inflectendaerepraesentare : ita tamen ut quandoque,
labente forte memoria, Claudiusde suo quaedamsupplere coactus sit; quod satis fuit nostro Gregorio ut
foetumhunc pene repudiaret.
Fingamus celeberrimum aliquem divini verbi praeconem, elegantem de poenitentia orationem habuisse,
quam a notario cursim excerptam audit postea typis mandatam et publica luce donatam. Hanc legit, et cum
autographo conferl. Observat quidem oralionis idem esse argumentum, eamdem in varia membra partitio-
nem, easdem sive ex sacris Litteris, sive ex ratione depromptas probationes , transiliones non dissimiles ;
eadem pene ubique verba, idem fere dicendi genus : nonnullis tainen in locis observat luxaiam esse oralio-
nem, et minus cohacrentem.Hic occurrit vox obsoleta, hic offendit in Scripturac sacroelocuin perperam ex-
plicatum; hic unus ex sanctis Patribns pro alio laudatur; hic obscurioribus coloribus rudiorique penicillo
delineata virtus. Quaesane sufliciunt huic Oratori talem ut reprobet fcetum tanquam supposititium, palam
que corruptam e't adulteratam fuisse queratur orationem a se elucubratam. Eodem pene modo Gregorius de
suis in librum primum Regum aliasque Scripturae divinaepartes Homiliis minus accurate exceplis loquitur.
JNuncvero perspiciamus utrum Commentarius in librum I Regum de quo hic agitur, notas et signa quae in
Claudii colleclione deprehendenda diximus prae se ferat.
V. Certe stylum sermonemque Gregorii redolere hoc opus non inflciabitur, qui ipsum non oscitan-
ter legerit, et cum libris Moralium potissimumcontulerit; quod quia negal Gussanvillaeus,nunc demonslran-
dum.
Familiare est Gregorio Scripturae sacrae quam exponit sententias mira yarietate enucleare, et modo lilte-
ralem sensum, modo typicum, allegoricum, moralem exhibere; quod qui non observabit hoc in commenla-
rio, caecutiredicendus est. In eo sane ut in caelerisGregorii tractatibus exegeticis, eadem prorsus methodo
singuli versus libri sacri exponendi sic torquentur, relorquentur, et premuntur, ut quidquid succi contincnt
ac saporis omnino exprimatur.
VI. Ad ipsam dictionem aut orationis constructionem quod spectat, delectatur Gregorius quodam prnepo-
stero vocabulorum conlextu, frequentibus transpositionibus ac veluti hyperbatis, quorum exempla pluriraa
exhibuimusin Prscfatione ad libros Moralium, ex quibus pauca selegimus huc adducenda. Lib. xxxi Moral.
num. 4 : Scimus enim rhinoceros ille , terrenus videlicetprinceps, quanta prius contra Dominumcrudelitate
swvierit. Pro, scimusenim quanta prius crudelitaterlunocerosilte, etc. Hom. 8 in Ezechielem, num. 27 : In

{a) Vide monilum quod praeflximustomo praecedenti.EDIT.

J?ATROL.LXXIX. 1
M DE COMMENT.S. GREGORIIIN LIB. I REGUMPRjEFATKJ. li
quo verbobeati Jacob mens ostendilur quomodoJesu desiderioardebat. Pro : in quo verbo quomodobenti Ja-
cobmensJesu desiderioardebat, ostendilur.,Homilia32 m>Evang. : Bumcnimcmlorumregnum constat quia re-
proborum, elc. Pro, dum cnim conslat quia, elc. Lib. n, JMalog.c. 2 : Qnalenus agnoscerent Benedictns
puer conversalionis gratiam a quanta perfeclione coepisset.Pro, a quanla perfectioneiienediclus puer, etc.
Quis autem neget his exemplis omnino similiaesse quoelegimus lib. i Commenl. c. 2, n. 10 : Videamusjam
sancla Ecdesixtqnibm fecunditalis swm laudibusin Annm voce giorietnr. Ubi alius dfceret: Videamusjam
quibus fecunditalissumlaudibus sancta Ecclesia, elc. Et num. 12 : Sed ubi eos rokur induit, tibet intucri quam
forles fecil. Cum dicendum videretur : Sed tibel inlueri quam fortes eos fecit, ubi, etc. Vide etiam lib. v, c.
2, num. 18 : ColligileomnipotentemDeum, quam terribiliier meluere, et quam devoteei semperservire debea-
tis. Pluribus referendis supersedemus.
Gregorius fere semper gradilur periodis bimembribus ct quasi bipedibus similiter cadcntibus, quod eliam
in nostro libri I Regum commentatore oftservare ficef, ejus hicubrntionem vel a primo llmine samtanti.
Vn. Gregorius rrowraro verba rreponenlia, ut loquunlur Grammatici, in signiflcatione passiva usnrpat,
maxime verbum, venerari, quod abunde in pracfalionegenerali demonstratum. Idcm vero 111Commentario
4, num. 35 : Quo tardius aspicitur (Paslor in pubrico) devotiusveneratur, hoc
deprehendimus, uti lib. iv,Etc. num.
est colitur el honorarur. 51 : Verboilaque sapientimaut prophetimspiritu se potlere asserunt, non
ut venerentur, sed ut audiantur.
Sanctus Doctor per verbum innotescerepassim significat nofum facere, ut homil. 1 in Evangelia num. 1 :
Appropinquantemejus (mundi) terminum quantaipercussionesprmveniant,innotescit, lioc est ostendit ; quod
eodem sensu legitur centies in Dialogis et saepiusfn Epistolis. At hoc snnsu quoqrie non raro adhibetur a
Commentarii scriptore, v. g. 1Tb.I, cap. 2, num. 16 : Quodetiam conceptumparit, quando proximis inno-
tescil. Et cap. 3, num. 8: Hoc namqueinsigne fortitudinis nec Moyses, nec Helias habere poluit, ut dum in-
comparabiliasigna innotescerent, etc. Vide quoque Kb. n, c. 2, nmw. 11 : Tamen tune suis benedixissesic
innoluil.
Gregorins modo sibi fere pecnliari utitur verbo debere, quod.exemplis qiiibusdanvpalam fiet. Lib. xi, ep.
33, scribit Mariniano : El ideo videlur rmhi ut tua fraternitas ad me ante mstivumtempusdebeat venire ;
id est veniat. Ibidem : Et ego qui me proximum morti video inter laas manus transire debeam; hoc est,
transeam. E;>.34 ejusdem libri: ld est, quadringenli solidi seorsim fieri debuissent, ac paufo pnst: Volumus
tt( fraternilas veslra debeat erogare, pr» eroget. Hom. 17 in Evangelia: Vt ex eademsalis petra lam-
bere debeant. In eaderwsignificalinie accipiendurnest verbum debere lib. i Commentarii c. 3, niim. 14 :
Quia omnes Scripturas acceperant, ut in eis Sacramenta divinm Incarnalionis invenire debuissent: h-oc
est, invenirent. Et lib. n , c. 2, num. 20 : Vt ipsi punire neminem deberent; quod idem est ac puni-
rent.
Adversrfatera'scepe Gregorius accipit non in passivo sed in activo sensir, seu pro adversantium noMs
actione; qtfa de re consule lib. ir Moral. n. 51, et notam ad hune tocum, ubi multis testimoniis id confit-
marrras. Acfidipotuisset quod legimus Libro Reg. Pastor. part m, admoi».16, seucap. 15: Quid per nwbes
qute moventur« vento, nisi adversilatespravorum hominumdesignantur? Hoc esi, pravorum nobis adversan-
tium rmpugfltationeset impetns. Nec dissimili senau occurrit Ith. v Comm«nlarii c. 1, rram. 15 : Quia sancti
prmdiealores nostri majori victoria coronanlur, cum adversa proxmomm (M est adversa a proxhwis*illata)
toterant.
Qui Gregoriano stilo assueverunl, non ignorant quam frequenter de Christo loqtrens, utatur antithesi
adverbiornm snper et inler; ut 1. xv Moral. num. 20 : Summi Patris mtigenitus cum sit Deu» super omnia,
homo est (actus inter omnia. Similia extant lib. xvi, nurn. 37; homil. 7 in Ezech., num. 19; homil. 2~Jin
Evang. et passiin. Eademque ratione auctor Commentarii lib. I, c. 1, num. 4 ; Quia, inquit, qui inier omnes
natus est, supra omnes enituit. Ab aliis exemplis proferendis abstineo. Qui i» Gregwia»» optribus evolvemfis
et legendis non sunt peregrini, norunt ibi frequenter verbum reformare, sigmftcatumhabere aliis pene
scriptoribus incognitnm, aut saltem a paucis usurpatunv. Lib. xxn Moral. capite ei num. i ; Ne in
desperationemmens corruat, hanc per virtutnm suarum memoriam ad spem reformat. Et num. 9 ejusttem'
libri: Et quam amiserat inlelligenliam reformat. Bis eodem sensu occurri* pette m ijiso Moralinm lrmine,
et lib. u in Ezech., Iloin. 7, num. ultimo : ad spem animum reformat. In Commentairiovero non procul
ab irritio, scilicet lib. i, e. 1, num. 20 : Surrexit numque, quia ad prmdieationis instantiam animtem
reformavit.
In Gregorianis scriptis, maxime in Dialogis, ad nauseam usqtie iegitur : sanctm conversaAonishabitus.
Idemque 1'amiKarelvabet qui C^mnwntarium scripsit. Lege pracsertim lib. rv, e. iv, num. 18.
VIII. Solet Gregorius auclorem fibri Ecclesiastici designare nomine cujusdam sapientis : ut lib. xxvir
Moral., num. 53 : Per quemdamsapientemdicitur : sicut glaciesin sereno, etc. Et lib. xxxm, num. 23 : Hinc
enim per quemdam sapientem dicilur : Ne dixeris, MiserationesDomini mullm sunt: Vide quoque lib. vn,
num. -45, et Bb. xx, num. 51. Eodemquc prorsus modo libri primi Regum Commentator et lnterpres lib. v,
c. i, nuro. % laudans Ecclesiastici cap. 2, ait: Unde beneper quemdamsapientem dicitur : Fili, accedensail
servitutem.-
Denique S. Gregorius ex Regula S. Benedicti verba et sententias integras proferre solet, ut demonstravi-
mus lib. i ejus Vilocc. 3, num. 6; quod etiam convenire aroctoriCommentarii statim ostendemus.
IX. Quo* spectat a4 doctrinam, eadem pene est ac ipsias Gregorii. (») Christi divinitas egregie asseritur
lib. i, eap, 3, num. 4, 5, etc. lneamationis mysterium optime expKeatnr lib. i, e. 1, nnm. 5. De reali cor-
poris et sanguinis Christi pracsenlia in Eucharistia, de incruento novae Legis sacrificio, et de Christianoe
religionis sacerdotio lege Hb. n, cap. 1, num. 14, et tib. m, cap. 4, num. 31. De visione Dei solts cceli
civibus concessa (tfitod saepe probat sanctus Gregorius) vide lib. i, cap. 1, num. 4. De Peeiiitentia,
Confessionepeccatorum, Satisfactione, atque Absolutione Sacerdotali consule lil>. m, cap. 5, num. 13
et 14.
More Gregoriiex tribus sanctis feminisunicam Mariam Magdalenamconflat lib. iv, cap. 4, iwro. 13. Quod
Gregorius aaserit de solo Christo inter homines a diaboli servitute ltbero, docet hic Scriptor iib. m, cap 5,
itum. 9: Qna esl igitnr manus Philisthiim, nisi potestas illa dmmonumqua mortuas in peceato animas ud
mterna tormema petducunt?Ab isla Philislhiimmanusolus liber (tteratqm dieebat: venitPhnceps mundi kup,st
et \n ne, etc

(") Daecomnia doctrinse capim in Grogorianis operibus adstrui demonstravit prsefatiogeneralis.

 13 DE COMMENT.S. GREGORH IN LIB. I REGUM PR^FATIO. 14
Ifeecsane pene demonslrare videntur, non alium Commentarii de quo disserimus, parentem esse, quam
ipsummetGregorlum. Attaraen occurrunt quaedamsive in dicendi genere, sive in doctrina quae Gregorium
minime sapiunt et indicant.
X. 1° Commentarii prooemiuma Gregoriana simplicitate deviat; flguris enim turgere videtur ac supramo-
dum luxuriare.
2° Commentarius ipse quibusdam vocibus inspergitur, qutc millibi leguntur in genuinis sancli Doctoris
operibus, ut : terrenitas, lib. n, cap. 2, num. 27; sonoritas praedicationis,lib. iv, cap. 4, num. 27 ; carnatilas,
lib. iv, cap, 5, num. 40, el lib. v, cap. 4, num. 14; horribilitas lib. m, cap. 5, num. 9; vanegloriuslib. v,
cap. 4, num. 8; granditudo, lib. vi, cap. 2, num. 25.
3° Quod praccipueobservandum, a doctrins Gregorii aliquando exorbitare vidctur qui Commentarium
contexuit, maxime de libero arbitrio, cui nimis tribuit. Quasi enim a Deo sola essent initia fldei et sancti-
tatis, et a nobis coetera, ait lib. m, cap. 5, num. 20 : Quia bona desideria nobis per divinam gratiam mini-
strantur; sed nos dona gratimpet conaiumtiberi arbilrii ad virtutumvictoriaspromovemus.At sibi non constat:
nam lib. iv, cap. 2, nnm. 9, in aliud extremum declinans docet aliquando peccatores, etiam quando volunt,
a peccato surgere non posse : Quia, inquit, per imitalionemPastoris, reprobi in peccati sertilutem incidunl,
etiam ab ejus jugo quandovolunt, solvi non possimt. Quod adhuc paulo infra confirmat imm. 10 : In notiiiam
pravmimilalionis,ejuspautatim deftuitis : sed pravitatis ejus exempla, quibus vos sponte submiltiiis, relinquere
sponte minime poteslis. Omnis enim qui facit peccatum, servusest peccati(Joan. vm, 55). Quibusergopeccata
dominantur per se, ab eorumjugo tiberari nequeunt. Namsmpead Dominum cum precibus veniunt; liberari
petunt, sed exaudiri nonpossunt. Divinosiquidemjudicio cum eis agitur, ut qui noluerunt mala vitare, cum
possent, non possint vilare, cumvoiunt: et qui sponte incurrunt mala prmcognita, fugerenon possunt experta.
Non niinus dure loquilur lib. vi, cap. 2, n. 5, quamquam difliterinon possimos eadem legi Pastoralis part. m,
cap. 15, sive admonit. 16. Et quidem possunt optimosonsu explicari de peccatoribus, qui prava consuetu-
dine vincli, vix ejus vincuta.disrumpere possunt, etsi velle proiiteantur.
Praeterea lib. n, cap. 1, num. 6, videtur tantum concedere sanctis post mortem, requiem et securitatem,
non gloriam; quod pugnat adversus Gregorium, roaxime lib. iv Dialog. cap. 25.
Inter Commentarii hujus naevosnotare licet quod docet lib. v, cap. 2, num. 15, et atibi, olim, hoc est in
autiqua tege, non solum liciium iuisse odisse inimicos, sed etiam praeceplum. Id enim non de popnlis qui-
busdani quos Deus inlernecione delere ob idololatriam aliaque scelera prseceperat, intelligit, sed de qui-
buslibet inimicis, male interpretatus ista Christi verba : Dicium est antiquis, diliges, elc., et odio habebis
inimicumtuum (Matth. v, 27); quod non de praeceptolegis veteris intelligit, sed de falsa legis interpretatione
a Judaeorumdocloribus qui verbum Dei adulterabaulur, excogitata.
Igiluretsi fatendum videatur Commentariumde quo agimus, Gregorii opus esse, minime tamen est ne-
gandiiin hoc a Claudio ejus discipulointerpolatum esse, et aliqua ex parte vitiatum, nec a sancto Doctore
postea emendalum, qui videlicet naevos istos non relicturus fuisset. Certe post scriptam supra laudatam
cpistolam (Lib. xn, 21), Gregorio tot morbis alflicto, tot dislracto et cruciato curis, vix integrwn
fuit opm lioc tantse molis recognoscere, et adincudem revocare. Hinc ejiis consilium fuit ilitid perpetuis
tenebris opprimere. Neque vero ea de causa contemnenduinvideatur : si enim a paucis quas indieamus
niaculis expurgetur, cum optimis tanti magistri lueubrationibus de proestantia certare poterit.
XI. Cur ergo, inquies, illud reprobare cogitavit primus ejus parens , et ne publicam in lucem prddiret,
quanlum potuit, obstitit ?
Respondemus, suflicientemut repudiaretur causam fuisse ipsius interpolationem. Praecipua tamen ratio
petenda est a summa Grcgorii modestia et animi demissione, quoesane tanta erat, ut aegre ferret opera
sua, quxcunque forent, legi et publicari. Qua dc re legenda ex integro epistola mox laudata. Certe in
Vita P. Virgilii Maronis auclore Tib. Donato, legimus poetam hunc, cum gravari morbo se sentiret,
scrinia smpe et magna instanlia pedisse, crematurum JEneida : quibus negatis, testamento comburi
jussisseut rem inemendatamet imperfeclam.Quis ideo de ^Eneide adeo male sentut ut flammisaddicendam
judicet? Idem porro de nostro Commentario dicendum. De isto igitur opere hoc eslo judicium.
lllud ccnsemus ex Homiliis a sancto Gregorio habilis in lib. 1 Regum a Claudio ejus discipulo eollectis
coalnisse, et cum nonnullis mendis mcmorioelapsui pracsertim adscribendis prodiisse. Jam vero quibus ma-
cliinis opinionem hauc everlere coneiur P. Gussanvillaeusopliraa fide referendum.
XII. 1° Gregorins qui genuina sua opera passim indicat, de hoc ubique silet. 2"AUumde illo silentium
apud scriptores omnes autocquales aut suppares, aut eliam acvilonge inferioris.
Imo vero Gregorius, de Homiliis a se habiiis et a Claudio exceptis, posteaque in Commenlarii
modum digestis clare loquitur loco jam indicato. Nec rnirum si qui ex Gregorianis senter.tiis fascicutos
quodaminoilocontexuerunt, Paterins, Tajus, Alulfus, aut qui sancti Doctoris opera recensuerunt, hujus
Conmieiitarii non mcmincrint. Primo enim rarissima semper fuerunt ejus exemplaria, proindeque
niiiuis nota. Fatetur ipse Gussanvilteus omnem a se, sed frustra, adhibitam diligentiara, ut aliquod
nancisceretur in Gallia, Belgio, Anglia , Romac,Venetiis, ubi tamen primo excusum esse putat an. 1537,
et Argentoiati, ubi lesle Gesnero in Bibliotheca prodiit cum Pastorali an. 1496. Secnndo etiamsi nonnulli
ex commemoratis scriptoribus copiam alicujus exemplaris habuerint, Gregorio illud minime probanti
morem gereules, ex ipso nihil decerpendum duxerunt, proclereundumquein Gregoriauorum operumindice
censuerunt.
Attamen Ratherius monachus Lobiensis, et postea Veronensisepiscopus, qui circa an. 928 floruit, scribens
Dc Conlemptu Canonum (SpicilegiiAcheriani, Tom. n), part. i, paulo ante finem, aliquid ex hoc Commentario
Iaudat his verbis : Gregoriumaudiat: causa, inquit, ruinm popuii, Sacerdotes mali; quie legunlur lib. u, eap.
2, ad versum : Et ait ad eos: quare facitis rem Imjuscemodi? Dissimulare quidem non debemuseadem fere
occurrerc lib. Reguke Paslor. part. i, cap. 2. At pro causa ruinm, ele., legitur in Pastorali, laqueus ruinae;
unde liquet Ratherium ad priorem locumpotius altendisse quam ad posteriorem. Necdubium quin si biblio-
thecarum omuium forulos diligenler explorare liceret, ac libros ineditos legere, multa alia de hoc Com-
nienlario testimonia nobis adessent. Sane Expositionem in Cantica canticorum quaeGregorio adscribitar,
ab omnibus quoque seriptoribus, et praesertim a Paterio silentio praetermissaai conten&t Gussanvilkeus.
In gcrmano tamen et sincero Paterio quem edituri sumus invenitur insiguis locus hujus Expositionis,
ut in admonitione sumus aliquando demonstraturi (Vid. infra). Sed iu Gussanvilkei objeetis dilueudis
pergamus.
XIII. Contendit vir doctus Commentarii auctorem Vulgala sacraeScripturaeversione uti, Gregorium vero
Ilalica et llieronymiana, quod ad ulriusque scriploris discrimenprobandum sufficerecredit. Iufelkiter cessit
IS DE COMMENT.S. GREGORH IN LIB. I REGUM PR^EFATIO. 16
viro alioquin erudito id probationis genus : nam quatuor duntaxat vicibusnullo ait prolatum a sancto Doctore
teslimoniumistudlib. I Reg.cap. 15: Nonne cum parvulusesses, elc. At in ex assignalisa Gussanvillaeo
locis legitur. Prceterea solis oculis opus est ut inlelligatur non semper usumunus esse Vulgata versione scripto-
rem nostrum; imo saepissimeab illa recedit. Ipso in limine legitur : fuit vir de Ramatha.ln Vulgata, de
Ramathdim. ln Commentario, filius Hieroboam; in Vulgata, fitius Jeroam. In Commentario, filiiTliau; in
Vulgata, fitii Tohu. InetCommenlario versu 4, dedilque Plwnennmet fiiiis el fitiabus ejus; in Vulgata, deditque
Phenennm uxori sum cunclis fitiis ejus et filiabus partes. Coetera prosequi superfluum videlur. Ex Habacuc
cap. in hoeclaudantur in Comineiitario lib. i, cap. 3, num. 4: DomineDeus virtus mea, conslilue pedes meos
in consummalione,et super excelsa stalue me; ut vincamin cluritate ipsius; quae omnino a Vulgata versione
discrepant. Infra exps.Et xcvn inulta proleruntur prorsus aliter, quam legantur in Vulgata. Lib. i, c. 1, n. 10,
tegitur ex ps. LXXXV: adorabunt coram te, Domine, el Iwnorificabunlnomen luum, Vulgata habente, et glori-
ficabunt. Cap. 2, num. 47, pro, et calix meus inebrians, quod habet Vulgalaps. xxn, exstat, et poculum meum
inebrians. Verum in re lam clara fruslra terapus terereraus. Neque tamen inlicior aliqua ex tanta sacris Litteris,
aliter hic legi quam in aliis Gregorianis. Niinirum Claudius hoeccursim excipiens non poluit flde red-
dere, ut in repraesentandis Scripturae testimoniis ne unam quidcm syllabam peccaret. Contra vero multa
observavimus in hoc Commentario prolata secus ac legi debeant; quod fortasse movit sanctum Gregorium
ut hoc opus tanquam adulterinum respueret. De iis autem hoc loco monere operae pretium est, ne errandi
occasionem proebcant.
ln iine libri i, cap. 1, vers. 28 capitis i lib. I Regum ita legitur : Commendavieum Domino; et legendum,
commodavi.Lib. n, cap. 4, hic versus 3 cap. m. Oculi ejus (tleli) caligaverant, nec poterat videre. Lucerna
Dei antequam exstingueretur, Samuel, etc. Ita efferlur corrupte : nec poterat videre lucernam Dei anlequam
nullae suffragantur versiones. Ita tamen legerunt Beda, Rabanus Maurus, Ange-
exstinguerelur; cui lectioni aucloritate
lomus, falsus Eucherius; forte Gregorii, cujus nomen huic proelixum commentario legerant,
abrepli. Et hoc sane hanc validissimum est argumentum, laudatis scriptoribus notum fuisse hoc opus : a quo enim
antiquiori scriptore Scripturoe lectionem vitiosam desumpsissent? Lib. v, col. 506, legitur : apparuit
itaque slalioni; ubi legi debet ul in Vulgata, Apparuit uterque stationi. Verum vitium librariorum est, non
auctoris; nam in explicatione hujus versus ait: Quidnam est :quod apparere Jonathas Philisthmis cum armi-
gero dicitur ? Ergo legit: Apparuitulerque. Infra etiam legitur apparuit itaque uterque, elc. Reliquas Gussan-
villaeiobjectiones prosequamur.
XIV. Nequevero, inquit, slylus ipse Gregorianum sapit, licel in quibusdam eum imitari conalus sit auclor;
quod fortasse erroris occasionemprmbuit. Verum quantum styto Gregorii sit dissimilis, sola Homdiarum in
Ezechielemlectio comprobabit. Brevis quidem probalio, sed imbellis, cum solius adversarii lestimonio nuliis
maxime si quae in contrarium protulimus relegantur.
exemplis roborato nitatur;Gussanvilloeus
Sedquid plura, inquit ? Si auctoris verba expendantur, tuce meridiana clarius apparebit fuisse
monachum aliquem ; qui frequenter de monachis monasleriorumqueregimine ac disciplina sermonem habet;
quod pluribus probat.
XV.Rationum ponderinon inviti cedimus. Atquid ex his contra sentenliam quam luemur.mililat? Negatne
GussanvillecusGregorium fuisse nlonachum, et monachorum abbatem, cui proinde incumbebat frequenter
de disciplina monastica sermonem habere? Si vero quse de mona=tica vita dicit hic scriptor, cum Regula
sancti Benedicli conferantur, vix suberit dubitandi locus, quin ejusdem Reguloeobservationi fuerit addictus.
Etenim col. 78 legimus, fervore novitio; quod invenitur S. Benedicti Regulaecap. 1. Sub initium col. 93
occurrit, in malo inobedienlim mors prmvatuit; quibus verbis alluditur ad haec BeguloeS. Benedicli cap. 2,
tunc demuminobedienlibuspmna sit eis prmvalensipsa mors. Col. 95, de obedientia disserens auctor, ob ocu-
los habere videtur quos de eadem virtute docet sanctus Benedictus tum cap. 5 Reg. tum c. 7. Lib. iv, cap.
4, num. 17, legitur : Qut arctissimam conversalionis vium noviier accedentibus facilenon impendant; quae
fere ad verbum ex Regula S. Bened. cap. 58 eruuntur. Imo S. Benedictum laudare minimedubitandum est
quando ait? Quare et ejusdem arctissimm viim magisler optimus summmverilalis discipulus eruditus prmcipit,
dicens : Probate spirilus, si ex Deo sint. Et item : Nuntienlur ei dura et aspera, per qum ilur ad Deum, ut
sciat ad quod inlral; qusecapite 58 Reg. totidem fere verbis exstant.
Et his non levis suboritur conjectura, Gregor um non ad populum, ut gralis fingit Gussanviliaeus, Homi-
lias de lib. Regum habuisse, sed ad monachos sibi subditos, eo duntaxat tempore, quo post reditum ab urbe
regia, majori otio in monasterio fruebatur: quas ejus filius, seu alumnus ei discipulus Claudius excipere curavit.
XVI. Composita quoe de Commentarii auctore erat controversia, de ipso opere quaedam, etsi pauca,
supersunt observanda. Mulilum illud esse, aliqua licet minima ex parte liquet, quod lib. i, cap. 2, num. 3,
meminerit scriptor explicationis nominis Helcanoe supra allatac, quoe nullibi tamen legitur. Lacunam
suspicamur esse inter num. 4 et 8 cap. 1 lib. i, ubi ab explicatione verborum illorum : De Ramutlta So-
phim, de monte Ephraim, transitur ad isla : Qui Imbebatduas uxores; omissis illis, et nomen ejus Helcana fitii
Hieroboam, ftlii Heliu, fiiii Thau, filii Sup. do quibus ne minimum quid in Commeutirio delibatur.
Multa occurrunt Je nominibus Hebr. quae notis illusirari potuissent. At vero ciusede iis dicenda sese offe-
rebant intra metas his in notis nobis proescriptas, contineri vix potuissent. Proeterea qui de his erudiri volent,
nunquam Commentarium hunc lecturi sunt, sed potius consulent Origenem et Hieronymum, proesertim in
libris de nominibus Hebraicis et de situ ac nominibus locorum Hebr. Coeterum, loquendo de Hieronymo in
nota b ad prooemium, col. 2, incaute nobis excidit quod diximus de libro Samuelis ab ipso exposito; nam
qui exnoslris edendo huic sancto Doctori strenuam navant operam, Expositionem libri Samuelis Hieronymo
abjudicant. At hoec nondum vulgata erant quaudo ad novam Gregorianorum operum edilioncm schedas
nostras disposuimus.
XVII. Quid vero nostrae operse hac in editione collocatum sit nunc breviter aperiendum. Cum alicujus
codicis manuscripti, in quo contineretur hic Commentarius copiam habere nobis non fuerit inlegrum, qua-
vis licet adhibita diligentia, illum tantum recensuimus ad meliores editiones, Gilotianam praesertim el Vati-
canam, quarum ope non paucos errores expunximus, omissaque nonnulla restituimus. Aliqtiando quoque
ubi editi omnes vitiosi sunt, non dubitavimus eos emendare. Sic lib. i, c. 1, n. 1, legebatur prius : Itunc
per manus iniquorum affligentes; ubi procul dubio legendum, affigentes, quam lectionem amplexi sumus.
Libro quoque n, c. 1, num. 2, prius legebatur, ejus se oculisinhmsisse; at series sermonis ostendit legendum,
oscutis pro, oculis; ut etiam nunc legitnr. Quaudo vero solis conjecluris assecuti sumus qua ralione me-
dendum corruptae oralioni foret, lectionem quoe nobis visa fuerit raelior, inscribere margini salis ha-
buiinus.
Nostro quoque more capita, ut poie longiora, plures in articulos appositis notis numeralibus distinximus.
17 IN PRIMUM REGUM EXPOSITIONES.PROOEMIUM. 18
Nolulis paginaesubjeclis, vel varias lectiones exhibuimus, vel quaedam Commentarii loca illustravimus.
Utinam laboris nostri sane iniprobi optimos et jucundos fructus lector carpere possit et degustare.
De expositione in Cantica canticorum quoeexcipiet hunc Coinnientarium, etde aliis operibus subsequcn-
tibus hic dicere nihil altinet, cum singulis praefationes, aut admonitiones proelixerimus. At in procfat. ad
Exposilionem Canlici non debuit omitti testimonium sancti Columbani, qui inter sancti Gregorii Opera eam
recenset cum libro RegulaePastor. et Homiliis in Ezechielem, ut videre est in cjusdem Columbani epistola
inler Gregorianas (Lib. ix, epist. uttima).

SANCTI GREGORII MAGNI

ROMANI PONTIFICIS

IN LIBRUM PRIMUM REGUM,

QUI ET SAMUELI3DICITUR,

VARIARUM EXPOSITIONUM LIBRI SEX.

^jjrocemtum*

1 Post Moysi et Jesu Nave libros, et Judicum, A i altitudinem intuens, Synagogoe typum una, altera
a octavus sive nonus in canone sanctarum Scriptu- vero quia figuram sanclae Ecclesice haberet, expo-
rarum primus liber Regum oslenditur. Qui profecto suit. Sanclus quoque Hieronyraus (Advers. Pelag.,
liber, sicut et pleraque volumina sacri eloquii, quod lib. i, c. 8; et conlra Jovin. lib. i, c. 10) Heli sacerdo-
b a sanctaeEcclesiaedoetoribus nondum sit expositiis, tis et Saul mortem, non ad hoc solum in sacra histo-
nonnulli simpliciores hunc non esse mysticum arbi- ria positam, ut inobedientes praepositos eorum terre-
trantur, et eo sublimiora per spiritum nulla dicere, ret pcena, sed etiam ul, dum veterum et transgresso-
quo planiora per litteram videtur enarrare. Sed si ea, rum rectorum repulsio legitur, antiquae legis et sa-
quae in aliis explanalionum libris doctores sancti lo- cerdotii interitus designelur. Sacra igitur Regum
cuti sunt legerent, hujus quoque historiae quam sit historia non idcirco spiritalibus sacramentis vacua
immensa profunditas invenirent. Nam plerumque in credenda est, quia a venerabilibus patribus seriatim
illorum expositionibus quod hic planum per litteram non est exposita, sed eo altior et profundior, quo,
dicitur valde esse arduum per spiritalem intelligen- velut immensi vastitas fluminis, ex parte quavis exi-
tiam declaratur, et aperte insinuant quia longe su- gua hauriri exponendo potuit, et repletis eorum vas-
blimius de sacra historia intelligunt quam in ejus su- culis, suaeplenitudinis impetu quotidie implendis aliis
El- B
I decurrit. Dum ergo quaedambujus sacrse historiae ad
perficie foris legunt. Planum namque est quod
cana vir Ephraloeusuxores duas habuisse describitur robur suorum operum tollerent, plenitudinem vero
{1 Reg. i, 1, 2); quod Heli sacerdos, dum a censura illius in suoesublimitatis secreto indiscussam proeter-
correptionis filiorum affectione dissolvilur, de sella irent, quid aliud agere visi sunt, quam de immenso
cadit, et fracta cervice interit (Ibid., iv, 18); quod amne aliquid capere, quod sitientibus fidelium 3
rex Saul obedire Deo in Amalecitarum demolilione menlibus propinarent?
noluit (I Reg. xv, 9), sed non multo post et vilam et 2. Quorum profecto morem nos quoque in proe-
regnum amisit (I Reg. xxxi, 5). Sed hsecnimirum senti opere sequimur, qui ad ingentem hanc histo-
plana, sicut placet 2 simplicioribus, doctores sancti, riam gratia aperiendee intelligentiae ejus accedimus,
ut digna sublimitate perciperent, eorum intellectum cujus tamen universitatem exponendam suscipere
non in simplicitate quoesierunt litterae, sed in volatu non audemus, hoc videlicet a proefatisvenerabilibus
allegoriae. Hinc est enim quod cum sanctus Augusli- Patribus distantes, quia non sparsim et de diversfs
nus (L. xvn de Civit. Dei, c. 4) duas Elcanoeuxores locis eligimus quod exposituri sumus, cum illi non
per historiam legeret, in planitie Iectionis spiritalem CG ex ordine aliquam sacraehujus bistoriae partem, sed

* Liber primus Re.gum,sive Samuelis, si liber Rulh b Mirum excidisse huic scriplori sanctum Hiero-
a Judicum libro distinguatur, est nonns in Canone. nymum librum hunc Samuelis exposuisse. lntelligit
Si vero historia Ruih pro appendice libri Judicum fortasse, ut post.ea insinuare videtur, neininem san-
habeatur, est octavus. clorurn Patrum omnia libri hujus mysteria explicasse.
19 SANCTI GREGORII MAGNI 20
sparslm testimonia quaedamsusciperent, quaead eru- A iaquarum appellatione illaesupernae designantur pro-
ditionem fidelium exponere a habuissent. Dei ergo fundoeintelligentise angelorum, dum sacri eloquii al-
omnipotentis adjutorio confisi, a principio voluminis titudinem Deus in aquis tegere dicitur, constat nimi-
usque ad David regis unctionem explanare proponi- rum quia homo semper illa sit inferior cui solum ejus
mus, ut brevi isto, quod cernitur, experiri possimus si inferiora revelantur. Hinc eliam per Moysenpraeci-
ultra progredi exponendo debeamus. Plerique etenim pilurut agni residuum igne comburatur (Exod.xn, 10),
dum immoderata proponunt, exsecutores propo- quia videlicet Seripturas sacrse, quoa ad cognoscen-
siti sui fieri nunquam possunt, maxime cum tractator dum Redemptorem sunt ediloe, pro sublimitatis suse
sacri eloquii morem gerat viri in alla specula con- dignitate venerandoe tunc etiam sunt cum non intel-
sistentis, Scriptura vero sacra silvac vastioris simili- liguntur. Itaque etsi nihil pensatur quod a me dici-
tudinem. Qui profecto vir in alto situs, etsi acuta vi- tur, nihilominus pensandum est quia lioec sacra
sione nemoris vastitatem considerat, tamen dum Scriptura, quoe a me indigne exponitur, ei cui omni-
summa montium, dum extrema collium, dum potens Deus secreta aperire voluerit bona et subli-
arborum cetea,in quadam aequalilate sibi conve- mia multa dicit. Scriptura etenim sacra tam mirabi-
nientia respicit, quam magnaevalles, quam distentac liter ab omnipotente Deo condila est, ut etsi multi-
planities in medio lateanl, non attendit. Sed si per- B pliciter videatur exposita , non desunt taraen ei se-
ambulare quod ei breve videtur coeperit, repente creta quibus servet occulta, quia fere nunquam sic
cognoscit quia qui se tolum vidisse putaverat, valde exponitur, ut ei non plura remaneant quae quotidie
plura remanseranlquae non viderat. Unde et saepeim- exponantur. Qua profecto ejus incomprehensibililale
moderatus viator decipitur, ut tanto periculosius iter omnipotens Deus humanoemutabilitati magna dispen-
expleat, quanto et eum in via, expleto die, noctis satione consuluit; nam, utvilescere nota nonpossit,
error intercipit, qui velut in parvi itineris spatio nec sic mire disposita est, ut cognita nesciatur, et eo le-
diei partem se explcrecogitavit. Sic sicnimirura, dum gatur gratius, quo quotidie discitur; ac dum semper
sacrae historiocintellectum in quadam sensuum ejus recentia intimat, suavius oblectet.
sinnmilatc consideramus, omnipotentis Dei gratia, 4. Historia ergo Regum, quia eo spiritu condita
velut altos opacioris silvoevertices de quadam subli- quo et ctetera Scripturse sanctaevolumina cognoscun-
milale altendimus. Sed quia dum iidem sensus subti- tur, non debet credi eis esse minor sacramentis,
lius considerari et proferri coeperint, alios se multi- quibus non est inferior titulo auctoritatis. Nam om-
pliciores gignunt, velut in superficie, ut videtur, to- nes scriptores ejus prophetoe fuisse referuntur, qui
tius inspecti nemoris, at vallium concava et distenti cura historica narrant, spiritualia signant; exteriora
i>Matini latent spatia, quoenon videntur. Tutius ergo, r%loquuntur, et intima innuunt; terrena
Q proponunt, ut
gradimur, si sic metiinur ea quaecernimus, ut etiami coelestia exsequantur. Unde et hic Iiber primus et
ea quae procedendo visuni sumus percurrenda esse, secundus ejusdem historiocad hoc prophetae Samueli
cogitemus. Ilaque dum ingentis historiae parvam par- ascribitur, ut ex auctoris titulo sentialur historia
tem explanare proponimus, pro modulo imbecillitatis. quam scribit, non tam bistoria quam prophetia;
nostroe cursum ilineris in vicinio terminamus, tam_ simplex veraque Iittera, sed aita nimis et mullipli-
videlicet ingenii tenuitate diffisi, quam sacri volu- citate occultorum sensuum profunda. Nos aulem de
minis profunditate perterrili. tanto ejus pondere pro modo pusillitatis nostroe as-
3. Sed et primum non tam inslituere quam obse- sumimus ferenda quoepossumus. Nam cum suavis
crare lectorem censui, ut inanitate expositionis meoe , sit in superficie litteroe, altior in typis1allegoriac, nio-
pondus sacrochistorioc nequaquam penset, quia di- ribus instruendis ulilis, lucida in exemplis exhiben-
vina eloquia ex mensura traclatorum nunquam aesti- dis, in locis tamen singulis et historica asserere, ct
manda sunt. Nam nec idcirco sunt vilipendenda, quia, lypica proferre, et conferre moralia, et proponere
non subtiliter consideranlur; nec celsa et venera- exempla refugio ; quanquam alia sub uno intellectu,
bilia ideo, quia facunde et subtiliter exponuntur. Aliaa adjuvante Domino, sim expositurus, alia vero sub plu-
quippe virtus est quae apud saeculi sapientes tantaa jTJribus. Maximecum his temporibus scribendi operam
habetur, quantum eam extollere possunt proeclarain- dare censuerim, in quibus dum cordibus quorumdam
genia. Sacra vero Scriptura, quia divinitus inspirataa ccclesiasticorum virorum vetus sollicitudo mundanaj
est, tanto sublimius etiam pracclara hominum ingeniaa inlentionis immergilur, nova scribendi studia eo esse
superat, quanto ipsi proeclari homines Deo inferioress superflua judicant, quo et doctorum venerabilium
sunt, et nihilin illa spiritalisubliinitate conspiciunt, abundare vetera non ignorant. Qui nimirum ratione
nisi quod eis ipsius divinoedjgnalionis bonitate reve-.. convincendi essent, nisi signum calumnise, exposita
latur. Nemo igitur in ejus scienlia ita perfeclus est, frontc, prrctenderent. Nam qui nova velut nova con-
4 ut proficere ultra non possit, quia inferior est om- _. temnunt, illa quoeprobant vetera, curarum saecula-
nis profectushominis, divinilalis altitudine eam inspi-
i- rium saturitate fastidiunt. Quos sane plures sub unius
rantis. Unde et per Psatmistam de Domino dicitur : denotalionc Scriptura exponit, dicens : Anima saiu-
Qui tegitin aquis superiora ejus (Ps. cni,3). Si enimm rata calcabil favum(Prov. xxvii, 7). Favus quippe mel
a Gilot. ,debuissent.
b Malimis mons cst Galabrisc.Jlorat., eptid. 16; quan.lo
Padus Matinalavcritcacumiua.
£1 IN PRIMUM&BG.UMEXPO51TI0NES. PROOEMIUM.
novura continet. Quasi ergo dicat: Dum terrenarum A j Sed et ubi 6 mums placet quod peritus Jector invc-
jerum oura immoderatius pascitur.ineag quaevalde nerit, consideret quod dum spirilalem historiam «1
placere .solet recenli Scripturarum dulcedine non altis sensibus profundam , velut magni pelagi pro-
tetatur. Sed quia hujus sacrae historioe commenla ceilas nauta peregriuus aggredior, reprehensibrte
veierum nulla reperiuiU, rectius agunt, si opus nostri valde non est si gubernaculum «icendi pulohre non
laboris ea charilate qua ad utilualem parvulorum ducitur, cum spumantes undarura vertices irruiint,
sanctoeEcclesiaeimpenditur ampleclantur, et pro re- qui peritissimum regimen soepesolvere clavum co-
preuensionummolestia nobis in lania Scripturaepro- gunt. Sic sic nimirum nec silvosa colere devotus ara-
funditate velut altissimo pelago laboraniibus praesidia tor ingrediens rectas sulcorum disponit lineas , si ea
.orationum ferant. Hinc nimirum nostri sudoris fruc- prius r.educto vomere aoepiusnon rescindat, quia
tum suum faciunt, quia dum ex henignitate diligunt, artem facilitas nulla sequitur, ei eamdem arandi pe-
ad aelernaeremuneralionis sibi cumulum verlunt, et ritiam consuetudo culturae praaire nulla videatur.
quod tantis temporibus tam clausa et inexposita Scri- Verum nec «planitiemliistoriae quis hac aestimatione
ptura ad communem iotelligentiam ducitur, et quod consideret, quia plerumque tauto difficiliusad spiri-
parvuli sanctae Ecolesise dum in veleris Scrjpturse talium sensuum secreiapertingimus, quamo in lit-
Jcgniiiiibusnovoereiigionis splendorem suscipiunt, iu B 1 tera planiori secretorum adituum situm longius v.ide-
jirofectu suse devotionis adjuvantur. mus; et eo ejus tangere sumiija non possumus , quo
5. Sed quia in diversissanclorum Patrum operibus gradus est inferior unde tangero summa oogitamus.
diversa liujus historioe testimonia inveniuntur expo- Quid enim est intellectusdivinilatis, nisi iueffabilis
sita, notare lector dehet quia aliquando eorum sen- qusedam summa celsitudinis ? Et quia omnipotens
sus tractando subsequor, aliquanidoautem enodare Deii6per Scripturas agnoscitur, quid c&teadem sacra
historiam aliler insudo, ut et qpus quod spe divinee Scriptura, nisi gradus quidam, qui conscenditur ut
inspirationis aggredior, et antiquorum patrura aucto- illa sublimilas contingatur? Quolies ergo historia
ritate sit validum, et lectori nequaquam fastidiosum, planior est, sed altior intcllectus, quid est aliud, nisi
dum inter ea quoe novit vetera ea etiam ei quse non quia lalem gradum illa suhlimitas habet a quo facile
novit nova repraesentat. Ad quam profecto senten- contiugi non potest ? Si ,ergo aliquid indecens etiam
tiarum pronuntiationem aliquando ex necessilale du- in planioris historia? oxplanatione lector inspexerit,
cor, quia et Patres venerabiles si serialim cuncta lanlo benignius dare veniam poterit, quanto ratio-
exponerent qusc ex parte tetigerunt, eam seriem lo- nabilius agnoscit quia, dum a plano quod cernitur
cutionis quam tenere visi sunt observare nequaquam ad illa sublimia ultra non tendimus , facile vacilla-
potuissent. Dum igitur sanclorum Patrum intelleclus14lC mus. Priora igitur volummis , quia tam sanctacEc-
praelereo, necessitate aliquando, aliquando commo- clesioesacramcuta continent, quam mores electi ho-
ditate ulor, quia et fastidium lectori amoveo, et dum1 minis demonstrant, positi in studio bonoe conversa-
tolum seriatim discutio, multa ex mediis conlra me1 tionis, sub uir.oqueinlelleclu sigillatim edissero, ut
veniunt quoeillorura sequi sententias non permittunt. cum in aelibus veterum novsefidei rationes agnosci-
In quo sane opere iectorem flagilo, ut non verba ex'• mus, in eis etiam coaversationis nostrae acdificatio-
eloquentium oratorum sanctac Ecclesioe compara- nem capiamus. Sed et quia in salute iidelium fules
tione consideret, sed sententiarum inlellectus ex ec- operibus prior est, typicam significationem, veli»*
clesiasticoe disciplinsc ralionibus penset, quia etsi solidum fundamonium, prainittimus, oui totius sus-
juxta Dei prohibitionem in ejus domo nemus plantare cepti operis fabrica in morali vel bislojuca exposi-
nescio (Deut. xvi, 21), regulam tamen , qua sancta lione imnonalur v.elsubsequalur.
Scriptura lideliter exponitur, in nullo derelinquo.

LIBER PRIMUS.

5 CAPUT PRIMUM. D sione, qui fuit ex munere. Sic itaque ifactusest for-
(I. Reg. 1, 1.) Fuit vir unus de Rumatha Sophim, tis, ut damnata humana natura, viclori hosti preeva-
de monte Ephraim, et nomen ejus Helcanu, filius Hie- lere non posset, si hanc ille non assumeret, qui su-
roboam, fitii Heliu, filii Tlutu, filii Supli, Ephralhmus. ,pr:i homines exstitisset. Factus est itaque procliator
1. Qnem ergo vir isle nobis insinuat, nisi Domi- noster, Conditor noster. Sedutrumvir fuerit, nos-
iiuni ac Redemptorem nostrum, qui et in infirmitate cilur, si ex ostensa. virlute consideretur. Assumpsit
mostroecarnis apparuit, et tamen eamdem susceptae nostram naturam, quse dum in ipso vinceret, nobili-
nalurne infirmitatem vilae remissioris blanditiis non tatem conditam repararet, et fieret in Redemptore
subegit? Vir quippe a virtute nominatur : Homo au- infirina valida, quoein Adam facta fuerat furtis inlir-
lem in paradiso conditus, bellum cum apostata an- ma (Matth. iv). Cui uimirum, dum jejunaret, in ere-
gelo habuit, cui tamen per condilionalem virtutem mo tentator adfuit, anliqusevictorisesuoetela repara-
resistere non curavit. Q Fortis ergo conditus, sed vit, gulai, 7 elationis ac superbioejacula inlorsit;
hosli encrviter subjugatus, vir noii fuit ex congrcs- sed eum sibi pcr oinnia vesistcntem rcperit. Vir ergo
23 SANCTIGREGORIIMAGNI 24
claruit per victoriam, qui fortem jam victorem apos- A AIPaulus ait: Abundantiam gratim , et donationis, el
tatam angelumsuperans, non ei potentiam suscdivi- justitimaccipientes;
j invita regnabuntper unum Jesum
nitatis «xhibuit, sed infirmitatem humanitatis. Hunc Chrislum
( (Rom. v, 17). Hanc excellenlisesuaedigni-
virum propheta Jeremias considerans , ait: Femina tatem t per semetipsum Judaeisimproperans, ait : Si
circumdabitvirum (Jerem. xxxi, 22). Hunc Zacharias < opera non (ecissemin eis, qum nemoalius (ecit, pec-
monstrat, dicens : Ecce vir, Oriensnomenejus (Zach. calum t non haberent (Joan. xv, 24). Excetlentiam
vi, 12). Hunc beatus Petrus apostolus Judscispraedi- (quoque pulchritudinis ejus Psalmista considerans
cans, dicit: Jesum Nazarenum , virum approbatuma dixit < : Speciosusforma g prm filiis hominum,difjusa
Deo in vobis,virlulibus, et prodigiis, et signis : hunc est < gratia in labiis tuis (Ps. XLIV,3). Singulare bo-
prmfinitoconsilio,et prmscientiaDei traditumper ma- num I RedemptionisIsaias in eo testificans, ait: Vere
nus iniquoruma/figentes,interemislis(Act.n, 22 et 23). Ilanguoresnoslros ipse lulit, et iniquitates noslras ipse
Hinc eidem Redemptori in via colloquensCleophas, portavit(Isa.
j LIII, 4). Singularem quoque dignilatem
ait: DeJesu Nazareno , qui fuil propheta, potens in 'ejus, reternus genitor ostendens, a magnilica gloria
opere et sermone(Luc. xxiv, 19). Vir etenim fuit, qui clamavit dicens : Hic esl filius meusdilectus, in quo
et in hoc mundo ab Ecclesia expulit anliquum hos- mihi benecomplacui.(Malth. m, 17;xvn, 5; I Pel.u,
tem, ct in inferno, moriens, alligavit. Et quia qui B 17). Unus vir erat, quem Pelrus confitens, ait: Non
moriens inferni Yires comminuit, resurgens nobis esl aiiud nomen datum sttb cmlo, in que oporteat nos
aditum reseravit oeternitalis, magnitudinemvirtutis salvosfieri (Act. iv, 12). Hanc excellentiseejus ma-
suoenon solum vivendo monstravit nobis , sed etiam gnitudinem Paulus asserit, dicens : Dominus exalta-
moriendo et resurgendo. Quia ergo Redemptor noster vit illum, et dedit itli nomen, quodest super omneno-
per humanitatem, quam assumpsit, magnacvirtutis; men (Philip. n, 9). Et quia excellentiavirlutis ejus
opera egisse cognoscitur, recte is qui eum typo si- non solum electos homines, sed etiam cunctos bea-
gnificat vir fuisse perhibetur. tos angelossuperat, Hebroeishunc proedicansPaulus,
2. Sed quaerenduraest, cur dicatur vir unus. Nami dicit : Qui cumsil splcndorglorim, et figura substan-
si unitas hsecreferatur ad numerum , superfluumvi- limejus, porlansqueomniaverbovirlulissum, purga-
detur : unusquisque enim unus, et non duo, est. Ett tionempeccatorumfaciens, sedet ad dexlerammajes-
sanctus Samuel, a quo ista scribuntur, contra moremI talis in excetsis, tanto melior angeliseffectus, quanto
scriptorum sanctseEcclesiscfrustra inchoasse nulla- di/ferentiusprm ittis nomen hmredilavit.Cuienimdixil
tenus credendusest. Nam scriptor illius voluminis, , aliquando angelorum: Fitius meus es tu, ego hodie
eum beati Job vitam ad exemplum fideliumduceret,, genui te ? El rursum : Ego ero illi in patrem, el ipse
sic exorsus est: Vir erat in lerra Hus, nomineJobb C eril mihiin fitium (Ilebr. i, 5, 4, 5). Recte ergo vir
(Job i, 1). Evangelista eliam Lucas, cum in principio o unus dicitur, cui nemo comparalur. Sed quem tan-
sui Evangeliijusti sacerdotis prxconia dicerct, ait: : tum agnovimus, audiamus jarn unde esset.
Fuit in diebusHerodisregis sdcerdosnomineZacharias s 4. De Ramatlia Sophim,de monteEphraim. Rama-
(Luc. i, S). Nam nec ille ait: Vir unus; nec evange- :- tha, Sophim et Ephraim , Hebraica nomina sunl,
lista : Fuit sacerdos unus. Quid est ergo quod elec- :- quorum primum in lingua noslra sonat, Visio con-
tus propheta contra usum scriptorum, scribenditalee summata, secundum vero, Specula; tertium deni-
coepit exordium? Sedquia non solum scriptor erat,t, que, Frugifer, sive fruclilicans, interprelatur. Quae
sed etiam propheta, noverat de quo historia diceret;'; autem est visio consummata , nisi Dei omnipotentis
ct qui per historiam dicebatur, noverat quem signa- i- cognilio perfecta ? Hanc profecto consummatamvi-
ret. Quod ergo de historia praeter usum narrat his- i- sionem doctor Gentium insinuat, dicens : Videmus
torioe, hoc ad usum catholicocfidei, in intellectu lo-
>- nunc pcr speculumin mnigmate,tunc autem facie ad
quitur allegoriae. Unde et hac nova consuetudine, :, faciem; nunc cognoscoex parte , tunc autem cognos-
simul tota confitetur Ecclesia, a quia Detts el Iwmoio cain, sieut et cognitussum (I Cor. xm, 12). Et quid
unus est Christus.Dicit ergo : Fuit vir unus ; quia de
ie specula, nisi illa angelorum sublimitas intelligitur ?
Deo homine loquebatur, ut deitatem , ct humanita- »- D
] Specula quippe in sublimi, ad clariorem visionem
tem ejus assereret, et non aliam suscipientis verbi, i, eligitur. Ramathaautem Sophim recte dicitur: quia
et suscepli hominis personam, sed Dei et hominis is illa Conditoris nostri perfecta cognitio, a solis illis
unam, eamdemque esse apcrtius demonstrarel: quee ise beatis civibus haberi potest, qui in superna illa su-
tamen unitas, ad excellentiam dignitatis ejus referri
'ri bliraitate consislunt.Jubar quippe oeterni luminisin
convenienler potest. Nam etsi Redemptorem alium m sui plenitudine, noii in imo praesentisexilii, sed do
sancla Ecclesia non habuit, ex virtutis ostensionevi-
'i- statu respicitur aeternsesublimitatis. Unde bene Ra-
ros nonnullos habuit. Dum ergo unus dicitur, in- n- mallia Sophim in monte Ephraim sila perhibelur.
coraparabitis demoustratur. Quis est enim mons Ephraim, nisi ccelum? Mons
3. Nam aequalemnonhabuit, qui dum humano ge- :e- quippe est frugifer, qui oeternoepulchritudinis ilores,
neri excellenti vita, et verbo consuluit, singulari
»ri et fructus indeficientisgaudii, semper profert. Beoe
munere dare potuit dona Redemptionis. Unde et autem, et Ramatha, et Sophim jn Ephraim monjie
a Indicare videtur confessionemseu - :\
symbolum fi- decanlatur.
dei sub Athanasii nomine editum, quod in Ecclesia >ia * :
 25 IN PRIMUMREGUM EXPOSITIONES. — LIB. I., 26
sita perhibetur, quia illa omnipotentis Dei oeterna A j quem Virgo peperit, non concepit materiali opere»
visio, et altitudo illa civium beatorum, non in terra sed sancti Spiritus obumbratione (Luc. i, 55). Hinc
| habetur, sed in cceio. De Ramatha namque se esse eidem regi et prophetse a Dominodicitur : De fruetu
insiouans, ait: Sicut novitme Pater, et ego agnosco venlris tui ponam super sedemtuam (Psal. cxxxi, 11).
Patrem (Joan. x, 15). Hinc iterum dicit: Nemo no- Hinc Isaias ait: Erit fructus terrm sublimis (Isa. iv,
vilFilium nisi Paler, et Patrem nemo novit nisi Fi- 2). Nam quem Virgo genuit, non solum homo san-
lius, et cui votueritFilius revelare (Matth. xi, 27; Luc. ctusluit, sedetiam potens Deus. De hoc fructu ad
x, 22). De specula, hoc est sublirai fuit, qui et Ju- eamdem beatam Virginem, Elisabeth salutante, dici-
doeosincrepans, dicit: Vos de deorsum estis, ego au- tur : Benedicta tu in mulieribus, et benedictus (ructus
tem de supernis sum : vos de hoc mundo eslis, ego au- ventris iui (Luc. i, 42). Recte igitur mons Ephraim
temnon sum de hoc mundo (Jaan. vm, 23). Demonte dicitur, quae dum ineflabili dignitate divinae genera-
Ephraim fuit, qui dicit: Ego sum panis vivus, qui de tionis attollitur, in ejus fructu, arida humanaecondi-
ccelodescendi(Joan. % 51). Demonte Ephraim eum tionis germina revirescunt. Vir igitur de Ramatha
iuisse Joannes Baptista affirmans, ait : Qui de calo Sophim factus est de monte Ephraim : quia qui per
venit, super omnesest (Joan. m, 31). Hinc Psalmista divinitatis suae potentiam angelos condidit, de carne
ait : A summocmlo egressio ejus (Ps. xvm, 7). Hinc B proecelsoeVirginis, formam suscepit humanitatis. Et
Gentium doctor ait : Secundus homode cmlo, cmles- quia per humanitatem, quam assumpsit, non ex in-
iis (I Cor. xv, 47). Vir ergo, quiunus fuisse asseritur, iidelibus, sed ex fidelibus nasci voluit, sequilur :
de Ramatha Sophim de monte Ephraim exstitisse 9 Filius Hieroboam, fitii Heliu, filii Thau, filii Suph.
perhibetur : quia qui inter omnes natus supra om- 6. Quatuor quippe patrum uomina assignantur :
nes enituit, inde tantus in terra apparuit, quia de quia dum ex fldeli populo Dominuscarnem sumpsit,
ccelo venit. De Ramatha quippe Sophim fuit, quia eos per humanitatem patres habuit, quos totidem
etsi incomparabilis hic refulsit, magnitudo tamen ex- principalium virtutum gloria illustravit. Unde et non
cellentiaeejus non capitur, nisi ubi ejus perfecta co- ad infidelem aliquem, sedad fidelem Abraham divina
gnitio aeternis civibus exhibetur. Nam hic eum in promissione dicitur: In semineluobenedicenluromnes
excellentia virtutis aspexerat, qui dicebat: Quod vi- genlesterrm(Gen. xxn, 18).HincevangelistaMatthaeus
dimus, el audivimus, et manus nostrm contrectaverunt lOgeneralionis ejus ordinem texens, ait: Liber gene-
de verbovitm(I Joan. i, 1). Sed quia magnitudinem rationisJesu Christi, filiiDavid, filii Abraham(Matlh.
excellentiaeejus non viderat, in Ramalha eam nobis i, 1). Hinc per semetipsum Samaritanae mulieri lo-
repromittit, dicens: Cum apparuerit, similes ei eri- quitur, dicens : Salusex Judmis est (Joan. iv, 22).
mus, quoniam videbimuseum; sicutiesl (Uoan. in, 2). C Hinc Paulus ait : Quorum adoptio est filiorum, et glo-
5. Potest autem hujus montis nomine, beatissima ria, et leslamentum,et legislatio,et obsequium,-etpro-
semper virgo Maria Dei Genitrix designari : mons missa: quorumpatres, ex quibus estChrislus secundum
quippe fuit, quse omnem electaecreaturoe altiludinem carnem, qui esl super omnia Deus benedictusin smcula
electionis suse dignilate transcendit. An non mons (Rom. IX, 4 et 5). Quibus profecto, quia et prudentia
sublimis Maria, quoe ut ad conceptionem aeterni adfuit in cognitione rerum; justitia, qua cognita
Verbi pertingeret, meritorum verticem supra omnes disponere recta cuperent; fortitudo, qua exequi quse
angelorum choros, usque ad solium deitatis erexit ? vellent, bona potuissent; temperantia, per quam
Hujus enim montis praecellentissimam dignilatem discrete cuncta perficerent, apte quaternario numero
Isaias vaticinans, ait: Erit in novissimisdiebus prm- designantur.
paratus mons domusDomini in vertice montium (Isa. 7. Sequitur: Ephrathmus. Qui autem de Ephraim
u, 2). Mons quippe in verlice montium fuit, quia al- monte asseritur, cur Ephrathacus esse perhibetur?
titudo Marioesupra omnes sanctos refulsit. Nam sicut Sed hoc ad litteram patet, quia videlicet de Ephraim
mons altitudinem, ita domus designat habitationem. monte esse aliquis potuit, qui de tribu Ephraim na-
Mons quippe et domus apte dicitur, quaedum incom- tus non fuit. Dicitur ergo Epbrathaeus, ut qui ex loco
parabilibus est illustrata meritis, Dei unigenito, in' TJ ostenditur, de stirpe etiam propaginis agnoscatur.
quo recumberet, sacrum praeparavit uterum. Nam Quia vero Ephrathaeus iructificans dicitur, recte hoc
mons in vertice montium Maria non fieret, si supra personoeRedemptoris adscribitur, qui prophetacvali-
angelorum altitudinem, hanc divina fecunditas non cinio praedicalur : Erit tanquam lignum, quod ptanta-
levaret. Et domus Domini non fieret, si in ejus ven- tum est secus decursus aquarum, quod fruclum suum
tre, per assumptam humanitatem, verbi divinitas non dabit in tempore suo (Psal. i, 4). Nam in praefinita
jaceret. Sed recte mons frugifer dicitur, de qua opli- apparens plenitudine temporum, coelestis doctrinae
mus fructus, id est novus homo generatur, quam flores, in poma vertit electorum; et quotquot sibi
cerlein fecunditatis suse gloria pulchram, ornatam- conjunxit ex humano genere, quasi tot fructus pro-
que propheta respiciens, ait: Egredielur virga de tulit ad aeternitatem : quo in Ioco dum Redemptoris
radice Jetse, et flos de radice ejus ascendet (lsa. xi, vila describitur, latenter ctiam diaboli perditio de-
i). De hujus namque montis fructu, David Deo ex- monstratur. Nam de monte Ephraim fuit, et tamen
sullans, ait: Confileanlurlibi populi Deus, confitean- Ephralliseusnon fuit : quia de ccelo quidem cecidit,
tur tibi poputi omnes, tena dedit fructum suum (Ps, sed arbor pessima bonum fructum non dedit.
LXVI,6). Terra quippe fructum suum dedit, quia (Vers. 2.) Qui habebat duas uxores, nomeit uni
97 SANCTl GREGOftli MAGNl 28
Anna, nomen secunda Phenenna : fuerunlquePhe- iAqoia promissionuminsignia,quaeinsanctis Scripluris
nennmfitii, Annmveronon erant liberi. posuit, apparendo monstravit. Possunt autem statuti
8. Quid per Phenennam, nisi Sytiagogaexprimi- dies intelligipromissi in advenlu ejus splendores nii-
tur? Etquid per Annam, nisi sanclaEcclesia figura- raculorum. Quos nimirum dies propheta Isaias sta-
tur ? Phenennoequippe filii fuisse referuntur : quia tutos inluens, ait : Dicite pusillanimis: Conforlami-
cum Redemptor noster in came apparuit, per Le- m, et noliietimere: ecaeDeusnosterultionmnadducci
gera, quam dederat, pcr prophetas, quos miserat, relributionis; Deusipse veniet, et salvabil mos. Tunc
editos in fide synagogaefilios invenit. Annaeautem aperientur oculi cmcorum,el aures surdorumaudient:
non erant liberi, quia novilia tunc, cl ccelestisponso tunc saliet, sicul cervus,claudus; et aperla erit lingua
nuper conjuncta sancla Ecclcsia, praedicandoadhuc mutorum(Isai. xxxv, 4-6). Sed qui dies stalutos ad
nequaquampariebat. Unde et ei ejusdemsponsi voce ascensum Redemptoris agnovimus, ulrum in eis
in Cantico dicitur : Soror nostra parvutaest, et ubera ascenderit, videamus. Requisitus naniquc a Joannc,
non habet (Carit. vni, 8). Vel certe non pro inaequa- si ipsum, an alium exspectareht, rcspondit missis
lilate sctatis filios non habuisse dicitur, sed per in- discipulis, et ait : Ile et dicite Joanni qum vidislis
fecunditatemsterilitatis. Quaeest ergo slerililas An- et audislis: ccecivident,claudi ambulant, leprosimun-
nae, nisi obduratio Judseae? Quoc enim dura corda B 3 duntur, pauperesevangelizantur;et beulus homo, qiti
Judseomraad Redemptoris fidem convertcrenon po- non fuerit scandalizulusin me (Luc. vu, 19). Statulis
tuit, nimirum sterilis fuit. Sed notandum, quia Phe- ergo diebus a6cendit, qui ut ab<electorum suorum
nenna, quseprius parere dicitmv nxor secunda no- cordibus vetusti erroris caliginempelleret, tot pro-
tninatur. Prius quippe synagoga in fide filins edi- missorum miraculorum splendoribus radiavit. Scd
dit, sed tamen dignitatc sanctoe Ecclesiae minc-r ascendit, ut adoraret et immolaret, quia ad hoc co-
luit. Secunda igitnr uxor exstitit, non teropore con- gnosci voluit, ut moriendo redimer-et,quos vivendo
jugalis copulse, sed inoequaHtatepraerogalivse.Se- docuisset. Adoravit quippe, quia in exemplumele-
quitur : ctorurn .se Deo Palri lolum humilem, et abjectum
(Vers. 3.) Et ascendebatvir ille statutis diebus de .per obedientiara praebuit. Immolavit autem, quia
civitategua, ut adoraret et immolaret Domino Deo qui nobis exempla bumilitatisvivendo dedit, se Deo
exercituumin Silo. iPatri in ara crucis oblationem etihostiam tradidil,
9. Quaeenim spiritalis civitas Redemptoris, nisi <etquos vivendo docuit, moriendoredemit. Ulrumque
Scriptura sacra exsiitit? Haec nimirum civitas suis enim nobis valde necessarium novit, et ideo allerum
civibus tot defensionum munimina contulit, quol sinealteronon impendit. Nam cum natus essel iu
1 Bethlehem Judoe,eum fraude Uerodes ad iuterficien-
prsecepta; tot arma eis praebuit,quot consilia salutis. 1(2
Quidautem futt Redemptori nostro ascendere, niai dum quoesivit (Matth. n, 13); sed si tunc Redem-
in hirmanitatis forma, divinitatts suaealta revelare? ptor moreretur, immolareXutiquc, et uon adoraret :
Et quia in sacra Scriptura cognoscitur, H de civi- quia victima moriendo fieret, sed quos morXedebc-
tate sua recte ascendere perhibetur. Statutivero bat liberare, nequaquam vivendo docuissct. Et si
dies sunt promissiones de se, in sanctis Scripluris vivendo nos docens, mori contemneret, profeclo
positse. Dies quippe stmt, quia ad cognoscendum adoraretet non immolaret.>Utergoadoraret, perse-
•eum, electis lucent. Statuti quoque dies sunt, quia quentem se regera in ^gyptum fugit, et ut immola-
ab antiqnis Patribus in eodem sacro eloquio eos esse ret, dissuadenliPelro exprobravit, dicens : Vade re-
posilos non ignoramus. Diem namque ascensus ejus tro, sataua, non enimsapis ea qumDei sunt, sed quat
proerigebat Moyses, cumdicebat: Prophetam vobis hominum(ttatth. xvi, 23). Adorare namque se insi-
suscitabitDominusde fitiis vesiris, tanquamme ipsum nuans, ait : Non verd facere voluntatemmeam, sed
audielis (Deut. xvm, 48). Diem quoque statuebat, ejus qui misil me (Joau. vi, 38). Ilinc item dicit :
qui dicebat : Non deficietsceptrumde Juda, et dux Qumei sunt 12 placita, facio semper (Joan. vm, 29).
de femoreejus, donecveniat qui mittendusest, etipse Immolare etiam se insinuans, ait: Proplerea me di-
erit exspectatiogentium(Gen. XLIX,10). Diem bujus fkligit
| Pater, quia ego ponoanimam meam, et iterum
ascensus statuens, ail Michoeas: Et tu Bethtehem sumam eam: nemolollit eam a me, sed ego ponoeam
terraJuda, nequaquamminintaes in principibusJuda : a meipso. Potestatem habeotponendi eam, el ilerum
cx te enim exiel dux, qui regai populummeum Israel sumendieam (Joan. x, 17, 18). Et paulo ante : Ego
(Mich. v, 2). Hinclsaias ait : Ecce virgo in ulero sum Pastor bonus,qui pono animam meam pro ovibtts
concipiet, et pariet filium, et nocabilur nomen ejus meis (lbid., 11). Immolare eum Paulus intuens ait :
Emmanuel(Isai. vu, 14). Quotquot enim de illo Lc- Tradidil semelipsumpro nobis oblalionem,et hosliam
gis et prophetarum promissionessunt, tot statutosi Deo in odorem suavitatis (Ephes. v, 2). Aseendit
dies ad ejus ascensum inluemur. Nam velut in sta- ergo, ut adoraret, et immolaret : quia ad hoc
tutis diebus ascendebal, cum Judscisdicebat: Scru- se tol miraculis ostendit, ut nos verbis et excm-
tamini Scripturas, in quibusvos putalis mternam ha- plis instrueret, et mortem nostram moriendo su-
bere vitam,quia ipsmsunt, qumtestimoniumperhibentt peraret.
de me (Jonn. v, 39). Hinc ilerum dicit : Si crederelis
j 10. Sednotandum, quia cum ad immolandum
Moysi, crederetis (orsitan et mihi, tle me enimillc; Epbratliccusascendere dicilur, Deus omnipotens, cui
tcripsit (lbid.,¥>). Slatutis ergu diebus asccndit,, jmniolat, Ocuscxerciluitm nomiuaiur. Cur hoc licri
89 1N PRIMUMREGUM EXPOSITIONES, — LIB. 1.
cognostiiur nisi quia Redemptoris morte non unus A rtmt, qni eum, cui injuncta fuit, RORrecipiendo ve-
Judaicus populus, sed omnes Gentes redimebantur ? nerati sunt, sed expellendo peremerunt? Ibitamen
Quideuimsunt fideles multitudines nationum, nisi fuerunt, quia etsi crudeliter soevierunt in mortem
Dei omnipotentisexercitus? Hos nimirum exercitus Domini, ex illa tamen crudelitate non suntconsecuti,
ad regis sui trinmphum Psalmista exsultare eohor- quod saeviendoslatuerunt, sed aeterni Patris consi-
tans, ait: Omnes gentes, flaudite manibus, jubilute lium in ejus umgeniti morte compiebawt. Cflnsilium
Deoin voce exsultationis (Psal. XLVI).Hos convenire namque eorum fuit, ut eum ideo morti traderent, ne
hem intuens, dixit : Omnes gentes, quascunque feci- in ipsum populus credere potuisset; sed qui perse-
sti, venienl,et adorabunt eoram te, Domine, et honori- cutorcs suos injunctae sibi patenias praeceptionis ad-
ficabunt nomen tuum (Psalm. LXXXV,9). Dicitur jutores habebat, mortuns resurrexit, et omnis muo-
ergo Dominus exercituum, quia profecto per mor- dus in eum credidit. Ibi eriim erant filii fleli, Ophni,
tera Dominicam non solum electa Judcea colligi- et Phinees, id est in missione : quia Redemptor no-
tur, sed omnes gerrtes ad Dei omnipotentis ser- sterad implendam Patris sui voluntatem, Judceorum
vitinm perducuntur; quse dum contra occultos prselalos faulores habuit; quamquam ipsi se ei ne-
hostes fideles acies virtutum armis robustas du- quaquam favere crederent, quem occidere non pavis-
cunt, per gloriara triumphi ad superna regna perve- B sent. Unde et sequitur :
niunt. (Vcrs. 4.) Venit ergo dies, et immolavit Helcima,
11. Locus etiam immolationis declaratur, quia dedilque Pkenennm, et filiis, et filiabus ejus partes.
dicitur: In Sito. Silo enira missus, sive missio in- 14. Quem diem istum esse credimus , nisi quem
sacrae testimonio Isaias dicens :
terpretatur. Quid namque per hanc missionem, nisi Scripturaeovis ad occisionemducetur slatuit,
summi Patris injunctum unigenito prseceptura obe- Tanquam , et sicut agnus
•>
dientioedesignatur? quid est etiam quod in Silo im- coram se tondente obmntescet, et non aperiet os
molare dicitur, nisi quia non aliter se morli dedit, suum (Isai. vai, 7)? Venit qnippe dies, cum claritas
a Patre mandatum habuit? Non immo- promissi otaculi tempus ostendit Dominicaepassionis.
quam quippe
laret in Silo, si aliter moreretur, quam praeceplum Tunc immolavit flelcana, quia se fiedemptor nosler
a Patre habuisset. Unde et per semetipsum dixit: aeterno Patri in sacrificio noslroe absolutionis per
Sicut mandatum dedit mihi Paler, sic facio (Joan. mortem crucis obtulit. Tunc Phenennse et filiis et fl-
Paulus ait: Faclus obediens Palri liabus ejus dedit partes, quia nirairum electos Judoeac,
XIV,31). Hinc
ad mortem crucis In Silo quos apud inferos reperit, ad paradisi gaudia repor-
usque (Philip. u, 8). igitur
et adoravit, ct immolavit : quia tam vivendo, tavit. Partes quippe eorum, sunt dona gaudiorura
Patris sui voluntatem fecit. Se- C perennium. Unde et Psalmista sortis suae situm cli-
quam moriendo, ait: Porlio mea, Domine, sit in terra viventium
gens,
quitur:
(Ps. CXLI, 6). Bene autem seorsum Phenenna etlilii et
{Ters. 3.) Erant ibi duo filii Heli, Ophni, et Phi- filioe seorsum in accipiendis partibus nominantur.
nees, sacerdotes Domini. Phenenna quippe doctores Judscsesignificat, ftlii vero
12. De quibus recle quseritur, cur dicantur sacer- validiores auditores ejus, fiiice autem infirmiores,
dotes Domini,,quj non valde inferius Belial filii esse ipsius subditos dcsignant. Seorsum crgo mater, et
a referantur? Sed si adlitteram simpliciter islud d.e
filii, etfiliaememoranrur: quiapropter disparia elecl»-
Helifiliis quserilur, facile respondetur : quia eo tem- rum veterum merita, oequalia eorum praemia non
pore sacerdotes Domini dicti aunt, quando simula- fucrunt. Sequitur :
crorum sacerdoles ex deorura falsor.umnoroinibus (Vers. 5.) Annmautem dedit partem unam tristis:
censebantur. Cum ergo dicuntur sacerdotes Domini, quia Annam diligebat.
per insignia fidei, a simulacrorum cultoribus discer- 15. Quid est, ifuod cum partes Phenennae, etfiliis,
nuntur. His enim verbis eorura fides, et non vita et fiiiabus dedlt, tristis nequaquam fuit: cum vero
prsedicatur : quia et .pravitatem exercebant operis, partem unam Annae tribuit, trislis fuisse perhibetur?
sed non errabant in ude Conditoris. Quod tamen et D Sed quid est una pars Annee,nisi temporalis affiictio
tempore divinscincarnationis Judaeae prselatis con- sanctoe Ecclesiie ? Hanc narflque ei partem dabat,
venienter adscribitur. Qui nimirum sacerdotes duo cum dicebat: Amen amen dico vobis, quia plorabifis,
esse referu.ntur, et hoc ipsum non refertur ad virtu- et flebitisvos, mundus autem gaudebit, vos vero con-
tis laudem, sed ad calliditatis reprehensionem. Unde tristabimbti (Joan. xvi, 20). flanc partem ci dabat,
et per semetipsum Dominus eis comminatur, dicens : cum AnaniaePaulum commendaret, dicenS: Vade,
Vm vobis, Scribm et Pharismi hypocrilm,qui simites electionisest mihi isle, ut porlet nontenmeum
quiavas
estis sepulcris deatbalis, qum a foris videnlur pulchra, coram
genHbus, et regibus, el filiis Israel: ego envm
intus sunl plena ossibus mortuorum (Maltlt. xxui, ostendam ei,
quanla eumoporteat pro nominemeo pali
27). (Act. ix, 15 et 16). Undein ejns acceplione idem doc-
13 13. Sedquid est, quod ibi esse referuntur? Si tor Gentium gloriatur, dicens: Adimpleo ea, qum
enim Silo, id est missio, illam summi Patris praecep- desunt passionum Chrisli in corpore meo (Col. i, 24).
tionem significat, quomodo praelati Judaea;ibi /ue- Hinc iterum dicit: Ego stigmala Jesu in corpore meo
a Ai., referuntur. b Al., T.ondentesine vocenonaperiet os stum ?
81 SANCTl CBEGORIIMAGNI 32
aulem absit A verti ad fidem non praevalebit.Quasi ergo magnitu-
porto (Galat. vi, 17). Hinc ait: Mihi
gloriari, nisi in cruce Domini noslri Jesu Chrisli, per dinem caecitatisejus propheta admirans, ait: Tanta
et ego mundo caligine erroris deprimitur, ut inde bonis insultet,
quem mihi mundus crucifixus esl,
(Ibid., 14). Unam quippe partem a sponso suscepe- quod ipsa bona fieri ultra non potest. Cui profecto
rat, qui gloriari in sola cruce disponebat. Cum ergo pereuuti quia sancta Ecclesia condoluit, sequitur :
partes Phenennae tribuit, Helcana tristis non fuit; (Vers. 7.) Porro Anna flebat
quia Redemplor noster electos synagogae,post mor- 18. Nam et doloris sui lamenta protulit, dicens .
tis.triumphum; 14 paradisi gaudiis jam laetus red- Trtsiifta est mihi magna, et continuusdolor cordimco:
didit. Annaeautem parlem trislis tribuit, quia non oplabam quidem et ipse analhema fieri pro fratribus
compati ei non polerat, quam mortis conjugem re- meis a Christo,qui sunt cognati mei secundumcarnem
linquebat, et crucis hacredem. Unde et patienle Ste- (Rom. ix, 2, 3). Etquia de eorum conversione gau-
phano, apertis ccelis,Jesus stare perhibetur (Act.vn, dium non recepit, subditur:
55). Stare enim ejus compati est. 15 (Vers. 7.) El cibum non capiebat.
16. Quod autem subdilur, quia Annam diligebat, Cibum denique caperct, si de Judseoeintegra con-
utriusque rei causa inlelligi convenienler polest. Nam versione laetitiaerefectionem habuisset. Quaeergo fle-
sive hunc ideo trislem esse quis accipiat, quia An- B £ vit cibum non accepit, quia qusc de pereunte Judoca
nam diligebat, siveidcirco ei partem unam tribuisse, doluit, de ejus salute gaudium non recepit. Sed ci-
a bono intellectu non vacat. Si enim non diligerel, bus ioetiliae,qui de Judseorumconversione non datur
compati ejus passionibus nequaquam vellet. Nam cur sanctae Ecclesioe, per sponsi cohortationem porrigi-
illa de ^Egypto educilur, nisi quia ad passionem in- tur. Nam verba prsedicationis ejus, etsi auditores
vitaiur ? Sed ei lacte, et melle emanantia loca pro- non recipiunt reprobi, non lamen vacant a mercede
mittuntur. Bene igitur cum ei partem unam dare: retributionis. Omnipotens enim Deus, et hoc remu-
dicitur, diligere eam perhibetur : quia nimirum Re- nerat quod sine reproborum profectu reprobis im-
demptor noster sanctsc Ecclesioe, etsi crucis susela- penditur ; et quod eiectis proedicatoribusadversita-
borem credidit, excellentiora ei valde in coelocons- tis ingerunt, per libram aequi examinis in lucro eis
tituit dona retributionis. Cujus nimirum passionisin- pensat retribulionis. Unde apte subinfertur:
crementa edisserens subdit, atque ait: (Vers. 8.) Dixit ergo ei Helcana vir suus: Anna,
(Vers. 6 et7.) Domtnus aulem concluseratvulvam' cur fles ? Et quare non comedis? Et quamobremaf-
ejus. Affligebatquoqueeam mmula ejus, et vehementer r fligitur cor tuum? Numquid non ego melior sum tibi,
angebat tn lantum, ut exprobraret ei, quia concluserat t quam decemfilii ?
Dominus vutvam ejus. (
C 19. Quasi ergo per internce inspirationis solatium
17. Vulvamquippe sanctaeEcclesiacDominusclausit,, raenti doctoris Redernptor dicat: Frustra de amisso
quia summo ejus judicio repulsum Judacorumpopu- lucro proedicationis quereris, quoe eo abundantio-
lura in Redemptoris nostri fide generare non potuit. rem fructum recipis, quo affectum cliaritatis etiam
Quam nimirum ejus scmula afflixit, quia contra eaml inimicis impendis. Inde igilur doles, unde gaudere
synagoga minis atque exprobrationibus soevit. Sedi debuisses. Et quia ipse est electorum praemium,in-
ei quam nec minoeneque contumelioefregerant, etiami terrogat dicens : Numquid non ego melior sum tibi,
tormento poenas inferebat. Bene itaque cam non so- quam decem(ilii ? Decemnamque KliosAnna pareret,
lum affligere, sed vehementer angere perliibetur:: 6i primitiva Ecclesia Judaeorum populum sub deca-
qula repulsa Judocacontra electam Ecclesiara cum(i logo Legis positum in fide genuisset. Et quia non-
terrore minarum, movit, et plagis caedit. Undeet dee nulli prsedicandoprosunt aliis, qui per multa displi-
persequente tunc Saulo, in Apostolorum Actibus di- cent Conditori, ratione ostenditur, quia melior vi-r
citur : Saulus adhuc spirans minarum, et cmdism dis- ;- suus Annae,quam decem filii sunt. Potest autcm
ciputos Domini, accessit ad principemsacerdolum, et H et per hoc quod cur ffeat, inquiritur , ipsius Judoeoe
peliit ab eo epistotas in Damascum,ut si quos inveni- perditio designari. Quasi dicat: Otiose plangitur,
ret hujus vim viros, vinctos perduceret in Jerusalem n D cui justorum prece nequaquam indulgetur. Cum ergo
(Act. ix, 1 et 2). Qui enim minas et caedesspirabat,:, subsequenler interrogat: Quare non comedis? Pro-
nimirum eam, quam non bene oemulabatur , Eccle- !- fecto ei gaudium de conversione gentilitatis intima-
siam non solum affligebat, sed etiam angebat. Nam n tur. Quasi ergo dicat: Cum orbem universum pare-
cjus ocmulumse fuisse fatetur, dicens : Audislisenim n re debeas, frustra non gaudes, quod ea, quaeprojccta
aliquando conversationemmeamin Judaismo, quoniam n est, erroris tenebras non relinquat. Sequilur:
supra modum persequebar Ecclesiam Dei, et expug- ;- (Vers. 9 et 10.) Surrexit ergo Anna, postquamco-
nabamitlam, et proficiebam in Judaismosupramullos )s mederat, et biberalin Sito, Heli sacerdotesedentesu-
comtaneosmens in generemeo, abundantiusmmutater »r per setla anle postes tempti Domini, et cum esset
existens palernarum mearum iraditionum ( Galat. i, amaro animo oravit ad Dominumflens largiter.
13, 14). Et quia in tantae damnationis profundum m 20. Quid enira fuit tunc sanctoeEcclesioe mandu-
Judoeacecidit, ut inde laetetur, quod aelerna Dei ani-
i- earef nisi cibum solatii divina coliortalione suscipe-
madversione projicitur, subjunctum est: In tanlum, n, re ? Et bibere ei quid exslitit, nisi de infusa sibi in-
ut exprobrarei ei, quod dominusconctusissel vulvam m ternae consolationis suavitate gaudere. Nam si cibus
eius. Adbuc quippe pro magno habebat, quod con- n- confortat, potus exhilarat; cibum ergo suniiinus,
 34
53 IN PRIMUMREGUMEXPOSITIONES. — LIB. I.
visis aeternis inter adversa robora- A
A. momenlo crediderunt, sed Paulus non ante credidit,
quando praemiis, minas et caedesve-
mur. Et quasipostcibum bibimus: quia ubi se mens quam ipsis praedicatoribus per
' autem manducavit, et
electi in aeternorum bonorum a cogitatione roborat, hemenler obstitit. Postquam
surrexit: quia ut eos, qui erant
eo copiosius gaudet inter magna adversa qusc susli- , bibit in Silo Anna,
laboribus in pradestinati ad aelernam vitam, de Judcea abstulit,
net, quo magnis ampliores repositas
Gentium praeparavit. Sed
coeloretributiones videt. Audax quippe superna re- sese ad praedicationem
fectione tunc reddita, vlres renovat, ut tanto fortius qualem gignere appe-tebat,ostenditur per hoc, quod
terrena despiciat, quanto eam supernorum amor addiium est:
exaltat. Bene itaque postquam manducavit et bibit, (Vers. 15.) Et votum vovit, dicens: Domine exerci-
Surrexit ad luum, si respiciens vtderis afflictionemfamulm tum, et
surgere Anna memoralur. namque, quia
animum reforraavit. recordatus mei fueris, nec obiilus ancillm tum, dede-
praedicationis instantiam
risque servm tum sexum virilem, dabo eum Domino
21. Et quia Judaicus populus adhuc sacrificiorum omnibusdiebustitm sum, et novacula non ascendet su-
ritus, adhuc et honorem legalis magislerii, et subli- per caput ejus.
mitatem pontificalis dignitatis habebat, super sellam 23. Quid est, quod Anna virilem sexum a Domino
Ileli sacerdos sedere perhibetur. Quod tamen 16 D nisi quia eos, quos sancla Ecclesia parere
sed carna- B postulat,
Legis magisterium, quia non spiritaliter, Evangclica perfectione fortes
liter exhibere poterat, non intra templum, sed anle praedicando appetit,
esse concupiscit ? In comparatione quippe Evangeli-
postes templi sedebat. Quid est enim teraplum Do-
cae perfectionis, opera illa Legis, quae videbantur
miui, nisi spiritalis intelligentia sanctarum Scriptu- non fuerunt fortia, sed infirma. Ibi enim man-
rarum ? Postes autem templi sunt Lex et Prophetia. forlia, est: el odio habebis
datum Diliges proximum tuum,
Unde et in monte Dominus in medio Moysi et He- inimicum tuum xix 18). In Evangelio autem
(Levit.
lise transfiguratus apparuit (Matth. xvii, 3 ; Luc. ix, Dominus
tunc divinilatis proecipit, dicens : Diligite inimicos vestros,
30): quia ejus splendor aspicitur, his qui oderunt vos (Matth. v, 44). Ibic im-
benefacite
cum non in occidente liltera (7/ Petr. i), sed in spi- mundilia fornicationis a
corpore rcciditur, ut forti-
rilalis Legis et propheticesignificatione, ejus sacra-
tudo couversationis, quasi virili sexu proecellal,etiain
menta requiruntur. Heli ergo sedebat ante postes
17 a corde immunda cogitatio resecatur : Qui vi-
templi, id est foris, quia doctores synagogcea spiri- mulieremad concupiscendumeam, jam
tali Scripturarum intelligentia expulsi erant, et ta- derit, inquit,
mmchatusest eam in corde suo (Malth. v, 82). Syna-
meu in subversionesubjecti populi, auctoritatem ha-
goga igitur, quae infirmitate prseceptorum Judaicum
bebant magisterii, et dignitatem prcelationis. Anna
C
Q populum genuit, non peperit sexum virilem, sed po-
aulem amaro animo fievisse scribilur.
tius muliebrem. Anna itaque dum virilem sexum si-
22. Et quia potum Annsead lcetitiam retuiireus1 bi dari a Domino postulat, quid aliud exoptare cer.
sancleeEcclesice,qucelaetariostenditur, amaro animo-' nitur, nisi tales per Evangelium gignere, qui forles
flevisse quomodo narratur ? Sed rationabiliter intel-
appareant, et exteriori munditia corporis, et interna
ligi potest, quia ad lcetandum hanc contemplatio' charitate ?
supernaeretributionis extulerat,etcompassio repulsce1 24. Et quia de conversione gentilium humanam
Judseaein amaritudinem animi afliciendo concitavit.
gloriam procdicatorumordo non appetit, subjectum
Inter turbines quippe magnaepersecutionis depre- est : Dabo eum Domino omnibus dicbus vilm sum.
hensa, revelatis sibi supernis preeraiis, exsultavit, Domino namque filium dat qui de eo qnem prxdi-
sed in amaritudinem incidii, quia electum prius po- cando
gignit aliquid suis laudibus non usurpat. Om-
pulum perire conspexit. Unde et orans largiter fle- nibus quoque diebus vilocsuschunc Domino tribuit,
re describitur, ut lantac affectionis munere, populi1 de virtutibus, in quibus subdilus meliorando
sui salutem a Dominoimpetrare potuisset. Potest et qui
proficit, propriis favoribus nihil ascribit. Dies nam-
hoc totuin aliler intelligi. Nam in Silo, id est in mi-
que vitoeelecti subditi sanctoevirlutessunt, quse ejus
nisterio, quo missa est, manducavit; quia etsi om-' n animam coruscando illuminant ne in via ccelestispa-
nem Judaeorumpopulum lucrifacere non potnii, plu- rj triocviliorum nocte teuebrescat.
res tamen ex eo ad Redemptoris fidem prsedicando> 25. Sed perfectus ordo proedicatoris, dum favorcs
convertit. Unde et praedicanlePetro, una die quin- de lucro
proedicatiouishabere despicit, subdilorum
que millia hominura (Act. iv, 4), altera vero, triat temporalia bona ambiendonon tollit. Undebene quu-
millia crediderunt (Act. n, i). b Et quia quod bibi-
que illic subditur : Et novaculanon ascendet super
mus, facilius glutire possuraus, quam quod mandu- caput ejus. Novacula cum super caput ascendit, ca-
camus : manducavitAnna et bibit, quia dimcile alios,i
pillos radit. Quid enim per capillos, qui corpori su-
, alios vero facile praedicando convertit. Nam et adl perfluunt, nisi abundans terren» substantiae copia
praedictam Pelri praedicationem plura millia uno> designatur ? Et quid per novaculam, nisi malorum

a Gilot., fructu roborat.

b Eadem dicit Bernardus in Tract. de tasse : Ibi immunditia (ornicalionisa corpore recidi-
)
diligendo tur: hic, ut fortitudo, etc." ut scilicet ostendatur Le-
Deo, cap. 11, col. 597 et598novce edilionis.
« Quoedam h.c delicere videntur. Legeudum for- gis Evangelicoeac Mosaicoediscrimen.
55 SANCTi GREGORIIMAGNI 36
pastorum cupiditas exprimitur ? Qua novacuta nati A \ (Vers. 15.) Porro Anna loquebatur in corde suo ,
filii caput raditur, cum bona subditorum per prac- tanlumque labia ejus movebantur,et vox penitus non
dicatorum cupiditatem rapiunlur. Hinc namque et audiebalur.
delinquenti Judxae per prophetam dicittir : Pasto- 27.Quid est aliud cor sanctoeEcclesiae,nisiea quoc
restui lupi vesperenonrelinquentesin mane (Soph. m, intra se est devota et erudita beatitudo fidelium ?
3). Vespere namque pastores lupi fiunt, quia inte- In corde antem suo Anna locnta est, quia sanctoc
nebrescente, atque decrescente in fine isto soecuio, Ecclesioepracdicatioeis tantum profuit qui vcro lu-
rapere subditbrum bona non metuunt. Qui in mane mine illustrandi erant ex divina prsedestinatione.
non relinqiiunt, quia dum temporalibus inhiant, Quid vero est motus labiorum, nisi signorum promo-
inalbescente advenlu futuri judicii, danda sibi prae- tio in sanctis praedicatoribus? Qui profecto , etsi ve-
mia non reservant. Quos nimirum Michscasdenotat, hit foris loquentia labia et in im'o sfee videbantur,
dicens : Prophetm qui seducunt populum meum, qui dum csecis visum, auditum snro%, vitam mortuis
mordenldenlibus suis, el prmdicant pacem ; et si quis dabant, magnos utique meritorom motas exhibe-
non dederit in ore eorum quidpiam,sanclificantsupcr bant. Unde et illud ingens labium sanctse Eeclesiae,
eum prmlium(Mich. m, 5). Prophetsc quippe popu- dumiioquens velot insimo stare videretur, quia non
lum Dominiseducunt, cura prsedicatores reprobi au- B j$ solunt verbo el conversatione humilis erat, sed et
dilorum suorum judicia confundunt. El mordentcs signorura potestate sublimis, ut motus sui, usque acl
dehtibus pacem nuntiant, quiain appetitu suoerapa- coelumse extuljt, dicens : Nostra conversalioin cm-
citatis, dum terrena flagitiosorum dona suspiciunt, lis est (Philip. iii, 20). lleii ilaque tantum Annse la-
cis divinoeindulgenttaesccuritatem poflicentur. Su- bia uiota conspexit, et vocem penitus non audivit,
per ipsos autem proeliura sanctificant, qui in ore eo- quia a Judaicum sacerdotium opera apostolorum
rum aliquid non dant, quia justos etiam districtis miratum est, sed ex eorma praedicatione non est
Sententiis terrerrt, qui eis pro voto terrena non exhi- promotsra in salutem. Vox ilaque Anaaeuon audie-
bent. Qui nimirum super caput filii novaculam po- balur, quia etsi signorum oslensione saacta Eccie-
nunt, dum praetextu charitatis coclestia prsedicant, sia mirabilis crat, dum prscdicationisverba ptolnlit,
ut eis terrena per cupiditatern tollant. Hanc certe ad amorem Redemptoris exlraneos accendit. Sed
novaculam quod sancta Ecclesia hi praedam subdito- quid de ea sentiat Hcli, quam non iiUeiligil? Sequi-
rum non habeat, doctor cgregius in semetipso os- tur :
tendit, dicens: Non qumro datum, sed qumro (ruc- (Vers. 13.) jEstimavit eam igitur Heti temulen-
lum (Phitip. iv, 77). Hinc item dicit: Qui Evangelittm tam.
annunliat, de Evangelio vivat. Ego autem non sum nC 28. Hoc nimirum etiam juxta liistoriam Actuum
usus hacpoleslate(I Cor. ix, 14,15). Qui enira ne- aposlolorum agnorrmus, quia- diebus Pentecostes
cessaria non curat a subditis alimenta percfpere, os- sancti apostoti ebrii crediti sunt, cum, accepta san-
tendit plane qua mundaiii contemptus sublimitate cli Spiritus plcniludiae, Cliristi magnalia omni lin-
Iucra turpia ct ffiicita dona confutaret. Anna igitor gua loquerentur ( Actr n, 4). Spiritualiter antem
dum novaculam non ascensuram super caput filii vo- sancta Ecclesia ebria creditur, quam Judaea non ses-
vet, aperte mores sancloeEcclesise insinuat, quae ad timalvera asserere, sed hseretica, et falsa praedicare.
celernam vitam electos loquendo parturit, lg sed Ebria tamcn erat, non potaltone errwris, sed reple-
temporalia bona eorum per avaritiam nunquam tione Spiritus sancti. Etenim nniitaie cor, mentem
tollit. Sed quia hocde Anna adhuc vovente, et non alienare consuevit ebrietas. Mutato- autem corde
pariente dicitur, apte subinfertur : pecgebat, qui nuper domos intrans, fideles quosque
(Vers. 12.) Factttm est autem, dum illa muttiplica- rainis terrens, csedibusknians, jam eum quem per-
ret preces coram Domino,ut Heti observarelos ejus. secutus Jesum fuerat verum esse omnipotenlis Dei
26. Quid fuit sanctse Ecclesise pro pariendi desi- Filium praedicabat(Act. ix, 5, 20). Unde et superio-
derio preces coram Domino multiplicare, nisi assi- ris sensus insaniacmsese perdidisse glorians , dicit :
duis orationibus pro convertenda Synagogainsistere? D Qui prius fui btaspkemus,et persecutor, et conlumetio-
Et quid Judaico sacerdotio os ejus observare, nisi sus, sed misericordiamconsecutussum, quia ignorans
prccdicationisanctce Ecclesiecinsidiari? Os namquc (eci (ITim. i, 13). Aliud cor se accepisse testifi-
cjus observavit, quia rectam procdicationemfidei re- cans, ait : Nos autem sensum Christi habemus
prehcndere vehementer studuit. Bene autem lunc (I Cor. n, 16). Unde et tanto attentius praedicabat,
os ejus observasse dlcitur, cum illa preces multipli- quanto in sensu Chrisli vim majoris dilectionis ac-
dili-
caret, quia tanto callidius ei nocere studuit, quanto ceperat. 19 Sed dum ardenter sancta Ecclesia
majora ejus desideria in praedicationis instanlia re- geret, dum fiducialiter ea quae diligebal praedicaret,
onere impa-
cognovit. Dehique os ejus non observaret, sed at- Judseorum sacerdolium ejus verba in
tenderet, si praedicationemfldei nostroead salutis suoe tientiae, non in suavitale davotionis»babuit. Quare
fructum audire voluisset. Sequitur: et sequitur:

n Irt Edilis, Judaicum sacerdotiumapera apostolo- mottts, etc, quod retinere wwpotuimus.
rum miratus esl* sed eorum prmdicationenan est pno-
37 IN PRIMUM REGUMEXPOSITJONES.~ LIB. I. 38
(Vers. 14.) Dixilque ei: Usquequoebria eris ? A perdita paradisi gaodia sine praesenti tribulatione
Et quia ei silentium indicere tentavit, adjunxit.: reverti potuisset. Binc namque Paulus, irimiasliuju»
(Vcrs. 14.) Digere paulisper vinum, quo mudes. infelicitatis cerumnaminevitabilem osteedens, dicit:
29. Vinum quo madebat Anna digereret, si a fer- Per multas tribulationes oportet 20 nos inlwire in
vore proedicationissancta Ecclesia Judseorum roinis, regmm Dei (Act. XIT,24). Ac si ergo detrahenti sibi
victa tepuisset. Et quia ultro praedicationis sensum Judarco sacerdotbosaneta Ecelesia respondens dicat:
ei subtrahere nitebantur, vinum Anna pauiisper di- Tu rniM regnnm asesibis in felicitate temporis, sed
gerere jubelur. An non digerere Annam Heli tunc meum illud est ad quod non pertingitur nisi ex af-
jussit, cum Judoeorumprincipes coesis apostolis de- flietione mnitse tribulationis, seqtritur :
nuntiaverunt, dicentes ne ultra loquerenlur in no- (Vers. 15.) ViwMJ/iet omne quod inebriare polest
mine Jesu ? a Sed quia illud quo madebant digerere mn bibi.
vinum noluerunt, respondentes, dlxerunt : Obedire 32. Vinuaunamque non bibit, quia de prsedica-
oportet magis Deo quam hominibus (Act. v, 29). Et liottis olftcio temporaliai tucra non petiiU Aliud
iterum : Non possumus qum vidimus et audivimus quod inebriare potest aonbibit, quam in lapsein
non loqui (Ibid., iv, 20). Sed quia sancla Ecclesia vitiorum carnis concupiscentia non evertit. Juxta
inter verba liberlatis virtutem maiisuetudinis cuslo- jB superiorem vero sentenliam vinum non bibit, quae
divil, sequitur : aliquid pravitatis haereticoenon habuit in refectione.
(Vers. 15.) Nequaquam, Domine mi. Aliud quod inebriare potest biberel, si de verbi
30. Dominum namque vocavit, cui ministe- facundia decepta tumuisset. Quia vero recta inten-
rium praedicationisexhibuit, sed Dominum vocans , tione vera docuit, subdens, ait :
ebriam se esse abnegat; ut superiori ordini ex hu- (Vers. 15.) Sed effudi animam meam in conspectu
railitate se subderet, et fafsae objectioni ex verr- Domini.
. fate contrairet. Domfnum namque eum vocans, 33. In conspectu namque Domini animam effun-
1
hohoravit; et ebriam se esse abnegans, quod non dere est conceptam in mente verbi Dei scientianv
erat satis humiliter ostendit. Potest autem ebrietatis pro solo condiloris amore proedicare. Anima quippe
objectio erga sanctam Eccresia» aTrter accipi. Naro effunditur, cum innatus verbi Dei intellectus ad utilita-
dum ministerio evangerrcceprsedfcattouisiirsisteref, tera audientium divulgatur. Quisquis euim pro hu-
duni ex lucrc-credentium, irr rnagnam populorumi manis favoribus, quisquis pro terreno comraodOj
gloriam veniret, eam' sacerdbtes Judceorum noo verbum Dei prsedicat, quia res alia de praedicalione
potabant aeternorui» bonorut» eirfmen appetere, aucndilur, in conspectu Domini verbum illud animae
sed terrense sublimitafra gloriam desiderare. Dunr.l^ non profertur. Quare et doctor gentium asserit, di-
ergoebria vecalur, everso statu meutis, coelestia cens : Non sumus, sicul plurimi, adulterantes verbum
poslpomere et appetere terrena reprehenditnf. Dei, sed sicul ex sincerilale, sed sicut ex Deo, coram
31. Sed quse fabentia bona saccnlib despexit, dr- Deo in Chrislo loquimur (II Cor. n, 17). Anna ergo
cit : Nequaquam,Dombtemi. Nam ntulier infelix «r- in conspectu Domini animara suani effudit, quia san-
mis ego sum. Quasi dicat: Tu' me labentis mundf cta Ecclesia in viriutum omnium cufmine perfecta,
felicitatem appetere cogitas, sed ego tanto infeli- in eruditione fidelium magna facundfaeverba protu-
ciorem me video, qwanto felicitatis meaegaudia hirte lit, sed ex vitseverbis soli Deo placere desideravit.
lortgiusrecognosco. Quia vero illic me futuram fe- Cujus prcedicalionisetiam ministerium commendat,
Ifcem credo, hic eo vafde me infelicem arbifrwr, dicens :
quo ad gloriam nulfarh•Concupisco. Mulier quippe- (Vers. 16.) JVeputes ancillam tuam quasi unam de
sancta Ecelesia dicittir pro fecunditate, infelix fitiabus Bedal, quia ex muttitudine dotoris et mm-
nimis pro fortiturfiwe, quia et «wbeiftverbo parUura roris mei locvctasum usque in prmsens.
efat, et orbis gtoriam non possetperfectedespicere, 34. Quasi dicat: Quce tibi oeterncevitocbona lo-
si non eam supermre amor mira fwtitudine robo- quitnr, vemt c ietololatra despici non meretur. An-
raret; vel nimis infefrxfuit, qura de perditione po- j), cillam quoqwe suam se esse asterit, irt cognoscat ex
puTisui non parum dohrit. Quam profeeto sapiens ncmiine nrinisterii quia ad oetema ei appetit hicra
Salomon vehemenfer admirans, ait: Mulierem fov- famulari. Sequitur : Quiarex multitudine mmroris et
tem quis inveniet (Prov. xxxi, 10)?Quo' I» loci» doloris lacultt sum usque in prmsens. Quasi apertiiis
etiam nofandum est quianondicitmulier rnfelix, setk loquatur, et dicat: Hinc agnosee qtwit niKI a malo
nimis egosum. Nimisna-mrjueinfelixfuit, cuinuUura spiritn habeam, quia ex nrolta 11031191 persecutionis-
desaeculo blandimenturoplacuit.Vel certe nimis infe- ad loquendum veiiio, et prscdieationis instantian*
Kcemse asserit, qute se ab seternse vitse gaaiJiis nullis- poenis vieta ^erelinqwo. Potest etiam dolor
expursamiper primae cirtp» meritnm meminit, ad Annoead affeetionem sanetaeEeclesise, mcwor ejus
quceretfrre non prsevatet; nisi per muRas titae hujus referri ad passionem. Ex nnltitudiiie quidem * io-
tribulatienes. Non eninvnimis infelix existeret, si ad loris locuta est, qu%pere<nttiJodaico pef>oh>verbHrrf

a Gilot., sed qui. d Deest doloris in Editis. Requiri tamen ex sola

h Gilot., despexerat. lectione liquet.
c Gilot. et Vatic., idotatra.
39 SANCTl GREGORIIMAGNI 40
proedicationisprotulit ex affectu compassionis. Quod A coram Domino; reversique sunt, et veneruntin domum
Paulus insinuat, dicens: Veriiatem dico in Chrislo suam, in Ramalha.
Jesu, non mentior, testimonium perliibentemihi con- 37. Quid est autem quod supra de sola Anna sin-
scientia tnea tn Spiritu sancto , quoniam tristilia est
gulariter dicitur: Abiit mulier in viam suam, nunc
mihi magna, et continuusdolor c»rdi meo : optabam vero pluraliter : Surrexerunt mane, nisi ut cum viro
*go ipse anathema esse pro fratribus meis a Christo, descendere cognoscatur ? Et quia vir sanctaeEcclesiae
qui sunt cognali mei secundumcarnetn, qui sunt Israe- Redemptor humani generis est, qui jam ad coclos
litm (Rom. ix, 1, 2, seq.). Sed qui se ex multitudine
ascenderat, cum ipsam Judaearaincredulitatis suae
doloris loqui insinuat, an ex multitudine loquatur obrulam relinquebat, quomodo de Anna el
caligine
dicat: A Judrnis quinquies quadragenas, una minus, de viro suo Heicana in Christi et Ecclesioe
cmsus semel sum intelligi
accepi, ter virgis sum, lapidatus (II nunc potest quod simul mane surgerent, et in
Cor. xi, 24). Sancta vero Ecclesia patienter adversa typo civitatem suara pariter redirent ? Sed quia civitatem
tolerans, humiliter innocenlioe, et veritatis suoevir-
Ramalha, ccelestem patriam designare jam diximus,
tutem manifestans , quibusdam Judaeac sacerdotibus hoc sanctse Ecclesise convenit, quae staiim
bonum prcedicaiionissuaeloquendo persuasit. Quare quomodo ut a Judseorum praedicationecessavit, ad ccelestem
et subditur: B patriam b non ascendit ? Verum quia resurgens a
*»
21 (Vers. 17.) Tunc ait Heli: Vade in pace, det mortuis Dominus, missis in proedicationedoctoribus
tibi Deus Israet petitionemquam rogasti eum. loquitur, dicens : Ecce ego- vobiscum sum omnibus
35. Prius quippe Heli oranti Annscprolatis contu- diebus, usque ad consummationemsmculi (Mallh.
meliis contradixit, postea vero in ejus sibi devotiane xxvin, 20), absurdum non est ut cum eo sancta Ec-
coraplacuit. Quid est hoc, nisi quod Judaicum sacer- clesia surgere et reverti sentiatur. Qui enim electos
dolium , et per alios sui officiiministros proedicanti suos per spirilalem prsesentiam nunquam deserit, et
Ecclesiaeobstitit, et per alios cognitse demum tidei cum stantibus permanet, et cum abeuntibus recedit.
nostrse veritati consensit? Nam de obsistenlibus di- Ramatha vero ccelestem palriam designare diximus,
citur, qui caesis dcnuntiaverunt apostofis, dicentes sed quod nihil aliud significare possit non dixiraus.
ne ullra loquerentur in nomine Jesu (Act. v, 40). De Quid ergo aliud hoc 22 ii 'oco significat, nisi adim-
consentientibus autem idem Lucas meminit, dicens : pletionem prophelioe in gentium vocatione? Ramalba
Phtrima turba sacerdotum obediebatfidei (Ibid., vi, quippe visio consummata dicilur', ut jam diximus.
7). Tunc ergo Heli pro voto fecunditatis Annaepre- Quid vero est gentium jam impleta vocatio, nisi pro.
catus est, - cum sacerdotum plurima itla turba, fidei phetarum visio consummata? Nam visionem asserc-
obediens, per proedicationemsanctacEcclesiceelecto- C Q bat, sed non consummatam, qui de futuro adhuc
rum nuraerum multiplicari desideravit. Quam certe quod viderat pronunliabat, dicens : Omnes gentes
in pace ire optavit, quia fructum prsedicalioniseam quascunquefecisli venienl, et adorabunt coram te, Do-
desideravit consequi, sine dolore passionis. Et quia mine ( Psal. LXXXV , 9). Hinc item repromittit, di-
in eorum voto sancta Ecclesia sibi complacuit, sequi- cens: Adorabunteum omnes reges terrm, omnesgentes
tur: servientei (Psal. LXXI,15). Visio igitur consummata
(Vers. 18.) Utinam inveniat ancilla tua gratiam in recle prophelarum promissio dicitur, quia nimirum^
ocuHsluis. auctore Deo, juxta eorum oracula, in Redemptorem
Quasi dicat: Juxta intuitum desiderii tui opus mi- humani generis omnes genles crediderunt. Mane
nisterii mei subsequatur gratia divinaedispensationis. autem cum viro suo Anna surgere dicitur, quia san-
Sequitur: cta Ecclesia in exortu interni tuminis ad gentes trans-
(Vers. 18.) Et abiit mulier in viam suam, et co~ iit cum verbo prsedicationis. Vel manc surgit, quod
medil, et bibit, vultusque ejus non sunt amplius in di- Judseam in noctc infidelitatis deseruit. Mane etiam
versa mutati. surgit, quia prosperum iter in conversione genlium
36. In viam suam mulier abiit, quia sancta Eccle- invenit. Et coram Domino adoravit, quia in repul-
sia verbum fidei gentibus proedicavit. Quod et apo-I - D sione Synagogaeincomprehensibilejudicium venerala
stoli Judaeiscomminanles dicunt: Quia indignos » vosi est omnipotentis Dei. Adoravit quippe, et recessil,
judixatis asternmvitm, ecce converlimurad genles(Act. quia cum a gentis suse praedicatione pro sola Dei
xni, 46). Quae bene mulier tunc dicitur, cum rcce- omnipotentis ordinatione recederet, divino judicio
dit, quia per praedicationem Redemptoris exhibiturai per obedientiam obsecuta esl quod penetrare inlelli-
erat in genlibus fructum magnaefecundilatis. Come- gendo non potuit. Adorans autera reversa est, quia
dit autem, et bibit, et tamen vultus ejus non suntt ministerium praedicalionisin vocalione gentium ad-
amplius in diversa mutati, quia magna lucra dee implere proposuit, sed tantum ejusdem praedicationis
conversione genlium habuit, sed persecutiouem quami modum in superna contemplatione quaesivit.Reverti
in Judceapassa fuerat, etiam in gentibus invenit. Sed1 enim praedicatoribus est ad divinoe contemplationis
ordine quo abierit edisser.ens, ait: lumen recurrere. Inde quippe lucem hauriunt, qua
( Vers. 19.) Et surrexerunt mane., et adoraverunt ( et ad veneralienem fidelium luceant, et quam Io-

._*Gilot., vos fecistis, h Gilot. et Valic, non ascenditur.

41 IN PRIMUMREGUMEXPOSITIONES. — LIB. I. 42
quemio auditorum suorum mentibus mfundant. Hinc A divinse conspicitur, ad venerationem prsedicationis
namque est quod procdicator egregius ante ad terlii ejus devotaeaudilorum lurboe deducuntur, recte no-
ccelisecreta sustollitur, et sic terrena disponere per- men ejus nuncupatione declaratur. Hinc est quod ad
hibelur, etparadisi secreta ingrediens verba percipit, Moysen a Domino dicitur : Posui te m deum Pharao-
qusc non licet homini loqui (II Cor. xn, 2), ut di- nis (Exod. vn, 1). Hinc item in lege prohibens, ail:
scernere et loqui uliliter ioris possit. Anna ergo re- Diis non detrahes (Ibid., xxn, 28). Et notandum quia
versa memoratur , quia sancta Ecclesia dum terrena cujus nomen deus dicitur, filius, non filia fuit, quia
disposuit, qualiter sint eadem terrena disponenda, certe pastoralis dignitas, cum infirma conversatione
in ea ad quam saepe revertitur Dei contemplatione deprimitur, splendore tam celsi norainis non ornatur.
instruitur. Et tunc demum in domum suam venit, Quia igitur ordo doclorura ad evangelizandi niinisle-
quia in audilorum devolione collocare se potuit, cum rium ex gentililate promolus excellentiae dignitalis
accedendi ad eos modum sursum revertendo cogno- suae meritorum gratia impar non fuit, recte nunc
vit. Domum namque sanctse primitivse Ecclesiaegen- dicilur: Vocavit nomen ejus Samuel, eo quod a Do-
tium devolio exslruxit, quam, dura sibi in eis condi- mino poslulasset eum. Et notandum quia hoc loco
dit, custodise sollicitudine inhabitavit. Qusc videlicet poslulare dicitur quod postulando promeruil. Aper-
domus posila in visione consummata describitur, B I tis ergo verbis ostenditur cur Annse primogenitus
quia non ante condi potuit quam vocationis ejus lanto nomine censeatur. Quod tale est ac si dicat:
prsedictum a prophetis tempus advenit. Sequitur : Idcirco ei tantura noraen imposuit, quia is qui su-
^Vers. 19 et 20.) Cognovitaulem Helcuna Annam perno munere nascitur meritorum gratia magnus
conjugemsuam , et recordatus est a ejus Dominus. Et fuit. Sed ut ostendatur quo studio eum provida ma-
(aclum esl post circutum dierum, concepit Anna et ter foveat, sequitur:
peperit filium. (Vers. 21 et 22.) Ascendit autem vir ejus Hetcana,
3S. Helcana Annam conjugem suam tunc cogno- et omnis domus, ul immolaret hosliam sotemnem, et
vit, cum Redemptor noster praelinitum tempus vo- volum suum; et Anna non ascendit. Dixit enim viro
candse genlilitalis aspexit, quo dum novse sponsae, suo : Non vadam, donec ablactetur * infans.
sanctse videlicet Ecclesiae, gremio gratiam superni ,40. Quoe est autem immolalio solemnis hostioe,
amoris infunderet, novam ex ea prolem fidelium nisi illa sanctoc Ecclesise amoris oblatio, qua condi-
generaret. Nam velutnondum cognoscebat eam, cum tori conjungitur in oeterna contemplatione ? Ad hanc
volentes transire in Asiam prsedicatnres a Spiritu aulera Helcana lunc ascendit, cum Redemptor noster
sancto prohibiti sunt (Act. xvi, 6). Hinc est, quod jam de morte triumphans, jam possibjlitatis nostroe
cum ad praedicationemJudaeaediscipulos suos mitte- C < tenebras superans, carnem, quam pro nostra salute
ret, per semetipsam Veritas prohibet dicens : In suscepit, ad ccelestia sublimavit. Cum quo et omnis
viam gentiumnon abieritis, et in civitates Samarilano- domus ejus ascendit, quia priores eleclos Synagogoe
rum non intraveritis (Malth. x, 5). Quando autem in altitudinem immortalitatis extulit. Tunc immola-
cognovit 23 Annam conjugem suam Helcana, tunc vil solemnem hostiam, cum se ceterno Palri per
recordatus est ejus Dominus, quia gentilitas tunc ve- glorificataecarnis materiam in ccelo exhibuit, et an-
nisse in Dei memoriam visa est, cum sancta Ecclesia, gelorum naturam, sicut de redemptione nostra, ila
Verbo Dei per amoris gratiam conjuncta, in salute etiam de eorura reparatioue laetificavit.Ad hanc so-
visiiatur. Quid est hoc foco circulus dierura, nisi lemnem hostiam Anna invitatur, quia sancta Eccle-
innumeris sancti Spirilus ostensa radiis manifeslatio sia superni sponsi spirituali cohortatione ad scternam
divinae voluntatis? Quseprofecto dum prcedicatorum contemplationera divinae claritatis per quotidiana de-
suorum mentibus, in contemplalione suspensis, cla- sideria amoris accenditur. Quae tamen ab ascensu
rilates supernsc dispositionis innumeras exhibet, ni- suo abstinet, 24 ut hlium lactel, quia ut prosit hic
mirum, veluti plures dies, temporum circulus clausas Chrisli parvulis, dilalionem suoe gloriae patienter
tenet. Circulus quippe dierum Annseconceptum prae- sustinet. An non ad immolationem hujus solemnis
venil, quia sanctseEcclesiseVerbum Dei ad docendum D ] hostiaemater illa invitata fuerat, quse dicebat: Cupio
non aute infunditur, quam ab ea supernae disposilio- dissolvi, et esse cum Christo ( Phil. i, 23) ? Sed quoe
nis radii plenius agnoscantur. Quaeconcipiens filium per araoris desideria ad sponsi speciem trahitur, an
peperit, quia ii quos in fide Redemptoris parit nova amet Iactare filium, dicat: In carne mihi manere ne-
conversatione robusli sunt. cessarium est propler vos (Ibid., 24). Quo etiam cibo
(Vers. 20.) El vocavitnomen ejus Samuel, eo quod se Corinthios aluisse insinuat, dicens : Lac vobis po-
a Domino postutasset eum. tum dedi, non escam (I Cor. m, 2). Lactare quippe
39. Samuel inlerpretatur, nomen ejus Deus. Quem parvulos sanctae Ecclesiae est pastoribus infirmorum
ergo nobis Samuel convenientius insinuat, quam sive simplicium auditorum corda planioris Scripturaa
prsedicatorum ordinem, qui ad iidem vocalus est ex pabulo enutrire. Quibus profecto idem doctor egre-
gentilitate? Quia enim fortis conversatione esl, po- gius dicit: Nihil judicavi me scire inler vos, nisi Chri-
testate sublimis, et dum in eo speciale signum graliaei slum, et hunc crucifixum (I Cor. n, 2).

• Deest ejus in Gilot. et Vatic. Omittitur eum atlexendum esse judicavimus.

quoque
Et (aclum est, etc, qui versus infra explicatur unde b Abest infans, u Gilot. et Vatic.
PATIIOL. LXXIX. 2
 SANCTIGREGORII MAGNI 44
43
41. Ablactantur autem infanlcs, cum parvuli san- A vat, eis susc Majestatis etiam gloriam manifestat.
ctoc Ecclesiaatam spirilualis ernditionis quam bonaj 43. Bene autem cum Helcanoeascensus asscritur,
conversationis incrementa suscipiunt, et jam non omnis domus ejus ascendisse perbibetur, quia illos
sacramenta re-
planiora sacri eloquii, sed alta cjus quorum mentibus eminct in altitudine suoe eonlcm-
Do-
quirnnt. Et ablactatus infans ante conspeclum plationis velut domesticos et familiares tenet. Quoe
niini ut appareat ducitur, cum per adhortationem est autem Helcanoe,id est Redemptoris nostri hostia
bo-
prxdicatorum quisquis subjectus bene proficicns ut solemnis, nisi sanclorum suorum cordibus ineffabilis
nis opcribus adornatur. Qui enira ad hoc ducitur illius internoe amor eruditionis? Nam eorum quitque
sed ctiam sibi ineffabiliter
appareat, non tantum ut videat defertur , complacet in eo, quod se ostensa
ut videatur. Quia enim in iine a Domino mulli audi- Redeinploris sublimitas tam sublimiter docet. Anna
turi sunt: JVesctovos (Matlh. xxv, 12), apparerc in ergo se cura viro suo ascendere abnegal, donec lilium
et
conspectu Domini Samuel dicitur, quia electus, lactat, quia sancta Ecclesia tandiu vitavit alta prae-
humilis subditus, durn perfectc praescntia despicit, dicando contingere, quandiu cognovit rudes auditores
advcniente extremo judice nequaquam reprobatur. suos velut parvulos alta capere nequaquam posse.
Quos autem sxculum in sui amore defixos retinet, in Hinc namque in ipsis sancioeEcclesiae primordiis fa-
conspectu Domini non apparcnt. Qui enim in honore 15clum est ut, velut parvulo adhuc Anuce filio, per
rerum transeuntium videri clatiores appetunt, hoc trium evangelislarum scripta, Matthaciscilicet, Lucse
profecto superbiendo agunt, ut ab eo quo solo videri et Marci, lac propinaretur, qui humanitatis Dominkoe
debent honorabiles nunquara videantur. Unde ct rex historiara scribentes, pauca de ejus divinitate tracla-
electus, ct in rerum cnlmine positus, ne in flore soe- verunt; sed cum parvulus Ecclesioe populus cresce-
culi dcciperetur obsecrat, dicens : Ne projicias me, ret, cl in mensuram oetatis plenitudinis Christi pro-
Domine, a (acie ttta (Psal. L, 13). Anna ergo ct abla- ficeret (Ephe-s.rv, 13), cui lactis potus non suliecerat,
ctare filium n-pvomitlit, et ante conspcclum Domini pasci cibo solido perquirebat. Compulsa itaque ma-
ut appareat ducore, quia sancta Ecclcsia electos sub- ter Ecctesia ascendere est, ut ipsa quoque cherubim
ditos quos erudit prsesenlia perfecte despicere docet, fieret, volanlique super se Redemptori appropin-
et bona agcre, et ad oeterna bona pcr humilitatem quaret, pennas assumeret, ambulantem super eas in
festinare. Et notandum quia ab ablactationis loco sacramentorum altitudine teneret, atque ex ejus
ductus asserilur , qui apparere debere in conspectu Majestate caperet quod poscenti unico alimentum da-
Domini perhibelur, quia videlicet, non parum inter- ret. Unde factum est ut rogatus a fratribus evange-
cst spirituatis itineris, cum ab eo quod de coelesti lista Joannes, non solum humana sed etiam angelica
magisterio discimus in usum perfectsc tendimus ope- C superans, condila cuncta transcenderet, et quem vi-
rationis. Quia vero a studio ejusdem boni operis nun- dere meruit unigenilum in sinu Patris prsedicaret,
quam cessandum cst, sequitur : dicens : In principio erat Verbum, et Verbum eral
(Vers. 22.) El appareat ibi jugiter. apud Deum, el Deus erat Verbum (Joan. i, 1). Tunc
42. Jugiter namque ibi apparemus unde nunquam ergo Anna ascendit, cum sancta Ecclesia se in celsi-
discedimus. Jugiter crgo in conspectu Domini appa- tudinem divinoeprsedicationistara sublimiter extulit.
rcre est decorem bonae conversationis nullis vitoc Tunc etiam immolavit solemnem hostiam, quia de
tenebris obscurare, quia qui ad illicita nulla defluit, cognitione divinitatis in auditorum suorum eordibus
a secreto divini intuitus nunquam exit; et quasi in flammam mirse devolionis accendit. Solemnis quippe
luce positum hunc divina bonilas respicit quia eas hostia fuit, de incomparabili eloquio, singularis
quas damnavit peccatorum tenebras eleclione sui oblatio devotionis. Tunc in conspectu Dommi filium
examinis non altendit. Donec igitur ablactetur in- adduxil, cum auditorum suorum cordibus perfeclam
fans, ad immolandam solemnem hostiam se non as- cognilionem summocdivinitalis intimavit. Quse pro
censuram Anna denunlial, quia sancta Ecclesia tan- fecto Dei cognitio, quia non soium fide tenenda est,
diu custodire filios proponit, quandiu de eorum sed confessione, et quod credimus, et confitemur,
perfectione secura fieri valeat quia ipsi ab accepta ;D nec ignorare ulterius, nec silere permittimur, puer
bonitate ulterius non recedant. Potest tamen ascen- ablactatus, qui addomum Domini adducitur, jugiter
sus solemnis hostisc ad altitudinem sanctsc prsedica- in conspectu Domini manere declaratur. Sequitur :
tionis refefri. Nam de ascensu viri ejus per Prophe-
tam scriptum est: Ascendil super cherubim, ct vola- (Vers. 23.) Et dixit ei Helcana vir suus: Fac quod
libibonumvidelur; mane, donec ablactes eum.
vit super pennas ventorum (Psal. xvn, 11). Super
cherubim quippe Dominus 25 ascendit, quia in su- 44. Quid est quod Annoeconsiliura viri sui aucto-
blimibus prsedicatorum suorum raeniibus ascendit, ritate roboratur, nisi quia propositura sanctse Eccle-
ct scientiaesuae altitudinera ponit. Et super pennas sise non exhumano prsesumitur judicio, sed ex di-
ventorum volat, quia coram spiritualibus eorum vino? Namquidquid sancla Ecclesia in subjectis sibi
oculis in aititudinem mirae intelligentise se sancti nationibus disp.onere voluit, tunc demum id rauim
Spiritus flatrbus elevat. Et tenebras latibulum suum habuit, cum ex internoe veritatis judicio quid ilispo-
ponit (Jbid., 12), quia majestatis suae sublimitatcm nendum esset agnovit. Et quia advocatum 26 h;ilje-
reprobis abscondit. Sed in circuitu ejus tabernaculum mus apud Patrem .(/ Joan, n, 1), qui interpellat pro
suum (Ibid.), quia quos per sublimia dona elc- nobis, subjungit, atque ait:
43 IN PRIMUMREGUMEXPOSITIONES.— LIR. I. 46
(Vers. 23.) Precorque ut impleat DominusverbumA tate vanitatis habuit, sed ex virtute bonae inten-
snum. tionis, sequitur : Et amphora vini, Virtus vero bouae
45. Quod cst verbum, quod implendum asseritur, inlentionis est charitas Dei, quoein electorum cordi-
nisi proodestinataconversio genlilitatis? Et quia per bus diffunditur, per donum Spiritus sancti. Quod ni-
ejussanguinemreconciliamur Deo, ipsepro implendo ' mirum charitatis donum recte vini appeltatione figu-
verbo precatur, cujus obtentu salus nostra perficitur. ratur, 27 1uia mentem occupat, et a terrenis affe-
Prccari eliam ei est se in humanitate assumpla pro ctibusalienat.ut intentionem ad socculumnonhabeat,
palute noslra ceterno Patri continue cxbibere; quod quam ad appetenda sola coelestiainflammat. Verum,
dum sic se olferre non desinit, receptioni nostroeadi- ut hujus quoque virtutis non perfectio, sed initium
tum ad vitam facit. Quia vero dispositionis suoecon- designetur, amphora vini, et non poculum fuisse
silium cxquirendo perfecit, apte subinfertur : Mansit oslenditur. In amphoram quippe reponimus quod
ergo mulier, et laclavit filium suum donec amoverot quandoque per poculum propincraus. Hinc est enim
cuma lacte. Deinde sequitur : quod is qui supernoe charitalis perfectionem gusta-
(Vers. 24.) El adduxit citm,postquamablactaverat, verat, Deo omnipotenti confitebalur dicens : Impin-
in vilutis tribus, el Iribus modiis farinm, et amphora guastiin oteocapul meum,et poculummeuminebrians,
vini; el adduxit eumin domumDomini in Silo. ]B quamprmclurumest (Psal. xxn, 5)! In amphora ergo
46. Quid namque per vilulumhoc toco significatur, vini Samuel oblatus ostenditur, quia electus quisque,
nisi proposilum imitandoeviioeperfectorum? Sed vi- cum ad evangelicoeprocdicationisrainisterium proepa-
tulus est cum in corde exoritur proficientis, bos au- ratur, ipsius proedicationis bonum proponit, non pro
tem cum per robur virtutis ad afleelum perducitur vana hujus socculiambitione, sed pro sola charitate
magnseconversalionis. Quoin loco valde quoerendum impendere. In vitulis ergo adducitur pro proposito
est cur non unus vitulus, sed tres ad tabernaculum fortiiudinis, in farinae modiis pro doctrina verbi, in
adducti perhibentur. Sed in tribus vitulis infans de- amphora vini pro intentione charitatis.
latus ostenditur, ut eorum formam insinuet qui ad 48. Quoe profecto virtutum initia, ubi sint perfi-
prscdicationisministeriuminstruuntur. Perfectus ete- cienda edocet, cum subjungit: Et adduxit in domum
nim doctor, ct peccaioribus convertendis, et custo- Dominiin Silo. Domus Dominisancta Ecclesia recte
diendis justis invigilat. Quasi cnim colonus summi intelligitur, qusenimirum in Silosila esse perhibetur.
patrisfamiliasutrumque bovem aratris inserit, ut non Silo aulem focusest in quo arca Dei mansisse perhi-
solumvigilare staniibusne corruanl, sed etiam lapsos betur. Quid ergo aliud Silo isto in loco significat
possit erigere ut subsistant. Sed qui duos boves ha- quam veteris legis traditionem? Nam velut arcam Dei
bet in subjectorum sollicitudine, ut esse perfectus C coniinet, dum carnalem lilteram foris exhibet, quse
valeat, bovem tertium jungat in divina conlempla- in suis secrelis spiritalem scientiam clausam tenet.
tione, ut et corda proximorumintegrojugo, loquendo, Quid est ergo, quocf domus Domini in Silo sita esse
velut arando, aperiai, et semetipsumper singularem perhibetur, nisi quia sancla Ecclesia in sacramento
amorisfortitudinem ad conditoris sui spcciemsemper Scriplurarum velut in locofundata cogiioscitur? Uluc
exlendat. Samuel ergo in vitulis tribus ad domum Samueladductus asseritur, illic oblatus, quia proeler
Domini ducitur, cum bene quisque proficiens propo- sanctam Ecclesiamtocus non est ubi merila virlutum
nit ut ex labore praedicationis prodesse valeat pro- crescant, et ad culmen perfectionis veniant. Sed cum
ximis, et ex secreto quietis inhocrere intimoevisioni ipse qui adductus est asseritur, ejus quoque dilationis
conditoris. Et quia id bene exhibere animus imperiti causa memoratur, cum subditur :
nunquampoterit, in tribus etiam farinseniodiisoffer- (Vers. 24.) Puer autemadhuc erat infantulus.
tur. Ex farina quippe cum panes fiunt, prceparatio Nam si infantulus tunc non esset, dum per se pos-
refectionis perficitur. Quod vcro non in panibus, sed set accedere, duci huc ab alio non oporteret. Se-
in farinscmodiis offertur, bonam devotionem doclri- quitur :
nam proponere ostenditur, non ipsius doctrinoecom- (Vers. 25.) El immotaveruntvitulum, et obtulermt
modum exhibere. Modiusergo farinoesanctseprsedi- D puerum Heli.
cationis prseparationem significat. Sed tn tribus nio- 49. Superius de sola Anna dicebatur : Et adduxil
diis farinse infans adducitur, quia dum prscdicare eum secum, poslquam ablactaverat. Nunc autem de
proponimus, verbum scientix prscparamus peccato- Helcana pariter, et de Anna subjungiiur: Et immo-
ribus ad conversionem, justis ad statum perseveran- laierunt vittilum, el oblulerunt puerum Heli. Tune
lisc, et nobis adsupernam contemplationem; vel certe immolatus est vitulus, cum adductus estSamuel,et
unus modius est, ut diximus, pro conversione pec- oblatus. Si ergo ibi erat tunc Helcana, et cura duce-
caloris, alius pro disciplina conjugati, tcrtius vero batur, et cum oflerebatur, quare non dictum est,
pro excellenti puritate continentis. Et modii quidem adduxerunt cum secum, sicut dictum est, immolavc-
dicuntur pro mensura discretionis. Unde et beatus runt, et obtulerunt ? Sed quia haecad Ecclesiamet ad
Pautus perhibet, dicens: Non ptus sapere quam Chrislum retulimus, illi lactare, illi adducere perii-
oportet sapere, sed sapere ad sobrietalem (Rom. net, offerre et immolare sibi et Christo. Ipsa quippe
XII,3). institit verbo prscdicationis, sed quibas doelrinafft
47. Quod profecto, qua prsedicatorumordo electus insinuat virtutem adimplendoeoperationis nequaquam
exigenlibus [Forte, electos ex gcniibusj, non ex Ievi- subminislrat. Litteram quippe Scripturx loquendo
47 SANCTlCREGORlI MAGNI 4»
exhibet, sed ipsum bonum se petentibus nonnisi cum A . teribus agnoscit. Aperte igitur Samuel Heli oblatus
sponso dare potest. Imraotatur ergo vitulus cum di- asseritur, quia solum suflicienter nova prscdicat qui
vina gratia cordi bona peteulis infunditur, ut bona eam rationem qua intelligenda sunt vetera non igno-
quoe deslinando deliberat studio boni operis hilariter rat. Et quia easdem Scripturas veteres intelligere
impendat. Vitulus enim tunc immolatur, quia victima sine prccceptore noa possumus, et doctor nibil fn
boni operis propositi ab omnipotenti Deo devotoe nobis docendo prolicil, si quod ipse foris loquitur in
mentis oblatione suscipitur, si id quod ei vovendo cordibus nostris per divinam gratiam non infundalur,
mens exhibet, totum Deo mactatur per hilarilalem. mater non sola puerum obtulit, sed cum viro. Ei au-
De hac immolalione vituli Dominus in Evangelio ait: tem cui filium tradit se cum verbo prseconii Anna
iSi vos, cumsitis mali, nostis bona data dare fttiis ves- insinuavit, dicens :
tris, quanto mugis 28 Daler mcus coelestisdabit spi- (Yers. 20.) Obsccro, mi Domine, vivit anima tuar
rilum bonum petentibus se (Maltlt. vn, 11; Luc. xi, ego sum illa mulier, qumstelil coram te hic.
13)? Hinc Paulus ait: Qui seminat in benediclionibus, 51. Coram Ileli Anna stetit, quia sancta Ecclesiai
de benedictionibuset metet, ttnusquisqueproul desti- doctorum synagogoenullis perseculionibus corruit»
navit in corde suo, non ex tristilia, aul ex necessitale, Quod tale est ac si dicat Ecclesia glorians Synagog-e
hilarem enim datorem diligit Deus (II Cor. ix, 6, 7). B proepositis: Idcirco orbem parere per Evangelium
Quid namque est destinare in corde, nisi proponere Deo potui, quia adversa qusc mihi intulistis invicta
ex detiberatione? Dum ergo destinavit dixit, quasi toleravi. Nam si pcenis victa vetuslali 29 me SUD-
vitulum adductum asseruit. Seddum addidit, non ex derem, novam Redemptori tot nationum sobolem
tristitia, aut ex necessitate, quia hilarem datorem nequaquam genuissem. Et quia humiliter loquitur,
diligit Deus, adductum vitulum qualiter imraoleiur obsecrando Dominum vocal. Quia vero ei vilse
exposuit. Adducuntur ergo vituli cum ad agenda for- seterncepignus in fide Redemptoris dari appetit, di-
tia bene proponenda proeparamur, sed vitulus immo- cit: Vivitanima tua. Sed quaese stetisse gloriata est,
latur cum deliberalio boni propositi Deo impendilur magna de se protulit. Et quia eadem magna humi-
in oblatione magnse devotionis. Uterque autem, id liler, non superbe, dixerat, ea protinus ad laudem
est vir et uxor, vitulum immolasse perhibentur, quia omnipotentis Dei relulit, dicens :
eadem hilaritas fidelibus subditis prccdicatoris voce (Vers.27.) Oravi, et dedit mihi Dominuspelitionem,
ostenditur, atque in eorum cordibus divina gratia quam rogavi eum, idcircoet ego commendavieum Do-
propagatur. Pariler ergo vitulum immolant cura in mino.
corde bene proficientis subditi divina convenil cum 52. Divina gratia ad hoc sanctoe Ecclesiaefilios tri-
humana praedicatione. Tres autem viluli adducuntur, C buit, ut eos doctrina veritatis instituat, bonis mori-
quia cum auxilium lapsis et slantibus ferre, et nobis bus exornet, pia super eos cuslodia vigilet, a malo
ipsis opem custodiseproponimus, dum una bona in- declinare perfecte faciat, et ad oeternam patriam
tentione haec altendimus, tria quidem sunt respectu sufficientem bonorum operum copiain proeparare.
operis, sed unum in munere obtationis. Tria quidemi Hoecprofecto ministerii pastoralis sunt, sed electus
sunt, quia erga nos, et proximos nostros diversop pradicator ea suisviribus implere posse diffidil. Quia
respectu et diversis temporibus exhibentur, sed unus» ergo nec sua virtute aliquos per Evangelium polest
suntvitulus.quia simul proponuntur, et paridevotione! gignere, nec quos generat custodire, recle per Annain
oblationis Deo inipenduntur, et una in eis hilaritas, in Ecclesioe typo nunc dicitur: Orawt, el dedit mihi
et alia non habetur. Dominus pelilionem, quam rogavi eum. Idcirco et ego
50. Sequitur: Et obtulerunt puerum Heli. In Helii commendavieum Domino, cunclis diebus quibus fueril
non solum personae doctorum velerura, sed etiami commendulusDomino. Nam ut gignere possit obse-
doctrinae figuranlur. Quid est ergo quod puer Samuel1 crat; et ut hi quos orando obtinet in sancta conver-
lleli oblatus asseritur, nisi hoc, quod aperte cogno- satione permaneant,eos item omnipotenli Deo preci-
scitur, quia quisquis proedicando aliis prodesse niti- bus commendat. Et quia ab eisdem precibus nunquam
tur, non solumnovascribere debet,sedetiamvetera? ? D desinit,cunctisdiebussecomraen.darefiliumDeodicit.
Unde et Dominus in Evangelio per parabolam dicit: : Cunctis namque diebus Domino filium commendare
Ideo omnis scriba doclus in regno cmlorumsimilis esl( est ei pro eorum salute quos generat omni hujus vi-
homini palrifamilias qui profert de thesauro suo novai tac tempore supplicare. Dies namque quibus Domino
et vetera (Malth. xm, 52). Samucl ergo Heli tunc3 commendamur tempora praesentis vitse significant.
offertur, cum mens bene prolicientis subditi legis elt In quibus profecto diebus tanto validioribus divinas
prophetarumscientia eruditur.ut in libris antiquorumi protectionis auxiliis indigemus, quanlo gravioribus
occidentem litteram legat, sed etiam secundum spi- spirituum malignorum tentamentis impetimur. Quia
ritum vivificantem intelligat; et sic quod foris sonalt vero in plerisque Codicibus non commendatus, sed
accipiat, ut prseter elemenlorum sonum, quod intuss commodatuslegitur, a bono intelleclu non vacat. A
insonetspiritusrecognoscat; et adfidemnovahabeat. , malre quippe Ecclesia in hac vita filii commodantur.
sed, quoties necesse fuerit, ad Novi Testamenti con- Quidquid vero commodamus, id reddi nobis in fide
firmationem Scripturas veteres adducat. Tunc quippte excipientis exspectamus. Dies vero virtutum
spirita-
defendere nova poterit, cum eorum ralionem ex ve- lium claritatcs sunt. Quibus
profecto diebus Annae
 49 IN PRIMUMREGUM EXPOSITIONES. — LIB. I. EO
filius Domino commodatur, quia ei sancta Ecclesia A . 2. Quocetiam nostra sunt, quia hi qui, abrenun-
electos offert in claritate virtutum, ut eos postmodum tiantes soeculo,remotioris vitoesecretum petivimus,
ad augmentum sui oeterni gaudii sibi omnipotens monachi vocamur. Monos quidera Groece,Latine au-
Deus exhibeat in splendoribus proemiorum. Et no- tera unus dicitur. Hoc quippe titulo appellationis in-
tandum quia omnibus diebus coramendatus asseritur, scribimur, ut vox nominis nostri nobis insinuet atti-
ut ei de eo quod habendum est de spirituali conver- tudinem dignitatis, et animus noster tanto ardentius
satione nihil desit, quem praedicator electus in oeterna ad conditoris visionem se erigat, quanto sublimita-
vita recipere lenebrosum ex aliqua parte non pote- tem claritatis, in qua semper debet consistere, quasi
riL Sequitur: in fronte preelatam portat. Sed divini amoris subli-
mitas in sola calholica Ecclesia veris electis impen-
(Vers. 28.) Et adoraverunt ibi Dominum.
Et nos membra sanctse Ecclesioe,cum per scriptu- ditur. Bene ergo vir, qui unus dicilur, de Ramatha
ras Teslamenti Veteris, venerationi, et proecepto Sophim, de monte Ephraim fuisse perhibelur. Ra-
conditoris ° submitlimur, ibi profecto Dominum ado- matha quippe, ut jam dixi, Hebrseum nomen est,
sed Latina locutione dicitur Visioconsummata. Quoe
raraus, quia Palrum veterum fidem teneraus, et
eamdem fidem per dilectionem in bono opere exer- profecto appellatio sanctse Ecclesise convenit, quse
ccmus. B antiquitus a prophetis preevisaest, sed in finem sse-
culorum in Redemptoris lide disposita. Consuramata
CAPUT II.
Haecde principio typica exposittone protulimus; ergo visio sancta Ecclesia dicitur, quia per Redem-
humani generis erecta est in religionis cul-
nunc inejusdem verbis historioe eruditionem nostram ptorem
mine, quoeolim tantum proevisa erat spiritu prophe-
per moralem signilicationem requiramus. tioe. Hoec autem Sophim esse describitur in monte
(I Reg. i, 1.) Fuit vir unus, inquit, de Ramatha Ephraim cedilic.Ua(Supra, inilio expositionisallego-
Sopkim: ricm), quia contemptatione Dei celsissima est, et
1. In hoc viro uno quid rectius quam unusquisque
spiritalibus virtutibus fecunda. Sophim quippe spe-
30 novussseculi contemptor designalur? Vir nam- cula dicilur, Ephraim fructificans. Quae profeclo vo-
que dicitur, quia proposito fortis est; unus vero, cabula silum sanctse Ecclesise recte insinuant, quse
quia amore singularis; vir namque est, quia ex non solum intentione visionis alta est, sed excellentia
magna virtute cuncla proesentia despicit; sed unus, conversationis. Quibus etiam vocabulis et hseretico-
quia sola omnipotentis Dei specie frui concupiscit. rum dementia, et caeterorum improborum sterililas
Quisquis enim perfecte terrena despicit, vir est ex reprobatur. Illi quidem, dum a rectitudine fidei de-
fortitudine, sed si conditorem suum ardenler videre viant, speculationem sublimitatis non habent; isti
non cupiat, non est unus ex intentione. Perfeclio C vero, quiarecta vident quaeagant, et eafacere.sem-
igiturviri in proeconioponitur unitatis, ut qui soecu- per dissiniulant, speculam quidem habent, sed virtu-
lum potenter despicit mentem non dividat, solis su- fcrnimontera 31 excellenti vita non obtinent. Sancta
pernis inhiet, ad ea tantum quoede visione conditoris vero Ecclesia quia in Sophim, id est in speculalione
sunt seterna gaudia suspiret. Talis profecto erat qui sublimis est, gloriatur, dicens : Nostra conversatio
Deo conlilens ait : Quid mihi restat in cmlo, et a te in cmlis est (Philip. m, 20). Quia etiam in virtutum
quid volui super terram (Psat. LXXII,25) ? Hinc item rn»nle per boni operis iructura conslituta est, elisam
dicit: Vultum tuum, Domine, requiram (Psat. xxvi, reprobormn fidem reprobans, ait : Fides sine operi-
8). Qui enim in terra nihil voluit, profecto vir fuit; bus mortua est (Jac. n, 20, 26). Hinc item preedicans
sed qui neque in coelo,neque in terra aliquid proeter dicit: Dum tempus habemus, operemur bonumad om-
ipsum voluit, qui, spretis omnibus, solum ejus vul- nes, maximeaulem ad domesticosfidei (Galat. vi, 10).
tum quaesivit,non solum vir, sed etiam unus exslitit. Vir ergo qui unus dicitur de monte Ephraim esse
Dehac uniiateDominusiiiEvangelioMarthseloquitur, memoratur, quia et terrena despicere, et superna
dicens : Marlha, Martha, sotlicita es, et turbaris erga desiderare, ei solum prodest qui per fidem catholi-
plurima; porro unumest necessarium(Luc. x, 41, 42). cam intra sanctam Ecclesiam sese continet. Sequitur:
Hinc Lucas de perfecto credentium numero loquens, v (Vers. 1.) Et nomenejus Helcana, filius Hieroboam,
ait: Erat eis cor unum, et anima una (Act. iv, 32). fitii Heliu, filii Thau, ftlii Suph.
Unum quippe eis cor erat, quia per intentionem ra- 3. Hoc etiam nomen superius b ostendimus, quia
lionis solum conditorem aspexerant; unam animam ab Hebroealingua in nostram, Dei fervor, verteretur.
habebant, quia per aflectionem amoris solum ejus Quod profecto nomen viri bene congruit ordini spi-
faciem videre desiderabant. Hinc est quod diligens rilalis expositionis. Qui enim vir unus dicitur, necessc
Propheta secum reputat, dicens : Sitivit anima mea est ut ex Dei fervore censeatur. Quis enim aut tem-
ad Deum fontem vivum, quando veniam et apparebo poralia despicere, aut amare ccclestia sine divina
ante faciem Dei (Psal. XLI,2) ? Pro hac unilate ob- gratia possit? Necesse quippe est ut hunc gratia di-
linenda Veritas docens ait: Qui non renunliaverit vina praeveniat, quatenus, Spiritus sancti igne suc-
omnibus qumpossidet non potest meus esse disciputus census, quanto ardentius summa diligit, tanto forlius
(Luc. xiv, 33). ima contemnat. Cui etiam in genealogiae ordino
a In Guss. et Vatic. submitlitur. b Superius nulla occurrit explicalio hujus nominis, .
Sl SANCTl GREGORII MAGNI S2
quatuor patrum nomina perscribuntur, quia in fide A _ tione mentis cuncta rerum corporearum phantasmata
Redempfewiseorum prsedicatione genilus est qui in removentur, et oculus relovetur, cum usu continuae
eumden» humani generis Redemptorem per quatuor meditalionis eadem menlis intentio ad aeterna sustol-
Evangelistarum scripla de omni roundi parte credi- Hlur. Quae profecto cum diuturna consuetudine in
dere. Qni etiam Ephratbseus dicitur. De monte supernis morari didicerit, eadem diuturnitate con-
Ephraim et Ephralhceus est qui in fertili terra suetudinis, puritatem oblinet, qua dum clarius oetenia
sterilis non est. Nam plerique intra sanctain Eccle- respicit, in eorura gloria exsullare plenius possit.
siam nomine cfiaaealur fidei, cujus nullos proferunt Anna ergo non liabuisse filios dicitur, ut uon solum
fructus aciionis. Qui nimirum dum de Ecclesia pro- inchoantis imperfectio designetur, sed etiam vitac
deunt, velutde monte fructifero esse sentiuntur; sed contemplativaccelsitudo. Magnoenim meritorura sita
quia ipsi bonorum operum non habent fructum, non est cuhnine, quae in fecuuditatis suse gaudio facile
sunt Epbralhaji. De monte ergo Ephraim est, et haberi non potest. Hinc est enim quod Jacob Rache-
Ephralhaeus non est, qui fidcm catholicam in Ecclesia lem conjugem habere desideral (Gen. xxix, 18, seq.),
dedicit, sed opera digna fidei non impendit. Talibus sed tamen ei prius Lia subslerniiur, ut pro obtinenda
profecto veritas in Evangelio comminatur, dicens : illius specie septenarius annorum numerus in soceri
Auferelur a vobis regnum Dei, et dabitur genti facienti g servitio geniinetur, quia amator vitsecontemplalivae,
fructumejus (Matth. xxi, 34). tlinc sub ficulueoespe- hanc in ubertale octernigaudii cito adipisci desiderat,
cie, colono sanctoeEcclesioerepulsionem infructuosoe sed tamen ei omnium donorum largilor Spiritus cito
animoe imperans, ait : Succide eam, ut quid terram non tribuil, ne habitam quasi vilem despicial, si fa-
occupat (Luc. xiu, 7)? Ilinc Joannes Baplista com- cilitas ei hanc pro voto repraesentat; sed tanto ea
minans, ait; Jam securis ad radicem arboris posita fruatur dulcius, sollicitiusque custodiat, quanlo hanc
est. Omnis arbor, qucenon facit fructum bonum exci- difficitius promerelur. Quare et sequilur :
detur, et in ignem milletur (Malth. m, 10; Luc. in, (Vers. 3.) Et ascendebatvir ilte stalutis diebus, ut
9). De monte quoque Ephraim eos esse ostenderat, adoraret, et immolaret Dominoexercituum in Silo.
sed non Ephrathaeos, de quibus Veritas in Evangelio 5. Statutis quidein dicbus ascendit, quia in splen-
per parabolam diit: Malos male perdet, etvineam doribus aeternaevisionis paulatim proficit. Quid enim
suam locabit aliis agricotis, qui reddant ei fruclum sunt illse manifeslationes interni lumiuis, nisi dies
temporibus suis (Malth. xxi, 41). Yir ergo de monte clcctse mentis? et statuti namque dies sunt, quia in
Epbraim, dicitur Ephrallucus, qiiia quicunque inlra profectuspiritalis vitae posilis divina ordinalione dis-
sanctam Ecclesiam fidem catholicam tenemus, dum ponuntur; statuti etiam dies sunt, quia in eorum
per ardorem affectionis terrena abjicimus, coelestia C claritale non possumus admilti cum voiumus, sed
amamus, oportet et ut a terrenis qucedespicimus per cum divina dignalione sublevamur. Aliquando nairi-
boni operis laborem separemur, et ad ea quae diligi- que nos in contemplatione ioternee lucis excipit,
mus coelcstia preeparemur. Esse ergo in Ecclesia, et quandoque labi usque ad praeferendas lmmanilatis
opera bona non facere, quia ad acquirendoeseternoc tenebras relinquit. Quasi enim stalulis diebus clevat,
salutis bonuiu non prodcst, virqui de monte Ephraim quibus amcenitalem internoe lucis non jugiter aperit,
asseritur, etiaraEphratliaeus fuisse memoratur. sed per tempora suse dispositiohis ostendit. Dies ergo
4. Unde et duas uxores habere describitur, quia nostri sunt, quia in raagnis splendoribus excipimur,
aclivaevitoe pex fecunditalem boni operis ct contem- cum internae gloriae nobis pulchritudo revetatur. Sta-
plalivce vilee conjungitur per amorem internce de- tuti vero dies idcirco norainantur, quia ut inlima luce
lectalionis. Quaniobrem Phenennce filii fuisse dicun- fruaraur, non est nostri conaminis, sed divinaedi-
tur, Annse autem filii nou luisse. Quid cnim sunt gnalionis. Soepenaraque diuturno silenlio, instantibus
activce vilee filii, nisi bonorum operum fructus? 32 ; supplieationibus, crebris gemitibus, illam nobis in-
Et quid est quod Auna filios non habet, nisi quia ru- ternoe lucis gloriain aperiri flagitamus, et in ejus
dis conlemplatio ea quse jam amare coepil iuternae amaenitate recipi non meremur. Ssepe nil tale pro
contemplationis gaudia cito non obtinet? Filii quidem. D ejus desiderio agimus, sed subito nos divina gralia
sunt contemplalivoevitoegaudia intcrnocvisionis. Sed1 prccvenit, ab imo nostrsc infirniitatis erigit, in super-
mens, quoe contemplari seterna inchoat, ad eorumi na rapit, insperaiHjbusque nobis gloriam suselucis
gaudia excipienda lanto difficilius pervenit, quantoi ostendit. Diebus ergo statutis ascendimus, quia in
etiam illorum pulchritudinem non altendit. Quis ergoi contemplalionem ccelestium 33 sublimari non pos-
in gloria ejus pulchritudinis gaudere praevaletquami suraus nostro conamine, sed divina dispositione.
non videt? Mens autera quocin aeternorum bonorumi Ascensus quoque dies sunt, quia quando illa sublimi
contemplatione se noviler elevat, ad ea tanto tardiusi luce non fruiraur, in imo sumus; et cum in illius
assurgit, quaato humanitatis sueefamiliares tenebrasi alta visione assumimur, quam in ioio jacuissemus
velocitor non deponit, quia dum a se abjicere mun- anle assumptionis noslrse horam, cognoscimus. Di-
danas curag non praevalet,velut in oculis gestat pul-. spticemus nos tunc nobis, in quo fuimus, plaeemus
verem, quo id quod cupit videre non potest. Prius5 autem in quo sumus, quia absorpta jam mens amore
ergo abjiciendus est pulvis ex oculo, deinde oculusi ccelcstium , dum loctatur lucc, qua fruitur, cuncta
refoveudus. Pulvis quippe abjicitur cum ab inten- terrena horrore nimio dedignatur. Unde et beatus
t_r IN PRIMUMREGUM EXPOSITIONES.- LIB. I. 54
Pelrus, dum in montera assumitur, dum nube lucida A danseaffectionis deserat, ct mulcetur gaudio ut quod
obumbratur, dum ei transfigurali gloria Salvatoris praegustarede couditoris bonitate inchoat ardentius
ostenditur, dicit: Bonum est nos hic esse, Dominc concupiscat. Tunc quippe adorat, cum, considerata
(Malth.xvn, 4). Nam quia jam Dei omnipotenlis mu- illa immensitate omnipotcntise, sic conditori subniit-
ncre merctur u interesse sublimibus, incomparabile titur, ut contra spirilualein convcrsaliouem carualis
illic bonum ineffabiliter diligit, ex cujus pulchritu- concupiscentiseirapulsibus non Ievetur. Adarans au-
dinc cuncla quoetranseunt velut foeda reprehendit. tem immolat, quia quo humilius divina veneralionu
6. Sed quid est quodidem vir de civitate sua ascen- prosternilur, summsc claritatis illius blandimenlo
dere dicilur? Quid vero est aliud civitas, nisi cohabi- suavius refovetur, Adorare igitur asceodenli, est
lanlium munimentum? Quae autem est hoeccivitas, divinseomnipotenliaeraagua casti amoris veneratioue
nisi muniti cordis perfectacuslodiacircumspectionis? subrailli; iramolare vero, diviuaelucis suavitate inef-
Haecnimirum velut cohabilanles cives altis mceni- fabiliter delectari. Electa enim mens velut spirituali
bus prolegit, quia dum cuslodiendis virtutibus soler- immolationi Deo se consecrat, dum in illa ineffabili
ler invigilat, internam eorum pacein hoslis callidus elevalionis suoe foeliliaeam ignis divinse charitalis
non conlurbat. In hac certe civitate nos consislere ardentius inflammat. Deum ergo electi cujusque stu-
sapiens ille proecepit, qui ail: Omni cuslodia serva B dium sub Ephralhaeo viro ostenditur, et adorare
cor tuuw, quoniamex ipso vila procedit (Prov. iv, 25). dicitur, et iuiraolare, quia sic mens electa appelil
Hinc etiam Dominus discipulispraecipit,dicens : Yos superna eonspicere, ut spirituali visione proficiens,
aulemsedetein civitate, donec induamini virtute ex et omncra stalum conterat carnalis vitae, et pleni-
alto (Luc. xxiv, 49). In civitate quippe sedemus cum tudincra capjat aeternoe laetitise.Nam etsi ad hanc
per quolidianam sollicitudinem in internoecuslodiae summoeconteraplationis altitudinera carnalis aliquis
defeiuione requiescimus. In qua sedenties virlute non assumilur, quantum tamen ad illara spirilualem
induimur ex alto, quia prseparatijam in habitaculum conversationem, in quam illo ascensu contemplatio-
'
sancti Spiritus per ejus graliam in supernoegloriac: nis proficil, antequam proliciat, quodam rnodo car-
contemplationem sublevamur. In hoc igitur quod vir nafis esl. lloc enim ipsuin quasi carnale est, per
Ephrathoeusde civitate sua ascendere dicitur, quidi altiludiiiem visionis a corporearum rerum intentione
aliud quam negligentisenostraeculpa indicatur? Nam, separari non posse.
per contemplationein rimari caelestiavolumus, quii 8. Sed, ut temerilas humanse audacioe comprima-
non solum cordis, sed etiam corporis custodiam noni tur, prius adorare dicilur, postca imraolare. Ordinatus
habemus. Et quidem saepe indeceiiter aspiciraus, quippe contemplantis ascensus est, si a timore inci-
otiosa audiiuus, superfiua loquimur, somnum, ciburai C pjat. Tknor autem ipse, quid est aliud quara cleclae
non ad refectionem corporis habemus, sed ad usumi menlis ad divinam gloriam speculandam transeunlis
deleclalionis. llaque cum disculere auibiguavolumus,, praeordhiata purgalio? Eo enim purius diviiue lucis
superua conspicere, tenebras nostras deserere, in- radios intueri lj merebatur, quo, validiori timore de-
tenue dulcedinis saporem gustare, ab illius secreto) jecta, visioni Majestatis inlimae purgatior exhibetur.
tanto dignius repellimur, quanto raunitionis nostrae> Sic ergo Ephralhaei hujus conversatio foris nobis
fortitudines negligcntius dissipamus; jamque nobiss ostendilur, ut ad perfectionem lendentibus quid intus
tanto est ascendere dillicilius,quanto ad nosmetipsos3 agendum sit rationabiliter deraonstretur. Igilur dum
rclapsiinallitudinem custodiseerigere non curavimus5 sumraaegloriaerespergi claritate appetimus, prcesum-
cordis muniliones. Ascendalergo vir de civilate sua,, ptionis noslrae ausum in hoc linioris transilu prscli-
ut qui per inlernam contemplalionem appelit proli- gamus, ut quo venerabilius omnipotentem Doniinum
cere, exleriores sensus ordinet, mentem regat, ett metuimus, eo perspicacius benignitatis ejus gloriam
quasi in allis rcceptus munilionibus exspectet, ubii videamus. Cujus etiain timoris magnitudo elecloe
eum superua illustralio visitet. Ad staluiorum quippee menti aliquando post ostensionera laetoevisionis in-
dierum ascensum jam qui paralus invigilat, dignus s cutitur. Quod profecto dumfit, non fit ut mentem
custodia puritatisefficitur, ut saepiusdivina dignatione3 DB ad gloriocvisionem purificet, sed ut custodiat ab ela-
visiletur. Sed dum ascendere dicitur, ascensionis s tione. Unde et Pelrus, et Jacobus, et Joannes prius
etiam causa raemoratur, cum subditur : Ut adoraret,, transformali Dominigloriam viderunt, deindeincusso
cl immolarelDominoexercituumin Silo, eis timore cecidere, ne elati perderent quod humili-
7. Quisquis divinse contemplationis arce sustolli- ter assumpti videre meruissent (Matth. xvn, 2, seq.).
iiir, iu illa cuncta, illuminante luce, respicit, etquodi Aliquando ergo adoratio imraolatiouem prseeedit,
sc admirabiliter lerreat, et quod ineffabiliterdelectet. aliquando immolatio adorationem, sed nimirum di-
Naui illa surama visio, ut eleclseraenti se aperit, ett vina dispositione, non nostro conamine. Vir quippe
kiiperscruiabilera abyssum judiciorura Deiet bonita- L- Epliralhoeus, ut prius adoraret, et postea iraraolaret,
tis ejus abundantiam misericorditer ostendit 34 utt ascendisse describilur, quia profeclo ordo ita perfe-
videnlem magno^avore dejiciat, et ingenli gaudio i ctus est, ut a veneralione, quse ex pavore divince
sustollat; et tcrrore quidem dejicitur ut statum muii- dislriclionis nascilur, ad speculationem ketaemajesta.
i
a Gilot., inesse. h Gilot., merebiiui:
55 SANCTIGREGORHMAGNI 56
lis efferamur.Divina tamen clementia etectas mentes A nim mens, quo subiiraius tollitur in divina contem-
atiquando sic suaedulcedinis infusione exbilarat, ut plalione, eo devotiusse extendit in sancta operatione.
eas in timoris magnitudinem non inducat. Uode et Partes namque matris hujus, et flliorum,prseparatio-
subditur : nes sanctorum operura sunt. Unamvero partem Annoa
(Vers. 4.) Venit ergo dies, et immolavitHelcana. tristis exhibet, quiaper contemplationem,qua superna
9. Quid est quod dicit : Venit dies, et imraolavit; desiderat, quandiu, in hac aerumnatemporisimpedita,
et non dixit: Adoravit, et immolavit, nisi 35 Quia> superna quae amat non obtinet, in solis fletibus
ut superius dixi, sic ssepe divina dignatione ad vi- pastum refectionis habet. Jejunam quippe se tenet,
dendum gloriam divinaeclaritalis extollimur, ut nulla quoties, se projeclam ab scternis gaudiis memorans,
tunc judiciorum immista consideratione turbemur. flere non potest. Partem igitur unam a tristi accipit,
Et quanquam sine magna veneratione omnipotenti quia nunquam pro voto reficitur, nisi cum flendo
Deo electa anima nunquam assistat, tamen velut im- satiatur. Quara ei vir Ephrathceustrislis tribuit, qui
molat, et non adorat, dum sic illa summigaudii fe- cum partem Phenennae tribueret, tristis non fuit,
licitate fruitur, ut dejectione timoris nulla qualialur. quia videlicet lsetatur in proeparationebonorum ope-
In hunc quippe affectum venerat, quas dicebat : rum, quia supernis quae amat quandiu differtur, 36
Osculeiurme osculooris sui (Cant. i, 1). Quem timo- B gaudiis non lsetatur. Hanccerte partem Annactribue-
ris affectum proetendit, quae osculari appetit? Hiuc rat, qui aeternisse intuens exclusum bonis loqueba-
etiam de Moysescriptum est: Quia Deo loquebalur, tur, dicens : Fuerunt mihi laerymm mem panes die
sicut solet loqui vir " ad amicumsuum (Exod. xxxm, ac nocte, dum dicitur mihi quotidie: ubi est Deus tuus
11). Nam, velut veniente die, hunc Scriptura sacra (Psal. XLI, 4) ? Sed inchoantis aduttc imperfectio
sic immolare ostendit, ut eum adoratio timoris nulla designatur, dum Ephrathaei conjux altera alteram
prostravisset. Quo in locohoc notandum video, quod affligereet vehementer angere perhibetur. Perfecto
ut adoraret, et immolaret, ascendere dicitur, non enim cuique eo nequaquam pugna comraittitur uxo-
tamen adorasseet immolasse, veniente die, sed im- rum, quo firma jam experientia novit discrete dispo-
molasse solum. Alii ergo suntdiesquibusascendimus, nere indigentiam operis et inlentionem contempla-
ut adoremus, et immolemus; alius ille dies qui dum tionis. Namvelut in pace utramque uxorem possidet,
venerit, immolamus. Dum enim nostro conamine in qui nec tempora operis contemplationi deputat,
divinarum rerum meditatione suspendiraur, quasi nec contemplationis otia per intentionem operis in-
statuti ascensus nostri dies sunt, quia quosdam spi- quietat.
ritualis luminis radios intuemur, quosdam nos ipsi (Yers. 6.) Ajfligebatquoqueeam mmulaejus , et ve-
nobis ordinamus, ab imonostroehumanitatis quadam C " hementerangebat; in tanlum, ut exprobraret ei quod
allitudine sublevamur. Sed quia his meditationibus conclusisselDominus vulvamejus.
sine divina gratia nihil agitur, et quia nec timorem 11. Ab cemulaAnna affligitur, cun immoderata in-
nobis praevalemusincutere, nec divince dulcedinis tentio boni operis turbat quietem internae visionis.
suavitatem exhibere, ascensus quidem dies sunt, in Aflligitur, cumei illa praeponiturquai esse nobilior
quibus adorare et immolare statuimus, sed tamen in comprobatur, et vehementer angitur, quia electce
eis nec adoramus, nec immolamus. Dies autem alius menlis contemplatioangustatur, dum is qui in con-
venit, et immolamus, quia subita luce gratiae divinae templatione sublimiumesse desiderat sese in activoe
respergimur, et de gloria Majestatis ejus ineffabilem vitse operibus immoderatius dilatat. Angere quippe
percipimus abundantiam dilectionis. Hic ergo dies stringere est. Mentis quippe visio stringitur, cum,
non est illorura aliquis, sed illos sequitur, quia nimi- impedita occupationibusoperum, in illa internoelucis
rum si nostra dispositione hanc divinaegratise largi- immensitate nequaquam dilalalur. E't quia hanc ve-
tatem accipere non valeamus, tamen eam nunquami hementer angere dicitur , notandum est quia eliam
promeremur, nisi omnino curemus, ut et meditando, boni operis immoderata sollicitudo contemplationi
et quotidie legendo, et orando, et in iis quaepossu- non parum nocet. Phenenna quippe Annam vehe-
mus spiritualibus claritalibus immoreraur. Venisse: *D menterangit, quia mens, dum activaevitaeimmode-
autera dies dicitur, ut superna dignatio designelur, rate impenditur, valde difficile est, ut cum ad dispo-
quia cum electas animas visitat, non est facultatisi nenda lerrena se occupat, in visione ccelestium
nostrae, sed bonitatis suse. Sequilur : potenter surgat. Cui etiam velut sterili Phenenna ex-
(Vers. 4 et 5.) DeditquePhenennm, et filiis, etI probrat, quia dum ex activa vita bonorum operum
filiabus partes. Annmautem dedit partem unam tristis, fructuscilo proferimus, et ad internse contemplatio-
quia Annam diligebat. nis gaudia facile pertingere non valemus, sterilis
10. Filii namque Phenennoesunt mentis sacrse con- ista cernitur, dum rudes de ejus fecunditale despera-
silia, quae per studium pielatis activoevitse subcre- mus. Dum ergo pro fecundilate Phenennam diligi-
scunt. Qui nimirum fllii cum matre partes accipiunt,, mus, Anna affligitur,angitur, et sterilitatis opprobric
cura consilia pietatis ad splendorem supernae gratiae! notatur, quia dum bonorumaclionum sollicitudinem
in operum bonorum pinguescunt devotione. Pia ete- non ea qua debemus.discretione restrlngimus, pu-
«
• Gilot., cumamito suo. *.t . '!
 57 IN PRIMUM REGUM EXPOSITIONES. — LIB. I. 58
rilalem contcmplationis tanto nobis difliciliorem n A Heli et Anna insinuanl; nam cum ille ante posles
reddimus, quanto nobiliorem vitam excellenti stu-- templi Domini sederet, et Anna oraret, os ejus Heli
dio nequaquam retincmus. Sed quia ad altiora in- observavit, et eam ebriam vocavit. Sed heec, quse
choavit ascendere, si fortis est in suo proposito,, injurias patienter sustinuit, humilitatem responsi ex-
bujusmodi tentamenta tolerans, non desperat. Nami hibuitcum veritate rationis. Ancillam se ejus asseruit
ad ea quoc coepit alta contemplalionis innililur, ett ex multo dolore et moerore loqui, et furentem in se
de actionis cibo consolari dcspicit, qui in sola con- animum, non solum [sedavit, sed etiam pro conse-
ditoris specie delectari concupivit. Apte itaque sub- quendo fructu sui desiderii ad orationem convertit.
ditur: 14. Sed quia hsec ultima ad historiam diximus,
(Yers. 7.) Porro Anna flebat, et non capiebal ci- non ab re agimus si in his sacroehistorioeverbis eru-
bum. ditionem nostram pauto subtilius requiraraus. Si
12. In fletu quippe ardens desiderium divinaecon- ergo rerum ordo reqniritur, prius manducavit, et
templationis ostenditur, in dedignatione vero cibii bibit, dehinc amarum animura habuit, oravit Dorai-
a despeclus lselitisctranseuntis. Mens enim qucefer- num flens largiter, postea votum vovit, et preces
ventibus desideriis interna desiderat, dum terrenoe multiplicavit. Quid multiplicatio precum Annae, nisi
laclitiajblandimentum respuit, dum instanlibus gemi- *»illam electorura perfectionem significat, ad quam nos
libus infundi sibi supernse lucis amcenitatem expelit,i Doctor egregius hortatur, dicens : Stne intermissione
flet utique, et cibum non capit. Hunc namque cibumi orate (1 Tltess. v, 17)? Sine intermissione namque
faslidiebat, qui dicebat : Renuit consolari anima mea orare nisi perfectus vir potest; orare enim sine
(Psal. LXXVI.5).Sed qui cibum solatii capere dei intermissione est per affectum supplicalionis condi-
oblectamento rerum conditarum dedignatus est, tori semper assistere. Qui autem imperfectionis
epulas deliciarum suarum, quia in solo conditore adbuc infirmitate depriraitur, eo sine inlermissione
invenerit, dicit : Memor fui Dei, et delectatus sum Doniinuinnon obsecrat, quod in ipso etiam orationis
(Ibid., 4). Ad has profecto epulas flentem conjugemi tempore a conspectu ejus menlis elabitur vagatione.
hortabatur, cum diceret: Quare trislis es anima mea, Bene autem ante precum muttiplicationem votum
el quare conturbas me? Spera in Deo, quoniam 37 vovisse sancta mulier dicitur, quia nisi quis se totum
adlmc confiteborilli, salutare vultus mei et Deusmeus coelitem per propositi rigorem exhibeat, eo sacpius
(Psal. XLII,5). Quoenimirum exhortatio hic quoque ab affeclu supplicationis educitur, quo mobilitate
cognoscitur, quia a viro suo cur fleat, et quare non menlis in gyrum mundanse intenlionis verlitur, et
comedat, et afflictumcor habeat, interrogatur. Quasi in conspectu Domini per fortem custodiam non
dicat: Curde non habita coutemplationis perleclione C I tenetur. Sed spiritali proposito sese vovere elecli
coutristaris, quam si rudis non obiines, proficiens mens ccelestibus gaudiis poterit, si largiter flere jam
obtinebis? Unde et quse afflicta ab scmula comedere novit, si fletuum largitate supernce dulcedinis sapo-
noluit, a viro cohortata manducavit; quia quse b sa- rem guslare jam didicit, atque, in illius interncerefec-
niori consilio ima despicit, perfectionem contempla- tionis sux gaudio 38 occupata, respicere terrena
tionis habet in spe, quam nondum habet in virtute fastidit. Aperte igitur ante votum suum flevisse lar-
experientioe.Fere enim deficienti et collapsse con- giter Anna describitur, quia totum sese quis exhibere
lemplationi spei renovalocgaudium cibus est. Ad viri sic ccelitem, lerrena obliviscendo, non poterit, nisi,
ergo sui vocem Anna reficitur, cum contemplationis magnis accensus Uetibus, in mortuse jam mundo
intentio concussa per tentationem ab eo qui se amare mentis solatio delectationis inlimce recipere suavita-
coeperatad spem sui profectus excitatur. Unde sum- tem novit. Et quia in gaudio animae hoc lacrymarum
ptocibo surrexit, omnipotenti Deo precesfudit, atque solalium non recipitur, si se prius non afficit per
ei sexum virilem, si hunc ab eo accipere mereretur, amariludinem compunclionis, et quidquid in se de
vovit. labenti vivit lsetitia salubris tristitiae pugione trans-
13. Natura filium omnipotenti Deo vovet, qui figit. Anna amaro animo ante flevisse relala est, et
gaudium contemplationis ad fructum mentis expelil, D I sic largiter flere potuisse. Quod bene Salomon insi-
non ad favorem vanitalis. Sed bene pelentibus in nuat, dicens : Cor, quod novit amaritudinem animm
contemplationis desiderio carnales proepositi obsis- sum, in gaudioejus non miscetur exlraneus (Prov. xrv,
tere vehementer solent; eo quippe ineptius agere 10). Extraneus quippe est qui adhuc de bonis exte-
secreliorem vilam appetentes cogilant, quo ipsi vim rioribus intentionem detectationis habet. Qui certe in
internae dulcedinis ignorant. Qui si aliquando in gaudio amaricati cordis non recipilur, quia non potest
spiritales subditos voce asperae invectionis sseviunl, experiri qucesit interna Icetitia,nisi qui perfecte con-
ab eis humillima ratione sedandi sunt. Nam si se ir- lemnere exteriorem curat. Sed notandum adhuc quia
rationabiliter contrarecteagenteserigunt.reverentia ante ista omnia surrexisse relata est et antequam
superioris ordinis exigit ut tunc honorentur, cum surgeret, comedisse et bibisse. Quis est cibus electse
modum rationis excedunt. Quos sane utrosque et animce, nisi juxla veritatis vocem : Omne verbum
carnales scilicet prcelatos, et spiritales subditos, bene quod procedil de ore Dei (Matt. iv, 4)? et quid est ei

a Alii Edili, b Alii Editi, senioris consitio ima despicit.

despectum.
59 SANCTIGREGORIIMAGNI 60
surgere, nisi se ad statom supernse intentionis eri- A suam esse indubitanter credit, suam namque hanc
gere? Ante ergo surrexisse, quam amaro animo civitatem esse cognoverat, qui dicebat : Scimus quia
fuisse dicitur, et antequam surgeret manducasse et si terreslris domus noslra hujus habilationis dissolva-
bibisse, quia electa anima de acrumna vitaeproesentis tur, quia mdificalionem habemusex Deo, domumnon
dolere non poterit, si sese ad illa qusc in ccelesiibus manufactam, a sed celernamin cmlis (II Cor. v, 1).
perdidit non extendit; et se ad illa summa non ele- Hinc iterura dicit : Jerusalem, qum sursumest, maler
vat, si a Scripturae sacra: pabulo jejunat. Ul surga- noslra est (Gal. iv, 26). Sed qui in illa sublimi civi-
mus ergo, manducamus et bibimus, quia tum ad al- tate reverti non potest, redeat nihiiominus in civita-
tiludinem supemi amorls erigimur, cum Scripturae tem suam Ramatha; et qui ab allissima illa deponi-
sacrse profundis et planioribus sensibus roboramur. lur, in istius Ecclesiscadhuc in imo peregrinantis, sed
Dehincsi surgamus, amaritudinem cordis acquirimus, sublirais viloe fulgore radiantis, visione leneatur. Eo
quia dum in superna per amorem ferimur, quse in quippe hinc iterum redire ad revisendum jubar alti
imo suat non nobis proebent blandimenla gaudii, sed verique luminis poterit, quo eum sensum quem car-
asperitatem afflictionis.Sed jam ab amaro animo ad nis sarcina ab internac lucis secreto retrahit usque ad
fletuum fluenla conscendimus, quia cum jugi valida- lerroe b infima non deponit.
que compunclione transligimur, ea mala quaein hac B 16. Quid est aulem quod post dierura circulum
valle Iacrymarum incurrimus, etfutura qusetiraemus, Anna concipit et parit, nisi quia gaudium perfeclx
et eeterna bona quse amisimus, flere copiosius vale- devotionis contemplalio ad conditoris pulchriludi-
mus. Hinc vero ad vovendorum votorum secreta nem semel elevata non suscipit? Post dierumergo
circulura concepisse el peperisse dicilur, quia duni
procedimtrs, quia dum ab omni quod foris libet fle-
tuum nos largitas sepelit, velut totos effectosccelites ex consuetudine contemplatio ad superna rapilur, in
luminis munus accipit desiderataefe-
supernis obtutibus ostendit, et vota vovemus quibus visionc superni
sic oeternabona placent, ut mens nostra per nulla cunditatis. Circulus namque dierum est infusio di-
terrena atque carnalia se inqninet. Dehinc profectus vinsc,lucis. Quaeprofecto in suo ambitu diebus pluri-
nostros precum mukiplicaiio sequitur, quiacojam bus cingitur, dum una sua claritate mentem irradiat,
radios per vices dispensativoema-
libentius, ssepius et instantius oeternaorando quceri- sed sui splendoris
ei
mus, quo in solo futurorura bonorum solatio respi- nifestalionis insinuat, quousque perfectius gaudium
ramus. Mane autem adorant, et in cmiatem suam oe ampliori manifeslatione comprehendat. Vel cerle
Teverluntur. post dierum circulum Anna concipit, quia nimirum
quandiu raentis aciem contemplationis ruditas in
15. Post multiplicationem precum cum Anna con-
mane adorare est inter virtutum dona Q gyrum mutabilitalis concutit, ipsa mens ad perci-
juge magna plenum internoe majestatis gaudium non
piendum
humilitatis virtutem custodire; et quia in illa sublimi Velut enim in quodam circulo dies trans-
assurgit.
visione diutius stare non potest anima qusc adhuc
eunt, cum mens inchoantis in contemplationis se
ista corruptionis sarcina praegravalur, apte in civi- culmen elevat, sed vix per respecti jubar luminis
tatem suam reversi referunlur. Electa anima, cura, eam adhuc rorantem ac discurrentem fixam in sua
infirmitate prcegravanle, a Dei contemplatione repel- luce servat. Post dierura ergo circulura
concipit,
lilur, ut redire in earadem visionis allitudinem valeat, quia prius a mutationis suscvertigine in standi robur
debet habere constructa scdilicia munitiouis, quate- anima ducitur, ct cum stare fixa ex usu in contem-
nus, ad semetipsam relapsa, in alto se teneat, unde platione didicerit, gaudium perfectoe devotionis in
iterumad eamdem intimsecharitatis altitudinem con- fructu suscfecundilatis apprehendit. Quod etiam con-
surgat. Quod et sub typo Jerusalera electae•animse ceplum parit, quando proxirais ad gloriam supernoc
per Prophetam dicitur :Sia in excelso, et videjucun- majestatis innotescit.
dilatem qua venieltibi 39 a Deo luo (Baruch. iv, 36; 17. Natus vero puer in tribus vitulis ad taberna-
v. 5). Quasi dicat, elsi manere jugiter in Dei con- culum ducitur, quia de largitate spiritualis muneris
teraplalione non potes, ne usque ad ima deponaris, j. gratias relerre debemus summaeTrinitaii. De quibus
ut ab altis custodiaetuaelurribus ad eum contemplan- vitulis Dominum obsecrans propheta dicit : Omnem
duin siae difficultate conscendere quem desidcras aufer iniquitalem, el accipe bonum, el rcddemusvittt-
possis. In.Ramatba quidem civitatem suam reverti- los labiorum nostrorum (Osee, xiv, 5). Quasi dicat :
tur, si cum a divinaeMajeslatis visione repellitur, in Pro largitate munerum reddemus sacrificia laudis,
sanclorum angelorum contemplatione retinelur. Sed per. obsequiumlabiorum. 401' 1domumvero Domini
cum de ista subtiliori natura, id esl angelica, cogi- puer offerendus adducitur, cum sacrse mentis profe-
tare non prcevalet, si ad beatos martyres, vel electos ctus, sancloeEcclesiaedoctoribus revelatur, ut dum
alios, qui jam seternitate recepti sunt, medilandc1 collalione sapientum discutitur, fraude hostis callidi
recurrit, quia de perfecta eorura gloria cogitat, nimi- nequaquam maculetur. Potest et domus Dominioeter-
rum tunc ia sua civitate rccipitur, qui morari in nam palriam designare. De hac quippe Psalmista
sublimibus prohibetur. Bene aulem eadem Ramatha exsultans, dicit : Beati qui habitanl in domo lua, Do-
civitas sua dicitur, quia quam familiariter diligit, mine,in smculasmculorumlaudabuntte (Psal. LXXXUI,

\ a Abest sed aternam in ccelisin Gilot. b Vatic, infirma non deponit.

61 1N PRiMliM RKGUMEXPOSITIONES.— LIB. I. 62
5). In doinumDominipuer adducitur, cum elecla mens A . 41 aita mente in supernse patrise contemplationem
in alta sustollitur, et de omni quod spiritualiter pro- se etevant, sed per humilitatem omnipotenti Deo
ficit omnipotenti Deo gralias referrC satagit, a quo substernuntur, et omni eorde in virtute Spiritus tam
profeclus sui sibi impensa muuera recognoscil. Bene sublimiter elevantur. Hcecnon ex ordine, sed sum-
autem unus vitulus immolatur, cum tres delati refe- matim ad historiam, sive moralem intelligentiam
ranlur, quia elsi personarum Trinitas confessione exponendo perstrinximus, ut verba spirilalis cantici
fidelium in divinis laudibus canitur, earumdem per- quod subsequitur secundum moralera typicamque
sonarum inseparabilis unitas proedicatur. Sed qualis, explanationem paulo latius indagemus.
aut quanta sit laus, si devota non sit ? Aptc itaque CAPUT III.
tribus vitulis lolidem farinse modii conjunguntur, ut (II Reg. n, I.) Et oravit Anna, et ait: Exsultavit
de eo quod in Dei laudibus ore dicimus per devotio- cor meum in Domino.
nera satiemur. Nam sine farina vitulum offert, qui in 1. In Annaepersona sanctee Ecclesise typum latere
Dei laudibus verba quidem edit, sed mente vaga ad jam ostendimus. Qusenimirum, nato jam puero, in
ea quee loquitur non iniendit. Sed si verba Dei lau- Domino exsultare se perhibet, quia de eo qood ad
dando, vel orando, proferenles hilarescimus, dum fidem Redemptoris gentilem populum traxitvane non
intelligentia?miscemus gaudium, illius vini quod loc-B tumuit, sed in eo Isetitiaesuae intenlionem tenuit, a
tificat cor hominis amphoram farinse sociamus. Hoe quo fecunditatis suse dona suscepit. Quibus nimirum
profecto insinuat, qui exoptans ait : Benedicat nos verbis sic loetitiaesuse situm indicat, ut causam pari-
Deus_Deusnoster, benedicatnos Deus, el metuant eum ter exsultationis ejusdem ostendat. Sterilis quidem
omnes fines terrm (Psal. LXVI,7,8). Quasi tres vi- flevit, pariens exsultavil, ul sanctoe Ecclesiaemores
taros ad tabernaculum duxit, qui Deum laudans, portenderet, quae se in hanc vallem Iacrymarum a
divinitatis ejus nomen repetendo, personarura pro- paradisi gaudiis projectam dolet, sed pro lucrandis
prietates exposuit. Sed cum metuant, non eos, sed aniraabus exsilii sui serumnas patienler sustinet. In
eum dixit, profecto qui tres adduxit vilulos unum hoc tantum exsultare consuevit, si in aerumna tem-
immotavit. Et quia farinam vitulis, et farinae vinum poris, qua premitur, per fecunditatis suae gloriam,
miscuil, gloriatur, dicens : Ad ipsum ore meo cla- multiplicalis ejectis, coelestispatriae damna reparen-
mavi, el exsultavi sub lingua mea (Psai. LXV,17). tur. Dicit ergo : Exsultavit cor meum in Domino,
Dum enim clamavit, qnasi ad immolandum sacrificii quia fruclus sui propositi consecuta est. Quo in loco
viiulum duxit, sed sub Iingua sua exsultare non pos- notandum est quia hoc quod glorians loquitur orasse
set, si alta precis suae verba non intelligeret. Cum perhibetur. Nam pracmissum est: Et oravit Anna, et
clairtavit ergo, inlellexilquaj clamavit, etcumexsul- C ait: Exsultavit cor meumin Domino. QuaeautemnihiA
tavit in oblalione omnipoteatis Dei, non solum vilu- a Deo petere flagitando cognoscitur, cur orasse per-
lum habuil, sed eliam farinaemodios, et amphoram hibelur ? Sed quia hoc futurum esse per propheliae
vini. Igitur vitulus, farina et vinum, laus est Dei, spiritum sancta mulier noverat, et id fieri vehemen-
inlellectus laudis, et laetitiadevotae menlis. Cur autem ter optat, et exsultando loquitur, ct orando. Exsulla-
modius et amjihora in Dei oblalione nominantur, bat quidem certitudine futurerum, vebementer exo-
nisi quia mensurue sunt nomina? Hoc etiam quid ptaus fieri quod noverat revelatione sacrame*ti.
spiritualiter indicel Paulus exponit, dicens : Unus- Sancta quoque Ecclesia inde divina beneficia aman-
quisqueu proprium donum habet ex Deo, unus quidem do et venerando recotit, prsedicat et orat, quia ni-
sic alius vero sic (I Cor. vii, 7). Hinc Verilas dicit: miruin id foris Ioquendo cxsequitur, quod intus miro
Mensuram bonam, el confertam, el coagilatam, et desiderio fieri cupit, et factura magna devolione ve-
supereffluenlemdabunt in sinum vestrum (Luc. vi, 38). neratur. Dicit ergo : Exsultavit cor meum in Dotni-
Hanc nobis mensuram custodire sacra Scriplura no, quia munera quae ad aeternae lcetitiae fructum
proecepit, dicens : b Supra le onus ne levaveris.Sed accipit ad temporale gaudium non convertit. Sequi-
electaeaniinsevalde cavendura est, ul hoectria omni- lur:
potenti Deo ardore pise devotionis oflerat, et studio D (Vers. 1.) Et exaltalum est eomu meum in Deo
manifestoc veritatis. Unde et ejusdem Annoe filius meo.
sacerdoti oblalus asseritur. Quod profecto et nos 2. Quid est cornu Annse, nisi potestas sanclae Ec-
agimus, si cum in sancta conversatione proficimus, clesiae? Quod profecto cornu lunc mirabiliter se ex-
cum fecundis jam mentibus spiritaiiuni gaudiorum tulit, cum Dei Filitis per assumplam huraanitalem
fruclum proferimus, ad proelalorum nostroruin exa- naturse nostrae participera se fecit. In eo igitur cornu
men ducimus omne quod in nobis ex superna con- sanctocEcclesioeexaltatum est, in quo humana natu-
templatione generatur. Et quia etecti viri inter dona ra jani splendet supra angelos elevala. Sed in hoc
sublimia humilitatis suee boiiura non deserunt, se- quod hunc Deum suum et salutarem sancta Ecclesia
quitur : singulariter asserit, Synagogoe repulsionem latenter
(Vers. 28.) Et adoraverunt ibi Dominum. ostendit. In Deo igilur salutari nostro exaltatum est
18. In domo Doraini Dominum adorant, qui et cornu noslrum, quia sublimitas Ecclesiasticse polcs-
a In Gilot. deest proprium. stici iii, 22, quo loco legimus, altiora te ne qumsieris,
b Ubi hacc in sancta Scriptura? Fortasse Ecclesia-
quod idem gignificat.
 63 SANCTI GREGORII MAGNI 64
tatis in humanitate nobis erecta est Redemptoris. }\ eloquio Salutaris dicitur. De quo etiam Habacuc
Unde et de eodem Redemptore per Zachariam dici- sibi gaudium repromittit, dicens: Gaudeboin Deo
tur : Erexit cornu salutis nobis, in domo David pueri Jesu meo ( Habac. m, 18). Ecce veterum Judaeorum
sui, sicut locutus est per os sanclorum prophetarum vocibus Dominus Jesus Deus asseritur. Sed nunc Ju-
suorum (Luc. i, 69, 70), quia exaltatum cornu suum dsei Salvatorem exspectant, quem Deum esse nequa-
refert, latenter indical, quia ante cornu habucrat quam credunt. Sed fortasse hoc Judsci in ore suo
quod exatlatum non erat. Sancta quippe Ecclesia reprobare contendunt, et dum Jesum Salvatorem in-
ante Redemptoris adventum cornu habuit, quia in terpretantur, Deum Salvatorem non unigeniti perso-
patriarchis et prophetis tam recte 42 vivendi ordi- nam, sed Patris intelligunt; veriuntamen in eodem
nera quam delinquentes corrigendi potestalem divi- loco subditur, unde unigeniti persona apertius
nitus accepit. Sed tamen cornu exaltatum non ha- demonstretur: Domine Deus, inquit, virlus mea,
buit, quia etsi vivere jusle poterat, tamen ad Paradisi conslituepedesmeosinconsummatione,el super excelsa
gaudia sine Redemptoris prsesenlia redire non pote- stalue me, ut vincam in claritate ipsius (Ibid. 19).
ral. Nuncautem sancteeEcclesisecornu exaltatum est, Ecce Deo loquitur dicens : Slalue me super excelsa.
qui jam mundi Redemptorem venientem recepimus, Sed quia dicit: Vincam in claritate ipsius, alius uti-
per cujus gratiam non solum recte possumus vivere, ]B que est de quo dicit. Quisergo estde quo dicit nisi uni-
sed et ad paradisi gaudia transire, quia ille jam pro genitus Dei Filius, quem non solum verum hominem,
nobis mortuus resurrexit, in cujus morte mors obiit, sed etiam Deum credit?Dum ergo Deoloquitur, di-
el paradisus se ejus iidelibus reseravit. Exaltatum cens: Gaudebo43 •»DeoJesu meo,et vincaminclaritate
est ergo cornu nostrum in Deo nostro, quia, effusa ipsius, non Deum alium , sed Deus personam aliam
jam gratia sancti Spiritus in eleclorum multitudinem demonstrat. Haesunt sanctae Ecclesise rationes, hse
knprcssam Redcmptoris imaginem videmus, dum qui contra Judseorum periidiam invincibiles asserliones
terrena omnia despiciunt carnis voluptales fugiunt, per universum orbem diffusse.Dilatatum ergo os ha-
propria derelinquunt, tanto altiori potestate radiant, bet sancta Ecclesia super inimicos suos, quia jam,
quamlo haec tanta virlutis insignia in veterum multi- auctore Deo, ubique cognoscitur, unde et Judscorura
tudine sancta Ecctesia non habebat. Exaltalum est perlidia convincatur. Causam igitur dilatati oris au-
ctrnu nostrum in Deo salutari nostro, quia quotquot diant, qui Salutare Dei negant, et de gaudio Saluta-
eiamrecipimus, dedit nobis potestatem fllios Dei fle- ris nostri ferianlur argumento confusionis suse. Sed
ri (Joan. i, 12). Hoc cornu exaltare volebat Salutaris feriri possunt, a blasphemiis vero suis cessare no-
noster, cum dicebat: Ecce dedi vobis poteslatem cal- lunt. Jam Dei Salutare mundus excepit, omnis caro
eandi super serpentes, et scorpiones,el omnemvirlu- C[Jvidit, Judceus non credit, quia, ut dixi, Salvatorem
tem inimici (Luc. x, 19). Hinc item asserens ait: exspectat, qui Deus non sit. Audiant eigo maledic-
Quodcunquetigaveris super lerram erit ligatum et in lionem prophelaedicentis : Maledictushomo, qui con-
cmlis (Matth. xvi, 19). Hinc iterum repromitiit, di- fidit in homine, et a Domino recedil cor ejus (Jerem.
cens: Sedebilis super sedesjudicantes duodecimtribus xvii, 5). In hominera Jud.ii coniidunt, qui credere
lsrael (Ibid., xix, 28). Dicat ergo Anna : Exaltatum in Redemptorem refugiunt, dum Antichristum in fi-
e«t cornu meum in Deo meo, ut videlicet sanctse Ec- ne mundi piaestolantur. In quorum confusionem Psal-
clesiaegloria designetur, quae singulare culmen po- misla prsedicat, dicens : Viderunt omnes fines lerrm
testalis obtinet de praesentia Rederaploris. Et quia Salutare Dei (Psal. xcvn, 5}. Quasi perfidiam Judaeo-
jam in toto mundo dislenditur, qiue quondam inlra rum confundat dicens : Quid in posterum visiones
Judeeampersecutionibus angebatur, sequilur: differlis ? Quem exspectatis jam venit, quem promis-
(Vers. 1.) Dilatalum est os meum super inimicos sum habuistis jam omnibus finibus terrsc apparuit,
meos. cum clausislis oculos, transiit; imo sic cseci facli es-
3.Quienim inimiciEcclesiaealii quamJudoeiintelli- tis, quod coram vobis tanta lux stetit, et non vidislis.
gendi sunl ? Supra quos nimirum dilatatum os habet, Ergo, jubilate Dominoomnis terra, cantate, et exsul-
quia contra eorum perlidiam omniura gentium jam D 1 tate, et psallite ; psallUeDeonostro in cithara, et voce
fidelium linguas movet. Os ergo sancloe Ecclesiacdi- psaimi, in lubis,duclilibus, el vocetubm cornem.Jubi-
latatum est, quia per universum orbem diffunditur, late in conspecturegis Domini; movealurmare et ple-
et dum nationes universas prsedicatione verilatis nitudo ejus, orbis lerrarum , et universi qui habildnt
erudit, Judaeorum stullitiam, veluli dilatato ore, re- in eo. Flumina plaudent manu in idipsum, monles b
prehendit. Et quia hoc inde potuit, quia venienlem exsullabunl anle faciem Domini, quoniam venil, quo-
in carne mundi Redemplorem gaudenter excepit, niam venil judicare terram (Ibid. iv, seq.). Quasi
causam dilatati oris exponit, dicens: dicat: Quia tam immensa ceecitate premuntur, ut
(Vers. 1.) Quia Imtatasum in salutari tuo. nequaquam videre meruerint, vos gaudete abundan-
4. Jam quis sit salutaris Dei cognovimus. De quo tius, qui vidistis. Sed quam mirabiliter, atque iueffa-
etiar* Isaias vaticinans a ait: Videbit omnis caro Sa- biliter gaudendum sit, signa gaudii Goacervans, ait:
lutare Dei; videbunt omnes fines terrm Saiutare Dei Jubilute, cantate, et psallite. Celebritatem quoque Icc-
(Isa. LII, 10; Psal. xcvn, 3). Jesus autem nostro titiae iusinuare gestiens, inslrumenta ejus.enumerans,
a HaecIsaiaeomitluntur in Vatic. et in Gussanv. b Gilot., exsuitaverunt ante (aciem Domiri.
C5 1N PIUMllM REGUMEXPOSITIONES. - LIB. I. fiii
dicit: Ptallite Domino in cithara, et cilhara, et voceA A tetigit, sanguis stetit. Non est ergo sanctus ut cst
psalmi, in tubis ductilibuset vocelubmcornem,jubilate Dominus, quia quisquis potuit sanclus existere, ejus
in conspecturegis Domino. Quid iu conspectu regis, accepit munere ut sanctus esse potuisset. Hoc nam-
nisi in cognitione Redemptoris ? Sed a quantis haec que sancta Ecclesia subsequenli verbo insinuans, ad
gaudiorum sotemnitas sit agenda exponit, dicens : eumdem Redemptorem ex nimia cliaritate converti-
Moveatur mare, et plenitudo ejus, orbis tetrarum, et tur, dicens :
universi qui habitant in eo. 0 infelix Judsea, ttnes ter- (Vers. 2.) Neque enhn est alius extra te.
rac viderunt Salulare Dei, omnis terra commota ju- 6. Subauditur, sanctus. Extra eum sanctus aliquis
bilat, gaudet universus orbis, flumina plaudunt mani- esset, si absque dono unigeniti sanctificationis spiri-
bus, montes exsultaut; sed impia Judaeorumcorda tum habere potuisset. Sed quis hoc asserere audeat
non credunt, et in caecitatissuaetenebris livoris poe- de hominibus, quod de Angelis nequaquam constat?
na feriuntur. Sed quem blasphemare non metuunt, Scriptum quippe est: VerboDominicmlifirmati sunt
sancta Ecclesia altentius commendat, dicens: et spirilu oris ejus omnisvirttts eorum (Psal. xxxn, 6).
Verbum Domini est unigenitus Dei. Quem profecto
(Vers. 2.) Non est sanctus ut est Dominus.
5. In descriptione Redemptoris orania incompara- evangelista Joannes insinuans, ait: In principio erat
bilia designantur. Iode enim verus Redemptor osten- JJ J Verbum , et Verbum eral apud Deum, et Deus erat
Verbum (Joan. i, 1). Si ergo eliam angeli sanctificali
ditur, quod in omni quod ad ejus gloriam dicilur ei
nemo comparatur. Ille enim omnes redemit qui om- creduntur in-Filio, multo magis de hominibus credi-
nibus excellit. Quod recte contra Judoeam dicitur, tur quia exlra eum sanclificationis gratiam, invenire
non possunt.
quae eo audacius Redemptorem despicit, quo multos
se habuisse viros recolit, qui magna claruerunt laude 7. Potesl etiam hoc sine aliqua subauditione iniel-
sanctitalis. Hinc est enim quod illuminato coecoex- ligi. Cum ergo dicit: Necest alius extra te, quid aliud
in Redemptore quam divineeessentiaeincommutabili-
probrantes dicunt: Tu sis discipulus illius, nos autem
tas ? Unde et Judseis blasphemantibus di-
Moysidiscipuli sumus. Scimus, quia Moysi loculusest cit.:designatur
Deus, hunc nescimusunde sit (Joan. IX, 28, 29). Hinc ArUequamAbraham fieret ego sum (Joan. vm,
item gloriantur, et dicunt: SemenAbrahm sumus, et €8). Idipsum in Genesi Moysi insinuans , ait:
neminiservivimusunquam'(Joan. vm, 33). Sedhomo 44 Ego sum qui sum ( Exod. m, 14). Deo enim
fuit Moyses, homo Abraham,homoChristus. Verum- unigenito esse est dissimililer nunquam esse: Qui
laraen illi assumpti ad locutionem Dei, iste assump- cerle status tanto longe est a cunctis mortalibus,
tusin divinitatem. Illi assumpli ad ministerium, iste quanto clarius cognoscitur quia momentis singulis
ut unigenitusassumptus ad regnum. Unde et loquitur, Q ( per multa variantur. Potest hoc et ad justitise statum
dicens . Omnia qumhabel Paier mea sunt (Joan. xvi, pcrtinere, quia electorum esse est in Deo per jusli-
Non esl sanctusut est Dominus. Hoc etiam sacra tiam raanere. Et quia unigenitus Dei Deus est, exlra
15). eum non est aliquis, quia nerao electorum nisi in ip-
Scriptura testatur, dicens : Cui se infudit omnis ple-
nitudo divinitatis corporaliler (Col. n, 9). Hinc Joan- so est. Quod si refertur ad divinitatem ejus, ut ne-
nes ait: De pleniludine ejus omnes accepimus(Joan. quaquam intellectum humanitatis ejus evacuet, quia
esse 45 non potest qui fidem non habet divi-
i, 16). Non est sanctusnt esl Dominus. Quia in eo justus
nse Incarnationis; Judsei ergo per hsec singula verba
quod Dominus asseritur, sanctitatis ejus excellenlia
coinraendatur. Sed JudoeiChristum,quem exspectant, feriuntur, qui, dum Redemptorem contemnunt, An-
tichristum exspectant, qui Deus non esse liquido
purum hominem asserunt, et tamen suum Dominum
futurum et singulariter sanctum credunt. Sed Psal- comprobatur. Unde ct per beatum Job dicilur; Ha-
misla illos reprobans, nos ad lidei gaudium cohorta- bitent in tabernaculo ejus socii ejus qui non esl (Job.
tur, dicens : Jubilale Deo omnis terra, serviteDomino xviu, 15). Tabernaculum Anlichristi est araor perfi-
in tmtitia. Intrate in conspectu ejus in exsultalione, dioe,quo fidei contradicit Redemptoris. In quo nimi-
scitole quoniam Dominus ipse esl Deus (Psal. ic, 1, rum tabcrnaculo Judcei nunc permanent, quia dum
2, 3). Illi Doiuinum vocant, qui Deus non sit. Nobis jrj perfidioesuse situm amanler inhabitant, conlra Re-
ergo jubilandum, nobis in lselilia serviendum, qui demptorem pugnant. Qui etiam ejus qui noti est so-
talem habemus Dominum, qui eliam Deus veraciler cii esse referuntur, quia in proposito suo diabolum
credatur, qui majestatem divinilalis, quam in se as- adjuvant, qui, dum a summaeillius essentise amore
seruit, incomparabilibus miraculis comprobavit. Qui corruit, verum esse protinus amisit. Cui nimimm
ergo invisibilem ejus divinitatem abnegant, patenti- non esse est ab summam illam beatam essenliam per
bus operibus credant. Sed quam mira sanclitas illa amoris participationem reverti non posse. Et quia
est, quacpeccatores sanctificat? Unde et de peccatri- Judoeorum populus, non solum arduam patrum vete-
ce muliere dicit: Remittunlur ei peccata multa, quo- rum conversalionem, sed etiam miraculorum osten-
niam dilexilmultum (Luc. vu, 47). Hanc excellentiam sionem ad augmentum elationis habuit, subditur :
sanclilatis, illa in fluxu sanguinis posita cognoscens, (Vers. 2.) Et non est fortis sicul Deus noster.
ait: Si tetigero vet fimbriam veslimenti ejus, satva 8. Qnasi inaniter gloriantem Judseamreprimat, di-
ero (Matth. fx, 21). Sed quis fidem ejus assereret, si cens : Quos magna fecisse astruis, puri homines fue-
effeclusfideinon palerct ? Nam ut vesliraentum ejus runt; quem praedico,non solum homosanctusfuit, sed
67 SANCTIGREGOmi MAGNI 68
ctiam potens Deus.Dum ergo fortitudo rcspicitur, ex- A et ex seipso potcns, paralytico imperans, ait : 7'tW
cellcntia indicatur, quia nimirum omnino infirma dico, surge (Mattli. ix, 6). Hinc etiam scriptum esl:
est omnis fortitudo hominis in comparalione deita- Quolquotlangebanteum, satvifiebanla quocunquelan-
tis. Quo tamen in loco assertio divinitatis non prolat guore tenebantur (Marc. vi, 56). Et ilerum : Virti.s
excellentiam operis, sed incomparabilitasfortiludinis deillo exibat,etsanabal omnes(Luc.vi, 19). Hocnain-
ostendit veritalem deitatis. Quasi dical : In hoc que insigne forliludinis, nec Moyses, nec Helias lia-
cognosciturquia vera protulit, quia deitatem quam in bere poluit, ut, dum incomparabiliasigriainnotesce-
se asseruit incomparabilibus operibus comprobavit. rent, adventum unigenili apertissime designarent.
Undeper seraeiipsum dicit : Si opera non fecissemin Rccte ergo Synagoga perpetuo silcntio damnatur,
cis, qum nemo alius fecit, peccalum non haberenl cum subditur :
(Joan. xv, 24). Jam vero ipsa opera discuticndasunt. (Vers. 3.) Nolite multiplicareloqui sublimia.Rece-
Moysesmare (Exod. xiv, 12), Helias flumen divisit dant vetera de ore veslro.
(IV Reg. n, 8); Dominus nosler Jesus super mare 9. Quasi dicat : Dum incomparabiliternova cemi-
ambulavit (Matlh. xiv, 24). Quid ergo est eleganlius lis, gesta antiquorum reprehensibilitcr effertis. Quasi
in sicco profundi alveo viam lra.iiseuntipopulo exhi- enim umbra illa prsecesserant. Sed nunc palam veri
bere, an ipsam maris faciemviam facerc ?Illi quippe, JJ j fideles haec Redemptoris nostrl opera venerabilitcr
quia humanilatis deprimebantur ponderc, in pro- adorant, quia quod umbrabatur ibi occultatione sa-
fumlisolidoviamqua pergerent requirebant; sed qui cramenti, in adventu Redemptoris patuit, exspec-
inlirma humansenaturae in celsitudinem divinilatis tasse corpus revelandseveritalis. Ergosi ad nova re-
assumpsisse cognoscilur, super aquas virtute pro- ferantur, vetera non sunt, quia in Spirilu sancto in-
pria fercbatur. Moysesde consortio sermonis Domini tellecta, vetuslatem aliquam non recipiunt. De illo
splendorem vultus obtinnit (Exod. xxxiv, 29), Josue quippe renovante omnia spiritu, Psalmista precaturj,
oratiouibussolem (ixil (Josue x, 12, 15); sed quia Deus dicens : Emilte spiritumluumel creubunlur,et reno-
cst Jesus, coram discipulis in solis virtutc resplen- vabis faciem terrm (Psal. cm, 30). Vetera ergo sunt,
duil. In illitis faciemfilii Israel intendere non poterant, si Redemptoris operibus conferanlur; sed cum ad
istius gleriam qui merucrunt cernere ceciderunt, ut confirmanda haecspiritaliter illa proferimus, eo spi-
aperte cognosceresquia divinuraexisteret quo liumana rilu quo hsccintelligimusilla renovantur. Sancla ergo
Iransirei. Huic, in monte illis assistentibns, ab oelerno Fcclesia dum Judseos de veterum narratione repre-
Patrc dicitur : Hic est Filius meusdilectus, inquo mihi hendit, quid aliud quam eos acta Patrum spiritualia
complacui,ipsumaudile (Mallh. xvn, 5, 6). Et idcirco carnaliier intelligere designatur? Synagoga elenini
ctiam Helias,qui ne plueret coelura clausii, et ut rC conlra sanctam Ecclesiamse tanto lemerius erigit,
plueret reseravil (/// Reg. xvu, 1) in ejus compa- quanto legis ct prophetarum scienlia superbius ex-
ratione quid est qui aperlis ccelis, Palrem cxhibuit toflitur, quam suis pafribus divinitus inspiralam, sibi
leslem suaedivinaegenerationis ? iVonest ergo forlis autem materialiter exhibitam didicit. Unde sequitur :
ut Dominus,quia quidquid virtutis Moysesostendire NoW.emulliplicareloquisublimia,gloriantes.Et nt lu-
potuit, Dominu», non ipse fecit. Josus autem omnia mere desinanl, subjungit, dicens : Recedantvelerade
qusc mire gessit propria virtute exhibuit, quia Domi- ore vestro. Jam quippe ei vetera sunt, quce,ul dixi,
nus ctiara Moysifuit. Non enim Moysespopulo per- per renovantem spiritum non intelliguntur. Tale est
deserla gradienli, sed Dominusmanna pluit (Exod. igitur ac si dicat : Dignumest ut ab eorum narra-
xvi, 13, seq.). Non Moyses, sed Dominusin columna tione sileas, quorum novosel splendidossensus igno-
ignis per noctem, ct nubis in dic, poputuinpreecessit ras. Quos nimirum ctsisubtiliter intelligis, tumorem
(Ibid., xiv, 19). Non Moyses, scd verbum quod fac- arroganlioetibi praestarenon debent, quia Deus scien-
lum e-t ad eum, aquam dc rupe produxit (Ibid. xvu, tiarum Dominuscst. Redcmplor quippe humaui ge-
6). Non Moyses,sedDominus volatilia concupiscen- neris, quia summi Patris est Verbum, Dominus est
libus exhibuil (Ibid. xvi, 17). Unde et DominusJu- utique omnium scientiarum. Alta quippc, et magna
dacosin palrura fortitudinegloriantesreprimit, diccns: j) , loculus est Isaias, magna locutus est Jeremias; sed
Non Moyses,sedPater mettsdedit vobispanemde cmlo profecto n hil dicerent, si hoc Verbum scienliarum
(Joanxi, 32).46H'nc Psalmistanon Moyseninaniter Dominns non eis, anlequam Ioquerenlur, scientias
clferens, setl Dominumlaudabililer exlollcns, dicit: indicaret. Unde ct frcquentcr in libris ejusdem Isaioe
Fecit mirabilia in terra JZgypti, in campoTltaneos, prophetocle^ilur : Verbumquodfaclitmest ad Isaiam
inlerrupit mare, et perdttxiteos, et stalttit aquas quasi prophetam.Frequenter el in libro Jcreuiiccscribilur:
in utre. Eduxit eos in nubedici, et tota noctein iltumi- Verbumquod(acmmest ad Jeremiamprophetam.IIoc
nulioneignis. Eduxit aquam de pelra, el deduxillan- Verbumscientiarnm DominumJoannes in altissinio
qttnmfluminaaquas. F.l mandavitnttbibusdesuper, et( summi Patris sinu aspiciens, ait : In principio ertit
jauuas cmti aperuit, et pluil illis manna ad mandu- Verbum,el Verbumerat apudDeum,el Dettserat Ver-
cundum, et pluit super eos sicut pulveremcarnes, ett bum(Joan. i, 1). Hinc Paulus scientiarum Dominum
slcui arenam maris volatiliapennula (Psal. LXXVII ,, Redemplorem noslrum 47 insinuans, dicil : Qttia
18, seq.). Dominusaulem Jesus fortis incomparabi- in ipso habitat omnisplenitudo divinitatis corporutiter
liter non in atiena virtute apparuit, sed in sua. Unde: (Col. n, 9). Dum egro dicit: Recedant vetera de ore
fi9 IN PRIMUMREGUM EXPOSITIONES.— LIB. I. 70
veslro, quta Deus scientiantm Dominus est, quid est. t A lorum minas non erubcscebant delitescendo fugcre;
aliud dicere, nisi Synagogoeaperta ratione monslrare,, et qui mulierum verba timuerant, auctoritatem prin-
ut tanto sollicite tacere debeat, quanto non solumii cipum libertate frangebant. Vicit robur formidinem ,
quod sint, sed etiam a quo sint ea qux dicit ignorat?? terrores, minas, et csedes superavit; et quos super-
Qnasi dicat : Illam scientiam, quam patrum tuoruma veniendo induit, in ccelesti militia mirabilis audacise
fuisse astruis, tanto tibi dare arrogantiam non de- insignibus illustravit, ut inter flagella, coedesel op-
buit, quanto non ipsorura, sed unigcniti Filii Dei fuit,;, probria non metuerenl 48> SC{iexsullarent. Scri-
etipsam eamdem scientiam non intelligis. Dicit ergo:: plum quippe de eis hoc jam roborc indutis est: Ibant
Recedantvelera de ore vestro. Ut Judeei nequaquam a apostoli gaudentes a conspectu concilii, quoniam digni
depravent quod intclligere reclc non proevalent.Deus 9 habili sitnl pro nomine Jesu contumeliampati (Act. v,
scientiarum, dicit, Dominus est, ut quod veraciterr 41 ). Hinc jam prxdicantes, dicunt : Omne gaudittm
Dei osse comprobant, hominibus fallaciter non ascri- existimate, (ratres, cum in tentationesvurias incideri- -
bant. Sed dum de verbis jactantise Judsca reprehen- tis (Jac. i, 2). Bene ergo dicitur : Arcus fortium su-
ditur, quia nullo timore compnngitur, ei etiam de oc- peratus esl, et infirmi accincli sunt robore. Quia.prius
cultis perfidorum cordium motibus tormenta nun- a mortuis resurrexit, el sic ad ccelum Redemptor
liantur. Nam sequitur: B abiit, ct Spiritum sanctum discipulismisit. Prius nam-
(Vers. 3.) Et ipsi prmparantur cogilationes. que superandus crat arcus forlium, et post inlirmi
10. Quasi dicat: Quem blasphemare non metuis,, robore accingendi. Unde et scriplum est : Nondum
non solum linguse habebis judicem, sed et cordis. erat spiritus dalus, quia Jesus nondum fuerat glorifi-
Unde et perlsaiam comminatur, dicens: Ego opera, ett cakts (Joan. vn, 39).
cogilaltoneseorumvenioul congregem(Isai. LXVI, 18). 13. Quo in loco notandum est quia hoc contra Ju-
Hinc per Moysen Dominus comminans, ait : Nonnee doeamdicitur quse miracula Redemptoris tanto su-
hmccondita sunt apud me, et signaia tn tltesauris meis s perbius despicil, quanto inter supplicia mortuum re-
(Detti. XXXII, 34)? Et quia his verbis silentium Syna- cognoscif. Dicit ergo : Arcus forlium superaltts est,
gogneproccipitur, videamus jam sancta Ecclesia qui- et infirmi accincti sunt robore. Quasi morlem Re-
bus fecunditatissuselaudibus in Aonsevoce glorietur. demptoris catumnianti Synagogscrespondeat, dicens:
Subdens naraque ait: Noli despicere quod mori potuit, sed mirare potius
(Vers. 4.) Arcus (ortium superatus est. quia mortuus resurrexit, et gentis tuse ssevitiem
11. Quisnam est arcus fortium, nisi fraudulenta soe- reviviscendo superavit. Et quia hoc de proelerito
vitia Judoeorum? Ex occullo quippe, quasi ex arcui ostendit, non solum denuntiando ei loqnitur, sed
Redemptori vulnus inflixerant, quem genlium mani-. C ( insultando. Quasi enim | inaniter insultanti im-
bus occidebant. Sed superatus est arcus forlium, properet, dicens : Quid vobis profuit occidisse
quia qui eorum vulnere obiit, a mortuis resurrexit, r quem mortis laqueus non potuit tenere ? Vos occidis-
in coelumascendii, promissum Spiritum sanctum dis- tis, ne post eum totus mundus iret; sed idcirco post
eum tolus mundus vadit, quia verum se Dei Fi-
cipulis misit. Unde subditur :
lium probavit, dum moriendo humanum genus redi-
(Vers. 5.) Et infirmi accinctisunt robore.
12. Appellatione quidem roboris, virlus ostendi- meret, et dum resurgendo vivenlemse monstraret, et
turSpiritus sancti. Undeet eumdem Spirilum Domi- ad cceium conscenderet, et spirituirfsanefum pro-
nus discipulisrepromiltens, ait: Vos aulem sedeiein[ missum discipulis destinaret. Et quia pro increduli-
civilale, donec induamini virlute ex alto (Lttc. xxiv, tatis suoemerito Synagoga a parlicipalione promissse
49). Robur autem gratia sancti Spiritus recle dicilur, gratiocrepuisa est, id ipsum sancla Ecclcsia impro-
quam ut electi recipiunl, contra omnia adversa hu- perans ei, subdens, ait:
jus saiculifortes fiunt. Qui vero infirml hoc loco, nisii (Vers 5.) Repleti prius, pro panibusse locaverunt,
apostolo intelligendi sunt ? Sed infirmi profecto, cum_ et famelicisalurati sttnt.
arcus fortium tenditur, non cum virlute ex alto ves- 14. Qui fuerunl prius repleti, nisi qui cognitionem
tiunlur. Nam in hora Dorainicx comprehensionisi D * Dei, antequam cseteri populi, habuerunt ? Qui ergo
scriptura de eis est, quia, reliclo Domino, omnes (u- repleli prius intelligendi sunt alii quam Judsei, qui in
gerunt (Matlh. xxvi, 56). An non valde infirmus tunc fide conditoris fere ab ipso fuerunt principio mundi
Petrus erat, cum interrogantis ancillulsevocem ti- erudili ? Ipsi quidem pro panibus se locaverunt. Quid
muit, et Redemptorem negavit (Ibid., LXIII,74)? Jam enim panes hoc loco significant, nisi mysteria divinee
quippe superalus erat arcus fortium, annihilata sscvi- Inciriiationis ? Locus autem inveniendorum panum
lia Judseorum, quia Redemptor morle victa surrexe- sacra cst Scriplura. Unde et panis, qui de coelodes-
rat; et tamen adhuc infirmi apostoli superatos fortes, cendii, ad inveniendum se ignorantibus dicit : Scru-
clausis januis, meluebant ( Joan. xx, 19). Sed ubi[ inmini Scripturas, quia ipsm sunt qum teslimonittm
eos robur induit libet intueri quam fortes fecit. Re- perhibent de me (Joan. v, 39). Pro panibus ergo se
pentino quippe sonitu super eos Spiritus sanctus ve- locaverunt, quia omnes Scripturas acceperant, ut ii»
nit, et eorum infirmilatem in mirae cbaritatis virtu- eis sacramenta divinse Incarnalionis invenire de-
tem permutavit (Acl. n, 22, seq.). Coeperunt enimi buisscnt : sed cum panis venil, Synagoga, quee se
Chrislun jain robore induli praedicare, qui persecu-. pro pane locaverat, Iocura reliquit, in quo invenire
71 SANCTl GREGORIIMAGNI 72
panem debuit quem qusesivit.Scripturas quidem, ut A 20), sic dicilur ab eis accipi, sicut nosci, sicut, per
dixi, ad cognoscendumRedemptorera habuit, sed qui fidemnotus ab eis, per charilatis desiderium poterat
secundum Scripturas venerat, venientem confutavit. concupisci. Synagogscigitur in primis patribus glo-
Famelici ergo saturati sunt, quia qui crediderunt de rianli, ii accincli robore a prscferunlur, ut dum no-
gentibus, dum mysteria divinae Incarnationis venc- vum culmen electorum conspicitur prsecelsum, ne-
ranler accipiunt, ccelestemcibum habenl ad inlernsc quaquam inaniter ultra glorielur. Et quia a discubilu
deleclationis usum. Famelici quidem dicti sunt, quia sanclse Eccfesioecibus vitse nunquam tollitur, tam
ante adventum Redemptoris, infidelitatis fame pro- futura quam prselerita insinuans, ait:
jecli, spiritualis refectionis cibum nullum habuerunt. (Vers. 6.) Donec slerilis peperit plurimos, el qum
Vel cerle famelici dicuntur, quia spiritualis cibi dul- multoshabebal filiosinfirmala est.
cedinem cum magna aviditate suscipiunt. Repleti 16. Quseesl sterilis, nisi sancta Ecclesia, ut supra
vero, qui se pro pane locaverunt, audiant quem latius in Annaetypo jam diximus? Quid est ergo fa-
exspectabant : Ego sum panis vivus, qui de cmto melicos saturari, donec sterilis pariat, nisi usque in
descendi(Joan. vi, 33, 41, seq.). Sed quia non mere- mundi finem panem vitae possidere ? Quod et ipse
banlur agnoscere, respondebant: Nonne hic est filius repromittit, dicens : Ecce ego vobiscumsttm usque in
Joseph? quomododicit, quia de cmlodescendi(Luc. IV, B consummalionemsmculi(Matth. xxvm, 20). Nonenim
22; Joan. vi, 42)? Ipse autem, qui 49 omnia no- sunt nisi famelici quos sancta Ecclesia paril. Ergo
verat addelectalionissuoerecubitumfamelicosventuros donec parit, famelici saturantur, quia usque in mundi
prophetabat, dicens : Amendicovobis,quia ab Orienle finem Deo filios generat, qui dum venisse in carne
et Occidentevenient,et recumbentcumAbraham, Isaac Redemptoremcredunt, panem vilse,quem desiderant,
el Jacob in regno cmlorum,filii autem regni projicien- comedunt, et plenitudine replentur. Sed donec ste-
lurin lenebrasexleriores(Matth. vin, 11,12). Repleli[ r.ilis plurimos parit, ea quac multos habebat filios
ergo se locaverunt pro panibus, sed famelici satu- infirmatur. Inlirmari Synagogseest iustitutione legis
rantur, quia Synagogacfilii in Scripturis sanctis pas- veteris parere non posse. Quaeenira fidem viri prioris
tum fidei de fulura Incarnatione Redemptoris habue- perdidit, diabolo jam et non Deo parit. Bene aulem
runt; sed nunc, projeclis iliis, dum genliles in eumi dicilur : Quoemultps habebat filios, quia dum in ve-
veraciter credunt, divinitatis et humanitatis ejus sa- ritate Scripturarum subjectum sibi 50 populum an-
cramentain deleclationisinlimaerefectionesuscipiunt. tiquitus erudirel venturi Redemptoris advenlum con-
15. Quia vero per egregium Doctorem dicitur: cupiscere, de complexu cceleslissponsi filios parie-
Omneseamdemescam manducaverunt, et omneseum- bat. Nunc autem quae habebat filiosinfirmala est, et
dem spiritalem potum biberunt (bibebant de spirilali; C * filiosnon habet. Scripluras quidem suis audiloribus
consequenteeos petra, petra autem erat Cliristus) (If exhibet, sed quia Redemptorem negat, Deo filios
Cor. x, 3, 4), potcst rationabililer colligi quia illi{ nunquara generat. Infirmari ergo dicilur, cui spiri-
manducaverunt, et non sunt saturati, isti manduca- tualis fecunditas negalur. Et quia tam Synagogsere-
verunt, el saturati sunt. Quod nimirura contra Syna- pulsio quam eleclio gentilitatis incomprchensibiliDei
$ogam a sancta Ecclesia recte dicilur, ut ii qui suntt judicio iacta est, sequitur :
sub gratia mira celsitudine praceminere sub lege po- (Vers. 6-8.) Dominusmorlificat,etvivifical,deducil
sitis designentur. Quid enim illis fuit se pro panibuss ad in(eros, et reducit; Dominus pauperem (acit, et
locare, nisi sacramenta venturi Redemploris in Scri- ditat; humiliatet sublevat.Suscitat de pulvereegenum,
ptura sacra perquirere? Quorum profecto unusquis- et de slercore erigit pauperem,ut sedealcum principi-
que manducavit, et saluratus non est, quia futurami bus, et soliumglorimteneat.
summi unigeniti Incarnalionem credidit, sed prsesen- 17. Quasi obstupescenti alicui dc tam electsegenlis
tera non vidit. Manducare quidera ei fuit, divinam n repulsione respondeat, dicens : Quid in his rationem
Incarnationem in mentis desiderio dulciter retinerc,!> quaeris, qusesuinma ratio incomprehensibiliter facit?
et non saturari ei fuit desideralam ejus proesentiam a Quod etiam genus quoerendi doctor egregius repre-
non videre. Sed infirmi, qui robore accingendierant,, uI hendens, ait : Homo, tu quis es, qui respondeasDeo?
saturitatis suae praeconia ab eo quo Saturabanlur >r Nunquid dicit figmenlum(aclori suo : Quid me (ecisii
pane audiebant: Beati oculiqui videntqumvosvideiis. '• sic ? Aut non liabet polestulemfigultis ex eodemluio
Amendicovobisquia multi reges et prophelmvoiuerunl ,l aliud quidemvas(acere in honorem,aliud vero in con-
videre qum vos videlis, et non viderunl, et audire qttm
® tumeliam(Rom. ix, 20, 21)? Tale est ergo ac si di-
vos auditis, et non audierunt (Malth. xm, 16,17). Qui " cat : Quia omnium Dominusrecte cognoscitur, opus
enim videre volebant, jam intimoedelectationis pa- illius, et in Judaeae
abjectione, et ingenlium eleclione,
nem per desiderium manducabant; sed quia vidercc venerandum el non disculiendum esse sentiamus.
non poteraut, habebant gaudium desiderii, sed non n Morlilical quidem Dorainus, quia incomprehensibili
habebant per fruitionera saturitatis. Nara etsi Scri- '" judicio quondam electum Judaeorumpopulum a co-
ptura dicat : Quia panem omnem suavitatem haben- '" gnitione veritatis separat, et in perpetuum damnat.
tem et omnem dutcedinem, Deuseis dedit (Sap. xvi, '» Viviucat, quia gentilitatem ad agnitionem sui unige-
° Vatic. ct Gilot.
r proferunlur.
7« IN PRIMUMREGUMEXPOSITIONES. — LIB. I. 74
niti teraporatiter per fidem recipit, et ad ejus con- A A cuntur pro mortificatione propriaevoluntatig. Domini
lemplandam gloriam octernaliter perducit. Ad inferos quidem sunt, quia non sua quaerunt, sed quae Jesu
dueit, quia districto ejus judicio ullrix gehenna eos Christi. Sed dum Domini esse dicuntur, singularis
puniendos in perpetuum recipit qui per culpam per- qncedamin eis sanctitas designatur. Qui vero Domini
fidiaca veneratione se dividunt Redemptoris. Reducit sunt, videant quia super eos orbis ponitur, non sub
ab inferis, quia gentilem populum ad filii sui fidem eis. Quid euim orbis nomine nisi sanctaeEcclesiaesub-
devote accedentera suscipit, cui, velut atlus abyssi jecta designatur plenitudo iidelium? Super cardines
carcer, exstitit immensa obscuritas erroris. Paupe- quidem terrse Deus orbemaposuit, quia proedicatores
rem facit et dilat, quia et repulsam Judseam spirita- ad hoc sanctse Ecclesioe prseponuntur, ut eorum
libus virtutibus spoliat, et electam gentilitatem, tam iniirmitatera relevent, et debiles quoque ad ccelestem
onus portent. Non
pretio fidei quara bonorum operum fulgoribus exor- palriam, veiut superimpositum
nat. Qui etiam humiliare et sublimare dicitur. Etenira igitur se semper proclatos debent aspicere, sed quan-
ut disciplina cohibendis vitiis prae-
Synagoga, a Redemptore recedendo, sublimitatis susc doque subjectos,
alta deposuit, et sancta Ecclesia, Redemptorem ve- sint, sed oestimationeet obedientia ministerii soepe
subsint eis quibus praeeminent cura preelationis. Et
nerando, ab imo iniidelilatis, ubi projecta jacuerat,
in altitudinem rectsc fidei et Chrislianoe potestatis JJ B quia magna sunt onera quse praedicatores sustinent,
celsitudineni surrexit. Quia ergo Dei Filium Judsea subdit atque ait:
contempsit, gentititas proraeruit, recte et illa humi- (Vers. 9.) Pedes sanctorum suorum servabit,
21. Quasi dicat: Inter onera tam immensa corrue-
liata, et ista creditur exaltata. Sequitur : Suscitans
de pulvereegenum, et de slercore erigens pauperem, rent, si eorum pedes Dominus non servaret. Pedes
ut sedeat cum principibus, et solium glorim teneat. quidem sanctorum suorum sunt affectus mentium.
18. Egenus et pauper genlilis populus intelligitur, Qui profecto a Domino servanlur, quia ab ipsis gratia
miroedevotionis infunditur, qua onus lantum gratanter
qui de pulvere suscitatus etde stercore erectus dici-
ferunt. Servare quidem pedessanctorum Dominusdici-
tur, quia cum recipitur in fidera Redemptoris, et ei tanti ponderis molemfugerent, si hoc intolera-
minima el graviora peccata remittuntur. Quia enim tur, quia
facile pulvis excutitur, et quera stercora inquinant biliter grave, non eisinfusa desuper charitas levigaret.
etiam et status fortiludinis pedum appellatione
Iiorribiliter foedant, pulvis leviora, stercus graviora Possunt
Bene etiam de suscitatus signari. Pedes vero sanctorum suorumDominusservat,
peccala signilicat. pulvere quando eos raira fortitudine roborat, ut inter tam im-
egenus dicitur, el de stercore pauper erectus. In illis mensa onera
nequaquam cadant. Et quia non pedem,
siquidem dormiebat, a quibus levi taclu gratise susci- sed
tari poterat. In illis vero jacebat, quia, lapsus in gra- Q C pedes servare dicitur, quid in utroque pede san-
ctorum intelligimus, nisi fortitudinem et humilitatem ?
vioribus, manu magni auxilii indigebal. Sed jam ege- Ne enim ruamus, in
nus qui de pulvere suscitatur, et is qui de stercore utroque pede consistimus. Qui-
audiamus culmine cunqtte enim fidelibusgregibuspreesunl, in via, qua ad
pauper erigitur, quo prseferatur. siipernam patriam tendunt, modo prospera, modo ad-
51 19- Ul sedeatcumprincipibus, et solittmgtorim versa inveniunt. Ipsa enim
teneat. Qui vero principes hoc in loco nisi sancti prospera, quia elationem
menti excitant, eam ad casum valde impugnanl; ve-
apostoli designantur? Dequibus nimirum principibus, rumtam«nne eleciamans cadat, hincsubsistere nititur
Deo per Psalmistam dicitur : Constilueseos principes
pede fortitudinis, inde consistit pede humilitatis. Fir-
super omuemterram, memoreserunt nominis tui, Do- mum
mine (Psal. XLIV,17, 18). Quid est quod pauper cum quippe statuni inter ulramque tentationem re-
nisi ordo tineret, si tam solida humilitate consisteret, ut nulla
principibus sedet, quia praedicatorum, de hanc prosperitas elevaret, adversitas nulla dejiceret.
gentibus clectus, in sancta Ecclesia culmen aposlolicse est er80 1u°d dicitur : Pedes sanclorum
auctoritalis obtinet? Cum principibus quippe sedet, 52 Qum
suorum servabit, nisi quia debilis est omnis virtus
quia de throno coalestis magisterii docfrinam salutis hominis sine auxilio conditoris? Infirma quippe hu-
exhibet. Et solium gloriee tenet, quia bonacfamae1
miliias nostra, dum prosperitatis favore mulcetur,
odorem spargit, quibus dignitate praeeminet. Vel I ab
certe solium glorioetenet, et cum principibus sedel, titudo ineplse lsetiliaeimpulsu prosternitur. Infirma for-
nostra, dum adversitate impingitur, leviter
quia et sublimitatis honore radiat, et miraculis co- Sed tristibus elidimur, Isetis enervamur,
ruscat. Sed qui tam subhmi dignitate suslollitur,1 superatur. cum nos nobis oranipotens Deus deserit, non cum
qualiter uti ea debeat iudicat, cum subjungit : auxilium suseprotectionis impendit. Dicit ergo : Pedes
(Vers. 8.) Dominienim sunt cardines terrw, et po- sanclorum suorum servabit, quia omnipotens Deus
suit super eos orbem. infirmitatem nostram in ferendis subditorum nostro-
20. Cardines terroe sunt extrema terrae. Nominei rum oneribus adjuvat, ut nos nec adversa allerant,
autem cardinum ipsos preedicatores eleclos de gen- nec laeta seducant. Tunc quidem a Domino pedes
tibus voluit designari. Extrema quidera terrae dicun- nostri servantur, cum, divino auxilio roborali, ob-
tur, quia de vili quodammodo et abjecta genlilitate3 viantia mundi lseta conlemnimus, adversa nulla for-
producuntur. Qui profecto cardines Domini esse di-- midamus, cum stabili patientia gratanter mala feri-

^Guss., proponuntur.
PATROL.-LXXIX. 3
75, SANCTl GRE.GORIIMAGNl 76.
uius et vopacussa liumilitate sublimem animum a A A milti, cum per excelsos ccelostonantia jndicia andie-
vana delfictationerefrenamus. rint aeternoesuaedamnationis.. Unde et subditur:
28, Possunt autem pedes sanctorum fides et amor (Vers. 10.) El super ipsos,in ecetis lonabit.
Redeuiptoris intelligi. Quibus profecto pedibus gra- 25. Qui enim coelorumnomine hoc loco, nisi sancti
diuntur, cum eum quem per fidem fideles credunt apostoli designantur ? Quibus profecto ccelis subli-
amore consequuntur. llos profecto pedes servari sibi mitatis suse gloriam Dominus reprovuittens, ait:
a Domino postulabat, qui precabalur, dieens: ll Su- Sedebitis super sedes judicantes duodecimtribus Israel
per excelsa statue me, ut vincam in claritate ipsius (Mattlt. xix, 28). ilorum profecto ccelorum tonitrua
(Habac. m, 19). Super excelsa st&tuitur, cui Re- Judseis DominAi.sinsinuans, ait : Ipsi judices vestri
deuiptoris divinitas revelatur. Et in eiaritate ejus erunt (Luc. x\, 19). Super Judseos igitur impios tunc
vincit, quia dura ejus b clarilatis radiis, iiluslratur, in ccelis tonabit, quia a sanctis apostolis tunc terri-
cuitcta maligni spiritus tentamenta destruuntur. Sta- bilia judicia suoedamnalionis audient, ut eorum exa-
tutos quidem in monte pedes tenet, qui veritatis mine sententiam aeleniocmortis a,ccipiant, quos proe-
contempiatione arduus est, et ejus qitem eredit dicantes humililer vitseaetcrnocbona perseculionibus
summi Patris unigenitum amore succensus. Super affligebant.Quia vero de extremo judicio ista intelligi
exeelsa. quidem Petrus statutus erat, qui cum Do- __\ B debeant, sequitur :
mino confiteretur, dicens : Tu es Christus Filius Dei (Vers. 10.) Dominusjudicabil fines terrm.
vivi, protious audivit : Bealus es, Simon Barjona, 26. Qui sunt fines terroe, nisi ultima hujus mundi?
quia caro et sanguis non revelavii tibi, sed Pater meus, Fines vero terroe Dominus judicat, ut oequitatis ejus
qui esl i» cmlis (Matth. xvi, 16, 17). Fundatus sententia impunita aut irreraunerata nulla derelin-
enim fide, accensus charitate, eum quem araabat quat, quia dum in judicio extrema conclud.it,aliqua
etiam praedicabat. Bene ergo de reprobfc subjun- discutienda non deserit.
ctum est: (Vers. 10.) Tunc sublimabitcornu Christi sui.
(Vers. 9.) Et impii in tenebris contkescent. 27. Quando omnes electos in oeterna conteinpla-
23. Qui enim impii hoc in loco, nisi Judaei intelli- tione sui Unigeniti recipiet, ut eis seterna illa et inef-
guntur, qui a pietate verce fidei suat extranei, et fabili MajeStatepraesideat,qui dum in praesentis vitse
Redeiuploris morte cruenti? De quibus recte dicitur: peregrinatione viverent secum c non erant. Tunc stt-
In teneoris conticesceut, quia sancti super excelsa blimabil cornu Christi sui, quando in cefutudiue sua
slaluli Redemptorem mundi, quem in divinsemajesta- 54 respicietur sublimitas Redemptoris. De hac subli-
lis claritata censpiciunt, aeternis laudibus confitentur. mitale per Joannem dicitur : Videbimus eum siculi
lu teiiebris ergo tacent impii, quia Judaeiideo Redem- Q C est (I Joan. m, 2). Nam polestas sive regnum Domini
ptorem non pracdieant, quod iueffabiliaeos illa cla- nostri Jesu Christi semper oequaleest; sed tunc su-
rilas cUvir>ilatisn.on illusirat. Scriptum quippe est: blimari dicitur, quando tales erimus ut ejus subliini-
Tollatur impius, ne mdeat gloriam Domiiti (lsai. xxvi, tatem intueri valeamus; quidquid enirii nunc de illa
lti). His quippe tenebris damnatos eos intuens, sublimitate humana mens sibi potest fingere, omniiio
Juaanes ait: Lux in tenebris iucei, el tenebrmeam nihil est in illius gloriaecomparatione. Nam scriptwm
non compreltenderunt (Joan. i, 5). Hinc David non est de ilta : Quodoculus non vidit, nec auris audivit.
optans, sedi prophetans, dicit .* Obscurentur oculi nec in cor nominis ascendil, qumprmparavit Deus di-
eorum, ne videant, etdeorsum eorum semper incurva ligentibus se (lsai. LXIV,4; / Corvn, 9). Prius ergo
deinde cornu ejus sublima-
(Ps. txvui, 24). In teaebris ergo taeent impii, quia Christo dafur imperium,
ctsi Judaci divinae Scripturae verba in Dei laudibus bitur, quia tunc sriblimitalis ejus celsitudo respicitur,
proferunt, dwn Filium negant, Deo Patri nulla vo- cum nostra quoque natura a corruptionis suoe inio
cum obsequia consecrant. Deo enim silet, qui, Pa- sublevatur, cum renovationis suaeintegritatem resur-
trem laudans, Unigeniti laudem tacet. Sed quems gendo suscipit, qua praecelsum lumen contemplari
erucifixum despiciunt, quando judex venerit expa- valeat Redemptoris.
vescent. Unde eliam subditur : D
I 28. Si vero in cornu aliquis vult regnum intelligi,
(Vers. 9, iO.) Quia non in fortitudine sua robora- perregnum Christi sancta Ecclesia designatur. Quod
bilur vir, Dommum formidabunt adversarii ejus. profeclo corau subliraabitur, quia ima nostra ad ange-
24. Nunc autem durus in infldetilate, fortis in er- lorum aequalitatemperducentur. Quare et de electis
rore est, et qttem credere Deum contemnit, audacterr in Evangelio Dominus dicit: Erunt sicut angeli Dei
btasphemare non metuit. Velut vir siquidem nunc: tnco3/o(MaH/t.xxn,30). Deista cornu sui sublimilate
vinci non petest, sed tune sicut vir nequaquam ro- iterum ilicit: Fulgebunt justi sicut sol in regno Pa •
borabitur, eu» 'n qui eorum insidiis 53 crueifixusi trts eorum (Ibid. xm, 43). Sublimabitur ergo cornu
est, i» sua majestate conspicietur. Tunc fbrmidabuntt Christi, qiiia sancta Ecclesia in seterna contempla-
ejus adversarli, qwanda crueifixi virtute omnia mo- tione sui Redemptoris extolletur; et quaenunc'in bai
veri conspeserml, cum e>us )udicio universa sub- valle miserise depositionis suoepoenadeprimitiir, ab-

a Ibti qnktem legitur in cantrco ejus, EVT>J<&S$, b Vatic.et Gilot., charitatis radiis ittuslratur.
at aliquis legere potuit, h TJ?«Oy^,in splendore.' c Gilot ct Vatic, non erat.
77 IN PRIMUMREGUMEXPOSITIONES.— LIB. II. ?J>
volumine moraliter
sorpta tunc morte, renovata poterni gaudii culmine, A tulimus, restat ut in sequeuli
sublevabitur. Sed haecjam typica explanalione pro- exprimamus.

LIBER SECUNDUS.
CAPUT PRIMUM. servus luus cor suum (II Reg. vn, 27). Dicil ergo :
531. Superiori libro, dum sacrae historise textum Exsuttavit cormeumin Domino, ut libertatem mentis
moraliter discuteremus,Annaefecunditatem in suramsc assereret, sine qua Deum digne laudare non possct.
contemplationisperfectioneposuimus, quia concipere Sequitur:
raenti est de sumraa Dei omnipotentis contemplatione (Vers. 1.) Exallatum esl cornu meumin Deomeo.
ineffabiliter gaudere, parere autem in mente con- 53 '• m cornu electscmentis intentio designatur,
ceptac charitatis iosignia occultare non posse. Nunc qusemirabililer extollitur cum ad eum gaudendo per-
aulem parienti canticum dicere quid est, nisi condi- ™venit qui super universa consistit. Unde et cornu
lorem, quem ineffabiliteroiligit, veris prseconiisproe- ' suum non in alio aliquo exaltatum asserit, sed in
dicare ? Dicit ergo : Deo. Qui enim transeuntia bona diligit, hujus pro-
(I Reg. II, 1.) Exsullavitcor meuminDomino. fecto intenlio depressa, non exattata est, quia in imo
2. Sedea quse manducavit et bibit, quec amarura figitur ubi per desiderium locatur. Hine est quod in
animum habuit, quaefievit largiter> quscvotum vovit, Evangelio Dominusdicit: Ubi esl tltesaurus tuits, ibi
quia illa mens omnipotentem Deum digne laudare est et cor tuum (Matth. vi, 21; Luc. xn, 34). Exaltara
potest, quaedignisagonibus ad charitatis ejus summai ergo cornu nostrum volebat Dominus, cum dicebat:
pervenit,haecquidem diulurno usu contemnere omniai Thesaurizatevobisthesaurosin cmlo(Matth. vi, 20,33).
didicit; et dum cuncta creata ab intentione abj-icit, Exaltatum cornu habebant ii quibus se Paulus con-
tanto amplius in visione aeternoemajestatis gaudet, , formabat, dicens : Noslra conversatio in cmlis esl
quanlo alicujus creaturoe species in sui amore hanc: (Philip. III, 20). Sed qui eoetestia tantum diligit,
retinere non prsevalet. Haec ergo dicit : Exsultavitt si illam intimae dukedinis suavitatem gustare non
cor meumin Domino,quseeum, contemptis oranibus,, novit, quanquarovaMe exaltatus sit, ad hujus tamen
solum amat. In hunc profecto affectura veneral, quii exaltalionis sublimitatem non pervenit. Illc ergo hac
dicebat: Quidmihi restat in cmlo, et a te quidvoluii exaltatione sublimis est, qui per incrementa virtu-
super terram (Psal. LXXII,25). Hinc in Deo exsultans,, tum proficiens, subKmitatem summeecontemplatio-
dicit : \utium tuum, vullumtuum, Domine, requirami nis obtinuit, non solum ut perfecte ccelestia diligat
(Psal. xxvi, 8). Hinc sponsa in Canticis petit, dicens: sed etiara ut amoris perfectione in sola omnipotentis
Osculetur meosculo oris sui (Cant. i, 1). Dum ergo> Dei contemplatione requiescat. In Deo exaltatum
dteit: Exsullavitcor meumin Domino,quid aliud 54 , cornu habet, qui intemi tuminis alla visiOnefruitur,
quam in ejus se a osculis iuhsesisse quem ardenter in qua fauiiliari quadam singularitate gloriatur. Quare
diligit gloriatur? Et idcireo illa sola hoec dicit, quse non ait, In Deo nostro, sed tn Deo meo. Meum uam-
experta novit quocvis amoris sit in thalamo sponsi. que de eo dicit quem familiariter ac singularitcr di-
Cunctisquippe passionumvictoriis illuslrata, et prae- ligit. Ad quain certe divinse familiaritatis dignitatem
lala virlutum culmine, ad illam sublimitatem pervenitt pervenerat, qui dicebat: Deusmeus es tu, et confite-
ex qua per gaudium mirae devotionis exsutlationis- bor tibi : Deks meuses tu. el exaltabo te (Psal. cxvn,
que cor suum in Deo posuit. Et quia cor suum dicit,, 28). Hinc Isaias ait incredulos increpans: Nunquid
quid aliud quam mentis suse libertalem asseruit?1 parum est vobis moleslosesse hominibus,quia molesti
RCprobiquidera corda sua non habent, quia ea dia-.' estis et Deo meo (Isai. vn, 13)? Quseergo exaltatione
bolus possidet» Unde et de proditore dicitur: Cumi cornu in Deo sustollilur, Deum suum singulariter
diabotus jam misisset in cor, ut traderet eumJudasi D fatetur, quia summa illa Infusio divinse dukedinis
h SimonisIscariotes (Joan. xm, 2).Sienim Judas cor• exallatam meotem, et sui susceptibilem, et valde
suum, et non diabolus, possideret, ipse potius in eoi familiacmnfacit. Sequitur *
bonum quam diabolus malum poneret. Quo contrai (Vers. l.V Dilatatum est os meumsuper inimicos
electus vir loquitur, dicens: Animam meam porto in1 tneos.
manibusmeis (Job. xni, 14). Quid enim aliud manusi 4. Qui sunt inimici electae mentis. nisi spiritus
clecti est quam potestas internselibertatis ? Quid ergo• maligni? Quid ergo est dilatatum os super inimicos
ci est, animam in manibus porlare, nisi internaeli- habere, nisi omnes malignorum spirituum suasiones
bertatis gloriam in potestate retinere? Quotiescunque amplissima sibi infusac gratioe largitate reprobare?
ergo graviter delinquimus, cor nostrum nosnon ha- Angustum quippe os habet, qui cunctis fraudibus
bemus. Quare et Jeremias Judaico populo graviter malignorum spirituum per considerationera rationis
delinquenli improperans, ait: Audi, populeslulte,et( contraire non praevalet. Os quippe mentis ejus ralio
qui non habes cor (ferem. v, 21). Hinc itera conver- est, et loqui deKberare. Os namque repletur cuni
sus aller propheta Deo confitetur, dicens : Invenitt mentis ratio per itifusaui sibi gratiam in contenipla*
a Ita procmdiibio h Gilot et Vatic, Scariotes.
legendum, non ocuhs, ut habentl
atii editi.
 »0 SANCTIf.riECORIl MAGNl glj
tionern summdevefitatis attollitur. Repleri quidem ei. A ctus dicilur, qula regeneralis per salutis lavacrma
est illustratione summoeverilatis imbui. Ibi quippe charitas Dei cordibus nostris infunditur, per cujus
discit, et quod aeternaliter appelat, et quod tempo- gratiam adaeternaopalrise bona procparamur,ut dum
raliter conlemnat. Et quia summa veritas amor est, hoecvita per decursionissuaetempus elabitur, ea nos
subtilitate veritatis atlollitur electa anima, ejusque vitasuscipiat, cujusgaudiohineelectorum egredientes
rei charitate, quam didicerit, inflammatur, et tanlo anirasesine mortis pavore potiantur. Deinde esse ei
strictius servat magisterium,quanto ferventius id sibi ascribitur, quia securi consummalionisnostraodiem,
inviscerat vis amoris. Cui nimirum etsi malignispi- videlicet clarilatem ultimseresurrectionis, exspecta-
rilus mala suggerunt, dilatati oris apertione confun- mus, dum in illo raunere acceptac requiei discimns
duntur, quia, veritate summaesapientiseinstructa, et extremi examinis discussionem non metuere, sed
summi amoris facibus accensa , habet jam contra promissaeglorioelsetitiam exspectare. Ultimo autem
suggestionem erroris immensamlucem sapientise,ha- loco fbrtis asseritur, ouia in gaudio luturse resurre-
bet et contra oblatara mundi hujus pompam inefiabi- ctionis infirma nostra roborantur, cum caro surgit
lem charitatem. In immensitate lucis videt quae re- de pulvere; sed idem carnis nostrse pulvis Iranslatus
probet, sed pervim sumraaecharitatis amat inepla in perpetuacincorruptionis gloriam, ad fragilitatissuoc
reprobare quaenovit. Per sapientiara mala suggesta B '. miseriam ultra non redit. Sed et notandum quia ii*
reprehendit, sed in virtute charitalis deprehensa his tribus ab altero ad alterum ducimnr; sed cum ha-
redarguit. Os ergo super inimicos dilatat, quia ex bere non habitum cocperit, qui hoc accipit quod non
abundantia rationis contra dsemonesmulta deliberat; habuit, quod ante habuerat non amittit. Nain cum de
et eo acutius eorum objecla destruit, quo id unde sanctificatione ad requiem perducimur, et de quiete
mala suggestareprobet in sublimibus agnoscit. Unde animaeperducimur ad robur aeternse incorruptionis,
prolinus causam insinuans, ait: et sanctificatiocharitatis augetur nobis in illa requie,
et requies et amor excrescit valde in resurrectione.
56 Quia Imlata sum in salutari tuo.
5. Quod profecto tale est ac si dicat : Quia exal- Conditorem namque suum unaquaeque aninia per
latum esl cornu meumin Deo meo. Hoc certe est lae- amorem conjuncta in lantis muneribus intuens, Annse
tari in salutare Dei, quod exaltatum cornu habere vocibus dicat quam bene sapit sibi donum perfectae
m Deo suo. Quod non de qualibet lsctitia salutaris regenerationis et vis amoris. Dicat: Non esl sanclus,
accipilur, sed de illo perfectissimogaudio, quo electa ut est Dominus. Dicat quam melius raunus sibi est
perfectaque anima more sponsaegaudet in sponso. promissio quietis in hora sui transitus : Neque est
De qua nimirum Iaelilia David obsecrat, dicens: alius extra te. Dicat quam optimum sibi placens 57
Redde mihi Imtitiamsalutaris lui, et spirilu principali' C pnemium sit ultima renovatio sua, in gaudio perfecti
cohfirma me (Psal. L, 14). Quaeergo dilatalum os spirilus sui et glorilicatsecarnis. Dicat: Et non est
habere super inimicos suos se gloriatur, in salutare fortis, sicul Deus noster. Et notandum quia hoc in
Dei prius lactala fuisse describitur, quia illa beata precis cantico Anna loquitur. Electoeelenim menti
mensvalide reprobare malignorum spirituum suasio- haec in cantico poscere est, dona tam grandia cum
nes poterit, qusc in Redemptoris divinilate per con- gaudio desiderare. Petere quippe ei desiderare est, et
templalionemsublimiter assumpta, ex eo et sapienticc gaudere cantare. Sed quae lam gaudenter dignitatis
accipit magnitudinem, et plenitudinem cdaritatis. suoemunera conspicit, quam fortiter occultis hosti-
bus exprobret innotescit. Sequitur enim, et dicit:
Quera profeeto dignis laudibus praedicat,dicens :
(Vers. 2.) Non est sanctus ul esl Dominus; neque (Vers. 3.) Nolite muttiplicare loqui sublimia glo-
enim est alius extra te, el non est forlis sicut Deus riantes, recedant veterade ore veslro.
noster. 7. Sublimia quippe et vetera spiritus maligni lo-
6. His namque Annsevocibus queequeelecta anima quunlur, cum alla quse videntur hujus saeculiappe-
hoc Redemptori clamat in laude, quod ab ipso cre- tenda fidelibus suggerunt. Qui ergo cornu suum in
dit in raunere. Sed ex hoc piocconfessionisordine Deoexaltare jam didicit, qui teneri iu gautlio Ma-
ordo innuitur, quo eadem muneris bona quoeseriatim D jeslatis novit, quiJquid offertur sibi de blandimento
prolulit consequamur. Sanclus iiaque Dominus et soeculilabentis, exprobrando despicit, dicens : Notite
fortis asseritur, a quo sanctificaraur, ad requiem du- multipticareloqui subtimia gtoriantes, recedant vetera
cimur, et glorificamur. Sanctificationera a Domino de ore vestro. Ac si aperte loquatur, et dicat: Eo
accipimus in virtute regenerationis; esse autem, id mihi ea qusc offeruntur displicent, quo per deside-
est quietem ab hujus mutabilitate corruptionis, in rium alia video quaevalde placent.
terminatione exsilii, fortitudinem in triumpho re- 8. Quod profecto dicere, quia ei competit qui jam
surrectionis. Primum itaque horum munerum in ista idoneus ad ministerium praedicationis agnoscitur,
vita consequimur,cum electi cujusque anima in carne apte quoque contra arrogantes sapienles, et contra
esl, sed ulraque auhuc in agone operis posita; se- negligentes sanctsevitaeprofessores, ista prolata sen-
quens autem in sotaanima prcetercarnem, post carnis tiuntur. Alla quipp.eglorians loquitur, qui per scien-
vitam, et jam de hujus vitae taboribus assumpla; tiam quani aecepit se intelligere subtimiter gloriatur.
ullimum vero, in carne et anima, sed utraque jam Vetera vero loquitur, qui, postpositis sancleeScriptu-
Der gloriam aetcrnitalis innovata. Prius itaoue san- roe eloquiis, ssecularibus verbis occupatur. Dicitur
i\ IN PRIMUM REGLM EXPOSITIONES. — LIB. II. 82
taqiie arrogantibus : Nolite loqui subtimiagloriantes. A
. cum dum intentio impia tetendit, jacere malitise ja-
Quibus profecto verbis ostenditur quia non modum cula supra se in conditorem studuit. Ponam, inquit
tocutionis prohibet, sed affectum intenlionis. Quasi princeps eorum, sedem meam ad Aquilonem,similis
aperte dicat : sublimia loquimini, sed de eo quod al- ero Altissimo ilsa. xiv, 13,14). Sed superatus est
tum dicitur gloriari refugite. Unde et Paulus pie arCus forlium, quia Deus aposlatarum spirituum su-
discipulum admonet, dicens : Noti altum sapere, sed perbioe reslitit, de coelo preecipitavit, conditionali
lime (Rom. xi, 20). Non dixil Non altum toqui, sed gloria virtutis exuit, utin.Iapsis angelis homo dis-
Noti altum sapere; sicut et hic non dicitur Nolile to- ceret quid timeret. Nam quid de cereo vase fiet, si
qui subtimia, sed Notite gloriantes loqui, quia sacra Deus nec aureis superbiee felore plenis ignoscit?
eloquia attius exquirenda sunt, sed quo altius ex- Unde et Petrus in Epistola sua loquitur, dicens .
quirens proficit, semetipsum cohibere a vanaeglorise Deus peccanlibus angetis non pepercit, sed r>idenlibus
fastu debet per custodiam humilitatis. Dicitur etiam inferni detractos tn tartarum tradidit in judicium
Otiose loquentibus : Recedant vetera de ore vestro. reservart (II Pelr. n, 4). Quasi ergo electus el humi-
Vetera quippe sunt verba saeculi, quia dum in eis lis praedicator superbientibus dicat : Ut cessetis ab
loquentis animus per intentionem figitur, devotio- elatione, in conformibus vobis angelis, videlicet
nis suse decore spoliatur. Quare illi sublimia glo-; JJ lapsis, damnationis debitaepoenas aspicite.
riantes loqui non debent, et cur ab eorum ore ve- 12. Et quos iraitari debeant proponens, ait: Et
tera debeant recedere, haec causa demonstrat, quoe
infirmi accincli sunt robore. Si ob prscsumptionem
subjungitur: sestimationismali angeli fortes vocantur, infirmorum
(Vers. 3.) Quia Deus scientiarum Dominusest. appellatio recte beatis spiritibus eonvenit, qui de se
9. Audiat itaque sciens et arrogans quia non ipse nulla praesumentes, virtuli sui
opifieis perpetua hu-
scientiarum dominus est, sed Deus. Nam recte glo- militate subjecli sunt. Infirmi accincti sunt
robore,
rians diceret, si ejus qua tumeret scientia, non om- quia, volunlariae subjectionis
merito, sancti angeli
nipotens Deus, sed ipse dominus exstitisset. Audia- interni amoris vinculo conditori suo conjuncti sunt.
mus et nos, quando loquimur verba seeculi, quia Quibus apte accinetionis nomen
congruit, quia ac-
Deusscientiarura Dominusest. Jam quippe electorum cinctus quilibet, eo
quo cingitur cinctorio, ex omni
mentes non solum Novi, sed etiam Veteris Testa- parte relinelur, quia videlicet beatissimi illi
spiritus
menti scientia innovat; venit namque qui diceret: sic sunt in aeternitate solidati, ne ab ea cadere un-
Ecce nova (acio omnia (Isai. XLIII,19). Cum crgo tot quam possint. Hinc est quod ad Danielem in
nova habeamus quse loqui possumus, vetera loqui nia praedicantem angelus Babylo-
mittitur, qui accinctus
sine culpa nullatenus valemus. Recedant igitur de G | obrizo perbibelur (Dan. x, 5). Hinc est quod ange-
ore nostro vetera, nt cum damnatse vetustatis culpa lum cum quo in
Apocalypsi Joannes colloquium ha-
etiam a sermone compescitur, in novi hominis pul- buit aurea zona ad mammillas circumdatum
conspe-
cbritudinem transeamus. Quod profecto si contem- xit. Quia vero iidem beati spiritus ab humilitatis
uimus, audiamus • merito in amoris gloriam surrexerunt, sed quia
(Vers. 3.) Et ipsi prmparanlur cogitationes. eamdera gloriam in complexu seternilalis habent,
10. Quasi a minori culpa, subintellecta corapa- et in timore amissionisnon habent, gloriosi siquidem
ratione, 58 nos terreal, dicens : Hinc otiosa lo- ineffabiliter sunt, sed ineffabilemillam gloriam amit-
quentes cogitent quaui metuere culpam locutionis tore nunquam possunt. Ut itaque desinat gtoriari,
debeant, si is cui loquendo delinquilur etiam cogila- audiat arrogans : Arcus fortium superalus est. Et ut
tionum excessus ad judicii sui examen servat. Au- damnata culpa superbioeproficiant in humilitate, di-
diant item arrogantes quod sequilur : citur sibi: Infirmi accincti sttnt robore. Robur nam-
(Vers. 4.) Arcus (orlium superatus est, et infirmi que infirmis impenditur, cum subjectionis merito
accincti sunt robore. mitibus infunditur virtus supernaecharitatis. Accin-
11. Jam quippe in allegorica expositione diximus gimur etiam cum ad verbi ministerium proeparamur.
quia immundi spiritus horum forlium appellatione D ] Bene itaque accincti robore infirmi in alta locutione
designantur. Qui nimirum quia a ccelesti gloria su- 59 gloriantibuspraeponuntur, quia ii qui in ministe-
perbiendo ceciderunt, apte elatis doctoribus ad ler- rium mittuntur spiritus, proptereos qui Iiasreditatem
rorem proponunlur, ut de se tanto jam humiliter capiunt salutis, priusquam accingerentur ad ministc-
senliant quanto etiam angelos a superna gloria lapsos rium humilesifuerunt. Aute enim meraoratur infimii-
per appetitum vanse glorise contemplantur. Quod tas, post vero accinctio roboris. Hos profecto nobis
etiam Redemptorem noslrum in elatis discipulis accinctos Paulus insinuat, dicens : Nonite omnes
egisse recolimus, qui cum se subjecta daemon.iaha- sunl administratorii spiritus, in ministerium missi,
bere jactarent, ab eo prolinus audiere : Videbam propler eos qui hwreditatem eapiunt salutis (Hebr. i,
Satanam, quasi futgur de cmlocadentem (Luc. x, 14)? De quibus et prophela etiam loquitur, dicens :
18). Arcus itaque fortium superbia est spirituum Miltia miliiumminislrubant ei (Dan. vn, 40), Quasi
malignorum. Dicunlur aulem fortes, vel quia de se ergo dicat : Prius vos agnoscite, et sic vos ad alio-
magna senserunl, vel quod bumaiium genus magna- rum salutem praeparate, quia bonum prsedicationis
rum tentationum impetu viucant. Quem profecto ar- tunc bene impletur, cum preedicator qui sublirais esl
83 SANCTl GREGORII MAGNI 84
verbo humilis esse satagit ministerio. Sed quia su- A A judicium
ji sibi manducat et bibit. Qui ergo quotidie
perbos et arrogantes proedicatores loquendo redar- ddelinquimus, quotidie ad pcenitentiaelamenta curra-
guit, subdit, dicens : nmus, quia ipsa sola virtus est quse evacuat quod in
(Vers. 5.) Repletiprius,pro panibusse locaverunt, ventre v animoeculpa coadunat. Et tuoc vere famelici
el fameiici saturati sunt. s
saturantur, quia quo studiosius mundamur lamenlo
15. Repleti prius illi sunt qui, dum tumoris cibos poenitentise,
p eo uberiorem divinoegratre fructum re-
in menlis refectione suscipiunt, delicias sanctarum ccipimus in spiritali refectione. Quoenimiruin electo-
virtutum, velut cibo jam pleni, capere non possuuf, rum r saturilas, quia usque in mundi finem extendi-
Sed tamen pro panibus se locant, quia in Scripluris ttur, subdit, atque ait:
quas inlelligunt juxta magnitudinem sapientise se (Vers. 5.) Donec sterilis peperit vlurimos, et qwe
percipere spiritualia raunera virtutum pulant. Sed multos « habebat fitiosinfirmata est.
saturari nequeunt, quia repletioni arrogantiee dona 15. Quocitaque hujus appellatione sterilis s*igna-
sancti Spiritus addere nequaquam possunt. Ipse ttur, nisi ea de qua Paulus loquitur, dicens : Quee
namque spiritus disciplinmcffugitfictum, et nonhabi- sursum « est Jerusalem libera est, qucemater nostra est
tat in corporepleno peccatis (Sap. i, 5). Hinc eliam (Galat. ( iv, 26, .27)? Unde ct paulo post Isaiae,valici-
scriptum est: Deus superbisresistit, humitibusaittem B nium i ei coaptavit, dicens : Scriplum est enim: Lm-
tiat grntiam (1 Petr. v, 5). Frustri erjro ^tiaeDef^unt tare ' sterilis qum non paris; erumpe et clama, qttrn
accipere gestiunt, qui in eo quod sirperbitiritlar&i- non > parturis, quia multi filii deserlm magis quam ei
torem murteram sibi adversaiitem reddimt. Salurari 'qum habet virum (Isa. LIV,1). Sed quomodo Jerusa-
ergo ne^ueuni, quia rautiera spiritualium"grattarum lem 1 sterilis, bealorum scilicet angelorum sancia so-
non a&pucnntuh Qui vero suht famellcl, hisi a cibis < cietas, inteliigitur, cum juxta vocis suaesignificalmn
vitiorum *»cui, a tiimor^e jejtmi? FatheliCi ergo de < aeterna pacis visione perenni gaudio sit fecunda ?
saturati sttnt, quia sancti viri humililatis aree prar- ISed si mater est electorum hominum, sterilis profe-
diti, dum de se afta non sentiuht, alta virtutum dona cto ' eral quaudo humanum genus in Adam perierat.
promerentur. Nam per huiniliiatis bomim, sancli Velut enim parturire non potuit, cum eum in quo
i
Spiritus sedes Bunt, querrt dtlm ib se mancntem reci- fecunditatis suaeextendere sinum debuit lapsi spiri-
piuttt, ejus doHisplenius repiehtur. Unde et per Pro- tus suasionibus amhit. Tandiu accinguntur infirmi
phetatn DominuSdictt: Super quemtequiescitspiritus donec < sterilis pariat, quia angelorum hHmiliumva-
meus, ntrf super humilem; et quietum,ei tremenlem lido rainisterio eo usque indigemus, donec quotquol
sermonesmeos (Isn. LXVI,2) ? Valde ergo saturantur ad vitam prsedestiriatisunt de humano genere, usque
famelicl, quia in donorum pleniludine suoer humilesi G in mundi finem colligantur. Mittet namque Ftlius ho-
sanctus Spiritus requiescit. minis angelos suos, et colligent electos suos a auutuoi
14. Qubd tanien contra hegligentes sacri altarisi venlis (Matlh. xxiv, 31; Marc. xm, 27). Ad eos nam-
minlsfros atque audaces dominici corporis suscepto- que colligendos tiinc mittendi siint, i;i quorum sa-
rCS di<Anoh ihcohvehienter potest. Repleti vero) lute quotidie miltuntur, quia ad regnum non colli -
priiis Stml, Vitlorumqhe cibo saturati, qui pro p4nei gent, nisi quibus per rojbur accinctionis suce nuuc
se ldfeaht, quia corpus ad susceptioriem Eucharistiae 8 adjutorium prscbent. Usque etiain in roundi fiiieni
prxparent. Qui nimirum comedunt, et saturari non. \ faraelici salurantur. Sed et bene plurimos haecsle-
possilttt, quia etsi sacramentum ore percipiunt, vir- rilis parere dicitur, quia nori ofnnes homines, sed
iilie sacramerlli nequaquam replentur. A virtute3 clecli. solummodo ad aeterna gaudia perducuntur.
ergo illa sacramenti ideo jejunant, quia prius repleti,i Apte igitur etiam parere dicitur, quia angelorum
fuerant. Salulis quippe fructum non percipiunt inu ministerio docemur superna petere, ut ad eoruni
comestione salutaris hostisc, qui ea quibus se rcple- valcamus bona pervenire. Sed cum hoecsterilis pa-
verani flagitia portant in mente. Non saturantur er- rit, ea quae raullos habebat lilios infirmalur, quia
go, nisi iamelici, quia a vitiis perfecte jejunantesis quo pleniora lucra electorum per angelorum ministc-
divina sacramenta percipiunt in plenitudine virtutis.i. D ria superna regna percipiunt, hujus Babyloniaefilii
Et quia sine peccato electi ctiam viri esse non pos- minuuntur. Velut enim infirma in partu suo esi,
sunt, quid restat, nisi ut a peccatis quibus eos liu- quac inordinato amore rerum transeuntium, ut solet,
mana fragilitas maculare non desinit evacuari auo-,. filios gignere neqiiaquam potest. Ubique enim jam
liiiie conenlur? Nam qui quotidie non exhaurilil coelestia regna proedicant, quoe profecto dum fide-
quod delinquit, elsi minima sunt peccata quoc c lium mentes audita diligunt, dum ea etiam bonis
congerit, paulatim anima replelur, atque ei raerito 0 moribus inquirunt, velut in parlu suo Babytonia
aufcrunl fructum internae satuiilalis. Hac replelionee stringilur, quia mater nostra Jerusalem eos per or-
nos evacuare Paulus insinuans, ait: Probet seipsum n bem Deo parturit, quos illa la»so perditionis ulero
homo, et sic de pane illo edat, et de catice bibat (Ij parore gehennaeconsuevit. Quorum tamen accinclo-
Cor. xi, 28). Quid enim est hoc loco QQ probare, », rum robur non ipsis, sed ei a quo accinguntur
nisi, evacuata peccatorum nequitia, se probatum add ascribitur. Apto ilape subditur :
dominicam mensain, el piirum exliibere? Dc repletis is (Vcrs. 6.) Dominus mortificat, etvivificat,
etiam subdit : Qui enim mandttcat et bibit indiqne, ?, 16. In quibus profeclo verbis ctiam ordo uotandus
 85 IN PRIMUMRfefeUMEXPOSITIONES. — LIB. II. 8«
est. Prras qoippe mbrtincare dicitur, demdeviviii-1A"se pauperiores tenent, quo a Veris sese divitiispulsos
care, quia nisi saeculuiri araare desistimus, Deo per vident. Unde et rex itle qui toeculi possessione la-
amoremvivere non valemus, Joanne attestante, qui tissimus erat, quia ei veras divitias Domrnusosten-
ait: Qui diligit mundum, non est charittts Patris in eo derat, clamabat ad eum, dicens : Respicein me, el
(I Joan. n, 15). Unde et is qui se mortiflcatum et miserere mei, quia unicus et pauper Suwiego (Psal.
vivificatura, qui se prostratum et erectum rtiemine- xxiv, 16). Hiric pfopheta Jeremias, electi cujusque
rat, 01 loquebatur, diceris : Milii mundus crucifixus illuminationem in se exprimens, ait: Ego vir vident
est,et egomundo (Galal. vi, 14). Vivebat, sed non paupertatem meam(TltrAn, 1). Pauperem itaque Do-
mundi vita, quia dicebat : Vivojam, non ego, vivit minofacere est in contemplatione|bonorumperenniuin
veroin me Christus (Ibid., ti, 20). Noriergo accincto- electorum mentes ad eontemptum rerum Omnium
rum aliquis, sed Dominus morlificat et vivificat. visibilium excitare. Sed cui summa revelat, qui
Mortificatumquippe et vivificatumesse est preesentia eadem summa diuiius laboiis pretio sint quaerenda
nulla concnpiscere, et eeterna desidefare. Cui itaque insinuat, dicat quia qui pattperes facit, ethm ditat,
tJehis muneribus referendae sint gratioeexponit, di- quia nimirum dum ab omnipotenti Deo Iwnorum
cens : Dominus mortificatet vivificat. Unde e't ssepe ccelestinm cognitionem percipimus, ab ipso etiam
jam nominatus gentium prsedicator dicil : Nequequi' B virtutem consequimur, ut digno 62 Pro eis lahore
ptantat est aliquid, neque qui rigat, sed qui incre- Certemus. Bene autem siibditur :
mentum dat Deus (I Cor. m, 7). Sed quo ordine (Vers. 7.) Humiliat et sublevat.
omnipotens Deus ista in electis operetur, exponit, 1D. Quia in cbntemplationfe coelestiumquam ab-
dicens : jecti sunt in terra corispiciunt, sed in eadem ab-
(Vers. 6.) Ducit adinferos, etreducit. jectione ternporalis inopiaeper Dei gratiam merito-
17. Ut mortificet quippe, diictt ad ihferos; et ut rum se pennis snbTevantad gaudia perennis vitse.
vivificet, reducit ab inferis. Omhipotenti etenim Deo Humilitatem efgri percipfunt in cestimatione exsilii,
ad inferos ducere est peccatorum eorda seternorum sublimitatem vero in preeparatione sanctse operatio-
cruciatuum coirsideratioiie terrere. Ei quoque ab in- nis. Sequitur:
feris reducere est territas pcenitentium atque com- (Vers. 8.) Svscitat de putvereegenXtm,et de Ster-
missa lugentium mentes, spe vitaeindelicientis altol- core erigit pauperem, ut sedeat cum principibiis.
lere. Tunc qriippepeccare desinimus cum, snperna 20. Pulvis namque est subtilis deliberatio cogita-
gratia mollitis cordibus, futura tormenta formida- lionis illiciloe,qusc eam meYrtemcui insederit focdam
riius. Et ab inferis redacimur cum , interno visitati reddit. Quid namque in stercore nisi fceda a perpe-
solaiio, ad spem venisede poenitentiac lamento re-1G tratique flagitK audacia designatur? Unde et pro-
spiramus. Apte itaque Dominusducere ad inferos et pheta vitam carnarium cceno fcedi operis obrutara
reducere dicitur, qiiia huinana duritia in hominis so- intuens, ait: Computtuerunt jumenla in stercore suo
lius proedicatione,nec terrore concutitur, nec amore (Joeti, 17). Apta igitar serie dona Dei in flagitioso-
sublevatur. Nam si doctorum esset mortificare quol- rurn conversione numerantur. Prius namque susci-
quot eorum praedicatiotangeret, peccare desinerent; tatur de pulvere egenus quam pauper de stercore;
et si eorum esset vivificare, quicunque ab ers cce- quia a corde ante deliberatio immundse cogitatioiiis
lestia audirent, ad Ca nos protirius brani conatu per- abscinditur, et postmodum ab actione culpa rese-
quirenda intimi afteclussui amor accenderet. Nunc catur. Apte quoque suscitari de pulvere egenus di-
autem, cum ssepepeecatoribus tetema soppircia mi- citur, pauper de stercore erigi, quia intus prava
nentur, cum ea quse possunt eis cosleslia bona prac- deliberans dormit a coritemplationejnstitise, foris il-
dicent, et nec supplitia mctuani, nec Iseta concu- licita perpetrans in iniquilate per actum jacet. Et
piscant, clamemus Annaevocibustn laudibus Dei, et quia jam cum fortibus de matignis spiritibus trophoea
ei etiam illud, quod per eos quidawiproficiunt impu- consequitur, suscitatus egenus et erectus pauper
tantes, dicamus : Dommusmortificat el vivificat.Do- quid mereatur exponit, dicenS : Ut sededt cum prin-
minus itaque ducit ad inferos, et reducit, quia illi D cipibus,el soliumgtorimteneat.
possunt fuhira tormenta metuere, illi superna !gaudia 21. Sedere quippe triumphantis est. Unde et in
diligere, in quifotfsper eas voces quas foris homo Apocalypsi Joannis victoriaeirostrae dignitatem Do-
loquitur intus Dei pietas operalur. Est autem in quo mimis ostendit, dicens : Qui vicerit, faciam eum se-
sese qulsque cognoscat, si jain adinferos ductus et dere in thronomeo, sicutet ego vici, et sedi cum Patre
reductus sit, si mundo obiit, ccelisvivit; nam si ele- meo in throno ejus (Apoc.ni, 21). Quod et Paulus
ctus est, prolicit. De eodera vero profectu subdit: intuens, suscitationis, atque sessionisnostrae dona in
(Vers. 7.) Dominus pauperemfacit et ditat. Dei laudibus numerans, ait: Conresuscitavit, el con-
18. Saeculi divites idcirco de larga facultate glo- sederenos fecit in cmleslibusin CltrinloJesu (Epltes.
riamur, quia altoetincompreheBsrbilijndicioDei cce- n, 6). Cum eo itaque principes sedent, quia qui ejus
testia cis bona abscondita sunt. Dominus itaque facit auxilio malignorura spirituum vires reprimunt, in
pauperes, quia dum aelerna electis bona insinuat, eo eorum triumpho dignitatem sessionis hahent quibus

B Guss. et Gilol. perpetrataqtteflagilii audacia desiqnanlur?

 87 SANCTI GREGORIIMAGNl 88
cx preesidentissibi virtute dominantur. Cum eo item jA relictis vitac saecularis blaudimentis, fortia lenta-
principes sedent, quia etsi stare per corpus in hac rnenla fortiter tolerant, dicaraus : Posuit super eos
vitaelabentis aerumna cernuntur, meritorum tamen orbem. Orbem quippe super eos posuit, qui, ante-
sedera cura Redemptore in sublimibus habent, a quam eis imponeretur, sub eis fuit. Nam eum jam in
cujus conformilale claritatis nec in ista foeditatis onere lentationum habent, qui eis blandiendo velut
valle separantur. Egeni quoque rebus et pauperes subjectus serviebat, cum in eo delicias et voluptates
sunt qui propter Evangeliura ea quae in sseculo ha- sequendo recumberent. Et quia magnas ex eo tenia-
bere poterant, cuncta reliquerunt. Qui certe ut cum tiones habent, qui magna in illo oblectamenla ha-
pnncipibus possint sedere, de pulvere suscitari de- buerunt, adjungitur :
bent, et de stercore erigi. Quid enim favores linguoc, (Vers. 9.) Pedes sanclorumsuorum servabit.
quid sunt aliud labentiura dignitatum infuloe, nisi 23. Quibus profecto verbis sic auxilium divinae
pulvis? Nam eam quam blandiendo sordidant a protectionis propitiationisque ostenditur, ut pericula
veris splendoribus mentem csecant. Et quid divitiac tenlationura gravia designentur. Quasi etenim dicat:
pereuntes, et transilorise facultates, nisi stercora Tam grandia de eo cui adhaeserant soeculo tenta-
aeterna diligentibus sunt ? Slercora quippe sunt quse menta sustinent, ut solus ad adjuvandum ille suffi-
sanctceanimee in contemptu humilitatis habent, non B ! ciat qui deesse lidelibus suis in tribulatione non po-
in appetilu desiderii. Uade et Salomon in amissione tesl. Pedes namque sanctorum suorum servare, est
bonorum temporalium contristalum saeculi divitem concussos in tentatione affectus electorum , ne cor-
intuens, ait: De slercore boum lapidandus est piger ruant, per gratiara roborare. Unde et qui ad casum
(Eccli. xxn, 2). Quasi dicat: De eo verbera doloris nutaverat, et tamen a Domino conservatus erat,
sustinet, quod is qui pro oeterna vita laborare appe- propheta dixit : Jlfet autem pene moti sunl pedes,
tit velut stercora contemnit. Hinc Paulus ait: Omnia peneeffusisuntgressusmei(Psat. LXXH,2).llinciterum:
detrimentum (eci et arbitror ut stercora, ut Christum Pulsus sum; et eversus sum ul caderem,et Dominus
tucrifaciam. De pulvere itaque egenus suscilatur, et suscepitme. Forliludo mea, et laudatio mea Dominus,
de stercore pauper erigitur, cum mens, saeculoab- etfactus esl mihi in salutem (Psal. cxvu, 13, 14). Et
renuntians, quidquid sibi placere solebat 63 de ''"- de hostium infirmitate subjunxit, dicens :
guoehumanoe favoribus, de honore dignitalum, et de (Vers. 9.) Et impii in tenebris conticescent.
abundantia rerum, calcat, dum ad sola aeterna re- 2i. Quid est autem quod cum servare sanctorum
spicit, qucesola ardenter amat. Ei namque suscitari, pedes Dominus dicitur, silentium memoratur impio-
et erigi, est ea qnae corpore derelinquit mentis su- rum, nisi quia ad peccati lapsura nequaquam impel-
blimitate despicere. Et cum principibus ci scdere C I limur, nisi cum perversa nobis malignorum spiriluum
est, supernae patriee civibus per gaudium oeternae tentamenta suggeruntnr? Cum ergo pedes nostros Do-
quietis interesse. Qui certe lunc gloriaesolium tenet, minus servat, in tenebris tacent impii, quia dum
quia qui tam sublimiler proesidet a conditoris sui gratia divina prolegimur, vocem qua nos prsecipitent
laudibus nunquam silet. Hanc namque glorise sedem dare nobis immundi spiritus nequaquam possunt. In
Psalmista admirans Doraino loquilur, dicens : Beati tenebris quippe tacent, quia caliginosa reproborum
qui habitant in domo tua, Domine, in smcuta smculo- corda possident, a quorum 64 a<lnos progredi ob-
rum laudabunt te (Psal. LXXXIII,5). Hanc sedem scuritate non audent. Quare autem sanctorura pedes
glorise Isaias praedicat, dicens : Gaudium et Imtitia servet exponit, dicens :
invenieturin ea, graliarum aclio, el vox laudis (Isa. (Vers. 9.) Quia non in fortitudine sua roborabitur
LI, 3). Hanc itera sanctus Tobias ostendens, ait: Et vir.
omni lapide prelioso et mundoplatemejus sternentur, 25. Quasi dicat: Idcirco tenet, quia sine ipso slare
et per omnes vicos ejusAlleluia cantabitur (Tob. xm, non possent. Nam etsi vir virtutis agnoscitur, in for-
22). Sed ea quac sequuntur ereplus pauper aspiciat, tiludine sua timorera lapsus habet, statura a robur
quia ad principum sessionem, ad glorise solium non non habet, et toties illicita concupiscendo labitur,
statim ut fuerit erectus adducilur: D quoties interna ejus vestigia a Doraino tenente dese-
(Vers. 8.) Domini, inquit, sunt cardines terrm, et runtur. An vero non vir erat cui in juvencularum
pasuii super eos orbem. choro cantabatur : Saul percussilmille, el David de-
22. Quia terroe nomine peccalores in sacro elo- cem millia (I Reg. XVIII,7) ? Qui nimirum cum in-
quio designantur, cardines terrse hi accipi conve- ter onera fortitudini suse relinquilur, in carnis suoe
nienter possunt in quibus per inepta desideria sse- culpara irapulsus corruit, atque in se expertus est
culum circuit, et de alio ad alium ducit. Cum igitur quia vir in se non babeat statum roboris, sed lapsum
conversos peccatores aspicimus, in laudem Creatoris infirmitatis. Unde et relabi metuens, eum a quo te-
his Annaeverbis erumpamus. Quasi enim aliis verbis neri ad statum debeat exposcit, dicens : Non me de-
tunc dicimus: Jam Doraini esse per ejus gratiam coe- relinquas usquequaque(Psal. cxviu, 8). Nerao ergo
peruiit, qui diu in rola rerum transeuntium per se fallat, quasi in se robur standi inveniat, quia elsi
ibuudi concupiscentiam tenli sunt. Et cum, jara de- raagna ssepeoccultorura hostium bella superamus, si

• Forle legenduni statum roborit, ut paulo jnfra : non habeatstatum

roboris, sed lapsum infirmitalis.
 ijtt 1N PRIMUM REGUM EXPOSITIONES. — LIB. II. 90
Jigne eos in suis suasionibus reprobando vetut m fu- A (Vers. 11.) El abut Helcana t» ttamatha, m do-
gamversos insequimur, noc nos tunc refugi spiritus, mum suam.
sed eum quem in nobis aspiciunt expavescunt. Vel 1. Quem profecto virum, humani generis Redem-
certe si nos etiam timent, idcirco profecto timent, ptorem; Annam vero conjugem, ejus Ecclesiam;
quia in divinse gratioerobur assumptos vident. Aple puerum Samuelera, credentium de gentibus popu-
ergo subjungitur: lum; Ramatha quoque civitatem, ccelestem patriara
(Vers. 10.) Dominum(ormidabunt adversarii ejus, designare ostendimus. Quid ergo est quod post con-
et super ipsos in cmlistonabit. jugis canticum abiisse in Ramatham civitatem suam
26. Ccclinamque tunc sumus, cum in alliludinem Helcana dicitur, cum post natum puerum Deo can-
divinsegralise prsesidentis nobis sublevaraur. Et to- ticum Anna dixerit, atque aute ad coelos Redemptor
nitrua contra ejus adversarios habemus, cum validis ascenderit, quam gentilem populum sancta Eccresia
sanctorum desideriorom vocibus omne quod nobis infide genuisset? Quod profecto ab eis solummodo
de eorum suggestione spirat elidimus. Quidquid quseritur qui tantum Domini nostri corporalera prae-
enim tonitruum ferit, interficit. Tonitrua ergo oce- sentiam scire noscuntur. Nunquid enim tunc non
lorum sunt perfecta desideria electorum. Nam velut eum secum Paulus habebat qui ad Patrem ascende-
a coelorum altitudine terribiliter sonando prodennt, B rat, cum dicebat : An experimentum qumriiis ejus
eum ab eo mentis culmine malignos spiritus feriunt, qui in me habitat Christus (II Cor. xui, 3) ? qui ilem
cui oranipotens Deus sic praesidet, ut amore preesi- faletur dicens : Sicut ex Deo, coram Deo et Christo
dentis facile superet orane quod ad pugnam movcri loquimur (II Cor. n, 17). Quid est ergoquod sanclae
poterat hostis audacia mala suggerentis. Sed proe- Ecclesice aliquando adfuit per graliam muneris, ali-
monenle Redemptore novimus quia qui perseveraverit quando ei se subtraxit per dispensationem probalio-
usqueinfinem, hic salvus erit (Matth. x, 22). Eodem. nis? Adfuit namque, ut in acquisitione Genlium vilae
quoque Domino promiitente, didicimus quia qua- verba abundanter effunderet; sed aliquando ei velut
cunque hora peccator convertitur, salvus erit (Ezech. absens se abscondit, ut, verbi munere sublato, co-
xviu, 21). In exlremo itaque sui cantici addat Aniu, gnosceret sine ejus pracsentiaqualis essei. Post finem
et dicat unde peccantem terreat, dicat quo justum itaque cantici dicitur: Abiit Helcana in dommn
cautiorem reddat. suem, quia sancta Ecclesia ex ejus preesentia alta
(Vers. 10.) Dominus, inquit,judicabit fines terrm. pradicat, qui cum mortalibus per dispensationem se
27. Non ait terram, sed finesterroe. Fines quippe subtrahit, seternis se civibus jugiter reproesentat.
Domus namque sua illa supernorum civium, quam
terraesunt, qui vilsesua ultima cum culpse perpetra-
lionechuserunt. Namquipeccat, et corrigitquod de- C amando, replendo et sociando Dorainus inhabitat,
seterna societas est. In eam igitur vadit cum Annam
linquit, terra est per peccatum, et finis lerrse non est,
suse alla deposuit, sed deserit, quia qui se nobis adhuc proficientibus salu-
quia delinquendo rederaptionis briter subtrahit, perfectis atque consummalis aeternse
ab imo depositionis suce ante judicium resurrexit.
Fievit namque quod lecit, et venlurum judicera eo patriae civibus eo se incessanter jungit atque exhibet,
laetius sustinet, quo in daranatione terrenitatis per quo probari jam probatos ejus absentia ulterius non
oportet. Apte itaque post Annae catitieuui dicitur :
pcenitentiam ipse in se flagella ullionis tenet. Quia Abiit Helcana in domum
suam, quia sancta Ecclesia,
ergo Unes terrae Dominus judicat, conversus pec- tam sublimia electos edocet, sicut pia semper
cator ad Dominum priora, sive media, non expa- quae
Domini dispensatione deseritur, ita et eadem alta
vescat. Quia item fines terraeDominus judicat, justus,
inchoata justitia, non prscsumat. Nam si hunc ab ea qusedoceat non semper habet. Sed plerique verba
cadere adhuc labenlem subita audiunt, preeteritam malitiam detestantur, et corre-
qua potest scquitate
mors intercipit, quia in suis extremis culpa clauditur, ctionis vilse opera proponunt; sed cum audire de-
finium terroe lege judicatur. Sequitur: sierint, ac si nunquam eadem vitse verba audissent,
ad iniquitatem redeunt. Auditor sanctas Ecclesise
(Yers. 10.) Et dabitimperium reyi suo, et sublima-
bit eornu Christi sui. Dgentilis populus devotus ad audiendum fuit, et ad
operandum promptus. Apte itaque subditur :
28. Hoc profecto superius, quia ad Redemptorem
retulimus, in hujus quoque explanationis ordine 65 (Vers. 11.) Puer autem Samuel erat minister in
non mutamus. Ipse namque est pax nostra, qui fecit conspectuDomini, ante (aciem Heii sacerdolis.
2. Ac si aperte diceretur : Ex eo quod audivit,
utraque unum (Ephes. n, 14). Ipse quoque est lapis
Deo placere studuit. Qui apte puer di-
angularis (/ Petr. u, 4, 5, 6), in quo dum electorum omnipotenti
etsi grandia pro defensione fidei nostrae
paries uterque copulatur, eeternaecivitatis fructura citur, quia
tamen in cadem fidei generalione
dsponitur. Teneat itaque morem suuin locutio agenda susceperat,
nostra , ut prolato jam sacri canlici et moraii et al- adhnc novus erat. Et quia plafcidum omnipotenti
legorico intellectu , in eo uterque conveniat quem Deo ministerium proebuit, minisler in conspectu
fide credimus, moribus promerearaur. conditoris fuit. In conspeclu etenim Domini est,
quera in oblalione obsequiorum divina dignatio 66
CAPUT II. libenter aspicit. A quo nimirum Domini conspeclu
Sequitur enim divinus sermo, et dicit: expelli valde metueus quis, orat, dicens : Ne proji-
 W SANCTI GREGORHMAGNl 92
ciasmea facie lua (Psal. t, 13). In quo item recipi A accepit. Quare et officium sacerdotum ad populum
veliementer cupiens, dilationis suae moram sccum mesciit. Oflicium sacerdotale quippe cognosceret,
repulal, dicens : Quando veniam, et apparebo ante si ad redemplionem humani generis eum qui a lege
(aciem Dei (P*aL XLI,3) ? Hinc Elias gloriatur; et et prophelis fuerat promissusjam venisse prxdica-
ait: Vivit Bomimts, in cujusconspectu«to (III Reg. ret. In quem profecto quia non solum non credidit,
xvii) i). Minister itaque erat Samuel in conspectu sed eliam persequendo insanivit, et Dominum ne-
Oomini, quia in novoe religionis obsequiis omnipo- sciit, et ad populum ofliciumsacerdotum. Cujus ta-
tenti Deo gentilis populus valde acceptus fuit. Quo men malitia minor esset, si qui prodesse minoribus
nimiruAiverbo Judaeaequoque repulsio latenter in- Redemptoris adventum proedicando noluil, nocere
neitur, dum solus Samuel, in quo gentium fidelis timuisset. Sequitur ergo, et dicit:
populus exprimitur, ante Dominum ministrare per- 67 ( Vors. 13, 14.) Sed quicttnque immolasset
hibetur. Solus itaque in ejus conspectu erat, quia viclimam, ventebatpuer sacerdotis, dum coquerentttr
profecto ei Judaieas populus placere desierat. Quod carnes, et habebat fuscinulamtriderttemin manu sua,
tilrUniqueper MalachiamDominustoquitur. Nam Ju- et mittebat in lebetem, vel caldarium, aut in oltam,
daeaereputitonem insinuans, ait : Non est mihi vo- sivein cacabum, el omne quod levabat fuscinula, tol-
tuntas tn vobis, et sacrifichimnon suscipiamde manu JJ tebal sacerdotibus.
vestra(Makicii. i, 10). Sed qui afacie sua Judaicam 4. Quid enim est immolare victimam, nisi veroe
perfidiam expulit, quem libenlcr intueatur, subjun- fidei omnipolenli Deo offerre confessionem? Et quid
•gens, ait : Ab ortu solis usque ad occasum, magnum vasa in quibus imraolando caro coquitur, nisi fide-
est nomenMeumin genlibus, et in omni focooffertur lium mentes sunt? Quse dum Mediatorem Dei et
nothtnimeo oblattomunda(Ibid., 11). Sed subtiliter hominum hominem Christum Jesum esse vcrura
«estvidendnmquod dicitur : Anle (ackm Heli Samuel summi Patris Unigenitum credunt, niinirum in his
Domino ministravil, quia praedicatorum sanctae Ec- caro coquitur quse Deo per devolionis intimseobse-
clesiie rninigteriiim gentilis populi conversionem, quium dmmolelur. Quis puer sacerdotis est alius
amorem et reverentiam circa Redemploris obse- quam perfidis Synagogeepastoribus per obsei|iiium
quium, veterom ordo doctoruhi longe ante videndo subjectus populus? Qui apte puerdicitur, quia dum
cognovit, et prophetando prgedicavit. Hunc namque iniirma legis ad Iilteram tenere maluit, in virum
pronum in Domini roinisterio noverat, qui dicebat: perfectum cfescere per Evangelium recusavit. Quid
Adorabunt eumomnes reges terrm, ottutesgentes ser- vero est quod ad inferendos ciborum raptus desti-
vient ei(Psat. ixxi, 11). Hinc Aggaeusloqoilur, dicens: natur ? Quid cst iterum quod in illata violentia te-
Veniet desideratus cunetisgenlibus,et reptebiturglo iQ nere tridentem fuscinulamdicitur .' Sed cibus elecla:
rta dotnus Domitii(Aggmin,8). Hinc Isaias dicit : animaepersona est Redemploris. Qni prnfecto cibus
Erit radix iesse, qui exsurget regere gentes; m ip- in sacris vasis coquifur, dum per calorem sancti
sum gentessperabunt (Isa. xi, 10; Rom. xv, 12). Spiritus ad suavitatem refectionis in electis merrti-
Hinc Psalmista ait : Laudate, omnes gentes, Domi- bus prseparatur. Caro etenim coquilur, dum per
num et collaudateeum, omnes populi (Psal. cxvi, 1). Spiritus sancti gratiara humanitatem Dominicam in
Ilinc patffarcha Jacob ait : ipse erit exspectatio divinitatis naturam assumptam, et firmiler credi-
gentium(Gen. tix, 10). Anle faciem ergo Heli mi- mus, et efflcaciter confitemur. Unde et per Movsen
nister Domini Samoel puer fuil, quia quod digmiin Agni paschalis carnes comedendasinsinUat, dicens :
Deo postmddum gentilis popufus habuil, doetorum Non comedetisex eo crudum quid, «ei coctumaqtta
ordo veterum per prophetiac spiritum prsevidit. Et (Exod. xn, 9). Crudum quippe ex eo manducare esl,
statim de projeclis sutditur : praeter Spiritus sancti gratiam, Rederaptorem no-
(Vers. 12, 13.) Porro filii Heti nescientesDomi- strum purum hominem credere. Aqua vero coquitur
num, et officiumsacerdotisad "popuium. cum Redemptoris essentia per humanam sapientiain
3. Subaudis erant. Qui namque filiiHeli sont alii, ventilatur. Crudum ergo Judaei comedunt, aqua
nisi Israelitaesecuiidum carnem, qui Scripturam sa- jjcoctumhaeretici, quia illi ejus divinitatem negant,
cram noverant a patribus editatn, et lamen quem isli per humanam sapientiam et drvinitatis et huma-
Scriptura promiserat neseiebant? Ques nimirHm per Tiiilatisejus sacramenla evaouant. Puer itaque sa-
serrietipsamVerilas in Evangelio increpat, dicens : cerdotis ad totlcndiim fideKumcibos 'mittilur, quia
Abraham exsultavit ut viderel diem meum; vidil, et Judocorum populus, a lide Redemptoris expulsus,
gavisus esl (Joan. vfn, 56). Et ilem : Si credereiis amorem fidei ejus a corde lideliufn auferre velu:-
Moysi, crederetis utigue et tnihi, de me emmitle scri- menter studuit. Qui apte fuscinulam tridentem in
pstt (ibii. v, 46). Nesciernnt ergo Dominum, qui manu habuisse perhibetur, quibus carnis partnu
vementem m carne nosira Redeinptorem spreverunt. quam posset infigere cductam coqui prohiberci.
Unde per Isaiam queritur, dicens : Cognovkbos pos- Fuscinula quippe in manu pueri itlata sanclocEcclc-
sessorem suum, et asinus prmsepeDomini sui; Israel siac Judaici populi persecutio est. Et quia blandi-
autem me non cognovit(Isai. i, 3 ). Qoasi dicat : Et mcntis, poenisatque terroribus nocere fidelibus ten-
incarnationis meaevias ei longe ante per propbelas tavit, tres utiquc fuscinula dcntcs habuit. Bene au-
.aperuj, et tarneu id quodpromiseram exhibilum non tem dicitur quia quod levabat fuscinula tollebat
 33 IN PRIMUMREGUM EXPOSITIONES. — LIB. II. 94
puer sacerdotibus, quia magha epulatio iniquorum A vorare per desiderium cupiurit, div^nitatis cibum re-
preelatorum erat, si eiim blandientium sive fureri- promittat, dicens : Prius coqui sinite quod ad re-
tiuui satellitum turba subverteret, quem in fldei fectionem vitcehabeatis in Spiritu saricto intellecluui.
nostraesublimitate stare per confesslonem cognovis- An non tunc puer sacerdotis crudam carnein petiit,
' cum illuminato a a Domino
senti Sequitur : eiqui csecus fucrat natus
(Vers. 14, 15.) Sic (dciebant universo Israeli VM diceretur : Da gloriam Deo; nos scimusquia hic homo
nientiin Silo, elium anlequam adolerent adipem. peccator est (Joan. ix, 24)? Quid est dicere, da glo-
5. Adeps quidein intefna piiiguedo est, in qua nl- riamDeo, nisi nonhuic curationistuseiaudes tribuas,
mirum illa devotio rtientis exprimitur, qua electo- qiiia Deus non est ? b et qui peccator asseritur, non
rum hientes conditori suo in perfectibri charitale solum Deus esse negatur, sed etiam homo justus. Cui
cbpulahtur. Qui recte jara cocta carne immolant, profecto crudam quam petebat carnem praebere no-
quia assurgere quis ad sublimitatem charitatis rion luit, coctam obtulit, quia querii salutis suaeaucto-
poterit, nisi pfifls quar credit amet mysteria incar- rem instanter asseruit,c ex ostenso taritie admira-
natae divinitatis. Humanitatem quippe Doinini Jesu tionis signo, non solum hominem sanctiim, sed ve-
fn divinitalem assumptam per sanctum Spirilum rum Deum esse monstravit. Qui autem Sequi bestias,
credere, quse immoletiif Deo carnem coquere est. SBamissa ratione, popiiius cceperat, crudam sibi carnem
Ante igitur quam adoleretur adeps, 68 puer car- exhiberi importune poslulabat. Nam sequitur :
rteiii praeripere studuit in tihivefso Israele, quiaap- (Vers. 16.) NuncJabis, alioquin iollam tibi vi.
'
paritores Synagogoeriovos Chfisti confessores puta- Sequitur : .
vefuht evertere prius qiiam eos omnipotenti Deo (Vers. 17.) Erat enim peccatum puerorum grande
charitas perfecta sociaret. Quod apertuis ipsa sacrse nimis coram Domino.
bistorice vefba iridicant, quibus dicitur : Dum coque- Et causam qua grande fore hbc peccaturn dembn-
rentitr cdrncs. Per quae mmirum verba rion perfecfio straretur adjungit, dicens :
coctibnis, sed apparatus innuiiur. Sed ordo nefarise (Vers. 17.) Quia de trahebant * homihes a sacrificio
hujus exaclionis ostendilur per ea quse sequuntuf: Domihi.
(Vers. 15.) Veniebat puer sacerdotis et dicebat im- 69 8. Grande nimis peccatum esse cognoscitur,
molanli: Da mihi carnem, ut coquam sacerdoti; non quod pcenitentiaelacrymis non deletur. Hoc namque
enim accipiuma te tarnem coctam, sed cruddm. nimis grande peccalufn Synagogse propheta intuens,
6. Carneni crudairi puerb daret, qui coram perse- ait: Peccalum Judm scriplum est slylo ferreo, in ungue
cutofiuus humahilalem Christi puram assereret, et adamantino (Jerem. xvu, 1). Vel certe grande nirais
earii puer sacefdoli coqueret, quia perignem maliiiie' C coram Domino peccatum erat, quia ad peccandum
Jridaicris popHlushoc putaret, quod ejus prselali in alios pertrahebat. Quare et subditur: Quia detrahe-
mentis suoerefectione liberitcr exciperent. Venit ergo bant hominesa sacrificio Domini. Deirahebant quippe
puer sacerdotis, ct xrudam carnem petiit, quando a sacrilicio homines, quia ad conlessionem rectoe
Judaicus populiis litterce legis serviens , divinitatein fidei progredi infirraorura corda prohibebant. Et no-
Redemploris negare Udelibus suggessit. Veniehs ergb tandum quia qui detrahuntur a sacrificio homines
dicit: JVonaccipiam a te carnem coctam, sed crudam. dicuntur, quia riimirum si in fidei nostroe vera con-
Quia quem purum hominem fidelis compulit confiteri, fessione persisterent, hos divinus sermo liliorum Dei
esseDeum nec audire voluit. Cujus profectb populi appellaiione signaret. Quibus profccto per Psalmi-
importunitas ostenditur, cuni verba sacrtiega in nc- stamDominus dicit: Ego dixi diiestis, el fitii excelsi
faria exactione geminantur. Natti sequitur : Nofi omnes,vosaulemsicut hominesmoriemini(Psal.. LXXXI,
enim netipiam a te carttem coctdm, sed crudahi. Quia 6, 7). Sequilur autem :
Jesum Dorainumac Redemplorem nostfum, non Do- (Yers. 18.) Samuel autem erat minister in con-
minum et hominem, sed purum tantum hominem spectu Domini, puer accinctus ephod lineo.
audire valde desidefavit. Sed quos quasi imperfectbs 9. Subtilior quam lanea vestis linea esse cogno-
in carne tentavit, perfectos reperit. Nam qui divini- ][)scitur. Apte autem Samuel tineo ephod indutus a.sse-
tatem Redemptoris negare compulsi sunt, non soium ritur, per quem sacerdotum ordb electus ex gentibus
Redemptorera noluerunt negare, sed compulsores desigrialur. Nam in cbmparatione legalis vitoe nova
suos curabanl ad vitam trahere. Unde el sequitur : Evangelii cbriversatio lini subtilitas est. Ibi eiiitn
(Vers. 16.) Dicebatque illi immolans : Incendatur aliqiiid animale prscceptum est, ibi oranis malediciiur
primum juxta moreni Itodie adeps, et iolie tibi quan- a qiio serniria propaginis in Sion nulla relinquuntur.
tttm desideral ahima iua. In Novo autem Testamento, quia subliliora sunt om-
7. A bestiali siquidem appetitu cruda postulantem nia, quisquis ejus prseceplis utitur, velut delicatiori
avertere nititur, qui ei ad libilum cocta pollicetur. lini veste decoralur : ibi quippe connubii abstiuentia
Quasi mate esurientibris Judseis sancta Ecclesia re- daranatur, hic miris laudibus colituf; illic sacefdotes
sponsumprcebeat, et pro humanitate simplici, quaiu camaliter generant, hic fructum spiritalis propaginis
a Gilot. et Vatic., Domino eo c Guss.., ex offenso tantm adtnirationis signo.
qui cwcus fuerat d ln Vulg.j retialtebant.
nattts.
b Iidem,et quta.
95 SANCTIGREGORII MAGNI 9«
lanto copiosius afferunt, quanto etiam per conjugale A 13. In tribus filiis perfectiores quique sancta?.Ec-
bonum pudicitrae detrimenta sentire non possunt. clesiae designati sunt, qui pro fide Trinitaiis forlia
Bene autem dum Samuelis vestis exponitur linea semper egisse cognoscuntur. Sed si solos perfectos
fuisse perbibetur, ut novi sacerdolii gloriam aperte sancta Ecclesia gigneret, noslra inlirmitas ad eeternsc
osteuderet, quod novsepudicitiacnitoribussplenderet. viloepraemiapervenire non posset. Robur ergo filio-
Sed duin in conspectu Dominiesse minister Samuel rum duarum filiarum fragilitas sequitur, quia sancta
dicitur, ephod tineo accinclus memoratur, quia di- Ecclesia elsi contra superbientem hostem humani
vina obsequia tunc bene.exhibentur, cum exhibentis generis fortes prolulit, tamen ad ceternte patriae
persona camalis voluptatis sordibus non fcedatur; et gaudia eliam infirma ejus membra per duo charitatis
acceptum Deo tunc.est munus ministerii, cum per praecepta perducuntur. Et quia in inchoalionis suce
sanctseconversationismunditiam Deo placila est per- iniliis non semper mansit quisquis eo tempore eru-
sona ministri. Et quia inter primordia novitatis suae diri ad sacerdotale ministeriumcoeperat, sequitur :
proliciebat, adhuc sequitur: (Vers. 21.) El magnificatus est puer Samuel m
(Vers. 19.) Et tunicam parvam (aciebat ei mater conspectuDomini.
sua, quam afferebat ei, cum ascendebatcum viro suo, 14. Quo in loco valde notandum cst quod puer
ut immotaret Dominohostiamsolemnem. B Samuel dicilur et magnificatus. Sed et cum magnifi-
10. Sanclae Ecclesiae hostiara immolare est per catus asseritur, hoc virtutis suce prseconiumnon in
eloquia procdicationis auditorum suorum corda in conspectu honiinuin, sed in conspectu Dominihabere
amorem conditoris accendere. Tunc itaque Samueli perhibetur. Cur ergo puer, a nisi quia ad perfectionis
parva vestis delata perhibetur, quia dum adhuc per erat celsitudinemsublimatus? Puer itaque et magni-
novitatis suaeiucrementa proliceret, ab Ecclesia apla ficatus in conspeclu Domini Samuel dicitur, quia
suse parvitati accepit monumenta justitiee, cujus novus ordo praedicatorum, etsi ad maguae conversa-
splendore radiaret. Sequitur : tionis celsitudinem pervenit, hurailitatis suac virlu-
(Vers. 20.) Et benedixit Heli Heicanm, et uxori tem non perdidit. Magniflcariquippe ante Deura non
sum, dicens: Reddat tibi Dominussemende muliere prodesset, si puer esse desisterct, quia amissa humi-
hac, pro (emorequodcommendastiDomino. litate, placere omnipolenti Deo de conversationis
11. Quia in persona Heli sacerdotis etiam boni altitudine non valeret. Denique magnificatijam fue-
doctores populi veteris designantur, Helcanae et rant, qui in noinine Jesu ab obsessis dsemoniaejicie-
oxori ejus benedixisse cognoscitur, quia nimirum bant; sed quia pueritise suaebonum perdidcrant, hos
eorumdem veterum doctorum ordo Christi et sanctoe veritas arguit, dicens : VidebamSatanam, quasi ful-
Ecclesisespiritalem copulam proevidit, et eoruiu ele- Q gur de cmlo cadentem (Luc. x, 18). Hinc ilerum de-
ctorum prolem futuram coelo dignara,cum devotione mintians, ait: IVisiconversierilis, et e/ficiamini sicut
prseJicavit. Quod quamvis longe anle actum fuerit, parvuli, non intrabilts in regnum cmlorum (Matth.
tamen tunc se eis sic benedixisse innotuit, cum, re- xvni, 3). Quia ergo novorum procdicatorum vita et
vclata jam nostroeredemptionis graiia, credere unus- sublimisestmerilo, el plana per humilitatem, Samuel
quisque Mdelis poterat, quia lot bona 70 patres apte magnilicatus et puer asseritur. Et quia ex utro-
nostri veteres de hac renovatione prsccinebant. Et que valde accepli Deo sunt, magnificatus non sira-
ut ordo quo fiebat agnoscatur, subjunctum esl: pliciter. sed in conspeclu Doraini fuisse perhibetur.
(Vers. 20.) Et abierunt in locumsuum. Sequitur:
12. ln locum suum cum viro suo sanclseEcclesioe (Vers. 22.) Heli autem erat senex valde, et audivit
abire, est vitocactivoc molestias interdum fugere, et omniaqum (aciebant filii sui in universoIsraet, et quo-
supemoe vitccgaudiis per confemplationem vacare. modo dormiebant cum mutieribus qum observabantaft
Puerum quippe ad horara reliqueral mater illa, quoc ostium tabernaculi.
dicebat: Cupxodissolviel essecum Christo (Philip. I, 15. In persona Heli non solum velus sacerdotium,
23). Si cum puero erat, quando eumdem egregium sedetiam antiquorumpatrum doctriiioefigurantur,71
doclorera usque ad tertium ccelumvis amoris extu- D quia exhocJquod spirilali dignilate praefuit,hoc sus-
lerat (// Cor. xn, 2-4)? Si lunc erat cum puero, cepit officii, ut salutari prccdicationc instrueret pro
quando in paradiso exceptus, verba quaenon licel, quibus placabiles hoslias Domino offerret. Quid est
homini loqui audiebat, et in locum suum rapiebatur, ergo quod Heli senex asserilur, nisi quia in repro-
quia ostendil, dicens : Non habemus hic manenten, borura Judoeorumcordibus vis infirmatur ccelestiiini
civilatem, sed (uturam inquirimus (Hebr. xm, 14) ? maiidatorurii?Juvenis quidem fuit Heli quandiu sacra
Sed quoe cum viro abibat in locum suum, reverti Scriptura in electis Synagogoevimmagnceauctoritatis
hanc materna viscera cogebant adlilium. Nam loque- obtinuit, quia videlicet promissionesventuri Redem-
balur et dicebat: In carne manere est mihi necessa• ptoris acceperat, et eum cum magno desiderio ex-
rium proptervos (Philip. i, 24). Sequitur : spectabat. Tunc ergo Heli senuit, quando Judaea
(Vers. 21.) Visitavit ergo DominusAnnam, et con- devotionem observaiiiLcproraissionisamisit, ut desi
cepit, et peperit ires filios et duas filias. deratum a palribus suis Rederaplorem coram sc
« Forte addendum et magnificalus; quaeenim in pertiuent quam ad aliud, puer.
explicatione subjiciunlur polius ad hoc rocmbrura
97 1N PRIMUMREGUM EXPOSITIONES. — LIB. II. 98
miraculis se probantem cerneret, et omnino coecain A nocte obruti, per Heliam tamen sunt in fine mundi
tanta ejus luce de veritatis prsesentia dubitaret. ad fidem Redemptoris excitandi (Matth. xvn, H).'
Valde etiam fuisse senex dicitur, ut profecto omnis Sequitur:
vis fidei in Synagoga emarcuisse doceatur. Vere au- (Vers. 25.) Et aitad eos: Quare facitis res hujus-
tem dicimus quia si valde senex erat Heli, omnino- modi, quas ego audio res pessimasab omni populo?
oVbilisvivebat. Qnid enim tunc erat seni Scripturae 17. Ecce senex erat Heli, et acuta loquebalur,
vivcre, nisi debilem valde aspirationem fidei Syna- quia virtus sacri eloquii, etsi in reproborum corde
gogajministrare ? Senex quidem valde esse et vivere deficit, tamen coram recte intelligentibus, Judceorum
poterat, cum Judeeorum corda nutabant ut Dominum culpas subliliter exquirit. Districte enim discutiens,
Jesum nec Redemptorem verum esse crederent, nec dicit: Quare facitis res hujuscemodi,quas ego audio
quasi blaspliemumaperte damnarent. Hujus riamque res pessimas ab omni populo? Sed qui exquirens in-
senectutis debilitatem evangelista Joannes ostendit, terrogat Quare facitis ? profecto ostendit eOs impin-
dicens : Alii dicebant, quia bonus est, alii vero, non, gere noclem haeresis sine discretione rationis. Ipsos
sed seducitturbas (Joan. vu, 12). Hinc Judoeiipsi cal- autem fecisse res pessimas, quas audiebat, dicit, et
liditatis suoeversutiam prbferentes, dicunt: Usquequo ipsas res pessimas ab omni populo esse asserit. Quid
animas nostras tottis? si tu es Christus, dic nobis palam B esl hoc, nisi quia universilas Judaici popufi in hoere-
(Ibid. x, 24). Hinc item dicunt: Magisler, volumusa sum profunda corruerat ? Sed ipsius ruinae causa re-
te signumvidere (Matth. xii, 38). ; probi sacerdotes erant. Unde et Oseas prophetans,
16. Sed Heli valde senex audivit omnia quae facie- ait: Causa ruinm populi sacerddtesmali (Osee v, 1).
bant iilii sui universo Israeli. Audivit certe hsec, quia Nam ideo subjectus poputus cecidit, quia ruentes
novit. Quod autem " eognovimus, inlra aulas meuio- prselalos studuit imitari. Cum ergo dicit: quas ego
rise clausum tenemus. Consulta vero sacra eloquia, audio res pessimasab omni populo, ipsse res a populo
intra se omnem Judoeorurapcrfidiam scriptam foris agi debent intelligi, non rcferri. Quodtale est, ac si
proferunt, et velut diu servatam memoriter osten- dicat: Res pessimas, quas tteri ab omni populo au-
dunt. Hujus profecto auditus notitiam Amos, velut dio, quare facitis? Unde et stalim quid dixerit aper-
Heli ascribens, ait: Non faciet Dominusverbumsuper tius insinuans, ait:
terram, quod non revelaverit servis suis prophelit (Vers. 24.) Nolite, filii; non est bona fama, quam
(Amos III, 7). Hinc Habacuc Deo unigenito confite- ego audto de vobis, ut transgredi faciatis poputum
tur, dicens : Domine, audivi auditum tuum, et timui; Domini.
consideravi opera tua, et expavi; in medioduorum ani- 18. In quo autem populus Domini mandata trans-
makum innotesceris (Hab. m, 1, ex inlerpret. LXX). C grederetur, si ipsi dofmirent eum mulieribus ? Sed
Veteribus quippe Synagogsedoctoribus filiorum•>sce- quia hoc in figura contingebat illis, hoc profecto,
lera audire, preecognoscere est. Sed quid prsecogno- quod dominicce Incarnationis tempore debebat fieri
verit, exponit, quia dicit: Omnia, qum faciebant filU prsesignabat. Nam quando sacerdoles cum mulieribtis
stti universo lsraeli, et quomododormiebant cum mu- dormiunt subditi mandata Domini transgrediuntur,
Heribus, qum observabantad ostium tabernacttli. Cum quia dum praelatihoeresumadraistionemaculantur,re-
mulieribus quippe Judaeisdormire est variis heeresi- proba subjectaeSynagogaemultitudo in eisdem fetori-
bus pollui. Beue autem ipsoe mulieres ad ostium bus mergilur. Ait ergo -..Quare facitis res hujusmodi,
tabernacul) observare referuntur. Quid enim est quas ego audio, res pessimas ab omni pOpulo7 Quod
ostium tabernaculi, nisi litlera legis spiritalis ? Judaei tale est ac si dicat: Tanto gravius delinquitis, quanto
aulem dum sacram Scripturam juxta litteram solain foediusuniversura populum vestro crimine maculatis.
intelligunt, ibi hcereses statuerunt, unde ad secretui» Simile etiam aliquid per prophelam dicitur: A Dan,
verse Udei inlrare potuere. Nam sicut per ostium ad inquit, auditus est (remitus curruum el equorum
ejut
interiora tabernaculi, itaper litteram sacracScripturse (Jerem. vm, 16). In quo nimirum loco uou esl intelli-
ad spiritalem intralur cognitionem Redemptorls. gendum quod a Dan audkura sonitum referat, sed
Quia ergo per observantiam litterse Judcea decipitur, D quod ipse curribus, et equis sseviens, eumdem soni-
mulieres ad ostium, non intra tabernaculum, obser- tum qui audiatur agat. Quo in loco hoe etiam notan-
vare referuntur. Et quia in omnibus Scripturis Judaei dum est, quia qui res pessimas ab omni populo se
Redemptori nostro coutradicunt, nou una mulier audisseretulit, mansuetse aflectionisverba subjunxit,
fuisse dicitur, sed ptures. Haecquidem sibi filii Heli. dicens : Notite, filii; non est bona fama quam audio
faciunt, quia juxta prophetae vocem : Anbna, qum' de vobis, ut transgredi faciatis populum Domini. Et
peccaverit, ipsa morietur" (Ezech. xvin, 4, 20);sed , acute quidem reprehendit Heli, et mansuete admo-
universo Israeti ea facere dicuntur, quia dum in erro- nuit, quia Scriptura patrum veterum et errorem
iis sui noctepraelati intereunt, caliginis suceminofes Judaici populi denunlians, increpat, et ab ejusdera
caecitateinvolvuntur. Cum mulieribus ergo 72 frfiii ' erroris sui nocte, benigno affectu, ad veraeiidei diem
Heli dormiunt, quia reprobi Judoeihceresum suarnmi vocat. Filios quidem eos appellat, ut se debere esse
admistione usque in mundi finera polluuntur. Dor- hseredes paternce promissionrs agnoscant; el tanto
miunt etiam, quia etsi gravlssima suut i?yrorissuii devotius mundi Salyatorem recipiant, quanto pro-
* Al., cocjnoscimus. b Omitlitur scelerd in Guss.
99 SANGTIGREGORHMAGNI 100
missionemejus fuisse factam pattibus non ignorant. A asseritur dum a Piopheta flagitatur : Domine,inquit,
fced etde peccati audacia eos revocare gestiens, libera animam meam, misericors.etjustus Deusnoster
tatiooera subiuhgit, diceus.: (Psal. cxiv, 5). Per misericordiam vero cpittveisio-
ei nem peccatorum exspectat; per justitiam non con-
(Vers. 25.) Si peccaverit vir in virum, pqcari
potest Deus;» autem in D,eumpeccaverit,quis orabit versps damnat. Per raisericordiam converti vult pec-
catores et vivere, sed per ju&titiameos qui converti
pro eOn
ia. Vir in virum peccare est homo in hominem noluer.unt vult punire; niisericorditer non salvatnisi
perversa agere. Quid est ergo quod dicit: Pacari ei volens, per justitiam nolens damnat. Dum ergo occi-
73 potesADeu.*» nisi quia talia peccata levia eran.t in derp velle dicitur, peccatorum impielas maxinia et
iUorumcoropiarationequce Judsei coramittere in Dei ineraendabilis ostemlitur, quae-voluntajie diviux ju-
Fiiium cogitabanl? Ia Peum quippe peccabaut, quia stitiac exsecutione puniatur. Sic utique el piissimos
otim quera moliebantur accidere Deuni se esse aper- saecuiariuin negotiorum judices agere videuius, qui
lissima miraculoium luce raoBstta.veral,.Hoc quippe vellent ut nemo delinqueret, ut ipsi punire neminem
per semetipsum Dominus ostendit, dicens: Si opera debefent; sed.dum ab iniquis audacter scelera com-
»(m fecissem in eis, qumnemo atius (ecit, peccatum mittuotur^ voluntarie eos puniunt, quos libeiitius
rton liabereui(Joan. xv, 24). Et ut ostenderet impla-1B non coniBiisissepunienda voluerunt. Quo contra illud
cabilila.temPei Patris, subjungit dieen3: Nunc outem hoc in loco cernkur, quia non dicit; Quia corrigen-
excusationemnon habent de peccalo suo, qim viderunt tis patris vocem audire 74 noluerunt, sed : Non
el oderum me,e( P.alremmeum(Ibid.). Tale est ergo, audiere, quia voluit eos Dominus occidere. Sed qui
ac si dicat: Cujus prece illud peccalu,ni indulgetur, divini examinis eequitatemrecte considerat, intercsse
quotl in ipsum indultorem cqmmiltitur: quis pro eo nibil putat an occidatur aliquis, an illo in scelere di-
oranipoleritem.Patrem obsecrat, qui cocetemumUoi- mittaXurinquo aelerna reprotoationeperimatur. Tale
genilum in roortem damnat? Nihil enira apertius est ac sj dicat: Tanta fuit magnitudo culpse, ut et
diceret, si fateretur, dicenss Hic, quem velut purum couvcrsionis monumenla susciperent, e* a mortis
honiinera persequimiui; etiam Deuscst. Ratiqnisergo1 suse Coveasurgere nequaquam possent'; et qui irae
lex exigit ut qui conditorera persequitur venia defrau- Dei pelagus biberant, in damnationis suoecuniulum
detur. Sed a ducit divina pielas dislrictipnem ratio- haberenlnon s»Ium posnam coramissi sceleris, sed
uis; legis enim cequitateraostendit, sed prolatae as- etiaiu additam vindictara contemptse prsedicationis.
serlionis b \ujorem in proraulgati juris exsecutione! Sed cur hoc de prcelerito miramur, quod DUUC usque
nori teuuit. ^Equitatis eniin rigore decretum est utI fieri cernimus : Heli videlicet monenteiu frlios con-
ad indulgenliajobtenlum nullaprecepertingeret;sed l.C ( teranentes, Dominumoccidere volentem? Quid enim
iiuibus otati.0 hproinis nulla suffecit, pietas Redem-• saora Scriptura quotidie Judcsisaliud quam caliginem
ptoris non defuil. Omnis bomo qui pro transgcessio- sui erroris iusinuat? Non equidem sic per latentes et
nibus ore» lollitur; sed quibus homo 9uffieienserati spiritales intellectus Redemptorem praedicat, ut ejus
nullus, ipse Deus homo factus eat iaiercessor puis. kcaraationem, nativitatem, passionem, resurrec-
Nam in cruce suspeusus oravit, dicens; Paler, di- tioaem, et ad coelos ascensionem non patenter os-
mitle itlis, qnia nesciunl quid faciunt (Luc. xxu, 34). teudat, Nec ipsi tam irrationabiles sunt, ut tam ex-
Pacatus est ergo Deus iis qui in Deum peccaverunt,, cellentia bona Redemptori conveniTe non videant;
non aliena prece, sed sua. Sed pacalns est Deus noni sed tamen caDcisunt, ut promissa patribus suis signa
oranibus, sed quibusdam. Quidam,uamque persecu- in Redemptorem efftilsisaeaudiant, et von credaxit.
tpres Domini pracdicantibus aposlolis conversi sunt,, Cseciergo sunt« non modo videndo promissa, sed
ceeteri vero periere. De isiis euim Lucas meminit,, non credendoexhibita. Cur vocem Scripturaemohen-
dicens: Faclus est numerus eorum quiuque milliai tis non audiunt, nisi quia eos Dominus occidere vult?
(Act. iv, 4). De reprobis vero subjungitur : Nec miruni tainen , si ejus judicio pereunl, cujus
(Vers.25.) Ei non audierunt vocempatris sui,-quiai Unigenitui»occidere. lnlimacenim oeiuitatis distric-
voluit Dominut occidereeos. ] tione cunt Judoeorum populo agitur, ut monita viice
D
20. Perprophelam Dominusdenualians, ait: Noto) quotidie , Scripturis loquentibus, audiant, et ipsi
mortem peccatoris, sed ut convertatur«t vivat (Ezech. Scripturis monentibus nequaquam credant. Sed, rc-
xvin, 23; et xxxm, 11). Quomodo ergo ei competitt pulsa Judseorumperfidia, quibus siiccessibussancto-
velle occidere peecatorera, et mortem peccatoriss rum praedicatorumordo potiatur in genlibus exponit,
uolle ? Sed in preefatotestimonio sequitur unde veri- dicens :
las agnoscatiir ; art cnim : Sed ut convertaturet vi-
vat. Quie»ira peccatorem vult vivere ut convertatur,' (Vers. 26.) Puer aulemSamuei pr^fifiebat atque
et tam Deo quam hominibus..
si hunc inconverlibrlem divina praescientia noscit, crescebat, placebal
occidit. Vult ergo Dominus eccidere , sed eos quosg 21. Proficiebat quidem lucro praedicatlonis, crcs
cebat Bumero minislrorum. Nam de peofecUi ejus
praenoscit converti nolle. Misericors enhn et justus5
0 Fonte legeadum devkit, vel vicit, licel ia oranj-• cutionenon lenuit.
bus Ediiis lcgaiur ducit. e Foriasse iegeiuluin nsn mado npn vtdendo pro
11Gilot. et Valic, vigorein pnmulgati juris exse- missa.
m IN PRIMUMREGCM EXPOSITIONES, — LIB. II, 1Q2
»
A.postolus gloriatur, dicens : A Jerusalem usque U- A judicii districtio quam mira oequitatis,dispositionc
lyricurn,repfeft Evangelium Chr.isti (Rom. xv, 19). illata sit demonstratur. Prius enimcollata Heli dona
Crescendi quoque modum Lueas meminit,, dicens : uumerantur, ut dum tam benignus dator omniyutens,
Crescente numero discipulorum, factum est twrww Deus ostenditur,, coftlemptorem suum quam juste fe-
Grmcorumadversus Hebrmas, eo quod despicerentur riat cognoscatur. Revelaturo se doiuiu patris ejus
in ministeriovidum eorum (Act.vi. 1). Et paylo post: asseruit, ut ignorantice excusationem habere non
Elegerunt, inquit, Stephanum plenum fide et Spiritu possil. Eamdem verp suce revelationis cognitioncm
sanclo , et Procorum , et reliquos(Ibid., 5). Hos sla- se ei in iEgypto exhibuisse edocet, ut se ei suis me-
tuere ante conspectumapostolorum , et orantes impo-. ritis Heli pbtinuisse nequaquam putet. Quasi aperte
suerunt eis .manus. Item de profeclu isto novorum.. dicat: Ulic me ei cognoscendura praebui, ubi mei
proedicalorumscriptum est: In omnem tetram exivit oblivisci poterat, reminisci nesciebat. Et ne ipsa ce-
sonus eorum, et in fines orbis ierm verba eorumtPsal. gniiioiiis divinas doaa reproJio parva fortasse vide-
xviu, 5). rentur, de cteleris tribubus Israel ad eulracn sacer-
22. Sed subtiliter est intuendura quoa dicitur : dotii assumptus asseritur. Quasi dicat : Eis eum
Placebat tam Deo quam hominibus. Horainibus placet proetuli,quibus non superior, sed oequaiisluit.
doctor cum se subditis venerabileiu et bonis moribus
25. Notandum vero est qubd in oflicio ipsius sa-
omaturn prcebet: Deo autem placet cum de bona
cerdotii tria denotantur. 17*ascinderel, inquit, ad
conversalione inaniter gloriari refugit, et solius Dei altare meum et adoleret
, mihi incensum, el portaret
laudem promereri conpupiscit. Dicit ergp; Piaeebat
coram me. Quid vero in hoc altari, nisi ille la-
tam Deo quam hominibus, quia nonnulli praedicalores ephod
pis ostenditur, quem patriarcha Jacob ~in titulum
praetextum sanctitatis praeferunt, quam non habent. Et quis lapis iste alius nisi
Hi ergo, quia etsi hominibus placent, Deo displicent, erexit(6'en. xxviu, 18)?
ille exprimitur quem Paulus in laude fidelium prav
in typo novi et electi praedicatoris de Samuele nunc
dicens : Mdificuii super (undamentum aposto-
dicitur : Placebat tam Deo quam hominibus. Yenera-. drcat,
lorum et prophetarum, ipso summo angulari lapide
biles quiJem se exhiberit sulidilis, et Deo offevuut.
Chrisio Jesu (Ephes. u, 20)? Pater ergo Heli ideo iii
puritatem intentionis. Hominibus quideru. plaeere, sacerdotium electus a Domino
est, ut ad altare as-
studuerat, qui dicebat: Cltristi bonus odor summ \n_. ordo dbctorura Veteruni ad hoc sub-
omniloco (II Cor. n, 15), Et itera : Omnia. omiiiias, cenderet, quia
ut jectb sibi populo prafuit, ut humani generis repara-
factussum, 'J$omhes[acerem.saJlvQs(ICor,.ix,%&)* tiouem in
Hominibus etiam placere auditores suo3 docebat, Redemptoris adventu futuram praidicaret.
dicens : Sine offensjoneestoleJudmiset gentibus, si-. • Et fcicensum adolevit, quia ei qiieni futurum Re-
auditorum
cut et ego omnibus per omnia placeo, noa qumrens, deraptorem praedicat, per desiderium
corda conjunxit. Ephbd quoqiie portavit, quia desi-
quod mihiulile est, sed quod muliis (I Cor. x, 32,33)., derio tantoe
Sed qui sehominibus placuisse insiuuaverut, purita- exspectationis dignoe conversationis or-
tem cordis commendat, dicens: Gloria nostra hmc. naiuni praebuit. Adoleret utique inCensum, et ephod
non si auditorum corda ih desiderium ven-
est, testimonium conscienlimnostrm (11 C_or*i,12). tufi portaret,
PLACEBAT tam Deo quxtmhominibus.Qui novus ordo Redemptoris accehderet, a quo ipse foedaecon-
versationis incequalitate diffefret. Et quia omnipotens
pwdicatorum venerabilem se suis auditoribus adimi- et non praetextum quaere-
tationem foris preebuH, et intus acceptum Deo per Deiis veritatem religionis,
batcbram se, et non corarn populo, 76 cpliod se
innocentiam voluntatis. Sequitur :
ei pbrtare praecepisse perhibuit. Coram Domino qui-
(Vers. 27.) Venit.vir Deiad HelL
dem ephod porlare est de vitce inribcentia sblius di-
23. Quid per hunc virum Dei, nisi sanctorum vinae bonilalis retributionem quoerere. Aperte aulem
apostolorum ille coetus venerandus exprimitur ? Qui ista contra Heli pef imprbperium dicuntur. Ad altare
certe vir Dei dicitur, pro exeeltentia sanctilatis, quia
quippe non ascendit qul sacerdotium illud, quod
cidmen ord.inis, quod in universi orbis prsetatione manifestaloe veritatis teuipore Synagogoe preeluit,
conscenderat, aequalisublimitate virtutis disponebat. D eum qui tanta signorum magnitudine Redemptor
Qui profecto ad HeB lunc vemt, quando ad annun- humani generis claruit, Subjectfs plebibus nequa-
tiandara repujsienem Synagogce ejus' pOBtificibus quarn prcedicavit. Et incensum Deo non adolevit,
accessil. Scquitur : quia in pefsecutionem ejus populum, et non in amo-
(Vers. VI, 28.) Et ait ad eum : Nunquid non aperie rem concitavit. Ephod etiam coram Domiiio porlare
revelatus sum domui putrh tui, cum esset itt jEtjypto coritempsit, quia nulla religionis veritate resplenduit.
in domo.Phataonis, el etegi eum ex-omnibus tribubus Na;n etsi nonniilfa honestatis insignia praeferebat
Israel mihi sacerdotem, ut ascenderet ad allare meum, ornatus ille vitoe, ex
proetextii fallaciaeerat, non ex
et adolerelmihi incensum, etportaret epkodCoramme, intentione charitatis. Unde et hoc ipsnm in eis Do-
et dedi dmui putris tui cuncla de sacrificiis fitiorum minus reprehendit, dicens :' VOBvobis, Scribm et
Israelt Pltarismi, quia similes estis sepulcris ieaW.atis, qfice
24. Quia divmo judieio Judeea repelHlnr, ipsius (oris videnlur hominibusspeciosa; inlus autem ptena

o AdditurPaulus in Gilot. et Vatic.

103 SANCTlGREGORIIMAGNl «II
suni ossibusmortuorum (Matth. xxm, 27). Sed cui A 28. Quibus nimirum verbis arguere maiorem ordi-
t.ini mulla et spirilalia praebuit, minus contulisse nem doctorum videtur, qui idcirco in Redemptoris
videretur, nisi etiam temporalia exhiberet. Unde et morte consensit, quod oblationum veterum lucra
subdilur : Et dedidomui patris lui cuncta de sacrifi- amittere formidavil. Undeet inito consilio cum Pha-
ciis filiorumItraet. Quasi ei aoerta objeclione reou- risseis, dicebant: Quid (acimus,quiu hic homomttlla
tet [Forte repetaf], dicens : In nullo ei defui; spiri- signa(acit? Si dimittimuseumsic, omnescredentin eitm,
tualis honoris potestalisque culmina praebui, et ad et venientRomani, et tottent nostrum locumet genkm
teraporales usus lerrenae abundantix copiam miiii- (Joan. xi, 47, 48). El iterum : Videte quia nihil
stravi. Sed qui tam rationabifiter coilala dona enu- proficimus; eccemundus totus posl eum vadit (Ibid.
raerat, audiaihus jam transgressionis ejus audaciam xn, 19). Ideo igilur filios honoravit, ut comederent,
qua instantia discussionisexquirat. Nam sequitur: quia a praedicationisintentioneconticuit, ne duni vcri-
(Vers. 29.) Quare calce abjicitis viclimammeam, et tatem novoeoblalionis assereret, habere ulterius ad
munera mea, qumprmcepiut offerrenturin tempto? voluplatis suoeluxuriamvetera non valeret. Quia ergo
26. Quare enim non dicit judex, nisi qui instanler magnitudinem qualitatemque reatus exposuit, videa-
discuiit. Et qui calce repulisse viclimam Dei et rau- mus jam quanta oequitate exarainis raodum insinuet
nera reprehendilur, ei injuriara siue consiliorationis jj ultionis. Nam subdens ait :
fecisse a judicatur. Notandum vero est quia plurali (Yers. 30.) Propterea ait Domintts Deus Israel:
numero dicit : Quare calce abjecistis victimammeam, Loquens loculus sum, ut domus lua el domus patris
ul noiLlantum ad Heli, sed ad filios quod dicitur per- tui ministraret in conspectu meo, amodo ei usquein
linere videalur. Fera quippe animalia solent sibi sempiternum.Nunc autem absit hoc a me.
adheereniia calce repellere. Quje enim fidelibus victi- 29. Quasi aperta congruaque senterttia fenens,
maealisefuerunt, 'quam Redemptoris sui laudibus in- dicat : Tu fltiostuos honorasti, ut omnis sacrificii
sistere, Cbristum Jesum pro salute mundi in roortem primilias ederetis; sed ideo vobis primitiarum jura
Dccubuisseproedicare,et resurgendo humani generis auferuntur, quia indigne honorati sunt. Quid enim
vitam reparasse? Et quacalia eorum munera erant, est dicere : Absit a me ut domustua ministretin con-
nisi pro tanlis sibi collalis beneficiis gratiarum ac- spectu meo, nisi : ab illo vos dejicio culmine cui
liones omnipotenti Deo incessanter offerre? Quae pnmiliarum jura debebantur ? Mira igitur ocquitatis
profecto Heli fiiii calce repulerunt, quia in repulsione exsecutione comprehcnsus est, qui unde prirailiarum
novse praedicationis,non consilium rationis per sacra esum inhianter appetiit, inde a primitiarum perce-
eloquia secuti sunt, sed impetum ierilatis. Ab irra- plione jejunavit. Nam Redemptorera inori pertulit,
lionabili namque scevitiaad rationalis cor.silii inten- Q ne sacerdotalia lucra perderet, sed ille de triumpho
tionem eos Veritas revocare cupiebat, dicens: Scru- morlis accepil, unde sacrificii veleris emoluraenta
lamini Scripturas, quia vosin ipsis putatis vilammter- destruxit. Dicit autem : Loquens tocutus sum, ut do-
nam habere; et illm teslimonium perhibent de me mus lua, et patris tui ministraret in conspeclumeo;
(Joan. v, 39). Unde et hic quoque dicitur : Qum nunc autem absil hoc a me. Quasi vcrbis apertioribus
prwcepiut offerenlurin tempto. In lege namque, psal- dicat : Ut in tanto culmine dignitatis stares, te fre-
rois, el propuelis scriptum de passione, resurre- quenter admonui, sed modo talis non es quaiem
clione Domini, et univcrsalis Ecclesiaeslatu fuerat. esse desideravi. Quodquia in Judaici populi repro-
Calce ergo Synagogaepreepositi victimam et munera batione dicitur, de ordine novorum prsedicatorum
Doraini in templo Domini offerri jussa repulerunt, subjunctum est:
quia profecto prxdicationem sancteeEcclesiae, uon (Vers. 30.) Sed qui glorificaverit tne, glorificabo
Scriplurae sanctoeauctoritate discutere, sed solo feri- eum.
tatis suae iropetu reprobare atque abjicere conali 30. Jam quippe gioriiicantis gloriam cernimus,
sunt. Nam si praeceplaDei in sacro eloquio illuminata quia praedicaloressancloeEcclesiaemagno splendore
meiite consulerent, sanctos proedicatores,quos fero - vitoeomnipotentis Dei laudes concinunt, alque in
ciler abjecere, quasi ad se raissos divinitus recepis- nniversali orbis pnelaticyie gralulantur. Ecce jam
scnt. Sed qui lleli filios, id esl veteres doctores ini- sacerdotum vestigiisgentilitas universa substernitur,
noris ordinis, de irrationabili feritate 77 reprehen- et eos quibus se gaudet obediendosubjicere patronos
dit, ipsum etiara patrem de negligenlia arguit, di- gloriatur in ccelestibtis possidere. Glorilicanlem se
CCRS : ergo Dominus glorificat, quia a quibus devotas quo-
(Vers. 29.) Honorasti filios tuos magis quam me. tidie laudes accipit, ad universi orbis honorem sus-
27. Quasi aperle reprehendens dicat: Illi repule- tollit. An non glorificati gloria est, in terra manere,
runt, et tu repulsores honorasti. Magisquam Deuui et ccelum claudere ? Vitam communiter homines vi-
lilioshonoravit,quia dum apertaeorum opera oslensa vere, atque supernas coelorumsedes subditis aucto-
contcnineret;, lucra teraporalia iisdera providebat, ritate potestatis exhibere? Glorificabatquippe Domi-
Uude et subdit: num, qui dicebat: Tu es Christus Filius Dei vivi
(Vers. 29.) Ul comederetisprimilias omnissocrificii (Malth. xvi, 16). Sed glorilicantem se Dominus
mei. glorificavit, quia ei respondit, dicens: Ti6t dabo cla-
• Gilot. ctVatic, indkatur.
 «05 IN PRIMUM REGUM EXPOSITIONES. — LIB. II. 106
ves regni cmlorum, et quodcunque ligaveris super ter- A In universis ergo Israel prosperis semulum suum vi-
ram eril ligalum et in cmlis, et quodcunque78 zolveris det, qui in sancta Ecclesia prsedicatores veritatis fe-
super terram eril solutum et in cmlis (Ibid., 19). Sed lices aspicit, et rerum opulentia et cetsitudine digni-
de projcclis Judeeorum reprobis subdilur : tatis. Hoc etiam quod in templo videndus asseritur
(Vers. 30.) Quiautem contemnunt me erunt igno- perfectiori inlelligentia declaratur.Inomnibus quippe
biles. prosperis in templo est aemulus, quia ordo proedica-
31. Ipsi quidem contemnunt, qui nequaquam hunc torum omne quod sibi famulatur de felicilate tempo-
esse mundi Redemptorem credunt: de quibus profecto ris, incontemplatione disponit seternitatis. Sequitur:
ipsa Veritas in Evangelio queritur, dicens : Cives au- (Vers. 33.) Verumtamennon auferam penitus ex te
tem ejus oderant illum, et miserunt legationem post virum ab altari meo.
eum, dicentes: Nolumushunc regnare super nos (Luc. 79 34. Penitus namque ab altari suo virum au-
xix, 14). Sed eorum jam a ignobilitatem cernimus, ferret, si ad Qdei nostrse unitatera nullum admkte-
quia et genere et jconditione proscribuntur. Genere ret. Penitus ergo non abstulit, quia elsi reprobos
quidem ignobiles sunt, quia ab ipsa Veriiate audie- Synagogee sacerdotes repulit, plures lamen ex eis
runt : Vos ex patre diabolo estis (Joan. vm, 44). ad sui cognitionem misericorditer adduxit. Quorum
Conditione etiam ignobiles sunt, quia amissa liber- B I profeclo in apostolorum Actibus Lucas meminit, di-
tate, et regno, perpetua gentium servitute deprimun- cens : Plurima turba sacerdotum obediebat fidei (Acl.
tur. Sed poenarum ordinem clarius ostendit, dicens: vi, 7). Digni namque tanto et novo ministerio in-
(Vers. 31.) Ecce dies veninnt, el pmcidam brachium venti sunt, qui remanere cum perditis in vetustate
tuum, et brachiumdomus patris tui, ut non sit senex noluere. Sed quia non solum electos praedicatores de
in domotua. gentibus, verumetiam illos qui de Judsea credidere
32. Jani quidem sine brachio est, quia qui tem- ad torraenlura invidioeJudaicum saccrdotium habuit,
plum et tabernaculum perdidit, manum ad oblatio- sequitur :
nem sacrificii veteris non extendit. Et quia Heli, id (Vers. 33.) Sed ut deficiant oculi tui, et tabescat
est majoribus Synagogee sacerdotibus, loquebatur, anima tua.
non solum brachium ejus, sed etiam domus ejus se 35. Vel idcirco virum penitus ex eo ab altari suo
prcecidereminatur, ut profecto univcrsalem ritus ve- non abstulit, ut Heli oculi deficerent, et anima ejus
teris destructionem insinuet, et hoc quod novo tem- tabesceret, quia videlicet electos de Judaea noluit ad
pore jam factum cernimus antiquitus fuisse disposi- roinisterium novaeprsedicationis assumere, ut, remo-
tum sentiamus. Et brachium itaque ejus, et domus tis eis, culpa ad poenam reprobos teneret. Defecerunt
ejus Dominus proecidit, quia et summos Judaeoeponti- Q ( namque oculi Heli cura summum sacerdotium veri-
fices, et minores sacerdotes ab immolatione veteri tatem fidei per ora preedicatorum in auditu habuit,
penitus amovit. Unde et convenienter adjungitur: et non cognovit. Anima quoque ejus tabescit, quia
Ut non sit senex in donw tua. Senes quippe intelli- videlicet per repulsionis sueepoenam emarcuit, dum
gendi sunt sacerdotes, quorum officium, quia gravi- sancti spiritus gratiam amisit. Sequitur :
tate magnoebonestatis impendilur, a religionis pondere (Vers. 33.) Et pars magna domus titm morietur,
nulla puerili levitate vacuatur. Rrachium igitur ejus, cum ad virilem mtatempervenerit.
et doraus patris ejus ita proecisumest, ut in domo 36. jEtas virilis tempus est dominicoeIncarnationis,
sua senex non sit, quia sic veteris sacerdotii ritus quod profecto Apostolus insinuat, dicens : Quando
evanuit, ut omnino nemo remanserit, qui veteri more venit plenitudo temporis, misit Deus Filium suum (a-
immolare jam possit. Nam postquam Redemptor hu- clum ex muliere, factum sub lege, ut eos qui sub
lege
mani generis pro peccatis nostris novo sacrificii more erant redimeret, et adoplionem filiorum perciperemus
se obtulit, esse sacerdos consuetudine antiqua ces- (Gal. iv, 4, 5). Quid igitur proecepta Judcecefuerunt,
savit. Sed qui amissi sacerdotii damna sustinei, habet nisi quoedam eruditiones infantioc? Hujus ilem pue-
tormerftum majoris pcenaede dolore invidise. Quare ritioetempus idem Apostolus insinuat, dicens : Cum
et subditur: I essemusparvuli, sub elemenlis mundi hujus eramus
___)
(Vers. 32.) Et videbismmutumtuum in templo, in servientes (Ibid., 3). In virili ergo cetate mortua est,
universis prosperis Israel. quia in plenitudine temporis in mundi Redemplorem
33. Intra templum quippe semulum suum videt, sacviit, et semetipsam infidelitatis mucrone trans-
quia ipse jam fbras expulsus est. Nam quis eemuius fixit. Bene aulem non tota domus, sed pars magna
sacerdotii veteris alius est, quam ordo novorum prae- domus ejus moritura praedicitur, quia ex eis quidam
dicatorum ? Qui profecto dum velerum et electorum in Redemptorem crediderunt. Et causam majoris
patrum studia vivendo atque docendo adaequare ni- doforis adjiciens, ait:
titur, bona Heli nimirum in bono cemulaiur. Hinc (Vers. 34.) Hoc autem tibi signum, quod venturum
Paulus admonet, dicens : Bonum mmulaminiin bono esl duobttsfiliis iuis, Ophniet Phinees. ln una die mo-
omnes (Go/.iv, 18), Quse aulera Israel prospcra, nisi rienlttr ambo,
felicilates hujus transeuntis temporis intelliguntur, 37. In duobus filiisHeli geminum sacerdotii veteris
in quibus Israel secundum carnem valde Isetabalur? ordinem supra ostendimus designari. Qui cerle una
" Gilot. et Vatic. nobilitatem cernimus.
PATROL. LXXIX, 4
107 SANCTI GREGORIlMAGNl 108
die mortui sunt, quia simul in Redemptoris morte A semper ad ipsum respicit, et vitaesusc reclitudineni
convenerunt. Bene autem sacerdotum mors in si- in eo dirigit, quem per assumptam humanitalem ad
gnum moriturae domus posita memoratur, quia cum componendum electorum speciem venisse recogno-
pastores intereunt, necesse est ut ad eumdem inte- scit. Sed in caecitatissuaetenibris Judaeanon semper
ritum grex sequatur. El quia ex falsa ratione decc- deserenda est, quia per prophetam dicitur : Si (uerit
pti suni, in die mori perhibentur. De cujus falsitate numerus filiorum Israel, sicul arena maris, lamen re-
lucis beatus Job loquilur, dicens : Sic in tenebris, liquimsalvmfient,(Isai. x, 22). Hinc Paulus ail: Cw-
sirut in tuce ambutant (Job. xxiv, 17). Sed qui vetus citasex parle contigitin Israel, donecpleniludogenlittm
cxpulit, novum sacerdotium prseparavit. Unde et inlroeat, ei sic omnis lsrael salvus a fial (Rom. Xi, 25,
subdilur : 26). Hanc ergo Judaese visitationem subsequenter
(Vers. 35.) Et susciiabo mihi sacerdotem fidetem. ostendit, quia dicil :
38. Mortuis namque filiis Heli, iidelemsacerdotem (Vers. 33.) Futurum est autemut quiamque reman-
sibi Dominus suscilavit, quia exslinctis in perfidia serilin domolua, venial, ul oreturpro eo.
prselatis veteris populi, electos ad exhibendum re- 42. Tunc certe Judaea pro se orari Dominum po-
demptionis nostrae minislerium ascivit. Qui nimirum stulat, quando, collectisjara electis de gentibus, coe-
fldclis assumptus dicitur, quia vetus, cui successit, B JJ citatis suae tenebras non ignorat, cura per sacerdotes
per iufidelitatem fuit reprobatus. Et quia ea fides omnipotentis Dei ei offerri per confessionetnsanctsc
ejus sacerdotis laudibus ascribitur, quce per dile- Trinitatis appelit, quia in vetustate pristina, supcrna
ctionem operatur, ipsa dilectionis opera per sequen- promereri gaudia non praesumit, sed et fldem Re-
tia verba designanlur. Nam sequitur : demptoris, quam conversa recepit, prsedicandoetiam
80 (Vers. 35.) Quijuxta cor meumel animammeam convertendis aliis impendit. Bene etiara subdilur:
faciat. (Vers. 33.) Ut offerret nummumargenteum.
39. Hoc namque ineffabilis divina substantia si- Argento quippe eloquia divina signantur, quia
gnari per partes hoitiinis voluit, quod in se juxta per Prophelara dicitur : Eloquia Dominiigtte exanti-
lilteram intelligi non oportet. Dixit itaque: Quijuxta nata, argenlum igne probalum (Psal.xi, 7). Quod
c.ormeum, et animammeam faciat. Nonquodincorpo- proleclo argentum tunc Judsea in Dei laudibus ira-
rea et incircumscripta Dei substantia cor et animani pendil, cura aperle iidem noslram prcedicat, cui in
habeat, sed sicloquitur homini ut homo homini loqui infidelitate posila ante coniradixit. Et quia eumdeui
solet, ut per hoc quod ex verbo suo audiens homo Redemptorem, quem amando prsedicat, eliam cjin-
cognoscit, aperte sciat quid etiam velit Deus. Quod patiendo imitatur, adjungilur:
profeclo dici simplicius potuisset : Qui faciat volun- ps, (Vers. 35.) Et torlam panis.
talem meam. Et prcemiaoperis exponit, dicens : 81 43. Panis namquo nomine ille exprimilur qtii
(Vers. 35.) Et mdificaboei domum fidelem. de semetipso ait: Ego sum panis vivttsqui de cmlo
40. Qucanamque istadomus alia, nisi seterna pa- descendi (foan. vi, 51). Torta itaque panis Rcdem-
Iria inlelligilur? Quam profecto domum Dominus ptoris caro est aflecla supplic is. Hunc namque tortuni
commendans, ait : In domo patris mei mansiones panem propheta inluens, ait: Vere tanguores noslros
ttiultm sunt (Joan. x\s, 2). Sed hsee domus eedificari ipse tulit, et dolores nostros ipse portavit (Isai. LIII,
nunc dicilur, quia ex piae vitaeactiouibus preeparatur. 4). Et quia per quemdam sapientem dicilur : Si se-
Verumlamen ad eam promerendara iudignumest opus deris ad mensam polenlis,sapienter altende qumappo-
hominis, si non hoc agat gratia roisericordis Dei. nunlur tibi, quia similia oportet te prmparart ( Prov.
Bene itaque, cum domus sedificiuroponitur, Dominus XXIII,1, 2, sec. LXX), tortam panis etnummum ar-
ei eam sedificare pollicetur, quia nimirura vires hu- genteum Judoeatunc oflert, cum Redemptorera no-
manae a tanta operatione deficiunt, si non divinitusi strum aperta confessioneproedicat, et pro ejus amore,
adjuventur. Hinc Paulus ail : Deus est qui operatur quem praeiicat, sustinere tormenta a perfidis non
in me velle et perficere (Phi(ip. u, 13). Ilinc iterumi recusat. In qua nimirum imitatione passionis ct
dicit: Non est volentis,neque currentis, sed misereniisi refeciione dulcedinis quia vaide deleclatur, sequi-
esl Dei (Rom. u, 16). Hanc domum se sediticarepro- * lur:
mittebat, cum diceret : Vado parare vobis locum,et( (Vers. 35.) Dicatque dimitte me, obsecro, ad unam
ilerum veniam, et accipiam vos ad meipsum, ut ubii partem sacerdotaiem.
ego sum, et vos silis (Joan. iv, 2, 3). Quia vero vo- 44. Dimilte me, ait, quasi dicat: Noli me, quasi
cantem se gratiam ex arbilrii libertate devote secu • infamem et morte Redemptoris cruentalam, repel-
turus eral, adjungilur : lere. Unam quoque partem sacerdolaiem sibi conce-
(Vers. 35.) Et ambulabit coram Christo meocunctiss di obsecrat, quia veris sacerdotibussociari desiderat,
dkbus. ut eorum valeat admisceri gaudiis, quorum oblatio-
41. Unicuique enim electorum coram Christo am-- nes appelit, seipsam offerens, imitari. Unde et refe-
bulare est se seraper in conspectu Rederaptoris aspi- ctionis sueeexpenens desiderium, dicit:
cere, et ea quae ci accepta cognoscit operari. Vel1 (Vers. 33.) Ut eomedambucceltampanis.
ccrte coram Christo ambulat, qui in omni quod agitt Qua in re notandum est quia tortam panis in de-
» Gilot. ctVatic.,/ie<.
109 IN PRIMUMREGUMEXPOSITIONES. - LIB. II. 110
votione nblationis habitura praedicitur, et buccelfam A.oflicium sacerdotum. Filii namque sunt qui spiritua-
in appetitu comestionis. Cur ergo ad comedendum libus patribus ad eruditionem subigunlur. Qui pro-
non torta panis, sed buccella concupiscilur? Et cur fecto cum eorumdem patrum sequi consilia super-
non buccella , sed torta offerenda perhibelur? Sed biendo despieiunt, Belial filii recte nominantur, quia
quia in rotunditate buccella conficitur, rotunditas ejus, qui per superbiam de ccelo cecidit, apostatoc
autem ipsa quodam modo nec principio, nec iine spiritus imitatores fiunt. Qui certe tanto delerius
dignoscitur, recte per panis buccellam Redemptoris Dominum nesciunt, quanto ejus sibi cognitionem
aelernitas designatur. Torta igitur panis a nobis of- arroganiius ascribunt. Eo namque agitur ut quod
ferri, et non buccella potest, quia qui passionem scire debent periculosius nesciant, quo id quod sc
dominicam imitari moriendo, sive carnem affligendo, scire existimanl nescientes discere non curanl. Et
possuraus, aeternitatem in nobis, quam prsesentemus quia invisibilem conditorem amare nequeunt, quem
cjus conspectui, non habemus. Et buccella nobis in ignorant, in appetitu visibilium ipsa quae sibi usur-
perfeclione desiderii esse, non lorta panis, debet, pant Dci ministeria dissipant. Unde et ii qui ignorare
Dominum sacerdotes relati sunt, et sacerdotum quo-
quia qui humani geDeris Redemptorem compatiendo
officium ad populum nescire perhibentur.
temporaliter sequimur, in superna patria non morta- que
lem jam, nec palientem, sedoeternum atiueregnan- B 2. Et ut reprehensionis ejus causas aperiat, ad
tem possidcre desideramus. Eam igitur quam offerre omnem immolantem ignorantis sacerdotis puer cum
torlam panis desiderat dicit : Ut comedumbuccellam tridente fuscinula venire meraoratur, et crudam car-
panis, quia conversi de JudseaRedemptorem nostrum nem violenler exigere. Quibus profecto verbis in
in oeternitate refectionis possidere desiderant, cujus aviditate suse rapacitatis tres gulse species nolantur.
passionem imitati hic sunt ad slrenuitatem militiae, Nam is cujus puer, antequam coquerentur carnes,
non ad proemiumretributionis. ad inferendam pro eis violentiam veniebat, legiti-
raam refeclionis horam sustinere non poterat; et cui
CAPUT III. carnes quoerebanlur, simplicibus cibis uti nesciebat
1. Haecde sacra historia typica explanatione per- et quia, coctam renuens, crudam carnem exigebat,
currimus, ut in eisdem sacrae hisloriaeverbis moralis communi prseparatione eamdem carnem edere fasti-
intelligentiae aliquid perquiramus. Itaque puer Sa- diebat. Vcrum cum sacerdotum voluptati servierit
niuel in conspectu Domini minisler asseritur; quod perversitas famulorum, quid est quod npn ipsorum
lamen ministerium non absolute , sed ante faciem sacerdolum, sed puerorum peccatum grande nimis,
Heli Domino exhiberi memoratur. His igitur verbis etiam coram Domino, fuisse memoratur ? Sed eisdem
non ostendilur perfectio ministerii, sed humililatis. G verbis sacerdotum culpa raajor ostenditur; nara qui
Facies namque Heli uniuscujusque instiluloris ratio rainorum peccatum grande nimis coram Domino
est arbitrii. Illi namque ante praeceptoris sui faciem fuisse asserit, majorum inquitatem in quem damna-
Doininoministrat, qui in exhibitione ministerii sui tionis cumulum excrevisse cognovit. Quee lainen
proprii arbitrii rationem non sequitur, qui eo operis magnitudo reatus asseritur, non solum pro appe-
itinere graditur quod ei magistri sui cognitione prae- titu illiciteecomestionis, sed etiam pro violentia ra-
videtur. Nam perfecti quique viri, et docibiles Dei pacitatis.
(Joan. vi, 45; Isai. LIV,13), ministri quidem in con- 3. Sed ad electi pueri narrationem divinus sermo
spectu Domini sunt, sed ante faciem hominis mini- regredilur, ut in eo, non quod reprobandum, sed
stri ejus non sunt, quia ipsa eos intus dlvinitas <ru- quod imitandura est, attentius consideremus.
Itaque
dit qualiter foris etiam vita et moribus ac doctrina ephod lineo accinctus , et in eonspectu Domiui esse
disponanlur; uude et preecursori Redemptoris 82 perhibetur. Quid ergo in epliod lineo nisi continen-
paterni oraculi laude promittitur : Tu quidem, puer, tioe candor oslendilur? quo nimirum ephod accingi-
prophela Altlssimivocaberis; prmibisettimante faciem mur, cum ad nilorem pudicitiaeex omni parte reti-
Domini parare vias ejus ( Luc. i, 76). Ante iaciem nemur, cum aniniaeet carnis pars nulla a districtionis
quidem Domini praeire describilur, qui in ministerio D _£lege absolvitur , per quam ad luxuriaecaliginem dif-
suo non erat secuturus arbitrium superioris horainis, lluamus. Talis itaque minister in conspeclu Domini
sed inspirationem divinitalis. Ante faciem ergo Heli est, quia de omnipotentis Dei sperata visione non
Simuel Domino ministrare dicitur, ut subjecti qui- fallitur, cui cum tanto accinctionis sueenitore famu-
que ejus exemplo doceantur, quatenus de minislerio' latur. Cui profeclo puero 83 ascendens mater cum
suo sic placere conditori studeant, ut prater praela- viro ad imraolandum solemnein hostiam attulisse
lorum suorum arbitrium agere aliquid non praesu- parvam tunieam dicitur. Mater quidem cnm viro as-
nmnt. Nam qui ante institutoris sui faciem Dominii cendit quando mens praedicatoris per praescientiam
niiiiistcr asserilur, si ejus faciem praeireper lumoremi interni sponsi sese ad conlemplanda sublimia illa
despicit, minister in eonspcctu Domini non exislit,, ceternitatis gaudia erigit. Tunc quippe immolat so-
quia omnipolentem ignorare convincitur, cui per lemnem.hostiam, quia dum per illius amoris ineffa-
ejus arbitrium placere despicit, .cujus se imperio utt bilem suavitatem conditori conjungitur, supernis al-
ei placeret subjugavit. Unde et Heli, ct lilii Belial1 taribus dcvotio festiva proesenlatur. Et tunc quidein
essc, et nescire Dominura dicunlur, ct ad populumi parvam tunicam deferi, quia, elsi pcr raagnam in-
111 SANCTIGREGORH MAGNI 112
ternoe visitationis gratiam pastoris anima ad superna i i quidam bene vivendo praeeminerit, qui auctoritatem
sustollitur, parvulus tamen non ad modum subtilita- 84 quam praelatio exigit nullarn habent. Nam etsi
tis snae, sed pro eorum viribus imponere preecepta ad agenda bona excitare subditos satagunt, tamen
conversationis debet. Unde et Moyses a monte in contraire delinquentibus per zelum rectitudinis eru-
immenso vullus sui splendore regrediens faciem ve- bescunt. Qui nimirum etsi ad redarguendos eos ali-
lavit, ut in eum populus intendere visum poluisset quando exeunt, nocent potius loquendo quam pro-
(Exod. xxxiv, 33). Parvamitaque tunicamea qusespi- sunt, quia eorum obstinationem non digna severitite
ritalis mater est filio deferat, ut parvulis adhuc initia confundunt. Nam idem Heli iiliorum scelera, et quo-
qucedamet plana prsecipiat, et non fortitudinis suee modo ad tabernaculi ostium cum raulieribus dormi-
onus imponat. Nam scepe inter magna opera cor- rent, audivit; qui, velut ab aspera invectione aucto-
ruunt, qui per minora vincere hostem possunt. Unde ritatis incipiens , res pessimas ab omni populo se
et David contra Allophylorum forlissimura in pugnam audisse perhibuit. Sed qui insequi eas quas exposuit
progrediens, loricam , clypeum et militaria quceque culpas debuit, per subsequentia verba loevigavit,di-
instrumenta deposuit; et qui se in eorum pondere cens : Nolite , filii. In qua nimirum propinquitatis
conlra hostem exercere non potuit, in uno eum appellatione quantum a Domini voluntate dissentiat
fundaelapide prostravit (/ Reg. xvn, 39, 40, seq.). Ad B liquet, quia illos filios appellavit quos divinus sermo
immotandam solemnem hostiam mater illa ascende- supra Belial, id est spiritus nequam, filios esse per-
rat, quse dicebat: Scio hujusmodi hominem, qui hibuit, dicens : Porro filii Heli filii Betial. ° Cum
raptus est tn paradisum (II Cor. xu, 4). Sed de tanta mulieribus quippe dormire est secure et sine metu
magnitudine magnam vestem parvulis non adduxit, futurse vindictsepeccare. Mulieres quippe meretrices
quia dicit: Audivit arcana verba, qum non licet ho- sunt concupiscentisesaaculares. Quse bene ad taber-
mini loqui (lbid.). Item : Lac vobis potum dedi, non naculi ostium observare perhibentur, quia ad introi-
escam (I Cor. m, 2). Parvam itaque parvo filio tu- tum regni coelestistendentibus insidiantur. Qui vero
nicam mater deferat, et pro modo corporis mensura sic mundi concupiscentias sequitur , ut ssepe divini
indumenti tendatur, quatenus dum temperatce con- metus consideratione terrealur, polluitur quidem
versationis virtute dimicat, hunc hostis insequaliar- cum mulieribus, sed non dormit, quia elsi transgre-
morum sarcina non substernat. diendo labitur, in perpetralis tamen facinoribus per
4. Et quia ex discreto curac pastoralis studio prae- securitatem nequaquam requiescit. Dormiens itaque
dicatori Deu?conversorurri lucra multiplicai, visitata cum mutieribus nomine propinqnitatis honorandus
a Domino Anna perhibetiir, atque per gratiam divini non est, quia qui, projecto jam Dei timore, in suis
muneris in filiis et iiliabus meruisse gratiam fecundi- rj sceleribus obstinati sunt, leviori increpatione ar-
tatis. Quoefilios quidem paril, cum eos verbo lucra- gnendi non sunt, ne leve pondus peccati esse pntent
tur per quos prsedicationis semina aliis tribuit. Filias id in quo corruunt, dum grave eis illud non sonat
vero parit cum eas mentes ad omnipotentis Dei ser- quod ex auctoritate praedicatur. Sed remissi paslores
vitium revocat, quee elsi ad prccdicalionem idoneae inter fomenta verborum qusedaraproferre solent ar-
non sunt, verbi Dei tamen semen diligenter a praedi- gumenta rationis. Unde et Heli voce dicitur :
caloribus acceptum nulriunt, quod velut parturientes (Vers. 25.) Si peccaveritvir in virum, pacari ei po-
postmodum liliceper bona opera in exemplum pro- test Deus; si aulem in Deum peccaverit, quis orabit
ximorum gignunt. Sed quia prius Samuel lineo ephod pro eo?
accinctus asseritur, dehinc fecunditas matris in plu- 6. Yir in virum peccare est de rebus labentibus
ralitate tiberorum potest rationabiliter intelligi hoc alterutrum sibi homines nocere. In Deum vero pec-
quod fieri quotidie cernimus , quia videlicet ex bona care est ea ei quse ad ceternitalem condidit auferre.
opinione electi discipuli magistro succrescunt lucra Quicunque igitur aut suam aut allerius fidelis homi-
conversorum. Unde et post ortum fratrum et soro- nis anlmam ad peccandum pertrahit, in Deum pec-
rum, magniticatus Samuel apud Dominumfuisse per- care convincitur, quia sua ei auferre propria riliitur.
hibelur, quia profeclo eoram Domino jam magni D Quod nimirum tanto gravius peccatum esse ostendi-
sunt qui per exempla pioe conversationis proximo- tur, quanto et qui pro ejus absolutione dignus inter-
rum corda ad omnipotentis Dei servitium conver- cessor existat rarius invenitur. Nam sub interroga-
tunt. tione: Quis orabit pro eo? non dicitur ut talibus
5. Magnus vero nobis limor incutitur, quia Heli etiam pcenitentiseremedia denegentur, sed quia al-
filiorum culpa daranatur, cujus peccata propria nulla tiora peccalorura vulnera difficiliuscurantur.
referuntur. Nam bonis subdilis bene vivere ad salu- 7. Quod taraen idcirco dictum potest intelligi,
tem sufficit, praelatis vcro propria vita non sufficit. quia sacerdotes arguuntur. Vir enim in virum pec-
Valde etenim senex est1, qui vivere irreprebensibili- cat, cum ille delinquit cujus culpa corrigenda ad ho-
ter semper studel. Unde etiam scriplum est: Sene- rainis superioris judicium respicil. Quia igitur pec-
clus enimvenerabilisest, non diuturna, nequeannorum cata subditi populi, quae ad sacerdotes respiciunt,
numero computata; cani enim sunt sensus hominis, ipsorum sacerdotum precibus delentur, cum sacer-
el mlas senectutisvita immaculata (Sap. iv, 8). Sed dos in culpam labitur, superior persona non est
" Qutedam hic deesse videntur; praemitti enim debuit quod legitur f . 22: quomododortniebant, etc.
 115 1N PRIMUMREGUM EXPOSlTIONES. — LIB. II. Ui
cujus precibus expietur. Quod et ipsa Veritas per sei A j designat, quia singula ad tormentum veniunt, quae
insinuat, dicens : Si sal evanuerit, in quo sulielur male fuisse servata comprobantur. Male namque in
(Malth. v, 13)? Dicat ergo : 0«»« orabil pro eo?' se omnipotentis Dei munera custodit, qui*nitorem
Quasi dicat, quis ei intercessor remanet, cum illei pastoralis culminis per maculas polluit pravae actio
se transgrediendo prsecipitat, qui ad intercedendurai riis. Unde et apte Heli domus munera et victimas
pro aliis ordinatus est? Quo profecto culpaemagnitu- Domini calce abjecisse reprehenditur. Calx quidem
do monstratur, quia plerique eorum a Domino ini ea pars corporis est qua terram tangimus. In hac
impoenitentis cordis caliginem projiciuntur, et nulla[ igitur inferiori parte corporis animaeaffectus osten-
hominis adhortatione resipiscunt. Quare apte sub- ditur quo lerrena concupiscuntur.
junctum esl: 11. Et quia, ut quibusdam visum est, pro conse-
(Vers. 25.) Non audierunt vocem palris sui, quia cuta vel consequenda victoria viciimseofferri consue-
voluiteos Dominusoccidere. verant et munera araicis dari, quid in victirais et mu-
85 8- Puer autem Samuel et proficere et crescere neribus nisi proficienliumadhuc vota et perfectorum
raeraoratur, et tam Deo quam hominibus placere, ut devotiones in omnipotentis Dei laudibus designan-
elecli auditoris studiura designetur, qui recteevitoe tur ? Qui enim per occultorum hostium tentamenta
iliuere suos conalus ad supernam patriam dirigit, B ' proficimus, cum ad eorum confliclumvirtutem prce-
dum ad majora convalescit. Undeet per Psalmistara paramus, profeclo victimas in omnipotentis Dei lau-
dicitur : Ambulabunlde virtute in virtutem, videbitur dibus teneraus. Sed devictis jam iis qusc ingeruntur
Deusdeorumin Sion (Psal. LXXUI, 8). Profectusitaque nobis preeliis,cum de victoria consecuta omnipolenti
conversationis est crescere meritis , placere Deo et Deo gratias agimus, 86 eidem Domino nimirum
hominibus consummatse perfectionis. El quia ad victiraas iinmolamus. Qui autem ei familiaris arao-
opera conversatio pertinet, meritumque provenit ex ris affectum offerunl, quasi amico munera impen-
charitate, illi auditores proficiunl, et non crescunt, dunt. Munera igitur sunt affectiones charitatis, qui-
qui bona opera pro studio vanitatis exhibent, et cha- bus corda electorum in desiderium sui conditoris
ritatem non habent. Proficimus ergo, et crescimus, inardescunt. Et quia cum rector terrena" sequitur,
si cum subliraiori conversatione per opera meliora plerisque iu spirituali confliclu posilis, plerisque
sustollimur, ex eadem subliraitate operis ad sola in- eliam jara auhelarc incipienlibus nocet, calce nimi-
tendimus gaudia seternitatis. Placere autem tam Deo rum Dei viclimas et munera abjicit, quia exemplo
quam hominibus magneevirtutis est, quia pleruraque suse pravitatis eorumdem utrorumquestudiaexpellit.
de bono opere nostro proximos noslros offendimus, Abjiciuntur itaque victimae, quia satpe a rudibus
'
si eadem bona opera non cum magna cautela lacia- C Christi militibus pugnaespiritualis labor relinquitur,
mus. Tam Deo igitur quam hominibus placet, qui cum principes Christianaeexpeditionis in terrenorum
in bono opere quod omnipolentis Dei obsequiis im- btandimentorum requie sequi corporis otia videntur.
pendit cautus est; qui sic Deo placere curat, ut de Calce abjiciunlur munera, quia affecliones charitatis
Dei ministerio aliquem non offendat. a plurimorum jam superna diligeniium mente frige-
dum suos aspiciunt supernam patriam
9. Et quia de Samuele adhuc puero et sub aliena scunt,nulla prxlatos
per amoris desideria quserere, sed corporis
instructione posito dicitur, communiler vivenlium
hoc vita eruditur. Nam in sacris frigore constrictos infimis delectationibus jacere.
per quidam locis
Quorum profecto nonnulli sunt, qui ipsos spiritalcs
communiter viventes fervore novitio sub colore ma- honores carnaliler exhibent, etquod meriiis debetur,
gnse operationis sibi vacare appetunl, qui contuber- propinquilati tribuunt. Qui profecto proesumplionis
nalibus fratribus quo minus sunt utiles, hoc minus
suoereatum expavescerent, si hoc, quod de Heli sa-
placent. Electus itaque per Sarauel communiter vi- cerdote Dominus queritur, attente pensarent.
venlibus forma proponitur, cui imprimuntur. Deo
itaque et hominibus quisque eorum placet, cum fra- (Vers. 29.) Honorasli, inquit, filios luos, magis
tribus utilis est, Deo devotus. Sic ergo agant curam quam me, ut comederetisprimitias omnis sacrificiipo-
"
sui, ut ea quse sunt proximi non omittant, quatenus pttli mei Israel.
ex bcnignitate his placeal qui secum in imo sunt, 12. Filios quippe et propinquos magis quam Do-
supernis vero oculis ex devotione fortiludinis suoe minum honoral, qui ad sacros ordines personas eli-
robur caule exhibeat, ut inlirmorum corda non at- git non ex conversationis honeslate, sed amore
pro-
terat, duin foriitudinis suse irapetu ad superna fe- pinquilalis. Idcirco Uliihonorali referunlur, ut sacri-
stinat. ficii primitias ederent, quia carnales prselatispirilua-
10. Vir autem D«iad Heli venisse describilur, qui lis honoris culmina carnalibus propinquis ideo tri-
profecto divinse sentenlise severitalem prolaturus, buunt, ul ecclesiasticis facultatibus ditenlur, etin al-
quanta ei dona contulerat diligenler enumeravit. Et titudine ordinis cumulcnlur abuudantia ubertatis.
quia landem vindictaequara mereretur pcenamdenun- Nec curant quales sunt qui ad spiriluale minislerium
tiat, quid dat inlelligi, nisi quia pastorum culpacsub- veniunt, sed lantum ut temporali dignitate praefe-
tilius judicanlur ? et non soluin peccata eis pcenara rant quos carnali affectione complectuntur. Queiitur
ultionis aggravant, sed eliam munera concessa.Item ergo honorasse Ulios, sed scelestos, qui et carnali
quia sigillatim eadem dona replicat, aliquid gravius propiuquitate proximi habendi non sunt, si ecclc-
116 SANCTI GREGORII MAGNI 116
siaiticee doctrin» conversatione nequaquam fulge- ,A sunt in oculis hominum, digno studio in interiori ab
scunL Sed qui reprobos provehunt ipsum promotio- internae majeslatis largitate promerentur. Quo con-
nis ordinem confundere designanlur, cum idcirco tra inhonorantium se gloriam a se non esse eis im-
honoratos filios refert, ut sacrificiiprimitias ederent. pensamqueritur, dicens : Ipsi regnaverunt,el non ex
Non enim praedicat sacerdos ut comedal, sed ideo, me; principes exstiterunt, et ego ignoravi (Oseevm,
ut prcedicet,manducare debet. Quod et Paulus insi- 4). Ex se namque, et non ex electione sumraacor-
«uat, dieens: Qut Evangeliumannunlial, de Evange- dinationis, regnant, quia ad gloriam ecclesiasticicul-
lio vivat (l Cor. ix, 14). Hinc ilerum dicit: Bovitri- rainis non vocantur divinitus, sed per cupidilalem
turanli non claudutur os (I Cor. IX,9; / Tim. v, 18; perducunlur. Quos profecto Dominus ignorat, quia
Deut. xxv, 4), ut videlicet prcedicator sanctaeEccle- eos per internae oequitatisjudicium reprobat. Tnlc
sisc ideo comestionem subministret corpori, ut ferre est ergo ac si dicat: Et si meus esse videtur honor
valeat laborem prcedicalionis.Rectumitaque proroo- quem habent, non illum meruerunt obsequio, sed
tionis ordinem pervertere comprobantur, qui propin- per cupiditatera rapuerunt. Unde et subsequenter
quos provebunt, uon ad intentionem ministerii, sed adjungit.
ad propositum dignitatis. Quodprofecto non facerenl,
(Vers. 30.) Qnt autem contemnunl me erunl igno-
si se et eos in spiritali culmine carnaliter non ama-; B biles.
rent. Sed 3i Heli repulsionem intelligunt, sui quoque
reatus judicia pertimescant. Nara divina voce dici- 15. Quasi aperte loqnalur, dicens: Elsi nobilita-
tur: Honoratti filios tuos magis quam me, ut come- tem dignitatis prceferuntpreetextu religionis, ignobi-
derelisomnes primttias poputi mei Israel. tes tamen sunt, quia excellentiee ejus quam habent
ait Domlnus Deus Israel: gloriae non concordant per sublimilatem vitce. Sed
(Vers. 30.) Propterea
loculus ut domus tua et domus quia hoc totum expressione fuluri temporis promit-
Loquens sum, patris non inconvenienter ad venturae retri-
tui ministraret in conspectumeo usque in sempiter- titur, potest
butionis meritum referri. De qua nimirum Joannes
num. Nune autem absit Itoca me.
dicit: Cum apparuerit, similesei erimus (I Joan. iu,
13. Ecce Helicelsitudine dignitatis sententia divi-
vi-
na deponitur, qui pro primitiarum esu scelestos 111 ios 2). Hinc evangelista Marcus asserens ait: Tunc
debunt Fitium hominiscum potestttte multa, et gloriu
honorasse convincitur, ut profecto sanctae Ecclesiae
(Marc. xiu, 26). Cum autem glorificantem se glori-
praedicatores87 intelligant quia si carnali amore ficaturum
ministeria scienter ab asserit, profecto ei sucesimilitudinis glo-
reprobis sprritalia committunt, riam rcpromittit. Glorificantem quippe se Dominus
illo in quo foris slare videnlur culraine interni arbi-
lri aequitate ceciderunt. Et quia subsequenter ad- Q glorilicat, quia eos aelerna sublimitate remuneral,
qui nunc inlra sanctam Ecclesiamper exempla bono-
junxit: rum operum in electorum oculis coruscant. Contem-
(Vers. 30.) Sed quicunqueglorificaveritme, glori- ptores autem erunt ignobiles, quia in electorum glo-
ficaboeum. ria recipi non merentur. Nam quia modo per con-
14. Etiam inhonoratum fuisse eorum audacia la- versationem reprobam lapsiangeli imaginemvestiunt,
tenter innuit. Quibusprofecto et Paulus idipsum im- ignobiles cum eo tunc erunt, quando ei in intcrna
properans ail: Nomen Dei per vos blasphematurinier poena sociantur. Horum namque glorificationemat -
genles(Rom. n; 24). Quia enim decorem acceptaedi- que illoruin ignobilitatem Propheta intuens, 88 a'1:
gnitaiis per misercefamaesordes maculant, profecto Exsullabunt sancti in gtoria, Imlabunturin cubilibus
Dominura inbonorant. Digne enim ab honoris arce suis. ExsultationesDei in faucibtis eorum, el gladii
repellitur, qui ei facit injuriam a quo honoratus ancipites in manibus eorum. Ad faciendam vindictam
fuisse comprobatur. Quo contra generali promissione in nalionibus, increpalionesin popttlis. Ad alligandos
affirmat, dicens: Sed qui me glorificaverit,glorificabo reges cornmin compedibus,et nobileseorumin mani-
eum. Deura quippe pastor glorificat qui excmplo bo- cts ferreis. Glorificantemse quippe Dominusglorilical,
norum operum ad iinitationem fidelium corruscat, U quiahumiles electi cum eoin aeternagloriaexsultant.
qui de sublimitate regiminis ingenli lumine radiat Qui nimirum, quia glorificationis ciarilatem ex mo-
magnae conversationis, qui ad speculura sacrorum do propriaeconversationis accipiunt, in cubilibussuis
ordinum reproborum ministrorum personas non ac- laciari de gloria consecuta perhibentur. Contemptores
cipit, sed eos ad formam subjecti gregis eligit quos aulemejus perpetuaignobilitateferiuntur, quianatio-
omnis qui imitationem respicit, quia verum in eis num regesetnobilesferreis.ceternisvidelicet, vinculis
lumen sequitur, non offendit. Quibus nimirum per ad poenam vinciuntur. Reges aulem nationum, et
semetipsum Veritas loquitur, dicens: Sic luceat lux principes, sunt superbi et gloriosipnelati carnalium.
vestra coram hominibus,ut videant vestra bona opera, Ignobiles autem tunc erunt, quando ferreis vinculis
et glorificent Patrem veslrum, qui in cmlisest (Matth. ligantur, quia quimodo se adversus parvulos tempo-
v, 16). Glorifrcanles quidem se Dominus glorificat, raliter erigunt, a fulgore honoris, et ausu suoetyran-
quia quod electi pastores sanclae Ecclesiae exterius nidis ceterna pcena cohibentur. Unde ct hic quoque
portant de gloria culminis, hoc intus accipiunt ex subditur:
gratia divince bonilatis, et honorera quo sublimes
117 IN PRIMUMREGUM EXPOSITIONES. - LIB. II. 118
(Vers. 31.) Ecee dies " veniunt, et prmcidam bra- A satietur. Qui recte semulus contemptoris esse perhi-
chium tuum, el brachium domus patris tui. betur, quia electi Dei etiam superborum atque ne-
16. Brachium quippe contemptoris est fortitudo gligentium praedicatorum bonsc admonitionis horta-
temporalis. Et quia de sumrai patris familia trans- menta suscipiunt. Unde et Dominus prseeipit, dicens:
grediendo exiit, lapsum angelum a ccelesti gloria Qttmcunquedixerint vobis faeite, secundum opera U-
habere jam patrem ccepit. Domus itaque patris ejus lorum facere notite (Matth. xxm, 3). Hinc Paulusait:
est ea quae sibi favet in malo societas subditorum. Bonum mmutaminiin bono omnes (Gal. iv, 18). Sed
De quibus profecto superius dicit: Honorasli fihos cum Scriptura dicat : Totlatur impius, ne videat glo-
tuos magis quam me. Bracbium ergo contemptoriSi riam Domini (Isai. xxvi, 10), contrarium videtur ut
et domus patris ejus prsecidilur, cum, interveniente ii qui in inferno damnali sunt eos qui in ccelo gaudent
morte carnis, prselatus et subditi violentiam suse ty- videre intelligantur. Sed quia videre etiam ad cogni-
rannidis pariter amittunt. Tunc quippe sine brachio tionem pertinet, in templo aemulum videt, quia etsi
est, cum in oppressione parvulorum exefcere vio- inferni posnis constrictus tenetur impius, electos hu-
lentiam nequaquam potesi. Unde et ceterni judicis miles, quos oculis non videt, in coelonon dubitat an-
cequitate decernitur : Ligalis, inquit, manibus et pedi- gelorum gaudiis interesse. Et notandum qula bis di-
bus, projicite in tenebras exteriores (Matth. xxn, 13). B citur : Non erit senex in domo tua, quia nec de poe-
In cujus etiam domo senex non erit. Damnali quippe narum experientia, quam damnatus habet, nec de
hominis domus infernus est. Senectus autem vera scientia alienee felicitatis, nec de poenarum experien-
est maturilas sapientise. In domo itaque ejus senex tia, quam non habet, ad salutem erudilur. Aliquan-
non erit, quia in inferno nulla inveniri poterunt con- do autem a pastoribus reprobis electi per doctrinam
Silia salutis. Unde et. ad verae sapientiae opera sacra filii nascuntur. Quos nimirum obligatos pastorum
Scriptura cxcitat, dicens : Quodcunque potest manus culpa non retinet, quia bonaepraedicalionis ejus hor-
tua, instanler operare, quia nec ratio, nec sapientia, tamenta sequunlur quae audiunt, et non perversa
nec scientia est apud inferos, quo tu properas (Eccle. opera quee vident. Unde et subditur :
ix, 10). Hinc Paulus ait: Ecce nunc tempus accepla- (Vers. 33.) Verumiamen non auferam penitus ex
bile, eccenunc dies salulis (II Cor. vi, 2). In domo te virum ab allari meo,
itaque conlemptoris senex non erit, quia quisque re- 17. Viri narnque sunt qui ardua rigidae cbnversa-
cle sapit, nonin inferno, sed in coelosibi mansionem tionis arce
fulgtscunt. Quasi ergo dicat. Idcircb eos
paravil. Qui etiam contemplor ad augmentum poenae ab altari meo non aufero, quia viri sunt. Nam pro
suacaemulumsuum videt in lemplo in universis pros- merito conversationis servatur eis forlitudo et celsi-
peri^ Israel. Templum etenim Dei superna patria est, C tudo potestatis. Unde et per prophetam Dominus
de qua etiam per Prophetam dicitur : Dominus in
atquitatis edicta promulgat, dicens : Anima qum pec-
templo sancto suo, Dominus in cmlosedes ejus (Psal. caverit, ipsa morietur. Filius non portabit iniquitatem
x, 4). Israel autem, qui videns Deum interpretatur, nec pater fitii (Ezech. xvnr, 20). Ab altari iia-
patris,
angelorum illa felix mullitudo signalur, de qua Do- que suo ex eo virum Dominus juste auferret, si filius
minus in Evangelio dicil: Angeli eorum semper vi-
dent faciem Palris mei, qui in cmlis esl (Matth. XVIII, patris iniquitatem portaret. Sed ex eo ipso quod
eleclus auditor in gloria cemiftrf, reprobo doctori
10). Israel aulem prospera sunt beatorum illorum cumulatur. Quare et subditur :
In cemu- poena
spirituum gaudia sempiterna. templo igitur
lum suum contemptor aspiciet, quia praedicator re- (Vers. 33.) Sed ut deficiant oculi tui, et tabescat
probus jam damnatus ordinem humilium jam gaude- anima tua.
re in ccelestibus recognoscit. Cui nimirura oemulo 18. Oculi namque ejus deliciunt, quia ex ejus vita
universa lsrael prospera tribuuntur; scriptum quip- qui sua perfecit exhortatione confundunlur. Anima
pe est: Eril Deus omnia in omnibus (1 Cor. xv, 28). quoque ejus labescil, iiuia abundantius dolcre com-
Cuncta igilur Israel prospera omnia quse Deus est pellitur, dum bonum quod docuit per gloriam retri-
illis beatissimis civibus designantur. Nam cum oeter- butionis florere noscit in subdilis, et ipse hoc agere
na illa essentia summum videlicet et simplex bonum noncuravit. In quibus etiamverbis notandum est quia
in semetipso sit, tamen quia revelatione Majestatis qui penitus ex eo virum ab altari suo se non ablatu-
suae89 omnia illorum bealorum spirituum deside- rum promittit, rarus invenitur es^e quem recipit,
ria satiat, hanc esse Doclor egregius demonslrat. quia profecto docloris reprobi plures auditores sunt
Unde et caute non in semetipso Deus omnia, sed iu quisequantur prava quoe aguut, quam recta quae
onmibus omnia esse proedicat,quia qui in natura sua docent. Unde el hic quoquemagna pars domus ejus
unum et simplex bonum ineffabiliter existit, tot bo- in virili aetate morilura perhibetur.
Ha est bonis omnibus, quot ipsi omnes de contem- 19. ^tas namque virilis tempusest administrandi
platione gloriacadimplentur gaudiis. Universa igitur sacerdotii.Imitatoritaque doctoris reprobi ad virilem
krael prospera a;mulo tribuuntur, quia ordo humi- cetatem ducitur cum ad sacri ofdinis celsitudinem
Hufli electorura inter angelorum choros excipitur, promovetur. Ad quam profecto aetatera cum perve-
ut divinoecontemplationis gaudiis aelerna perceplione nerit, moritur, quia ad tantum ministerium SfOqu's-
a Cilot. et Vatic. vehient.
119 SANCTIGREGORH MAGNI 120
quis indignus accesserit, vel in eo indigne vixerit, A / niultitudinein transmittunt. Quibus tamenverbis po-
condemnatur. Unde et Paulus dominici corporis et test doctoribus reprobis praesenlis vilae brevitas inti-
sanguinis mentionem faciens, ait: Qut manducat el.. mari. In una quippe die moriuntur, quia cum ad ter-
bibit indigne, judichim sibi manducatet bibit(1 Cor. xi, minura hujus vitse perveniunt, breve eis omniuo
29). In virili ergo oetate moriuntur, quia de prae- fuisse cernitur quod vixerunt. Unde per quemdam
sumptione et ausu ministerii sublimioris intereunt. sapientem dicitur : Gaudium hypocritm ad instar
Hincergo, hinc jam quippe praecipites colligant, et puncti(Job. xx, 5). Hinc ilerum de hujus mundi ama-
tanli rainisterii subire onera non ambiant sed expa- toribus beatus Job loquilur, dicens : Ducunt in bo-
vescant. Nam qui mori prcedicilurquandoadvirilem, nis dies suos, Q\ et in punclo ad in(erna descendunt
selatem pervenerit, donec ad eam perveniat vivit , (lbid. xxi, 13). Sed raptis ad poenam reprobis, ad
quia nimirum infirmi quique, et illi tanlo minislerio gregis dominici curam sapientes .et electi pastores
impares, si pusillitatis sueemodum considerant, ha- excilantur. Quare et subsequenter adjungit:
bent in sancta Ecclesia locumin quo se custodientes (Vers. 35.) Et suscitabo mihi sacerdotem fide-
vivant. Unde etper Moysen Dominus denuntiat, di- lem.
cens : Bestia,si monlemletigerit, lapidetur(Exod. xix, 21. Fidelem naraque sacerdotem sibi Dominus ex-
12; Hebr. xn, 20). Hinc est etiam quod cum Loth IB citat, quia videlicet eum summus locus ad sui curara
exiret de Sodomis, ab ascensu montis abstinuit, et in exigit qui non solum recte inlelligat, sed qui fideli-
Segor parvulamcivitatemdeclinavii(Gen.xix, 20, seq.) ter ministret. Ministrare autem tunc recte poterit,
ne dum parvulus adhuc ad altiora nititur, virilem ee- cum ministerii sui modum de sacro eloquio reco-
tatem impingens moriatur. Sodomam quippe exi- gnoscit. Unde et cum lidelis sacerdos promittitur ,
mus cum ardentis concupiscentice incendia declina- juxta cor et animam omuipolentis Dei facturus esse
mus. Qui statim ad sublimia non ascendimus, quia perhibetur. Quid enim cor et animam Dei, nisi sa-
superioris ministerii summa non tangimus, dum in- cram ejus Scripturam accipimus? Nam corde cogila-
iirmitatem propriam metiendo consideramus, ne si mus ad deliberationem, anima vero aflicimur ad
infirmseaetatis nostrsctenere modum contemnimus , amorem. Quia ergo in sacro eloquio consilia omnipo-
qui parvuli viximus, in virili celate moriarour. In si- tenlis Dei agnoscimus, ibique amorem quo humanum
gnum vero morituraedomus ambo Heli filii una die genus dilexit invenimus, ipsum eloquium cor et
mori praedicuntur. Quos nimirum filiosillos signare aniraaejus rationabiliterdesignant. Illum itaqueoni-
diximus qui ad sacros ordines a propinquis carnali- nipotens Deus ad suum ministerium sacerdolem eli-
bus promoverentur, non ad intenlionem admini- gii, qui juxta cor ejus et animam facit, quia profe-
strandi ordinis, sed ad gloriam mundance dignitalis. 'C cto non alius tanto ordine dignus est, nisi qui volun-
In una ergo die ambo moriuntur, quia in appetitu latera ejus de sacro eloquio didicit, el hoc quod di-
mundancefelicitatis intereunt. Gloria seccularis,ho- dicit proxiroorum utilitatibus per studium charilalis
noris reverentia, potestas culminis, claritas dignila- impendit. Sed vigilanter est adhuc intuendum quod
tis, frequentia obsequentium, affluentia rerum sae- " dicitur :
culariter amata, dies est, sed quaeinterlicit. (Vers. 35.) Juxla cor et animam meam.
20. Audiant ergo filii Heli quia in una die amboi 22. Nam queedam in Scriptura sacra inveniuntur
moriuntur. Qui enim de accepto pastoraji culminei prsecepta quaedispensatione quidem Dei praecepta
labentis vitaefelicitatemdiligunt, intentionem quidemi sunt, et non amore Dei. Quae profeclo si sacerdos
habent gaudii, fructum vero lamenti, propositum ini qui escitandus promitlituradimpleret.juxta cor qui-
exsultatione vitse, et perventiouem in mortis mosro- dem Dei, et non juxta animam, faceret, dum consi-
rera. Ad mortem iiaque properant, quoties vane dei liuradivinaedispensationis, et non amoris prceceptum
temporali felicitate gratulantur. Quod et Apostolus operibus reddidisset. An non de dispensalione Dei
probat, cura apostatantis viduae meminit, dicens: illa mandata ejus fuerani, de quibus loquitur, di-
Qumautemin deticiis est,vivensmortua est (I Tim. v, cens : Dei eis mandata non bona (Ezech. xx, 25) ?
6). In die namque hac mori perhibuit, qui causami D Et cum Phariszeide dando repudii libello cura ipsa
morlis viduse esse delicias ostendit. Sed mors filio- veritate disputarent, audierunt : Ad duritiam ve-
rum minus pessima esset, si ipsa causa morlis alie- stram dedit vobislegem Moyses(Matth. xix, 8). Quia
naenon fieret. Unde et non simpliciter mori, sed ini itaque de dispensatione consilii ejus illa fuere, quis-
signum moriturae doraus mori prsedicuntur,quia cum quis eisdem praeceptis usus est, juxta cor quidem
ii qui de vicino doctorem reprobum imitantur in eo- Domini, et non juxla animara fecit. Nam cordis et
dem prsecipitio corruunt, et secutores sequenlium ini animeepraeceptumillud est de quo dicitur : Hoc est
ruina cumulantur. Hoc itaque de officio susceptii prmceptummeum,ut diligatis invicem,sicul dilexi vos
culrainis temporalem lelicitatem amantes audiant, (Joatt. xv, 12). Quia hoc quod per consiliura prseci-
et reatus sui magnitudinem pertiraescanl. Tanto dc- pit per amplexum charitatis apprehendit. Hinc ilem
nique graviori poena digni sunt, quanto aperte con- dicit : Diligileinimicosveslros,benefacileiis qui ode-
spiciunt quia de vanitale quam diliguntnon so'i mo- runt vos (Luc. vi, 27). Hinc item preecipit, dicens :
riunlur, quia dum in praetexlu mundanae laetitiai Qumvullis ul faciant vobis homines, hmc facile eis.
mortem ebibunt, potus sui pestcm ad sequenliura sei Hcecitaque et hujusmodi cordis et animccDei pra:-
121 1N PRIMUMREGUM EXPOSITIONES. - LIB. II. 122
cepta sunt, quia hoc revelatione ostenditur secreli A poenitendo properat, a quo peccando recessit. Ut ore-
ejus consilii quod in ejusconspectu suscipitur proba- tur itaque pro eo venil, quia qui indignum Deo se fe-
tione charitalis. Sacerdos ergo fidelis per hoc indi- cil, dignum intercessorem exigit, ut alienis precibus
cium noscilur. Si videlicet juxla cor et animara ejus expielur, qui propriis mundari non posse cognoscitur.
operatur, quia profecto tunc vere lidelis est, si non Unde et pie Jacobus admonet, dicens : Confitemini
dispensationis ejus licenliam, sed proecepta sequatur alterulrum peccata veslra, et orate pro invicem, ut sal-
amoris. Sed quia non frustra, sed ad lucrum sub- vemini (Jac. v, 16). Hinc ilerum : Mullum valet ora-
jectoeptebis eligitur, subdit, atque ait : liojusli assidua. Sed proeo oratio valet, qui dum se
(Vers. 35.) Et mdificaboei domum fidelem. a peccati immunditia cohibet, ad Dei se similitudi-
23. Domus namque sacerdotis est amplitudo in nem redigit, qua se peccando spoliavit, Unde et hic
qua conversanlur populi subjecti. Quaeprofecto do- quoque subdilur:
mus ei fidelis a Domino sedificatur,quia ad obedien- (Vers. 36.) Ut offerat nummumargenteum.
tise studium divina inspiratione erigitur. Infidelis 23. In nummo igitur imago Domini sculpitur, ut
namque domus est ea subditorum societas quse boni ejus esse cugnoscatur a quo forraari praecipiiur.
rectoris quotidie praedicationerasuscipit, cui tamen Nummusitaque Dei similitudo ejus accipitur. Unde
obedire per sludium boni operis non intendit. Infi- B in Genesi loquitur, dicens : Faciamus hominem ad
delis enira domus esse cognoscitur, quia verbi Dei imaginemet similitudinem nostram (Genes. i, 26). Et
pecunia quae ei praedicatoris sui ministerio creditur quia de sacro eloquio Dei imaginera et simililudinem
per negligentiam prodigee vitse dissipatur, 92 el ad quam redigamur agnoscimus, argenteus nummus
quod sibi ad negotii lucrum coraraitlilur nequaquam esse perhibetur. Qui ergo a peccati via ut pro se
in tempore reddendoerationis invenitur. Bono itaque pretur venit, numraum argenleum offerre debet,
prsedicatori lidelis a Domino domus construitur cum quia nihil ei prodest quod poenitendo compungitur,
ad obediendum voci ejus subjeclse plebis divinilus nec quod flendo confitelur, si, inemendata et incor-
corda proeparanlur, ut non solum id quod in ea re- repta, interius pulchritudine bonse voluntatis, luce
condiiur de verbi talento cuslodiat, sed lucro multi- Dei imaginis nequaquam radiare cognoscitur. Imago
plici cumulatum ad mensaro ceterneesusceplionis du- etenim et similitudo Dei est inclylo odio malum
cat. El nolandum quia fidelis domus a Domino cedi- et amore perfecto Deum diligere. Unde et
odire,
iicari dicilur, ut de boua conversatione subjecti po-
Propbeta claritalem divinsesimilitudinis ab humano
puli prsedicator nequaquara inaniter glorietur.-No- genere periisse intueus, ad eum 93 qui cum inclyta
tandum quoque quia sacerdotem lideleni sibi Domi-
™ reparationis nostrse luce de ccelovenit respicit, di-
nus excitat, ut subjectorum corda hoc ipsum , quod cens : Dilexisli
juslitiam, et odisti iniquitatem (Psal.
oplimo rectore reguntur , tribuere suis meritis non XLIV,8). Hinc se janide ejus contemplatione in per-
proesumant. Notandum etiara quod sacerdotem quem feclionis formam renovatum considerans, ail: lniquos
excitatDominus dicit lidelem sibi, doraum autem odio habui, et legem tuam dilexi (Psal. cxvm, 113).
quam ei aediiicatfidelem ipsisacerdoti dicit futurain; Qui ergo de domo reprobi per confessionem venit,
quia profecto praedicator Deo obedientiam debet, qui per humilitatem pro se orari Dominum petit,
subjectus proelato. Sed ante suhjectum lunc recte curel omnino necesse est ut nummum argenteum
proelatus graditur, si ad omnia dirigenda vitoe suse offerat, quatenus, sumpto splendore bonoe voluntatis,
itinera veritas ipsa videatur. Sequitur ergo :
perfecte oderit malum quod fecit, et bonum integro
(Vers. 35.) Et ambulabit coramChristomeoomnibus amore diligat quod neglexerit. Unde et justi judicis
diebus. examine propitiationis edicla promulgantur. In qua-
24. Christus aulem Domini Redemptor est generis
cunque die, vel hora, ait, peccator convertilur, vita
humani. Qui uimirum, quia jam ad ccelos ascendisse
vivel, et non morielur (Ezech. xvm, 21, 27). Conversio
creditur, a liJelibus suis nunc non oculis corporeis , autem peccatoris non est in hurailitate confessionis,
sed menle, videlur. Coram ipso itaque omnibus die • sed in renovatione interioris hominis, cum pecca-
bus ambulat qui cogitatione subita nihil operatur. D
tori, jam divina inspiratione correcto, et malum dis-
Nam ut rectos gressus foris ponat in opere, intus ad
plicet quod amavit, et bonum placet qiiod odit. Nam
Christum respicit, quem per considerationem portat sunt nonnulli qui se etde nequitiaaccusantcriminis,
in corde. Sed quia adhuc reprobo paslori loquitur , et
pravitatem non corrigunt voluntatis. Qui profeclo
subjungeus, ait : converti ad Dominura non creduntur, quia vera con-
(Vers. 56.) Futurum est aulem ut quicunque re- versio in ore non accipitur, sed in corde. Converti
manserit de domo tua veniat ut oretur pro eo. etenim simul verti est. Conversio itaque peccatoris
25. Remansurus namque de ejus domo aliquis di- vera tunc est, cum ad Creatoris nostri beneptacitum
citur, quia magna pars illius morilura perhibetur. uterque nosler homo reducitur, cum et caro nostra
De domo namque reprobi pastoris remanet quem per iniquitatis odiura cohibetur a perpetratione fa-
conscientia peccati a spe consequendsevenieenon ex- cinoris, et per amorera justitioe mens se exlendit ad
stinguit. Remanet ergo quia pondus conscientiaeper inlentionem bonse operalionis. Sed quia nonnulli
pcenitenliaepropositum lcevigalur spe consequendoe intra Ecclesiam sunt, qui tantum in vitaesuse termi-
vitse. Qui profecto ut oretur pro eo venit,et ad Deum nura ad pceiiitentieesatisfaciionemveniunt, et judicio
123 SANCTIGREGORHMAGNI 124
Veritatis dicilur : a Quacunque hora peccalorconver-A panis ] offerat, ut qui per bonam voluntatem peceata
(iiur, vivit, a nonnullis valde quceri solet si stalim < deserit, ea nimirum valida carnis afflictione penilus
vilam post carhis mortem inveniant qtii magnaeviloe < exslinguat. Nummum namque argenteum offerebat,
tempore peccata perpetrant, et tantum in vitceexitu 'qui, recepta jam Dei similitudine, confitendo exse-
se nequiter egisse accusant. Ad quod dicendum est crabalur quod fecerat, dicens : Computruerunt cica-
quia ex vi conversionis maguitudo delelur criminis. trices mema facie insipienlimmem (Psal. xxxvn, 6).
Vis antem eonversionis est affectio charitath cordi Et item : lncurvalus sum, et humitiatususquequuque.
infusscvisilatione sancti Spiritus. Et scriptum est de Sed qui numinuiii argenteum sibi non sufficere ad
eodem Spiritu: h Quia ipse remissio peccatorumest. oblalior.em limuit, panis tortam addere curavit. Nam
Nam cum electorum corda dignanter visital, ab omni conlitelur, et dicit: Rugiebam a gemilu cordis mei
peccatorum immnnditia potenter purgat, quia ut se (Ibid., 9). Rugitus enim lletum magni doloris insi-
menti iniuderit, eam protinus in peccatoruw et vi- nuat in affliclione poenitenlis. Hunc tortum panein
tiorum odia et in virtutum amorem ineffabililer exci- argenteo nummo socians idem ipse loquitur, dicens:
tat. Facit eam slatim odisse quod aroabat, et quod Quoniam iniquitatem meam annuntiabo, et cogitabo
odio habuerat ardenter diligere, atque in utroque pro peccato meo (Ibid., 19). Pro peccato etenim co-
valde ingemiscere, quia el mala quaeodit se damna- B gitare esl deleclationi prseteritsedignam carnis affli-
biliter araasse reoolit, et bona quae diligit odisse. ctionem proponere. Offerendum ergo panem torque-
Quis enim audeat dicere, licet omnimodapeccalorura bat, qui et flagitia perpetrata pronuntians, qualiter
sarcina praegravetur, quod perire possit aliquis visi- ea delere posset cogitabat. Et quia de austeritate
tatus gratia Spirilus sancti? Quia ergo peccator nulla conversationis poenitentibussubrepere atiquando so-
bora convertitur, nisi qua a sancto Spiritu illuslralur, let cupido laudis, intentio vere conversi peccatoris
quid restat,nisi quia sicut peccati mortera exsecrando insinuatur per hoc quod subditur :
deserit, « ita vila justiiiae ad quam se desideranter (Vers. 36.) Dicatque : Dimitte me, obsecro, ad
convertit vivat? Qui statim post morlem in vila re- unam partem sacerdotalem.
cipitur, si taatura amoris ignem recipit in conversione1 28. Pars namque sacerdotalis uniuscujusque est
qui consumere in anima possit oinnem congestain1 in aeterna vila retributio electi. Sacerdotes etenim
peccati rubiginem. Unde el de peccatrice muliere1 Dei oranes electi ejus sunt, quia cui per oblalioiiem
dicitur : Remiltuntur ei peccata multa, quoniam di- ministeriisui incessanter serviunt sacra semper offerre
lexit muttum (Luc. vn, 47). Hinc ab eadem Veritate munera non desistunt. Unde etiam illi in
regno tri-
in cruce pendenle dieitur: Amendico tibi, Itodieme- pudiantes, dicunt : Redemisti nos Deo in
sanguine
cum erit in paradiso (Ibid., xxm, 43). ln vitsc igitur' C tuo, et fecisti nos Deo nostro
regnum, et sacerdoles
exitu hi soiuroroodosalubriter resipiscunt, qui et per (Apoc.v, 9,10). Dicere ergo peccatori converso : Di-
internam visitaiionem perfecte bona diligunl, et mala' milte me, obsecro, ad unam partem sacerdotalem, est
oderunt quae amaverant. Qui lamen si sufficienter'
deausleritatevitacetpoenitentiaesolamparfem seternse
pro admiseis iuiquitatibus dolere non possunt, ni- bealitudinis exspectare, ut videlicet securitalem de-
liilominus et isti in hora qua convertuntur vivunt. lectationis inveniat,
quam et perenni perfruilione
84N»m qui perfectionem bonscvoluntalis habueruntt possideat, et post se torliones poenitentisenunquam
in confemione peccati, post mortem purgatoria pcenai trahat. Quafe et subditur :
peccati ad vitam transeunt, si ad deienda peccata*
sufficienteravim amoris neqnaquam babuerunt. Unde (Vers. 36.) Ut comedambuccellampanis.
et Paulusdicil: Sie salvifient, quasiper ignem (ICor. 29. Si enim panis in sacro eloquio pro delectatione
III, 15). Sed peccator, qui ibi salvari per ignem rae- accipitur, buccella panis est indeflciens delectamen
ruit, hic per afflictionem carnis adimpleat hoc quod. tum ceternnevitae. De quo nimirum oblectaraenlo
sibi de vi amoris deesse cognoscit. per prophetam dicilur : Gaudiumet tmtitiainvenietur.
in ea,graliarum actio, etvox laudis (Isai., LI, 5).
(Vers. 36.) Et tortam panis.
j\ Hinc item jam ad mensam non tortse panis, sed buc-
27. Panis namque nomine aliquando terrenee de- cellaeinvitatos convivas intuens, ail: Lmliiia sempi-
lectationis refectio designatur. Quare et prophetai terna super capilu eorum, gaudium et exsullationem
Jeremias in appetitu seecularicorruptce Judaeaepopu- obtinebunt (lbid., xxxv, 10'). Hinc Psalmisla voce
lum memorans, ait : Omnis populus ejus gemens s correpti poenitentis pronuntians, dicit: Notas mihi
(Thrtn. i, 11), el qumrenspanem. Panem itaque pec- fecisti vias vilm, adimplebis95 me tmtitia cum vulttt
cator conversus torquet cum praUsritam delectalio- luo, delectaiionesin dextera lua usque trt finem (Psai.
nem cruciat per afflictionem poanitentiee. Panemi xv, 10). Viseelenim vite sunt affiictiones poenitcn-
namque torquere esl carnem pro perpetrata delecta- tiee, quibus nimirum a damnationis susc barathro
tione affligere. Qui ergo sine tormento ignis ad salu- peccalor ad supernam patriam ducitur, dum pro
tem traasire desiderat, cum nummo argenteo tortami commissis iniquitalibus sponte crucialur. Un.le et
" Istorum verborum sensus
reperitur etiam Ezech. peccatts nostris. Multa laudant saneti Patres quce tan-
xxxin, 12. tum memoriter proferunt.
k NiiHibihoe legitur r Gussanv., in vita, omisso ita.
conceptis verbis in Scfipturai
sacra. I Joan. n, 2, Iegimus: Ipte est propitialio proj
 125 IN PRIMUMREGUMEXPOSITIONES.- LIB. II. 126
cum correptum se esse peccatorem insinuat, proe- A proficiunt, si ad altitudinem meritorum et fortitudine
sumit, dicens : Tu es, Domine, qtii reslituisti hmredi- conanlur operis, et virtute humilitatis.
talem meam mihi (Psal. xv, 5). El item confidens, 2. Quo in loco est aliud quod notari debeat: 96
ait: Quoniam non derelinques animam meam in in- quia tunc SamUel coram Heli Doraino ministrare
ferno (Ibid., 10). Viaenamque vitae peccatori notae ostenditur, quando ipse de filiorum negligentia a
fumt quando afflictiones pocnitenlieeei divinitus insi- Domino objurgatur. Nonnulli namque subjecti, dum
nuantur, quando videlicet illuminala mente conside- fortiludinis suae modum considerant, praelatoruin
ratquam vitaeamaritudinem singulis prseleritseculpae suorum malunt esse severi -judices quam auditores
deleclationibus apponat. Qui nimirum cum vultu pii. Qui nimirum quia exaggerare et discutere eorum
omnipotentis Dei jucunda Iaetitiaadimpleria gloria- vitas consueverunt, si in eorum conversalione vel
tur, quia de manifesta divinaecontemplationis satie- levioris delicti maculas intuentur, subdi eorum proe-
tate reficitur, et qui in Isevavitaeprsesentis ad tempus cepto obediendo renuunt. Sed vere forles exislerent,
poenitendocompungitur, in dextra aeternaevilaeusque si majorum quoe infirma exislimant humiliter susti-
in finem delectationibus satiatur. Qui ergo torlaro nerent. Nam ante Deum ille magnus per meritum
panis oblulit, ad buccelleecomestionem perducitur, noscitur, qui ei in bono proccepto subjicitur qui ex
quia qui amore supernse vitae noxias delectaliones g parte aliqua venerabilis non Videtur. Ecce enim Heli
cruciat, in discubitu eeterni gaudii sibi perpetuam aperta Dei senlentia de negligenliae suee perpetrata
refectionem parat. Sequitur: culpa reprehenditur, sed puerDomini Saniuel coram
eo minislrare Domino memoratur, ut profecto apud
CAPUT IV. se colligat qualis sit qui in leviori culpa sibi proela-
(I Reg. ui, 1.) Puer autemSamuel ministrabal Do- tum despicit, si ei se Saniuel Obediendo subdidit
mino coram Heli. quem omnipotens Deussui exaministanta districtione
1. Illud autem hoc in loco repetiisse ostendilur, reprobavit. Sed quia Heli non valde supra peccantes
quod de electo puero superius memoratur, ubi dicit: subditos honorasse reprehendilur, ipsse sacrorum
Puer uulemSamuel eral minislerin conspectuDomini ordinum dignitates pensand* sunt. Nam rector pec-
ante faciemHeli. Hoc quidem est ministrare Domino canlem subditura nisi correptum honorare debet,
coram Heli, quod esse ministrum Domini ante faciem subjectus aulem nec tunc praelatum despicere, cum
Heli. Et quia ibj istud, Domino adjuvante, plenius se justum et illum agnoverit peccatorem, quia aeter-
exposuimus, in iteranda ejus expositione penitus non nus judex subditorum judicium sanctse Ecclesiae re-
moramur. Verum quia divinus sermo est, qui hoc in cloribus tribuit, sed eosdem rectores discutiendos
isto loco, et in illo loquitur, sine utilitate rationis r suo examini resemvit. Hoc tamen ipsum roctoribus
nequaquam hoc egissemonstratur. Pro fastidio itaque valde timetidum est, quod Dei servantur examini,
lectoris explanationem tacemus, repetilionis vero quia tanto subliliores rationes vitse et doctrinae suae
causam dicimus ad ejus utilitatem. Quidam namque parare debent, quanto sapientior est judex quem
praelatorum sanctae Ecclesiaemagisterio subditi fu- sustinent. Nec tantum ejus futurum judicium iri fu-
des obediunt; sed cum paulo altius per conversatio- tura vita , quasi in longinquo positum, timeant, ne
nem proficiunt, in eadem obedientiechumilitate ne- qui ubique pracsens est incaulum feriat de vicino.
quaquam persistunt. Quos bene Agar Sarae ancilla Negligentes namque paslores ad evadendara futurse
spiritaliter designat, quae cum de Abrahani viro ejus vindictoepcenam longa viiae proesentis spatia ad poc-
concepissese vidit, dominam despexerit (Gen. xvi, 5). nam cogitant; sed judex, qui ubique est, de vicino
Agar quippe concipil quando reproba mens subdili, poenitentiam irrogat, quia prius eis lumen contem-
aut per eruditionem scientioese proficere, aut per plationis subtrahit, deinde ad tormenta per mortem
vitoeconversationem, credit. Quaeprofecto praegnans rapit. Unde et de eodem Heli, qui de paulo inferius,
dominam suam despexisse dicitur, quia jam proed- fracta cervice, moriliir, subjunctum est:
denti sibi prsepositi sui voluntati per obedientiam (Vers. 1.) ln diebus illis non erat visio manifesta.
subdi dedignatur. Sed quoedominara despicit, ancilla 3. Nam dum rector agenda quae novit despic.it,
esse perhibetur, quia superbi subjecti c-tinlirmi sunt agitur cum eo districto judicio, ut agenda non videat,
per elalionem, el ad tiliorum Dei numerum non per- quia implere noluit quod videbat. Manifesta namque
tingunt. Samuelis aulem profectus exponitur, quia visio negligentis pastofis non est, sed amantis. Unde
superius dictum est: Puer autem Samuet proficiebat et per seipsam Veritas dicit: Qui diligit me diligetur
h et crescebat et plucebat tam Deo quam hominibus a Palre meo, el ego ditigam eum, el manifestabo ei
(I lieg. II, 18). Quoe profecto tria qua subliraitate meipsum(Joan. xiv, 21). Claritas namque manifeslae
convcrsalionispercurrerit, supra expositum est. Quia visionis, est revelatio amateeveritatis. Quseprofecto
ergo cliam nunc coram magislro minislrare memo- veritas si merito dileclionis ostenditur, iis qui tor-
ratur, quid est, nisi quia electis auditoribus formam pent a bono opere dignissime occultatur, quia si-
preebel, ut quo altiori vita proficiunt, servare bonum gnum amoris non est in affectione animi, sed in stu-
obcdicnliaenunquam obliviseanlur? Nam tunc vCre dio bonaeoperationis. Unde et in Evangelio Dominus

tt Mendoselegilur in omnibus nostris Editis glo- b Omittitur in Gussanv. et crescebatet placebat tam
riantur. Deo.
 127 SANCTI GREGORIlMAGNl 128
prseroisit, dicens : Qui habet mandata mea, el facit AL 6. Sarauel quippe puer a Domino vocatur quolies
ea, hic est qui me ditigil (Ibid.). Quia ergo de ne- humilibus subjeclis divini eousilii arcana revelantur,
"gligentia operis caligo incurrilur internse visionis, et humilitatis suae merito lumen contemplationis
aple niiuts, dum de contemptu mandatorum sacerdos acquirunt, quod superbiaesuacretributione elali prse-
arguitur, visio occultata memoratur. Sequitur : dicatores perdunt. Sed nolandum quia id quadaro die
(Vers. 1.) Etsermo Domini erat preliosus. factum ostenditur, a qua videlicet Heli et in loco suo
4. Quantura ad sacraehistorioeveritatem perlinet, jacere, et videre non posse perhibetur. In die nam-
preliosum pro raro posuit. Preliosus ilaque sermo que vocalur, qui pro sua et aliorum salute ad su-
erat, quia dum rarus esset qui summa conlemplando pernae sapienlise scienda secreta sustollitur. Quo
cerneret, frequens esse non poterat qui bona lo- contra et Salomon sapientiam in nocte percepit, ul
quendo proedicaret. Quod nunc quoque in sancla caligo temporis indicaret quia eamdero sapientiam
Ecclesia 97 fier' videmus, quia dum plerique de non perseveratus acciperet (/// Reg. m, 5,12)%Quod
reverentia culminis gloriam affectant honoris, dum intelligi et aliter potest, quia videlicet Heli caligo
sacri ordinis miuisteria negligunt, sumraa quaevidere memoratur. Positione ilaque diei, ejus ostenditur
nequeunt subjectis plebibus praedicarenon possunt, magnitudo csecitatis, quia profecto magnas tenebras
atque in eorum familia preliosus sermo esse cogno-1i habuit, qui in die non vidit. Nuncquoque si ad Eccle-
scitur, quia raro bonce praedicationis hortamenta sise stalum respicimus, generalis gratia luminis est.
audiunt, quorum prselati ex desiderio non quaerunt Venit namque qui verae claritalis radios spargens,
superna quse dicant, sed lerreua quoe agant. Quos diceret: Ego sum lux mundi, qui sequilur me non
profecto sacra Scriptura notat, quaedicit : Canes ambutat in tenebris (Joan. vm, 12). Et 98 1uia ">-
mutinon valentes lalrare (Isa. LVI,10). Non dixit terni splendoris ejus gloria ineffabilisest, non dicilur
non volentes, sed non valentes, quia certe dum mundi de die isto, vel illo, sed die quadam : cujus profeclo
gloriam ex toio corde, et ex tota anima, et ex tola diei clarilas non est; claritatis vero [Nonne melius,
mente et virluie diligunt, velient populo subliraia claritas esl. Claritatis vero, etc.] magniludo inco-
dicere, ut etiam de sublimitate verbi possent gloriara gnila. Magnasergo tenebras Pastor sustinet, si is qui
habere. Canes ergo muti volentes lalrare, non pos- Ecclesiaeoculus esse per officium noscitur in gralia
sunt, quia dura pravo corde lerrena meditantur, tantae lucis visionem non habet. Quare et ejusdem
occulta veritatis quoe prolerant revelalione nulla oculi tenebras per semeiipsara verifas roagnas oslen-
comprehendunt. Sed quia quod preliosum est magna dit, dicens: Ipsm tenebrmquantm erunt (Matth. vi,
cum diligenlia custodiri solet, potest hoc quod di- 23) ? Sed jam unde sibi tanta caligo oriatur insinuat,
citur : Non erat visio manifesta, ad carnalium praela-IC quia dicit: Jacebat tn locosuo. Locus namque prae-
torum negligentiam referri. dicatoris standi, non jacendi, officium habet. Unde
5. Quod vero additur: Et sermoDomini erat pre- et de seipso Dominusformam h ejusdem proedicalo-
tiosus, ad bonorum ardens studium subditorum, cum ribus prsebet, dicens: Ego autemin mediovestri sum,
tideles subjecti etsi non habent qui eis frequenter de sicut qui ministrat (Luc. xxu, 27). Siare enimin raedio
thesauro sacri eloquii superna praedicet, hoc tanlum fratrura est per laboriosara conversationera se in
quod aliquando scire potuerunt mira devotione com- exemplum minoribus prsebere. Stare itaque ad labo-
plectunlur, et velul rem ineffabiliter pretiosam cu- rem operis perlinet, et ad pugnae necessilatem.
slodiunt, dum per bona opera in coelo collocant, ubi Unde et agonolheta spiritualis certaminis praecipit,
fures qui id auferre valeant nequaquam appropin- dicens: State ergo succinctilumbosin veritate (Ephes.
quanl. Undeel in Evangelio de cmplore bonae mar- vi, 14). Et quia jacere quiescenlis est, in loco proelii
garilae dicitur : Inventa una pretiosa margarila, dedit, et laboris quielis teporem sequi repreheiidilur, qui
omnia sua et comparaviteam (Matth. xm, 46). Cum in loco jacere memoralur. Stare etiam justi est. Unde
ilaque in occullalcevisionis tempore preliosus sermo et Paulus dicit: Fide enim slaiis (II Cor. i, 23). Ja-
esse describitur electorum, subdilorum laudes nun- cere ergo etiam ad remissioris vitsenegligenliamper-
tiantur, qnia tanto sublimiori gloria prcedicandisunt, J) linet. Tunc itaque Heli jacet in loco suo, cum per
quanio id bonum, quod de eminentiori loco periit, lapsuro pravitatis reprobus praedicator requiescit in
perfeclione magnsecharilalis in inferioribusremansit. sedejusii. Jacenlis ergo in loco suo oculi caligant,
Quorum profecto bonaconversatione plerumque agi- quia summa videre nequeunt, qui in arce pastoralis
tur, ut ea quaeoccultala fuerat visio, manifestelur, culminis non exsequunlur virtuiis opera, sed rerais-
ut qui (icvote custodiunt minima, scire debeant quse sioris vitceblanditih, immerguntur. Qui profecto lu-
faciant, et majora. Unde et subditur: cerna Dei jam non veritate laudis, sed per imprope-
(Vers. 24.) Factum est igitur tn die quadam, Heli rium appellatur derisionis. Nam qui luceruae Dei
jacebat in loco suo, et ocuii ejus caligaverant, nec appellationefungilur, et videre non posseperhibelur,
poteral videre lucernamDei, anlequamexstinguerettir. deridelur potius lanto noraine quo censetur. Nam in
Samuel autem dormiebat in lemploDomini, ubi erat vera jusli laude dicitur : Ipse erat tucerna ardens et
area Dei. Et vocaviiDominus Samuelem. lucens (Joan. v, 35). Nam veri luminis jubar quod
a Valic, quia videlicet Heli et in loco suo ja- b Gilol., eisdem.Tolerari potest ejusdem,scilicet
cere. loci.
 159 IN PRIMUM REGUM EXPOSITIONES.— LIB. II. 130
amando hauserat loquendo fundehat. Proedicator A desiderium altius assumuntur, et velut intiraa templi
etiam carnalis dicitur lucerna per officium, ca>.caper ad somnum eligunt, dum c.o longius separantur a pu-
intentionem.quiadignitatefungilurproebendiluminis, blico terreni operis, quo secretius per meditationera
sed menlern figit in tenebris vanitatis. reconduntur in sacrario internacvisionis.
7. Cujus profecto consummata perversitas desi- (Vers. 4.) Et vocavitDominusSamuelem.
gnatur, quia non dicitur non videbat, sed videre non 9. Vocare etenim Dei per vim majoris gratiae ex-
poterat. Quare et malaearboris mentionem faciens cilare est. Dormientem namque Dominus vocat, quia
Dominus, ait: Non polest arbor mala fructus bonos a terrena intentione quiescentes ad augmenlum su-
facere (Malth. vn, 18). Lucerna itaque Deivideri non pernae cognitionis excitat. Nam dum ad ea quoeforis
potest, cum isquipastoralidignitatepraeeminettanta sunt per sollicitudinem vigilamus, interna et spiri-
spissitale saecularis amoris premitur, ut ad internae tualia non sentimus. Repulsio ilaque lerrense curae
claritatis intuitum nulla gratiae inspiratione suble- prsaparatio est nostra ad perceptionem supernoegra-
vetur; cum jam videlicet, justa Dei indignatione tise, quia in electis lit uberior infusio divini muneris,
projectus, in caliginis suae ceccitate relinquitnr, ut quo mens fuerit purior per custodiam iulernaemedi-
ulterius per infusionem superni luminis nunquam vi- tationis. Sequitur :
sitetur. Bene atitemdicitur: Antequamexstingueretur. R (Vers. 4 9.) El vocarit,inquit, Dominus Samuelem.
Non videre enim pcena peccatoris est in hoc tamen Qui respondens, ait: Ecce ego, el cucurrit ad Heli, el
adhuc soeculoviventis, videre autem non posse est dixit: Vocastienim me, qui dixit: Non vocavite, fili
mortui irapii in alio jam sseculosetcrna poena dam- mi, reverlereet dormi. Et abiil et dormivit. Et adjecil
nati. Unde et conditoris judicio in exlerioribus tene- Deminus vocure rursttm Samuelem. Consurgensque
bris claudi praecipitur, ut videlicet ad Iucis inluitum abiit ad Heli, el dixil: Ecce ego, quia vocasti me. Qui
nunquam reducatur. Cum ergo antequam exstingue- respondil: Non vocavi te, fili, revertere et dormi.
retur videre non posse dicitur in isto adhuc saeculo Porro Samuel non sciebat Dominum, neque revelatus
vivens praedicator reprobus, damnato jam in perpe- ei fuerat sermo Domini. Et adjecit Dominus, et voca-
tuum impio in ceecitalesimilalur. Exstinguitur autem vit Samuelcmterlio. Qtti consurgens abiit ad Heli, et
lucerna cum pastor moritur. Vel certe lucerna ex- dixit: Ecce ego, quia vocastime. Intellexit igitur Heli
stinguitur, quia cum reprobus prsedicatorper mortera quia Dominusvocaret puerum, et ail ad Samuelem:
carnis interit, quidquid in eo lucere videbatur, de Vade et dormi, et si deincepsvocaverit te, dices: Lo-
gloria culminis amiltit, et velut sola lucernse lesta quere, Domin?, quia audit servus tuus.
sine lumineremanet, cum ad ceternumjudicium ser- 10. Quid est ergo quod oranipotens Deus vocatio-
vari persona 99 cogilur, quse omni penilus sseculi C nem suam lanta arte insinuat, ut vocati mens tenea-
fulgore spolialur. Anlequam igitur exsiinguatur lu- tur, ne se vocantem cognoscat; Deum audiens, ma-
cerna Dei, videre non potesl, quia et meritum futurse gistrum hunc esse hominem putet; vocaiionera
damnalionis per ceternitatemsuoeccecitatis possidet, eraittat, et causam taceat; ire ad magislrum sinat,
et tamen adhuc coram hominibus per splendorem toties ad somni quietemredire, et tamen dormientem
acceptoedignUatisfulget. quiescere non permittat? Nunquid enim qui ad se-
(Vers. 3.) Samuel autem dormiebat in templo Do- creta sua cognoscenda vocavit quem voluit, voce
tncnt, ubi erat arca Dei. lantum Heli simili, el non potuit voce qua voluit; et
8. Beneautem repmbus praelatus non dormire, sed qui quando voluit vocavit, causam vocationis 100
jacere dicitur, puer autem subdilus et electus non statiin indicare non potuit; et qui excitare voluit, ut
jacere, sed dormire, quia dormire aliquando in bo- audiret, nisi per magistrum eum docere non poluit
nam parlem accipitur, jacere auiem fere semper in quemadmodum audire debuisset? Sed hac in re raa-
malam. Unde et Sponsa in Cantico canticorum dicit: gna omnipotens Deus dispensatione utitur, ut profeclo
Ego dormio, et cor meum vigilai (Cant. v, 2). In som- electorum corda duplici erudilione doceantur, qua-
no itaque pueri perfecti uniuscujusque elecli subditi tenus et in superficie historice quod sequantur obe-
a pravo opere requies designatur. In templo quippe D dientioe bonum quique subjecti videant, et prselati
et ubi est arca dormit, qui, in ccelesti desiderio at- inlueantur occulta mysteria, quse ad Iucem intelli-
que in sacroeScripturae meditatione occupatus, ad gentiocdiscutiendo perducant. Sed quod primo loco
ea quaead perversitatem pertinent non intendit. Qui- dicendum arbitror, puer qui loquentem Dominuin
dam namque in templo dormiunt, sed in loco ubi est esse magistrum putavit vocem corpoream audivit.
arca Dei non dormiunt, quia nonnulli simplices in Non itaque per semetipsuroDeus, sed " per evange-
ccelesticontemplatione per amorem requiescunt, sed licum spiritum puero locutus est, quia qui non strin-
sacri eloquii occultameditari nesciunt. Samuel autem, gitur forma corporea, inslrumento corporis non
qui non solum in templo, sed coram arca Dei dor- angustatur ad sonum vocis. Quod nimirum et puerili
mire dicitur, eruditos pariter et electos subditos de- audienlioeconvenit. Nam etsi magna sunt merita in-
signat, quiadum amorissui flammasde sacro eloquio choantis subditi, quia tamen adhuc nonin perfectione
frequentius meditando hauriunt, ad superneepalrioe esse, sed in profectu conversationis agnoscitur, ad
a Forle legendumper angelicumspiritum; et paulo lum movit, sed, etc.
posl: Exteriorem ituqite vocemper angelicum spiri-
131 SANCTIGREGORII MAGNI 132
eam locutionem qua omnipoiensDeus per semetipsum A contra < inobedientes aspiciant quia primus humani
loquitur non pertingit. Per se quidem omnipotens generis i parens a paradisigaudiis nec furto, nec rapina,
: adulterio, nec homicidio, sed pomi vetiti inobe.-
Deus, summus videticet et incircumscriptus spiritus, nec
magnis viris et spiritualibus spiritualiler loquitur, dientia corruit \fien. m, 6). Unde et apte colligitur
cum spiriluali loculione corum mentibus indicat, et quia si parva quee videntur majorum imperia con-
agenda quae agant, et loquenda quoesciant. Exterio- tempta ab internis gaudiis separant, eliam roinima
rem itaque vocem per evangelicum spiritum movit, qux perliciuntur vitara parant.
sed graticesuceprcesentia Creator spiritus quse voluit 12. Operator itaque strenuus vitcesocialis, et com-
indicavit. Vocans itaque voce, dum Heli putatus est, muniter secum Deo servientium pius aemulator, si
cognitione latuit, ut ad magistrum puer curreret, et aeterni meriti arapliorera relributionem per obedicn-
dum se non fuisse vocatura audiret, deceptus osten- tiocbonum adipisci desideral, in hoc solo se cognoscat
deret in quanto culmine virtutis staret. Puer ergo excellere, si pree cseteris arbitrio majoris propriam
humiliter homini subjectus, atque obedientiee ardua subdideril voluntatera. Nam nec magna lucra jejunii,
arce sublimatus, dum vocatus accessit, jussus rediit, nec asperse vitse studia devotis Christi militibus in
quid aliud nobis exeraplo prsebet, nisi altissimaefor- mojorum preecepto valde pensanda sunt. Majoris
mam obedientiae? g etenim est meriti charitatis injuncia refectio jc-
B
11. Vera namque obedientia nec prcepositorum junio propria deliberatione suscepto. Qui enim jus-
intentionem discutit, nec prcecepta discernit, quia sus carnem reficit, invitus jejunii pra^minmdevolione
qui omne vitae^ucejudiclum majori subdidit, in hoc promeruit, et ampliorem mercedem obedientiaeman-
solo gaudet, si quod sibi praecipilur operatur. Nescit ducando conquisivil. Vocavit ergo Deus puerum, sed
enim judicare quisquis perfecle didicerit obedire, voce magistro simili, ut profeclo modura sueelocu-
quia hoc tantum bonum putat, si prceceptis obediat. tionis indicaret. Causam vocationis tacuit, ut elcclus
Sed in tanta perfectae conversationis ejus gloria vita puer qua bumilitate obedientioeesset sublimis osten-
nostra confunditur. Ecce etenim ad supernam patriam deret. Ire ad preeceptorempertulit, ut devotionis suae
sub ducibus Chrisliani exercitus proficisci decrevi- munus oflerret. Redire ad somni quietem sinitur, ut
mus, sed opera diversa etiamsi diversis temporibus profecto nec ea quce sunt minima contemnaraus. Ite-
jubemur agere, murmuramus. Quis enim sese a mur- rato excitat, ut eum quem in forma electorum po-
muratione compesceret, quis ab ira temperaret, si nere volebat ostenderet, quia nec imperioFuminstan-
vocatum se bis et ter audiret, et tamen ex vocantis lia fatigaret. Per euin qui reprobandus erat audire
responso perciperet qula vocatus minime fuisset? quemadmodura debuisset didicit, ut profecto sciamus
Quam profecto desidiae nostroe calfginem paiimur, «C quia majorum imperia tunc etiara venerauda sunt,
quia tantse virtutis bonum qua prsemii sui claritale cum ipsi laudabilem non habent vitam, quia eorum
respondeat non videraus. Unicum etenim bonum est doclrina, quse prava operatione potest superbis vi-
ad recuperationem vitec,si inobedienlieeculpa malnm lescere, humiles auditores facit ad divinae familiari-
sufliciens futt ad perpetrandam raortem. Si ergo in latis celsitudinem pervenire.
malo inobedientiaemors praevaluit, toties vitse red- 13. Sed quia sequitur: Porro Samuel necdumscie-
dimur, quoties obedimus. Puer itaque Samnel nec' bat Dominum, et superius ministrare Domino pcrbi-
vocatus, nec repulsus offenditur, quia vocantis aut' betur, valde contrarium videtur esse quod dicitur,
repellentis animum videre noluit, qui in hoc solo* quia nescire non polerat cui minislrabat. Quis enim
gaudere noverat quod obedivit. Et quia surgere ad' ei serviat quem ignorat? Sed profecto per id quod
laborem, redire autem ad dormiendum pertinet ad' subjunctum est liquet id quod sonat contrarium,
quielem, quid insinuat, nisi quia utrumque nobis vi- qua intelligi convenientia rationis debeat. Neque
tam proeparat, si obediehtis animus in eo quod agit' reuefalus ei fuerut sermo Domini. Per quod nimi-
nonnisi obedientiaebonum pensat? Prceceplumnam- rum dalur intelligi quia quera amore et mini-
que in hoc solo pensari debet, quod majoris pracce- slerio noverat, sermonis ejus rcvelatione nesciebat.
ptum est; et qui obedienticebonum exsequitur, non1 D r Nondum enim sic vocanlem audierat, quem se co-
injunclum opus debet considerare, 101 &edfruclum,• gnovisse ct devotione minislerii et virtute testa-
quia ad promerenda aeternsevitce gaudia non exqui- batur amoris. Sed in conversatione lidelium convc-
ritur qualilas operis, sed mortiflcatio propriae, et1 nienter accipitur; nam plerique sub aliena institu-
exsecutio alieneevoluntatis. Unde et Paulus ait: Cir- tione bene proficiunt, qui novitatis suoetempore om-
cumcisioniltil prodest, et prmputiumnihil est, sed ob- nipotenli Deo ministeria persolvunt, et tamen puri-
servatio mandatorum Dei (I Cor. vn, 19). Jam ergo1 tate contemplalionis ad internce pulchritudinis ejus
apud OtnnipoteiitemDeum nec ea quae ad laborem,' speciem non perlingunt. Qui cum subjeclionis suse
ncque ea quae ad quietem pertinent parva sunt, siil merito eliam donum divinoe contemplationis acci-
ceternara vitam parare obedientibus possunt. Quis- piunt, et experientia internse visionis 102 intelli-
quis ergo alieno iraperio subjectus est hoc solum n gunt quia sic nondum sciebant cui ministrabant.
consideret, quia quod sibi secundum Deum injun- Quod bene Jacob, ad accipiendamconjugemprolicis
gitur valde raagnuin el excelsum in lucro est lnenti,i> cens, designat, qui post laborem itineris per sopo-
quod vitam prceparet in mercede retributionis. Quo o rera quietis Doininum vidil, sed a somno evigilans,
 133 IN PRIMUMREGUM EXPOSITIONES. — LIB. II. 134
ait: Vere Dominusest in loco isto, el ego nesciebam iA1 prsesenlia in dedignatione sunt, ut quo studiosius ab
(Gen. xxvni, 16). Neque enim illic esse Dominum an- intentione sua corporeum omne 103 repellitur,
tequam dormiret dubitare poterat, qui esse huncj amore invisibilium abundanlius replealur. Et notan-
ubique sentiebat; sed quia tunc eum perfectius di- dum quia jam quaterad somni quietem redire proeci-
dicil, ignorasse se illum perhibuit cum familiariusi pitur, quia dum negligenter ulimur isto sseculo circa
iion agnovit. Via namque qua ad conjugem pergilur• visibilia, opere, locutione et cogilalione vigilamus.
intcntio devotoe obedientise est, qua fecundilas in- Ter ergo dormire praccipimur, ut ad cognitionera su-
ternae chariiatis consequi desideratur. Jacob itaque« pernorum per quietem operis, oris silentiura et cogi-
donnit in via, cuin fidelis subjectus, matigni spiritus; tationum superfluarum abjectionem praeparemur.
supplantator, per laborem obedientioe ad quietemi Quarto autem loco ad somnum mittimur cum majo-
suscipitur inlernoe visionjs. Qui profecto lunc Domi- rum nostrorum licentia ab utili etiam ministerio ces-
num se agnovisse fatebitur, quia dum eam ad quami sare preecipimur, ut dum nulla praepedimur cura sol-
noviter esl assumptus inlernoelucismiratur speciem,, licitudinis, totam se raens colligat ad intuitum su-
quantum ante liescierit experienlia revelatae pulchri- pernoe visionis.
tudinis agnoscit. Fide etenim, velut fama, Deumi 16. Et notandum quia quiescentem puerum, ne-
cognoscimus, amore autem contemplationis is qui B I sciente Heli, Dominus excitat, sed tamen excitato,
fama innotuit nobis velut ex ostensione preesentiae i nisi eodem Heii prsecipiente, vocationis suae causam
revelatur. Bene autem per obedicntiam proficiscensi nequaquam manifestat, quia eleclos subditos occulta
subdilus, dumad contemplationis alliludinern ducitur, inspiratione ad superuaepalriocdesiderium erigit, sed
dudum ignorasse Dominum perhibelur, quia is quasi per quietem vocare eos ad eam quam diligunt pa-
ex prsesentioeveritate invenitur, qui fama velut inco- triam sine majorum licenlia non permittit. Quia ergo
gnitus, etnon prsesenliavelutcognitus, antevidebatur. quoties vocatur puer, tolies ire ad magistrum sinitur,
14. Sed quia separatim dicilur : Nondum sciebat! quid est aliud,nisi quia ipsa divinitus inspirata subjec-
Dominum, neque revelatusei fuerat sermo Domini, po- torum desideria majorum judicio submittuntur? Opus
tcst subtilius intetligi. Nam in una eademque internai namque subjecti divinitus inspiratum tunc Deo gra-
Dei conlemplatione et mira charitas contemplanti in- tum esse cognoscitur, si majoris imperio aut permis-
funditur de fruclu tantae gloriee, et stupor magnus ini sione peragatur. Quater ergo vocatur puer a Domino,
secreti vcrbi revelatione. Quidam ergo Dominum qualer somni quies preecipitur a magistro, quia ad
sciunt, et sermonis ejus revelationem percipiunt, teinperamentum operis, silentium oris, abjectionem
quia et mira dulcedine replentur, ex ea quam ex con- internse sollicitudinis, cessationera ministerii, pro
sueludinehauriuntinfusione lanlsecharilatis,etmagna . ffj ainore secretioris vilaeper divinam inspirationem suc-
erudiuntur sapieniia revelatione verbi. A nonnullis cendimur, et lamen amoris nostri desideria adim-
vero scitur Dominus, quibus sermo Doraini nequa- plere sine majorum nostrorum permissione prohibe-
quam revelatur; quia simplices quique, sed magwa mur. Vocat itaque Dominus, et vocationis causam ta-
conversatione perfecti viri, de contemplationis di- cet, ut permittente magistro semetipsum vocato sub-
vinse gloria ineffabilem quidem amoris dulcedinem jeclo insinuet. Nam qui non jusso audire postquam
contemplandopercipiunt, sed tameu ad revelali verbi vocavit siluit, ubi doclor horao preecepit, vocans
ejus altitudinem non pertingunt, quia ad amantiumi Deus vocationis causam indicavit. Sequitur enim :
ordinem assumpti sunl, non ad celsitudinem proedi- (Vers. 9-11.) Abiit ergo Samuel, et dormivit in loco
cationis. Revelatur quidem ei verbum, ut amelur; et; 5M0.Et venit Dominus, et steiit; et vocavit, sicut vo-
ne prscdicetur, absconditur. Bene autem de eo quii caverat secundo, Samuel. Et ail Samuel : Loquere,
ad ministeriuni praedicalionis elevalur dicitur : Non- Domine, quia audit servus tuus. Et ail Dominus ad
dum sciebat Dominum, neque revelatus ei ftteral sermot eum.
Domini, ut dura ea quse nondum habet rudis insinuat 17. Quibus profecto verbis, quia de incorporea et
quibus bonis ditari prsedicator debeat patenter osten- invisibili divina substantia illud dicitur quod ad cor-
dat. Nam qui illam intimi amoris virtutem nondum D I pus pertinere cognoscitur, necesse est ut rationabi-
percepit, profecto omnipotentera Dominura, quem liter intelligatur. Nam quo veniat qui ubique est ?
flde velut fama novit, praesentia illius magna charita- quo pacto slare et loqui dicitur qui corporea substan-
tis nescit. Et si ardenter diligit, et arcana mysterio- tia non formatur? Sed in illa omnia dictante substan-
rum discutere per spiritum nondum novit, jam qui- tia ponuntur verba inopiee nostrse, per quse surgere
dem Dominum cognoscit, sed ad sermonis ejus re- valeamus ad cognoscenda mysteria operationis suoe.
velatiouem non pervenit. De obediente autem puero Nam venire Domino est praesentia gratise suae corda
statim subditur : electorum tangere, stare ejus est, manenti ejusdem
(Vers. 9.) Abiit ergo Samuel, el dormivit. gratioe $use dono eas quas tangit mentes inconcessoc
15. Jam quippe ad divineelocutionis nolitiam puer gratiae Susedono retinere. Vocare autem ejus est ele-
instructus mittitur, cum electus subditus majoris con- ctam mentem ad augmentum majoris gratiae excitare.
silio ad spiritalia cognoscenda prceparatur. Et dor- Venil namque Dominus, et non stat, cum corda ne-
mire quidem ei est in desiderioseterrisevitocquiescere, gligentiuin tanguntur per graliam, et lamen in affectu
cum videlicet animaejam sola superna sitienti cuncta et amore tangentis gratise nequaquam perseverant.
 135 SANCTI GREGORII MAGNI 136
Velut enim prasens est veniens, et non stans rece- A vis, faciamus hic tria labernacula, tibi unum, Jl/oysi
dens, cum ex praesenti tactu divinoegrat>se repente unum, et Helimunum (Malth. xvn, 4; Luc. ix, 33).
bona facere proponunt, et statim derelicti, ejusdem Qui enim dicit: Bonumest nos hic esse, si posset, ab
boni propositi intentionem deserunt. Quod si ad vim illa visione tantoe glorise nunquam deponi voluisset.
contemplationis refertur, venit et stat Dominus cum Dura enira dicit Petrus, Domine, bonumesl nos hic
electorum corda et repente per giatiam tangit, et esse, et Samuel dicit: Loquere,Domine, quia audit ser-
tacta repenle non deserit, ut veniendo visiiet, stando vus tuus, voces quidem diversae sunt, affectiones oe-
conlirmet, et qui ad gaudium sibi dilectse raentis os- quales. Hoc enim significat Petrus in monte, transfi-
tenditur, nonrecedatipseprius 104> Quamillavivendo gurato Domino, quod Samuel a veuiente, a stanle,
salielur. Sed quia stare dicitur, discessurus quando- et slante Domino secundo vocatur. Sed etsi quasi
que designatur,' quia etsi aliquando electas aniraas nesciens Petrus quid diceret ab evangelista repre-
in sua revelatione per aliquantulam moram satiat, henditur, huic lamen sensui contrarium non videtur.
prcesenliaesuse dulcedinem subtrahil, ut subtraclam Evangelista quippe non affectum Pelri, sed rationem
ardentius concupiscant. Venit ergo Dominus visitans, reprehendit, quia cum Domino assumptus in gloria
stat suaviter se demonslrans, vocat ad amorem os- seorsum, sic esse semper cupiebat, et pro redemp-
tensce suse glorioe per ardentissimura desiderium ex- B tione coromuni eum ad ignominiam crucis descen-
citans. Unde et toties excitatus puer repetito nomine. dere nolebat. Nesciebat ergo quid diceret, sed arden-
Vocatur, quia vocalio ex nomine designat affectum ter quod videbat amabat, quia 105 profecto tantum
magnae charitatis el familiaritatis. Unde et Moysi lo- bonum videbat, quod sic non amari nullatenus pote-
quitur, dicens : Novi te ex nomine (Exod. xxnn, 12, rat. Unde etsi jusle Petrus reprehenditur, ei tamen
17 ). Yocali igilur nomen iteratur, cum in magnam rationabiliter indulgetur, quia amore tantaeMajestalis
jam farailiaritatem inlernce Majestatis mens videntis per Iruitionem vincebatur. Verumtamen cum de di-
excipitur, et ferentibus desideriis ad amorem se vo- cendi ignorantia Petrus arguilur, ejusdem ignorantise
cantis elevatur, ut prceter id quod audit nil libeat, causa memoratur. Nam subdens evangelista, ait:
atque in Icetitia auditus sui immorari perpetuo con- Erant enim timore exterrili. Illa enim internse Maje-
cupiscat. Unde el hic aperte subjungitur : Ait ergo statis ineffabilispulchritudo electam mentem cui se
Samuel: Loquere, Domine,quia audit servus tuus. Qui delectabiliter oslendit aliquando mirabili pavore con-
ergo loquere posuit, ex necessitate conclusit. Quasi cutit, ne de visionis magniludine ad elalionem pro-
enim verbis apertioribus dicat : Ego respondi Lo- siliat, si eam quam blanda contemplatio ad tam summa
quere, qui aliter respondere non potui. Nam quid evehit provector suus spiritus timoris moderamine
aliud desiderare potest mens in illo gaudio loquenlis C non refrenat. In una quidem et eadem revelaise glo-
Majestatis assumpta ? Dicere enim menti Deo Lo- rioevisione, et bonitas Redemptoris aspicitur inefla-
quere, iilam ineffabiliter dulcem locutionem semper biliter blandiens, et acquitas illius ineffabiliter terrens,
audire, desiderare est. Dicit ergo Loquere, qui vel- ut quo videntis animus de respectu Dei bonitate dul-
let ut nunquam taceret. Unde et subditur quia audit cius pascitur, consideratione sequitatis territus ca-
servus tuus. Quasi dicat: quia hoc quod experientia veat, ne inaniter salietur. Unde et Samuel, cum ad
interni affectus excipio eeterna frui perceptione con- divinse locutionis familiaritatem sustollitur, ei non
cupisco. Petit ergo ut loquatur, qui hunc nunquam laeta de electorum profectu, sed de magnorum de-
in intemis suis affectibus silere desiderat, ne qui tam fectu terribilia nuntiantur. Nam subditur :
sublimi exsultatione Domino loquente sustollitur, ad (Vers. 11.) Etait Domintis ad Samuetem: Ecce ego
proferendas damnatse humanitatis angustias, eo ta- facio verbum in Israel, quod quicunqueaudierit, tin-
cente, deponatur. Nam si a corruptionis nostree tene- nient ambm aures ejus.
bris, ipso loquente, assumimur, cum nobis per sub- 19. Inter dona quippe sublimia electa mens eo
tractionem gratiae tacet, eisdem lenebris subjugamur. cautius ab elatione compescitur, quo per omnipo-
Merito igitur tanto subvectus culmineDominodicitLo- tentis Dei justitiam etiam illos repulsos aspicit, qui
quere, quia eo interni auditus gaudio sibi complacet, D donissublimioribus fulti esse videbantur. Quare et de
quo in exterioribus suis nihil placet; et manere cura verbo quod facturum se esse Dominus minatur, tin-
colloquente secum tanto ardentius cuperet, quanto nire aures audientium prsedicuntUr. Aures quippe
ad intirma sua libentius nunquam deponi voluisset. corporis tinniunt, quando intolerabili sonitu impe-
18. Etiam, auctore Deo, cum Domino dicimus lo- tuntur. Nam cum ultra auditus capacitatem ei clamor
quere, ipso donante dicimus, sed tamen quo affectu infunditur, hunc quem oflicii angustia sonitum re-
id ei perfecliores electi dicant dicere non valemus% jicit, in tinnilum convertit, quia dum per aurium
quia quod desiderii esl ineffabilis non exprimitur lo- antra voxsibilat, queeinfusa simul, ad interiora non
cutione rationis. Quem profecto affectum bene Pe- intrat. Ad aures vero mentium intolerabilis clamor
trus insiuuat, qui cum transformato Domino in est alicujus magni repulsio prsedicatoris. Clamoris
monte assisteret, refulgentcmque faciem ejus sicut ergo effusi magnitudo non capitur, quia dum subli-
sol cerneret, et ad instar nivis albentia vestiraenla mia dona prcedicatori reprobo concessa recoluntur,
ejus conspexisset, ait: Bonum est nos hic esse : si quo divince aequitatis examine projicilur ignoratur.
a Gilot. terribiliter nuntiantur.
 157 IN PRIMUMREGUM EXPOSITIONES. — LIB. II, 138
bi tiflnitum ergo aurium effusoe vocis magnitudo) A talis propriae quibus nos pcenis ligat ? Merito
ergo
couvertitur, quia etsi quo Dei judicio fiat, mentisi audienlis aures linniunt, quia nirairum electoruin
intcntione non capitur, dum diu per considerationemi mentes, quae hoc altenle considerant, de tanta di-
pensatur, corda consideratione timore consternan-- strictione contremiscunt. Merito audienlis hoc au-
tur. Velut enim de clauso magnsc vocis sonilu auress res tnniunt, quia profecto immensilalem clamoris
tinniunt, quando de diu considerata magnorum viro-- habet, quam elecla corda vix sustinent. Et dextera
rum reprobatione justorum corda pertimescunl. Sed1 quidem audientis auris tinnit, quia etsi perfeclionis
ambecaures tinnire referuntur, dextera videlicet ett suaemcrito se quisque ad superna contemplanda eri-
sinislra. Et quia per dexteram seterna vita, per sini-- git, tamen de vitae suaecelsitudine non confidit. Si-
stram vero prsesens designalur, el per aurem ea quse3 nistra etiam auris tinnit, quia etsi dono scientiee
dicuntur audimus, quid per sinislrara aurem nisi in-. habet, ut teroporalia quis perfecte ordinet, tamen
tenlionem pisc operationis, et quid per aurem dexte- de perfectione niinisterii sui fiduciam nullam habet.
ram nisi intenlionem supernse visionis accipimus ?? Inter dona quippe sublimia verbum audiunt, de cujus
Ambaeitaque audientis aures tinnienl, quiacum sum- clamore auris utraque tinnitum patitur, sub quo,
morum virorura ruina oslenditur, electorura intentio> donec ista incertitudinis vita ducitur, pavere non de-
utraque turbatur, quia et paventi corde ad contem-. B sinit. Unde et apte subjungitur :
planda aeterna se eriguni, et sine iiigenti forraidinej (Vers. 15.) Dormimt Samuel usque mane.
temporalia non disponunt. Hunc namque aurilimi 21. Usque mane enim dormit qui quousque ven-
tinnitum passus fuerat, qui Domino loquebatur,, turi Redemptori splendor appareat in incocptaebonae
dieens : Justitia tua sicut montes Dei, judicia luai operationis conversatione requiescil. Usque mano
abyssus multa (Psal. xxxv, 7). Montes quippe Deii dormit, qui tota procsentis vitoenocte per propositum
summi et electi viri intelliguntur. Quibus profecto» inchoatoejustilioe exspectat, ut ad gaudium emeritse
roonlibus Dei justitia eequatur, cum ardua ejus man-- relributionisclaritas sibi promissi Redemptoris efful-
data opere perficiunt, sed taraen divina judicia abys- geat. Verbum enim promissum in Israel audivit, de
sus multa sunt, quia etsi in sanctorura virorum ocu- quo aures ejus tinnirenon desinunt, quia de conspe-
lis recta sunt ea 106 Qux agunt, ante omnipotentis5 cta districtione divinae justiiioe timoris spiritum
Dei oculos qualia sunt scire non possunt. Unde ett hausit, sub cujus pondere ad soeculi amorem evigi-
bona quoeprsevalent incessanter agunt, et super sej lare non poterit. Sed fortasse usque inane dorraire
tonantem illam judiciorum abyssum pertiraescunt, dicilur, pro tinnitu auris dexteroe. Nam dextera au-
quia de facto Domini verbo quod audiunt tinnitu ma-., r ris linnit, quia dum perfeclusiriteriorisvitoe amator
gni terroris eorum corda quatiuntur. Apte autem, " de perfectione contemplationis dubitat, magis ac
non nisi audientium aures tiimire proedicuntur. Namj magis proficerc in ea qua ccepit vilse sublimilate
et in Evangelio hoc admonet, dicens : Qui habet( appelit. Sed quandiu in hac 107 moriali carne su-
aures audiendi audial (Luc. viu, 8). Qui enim tota in- mus, maligni spirilus ad sumina tcndentibus insi-
tentione ad ea quoe foris sunt vigilant, hunc timorisj dianlur; et ut eos ab internoe glorioevisione relra-
tinnitum nesciunt, quia super se divinorum judicio- hant, ineptarum cogilationum figmenta congreganl,
rum allitudinem nequaquam pensant. Sed ecce quii quse internis eoruin oculis proponant. Bene ilaque
subtilia Dei judicia super se pensare noluit, de eoj dicitur : DormivitSamuel usque mane. Tentalio ira-
judiciorum sentenlioe quam aculoe replicantur. Namj mundorum spiriluum nox est; qui vero usque mane
subdens dicit : dormit oculos tola nocte non aperit. Dormit ergo in
(Vers. 15 et 14.) Prmdixi enim qttod judicaturuss r-icie qui figmenta dsemonum dedignalilr aspicere
essemdomum ejus usque in mlernumpropter iniquita- in lentatione. Tota noctc etiam dormit, quja cali-
tem, eo quod noverat filios suos indigne agere, et non% gine tenlationis non vincitur, sed viriliter sustinet,
corripuiieos. IdcircojuravidomuiHeliquodnonexpietur,. donec per adventum gratioe claritatis supernce luce
iniquitas domusejus victimiset muneribusin oeternum. visitetur. Et tunc profecto velut mane evigilat, quia
20. Quia enim plerumque justse severitatis senten-. " oblectamento refusi sibi post tenebras luminis hila-
tia per clementiara temperatur, magnae districlionis_ rescit. Quasi evigilans quippe tuuc oculos aperit,
hoojudicium est, ubi animadversionis sententia re- quia lucem qua respergilur Jaetanter aspicit, qui aspi-
plicando asseritur. Praedixit enim superius Heli,, cere sibi illatas lenebras non curavit. De tinnitu
cum per virum Dei, suppresso nomine, dejectionisi quidem dexterae auris obtinet ut qui supernis in-
ejus sententiam nuntiavit. Quia vero et nunc idem ses nilitur videre reproba dedignetur, et certitudi-
acturum jurat, profecto damnationis judicium repli- nem sui profeclus insinuat, dum quod pace proficit
"cat. Qua in re eliam notandum est quia qui iniquee per aperta el violenta bella non perdit. Sequitur :
agentes filios non corripuit, iniquitatcm fecisse re- (Vers. 15.) El limuil indicare visionem Ileli.
prehenditur quse in scternumvictimis et muneribus5 22. Illud namque ei indicare timuit quod sibi
nequaquam expietur. Quse ergo erit districlio ini-- Dominus ostendit, ut temeritatem humance audaciae
quitatis proprice, si irreiuediabilis culpa est negligen- refrenarel vigore disciplioae. Quidam namque adeo
tia curse alienae? Nam si subditorum peccata incor-- sunt prcecipites, ut ad praelatorum suorum repfe-
repta perenni reatu nos obligant, audacia iniqui-- hensioneiu facile proruant, atque eorum erratibus
PATROL. LXXIX 5
 139 SANCTI GREGORHMAGNI 140
jminari futura supplicia. non pavescant. Qui nimi- A vcllet obtulit ? Sed profecto ista responsionis liumi-
rum, quia sancta) Scripturae morem nesciunl, lo- litas si subtilitcr inspicialur, vcra humilitas nou est.
queniera sibi Dominum nequaquam audicrunt. Nam Vera namque esse cognoscilur quoe bonum obc-
quibus omnipotens Deus loquens prselatoruin suo- dieniice in majoris imperia consequenda comitatur. .
rum pcenas insinuat, ca quoe audierunt eis dicere Yere itaque esset bumilis, si sesc ad emendatiotieui
formidant. Hinc ergo proeposilorum suorum repre- culpocpro qua arguebatur obtulisset. Sed et forlasse
hensores colligant quanta se inconsideratione prae- vcrius esset humilis, si reprehensus nequaquam ies-
cipitent, et lapsus sui profunda pertimescant. Si ponderet, sed neglectam correptionem scelestis filiis
enim ii quibus omnipotcns Dcus loquilur proelalis adhibcret, si vcl tunc pastorali zelo insisteret, et
suis loqui metuunt, ii quibus nequaquam locutus est flagiliosorum saccrdotum scelera digna ultione vin-
Deus recondere sc sub linguoc suoesilentio quanlo dicaret. Dum crgo dicit : Dotnintts est, qitod bonutn
terrore debuerunt? Timor ergo Samuelis non pavo- esl in octilissuis faciat, clectionis suse verbum aper-
rem servilem insinuat, sed reverenliam debilam cul- tius protulisse cognoscitur quam responsionein liu-
rnini pastorali. Nam ctsi negligens praedicaior repre- militalis, quia nimirum potius elegit minarum Dci
hensionem et niinas ex realu mcretur proprio, limo- causas incurrere quam de perpetratis iniquitatibus
rcmreverentiaeexigil cjusordinis celsitudo.Sequitiir: gJj filios condemnare. 0 quanti sunt adhuc imitatores
(Vers. 15.) Aperuilque oslia domus Domini. Heli, qui cimi minanlcm sibi omnipolentem Deuiri
23. Quidnain est quod is qui loqui limuit, domus quolidie de sacro eloquio sentiant, et lamen honii-
Domini ostia reseravit, nisi quia obedire non eru- nibus displicere trepidant, et divinoc indignationis
minas incurrere non formidant, et dum ininiicitias
buit, qui indicare tristia expavit? Nam superius di-
ctum est : Samuel dormiebat in templo Domini, nbi hominum, velut implaeabiles mctuunt, deDei mise-
crat arca Dei. i'uer cnira, qui in templo Domini dor- ricordia etiam pcccando confidunt'
misse et nunc ejusdem aperire ostia dicitur, injun- 26. Sed inordinala fiducia apud omnipotentera
ctum minislerium habuissc ostenditur, ut horis Deum vindictae locum habere potest, indulgenliam
congruentibus aperiret ostia, et obseraret. Qui vero obtinere non potest. Incorrcpto cnim pecca-
ergo visionem indicare expavit, et ostia domus tori, et in culpacsuae proposito perduranti, quid cst
Domini aperuit, reverentiam magistr.o dupliciter de minantisibi Deo dicere : Domimts est, quod bonum
impendit, videlicet cura ministerii, et cuslodia lo- est in oculis suis faciat, nisi de ordinalissinia Dei
cutionis. Quam profccto loquendi custodiam quam misericordia inordinate confidere? De omnipotenlis
districte tenuisset oslenditur, si ea quce sequnn- ctenim Dei misericordia ordinale confidit qui hoc
tur subtiliter attendantur. Nam repente subinfertur : Q quod peccando delinquit poenitendo corrigit, flendo,
Peccare ergo, et de Dei Creatoris clemeniia
(Vers. 16-18.) Venit ergo Heli ad Samuelem, et tergit.
dixil : Samuel fili mi. Qui respondit : Prmsto sum. prasumere, pelago justitioe ejus exponi est. Sic ni-
Et inlerrogavit eum: Quis esl sermo quem loculus est mirum peccata perpelrala non tergere poenitcndo,
Dominusad te : oro, ne celaveris milti. Ilmc (aciat et deDei misericordia praesumere, in judicium di&lri-
libi Deus, et hasc addat, st obsconderisa me ser- etiomisejus offendere est. Dum ergo Heli vita in
monem ex omnibus qum dicta sunt tibi. Indica- reproborum praedicatorum forma describitur, nou
vit ergo ei Samuel universos sermones, el non abscon- solum culpa lapsus ostenditur, sed eliam culpac iu
dit ab eo. praecipitalionc securitas. Nam qui limore pcenilen-
24. Qui enim tanta imprecalionis instantia ad lo- tiicdivineeindignationis magnitudinemplacarepoluit,
districtione dum neglexit quod audivit, incurrit quod meruit.
quendum 108 coaclus asserilur, magna
silentii obligatus fuisse declaratur. Et quia non tain 27. Oroiiipoteiis enim Deus, etsi xquitate justus
pro custodia purilalis quam obslinatione proterviae est, abundanlior tamen creditur miseratione pius.
quidara taoerc subjecti solent, Samuel electi sub- Unde et per Prophetam dicitur : Miseraliones ejus
diti forraam osteudit, qui reverenter lacuit, sed ta- super omnia opera ejus (Psal. CXLIV, 9). Hinc est id
cere loqui jussus expavit. Itaque gemina luce con- D j quod per Jonam prophetam Ninivitis minas s.ubvcr-
versationis enituit, dum qui iilialis timoris virtute sionis protulit, et tanien poenam everlendae civilatis
siluit, loquendi ulilitatem loquendo conquisivit. Se- poenitentibus indulsit (Joan. III, 1, 2, seq.). Hinc est
quitur : enim quod Ezechiaeregi (IV Reg. xx, 1, seq.) per
(Vers. 18.)^ Et ille respondtt: Dominus est, quod prophetee oraculum mortis pcena promittitur (Isa.
bonumesl in oculis suis facial. xxxvin, i,seq.), sed quiarex, mori metuens, coraui
25. Qui simplicius quam debet istam Heli respon- Dominose 109 poenitentioelacrymis afllixit, mor-
sionem considerat, tam rectehunc respondisse quam tem, qua moreretur, apud eum, quem timuit, n-w
liumiliter pulat. Nam sicut audilur exterius, quid invenit. Et supra quidem se * Doininiis loeuiuui
humilius respondissc potuit, qui reprobationem fuisse asseruit, ut domus Heli et patris ejus in t ,ns-
suam audivit, et rainanti Deo, irao reprobationis; pectu suo usquc in sempilernum ministraret, sed qui
suaesentenliam promulganli, quidquid de se facerci de bono agente, bona locutus fuerat, de domo re-
1 Gilot. ct Valic, se Dominum loculum(juisseasseruit.
 141 IN PRIMUMREGUMEXPOSITIONES.— LIB. II. U2
proba jam elfecta sentenliam permutavit, dicens j: A J gligentioesuaeverbum exponebat, dicens : Quiciiitque
Nunc autemabsit Itoc a me (I Reg. n, 50). Si ergo solveritunum ex mandalis istis minimis, ct docuerit
bona proraissa revocat omnipotens Deus, quia ii sic homines,minimusvocabiturin regno cmlorum; qni
quibusproraiserat raale permutantur, quanlo magis autem fecerit et docuerit, magntts vocabiturin regno
minarum effeclus retrahit, cum bene conversos eattorum(Ibid. v, 19). Mandalum namque nec inini-
eos aspicit quibus pro admissis iniquilatibus pcenam mum 110 proedicatorsolvit, cujus verbum ex ver-
animadversionis intiinavit ? Quid ergo ad haac bis omnibus in terram non cadit. Dum autem ex oin-
dicimus, qui quolMie delinquimus, atque in reatus nibus verbis Samuelis verbum in terram non ceci-
noslri obligatione securi sumus? Hoc igilur ipsura, disse dicitur, cujus morcs insinual Samuel , nisi qui
quod districlionem divinae justitisc non tenemus, merito et prxdicalionis et operis magni sunt in regno
nobis valde timendum est, quia ecce qui divina in- ccelorum? Itaque ex oranibus verbis ejus in terram
dignalioneprojicitur pro culpa perpetratae negligen- non cadit, quia oiiine quod altum sanctse Ecclesise
tise nullo timbre sollicitus fuisse perhibetur. Sed perfectus proedicatorloquitur , ab eo etiam sublimi
quia ad limorem reprobi praedicatoris repulsio- •proedicaturconversatione, cum , veiut in ardua spe-
nem noviraus, electi profectum audiamus. Nam se- cula positus, et sapientes verbo erudit, ct simplicibus
quilur : .TJiter, per quod ad xternam patriam ingredi debeant,
(Vers. 19.) Crevitautem Samuet, et Dominuserat operibus ostendit. Unde et subditur :
cumeo. (Yers. 20.) Et cognovituniversusIsrael a Dan us-
28. Hoc profeclo si ad historiam iegitur, crevisse que Bersabee, quodfidelis Samuet propheta esset Do-
puer Samuel aetate corporis designatur; si vero ut mini.
castera spiritali investigalione ista perquirimus, cum 30. Quid enim per Dan nisi simplices, et quid per
eo Dominusesse describitur, qui crevisse memoratur. Bersabee nisi sapientes designantur ? A Dan usque
Crescit autem qui in virum perfectum nientis oetale Bersabee fidelis Samuel propheta Domini recognos-
proficit. Undeet per Prophetam de electis proficien- ciirir, quando electi preedicatorisvita simplicibus ad
tibus dicitur : Ambitlabuntde virlulein viriutem, vi- salutis exemplum proponitur, et sapientibus per doc-
debiturDeus deorumin Sion (Psal. LXXXIII, 8). Hinc trinam ejus sanctceScripturoearcana revelantur. Quia
Paulus ait : Donecoccurramttsei in virum perfectum, vero Bersabee puteus septimus interpretatur, pos-
in mensurammlalispleniludinisChristi(Epltes. iv, 13). sunt per Bersabee non solum sapienles, sed eliam
Vcrum nonnulli sunt qui dum virtutibus crescunt, justi designari. Puleus enim septimus quid est, nisi
elatione eorruunl. Hi nimiruin crescere videntur, gratja Spiritus septiformis? Per Dan peccatorumvita
sed tamen cum eis Dominusnon est, quia a se euni, . oslendilur, quia per veterem prophetam dicitur : Fial
alta sentiendo de se, ejiciunt, quem in profectu vir- Dan coluberin via, cerastesin semila, mordens ungu-
tulum positi per humilitatem secum liabere potue- lam equi, ut cadat ascensor ejus retro (Gen.XLIX,17).
runt. Vel si per exteriorem dignitatem crevisseintel- A Dan itaque usque Bersabee Samuel Domini pro-
ligitur, Dominuscum eo esse memoralur, quia pro- pheta cognoscitur, dum electi proedicatorisvila, at-
feclo plerique in humiliori ordine religiosi sunt; sed que doclrina, pnccatoribus cst venerabilis , et justis,
cuni subito ad culmen dignitatis pervenerint, prima ut in eo videlicet et lapsi bonum videant, in quo se
opera cum humilitate derelinquunt. Samuel igitur et pcenitciidocorrigant, et boni mirentur vitce celsitu-
prolicit, et prbficiensDominumsecum habuit, ut pro- dinem, ad quam quotidie proficiendo convalescant.
fccto electorum praedicatorummorem preeferret,qui Sequitur :
CIHIIclona, et dignilates., quibus prosint aliis , asse- (Vers. 21.J F.t addidil Domtnus ut appareret in
quunlur, de semelipsis placere Deo non negligunt, Sito.
ct ex eo illa quaepro aliis acceperunt dona mullipM- 31. Superius de tempore reprobi pastoris dicitur:
cant, unde in semetipsis ostendunt bonum, quod in In diebtts iltis non erut visio mnnifesla. Cum ilaque
eh loquendopropagare concupiscunt. Quare et sub- ex sacro eloquio optimus proedicatorostenditur, ap-
ditur : , parere iterum Dominus perhibetur, quia nimirura
(Vers. 19.) Et non cecidit ex omnibusverbisejus in cognitio divini consilii, qux abscondilur reprobis,
lerram. purilatis merito revelatur eleclis. Si enim et homi-
29. In terra quippe verbiim preedicatoris cadit, num consilia nisi familiaribus non crcduntur, onini-
cum ex reproba prsedieatorisconversatione vilescit. potens Deus secreta suoe dispositionis xslimandus
Unde et Yeritalis voce dicitur : Ad niliiluinvaletul- est suis palefacere inimicis? Prius ergo justi doclo-
tra, nisi ttt mitiatur (oras , . el conculceturub homini- ris vita prscdicatur, deinde addidisse ut appareret
bus (Maltii.v, 13). Et notandum quia ex omnibus; Dominus dicitur, quia profeclo divinaelucis ostensio
verbis ejus non cecidissein terram dicitur, ut pro- reprobos et fictos fugit, quae se electis , et mundjs
tecto proclicatori nihil agere liceat quod licet repro- cordibus aperit. Unde et per semetipsam vera Iiix
bare. Nam quidquidagi prohibet, is proleclo si agit, , loquendo, nos illuminat, dicens : Beali mundocordi,
verbum in lerram cadit, quia dum a loquenle con- qitoniam ipsi Deum videbunt(Mattlt. v, 8). Igitur, ut
temnitur, liac audienies nequaquam venerantur. appareret Dominus, addidit quia urunduiii pracdica-
Verbumiiamque aliquod in terram cadere prohibe-- toris sui oculum vidit. Sed cum addidit Ut appareret
bat Donihius, cum negligentibusprsedicaloribusne-- in Sito, in eodera loco illum apparuisse vice al'a de-
m SANCTI CUEGOIUlMAGNl iii
signatur. Quia autem dixit ubi apparuit, ne Heli ap- A 33. Sed altenie considerandum est quod subjun-
paruisse crederetur, subsequenter et personam ejus gitur : Juxla verbum Domini. Yerbum ergo Doinini
cui apparuit ostendit, dicens ; cognoscendimi est, anlequam ad apparilionem Do-
(Vers. 21.) Quoniam revelalus[uerat DominusSa- mini pertingere mereamur , ne injusia et indiscrela
mueli in Silo,juxta verbumDomini. visio ignis et nubis , non solum nobis perfeclionem
32. Tunc namque se ei revelavit, cum ei secrelum non oslendat caelcstis itineris, sed ad submersioncm
sui consilii de repulsione reprobi praedicatoris ape- erroris nos impellat. Origenes quippe H2 dum ap-
ruit. Quodprofeclo juxta verbum Domini lactum as- parenlem Dotuimimsine verbo Dominividere voluit,
seritur, ut hoc quod non valde superius per virum visionem nubis inordinate conspexit, « quia ignis ap-
Dei ad Heli dictum fuerat, etiam secundum historhm paritionem horruit. Nam dum, abnegala vel minuta
impletum esse sentiatur : Et suscitabomihi sacerdo- juslilia Dei, superfluam ejus clementiam prsedicaret,
lem fidelem quijuxta cor meum, et animain meam (a- asseruil quod uon solum omnibus damnaiis liomini-
ciat, et ambulabit coram Christo meo omnibusdiebus busparceret, sed cliain de oeterna poenareprobos
(I Reg. n, 35). Et itcm : Vtdeois mmulumtuum \\\ angelos quandoque liberaret. Novatus autem ignis
in templo, t» universis prosperis Isruet (tbid., 52). aspicere visionem amplius amavit, qui dum severam
Quod si juxta spiritalem intelligentiam perscruta- B oranipoteiitis Dei justitiam implacabilera diceret, spe
mur, quomodo addit Dorainus ut eleclis appareat, venioe consequendce et pcenitentioe omne remedium
nisi quia qui electos suos de contemplatione justitite peccatoribus abstulit. Nec Novato igitur, nec illi alii
suoemirabfliler terret, etiam de ostensione gloriae Dominus apparuit, quia ulerque eorum juxta quod
ineflabililer demulcet. Qui ;enim apparendo juslus, per veritatein sacri eloquii cernitur, omnipotentem
corda sanctorum terrore conculit-, ut appareat ad- Dominum non conspexit. Tunc ergo juxta verbum
dit, quando cordi territo dulcedo refunditur suae Dominus apparet, cum ea ostensione se menli reve-
pietatis. Ilinc est enim quod Moysi non semper in lat, quam sacrse Scripturce fides non reprobat. Unde
igne apparuit, sed in igne aliquando , aliquando in et aple subjungitur :
nube. In igne quippe terror judicii est. Unde et de (Yers. 21.) Et venit sermo Samuelis in universoIS-
gecundo Redemptoris noslri adventu per Psalmistam raeli.
dicitur : Ignis ante eum prmibit, et in circuilu ejus 31. Hacreticorumquippesermo non venit. Novati
tempestas valida tPsal. XLIX,3). In nube autem pro- cnim serrao fuit, quia juslus Deus serael lapsis Ddeli-
tectio miserationis cxprimitur, quia ejusdem protec- bus nequaquara parcit. Origenis sermo fuit quia mi-
tionis suaeblandimentum electis suis promittens Do- sericors Dominus nullam crealuram ralionalem pe-
minns, ait : Twncvidebunt Filium hominis venientemC rire per oelernam damnationem sinit. Sed quia con-
in nube (Marc. xm, 20; Luc xxi, 27). In igne itaque versi ad Dominum peccalores nequaquam pereunt,
et. nubeper deserta gradienlibus Dominus apparet, et semel lapsi angeli et in peccato suo mortui pec-
quia mentes conlemplantium se in hac exsilii pere- catores nunquam salvantur, hoereticorum profecto
grinatione, etsi aliquando lerrel de justitia, pavore sermo non venit. Sermo igilur Samuelis venit in uni-
dejeclas erigit blandimento proleclionis. Dominus verso Israeli, quia calholici viri pracdicatiocomple-
itaque Samueli apparuit, et, ut appareret, addidit, tur, quae in veritate sacri eloquii recte cognoscitur.
quia qui ab electorum menlibus in igne lerroris as- Et nolandum quia cjus serino venisse dicitur, cui vi-
picitur, in nube eliam dulcedinis exhibetur. Ignis sionem suam Dominus addidisse perhibetur, quia ni-
nnmiquevisionem intus videral, qui nuntiabat foris, mirum ejus procdicatiovera est, cui sic divinoejusli-
dicens: Sanctum ct terribile nomen ejus (Psal. cx, tiae lerror ostendilur, ut benignitatis ejus abundans
10). In igne ilem eum visum ostendere cupiens, ait: gralia non celetur; videlicet ut mentem videntis sic
Ventfe et videle opera Domini, terribilis in consiliu conspecta veritas terreat, ut etiam oslensa benigni-
super filios hominum (Psal. LXV, 5). Sed qui ei in tas mentem terrifam in desperationem cadere non
igne apparuit, ut appareret addidit, quia suavitatem permittat; ut sic de bcnignitate praesuinat,quatenus
glorise, et dulcedinis suoe,ei eliam de nube propina- D ad prsevaricationis ausum non proruat.
vit. Quare et cxhilaratus, qui territus fuerat, dixit: Hscc autem in secundo libello prsesentis operis
Quam magna muttitudo dulcedinis tum, Domine , disputata sufticiaiit, ut dura ea quse sequuntur novo
quam abscondisti timentibus te (Psal. xxx, 20). Hinc principio inchoare disponimus, dicendi etiam stu-
item additam apparitionem admirans, ait: Quam bo- dium per devotionem renovetur.
nuslsrael Deusiis qui rectosuntcorde(Psal.Lxxu,l),
° De iisdem Gregorius agit lib. xxxiv Moral., num. 38, ubi vide notas.

LIBER TERTIUS.
111 CAPUT PRIMUM. ordinem repetere exponendo distulimus. Ut ergo ea
1. Cum sacrae historiae sensus qualiler eleclorum quse omisisse cernimur suppleamus, quocxitur: Quid
moribus conveniret studiose quoereremus, allegorix est quod dum Samucl minislrare Dominocoram Heli
145 IN PRIMUMREGUM EXPOSITIONES.— LIB, III. 146
memoratur, pretiosus sermo Dominiesse describitur? A credidit ad tormenia pervenit. Tempus namque tunc
a
Sed, sicut superius esl dictum, per Samuelem proe- erat quo is qui cmebatur sermo, non typo figurata
dicatores sanctaeEcclesix, per Heli etlam electi pa- moralitatis, sed apertae locutionis proecepto horlaba-
tres teslamenti veteris designantur. Puer ergo Sa- tur, dicens : Qui vult venire post me, tullat crucem
l.nuel ministrabat Domino coram Heli, cum novus sttam quolidie, et sequatttr me (Mallh. xvi, 24). Hinc
doctorum ordo Redemploris lidem praedicabat. De iteni dicit \ Qui autem amat patrem aut matrem plus
quo nimirum ministerio Paulus loquilur, dicens : quam me, non cst me dignus (Ibid., x, 37). Et: Qui
Quandiu sum genlium apostolus , minislerium meum non renuntiaveril omnibus qum possidel, non polest
Itonorificabo(Rom. xi, 13). Hinc iterum dicit: He- meus esse discipttlus (Luc. xiv, 53). Ilaque cum mi-
brmi sttnt, et ego : lsraelitm sunt, el ego : ministri nisteriumSamuelis asseritur, prcliosus sermo Domini
Christi sunt, et ego (II Cor. xi, 22). H2 Ministrare esse perhibetur, quia profecto inter inilia fidei, illi
ergo Domino, in laborem praedicationispergere est. qui proedicantibusocternscvitse doctoribus credide-
Quod profecto ministerium Samuel coram Heli Do- runt, pro accepto verbo fidei magni laboris opcra
mino impendisse dicitur , quia quidquid de religione expendisse credendi sunt. Et quia Judaicus popu-
novse fidei, novus praedicatorumordo asseruit, hoc lus jam lumen divinse cognitionis amiserat, sequi-
Patrum veterum auctoritate roboravit. Domino B tur:
quippe ministrabat Samuel, quando novus preedicator (I Reg. 5, 1.) In diebus illis non erat visio mani-
asserebat, dicens : Dico enim CltristumJesum minis- festa.
trum fuisse circumcisionispropter veritatem Dei, gen- 4. Manifestanamque visio ejus esset, si in Re-
tes autem sttper misericordia honorare Deum ( Rom. demptorem, quem ad visitationem suam venisse au-
xv, 8). Qui profecto ut ministeriunf, quod Domino dierat, credidisset. De qua nimirum ejus csecilate
exhibebat, coram Heliquoque impenderet, adjunxit , subjungitur :
dicens : Sicut scriptum est: Laudale, omnes yentes, (Vers. 2.) Factum est aulem, Heli jacebat in toco
Dominum,et collaudaleeum, omnespopuli(Psal. cxvi, suo, nec poterat videre lucernam Dei, antequam exstin-
1). Et ut se arctius coram Heli in ministerio Domini gueretur.
cohiberet, adjunxit : Isaias enim dicit: Erit radix Visio namque Heli manifesla non est, quia Judaeo-
Jesse, qui exsurget regere gentes, in eum gentcs spera- rum sacerdotium in perfidise suse caecitate sepullum
bunt (Rom. xv, 12; ex Isa. xi, 10). Puer Samuel Do- est. Heli ergo jacet in loco suo, quia et litteram le-
mino ministrabat, cum dominicocResurrectionis glo- gis habet, et in Iege et prophetis non habet statuin
riam H3 Petrus assereret, dicens : Jesum Nazare- luminis, sed lapsum caecitatis. Locus namque Heli,
num virumapprobatuma Deo in vobissignis et prodi- videlicet Judaici pracdicatoris, sacra lex est. Quia
giis, traditum per manus impioruminteremistis; hunc ergo Judaicum sacerdotium adhuc sacram Scriptu-
Deus suscilavita morluis prafinilo consitioterlia die, ram babet, in loco suo est. Et quia virtulem sanctac
sicut impossibileerat lenerieum doloribusin(erni (Act. Scripturoe nesciens ad statum fidei non erigitur, ni-
n, 22, seq.). mirum in loco suo non stare, sed jacere perhibelur.
2. Sed hoc ministerium , quod Domino exhibuit, Quia item usque ad mundi finem projectus est, Iu-
etiam coram Heli exhibuit, quia subjunxit, diccns : cerriam Dei videre non posse memoratur. Unde el
David enim dicit: Quoniam non derelinques animam cum quotidie tot a sancta Ecciesia praedicationis hor-
meamirainferno, nec dabis sanctum tuum videre cor- tamenta suscipiant, cum tot sacrae fideiassertionibus
ruptionem(Act. n, 27; Psal. xv, 10). Coram Heli Judoeivicti non credant, quidaliud, nisi hoc quod
itaque Samuel minislrare Domino apte dicitur, quia in sancla Scriplura 114 d*5 eis legimns, et eliam
electi sanctae Ecclesioe proedicatores, duin statum per experimentum tenemus, quia videlicet projecli
novse fidei proedicandoerigerent, quod ratione asse- sunt, non solum ut non videant, sed eliam ut videre
rere conati sunt, Patrum veterum auctoritate firma- non possint? Unde et apostoli superfluum laborem
verunt. reputantes eorum qui videre non poterant, in Acti-
3. Et tunc quidem sermo Domini pretiosus fuisse **bus suis dicunt : Quia indignos vos fecislis mlernm
perbibetur. Pretiosa quippe res parvo pretio emi vilm, ecce cOnverlimurad gentes (Act. xm, 46). Sed
non potcsl. Prelium autem, quo sermo Dei emilur, qui viderenon posse relatus est, Dei lucerna vocatur.
labor est sanctce operationis. Velut enim rem quam Synagogoe namque ministerium Dei lucerna fuit,
habere volumus pretio emimus, cum per sermonem quando in electis Patribus et per verae procdicationis
praedicalionisquem a«cipiraus laborem operis exhi- lumen, et per venturi Redemptoris promissionem
bemus. Tunc autem erat sermo pretiosus, cum pro luxit. Quceprofecto lncerna, ministrante Samucle,
qualicunnue Iabore operis non dabatur, cum omnis videri non potuit, quia tempore novse praedicaiionis,
qui emptorem sermonis inierficiebat obsequium Deo Synagogoemagisterium poenam perpetuoe repulsionis
se prsestare cogitabat. Eo igitur terapore sermonis incurrit.
emptor inulto pretio eguit, quia sine magno labore 5. Et notandum quia non dicitur, lucere non po-
verbura fidei servare non potuit, qui pro eo quod terat, quia profecto adhuc lumon sancloe Scriptoror

8 Viliosein Gilot. et Vatie. ttjpo figttratm mortalitatis.

 147 SANCTI GREGORIIMAGNl 148
pfo nobis portat, sed quod portat ignorat. Unde et. k delictumest in vobis, quod judicia liabeiis inter vos.
aiiteqtfam exstingueretur, videre non posse dicitur. Quare non magis fraudem patimini (1 Cor. vi, 7) ?
Nonduni enim exstingnitnr, et videre non potest, Dormire quippe in templo Dei non posse conspexe-
quia certe, ut jam dixi, lumen gerit, quod non atten- rat, quos judiciorum occupalio a spirilali meditatione
dit, ante enim quam exstingualur, esl, donec kicet. retrahebat. Dormiens ergo in templo vocatus a Do-
Et quia ab eo usque ad mundi linem sacra Scriplura miho dicitur, quia ilte tunc doctof ad cognoscenda
non tollitur, si antequam exslingualur, non videt, divina secrela assumptus est, qui per cofdis inten-
cum mundi firteextendilur in csecitate. Quod si ac- tionera non in exlerioribus, sed in interforibus mora-
censio ejus refertur ad zelum perfidise, idcirco non batur. Sequitur :
potest videre, quia non exslinguitur. Nam si ignein (Vers. 4(5.) Qui respondens, ait : Ecce ego.
perfidioede raente exstingueret, ablato impietatis zelo, Et eucurrit ad Heti et dixit : Vocosli enim me.
ad placilum verceiidei lumen mentis oculos aperiret. Qui dixit : Non vocavi te, fili mi, revertere et
Sed dum videre non posse dicilur, indigna lucerna dormi.
perhibetur, et ad videndum ea quoedigna est quseri- 8. Cur is qui vocantem se Dbminurh audivit, ad
tur. Nam subdit, dicens t Heli cucurrit, nisi quia se ab Heli vOcatnm putavit?
(Vers. 3.) Samuel aulem dormiebal in lemplo Do- *»Et quia explanationis typicse ordinem tenemus* qno-
mitti, uWetal OrcaDcmini, et vocavitDominusSamtte- modo Heii putatur, cum vocato puero Deus loquitur?
lem. Sed quoecunquein Scripturis sanctis Patres noslri
6. Cenfirmata eoeeftate Heli, Samuerem Dominus veteres locuti sunt, ad Heli refefuntur locutionem.
vocavit, quia, dainnato Judacorum sacerdotio, ad Qui nimirum, quia a semetipsis non sunt locuti, dum
majorem gratiam novum prcedicatorum ofdinem as- Deus pef eos quce voluit locutus est» ea quaein Scri-
sumpsit. Sed qui exposuit quem vocavit, unde etiam pturis sanctis auditur vox Dei esse cognoscitur, quae
vocaret ostendil, quia in lemplo Domini, ubi erat per Heli profertur. Puef autem, quia, loquente Deo,
arca, Samtfeisrn dormire perhibuit. Templum enim ad Heli cucurrit, vocem profecto DeUsHeli similem
Dei est locus ubi habitat Deus. Unde et per Psalmi- protulit, Quid ergo est quod divinoe locutionis vox
slam rJicifiir : Dominut in templosancto suo, Dominus ab Heli vocenon differl, nisi quiaet perPatresve-
in cmlosedet ejtts (Vsal. x, 5). Quem profecto iocum teres ipse loeutionem profert? Vox naroque Heli
Paulus insinuat, dieens : Templum Dei sanclum est, Dei esse cognoscitur, quoniam electi Patres qnidquid
quod estisvos (I Cor. m, 17). Teniplum itaque Dei per sacra eloquia loquUntur, non a semetipsis, sed
uniuscnjusque est anima electi. Templum ubi arca a Domino acceperunt. Unde et in prophetis pei om-
Dei reconditur mens est, in qua divini eloquii sacra- G nem fere locutionem repetitur : Hmc dicit Donri-
menta per irttelligenliam reservantur. Quid ergo ei nus, utea quoe prophelse ofaculo vox resoriat sen-
aliud dormire in lemplo, nisi per intentionis custo- tiamus non esse loquentis hominis, sed prcecipientis
diani in propria circum-pectione persistere? Samuel Dei.
itaque dormiebat in templo Dei, quia.novse gratiee 9. Aliquando autem per Scripturam loquilur Deus,
unusquisque preedicator, dum cuncta qucemundi sunt aliquandp per occultam inspiralionem. Revelalione
pcrfecte contempsit, in electse suaementis ktiraa cir- autem occulta loquitur, cum electse fnenti per Spiri-
cumspectione requievit. Et quia in sacramentis di- tum, aut agenda, aut docenda panduntur. Samuel
vinae Scripturse erudilus fuit, in templo dormiebat, ilaque, cuin vocantera se Dominum audivit, ad Heli
ubi erat arca. cucurrit, quia eleclus ordo prsedicatorUm sanctoe
7. Et notandum quia non dicitur dbrmivit, sed Ecclesiaehoc quod, Deo revelante, cbgnoverat; quale
dormiebat, quia nimirum eamdem menlis suoecir- esset in sacro eloquio perquirebat. Regula quippe
cumspectionem non in transitu servare studuit, sed reclee intelligentice in Scripturce sacrae libris expressa
in diuturnitate perseverantiee. Sumnus ilaque Sa- est, quia divina consilia ibi per venerabiles Patres
muelis perfectum mundi contemptum designat in nostros exposila sunt, qui Spiritum sanctum habue-
mente doctoris. Dorrait Crgo prcedicator in templo, ® runt. Vocatus ergo " tam ssepius a Domino Sarauel,
dura, repulsa a se penitus mundana sollicitudine, ad Heli cflcurrit, quia ordo proedicatorUm in omni
sese per consideratibnem rerum spiritualiuni recon- quod spiritali revelalione didicit Patrum veterum
dit in mente. Hujus namque somni quietem Petrus dicla consuluit, ul lunc demum a Dominosibi fuissc
elegerat, cum dicebat : Non est bonum retinquere ' revelatum crederet, cum ab eo quod in sacra Scri-
• 115 verbum Dei, et ministrare mensis (Act. vi, 2). ptura legebat nequaquam diflerre cognovisset. Nain
Hinc Jelfo Madianita Moysen cognatum suum juste facile fallilur qui hoc quod occulta contemplalione
arguit, dicens : Stulto labore consumerislu; sed attdi colligit in proeclara sanctoeScripturce veritate nescit
verbamea, et erit Dominustecum. Esto lu populo in discutere quale sit. Unde et Apostolus deiiuntiat,
iis qumad Deum perlinent, ut referas qum dicunlur ad dicens : Transfigurat se Satanas in angelum lucis
cum (Exod. XVIH,18, 19). Hinc Paulus ad templi (II Cor. xi, 14). Quomodo autem falsa iti veroelucis
souinum Cerinthios revocat, dicens : Jam quidem claritate discernuntur ? Ad Heii ergo cnrrit Samucl,

n Gilot., jam smpius a DominoSamuel.

U9 IN PRIMUMREGUMEXPOSITIONES.— LIB. III. 150
quolies a Dominovocatur, quia sancti proedicalores,__ A minime possunt. Quid est ergo dicere Non te.vocavi,
ne falsoelucis imagine in intima contemplatione fal- nisi desiderium donorum spiritaliuih ego non dedi ?
lantur, modum occultaerevelationis in \\Q aperta Nam si sacra Scriptura, aut aliquis scriptorum dona
Seripturoesanctoeverilate disculiunt. spiritalia conferret, quotquot sacra eloquia legerent,
10. Quia in re quaerendum est quomodo Heli quotquot sanctx Scripturee tractatores audirenl, do-
dicere competat: iVonte vocavi, fili mi. Sed Patres nis spiritalibus omarentur. Nunc vero cum multi
nostri, qui per sacrum eloquiurn novis prsedicato- sacram Scripturam leganl, et Iractanles praedicatorcs
ribus loquuntur, non eos vocant, sed qualis sit in- audiant, ct post studium Icctionis, et praedicationis
lcrna eorum revelalio indicant. Vocare eienira Dei adbortationem, aliiin pristino frigore vitiorum suo-
electorura suorum mentes aspjratione suse gratioe rum rcmaneant, alii per gratiam in amorem sancta-
excitare est. Antiqui vero Patres per Scripturam riim virtutum ferveant; aperte liquet quia 117
quideni sacram loquuntur, sed tamen aspiratione ordo Patrum venerabilium dona nobis virtulum per
divinaegratiae corda audientium excitare non pos- editas Scripturas ostendit, sed araorem viriutum,
sunt. Consulla ergo sacra eloquia, dum se donum quas insinuat, solus nobis conditor tribuit. Quare et
spiritualis gratioedarc non posse " indicant, aucto- Jacobus picadmonet, dicens : Omnedatttm oplimttm,
ritale Samuclis sese Heli velut quibusdam locutio- JJ ] et omne donumperfectumdesursumest, descendensa
nibus excusant. Sed lioc nimirum, quod dare noii Patre luminum (Jac. i, 17)..Hinc Paulus ait : Neque
possunt, insinuarc qualitcr acquiri debcat possunt. qui planlut est aliquid, sed qui incrementumdat, Detts
Unde et Heli voce ad Samuelem dicitur : Revertere, (I Cor. ni, 7). Quid est ergo aliud dicere: Non te
et dormi. vocavi,nisi aperta erudilione ostendere quiahoc quod
11. Quid est quod vocatum puerum rcclire Heli ad fidclis anima ad superna desideria erigitur, ex sola
somnum praecipit, nisi qnia proedicatpribusostendit diviuoe gratiae infusione generatur? Quia ergo ter
ut ad percipiendum donum internoe gratiaa se per vocatur a Domino, ter ad dormiendum a magistro
mentis quietem parent? Et notandum quia dicitur : reverli proccipitur,tres ille gradus dileclionisinsinuat
Reveriere. Samuel namque revertitur cum electus qualiter acquirantur. Nam quia cordi consiliumapta-
pricdicator a niedilatione sacri eloquii ad secretum vimus, consilium vero invenire veritatem desiderat,
redil inlcrnae contcmplationis. Reversus ergo dormi- magnus utique sopor est necessarius, ne prius amans
vit, quia in inlernoe contemplationis intentioiie re- evigilet quam quoesita verilas inveniatur. Revertatur
quievii. Quo in Ioco eliam hoc nolandum est, quia ergo puer, et dormiat, ut qui veritatis lucem inve-
Samuel a Domino ter vocalur, ter iterum ab Heli nire desiderat, per quietem caveat, ut ad se errorum
donnire preecipitur : p( tenebras non admittat. Secundo eliam dormiat, ut
12. Quid est hoc, nisi quia tres gradus dilectionis amoris obscquium omnipotenti Deo ex tota mente
esse, ipsa Veritale docente, didicimus? DiligesDomi- impcndat, ut bona quec amat pura simplicitate nul-
nutn Deum tuiimex toto corde luo, et ex tota animn loquc malorum velamine pallientur. Quod profecto
ttta, et cx tota virtute tua (Matth. xxn, 17). Sed quid quia non nisi magna discrctionis subtilitate cognosci-
in corde accipimus, nisi consilium? Quid autem in tur, vocatus puer a Dominoab Heli reverti ut dormiat
nicnle, nisi voluntatem? Quid vero in virtule, nisi jubelur. Nain si dormire pro ascendendo isto amoris
amoris affeciio designatur? Sed et per consiliiu» gradu negligit, hoc quod de virtule appetit non acqui-
quid aliud quam veritatis certitudinem investigamus? rit, quia etsi jam bona, Deo aspirante, araare possu-
Et per voluniatein quid diligentes, nisi bona valde mus, nisi magna inentis quiete qualia sint ipsa bpna
concupiscimus? Per affeclionem quid nisi veri gaudii quoevolumusnon dijudicamus. Ter ergo ad dormien-
perfruilionem quserimus? Per gradus namque dile- dum Samuel mittitur, quia profecto novus proedica-
ctionis ad summa sustolliinur, cum cordis nostri con- torum ordo ut ex tola virlute diligat admonetur. Et
silio vcrilas revelatur, et volunlati mentis bonitas quia virtuiem ad affectionemretulimus, affectio au-
vera conceditur, atque affectioni virtutis nostroeper tem mentis de gaudio spiritali perficitur, magnam
inlusioneni divinoegratiee spiritale et verum gaudium w i somni quictem Samuel habuit; et dura spiritualia per
datur quietem ordo proedicatorumcertus didicit, sub specie
15. Ter igitur est Samuel vocatus a Domino, quia veri gaudii gaudium exlraneum non recepit. Nam
dum ordo prxdicatorum rudis adhuc Ecclesiaead sicut de virtutibus coeteris,ita et de profectu contem-
superna se studia extendit, et verilatem de ratione plationis mens contemplantis plerumque inanitcr hi-
consilii, ct bonitalem de electione voluntalis, et ve- larescit. Dormivit ergo iterum Samuel, quia nimirum
rum gaudium appetiit de intenlione affectionis.Ter ordo doctorum nisi caule se in contemplatione cir-
etiam ad Heli vocatus accessit, quia de omni appe- cumspicerel, aliquando vane gaudendo se vero gau-
titu suo sacram Scripluram meditationis fcstinatione dio gaudere exislimaret. Primo itaque dormivit, quia
consuluit. Ter item, quia ab eo non vocareiur audi- dum cngnoscendoeveritati animum intendit, magna
vit, quia meditando didicit quod Palres noslri ad consilii subtililalc erronea cuncta reprobavit. Se-
eruditioncm noslram sacra nobis eloquia scripta tra- cundo donnivit, quia cutu conditorem diligere ex
diderunt; verumlamen dona nobis spirilalia dare tota menlc didicit, magna apud se quiele disposuit
" Guss.tjudicant.
m SANCTI GREGORHMAGNI f.52
ul bonis quse cuperet aliqua reproba non misceret. (Vers. 9.) lntellexit ergo Heli quia Dominusvocarel
Tertio ctiam dormivit, ut dum supremum gaudium puerum.
de divina contemplatione perciperet, vanam Iceti- 15.Nam st non intelligeret,persacra eloquia ei sa-
liam reprobare consulta mentepoluisset.Etquia hoc lutisconsilia nequaquam ministrasset.Intellexit nam-
de Samuele adhuc proliciente dicitur, apte subjun- que, quia proevidit. Quidquid enim omnipotens Deus
gitur : in construclione fuluroeEcclesiocagere disposuit, hoc
veteribus Patribus per sanctum prophetice spiritum
(Vers. 7.) Porro Samuel needum sciebat Dominum, revelavit. Nam per Amos prophetam dicitur : iVoti
nec revelatus ei fueral sermo Domini. (aciet Dominus Deus verbum, quod non revelaverit
14. Dominum namque * tunc ordo praedicatorum servis suis prophetis (AmOs.m, 7). Quid enim aliud
nesciit ea perfeciione qua postea profecit. Vel for- quam novorum preedicatorumvocalioneminlellexerat
tasse idcirco nescire Dominum dicitur, quia alta qui dicebat : Pro palribus tuis nali sunt tibi fiiii,
et profunda quae noverat inlifmis adhuc et rudibus constitues eos principes super omnem lerrum (Psal.
auditoribus non pandebat. Unde et volentibus diem XLIV,17). Sed ei quem vocandum intellexit etiam
dominici adventus agnoscere ea quceomnia noverat, consilium subminislravit, dicens:
et indicare nolebat, Veritasdicit : De die autem illa j (Vers. 9.) Vadeel dormi, et si deincepsvocaverit
et hora nemo scit, neque angeli coslo, nequeFilius, te, dices: Loquere,Domine,quia audil servus tutts.
nisi solus Paler (Marc. xm, 32). Quid est quod sciens 16. Jara quideni de somno Samuclis satis, ul ar-
omnia Filius jndicii diem nescit, \\& nisi quia in- bitror, quia internccmeditationis quicteui designct
ter cuncta qucenoverat, diem sciens, nesciebat eum ostensura est. Qui profecto somnus ab Heli Samueli
ut diceret, sed ejus tempus et qualitatem sciebat ? praecipitur, quia ad contemplanda interna mysleria
Hinc Joannes Baptista, qui Dominumperfecte nove- vacaredoclor per sacrum eloquium docetur. Sed quid
rat, ad eum quasi nesciens discipulos mittebat, di- est quod Samuel quoties vocatur, tolies ad dormien-
cens : Tu es <\uiventurus es, an alium exspectamus dum remittitur, et tamen ei adhuc nequaquain ju-
(Luc. vn, 20)? Velut enira Dominumnesciens Samuel belur ut dicat Deo : Loquere, Domine, quia audit
praedicabat, cum evangelisla Matthaeus, divinitatem servus tuus. Ibi enim dormire jubetur, non tamen
Redemploris prseleriens, a sola humanitate ejus in- loqui; hic autem eliam cum obedienda somni eliam
choavit, dicens : Liber generationis Jesu Chrisli filii licentia injungilur loculionis. H9 Ibi eiiam ail
David, filii Abraham (Mattlt. i, 1, seq.). Sed sciebat dormiendum misso, non dicitur : Vade, sed, Rever-
profecto Dominum, et revelatus erat ei sermo Domi- tere ; hic quoque nequaquam dicitur Revcrlere, sed
ni, curh Joannes, divinitatem ejus alta exponendo -, Vade. Quid enim sibi vult lania preocipiendivarie-
suscipiens, ait : /n principioerat Verbum,el Verbum tas? Qiiam nimirum varielatem clarius agnoscimus,
erat apud Deum, et Deus erat Verbum (Joan. i, 1). si Mludquod hoc in loco Samuelis somnus signilicat
Nesciebat Dominum,cura Paulus loqueretur, dicens : attendamus. Et quia superiores somni modos ad
Factut sum omnia omnibus, ul omnes faceremsalvos probalionem donorum sanctse dileclionis relulimus
(I Cor. ix, 22). Qui enim infirrais infirmus, et par- (Supra, num. 11, 12), quid est hoc loco Samueli,
vulis fiebat parvulus, ct omnibus omnia, nimirum id est novo prsedicatori dormire, nisi probata jam et
cum ignorantibus etiam ignorabat. Nam ut ejusdem cognita eadem dona cum securitalis quicte possidcre?
ignorantiae verbo uleretur, Cnrinthiis loquens, ait: Merito igitur ei prius non dicebatur Vade, sed Re-
Nihil judicavi me scire inier vos, nisi ChrislumJesum, verlere; nunc autem non Reverlere, sed Vade. Qui
et hunc crucifixum(Ibid., n, 2). Nam cum sapienti- enim adhuc examinabat reverli jubcbatur, ul mentis
bus et Dominum noverat, et sermonem ejus revela- tranquillitate atiud donum disculeret, qui aliud jam
tum habebat. Unde et dicit: Nos autemrevelala facie cadem mentis quiete cognovisset. Ei autem quia jain
Domini gloriam speculantes, in eamdem imaginem cuncta examinando probaverat, Vadedicitur, quia ad
transformamur, tanquam a Dominispiritu (II Cor. m, possidenda cognila seeura jam intentiorie mittebalur.
18). Hinc item loquitur, dicens : Sapientiam loquimur rvCur ergo prius somnus sine loeulione prsecipitur,
inter perfectos, non sapienliam hujus mundi, neque nunc autem somnus cum loculione, nisi quia non li-
principum hujus smculi, sed loquimurDei sapientiam, cebat diccre Loquere,nisi ei qui vera cognitionecer-
qum tn mysterio abscondita est (I Cor. n, 6). llinc tus existeret quia is qtii loqueretur mentis suaeaf-
item eum quem noverat Dominura prscdicat, dicens: feciibus Deus essel? Examinanti ergo non dicitur,
Qui cum sit splendorglorim, el figura substantimejus, quia nisi loquentem intus perlecte dijudicet, Iocu-
porlansque omnia verbovirtulis sum, purgationempec- tionem spiritalcm sibi adlmc incertam non debet cu-
calorum faciens, sedet ad dexteram majeslalis in ex- pere, et excipere quasi certam. Dicere enim menti
celsis, tanto melior angeliseffectus,quanto differenlius Deo Loquere, esl inlernam ejus aspirationem seriirc
prm illis nomen hmredilavit. Cui enim dixil angelo- excipere. Igitur perfecte cognoscenti hoc compctit,
rum : Filius meuses tu, ego hodie genui te (Hebr. i, non probanli, quia ante judicium interni examinis,
3-5)? Nescire ergo Dominuin dieitur, non ignorantia sicut divina locutio non probatur, ita quod de Deo
cognitionis, sed prcctextusirnplicitatis. Sequitur : nobis est incognituui pro certo et cognito non exci-
'
Gilot., nunc ordo prmdicatorumnetciit ea pcrfeeiione,
155 IN PRIMUMREGUM EXPOSITIONES. — LIB. III. 154
pitur. Dictum namque est Samueli Vade et dormi, A praedicationis officium duplex prcebuit, ut videlice
quia cum ordo sanctorum prcedicatorum dona spiri- Synagogaesuperbiam repellendo contereret, et hu-
talia per sacri eloquii probationeni didicit, ejusdem miiitatem gentilitatis ad finem vocando sublevaret.
sanctaescripturoe erudilione cognovit, ul in ejusdem Vel certe secundo vocatur, quia in destructionem
donis eo securius per amorem requicsceret, quo veteris hominis atque in novi eedificationemexcita-
eorum virlutem apertiori ratione cognovisset. Prse- tur. Vocatus est ergo semel cum per spiritum instrue-
ceptum quoque est ei ut vocanti Deodiceret Loquere, balur qualiter peccata et vitia in peccatorum cordibus
Domine. Quia sacraelocutionis studio doctus est, non delere potuisset; secundo vocatus, cum interni ma-
solum per, internoe visitationis gratiam loquentem gisterii eum Deus documento instruxit, ut, destrucla
Dominum devote audire, sed silentem etiam, ut lo- in mente conversorum impietatis oedilicatione,novam
qui dignaretur, magnis desideriis implorare. sanctarum virtutura fabricam erigere deberet. Quod
(Vers. 9.) Abiit ergo Samuel, et dormivitinloco suo. profecto magisteriniu, quia ordo sanclorum prscdi-
17. Tot habet loca preedicator sanctce Ecclesice, catorum et libenter didicit, atque ad obediendum
quot profectus vitoe. Unde et profectus sui loca di- devote se oblulit, subditur :
vinis laudibus consecrans, beatus Job dicit: Per sin- (Yers. 10.) Ait ergo Samuel : Loquere, Domtne,
qulos gradus meos pronuntiabo eum (Job. xxxi, 37). B quia audil servustuus.
Non enim jam in loco examinis, sed certe cognitionis 20. Audire loquentem Deum prcecepta ejus ope-
sislitur, cum ad altiora sublevatur. Locus namque ribus adimplere est. Quod contra in Evangelio re-
prcedicatoris rerum cognoscendarum certa cognitio probis per semelipsam Veritas dicit : Qui ex Deo est
est. Nam de reprobis proedicatoribus Dominus dicit: verba Dei audit; proplerea vos non auditis, quia ex
Tenentes legemmeam, nescieruntme (Jerem. n, 8). In Deo non estis (Joan. vm, 47). Sed audienti quod in-
loco igitur suo Samuel dormivit, cum ordo doctorum sinuare appetit subdit; namque sequitur :
spiritalium rerum cognitionem cum cerlitudine veri- (Vers. 11.) Et ait Dominus ad Samuelem : Ecce
tatis retinuit. Sed in quem gradum proficiat ostendi- facio verbum in Israel, qnod qukunque audieril tin-
ditur, quia repente subinfertur. nient ambm attres ejus.
Et idem verbum-aperiens, ait:
(Vers. 10.) Venit ergo Dominus, et stelit.
18. Quia non redire, sed venire Dominus dicitur, (Vers. 13 el 14.) Prwdixi enim eiquod judicaturus
Judaeaedestilutio et sanctoeEcclesioevisitalio desi- essem domum ejus usqttein mternum propler iniquita-
gnatur.Unde non solum venire, sed stare perhibetur. tem, eo quod noveral indigne agere filios suos, el non
Ad Judseoe* visitalionem se venisse insinuat, dicens: corripuit eos. Idcirco juravi domui Heli quod non ex-
Non sum missus nisi ad oves qum perierunl domus C pietur iniquitas domus ejus victimis et muneribusin
Israel (Malth.xy, 24). Sed veniens non stetil, quia mlernum.
salulis suoebonum contemnentem deseruit. Unde et 21. Quid enim his verbis aliud quam toties jam
Synagogacprincipibus minatur, dicens : Relinquelur explicata Judoeorum repulsio designatur? Domus
vobisdomusvestra deserta(lbid.,xxm, 38). Ilinc item namque precdicatoris est multitudo populi subject',
denuntians, ait: Amendico vobis quia auferelur a vobis quara velut possidendo inhabitat, dum per suoesol-
120 regnum, et dabitur genli facknti fructus ejus. Ad licitudinis curam servat. Doraus ergo Heli, id est
Samuelem itaque venit, et stetit, quia prccdicatores sacerdotii veteris, Judaea fuit, quam dum per con-
sanclce Ecclesicesemei assumpsit, a quibus per cu- versationem reprobam coluit, pravitatis suaemaculis
stodiam suae graliae ulterius non recedit. Nam ad immuiidam fecit. Qui profeclo filios suos indigne
Samuelem venerat, cum novos prseferens orbi proe- agere conspexit, quia summum sacerdolium minoris
dicatores, dicebat: Ile in orbem universum, el prmdi- ordinis sacerdotes in Redemptorera ssevientes vidit,
cate Evangelium omni creaturm; qui credideril, et et eos non corripuit, nec ab effusione tanti sanguinis
baplizatus fuerit, satvus erit; qui vero non credideril, ulla eos aucloritate revocavit. Idcirco ei divina com-
condemnabilur(Marc. xvi, 15, se<y.).Sedsi stare de- minatione promillitur quod domus ejus in seternum
beat qui venit Dominus, dicat: Ecce ego vobiscum judicetur. Judicare etenim Dei damnare esl.In scter-
sum omnibusdiebus usque ad consummalionemsmculi num ergo 121 judicatur, quia perireoeterna poena
(Matth. XXVIII,20). Venerat ergo Dominus, non ul decernitur. Et quia hoc oelerna Dei animadversione
recederet, sed ut staret, quia novos fidei minislros fii, jurejurando se affirmasse perhibuit quod iniqui-
elegit, quos usque i« mundi finem per sanctarum tas domus Heli in oelernumprecibus et muneribus
virtulum sibi patrimonium succedenles protegit. Sed non expietur. Quod profecto aperla veritate impleri
qpi venit per gratiam visitans, qui stat per electionis conspicimus, quia Judaicus populus in suoeperfidise
sucoimmut.ibilitatem perseverans, quid adjungat au- obstinatioiie perseverat. Quid enim est prsesens du-
diamus. rilia, et csecitas quondam tam electi populi, nisi jus-
(Vers. 10.) F.t vocavit, sicut vocaverat secundo, Sa- jurandum divinse animadversionis? Nam digno sup-
muel, Samuel, plicio se sub aeterna morte cohibuit, qui ad mortem
19. Secundo quippe vocavit, quia ei in ministerio temporis seternam vitaui cpgere non expavit. Sed

* Gilot. visionemse venisseinsinual.

 !55 SANCTI GREGOUIIMAGNI 156
hoc quod jurejurando asserit prcedixisse se dicit, ,,\ scd in audicntium lucrum spargant; Sequitur :
quia nimirum sanctec Ecclesioe doctoribus subse- (Vers. 15.) Et timuit indicare visionemIleli.
quentibus de Judoeoerepulsione illud innotuit, quod 53. Quidnam est quod timebat, nisi quia lioc dor-
oorum procdecessoribusante manifestavit, quia lioc miendo didiccrat ? Nam qui medilando verbuin or-
pe ' Samuelem ad'Heli nunc dicitur, quod ei per vi- dinat, ratione statuit, quando etiam verbuui dicat.
ru n Dei superius dicebatur. Sequitur : Visionem quippe Samuel vidit, et jlleli indicare li-
(Vers. 15.) DormivitSamuel usqtte mane. rauit, quia doctorum ordo sanclce Ecclesiac,cl Judeeoc
22. Quid est quod per sacrum eloquium S.imuelis repulsionem dcbitam conspexit, alque ei eam ob-
oomnus tam attente describilur ? Et quia jain quater jiccre ante repulsionis suac tempora formidavit.
icpetisse somnum dicitur, multura desipit qui a Dei Unde et ad pcenitentiocremedium eam potius cohor-
:
Spiritu hocnon spiritualiter diclura credil. Nam etsi talur, (liccns Pwnitentiam ugile, et baplizelur ttnus-
dormisse toties recic intelligitur pro veritate histo- quisqueveslrum (Act. n, 58). Quare et subditur :
rise, ad hoc scribitur, ut in veritale litlcroe intel- (Vers. 15.) Aperuil oslia domusDommi.
lectus proferantur allegorioe. Quid ergo dcsignat 24. Quaenamest alia domus Domini quam sancta
Samuelis baec quinta dormitio ? Sed quia primum Ecclesia ? * Et quoe sunt liujus domus ostia, nisi spi-
somnum retulimus ad exquisitioneiu veritatis, se- G rituales virlutes? Ostia naraque domus Domirii Sa-
cundum ad probationem veri operis, tenium ad ex- muel aperuit quando concurrenlibus ad unitatem
plorationem vcri gaudii, quartum ad perfruitionem veroe lidei prccdicatorum ordo virtutum spiritalium
inventee et probaloe cognileequeperfectionis, quinta dona patefecit-. Velut enim clausa erant domus ostia
somni species refertur ad studium disponendoelocu- cum sancloc Ecclesise virtutes ignorabantur. Bene
tionis. Samuel igitur quinta repelitione donnivit, autem, cum visionem Heli indicare Samuel timuit,
quia ordo praedicalorum, elsi per cordis consilium domus Domiui ostia aperuisse memoratur, quia
veritatem didicit, per volunlatem mentisbona elcgil, prius quam apertam Judaeaerepulsionem proedicato-
per affeclionemviriulis verum gaudium recepit, per rum ordo indicarel, dum ad pccnitentiam monuit,
certitudinem invenlae et cognitoebealitudinis in vir- electis ad lidcm currentibus virtutum spiritalium oc-
tutum sublimium securitate requievit, hoc larneu culla reseravit. Nam qui miscricordioe tempore di-
quod in semetipso cognovit tine magni dispcnsatione cere visa limuit, tempore exquirendoejustitiae visio-
consilii subditis preedicare non poluit. Plerumquc nem justitioe indicavit, dicens : Quia indignos vos fe-
etenira doctor et quse prxdicet apud semeiipsum cistis mlernmvitm, ecce convertimttrad gentes. (Act.
habet, secllamcn ea quoehabet prout debel pracdicare XIII,45). Ex qua profecto ratipne quaesliooritur, quia
ea non potest, quia si ea quae dicat jam Domino re- C videlicet visionem Samuelis prece magis et impreca-
velante didicit, modum quo ad populum sunt pro- tione Heli indicatam fuisse perhibetur. Nam subditur:
ferenda non novit. Dorinivit ergo Samuel iterum, (Vcrs. 16—18.) Venil ergo Heli ad Samuelem, et
quia ordo prcedicatorum apud se magna quielis in- dixit: Samuel, ftli mi. Qttirespondil: Prmslo smn. Et
teniione disposuit ne prscdicando verbi Dei semen interrogavit eum: Qttis est sermo qnem loculusest Do-
inutiliter spargeret, quod utili contcmplatione col- mintis ad te?oro, ne celaveris milii. Iitec faciat libi
legissel. Nam dum prxdicator considerarc coinpel- Deus, et hcecaddat, si absconderisa me sermonem ex
lilur quid et quantura, sive quando, loquitur, quoe omnibtts qttm dicta sunt tibi. lndicttvit igitur ei Sct-
dicat simul omnibus, qualiter moneat aliquos seor- muel universossermones, et non abscondit ab eo.
sum, quia magna sanctaemeditationis quiele ulilur, 25. Quomodo enim ab cxsecutore divinocsenlenlioc
apte nimis in typo novi precdicaloris Samuel ilcruin visionem suocrcpulsionis didicit, qui hoc non tam a
dormire perhibetur. Dormire quippe ei tunc esl di- comminante quam ab eo qui magis precibus coge-
cendi modum tranquilla menle disponerc. Et evigi- batur audivit ? Sed qui istud quaerunt primo intcl-
laro ei esl a quiete meditationis ad loquendum exire. ligant quia non ad lilleram, sed ad spiritalctn et ty-
Et quia rationabiliter non evigilat aniequam dicenda picam signilicationem ista disculimus. Hoc enim
disponat, sequitur : Usque mane. Mane enim per- " loco venire Heli, neque ad motum corporis
fccta pronuntiandi verbi cognilio in mente doctoris Judaici saccnlolii referlur, neque ad affeclum nieii-
est. Unde et prxcipites doctores Prophcta arguit, tis, sel tamen venire ei fuit hoc ipsum quod ratio-
dicens : Vanttmest vobis anle lucem surgere (Psal. nalis Dei creatura est proedica.toribusapparere. Ve-
cxxvi, 2). Ante lucera quippe surgunt qui usque nil itaque cum in humana natura visus esl, tloclo-
mane non dormiunt, sed in vanum evigilani, quia in- ruinque corda sibi ad b miserandum movit. Venire
uliliter verbum proferunt, quod qualiter proferri de- ergo Heli non est in vetcri populo accessus menlis,
beat meditatione nulla didicere. Unde et consilium aut corporis, sed ostensio humarieecondilioriis. Vcl
eis ostendit, dicens : Surgite poslquamsederitis, ut fortasse venire ei fuit ex eo quod ex omnibus po-
videlicet per quietem meditando 122 verbum col- pulis ad Dei cullum electus fuit. Eum quoque filium
ligant, quod per laborem locutionis nou in vanuiii, appellavit qui ab illo respicitur qui in electis Pa-

a Cilot. ; Et qttctsitnl hitjus domusDomitti Samuel prcedicatorum,clc.

atientit, guuitdo coucur-rcntibusud unilutemvertvfidei h AI., muerendummovit.
 157 IN PRIMUMREGfJMEXPOSITIONES. — LIB. III. 158
tribus inslitutor sanctse Ecclesiacfuisse raemoratur..r. A quod de fama sanctilatis redoluit, omne quod claruin
Vocat ergo filiuni non affectu appellationis, sed sd per verbum luxit, de praesentiaRedemptoris accepit,
ostensione araissaedignitatis. Et quia in caligine coc-
3- quem secumhabuit. Nam etsi verbo Paulus non soluni
citatis aspicitur, indicari sibi visionem postulasse se infirma et terrena, sed eliam summa et ccelestia pe-
perhibetur. Obsecfare etenim ei est respectu com- l- netrat, ex eo hanc dicendi virtutem obtinel, quem
munis naturce prcedicalorum merites ad misericor- r- secum esse affirmat, dicens : An experimentum ejus
diam provocare. Qui etiam imprecationem 1233 qumritisa qui in me habitat Chrislus (II Cor. xm, 3)?
pfecibus addidit, quia ordo praedicantium, dum in Qui enim in se loquebatur secum erat. Redolet omni
tantamiseria positum Judaeorumsacerdotium atten- v- inundo pcr vitam, sed cx eo vitaeodorem traiiitquem
deret, irasci sibi bmnipotentera Dominum limuit, si ostendit: dicens : Clirisli bonus odor sumus in otnni
non ei verbo subveniret. Unde et apte subjuhgitur':: loco (lbid. II, 15). Omnia esse de
proesentia Rcdem-
lndicavit ei Samitei universos sermoneS, et hon db- &- ptoris Joannes insinuat, quia dicit : De pleniludim
seonditab eo. Oirinia quippe ei visa indicavit, ul, au-J- e/MSomnes accepimus(Joan, i, 16). Sarauel ergo cum
dito quodmeruil, magniludo formidinis ad sollici- i- crevisse dicitur, cum eo Dominus esse memoralur,
tudinem eura convefteret impetrandae divinae mise- 1- quia doctoruin ordo cum magnoe sanctitaiis alque
rationis. Universos ei Domiru sermpnes indicavit, utit B j doctrinoegratia omni inundo resplenduit, ex eo tam
dum in vetustale sua se pfojectum cbgnbscefet, per ir magnus apparere potuitqui eum in mundo positura
pcenitentise lacrymas ad verce fidei renovationem n non reliquit. Sequitur :
festinaret. Qui profecto respondit, dicens: 124 (Vers. 20.) Et cognovit universus Israel a
(Versi 18.) Dominus *st, quod bonum est in oculis is Dan usque Bersabeequodfidetis Samuel prophela esset
suis faciat. Domini.
26. Quibus nimirum verbis quid aliud quam Ju- i- 28. Quibus profecto terree nbminibus Judaeoeuiii-
daici populi perfidia clarius agnoscilur ? Nam qui ii versitas designatur. Qnid ergo in universa Judoeanisi
omnipotenlem Deum Doitiinum vocat, adhuc ei ser- omnis designatur Ecclesia ? Universitas itaque Israel
vire se existimat. Cum igitur Judaico populo re- quia Saihuel propheta est Domini recognoscit, quia
pulsio sua a sanclaeEcclesioedoctbribus insinuatur,', profecto omnis qui fidelisest credit quod sanctorum
dicit : DominUtest, quod bonum est in ocuiis suis fa-i- proedicatorum ordo vera de futuris dicit. Propheloe
ciat. Quiadum' Deo se placere per vetefem institu- narnque officiutn est, et futura proedicere, et occulta
tio.rem credit, sanctae Ecclesise nequaquam mirias s revelare. ProedicatOresauteta SancloeEcclesioadura Ia-
expavescit. Quasi enim apertiori voce Judaica per-- tentia tjuoequevitia in mente depfeheiidunt, dum spi-
fidia asserat, et cbniminanlibus sibi sanctse EcclesiceCe G ritalium virtiitum secreta aperiiirii, dum sanctarum
prsedicatoribus dicat: Eo nobis minis vestris terro- Scripturarum latentes intellectus ad commuiiem ho-
rem nullum incutitis, qub eirca fidem ei nos mi- tiliam proferunt, dum futura eceleStispatrise gaudia
nistrare credimus a cujus gralia nos decidisse proc- :- electis fidelibus repromittunt, prophetae niinislerio
dicalis. Cum ergo adjungit: Faciat quod bonum est ii utuntur. Ab universo igitur Israeleproplieiabominiti-
in oculis suis, sanctse Ecclesise doctores subsannatit delis Samuel esse cognbscitur, quia omnipotentem Do-
petius quam se divinae sententioe bfferat. Quasi aliaa minum fide videre rion polest, qui sanctoeEcclesiae
intentione loqualur, et dicat : Eo nobis tale aliquid d doctoribus fidem hon adhibet. Et quia eadem divinse
non facit, quo noster est Dominus ille quem nobis is cognitionis gloria in sancta Ecclesia remansit, quoe
ad vindictam proponitis. Sequitur : se doctoribus primis aperuit, subditur :
(Vers. 19.) Crevil aulem Sumuel, et Dominus erattt (Vers. 21.) Et addidit J)ominus ul apparetel in
cttmeo. Sito.
27. Quid est qiiod postqiiarri Heli Visionemexpo- 29. Silo quippe missus inlerpretalur. El quia us-
suit, crevisse Samuel dicituf, nisi quia doctorum n que in mundi finem in prsedicationis ministeriiim
noslrorum ordo, posiquam verbb Syriagogoefilios is mittit, in Silo Dominus appare* ,- qaia se eis clarius
repulif, majoris reverentiie glbriam apridgentilitalemn U I ostenditper quoslucis suse gtoriam aliis aperit. Bene
invenit ? Crevit ergo, quia qui per Verbiministeriumn aulem dicitur Addidit nt appareret, quia incessanter
se prios in una gente cohibuit, postmodum sanctitatiss eliguntur quibus claritas diviriaelucis infunditur. Unde
alque doctrineefamam in universo mundo dilatavit.;. et causam cur audilam visionem asserat subdil,
Unde et per Psalmistam dicitur : /n omnem terrem n dicens:
exivit sonus eorum, et tn fines orbis terrm verba eo- ,. (Vers. 21.) Quoniam revetatus (uerat Dominus Sa-
rttm (Psat. xvm, 5). Hinc iterum sanctoeEcclesioelb- mueli.
quens, ait : Pro patribus.tuis nati sunt tibi filii, con- 50. Idcircb enim ut appareat addit, quoniam qui
slitueseos principes super omnem terram (Psal. XLIV, •, revelatus fuerat Domiaus se iterum atqhe iterum re-
17), Crevit itaque cum in imivefso mundo radiavit.;. velat, et suae ostensionis donum a sancta Ecclesia
Cum quo etiam Bominusesse perhibetur, quia omnee nequaquam subtrahit, quam ei exhibere ex ejns ex-

a Forte legendum
qui in melbquitur , ut exstat ini cans hunc loeum subdit: qui enim in se loquebatur,
Graecofonte acin Versionibus. HincGregorius expli- secttmerat.
159 SANCTI GREGORII MAG.M m
ordlo non cessavit. Sed qui Samueli revelatus asse- A A quod est verbum Dei (Ibid., 16, 17). Hinc Pctrus ox-
ritur, quoties apparere addiderit non refertur, quia hortans dicit: Sollicili estote, et vigilale in orationi-
nimirum usque in mundi finem sancta Ecclesia du- bus, qttia adversarius vesler diaboius circttil, qumrens
citur, cui proedicatoresproesunt, qui ex eo in infimis quem devoret; cui resistite (ortes in fide (I Petr. iv,
alta octernilatis gaudia proedicent, quo summa quac 7; v, 8). Dum ergo Israelitis praeliaper litteram
prcedicant in alta Dei manifestatione vident. Quam referuntur, interna et spiritalia designantur. Phili-
profeclo apparitionem juxta verbum Domini faclam slhiim namque cadentes poculo interpretantur; quo
perhibetur. Quid est autem verbum Domini, nisi pro- nimirum nomine reprobi angeli exprimunlur, quia
missio Redemptoris? Addidit ergout appareretjuxta per abundantiorem potum superbiaestalura perdide-
verbum Domini, quia promissionis suae veritatem runt aeternaevitee. Eis quippe velut poculo cadere
exhiberet non desinit. Yerbum namque Domini in fuit potum superbioe sine omni mora retractionis
additione apparitionis e;t: Ecce egovobiscumsumom- ,t assumere. Nam quod potatur facile sumitur. De
nibus diebus, usque adconsummalionemsmculi(Mallh. quorum profecto cadentium principe velut de po-
xxvin, 20). Sequitur : tante Dominus dicit : Quia in veritate non ttetit
(Vers. 21.) Etvenit sermoSamuelisinuniversoIsracli. (Joun. VIII,44). Velut enim polu corruit, qui, BU-
31. Sermo etenim venire cognoscitur, cum pra- B g perbise susevelocitate ebrius, in ea qua fuerat con-
dicalorum nostrorum promissio adimplctur. Pro- ditus verilale nec ad momentum stetit.
missio enim verbi est gaudium sine fine mansurum. 2. Sed valde quxrendum est quomodo Israel se-
Universo igitur Israeli sermo Samuelis venit, quia cundum carnem egrcdi in prsclium coittra istos ca-
oronis multitudo sanclaeEcclcsiaead gaudium aeternae dentes poculo intelligatur. Nemo enim pugnat cum
beatitudinis pervenit, et quod nunc in fide sermonis eo qui sibi subjicilur. Judaicus ergo populus, qui
a sanctis ejus proedicatoribusrepromitlitur, per rei malignis spirilibus per infidelitatem subjeclus, con-
'
veritatem eidem in regnis coelestibus exhibetur. tra eos in proeliumquomodo egredi dicilur? Pugnare
Verbum namque doclorum in rcpromissione fidelium taraen asseritur non veritate fortitudinis, sedfallacia
est: Omnis qui credit in ipsum non peril, sed Itabebit ocstimationis.Veritate quippe fortitudinis a raalignis
vilam mlernam (Joan. m, 15). Vel certe sermo do- spiritibus victus est, sed taraen dum Patrum veterum
ctorum in repromissione munerum est: Qum ocutut traditiones servat, cum malignis spirilibus se cer-
non vidit, nec auris audivit, nec in cor hominisascen- tamen habere existimat. Unde et sub captivitatis
dit, qumpreparavit Deus diligenlibus se (lsa. LXIV,4; suaevinculis tanto strictius ligatur, quanto ipsa li-
I Cor. n, 9). Sermo itaque Samuelis in universo bertatis quam non habet fiducia ab eorum sibi calli-
Israeli venit, 125 <lu'aquisquis sanctis prcedicato- C ditate suggeritur. Versuti namque adversarii occultis
ribus et vitoc proesentis religiosam conversationem suggestionibus ei falsaeIibertatis fortitudinem prac-
sundentibus et.aeterna gaudia juslis promittentibus dicant, ut eara qua premitur caliginem non attendat,
credit, ad ea quoe pie vivendo exspectavit gaudia et eo securiusjam eum deceptum possideant quo ab
ceterna carne moriendo transivit. Undeet is in cujus eis quibus tenetur infidelitatis vinculis solvi in Re-
fide promiseral aflirmal, dicens : Amen dico vobis, demptorem nostrum credendo non curat. Et notan-
cmlumet lerra transibunt, verbaatttem meanon trans- dum quia de repulso populo dicitur : Egressus cst
ibunt (Marc. xni, 31). Vel certe sermo Samuelis ini Israel. 126 Tunc recte exiit cum sacrae fidei mo-
universo Israeli jam venit, quia per effectumdivinoe s numenta dereliquit. Cnde et de iis qui a Scripturae
animadversionis gencralis impleta cognoscitur re- sanctoemysteriis errando deviaveranl, Joannes dieit:
pulsio Judocoriim. Unde et ordinem quo idem sermoi Ex nobis exierunt, sed non eranl ex nobis (I Joan. n,
_in universo Israeli venerit latius exponens, ait: 19). Exire igitur Israeli secundum carnem esl rectse
. CAPUT II. fidei terminos errando precterire. Sed quia alium
(I Reg. IV,1-3.) Egressusnamque est Israel obviam Chrislum exspectare non desinunt, juxta Adjulorii
Philislhiim in prmlium, et caslramelalus esl juxta Lapidem caslra ponunt. Merito igitur terga vertisse
Lapidem Adjulorii. Porro Philislhiim venerunt in. D ' Israel dicilur, quia et egressus fuisse perhibetur. Nam
Apltec, el inslruxerunt aciemcontra Israel. Inilo au- si intus maneret, vinci nequaquam poluisset, quia si
. lem certamine, terga vertit Israel, et cmsa siml in illoi se intra munitiones servaret fidei, armatos spiritus
certsmine passimper agros quatuor millia virorum. Et( debellaret erroris. Et quia fraude superatur, Phili-
reversus est Israel in caslra. sthiim in Aphec aciem instruxisse perhibentur. Ma-
1. Esse spiritalia prselia beatus Apostolus osten- lignis namque spirilibus aciem instruere est incautis
dit, dum sanctoeEcclesicecaslra ad victoriam cohor- Judoeorumcordibus argumenta deceptionis ordinare.
tatur, dicens : Non est nobiscotluctalioadversuscar- Sed inito certamine, terga vertit Israel, quia dum
nemet sanguinem,sed adversttsprincipes et potestates,, mori metuit, malignis spiritibus non resistit. Ideo
et contra spiritales nequitias in cmlestibus(Epltes. vi,, quippe pugnoeprofugi terga hostibus vertunt, ne re-
12). Dequibus profecto pncliis etiam consequendx> sistentes moriantur. Quia vero, si in Redemptorem
v.ictorioeconsilium praebens, ait: Et sctitum fidei,, Judaeicredant, mori trepidant, idcirco non resistunt,
in quo possilisomnia lela nequissimi ignra exstingue- ut vivan.t, quia in Redemptorem iton credunt, ut in
re, ct galeam saltttis assumite, et gladium spiritus,, veteri circumcisione salventur. Resisterent quippc
IGl IN PRIMUMREGUM EXPOSITIONES. — LIB. III. 162
malignisspiritibus, si arma suse fortitudinis in Re- .A documenta crediderunt. Quatuor vero millia caeso-
demptoris nostri fide tenuissent. Sed ideo ne mo- rum fuisse memorantur, quia eamdem sairi eloquii
riantur fugiunt, et ideo quia fugiunt moricntur. aucloritatcra de lege, prophetis, psalmis, atque de
Ilostis namque inscquens eo facilius iugientem in- Evangelio voverunt. Sed et ceecisaliis, alii in castra
terficit, quo is qui fugicndo perculitur imminentis reverluniur, quia de Judoeanonnulli proedicatorum
victoris sui gladio non resistit. Unde et in eodera rainisterio ad cognitionem Redemptoris perducti
ccrtamine qualuor Judoeorummillia coesamemoran- sunt, sed ejusdem gentis pleniludo sanctoe Ecclesise
iur. Quaeenim sunt haecquatuor roillia, nisi qui rc- assertionibus tanto audacius adversatur, quanto, in
cipere quatuor Evangeliorum veritatem noluerunt ? inlidelitalis susc tenebris profundius ejecta, ad veri-
Quare et in agris mori perhibentur, quia in errorum tatis lumen non ducilur. In castra quippe ei reverti
suorum latitudine immorantur. Et quia erroris sui est adversari non desistere. Et quia eos qui credide-
lalibula adhuc nequaquam derelinquunt, Israel in rant velut stultos, et nulla sufQcientiratione supera-
castra reversus asseritur. Nam, ut jam dixi, cum tos arguunt, sequilur :
roalignisspiritibus adhuc habere certamen se cestimat (Vers. 3.) Dixerunlque majores nalu lsrael: Quare
cum eorum voluntati potius obediat quam repugnet. nos hodie Dominuscoram Philisthiim?
T»percussil
3. Quia vero etiam in bona significatione poculum 5. Qttare enim hoc loco non est inquisilionis in-
accipitur, cadentes poculo intelligi sancteeEcctesiee terrogatio, sed querela admirationis. Sub admira-
proedicatorespossunt. De quo nimirum poculo Pro- tione ergo de percussione interrogant, quia ad eam
phela gloriatur, dicens : Impinguasti in oleo caput rationem qua religionis suaehomines fidem Redem-
meum, et pocttlummeum inebrians, quam praclarum ploris excepisse conspexerant pertingere non vale
esl (Psal. xxn, 5)! Poculuin naraque inebrians, abun- bant. Et notandum quia qui admiranter interrogant,
dans est gratia Spiritus sancti, quse apte poculum majores natu dc Israel fuisse memorantur, quia pro-
dicilurj quia ejus plenitudine electorum corda in fecto superbi quique, in sua sapienlia gloriantes, ad
momento inebriantur. Unde et de primis sanclce Ec- divinorum mysteriorum cognitionem pertingere ne-
clesiaepastoribus dicitur : Factus esl repente de cmlo quaquam potuerunt. Unde et in Evangelio Dominus
sonus, tanquam advenkniis spirilus vehemenlis,et re- ad Patrem loquitur, dicens : Confiteor tibi, Pater,
plevit lolam domum ttbi erant sedenles (Act. n, 2). rex cmliet lerrm, quia abscondisti hmc a prudentibus
Quo nimirum poculo prsedicatores cadunl, quia dum el sapkntibus, el revelasli ea parvulis (Matlh. xi, 25).
sancti Spiritus gratiam abundanter excipiunt, sta- Qui profecto se percussos fuisse conqueruntur, quia
tumviuecamalis extoto derelinquunt. Quotidienam- dum per eos qui crediderunt velerem legis consuetu-
que per hoc poculura velut nimkt: potantes ca- I" dinem solvi conspicerent, quoedampercussionis vul-
dunt, quia elsi eos aliquando carnales motus ad per- vera incomprehensibili judicio Dei inflicta sibi ar-
pelrandas culpas erigunt, virtule tamen potati spi- biirati sunt, quoecommuni dolore declamarent. Sed
ritus in stalu peccati non inveniuntur. Cum quibus qui cecidisse alios conqueruntur, quo se consilio ad
profecto quia Judaicus populus cerlamen habet Udei resislcndum proeparent, subdunt :
conlra Philisthoeos istos, carnalis Israel quotidie (Vers. 3.) Afferamusad nos de Silo arcam fmderis
egreditur adcampum belli. Domini, et venial in medionostri, a et salvet nos de
4. Possunt autera Philisthinorum appellatione id- manu inimicorumnostrorum.
circo sanctseEcclesiseprsedicatores intelligi, quia dft Et dc affectuejusdem consilii protinus subinferlur:
errore gentilium ad gratiam lidei per Dei misericor- (Vers. 4.) Misit ergo populus in Silo, et tulit inde
diam sunt perducti. Cum quibus nimirum Israel prae- arcam fwderis Domini exercituumsedenlis super clte-
lians terga vertit, quia loquenti per ora praedicato- rubim.
rum spiritui non resistit. In prceliumnamque Israel 6. Hoc est certe consilium, hoc opush lsraelis
contra Philisthiim exierat cum praedicanti Stephano contra cerlamen cadentium poculo, sed proleclo
Judoeiobsislereut, et de Udeinostrae ratione dispu- consilium, et opus inauditum, quia non est Israelis
tarent. Sed proeliansterga vertil, quia 127resistere " secundum spiritum, sed lsraelis secundum carnein,
disputando non potuit. Nam de terga verfentibus in videlicet non c Deum videre videntis, sed Deum
apostolorum Actibus dicitur : Non poterant resistere quem despicit se videre arbitrantis. Quid est enim ad
sapientim et spiritui qui loquebalur (Act. vi, 10). Silo mittere, nisi ad legem Moysi recurrere, cui a
Csediautem Israelilis est ab infidelitatis vita sepa- Domiuo dicitur : Vrnt, miltam te ad Pharaonem
rari. Bene quoque in agris mori perhibentur ; agri (Exod. iii, 10)? Quid est aflerre arcam Domini, nisi
enim certaminis sunt sacri etoquii virentes intelle- veteris legis sacramenta ad reprobandam novaefidei
ctus. In agris igitur ccesa pugnatorum Israelitarura veritatem recolendo adducere? Et quia eamdem le-
millia assignantur, quia qui sanctorura prsedicato- gis suientiam suorum neminem ignorare patiuntur,
rum ministerio de Judoeaconversi sunt in Redemplo- in medium eorum arca adduci proecipitur. 128
rem humani generis per sanctarum Scripturarum Quid est item quod dic.unt: Et salvet nos de manu
a Vatic, el satvet nos de manu inimkorum nostro- c Forsan legendum Deum videre volentis, aul
rum. polius uo:i Deuni vere videntis, sed... se videre arbi-
h Gussanv., Israetitis. Irantis.
1G3 SANCTl GREGORIIMAGNI 164
inimtcorumnostrorum, nisi qnia dum pertinaciter A Judaicoederisionisverba addentesdicunt:
defcndunt vetera, repelltint nova, et hoc babent in (Vers. 8.) Vct nobis, nonfuii tanla exstfltatiqlieri,
fiduciasnlutis, si ad verac iidci rationem bonorum el nudiuslertitis.
Et quia abundantius deridendi sunt, subdenles
praedicatorumstudio trahi non possunt? Quia igitur
veritatem divinaecognitionis per veierem legem ha- dicunt:
bercsejactant, eamdem arcam, quam ad salvalio- (Vers. 8.) Qttisnos liberabitde manu deorumislo-
ncm suam deferri praecipiunt, Domini exerciliium rum sublimium?
esse conlirmant.Et quia incomparabili scientia ejtis 123 9. Et notandum qma deorum appellatione
dem lcgis se pollere arbilrantur, dum arca deferri dcridcntur qui, a fide veterum Patrum recedenles,
dicitur, Doininiexercituum sedentis super cherubini se in veritate lidci exislere, alque in filiorum Dei
esse perhibetur. numero conlidunt. In sequidem illa divinoclaudatio-
nis proeconiaprolata asserunl, quoe per Prophetam
(Vers. 5.) Cttmque arca venisset, omnis hrael Dominus pronnntiat, diccns : Ego dixi, dii eslis, et
grandi clamore vociferulusest.
7. Quia profecto de eo quod carnaliter scientiaui filii excelsiomnes ( Psal. LXXXI, 6). Si itaquc inen-
daci existiniationeomnesLraelitoesecundum carnem
legis accipiuut, in sanclee Ecclcsioe exprobratione
13 dii sunt, sublimes dii ejusdem'Judaicae
garriunt, sine ostensione ralionis. Qui enim cla- nuncupalive existimationis mendacio sunt sapientes Judxorum.
masse, et nihil dicuntur dixisse, hoc profecto expi i- Et
munt quod aguiit, quia dum Ioqui spiritualia carna- quia periti Synagogoead sauetse Ecclesioccon-
liter salagunt, clamorem quidem in garrulilate ba- flictum veniunt, ipsi sanctorum proedicatorumvoco
bent, sed rationem veritatis non habent. Yoce qui- deridenlur, qui de ea quam non habent doclrinoevir-
dein multa dicunt, sed, sine ralione loquentes, san- tute glorianlur. Et quia de antiqua Patruin veterum
ctoeEcclesioeelcctis in nullo obsunt, et, in semetipsa conversalione superbiunt, verba subsannationuni
Synagoga loquens, inani devotione concutitur, quia supponuntur.Hi sunt dii
(Vers. 8.) qui percusserunt JEgtjplum
cjus vcrbis sancta Ecclesia non movetur. Unde aple omni
nimis terra tanlum sonuisse relala esl..Terraquippe plaga in deserto.
Judoca nunc dicitur, non quia Deo fructificet, sed 10. Ipsi namque essent, si nobilitatem quam tra-
hiint cx carnis originc rectoefideivirtulibus illuslra-
propter carnalitalem, quia nimirum, dum Redenipto-
ris fulem recipere noluit, ccelestem conversationera rcnt. Nunc autem quia pcr carnis propaginemeorum
sunt lilii virtutes non habent, de amissa
pcnitus araisit. Sed dum vociferatione sua concu- earumdemquorum virtutum successione per contraria verba
litur, ea existimatione qua semetipsam considerat deridentur : Hi
essc se terribilem sanctce Ecclesise proedicatoribusfJJ sunt, inquiunt, dii. Quasi aperta de-
risione Judoeorum sapientes doctorum nostrorum
exsultat.
ordo reprobet, dicens : Carne quidemmagnorumvi-
(Vers. 6.) Et audierunt Philisthiim vocem clamoris, rorum se filiosesse gloriantur, sed eoruni de quorum
dixeruntque: Qtimnamest Itmc vociferatio in castris\
Hebrmorum? generatione superbiunt nobilitalem fidei non conse-
sunt dii subsecutione gencris, sed
8. Terrao quippe sonilum et castrorum vocifera- quuntur. Ipsi ergo
non sunt imitalione virlutis, cum ipsi esse
lioncm Pliilislbiim audiunt, quia ii qui in sancla quia ipsi
dicunlur qui virlute claruerunt, deridenlur polius
Ecclesia poculo sancli Spiritus refecti sunt Judoca!
et et vanam quam laudantur. Et quia eorum asserliones sanctoe
quidem garrulitatem perlidiac dcvolio- Ecclesiaedoclores pro nibilo ducunt, sequilur :
ncm cognoscunt. Et quia corum ocslimationem in1
dcrisionis subdilur : (Vcis. 9.) Confortumini,el eslote viri, Philislhiim,
contemplu habent, ne servialis HebraHs,sicttl ipsi serviernntvobk.
6,
(Vers. 7.) El cognoverunlquod arca Dominive- 11. Conlra Judaeorum quippe vanas asserliones
nisset in castra, timueruntquePhUitthiim dicentes: sancloeEcclesiocdoctores eo nibil fortius noviter
VenitDeus in castra, el ingemueruttt. pnc-
parant, quo quidquid a Judoeisde Redemptoris con-
Arca in castra Hebroeorumvcnisse, et cadentess D ] lemptu falso asseritur pro nullo pensant. Contra
pocuio tirouisse, atque ingerauisseper ironiam dici- eorum quippe congressionemconfortarentur, et quasi
tur, quia ad confliclura sanclceEcclesiaesacramenlaa virili forlitudine decertarent, si velut a sapientioribus
Icgis veleris a Synagogac caruaiibus defensoribus s et rationabiliter disputantibus assertionis susemuni-
carnaliter exponuntur. Deeo naraque disputant,quod d nicnla infringi timuissent. Quasi enim dicat: Contra
si secundum Dei spiritum saperent, liostibus suis, », eoruni objecliones eo robusla et acuta aliqua nobis
si quos haberent, in veritate lerribiles esse poluis- exquirenda non sunt, quo ipsi nequaquam subtilia et
scnt. Dum ergo perlimuisse et iugemuisse cadentesS timcnda, sed debilia et conlemnenJa objiciuiu.Scd,
poculodicuntur, non passiones mentium in sanclis is ut dixi, proedicatores sanclseEeelesise etsi conira
procdicaloribusScriptura oslendit, sed subsannatio- i- Judoeorumvaniloquia noviter nulla prscparant, plana
nem Judaicaedisputationis; quse tanlo contemptibi- tainen et huniilivereefidei noslrsera-tionequocunquc
lior, ct risu dignior noscitur, quanlo ad spirilalcm n modo defensorum Synagogse impetum debellant.
conversalionem Jydaicus pppulus legem a Domino o Uodeet subdit:
spiritalem accepit, et lipc.quodspiritu donante acce- ;• (Yers. 10,11.) Pugnavit ergo Plulisthiim,et averstts
perat, in spirilu uon atteudil. Quare et ejusdem a est Israel, unusquisquein labernaculumsuum, et facta
165 1N PRIMUMREGUM EXPOSITIONES. — LIB. III. 16Q
cst plaga magna nimis, et arca Dei capta est. Duo A . immensitas averso jam Israeli perhibetur, quia Ju-
(jttoquefitii Heli morlui sunt, Ophni et Phinees. daicus populus ante fuil a sanctoe Eci:lesiae docloii-
12. Philisthiim, id es( poculo cadentes pugnant, bus et victus et reprobatus quam a Romano exercita
cum doctores sanelae Ecclesiae cum catholicee fidei expugoatus, peremptus et in captivitatem ductus,
vexillo Judseis impugnautibus obviant. Israel autera Nam inde expugnari, occidi et in caplivitatem duci
avertitur, quia in omni disputalione Judacorumver- tcmporaliler potuit, quia aeternaelibertatis securita-
sutia superatur. Averli enim ei est ex pari virtute tem oblalam sibi a sanctae,Ecciesioedoctoribus non
adversari non posse. Qui autem praeliando avenitur, recepit. Sed et eadein plaga in Israelera veterem alta
in preclioquidem est, sed fugiens, etsi virtute defi- divinse bonitatis dispensatione decernitur, ut arca
ciens, nocendi tamen desiderium non amittens. Sic Dei a gentilibus caperetur, et diviiioruiu sacramen-
namque est omnis repulsus lsrael. Fugit quippe, torum intelleclus sanctoeEcclesioefideles tanlo secu-
quia doctoribus sancloe Ecclesiae respondere uou rius sub spiritali explanatione perciperent, quanto ia
suflicit; sed fugiens vellet resistere, quia victus et Judxa nibil remanere cernerent, quod carnaliier ex-
confusus cuperet sibi 130 suppelere unde verilati, hiberet. Volente nanique Deo, civitatem, lemplum,,
qua vincitur, refragari poiuisset. Bene itaque cum arcam foeJeris vetus populus perdidit, ut nova plebs
aversus lsrael dicitur; caute subjunclum est: Unus- B sanctse Ecclesiaeeo plenius veri et novi sacrificii myr
quisquein tabernaculumsuum. Tabernaculum quippe sterium recognoscat, quo apud Judoeos, novis appa-
uniuscujusque Israelitoeest cor perfidioeconclusione rentibus, vetera penitus defecisse considgrat. Arca
circumseptum. Quia igitur, victi a sancloeEcclesise itaque Dei a Philisthseis capta as,seritur, quia, cb>
proedicatoribus, erroris sui latibula repetunt, singuli slructo more veteris Scripturce, sacraraenla a gcnti-
fugieiiles de proelioin suum tabernaculum revertun- Iibus secundum veritatem spiritus fideUler accipiun,-,
tur. Et quia hoc lolum de adimplelione verbi Sa- tur. Capil quippe arcam Dei qui divinaecognitionis
muelis, videlicet de Ecclesioeprimitivoe commina- mysteria in sacro eloquio per verilaiem 131 intel-.
lione, dicitur, plaga magna nimis facta fuisse perhi- ligenlisc, mentis devotione comprehendit. Sed capta;
betur, quac profecto plnga, pro lectoris arbilrio, et arca, duo protinus Heli filii moriuntur, quia profecto
sccundum spiritalem percussionem, et secundum et majoris ordinis sacerdotes, atque minoris, iq
materialem accipi convenienter potest. officioimmolationis veteris nusquam vivunt. Mori
15. Nam de spiritali eorum plaga ad discipulos in namque perhibentur, qui oilerre sacra omnino de-?
praedicatione deslinatos Dominus dicit : Qukunque siere. Sequitur :
non receperint vos exeuntes foras de domo, vel civi- (Vers. 12, 13.) Currens autem vir unus de Benjai
tale, excutite pulveremde pedibus vesiris. Amen dico p min ex acie, venil in Silo in dk illo, scissa veste, et
vobis: toterabslius eril terrm Sodomorum et Gomor- conspersus pulvere caput. Cumqueille venisset, lleli
rhmorumin die judicii, quam illi civitali (Malih. x, sedebat super sella, spectans contra viam. Vir aulem
14). Hinc iterum dicit: Qui crediderit el baptizalus ille, poslqttamingressus est, nunliavit nrbi, et ululavU,
fuerit, scdvuserit;'qui vero non crediderit, condemna- omnis civitas.
bitur'(Marc. xvi, 16). Secundum materialem quoque 14. Quid per virum islpm exprimitur, qui de acie,
percussionem plagam magnam insinuat, cum ad Je- fugit, nisi ea pars Judaici populi quse ad Redempto-
rusalem loquitur, dicens : Venient dies in te, el cir- ris cognitionem ve.niendo Judaicam perfidjam dcre-
cumdabuntte inimici tui vallo, el coanguslabunt te un- liquit? Currere uamque ei fuit a pravilate erroris sui
dique et filios tuos, et qd terram prosternent te, et non devotionis velocilate desistefe. Quia vero forlia,
rclinquelur in le lapis sttper lapidem (Lttc. xix, 43, agere in Rederaptoris professione disposuit, vir fuil.
44). Hinc compatieiilibus sibi alque lugentibus mu- Qui niniirura eo die quo victus est de prsclio currit,
lieribus, ad passionis suoedignationem proficiscens, quia ea iidei illuminalione qua perfidiae teuebras de-
loqi.ilur, dicens : Filim Jerusalem, notite flere sttper seruit ad proedicandumverilatem quam noverat ac-
me, sed super vos ipsas flele, et super filios vestros, cessit. Unde et in Silo venisse perhibetur, » quia ad
quoniam eccevenienlin te diesin quibus dicent: Bealm_l»prscdicationemraittitur. Qui vestera scidit, quia vete-
tteriles, et ventres qui non genuerunt, et ubera qumnon rem se hominem exuit; caput pulvere conspersit,
lactaverunt. Tunc incipient dicere montibus : Caclite quia de splendore novi hominis, quo se iiiduit, ne-
sttper nos; el collibus: Operiie nos. Quia si in viridi quaquam superbivit. Scissa naroque vestis ad dcco-
ligno hac (aciunt, in arido quid fiet (Luc. XXIH,28, rem sanctae conversationis pertinet, conspersio pul-
seq.)1 Quibus prorecto verbis ea quoeJudeeorum po- veris ad ccstimationem hu.m.ilitaiis.Quia ergo sanctis
pulo a Romanis principibus Vcspasiano et Tito illata praedicatoribus, nec vitqe mundUuisine hurailitate,
cst el mors et captivitas designatur. Tunc quippe ncc huraililas sufiicit sine sancla conversaiione, vir
plaga magna facta fiiit, quando cum internecione qui in doctorum typo ad annuntiaudum Israelis in-
populi Judoeqrumcivitas et capta exstitit et eversa, teritum venit, et vestem scidit, et caput pulvcre
quando pro u.ltioue divini sanguinis, et liostili gladio conspersit. Hoc uamque p^lvere eaput coiispersuiu,
populus corruit, et qui evadere ferrum pptuit poenanj, portabat, qui, Dornih,bloquens, ait: Loquar ad Dor
suslinuit seternee caplivitatis. Quce profeclo plagae minum meum, cum
s}mpulviset cjnis (Qgn, pm, 27)?
" Aliter, qui.
:.Jffil SANCTI GREGORIIMACNI 168
*
Consperso item capite loquebalur Propheta, cum A i teri, plurima de mandatis ccelestibusrecte intelligit,
supplicaret, dicens : Memento, Domine, quia pulvis nonaginta et octo annorum est. Et dnm Deum cre-
sumns (1'snl. cu, 15). Veslem quoque sciderat, qui dit, et ex Yirgine nasci potuisse per carnem, et hu-
conlitens, dixit: Conscidistisaccum meum, et pra- manitatis ejus naturam suscipi abncgat in divinitate,
cinxisti melmtilia (Psal. xxix, 12). centuin annorum non est. Unde el, audita viri rela-
15. Sed cum ecclesiaslici prsedicatoris hurailitas tione, juste morilur, quia sine fide Redemptoris ci
commendatur, pariter et superbia Judaici docloris bona quse cognoscit et alia nequaquam prosunt. Et
exprimitur, quia videlicet Heli super sella sedere quia alto et inconprehensibili judicio Dei coecitas
perhibetur. In isto quippe loco Heli non pontifices, ignorantioeejus menti incutitur, caligasse et videre
sed legisperitos Synagogseinsinuat. Quid est antem non potuisse memoratur. Sequitur :
quod sedet super sella, nisi quia superbe extollitur (Vers. 16.) Et dixit ad Heli : Ego sum qui veni de
de doctrina? Et quid est quod spectat contra viam, prmlio, eyo qui de acie (ugi hodie.
nisi quia dum superbe Scripturas accipit, ei per 18. Quasi in proeliose fuisse memorabat ille qui
quem ire ad oelernam palriam debuil contradicil? dicebat; Audistis conversationemmeam aliquundo in
Via quippe salulis illa esl quoe semetipsam asserit, Judaismo; quoniam supra modum persequebar Eccle-
dicens: Ego sum Via, Verilas et Vita (Joan. xiv, 6). B ] siam Dei, et expugnabam illam, et proficiebam.inJu-
Non itaque viam, sed contra viam respicit, quia Re- daismo supra mttllos comlaneosmeos, in genere meo,
demptorem non cognoscit, cui contradicil. Et bene abundantius amulator exislens paternarum mearum
mortuis filiis pater super sella sedere dicilur, quia tradilionum (Gal. i, 13, 14). Sed de proeliovenit i]u:
qui veteri more sacrificent Synagoga non habet, et dicit: Qui prius (ui blasphemuset perseculor; scclmi-
tamen qni veteri more doceant adhuc habet. Et quia serkordiam consecutussum, quia ignorans (eci (1 Tim.
per sapienles doctores ad ministerium erudiebantur, i, 13). Fugere ergo de acie Judseo quid cst aliud
dum cessavit qui sacrificaret, et adhuc qui doceal re- quam a perfidorum errore separari? et dc prcclio
maneret, aple filii referuntur roorlui, et paler super venire quid est, nisi rectoe tidei bonum aliis nun-
sella sedere; sed de ea quam audivit annunliatione tiare? Fugere namque meluenlis est; venire, volen-
Redemptoris multitudo Synagogsenon gaudiuin, sed tis. Quo in loco, quia prius dicitur venire de proclio,
mocroremhabuit. Unde et postquam vir de proelio quam ex acie fugere, cum prius deseratur perlidia
venit, el captionem arcsc annuntiavit, ululasse omnis quam veritas proedicetur, mirum non est. Nam hoc,
civitas dicitur. Quoenimirum trislilia, quia usquc ad quod de acie se fugisse posterius dicit, iion ad ordi-
doctores pervenil, sequilur : nem quo factum est dicitur, sed ad cerliludinem
(Vers. 14.) Et audivit Heli sonilum clamoris, dixil-,C verbi quod proemisit. Quod etiam secundum hislorioe
que : Quisesl hic sonitus tumullus hujus ? ordinem demonstratur, quia nisi prius de acie fu-
132 *•>•Tumultus est vociferalio populi, sed gisset, venire de proeiionequaquara potuisset.
confusa, cum videlicet sine disciplina audiendi, mul- 19. Nos autem qui secundura spiritum spiritalia
tis simul loquentibus, magnitudo fit murrouris sinc etiam in rebus Judseorum carnaliler gcslis inquiri-
ostensione ralionis. Heli ergo cum ululatum civitatis mus, illum virumquem loquentem paulo superius in-
audivit, dixit : Quis est soniltts lumultus hujus? Quia troduximus altendaraus. Nam auditum cst ab Eccle ia
videlicet rnagisterium Synagogac,subjectis sibi perfi- quia is qui quondam persequebatur evangelizaret,
dis, de prccdicatione Jesu Christi dolenlibus, durai sicul scriplum de eo jam evangelizante est: Cumutt-
causam doloris audire voluit, non percepit respon- temvenissetJerusalem, tentubat 133 sejungere disci-
6ionera rationabilem, sed confusionem quereloe. Ut; pulis, et omnes timebant eum, non credenlesquia esset
autem excusationem ignorantisc habere non posset, discipulus(Act. ix, 26). Hinc item ad Ananiain disci-
qui de circumcisione ad ministerium ecclesiasticsei pulum Dominus Damasci apparens, ait : Surgens
prcedicationis accesserat, ei rei veritatem aperuit. vade in vicum qui vocalur Rectus, el qumre in domo
Unde el subditur : Judm Saulum nomine Tarsensem, et impone sibi ma-
'
(Vers. 14.) Al ille (eslinavit, et venit, et nuntiavit ~ num, ut visumrecipial (Ibid., 11 et 12). Qui nimiruni
Heti. confeslim Dominorespondit, dicens : Domine, audivi
Sed quia idem Helistatim mortuus annuntiationera a muitis quanta mala sanclis tuis (ecerit m Jerusalem,
suscepit viri venienlis, qualis sit ipse audiens subse- et poteslalem habet a principibus sacerdolumalligandi
quenter innotescit : omnesqui invocantnomen tuum (Ibid., 13 et 14). Cum
(Vers. 15.) Heli autem erat nonaginta et octo anno- ergo illum Judseisprocdicabat, quem impugnare minis
rum, et oculi ejus caligaverant, et videre nen poterat. solebat et ccedibus,nimirum de prselio vcniebat. SeJ
17. Perfectae namque senectutis esset, si centena- dum ei prscdicanti discipuli omnes se jungere lirae-
rium numerum annorum vivendo peregisset. Cuii rent, de acie eum lugisse dubitabant. De prselio
profecto numero, quia duo anni deesse conspiciun- quippe veniebat, cum a vocante Doraino in terram
tur, quid est aliud, nisi quia perfectoe maturitatisi proslrato diclum fuerat: Surge, et ingredere civilatem,
existeret, si sacramentum geminum in Redemptorisi et dicetur tibi quid le oporteat (acere (Ibid., 7). Sed
nostri incarnatione cognovisset, videlicet veram di- fugisse eum de acie, Ananias non credidit, qui ea
vinitalem in humanitate ejus, et veram humanitalemi mala quaesanctis in Jerusalem fecerat, et potestaiem
iu diviniiale? Nunc autem, quia multa de lege ve- quam acceperat, Domino preecipienti inliniavit. U(
m 1N PRIMUM REGUMEXPOSITIONES. — LIB. III. 170
ergo eura venisse de praelio et fugisse de acie vera- A . 21. Hocnamque vir fugiens nuntiavit, quod ex-
citer demonstraret, eidem AnanioeDominus praecipit, perientia dldicit. Quid est igitur quod fugisse Israe
dicens : Vade, quia vaseteclionisesl mihi iste, ulportet lem asserit, nisi quia constanter affirmat quod, duin
nomenmeumcoram Gentibtts,el regibus et filiis lsrael Judaicus populus Legis sensum carnaliter retinet,
(Act. ix, 15). Et notandum, quia eo die quo hxcnun- spiritalibus sanctce Ecclesisedoctoribus resistere dis-
tiabat, se venisse de proelioet fugisse de acie assere- putando non polest ? Et quid est quod magnam rui
bat. ln die quippe fugiunt: quia, attestanle Verilate: nam factam fuisse in populo preedicat, nisi quia om
Qui in tenebris est, nescit quo vadat (Joan. xu, 35). nes qui de Judaico populo verbum tidei repulerunt
Hinc etiam scriptum est : Qui dormiunt, in noctedor- ceternaraorte periisse conlirmat ? Et quid est quod
miunl; et qui ebrii sunt, in nocle ebrii sunt (I Thess. duo Heli filii mortui referuntur, nisi quia uterque
v, 7). Et quia in exemplo beati aposioli Pauli, virum ordo veleris sacerdotiidefecisse asseritur?Et quidest
de acie fugientem videre ccepimus,' hoc quod in die quod arcam Dei caplam fuisse dicit, nisi quia cogni-
liigiat attendamus. Nam nox erat quando aciem con- tionem divinorum sacramentorum a Judaeisablalam,
fra sanctam Ecclesiam construebat, quando acceptis atque a Genlibus fideliter apprehensam asserit ? quia
epistolis a principibus sacerdolum ad Damascum, , a Gentibus jam, Dei gratia vocante, fidelibus divina
minarum et coedisspirans in discipulos, festinabat B mysteria coguoscuntur. Sequitur :
{Act. IX, 1, 2). Sed qui in nocte bellum paravit, in (Yers. 18.) Cumqueille nominasset arcam Dei, ce-
ilie fugit; quia iiritinere lux de ccelo eum subito cir- cidit Heli de sella relrorsum juxla oslium, et fractis
cumfuisit, interramque prostravit, ineffabili pavore cervkibus, morluus est.
terruit, ut tenebras iramensi erroris agnosceret, et 22. Quid est quod Heli, audita Israelis fuga, re-
pro ea quamexpugnabat nocte Ecclesia in diei Iumine lata sibi ruina populi, intimata filiorum morte, de
dimicaret. In die igitur fugit, quem ut perfidice selia uequaquam cadit: cognila autera arcce captio-
noctem desereret, de cceloostensa Redemptoris cla- ne, et de sella cadit, et vitam perdit ? Sed quia in
ritas circumfiilsit. Quid est ergo quod eo die se fate- Heli sapientes Judoeorumet legisperitos designari
tur venire de praelio quo de acie fugerit, nisi quia diximus, audita lsraelis fuga, de sella non cecidit:
rectce prcedicationis intentio designatur? Quidain quia, quod simplices Synagogse'filii a sanctcc Eccle-
namque eo die de acie fugiunt, sed alio veniunt de siocdoctoribus in prsedicatione superentur, pro par-
prselio : quia errores prislinos amore oeternocvitoe vo ducit. Non cadit relata sibi ruina populi : quia ,
derelinquunt, sed, cum ad praedicationisministerium dum perire audit eos qui in Judaisroo moriunlur ,
assumuritur, de sua praedicationis facundia tempb- nequaquam expavescit. lntimata liliorum morle
rales retributiones appetunt. Alio igitur die quam eo G non cadit: quia, et objecta sibi sacerdotii ulriusque
quo fugerant veniunt: quia nimirum recti sunt con cessatione, superbire non desiuit. Itlata aulem sibi
versatione, sed praedicationis intentione perversi. arcce captione cadit: quia, dum sacramenta Scriptu-
Sancti ergo preedicatores, qui per Redemptoris nostri roesuse profunde et spiritualiter sciri a sanctsc Ec-
gratiam de circumcisione crediderunt, non alio die, clesioeprcedicatoribus et Udelibus videt, de ea quam
sed eo quo de acie fugerant de praeliovenerunt: quia carnaliter tanlum intelligit, sacri eloquii eruditione
profecto ulrumque donum in superni amoris splen- superbire non audet. De sella igiturcadit, quia, spi-
dore consecuti sunt, verilatem scilicet conversatio- ritali cognito, superbire de carnali magisterio non
nis, cum praedicationeverbi. Et quia Judaicum ma- prcesumit. Sed, quia vera prcedicari sublimiter audit
gislerium, etsi uon intenlione cognoscendaeveritatis, et nequaquam credit, dum confunditur et non salva
curiositalis tamen sollicitudine sanctorum prsedica- tur, cadit ei moritur. Capit quippe de sella, quia ex-
torum assertiones audire voluit, sequitur : tolli desinit de doclrina. Sed cadens raoritur, quia si
(Vers. 16.) Cut ille ait: Quid aclum est, fili mi ? ratione vincilur, cjusdem taraen ralionis judicio,
2J. Sub unius quippe descriptione omnibus Ioqui- pervenire ad celerna gaudia non meretur.
tur, quia gentis suce homines vidit, quos aliquando 23. Qua in re notandum est, quia qui cadens mo-
doctrina Legis instruxit. Vel fortasse filium vocavit, jjritur, juxtaostium cadit. Quid est eniro quod cadit
non affectuamoris, sed adulatione calliditatis : 134 juxta oslium, nisi quia, dum ccecus errat, impiiigit
ut eo hunc facilius per deceptionem caperet, quo se in Redemptorem? Qui nimirum de semetipso asserit,
eura paterno affectu diligere demonstraret. Eura ita- dicens: Qut ceciderilsuperlapidemistum,confringetur;
que filiura vocat, a quo quid actum fuerit scire ap- super quem vero ceciderit, contereleum (Matth. xxi,
petit : ut profecto ille, pro impenso honoreadulatio- 44). Ipse quoque de semetipso ait : Ego sum ostittm;
nis, seriem perverleret veritatis. Honor igitur appel- per me siquis introieril, salvabituret egredietur,et regre-
lalionis non ad amorem refertur, sed ad callidita- dietur, etpascuainveniel(Joan. x, 9). Juxta ostiumergo
lem. Sed qui prcclaleelaudis favorem respuit, con- mortuus esl Heli, quia Synagogoemagislerium idcirco
stantervera palefecit. Unde et subdilur : 135 pcriit, quia in Redemptorem offendit. Ibi enim
(Vers. 17.) Respondens autem qui nuntiabat: Fu- cecidit, ubi deliquit. Qui etiam cadens, cervices fre-
git, inquit_,lsrael coram Pltilisthiim, et ruina magna gil. In cervice tumor teraporalis potenticedesignatur.
facta est in pppulo. Insuper et duo filii tui mortui Fracta ergo cervice moritur, qui perfidiae uiagnitu-
sunt, Ophni et Phinees. El arca Dei caplu est. dine, auiissa regui potentia, condemnatur.
PATROL.LXXIX. ti
 171 SANCTIGREGORIIMAGNI 172
24. Potcstquoque per ostiura sacrac Scripturae lit- A tein quod, audita arcre captione et soceri atqua viri
tcra desiguari. Nain velut per ostium ad acternitcm- sui morte, peperissc dicitur, 136 "isiquia Judaicas
pli atria ducimur, duui per sacri eloquii litteram ad plebisresiduum, dum spiritalia sacramenta Scriptu-
allegoricam et spirilualeui intelligcntiam subleva- rarum ad Genlium erudilionem transisse cognoscit,
niur. Intus quoque rex cernitur: quiapromissus Re- dum sapientes Synagogoecuinutroque sacerdotio iu-
dcinplor humani generis in spirituali sacrcc Scriptu- teriisse jam conspicil, ea quoeconcepil, hoeresissuoe
ras intelligentia invcnitur. Heli ergo juxta osiium" semina, loquendo effundere non desistit? Parere au-
niortuus cecidit : quia profecto Synagogx magistc- tem ci, est conceptam pravitalem loquendo aliis ape-
rium idcirco inleriit, quia pcr spirilaleiu Scripturam rire. Et quia reproba proedicat,dura parereasseritur,
eiiin qui in spiritu promissus fuerat Redcmptorcm incurvata memoratur. Velut cnim non se curvantes
liuinani geneiis, non spiritaliter, sed carnaliter, pariunt, qui coelestia loquuntur : quia in slatu fidei
qiracsivil.Juxta osliuin namque mortuus est : quia auditorum suorum corda ad studium erigunt bonoa
de eo interiit, quod spiritalem Redemptoris promis- operationis. Quoeigitur prava asserit, incurvata pa-
sionem, non secundum intelligentiam spirilaleiu , rit : quia profecto hoc sibi loquendo agilur, ut quo
sed secundum simplicem loculionem hisloriac intel- attentius loquitur, in damnationis sucebaralhro pro-
lcxit. Et quia per doctriiioe,sua: studium multo lem- g fundius deponalur. Recte igitur dum ad parlum in-
pore, Judoeoe,non amore bona operanli, sed liraore a curvatur, mori dicitur. Pariens namque moritur ,
malo declinanli, proefuit,scquilur : quia in blasphemicc suoe merito condemnatur. Ei
(Vers. 1S.) Senex enim eral, el grandmvus: el iose quia mortis suoetormenta non prxvidet, subiti dolo-
judkavit Israel quadraginla annis. res in eam irruere dicuntur. Subiti namque dolores
25. Senex etenini fuit, et grandoevus diuturnitate sunt repentinae afflictiones mortis sinc preevisione
teraporum. Q ndraginta vero annis proefuit, per li- venientis. Subito enim dolores irruunt, cum Judaicoa
morem legalium raandatorum. Quadragenariusquip- plebi suppliciorum perennium retributioues obviant:
nunc in contemptuveritatis posita , non formi-
pe numerus ad peccatores pertiuet. llndeet Quadra- quac
dat. Quia enim pro paternarum tradilionum obser-
gesimsetempus in sancta Ecclesia eodem dicrum
numero consecralum est, ut videlicet ea quaacora- vatione, ad oeternam vitam moriendo se transire oes-
miltimus peccata tergere pceniteudo sludeamus. timat, in subilos dolores tunccorruit, cum sustincre
Quadragenarius quippe nuraerus ex denaffioet qua- tormenta inchoat, quoenon speravit. Et noianduiti ,
leruario consumroatur. El quia, peccando, Decalo- quia de moriente dicitur : Irruerunt in eum dolore»
gum divinceLegis transgredimur, ipsam vero pec- tubiti: quia videlicet dum per carnis moleslias ad
candi facullatera ex ea qua consistiraus, quatuor ele- £ exitum viloecogitur, tuuc flagella dolorum irruere
mentorumconipactione contrahimus; sub numero qua- in eara temporaliter incipiunt, quibus ejus impietas
dragenario, quandiu in peccato existimus, contine- ccterna vindicla puniatur ; et quia vicino exitu re-
mur. Heli ergo quadraginta annis Israelem judica- probocJudseoruramentes se allerutrum ad perfidiain
vit, quia Synagogoemagisteriuro et austeram Legis cohortantur. In ipso autero momento morlis ejus ,
disciplinam ad timorem subjeclse plebis exhibuit : dixerunt ei, quoeslabanl juxta eam : Ne limeas,
ut materiara humanec conditionis, per concupiscen- quia fitiumpeperisti. Filium quippe peperit: quia du-
tiam fragilem, in statu juslitice per timorem retine- rum in nequitia et insuperabilem populum erudivit.
ret. Sed jam mortuus est Ileli, jam fractis cervicibusi Quocauteui mulieres juxla stant, nisi menles aequali
juxta ostium jacet; sed tamen pravae doclruiae ejus ordine iinpietatis adslrictse? Stant quippe nou veri-
virus in semine remanet. Jam quippe, qui nou cre- tale et rectitudine fidei, sed proesumplioneet jaclan-
dit de Judseorum sapientibus, judicatus est; sed quia tia religionis. Idcirco eam , ne limeat, cohortantur,
in ejus instructioue pravilatis semina mentes conci- quia lilium peperit: ut videlicet lantosecurius in ve-
piunt, qui ejus doctrina filii nascuntur perfidiaeejus leri traditione mori uon limeal, quanto illos etiam in
vesaniam non relinquunt. Quare et subdilur : ea obduratos et inconverlibiles aspicit, quos suo ma-
JJ gisterio eruditoscognoscit.Scdduuiin seabundantius
(Vers. 19, 20.) Nurus autem ejus uxor Phinees dolore
audilo nttnlio compellitur, pro nihilo ducit, quidquid alii
prmgiaanserat, vkinaque parlui: qum, , sua eruditione
profecerunt, unde et subdilur: Qum
quia capla essel arca, et morluus socer suus, el vir non
respondit, neque animadvertit. Nara dum scterni
suus, incurvavitse, el peperit. Irruerunt enim in eam doloris
doloressubiti. In ipso auletn momento mortis ejus' experiri amaritudinem inchoai, hoc, quod
dixerunt ei, quat stabant juxla eam : Ne limeas, quia lemporaliter aliis prscfuit, non delectat.Vel certe id-
circo de nato puero non lsctalur : quia is, qui gi-
filium peperisti. Qumnon respondit, neque animad-
vertit. gnitur sua inslitutione, in caplivitate conspicilur.
26. Queeautem fuit nurus Heli, nisi plebs Judcco- Unde et subditur :
rum",reprobis sacerdotibus subjecta ? Quoe quia peri (Vers. 21, 22.) Et vocavtt puerum Hicltaboth, di-
eorum preedicationemsemina perfidioein mente sus- cens : Transtata est gloria Domini, quia capta est
ceperat, prcegnanserat. Et quia conceptam raalitiam, arca Dei.
ipsa quoquecogitabateffundere, nonsolum prccgnansj 27. Arca quidem capitur: quia jam, auclore Deo,
iuisse dicitur, sed etiam partui vicina. Quid cst au- a veris iidelibus, sanctce Scriplurae saeramenla veraa
173 IN PRIMUMREGUM EXPOSITIONES.— LIB. III. 174
intelligentiae capacitate "relinentur. Et gloria Israel. A pronus in terra jacet, faciem in terra deprimit. Per
translata est: quia, postquam a vera religione ceci- faciem vero simulacri, simulatio exprimitur rationis.
dit, redolere per bonoefamoeopinionem cessavit. Be- Pronum itaque in terra jacere, est jam vera cognos-
ne autem non perire lsrael gloria dicitur, sed trans- centibus, simulationis suacfraudibus illudere nequa-
ferri : quia religionis fama, quaro perdidit, ad quam posse. Sed tamen, ut certius Gentiles vera
Genlilitatem transivit. Translata quippe est gloria : cognoscerent, eamdem fideinostroeauditam rationem,
quia in sancta Ecclesia veroereligionis fragrantia re- et superstitionis suoevetustam consuetudinein raagis
dolet, quce in -fide Redemptoris posila, pro eeterni ac magis discutere conati sunt. Apte itaque sequi-
splendoris certitudine, quem exspeclat, donum san- tur:
cti Spiritus pignus tcnet. Idcirco de nato filio laetari (Vers. 3.) Tulerunl Dagon, et restituerunt eum in
refugit : quia profecto, dum 137 ad Gentes trans- locumsuum.
isse praeteritam gloriam conspicit, ad captivitatem 2. Id est, in templo, ubi arca Dei posita fuerat.
se parere ingemiscit. A translalione etiam gtorioefi- Quid cst ergo Dagon in locum suum restituere, nisi
lium nominat: quia profeclo impietatem in qua per- juxta jam cognitam spiritualium sacramentorum ve-
manet, quasi praelatonomine, perpetuo reproesentat. ritatem , idololatrioe statum subtili consideratione
Potest autem per hoc, quod a matre ei noraen im- Bperquirere? Et quia quo subtilius idololatriccerror
ponitur, aperte intelligi quod videmus. Ex ea enim aspicitur, verius condemnatur, subjunctum est:
nomcn suscepit, a qua ei meritura impietatis venit. (Vers. 4.) Rursusque diluculosurgentes, invenerunt
Sequitur : Dagon jacentem super faciem suam coram arca Do-
CAPUT III. mini.
(I Reg. v, 1-3.) Pliilislltiim autem tulerunt arcam, 138 Diluculoiterum surgunt : quia ad amorem
et asporlaverunla Lapide Adjulorii in Azolum. Tttle- auditac bonitatis jam ccrtitudine deliberationis se
runt Philistliiimarcam Dei, et intulerunt eam in lem- erigunt. Primus itaque dies probationis est, sequens
pium Dagon , et surrexerunt Azotii altera die, et in- cognitionis, tertius vero deliberatoe jani certitudlnis,
venerunt Dagon jacentem anle arcam, pronum in et oblatac professionis. Qui profecto dies, quia illu-
terra. minatis conversorum meutibus , in splendore perfe-
1. Quid est quod arca a Lapide Adjutorii asporta- ctoeet consummaloefnlei illuxit, sequitur :
tur, nisi quia proeconesveritatis ab eo, quem Judoei (Vers. 4.) Caput autem Dagon , et dum palmmma-
falsa opinione exspectant, Christo mysteria Scriptu- nuum ejus abscissm erant super limen. Porro Dagon
rarum auferunt? Dum enim ad veri Redemptoris truncus remanseral in loco suo.
cognitionem sanclseScripturoetestimonia converlunt, C 3. Quid enim Dagon, id est idololatruc capnt, est
ab eo nimirum in quem sui auxilii spem Judaeipo- aliud, nisi ipsum initium omnis iniquitatis diaboius ?
suerant arcam tollunt. Et quia Gentibusfidei mysleria Et quoe sunt palmse manuum ejus, nisi universa
creduntur, arca Dei in Azotum perducitur. Quacpro- opera idololatriae? Caput itaque Dagou amisit: quia
fecto arca in templum infertur. Quid ergo fuit tem- per idolorum culturam regnare maligui spiritus in
plum Dagon, nisi unaquocqueanima infidelis, quon- corde Genlilium desinunt. Palmae etiam manuum
dara iuololatricesuperstitione polluta ? Quid simula- ejus abscissae sunt, quia idolis vanis sacrificia nus-
crum Dagon, nisi totius idololatriee supeistitionem quam offcruntur. Et quia a cunctis fidelibus ejus de-
designat? Quid igitur crat aliud, mysleria fidei cor- formitas ubique conspicitur, truncus Dagon in loco
dibus Gentilium inlimare, quamarcamDeiin teroplum suo remansisse memoratur. Caput vero et manus ab-
Dagon inferri? Yelut enim juxta Dagon statuebalur scissoe, et super limen positae memorantur : quia
arca, dum proedicatoressanctsc EcclesioeGcntiles ad- profecto quisquis ad verain fidem ingreditur, prin-
raonerent, ul, ad probandara fidei veriiatem , et cipia diabolicae suasionis repellere, atque universis
praedicationeraquam audiebant, et idololalriocquam ejusdem Satanae operibus renuntiare praecipitur. Po-
tenebant errores discuterent. Bene itaque die alia sita ergo hcec sunt in limine , ut ab introeuntibus
Dagon pronum in terra anle arcam jacenlem Azotii D conculcentur : quia vere fidelis esse non poterit, qui
repererunt. Unam quippe diem Azotus habuit, in et pravis maligni spiritus consiliis adversari, atque
audita proedicationeveritatis, alteram in cognitione iuiquis operibus, non proponil. Nam qui Dagon ca-
lidei. Primo namque die arca Dei juxta Dagon statui- put attcrere, ct manus vitat, etsi fidelium numero
tur, quia in audita proedicationeRedemptoris, erro- conlineri videtur, idololalra quodam modo esse con-
ris vetustitenebras deprehetidunt. Altera vero die vincitur. In oblectationc etenim dcemonum non
surgentes, pronum in terra ante arcam jacentem solum exteriora sacrificia, sed etiam iniqua deside-
Dagon invenerunt: quia et in cognitione veritatis ria ab eorum cultoribus offeruntur. Qui ergo in veroc
stalum idololalria perdidit. Unde et bene cum lapsus Udei cognitioue receplus est, et ab immundis desi-
Dagon asseritur, jacere pronus in terra memoratur. deriis et pravis operibus non remotus , quia Dagon
Ante arcam quidem cadit, quia ex mysteriorum di- collidere caput et manus despicit, maliguo spiritui,
vinorum scientia innotescit. Sed pronus in terra quera in oblatione caerimoniarum despicit, per in-
jacet, quia, auctore jam Deo, ad aspectum fidelium lernoe concupiscenliae, et exterioris vitse imraundn
siraulatce rationis imaginera non habet. Qui enira tiam, oblationem 1'aeH.Quare et subditur:
175 SANCTt GREGORIIMAGNI 176
(Vers. 5.) Propler hoc non calcant sacerdotes Da- A gredilur, alteram quam omnipotentis Dei virtus ope-
oon super limen usque in hodiernum diem. ratur : necesse est ergo ut utramque mortem in hoc
4. Sacerdotes quippe Dagon se csse insinuant, loco spirilualiter altendamus. Mors quideiu , qua
qui super limen non calcanl. Quibus in verbis caule peccalores a peccatis pcenilendoresurgunt, designa-
inspiciendura est, quia non dixit, limen , sed super tur , quia dicit: Aggravata est super Azolios munut
limen , ut caput ct manus Dagon calcanda esse do- Domini. Illa autem mors qua Genliles se immunditiaa
ceantur, quaesuper limen abscissa esse referuntur. et iniquitati servos exhibuerunt, designatur, cuiu
Idcirco autern sacerdotes super limen non calcant, morderi a muribus, el interfici, dicuntur. Musquippe
quia abscissas ejus niauus et caput pede conterere immundum est animal, et per Legem edi prohibitum
vitaut. Sacerdotes nainque Dagon usque in hodier- ( Levit. xi, 29 ). Quid ergo per mures, nisi daemo-
num diem remanenl : quia qui per immunda dcside- nia designanlur? Et quid est morderi a muribus,
ria antiquo hosti sacrificent, adbuc sunt. Qui profe- nisi peccati pcena lacerari? Sed mordebantur a mu-
cto super templi limen calcare refugiunt: quia nec ribus, cum ad purgandum ventrem egrediebantur.
iramuudis suggestionibus, nec malis operibus resis- Quid est ergo purgare ventrera, nisi expletione pec-
lunt. Dagon itaque sacerdotes sunt. quia etsi manu- cali, miserce famoe fetorem proferre? Qui ergo ad
factis se idolis non humilianl, concupiscentiarum B J purgandum ventrem egreditur, murium morsu peri-
*•
tamen simulacris per nefaria opera se incurvant. milur : quia qui peccando ad aliorum notitiam per
Sequitur: exerapluiti pravitatis exlenditur, ad seternam quoque
(Vers. 6.) Aggravala est manus Domini super Azo- niortcm gravi dseraonuin obligatione retinelur. In
lios. secreliori enira parte natium percussi perhibenlur :
5. ManusDomini est virlus divinocpotestatis. Et quia peccator quisque ex ea parte vranus accipit
quia in Azotiis primordia gentilitatis designata sunt, animae quam incurvat ad peccati delectationem.
quid est quod manus Domini super Azotios aggravata Cum ergo raanus Domini super Azotum aggravalur,
perhibelur? Sed manum super Azotum aggravavit, a muribus percussus asseritur : quia praedicantibus
cum Gentilium corda virtute suoepotentioe ad con- seleruceviloedoctoribus, dum ab infidclitate Gentiles
versionem movit. Nam dum per inlernam aspiratio- conversi sunt, qua peccatorum morle, suasione dse-
aera eis vim oeternoemortis innotuit, de perpetratis> monum, obligali essent, cognoverunt. Morderi igitur
iniquitatibus, Gentium mentes mirabili terrore per- Azotiis post aggravatam manum Domini, est post
cussit. Quia ergo dum manus Domini aggravata' vercefidei cognitionem, daemonibus non subjici, sed
dicitur, inlerfici Azotii perhibentur, 139 gravedo> quibus se peccati fetoribus poenoemortis obtulerant,
hcccraanus accipitur in multiplicalione conversorum.. C( pcr fidei illuminationem intueri. Quasi enim luuc
Nam mori Gentilibus fuit, ab infidelitate separari. morsi sunt, quando peccatorum suoruro morsus
Manu quoque Douiini occidi, est eamdem veraefideii agtioverunt. Sequitur:
cognilioiiem, non ministerio hominum , sed divinai (Vers. 7.) Videntesaulem viri Azotii hujuscemodi
virtute, promereri. Levis itaque erat manus Dominii plagam, dixerunt: Non maneal arca Dei apud nos,
super Azotum, cum adhuc per paucos minislros lidcii quoniam dura est manus ejus super nos, et super Da-
pauci errorem desererent genlililalis. Unde el quasii gon deum noslrum.
de oggravatione manus orare verbi ministros Domi- 7. Nam cum cernerent templa destrui, sacrificia
uus admonet, dicens : Messis quidem multa est, ope-- 140 cessare , uxores a viris et viros ab uxoribus
rarii autem pauci: rogate Dominummessis, ut mittall dividi, a genitoribus filioset patres a filiis separari;
operarios in messem suam ( Matlh. ix, 58). Quasii quid aliud quara et super se et super superstitionem
aliler dicat: Qui per paucos ministros , velut lcvii suaiu manum Domini duram esse putaverunt? Sed
manu paucos ab inlidclitate separat, rogate ut mini- quid deinde factum fuerit, sequitur :
slros multiplicet, ut quasi in conversorum mullitu- (Vers. 8.) Et mittentes congregaveruntomnes sa-
dine manum gravet. Sed et modus interfeclioniss trapas Phitisthinorum, responderuntqueGelhmi: Cir-
exponitur : quia quisquis mori bac interfeclione<$j) ] cumducaturarca Dei.
dicilur, dum ad purgandum ventrem exiret, in se- 8. Quia satrapas Philisthinorura congregaverunt
cretiori parle natium morderi a muribus perhibelur. dicitur, quare autem congregaverunt non dicitur.
Ad liueram una percussio hic oslenditur, sed in ly- Sed quia respondisse satrapoe dicuiUur, et circum-
pica expositione geminatur. Nam per litterec signifi- ducendoearcae consilium tribuisse, quia ad tribuen-
cationem, et gravationem manus Domini, el muriumi dura pro eadem arca consilium vocati essent aperte
morsus ad ejusdem mortis effeclumpertinet: quiaa cognoscitur. Qui ergo sunt satrapoe Philisthinorum,
ad hoc dicitur manus Domini super Azotios aggra-- nisi elecli prcedicatoresGentilium? Satr-apeequidera
vari quod per murium morsus interfici. principes dicuntur. De quibus profecto principibus
6. Quia vero per spiritalero significationem duass per Psalmistam dicitur : Principes populorumcongre-
mortes agnovimus: unam videlicet qua peccaloress gaii sunl cum DeoAbraham (Ps.al. XLVI,10). Popu-
justilice peccando raoriunlur, alteram qua justi a lorum nainque appellatione Getites designantur. Qui
peecatis in quibus vixerant pcsnitendo se erigunt;; ergo populorum nomen et priiicipuni posuit, nimi-
unaui quaead humana corda, diabolo suadenle , in- runi eos, de quibus loquitur, Philislhinorum salrapas
f77 IN PRIMUM REGUM EXPOSITIONES. — LIB. III. 178
designavit. Qui certe populorum principes cum I.A putrescunt: quia ad corisuetum peec^torum fluxum
Abrahara Deo convenerunt, quando ad salutera con- per iniqua opera recurvantur. Hos nimirum ab im-
vertendarum Gentium, hoc prcedicatores sonuerunt perfecta percussione male sanos ille redarguit, qui
verbo, quod omnipolens Deus interno eis aspirabat ad felores pristinos devolutos insinuat, Canis rever-
desiderio. Quasi enim in auditorum Gentilium cor- sus ad vomilum, et sus lota in volutabro luti (Prov.
dibus mira erat convenientia Dei et principum, cum xxvi, 11; // Petr. n, 22). Quasi enirn ad computres-
siroul et a sanctis prsedicatoribus rationem rectce cendum extales percutiebat ille , qui verbi gladium
praedicationis acciperent, atque a Domino fructum ingerens, ait: Non regnet peccatum in vestro mortali
boiioevoluntatis. Et quia adversarii esse cognoscun- corpore, ut obedialis concupiscenliis ejus (Rom. vi,
tur, qui dixerant: non maneat arca Dei apud nos: 12).
quomodo principes mittentes congregant? Sed mit- 10. Potest autem per hoc, quod Azotii dicunt:
tere, et principes congregare, est sanctorum prcedi- Non maneat arca apud nos, eorum, qui de eisdem
catorum menles ad praedicationis instantiam provo- Gentibus et verbum fidei audierunt, et ad ccternamvi-
care : quia illic erat altentius prsedicandum, ubi tam minirae prsedestinati credere noluerunt, perver-
Gentilium corda in errore profundius mergebantur. sitas designari. Circumducere ergo arcam Dei satra-
Hinc est quod egregius doclor nobiliorem de indorai- B '. pis fuit, sanctis prsedicatoribusejus verbum veritatis
lis hostibus se elegisse victoriam gtoriatur, dicens : subtrahere, atque illis, qui digni erant, mysteria Udei
AbJerusalem usque Illyricum per circuitum reptevi revelare. Circumducta ergo est arca : quia Udei nos-
Evangelium Christi: sic autem hoc prmdkavi Evange- trse sacramenta ab aliorum notilia sublata sunt, atque
tium, non ubi de eo annuntiatum fuerat, ne super alie- aliis revelata. Unde et cum circumduceretur, inter-
num (undamenlum mdificarem (Rom. xv, 19, 20). feclio magna nimis per singulas civitates fieri perhi-
Provocati ergo sunt principes non desiderio, sed belur : quia ubicunque verbum ducebant fidei, gratia
errore infidelium, cum inde Deo lucrum majus facere mulliplicabatur conversionis. Et quia ubicunque
arbitrati sunt, unde caligo errorum per flatum su- prsedicabant, inter eos qui credebant erant qui
perbioe sublimius ferebatur. Quare et sancteeprsedi- preedestinati ad celernamvitam non erant, sequitur :
calionis instantia designatur, cum subditur : Respon- (Yers. 10, 11.) Miserunt arcam Dei in Accaron.
deruntque Gethmi : Circumducatur arca Dei. Hli Cumquevenissetarca Dei in Accaron, exclamaverunt
dicunt: Non maneat urca Dei apud nos; et isti di- Accaronitm, dkenles : Miserunt ad nos arcam Dei, ut
cuut: Circumducatur. Quid est enim arcam Dei cir- interficiat nos el populum nostrum, Miserunt ergo et
cumducere , nisi veroefldei mysteria publice proedi- congregaverunt omnes salrapas Philislhinorum, qui
care? Manet enim arca apud eos, qui veraefidei sa- 'C dixerunt: Dimitlilearcam Dominiin locum suum.
cramenta, quoe audiunt, per amorem amplectuntur. 11. Satrapx, ut diximus, sancli prcedicalores in-
Qui autem Non maneat apud nos arca dicunt, prae- telliguntur. Accaronitee, qui interpretantur steriles,
dicationem fidei a se averti concupiscunt. Satrapse Gentiles designant inconvertibiles. Qui nimirum prae-
ergo e contrario dicunt: Circumducalur arca Dei; dicatores dimittendse arcceconsilium tribuerunt, ut
quia illis attentius divina prcedicabant, quos ad si salutem suam de divina preedicatione recusarent,
odium veritatis gravis error accenderat. Et qnia per fidelibus ad ceternam patriam cum sacramentis fidei
sanctorum prsedicatorum ministeria eliam talium tendentibus, non obsisterent. Locus namque arcac,
magna lucra regnis ccelestibus illata sunt, sequi- divinorum videlicet sacramentorum ibi esse cognos-
tur: citur, ubi quidquid de oranipotente Deo nunc per
(Ters. 9.) Iltis autem circumducentibuseam, fiebctt Scripturarura mysterium dicilur, aperta postmodum
manus Domini per singulas civitates inter(ectionis nobis cognitione revelatur. Proprium quippe arcae
magnm nimis, et percutiebal viros uniuscujusqueurbis locum cognoverat, qui dicebat: Videmus nunc per
a parvo usque ad majorem, et computrescebantpromi- speculum in anigmale, lunc autem (acie ad (aciem;
nentes exlales eorum. nunc cognoscoex parle, tunc cognoscam, sicut et co-
9. Arca quippe circumducitur, cum mysteria lidei D gntfus sum (I Cor. xin, 12). Consilium itaque salra-
palam et sine limore prcedicantur. Et quia inter parum fuit, ut in locum suum reverti arcam Dei per-
initia lidei innumeri convertebantur, interfectio miiterent: ut videlicet, qui de verbi praedicatione
magna nimis 141 Per civitales singulas facta per- nullum fidei ffuctum ferebant, eam saltera iliis diinit-
hibetur. Item quia non solum simplices, sed sapien- terent, qui ex ea fructum sibi iu aeternitate praepa-
tes conversi sunt: eadem interfectio a parvo usque rarent. Bene igitur, qui remittendse arcoeconsilium
ad majorem facta asserilur. Sed per eamdem per- accipiunt, Accaronitsenorainantur. Accaronilse quip-
cussionem computrescere exlales referuntur. Exta- pe inlerpretanlur steriles. Quia enim de audita fidei
les quippe putrescere, est peccati meatus ab effusione veritate, nullum credulitatis, aut boni operis fructum
consueti fetoris penitus interire. Bene namque per- dederant, steriles erant. Tollendae ergo arcoe prin-
cussus est, cujus prominentes extales computres- cipes consilium 142 praebuerunt, sed a slerilibus;
cunt: quia nimirum nonnulli sunt, qui post inundi- ut videlicet verbi Dei semen, quod in pessima terra
liam conversionis, jiristina involvuntur sorde flagitii. germinare non poterat, terrae optimse servaretur,
Horuin profecto prominentes extales miiiiiue cora- quae de hoc labore hiemis, in perenni vita fructum
,79 SANCTI GREGORIIMAGNl 180
eentesimum proferret aestatis. Et causam protinus A A Neque enim in coclumascendere clamor poterat vi-
relaxandae arcse ostendunt, cum pr«dicalores sub- rorum morliiorum. Sed quia percussionem natium
tlunt: supcrius rctulimus ad cogniiionempeccatorum, sunt
(Vers. 11.) Ne interficiat nos cumpopulo nostro. profccto viri, quinonsunt mortui. Viriquippe sunl,
12. Accaronitaeclauiaverunt: Sliserunt arcatn Dei qui pro ceternavita quam appetunt, agere fortia dc-
ud nos, utinterficialnos elpopulum nostrum. Salrapoe creverunl. Sed viri adlmc non sunl moriui, qui
consiliuro. tribuuut, dicentes : Dimittiie arcam Dei agere magna deliberant, 143 et tamen ad dolorcm
Israel, ut non interficiut nos cum populo nostro. Quis compunclionis mala praeterita nequaquam pensant.
esl populus, de quo salrapae, id cst principcs, dicunt: Mordentur ergo a rauribns, ut moriantur: quia in
utnon itilerficialnos cum populo nostro? Quis cst po- quibus nequiter ceciderunl, recolunt, et pro proc.c-
pulus, nisi populus Cbristianus ? Dicunt ergo princi- rilis actibus se promereri oeternoevitoe amissioiiein
pes, Dimittite arcam Dei Israel, ut revertaturin locum creduut. Quia ergo viri sunl, de Dei misericordia non
suum. Quasidicat hoc : Unde vos mori perliraescilis, desperanl: et quia mordentur, ut morianiur, dc co
nobis ad oeternocviloeracritum excrcercnon probi- quod magni esse incipiuut, se noa exaltani.
beatis. Sed quod addunt: Ut non interficiat nos cum 14. Quorum profecto clamor in ccclum ascendit
populo nostro, Gentilium quidera reproborura corda B quia omnipoletis Deus conversorum gemitus cle-
io errore suo per hanc responsionem confunduutur* menter aceipit. Et quia in tempore conversionisGen-
dum iiule se isti affirraarent roortem evadere, unde tium magp.userat ad fidem concuisus, non ab aliqua
illi trepidarent mori. Arcam quoque Dei sancli pra- una, sed a pluribus civitalibus clamor ascendisse per
dicatores auferunt: quia dura contemptoribus spiri- hibetur. Unde et in persona universalis Ecelesioo
talia panduntur, ad damnalionem indiscreli proedica- propheta deprecatur, dicens : Inlende orationi mcm,
toris agitur, si eadem divina mysteria, non iraitanda a finibus lerrm ad te clamavi (Psal. LX,2, 5). Et in
perfidis, sed irridenda, et a concludenda descrantur. coelum ascendisse clamorem a finibuslerracclaman-
Nara quasi transfcrendae arcse non tara satrapee, tis oslendens, ait : Exaudtvit de lemplo sancto suo
quam satraparura Dominus procceplumponebal, di- vocemmeam, et clcmtormeusin conspecluejus inlroi-
ceiis: Nolile sanctumdare canibus, nequeponatis mar- vii in aurcs ejus (Psal. xvn, 7). Cura ergo unaquxquc
garilas ante porcos, ne conversiconculcenteas pedibtts . civitas iri coelumclamasse dicitur, universalis poeni-
suis (Matlh. vu, 6). Ilinc ileruin dicit: Si persecuti tentia conversioniscommendatur. Quod si percusiio
vos [uerinl in una civilale, fugite in aliam (Matlh. x, ad conversionem, clamor aulcm refertur ad divinoe
23). Arcam. ilaque, nc moriantur, auferunt: quia laudis devolioiiem ; hoc profeclo in inysteriis Scri-
conteraptoribus idcirco spiritualia abscondunt, ne de Q £ pturarum legimus, quod videmus. In Dei naiuque
eorum conlemptu ii qui temere ea proferunt, ex indis- ouinipolenlis laudibus unaquoeque civilas clainat:
cretione puniantur. Sed quia Accaronitisarca proeci- quia Redeinploris proeconiaorbis universus nequa-
pilur dimitti, hoc profecto insinuat, quod proemisi: quaro tacel; quem non absconse praedicat, sed in-
quia tempore persecutionis sanctorum prxdicaioi um effabilis Ixtitiae jubilatione collaudat. Quid eniiu
exhortalio, facla est, ut ipsi crederent; aliquando aliud, quam universas civitates ad clamorem cohor-
autem, ut si ipsi vitoevcrbum non reciperent, illud tabalur, qui dicebat: OmnesGentes,ptaudile manibus,
recipienlibus non obstarent: et si ipsi lormenlorum jubilate Deo iu voce exsullalionis, quoniumDeus sttm-
nietu, salulis viam non arriperent, eis iinpedimcnto ntus et terribilis, et rex magnusstiper omnes deot
non essent, quiad regna ccelestiafeslinare nec minis, (Psul. XLVI,2, 5). Ilinc iterura adnionens, ait: Jttbi-
nec poeiiis deslilissent. Sequitur : lale Deooinnis lerra, servile Dominoin latilia (Psul
(Vers. 12.) Fiebat enim limor morlis in singulis xcix, 2). Ilinc rursum, lara plagara lnurdenliuiu itiu
urbibus, et gravissimavaldemanus Domini. rinm, quam clainorera civitatum exprimit, dicens :
IIoc quidem ad exleiiorem perseculioneni qualitcr Commovealura facie ejus universa terra, dkite in
accipiatur, supra expositum csi. Sequitur : Genlibus, quitt Dominus regnavit (Psal. xcv, 9, 10).
(Vers. 12.) Vtri quoque, qui mortui non (tierant, T\ j Prxiuiserat eniin : Cuntate Domino cantkum novitm,
percutiebanlurtn secretiori purle nalium: et ascendebat', cantate Dontino omnis terra (Ibid. 1). Coimnotio
itlulutusuniuscujusquecivitatis iu cmiunt. quippe terroc pertinet ad dolorein poenitentix : can-
13. De nalium quidera percussione, quia superius> tare Doraino, sive annuntiare in Gentibus quia Do-
iliximus, dicendum hic non esset, si hic aliud quaiui niinus regnavit, ad studium proedicationis, et ad
ibi nequaquam diceretur. Quid cst ergo, quod dicil: devoliorieni divinx laudis. Uniuscujusque civitatis
' clamor in cceluinascendit: quia in universoorbe lain
Viri quoque, qui morlui non fueranl, perculiebctnliir?
Numquid vero ii, qui morlui fucrant, morderi itcruini proedicaliouis veritas, quam devotionum laudes a
pro arc* pcsna debucrunt? Sed et cum percussorumi lidcLbus saiiclx Ecclesioe declamanlur, qux ad su-
clamor in coclum ascendissc dicitur, salis oslendii poriii auditus cclsituilinera per susceptionera diviuae
poleral, quia de vivis, et non de roortuis dicerelur. dignationis assuinuntur.
" Fortasse legendnm, conculcanda. Sanc, conclu- confirmathocMatth. testimonio.Nolite sanclum,elc,
denda, nihil bio siguilical. Opiimus autcm ust sensus> comersi conculcentcus.
lcgeiido conculcauda.Prooterca,quod bic ail scriplor,
181 IN PRIMUMREGUMEXPOSITIONES.— LIB. III. 182
CAPUT IV. A gloriam cernimus, quando ab altis figurarum tegmi-
(I Reg. VI, 1.) Fuitergo arca Domini in regione nibus speciem divinaemajestatis revelata facie con-
P hilislhinorumseptemmensibus. tuemur. De ista quippe in loco suo arcea relatione
1. Quid septem menses isti, nisi totam vitoepra> per prophetam dicitur: Et non docebitvir ulira pro-
sentis prolixitalem designant? Quanquara Azotii et ximum suum, dicens: CognosceDominum: a minimo
Accarouitoeclamarent, Circumducaturarca Dei Israel, usqtte ad maximttmcognoscentme (Jerem. x-xxi,34).
el tion maneat arca Dei apud nos: vcrilate tamcn Hinc Joannes repromittit, dicens: Cum appariteril,
sanclse historiae dicitur, quod in typo sanctaeEccle- sitniles ei erimus, quoniamvidebimuseum sicuti est
sioe cognoscarous, quia in regione Philisthinorum (I Joan. III, 2). Sed jam remittendx quod consiliura
arca Dei septem mensibusfuit. Non ergo malorumet sacerdoles et divini quxrentibus tribuant, attenda-
impiorum hominum voluntas, sed Dei dispensatio in mus. Nain sequitur :
salute Genliliumadimpleta esl. Jam quidem de gen- (Vers. 3.) Qui dixerunt: Si dimiseritis arcam Dei
lilitate sublati sunt impii, jam mortui sunt, qui Chri- Israel, nolite dimiltereeam vacuam,sed qtloddebelis,
sti confessores persequebantur, et tamen arca Dei a redditeei pro peccato, el tunc curabimini, et scietis
Philisthinorum regione non tollitur : quia divina ' quare non recedat manus ejus a vobis.
sacramenta apud Genles, sancti Spiritus poculo de-
3. Quidnam est arca vacua, nisi divina scientia
briatas, per studiosam sollicitudinem reservanlur.
sine bona operatione ? Vacuam namque arcam remit-
Bene autcm dicitur septem mensibus, quia sanctarum
in mundi finem tere, est de cognitione spirilualium sacramentorum
Scripturarum mysteria 144 usque fructum boni operis nullum ferre. Vacua ergo arca
cum Christi iidelibusperdurabunt. Sed quisquis ejus- cum mens ad Udemvenienlis, adxternam
dem sanctx Scripturx mysteria per gratiam intimou remitlitur,
Dei transire desiderat, et la-
charitatis apprehendit, non de loco, in quo tempo- mencontemplationemjam
in hac vita bonis operibus insudare nequaquam
raliler arca dimittitur, sed de eo, in quo xternaliler
curat. Prxdicatorum ergo voce prxcipitur, ut arci
sistitur, sollicitusfuit. Quare et subditur :
cum dimittilur, vacua non relaxetur, ut, si bona
(Vers. 2.) Et vocaverunlPhilisthmi sacerdotes, et opera, quisquis lidelis est, non multiplical, ad xler-
divinosdkentes : Quid faciemusde arca Dei ? Indkale nam Dei omnipotenliscognitionera,quod transiturus
nobis. Et quomodoremittumuseam in locumsuum. sit, conliderenonprxsumat. 14B Vacuaautera arca
2. Qui sunt, qui sacerdoles et divinos consulunt, non dimittitur, si illud ei pro peccato redditur, quod
nisi fidelessanctx Ecclesix, qui oeternx salutis viam debelur. Quid est quod pro peccato debetur arcae,
sine errore tenere concupiscunt? Et qui sacerdotes, „ nisi alllictio devotx poenitentix ? Quo in Ioco notan-
et divini, nisi sanclx Ecclesiae proedicatoresintelli- dum est, quia eis loquilur qui a muribusmorsi sunt.
guntur? Sacerdotes quippc sunt ob oblationemsacra- Qui enim sunt morsi a muribus, nisi qui in liaei ca-
menti: divini vero, ministerio prxdicationis. Nam lliolicx illuminatione positi, anle ejusdem fidei
duo ista in pasloris persona conveniunt, si ei adsit el cognilioncm, sive post, prava egissc se recolunt?
sanctitas vitx, et eruditio sapientix : quia ad pur- Nam qui anle gratiam regenerationis nulla criraina
ganda peccala subditorura constitutus est, et ad admisit, et regenerationis donuradigna conversatioue
errorura caliginem prsedicalionis luce depellendara. retinuit, arcas quidem debet, sed ei pro pcccato non
Pastor crgo sanclx Ecclesix, qui vilx sanctilatcin debet. Cognitione quidem divini eloquii, boni operis
habet, et divinx prxdicaiionis virtutem non habet, reddere fructum cogitur, sed ad poenitentix salis-
sacerdos quidein, et non divinus est. Item si vcrbi factionem ex scelerum, qux respuit, debito non ur-
facundiam relinet, sine vilx sanclitate, elsi divinus getur. Qui ergo mordentur adhuc, debilum arcx pro
esse ccrnitur, sacerdotiihonore nequaquamdecoralur: peccatb reldant; ut pro criminum meraoria, bumi-
quia quod sublimiter prxdicat, terrena actione con- lem poeuitenlix oblalionem oranipotenli Deo resti-
culcat. Qui autem de arcse loco, et de remittenda tuant. Et tunc quidem curantur; quia tum con-
arca Dei inlerrogant, et sacerdoieset divinosvocant: scientix vulnus obducitur, cum afflicla mens per
quia nimiruni ii, qui de cognitione divinx prxdica- poenitenliam ad sperandae venix securitatem rele-
tionis, venturx vitx gaudia diligunt, ad salutis con- vatur. Tunc etiam sciunt, quare manus Domini non
silium, nec carnales sapientes, nec mullum simplices recedat ab eis : quia lunc ulilitatem compunclionis,
religiosos pastores quxrunt. Sacerdotes itaque ct seu afflictx carnis bonum intelligunt, cum de flducia
divinos vocanl: quiaeisse committunt, qui et superni divinx indulgentix ineffabiliter lxtantur. Quid est
rectiludinem itineris deinonslrant sublimitate scien- enim dolor pcenitentix, nisi plagx raolestia ex dx-
tioe, et pro subditis onmipotenli Deo idonei intcr- moiium percussione ? Nam qiiasi in dolore plagx
ces>ores sunt, per purilatem vitx. De remiltenda adhuc acriter pungentis suspirabat conversus ille,
igitur jn locum suum arca interroganl: quia dc ista cum diceret: Conversttssum in mrumna mea, dum
cognilioneScriplurarum, quam in mysteriis verbo- configilurspina (Psal. xxxi, 4). Quid enim xruinna,
ruin accipiunt,transiro ad perfcctam Deicognilionem nisi atflictioneminsinuat pocnitentix? Sed in eadem
iii xieinilate concupiscunt. Veluteniui arca remitti- xruuiiia conversumsc asserit, dum spinasconfixuram
tur, CIIIIIparva islacogiiiliopcrvilec prxscntis trans- senlii. Quasi dicat : Duni rccjrdulioiic llagilii mor-
itum adiinpletar. El iu loco suo ostcnsx arcx Dei dcoi', arcx debilumredJere nondcsisto. Spinaquip-
J83 SANCTIGREGORHMAGNl 184
pe configilur, dum per omnipotentis Dei dispensa- A nis quibus vidimusmala (Psal. LXXXIX, 14,15). Velut
tionem, ad lacrymas conversorum anima criminum enim in nocte pcenitentix luctum exceperant, qui
recordatione inflamuiatur. Et arccedebitum solvitur, mane, videlicet divinx dignationis apparente clari-
quando jam pro qualilate criminis, mensura exten- tate, se repletos misericordia congaudebant, qui se
dilur laraentationis : cum post diuturnas lacrymas delectatos pro diebus, iu quibus humiliati fuerant,
afflictaediu menti, inlerni solalii lux inlunditur, at- . asserunt : per donum curalionis, gravitatem manus
que a percussionis intimx pondere divinodono levi- Domini, quare ab eis non recesserat, scire demon-
gatur: cum jam purgatx menti per gratiam sux strantur. Sed quia a principibus adhuc per consilium
inspirationis omnipotens Deus appropiat, atque ex dicitur, ut quod debelur pro peccato arcx reddalur;
flducia consecutx indulgentix eam exhilarat, quam et quid sit illud quod debetur, non exponitur, adjun-
ei ex prxsentix sux gratia subministrat. Quasi enim ctum esl:
de percussione tunc sanatur, cum per refusseindul- 4, 5.) Qul respondentesdixerunt: Quid est
de (Vers.
genlix. gratiam magnitudo doloris pcenitentis quodpro delictoredderedebeamus?Responderuntitli:
alflicta mente removetur. Juxla numerumprovinciarumPhilisthiim quinqueanos
4. Unde et is, qui in aerumna convertebatur, dura aureos facielis, el quinquemures: quia plaga una fuit
configeretur spina, in eodera psalmo omnipotentem vobiset satrapis vestris. Facietisque simililudinesano-
Deum curationis suce auctorem Ixtanter alloquitur, rum vestrorum,et similitudinesmurium, qui demoliti
dicens : Tu es mihirefugiuma pressura, qumcircum- sunt lerram, ct dabitis Deo Israel gloriam, si forte
dedit me, exsultatiomea (Psalm. xxxi, 7). Pressurain relevetmanumsuama vobis,et a diis veslris, et a terra
quippe vocat gravissimam valde manura Domini.De vestra.
qua percussione gravissimx manus ctiam Paulus lo- 5. Quid est, quod quinque anorum similitudines,
quitur, dicens; Ipse enimspiritus pro nobispostulatge- et totidemsimilitudinesmurium, juxta provinciarum
mitibusinenarrabilibus(Rom.vm, 26). Qqi ergo a pres- numerum, fieri jubentur, et sic arcx debitum solvi-
sura invenisse Dominirefugium, et exsultationem in- tur ? Hxc profecto, si more Judaico secundumlitieroe
sinuat, ab interni doloris percussione, gaudiodivinx. vilitalem pensantur, non solum despicienda sunt,
indulgenticecuratum se esse manifestal. Hinc item sed nec auditu digna. Qux profecto digne accipit,
dolens adhuc conlitelur, dicens : Tibi soli peccavi,et qui quo viliora per litterx sonum audit, eo ea per
malum coramte feci (Psal. L, 6). Sed quia de cura- spiritalem signilicalionemutiliora esse intelligit. Nam
tione prxsumit, insinuans, ait: Auditui meo dabis sanctus Spiritus, quo inspirante lota hxc sacra hi-
gaudium et tmliliam, et exsultabunt ossa humiliala - storia scribitur, nunquam tam vilia promeret, si in
^
{Ibid., 7). Debitum ergo arcae redditur pro peccato, hujus viliialis arcano raagna quxdani, et pretiosa
cutn peccalores ex Scripturaesacrse cogniiione affli- valde mysteria non signaret. Unde doctor egregius
gunturj et cruciatu tergere culpas satagunt, quas fatetur, dicens : Omnia in figura conlingebantitlis;
carnii delectatione traxerunt. Curantur autem, quan- scripta sunt autem propter nos, iri quos fines sccculo-
do jam expleta mensura affiictionis, ad fiduciamdi- rum devenerunl(ICor. x, 11). Eo igitur per spiritura
vinceindulgentix 146 Per auxilium relevantur in- altius requireiida sunt, quo in exposita velut carne
terrti solatii.-Unde et Psalmisla loquitur, dicens: litteraevile cernitur quod loquuntur. Qux ergo sunt
Cibabisnos pane lacrymarum, et potumdabis nobis in1 anorum similitudines, qux murium imagines? Et
lacrymis in mensura (Psal. LXXIX,6). Lacrymarum1 quia hxc tam ad tenlanlia dxmonia, quam ad mem-
quippe potus ad mensuram dat: quia profecto pec- bra peccatorum fetoribus exposila, superius retuli-
cator, etsi ex interna Dei aspiratione pro culpa cora- mus, similitudines anorum et murium, qua significa-
pungitur, ex eadem compunctionis aftlictioneeodem1 tione deaurantur? Sed profecto tunc arcx debitum
consolante relevatur. Unde et per MoysenDominus> pro peccato bene solvitur, si anorum et murium si-
dicit: Ego occidam, et ego vivere faciam : perculiam,i mililudines ex auro fabricentur. In ani quippe simi-
et ego sanabo (Beut. xxxn, 39). Perculit namque, ett _ litudine emiltendi 147 fetoris membrumcernitur :
sanat: quia quos per compunctionera sauciat, per ettamen, quia similitudo, non verilas est, fetore
indulgentix securitatera curat. Bene ilaque curatis> jam nullo maculatur. Et quia de auro efficitur, hoc
jam dicitur: Et scietis, quare mantis ejus non recedat' profecto insinuat : quia ex splendore pulchritudinis
a vobis. Nam antequara curet, quare manus Dominii species commutatur delormitatis. Peccator ergo con-
ab eis non recedat, scire non possunt: quia tunc' versus ani siraililudinem facit, cum quibus peccali
poenitentix bonum intelligunt, cum in purificatojami feloribus merabra sua deposuerat, ad menioriaui
corde sancti Spiritus gratiam recognoscunt, et di- ducit. Ani ergo similitudinem fabricare, est uiem-
vineeindulgenlix dona concupiscunt, de quibus inef- brorum suorum nuper peccanlium turpiludinein pce-
fabili exsultatione gratulantur. Nara curantis jarai nitenti corde recolere. Non itaque anum, sed ani
roanus Domini causam, qua ab afflictionenon reces- similitudinem fabricat, qui et a peccati feloribus
serat, eos scisse conspexeral, qui percussorumi membra abluit, et eadera membra, quibus peccatis
exsultaliones exprimit, Deo loquens et dicens : Re- subdiderit, recolere non omittit. Et quidem ex auro
pleti sumus mane miscricordia tua, exsultavimuset( fieri ani similiiudocornitur, quia ad pretium xterii:e
ielectali sumus pra d_iebus,quibus nos humitiasti,an- salutis peccatonirq turpUudines atleruntur, Vel for-
 185 IN PRIMUMRILGUMEXPOSITIONES.— LIB. III. 188
tasse memorando similitudines anorum fiunt, flendo A supernce conversationis fulgorem radiant; et ipsi qul
deaurantur: quia et recolendo, qux lecimus, fingi- jam Dei omnipotentis auxilio fortia agimus, iinmuti-
mus: et dum commissa attentius lugemus, in justitix dorum spirituum prostralos fuisse fraudibus nosroet-
splendorem raembra deauramus. Anorum ergo simi- ipsos viderous. Quod profecto eonsilium, quia pluri-
liludo, non veritas cernitur, quia tunc peccator suee bus tribuunt, ejusdem quoque rationem ostendunt,
deformitatis ignominiam respicit, cum prava opera quia dicunt : Quia plaga una fuit vobis tt satrapis,
non solum commiltendo non exercet, sed etiam in vestris. Quasi aperte dicant : Quia omnes peccato
preeterito se commisisse vehementer dolet. Quinque subditi fuistis, necesse est ut ad melioris vitx stu-
autem ani fleri jubentur, quia universalis omnium dium corda pariter prxparelis. Unde et Paulus dicit:
Gentilium satisractio imperatur. Unde et caute nola- Omnes peccaverunt, et egent gloria Dei, justifieati
tum est: Juxta numerum pvevinciarum Philisthiim. gratis per gratiam ipsius (Rom. m, 23).
Quare enim quinque sunt Philisthinorum provincix, 7. Et ut altentius nieliorandae vilx propositum
nisi quia carnalis vita Gentilium designatur? Quia commendent, inculcando repetunt, dicentes : Facietit
enim quinque sensus corporis non ad laudem Crea- similitudines anorum vestrorum, et murium, qui demo-
toris, sed ad carnalem vitam contulit, per quinarium lili sunt terram, et dabitis Deo Israel gloriam, si (orte
numerum Philisthinorum provincix exprimuntur. ]} relevet manum tuam a vobis, a diis veslris, et a terra
Quinque anos aureos prxcipiuntur ut faciant, ut de vestra. Eis, qux praedictaesunt, similitudinibus factis,
omnibus compungantur sensibus : et qiiia omues Deo gloriam dare, est de studio boni operis, et de
peccaverunt, ideo ad supernx vitoe claritatem mem- . xstimatione humilitatis, in semetipso inaniter non
bra omnia redigant, qux per oblectamenta carnis gloriari; sed Dei omnipotentis laudibus omne quod
oranimoda polluerunt sorde flagitii. In auro quippe agitur impendere. Et quia dicunt: Si forte relevet
supernx conversationis fulgor ostenditur, quia per manum suam a vobis (I Reg. vi, 5): quid aliud in
Joannein de superna civitate dicitur: Ipsa vero civitas hoc verbo dubitationis accipilur, nisi quia difficilis
aurum munaum, simtis vitro mundo (Apoc.xxi, 18). ostenditur reconciliatio criminosorum? Unde et per
Membra igitur deaurantur, cum corpus terrena el Jonam dicitur : Quis seit, st eonvertatur, et ignoscat
coenosaconcupiscenliarumfoeditatedefbrme, in splen- Deus (Jonm III, 4) ? Quia ergo, si forte relevet ma-
dorem commutalur xternx viisc : cum videlicet per num, dicitur, commoveri ad pcenitentix lacrymas cum
sanctx conversationis pulchriludinem radiat, quod magna forlitudine debemus : quia etsi hi qui pceni-
in appetitu mundansc delectationis peccatorum fe- tentiam austeram faciunt, vix fiduciam salulis inve-
tore sordebat. Adistam namque deaurationem beatus niunt, negligentes salvi fieri quando possunt? Qusa
Paulus 'auditores suos admonebat, dicens : Sicut C profecto reconciliationis difficultas si in poeniteniium
exhibuislis membra vestra servire immundilim,et ini- xsiimatione tenetur, apud omnipotentem Deum ne-
quiiali ad iniquitalem, ita exhibeatis membra veslra quaquam invenitur : quia et dum Ninivitx velut pro
servire jttstilim in sanclificationem (Rom. vi, 19). Et difficili reconciliatione gravi pcenitentia se dejiciunt,
quasi ad anorum simililudines eos respicere com- omnipotentis Dei misericordiam facile meruerunt. Et
pellens, intulit, dicens : Quem ergo fructum habuistis cum prophetx Joelis voce acri se Deo populus la-
in iilis, tn quibus nunc erubescitis? Nam finis illorum mento prostraret, egit profecto, ut qui videbatur ad
mors. Anorura ergo similitudines ad ruborem fiunt: placandum difficilis, ejus iram levigaret. Nam statim
quia profecto fceditatis nostrx maculas ad memoriam in eo scriptum est: Zelatus est Dominus terram suam,
ducimus, ut-de eisdem maculis confundaraur. Sed et pepercit populo suo (Joel n, 18). Manus itaque re-
deaurantur ad securitatein : quia profeclo dum de- levatur, cum mens in pcenitentia valide compuncta
formitatem nostram supernae vitoe claritate obduci- ad consecutx misericordix donum, divina aspiratione
raus, divini examinis discussionem quadam securitate sustollitur. Et quia, ut dixi, in initio nascentis Ec-
prxstolamur. clesiae, sicut generalis peccatorum conversiu, ita et
6. Mures etiam, qui terram demoliti sunt, de auro generalis erat reconciliatio conversorum: manus Dei,
fieri jubentur : quia et immundi spiritus, qui carni D qux relevanda asseritur, et ab auditoribus, et a diia
nostraecorruptionis oblectamenta suggerunt,ad justi- eoruro, et a terra relevanda perhibetur. Per deos
ficalionem nostram memorantur. Quid est enim si- namque sublimeset sapientes viri designantur. Nam et
militudines murium facere, nisi eas quas de nobis ad MoysenDominus dicit: Posui te in deum Pharaonis
maligni spiritus habuerunt victorias, memorari ? Sed (Exod. vn, 1). Et in Legis etiam mandato prxcipitur :
murium quoque similitudines deaurantur, cum nos Diis non delrahes (Exod. xxu, 28). Per terram vero,
eorumelisosviribussuspiramus. Namdum ipsorum nos simplieiura vita exprimitur: quia dum praedicationem
fraudibus victos plangimus, 148 similitudines pro- superiorum, velut cccli pluviam in se cadentem, re-
fecto murium aureas tenemus, dum prxferita consilia cipiunt, de irrigatione verbi fructum proferuut bonx
daemonumnon haberausin blandimento operis, sed in operationis. A diis ergo, et a terra manus Doniini
contemptu reprobationis.Ex auro itaque similitudines relevatur, cum tam sapientes, quaiu simplices ad
murium fiunt, quia praeterilcefraudes dxmouum ad certiludinem divinac indulgentioeaut occulto et spi-
fulgorem nobis bonse vitx proficiunt. Tanto eniin rilali solatio, aut prcedicatorunijudicio reducuntur,
huroiliores jara sumus, quanto membra nostra per Uude et is, qui paulo superius deaurari membra mo-
 187 SANCTlGREGORIIMAGNI 1SS
•uerat,dicens: Exhibetemembravetlra servirejusiiiia;i A simul sancta Ecclesia, aut unaqusequecujusque tide-
M sanctificationem.(Rom.vi, 19), quasi relevatx ma-- lis anima designatur ? Cujus
profecto plauslri>rotx
nus 149 ftominijudicium proferens,ait: Nunc autemt sunt ulrumque Testamenlum. Nam dum sancla Ec-
liberati a peccato, servi aulem (acti Deo, hubetis (ru-- clesia, vel electa quxlibet mens per vetus et novuiii
ctum vestrum in sanctificationem, finem vero vitami Testamentum instructa, ad xternam vitam innititur,
mternam (Ibid., 22). Hinc iterum conversis a nc-- quasi sublimibus prxlatis rotis, ad proposilumlocum
quioris vitcedeformitate, integrum auri fulgorerarai-- per altum fertur. Sed plaustrum ficri novum prxci-
rabalur, dicens : Fuislis aliquando tenebrm, nunc: pitnr, ut videlicet, qui ad xterna gaudia pervenire
attlem lux in Domino (Eph. v, 8). Hinc idem suosi desiderat, per prxceplum dilectionis novi hominis
collattdans, ait: /n medionalionis pravmet perversw, splendore vestiatur. Hoc quippe plauslrum innovari
in quibus lucelis, quasi luminctriain mundo (Phil. u, preecipiebatDominus, J50dicens: Hoc est pracep-
15). Factis igitur ex auro similitudinibus anorum ct lum meum, ut diligalis invicem, skul ditexi vos (Joait.
murium, et data Deo gloria, manus Dominireleva- xv, 12). Hinc Paulus prxcipit, dicens : Renovamini
tur: quia post pcenitentix luetum, post melioralio- spirilu mentis vestrat, et induimini novum hominem,
liemvitce, et oestimationis humilitatem, ad plenam qui secundumDeum creatusest ( Ephes. IV,23). Hinc
(ffrinipbtentisDeiroisericordiam peccatores reducun- B ] Romanos alloquens, ait : Non in comessalionibitset
tur. Et quia ista ofnnia adhuc per consilium prseci- ebrietatibus,non in contenlioneet amulatione, non in
piuntur; pfsedicatorum vero consilium alii devote cubitibus et impudiciliis,sed induimini DominumJe-
perflcittnt, alii vero contemnunt, qui de bonx viix sumChrislum (Rom. xm, 13). Plaustrum igitur no-
splendore bonos Iatidibus efferunt, eoritra superbos vum facit, qui et utrumque Teslamenlum recte inlel-
pef InVectibhemincfepationis accenduntur. Nam se- ligit, et splendore sanctx conversationis indutus,
quitnf: ad superna sese desideria extendit.
(Vefs. 6.) QuUre aggravatis corda vestra, sicut 10. Possunt quoque rotx, quibus hoc plaustrum
jEgyplus, et Pharao ? > gradituf, electi cujusque geminum desiderium desi-
8. Cor namque, ut .flLgypluset Pharao, aggravat, gnare: quia quisquis jam, opilulante Deo, prxsentero
qui jam cognitione sacri eloquii, vulnera peccatorum vitam in xrumnara peregrinationis lenet, ad fulurani
suorum iritelligU,et tamen per meiiorationem vilx, beatittidinemidcirco pervenire desiderat; ut impas-
per amaritudinem pcenilentix, ad vera futurx vitoo sibilis el immortalis liat: ut videlicet per ununi, eam
gaudia anirtium non inlendit. Bene ergo jEgypliis in quam horret, miseriam deserat; per aliud, eam,
gravitate cordis similatur. ^Egyptus quippe tenebree' quam promeretur, bealitudinem nunquam perdat.
dicitur. Quid ergo jEgypti nomine accipitur, nisi a C Vaccx autem sunt sancli prxdicatores. Qui quia et
ccelorum sedibus angelbrum lapsa multitudo? Et gemino prxcepto charitatis insignes snnt, et in nova
quid in Pharaone ^Egypti rege, nisi ipse tenebrarum conversatione conversorum animas gignunt, recte
aUctor diabolus designatut ?Beneergo dissimulatores tam binario numero, quam fcminino genere desi-
poenitentix, ^Egypto et Pharaoni in cotdis aggrava- gnantur. Vituli auteru sunt desideria terrena. Cum
tione similantur. Reprobi quippe angeli semel a cce- ergovaccx plaustrum trahunt, domivitulosclaudunl:
lestibus lapsi, sicut amorem amissx beatitudinis non qoia dum electis fidelibusad supernam patriam du-
recipiunt, ita et prjenitentiam agere de perpetrata calum prxbent, ea desideria qux eis reprobam vitam
superbia nunquarn possunt. Dnm ergo sancti procdi- suggerunl, prodire ad effectum prohibent. Claudunt
catores coritfa impuderites peccatores per acutar» quippe vitulos, cum jam superba desideria in ipso
jhcrepatibhem se invehunt, iEgypti et Pharaonis suggestionis initio, intra conscienliam conterunt, ct
similitudinem ad medium ducunt; ut auditores eo- profieere ea ad efleelum operis non permilluni. Un-
rum tanlo facilius ad satisractionem proruanl, quante de et vaccx, quibus non est jugum imposilum, ad
per Id, qribd poeniteilliamnolunl agere, damnatisan- trahendum plaustrum exquiri perhibentur: quia prx-
gelis se esse similes non ignorant. Unde et instanter ^ dicatores electis fidelibus providendi sunt, qui per
ad sludium adiniplendi consilii eos cogunl, dum sub- nulla onera criminis subjecti sint imperio diabolicx
inferentes dicurit: potestatis. De quo profecto jugo per prophetani di-
(Vers. 7-9.) Aecipiteergo, et (acile plaustrum no- citur : Computrescetjugum a (acie olei (Isu. x, 27).
vum uniim, et duas vaccas [etas, quibus hon est im- Beneautemprocessus sensuum ordini concordat vcr-
positumjugum, jungite ad plaustrum, et clauditevitu- boruin : quia elsi adversa dominatione sunt liberi,
los eartim domi: tolletisqttearcam Domini, et ponetis necesse est ut sempcr sint de fulura conversatiouc
<eamin plauslfum, et vasa aurea, qttmexsolvittisei pro suspecti. Vaccx ergo et sine jugo sunt, et lamen
delicto, ponelis in capsella ad lultts ejus, et dimitiilei earum vituli domi clauduntur : quia sancti prxdita-
eam, ut vadat. Et aspkietis : et si ciuidemper viam lore^ adversariis spiritibus ex virtute dominaulur:
confinium suorum ascenderil conlru Betlismnes, ipse: sed ab edomandis pravis desideriis, eo inteniioncin
se ornalos as-
(ecit vobis grande malum hoc. Si avlem minime, scie- non auferunt, quo de sanctitate, qua
tis quia nequaquammanus cjus teligit nos, sed casu piciunt, securitalem iii liac vita perpetuain babcre
nccidit. non possunt. Et quia talibus divinx cognitioiiisgra
9. Quid enim plaustri nomine, nisi aut univcrsai tia lalius aperitur, aptc arca Domini tolli, ct supcr
189 IN PRIMUMREGUM EXPOSITIONES.— LIB. ffl. 190
plaustrum poni prcecipitur. Quod autem imponi arca A eruditionem percipiant, et iirmam consuetudinem
RudUoribussuper plaustrum jubetur, hoc profecto bonx operationis. Nam nec simplicibus subjectis et
insinual, videlicet, quod in sancta Ecclesia plures bene viventibus, nec eruditis et infirmis vivendi li-
ordines prxsntum invenimus: quia dum praerogativa bertas recte conceditur. Illi quippe a callido adver-
alii aliis digniores sunt, etiam auctoritatem prxci- sario decipi tanto facilius poterunt, quando et depre-
piendi sortiuntuf a in culraine ordinis altioris. Cum hendere ejus insidias per spiritaleia erudilionem ne-
ergo arca Dominireduci prxcipitur, super plaustrum quaquarn didicerunt: isti vero eo difficilius servant
novum poni perhibetur: quia profecto ad xternam bonum erudilioriis, quo tentatoris laqueos eruditi
patriam cum cognitione sacramentorum spiritualiura conspiciunt, et eorum vincula devitare eruditi non
recte gtaditur, qui hoc quod de sancta Scriptura ptfssunt. Tunc ergo competenter arca dimittitur, cura
didicit, pef novceconversationis pulchritudinem non id, cui imponi debeat, plaustrum ante fabricatur,
reiinquit. cum ei vasa aurea, qux debentur pro peccato, ex la-
11. Ad latus autem ejusdem arcse vasa aurea, qux tere dependuntur: quia profecto lunc secura esse pote <
ei prb deliclo sunt reddita, poni prxcipiuntur. Vasa ritvita libere viventis subdili, cum renovationem in-
quippe aurba vocat, qux superius memorat, dicens: tcrioris hominiscustodire longo usudidicerit;cuiu ex
Factefi* similitudines anorum vestrorum et murium. B vitxpuritatecelsitudinemdivinxerudilionisapprehen
In quibus profecto vasis peccatorum atque tenlatio- dit, atqueinler dona sublimia, eaqux aliquando prave
num membria designari dixeramus. Quid esl ergu, egisse memorat, recolere ad humilitateni non negli-
quod superius anorum, et 151 murium similitu- git. Qux profecto vivendi libertas, quia ad soluru
dines esse perhibuit, nunc vasa aurea appellavit ? Sed studium superni amoris bonis subjectis impenditur,
ibi de eo, quod arcx pro peccato exsolvi debebat, apte et causam, qua eadem arca dimittalur, adjun-
tractabatur, hic autetii de arcse f eriiissione. Quid ergo git: ttt vadat, inquit. Quasi enim et aliis verbis di <
est, quod res istx eeedemhbnestiori nomine expri- cat: Ad hoc solum liberius vivere permittendi simt,
muntur, nbi quia peccata, qux pcenitenlix fletibus ut ad coelestem patriam celerius proficiscantur. Sed
tersa hon snnt, in deformitate sua aitentius videnda quia nonnulli subditi tara conversatibne quam scien-
atqne lugenda sunt: ea vfiro, qux jam sunt diluta tia humano judicio perfecti sunt, 152 non divino ;
roagnis fletibtrs, non attentius, neqUe in deformitate providendum bonorum rectorum studio est, ut eo-
sua resprcienda, sed xstimatiohe humilitatis aliquan- rum curam tunc nec oranino prxtereant* cum iidem
do cogitanda ? Quasi enim in mente pcenitentis, et subditi sedeeorura cura diraissos pulant, sed pia cal-
acriter dolentis ani similitudo, et murium est: quan- liditate explorent jam liberi qualiter vivant, quoruro
do ut atlentius lugeat eam, quam ante mentis sux G subditionis bona plenius noverant. Quare et subjun»
oculos congerit, peccati raassara coadunatam videl. gituf : Et aspicklis, el si quidem per viam finium suo-
Sed cum jam magnis et diutufnis fletibus quodam- rum ascenderit conira Bethsames, ipse fecit nobis hoc
modo de peccatorum suorum remissione securus ad malum grande. Sin autem minime, sciemus quia ne-
supernara patriam festinare cufsu magnx conversa- quaquam manus ejus letigit nos, sed casu accidit.
tionis ccepefit, quasi aufea jam vasa conspicit: quia 13. Belhsames , ut jara diximus, interpreta-
peccata videt, non quibUs se obligatum viderat, sed tur domus solis. Diraissara autera arcam prxdica-
qux omnipotentisDei Iaudibus impendat. Bene autem tores aspiciunt, utrum recto itinere contra Beth ,
in capsella ad latus arcx eadem vasa reponuntur. sames gradiatur : quia et cum proprio arbitrio dimit-
Nam $ arca divinx cognitionis secrelum insinuat, ad luntur subditi, explorare prxlati debent, an bonumi
latus vasa dependuntur: quia dum altitudo divinx libertatis ad profectum convertant coelestis itineris.
cognitionis mentem elevat, ad virtutem humilitatis Sed et caute notandum est : quia tunc recte contra
infirma nostra ptceterita ad rficmoriam reducenda1 Bethsames arca ascendit, cum confinium viam gra-
sunt. Non igitur ponenda sunt anle arcam ; nb, dum dicndo non deserit. Confines etenim nostri sunt
immoderatius infirma respiciinus, atlolli ad supefna eleeii priores: confines quippe sunt, qui juxta se
nequeamus. Constat itaque, quia ex latere depeiidan- TJpossessiones dispositas habent. Conlines igitur elcc-
tur : ut et superna videamus Kbere, et, cum expedit, torum sunt xterni regni perpetui cohxredes. Nam
ad noslra infirma mentis oculos revocemvrs. velut juxta se dispositis possessionibus habitant, qui
12. Quid est autem, quod prxcipiuntur: Et dimit- in eamdem xtenice patrix s&eietatem vocati, de una
lite eam, ut vadat? Sed arca dimittitur, quando efu- et eadem Cohditoris majestate softiti suntjura xter-
ditx mentes subdilorum a suis rectoribus libere vi- nx hxreditatis. Vel idcifco dliiuntur corifines : quia
vere permittuntur : nt videlicet ad xtefnam patriam cum de boria convefsalibhe ad pbrenriis vites gaudia
properent, non jam majoris imperio, sed propfix ar- electi perveniant, qui recle vivunt in hoc mundo,
bitrio rationis. Tenenda est igitur, ut plaustro impo- ccelestibus civibus vicini sunt. Quceestergoviaconfi-
natur; imposita quoque dlmitiitur : *>quia nimirum nium, nisi afflictio temporalis ? Hanc viam Bethsa-
electis subditis disponendce vilx sux licentia a pfae- mis per seraetipsura Dominas deiiionstrat, dicens :
lalis ante danda non est, quam doclrinx spiritualis Arcta est via, qum ducit ad vitim (Mattft. vil, 14).
a Al. ex culmineordinis altioris.
1 Hic altendere videlur ad Regulam saucli P. Be- nedicti c. 1, ubi eadem compendiose legimus.
40, SANCTI GREGORHMAGNI 192
Hanc item commendat, cum discipulos increpans, A 15. In directum per viam quaeducit Bethsatnes
ait: 0 stulti, et tardi corde ad credendum,nonne opor- iire, est in studio ccelestisperfectionis, afflictionem
tttit pati Chrislttm,et ita intrare in gloriam sttam ? icarnis tenere per virlutem discrelionis. Nam in di-
(Luc. xxiv, 25.) Hinc Paulus ait: Per multas tribula- rectum
\ vaccxnequaquam gradiuntur, si in afflictione
liones oportet nos intrare in regnum Dei (Act. xiv, carnisi discretio non servatur. Denique dum ultra
21). Contra Bethsames ergo tunc arca dirigitur, currf modum caro affligitur, conferre opem spiritui eadem
per viam conlinium ascendere videtur : quia in su- caro omnino defecta non sufficit. Et si digue non af-
perna conversatione ille verius proficit, qui ad fligitur, dum superbit, velut libera servire mcnti in-
xlema gaudia pervenire non per mundanas delecta- domita dedignatur. Bene igitur, dum per viam Belh-
tiones, sed per carnis'afflictiones et mundi adversi- saroisin directum vaccx ire referuntur, subjunctum
tates quxrit. Sed quia non ire, sed ascendere dimis- est: Quia non declinabant neque ad dexleram, neque
sa arca dicitur, altior via dimissisin libertate subdi- ad sinislram.Ad dexteram quippe declinare, est vir-
tis indicatur : quia»per viam Bethsamis non recte tuti abstinenlix imraoderate insislere : quia per bo-
gradiuntur, si non quotidie de bonis ad meliora pro- num, quod videtur, viara deserimus, dum sic neces-
ficiunt. Ascendere ciuin meritis virlutum, quotidie sariam abstinentix virtutem sequimur, ut alia nobis
ad raeliora prolicere est. Sed cuin rectecontra Beth- B auxilia de carne subtraharaus. Ad sinistram quoque
sames arca ducitur, malum grande quod perpessi declinare, est carni abundantius indulgere. Nam per
fucrant omnipotentis Dei operibus ascribunt. Malum apertx remissionis vitium a Bethsamis via deflecti-
namque grande eam percussionem vocant, de qua mur, dum carnem per delicias deducimus, qui para-
superius legiiur : Fiebat manus Domini super singu- disi viam in affliclionedispositam noveraraus.
las civitates interfectionis magnm nimis. Et quia 16. El quia nulla est vilx parcioris sinceritas, si
eamdera interfeclionem tam ad conversionem Gen- munditix boni operis simplicitas non concordal in-
tilium, quam ad fidelium delinquenlium salubrem tentionis, caule expressura est: Et ilinere uno gra-
compunclionem retulimus, cum arca recte contra diebantur. Uno quippe itinere graditur, qui virtutem
Bethsames graditur, malum illud grande quod ac- quam prxtendit in bono opere, iu recta servat inten-
rjideral, a Deo esse indicatur: quia profecto eleclo- tione. Quo contra de unoquoque reprobo dicitur :
fum singulorum finis indicat, qualiter prxdicatoris Vmpeccatoriingredienh terram duabus viis (Eccli. n,
animus eorum prima opera recognoscat. 14). Duabus quippe viis peccator terram ingreditur,
14. Nara si in fine deficiunt, aperte cognoscitur, cum Dei videtur esse quod agit, sed ex omni quod
quia bona eorum principia a Domino non luerunt. religiosum foris exhibet, intus taeculi intcntionera
Undc et subditur : Stn autem minime, scimus quia C tenet. Uno autem itinere gradi cleclos suos Dominus
tiequaquammanus ejus tetigit nos, sed casu accidit. insinuat, dicens : Si oculustuus fuerit simplex, totum
Manus Domini quid est, nisi unigenitus Patris xter- corpus tuumlucidumerit (Matth. vi, 22). HincPaulus
ni ? Maim namque Domininon tanguntur, qui 153 I ait : Glorianostra hmc est, lestimoniumconscknlim
non inspiratione divini verbi, sed subita dcliberaiio- noslrm (II Cor. i, 12). Hinc David: Omnisgloriaejus
ne cordis sui a pristina conversatione separantur. Quii filim regis ab inlus (Psal. XLIV,14). Uno igitur ili-
certe lanto celerius ab incoepta boniiale deficiunt,, nere contra Bethsames vaccx gradiuntur, quia electi
quanto quod per arctam viam ingredi ad ceternam i ad xternam patriam festinantes, bona foris agunl,
patriam proposuerant, qua fortitudine exsequendumI sed ex eisdera bonis operibus sxculi prxmia non rc-
esset, prxcogitare nescierunt. Quare apte dictumest:: quirunt.
Casu accidit. Quod enim casu accidit, subito et sines 17. Quid est aulem quod de eisdem vaccis dicitur,
consilio et provisione conliugit. Cum ergo hi qui a> quia gradiebanlur pergentes et mugienles. Sed per-
mundi amore, sive qui ab infidelitate discessissevi- gere dicunlur, quia sancti viri bona incessanter fa-
debantur conversi, ad prioris vitse nequitiam revi- ciunt: 154 mugiunt vero, quia carnalia desideria
Viscunt, aperte cognoscitnr, quia non manu Domini, > in semetipsis exslinguere sine magna quolidie tribu-
ut videbantur interfecti, sed accidenle casu a pristi- D latione non possunt. Mugire namque, ad laborem
na sint conversatione separati. Sequitur: edomandx carnis pertinet; pergere autem, ad per-
s severantiam bonx voluntatis. Nam dum contra natu-
(Vers. 10, 11.) Fecerunt illi hoc modo, et tollentes
dnas vaccasjunxerunt ad plaustrum, vilutosqueearum n ram caro carnales motus comprimere cogitur, velut
clauserunt domi, et posuerunlarcum Dei super pluu- mugit dum graditur, quia propria desideria adim-
strum, et capsellamqum habebatmures aureos et simi- plere prohibetur. Bene quippe duo hxc in sanctorum
liludinesanorum. profectionedescribuntur, videlicet pergere et mugire.
Quia hxc supra latius exposita sunt, quid jam inn Quia etsi eis ad supernam palriam festinantibu-,
se dc spirilali eruditione conlineat ipsa profectio o magna est instantia desiderii, est nihiloroinusinvin -
arcx, videamus. Nam sequitur : cibilis patientia laboris. Nam de his vaccis pergen>i-
(Vers. 12.) Ibant aulemin directumvaccmper viam n bus per Ezecliielemdicitur : iVoureverlebantur, ctun
qum dttcit Bethsames,et itineneuno gradiebantur, per- incederent(Ezech. i, 12). Yaccarum quoquemugitmn,
genteset mugientes: et non declinabantnequead dex- ;- et causam exprimit Paulus, dicens : Videoaliam le-
teram, nequead sinistram. gem contradkentem legi mentis meat, et captivumme
 193 1N PRIMUMREGUMEXPOSITIONES. — LIB. III. 194
ducentem in lege peccati. •Infelix ego homo, quis mfeA plationis altiludinem, aut per assumptionem retribu-
liberabitdecorpore mortis hujus? (Rom.ru, 23, 24.) tionis, ad xterna gaudia subtimatur. Qui ergo xter-
Mugiuntergo vaccx, sed pergunt : quia sancti viri, num illum, et ineflabilemarceesitum scire non pos-
etsi raagna sunt lentamenta qux perferunt, viam ta- sumus, ea, qux de isto, quem novimus, dicuntur,
men supernx patrix non relinquunt. Pergunlitem, audiamus. Quid est ergo, quod Belhsamitx metunt
sed mugiunt: quia etsi magnis desideriis ad superna triticum in valle, nisi quia contemplativx vitx de-
properant, profectum tamen superni ilineris non de dili, delicias inlernce refectionis colfiguut in virtule
quiete pacis obtinent, sed ex triumpho tentationis. humilitatis? Vallis quippe in sacro eloquio xslimatio-
Sequitur : nera designat humilium, Psalmista testante, qui de
(Vers. 12.) Sed et satrapm Philisthinorum seque- Domino loquens, ait: Qui emittis fontes in convatli-
buntur usque ad lerminos Belhsamis. bus (Psal. cm, 10). Nam infusionem supernx gratiae
18. Quinam sunt termini ad quos sequi profici- menlibus infundit dispositis per humilitatem. Beth-
scentem arcaro Dei prxlatis necessarium est, et quos samitx ergo in valle triticum metunt: quia contem-
in arcx Dei comilalu progredi congruum non est? plalioni vacantes, dum pro bumilitatis merito cla-
Quos nimirum terminos si accipiamus in erudilione rius superna conspiciunt, ad suaviorem refectiouem
sacri eloquii, et bona operatione, contrarium non B menlium ligant manipulos gaudiorum. Nam triticeus
Videtur. Sed hi profecto termini Bethsamis, sequen- panis, sicut aspectu candidior, ila et sapore delecta-
tium principum termini sunt, cum pro modo suo bilior est.
quisque super subditis perfectus est doctrina sacri 20. Sed fortasse in ista vita adhuc positi non su-
eloquii, et usu bonx operationis. Eo enim jam de roimus panem , sed spicas meliraus; in illa autem
isto securus paslor eflicitur, quo et caute jam spiri- superna vita beatitudinis, non spicas, sed panem
talia conspicit, et ea qux ratione comperit fortitu- manducamus. In ista elenim vita , cum ad contem-
dine boni operis apprehendit. Qui profecto termini, planda xlerna sustollimur, supernarum rerum simili-
Belhsamis esse termini dicuntur: quia nimiruui, tudines capere de rebus istis infimis et visibilibus
dum eruditos Dei operanos dignanter excipiunt, ad nitimur : ut juxta egregii doctoris voceni, Invisibitia
contemplationem supernx patrix inlroducunt. Ter- a creatura mundi, per ea qumvisibitia facla sunl, co-
mini iiamque sunt: quia et dignos ad contemplatio- gttoscamus(Rom. i, 20). Quareet ille verus Betbsa-
nem suscipiunt, indignos expellunt. Indocti quippe mila, et doraesticus solis juslitix exsultans, ait: De-
si ad contemplanda subtilius superna se sustollere lectasli me, Domine, in factura tua, et in operibus
prxsumunt, potius errando deviant, quam lumen manttum tuarum exsultabo. Quam magnificala sunt
veritatis apprehendant. Et nisi quis bona opera prx- 0C opera tua, Domine, nimis profundmfactm sunt cogita-
mittat, hoc profecto agit, ut illara quam appetit cla- tiones lum (Psal. xci, 5, 6). Sed dum in rebus vi-
rilatem inlernoe visionis, nunquam inveniat. Unde et sibilibus invisibilium rerum gaudia excipimus, velut
Dominusin Evangelio, quasi ad terminos Bethsamis inlra paleas adhuc triticum lenemus. Tunc autem
contemplativx vitx amatores transmittens, ait: Qui nobis purum trilicum, sive de tritico panis eril. Nam
habet verba mea, el facit ea, hic est qui me diligit : cum absorpta jam morte, in xlerna vita, revelata fa-
qui autem diligit me, ditigetur a Patre meo, et ego di- cie, clarius Redcmptorem cernemus, ad ejus cogni-
ligam eum, et manifestaboei meipsum(Joan. xiv, 21). tionem thecis similitudinum non egemus. Bene ergo
Qui enira semanifestalururanonnisidiligentibusdicit, de Bethsamitis dicitur, quod metebant triticum iu
se autem diligere eos qui servant mandata ejus, aperle valle : quia perfecti viri, etsi pro humililatis merito
docet quia lucem sux occultx visionis non tribuit, sublimitatem supernx conteraplationis accipiunt, ad
nisi pro retributione bonx operalionis. Sequitur : illam omnipotentis Dei puram substantiam contem-
(Vers. 15.) Porro Bethsamilmmetebant triticum itt plandam eo pertingere nequeunt, quo refectionem
valle. sux mentis adhuc velut inter paleas raetunt. Cujus
19. Qui enim Bethsamilaerectius possunt intelligi profeclo humilitatis bonumdesignatur, cumsubditur :
quam hi qui perlecti jam viri sunt in sublimitate D (Vers. 15.) Et elevantesoculosviderunt arcam Dei.
contemplationis? Nam velul de domo solis sunt, qui, 21. Oculos quippe elevant: quia dum de se alta
contemptis lerrenis omnibus, veri luminis splendori- non sentiunt, xslimatione sua velut in plano sunt.
bus illustrantur. De domo quidem solis sunt, qui, Oculos elevant: quia eos, quos divina gratia dignos
jam onlni mundo sepulti, ad videndam Condilo- aspiciunt, in alto positos raeritorum culmine con-
ris sui claritatem flamma mirx dilectionis inarde- leraplantur. Sed elevantes ocuiosarcam vident: quia
scunt. Qui ad civitatem suara duobus modis 155 quo se humilius per xslimationem dejiciunt, proxi-
ascendunt : qui ad supernx palrix claritatem, et morum bona cognoscere melius possunt. Ea etenini
nunc per contemplationera, el in fiineper veritatem veritas, queesuperborum corda per seraetipsam dese •
glorix perducuntur, nunc ad domum solis contem- rit, illa eis etiam dona, qux confert lmmilibus, abs-
plando evolant; sed quod nunc menlis puritate aspi- condit; ut velut obcxcati penitus, nec in terra dif-
ciunl, tunc per prxsentem lxtitiam eeternx retribu- fusum jam solem videant, qui ejus claritalis radios
tionis verilatem apprehenduiit. Bethsames ergo arca videre in eoslo desierunl. Sed quia regressionem arcx
Dei nerducilur. cuin ineus electa, aut per contem- Dci ad proposilum 156 coiitemplalivx vilx retuli-
 195 SANCTI GRF.GORIIMAGNI 196
rous, elevalio etiam oculorum ad studium discernen-. A amando inhabitat; tamen quod amorem visionis de-
dorum spirituum non inconvenienter referri potest. leclabiliter possidet, sine incessantis curx sollicitu-
Belhsamircequippe oculos revant, cum vilx secretio- dine nequaquam servat. Sed nimirum in lanto agone
ris proposit» confluentium ad se dona, subtili in- posita mens humana deficeret, si ille, qui humanam
spectioneconsiderant; cum intenta mente discutiunt, infirmitatem in sua divinitate roboravit, ei prxsen-
an vitx altioris propositum, quod accedendo expe- tix sux auxilium non prxberet. Quare et causaru
tunt, recta validaque intentione prosequantur. Le- exponens, qua stare in agro plaustrum potuerit, ad-
vare igitur oculos eis est novitiorum spiritum altius didit, dicens :
considerare. Sed levantes oculos arcam Dei respi- (Vers. 14.) Erat enim ibi lapis magnus.
ciunt: quia dum subtilius ejus conversiones discu- 157 24. Lapis quippe magnus Redemptor intel-
tiunt, quia virtutum spiritualium gralia fulgeant, ligitur generishumani. De quo lapide per Psalmi-
deprehendunt. Et quia per affectura dilectionis, de stam dicitur : Lapidem b hic quemreprobaverunt mdi-
cognitis eorum bonis hilarescunt, apte subjungitur : ficantes, factus est in eaput anguli (Psal. cxvn, 22).
(Vers. 13.) Et gavisi sunl, a cum venissent. Hinc doctor egregius collaudans, ait : Supermdificati
Sequitur : supra fundamentumapostolorumet prophetarum, ipso
(Vers. 14.) Et venit plaustrum in agrum Josue B summounguturi tapide Christo Jesu (Eph. n, 20), in
Bethsamitm, et stetit ibi. quo el vos tanquam lapides vivi superadificamini
22. Si Bethsaraes interpretatur domus solis, do • (I Petr. ii, 5). Et magnus quidemlapis dicitur : quia
mus solis civitas est ccelestis. Hic Josue Belhsamita incomparabili fortitudine prxdicatur. Cum ergo ve-
son tam typo, quam ipso nomine et dignitate hu- nisse et stetisse in agro plaustrum dicitur, additum
mani generis Redemptorem signilicat. Josue quippe, cst: Erat ibi lupis magnus : ut latentibus mysteriis de-
salvator nostro eloquio dicitur. Et de semetipso sigiiaret: quia contemplativx vitx dediti, servare dona
Dominus dicit: Venit filius hominis qumrere, et sal- tam ingentia ideo possunt, quia juxta eum per gratiam
vum [acere quod perkrat (Luc. xix, 10). Hinc est sunt, a quo eadem dona perceperunt. Sequitur :
etiam, quod Joseph in somnis per angelum repro- (Vers. 14.) El conciderunt tigna plaustri, vaccasque
mittitur : Ipse salvum fackt populumsuum a peccalis imposueruntsuper ea in holocattstumDomino.
eorum (Malth. i, 21). Bethsamitam quoque se esse 25. Qux sunt ligna plaustri arcx Dei, nisi sanclx
per semetipsum manifestat, dicens : Ego sum panis Scripturx sententix, et exempla justorum ? Bethsa-
vivus, qtti de cmlodescendi (Joan. vi, 41). Hinc Joan- mitx quippe ligna concidunt, cura secretioris vitx
nes Baptista ait : Qui de cmlo venit, super omnesest prxpositi subjectorum suorum mentibus Scriplura-
(Joan. in, 31). Quis est ergo ager Josue Belhsamitx, Q runi sensus subtilius aperiunt, cum excellentiora
nisi amoenitas vilx contemplativx? Ibi enim el her- exempla Patrum ad eorum imitationera proferunt;
barum virores, et odores aromatum, et florum di- ut in eorum cordibus superni amoris flamma tanto
versa pulchriludo cernitur; quia nimirum quo su- ferventius ardeat, quanto fomentum incendii, velut
pcma illa societas clarius aspicitur, quod incorrupti- concisa ligna, cilius subministrant. Plauslri quippe
bile floret angelis, quod immarcescibile viret sanctis, ligna sunt, quia mens per Dei gratiam renovata, ea
quod inviolabile in virginibus redolet, contemplan- per memoriam retiuet. De quibus profeclo lignis
lium oculis gratius cxhibetur. Bene autera idem ager sanclus legislator decernit, dicens : Ignis in aliari
Salvatoris esse perhibetur; quia contemplativx vitoe: meo semper debet esse: quem nutriat sacerdos, sugge-
amatores, quo secretius conversantur, Redemptorii rens mane ligna per singulos dies (Levit. vi, 12).
nostro gratiores et familiariores sunt. In agrum quo- Quia vero concidi ligna memorantur, apertius indi-
que Josue Bethsamitx plaustrum venit, cum mensi cant, quia contemplativcc vitx puritatera quxrenti-
elecla a sxculi intentione divisa , solis cceleslibusi bus, non communia de sacro eloquio, sed altiora et
intendit, cum coelestis jam amoenitate visionis frui- excellenlia quxque pandenda sunl; ut eo fonius se
tur; quia terrena respicere per amorera dedignatur. in alta videndo sublevent, quo eis nobiliora bona quee
Et notandum quia hoc plaustrum novum fuisse, noni JJ audiunt raagis placent. Unde et bene subjungilur :
valde supra relattim est; quia profecto mens crimi- Quia vaccas imposuere super ea in hotocaustum Do-
num vetustate resoluta, ad tantam gloriam recipii mino. Holocaustum namque combuslum dicilur.
non meretur. Cum ergo ligna conciduntur, holocausta desuper im-
23. Sed habet vita secretior delicias in amoenitate> positis vaccis fiunt: quia qui eximia de Scripturis
visionis, habet ingentem laborem in strenuilate cer- devola mente suscipiunt, quo in superna se desideria
laminis; quia nimirum divina prxmiasicut ex trium- altius extendunt, eo nil in, eis deserilur, quod non
pho consequimur, ita et strenue dimicando cuslodi- divini araoris flamma comburatur. Et luou quidem
mus. Bene ergo de veniente in agrum Jesu plaustro> curare doctorem necesse est, ut religiosi subjecti
subjungitur : Et stetit ibi. Stare quippe ad prxlii cu- alta considerent, et tamen per xstimalionem de se
stodiam pertinet, non ad pacis quietem. Stetit quippe» alta non teneant; ne, quo celsius sumina videndo
• plaustrum ih agro; quia elsi
mens, amcenajam iliiuss proficiunt, per elationem corruentes, periculosius
supernx, et semper virentis patriae videndo atquej elidantur, Unde et hic quoque subditur :
Gilot.. cum vidissent. k Abest hk a Gilot
597 IN PRIMUMREGUMEXPOSITIONES. — LIB. III. 198
(Vers. 15.) Levitmatttem deposuerunt arcam Dei, A (Vers. 16.) Et qttinqtte satrapm Pliilisthinorum vi-
el capsellam qum erat juxta eam, in qud erant vasa derunt, et reversi sunl in Accaronin dieilta.
aurea, et posuerunl super lapidem grandem. 28. Satrapx Philisthinorum , ut jam superius
26. Levilx interpretantur assumpti. Qui ergo sunt dixi, electi sunt prxdicatores Gentilium. Qui nimi
Levitx, nisi qui sic sunt divina gratia conlirmali, ut rurn quinario numero continentur; quia ad relre-
a sancto Spiritu deseri nunquam possint? Arcam nandos quinque sensus corporis, aut rudibus adhuc
quippe Levitx deponunt, cum perfecti prxdicatores fidelibus, aut carnalibus prxsunt. Hi profecto plau»
suos subjectos admonent, ut eos spiritalis scieniia strum cuin Dei arca coraitantur; quia ad studium
nequaquam inflet. Capsellam quoque cum vasis spiritalis vitx transeuntes jam eruditos discipulos,
aureis deponunt, cum eos etiam de vitx splendore saliicitudinis sux cura prosequuntur. Sed applicante
conveniunt, ut eo de Se humilius senliant, quo etiam in agrum Josue plaustro, et. vaccis immolatis, iu
Redemptorero nosirum ad exaltationis sux prxmium, Accaron redeunt : quia cum eorum perfectionem
corum quisque jam pervenisse didicit, quia de se jam consideraverint, conversationis eorum itinera
inaniter alta non sensit. Bene itaque deposita ,arca, ulterius non explorant. In Accaron aulem redeunt ,
ct vasa aurea super grandem lapidein posita memo- quia ad converlendos alios se convertunt. Accarou
rantur : quia inler dona sublimia de se humiliter sa- B quippe nostro eloquio sterilis dicitur. Steriles quo-
pcre illi verius possunt, qui Redemptoris magnitudi- que sunt, qui aut fide carent, aut bona conversa-
ncm el liumilitatem recolere 158 sxpius didice- tione. Bene autem cum reversi principes dicun-
runt. Nam deponere arcam Dei, et super lapidem tur, additum est: /n die illa: quia -nisi in eis clari-
grandem volebat ponere, qui dicebat: Hoc sentile tatem lantx perfectionis agnoscerent, ab eorum
in vobis, qttodin CliristoJesu. Qui cum in.forma Dei sollicitudine securitatis certitudine npn redirent. Se-
essel, nonrnpinum arbilralus estseesse aqttalem Deo; quitur :
scd semeCpstttnexinunivit, formum servi uccipiens, in
(Yers. 17,18.) Hisunl ani aurei, quos reddiderunl
similitudinem lioniintimfaclus, et habilu inventus ut Philislhiim
pro deticlo, Azotus uitum, Qaza unum,
Itomo; liumitiavilse factus obediensusque ad mortem Ascctlonunum, Geth umim, et Accaronunum. Et mu-
crttcis (Pliitip. n, 5). Sed qui de subditorum cordi -
resaureos, 159 secundum numerum urbium Phili'
bus amoris hostiam minislerio prxdicationis Deo im- sthiim,
quinque provinciarum, ab urbe murata usque
molant, de suis etiam mentibus excelleniiora valdc ad villam, qum erat absque muro, et usque ad Abel-
oblationum dona reprxsentanl. Unde et subditur :
magnum, super quem posuerunl urcam Domini, qui
(Vers. 15.) Viri autem Bethsamilmobtulerunt holo- erat usque in die ilta in agro Josue Bethsamitm.
causta, et immolaveruntvictimas itt die illa Domino. C G 29. Quid hxc omnia designenl, late supra expo-
27. In qua die, nisi in illa in qua holocaustum situm est. Quid est autem, quod cuin reddi pro pec-
Domino vaccas super plaustri ligna posuere? Qux cato debitum arcx prxcipiiur, quinque ani aurei
est igitur dies illa, nisi illuminatio divinx prxdica- et quinque mures siraul nominantur; cum vero jam
lionis? Ea naraque die Bethsamitx holocausta Do- redditum quod debebatur asseritur, urbes singulce
mino offerunt, ea die victimas immolant qua ligna separatim unum reddidisse referuutur? Sedisimul
concidunt, qua super ea holocaustum Domino vaccas supra nominantur : quia simul omnium membrorura
iinponunt; quia sancli prxdicatores ea luce verbi, demonstrabatur ornatus, in commutatione bouorum
qua subjectis emicant, sibi quoque ad reciiludinem operum; hic autem cum redditum debitum arcce
superni itineris officium visionis adminislrant, et describitur, caute osteuditur: quia urbes singulx
contemplis rebus infimis, per vim dilectionis omni- anos aurcos singulos et mures obtulerunt: ut pro-
potenti Deo tanto se liberius exhibent, quanlo eliam fecio peccatori converso insinuetur, ut semel peccata
auditores suos ei jara magna familiaritate conjunctos deserat, qux per solitam pravitatem ulterius non re-
vident. Quia vero non solum holecausta oblulisse, quirat. Urbes quippe singulx anos et mures singulos
sed iinmolasse victimas viri Beihsamitx relati sunt, reddunl, cum coriversi peccatores semel tersa lacry-
perfectorum virorum spiritalis oblatio designatur. "* mis poenitenlix peccala non repetunt. Unde et sacra
Nam holocausta oflerunt, cum per tontemplationis Scriplura admonet, dicens: Non ileres verbtimm
ascensum se Deo omnipotenti ir.eflabili afleclione oruiione (Eccli. vu, 15). Verbum quippe in oratione
conjungunt. Sed holocaustis victimas socianl : quia iterat, qui precibus purgare peccata conatus est;
nimiruin tantx jucunditalis bonuin non suis meritis, sed tamen committere non omillit alia, pro quibus
sed divinaereferunt bonitati. Sine victimis quidem orel. Qui profecto anum uiujm ct murem Deo pro
holocaustum offert, qui jam supernis in magna de- deliclo non offert : quia etsi pcenilendocompungitur,
lectatiotie conjungitur; et insurgentibus clatio- foeditates multiplicat, quas Deo confitens ei repraj-
nis occultx motibus, per humilinatis virtutem ne- sentat. Cum ergo anum unum et murem unuin ur-
quaquam dorainatur. hi oblaiionibus ergo perte- bes Philisthiim sive provincix singulx reddidisse
ctorum simul holocausla et victimx convenisse de- describi.ntur, quid aliud designat, nisi perfectionein
scribuntur : quia et divina frui dulcedine digni sunt,, .verx conversionis? Perfecte enira convertilur, q/ii
ct in orani quod totosse jain ccelites faciunt, elatio-• cum semel quod prave egerat plangit, quod rursuiu
uis ignari. plangat ultra non repetit. Igitur anum unum et mu-.
199 SANCTI GREGORHMAGNl 200
rem unum pro peceato offert, qui sic commissa lu- A potest J hoc colligi: quia haereticorum alii inter alios,
get praeterita, ut perfecte caveat futura. Et quia ista (quasi nobiles exstiterunt, qui in munditia operuro,
forina conversionis tam sapientibus quam indoclis, solo s errore perierunt; cxteri vero quasi plebis ru-
taiu fortibus quam debilibus in sancla Ecclesia ob- slicitatem
s secuti, cum errore lidei obscurati sunt
servauda est, bene ab urbe murata, usque ad villam sorde s pravx operationis. Unde et alii quinquagena-
sine muro hxc solutio debiti extensa perhibetur. rio, i alii septuagenario numero exprimuntur : quia et
Nulli eniin intra sanctam Ecclesiam constituto libe- illi i per quinque sensus corporis concepta flagitia
rum est peccare, nulli innoxium prava coramittere. I
perfecerunt; illi dum falso sibi dona ascriberent
Quare per prophetam Dominus comminatur, dicens : Jspiritus septiformis, xterna obruti sunt caligine cxci-
Anima qumpeccaveritipsa morktur (Ezech. xvm, 4). tatis. ' Et quia de eorum percussione veri fideles con-
Murataoquippe urbes sunt mentes sanctarum Scri- tristati sunt, sequitur :
pturarum eruditione circumdatx. Villx autera abs- (Vers. 20.) Dixeruntque Bethsamitm: Quis poterit
que muro sunt mentes simplices. Unum ergo anum stare * tn conspectuDomini Dei sancli hujus ?
aureum non solum singulx urbes reddunt, sed eliam Quasi etenim veri fideles, sed simplices, dicant:
villx; ut quicunque ad religiosam vitam, Peo au- Si tam sapientes et philosophi in summx veritatis
ctore, convertitur, ablulis jam fetoribus, ulterius B B' cognitione fallunlur, indocti et simplices quando
non fcedetur. Et quia nemo tam sanctus est, qui in venire ad ejus notitiani' possunt? Sed elsi de sua
se norihabeat aliquid foeditatis quod plangat, solutio mensura diflidnnt, donum tamen divinx cognitionis
adesse Ecclesix non diffidunt. Quare et subdilur :
hujus debili usque ad Abelmaguum, super quem
posuerant arcam Dei, pertenditur. Abel quippe in- (Vers. 20.) Et ad quem ascendeta nobis?
lerpretatur luclus. Quo nimirum nomine lapis in 31. A nobis quippe Dominus ascendit, quando id
quo arcam Dei posuerant vocabatur. Sed hoc pro- quod de ejus cognilione nobis absconditur, per ele-
fecto Redemptori nostro nomen congruit : quia, ctorum fideliumvocem prxdicatur. Velut ascendere
etsi propria qux fleret non habuit, nostra lamen^ namque ejus a nobis est, quod simplicioribus, sive
quotidianis precibus et fletibus peccata purgavit. infirmioribus, de xterna contemplatione celaverit,
Sunt quoque in sancta Ecclesia viri perfecti, et illiI sublimibus per humililatem cordibus revelare. Quid
summo lapidi charitatis consummatione conjuncti. est ergo dicere : Ad quem ascendeta nobis : nisi di-
Huic namque unitus erat lapidi, qui dicebat : Nemo, gnum doctorem quxrere, qui sic divina prxdicet, ut
me separat a charitate Christi (Rom. vm, 55); qui an^ a via veritalis non erret? In quibus etiam verbis, si
arcx debitum solvat, audiamus : Primum, inquit, fui historicum sensum requiriraus, aperte cognosciinus:
blasphemus, et persecutor (I Tim. i, 13). Hinc iterum^ C quia qui ideo raortui sunt quia arcam Domiiii vide-
confitens, ait : Non sum dignus vocari apostolus: runt, intelligimus ncmpe quod eadem visione digni
tptia persecutus sum Ecclesiam Dei (I Cor. xv, 9). non fuerunt. Merito igitur, qui percussos aspiciunt,
Notandum etiam quod usque ad lapidem excurrisse dicunt: Quis poterit stare %n conspectu Domini Dei
arcx debilum legitur, qui usque in die illo 160 in( tancti hujus? Nam si hi qui indigni sunt videndo
agro Josue manere, el in quo posita arca Dei memo- moriunlur, conlrectantes, quomodo vivunl? Be-
ratur. Qua in re quid aliud tenemus, nisi quod in( thsamitx quidem in sancta Ecclesia sunt mortui sa-
sancta Ecclesia cernimus : quia illi etiani Deo pro cerdotes, et ministri sacri altaris reprobi: quia de
domo quidem solis justitix sunt dignitate ministerii,
culpa satisfaciunt, qui non solum a peccatis per Deij
gratiam erepti, sed etiam per raagna sanctarum vir- non virtute et gralia sanctitaiis. Bethsamitce quidem
tutum culmina, in ejus tabernaculum sunt assumpti ,? sunt: quia per sacree oblationis officium conversan-
tur in domo Dei; sed tanto sunt acriori damnalione
Sequitur:
perculiendi, quanto non solum videre auueni sacra
"
(Vers. 19.) Percussit autem Dominusde viris Beth- mysteria, sed contreclare, quanto non jam veteris
samitibus, eo quod vidissent arcam Domini, el per- Testamenti arcam
cussit de populo septuaginta viros, et quinquaginta respiciunt, sed, quod omnia supe-
a rat,
millia plebis. p* 161 indigne se corpori et sanguiui ingerunt
30. Qui sunt Bethsamilx percussi, nisi falsa con- Redemplbris : quos percussos insinuat Paulus, di-
'" cens : Qui manducat et bibit
templatione decepti heeretici? Bethsamitx enira nonII manducat el bibit Cor. indigne, judicium sibi
veritate fuerunt, sed prcesumptione. Dum igitur ar- (I xi, 29). Veri etenim fidelos
dicunt: Quts poteril stare in conspecluDomini Dei
cam videre in lapide praesumerent, percussi sunt: '• sancti
cum hujus? Altitudinem quippe tanlx administi.i-
quia Doiuini ac Redemptoris nostri sacramentaa tionis considerant, el tanti sacrainenti
indigni discuterent, xternae damnationis laqueis, per dignitaiem
ir formidant. Sed dum tantse rei -subire officium nie-
fallaciam propriisunt depressi crroris. Quid est au- i- tuunt, qui id exhibere valeant, digniores
teni, quod de populo septuaginta viri, de plebe au- quxrunt.
i- Undeel sequilur : Et ad quem aecendet a nobis.
teiu quinquaginta millia percussa sunt? Sed quia ia Quasi ergo sacra mysteria humiliter fugientes, di-
appellalione populi etiam urbium nobiles continen- &- caut: Quia * nos infirma conversalione percuiimur
tur, plebs autem vulgus est reliquum sine nobilibus,s, ministri ex altiori vita quxrendi sunt, quos duiu ir
" Gilot. ct
Vatic, quia non infirma conversaiionepercutimur.
m ,IN PRIMUMREGUM EXPOSITIONES. — LIB. III. 201
iliissimam virtutum sanctificationem conversalio A cum divina gratia ministrando conveniunt, et quos
sublimiserigit, assistere Deo per officiumtantx obla- omnipotentis Dei dignatio intus visitat, quam ipsi per
tionis possint. Sequitur : exterius ministerium bene vivendo et docendo con-
(Vers. 21.) Miserunt ergo nuntios ad habitalores firmant? Unde et cum Paulo non inaniter gloriantes
Cariuthiarim, dkenles : Remiserunt Philislhiim ar- dicunt: Dei etenim sumus adjutores (I Cor. in, 9).
;am Domini, descendileel reducite eam ad vos. Qui nimirum conversalione fortissimi, scientia eru-
32. Cariathiarim dicitur, civitas eorum. Qux est diti, amore fervidi, constantia robusti, non solum
sanclorum civitas, nisi illa Jerusalem qux sursum alieno non egent auxilio, Sed quocunque se confe»
esl? Qui sunt ergo habitatores ejus, nisi perfecti viri runt, subvenire aliis possunt. Bene itaque dicitur :
ab amore mundi alta conversatione separati ? Quorum Eleazarum sanclificaverunl, ut custodiretarcam. Quia
profecto unus cxteris efficaciorait: Noslra conversa- hi, quibus adhuc aliena auxilia necessaria sunt, ad
lio in cmlisest (Philip. m, 20). Ad hos quippe nuntii subveniendumaliis promovendi non sunt. Bene item
mittendi sunt, ut Dei arcam suscipiant: quia ad ele- idem Eleazarus filius Aminadab esse dicitur : quia
ctionemsacerdotum viri sancli non solum recipiendi certe, qui ad ministerium praedicationis eligitur, in
sunt, sed etiam invitandi. Et notandum, quia viris imitatione sanctorura posilus, auxilium omne quod
BtiblimioriDusper nunlios dicitur : Descendite et re- B exhibet esse debel ex dilectione.
iluciie eam. Descendunt quippe, quia obediunt: ne- 2. Quia vero nos superius plauslrum Scripturam
quaquam enim descenderent, si id, quod ab eis sacram , arcam vero scientiam ejus spiritalem esse
fraiernus amor expetit, impendere superba mente diximus, vaccas quoque eleclas animas, timor Bethsa-
refutarent. Tunc quidem vere sublimes sunt, cum mitarum, quera inesse eleclis ostendimusin oblatione
se Christo non auferunt; cum id, quod ex fraterno sacramenti, potest referri etiam ad onus prxlationis.
judicio eis imponitur, non repellunt. Unde apte Non enim minor sanclitas idonea est animabus in-
subinfertur : struendis, quam offerendissacris mysteriis. Et idcirco
CAPUT V. Belhsamitce perhibentur percussi: quia plerique vi-
(I Reg. vn, 1.) Venerunt ergo viri Canathiarim, et vunt subditi, qui raoriuntur prselati. Habet enim arca
reduxerunlarcam Domini, et intulerunl eam in domum Dei etiam extrinsecus pulchritudinem, quam si mi-
Aminadubin Gabaa. a Eleazarum autem filium ejus nister infirmus non ad spiritalem venerationem, sed
sanctificaverunl,ut custodiret arcam Domini. ad concupiscentiamsceculareminspexerit, nequaquam,
1. Aminadab interpretatur, populus meus sponta- vivit. Bene itaque causa percussioniseorum declaratur,
neus; Gabaa, sublimis. Et nimirura talibus arca Dei cum dicitur: Quia viderunt arcamDei. Quid estenim,
commiltenda est. Populus namque spontaneus est, fj C «iderunl, nisiquia ejusgloriamvidendo concupierunt ?
quem ad exercenda virtutum opera, sola bona vo- Nunc autera, auctore Deo, per orbem universum
luntas trahit, quem ad implenda mandata Dei neces- sanclx Ecclesix gloria esl copiosa. Qtrae profecto
sitas non compellit. Quos nimirum sub unius descri- gloria, quia a reprobis sacerdotibus sxculariter ap-
ptione beatus Paulus prxdicat, dicens : Hilurem petitur, Bethsamitaeviri arcara Dei exterius videndo
dutoremdiiigit Deus (II Cor. ix, 7). Qux est domusi moriuntur. Non enim spiritalem ejus honorem pro
spontanei populi, nisi munimentum sanctx dilectio- interna virtutum gloria appetunt, sed ut arcce Dei
nis? Namin virtutum ministerio spontaneus esse noni splendorem rapiant, et ecclesiasticx prxlationis ful-
posset, si mansionem sibi dilectionis non conderet. gorem, in flore sxculi suis cullibus ferant. Arca quc-
Qux prolecto domus in Gabaa, id est in sublimi sitai que Dei male foris ad percussionemrespicitur, quando
cognoscitur: quia charitatis altitudine ad coelestiai flagiliosi praepositi subditarum personarum exteriori
sublevamur. Vet certe in sublimi est domus, quia, specie devieti, ad carnalem concupiscenliam pertra-
charitas omnibus virtutibus antefertur. Nam sublimi- liuntur. Viri timore ingentem raultitudinem concupi-
tatis hujus altitudinera insinuans Paulus, ait: Adhuc scentix telo prostratam intuentes, dicunt: Quis poteril
excellentioremviam vobis demonstro. Si linguis ho- stare in conspectu Domini Dei sancti hujus? Stat
minum loquar et angetorum, charitatem aulem non. D I quippe, in conspectu Dei, qui fortis est in ordine di-
habeam, factus sum velut ms sonans. aut cymbalum . vini ministerii. Stare etenim fortitudinis est, mini-
lintiiens (I Cor. xn, 31; xm, 1). Quid est autem, , strare obsequii. Stare ergo in conspectu Dei dicitur,
quod Eleazarura sanctificant ad custodiendum arcam, qui ordinem superni officii in altitudine disponit
Dei? Sed hoc nimirum ex usu sanctx Ecclesix no- dignx conversationis; qui in ministerio quo fungitur
vimus, quia electus minister prius benediclionemi nullo appetitu ecciesiastici honoris decipitur, nulla
consecrationis a summis viris accipit quam ministe- carnali concupiscentia superatur. Quia vero tam ido-
rium impendat oblationis. Quia vero Eleazarus Deii nei minislri raro inveniuntur, merito dicunt : Quis
adjutor dicitur, 162 profecto ostenditur quia noni poterit stare in conspectu Domini Dei sancti hujus ?
solum sanctificari Dei minislri debeant, sed etiami Et quia tantum onus parvuli Christi viris forlioribus
inspiciquales siut ad ejusdem consecrationis ordinemi deserunt, subdunt:E< ad quem atcendet a nofrts?
promovendi. Qui enim sunt Dei adjutoriuro, nisi quii Quoraodoautera ad habitatores Cariathiarim miserint,

a Hcec in cxteris editis omissa restituenda duximus, quia infra tanquam jara
proposita exponuntur.
PATROL. LXXIX. z 1
205 SANCTI GREGORHMAGNI ,, cwi*
quouiedo aream Bei ia domum Amlnadabintulerint, A J ad mundi amorern pptest dejici, post Dominunine-
quomodoEleazarum sanclificaverint,sicul supra ex- quaquam requiescit. Cum ergo manet arca in Caria-
positum est, non mutamus, thiarim, et dies muliiplicaniur, universus Israel post
(Vers. 2.) 163 E' faclumest ex quo arca Dei mun- Dominumrequiescit: quia profecto dum electx men-
sk in Gariathiurim,multiplkali sunl dies. tis scientia in experieritiam supernx delectatioiiis.
i Si ad historiam respicimus, dies. mansionis arcce erigiiur, dum luce refusx glorix, virtutum spirita-
multiplicatisuut, quia Ulicmullo tempore fuit. Unde lium sibi claritates glomeranlur, iraitationera Domi-
et subditur : nicam tenere eo perseverantius potest quo, immensis
(Vcrs. 2.) Etat emmannut vicetlmut. illustrata claritatibus, eas tenebias quibus a vera
Eji ad quid istam dieium wujtbjjjcaiioijem.iutro- . diyidatnr lurninesentire npn pptest. Unde et bene qui
duxerit, subdens , ait: post Domiiium}64 requiescerc dicilur, Israel cssq
(Vers. i.) Et requievitomnisIsrqel pe&tDoniinum. perhibetur, videlicet videns Deiim: quia quo altius
Quaeuimirum requies w. illp veteri pppulo nou contemplator in divina rapitur, eo ab humanis quaj
bonorum openum,sed bonce devetigais intel|igeuda potenter cohibet nequaquam superatur.
est. Nam sequitun: 6. Verumquia, auctore Deo, arcaui ejusproGciscen>
(Vers. 3.) Ait autemSamuel ad univermn dmum, ]JJ tera usque ad suldimitatis ejus silum deduximus,quo
.srael, dicent: Siin, toto corde veftrotevertmini ad stud'ia prqcdicatorcrga subdilorum correctionem in-
Deum, auferte deos alienoi de mediovestntm, Baalim vigilet, videamus. Nam sequitur : Et ait Samuel ad
et Astarotk; et pmparate corda vestra Domino, et universamdomumIsrael: Si in toto corde vestrore->
tetvite ei toli, et libetabit vot de ma»uPliilis,lhiv)i. vertimini ad Dominum, auferle deos alienosde medio
3. Qui deos alienos de medio sui UOIJabstulerant, vestrum. Quos auteni alienos deps Scriptura saera,
nisi bona voluntate, posl DominumquQniodorequie- appellarc consuevit, nisi dxraonia, qux in manufaciis
scebant* Qux ninairumoxnniasispiritaJileriftquirau- simulacris habitant? In Sarauele novos sanctx Ec-
lur, d*es mansionis auox luuUiplkaatujr.Sed cum clesix prxdicatores desiguari diximus. Recte itaqup
raanet in£Ubaa,*cum mauet iu cqslodia EJeazari; de medio sui deos alienos in universam Israel do-
quia cum anwna*uui 44eUura c,ura.amid religioso/s rnum auferre prxcepit: quia in accedentibus ad fi-
prxdkaiftses r«cenditm, perfectip, reiigioais, qux dem Gentilibus, nonsolum rectx pcofcciiouisvcrita-
Bubiirai«tecuiaa impe»dUur, bouoxumoperurn stu- tem prxdicatprumordo peiijt, sed etiam damnaiionem
dio adiwpletur. Uade et aniuis vicesimustuuc instare antiqux superstitionis. Nil enim eis prodesset veri-
elatus est. Si eaim deoarius uumerus perfectionem tatem profUendocolere , vel obsequendo, uisi falsa
antiquaeLegts designal, quid vicenaruis, nigi spleu-1Q prius detestanda reliquissent. Quisquis etiam nunc
Ajdiojttiftnov$ vitae reUgionero,significat? Yicena- intra sanctam Ecclesiara positus est per fidcra, sed
riMs.quipjA numerus, denarius est duplicatus. Qui Deo rebellis per iniquam operationem, admonendus
certe uumerus ui elecloruiu cpuversationeperiicitur, est ut alienos deos demedio sui auferat. Nam, ctsi
cum pe? amorem yUaat Legis.nrohibita. et sublimia manufacta siraulacra delestatur, dxmonum tamen
Evangeliiniandata complent. imperiis prava aclione submittitur. De medio autcm
4. Quia,vero nos atjcx proCectione,m ad contempla- sui alienos deos abjicit, qui sic ad Deum convcrti-
livx vUaj perfectionem retujimus, in Cariatbiarim tur, ut per mala opera imraundos spiritus nunquam
ittanel arc» Dei,cumerudilx mentes conteraplantium, yeneretur.
eiusdeEO,eruditionis sux douum, in, pblectamenlo 7. Pptest etiam cautioris vilx studium per hxc
perficiuut revelatx sibi supernx claritatis. Viginti ' exhortationis verba designari. Nain in uiedio nostri
quippe aqnis manet ibi nunc arca Dei, quia electae quid est, nisi cor npstrum? Sunt tamen nonuulli ope-
animx, ad exaltationis intknx cuhnen evectx, ha- ratione mundi, sed infirmitale cordis, usu foedantur
heut. denarium oumerum in perfectione scientix, pravx cogitalionis:Bona quidem incessanter faciunt,
viceniuiiumverouisuperua defectajione.Potest etiam sed cogitare reproba uuiiquam prxterniittunt. Quia
dievuw rauVtiplicatioad virtutum spiritaljum incre-]Jjvero tot iu eorum cordibus dxmonia requiescunt
raenta,te(erri. Cum igitur causa, qua d|es multipli- quot desideriaimmunda, auferre de mediosui alienos
ceutur, expressius dicitur, annus.vicesimusesse per- deos instanter admonentur : qualenus omnipotenti
bibetur: quia videliceteleclx mentesconlemplantium, Deo non solum reciimdinem impendant operis, sed
qup ub«riu&superna conterapliitiqncpascuniur, eo et gloriam internx puritatis. Unde et apte subditur :
pleniu*virtuturo.spiritaUumfulgoribus iUustrantur. Et prmparale corda vestra Domino. Corquippe Do-
&, Quid vero,est, quod am^ovicesimorequiescere miiio prxparat, qui mentem non solum ab immunda
omnis Israel po^t Domiuum dicitur, nisi quia subli- cogitationeseparat, sed etiam cogitalionumsanda-
mitas perfeclippis electpruui npn coqsistit in fortitu- rum ac virtulum fulgoribusillustrat: ut vehit abjeetis
dine beni pperis, sej, i« virt.ujteconterpplatiouis? et comminutisidplis, se Dei teinplum efliciat; <lu:n
Quiescece,namu.uep.pst Popainum, Redeniptoris no- illic divinx gratiaesedemerigit, ubi reprobos spii itns
stri imi^qnem, mviftcihiLjeharitate retinere esl. Et manere per subjecta eis prava desideria nou permisit
quisquis illa supernsecivilatis ineffabiliagaudia cou- Bene itaque prius auferre alienos deos de medio su
tempiando fortiter araare non didicit, quia sxpius Israelitas admonet, deinde corda Deo prxparare
205 IN PRIMUMREGUM EXPOSITIONES. — LIB. III 20ff
quia rectus ordo inchoatx religionis est, ut prius }Vrituum malignorum, ul velut fugatis de itinere cru-
iinusquisque prava reprobet, deinde ad omnipoten- delibus hostibus, dum mors carnis iKterveiut, ea quaj
tera Deum studio bonx intentionis appropinquet. Ad cupitis xterna gaudia securius adeatis. Magua itaque
extremum vero neces,se est, ut qui jam Deo bonae promisit, qiii magna prxeipiendo doc«it, ut magni-
voluntatis propositum, et puri cordis munditiam ob- tudomuneris adfortitudinemincitaret laberis. Ma-
tulit, id quod intus bene vivendo deliberat, in recti- gnuin quippe est soli Domino servire, vitlelicet m-
tudine boni operis exponat. Quare e« subditur: Et stanter bona agere, bonis actibus reproba non mis-
servilesoli Deo. cere. Sed o quara maximum in vitae hujus transitu,
8. Soli quippe Domino servit qui bonis operibus potestatem cruentorum spirituum iton incurrere, nul-
las in via horribilitates cernere, contrarietates ob-
prava non inserit. Nam qui sic bona agit, ut mala non
nutlas invenire, aelernas pcenas evadere,
dcserat, Deo soli nequaquara servit: quia malo spi- jectionum
ritui obsequium exhibet, cujus perficere non metuit liberatorisnostri praesidiasenlire, roonientaneara sx-
voluntatem. Unde agitur, ut etiam bona agens Deo culi lucem perdere, sed repente ineffabilem crarita-
non seryiat: quia qui totum hominem condidissecre- tera xternitatis invenire. Audiant ergo, andiant, qu'
de manu Philisthiim liberari desiderant: Pratparate.
dilur, habere eum coinmunem -cum adversario non
corda testra Domim , et tervite itli toli: ut hic sibi
dignatur. fiinc namquc est, quod ipsa Veritas per 1B
unde illic manus untorum
semetipsam denun'iat, dicens : Nemo potesl duobus quique colligere studeant,
dominis servire (Matth.vi, 24). Hinc Paulus 165 hostium non incurrant, et securi ad vitam transeant,
exquirens, ait: Qum parlicipalio justitim cum iniqtti- qui inter salutis sux thesauros, quos hic bene vi-
tate, aut qum societas luci ad lenebras? Qum autem vendo congregant, mortis opera nuUa portant.
convenlioChristi ad Belial? aut qum pars fideli cum Electorum vero mores insinuantur, per hoe, quod
infideli, aut quis consensus templo Dei cum idolis subditur :
(II Cor. vi, 14,15)? Soli ergo Domino servire prxci- (Vers. 4.) Abtlulerunt ergo fltii Israet de medio
pimur, ut qui jam aspirante Deo pro oblinenda pec- sui Baatim, et Astaroth , et tervierunt Dominototi.
catorum nostrorum remissione agere bona ccepimus, 10. Electorum quippe mos est, ut cumdivinx prae-
eisdem bonis prava nulla misceamus. A peccalorum dicationis hortamenta suscipiunt, ad studium auditx
naraque nostrorum obligatione tunc solvimur, cum bonx operationis accendantur. Nam reprobi 166 e
bona qux pro eorum impendimus absolulione malis frequenter verba Dei audiunt, et eisdem tamen ver-
admixta non sunt. Devotis namque poenitentibus lo- bis nulla bona opera proponunt. Pigri.in suis actio-
quens prxdicator, dicit: Si in toto corde veslrorever- nibus remanent: quia a divina tuce projeCli, omni-
timini ad Dominum, auferte deos alienos de medio 'G polentis Dei gloriam, cujus verba audiunt, ititerna
vetlri, et servite Deo soli. Quasi dicat: Tunc a pec- contemplationenon vident. Recteergo, qui obediunt,
catis sotvt poteritis, cum cordis et operis bona, qux Israel filii dicuntur : quia quo majestatera apertiori
pro vestra absolulione impenditis Deo, supervenien- manifestatione conspiciunt, ejus prxceptis obediro
tibuscrininibusaliisnonfoedalis. Quareetreproinit- devotius agnoscuntur. Sed quia conversis loquftur ,
tens; dicit: El liberabit vos de manu Philisthiim. quid eis adhuc deesse conspiciat, audiamus: Nam se-
'•). Qui hoc loco alii Pliilisthiim quam maiigni quitur:
spiritus designantur? Qui nimirum dum superbiae (Vers. 5, 6.) Dixit autem Samuel: Congregateuni-
sux calice in momento debriali sunt, a slatu glorix versum Israel in Masphalh, ul orem pro iobis Domi-
tueiescendo ceciderunt. Quaeest igitur manus Phi- num. Et congregaveruntin Masphath.
listhiim, nisi potestas illa dxmonum, qua mortuas 11. Masphath dicitur speculatio seu contemplatiO.
in peccato animas ad aeterna tormenta perducunt ? Quara profecto speculationem beatus Paulus expo-
Ab ista Philisthiim manu solusliber fuerat, qui dice- nit dicens : Videmusnunc per speculumtn mnigmate
bat : Ventl princeps mundi hujus, et in me non hubet (I Cor. xin, 12), Speculari etenim nobis est, de al-
qtiidquam(Joan. xiv, 30).Hinc Pauhis ait: Omnes titudine Scripturarum xterna bona contemplari.Quasi
u
peceaverunt,el egent gloria Dei (Rom. m, 23). Hinc enim speculamur, quod jam fidei veritate cognosci.
iterum dicit: Eramus et nos filii irce, sicut et cmleri mus, et adhuc revelata facie non videmus. Conver-
(Ephes. n, 5). O quam magni muneris est ista pro- sisvero peccatoribus in Masphalh convenire, estper
Inissio, qua dicitur: Liberabitvosde manuPhilistliiim. mentis intentionem de Dei omnipotentis miseratione
Nam ilie solus iiber hujus manus exstitit, qui pecca- confidere. Sed sic de Dei misericordia prxsumant,
tum non fecit. Ab ea utique omnes contra meritum ut tamen id, quod se nequiter egisse recolunt, per
liberamur. Unde et Paulus dicit: Justificati gratis pcenitentiam delere non negligant, Unde et illic re-
pergratiam ipsius, per redemptionemjusiitim sum, pente subjungitur :
propter redemptionem prmcedentium delictorum, in (Vers. 6.) ttauseruntque aquam, et effuderunt in
sustentalioneDei ad ostensionemjustilim ejus_in hoc conspectuDomini.
tempore,ut sit ipse justus, et justificans eum, qui est 12. Quid enim est aquam haurire, nisi de profuu
ex fide Domininostri lesu Ghristi (Rom. m, 24-26). da animi poenitentisconfusione lacrymarum fluenta
Hinc item dicit: Graiia liberati estis (Ephes. n, 8). producere? Velut enim aquam liaurimus, dum ,
Tale est ac si dicat: Liberabit vos de potestate spi- quara profunda iniquilate cecidimus cousiderautes »
fe07 SANCTIGREGOR.IIMAGNI 208
i
Et ascenderunt satrapce PhiUsthinoritm
plsngimus. Quam profecto aquam in conspectu Do- A (Vers. 7.)
niiiii effundimus, si cura pcenitendo compungimur , ad Israel.
ie ejusdem compunctionis fletu non quxrimus fa- 15. Ablatis namqne diis alienis, peracto jejunio,
vorem saeculi,sed solum fructura divinx placationis. exhibita a prxdicatore censura examinis, ad tsrael
Sed et dum mens flendo compungitur, necesse est ut Philisthinorum principes ascendunt: quia cuui al-
eliam caro qux delectationibus subjacuit alfligatur. tiori vita proficimus, maligni spirilus, qui sempcr
Unde et subditur : bene agenlibus invident, nobis infestiores sunt. Et
(Vers. 6.) Et jejunaveruntindkilla. quia de innocentis vitx sublimitale nos deponere ap-
13. Dies peccatricis animx est spes consequendx petunt, asceudere dicuntur. Ascendere quippe niali-
indulgentix in divini verbi repromissione. Unde et gnis spiritibus, est se ad expugnanda alta per coeleste
per prophelam Dominus reproroittit, dicens : Nolo desiderium corda sublevare. Quia etiam contra per-
mortem peccatoris : magis autem, ut convertalur et fectiores Christi raililes non quorumlibet malorum
vivat (Ezech. xvm, 32, 33,11). In die igitur illa je- spiriluum, sed fortioruin dxinonum prxlia excilan-
junant, qui idcirco carnem pcenitendoatterunt: quia tur; iion Philisthiim contra Israel ascendere, sed
inluce speipervenireadindulgenliamse indubitanter Philislhinoruin satrapx perhibentur. Principes quo-
credunt. Qux tamen afflictio pcenitentix ad delenda B que pluribus prxsunt. Per hoc ergo, quod contra
peccata tunc demum idonea est, cum sacerdotis fue- Israel satrapx ascendere dicnntur, potest rationabi-
rit judicio imperata, cum ab eo conOtentiumaclibus liler colligi quia ad probandam electorum patien-
discussis, pro modo criminis, onus eis decernitur af- tiam, nec unus spiritus malus eleclorum singulis,
fliclionis Bene itaque scquitur : sed innuraeri deputantur; ut de consecuta eorum
(Vers. 6.) Dixeruntque: Tibi peccavimus,Domine. vicloria, tanto sit copiosior fideliura gloria, quanto
Judicavitque Samuel filios Israel in Masphath. eis irrogata fuerint prxlia graviora. Tamen inter ea-
14. In Masphath quippe sacerdosjudicat, cum non dem prxlia nuper conversi vehementer pavere so-
liumanum arbilrium sequitur, sed divinum ; cum in lent: repente etenim inveniunt se in campo laboris,
oiuni quod disponendum esl se in alla contemplatio- prxter experimentum consuetudinis. Armata hinc
ne sublevat, et hoc in subditorum judicio disponit : contra seaspiciunt desideria, qux sibi dudura pacata
quod xquuni esse in superna visione cognoscit. serviebant: illinc supernus araor invitat, ut ccepta
Hinc namque est, quod in omni fere negolio Moyses bona non deserant. Hinc spirilus menlem clevat,
in labernaculo fcederis Dominum consulit (Exod. illinc caro gravat; ac dum finis sui modum scire
XXXIII,8): quia nimirum prxdicator sanctx Ecclesix non possunt, de eleclionis sux incertitudine vehe-
in intima debet veritatis coutemplatione conspicere, ir»menter expavescunt. Unde et hic apte subditur :
ut subdilorum vitam foris irreprehensibiliter valeat (Vers. 7.) Quod audkntes filii Israel, timuerunta
ordinare. Tunc enim et tenere peccata, et dimilte- (acie Philisthinorum.
re verius potest, cum in arcano speculationis, Do- 16. Afacie enim Philislhinorum timent, ut eorum
mino loquenle, audit quod loquilur. Unde et resur- posteriora non timeant. Que est enim malorum spi-
gens a mortuis Dominus prius in discipulorum fa- rituum facies, nisi concupiscentia sxcularis? In liac
ciem insufflavit, ct postea dimittendi 167 retinen- enim specie quicunque componitur eorum iraagini
dique peccata auctoritalem tribuit (Joctn. xx, 21, conformatur. Quia vero non Philislhinorum faciein,
53): ut profeclo monstraret, quia qui illam mentis sed ab eorum facie limuisse Israel dicitur; sic electo-
speculationem non habct, judex animarum esse non rum mentes insinuat, ut etiam rcproborum sluliiliam
debet. In electorum quippe prxdicatorum faciemDo- lalenti ratione reprehendat. Non enim faciem, scd a
minum insufflare, est intimas secretasque vias spiri- facie timuerunt: quia videlicet sancti viri, aliud est
talis examinis eis per Spiritum sanctum revelare. quod foris aspiciunt, aliud quod intus expavescunt.
Hinc Paulus ait : Spirilalis judkat omnia (I Cor. Nam etsi aliquando florentem mundum humana ra-
II, 15). Hinc itera divinx gratix largitatem commen- tione considerant, repenle meniis oculos ad ea inala
dans, ait: Nos spirilum hujus mundi non liabemus, D qux mundi gaudia scquunlur relractantes levant, et
sedspirilum qni ex Deo est, ulsciamus qum a Deo do- 168 ve^uta ^a('ietrepidant, qui poenis sequentibus
nata sunt nobis (Ibid., 12). Qui autem hujus mundi contingere prxsenies deleclationes vitant. At conlra
spiritum habet, in Masphalh, id est in speculationc reprobi, qui hanc Philisthinorum faciem nequaquara
subditos judicare non polest: quia dum per spiritum metuunt, sequentes ferocitatis eorum impetus noit
interiora non penetrat, in causis examinis quas ex- evadunt. Dum enim vana mundi gaudia tota virluie
quirit, mundano spiritu foris errat. Bene igitur Samuel suscipiunt, afuicliones perpetuas, dxmonum virtnte,
lilioslsrael in Masphathjudicasse dicilur : quia nimi- capiunt. Quibus nimirum Veritas comininatur,diccns :
rum praedicatoressancti, in subditorum judiciis aliud Van>o6ts,divites, quia recepistisconsotalionemin vila
extra nequaquam definiunt, nisi quod intus eis di- veslra (Luc. vi, 24). Hinc item denunlians, ait: Va
vina inspiratione revelatur. Sed dum boni subdili vobis qui ridelis, quia.flebitis(Ibid., 25). Quasi aliter
majorum judicio semetipsos subjiciunt, spiritalium dicat: Quia a Philislhinoruin facie nequaquam perti-
liostiuni iras contra se validius accendunt. Unde et mescitis, cum sequentes eorum vires irruunt, saluijs
SUbdilur: invenire refugium non •poteslis. Tunc quidem tiiuoi
 200 IN PRIMUMREGUMEXPOSITIONES. — LIB. III. 210
adest, sed qui adjuvet non adest. Vindicta dalur fla-, A Non mmchaberis; ego autem dico vobis, qui viderit
gitii sine spe liberalionis; et quam sint Philislhino- mulierem ad concupiscendum,mmchatusesl in corde
rum horribilia posteriora sentiunt, qui faciei eorura suo (Matth. v,27, 28). Hinc eliam fatux virgines
blandimenta in mundi amore voluerunt. Bene igitur in Evangelio nolanlur, qux lampades paraverunt, et
de Israelitis, in electorum typo dicitur : Timuerunt a oleura non paraverunl (Mattlt. xxv, 3). Lampades
faeiePhilislhinorum : quia nimirum dum conversandi namque paratas habent, qui bonum pudicitix ser-
raodum sibi solerter ordinant, non disponunt metuere vant in corpore : oleum quoque habent, qui nitorem
xlerna raala, cum veniunt; sed a temporali concu- puritatis tenent in raentis sux circumspectione. Di-
piscentia trepidanl, cujus merito irrogantur. Et quia catur ergo de Samuele : Obtulit agnum integrum Do-
non.tara suis merilis quam majorum hoc interces- mino: quia ut bonum pudicitix divinx placalioni
sione posse obtinere credunt, sequilur : sufficiat, non solum in candore corporis servari de-
(Vers. 8.) Dixeruntque ud Samuelem: Ne cesses bet^sed in splendore internx purilatis. Merito itaque
clamarepro nobis ad Dominum Deum Israet, ut salvet subditur:
IOIde manu Philisthiim. (Vers. 9.) — Et exaudiviteam Dominus.
17. Sed et tentatis subditis pastores boni non so- 19. Ule namque exaudiri a Domino pro aliis orans
lum orationum prxsidia conferunt, sed etiam sacri- .B potest, qui ex parte aliqua ei, cui supplicat, Domino
Uciorum.Unde subditur: odibilis non est. Nam si adhuc propria infirmitate
(Yers. 9.) Tulit autem Samuel agnum lactentem deprimitur, pro obtinenda proximorum fortitudine
unum, et obtulit illum holocaustumintegrum Domino, iiequaquam exauditur : et eo desiderium suum ad di-
el clamavit Samuel. vinx celsitudinis arcem non sublevat, quo ipse de
Quid est clamor Samuelis, nisi in supplicatione imo, quo per lapsum jacet, conatu ferventioris studii
pontificismagna virtus desiderii? Unde ad tacenlem ascendere nequaquam curat. Sed et modus exaudi-
labiis Moysen, licet populi subditi salutem ferventi tionis exponitur, cuiu subinfertur:
devotione cupienlem, a Domino dicitur -.Quid cla- (Vers. 10. 11.) Factum est, dum Samuel offerret
mas ad tne (Exod. xiv, 15)? Quis vero est agnus holocaustum,Phitislhmos inire prmtiumconlra Israet.
lactens, nisi ille quem prxcursor ejus ostendit, di- Intonuit autem Dominus fragore magno in die illo
cens: Ecce agnus Dei, ecce qui totlit peccata mundi super Pltilisthiim, et exlerruit eos, et cmsisunl a filiit
[Joan. i, 29)? El laclens dicilur, quia in ejus inno- Israel. Egressique fitii Israel de Masphath, persecuti
centia vera humanitas prxdicatur. Sed unus agnus sunt Philisthmos, et percusserunt eos usque ad locum,
oflerlur, quia, prxter ipsum, qui mundi tollat peccata qui erat subler Bethchar.
nequaquam reperitur. Quem profecto agnura inte- <£ 20. Offerente holocaustum Samuele, Philisthiim
grum oblulit. Integritas quippe agni ad soliditatem contra Israel prxlium ineunt: quia maligni spiritus
pertinet catholicx professionis. Velut enim agnum tunc adversus fideles subdites graviores tentationes
dividit, qui a canone fidei per gladium separatur commovent, cum contra se stare instantius Pastores
erroris. Agnus itaque dicitur pro utnocentia, lactens vident. Sed super Philisthxos Dominus intonat: quia
pro assumptione nalurx, unus pro singularitate orantibus doctoribus et lidelibus subdilis, divina gra-
polentix, integer pro fidei nostrx lirmissima soli- tia robur administrat. Tonitrua enim fieri per nubila
dilate. solent.Ndbes autem subliraes per coelesledesklerium
18. Quod si quis hxc nonad ipsum, sed ad ejus animx intelliguntur. Unde et propheta mentes elec-
imitatorem referre voluerit, potest. Agnum quippe torum in amore ccelestium elevalas admirans, dixit:
offerimus, cum per bonum castitatis et iimocentix, Qui sunt isti, qui ut nubes volant (Isa. LX. 8) ? Qux
Redemplori nostro conformamur; et cum doctrina sunt autem tonilrua nubium, nisi illa ferveniia et su-
'inuocentium Patrum nostrorum pasciraur, velut perna electorum desideria : quibus dura per divinam
Ubera sugimus, quibus ad xternam vilam nutriamur. gratiam eorum mens succenditur, omne, quod mali-
Unuraquoque agnum offerimus,si post initiareligiosae gni spiritus decipicndo suggerunt, ab ea penitus ex-
coiiversalionis, nulla polluimur inquinatione pravi- D pellunt ? Bene ergo dicitur : Intonuit Dominus super
tatis. Unum quippe agnum offert, qui a proposito Philisthmos, et exterruit eos. Nam dum per gratiam
imiocentix, ad pollutx vitx maculas nequaquam suaro electis roenlibus superna desideria infundit,
diflluit, a quibus redeal per iterationem bonx opera- quia eliam terrena omnia facil contemuere, eos etiaiti,
tionis. Integrum quoque agnura offerre, est ad xter- qui ea eis appetere suggerunt, nequam spirilus in
nam vitam non solum carnis continentiam, sed men- fugam vertit. Velut eniro tonitruo territi fugiunt, dum
tis integritatera prxparare. Integrum quoque agnum in electis mentibus, quas tentando pulsaverant, in-
Domiiionequaquam offert, qui carnem Deo per con- gentem sonitum divinx virtulis expavescunt. Quia
tinentiam consecrat, sed menlis sux secreta ab im- vero fragore magno intonuisse Dominus dicitnr, quid
mundarum cogitationum Iascivia 169 non refrenat. est aliud, nisi quia imperfecla Christiaiiorura desi-
Velul eniin agni partem sacrilicie subripit, qui puri- deria dxmonibus terribilia non sunt? Fragor enini
tatem cordis, corporis continentix uon conjungit. magnus tonitrui, perfeclum est uniuscujusque desi
Undeet ipse agnus agnum integrum offerre discipulis derium electi. Cum igitur fragore magno super Plii*
prxcipiens, ait: Audislis quia dictum est antiquis: Ustlixos Dominus intonat, lunc a filiisIsrael cxduu
SH SANCTI GREGORU MAGNl 212
tur: quia dum electorum mentem periecta devotio ad A cogitatione subjecti. Dum ergo novitiorum fidelium
superna gaudia erig.it, omne, quod adversx parti mi- triumphus sub Israelitarum gestis ostenditur, usque
litat, a se penitus abscindit. Bene quoque prius ler- ad locum sub domo agni cxsi alienigenx dicuntur :
riti Philisthxi, deinde a filiisIsrael 170 c;edi memo- quia profecto per indesinentem conalum certarainis,
rantur: nam terrentur electorum devotione, cxduntur contendere debemus ad arcem perfectionis: ubi jam
opere. Et quia opere devotio prior est, terreri prius, tanto simus hostibus nostris terribiliores, quanto Re-
postea vero cxdi recte perhibentur. Nam prius do- demptori nostro viciniores. Ibi enim jam quxdam se-
num bonaevoluntatis a Domino accipimus, ut consi- curitas est, qux perturbari hoslium pavore nonpo-
lia malorum spiritnum postmodum confulare valea- test. Talibns namque concessx virtutis dona insi-
mus. Bene etiam Dorainus super Philislhxos into- nuans Dominus, ait: Ecce dedi vobis polestatem cal-
nare, et exterrere eos dicitur, filii autem Israel illos candi super serpenles, et scorpiones,et omnemvivtulem
caedere perhibentur; quia bona desideria nobis per inimici (Luc. x, 19). Unde et is, qui ad locum domui
divinam gratiaro ministrantur, sed nos dona gratix agni 171 vicinum pervenerat, dicit: Quis nos sepa-
per conalum liheri arbitrii atl virtutum victorias pro- rabit a charilate Christi, tribulatio, an augustia, an fa-
movemus. Ordo igitur coelestis miiilix est, ut ante _ mes (Rom. vm, 35), an cxtera talia ?Potest etiam do-
torians fragore magrio audialur Deus, et post railes B mus agni coelestempatriam designare. Unde et Joan-
ad cxdenda hostium agiriina progrediatur: ut videli- nes dicit: Vidi supra montem Sion agnum stantem,
cet in se prius dona gralix videat, deinde ad certa- et cumeo centum quadraginta quatuor millia, habenlia
minis campum validius erumpal, cl securus victorix nomen ejus, et nomen patris ejus scriptum in frontibtis
proventurh speret, qui eis, quibus coronetur, viribus suis (Apoc. xiv, 1). Quis est igitur locus, qui esi sub
ante congressionis tempora fultus est. domo agni, nisi terminus temporalis vitx, ex quo ad
21. Bene autem, qiii Philislhaeos cxdunt, de Mas- supernx patrix gaudia assumunlur clecti ? Qui enim
phalh egressi perhibentnr. ln Masphath etenim, qux usque ad stalutum nobis terminum ducimur, quem
Bpeculatib dicitur, morantnt, qui in divinarum rerum pr.xlerire vivendo non possumus , velnt ad locum
contemplatione persistunt. Sed ad cxdendos Philis- venimus, unde alio transferamur. Sed terminus
Ihxos exeunt, cum ex arcano internx meditationis vitx electi viri sub domo agni situs ostenditur : quia
eonsulti venientes, comprimunt vires adversaedomi- unde per angustias mortalitatis demergitur, inde ad
nalionis. Intus enim Iatenter ordinant, qualiter foris vilx indeiicientis gaudia sublevatur. Nam el agnus
in apparato tipcre, hostium cuneos irrumpant. Tanto ipse , qui in citharcedorum citharizanlium et cantan-
quidem graviores pugnas eis procedentes exhibent, lium doraiim sham Ixtus inhabitat, antequam ad
qUanto, dum interna cogitant, apnd se quietibres G lmjus domus laetiliam ducerelur, sub domo fuit.
latent. Et quia maligni spiritus ab electis Dei Hinc namque est, quod immolationis sux lempore
semper comprimendi stitit, usque ad iocum dicit: Trtsfts est anima meuusque ad mortem (Matlh.
«ubter Bethchar Philisthiim percussi futsse memo- xxvi, 38; Murc. xiv, 34). Elecli ergo uniuscujusque
rantur. Bethchar qnippe, domus a$ni interpretatur. finis duiri loco ostenditur, subter Bethchar, id est
Hunc agnttm nobis Isaias insinuans, ait : Tantmam dorao agni esse membratur; quia sancti viri cum per
agnut ad ocdsionem ducetur, el tanquam oviscoram mortis poenam temporalia deserunt, de vicino prx-
tondente se, sine voce (Isai. LIII, 7). Qux igilur fuit eminentem sibi supernam patriamconscendunt.Nani
domus agni, nisi illa sublimis, et sragulariteriminita Paulus, cbnfidenter assercns, dicit: Scimtts, quia si
couversatio Redemptoris, quaedum culpa caruit, cunc- terrestris domus noslra dissolvatur, habemus habita-
tis nequam spirilibus iiiaccessibilis exstitit?Ad Beth- culum ex Deo , non manufactum in cmlo (11 Cor.
char, id est domum agni pervenire nemo potest: quia v, 1). Igitur usque ad locum,' qui est subter do-
quisquis multum proficit, sanclitate Redemptoris in- mo agni, PhiiiSlhxos cxdimus, si quandiu in hac
ierior est. Unde et pracdicator egregius ejusdem Re- vita sumus, de malignis spiritibus triumpharaus.
demptoris laudibus insistens, dicit: Talis decebat, ut Sequitur:
nobis etset fVhtifes sunctus, innocens,impollutus, se- D J (Vers. 12.) Tulit autem Samuel lapidem unum, et
cjregalut a peceatotibus, et excelsior cmiis factus, qui posuit eum inter Masphath et Sen; et vocavitnomen
non habei necessitatem,sicut sacerdotes,prius pro suis ejus Lapis Adjulorii, dixitque; Hucusque auxilialus
deiictis hostia» offerre (Hebr. VII,26, 27). Quis est est udbis Dominus.
ergo locus sobter Belhchar, ad quern usque Philis- 22. Lapis in sacro eloqnio Dominum, et Re-
thiim esedere, et persequi debemns? Sed si Bethchar demptorem nostrum significat. Lapis vero unus a
perfecthroem signat Dominicaeconversationis, locum Samuele tolritur, cum a sanctx Ecclesix prxdicaloic
subter Belhchar, communem Sanctorum summam Redemptoris fortiludo singulariter prsedicatur. Qui
cxprimit sanctitatis. Qui et eidem Redemptori se obe- profecto inter Masphath et Sen prxfigitur : quia in
diendo humiliant, et ejus gloriceper studiuin vitx in- vitx exitu electos prolegft, reprobos confringit.
nocenlis appropinquant. Locus enim.quisubterBeth- Sen quippe excussio dicitur. Excussi autein SIIII 1
char situs ostenditur, eidera loco cui subest, et inferior reprobi, id est a fidelium societate separati. Duiu
esse cognoscitur, et vicinus : quia sancti viri, quo ergo usque ad locum subter Bethchar Philistlixi
Deo per vitaealliludiiiem vicini sunt, eo et humiliori cxsi perhibentur, lapis inter Sen .et Masphalh prai-
 213 IN PRIMUMREGUM EXPOSITIONES. — LIB. III. 214
fixus asseritur: quia dum electi Deivictorix sux. A tes illi radii fulgenlis xternitatis ? Qui apte Samuelis
titulum in fine percipiunt, Redemptoris judicio a esse referuntur: quia etsi communes sunt electorutu
malorum societate separantur. Modo vero, velut oinnium, speciali quadam gratia ad gaudia lueent
in area frumentum , et palea simul sumus , sed dum prxdicatorum. Vel certe prxdicatorura sunt, quia
ad vitx terminura ducimur, electi a reprobis Domi- §pecialius eorum mentibus iulgcnt, quorum prxdi-
nica virlule dividuntur, et velut inter se lapidem catione nunc sanclx Ecclesix demonstrantur. Manus
habent medium , dum illi pondus Redemptoris in autem Domini super Philisthxos cunctis diebus Sa-
daninationis sux judicium sustinent, et isti in ejus muelis ifacta perhibetur, quia divina potestas malos
fortitudine xternx giorix palmas tenent. Possunt spiritus seroper opprimit, qux in xternx claritatis
per Sen etiam maligni spiritus designari. Excussi glofia etiani electos exhilarare nunquam desistit.
quippe sunt, quia a coelesti secreto per superbiam Tunc vero angelorum dainua reparantur, cum quid-
projecti. Et quia nunc in hac vita nobiscum prxliau- quid de ordine conditorum spirituum, eorum super-
tur, bene cum victorix nostrx tempus asseritur, bia sublatum beatiludiui fuerat, de electis horaiuibus
lapis inter nos et eos positus perhibetur: quia cum adimpielur. Quare sequitur:
mililix noslrx donativa percipimus, ultra nobis (Vers. 14.) Et redditm tunt urbet, quas tuierant Phi-
eorum prxlia nequaquam renovanlur. Samuel autem B ] lislhiim Israeli.
hunc lapidem in medium ponit: quia nobis Redemp- 25. Urbes sublatae sunt illx perditx multitudines
toris nostri bonitatem sanctx Ecclesix doclor osten- angelorum. Sed tunc redduntuf, quando de electa
dit. Et quia oiiine , quod a nobis in omni vita uostra natura humana assumitur, unde quod de angelis pe-
prosperum geritur, divinx gratix adscribitur, apte riit, suppleatur. Quod eliam in conversione flagitio-
ab eo lapis ille , qui in medio sistitur, Lapis Adju- sorum hominuin accipi convementer potest. Urbes
torii vocatur. tpse est nafnque Lapis Adjutorii, qui namque Philisthiira tollunt, cuui unitas fidelium
si nobis subveriire 172 noluerit, vinci possumus , raentes tenlando decipiunt, et sibi eas peccatis im-
vincere nequimus. De quojam in tnedium pbsito mergendo supponunt. Sed ablatae urbes Israeli red-
(licitur: Utque httC auxitialus ett nobit Dominus; duntur : quia sic in hac vila pcenUentes satis-
quia ejus prsesidia electos suos usque ad xlemce faciunt, ul in perenni gloria splendidi ad etectoruin
retributlonis lempora pereequurftur. Et quia, ttt gaudium exhibeantuc. Quia vero non solura, qui
disimus, jatn tunc a nobis iri anerfla requie sttscep- agere bona negligunt, sed etiam, qui abundanter inr-
tis, a depressis hosiibuB praelia nulla coramoventur, quitatem faciunt, pcenitendo salvantur, subditur;
sequitur: (Vers. 14.) Ab Accaronusque Geihi
(Vers. 13). Et huYhiliutistint Philisthiim, «Mdp-IC 26. Accaron dicitur slerilis, Geth tbrcular. Steriles
posuerunt, ut venirent ultra iit termihos Isruel. quidem sunt, qui bona opera non agunt. In torculari
23. Hxc profectb slc electbftlm singulorutn facla autem uva premitur, et vinum a promulgatur, 173
exprimunt, ut sanctx catholic* Ecdlesix et prbeinc- Quid est autem concupiscentia sxcularis, nisi uva re-
lum inriuant belli, et gaudia remonefationis. Hanc probx mentis ? Quid vero est fervor peccandi, nisi
iiamque universalis Ecclfesixvictbfiam jam post re- liquor vini, qui peccatoris mentem xternorutn bono-
Burrectionis hostraegloriara futurara , beatus Paulus rum immemorem facil ? Dum enim ex eoiicupiscen-
osteiulit; qUi, quasi futufx ihcoffuplioni praesehs, tia cordis peccalum generatur, quasi in torculari de
morli insiiltabat', dicens : Absorpla eti mots in vicio- uva vinuih producitur. Ab Accaroh ergo usque Geth
ria ? ubi est mors vktoria tua? ubi est mors iiimului sublaix urbes Israeli rcdduntur : quia bbna agere
luus (I Cor. xv, 54, 55)? Hurhiliatos etiatn Phi- negligentium, et mala audacler perpetrantium men-
lislhxos vidit: quia apostatarum angelofurfi ftiemo- ies, qux poenitendo ad Dominutn modo fedeunt^
rans, ad amorem futurae dighitatis electos accendlt,,' tunc in communi electorum gloria splendidx de-
dicens : An nescitis, quia ahgelos judkabimus (I monstrantur. Earum quippe malain Dei tnemorra
Cor.\i, 3)? lunc quippe Philisthxl humillaiituf, cutn1 ncquaquam veniunt, qux ipsi peenitenthe aluictione
in prxparata sibi ab origine mUndiaetemi ignis in- I) ', delere obliti non sunt. Sequitur :
cendia dxmoncs mittuntur. Et in terminos Israel1 (Vers. 14.) Eralque pax inter Israelem et Amor-
venire ulterius non apponunt:qiiiaad tentanda elec- rhmum.
torum corda non exeunt. Qrii autetn sunt Israelis; 27. Qux est Ista piax, nisi quam propheta Michaeas
lcrmiiii, nisi ccoli? Quomodo autem mali spiritus ini asSerit, dicens : Ei erii iste pax in lerra, cum venerit
Israelis terminos vehient, qui sic in inferni profundo1 (Mich. v, 5). Hinc Paulus ait: Ipse est pax nostra ,
darhnaii surit, ut a sUhimersionepoenarumnunquam1 qui (acit utruque unum (Eph. 11,14). Quid est autem ,
resurgant ? Quia ergo atterna oppressiotie dejiciun- quod inter Israelem, et Amorrhxum pax ostenditur ?
lur, apte Subinfertur: Sed quid per Amorfhceum,nisi pars hominum re-
(VerS. 13). Facta est, inquit, manus Domini su- proba designatur? Qui vero per Israelem figiirantur,
ver Philisthmoscunciis diebus Samuetis. nisi electi ? Et quia electi in dextera Dei, reprobi
24. Qui enim sunt dies boni doctoris, nisi vernan- vero in sinistra futuri sunt (Mattlt. xxv, 33), duir,

a Forto legendum, promulgetur.

215 SANCTl GREGORIIMAGNI 210
carere non possunt. El quid per Masphalh, qux spe-
pax esse inter utrosque asserilur, sanctorum beati- A *
tuSo inclyta deroonstratur; qui justitix Conditoris culatio interpretatur, nisi illi exprimuntur, qui divi-
tanta aequitatoconveniunt, ut de conspecta reprobo- nx contemplalioni vacantes, solis stipernis gaudiis
rum poenanulla compassione moveantur. Dum ergo inardescunt? Quid ergo est, quod Samucl et Betbel,
inter Israelem, et Amorrhxum pax esse ostenditur, et Galgal, et Masphath circuire dicilur, et in eisdem
non demonslralur bonum, quod communecum sanc- locis Israelem judicare, nisi quia electus prxdicalor
tis habeant reprobi, sed quo muniantur electi. Unde omnium clectorum ofdinum exempla sequitur, ut
et sub Israelis specie per prophetam sanctx Eccle- subditorum fidelium esse valeat censor doctus? Non
six repromittilur: Qui posuit fines tuos pacem, et adi- enim esse poterit xqui examinis, si de exemplisprx-
pe [rumenti tatiat te (Psal. CXLVII, 14). Pacem quippe cedentium elect&rumdedignatur assumerc, quod de-
Ecclesiaeflnes ponit : quia dum Redemptoris poten- cernit. Sed et per singulos annos ista circumeat, ut
tia eam in intimx xquitatis celsitudinemerigit, per doctor providus ordinum singulorum perfeclionera
dolorem compassionis, perdiferum miseria non af- sigillatira respiciat : ut, quo subtilius prxcedenlium
ftigit. Sed ad tantara bealitudinem quo pastorum bona viderit, prxsenlia disponere decentius possil.
studio boni subditi promoveantur, exponit, dicens: Ibi ergo, ibi judicet Israelem, ut subjeclos fidelcs ,
(Vers. 15.) Judicavit quoqueSamuel Israelemom- B I quos ad Dei visionera erudit, illorura rectitudine cor-
nibus diebusvitmsum. rigat, quos Deo placuisse indubitanter credit. Potest
28. Qui sunt dies vilx uniuscujusque doctoris, etiam per Bethel, qux domus Dei dicitur, universa
nisi virtutum spiritalium clarilates? Omnibus nam- electorum Ecclesia designari: per Galgal,qux inter-
que diebus vUx sux Israelem judicat, qui lucem jus- pretatur rota, Scriptura sacra. Quidquid vero in sub-
titix, quam loquendo asserit, ad subdilorum fide- ditorum profectu doctor exhibet, -aut de exemplo
lium exemplum, perfectione reprxsentat 'bonx con- electorum accipit, aut magistcrio sacri eloquii, aut
versationis. Qui autem virtutum spiritalium lucem revelatione Uiternx ac secretx contemplationis.
non habet, quia ad docendum assumit bona conver- 30. Samuel itaque Belhel circuit, cum prxdicator
sationis extranex, diebus profecto judicat vitx alie- Ecclesix auctoritatem
disponendorum operum, de
nx. De quibus profecto per prophetam Dominus
quxrit. Galgal, id est, rotam cir-
dicit: Ecce ego ad prophetas, qui (urantuxverba mea, exemplis majorum
cuit, quando doctrinx sux auctoriiatem de roagiste-
a
unusquisque proximo suo (Jerem. xxm, 30). Verba rio sanctx Scripturx comprehendit. Masphath quo-
f uippe furantur, qui bonum, quod docendo prxdi- que circuit, cum per secretx contemplationis medi-
cant, operando non sequuntur : quia veluti clam de tationem , revelationem meretur
alieno tollunt, quod dato proprii laboris pretio suum (« Ibi enim suscipere veritalis.
judicat Israelem : quia quidquid subditis
nequaquam faciunt. Post denuntiatam itaque futu- proponit ad normam rectitudinis, aul de exemplis
ram beatitudinem, qualis interira debeat esse fide- electorura aut doctrina wcri eloquii, aut ex
lium pastor, ostenditur : quia omnibus viue sux die- revelationeaccipit, internx contemplationis. Quibus profccto
bus Samuel Israelem judicasse perhibetur. Perfec- verbis
ostenditur, non tantum, qux doctor perfeclus
tionis etenim viam male insinuat, si lucis iter quis sed etiam quia perfectus non sit, si agere hxc
voce volens pandere, actione tenebrescat. Nam qui agat, non possit. Nam si solum bonorum exempla noverit,
cunctos vitaesuaedies ad judicandum Israelem con- aut si sacrx
dicit : JYonaudeo Scripturx etiam quis eruditus sit, et
tulerat, toqui horum aliquid, qum contemplationis revelatione caruerit, in ordine
prx-
per me non efficitDeus, in obedientia Gentium verbo dieationis vir
tt fadis (Rom. xv, 18). Judicet igitur doctor, sed perfectus non erit. .Contemplatioeniiu
virtus est, per quara non solum ipsa Scriptura con-
qui dies viteesuaeinclytos habet: ut videlicet in se dita sed per quam nondum condita
virtutum recognoscitur,
prius spiritualium radios bene vivendo fo- conderetur : el
perquam condita ad Dei voluntatem
veat, quos providendis subditorum itineribus lo-
quotidie disponatur. Bene ergo dicilur: Et judkavit
quensadministrat: quia et lucerna tunc iis, qui 174 ' Israelem in
in domo sunt, utiliter ostenditur, si ipsa antea eo,'1D supradklis locis. Nam non solum in Be-
thel1, et Galgal, sed etiam in Masphalh : ut qui
quod sparsura est, bene repleatur lumine. Sequi- ad perfectionem prxdicationis innititur [Forle leg.
tur:
enitilur], dum per humiiilatem exempla majorura se-
(Vers. 46.) Et circvibat per singulos annos Bethel,, quitur, dum per studium sacri eloquii eruditione
tt Galgal, et Masphath, et judicubat Israelemin suora-- fulcitur, curet oranino necesse est, ut puritate men-
dictis tocis. tis, ea qux disponenda suut, contemplando cognos-
29. Bethel dicitur domus Dei; Galgal, rota; Mas- cat. Dei namque debet esse docibilis, qui susceplo
phath, ut jam superius replicalum est, speculatio) prxdicationis oflicio, 175 docere horaines cupit.
mterpretatur. Quid ergo Bethel, nisi viros offlciosa- Tamen sic prxsumat de eo, qui secretx contempla-
cri altaris deputatos signilicat; qui dum spiritalibuss tionis eruditione instruitur, ut nec editas per Spiri-
studiis inhxrenl, velut domestici Dei omnipotentis5 tum sanctum Scripturas fastidiat, nec sequi electo-
amiliares sunt? Et quid Galgal, qux rota dicitur ,, rum exempla dedignetur. Samuel enim Bethel, et
nisi conjugatorum ordinera designat? Velut euim in1 Galgal, et Masphath circuire describitur; ut alterum
rota circumeuut, duiu volubilis mundi curis peniius; ab allero per discordiam nequaquam dividatur : ui
 817 IN PRIMUMREGUM EXPOSITIONES. — LIB. IV. 218
videlicet et exempla recipiat qux sacra Scnptura A _ Bethel namque circuit, Galgal, et Masphath, et in
approbat; et illas sacras Scripturas , quas electi ho- earum aliqua non habet domuro, in Ramatha autein
;nines scripserant, recognoscat: atque eas revela- domum habet: quia doctores sanctx Ecclesix quid-
'.iones contemplationis a Deo sibi ostensas sentiat, quid nunc accipiunt de exemplis electorum, quidquid
qux nec ab electorum operibus, nec a sanctx Scrip- de erudilione sacrorum voluroinum, quidquid de al-
lurx auctorilate discordant. Sed et omne quod agit, titudine supernx revelationis transitorie riuiautur,
ad rectitudinem redigat supernx intentionis. Unde et ad adjutorium habent itineris, non ad amoreiu re-
subdilur: munerationis. Illud vero, quod in superna civitate
(Vers. 17.) Revertebaturin Ramatha : ibi enim ju- diligunt, non ad profeclura itineris, sed ad sufficien-
dicabat Israelem, et ibi erat domus ejus. tera, imo ad abundantem largitatem mercedis. Et
31. Ut longe supra jam diximus, Ramatha inter- craia illuc cuncta bona congregantur, sequitur :
pretatur visio consumraata : et supernorum civium (Vers. 17. ) JEdificavitibi etiam altare Domino.
illam bealam et perfectam societalem significat: ad 32. Quid est enim altare Domini, nisi cor justi ?
quam Samuel revertitur, ne laboris sui onere depri- Veritatis autem judicio dicilur : Ubi est thesaurus
matur. In Ramalha quippe Samuel revertilur, cum tuus, ibi et cor iuum (Matth. vi, 21). Qui autem pro
raens prxdicatoris per arnurem ccelestium relevatur. B 1 amore supernx patrix bona agit, dum ardenler ad
Nam inler officii sui onera tam immensa corrueret, ea, qux sursum congregat, pervenire desiderat, pro-
6i ad amorem coelestium per spei suaedesiderium non fecto altare xditicat, super quod quotidiani desiderii
rediret. Reverli etenim prxdicatoribus, est intentio- hostias incendat. Bene autem dicitur : JEdificavit
ncm mentis suaead gaudia patrix coelestis redueere. ibi attare Domino : quia ex incremento studii coeles-
Et ibi Israelem judicant: quia supernx patrix pul-.. lis, sicut flamma crescit in corde boni desiderii, ila
chritudini, quam in mente retinent, lideles subditos et velut additis lapidibus, altare sursum construitur,
facere conformes prxdicando , student. Ibi ijudicant ubi Deo holocausta offerantur amoris. Quod etiam
Israelera: quia ex illa jam perfecla civitate formam ad lucrum animarura referri convenienter potest.
videntes trahunt, quam filiorum mentibus loquentes Doctor namque in Ramatha altare Domino xdificat,
iraprimunt: et quidquid illa pulchritudine indignum cum subditorum merita in ccelo locat, et dum quo-
conspiciunt, ab eorum mentibus abscindere conan- tidiauo ejus studio electx animx ad coelestia regna
tur. Et quia in illius beatx patrix gloria tota dilec- conscendunt, velut ad slrucluram superni altaris la-
tione requiescunt, ibi ejus domus esse perhibetur. pides mittuntur. Dicatur ergo de Samuele, dicatur :
Ejus namque 176 domus esse cognoscitur, in qua Mdificavit ibi altare Domino : qoia nimirum valde
arnando conversatur. Unde et ille egregius prxdica- C otiosum est doctoris sludium, si per hoc, quod ab ilto
tor gloriatur, dicens: Nostra conversalioin cmlisest. in terris agitur, cceleste xdificium non augetur.

LIBER QUARTUS.
CAPUT PRIMUM. prophetix gratiam non accipiunt: si ii qui prophe-
175 *• Sanctorum virorum facta prxcedentium tix spiritum 176 habent, eumdem spiritum ad dis-
sxpe electorum sequentium solatia sunt. Mira etenim ponenda cuncta non habent? Quis autem de tanto
dispensatione divini consilii, et altissimx conversa- virodubitet, quia si futuram perversjtatem filiorum
tionis arce sic sublimali sunt, ut fortia agerent sibi, prxnosceret, eos utique forensibus honoribus nou
recta subditis providerent; sic sibi quandoque dere- prxferret? Qui ergo reprobos scienter provehunt,
licti, ut ea qux recta intentionp disponerent, secun- hoc prophetx exemplo sibi blandiri nequaquam pos-
dum Dei providentiam recta non essent; quatenus sunt: quia tunc solura innoxie agitur, cum in eis,
illorum infirmitas, electorum sequentium firmitas j) tempore quo proraoti sunt, subsecutx iniquitatis si-
iieret: quia etsi ut homines in disponendis sanctx gna nulla patuerunt. Quare et aple ii, qui judices Is-
Ecclesix negotiis falli possunt, ipsx lamen ecclesias- raeli a Samuele posili sunt, cum ponerenlur, ejus
ticx dispositiones deserendx non sunt. Ecce etenim filii dicebantur : ut ex eo non solum per carnem
dicitur : credantur geniti, sed etiam conversationis ejus splen-
(I Reg. VIII,1-3.) Factum est autem cum senuisset doribus adornati. Quare et eorum nomina caute as-
Samuel, posuit filios suosjudices Israel, fuitquenomen signantur : ut ex titulo nominis, illa, qux tunc eis
filii sui primogeniti, Johel, et nomen secundi, Abia, inerat, cognoscatur forma virtulis. Nomen, inquit,
judicum in Bersabee. Et non ambulaverunt (ilii sui in uni Johel, alterius Abia, judicum in Bersabee. Sed el
viis ejus. de illis, qui post acceptam dignitatem declinasse ad
2. Ecce qui prophetix spiritu plenus fuerat, ii, avaritiara dicuntur, aperte ostenditur : quia ante-
quos judices Israeli ponebat, quia post avariliam quam ejusdem dignitatis culmen attingerent, in eis
postmodum declinare debebant, et munera accipere, futurx pravitatis signa nulla videbantur. Sed ecce ,
et pervertere judicium, iion cognovit. Quid ergo mi- dum paslorura solatia atlendimus , grcgis Dpmiuici
rum, sifalli in disponendis ordinibus possunt, qui anon parva pericula iutuemur.Nam steterunt subdiii,
a Gussanv. et Vatic, prava pericuta inluemur.
219 SANCTI GREGORII MAGNl 220
jed in cuimtne prxtafionis positi prophetx filii ceci- A ab hujus lumine rationis eb caeciores sunt, quo illis
derunt: ut si nobis sub cura majorum posilis inde- solis oculis vident, quos serpens aperuit. Nam si
sinens sanctx vitae studium, 177 aut securitas ma- spiritualium virtutum fulgorem aspicerent, cum pro-
gnx couversationis arrideat, prxesse tamen aliis non fecto in ornatu sux mentis habere desiderarent. Tan
habeamus in appetitu desiderii, sed in magnitudine tus siquidem decor earum est, ut visus nunquam
liinoris. Sed carnales quique, dura sola visibilia at- rion possit videntis desiderio concupisci. Sapientes
lendunt, spiritalera sanctorum conversationem co- ergo sxculi cum se oculos rationis habere arbitran-
gnoscere non merentur.Pastorum quidem sanctx Ec- tur, exhoc cognoscere possunt, quam demcnter in
clesias culraen aspiciunt, sed cogitare nesciunt, quam saniant : quia virtutum sanctarum pulchriludine non
inviti illi intus decorem tollerent, quera in splendore illici, earum prbfecto gloriam non solum non cer-
culminis foris tenent, quod sublimitatem honoris in nere, sed nec somniari est. Sanctiergo viri, qui jam
oppressionem raagni suslinent oneris, quod raagno illumiuatione sancti Spiritus 178 in internorum
dcsiderio fugiunt, quod exteriori ministerio prose- amore obligati sunt, menlis sux oculos ad videndam
quuntur.. Testante elenira egregio doctore didicimus, intimx claritalis gloriam tanto clariores habent,
quod animulis Itomonen percipit ea qum sunt spiritus quanto de mundi caligine in desiderio nihil habent;
Dei (I Cor. 11,14). Undeet tanto dementius carnalia B et discernere carnalia tanto rectius possunt, quanto
sequens errat, quanto per discretionis virtulem spi- longe a carnalibus assumpti, in Spiritus sancti gratia
rilalia nulla jam penetrat. Et nonnulli tales in tan- altius proiecerunt. Unde et apostolus Paulus de ex-
tura deroentix malum proficiunt, ut commovere ip- perientia tantx visionis sententiam prolulit, dicens :
sum etiam statum ecclesiastici culminis non verean- Sphitalis judkal omnia (I Cor. 11, 15). Bene ergo
tur. Unde et sequitur : dicilur : Displkuit sermo in oculis Samuelis. Quia a
viris spiritualibus nil ante despicitur, quam despi-
(Vers. 4, 5.) Congregaliergo universi majores natu
tx Isruel venerunt in Ramatha, dixeruntque ei: Ecce ciendum esse per spiritalem mentis intuitum judice-
tu senuisti, et filii tui non umbutant in viis tuis. Con- tur. Et quia quo abundantiori gratia Spiritus sanclj
slilue super nos regem, ut judkel nos sicut universm pleni sunt, de virtutis sux celsitudine non prxsu-
habenl nationes. munt, sequitur : Et oravit Samuel Dominum. Quid
3. His autem, qui vivebant sub spiritali regimine, enim Dominum oravit, nisi ul sibi dignaretur oslen-
regem petere, quid aliud cst quam eamdem spiritalem dere, si tumulluantis populi pelitioni assensum dara
prxlationem in sxcularem dominationera transferre debuisset ?
gestire ? Sed sancti viri cum se a subditis contemni (Vers. 7, 8.) Dixit autem Dominus ad Samuelem:
conspiciunt, non tam eis displicet, quod contemnun- C A«dt vocem populi in omnibus qum loquunlur libi.
lur, quam quod contemptores sui Deo non placent. Non enim abjecerunt le, sed me, ne regnem super eos,
Eorum quippe contemptu, sux internas glorix dari juxlu otnnia opera sua, qum feterunt a die, quia eduxi
.ncrementa conspiciunt, sed augeri merita sua sub- eos de Mgyplo usque ad diem hanc.
ditorum defectibus ingemiscunt, quos sic meritis vel- 5. Quia oranli prophetx dicitur : Constitue siiper
lent profleere, ut in xterna meritbrum retributione, eos regem; plane bstenditur, qula an hoc faciendum
secum eos, qtiibiisprxsunt, habere potuissent. Quare esset, slbi revelari pbstulavit. Et i|uia subdens, ait:
el subdilur : Non te dbjecerttltt,s)Mme, he regnem super eos, apta
(Vefs. 6.) Displieuil sermo m oculis Sahtuelis, eo OStenditiir, quantum sibi sermo displiceat, quem in
quod dixissent : Da nobis regem, ul judicet nos. oculis SamUelisdisplicuisse perhibetur. Qux conve-
4. Hoc namque ei displicuit, per quod displicere nientia jttdicii in sanctis orititr ex virtute charitatis :
Deo, qui loquebantur, existimavit. Quia VCronon quia dum eX tota mente Conditofem diligunt, ct ejus
simpliciter dicituf : displicuit seflho Samueli, sed i:i VblUritatibbedire devote conantur, ex prxmio su-
oculis Samuelis, ct statira subditur : pernx retributiohis accipiunt, ut ab endem Dei om-
(Vers. G.) Etordvlt Samuel pfo poputo Dominum. nipotentis volilhtale aliter sentiendo non discrcpent,
Paulo subtilius ea nos Considerare opoftet. Sancti D I quam ifi bonis operibits semper tenent. Scriptum
viri, qui otntlipbtenti Deo valde displicere metuunt, quippe est : 6«t adharet Deo, uhus spiri us esl
in suis judiciis faciles ndh sunt, sed cuncta priils1 (ICor. vi, 17). Doraino quippe adhxret, qui prx-
rationabiliter inlus ordinant, ut ea foris in opere ir- fceptavoluntatis ejus facferesemper studet. Sed unus
reprehehsibiliter disportant. Nam electioneni acci- spifitus cum eo fit: quia ex diuturna devotioiie pi'
piUht nultam judicii, si nori probatur contemplatione opcris in tantam gfatiam divinx cognitionis assiimi-
rationis. Hos prbfecto bculos prophetx Dominus ape- tuf, ut ab intefhi ejus xquitate judicii per errorem
rire volebat, cum dicebat: Vide oculis tuis, et uuribus1 nmndaiii spiritus dissehtire ultra 11011possit. Si-d
titit audi (Ezec. XL,4). Hinc in Evangelio discipulis! vaide diflicile respondetur, Si quaferilur, cur omni-
dixit : Beait ocuti, qui vident qumvos videtis (Liic. x,, polens Deus et abjectum se in regis petitione con-
2J). OCUliquippe saiictorum, sunt inteliectus ratio- quoratur, et tamen id quod petebatur fieri decernat:
nis, reserati per gratiara Spiritus sancti. Et idcirco1 rursuniquc si dignitas rcgia ordinanda fuerat, cnr
Sarauelis esse dicunlur : qulacarnales quique, etsii vclut indignata Dei majcstate fuerit permissa; ct
per humanaiu sapientiam ratioiiales esse videntur, ciiii: i-rovisus rex eligi deccrnatur, cur reprobandus
221 IN PRIMUM REGUM EXPOSiTIONES. — LIB. IV. 222
etigitur ? Quid ad hxc aliud respondere possumus, A quid cavere debuisset. Sic nimifum et de illa ange-
tiisi rd quod apostolus Paulus ineffabilem abyssum lorum curia legimus, quia de apestata priuio angelo
judiciofum Dei perscrutari audentibus respondebat: scribitur : Ipse est principium viarum Dei (Job. XL,
Homo, inquit, tu qttis es, qui respondeas Deo \i) : sed qui ante omnia conditus est, per superbiam
(Rom. ix, 20)? Sed si hoc efficaciler definire non cecidit, et in ejus ruina sancti ahgeli didicerunt, qua
possumus, tangere inquirendo pbssumus. An forlasse virtute stare potuissent. Quod iiiuiirum, qui apertis
abjectum se in regis petitione conqueritur? Pro re- rectx fidei oculis, intueri poterit, pariter attendit:
proba voluntate niale petentis populi, petitus rex qtiia omnipotens Deus etiam tunc inagnx misericor-
conceditur pro vindicta. Quod si rationabiliter dici- dix donatribuit, cura vindictam irrogat; quia dura
tnr, dum utrumque posuit, et culpain et ultionem repfbbos punit, sanctos erudit: ut unde iili deficiunt,
pariterostendit. Ex reproba quippe voluntate injusta isli in suis profectibus adjuventur.
postulasse convincitur, qui abjecisse Conditorein pe- 7. DJstricto siquiderii judicio permittit mala fieri,
teudo monstratur. Culpam ergo malae petitionis in- sed misericorditer providet de his malis, qux per
secuta est poena districtte xquitatis. Magna etenim judicium irrogat, qux bona facere disponat. Nam
Vindiclaest, qux ex districtione procedit interni exa- qux major culpa, quam itla, qua omnes morimur ? Et
minis, quando reproba mens sic projicilur, Utquod qux inajor bonitas, quam ifla, per quam a morte li-
male deliberat, agere permitlatur. Qui ergo in pe- beramur? Et quidetn, riisi Adam peccaret, Redem-
tendb rege Dominum abjecisse convicti sunt, dum ptorem nostrum carnem suscipere nostram non
id eis permitteretur agere, per quod a se Dominum oporteret. Non enim venit vocare justos, sed pecca-
abjicerent, gravior poena rion erat, qua hic plecti tores ad pamitentiam (Matc. n, 17). Si ergo pro pec-
debuisserit. caloribus venit, si peccata deessent, eum venire non
Si peccata, ad qux delenda venisse credi-
179 6. Qno in loco notandura est, quia abjectio- oporteret.
nera prophetx Dominussuam facit. Non enim sim- tur, per justitiam Dei permissa esse sentiuntur: dum
Deus homo nascilurus erat, ex illo
pliciter dicit : Abjecerunt me, ne regnemsmpereos; pro peccatoribus
sed nou te abjecerunt, sed me, ne regnem super eos. malo, quo morituri erant, bonura, quod malum illud
Ut profecto ostendat, quia in persona electi praesulis vinceret, omnipotens Deus sese facturum providerat.
ipse suis subjectis praeemineat; et cum ad spiritale Cujus profecto boni niagnitudo, quis fidelis non vi-
culmen electorum carnalis rector assumitur, ipse deat quam mirabiliter excellat ? Magna quippe sunt
mala, qux per primx culpx nieritum patimur, sed
abjici videtur, cujusprxcepta dissipantur. Ergo quam
reverendi sinl optimi pastores sanclx ecclesixUquet. quis electus nollet pejora perpeti, quaro tantum Re-
Ecce enim dum fideliter Deo serviunt, tanto ei amo- p deihptorem nonhabere? Eligaturergo rex; sedre-
ris vinculo conjunguntur, ut quidquid eis ingeritur, probandus : eligatur 180 velut indignatione, non
divinx injurix adscribatur, Unde et in Evangelio voluntate Dei : subsequatur ergo rex juxta cor Dei;
ut ex judicii ejus districtione vindictx malum proce-
primis Ecclesix pastoribus dicil: Qui vos spernit, me
dat in reprobbs; et bonum, quod ex malo faclurue
spernit (Luc. x, 16). Ubi etiam aliquid gravius cer-
nitur : quia cum abjeclum pastorem conqueritur, erat, per largitatem divinx gratix redundet in pios,
illi in itialb, quod cupiunt, cadere permiltuntur.
abjicientium peccata omnia, et parenlum etiam mala dum
memorantur. Juxta omnia, inquit, opera sua , quat Sed undeseilli pfxcipitant, agitur, ut alii nequaquam
cadant. Sed quia his verbis judicium ilivinx districtio-
(ecerunt a dk, qua eduxi eos de lerra jEgypti. fiis
Summura naraque crimen agnoscitur, ad cujus discus- asserittrr, videamus jam, quanta dispensalione
sionem in Dei memoria prxterila cuncta peccata utituf, ne id male deliberantes aganl, unde punialur.
reducuntur. Et abjectum ergo se Dominus conque- Sam sequitur:
ritur, et tamen ordinare, in quo abjicitur, concedit: (Vers. 9.) Nunc ergo andi vocemeorum; verumta-
quia cum dislriclae xquilatis sux virtutem exequi- men contestare eos, et prwdk eitjut regis, qui regna
tur, ab eo carnalium desideria impleri per ejus mise- turus est super eos.
ricordiam nequaquani prohibentur. Sed et qux con- D 8. Quasi apefta ostensione clementix dicat: Sic
cedi dignitas pro vindicta potuit, non tranquilla audi voces eorum, ut tamen ipsi prfus de jure te-
majestate divinitalis concedi debuit, sed velut indi- gis, quem petimt, audiant quod expavescant; ct
gnata. Indignalam vero majestalem Dei " non in velut tunc male coepta deserant, cnm, quam si«
seipsam asserimus, qux passioni non subjacet: sed res onerosa, cognosciiur, quam petebant, Sequi-
quia dum culpas discutit, indignationis verba per tur:
Scripturas dicit. Item quia in typum carnalium prx- (Vers. 10-17.) Dixit itaque otttnia verba Domini a»
Iatorum assumitur, reprobandus rex eligitur, non populum, qui petierat a se regetn, et dit: Hoc eritjui
electus. Vel fortasse idcirco reprobus rex eligitur, regis, qui imperaturut est vobis. Filios veslros tollet
ut eleclus successor ejus rex David in eo cognosceret, et ponet in curribus suis * fucietque sibi equiies, b e>

a Gussanv., non setps/tm asserimus. discamus multis in codicibus oliui lectum, persecu*,
h Gilot."et Valic, persecutores; legendum prmcur- tores.
sores, ut liquet ex can. 2, nura. 4, ctsi inde quoque
223 SANCTI GREGORIIMAGNI 22*
pratcursoret quadrigarum suarum : et constituet sibi A audacius nunc mala proponimus, quanto jam cum
tribunos, et centuriones, et urulores agrorum suorum, robusta juventute sxculi, robur exaruit humanae
et messoressegeium, et fabros armorum, et curruum conditionis : tanto difiicilius quod male est proposi-
suorum : filias quoquevestras faciet sibi unguentarias, tum revocamus, quanlo ex laxato vigore spirilus,
et (ocarias, el panificas. Agros quoquevestros, et vi- mens nostra carnalis eflicitur. Ita enim suiit humani
neas, et oliveta optima tollel, et dabil servissuis. Sed lapsus, ul quod in spirituali virtute deficit, in carnali
et segetes vestras, et vinearumreditus addecimabit, ut vita roboretur. Omnia quidem hxc juxta egregii do-
del eunuchiset (amulis suis. Scrvoseliam veslros, el ctoris vocem : In figura conlingebant illis : sciipta
ancillas, juvenesoplimos,et asinos auferel, et ponet in sunt autem propter nos (1 Cor. x, 11). Jam quidem
opere suo. Greges quoque veslrosaddecimabil, vosque aperte cognoscimus horum Israelitarum audaciara,
erilis et [servi. qux divinx indignationis judicia secuta sunt : et
9. Cum a carnalibus subjeclio quxritur, profecto tamen conlra voluntatem Dei, contra prxlatorura
quidquid prxcipitur eis, grave est, etsi uon sit difli- sanclx Ecclesix consilium agenda proponere non
cile : quia cum ex superbix lumore habeant, ut pro- timemus. In malo quuque proposito reprehensi resi-
prix voluntatis arbitrium sequantur, quidquid corum stimus, et salubria majorum consilia insuperabili
deliberationi obviat, gravissimum pensanl. Jam vero B malo pervicacix vincere conamur. Videraus quanti
cum dura et contraria jubentur, qux ei est moles mali incrementum sit, pereunles aspicere, et sequi
oneris? qui tumor cordis? Cum ferre eliam blanda et ad perditionem eorum vesligia non timere : pcenales
levia vix nolentes possent, qux si vellent, facillime laqueos roortisincurrentes cernere, et eisdem laqueis
pertulissent. Videamus ergo stultx audacix liominis, irretiri nequaquam metuere. Et iUi quidem contra
quam digne respondeat pia dispensatio Conditoris. Dominivoluntatem regeiu petierunt; sed a regia di-
Jura hominum proponunlur contemnentibus jura gnitate postea aclum est, ut populus, qui Deum ab-
Dei; et his, qui mitia et salubria divinitatis consilia jecerat, idola coleret, simulacra adoraret. Quam
spreverant, dura et iraportabilia humanx servitutis reverenda ergo sint majorum consilia cernimus, si
onera prxdicuntur : ut ex his secum rationem face- hoc sollicite consideramus : quia qui ea despicere
reut, quam intolerabilia essent imperia hominis eis, ausi sunt, hoc se non providerunt agere, unde tain
qui non tam imperanlis, quam monentis Dei, ne id profundo erroris pelago demergi potuissent. Merito
peterent, consiliis obedire noluissent. Sed habent igilur se abjectum Dominus in regis petilione con-
corda carnalium temeritatera ex incremento audacix, querilur, merito regiam dignitatem concedit indigna-
habent duritiam ex simulationis ratione. Ex temeri- tus. Tanta quidem erat iniquitas postulanlium, ut
tate quidem facile agenda deliberant; sed quia, quod C cum illud peterent, per quod a Deo recederent, ex
male proponunt, non intelligunt, meliorum consi- Dei judicio permitti posset, prohiberi non posset.
liis adjuvari non possunt. Quare et hic quoque sub- Quia vero hxc juxta lilteram diximus, quid etiaui
ditur : spiritualiter designent ea, qux continentur in jure
(Vers. 19.) Noluit poputus audire vocem Samuelis. regio, videamus.
Et dixerunl: Nequaquam: rex enim erit super nos, et CAPUT II.
erimus nos quoque, sicul omnesgentes, el judkabili 1. Abjecto etenim Samuele, rex petitur: quando
nos rex noster, et egredielur ante nos, et pugnabit bella reproba mulliludo populi spiritualem pastorem des-
noslra pro nobis. picit, el prxesse sibi carnalem quxrit. Cum quibus
10. Magux quidem temeritatis exstitit, conlra Dei sxpe divinx xquitalis districtione agitur, ut eo ipso,
voluntatera regem petere; magnx duritix, consiliisi quod electum prxdicatorem despiciunt, subesse re-
prophetx vinci non posse. Magnx temeritatis 181 probo permiltantur: ex cujus imitatione tanto dete-
fuit, eirationes proponere, quem sciebant cuncla, rius pereanl.quanto majori superbia id ex quo vi-
quse aclurus erat, revelante Domino, prius scire. vere in xternum poterant, audacius contemnebant.
Magnx duritix, illi non acquiescere, quem noverant; Cum ergo jus regis prxdicilur, nimirum in unius
ea tanlum, qux Domino revelante didicerat, inipe-• D carnalis praeposiii conversatione ostendilur, quod
rare. Nam quid est, quod respondentes, dicunt : carnales cxteri ex tyrannide acturi sunt, non quod
Nequaquam,sed rex erit super nos? Sed qui, Nequa- electi debeant imitari. Nam in eadera Reguin liisto-
auam, dicunt, profecto id negant quod audiunt. rialegitur: quia cum rex Achab Nabolh vineam
Aperte ergo in hoc verbo oslenditur, quia ad hoc: abstulit, iram Dei omnipotentis 182 incurrit. Hic
propheta grave jus regis exposuit, ut nequaquam pe- vero cum jus regis prxdicitur, agri, vinex, et opti-
teretur. Jus vero regis audiunt, et id propter quodI nia oliveta tollenda esse memorantur (/// Reg. xxi,
exponitur, detestantur; ut reproborum cordium pro- 2seq.). Cum ergo hic prxdicitur quod commissiim
fectus exprimatur, in quibus mali propositi consum- illic pnnitum est: ostendit, quod divino judicio
hiatio est, el inconvertibilitas voluntatis. Sed nos an-- non jubetur. Quare et electus rex David cum a J
tiqua tempora reprehendimus, qui nostra videre noni xdificandum altare Domino Ornam Jebusxi aream
curaraus. Qux nimirum tempora, quo senescente• peteret, regio illo tyrannorum jure non uti volui'
mundo, vetustiora sunt, eo et in pluribus per tem- (/ Par. xxi, 24): cum eam accipere nullateiuis ac-
uoris ac negligentix vitium remissiora. Tanto etenirai ouicsceret, nisi aute pro ea dignum pretiuin dedisset
425 IN PRIMUMREGLM EXPOStTIONES. — LIB. IV. 22fl
2. Quia igitur ea, qux in jure regio continentur, A humiles invehunt, ipsi quoque ad nocendum quibus
vilanda potius, quam imitanda prxdicuntur, eo possunt, per aliorura ministerium deducuntur. Quasi
subtilius consideranda sunt, quo vitari nequeunt, enira quadrigarum prxcursor est, qui iniqua mentis
si uesciantur. Ait ergo: Filios vestros tollet, et ponet sux versutia artem cogitat, per quam illum ad infe-
'ncurribus suis. Filii electorum iisunt, qui eorum renda mala mitibus introducat. Si vero, ut plerique
Virlutes iraitantur. Currus eliara , carnalium prxla- codices babent, non prxcursores, sed persecutores
torum sunt faslus mundanx elationis. Nam dum quadrigarum legimus, profeclo ii sunt, qui reprobos
cxteris se sublimioresesse gloriantur, quasi curribus ad malum currentes imitantur. Quadriga etiam ho-
vecti, per aita gradiuntur. In curribus ergo lidelium noris causa portari regibus solet. Quasi ergo in
filii ponuntur, quando pastores reprobos per appe- quadriga rex sistitur, quando carnalis rector de ma-
titum mundanae glorix sequuntur : cum relictis gnorum, qui videntur juxta se, adulalionibus gloria-
spiritualibus studiis, carnalis vitx commoda expe- tur. Qui vero islos in eorum laudibus prxcedit, aut
tunt: et deposita illa sublimi intentione ccelestium, sequitur, prxcursor seu persecutor est quadriga-
alta sxculi assequi conantur. Bene itaque non in rum, quia adulationes isti vel post vel antea profe.
curru, sed in curribus ponendi Israelitarum filii runt, quas illi in auribus populi praeeundo aut sub-
dicuntur : quia ex omni, quod prxcellit in carna- B sequendo sparsere.
lium prxlatorum culmine, proficiunt in elatione: et 5. SequUur : Et conslituet sibi tribunos, et centu-
quasi tot sublimibus curribus in alta se elevant, riones. Tribuni et centuriones fiunt, cum in tanturo
quot alta conspiciunt, quibus aliis se superiores mali profectura veniunt, ut ad exsequenda tyranni
putant. Bonorum ergo lilios rex in curribus ponit, imperia, impiis satellitibus principaatur, cum mun-i
quando carnalis rector eleclorum iuiitatores exemplo danarum virium acies ordinant, quas ad innocen-
sux pravitatis ad elationis vitia pertrahit; ut coeles- tiura bella producant. Tribuni quidem suht, qui
tia postponant, terrena appetant, et in hoc solo per plures sibi fautores recte viventibus insidiantur.
gaudeant , si ex eo quod temporaliter altum volvi- Centuriones vero sunt, qui nulla nocendi genera
tur, cxteris prxferantur. prxtermittunt. Ex eo enim perfectionem iniquitatis
31. Et quia contra minores non solum erecli, sed obtinent, quo multa, et ingentia mala, qux possunt,
etiam fortes sunt, sequitur : Et faciet sibi equites. inferre semper student. A cenlenario quippe numero
Velut enira in equis sxviunt, qui et subliraes sunt centurio dicitur. Et quia cenlenarius numerus per-
dignitale, et potentia truces. Equites quoque sunt, tectionem significat, in raala parle perficitur, quando
quia dum feroces cordis sui mofus conlra impotentes ad summam nequitix ab impiis pervenitur. Qui ni-
dirigtint, ad omne, quod per tyrannidem exercere G- mirum calliditate suaves sunt terrore violenti. Suai
appetunt, veloces sunt. Anhelant quippe impelu, viter quidem blandiuntur aliis, ut eorum auxilio
spuraaiit rabie, et quos cursu tyrannidis impetunt, terrere alios ferociter possint. Bene itaque subditur;
elidunt. Sed dum in pasloribus reprobis alii munda- Et aratores agrorum suorum , el messores segetum.
nx elationis fastus xmulantur, alii eorum exemplo, 6. Carnalis prxpositi agri, mentes sunt subdito-
quos valent, opprimunt: nonnulli eliam sunt, qui rum : aratores vero borum agrorum sunt, qui arte
ad exercenda raala, qux per seipsos bonisinferre sxcularis ingenii eis suadent acla pravitatis. Vclut
nequeunt, nequiores se alios introducunt. Unde et enim agrorum soliditatem loquendo aperiunt, qui
sequitur : Et prmcursoresquadrigarum suarum. per reproba consilia simpliciura corda corrumpunt.
4. Qux sunt enim quadrigx regis, nisi perversac Et segetes metunt, quando seinine pravi consilii
raentes malorura subdilorum, in quorum consiliis decepta corda minorum frucium reddunt malx ope-
prxlatus reprobus requiescit? Quadrigx etenim sunt, rationis. Qux profecto opera segetum appellationa
qux reges portant: dum per iniqua consilia pravo- designantur : quia perversilas reprobi subditi, dum
ruin acta rectorum adjuvantur. In eis quippe, quasi a carnalibus rectoribus gaudenter excipitur, eorum
per sublime rex ducitur, dum per eos, qui ad tem- quasi electus est cibus menlis. In qua certe perver-
porales honores eis favent, quidquid carnales prx- j) sitate, quia paulalim proficiunt, sequitur: Et fabros
positi de altitudine, sxculi in desiderio volunt exse- armorum, et curruum suorum. Qux sunt arma et
quuntur.Quirecte quadrigarum npmine designantur. currus tyrannorum, nisi illa oninia noceudi instru-
Quadriga enira inde stat, unde volvitur: quia repro- menta, qux ad evertenda corda minorum prxpa-
ba mens tiiiera sux intentionis habet sxculi volubi- rantur ? Sed quia curru pervenitur, quo arniis leria-
litatero. Inde quidem requiescit, quo per innumeras tur, armorum et curruum regis fabri fiunt, quando
curas raentis rotantis mundi negotia venlilare non nequissima cordium suorum machinatione inveniunt,
desinit. Regum ergo quadrigx sunt, dum per omne, etmala.quae agant, et eadem malainventa quali-
quod allum volvendo cogitant, in se carnalium prx- ter inferant. Arma quippe fabricare; est nocendi
positorumjussa portant. Sed qui locum familiaritatis genera reproba mente colligere. Et currus fabrieare
juxta carnales prxlatos habent, habent minores, est ad eadem mala inferenda artem, qua accedera
quibus imperent. Ipsi ergo, velut quadrigx regis possinf, invenire.
sunt, illi 183 prxcursores quadrigarum ; quia eo 7. Sequitur : Filias quoque vettrat fackt unguetf
modo, quo carnaleni prxpositura ad opprimendos tarias,et [tcarias, et panificas. Filiarura nomine ia<
'227 SANCTI GREGORII MAGNI 228
tifuiorum mentes intra sanetam Ecclesiam posits»A A rum reditus addecitmbit, ut det eunuchis et (umntis
designantur. Quaeregis unguentarix fiunt: quia dum suis. Cum mali prxsunt, difGcilevalde est, ut qui eis
carnales praepositosin celsitudine glorix transeuntis subjicitur, nulla religionis damna paliatur. Aliorum
aspiciunt, eos delinire adulationibus conantur. Ho- namque mentes omnino pereunt: sed ii quos pervcr-
rum prpfecto unguentorum usum Psalmista repro- tere penilus nequeunt, dum incessanler et verba
bans , ait: Oieum. peccatoris non impinguet caput et opera eorum prava conspiciunt, qualicunque
meum (Psatm. cxni, 5) Filix ergo unguentarix sorde maculantur. Bene ergo dicitur: Segetes ves-
fiunt: quia dum 184 carnalibus prxposilis inlirmi tras, et vinearum redilus addecimubit. Quasi dicat:
dispiicere raetuunl, eorum feritatem , cui tiroendo Sub pastore reprobo etectorum etiam bona integra
subjacent, hlandhnento demulcent. Et notandum, non sunt. Sed quod bonis demitur, eunuchis et fa-
quia filii prius dicuntur a rege totli, et sic equites , nml.s regis datur. Eunuchi, et famuli canialium
et centuripnes, sive armorura fabri fieri: filix vero, prxlatorum, sunt ejus auditores hypocritx. Eunuchi
non tolli, sed simpliciter unguentarix ct panificx quidem sunt, quia sxcularem voluptatem se abje-
lieri. Tolli etenim violentix est. Filii ergo tolluntur, cisse ostendunt: sed regis sunt famuri, quia per
quia robusli difficiie evertuntur. Dum igitur filix uon omne , quod de virtulibus se habere simulant, iu se
tolli, sed unguentarix fieri perhibentur, quid cst JJ g reproborum praepositorumjugum portant. Bene au-
aliud , nisi quia qui infirmi in bono sunt, per exem- tein segetum, et lg5 vinearum decima eunu-
chorum esse refertur: quia hypocritarum virus levi-
pla pravorum facUcdissipantur? Quaeetlam focarix,
et paniftcx regisflunt: quia qui tyrannis adulando ter non agnoscitur. In quo duui sancli etiaui viii
serviunt, dumfavendoplacent,velut cibos exhibent. possunl decipi, quod perduut, itlis adscribilur, quo-
Fpcarix elenim sunl, qux focis coquunt qux reges rum ffaude capiuntur. Sequitur: Servos etiam veslros
coraedunt. Focarix ergo sunt, qux per obsequia et ancillas, et juvenes optimos, et asinos auferct,
favoris carnali prxposilo accendunt tumorem cordis: et ponet in opere suo. Servi et ancilrx sanctorum
ut eo audacius favores excipiant, quo velut delicatio- sunt, qui eis temporalia necessaria subministrant.
res sibi cibos ignis excitalx devotionis parant. Quae Servi et ancillae sunt, quia dum eis corporum ne-
etiam panificx limit: quia dum reprobam vitara lau- cessaria tribuunt, hi eodera opere misericordix,
dant, carnalem mentem.lvranni ad exercendam pra- alii aliis robustiores sunt. Et optimi juvenes : quia
vitatem roborant. et qui multum , et qui parum possunt, dum oniiic
praevalent, iu o-pere misericordi* expeudttnt,
8. Sequitur: Agros,quoqm vestrostollel, et vineas, quod velut electi juvenes, divina servitia valenter ope-
el oiiveta, et dabit setvit tuis. Qui suiit agri bonorum, rantur. Asini quoque electorum sunt, quibus ferenda
nisi devoiae mentes subditorum ? qux duua eorum f, C
onera obedientix imponuntur, ut eorum fragilitatem
verba Ubeuter aw.4iiijiU,bouofum ojwnuai uberem
dum ea cuni eis portant, qux sine eis
fruetum redduat. Qux autewt viaex eorum, nisi adjuvent,
mente» eorura ita iuiitatione pioficieatiua», ut etiam portare nequaquam possent. Quid est autera, quod
in opere regis ponendi praedicunlur ? Sed qui in
atiis veihum vitx prxbeant, et quos loquendo in
diebus constitutis debitum
amorem Conditoris acceaduat, velut potando ebrios opere" regis ponuntur,
angarix , juri publicx potestalis. Quid
faeiaut ? Qux vero oliveta sunt, nisi eorda auJi- persolvunt est ergo, quod in opere regis servi et ancillx, et
torum , qui bonoruin exenipk», et exhortalione
juvenes optimi ponendi prxdicuntur; nisi quia prx-
proficiunt in opus niisericordiae?-Sed dura rex con- eraineutibus camatibus , et electorum et
tolluntur: duin carnates ministri,
Btituitur, agri quia perve- devote obedientium
niunt ad culraen regiraiuis,, nonauili bonorum audi- corda, plerumque maculantur?
tores exempla suscipiuot pravitatis. Tolluolur ergop Nam dum reprobam eorum vitam indesinenter aspi-
sic dccidunt, ut aliquid de eorum
agri, cum nuper devota corda seducuntur, quandot ciunt, paulathn
ex nequitix semine fiuctum reddunt in maligna faclis imitentur. Ex longo quidem usu electis ser-
conversatMHie.Qtiveta et viaex tolluntur, cum exem- viunt; sed dum sxpe vident eorum excellenliara
plo niati prxpositi misericorito opera, et sanctx, rj I culminis , serviri sibi ab aliis quandoque appetunt
pwedicatioois verba exkibeaila et loquemda dese- per impulsura elationis. Sua quoque misericorditer
nmtur. Bene aKrteuaservis regjs dati aWati, agri, tribuunt, sed tyrannorum sxpe exemplo aliena tol-
et vineoe , et olivela raemprautur. Servi quippe. lunt. Sed quia servi sanctorura sunt, de jure eorum
sunt, qui domiiyorum juri sempev subditi, evadere3 exire, non possunt. Ad horam quidem possunt
sed ab errore , in quem decidunt, per divi-
nequeunt juga dominationis. Servi itaque sunt re- deseri,
nara misericordiara facilc sublevantur. Quia ergo per
gis, qui per a^uu^aatem iniquUa.tem sic se tyran-
cito resipiscunt,
norun» voruutatil»»»s oUigaut, «t ab eisvulterius non, exempla pravorura corruunt, qui
reeedant. AWatos etgo agros, et viueas, et olivetat velut per angariam ponuntur in regis opere : ra quo
servi suscipiunt» quia reprobi iauteres praelato- diu non permanent per conlinuam servitutem.
rura eamanuift, dua* decepta corda, m prflfosituml 9. Sequilur : Greges quotffievestros addecimabit,
tea*gie>w|t piavi operi», veAu*electorum agris,, vosqueeritis ei semi, Quasi dicat: Duin pastor vobis
vineis, et olivetis titulum impoutMvttyranuicx po- carualis prxpouitur, nou solum vestris. sed etiam vo-
testatte. Seqwtur: Se4 «t aeoieJesvesAm, el vinea-- bisiueiipsis virtutum praedte UJcruutur. Greges et
229 IN PRIMUM REGUMEXPOSITIONES. — LIB. IV. 230
enim electorum, sunt turbx virtutum spiritualium. A H. Quibus profecto verbis moTCSsubdilorum car-
Qui vero,et ipsx spirituales virtules exemplo prave- nalium aperte describuntur : quia dura exteriora ap-
rum dissipantur, rex decimas tollit gregis, quando is petunt, interiora damna etiam exposita non atten-
qui carnaliter prxeminet, in sanctorum cordibus ali- duht. Sed qui carnaliter praesunt, ipsa ostensione
quas virtules perimit. Decimas tollit: quia dum men- temporalis potentix subditis sibi minoribus maguaut
lis integritatem dissipat, virtutum numerum imper- spem dant tutelx. Dura ergo dicunt: Rex erit super
feclum derelinquit. Denario quippe numero perfectio nos, et pugnabit bella nostra pro nobis, quid aliud,
designatur. Unde et cum lapsx humanitatis nostrx quara reproborum subitorum mores insinuant, qui
ilamna Dominus aperta comparatione ostenderet, humiles et spirituales prxdicatores despiciunt, ut
mulierem, quaede decera,drachmis unam perdideral, temporaliter a carnalibus adjuvenlur? Quod certe
in medium ducit (Luc. xv, 4 seq.); ut per hoe, quod nullatenus agerent, nisi prius lumen cordis amisis-
denarius numerus periisse ostenditur, superna ifla sent. Nam si spiritualium virorum humititatem forts
socielas, qux nove.narionumero remansit in angetis» despieiunt, sed qua potestatis sublimitate intus emi-
sine reparatione conditionis nostrae imperfecta esse neanl, cernere non merentur; in illis quoque exter-
doceatur. Et quia decimx per annos singulos cxigun- nam poleslatis lyrannidem vident, sed qua infirmN
tur, apte qui decimas offerre non desinuut, servi JJ tate intus deprimatur, non vident. Isti, quia Deo
esse regis perhibenlur. Eis quippe per annos singu- adhaerent, cum volunt, etiam in exterioribus polen-
los serviunt, quprum exemplo sxpe pejores fiuut. tes sunt : illi, qui a Domino recedunt, spem, quam
Possunt et per hoc, quod ppst datas decimas servi- promittunt de potentia sxculari, exhibere non pos-
tus is a asseritur, roali prolectus osiendi. Nam qui sunt fortitudine operationis. Nam, ut de vicino exeuti
paulaiim deliciunt, quolidie agunt, unde ad iniquitatis pla capiamus, Saut ad pugnanda bella regem postn-
p-roliindadeducantur. Dicit ergo : Greges vestros a_A- lanlium, fortis et potens eligilur: ita ut, sacra hac
decimabit, vosqueerilis ei servi. Quasi dicat : Malo- hktoria teste (I Reg. ix, 2), ab humero, et sursua»
rum exemplo paulalim decidetis, sed cadendo agiiis, populo universo emineret. A Deo igUur ad regni gu-
ut ab eorum imitalione nunquam recedatis. 1S6 bernacula electus, cum bonus existeret, et de iiliis-
Scriptum quippe esl: A quoquis vbicilur, ejus servut Iwael aliquis melior Uto non esset, tamen, cum tan-
efficiiur(II Petr. u, 19). Quia enim per imitatioiiieu* tus ac talis vir carnati forlitudini relinquitur, bella
pastoris reprobi in peccati serviiutem incidunt, perdidit, qux pugnalurus acceperat, et vitam pari-
etiam abejus jugo, quando volunt, splvi pon possuut. ter amisit (I Reg. m, i). Samnel autem, qui sxcult
Unde et subditur : potentia sublimis non exstilit, qui humiliter non so-
(Vers. 18.) Et ctamabitisin die itla a facieregis ves- ri lum Deo, sed etiam hominibus ministravit, de exte-
tri, quemelegisltsvobis, et non exaudkt vos Dommtt rioribus quoque bellis trophxa potenter exhibuit.
in dk illa : quia peiistis vobis regem. Nam non valdie supra de eo dictum est: Ttdit Sa-
10. Quasi djcat, in notitiam pravx imkationis ejus- tmtel agnum laclentem unum, et 187 oblulit illltm
paulalim defluitis : sed pravitalis ejus exempla, qui- holocaustumintegrum Domino, et clamavit Samuel ad
bus vos sponte submiltitis, relinquere sponte mi- Dominumpro Israel, et exaudivil eum Dominus. Fac
nime potestis. Qmnis eiiim, qui facit peccatum, ser- tum est autem, cum Samuel offerret holocaustum Bo->
iiusest peccali (Joan. vin, xxxiv). Quibus ergo peccataj mino, Philislltim miereprmtmm contra Isruel. fnio^
dominantur, per se ab eoruiii jugo liberari nequeunU mit autem Dominus fragore magno in dk itia supet
Nam s:epe ad Douiinumcum precibus veuiunt, libe- PMlistliiim, et exlerruit eot, et casi sunt Phitislhiim a
raripetuut, sed exaudiri non possunt. Divino siqui- fitiis Fsraet (IReg. vu, 9,10). Dicatergo : Noluit po-
dlemjudicio cum eis agitur, ut qui iioliiemnl mala vi- putus audire vocemSamuelis, ut in eorum inobedien-
tare, cum possent, non possint vitare, cum votunt: tia superborura corda designentur , sic divinx xqui-
et qui sponle incurrunt mala prxoognita, fugere uon tatis judicio projecla, ut magna mata immineant,
possint experla. Quare et causam insinuans, qua exaa* qux incursuri sunt: sed tamen ea videre iiwi pos-
•liri prohibeantur, ait: Quia petistis vobis regem. Quasi s»t. Sequitur:
apertedtea* : Qtiia irtttil vobis da*i postulaslis, ia (Yers. 21.) Et audivit Samuel omnia verba po-
quo hxc oimiia futura, me prxrJiceiite, coguovistis. puti.
Hxc, ut superius dixi, in typo praratoriHn carnarium 12. Hoc profeeto Samuet audlvit, quod popuTuslo-
de fiitura regis couversatione praedieuiitur : ut »b cutus est, sed ipsum populus nou audivit. Poputo
ejus petitione quiescerem, in quo tanta mala cogno- eHira reprobo toqui et non audire, fuit verba contra
visseut. Sed babent corda reproboruro, ut malum cito Dei voluntatem promere, sed poenam pravx locu-
proponani, et a raalo, proposito mu celerius resi- tionis rainime praevidere. Samuet autem populi verba
piscant. Quare et subditur : audivit: quia spiriiuales viri, dum superbx tocutio-
(Vers. 19, 2tt.) Nokiit autem popuius audire vocem nis voees audiunt, futurum in eis divinx tillionis rae-
Samueli», sed dixerunt : Nequaquam. Rex enim erit ritum recognoscunt. Bicat ergo : Audivit,Samuel om*
super ms, el erinius not quoque, sicut omnes gentes, nia verba populi, quia sancti, ac spirituales viri, qusd-
el judkabit nos rex noster, et egredietur anle nos, ei quid carnales superbe foris insonant, quale stt in
pugnabit betta mstra pro nobk. divino judicio inlus pensant. Sed quia, dum caroa-
m SANCTIGREGORHMAGNI 232
iMirasubditorum [damnabilem vitam reperiunt, pro Aque A petens, auditus est. Quid lioc esse dixerimus,
delendis eorum criminibus intercedunt: Sequitur: nisi quia miro et tremendo divinx incomprehensibi-
(Yers. 21.) Et loculusest ea in auribus Domini. litatis judicio sancti viri pro reprobis orantes exau-
In eorum auribus loquimur, apud quos magnx fa- diri nequeunt: in adimplendis vero suis pravitatibus,
miliarilatis gratiam habemus. Sancti autem viri, audiri ipsi reprobi delinquentes possunt: ul illis li-
quia omnipotenti Deo in magni amoris vinculo con- bera iniquitas xternx vindictx meritum augeat, et
juncti sunt, ei in auribus loquuntur: quia divinx pro- istis ex affectu compassionis merces perpetux retri-
pitiationis ejus auditum tanto fiducialius exposcunt, butionis accrescat ? Et statim eum ordinem, quo ad
quanto apud ejus misericordiam, impetrandi locum ejusdem regis constitutionem vcntum sit, ostendere
sublimius acceperunt. [Peccata vero populi loquuntur incipiens, ait:
pro hurailitate confessionis, sed in auribus loquunlur (Vers. 22.) Et ait Sumuelua umversosfitbs Isruel:
Oomini: quia cum magno aflectu precis januam pul- Vadat unusquisquein civitatemtuam.
BantDominicscpropitiationis. Sed fortasse in auribus 14. Cum spiritualia discutere volumus, necesse est
Domini loqui dicitur : quia dum sancti viri pro pec- ut ab intentione nostra carnalia removearaus : quia
catoribus obsecrant, preces quas pro eis Deo offe- mens interna non
penetrat, quam exteriorum ac-
runt, homiriibus non revelanl. Lnde et in Evangelio B j tuum pulvis cxcat. Dum igitur propheta Domini om-
Dominus prohibet discipulos, dicens : Cum oratis, nem abire ad propria loca prxcipit, a se
populum
nolite fieri skul hypoeritmtristes, qui amant in syna-
utique tumultum carnalium repellit: ut eo spirilua-
ut
gogis, et in angulis plalearum stantes orare, videan- lia, qux dispoiienda sunt, clarius videat, quo mentis
tur ab hominibus (Mallh. vi, 5). Verba ergo, sive ejus aciem terrenorum actuum intentio non obscurat.
opera populi loquuntur, cum delicta locutionis et Sed qualis sit, qui divino judicio prxvidetur, insi-
operis orationibus delenda Domino exponunt. Ea nuans, ait:
Vero in auribus Domini loquuntur, ut dum hominum
testimonia orantes fugiunt, ab eo, qui occulta respi- CAPUT III.
cit, celerius audiantur. Dum ergo in auribus Domini (I Reg. ix, 1, 2.) Erat vir de Benjamin, nomineCit,
Samuel loqui perhibetur, modura profecto insinuat, filius Abiel, filii Seor, filii Bechorath, filii viri Gemini,
quo quis auditum mereatur divinx dignationis. Nara fortis robore. Et e>-atei filius nomine Saul, eleclus el
pervenire ad Deum oratio nequaquam potest, quat ex bonus, et non erat vir de filiis Israel melior illo : ab
/otentione promitur, ut ab hominibus agnoscatur. humero et sursumeminebal super omnempopulum.
Unde etqui in auribus Domini loculus; asseritur, res- 1. Cum ordinandi regis persona exponitur, cur pa-
ponsa ejusetiam percepisse perhibetur.Nam sequitur: r/ trum ejus nomina describunlur, nisi ut regnum ejus
(Veis. 22.) Dixit autem Dominus ad Sumuelem: durabile non sentiatur ? Nam de regno, quod fulu-
Audivocempopuli, et conslitue super eum regem. rum prxviderat Moyses, ait: Non defickl sceptrum
15. Qua in re notandum, quia Samuel verba po- de Juda, et dux de femoreejus, doncc veniat, qui mil-
puli, quibus regem petierat, in auribus Dominilo«u- lendusest: et ipse erit exspectatiogentium(Gen. XI.IX,
tus est: el Dominusse abjectum asserit in eo, quod1 10). Quia ergo tribus Juda ad regni diuturnitatem
populus regem petit. Dum igitur oranti respondet, et' prxvisa exstiterat, Cis generatio memoratur; ut re-
regem facere orantem jubet, quid aliud insinuat, nisii g<adignilas, qux condebatur in filio, aperte sciretur
quia devola electi viri oratio uunquam est infruc- esse dispensatoria, non mansura. Sed qui carnalera
tuosa? Namsi populi correclionem non obtinuit, eru- regem generat, Cis, idest durus nostro eloquio dici-
ditionis sux bonum obtinuit, cum abjectum popuium» tur, et is fortis robore prxdicatur. Nunc quoque ple-
pro malapetitionecognosceret, 188 se^ et nihilomi- rique carnales inlra sanctam Ecclesiam sunt, qui
nus scirel, quid facere projectis ipse debuisset. Au- magna agere videntur : carnales vero sunt, quia
diri ergo propheta potuit, et non audiri: quia orando> sancti Spiritus gratiam non habent. Fortes ergo sunt
qualis esse deberet, novit, sed a populo reproba1 robore, quia omne, quod magnum videntur agere,
postulanti, duritiam cordis non abstulit. Sed hoc ob-- n corporale est. Nara et Cis pater Saul ideo fortis ro-
tinere ille potuit, qui in auribus Domini lqcutus est:: bore dicitur, ut vires corporis magnas habuisse sen-
quia sancli viri eo ipso, quo devote pro peccaloribuss tiatur. Fortis ergo robore, durus est: quia qui magna
Dominum obsecrant, divinx propitialionis auxilio9 carnaliter exhibet, cor molle per corapassionem, in
muniuntur, ut eorum criminibus nequaquam polluan-- fraterna charitatenon habet. Valenter agii 189, qu«
tur, quorum sordes delere precibus nequeunt. Quid d non iraitari homines foris possint, sed intus conjungi
vero est, quod Dominusait: Audi voceseorum, cura n fraternis mentibus nescit per aflectum dilectionis.
superius dictum sit: AudivitSamuel omnia verba po- i- Forlia agit, qux Deus reprobat; et affectumcharita-
puti. Sed verba populi audierat, ut sciret qux dice- i- lis, quem approbat, exhibere non curat. Durus ergo
baniur, non ut qux petcbantur, concederet. Dum n est, quia dum superbo corde corporalia agit, ejus
ergo ei a Dominodicilur : Audi vocempopuli, et con- mentem gratia sancti Spiritus non emollit. Quo con-
stitue super eum regem, favere volunlati populi pro- i- tra sanctus vir gloriatur, dicens : Deus mollivitcor
phelam jussit. Et ecee, ut palam cernilur, prophelaa meum, et omnipotensturbavit me (fiob.xxm, 16). Et
orans noii auditur: populus Deuiu abjiciens, regein- t- ssepe, qui talium mores imitantur, Dei judicio recio*
m IN PRIMUMREGUM EXPOSITIONES. — LIB. IV. 234
L-esliunt. Unde et apte Saut filius Cis fuisse memo- jIVquxreret, quo efficacius supema prxdicare poterat,
ratur. eo ad ea nihilominus verbis, et exemplis subditoruin
2. Sed quxrendum est, cur idem Saul eleclus et animos accendebat. Valebat enim robore, et juve-
bonus esse dicilur, qui duri filius esse perhibetur ? nili pulchriludine rad abat, dum vim coeleslis verbi
Sed electus diciiur non secundum gratiam, sed se- in splendore ostenderet sanctx conversatiouis: quia
cundum judicium. Bonus etiam dicitur, ut divinx quidquid validum loquendo poterat prxdicare, nite-
aequilatisdispositio coramendetur. Nam et mala, qux batur etiam sublimiter vivendo ostendere. Nam et
pro peccaiis nostris sxpe patimur, quia per divinam morluas auimas vivificabat verbo; sed miro flore ju-
jusliliaui nobis irroganlur, bona sunt. Bonum pro- ventutis emicans, mortua corpora resuscitabat im-
feclo est quidquid esl juslum. Per juslitiam quippe perio. Cum et cxcis visum, claudis gressum, et om-
Dei pastores reprobi ad regimen sanctx Ecclesix niibusxgritudinibus medelam tribueret, et adeo san-
ascendere permittuntur; sed quimali sunt periniqui- ctissimx conversationis pulchritudine radiabat; ut
latem.boni sunt divina dispositione; et occulta nunc inajoris virtutis esset, hoc modo posse vivere, quam
ordinatione Dei electi sunt, qui ullimo erunt univer- illo aliis subvenire. Velut ergo in juventute vigebat
sali judicio reprobandi. Pastor ergo reprobus, quia Samuel, quando in ordine sacerdotum pariter re-
ut sit, Dei indignalione decernitur, dicatur electus : B fulgebat et mira virtus operis, et tam iramensa pul-
et quia juste permittitur, dicatur bonus. Item quia chritudo sanctx conversationis. Sedjam diu est, quod
ad exsequenda divina judicia cxteris utilior proyi- Samuel senuit. Multa enim tempora elapsa sunt, ex
detur, melior illo esse de filiis Israel nemo dicitur. quibus mutti eorum amorem sxculi sequuntur, quo-
Qui etiam ab humero, et sursum eminere super rum virtute depelli gaudia mundi ab aliorum cor-
omnem populum memoratur: quia qui carnalium dibus debuerunt. Quod tamen non idcirco dicimus,
mores vivendo sequitur, valde nititur, ut ea agat, ut sancta Ecclesia nullos viros religiosos habeal :
qux agere alter non valeat. Camalis etenim rector sed quod pauci sunt, qui in prxdicationis culmine
ab humero, et sursum universo populo eminet; cum perfecte noverint mundum contemnere, et summis
in exterioribus fortis est sine comparatione. desideriis inhxrere. Quare apte Samuel et senex di-
3. Possuut et hxc omnia verba laudis iutelligi, citur, et prophetare. Senex quidem est, quia rigo-
quibus dum ordinandi regis persona prxdicatur, re- rem asperx conversationis in pluribus perdidit: prc-
gem pelentium inlentio confundatur. Nam dicunl: phelare tamen non desinit, quia dum aliquantas vi-
Rex erit supernos, et judicabit nos , et pugnaoil bella res spiritales habet, virtutem providi spiritus valen-
nostra pro nobis (I Reg. vin). Dicitur electus et bo- ter exhibet. Quod in uno eodemque prxdicatore in-
nus, et quia non sit de filiis Israel melior illo, ut C telligi convenienter potest. Senes quidem sunt, et
bona omnia in petiti regis persona excellant: sed prophetaut, qui sic per negligentiam resolvuntur, ut
dum ad ea non sufficit, qux populus proposuerat, bene doceant, sed male vivant. Qui filios suos ju-
prxsumptio humana confundatur, ut victa tabescat. dices ponunt, quando illos in sacerdotii dignitate
Et quidem, ut supra dixi, rex, qui populum prx- constiluunt, qui remissioris vitx eorum tempora
iturus eligitur eorum bella pugnaturus, cura a divino contemplantur. A senibus tamen juvenes ordinantur:
auxilio deseritur, bello depressus obiit, et populo, quia, qui promovendi veniunt, fortia promittunt.
quem ad eadembella prxivit, tunc non salulis causa, Sacerdotalis quippe vitx fortissimam professionem
Bedmortis fuit. Quod denique Deo populus ascri- spondent, cujus virtutem in futura conversatione
beret, si is qui Dei judicio electus rex fuerat, ad non habent. Juvenes igitur promoventur : quia, qui
agenda qux volebat populus, non lam idoneus ex- eos ordinant, prius quam ab eis professionem vir-
stitisset. Potest etiam electus et bonus intelligi, dum tutis accipiant, eos ad tanti ordinis celsiludinem non
asseritur, non qualis in futuro prxvidebatur. Dicitur assumunt. Prius namque eis insinuant, et quam su-
ergo electus et bonus, ut talis a Domino sentiatur blimiter vivaut, et quara subtiliter doceant: quod
electus, qui per inobedientiaro postea fuit reproba- idcirco debent sublimiter vivere, ut utiliter valeaut
lus.Quare et ipsa ratio exigit,ut quxdeelectoetbono D prxdicare, ut vitse propositum semper ad superna
usque ad reprobationis tempora dicuntur, et in bona dirigant, ut de labore prxdicalionis temporalia prx-
oarte sentiamus. mia non requirant, ut personas in judicio non acci-
CAPUTIV. piant, sed justa xquitatis lance cuueta disponant:
1. Summatim ergo cuncla repetentes, quid xdifi- quatenus viarum Dei difficultates audiant, et an ve-
cationis in se contineant, secundum aliam significa- lint subire earum labores, dicant
ttonem videamus. Quia in Samuele novum sacerdo- 2. Has profecto difficilesvias plerique dum sacros
tium diximus designari, quid est quod senuit, nisi, ordines ambiuut, se ambulare profilentur : sed dura
quia dum per decurrentium spatia temporum sancta ad id quod ambiunt, perveniunt, sponsionis sux te-
Ecclesia ducitur, in nonnullis sacerdotibus conver- nere fortitudinem prxtermiltunt. Unde et Samueiis
sationis pulchriludo veteratur? Senuit autem Sa- filii non ambulasse in viis ejus, sed accepisse mu-
muel, quia vigor auctoritatis emarcuit. 180 Quasi uera, et pervertisse judicium apte relati sunt. Sa-
eiiim juvenis erat Samuel, quando sacerdotum ordo . muelis enim vix sunt, quia prxdicatoris oflicio ex-
solis coelestibusdesideriis inhians, dum nulla terrena ponuntur. Filii ergo in viis palris sui uou ainbulaut,
PAiaoL. LXXIX. 8
239 SANCTI GHlGORH MAGNI 23ff
quaudo-iicpit ad sacros ordines ambittose perveniunt, A / stncMt, ut se sequens populhs perifet ? Scd tamen
ardua religionis itinera a majoribus sibi ostensa de- cum sacerdotes male vivunt, a laicis judicandi noft
serunt, etperversa intentione in appetitu terrenarum sdnt.Digne ergo indignioTemrecipiunt,qni in(tigiiu.;i
rerum altins imroerguntur. Unde et post avaritiam indigne ejicere prxsUBrpserttnt. Nani de filiis Sa-
declinareVmnnera accipere, 101 et judiciura per^ muelis dicilur : Acceperunt munera, vt perverlertml
vertere, aperte a perhibentur. Qui enira laborare pro judicia. De eo avrtem rege, quem filii lsrael petiint,
ccelestibusnegligunt, necesse est, ut in appetitu ter- terribiles valde minxproferuntur, quiadicitur: Agros
renorum aretkis inserantur. Declinare quident post vestroslollet el olivetaf et dabit servissuis (I Reg. vm,
avaritian), est ambitione rerum terrenarum tota ;in- 14). Et quis sapiens non attendat, quia nequius sit
tentione deffuere. Nam nonnulli sunt, qui terrena lu- publica violentia agros et vineas tollere, quam ut ac-
cra per avarUiam expetunt, sed taroen post avariliam ciperent munera, prxtextu veritatis judicium per-
non decnnant: quia et temporalia appetunt, sed in mutare ? Hxc culpa quadam verecundia tegitur, pu-
appetitu eorum ineurfere crimen, vitant. Declinant dore obumbratur. Culpa vero illa tanto nequior
ergo post avaritiam, qui pro terreni», qux ardenter 192 cernitur, quanto manifestius, atque atrocius
ambiunt, incurrere criraen nequaquain pertimescunt. pefpetratuf. Sed nos nondum ad illa regni tempora
Animara quippe suam xstimant inferiorem omni re B I diseatienda pervenimus, in quibUs ista fieri niala
quam possuntconcupiscere. Hinc namque est rapina etiam ad ittteram describuntur ; dum ergo juxl» pro-
violenta, hinc fiunt furta latentia : quia eos quibus positum nostrum de electo et boho loquiraur, uiile
avari prsevalent, violenter opprimunt, et quorura re- videtur, ut etiam jus regis, quod prxdicitur, qualiter
bus inferre violentiam nequeunt, furta inferre mo- in bona parte possit accipi, subtiliter videamus. Nam
liuntur. Sxpe etquibusuon prxvalent furto manuum, si aUquid boni spiritualiter non ostenderet, nequa-
insidiautur 1'aliiate verborum. Unde et filii S.imuelis, quam in hac sacra historia diceretur :
ordinato processu, in inordinata avarilix confusione
(I Reg. x, 15.) LotMus est Samuel ad 'populumle-
deuotantmycum dicitur: gem regni, et scripsit in libro et reposuit coram Do-
(I Reg. viu, 5.) Declinaverunt post avclritiam, ac- mino.
cepere tnunera, perverleruntjudicium* t. Quid est, quod Israelitarum nlii ponendi m re-
3. Qui enim ut munera acciperent, judieiura per- gis curribus dicuntur ? Sed praelatorum sanctx Eccle-
verlerunt, ad inferendm» furttun concupitx rei, noa six currus eorum devota sunt desideria. Nara dum
quaesierunt obscuritatem nocHs» sed tenebras ra- supefna gaudia ferventer appetunt, velut in curribu»
tionis. Et notandum, quia ardor avaritix causa est r perftlla feruutur, Hinc est quod Elias in curru igneo
aecipiendorum munerum, et aeceptio niunerum cau- in c<Blumsublevatus aaseritur (IV Reg. n, 1): quia
sa est pervertendi judicil: ut prophetx narratione profecto ad superna gaudia sustolli non poterit, qui
hujus vilii pravitaa ostendatur, nonsolum qualiter in ea per alta et ierventia desideria non inquirit. Cum
reproberum cordibus proficit, sed a sanctorum men- ergo boni auditores per exempla prxdicatorura ter-
libus qualiter exstirpari funditus possit. Nam si per- rena contemnere, et amare xterna incipiunt, Israeli
versitasista judiciiex acceptione munerum nascitur, tarum profecto filii in regum curribus ponuntur. Et
qui munera non accipit, judicium non pervertit, et notandum, quia et tolli dicuntur, et in curribu*
oblata munera leviter respuit, qui avaritix radicem poni: quia prius debent a carnalibus desideriis alis-
a corde suo penitus extirpavit. Sed istam culpara fi- trahi, ut bene valeant superni amoris ignibus inflaiu-
liorura Samuelis, plenius videndo, quam loquendo, mari. Qux nimirum terrena desideria, quia uon facile
colligimus. Nam si ad destituta Ecclesiarum loca re- deseruntur, tolli filii perhibentur. Nam per lnagnam
spicimus, ubi paler senescit, notam avaritix, suscepti violentiain fieri oportet, ut terrena desideria eleclus
inunerrs, et perversi judicii filii mcurrunt: quia ubi auditor penitus deserat, et in cceleslibus subliiniler
per lucra turpia rectoris persona dissolvitur, sub- se sustollal. De hac quippe violenlia Dominus ait:
jecii gregis corda facile dissipantur, ut in se nequiter ' Regnum cozlorumvimpatitur,el violentidiripiunlillud
vivant, et aliis exerapla pravitatis prxbeant. Sed1D (Matth. xi, 12). De hac Paulus aitiNemocoronadtiur,
libet in iis valde adrairari judicia omnipotenlis Dei. ntst qui legitimecertavetit (II Tim. n, 5). Quod eliam
Nam filii Samuelis, dum post avaritiam declinanl,i his verbis latenter ostenditur, quia lilii qui toUuntur,
dum causa pervertendi judicii munera suscipiunt,» non in sedibus, sed in curribus poni perhibentur.
populo, cui prxsunt, exempla pravitatis irapendunt. Curru quidera antiqui pugnare consueverunt. Sed et
Ipse autem populus, dum regem petit, de culminei qui curru ducitur, sublimis ac terribiUs contra hoslem
potestalis prophetx filios abjicit. Deus vero omni- ferlur. Elecli eteuim viri lanto sublimiores atque
potens et regem petentium preces suscipit, ct iras- terribiliores sunt occultis hosUbus, quanto interni
cilur, quod pelatur. Quibus profecto rebus turbarii amoris celsitudine altius profecerunt. Sublimes
possuraus, si eorura ratiouem nou subtiliter vi- quippe sunt, quia usque ad eorum intentionem ina-
deamus. Quid euim justius est, quara, ut populi ju- lignoruni spUituum suggeslio non pertingit. Terri-
dicio corruat, qui reprobo raentis suxjudicio sic biles etiam sunt, quia reprobare eorum consilia

> Vatic. et Gilot., proltibenlur.

237 IN PRIMUMREGUMEXPOSITIONES.— LIB. IV. 238
tanto faciliuspossunt, quanto per intimi affectusvi- iA exempla electorum, qux norunt, ad amorem Condi-
gorera in superai gaudii contemplationc eonsistunt. toris, quos prxvalent, accendere conantur. Tribus
Hoc quidemquoties bis dicitur, qui adhuc carnales quidem cognatio, sive curia dicitur. Si ergo tribuni
sunt, piarum minarum ilUs bonitas exhibetur. Quod dicuntur a tribu, qui ad profectum proximorum san-
lale est, ac si dicat: Quia virtatis personam petitis, ctorum exempla proferunt, tribuni nominantur. Ad
sub ejus disciplina vaeare vilae otio non potestis. rusticitatem quidem nostram destruendam , velut
Quare et equites regis et persecntores regatiui» qna- curia veniunt, quando nobis illa proponunt, per
drigarum, tribuni et centuriones fieri perhibentur. qux sancti viri omnipotenti Deo placuere. Et cum
Omnia quidem baecraibtiaeterrenx sunt. Dum ergo plurimorum sanctorum proprias virlutes exponunt,
equites, et persecutores quadrigarum, tribnni, et cea* quasi spiriluatium cognationum nobilitatem nobis
turiones Qeri prxdieuntur, ad oaane belli exereitinm aperiunt. Centurionesergo intelligi viri perfectiores
Bummoventur.Equites quippe sunt, quando in vir- possunt, qui prxdicatorum magisterio dumbene pro-
lute gpirilus carnis sux voluptatis fluxa restrin- ficiunr, » eorum auditores atque cooperatores liunt.
gunlur, et cunctis Ulecebrosis molibus magoa po- De quibus profecto in Evangelio Dominusait : Om-
lestate dominantur. Vetut enira equo subUmisinve- nis scriba doctusin regno cmlorum,simitis est homini
hilur, qui per bonum castitalis carni suseprxpositus, 1H patrifamilias, qui profert de thesaurosuo nova et ve-
liher, et vetox, et effugere hostem, cum dedignatur, lera (Matth. xm, 52). Tales qufppe non solum opera-
poterit, et invadere, cura dignatur. Per hoc quidem tione prxcipui sunt, sed etiamverbi Deiscientia eru-
quod beoe prxsidere didicit, tanta virtutis incre- diti. llnde et ad spiritalis militix conflictum cohor-
tuenta accepit, ut velut irruentis equitis impetum tari proximos tanto utilius possunt, quanto et aita,
suslinere hostis non possit. Et quia in virtutis suae quae prxdicare sciunt, in opere virtutis ostendunt.
fobore exempla eleclorum Patrum sequuntur, per- Habent in eruditione verba, habent ad exempta
secutores sunt regaUum quadrigarum. 183 Qua- simplicium opera : ut alta qux loquuntur sapien-
drigje etenim regis sunt, bona exempla electi prx- tes, intelligant; et qui verborum secreta non vi-
dicatoris. In eis quippe et pugnans et triumphans dent in intimis, imitehlur opera, qux vident
ostenditur : quia dum sancta opera prxdicaloris foris. Centuriones ergo constituuntur, quando per-~
aspicimus, hunc profeeto sublimem videmus et in fectione virtutis, culraen obtinent dignitatis : ut
agone certaminis, et in virtute triumphi. Sed carna- subliraiter vivant, et quo altius vivunt, utUiusdo-
iibus desideriisoppressi videre hunc in quadrigis suis ceant.
possunt,persequi ejus quadrigas non possunt. Velut 6. Sed qui centuriones sunt, cum belli tempora
pedites quippe in plano sunt pigri ad cursura, de-' " ordinent, proflcere debent: ut pacis etiam fructus
biles ad coafliclum. Ut ergo regales quadrigas per- ferre cognoscantur. Post tribunos ergo, et cenlurio-
sequi valeant, prius equites fiant, terrena desideria nes, agrorum flunt aratores, et messores segetum ;
conterant, carni sux prxsideant, pudicitix armatura ut victorum jam corda vomere adhortationis ape-
candescanLTunc quidem post eleclos Patres in spi- riant, ex quibus uberius bonorum operum triticum
rituali conflictucurrere tanto decentius possumus, 184 metant. Velut in pace jam quidem arant, qui
quanto per id quod uobis laudabiliter prxsumus, ea corda, qux spiritatia impugnamenta devicerant,
occultorum hoslium agmioa polenter feriraus. Quod ad exercenda opera pietatis excitant. Et segeles
si, velut plures habent codices, non persecutores, metunt, quando de divini verbi semine, quod in au-
sed prxcursores legiraUs, a bono inlellectu non va- ditorum cordibus sparserant, electa opera proru-
cat. Regalium quidem quadrigarum praccursorest, pisse gratulantur. Velut enim de agro triticura fal
qui laudat verbo exempla justorum. Qui nimirum cibus metunt, quando amplexu charitalis, id de su-
eques esse debet: quia reprobus laudator est, qui perna conversatione accipiunt, quo interna devo-
allam vitam atque doctriuara sanctorum prxdicat, tione satientur.
quam sublimi proposito imitari nequaquam curat. 7. Sed quandiu in hac vita vivimus, in pace nulla
Sed qui aliorum vitam, atque doctrinam proponere D possidemus. Antiquus eteuim hostis, quia semper
aliis ad imilationem novit, jam quidem spiritalis mi- bene agentibus adversatur, necesse est semper nos
Iitix esse uiagister incipit. Bene ergo subjunctum ea qux bene agirous, defendamus.Quare et bene post
est : aratores agrorum, et segetum messores, armorum
(I Reg. VIII,12.) El eonstituetsibi tribunos, eteen- fabri, et curruum regis fieri perhibentur. Arina et
turiones. currus fabricant, ut ipsos agros quos excolunt,
5. Tribuni sunt, cura incipiunt: centuriones, cum easque segetes quas metunt, defendant. Currum
in spiritali magisterioperficiuntur. Eteuim, ut supe- quippe fabricant, ut ad occursum adversarlorum
fius diximus, a cenlenario numero dicitur centurio. veloces sint: arma vero, ut sint potentes. Currum
Tribuni etiam intelligipossunt spiritualesviri, scientia quidem conscendunt, ut magnoimpetu castra dsemo-
simplices,sed amore Deiet proximi inflammati. Qui imiii atterant; et, ut exstinguant quos impetunt,
Ucetalta et spirituaJia loqui nesciant, tamen per arma portant. In hae quippe currus sublimitale sta-

KGilot., torum
adjutoresatqttecooptatoresfiunt.
»59 SANCTI GREGORIIMACNI at-j
bat, qui dicebat : Noslra conVCrsatioin cmlis est A stat, si per se in pluribus distribufa seutiamus. Ele-
(Phiiip. in, 20). Unde el securusjam, qui superior, ctos quidera per virtutum gradus proIKiscenies ,
cunclis suis hostibus apparebat, aflirmans, ait : ostendimus prius in curribus poni; deinde equiles,
Nutla creatura poterit nos separare a charitate Chri- et regalium quadrigarum prxcursores ordinaii;
aii (Rom. vm, 39). Sed qui currum conscenderat, tribunos, centuriones, aratores, et messores con-
arraa lenebat; unde et exponit, dicens : Ego aulem stitui; ad extremum vero fabros armorum fieri.
sic curro, non quasi in incertum : sk pugno, non quusi Sed quia sancta Ecclesia diversis electorum mini-
ueremverberans, sed castigo corpusmeum, el in servi- steriis ulilur, qui vult, potest gratiarum dona sin-
tutem redigo (I Cor. ix, 26, 27). Quid ergo in hoc gula ordinibus attribuere singulis, ul eorura quxque
curru rectius exprimilur, quam rectx intentionis sint propria illis, qui eorum affectibus strictius inse-
sublimitas? Currum ergo fabricare, est in mentibus runlur.
auditorum altitudinem rectx intentionis erigere. Qui 8. Quid ergo est quod subdit: Filias Israelitarum
enim per exempla meliorum prxdicationis ministe- unguentarias, et focarias, et panificas esse futuras ?
rium sorliuntur, currus post aratri et messionis Sed tiliarura appellatione aliquando infirmitas, ali-
Btudium fabricant, quando bene agentes subditos quando fecunditas designalur. Qux ergo Israelitarum
docent, ut ex oranibus operibus bonis, qux agunt, B filix, nisi mentes eleclx sunt, ad divini verbi con-
sola xterna retribulionis prxmia prxstolentur. Ter- ceptum prxparatx? Qux regis unguenlarix fiunt:
rena quidem despicere, nulla transitoria desiderare, quia dum prxdicatoris sui institutione proficiunt,
xterna diligere, atque ad illa magnis desideriis festi- in se abundantem gratiam Spiritus sancti percipiunt,
nare, jam quidem sublimi currui prxsidere est. De per quam mederi contritis cordibus salubriter pos-
quibus nimirum curribus per Psalmislam dicitur : sunt. Focarix etiam fiunt : quia dum fervore sancti
Currus Dei decemmillibus multiptex, millia tmtan- Spiritus plenx sunt, exemplo suo proximorum corda
tium, Dominus in illis ascendit (Psat. LXVII,18). in amorem Conditoris accendunt. Panilicx liunt,
Arma vero eorum, sunl acuta consilia, quibus tanlo quando electas mentes verbi Dei alimento reficiunt.
validius hostes feriunt, quanto celerius eorum aslu- Unguentarix ergo fiunt filix, quando vulnera pecca-
tias deprehendunt. Unde et quasi armalus illepotens tprumcurant. Focarix, quando purgala a sordibus
loquebatur: Nonignoramus ejus aslutius (II Cor.n, peccatorum corda, ad studium boni operis exeraplo
11). Arma etiam fabricabat, cum dicebat: Et scu-' sux virlutis inflammant. Panificx vero sunt, quando
tum fidei, in quo possilis omnia tela nequissimiignea proficientibus per exempla, non jam exempla pro-
exstinguere, el galeam salutis assumite, et gladium ponunt, sed altx scientix verba proferunt; ut velut
spiritus, quod estverbum Dei (Ephes. vi, 16, 17). In C solido cibo pasti, tanto fortius agant, quanto jam
illis quidem curribus, et armis positi electi, veloces spiritaliter instructi, ferveutius xterna desiderant.
atque potentes sunt. Veloces quidem : quia dum spi- Sequitur :
ritualia cupiunt, nequilias spirituales in momenlo (Vers. 14.) Agros quoqtievestros, vineas, et oliveta
deprehendunt. Potentes vero sunt: quia dum arden- optima totiet, et dabit servis suis.
tius summa desiderant, quidquid eis de imo sxculi 9. Quinam sunt agri, qux vinex, qux oliveta,
amore suggerilur, pro nullo pensant: et quasi currus qu«ejure prxlatorum nobis auferunlur ? Sed prxdi-
vecti pondere, in hostes magnura impetum habent, calores sancli, quando ad correplionem peccalorum
qui saiiclis virtutibus, cl acutis consiliis pleni, ten- loquuntur, delectationes carnis, concupiscentias
tamenla omnia, qux ingeruntur, in momento de- menlis, simulaliones bonorum operum reprehendunt.
struunt. Nec vacat ab isto sensu, quod currus, dum Nam si carnis delectaiiones iniqux possessionis agri
per lerram volvitur, et inferiorem parlem leval sur- non essent, Apostolus nequaquam diceret : Qut se-
sum, et superiorem deprimit deorsum. Sic nimirum minat in carne, de cartte metet corruptionem (Gal. vi,
et sanctorum virorum recta intenlio, duin de terre- 8). In carne quippe seminare, est propositum men-
nis, qux agit, ccelestia exspcctat, velut partem, quam tis obruere in deleclationes corporis. Qui profecto
per terram trahit, ad summa dirigit. Et quia se lam j) corruptionem de carne melunt : quia in electorum
de bono opere, quam de exspectatione xlernx retri- resurrectione renovationem xternx incorrupiionis
bulionis 185 in conspectu Conditoris humiliat, ve- nequaquam recipiunt. Vinearum quoque appellatione
lut ad tefrain mergit partem, quam sursum levat. mentis concupiscentix recte figurantur : quia repro-
In rolis quippe suis currus noster incessanter volvi- borum corda inebriant, et a cognitione veritatis
tur, si de bono opere semper xierna intendimus, et alienant. Hujus vinex fruclus vituperans Moyses,
de omni profectus nostri altitudine humiles esse cu- ait : Ex vinea Sodomorum, vineaeorum, et desubur-
ramus. Quxprofecto arma, etcurrus tunc sunlregis, banis Gomorrhm: uva eorum, uva fellis, et boirus
cum a prxdicatorum sanctx Ecclesix forma et do- amarissimus (Deut. xxxu, 32). Ex Sodomoruni
ctrina discrepare minime videntur. Currus ergo et quippevinea vitem, exGomorrha ducitpropaginem,
arma electi prxdicalores fabricant, quando audilores qui nefandissimis concupiscentiis mentem replet.
suos ad supernampalriam feslinare docent, et inten- 186 Quasi enim vineam facit, qui inde xterna obli
lionis rectitudine et niunitione virtutis. Sed hxc visciiur, unde et per concupiscentias debrialur ; e»
omiiia, qux in prolectu unhis oslcndimus, niliil ob- qui se quasi sub umbra vinex, etamoenitate pravaj
 241 IN PRIMUMREGUM EXPOSITIONES. — LIB. IV. 242
delectationis refrigerat, xterni sibi incendii retribu- A ter infudit (Coloss.1, 19). Nos autem, quia de ple-
tionem parat. Unde apte nimis ejusdem vinex fru- nitudine ejus omnes accepimus, dona gratiaruro,
clus exponens, uvam felUs, et botrum amaritudims. per partes divisas possidemus. Hinc Paulus ait: AlH
dixit. Uva quippe in visu est, fel in sapore : visum quidem perspiritum datur sermo sapkntim, glii sermo
obleclans, gustum amaricans; quia nimirum reprobx scientim, alii genera linguarum, alii interpretatio ser-
menti valde placet, quod concupiscit, sed in xterna monum, alteri fides in eodem spiritu, alii operatio vir-
pcena, quod sibi modo est dulce, amarescit. Rex lutum, atii prophetia, alii discrelio spirituum (I Cor.
ergo uobis «gros toUit, cum electus prxdicator Ixtos xu, 8). Denario vero 187 numero, quia periectus
in delectatione motus carnis nostrx loquendo sub- est, virtutes addecimamus, cum singulorum dona
trahit. Vineas tollit, cum debriantes concupiscen- electorum colligimus, qpx minores imitentur. Nam.
tias a corde nostro penitus abscindit, Oliveta etiam. de Moysescriptum est: Quia erat mitissimus super
toUit, cuui falsx misericordix opera reprehendit, omnes hominesterra (Num. xn, 3). De Abrahain quo-
cum recte exhortando suggerit, nulUimesse meri- que dicitur : Credidit Abraham Deo, et reputatum est
tum operis, nisi prodeat de proposito bonx inten- ei adjustitiam (Gen. xv, 6). Cum ergo mansuetudi-
tionis. nem cuni flde imitari volumus, necesse est ut de
10. Sed valde quxrendum est, cur dari servis re- .B exemplo Moysi et Abrahx ad refectionem mentis no-
gis asseruntur. Nam si hxc nobis jure auferuntur, strx, velut electarum segetura, cibi deciraentur. Sic
quinam erunt, quibus non indigne tribuantur ? Quod sic nirairum castitatem Joseph (Gen. xxxix, 8), sic
tamen si subtiliter quxrimus, magrios in imperiis Job patientiam (Job. i, 21), sic zelum Phinees (Num.
suissanctos prxdicatores nostros invenimus. Qui xxv, 7) ad exemplum nostrum prxdicatores profe-
sunt ergo ji servi, nisi illi, de quorum capile ad bea- runt:.. quia dum perfectorum virtutes ostendunt,
tum Job Domihusdicit: Nunquid accipies eum ser- velut electarum messiura decimas congregant, quas
jum sempiternum(Job XL,23) ? Maligninaraque spi- bene proficientibus apponant. Unde et bene eunu-
ritus servi sunt sanctorum hominum; sed in hac vita chis et famulis exdem frugum decimx dari prxdi-
servi perpetui, in illa vero servi sempiterni. Quoti- cuntur. Eunuchi quippesunt, qui animi virtute, om-
die namque hoc ingerunt, unde sancli viri coronen- nia in se libidinis fomenla contriverunt. De quibus
tur. Nam cum ex prxlio hujus vitx, xternx glorix nimirum in Evangelio Dominus dicil : Sunt eunuchi,
victoria nobis prxbeatur, qui coutra nos ea bella qui castruverunt se propter regnum cmtorum (Mallh.
Innovant, quibus ad xternam requiem ducimur, pro- xix, 12). Famuli sunt, qui adhuc studiis vitx activx
fecto nobis magna servitia impendunt. Servi quoque sub aliena cura inserviunt, et ad altitudinem chari-
viclorum sunt, testanteveritale : A quo quis vincilur, IC tatis liberi adhuc exire non possunt. Qui et apud
ejus servusefficilttr (II Petr. n, 19). Nam dum pra> Moysen sex annis servire dominis suis debere inve-
lia contra eos, qui vicluri sunt, excitant, serviunt niuntur (Exod. xxi, 2), ut seplimo liberi egrediait-
eis, qui Uide coronantur, unde ad tempus eorum tur : quia nimirum prius debent perfecti esse in ope-
prxlia potenter excipiunt. Sed quia quod ad sancto- re, ut ordinate in summa contemplatione exire va-
rum gloriam proficit, raalignis spiritibus crescit in Ieant. Eunuchis ergo famulis doctor messium deci-
daranationis augmentum, ablati agri, et vinex, et mas Iribuit, quaudo ii, qui in candore castitatis
oliveta servis tribuuntur. De omni quidem malitia obediunt sibi, opera majorum electa sequuntur. Vi-
sua dxmones in xterna poana punientur. In congres- nearum etiam decimas tribuit, cura cis, quam mira
sione quidem occulti ceftaminis, quando electi vin- charitate Patres nostri Deum et proximum dilexe-
cunt, mala qux repellunt, suis hostibus tribuunt: runt, ostendit; ut el ipsi etiam ejusdem charitatis
quia isti, tanquam aurum in fornace (Sap. ni, 6), abundantia repleri studeant, ac velul ebrii, prxter-
probantur, illi pro reproba suggestione puniuntur. itorumque obliti, sola futura diligant. atque ad illa
Agros ergo, vineas, el oliveta servi suscipiunt: quia ferventer currere non omittant.
cum peccatores ad vitam, prxdicantibus doctoribus, 12. Post ista vero omnia servi Israelitarum, et
redeunt, hoc etiam ad damnalionis cumnlum dx- ]B ancillx, juvenes optimi toilendi prxdicunlur, al-
monibus proficil, quod poenitentes in culpa prxter- que in regis opere ponendi. Qui sunt servi carnalium,
ita tandiu eorum fraude retenti sunl. Dantur etiam nisi qui, malorum exemplo, diuturna consuetudine
hxc servis, quando officio prxdicatoris conversi sic depravati sunt, ut colla mentis sub jugo nequis-
peccatores ad Dominura, agnoscuut quod in amore simx imitalionis' perpetuo subdidisse videantur?
prxleritorum crirainum fraude dxmonum teneban- Servi ergo illorum lolluntur, quando electorum prx-
lur. dicatorum studio illi etiam peccala deserunt, qui re-
11. Quid vero est, quod segetes, et vinearum re- probx imitalioni carnalium vehemeuter subdi vide-
ditus addecimari, et eunuchis faraulis regis dari ea bantur. Qui etiam juvenes optimi dicuntur. Juvenes
perhibentur? Sed segetes electorum addecimantur, quidera sunt, quia in raalo fortes; oplimi etiam di-
quando excellentiora eorum opera colligimus, ut ea, cuniur, quia cxteris peccatoribus riequiores sunt.
ad exemplum fidelium producamus. Unus deiiique Quibus nimirura per prophetam dicitur : Vm qui po-
solus fuit, qui ui se omnium virtutum plenitudinein tentes estis ad bibendum wnum., et viri fottes ai
habuit, cui se omnis pleuitudo divinitatis corporali- miscendam ebrietatem (Isai. v, 22). Vinum denique
243 SANCTI GREGORII MAGNI 244
bibitnt, qui deliberatione mentis, fervorem concu- A A ctu tolerabant. Greges etiam rex arMeclmaredieirur:
piscentix prxcipitanter excipiunt, et ebrietatem quia quisquis omnipoteirti Deo placere appetit, opor-
miscenl; quia dum concupiscentiarum ardoribus tet, ut mundus sit pcr innocentiam , et studio boni
inflammantur, ad vias reclitudihls, perdita ratione, operis intentus. Per iliud quidem arbor est bona,
redire nesciunt. Potentes vero et fortes tam ad bi- per istud etiam fructus facit. Quia vere-imritis uti-
bendum,qnam ad miscendam ebrietatem sunt, ul mur, ut servare innocentiam, et bona opera exhi-
pro ferventi proposUo mali velut optimi servi esse bere valeamus, ipsx cngitaliomim innocewtiumtur-
doceantur. Hos optimos juvehe* itemdivinitus sermo bx greges nostri srnit. Quid ergo est, qjnod addeci-
demonstfat, cum diaboti aviditatem exponit, dicens: mantur, tfrsi quia cogitatronura subtilitas facile non
Esca ejus eletta (Habac. i, 16). Nam antiquus hostis videtur? Nam ssepe bona nos cogitare pntamus, qux
in eorufn hequttia valde reficitur, qui nequissimis subtnlter discussa, bona noit sunt. Addecrmari ergo
nequiores smrt. greges debent, ut illud solum regii j«ris sit, quod
13. AnciUarumvero tiorrrirreilta nemiissima pec- denario nwmerocontmetar. Qnod m nobis twtc beiie
catorum eonditio designatur, qui per initruitalem agitur, cuih prxdfcatorum nostrorum wagtsterk) di-
valde sunt pessrmi, et atHs prxbent exempla pravi- scimus, perfecti esse non solum exhibitione operis,
tatis. Verot enim aricillx servos parhHit, dum magnx B sed etiam in exqmsUionecogitatroois. Ad exlremum
iniquRatftsfton sunt solum operariae, sed etiam ma- verodicitur :
tres. Quia vero sanctorum pcaedicattone 188tales ^Vers. 17.) Vosqueeritis ei servi.
etiam converttmtur, qui magnapostmodumomnipo- 15. Ut videticet sic ejtis juri se snbditos sciant, st
tenti Deo servilia impendunt, apte servi el ancillx ejus mandata prxterire BOIIandeant. ftanc profecto
dicuntur auferrl, et inopere regis poni. A«non tunc regiam dominationem volebat Dominus statuere,
ancillam rex regum tulit, quando de itta «agna pec- cum «licebat : Quodctmqm HgMveristuper terram,
calrice dixit: Remitluniur ei peccata muka, quoniam erit ligtttum in cceMs;et qwodcttnquesohyerk super
dilexit multum (Luc. vu, 47) ? Et hanc in opere suo terram, erit solutum«» ctetis (Ma/ttk. xvi, 19). Hanc
posuit, quando in casleUum inlravit, ct e«m illa in etiam potestatem extgebat a subditis, qud dicebat:
domo sua recepit (Luc. x, 38). Hane etiam in opere Si quis evangelizaiveritvobis aliutt, tfuamego evangeli-
suo posuit; quia resurgens a mortuis, ei prxdicatio- zavi vobis,wnathemasit (Gai. i, -8). Hinc iteiu Domi-
nem suaereswrrectionis injunxit (M*rc. xvi, 7). Ser- nas discipulos mittens 188 m prxdicationeai, dicit:
vum quoque tulit, quando a telonei lucro MalUixum Qui vos audit, me audH; et qui vos spernit, me sper-
ad se 6equeadum vocavit. In opere suo liunc etiam nit (Luc. x, 16). flinc -de Judxx prxdicaloribus eis-
posuit, quia ei m domo «ua convivium praebuit, et rQ_dem discipulis Dominus dicit: Qu.cecv.nque dixerint
i£tliiopise praedtcafeorem,conversi orbis Evaogeli- vebis, facite (Matth. XXHI,3). Servi ergo regum no-
slam fecit (MattLix, 9; Matc. i, 14; Luc v, 27). strorum sumus , quando sic prxlatoruin nosfforum
Quia erg» praedkatorum aiinisterio fci etiam ad Do- imperio subdimur, ut prxter eorum auctoritateM
rainum redeaot, de quorum sabite hunana cogitatio agere nulla prxsuraaimis. Quia ergo eis praesont,
desperare poterat, bene servi et anciUx et optimi qui in virtute obedientix suas virtutes roborant, iu
juveaes in regis opere ponendi describunlur. fine regii juris dicitur : Vosoue eritis ei serm : ul li-
14. Possunt servorum et aneillarum nemine, mo- deles subditi, tunc etiam se subditos prxdicatorum
tus cordis et afectiones Urtelligi. Nain quando nobis prxcepto debere esse cognoscant, quando per viitu-
reproba «uggerunt, servi isunt: quando affectiones trim profectum , ad perfectionis culmina perducun-
mentis pravorum motuum suggestionibus substerni tur. Quod etiam eisdem verbis ipsa Veritas discipu-
appetBBt, aacillx. Tumcquidem necesse est, «t per los edocens, ait : Cum feceritis hac omnia, dkite :
rigorem propositi ulrisque dooaineraur. Servos no- Servi inutiles sumus (Luc. xvn, 10). Verumlamen,
stros et ancillas prxdicalores tolluut, cuiwmotus cor- quia carnalibus ista loquebatur, adjunxU, dicens
dium nostrorum, et afiectioaes iostruunt, qualiter (Vers. 18.) Et clamabitis in dk illa a fack regis,
*
ad Dei servkium dirigantw. In opere regis ponwt, r\ rj et non exavdiel vos Domhmsin dk Ula, quia petistk
quando jam idera Dei «mmpotentis servilium, quod vobis regem.
eorwn magisterio didicunus, exercemus. Quare el in 16. Qui regera petierant, a facie regis clamant,
asinis quid aptius, quatn lascivi raotus anirax flgu- quando ii, qui agere spiritualem vitam sub bono rc-
ranlur? In opere autem regis ponuntur, quar.do illa ctore voverant, ejusdem vitx relinquere labores ten-
mens, qux pravis cogitatkwiibusmoveri ad lasciviam tant. Facie quidem orones agnoscuntur. Facies ergo
solebat, praedkattone doctoris proficil, et aflectus regis est cogniia conversalio, et eruditio boni prxdi-
«uos iu appetita imitandx caslilaUs ponit. Possunt catoris. Qui iiimiruui, quia dura et aspera pro xterna
servoram et ancillarum et asinorum nomine <lesi- vita agunt, et dura prxcip,iunt, eorum vilam alque
gnari, qui sxcularibus honiinibiis corppralia obsequia doclriuam carnales subditi non imitari, sed fugere
forliter impendunt. Sed in opere regis ponuntur; conantur. Faciem quippe regis tunc vident qui regein
quia coaversi ad Dei omnipotentis servUiura, spiri- petierant, cujus aspeclum ignorabant; quia iu prx-
tuaiia tauto devotius pro aeterna retribuikme tole- lalo suo cceleslis itineris districUo, quain sit labo-
raiit, Quauto«tarius agnoscunt, quiamagua siiie fru- riosa, coosiderant, quam velut reui facilem, anle
245 IN PRIMUMREGUM EXPOSITIONES. — LIB. IV. 24G
quam eognoscerent, appetebant. Tunc a facie regis. A (Vers. 21.) Et audivit Samuet omnia vetbapopuli,
clamant,qui regera petierunt; quia dum carnalis et locutus est ea in auribus Domini.
Vitxdeserere * morera nolunt, ejus quem sibi prx- 18. Audire vocem populi, est qux sanctae conver-
esse voluerunt, optimi pastoris sui iaudabilem imi- sationis habitum petentes, exterius dicant agnoscere.
tationem effugere nituntur. Et quia cxco corde lu- Nara velut solam accedentium vocem audimus, cum
cem videre non possunt, ad Deminum elamant, id scimus qux exterius asserunt : sed quales intef
est, ut evadere spirituale jugum Dei possint, Domi- sponsionis assertiones futuri sint, non videmus. Lo-
num obsecrant. Sed non exaudit eos Dominusin die qui ergo ea in auribus Domini debemus, tit ipse
illa. Qux est dies itla, qua reprobi subjecti Dominum sponsionis verba suscipiat : qui dum verba audit,
obsecrant, nisi inlentio vanx prosperitatis? Non corda discutit, et ex textu profectionis , usuras ex-
exaudiuntur; quia profecto per divinam gratiam quirit robusti operis. Hoc namque novitiorum no-
nunquam fit, ut bonis rectoribus semel promissa strorum mentes audiant, et expavescanl: quia vide-
subjectio, tibera egredi ad mundi delectationes pos- licet quod nobis dicunt, in auribus Domini loquimur.
sit. Quare et causam sirbjunxit, dicens : Nam quod coram nobis promittunt, Deo oflerimus,
(Vers. 18.) Quta petistis vobis regem. ut ipse jam de manibus nostris teneat, quod exqui-
17. Quasi dicat : Pastoribus spiritalibus promissa B rat. Qux profecto libertas rectoris, est obligatio sub-
subjectio indissolubilis est. Facile quidem vobis re- diti: quiatanto districtiori sententix subdrtur, quanto
scire potest : quia de eo, quod respoudet,
gem petitis : sed quia dignitas regia gravis est, eo- apertius
rum potestatem effugere facile non potestis. Hoe omnipotenti Deo reddere rationem debet. Cum ergo
ea qux tiovilH promittunt, Deo offerimus, quasi chi-
quia ad historiam dicimus, notandum esse censemus,
quia omnipotens Deus, dum jus regis prxdicit, reli- rographum, quod nobis faciunt, illi damus. Et quia
hoc agitur, in auribus Domini Samuel ea,
giosis prxpositis fbrmam institutionis impendit. latenler
Quare? Ut qui arctissimam conversationis viara im- qux populus dixerat, locutus fuisse perhibetur. In
perant, b noviter aceedentibus facile aditum non im- auribus quippe amicorum loquimur, quando ea qux
pendant. Quare et ejusdem arctissimx vitx magister dicimus, extraneis celamus. Sequitur :
optimus, sumnix veritatis discipulus eruditus prxci- (Vers. 21.) Dixit autem Dominus ad Sdmtie.em:
pit, dicens : Probale spirilus', si ex Deo sint (I Joan. Audi vocemeorum, et constitue super eos regem.
jv, 1). Et item : Nuntientur ei dura et aspera, per qum 19. Superius propheta iutura prospiciens, ait :
itur ad Deum, ut sciat ad quod intrat. Prxdicat ergo Clamubilis ad Dominum,et non exaudkt, quia pelistis
Doniinusjus regis, dicat, sciat omiiia, quales carna- vobis regem. Nunc vero Dominus dicit: Audi vocem
lcs futuri sunt in ejus observatione : et ut ad vitam C eorum, et constiluesuper eos regem {I Reg. vm, 18).
virtutis 200 debiles facile non accedant, fortes Quid per hoc nobis ostenditur, nisi quod sxpe bonis
prxpositi facile debiles nequaquam accipiant. Cele- rectoribus sanctx Ecclesix divinitus inspiratur, ut
ritas quidem conversionis plerumque oritur ex prx- cceleslis vitx studiis eos subdant, qui sub disciplina
cipilatione consilii, non ex incremento devotionis. ejusdem professionis postea devoti non sunl? Qui
Nam cum inlirmifortia promittunt, non est expertum profecto postea a facie regis clamaturi sunt, et tamen
robur animi, sed confusio discretionis. Quos oinnes divino prxcepto regem recipiunt: quia divinitus in-
sub unius denotatione sapiens admonet, qui dicit: spirantur ad servituiem Dei devote accedere, quos ih
c Super te ontts rte levaveris. Qui ergo in regularis augmento mercedis xternx pastorum sollicitudo
vitx forti proposito aliis prxsunt, tanto discretius magni laboris, sub ejusdem servitutis vinculo 201
debent ad eamdemvitam conversos recipere, quanto debeat cohibere. Ad Dominum nempe clamare di-
et utilius prxnoscendum est, accedentium petitio ex cuntur, a facie regis sui : sed quid a Domino niissus
virlute sit animi, an ex prxcipitatione voluntatis. propheta respondeat, ipsi reges audiant, ut quid
Nam qui in suis actibus faciles sunt, solent instanter agere debeant, inter ipsos clamores sciant. Non, in-
vitx spiritalis asperitatem appetere, ut videanlur quit, exaudiet vos. Ergo riec ipsi exaudire debent.
magna animi virtute, quod expetunt, desiderare. D Qui enim in sanctis monastertis sunt tepidi, medendi
(Vcrs. 19, 20.) Nolttit aulem popuius audire-vocem sunt, quasi xgri; non sunt ejiciendi, ut mortui. Nam
Samuetis, et dixerunt: Nequaquam, sed rex erit su- si aDomino roissi sunl,inter spiritualium unguento-
per nos, et erimus nos quoqiie sicut omnes gentes, et rum fomenta resipiscent. Dicat ergo Dominus : Con-
judkabit nos rex noster, et egredklur anle nos, et pu- stilue super eos regem : quia profecto nonnutli ad
gnabil bella nostra pro nobis. servitutem Dei veniunt devoti, qui et refrigescere
Hoc quia superius late expositum est, in eoruiri permitluntiir, sed pastorum studio, quorum seprx-
exquisitione otiose retinemur. Sequitur : cepto subdiderant divina inspiratione, ad aniorcm
a In«Vatic.et Guss., volunt,
quod intentum a Gre- ex eadem regula desuropta observavirmrsin Prxfa-
gorio sensum evertit.
b Haec ex «gula S. P. Benedicti, cap. 58 de- tipne. c Fortasse Ecclis. cap. m, 22, ubi tegitur ffltiora
prompta sunt non sidum quoad sensum , sed etiam te, vel difficitiora tc ne qumskris. Et in Vers. Arabica,
quoad verba : Noviler quis veniens ad conversionem, ne quaras quod vires tuas sttperet. Vide supra lib. I,
non ei facilis tribuatur ingressus: sed sicut ait Aposto- cap. 2, nuin. 17.
ttts, probale spiritus si ex Deo sunt, etc. Multa alia
 247 SANCTl GREGORII MAGNI 248
joelestis patrix recalescunt. Sedjam qualispastor ad A j gradiebatur ille rle quo scriptum est: Regressusest
uxc sit idoneus, exponit, dicens : Jesus in virtule spiritus in Galitaam (Luc. IV, 14).
(I Reg. ix, 1, 2.) Eratvir de Benjamin, nomine Qui ergo durus dicitur, fortis robore perhibetur : quia
Cis, filius Abiel, • filii Seror, filii Bechorath, filii electi viri, dum sumroa prxdicant, ingentia demon-
Aphia, filU viri Jemini fortis robore. El erat illi fitius Strant: et omne quod altum prxcipiunt, omneque
tocabulo Saul, electus et bonus, et non erat vir de quod magnum agunt, in virtute sancti Spiritus ope-
Israel melior illo, ab humeroel sursum eminebal super rantur. De quo digne subjungitur : Et erat ei filius
omnempopulum. Saul nomine, electuset bonus. Nam qui talium imi-
20. Quid est, quod cum rex constituendus osten- talor est, utilis non solum est adlaboremminisierii,
ditur, patrum noraina prxdicantur : nisi quia indigne sed aptus ad fructum lixreditatis. Electus quippe
assumilur ad principatum sanctx Ecclesix, qui san- etiara Judas ad ministerium fuit: sed quia bonus non
ctorum Patrum in moribus nobilitatem non lenet ? fuit, jus amisit successionis. Qui ergo in Saul adhuc
Sex autem patrum nomina assignantur, ut sanctx electo et bono signilicanlur, nisi sanctorum Patrum
conversationis eorum in bona actione perfectio desi- electi imitatores, qui per doctrinam aliis utiles sunt,
gnelur. Sex euira diebus raundus conditus est, sex et per conversalionem sibi: qui sic alios possunt re<
xtatibus consurnmatur. Sex ergo sunt patres, qui in B 1 gere, ut sibimetipsis nequaquam desinant providere ?
genealogix ordine electorum pastorum sanctx Eccle- Electi namque et boni sunt, quia sic lucra aliorum
six nominanlur : quia nirairum illorum sunt perimi- expetunt, ut sui nulla damna patiantur. Pleni quippe
talionem filii, qui in forma sequentium culraen ob- in seipsis sunt, effluentes aliis, et de abundanlia sui
linent perfectionis. Pater vero regis, Cis, idestdurus sic aliis tribuunt, ut sux plenitudinis aliquid non
dicitur: quia profecto ii, quorura sancti prxdicatores amittant. Habent qux aliis prxbeant, sed habentes
imitatores sunt, vila et zelo remissi non sunt. Duri qux sibi possint sufficere, nulli prxbent. Sic aliis
namque sunt, quia peccatoribus mollianon loquuntur: praabere oleum nituntur, ut a se fomenta luminis non
durieliamsunt.quiaut aliosbene corrigant, dura qux toliantur: ut dum illuminant alios, se non extinguant.
illis prxcipiunt, io sua conversalione demonstrant. Bene crgo electus et bonus dicitur : quia certe, qui
Durusnamque videbatur, qui Judxos arguebat, di- sanctx Ecclesix regimen suscipit, dives esse debet,
cens : Geniminaviperarum,quis ostendit vobiseffugere et ornatus donorum spiritalium et plenitudine meri-
a ventura ira? Faciledignos-fruclus pmnitenlia(Mutlh. torura. Et quia de communi ordine, qui prxcellant,
III, 7). Sed qui aliis durus erat, sibi remissus non eligendi sunt, sequitur : Et non erat de filiis Israel
erat. Nam ut poenitentix duritiam, quaro prxdicabat, meiior illo. Cujus profecto excellentia comraendatur,
EvangeUsta euro tenere ostenderet, ait: Habebat (C cum subditur : Ab humero, etsursum eminebat super
veslimentum de pilis camelorum, et zona pellicea cin- omnem populum. Hac quippe specie corporis in per-
ttus lumbis: esca autem ejus locustmet mel sylvestre sona ordinandi antistitis, praesignantur acta virtuiis.
{Marc. i, 6). Ad Ezechiel quoque dicitur : Ecce dedi Quid enim in humero nisi fortiludo designatur ? Sed
(rontem tuam duriorem [ronlibus eorum,ul udamantem qui ab humero, et sursum super omnem populimi
tt siticemdedi [aciem tuam (Ezec. m, 8). Sed qui tam eminebat, tam sublimis staturx erat, ut qui altior
durus contra duros in malo veniebat, ut dura, qux esset in populo, capite usque ad humerum regis per-
ventura erant, locuturus ostenderet, diebus septem in tingeret: futurus vero rex collo et capite altitudinem
tnedio eorura, antequam loqueretur, flebat, Sic enim omnium superaret. Capita vero qux sunt, nisi sub-
dicit: Et sedi ubi illi sedebanl, et mansi seplem dies jectx plebis mentes? Qux cum valde lenduntur, us-
mmrens in medio eorum. Quia ergo sancti prxdica- que ad hnmerum ordinandi regis pertingunt ? quia is
lores, obstinalis peccatoribus, lenes et mansueti non qui ad regendum culmen sanctx Ecclesix quxriutr,
sunl, et quod asperum prxdicant operantur, duri tanlx debet esse perfectionis, ut quidquid populus
filius Saul recte perhibetur. Illos enim imitari electus de bono opere sibi vult proponere, in sua conversa-
prxdicator debet, qui et acuta prxdicant, et qux lo- tione debeat demonstrare. Quasi enim regis liurae-
quuntur, observant. Unde et de eodem regis palre 1Drum capila plebis tangunl, quando eorum corda,
subjungitur : Forlis rebore. Sunt nonnulli intra san- quidquid virtutis in suo paslore quxrunt, inveniunt.
ctam Ecclesiam, qui elatione sunt, et arrogantia Sed rex prxcellit collo, prxcellit et capite. Quid
fortes. Nam magna agunt; sed cnm laudare homines enim in collo, nisi locutio : quid in capite, nisi.meu
ea qux agunt, desinunt, eadem magna ipsi agere tis contemplatio designalur? Capite ergo et collo
prxtermillunt. Fortis ergo robore est, quivirtutem, subditorum omnium capita excellit, si contempla-
quaui monstrat in opere bono, habet a Spiritu san- tionis altitudinemirabilisest.etsublimitate doctrinx.
cto. De quo nimirum robore superius (Ad. vi, 2) Quasi enim capite sublimis est, cum illa de secrelis
Anna in cantico valicinata esl, dicens : Infirmi accin- ccelestibus contemplatur, qux alii contemplari nou
cti sunt robore. 202 °e hoc Doininus disciputis re- possunt. Collumquoque super alios habet, qui altitu-
promiltit, dicens : Sedete in civitale, donec induamini dine loculionis sux mirabilis, xquandus ab aliis non
virtute ex alto (Luc. xxiv, 49). In hoc robore fortiter est. Quasi enim caput in sublime extulerat, qui dice-

* Haecin Gilot. et Vatic. omitluntur.

249 IN PRIMUMREGUM EXPOSITIONES. — LIB. IV. 250
,'>at: Ventatn ad a visiones et revelationes Domini. Aomne quod agit spiritualis est. Unum namque de
Scio hujusmodihominemsive in corpore, sive extra pueris tulit, de quo prxdietum est: Jpse prmcedet
corpus, nescio, Deus scit (II Cor. xn, 1,2). Sed velut ante itlumin spiritu et virtute Elim (Luc. i, 17). Unum
clectus et bonus rex, ut collum etiam super capita puerum secum tulerat, qui ait: Nen habemus spiri-
omnia se tenere ostenderet, ait: Audivitarcana verba, tum hujus mundi, sed spiritum qui ex Deo est (I Cor.
qum non licet homini loqui (Ibid., 4). Quid vero quasi II, 12). Hine iterum dicit: Nos sensum Christi Itabe-
eminens collum ejus miramur in jis, 203 1ux ta- mus (Ibid., 16). Hinc per Ezechielem de sanctis ani-
cuit? Adxquemus eum, si possumus, in Us qux dixit. malibus dicitur: Ubi erat impetus spiritus, itluc gra-
De collo apostoli Pauli processerunt epistolx ejus, et - dkbantur (Ezec. i, 12). Quxrens ergo asinas, unutu
cum ab illo tempore coeperint eas viri sapientes ex- de pneris tollit: quando is, qui noviter animarum
ponere, adhuc conantur ea qux dixit melius scire. lucra quxrere incipit, qux agere putat, omnia spiri-
Cumque quotidie m ejus eruditione proficiunt, quasi taliter agere disponit. Invenire autem asinas, est pec-
ad summitatem colli innitentes, pertingere nequa- catores in luce sanctitatis conversos aspicere. Naro.
quam possunt. Emineat ergo rex collo, emineat ca- velut perditx asinx non inveniuntur, -quando in pec-
pite, sit humero sublimis; ut conversatione perfectus catorum tenebris, reproba corda se obruunt.
sit, eloquio mirabilis, prx cxteris arduus in arce B 22. Et quia per quinque sensus corporis ad eas-
contemplationis. Sed, qui conversatione magnus est, dem peccatorum tenebras deciduut, quinque regio-
eloquio prxcipuus, prx omnibus contemplatione sus- nibus 204 non inveniendx perquiruntur, videlicet
pensus, priusquam perveniat ad culmen regiminis, monte Ephraim, terra.Salisa, et Salim, et viri Gemini,
signa exterius habere debet fraternx charitatis : ut et Zuph. Unusquisque etenira ubi per peccatum pro-
videlicet sic proximorum sollicitudinem habeat, ut jicitur, ibi occullatur; et quasi perdilus, ubi sit nes-
ad xternam vitara lucra animarum quxrat. Bene ergo cilur, quando justitiaelucem, in qua eum Deus posuit,
Ut eorum typo subjungitur : derelinquit. Hinc est, quod in paradiso post pecca-
(Vers. 3, 4.) Perierant aulem asinm Cis, patris tum, primum hominem quxrit, dicens : Adam, abi es
Saul: et dixit Cis ad Saut filium suum: Tolle tecum (Gen. ni, 9) ? Quasi dicat: Quia te in luce qua posui
unum de pueris, et surgens vade, et qumre asinas. Qui non invenio, demonstra te ubi posuisti. Hinc de mor-
cum trunsissent per montem Ephraim, et per terram tuo Lazaro exquirit, dicens : Ubiposuisiis eum (JoUn.
Salisa, et non invenissent, transkrunt eliamper lerram xi, 34)? Sed quem quasi perdilum.quxrebat, ut in-
Salim, et non erant, et per terram Jemini, et minime veniret progredi imperabat, dicens ILazare, veni foras.
reperere. Perditur ergo homo, cum peccat : invenitur, cuin
21. Cis, qui durus dicitur, non solum eiectos ejus, r peccatum adversum se, jam poenitendo pronuntiat.
sed ipsum etiam Redemptorem significat. Nemo enim Quia enim per sacra eloquia peccalori prxcipitur:
sibi eo durior exstitit. Hujus namqtie duritix asperi- Dic tu prior iniquitates tuas, ut justificeris (Isa. XLHI,
tatcm propheta insiuuans, ait: Vere languores nostres 26, sec. LXX): dum ille, qui peccavit, confitendo
ipse tulit, et doloresnostros ipseportavit (Isa. LIII,4). JDStificariincipit, in luce jam cernitur, ubi jam po-
Mori enim mortalibus non est pati, passibiles dam- situs invenitur. Saul autem, qui asinas quxrens, non
natx naturx. IUe ergo sibi durus vehementer exsti- invenit, eruditi quidem prxdicaloris personam desi-
fit, qui in se unde pateretur, non habuit: sed ul nos gnatj sed noviter incipientis. Quem profecto omni-
patiendo liberaret, in quo sibi durus esset, el pati potens Deus prxdicationis fructum afferre non pati-
posset dignanler assumpsit. Asinx Cis sunt anirox tur, ne vilem peccatorum conversionem xstknet,
peccatrices (I Reg. x). Quia etiam in fide Redem- dum leviter convertere eos ad Dominum potest.
ptoris regeneratx sunt, durx esse dicuntur : perditx Differtur ergo conversio, ut conversi diligantur : et
autera asinx, quia per immundiliam ab ejus sunt ser- eos prxdicator tanto amplius amet, quanto clarius
vitio separatx. Hinc est enim, quod ad passionem videt, quia eos lucrari cito non pfxvalet. Sed dum
tendens, absolutx asinx, et pullo insedit (Malth. sancti viri de prxdicatione sua alios convertere non
xxi, 7); ut patenter ostenderet, quia ad hoc pati ve- TVpossunt, de se vehemenler timere incipiunt: ne inde
nerat, ut peccatoribus subveniret. Pereuntes namque omnipotenti Deo displiceant, unde se ei vehementer
asinas se quxrere fatebatur, cum dicebat: Venitfilius placere cogitabant: et plerumque agitur, ut sic no-
hominisqumrere,et salvum facere quod perierat (Luc. vorum prxdicatorum corda terreantur, ut jam pro-
xix, 10). Has ashias et per semetipsum quxsivit, et ponant ejusdem prxdicationis officium deserere, et
adhuc prxdicatores ad quxrendum mittit. Dicit ergo Deo per silentium vacare. Quare et subditur:
Cis filio suo, ut asinas quxrat, quando etectorum cor- (Vers. 5.) Cum autem venissetin terram Zuph, et
dibus spirituali inspiratione Redemptor imperat, ut non invenisset, dixit Saul ad puerum suum: Veni, re-
in prxdicationis ministerium pergant. In prxdicatio- vertamur, ne forte dimiserit pater meus asinas, et solli-
nis autem officio pergentes, quia solum spiritalem citus sit pro nobis.
sensnm secum debent ducere, unum de pueris tol- 23. Ad patrem reverli deliberat, qui postposita
lere b jubentur. Unum naiuque puerum tollit, qui intentione prxdicalioiiis, Deovaeare appetit in secreto
dum ad prxbendum aliis formam vivendi pergit, in silentii. Reverti quidem dicitur, qui missus aiite
3 Alii editi corrupte, ad divisiqnes gratiarum et b Gilot et Valic, jubelur.
revel
251 SANCTI GREGORIIMAGNI 252
i
perhibetur. Quasi enim coram patre snnt filii, quan- A A spirituali sensui perfectorum praedicatorum magiste-
do elecli viri immorantnr in secreta contemplatione lio cubjici moneotur. Ab hoc puero nos duci admo-
Redemptoris. Revertuntur itaque, quando a publico net, qui dicit: Si spiritu ducimini, non eslis sub lege
sanctse pnedicationis venitmt ad rhnanda gaudia Ifiai.v, 18). Qu«rendum vero est, cur dubitalive
aeterncedaritatis. Sed quia sancti viri nihil agunt in- dicatur : Si forie indieet noHs de tuc nottre, propier
consulti, Sauf de reversione ad patrem puerum con- quam veninMt. Sed quia spiritualia disoere apftiit,
snhiit. Tunc nanque puerum eousulimus, quando quia ingentia dona gestit accipeie : utrutn eisdein
intenta menle providemus, ut quod tentamus <iis- donis sit dignus, seire nou potest. D«bilare ergo iu-
ponere, a spirituali sensu non debeat differre. Ad cipit, qui tam «aagaa promereri se suis meritis non
patrem quippe reverti dispemierat, qui dicebat: Dixi, prtesusnit. Quse «imiriim dubitatio cleclis oxitur ex
cmtodiatn ws« metm,ul nett ddinquam in ilngua tnew. rirtute humiWtatis. Quare et «omitantis pueri vooe
Posui mrimeocttstodiam,cumcoHsisteretpeccatorcontra Sauli dicitur : Si forte mdicet nobis de wia nostra.
me (Ptak xxxrai,4,2). Adversus praedicatorespecca- Qnia iiimirum spiritualis sensus non alta nobis sapere
tor consistit, quando ad prsedicattonemeorum, statum suggerit, non audacter de omaipotenti Deo praesu-
soae iniquitatis non deserit. Et quia tunc prsedieator mere, «ed ejus dona cum sunima sancti timoris reve-
ei silere, et Deo vacare preponit, ut ad patrem re- B f *entia postulare. Merito ergo ^>uerdicitur, q«i hu-
deat, obmutescit. Sed quia per sikntimn voluniatem miiia senrper docere pra)dic*t«r. Ouni ergo dicit:
©ei mdrus didieit, cor ejus concaluit, et exardes- Earmis illuc, et repente subjungit: Si forte indicet de
tente igne internse meditationis, locutus est. Quod tna nostra, aperte indicat,quia in^sensu eleclorum
In hoc etiam loco ostenditur, quia consuttus puer, ftei spiritus operetur, dum a^Ispiritualia dona expe-
consolehli se consilium impendil, dicens : tenda, ettlevote eos facit aceedere, et deiargiloris
Ecce est vir Dei in chilate riY no- omnipotentia magna cum reverentia fonmidare. Dnde
(Vers. 6.) hac,
et qui a spirrtu ducitur, inopiam meritorum suorum
bdis, omne quod loquilur absque ambiguilale venit: :
nunc ergo eamus illuc, si [orte indicet nobis de via no- respicere perhibetur, cam &nbdttur
stra propter quam venimus. (Vers. 7.) Dixiique Saul ad puerum suum : Ecce
ibimus, quid feremus ad virum? Panis defecit in sitar-
205 24- Virum Dei Samuelem dicit, in quo prse- cHs nostris, et sportulam non habemm, tti demus ho~
dicatores sanctae Ecclesiae designari jam diximus. mini
Dei, nec quidquam aliud.
Qui vir quidem dicitur, pro ,reverentia sanclse conver- 26. Habent proprium mentes humilium, ut spjri-
satkwis, et omne quod loquitur, absque ambiguitale tualia donahabeant, sedin iisqnsehabent, se non
venireperhibelur : quia quidqiud minatur de seternis ((J attendant. Quia enim a Spiritu saucto virtutum dona
suppliciis, qwdquid deicteriia lsetitiaipromitlit justis, ideo sanctus spiritus, qui dona tribuit,
ut
ita deminliat, et impii abibunt ad poenam, et electi percipiunt,
ea eis ab scstimatione tollit, ut in viriute conversa-
nd gloriam. Qui etiam in civitate esse perhibetur:
tionis hsec habeant, in tumore elationis 206 D0(l
quia eleetus pas-tor in communi fittbjeetaeplebis cu- Tiabeant. Bene ergo de Saule dicitur: Ab humero et
stodia, semper vigilare cognoscitur. In civitate est sursum eminebat super omnem popuium. Ei dixit ad
paslor, quia cum custodit alios, ia se munitus est. puerum suum : Panis defecil in silarciis nostris, et
Knde et per propbetam in omnium virorum Dei lau- non habemus : quia eleeti viri, et ad dispo-
sportulam
dibus, ftubunius descriptione dicitur : In excelsisha- iiendum sanclsc Ecclesiseculmen idonei, in eo etiam
bilal, munimeMasaxorum sablimilus ejus (ha. xxxin, se humilitatem parvos aspiciunt, in quo per vir-
Mam in per
46). quo aliius ,selern»rurti civium visione tutem magni sunt. Et panem quidem ad refectionem
suspenditur, eo etsibi forlior, et proximis utilior in- fidelium animarum habent in sapientia verbi, spor-
venitur. tulam vero in memoria internse meditationis. Cum
25. Nobilis etiam dicitur: <quiasuperna conversa- enim ea quse in secreta meditatione eedligunt, ser-
iione conspicuus esl, et de mundansevitse rusticitaie vant in memoria ad eruditionemfidelium, velut pa-
nihil habet. Inde enim nobilis cernitur, unde civis. Dnemini sportula reponunt. 'De his enim sportis in
Saecularium quippe hominum, quia nulra est morum 'Evangelio dicitur: impleverurtt-septemsportas de frag-
composltio, quasi in exterioribus locis nutriti,ru- meniis (MaH/i.xv, 37; Marc. vm, 8).Cum in mensa
stici sunt. Ex consuela namque animi inlionestale, Domini panes abundant, sportce impleri prDecipiuii-
turpes proferunt motus ^orporis; et velut valde de- tur : quia cum electi anima in superna Redemptoris
geneies, m%8n8econsuetudinis gestum nesciunt, duiu conteroplatione reficitur, in eadem contemplatione
per omne quod agunt, vitae suse speciem vilitate ter- veritatis eruditur, ut verbi alimonia, quae in se ex-
renae dbscuritatis operiunt. Quo conlra viri Dei no- crescere cernitur, in memoria ad eruditionem fide-
biles sunt, qui dum fortiter ea, quse divina sunt, lium reponatur. Aliud etiam prseter panem et spor-
agunt, iniomni suo opere, superna luce resplendent: tulam abundanter habent, qui cum virtute contem•
et nihil degenerositatis habeitt, qui in magna luce plalionis, et doctrina verbi, abundant copia sancfae
«mnis strae coiwersationis radios proferunt ccetestis operalionis. Ut ergo humilitas sanctorum in ordi-
originis. Ad hoc ergo a puero 'Saul ducitur, ut in- nandi regis locutioive resonet, dicit : Panis defecit
fstruatur: quia qui in arce prselationisponendi suni, j»sitorciis noslris,etsportulamnonhabemus,utdemut.'
 «5 1N PRIMUMREGUM EXPOSITIONES. — LIB. IV. 254
homini De\, nec quidauam aliud: quia sanctus spiri- A clesise, verbum fidei usque ad mmM finem electis
tas eos, qtii ad ecclesiastici culminis regimen prse- fiddibus exhibetur. Sed ab his verbum fidei bene
parantnr, magnos iacit in virtute interni muneris, praedicatur, quibus per manus pueri subministratur,
sed omnino parvos in respectu proprlse sestimationis. quia nimirum iilidebent superna prsedicare,qui m
Dicat ergopuer : EamusiUuc, « for\e indicet nobis mentis snse dukedine meruerunt eorwm«ravitalem
de via nostra. Saul autem vacuum se inspiciat: quia cognoscere. Hsec namque pars statem datur, nt
Spiritus sancrus dum sensus honeste viventium in- viam quisrectse prsedkationis plenius mereatur agno-
struit, auflaces modo, modo timidos reddh. Audaces scere : quia summi doctores sanctse Ecdesise aucto-
quidem, ut prsesumant: timidos, ne superbiant. Im- Htatem prsedtcationis aliis commHtunt, nisi eis, quos
pellit, ut necessaria postulent: retrahit, ne nimis sciunt «eelestia iKlrgere,qna3 loquuntur. Quibus ver-
prsesnmendo, vitium incurrant temeritatis. Etquia bis simpliciores ad iitteram admonendi Eimt, «t in
quos pavidos facit, per robur flducisead prsesumen- viro Dei pravitatem avaritiae suspicari non audeant,
dum erigft, repente subinfertur: Rursus itaque puer per hoc qued dicitur : Vt dernushomini Bei, vt indi-
Sauli respondit, et ait: cet nobis -devia nottra. Nam si propheta venalem
^Ters. %.) Ecce invenia est m munn mea quarta sermowemfcaberet, homo Dei non esset, et ipsius
vars staterb argenli, demus fiomini Dei, et indicet Bprophetrac «pMtnm kabere «eqsaquam ^osset. floc
Htodisdeviamstra. ergo cum dicitur, non exponuntur mores howiinis
tl. <Joasi puer botia loqrirtur sensus electi homi- Dei, sed devotw»aoceieiAis: qvia «n magna eum
tAs, qmtnftoad loquendiim lmpellitur, nutu Spiritus Saul habebat veneratione, ia cujus canspecta appa-
«ancti. Quldest ergo, quod dicit: tnverita etl in manu rere vacuus crabescebat. >Etquia ad ejasdem viri Dei
mea quaria pars stateris argenli? Quse est ista pars veneratiosem tm fama «elebris invitabat, adjungit:
«taterls argenti? Sed qnia argetrti nomine divina i(Vers.9.) Wocabaturemm Videm.
«toqnia ^esignantw, argentwm in manu pueri, est 28. Vocari etenwi, est puWica xelalioire «fici.Vw
vmm diviiwistfa virttfte sciendi. Sermonem quidem dens auiem est '«fuiinierna eisaw resptcit, qusemens
aihid est posse <Iicere, aKud est posse sentire, Nam carnalium non attcndit. Onde et de sanctis anima-
•divmaelofnia etiam reprebi etoquuntirr, sentire an- iibns dicitur : In cwcwtu -el intus ylena ermt oculis.
lein nisi eleetia non possunt. Sentitnr etenim ea res, Qui in exterioritos circwaspecti, et intrinsecus pro-
«Bjas virtws agnoseitur. Nam et segti pisces eome- vidi sunt. Quo contra caruaiHumdootorum prsesum-
iimti^ «ed vis segritadinis tc-ttit eis esjperimentum ptionem in Evangelio ©ominus argaens, alt: Si ccecus
«aporis: «t qsod videntur «omedere, premibeantur «t coecoducatumpraietM, ambein fvveam oadunt (Matth.
ssntire. Sic sic nimimm carnates quifue dum coele- G xv, 44). Viiiens etiam 4icitisr, oni rernota et ab-
«ia lo£fBunt»ir,qu«e nem dffligwnt,vefat segri rebns sentia, prsesentia sant. Quod sanctis prsedicaloribus
«tuntnr, quas sentire profoibentwr. In mawu ergo bene convenit, qui per cogiffllionemlanto snnt prse-
fmeri argenliim invenitur, quando per humilitatis sentes •spiritalibus, quairto >rnexterioritais intentio-
meritum eanoti wiri, ««etestia iqusetoqoutttur, in ma- nem figere dedignantm*. Vetat enim oooulta pate»*ia,
fjinoaflectucharitaitisiexciprairt: «t valde dulce sit eis et remota prsesentia !habe«t, qmiea, qese carnaJes
fiitperaa dicene, eo qaod «tmlciter,*e valde dulchis scire nequeunt, gemperiuleHigunt. Talis aamque esse
per amorem sa«urantur, Unde etism seriptum est: pastor sandae Eoclesiaj itebet:: qtiia ki via ceelestis
Edent peuperes, et saturabuntur (Psal.xxi, 27). Qaia patrise ad prsebendirm kimen subditis «onstitulus est.
enim'*il>BS ai»«aseestsemno Dei: paraperes edtmt et Seroper ergo spargat iraAiaslucis, «t&leles sttbjecti
saturantur, divites saturari non pesswnt: quia .nimi- ex illominatronis «ase eaoperkntia, alies fttliliumina-
rum electi viri, 207 ftui superna diligunt, quoties tionem trahant. Seqiritor, >etdmit :
haec audiunt, ad hsec ferventius incalescunt; reiprobi (Vers. 9.) Olim sic loquebaturin Isvadunusqmsgue
superna lpquuntur, etaudiunt, quse in nulla dnlce- vadens cowsulereDeum,: Vemte, eamus «d Widentem.
dine, ad mentis suse refectionem suscipiunt. Quarta 29. Dominum imus oonsuiere, q.uando ad eruditos
vero pars stateris argenti dicitur, pro qualitate tem- n prsedicatores perginras, ut salutis nostrse eonsilium
poris. Nam ut alias partes hujus stateris videamus, inveniamus. Sedquia modo tam perfeolorum virorum
prophetse, apostoli, martyres intuendi sunt. Quia raritasest, dum antiquorum temporum ilorem ,r«li-.
enira pro qualilate temporis, singulis «rdinibus di- gionis attendimus, defectum ejus 208 'n pr*seuti
stributa est sonoritas prsedicationis', velut singuli tempore defleamus. De miseria prsesentis teraporis
quartam partem stateris habuere. Quartam ergo par- et calamitate compuncti, florem elapsi temporis cura
lem stateris illi exhibuerunt,eum Svnagogseadven- pulchriludine saiiclitatis emarcuisse suspinemus.Dura
tumfiedemptoris promilterent. Apostoli partem suam ergo pastores Eeclesiarujn cernimus terrenis inhse-
dederunt, cum Judcciseum.qui promissus fuerat, jam reue, labentia ^userere, nulla spiritalis vilse insignia
venisse prsedicarent. Marlyres eiiam partem suam proferre, dnm imlla nobis prselatorum nostrorum lux
tribuerunt, cum dnfidelesad fidem Redemptoris ad- infunditur, ad laborem compunctionis illa, quse prse-
ducerent. Quarta ergo pars stateris remansisse cogno- ierunt, memorantes, dicamus: Olim sic loquebaturin
scitur: quia per episcopos et doctores sanctse Ec- Israel iinusquisquevadensconsulereDominum: Venite,
a Deest
negatio in Gilot. et Vatic.
255 SANCTI GREGORHMAGNI m
eamusad Videntem. Israel dicitur videns Deum, sive £1 etiam cum pmchros colores, aut aurum superducere
in qiio est Deus. Quod certe nomen sanclscEcclesise appelit, prius viliorem colorem sternit. Qui ergo ju-
convenienter aptatur, ciijus populus dicitur. Nam et dicare de perilia artificum vult, non inchoata eorum
in Evangelio dicitur : Ecce ego vobiscumsum usque opera, sed perfecla respiciat. Clivum ergo civilatis
ad consummationemsmculi (Matth. xxvm, 20). Quoe ascendat, utqui invenire appetit Videntem.reperiat.
nirairum, quia in priori lempore paslores babuil spi- Clivus enim infimus et defossus locus esl. In qua
ritali conversatione floridos, magna scienlia erudi- nimirum parte civitatis illi signantur, qui adhuc in
los, qui magno despectu terrena vilipenderent, cce- altiorem conversationera minime profecere. Clivum
lesiia cogitarent: ad lumen, quod in eis videbat ergo ascendimus, cum planitiem infirmorum audito-
populus, se invicem exhortari poteranl, dicentes : rum ad exemplum nobis proponere vitamus.
Eamus ad Videntem.Si ergo eundum est ad videntes, 52. Et tuiic quidem puellas egredientes ad hau
pariler est diverlendum a csccis : quia reproborum riendam aquam invenimus : quia pulchritudinem
pnelatorum exempla non debemus imitari, sed fu- sanctarum meiilium in perfectiori conversatione re-
gere : ab eis autem, qui conversationis merito spiri- spicimus. Puellse quidem sunt mentes electorum, in-
lualia cognoscunt, seinper scdiiicationisnostrse eru- tegrse per innocentiam, decoroe per virtutum clarita-
dilionem postuIare.Et quia hocnon nisi viri spirilales JJ tem. Et quia in secretiori vita pulchriludinem suam
faciunt, sequitur: conservant, videri nequeunt, nisi cum ad hauriendam
(Vers. 10.) Et dixit Saul ad puerum suum: Oplimus aquam egrediuntur. Puellse aquam hauriunt, quando
sermo tuus; veni, eamus. electae animse ex profundo dolore pnesenlis exsilii
50. Optimus sermo est, quo melior audiri nequa- fluenta lacrymarum fundunt. Haurire quidein aquam
dicuntur: quia duin se projectas in hac valle Iacry-
quam potest. Quoties nobis ergo salutis noslrse con-
Silia spiritaliter suggerunlur, intus nobis sermo fit, marum lugentes memorant, quasi ad profundum, fu-
quo melior inveniri non possit. Pueri ergo sermonem nem cogitationis mittunt, a qiio cum labore aquas
laudamus, quolies nobis in spirilualis sensus nostri lacrymarum trahunt. Tunc etiam egressse videulur :
proposito complacemus. Et cum eo ire promitlimus, quia quse quales sunt intus latent, apparent tamen
quando spirilualibus cogitationibus consentimus. Sed in oculis; et quantum diligant Conditorem, indicant,
quia timc fructuosa est bona cogitatio, quando in quse in tanto dolore prsesentissseculivitam sustinent.
operalione perlicitur, sequitur: Ab istis ergo quserendum est : VH est Videns? Quia
(Vers. 10, 11.) Et veneruntin civitatem, in qua erat locus perfectorum tunc bene cognoscitur, cum ab eis
iiir Dei : Cumqueascenderent clivum civitatis, invene- nobis ostenditur, qui per profectum vitse eorum con-
iunt puellas egredientesad hauriendam aquam,et dixe- Q i versalioni vicini sunt. Sed habent prscdicatores loca
tunt ad eas: Nunquid hic est Videns? diversa. Alium quippe locum habent pro se, alium
51. Qui virum Dei quserunt, in civitatem veniunt: pro subdiiis : quia nimirum in seipsis in altissima
quia plerumque fit, ut vita alque doctrina prselati in contemplatione morantur, pro subditis ad doclrinae
subditorum conversatione requiratur. Sic nimirum montem descendunt. Per contemplationem velut in
et arbores ssepe requiruntur, quarum species non in cmlo sunt; et quia alta sunt quse docent, et descen-
foliis, sed in fructu inveniunlur. Plerumque autem dunt cum docent, et sublimia loquentes in alto se
suborta fruteta magnis arboribus admiscentur, ct retinent. Perlecliores igitur auditores vicini suo
fruclus suos earum arborum, quibussunt mixtse, esse rectori sunt, non cum in summa contemplationeest,
mentiuntur. Qui ergo fructum discernere vult, prius sed in inferiori monte doctrinse. Quare et puellse
discemat et ramos : ut ex qua arbore fruclus proce- respondentes dicunl:
dat, agnoscat. Sic sic nimirum est in conversatione (Vers. 12.) Hic est, ecce ante te : hodie enim venit
fidelium : quia in electa plebe boni prsedicatoris, dum in civitatem.
plures mali admixti sunt, velut intra bonas arbores f 33. Quasi dicant: Ideo locum ejus indicare possu-
spiuoeoriunlur. Conversatio ilaque electi proedicato- mus, quia illuc venit, ubi eum videre solebamus.
ris non est exploranda in omnibus subditis, sed in I) Nam si in suse sublimitatis arce resideret, eum tibi
solis electis. Tunc quidem velut ramos bonse arboris nemo dstenderet. In civilate etenim doctor est,
cumdiscretionesecernimus,quando in plebe rectores quando per ministerium proedicationis moralur in
illos velut electa poma imitamur, qui magistri sui eruditione populi subjecli. In civitate est
doctor,
exemplo proficiunt: et illos velut vepres fugimus, quando relinquit propria, ut communia disponat.
qui antiqui hoslis fraude reprobantur. Bene ergo de Quia enim boni proedicatoris plebes a per ejus exhor-
Saul, et ejus pucro dicitur: quia venerunt in civita- tationem munilse ac fortes sunt, quando in eorum
tem, el clivum ejusdem civitatis ascenderunl; quia ministerio moratur, in civilale esse cognoscitur. Item
nimirum perfectio sanctorum virorum cum in subditis quia in subjecta: plebis muliitudine alii simplices, alii
quccritur, non imperfecta membra, sed electa atque sapientes sunt, puellsesubjungunt:
perfecta requirenda sunt. Nam et artifices opera (Vers. 12, 13.) Feslina nunc, hodie venit in civita-
sua prius inchoant, deinde comunt. 209 Pictor tem : quia sacrificium esl nopuli. in excelso. Ingre-

a Gilot. et Vatic, per eorum.

SS7 IN PRIMUMREGUM EXPOSITIONES. - LIB. IV. 258
dientesUulemstatiminventetiseum, antequamascendat JA non alta eruditione eos indigere existimamus. Tunc
in excelsum, ad vescendum.Neque enim comesturus ergo prsedicatores sanclos audire debent, quando
est populus, donec ille venial: quia Ipse benedicetho- plana simplicibus loquuntur, quse inlelligunt : uon
slia1,et deinde comedent, qui vocatisunt. quando dicunt alla, quse intelligere nequaquam pos-
34. Cum in civitatem venit Samuel, in excelsum sunt. Dicunt ergo : Feslina nunc, hodie venit in civi-
ascendit : quia electus prsedicalor in eruditione sub- tatem : quia sacrificium est poputi in excelso. Quod
ditorum, modo plana verba, modo alta pronuntiat. tale esl, ac si dicat : Quia multi sunt, qui summa
Quando igitur plana et intelligibilia prsecipit, 210 audire desiderant, nunc tu debes feslinare, qnando
in civitate est; quando sublimia, et quoe vix inlelli- ille similes tuisimplicesvideturinstriiere.Sacrificium
guntur, in excelso. In civitate est, quando simplicibus quidem populi esldevotio electseplebis. Quocnimirum
proponit exempla : in excelso autem, quando per- devotio, quia verbo proedicationisin electorura cor-
fectis verborum spirilualium a.lta pronuntiat. Quasi dibus excitalur, quasi a Samuele perficitur. In ex-
enim in civitate erat, qui dicebat: Niliil judicavi me celso est autem sacrificium populi, quando corda
scire inter vos, nisi Christum, el hunc crucifixum fidelium sijbditorum alla verba sanctse prsedicationis
(I Cor. n, 2). Item in civitate erat, quando iniirmis devote audire concupiscunt. Unde et apte dicitur :
remedia demonslrabat, diccns: Propter fornicalionem\n Quia populus non comedit, nisi prius Samuel hoslim
vir suam uxorem habeat, et uxor suum virum habeat benedixerit: 211 quia perfectiores auditores, dum
(IbiA., 7). Sed in excelsum ascendit, quia non multo ad summam virlulum perfectionem pervenire dcsi-
post subdit : De virginibus autem prceeeptumnon ha- derant, verbum scientioe, per quod ad desiderata
beo, consitium autem do. Vellemomneshomines esse perveniant, in magno desiderio exspectant. Quo in
sicut meipsum(Ibid., 8). In excelsum etiam verborum loco notandum est, quia oblalum sacrificium nondum
se ssepe ascendere fatelur, quia dicit : Sapientiam erat, et tamen dicit: Sacrificium est populiin excelso.
loquimurinter perfectos (lbid., 6). Si enim sacrificium antequam offerri incipiat, non
35. Quid est ergo , quod dicunt puelloe : Festina est, quomodo erat sacrificium, quod non erat? Sed
nunc, hodie venit in civitalem, nisi quia raro videba- quia nos spirilalia sequiraur, riondum erat sacrifi-
tur in civitate, videlicet tarde veniens, cito recedens? cium, et erat: quia cum electi fideles allius erudiri
Quo nimirum magisterio sanclse Ecclesioedoctor in- appelunt, jam quidem magnam devotionem audiendi
struitur, ut videlicet raro sit in publico, freqnens in habent, quam, posl auditara proedicationein, valde
secreto : ut quo tardius aspicitur, devolius veneretur. majorem habenl. Non est ergo adhuc oblatum sacri-
Tunc quidem quasi ccelestis excipitur : quia quo am- ficium: quia illa magnitudo devotionis, quoenascitur
plHis in secreto contemplationis latuit, verbi Dei the- rt
| in corde electi de verbo proedicationis, ante pracdiea-
sauros ad eos, qui se exspectant, ditiores trahil. Ille toris verbum in corde non est. Et est quidem in ex-
enim potest multa bona in infimis dicere, cui per se- celso sacrificium : quia de exspectatione verbi,
cretum mentis intuilum conceditur summa videre. Et magna jam est in corde audire volentis vis devotio-
quia dulcius videntur illa qusc dicuntur, puellse di- nis. Quare etbene dicitur: Quia populusnon comedit,
cunt: Festina. Quasi dicant : si id, pro quo in civi- donec itle hostim benedicat. Quia enim summa in-
tate venit, expleverit, videre in secreto suo reposi- hianter diligunt, donec eadem summa percipiunt,
tum non potestis. non quiescuut. Si enim hostia menlis, ejus devotio
36. Quod profecto verbum a jam littcram non ad est : hostioebenedicitur, quando ad vocem prsedica-
yerbum, sed exemplum religiosorum est. Namsanctus tionis sanctificatur, ut quo purior efficitur, divina
vir tantoeerat districtionis, ut statutas dies et horas susceptione acceptior habealur. Quod enim in Dei
haberet, in quibus eum, qui cuperet, videre potuis- sacrificio benedicitur, mundum quidem est cum of-
set. Dicunt ergo : Festina. Ac si dicant: Si statulum fertur, et materiale : oblatum vero tanto est mun-
tempus transierit, in horis suse quietis, verbis, aut dius, quanto non solum materiale, sed spiriluale :
actionibus non intendit. Qui ergo remotoe vilse ordi- quanto non solum mundum, sed etiam mundans est.
nem sumpsimus, hofc observare attentius debemus. D ; Hostiarum quippe oblationibus mundari peccata quis
Slatuendse sunt nobis horse minislerii, ut breviter dubitet? Sic namque, sic est mentis devotio : nam
persistamus in opere, festinantcr redire valeamus ad cum bona audire gestit, munda est; sed cum sanclse
contemplationis arcem. Ipsse autem secreti silentii prsedicationis accepta et benedicta manibus fuerit,
nostri morse, tanta lege districtionis custodiendoe tanto ardentior el sacratior reddilur, quanto clarlus
sunt, ut ipsi etiam, qui accedere solent, sciant, quia diJicit, quem amare dulcius notnm possit. Munda
contra propositum nostrum ad nos accessum non quidem ante, velut prseparatio sacrifieii fuerat, qusc
habeant. bonum nosse cupiebat, et tamen materialis erat appa-
37. Quiavero hoecspiritualiter explanare coepimus, ratus : quia nondum novit, quse discere appelit, sed
contra simplices hoc dici convenienter intelligi po- munda valde et spiritalis, cum jam doctrinse sancti-
test. In civitate quippe is, qui videturextraneus, Sa- ficata vocibus, non jam appelit audire, miod sciat, sed
muelem alloqui posse putatur, in excelso autem nou audita deleetatur experiri, quse amat. Tunc etiam
pulalur : quia quos simplices esse credimus, plana, non solum munda est hostia, sed mundans : quia
a Forle leg., jam ad lilleram non
vcrbiim, etc.
259 SANCTI GREGORIIMAGNI 2G0
quo ferventiori ccelestiumamore succenditur, ab ca A bent, quidquidlucidum emicat de eis yoce laudis. Et
iiegligentise carnalis tenebroe potentius eflugantur. quia tanti viri feslina devotione quserendi &uat, se-
Scriptuin quippe est : Quia charitas operit multitndi- quitur:
nem peccatorum(I Petr. iv, 8) : quia nimirum car- (Vers. 14.) El ascenderuntt» civilalem.Cumqueilli
nalia nostra destruimus, cura ardenti devotione ad ambularenlin mediourbis, apparuit Samuel, egrediens
coelestiasublevamur. abviameis, ul ascenderetin excelsum.
38. Et quia subditor : Et tunc comedent,qui vocali 40. Cum sanclorum virorum prseconiaaudiinus, in
sunt. Qnid aliud designat, nisi quia devotionis affe- civitate ascendimus: quia illic eos quserimus,ubi de-
ctus menlis est cibus? Tunc namque comedemus, scendunt, non ubi sunt. Sed, ut superius dixi, prse-
cum hosthe benedicitur : quia cum ad proedicatorum dicatorum locus, quem pro se habent, secreta divi-
vocem devotio nostra in amorem Conditoris extolli- nitatis conlemplatio est : locus autera pro subditis,
tur, anima, quse ad dulcedinem Conditoris pervenit, proedicatio.Aliquando vero plana, aliquaado alta lo-
habetjam cibum suum. Tunc ergo comcdunt, qui quunlur. Habent ergo communem locum pro omni-
ame benedictionemhostisecomedere noluerunt. Nam bus, habent sublimem specialemquepro quibusdam,
qui snintna intentionis exspectatione ad divincedul- habent secretum pro se. Hsecnimirum tria spiritualia
cedinis perceptionem se proeparant, dum mala desi- B j loca signantur : quia Samuel egredi dicitur, et appa-
deria per appetitum nulla recipiunt, velut jejuni, rere in medio urbis, et ascendere in excelsum. Nam
refectione devotionis avidius replentur. Velut enim qui, ut appareret, egressus est, erat ubi, antequam,
benedictionem hosliocad refectionem exspectant, qui appareret, latuisset. Egrediuntur ergo sacerdotes,
cimcta illicita desideria fugiunt, ut de visione in- quando a secreto meditalionis ad prsedicandumve-
ternse glorioe per devotionem satientur. Scriptum niunt. In civitate apparent, qua&doplaniora, id est
quippe est: Beati mundo corde, quoniam ipsi Deum ad agendum, velad intelligendumdicunt. Inexcelsum
videbunt(Matth. v, 8). Qui enim in corde inepta non asceniluiH,quando sapienlibus aul fortia prsecipiunt
recipit, dum superna desiderat, mundus corde est: operis, aut revclant alta myslerii. Ordinatus ergo
et dum per bonum praedicalionis ad divinsecontem- ascensus noster ostenditur, per hoc, quod Saul in ci-
plationis dulcedineraducitur, 212 <Iuas'benedictio- vitate ascendere perhibetur. Nam nobis Paslorum
nem hostise habet in animoc saturitate. Dicit crgo : nostroruin loca, in quibus orare, aut secreti esse
Deinde tomedent, qui vocati sunt. Jejuni quippe vo- consueverunt, veneranda, non adeunda sunt. Quou*
cantur ad comestionem, dum proedicatorforis loqui- non solum exemplo, sed etiam divina cohortatione
tur, qui a pravis desideriis mentem custodiunt, ct cognoscerepossumus. In Cantico quidem cantieorum
per gratiam Spiritus sancti ad internaedulcedinis ex- (C sponsus denuntiat, dicens : Obsecrovos, filiceSerust-
perientiam trahuntur. Vocati enim tunc erant invi- iem, ne evigilarefaeiatis dilectam, quousqueipsa velit
lati, qui venerant. Vocali ergo jejuni tunc comedunt, (Cant. in, 5). Mentes enim perfectorum sponssesunt:
quando hi spiritualis gratise devotionepascuntur, qui quia dum sccreto divini amoris se velut 213 >nlDa"
ad eam percipiendam se magna mentis susecustodia lamo collocant, ibi per visionem inveniunt, cui inei-
paraverunt. Quid vero est quod dicunt: fabili amore junguntur. Cum ergo sponsa dormit in
(Vers. 13.) Ascendite,quia hodie reperietis eum? thalamo, conjungilur sponso : quia dum elecla prae-
39. Sed dum electi bona prsedicatorumlaudant, dicatoris anima in sccrela contemplationerecondilur,
auditorum corda magna luceirradiant.Coelestisnam- quasi in sponsi thalamo collocatur. Qui ergo hanc
que illa conversatio boni doctoris, quam proedicant, suscitat, sponso tollit: quia nimirum requies electae
dies est. Dicantergo : Hodie reperietis eum. Eo uain- animoc non solum sua, sed etiam delectatio sponsi
que die proedicalorinvenitur, quando non cst minor est. UnJe et per prophelam dicilur : Gaudebit spon-
vita, quam fama : quando electorura voce laudatur, sus super sponsam (Isai. LXII, 5). Merito ergo Jeru-
sed qui laudes audiunt, omne quod audiunt, in ejus' salem filiassponsus adjurat, ut ab eis sponsa, quandiu
laudabili conversatione inveniunt, alque cognoscunt. dormire voluerit, non excitelur: ne, dum illa surgit
Quo contra Pharisscos increpans Dominus, ait: Vm' p a quiete thalami, ipse perfruilionem perdat amoris.
vobis, Scribm, el Phariswi, qui simileseslis sepulciis' Egressus ergo Samuelis exspectetur, quia viri sancti
dealbatis, qumforis videnlurhominibuspulchra, intus! in secreto sui silentii venerandi sunt, inquietandi
aulemplena sunl ossibusmorluorum(Matth. xxm, 27). non sunt. In civitate igitur ascendendum est; quia
Hinc iterum vane gloriosos infidelibuscomparat, di- electus doctor in communi loco doclrinsetanto lucro
cens : Quomodopoteslis credere,gloriamab hominibus » suis videtur, quanto ut prosit, exire cognoscitur.
accipienles(Joan. v, 44) ? In die quidem laudantur,> Quo in loco notandum, quia de Samuele non dicitur :
qui ejusmodi sunt, sed eo die non reperiuntur: quiai Hodieascendit in civitate, sed, hodie venit in civita-
qui eomm Iaudes audiunt, quasi candorem sepulcrii tem : de Saule aulem, et puero : non venerunt, sej
a foris aspiciunt; sed cum laudalas virlutes quserunt,, ascenderunt, dicitur. Ille enim velut per planuin
inlus peccatorum noctem quasi tristia alque putentiai venit, iste velut in alta conscendit. Quid aliud per
mortuorum ossa inveniunt. Dicaut ergo, pro signifi- hoc nobis ostenditur, nisi quia plana quaeloquuntur
canda vera gloria justi : Hodie reperietis eum : quiai prsedicatores, nobis plana non sunt? In civitate ergo
cuui jusli laudantur, in verilate conversationisha- uou venimus, sed ascendimus,quando aut plana pra>
m IN PRIMUM REGUM EXPOSITIONES. ~ LIB. IV. 262
aicationis difficulter aspicimus, aut parva, quoeprse- A \ ctitudo intentionis. Recte ergo ante unam diera
ciplmifr, cum labore portamus. Sed qoia stare in rex ordinandus agnoscitur. Sed subsequentem qui-
civitate, munitum esse est, idcirco ascendimus; quia dem diem non aspiciunt, nisi ex prsecedente nasca-
cuffl nos summi viri parva bona agere docent, mali- tur : ut diem ante diem intenlionem ante operatio-
gnorum spiriluum corisiliis acquiescere vehementer nem considerent, et a Deo missum in luce sanctae
prohibent. Et quia valde laboriosum.est, omnia ten- operationis aspicianl, quem lucere per proposilum
tamenta vincere, ad verba doctorum, quse hoc nobis cordis divina gratia demonstral. Et quia eadem hora,
prsecipiunt,quasi per ascensus laborem conamur per- qua promittilur, exhibetur: quiddat inlelligi, nisi quia
venire. Sed quia scriptum esf, quod Unusquisque perfeclus debet esse, qui eIigilur,,non solum corpo-
tnercedem accipiet secundum smim laborem (quod re, sed mente ? Nam quando Deus loquitur sanctis
nimintm non solum de seterna retributione accipitur, viris, plena Iux diei est. Habet namqua originem
sed etiam de prsesenti) omnipotens Deus pro merito dies, habet et finem. Juxfa finem peccatorum arguit,
operis, electis suis tribuit augmenta virtutis (/ Cor. dicens : Adam, ubi es (Gen. m, 2)? Et quia nec qui
m, 8). Nam et Abrahoe fllio non parcenti dicitur : bona incipiunt, nec qui a bono opere torpcscunt,
Per memetipsumjuravi: quia fecisti rem hanc, et non promovendi sunt, hora perieclse locutionis proedica-
pepercisiifiliopropter me: benedicam tibi, et multipli- „ tor mittitur, quando talis exhibetur, qui plena ful
cabo semen tuum (Gen. xxn, 16). Plerumque enim, geat Iuce boni operis, et pleno resplendeat fulgora
qui fideliter laborant, in facrendis iis quse sciunt, per veritatis. Qui etiam vir de terra Benjamin venira
divrriamgratiam majora, quse agant, cognoscere me- describitur. Vlr quidem dicitur, pro operis forliludi-.
rentar. In quornm typo bene Saul in civitate prius ne ; de terra Benjamin, pro recta fidei confessione.
ascendere dieitur, in excelsnm postea a Samuele du- Benjamin quidem dicitur filius dexterse. Quis erga
ctus perhibetur. Verum obviam venire, est per eaiu- hic filius dextrse dicitur, quam ille, de quo scriptum
dem viam venienti occarrere. Cam" ergo a sanctis est: Ascendit in cmlum, sedet ad dexteram Palris
pradicatoTimis salutis yiam discere volumns, nobis (Marc. xvi, 19)? Terra ergoBenjamin sancta Eccle-
quidem obviam veniunt, quando cum verbo salutis, sia est. Quia erg» hseretici ab hac terra expulsi sunt,
quod quaerimus, occurrunt. Quasi enim eadem via de terra Benjamin venit rex, quando non aliqua hae^
veniunt, cum id nos docere festinant, quod nos pro- resipollutus, sed lide catholicus sanctse Ecclesisc pri-
posuimus diseere. Hoc profecto morale est omtiium: malum suscipit. Qui viri prseconio fruilur, si fida
si enim ea quse spiritualiter quibusdam competunt, iirmus est, operatione fortis. Hic nimirum super po-
indagamus, obviam venit; quia ordinandum regem pulum Domini dux ungi prsecipitur: qma exteriora
ad se venire prsecognoscit. Unde autem cognoscat, sacramenta sacerdotibns illis prosunt, qui eoruiudera
adjungilur: ^ sacramentorum donis iudigni non sunt. Vel sacerdo-
(Vers. 15, 16.) Dontinus autem revelaverat auricu- tes unguntur, quando per ordinantium se ministe-
lani SamueHsante unam diem, quam veniret Saul, di- rium, gratiarum spiritualium incrementa percipiunt.
cens: Hac ipsa, qum nunc est, hora, cras miltam ad Unde et sequitnr : Salvabit populum meum de manU
te virum de terra Benjamin, et unges eum ducemsu- PhiUsthiim. Velut uncti salvare alios possunt; quia
per popuium meum Israel, et ialvabit populum meum spiritaies gratias abundantius pcrceperunt. Nain qui
de manu Phitittkrim. papulum salvant, super populum uncti suntrquia
41. Exiit ergo ei obviam, tit in excelsum ducat: \\' qni a Domino ad regendos alios ordinantur, spiritua-
quia is, qui ad sanctse Ecclesioeregimen quseritur, et lia charismatum dona, quibus eis prodesse possunt,
divino rrruuere demonstrandos est, et ad sublimem accipiunt; et eis, quos ordine prseceiluiit, meritia
conversationem vocandus. Aurrcula Samuelis, quia etiam superiores sunt. Et quia plerumque bonus
diminutive dicitur, quid designat, nisi humilem 214 pastor merito bonse plebis eligitur, bene subjunctum
intelligentiam doctoris spiritalis ? Auricula ergo re- est:
veiatur a Domino, quando hnmilis intelligentia prse- (Vers. 16.) Quia respexi populum meum.
dicatoris a Spiritu sancto instruitur; ut quse factu- ^. j. Item quia magnis precibus a Doinino bonus pastor
rus est, audiat, et audita disponat. Sed subtiliter quserendus est, subditur:
est intuendum quod dicitur : Anle unam diem. Dies (Vers. 16.) Venit clamor eorumad me.
enim est vita justi, Pauto attestante, qui ait: Fuistis 42. Sed fortasse nonnulli moventur, quia contra
aliquandotenebroe,nunc autem lux in Domino(Ephes. rium videtar, quod hic dicitur, et quod superius di •
v, &). Quaudo autem vita electi ostenditur, dies la- cebatur. lbi enim ait: Non te abjecerunt, sed me, ni
tens revelatnr. Nara homo videt proetextum boni regnem super eos, juxta omnia opera sua, qum fece-
operi», Deus auteno lueam eordis. Quia ergo elecli, runt a die, qua eduxi eos de terra JEgypti, usque
etreprobi intentione cordis absconditi sunt, ante 215 m diem hanc (I Reg. vm, 7). Nunc vero dicit;
unam diem Dorainus veuientem regem insinuat; Vnges eum ducemsuper popuium meum Israel, et sal-
quando per ejus gratiam sancti prsedicatores agno- vabit populummeum de manu Philistitm: quia respexx
scunt in eis, qui promovendi sunt, testimoniura boni populum meum: venit enim clamor eorum ad me. Su-
operis prsecedere puriutem intenlionis. Nulla perius quasi ab irato rex ordinari permittitur, nunc
eaim est lux operis, quam non praecedit re- quasi a pio et benigno ordinalur. Hnjus etiam beni- .
SK3 SANCTIGREGORIIMAGNI 264
gnilatis verba quis non videat, quantum a sententia A pastor] datur, quando bonus matis proeponitur; sieut
illa dissentiant, quoe eidem a Samuele illata fuit ? ad : Ezechielem Dominusdicit: Mitto ego te ad filios
Quia, inquit, projecisti sermonem Domini, projecit te Israel, ad gentem apostalricem, 216 Vtw recessita
Dontinus, ne sis rex (I Reg. xv, 26). Quod profecto me i (Ezec. m, 3). Pro se quidem, non pro populo tunc
celeriter solvimus, si ipsam verborum vim subtiliter pastor ] datur, quando etsi auditores suos electus
intueamur. Nam omnia hsec'divinoebenignitatis ver- prsedicalor
] convertere ad Deum non polerit, ipse
'
ba populi meritis ascribuntur : Salvabit populum tamen laboris sui seterna luera non perdit. Pro po-
meum; et, respexi populum meum; et, clamor eorum pulo } autem, non pro se ; quando bonis subditis pas-
venit ad me. Pro illis ergo rex ordinari decernitur, tor tribuilur, qui dona habeat, per quae illis prosil,
quorum clamor exauditur. Nam etsi pro futura ne- et < sibi non prosit. Tales quidem erant, de quibus
quitia repellendus a regno erat Saul, tamen habebat Dominusdiscipulis praecipit,dicens: Qumdicunt, faci-
iuse, donec regnaret, unde populo sibi subdito pro- te: qum autem faciunl, facere nolite (Matlh. xxui,
desse potuisset. Futurus certe erat bello strenuus, 3). Quasi dicat: Quod utile pro vobis acceperunt,
tnente elatus. Habiturus eral unde sibi caderet, et ab eis quasi vestrum lollite ; et in eis quati suum
unde aliis staret. Hlud ergo unde prodesse subditis dimittite, quod iion habeut ad lucrum vestrum, sed
poterat, Dominus providens dicit: Salvabit populum gB ad inlerituiu suum. Saul ergo, abjecto Domino, eli-
tfieum de mdnu Philisliim ; et, venit clamoreorum ad gitur, el lamen populum Domini de manu Philislino-
me. Adhuc tamen valde contrarium videtur, ut ejus rum liberaturum perhibetur, quia omnipotens Deus
populi clamorem exaudire credatur, qui eura abjecis- ssepe suis bonis lidelibus per illos prselatos prodest,
se reprehenditur. Ad quod respondendum esi: quia qui de officio ejusdem praelationis sibi non placent.
erant in illo populo et reprobi et electi. Ibi ergo ab- Sequitur:
jecisse Dominum reprobi arguuntur, hicelectorum • (Vers. 17.) Cumquerespexisset Samuel Saul, Do-
desideria ad omnipotenlis.Dei aures perveniunt. Qua minus ait: Ecce vir, quemdixeram tibi, iste dominabi-
ex re quid colligendum est, nisi quia ssepe electis tur populo meo.
bonum est, quod mali rectores ordinantur ? Non er- 44. Hoc namque in sequenli die actum est, quod
go mirum est, si Deus quasi de abjeclione sua iras- proecedenti Dominus repromisit, dicens: Cras hac
citur, et regem ordinat: quia ipsa dignitas futuri re- eadem hera mittam ad le virum de lerra Benjamin,
gis et mala erat, et bona. Mala denique, quia super- et unges eum super populummeum Israel. Aspicilur
ba : bona vero, quia in defensione subjectorum stre- ergo in secundo die, qui primo promiltitur : quia
nua. Quod totum, et in sancla Ecclesia nunc fieri prsedicatores sanctse Ecclesiaevirtutes electorum in
cernimus : quia plerumque ille ejus primatum sus- C secreta eorum vita perquirunt. Hi enim qui promo-
cipit, qui verbo ulilis est aliis, mente tumidus slbi. vendi sunt, dum bona proferunt, aliquid magnum ex
Praedicandovirtutes, velut stando vitia destruit, sed se repromittunt. Primo igitur die rex promittitur;
alta de se sentiendo, cadit. Hic itaque prsedicando quia magna eleclorum opera prsedicatores aspiciunt,
populum Dei salvat, sed semetipsum lumendo prseci- et, quasi Domino loquente, intus agnoscunt, quos
pitat. Quasi rex potens verbo populi Dei occultos ordinare sanctoe Ecclesisc rectores volunt. Aspicit
adversarios alterit, sed elatione a regni sublimitate ergo Samuel in sequeriti die, quando prsedicator
cadit. Non ergo pro se, sed solum pro populo rex eum, qui promovendus est, in magna luce conver-
constituitur; quando ille in sancta Ecclesia praeesse sationis videt. Et lunc quidem, quasi indicant.e Do-
permiltitur, qui ,bona quse prsedicat, superbiendo, mino, ordinandum regera cognoscit: quia eum, qui
aut nequiter vivendo, conculcat. in alta arce sanclitatis praeeminet, prseferre aliis di-
43. Quo in loco nolandura est, quia cum in sancta gnum videt. Et quia qui magni sunt meritis, parvi
Ecclesia pastor eligilur, aliquando ordinatur pro se, sunt per humilitatem, sequitur :
et populo ; aliquando nec pro populo, nec pro se; (Vers. 18.) Accessil Saul ad Samuelem in medio
aliquando pro se, non pro populo ; aliquando vero portm. Indica, oro, mihi, inquiens, ubi esl domus Vi-
pro populo, non pro se. Pro se et populo, quandoi B D dentis.
electus praedicator eleclis subdilis datur : quia un- 45. Si in civitate tunc est praedicalor, cum plana
de subjectorum mullitudo adaeternam patriam du- et communia loquitur, quse intelliguntur, porta civi-
citur, bono pastori merilorum dona cumulantur. tatis hujus quseest, nisi humilitas ? Nam divini verbi
Nec pro se, nec pro populo pastor datur ; quando> cognitio superbis absconditur, humilibus revelatur.
reproba plebs reprobum pastorem habere permitti- Unde et in Evangelio Palri loquilur, dicens : Confi-
tur, cum sic ille prxest, sic illi obediunt, ut ad oeter- teor tibi, Pater, rex cmliet terrm, quia abscondhti hmc
na bona, nec ille qui docet, nec illi qui docentur,, a sapientibus et prudenlibus, et revelasti ea parvulis
pervenire mereantur. De quibus per Oseam Dominus3 (Matlh. xi, 2*5).Sapientes quidem superbos et alta
dicit • Daboeis reges t» furore meo (Osee, xm, 11). de se sentientes, parvulos vero dixit humiles. Quo-
In furore etenim Dei rex datur, quando inalis pejorr rum certe alia Scriptura meminit, dicens: Deus su-
prseesse decernitur. Talis quippe pastor tunc dalur,, perbis resistit, humilibus dat graliam (I Pelr. v, 5),
cum talis populus regendus suscipitur, qui pariterr Resislit namque superbis, ne seterna bona intelligant
netcrea pcena damnelur. Pro se. nou pro populo> sed parvulis gratiaiu dat, ut eadem.buua oeterna,ip-
203 IN PRIMUMREGUMEXP-OS1TIONE5.— LIB. IV. 266
EOrevelante, cognoscant. Electi ergo, quia ad spi- A quem quseris, sed parvus est ille, qnem vides, Hoc
ritalem senlentiam per humilitatem veniunt, ad au- namque in verbo , Videns, non prsedicatur, sed ego.
diendos prsedicatores,quasi per portam vadunt. Elec- Quasi dicat: Videns ille, est, ego : non quod scsti-
tus etiam praedicator,quia spiritualia humiliter dicit, mas, sed quod cernis. Sed qui humiliare se novit,
Samuel Sauli in eadem porta occurrit. Quasi enim novit dare dona non humilis, sed sublimis. Quare et
ambo in porla sunt, quando ea, quae electus prsedi- in excelsum ante se ascendere eum, ut secum come-
cator loquitur, ab eleclo alio humiliter audiuntur. dat, prsecipit. In excelsura ascendit, qui ad scienda
46. Sed qui noviter venerat, quem quserebat, in- altiora raentem erigit. In excelsum quidem ascen-
venerat, et ignorabat. Quare et idem Saul ad Sa- dere, est corad altiora intelligenda proeparare. Unde
muelem dicit: Indica mihi, oro, ubi est domus Viden- et Petrus in monte assumitur, ut gloriam transfor-
tis. Hoc namque proprium magnorum virorum est, mali Redemptoris videre merealur (Malth. xvn, 1).
ut a minimis difficile cognoscantur. Carne quidem In illo etenim ascensu montis, sublimis prseparatio
217 despecli sunt, sed mente sublimes. Foris con- mentis exprimitur : quia alta videre non poterit,j qui
temptibiles apparere appetunt, sed agere venerabi- per intentionem animum in sublimibus non ponit.
lia non desistunt. Quia ergo valde proficere per eo- Quia ergo sublimia prseparati melius intelligimus,
rum exempla appetunt, eos non solum in exteriori- 3 ante Samuelem Saul in excelsum ascendere jubetur.
bus, sed in intimis admirantur. Vident ergo in eis Quasi enim ante prsedicatorem in excelsum ascendi'
exterius, quod possit a carnalibus despici, sed et mus, quando nos prius ad alta scienda animum in-
pariter attendunt, quod intus spirituales viri magna tendimus, etipsi nobis ea, adquse intendimus, post-
admiratione debeant venerari. Quos dum fama subli- modum loquuntur. Quid vero est, quod ait: Vt eo-
mes audiunt, in altitudine suaeconversationis agnos- medas mecumhodie? Sed quando prsedicatores sancti
cere concupiscunt. Secundum historiam ergo Saul 218 ccelestia loquuntur, electorum suorum audito-
Samuelem videbat, et non cognoscebat; ul quod in rum corda reficiunl: testante etenim veritate, quia
figura contingebat illis, nobis spiritualia designaret. cibus animse est verbum Dei, Non in solo pane vivit
Nam cum parvuli sumus , quasi videmus perfectos homo , sed in omni verbo quod procedit de ore Dei
viros, dum eorum virtutes a referentibus audimus; (Matth. iv, 4). Panis namque alimentum corporis est,
sed quos videmus, non cognoscimus, quia per expe- verbum mentis. Qui vero corpus sine mente refi-
rientiam scire non possumus, quia hoc, quod auditu ciunt, mente mortui sunt, carne vivi. Quare et de
percipimus, in cordis oculis tenemus. Quando igilur delicata vidua Paulus ait : Vivensmorlua est (I Tim.
ab eis conversationis ejus secrela ad imitandum re- T, 6). Nam per ciborum delicias non moreretur vi-
quirimus, eos nimirum quasi de propria domo inter- C dua, si animam verbi Dei cibo satiaret, cum ipse
rogamus. Domus namque eorum conversatio est. Paulus dicat: Nihil esse immundum, quod cum gra-
Hanc domum scire volebat discipulus Joannis, quan- tiarum actione percipitur (/ Tim. iv, 4). Sed vivens
do Dominum interrogavit, dicens: Magister ubi ha- vidua morilur, quando cibo corpus nutrit, animam
bitas (Joan. i, 38) ? Qui nimirum, quia ad familia- fame interficit (Matth. iv). In solo ergo pane homo
ritatem illius, quasi domesticus perducendus erat, non vivit: quia cura ex anima et corpore constet
audivit: Veni, et vide. Hanc domum visam Philippus homo, sicut aliter per corpus vivit, ila et necesse est
non cognoscebat, cui dicit: Tanlo temporevobiscum ut alimentis diversis singula nutriantur. Ut comeda-
sum et non cognovistisme: Philippe, qui videt me, mus itaque, cum propheta ascendimus, quando ad
videt et Patrem meum (Joan. xiv, 9). De Domino alla divini verbi mentem erigimus, ut ejus ccelesti
etiam scriptum est, quia loquebatur Moysi sicut cum sapore per devolionem satiemur.
amico suo ; sed idem Moysesvidens, et non cognos- \ 48. Et quia ipsi prsedicatores valde amant cceles-
cens, interrogabat, dicens : Siinveni gratiam in cons- tia, quse loquuntur, quasi simul comedimus, cum
peclutuo, ostendemihi faeiem tuam (Exod. xxxm, 13). devole illi loquendo proferunt, quod nos devote au-
Spiritualis autem conversatio sanctorum, quia non- diendo, in ventre animoclocamus. Simul enim come-
nisidevotis, ac supplicibus panditur, domumSamue- D dimus : quia verbum Dei pariter audiraus. Prsedica-
lis Sauiindicari sibi similiter deprecatur. Sancti etiam toribus namque Veritas dicit: Non vos eslis, qui lo-
praedicatores cum de se magna audiunt, per humili- quimini, sed spirilus Patris veslri, qui loquitur in vo-
tatein se dejiciunt,' non inflant. Sciunt se petentibus bis (Matlh. x, 20). Quod et Paulus probat, cnm stios
magna, quae imitentur, ostendere; sciunt inter auditores interrogat, dicens : An experimentumqum*,
magna, quse ostendunt, magni per jaetantiam non ritis ejus, qui in me habitat Christus (II Cor. xm, 5) ?
apparere. Quare et subditur : Quia ergo in sanctis prsedicatoribus Christus, et ejus
(Vers. 19.) Et respondit Samuel Saul dicens: Ego spiritus loquitur, ipsi prsedicatores tanto clarius lo-
sum Videns. Sed ascendeante me in excelsum hodie, quentem audiunt, a quanto ei viciniores sunt, cujus
ut comedasmecum, et dimiltam te mane. sedes esse merentur. Tanto ergo plenius de verbi
47. Quid est dicere : Ego sum Videns: nisi se, si- alimento poterunt refici, quanto jam intra se habent
cut ,in oculis videbatur, humilem demonstrare ? cellam refectionis. Amici etenim
sponsi sunt, et
Quasi dicat: Tu in scstimatione tua magnum habes, stant, et gaudio gaudent propter vocem sponsi. Cum
• Vatic. et Gilot., quanto eis. Infra Gilot.
habet meruerunt, pro merenlur.
PATROI,.LXXIX. 9
267 SANCTI CREGORII MAGNI 268
ergo divhlaloquunlur sancti prsedicatores, audinnt:. A non in amore, sed in scientia, de plenitwline -icci-
sed quia certa experientia norunt, quando in eis lo- pit, non verbi, sed libri. Et quia rem mortuam ac-
quitur spiritus, audiunt se, sed non in se , quia et cipit, in ejus ipse acceptione non vivit. Sed uuid dico
jpsi loqiiuntur, sed in se loculi, loquentem aliuin Scrrpturam morluam? Non est mortua tantuni, sed
venerantur. In eo igitur, quod audiunt ct loquuntur, inteificiens. Nam scriptom est: Littera occidit, spi-
ct reficiunl, et r.eliciuntur. Reliciunt quidcm audito- ritus autem vivificat(II Cor. m, 6). Hoc quidem fa-
res, dum verbum proferunt voce sua : reficiunlur cit omnis divina littera. Nam littera corpus est, hu-
ipsi, dum verbUm,quod proferunt, profertureis re- jtrs vero corporis vita spiritus. Vivificatumquippe,
velatione divirta. Ipsi tamen devotius saturantur, qui et vivificanscorpus accipit, qui litleram legits et in
in loculione gpiritus , mentis delicias experti sunt. amcffcminteiiigentiaementem reficit. Reprobi ergo,
Annon experientia loquehtis spiritus est, inconsultos qui Scripturas rimantur, quas non amant, qui au-
et imprsemeditatos se cerhere , subitoque consultos, dacter foris loquuntur, cujus saporem intus non in-
et paratos esse? Scire, quoe nescieram : habere, telligunt; dum refeclionem Scripturarum, quas ex-
quaenon habuerant: torporem mentis amittere, re- ponunt, alii devota mente percipiunt, quasi de eo,
pente mira devotione fervere : pienitudine scienliac quod ipsi dant, alii saiurantur-, «on ipsi. Dical ergo
statim et in momento mirabiliter repleri, mira verbi B Samuel -: Ascende,ut comedasmecumhodie: quia ex
facundia intellecta proferre ? Hahent ergo electi eo, quod subditisde v.erbo electi doctores tribuunt,
prsedicatoresexperientiam spiritus in se loquentis , et pariter audiunt, et pariter saturantur. Ecce enim
in repentina revelatione veritatis : habent subito ar- in eodem ipso verbo, quod dicimus , demonstratur.
dorem charitatis , habent in plenitudine scientiac, Nam quis dubitat, quod hanc Scripturam, quam ex-
habent in facundissimaverbi proedicatione. Nam et ponimus, Samuei scripserit ? Et tamen ipse, qui
subito instruuntur, et repente fervescunt, et in mo- scripsit, haecdicit ; ResponditSamnel; ut profecto
mento replentur, et mirabili eloquii polestate di- ftstenderet, quia quod ipse scribebat-,alius impartie-
tantur. De illa namque repentina experienlia Domi- battfr. Qnia ergo SpirHnssanctflls,q«i per eum loqui-
nus dicit: Dabitur vobisin itla hora, qu\d loquamini tur, per eum de erodicit: RespwnditSamnel Sauli':
(Matth. x, 19). De illo autem subifaneo fervOrecha- kscende anle me in excelsum, ut comedasmecumho^
ritatis Cleophas dicit : Nonne cor nostntm ardens die. Hbc dicit, quod audit; et simul attdit, «t dicifc
erat in via; dum loqueretur, et aperirel nobis Siriptu- Dum ergo magna veneratione imoris aadit, et loqnr-
ras (Luc. xxiv, 32) ? De repletionis quoque et facun- tnr praedicator electus; magna devotione auditores
dise experientia Lucas meminit, dicens : Faclus est boni quaediculitur, exclpiunf; Saul tet Samuel parU
repente de cmlosonus lanquam advenientis219 *P»-g ler tn excelso cdmedere dicuntar. Item quia prsedi-
ritui vehementis,et replevit totam dorhum, ubi eraht catores aliditoribrfs in ejus4em verbi refectione di«
sedentes(-Act.n, 2). tn eodem quippe spirilu repletl gniotes atqne fcrventtores sunt; nc-n Samuel cum
et locuti sunt, ut hoc, quod asserimus, designarenl': Saule, sed Saul cum Samuele comestarns asseritur.
quia videlicet loquendo, alios pascunt, qui de eo , Sed et quia tam splendida thentis eruditio, tn magn*
quod dicunt, audiendo pascuntur. Et quia soiiumve- luce spiritualis Vitaeest, ndn dlcit: Ut.comedas me-
hementis spiritus ardorem, sive locutionem, aut re- cttm hac noCte; sed hodie. Quetn etiani mane dlmit-
pletionem cognoscunt, tanto dulcius in donis spiri- tit. Mane dicit initium diei sequentis. Sequens vero
tualibus epulantur, quanto ad ejus recubitum dignius dies, est serenaIhxsanctaeconVersaW«isis. DfcRergo:
assumpti sUnt.Dicit ergo : Ascende,utcomedasmecuih 220 (Vers. 19.) Dimittam temane.
hodie; quia bonus doctor, dum dulciler, quoe dicit, 50. Mane quidem ab excelso dimittftur, qui cum
in devotionemmenlis accipit, se et eos qui audiunt ad altioris scientise lumen prolicit, in magna luce
simul pascit. boni operis se proponit immorari. Vel mane dimitli-
49. Quo contra doctores reprobi, quia qusedicunt, tur, qui verbum magnse scientise, qiiod proedicatoris
non amant, cum alios verbo pascunt, jejunant. Nam ore didicit, praedkare aliis intendit. Quahdo cnim
cum animae refectionem verbum Dei esse Dominust> bona proponimus , quasi inane iri initio diei sumus;
dixerit, verbum vero Dei in mente plena sit eruditio, quia boni clarltatein jam aspicere ccepimus, quam
plena devolio; verbo Dei non pascuntur, qui devote, sequamur. Sed hoc mane in plenum diem crescit,
quod loquuntur, non audiunt. Apostolus quidem, quando is, qui magna botia agere, aut aita aeternita-
quasi jam illa verbi dulcedine repletus, ait : De ple- tis gaudia prscdicareproposuit, id quod proposuit,
nitudineejus omnes accepimus(Joan. i, 16). Alia qui- in magna exhibet luce virlulis. Marie ergo Saul ab
dem est plenitudo verbi, alia libri. De plenitudine excelso dimittitur; quia audilores praedieatorumbo-
quidem verbi accipere nonnisi electi possunt, de ple- norum, quod ao eis sublime audiunt, exercere su-
nitudine vero Scripturae possunt et reprobi. Liber blimiler non moraritur. Sed elecli viri, bona quse
namque beati Joannis apostoli, et liber beati Pauli habent, et abscdndere, et manifestare sciunt. Abs-
apostoli plenitudinesquidem sunt, qusede eis haben- condunt quippe, ne per elationem pereant, sed ne
tur. Eorum nimirum verba Paulus sive Joannes scri- infructuosa remarieant, maftifestant.Dum absconde-
psit, sed quod quisque scripsit, loquens in eis ver- runt, tunc custodiunt; sed durtl manifestant, proife-
bum inspiravit. Qui ergo verbufflScripturse accipH, rmt (ruetwta. Nam sequkw :
260 IN PRIMUMREGUMEXPOSITIONES. — LIB..IV. r<J
(VerS.59, 20.) Et omnia qum sunt in animo tuo ,A absconderant, ad lucera justitiae redireht, in qua viri
inditabo iidi; et de asinis, quas perdidisti nudinster- inveniri potuissent. Cur ergo dicit : Inventm sunl,
tius, ite sollicilusSis, quia inventmsUnt. nisi quia ssepein eis summi viri salutis bonum facile
51. Celare se quidem proeJicatores qualiter stu* inveniri posse considerant, de quorum vita ineruditi
deant, sUperius in verbo Samuelis ostenditur, ubi desperant? Nam et periti medici corporum, illos
dicitur : Ego sum Videns. Nunc autem quia dicit: ssepe curare prsesumunt, de quorum salute imperiti
Omnia , quie sunt in animo tuO, indicabo tibi; quid prsesumere non possunt. Sic nimirum et ab eruditi»
aliud tenemus, nisi quia scepe viri sancti, virtutes, doctoribus ssepe a ad pcenitentiam, et satisfaetionem
quas habeht, el abscondunt et proferunt ? Sed, ut peccatores trahuntur, qui trahi ab ineruditis rudibus
dixi, abscondunt, ne in magnis virtulibus magni vi- neqniverunt. Quia igitur tam prsedicatione quant
deantur; proferunt eas, ut electi imitentur. Verbo exemplo perfectorum illi ad Dominum pojnitendo
itaque sapientiae, aut prophetisespiri(u se pollere as- redeunt, qui converti per aliorum ministerium ne-
serunt, hort ut venerentur, sed ut audiantur. Quare qaiverunt; beneSamuel inventas asinas dicit, quas
et Psalmista Vferbigratiam se habere insinuans, ait: Saul invenire non potuit. Potesl etiam hoc dictum
Super omnesdocentes me intettexi (Psai. cxvm, 99). pro profectu ordinandi rectoris intelligi. Quasidicat:
Certus ergode peritia spiritus, confidenternos mvitat, ]g Dum eruditiohe et vita proficis, ilios etiam lucrari
dieens: Venite,filii, audite me, timoremDominidocebb Domino poteris, quos nondum potuisti, Tam certa
vos (Vsal. xxxin, 11). Propheta namque sealfirmabat quidem virtus profectionis est, ut fructus ejus, qui
MichosaS,cum diceret: Vtinamnon essemvir habens nouJUm constant in re, constent in spei certitudkie.
tpirilum; et meniacium potius loquerer (Mich, \i, 11). Et quia his verbis ad perferendos labores sanctae
Ilinc HelisseusdeNaaihanSyro dicit: Vemat adme, et prtedicationisinvitatur, qusemercedis lucra exspectare
sctettProphelam esse in Israel (IV Reg. v, 8). Hinc debeat, exponit, dicens :
Pauhls ait'. Hebrmi sunt, ei ego; semenAbrahmsunl, (Vers. 20.) Et cui efunt quwque oplima 'Israel,
et igo; miiiistri Christi sunt, el ego; ui minus sapien* nonne tibi et omni domapatris tui?
dico, plus ego (II Cor. xi, 22, 23). E contra autem 83. Israel, qui dicitur, videns Deun, quem n-
Amos diclt: Non sum propAetej sed armentarius vet- ctius hoc toco s%*ificst, qatm «ternorara civium
licans sgcomoros(Amos.vn, 14). Hinc etiam PaUlUs Hlam beatam s«cietatem, qui e* labore vitae h*jus,
cum se vult abscondere ad custodiam , dicit : Non ad seiernam omnipotewis Dei visionem pervenerunt?
sum dignus vocari apostolus, quia perseculussutn Ec- Quse ergo sunt Israel oplima, nisi seternseretribu-
clesiam Dei (ICor. tv, 9). Hihc iriierrbgiJlHSJoahneS tionis dona? Pautas quidern dicit : Vmsquis-
Baptista ait: Non sum propheta (Joan. i, 21). Nori (£ que mercedem aecij/iet seeunthtmtuboretn suum (I
erat quippe ad elationem, sed erat prbpheta et plus- Cor. rri, 8). Hinc item diott : Alia est glvria solis,
quam propheta ad mlnisteriUni. Samuel ergo, ut s6 atia lunm, et steUttrum.Stellaenim dbffert a stella in
ctistodiat, ait: Ego sum Videns; et ut se &dlucriim ctaritate(l Cor. xv, 41). Omniam ergo fldelium re-
exhibeat, dicit; Omnia indicabotibi. Quod si aliquis tributiones, et proemia, bonasunt Israel. Quia vero
vult, eodfemmodo intelligere potest; quia cum dicit: electorum praedicatorum merces summa est, eorum
Ego sum Videns, si videritem se asserit, ad hoc dicit stint oplima Israel. De hrs quippe Israelis optimis
ut bonum, quod habet, cuth electis comriiunicet. Ut Dominus fiJeli servo suo repromitlit, dicens : Amen
ergo qubd asserit, probet, SUbsequenleradjungit: dico vobis, super omniabona sua constitueteum (Matt.
Omnia indicabo libi. Quod sanctse Ecclesiaedoctores x-xiv,47). Quienimnon in omnibus, sed super om-
agunt; quia dum virtutes mentium intuentur, gt vi- nia constituitur, non tantum bona Israel, sed etiam
tia; et mederi vitiis, et promovere virtutes evideliter optima habere declaralur. Dicat ergo Samuel: Cut
sciunt. Omnia ergo , quae slmt in corde , ihdicat > erunt qumqueoptima Israel, nonne tibi et emni domui
quarido virtutis viam, quam bonus auditor cupit te- patris tui ? Quasi dicat : Et si magnus est labor proe-
nere, ipse documenlo manifestseeruditionis dignatur dicationis, tanto devotius ferri debet, quanto majora
exponere. Quod si inagnus est, et bona non solum j0 lucra mercedis habet. Sollicita ergo mente doctor
agere, sed etiam prsedicare disposuit. Omnia, quae sanctseEcclesise pensare debet: quia Israel non bona
sunt in ejus corde preedicatores, indicant; quando tantum, sed etiam optima ejns sunt, ut inajora et
eorum mentibus aperiunt, 221 quidquid cupiunt excellentiora agatseraper, qui tam summa etopti-
de doclrina. Quia vero ei, cui loquitur, eum signifi- ma exspectat. Eadem quippe summa, non sumrao
cat, qui ad lucra praJdleaiionis innititur, subdit, at- ordini debentur, sed summo labori. Nam et doctor
que ait: Et de asihis, quas perdidisti nudiuslerMs, egregiuslion dixit: Vnusquisque mercedem accipiet
ne solticitttssis, quia invettlmsunt. juxta suam dignitatem, sed, juxta taborem. Cum
52; Hoc superius in persorra Saul, qualiter rudi- ergo prsedicalorum aetenwevitaeoptima referunlur,
bus prscdicatoribasconveniat, expositum est. Asi- magnus eis in hac vita labor injungitur : quia nimi-
nas quippe perdidii, qui peccatores, quibus verbum runi meliora caeterishabere non proevalet, qui melior
vitse prsebuit, ad poenitentiam nequaquam traxit. esse non studet. Et quia hoc omnium prsedicatorum
Inveniret quidem, si ii qui se in nocte pravilatis 222 sanctse Ecclesise commune est, non solum
a Aliler, ai peenitentims&tisfactionem,ut observatGussanv.
271 '*
SANCTI GREGORIIMAGNI 272
s.inl, sed dmtii domm pairia sui Israel optima esse A puerum. Quasi enim sine puero in imis remanserat,
referuntur. Quasi enim ex patre filii nascuntur, qui dicebat: Cormeum dereliquit me (Psal. xxxvn,
quando in ordinem prse.dicatorumnoviter alii aliis, 11). Cor quippe nostrum nos derelinquit, quando sic
eadem nobilitate san.clitatis splendidi subrogantur. a concupiscentiis carnalibus vincimur, ut intentio-
Domus quoque proPjdicatorisest spiritualis ejus con- nem cordis in terrenis, et carnalibus, atque corpo-
versatio. Omni ergo domui patris ejus Israel optima reis, et non in cceleslibus, et spirilualibus ponimus.
sunt: quia ubicumque sacerdotalis conversatio est, Hunc puerum perditum invenerat, qui dicebat :
ilia nimirum est, et tani summa est, ut cx celsitu- lnvenit servus luus cor suum (II Reg. vn, 27). Cor
dine meriti, in octernavita sua sint optima retribu- quippe nostrum 223 inveniraus, quando per inten-
lionis. In hoc ergo se subtiliter praedicatores aspi- tionem cordis spiritalia quoerimus; quando hanc a
ciant: quia non solum sibi, sed omni domui ejus terrenis avellimus, ut ad ccelestiadirigamus. Electus
oplima erunt Israel : quia si de domo exeunt, opti- ergo praedicator iis, qui adhuc carnales sunt, nec
ma non babebunt. Nam si solam prsedicationissubli- fortia imperat, nec spiritalia manifestat. Nam et
mitatem tenent, optima non habebunt : quia altitu- Paulus Corinthiis dicit : Non potui vobis loqui tan-
dinemvitse non tenent. Sed electus quisque, dum de quam spirilualibus, sed quasi carnalibus, tanquam
ce magna audit, jnfirma sua ad memoriam ducil, ut ]$ parvulis in Chrislolac vobis polum dedi, non escam
se ab elatione custodiat, ne bona, quse habet, amit- (I Cor. ni, 1). Quasi his verbis dicat : Idcirco vos ad
tat. Uude et subditur : excelsura non duxi, quia spiritualem scnsum vobis-
(Vers. 21.) RespondensSaul, ait : Nunquid non cum, velnt Saul puerum, non habebatis. Quare et
filius Geminiego sum de minima tribu Israel, et co- causam insinuans, ait: Adhuc enim eslis carnales.
gnalio mea novissima inler omnes familias de tribu Bene ergo Sarauel Saul, et puertim assumpsisse di-
Benjamin?Quareergo loculusestmihi sermonemistum? citur : quia doclores sanctseEcclesiseillis fortia im-
54. Quasidicat: Quare mihi tam magna adscribis, perant, illis alta manifestant, quos spirituales esse
cum sim nihil? Gemini quippe filius esl, qui negli- considerant. Qui etiam in triclinium introducunlur :
gentes imitatur in cura sui, et in exemplo proximi. quia eis charitatis lalitudo monstratur. Velut enim
Geminus quippe est, quia dum curain sui negligit, in (riclinio ponitur, qui per id, quod altum didicit,
exempla boni operis aliis non impendit. Qui ergo moralur in latitudine charitatis. Vcl certe introitus
tales imitatur, filiusGcminidicitur. Qui de minima noster ad triclinium, amor est; triclinium pulchri-
tribu Israel esse dicitur : quia ultimus ordo sanctse tudo est spiritalis vitae. Unde Joannes dicit : Qui
Ecclesiaeconversorura peccatorum est. Merito igi- non diligit, manet in morte (I Joan. m, 14). Si enim,
tur, qui peccatorem se esse fatetur, de minima tribu Qi qui non diligit, manel in morte, ille qui diligit, iu
Israel esse dicitur. Cujus etiam cognatio novissima vita roanet. In triclinium ergo introduciraur, quando
inter alias esse perhibelur : quia juxta Veritalis vo- in affectum supernaeconversationis surgimus per af-
cem : Qui minimummandatum solvit, minimusest in fectum charitalis. In hac nimirum raansionis latilu-
regno caelorum(Matth. v, 19). Benjamin quippe di- dine superiorem locura sancti prsedicatores obtinent,
citur filiusdexterse. Qua profecto appellatione san- quia beatus Joannes Evangelisla dicit: Et in cir-
ctseEcclesisc populus designatur : qui dum in fide cuitu sedis sedilia viginti quatuor, et super sedesvi-
Redemptoris nascitur, per bona opera ad coelestis ginti qualuor seniores (Apoc. iv, 4). Seniores quippe
patrioe bona praeparatur. Dextera quidem Dei illa sancti sunt proedicatoresmaturi sensu, moribus gra-
seternsevitoelortitudo est. Cognationes tribus Ben- ves, qui thronum Dei juxta positis sedibus ambiunt :
jarain, sunt diversoc conversationes electorum. quia qui prse caeterisConditorem diligunt, per altis-
Nam velut ab uno generationis principio diversae simara conversationem ei vicinius requiescunt. Bene
cognationes veniunt: quando ab una origine orlho- itaque Saul cum puero suo locum in capite eorum,
doxseUdei, conversationes fideliumplures oriuntur. qui invitati fuerant, sortitur ; quia in eis eligendo-
Sancti ergo viri, cum se per humilitalera dejiciunt, rum pastorum lypus ostenditur. In capile quidem
quia peccatores se csse fatentur, et tamen recte ]rjrector statuitur, quando per vim niagni amoris
in Deura credere, quasi se et Gemini filios asserunt, supernsc vilsc singulare propositum accipit; cum
et de novissimaIsrael cognatione. Sed quia quanto fidem catholicam cum cseteris comimmem tenet,
plus se humiliant, juxta Veritatis vocem, amplius sed prae coeteris virlutem sublimem. Unde ct se-
cxallantur (Luc. xiv, 10, 11), sequitur : quitur :
(Vers. 22.) Assumensilaque Samuel Saul et pue- (Vers. 22.) Erant enim quasi triginta viri.
rum ejus, introduxit eosin triclinium, et dediteis lo- 56. Ter decem triginta fiunt. Ternarius vero nu-
cum in capite eorum qui fuerant invitati. merus fidem sancloeet individuscTrinitatis insinual.
55. Samuel Saul assumit quando prsedicator san- Denarius vero per decem prseceptalegis, boni operis
clse Ecclesiajelecto auditori suae alta prsedicaiionis perfectionem designat. Tricenarius ergo numerus
aperit. Assumitur quippe subditus, quando per ver- eos designat, qui eam fidem tenent, quse per dile-
bum docloris in cognitionem cmlestium elevatur. Et ctionem operalur. In horum capite Saul ponitur,
quia non camali intcntione spiritualia scirc appetit, quando per divinam gratiam is, qui futurus est pa-
non solum ipsum Saul, sed etiam ejus assumpsit stor Ecclesiae,sublimiorfitmerito, quibus debet esse
«273 1N PRIMUMREGUM EXPOSITIONES. — LIB, IV. 274
superior dignitate. Hunc sublimem locum Samuel 1X.lia oportet te prmparare. Similia enim prseparando
•tribuit: quia qui lantam vilse meretur celsitudinem, manducamus; quia dum forlia, quscaudimus, propo-
ad eam majorum proficit institulione. Cui nimirum nimus agere, velut comedentes, in cordis ventre re-
quia jam magna, quasagat, et non minima demon- ponimus cibos vitse. Sed ipsis summis doctoribus
slrantur, subditur : vas electionis sub unius discipuli eruditione impe-
(Vers. 23, 24.) Dixit Samuel coquo : Da parlem, rat, dicens : Manum cito nemini imponas (I Ttm. v,
quam dedi tibi, et prmcepi,ut reponeres seorsum apud 22). Quia enim magna retractalione consilii eligendi
te. Tulit ergo coquus armum, et posuit anle Saul. sunt, qui in culmine sublimentur, apte subjectum
Dixitque Samuel: Ecce quod remansit, pone ante le, est: Quia de industria servalumest tibi, quando po-
et comede: quia de industria servatumest tibi, quando putmn vocavi. Quasi dicat : Pone ante te, quod an-
popuiumvocavi: et comeditSaul cum Sanmele in die lequam apponeretur, ego posui ante me; considera
itla. quod ego consideravi. De induslria quippe pars armi
57. Quid in armo pectoris, nisi fortiludo signatur servatur; quia fortissima prsedicatorisactio illi bene
actionis? Quae a Samuele coquo tribuitur, quando commiititur, quiasummis viris magna consideralione
a summis praedicatoribus minoribus demonstratur. dignus tanto ministerio judicatur. Ista vero pars
Coqui elenim sacerdoles sunt : quia dum electis ti- B • tunc servala est de industria, quando populus voca-
delibus in fervore spiritus loquuntur, cibos mentis, tur; quia cum ad suscipiendura prsedicationis mini-
velut per ignem coquunt. Sed pars, quaedatur, posita sterium subditi fideles veniunt, bonis praedicatoribus
seorsum dicitur : quia forlitudo boni operis in proe- non infirmis infirma, sed fortibus forlia injunguntur.
dicatore debet esse singularis. Quara 224 anle Sed qui bene proficiunl, in sublimi sua conversa-
Saul ponit, quando ordinanduin pastorem sanclae lione ante omnia tenere suident bonum obedientiae.
Ecclesiae,quantae fortitudinis esse debet, considerare Bene itaque subjunctum est : Et comeditSaul cum
praecipit. Sed et de eo, quod coquus apposuit, Sa- Samuele in die illa. Ul jam dixi, promovendo doctori
muel Saul dicit: Ecce quodremansit, pone ante te. comedere, est hoc quod sibi de virtute prsecipitur,
Remansit quidem, quia non omnia nostra Christus se ad faciendum praeparare. Bene autem cum Sa-
explevit, per crucem quidem suam omnes redemit, muele comedisse dicitur; quia cum ii, qui noviter
sed remansit, ut qui redimi et regnare cum eo nili- veniunt, magna agere proponunt, in virtute boni
tur, crucifigatur. Hoc profecto residuum viderat, operis summi viri ferventiores fiunt. Potest etiam
qui dicebat: Si compatimur, et conregnabimus (II in ista comestione ilia signari, de qua superius re-
Tim. n, 12). Quasi dicat : Quod explevit Chrislus, promisit, dicens : Ascende anle me, ut comedasme-
non valet, nisi ci, qui id, quod remansit, adimplet. C cumhodie. Saul ergo cum Sarauele comedit; quia
Hinc beatus Petrus apostolus dicit: Christus passus 225 cum i»lus praedicator ccelestem verbi Dei sua-
est pro nobis, vobisrelinquensexemplumul sequamini vitatem audit, quod, loquente ipso, subditi foris au-
vesligiaejus (I Pet. u, 21). Hinc Paulus ait : Adim- diunt, de divina refectione " utique satiantur. Se-
pleoea, qumdesunt passioni Christi, in corpore meo quitur:
(Cot.i, 24). (Vers. 25.) Et descenderuntde excelsoin oppidum,
58. Sed notandum quia armum ante Saul coquus et loculus est Samuel cum Saul in solario. Stravitque
posuit, et tamen Samuel Saul praecipit, ul anle se Saul in solario, et dormivit.
eum ponere debeat. Quid est hoc? Sed ponere anle 59. Quicunque ad celsitudinera curse pastoralia
discumbentes dapifer in mensa ferculum solet : quod assumitur, in eadem ordinis sui sublimitate habere
dum is, qui discumbit, trahit ad se, illud ponit ante debet et vitaepropriscaltituJiuera, et alienseinfirmi-
se vicinius, quod paulo longius erat ante se. Coquus tatis compassionem. Ascendat ergo Saul cum Sa-
ergo ponit armum ante Saul, Samuel Saul prsecipit, muele, descendat in oppidum. Sciat rector, quo: agat
ut ponat ante se : quia hoc quod novo prsedicalori alta : sciat quae disponat, communia. Dicat cum
injungitur de fortitudine boni operis, velut ad se Paulo : Noslra conversalioin cmtisest (Philip. m, 20):
propius debet trabere per studium considerationis. D dicat nobiscum : Infelix ego homo, quis me liberabit
Quod etiam postquam ad se traxerit, comedit: quia de corpore mortis hujus? videoaliam legem contradi-
diu consideratum agere disponit. Armum quippe centem legi mentis mem, et caplivumme ducentemin
manducare, est quod exterius de forli actione proe- legepeccati(Rom. vn, 24). Inexcelso estrector, cum
cipilur, per propositum in mente recondere. Quasi sapientiam loquitur inter perfectos. Carnalia quando
enim armum ante se ponere et manducare electo disponil, descendit iu oppidum, dicens : Propter for-
cuique suadebat, qui dicebat: Si sederis ad men- nicationem unusquisqueuxorem habeat, et unaqueeque
sam polentis,sapienter atlende, qumapponuntur tibi : virum : uxori vir debitum reddat, uxor viro similiter
quia similia oportet le prmparare (Prov. XXIII,1). In (I Cor. vu, 2). In excelso est, quando dicit: Nuila
mensa quippe potenlis virtutem arnii designavit. Et creatura polerit nos separare a charitale Christi (Rom.
duiti dixit : Sapienler attende, qum opponunturtibi; vni, 39). In oppidum vero descendit: quia loquens,
armum ante se eum, cui dixit, ponere docuit. Sed ait : Factus sum infirmis infirmus,ut infirmoslucrifa-
maiiducareeum debere insinuavit, quia dixit: Simi- ciam : omnia omnibusfactus sum, ut omnes factrem
" Gilot., ulriquesaliantur.
275 SANCTIGREGORIIMAGNI 276
salvos (I Cor. ix, 92). Samuel ergo Saul ad excel- A J| sideralionem ordinavit. Et quia ordinandi regis ne-
sum tulit, et in oppidum deposuit: quia summi viri gotium tractabatur, ambo surrexisse perhibentur.
cum sanctas Ecclesiae culmen ordinant, illos quos in Surgil quidem summus proedicator, ut auditorem
eodem culmine ponunt docent sublimiter vivere, suum ad ministerium ejusdem praedicationisordinet.
plana prsedicare, sibi esse rigidos, sed subdilistem- Surgit qui ordinandus est, ut tara sublimem ordinem
peratos : sic attendere propriae saluti, ut cum infir- imo cordis aflectu recipiendum esse non speret. Pa-
mis posslnt inflrmari: infirmari dixerim per affectum riter quidem surgunt, quia sublime oflicium dalur,
mentis, non per languorem internse aegritudinis.Nam sublime recipitur. Quo in loco est aliud notandum :
si per mentis languorem doctor jacet, curare aegros quia ambo prius surrexerunt, deinde Sarauel Saul
et jacentes erigere non potest. Bene ergo cum Sa- vocavit, dicens : Surge, et dimiltam te. Sed ad histo-
muele Saul in oppidum descendisse, et in solario lo- riara si ambo surrexerunt, a somno Saul, quia con-
cuti esse referunlur. Oppidum quippe in plano est, surgere praecipitur, ad opus proeparari admonetur.
solarium vero in alto. Ad excelsum quoque solarium Quia vero tam summi sacerdotes, quam ille, qui ad
planum est, ad oppidum non planum, sed allum. Sic ordinem prsedicationis assumilur, tanti minislerii
nimirum electi prsedicalores,quando minoribusmem- onus attente considerant, quasi pariter dormiunt, pa-
bris compatiuntur, quasi excelsum deserunt: sed in JJ J riter surgunt. Sed qui noviter ordinandus est, sur-
oppidum descendentes, in sotario sunt; quia ab alto gens a somno, ad opus ilem surgere jubelur : quia
quidem veniunt, sed infirmitatera subditorum mise- ad altitudinem ordinis quanquam pensare medi-
rando et consulendo, non agendo et infirmando assu- tando studuit, pertingere debet tamen per meritum
munt. Iofirmis namque compatientes, uxorem ducere conversationis. Surgens ergo surgere jubetur, ut su-
proecipiunt, nec tamen ipsi infirmatido uxorem du- blimem ordinem, quem subire deliberat, aequare me^
cunt. In oppidum ergo descendentes, in solario sum: ritis proponat. Unde et in solario vocatur : quia ad
quia elsi plana jubent, in se ipsi inftrma non reti- alta conari prrecipitur. Qui eiiam dicit: El dimitlam
nent. Quia vero non esse in solario, sed loqui cura te. Surgit quippe ut dimittatur : quia ille liber esse
Saul Samuel dicitur, hoc profecto significat,quia fu- in ministerio proedicationispoterit, qui in altiludine
turus doctor doceri debet sic infirmis subditis com- magnoeconversationis excrevit. Surrexit uuidem qui
pati, ut ipse tamen teneat alta conversationis. surrexerat : quia qui considerando didicit altitudi-
60. Et quia ad hsec agenda multa consideratione nem dignitalis, in eadem dignitatis altitudine eri-
novus praedicator indiget, stravisse sibi Saui, et dor- gere se curavit per sublimitatemvitse.Undeet subdi-
misse perhibetur. Dormire in solario novo prsedica- tur:
tori, est in sublimi sua consideratione drsponere, C ( (Vers. 26.) El surrexlt Saul.
qualiter subditorum onera debeat portare. Namsi ad Deinde subditur :
sseculiintentionem vigilat, hoc profeclo agit, ut tantae (Vers. 26.) Egressique sunt ambo; ipse videlicetet
discretionis bonum in intimis noh requirat. D rmire Samuel.
igitur debet, ut ssecularia nulla cogitet: quia spi- 62. Pastor egreditur, quando a secreto meditatio-
ritualia disponere oppressus ssecularibus nunquara nis venit ad publicumopcris. Quando enim disponit,
potesU Sed et dormire non poterit, qui sibi non ster- quaevult agere, intus est: quando autem ea agit fo-
uit: quia nimirum si bonorum exempla, sive difcta ris, quaecogitavit, quasi exil. Exiit etiam Saul, quia
non cogitat, impossibile esl, ut ab exterioribus re- in exteriori dignitate, is qui promovetur, illud susci-
quiescat. Velut mollia qnidem nobis 226 subjici- pit quod, an esset suscipiendum, diutius cogitavit.
mus, quando eleclorum doclrinam, aut vitam cogila- Ambo igitur dicuntur egressi, quia ambo fuerunt iu-
mus. ln eisdem quoque stramentis dormimus: quia tus : dum ille sollicila mente praeviderit, quid aut
quiescere tunc bene consideratione possumus,quando1 cui daret; ille item attenlius cogitaret, qualis esset,
in rebus spiritualibus occupamur. Dicat ergo : Quiai qui tam sumina perciperet. Quia ergo niinisterium
slravitsibi Saul, et dormivit,ut electsementi insinuet: sanclse pracdicationis cum summa discrelione tri-
quia si negligenter ad exteriora se occupat, inlimoen buendum atque recipiendumest, dum rex Israelis un-
quietis gratiam non acquirat. Sed qui spiritualia bene) gitur, et rex et propheta uncturus eum, egressi per-
vuli considerando disponere, donec ea intus perfecte* hibentur. Plerique atilem 227 codices habent :
ordinet, ad ea quse foris sunt, evigilare non debet. C.umquemane surrexissenl, antequam dilucescerel:
Apte ergo subjungilur : quod nimirum intelligi convenienter potest. Maneest
(Vers. 26.) Cumquemane surrexissent, et jam dilu- quidem, antequam dilucescat, quando quodaminodo
eesceret,vocavitSamuelSaut in solario, dicens: Surge,, aspirare dies incipit, el tamen plena lux diei uon est.
et dimhtam te. Prsedicatores autem sanctse Ecclesite, dum eorum
61. Mano quidem lucescit, quando quietoe mentii bonam conversationem considerant quos ordinare
verilalis spleudor se aperit. Humana etenim meiis3 disponunt, quasi mane est. Sed quia eorum fulura
per iguorantiam tenehrosa, et per illustrationem ve- scire non possunt, mane est, sed antequam dilucescat.
ritalis lucida ttt. Ignorans ergo, in nocte est; cumi Quod bene in ejus ordinatione.dicitur, qui omnipo-
illustratur, in die. Mane autem surgit qui dormitt tcnti Deo postea displicuissememoralur. Quasi enim
nocte: quando ad agenda se erigit ea, quaepcr con-- mane, antequam dilucesceret, prophela vidit liunc,
«ra IN PRIMCIMRRGBM EXPOSITIONES. — LIB. IV. «7«
qui ei m luce bona? conversationis apparuit. Sed t%.dicatori convesit : nam dum pondus pastoraiis earae
plena diei claritas nondum erat, quia in ep fuiuras considerat et infirmitatem suam, hoc sibi seprsece-
tenehras per prsesentem coguitionis lucem videre. non dens spiritus dicit: quia tantum onus tam infirraus
poterat. Quod nimirum toties sauctocEcclesiacagitur, indigne suscipit. Proptermittat ergo non solum, sed
quoties boni suat, qui eliguntov in prseseatf, sed in transire faciat puerum: ut non arbilrium suum se-
eodem bono perseveraturi noa sunt. Quasienimmane» quatur, sed illud suscipiat, quod ei melioris provi-
et ante lucem egreditur, qui lucem boni opecis prse- sione deceruMur. Et de subsistente protious additur.
sentem monstrat, caliginem vitse fulnram.celat» 8ed CAPKT V.
quid inde actuw sit, sequitur : (I Reg. x, \.) Tulit autem Sanwel ienticulam oLei,
(Vers. 27, seq,) Cumquedescenderentin. exltem» el effudit super caput ejus.
parle civitqlis, Samuel dixil ad Saul: Dk puero ul an- 1. lioc profecto hac unctiose exprimitur, quod io
tecedat nos, eftranseat: (Mautem sub$iste pauliaper, sanela Ecclesia nunc etiaift materialiter exhibetur:
ul indjcem libi uerbwi Domini. Tutit autem &amuel quia qui in culmiae ponitur, sacramenta suscipit
kntkulam oteii ei ejfudit spoer cavut ejus, et oscula- tmctionis. Quia vero ipsa unctio sacraraentum est, is
tus esl euni. qui promovetur, bene foris ungitur, si ialus virtute
63u Quid,est enim, quoiin extrema parte civitatis ;B sacramenti roboretur. Ipsas ergo olei virtutes prius
rex ducitur, et ungitur l Sed extrema pars civitatis videamus attentius. Oleum quippe liquoribus aliis
est ultimapars papuli subjecti. Qtiiergo ultimum la- Superfertur, oleum ignem fovet, oleum vuIneFa cu^
eum tenejtt in sancta Ecctesia, velut in extreraa parte rare consuevit. Per illud ergo misericordiai bonum
civitatis sunt. Ipsius autem EccIesiaJia ultima parte, significat, quia scriptum de Domino est: Miseratio-
conversi peccatores esse videntur. Nam justi guique nes ejus super omnia opera ejus (Psal. CXLIV, 9). Quia
in superiori vel prima sunt parte.. Aut fortasse pri- ignein fovet, prsedicatiojaisgraliam designat, quae
mum locum virginitas tenet, secundum continentia, eleetorum mentes illuminat. Quia vero vulnera per
lertium cenjiUgausvita, ultimum conversio peccalo- oleum curantur, hoc profecto insinuat, quod deter-
rum. Iu extrema igitor civitatis parte rex ungitur : genda sunt vulnera peccatorum. Ungatur ergo caput
quja sanclaeEcclesiaarector ordinatur, pro peccato- regis, quia spirituali gratia mens est replenda doc-
ribus, non pro justis. IIIHCeuiui per semetipsuni Yc- toris. Haheat in unctione sua oleum, habeat miseri-
ritas dicit: Non venh vocare justos, sed peccaloret ad cordiam abundantem, quse sibi virtutibus aliis prsefe-
pcemtentiam(Matthai, 13). Hinc iterum dicit: Non tatur. Habeat oleum, ut dum ardorem sancti Spiritus
apus habent sani medko, sed male h,aben.tes(Ibid., 13). in se nutril, lucere vehementer aliis per verbum
64. Sed puerum Saulis spiiitualem sensum desi-1S possit. Habeat nihilominus oleum medicinae, ut sa-
gnare diximus. Quid,est ergo, quod prsecedere et pienter disponat, qualiter peccatorum fcetores tergat,
transire a Samuele imperalur? Sed proecedit puer, et aegras mentes saluti restituat. Sed lenticula Saul
quando hoc agilur, quod a spirituali sensu nobis ungitur, nou pro prsesignanda doctrina, sed ad ex-
suggerilur, non quod a motu carnali imperatur. Sed primenda futura. Lenticula quidem parvum esl vas:
quosdam prsecedit et transit, quosdam prsecedit et guid ergo est, quod lenticula olei Saul ungitur, nisi
nou transit. Nou transit quidem prsecedens puer ar- quia in fine reprobatur ? Nam quia obedire Deo po-
rogantes, transit humUes : nam dum arrog.rates ma- glea noluit, a Samuele audivit: Quia projecisti ser-
gna et spiritualia agunt, in oculis suis magni sunt. monemDomini, projecit te Dominus, ne sis rex,(I Reg.
Quasi enim secum habent puerum, quem sequuatur, xv, 26). Yelut enim lenticula olei parum habuit, qui
qui in spiritualibus, quae agunt, spiriluales se esse spiritualem gratiam projiciendus accepit. Quod ia
gloriantur. Quibus proieclo propbeta exprobrat, di- rectoribus quoque sanclseEcclesiaeconvenjeiiter acci-
cens : Vmqui sapientes estis in oculxsveslris, et coram pitur. Plerumque enim culmen praelationisaccipiunt,
vobismetipsisprudentes (Isa, v, 21). Electi ergo in qui in charitate Dei et proximi perfecti non sunt.
omnibus quseagunt, esse quidem spirituales curant, Quemdam namque affectura eharitatis habent, sed
ct tenere se spirituales vitant. Magni quidem sunt jj plenitudinem ejus non habent. Illa ergo rudis et iui-
merito, humiles aestimatione: quia semper magna perfecta mentis affeclio, qu»d est nisi leuticula «lei?
agunt, sed in eisdem magnis se magnos nunquam Nam dum ungit caput, et non replet: tola quidem
aspiciunt. Quasi ergo puerum, quem prsemittunl, ellundilur, sed parum exhiUet. E contra autem cum
transire faciunt, cum spiruualem sensuni proesentem eleetus rex.ungi prsecipitur, eideni prophetse Do-
babent in opere, sed longe ab sestimatione. Quid vero minus ait : Imple cornu tuum oleo, et veni miUam
est, quod paulisper subsistere proecipitur, ut ei ver- te ad Isai RelhUhemitem: providi enim in filUs ejus
bura Dominiindicetur ? Sed pauiisper subsistit, prse- mihi regem (I Reg. xvi, 1). Hino est, quod idem ele*>
raisso puero, qui ad boram se proprio arbitrio sub- tus rex plenitudinem unctionis suae Dei iaudibus im-
trahit, et alienam volunlatem facit. Trausire ergo putans, ait: Impinguasti in oleo caput meum, et po-
facit puerum, et 228 paulisper subsistit, qui ad cutummeuminebrians quam prmclarumest(Psal. xxu,
prseceptiun majoris illa etiara^quae pulat spiritualia, 5). Qui ergo gratiam unctionis non perseveraturus
deserit: deserit, ut ea, quoesibi injunguntur, effl- accepit, dispensante Deo, per illius vasis liquorera
cere convenienter possit. Quod certe ordinandp prse- uugitur, quo uncti defectio signarelur. Sequitur;
279 SANCTl GREGORHMAGNI 280
(Vers. 1.) El oscuiatusest eum, et ait: Ecce unxil A id quod Dominus non quseril, tota sollicitudine in-
te Deus super hmreditatemsuam in principem, et libe- tendunt; et quod solum quscrit, quserere negligunt.
rabis populumejus de manu inimicorumejus, qui in Dicitur ergo, in quo se negligentes aspiciant; dicitur,
circuitu ejus sunl. in quo boni meliores fiant: Vnxit te, inquit, Deus in
229 ^. Ad culmen sanctae Ecclesiserector duci- hmreditate sua in principem. Qua sidicat: Haeredita-
tur, ut hoc officiuni habeat, quo inter Deum et homi- temsuam tuam fecit, vide ut tu in ea aliler non re-
nes pacem ponat. Peccando elenim, inimicitiasCrea- gnes. Liberabis ergo populum de manu iniraicorum,
loris incurrimus. Dum ergo ad peccatorum corre- qui in circuilu ejus sunt. Grandis labor prscdicatori
plionem rector ponitur, illud de medio tollit, quod praecipitur per hoc, quod inimici in circuitu esse re-
Dei nos inimicos fecit. Bene crgo Samuel Saul caput feruntur. Satis enim grave prsclium esset, si in una
osculatus fuisse perhibetur. Prophetse namque oscu- parte malignorum spirituum saeviliam tolerarenl.
lum defixum ille portat in capite, qui reconciliationis Hinc per prophetam denuntians, 230 dicit: In cir-
nostrae suflragium portat in mente : cum videlicet in cuitu impii ambutant (Psat. xi, 9). Hinc beatus Petrus
se nulla gerit fomenta dlvincediscordice,qui in mente exhorlans, ait : Adversarius vester diaboius, tanquam
paci reddere discordes studet. Osculato ergo prin- leo rugiens, circuil qumrensquem devoret, cui resislile
cipe.dicitur : Vnxit te Deusin principemsuper hmre- g fortes in fide (I Pelr. v, 8). Inimici igitur noslri in
ditatem suam. Quasi rebus eum admoneal, dicens : circuitu nostro sunt, quia immundi spiritus cogita-
Qui te ad hoc posilum nosli, ut peccati inimicitias tioni nostroe, verbo et operationi semper insidiantur.
debeas solvere, quod in aliis destruis, in te non debes Nam dum prava nobis suggerere appetunt, ab una
relinere. Nonnulli etenim et unguntur, et osculum parte sunt: cum ad mala perlrahunt, eorum prselio
non accipiunt; liberarc populum Domini satagunt, ab alia parte pulsamur : cum ad mala opera invilant,
sed se inimicorumjugosubjicerenonpavescunt. Nam ex parte reliqua bellum excitant. In circuitu ergo
qui aliis bona praedicat, quae non agit, quasi osculum hostes habemus, qui in omni, quod cogilamus, loqui-
dat, quod non accipit. Araicos etenim Dei alios fa- mur et operamur, malignorum spirituum bella pati-
cere quoerit, et ipse iniraicus esse non desinit. Inirai- mur. Sed quia non a bello, sed de manibus inimico-
citias peccali in se sedificat, quas in aliis destruere rura liberare populum dicitur, magna virtulis insignia
per verbum tentat. Quia ergo ille solum prseeininet prsedicatoribus adscribunlur : quia non solum libe-
uliliter, qui per affectum magnsecharitalisDei amicus ros, ne capiantur, debent protegere, sed etiam captos
est, Samuel caput regjs osculatus fuisse dicitur. Hinc de eorum servitute liberare. Hoc autem tunc a regi-
ipsa Veritas prius osculatur, quos ordioat: dcinde bus nostris agitur, quando illi per eorum proedica-
ad liberandos alios miltit. Vos, ait, amici mei estis; fi tionein resipiscunl, qui per audaciam transgressiouis
deinde addidit, dicens : Posui vos, ut eatis, et fructum subjecti sunt jugo diabolicoe polestatis. Quod pro-
afferalis, et fruclus veslermaneal (Joan. xv, 14). Hinc fecto agere illi solummodo prsedicatores possunt, qui
item resurgens a mortuis dicit: Pax vobis; deinde ad culraen regiminis divina ordinatione perv.euiunt.
subdit: Quorum remiserilis peccala, remitlentur eis: Nara quos omnipolens Deus ordinat, ad toleranda
et quorum relinuerilis, retenla sunt (Joan. xx, 23). Ut prselia antiqui hostis mittit, sed eos inter ipsa bella
velut osculum pacis in eoruni mente figeret, quos non deserit, quia milites suos prolegit, et victores
peccati odia solvere prsecepisset. Osculatus ergo rex facit. Sed cum sancti viri ad primatum sanctoeEccle-
super hseredilate Domini constituitur, quia eleclus sise sustolluntur, vehementer expavescunt, ne onus
doctor eligilur, ut lidelibus subditis dignilate prae- tanti ordinis sibi judicio hominura sit impositum, non
emineal, sed de proelationesua non suum, sed Domini ordinatione Conditoris. Ad robur ergo humilium dan-
lucrum quserat. Quare ad hoc conslitutus asseritur, lur signa, quibus se a Deo, non ab hominibus, ele-
ut qui sub eo sunt, de inimicorum manibus liberen- ctos sciant. Quare et Samuel subjuugeiis, ait:
tur. HscreditasDomini multitudo bdelium est. Omnis (Vers. 2.) Et hoc libi signum, quia unxit le Deus
ergo saecularis intentio removetur, cum rex super in principem. Cum abieris a me hodie, inveniesduos
hsereditate Domini unctus asseritur. Unclionis ergo TVvirosjuxla sepulcrum Rachel, in finibus Benjamin, in
fructus est, cullus divinaehsereditatis. Ille ergo offi- meridie salientes magnas foveas, dicentque tibi: ln-
cium unctionis exsequitur, qui sola quaeriiIucra ani- venla sunl asinm, ad quas ieras perquirendas, et in-
marum. Super haereditate quippe Domini in princi- termissis, pater luus, asinis, sollicitus esl pro vobis, et
pera se unctum meminit, qui hoc solum de terrena dicit: Quid faciam de fiiio meo?
dignilate quaerit, quod per suum minislerium Chri- 4. Quasi enim humili pastori, et de tanto mini-
stus quaesivit. Hoc igitur verbo negligentium reclo- sterio trepidanti dicat: Tu idcirco trepidas, quia an
rum intentio reprobatur. sit ex Deo hoc, quod de te actura est, nescis; sed
3. Audiunt naraque, quia super haereditale Domini quia hoc scire potes, trepidare non debes. Hoc igitur
uncti sunl: quia de terra Dominus nonnisi electos tibi siguuin, quia te non homo, sed Deus in princi-
quaerit; norunt quod non terrae latitudinem, non pera unxerit: duo videlicet viri illi tibi dicent: ln-
auri copiam, non divitiarum affluentiam, sed fideles ventmsunl asinm, ad quas ieras perquirendas. Quasi
suos hsereditalein suam dicit, et tamen lerrenum dicat: Si illos duos viros inveneris, et hoc tibi dixe-
quserere, et quod perit congregare non desinunt. Ad rinl, scito, quia te Deus principem, nou ego consti-
 281 IN PRIMUMREGUM EXPOSITIONES. — LIB. IV. 2S2
tui; Quid ergo duo viri isti nobis, nisi perfectos, s AIus tunc qusesivit, quando videre Petrum Jerosoly-
quosque sanctae Ecclesiae praedicatores designant?? mam venit, et cum eo, et caeterisapostolis Evange-
Duo quidem sunt, quia perfecti in utroque prsecepto o lium contulit. Non eniin ab homine neque per
charilalis; viri, quia in sancla conversatione robusti.i. hominem, sed a ccelo, vocante DominoJesu, aposto-
Qui juxla sepulcrum Rachel inveniri perhibentur,', latum susceperat (Gal. i); et tamen ministerium
quia per conlemplativse vitaestudium divisi sunt abb unctionis suseper coapostolorum suorum collationem
intenlione sseculi; et dum animarum lucra quaerunt,, probabat. Nam de seipso ait: Contulicum illisEvan-
non sunt sepulli. Per Rachel quippe contemplalivse e geliuni, ne in vacuum currerem, aut cucurrissem(Gal.
vitse speciositatem signari venerabilium patrum in-- II, 2). Prsecursor eliam Redemptoris discipulos un-
dubilala sententia est. Juxla sepulcrum ergo Rachel:1 xerat, sed ut signa suse unctionis agnoscerent, quasi
stant viri, quia sic supernse contemplationi perfeclii ad salienlem magnas foveas mittebat, dicens : Tu es
doctores vacant, ul sanclaeEcclesise soliiciludinem a qui venturus es, an alium exspeclamus(Matlh. xi, 3) ?
gerant. Juxla sepulcrum Rachel stant, quia statuma Sciebat enim Joannes, quem proedicaverat, quem
boni operis dirigunt per virtulem contemplationis : baplizaveral; sed discipulos miltebat, ut visis signis,
et quia nihil gerunt in opere, nisi quod contemplando 0 quo flrmius crederent, eleciionis suse indicia secu-
disponunt. Et quia in ipsa allitudine supernae con-r -B 1 rius tenuissent. Qui ergo ad prsedicationis ordinem
templationis non proesumptionemsuam, sed ralionemi idonei providentur, in signura suoeeleclionis inven-
sanctaeEccleste tenere student, sepulcrum Rachel1 tas esse peccatorum, quas quxrunt, animas reco-
in finibus Benjamin esse describitur. Ut jam dixi,, gnoscunt. Et quia ommpotens Deus non solum proe-
231 'n Benjamin,qui filius dcxteroedicitur, Redem- dicatione, sed etiam conversatione electi doctoris
ptor liumani generis designatur. Fines ergo Ben- gaudet, subdit, atque ait: Et intermissis, pater tuus,
jamin regulsesanctarum Scriplurarum sunt: de qui- asinis, solticitusest pro vobis, el dicit: Quid faciam
bus profecto finibus scriptum est: Ne transgrediariss de filio meo? Patrem Saul Cis, qui durus nostro elo-
terminos,quos posuerunl patres lui (Prov. xxn, 28). quio dicitur, eos designare diximus, qui verbo et
Quia ergo sancti prsedicatores, cum summa contem- exemplo docent terrena despicere, et ad ccelestem
plando vident, a fidei regula non discordant; sepul-- patriam per duram et asperam conversationem festi-
crum, juxta quod stant, esse in finibus Benjaraini nare. Hanc quoque ccelestis vilseduriliam tam in
recte dicitur. Qui profecto viri in meridie magnas verbo, quam in vita nostri Redemptoris agnovimus.
foveas saliunt, quia per fervorem perfeclss charitatis,, 232 Si ergo ad summam nostrae eruditionis aspi-
in qua assumpti sunt, cuncla, quae videntur, sscculi ; cimus, filii Redemptoris sumus. Pater ergo noster,
alta despiciunt. Quidquid enim in hoc sseculoaltumt C ( diraissis asinis, sollicitus esl pro nobis; quia Redem-
cernitur, non est vera altiludo, sed fovea, quse om- ptor noster sic vult nos quaerere salutem alienam, ut
nes, quos in sua ambilione recipit, ad inferna depo- non negligamus nostram. Vult, ut vocentur peccato-
nit. Alta ergo saeculiviris spiritualibus vitanda, noni res ad pcenitentiam, sed non vult ut pereant ii qui
appetenda sunt, quia ex occulto se aperiunt, et quost ipsos peccatores vocant. Vult, ut conversus peccator
absorbendo recipiunt, ad inferna perducunt. Viri[ jusliliam, quam non habuit, habeat; sed non vult, ut
ergo spiriluales foveas saliunt; quia dum se per coe- . justus eara quam habet, justilise palmam perdat. In-
leste desiderium erigunt, terrena contemnunt. Velutt termissis ergo asinis pro filio sollicitus est, quia prae-
eniih visis foveis saltum dant, quando ut terrena( dicatores suos vult ad horam ab aliorura sollicita
contemnant, ad aelerna bona concupiscenda se ele- intentione quiescere, ut sibi ipsis per quietem valeant
vant. In meridie ergo ioveas saliunt; quia sacculum i nielius providere. Et quia ipsa sollicitudo sanctoeEc-
non possunt contemnere, nisi qui plenam lucera ett clesise a bono rectore resumenda esl, intermittilur
ardorem supernocchariiatis habent. Tuuc ergo Saul[ quies nostra; quia prscvenit hanc sollicitudo prior,
unctum a Domino in principem se intelligat, quando, comilatur posterior. Electus ergo proedicator vacet
isti sibi dicent: Inventm sunt asinm, quas qumrebas. utilitati subditorura, vacet suoe; sed sic suse curain
Inventas quippe a-inas Saul dicunt, quando ad colli-1 . 5 habeat, ut statim ad eam, quam deserit, alienam re-
genda animarura lucra idoneum cernunt. Quasi aliterr currat; quia tunc Conditor nosler nos, quasi iilios
dicat: Electum te a Deoin minislerium praedicationis ; diligit, cum et subditos nostros, tanquam fratres
non ab hominibus credas, si illi hoc de te indicant,t diligimus, et ipsum quasi patrem amamus, dum per
qui dum Dei spiritu pleni sunt, quaedicunt, non hu- affectum sollicitudinis islis jungimur, et ad illum per
mana, sed divina esse sentiuntur. Quia ergo de nobisj quietem nostram, quam diligil, quasi ad patrem
non nobis, sed nobis melioribus credendum est, festinamus. Hsec namque dilectio quielis nostroeex-
de filio
apte Saul a viris in meridie magnas foveas salien- primitur in hoc, quod dicitur: Quid faciam
tibus, se a Dominounctum in principem recognoscit. meo ? Hoc profecto pater dicit, qui tenere filium dili-
Sed alius est a quo ungitur, alii qui ipsam unctionemi git. Hoc igitur non dicitur de prseseute filio, sed ab-
a Domino esse atlestantur; quia omne negotiumi sente. Sed quia perditas asinas palris quserit, ei valde
sanctoe Ecclesise, sicut collatione sanclorum patrumi dilectus est; quia qui peccatorura aniraas convertere
magis probatur, ita et magis robustum est. prsedicando nititui, Redemptori noslro jam in ma-
.5. Quasi enim signum suse unclionis bealus Pau- gna charitate copulalur. Qui certe per aliorum soili-
283 SANCTI GREGORHM\CM f84
citudinem ab ep quasi. longe est, per quietenx con- 4\ quippe veniens lumen interpretatur. Lumea etenim
templationis, et affectum oraliouis, prope. Quia ergo vcuit, quando electae inaiiti se interna Conditoiis
nos sibi vicinos esse et per contemplatipnem, et ora- claritas aperil. Quercus«rgo Tliabor dicitur : quia
tionem appetit, quasi diligens paler dicit: Quid fa- secreta cpnvemlio , terrena despieiendoagit, quo
ciam de filio meo? Quasi dicat; Quomodoabsen^em iiiliiuam Conditoris lucem clarius aspiciat. Seereli
iflura, mihi praesentemexhibebo ? Quia vero prsedi- namque sumus, quando sensus noslros in Dei timore
calipnis,nostrsesollicitudinemmagni sanctseEcclesise Custodimus.Et tunc quidem venienslumen cernimus,
viri laudant, sed sollicitudinisnimietatera vituperant, quia cum bene reguntur membra corporis, menti
itli qui inventas palris asinas dicunl, sollicitumpatrem nostrsc refundilur gratia Conditoris. Et notandum,
pro filioasserunt. Signum ergo suaeunctionis cognp- quia ad quercum Thabor venire dicitur, qui a salien-
scere elecli possuut; quia nimirura ttinc a Deo ad tibus foveas sollicitum pro se patrem esse sqiebat.
sanclseE.ccU}sise culmen perducunUrr, cum pcr verha Nam prsedicatoressanctse Ecclesice plerumque virlu-
et exempla idouei sunt ad salutera alienam, et per tes laulant, quibus tpsi vacare nou possunt. Con-
quietem studiusi ad suara; et cum peccatores ad lemplalivx quidem vitse secretum prsedicanl; sed
ccelum qusprunt, semelipsos ad. sseculuranon relin- dum solliciti suut pro subditorum cuslodia, illius vi-
quunt. Sequitur : B tocadhscrere secrelis vitant. Quasi ergo Samuel di-
(Vers, 3, 4.) Qum inde abieris, et uttra transieris, cat : Viri 1211 tibi contemplalionis sludium laudant;
et venerisad quercumfhabor, invciient te tres ibi viri, sed quia quod laudant, teneie non possunt, in aliis
ascendemesad Domimm in Bethel, unus potlans tres quaereudumest. Inde ergo adquercumThabor traus-
hmdos, et alius tres tortas panis, et alius lagenamvinj. imus, quando a sanctis pradicatoribus contempla-
Cumque te salutaverint, dabunt tibi dvnospanes, el tivaevitsestudium laudabile noscimus; sed perfectio-
accipiesde manu eorum. nem ejus in illis quserimus, qui ad eam spiritualiter
6. Cum Beneprolicere in sancta converiatione volu- iulendunt. Tres ergo viri, qui unctum regera ad
mus, necessarium nobis est, ut eleclorum plurimorum quercura Thabor inveniunt, illos designant, qui ui
nobis cxempla colligamus; nam et apes componere contemplativx vitse sludio perfecti sunl. Qui bene
mella nequeunt, si ea in floribus variis nequaquaui non inveniri a rege, sed regem iliic invenire perhi-
legunt. Beneergo Saul a viris aliisad alios pervenit; bentur. Nonenim inveniunlur; quia absconditisunt.
quia exempla sanctorum, quo copiosius cernimus, Ipsi vero uos inveniunt; quia lucem suac secrelae
melius edacemur. Flores quippe seternorumfructuum, - conversatioais nobis aperiunt, cum digaantur. Non
gunt opera sanctQrum, quoedum s.uperniaraoris rore inveniuntur; quia vitara suam ab omni hominum
perumduntur, exeis carpimus,, uude a.daostram do- G g testimonio auferunt. Sed nos iuveaiunt; quia per af-
clrinam, et ad aliorum utilitatem repleamur. lode feclum charitatis nobis ad imitandum aliquid suae
eienira abit, et ultra transit Saul; auandQ rudig prae,- lucis osteoiiunt. Qui item imitandas vii tules suas
djcalor per electorum exempla proficit, el a conspecta non proferunt, nisi iis, qui magno desiderio eas ob-
virtute unius, ad exploraodam alterius conversatio- tinere et exercere concupiscunt. Prius ergo nos
nemvadit. Quem saepe delectat ia aliis mirari labo- ouertet ad quercum Thabor vcnire, ut a viris illis tri-
rem pnedicationis, 233 saiPe w ^"s ioriiludinem Uus valeamus inveniri. Nam velut jam in umbra ve-
boni operis; illos loquenles veneratur, istos ope- nienlis lurainis sunius, quando ft raagnis summae
rantes imilari nititur. IIlos aspicit, qua pulchritudiue contempiationis desideriis iouaramauiur.
foris fulgeant, istorum spiendorem non in exteriorii 7. Tunc ergo nobis tres viri apparcnt : quia qui
conversalione, sed in intima perscrutatur. Unde et se no.bis desiderantibus dignanlur oslendere, in cu-
bene cumtransit, ad quercum Thabor venire perhi- Stodialocutionis, cogilaliouis et operis forles sunt.
belur. Quereus enim umbrosa est arbor, et fortis. In1 Nam secretioris vitoeesse non possunt, si oculorum,
qua protecto arbore secrelior con.versa.liosaactorum1 cordis et oris ostia aperta tenuissent. Quia ergo cor
exprimitur. Uuius namque conversationis viri, dum1 alx inepta cogitatione, os ab otioso seraione, 234
ad exleriora opera activsevitaeaon exeunt, quasi in1D j totum corpus a prava operalloae custodiunt, lres
urabra sunt; quia incendia tentationum sentire non1 sunt; viri autem, quia eauideiwcustodiamfortissime
possunt. Quia enira in ccelestidesiderio requiescunt,1 observant. Tres ergo viri nobis apparent: quia cum
quo longius amoti sunt ab amore mundi, eo et quie- tales cernimus, in eis rObur virtutis inluenutr. Qui
tiores manent in urabra refrigerii. Sed umbra hsec 3 certe in umbra venientis sunl luminis; quia videre
fortis est arboris, quia conversatio sauctorum,tanto) interaam. lucera Gonditoris tanto clarius possunt,
validius terrena despicit, quanlo purins in amorem1 quanto sludiosius mundumcor a mundi inquinaiione
coelestiumsurgit. Fortis est eliara, quja sseculi ad- custodiuot. Talibus quidem a mortuis resurgens ap-
versa poteoter toleranl, qui sola cceleslia, quscvi- paruil DomLuus, tales replevit Spiritus sanctus. De
dent, amaut. Et quia in magno lumine iolerni splen- iUoetenira secreto dicitur: Cumsero essetuna sabba-
doris sunt, qui terrena respicere per amorem dedi- torum, et f.oresessent clausm, ubi crant discipulipro-
gnantur, quercus ipsa Thabor esse dicitur. Thabort pler metum Judmorum(Joan. xx, 19). Et rursum :

a GussaBv.el Vatic, magni sttnmm, ete.

 285 IN PRIMUM1&IG(UME*H»iIK>NES. - LIB. IV. 186
Post dies octo itenm erant discipuli ejfwsintus., et A. tur autent Deus per speeulum, cognoscitur per se-
Thomas cumeis, venit Jesus juwU clausis, et sletit in Ipsum. Per speculum hic, per semelipsiun in ccelo.
medio, et dixit eis: Pax vobis. De. alio. item secreto Speeutura vero est illa lux, quam habitat Deus; ipse
scriptum est: Dum complerentur dies Pmtecostes, autem lux illa, quse ipse est (1 Cor. xui, 12). Moyses
erant omnes discipuli pariter w eodem faeo, et (aclus atitem qui facie ad faciem Deum videre dieitur, et
gst repente de ceeio,sonus udven&utis spirilus vehe- ejus faciera ad videndum postulare (Exod. xxxiu, 13),
mentis, et replevit totam damum, ubi erant sedentes. quid reetius designat, quam perfectionem electorum,
Et apyaruere itlis dispertilm linguee, tmquam ignis, qui jam speculum illius summselucis inluenlur, sed
sedilque super singulot eorum, ei repleti sunt omnes tamen ad ipsam lucis verilatem pertingere vehemen-
Spiritu sanclo (Att. n, 1). Clausas quidem januas ha- ter cupiunt? Ista quidem cognitio lucis electorum
bent, qui contra bumani lapsus negligentiam officia desideria satiare non novit, sed excitare; itia vero
corporjs, gub forti cystodia stricta retinent. Intus et satiare, et excilare. Nam tam jucunda res est, ut
etiam sunt; quia in interna dilectiona supernse vitoe ineffabiliter concupiscatur; et tam plena, ut qui jam
requieseunt. Quibus profeclo resurgens Dominus ap- seraper hanc in magno desiderio viderunt, semper
parel,quia ejus gloriam tanto clarius aspiciunt, ineffabili plenitudine satientur. Viri ergo, tfui ad
quanto per mundi conteoiptum passionisejus myste- 3 Dpminum ascendunt, in Bethel aseendere dieuntur;
rium slrictius sequuntur. Hi etiam repleri Spirittt quia cum multum in ista vita proficimus, videre
sancto, quasiin domo po&sunt; quia illi percipiimt ipsam lueem Conditoris per speeulum possumus, in
abundanter gratiarum ejus dona, qui adeaperei- seipsam autem minime valemus.
pienda sese, visibilia contemnendo, paraverunt.
9, Et quia .ad hanc subljmem visionem nonnisi
8. Qui behe ad DOminuiriin Belhel ascendere di- humiles exaltantur, bene de eisdem viris dicilur :
Cuntur. Bethel quippe dicilur domus Dei. Domus Quia unus tres hmdos, alius tres torlas panis ferebat.
vero Dei quse est, nisi domus illa, quam inhabilat Tres denique hsedos portat, qui ore, corde, et opere
lux inaccessibilis? Lox etiam inaceessibilis esfc, re- se deliquisse pcenitendo considerat, Quia enim per
yelatio divinitatis ejus. Lux quippe esl; quia a hsedos, peccatores significantur, ii qui in exfremo
inundis eordibus qualitercunque videri potest. Ple- examine ad sinistram aeterni judicis staluendi sunt,
njssima quidem in semetipsa reptet omnia, sed hsedorum nomine exprimuntin*. Tres ergo haedos ad
abundanter replens universa, non capitur. Capitur Dominufn portat, qui peecata operis, verbi, et cogl-
quidem, ul repleat, sed replei»s non capitur, quse tationis poenitendo lonsiderare non desinit. Et vir
repletis omnibus, »on expletur. Revelatio ilaque quidem est, et tamea hsedos portat; quia peccare
Conditoris, quia tanta immensitas lueis est, ut itlumi- C fortiter cavet, sed quasi peecator non desinit satis-
net omnia, et angustetur in nullo; dum videtur et facere. Nam vir erat, et Fisedosportabat, qui dice-
non comprehenditur, lux est Inaccessibilis. Viri ergo bat: ln multis offendimus omnes (Jac. iu, 2). Et
hi tres ad Dominum ascendwrt; quia qui se in se- quia peccata, quae confitenttir, delere pcenitendo sat-
cretiori vita custodiunt, in divin* hicis contempla- agunt: unus tres haedos, alius vero tres torlas pa*
tione sublimanlur. Sed qnia ad ipsam Dei omnipo- nis portat. Tortas quippe panis superius ad afftietio-
tentis speeiem adhuc pertirigere non possunt, iri Be- nem pcenitentise retulimus; quia si panis aliquando
thel aseendere dicnntur. Quidquid eniiii de oranipo- delectationem prcesentis vitse significat,panis torque-
tente Deo humana mens pdtest cogitare, Deusnort tur, cum pro praelerita carnis delectatione crucia-
est. Sed dum cogitando cuncta transcendit, dum mur. Unde et rex Ezechias cum poenitendo com-
quidquid potest intimse lucis, quidquid internoe sua- pungitur, delectationes regias se torturam- promittit,
vjtatiset dulcediais, quidquid spiritualis delectatio- dicens : Recogitabo omnes dies meos in amariludine
nis sibi fingere, minus illa esse creditur, ad qUam- animm mem (Isai. xxxvm, 15). Quando-etenim car-
dam lucem tamen pervenit, quse non est Deus, sed nalis mens in cutpse delectationes resolvitur, quasi
quam inhabitat Deus. Et qtiia ttinc electi anima mi- diem habet; quia ftoc quod agit, lsetanter videt.
rabiliter inflammatur, mirabiliter reficitur, ineffabi- & Dies ergo mentis reprobse snnt delectationes malae.
liter delectatione fruitiir, cogitare compellitur quam Omnes ergo dies suos peccator recogitat; quia curiv
ineffabilis liu, dulcedo, ei delectatio sit, quse ipse per divinam gratiam resipiscit, salisfacere pro uiii-
est, si tam immensa iux est illa, quam inhabitat, et versis malis non desinit. Prius enim dicitur unus
non est ipse^ Ad Doroinum quippe in Bethel Moyses portare tres hsedos, deinde alius tres tortas panis;
ascenderat, quando cum eo in monte loquebatur. ut electi cujusque virtus appareat, qui fortis est in
Sed qui ad lueem pervenerat, quamjnhabilat Deus, bono opere, humilis per aestimatlonem, affliclus per
lucem, quae ipse Deus erat, quoerebat, dicens : contritionem poenitentiae.Et quia tantse perfectlonis
Ostendemihi faciem tvam (Exod. xxxm, 13). De quo esse nequeunt, nisi qui amore seternorum bonorum,
etiam scriptum est, quia, LoquebaturMoysi 235 temporalium obliti sunt, tertius lagenam vini por-
Dominus facie ad faciem (Ibid.). Quid est, quod fa- taredici'ur. Lagenam quippe vini portat, qui men-
cie ad faciem Moyses cum Domino loquilur, et ta- tem replevit calore Spirilus sancti, quo et anteriora
men Dominum obsecrat, ut faciem suam Dominus fortiter currendo appetat, et ea quse retro sunt, ve-
ostendat? Sed facies Dei cognitio ejus est. Cognosci- lut in magna ebrietatis oblivione dereliuquat. Nam
287 SANCTI GREGORIIMAGNI 283
haedosportabat, qui dicebat: Venit Christus vocare A & sexu fcecunda est pcenitentis afflictio; quia quo sa>-
peccatores,quorum primus ego sum (I Tim. i, 15). Et pius quisque compungitur, eo et largiora ei lacry-
quia eliam tortani panis portabat, dicit: Castigo cor- marum iluenla ministrantur. Saul ergo non unus pa-
pus meum,et in servitutem redigo (I Cor. ix, 27). Sed nis, sed duo dantur, quia flere procdicatori pro se
quasi amphorse vino ebrius , dicit: Qumrelro sunt solo non sufficit. Accipiat ergo de virorum manibus
oblivitcens,ad ea vero, qum sunl priora, extendens duos panes; ut videlicet flere exemplo perfectorum
meipsum, ad deslinatum persequor 236 bravium su- discat, sed fletum necessarium sibi, ct pro se subdi-
pernat vocatiouisDei, i« Christo Jesu (Phil. m, 13). tis recognoscat. Et quia in manu aliquando potestas
Viri ergo tres ad Dominuraascendunt, et tres hscdos, accipitur, viri tres panes habent in manu; quia qui
et tres panis tortas, et vini lagenam deferunt: quia provecli sunt in arcem contemplationis, fletum ha-
remotioris vitae sludiis dediti, ad conlemplalionem bent in virtute potestalis. Quia enim nolunt vana
veri luminis surgunt ex merito humilitatis. Sed qua- lselilia dissolvi cum possunt, possunt merito flere
les sunt in se, quales vero sint aliis exponit, dicens : cum volunt. Nos quippe infirmi et custodiam mentis
Cumquete satutaverinl, dabunt tibi tres lortas panis, noslrae negligenles, etiam cum compungi et flere pro
etaccipies de manu eorum. Salutant nos viri sancli, pcccatis nostris volumus , non valemus. Quia enim
quando nobis bona selerna salulis annuntiant. Qui B 1 ex magno fervore spiritus, spirituales 237 lacrymoe
vero nos per corpus salutant, caput inclinant, ut re- producuntur, qui negligentise nostrse frigore con-
verentiam salutalis exhibeant. Viris aulem spiritua- stringimur, incalescere cito ad lacrymas prohibe-
libus caput inclinare, est mentem a summa conlem- mur. Bene ergo panes in manibus habere dicunlur,
platione deponere. Nam si caput non incliuanl, qui ad quercum Thabor futuro regi apparere perhi-
salutare non possunt : quia nos salutari eruditione bentur; quia qui in contemplalione vitae privatse
non instruunt, si mentem a summa conlemplatione perfecti sunt, lucrum habent subditorum pro obser-
cceleslium non deponunt. Tunc enim nobis magnara valione virtulum.
reverentiam exhibent : quia eos, pro quibus ab 11. Et notandum, quia uncto regi Sarauel praeci-
allo suo culmine descendere dignantur, parvos esse
non tenent. pit, dicens : Et accipies de manu eorum. Cujus verbi,
qusc raelior ratio colligi potest, quam ea qusc palam
10. Sed dum futurus rex salutatur, duo ei panes cernitur: quia videlicet in sanclis viris afflictionem
tribuuntur. Duo enim panes ordinando prsedicatori non libenter oemulamur? Nam qui honorem praela-
dantur, quando flere docetur peccata non solum sua, tionis, et dignitatem ambiant, innumeri sunt: qui
sed aliena. Habet ergo panem unum tortum, quando vero laborem ministerii, et afflictionem carnis de
pro peccatis suis affligitur, habet alium, quando sub- C' eadem proelationeappetant, pauci. Libenter quidem
ditorum peccala plangere conalur. Sed et hunc pa- volumus super alios sublimari, sed eorum plangere
nem Psalmista clarius insinuans, ait: Surgite, post- peccata vitamus. Tunc enim panes nobis oblatos
quam sederitis, qui manducalis panem doloris (Ptal. videmus, sed de manibus offerentium recipere nolu-
cxxvi, 2). Hinc Domino conuietur, dicens : Cibabis mus : quia in electis viris alflictionem cernimus,
nos pane lacrymarum, et potum dabis nobisin lacry- quam non imitaraur. Prsecipiat ergo propheta, di-
mis cum mensura (PSUJ.LXXIX, 9). Panis ergo torta, cens : Accipiesde manu eorum. Ut qui idoneus esse
panisest doloris, et panis lacrymarum. Etfortasse . appetit rector Ecclesise, quod dictum est, assumere
idcirco ille vir unus tres panis tortas porlabat : quia, nequaquam vitet. Bene quoque Saul prius ad viros
tres erant, qui simul pergebant, ut cura inter se eos salientes magnas foveas ducitur, deinde ad eos, qui
dividerent, singuli singulos panes haberent. Quod{ panes, hoedos, et vinura portant: ut rudis praedica-
etiara de haedis inteliigi convenienter potest. Qua in tor in aliis discat, sseculi alla .despicerc, et in aliis
re quid notandura est, nisi quia remotioris vitaeviri[ carnis afflictionem, et Iacrymarum hostias pro se,
dum singularem conversationem tenent, sollicitudi- et subdilis omnipotenti Deo offerre. Sed et adhuc
nem aliorum non habent? Unum ergo hsedura,et profeclus ejus summara insinuans prophela, subjun-
unum panem habent, qui pro solis suis peccalis com-. D git, dicens :
pungunlur, et alienis per pastorale officiumnon gra- ( Vers. 5, 6.) Post hmcvenies ad cotlem Domini,
vantur. El quia, qui ejusdem perfectoeconversatio- ubi est statio Philisthinorum , et cum ingressus[ueris
nis sunt, in seipsis affliclionem carnis semulantur;; urbem, obviumliabebisgregemprophelarum, descen-
bene tres panes unus, et alius tres hsedos, et terlius; dentem de excelso, et ante eos psallerium, el tympa-
vini Iagenam portat. Velut enim unus porlat, quodI ntmt, et libiam , et cilharam; ipsosqueprophetanles.
oblaluri, autcomesturi sunt omnes; et omnes man- Et insiliet in te spiritus Domini, et prophetabis cum
ducant vcl oflerunt, quod porlat unus, quando piai eis, el mutaberisin virumalium.
aemulatione eorum quisque succensus, in se habett 12. Collis, altitudo est montis. Quid vero in colle
bona exempla pro aliis, et bona, quae habent alii,, hoc rectius accipitur, quam sancta intentio Scriplu-
non negligit imitari. Et quia feminino genere dicun- rarum ? Altiludo quidem monlis est: quia non jacet
tur tortaepanis, hoc profccto insinuat; quia qui ext in plano liltere, sed nimis erecta est in spiritualiura
consueludine compungilur, ei nimirum ex lacrymisi sensuum sublimilate. Recto igilur virtulum itineri
aliis alise plures oriuntur. Quasi enim in feminco) rudis innititur praidicator, si poslquaai puMkos
 380 IN PRIMUMREGUM EXPOSITIONES.- LIB. IV. 800
proeiliciilnreset remotos anachoretas viderit, Scrip- A J tio Philisthinorum, ascendnnt: sed qiiia proplieta-
turse altitudinem videat et agnoscat. Qua in re no- rum gregem habent obvium, ipsos Philistlioeosne-
tandum est, quia Saul in eo quod ab humero et; quaquam metuunt. Qui vero sunt hi prophetae, nisi
sursum supra omnem populum eminet, eruditum,, magni proedicatores sanclae Ecclesiae? Prophetae
et magnseconversationisvirum signare diximus. Cur namque ministerium est occulta revelare, et fulura
crgo ad collem Domini ascendit, ut ad Scriplurarumi prxdicere. Doctores autem sanctae Ecclesiae dom
altitudinem veniat, quam cognoscit? Sed simili modoi occultos Scripturarum sensus ad communem scien-
de eo quseripotuit, quod ad videndos viros salientes; tiam trahunt, sccreta, quoe nesciuntur, aperiunt:
magnas foveas ierit, qui magnse conversationis essei et dum seterna gaudia prsedicant, futura revelant.
dicebatur. Ad quod dicendum : quia magnos viros; Prophetsc ergo nobis obviam veniunt: quia doctores
designare ostensus est in conversatione, sed ministe- sanctse Ecclesise, Scripturac sanctaeveritatem nobis
rio praedicationis rudes. Qui ergo per exempla me- ostendunt. Dum enim ea , quoe de sacro eloquio
liorum proficere, et in contemplationis purilateet t scire volumus, nobis dicunt, per viam, qua ad col-
officio pracdicationispotest, redire ad altitudinemi lem Domini pergitur, eunlibus occurrunt. Ibi ergo
Scripturarum debet: quia quo altiori vita proiicit,, per occursum prophetarum securi sumus, ubi Phi-
sublimitatem sacri eloquii valde subtilius attendit., B ] listhoeisunt: quia per auctoritatem sanctorum prse-
Dicat ergo propheta : Post hmcvenies ad collemDo- dicatorum Scriplursc intellecium agnoscimus, in qua
mini. Quasi dicat: Cuin perfectionein sanctorum vi- Judaei, et haereticierrorum suorum gladio a daemo-
rorum perfecta imitatione comprehendis, in tantami nibus perimunlur. Ecce enim si ad Legem Moysi
Scripturaesacrse ralelligentiam proficies; ut planumi recurrimus, collem profecto Domini invenimus. Ibi
jam esse videas, quod in ea te sublimiter videre co- certe de tabernaculo, ibi de magno pontifice, ibi de
gitabas. hircorum cl vitulorum simul, ct Agni paschalis san-
13. Ibi est statio Philistinorum: quia qui superbisc, guine legimus. Judsci hoc suo spiritu juxta Ktteram
potu de cocloceciderunt, Judaeisatque Iisereticisper. intelligunt, in quo quia nullum prophetarum secum
Scripturas illudunt. Stant ergo in colle : 238 1u'ai habent, moriuntur. Ego si ad hunc monlem ascen-
eorum corda, quoepossident, in Scripturis decipiunt; dere volo, ante descendentes prophetas video, et
inlelligentisefalsitate. Quolies ergo Judaei ad cotlem, «ecurns ascendo. Et ut novos interim deseram, Isaias
Domini ascendere praesumunt, a Philisthaeis ibii ascendenti prius occurrit, dicens : Quasi ovis ad occi-
stantibus captivantur. Dum enim -Scripturresensum tionem ducetur, et quasi agnus coram tondente se,
se sublimiter intelligere aestiraant, eis in ascensu suo non aperiet os suum (Isai. LIII, 7). Hinc Paulus ait:
daemones obviant, et decipientes necant. Merito C Christus assislens pontifex futurorum bonorum, per
ergo Saul non slatim, sed prius, visis salientibus. amptius et perfectius tabernaculum, non manu factum,
foveas, et panes et vinum portantibus, ad collem, id est non hujus crealionis, nequeper sanguinem hir-
Domini ire praecipilur: quia viri fideles magna et; corum aut vitulorum, sed per proprium sanguinem
doctrinse meliorum et exemplonun tutela muniun- introivil semel in sancta, mterna redemptioneinventa
tur. Unde et eidem Saul dicitur : Obvium habebis , (Hebr. ix, 11,12). 239 Sed si plures habere volu-
gregem prophetarum venientium de excelso. Quasii mus in isto colle, omnes prophetas requirentes in-
dicat: Philisthinorum stationem timere tanto minus( venimus : quia quod veleres doctores promiserant,
poteris, quanto ad securitatem obvios prophelas; hoc in Redemptore nostro novi praedicatores imple-
hahebis. Et quia grex prophetarum dicitur, magna, tum esse demonstrant.
defensorum nostrorum multitudo signatur. Timeat 14. Quare et collis nomine Redemptor humani
ergo Judseus : quia dum solus ascendit, interit. Quid generis convenienter designari potest. Unde Isaias
enim iidem prophelae nobis obviam venientes di- vaticiuans , dicit: Eril in novissimisdiebus prmpara-
cunt ? Vm soli, quia si ceciderit, non est qui erigat! tus mons domus Domini in verlice montium (Isai. n,
eum (Eccle. iv, 10). Solus namque est, qui a Deo 2). Collis quidem dicitur pro sublimitate sanctitatis:
relinqnilur. Hunc certe cadentem nullus erigit, quia Domini vero, quia summi est filius Genitoris. In quo
relictuin a Deo sanctorum aliquis non assumit. Ete- nimirum colle statio Philisthinorum esse dicitur :
ctus ergo quisque securus ascendit: quia solus noni quia et in signum naius est, cui contradicatur. Sta-
est. Qui enim per nos loquitur, nobiscum est. Nam tio quidem Philisthinorum est contrarietas hsereti-
et repromittit, dicens : Ecce ego vobiscumsum omni- corum. Velut enim in colle stanles, ad collem ascen-
bus diebus, usque ad consummationemsmculi (Matth. dentibus insidiantur : et dum Scripturas sacras male
XXVIII,20). Solus quippe non erat, qui dicebat: exponendo pervertunt, ad cognoscendumRedempto-
Solus non sum, sed qui misit me, mecum est (Joan. rem negligenter ascendentes perimunt. Eleclus ergo
vni, 16). Solus item non erat, qui exquirebat, di- ne trepidet, gregem prophetarum ascendens obvium
i cens : An experimentumejus qumritis,qui in me loqui- habet: quia ei ipsum Redemptorera annuntiant om-
tur Christus (II Cor. xm, 3) ? Quod non solum de! nes prsedicatores Testamenti veteris et novi, Qui
Domini spiritali pracsenlia, sed et materiali electo- nimirum de excelso veniunt : quia quse in terra
rum doctrina intelligi convenienter potest. Sanctii prsedicant, in ccelo vident. Unde et Joanni quasi
quidem prsedicaloresin collem Domini, ubi est sta-• vero ex electo grege prophetarum a coelo dicitur:
 201 SANCTI GRgGORII MAGNI 2&
Ascendehuc, el oslendam iibi quid Oporteatfieri post A J in rhoriuorum hominum etequiis* haberi soieat, de
hmc (Apoc. iv, 1). Qui eum ascendisset, agnum quem Evarigelio didieitnus : qtiia dum DomiriuSafrcliisyfia-
MoySes pccidendum figuravefart, fet ipse in cruce gogi filiam resuscitare vellet, de dofno niius ttbici-
PbiatUm viderat, jarti regnantem cPrtspexit et agno- ries ejecit, et turbam tumiiltuantem expulit (Matth.
vit: etquanlas gratias agereht ei it pro quibus ix, 25). Quid ergo in tibia, nisi sahctorum luctus
occisiis fuerat, didicit. T>eCXCelsoigitur prsedicatores exprimitur? Nam dum se ab illa vita seterna, qnam
veniunl: qtlia quod minoribuS prsedicant, in coelesti appelunt. prnjecto* aSpiciunt, semetipsos quasi
conteniplafiorte didicerunl. moriuos plangunt. Clthara autem valde Isetum musi-
15. Bene etiam grex prophetarum Saul occursus cum est instrumentnm. Quo nimirum instrtihiento
in ingressu drbis asseritur; quia summos prsedica- verbum solatii electoritm apte figuratur : quia velnt
iores sanctae Ecclesfae lllic Videre possurtius, tibi ad sonum cilharaVhilaresdmus, quando riOselecti
descendunt, non Ubi sublimantur. Ea enim, quacnobis pradicatores inter serumnas prifisentis exsilii f-brtso-
parvulis dicunt, audimus : sed ea quae vident in lantur. Psalterium ergo primum ili promissione
coelestibus, quomodo videant, aUt dulciter amcnt, prsedicatorum ponitur : quia Bnte omiiia ccelesfis
non videmus. Paulus namque apostolus raptus eSt regni gloria prsedicandaest; ut dtim bohum Agnosci-
in paradisum, et assumpttis dst ad tertitith coeltim, g] mus quod amemus, laborare pro eodem bohO adi-
audivit etiam arfcana verba, qtise non licet homini piscendtt tupiamus. Hinc est quod cum in Evatigelio
loqtil (tt Cor. xti, 4). Quis ergo ihvenire tanttirh Hlatlhocus principia DPminicse Incarnationis assere-
proeilicatorem possit in paradisum raptum , aut ad ret, dixit: CvepilJoannrs prmdicare, et dicere: Pwni-
tertium coelum assumptum ? Sed ista de se coacius tentiam agite, appropinqunbitregnnm cmlorum[Matth.
beatus Paulus dixit. Unde et in fine expositoesubli- rv, 17). Sed quia cuffl CcelestiaIlOScimuS, si ad ea
mitatis se humilians, ail: Faclus sum insipiens, vos pervenire volumus, necesse est, ut passiones carnis
me coegistis (ll Cor. xn, 11). Quanla ergo fuerunt morlilicemus, pnedicatores sanct» Ecclesise velut
illa, qusc dieere noluit, si ad hoecmanifestanda coac- post psalterium, sonum tympani faeiunt. Ipsa autem
tus Venit? Nam et qiri audivlt et quse homini tion mortificatio corporis quid est aliud, quam prajparatlo
licet Idqtii, Vidit quoe horhini hrjh licet scire. Dicas seternaBbeatitudinis? Coelestiaergo praeparari diligi-
fortasse : Si vellet, humana tamcn quOmridodicere mttSj et ardentissimis flelibu* ea postUIate jubemur.
posset ldciitirtne, illius tertii coeli pulehritudiriern, Quasi enim tibia mortHOTplangirntis, qtiando vehe-
intimae illius ctaritatis luceni referre, afigelorum menter dolemus, quia aithuc in illa aetema vita non
fulgorem irienarfabilem, et InaCcessibilemdaritatent, vvivimi«; Post tympanum ergo; praedicatores nostri
quam dulciter de plehitudine illius electi et beati ilfl iQ tibiam habent, quando et membra nostra nos doceht
Seternl cives dmnes accipiant, quam desiderariter mortificare, et pro amore seternaevitsc ingemiscere.
sumaht, quam pleniter repleantur, quam suaviter Citharara quoque post tibiam ducunt : quia prseci-
aivfnsc bonitatis dtilcedinem gusterit, qUam delecta • piunt sic deflere serumnasprsesentis exsilii, ut gau-
bili pleriitudine salienttir : qui splendores sunt sin- deamus de promissione eeternae haereditatis. Nam
gitlis de una itteffabili illa IUCHConditoris, quse si- psalterium irisonabat propheta magnus, cum dice-
mul omiilum de uha illa gloria pulchriludo: qua bat: Oves mea vocem meam audiunt, el vitam mter-
ettcellentla dighitatis alii prseemineant aliis, qua nam do eis (Joan. x, 27). Psalterium item percutiens,
sunt boni rhelioribuSineffabilis justitise jucunditate ait: Exattari oportet filium hominis , ut omnis qui
subjecli? credit in eum < non pereat, sed habeat vitam mternam
16. Ad hoe etgo excelsum Paulum sequi non (Joan. ur, 14). Tympanum sonabat, qui dicebat:
possumus, sed urbem ingredimur, in qua velut ab Mdrtificate membra veslra, qum sunt super tevram:
alto descendens, nobis obviairivenit. Nam qni cer- fdrnicationem, immunditiam, iibidinem, coricupiscen-
nere hon possumus alta qooe prsedicatoresvident, tiam (Coloss.m, 5). Tibiairi sonabat, qui dicebat :
venerabiliter audire debemus plaua, quae docent. Miseri estote, tugete, risus vester vertatnr in luctum, et
240 ^ed cum descendnnl, ante se psalterium, tym- .n gaudium in mmrorem(Jac. IVJ9). Tympanura sona-
panum, tibiam, ct citharam deferunt. Psalterium bat, qui dicebat: Propter te mortificamnr totadie,
tfuippe habent, quia regnum ccelorumannuntiarit: testimati sumus, sicut ovesoccisionis(Psal. XLIII,22).
lympanum hafaent, quia proedieant niortilicationein Tibiam vero ante se habet, qui item Deo loquitw,
carnis: tibiam habentt quia flere subditos jtibent pro dicens : Cibabisnos pane tacrymarum, el potum dabn
acquisltkttie teternae laelitise: cithaTatn quoque ha- nobis in mensura (Psal. txxix, 6). Tibiam ante se
benl, qtiita'gatidere pios pro certitudine seterttorum habebat Dominus, cum dicebat: Amen tiico vobH,
boriorum edoceht. Psaltefium quidem, qui a supe- quia plorubitis et flebitis vos, mundus autem gaudebit^
rlori parte resohat -, etlartt tetemorum gaudiorum vosvero contristabimini (Joan. xvi, 20). Sed velui
prsedicatlonem designdt: qtiia dttm stiperna amare citharse sonum subjungens, ait: Tristitia vestra ver-
siiggerit, quasi a superiori parte suse dtiicedinis so- tetur ingaudium (Ibid.). Qaasieitbaram nobis sona-
hum mittit. Tympanum vero, quia de mortui anima- bat, qui dicebat: Gaudete 241 *" Domino semper,
As corio lenditur, in eo non ihcPnvenieiiter carnis iterum dico, gaudete : modeslia vestra nota sit omni-
nostree mortiflcatio figuratur. Tibiani autem, qttia btu ngmMbutf <&t>minu* prope ttt (Philipi rv, 4). Gi-
393 IN PRIMUM REGUM EXPtJSlTlOiNES. - LIB. IV. 294
«araraJioDJs sonat, qui ciyitatis nostrae bona an- A dixit: Reghatefrwcantaieb^,"qu\'asWftdftsitper cdi-
nuntians, ait: Gaudium et imtitia invenietur in ea, los cmiorumad orientem \Psdt. ixVn, 53,54). Pro-
saWcti
gratiarum aclio et vox laudis (Isa. LI, 3). Quia ergo phetse ergo de excelso desceridunt, quandrj '
Eccresiae coelesle an- flla sacramehta hcmls annuntiant, qoiae
pradicatores sanctse regnum prsbdicatores
nuntiant, et pro eodem regrio adipiscendo, mortili- alta contemplatione drdlcere. Et psartefium, tibiam,
care carnem, flere caplivitatem, in spe futurae beati- et citharam dicunt : quia B-edemtrtorem nostrum
tudinis nos exsultare prsecipiunt: prophetse ab ex- seterni regni Dominum asseftint, et p«* humanam
celso descendentes, ante se psalterium, tympanum, conditionem humiliatum, et morte Sua tmmdam re*
tibiara, et cUharam habere perhibentur. Et gret dimere, et resurgetido toetestia repatare. Quse «imi-
quidem propnetarum dicitur, quia multi sunt pasto- rum lattdis inslfumenfa arite se 242 «abent i qpia
res sanctae Ecclesiae, et pastorera unum habent D6- ea, truse dicurit, Ititelliguhlt. E fcontra Vert)Caiphas
minum Jesum Christum. prophfetare dieilur {Jvttn. xi),«t ea quae dixit, igno-
17. Et notandum quia psaiterium, tympanum, ti- rare;tum tibiaMDom5nic3Jii^tis,!q»5rm tet^h, et
se.
biam, et cilharam ante se habere prophetse perhi- non rit eleclus pfopheta haberetiante se,sed post
behtur, tlt eiectofum pfccdicattMfumforma \1deatur. Beneergo de electis propfeetis subjungitttf : Ipsasqat
». dum vMent qnse iicant, velutante
Repte-bi namque post s%,qtiseprfcurcatft, liabenV. 1| prophetarites. Quia
dam p>setiicant»
quia dicunt el hPTdfacittttV, neglignht bolta agerev sehahenlinstrumehta, qusetattgant^et
Satil
quse cognoscuht. Unde et adhuc regi Saul, jafn Do- illud proferurit, quod praiVidettdo«ognoverant.
mini mandata contetnnenti, dicitur : >QuiUprojedM ergo ad cpllem Domihi venit, qtiansdoelecttis et rudis
sermonemDoir&ni,'projecVtie Dombius, ne sis rex \i et ftedempto»-
prsedteator Bj^riluali seientia pr©4ieit>,
sed
Reg. xv, 25). Hinc pferpTorifcetatritfeJudaeisDdniMuS rem humani gerieris iion in plano hiimanilatis,
Tonc qui-
queritur, dicens: Projecsfuhtme fost corpUssmm in alta divinitatis ejiosmajestate cognoscit.
ilersu- dem prophctarum choros concinerites audit: quk
(III fteg. xiv, fy. SalrCTiergodtictores, quia
coritmtro j** omncs ScriptHras, quse de fpso suni, perfecte inlel-
perrisc conVersationfs, quod prsedicant,
eesSu W»M'operis serVimi, 1n fe&rtfmiypo rMcitof, ligit. Qui igitnr vtTPsmaghas fovea» salieirtes vidit,
vhii por-
qtiia pfopMa p^altefhrm, tymparium, tibiam, et ci- quitsedos, tl tortas paviis, et atirpioTaiit
tMram aiite se descendentes hatmefunt. Possuht tarites aspexit, ad tolteni Domini pefvenit; quando
efiirisnseciristrumeiitaad preedicationeinredemptoiis is, qui per electorwm exempla prPfeefese cognosei*
reTerri.lEt qola hori valde sirperius , cdllem Domini tur, ad culmen stientise suMiniatur, et ItedempR»-
ipsum esse Redenipthrem dlximtis, organofum 'coh- rem stiblimiter scieris, ineffabilTt^r ditigit, a tnro
fatriiliaris amri>
vehlehtiam totMarirat. Qui regni seterni eihh fegem 'C '( quod item scirtede «6 appetit, quasi
nominat, nobis profeeto ^'salteYiuriisonat. Et qtii cus|(ossit.
dfeclljfinainmoftificati&nisiidstra? in eo asserit, velut 18. Bene subditur : Et tnsitiet «n fe spiritus Do-
tympafium ferit. Tftfam sttnat, quimditmim feerlein; mini, et prophetabis cum ets. Insilire spiritus Domirii
ptoteni pro salutemuhdi denuntiat. Githaram per- dicilur, quia electorum corda donfs ejus siibito re-
cutit, qui euifoa tn&rtuis surrexisse, et ad coelos plentur. Qui statim propbelare iricipiunt: quia qui
ascendisse dTcat.Sed ad tantorum Ptganofum ^iicun- divino spiritu pleni sunt, Dei magnalia tacere non
ditatem hilafesclmtiS, si ipsuth prophetarum gre-gem possunt. Vel prophelaturus asseritur, cui Samuel di-
insonatiteth audfamus. bavid hamque dicit: A mmtttb vini verbi gratiam poUicetur. Quod tale est, ac si
cmioegressibejus, et occufHususqueatlsummum^Psat. dicat : Qui niodo in iila abundantia in te super-
xvnt, 7). fthtc item dicit : Adbrabbrit eum omnes re- venientis spiritus loqui non potes, qua*ndoilla se tibi
gesiefrm, othltes genlet servierit'ei (Psal. txxi, 11)'. plenitudo infuderit, loquendi copia abiindabis. 'Htinc
VMtit fcnlm Ipsalterium ift laridem Redemptoris te- quippe insilientera spirilum discipulis pfoiriittens Do-
ritiit, qifl sttperiorem partem laudis ottintiit, etHe- minus, ait: Cumverieritille spiritus verildiis, docebit
demplofis adfentum a summo coelo pTaedicavit. vos omnemveritatem, et qumveriiura suril, ahnuntia-
Tympatium tfipftitfcatiPlnisejcfstsaias tetigit, dicerisi T\' bit vobis (Joan. xvi, 13). In eos quidem supervenieris
El vidimtiselim, "etridnerat aZpectus,et desi&eravimus spiritus insilit, quorum corda repente veniens, illu-
eum, despfriiim, et novtssimumvVofutrt, viirum'ttottr- slravit (A-ct.n, %), Et illusirati prophetavere, quia
riim, el sciehtem injirmilafem i et qfuiisl abscohWttts Redemptorem humarii igeueris omni lingua prse-
vutliisejus el despectus'; uride nec reputavimus ekm dicaverunt. Quod cerle in sancta Ecclesia etiara
? (itS. Lin, 3). fibiam mdrtis ejus item shhans, aift: nunc fieri ccrnimus : quia ssepequi rjivina lo"qui ap-
Tanquam ovisaa" octisionem itucetur, et quasi agriusi petunt, ab eodem spiritu subito docentur, et loqui
obmm (I%id.i T^. GitMrm mutrectfiodft Ditid I optime ea etiam possunt, quoeprsemeditalione nulla
»ftrep»ai*S,Hit: ^QbWmotteam<a ptieijui tMtoemi dtdictefe.Pro fusfridia icmip^Bntatdatorum Dei, per-
terfas dittttfm ymiib*ss^a DMtidusWgtiavitliligim':' clpiunt gfatiam vfefti 1n 'sublimireVeiaifroiieRedem-
etet&mfmtitto. tortem term^ qni mn commovebittk 1
ptoris. Quid enim mirum, si lucem isciehtiae perCi*
(Ptttti «cv, 1%. Citharaffl ascensiems etiam tange*»j pere subito pessunt, quipervitse puritatert sedes

• Vatie. et Gilot, lenetlaque.

29,5 SANCTI GREGORIIMAGNI 296
sancti Spiritus semper sunt ? Sed quale esset sancti A magna charitatis abundantia virtutem suscipit Spi-
Spiritus donum, si scientiam daret, et affectum ma- ritus sancti. Sed docere ea debet procdicator, qusc
gnse charilalis non daret ? Qui enim illo spiritu re- agit, sicut de Domino Lucas dicit: Quia cmpil Jesus
plentur, coelestia prsedicant, sed quse Ioquuntur, facere et docere, usque in diemqua prmcipiensaposto-
amanl. Apte ergo subjungit: Et mutaberis «"«virum lis per Spirilum sanclum, quoselegit, assumptus est
alium. Amor electaementis quid est aliud, quam im- (Acl. i, 1, 2). Hinc Paulus ait : Non audeo loqui ea,
mutatio vetustatis ? Natura euim nostra per lapsum qum per me non effecit Deus, in obedientia genlium
primi hominis sic damnata est, ut quolidie labendo verbo et faclis (Rom. xv, 18). Samuel itaque uncto
defieiat, et deficiendo veterascat. Sed qui in nobis- regi prsecipit, dicens: Fac quodcunqueinvenit manus
metipsis deflcimus, cum in nos ille spiritus insilit, lua. Quasi dicat: Cum te divina gratia plenum vi-
renovamur: quia stalim quod non eramus, effi- deris, doce alios quidquid facis , quia ex prsesidente
cimur. Tepidus erat quis, sed repente visitatus a spi- tibi eadem diviria gratia habes et optime viyere, et
ritu, fervens efficitur. Incipit ardere per devotionem, utiliter prsedicare. Sed tamen quid ante hsecomnia
fortiter exerceri in bono opere. In virum ergo alium observare debeat subjungit, dicens:
mutatus est: quia esse coepit, quod anie insilientem (Vers. 8.) Et descendesanle me in Galgala. Ego
spiritum in se, esse non potuit. Jam bonse conversa- " quippe descendamad te, ut offeras oblationem,et im-
tionis est aliquis, ccclestia amat, terrena despicit, molesvictimaspacificas. Septem diebus exspectabisme,
sed pro iis, quce sursum diligit, et pro iis, quse odit donec veniam el oslendam libi qum facias.
in infimis, flere non prsevalet. Ssepe vero flere ap- 20. Quid est, quod prius dicit: Fac quodcunquein-
petitet non 243 potest quiplura, quoeflere debeat, venit manus tua, deinde subdit: Septem diebus ex-
commisisse recolit: sed cum subito ille spiritus in- speclabis me, donec veniam, et ostendam tibi, qum
siiit, in lacrymarum fontes erumpit. In virum ergo facias. Sed qui signa perceperat, quibus se unctum
alhim mutatur, qui compunctionis gratiam per adve- regem a Doinino sciret, probandus erat an ipsa signa
nienlem spirkum suscipit, quam anteadventum ejus- cognosceret. Quod quidem magis spirituali, quam
dem spiritus non habebat. Puritatem cordis quis ob- hisloricae explanalioni convenit. Nam venire in col-
tinere appetii, cceleslia cogilare , nullis curarum sre- lem Domini, ad perfectam cognitionem et amorem
cularium.occursionibus impediri; sedad id, quod per Redemptoris pertinere diximus : prophetiac dono
devotionem appetit, assurgere nequit per affeclum repleri, ad virtutem Spiritus sancli. Dicit ergo:
puritatrSv RepeDte autem raptus in virtule super- Quando tibi omnia hmc signa venerint, 244 fac
venientis spiritus esse carnalis desinit, potenter soc- quodcunque manus tua invenit. Quia quisquis certus
culi curas abjicit, et in seternorum contemjilatiouem C est de intima inspiraiione sancti Spiritus, prsesuraere
mira puritate consurgit. Miratur se tunc esse, quod potest tain de proposito boni operis, quarn de dispo-
non erat : miratur se tunc non fuisse, quod est. sitione pncdicationis. Dixit item : Septem diebus
Nam cum in spiritualibus talem se vidit, miratur qui exspectabisme, donec veniam; et ostendam tibi, qum
talis est, quod talis fuisse non potuit. In virum ergo facias. Quia summi pastores sanctae Ecclesise dum
alium mutatur, qui illud, quod non fuit, se videt esse, de minorum profectione dubitant, solliciti valde sunt,
et illud, quod fuerat, non esse. Rene ergo de Sanl: ut haric in eis certis; indiciis recognoscant. Quae
Mutaberis in virum alium. Quia prsedicatores sanctoe autem sunt indicia spiritus, nisi excellentia dona
Ecclesise cum gratiam divinse prsedicalionis acci- humilitatis. Sanctus enim Spiritus, quo majori luce
piunt, non accipiunt solam scientiam verbi, sed vir- virtutum eleclorum corda irradiat, eo et abundan-
tutem amoris: ut per verbura aliis prodesse valeant, tiori dono humilitatis ditat. Quo enim celsiores sunt
et per verbi amorem ipsi meliores fiant. Quando merilis, planiores sunt per virtutem humiiitatis. Qui
eteuim loquuntur, mutantur in virum alium : quia ergo anle prophetam in Galgala descendere et ex-
cum pef eos spiritus loquitur, ipsi mira charitate spectare jubetur, ei nimirum pro cognoscenda humi-
eidem spirituiconjunguntur,et ab ejusvoluntate jam litate, obedientiae onus injungilur. Rectus quoque
nec verbo nec operatione dissentiunt. Talera nam- D ordo electse conversationis est, ut obedientiam non
que virum sacra Scriptura collaudans, dicit: Qui injungat aliis, quam ipse aliis impendere non curavit.
adhmret Deo, unus spiritus esl (I Cor. vi, 17). Deo Exspectare ergo prsecipitur, ut, an sit vere hurailis,
namque adhseremus, quando Spiritus sancli gratiam agnoscatur. Si ergo signum perfecti prsedicatoris est
abundanter accipiraus ; et unus spiritus cum eo effi- repletio sancli Spirilus, et virtus humilitatis signum
cimur, quando divinse voluntati mente, ore, et opere illius plenitudinis, quid in laude humilitatis dicitur,
concordamus. Bene ergo propheta Samuel subjunxit, nisi quia ejus dona sunt signa signorum ?
dicens: 21. Sed qnia immolaturus rex per prophetam prse-
(Vers. 7.) Quando enim venerint tibi omnia signa ire jubelur, ea, quaedicuntur, melius cernimus, si ex
hmc, fac quodcunque invenit manus tua: quia Do- ordine videantur. Galgala quidem interpretatur rota.
minus tecumest. Quid vero rota in isto loco significat, nisi vilam obe-
19. Hoeequidem signa sunt in quibus se prsedica- dientiura ? Rota quidem volvendo graditur, et modo
tor agnoscat, et tunc omne, quod disponit agere, alla petit, modo inferiora. Sic nimirum vita obedien-
audeat, cum certa experientia noverit; quia in tium, quia inferius agit quod sursum pertrahit, et
 297 1N PRIMUMREGUM EXPOSITIONES. — LIB. IV. 298
sursura videt quod inferius exhibet, quasi ad alta A mones impugnamus, per obedicntiam vincimus. Vi-
sublevatur, et ad ima deponitur. Nam quod obedien- ctores ergo sunt, qui obediunt, quia dum volunta-
tes inferius agunt, sursuro tollunt; quia quando tem suam aliis perfecte subjiciunt, ipsi lapsis per
praelatorumjussis^obedimit, terrena sunt quse ope- obedientiam Angelis dominantur.
rantur; sed de terrenis, quse faciunt, superna prae- 22. Sed notandum est quia Samuel ante se Saul
mia proestolantur. Item quod sursum habent, ad in Galgala descendere prsecipit, sine se autera eum
terram flectunt, quia ut bene terrena agant, ccelestia offerre oblationem et victimas noluit. Nam dixit:
contemplantur, et illud solummodo operantur, quod Ego quidem descendam ad le ut offeras oblationem,
summse illi felicitati convenire conspiciunt. Hanc et immolesvictimas pacificas. Septem diebus exspec-
profecto rolam flectere Moysi Dominus proecipiens, tabis me, donec veniam ad le, et oslendam tibi qum
ait; Omnia fac sicut oslensumesl tibi in monle (Exod. facias. Quid est hoc nisi quia ipsa bona nostra et
xxv, 40). Qui enim in summis vidit, quod fecil in in- ignorare sapienter, et scire aliquando utiliter debe-
fimis; nimirum superiorem rotae partem ad terram mus? Ignoranda quidem sunt, ne infirmis nobis
flexit. Inferiorem quoque partem ad superiora ex- elationem prsebeant : sed a perfectioribus scienda
tulerat, qui dicebat: Vivit Dominus in cujus con- sunt, ut per devotionem crescant. Unde et bene
spectu sto (III Reg. xvu, 1). ln imo quidem stabat 6 in Evangelio deElisabeth prsegnante dicitur : Et oc-
per humilitatem obedientioe,dum regi perfido expro- cultabat se mensibus quinque (Luc. i, 24). Qui enim
braret; sed planitiem operis in subliraitate extulit spirituales ac fortes essenequeunt adhuc,per quina-
divinoe contemplationis, ut velut currentem rotam rium numerum designantur. Quse autem noviter con-
optime volveret, dum in terreno opere, quid ccelesie cipit, quinque se mensibus celat: quia per sensus
mereretur, aspiceret. Haecprofecto forma est electae corporis bona agit: sed quia spiritualis ac forlis in
obedientise; ut in omni, quod foris agimus, ad poten- hoc bono opere nondum est, ea quse agit sapienter
tiara Conditoris ubique prsesentem respiciamus. Sic abscondit. Ille ergo victimas Deo, ille oblationem
nimirum in subditione obedientiae nostave habere offert, qui septem diebus exspectans venientem pro-
possumus et rectitudinem operis, et incrementa de- phelam recipit iquia tuncDeo dignum est quod im-
volionis. Recti quidem lunc sumus opere, quia pro pendit, cum impendens justus est virtute obedientiae,
eo, quem cernimus, nos in labore obedientise exer- et divinae imraensitalis consideratione timoratus;
cemus. Devoti etiam sumus, quia ei nos placere cum se aliud esse non credit, nisi quod majorum
credimus, quem inspectorem nostrorum laborum probatione cognoscit. Quasi enim, prscsente propheta,
atlendimus, et largitorem aelernae retributionis. Et offerimus, quandoillasolummodooperanostradigna
quia majorum imperiaperfecta hurailitate observanda C esse divina susceptione credimus, quse sanctorum
sunt, bene Saul dicitur : Septem diebus exspectabis. praedicatorum judicio comprobantur. Et quia coram
Septenarius quippenumerus propter donaseptiformis propheta immolare dicitur, hoc profeclo signat: quia
Spiritus est. Septem diebus doctores Ecclesiaa exs- operibus [Forte in operibus] nostris sapientibus atque
pectamus, quando per virtutem septifprmis Spiritus, spiritualibus viris credere debemus. Quia item sep-
tantamintimsedevotionisclarilatemsuscipimus, uteo- tem diebus exspectat Saul, prsedicalor sanctse Eccle-
rum prseceptanullatenus negligamus.245 Qu° m l°co sise virtutem subjecti disponere sapienter debct, ut
notandum est, quia non dixit : Septera diebus eris in coram eo bona ejus non laudet nisi qiiando laudis
Galgala, sed : Seplem diebus exspectabis me, post- suse contemnere favorem potest. Unde et eadem
quam descenderis ante me. Ante. prsedicatorem de- oblalio et victimae Deo a offerri a Saul praedicuntur,
scendimus, quando hoc agimus, quod ejus nobis ju- et non sibi. Deoquippe victimas offert, qui de virtute
dicio imperalur. Tunc quidem descendere dicimur, quam habet inaniter non extollitur, sed omne quod
quia mentes nostras eorum imperib subjugamus. perficit gratiae tribuit conditoris. Hoc etiam, quia
Septem vero diebus exspectare est bonum obedien- doctorura magisterio discimus, bene Samuel sermo-
tiae omni iuce cordis implere. Quod tunc certe agi- nem concludens, ait : Et ostendam tibi qum facias.
mus quando majorum mandata nec dura nec levia J) ; Exspectanti quidem 246 <Iusefaciat, indicat: quando
pfj.terimus. Nullam quippe dierum ab hac luce va- is, qui perfecte obedire cognoscilur, qualiter impe-
canlem Dominus esse volebal, quando dicebat: Qui rare aliis debeat, edocetur. Sed islud Saul adhuc
solveril unum de mandalis istis minimis, et docuerit sic non exhibetur, sed promittitur. Non enim mittitur ad
homines,minimus vocabiturin regno cmlorum (Matlh. immolandum, sed ad exspectandum. Et quia sancto-
v, 19). Et quia perfecta obedientia quam hominibus rum collocutione prolicimus, apte illatum cst.
exhibemus munus est Crealoris ; qui septem diebus (Vers 9.) Itaque, cum avertissethumerum suum, ut
exspectat oblationem offerre dicitur et pacificas vic- abiret a Samuele, immutavilei Deus cor aliud.
timas immolare. Oblatio quidem Domini e.-t quia ho- 23. Cor enim aliud immutatur, quando ad appe-
minibus pro Deo offerlur, sed oblata hominibus a tenda meliora dirigitur; cor eliam immulatur;
Deo suscipitur. Victimaesfiiit obsequia obedientium, quando ad malum deserilur. In Saul autem qui prius
quia cum hominibus pro Deo subjicimur, superbos bonus, postea malus fuit, quomodo potius inlelligi
spirilus superamus. Caeteris quidem virtutibus dse- ad litteram debeat non valde clarum est. Sed si pro
* Gilot., offerre... prmdicelur.
PATROL.LXXIX. 10 ,
2»9 SANCTI C.REGORIIMAGNI 300
profectu ejus dicitur, cor iramutatum habebat, quia A viderit in virlute perfcclionis-.Primum ergo signum
qui asinas qusesierat, jam de regni dispositionc prius attenle cunspiciat, vidclicet si exemplo viro-
cogitabat. Si vero malum cor tunc recepisse cognos- rum salire jam magnas foveas sciat. Scquens etiam
citur, coram propheta huinilis fuit: sed ut ccepit signum cognoscat, si ad quercum Thabor tre*viros
discedere, pariter coepit et superbire. In mente sua obvios habuil, quos lioedoset panis tortas portare in
jam non esse parvulum sed regem cogitabat. Adhuc Betbel ad doinum Domini vidit, si panes duo, rk>
non erat sublimis ordine, sed erat sublimis aestima- eeruiu mauibus accepit. Terlium niliitomiuusvideai,
tione. Sed quia per Iianc sacram hisloriam adhuc de si ad collera Domini venit, si proplietantes cuneos
ejus superbia aperte nihil dicitur, rectius nosquo aspexit, si in eum spirilus Domini insilivil et in eo-
que agiinus, si iaterim quod de eo sinislrum videri rum medio prophetaie jam posMt. Et viros quidein
potesl reticemus. Quod vero adhuc inanenli ejus in- SftiienUsfoveas vidit, si perfaetorum exemplo omnia
nocentise suffragari potest, in sequentibus dicitur : saeculi coufulare jain diiiieit. Ad quercum Tbabor
Quia filius unius anni eral Saul, cumregnare cmpisset, venit, si conlemplativae vitse forlitudinem atque
et duobus annis regnavii superlsrael (I Reg. xni, 1), anioenitalem experiri jam novit. In qua et hscdoset
Si enim duobus annis humilis rex fuit, iromulatum panis torlas el vinum ad Sominu n portantes as-
ei corasseritur pro vigorepropositi, nonpro novilale .p pexii, quia ab amaloribus vitoecontemplativse jam
tumoris. Ineoergo quodimmutatum cor Saulhabire didicit, et peccalorem se indesinenler agnoscere, et
dicitur, novis praedicatoribussanctaa Ecclesisesimila- pro eisdem peccatis carnem affligere, et afftictionis
tur, qui cum ordinem proedicationis accipiunt, per suoe dolorem omnipotenti Deo gratamer offerre. Ad
divinam gratiam meliores fiunt. Samuel quippe Saul coiem Domini venit, si ad revelatam intimain Re-
in principem unxit, Deus autem ei cor aliui immu- dsmptnris gloriam aut Scrtplurarum sublimem in-
tavit, quia sacrorum ordinmn sacraraenta ab Eccle- tellt ctuiii proliciendo covsoendit. Obvium gregem
siae doctoribus foris accipimus, sed sacramenlorum prophelarura liabuit, si prsediealorum ganctaeEccle-
virtule ab oranipotenle Deo inlerius roboramur. Vir- sioeconcordera scientiam inteltexit. In quorum medio
tus vero sacraraenti gratia est spiritus septiformis. insilientem in se spiritum Domini sen-it, ;l in illa
Quara certe gratiam qui accipiunt, quasi alio acceplo ineffabili suavitale internse OTperientioe- irr se do-
corde immutantur, quia quos gralia sua sanctus Spi- nura supervenienlis diviuitalis a^norit, etnotsegra-
ritus roborat, esseeos facit protinus quod non erant. lisc abundanliam loquendo effudit. H;cc quoties
Sicnimirum et Rederaptorisdiscipuli ante metuebant; sancli praedkatones imperfectis nobis ostendunt, pcr
Sed ubi per adventum sancli Spiritus cor aliud eis im- doclrinaift, qsa nosilluminant,. qua»i clarissiinum
mutatum est, verbum Dei cum fiducia prsedicabant < G dieni produuivEt iata quidem.oraww jam promoti
(Acl. iv, 31). Aliud quippe Deus cor eis immutavit, prasdieatores» exponentibus OMMnrtorttHis, mnnt.
quibus linguarum omnium peritiam tribuit (Act. n, 25.. Qtiia e*go «aem signoram habewt, saltibriter
6). Aliud quippe cor eis immutavit quos mira cha- altendant si promissa signa.jara videant. Nam qui
rilate induit et virtutum omniura splendoribus illus- mundi gloiiam coiUenroerenondura didtcit, primum
travit. Et notandum, quia tunc ei Deus cor aliud im- signum audire.promUtwn potuit, sed non vidit os-
mutavit, quando ut abiret a propheta humerum aver- tensum. Sicoateraplalivse vitae tobunetdutcedinem
lit. Quasi enira ut abeat, huraerum avertit, quando is nescit, sequentis signi boBum videre non meruit. Si
quipraedicationisordinemsuscipit, idquodsibide pas- aj4itudinemScripturarum.per inlinwe eruditiouis no-
torali oflicio prsecipitur agere dissonit. Disponit qui- tiliam non conseendit, ad coltem. Domini nondum
dem.sednon prsevalet, siDeusei coraliudnonimmu- venit. Si supervenientis in se Spiritus sancti virtu-
tet, quia summus locus bene non regitur, nisi rectoris tem nondum habet, propheiare non potest. Sine illo
mens divini muneris summa gratia repleatur. Haec eteniro spiritu pastor camatis est, et quod loquilur,
autcm, quia ei in fuluro promittitur, subjunctura est: non ad dignitatem praedicationis referri potest, sed
(Vers. 10.) Et veneruntei omniasigna hmci» dieilla. ad ausura temerital.s. Qu» ergo formidinenos miseri
24. Doctrina etenira electi prsedicatoris, quid est jjiterreri
] possuinus? Ecce enim aliorum ducatum sus-
aliud, quam dies erudili discipuli? Nam qui in die cepimus, qui virtutem suseepti regiminis non babe-
aniiiulat, videt el plana quoeambulet, et prsecipitia rons-.Signa spiritualis praelationis audivimus quoein
quit: declinet. Sic nimirum, dum sanctorum proedica- nobis per lucem experienliae non videmus. Terrena
tor indocirinis illuminaniur, quod agendum et quod concupiseimus, curis exterioribus occnpsmur, et
vit.-:;idumest patenicr aspicimus. In illa crgo die tanto longius a coelesti contemplatione repellimur,
qun prophela prredicat, bonus auditor suse electionis quanto terrcnorum actuum sollicitudine praegrava-
sijjna pcrcipit, qui in se ea virlutum dona 247 mur. Hacquoque lerrenyevitsemoledepressi, quamlo
con^picit quaaanle ei affutura suus prscdicator os- illum splendorem intima; gloriseRedemploris attin-
lcmlit. Signa quidem sunl, quia per haecse a Deo gere, quando ad altissimes sanctarum Scripiuran.m
ele los iniclligiurt qui ad procdicalionisordinem pro- sensus possumus pervenire? Sed et coelesiia, quac
iiio-jntur. Uncium ergo se aiinuis ad Eccle^ioeprin- nescimus, loqui quasi neta non,possuimis. Ei <;ni
cipatum non tcneai, qui oiei illius signa adessc non pcr quietera amori internoe viia; vacarc nolauius,
u Vatic. et Gilo'.., si ilta ineffabilisuavilttle,elc.
 501 JN PRIMUMREGUM EXPOSITIONES. — LIB. IV. 3<&
insilientem in nosspiritum Domini nou sentimus. Nota A J. Cor. Hi, 7). TaJis erat. qui gloriabatur, dicens :
ergo et non habita signa nos lerreant : ut cum 248 Nos autem revelata facie gloriam Dei specuianles, in
pro ncgligentise noslra immensilate compungimur, eamdem imaginem transformamur, tanquam a Bo-
virtntem suscepti ordinis per fletus et lamenta requi- mini spiritu (I Cor. ni, 18). Tales utique erant, quos
ramns. Htnc Psalmista voce intirroorum deplorat di- Spiritus sanctus repleverat. Unde et qui in Jerusa-
cens: Signa noslra non vidimus,jam non est prophela Jem convenerant, admirantes dicunt : Nonne isti,
(Psal. LXXIII,9). Nam propheta est, cum jaro dicta qui loquuntur, Galilwi sunt (Act. n, 7)? Interrngabant
hsecprophetise signaei adesse praevidentur. Si ergo ad quippe, ul scirent quod audiebant, et scire non po-
culmen prselaiionis assumitur, non se teneat, quod>est terant. Qui autem noverant Saul, de re quae ei acci-
altitudine ordinis, sed quod est virtute perfectionis. dit admirantes inlerrogant; quia eos aliquando in
Dicat ergo: Signa nostra non vidimus,jam non est pro- humiliori ordine sanctse Ecclesise humiles et despec-
phela. Quasi dicat: Esse nunc prophetam dicerem, sl los cernimus, 249 1uos aura sanctus Spiritus ad
dona spiritus cernerem, quibus prophetse persona ful- ordinera prsedicationis assumit, gratiarum suarura
gere debet. Qui ergo suscepti ordinis pasloralis per- sptendoribus induit et in eisdem splendoribus mirat
fectionem audivit quam in se obtinere vivendo non biles ostendit. Sed bene sanctorum virtutes admira-
meruit, idoneus sanctse Ecclesioedoctor non est. In B mur, cura eas bonitati conditoris ascribimus. Quare
primo igitur rege, pastorum omnium sanctoe Ecclesioe et MoysesDomiuo confitens ait : Quis similis libi in
profectus ostenditur, dum dicitur : Venerunl ei om- diis, Domine, quissimilis tibi gloriosusiu-sanclis, mira-
nia signa hmc in die Ula. Et quia idem profectus bilis in majestate, faciens prodigid (Exod. xv, 11);
electorum praedieatorum mirabilis cst, sequilur: Hinc Psalmista dicit: Mirabilis Deus in sanctis suis,
{Vers. 11.) Videntesautem eum, qui noverant eum ipse dabit virtutem, et forliludinem plebi sum (PsaU
heri et nudiusteriius, quod esset eum prophelis, et pro- LXVII,36)? Bene subjungitur :
phetaret, dixemnl ad invkem :, Qumnam-res est, qum (Yers. 12.) Respondit alter ad alterum, dicens: Et
accidit fttio Cis? Num Saul inter prophetas ? quis paler eorum?
26. Quid est, quod dicunt : Qua>res est, qum acci- 27. Quid est quod hueusqne de solo Saul diceba-
dit, nisi valde admirari, quod ab eis non poterat tur : Qumnam res accidit filio Cis? Et nunc qnasi de
comprehendi? Hominem hominis filium noverant, multis repondelur : Et quis paler eorum? Sed si ad
prophetis soeiatum videbant : earnalem noverant, historiam intelligatur, stare nullo modo potest. Res-
spiritualem videbatit : simplicem noverant, prophe- tal ergo ut sensus qui liiterce demitur in spiriluaii
tam videbant. Dkunterg-o : Qumnamres accidit fitio significatione requiratur. Cum ergo dicitur : Quis
Cis? Qui nosse quod fuerat poterant : quod erat, C pater eorum? Non solum Saul prophetans attenditur,
qualiter e;se posset ignorabant. Hic denique profec- sed omnis ille cuneus prophetarura. Qoi nimirum
tus spiritualis prsedicatoris est, ut qui in communi prophetse omnes, quia valde spirituales erant, non
vila aliquando notus est, in superiori ordine habeat, ex carnali progenie, sed ex ccelesti origine censeban-
quod ignoretur. Tres quidem gradus perfectionis os- tur. Pater quidem prophelarum ille est, qui per Ma-
tensi sunt, quia dicit: Heri, et mdiustertius. In duo- lachiam exquirit, dicens : Si Dominus sum, ubi est
bus quidemdiebus prsedicatoragnoseitur, in tertioha- timor meus? Et si pater sum, ubi est amor meus
bet quod etiam ii, qui noverant, non eogaoscant. Pri- (Malach. i, 6)? Quia enim omnipotenti Deoin magna
musnamquediesauditoribusperlinet, secundus soda- charitate conjuncti sunt, ejus, quem quasi patrem di-
libus,tertius est prsedieationis. Primura namque diem ligunt, filii nominantur. Quod novae Ecclesise praedi-
paslor habuit, quando proelatissuis » discipulus obe- catoribus tanto decentius convenit quanto ille eos
divit. Quasi enim in magna luce ceraitur, qui in vir- in cceiestem nobilitatem altius extulit, qui eis clari-
tule obedientisedevolus est. Secundum diem habuit, tatem lanti generis in forma detexit oratioriis. Sic,
quando meliorum coadjutor esse jam ccepit. Jsla inquit, orabitis: Pater noster qui es in cmtis (Matth.
quippe ciaritas magnae conversationis, in electorum vi, 9). Quod tale est, ac si dicat: Mirandi essent
exemplo n nximiun diem facit. Hanc diem Dominus D sanili prsedicatores, si mira quoeagunt, sua virfute
in inuans, ait : Sic luceat lux vestra coram homini- perficerent : nunc mirum non est quod cernitur;
bus,ul videanl vestrabens opera, el glorificent Pairem qnia per eos ille hoc agit cui aliquid difficile non vi-
vesirum, qui in cmlis est (Malth. v, 16). Tertius vero detur. Dicat ergo alter ad alterum : Et quis pater eo-
dies insilientis spirilus est, et prophetiae. In tertio rum? Quasi dicat: Quid mirum est, si mirabiliter
quippe die pastor aspicitur, quando sublimitaiem doceanl cum non ipsi sint, qni loquuntur: sed spi-
dignitatis su;c adsequat splendore conversationis, ritus patris eorum qui Ioquitar in eis?Non ergo
quando coelesli virtute indulus, ea vita eaque do:- dicitur : QMJSpaler ejus (Joan. vi, 42)? Ne, quod
trina subdilis lucet, ul videri ab eis posdt, discuti, plmibus convenit filiis, nnico conferatur. Solns et'-
et judicari non possit. Talis quidem erat Moyses, enim ille, qui nalura Filius est, dicere audet: Pater
quando lucidissimo vultu a monte descendit, cujus meus usque modo operalur (Joan. v, 17). Et iteni :•
subditi lulgorem videbant, sed in fulgentem clarila Dominus dixit adme, Filius meus es tu, ego hodie
lem iniendere visum non poterant (Exod. xxxiv, 35; Nam ul 1
genui te (Psal. n, 7). utriusque dignitalis
" In aiiis Editis legitur, disci-mlis; quod emenilRndum
judicavimus.
305 SANCTI GREGORH MAGNl 304
differentiam promeret, MariseMagdalenacloquitur,. A principatum. Dum ego tam magnum peccatorem con-
dicens: Ascendo ad Patrem meum, et Patrem ves- versum, tam sublimi dignitate a Domino honoratum
trum; Deum meum, et Deum vestrum (Joan.xx, 17). conspicimus, peccatorum nostrorum invenire nos
Qnoties ergo unus prsedicator mirabili vita aut posse reraissionera praesumaraus. Proverbium ergo
prxdicatione clarus aspicitur, in superna gene- nostrura id est quod ad evangelizandum perse«utor
rationenon solus, sed cum aliis innumeris videtur; assumilur, quod hoc mysterium continet; quia con-
quia omnipotens Deus qui mirabilis in uno ostendi- versus peccator non solura sperare a Doraino ve-
tur*mirabiliorem valde hominura admirationem fa- niam, sed qupd viriliter certando pertiugere valeat
cit, cum innumerabiles attenduntur, qui id, quod in ad coronam. Sed hoc distare inter carnales el spiri-
uno mirantur, habuerunt. Quod tamen ad detractio- tuales prsedicatores solet, quia carnales post alta
nem carnalium referri convenienter potest : nam verba praedicationis,ad ima descendunt pravi operis,
cum spiritualium virorum famam minuere tentant, spirituales vero post sublimia qusc loquunlur in al-
eorum carnalia explorant quoead derogationem pro- tiora valde coelestis patrise desideria se sustollunt.
ferant. Et plerumque in sancla Ecclesia miram sanc- Unde et subditur :
titatis famam habent qui saccularem altitudinem (Vers. 13.) Cessavit autem prophetare , et venit ad
nullam babent. Cum efgo carnales quique aut car- B 1 excelsum.
nis originem aut paupertatem in eis reprehendunt, 29. Ad excelsum posl prophetise ministerium ve-
qui divina generatione jam magni et divitessunt, nit, qui ad ecelestia gaudia, quse prsedicat, mentem
quasi subsannando de prophetarum patre sciscitan- erigit : et ad ea amando se sublevat, quseioquendo
tur. Et quia pro re valde nova habent quod parvi monstrat. Doctores quidem cum minoribus plana
homines saeculitammagni videri possuni.subjungitur: prsedicant, cum eis quos docentb, quasi in plano
250*(Ibidem.) Propterea versum est in proverbium: sunt. Et quia post verba praedicationis ad prome-
Num Saul inter prophetas ? renda ea quse proedicant se bonis operibus prsepa-
28. Quod nimirum si oculis cordis" inspicerent, rant, ad excelsura venire perhibentur. Qui certe
pro nova re non haberent. More etenim suo agil sublimes verbo et opere sunl, cogitatione elalionis
Spiritus sanctus, cum ad virtutum culraen pauperes, non sunt. Magna quidem semper agunt, sed niagni
humiles, atque simplices erigit. Nam de eo scriptum videri nunquam appetunl. Beneergo subjungitur:
est : Qui ponWhumilesin subtime, et moerenteserigit (Vers. 14,15 et 16.) Dixit autem patruus Saul ad
tospitate (Job. v, lt). Hinc omnipotens Paler de eo- eum, et ad puerum ejus : Quo abislis? Qui respon-
dem omnipoleute suo Spiritu per prophelam dicit: dere : Qumrere asinas , quas cum non reperissemus,
Super quemrequiescitspiritus meus, nisi super humi- G { venimusad Samuelem. Et dixit ei palruus suus : In-
lem, et quietum, el trementem sermones meos (Isa. dica mihi, quid dixerit Samuel. 251 ^' a' 1S«u/ ad
LXVI,2)? Hinc Paulus ait: Non multi sapientessecun- patruum suum : Indicavil nobis, quia inventm sunt
dum carnem, non mutli nobiles, sed qum stulla sunt asinm. Sermonem autem regni non indicavit ei, quem
mundi elegit Deus, ut confundat forlia : et ignobilia loculusei Samuel fuerat.
mundi elegit Deus, ut ca, qumsuul, destrueret; ut non 30. Sermo regni est honorabilis dignitas pastora-
gtorielur omnis caro in conspectu ejus (I Cor. l, lis. Ipsa enim reprsesentatione sua loquitur : quia
26, etc.) QuoJ certe proverkium eliam elcclis patruus non est qui tanto ordine sublimatur. Verbum
ascribi potcst. Non enim minor admiratio habila est ergo regni rex non indicat : quia pastor Ecclesise
de bealo Paulo apostolo, quando auditum est ab Ec- magno divinitalis splendore loquitur, sed elatione
clesia quia ille evangelizaret, qui Ecclesiam rainan- non loquitur. Qui vero verbum non indicat illud cc-
do et cscdendo expugnare solebat, nunc prsedicaudo lat quod Ioquilur. Verbum enim semper loquitur
defenderet. Tunc quidem ii qui audiebanl dicere po- cui verbum est, alioquin verbum non csl. Verbum cr-
terant: Num Saulus inter apostolos? Nunquid ille go regni habet qui ea conversatione fulget, qua:
Jesum prsedicat, qui Jesum persequi solebat?Sed cxempla [ccelcstis itineris aliis quasi loquendo pnn-
hoc jam in electorum proverbium versum est. Pro- D ] bet. Verbum ergo non indicat qui inagnitudincm
verbium quidera est, quando in eo, quod dicitur, sanctitatis per vanara gloriam non revelat. Habes
aliud occultatur. Conversio aulera beati Pauli apos- quidem quod indicet, sed quod per seipsum osien-
toli, facta est proverbiura peccatoris. Audiat ergo dilur indicare non vult. Nam qui raagna dignitate
unusquisque peccalor beali Pauli conversionem, et magnaque sanctitate radiat, mulla vivendo ostcndil
non desperel de criminum multitudine. Saulus enim quaeloquendo non dicit. Hoc profeclo regni verbum
spirans minarum et credisin diseipulos Domini, ubi- habere Dominus prsedicatorem voluit, quando in
que electos affligebat, lapidantium prolomarlyrem vesle ponlificis lintinnabula poni mandavit (Exod.
Stephanum vestimenta servabat, et velul omniuin XXVIII,34). Vestis quidem pontificis est ostensio bo-
manibus lapidabat, qui expeditos ad lapidanduro om- nse conversationis. Quae quasi tintinnabulis multis
nes reddebat (Act. ix, 1 seq.). Sed qui talis exstitit inseritur, quando opera bona multiplicat quae ad mi-
Christum persequens, ad Christum conversus, caput norum exemplum claroant. Sed indicare rex regni
effectus est nationum, quia obtinuit tolius Ecclcsise verbum non audet: quia prseceptum est sacerdotibus

• Gilol. reete inspicerent. t- b Haecdesunl in Gussanv,

305 1N PRIMUMREGUM EXPOSITIONES. - LIB. IV. 308
ut coram Domino vestis decorem portent. Coram J\ affligebant vos. Vos aulem hodie projecistis Dominum
Domino quidem vestis decorem portal et qui bona Deum vestrum, qui solus salvavitvosde universis malit
oslendit, et de ostensione bonorum operum non ho- el tribulalionibusveslris, et dixistis : Nequaquam, sed
minibus per vanitatem foris, sed Deo intus per amo- rex erit super nos.
rem placere appetit. Tunc certe sacerdos tacet, sed 32. Attente quidem ostendit eis et bona quse eis
dum inccdit quod portat claraat; quia electus prae- impendit Dominus et mala quse Domino fecerunt
dicator se jactando non indicat, sed bene vivendo ipsi ut. tanto gravius se deliquisse cognoscerent,
loqui nequaquam cessat. Dicatur ergo de Saul, quia quanto illum peccando offendere ausi sunt, a quo
patruo suo sermonem regni non indicavit : quia lanta bona perceperant. Quid vero sit abjicere Do-
electi viri, cum splendorem dignitalis aut bonsevitae minum , et qualiter secundum litteram et secundum
incrementa percipiunt, per exempla se proferunt, spiritualem sensum intelligi debeat, superius late ex-
sed silentio occultant. Et quia aliis electis se esse positum est (Supra in exposit. vers. 7, cap. vni), ubi
meritis minores credunt, ille cui sermonem non in- ad Samuelem Dominus ail : Non te abjecerunt, sed
dicat ejus patruus esse dicitur. Patruus quippe dici- me, juxta omnia opera sua, qum fecerunt a die, qua
tur frater patris. Redemptor autem generis humani eduxi eos de terra JEgypli. Sed quia sancli prae-
'. dicalores eos quos arguendo compungunt, docendo
quotquot fidei suse et doctrinse sacraraentis instituit, B
ad immarcescibilem scternoe haereditatis gloriam tot instruunt, subintulit, dicens :
filios facit. Qui enim instituuntur in Ecclesia, quasi (Vers. 19.) Nunc ergo slale coram Domino per tri-
parvuli adhuc lilii sunt. Sed, qui magnis merilis ei bus et familias veslras.
jam in virum perfectum occurrit, ffater est redempto- 33. CoramDomino quidemstareprsecipimur, quan-
ris.Talesnimirum beatusPaulus apostoluscollaudans, do majorum praecepto corda noslra ad scienda ejus
ait : Hmredes Dei, cohmredesChristi (Rom. vm, 17). mandala prseparamus. Vel coram Domino stant elec-
Quia ergo perfecli proedicatores electos alios per- ti, quando a summis viris in spiritualibus virtutibus
lectos tenent et se imperfectos, patruus Saul dicitur considerantur : ut qui melior in eis aspicilur, per
qui de regni sermone eum interrogasse perhibetur. pastoralem curam cseteris praeferalur. Et quia plures
Eumdem vero regni sermonem Saul Samuel dixerat: sunt fidelium ordines, per tribus et familias stare co-
quia electi viri spiritualem conversalionem quam ram Domino jubentur. Quod profecto latius exse-
habent majorum locutione didicerunt. Sed rex qui quens, subdit dicens :
initiatus per unclionem fuerat, a populo adhuc elec- (Vers. 20, 21.) Et applicuit Samuel omnet tribus
tus non erat. Undeet sequitur: Israel, el ceciditsors super tribum Benjamin, et appli-
(Vers. 17.) Vocavit Samuel populum ad Dominum C cuit tribum Benjamin et cognationesejus, et cecidit
in Masphath. cognalio Metri, et pervenit usque ad filium Cis.
31. Masphath, ut dixi, speculatio interpretalur. 34. Stare omnes per tribus et familias fecit; ut
In ordinatione autem regis populus in Masphalh vo- omnes consideraret, et consideratis omnibus utilio-
catur, quia qui ad nrdinandumsanctaeEcclesioc pas- rem eligeret. Sed quia ipse jam, Domino revelante,
torem conveniunt, ejus spiritualia, non carnalia at- regem cognoverat, eumque ipso praecipiente in prin-
tendcre docentur. Speculari quidem est per formam cipem unxerat, quid est quod adhuc eligendum
sacrae Scripturae ordinandum prsedicatorem cognos- \Forle, eligendusj per tribus et familias quaerilur ?
cere. Nam eleclorum speculum sacra Scriptura est. sed inventus rex a solo propheta erat. Inventus ergo
Quasi enim per speculum noscitur pastor, 252 quscritur, ut non inventus a populo invenialur. Sorte
quando moribus talis ostenditur, qualis in sacro elo- etiam quaeritur, ut eum quem prophela eligeret dis-
quio prsedicatur. Bene igitur Samuel populum in pensaiione divina a provisum populus non possel
Masphath convocat, ut eleclio boni antistitis non sit dubitare. Quid ergo in hoc faclo signatur, nisi quia
humano judicio, sed divino : cum non talis eligitur, sancloe Ecclesiseprincipes mulla consideratione eli-
qualis hominum arbitrio decerni potest, sed qualis gendi sunt? Summi elenim praedicatores, ex interna
in sacro eloquio declaratur. Quod quia divini mune- ]D gratia sancti spiritus quam habent, magno providcn-
risest, oportet ut populus qui a Deo tam magna tiae lumine pleni sunt. Et quia valde sunt humiles,
exspectare cognoscitur a reatu suo per poenilentise de internae illuminationis suoemagnitudine non prac-
satisfaclionem purgelur. Ipsa autem cognitio pec- sgmunt Quare et ea quoeapud se bene ordinant co-
cati est praeparatio divini muneris , quia ssepe cum ram aliis probant. Solus enim propheta 253 regem
nos divino munere indignos credimus, id per humi- futurum noscit, quando summus sanctse Ecclesiae
litatem promeremur. Unde et Samuel cos qui ad rector personam ordinandi rectoris et merita con-
excipiendumregem convenerant prius ad peccatorum spicit. Quem etiam in principem ungit quando eum
suorum consideralionem convertere salagit, quia donis spiritualibus plenum asserit. Tamen adhuc po-
subjunctum est: pulum convocat, per tribus et cognationes dividit,
(Vers. 18, 19.) Et ait Samuel ad fitios Israel: sortes ponit, et eum quem novit quasi per arlem in-
Hmc dicit Dominus Deus Israel : Ego eduxi Israel venit. Tribus quidem et familise quasi divissestant,
de jEgypto, et erui vos de manu omnium regum, qui quando in stalu virlutum diversi sanctifi Ecclesiae
' * Vatic. et Gilot.
provisus populusnonessetdubithre. ••-.'
 *
»07 SANCTI GREGORHMAGNI 308
©rdines attenduntur. Nam cum perfectiones electo- A A'viri displicere Deo nolunt, 254» prselationis offi-
rum pltires intuemur, cum candorcm virginum, cum cium suscipere vocati refugiunt. Sed et eamderafu-
robi:r coirtinentiuro, cum honesta ministeria clerico- gam rainisterii ad virlutem humilitatis habenl, non
rum,cummonachorum solliciliidinem videmus, velut ad jactantiam dignitatis. Nam quantum possunt iu-
stantes tribus attendimus. Et quia in Dei servitio ho- giunt; sed si a Domino provisi sunl, delilescere ne-
rimi multa varietas est, dum ea quaesunt in singulis quaquam possunt. Quare et idem Saul domi absco.i-
ordinibus, item varietates aspicimus, quasi stantes ditur, sed Domino pandenle nionstralur, qnia elei li
non solum tribus, sed etiam cognationes videmus. viri exterioribus se fanctoe Ecclesiaeministeriis sub-
Et sors super tribum cadil: quia meliores viri ssepe trahunt, sed lamen ad exleriora niinisleria dispo-
in uno ordine quam in alio inveniuntur. Nam velut nenda Dominodispensante producunliir. Quia vero
sortem tribus aceipil, quandoiiqui peifecliores sunt nunc in sancta Ecclesia qui se subtrahant lantis ho-
aliis convenire videnlur minislerio prsedicationis. noribus pauci sunt, qui se ingeraiu mulii, nolare
Sed non super personam adhuc,sed super tribum sors qui se ingerunt delient; quia is qui a proplieta do-
cadit, quando plures sunlin quibus pcrsona digna re- mi abscondilus dicitur, non ad spiriiualem Eolesiae
conditur. Adhuc ilaque summis viris remanet qmd dignitatera, sed ad soecularem regni gloriam quaere.
inquirant. Bene ergo sors super tribuiri Benjamin B batur. Non enim in pontilieem hunc quserebant,sed
cecidisse dicitur; Samuel aulem ipsam tribum et regem facere volebant. -Videat ergo sacerdos, qua
ejus cognaiiones applicuisse et ad Cis lilium perve- menle fugiendum sit culmen sanctae Ecclesise, si
nisse, quia elecli et sumnii viri sancise Ecclesiae culmen ssecnli conscendere tam caute reges fugere.
considerare virtutes singulorum non desinunt, do- Sed quia sancti viri quo instantius suscipere ordi-
nec ad eum venianl qui mnisterii pastoralis sorte nemprsel.itionis refugiunt a devolis plebibus devotius
dignus inveniatur. Sed qui digni sunt, onus lanti or- requiruntur, sequitur :
dinis suscipere vehemenler expavescunt. Unde et
(Vers. 23.) Concurrerunt et tulerunt euminde.
sequilur : Post hseceliara subditur :
(Vers. 21, 22.) Qumsieruntergo eum, et non inve-
nerunt : et consuluerunlpro eo Dominum, utiumnam (Ibidem.) Stelilque inmedio populi.
venturus esset illvc. ResponditqueDominus: Ecce ab- 36. In medio populi stat prselatus,quando ab uni
sconditus esl domi. versis subditis ejus fortitudo conspicitur.Stare nam-
virtutis est. Qui ergo bona operatur instanter
35. Absconduntquippe se ne inveniautur : quia que slat. Et quia eadem bona opcra exemplum rninori-
'
subire dignitatem refugiunt cujus oneri se e.-se im- - bus
' C prsestant, in medio populi stare non in solitudine
pares arbitrantur. Habet quippe spiritualis praelatio cernitur. Qi:od etiam pro reclitudine intenlionis
exteriorem gloriara digniiatis, habet et inlerioris dictum esse convenienler
accipitur. Qui enim stat
'
magniludinem operis. Nam rector et onoralw a rectitudine corporis, caput in sublime lollit. Qui ve-
subditis, el portat eosa quibus honoratur. Cum ho- ro bona publice agit non stat fortitudme operis si
noris ergo principio causa nascitur honeris, quia un- rectitudinem non habet intenlionis. In medio ergo
de honor a rectore cxcipilur, inde illud suscipit quo'
populi stare rex dicitur, ut praelalorumsanctae Ec-
gravetur. Quanquaiu ipse lionor dignilatis per seip- clesiseforma inonstretur ; quia ad exemplum subdi-
sum magnum sit onus mentis, quia contemni debet > , torum bona operadebent os;endere , sed de eodera
et placet. Contemni quidein debet ne mentem pcr1 bono
opere suscipere mundi gloriam devilare. Sed
superbiam elevet; et suscipi debet, ut coelestiaquac 1 et quantus
apparcre debeat subJit, atque ait :
doclor loquitur, subjecti venerenliir. Gravius eigo
onus de honore nascitur, quia clectus pastor magnat (Ibidem.) Et allior erat omni populo ab humeroet
animi virtute ferre potest, ut despiciat illud in se3 tursum.
quod pro Deo recipil in se, ut videlicet talis pro Deo 3 37. Late supra ostendimus (Lib. iv, cep. i, num.
sii, sed sibi talis non sit et semetipsura abneget ett 20), quod excellens magnitudo corporis in sanctis
non abneget; ut sit quod est pro Deo, et quod cstt D I proedicalorihusdesignet augmentum perfectionis. In
pro semetipso, non sit. Honor itaque oblatus a sub- medioergo populi sublimis aspicitur, qui in virtutum
jecto suscipilur, ul prsedicatio commendetur. Hono- culmine positus, a subdilU non nescitur. Reclus qui-
rem quoque oblatuin praedicator despicit quia nonii dcm ordo electi pradicatoris est ut antesublirail.atera
extollitur quod honoratur, sedgaudetquod verbi Dei i ecclesiaslici culminis, culraen conscendal virtutis ,
ministeriura commendetur. Hoc autem quam diffi- pro lionore Dei cuimen obtineal glorise, sed majori
cile agatur, cogitando melius quam loqm ndo coni - subliniilate fulgeat. » revelat» virtulwn perfectione
prehenditur. Nam infirmis mentibus impossibile estit Talis quidem Paslor a perfectis viris valde prcedi-
onus aliorum fortiter ferre et oblati honoris reveren- candus est, a minoribus cupiendus alque diligendtis.
tiammentis virlutedisponere; ut interejusderahono- Bene ergo subjunctum est : El ait ad omnem popu-
ris obsequia, de profectu subditorum gaudere sciat, , tum : Certe videlis, quem etegit Deminus, quod non
et pro revefentiasuatumere nesciat. Quia ergo electi li sit ei similis in omnipopulo.

" Valic. etGilot. addunt in.

309 1N PRIMUMREGUM EXPOSITIONES. — LIB. IV. 510
(Vers. 23.) Et clamavit cunctus populus; Vivat A altario vivat (I Cor. ix, 14). Hancquippelcgem regni
rex. Dorainus loquebatur ad populum, quando dictbat:
Seqiirtur: Qui recipil prophetamin nomine prophetm, mereedem
(Vers. 24.) Locutus est Samuel ad -popiilum le- prophetm accijpiet; gl qui recipit justum in nomine
gemregni,et scripsilintibro, et posuit coram Do' jusii, mercedem justi accipiet (Matlh. x, 41). Et ut
mino. arctius hanc in libro describeret, a minori verhum
38. De jure regio, quia late superius diximus (Lib. roborans, ait: Qui dederit uni ex minimis meis cali-
rv, cap. 4, num. 4, seq.), hoc tantura de illo memo- cem aqum frigidmtantum in nominediscipuli, non per-
ramus, quia ad historiam non prsecipitur.j sed os- del mercedemsuam (Marc. ix, 40). Sequitur :
tenditur quid acturi sint reges reprobi, quid vitaturi (Vers. 25, 26, 27.) Dimisit Samuel omnem popu-
sint boni. A regibus quidem defendendi sunt subditi, lum, singulos in domum suam. Sed Saul abiit in do-
non bonis propriis spoliandi. Auxiliumprsestare sub- mumsuamin Gabaa, etabiitcum eo pars exercitus ,
jectis debent, agros, vineas et oliveta auferre non quorumtetigil Deus corda. Filii vero Belial dixeranl :
debent. Quod si non vitanda, sed agenda scripta hoec Nunquid salvare nos poterit iste? El despexerunt
contendere 255 1u,s voluerit, tyrannorura juspro eum.
eo rege scfibitur qui, abjecto Domino, postulatur. B 39. Si simplex hisloria quseritur, quid unquam
Crudelis ergo lex regni, ultio est Dominum abjicien- plaaiiis dici potuit? Sed si vim verborum singulorum
tis populi. Wonenim injustura erat ut agros et vineas allendimus, magna sunt uuuein hac simplicilate ver-
perderet, qui regnantem super se Dominuro sponte borutti claudunlur. Nam populus in domum suaou
perdebat. Cuncta ergo quoe contra sequitatem in hoc dimissus asseritur, rex autem in domum non e.-se
jure regio conlinentur sequa esse cernimus, si jn pe- dimissus, sed abiisse perhibetur. Separatim quoque
tendo rege quidquid populus deliquerat considera- de domibus populi el de domo regis dicitur : quia
mus. Nam quod magnum in divinaesequitatis exami- populus refertur diraissus in domum suam, ct rex
ne onus legis.est, si filioset filias in regis opereinviti abiisse in suam. Prius taraen populus ^S^Sdi" 1'88118
ponerent quos% Dei libertale sponle tulissent? Et est quam abiret rex. De abeunte etiam populo caute
quid inconveniens esse cernilur, si quod ad ultimum signatur, et non simul, sed singuli abiisse in domum
ponitur, ipsi fierent servi hominuin qui abjiciebant suam referuntur.De his vero qui regem secuti sunt
super se regnantem Deum ? Dum ergo regni lex scri- non dicitur : Abiit pars exercitus, singuli post re-
bilur, perpetuae memoriaepoena traditur qua auda- gem, sed : Abiit cum eo pars exercilus. Ad extremum
ces puniantur; quae quia per Doroini justitiam lala vero qui regem sequuutur, eorum corda n Deo tacta
fuerat, coram Dominoreponi perhibetur. Sed fortasse G referuntur; qui regem spernunt, Belial Ulii nonii-
j'us illud aliud fuit quam lex ista qusescribitur. Quod nantur. Hic.nrofecto modus dicendi non simplex ,
si verum est, hanc Samuel coram rege ad populum sed valde ei subtilis est, qui considerare novit, non
loquitur, ut rex sciat a populo quid exquirat, sciat quod simpliciier foris sonat, sed quod sapienter in-
populus quid exhibere suis regibus debeal. Qtiae lex tus insinuat. Quid est ergo, quodrexin domuro suara
in libro scribitur ut pro futurorum memoria reser- abire, populus vero dimilti dicitur? Sed regem, Ec-
vetur. Corain Doinino ponitur, ut venerabilis habea- clesioepastorem, populos, subjectos desiguare osien-
tur. Nos aulem reges Ecclesiarum esse sanctos prse- dimus. Ire autem liberi est; dimitti ejus, qui retineri
dicatores diximus, quibus aperle omnia convenire polest. Rex ergo abire diciiur ut in persona prxdica-
oslendimus qusejure regio continenlur. Hanc ergo toris libertas animi prselicelur. Abire quippe docto-
legem Samuel ad populum loquitur, quando electus res possunt, cura volunt, et redire, quia foites sunt
doctor fideles sanctseEcelesiaeinstruit, qua humilita- in bono opere, sapienles in iuterna disposilione. Ve-
le suis prsepositisdebeant subjugari. In libro etiam niunt quippe, quando ad subditos exeunt aut exem-
scribitur quando in eorum mente hoec firniiter inse- plo boni operis aut verbo praedicationis. Abeunt au-
rit. Nara qui sic loquitur, ut audita auditores ejus tera, quando ad mentis secreluni redeunt, et quod
obliviscantur, ad populum legem dicit, sed hanc in D foris acturi sunt, intus disponunt. In qua niinirum
libro non scribit. Verba ergo, quoe doctor loquitur , consideratione uuia quotidie permanent quasi intra
in libro scribere, est auditorum suorum mentibus domum lateot. Abire ergo in.domum suam rex dici-
atlente commendare. Quasi scribere volebat Domi- tur.quiaproedicalorseternoe vita; operatione probatus,
nus, qusedixerat, quando dicebat : Mementote ser- sapientise doctrina securus, liber ad ppera potest
monis mei, quemego dixi vobis. Non esl servus ma- egredi, et ad consilia mentis intrare.
jor Dominosuo (Joun. xv, 20). Hinc Paulus locutam 40. Populusautem indomum suain dimitlitur, quia
regni legem in Iibro describens, ait: Mementoteprm- fideles subjecti non sunt liberi ad disponenda qusc
positorumveslrorum, qui vobislocutisunt verbum Dei, volunt, sedad ea quae jubentur. Quasi tenli quidem
quorumintuentes vxitum conversationis, irhitamini fi- dimittuntiir, dum jussa prcecipiuntur agere ; prsesu-
dem (Heb. xm,!). Si vero et hic aliam legem quis mere non jussa, devitare. Et quia ad opera diversa
esse praesignatamaccipere voluerit, illam aspiciat, mittuntur, in suam domum eorum unusqnisque dimit-
quam beatus Patilus osleridft, dicens: Qui evangelium titur. Ut enim ea quse nobis praecipiuHt bene perfi-
annunliat, de evangeliovivat: et qui altario servit, de ciamus, priusquam appareamus in opere, intus re-
311 SANCTIGREGORII MAGNI 312
condimur in interna corisideratione. Reges ergo A tribuit. El ejus tactum sentiunt: quia, reeepto inter-
noslri nos singulos in domum nostram dimiltunt, nsevirtutis munere, a carnalitatis suaedebilitate com-
quia ad ea qusc nobis injungunt, nos per secretam moventur. Qui protinus coelestis exercitus milites
menlis dispositionem ire prsecipiunt. Bene quidem fiunt, quia per virtutem sancli Spiritus infirma dese-
ipsi prsecipiunt, sed si operationis nostrce modum runt, et ad agenda fortia in Christi bello prseparan-
negligimus prsevidere, qtiaebene praecepta sunt, in- tuf. Quia vero intra sanctam Ecclesiam quidam prse-
consulta mente dissipamus. Singuli ergo in domum lalos suos despicere non verentur, audiant, quia qui
suam redeunt, quando unusquisque fiflelis subditus regem despiciunt Belial filii dicuntur. Per superbiae
opus obedientioequod proponit consilio mentis dis- quidem vitium in illius imitatione generantur, dequo
ponendo prsevenit. Quia vero electo rege in domum scriptura est: Omnesublimevidet,etipseestcapul super
suam anle populus dimissus, quam rex abiisse asse- omnes filios superbim (Job XLI,25). Qui apte super-
ritur, polest in hoc aliud designari. Qui enim regem borum mores insinuant, quia dicunt : Nunquid iste
excipiunt in domum suam vadunt quando se unus- salvare nos poterit ? Sancti etenim viri, quia praesen-
quisque subjeclus considerando praparat, ut ei quem tia despiciunt, aeternainquirunt, contemptum mundi
prseessesibi petiit fidelem obedientiam impendat. In quem in mente retinent proferunt etiam in exteriori
hoc ergo loco non est imperata considerare, sed im- R ] conversatione; intus venerabiles sunt, foris despica-
perandis infima se dispositione subslernere. Regi biles videnlur. Superbi ergo, quia illud solum quod
quoque in domum suam abire est ut discrete paratis in Sanctis foris despici potest aspiciunt; illud vero ,
imperet considerare. Alia ergo est domus regis, alia quod valde venerandum est, cernere non merentur,
populi subjecti; quia alta illi mente subditprum iti- dicunt: Nunquid iste satvare nos poterit? Quasi des-
nera disponenda considerant, isli praelatorum impe- piciendo interrogent: A tam parvo tam grandia spe-
ria exsequi pcr intimi propositi robur parant. Unde randa sunt? Iste tani parvus, nos tam magnos, tam
et domus regis in Gabaa sita perhibetur. Gabaa debilis.tam fortes salvare posse credendus est?Nam
quippe sublimis dicitur. Doraus ergo regis in Gabaa quid est aliud quod dicunt: Iste el nos; nisi quod su-
esse ostenditur; quia electus doctor non ima et ter- perbi et arrogantes inspicientes alios, semper parvos
rena' cogitando incolere, sed alta et ccelestiameditari 258 et debiles esse credunt; se autem magnos, for-
studet. Unde et bene pars exercitus cura eo ire in tes, alque sapientes? Merito igitur Belial filii dicun-
Gabaa dicitur, quia hi, qui contra diabolum fortes tur, quia dum superbiendo se extollunt, illi se con-
sunt, electum pastorem suum ad virtulum alta pro- iormant, qui eodem modocecidissede coelodicitur.De
sequuntur. Pars ergo exercitus ire cum rege dicitur, quibus etiam regem despicienlibus dicitur:
quia in sancta ecclesia plerique fideles sunt, qui prae- C (Ibidem). Et non atlulere ei munera.
latis suis humiliter obedire sciunt, alta 257c°g'ta" 42. Si ad litteram isla discutimus, hoc profecio
re nesciunt. Sciunt quidem imperata perficere, nes- insinuant, quia et terraruni domini, et spirituales
ciunt aliis imperanda prsc-videre.Quqsi enim hujus sanctseEcclesiseprselali exterioribus officiishonorandi
partis milites commemorabat Paulus, cum Colossen- sunt. Unde et beatus Paulus Aposlolus elatos Roma-
sibus scribcret, dicens : Salutat vos Aristarchuscon- nos alloquitur, dicens : Reddite omnibus debita; cui
captivus meus, et Marcus consobrinus Barnabm, et! tribulum, tributum: cuivecligal,vectigal(Rom.xui,7).
Joannes qui dicitur Justus, qui suntex circumcisione: Hinc Apostolorum princeps exhortans, ait : Subjecti
hi soti sunl adjutores mei in regno Dei (Colos.iv, 10). estote omni humanmcreaturm propter Deum, sive regi
Item Romanos alloquens, ait: Salutate Priscam et', tanquam prmcellenti, sive ducibus lanquam ab eo mis-
Aquilam adjutores meos (fiom.xvi, 5). Et posl pauca: sis (1 Petr. n, 13). Spiritualia vero munera rectori-
Salutafvot Timotheusadjutor meus, et Lucas, el Ja- bus nostris tribuimus, quando debilam eis honoris
son(lbid.1\). Adjutoresquippe suos discipulosvo- reverentiam offerimus, et ea quae praecipiunt cum
cavit, quia ordine minores erant, sed laboris parti- magna devotione servamus. Magnaenim raunera sunt
cipes; obedienlisehumilitate'Aposlolosubjecti erant, reverentia honoris et hurailitas subjectionis; quia
sed dum cum eo octerni regni gloriam prsedicarent, i TJ dum rectoribus nostris, et intus per humilitalem sub-
cumeo pariter veritalem defenderent, infidelibusob- dimur, et per exteriora obsequia foris honoris reve-
sisterent, illatas persecutiones fortiter suslinerent, rentiam exhibemus, munus eis unum prsebemus a
quasi in bello Dei milites regis erant. Cum rege in1 corpore, aliud a corde. Ut ergo superborum typum
Gabaa pars exercitus ire dicitur, quia perfecti disci- insinuet propheta, non dicit: Non attulere ei munus;
puli in alta disposilione sanctseEcclesisemagistrorum1 sed, non attulere ei munera; quia dum electos prae-
suorum coadjutores sunt; auxilia, quaepossunt, per dicatorcs despiciunt, eis utique honorem a corpore
altitudinem virlutis ferunt, sed eis quos adjuvant per offerre dedignantur et humilitalem a corde. Sed cum
humilitatem serviunt. electi praedicatores subditorum culpam agnoscuni,
41. Et quia hoc nonnisi illi possnnt, qui Spiritus» aliquando eam stalim corrigereincrepando gestiunl,
sancti gratia prscventi sunt, cum pars exercitus irei aliquando hanc se nosse dissimulanl; ut ad eam de-
cum rege dicitur, subjungitur. Quorum Deus teligit! lendamcongruum tempus quserant.Unde et dc codcm
corda. Quia enim digilo tangere solemus, Deus cordai despecto rege prolinus sirbditur :
Banctorum tangit, quando cis Spiritus sancti gratiami (Ibidem.) Ille vero dissimulabatse audire.
313 IN PRIMUMREGUM EXPOSITIONES. — LIB. V. 314
43. Subditorum quidem pravitatem audit, qui A verba dicitur, sed conflrmato regno super Israel ad
noscit; sed audit, et non respondet, imo se audire dexteram et sinistrara pugnare, et quocunque se ver-
dissimulat: quia plerumque, causa exigente, nota tebat, superare perhibetur. Culpa ergo quse leriri
subdilorum superbia incorrepta deseritur, ut oppor- digna severitate non polest, dissimulanda, non expo-
tuniori tempore, quasi cognita feriatur. Quam pro- nenda est, quia audacius a subjectis delinquitur, si
fecto ecclesiasticoe censurse discretionem bene in prselatorum infirmitas agnoscatur. Hsecin quarto hu-
hoc ipso Israelis rege agiioscimus, si regni tempora jus operis libro disputata sufficiant, ut per loquendi
et acta diversa videamus. Namrudis adhuc, et novi- principium ad exponenda, quse restant, studiumre-
ter ordinatus dissimulare se audire despicientium novemus.

LIBER QUINTUS.
CAPUT PRIMUM. Ammonites? quce est Jabes Galaad? Sed Naas inter-
1. Cum sacrse hujus historise profunditalem asse- pretatur, serpens, Jabes exsiccata. De serpente au-
rere in istius operis proefationevoluissem, in eo po- tem in Genesi dicitur: Quia callidior erat cunclis ani-
tissimum videri posse asserui, quod scripta fuerit a mantibus (Gen. m, 1). Cujus profecto serpentis simi-
prophetis. Ipsi quidem mystica dicere, non solum litudosiinvitiis quseritur, quidsimiiius quani violen-
verbis, sed etiam rebus consueverant; plana proferre, B tum gastrimargiae, id est gulse motiim invenimus?
sed alta signare. Quia enim per eos Spiritus sanctus Luxurioc quidem molus, furti crimen, turpis lucri
loquebatur, et planum erat, quod ipsi, velut homi- appetitus,irae impetus,araaritudo soecularistristitiae,
nes dicebant, sed profundum et mysticum; quia lo- desidia acediae, appetitus vanse glorise, tumor super-
cutionem hominibussummus et incircurascriptus Spi- bise aperte detestabilis est; gulse vero vitium tanto
ritus suggerebat. Quia ergo prophetam Samuelem est ffaudulentius, quanto et occultius, quia et quasi
loquentem exponimus, lanto majori studio indige- necessarium suggerit cibum corpori, sed dum abun-
mus, quanto ipse in Spiritus sancti gratia sublimiter dauter carnem reficit, luxuriae gladium in mentem
assumptus, exteriora dixit, sed interiora vidit. Car- mergit. Suadet quod peccatum non est, sedunde co-
nalia plerumque asseruit, sed intima et spiritualia mestio quasi non peccatum recipitur, inde peccato
signavit. Sed quia humano studio ad divina perveni- luxurioe anima subjugatur. Unde et in paradiso ad
re impossibile est, non est 259 n0D's confidendum mulierem guloevitio decipiendam serpens venisse os-
de viribuspropriis, sed de dignatione Spiritus sancti tenditur qui aliud suggereret, aliud obtineret; ut
qui a Redemptore missus, Replevit orbem terrarum, dum comedenda oslenderet, improvisam mortem pro-
et hoc, quod continet omnia, in omnibus jam scien- pinaret. Serpens ergo iste guloedesignat aviditatem,
tiam habet vocis (Sap. i, 7). Quid ergo jam idem pro- G quia et respectu justoe necessilatis repit et virus im-
pheta de incceptisIsraelitarum gestis exsequatur, au- pise delectationis spargit. Bene etiam Ammonites di-
diamus. citur, quipopulusmoeroris interpretatur, quialsetum
(1Reg. cap. xi, vers. 1, 2.) Et (actumest (inquit) videtur quod suadet, sed valde luctuosum erit in
quasi post mensem, ascendit Naas Ammonites,et pu- selerna damnatione. Populus autera dicitur, quia gu-
gnare cmpitudversusJabes Galaad. Dixeruntqueomnes losi quique pro sollicitudine ventris innumerabilium
viri Jabes ad Naas : Habelo nos [mderatos, et servie- curarum frequentia depriinuntur. Qui adJabesGalaad
mus tibi. Et respondil ad eos Naas Ammonites:In hoc ascendit, quia in alla abstinentise virtute posita jus-
feriam vobiscumfcedus,ut eruam omniumveslrumocu- torum corpora ad ciborum concupiscentiam prrecipi-
los dexlros, ponamquevos opprobriumin universoIs- tare appetit. Exsiccala quidem recte caro dicitur,
rael. quaehumore pinguedinis non gravatur. Ad eos quidein
2. Si historia quscritur, nihil planius dici, nihil fa- Naas ascendit, quos exsiccatos videt: quia illis gra-
cilius potest intelligi. Si vero spiritum sequi volu- viora bella guloespiritus ingerit, quos attenuatos je-
mus, Paulum prius loquentem audiamus qui vetera juniis agnoscit. Bene autem pugnare ccepisse Naas
intuens ait: Omnia in figuracontingebantUlis:scripta dicitur : quia sancti viri gulse suggestionem non ha-
tunt autem propter nos, in quos fines smculorum deve- Dbent in fcedere amicitise, sed in pugnse conlrarieta-
nerunt (I Cor. x, 11). Esse etiam spiritualia bella lem. Abstinentes enim, quasi cum serpente pugnant,
insinuat, dicens : Non est nobis colluctatio adversus quando gulte appetitum magna virlute deprimunt, ut
carnem, et sanguinem, sed adversus principes et po- veneno luxurise non inficiantur. Pugnare quidem gulse
testates, adversus sviriluaha nequilim in cmtestibus est esurientia abstinentium corpora ad 260 inordi-
(Ephes. vi, 12). Cum ergo Naas ascendere et pugna- natam ventris repletionem provocare.
re eonlra Jabes Galaad dicitur, interiora vitiorum 3. Sed perfectos viros gulaeappetitus tentare po-
prselia designantur. Quibus nimirum verbis sacraehis- test, superaFe non potest. Bene ergo pugnare ccepisse
torise processus ostenditur, ut novo regi nova bella contra exsiccatam dicitur, non vicisse, quia elecli
moverentur; quse dum bene conficeret, strenuitatis viri desideriorumcarnalium impetum sentiunt, sed eis-
suaegloriam demonstraret. Quis est ergo isle Naas dem desideriis sciunt virtute mentis obsistere, s.ciunt
315 SANCTIGREGOEUMAGNI 346
necessaria per discretionem providere. Sciunt qui- A sed dum exsiccatseet esurientis carnis cruciatumnon
dem gulaeimpelum ferociter insurgentemdeprimere, perferunt, fleri ejus habitalores nequaquainpossunt.
sciunt necessitati corporis alimenta justa praestare. Jabes ergo inhabitant, qui attenuationem corporis
Hinc naraque Doctor egregius dicit: Scio munducare 261 Per vigorem mentis in jus habent possessionis,
et esurire (Vhilip.IV, 12). Manducarequidem etesu- et velut exsiccataemuris ambiuntur, dum per id quod
rire novft, qui etcorpus moilerale reficit, et ad im- corpus extenuant ab ignitisluxurisejaculispn tegun-
nioderatam ciborum perceptionem suggerenti gulae tur. Qui cura validissimisinsurgentibus guloestimulis
vitio non consentit. Quare et ad Naas respondenles, faligantur, septem diebus inducias expetunt, in qui-
dicunt : Rabelo nos fmderatos,et serviemustibi. Foe- bus si auxilia desunl, adTSaas egrediantur. Sed hoc
dus quippe a gula petunt qui vellent carnem pro vo- Ammonitarum bellum melius exponimus, si in eo
to xelkera, «i in «aroe «uUa -po&Kewt incititmeAla depreheflfae-f-awisinfir-mitatemintuenraur -etsagaci-
sentire luxurise. Quasi dicant: Nosdabimus quod tibi latem eruditsementis. Hanc quoque clarius viderous,
justum est ut tu nobis non inferas quod justurn won *i quod eorttrarium est, in stultis infirmissubtilius at-
est. Justum quidem est ut reficiatur corpus, sed ini- tendamus. Nam quidam iulra sanotam Ecclesiamde-
quum valde esl ut refecta caro per ardorem libidinis voti per desideiium sunt, ted consueta vitioruin de-
ad contumeliam spirilus exciielur. Foadus ergo ex- B bilitate remissi. Possunt quidem bona proponere, sed
pelimus, cum sic favere carni ad ciboruro perceplio- quia exsequi quod proponunt nequeunt, et a prse-
nem volunius, ut a carne nulla lusurise mala senlia- senti concupiscenlia superantur, et bonum quod in
mus. Sed hoc profecto velle possumus, obtinere non praesenti deserunt in vicino tempore se recuperare
possumus, quia nimirumnos justam refeclionemquasi posse conlidunt. Saepe quidem jejunare disponunt,
tributum carni offerimus, sed a carne nnbis nulla pa- sed cum consuela gula vincuntur, eo die manducan-
cis bona promitluntur. Nam cum auditum mentis ad dum judicant, in futuros jejunandum. Curaque gulse
vitiorum responsa bene dirigimus, hoc profecto in feritas semper eis praesenssit, prsesensel desideriura
gulaevoce cognosciraus, quia si carnem impinguemus futurse bonilatis, hoc serpentis fraude agitur, ut bo-
per excrescentem concupiscentiam, cordis caecitate num quod proponitur non inveniatur. Cras enira
percutimur. Quare et idem Naas dicit: In hoc feriam quod semper promittitur nunquam reperitur. Sed
vobiscumfmdus,ut eruam omniumvestrumoculosdex- quia hoc ab illis agilur quorum mensdebilis est, caro
tros. Dexter oculus nosler est intuitus scternaeciari- forlis, videamus qualiter serpenti illudant illi quo-
tatis, sinisler vero oculus est concupiscentia carna- rum mens forlis est, caro autem infirma. Nam de eo-
lis. Dexter ergo oculus eruilur, quando mens ea cse- dem serpente Psalmisla ad Dominum dicit: Draco
citate percutitur, ut ultra ad videnda ccelestia non Q iste, quemformasti, ad illudendumei (Psal. cm, 27).
aperiatur. Eruilur quidera oculus quando n mente Nunquam enim convenientius vincitur quam cum
reproba sic lumen evellitur, ut radix ei nufla rema- ejus versutia pia Jiaude super^tur. Uude et sapient oe
neat de qua redivivum lumen erumpat. Naas ergo suoeastutiam heato Job Redemptor impropcrans, ait:
dextros oculos lcederatorum suorum eruit, quando In oculis, quasi hamo, capies eum (Job XL,10). In ocu-
gula sic devictis abstinentibus prsevalet ut carnalia lis quippe, quasi hamo serpenlem cepit qui ei carnem
sola cupiant, et ullra quae solebant amare non alten- exhibuit, divinitatem celavit; et dum cepit ille quod
dant. Et quia quisquis in hac vita projicitur, in futura appetiit, eo a tentus, et peremplus est, quod non
coram angelis et electis horainibus condemnatur, vidit.
subjungitur : Pommque vos opprobrium in universo S. Sancti ergo viri, ut hosti illudant, rigorem con-
Israel. Tunc quippe reprobi in universoIsrael oppro- versalionis in
praesenti virtutehabent; pro illusioue
brium ponuntur, quando in extremo examine, coram infkmitatis carni commodumquuddam in futuro pro-
electis omnibus de perpetralis iniquitatibus erubes- mittunt. Nam
ssepe ingentia sunt, quse agunt, sed
cunt. Vel in opprobriuro in hac vita ponuntur : quia,
pro infirmitate carnis semper agere dura, et aspera
dum ipsi obcaecatocorde mala audacler perpetranl,
promitiere non prsesumunl. Tanto quidem facilius
sancti viri pro eorum culpis erubescunt. Sed qui' D j eadem dura sustinent, quanto eorum onera sibi
turpes videri, avulsis dexlris oculis, dedignantur, at- inesse in perpetua promissione non vident. Sed dum
tendaul quod sequitur :
optime vivunt, et quotidie prolicere et non deficere
(Vers. 3.) Et dixemnt ad eitm habitalores Jubes:' eonantur, illud carnis licitum blandimentum, de quo
Concedenobit sephemdies, ut mitlamusnunliosad ter- desperare non possunt, semper cami in futura oesli-
mimt ltraH; et si non fuerit qui 4efendat nos, egre- mationepromittunt; sed ei coeptffi affiiciionis dolo-
diemurad tt. rem infligerenequaquam desinunt. Per id ergo, quod
4. Quiswit babilatores Jabes, id est exsicealae,nisii in appetitu ^suospes carni relinquitur, qua^i ad fu-
qui castigationem extenuatas camis *n longo habentt turum bonum ejusdem carnis, sui adventus proesen-
usn virtutfc? Nam plerMpieresistere gulse incipiunt, tiam spirilus pollicetur. Sed quia solitum coiitiueiilia:
sed dum fatigari abstinentiae labore inchoant, ad1 rigorem deficiendo non deserit, promissum volupta-
usum se consodse gulositatis incHtrarrt.Velutenina» tis caro habet in futuro, et electa mens virlutis robur
urbem Jabes ingredi et efflci ejus cives appetunt,, in prsesenli. Quo in loco notandum est, quia ad Naas
0 Gilot. temptut.
317 IN PRIMUMREGUfflfiJOPDStTKDMES. — LIB. V. 318
egredi sub conditione promittunt, sed urbis mteri-, >Avina charitate inflammatur et iade proxiraum ortli-
bus sine conditione muniuntur : quia abstinentes eo nate diligit, quia hunc amor Dei iortiter accendit.
etiam, quod secundum camera infirmi sunt, roborsui Quare et per Moysen Dominus aii: Nott arabis in
per divmam misericordiam coniidunt. Et quia guls bove -et asino (Deut, xxu, 10). Asiuus <]uippe est
vilium decipiendo supplantare se gestiunt, diciuit: amor carnalis, quia qui portal quos amat, quasi forle
Concedenobis septem dies. Quasi eoim a gula tempus estanimal; et quia inordiuate idem non pro Deo
concedilur, quando eo respectu comprimilur ut ejus diligit, lascivum. In bove ergo et asino arari non
desideriis qiiamloque servia ur. Quo nimirum diertuaa potest, quia fructu seternsemercedis aniraa iton cx -
spatio Naas egres:-umad se obsessorum civium, cives colilur, si puritas amoris, quo Deo conumgitur,
vero Jabes auxilia praesiolantur, quia nimirum guhe inordinalo proximi amore polluitur. Saul ergo dc
appetitus de infirma came refici 282 appetit, sed agro veniens, boves sequitur quia electus doctor
electamens in abstinentiaevirtute roborari. Iu septem utrumque affectum charitatis in frugifero corde iu-
vero diebus auxilia quaeruntur, quando contra len- tegrum retinet, ex quibus proeparare sibi aeternsere-
tamentorum tenebras omni luce cordis erigimar, tributionis uberes fructus potest. Et mane venit, quia
quando adversus prava consilia quidquid possumus, cum ad subditos exit, diem suae virtulis aperit. Sed
invenimus ratione nostra; et lucis radios quos ia 18 jani cognitis necessitatibus populi, quid egerit audia-
nobis non cernimus de eruditione munimur aliena. nius. Nam sequitur :
Dum enim ad roburnostrse virtutis, perfectorum con- (Ibid. et vers. 6, 7.) Et narraverant ei verba viro-
versationes aspicimus, quasi per septem dies auxilia rumJabes. El insiluil spiritus Domini in Saul, cum
defensionis invenimus. Inducias quidem petimus; audissetverba hmc; el 263 iralus est furorejus nimis.
quia cum Naas, idest serpente, pugnamus, cujusquo Et assumensulrumque bovem, cecidiiin frusta misitque
latentia sunt venena, eo nobis suMliora sunt quav in omnes terminosIsrael per manus nuntiorum, dicens:
renda consilia. Unde et in universos terrainos Isi-ael Quicunquenon exierit, secutusquefuerit Saul et Sa-
mittere nunlios se promittunt: quia electi viri ad muelem, sic fiel bobus ejus.
aedilicationis suse commodum, omnium videntium 7. Quid in his verbis dicimus, nisi quia sanctorum
Deum exemplis adjuvantur, sed quod dicitur : Si mn iniirma, et quae videntur carnalia, non sunt infirma
est qui defendat, egrediemur ad vos: in electorum et carnalia, sed spiritualia et robusta ? Irse quippe
voce, non auxiliorum dubitatio, sed ceriitudo mon- nimietalem in religiosis viris reprehendere solemus,
stratur. Quasi astulis verbis suadenli adversario illu- sed ecce Saul, ut irasci nimis potuerit, prius in eura
denles, verba proferunt quibus illi spem tribuant et spiritus Dominiinsiiiit. Quam metuenda sit ergo san-
sibi fiduciam nequaquam tollant. Qui enim dicunt .*JG ctorum ira cernimus, si insilientem in eos Domini
Si nan fuerit qui defendat, egrediemur ad vos; quam- spiritum cogitamus, si dum illos foris irascentes
dara exeundi spera tribuunt. Sed quia illi hoc dicunt, aspiciraus, comraoventem spiritum intus pariter at-
qui de auxilio certi sant, hosles suos promittendo tendamus. Quoliesergo raajorura zelo corrigimur,
decipiuiil. Sed ubi jam eadem auxilia inveniantur, sub eorum indignatione vehementer possuraus pa-
exppnit diceus : vere, si eorum impeluni motum sancti Spiritus cre-
(Vers: 4 et 5.) Venerunt ergo nuntii in Gabaa Saul, dimus. Et quia Saul utrumque bovem in frusla
et toculi sunt verba hmc, audiente populo, el levavit concidit, in omnes terminos Israel misit, minas
omnis populus vocem suam, et flevit. Et ecce Saut protulit, sic oninium bobus fieret, qui se et Samue-
veniebat mane sequens boves de agro, et vidit plo- lem sequi noluissent, quid aliud insinuat, nisi quia
rantem populum, et ait: Quid habet populus, quod pigriores quique ad auxilia praebenda proximis, non
ptorut? solum invilandi, sed cogendi sunt? Unde et statim
6. Gabaa, utsuprajamdiximus, sublimis interpre- subjunctum est.
tatur. Et quia omniura electorum non est aequalis (Vers. 7.) Invasit ergo timor Domini populum, et
altitudo meritorum, in Gabaa Saul nuntii venisse egressi sunl quasi vir unus.
perhibentur; ut spirituali significatione doceamur, ut' © g. Quia enim proximos sicut nos ipsos diligere ju-
cura validis lentaraenlis impellimur, ad praedicatorum bemur, recto ordine eis auxilia proebemus, quando
nostrorum consilia recurramus. Sed et flentis populi ad baecexhibenda non liraore cogimur, sed amore
afflictione instruimur, ut fraternis necessitatibus in- provocamur. Cum vero nos effectum hujus debili
tima mentis compassione jungamur. Saul autem flen- amoris perdimus, ad praedicatorum nostrorum zelum
tem populum vidit, obquam causam fleret interro- pertinet, ut in fratrum auxilia ex timore consurga-
gavit, quia «lectus doctor subditorum necessitatem mus. Bene ergo dicitur : Invasit timor Domini popu-
compatiendo snara facit, et hanc relevare appetit. ium, et egressisunt quasi vir unus : quia plerumque
De agro quidem venit, quia a secreto sui fertilis cor- smnus in amore proximorum tepidi; sed praelatorum
dis exit. Mane vero de agro venit, quia in oriente nostrorum minis erigimur ad statum devotionis, et ex
sibi splendore veri luminis subditorum causas inqui- timore bonura opus aggredimur, sed ex inilio tkno-
rit. Et boves sequilur, quia euro validi affectus cha- ris, ad vinculum perducimur magnse chardtatis. Unde
ritatis antecedunt. Quasi enim duos boves ante se et bene timor invasisse popidum dicitur, sed quasi
habet, qui et proiimis per amorem jungitur, et di- vk unus omnes egressipexhibentur. Qaasi vir quippe
 "
319 SANCTI GREGORHMAGNl 320
unus plures non possunt egredi, nisi qui ad parem jA illius consilio dicitur : Si spiritus potestatemlcabentts
conscendunt unitatem dilectionis. Hinc namque et ascenderit super te, locum tuum cito non deserat
de perfectis discipulis Redemptoris dicitur : Eral (Eccle. x, 4). Locus uniuscujusque electi est situs
illis cor unum, et anima una(Act. iv, 32). Sequi- bonoe conversationis. Quando autem permiltitur,
tur: impugnans spiritus polestatem habere potest, quia
(Vers. 8.) Et recensuit eos in Bezech; fueruntque impugnare electorurn corda nullatenus posset, nisi
filiorum Israel trecenta miltia, tiirorum autem Juda hoc dispensatio divina permilteret. Pracipit ergo, ut
locum nostrum non deseramus, quia si inler tenta
triginta millia.!
9. Prius dicuntur filii Israel egressi, deinde a Saul tionum breves tenebras fortes sumus, cito divina
recensiti, quia electus praedicator, cum contra occul- lux aderit, in cujus adventu tenebrarum virtus cva-
tos hostes movere subjectorum suorum militiam len- nescit. Bene ergo dicitur : Cras enim, cum incaluerit
lat, prius eorum forte propositum aspicit, deinde eos sol, erit vobissalus. Sanctorum prsedicatorum exhor-
in numero bellatorum ponit. Quasi enim intussumus, tatio dies est, quia dum tentata minorum corda tan-
et recenseri non possumus, quandiu virtus noslrae git, ad spem victorisc erigit. Sed hanc nox sequitur,
mentis nostris pastoribus occultatur. Et cum egredi- quia elsi divina auxilia separantur, adhuc tamen
mur recensemur, quia cum mentium nostrarum eis B irruentes desideriorum carnalium tenebrsc non disce-
fortitudinem pandimus, nos jam habere socios in dunt. Quis est ergo dies crastinus nisi divinoevisita-
spirituali pugna confidunt. Sed cum infirmas menles tionis adventus? Craslinus enim dies dicitur, quia
ad propositum boni operis erigere appetunt, non tentatiseleclisdivini auxilii splendorvaldevicinuscst.
solum majorum doctrinis nos erudire conantur, sed Unde et per prophetam Dominusdicit: EgoDeusdevi-
etiam minorum electorum exemplis accendere. Bene cino, elnonDeus de longe(Jerem. xxm,23). HincPsal-
ergo filiorum Israel trecenta raillia, virorum autem mista dicit : Prope est Dominusomnibus invocantibut
Juda triginta millia, recensita fuisse perhibentur. eumin verilate (Psal. CXLIV,18). Hinc itetn ipse Domi-
Tricenarius quippe numerus ad rectitudinem fidei nus repromittit, dicens : Antequam me invocetis, di-
et sludium pertinet bonscoperationis : quia nulla sunt cam : Ecce, adsum (Isa. LVIII,9). Dies ergo primus,
praecepta legis, si ad contemplationem non tendunt lux prsedicationis, crastinus divinoe gralioe cst. Sed
summoeTrinitalis. Apteergo viri Juda dicuntur, qui notandum quia dixit : Cum incaluerit sot; ut diei
triginta millibus continentur, quia confessionem clarrtas obscuritatera sensus illuminet, et calor solis
264 habent rectse fidei, et robur bonseoperationis. accendatamorem cordis; utmens bonum quod cupiat
Patres autem nostri ejusdem fidei atque operationis per lucem videat, et quod videt per calorem menlis
'C
fuere, sed in contemplatione divinitalis, quo longe concupiscat. Geminum quippe hoc mentis remedium
allius quam nos profecerant,eo et opera Hdeifortiora contra duplum diaboli bellum exhibetur. Pjam mali-
exhibebant. Quare etiam filiorumlsrael trecenta mil- gnus spiritus, ut mentes electorum tentando superet,
lia recensentur. Triginla quidem a tribus, el decem prius tenebras cogitationum malarum objicit, deinde
in triginta veniunt, sed in tricenario numero tam concupiscentiarum flammas accendit, quia nisi prius
denarius, quam ternarius simplex est; sed ut usque raentera coecaverit, ad pravitatem concupiscenlioe
ad trccentos numeremus, et denarium tricesies, tri- non impellit. Electa vero 265 mens dum tentari
cenarium decies muiliplicamus, quia et si magna permittitur, ejus status in utroque turbalur, quia
est contemplatio, magna sunt opera subjectseplebis, in lantum concupiscentiaruro molestias sentirepolest,
illa tamen quaeprsecesserunt in patribus nostris in- in quantum, permittente Deo, cogitationum tenebras
comparabilia fucrunt. .Velut enim denarius noster abjicere a se non polest. Sed quia a Deo lenlari
numerus decies in illorum perfectione glomeratur, perniiltitur,*in adventu ejus gralioe, ab utroque ma-o
dum eoruro perfeciioni valde nostra submittuntur. relevatur : dum contra tenebras lucem accipit, et
TriginU ergo roillia virorum Juda , et trecenta filio- per calorem adveriientis spirilus, abjicit 1rigus men-
runi Israe1 nobiscum recensita, ad pugnandum con- tis. Incipit enim viderc coalestia qui levare mentem
tra Naas praedicatores ducunt; si cum adjuvare ten- D • a carnalibus non valebat, et quse amanter aspicit
latos abslinentos subditos volunl, et foriissimorum ardenter cupit. Bene ergo dicitur : Cras erit vobis
palrum eis eximia facla proponunl et minorum. salus, cum incatucrit sol; quia si validas anliqui ho-
Israel quidem dicitur Videns Deum, sive, in quo est stis impugnationes viriliter feriraus, divinsc gratise
Deus; quod profecto nomen infirmo adliuc aut im- celeritate sublevaraur ad lucera cordis et virtutem
perito non convonit. Quotquot perfectos viros in magnse charitatis. Et quia hoc sanclorum prsedicalo-
affliclione carnis ct contemplalione mentis proferi- rum consilium electa subditorum corda gratanter
mus, serpentem Naas tot armatis elidimus. Sed jam excipiunt, sequitur :
obsessos quibus verbis regis exercitus confortet au- (Vers. 9.) Veneruntergonuntiietannuntiaverunt viris
diamus. Jabes. Qui tmtati sunt.
(Vers. 9.) Et dixerunt iis qui venerant: Sie dicetis Sed etiam promisso sibi auxitio, quid Ammonitis
viris, qui sunlJabes Galaad : Cras erit vobissatus, cum respondeant audiamus. Nam sequitur:
incaluerit sol. (Vers. 10.) Et dixerunt : Mane exibimus ad vos,
10. Tale fortasse est illud, quod nobis sapientis et facitlis nobis omne quod placuerit vebis.
 321 IN PRIMUMREGUM EXPOSITIONES.— LIB. V. 522
11. Hocprofecto, quia illi dicunt qui jam de vicino
io A
/ rum, atque Evangelii jejunia producuntur. Et ve-
auxilio securi sunt quamdam spem hostibus tribuunt nt niente die crastino, media castra doclor ingredilur :
quos promittendo illudunt. Voce quidem debilitatem m quia cum divina gratia, quaead docendum corda prae-
simulant, sed fortitudinem promissi auxilii intus ser-
r- dicatorum illuminat, audilbruin etiam mentes irra-
vant. Aliud ergo promittunt, aliud credunt. Qui enim in diat, et ad spem viclorise polenler levat. In die igitur
dicebant: Cras exibimus ad vos, et facietis nobis is crastino doctor triumphaturus castra inimicorum
omnequod placuerit vobis, hoc dabant hostibus cre- e- ingreditur, et aperit, in eisque concupiscentiarum
derc, quod sic se in eorum manibus traderent, ut fa- i- acies potenter ferit. Et quia ipsorum subdilorum
cere de eis possent quoecunquevoluissent. Sed qui iii raentes audiendo proficiunt, in vigilia matutina rex
in diem sequenlem venturum regeni in suum auxi- i- dicilur castra Ammonilarum ingredi, et usque dum
lium noverant, exire cum eo non ad hostium manus, 3, dies incalesceret, in eorum csedibusimmorari. Vigi-
sed ad interfectionem cogiiabant. Secundum spiri- i- lia quidem matutina in Dei aspiralione est fervor
tualcm vero sensura serpenti Naas, id est guloecon- i- solis in ejus pleniludine. Velut enim matutina nobis
cupiscentisein die suo nostruin exitum promittimus, i, lux oritur, quando tenebris lentationum depressi,
scd nos in die nostro ejus acies debellamus. Dies :s lucem virtulis ab ore praedicatorumvidere incipimus,
quidem ejus est delectatio corporeoesaluritatis. Qui d B I quam sequamur. Et sol nobis incalescit, cum per
enim proponit ventrem pro volo replere, quasi diem n eorura verba mens nostra succendilur, et quasi fer-
primura concupiscentiaededicat, et tamen adhuc in- venlis solis calore decocta, desideriis inflammatur.
tus est, quiaquaradamlucem delectationis proposuit, t, Tunc quippe Ammon vehementer coedilur: quia vi-
quam operando non vidit. Cras crgo exiit, qui hocc tiorum populus de nostris sensibus effugatur. Reclor
laetum quod carni promisit, ct operando et dele-:- igitur, qui in vigilia matuiina Ammonitarum castra
ctando exhibuit. Sed sancti viri, ut superius dixi,, ingreditur, usque dum incalescat dies, ab inlerfec-
gulscilludunt; quia cum ab ejus appetitu desperaree tione gladium non recondat, quia tandiu debet sub-
in perpetuum nequeunt, illud quod proraittunt et:t ditorum suorum eruditioni insistere, quandiu illos
non suraunt, quasi in futura luce delectationis re-- aspiciat magnis interni luminis caloribus inflammari.
promitlunt. Coacti quidem sunt foris nimia fragili- Quo in loco notandum est : quia Naas, id est serpens
tate carnis, et intus induti robore magnaecharitatis. Ammonitarum rex esse dicitur : ipse autem Amraon
Per illud quidem, qui appetitibus renuntiare ne- populus mceroris interpretatur. Et quia iu hoc ser-
queunt, quasi exteriori voce promiltunt, quod ini dente guloevilium designari diximus, cum Naas per-
intentione non habent. Per illud vero, quia de divino) culilur, mceroris populus debellatur: quia ex uno
securi sunt, aliud proponunt agere, quam loquunlurr Q C gulaevitio, innumera viliorum agmina ad conflictum
inlirmitalis voce. In die igitur suo ad Naas exeunt, animse producuntur. Et cum idein guloevilium reci-
quia ad oppugnandum gulae concupiscentiam, per dilur, alia multa nobis vitia subjugamus. Unum qui-
lucem superni auxilii progrediuntur, et visitati su- dem gulae vilium est, sed acn'ei libidinis innumeri
perna gratia, jam contra omnem carnis impetum, sunt, qui prsecedentemillum, quasi regem sequuntur.
fortes sunt, qui derelicti ad modicum, ejus impugna-. Qui Iseta quidem suggerunt, sed ad sctemi fletus la-
menta timuere. Qui profecto divinsegraliscsplendor, menta perducunt. Cum Naas ergo pugnatur, sed
quia per ora praedicatorum aliquando minoribus5 mceroris populus caeditur: quia cum gulam doma-
sanctsc Ecclesiaemembris infunditur, sequitur : mus , libidinum incitamenta perirountur. Unde bene
(Vers. H.) El factum esl, cumvenissetdies cratti- non ipse Naas, sed Ammon subjeclus sibi, id est po-
nus, constituil Suul populum in tres partes, et ingres-. pulus inlerleclus a>seritur: quia appelilus coraestionis
sus est media castra in vigilia malutina, et percussit, restringendus, non exslinguendus est. Sed bene
Ammonusque dum inculesceretsol. nunquam restringitur, si subsequens moerorispopu-
12. In partes quidem dividitur populus, ut serpen- lus, id est turpes motus libidinumnon necantur. Con-
tem Naas 266 non una ac'e fcriamus. Et quidem, tra Naas ergo nobis principale certamen est: quia
Ammon interiieitur : quia libido
D cum iste superalur,
in tres partes dividitur, ul sacrse abslinentise fructus: j.
et dignitas ostendatur : quia ad eam, quam mandu- tunc bene caeditur, si ejus prineipale initium subju-
cando perdimus, sanclse Trinilatis contemplationemt gatur. Sed profectus pudicitise quousque procedat,
jejunando revocaniur. Hinc est enim, quod legis, et. latenter ostenditur per ea quse subsequuntur. Nam
Prophetiae,et Evangeliijejunia commendantiir. Nam, dicit :
Moysesut legem percipere mereretur, bis quadra- (Vers. 11.) Retiqui vero disperti sunt, ita ut nec re-
ginta dierum numero jejunavit (Exod. xxxiv, 28). linquerenlurduo puriter.
Elias ut Jesabel manus evaderel, quadraginta diebusi 13. Probatio veraeabstinentise non est in atlenua-
in unius cibi fortitudine ad Oreb Dei montem per- . tione corporis, sed in perfectione castitatis. Nam
venit (III Reg. xix, 8). Dominus ac Redemptor no- 267 Dtmeserpens atterilur, si sic gula restringitur,
ster Jesus Christus per quadraginta dies in eremo ul libidinosi motus corporis omnis violenlia minua-
jejunaus, nullum omniraodo cibum sumpsit (Matth. lur. Nam motus illicilus carni, quandiu ipsa caro
rv. 2). In tres ergo partes Saul populum dividit : est, tolli non potest, violenlia movendi tolli potest.
quia in exemplum abstinentium, Legis et Propheta- Non quidera tolli potest carni, quod lex carnis mem-
 325 SANCTI GREGORII MAGNl 321
bra non moveat; sed tamen tolli potest carni vio- A duo pariter ex eis non sint relicti: quia per macera-
lenlia molionis, ut relinquatur ei motus; sed cidem tionem corporis in tantum proficiunt culmen perlec-
inoiui oranis deleclationis obscoenitas auferalur, ct lionis, ut ab eis quidquid a carne, quidquid a mente
simplex molus ille sit, in quo » reliqua libidinis tur- ingeriiur, leviler su;ieretur, dum convenire in pu-
pitudo non sit. Bene ergo alii in fugain versi perbi- gnam non sinilur. 2S8 Et •haecquidem victoria de
bentur, quia cum abslineutes quosque divina gralia omnibus sensibus corporis elecli percipiunt, qui ob-
perfecte remunerat a corporalibus eorum motibus sidentem Naas sibi subjicere per abstinenliaevirtutem
omnium obscoenitatum aculeos toTit; sed eis ipsos possunt. Nam refecta caro et impinguata, ad lapsum
motus nalurales deserit, ut tentari semper possint, Iragusc, oculorum, auditus, oltactu^, el tactus tacilis
vinci nunquam possint; dum id deseiit, quod eis est. Dum ergo illiciti corporalium sensuum motus a
valde displicet, sed sic debilitat quod deserit, ut gulae vilio, ad mentis pugnam deducunlur, quasi
praevalere victoribus non permitlat. Ammonilas Ammon poputus Naas regem ad Israelitarum obsi-
quippe percusserat, qui dicebat : Castigo corpus dionem comitatur. Sed dum Naas perfecte vincitur,
meum, et servitutisubjicio, ne aliis prmdicans, repro- Ammon et exstinguitur ex parte, et ex parte sic in
bttt ejficiar (I Cor. ix, 27). Interlectls etiam aliis, fugam vertilur, ut ex eo duo pariternon inveniantur;
Jugitivos interficere non polerat, quia deplorat, B quia dum per abstinenliam corpus atterimus, innu-
dicens: Video uliam legem in membrismeis repugnan meros nostrorum sensuum illicitos motus enervamus;
tem tegi mentismem (Rom. vu, 23). Item quia debili- et quos omnino eradicare non possumus, quasi debi-
tatos videbat, qui remanserant, dicit: Nulla creatura les effugamus. Ex quibus duo pariter nobis in pugnam
poteriinot separare a charilate Cluristi(Ibid. vm, 39). non remanent; quia in oblectalione alicujus sensus
Quid est ergo, quod deplorat legem inesse membris corporei, non conjungimus sensum menlis. Nara
legi menlis repugnantem, si>exlinctis aliis, alii in fu- saepe oculis aspicimus, sscpoeaudirous auribus, saepe
gara versi sunt; nisi quia perfecli viri boc ipsum, tactu, saepe olfaclu percipimus, quse carnalem ani-
quod simplices raotus carnis conlra voluntatein su- raum irahere ad illicitum amorem possunt, sed no-
stinent, Vehementer dolent? Vellent quippe sic ma- strara perfecte carnein macerando viciores sumus,
nere in carne, ut contra mentis voluntatem de carne quia duos pariter de victis adversariis non videmus.
nulla sustinerent. Quod quidem, quia impossibile est, Concupiscendaquidem tunc cernimus, sed oculwum
prsemisit dicens : Velle adjacet mihi, posse autem non motibus appelitum animoe conjungere devilainus.
invenio. Non enim quod volo bonum,hoc ago; sed quod! Soepe etiamcordi cogitalio illicita obviat, scd viclor
odi malum, illud facio (lbid.su, 18, 19). Quasi dicat :: serpenlis, fugilivum molum suum, quem atiendit,
Vellem esse in carne, non ea perfectione, qua per-• G C solura invcnil. Ad ea enim, qux corde accidmler
fectus in carne perfectus est, sed sicut Ange'i Dei ini cogilat, aliquem tle sens bus corpo is per motiim il-
cceto. Sed hoc posse non invenio, quia quandiu morsi licitura nequaquam fevat. Tales quippe .••iint, quos
peccati absorpta in futura resurrectione non fuerit, propheta rairatur, dicens : Qui sunt isti, qui ut nubes
itlud, quod in me peccatum inhabitat, movet me con- volant,elquasi columbmad [enestras suas (Isa. LX,8).
tra me. Sed quod exstingui peccatum non potest,( Quasi enim columbsead icneslras suas sunl, qui con-
effogari potest. Molus quippe carnis quasi in fugami cupisceuda reci;.iu,,t, sed simp iciiatem mun ti cordis
vertitur, dum ipsa bene jejunando castigatur. Tantoj concupiscendo non i>*r unl; quia vident quse appe-
enim rarius ac difficilius se conlra spiritum erigi', tant, sed illici e appelure quod cernunt, vilant. Ad
quantosibi eam praesidensspiritus per ext-"nua'ionenii hanc profecto victoriam, quia piocdicatorum nostror
subdit, cum sic eam domat, ut tarde superbiat, cito, ruin exhortationc proticmius, bene per Saul Ainmo-
conquiescat. luiaruro populus deviclus el ca:sus esse memoralur.
14. Sed subtiliier est intuendum, quod dicitur : Qiiorum profeclo liella non unilbrmia, sed diversa
Vt non relinquerentur duo pariter. Duo quidem rema- sunt. N:nn aii^uando occultus ; dversarios potentcr
nent, sed pariier non remanent. Duo quidem suni, opprimuni, aliquaiido lal»os fratres sapienter feruni.
cogitatio immunda, et naturalts motus carnis. Adil O 1 Illos inttis magna virlule domanl, i^los foris mira
sanctorum quidem conflictum aliquando immundaa paiientia tol<rant. Intus per immensa certamina ma-
cogitatio prsevenit, aliquando insurgentem sibi sen- guoruni triiiinpborum gloiia insignes sunl, sed fnris
tiunt legem carnis contra legem raentis; sed qui vi- incomparabilibus lanl c inansuetudinis suae titulis
cloresjani sunt, hostes in fugam versos non timent,;, adornantur. Qui ergo internse victoriae narrationem
. si iterum ad pugnam redeunt; quia cum eis parilerr cognovimus, qualiter eliam foris vincant, audiamus.
pugnare non possunt. Nam cum prava cogitatio ob- Nam sequitur:
viat, prius eam abjiciunt, quam de ejus suggestione e Et ait populus ad Samuelem: Quis esl, qui dixil :
caro moveatur. Et cum carnis lex merabra commo- i- Saul num regnabit super nos? Date viros, et interfi-
vet, lex menlis turpem motum, turpia cogilando ne-i- ciemus eos. Et ait Saul: Non occidetur quisquam in
quaquara fovet; et dura allerum abjicit, alterius pu- i- die hac, quia [ecil Dominussatutem in Israel.
gnam nequaquam senlit. Bene crgo de electorum n 15. Ad Samuelem quippe Dominus suparius dixe-
perfecta victoria dicitur, quia : Dispcrsi sunt alii, ul
U ral : Non te abjecerunl, sed me, ne regnem super eos
i a Aliter, aliqua libidinis turpitudo non sit.
325 1N PRIMUMREGIIM EXPOSTTIOXES.— LIB. V. 328
(/ Reg. vin, 7). DeSaulautem paulo ante dictmn est: A galur, utrum sit merilo, quod est ordine„non cogno-
Quift despexerunt eum, et non allulerunt ei munera scitur, nisi cum operum fortitudine declaratur. Di-
(Ibid., x, 27). Scdilte abjectus, iste despectus, coesis catur ergo non de alio, sed de eo alio [Forte alio
jaiu hostibus consecuta victoria, vociferantem popu- superfluit\, quf magna victoria claruit : Perrexil
Iiim audivit : Date nobis viros, et interficiemus eos. omnis populus iri Galgala, et fecerunt ibi regem Saul
Posset quidem uterque, non interficiendo, sed con- coram Domino, ut dignitas summi pontificis non
sentiendo, de mimicis vindicari, sed etiam quia ab- constet in ambilione culminis, sed in summa virtutis.
jectus fuerat propheta loquitur, rex despecius favet El in Galgalaquidem itur, ut jud care de suinmo loco
dicenli: Non occidetar qnisquam, quia sancti prse- non audeat, cui Scripturse sacra abscondita sunt
dicatores nostri majori vicroria coronantur, cum praecepta. Et coram Domino rex constituitur : quia
a adversa proximorum tolerant, quatn cum fbris tunc doctor subjeclorum suorum devolione colitur,
hosies expugnant. Unde et vera sapieotia in Salo- cum ipsi acceptam ejus vitam omnipotenti Domino
mone loquitur, 269 diceiis : Metior est h patiens, recognoscunt. De ipsa autera cognitione vitse, et
vko forti(Prov, xvi, 321).Sed notandum, quod dici- doctrinie pastoris sui: quia ssepe non sibi, sed me-
t«r: In die hac. fti die quittem victoriaesuae oceidere N lioribus credftur, bene dicitur populus in Galgala
appetit, qui eos, quos claritate virtutum ad amorem B E regem coram Dominoconstituisse: sed idem populus
Dei pertrahit, ad nocen lum aliis accendit. Vel in die in Galgala, raonente Samuele perre&isse. Eamus,
victoriae oecidit; quia ea Iuce claritatis, qua in ve- inquit, in Galgala, et innovemusibi regnum. Regnum
nerationem praedicatoris adducitur, ad odia eidem quippe innovatur: quia dum electus prsedicator in
doctori detrahentium excitatur. Qui enim odit fra- magna virtute conspicilur, ei nova et recenti devo-
trem rnurn, homkida est (I Joan. m, 15). Quia enim tione auditorum corda submittuntur. Unde quasi
de iloetrina boni pastoris sic adjuvandi sunt boni, ut ostensa regis victoria regnum innovatur, quando co-
tolerentur mali; eausa, qua nemo occilendus sit, gnita magna 270 conversatione doctoris, ipsa sub-
beno subjungitur: Quia, inquit, hodie fecit Dominus dilorum corda splendorem novaedevotionis accipiunt,
satutem in Israet. Scquitur : et per ejus exemplum ad propositum magnsevirtutis
Dixit autemSamnet ad poputum:• Venile, eamus in excitanlur. Sed j im qui in uno intemorum praelio
Galgala, el irmovemm ibi regnum-.Et perrexit omnis triumphos aspeximus, in altero jam pacis tempora
populus in. Galguki, et ftcere ibi regem Saul coram mirabili aequitate decursa videamus.
Damino. CAPUT II.
16. Si erg* omniaeo niodo, quo supeiius in ordi- (I Reg. xu, 1-3.) Dixit autem Samuel aduniversum
namlo regem, iteni, ad sanctse Ecclesitemorem dedu- C Israel: Ecce audivi vocem vestram juxta omnia, qum
chous , magna sublititate ejus reetores ordinantur. loculi estis ad me, et constitui super vos regem: et
Prius cpiippe ptoplietae rex eligendus ostensus est, nunc rex gradiatur ante vos. Ego autem senui, et in-
deinde quaesitusquaei incognitus: postea etiam sorte cunui^ Porro fiiii mei vobiscumsunt. llaque conversa-
inventus, domi absconditus, reveiatus a Domino, a tus coram vobis ab adolescenlia mea usque ad diem
populo sublalus, et in regiam dignitatem ab omnibus hanc, ecce prmslo sum. Loquimini de me coram Do-
receptusest. Quid est ergo, quod adhiic in Galgala mino et coram Christo ejus, utrum bovem cujusquam'
tendilur, ut illic regnnm innovetur ? Sed magna tulerim, aul asinum. Si quempiumcalumniatus sum,
discrelione rex quaerilur et invenitur, quia allissima si oppressi aliquem, si de manu cujusquam munus ac-
sunt Ecclesiarum negotia, quse si infirmi et imperiti- cepi, conlemnum.illud hadie, reslituamque vobis.
suscipiunt, ipsa rerum magnitudine deprimunlur. 1. Cum reprobi pastores prsesunt, principale eis
Altcnte ergo et subtilissima investigalione perquiri- propositum est in rapina subditorum. Quia enim
tur, qui lanto eulmini prseferalnr. Qui profeclo valde seternorum bonorum abundanliam aspicere ne-ciunt,
praedicandusest, non cum quserentium judicio consli- quo piacsenlia ardentius concupiscunt, eo avidius
tuitur, sed quando in ipsa drspositione summi mi- oblala recipiunt, non oblata violenler toltunt. Inno-
nislefii strenuus invenitur. Bene ergo jam trium- D fl centibus insidiantur, debiles opprimunt, munera ac-
phanteconstituiorege dieitur: Perrexeruntin Galgala, cipiunt, juraque pervertunt. De his pasloribus per
et fecerunt ibi regem Saul coram Domino: quia cum prophelam Dominus Judseae improperat, dicens :
prsedicatoris forlitudo cognoscilur, in auditorum Pastores tui litpi vespere, non relinquehtes iri mane
suorum mentibus honoratur. In Galgala qui lem, id (Sopli. m; 3). Calumniatores innocentium pariter et
est rotam, imus, quando per sacrum eloquium docto- oppressores debilium itera perculit, dicen9 : Siquis
ris nostri operalionem di>cutimus, el eum illic coram non dederil in ore eorum quippiam, sunctificant super
Domino regein facimus : quia, quem probabilem illum bellum. Quapropter nox eis pro visione eril, et
cernimus, dignumesse tanto culmine judicamus. Prius tenebrm pro divinalione (Mich. in, 5, 6). Nam diim
ergo dicitur Saul a populo electus, ad extremum iniquitatem cognoscuut quam faciunt, per audaciam
rex in Galgai* constitulus coram Domino : quia licet nequissimi operis, cadunl in caecitatem cordis, ut per
mu»:.iconsiln gravitate in sancta Ecclesia pastor eli- amorem, lucem veritatis ultra non videant, per quam
" i'oc csS,auversa a proximis illata. Eodem sensu xvi, num. 4.5, et alibi.
vox r:!iwp.:i:s sumilur lib. xi. Moral. num. 58: lib. b Vitiose in Vatic, Gilot. et Gussanv. sapiens.
327 SANCTIGREGORIIMAGNI 398
a pravitate resipiscant. Ilem munerum acceptionem Amaturinter
A gentes (Rom. n, 24). Hinc item discipu-
reprenendil Isaias, dicens : Omnes diligunt munera, lum admonet,dicens: Oporlet etiam Episcopumbonum
sefuunlur retributiones (Isa. i, 25). Sanctus ergo testimoniumhubere ub iis qui [oris sunl (I Tim. m, 7).
vir, dum innocentisesuaesimplicitatera ostendit, qua Dum ergo mala se tam caute vitasse asseruit, et in-
meritorum allitudiue fuerit, sublimis apparuit. Quod genlia bona , quoe fecit, siluit: aperte vir beatus
quidem virtutis prseconium in eo uno ostenditur, ut ostendit, in quanto culmine virtutum stelit, dum
omnibus electis doctoribus eadem bonitalis confor- mala reprobando, ad electorum exemplum odorem
inilas ostendatur. servavit bonse opinionis : et oceultando virtutum
2. ViUequidem innocenliam pro nobis baberaus, opera, praemia custodivit seternseretributionis. Sed
sed pnelationis culmen pro aliis, non pro uobis notandum, quia cum Dominumtestem suseinnocen-
ascendimus. Per innocenliacbonum ad aeternam pa- tiae assereret, ipsum Dominura fecisse Moysenet
triam tendimus, per altitudinem prsclationisin alio- Aaron dixit. Quid est hoc aliud, nisi quia et virlutis
rum custodia vigilamus. In illa virtule securi sumus, suaeculraen ostendit, sed in tanto culmine solus ap-
istam vero celsitudinem cum magno metu posside- parere noluit ? Quasi latentibus seiisibus dicat: In
mus : quia qui nostrorum operum rationem reddere tanta animi virtule mirandus non sum : quia in ea
vehementer expavescimus, de eo quod aliis prsesu- B solus non sum. Contemptum rerum in munere vir-
sumus, Deo reddere rationein debemus. Si ergo tulis habeo, sed hunc in intentione vanse laudis non
electi viri, volente Deo, etiam prselationisculrnen habeo : in quo valde meliores atque sublimiores
inviti conscendunt, volente Deo, idem culmen devo- cerno. Et quia ipsuni Moysen et Aaron Dominum
lionis deserunt. Sanctus ergo vir dicit: Ecce audivi fecisse asseruit, tale est item ac si dical: Quod mala
vocemvestram, et constitui super vos regem; el nunc tam fortiter cavere potui, illius debet gratiae ascribi,
rex " graditur ante vos. Ego autem senui, et incanui. qui Moysenet Aaron tales fecit. Sed ad quid sanctus
Porro filii mei vobiscumsunl. Quasi aliis vocibus di- vir isla prsemiserit, oslendit : quia subintulit, di-
cat : Quia non pro me, sed pro vobis prsefui, digni- cens:
tatem quam lenui, libenter alii dedi. In eadem digni- (Vers. 7.) Nunc ergo state, et judicio contendum
tate jam senui, et tamen longus usus praeeminendi, adversusvos coram Dominode omnibusmisericordiis
quem tenui, obligatum me in sui ambitione non te- quat fecit vobiscumet cum palribus veslris
nuit. Quidergo est quod ait: Filii meivobiscumsunt, 4. Ordo suromaerationis est, ut qui bona agere
nisi quia in sanctis viris magna vis spirilualis amoris' non curat, mala in aliis nequaquam reprehendat.
est, qua filiis ad culmen nascentibus, jus auferunt' Sanctus ergo vir prius mala se vitasse caule asseruit,
successionis? Sed qui summam ordinis tam quietus'' ** C deinde ad reprehensionem aliorum prosiliit; ut electi
deserit, 271 qualis in eodem culmine manserit,i praedicatorismores insinuet, qui prsedicationis fru-
ostendit. Quia enim rapinae violenliam non exercuil,> ctum bene ferre non praevalet, nisi cum id, quod de
dicit: Loquiminide me coram Dominoet coram Chri- seternitate lucidum proedicat, splendida eliam con-
tto ejus, utrum bovemcujusquamtulerim, aut asinum. versatione demonslrat. Dicit ergo : Nunc staie, et
Item quia nulli nocendi occasionem qusesivit, sub- judicio contendamadversusvos de omnibusmisericor-
junxit, dicens : Si quempiamcalumniatussum. Itemi diis Domini. Stare quidem audiloribus, est intentio-
quia debilibus gravis non fuit, dicit : Si oppressi ali- nem inentis ad verbum prsedicaloriserigere. Merito
quem. Ilem quia de prselatione sua non lerrena, sedi ergo stare prsecipiuntur : quia doctor nihil exhor-
coelestia quaesivit, dicit: Si de manu cujusquammu- tando proficit, si auditor menlem ad ea, quae loqui-
nut accepi, et contemnam illud hodie, restiluamque e tur, non inteudit. Easdem misericordias cnumerans,
vobit. Quia vero in tanto contemptu rerum ab omni- ait :
bus nolus extiterat, sequitur : 272 (Vers. 8-11.) Quomodoingressusest Jacob in
(Vers. 4-6.) Et dixerunt: Non et calumniutusnos,> Mgyplum, et exclamaveruntpalres neslri ad Dorninum,
nequeoppretsitti, neque tulisti de manu alicujus quip- et misit DominusMoysen et Aaron : et eduxit patres
piam. Dixilque ad eos: Testis milii Dominusadversus 8D I nostros ex jEgypto, et collocavil eos in loco hoc. Et
vos, et testis Chrislus ejus in die huc, quia non inve- quia obliti sunt Domini Dei sui, tradidil eos in manu
nietis in manu mea quippium. Et dixerunt: Teslis. '• Sisarm magistri militim Assur, et in manus Philisthi-
Ipse vero adhuc subdit, dicens: Dominus, qui [ecil i' norum, et regis Moab : et pugnaverunt adversusvos.
Moysenet Aaron , et eduxit palres nostros de terraa Poslea clamavere ad Dominum, et dixere : Peccavi^
JEgypti, ipse teslis est. mus, quia dereliquimus Dominum, et servivimusBaa-
3. Quo in loco notan.lum esi,quiabona quse fecit 11 lim, et Astaroth : nunc ergo erue nosdemunu Phi-
vir sanctus, non dixit: mala vero, quse non fecit,;> listhinorum, et serviemus libi. Et dimisit Dominus
exposuii; ut silendo adaelerna lucra bona servaret, l> Jerobaal, et Barach, et Jepte, et Samuel; el eruit vot
et loquendo odorera bone opinionis non per.leret.'• de manu inimicorumvestrorum per circuitum, et lia-
Paulus vero loquilur, dicens : Christi bonus odor "" bitustis confidenter.
sumut in omni toco (II Cor. n, 15). Ipse eiiam quos- 5_ 5. Has quidem misericordias factas secundum
dam redarguens, ait: Nomen Dei per vos blasphe- '- hisloriam idcirco commemorat, ut in eo, quod re-
i Vatic, gradiatur ante vos.
 SSJ9 IN PRIMUMREGUM EXPOSITIONES. — LIB. V. ,3?5o
gempetiit,reumse coramDominopopulus agnoscat.t. A eleghtis, et petittis. Ecce dedit Deut vetter vobit
Rain qul ad omnia pericula submovenda Domisuhin regem. Si limueritis Deum , et servierilis ei, et uudie-
praesentem babuit, hominera Super se regem neces- ritis vocemejus, et non exasperaveritis os Domini,
sarium non habuit. Ipsam autem prsesentiam Domirii ii eritis et vos , et rex vester qui imperat vobis , sequentes
per impeusas misericordias ostendit, dum de roanu u Dominum Deum vestrum, Si aulem non exaudieritis
JSgyptiprum per Moysen et Aaron, et de manu Si-\- voeemDomini, sed exasperaveritis sermonesejusj erit
sarae et Philistinorum, et de mahu regis Moab perx tnanut Domini super vos, et super patres vestros.
Jerobaal, Barach, et Jepte, et a Samuele eos libera tos is 7. Hsec profeclo non mystica, sed historica sunt
asseruit. Quo in loeo valde quserendum est, cur pe-i- in omnibus. Nam ubi prselati et subditi reprobam
titio, qua rex petitur, tam districte et reprehendilur,•, vitam ducunt, divinse ultionis poenam pariter sub-
et ipsa dlvinse misericordiseauxilia populo Dei perir eunt. Sed quia separatim ducuntur [Forte legendum,
prselatos homioes impensa esse doceantur. Qua in ree dicuntur] bona, separatim mala ; illa, pro quibus
quid respondeiidum est, nisi quia valde diversa est it lnanus Domini super eos futura prsedicitur, subliliu»
prselatio regum a praelatione judicum? Isti quidem n consideranda sunt. Quid ergo, quod ait: Si timueriti»
ut pares prsesunt, illi vero in potestate praeeminendi li Dominum, el servieritit ei: nisi quia plerique divinse
arrogantiam exhibent dominationis. Isti ibnocentise £B 1 districtionis judicia metuunt, et tamen prava agere
suae testimonium corara Bomino et omni populo o non desistunt ? Paveuli .quidem corde futura judicia
comroehdant : quia nec aliquem opprimunt, necc cogitant, sed proesentivoluptate devicti, raala com-
alienum aliquid in suis usibus toltunt: illi vero noaa mittere nequaquam vitant. Bene ergo post timorem
solum propria subditis auferunt, sed etiam ipsas sub-i- Domini ejus servitia memorantur: quia ille solus
ditoruro personas onere.servitulis premunt. Subdenss timor probabilis est, qui dum mentem concutit, ad
ergo ait: boni operis studium trahit. ltem quia nonnulli sunt
(Vers. 12.) Videntes autem, quod Naat ascenderet, , qui per timorem Domini qusedam mala respuunt,
et pugnarel udversusvot: Nequaquam, dixistis: sed d aliqua bona agunt; et tamen nec mala plene de-
rex erit super nos;cum Dominus regnaret in vobis. serunt, nec bona sufficienter operantur, adjungitur :
6. Quasi' dicat: Ad, hoc vobis hpminem elegistis, Et audieritis vocem ejus. Qui vocem Domini audit,
ad quod Deum habere solebatis. Quem niinirum lo-'_ et bona plene agit, et mala penitus deserit. Eadem
cnm si spiritualiter discutere volumus, hpc ex eo vero bona opera in delectatione suavitatis habenda
. sunt, non in sestimatione asperitatis. Nam quibus
ceUigitur: quia qui carnalem sibi praeesse expetunt,'
divinam gratiam a se repellunt. Nam dum bumilium semper dura et aspera videntur quae a Domino prae-
doctorum exemplo vivunt, velut ab jEgypto liberam- _Q C cipiuntur, paulatim decidunt et deficiunt. Hinc cnim
lur: quia caliginem mundani amoris toto desiderio per semetipsam Veritas dicit; Jugum enitn meum
fugiunt. Quia etiam omniura vitiorum tyrannidera. tuave ett, et onus meum leve( Matih. xi, 30). Hine
eorum doclrina evadunt, velut de manu Sisaraej Phi- Joannes ait: Mandatu ejus gravia npn tunt (I Joan.
Gravia quippe non sunt eleclis: quia duni
listinorum, et regis Moab, missis ducibus, liberan- v, 3).
tur. In quibus Deus jam solus omnipotens regnat: seternse vitoe gloriam magno desiderio appetunt,
quia dum humiiCs pastores foris imltantur, regnantis;' praecepta Evangelica gratanter ferunt. Potest et os
inter se divinitatis amorem gralanter excipiunt. Di- . Domini prsedicatio perfectse charitatis inteliigi. Quasi
cat ergo propheta : Dixistis mihi: Nequuqudm, sed. enim oris sui blandimenta volebat ostendere, cuui
rex eril suver not; cum Dominus regnaret in vobis: dicebat: Hoc est prmceplummeum, ut diligatis invi-
ut ostendat quia qui carnalibus se iraitando subji-j_ cem sicut dilexi vos (Joan. xv, 12 ). Hoc quippe
ciunt, diyinse gratise'dignitatem perdunt. Notandum n prseceptum Domtni, hoc jugum est divinse suavi-
etiam, quia propheta Samuel per virtutem bumili- •_ tatis. Quid enim levius, aut unquara gratius, quam
5> amor fertur ? Quid praeterea grave non leviter to-
tatis ubique se electis ostendit in norma rectitudinis.
Nam cum Israeliticae plebis liberationem assereret, lerat, qui amat? Quidquid enim diligitur, curii
non ait: Misit Dominus Jepte et me; sed : Jepte et it TjI magna devotione portatur. Quia ergo vinculum per-
Sqmuelt et eruit vos de manu inimicorum veslrorym. t fectionis est charitas Dei et proximi, bene in ultimo
Se quidem quasi aliiun nominavit, ut virtus libera- (. loco propheta denuntiaf, dicens: Si nori ex.aspera-
tionis uon ascriberetur personse missi: sed gratise „ veritit os Domini, eritis et vos , el rex qui imperat
j-j vobis,sequentes Dominum Deum vestrum. Quasi di-
mittentis Dei. If«sii, inquit, Dominut Samuel, et eruit
vot. Quasi dicat: Quem voluit, misit; et per quem cat: Tunc bene divinam voluntatem periicitis, si et
273 voluit, fecit. Et fortasse de se quasi de alio0 contemptum pravitatis, et boni operis studium in
lbquitur : quia non ipse est, qui per seipsum loqui- l_ divina charitate solidatis. Tunc ad summam Klernse
tui: sed Spiritus sanctus. Et quia permissione Dei,1 vitae beatitudinem bene post Redemptorem curritis,
jam rege constituto, vir Dominiista loquebatur; ad ^ si ea quse carnalibus aspera sunt prsecepta chari-
hoc profeclo loquebatur, ut regem et populura ad 1(j tatis, usque ad vitse finem cum jucunditate de-
Dei cultum dirigeret, non ut ipsam dignitatem regiam m ducilis.
evacuaret. Unde et subjungens, ait: 8. Sed quia infirmis et carnalibus loquebatur, sub
(Vers. 13-15.) Nuncpreetto est rex vester, quem m sequenter denuntians ait: Si non audierilis vocerr»
' "
PATBOL.LXXIX. 11 ?-
 351 SANCTl GREGORII MAGNI 332
Domini, sed exasperaveritis sermonem ejus, erit ma- A fecit, sed etiambona fortiter agat, quae appetit. Sed
nus Domini super vos, et super patres vestros. 274 hoc in die messis tritici fieri dicitur, ut virlus miracuU
Manus Domini divinse est severitas ultionis. Quse designetur. Non est quidem mimis iniraculura iraiuu-
profecto manus super filios et patres extenditur, tatio cordis, quam perturbalio aepis. Nou ininus
cum divini conteraptus merito, et rcprobi praelati et miraculura est arentia corda reviyiscere, quara sesti-
subditi puniuntur. Eadem quoque manus ad ultio- vis ardoribus inusitato roore pluvias inundare. Majus
nem extcnditur, cum vox Domini non auditur, cum quippe miraculum est, iniimo sonitu insensibilem
ejus sermoaes exasperantur: quia ii, qui divina mentera eoncutere, quam , collisis per ventum nu-
mandata quasidura et importabilia respuunt, into- bibus, tonitruura insonare. Sed rectus ordo conver-
lerabili poenaeonere in futuro deprimuntur. Stulta sionis ostenditur in ordinata positione verboruiu.
quippe audacia hominis , unde ad modicum subire Kara dicit: Dedit Dominus vocesel pluvins: et timuit
ea, qusesibi videntur aspera , refugit; inde se aspe- omhis populus nimis Dominum 275 *' Samuelem.
rioribuS in aeternum subdit. Nam si sapienter sape- Ordinatissima quippe coaversione cura malum dese-
ret, hoc sibi quod displicet suaderet : ut per dura ritur, bonum in mente propagatur; cum conversi
et aspera hujus brevissimi temporis, dura et aspera mens quasi per pluviaiu bonum seinen nutrit, et se
cvaderet futuraedamnationis. Haecprofecto dura cor- B Deo et hominibus per obedientise virtutem subdil.
da carnalium veiociter audiunt, sed per salubre Bene ergo dicitur: Timuit omnis populus Dominum
coiisiHum facile molliri rion possuut. Bene ergo et Samuelem, quia qui summi Spiritus adventum
subjungitur:' suscipit, et mala deserit, et hona apprehendit, et
(Vers. 16,17.) Sed et nunc slate , el videte rem sic Deo subditur, ut pro Deo etiam nominibus
istam grandem , quam faclurus est Dominus, in con- substernatur. Et quia prsesumptionem in ipsa obe-
speclu veslro. Nunquid non messis tritici est hodie ? dientiae virtute non habent, dicunt: Ora pro servis
Invocubo Dominum , et dabil voces et pluvias; et mis ad Dominum,itt nbn moriamur. Gum spiritus
scietis et videbitis , quia grande malum fecerilis vobis vitse se meuti infundit, protinns eam ad mortis
in conspecluDomini, pelentes super tios regem. pavorem erigit: quia magisterium ejusdem spiritus
9. Quia tam attente, et tolies ista petitio regis est, ut timendo mens agat, ne quod timet inveniat:
reprehenditur, hoc electis insinuat : quia qui ad sed saucti viri pro eis orantes exaudiri possunt, qui
culmen sanctse Ecclesise carnales proveliunt, gra- et occulta peccata cordis per hnmiritatem revelant
vissiitia peccali obligatione retinentur, Nam peccata eonfessionis. Unde et subdilur : Addidimut enmx
reliqua singularis poenaemeritum obtinent, qui ve- mhertit mattt nottrt), «( peteremut nobis regem.
ro carnalem proepositura constituit, tot incurrit pce- ,fj Quia vero bsee salis }am esponendo veuUlata sunt,
narum merita, quot ille fldelibus subditis proebet sequentia videamus.
pravitatis exempla. Sed grave pondjis criminis de- (Vers. 20,) Dixit auiem Samuel: Nolite timere,
poni non potest, nisi austeritale magnse compun- Vos [ecislis universummatum hoc. Verumtamenno-
ctionis. Comnunctionis autem gratia menti non infun- lile recedere a tergo Dominf.
dituf, nisi prius ipsa ei peccaii magnitudo monslre- 11. Poenilentis raens tunc bene dirigitur, si divina
Jur. Propheta ergo DOmini, ut ad congruae pceni- judicia metuat, et deDei omnipotentis miseratioue
tentte fructum peccantem populum provocaret, per confidat. Timor quidem sine spe in
desperatiouem
mirabilem motum aeris, ei insinuat magnum pecca-
In riiesse autem praecipitat, sed cum spei conjungitur, salutem mentis
tum transgressionis. tritici, pluvise et summo studio invigilare optimus
operatur. Quare
et tonitrua in illa regione non fiunt. Bene autem doctor debet, ut
est: peccantem terreat, et territum ad
subsequenter adjunctum venise spem reducat : quatenus per metum peccare
(Vers. 18, 19.) Clamuvit Samuel ad Dominum, desiuat, et per spem impetraniise indulgentisc,divinse
el dedil Donunus voces, et pluvias in die illa: et misericordiaeportum quserat. Territos ergo subditps
timuit omnis populus nimis Dominum, el Samuelem. ad spei virtutem Samuel erigens , dicit: Vos fecistit
Dixilque universus populus ad Samuetem : Ora pro ^ universum mulum hoc, verumtamen nolile recedere
tervis luis ad DominumDeum tuum, ut non moria- a tergo Domini. Quasi dicat: Si peccare desinitis,
mur. Addidimus enim universismalis nqslrh , ut pete- ad obtinendam coraraissorum veniara pervenire cilius
remus nobis reqem. potestis. Nolile ergo recedere a terao Domini. De
10. Quod sane, si act nostra lempora deducimus , justi laude prorailtitur. Prmibit enim ante faciem
ut populus ad cogniiionem peccatorum veniat, proe- Domini parare viasejus ( Luc, i, 76). Hinc Elias ait:
dicatores pro eis ad Deum clamant: quia fideliura Vivit Dominut, in cujus conspectu sto'(111 Reg.
salulera magnis desideriis flagitant. Clamare quidem xvn, 1). Hinc Psalmista dicit : Exsullent jusli in
In
praedicatoribus, est electorum salutem magna devo- conspectuDei (Psal. LXVII,4). conspectu quidem
tione postulare. Ad quorum daraorem Dominus Domini, vel ante Dominuin stare, est testimonio
vocem dat: quia peccatorum corda excitat, ut pra- bonaecoiiscientise de amore Condhoris prasumere.
vitalis suse nequitiam recognoscant. Dat pluvias: Stant quidem iu conspectu ejus , qui ex raerito
sui gratia
quia excitata corda per infusionem supernso gratisc magnoeactionis, de superna Couditpris
adjuvat; ut non solum deserat mala quisque quse securi sunt. Peccatores autem cum mala commit-
«* 1N PRIMUMBEGUM EXPIJSITIONTES. — LIB. V. ^i
iunt, a facie Domini fugiunt, sed cum remre poe- A ) dum est: quia eis temporalTiabona non proderuut,
nitendp deliberant, quasi posttergum Domini sunt •. qui post hsec declinare perhibentur. Post bona ete-
quia et discedere longius noWt, et tanien pra>- nim tempofis declinare, est In eorum appetitHm 'de-
sumere de Deo quasi amici nonpossunt. Hinc est, ^uere, amorerii iflorum 'divlho arabri praiferre. toe-
^uod peccatrlx mrijier retro stetisse dicitur, ut "rtto ergb his vana hoh proderunV:fluia ea eb oVolne,
pedes Domini deosculari merereliir \Luc. vn,38). $aocdndIta sHftfc.liabere nbluefe. ^Stfdqtro^llRifetu
Retrp etiam illa stetit, qUse firabrias ejus tetigit, 'Vatia tepiclawtffr, lnsihuatifr, dura MbiftiBrt
et a fluxu sanguinis sui curarl meruit (Mallh. ix, 20). (Vers. %2.) £( riOridgreHthquetDbmfous piptttum
Retro quidem stat pro verecundia peccati, sed tangit situm prdpterriomth tuitmlnafnm': quta fefdvtl fro-
per virtutem spei. Quia ergo.pro commissis iriiquitati- mihus fatWe sibi 'popldum.
bus sempererubescere debemua,et in quibus confun- li:Maghummaitimhscvanapostsefecnnafftmu«
dimur devitare, Samuel peccatorimis fmperat, ut a iri^efirat: qula dum mPrUmate tt^fflltippettint.a
tergo Domini non recedant. Sed quia rion stifneit a Stimmoet omnipotentitteb a^ Sustinehdafotota tttf-
conversio peccatori, ut peccata non agat, "Subse- menta deseruntur. His ergo, qui decliriare pOStVftBa
quentef adjunxit: prp^beiittif, tnferitfj prophgta ttp^braltth, flicehs:
(Vers. 20.) Et servite Dommo inomrii oorde vestio.) g Non derelinquetDohtihus fopulnm stcumfroptgr Bo^
12. Tunc namque promereri veniam possurous, men sUummagnum. Qiiia qiii pfO fejus^hlbrC Vana
si peccare desinimus , et bouis operibus inbseremus. despiciunt, a veris malis efuimtuf, *etex flde promiS-
ln omai «tenim corde Domiao servire , esl peccandi SionlS mercedem accipihnt aeternaeliareditatis. I*o-
nullani ia corde intentionem retinere. Omne quideiu pulum quippe suum Domintis faclt, quelH^d aeternai
cor ad servilium Conditoris inilectiiur, 276 quan- beatitudinis gaudia.tmstoTnt.ii)iqtiippe reVetata ma-
do sic bona agimus , ut mala per propositum nulla jeslalis sudegloria illi prsesidpt, quejn in mundo ah
teneamus. Quod et propheta Doraini Samuel aperte amore vanitatis per occultam graliam assumptum
insinuat, cum suhjungit: lenet. Jurare quidem Domino, repromittere est
Et nolite declinare non eumqtie populum stmm facere, Dorriinus jUfat.qui
(Vers. 21.) posl vana, quw hon declinal post vana : quia terrena despicierrda
yroderunl vobis, neque eruent vos: quia vana sunt,
13. Ad litteram vana, simulacra daemonum ap- Stirit, «t sctefnse hsereditatis adiplsct bona mferea<
hiur. Nec tamen ad ea pbsse bis merftis se perduci
4>ellat.Nobis autea» vana iila bic uccipienda sunt,
hliquis credat; quia liic districte expressutn est»-
quie concionater osteadit., diceas : Vanitas vanita- nomen suum magimm. Noh enim btmiRfta
et omniavanitat. In Troplet
tum, comparatione etenim seler- _,
norum bonorum, vanasant emnia, etiam booa tem- iitiostra.sedfieifit,
( jflf Hfbtotin fia^usotJnis
ifttelestihus <pefthiatDr. Donum quiispe Del est, MSta
poralia, Qsidquid enim in hoc saeeuloletum <, dele- ex nobis. Sequituf i
ctabile, sublime, aut prosperum ceraitur, vanum
esl: Jifficile (Vfers.^S.) Absit tottema ttte hoc petctitm tn&o-
profecto ^uia habetur,etcitoaraittitor. Ut eesstm otttre pro vobit. -
mino,
Repente quidem alta saeculieorruunt,-pulchra<lrans- »«. lfleista loquHur, cui stipertus de iis, qnfbus
eunt,lseta etprospera evauescunt. Nam cum stare ©omiwtftaft : Non ie ab]eci!runt,*edm,1u
in his floribus suis mundus blandiens Cernitur, re- ftfquttur,
regnem tUper m. Ecfeeabjlcrtur propbeta, et-aifi-
pentina fortuna turbatur, aut fe&tina,,et omnia de- eientibusse
turbante morte, concluditur. Vana ergo sunt gau- loquftnr dffcens: Absita trcehot pecta-
dia sseculi, quae«uasi manentia blandiuntur : sed tuminDomino, Vt wtwemofsft pH V&trtt.fiqui:i«B,
si sectfndum tegis pTseceptmanoc distJtitituf,pecca-
amatores suos, cito tfanseuhdo , decipiunt. Dicat
iuin noft esset, isi pfo abjfcterttflWisfcenon oraffelt.
ergo propheta 'Bamuel: Nolile declinare pott vana, Kam Lex Moysi pnecSpit, dtctms : HHligesprexWam
qwB non proderunt vqbit. Quasi dicat: Stulte appe- et
tuntur bona sseculi, quae ab anpetitoribus suis non Wtm, orfiohaW)h MrrtktttnWum (fcet*. xtx, W).
Sed et W6n afntei, sed
poterunt diutius teneri. Et nolandum, quia de futuro inimici<jtiiprophetam abjiciebant,
dicitur : Non proderunt vobis: quia nimirum nunc D exstitertttt. ^trM estergt), qm5?l'drclt: AViHia
itm hoc peccatm, hM qaia Vfit* %htte*»is'4r&eharitatis
prodesse ceruuntur; sed cum in futuro pro eis puniri
verticem sublimaCos,'non soltim ditig^bat aTfrteos,
coeperint nequaquam prosunt. Unde et apte sub-
ilitur: Neque eruent vot, quia vana sunt. Quasi dicat: sed ipsos etiam aniplectebatur friimteP^ Lefis qui-
Idcirco vos turic non aajuvant, quia cum mundo •dem veteris mandato JnstfacWJS,ifefl Wovsegl»sftfse
fulgoribus iltustratus, IteeBtiaWiVetuslF9trsEvsmge-
deficiunt, et post sseculum non habentur. Multum lica
quidera saeculibona durant, si cum.amatore usque perfectione feprehendit. Quo ^irArum ift fa>bK),'
ad extremum vitae perveniunt. Post sseculum nos nobiscum facefe ¥aW6iri«s!cog*f«ir-. HiWettTrti
ergo
non prosunt, quse finem vitaetransire non possunt. per Evangelium jubetur : DUigite inimicos v&trtfi;
ln hacqiiidem vita suos amatores peccatis bena[acxteik, quiodentnt w» (Mittth. v, «). Quhn-
ohligaut^ tura ergo nunc inimici diligendi saht, Wth
sed tunc nohefuent, ubi quidem perraerituin pfaScrpi'-
suut, mur (Prmfat. mm. (!), si tunc araari potiure euin
sed perauxiliumnon,6unt.iQua m «Ccauteuotau-
,; odio haberijubebantur? Et quia non sblum oraj.^
' Gilot., Conversio
peccatori.
 "--•*
«5j$ SANCTI GBEGORHMAGNI 336
pro eis, sed eos erudire conabatur, subjungens, A 18. Quasi dicat: Ex iis, qusevidislis, colligite om-
ifri nipotentem Deum quam terribiliter metuere, et
(Vers. 25.) Et docebovot vlam bonam, et rectum. quam devote ei seraper servire debeatis. Qusepro-
iJfc Cur enim viara divini obsequii bonam dicit, fecto verba, si ad nos trahere volumus, tanto nobis
et rectam : cum bona non sit,'si non sit recta; nec esl et venerabilius metuendum, et devotius Deo
recta, ^i non sit bona? Sed bona fuit via, quia po- serviendum, quanto in Redemptore nostro mirabi-
pulus ab ^Egypto ad terram promissionis ascendit, liora perspeximus. Sed quiaquodboniaudiunt, auda-
ettameu dum per eremum circuivit, recta non fuit. ctermali contemnunt, subjunxit, dicens : Quod si
Bona ergo via est, qua ad supernam patriam tendi- perteveraveritit in malitia, et vot et rex vester pariter
tur : recta, qua facile pervenitur. Via ergo bona et peribitis.
recta esi, cum ad religiosam vitam convertimur, di- CAPUT HI,
•rirta obsequia cum instanti fervore magnae devotio- (1 Reg. xni, 1.) Filiut uniut anni erat Saui, cum
nis exercemus. Unde et bene eamdera viam Samuel regnare cmpittet: duobus autem annis regnavil super
exponit, dicens: Israet.
(Vers. 24.) Igilur timete Dominum, et servile ei 1. Superius cum ordinandi regis negotiura tracta-
in veritale, et ex loto corde vestro. B retur, de eo, qui divino judicio prseferendus erat
17. Hsec quidem via bona et recta est : quia ad caeteris, dictum est, Quia erat electus, et bonus. Item
seternara vitam tendit, et velociter pervenit. Per ti- de eo jam electo in regnuro, et in medio populi sta-
morem quippeDomini devitantur mala; serviendo ei, tuto Samuel ait: Certe videtis, quem elegit Dominus,
ejus mandata complentur. Cui nimirum in veriiate quoniam non est ei similis in omni populo (I Reg. ix,
servimus, quando ejus prsecepta pro sola superna 24). De eodein item rege uunc dicitur : >'i(i«s unius
retributione perficimus. Nara qui de bono opere tem- anni erat Saul; ut dum attente laudatur, a Domino
poralem mercedera expetit, Deo in veritate non ser- bonus eleclus fuisse sentiatur. Cur ergo unius anhi
rit, quem falso proposito in sua operatione non dili- essedicitur, cum regnare coepisset, nisi ut ejus in-
git. Qui autem in veritate Deo servire cupiunt, nocentia praedicetur ? Nam ad lilteram, unius anni
tptum cor in divinis obsequiis ponere jubentur, ut quoraodo esse Ulius potuii, qui universo populo ab
sic quse Dei sunt agant, ut in raente aliquid quod huuiero et sursum erainebat? Quodergo secundum
Contra Deum sit, non retineant. Hsec profecto via litteram intelligi non potest, intelligi per internse
i|on sblum bona, sed recta est: quia ad salutem ten- intelligentise rationem debet. Unius itaque anni rex
dit, et vMstoremsuum ad perfectionem velociter de- esse deseribilur, ut donura pueritiae in persona regis
,ducit, Velut enim altera via terrse repromissionis G innocentiae bonura signet. Unde et aeterni regni filiis
ostenditur bona, quae perducat; recta, quaediver- jubetur : Nelite pueri effici sensibus, sed maliiia
tlculum caveat. Perhanc quippe unusquisque tanto parvuti ettote (I Cor. xlv, 20). Quod certe et Eccle-
melhis ad.culraen virtutum pervenit, quanto per ne- siarum pastoribus ipsa Veritas comminatur, dicens :
gligentiarum circuitus non divertit. Haec quidem via JVisicoiuiers»fueritit el efficiaminiticut parvuli, nen
recta in illa exprimitur, per quam Dominus filios intrqbitit in reanum cmlorum (Matth. xvm, 3). De
lsrael ducere ad terram proraissionis voluisse perhi- rege ergo, qui prius bonus, postea malus exstitit, di-
betur. Vokiit qnippe illis labores deserti committere, citur: quia unius anni fuit, cura coepit regnare, et
utnobispost unigeniti sui vestigia gradientibus cur- duobus annis regnavit. Licet enim raultis annis re-
sum tanti itineris levigaret. Non enim adhuc audire gnaverit, illis solis regnare dicitur, in quibus inno-
poterant: Si vis 278 perfatut esse, vende qum cens et humilis fuisse perhibetur.'Nam postea super-
habes, et da pauperibus, et sequere me; ethabebis bus et inobediens audivit: Quia projecisti sermonem
thesaurum i» ealo (Matth. xix, 21). Dum enim li- Domini, projecit te Dominus, ne sis rex (I Reg. xv,
centia rerum temporalium vetus populus per diversa 26). Se quidem a regno projectum cognovit, et ta-
discurreret, quasi per circuitum laboris ad terram men projectus regnare non timuit. Quanta postea
promissionis cito duci non potuit. Ut ergo nobis no- D fortiter egit? Sed ecce omnia illa tempora ad re-
vaevitae viam propheta insinuet, viambonam et re- gnum ei deputata non sunt. Illo ergo solum tempore
ctam.esse dicit, et Deum metuere, et ei in veritate, nosvixisse gaudeamus, quo innocenter et humiliter
et ex toto corde servire: quia ad sublimitatem divi- viximus. Nam illa tempora, quaein saeculi vanitate,
nse gratise cito perveniunt, qui omnipotentem Deum et fluxa»carnis vita consumpsimus, qnasi perdita mi-
ct bono opere, et ferventibus desideriis inquirere nime memorantur. Sunt adhuc quoque, qui ad ra-
non desistunt. Etquia eumdem populum ad audienda piendum culmen sanctse Ecclesiae ingeruntur: de
prsedicationisverba per miraculum attentura fecerat, quibus per prophetam 279 Dominus queritur, di-
subdit: cens : Regnaverunt, et non ex me: principes exstite-
(Vers. 24.) ViditHt enim magnifica, qum in nobis runt, et egoignoruvi (Osee vm, 4). Qui nimirum dura
getterit Dominut. quaedam fortiter agunt, rapinam invasi culminis a
• Ordine pjjseposteroin aliis Edit. Jegitur : Servite Gregorium, liquet; eum ea verba exponendo, prius
Dominoet hmele eum. In Hebr. textu et in omnibus dicat: per timorem, etc., postea : serviendo ei, etc.
fersionibus, timor prsemittitur. Sic etiam legisse
S57 IN PRIMUMREGUMEXP09ITI0NES. — LIB. V. 35«
Deo oblivionitraditam arbitrantur. Secum sua opera A A rtim de Israel, ad virgines, et continentes, et verita-
Uumerant,et quod prceterDeum agunt, a Deo remu- tis defeusores retulimus. Dtim ergo colurabasdonum
nerandum putant. Qui certe, ut reclius ea, quae Jonathas dicitur, et in Gabaa, id est sublirai, mille
agunt, enumerent, Saul abjecti tot fortia facta nume- cum eo esse viri perhibentur: quid aliud, quara illos
rent, qusedivinus numerus nequaquam tenet. Dieat iusinuati qui lueidissimo 280" virginitatis exemplo,
ergo baul: Duobusannis regnavit tuper Israel, ut de aliis praebent ejusdem normam pudoris? Bene autem
oinnibus senliatur : quia quod nobis vivimus, mer- columbsedonum, institutor virginum dicilur : quia
cede vacuatur; et nequiler prseesse, non est veri- incomparabili gratia Spiritus sancti efficilur, ut a.
tas prxeminendi, sed temeritas puuiendseprsesuni- maneiitibus in carne, carnis corruptio uesciatur.
ptionis. Sed jam quid unius anni rex fecerit, Bene et iu subiiaii esse virgines dicuntur: quia quod
audiamus. naturaiu huinanain supergreditur, in allissimo vir.tu-
(Vers. 2.) Et elegit Saul tria millia de Israel, et tum culmine situm est. Unde et virgo ille dileetus
erantcum Saitl duo mitlia in Magmas, et in monte Jesu locum virgiuum insinuans, ait : Vidi supra
Bethel; mille autemcum Jonatha in Gabaa Benjarhin. montemSian agnum stantem, et eumeo centum qua-
2. Miilenariusnumerus, qui a centenario decies draginta quatuor mitlia, habentianomen ejnt, etno-
collecto perficilur, summam perfectionis insinuat. B I men palrit ejut tcriptum in fronlibustuif (Apac xiyf
Qui profecto cum ter repetitur, in eo electorum 1). Quos etiam ex luce propriaj cpnversationis insi-
perfectiones varisedesignantur. Saul ergo tria millia nuat, dicens : Uitunt, qui cummulkribus non tunt
virorum de lsrael elegit: quia prsedicator veritatis coinquinati, virginet enim tunt, et sequuntur agnum
ad defensionemsanctseEcclcsiaenon infirmos et de- quocumqueierit (Ibid., 4). In mente quidem esse
biles, sed robustos et validos bellatores ducit. Tria cum agno dicuntur; quia permeritum incorruptionis,
quippe millia esse perhibenlur : quia in suiniua per- quo a terrenis et carnalibus delectalionibus se divi-
fectionis Jacie, virgines proferunt: juxta quos et dunt, in superna Redemptoris gloria subliraantur.
continentes, et veritatis defensores ponunt. Diuu Cuin Saul vero duo millia esse dicuntur iu Magmas,
enim exemplovirginum ad summam incorruptionis et in monte Bethel. Magmasquae liumilitas interpre-
alios accendunt, dum continentium vita alios a sae- tatur, quid aliud, quam continentiumruborera signi-
culi corruptionibus auferunt, dum humilium debilita- Jicat? Nam dura prseterita carnis oHeclameuta reco-
tem per auxilia potentium defendunt, contra hostes lunt, erubescunt. Sed quia viri fortes sunt, cum
sanctse Ecclesiseboni doctores quasi cum tribus ele- Saul esse referuntur ; et dum experta saeculiblandi-
ctorum virorum millibus veniunt. Viri autera di- menta despiciunt, exemplo suae virtutis ianuraeroa
cuntur pro forlitudine, de Israel esse referuntur pro (r, alios ad ejusdem saeculicontemptum trataiut. Sed
divina contemplatioue. In sumrao enim defectionis tamen Magmasinhabitant: qnia dum recolunt, qu»-
numero contineri non potest, qui aut virtute caret les fuerunt in saeculo, superbire uon possunt, de «o,
magni operis, autnotitia internae visionis. Quid est quod magnos se vident esse in Deo. Qui bene cuu
quod alii cum Saul, alii cum Jonatha ex electis viris Saul esse referuntur, qui petitio dicitur. Praedicator
esse perhibentur? Sed et ipsa locorum nonuna, in etenim veritatis tantse charitatis esse debet, ut in-
quibus esse dicuntur, mysteriis vacua credenda,non stanti desiderio non petitor, sed petitio esse sen-
sunt. Jonathas, qui filius regis esse describltur, et tiatur. Salutem quippe fidelium tam instantius de-
partem bellatorum habet, eos profecto insinuat, qui bet appetere, ut ex usu interni gustus, oranem mo-
in prscdicationisminislerio doclorum adjutores sunt. tum cordis in affectum ducat supplieationis. Guia
Filii quippe eorum sunt: quia vehementer eos dili- quo mille viri sunt: quia perfectiores auditore» cura
guut, quorum ministerio Deo generantur. Sed parti electis docloribus in charitate conveniunt, et pro
bellatbrum prsesunt: quia sanctacEcclesioe curam salute fidelium offlnipotentemDominum commuuiter
gerunt, et exemplo alios, alios vero exhortationi- deprecantur. In Magmas ergo cum rege sunt: quia
bus ad amoremvirtutum provehunt. Quasi enim ma- humilitatem pro se incolunt; ut exaudiri. pro aliis
guus rex UJiumin exercitum miserat, qui Corinthiis. ]j. mereantur. Sed dum electus doctor oranibus subditis
loquebatur, dicens : Ideo misi ad vos Timotheum, utiliter prseest, omnium virtates ad victoriaecoro-
qui est filius meus charistimus, et fidetis, in Domim : nas promovet. Nam cum bumilibus supplicat, cura
qui vos commonefaciatvias meat, qum sunt in Ghristo fortibus pugnat, eum remotis viris, orationibus in-
iesu, sicut in omnibus Ecclesiis sanctorum doceo (I sistit, cum exposifis Ecclesiae defensoribus, debiles
Cor. iv, 17). Hinc ilenvdicit: Cwmveneril
Timotheus, et infirmos protegit. Bene ergo non solura iu Ma-
videteut sine timore sit apud vos: opus enim Domini gmas, sed in monte Bethel esse cum Saul in bellato-
operatur, sicut ego (I Cor. xvi, 10). rum millibus dicuntur : quia praedicalor Eeclesia; si-
3. Jonathas vero cum niille viris in Gabaa cut diversis ordirabus eleclorum praecminet, ita
Benja-
min esse dicitur, Saul autem cum duObus roillibus eorum esse cooperator debet. Belhel quippe, id est
in
Magmas, et in monte Bethel. Gabaa, utsoepejain Dei domum custodiunt, qui verbi auctoritate sa«
dixituus, sublimis iuterpretatur: Magmas, huinililas; ctam defendunt Ecclesiam. Gum quibusque tyran-
Belhel, donius Dej; Saul, petilio; Jonalhas, colum- nis voce liberae auctoritatis obviant, cuni conira
baedoiium dicilur. Tria vero millia viroruiu electo- hujus sseculi potentes se erigunt, cum jnw djefeot-
 339 SANCTI GREGORII MAGNI _ 340
Otm humilium, saeculi hujg» pe*e»tatibus cenfcMKAimodifamam. Pereumt Squl ttStionem PhTUilmorum,
dieuftl, Bethel dojnum Dei q.uasiregis a bellatores et erexit te Israel adversut Pldlisteeos. Clamavit er-
eMsmlinnl,, Q*i certe CUJBSaul ease referuutur; gopopulus,pott Saulin Gqlgata.
(|IMA,in djfarasione Ecclesiaa magnorum, doclprum, 6. iPercussa q,ulppe Philistinorum statione, Saul
QO*UutoW8aujH. Bejia aule,» de. reHquis dicitur : buccina canit, et post Saul poputus claraat: quia au-
1$m*. %} Qmm camm najMtfcBB. temtifi WWr ditas, electorum virtutes sancti prsedicatores prsetli-
tfummiutmtatmrtmmta ntfc, cajit, et. subditorum corda ad exemplum boni operis
4« Caetenrmpopulan diei», quem,mWJeaariesnu- iuDammant, Ruccina quidem canere, est et victoriam
merus mm concludft. In tabernaeula quisque sna nuutiare, et exemplo victorum aliorum mentes ad
belli proposilum excitare. Populo etiam
remfttftur, qufc ad summa ei fertia epera inftrm*, spiritualis Saul clamare, est de audita prsedicationemagnse
et tmperftcti producendt non sunt. Nam weecoirtr- post
devotiouis ausum suscipere. Quo in loco notandum
nentes^nec vtrgines, nec martyres deri dtebites pos- est,
sunt. 2SI HBs quidem, ut ad eos prseterita carni» quia Joualhas stationem Philistinorum percus-
sil : sed Saul tuba canens, se percussisse eamdem
oblectamenta non redeaitt: istis, ul inexperta earni»
brandimenta contemnant; ilftg, ut adverea mwieH. statiOnem perhibuit. Quia nimifum elecrorum praedi-
non metnatrt, maxima fbrtitnd1»-necessaria* est. I» •g catorum triumphis ascribitur , quoda subditis oc-
culti adversarii superentur. Sed quoties alios hostes
tabernacula ergo sua csetera ptobfrremittjtw, ne d»
a* aliorum devincenda
attroris vtfee temeritate damnetur, et veta* debilia vincimus, necesse est ut
enira Deus, quia
ettriflrma Ifibelio pereat, dum altse conversation» certamina praeparemur. Omnipotens
erectos suos eopiosius remmwat, eos semper vutt ia
IWeni spondet. quse aHaevirttrtis rohor ne* habet.
consistere : ut ipslsemper possint sibi aeterni
Quasi ente imumquemque in tabernaettta so» dimiu pugna muneris bona praeparare. Q^uareet cu» populus ela-
tebat beatw Pauhis apostoJus, cwn dieebaV; Pvo- masse
post Saul dicitur-, subjuncCumest:
pter fornkttHonemunusquisqm uxorem suam habeat,
mtm virum Cor. Velut enim 282 (Vers. 5.) Et PhHktmi congregati tunt ad
etunaqnmtme (I vn, 2). contra Israel, triginta millia curruum, ei
perftaa ftagister tnterne* miljiise, et eorenaa victo- prmRandum
sex mittia equitum, et reliquum vulgus steut arena,
rt», et pug«» eonsideraiw gravitatem, mH4t«H»vi- Httore murit pturima.
re» ki MIIFpondere Rbrobat, ofHimum judicans in- qumestm
7. Superius rex Saultria mittia virerum smi ete-
ftrnrfs, «t> in «rWbns vrvereirt, ne acerbo merte descfrbitm*. Si ergo partes utriwsque.'exercitw
periren». Qmreet Hem eos a eastris fortietn segre- gisse conferre voltmwis, contra uflumquemquevirura Saut,
ttm^^itrtkvertimimitttdiptum, mtentet vos Sata-
*K» ii ijmi iruontmenHam vettrnn (tbidl., 8). Sed<n decei» curras PfcMfetieoriim,et duo equites depu-
enim toia miltia, trigmta millia sunt.
mwotl» jhMfibw, qaMri» Jtafestam vMginitmaeie tantirr. Decies
In senario quoque numero temarius gemhtatur. Que
fafiwt wmmmSm,cw*sabjuiiBiim : naairBiB-belto ocewttorum hosthno ta» multitad»,
(Ters. "$.) Wt peraitiK Jonathas stattonem Philf- qrom feritas designatBF.I» cuvribus qwdem et equis
stinorv,m,qwr erat; in Gabaa eentr» nos vemunt: q«ia modo mala» cogitationes
8. Scafc ueeUU ordto» S#KW«K aejes»itoet vjeijwi» efectorwnr cordlbu», mode-eowm corporsis seusibus
titoio». B»im» swcepi». JoDAtba*quhjpe statioaep rerun» vfeieilw» btandimenta nexia efleree utoUun-
tu». Sqw namque ad euroun»celeres sunt, ad impe»
WijiiVmmm UMQUtit.;qaja electa,v«gi»itas de m-
torrv fortes. Quibus iiirainum eogitatioae» nialse apte
m, cwttwwtia» a^siabhraata, laotus twpes exstin-
gujt, Itemtmm statio PuUk*»BaitimdieiAut; qm comparastur, qu» ad eop velociter veniunt, et forti-
in
in cctfpoE*virgjftali, camales raotus noa habent «e-. ter pungwtf. Equites contra nos praelium veniunt,
qeando maligni spiritus nobis natos eogitationes et
quieuv d«le«tatimus, s«d atatum cestamiais. f^tant , eeleriter excitant, et BOSper ea* fortiter impugnant.
«iHiUrft;q*ia iinpigaaot, sed re^uiescere non po*. Sed contra fidelium doo eqnites ve-
eOBt; tNM ReMteat sauetam. minkae oblectant. Sta>-- unumquemque
niunt: quia si occulta* repnoborum spirituum insi-
tio ergo Piatistinorum ist Gabaapercutilujt, quando j"
dias in considerationis sumraam colhgimus, illud eo- .
ab eketk wginibus carnis desideria penitua ener- rum speeiale propositum est: ut videiicet nobis
vantnr^ «t paeera triumpbi obtinent, dunt solita bel- virtutem feriant, et eharitatem Dei et
la non habeaU Ad quana profecto victonam, quia prineipalem
viri proxiroi penitus exsting«a»t.Equusvero unus ssevire
majarum, exkerUtione ssepe profieiuBt, oaille in
eernitur, quando reproba cogitatione nobis malignus
Gabaa cma Jonatha sunt: sed Jonalkas percutere ut proaimus odi» habeatur. Sed
Philistinofum castra perhibatur. Et quia exemplo spiritus suggerit,
equus, qui solus cernitur, solus non est: quia Deuui
alkuruw, ssepe aJu ad aemuUrtiooea»virtulis excitau- nemo
diligit, qui fratrein odit (/ ioan. iv, 20). Quia
tur, sequitBjr:, item divina charitas cum nullo principali vitio in
(Yew. S, 4,) F.t percussit Jonathas stationem Phv- mente convenit, quoties spirituale vitiuro nobis dse-
httinorum, queeemt in Gabaa. Quod cum audissent monum fraude suggeritur, equitum ssevientiumcave-
PhilittcH, Stmi ceeinit bmcina tn omreiterra, dicent : re debemus vtdocifatera niuiiam et ferocitatem vio-
Jwmant Mttrmi. Et univerttit Itraei audivit hujusce- lefttaut. ln coesfaratione quidem equilis, sagittan

, « Gilut. «t VaUc„ heUatmt,

 541 IN PRIMUMREGUM.EX.POSJTIONES.— LIB. V. 54-2
aut peditis iclus omnimodedebilis est. Impelus vero Aimpeli, ut magnificeRtissimein ccslesti regBOdebeant
equitis* equi viribus violentus est: quia nimirum vir- coronari : sed magna praeliapermitlil, quse vincant;
lusraalignispiritus nulla est in electorum certamine, levia exeitat, in quibus cadant: ut victoria fortium
si ipse rcsidere non permittiiur in mala cogitatione. magna sit, casus innoxius ; ut cadentes se Jacile eri-
Quia ergo valde fortes in bello hostes nostri sunt, gant, el eos fortia, in quibus victores steterant, iiou
quando insidere internis cogitationibus permittuntur, extollant. Nam sieurrus, et equites vincimus, exlolli
in Philistinorum exercitu equitura turba numeratur. de victoria non debemus: quia innumerabilia sunt,
Gurrus yero decem unicuique electo in prseliuui qusecogitando, loquendo, vivendo, gustando, et au-
deoutantur. Quinque enim nobis sunt sensus corpo- diendo, et operando couimittimus. Hujus naroque
ris» quibus experimeiitum accipimus delectationis. vulgt innumerabilis tela, etiam ille vitare non pote-
Sed spiritus maligni, quando per blandimenta carnis rat, qui dieebat: ln multis offendimus omues (Jac.
memem decipere gestiunt, corporeis sensibus reruui ni, 2). Hinc item dilectus Jesu loquilur, dicens : Si
species ostendunt quas caro appetat, et per earum- dixerimus, quia peccatum non habemut, ipsi nosse-
dem rerum species suggerit, ut meas oblata concu- ducimus, el verilasin uobisnon est (I Joan. i, 8). Quis
pUcat»Quasi enun in rotis suis currum adversarius ergo jara qjuasi viclor extolli audeat, si tanti viri pec-
erigit, dum binc reruro blandimenta offert, inde co- B catorum tela se omnino evadere non posse manifcs-
gitaliaaes retinet; ista porrigit, illas immittit, et tanl ? Sed quia haecin spirtuali bello describuntur,
quasivolvendQsesublimem ad animaminvehit,dum non debemus nunc aestimare,quid patimur, sed qua-
contra electos se malignus spiritus erigit, et per literhoslium nostrorum irapetum inflrmare valeamus.
blandimenla rerum etpei artem suggestionum. De- Vulgus Philistinorum arense comparatur, quse est in
cem ergo currus sunl: quia contra singulos sensus littore miris plurima : quia omnis virtus vitiorum et
cornqris nostri babent species blandimentorum visibi- numerus ex saeculi perturbationibus augetur. Mare
lium, babent coatra totidem sensus animse, et de- quippehocsseculumdesignat: quia dum magnarerum
ceptorias artes suasionum. et temporum varietale impellitur , quasi veniis fu-
8, Quid est autem quod reliquum vulgus sicut rentibus perturbatur. In littore autera, quando impul-
arena, quse est in Jittore maris, esse plurima roemo- sa maris aqua refunditur, innumerabiles arenae mi-
ratur, nisi quia ad ducatum malorura spiriluura, in- nutise glomerantur. Quid est ergo liltus uiaris, nisi
numerabilis.ssevit contra nos lurba vitiorum ? Velut cor uniuscujusque in spirituali conversatione negli-
enim subjeclum vulgus, currus et. equites sequitur, genlis ? Per ordinem quippe religionis, quasi in so-
quando dasmonuminsidisemeotero.unpugnaudo prae- lido stare cernitur ; sed dum saeculares cogitationes
veniunt: ut a subsequentibus vitiis, quasi ab 283 Q non reprimit, quasi frangentes in se maris fluctus
irrationaiuUsvulgi multitudine, devastetur. liene au- excipit, et cumulos arenarum : et inde quidem
tem njius currus et equites, deiude vulgi numerosi- impelli fluctibus , et obrui arena potest, unde
tas in spirituaji sanclorum pugna describitur : quia mari appropinquare non timet : quia si steculi co-
nimirum nulla est numerositas, nulla fortitudo vi- gitationes spiritualium rerum contemplaticme re-
tiorum, si excitando et immiltendo non praecedat primeret, vitia ffientis et corporis, quse sseculioccu-
haiic maligoomm turba spirilumn. Qaibus etiaiu patio velut arenas et fluctus invehit, non sentiret.
verbis innuitur^ quam eauta et circumspecta sem- Cur ergo vulgus hostium arense simile esse dicitur,
per esse debeat vita sanctorum. Nam si vulgus nisi quia maligni spirilus eisdem vitiis electos Chrisli
reliquum arense maris plurimse comparatur, innu- 284 athletas irapugnant, quibus negligentes supe-
merabilis et fere inevitabilis est multitudo jacu- rant ? Cura turba quidem saecularisstrepitus contra
lorum. Quamvisenim peritis iidelibus omnia nota eos veniunt, qui saeculum in suis delectaiionibus
sinl vitia , quantis tamen cor raotibus pulsent, spernere tota mente didicerunt. Pompas rerum visi-
quibus modis, aut quibus. causis semper ad cor ve- bilium formant, contemptumjam sseculiamofeni fin-
niant, omnino scire non possunt. Aperias quidem gendo renovanf: ut corda superno aroore flamraaii-
tentationum tenebras potenter abjiciunt; sed saipe]p)tia, ad noxias delectationes trahant. Sed sancti viri,
caliginem ignorantisein rebus tevioribus quasi arense quia innumerabilem hanc riequam cogitationum tur-
roinutias no», evadunt. Semper fortitudinem osten- bam de sseculi pelago prodire considerant, saeculum
duntboni operis'; sed qui magnos exercitus equitum tota mente fugiendo, Jieri Httbra maris viiaiif, et
magna virtute superant, linguam penitus ab omni tanlum vulgus hostium jam non timenf: quia dtim
superflua locutione non refrenant. Continuo usu cor- in inlima contemplatioue se retinent, Vitioruin
pus ia Dei omnipotentis servitio diriguni; sed eorum turba ad eos accessuin habere non potest. Sc-
mens,quaeforismembra perfecte ordinat, cogitationes> quitur:
superfluasaliquandonequaquamvitat.Quid enimaliud (Vers. 5.) Et ascendentes,castrametatisunt in Ma-
tunc, quamvulgiimportunam mullituliuem sentiunt, gmat ad orientem Bethuven.
qui currus et equites magna virtute proslrav.erunt? 10- Maliguis spiritibus ascendere, esf addecipien-
9f Sed doctor egregius dicil: Diligentibus Deum da, sanctoruui corda, per cceleste desiderium alta
vmnia coofetqnturin bonum (Rom. vm, 28). Permit- conari. rJene autem dicilur: Cattrametatt sttnt i"n
tit quidem Deus electos suos magnis tentationibus Magmat: quia in illis cordibus restdeut, qax in alto
343 SANCTlGREGORHMAGNl "''""
344
amore coelestiurasublimata nonvident. Magmasquip- A j speritas, lux in tenebfas, risus in mcerorero, duleedo
pe lmmilitas interpretatur. Humiliari vero in sacro in vermera, decor in deformitatem, honor in dedecus,
eloquio pro defectu saepe virtulis accipilur. Unde et blandimenta in poenas el aelerna tormeuta cominu-
in hac eadem regum historia Thamar David regis fi- tantur. Hsec profecto, quia nunc impiortim corda
lia, quam violasse Amon fraler ejus legilur, humilia- non sentiunt, bonorum mores imitari refugiunt; et
ta perhibetur. Corrupta quidem humiliata est: quia exemplo perditorum, quidquid de sseculoeis placet,
sublimissteteralvirgo, et dum altum honoris virginei sumere nequaquam timent: quia illos imitantur,
culmenperdidit, velut de sublimiad planum et humilem qui per vitam reprobam habitacula dsemonnm tacti
locum venit (II Reg. xm). Defutura etiam superborum sunt. Unde et merito domus inutilis dicuntur: quia
depressione dicitur : Omnis, qui se exatlat, humiliabi- sape sanclorum praedicationera suscipiunt, sed ver-
lur(Luc.xiv,ll) :quiainexaminesupernijudicis cor- bum quod ab eorum ore audiunt, in se babitare per
ruunt, qui vane dehujussseculisublimitate gloriantur. amorem nequaquam patiuntur. Inutilis ergo doinus
Bene ergo in Magmascastra ponere Philistsei perhi- sunt: quia aptam in se Deo habitationem non fa-
benlur :quia per iniqua consilia iu eisdaeraonia" habi- ciunt. Hanc inutilem doinum per semetipsara Veritar
tant, qui alta virtutum culmina tenerenoncurant. Nam in Evangelio desiguat, dicens: Vulpesfoveas habent,
dum terrena quaerunt, velot plana et humilia incolunt, jj et volucrescoziinidos :Fitius autemhominis nonhabt:
ubi invisibileshostes castra ponere leviterpossunt. De ubi caput suum reclinet (Matth. vm, 20). Hinc iterum
quibus nimirum hostibus per prophetam dicitur: scriptum est: Spirilus sanctut disciplinmeffugit fi-
Qui dicunl animm tum:. Incurvare, ut iranseamus ctum, et non habitat in corporetubdito peccalit (Sap.
(lsai. u, 23). Erccta quidem sublirais est anima, i, S). Bene crgo inutilis domus habere in orientis
incurvata humilis : quia per virtutum celsitndiuem, parte Magmas dicitur : quia, qui sanctorum prsedi-
est per coeleste desiderium in alta suslollitur : sed catiouem spernunt, in reproborum exemplo ima et
quando ad vilia, vel ad srcculi amorem defluit, illuc terrena quserentium, velut in magnse lucis exorlu
quidem cadit, ubi hanc hostis irruens leviter atterit. gratulantur. Sed dum, loquentibus sacrae historise
Dicuut ergo animaetuse: incurvare, ut transeamus: mysteriis, malorum conversatio demonstratur, quam
quia si hanc ad agenda, vel cogitanda terrena non sit cauta sanctorum vita, subsequenter ostenditur.
humiliant, nec malignis persuasionibtis penetrant, Nam sequitur:
nec vitiorum bello perturbant, (Vers. 6.) Quod cum viatstent viri Itrael, te i»
II. Hinc ergo colligere possumus, quantum a sas- arcto sitot, afflictus est populut, et abtconderunt se in
culo actu, verbo et cogitatione longe fleri debeamus. speluncis, et in abditis, in petris quoque, el in antrit,
Verba quippe nostra, cogitationes, et opera plana Q et cisternis.
et humilia sunt, quando saecutaria. Per hsecquidem 12. In arcto quidem sumus, quando ab immundis
ibi sumus, ubi occultorum hoslium castra libere po- spiritibus intus tentamur, et foris malorum hominum
nuntui, ubi lanto facilius capi possumus, quanto exempla conspiciraus. Contra internam ergo malo-
nulla munitionis arce sublevamur. Quis enim jam fi- rura spirituum tentationem bene diclum est: Affli-
delis nesciat: quia culpas vcrborum, cogitationum, ctus est populus, et contra exteriora exempla impio-
et operum nostrorum colligant, et ad accusationem rum hominum , Absconderunt te. Quia blanda et
noslram in advenlu venluri judicb servent ? Unde et lseta nobis appetenda callidus adversarius suggerit,
hunc humilem atque despeclum locum Magmas fu- qui nunquara melius vincitur quam si tentati ad de-
giendum nobis esse Dominus insinuans, dicit: Oirttte votse orationis lamenta curramus. Et exempla pravo-
verbumotiosum, quod loculi [uerint homines, reddent rum vilare citius possumus, si ea etiam respicienda
rationem in die judicii (Matth. xn, 36). Locus ergo non esse judiceitius. Abscondi ergo sanctorum, est
hostium humilis dicitur; ut profecto nobis insinuet, reproba videre dedignarl. Et quia quinque sensus
quia verbo, cogitalione et opere semper sublimes corpork a reproborum imilatione custodiunt, quin-
esse debeamus. Et quia dum in humili remissioris que eliam Iatibulorum genera describuntur: speluncse
vit.e suseloco reprobi capiuntur, exempla pravitatis TJscilicel, abdita, petrae, antra, et cisternae. Speluncsc
ostendunt, quse aliis imitanda proponantur: ab vero monlium occulta sunt: quia vero alta in coelesti
oriente Bethaven Magmas esse dicitur. 285 Ab desiderio sunt corda sanctorum, et malignis spirili-
oriente quidem solis lucem oriri cernimus. Repro- bus clausa et inaccessibiliasunt. Speluncas ergo in-
borum autem vita, quamquam veritatem obscuritatis gredimur, quando ad mentiura secreta recurrimus,
babeat; qui hanc tamen pro vana saeculi delecta- ne vagantibus oculis ioris concupiscenda videamus.
tione semper appelunt, nimirum velut falsse lucis In abditis abscondimur, quando clausi oris silenlia
splendore falluntur. Unde et per beatum Job dicitur: oceulta servamus. Petras ascendimus, quando aclura
Auferetur ab impiit lux sua (Job. xxxvni, 15). Modo corporis in robusta operatione locamus. Unde et de
quidem velut Incidum eis placet blandimentum sse- his absconditis per prophetam dicitur sub unius as-
culi; sed dum de sseculoexeunt, perpetuas subibunt signatione : Qui claudit oculot suos, ne videat malum,
tenebras, quas lucem esse crediderunt. Tunc vide- et obtutat aures suas, ne audiat sanguinem, et exculit
bunt quia lux non fuit, quando in adversitatem pro- manus ab omni munere: in excelsis Itabilabit.,mum-
" Gilot. et Valic, habent. ;
348 IN PRIMUMREGUMEXPOSITIONES.— LIB. V. 346
menta 288 saxorumtublimitas ejus (/sa.xxxmylS). A ad gravissima tentationum prselia faciles exeunt; ad
Anlra et cisternas intraraus, quando et olfactum ab fortesadversarios, impotentes. Ratione quidem im-
obscoenitatibusmundi, et aures ab audiendis vanilo- providi, robore infirmi, sicut astutse tentationis frau
quiis custodimus. Cisternse namque aquarum sancta- des non inlelligunt, ita et aperlas blandimentorum
rum Scripturarum verba sunt. In cisternis ergo abs- decipulas non evadunt. Jordanem ergo transeunt,
condimur, quando ad sacri eloquii aquas ingredi- quia ad perpetranda carnis flagilia incurvautur
mur, ut per aurium officiummentium prata rigemus. Jordanis quidem, descensus eorum interpretatur
Bene aulem in electorum typo Israelis latibula me- Qui ergo justitiam deserunt, ab alto monte virtutum
morantur : quia qui sensus corporis a delectatio- cadunt. Quia ergo infirmi quiqne libenter appetunt
num carnalium inquinamento non protegit, occulto- mundi blandimenta qusecernunt, in eorum typo He-
rum hostium gladium non evadit. Dicat ergo occultse brsei non trans Jordanem perlati, sed Jordanem
illius congressionisvictoriam, dicat: Afflictut esl po- transire perhibentur. 287 Transire quidem voten-
pulus. Dicat aperte objecti extra certaminis trium- tisest. Jordanera itaque transeunt, qui adcarnales
phos : Absconderuntse. Afflictio quippe eleclaemen- delectationes voluntaria effestina deliberatione fle-
tis, omnis diabolicse tentationis peremptorius mucro ctuntur. Possunt autem itrtelligi Jordanem transire,
est. Nam dum profunde compungitur, in superni R qui noviter peccare incipiunt, sed aiiorum peccato-
gaudii amorem sublevatur; et tanto jam forlius-ob- rura hominum nequitias peccando transcendunt. Ad
lata muudi obleclamerita respuit, quanto jain coele- descensum quippe eorum desinendo, non transeundo
stia ferventius diligit, ad quaeflendo conscendit. Dq- pertingerent, si aliis cequaliamala facerent, et non
Ctor namque egregius dicit: Per muitas tribulationet ea audendo superarent. Et quia in neqoiori etiam
oportet not introire in regnum Dei (Act. xiv, 21). vita pares suos inveniunt, bene ad terram Gad e<
Qni certe regni coelestisintroilus sic speratur in Jine Galaad, trans Jordanem pervenire raemorantur. Ve-
teraporum, ut in quotidiana sanctorum vila sentia- luteuim trans Jordanem habitant, qui per peccandi
tur. Tribulatio igitur nostra superni gaudii introitus usum malis pejores fiunt. Ab hoc descensu culpaeeri-
est. Merito ergo quoties electa mens in affliclionis gere-peccatores venerat ille, de quo scriptura est:
swe lamento compungitur, se tribulando, hoc obti- Venit in omnem regionemJordanit, prmdicant bapli-
net, ut intret in conteraplationem illius superni tmum pwnitentimin remissionempeceatorum(Luc. m,
regni, in quo ineJfabiliter graluletur. Et dum sancti 3). Qui de omnibus culpis prsedicare poenhentiam
viri amatores mundi in flore transeuntis lsetitisevi- venerat, in omnes utique descensus regiones venisse
dere relugiunt, dum corporeos sensus suos abeoruui prsedicatur. Sequitur :
imitatione abscondunt, eorum, quse cernitur non est Q (Vers. 7-9.) Cumqueadhuc ettet Saul in Galgata,
fuga, sed gloriosa victoria. Actus quidem terrenos univertus populus perterritus est, qui tequebatur eunu
fugiunt, sed ccelestesassequuntur; mundodelitescere Exspectavit autem teptem diebut juxta placitum Sa-
videntur, sed ccelesti glorise revelanlur, Fugiendo muelit, et non venit Samuel in Galgala, dilaptutque
igitur noxia, Iiostes suos validius insequuntur, et etl populut ab to. Ait ergo Saul: Affertemihihoioctm-
valde nobiiiustriumphant, cum sic ad coslestia pro- tlum et pacifica: et obtulitholocaustum.
perant, ut eos adversariorum * polluta ssevitia non 14. Hucusque quia de Saul. ut superius dictum
contingant. Sequitur : est, electo et bono divinus sermo loeutus est; ratio-
(Vers. 7.) Hebrmi autem transiere Jordonenr ud nabile visum est, ut quse deeo dicebantur, tam per
terram Gad, et Galuad. historiam quam per moralitatem, in bonaro partem
13. Hoc profecto si prius juxla lilterara scire vo- acciperemus. Nunc vero, quia ad locuni transgres-
lumus, Hebraeiisti el limore perterrili, et ad hostes sionis ej'us pervenimus, nmiirum necesse est, ut in
suos confugisse senliuntur. Nam non raullo posl in eo etiam, quse sunt vitanda, videamus. Sed quid un-
aperta Jonathae victoria scribitur : Mebrmi, qui fue- quam studiosius vitandum electis oranibus, quam
rant cum Philisliim heri et nudiustertius ascende- superbiseet inobedientiaemalum videri debuil? Haec
runlque cum eis in castra , reversi sunt ut essent cum D quippe primi angeli sublimitatem deposuit, hxc per-
Itrael, qui erunt cum SuulelJonulha (I Reg. xiv,21). dilorum spirituum gloriam stravil. Hsec primo ho-
Quid vero in hoc facto signatur, nisi quod quotidie mini felicitatem abstulil; haec captivitatis huraanie
in sancta Ecelesia fieri cernimus, bonorum esse tu- perpetuas aerumnas invexit. Et ecce primo angelo,
tam et cautissimam vitam, negligentium praecipilem primo homini, electi populi per inobedientiam ret
impatientiam ? Inflrmi quidem et audaces sunt curiosi primus adjungilur, ut dum magna profuunt, minima
ad actiones sscculi; debiles ad tolerandum bellura eriganlur. Bene quippe erigimur, si et illorum ta-
tentationis. Et si in his nostra discutimus , in mona- psus aspiciinus, et vitamus. Ubi ergo Saul ceciderit,
steriis plerique tales inveniuntur. Intra portus qui- attente considerandum est. Superius hamque ei dixe-
dem tranquilla inhabitant, sed aperli pelagi procel- rat Samuel : Descendas anle me •'« Gatgala. Ego
las, et lempestatum turbines nequaquam pensant. quidem detcendam ad te,utofferut holocaustum,et
Curaque foris quasi fortes agere se magna sestiinant, oblationem, et immoles tiiclimas pacificas. Septem
* Locus obscurus. Forte legendum polluta vitia pottuta te vitia non contingant.
non contingarit. Vel expungendo eos : adversuriorum
847 SANCTI GREGQRHMAGNI 348
diebut extpeclabit me, donec veniam ad te: el oslen- ,A ris, non attendis. Inierrogatur quidem peccator quid
dam tHri,qum fadas (I Reg. x, 20). Idcfrco igitur fecerit, ut ad cor per lamenta perducatur, utmagua
per inobedfenrfamcecidit, quia intfgris seplem die- se incurrisse sciat, et parum non doleat. Sed quta
bus, stcut jussirs fuerat, non exspectavit. Nam in ex radice superbiaeipsa culpa iuobedientiaenascitur,
eodem loco repente subjungitur: sotent inobedientes realus sui magniludinero objur-
doctoribus audire, sed non humiliter conQ-
(V^rS/..i,Q.OQtmqtte cemplemt qfferens halocqu- gantibus tendo satisfacere. Nam cum sublimes videri appe-
ilum.) ette §amuel venieba.t.t
tuiit, lapsus suos ostendere dedignantur; et ideo ex-
i& QNO-m locja Uementi eetdft.«Quaideraudiinj cusatiories
proferunt, justiliam praelendunt; quia
etjt, mmt» bf«i««*in4 t«aap«*i*exsneetallone negle-
apparere peccatores erubescunt. Bene ergo subjun-
cl*. reaelMW,sit„ Cvm eampietttK m^mk,hotocam- :
gitur
tttm% tfae Samutl teniebat. St ergo eum solo tem-
(Vers. II, 1%) Respondit Saul :Quia vidi, quod
p«i* breswisao intervallo exspaelarel, quo eatulit dilaberetur ame tu non venerasjuxta pla-
h$i)MaHattHP , secwruajan regui sul robur ohtiuere citot dies. Porropoputus,et Phitittiim congregati fuerant in
poMnssjH.Itaquesi tanta pwna est, quamlo uropheta : Nunc descendent Philitliim ad
de ilkt divio* ani- Magmas. Dixique
desnieimr; quid putaun» pebgo B me in Gutgala , el [uciem Domininon ptacavi. Necet-
mwlviewtoM*ineurratur, eum. ipsa diviaa pnacepta
titate compulsusottuli hotocaustum.
diiliQMliMrtEt quia in momeBta traasit carnis de-< 17. Ecce qui de magmc transgressionis temeritnie
leotatio, et owaais peecatorumcominisije.etbrews
quidera e«tihora transgressisais, non laawa brevis tur. arguitur, maguas causas justitiae asserere non veic-
Vidi, inquit, quod ditaberelur populusa me. Ecce
pem fiagUii; quia du« ad momeatnm ia nobis re- Iiic asseritur destitutus a populo : Porro non veneras
guun»peccai» erigimus, illa regna perdimus omninm
juxta ptacitos dies. ttic se osteudit prophetae pro-
sseeulMq^&Utitu.euutt post peeeatum. teirao pra- missione fraudatuiu. Porro Philistiim
pbetteua ven*t,.ut increpel: qor adesset, si 298 congregati [ue-
rant in Magmas. Hic pariter objicit imminens peri-
no» peecareaws, ut in bono roboraret. Polhita qui-
culum congressionis. Quare ex actione sua verbum
den censcieiMianabet jam dlvinwiveloqeiu» contra
subinferens, ait : Necessitate compulsusobtuli holo-
se; qeas si peHuj vitaret, ab eo sdjata, el Mlcvata caustum. Quasi dicat : Tu me de reatu ar-
magno
prepria vigere sabsistereU fioid eatn* nobn aliad guis, cum reatus lanto sit levior,
: quanto non teine-
Bpiritaaiter desifeat, qoed dieitur Cumqw tom- ritate constat, sed necessitate. Sedqualem eum co-
ptmtti offmm* heUcmtmm, tcee Smmmelvemebat? se
Et si non obtulisset holocaustum, nttjloHuauset Sa- gnoscat propheta, qui coguoscere noluit, subjun-
ait:
maa»Vtaaaeei.Ste akaicaBket e^u^tenfamur., dtvina Q gens,
(Vers. IS.) StuCte egitti, nec cuttoditti mandata
gctttiajwtlaeM. qua? mmmemmta#awt: jautaet DominfDei lui.
uiwnaijastitia,. ftwe defieieaite*daxenel. fkdei saera 18. Superbi quique, quia per tumorem supra ho-
Sfniptwrn Jtoa eMptctara frtnwtMe, ait: St tpUrim mmes se esse arbitrantur,
competenler arguunlur,
pmemmm mbttm mcemdirU mptr t»r Immm mum cum eis dlvina votuntas
cito non detera* (Escitva, ty. Hine ptopluta teatafU objicitur, quam oJTendunt.
ait: BomintesamUiutot nuut, tt. kkomntum 289 ^aul ergo superborum radre arguitur, qui Do-
CSHM, inrai Dei sui maudata contempsisseperhibetur. Quod
tomfutuM(I»aLh,l). Hiac Psabrasta vicu» eadem1 tale esl, ac si superbientem et contemnenlem ter-
aaaitia-rc^piricneyait: Providtbam Dominumin,cott- dicens : Et si homines despicis, nunc non con-
mmtm num tanper, quomam m itxtm e*t ntihi>ne reat,
silium hominum, sed DominiDei tui mandata dissi-
tmmmmr (Jtaf. xv, 8)» Sed pm proBfceta qwd
M& exspeetaati dicat,; quid is, qeiexspeclaBe noluit, pasti. Recte ergo tuuin reatutn pensas, si illura,
audiMWD> quem conteinnis, trementi corde consideras. Et no-
respondeat,
tanduin, quia uon ait : Non cuslodisti maudata Dei
(^ers. tt.)- tocuttaqae est ad eum Satmei: Quid' tui, aut, inandata Domini tui, sed : Non cuttoditli
fechtxt D mandata Dotnini Dei tui. Ac si aperte dicat: Ausus
16. Sciebat quidem propheta qufd fecerat, sed1 magnae transgressionis esset, si ille, cujus mandata
inlerrogando, iuobedientia?factum reprobabat. TJnde ! despieis, tantum Dominus tuus, non etiaro Deusexi-
el ad jfeccantem Adam in paradiso a Dominodici- sleret. Quantum ergo est quod committilur, cum
tjUr: A.damubi,et ? (Gen, m, 9). Potest etiam per• Dei et Dominimaiulata negligunlur? Quia item non
banc ujteffogationem magnitudo reatus inliraari. Ac; dixit: Domiiii Dei mei, aut Domini Dei nostri, divi-
St anertft dicat: Parura tibi videtur, quod inobe-- nse familiaritalis graliam eum offendisse redarguit.
diende, djeliqueris, sed a sublimi gloriae tu.c culmine5 Quasi dical : Ejus praecepla contempsisti, qui dum
dejjoquejido cecidisti. Nunc ergo plerique intfa san- te de imo extulit, duiu super alios te conslituit.dum
ctam Eccksiam se flagiliis obruunt, et quasi quii regem iecit, per irupositionera tantorum munerum,
uull» aut rainima pei dajit, securi swit. Dicatur ergo) velut specialiter luus fuit. Adhuc quoque subjungi-
l»ii»0, dicatur : Qtud fecisti? Paruin tibi videtur,, tur, unde transgressionis ejus audacia major esse
quodTtepeccati sorde pollueris, quia quara seternita- doceatur :
tis gloriam perdideris, quam geheutiaepcetiammerue- (Vers. I3.V Qwce,ina^uit,prtectpii tibi.
 m IN PRIMUMREGDM EXPOSlTrONtS. — LIB. V. $80
W* QuaJdamdefirtqueDei praecepta sunt coraraunia14 obedire Deo perfecte jam qovit j qui sotura boc pnss
Oiuaiuta, noa&pecialia aliquorum. Ut ergo audacem1 cipit, quod ex consilio prqcedit UilimaeveritaUs-
reutu. temerUatis auae pateqti objectione, coBVuieat, , 22. Sed quid est, quod quasijde praete^ito dicimr ;
nqn eum.praecepta comrauaia, sed propria et singu-. QucetivitsUfiDomitsmviruni, et pnempit eL ut ettet
laria contempsisse demqnstrat, Qum,, ait, prampitt dux, cum non fuerit quaesjitus,nec ei, ut populo sao
tibU Ac sj. dicat, : Ula,Dej et, Domini tui ra*adat?l prseesset, uijunctum 1 Nara postqu*» Saul percussii
contempsisti, qu»uouvelut communia omuibus, sed} Amalech, eidem prophetae Douiinus.ait: ImpU cerat»
, tuum oleOyet vetii, mitiam te ad lsfti IktJdehemiteu?
velut jwopria., et soli tibi singtilariter eredita, obser-»
varedebuisti. Sedquidmereaiur, exponil, dicensi (1 Reg. xvi, 1), Sed haecquajstio facile «elvi,turt sj
(V«rs, 13,14.) Quod ti ne» fecisses»jam, prm&tcr r omnipotentis Dei ptaescicnUa*et prsedestioaliovide*.
rattet Dominut tegnum tuum tttper Israel utquzwI tur. Ei quidem praedeslinare, facere est, et apud ip-
sjim.piterwm,sed nequaquamuttra consurget. siun, jam facta, su,pt, quae ab ipso. Jieri praeordiua^
20. Ecee quam magna perdidit, qui, ut putabat,, sunt- Un.deet de eo scriptum est:. Eeeit, qm fututa
nulla coaXempsiUEcce seplem diebue prepuetarai «««<(Isa, xi,v, Htw. LKX). Sed quaesissevirura
susUnuM;sed dum praestalari eura in fiae diei desiit,, Deus dkitur, ut ejU|endorum antistitum forma betiu>
glorianjitanl» dignitaiis amisit. Undft et per prophe-• B nibus praehcatur. Quaerere enbn solemus, quae au?
tam dicilur : Vm tia q/ti perdiderunt sust,\nentiam t prajsejitia non, cognoscimus^aut absentianon vtde,«
(Eccli^ ii, 16). Susttnentiam quidem perdunt» quii ntus. Deus ajutem, cui,pihil est ab&ens, AM t*teos,
boua, qua?,inchoant, nou consuromant. Quibus nirai-• nttri dicitur quaesissevirum, m abseftlem, aut abacou
rum Yaeesse dicituc : quia non solura incoepti laboris\ ditum: sed quaesissedicitur, qt omnis, qui ad sanc.laj
mercedem perdunt, sed etiam apostatatus sui poenaI E.cclesiaecuinien eligitur, discutiendus ah heminibua
feriuutur. Pcena autent superbi et inobedienlis regis> esse doceatur. Sed quaeri debet secundum cor Dci; *t
declaratur, cura dicitur : Quod si non fecisses,prmpa- videlicet non solum divinam voluntaleui ifttetligat,
rassel jam Dominus regnum tuum super Israel amodq1 sed boflis operihus ostendat. Quia item electi v«i ad
el uique '» sempiternum; sed non consurget. Araodo' honorem priraatua non ex ambitkme vcniunt, se.4
et usque in sempiternura electum regnuni paratur : coacti perducimtur, bene dictum est: Et prmcevit ei,
quja qui temporalia bene ordinant, aeternae gloriae ut esset dux : Quasi dicat : In bonorem pnelaiioois
sibi sublimitatem parant. Modo quidem electorum. nuu per ambitionem subiit, sed coaclus ascendit.
regnum paralur, cum per divinam gratiam recle Potest etiara intelligi vir pro fojclitudine; secundum
eorum rainisteria dispensantur. Quod amodo et usque cof Dei, pro interna charilate. Quando igiltu; nej
in sempiternum proficit : quia de sublimi actione C cgssitas exigit, a4 curara sanclaeEcclesiic quaeratuj
h.UJus,temporis,sublimiorem illamaeternitatisglorfain vir, ut sit conversatione fortis; quaeratur secuijljuru
promereHtur in ccelis. Jn finem itaque reprobo regi cor Dei, ut per effectum raagni amoris, quasj unitus
dieitur. : Regnum tuum nequaquam ultra consurget. sil,divinsevoluntali : praecipiaturei, ut.sit dux;quak
Quasi dicat: Dum a lemporali rectitudine deficil, ad t,e.o,uasublimitatis ordiuem consceudere ex cupiditatfi
aeternitatis celsitudinem non pertingit. Vel idcirco ad non ambiat» sed ex bumilitate pertunescat: sicqufl
Ktteram non consargere dicrtwr: quia-cum ipso cer- sibi huptulis.metuat, ut subdi prsecepto Dei devotiua
ruit, et post ipsum m ejus ftKisne» remaasit. Sed, aguoscat. Sed quia his verbis prophela lausi regis
u* livoris peena feriatur, uo* solum repulsiosem vitam.reprehendewt, semjititr;
suam, sed etiam eleetiooei» aUeuaro andire cerapel^ (Vers. 15.) Surrexit autem SapweA,«i q&xndit dc
litur. Nam stibjungens,propheta ait: Galgalis in Gabaa Benjqnti.n.
(Vers. 14.) Quativii sibi Domims ykum.juxta cor 25. Quasi ab alto ad planUJ» sanctae Ecclesutj
mum, tt aretsepit ei, ut etuet dux super populumsuum doctor venit, quando peccatormn culnas re.dajfguit,
Israd. Ct status suisuhliraitatero curvat, cum ad discutienda
21. Per ewnia verba b*e superbus eliditur : 290 malorum crimiua se per affectumcharilatis humiliai.
Queesmt,inqmit, virnm jmta eor suum. Quasi dicat: IP Bene ergo de eo, qui peccatorem arguerat^ dicitur :
Idee eunt quaesnit, quia tu juxla eor suum esse no-> Surtexti* e.t ascendit. Surgit quippe electus prqedi-
luisti. Qmsi dicat ; Talem vtrum populi sui dnceua calor, quando ad altitudinem suaespiritualis. conveE-
eonstituit, qui p«aeceptumdivini cousilU exsequatur, sationis se per intentionenv erigit : ascendit autem,
virtute dkvotienis. Quia enim cerde ea quseagere vo^ quando ad arduam ejusdem vitae suae-celsitudinem
tumns, detiberare soletaus: duia «su nostue Jocutio- per consuetum opus venit. Ccelestia quidem deside-
nis eor ftei in saere, eloquia ponilur, per eum,volun- ria, spirituales virtutes, bona opera in sublimi sunt r
tas eh» kilJBMidesigaatur, quae a uobis tunctwris, affectus terreni, concupiscentise saecutares, vitfa et
agrtoscHnr,quand* uoftbedientiae praeceptarevelantur. peccata in infirais. Doctorvero, 291 utlapsos bene
Juxt» eam vtre surees, quando hanc, et per inlelle- corrigat, prius culpas discutiendo invenit, denide in-
etam agaasciaws, et per araorem custodimus. Bene ventas ferit. Ut ergo quaeferiat, pefspicue el aperle*
ergo ite Doeiiuftpropheta Samuel dicit: Qum^iritsiby videat, mentis oculos ad videnda iroa peccatorum
rimmjuxm.cmtwmxet?te«ceniil, ut esset dux super vulnera curvat. Sedperspecta non ferit, si ad tan-
votmlumtuum. Quia ille aliis utiliter praecipit, qui genda ea in infimis, nou descendit. Surgere ergo et
 '
35* SANCTt GREGOhll MAGNI 558
ascehdere propheat dicitur, quia electi dolores sic ad Aperpetrasse
A recolunt, agere bona instantius conan-
ima nosrra Videndaet emendanda plerumque veniunt, tur. 292 Agendoquippe bona, roala qttaerelihqmmt
ut redire statim ad alta conversationis suaenonquam operiunt : ne ab aeterno judice detecla judicentur.
obliviscantur. Quibus etiam verbis sacerdotalis animi Hoc nimirum si factum Saul in bonam partem dedu-
libertas asseritur. Nam plerique alios increpant, qui cimus, boc invenimus; quia qui prius in sacrificio,
semetipsos validissimo iraebelio perturbant. Post in- metuens propbelae mandata contempsit, postea vero
crepatas vero culpas surgere et ascendere nequeunt: ad eos, quos metuerat, conterendos populi Dei ad-
quia in semetipsis turbidi, ad alta inlimaequietis pro- versarios festinavit. Quo in loco etiam hoc notandum
gredi nequaquam permittuntur. Quidem coercendas est, quia quem propheta deseruit, ad experienda
aliornm turpitudines audiunt; sed cum ad cogitanda bella hostium de Galgalis ascendit. Plerosque etenim
ima descenderint, noxia eorum delectalione sordi- peccatores justa praedicatormn severitas projicit,
dantur. Inflrmi quidem et tanti niinisteril tmpares, quos taraen divina memoria non relinquit. Solatia et
dum solvere inferius aliorum a nodos gestiunt, illosi adhortaliones rectorum propter culpas araittunt: sed
non liberant, sed semetipsos ligant. Quid ergo signi- sacras Scripturas consulunt, propositum resumunt;
ficat, quod de Sarauele dicitur: Surrexit, et atcendit, et qui inobedientiae malo velut lapsi iacuerant,
itisi quod in perfectioribus viris aspicimtis, qui sic: 3B erecti per obedientiaefervorem ad occultorum ho-
nostra inqninamenta respiciunt, ut ab eis nequaquami stinai betla procedttnt. Bene ergo de Galgalis, id est
sordidentur: sic nobis irascuntur, ut quietis intus se- de rotis venire memorantur: quia de sanctis Scriptu-
creti sui alta conscendere velociler possint? Fortess ris accipiunt, unde adversae partis militiara compri-
namque et potentes suut, et qui rtiagna et fortia suat nere fortiter possint. Quia vero perditse conversatio-
levlter ferunt, nostris inJirmitatibus non gravantur. nis altitudinem recuperare vincendo satagunt, in
Et quia in correctione nostra sanctae Scripturaetesti- Gabaa Benjamin ascendere dicuntur. Quia ifem alii
uiohia proferunl, a Galgalis surgere, et ascenderee in latibulis se clauserant, alii ad hostes confugerant,
perhibentur. Galgala quidem, ut pleromquejain dixi,, reliqui populi vocantur, qui nnllo sunt timore per-
rota nominalur. Testimonia vero Scripturarum, quia» territi, sed cum rege suo ad locum festinant congres-
per diversos senstts in nostra eruditione volvuntur,, sionis. Quod etiam nunc in Ecclesia videmus : quia
velut rotte sunt. Et quia cura saricti praedicatores s videlicet plerique quasi parvuli proficere per privatae
subditorum sollicitudinem deserunt, in aeternaevitae e vitc studium proponunt, plerique fortes in expositis
conteinplatione sublimantur, in Gabaa Benjamin 1 quoque maligni hostis certaminibus audaces sunt; ut
Sainuelascendere dicilur. Gabaa deniqueBenjamin,i aperte videant saeculiblandimenta, quaeappelant, sed
coltis fllii dextrse interpretatur. Quis ergo est filitissC Q appetere visa conlemnunt. Hi qaidem non in lallbu-
dextrae, riisi qiiem sancta Evangelia confltenturadd lis, sed in aperli certaminis campo consistunt, ex-
coelos asceridere, et ad dextram Dei Patris sedere?? positi ad praelium,forles ad triumphum, qui pugnare
CoHisigitur fltii dextrse, aeterna est celsitudo Redem- -
possunt, et nequeunt superari. Undeet per perfectum
ptoris. Quando enim ima nostra sancti praedicatores s numerum designantur, cum subditur:
deseruiit; in alla illa divina Redemptoris per inten-
tionem surgunt, et per visionem conscendunt. (Vers. 15.) Et recentuil Saul poputumqui inventus
viros.
24. Potest et secundum historicum sensum siropli- fuerut cum eo, quasi texcenlos
cius intelligi hoc, quod dicitur: Surrexit, el atcendit: 26. Septem quippe diebus hebdomada implelur,
quia "vfdellcetin rege, quem arguerat, hurailitatem Q sed unus eorum ad operandum prohibitus est, sex
poenitentiae,qua manere cogeretur, minime cognovit. t# vero in boni operis studio conceduntur. Centenarius
Idem tamen rex in ministerio relinquitur, ut ipsaa autem numerus summam continet numerorum. ln
prbpheiae Separatione corrigalur; quia plerumquee sexceniis ergo viris, qui alii designaulur, nisi qui
sunt? Nam qui-
quos pfaedicatoris verba non corriguni, dividi aprae-.. opere, et cordis deliberatione robusli
dicatoriim familiaritate, vel a sancta Eeclesiaeunitatee dam fortiii proponnnl, sed quia quod proponunt, non
numerum non per-
peftimescunt. Juxta praedicatores duri sunt, sed se-,. nj faciunt, ad sexcentorum virorum
parati resipiscunt; et qui inobedlendo peccaverunl,t tingunt. In sexcentis ergo viris, fortes operarii san-
obedire Deo, jam humiliter parant. Unde et rex Saul ,1 ctiieEcdesiae designantur, quia magna proponunt, et
non multo post demotiri Amalechitas praccipitur: ut,t rigorem propositi, fortitudine complent bonaeope-
si maiidatum Domini ejusdem caedegentis perficeret, t' rationis. Qui bene cum regeinveBti perhibentur, quia
cum pastoribus sanctae Ecclesiae in bona voluntate,
prioris inobedienlie nexus enodaret (I Reg. xv).,'
a ca visus .1
ut et pia actione conveniunt. Cum eis uamque sunt, a
Separalus quidem propheta, agere est,
ad agenda alia juberetur. Quare et subditur : quibus nec voluntate discrepant, nec operatione di-
convenire dicuntur, ut excellere
(Vers. 15.) Et reliqui populi atcenderunt potl Saultl scordant. Qui sic etsi idem bo-
obviam populo, qui expugnabat illot : venientei ex praedicatorura dignilas sentiatur; quia
Galqala in Gabaa Benjamin. num subdili, quod praedicatores volunt, faciunt, ilK
ut
25. Nonnulli sic in peecalo corruunt, ut in nullo [o tamen in eodem bono praecipui sunt, quorum, ro
et
bono opere teneantur : nonnulli vero duui mala se ie ordo est celsior, ita et ardentior virtus auimi,
• In Gilot. et Valic, modoi, quod roinime recipienduin.
13»"""'' "^
 5S3 IN PRIMUMREGUM EXPOSITIONES.— LIB. V. 354
bustior nixus operationis. Quare et separatim dei A I tionis a mente non auferunt, ad eradicandos virtu-
rege, et ejus filiodicitur: tum ejus fructus pervenire non possuut. Conlra
(Vers. 16.) Et Saul, etJonathas. Epbraim igitur viamveniunt, quando bonsecogitaiioni
Ut quid enim separaiim rex, et ejus filius nomina-- insidiantur, qua via ad terram Saul tendere dicitur.
tur, nisi quia aclio boni praesulis claret esse singu-- Quid enim est aliud mens electi discipuli, nisi fni-
laris ? Et quia omniuin fidelium subditorum non estt ctifera valde terra doctoris ? Unde et Dominus iu
uniformis squalitas, sequitur : Evangelio parabolam seminum exponens, ait: Quod
(Vers. 16.) Et poputut, qui invenlut in Gabaa Ben- ceciditiu terram bonam hi sunt, qui in corde bonoet
jamin. optimoverbum excipiunt, et fructum afferunt in pa-
27. Satis replicatum est, quod Gabaa'collis inter- tientia (Luc. vm, 15). Dicilur ergo de primo cuueo
pretatur. 293 Collis vero non summiias, sed mon- Philistiiiorum : Pergebant contra vtam Ephraim:\it
tium est altitudo summitati vicina. Quid vero in iste, dum litterac sensum spiritualem percipimus, cogita-
colie, nisi alta et perfecta vila intelligitur fideliumt tionis aditum malignis spiritibus obslruamus. Sed
subditorura? Haec nimirura quamvis praedicatorumt dumcor munimus,linguam pariter asuperfluislocu-
celsitudini aequa non sit, tamen ab alioram meriiis. tionibus rcfrenare compellimur. Undeet secundus
vaide cernitur esse sublimis. Unde et de quibusdam, 3l cuneus per viam Bethoron ingredi dicitur; Bethoron
praecipuiseleclis in Apocalypsilegitur: Nemo poterat( quippe, domus irae interpretatur. Domus verO irae,
dicete canticum, nisi illa centum quadraginta quatuor. estmens usui serviens linguselitigios». Quaro certe
milHa (Apoc. xiv, 3). Quos et clarius demonstrans, domiun sapiens 294 il' 8 insinuat, qui ait: Ira re-
ait: Ili tunt, qui cum mulieribusnonsunt coinquinati, quiescittn sinu ttulti (Eccl. vn, 11). Per hanc quidera
virgines enim tunt, et sequuntur agnum, quocunque , ad cor stultibosles ingrediuntur, quia maligni spiri-
ierit. Dumergospiritualiapraeliadescribuntur, populusj tus, dumad effrenata verba linguamsolvunt, iras ac-
iaventus in Gabaa Benjamin specialiter recensetur, eendunt, et mutuam fidelium charitalem feriunt. Qui
quia vUginum chorus contra immundorum spirituurai ergo cavere cogitationes noxias didicit, si oris cu-
ierocitatem tanto violentior est, quanto nulio eorum, stodiam tenere non novit, unius cunei impetum vicit,
vulnere saucius, nulla eorum suggestiouis sorde pol-. alterius non evasit. Tertius vero cuneus vertit se ad
lutus. Liber quippe et integer, expeditus est ad oc-. iter termini. Quis est terminus cogitationis et verbi,
cursum, fortis ad ictum. Au non in colle iilii dextrae. nisiconsummatio boni operis ? Nam idcirco bona co-
suut, quos integritatis suae merito dilectus Jesu res-. gitamus et loquimur, ut ea ad fineni boni operis per-
picit, dicens : Vidi tupta montem Sion agnum ttan- ducamus. Sed cum antiquus hoslis verbis et cogita-
tem, et atm eo cenlum quadraginta quatuor miliia ?} Q C tionibus nocerenon praevalet,in flnem Iaqueos teu-
(Apoc.xiv, 1.) Sed et nisi valde fortes essent, ad1 dit, et bonum opus fidelium evacuare, vel impedire
tantam celsitudinem fatigati ascendere nequaquam appetit. Quodvero est iter termini, nisi studium bo-
possent. Ilem nisi oipnium cogitationum liberi es- nae operationis ? Quia ergo multis insidiis raaligni
sent, post agnum ubique currere non valerent. Quia spiritus nituntnr, ut siudium boni operis deseratur,
ergo in occulti certaminis triumpho virgo quisque! ad iter termini tertius cuneus verti dicitur. Potest
akrabilis est, 1um ordo congresstonis deseribitur, etiam in hoc termino, vitaenostrsb finis intelligi. Ad
sub typo populi Gabaa, virginitatis specialis dignitas, iter vero termini cuneus vertitur, quia interrumpefe
memoralur. Sequitur: hoslis opus bonum nititur, ne usque ad vitae fiiieiu
(Vers. 16-18.) Porro Philistiim conscenderant in perducatur. Unde et Psalmista lapsorum fletus in se
Magmas. Et egressitunl ad pratiandum de castris exprimens, ait: Funes extenderunt in laqueum pedi-
Philittiim tres cunei : unut cuneut pergebat contra but meit, juxta iter scandalumpotuerunt mihi (Psat.
viam Ephraim, ad terram Saul; porro aliut ingre- cxxxix, 6). Juxta iter quidem scandalum ponitur, ut
diebalur per viam Belhoron; lertius autem verlit te bona electorum opera ante hujus vitaeconsummatio-
ad viamtermini in terra Sabaa, imminenlivalli Se- nem deserantur.
boim, contra deserlum. D 29. Quid est autem quod ait: In terra Sabaa, im-
28. Quid est, quod Philistaei tres cuneos faciunt minentivaltiSeboimcontra desertum? Sed hsecnomi-
isi quia maligni spiritus cordi nostro, linguse, et na locorum ad designandum situm termini, quem
operi inserere perversa moliuntur? Quia enim cogi- dixerat, posila sunt. Sabaa vero in lingua nostra ,
tando, vel loquendo, sive faciendo omne peccatum capliva dicitur: Seboim, caprere nuncupantur. Quae
commiltitur, tres sunt Piiilislinorum cunei : quia est autem ista captiva, nisi humana natura, quae in
maligni spiritus impellere ad peccandum animas sa- paradiso fuit posita, et nunc ad perferendas bujus
tagunt, negligentia cordis, effrenatione oris, audacia mortalitatis aerumnas in hoc saeculum est ligata ?
perversi operis. Unde et primus euneus contra viam Quaeesl autem terra captivse hujus, nisi peregrinatio
Epbraim pergere dicitnr, quia expugnare innocen- vitaetemporalis? Bene igitur, dum verti cuneus di-
tiam a corde incipiunt. Via quippe Ephraim, id est citur terfa captivaememoratur: quia maligpi spiri-
fructiferi cordis, boaa est cogitatio. Contra viam er- tus in hac terra peregrinationis nostrje praelia contra
go Ephraim primus Philistinorum cuneus pergit: nos niovere possunt; in illa ve,ro vita nostra non
quia occulti adversani, si prius usttm bonae cogita- possunt. Sed electorum praesensconversatio quam-
S85 SANCTI GREGORII MAGNl 35T5
vis inhoccaptivitatisexsitiopositasit, si itertermini A J*^ifts(iTmrie [ofte (atereht Hebtm\ gladium, el iith-
perfecte custodit, post terminihnjus angustias, ad alti- ceam. Aperte quidem dacmonesStiunt, quia dum ste-
tudinem immortalitatispervenit. Undeet terraini hujus cularibus litteris instrtiinmr, in spiTftnalrlnisaljuva-
lerrac valli Seboim, id est caprearum imrhinere per- nKtt*.Cttm ergo hos ea discere dissuadent, quid aliud,
hibenfur. Vallis quippe caprearum, est mors pretiosa qtiaiu ne lanceam aut gladinm faciartvuspraecavent ?
sanctorum: quia unde rooriendo deponuntur, inde ad Dfcat fergohistorica, et studnith electoftim pfopbeta
gaudia aeterna sublevantur. Capreas quidem velocia insinuet, et eiponat : DesctWdibni Israel ad Philis-
animalia esse, et magnos saltus dare quis nesciat? lHm, m exacuerei MirttjUryqUeVbrheremsuum, aut
Recte ergo sanctarum animarum dignilatem capreaj ligonem. Ad Philistaeos desceudimus, quando ad di>
designant, quaeinmorte corpora deserunt, sed quasi eendos saeculafes libros a«'rm(fmirnifmifmtrs.El de-
magnos saltus dantes, per ingentia merita ad superna scerisus dicitur, qnia Chrisriariasimrdieffiasinatloest.
regna conscendunl. Dicat ergo, quia terminus terrae Sed quid est, qnod Saeciilsrffes TifteWe olcuntttr m
captivae imrainet valli Seboim : quia etsi damnata plttiiOessfe, modus vero • docendi stftdimis? Qttia
est buraana conditio, sic tamen est in Dei filio exal- ctrni crjetestianulla narrent, etmiro dicendi ofdine ,
tata, ut etun ad viiae lemporalis terminum ducilur, quae proporiuntur, explicaut, et riafrariao sublimati-
in morte datur, ut in aeternaevilae celsitudihem sub- U I t*r, et b carnalia dicendo deponunttir. Quem pto-
levetur. Dicat ergo: Quia terlius cuneusad iter se ver- !tecto diceridi, srve intelligendi «aedwm qui sdfe ap-
tit terminitn terra caplivm,qum imminet vaili caprea- petit, descendat ad PhTlistiim , vomerem el ligonem
rum: ul malignos spiritus ad hoc electorum extfema1 atuat, ttt ad^aecularium etiamcamaria amdienda de-
bona pervertere conari asserat, ut ad superna gaudia1 pohatttf, qui eorttm «loquentia imtrui periitttS niti-
uon conscendant. Quaeeliam vallis sita coiitfa deser- tnr. Hanc qoippe suectftaremscientiam omnipotens
tum dicitur. Quid deserti nomine hoc loco, nisi infer- ©ens in plataoanteposuit, ut nobis ascendendi gra-
inim accipilurfDeserlum quidem recie intelligilur ,, dfim faterct, qni nos ad divinse Scripturaj altitudi-
ubi electorufn nullus inveriitur. Deseftum etiam dici- Wm levare debuisset. Idcirto feampMeinittere Votuit,
tur, in quo serumnarum solalta nutla sentiurittif.. tft in ipga nos instrneret ad spirilualia transire.
Vallis ergo eaprearum coritra deseftum sita perhi-- Unde et Moyses, qtii riobis diVinorum etoqtiTOTUm
betur: quia sanctof um mors 205 diversum bmne; -ryiincrpiaedidit, irOnprius divina dSdieit, sed ut Cft-
abinlerni meriiis habet, et conveniens aiiquid, ett per*, vel exprimerC divme poiset, ih tthmi JBfp-
dighum inferni pcenis non habet. Seqtiitur : ftiomm fcientia rudem «nhmim iafermavlt, fcaias
- •ei*amJJfophetis aMfs eloqtten«er '«xditit< quia wec,
|[Vers. 26, 21.) Porro fatrer Jerfarius noit irtvehte-
iaiur in dmni tefra Israei. Caveranl enim Phiti&lHm i £l lftUwemtos Anatbottti»»,»e«v « Airws armehtarius,
ne [ofte [acerent fiebrwi gtdiium dut itthceam. *bt-- s%dhofeititef inStructBS atfue urbttius fttit. Pautus
tcendehdt erge omnis Israel ad Philtstilm, *t ejcaifhe- . qwsawe-vaseteertonis »ate ad CknmMBlispedes m-
fei unusquisque vomerem,aut ligonem, et Wcuftm, ett *truitwr> q«am Taplatttr in paradisom, vdl ad «eeli
tarcujum. tttfti ttrtftadioem soblevetur (Aci. XKH^.Et ideOfer-
30. Haecprofecto omnia describuritur, ut modtis3 »a«8eperd»ctriiram296«"«apostolisexcellil:qaia
subsecuturae victoriaeinsinuettir. Arraati quipp'6 ab) fatoTUSMiorelestitMBs tewenaprte
ineriuibiis victi Sunt, ut totum, quod vincitur, orh- 3t. *ei jam, uttarbitror, rueaHum instruBierito-
nipotenlis Dei laudibus tfibuatur. "Nosautem si mo- rum proprietates spiritualiter exquirendae sunt. iQuid
re nostro spiritualiter ista prosequimur, mysteriiss «rgo in vomere, qui prteeuntfbus bobtu trhhiturs nisi
vacUa non inveniemus. 'Quid est ergo, qtfod dicitttr ;: itfleclus gemimetcnaritatis imfnwaur ? I5t qtrid in li-
Fabet [errarius rionihvehttbatuf in Iifael: nisi quiaa gone, qno solus qoisque in agri cattara exeroetirr,
ad spirittiafia belta non per ssecnlaYeslftteras, sed1 irisi pnivata; viteestudium ostemStwr? <Juidam «am-
per divinas instruimur. Faber quippe feffarius ina que et diteset fortes rurraete ta bsins want: quia
Israel non invenitur, quia lideles Domini Videntes , et Donimmn tetiter dfligunt, el per ffatet*»m amo-
arte SSeCutafisscientiae contra iriatignos spiritus ne-- D ] rem animarum lucris diligentius intendutit. Veme-
quaquaih pfaeliantur. Fabfiniamqtie arte adjuti vih-- rem igituTapiidPhihstinofmn fabros acuurit: quia
Cerent, slssecularts eloqueritia Jffculis, occultis hos- sanclte praedicationis studtnm de steculari eradiUone
tibus praWalererit. Quse prorecto fc»cul«rium libro-- componunt. Nontiulli vero, ut pauperes, bgone utam
nrti efuditib, et si pef semetipSSm ad spirrtualemu tur : quia qui ad lucrandas aliofum animas se non
sanctorum COnfrirtuinfion prOiiest, si diviu* Scri- posse sufticere arbiirarttii^ StM solis non desinun<
pturav cohjurigTtur,ejusdem ScTipftmeseientia subti- praeparare de oeternrtate qnofl possunt. VelutJigone
IiUserttflituf. Arinoc quidemt*frtum liberaies artess quisque eorum utitvr 1quia afraotisnsmentis divino
discemteeWtat, nt pef fnstroctioneni illartim divmaa cultui prseparare non desinimt. ifit quia in hoc etiaui
eloquta suBtilius MdHgantur. A nonntttlorum cor-- privatee vitaesludio valde sibi s«cul*ri6 erudilio pro-
dilms 'diiceridi desidefitim roatigtrl'sptritiis tollunt: : dest, ligoaem, dum doceWr exefiuit,:quia in proprke
ut et sSfjcitiarialiesciant, et ad "siibliuiitatemspirita-• vitae studio eruditus -quaeque subetlkts iniendit. Se-
lium iion peftiripnt. Bene ergb dicituf : Caverant it curi autem non tenratn tedimis, sed raraos aiiwruiu
- Gilot., dicendi tublimis? b Gilot. etVatlc, et carnalia docendi deponuMur
 557 IN PRIMUMREGUM EXPOSITIONES.— LIB. V. 358
delrnncamus. Quidergo aliudjsignat securis, nisi ze- A i erudita per scientiam, ptmgeada non videt. Unde et
lum bonae aemuJationis? Nam quando ad imitanda in tjpo eruditorum praclatorura bene sabjungilur :
meliorum exempla succendimur, velut ramos nobit (Vers. 22.) Cumqueveuistet dietpreetii, non ettin-
incidimus, quibus ignem depellendis negligentiseno- ventus ensit, et lancea in tnanu totius poputiqui erat
slrae frigoribus nutnamus. Hanc securem nos tenerei cum Saul et Jonatha, exceploSatil et Jonatha filio ejus.
Paulus apostolus praecipit, dicens: Bonumamulami- 33. Quid per lanceara, nisi sanctorum praedicato-
ni in bonoomntt (Gal. n, 18). Quaenunirura securia ruih acula providentia accipitur? Et quid per ensam,
acuitur: quia eruditi fideles, sicut melius agnoscunt rtisi eorum intelligenliac sublilitas demonstratur? Per
exempla fidelium, ita et ferventius imitari eoncupis- lanceain quippe longe nobis ante objecta perfodimus.
cunt. Sarculum sive tridens sublilius terram iodit; Per ensera vero vicini, et fere conjuncti nobis hostes
ita ut non tam lodere, quara scalpere, et glebascon- trucidantur. Bene ergo in lancea, providentia electo-
tringere cognoscatur. Quid per hoc tridens sarculura, rum ostenditur, per quam occultos hostes percutiunt,
nifi virtus discretionis exprimilur ? Per quam certe Slitequam vicinum eorum impetum patiantur. Dum
dura acta, vel agenda subtili consideratione discuti- eriim futuras daemonuftiinsidias cavendo pneveniunt,
uius, velut serendae lerrae nostrae glebas in tenuem! Veiuta longe tancea feriuut, quorum vicinos exci-
pulverem complanamus. Quod profeclo sarcuhun, g] pefe ictus noluut. Unde et beatus Paulus apostolus
tridens asseritur, quia vis discretionis non seluiri dufh a longe armatos fornicalionis spiritus cerneret,
agenda, sed etiam cogitanda, etloquenda componit. Conjugalemcastimoniam quasi lanceam lenuit, el eos
A manu quidem, corde, et lingna cuncta no&ia re- JfCcederepropius non permisit, dicens: Propter for-
serat; ut semen, quod terrae mentis aoslrse comnul- hicaiionem unusquisqueuxoremsuam habeat, et una-
timus, uberem Jruclura ferat. Aple itaque dieitur: qumque virum. Vxori vir debitum reddat, timiliter
Descendebatomnis Israel ad Philistiun,ut exacueret! autem uxor viro (I Cor. vn, 2). Et iterum : Reverti-
unusquisquevomeremsuum, ligonem,securem, et sar- mini in idipsum, ne tenletvosSatanas propter inconli-
culum: qui i affectum gemioaj charitatis, privatae vi- nentiam vesXrum(Ibid. 5). Hinc etiam de semetipso
tae studium, alienac perfectionis exerapla in sacro ait : Castigocorpus meum, et in servitulemredigo, ne
eloquio legimus ; sed ejusdem sacri eloquii profun- ptmdicans aliis, reprobus efficiar (ICgr. HC,27). Qui
ditatem penelrare iguari saecularisscientiae non va- ehira nereprobusfieret, corpus castigaverat, nimkura
lemus. 1'nde et,rationabiliter subinferens, ail: lancea nosles stios longiuscule positos ante se perfo-
(Vers. 21.) Reluse itaque erttnt acies vomerum?et diebat. Providentia ergo abstinentiaj pro edomanda
ligonum, et tecurium, et tridentium, usque ad tti- Carnls libidine quasi lancea accipitur, per quam
mulum corrigendum. n( t^fitufi hostes feriuntur. Bene etiam per ensem intel-
32. Nbn dicuntur acies replicatae, aut attritae:' sed leCtfjs eXprimilur : quia qui pravas maligni spiritus
relusae. Nam si replicalae essent, vel attritae, omnino suggestiones in praesenti tempore cognoscit et abjicit,
nihil inciderent. Retusa vero acies, etsi celeriter nou velut vicinum, et juxla se pbsitum bostem ferit. Qui
incidil omnia, quaedamobjecta in mora iaboris se- etiain velut dnse utraque parte acuto uicidit: quia
cat. SiCniinirum sunt corda simplicium, quac si sub- tain falsa bona, quam vefa mala reprebendit. Quid
tiliter spiritualia non intelligunt, a dum fainen tarde vero est, quod in manu Saul et Jonatme ensis esse
qusedam intelligunl, acuitatem ingenii non acutam perhibetur? Sed in manu non sunt eorum, qoi acute
habent, sed retusani. Saepe enim discutere obscura ticina et praesentia intelligunt, et futura praevident,
voluut; sed dum vix diu cogitando ad ea etiam, qiue et ad exstinguenda ea fortia non exercent, Aperte
sunt aperta, perveniunt, velut retusa acie morando sciunt, quia antiquus hostis maximam partetu buinani
incidunt. Quod certe non solum 207.'° occultis sa- generis per robur carnis in fornicationeui prgecipitat,
cramentis Scripturarum ostenditur, sed etiam in la- qui tamen carnera per abstinentiara castigare non
tentibus suggestionibus daeroonum.Depellere quippe curant. Sic etiam nonnulli praesentia mala aperte
a se hostefn nequeunt, quem cognoscere cilo noh conspiciunt, sed baec vitare minime conantur. ffi ni-
possunt. Dum ergo magna mora cogitationis, insidias ..• mirtim ensera et lanceara babent, sed in inanu noa
malaesuggestionisexpellttnt,veIut retusa acie secant, habent. Beue ergo in die praeliiin manu Saul et Jo-
quod per acuitatem ingenii abscindeie Velociuspo- nalh* ensis et lancea invenitur : quia solum electi
terant. Quid est autem rfuod dicitur : Vsquead tii- tiri sunt, qui et praesentia et futura mala intelJigant,
inulum corrigenduml Stimulus diciturincfepatio prae- et eacordisintenlionevincereardentkisconcupiscant.
Iatorum. Unde et scriplum est: Verba tapientutri Quod tamen hoc loco ideo dicitur, ut populus 298
tunt quasi stimuti (Eccl. xu, 11). Stimulus quidem nihil in manu tenuisse doceatur, qni vomeres, Iigones,
Jncrepatiodicitur, quia dum culpas arguit, mentem secures, ef sarculos ienere dstenditur. His enim ver-
pungit. Sed relustts est stimulus, quando praelali bis non electi distinguuntur a reprobis, sed hebetes a
tanguet intellecttts, ut subditorum culpas, nec cd- peritis. Sed quia jttm armatos viros ostendimugi,mo-
gnoscendo reperiat, nec inveniendo reprehendat. Be- (lum certaminis expBcemus.Sequltur.
ne ergo increpatio reCtoris sliraulus asseriCur, quia CAPtif it.
tumores vitiorum pungerenonpraevalet, st ejus mens (1 Reg. xtv, 1.) Egretsaest statio Philistinorum
a Vatic, et Gilot., dum tam tarde.
889 SANCTI GREGORIIMAGNI 360
tt ascenderet in Magmas, et accidit qitadam die ut di- A paretnr.
] Divitias namque contemnentes, paupertatem
ceret Joriathat filiut Suul ad adolescentemarmigerum 'Christi amplecientes, spernentes conjugia, amorem
tuum : Veni, et transeamus ad stationem Philistino- pudiciliae semper araplecti debent. Habent continuo
rum, mue eil trant locum illum. isti insurgentia gravissima praelia carnis, itli impu-
1. Philistinorum stalio egreditur, quando malorum gnationem cordis : quia nec paupertas leviter ferttir,
spirituum turba electis mentibus per suggestiones nec sine magnis agonibus pudicitiae corpora subju-
noxias demonstratur. Quae nimirum idcirco statio gantur. Unde bene per queradam sapientem dicitur :
dicitur, quia electorum bella describuntur. Stare Fili, accedensad servilutem Dei, sta in timore, el prm-
quippe malignis spiritibus, est in electorum pugna para animum tuamud tenlationem (Eccli. n, l).Quasi
dicat: Quia egredi voluisti de loco muniniinis, ne-
inagnas vifes exercere. Nam stando validius unus-
qdisque, quam sedendo, conari ad aliquid faciendum ceSseestut jara patentibello contra fortissimahostiutu
potest. Pbilistinorum igitur statio egressa dicitur, ut castra muniaris. Dum ergo trant locum illum, non
daemonumconatus in bello nostro aperte colligatur. istum dicit, doctorum Jonathas virtutem iiisinuat,
Et quia veltit se inferiores, atque minores opprimere qui per singulare propositum religionis, seuiper sunt
fideles cogitant, in Magmas ascendere egredientes in aperto campo certaminis. Et quia de omni, quod
parant. Vel in Magmas ascendere gestiunt, quaudo, JJ B strenue dimicant, de omni quod nobiliter triumphant,
parvulorum corda decipere tentando moliuntur. Sed^ jactantise et elationis vitium fugiunt, sequilur :
etecti praedicatores, dum tentata corda subditorurh{ (Vers. 1.) Patri autem suo hoc ipsum non indicavit.
3. Tacendae quidem sunt electorum virtutes, na
iBtelligunt, ferre auxitia non morantur. Hos velut int
tuto reponttnt, illos secum ad sustentanda pericula{ per jactantiam dicantur, sed aliquando ad Dei glo-
bellorum ducunt. Quid est quod ab bella armiger du- riara eas mauifestare culpa non esl. Quia vero nos
citur, nisi quia per scientiam eruditi subditi ad inter-. in Saul magnos praedicatores expressimus, boc pro-
nofum certaminum victoriam promovendi sunt?I fecto, quod patrem Jonathas pugnae initium celat,
Quidam nainque artem physicam sciunt, qui medendi[ illud insinuat : quia magna qnae agimus, quandoque
experientiam nesciunt: sic nimirum in sancta Eccle- propler humililatem laudabiliter celamus. Tales qui-
sia quidam sunt qui artem interioris pugnse didice-. dem jam facli per corrupiionem sumus, ul boni vi-
runt, sedad districtas necessitates certaminuin adhuc: deri etiam ab illis, qui praesunt nobis, sine elatione
perducti non sunt. Magnosviros pngnantes audiunt, nunquam valemus. Cum ergo de manifesto latens
sed praelia, quae magni magnifice tolerant, audituj malum nascitur, sapienter bonum absconditur, ne
sciunt, virtute nesciunt. Tales quippe sunt qui ad] malo superveniente maculetur. Sed inter haec scien-
tmitahda vestigia Redemptoris invitanlur. Qui vult,t Q dum est, quia illi virtules celare praetatis suis ista
inqdit, venire post me, abheget temetipsum, et tollatt necessitate possunt, qui bene cognoscere bonum
crucem suam, et sequalur me (Malth. xvi, 24). Armai quod agunt, sciunt. Si enim nimis sunt simplices,
vero Jonathae sunt hortamenta doctoris. Armigerr sspe non estbonum, quod esse bonum arbitrantur;
vero arraa portat, cum quibus non ipse, sed aliuss et dum vitium quasi virtutem non indicant, in se
puguat. Sic nimirum sunt, qui in sancta Ecclesia no- absconditum hostem portant. Unde et Jonalhas, qui
viter instruuntur. Dttm enim virtutes a docloribuss patri belfi propositum texit, tantus asseritur : ut sub
audiunt, quibus ipsi doctores contra maloruni spiri- ejus ducatu pars exercitus producta referatur. Ermtt
tttum versuliam pugnant, illud nimirum habentin ore,i, inquit, duo millia virorum cum Saul in Magmai, et
quod nondum habent in virtutis exhibitione. Dixit \t in monte Bethel, mille autem cum Jonatha in Gabaa
ergo Jonathas ad armigerum suum : Veni,transeamus s Benjamin (I Reg. xm, 2). Dicatur ergo de Jonatha :
adttationem Philittinorum: quia elecii doctores, sub-\- Putri aulem suo hoc ipsum non indicavit: quia eruditi
ditds subs docent non soliim artem, qua dimicent,t, viri, dum elationis vitittm incurrere de iuagnis ope-
sedetiam abbella pertrahunt, quo triuinphent. ribus suis metuunt, ea nimirum ipsis abscondunt, a
2. Et quia remissi pastores bella, quaeinsinuant,t, quibus adjuvari potuerunt. Quaenimirum prsedicato-
suscipere nequaquam curant, non dicit: Vade, ett JJ j ris auxilia metius discirous, si ipsos in loco suae per-
transi ad stationem Philistinorum : sed: Veni, trans- s- feclionis videamus. Nam sequitur:
eamus. Alios quidem ad cerlamen provocant, sedd (Vers. 2.) Porro Saul morabatur in extrema parte
eadem cerlamina ipsi priores tentant. Quid vero est,l, Gabaa a sub malo granato, qum erat in Magron.
quod dicit: Qum esl trunt locum illum? Sed quidam n i. Gabaa, ut diximus, cnllis interpretatur; Magron,
locus in sancla Ecclesia est,qui magnis praliis clau-i- de fauce dicitur. Praedicatores autem sancti sublimes
sus.nonexpositussit.Possidere quidem bona seculi, i, valde sunt, non solum opere, sed etiam coniempla-
uxorem ducere, fitlos procreare, blandimenta de le tione. Exlrema ergo pars ista sublimiias est operis,
omnibus rebus Iicitis corporibus exhibere, eo muni- i- intima vero itla, contemplalionis. Per hanc quidem
tum ab hoste uianere est, quo aliquid impositum iuu extremam partem suae celsitudinis, ad exemplum a
eo OTdlnepositis onerosum noh est. Sed bunc locum :u nobis conspiciuntur; per illam vero intimam, in ma-
ai quis melioris vitae desiderio aeeensus transire ui-
i- gno amore conditori conjuncti sunt. Hos quidemnobis
titur, necesse est ut ad gravissima bella £98 Prae" 8- extreuta parte sublimitatis suee propheta miraudos

Male hic et uifra in aliis Edilis legitur, mato granata et matus granuta.
 561 IN PRIMUM REGUM EXPOSITIONES. — LIB. V. aii«S
ostendit, quando ait: Qui sunt isti, qui ut nubes vo- .4 A 6. Achias namque umbraculum nostro sermone di
lant, et quasi cotumbmad fenestras suas? (Isa. ix, 8.) citur. Quid vero per umbraculum hoc in loco, nisi
Volant quippe ut nubes : quia a gravedine culpae protectio designatur? Qui ergo in sancta Ecclesia
sunt leves, et gratia sancti Spiritus in bono opere minores quoslibet ab occultis adversariis protegunt,
veloces. Quasi columbaevero sunt ad fenestras, quia per umbraculum recte designantur. Qui autem um-
ad exemplumper bona opera se nobis, quasi per fo- braculo residet, ardorem solis sentire non potest.
ramina porrigunt, sed de ostensa vitaemunditia, laudis Cur vero in sacro eloquio umbracula praedicantur,
appetitu nequaquam 300 capiuntur. Sed et sub maloi nisi quia etiara solem reprobum ostendunt, quo viror
granalo rex residet; quia in umbra Redemptoris prae- mentis exuritur? De quo nimirura sole Veritas in di-
dicator requiem habet. Magnoquidem labore fatigatur, visione seminura dicit : Orlo sole, aruerunt (Malth.
sed verborum Domini consolatione reficitur. Unde et; xin, 6). Fervens quippe ardor concupiscentiaesol est,
eadem malus arbor in eo loco, qui de fauce dicitur,( qui velut luce candeat, sed qui mentem, cui lucet,
morari perhibetur. Quid enim hoc Ioco istud de fauce. exurat. Dum ergo majorum exhortalionibus omnium
dicitur aptius quara sancti Evangelii dulcedo designa- concupiscentiarum blandimenta fespuimus, quo ali-
tur? Sic enim nunc morari in umbra Redemptoris; bi, quam in umbraculo amceno substernimur,
possumus, si videlicet verba ejus ad consolationemi B I 301 nbi tentationum incendia declinemus? Sed di-
de Evangeliorum meditatione capiamus. Sed in hoc; minutive umbraculum Ecclesiaeminister dicitur, ut
residere quietius praedicatorespossunt, qui quo altius; Redemptori nemo comparetur. De iliius namqua
et propius illud divinaefaucis verbum suscipiunt, dul- protectione sponsa in Canticis gloriatur, dicens :
cius saginantur. Haecetiam causa est qua rex Saiil| Sub umbra illius, quemdesideruveram, sedi (Cant. n,
non stare, neque sedere, sed morari sub malo gra- 3). EtPsalmista deprecans,' ait : Sub umbra alarum
nato in Magron dicitur; quia perfectus doclor Deii tuttrum protege me (Psal. xvi, 9). Sed unde tantus
docibilis est : et dum pascere cibo alios nititur, ipse. Achias iste procedit, exponitur, quia filius Acbitob
multiformium deliciarum spiritualium dulcedine sa- esse memoratur. Achitob, frater meus bonus dicitur.
tiatur. Nam dura Redemptoris amoena singulariter• Quis igitur iste frater bonus intelligilur, nisi Re-
aspicit, in miranTcontemplationem virtutum surgit: ; demptor noster? Frater quippe, quia naturae nostraa
et quasi de uno cortice plurima grana colligit, dumi particeps : sed bonus, qui naturam nostrara quam
per ea omnia, quae in Redemptorem recolit, delicio-. suscepit, ab aeterna raorte liberavit. Vel bonus, quia
sam mentem gratanter ducit. In hac quidem Redem- omnes nos mali sumus, dicente ipso : Si vos mali
ploris amoenitatesponsa se requievisse gloriatur, quse. • cum silis, nostis bona dala dare filiis veslris
(Malth.
dicit : Sub umbra ejus, quem desideraveram, sedii Q ( VH,11). Achias ergo fllius Achitob dicitur : ut qui
(Cant. n, 3). In umbra quippe ejus sedere est in ejus; in Ecclesia potentes sunt, eorum potentia ex sola
contemplatione requiescere. Ejuscerte contemplatio, Redemptoris imitatione eis inesse sentiatur. Idera
umbra est, quia in ejus visione protegimur, ne dia- vero Achitob ffater Ichabot asseritur, quia a transla-
bolica tentatione velut solis ardore denigremur. Quii tione gloriae nuncupatur. Nam Redemptor noster
ergo tam sublimiler requiescunt, ferrese consulen- secundum carnem de Judaeorum genle est natus. A
tibus auxilia utiliter possunt. Sed tanien nonnullii quo nimirum populo, quia omnis ornatus templi,
electi subdili duro infirmitalem propriara metuunt; ; omnes sacrificiorum ritus, orania Scriplurarum
mys-
dum solum Deum agonis sui testem requirunt, tan- teria ad gentilem populum transierunt, translatio
torura hominum judicia fugiunt, ut a solo Deo in bonai gloriaein Achitob fratre recte memoratur. Ipse quo-
sua aclione videantur. Bene ergo et Saul in extremai que Achitob Phinees fuisse filius dicitur : quia Ju-
parte Gabaa sub raalo granato morari dicitur, et Jo- daicus populus in erroris sui perfidia, qua se mersit,
nathas belli propositum ei non indicasse : quia durai ejusdem gentis suae doctores se valde nequiores ha-
perfecte cavere elationem non possumus, bonum, de: buit. Unde et idem Phinees, os mutura, sive, ori
quo nasci potest, omnibus abscondi debet. Sequitur:: parcens interpretatur. Os quippe dicitur, quia per
(Vers. 2.) Erat populus cum eo quasi sexcentorum i j)
j eumdem populum Dominus locutus est. Sed niutum
virorum. os nunc esse cognoscitur, quia dum Redeinptorein
5. Hoc numero forles viros in bono opere superius> repulit, loquentem in se olim
Spiritum pariter ami-
designari diximus, qui cum rege esse referuntur: : sit. Qui eliamori parcens recte dicitur, quia sic se-
quia per studium boni operis, concordes sunt vitae: mel in reatu tanti sanguinis cecidit, ut per poeniten-
doctoris siii. Sed habent praedicatores Ecclesiaestibi tiam, et confessionem ad eum cohverti nequaquam
se, non solum qui magna agant, sed et verbi commi-• possit. Ori igitur parcens dicitur, quia confitendo
nistros qui summa doceant. Habent duces, qui adI pie erubescere dedignatur. Quocontra bealus Job ex
bella ferventes roborent, habent qui audacter cur- persona conversorum promitlit, dicens : Non par-
rant, habent qui potenter protegant. Bene ergo sub- cam ori meo, loquar in tribulatione spiritus mei (Job
jungitur : vn, 11). Sed quia item religionis dignitatem in pa-
(Vers. 3.) Achias filius Achitobfrutns lchabot, filiii triarchis et prophetis habuit, idem Phinees ex Heli
Phinees, qui ortus fuerat ex Helt sacerdote Dominiint sacerdote Doinininatus asseritur. Heli quippe Deus
Silo. Qui portabat F.vhod. meus, Silo missus iuterpretatur. Dii vero aliquando
PATHOL.LXXIX 12
5C3 SANCTI GREGORIIMAGNI 3C4
.n sancla Scriptura elccti prrodicatores intelliguniur. A
j nores fortiludine vidcamur. Super nos etiam esse
Ilnde et ad Moysena Dorainodicilur : Pomi te Denm cognoscitur, quod pcnetrarc per intelligeBiianinnou
Pharaonis (Exod. vn, 1). Et in lege pracepit dicens : valemus.Quoties ergo cirm spiritrbusreprobts certare
Diis non deirahes (Exod. xxn, 28). Pater ergo Phi- proponimus, robm- parare debemus ad ascensum,,
iines, Deus meus dicitur, quia nimirum Judaicus quia homines cum angelis pugnafe contendiinus.
populus eoruni secunduro littcrain Scripluras iinita- Unde et ille athfeta strenuus corifortans vchementer
tur, qui verbura Dei el rcvelata menlc mcruciunt commilitones suos, ait : Non estnobis coltttctatioad-
ccrnerc, et theca littenc ne videretur occultarc. Hos versuscarnem ct sanguinem, sed adversus principeset
niniiriim per scmetipsam Veritas oslendil, cum poleslates, adversus SpirituuKanequictcein cmlestibus
vcrba Psalmistac exposuit, dicens : lllos dixit Deos, (Eph. w, 12). Qaia enim contra principatuum et po-
ad qttos [actus est sermo Dei (Joan. x, 35). In Silo testatum spirituales nequitias se pugnaturura piae-
aiilein natus asseritur : quia Judaicus populus, licet noverat, nirrtrruro robur mentis ad allitudinis as-
carnaliter, adbuc tamen in Scripturis spirilualibus censum parabat. Peccatorum corda dum nequam
cruditur. Quia crgo electus quisque ct sapiens in spiritus sibi subjiciunt, eis ulique per mtiltifonuia
sancta Ecclesia natuin Dominum cx Judaico po- vilia dominantur. Si ergo ilTucquoqueeos expugnare
pulo per doctrinam scquitur, Achias, qui umbracu- B contendimus, vatde nos oportet ascendere, ut eoium
lum dicitur, filiusAchitob fratris Ichabot, filii Pbi- possimus agmina potenter ferire. Aliter enim lubrici»
nces, filii Ileli esse perhibelur. Qui etiam ephod por- ahter salvandi sunt acediosi : alitervanegtorii, aliter
tare describitur, ut aperle monslretur quia prote- supcrbi. Ut vero ad hsec omnia electus doctor possit
gere alios nequaquam potest , qui pulcliritudine stifficere,qnia per assidoaemeditalionis acuta consi-
bonaeconversationis, luceqUenon fulget. Sequitur: lia mentem levat, quasi ad ascensum Philistinorum
3055 (Vers. 3.) Sett.el populus ignorabat quoisset se roborat.
Jorialhas. 9. Bene autem noa unus assfcritur, sed plures
7. Qtiid est quod populus quo eat Jonathas ncscit, dicti sunt ascensus : quia inmimeris hostibus multis
nisi quia electus doctor ea quacintendit agere, studet itineribus occcrrrendtimest. Qnod tunc bene agitur,
per huroilitatem celare? Unde el in Evangelio Domi- quantlo vitiis sirigulis congfwerifes,et propriae cura-
tius dicil: Nesciat sinistra lua quid [dciat dexteratua tiones adhibentur. Nam, tit aliqua ex eis breviter
(MUlth.vi, 3). Sienim per dexlerain aeterna,per sinis- perstringamus , fornicatiotiis spiritus contiiieniise
tramveropraesensvitafiguratur: homines insinisira, virtute depellitur : sed tamen levius superatur, si
angelos ad dextefam habemtts.Quandoauteiriper boiia caro impetum snum per abstiireritiam minuat, ne
opera ad corisorlium stiperriorum civium tendimus,, Q sc mundanaeconcupiscentisevicta sufesternat. Gula
dextera manus nostra operari perhibetur. Sinistra per abstinentiam frangilttr : sed abslinehiiam cibo-
vero niahus nbstra opera Hescit dexterae, sicoopera- rnm corporaliam habere non potest, qui 303 men"
tores nostros, fideles videlicet sanclaeEcclesi*, ad- tem spiritual.bus cibis mra repJet. Polenter emm
jutores habemus in opere, et laudatofes habere no- corpus exlenoat, qui amofe ccelestium cor inflam-
lumus ad elationem. Bene ergo dicitur : Populus mat : quia dum spiritualia foriiter diligit, desideria
igtiorabat quo isset Jonathas, quia tunc solum bcne carnis valentef premit. Avaritiaequoque vilio bonum
agere magna niiimur, cum ea qutc agimus pandere paupertatis voluntariae contrarium est, sed pauper
ad oslensioiiem vitamus. Sed quia ad exemplnm spiritu esse non poterit, qui amare adhuc seternos
electorura ista proferimus, non solum quo eat, sed thcsauros nescit. Sic nimirum ira vincilur, ti amore
etiam qua eat, explorare attenlius debemus. Se- ccelestiumperfecte terrena omnia despiciantur : qttia
qaitur: unde irascatur, jam non habet, qui daninum tenipo-
(Vers. 4.) Erant inter ascensus per quos nilebatur rale non timet. Sic quoque acediae vitium , id est
Jonathas transire ad staliontm Philistiim, eminenles tacdiumcordis depellitur, si semper bona coelestia
petrm ex ulraque parte, quasi in modum deutium, cogif.eritur.Taedere quidem mcns nullatenus potest,
scopulihtnc inde prmrupti: « nomenuni Bores, nomen 0 quae taro jucunda bona laetanter videl. Tristitine °
alteri > Sene. eliatn angustiosum maltim spiritualis laeiitisecanipo
8. Cum eteclorum vita alta sit meritis, iiria vero devoratur : sed lamen ipsa spiritualis loetitia se
conditio malignorum spirituura, quid est quod as- mcnti non infundit, quce lemporalis vitas angtistias
census esse dicilur, unde ad Philislinorum stationerai transgredi contemplando nori novit. Bcne quidem
Jonalhas tendere conatur ? Nam de eisdem Philis- tristitia vincitur, si temporalium taborum praemia
txis in typo daumonum non longe superius dictumi videantur, quia unde electa mens lempnraliler sa
cst : Ascendentes castramelati tunt in Magmas (Il allligi considerat, Iiide gaudere in ccelesti patria
Reg. xin, 6). Sed super nos esse dicuntur, quo mi- aeternaliter sperat. Quia ergo magna diversitate con-
0 In textu Hebr. et in Versionibus oronibus b Cum haic vox, ut infra docet Gregorius nu:;.. 9.
legi-
lur Roses, per duplicem Tsade. Gregorium tameni significcl solem vel auditionem, legendura hic olius
I gisse Bores, constat ex signilicatione quam huic: videtar Seme. Nam SeW6»Nebr. «st sol, Seme vel
voci aJtingit infra nirni. 9. Bores quippe, in primatue Sama audilio.
dicitur, deducla nimirum a itfjn ros, vel rPt£*n re- c Vatic. et Gilot., emm.
lith: auae signiticant principium, cajnit et similia.
 365 JN PRIMUM REGUM EXPOSITIONES. — LIB. V. 566
Silii ad diversos animarum morbos curandos praeJi-- A j Tanto quidem erit post peccatufflcohcjipiscentia ma-
cator utitttr, quia idem consilium alta mentis con-- jor, quanto ipsa sibi esse incipit peccati deiectatio
sideralione coroprehenditur, bene uiide Jonathass gratior. Sed primus scopulns ex adverso Magmas si-
transire ad stationenl Ptiilistinorum appetit, ascen- tus, alter conlra Gabaa prominere perhibeiur. Ma-
8us esse perhibentur. Et quia ad expugnandos ma-- gmas, ut jam salis diximus, humilitas, GabAi Coliis
tignos spiiitus a peccatorum cordibus plures diffi- inlerpretalnr. Ex adverso utique concupfstentia hu-
fullates obviant, petrx inttr ascensuS esse mcmo-. militatem bahet, blandimentum vero peccati COB-
ranlur. Quid enim per istas duas petras, videlicett lestem conversationeiri. Omnis enim, qui vetita con-
Boies el Sene, nisi eoncupiscenlia et peccatura de-. cupiscit, dum pneceptorem despicit, superbit. Ex
signatur? Bores quippe in primatu dicitur,' SeneB adv«rso Jtaqse humilitatem habet, quam In obedien-
Sol, sive aiTdilio.Bene autem concupiseentiseprima-. tiae devotionem non rciinet. Sed et qui tn peccati
tus nomen convenit, quia ipsa prior mentem occu-. fervore, veltit meridiana claritate resolvitur, eoiitfa
pat, quam se mens peccato subslernat. Solrs etiam^ Gabaa, id est coltem prominet, quia dtim adversatur
nomine recte pcccati delectatio figuratur : quia aj ccelestibus,poenis tartareis praeparatttr. Sed quia ta-
vcritatis intuiiti mentis oculos daudit, e( ad vanita-. les eliam ad aeternamvitam Sanctorum pfaedicatione
lera aperit. Unde et iti primis hominibus a seduc-. g perduCuntur, ipsorum praedicalorumstttdiutti in Jo-
tore spiritu per serpentem dicitur : In quacunque e nathrc facto videarous. Nam sequitur :
die comederitisde Kgno,quod est in medio paradisi, (Vers. 6.) Veni, transetmmsad stalionem incircttm.
aperientur octtli vestri (Genes. m). In comessatione 2 citorum horum, ti forte faciat Domintts pre «oWs,
quidem illa, peccando aperli sunt ocnli transgres-_ quia non est Dominodiffiriie salvure, vet in mttfttftt-
sorum, iit falsae Iucis radios in experientia delicli] dine, vel in paucis.
perciperent, et a stiperhae elaritatis alta contempla- 11. Quaeeststalio Philistinorum, nisi fobur hia-
tione caligarenf. In hanc quippe lucera aperire ocu-. lignorum spirituum ? Sancti etenim virt, cnni Bd pee-
los Psalmi ta refugiens, Dominum obsecrat, dlcens:: catorum correctionem se proeparant, aperte sciuht
Averteocutos meos, nevideantvanitatem (Psal. cxvm,, quia cum de coelo Japsis angelis pughftttt. Pugha
37). Hanc beatus Job alta mente despiciens, perfec-. ergo liac, quia angelorum est et liomirtmw,pugfta-
torum meritis se inseri exoptans, ait : Nunc enim, lur a forlibus cum inlirmls, cura simplicibns ttb as-
dormiens silerem, et somno meo requiescerem: ant,, tulis. Nam ab his fortibus insultum acceperat, qui
sicut abortivumabsconditumnon subsisterem: vel quii dicebat : Irrtterunt inme fortet, nequeiititjuilat nttu,
concepli non viderunt tucem (Job., Ui, 13). Qui suntl nequepeccatummeum, Domine (Ptal. tVHl;4). Astw-
isti, nisi qui peccare fOrtiter caverunt? Umts ergoi Q 4 tias lapsi angeli etiam PaulusihtueiW, ail: Non igno-
scopulus Bores, aller Sene dicitnr, quia si concupis- ramut ejut astutiat (II Cor. it, H). ContfS astutos
centia in mente sibi loeum Vindical,ejusdem mentisi igitor via cautaarationisquterehda est, eo«*fBlbftes
oculos ad placidum peecati blandimentum, quasi adI vero divina sunt auxilia petenda. Ut ergo lfiagna
solis Iucem videndam levat. Bene item petrae nomi- cautela praedicatio exhibenda esse seriliatuf, Jona-
nantur, quia iniquorwn mentibus isti duo conve- thas armigerum suum ad secnm transeundum invi-
niunt, ut jaro redire pr.vdicalores ad se 1'acilenon ad- tasse dicitur. Et ut in expellendis hostibus de Dei
roittant. Sed et dicuntur scopuli : quia hinc inde,, miseratione praesumatur, toquitur dicens : Quia non
videlicet lam mente quam corpore prxruptum reti- est Deo diffitite satvare, vetin mullitudine, vet in pau-
nent usum pravitatis. Dum enim nulla moruni, , cis; et quia flagitiosorum conversio facills non eSt,
nulla operuni inlegrilate solidaiitur, in modum sco- dicit : Si forte faciat Deus pro nobii. 8i forte dicit,
puli, hinc et inde praerupti sunt. Et quia dicitur ini quia de plena criminosornm salute adhuc plenius
inodumdentium , quid dat inlelligi, nisi quod saepe! non prjesumit. Sed formam electi subditi in viftute
viaemu-, quia qui pMdicatorura horlainenla despi- oslendit humiliiatis, quia subdit:
ciunt, eorum vitam 304 mordere detractionibus (Vers. 7.) Dixitqueei armiger suus: Fae omnia qdm
conaii'!ur?Sed de eisdeni scopulis subditur : ] placenl animo tuo. Perge quo cupis, et ire tecitmquo-
J)
(Vers. 5.) Unus prominens nd Aquilonem,ex ad- cunquevolueri».
versoMagmas,et atter ad Meridiem, ctntra Gabaa. 12. Nonnulli subjecti, dum mensufam ordinis sui
10. Ad Aquilonem priraus scopuliis prominet, negligunt, eamdemmensuram sicconfundunt, utprae-
alter ad Meridiem, quia per concupiscentiam fervor lalorum suorum dispositionicommunioent, scd 305
charilatis exstinguilur, et per peccalum ardor con- obedire imperiis recusent. Emendare quideMittojtp.
cupiscentiaeaugmentator. Mens enim reproba, dum rum dicla facile audent, sed facile impJere qute prffi-
eoncupiscentkesnbdilur, charitate spoliatur, et dum eipiuut, non conantur. Quid ergo in hnjus aUtnigeri
peccarreno» metuit, acriora in se valde peccandi de- voce nobis ostenditur, nisi quia relinquenda est prae-
sideria accendit. Quasi enim in summa di:i sUx al- positis dispositio libera, tenenda est subditis virtus
titudine et calore posita, in lluxu peccati, et immo- obediemiaenon remissa? Ul enirriliberam disponendi
derale laetatnr, et ardenter resolvitur. Male ergo auctoritatem praedicatoribus assignent, ait : Fac
mederi concupiscenth; morbo satagit, qui asl boc omnia, qumplacent animo tuo. Et ut subditofmi pro-
explece coBCupiscentiasneccatidocogital ut .qutescat.'- nam voluntatem ad omnia servilia osttiidenet, sub«
feG7 SANCTl GREGORIIMAGNI 368
dit : Perge quo cupis, et ero tecum quoeunquevolueris. A monita non recipiunt, solerter aebent ipsi circum-
Nec ibi quidem dixit : Quaedam fac quae sunt in spicere, ut ad se nulla possint eorum exempla per-
animo tuo, quaedamnon fac, vel aliler fac; nec hic, venire. Sequitur:
perge illuc, et ero tecum , et illuc non ero tecum. (Vers. 11, 12.) Apparuit ilaque ttationi Philistino-
Omnia, inquit, fac, quia dispositionepraelatorumdis- rum, dixeruntque Philistiim : En Ilebrwi egrediunttir
ponenda sunt omnia : Ero item, ait, lecumquocunque de cavernisin quibusubscondili(ueranl. Et locutisunl
volueris; quia alicui praecepto obedientiae subjeclus viri de stalione Philislinorum ad Jonatham, et ad ar-
«jttimus deesse non debet. Sequitur : migerum suum: Ascenditeud nos, el ostendemusvobis
(Vers. 8-10.) El ait Jonathas, eccenos transibimus rem.
dfilviros istos, cumqueapparuerimus eis, si taliter lo- 14. Quidnam est, quod apparere Jonathas Philis-
euti fuerint ad not: Manete donecveniamus ad vos, taeis cum armigero dicitur : nisi quia doctor ipse
stemusin loco nostro, nec ascendamutad eot. Si aulem prior debet bonum ostendere, quod alios contendit
dixerint: Atcenditead not, atcendamus, quia tradidit edocere ? Non enira potesl in praedicationevenerabi-
eos Dominus in munibus nostris. literrecipi, si prius in se honorera rainisterii non
13. Cerla et indubitata sanctae Ecclesiassententia „n praelert luce bonae conversationis. Unde et egregius
est, quia elecii pracdicatoresnon solum quid, quan- prasdicator conlidenter asserit, dicens: Quandiu qui-
tum et quando loquantur considerare debent, sed dem sum genliumApostolus,minisleriummeum hono-
quibus etiam loquantur. Unde et Dominusa quo- riftcubo (Rom. xi, 13). Apparet ergo doclor, non
rumdam nolilia verbum recondens, discipulos pro- tam cum verbo loquilur quam cum vita et moribus
bibet, dicens : Nolite ponere margaritas ante porcos venerabililer demonstratur. Propheta igitur cum ty-
(Matth. vn, 6). Hinc item Scriptura inuliliter eflundi pis sacroehistorise praedicatorum mores ostenderet,
verbum vetat, et dicit: Vbi non est auditus, non ef- rationabiliter subintulit, dicens: Apparuititaque uter-
fundas setmonem (Eccli. xxxu, 6). Quid ergo, quod que stationi Philistinorum. Quasi dicat : Quia docere
Jonathas dlcit : Si dixerint: Manete donec veniamus proposuil, prius iis, quibus loqui disposuit, vitam
ad vos, stemus in loco noslro : Si vero: Ascenditead roonstravil. Sed quid est, quod Philislaei apparentes
not, ascendamus, quia tradidit eos Dominus in mani- despiciunt, et tamen eis, Ascenditead nos, dicunt,
bus noitrit, nisi quia electus prandicatorattente debet nisi quia plerumque illi etiam praedicatorumopiimam
colligere, quibus verbum vitae debeat proferre. Sed vitam despiciunt, qui eorum praedicationead pceni-
quia hoc ostendi nunc in sensu litterae videtur, nos tentiae lamenta cursuri sunt? Et dum eos deserero
sublilius exprimamus. Ad peccatores, praedicalores P ~ vitse remolioris studium reprehendunt, eos nimirum
transeunt, quando bis quibus verba exhibenl, non de cavernis egressos asseverant. Quasi dicant: Illi
solum verbo, sed etiam vita placent. Qui ergo sunt nunc sub colore praedicaiionis ad saeculum exeunt,
qui dicunt : Atcendile ad nos, nisi hi qui devotionis qui hoc fugisse toia intentione videbantur. Sed ple-
sigda proferunt, quia salutis verbum et venerabiliter rique justos praedicatoresarguunt, qui mala quae eis
audiant, etretinere fortiter concupiscant? Ad istos objiciunt, ineis esse suspicantur. Qui nimirum eo ipso
ilaque ascendendumest, iu quibus etsi magnus labor quo malum damnant, spem praedicatoribus tribuunt,
est in opere ministerii, sunt et magna lucra snlutis. quia ad bonum quod defendunt, exsequendum per-
E contrario vero ad doctores peccatores transire ge- trahi facilius possunt. Dumergo bona intentione falsa
stiunt, quando tam profunda caecitatemergunlur, ut justorum mala viluperant, insaniunt quidem voce ,
ad imilandae suae pravitalis exemplum ipsos etiam sed praedicatoribus fructum suaesalutis, ctiam iusa-
praedicatores convertere nitanlur. Proni quippe ad niendo spondent. Et quia de ascensu superius dictum
malum sunt, corde impoenitentes, et peccali lepra, est, reslat inquirere quid sil quod dicunt : Ostende-
quam induunt, maculare .alios non expavescunt. De mus vobis rem. Sed hoc ad litterain roinas significat.
quibus sapiens ille loquilur, dicens : Lmtantur cum Quod lale est ac si dicant : Si huc ascendcritis,
male fecerint, et exsultant in rebus pessimis (Prov. n, quantum valemus patiendo senlietis. In malorum
14). Et ilera Propheta de his valicinans, ait: Prmdi- vero conversione item facile est colligsre, cuni justos
caverunl peccalum sutim sicut Sodoma (Isai m, 9). expellunt, quantum soleant nocere. Sedquia, auctoro
Quidest ergo quod ait : Stemut in loconottro? Sed Deo, carnalitatem historiae ad spiritualem intelligen-
tale est, ac si dicat -.Si illos lucrari non possuraus, tiam duximus, dum sancti doctores , erumpenlibus
nosmetipsos in bona conversatione serveraus. Locusi quibusdam signis, peccatorum conversionemconsi-
enim noster bona conversatio est, de quo nimirumi derant, res etiam ab eis promitiitur, quia ad verum
loco alias scriptum est : Si spiritus potestatemhubens: esseredirepollicentur. Res quidemaliquidhabet csse,
ascenderit tuper te, locum tuum non deseras (Eccl. x,, peccatum vero esse nullum habet. Unde et Paulus
4). Locus quidem iste non solum a spiritu, sed etiami Corinthiis dicit: Scimus quia nihil est idotumin ntun-
ab homine cavendus cst : quia ipse spiritus non so- do (I Cor. VIII,4). Peccalor autem, quia peccando ad
lum per se nobis obviat, sed contra nos etiam per nihilum tendit, cum nihil illud cui inhaesit deserit,
hominem pugnat. Si vero locus noster Dorainus est,, quasi ad esse redit. Rem ergo in se ostendere, id et
cura mali se nobis objiciunt, in loco nostro persista- aliquidquod esse habet, polesi, quia jaih per divinam
mus, qu.d cum incorrigibiles 306 praedicatorum i ' gratiam opera virlulis tenet. Dicum ergo : Ascendile
 3G9 1N PRIMUMREGUM EXPOSITIONES.— LIB. V. 370
ad tios, et ostendemusvobis rem. Quasi signo quodam A cadebant ante Jonatham, a,iot armiger ejus interfi-
peccatores reproroittant, et dicant: Si verbo ita in ciebat.
nobis laborare proponitis, sine magno lucro non erit 17. Facies Jonathae cernitur, quando qui verbum
quod laboratis. Quare et de aliorum certitudine sub- pnedicatoris audiunt, charitatem eliam mentis ejus
junctum est: agnoscunt; cum videlicet hunc audiuut et cceleslia
(Vers. 12.) Et ait Jonathut ud urmigerum suum: praedicare, et eos, quibus ipsa pandit ccelestia, mira
Aseendamus,sequereme, trudidit eos Dominusin ma- charitate diligere. Bene autem ante faciem cadere
nus Israet. dicuntur, quia dum bona quae sunt in mente praedi-
307 15- Quisquis nititur magna agere, haecbene catoris agnoscunt, statum pravitatis deserunt. Sed et
pensare novit, si semper studuit divinis laudibus im- dum ad remedium pcenitentiaeplures veniunt, alii in
pulare. Bene ergo Jonathas de consequenda victoria magnorum, aliiinminorum exempla confugiunt. Apte
confidens, non in manus suas, sed in manus Israel igitur diclum est: Aliosarmigerejus interficiebat.A vita,
tradendos inimicosasseruit, ut triimiphum ostenderet, quidem reprobaprivari,interficiest:et cujusexemplo,
et qualis esse debeat triumphator pariter designaret. vel monitis malum quis deserit, ante ejus pedes quasi
Israel quippe videns Deum interprelatur. Cui ergo in „ interfectus cadit. Generali quippe sententia singulorum
manus hostes tribuuntur, videns Deum dicitur, ut viclorias exponens Jacobus ait: Qui converti (ecerit
non ei ea quaein raanu data sunt doceatur atlendere, peccaloremab errore vimsum, salvabil animam ejus a
sed tenens datum, ad largitorem munerum cor leva- morte, 308 et operiet multitudinempeccatorum (Jac.
re. Aliud enim tenet manibus, aliud oculis videt, ut v, 20). Sequitur ;
triumphi palmam fortiter teneat, sed videntem Deum (Vers. 14.) Et (acta est plaga prima, qua percussit
reienta palma victoriacnon extollat. Haic autem quia Jonathas et armiger ejus, quusi viginti virorum, in
confidendo, non possidendo loquitur, qualiter ad ea- media parte jugeri, quam par boumin die arare con-
dera possidenda veniat, audiamus. Sequitur : suevit.
(Vers. 13.) AscenditJonathas reptans manibut, et 18. Plaga prima haec dicitur, quia sancti perctt-
armiger ejus post eum. tere noxios etiani post, in ultimo judieio describun-
16. Quid est reptare manibus, nisi corpus omne lur. Unde et Paulus Corinthios excitat, diccns : A»
curvare, nihil in se sublime relinquere, superiora nescitis quia angetosjudicabimus ? (I Cor. vi, 3.) Hinc
roerabra ad inferiora officia peragenda inclinare? Psalmisla val.cinans, ait: Exsultabunt tancti m gloria,
Quid.autemin hoc facto nobis insinuatur, nisi quia tmtubunlurin cubilibus suis, exsutlationesDei in fau-
multa praedicatorum compassione indiget conversio Q cibus eorum, ad faciendam vindictam in nalionibus ,
peccatorum? Quid enim aliud quam reptare manibus increpaliones in populis (Psal. CXLIX,5, 6). Plaga
vflebatur Redemptor noster, cum publicanorum prima ista conversionis est, secunda damnationis, quia
aroicus fieret, et peccatores reciperet, et cum ipsis modo saucti converli nos ad Dominum rogant, sed
manducaret? Manibus quidem reptabat cum dicebat: non conversos tunc durius damnant. Iu qua viginti
Non habent opus sani medico, sed male habenles viri roorlui referuntur, ut quinarii numeri mysterium
(Matth. IX, 12). Hinc iterum dicit : Non veni vocare commendelur. Quinquies enim quatuor repetiti, aut
fustos, sed peccatores. Hanc etiam incurvationem re- quater quinque viginti liunt. Et quia vigore quinque
plandi, in sacro eloquio cameli appellatio designat. sensuum omne tempus peccati perficitur, et in qua-
Quia ad hoc Salvator usque ad ima nostra se voluit tuor evangelistarum libris remedia nostraesalulis in-
hurailiare, ut nos ad alta susedivinitatis exlolleret. venimus, viginti virorum typo omnes salvandi pecca-
Hunc nanique reptanlem manibus Paulus sequi se tores exprimuntur. Qui in media parte jugeri inter-
insinuans, ait : Omnibusomnia factus sum, ut omnes fecti perhibentur, quam par boum in dic arare con-
(acerem salvos (I Cor. IX,22). Sed et quia in manibus suevit. Boves sunt prsedicatores Ecclesiae, qui dum
opera solent signilicari, reptat manibus pastor, _ praedicant, arant, qui dum verbis ccelestibus corda
quando peccatoribus viam quam tenere conversi de- auditorum aperiunt, quasi in bona terra semen spar-
beant, non profert sapienlia verbi, sed exemplo con- gunt. Sed in die arant boves, quia Dominus commi-
versalionis. Reptare quidem manibus praedicatores natur, dicens : Veniel nox, quando nemo potesloperari
suos docebat Dominus cum dicebat : Sic luceat lux (Joan. ix, 4). Item duo boves arant, Jonathas videli-
vcslra coram hominibus,ut videant vestra bona opera, cet et armiger ejus. Quibus nimirura bobus, aut sa-
et glorificent Patrem vestrum, qui in cmlisest (Matth. pienles et simplices intelligendi sunt, aut roinorcs, et
v, 10). Bene autem reptans ascendere ad stationem altioris ordinis sacerdotes. Possunt autera generaliter
Pbilistinorum dicitur, quia ad destruenda peccato- in duobus bobus omnes sanclac Ecclesiaepraedicato-
rum vilia pervenire ille doctor potest, qui ipsos pec- res intelligi, quia et geminae charitatis gratia pleni
calores magna bumilitalis ostensione, et magua cha- sunt, et se privato amore non diligunt. Media ergo
ritalis affeclione demulcet. Nam dum convenien- pars jugeri ista est vita pracsens.Ista quidem tempe-
liaiu gratiae foris porrigit, manum inlus ad inciden- rata ad cultum irobribus mollescit hieinis, illa ad
tliini mentis languoretn mitlit. Unde et bene subjun- sterilitaiempigrorum caloribustorrctur aestatis.Istam
gilur: parlero jugeri boves arare possunt, illam vero non
lVers. 13.) Et cum viditsent faciem Jonatlue, alii possunt, quia in hac vita bona opera seminanda
3-j SANCTI GREGORII MAGNI 378
sunl, tn illa vero non seminanda epera, sed operum A . quando vita carnalium in mundi jacet deleetationi.
retributio metenda. Bene ergo in media parle jugeri, bus secura, quando peritura quae ardenter desidg-
viginti riri Jnterfecti perfeibenlur, quia converti pec- rat, hanc dulciler oblectanl. Terra vero turbalur
catores bie solum salubriier possunt, ubi magnitudo quandu carnalis raens a mala sua solidilate concu-
criminis purgarl creditur per lamenta conversionis. titur, etcogitare fluctuando inchoat, inter mala quap
Sed nonnuHI in subita peccatorum conversione mi- respuit, et bona qua? amat. Turbari eteniin meiui
rantwr, quia eis propter usum curae exterioris quoti- tunc est, serenitatem raalse delectationis proposito
drana tot quac agit Deus mira viluerunt. Unde et Christianae religionis obducere. Sed carualis aflectiis
subditur: concutitur, ul spiritualis vjta reveletur. Unde et sub-
(Vers»18.) Et factum ett miraeuhm i» castris per ditur :
agrot. (Vers. 15.) Et accidit quasi miraculum a Deo.
• 19. Perfecti quique in emnibtts quae facta sunt, 22. Quando uamque mens bominis carnali deie-
sive fiuat, omnipotentis Dei virtutem et sapientiam ctatione deprimitur, ejus utique visus obtunditur, ut
mirari non desinunt. Unde et Psalmista divinis lau- spiritualia bona ignorare merealur. Sed cum in suis
dibus Insistens, ait : Mirabilis Deus in sanctis suis, . carnalibus infirmari incipit, pautatira in spiritualibus
Deus Israel ipse dabit virtutem el fortttudinem plebi B '. convalescit, ut superna proliciendq videat, infiriua
sum, benedictut Deui (Psat. LXVII,36). Hino Moyses obliviscendo derelinquat, profeetus quidem conversae
eidem Domino confitetur, dieens ; Quis similis tui in mentis ostenditur , quia prius terra turbari dicilur,
diis, Domine, quis similis tui in sanctis gloriosus, mi- deinde miraeulum quasi a Deo accidisse meinoratur.
rabilis ty majestute, fac\ens prodigia (Exod. xv, 11) ? Miraculurovero a Deo est, quod sjne homine facit
In, sanctis quidem mirabilis dieitur, quia quo aliius Deus. Quod enira manna in deserto fjliis Israel plue-
divina cwspiciunt, co et mirabilius, obslupescunt, rit Dominus (Exod. xvi), quod concupiscentibus ifo-
quia nimirum altissima contemplatione vident quibus latilia praebuerit (Exod. xiv), miraculura utique sine
stupeant, non quae ratiQtie comprebendant, Quoties hamine Deus fecit; sed duu) m&re dividere voluit,
ergo prjeter quotidianum.usum nova quacdam acci- virga hoc Moysen tangere precepit, ut miraculum
dunt, quapcarnales ac simplices admirentur, miracu- ostenderet, quod per hominem populo demonstrapet.
lum, per agros fieri dicitur, Ii» CQmparationenamque Sicniuiirum virgapetra percutitur, ut aquaefluenta
sanctqrum velut agrestes boroines sunt, qui tot cou- producantur (Num, xx), quia nimirum roiraculuni
ditQris antiqua opera, tot dispQsitio.nestemporura, quod ostendere voluit.per hominero, nonper se-
309 et tot Prdines creaturarum mirari nesciunl. melipsura fecit, ut dum horoinera venerabilem red-
Bene igitur in eadem rusticilatis hebetudiue oranes>G deret, huic Israeliticus populus bumiliter suhjici, et
generaliter concluduntur, cum gubdilur : devote obedire debuisset. Quid est ergo quod iu'tra-
(Vers. 15.) Sed et omnjs yopulus stationis eorum,: culum quasi a Deo accidisse asserilur, postqiiam
qui ierat ad prmdandum, obstupuit. terra turbatur, nisi quia dum sanclus Spirjtus uien-
20. QuamsUtionem nominant, nisiPhilistinorum? tero ad conversionem commovet, commolae menti
Quid est ergo quod Philistiim admirantur, nisi quiai eleetorum. exerapla insinuat; quae et venerabiliter
aliquando CQnversioneuipecealorum alii peccatores> 'videat, et imitari devote concupiscat? Hoc quidem
obstupescentes aspiciunt, et dum bonitatem Dei ini miraculum 310 Juxla hisloriam sic accipitur, quia
illorum visitatione inleUigunt, ad siraile conversionisi plures interliciehantur. Nunc verQ in sancta Ecclesia
proposituoi acccnduntur? Ad pracdandum quippes ad veligiosamvilam peccatores convertuntur, qu.os
stalionis nopujus pergit, quando agere perversai alii ad virtulis exempla sequuntur. Spiritus quidem
non meltiit., Quod cuiiu, probihcnle Deo, Scripturis> sanclus illos trahit, et quia trabunliir aliis ostcudit,
minantibus, e.ontradiceuUbusdQCtoribus, quis audett ul tractos trahat, et vidcntes tractis inserat, quale-
agere, quasi pex violentiam nitilur suis usibus usur- nus per largitatem su* gratiaeutrosque corapreben-
pare. Si quis per huuc populum daemoniaintelligere: dat. Quando enim hoc siue hoiuinc per semelipsuiu
voiuerit, potest, quia ad praedandumpergunt, cumi D operatur iu cordibus filelium, ulique miraculuni
violentas teutatioues ingeruut, et captivas animas> non fit quasi a Deo, sed a Deo, Quando aulem pra-
peccatorum ducunt. Qui certe populus obslupescere> dicantibus hocacternae vilse doctoribus agit,quasia
dicitur, quia cor poeuitens, quod doemoneshabere' Deo est miraculiun , quia mirabiles suos i.ninistros
non possunt, qua gratia conversj peccalorcs reci- ostcndit, ut qui eos aspiciunt, devote valeant imi-
piant, non inteUtgunt. Sed duro peccalores resipi- tari. Sed quia summos sacerdotes Saul signare su-
scunt, tam sjbi quam aliis prosunt, quia rioruiulli t perius diximus, Jonathara vcro filium cjus subditas
eorum exemplo corriguutur. Unde etsubdilur : proedicatorum personas, si scquentia atlendimus,
(Vers. 15.) Et conlurbataest terra. sollicitudincm aposlolicam in suiiunis pontificibus,
21. Dimi poputares viri nova raira conspiciunt,, quam retinent, inveoimus. De quo nirairum beaius
terra turbatur, quia snpe contingit, ut dum per Paulus luquitur, dicens : Quit infirmatur, et ego
cxieriora miracula alii coiyvertimtur, aliorum duri- non infirmor? Quis scandalizalur, et egononuror?
tia incitamcnlis quibusdam ad propositum boni ope- Privter illa qum exlrinsecussunt, in-stantiatnea quoti-
ris inoveatur. Male ctenim lianquilla cst lerra, , diana, solticitudo omnium F.cctesiarum (II Cor. xi,
373 IN PRIMUMREGUM EXPOSITIONES. — LIB. V. 374
29). Qui vero oranium Ecctesiarum sollicitudinem A J cognovit. Ab irreligiosis quidem religionis consilium,
gerebat, non sotum parvulorum, sed etiam ad discu- aut sapientise a stultis petere, non est consilium ac-
tienda majornm facta vigiiabat. Unde et hic subjun- cipere, sed praeeipttare. Beneergodicitur: ErM enim
gitur : ibi arca Dei, quia in rebus dubiis illos debemus con-
(Vers. 16, 17.) Et respexerunt speculutores Saul, sulere, quibus aperte sciraus spiritualia dona non
qui erant in Gabaa Benjamin, et ecce multitudo pro- deesse. Sed qusedamsuntquteperconsilium, quaedam
slrata huc illucque diffugiens. Et ait Saul populo qui vero quse per auxilium meliorantur. Ubi enim aperta
erat cumeo : Requirite, et videte quis abieril ex nobis. et indubitata necessitas est, illic non est idonea mora
Et reperttm est non adesse Jonuthum et urmigerum consilii, sed eeleritas subventionis. Auibiguaquidem,
ejus. • et obscura meiius cousulenao peragimns, sedaperta
23. Pugriam Jonathae Saul speculatores aspiciunt, et cognita subveniendo et festinando sublevamus.
quia siimmi pontifices, son solum subditorum facta Unde et subditur:
discutiunt, sed doctrinam praelatorum. Islos quideih (Vers. 19, 20.) Cuntquetoqueretur Saul ad tacer-
exptorant, si bene agant; illes autem an recte do- dotem, tumultus magnus exortut esl i» castris Phiti-
ceant. Ssepe conversationem aliorum audiunt, sed ne stihn, crescebatquepuutatim, et clartus resonabat. Et
sint bene eruditi, pertimescunt. Quidenim est aliud B 1 ait Saul ad sacerdotem : Contrahe manumtuam.Con-
quod quis abierit, quaeritur, nisi quia'qui ad praedi- clamavit Saul, et omnis poputus qui eum eo erqt, et
candum mittitur tafis esse debet, ut onus ministerii venerunt mque ad tocum ceriaminis.
ei sectire imponatur; ut mens mittentis nulla dubi- 26. Quid enim aliud signat quod prins Saul appli->
tatione fluctuet quod recte doceat, et doctrinse care arcam petiit, deinde sacerdotem .contrabere
verba operibus ostendat. Et quia innumeri sunt Ec- manum jussit, nisi quia et obscura debemus consu-
clesiarum praesules, a speculatoribus Jonathas aspi- lendo disponere, et quae clarius innotescunt, cum
citur, quia summum culmen traiversalis Ecclesiae, festinatione complere? Sed prsedicatori tumultum
sic per orbem prscdicatores ordinat, ut circa se nii- crescentem paulatim audire, est conversorum pec-
nistros habeat, per quos illorum doctrinam discutiat, catorum devotionem cognoscere. Quod paulalim
et opera diligenter inqutrat. Sed qui summi culminis crescere dicilur, quia dum mentem nostram ad bona
ministerio etlegatione funguntur, in alta vitae et opera spiritus dirigit, hanc ad meliora per quotidia-
screntiaesede subltmantur. Unde et bene iidem spe- nos profeclus leniter ducit. Quid vero est, quod
«ulatores in Gabaa Benjamin esse niemorautnf. Saul et omnis qui cum eo est populus clamat, nisi,
Gabaa quidem Benjamin cotlis lilii dextrae nuncupa- quia scpraeliatoribus sooiatit? Sed et usque ad lo?
tur. In colle quidem filii dextroe sunt, qui jam per Q C cum certaminis veniunt. Locus certaminis cor est
Sublimcm vitam, et per altam scientiam, ad confor- verbura Dei audientis. Certarajnis vero Iocus dicitur
mationem videntur pertingere Redemptoris. Hi ni- quia verbum quod recipilur, cum praeterita conver-
mirum victorum acta de sublimi conspiciunt, quia satione praeliatur, Placent enira ei jam coelestia qu;c
bononim vifam prebare, et malos disculere, ex vitac audit, sed vetus consuetudo insurgit, et ut audita
merentur celsiludine, et sumraae scienliaj perfecta contemnat, euggerit. Fit pugna item gravior, quia
eruditione. Qui Jonatham non adesse reperiunt, qu'ra quod pracdicator laudat, hoc maligni spiritus dis-
lucra praedicationis timc optima esse considerant, suadendo vituperant, et quasi praliando se contra
cum praedicatorislaiidabdera personam probant. Se- eanctos erigunt, dum illud bellando destruupt, quod
quitur : jstorura voce praedicatur. Qttid est ergo venire
(Vers. 18.) Et ait Saul ad Achiam : Appliea aream usque ad locum certamipis,, nisi per exquisitionis
Dei. aditum pervenire ad secreta cordis auditoris, ubi
24. Cur Achiam sacerdotem Saul applicare arcam bostes celeriter inveniat,etpQtenterca3dat? Nam qui
praecipil, nisi quia modum certaminis a speculatori- discutere iuterna nosciunt, ad locuni certaminis
jbus audiunl? Quod quidem a suramis sacerdotibus. pervenire j^on possunt- Vel Iocus certaminis est,
bene sptritualiter agitirr, cum ea quae a relatoribus P ubi crebra faina magnae religionis est. Illuc qqippe
audiunt non ante dijudicant, quam eorum rationem dura ab innumeris curritur, qui et vilam deponere
in consilio internae raedilationis 311 quaerant. Et, veterem, cl ind,uere.pova|Uconcupiscunt, certaminis
qnia saepealienae etiam mentis consilia sequunlur, locus recte nuncupaiur, qqia qtiplidie illic spiritua-
Acbias arcam applicare jubetur. Arcam quippe liym viriutum ^xercitus ,p,ugnat cum nunierosilate
sacerdos habet, qui scieiitia spirituali mentera viliorum. lllic quidem quauto graves pugnae, tantp
vacuam non habet. Saulergo arcam applicare Achiam gloriosae victori;e. Illic qup frequentius acceesus ho-
jubet, quando summus doctor consiliura a roinoribus stium, ep et laudabilior numerus triumpljorum : ubi
suis et eruditis quaerit. Ibi enim sunt postulanda con- non solqra n^agnnrum alta viftus extollitur, sedcoro-
silia, ubi spiritualis scientiaegratia coruscat. Unde ct munis oainium strepuitas iiiira fortitudinis qstensione
subditur : monstratur. Unde et sequitur :
(Vers. 18.) Erat enim arca Dei in die illa cumfiliis (Vers. 20.) Et eece versus fuerul gtadius uniusett-
Israel. jusque ad proximum suum, 312 ct tatdjs magnani-
25. Quasi dicat: Hoc applicare praecepit, quod esse mis.
 375 SANCTI GREGORIIMAGNl 378
27. Quis est hic gladius, nisi gladius spirilus, quod A
, extollunt iniquae operationis. Vel cum eis sunt, cura
est verbura Dei? Qui enim innumerabilibus locis ad peccata sua operando perliciuut; cum eis vero ascen-
omnipotentis Dei servitium conversi sunt, quia verbo dunt, cum pravitatis suoeexempla aliis imitanda pro-
Dei inseparabiliter inhserent, quasi juxta se quisquis ferre non metuunt. Quid est ergo quod reverti et
gladium tenet. Gladius ergo uniuscujusque ad proxi- essecum Israele dicuntur, nisi quia tales etiam ple-
nium verlitur, quando hi qui in raonasteriis conversi rumque resipiscunt? Reverti enim amorein religiosaa
sunt, et vicissira se verbo Dei perforant, et carnali- vitae resumere est. Et cum Israele esse, est iutra,
talem in se penitus necant. Velut enim alterutro sanclam Ecclesiam in charitatis unitate persistere.
vulnere interficiuntur, dum alter alterum verbo Dei Ad hoc quippe revertendum, 313 ut cum Israele
percutit, et quidquid in se carnaliter vivit, exstin- csse proponatur, quia nulla est conversio peccatoris,
guit. Qui, quia nuper cenversi, a seculari vita ceci- si conversus perseverantia careat boni operis, et
derant, Philistinorum typo signati sunt. Vel;gladius unitate charitatis. Sequitur :
alteriusad proximum ver.titur, quando per conver- (Vers. 22.) Omnes quoqueIsraelitm, qui se abscon-
sorum exbortationem, nondum conversi peccatores derant in monte Ephraim, audientes quod fugissent
ad Dominum convertuntur; quando non solum hi Philisliim, sociuverunlse cum suis in prmlio.
qui .praesunt verbo praedicationis alios lucrifaciunt, gj 29. Hoc quidera toties fil quoties rerootiori vilac
sed inultitudo subditorum quotquot possunt verbis dediti, ad quaerenda animarum Iucra intorquere stu-
et exemplis instruere, et pracsentis vitae desideriis dium dignantur. Cum suis namque se in praelio so-
conantur velut interfectos subducere, et aeternsevilae ciant, cum vera aelernaevitaegaudia cum sanctae Ec-
vivos exhibere. Haecquidem lucra peremptorum jam clesiaedoctoribus praedicant, pariterque a peccatorum
in tota Ecclesia per orbero universum diflusa con- cordibus malignos spiritus fugant. Sed quaerendura
spicimus, quia quicunque per divinam gratiain jaro valde est quomodo dicatur : Audientesquodfugiss nt
Deo vivunt, alternaecharitatis mucrone huic mundo Philistiim. Praeclara quidem victoria non est fugien-
mortui videniur. Gladius quippe uniuscujusque ad tes insequi, sed resistentes elfugare. Quid ,est ergo
proxiroum vertitur, quia omnes electi se in sancta quod dicitur : Audientes quod fugissent Philisliim,
Ecciesia vicissira roborant, et ad ccelestem patriam sociuveruntse cum suis in prmlio, nisi quia his verbis
studio alternac praedicationis inflammant. Et quia ejusdera remotrc vitae convenientia lucra signanlur ?
innumerabilis populus quotidie Deo acquiritur, bene Mos namque illorum virorum esse solet, ut verbum
illic subditum est: Et cmdes magna nimis. Magnuiu potius consulentibus se quam sibi obsistentibus pro-
utique nimis est, quod in magnitudine potest quo- ferant, quia uisi devolum cor auditoris agnoscunt,
modocunque dignosci, sed excellentia non valet iC praedicaliouemsuam quasi in vacuum periturameniit.
comprehendi. Adhanc quidem magnam nimis caedein tere dedignantur. Prius ergo quam se suis in praelio
oculos extulerat, qui dicebat : Mihi aulem nimis socient, Philistxos fugisse audiunt: quia non lam
honorificati sunt amici tui, Deus, nimis confortalu* scelestis convertendis invigilant, quam conversis ad
esl principatus eorum; dinumerabo eos, et super perfectioris vitae lastigia sublevandis. Ipsa auteiu su-
arenam multiplicabuntur (Psal. cxxxvm, 17). Po- blimitas vitae perfectioris, quia suaderi inagnae ex-
test eliam magna nirais csedes intelligi, non solum hortationis laboribus solet, qui fugisse Philistaeos
ut multi, sed eliam ut bene interfecti videantur. Quod audiunt, pracliari merito dicuntur. Hosles itaque fu-
quidem in conversione peccatorum fieri cernitur, giunt, sed nuper absconditi praeliantur, quia remotae
cum sic praeterita deserunt, ut ad eadem delecta- vitaeviri non dignanlur loqui, nisi devotis audito-
menta nunquam reviviscanl. Caedi utique peccatori- ribus, sed loquentes vitsequam ipsi tenent, altitudinem
bus, est ad tempus a turpi vita separari. Vehementer magna verborura atque exemploruro pugna suadere
ergo, sivenimis caedi, est temporalis vitaeillecebras vix possunt. Et quia niagiia Iucra praedicationis iu-
perfecte deserere, et futurae gaudiis inhiare. Ipsoruui firroi, et imperfecli colligere non possunt, sequitur :
vero, qui convertuntur, quia multa diversitas est,, n (Vers. 22.) Erunl cum Suul quusi decem milliu vi-
sequilur : rorum.
(Vers. 21.) Sed et Hebrmi, qui fuerant cumPhili- Nou ait decem millia, sed quasi decem millia.
stiim heri et nudiusterlius, ascenderanlquecumeisin Hujus denique nuraeri perfecta perfectio in terra non
cattris, reversisunt, ut essent cum Israel, et his qui invenitur, sed in ccelo. Quia enim novera sunt ordi-
erant cum Saul et Jonatha. nes angelorum, et ad illorum societatem electorura
28. Qui sunt Hebraei, qui fueraut cum Pliilistxis, illa hominum multiludo sustollilur, decem millia
-nisi peccatores a religiosa conversatione lapsi? De virorum illa sunt, quse in sanctis angelis, et elcctis
quibus non valde supra dictum est : Ilebrmi transie- hominibus in illa aeternc gloriae sede gratulantur.
runt Jordanem. Hebraeiquidem sunt ordinc religionis, Quasi ergo decero raillia virorum illa sunt, quae in
sed cum Philisticissunt, et cum eis ascendunt, quan- islius adhuc saeculiexsilio posita, illius beat* socie-
diu per suggestiones noxias illudiuitur, et in prava tatis formam in moribus susceperunt. Quia item illius
operatione proficiunt. Cum inalignis quideni spirili- supernae vitseamore peccalorum lenebra; relinquun-
bus sunt proposito et voluntate peccati, sed cuui eis tur, sequitur:
ascendunl, quia ipsis impellentibus, jn audaciam se (Vers. 23.) Et salvavit Dominusin die itla Israel,
577 IN PRIMUMREGUMEXPOSITIONES. — LIB. V. 378
Contemplatioquidem internaelucis splendida valde A omne quod blandiuntur, eas animas quibtis detecta-
atque clarissima diesest, in qua Dominus Israelem biliter favent, perdere conantur. Quid est ergo quod
salvat, quia quorum corda luce intimi splendoris populum adjurat, ne usque ad vesperum coraedat,
irradial, in celsitudinem perpetuae salutis levat. Sal- donec de inimicis suis ultionem sumat? Sed notan-
vare quippe in die illa Dominus dicitur, quia ad dum quia jam devictis hostibusista loquebatur. Quid
aeternaevitse amorem nemo succendilur, cui iniimae vero est comedere victoribus, nisi de peracto virtulis
lucis splendor occultatur. Ad hanc salutis gratiam opere cibos vanaelaudis delectanterexcipere? Male-
non solum electa, sed etiam despecta quae videntur diclus, inquit, omnis, qui ante vesperum comederit,
mundi perveniunt. Unde et subditur : quia qui modo vanas laudes gratanter excipil, tunc
(Vers. 23.) Pugna autem pervenit usque Bethaven. aeternasCreatoris laudes amittit. Adjuratur ergo po-
30. Bethaven dicitur domus inutilis. Hanc quippe pulus ne comedat, quia doctorum praeceptoconstrin-
inuiilem Dominus in parabolis ostendens, regem gitur, ut debono opere inaniter nunquam glorietur.
servo in nupliis « praecipientem introducit, dicens : Fortia bene vivendo agat, sed quandiu vixerit, appe-
Exi eito in plateas et in vicos civitatis, et pauperes ac tere de fortitudine laudes caveit, ut laudari post
debiles, cmcosac claudosintroduc huc (Luc. xiv, 21). g mortem aeternaliter non arailtat. Qui enim ante ves-
Pauperes quidem sunt, qui verbi Dei thesauros in perum populum manducare prohibuit, ad vesperum
corde suo 314 minime recondunt. Debiles vero utique esse comedendumconcessit. Et quia in vespere
sunt, qui Iaborare salis pro selerna vita non possunl. flnis diei est, in vesperum coraedunt qui abstinere
Caecivero idiotaeac simplices designantur, quia dum ante vesperum possunt, quia qui laudari modo de
ccelestia nequaquam vident, lumine menlis carent. magnaaclione despicit, cum ad vitae finem ducilur,
Claudi vero sunt, qui gressum boni operis perdide- acternis dignus laudibus iuvenilur. Hoc est, quod Do-
runt. Sed, Pugna pervenitusque Bethaven, quia soepe ininus se daturura electis in Evangelio repromittit,
inutiles personae dura sermonis Dei bello capiuntur, dicens : Euge, servebone et fidelis, quia in pauca fui-
iu ejus redactaeservitiura utiles fiunt. Pugnalur qui- sti fidelis, supra multa te cousliluam, intra in gaudium
dera cum cxcis ut videant, cum claudis ut subsistant, Dominitui (Mutth. xxv, 23). Hinc iterum ad judicium
cura pauperibus ut morum thesauros accipiant, cum venieus, dicit: Venite, benedictiPalris mei, percipile
debilibus ut ad robur boni operis convalescant. Us- regnum, 315 1u°d vobis paratum est a conslitutione
qae ergo Bethaven pugna perducitur, quando illi mundi (lbid., 34). Tunc quidera deinimicis nostris
sanctorum praedicationecapiuntur, qui ulilitatera ali- ulciscimur, quia omnes tunc diabolicae tentationes
cui necessariam habere nullaui videbantur. Unde et " evanescunt. Quia enim ultra daemonuminsidiaelen-
subditur: tando nihil obsunt, cum per carnem morimur, da
(Vers. 24.) Et omnis vir Israel socialus est sibi m inimicis nostris ulciscimur, quos j'am velut interfectos
die illa. penilus non paveraus. Yel ergo usque ad vesperum
51. Oiunis quidem vif praedicatori conjungitur, comeslionem differimus, si laudis nostrae prseconia m.
quando conditio hominum nulla relinquitur, ex qua Jineventuro judici reservemus. Tuncquidem mandu-
conversi ad bonam conversationem minime perdti- candum est, quia qui judex tunc venit, modo dux
cantur. Sed qui Saul sociantur viri dicti sunt, quia nostri exercitus comrnilitonibus repromittit, dicens :
qualescunque in saeculosumus, in Dei omnipotentis Faciet iilos discumbere, et trunsiens ministrabit illis
servitio esse fortes admonemur. Nisiviri etenim prae- (Luc. xu, 37). Tunc quippe victores discumbunt,
dicatoribus nequaquam sociantur, quia curo eis non quia internae quietis alta sede recepti, perennis vitae
conveniunt, nisi fortia ipsi agant, quae illi docendo laudibus delectantur, quando ipsis tacenlibus oniniuni
laudant. Sed jam devictis hostibus, jam sibi fortibus bonorum operum praeconia concinunt, et simul pro-
conjunctis, quid rex agat, attente consideranduraest. fcruntur ad gloriain quaehic magna virtute fereban-
Sequitur: " tur ad pugnam. Sequitur :
(Vefs. 24.) El adjuravit Saul populum, dicens: (Vers. 25, 26.) Omnequeterrm vulgus venil in sal-
Mdledictusvir qui comederitusque ad vesperum,donee lum, in quo erut mel super faciem agri. Ingressus est
utciscar de inimicis meis. itaque populus sallum, et upparuit fluensmel, nutlus-
32. Inimici praedicatorumilli sunt, de quibus Psal- que applicuit manum suam ud os suum.
mista obsecrat, dicens: Eripe me de inimicis meis, 33. Sallus, silvosus atque clivosus locus est. Quo
Deus meus, et ub insurgeniibusin me libera me (Psal. niroirum nouiine apte corda saeculariumdesignautur,
LVIII,1). Inimici quidem sanctorum recle immundi quia dura tota intenlione curis exlerioribus serviunt,
spiritus dicuntur, quia mundi blandimenta quae illi velut silvosa loca, culta ad fructura boni operis prx-
suggerunt, araplecti isti magno studio delestanlur. dicationis vomere non sunt. Qui vero vulgus [Forte
Nam quibus adhuc aliquid de maligni spiritus consi- leg. vulgi] nomine hoc loco signanlur, nisi religiosi
liis placet, ejus ulique iniroicus non est, quia odisse viri et simplices? Terrae quidem vulgus dicitur : quia
nonduin novit, cujus blandimenta non respuit. Ini- in bono opere magni suiit, sed tamen altissima cou-
niici etiaui sanctorum dicuntur, ut cx sacro eloquio teraplatione magni non suut. Nobiles quidera actione,
detegantur. Nam per omne quod suggerunt, per sed vulgus summorura virorum couiparatione. Quid
* Gussanv. cum Vatic, pracipiendum introducit.
 "
379 SANCTI GREGORIl MAGNf 380
ergo estquod vuigus terrat veidl in saltum, nisi quia A operis vani favoris gustum recipere ? Sed quia inore
religiosj et simplices viri per exeropla bonorum ope- ,electorum peccat, non virga, sed extremitate virgse
rum, saepc ad «olitiam sseculariumdeducuntiir ? Ubi mel levare dicitur. Virgam quippe et inanuiii nielle
mel in agro apparet, quia de exeraplo boni aperis plenam ad os convertunt, qui juxta veritatis vocem :
apud saeeulares inveniunt, et devotionis lalitudineui, Omnia opera sua [uciunt, ub ab hojninibus videantur
ct fructum vencralionis. QiM enim e&tager m saltu, (Matlh. xxm, 5). Duro eniro suU laudibus saluraniin',
nisi devolio in inculta et inexpurgalo corde sucula- rnel non ad tenuem gustuni habent in suminitaie
rkun ? Et quid rael super faciem agri, uisi dulcedo virgse, sed vel in tola virga, vel in raanu ad plenam
favoris ? Qui merito post ingressuro vulgi apparere refectionem. Tales ulique erant, quibus Dominus iu
dicilur, quia videlicet aspera s.vcularium corda, si |Evangelio exprobrat, diceus : Quomodo polestis cre-
prius religiosoruui excwpta non vident, nec latitu- dere, glariam ab invkem recipientes? (Joai\. v, 44.)
diue devotiouis se valent distendere, nec alienx san- iQuid ergo. est hacc virgae extremitas, nisi quia ple-
Clitatis gloriam prjedicare. Ante ingressum quidera, ruraque et Dominum glorificare in suo opere quid.em
tantum sallus est, nec agrum habet, uec fluens rnel. volunt, et apparere ipsi laudabiles nou refugiunt ?
Posl .ingressum vero, et lalitudinem agri babe.t, et j,;g Merito igitur vocem patris, qua populum adjuravit
dulcedinera mellis, quia saspe qui mundura diligunt, Jjonathas non audisse dicilur, quia Dei, sive ejus pi;c-
sanctorum exempla ferventi araore recipiunt, ut bo- dicatoris verba non audit, qui ea implere negligil.
nuraquod videut, sibi non solura placcat, sed eliam Quid vero est, quod ex guslu mellis illuminati sunt
praedicare attenlius concupiscant.Tpsa tamen sanclo- oculi Jonathae, nisi quia qui vani favoris auram reci-
runi vita laudaada est, et laus ista ab eis, quoruui piunt, ex eodem ad agenda fortia rohQrantur'! Hoc
est, per vanara gioriam uultatenus capienda. Videri quideui loco non dicuntur apertioculi, ut clausifuisse
tantum debet, excipi non debet, ut glorificari Deutn scntiantur, sed ut reparato vigare cprporis, ad vi-
quisqus in suo opere gaudeat, sed ile Dei gratia ex- dendos intelliganlur, et ad exstinguendos hostes rc-
lolli conlecnnat. Unde et caute expressum est, quia parati. Quod nimirum elatis o.nauinoconvenit, qui ex
Jluens roel super faciera agri apparuit, et taraen ma- eo majora et fortia agunt, quo laudabilia opera sua
num cum melle ad os nemo applicuil. Mel quidem efferri conspiciunt. Sed sxpe rainor zelo charitalis
fluit, quia dulcis fama sanctorum dulciter velociterque acoendilur, qui delinquentes raagnos viros ad Scri-
currit. Sed manus ad os nullus ducit, qnia dc opere pturarum inemoriaui reducere conatur. Unde ct sc-
bono dulcedinem laudis non accipii. Manum quidem quitur:
cum melle ad os applicare est laudem operis sui p (Vers. 28.) Respondensque ums de populo, ait:
gralanter accipere. Decurrat ergo mel, et nemo ad Jurejurando conslrinxil paler tuus populum, dicens:
•as manum applicet, ut sanctorum fama dulciter fluai, Malediclus vir qui comederitpanem hodie.
et ipsos a quibus defluU non extollat. Fluat, ut alios 55. Patrem quippe adjurasse populum, et maledi-
saliet, sed non stmiatur, ne mortem propinet. Unde ctum protulisse relulit, quia cum minor errantem
et subdilur: vult pr.ilatum dirigere, non dehet aspere objurgare,
(Vers. 26.) Timebat enun populusjuramenlum. sed dulciter alque humiliter admaJQrumstatuta memo-
316 Juramenturo regis est: Omnis qui se exallat, randa reducere. Unde dicit: Jureprando conslrinxil
humiliabitw (Luc, xviu, 14). Itera juramentum regis pater tuus populum. Ut enim eum dglciter admoneat
est, quod contra hypocrilas profert, dicens: Amen eura qui jurejurando populum constrinxit, patrcra
dicovabis, receperutxtmercedemsuam (Malth. vi, 16). ejus esse asseruit. Quasi enim aliis verbis dicat:
Juraraentum ergo populus tiuiet, quia ne aeternas Tanto dilectius debes majorum instituta conservare,
amiitat, temporales rccipere laudes cavet. Sequitur: quanlo eorum Iocum altius videris per successionis
(Vers. 27.) Porro Jonathas non audierat, cum adju- dignitatem retinere. Constrictus etiam populus jure-
raret pater ejus populum, extenditque summilatem V jurando patris asseritur, ut non loquentis persooae
virgmquam habebat in manu, et intinxit in [avomellis, humilitas, scd ostensae auctoritas attendalur: ut si
ct convertit manum suam ad os suum, et illiiminati suggerentis ordo despicitur, illius, 317 qui mon-
sunl oculi ejus. stratur, celsiludo timeatur. Quem lamen patreui as-
34. Quos in hoc loco Jonathas, uisi illos insinuat, serit, ut pr.ccepta raajorum et ijmori esse debeanl et
qui verbo et opere magni sunt, sed laraen stulio 1 amori. Dicat ergo : Jurejurando conslrinxit pater tuus
circumspectionis magni non sunt ? Alta quidera prte- populum, dicens : Maledictusqui,comedcril pmem lio-
dicant, fortia exercent, sed in humilitatis circumspe- die. Quod tale est ac si dicat: Eorura te meinorcui
ctione se non viriliter tenent. Quid est enim, quodi esse volo, qusetua, non mea sunt, quia dum culineii
• virgam tenetin manu, nisi quia disciplina, qua pec-
majorura obtines, eorum legesquasi haoreditario jure
care alios prohjbet, semelipsura non coercet ? Virga> servare debes. Panis vero npmine favor adulantium
quidem qua parvuli solent corripi, sermo correclio- recte expriraitur, quia mentem vanitati intentam e*
nis potest apte designari. Praedicalio ergo et opuss satiat et conforlat, dum hanc ad agenda qu:e laudari
bonuni, virga et manus est. Quid est igitur virgami debeant, valenliorem reddit. Quod quidem arrogan-
extendere, el manum ad os cuin inello revocarc, nisii tibus valde conveuire cetnitur, qui ad loquendum
lain de prxdicalionis verbo, quam dc sludio bonii prolatis laudibus aniraantur. Et quia arrogans pr;»:-
 S8J IN PRIMUMREGUM EXPOSITIONES, — LIB. V. 382
dicalor habet similes sibi subditos laudis cupidos, \ Quasi enim prredam inimicorura facit, duni ea, in
sequitur: quibus occultis hpstibus quispraevaluit, ad memoriam
(Vers. 28.) Defecerat autem populus. ducit. Ea quoque ad saturitatem coraedit, qui quasi
36. Quid e$t ad litteram deficere, nisi lassescere ? sua virtute haec fecerit, se inaniter et vehementer
Qiii enini laudes transitorias de verbi prtdicatione extollit. Dicit ergo : Quanto magis si comedisset po-
requirunt, deficiunt cum laudantur, quia nullo vigore pulus prmdam inimicorum suorum, nonne major [acta
verba proferunt, qua? non Jaadarj cemunt. Velut (uisset plaga in Phitistiim ? Quasi dicat: Cum ex brevi
enira lassesceatas debciunt dum despecti obraute- gustu favoris, tautus profectus sjt, quid electi prae-
scunt. Sed et dum non comedunt, videnlur deficere, liatores facerent, si pleuas operum laudes licitas ac
quia si ljcitum haberent cibum favoris, velut refecti justashaberent? Sequitur :
et fortes in$equerentur vitia praedicationeverbi. Unde (Vers. 31.) Percusserunt ergo Philistmos in dieitlo
et arrogantis praedicatoris forma ostenditur, per id a Magmisusque in Aion.
quod subjunclum est: 38. Dies roentis est splendor eruditionis. Sed illi
(Vers. 29, 30.) Dixitque Jonathqs : Turbavit pater quos arrogantes erudiimt, quia ambitione leniporalis
tneus terrqrn. Vidislis enim ipsi, guia illuminati sunt glorioeaccenduntur, simulationem lucis accipiunt, non
oculi mei, eo quodgustaverim paululum de melle isto; B veritatem. Dum ergo dit.s illa dicilur, quid aliud si-
quanlo magis si comedissetpopulus prmdam inimico- gnatur, nisi quia saepe proposito temporalis gloriu;
rum. suqrum quam reperit, nonne mujor facta fuisset fortia fien viderentur? In die namque illa, id est
pluga in Philistiim? doctrina, vel exemplo superborum percutiunt, quia
37. Quid est enim quod turbasse terram patrera ad hoc roinisterio praedicationis inserviunt, ut splen-
reprehendit. nisi quia raajores statuta sua per impe- dorem glorise teroporalis adipiscantur. Et quia oni-
ritiam confudisse redarguit? Terrae quidem nomine nibjis innolescere cupiunt, dicit: AMagmis vsquein
subditorum humilitas designatur, quae nimirum tur- Aion. Magmas, ut jaro satis dictura est, humilitas,
barj cernitgr, quando errante pastorum judicio, Aion vero fraler meus moerens interpreiatur. Humi-
tranquillse veritatis ordinem deserere videtur. Et les autem hoc loco, pusilli ac simplices in sancta
quia dura favores hominum arrogantes inhianter Ecclesia designanlur. Moerens vero frater quos alios
arabiunt, et hoc licitum esse asserere conantur, pro- insinuat, nisi eos quas Dominus in Evangelio collau-
fectus suos in testimonium perducunt. Vidistis enim, dat, diceus: Beati qui lugent, quoniam ipsi consola-
ait, quiu Hluminali sun,t ocuti mei, eo quod gustaverim bunlur? (Matth.v,?).) Qui enimjam temporalia cuncla
paulutum de melle isto. Quasi dicat : Ex laude subje- novit despicere, et ad oeternamagnis desideriis anhela-
ctorura crevi, dum non es^e roinor laudibus studui. Q re,duinliorret leneri incorpore,elgemiliniIIiiaelemae
N.amct electorum prsedicatorum mos esse solet, ut vitae laetitia nondura esse, frater meus mcerens recte
dum se laudari considerant, hoc quod de se foris au- nominatur. Frater quidem, quiaChristi cohaeresjaui
diunt, cssc viribus contendant. Et idcirco paululum essc coepit, ad cujus beatissimam illam alque Iaetis-
(nellis se Jonalhas comedisse retulit : quia arrogans simam haeredilatem totis desideriis ingemiscit. Moe-
linguoe favores se excipere licenter putat ad vitae rens autem dicitur, ut perfectorum luclus inenarra-
prolectum, non ad intentionem vanitatis. Sed omni- bilis esse designetur. Mcerere autem non quoniodo-
no aliud est laudis praeconia moribus adaequare con- libet, sed affectuosissime flere est.Quia enim Spiritus
lendere, aliud laudes appetere, ut in iisdem lau- sancti gratia repleti sunl, ad illam fletuum uberlatem
dibus profectuiu vitce possit invenire. Laudes quippe pervenerunt quam egregius doctor asserit, dicens :
suas moribus exaequare conantur, qui ipsas laudes Ipse autem Spiritus poslulat pro nobis gemitibus iner-
despiciunt, qui laudari ab hominihus nunquam vo- rabilibus (Rom. vm, 26). Moerenseliam frater dicitur,
lunt. Quanlum certe in eis est laudari vehemenler iquia Redemptori in magna familiaritaio peffecli
refugiunl, sed quia non possunt omnino effngere ne quique conjuncti sunt. Quem enim singulariter Re-
laudentur, conantur esse quod audiunt. Sed quidam, demptor diligit, quem singulari dignitate adperpetuae
bonis ostensisoperibus,idcirco laudari volunt, ut lau- Q haareditalis possessionem nulrit, cum frater ejus a?-
dati roajus conscendant in opus virlutis. Qua profecto seritur, singulari numero declaratur. Unde et ad
prxsumptionis suse aesliraatione falluntur, quia qui Moysen quasi gingularem aroicuro dicit: Novi le ex
in minimis laudes appetit, cum majora opera fecerit, nomine (Exod. xxxirt, 12). Ifi:>cest quod de Joanne
ardentius et valde avidius laudes quaerit. Et fortasse in Evangelio"dicitur : Hic esl discipulus ille quem di-
ideo post patrem Jonalhas non potuit regnare, quia ligebat Jesus (Joan. xxi, 20). Qui enira omnes disci-
illos signabat qui dum vane se extollunt vere defi- pulos valde diligebat, dura hunc diligere dicitur,
ciunt. AddidUquoque ratiocinando, et dicit: Quanto frater singulari numero demonstratur. Iri die illa a
magis si comedissetpopulus prwdam inimicorumsuo- Magmis usque in Aion Philistieos arrogantes percu-
rum, nonne mnjor facta fuisset plaga in Phitistiim? tiuni, quia ul lucem glorim saecutaris accipiant, nou
Mellis paululum in virgae summitate gustare, est de solum parvulis parva praedicant, sed alta quaBper-
318 doctrinae facundia qualitercunque gtoriari. fectiores agnoscant. Et quia cum sibi per intentionis
Praedani vero inimicorum comedere, est virtulis perversitatein obsunt nonnullis in Christo parvuiis,
opera per meraoriara repetere, et recolendo gauderc. pluribiis eiiam perfectioribus prosunt loquendo, a
383 SANCTI GREGORII MAGNI 384
Magmis usque in Aion non pugnare, sed percutere A tollunt quod aliquis sponte non tribuit. Sequitur :
dicuntur. Philistaeos quidem percutere, est daemonura (Yers. 33, 34.) Nunliavere autem Saul dicentes quod
insidias, vel vitiorum tyrannidem ab electorum corde populus peccarel Domino, comedens cum sanguine.
perimere. Sed saepe elati doctores aliis per verbum Qui ail, prmvaricali estis. Volvite ad me jam saxum
prosunt, et ejusdem verbi laudes nullas accipiunt grande. Et dixit Saut: Dispergiminiin vulgus, et di-
quas concupiscunl. Unde et frequenter accidit, ut cile eisul adducat unusquisquebovemsuum, el arietem,
dum laudari et efferri se 319 non considerant, ve- et occidile super islum lapidem, et vescimini,et non
lut fatigati magnis laboribus obmutescant. Quare et peccabitis Domino cum sanguine comedentes.
subditur : 40. Praedicatorum sanctae Ecclesiae proprium est,
(Vers. 31.) Defatigutus est aulem populus nimis. et perpetratas culpas reprehendere, et qualiter re-
Mos quoque esse elatorum solet ut cutn ab eoruin prehensae vitari debeant, monstrare.'Reprehensae
laudibus lingua aliena silet, aestiraatiosua non sileal. quidem innotescunt, sed si vitari nesciantur, ostensaa
Tacentibus quidem aliis clama.nl, quia aestimationis repetuntur. Quid in hac sanguiuis comestione, nisi
suaepraeconia in corde portant. Bene ergo de eodem latens elationis virus ostenditur? Latentia autem vitia
populo subditur : [j nisi exposita non curantur. Ut ergo praedicatorum
(Vers. 32.) Et versus populus ad prmdam, tulit mores 320 insinuet, Saul prius pravaricatum fuisse
oves, et boves,et vitulos, et mactavere in terra, come- populum asserit, deinde in lapide occidi quae man-
dilque populus cum sanguine. ducent animalia praecipit. Sed saxuro, sive lapidem
39. Oves quidem tollit, qui innocentiae suaecausas novinius, quia hunc Paulus ostendit, dicens : Petra
multiplices ad elationem recolit. Boves in prcedam autem erat Christus (I Cor. x, 4). Lapis vero ad prae-
tollit, quando labores praedicationis suac cogitat, et dicatorem volvitur, cum coram eo Redemploris
quidquid aliis loquendo, velut terram excolendo pro- exempla memorantur. Devolvi etiam dicitur, ut ex
fecit, memorando coacervat. Vitulos tollit, cum de omni parte videatur. Grandis vero diclus est, quia
eo exlollitur quod compressi motus lasciviaead men- per Danielem crescere perhibetur, et omnem orbis
lem reducuntur. Quia eniin duo in magna justoriun faciem implere (Dan. n). Non ergo quomodolibet,
laude praecepta sunt; videlicet splendor charitalis, sed ab ulroque latere revolutus aspicitur, ul ab arro-
cum luce boni operis, dum acslimatione sua quisque gantibus conspiciatur Deus, et eorum arrogantia de-
arrogans exlollitur, et oves, ct vitulos tollere perhi- priinatur. Videat ergo arrogans quam polens in vir-
betur. Oves quidem in innocentia bonorum operum, lute, quam sublimis in majeslate, quam humilis in
vitulos vero in mortificalione corporalium passio- n viriute, Rederaptor noster apparuit. Nam caecos illu-
num. Quibus nimirum boves inseruit, quia perfecte minans, oegros sanans (Matth. ix), praecipie.bat ut
non extollitur, qui se inflrmum et impoientem in quod potenter egisset nemini diceretur. In monte
parte aliqua conlemplatur. Magnusquidem apud su resplenduit, Patrem teslimonium suaedivinitatis pro-
jam est aestiraatione pudicitiae et boni operis, sed in duxit, et tamen discipulis ait : Nemini dixerilis vi-
fastu amplioris elalionis se elevat, dum perfectum se sionem hunc, donec Filius hominis a mortuis resurqat
recolil in labore praedicationis. (Mattlt. xvn, 9). Et fortasse idcirco resurgenle jara
Sed haec omnia ad quem finem perducantur, sub- Domino, ad monumentum angelus apparuit, qui ab
sequenter expositum est : Et mactavere in terra. In ejus ostio Iapidem revolvit. Tunc quippe revolvendus
lerra oves, et boves, et vitulos mactare, esl de vir- erat lapis, quia Chrislus verus homo et potens Deus
tuium conscienlia, iraa el camali l.elitia exsultare. post resurrectionis gloriam erat agnoscendus. Si ergo
Unde et per Oseam de elatis et arrogantibus dicitur : unam partem lapidis aspexit elatus, volvat lapideui,
Victimas demergebant in profundum (Ose. v, 2). In et aliam videat. Non qualilercunque lapidem videat,
profundura quidem victimas mergunt, qui cojlestes quia non est mortuus Christus, sed revolutum ab an-
Virtulum hostias non in coelum per gfatiarum actio- gelo, quia a mortuis resurrexit. Aspiciat ergo facun-
nera. sublevant, sed ad terram per appetitum vanae D diaro praedicationis hinc, et volvat, et roiretur illinc
laudis ineiinant. Unde et bene subditur : Comeditque splendorem humilitatis. Videat signorum potentiam
popuius cum sanguine. Mentis cibus interna ejus lae- hinc,et indevideat quia qui virtutis potenlia claruit,
litia est. Quid est ergo comedere cum sanguine, nisi eamdera virtutem praecepto silenlii occultavit. Sed
ab interno appelilu mentis intentionem_vani favoris dum videt partem humilem, videat et sublimem.
nequaquara reroovere? Velut enim sanguis abjicitur, Ecce humilis pars lapidis cernitur, quia dicit: Humi-
cura raens a gaudio boni operis intenliouem reinovet liavit scmetipsum, factus obediens usque ad mortem
vanitatis. Hujusmodi enim mens laetari in bono opere (Philip. H, 8). Sed si ista pars volvitur, altera re-
'
novit, quia appropinquare ccelestibus per opera bona velatur, quia subjungilur: Propter quod Deus exaliuvil
gaudet, qux in eisdem operibus videri ad tempus illum,et donavitiilinomen quod est super omnenomen.
refugit. Cum sanguine ergo comedere, est gaudium M praedicalorem ergo lapidem volvimus, cum coraro
boni operis sumere permixtura vanitatis inlentione. ipso Redemptoris nostri potentiam, et humilitateui
Quod niroirum cura ab aliis offerlur, clatis siraplex memoramus; cum et in operibus eum attendimus hu-
cibus est; Cumvero nullis Iaudantibus, conscieniia milem, et ex humilitate in coe.losublimem. Inhocqui-
superborum intumescit, quasi per pracdaw violenler dem lapide bos, et aries occidatur, ut in omni lioroi
g85 IN PRIMUMREGUM EXPOSITIONES.— LIB. V. 586
num geiicfe elationis vitium Christi contemplatione A copiosius incipit pro dilatione mercedis. Quia ergo
mactetttr. Ibi quippe omnis sanguis effunditur, quia prima electorum compunctio ex limore nascitur,
qui exemplo Christi instruitur, magna agit, sed de dum per typum regis et populi, praedicatores et
illis magnisoperibus se nonextollit. Pasciturquidem nuper conversi subditi designantur, altare tunc pri-
laetilia boni operis, sed non cruenlatur cibus ejus mum Saul aedificassedicitur. Sed ex aliorum profe-
snnguine vanaelaudis. Nam lapis ille si in verbis re- ctu saepe doctor ad aliorum lucra consequenda suc-
volvitur, dicit: Si opera non fecissemin eis, qumne- cenditur. Unde et subditur :
tno atius fecit, peccalumnon haberent (Joan. xv, 24). (Vers. 36.) Et dixit Saut: Irruamus super Phili-
Sed quia de verbis non tumuit, volvens se, ait: sliim nocte, et vaslemuseum usquequoillucescat mane,
Egonon qumroglorium meam (Joan.ym, 50). Bos et non relinquamusde eis virum.
ergo et aries in lapide occiditur, quando exemplo 42. Hoc supra satis expositum est, sed quia in
Redemptoris omnis cornuta elatio conderanatur; nocte, usquequo illucescat dies, percutere Philistaeos
quando electus quilibet, et bene agit, et optime do- appetit, hoc profecto insinuat, quia ne in futurum
cet, sed necvita eum erigit propria, nec eruditio nocere daemones possint, a cordibus peccatorum
aliena. In ariete quippe robur propriae innocentiaepJ modo expellendi et perimendi sunt. Nox quidem vita
exprimitur, in bove autem labor, et fortitudo prae- hscc dicitur, cum acternaecomparalur. Nam qui illara
dicalionis. Qui in petra occiduntur; ut sic eleclam vitam contemplari digne potuerit, illius comparatione
mentem gaudendo reflciant, ut ei mixtiiinin se cruo- quidquid hic lucidum cernitur, noctis obscuritas esse
rem carnibus non impendant. Hoc quidem eleclus judicatur. Illucescit autem dies illa, quando in fine
praedicatornon solum loquitur, sed etiam persuadet. hujus vitae electis animabus se aperit. In egressu
Unde et subditur: quippe suo de corpore electa anima illucescentem
(Vers. 34.) Adduxit itaque populus unusquisquebo- sibi aeternitatem videt, quia lucem praesentis saeculi
vemin manu sua, usque ad noctem, et occideruntibi. quasi tenebras non aspexit.
41. Bovem in manu adducere, est peccatum ela- 43. Quid vero est quod dicitur : Et non relinqua-
tionis poenitentix afflictione delere. Dum eniin ope- mus ex eis virum? Sed omnis Philistaus vir vastari
rando 321 delet, quod superbiendo deliquit, ma- debet, parvulus omnis nequaquam vastari potest.
ctandum bovem in lapide per roanum ducit. Quid est; Nemo enim sine peccato, nisi solus Deus. Viri ergo
autem, quoddicit: Vsqueadnoctem,nisiquia el peccarei capitalia crimina et viiia principalia sunt. Scd lunc
non licet, sed delere peccata usque ad raortem licet?1/p virorum, id est fortium nomine designantur, cum
Usque ad noctem ergo boves mactandi sunt, non int peccatorum sibi corda subjiciunt. Bene ergo dici-
nocte, quia dum vivimus, peccata delere poenitendoi tur : Non relinquamus ex eis virunt, quia conversi
possumus, post mortem fructuosara agere poeniten- peccatores sanctorum praedicatorum consilio fortia
tiam non valemus. Bene autem in eodem Ioco sub- quaequepeccala, et vitia deserunt, sed nullum pec-
ditur: catum aut vilium habere non possunt. 322 Possinit
(Vers. 35.) JEdificuvit autem Saul altare Domino. cavere crimina, sed omnia non possunt vitare pec-
41. Quia dum peccatores convertunlur, quasi exK cata. Possunt vitia exslinguere, sed ne aliquo eoruiu
lapidibus cceleste aediflciumfabricatur. Et quia ple- quoraodocunque pulsentur, non praevalentexercere,
rique codices habent; Tumque primum cmpil Saull Dicit ergo : Non relinquamusex eis virum, quia prae-
mdificare, potest altaris nomine compunclio cordiss dicatores sanclaeEcclesiaeet vitia nos eradicare prae-
intelligi. Quando enini per verbum doctoris com- cipiunt; sed dum fortia et principalia in nobis necant
pttnctio cordis erigitur, nimirum altare Dominoaedi- agere nequeunt ut quaedamcorum per tenuem mo-
Jicalur. Et primura aedificatumdicitur, quia est com- tum nequaquam vivant. Et de populi obedientia
punctio amoris. Unde et in tabernaculo Joederisduo9 subj'ungens,ait:
allaria fieri a Domino jussa sunt, adolendis scilicett _,
' (Vers. 56.) Dixit populus: Omne, quod bonumes>.
thymiamatibus unum, alterum comburendaecamiss t» oculis luis, fac.
(Exod. xxvu, xxxvn). Primum altare foris erat, se- 44. Ocnli praedicatorumsunt intuitus ralionis. Qui
cundumintra sancta sanctorum. Altare ergo primumi ergo arbitno doctoris committilur, dicere ei recte
cortipuncliotimoris est, altare secundum corapunciio » perhibetur : Omne quod bonumest in oculis tuis, fac.
amoris. Illud quippe peccala lugentium cst, istud1 Quasi dicat: Qui nos de rationis nostrae illuminalionc
vero ad aeterna gaudia totis desideriis inliiantium;; diffidimus, rationis tuae luci committimus, quoil
illius lapides, recogitaliones peccatorum, hujus la- nobis deesse judicamus. Sed hoc quod dixit Saul:
pides, medilationes perennium gaudiorum. Altaree Irruamus super Philistiim, potest intelligi quia non
ergo primum doctor aedificat,quando culpas exponitt deliberata protulit, sed hoc dicendo, an esset super
quas dum in se peccator aspicit, ingemiscit. Merito o Philisliim irruendum consuluit. Quod autem populus
eliam altare compunctio dicitur, quia incensat. Sedi cilo assensum praebuit, hoc quod videmus insinuat,
cum diu pro peccatis suis unusquisque
compungitur,, quia nonnulli intra sanctam Ecclesiam, antequam
fccnitendo proficit ad usum securilatis. Nam postt verba majorum intelligant, probant. Nam-protinus
afflictionistempora arJere incipit ad aelernam vitam,, subdilur:
et qui prius Iugebat pro pavore supplicii, flere i
jam (Vers. 56, 37.) Et ait Sacerdos: Accedamushuc ad
387 SANCTICRECOIUI MAGNl 588
Domintm. Et eonttduit Sattt Dominum,dicent: Num A A quidem eleclis ut vincanl, sed de hostibus quasi
persequar Philittiim ? Et ne* retpondit <i Dominut in viventes deserit, ut cum quibus semper pugneut, in-
die ilta. veniant. Quod tamen si ideo dicitur, quia Joualhae
45. Quid est quod consulentis regis verba, qua: culpa celatur, magnus timor pralalis incntitur. Fi-
populus laudat, sacerdos ad Dominumesse deferenda lius quidera peceat, et palri ejus responsionem ne-
denuntiat, nisi quia obscura et raagna negotia, qua: gat. Unus eliam deliquisse cognoseitur , sed pro
simplices latent, nunquam bene disponuntur, si unius culpa insequi hostcs suos cuncti pertiuiesciint. [
eorum exitutu in sacrario mentis snbtiti meditatione Quid in hoc facto signatur, nisi qtiia peccala subdi- i
non qttatrtmus? Ad Dominum quippe accedere, est loruin non solura sibi, sed etiam praelalis et secum
cjus voluntatem secrcta contempUtione cognoscere. comrauiiiier viventibus noceut? Quia vero lalens
Et bene accessus dicilur, quia ab exlerioribus ad hxc culpa a rege discutilur, videaraus }am qua su-
ihterna tendimus, quando operis nostrt exitum iu bliniilale lalentia quxque perquirantur. Nam sequi-
divina voluotale cognoscere tenlasaus. Nam qui oe- tur:
culta et inlima quaerit, et exteriora non deserit, ea (Vers. 38, 59.) Appiicale huc universos angulos
quae nescit adire non inveniu Qwahdo ergo a nobis populi, et tcitale, et videte per quem aeciderit pecca-
de occultis rebus consilium quasritur, ad Dominum " tum hoc hodie. Vivit Dominuttalvator Israeli», quia
accedamus, ut tuuc demum quod agendum esl pro- s't per Jonatham [actum est, ubsqueretraclione \boite
ponatur, cum in divina voluatate cognoscitur. Multa legendumrelraclalione hic et m[.\ morielur.
cnira videntur bona esse et non sunt. Pleraque etiam 48. Quibus nimirura verbis ordioalum valde Judi-
facienda suut, sed utibus liunt si congruo terapori cii ordiiiemdemonstravit, quia culpa prius invenienda
reswventur. Qnaedaraquoque alii facere debent, alii est, deinde pcena irroganda. Nam judkii ordo con-
vero non debent. Quaenimirum si electus quilibet in funditur, si ante iuventae culpae discussionera profe-
secreto meditalionis videre negligit, ea utique recto i atur. Ne enim anle discHssionem feriat, dieit:
ordiue uou dtsponit. E coatra autem qui diseutere Applicalehuc universos angulos populi, et videte, el
ea, vel agere medilando consuevH, non solum agen- sciloleper quem acciderit lioc peccalum Iwke. Et quia
da, sed etiam vitanda cognosciu Unde et bene dici- cognita culpa austerius ferienda est, jurat, dicens :
tur: Vivit Dominus, quia si per Jonatham filium meum
(Vers. 37.) Consuluit Saui Dominum, et non res- (aclum est, absque relractione morietur. Tractar;
pondit ei Dominusin die illa. quidem diutius debet, ut invenialur culpa, sed post-
46. Dies est cogitatio metilis, quje bona putalur ct quam inventa est, in ea vivus aliquis relinqui non
non cognoscitur. Nam dum bonam se esse simulat, G C debet. Absque retractione perimitur, qui vinere in
quasi lttcem porlat. Iu die ergo illa Dominuscoosa- peccato, stalim ut innotuerit, prohibetur. Sed islud
lenti se non respondit, quia verbum Dei cura mala absque retraclione, scilicet perimere, absque relra-
deliberatione convenire non polest. Per respoiisum ctione non cst, quia multa consideratione pastor
quidera verbi patefacere solemus sensura iatiraac vo- utilur, ut culpa, quam retractando invenit, feriri
lunlalis. In illa igilur die Dominus non respondet: absque retractionc, et exstingui velociter possit.
quia omnipotens Deus in simulata cogitatioois lucc 49. Quod si juxta historiam hujus palemi jura-
non cernilur, qui semper in claritate veritatis inve- ltienti pondus attendiraus, et illius temporis fervoreiu,
nitur. Et notandum, quia qui accedendi ad Dominum el hujus teporem pariter contuemur. Anliqui etenim
consilium tribuit, sacerdos fuil. Quid enim sanctius, patres, ut Deo placerent, ad morlem hlii» etiam nou
quam consiliuin accedendi ad Deuni?Sacerdoles ergo, parcebant. Nos aulem eos quos secuuduui carnero
toties sumus, quolies fralribus bona consilia raini- diligimus, etiaro lenui asperitate verborum insequi
siramus. Sacrius eniin nihil dari potest, quam id per non audemus. Eccc qui ad regnum fiiium nutriebat,
quod quisque ire ad conditorem debet. Nos aulemi dicil: Quia si per eum peccalum [aclum est, absque
quia ordinem spiritualis pugnao describimus, 323 | retraciione morietur. Nos peccantes cernimus , et
continuare priora sequentibus debemus. £ objurgare peccanies aut nolumus, aut timemus. Cur
JJ
47. Verbum qtiidem Saul fuit, ut sic Philistaeos i ergo hoc facimus, nisi quia Deura sicut ilti nequa-
vastaret, ut ex iis virum non relinqueret. Quod sic: quara diligimus? Nam Moyses, ut-bene peccatum
etiam intelligi potest; quia ita volebat Philislrcos ; idololatriae vindicarct, Levitas viginti tria millia vi-
perimerc, ut eorum nullus ultra movere bella po- rorum jussit occidere. Iu cujus nimirum exercita-
tuisset. Magua quidem haecdies mentis cst, qua sic: tione c.i:dis dixil: Si quis est Damini, jungalur mihi.
a;terna quffirunlur, ut temporafis hostis nullus a c;cde» Ponat vir gladium super femur suum. Ite el redite <le
rolinquatnr. Sed quia nulli cQnceflitur sic tempora- poiiu usquead porlam, et occidut unusquisque[ratrem
liter vtncere, ut non defreat omni tempore pugnare,, suum, el amicum,et proximum(Exod. xxxu, 26, 27).
merito dicitur : Non respondit ri Deminusin die illa. Qoasi dicat: In hoc oslendet quisque 324 (lu>as'1
Respondere Dei non solum intimi veibi cjus est,, Domini,.si pro ejus aroore fratri, proximo, vel amico
sed gtatiae ct immeris. Quando enim benigno conce- non parcit. Dicit ergo Saul de lilio : Quia absqtte re-
tWt quod pie petitur, respondere perhibetur. Nonl traitione morielur, quia nobis jain sub Redemplorls
ergo respondet Dominusiu die illa , quia permitiitt gratia viventibus, elsi roors non decernitur corpori.-,
 58$ 1N PRIMUMREGUMEXPOSITTONES-— UB. V. m
pcceatl nxm deT>etvfta diratari. Absqtie retractione A quaerere, et qualcs simus invenire vix aat nunqus.ui
(]uippe rector interflcft, Ctrrrtaffetetuscafhis rton *i- possumus, alios quando possumus? Quid csl cniui,
picit, sed tttm crimen fnvenit veteciter ferit. Retra- quod Propheta deplorat, dicens : Cer tneum tLreHquit
ctat quidem» qui ne seetettrm acriter pungat, obse- me (Psal. xxxix, 13). Qtiidest, quod Scripturasacra
quia ab etrsibl impensa, aut consahguinitatisaflectum denunliat: Ignorat hornoulrum odio vei amore dignus
cogitat. Qua in re liOtandflfflest, qtiod non orones sit (Eccl. ix, 2). Item quaestionissuaefructum Pro-
culpae acriter feriendae stmt. Natw leves pulveris pheta denufitiat, dicens : Invenit tervus tuus cor
maculaemciius etcutiendo qttaffltaVando, aut igne*i wum (II Reg. vn, 27). 325 §* vix ipvenire cor
apponendo, tergtfritur. Graves etiam culpae iri omiti- sancti possunt, nosmetipsosinquirere qua lemerilate
bus aequa asperitate inseqtiend* hoh stmt, qtiia vul- eessamus? Sed fortasse nec Propbeta potuii, quia
nera corportilh pro ipsorum corpofttm natura *t subjunxit : Vt timeat te. Inveniret ulique cor suum,
robore, vigorem exigflnt medfcinae. Pferumqtie ta- «i pleniter eognovisset, odio an atuore dignus exis-
raen praefcrfiEcclesiae,ctrm culpas audSunt, pltts Josto teret. Qui ergo iron inveatt, atcoram Deo securus
infervescunt; et dum vindretam metfantuf, nec vul- •esset, hivenit iitique ot tkneret. At nos »ec islud
nerurii quatitatefn, hec personafum delinqnehiitirh t>facHe possumus, quia dum inveoire peccala nostra,
vigorem resplciunt. Qui nimirum totetandi stmt cirin et inventa pensare negliginttts, quasi perdUo corde
minantur , sed ab ultione bohornm consrfio sedairdi seeuri sumus. In parte erge altera hi, illi in altera
sunt. Unde et hte subjungitur: statuuiitur, ut singulorum occulta cousiderentur, et
(Vers. 39.) Mquod nuttus contradixit ei ex Omrti iriventa cutpa digna pcena ferialuf. Qood quia lau-
poputo. dandrrm vaMe non dissuadendum est, sequitur :
Quia enim ttrajortrmmfnrehtimiliter ferendaesunt, (Vers. 40.) Retpondit populut Smtl { Quod bonum
dicituf : Nittttts voritradixit ei. Et quia eorom nimie- eti in ocutis tuis, fae.
tas sarubri pionmn eonsiltoreffehahda est, mm vatde 51. Quid est atilem, quod populo Saal, «t se in
inferius cum eamdem mortefm frrrb ihferre rex ten- p»TteWiunam sepkraret praecipit, etipop*h»s facere
tat, oninis populus clamat: Ergonemorietur Jonathas, regem rogat quod praecipit, nisi quia inqukrere se-
qui fetit satutem hanc iti Tsraet? Liberavit ergo po- metipsos simplices nescitfnt, etiawi cum jubenlur?
pulus Jonalham ne moreretur. Sed quia nondtrm Dicit ergo : Fac quod bonum est in ocutis tuis. Quasi
Lriventamciilpam nori ferire, sed invenire satagft dicat; Tn melius agere nostra poteris, qui lumen
latentem, sequitur: Cordisnon solum tibi, sed etiam nestris praevidendis
'" itineribus
(Vers. 40.) Et ait ud universum Isruel: Separa- suscepisti. Sed rector de interna illumina-
jtini vos in parte una, et ego cum Jonatha filio meo tione tandatirr, qsara per gratiam habet, per aostima-
tro in parte altera. tiouremnon babet. Laudater quidem, quia cognos-
50. Quid est, quod regis prxcepto populus a rege» cere secreta aliorwm possit, sed ipse semetipsum
et ejus filio separalur, nisi quia dum culpa latens, posse scire drffidit. Quia ergo iumen sibi taut.t; gra-
et suspecta quaeritur, et superiores et inferiores per- tirc non adscribit, a Deo postnlare bec preeibus non
son.e discutieud.i:sunt? Sscpequidem populus, s.ipe omittit. Unde et seqwtur :
corumrector delinquit: et aliquando ipsa subditorum (Vers. 41.) El dixit adDomimm Deum Israel: Da
culpa praelato ascribitur, quo negligente impleri indicium. Quid est, qriod nott resrtonderis servo luo
perhibetur. Cum ergo ostensis superius indiciis, quia hodie? Si ih rrieaut in Jcmatha fitio meo hmc iniqtti-
lateal in populo cutpa cognoscitur, et in quo sit abs- tas est, da ostensionem: aril siest in popteb tuo heec
coBdila nescitur, se rex admisceat, ul an sua sit iniquitas, da sanctitalem.
culpa, vel populi, pastor sciaU Equidera rex Saul 52. Indicwm efgo dari petimus, quando nobis
conscius culpae non eral quara ipse nec consensu, abseondita revelari Ilagitaraus. Sed quaereAdumest
nec opere perpctraverat, et tamen discutiendus mis- quid sibi vult lanta verboruni diversitas? Nam in se
cetur, ut si in sc etiara Iatet, inveniatur. Quasi enini jlj et filio ostensionem dari petit, si in populo est ini-
se peccafi inscitiriipefquifebat, qni dicebat: Nihil quilas sanclitatem. Quod tamen dici breviter potest,
enim mihi consciussum, sed hon irt hoc justificaius quia elecli doctores sciuut propriam forlituilinem ,
sum: qui autemjudicat me, Dominusest (I Cvr. IV, siiunt populi subjecti infirinilatem. Pro se crgo so-
4). Qnasi dicat: Quaereremeipsum , et invenire non laur,ostensionera culpaepetunt, quia austeriiatc pee-
desiiw, qwia si mibi lateo, cui nuda sunt oronia »on nitenliae hanc soleant insequi, sciunt. Pro populo
Jatebo. Bvcat ergo rex peccati itlius, q«od disctttie- autera sanctitatera quaerunt, quia culpas subiiitoium
batur, non eonseius : Ege cum Jonutha filio meo ero solum scire appelunt; sed quos ioveniunt prava
in parte altera; quia electi doctore», cun» in atits agere, rogant ad veniam per Jamenta pervenire.
per rectitudinis zelum saeviunt, sibimetipsis et sois Quid est enim dicere : Da sanclitatem, nisi: Sancli-
faittiiiaribusnequaquam parcunt. Quasi enim kt una lica, quos demonstras? Mibieorum occulta detegis,
parte populum separaut, et seraetipsos non separant, sed detegendo hihil agilur, si quos ostend:s, graliain
qui subditorum culpas discutiunl, et ut semelipsos refundendo, non operis. Quia vero saepe staut sub-
iiiveiiiaiii, investigare non curant. Magnum quippe diti et praelaticadunt, sequitur :
est huiuanaeignorantiaepelagus. Naui si r.osmetipsos (Vers. 41.) Et deprekensutestJonatltas et Saut.
391 SANCTI GREGORII MAGNI 5592
Et quia ipsa etiam culpa non facile a quo sit per-. A tans gustavi in summitate virgat, qum erat in manu
pelrata cognoscitur, sequitur : mea, paululum mellis, et eccemorior.
(Vers. 42.) Et ait Saut: Mitttte sorteminter me et 55. Quid est quod ait: Gustans gustavi? Quare
filhtm meum. Et captus ett Jonathas. non dixit superius : Gustans gustavi paululum de
53. Qui sortes mittunt, per visibilium rerum con- metle isto; cum dixit: Vidislis quia illuminati sunt
jecturas lalentia saepe deprehendunt. Sic nimirum oculi mei, eo quod gustaverimpaululumde melle isto ?
Jonas fugiens noscitur (Jon. i); sic Matthias Aposto- Sed quidam dum peccata confitentur, ea nimirura
lus Apostolica celsitudine dignus invenitur (Act. i). quibusdam vocibus minuunt, dum se non ex toto
Sortes ergo spirituales ponimus, quando per exteriora animo commisisse ostendunt. E contra autem elecli
signa operum, ad occultorum notitiam pervenimus. viri quando se de minimis accusant; ea utique non
Sors enim uniuscujusque propria est conversatio. quasi parva, sed quasi magna pronuntiant. Quid est
Unde in Sapientia reprobi dicunt: Coronemus nos dicere: Gustans gustavi, nisi quod foris peccatum
rosis, antequam marcescant; nullum pralum sit quod exercui, magno concupiscentiaeardore complevi? Et
non pertranseat luxuria nostra; ubique relinquamus quid est post peccati confessionem dicere, Morior,
signa tmtitim,quoniam hmcest pars nostra, et hmcest nisi mortem a se poenitendoet coniitendo expellere,
tors nottra (Sap. n, 8). E coutra autem Psalmista B et expulsam timere? Quod quidem proprie est ele-
precatur, dicens : 326 PorJio mea, Domine, sit in ctorum, qui peccata sua deserunt: et tamen haec,
terra viventium(Psal. CXLI,6). Quod etiam Paulus quasi non deserla, pertimescunt. Et quidein puris
denuntians, ait: Noslra conversatioin cmlisest (Phi- confessionibus, et austeris pccnitentiae cruciatibus
Hp. in, 20). Doctor ergo quasi singulorum sortes te- delent, sed quasi non deleta vehementer liraent. Sed
net, dum uniuscujusque conversationem videt. Et quid est, quod ait: In summitate virgm? nisi quia
dum culpa noscitur, et rei persona nescitur, quasi duoi nos confitendo insequimur, proferre contra nos
sortes mitlit, dum modum facinoris comparat perso- mendacium non debemus. Peccalum quidem in con-
nae negligentis. Sed et forle culpam deprehendit, fessione prodendum est, sed augmentandum men-
dum quodam signo conjecturse pervenit ad eviden- dacio non est. Tale quidem debet esse in confes-
tem criminis veritatem. Negligenter quidem pracemi- sione, quale fuit in opere. Ut ergo ardor concupis-
net, qui commissorum sibi fidelium nescit et fortitu- centiae bene prodatur, dicit: Gustans gustavi; Et ut
dinem et inlirmitatem. Nosse enim debet fortes sub- qualitas ejus appareat, subditur : ln 327 summitate
ditos, quibus sint virtutibus apli, quibus infirmi sint virgm, quasi dicat: Audacter inflammatus feci, sed
vitiis per negligentiam proximi. Nosse debel quae hoc feci. Et quia filius regis confitetur, dicit: Qum
Virlutum devotio istos excitet, quse illorum negligen- ,„ erat in manu mea. Virga Jonathac praedicatoris doc-
liam qualitas vitiorura turbet. Quasi ergo in exterio- trinam atque disciplinam signal. Quie in raanu tene-
ribus sortes singulorum tenet, dura praevidet quibus tur, quando non solum docet, sed quod docet, ope-
«lli possunt vitiis obrui, quibus isti virtulibus exal- rando exercet. Quid est ergo, quod ait: Qumerat,
tari. Causa igitur cognita , quasi sortibus signa ira- non, Qum est in manu mea ? nisi quia aestimationem
primit, dum palentis culpae nolam illius conversa- electorum insinuat, qui etiam cum prava coramit-
tioni ascribimus, qui per negligentiam pronus, et vi- tunt, praedicationis ministerio se indignos arbilran-
cinus ad illud facinus perpetrandum ante fuisse vide- tur. Dicitergo : In summilate virgm,qumeratin manu
batur. Sed conjectura hacchabeatur ad indagandam mea. Quasi dicat: De illo superbiens peccavi, quo
veritatem, non.ad rei inventae certitudinem, quia peccando me indignura feci. Erat ergo in manu mea,
illic statim subditum est: et non est, quia etsi aliquando feci quod docui, illud
(Vers. 43.) Dixit autem SauladJonatham: lndica quod operando tenui superbiendo amisi. Nunc igitur
mihi quid feceris. tiraore perterritus dicit: Ecce morior. Et quia idem
melus aliquando divina inspiralione menti incutitur,
54. Quid est enim quod caplus interrogatur , nisi
aliquaudo coniminatione doctorum, subditur:
quia culpae, quae signis aut conjecluris deprehensas
videntur, feriendaeadhuc non sunt ? Quasi enim jam v (Vers. 44.) Et ait Saul: Hmc faeiat mihi Deus, et
Vulnus tenetur, sed adhuc tectum est. Discooperia- hmc addat; quia morte morieris, Jonatha.
tur ergo, ut mederi valeat, et curari. Cogendus qui- Sequitur:
dem aut admonendus est, ut culpam, quaejam velut (Vers. 45.) Dixilque populus ad Saut : Ergone
palam cemitur, confiteatur. Dicit ergo : Jndica mihi Jonathas morielur, qui fecit salulem magnum in Is-
quid feceris, quia crimen quod apertis quibusdam in- ruel ? Hoc nefas est. Vivit Dominus, si ceciderit ca-
diciis noscitur, ante judicandum non est quam aper- pitlus de capite ejus in terram; quia cumDeo operatus
lissiine deraonstretur. Et quia electorum estpeccare est hodie. Liberuvit ergo populus Jonalham, ne more-
et resipiscere, culpas perpetrare, et perpetratas con- retur.
litendo detegere, sequitur: 56. Quid est ergo , quod dicit; Ergone Jonatltas
(Vers. 43.) -Et indicavit ei Jonathas, et ait : Gus- morietur, nisi quia * alius de eadem culpa morere-

a In alils excusis legitur,

quia aliud : Quod retinere non pofwmus.
3fjS IN PRIMUMREGUM EXPOSITIONES. - LIB. V. 394
tur? Quibus nimirum verbis populi nobis ostendilur A insinuat, dicens : Sit sermo vester: Est, ett, non,
virtus magnaediscretionis , quia in electorum exa- non. Nolile jurare per cxlum, nequeper terram (Malth.
mine non solum culparum causaepensandaesunt, sed v, 57). E contra autem reprobi, et incauti quidem
etiam merita personarum. Quod aperte his verbis os- sunt, et discreli non sunl. Nam saepe se acturos raala
tenditur, quia non ideo Jonathas non moriturus as- repromittunt, et revocare promissa, quasi perjurium
seritur, quia erat filius regis, sed quia in Israel ma- incursuri, non satagunt. Hinc est, quod Herodes in-
gnam salutem fecit. Cum ergo magni viri cadunt, caute juravit, et nefarium jusjurandum quod protu-
coromnni judicio tradendi non sunt, quia priora lit, in prrccursorisDominimorte complevit (Marc. vi).
opera promerentur, ut posteriorum gravitas levige- Cauti ergo in nostris dispositionibus esse debemus,
tur. Ipsa aulem culpaelevigatio non acceptione per- sed si cauti esse negligimus, praetermiltenda gunt
sonaedecernenda est, sed respectu prioris vitae,quia proposita, non implenda. Sic quippe a proposito de-
ad absolutionem illius sanctre Ecclesiae lucra pen- sislere non est vitium levitatis, sed virlus discretio-
sanda sunt, non carnalis affectio admittenda. Sed nis. Tamenjurare qure revocanda sunt et detestanda,
quid mirum, si ad absolutionem peccatoris propria omniiio cavendum est, et vehementer horrendura,
merita suftragantur, quando in sacri eloquii auctori- gj quiacum tale jiisjuraiiduni non impletur, non om-
tate discamus, quia alii pro aliis liberati sunt ? Alio- nino culpa vitatur, sed minor eligitur. Sequitur :
rum quidem bono opere alii adjuvantur, sicut ad (Vers. 46.) Recessilque Saul, nec persecutus esi
peccantem regem Saloraonem a Domino dicitur : Philistiim.
Quia non custodistiprmcepta mea, disrumpens scin- 58. Cum Jonalhae culpa reperitur, cum jusjuran-
dam regnum tuum, et dabo iltud servo luo. Verum- dura rex non
tamen in diebustuis non (aciam propter David palrem taeos perfecisse cognoscitur, cessare Philis-
sed de manu lui scindam illud persequi perhibetur, quia dum propria infirmi-
tuutn, filii (III Reg. xi, tale
Hinc est non solum filiis pastores deprimnntur, lucra aliorum exquirere
11). quod patrum opera pro- fortiter
nequeunt. Cessare etenim persequi Philis-
sunl, sed etiam cives pro civibus liberandos agnovi-
treos, est ad tempus vitia aliorum insequi, praedicando
mus. Evertendaequidem Sodomaese promisit Domi- desistere. Prius enim esse intendendum judicant ad
nus parcere, si in ea tantum decem justos inveniret
purificationem suam, deinde purgati vigilandum ad
(Gen. xviu). Jerusalera quoque respici misericorditer salulem dum silent seraetipsos praepa-
bona in ea inventa alienam, quia
dicilur, quia aliquanta opera ut quasi per pcenitentiam suam ad lucra alio-
sunt. Hinc est quod Heli vita propria justus , sed rant,
auctoritate pastorali remissus , a viro Dei audivit: Q C rum fortiter surgant. Et quia saepe dum doctor sibi
conscius silet, quibusdam ejus subditis maligni spiri-
Pais magna domus tummorietur, cum ad virilem mla-
non silent. Sequitur:
tem pervenerit;. verumtamennon auferam penilus ex tus, impia suggerendo
te virumub altari meo (I Reg. n, 33); ut sacra Scrip- (Vers. 46.) Porro Philistiim abiere in loca sua.
tura hic aperte monstraret, et pro dissolulione per- 59. Tacentibus quidem doctoribus, in loca sua
cussum, et pro praeterita conversatione respectum. daemonesabeunt; quia per pastomim sileutium non
Sed perculi fortasse ex parte potuit, quia qualem- pereunt, nisi quia ad vitam aelernam pracdestinati
cunque vitre iminunditiam habuit. De Jonatha ergo non sunt. Loca etenim daemonum sunt, quia divina
bene dicitur : Ergone Jonathat morietur, qui fecit sa- praescientiain habilaculura Dei praeordinatinon sunt.
iutem hanc magnam in Israel 1 Hoc nefas est; Vivit Hinc est quod praedicantibus primis doctoribus diei-
Dominus, si cecideril capillus de capite ejus in terram, tur : Credebunl quotquot prmdestinuti erant ad vitam
quia cum Deo 328 operatus est hodie. Quasi dicat: mternam (Act. xm, 48). Hinc Paulus ait: Quos prm-
Qui raagua opera fecit, absolvi ex toto digne pro- scivit, et prmdestinavit, et quesprmdestinavit, vocavit
meruit. Quia igitur in Ecclesiastica censura, etsi non (Rom. vin, 30). Hinc est quod volentes apostoli
est acceplio personarum, est tamen discrelio [meri- transire in Asiam, a Spiritu sancto prohibiti sunt
torura, apte conclusit sententiam, dicens ; Liberavit (Acl. xvi). Qui ergo non praedesliuatisunt, sive au-
ergo Jonatham populus, ne moreretur. diant doctorum verba, sive non audiant, vocari in
57. Quo in loco notandum est quia rex bis j'usju- Dei habitaculum nequeunt, quia per nequitiam, in
randum •interfectionis Jonathae superius protulit, . qua sunt ante constitutionem mundi praecogniti,
n
quem tamen viclus populi instantia non occidit. locum in se malignis spiritibus paraverunt. Bene igi-
Quid est quod juravit, el juramenti assertionem ne- tur* dum insequi Philistacos 329 cessare [Forte
quaquam .servavit ? Sed ex hac re duo nobis docu- cessari] dicilur, in loca sua daemonesabiisse referun-
menta proveniunt, ut cauti scilicet, et discreti esse tur, quia aliquando Dei dispensalione doctor.es ta-
debeamus. Cauti quidem, ne juremus, discreti, si cent, ut illis tacentibus hi qui Domini non sunt, a
agere perversa juramus. Qiri enim jurar-e cavet, per- malis spiritibus recipiantur. Sed, ut dixi, cum post
jurare omnino non potest. Sed cum male juratur, , culpam pastores tacent, semetipsos hurailiant, ut
justius jusjurandum dimittitur quam compleantur• purgati in ministerium prrcdicationis poteuter sur-
crimina quaejurantur. Sit ergo unusquisque cautus> gant. Dum tacent, infirmitatem suam pensant, sed
antequam juret, ut aut ne omnino juret, aut facturumi considerando semetipsos, contra occultos hostes se
se mala non juret. Cautos quidem nos esse Dominus> validius roborant. Undeet bene
gubjungitur :
PATBOL. LXXIX. 13
«BK SANCTI GREGORHMAQNI 396
Cimctis
(Vers*|7.) At SmL, co,nfirmatoregno super lsrael, /A,noxia reprobant, et reprobando triumphant.
pugwabalpex c\rcuituntconlru inimicosejus. ergo sensibus victores sunt, qui per eorum aiiquem
60, DebiUtaturquidera regnum, quandq paslores subdi malignis spirilibus nolunt. Sed et dum conH
in aliquibus culpis cadunt. Sed debiie confirmatur inepta cogitatio offertur, hostis qui reprobatur eli-
oum por satisfaetionem peenilentiaead opus magnce ditur. Quj euim noxia quaequeabjicit, hostem po-
virtutis eriguntuf. Et super Israel coufirmari dicilur, tenter preniit. Et quia itera laela contemnit, et ad-
quia dum ad vitrc altitudinem proJicit, eos quibus versa non metuit, quce reliquit aliquando penersa
praieratMt ordine, vin,citconversatione. Videntibus non repet.it, et ad coelestia ferventer currit, hostes,
Deum praelalus est, sed supra Deum videntes extol- qups in ci.rcuitupatitur, superare declaratur. ln qui-
litur, cum ffae caueris in, divina assumUur contem- bus profectp adversariis, quia insidirc oppositaequin-
platiftiie. Merito ergo dicitur: Pugnabat contra omnes que corporalibus sensibus designantur, apte per qui-
iuimicos ejus, et quocunquese verlebat superabat : narium numerura exprimuntur.
quiaquircterpa alli,usconspicit,facileconteritqijidquid (Vers. 47) Conlra Moab, inquit/eJ filios Ammon,
de iulimifisibi ad pugnam venit. Quia enira nulla ter- et Edom, et regem Suba, el Philistmos.
rena sibi jara.placent, qui per raagnara charitatera 62. Qui enim quinque gentinm nomina posuit,
super Israel. M «M in coelestibusregpat, quocunque B 1 opppsitas quinque sensibus corporis fraudes drcmo'
se vertit, superat. Quid enira huic m.aligqus spiritus num designavit. Sed quia doctor non solurojvivendo,
suggerat, qui terrena nulla considerat, qui lrcta sae- sed etiam docendo dimicat, cum contra omnia vitia
culi nulla jam amat? Pugnat doctor, dum praedicat, dispulat, cum ea verbi gladip iil auditorum suorum
sed supcrat, quia quod pracdicandoprohibet de mundi menlibus necat, nimirura in circuitu et pugnare cer-
detectaliorie contingere, conversationis vlrtute per- nitur, et quocunque se vertit superare. Sed qurcdaiu
suadet. Et quh pugnare in circuitu contra inimicos specialiter nominanlur, quresibipriucipaHtef obstant:
dicitur, magnae laudis ejus victoria esse demonstra- Co«(ra Moab, iuquit, el filios Auimo»,Edom, et ro-
tur. Ex omni quidem parte perfectum esse doctorera gemSuba,eJPhilistmos. Moab.ex patre interpretatur,
docet, qui ex ornni parte fortissimos habet inimicos. Apimon, populus mceroris, Ed;«m,rufus, Suba, in-
Dum ergo ubique verti et superare dicitur, quanta censa, sjvp convertens, PhjlisVius, poculo cadens.
ej'us gloria praedicatur? Quid est ergo quod in cir- Quid ealni jiis nofliinibus «isi gcadus b pessimx vitu!
cuitu bostes habere dicitur, nisi quia maligni spiritus exprimitur ? Ip Moab quippe, qui ex palre dicitur,
omnibus sensibus nostris insidiantur?Nam loquendo concupisceutiadesignatur. In menle quidera reproba,
alios, alips videndo decipiunt. Alios per auditum, C ( quia a diabolo ponitur, guasi a patre generatur. Quid
atios per gustum vel olfactumfallunt. Atios etiam per yerp p^r Ammon, qut popvlus mceroris interpreta-
insidias. ittecebrosae] delectationis vel cogUationis Vih °JSten<Ufur,n.isj frequepiia malorum operum?
pertrabeie ad iraraunditias sataguat. Aliis foria ob- Qtiia enita multa sunt, populus dicitur, et quia ad
secena ojfetunt, quae menlis deliberatioue sequantur. ajtemiluctus amaritudinem,reprobum unumquemque
Sed Vitrectius b,une circuitum demonstremus, bun,c perducunt, mpsroris populus recte nominatur. Edom.
dvwiad h»ta pertrahunt, eis quasi ad dexteram ius.i- vero^ qui riilus, dicitur, quid pisi peccandi uimiura
dias pon,u,ut.Illum dum per adversa dejiciunt, quasi feryorero insinuat ? Prius enira p.eccare quisque con-
a Ircva parte constringunt. Nos dum ad praelerita sqexit, deinde per us..umpeccandi prpficit in augmen-
oblectanienta inyitant, quasi a retro praecipilant.IIljs tum fetvoris, ut peccare sjepius audeat, et hoc, quod
qua>i»b anteripri. parte obviant, quia soepeinfirmo- a.udendoipgcmipatj semper iterarp a.rdenlius cpjicu-
rum mentibus districlae conversationis et vitre lon- piscat. Qup njmjruin.pcccandi ardore agitur, 111i.n
gituduiein.quasi consulendo monstrant. Ab ante enira mente rcproba quidquid virtutis a.utboni operis \'\-
veniunt, quia proficisci a,d ccelum animas non per- ruil, cpmbur?(tur.lncensa ergo ppst, Edom, in spiri-
rniltunt, lu circuittt ergo inimicos habemus, quia \uali bello. describituf, quia Ua. pst perdilae mcntis
antc, retro, in dexleram et sinislram malignoruni j) ] ca,su3,ut cunj ferventer mala congregare, uitiiur,
spirUuum cerfamen patimur. Unde et beatus Pelrus bonis omnibus quasi per coajbustionem perd tis et
apostolus nos cohortatur, diceus : Advertarius vester rpdactis ad nihilum spolietur. Suba etiain copvertcns
diabolus, lanquam leo rugiens.^circuit, qumrensquem dicitur, quia et formani Dei de reproba mente (c.c-
tlevotet; cui resistite (ortes i$ fide (1 Petr. v, 8). vens peccatuni tollit, el banc ad apostataeangeti foj;-
6J. Sed jam helli circuUti,m,povimus, qualUer per mara redigit. De qua jara per divin,amsententiam dj-
civcuitum reges vincsrat, videamua. Ia qrcuilu qui- citur: Ctun venerit impiy^ in projmdum tpaiorutu,,
dem vincunt, qui linguam, et ps, et oculos^et omnia cou.JetmtiJ (Prov. xyin, 3). Su.per.ban,uidemnjens ia,m
corgpris m«nbra ab iilicita aetipqe custpdiunt. Dum divina mandata despicit, ei, seffletip^ani carualibus
.eoim, (inguam perfecte per sileutium inunlunt, quasi desideriis sub^t. Qu.isergo est rex Siibst,uisi.ille, de
in una paf t%victqres sunt, et dum vident oculis quae qup a,d beat.um•Jo.ba Deujiiup.dic.Hnr: Ipse es.t r#x
coucnojlscprededignanlur, ex alia parte victores fiunt. super universQS^os, superbi,m(Jqjf. xju, 2)- Plwii*Mei
Saipe.etiam,niaia audiunt 5|3jQiet repejlunt, el qqia \ero, qui ppcMlpcadunt, qui sAm.t,nisi o,uimw^is

* Deest tupetabqt, in Gjlot. ct Vatic. * Gilot. et Ya,tic., pessim mvMfW- . •- J; ,

597 IN PRIMUMREGUMEXPOSITIONES.— LIB. V. 398
supradietis matis ebrii sunt ? Qui sic ccelestia oblt- jA tus quidem cordis intenti coelesUbtta*C0.&UM cjumis
viscuntur, ut adhsee evigilare aut vix, aul nunquam bellum fortes milites sunt. Jam ergo in frequenti as-
videantur. Per Moab ergo concupiscentia carnis ex- siduitate precum aciemhabet, sed exercitus non unam
prlroitur, per Ammon, frequens usus malae opera- tantum aciem, sed plures habet, Adhuc itaque exer-
tionis; per Edom, peccandi ardens desiderium; per cilum perfectura non habet, et Amalecb peroutere
Suba, vastatio et combustiovirtutum; per Philistreos, nequaquam valet. IHunquidei prpdest quodjejunando
oblivio ccelestiura. Cum ergo electus doctor aliquem se atterit, quod ad tempus orando campungitur, si
educeredetantorumlaqueorum medio appetit, quantae mens lubrica cogitet, et phantasmata lasciviaein se-
virlutis certamen 331 sumit? Et quia de Omnihoc raetipsam portet ? Sed vitare turpes cogitationesnon
perditionis gradu per doctorum laborem ad pochiten- praevalet, qui honestas in sc non habet. Quia euim
tiam redeunl, quocunque se vertit superare perhibe- semper cogitamus, exquirenda sunt uobis bouA, ne
tur. Praedieando etenim aliquando concupiscentiam mala cogitemus. Quid vero sunt omnes turhaj hana-
in alicujus corde interttcit, aliquando usum pravae rum cogitationura, pisi iunusoerabilesmeotis acies?
operationis. Modo illos trahit, qui in usum peccandi Namdum mentem ambiunt et roiuuuat, adoaraaeee-
translerant, modb illos qui combustis et ad nihilura dere turpissimos inimicos uon permittuut. E| 332
redactis virtutibus, regi suo diabolo quasi incensi „. quia cogitandp.ad desiderium.m.aguaepuritatis accendi*
serviebant. Etquia praedicandosupema meraorat, ca- mur, armis potentibus miUtesuostri induti swnt, qui-
dentespoeulo,et eeetestiumoblitos ad spiritualis vitre bus fornicationis impetuset depellendo,iu fugamver-
sludiuni excital et per amorem ardenter inflammat. tunt, et ad nibiluni deduceuda perirauut, Nauj UJ0.de
Bene ergo dicilur : ad animam inlrare cogitationes possiot, noa habe«t,
(Vers. 47.) Quoctmquese vertetat, supetabat. quaequasi fortissimo milite, honestate cogitationum
63. Quia dum de omni genere peccatores ad vitara bonarum undique ornata est. Nunc ergo exercitum
trahit, triumphare ubique cognoscitur. Hos nimirum ankna congreget, quaeAraalech.vult penmer», et de
triumphos agere suos milites, suos principes impe- manu vastatorum ejus videntem spiritura libe»are. In
rabat Dominus,cum dicebat: he in orbem universum, horum raedio resideat, ut cuncla exemplfe deetwrum
et prmdicateEvangeliumomnicrealurm(Marci xvi, 15). fortiurn, circumdata doctriuis ScripVuraruB»,aulkara
Orhni creatuwe Evangetium praedicareprrrcipit, qui partero sui vacuam habeat unde bostis irrutopat. Quia
omnia genera horainum duci ad iidem voluit, ut dum ergo innumerabilia sunt exempla fidelUmi,qui* mulla
nobiles regum suorum triumphos ostenderet, eos su- documenta Scripturarum, exercitus magnus «t fortis
perare ubique monstraret. Unde scriptum est: Qui est» sed ad.congregandm»difficUenen,est. Beae etgo
vutlomnes hominessalvos fieri, et ad agnitionemveri- de Israelis rege dicitur ; Congre%ato«xerctitt,pmeus-
tatis venire(I Tim. n, 4). Omnesquippe homines vult C ( sit Amalech,quia fornicationis spiritu» noa aule vin-
Salvosfieri, quia de omni hominum genere erigit, citur quam per abstinentiara corpus atteratur, et «n.
quos ad gaudium aelemaesalulis trahit. Sed quid spe- nis turpitudo obscoenaecogUationia, bonis nentem
ciali fortiludine agat, exponit, quia dicit: replentibus, eUugatur. Tunc quippe eumtambwe,
(Vers. 48.) Congregatoqueexercitu, percussitAma- id est deliuire populus lambens deleetando non pe-
tech, et eruit Israel de manu vustatorumejus. test, quia domitacarne jejuaiis, burailitatis areeprae-
64. Amalech populus larabens interpretatnr. Quid dita mente, oralionis armis accu*cta, inleata- doclri-
ergo per Amalecb, nisi fornicationis spirilus dcsi- nis coelestU)us,exempbs munita, knpJaesuggestioni
gnautur ? Larabere eniui eorura est, ad peccandum aditum pwebere cpusentiendo ae» pr»tale». Qaeeni-
mentem camis blandimento detinire. Velutenim lin- miruui exercitus,congregatio beae regithaa,id eatEc-
guaetactu lambere ambiunt, cum levibus suggesiio- clesircdoctoribus convenit, quia quiaquis ad exstin-
nibas mentem tangunt. Quid est quod contra Moabet guendam fornicalionis rabiem electos atthdstos ih-
Ammc-n,quod conlra Edom et regem Suba pugnasse struere nititur, haecplura auxilioram agttina ei verbo
el vicisse dicitur, non lamen exercilum congregasse, congreganda sunt.
sed ut Aaialech vinceret, exercUum congregavit? 65. Bpoe et Israel erutus de mauu vastatorum euis
Quid est quod exercitum congregavit, nisi quia ad 0 asseri,t,ur.Erui quideni eveUi dicitur. Et qvod evetli-
exstinguendumfornicationisspiritum, virtus una non tur, altas radices in profuftdio» mersisse sentitarr.
sufficit? Abstinentia quidera ciborura contra hoc vi- Mauus vero vas.tatar«m polestas est malorum spiri-
tium fortissiraa est, sed sola non pncvalet; velut tuuut. Unde etiam senptum est; A qua mis vwcitur
enim railcs est, et pugnare potest, superare nOnpo- ejus serv%& ejficilur (II Petn. 11,i9). Qnid ergo ootli-
test, quia Amalecb non vincitur, nisi exercitus con- gUur, nisi, quia dura forwcatores desiderus eavnis
gregetur, Qui erge fornieationem percutere appetit, assentiunt, paiestatiraaloruui spirituwn subiguntUr?
addat abstinenliaecorporis virtutem humilitatis. Nam Quia Uemalium e&tfornieationisUandi>»entnm,dum
si mens Deosubdi bumfliter despicit, carnis surcde- in boc aniiua per desideri,»romergitur, quasi jn pro-
sideria dominando ac praeeminendonon premif. Sed fundunaradteihustenetw. EH» ergo.de manu vastato-
adhuc aecesse est, ul congreget, quia exercitum par- rum est % I^iiflicationkabysso, etti m potesiate dae-
vumhahet, Virtoti ergo humilitatis et abstinenlirc monum est, liberari. Bene etiam ya^tatores fqraica-
rorporis addatur frequens numerus orationis. Affec- ' tionis
impetus dicuntur.' quta de vitio luxuri c per
 599 SANCTI GREGORII MAGNI 460
heatum Job dicitur : Ignis ett usque ud perditionemAI. meum i esse perhibentur. Quse quidem vox parvulo-
germinans;et omnia eradicans germina(Job xxxi, 12). rum i subditorum esse cognoscitur, virtus vero tanti
Vastator quippe fomicationis spiritus dicitur, quia nominis i praelatorum. Qui enim parvuli et frigidi
quero invaserit, ci nimirum nulla virtulum dona de- adhuc i iii noslris negligentiis jacemus, ad ccelestem
relinquit. Ad laborem quidem ministerii, bona qui- patriam ] ardentibus desideriis non llagramus. Sed
dem aliqua habere potest, sed ad meritum salulis ea quod nos ardenter flagitare non possumus,pro nobis
habere non potest. Vastari ergo dicitur, cui perdita postulat qui ad illam quam nobis adipisci desiderant
castitate ad vitara bona alia nulla prosunt. Vastari patriam magnis desideriis anhelant. Pro excellentia
etiam horti tenera dicuntur. Qui enira sunt horti su- ergo charitatis non desiderantes, sed desiderium
perni sponsi, nisi corda sanclorura per custodiam regis filius dicitur, ut in doctoris mente flagrare ignis
munila, et per castitatis odorem florida? Nara dum dileclionis speciaiiter demonstretur. Unde el de Do-
nullos motus turpcs recipiunt, albo pudoris ftore mino per Psalmislam dicitur : Qui fucit ungelos suos
decorantur. Unde et sponsa: in Cantico sponsi lau- spiritus, etminislros suos ignem urenlem (Psul. ciu, 4).
dibus dicitur: Qum habitas in horlis, audire me (ac Hiuc est ilem quod Daniel vir desideriorum dicilur
vocemtuam (Canl. «/(., 15). Et rursus: Hortus con- (Dan. ix), quia prospera populi sui magnis precibus
clusus soror meu sponsa (Cant. iv, 12). Hortus qui- " postulasse perhibetur. Melchisvavero dicitur, rex
dem, quia virlute eximiaecastitatis floridus, conclu- meus salus. Rex quippe praadicalor dicitur, quia
sus autem, quia per conlinentiam munitus. llinc celsitudinem tenet ordinis, et dignitalem magnrccon-
sponsa quid sponsum oblectet, exponit, dicens: Spon- versationis. Rex item dicitur, quia summam tcnet
sus meui milti, et ego illi, qui pascitur inler lilia, do- celsiludinis et vigorem auctoritatis. Salus etiam di-
• nec aspiret dies, et inclinentur umbrm (Cant. u, 16). cilur, ut ejus integritate aegriludopopuli depelliposse
Immundi ergo spiritus vastatores sunt, quia si pu- sentiatur. Merito enim vitae et devota oratione homo
dica corda decipiunt, decepta tenefos Dores tanlae agere quolidie debet doctor, ut subjectus sibi quisque
virtutis perdunt. Qui itaque cum ab immunditiis ad perlingere valeat ad salutem.
caslitatem redeunt, 333 1u'a diras daemonumpo- Sed notare iterum doctor debet quia cum a subditis
testates efftigiunt,et a profundo perdilionis ascen- nominatur, non rex noster, sed rex meus dicitur.
dunt, de manu vastatorum erui apte memorantur. Quid est ergo quod rex meus dicitur, nisi quia (am
Sed rex, qui eruere populum dicilur, quales adjutores familiaris esse debet omnibus, ut singulorum esse
habeat videamus. Naro sequitur: per amurem sentialur? Sed qui meus dicitur, rex
(Vers. 49.) Fuere autem filii Saul Jonathas,etJesui, C Q nominalur, quia humilis ct aflabilis praedicator hoc
et Metchitva: nomina duarum filiarum ejus, nomen ipsum quod praeeminet non videtur esse suum sin-
primogenitm Merob, et nomen minoris Michol. gulariter, sed speciale singulurum, cum tam com-
66. Filii Saul, qui non ad quamlibet haereditatem, munis per gratiam essc nititur, ut 334 eJus celsitudo
sed ad regnum nascunlur, illos insinuat, tle quibus propria uniuscujusque fore vMealur. Onus atiiera
sanctae Ecclesiae per Psalmistara diciiur : Pro putri- verbi dicitur, quia videlicet salus mea dicitur, per
but tui nali tunt tibi filii, constilueseos principessuper quod nimirum diligcns praedicatoris studium et sol-
omnem terram (Psal. xuv, 17). Quos tres esse liciludo commendetur, quia sic debet intendere si-
agnovimus, quia fidem sanctaeTrinitatis praedicando ' mul
oronibus, ut qua:rat et agat propria singulorum.
defendunt. Sed quia percusso Amalecb, regis filii1 Ab unoquoque elenim salus roea dicitur, si unius-
nominantur, eorum nuraerum ad virlutum merita1 cujusque inlirmi curam suscipit, et hunc ad rciernre
referamus. Maceratioquidem corporis, circumspectio' salutis bona perducit.
mentis, shnplicitas intentionis, tria sunt. Quia ergo' 67. Qure vero sunt Saul filire, nisi prrcdicatori
doctores sanclseEcclesiacad reprimendam carnis li- subditaeelectorum qualilates ?Alii quippe activaevita:
bidinem fortes sunt, ad cordis custodiam sapientes,>n studiis serviunt, alii vero contemplativae reraotioni-
inlentionem cordis in coelumsublevando sublimes,> bus absconduntur. Filiae quidem dicunlur pro fecun-
tres esse Saul filii dicuntur. Tria eliam sunt, fortitudo• ditate. Illa quidem parit roultitudinem bonorum
; operis, virlus charitatis, et affluentissimagratia prre- operum, ista vero internorum plenitudinem gaudio-
dicationis. Doctores quippe sanclae Ecclesiae, quia1 rum. Merilo igitur regis filic nominantur, quia dum
magna conversatione sublimes sunt, magna cbaritate6 concipiunt de verbo Dei, coelestesfructus parturiunt.
ferventes, magna verbi sapientia facundi, lemario} Unde bene Merob de multitudine dicilur. Activa
numero apte signati sunt. Quorum certe virlutibuss eteniro vila, quia ex multis bonis operibus perficitur,
noroina conveniunt, quia Jonalhas columbrcdonumn de multitudine recle nominatur. Vel de muliitudine
dieitur; Jesui, planities, sive desiderium meum ; dkilur, quia qui Deo per activam vitam placent
Melchisva, rex meus salus. Quia enim praxellentia1 multi sunt. Quia enim pauciores numero sunt qui
dona Spiritus sancti doctores habent, columbaedo- per contemplalivam coelestibus gaudiis inhiant, in
num recte nominantur. Quia ilem inler dona subli- eoruro comparalione illos qui activsevilaeinserviunt
raia bumiles snnt, planilies dicuntur. Quia pro subdi- multos vocat. Qui profecto multi sunl numero, roi-
tissibifidelibusardenleraeternapostulant, desiderium i nisterio divisi, quia etsi uuam ccelestem patriam
a GUot.et Valic., qma ad illam.
401 IN PRIMUMREGUM EXPOSITIONES. — LIB. V. 402
bonis operibus quaerunt, tamen variis operibus pieta- j\ amplexus accedere nequaquam permittuntur. Qnia
tis inserviunt. Quorum certe nonnulli in tantum enim regendis fidelibusgregibus foris necessarii snnt,
amorem conditoris' proficiunt, ut ipsa etiam opera summus rex sic ordinat, ut Michol minorem acci-
bona deserant, atque ad contemplativae vitae dulce- piant, et Merob majorem nunquam comprehendant.
dinem transire, et in ea Deo vacare concupiscant. Plerique autem post minorem majorem accipiunt,
Unde et bene Michol in lingua nostra ex omnibus quia post devota charitatis npera ad intimi secreti
dicitur. Ex omnibus quidem fit, quia nullus est per- amorera recipiuntur; quod bene Jacob insinuat, qui
fectus in contemplatione, qui ex labore boni operis Rachelem amavit, sed prius Liam accepit, et sic
non pervenit ad arcem ejusdem contemplationis. deinde Rachelem in conjugium sumpsit (Gen. xxix).
Unde et in Evangelio Dominus dicit: Venite ad me, Quid est hoc, quod Jacob utramque sororem habere
omnes, qui laboralis, et onerati eslis, et ego reficiam licuit, David autem ad majoris thalamum non perve-
vos (Matth. xi, 28). Tunc qui laborat vocatur, quando nit, nisi quia Davidrex fuit, Jacob vero rex non fuit?
bene agendi desiderium aeternitatis infunditur. Et ad Qui ergo regimen animarum suscipit, hunc censufa
vocantem se accedunt, quando ad conlemplalivac ecclesiasiica susceptum gregem deserere et remotae
vitre quietem veniunt. In quo nimirum laborantes viue otiis vacare non sinit. Sed Merob David promit-
datur ; Michol sola datur, quia
reficiuntur, quia arooris gaudia de divina contempla- ]n, titur, et nunquam
tione abundanter sumunt. Ipse quidem accedentes nonnulli cum curam animarum suscipiunt, putant se
sollicitudinem gerere, ut sibi ipsis valcant
reficit, qui puris mentibus semetipsum ostendit. In sic aliorum
multa per sollicitudinem vacare; et tamen quietem quam
cujus revelatione quia contemplationis gaudia
inveniunt, quasi omnimoda deleclationis dulcedine, in praelatione quaerunt nunquam inveniunt; litque ut
tantaepuritatis ne-
non ab alio, sed ab ipso saturantur. Michol ergo ex dum irapetrare a Domino gratiam
iram incurrisient Doniiui,perlimescunt.
omnibus dicitur, quia contemplativse vitre secretum queunt, quasi
sibi primogenitam
nullus expetit, qui in aliqua prius operatione bona Quasi ergo irato rege promissam
non fuit. Minor ergo soror dicitur, non quia inferior perdunt, quia eum quera se putabanl in pnelationc
habituros amorem quietis inlimre amplecli non pos-
dignitate, sed quia posterior lerapore. Si quis autem sunt. Haecautem breviter
velit per priraogenilam filiam contemplalivam vitam, per excessum diximus, nunc
ad dimissa redeamus.
per minorera activam potest accipere. Et tirnc quidem ergo 68. Ambae ergo Saul Jiliae dicunlur, sed nomina
Merob de multiludine dicitur, quia multitudinis tur-
bas deserit, et ad rariorem numerura in contempla- diversa sortiuntur, quia et differunt et conveniunt.
tione perfectorum venit. Non ergo multiiudo, sed Conveniunt quidem, quia ad relernam vitam, quam
de multitudine esse dicilur, ut non hi cum quibus i diligunt, per aroorem tendunt. Item conveniunt, quia
bona opera, quibus hacc indesinenter extenditur, illa
est, sed unde venerat agnoscatur. Michol vero ex
omnibus dicitur, ut in activa vita universalis vita quoraodolibet operatur. Qnia igitur ambae amantqure
vident aclema, ambread illa per bonam operalionem
sanctre Ecclesiae designetur. In activa etenim vita
etiam illi sunt prius qui poslea ad conteroplalivre se- pervenire desiderant, quomodocunque conveniunt;
differunt autem, quia plus agit una, plus videt altera.
cretum iranseunt, sed in contemplativae reraotione, Nam et Lia non dicilur fuisse cxca, sed lippa. Et
exterioris vitaesolliciludine gravati non sunt. Illa ergo Rachel si non
tantos omnino tamen steritis
de raultiludine, isla vero de omnibus dici potest, quia non remanslt. Nam sipeperit, altera vita alteram contem-
activa vita omnes conlinet, contemplativa omnium
ul plando aut operando superat, nulli autem eorum
conspectum declinat, se, conspectu mentis, 335 visionis claritas demitur, nulli fecunditatis gloria
coeleslibusjungat. Quomodo igitur Saul (iliaedicun-
a denegatur. Videndo tamen et agendo differunt, quia
tur, nisi quia utraque vita studio boni recloris acliva vita visionem habet in
transiiu, opus vero iri
ostendilur? Qni enim nos docent bona agere, aetemae intentione
; contemplativa vero opus in itinere.in-
vitaestudiis vacare, ab illo nobis generantur, cujus tentionem in
quiete. Unde bene evangelista Marcus,
magisterio in corde nostro discuntur. Quod quidem cum subillarum trium mulierum
specie contemplativce
qtiia de aclivaevilacoperibus constat, mirum de con- D vitreamorem ostenderel, ait: 336 Emerunt aromata,
templativa videtur, quaeper Mariam Marthaesororem, ut venienlesungerent Jesum (Marc. xvi,l). Quasi di-
quac ad pedes Domini sedere et verbum ejus audire cat: Steterunt in opere, ut currere valerent ad con-
describitur (Luc. x). Sed facile respondetur quia templationem. Aromata
quidem emere est per
dum sedet Maria, perfectos in contemplatione signat. laborera boni
operis, bonrc opinionis odorein circum-
Filia tamen Saul Merobrecte dicilur, quia etsi sedens
quaque dilatare. Et Jesum in sepulcro ungcre est per
ad pedes Domini quae vult ab eo audit et discit, ta- mortificationem carnis ad devotionis intimaepingue-
men prius discere debet quomodo sedere possit. Hoc dinem
pervenire. Nam velut in sepulcro ungilur,
nimirum quia sapienlis et e.Mditi doctoris eruditione
quando a consepnllis ad gaudium intimac claritatis
cognoscitur, SauJ esse fmam Merob recte meraora- suaedevotissime pervenitur. In transitu ergo opcra*-
tur (IReg. xvni). Quam profecto in conjugium David tionem
habent, quia etsi aliquando operantur, quasi
darepromisit, sed ei minorem dedit, quia nonnulli currendo hoc deserunt, qui ad locura dilectae soli-
contemplativacvitrepulchritudinem diligunt, ad cujus tudinis magno spiritus impetu iropelluntur. Nam quia
a Gilot. et Vatic,
quia utraque ista.
'403 SANCTl GREGORIIMAGNI 404
totts desideriis Ih aelernorum amore requiescunt, vi- A conteniplativa nobilitate religionis generosre sunt,
dere ttiagis quam ministrare appetunt. Rari ergo sed non sunt pares pro diversitate officii. Sed quia
sunt iit publico operis, assidui in secreto contempla- earum patfem osteudimus, matrera pariler demon-
tionis; foris parum, salis intus immorantur. Nam et stremus. Sequitur:
fornicationem esse soleht judicare, vel ad momen- (Vefs. 50.) F.t nomen uxrsrit Saut Achinoe, filia
tum a Christi contemplatione discederB. Achimaas.
69.Econtra autem activa vita, quaefrequens circa 70. Qtircest enim prsedicatoris uxor, nisibona vo-
ministerium salagit, rara est in secreto contempla- luntas? Qtii enim per amorem bonrevoluntati conjun-
tionis. Nara qttreaeterna sibi praeparare non sedendo, gitur, ei utique qtiasi ex nobili conjtige filii oriuntur.
et audiendo, sed satagendo et ministrando proposuit, Nam cum bonorum operum fructtis proferre volumus,
nondamnum, sed dispendium pulat, si sibi vacans, necesse est ut prius eos in bona voluntate semine-
et sua petens, et non qure aliorum, a solila obsequio- mus. Unde bene Achinoe, fratris rfequies interpreta-
rura oblatione requiescat. Plus igitur operando la- tur. Frater quippe noster ille est, qtii airiortuisresur-
borat, minus obsecrat. Unde et Marlha , qum circa gens, MarireMagdalenreloctitu»est dicens : Vade, et
frequent minitterium satagebat, stelit, et locuta est dic fratribus meis: Ascendoad Patrem meUmet Palrem
(Luc. x, 40). Qurc enim stetit.ei nimirum sedere Hteslrum (Joann. xx, 17). Hinc Paulus nobilitateni
non licuit, quia si ad audiendum sederet, imparalura electorura asserens, ait: Rmredes autem Dei, cohm-
fortasse ministerium et iiisufficiens impendisset. Et redes Christl (Rom. Vni, 17). Quid est quod dicitur,
nolandum quia transeundo, Dominum Martha vi- fratris requies, nisi quia Redemptor humani generis
dit, non tamen transeundo, sed stando loquituf. in bona cohaeredumsuorum voldntate requiescit ? El
Nam evangelista caule expressit, dicens : Qumsletit, quia ab ipso nobis bona voluntas irapenditur a quo
et ail (Ibid.). Quo profecto exemplo inslruimur, inhabitattir, filia Achimaas esse perhibetur. Achr-
ut qui Jratribus ministeria exhibemus, si per moram maas enlm fratris decor, vel ffater decor interpre-
sedere ad Redemptoris pedes non possumus, per tatur. Fraler quippe et decor Redemptor noster di-
aliquantulara morulam Redemptori assistere debea - citur, quia humana nalura per peccatum primi ho-
mus. Sed bene ei assislimus, si transeundo et ser- minis dignitatis sure vigorem perdidit, sed in persona
viendo videamus. Quid esl autem transeundo Domi- Redemptoris, aueto sibi splendore radiavit. Decor
num cernere, nisi iu omni nostro bono opere ad ipsum qaippe noster est, quia quicunque in sancta Ecclesia
cordis dirigere intentionein? Transimus enim, quando viirtutum claritate fulgescunt, de plenitudine lucis
huc illuc discurrendo in membris suis Domino mi- illius omnes accipiunt. Hinc Pautus ait: Ei se infudit
ni&tramus. Sed transeundo Dumimim cernimus, si Q omnis pleniludo divinilatis corporatiter (Col. n, 9).
per omne quod agimus prresentem nobis ipsum, cui Dum ergo bonam praedicatorum nostrorum volunta-
placere cupimus, conleniplamur. Quo in loco no- tem propheta Samuel respicit, lypis visa exprimit,
tandura est quia confidenter Martha loquilur, dicens: diceiis : Achinoe filia Achimaas, quia riimirum ma-
Domine, non est tibi curm quod torot mea reliquit me gna est pulchritudo bonre voluntatis,sed de infusione
tolam minittrare ? (Luc. x, 40.) Quod certe perfectis .nascitttr Redemptoris. Debet namque amari ut conjux,
quibusdam operariis sanctae Ecclesirc convenit, qui sed si pater aspicitur, ex nobititate amplius amatuf.
omnipolenli Deo preces tanto fiducialius offerunt (Vers. 50.) Et nemen principis a ejut Abnet, filittt
quanlo laboriosius ei in membris suis se miuistrasse Ner, patruelis ejut.
meminerunt. Sed quia in ipsis etiam quae activrcviti- 7i. Abner dicitur pater meus lucerna, Ner etiam
deserviunt nimielas solliciludinis cohibenda est, lucerna dicitur. Quid ergo Ner, nisi sermo Scriplu-
Marlba rcprehenditur, quaetam sollicita asseritur, ut rarum accipitur ? Littera quidera sanclae Scripturae
erga pluriraa lurbetur. Actionis quidem fervor tunc quasi hujus lucernae testa est, inlellectus vero spiri-
recte disponitur, cura sic insistimus operi, ut tran- tualis claritas luminis, oleum vero ejus devotio amo-
quillo corde eum cui opera nostra consecrare iiiiiimir ris. Filius ergo lucernrc est, qui verba Scripturarum
videamus. Quid est erge nimielas sollicitudinis, nisi Q libenter audit, et sapienter intelligU, et quac per in-
confusio aupernaeinteiilionis? quia dum se erga plu- tellectura colligit, per affectum cbaritatis apprehen-
rima dividit, divisa jam ad supernorum intuitum non dit. Cur itaque dicitur fiiius Iucemae, nisi quia quod
assurgit. Illud eriimaelernuraet sitnplex bonura aeter- de lumine nascitur lumen est ? Quid enim peccatuin,
nre visiouis aniraa quia vix unila coraprehendit, se nisi tenebrae? Quid item bonum opus, nisi Iumen ?
nimixum ad id divisa non erigit. Dicit ergo operum Sancti enim viri dum ad ducalum Scripturarum gres-
nostrorum diiposilor et receptor: Vnum ett neeessa- sus operum dirigttnt, quasi ex lumine lumen aeci-
rium, ne se uiens ad multa dividat, ut, per tran- piunt spiritualis eruditionis. Hoe quippe lumen de
quiliitatem unita, ad summi boni intuitum potenter lumine Joannes exprimens, ait: Omnis qui natus ex
surgat. 337 Dureigitur filiaeSaul, etsi pariter regis Deo est non peccat, quia generatio coskslis servat
Sttat fili*, Beminibus differunt, quia vita acliva ct eum (Joun. v, 18). Qtiid est nasci de Deo, msi cogni*

• Legeridumvidetur, principis mitkim,ut exstat in ejus, constat ex verborum illorum expositione num.
sacro contextu. Altamun Grcgoriura legisse principis sequenti: Lucernmvero filius, dicitur princeps regis.
 '
405 IN PRIMUMREGUMEXPOSITIONES. — LIB. V. 400
lam in sanctis Scripturis ejus voluntatem diligere ? A I confidat de scienlia, ut aliorum exempla minime se-
Et quid est non peccare, nisi in luce justitirc quatur. Princeps quoque, id est magni doctoris ad-
semper consistere ? Quasi enim de luce nos lucem jutor, quia exeroplis ejusdem sui praepositisubditur,
fa.cerevolebal bealus Petrus apostolus, curn dicebat: ad lumen innitatur, ut qui exempla sequitur, in
Ilabelis propheticumsermonem, cui bene facilis atten- doctrinrealtioris eruditionem, quasi in magna lucernae
deutes, tanquam lucernmiucenli in caliginoso loco, luce nascalur. Qui ergo eruditus ad majorum exera-
donecaspiret dies,et lucifer orialur in cordibusveslris pla per humilitatem reducitur, cxemplis-instructus
(II Pelr. 1,19). Merito igitur Abner pater meus lu- ad Scripturarum splendorem discendo sublevatur,
cerna dicitur, ipse quoque patcr ejus lucerna nomi- bene rex filius duri, et princeps lucernre filius esse
nalur, 338 clma '"' in sancla Ecclesia lucere per perhibetur. Tales viri, quia electis fidelibus utiUter
exempla aliis possunt, qui eruditione Scripturarum praeeminenl, quia subjectos ad virtutum victorias for-,
et claritatem acceperunt luminis, et oleum perfectrc titer provehunt ; sequitur :
charitatis. Sed per Joannem non peccare dicitur, ut .(Vers. 52.) Erut autem bellumpotensadversus Plti-,
praedicatorum robur insinuet, qui sic peccatoribus; lislmos omnibusdiebusSaul.
manum porrigunt, uttamen ipsi peccatorum tenebrisi 73. Debile et omnino infirmum bellum illorum,
non fedentur. Sed quid est quod patruelis Saul di- B I doctorum est, qui nec lumen habent divinae cogni-
citur ? Patruelis autem dicitur qui nascitur ex fralrei tionis 339 riec fonitudinem boni operis. Potens
patris. Undeet hic quoquesubjungitur: ergo bellura dicitur, quando electis plebibus duri fi-
(Vers. 51.) Cis fuerat pater Suul, el Ner pater Ab- lii dominantur, quia ille potest aliis utiliter bona
ner filius Abim. dicere, qui consuevit verba magna operatione prae-
72. Et cum eligendus rex peteretur, dictum est : ire. Sed el subliliter est intuendum quod implexius
El erat vir nomineCis filius Abim(I Reg. ix, 1). Quia dicitur : Cunctisdiebus Smtf.Quid sunt dies Saul, nisi
vero ista stirpis regire nomina quid significent, ple- Iucis opera ? Quod bellum doclbfis eit aliua*"quani
nius exposuimus ; hoc tanlummodo exprimamus, quod lingua conficilur ? Omnibus itaque diebus
quomodo Abner patruelis Saul esse referatuf. Sed pugnat, qui multa alios docet, sed nil docendo pro-
Saul filius Cis, id est duri esse cognoscitur; Abner fert, nisi quod suo prius fulget opere. In die etenim
etiam lucernrefilius perhibetur. Dururii tiunc, auste- sua pugnat, qui verba pfredicationis ex propria trahit
rae nimis conversationis viros ostendimus designare,, liice virttilis. ln die efgo alierio pugriard Vhlt, qui
Ner lucernam interpfetari. Quid est igitur quod iu- contraire reprobis spifitibus satagit, noh loqueridd
cerna, et durus ejusdem patfis esse filii dicuntur,, qure agit, sed prredicando qurc novit. Sed omnibus
nisi quia a Deo est, et quod Scriplura sancta auste- (C diebus pugnat: quia omnia praecepta Dei ostehdit
rum pracipit, et virtus exterior durrc conversationis?' in Iuce operis, qure subsequendo vull pandere pef
Fraler quippe lucernnc durus est, quia gratiam im- curam prrcdicationis. Merito itaque belluhn potens
plendrc legis ab eo habet a quo ipsa fex orturn habet. dicitur, in quo cum omniraodaviriutum, vel operurii
Unde el Psalmista conlidenter repromittit, dicens : luce pugnalur. Potest etiam per hoc quod oiriinibns
Etenim benedictionemdabit, qui legem dedit (Psal. diebus pugnare dicitur, agonis spiritualis instaritia
LXXXIII, 7). Legem quippe dare est prrecepta vitre: designafi. Qui enim vitam ducit plenam virttitibus,
electis proferre, benedictionem eliam dare est gra- in diebus vivit. Cunctis ergo diebus belhim poiens
tiam implendre legis impendere. Quia ergo ab unoi electi doctoris agnoscitur, quia is sempef malos
sunt tam Iumen Scripturae quam asperitas vitrcs spiritus superare cernitur, qui a Iuce virtiitum ntfri-
nostrrc, Cis et Ner unius patris filii esse referuntur. quam separatur. Sed fiabent elecli viri viffaieiti
Abner ergo filius Ner, Saul regis patruelis esse rectei pneliandi, habent et humilitatem iimoris. Per virtti-
dicilur, quia qui ad curAmanimafura eligitur, durrcs teni triumphant, sed per timorem auxilia congregafe
et asperrc vitaedebere esse judicatur. Sed qui prac- non cessant. Unde tanto fortius praeliantur, quanto
dicatorum adjutores esse cupiunt, ntinquam agunt, et vires confligendi congregare non desjnunt. Bene
quod cupiunt, si lumen Scripturre sanctae, in quo per DJ ergo causa potentis belli subjungitur :
cognitionem concepti sunt, in bona operatione atque (Yers. 52. ) Nam quemcunquevidebat Suut virum
sancta prredicalione, velut nascendo, non perficiunt. (orlem et aptum ud prmlium, sociabateum sibi.
Cum vero Scripturarum sanctarum cognitio inagis 74. Quasi dicat: Idcirco beUare potehter poterat,
suramis doctoribus quam eorum adjutoribus subditisi quia congregare exercitum non cessabat. Sed quia
adscribatur, et exempla conversationis sequi magis non solum fortes, sed etiam aptos ad prrelium sibi
minoribus quam majoribus convenire videantur ; sociasse dicitur, cautus doctor in eligendis Chrisfi
quid est quod duri filius rex dicitur, lucernac vero militibus dcmonstratur. Fortes autem ad ferenda
filius dicitur prihceps regis ? Sed his verbis non si- onera quidam sunt, non ad praelia exercenda, quia
gnificat qitod sumrai doctores et eorum adjutores praeliaride fortitudine sua dum nesciunt, nequaquani
habent, sed suppresso quod habent, cxponitquod possunt. Viri ergo fortes et ad praehum apti suiit,
siugulis agendum est. Rex quippe, videlicet suramus qui sciuntpugnare, etyolunt. Per voluntatem quipjie
ct electus prrcdicator,quia jam per altissimaeerudi- fortes snnt, et per scienliam apli ad praeliaiiduim.
Hionis scientiam, Scriplura: lumen habet, non sic 340 Quprumdam Crgo temeritas a Cbristi bello
407 SANCTIGREGORHMAGNI 408
repellitur, cum apti et fortes electi memoranlur. A J firmi pertimescunt. Quid ergo isti, nisi fortes et non
Nam quidam sciunt cum diabolo pugnare, et nolunt. apti sunt, qui saeculimagna faciunt, et Christi agere
Sapientes quidem sunt, ut faciant mala, bona autem levia etblanda non possunt? Saepc etiam in mona-
facere nesciunt (Jerem. iv, 22). Hi antiquo hosti ser- steriis convertuntur, etquisaeculionera fortiter lule-
vire volttttt, resistere nolunt. Quid enim faciat do- rant in parvis, quaeagunt, quasi intermagnos labores
ctor, si aptos istos ad praelium sibi societ. Magis ta- sudant. Quid ergo his verbis ostenditur, nisi ut viros
les possunt alios per exempla destruere quam ipse ad Christi militiani cum magna nobis discretione so-
per verbum aedificare.Nam et saepe tales docere au- ciemus, nec accedentibus ante praebeamusingressum
dent, et docendi virtutem operando non tenent. Cum quam eos et aptos per scientiam, et fortes per bonam
loquuntur nobiscum, in hostes irruunt, sed per opera voluntatem esse sciamus? Possunt autem idcirco viri
subito in viscera nostra torquentur. Velut proditores fortes et apti ad praelium dici, qui Amalech, id est
quidam exercitus, armaChristianaedoctrinaeinduunt, libidinum bella subsequuntur. Nam viri fortes non
et per exempla subito parvulos Christi feriunt, quos sunt, qui carnales concupiseenlias exstinguere ne-
velle protegere loquendo putabamus. Non apti ergo queunt. Et apti ad praelium non videntur, qui pro
viri fortes repellendi, non sociandi nobis sunt, quia pudicitia apti ad prrcliandum non sunt. Eligat ergo
persapientesreprobos roburnostrum deslruitur, non B doctor milites Christi, eligat fortes, ut dum carnem
augetur. Qui ergo sunt fortes et non apti, nisi quos forliter domant, imroundosspiritus potenter vincant.
videmus onera saeculifortiter Jerre, et fortitudinem Eligat ergo aptos ad prrclium; ut dum inter dona
suam in servitium Conditoris transfeare nescire? forlitudinis non superbiunt, triumphi gloria in cce-
Nara jugum hominum, et magnossaeculilabores forti- lestibus subliraentur.
ter Jerunt, sed ad servitutem Dei accedere velut in-

LIBER. SEX.TUS.

339CAPUTPRIMUM. sic carorestringitur, si mensad immunda cogitando

(I Reg. xv, 1-3.) Et dixit Samuel ad Saul : Me labitur, post percussionem, Amalech demoliri prre-
misit Dominut ungere te in regem tuper populumejus cipitur. Percutitur ergo in corpore, demolitur in
Israel. Nunc ergo audi vocem Domini. Hme dicit corde, dum caro digne per abstinentiam 341 ter'"
Dominut exetcituum: Recensui qumcunque(ecil Ama- tur, et mens a cunclis immundis cogitationibus re-
lech Ittaeli, quomodorestilit ei in via, cum ascenderet frenatur. Quo in loco priora eliam consideranda
de JHgypto. Nunc ergo vade, et percute Amalech, et ^* sunt, qure ex persona Domini Samuel loquitur, di-
demolireuniverta ejut. cens : Recensui qumcunquefecitAmalech Israeli, quo-
1. Superius Amalech ltixurire vitiumdesignare dixi- modoreslilil ei in via, cum ascenderet deJEgypto.
mus, quae velut lambit, dum voluptatem blandien- 2. Quid est quod Amalecbitarum opera recen-
do suggerit. Profectus ergo conversationisostenditur, senlur, nisi quia luxuriae inquinamenla Deo valde
eo quod superius a Saul percussus asseritur, et nunc odibilia sunt ? Unde beatus Paulus apostolus dicit:
non simpliciter jubetur percuti, sed omnia ejus de- Omne peccatumexlru corpus est, qui autem (ornica-
moliri. Primo quidem hunc doctor percutit, quando tur, in corpus suum peccat (I Cor. vi, 17 ). Ilem
per ejus verbum agitur, ut pudicitia in conversorum dicit: Fornicatores et adulleros judicabil Deus (Hebr.
cordibus et corporibus teneatur. Quasi enim percussa XIII, 4). Hinc eliam acrius increpans , et a regno
est libido, quando caro armis pudicilire qualitercun- Dei eos segregans, ait: Neque immundi regnum Dei
que subacta est, et perlecte subacta non est. Nam qui possidebunt(Ephes. v, 5).Cur luxuria recensetur, nisi
luxurise jara inquinamenta 340 deserit, sed adbuc quiajustitiaDei peccator projicitur, quando ad perpe-
motus turpes ex se contra se insurgentes sentit, jam tranda ejus inquinamenta curvatur? Qui ergo recen-
opus nefarium non exercet, sed tamen abigere hoc a setur ut cadat, aliquando recensetur ut pereat,
cogitatione non potest. Saepe invitus et incautus ad aliquando recensetur ut surgat. Et quia post tanta
immundas cogUationestrahitur, sed ea quaenegligen- temporum spatia recensita , Amalech facta memo-
do inlus cogitat, carnem foris excitant, ut ad turpes rantur, utcunque nobis insinuatur; quia tales ali-
motusvolUptatissurgat. Quid ergoest quod percus- quando post longa tempora resipiscant. Ipsa autem
sus Amalech iterum perculi et demoliri praccipitur, ejus opera exprimuntur, cum dicitur: Quomoderes-
nisiquia pracdicator eos quos ad pudicamvitameru- tilit ei in via ctim ascenderet de JEgyplo. Israel vi-
dit, promovere debet ad perfectionem virtulis? Ite- dens Deum dicitur. Qui quia de .dSgyptoperhibetur
rum ergo jubetur Amalech percuti, quia adhuc non ascendere, noviter conversos insinuat, qui peccato-
bene interfectus vivit. Iterum Amalech percutilur, rum tenebras et ima deserunt, et ad lumen veritatis
cum verbis doctoris illi etiam motus qui carnem pul- accedunt, et montem boni operis ascendunt.
sant eliduntur, cum ob hoc coronari subditos doctor 3. In via autem AmalechIsrael restitit, quia libido
docet, ut sic corpus domare debeant, ut ad illece- ad perfectionis sumraam tendentibus arma voluptatis
brotos motus neqqaquam surgat. Sed quia nunquara objicit, et corda qure potest, gladio immundaesug-
409 IN PRIMUM REGUM EXPOSITIONES. — LIB. VI. 410
gestionis ferit. Et quia valde fortis et violenta est A fortitudinis, Hur, ignis vocatur. Qoando enim lasses-
pugna fornicationis, nonquomodolibet obviasse Israe- cimus consideratis ccelestibus roboramur. Mons ergo
li, sed restitisse perhibetur. Resistere quidem forti fortitudinis quid est, nisi altitudo supernae contem-
oppugnationi instare est. Hos nimirum resistentes plationis ? Quae profecto, quia in electo corde sine
Amalechitas videbat Israelita ille ascendens, cum magna cbaritate non est,mons fortitudinis Moysi
dicebat: Video aliam legem in membris meis, repu- adstare recte perhibetur. Qui nunirum lapidem sup-
gnantem legi mentismem (Rem. vn, 23). Unde et ad ponunt, et manus sustinent, quia qui summa ccelo-
auxiliatorem respiciens, ait: Infelix ego , quis me rum praemia ardenter aspicit, fortitudinem magnam
liberabitde corpore morlis hujus ? gratia Domini no- sumit, et bene operari, et conditorem exorare non
stri Jesu Christi (Rom. vn, 24). Resistere ergo Ama- desinit. Quia ergo valida sunt, et omnino violenta
lech dicitur, quia dum in carne sumus , libidinis for- bella carnis, ascendenti Israeli Amalechrestitisse apte
tia bella sustinemus. Sed quid de ^Egypto ascenden- perhibetur. Regi igitur Propheta prsecipit dicens:
tibus resistere dicitur ? Ecce qui ad tertii cceli se Audi vocemDomini.Recensuiqumcunquefecit Amalech
secreta sustulerat, resistentes motus earnis habebat. Israeli.
Merito igitur non solum novitios, sed etiam magna 5. Quid est, quod dicit: Audi vocemDomini, nisi
virtute praeditos, Israel de ^Egypto ascendens insi- B I quia caste vivere volentibus, contra fraudes forni-
nuat. ^Egypti quidem nomine hujus mundi tenebrae cationis spiritus subtiliter vigilandum est ? Quasi di-
designantur. Israel autem de ^Egypto ascendit, quia cat : Considerare non desinas quantis insidiis sibi
electi omnes dum sancte vivendo proficiunt, ad subdere electos parat. Et idcirco non dixit: Recensui
supernam patriam pertingere conantur.Etquia quan- quod restitit Israeli, sed : Audi vocem Domini. Re-
diu in carnesunt, carnis legemlegi mentis contra- censui quomodoreslitit Israeli. Quasi dicat: Si modum
riam habent, sibi utique per validos motus Amalech insidiarura cognoscis, hostem superare facilius vale-
resistentem vident. Hujus namque violentia passio- bis. Merito igiiur subintulit, dicens: Nunc ergo vade,
nis ostenditur, cum eadem, quae recensentur, Ama- et percute Amuiech, et demolire universa ejus. Quasi
lech bella describuntur. Nam pugnante Israele, cum dicat: Quia nosti quemadmodum ire debeas: Vade,
elevabat manus Moyses , vincebatur Amalech; et et demolire universa ejus , et sic eum deleas, ut ali-
vincebat ille, cum iste manus deponeret (Exod. xvu). quid de eo ultra non vivat. Sed quis ita sibi subjicere
Quid est autem, quod contra aUossolis armis pugna- carnem', quis unquam sibi restringere mentem potuit,
bat Moyses, contra Amalech vero non solis armis, quis sic manere in carne, ut de carne turpes motus
sed etiam virtute orationis ? Quaeautem virtus et in- nullos sustineret? Quis ita refrenare cogitationem
stanlia supplicationis erat tunc necessaria, ubi si C < potuit, ut ad eam immunditiarum obscuritas per
manus deponeret, Amalech victoriaehonorem daret ? cogitationem nulla perveniret ? Sed si de carne non
Sed profecto magnum certamen fornicalionis osten- tollitur turpitndo motionis, tamen turpitudinis robur
ditur, quod tanta virtute, tanta difficullate supera- enervalur, cum motus quidera simplex in carne est,
tur. Arma igitur exercilus oratio intenlissima neces- sed in motu pruritus libidinis nuUus est. flic quidem
saria est. Arma quidem necessaria sunt, quia qui motus Amalechita non est, quia menti non lambit
contra fornicationem pugnare volunt, vincere 342 quam obleetare non poterit. Non potest tolU menti,
nequeunt, si non caeterisvirtutibus muniunlur. Exer- quod aliquo modo imraunda non videat, sed in
citus, ut supra ostendimus, exempla Patrum et mirabilem usum puritatis deducitur, ut immunda
Scripturarum prrecepta sunt, qure quidem quilibet videns, nulla delectationis labe maculetur. Quisquis
etiam considerare debet, ac illis sic mentem occu- ergosic prreest carni, quisquis sic mentem regit,
pare, ut lascivire inquinamenta non spectet. Sed ideo praeest, ideo regit, quia Amalech cuncta demo-
exemplis atque doctrinis instructus, de se confidere liri fortiter potuit. Sed jam quae sunt ejus universa
nequaquara potest. Levet ergo manus suas, levet subsequenter exponit, dicens:
mentem, ut opere bono et devotione resplendeat, (Vers. 3.) 343 N°n purcas ei, et non concupis-
qui abscindere perfecte a se libidinis bellum lenlat. D] cet ipsius aliquid ; sed interfice a viro usque ad mulie-
4. Quid item est quod deposilis manibus vincitur, rem , el parvulum, et lactentem, el bovem, et
asinum,
nisi quia saepeper audaciam pravi operis, ipsa eliam et ovem et camelum.
,
tollitur pulchritudo castitalis? Srepe ex loto non
6. Quis est hic qui parcit Amalech, nisi qui aut
tollitur, sed ctim infirmantibus operibus infirmatur. in
Inter opera quidem , et labores spirituales , contra cogitalione , aut in ore, aut in came lasctviaeali-
quid relinet ? Nam plerique lurpitudinis opera non
gtimulos carnis fortes sumus, sed si quasi fessi a sed linguam a turpi locutione non cohibent.
solitae conversationis rigore torppscimus, vel molles- exercent,
dum Plerique per opus luxuriam vitant, per cogitationem
cimus, paulalim negfigimus, aculei carnis insur- non vitant. Quidam nihil
turpe agunl, sed quod acm
gurit, qui quasidepositisMoysimanibusIsraelemvin- corde coneupiscunt.Parcitergo Amalech qui
refugiunt
cunt (Exod. xvn). Ne ergo manus lassescant, Aaron blandimenta
et Huf Iapidem supponant, et graves Moysi roanus laseiviae,aut in locutione, aut per inten-
tionem, autper cogitationem tenet. Dicit itaque: Non.
deponi nequaquam sinant. Aaron quidem, mons parcat ei, guia de tam
nequissimo vilio nihil accendi
a Gilot., extollilur.
441 SANCTI GREGORII MAGNI 412
defttt fh wewte, ttUifl peHniltiardeTrein opere. Dicat A tur. Unde electi omnes Redemptoris hostri Voceeves
eff* E^Mpavea» *, M ottHWslibidinosimbtus, omnes nominantur, cum dicit: Oves meeevoceth meam au-
obsceuselocutrorresprorsus perimantur in corpore. Dt» diunt (Jomt, x, 27). Quse eBt ergo ovis Amalecli, nisi
dt ergbtNon cortettpkcetipsius atiquid; ut penitus era- simtilatio innocenti;e? Nam quidam dum et ipsam
(Hcetttfa cogitatione. Quid enim est libide, nisi igriis? fermam humani corporis, et proprietales sexus
Et quid de. ctfrne, et mente exertee virtures, nisi flo- utfitisque, duto insitam iibidihem membris conside-
res? Quid item torpes cogitationes, nisipalere ? Quis rant,quasi naturali bohoseboc posse uti licenter
etiam tiesetat, quia si in paleis ignis negligenter putant. Quasi ergo tivis Amalechita est, quahdo coh-
exBtinguitur, ex parva scintilla quaefemanet, omries tinentibtts illud quasi bonum sHggerittif»quod Vere
paleseaccenduntur?Quiergo virttttum flores in roen- bonum non esse liquido ebmprobatur. Qtiid etiam ih
«e nori vutt exurere, ita debet liMdinisignem exstin- camelo signatur? Sed camelus ruminat, et tingtilam
gbere, ut per tenuem scintUlam nunquam possit ar- nequaquam Jiridit. QuM ergo in camelo sigriatur, nisi
dere» Garniliuiaetiam cogilationum stipwtasattfera», cbgitatm quaedam luxuriee, quaequiasi &rattone inci-
ne dum is, qui exslingui non potest, calor natu- pit, Sed per discretionem hoh finituf ? Nam dum co-
ralii aefeinditur, vifores viitiitum, qui per se accendi gitat, quasi iritus camelus ruminat, sed dtim quod
nequeunt, quasi per admixtas paleas exurantur. 1 cogitat per veritatem non disponitur, ejtts uhgttla di-
fi
7. QidtlVestergo : Non parcas ei,etnon concu- vidi non videtuf. Ncrtinullietenim contiirentiam pro-
viscestjWht*aiirptid, nisi quia luxuria omnis in carne ffessi, dum a cafhis cohcupiscehtia stiperantuf, in
perfecte domanda est, ct a mente radicitus extir- conjugali vita salVariposse Cbriudunt.Quidatriet dom
pahda? PotCst etiam ihtelligi: Non parcatei, et non apostoli licentiam audinht: VriUstpxisqut stiamuxorem
etmcupiteestx eo altipiid , quia el Virl, et muUerest habeat et wtaqumquesiatmvifUth (1 Cor. vh, 2), sine
parvtth' et fectentes mteriiei pra^ipiunlur. Nam mu- discretione pefsonartiin omhes in hoc praecepto cori-
ltdres concupiBCipoterant, parvuli et kctentes ad cludi, et sacfoftiin ofdteum vlros conjugaii copula
misericordiam provocafe» Quiergo mtk vifi inter^ uti posse fatentur. Hujusmtfdi enim seiisus Amaie-
ficiendi, qfrrjcrnulieres, qui parvuli, qtii boves, qure ohita camelus est, quia qtiasi ex fatiolre incipit, sed
eves, qui cameli, qui asini , subttlUer consideran- ad irfaiioflabilem vilam trahit. Qoid efgo asintts, hlsi
dwfi e*t. Qui enim sufit Amalechite viri, nisi sua- apefta heqtiitia fofnlcatiofris aecipittfr? QuoSdarti
d*flt«s WfttttrstufpHBdinfe? Viri etenim sunt, quia ehifn diabolusih apeftum chaos fofnicatidhis ifiVebft,
«wterrter suggepam , et corruptis mentibus semina quibnsdam peT ffaudes ilTndit. Asiiitts etlafh Sfliena
pfir»Htl%Infiimhmt. Malieres sunt menUs concupis- onera poftare Corisuevit. Doclor vero gehtfmh dum
itenti« -, ftrte priEdictiS(wotibusad fetus impios sub-' C
( viftim sut corpofis potestatem hon habere, sed ttru-
«WiftMWe*.Sed et pafvuli, et lsetentes qui sunt, Iiefem doCffit, itefn : Nec iriuliefemstii corporis ka-
ttsi qni d« AMalechitarvnmvJrorum et mtuiierum befepotestatem, »M vifUrn(Ibid., i), qtiid alind qmfift
eommixftene genef antur ? Nam st ftehis malre sug- alieha onefa feos portare jussit ? Asini ergo nomine
(felttOnisj quasi adtfrffer in mente reclpMut,concu- fObuf cdnjugalis copttlse designatur, quia electi con-
piscentWquasi mereirix infpregneMrf.Ipsa etgo cofi- jtlges irivicefn onera sua ftiftiter porfJant, a ne per
eupiifeerftia, si rieftfttfm efffmdere paftutn sinituf»i iatfnis iriftrmilatem iri fomicSttiPriisbafatrufri femis-
libidinum ntotus jam ftoh solum ffrehte, sed etiamt sios corroarit. Asihus ergo intefficiendus est, sed
in cartte^enerantor. Qai dtimnaScunturpafVuli stfnt,, Amatechiia, quia copula conjugalis ih honestate tha-
qttia ainuc cfarni violefrtiam movendo non inferuril. lami roborahda est, sed a turpitudine iriterftcienda.
liaclentes vefo snnt, ctrm tenui et negligenti cogita- Deberit quidem conjuges debitom sibi tnvicem red-
ttorie dutfiunlur. Qui enhn jitih Itbefa cogitationes defe, sed tufpiter convenire noh debent. Asinus ergo
Jnotosturpes in carne reficit, non jam lac pafvulis,, Amalech inlerficitur, cum in bonis conjtigibtis cha-
sed cibum adultis imbtndU. Lac ergo parvtitofumi fHas tehetnr honestre copnla:, sed omnis obscenitas
Amatechitarum tenuis est cogitatio imihundUite,, vitatur in turpr conjunctione. Omriia tgitttr Amalech
quia si motus turpis per cogiiationero non pascilur,. B I demoliri jtibefifluf, qoia qui cAste pfopofttint vivere,
quasi negalo sibi lacte , parvuli ftecantur. Quod pro- de Mandirliento carnis in se aliquid retinere non de-
fecto lac meretrix mater porrigit, qoia dum ardor beant. In earne qtiidem esse debent, tit bona pef
concupiscentiac mentem praevenit, quasi ex pesiina i eafnefh agarit, sed sic debent a cafnis voluptale pef
cordis ubertateagitatur, ut pejores moluum sobolesj mentis stiblimitatefn disCedere, nt coritomferrasde
Hi carne nutriantur. Quid vero in bove , nisi consi- carne non tolefent. Tates quidem eos esse volehat,
lium fraudulentum 344 accipitur, quod exemplo) quibas Apostolus loquebattir, dicetis: Voi autem in
veteram carnis voluptatem suggerit, qui inter carniss carriehon estis, sed m spiritu (Rdm. vnt, 9). Sed qui
opera omnipotenti Deo placaere ? Nam quasi discre-- Aflialeeh delere prrecipitur, quibtis adjutoribns ad
tionis voraere scindere terram cernitur; sed si ex de-- bsec sufficiat attendamus. Nam sequitur :
liberatione suscipitar, jugo turpitudinis colla miserreB (Vers. i.) Prmcepit Saut populo, el recensuiteos
jnenti» Hlaqueat, quem per simulatiooem gestat. rfuasi agnos.
8. Ovts aulem nomine inuoceutium vUa signilica» 9. AgrtOrttninOtimsfesolent viri magirs prudentiae
t
« Gilot. et Yalic, ut.
m IN PRIMUMREGUM EXP09ITI0NES. — LIR. VI. 414
designari. Unde per Jpannem dicitur : Vidi supra A negligenter Deo per pudicitltim serviunt, centeBa-
montem Sion Agnumstantem, et cum eo cenlum qtta • rium habent operis, et quia ei sefvire non desinunt,
dragintu quatuor millia haberiliunomeri ejus, et 345 habent millenarium multiplicationis. Sed fortes et
nomeriPatris ejus scriptum in fronlibus «uis (Apoc. assidui sunt ad continentiani corporis, pef Jecti el in-
xiv, 1). Qui enim nomen Agni assumpserant.agnidi- stantes ad circumspeclionem cordis peifectione vir-
cebantur. Ipsos etiam exponens, ait: Hi sunt, qui tutis. Talem quidem etiam viduam Aposlolus esse
cum muiieribus non mnt coinqtiinati, virgines ehim pfaecipiens, ait: Vt sit sancta catne et spiritu (1
sunt. Quid est ergo, qtiod cum Amalech deleri prac- Cor. vn, 34). Sahcta quippe carne et spiriln est, sl
cipituf, quasi agni regis milites recensentuf, nisl perreclione castitatis qna fulget in cofpore, ftilgeal
quia cum fomicationis spirituni delere prsedicahdo etiam in mente. Quod si vidure tales sunt, quales
velumus, perfectorum exempla producere debemus? esse jussaesunt virgines? De illis namque pturibus,
Quotqoot enim pudicitire gloria insignes srccularlbns sub unius descfiptione dictum est i Attitit teginaa
convertendis ostendimus, velul tot militeSquasi agnOs dextris tuis in vestitu deaurato (Psal. XLIV, 10).
recensitos ad Amalech bella portamos. Possunt au- 346 ln eodem quoque psalmo (vers. 14) laudatur
tem hofttm fecensitoriim nornine ipsl ministri divinre eadem fegina, cum dicitur: Omnis gloriu ejus filim
prredicationisintelligi. Quasi agni ergo stint, quia pef fi"re;tis ab intus, in fimbriis aureis circumamictavarie-
gloriam peffectae pudicitiae,jam rllis virginibus Ctim tatibus. Quid esl enim vestitus aureus, nisi decor ct
Christo in regno gaudentlbus similantur. Quibus pro- bonor corporis virgirtalis? Vestitus quidem dicitur,
fecto Verbts ostendituf, quia qui pfrcdicationis mi- qilia foris fulget in corpore, aureus autem, quia prre-
nisteriiim stimurtt, prrecipuo castilatis fulgorc ante cellit dignitate. Omnis autem metalli species auro
decorandi sunt, quia si per ihconlihentiam de- inferior est. Sic nimirum omnis pudicilia alia de-
fluunt, continentes alios facere nequaquam possunt, cori virgineo comparari non potest. Qttid est ergo
et ad tantrc lucis bonum provocare rion prrevalent, qtiod dicitur : Omnis gloria filiat regum ab iiiius, si
qui ejtts tadibs ih propfire conversationis fulgofe foris esse gloria vestitus aurei prredicatur ? Si enim
non habent. Bene ergo dicitttr: Recensuit eos quasi foris est aliqua magna aurei vestilus gloria, inlus
agnos, qttia pudicos valde esse Cos opoftet, qui for- omnis glPria vidert non potest. Qttid est ergo, quod
nicationis eflugare spiritum pef accepli ordiriis prt- oinnisgloria intus esse perhibetnr, nisi quia et illa,
testatem debent. Unde in Evangelio eis Dominus qu;c foris est, gloria, cum aliis innumeris inlus esse
dicit: Sint lumbivestrl prmcincti, et lucernwardehtes cognoscitur? Aurea enim virginitas non est, si fo-
in manibus vestris (Luc. xit, 35), ut verbnm prredi- risest, et inlushori est. Quia ergo iritus, et foris
ealionis subditi audiant, sed eos ad bonum caslitatrs, Q est, quia eadem sptendet in corpore, eadem fulget
quod audiunt, exempla lucidissimae conversatlohis in merite, omnis gloria filirc regum intos esse sentiri
trahant. Unde bene perfecto numero designantur, convenienter potest. Oronis gloria intus est, quia
cwn subditur: foris sola, inlus sola non est. Qtiia enim multre surit
(Vers. 3.) Ducenta mitlia peditum, el decemmillia vlrtutum clafitates in mente virginis, sic virgineus
virontm Jttda. splendor asseritur, ut ihtns omnis gloria prrfedicetttf.
10. Peditum nomine electi figurahtur, hon cum Hoc nimirum est, quod subseqnitur : In fimbfiU
alta praedicant, sed cum per bona exempla coelestis auteis circumumictuvarietulibus. Firobriae ertini au-
itineris rectitudinem aliis demonstrant. Pedites qui- rerc suht claritates a raente nunquam deficientes.
dem gressibus currunt, quo producere arma volunt. Fimbriac quidem finales vestimenti parles sunt. Quae
Quid vero sunl exempla castitatis, nisi coelestium idcirco in sponsae Christi decore laudafltur, quia
militum terris impressa vestigia? Nam ul vitia Ii- nuila est virtutum gloria, si lucere anle vitse ewh-
bidinum in lubricis ferianl, ad cordium eorum tene- summationem desistat. Regina ergo amore dicitur,
bras, cum bonorum exemplorum ltice fesiinant, et in vestitu aureo virginitas praedicatur. Sed omnis
qiiasi gressu pervenientes, bostes perimunt, qui gloria intus, el in fimbriis aureis, et vatietate circum-
pbstquaro per opera cognoscuntur, corda peccato- n amicta asseriltir, ut innumeris virlutibtts adjuhctft
rutn ad pudicitiae bonura trahunt. Cum ergo per infegritas, usque in finem dedttci sentiatur. Bette
exempla castitatis in peccalorum cordibus tenebras ilaque contra Amalechducenta peditum roilliafeiceii-
iminundiiiarumdestruunt, pedites recte nominarttur. sehtiir, quia illi ad debellandos immundos spiritus
Et quia non solum praetextti corporalis munditiae idonei sunt per exempla caslitatis, qui eam tenere
splendidi sunt, sed etiaro luce cordis, ducenta imllia didicerunt et in luce operis, et in splendore circum-
esse perbibentur. In ceritcnario quippe, et milleiiario spectionis.
numero, omnis decalogi summa concluditur. Perfecii 11. Quia ilem eruditi ac peffecti sunt VCrboDei,
ergo viri in ducentis millibus continentur, quia per decem millium virorum Jada numero demonstratur.
divinam gratiam tam corporis continenlia quam in- Viri elenim sunt fortitudine, Juda autem pfaedica-
tegritate raentis ad summam pudicitiae arcem perve- tione. Juda etenim, confitens ihtefpfeiatuf. Sed de-
nere. Tatn fenimin corpore quam in menie habent nario numero designalur, qtiia perfectionem doctri-
perfectionem inlenlionis. Vel quia non reraisse aul nrc per gratiam Spiritus sancli conseculi sunt. Unde
R Gussanv. el Valic, amor dicitur.
m SANCTI GREGORUMAGNI iJ6
et Moysi dccem legis praecepta tribuuntur, quae Dei A pariter iovolvatur? Sed fortasse hic ille est, de quo
di- dicit Apostolus : Vxori vir debitum reddat, simtftler
digito scripla sunt (Exod. xxxi). Quid cst enim et uxor viro (I Cor. vn, 3). Cui etiam nomen conve-
gitus Dei, nisi Spiritus sanctus? Qui cum legem
scripsit, hanc utique in decem praeceptisedidit, quia nit, quia Cyneus, possidens dicitur. Qui profecto
etsi in ea carnale aliquid foris proluUt, intus hanc conjugati, quia conjugio obligati sunt, relinquere
spiritualis intelligentix perfectionem signavit. De- omnia non coguntur. Quid est ergo quod Cyneo di-
cem millia igitur virorum Juda contra Amalech pro- citur : Discedeab Amaleclt, nisi quia his verbis in
ducenda sunt, ut fornicationis spiritus apti viribus conjugibus omnis obscenitalis turpitudo damnatur ?
superetur. Lambit quippe suggeslione, quia levia et Cum Amalech quidcm conjuncti sunt, qui meretri-
blanda consulit, sed res quas lambendo consulit, per cio more junguntur. Quos discedere ab Amalech do-
cogilalionum phantasias ostendit. Ergo ut -mens ctor praecipit, cum ad bonestatem conjugalera eos
obscena sibi a dremonibusostensa non videat, electo- revocare contendit. Quasi dicat: Si continere ab
rum exempla revelanda sunt. Et ut eam suggestioni- invicem non potestis, honorabile connubium vobis
bus turpibus imroundus spiritus delinire non possit, sit, et thorus immaculatus. Ab Amalech itaque dis-
lingua praedicatorum debet per pudicitiae laudem cedere, est conjuges seipsisuti, non ad turpitudinem
tangi. Lingat hanc praedicator, ut malignus spiritus B 1 merelriciae obscenitatis, sed ad temperantiam hone-
lingere nequaquam possit. Et hanc verbis oblectet, statis, et ad fructum propaginis. Unde et idem do-
ne cui ccelestiadesunt, hanc diabolus per suggestio- ctor egregius de vidua, quaejuxla ejus consilium sic
num oblectamenta dilaniet. Conlra duplex ergo bel- permanere non potest, dicit: Quod si se non conti-
lum cordis, quia duplex est necessarium bonum auxi- net, nubat tantumin Domino (Ibid., 9). Non in Ama-
lii, bene contra Amalech et pedites, et viri Juda lecb, sed in Domino; ut quaea nuptiis abstinere non
parari perhibentur. Si quis autem alios per pedites, praevalel, obscenos gestus in foedere nuptiarum vi-
alios per viros 347 Juaa vu" intelligi, sensus tet. Cui etiam comminatur, dicens : Ne involvamte
aperte veritatis patet, quia summi doclores habent, cum eo. Involvi peccatoribus est aeterna pcena dam-
qui docere rtesciunt pracdicatione, prodesse autem nari. Unde et de nequam servo in Evangelio Domi-
valeant opere. Sed jam recensiti ad tanta praclia nus dicit : Ligatis pedibus, et manibus, projicite in
audiamus qua arte subsequenter dimicent. Sequi- tenebrasexteriores(Matth. xxn, 13). Modoergo prre-
tur : dicatores auditores reprobos non involvunt, quia etsi
(Vers. 5.) CumquevewssetSaul a usque ad civita- verbum contemnunt, redire tamen ad poenitentiam
tem Amalech, letendit insidias ad torrentem. donec vivunt, cum volunt, possunt. Instanter ergo
12. Quis hictorrens est, nisi ille de quo per Psal- C
G conjugibusconjugalis honestas imperanda est, quia
mistam dicitur : De torrente in via bibit (Psal. eix, valida mulctatione dicilur: Abite, 348 recedite
7)? Torrens quippe decursum nostrse mortalitatis abtque Imtione. Discede ab Amulech,ne involvamte
designat. Saul ergo intorrente insidias lendit, quando cum eo. Absque laesionequidem nunc, non tunc re-
praedicator Ecclesiae acternis prremiis consideratio- cedilur, quia qui per orania turpibus similantur, co-
nem nostrrc mortalitatis inserit. Ut enun lubricas rum lresionis expertes non erunt. Qui etiam fecisse
animas quasi per fraudem capint, modoccelestialoqui cum liliis Israel de -dSgyptoascendentibus misericor-
inchoat, sed repente ad exponendam seternarum diam dicitur, quia infirmi sanctae Ecclesirefilii, dura
pcenarum acerbitatem convertitur, ut securaein car- perpeture continentirebonum servare nequeunt, con-
nis delectalione mentes lerreanlur. Quasi eniro per jugii miseratione suscipiuntur. Ab iEgypto quidem
Iraudcm educif, per insidias perculit, dum Ixta lo- ascendunt, quia luxuriae et fornicationis tenebras
b
quens ad audiendum provocat, et mortis trisiia deserunt. Et ini.sericordiam a Cyneo suscipiunt,
inserit, ul audianl lubrici quodexpavescant. Saul ergo quia conjugii indulgentiam promerentur. Unde et
adAmalech civitatem venit, cum doctor munila per doctor gentiumdicit: Hoc dico secundum indulgen-
Ulicitura amorera corda peccatorura dutcedine acler- tiam, non secundumimperium(I Cor. vn, 6). Etqnia
naejucunditatis altrahit. Sed insidias ei in torrente D
] sancla Ecclesia electis subditis bona quae loquendo
abscondit, quia morlis considerationem inducit, nt exhibet persuadet, sequitur:
quasi ex insidiis erumpentem contra se militem pec- (Vers. 6.) Et recessit Cyneusde medioAmalech.
calor videat, et dum se velociter moritururo consi- 14. De medio quidem Amalech discedit conjunx,
derat, moram peccati tcndere ultra pertimescat. de parte non potest, quia etsi geslus vitat turpitudi-
Sequitur : nis, vilare non potest aflectura voluptatis. Ignem
(Ycrs. 6.) Dixit Saut Cyneo: Discedeab Amalech, quippe temperare per honestatem conjuges possunt.
ne (orle involvamle cum eo. Tu enim (ecisti misericor- De medio igitur Amalech exeunt, quia etsi carnali-
ditimcumomnibusfitiit Israel, cum c ascenderent de bus desideriis omnino carere nequeunt, ipsum tameii
JEgypto. carnis imperium sub praecepto honestalis vinculo
13. Quis est Cyneus, qui cum Amalech habitare moderantur. Sequitur:
cognoscitur, qui et discedere cogilur, ne cum eo (Vcrs. 7.) Percussitque Saul Amulechub Evilat,
« Deest, usqnein Gilol. o GUot., atcenderet de AZgypto.
•>Gilot. et Vatic, morJi»JrisJiJta.
U7 IN PRIMUMREGUM EXPOSITIONES. — LIB. VI. 448
donec venket Sur, qumest e regione Mqypti. A pepercisse, et omnia eleeta ej'us concupisse ostendi-
15. EvUat parturiens interpretalur, Sur angustia, tur *. ut, dum transgressionis modus ostenditur,
iEgyptus tenebrae. Concupiscentia autem peccatum quam sit detestabilis inobedientiaeculpa monstretur.
parit. Merito"igitur parturientis nomine concupiscen- 3. Quod si carnis bella describimus, magnos esse
tia designatur. Propheta eliam impcenitentis cordis lapsus regios invenimus. Unde et Dominus in Evah-
angustias incurrere metuens obsecrat, dicens : Ne gelio dicit : Si sal evanuerit, in quo salietur ? (Mutth.
absorbeat me profundum, neque urgeat super me pu- v, 13.) Reges vero Ecclesiae, ejus sunt prredicato-
tetts os suum (Ptal. LXVIII,16). Doetor ergo ab Evi- res, sicut supra jam oslensum est. Quis ergo est
Lit usque Sur Amalech percutit, cura in auditorum Agag rex Amalecb, nisi sensus carnalis? Nam cum
suorum cordibus vitia conceptre delectationis com- ex anima rationalitatem ac sensualilatem habeamus,
primit, et fidem deliberationis. Sur etiam percutit, rationalitas menti, sensualitas carni adscribitur ; et
cum eas mentes videlur ad pudicitiae amorem tra- per iliam cum angelis, per istam cum brutis anima-
here, quae in luxuriae fetpre proposuerant vitam li- libus convenimus. In illa quo altius exlolliraur, su-
nire. In angustia enim sunt qui capti jam raalae con- pernis civibus appropinquamus. Per istam vero quo
suetudinis laqueo constringuntur. Et notandum, quia ad carnis blandimenta dilabimur, carnaliores, ut ita
Sur e regione ./Egypti esse ostendilur, quia qui in B dixeriro, invenimur. Undeet visiset concupilis jam
luxuria vitara finire deUberat, modo in interioribus filiabus horainum, jam impletis in luxuria voluptati-
tenebris clauditur a quibus ad exteriores perduca- bus, de his qui puritatis merito filii Dei vocabantur,
tur. Sed etiam Uber » iste claudatur, ut ad conse- in Genesi Dominusminatur,dicens : Nonpermanebit
quentis considerationem per silenlium veniamus. spiritus meus in homine in mternum, eo quod caro sit
CAPUT II. (Genes. vi, 3). Caro quippe homo efficitur, quando
1. Rex Saul, qui principia bona habuit, sed in sensui carnis ratio subjugalur. Rex ergo Amalech vi-
bonis quae cceperat nequaquam perseveravit, per gor est sensus carnalis, qui motibus turpibus impe-
sacrrfcHistorire textum ostenditur, ut in eo imitanda rat, utcaptivam rationem ad illecebras obscenilatis
et cavenda videamus. Sic niroirum et male cultas trahat. Bene autem carnali sensui nomen congruit
segetes carpimus, quaead messionem spinis admixtrc Araalechitrc regis. Agag quippe, meditans, sive lo-
consurgunt. Bene quidem eas legere novit, qui sic quens interpretatur. Meditari quippe ei est, phan-
curat spicas carpere, ut spinas studeat evitare. Sic tasmata lascivi;einterna meditatione colligere. Et lo-
dura horti cura negligitur, cura olere quod reficit qui ei est carnem motibus turpibus ad libidinem ex-
nascitur vicia qure pungit. Quasi enira raale cultos citare. Quasi enim magnum clamorera locutionis ha-
agros ingredi caute discipulis prrccipiebat Dominus, C i bet, quia carnem pulsando ardentius commovet.
cum dicebat: Super cathedram Moysi sederunt prin- Nam et meditando colligit quod Ioquendo exponat:
cipes et Pharismi. Qumcunquedixerint vobis, facite ; quia unusquisque carnaii sensui subditus, quo libe-
qum autem faciunt, facere nolite (Malth. xxm, 2). rius lasciviaesimulacra intus conspicit, eo validiores
Quasi dicat: Quia mista sunt acta, et verba repro- motus turpitudinis foris sentit. Meditatur ergo per in-
borum, sic utendi sunt, ut in eis sumatur quod vivifi- ternam visioneiti turpitudinis,loquiturautem per ex-
cal, vitetur quod necat. Hmc iterum prrcnuntians, teriorem motum delectalionis.Rexergo Amalech lo-
dicit : Venient ad vos in vesiimenlis ovium, intrinse- quens et meditans dicitur, quia illis labentia blandi-
cus qutem sunt lupi rapaces (Matth. vn, 15). Huc- menta carnis excitare polest, quibus per turpes co-
usque ergo 349 regem Saul strenue regni curam gitationes illudit, et quos per experientiam blandae
gerentem, libenter altendimus, contemptorem jam motionis erudit. Sed notandum, quia quo liberius
Domihicaejussionis, in quo vitari et abjici debeat raeditatur, eo et liberius loquitur: quia carnem eo
subtiliter videamus. Nam sequilur : fortius commovet, quo causas suae commolionis inr
(Vers. 8, 9.) Apprehendit Agag regem Amalechvi- tus impressas per cogitationem tenet. More etenirn
vum, omne autem vulgus interfecit in ore gladii. Et ignis quo attentius insufflatur, eo magis accenditur :
pepercit Saul et populusAgag, et oplimis gregibus D 1 quia si flatus immundae cogitatioroisdeest, ardor li-
ovium, el armentorum; el vestibus,et arietibus, et uni- bidinosaecommotionis adesse non potest. Rex ergo
versit, qumpulchra erant, nec volueruntdisperdereea. Israel contra Amalech regem pugnat, cum doctor
Quidquidvero vilefuil et reprobum, hoc demoliti sunt. Ecclesiaecontra fornicationem disputat. Quem viclum
2. Verbum Domini fuit: Nunc vade, et percuU capit, quando ad Veniam 350 conversos peccatores
Amalech, et demolireuniversa ejns. Non b parcus ei, non solum poenitentes, sed etiam confitentes accipi.
et non concupiscesex eis aliquid. Aperte ergo trans- Quasi ergo Amalech regem jam vinctura tenet, qui
gresSor per inobedientiam evstitil, quia implere prrc- carnalem sensiun, in conversis peccatoribus per amo-
ceptum Domini per superbiara recusavit. Dominus rempudicitiae, jam rationi subjectum videt. Sed quil
quidem propbetae pracepit, dicens : Ne parcas ei, est quod vinctus vivit, nisi quia nonnulli sunt qui
et nott concupitcesex rebus ipsius aliquid. Hic vero et proprus passionibus non moventur, sed, auditis alie-

Forte hic liber quintus absolvitur, et sextus in- sione recedere nou licet, nulUs Mss..nobis praelucen-
choatur; adeoque caput prrecedens libro quinto de- tibus.
betur. A communi tainen Edilorum omnium divi- h Gilot et Vatic, non parcat eis.
 419 SANCTI GREGORII MAGNI 420
his obscenjtatibus, moventu,r ? Pngnanles fortes sunt, A deliberatam pravitatem perpetrandam cogitur, beiie
*'sed victOres cadunt. Qui enim expugrtatum regem post oves, armenta, et vestes, arietibus peperchse
1 vivum servavit, liquet quia in ejosdem belti triumpho meraoratflr. 35 Quasi enim arietum cornua sibi
' j
capti sibi regis persona ptacuit. in tenes librdinum ictus placent, qui hoc in seunum
4, Quid vero aliud faciunt, qui ab aliis peccatorum retinere nitittir, unde ad immunditiaemortem perfo-
confessionem recipiufit? Nam dum cogitant, qnae retur. Arietibus ergo parcit, qui prrccipitationis sure
confitentes fecerunt, ad scelera, quaeaudiunt, in- ictus gratanter recipit. Pungitur quippe, ut carnis
ardescunt; nam saepe dum audiunt, quibus se alii sure desideriis serviat; sed quod se fortiter pungit,
blandiinenlis obruerant, amare ipsi incipiunt, quae leviter oblectat. Quia item bper innumeros modos
jam eorum exhorlatione morienles illi confitentur. obscenitatis meniem libido illicit, non solura bis
in urbe sua victus et captus est Agag, norainatis rebus, sed omnibus, quae putchra erant,
" Jam ergo
sed a yictore servatur, ctim quod detestatur a sub- pepercisse memoranltir. Omnia quae sibi immunda
dilis, diligitur a praelatis ; quia carnalis sensus in anirna de luxurirc voluptate e gratanter fingere cer-
eis yigere incipit, qui in illis vigorera ipiqure domi- nitur, Amalech pulchra nommantur. Appetere hrec
natiohis amisit. Et quia dum pastores currtint ad quippe nullatenus posset, si vehementer sibi eorum
prrecipilium, suhjecti comitaritur ; rex vivum Agag B species non placeret.
cepisse dicitur, sed idem rex, et populus eidem 5. Sed quia casus victorum asserittir, dicitur: Nee
regl, et quibusque Amalech optimis pepercisse me- voiuerunl disperdere ea. Quasi dicat : Potuissent
morantur. Parcere enim, afleclaementis est, amore disperdere, si voluissent. Nam nil facilius, quam li-
ejus cui parcit. Quod certe libidinls vitio cOnvenit: bido vincitur , si oronis immunda cogitatio devite-
qtua ut placere incipit, menlem in sui amorero tra- tur. Tanto fgiturfaciliusdisperdipotest, qtianto unus-
hit, Quia eliamvehemens est virtus illius, statura ha- quisque cogitare alia quam carnis oblectamenta po-
bere non novit: quia nimirum cito perlicil, si a se test. Qoia eriim dtias simul res imaginari non pos-
hanc cit'o evigilans auiraus non expellit. Nam dttra sumus, dum quidquid est, atiud cogitanms, cogitare
mentem invadit, se per jnnumeras turpitudinum co- immonda non possumus. Celer ergo et facilis victo-
gitationes spargit. Unde et bene optimis gregibus ria libidinis, est chrcumspectio cogitationis : si quo-
et armentis, et Saul etpopulus pepercisse raemoran- fies carnatia obviant, ad aliquid omnium recurra -
tur. Cogilationes quidem libidinum greges , et ar- tiius, quod libidinis rion sit blandimentum. Hoc qui-
raenta dicuntur : qula et innumerae sunt, et de con- dem iacile stantibus, non lapsis facile dixerim : quia
templatione imnmnditiaein reprobo corde pascun- qui perpetratione peccati immundi spiritus servus
tur. Opttmi etiam sunt, non probatione bonitatrs , iQ efticitur, nec carnis cogitationes libere potest vitare,
sed appetiui eligeritis. In corde etenim reprobo,quia nec ad alias citorecurrere.De victoribus ergo dicitur:
nUiildiligitur charius, optimi greges diciintur, qiii- Nofuerunt ea disperdere, qui potuerunt, quia ante
bus alia nulla comparantur. Sed optimi dtcuntur pro caStitna liberis facile peccata vitantur; sed si nolunt
caecilate cordis, arraenla vero pro reatu transgres- vitare, cum possunt, postea non possunt, st volunt,
sionis. Reprobis quippe mentibus magnum nori est, quia perfecte velfe non possuht. Quibus utique per
immimda cogitare; sed coram Deo « parvum non se Verilas dicit: Si tios fitiu» liberaveril, vere liberi
est, in templo Dei, hoc est in regeneratospiritu im- eritis(Joan. vm, 36). Quasi dicat : Quia sppnte libe-
munda reponere. Parcit ergo non solum ovibus, sed rl esse desUstt3, poteslatem adipiscendsRlibertatis in
armenlis : quia qui per amorem Iibidinis, quasi par- Vobisjam non habetis. Quid vero est, quod dicitur:
vas lmmunditiaeculpas aspicit, quasi parvis modo Quidquid vero (uit vite et reprobtm, hoc detnoliti
parcit, sedmerila pcenarum pafva non invenit. Pos- tunl, nisi qtiia nonnulli majorum delectationum usu,
Sun,tautem oviura nomine leviores luxuriae cogitatio- minores fastidiunt? Repfobum quidem et viTeeis est,
nes Ihtelligi, armenta vero fortiores et molestiores. quod electione eorum qure magis placent, vilipen-
Quibus utique rex et populus parcit, cum reprobus dumt. Quia enim delicatiora peccata expetunt, qtir»
doctor, et subditi tam levibus quam forttbus immun- ,r. dam reprobant; et quia preliosiora peccata approbant,
daecogttationis vexationibus substefnuntur. Quidve- vitia minora putanl. Bene ergo dicitur : Quidquid
ro esl parcere vestibus, nisi damnatacJam menii im- vite (uit etreprobum, hoc demdlitisunt. Quia delicatiora
munda deliberare ? Si enlm aureus veslitus sponsae peccata etigunt, et qurc minus placent, quasi inepta
virgihalts' gloria est, qure sunt vestes Amalech, nisi reprobant el velut vilia contemnunt.
focda inquEnamenta Ittxwriae? Sed vestimenla dicun- 6. lsla vero omnia moralitef intellecta, libidinum
tur: qttiaeorttm velamtne tam ahima, quam corpus pugnas atque victorias;' sed ad hlstoriam, supefbo-
inlicitQr. Quia entm animam fcedat et corpus perpe- rum et Inobedientium tumofem deslgnant. Nam pr.i:-
tralio hixurhe, non vestis, Sed vestes nomlnantur. ceptum a DominoSaul fueraf, ut Amalech sic de!a-
Sed, ut dtxi, pareere detiberare, per affeclum ret, utalicui eOrum non parceret, nihitque concu-
menttS hfnhunda diligere est. Jrnfelixvero anima sic pisceret. Qui ergo et regi Amalech pepercisse, ei op-
Cnpta;, slc illaqueata, quia miris tmputstohibus ad timis quibnsqne rebus asseritur, superbus et tnobe-
0 Vattc. et Gftot., pectatumparvum. o Cprfttpta ih GusSt et Vatic,, gra.tantMi.
•> Vitiose in Vatic. et Guss., illicite.
 421 1N PRIMUMREGUM EXPOSITIONES. — LIB. VI. flA
diens aperte monstratur. Sed fortasse praeceptum A i bello doctoribus intefligr potest, hoe quotr^ominus
contempsit: quia hoc a propheta, non a Domino queritur, dicens: Pwnilel me, quod corfttituerfmre*
audivjt. Qui certe sic prophelam audire debuit, ut gem 8"uut: quia deretiquiime, et vetba mea opere non
auctoritalem attendcret, quam prremisit. Nam prre- imptevit.Verbum quippe ejus pracceptumpraeifieato^
cepiurus propheta, ut Ainalech regera percuteret; ribus est: Sint lumbivestri pfmcincti, et tucernm ar»
praemisitdicens ; Hmcdicit Dominus;ut prrfceptum dentes in munibus veslris (Luc. xu, 35). Qui ergo
quod per hominem audisset, quasi hominis despice- verbum in prredicatione ftabet, et in praecinclucasti-
f e non auderet. Ne iterum ministerium ejus rex elai- tatis non habet : loquendo, Dei esse cernitur, sed
tus vilipenderet, item prrcmisit, dicens : Me misxt operando, Deum derelinquere prebattiT. Fdrisdivma
Dqminusungere tein regem. Quasi dicat: Per illum e^xsequitttr,sed eecutte, dnm in carnts veluptate rei
fibi Dominus regale minislerium praecipit, per quem solvitur, verba Dominiopere non iroptere dectaratuf.
tp i.ndignitatem regiam 355j sublimavit. Tanto igi- Dominum quippe dereliquit, mala proponendo; verba
tur humilius obedire debuit, quanto bunc esse a Deo ejus non implet, prohibita prresumendo. Bene ergo
missum apertius agnovil. Sed dum missum propher dicitur : Pcenitel me, quod censtituerim regem Saut.
tam sprevit, mittentera pariter Dpminu.mcontempsit. QHasidicat: Quem prreesse aliis tunc voiui, modo
Unde subdit : I nolo : quia quem humitem praetuli, mme snperbien-
R
(Vers 10, 11.) Faclum est verbum Domini UdSa- tem et eratum transgressorem cerno. Quod niinirtira
muelem, dieens: Pcenitetme, quod constituerimregem de qutbusMbettapsis noh dicitur; sed de his qnovunt
Saul; quia dereliquit me, et verba mea opere non im- lapstis ostendltur, et peenilentia nequaqiiam prmviV
plevit. detur. Nam de justerura casu serlptom est: Septiet
7. JJIeprpphetaeverba se non audire credidit, sed in die eadit justu»,; 353 eimuttjH (Pwv. xxiv, 16>.
Dominusse derelictum .conqueritur, dum verba sua Eortun certe casus euedam modo atatos eorum est t
opere non impleta ostendit. Nunc Ecclesiae Domintis quia aUquandoperratttunt»r cadere, ut semper valeant
loquitur, dicens : Qui vos audil, meaudit,: et qui vqs fortiu».stare. Permittuntur ut fn matis eorruant, he
sperntt, me spernit (Luc. x, 16). Qui ergo per inobe- surruna virtutum dena per etatioDem perdant. Hi
dicniiam a praedicatorumverbo discedunt, Dominum profeclo, etsi verha Dominl quandoque non iroplenl^
derelinquunt : quia ab itlis recedunt, per quorum a Dominonon recedunt : quia ad tempus relkqaun-
ministerium dtvinaevolttntatt prrcsentes fiunt. Verba tur, ut reternaliter teneantur; et in modico desipiunr,
Domini tunc opere non implent: quia foris homineS sed post modieura resipiscunt. Dum ergo Saul MI
loquuntur, intuS vero in hominibus Deus loquitur. solum verha Damini opere non knptesse reprehendi-
i lur, sed ipsvm Daminum reliquisse, quos meliua,
Non ergo ipsi sunt qui loquunlur, sed Spiritus sanctus Q
(Matth. x, 20). In praedicatoribus ergo contemnenda quaro lapsos, et impeenttentes signifieat? De quibus
rion est foris vilitas carnis, quorom mentes tam di- profecto per prophetam dieitur > Piercussermttfeedut
gnanter Jncolit subtimitas deitatis. Quid est erge, cum morte et infetn» (Ita. xxvm, 15). Cum morte
quod pcenitere Dominus dicilur, cum mutari affeeti- quidera fcedus pcrcutere, est ntala aodacter perpe»
bus non credatur? Sed quia cum rautabilibus su-mma trare, et ea seraper agenda promittere. Mala quippe
immuiabititas loquitur, more eorum^quibuscumlo- indesinenter faeiunt, sed dUigendo quotl faciunt»
qnitur, dum peenitefe dicituf, disptlcere sibi supeF- quasi a mertis amicitia se-nunqiu» reoedere polli»
borum lemeritas designatur. Peenitere enim solemus, eentur. Hi quippe ia mortia feedere quauto insensU)i-
cum mala nobts Uli retribuunt, qnibus nos hooQres liores fiunt, viscera matris Ecelesise tanto acrius
aut dona impendisse memoramus. Quia ergo more miserando quatiuntur. Uude beue subjnngitur,
nostro omnipotens Deus de superbi regls ingratitu-
dine querUur, djgnUatem regiam contuHsse se Hlr, ad(Vefs. 11.) ConlristatusqueestSamuel, etclamavit
Dominum tota nocte.
pcenitere perhibetur. Qaed profeeto ad cumuhim
magnre damnatioiiis de superbis dicitur : quia qood 9. Sarauel quidem contristatur, quia de perditione
sunt, jam non ad meritum, sed ad poenamsunt, qroja:n subditi summus prredicator afUigitur. Et tota nocte
in voluntate Dei non sunt. Peenltere erge Dei, est ad Dominuin clamat, quia pro restitutione lapsi di-
voluntatem inreprobis non babere, ouraa seboaores vinam misericQrdiauj devous nrecihus. obsecrat.
impensosmemink, sed eos quibus hona oentutit, male Clamare quippe doctori, est pro peccaUs subditerura
uti bonis qure contutit, agnescit. Haac quippe paeai- : niagnis desideriis omnipoMnlis Dei misericpj'diam
tentiam suam Deus verbis atiis per Mabehiara pre- postulacp..Qui tQta necte clamat«eum per affectuni
phetam Judrefeinsinnal, dieens: Nonesi mihiwlustQS tptam UUuspeceali caJigine» suSCifiU»Pl prp %
in vobis,et socrificium non tuseiptam de mam vettta quasi pjft»pjroprifl,crinu^fefcl)e,p ptfaitens, s^tyacit-
(Matach. i,W). Quantum ergo cavewdasit iaebe- Tola ergq nocle pra?dicatori clamare, e&t.tatanx sub-
diontire cuhpacernimus, si his vefbte Deaaini, quam ditj causain; suseipere, etaprwpm ca.Iigifleiupecca.ti
distriete peroutUur, attendamas. illjus, devotse,cpranuoctionis affectu destruere c,e,-
8. Nes autem in bebo Amalech fonueatipnis pu- nari. Sed quid est, quod clamasse dicitqr, et Donti-
gnara deseripsimus,qui nobis oniniao deieri pars*cr.a uuui uon re.sPQjftd;is^e, ftM qqia ea qtjain dixi cordls
etoquia jubetur-. ilerito igitur 4« laj»is iu carnjs MiLi^iUeui^s caU^iu Ula prp qua clamat, Sa,ul
 *S3 SANCTi GREGORII MAGNI . iu
eulpa signatur ? Responderet quidem Domiuus, si vo-. A foUorum judicant, sed in sapore pomorum probant.
eem clamantis exaudirel. Sequitur : Unde et Dominus docens, ait: A fructibut eorum
,v. (Vers. 12.) Cumquede nocte surrexisset Samuel, ut cognoscelis eos (Mattlt. vn, 20). Quia ergo laudari
iret ad Saul mane, mntiatum est Sumueli, quod ve- inaniter appelunt, quia probatissiroorum virortim
niitet Saul t» Carmelum, et erexisset tibi fornicem judicia fugiunt, et rudibus ac debilibus aliud quaro
triumphalem. sunt se esse menliuntur, Saul in Carmelum venisse
10. Quidnam est peccatoris vita, nisi nox? Et et fornicem sibi triumphalem erexisse dicitur. Quid
quid jusli lux aliud, quam dies? Unde et per vero est, quod in Galgala transit, nisi quia eo modo,
Panlum eonversis peccatoribus dicitur : Fuistis uli- quo se simplicibus et religiosis ostendit, in religiosis
quando tenebrm, nunc autem lux in Domino (Eplies. et doctis innotescere appetit? Galgalaquippe, ut jam
v, 8). De nocte autem praedicatori surgere, est ab multoties dixi, rola nominatur. Quidam vero intra
alienae culprc susceptione affectum mentis erigere. sanctam Ecclesiara et eruditi in sacra Scriplura sunt
Quasi enim in nocte jacet doctor quando alieni pec- et religiosi non sunt, quia virtutem Scripturrc, vide-
cati tenebras luget, quia ab alta innoeenliae suaese- licet charitatem , non habent. Qui dum loquentes
euritate deponitur, ut iu imo alienac considerationis facundos viros et carnales audiunt, verba quae sciunt
peccalorum caligo destruatur. De nocte ergo surgit,. B admirantur. Sed discutere non possunt eorum oc-
cum ab afllictione se erigit; et mane ad reum venire culta, quae nesciunt. Bene igilur Saul in Galgala
disponit, quia occulte per compassionem plangit, et transire dicitur; quia qui favorem de facunda Iocu-
aperla increpatione per zelum percutit. Nocte etiam tione quaerunt, id quod cupiunt, non.apud eruditos
luget doctor, sed mane ad arguendum venit; quia religiosos, sed apud simplices et rudes, aut apud
intus peccantem subditum diligit, sed palam errantem irreligiosos sapientes inveniunt. Sed summi viri
arguere nequaquara erubescit. Quasi enim mane lu- CIHIIreprobi bona docent, electis subditis magis ti-
cescU, cum doclor aperire crimen, quod latet, inci- ment : ne quos lingua aedificant,manu, id esl ope-
pit. Quid ergo est, quodin Carmelum venisse, et for- ratione pervertant, Quia ergo diu in ministerio prae-
nicem sibi triumphalem erexisse, is ad quem venit dicationis lubrici doctores dimiltendi non sunt, apte
asseritur, nisi quia profectus mali liquido praedica- illatum est:
tur?Postinobedientiae quidem culpam, triumphalem (Vers. 12.) Venil ergo Sumuel ud Scml, et Suul of-
arcum, vel fabricam erigere, est mala agere, et de ferebat holoeaustumDomino, inilia prmdarum, qum
eorumdem roalorum perpetratione superbire. Quasi atlulerat de Amatech.
enim triumphalia signa erigunt, 354 quando cura 12. Venit quippe ad Saul, ut superbum deponat,
quadem ostenlatione ea proferunl, quibus aliis se Q | quem humilem ad regni culmeh extulerat. Quem
excellere arbitranlur. Quod certe tam arrogantibus qualis erat invenit, non qualera se superbirc signis
quam iubricis docloribus convenU. Ilii quidem, duin ostenderat. Quid est ergo, quod holocaustura Domino
magna dicunt, se in sublime oestimationis erigunt; Amalecb primitias offert, nisi quia nonnulli et prave
et qualesse inlus aspiciunt, per jactautiam et oslen- vivunt, et placere se Deo per aborum profeclum ar-
tationem foris innotescunt. Gumque et illud, quod bitranlur? Et quia non parum placcre credunt
per se atii proficiunt, ad favorem propriae laudis Deo quod otterunt, non saerificium aut vicli-
trahunt, quid aliud videntur agere, nisi allum Victo- mam, sed holocauslum offerre perhibenlur. Initia
riae signum insigni tilulo demonslrare? Nonnulli vero praedarum dicuntur, ut in Samuele summi
vero et cum turpiter vivunt, et honestissime loquun- 355 et electi antislitis vigilans studium designetur,
tur, considerant verborum honestateni, non tamen a quo malorum principia velociter comprirauntur.
reputant propriae vitae lurpitudinem. Cum ergo non Quasi dicat: Valde festinus occurrit, quo absente
rebus operum, sed splehdore verborum apparere nec inUiura holocauslorum habere liberum poluit.
gestiunt; nimirnm triumphalem arcum fabricant, in Possunt initia praedarum intelligi electa qurcque de
quo se quasi victores extoUant. Et quia turpium praedis. Qureaperto ore lubrici, sed oeculta caccitate
Verbo , turpes plerique alii resipiscunt, post expu- jjpercussi
] offerunt, quando inde se placere Deo cre-
gnatum Amalech, eis in Carmelum venire esi, et for- dunt, quod in auditoribus suis ea perimunt, qurc in
nicem triumphalem erigere, de exstincta in subjectis se vivere permiltunt. Quasi enim indiscrete offeren-
libidine, ifianiter coram simplicibus gloriari. Carme- tem apertius reprehendens dicat: Illud vivum offe-
lus quidem, mollis, sive tener interprelatur. Qui rebat, quod melius offerret exstinclum. Nam si juxta
eniin teneri hujus nomine, nisi in sancta conversa- verba Domini praedamomnera in Amalech exstingue-
tioite rufies intelliguntur? Qui etiam molles vocan- ret, holocaustum omnino acceptabUe omnipotenti
fur, nisi qui adhncper usum virtutis non sunt m in- Deo obtulisset. Sic nimirum et doctor lubricus, si
choata bonitate solidati? Jn Carmelo igitur signum cuncta blandimenta carnis, quae loquendo reprobat,
victorke erigunt; quia rudibus et debilibus se osten- voiendo reprobaret, holocaustum combureret, quod
dunt, ne a peritis fortibus, quales in veritate sunt, reprobari non posset. Quid est ergo, quod dicitur,
inveniantur. quia offerebal prmdarum initia, qum attuierat de
r 11. Hi *nim noa inverbis, sedinoperibiis fulgo- Amatech, nisi quia caecicordis caligo damnatur, quod
rem victor» quscrunt; quia arbores non in decore sicde eo repulat, quod prodest aliis, nt videre ne-
425 IN PRIMUMREGUM EXPOSITIONES. — LIB. V. 420
gligat, quod obest sibi? Quasi dicat: De illo quasi A molarentur Domino Deo tuo. Quasi dicat: Vere pec-
victor gaudebat victor in aliis, quod in sc vivum et cavit populus, sed non ad mortem; quia peccata
iuvictura portabat. Et quia pleruraque lara dementer operis, jam, me exhortante, delere nititur humilitate
irtsaniunt, ut etiam ipsis electis et summis praedica- confessionis. Greges quippe Amalech, et arraenla
toribus praetextum virtutis offerre conentur. Se- Doiniuoiramolanlur, quando lubripi et iucoiitinentes
quilur : ad confessionem veniunt, et quod nequiter egerunt,
(Vers. 13.) Et dum venisset Samuel ad Saul, dixit poenitendo delere satagunt. Dieit ergo : Pepercit po-
Saul ? Benediclustu a Domino, implevi verbumDo- pulus; id est, peccato indulsit. Sed adduxerunt ea, ul
mini. immolarentur; quia in quibus se cecidisse populus re-
13. Verbum Domini fuit, ut Amalech delerede- colit, jam se confitendo et poenitendo coropungit.
buisset. Quid est autem, quod dicit, implevi verbum Meliores vero greges et armenta, ut supra, electiora
Domini, nisi quia culpa fornicationis quo foediorcer- peccata luxuriae designantur. Quasi dicat: Et si gra-
nitur, eo a reprobis studiosius occultatur? Quia ergo viter deiiquit populus, arguendi non sumus; quia
ii, qui eidem fornicationis vitio subjecti sunt, semper pro magnitudine crirainis habet laraenta compunctio-
latere appettint, in eorum typo et Amalech Saul de- nis. Quid est, quod ait : Vt immolarenlur Domino
moliri despexit, et ad Samuelem dixit : Implevi ver- 3I Deo tuo? Sed lallacium per hoc consuetudo oslen-
bum Domini. Quasi dicat: Et in aliis libidinem do- ditur, qui dum summis viris latere appetunt, adulan-
mui, et in meipso ejus blandimenta peremi. Et quia tur. Quid enim est, quod Deum suum singulariter
blanda adulatione summi viri flectere mentem niti- asserit, nisi quia eum familiarem Dei amicura osteiv
tur, praemisit, dicens : Benedictus lu a Domino. dit? Domino, inquit, Deo tuo. Non meo, sed tuoi
Quasi dicat: Hoc quidem ego egi, sed agere non quia ego peccator, tu singulariter sanctus es. Sed
meisviribus, sed tuis meritis, et intercessionibus mirabili usu fraudis fallaces sic se tegunt ut profe-
potui. Sed perlecti viri audire laudes suas possunt, rant, et justificant ut accusent. Accusationis quoque
a rigore autem justitiae flecti nequeunt. Quare et modum sic temperant, ut accusando justi appareant,
subditur : ne excusando innotescant. Dum enim suum Peum
(Vers. 14.) Dixitque Samuel: El qumest hmcvox dicit, illum quidem extollit, se minuit. Sed, dum ad-
gregum, qum resonat in auribus meis, et armentorum, ducta ab Amalech asserit quae Domino immolentur,
quam ego audio ? tacite profert non unde reprehendi debeat, sed lau-
14. Vox gregum et armentorum Amalech, fama dari. Et adhuc addens, dicit: Reliquu vero occidimus,
turpitudinum est. Quando de minoribus luxurire Occiduntur quidem peccata, quae dimittuntur. Viva
culpis quilibet diffamatur, vox gregum resonare di- (C quidem peccata sunt, qurc aut in mente adhuc per
citur. Quando item de criminosioribus et obscenio- concupiscentiaro regnant, aut quae per conversionem
ribus accusatur, vox armentorum. Quasi sub falsre contempta, sed per pcenitentiam adhuc non sunt de-
virtutis suae simulatione reconditum denudet, di- leta. Illa quidem vivunt adhuc ad voluptatem, ista
cens : Tu te proprio ore justificas; sed immunditia- vivunt ad pcenam; quia etsi jam peccare desertiU
rum tuarura turbae per omnium ora clamant. Sed mus, uisi commissa plangamus, commissoruui obli-
jam qui excusatioties praetendere coepit, quibus de- gatione retinemur. Sed majora minoribus, leviofa
fensionibus objectae infamiae crimen evadat, videa- majoribus tribuit, Nam quid est, quod dicit: Reliqua
raus. Sequitur; occidimus,nisi quia sunt parvissima peccala majori-
(Vers. 15.) De Amulech adduxerunt ea. Pepercit! bus, quae sola confessione lavantur? Quae^doctores
populus melioribusovibus et armentis, ut immolarent! occidunt, quando humiliter confitenlibus apostolica
Domino Deo tuo : reliqua occidimus. auctoritate dimittunt. His enim verbis omnibus, quia
15. Quid est quod ait: De Amalech adduxerunt[ se fallaces tegere nituntur, non prodere, qua electa-
eu, et non dixit, Adduximus? Sed quando reprobi[ rum prsedicatorum auctoritate reprobentur, adjun<
arguuntur, culpas aliquando negando tegunt, aU-. gitur:
quando in alios transferunt. Tegunt quideni ne-;' D (Vers. 16.) Dixit enim Samuel ad Saul: Sine me,
gando, cum latere possunt; sed, dum quasi in aperlo1 indicabo tibi, qum locutus sit Dommusad me nocle^
deprehensi tenentur, quod negare nequeunt, aliis> 16. Quid est, quod ait : Sine me, et indicubo tibi;
ascribunl. Horum siquidcm raores Saul insinuans,, nisi quia dum fallaces verbositati insistunt. exarai.
356 a'[: ®e Amulech adduxerunt ea. Pepercit po-- nantibus praelatis loquendi locura lton tribuuut?
pulus melioribusovibuset urmentis. Quasi dicat: Ma- Quasi dicat : Dum a verbositate non desinis, ea qurc
lura, quod auditur, ex populi fragilitale pensandumi audire debes, loqui me non permittis. Potest etiam
esl, non ex virtute pastoris. Peccata quidem subdi- hoc verbo adulatoris intentio derideri; quidum
torum in praelatorum comparatione despiciendai blandimento laudis placere se credit, eos quos lau-
sunt. Dicit ergo : De Amulechadduxerunt ea. Quasii dat, se quasi tenere eisdem laudibus arbilratur. Tala
dicat: Hoc, quod de turpi vita resonat, verum est,. est ergo ac si laudatorem suum elecfus praesul ho-
sed taroen eadem turpitudo in parvulis viguit, nou ini nesta gravitate derideat, dicens : Qui me laudas,
raagnis. Adhue iiem eamdem culpam levigans, ait: • 357 loqul tibi dura non possuro. Sine crgo, id est
Pepercil populus melioribusovibuset armentis, ut im- permitte ine loqui, et ea quae smn lpcuturus inlel
PATROL. LXXIX. 14
427 SANCTIGREGORlI MAGNl 428
lige. Et quia, ut dixi, ptacere se laudando adulatores A i igitnr cum arguitur, ejus praeterita memorantur, quid
creduht, audire ab eis dura, quos laudant, nequa- aliud, quam his, qure habebat, carere describilur ?
quam putant. Quasi ergo jam Iaetaet prospera au- Nam superbire nequeunl, nisi qui prius oculos cordis
diturus, subsequitur Saul, dicens : Loquere. Sed ele- perdunt. De libidinosis vero valde clarius constat:
cti viri, cum laudes suas audiunt, inter fomenta quia in fornicationis baratro se nunquam obruerent,
laudis a rigore justitiae non mollescunt. Nam qui si a luce intimaeglorirc non ante caligarent. Qui quia
reproborum acla despiciunt, cxcipere verba nequa- alta 358 pudicitineprrccepta contemnunt, etiam tu-
quam possunt. Quia ergo flecti laudibus nequeunt, moris arguuntur. Qui ergo deponere prsepositum re-
laudatores improbos et subtili ratione discutiunt, et gem veiterat, dicit: Cum esses parvulus in oculis tuts,
districtis sentenliis insequuntur. Unde seqnitur: caput in tribubus Itrael (aclus es; nutic fecisti matum
(Vers. 17-19.) EJ ait Samuel: Nonne cum parvu- in oculis Domini. Quasi dicat: Superbus modo, et
lus essesin ocutis tuis, caput in tribubus Israel [aclus crecus juste deponeris, qui prius videns et humilis
es? Vnxitque teDominus in regem super lsrael; mi- regnum sorliri ttieruisti. Nam et superbi Pharisrei
sitque le Dominusin viam, el ait: Vade, interfice pec- ab ipsa veritate caccinominantur, quae ad discipulos
calores Amalech, et pugnabis contra eos usque ad in- ait : Sinite eos; cmcisunt, et duces cmcorum(Matth.
ternecionemeorum. Quare ergo non audisti vocemDo- B ] xv, 14). Quae utique caecitas specialiter libidinosis
mini, sed versusad prmdam es , et [ecisti malum in ascribitur, quia nnlla sunt vitia qurc spissiores te-
ocutis Domini? nebras menti ingerant quam libido. At nunc pleros-
17. His quippe verbis superbi regis inobedientia qi:e videas stetisse clericos, saeerdotes corruisse.
subtiliter examinatur : quia e\ prius dona collala ob- Quibus certe per Samuelis imperium dicitur : Cum
jicit; deinde audaciam transgressionis per ejusdem esses parvutus in oailis tuis, caput in tribubus Israel
culpae exquisitionem ferit. Subtilis naraque exami- (actns es. Quasi dicat : Cum in minori ordine illu-
natio est, quando sic versutus quisque peccator minato corde pudicitiacpraecepta servaveris : nunc,
discutitur, ut ei culprc excusatio nulla relinquatur, amissis oculis, in forniealionis baratrum corruisli.
ut hunc ad morlem Hagitiiquasi vinctum Dei sen- Ad prmdam versus es, quia divina praecepta violenta
tentia teneal, cui peccati contugium nullura restat, praesumpiione rupisti.Quia enim prohibente, etquasi
Ut ergo omnis via fugiendi fallacibus superbis ob- minis armalo et obstanle Deo, ad violandum sacra-
struatur, memorantur ei et subtimitas diguitalis et rium castitatis irrurapunt:quasiperrapiurwu praedae,
modus ministerii, cum dicit: Nonne cum parvulus Araalech electa ad Domiui terrara ducunt. Et quia
essesin ocuiit fids, caput in tribubus Israel [uclus es: quantura possunt, lubrici prrcdicatoribus abscondun-
et ait tibi Dominm : Interfice peccalores Amulech? C < tur, in conspectu Domini raalum Saul fecisse repre-
Et ut circumdatum jam et obsessum ratiocinationi- henditur, Quasi enim minans et terrens prrcdicator
bus capiat, «tanum culpae injicit, dicens : Quare in carnis voluptate lapso dicat : Grimen immunditire
ergo non audisti vocemDomlni, sedversusad prmdam hominibus quidem abscondilur, sed videnti omnia
es, et fecisti malumcoram oculisDomini?Quasi dicat: non celatur. H;cc quidera et his similia cum impca-
Ecce quid eras, qui factus es, quid debuUUfacere, nitentes audiunt, lerreri nequaquam possunt. Unde
ecce quid fecisti; ecce quantum ab eo, quod debuisti etsi jam ratiocinaUone capti suat, velut angues per
exercere, recesseris. Dum ergo inlulit, dicens : Quare lubricum dilabi a tenentis se manibus satagunt. Cau-
fecisti malum in oculis Domini? quasi fallacem reum daro proferunt, caput abscondunt: quia videntur jara
circumdando comprehendit. extreraa operum, sed earuradem tegitur qualitas ac-
18. Sed in hoc loco notandum est quia, dum rex lionum. Unde et sequitur:
superbus arguitur, electionis ejus tempora meiao- (Yers. 20.) EJ aiJ Saul ad Samuelem : Imo au-
rantur, ut tumor cordis sentialur, non adfnisse eU- divivocemDomini, et ambutaviper viam qua misit me
gendo, sed ex culmine crevisse praelato. A Domino Dominus, et adduxi Agag regemAmakch, el Amalech
quidem bonus electus est, sed dum crevit ex culmi- inter(eci.
ne, decrevit elatione. Dicit ergo: Cum esses parvulus
in oculis tuis, caput in tribubus Israel factus es; modo 19. Quasi enim occulta tegens, aliorum disco-
veisus ud prmdam, (ecisti malum in oculis Domini. operta proferens, se Iubricus doctor de profectu prrc-
dicens : De subditorum culpa
Quasi dicat: Per veritalem humiiitatis regnum pro- dicationis commendal,
nou debeo, sed laudari, quaro in delin-
meruisti, sed nunc prrctexlu humilis, verilate tumi- reprebendi
dus regnura perdis. Quid enira sunt oculi cordis, nisi quenlibus prxdicando delevi. Amalech percus-i: quia
rationis? Nam visus ralionis fornicationis spii itus in audilorum meorum cordibus
aspectus qui integros
illuminalus est. In oculis suis, lingure meae gladio corruit. Rex etsi vivit, adduclus
habet, perfecte ergo in car-
est humilis, qui se perfecte respicit, et hurailem per- est: quia etsi sensus carnis, quandiu sumus
fecta visione cognoscit. His ergo verbis lapsi regis ne, omnino perdi non potest, captus est, ut ca>i po-
non solum prreterita humilitas, sed eliaro ralionis tuit quia praevalere ralioni non potest. Ipsos subdilos
acuitas commendatur : quia videlicet tantus erat ra- correptos, et peccata confitentes ostendere gestiens,
tiune, ut se perfecte cognoscerel; et lantus virtule, subjunxit dicens:
ut se subtiliter intuens, vere humilem videret. Quia (Vers. 21.) Tulit autem populus de prmda oveset
429 IN PRIMUMREGUM EXPOStTIONES..— LIB. V. 430
boves, primiiiat eorum qum Cmsasunt, ut immtlaret, A dum fuit, ut Amalech percuteretur: sed quia, Dco
DominoDeosuo in Galqalis. auxiliante, vincitur, supplendumerat, ut quae in ejus
20. Quando arroatorum violentia alicujus aliquid immolarentur sacrificio servarentur. Quod aperle in
proprium tollitur, praeda nominatur. Vitia autenl superbis apparet: quia cum apertam calpa celare
carnis et animae,quia diabolo suggerente propagan- non possunt, permutare aut minuere conantur. Quasi
tur, ejus velut proprium sunt. Quisquis ergo in se dicat: Et si judicas apertas culpas operis, attendenda
nuper remissus, nunc autem violentus vitia destruit, est occulta simplicitas intentionis. Culpa quidem es-
praedamfacit; quia qurealiena sunt, potenler rapit. set de Amalech aliquid afletre, nisi aUata Deo debe-
Et notandum, quia cmdere et prmda dicilur, ut alia rent immolari. Hoc qoidem saepe in monasteriis ac-
mortua relicta, alia viva delata esse doceatur. Cre- cidit, Cum quisque nimis religiosus subditus spiritua-
duntur quidera oblectamenta libidinis, quando vir- lium praelatorum imperiis adjicere praesumit; cum
tute supernaeiutentionis depelluntur a coide, etcon- regularem communem vitara despicit, et propriaese-
tritione spdritus recidunlur a corpore. Sed viva ad quitur arbitrium voluntatis. Dumenim meliorare vi-
imraolandumdeducuntur; quia etsi conversione pec- tam eligendo quam obediendo nilitur, quid aliud
catoris, carnis |aut mentis deleclamentum deserilur, quam aperiam inobedientiam intentione virtatis co-
pcena praeteritae delectationis penitus non deletur.'. B lorare monstratur ? Qttem profecto locnm non solum
Caedanturergo vitia, 359 primiliaevivaead immo- sabditi, sed etiam prrelati intueri subtiliter debent.
landura nullatenus serventur: ut qui vim peecati in Subjecti quidem notare subtiiiter debent: qnia ex eo
contemptum oblectationum potenter perimit, vivere Saul Deo displfcuit, quod Deo immotare praeter pro-
sibi ad immolandum timeat pcenam delectaiionis. phetseprseceptumtentavit. Subtiliter notent praelati,
Primilia: ergo caesorumquid sunt, nisi delectationes quia demoliendi Amalech propheta regi prseceptum
peccaminum? Hasquidem offerre dicitur, qui coram dedit. Sic enim debet doctor laudare communia , ut
Deo sacerdolibus confilelur. Et oblala immolantur, singulorum propria non contemnat. nia qtridem com-
quandoeoruui pocnapoenitendodestruitur. Quasienim munis vita laudater, quse 3©0 charitate conjungi-
in primitiis CiEsaofkruntur, et per posteriora vi- tur, vitiis mediantibusnon fuscatur. Apostoli quidem
vunt: quando aliquis peccata confitetur, et immo- sententia est: Quia unusquisqueproprium domcmhabet
lare, hoc est coram Deo mactare, pcenitendonon ni- a Deo, mm quidem sic, alius vero sic (I Cor. vn, 7).
titur. Dum ergo eacsorum primitiac reservari ad im- Quorum ergo cibi et rneusa commurressunt, debeirt
molandum dicuntur, quorumdam error confunditur, attendere non solwn commune bonum refectionis,
qui peccata deserunt, nec lamcn plangunt. Quiaergo <C sed proprietMem passionis: ut pariter comedant, sed
non solum couUtendasunt peccata, sed etiam pceni- contra fornicatioirisstimulos certare per absfinen-
tentiaeausteritate dclenda, dum boni doctoris Saul tiam pariter non contendant. Ejus vero caro amplius
typum simulat, subjectos suos caesorum priraitias domaoda est, cui carnis stimulus magis infestus est.
iramolandas tulisse asseverat. Quia etiam ralione Jam ergo noa excitare commijnis est vite, ubi com-
scripturarwn modus pceniteniiaedecernendu6 est, in munitas refeclionis attenditur, sed conlra siirgnlarem
GalgaUsprimitiae immolandaededucuntur. Boves au- pugnam pngnare singularitCTperbibetttr. Nec doctor
tem non solura, sed et oves ad immolandum servan- bene prrecipit, si non prrecipit, unde Amalech per-
tur: utqui circa salulemsuarasolliciti sunt, sic delere cutitur, sed unde vivit. Praecipiat ergo doctor, sed
paenileudo magna studeant, ut minora plangere non nt fornicationis spiritus superetur. Non obedire sub-
omiitanl. De superbis autem manifestum est : quia, jecti refugiant, sed tibi superbiaecrimen incurritur,
cum semper magni videri appetant, notari peccato- non unde baratrum mortis devitatur. Inobedientes
res erubescunt. Deprehensi etiam resistunt, et in his autein dum tumenli corde majorumjussa non faciunt,
etiam justi apparere cupiunt, quae agunt. Quid est cumraeliorare qnod eis injungiturconautur, sua opera
ergo, quod ait: Imo audivi vocem Domini? Samuel Deo offerre dum cupiunt, semetipsos tollunt. Nam
aulem dicit : Sine me, et indicabo tibi, quid locutus per alias virtutes nostra ei impendimns,per obedien-
sit mihi Domittusnocle. Et posl pauca : Quare versus tiam nosmetipsos exhibemus. Sarauel ergo subjun-
ad prmdames, et [ecisti malum coram oculisDomini? gehs, ait:
Patet ergo, quam mirabiliter tttmeat, qui tunc se (Vers. 22.) Nunquid vult Deus hdlocautta et victi-
justificareappetit, quando Dominumse reprehendere mut, et non potius ut obedioturvoci Domini?
de peccato recognoscit. 22. Quid enim sunt bona electorum hominum ope-
21. Si vero idcirco slc respondisse creditur, quia ra, nisi victimreet holocausta?Cura ergo holocausta
verba propheta;, non Domini esse crediderit, sed et victimas per legem offerri Dominus praecepisset,
prophetre, videmus adhoc imitatores Saul, qui dum qnid est, quod Domimis holocausta Ct victimas nolle
in propria eruditione confidunt, majorum jussa qurc dicitur, velle autem nt ei obediatur pollicetur, nisi
audiunt, et per tumorem despiciunt, et meliorare quia quaepraeterobedientiam flunt, holocausta et vic-
permutando credunt. Quid est ergo, quod dicit: Imo limrenon sunt? Quasi dicat: Tunc bona sunl bona
audivi vocemDomini, etadduxi Agag regem Amalech? opera, quando a prfepositornm conscientia non dis-
Sed tale est, acsi dicat : Et quod praeceptum fuit, cordant. Si vero hoc ideo dicitur ut virtus obedientire
iroplere studui, el quod uiiuus erat supplevi. Agen- commendetur, liquet quara sublime bonum sit, quod
 SANCTl GREG0RII.MAGN1 - 452
4s|
viclimis et sacrificiis excellit. Quid cst ergo.quod di- ,A propriam voluritatem alienre semper voluntati subji-
citur, vultut obedialur voci Domini, nisi quia omnia cere quam magnis jejuniis corpus attererc, aut pcr
bona opera postponcnda suni his bonis quaejuben- compunctionem se in secretiori sacrificio maclare.
tur? Nam cum bene prxlati jubent, bona quaeex ar- Quid est eniro adeps arielum nisi pinguis et interna
bitrio subjecti eligunt, prrelatorum iraperiis postpo- devotio elecloris ? AJipem ergo arietum offert, qui?
iuinlur. Ipsa vero opera illis postposita, holocausta iu studio secretrc conversationis devotre orationis af-
et victimae.nominanlur,ut non solum sentiantur non fectura habet. Metior est lamen obedienlia quam rkti-
esse conferenda majorura imperiis minoruin parva, mm, et quamofferreedipem arietum. Quia quiperfecte'
sed maxima holocausta quidem eorum sunt, qui se voluntalem prrcceptoris sui implere didicit, ih ccel,stii
oranino subtrahere volunt a publico opere, ut Deo se regno, et abslinenlibus et flentibus excellit. Hoc:
lotos per amorem combustos offerant in secreto con- certe, quia contra superbientem atque aperte Doniini
tcmplationis. Victimaesunt eorum qui se a communi mandata contemnentem dicit, non confert bonuin
publico nequaquam separant, sed singulari virtule quod fecit bono quod contempsit; sed boni simula-
agunt, ut virlutes aliorum districlius vivendo tran- : tionem destruit, melioris boni ostensa veritate. Quasr
scendant. Haec quideui, et hujusmodi cum bonorum B dieat; Et si pro excellentiori virtutum gloria excel-
rectorum permissione aguntur, victimaeet holocausta lens bonum qurcrebas, bonum obedientiac, quod ex-
sunt, quaeDeus probat: cum vero sic Uunt, ut per ea cellentibus etiam excellit, eligere potius dcbuisti. Sic
majorum praeceptanegligantur, audiant qui offerunt, profecto loquens simulationem boni angumenlando,
quid a Domino missus ad inobedientem regem pro- destruit; sed subjungendo, parens iiiobedientirema-
pheta loquituf : Nunquid vult Deus holocaustaet vic- lum aperte confundit, dicens :
limus, el non potius ttt obediatur voci domini? Quasi (Vers. 23.) Quoniam quasi peccalum ariolandi
jussa patrum velut minora despicientcs, et sua quasi est, repugnare; et quasi scelusidolotatrtar, nolle ac-
majora exhibentes terreat, dicens : Hoc quia raa- quiescere.
guum agere putalis, parvum, et abjectuin despicitis; 64. Quidnam est, quod ariolis »et idololalris, re-
sed si aperte cernitis, per hoc Domino non placetis. pugnantes, et acquiescere nolentes a propheta Hsiini
Beue autem, dum superborum opus discutitur, pro- lantur, nisi quia arioli divina «ognoscere.atque abs-
pheta acute exquirit, dicens : Nunquid vult Deus ho- • consa divinare nitebantur ; idololatrae autera Jig-
Iqcausta et viclimus, et nonpolius ut obediatur voci mentis se venerando snbdidere ? Qui autem repu-
Domini? Exquirit siquidem, ut superbiae tumor pas- C gnant praelatorum imperiis, ideo utique repugnant,
lorali auctoritate ferialur. Dicit : Nunquid vultDeus quia divinam voluntatem se scire melius reslimant.
hotocaustaet «icJimas? Quia qui sequi propriam volun- Quasi ergo peceatum ariolandi est repugnare : quia,
lem 361 eligunt, Deo placerese putant; sed Deus velut contempto divino altari, ad aras drcmonum
eorum opera, cura magna etingentia sunt, nequa- responsa percipiunt, dum cordis sui praestigiosisae-
quam probat. Sed jam quibus laudibus obedientia superbis adinventionibus credunt,'et salubribuspraela-
prredicanda sit subjunxit, atque ait : torum eonsiliis contraria sentiendo refraganlur. Nol-
(Vers. 22.) Melior esl enim obedientia quam victi- le autem acquiescere, idololatriae sceleri simile dici-
mm, et auscultare magis quam offerre adipem arietum. tur; quia nimirum in inobedientiresure obstinalione-
23. Quia enim superius ait: Nunquid vult Deus nemo persisleret, si propositi sui figmentumin corde,
holocausta et victimas? Nunquid utrumque obedien- quasi idolura non gestaret. Dum enim agenda in cor
tiae laudibus subjiciens, dum victimas et arietum de concipit, quasi 362 idolura facit, ct dum con
adipera posuit, in adipe holocaustuin inleUexit? ceptum mentis proposiium se acturum dcliberat,.
Quidquid melius est, bono ulique melius est. llla au- quasi ad adorandum simulacrura se inclinat. Quasr
tem holocausta et victimre, quas non vult Deus, bona U ergo scelus idololairiacjest,"nolle acquiescere : quia-
minime sunt. Quid est crgo, quod in obedienlire lau- quisquis in propria deliberatione obstinalus est, id-
des dicitur, Melior est obedientiaquamuicJimo;,et aus- circo foris in majorum contemplum erigitur, quia.
cultare quam offerre adipem arietum, nisi quia lunc intus eis qure lingendo statuil propisili sui siniula-
obedientia melior est, cum holocaustum et viclima cris incurvalur. Sed quxrendum valde est, cur rc--
mala nou est ? Quasi ergo superbientes, inobedien- pugnare ariolandi peccato, et nolle acquiescere sce-
tesque ad tanti boni considerationem reducat, dicens: leri idololatri ; comparalur. Scelus quippe nonnisii
El si nil a vobis per prresumptionerafieret, obedien- magnum peccalum dicitur, peccatum vero etiam,
tiacvirtus operibus qure eligilis melior esset. Liquet quod leve est nominalur ; sed si ab ara dicebaiilur
crgo, quo sita sit culmine, quam divinis oblationibus arioli, eo quod responsa percipere consulendo con-
prophela vidit altiorem. Quod si, ul supra, spiritua- sueverant, idololalrirc peccatum in ejus comparalio-
lero sensura sequimur, victimread magnrcconversa- ne scelus erat, quia dementius erat lapides adorara;
tionis austerilrtiem, holocausta ad compunclioneiu quain sub specie divinorura falsa bene vivendi res-
viirc secretioris referenda sunt. Metior est enim obe- ponsa percipere. Cur ergo repugnare peccalum per
dieniia quamviclimm,et auscultare magis quam offer- similitudinem esse dicitur, acquiescere aulem nolla
re arietum adipem. Quia longe altioris inerili est scelus ? Scd repugnare est ab imperanlis voluntate-
* Corrupte in aliis editis simulantur.
 433 IN PRIMUMREGUM EXPOSITIONES. — LIB. V. 434
dissidere. Plerique autem ad horam repugnare vi- }A men perdant; unde et subditur:
dentur, dum statim prrepositorum imperia non reci- (Vers. 24.) Dixitque Suul ad Sumuelem : Pec-
piunt, qui tamen eisdem imperiis post modicum ac- cavi, quia prmvaricutussum sermones Domini et verba
quiescunt. Nolle autem acquiescere, quid est nisi et tuu.
injunctre obedientiae repugnare, et in ejusdem repu- 26. Quid est, quod Saul a propheta vocem Domi-
gnationisobstinationepersistere? Non enim acquies- ni non audisse, et malum in oculis ejus fecisse
cunt, qui in cordis sui proposito invincibiles sunt, et reprehenditur, et se peccasse minime fatelur; sed,
quaedecernunt agere nullius auctoritate praetermit- cum se abjici de regno conspicit; se peccasse et
tunt. Merito igitur in coroparatione repugnandi sce- praevaricasse Domini sermonem et ejus verba fate-
lus nolle acquiescere dicilur, quod majus valde al- tur ? nisi quia superbi ad contemnenda verba humi-
que horribilius peccatori esse videatur. Quia ergo lium audaces sunt, sed electorum more honores,
qui hujusmodi sunt, ralionibus non vincuntur, qua quos ambiunt, contemnere non possunt. Audaces
pocna cohibeantur, propheta intuiit, dicens : quidem sunt ut majorum contemnant imperia, sed
"(Vers.23.) Pro eo quod objecisti sermonemDomini, parati non sunt ut alla relinquant. Econtra autem
abjecit le Dominus, ne sis rex. humiles ad majorum imperia prompti sunt, et ad
25. Quid est enim, quod Saul abjicitur, nisi quia alta perdenda securi. Quia enim non terrena, sed
incorrigibilis judicatur ? Quasi ergo dicat: Quia *B ccelestia appetunt, terrenae sublimitatis alla despi-
cuncta saluiis consilia respuis, pro culpa pervicacire ciunt, laborare pro coelestibus conantur; subdi li-
non debes verbis ulterius corrigi, sed abjectionis poe- benter volunt, praeferri refugiunt. Saul ergo obedire
na damnari. Quantum itaque timeri debeat inobe- Deo refugiens, perdere regnum timens, quid aliud
dientire culpa ostenditur, si hoc attente consideretur, nobis, quam superborum mores insinuat, qui cum
quia propter hanc etiam reges deponuntur. Quid est, praevalent, videri parvi aut peccatores vitant; cuui
quod ait: Quia projecisti sennonem Domini, projecit coguntur, humilitatis virtutem simulant. Sed, cum
te Dominus? Sed serrao projicitur, quando in sui compulsi coniitenlur, peccatum quod accusant lo-
sublimitate venerabiliter non servatur; projicere quendo minuunt. Quia etsi peccasse sermonem Do-
enim, est de manu aliquando labi in terram aut ne- mini prrevaricando perhibuit, eamdem prrcvaricatio-
gligenter sinere, aut violenter jactare. Sermo auteni nem dispensatione potius quam voluntale se incur-
Domini, quia salubria loquitur coeiestis aut sublimis risse memoravit, dicens: Timens populum, et obe-
est; qui in terram negligenter projicitur, quando diens voci eorum. Quasi dicat: Peccatum quod fecis-
per desidiam non impletur. Per contemptum vero se reprehendor, tanto leviori poena feriri debet,
projicitur, quando hunc superbi et inobedientes tu- quanto commissumnonconstatpermalitiam, sed per
inenti corde repellunt, et manu operalionis observare Q ( infirmitatem. Studio autem et voluntate peccare ma-
dedtgnantur. Quia vero non projicere, sed abjicere gna prrevaricatio est; inGrmitate vero peccare, tanlo
sermonem reprehenditur, hoc signat ; quia dum su- tolerabilius est, quanto is, qui peccato subjacet, ejus-
perbi proprium arbilrium sequuntur, a Domino lon- dem peccati viribus impar est. Et quia eadem cordis
ge fiunt. Abjicere enim, est aliquid longe repellerc. sui versutia se prrevalere simplicium doctorum hu-
Qui enira aliorum ducalum digne suscipiunt, non so- militati xstimanl, quasi jam suasim subjunxit,
lum per obedientiam Deo vicini sunt, sed etiam illos dicens:
ei vicinos faciunt, qui per vitia et scelera ab eo lon- (Vers. 25.) Sed nunc portu, qumso,peccatummcum,
ge sunt. Tale est igitur, ac si dicat: Longe ab ordi- et reverlere mecum, ut adorem Dominum..
ne dignitalis expelleris, quia dignilatis ejusdem me- 27. Corrigibilia equidem peccata portantur, quia
rito praesens esse noluisti. Meritum quippe dignita- postquam a delinquentis voluntate discedunt, purga-
tis est, observatio divini verbi. Quod cum abjicitur, ri satisfactione salubriter possunt. Non autera portan-
quia meritum dignitatis amittitur, ipsa quoque digni- tur peccata eorum, in quorum mentibus per impceni-
tas amovetur. Libet ergo intueri, quanta per inolie- tudinem inviscerata sunt. Unde ct Joannes ait: Est
dientiamsuperbis pereant, humiles quanta lucrentur. peccatum ad morlem, ne pro illo oret quis (I Joan. v,
Illi dum implere proprire voluntatis arbitriura 363 16). Peccatum quippe ad mortem est, quod ab eo
gaudent, Deo magnos operum labores exhibent, et D I committitur, qui resipiscere nunquam potest. Quod
laborum praemianulla habent; isti dum se deserunt, nirairum peccatum a prrepositis non portatur, quia
dum alienre volunlalis arbitrium sequuntur, reternrc sacerdotum orationibus aut oblationibus non deletur.
subliroitatis gloriam promerentur ; unde et per bea- Saul aulem per omnia superbos obstinatosque desi-
tissimam Mariam Domini Redemptoris nostri geni- gnans, et tumere non cessat, et peccalum suum por-
tricem, dicitur : Deposuit potentes de sede, et exal- ' tari obsecrat; importabile onus congerit, et quasi
tavit humiles (Luc. 1, 52). Potentes quidem de sede leve portari petit. Hoc quidem toties in Ecclesia agi--
Dominus deponit, cum inobedientes superbos abji- tur, quoties hi, qui magna scelera libenler commit-
cit, et humiles exaltal; quia aeterna gloria obedien- tunt, eorutn magnitudinem non atlendunt. Importa-
tes glorilicat, superbos autem verba non corrigunt, bilia congregant, et haec levia, atque 364 nullius
sed imilum, dum amittere honores trepidant, humi- esse ponderis pensant. Peccata sua suis praepositis
litatera, quam non habent, stroulant. ne gloriae cul- . abscondunt, etut vix inveniri possint et argui, qnam
435 SANCTIGnEGORH MAGN1 436
tum possunt, eadem peccata levigant, ne qui eis jfi et quasi recedentes veniunt, crarnlapsos subdttospa-
prxsunt, eorum granditudinem attendant. Ad pec- terna aiflictione comitantur ? Cura els ergo rever-
catura etiam forles sunt, ad flenda peccata debiles; tuntur, cum peccata subditorum et ipsi subditi, qui
volunt quidem peccali delectationibus resolvi, sed peccaverunt, et pralati qui steterunt, pariter plan-
poenitentiaenolunt acerbitate purgari. Quid est ergo, gunt. Tale est igitur ac si dicat: Jam te paternis
quod dicit, JPorfopeccatummeum,nisi quia et peccato- visceribus adhrerere 365 per increpationem prredi
ruin dulcedinem in se ipsis excipiunt, sed onerare cationis mihi agnovi, quem nec longius peccare re-
praelatos onere eorumdem peccatorum volunt? Qui- Hquisti. Quia ergo, te objurganle, resipui, mecum
dam etiam sponte ad confitendum veniunt, sed pro redire te rogo, quia propiiis viribus ad tantae pravi-
quibus se accusant, non ipsi lugent, sed pcenitere tatis magnitudinem delerrdam nequaquam suflicio.
alios obsecrant, fide sola salvari aestimant,per poeni- Sed tanti affectus preces reeipieiidre essent, si ex
tentiam revertere abjecti non curant. Unde et Saul cordis veritate procederent; apte ergo hypocriUe
subdit, dicens: Et reverteremecumut adoremDomi- esponsura est: Non revertar tecum. Quasi dicat:
num. Quasi epim recedens est prrcdicator, cum im- Vo le sacrificare Deo nescio, quem veritate humili-
pudentes abjicit; dicit ergo: Revertere mecum ut talis Deo subditum non attendo ; et qurepriora inge
adorem Dominum. Cum eo tanlum a comuiunione rninans, ait: Quia projecisti termonem Domini, pro-
electorum non dividi putat, quod fidera comraunem JJ ] jerit te Dominut, ne tit rtx; et, quia versuti et abji-
servat; vel certe Dominum adorare est subdi reli ciendi et deserendi sunt, sequitiir :
gioni fidei, et custodire bonae operationis. Quia vero (Vers. 27.) Et converiut ett Samuel, ut abiret.
ficios bypocritas Saul insinuat, sequUur: In qua profecto majorutn deeessione magis hypo-
(Vers. 26.) Ait Samuel ad Saul: Nonrtvertar te- critae amissionera temporalis honoris liment, quam
cum, quia projecisti semonem Demini, et ptojecit te seternrc hrereditatis. Unde et quiescere eliara dere-
Dominut, ne tit tex, Jicti non possunt, sed ea quae agere per se non au-
28. Quid est ergo, quod prophetaportare peceatum dent, impetrare alus intervenientibus student. Bene
poanitjenlisregis renuit, nisi quia bunc non vere pce- ergo subjungitur:
nitentem vidit ? Cui ea qure prius abjectionis verba . (Vers. 27.) III» autem apprehendit tyjnmitatempat*
respondit, quia «um irarautandum » minime cogno- lii ejus, qumscista est.
vit, Qua oimirura propbetae constantia quidam nimis 29. Quaesunt vestimenta doctoris, ifisi docere sibi
cleraftntes hujus temporis sacerdotes arguuntur, qui adhscrentium subditorum qualitates? De quibus pro-
cooversatione inttrmi sunt, temeritate fortes. Se se fecto veslibus magno pastori per prophetam repro-
vix suslinent, et portanda suscipere aliorum onera mUlitur' ViriJ Dominut, quia hit omnibusvelut ve-
audent; levia sua non ferunt, et importabilibus se stimento vettiris (Isa. XLIX,18). El per Psahnistam
subjiciuut. Eccefortis propheta refugit suseipere onus C canitur: Dominus regnavit, deeortm induit, induii
regtlis peccati, ut sacerdos Eccleairetimeat, et pec- Dominut fortitudinem (P*al, xcxn, 1). Jnduit quippe
catorum importabilium pondera subire pertimescat. decorero, qui ad seipsuuiaplendidasfideUummentes,
Plerumque autem sie aliena peccata suscipiat, ut ta- quasi vestimenta conjunxit. Saul ergo Samuelis pat-
meu ea qure exuianda suscipU, flere eum, a qoo sint lium apprehendit, cum superbua quisque et abjectus
commissa, permittat. Unde et Samuel portare peeca- bonorem culrainis sibi deferri a surawis virls per co-
tura regi* inUUmepromisit, el taraen eum, quem re- haerentes sibi dUectos et famjliares quaerit, et quia
tulit, abjectum planxit. Nain de eo post pauca scrip- pro reprobo perfeetorum auditorum nullus obsecrat,
tum est; Lugebat Samuet Saui, quoniamDominum nonpalliura, sedjiaUiisumrailatero, id eslextreraita-
pcenitebat,quod constituissetewmregem supet Israel. tera apprehendisse perhibetur; sed ea extremitas
Non quidem proraisit ei portare peccatum regis, ut scinditur, quia qui inutiiia suggerit, reprobatur. Cum
rex illud flere studeret. Sed tamen quera retulerat eitim raiuor indiscrcta rogans repeUitur, velut vesti-
flebat, ut Dorainura ei propitiura faeeret. Adlitteram njenti sumniita» scindi perhibetur. Velut enim pars
vero, dum sententiam propheta ingeminat, irrevoca- pallii suunni prophelae scissa est, quando roale sug-
hilem divinasrequilatis sentenliam monstrat qua sie gerenti Petro respondit, dicens: Vade retro me
peccator projicitur, utredire ad divinaemisericordireUi Satana, nan enim sapis ea qum Dei sunl, sed qum Ite-
manum nunquam permittatur. Potest et aliter in- minum (Matih. xvi, 23). Hinc item prrecipit, dicens:
telligi, quod reverli secum prophetara, ut adoret Si manus tua, vel pes tuus scandalhat te, abscinde
Domroum, rogat. Nam sancti viri, qui Dominum eum, et projice abs te; item, si oculus tuut scandali-
peccando non desernnt, ad eum necesse non habent zat te, erue eum, et projice abt te (Mallh. v, 30). Qui-
ut pcenitendorevertantur. Reverti enim abeuntis est. bus nimiruni verbis non solum summitns pallii, sed
Quod niroirum peccatoribus per peccatum a Dominoi eliain media abseindenda designantur: qnia cum
recedeutibus convenit, justis permanenlibus noni male suggerunt, perfecti etiam auditores contem-
convenit. Quid est ergo, quod reverli cum peccante) nendi sunt. Hinc namque est, qned Zebedaeifilii si-
Saul justus Sarauel petitur, nisi quia electi prredica- mul cum matre unus ad dexteram, alter \ero ad
tores pro lapsis subditisvelut poeniteutes affliguntur sinistram Redemptorissedere petunt; sed quasi bonr»
* Vatic. et Gussanv., nomine
cognovit. Error est,.quem ex Gilot. emendariraus.
isi IN PRIMUMREGUM EXPOSITIONES. — LIB. V. 438
petitionis ignari, repelluntur (Matth. xx). Velutenirai*A eunte Juda Dominus dicit: Nunc claripcatus ett filius
partem chlamydis Dominus scitlit, cum ea membra,'' hominis (Joan. xm, 31); quia noctem vitseiUiusvidit
qnre movebant scandalum, increpando confutavit. EtI discedere, et puram lucem juslitire in aliis discipulis
notandum quia non totum pallium, sed pars palliji permanere. Dicitur etiam : Hodie, quia amoto su-
scinditur: quia dum bonus mala suggerit, in eo quodl perbo, regi humili regnum tradebatur. Unde et sub-
male suggerit repelli debet, et in eo quod aliter bo-- ditur:
nus est, ex dilectione retineri. (Vers. 28.) Et tradidit ittud proximo tuo meliori te.
30. Per vestimentura etiara rectoris conversatio) Cum ergo dies dicitur, non abjecti regis lucidum
designatur, Psalmista atlestante, qui ait: Sacerdotes. s, aliquid cernitur, sed substiluti gloria praedicatur, qui
ttii induantur justitiam-(Psal. cxxxi, [9). Summitas5 de regni culmine magnre virtulis debebat splendore
ergo pallii apprehenditur, quando doctor de magnaj radiare. Et divinae sententiae incommutabilitatem
sanctitate laudatur, cum illud in ejus laudem dicitur,, asserens subdit, dicens :
quod decorum foris ostendit. Sed quia justorumi (Vers. 29.) Porro triitmphutorin Isruel non pareel,
plura surit bona qure latent, pallii tantum summitas5 et pmnitudinenon ftectetur.
apprehendi potest: quia parum est quod de electii 32. Quis enim hujus triumphatoris nomine, nisi
doctoris justitia cernitur, raultum vero quod occul- Conditor humani generis intelligendus est ? Nam oc-
tatur. 366 Ipsum vero parum quod scitur, cumi cultos adversarios quicunque superat, ejuS virtute
apprehenditur, scinditur : quia justi suis laudibus nonl vincit, qui ei gratiam superandaetentationisimpendit.
tenentur. Quia enim eas in momento conlemnunt,, Quid est quod triumphator non parcere dicitur, cum
quasi scissura pallii teneri nequeunt. Tenetur qui- Samuel rogatur ? quia cum praedicatores peccantibus
dem pars scissa vestimenti, propheta non tenetur : subditis irascunlur, cum superbos aut lubricos divina
quia verum est, quod de justi laude dicitur, et lameni sentenlia feriunt, non impetu furoris sui, sed divinae
justi, dum contemnuntquod audiunt, quasi scissuramt voluntatis judicium exsequuntur. Quasi certe dicat:
in tenentis manibus relinquunt. Majorum ergo quiai Ego qnidero non meara, sed illius sententiam proSli,
quaedam sciri possunt, quasi pars apprehenditur. qui quod decemendo profert, revocari non potest.
Cum vero totum scitur a parvulis quod agetur, si lau-i- Non ergo parcit, 367 ct pcenitudine non ftectitur;
datur, nihilominus abjiciendum est; quia aliquid bo- sed eis qui, nec a peccatis suis desinere, nec pec-
norum operum per vanilatem tenendurn non est.;. catorum possunt quae diligunt poenitere * et causam
Hinc namque est, quod dum Joannes adhuc adoles- subjiciens, ait:
cens comprehensum jam Dominum sequitur, et perr (Vers. 29.) Neque enim homo est, ut agat pceni-
pallium tenelur, et relicto pallio nudus fugisse de-i- tenliam.
scribilur (Marc. xrv). Per vestiraentum namque ado- - Quasi dicat: Et iterum esse ei est, cui mutabiUtas
lescens capitur, quando de bonre conversationis initioo ** nulla est. Potest etiam triumphatoris nomine sub-
collaudatur; sed relicta sindone nudus profugit, quii stituti regis perfectio designari, qui et multorum
laudes qtias audil vilipendit. Nudnni namque fugere,i, triumphorum gloriam habiturus erat, et coutra vo-
est laudabilem vitam habere, sed electaevilae fmdemn Iuntatem Conditoris parcere alicui non auderet. Unde
despicere. Quasi enim nudus fugit, qui de ornatu vir- et in hoc ipso eodem libro, de eo scriptum est: Et
tutuin sibi per vanara gloriam nihil ascribit. Potest;t percutiebat David omnem terram, nec reiinquebat vi-
etiam idcirco nudus fugisse intelligi, quia qui perr ventemvirum, et mulierem (I Reg. xxvu, 9). De eo
partes sindonis captus asseritur, reliquisse sindonem n eliam dicitur : Neque enim homo est, ut agut pmni-
perhibetur; quia plerumque in electorum conscientiaa tentiam. Quid enim hoc loco homo, nisi carnalibus
agilur, ut, per hoc quod ex parte laudanlur, non parss passionibus subditus designatur? Quasi adhuc super-
nieritorum, sed omne bonaevilac merilum perdidisse e bum mordeat, dicens: Te modo peccatorum pcenitet,
suspicentur. Samuelis ergo pallium scinditnr, quiaa cum audaciae ture sententiam percipis; sed Ule pceni-
laudes suas electi doctores vilipendunt. Et quia Iaudi- i- tentiara non aget, qui, ut homo et iuobedienlire, et
bus non fiectuntur, severitatem prioris sentenliae re-:- tumori non subjacel. Et Ule adbuc in oie suo confi-
plicat, dicens: tetur, dicens:
(Vers. 28.) Scindil Dominus regnum Israel demanu u (Vers. 30.) Peccuvi.
tua hodie. "'
Ipsius autem confessionis qualitatem osteadit, quia
31. Perfecti etenim viri, quia arigore justitiae nulla
la subjunxit, dicens:
laude mollescunt, tales ante quales post laudis suae 38 (Vers. 30.) Sed nunc honora me cotum seniaribm
testimonium sunt, et quacprius dixerant, eadem post 5t populi mei, et coram Isruel.
repetendo confirmant. Sed quaerendum est, quid si- i- 33. Liquet, quam pcenitudinemgerat, qui adhuc
gnificet hoc, quod dicitur : Hodie. Si enim reprobo-i- honorari desiderat. Nam si sui peccati hunc veraciler
rum vila nox est, quid est quod in die Saul regnum n posniteret, inhonorari potius quam honorari concu-
scinditur ? Sed si nox est vita pastoris reprobi, cum ,n pivisset. Admirari igitur libet projecti cordis duri
ejus regnum scinditur, diem facit. Dies quippe non m tiam. Ut vir Dei mandaturo Conditoris exsequens,
fit, nisi eum noxrecedit. Dicit ergcr, Hodie, quia ca- a- dicit: Projecit te Dominus, ne sis rex: econtra vero
ligo inobedientis damnari perhibetur. Unde et ex- c- qui abjectionis sentenliam suscipit, per appetitum
 4*9 SANCTI GREGORIIMAGNI 440
elationis, honotes qurerit. Quid est ergo, quod dicit: A / rique illorum dum quodammodo ad eor redeunt, se
Peceavi? Confessionem quidem peccati non honor errasse confitentur. Qui tamen sic volunt contra se
aut gloria, sed ulilitas et contemptus sequi debet. peccata proferre, nt velint adhuc de officio sacri or-
Quid enim prodest confiteri flagitia, si confessionis dinis honorari; turpes in secreto se proferunt, sed
vocem non sequitur afflictio poenitentiae? Tria quippe foris praeter ordinis celsitudinem videri humiles eru-
in unoquoque consideranda sunt veraciter poenitente, bescunt. Quid ergo isti nisi abjectos se vident, et ta-
videlicet, conversio raentis, confessio oris, et vin- men velle honorari audenl ? Sxpe autem uon a seipsis
dicta peecati. Naro, qui corde non convertitur, quid veniunt, sed inviti capiuntur; abjectionis suaeman-
prodest ei, si peccata confiteatur? Peccatum quod data percipiunt, et tamen rogant, ut honorentur.
diligitur confitendominime deletur. Nonnulli quidera Volunt quippe immunda agere, sed audent sacris al-
sunt quipeccata confitendo aperiunt, sed non con- taribus inhaerere. Ecce quot Saules attendimus, quot
vertendo, nequaquam detestantur. Hi profecto con- reges lapsos a sanctse Ecclesiae culmine contempla-
fitendo nihil agunt, quia quod loquendo ejiciunt, mur. Quorum profecto singulis dicendum est: quia
amando introducunt. Unde et salubriter confiteri vo- pwjecisti sermonem Domini, projecil te Dominus, ne
lentibus Scriptura insinuat, dicens: Corde creditur » sis rex: ut ministerium ccelestenon agant, quos ter-
ad justttiam, ore autem confessiofit ad salutem (Rom. rena flagitia inquinare non cessant. Sed hoc profecto
x, 10). Quid est corde credpre ad justitiam, nisi vo- iicere possumus, lubricis lamen minislris suadere
luntatem dirigere ad fidem, per dileclionem operan noii possumus. Nam Saul et abjecluro se audivit et
tem? Cum ergoquis cordis intentionem ad jusliliam regnavit; quia iramundi sacerdotes se sacerdotali
per amorera dirigit, per initium bonre voluntatis, culmine dejectos per luxurijc inquinamenta cognos-
fructum habet bonrc conversionis. Hic certe jam ad cunt; et tamen conlra Dei voluntatem sacra mysteria
salutem confitetur, quia plus loquendo de vulnere tractare non desinunt. Sed rex contra Doroinivolun-
ejicit quam conversione compunxit. Tertia ergo spe- tatem regnans, non est rex, sed tyrannus tuit; quia
cies, id est vindicta, quasi medicina necessaria cst; sacerdos indignus, qui merito suae inquinationis abji-
ut apostema reatus, quod conversione compungitur, citur, cum ministrare pracsumit, ad tantac glorire
confitendo purgetur, afflictionisque medicina sane- culuien a damnandus ascendit. Unde et lyrannos ter-
tur. Ergoqui corde ad juslitiam non credit, confes- rere volens cceli ille magnus senalor : Qui manducat
• sionem ad salutem uequaquam facit, quia velut malae• panem, inquit', et bibit sanguinem Domini indigne,
arboris folia ostendit, cujus altas radices figit ini judicium sibi manducat, et bibil (I Cor. xi, 27). Ple-
corde. Signum ergo veracconfessionis non est in oris, ruraque autem instanti eonfessione agitur, ut confi-
confessione, sed in afilictione pcenitentiae. Tunc: - tentibus de cordis etiam conversione credalur. Ali-
namque bene conversum peccatorem cernimus, cumi quando reproborum falsam humilitmem electi prre-
digna afflictionis austeritate delere nititur, quod Io- dicatores accipiunt, ut exemplo eorum alii ad salutem
quendo pOnfitetur. UndeJcannes Baptista 368 male) perdncantur. Duo quippe in hypocritis agnoscunt,
conversos Judaeos ad se confluentes increpahs, ait: : unum ihtus, alterum foris. Intus quidem purum ma-
Genimina viperarum, quis ostendit vobis [ugere a ven- lum, foris bonum simulalum. Utrumque delestantur,
turuira?Faciteergo dignos frucluspwnileritim(Malth. sed srepeprretextura boni in eis simulaut; ut qui bo-
III, 7). In fructu ergo, non in foliis autramis pceni- num foris cernunt malum interius nesciunt, boni quod
tenlia cognoscenda est. Quasi arbor quippe bona vo- aspiciunt exempla sequantur. Bene ergo subjunclum
luntas est. Confessionis ergo verba quid sunt aliud,, est:
nisi folia? Non ergo nobis folia propter seipsa, sedI (Vers. 51.) Reversus ergo Samuel secutus esl Saul,
propter fructnm expetenda sunt; quia idcirco omniss el adoravil Saul Dominum.
confe*§siopeccalorumrecipitur,ul fructus pcenitentirc a 35. Per raalum quippe, quou" interius latebat,
subsequatur. Unde et Dominus arborem foliis deco- 369 audire meruit: Projecit te Dominus, ne sis rex.
ram, frtfctu sterilem maledixil (Murc. xi); quia con- Sed ut praetextu boni ad ejusdem boni veritatem alios
fessionis ornatum non recipit sine fructu affliclionis. traheret, Sainuel Saul sequi voluit, el eum adorare
Saul ergo, qui confitetur et honorari vult, non affligi
ifjDominum vidit. Quandoque etiam mala regum, et
et humiliari, quid designat, nisi eos qui confessionem(l terrre magnorum toleranda sunt, ne exasperati ad
Bterilem habent, et fructura non habent; qui deco- pejora dilabantur. Deos quippe gentium filii Israel
rem coufessionis verbis bumilibus prreferunt, sed1 saepe coluerunt. Unde et de conversis a Samuele su-
verborum virorem, non humilitate poenitentirc, se- perius diclum est : Abstuletunt filii Israel de medio
quuntur ? sui Baalim et Aslarolh (I Reg. vn, 4). Et fortasse si
34. Sed quid anliquos attendimus, cum nunc tan- abjectus rex secum ad adorandum Dominum rever-
tam lapsorum regum multitudinem videamus? Cater- tentem prophetam non cerneret, dsemonumsiroulacra
vatiui namque nunc in flagitia corruunt, non solumi adoraret. Et projicit ergo eum, et cum eo revertitur;
iubjecti debiles, sed etiam praelati el saccrdotes ne- quia in potentibus hujus saeculi sic est damnanda
giigentes. Lubrica peccando agunt, qui ordine mini- iniquitas, ut bonum quod habent exasperati nou pcr-
sterii saeramentis coelestibusdeputati sunt. Sed ple-- dant. Saepe enim mali sunt in occulto, et bonuiu
a Gilot., damnatus qscendit.
441 IN PRIMUMREGUMEXPOSITIONES. — LIB. V. 442
quod cernitur alii devotius imitantur. Malacerte po- A , plerique, dum converti incipiunt, expavescunt. Et
tenlum sreculi, magna eis mala sunt; sed bona quae : quia carnales quique relinquere oblectamenia carnis
proferunt, ad exemplum Jidclium, magis quam bonai solita sine moerorenon possunt, sequitur :
aliorum prosunt. Bene ergo Samuel cum abjecto regej (Vers. 32.) Dixitque : Siccine separat amara mort?
revertitur; quia electi praedicatores, saeculipotentes$ 37. Hoc quippe dicere carnali sensui, est mentem,
et pro iniquitate percutiunt, et pro 'exemplo bonai pro amissione voluptatis solitac, tristitirc conversione
agere quredamsinunt. Unde et sequitur: pulsare. Quia enim magna amaritudinis lela nuper
(Vers. 32.) Dixitque Sumuel : Adducite Agag re- conversi patiuntur, quasi rex, cui servierant, de
gem Amalech.Et oblatus est ei Agag pinguissimus s morle queritur : quia in eis camalitas sine magua
trement. tribulalione minime necatur. Interrogare ergo de
3G. Reges Dominum adorant, quando superbi ett separatione morlis, carnali sensui, est tristem adhuc
contemptores se ad Domini mandata facienda humi- conversi mentem de prrcteritre delectationis amis-
liant. Adbranl lubrici, quando Deo subjiciuntur perr sione pulsare. Sed et modus separationis exquiritur,
obedientiam castitatis. Aliquando autem adorare se5 cum dicit : siccine? Quasi enim visis austeritalihus,
simulant ; quia nonnulli praetextum humilitatis autl quibus subdenda est, dicat inenti sensualitas sua :
castitatis habent, sed dum habere in veritate bonumi n Laeta pro tam tristibus spernis? Hanc certe vocem.
credunlur, alii per bonum quod credunt mali operisi Samuel audit: quia tentatum cor subditi, quibus-
usum perdunt. Agag ergo regem Samueli tradunt,, dam indiciis electus praedicator agnoscit. Sed quid
quia sensualitatis suaevigorem confitendo profermit. prodest agnoscere, si contra id, quod intus in corde
Quando enim confitentur peccata luxuriae, qure per-r subjecti infremit, aliquid ipse non dicit? Sequilur
vigorem carnis commiserunt, quid aliud, quara Ama- ergo :
lech regem interficiendum prophetis offeruut? Sed1 (Vers. 33.) Et ait Samuel : Sicut fecil mulieres
quid est quod pinguissimus Agag dicitur, sed seu- absque liberis gladius tuus, sic absque liberis erit in-
sualilatis vigor in aliis pinguis, in aliis macerest? t ter mulieres maler tua.
Quid est ergo, quod pinguis offertur, nisi quia a sub- 38. Qure est mater carnalis sensus, nisi originalis
ditis regis reprobi ducebatur? Nam saepenegligen- culpa? Quia enim ante peccatum primi hominis
tes sunt subditi; sed dura electi pastoris sui exem- nulla membris libido inerat, rex Amalechita non
pla conspicinnt, inter mala quas faciunt ingemiscunt. erat. Erat quippe sensus carnis, sed turpis ac libi-
Per ffagilitatem carnis ad immunditias cadunl; sed1 dinosus non erat; sed statim ut ad culpam cecidit,
percussi exemplis majorum, omnino gaudereinter pruritum merabrorum sensit : quia obedientem mo-
immunditiae oblectamenta non possunt. In quibus; tum carnis habere non potuit, quando ipse Deo
ergo pinguissimus est Agag, nisi in illis de quibus, C ' inobediensfuit. Culpa ergo originalis mater contu-
dicitur : Lmtanlur, cum male feceriltt, et exsultant in meliosi sensus carnis recte intelligitur, quia ex illa
rebus pessimis?(Prov. n, 14). Subjeeti namque las- nascendo prodit, qui esse ab illa coepit. Unde et
civi doctoris tanto audacius peccant, quanlo majo- Apostolus quasi severissimi tyranni legem carnalis
rum suorum nulla coram posita habent exempla, sensus exhorreus, non solum ipsum regem, sed nia-
qurc videant. Sed valde dementius se praecipitant, trem ostendit, dicens : Ilaque jam non ego operor
cum in pastoribus suis bonum, quod sequanlur uon illud, sed quod inhabitutin me pecculum(Rom. vu, 29).
vident, et cujus exemplo pereant malum vident. In Peccatum namque, quod se non operari perhibuit,
his quippe Agag pinguescit: quia gaudenler, secure motiun carnis intellexit; peccatum autem in se inha- ,
et libere vigor carnis in luxuriae voluptale dislendi- bitans, originalem culpam. Quia ergo ex originali \
tur, qui usu illecebr.c, nulla re obviante, fraudatur. culpa fit peccalum motionis carnis, dum regera car-
Pinguissimus ergo interficiendus offertur, quando nalem sensum attendimus, roatrem ejus esse primam
illi convertuntur, qui in voluptate luxuriae valde culpam recte nominamus. Liberi autem hujus matris
laetatisunt: quasi enim traditur rex, quanda is, qui sunt omnes concupiscentiae, peccata, et vilia. Abs-
menti imperabat, camalis sensus, Christi sacerdoti- que liberis utique fit mater, quando omnis a carne,
bus per confessionemrevelatur. Nulrire etiam ignem D ] omnis a mente jam culpa remanere videlur. Sine li-
pinguedo solet. Bene ergo Amalechitae regi ascri- beris namque tunc est, quia etsi a carne nulla jain
bitur : quia dum mentem fornicationis spiritus ob- turpitudo est, si nulla jam regnat concnpiscenlia in
tinet, quo dulcius ac saepius illic per turpes cogita- mente, manens tamen in nos illa culpa, iiunc do-
tiones pascilur, ad a augendura ignem concupiscen- ctoris virtute perdi non potest. Quid est eniin, quod
tiaeuberiora sibi fomenta tribuuntur. Tremens vero ait Apostolus : Jum non egooperor illud, sed quod"tn-
370 dicitur, quia carnalis sensus, quando spiri- habital in me peccatum?Ex illa quidem culpa, quarn
tualibus viris per confessionem tradilur, infirmatur. ex vitiosa naturrc nostrae radice contrahimus, habe-
Signum ergo dat tremens, quia membrorum robur musut corruinpivitioruni passionibus valeamus. Lex
non habet. Dum ergo infirmari vigor sensualilatis ergo inordinata membroruni quando prreler volunta-
incipit, quid aliud, quaro rex Airialechilarum tre- tem nostram membra movet, nos non hoc pperarour,
mit ? Vel treiuere dicitur, quia rigorero pceuitentirc sed quod inhabitat in nos peccatum. Velle quidem
" Male.in Vatic. et Guss., ad
agendum.
445 SANCTIGREGORUHAGNI 444
«pbia tnac adjatet, sed adhue posse non invenimus; A \ tur, quia quoties pulsat, necatur. Dura ergo viees
joqujderovellemus, ul nobis inyitis, aliquid in nobis motuuin convenire non sinuntur, quasi cadaver Agag
moveri non posset. Et hi fortasse 371 pessimae in frusta conciditur. Vel fortasse talis est Agag iste,
Btatris coneeptu», quibus culpa illa imprregnatur, si ut nisi concisus in frusta mori non possit. Ut enbu
Itt turpes actus et obscoenossinuntur effundi, quasi superius dixi, more ignis tibido succenditur; et, si
Msci perhibentur. Fifii ergo sunt raotus, qui non negligenter exstinguitur, adjaceas stipula velociler
solum naturaliter intus sunt, sed qui in turpibus et inflainmalur. Magnus quoque ignis dispersus sacpe
ebsceenis operibus inaaifestantur. Maler ergo Agag exstingui meliua potest. Nara cum in unum mulli
sine Uberis fii, quando originalis culpa sic restringi- earbones conveniunt, ingentem massam prunarmn
tur, ut nuUosactua aut motus edere perraittalur. Vel faciunt. Ne ergo exslinguens comburatur, prunarum
ibrtasse siae liberis fit, quia liberos habuit. Quando saaasaaule sapienter dispergitur, 372 l" Per sin"
ergtt peecatores eenverst, eaae turpes tam actu, quam guWura carbonum frusla velociier exstinguatur.
geslibua Uixuriaedesinuut, quasi mater babitans in Qyid enim eogitationes luxurire, quid sunt Hbidinosi
«is culpa fiiUsorbatur. corporis motus, nisi carbones igius? Qui nimirum
39. Et notandum, quia sine filiisfieri dicitur mater ai iu corde aut in earne conveniunt, comburere cito
per comparationem. Sieut, inquit, sine liberh fecit o„ possunt, exstingui facife nunquam possunt. Disper-
vmlierst gladius tuu», sic erit sine liberi»mater tua. gatur ergo ignis, in frusta concidaiur Agag, et custo-
Virtutes mentis, ex qnibus bona opera procedunt, diatur mens, ut immundas cogitationesdispergat, ne
inatres sunt: gladUis vero Agag luxurire telura dici- unam alteri adhaerere permittat. Quia enira agere non
tur, qni nimirura mulieres ahsque liberis facit, quia potesl, ut innoxia nunquam cogitet, agat quod po-
cuncta bona opera libido interficit. Vel certe mu- test, ut stalim eogitationem ejiciat, quaenegligenter
lieres fideliummentes inteUiguntur, filii vero sancta- ad mentem intral. Sie nimirum quasi ignem maxi-
NHB menlium honse cogitationes, virtutes et bona mum in carbones singulos et velociter dividit, et
opera sunt. Agag vero gladius matres absque liberis celeriter exstmguit, si omnes fiammas cogitalioBum
feeit; qnia delectatio luxuriae,si evaginari quasi gla- sic separat, ut conjungi ki meate neque per negli-
diua sinitur, ab eis nimirum omnes bonre cogita- genliam, neque per desiderium sinat. Sic nunirum
tiones, oraaes virtates, et bona opera necantur. Acuta et raotus eorporis vigorem menlis reprimit, cum ad
«roippe pestis nujus delectationis, si a raente recipi- invicem convenire minime permittit. Motus quippe
tnr, dumtibet attentius immundumcernere, mundum illecebrosus carnis, si per cogitationem minime pa-
«t saaetnnt cogitare nihil potest; et dum ardenter scitur, convenire cum altero non videtur. Glutmum
•dvefarii operis expletionem pertrakit, virtutis ati- qoippe illecebrosorum motuum, immunda cngitalio
quid agere nihil periuitlit. Et quia per ejas comba- ^* est: quia qui libenter immunda videt, statim carnem
stionem omnia pereunt, non solum, Agag ttlii, sed adaarata eoncopiscendo violenter movet; quo liben-
emnes malierum filil tracidantur* Absque liberis tios ac morosius cogitat, quasi carbones carbonibus,
ergo Biatreafacit, quia deteetati* luxurite ad instar turpes turpioribus rootus ligat. Teueat ergo fortem
fladii dum fruclus mentuim pereuUt, virtutis cogita- custodiain animi, qui potenler vult dispergere mo-
liones aut oaeria bonum vivere nequaquam sinit. toscarais. Intus quippe anle Agag dividitur, ut foris
Sicut ergo absque liberis fecit matres, ita et mater pariter in frusta dividatur ; quia qui cogitaliones
ejus iit absque liberis, cum sic peccator convertiiur,, malas convenire non palitur, ei nimirum turpes mo-
t prteter eulpam nobis insitara naturalem, nil con- . tus carhis, quasi in frusta dividuntur. Sic nimimm
versis de obsocenisoperibus, aut motibus remanerei Agag pinguissimus occiditur, si in frusta dividatur;
videatur. Unde et apte subjungitur: quia sensum carnis curo immundis molibus, cuiii in
(Vers. 33.} Et in [rutta, concidit Agag Samuel co- corpore, tum in anima tunc potenter exslinguimus,
ram Dominoin Gaigatit. si ad ejus singulas insidias singutari intentione vigi-
40. Quod in frusta concidilur, per parvas parli- lemus.-Unde et Sapiens ille dihgenler admonet, di-
eulas mortuiis secatur. Agag quippe interliciiur,, ._. cens : Ornntcmtodia servucor tuum, quia ex ipso vita
quando carnis vigor abstinenliis, vigiUis,ac spiri-' procedit, el de neglecto mors exit (Proverb. iv, 23).
tualibus meditationibus sic eliditur, ut nibil lasci- Vita namque procedit, cum cor servalur, quia, dum
vum, nibil libidinosum movere senliatur. Interficii immuriditiaomnis repellitur, ad virtutes couverso-
quippe ejus, est camera turpiter movere non posse. ruro spiritus animatur. In fmsta ergo Agag a pro-
Sed interfecli cadaver integrum est, quando ejuss pbeta conciditur, quando per doclorum consiliuin
raotus reraonet. Libido non remanet, quando solo) singulie immunditiarum particute, et in corpore au-
pondere mentem gravat; cum videlicet membriss ditorum, et in mente perimuntur. Bene autem et
aimplex ac naturalis insidet motus carnis, sed libi- coram Domino et in Galgalis concidi perhibetur;
dinosi nil habet ardoris. Hoc ipsum autem, quiaa quia illi roinutias illecebrosaruni cogilationum, et
electorum mentes graviter tolerant, quasi regis mor- lurpium motuuni dividere potenter possunt, qui et
tui integrum cadaver portant. Quid vero esi, quodi de omnipotente Deo, et de sauctis Scripturis cogi-
li tare sapienter sciunt. Sed, ut dixi, simulata boua
hi frusta concidUur,nisi quia nec iusi naturali motui
relinquere vigorern volunt? In frusta ergo concidi- i- malorum, saepe doctores non pro ipsis, sed pro aliis
*45 1N PRIMUMREGUM EXPOSITiONES. — LIB. V. 410
sustinent; qnta quod simntate agunt uon simulato- A j emendatione invitati redeunt. Abire ergo doctoris,
ribus, sed videntibus prodest. Saepe quidem electi est impcenitentes impios perpetua animadversione
simulata bona malorum vident; sed quia corda ne- deserere. Sic enim peccata ad mortem per impccui-
sciunt, bonura, quod futgere videlur extenus imitan- tudinem operantes deseruut, ut ad eos redire ullerius
tur. Saul Samuelem ut secum ad adorandum Domi- non cogantur. Bene ergo dixit : Non vidit Saul Sa-
num reverteretur, rogavit; sed ille reversus Agag muelemullra usque ad diem morlis sum. Et quia hoc
in frusta concidit, quia electi doctores per opera, esse agendum in summae verilatis coutemplatione
quaereprobi faciunt, electos ad bene vivendi studia percipiunt, in Ramatha abire raemoratur. Consum-
convertunt. Sed quia idipsum dispensative, id est mata namque visio, est iutiraaeveritatis ratio oerfecta
propler aliud faciunt, cum dispensalionis necessitas Ne ergo praedicatoium dislrictio nimia esse carnali-
transit, ipsos reprobos, quos quasi ad bona opera se- bus judicetur, cum ab Ecclesiaecommunionereprobos
quuntur, ad reprobi cordis impoeniludinem lapsos in perpetuum separant, audiaut; quia poslquam Sa-
deserunt. Bene itaque subditur : rauel in Ramatha venit, Saul ultra nun vidit; quia
(Vers. 34, 35.) Abiit autem Sumuet in Ramathu, illum doctor aeterrialiter dividit, quem'pertiuere ad
Suul vero ascendit in domum suam in Gabaa, et non .o electorum numerum non cognoscit. Sed hoe fiducia-
vidit Sumueluttru usque ad diem mortit sum. liter creditur, si in forma Samuelis praedicatorum
41. Quaeest domus trangressoris, nisi consuetudo sanclae Ecdesiae cbaritatis affectus districtius videa-
pravi operis? Quisquisenim in perversa consuetudine tur. Districlionis quippe zelus oslenditur, quia non
clauditur, quasi in domo conversatur. ln 373 do- vidisse Saul usque ad diera mortis suac inemoratur.
mum ergo suam Saul ascendit, quando reprobus De affectu vero charitatis subjunctum est:
quisque post increpationem doctorum ad mali opcris (Vers. 35.) Verumtamenlugebat Samuet Saul, quo-
usum redit. Quasi enim ad plana descendit, quando niam Dominum panitebat, quod constiluisset regem
humilitatem simulat, ut praesulum roandata cogno- Suul super Israel.
scat. Quid est vero, quod prius Samuel abire, quam 43. Quid enim est, quod luget, quem cernere de-
Saul in domumsuam ascendere dicitur? Sed, ut dixi, dignatur, nisi quia et cuni zelo reclitudinis sancti
cum necessitas aliorum non est, manere cum versuto doptores habent affeclura magnae cliaiitatis, ipsa au-
electus prasdlcator non potest; et quia in absentia tem charitatis magnitudo oslenditur, quia projcctum
doctoris simulator prolicit, Saul in domum non abiit, regem 374 plangere perhibetur? Quo ergo affeclu
sed ascendit. Ascendere quippe reprobis, est de malo electorum subditorum peccata plangunt, qui pro
ad pej'us proficere. Cum item descendere superbus ' projectis reprobis plangere tam aflectuose didice-
dicitur, ascendere perhibetur. Ascendere quippe in runt? Insianlia namque luctus ostendilur, quia sub-
domum suam superbo, est superbiendo usque ad junctum est:
mensuram,a qua damnandus est, se extollere. Domus CAPUT III.
namque superbi, est nequiiire suae mensura. Dum (I Reg. xvi, 1.) DixU Dominus. ud Sumuelem;
enira per prospera saeculiagere tyrannidera, turbare Vsquequolu luges Saul, cum ego projecerim eum,ne
terram, premere bonos, innocentes affligere perrait- regnel super Jsrael ?
tuntur.quid aliud, quam ascendere superbi videntur 1. Cui eniro dicitur : Vsquequotu luges? inslanter
Sed quia praefinitumest a Deo quantmn noceant, lugere declaralur. Magnus ergo est affectus sancto-
quantum saeviant, quantum per tyraunidem se rum, eliriin cum austeritatem vindiclaeexlerius pro-
exlollant, usque ad domum suam ascendere per- ferunt. Nain foris saeviunt, sed intus per amoreiu li-
miltuntur. Doraus namque eorum, mensura ne- quescunt. More raatrura parvulos verberant, sed
quitire est, in qua semper erunt : quia ubi ad afleclu geinunt cumparvulis, quos casligant. Sed quid
plena flagilia venerint, rapiuntur per mortem, et est, quod Dominus ait : Vsquequotu luges Saut? Au
per aeterna tormenta puniuntur. Quasi enim in do- potest raater filium morientQin cernere, et per scis-
mo manet, qui a conversationis suae pcenis egredi TJ sionem viscernm nequaquam fiere? Mprluuin sine
nunquam potest. Quod non solum de superbis, sed luctu tolerat, qurc moritur, sed infiriualur. Quid est,
et de Iuxuriosis, et omnibus reprobis convenienter quod dicit: Vsquequolu luges Saul? Nisi quia perdili
intelligi potest. In ascensu quippe, et non in domo nimis lugendi non sunl? Nara saepedoctor de perdi-
adhuc erant, de quibus dicitur: Nondum impletusunt tione subditi vehenienter affligitur, sed respectu
peccata Amorrhmorum(Gen. xv, 16). Iiinc ilem bea- summae justitise consolatur. Hoc ergo dicere Dei ad
tus Paulus apostolus dicit: Vl impleant peccata sua prophelam quid est, nisi praedicatoris menlem per
(I Thess.II, 16). Ergo ad domuin ascendunt, quatido iniernum solatium ab afflictione relevare ? Et quia
profectu mali ad opera nequiora proficiunt, pro lapsis praclatis electi per divinaro misericordium
quibus aeternatormenta suslinebunt. subrogantur, subjungens Dominus, ait :
42. Samuel aulem in Ramatha abire dicitur. A (Vers. 1.) Imple cornu tuum oleo, el veni: mittam
reprobis quippe divisi doctores non eunt, sed abeunt. te ad Isai Bellilehemitem.Providi enim in filiis ejut
Vadunt quippe, quando corrigendos deserunt, quia mihi regem.
quos velut irati dimittunt, ab eis postmodum boua 2. Quasi cnim lugeutem consolans, ait; Cur pro-
•' Gilo'.., qua damnatus est.
447 SANCTl GREGORII MAGNl ii8
jecti persona plangitur, cum melior subrogatur? Unde Anis,
i quando et sublimis gradus ascenditur, sed qui
et Saul non provisus, Davidautem provisus ostendi- ad alta sustollitur, meritorum ubertate repletur.
tur. Quanlus ergo, et qualis fuerit, citata considera- Cornu ergo pleno sacerdotes unguntur, qui ad sum-
tione pensetur, qui judicio et electione Dei omnipo- mum gradum perveniunt cum plenitudine gratiarum.
tenlis decernitur. Quid est autem quod Deus providet, Quia vero oleo ignis accenditur, oleum doctoris amor
et propheta ad ungenduro roittitur; nisi quia sanctac est cordis. In quo ignis accenditur, quia in pin-
Ecclesire spirituales mores describuntur, quac con- guedine oris virtus et gralia ardet Spiritus sancli.
stituere nulla cernitur, nisi quaepraeeligere et pracor- Quia ergo pinguedinem raagnae charitatis habere do-
dinare Deum contemplatur? Veni, inquit, mittam te ctordebet, rex, qui ungi praecipilur, pleno cornu
ad Isui Bethlehemilem.Providi enim in ftliis ejus re- ungi perhibetur. Dicitur etiam plenitudo cornu pro
gem. Quasi dicat: A te nihil praesumas, sed illum, perseverantia gratiarum ; nam qui ante finem defi-
quem praevidi,ordinando subsequeris. Unde et paulo ciunt, ungi cornu plenitudine non merentur. Adhuc
post subdit, dicens : El unges quem monstravere libi. quoque dicendum de eornu hujus plenitudine est;
Quid est hoc, nisi quia prophetac esse debent, qui in quia idcirco praecipitur, quia magna unctione indiget,
culmine Ecclesire alios volunt ordinare? Praevisum qui de sua plenitudine replere alios debet. Unde et
namque a Deo cognoscere possunt, si ad invenien- " Moyses tam plenus exstilisse dicilur, ut de spiritu
dum personam eligendi ponlificis sacras consulunt ejus Dominus tulisse et aliis dedisse doCeatur (Num.
Scripturas. Quasi enim loquente Deo ostendilur, cum xi). Vel cornu prophetae impletur, cum pontiQcalis
talis Pastor eligitur, qualis per sacrum eloquium sublimitasad perfectiora docenda prrcparatur. Quando
commendatur. Ad lilteram vero Samneli venire a enim Ecclesirc principes ordinantur, eis, quae agere
Domino dicitur, ut a reprobi et abjecti regis com- debeant, seroiplena praedicanda non snnt. Cornu
passione revocetur. Si vero luctu assiduo lapsi resti- ergo ponlifices implent, quando plenas atque per-
tutionem poscebat, ei venire fuit, a tali intenlione fectas virtutes proferunt, quas electi Ecclesire prin
quiescere. Et cornu suum oleo implevit, quia paslo- cipes imitentur. Quia vero ipsi, qui ungunt, esso
ralem sublimitatero in ungendo rege laudis nitore spirilales debent, cornu jubentur implere. Cornu
temperavit. Cornu quippe aspero Saul impetiit, quia quidem de carne est, sed clausum in carne non esl.
peccantem velut magno impetu prostravit, dicens : Cornu ergo spiritualis conversalio doctoris est. Cornu
Quia projecisti setmonemDomini,projecitJe Domimis, vero oleum effundit, cura ille alta praedicat, qui hrcc
ne sis rex (I Reg. xv, 23). Quid est ergo, quod cornu alta conversatione demonstrat. Cornu ergo oleo im-
impleri oleo praecipitur, nisi quia ungendi regis ju- plere, est praedicationem magnarura virtutura in alta
Stitia commendatur? Quasi dicat: Rex, qui modo conversalione suscipere. Et in capile effundit, quando
ungitur, non erit iricrepatione feriendus, sed mirae („ in mente illius imprimit, qui ad summura ordinem
laudis favore praedicandus, non eget impeli, sed fa- novus venit. Quando ergo electi promoventur, pleno
veri. Ad Isai Bethlehemitem mittitur, ut rex, qui eli- cornu ungunlur, quia ad altitudinem ordinis profi-
gitur, permansurus esse 375 doceretur. Per pa- ciunt virtute perfectionis.
triarcham quippe Jacob longe ante regni mansuri 4. Sed propheta ad Isai Bethlehemilcm mifilluf;
Status ostensus est, quia dixit: Non deficiet sceptrum rex in ejus fitiis providetur, quia ille pastor eligilur,
de Juda, et dux de femoribus ejus, donec veniat, qui qui ecclesiastica religione eruditus est. Betbleheui
mittendus est (Gen. xux, 10). In filiis ergo Isai rex igitur, quac domus panis dicitur, quid aliud, quam
praevisusasserilur, ut rex, qui ungi praccipitur, non unamquamque designat domum religionis? Panis
Ut Saul reccssurus, sed durabilis doceatur. Quasi namque nomine doctrina perlectionis ostenditur,
prophetam in abjecli angustia tabescentem excitet, Paulo atlestante, qui ad conversionem debiles exci-
dicens: Cur abjectus pro culpa plangitur, cum lau- tans, ait : Lac vobis polum dedi, non escam. Nondttm
dandus subrogetur ? enim poleratis, sed necdum poteslis(I Cor. m, 2).
3. llaec autem ad litteram tetigimus; nunc sub 376 Si enim lac parvulorum est, panis non est nisi
litterae narratione prrelatorum nostrorum electionem perfectorura. Unde et de perfecti viri robore dictum
Videamus. Quid est, quod cornu oleo iraplere prrcci- D est: In excelsis habitabit, munimenlu saxorum stibli-
pitur, nisi quia talis in sancta Ecclesia pastor eligen- milas ejus, panis ei datus est (Isai. xxv, 12). In donio
dus est, qui non argui velut transgressor debeat, sed ergo panis rex ad ungendum quaeritur, quia otiliter
ad exemplum aliorum miris laudibus commendari ?1 promoventur, qui in perfectae conversalionis or.Jine
Cornu namque telum animalium est. Auctoritas au- nutriunlur. IUeetenim facere fortes alios potcst, qu:
tem et increpatio summi antistilis quid stint aliud, remissa et negligenti conversalione nutrilus non est.
nisi lela? Cornu quippe feriunt, quando peccatoribusi In domo igitur qurcritur panis, quia in promovendo
per increpationem acumina conjunguntur. Ferire ete- antistite, qurcrendura est robur conversalionis. De
nim cornu, *,st peccatores acute redarguere. Comui congregalione quidem debili fere nunquam accipitur
oleo impletnr, quando prrcdicatoris sublimilas noni persona virtutis. Unde bene in Isai filiis quoeritur,
habet asperitatem minarum, sed blandimenta favo- qui salus Doraini, aut certe salus absolute nominatur.
rura. Vel cornu oleo iiupletur, quando electo pastorii Salus quidem recte prrelatus dicilur. Quid enim "sun*
simul datur et sublimatus culminis, et virtus unctio- peccata et vitia, nisi Ianguores animarum ? Electus
 m 1N PRIMUMREGUMEXPOSITIONES.- LIB. V. 4»n
autem praedicatorper integritatem sanre doctrinre, A vera dicens, deludat. Quia enim immolaturus abiie,
per soliditatem innocentiae, per splendorem eleclrc paulo post manifesle exponit, ubi dicit: Sanctifica-
vitre, salus Dominirecle nominatur. Alii quidem sunt; vit ergo Isai, et filios ejus, el vucavilees ad viciimam.
doctores,quorum sermo serpit, sicut cancer. De ho- 6. Sed jam melius agitur, si quid spiritualiter de-
rura quippe Jamilia rex non assurailur, quia aegrasi signent ista, videamus. Quid est ergo, quod vitulum
rnentes ad salutem non ducit, sed interficit. Et no- in manu propheta tollit, et sic ad ungendum regem
tandum, quia Isai alio nomine Jesse dicilur. Duplex; pervenit? Sed vitulus quid est, nisi splendor imagi-
quidem nomen habet, quia bonus doctor non semper nis Redemploris? Quia enim eum, quem eligit, con-
Aiipace est. In pacis quidem tempore salus Domini formem facere Redemptori studet, quando forinain
dicitur, ut bellorum munera, quasi intra domus se- ipsam Redemptoris praedicat, quasi vitulum in manu
cura vestibula sanare doceatur. In bello autem Jesse portat. Et quia splendorem Dominicaeconversationis,
nomeu habet, quia et seipsum fortiter munit, et quera praedicat, in virtute operis monstrat; vitulum,
alios valenter protegit. Jesse quippe insulrelevamen quem dearmento suscipit, per manum ducit. Vitu-
dicitur. Quid autem insulaenomine, nisi mentes ten- lum namque in manu tollere, est praedicationemDo-
tationum fluctibusvallatreintelliguntur? Insulaequi- T. minicrcconversationis servare in virtute operis. Sic
dem sunt, quia etsi magnos conflictus suslinent, nimirum vadens non occidilur, aliter occideretur:
non moventur. Unde et electorum victoriam Psal- quia qui dicit, et non facit, oris proprii gladio con-
mistapraedicans,ait: Dominusregnuvit,exsulletlerra, demnatur. Quid est, quod dicere jubetur : Ad itnmo-
Imtenturinsulmmullm (Psal. xcvi, 1). Domuius qui- landum Dominoveni? Quid est item, quia facit, quod
dem regnat, quando ejus sedem, electas videlicet dicit, dum venit et imroolat, nisi quia tanlae debet
inenles, turbo hoslium nullus inquietat; sed Iaetatur esse efiicaciaequi alios promovet, ut bona non solum
terra, quia solida corda doctorum gratulantup. Lae- dicat, sed persuadeat? Immolalionisquidemvictiina,
tantur insulae,quia cum ejus gratiam lentamenta su- qurr.in prophetrc manu videlur, inaltari cognosciiur.
perant, majorura auditoreshilarescunt. Terra quidem Quid est enim cor electi auditoris, nisi altare Dei?
est mens forlis, et firma lingua doctoris. Insula vero Quando enim bona doclor foquitur ore, et oslendit
dicitur, cor forte subjecli, quod adhuc tentamentis opere, vitulus in manu est. Quando aulem et quod
impetitur, nec lamen movetur. Quid esl ergo, quod dicit, et agit, auditoribuspersuadcl, victima in altari
Jesse levamen insulre dicitur, nisi quia per robur do- est. Tunc crgo immolat, quando electa corda per
ctorum minorura corda sublevantur? Nam inter tot amorem suscipiunt, boc quod in verbo et exemplo
fluctus tentamentorum corruerent, si non majorum doctoris radiat, de imitatione Redemptoris.Sequitur:
robore ad altaevitae desiderium eorum corda leva- *" < Et vocabisIsai ad victimam: Fortasse hoc, locus iste
rentur. In Isai ergo, et Jesse filiisrex latere describi- insinuat, quod praeter prrclalorum conscientiam sub-
tur, quia illi utiliter ad Ecclesiaeculmen veniunt, qui diti promovendinon sunt. Isai prius ad viclimam vo-
electorum magisterio et pacem custodire et dispo- catur, ut bonum, quod subire subjectuscernitur, in
nere, sive conficere spiritualia bella didicere. Bene magistri sui mente fundetur. Bene subjungitur : Et
ergo dicitur : Providi enim in filiis ejus milti regem. ostendamlibi quid facius. Idipsumquoque exprimens,
In his quippe non in aliis rex providetur, quia ad ait:
culmen Ecclesiaeper divinam gratiam nulli perve- (Vers. 3.) Et unges, quem monstraverotibi.
niunt, qui electorum magisterium per oranes tera- 7. Nisi enim Isai priuS vocetur, ei, qure facienda
porum ordines non sequuntur. Sequitur : sunt, non pandentur : quia sine magistri voluntate
(Vers. 2, 3.) Et ait Samuel : Quomodo vadam? aliquid de subjecli persona faciendumnon est. Ulo
Audietenim Saul, et interficiet me. Et ail Dominus: ergo vocato , quod est faciendum, ostenditur, quia
Vilulttm de armento tolles in manu tua, et dices: Ad cum voluntate religiosi doctoris, subjecti humilitas
immolandumDomino veni. Et vocabis Isai ad victi- ad arcem sustollitur prrelationis. Quid est aulem,
mam, el ego ostendam tibi quid facias. quod dicitur : Vngesquemmonstraverotibi, nisi quia
5. Quidhis verbis ostenditur, nisi quia tyrannorura r,, electi pasloris rcquales discipuli omnes non sunt ?
versulia atque saevitiaquandoque est pia ffaude de- Sunt namque ex illis, alii utiles ad obediendum:
ludenda? Praecepto naraque Doininide arraenlo vi- alii et humiliter obediunt, et jubere discrete didice-
tulus lollitur, immolatio simulatur, 'et ad regiam runt. Dicit ergo : Vnges quetn monstraverotibi: ut,
unctionem pervenitur, quia dum nocere tyranni cu- cum ad culmen sacerdotii persona quaeritur, cum
piunt, objicienda sunt eis quaedam, qure credant, ut magna subtilitate requiratur. Quibus nimirum verbis
nocendi adilum non inveniant. Sic tyranni 377 de- ordinatoribus Ecclesiarum in electione aliorum nihil
ludendi sunt, ttt cavealur culpa mendacii. Quod tunc suum relinquitur. Quem, ait, monstraverotibi, itlum
bene perficitur, cumillud iit, quod asseritur, sed quud unges. Qui sunt qui ungunt quos non monstrat Deus,
fit sic dicilur, ul celetur, quia ex parte dicitur, et nisi qui carnali aflectu ad Ecclesiarum culmcn ordi-
ex parte reticetur. Prophetaenamque Samuelipraecipi- nandos ducunt, qui non inerita discernunt, sed per-
tur, ut ad ungendum regem vadat, etse immolaturura sonas accipiunt? Isli quidem reges ungunt, sed non
Domino, non regem uncturum asserat; ut imraolans qui a Deo monstrantur. Quod suum est, faciunt;
verum dicat, et unctionew celans, tyranui saevitiara, quod Dei est, tolluut. Dei quidem personam moiib-
4'K1 SANCTI GREGORII MAGNI 452
irsre est, ordinatoris 378 prsebere unctionera. A & venitemecum. Si enim interesse saerifieantibus nou
Dum ergo ipsi sibi monstrant quos ungant, habere audent, nisi sanctilicati, quid de saerificantibus cen*
Deura cooperatorem nolunt. Unde el per prophetam sendum? Sanctificare enim purgare est. Quamum
Oseam de talibus electis Dominus querilur, dicens : ergo puros decet esse pontifices, ubi invitatae ad
lpii regnaverunt, non ex me; principes exstiterunt, et sacrificium nonnisi sanctificatrc adinillemlae sunt
ego ignoravi (Osee. vni, 5). Dicitur ergo electis, quod plebes? Sanclilicatio quippe corporis padicitia est,
audire non possunl reprobi: Vngesquemmonstravero sanctificatiomentischaritas et humilitas. Sanctificetur
tibi: ut uullus proraoveatur, nisi qui dignus tanlo ergo ad sacrificium invitatus, sed magis ille cogitur,
ordine, Scripturarum sanctarum laude decernitur. In a quo invitatur. Notenl sacerdotes, qure invitritisdi-
eis quidem Dominus loquilur, ibi qualis et quantus cant: Venilemecum.Secum quippe 37&8anct>ficati
esse debeat magisler Ecclesire, memoratur. lile ergo veniiinl, si curo mundis plebibus ad Dei obsequia
monslratus a Domino eligitur, qui per sacrum elo- mundi sacerdotes accedunt. Secum quippe ire, est
quium commendatur. Haecquidem mali rectores con- mundos cum niundis accedere. Nam si mundre sunt
teinnuni, boni faciunt. De bonorum ergo obedientia plebes, non mundi sacerdotes, secum non veniunt:
recte subjungilur : quia aequali puritatis ordine non accedunt. Audian»
(Vers. i.) Fecit ergo Samuel, quod loculus est ei hujusmodi quid alter propheta admonet, dicens :
Dominus. Venilitt Bethlehem,et admiruti sunt senio- . Mundamini, qui fertis vasa Domini (hai. LII,11).
res civilatis, occurrentesei. Audiant item, quod dicit: Lavamini, tnundi ettote
8. Ad hisloriam seniores admiranlur, quia illuc '(Isai. i, 16). Quia ergo mundandaesunt plebes, di-
venire propheta non eral solilus. Quoin loco fortasse cit : Samtificamini. Quia item sunimi viri in conti-
signatur : quia electi doclores vix aliquando videri nuo mundilire suae statu semper debent permanere
in publico dcbent, esse frequentes in secreto, nego- et ad formam suaepurilatis alios trahere, subdit : £l
tiis civiUbus vacui, spirilualibus pleui. Miraculura venitemecum.Sed quia seniores ad viclimam invitan-
ergo fit populi, in publico visa persoiia pastoris. Mi- tur, quid per lypum demonstrant, nisi quia ad eli-
rantur quod exeat, quem secreti cultorem sciebant. gendum anlistitem, sive ad ungendum et consecran-
Qui quia in magna populi veneratione sustollitur, dum, plures sapientes atque religiosi viri vocandi
seniores civitatis et admirati, et ei occurrisse refe- sunt? Qtii nimiruro sanctificantur et veniunt, si pro-
runlur. Quia vero non populus, sed seniores admiran- ponunt, ut in electroneillacarnalealiqmdnonsequan-
tur, perfecta doctorum virtus oslenditur, quae non a tur. Sanctificari quideni eis est, ad prsebenda dona
parvuUs et simplieibus, sed a magnis el eruditis prrc- sancti Spiritus spiritualem et sanctam inteniionem
dicatur. Qui eliam de pacifico ingressu prophetae adducere. Bene autem in typo electorum et de lsai,
sciscitantur. Quasi ergo ingressum non pacificura mi- et ejus iiliis dicitur:
nabalur, qui dicebat : Quia vullis, in virga veniamad G (Vers. 5.) Sunctificuvitergo Itni, et filios ejus, ei
MS, an in spiritu mansueludinis? (I Cor. iv, 21.) Quid. vocaviteos ad sacrificium.
est ergo, quod dicitur : 11. Et quia per sacra eloquia Dominum eligendos
(Vers. 4.) Pacificus est ingretsus tuus: antistites monstrare docuimus, jam quales monstret,
9. Nisi quia elecli fideies dum bene spiritualium qualesque reprobet subsequenter, loquentibus sacrre
doctorum acta considerant, in eis utique divinainL hujus hisloriae mysteriis, videatnus. Sequilur :
volunlateni pensant. Quia enim esse Samuelem pro- (Vers. 6, 7.) Cumqut ingressi essent, vidit Eliab,
bhetam sciebant, ulique quia diviare dispensationis, et ait: Num coram Dominoest Christus ejus? Et dixit
secrela cognoverat. Dum ergo de pacifico ingressu{ Dominusad Samuelem: Ne respicias vullumejus, ne-
interrogant, quid aliud inlerrogando faciunt, quain que atlitudinem staturm ejus, quoniamubjeci eum, nec
divini consilU nosse velle secretum ? Utinam et uos juxtu intuitum hominumjudico. " Homo enim videlea,
quolies sanctos viros cernimus, inquirere de pacisj qum apparent, Dominus autem intuebilur cor.
noslrac securitate studereraus, et diligenter ab eisj Quid enim est sapientibus ingredi, nisi ad sublile
scire, quales a Deo cernamur, qui cognitionis nostrre. discretionis sacrarium intrare? ScJ ingressuin Eliab
oculos non haberous. Pacificus ergo ingressus docto- vidit : quia illum esse dignum praelalione sauctaeEc-
rum est, cum ad eos veniunt, qui non sunt pro cul- clesire paslor aguoscit, qui et fortitudiuein habet buui
pa feriendi, sed pro justilia pracdicandi.Qui ergo) D operis, et scientiam veritatis. Quid est autem, quod
prometum justum venerat, respondit dicens : ei Dominusnec staturam ejus, nec vultum aspicere
(Vers. 5.) Pacificus, ad immolundumDominoveni. prrecipit, nisi quia in sancta Ecclesia nec opus, nec
Sanclificamim, et venite mecum, ul immolemus. scientia sine humilitate praedicatur? Quid est enim
10. Cum doctoribus, ut immolent, vadunt, quii vultus alicujus, nisi exterior conversalio, per quam
iutentioneitt ad superna dirigunt. El coram euntibus; noscilur? Et quid est slatura ejus, nisi altitudo scien-
propbeta immolat, quando id doctor, quod verbo, tiae, per quam ad superiora sublimatur? Quos ergo
pronuntiat, in assistentium cordibus per amorem li- Eliab rectius, quaro bona agentes, et erudiioSsigni-
gai. Sed ut bistoriam naululum attendamu*, vigilan- ficat, sed arrogantes ? Unde et Eliab , Deus meus
lerest discutiendum, quod dicitur: Sanctificamini etj pater, interpretatur. Hoc quippe ejus nomen, quod

Gilot. et Vatic, non enim videt.

453 JN PRIMUMREGUM EXPOSITIONES.T- LIB. V. 454
audeut praesumere. Quid namque est, quod Deus A l inendi non sunt, Sama ad regnum a Dominononeli-
meus pater dicilur : nisi quia dum fortiter bona gi perhibelur. Hinc ergo, hinc siroplices et inolie-
ngunt, spiritualia sapienter intelligunt, se per singu- dientes colligant, quaro pcenaliterad praeeminenduni
l;ire meoium in fiiiorum Dei numerum transisse glo- se ingerunt, si oninipotens Deusnec illum ad regi-
riantur? Nam pater nen meus, sed noster omnipo- roen suscipit, qui per bumilitatemobedientireaudiens
tenti Dominodicerent, si per humilitatem se cura vocatur. Et quia plures sancta Eeclesia hujusraodi
eleclis caeteris in supernaegeneralionis ordine cora- tara sirapliceset bene viventes, quam humiles sapien-
muniter viderent. Merito ergo repellitur, quia in spi- tes habet, sequitur :
rituali culmine iwmnisihumUes prrcferuntur. Subtili- (Vers. 10.) AdduxititaqueIsai onmesfitios suos co-
ler ergo propheta de ungendi persoua exquirit, ramSamuele.EtaitSamuel:Non elegitDominusex istis.
dicens : Num coram Dominoest Christus ejus ? Modo 14. Quia in septenario numero soleat perfectie
hoc iit, quando summus doctor, et vitam et intelli- designari, lestatur Jsaias propheta, qui dona sancti
gentiam eligendi cognoscit, sed adhuc de humilitatis Spiritus Rederoptere nostro manenlia asserens, ait:
virtule perquirit, Sed vultum et slaturam ejus abjec- Requiescelsuper eum spirilus Domini, spiritussapien-
lam videt, quando ei, quidquid pukhruin habet in j. timet intelleclus, spiritus consiliiet [ortitudinis,tpiri-
opere, qutdquid altum in eruditione inest ei, absque tus scientimet pietatis, et replebiteum spiritus timo-
humilitatisvirtulecegfioscit.MeritoigiturDominusdi- ris Demini(Isa. xi, 2). Quid est ergo, quod hi, qu>a
cil :$&QProjecieum,necjuxlaintuitum hominisjudi- praedicaiionis officiorepellunfur, septenario numero
co tquiahomovidelin [acie,Deus uulem inluebitur cor. desiguantur, cum idera numerus perfectionem desU>
Quasi dicat: Homines solent magna opera, et scien- gnet, quam alius nisi de sancti Spiritus infusione
tiaeverba laudare : ego autem nec verba, nec opera iion babet ? Sed convenienter hoc asseritur : quia
laudo, qure in humililate vera fundata non video. In- pluribus gratia Spiritus sancti ad bene vivendura da-
diguitatis quippe suae repulsam, qui ejusmodisunt, tur, ad docendum non datur. Qui quia plures suut,
expavescerent, si attente audire vellent, quod ad pro- et in bona operatione perfecti, apte septenario nu-
phetam Domuiusdicit: Ne respicias vultum ejus, ne- mero couiinentur. llera quia robusta faciunt, et sub-
que altitudinem tlaturm ejus, quia projeci eum. Pro tilia non intelligunt, a regni gubernatione 381 re-
magno namque habent, quod arroganles faciunt: sed pelluntur. Et seplem ergo sunt filii, et eorum aliquis
ecce lam vile esse a Domino dicitur, ul nec respi- ad aniroarum regimen non assumitur : quia etsi
ciendum esse judicetur. Sed islo araoto, quid sequa- bene vivendo regere fortiter semetipsossciunl, tueri
lur ostenditur : alios furliter per doctrinam nequaquara possunt.
(Vers. 8.) Et vocavit Isai Aminadab, el adduxit C ( Nunquamse tam inordinandopraccipitetordinatorEc-
cum coram Samuele. Qui dixit: Nec hunc elegit Do- clesiae,quia, etsi plures habet, qui ad suscipiendau:
minus. animarum curam non suut idonei, qui tanien prrc-
12. Aminadab roterpreiatur, urbanus. Merito igi- esse possint ei deesse non possunt. Qurcrat ergc
liir. DomUioconsulto, repellilur : quia sancta eccle- doctor iustauter, non deficiatquaerere,donec latentes
sia ad regimen animarum non eligitnegotiis srecula- possit iiivenire. Magnaequidem electorum virtutes
fibus strenuum, sed spirituali conversatione deco- quasi thesauri omnipotentisDeifere semper in occultc
rura. Urbani quidem sunt, qui postposita intentione sunt. More elenim timoratorum divitum unuiipotens
coelesiium,exterioribus studiisse ostendere slicnuos Deus facit : quia ne virlutum thesauros perdat, bos
conantur. Nec hunc ergo elegit Dominus, quia pii et in electis mentibus collocat, et ipsas raentes pei
pastoris studio ccelestia, non terrena, providerl fi- secretum celat. Quaerat ergo, qui ordinare, irac
lelium gregibus debent, non infirma et labenlia, sed ornare, Ecclesiac caput cupit, occultos thesauros.
ublimia et reterna. Christi sponsam omare gestit; sed non potest, nis
(Vers. 9.) Adduxit autem Sama, de quo et ail: occultos sponsi thesauros ad ejus ornatura producat -,
Etiam hunc non elegil Dominus. et non desistat, donec Jatentes inveniat. Sed quic
13. Saraa, audiens, interpretatur. Quid ergo Sa- D ] hortor pastores quaerere, cum nisi Deus oculos [Le-
ina designat, nisi obedientes et simplices? Atidire gendumwdemroccultosjproferat, nequeant inveniri?
quidem eis, est ea quaea majoribus jobentur, obe- Quid est enim aliud : Vngesquem monstraverolibi ?
diendo perficere. Undeet de obedientia gentilis po- Tainen qurerendi sunt, quia, nisi qurcsiti diu, minime
puli per Psalroistam dicitur : Populus, quem non co- inonstrantur. Nain et Dominus se nionstraiuruin
gnovi,servivitmihi,in auditu auris obedivilmilii(Psat. promittit, et tamen prophela quaerere nitilur, ut in-
XVII,45). Quid est autem, quod non eligi a Domino venire mereatur. Unde et Dominusquaerendiinstan-
dicuntur : nisi quia in Ecclesiaeculmine non ponun- tiam imperat, dicens ; Qumrileel invenietis,petite el
lur iroperili humiles , sed hurailes sapientes, qui et accipietis,pulsate el aperieXurvobis (Matth. vn, 7).
facere jussa sciant, et quae facienda sunt, sapienter Quxrens ergo propheta, et lot jam repulsis, quaerere
jubeant? Facere quidera eura opoftet, et docere. perseverans, quid nobis insinuat, ilisi ut nulla dis-
Faciat ergo hnmililer, doceat sapienter. Quia ergo pensatione indigni ad cnlmen religionis venire per-
qui facere per hurailitatem sciunt, et jubere per mittamur [ForJe permittantur] ? Namcum in plerisque
sruditionem nesciuut, in dignitatem regiam assu- «anctae£cciesite negotiis «alubris stt ajspensalio, le-
 455 SANCTI GREGORIIMAGNl 4S6
thalis profecto et mortifera est, ubi aut crcci per, \veniat? Quem requirit, nisi quia in observatione
ignoranliam, aut irreligiosi sapientes, aut ad saecu- iejunii celebranda suut sacramenta unctionis? Nobis
laria negotia projecti ad atiomm primatum venire autem non solura ipsa sacraraenta, sed vis sacra-
permittuntur. Hi enira ignorando, illi sciendo et non menlorum attendenda est. Nam quidam cibi sunt,
fafciendo,subditorura animas periraunt: illi item ne- qui si non caventur , ungere bene reges nequaquam
gtigendp spiritualia, sequendo carnalia et terrena. sinunt. Exteriora quidera Ecclesiaenegotia quidani
Illi quidem totis viribus laborant, ut laudentur qurc cibi aniinre sunt, qui ab electis devote admini-
dicunt; isti qure dicant nesciunt; illi ad hoc omni strantur. Sed si negotiorum multitudine anima sa-
iiitentione conantur, ut inter summos srcculi abuu- turetur, ad suscipienda spiritualia inlrare perlecle
danUus honorentur : qui profecto tanto pejores uou siiiitur. Cum ergo spiritalia instant, exteriora dif-
priotibus snnt, quanto illi in spiritalibns, isti in car- ferantur: quia cuin magua mentis quiete disponenda
nalibus et saecularibusapparere sublimes volunt. Ho- sunt. Sequilur :
rum finis desiderium est, fulciri divitiis, honoribus (Vers. 12.) Misit ergo, et adduxil eum.
extolli, polentum hujus sacculifamiliaritatibus subli- Rex fulurus adducitur, quando ab occultationis
mari. De quibus omnibus reprobae mentis affectibus sure latibulis humiles producuntur. Latent quidera,
oriri potest negligentia animarura subditorura, con-' B sed in pascuis; quia, etsi hominibus intra camis
templus Christi, et Ecclesire dilapidatio facultatum. vilia et infirma se tegunt, magna est supernif con-
Qurcrat itaque doetor, ut nulla dispensatione indi- templationis latiludo, in qua raorantur. Sed qualis
gnos prreferat : quia quod lethiferum est, nunquam jam praelalus appareat, videamus. Sequitur euim, et
permitli debet. Unde et subditur : dicit :
DixilqueSamuet ad Isai: Nunquidcomplelisunt filii ? (Vers. 12.) Eratuutem rufus, et pulcher aspectu,
Quid est, quod alium quaerit, nisi quia non debet decoraque[ucie.
ante quaerensquiescere, quam raerealur invenire? Et 17. Quid est, quod tanta pulchritudo regis asseri-
quia saepeabjecta ioris et vilia, intus excelsa sunt, tur, nisi quia magnis virtutum fulgoribus ornari
sequitur: debet persona doctoris? Nam de Redemptore dicium
(Vers. 11.) Qui respondit: Adhuc reliquusest, et qui est: Spiritusejus ornavit cmlos(Job. xxvi, 13). Cceli
pascit oves. namque sunt sublimes praedicatores. Qui profecto
.15. Quid est reliquus, nisi abjeclus? Abjectum cceli a spiritu ornati sunt, quia virtules quibus emi-
dico a se, non a Deo : quia a Deo per superbiam cant a Spiritu sancto percipiunt. Quid est ergo, quod
quis abjicitur; a se abjeclus est, qui vilis et rufus asserilur, nisi quia in rubra srcpe materia cha-
humilis reslimatur. Vel reliquus dicitur, qui in iC ritatis fervor designatur ? Unde et in veste pontificis
aliorum coroparatione esse aliquid non videlur. Ab- coccus ponitur bis tinctus, ut duplici vestiatur cha-
jectus efgo humilis dicitur ; quia contemni se videt, ritate. Rufus ergo dicitur per ardorem charitatis,
et tolerat, 382 ostendi nequaquam curat, sed oves quia dum ardentia praecepta charitatis exhibel, quasi
pascit; quia cogitationes simplices in contemplatione per calorem rubet. Quid ilera est pulcher aspectu,
aeternrehaereditatis nutrit. De his certe pascuis ele- nisi interna contemplatione conspicuus? Quasi eiiiin
Ctoruma Dominodicitur : lngredienlur el egredientur, pulchrum aspectum habet, qui decore visionis radiat
etpascua invenient (Joan. x, 9). Intus quippe habent in interna contemplalione. Quid ergo facies designat,
pascua contemplationis, toris pascua bon) operis. nisi exteriorem gloriam lionestalis? Nam quia per
Intus mentem devotionibus impinguant, foris se piis faciem quisque cognoscilur, decor faciei est prreclara
operibus saliant. Merito parvultis iste dicitur oves honestas conversationis. Quasi enim per faciei deco-
pascere, quia electus quisque humilis est, et sterilis rem cernitur, qui in omni gestu corporis splendidus
non est, qui quotidie magna agit, sed de se magna invenitur. Rufus ergo amore est, pulcher aspectu
non sentit. Merito ergo non solum parvulus, sed pa- propler scientiamdecora facie, splendidus houestate.
stor asseritur : quia qui vere humiles sunt, foris se Quia vero charitalis fervor 383 Per sancta opera
dejiciunt, sed per internara societatem in summis, et demonstratur, potest per ruborem ipse labor operis
reternis pascuis immorantur. Nam scriptum est: Deus designari. Qui enira nimis laborat, faciei ruborem
tuperbis resislit, humilibusautemdat gratium (I Pelr. v, repraesentat: quia duni intus incalescit, forisin vultu
5). Quae autem gratia ? Nisi ut summa videant et ruborera trahil. Sic naraque est omnis spirilualif
cognoscant, cognoscant et diligant, atque ad ipsa labor. Quia enim unusquisque quanto aniplius prc
dilecta quasi pingues et fortes currant. Hic itaque, aeterna vita laborare conatur, lanto ferventius atJ
quia valde idoneus est, instanter exhiberi jubetur. laborandum sancli Spirilus ardoresuccendilur, velu'
Nam sequitur: in fervescendo ruborem excitat, quem foris portal
(Vers. 11.) Et ait Sumuel ad Isai: Mittite, et ad- Rufus est ergo doctor labore pii operis, pulchei
ducite eum. Neque enim discumbemus,priusquumilte aspectu in fulgore conteroplationis. Decor vero faeic
veniat. ipsa est pulchritudo charilatis. Per alias quippe vir
16. Quid est autem, Non discumoemus,priusquum tutes formam sAtictitalisaccipimusj per ipsaiu cha-

• Corruplc in aliis excusis,

spititu ejut orndvtttmtos.
 457 IN PRIMUM REGUM EXPOSITIONES.— LIB. V. *58
ritatem, ipsam formam nobis quasi mirabili decore A metuunt. Hiprofecto ungunt, ct non surgunt; quia
vestimus. Illae aliae virlutes corpus justitiae sunt, quibus sacramenla unclioni» tribuunt, in alto sitos
charitas vero hujus corporis facies recte intelligitur. meritoruin loco non cernunt. Quando igitur doclcr
Per faciem quippe, non per corpus unusquisque co- sublimis ostendilur, ejus ordinator surgerc mone-
gnoscilur. Nam si corpus videas, et faciem non vi- tur; quia per inmislerium lunc digne tribuuntiir
deas, eum cujus solum corpus aspicis non agnoscis. sacramenta unclionis, cum ungendus t) alta con-
Quid vero est aliud, quod faluis virginibus responde- spicitur sublimitale virlulis. De quo nimirum, Quia
tur a sponso: Nesciovos (Mutlh. xxv, 12) ? Ecce per ipseest, dicitur : Si ergo ipse est, alius non est; quia,
magnos labores virginitas conservatur, ipsa quoque nisi his virtutibus fulgeat, necesse est" ut ordincm
virginitas magna et incomparabilis virtus agnoscitur. tantae celsitudinis non alliigat. Qucro crgo inon-
Quid est ergo, quod fatuaevirgines a sponso non co- straturum se Dominus promisit, rufum ct pulchrum.
gnoscuntur, nisi quia corpus habent quo subsistant, aspectu, et decora facie ostendil, dicens : Ipse est
decorem vero non habent faciei quem sponsus agno- enim. Quia nullus debet subire culmen regiminis,
scat. Habent quideni laborem in conservando corpore, qui robur non habet magni operis, scihcet coniem-
non habent decorem vultus in perfecta charitate. plationis scientiam, et fervorem charitalis. Bene ergo
Haec namque tria eo quo ponunlur ordine, in electi subjungitiir:
conversatione proficiunt. Nam pulchros contempla- (Vers. 13.) Tulit igitur Samuel cornu olei, etunxit
tionis aspectus habere non pracvalet, nisi qui prius eum in medio fratrum suorum.
se in labore pii operis veheraenter exercet. ^Eternrc 19. Comu olei tollitur, ut tota vita pontilicis spi-
quidem lucis gaudia illius summi luroinis immensi- ritualis esse doceatur. Cornu olei tollitur, ut in
tas, xternus ille vigor splendoris ineffabilis, quo excellenli liquore magisler Ecclesiaevir esse sludeat
laboriosius quaeritur, se qurcrentibus laxius aperi- magnae misericordiac. Oleo ungitur caput regis, quia
tur. Qui ergo jam talis est, idoneus quidem ad do- lucere super candelabrum debet per Uammam verbi.
cendum cernitur; sed nisi decora facie fulgeat, nisi Cornu oleum recipit, utincrepando purget, et roise-
mentem charitatis perfecta: radiis illustrataro gerat, rando per blandimentum trahat. Cornu etiam recipit
dignus tanta celsitudine non probatur. Sit ergo rufus in subliraitate ordinis, oleum ad fomenla virtutis.
pastor, et non sit remissus in opere; sit pulcher aspe- Sed pleno cornu ungitur, ut virtus pontificis plena
ctu, videlicet sublirais in eo contemplatio; sil decora docealur. Cornu naroque plenum in unciione sua
facie, ut totura robur operis, et altitudo conleropla- habel, si tara in virtute misericordiaequam charitalis
lionis, supemre majeslatis oculis notura, sit per k et verbi perfectus est. Plenum etiam cornu iu un-
ineflabilem pulchritudinem charitatis. Hsec quippe ctione sua habere cognoscitur, cujus oranis potestas
tria immensi decoris iiisignia, quia sanctae Ecclesirc per inisericordiam dispensatur. Ipsa quippe auctori-
doctor habere debet, pro omnibus Petrus assumi- tas sanctae Ecclesix, curo sine misericordia est, nulla
tur, et an amet Redemplorem lertio interrogatur. est; quia lunc spiritualis est rigor disciplinrc, cura a
Primo namque ei dicitur: Petre, amas me (Joan. xxi, linimento non vacat misericordire. Cornu ergo et
16)? ul per amorera agere fortia studeat; secuudo, oleum simul oslenditur, ut disciplina semper cura.
ut in conlemplando alta cognoscat; terlio, ut misericordia leneatur. Cornu namque oleo plenum
perfectre cliariiatis affectu, et erga proximum fer- dicitur; ut ubicunque cornu acumen exhibet, exhi-
Veat, et ad speciem Conditoris ferventius inarde- beat refusae gratiae unctionem. Sed dum ad ungen-
scat. Talis ergo ac tantus tam pulcher, tam decorus dum regem unctio ducitur, cornu foris cernitur,
puer, quo testimonio proferatur, audiamus. Nam intus plenitudo olei occultatur. Portet igitur pro-
sequitur : phela cornu foris, inlus oleo repleal; foris textum
(Vers. 12.) Surge, et unge eum, ipse enim est. insinuel, intus saCramenta declaret. Sciat ergo pro-
18. Quid est, Surge, et unge eum? An tantus erat p pheta quod tribuat; sciat rcx unctus exhibita reci-
parvulus, ut sedendo ungi non posset? Sedendo piendo, quid agat. Quid est ergo, quod foris est
quippe, tangere alta non possumus. Magna ergo est cornu, intus olcum, nisi quia plerumque subdiloruni
virtus, magna celsitudo humilium, si ad eorum duritia meretur, ut pasloris increpationem sentiat,
summa nec prophetae pertingunt. Surgit ergo pro- sed misericordiae ejus aliquid non attendat? Rector
pheta, cum se pontifex in mirara electi prrcdicatoris ergo cornu exhibet, in quo oleum latet; quia, cum
venerationem erigit. Nam foris burailem quasi vi- quis acriter ex charitale corrigilur, pcena senlitur,
dendo conspicit; sed interius ejus lneriium, nisi se charitas non vjdelur. Saevusenim rector aspicilur,
in interna contemplatione erigat, non agnoscit. qui sic increpat, quasi-qui non amat; quasi qui
Surgere ergo doclor praecipitur : quia cui tanta vult vehementer odit, sic objurgat. Quid tunc a compun-
sacramenta impendere, ejus ante cognoscere nieri • ctis cernitur, nisi cornu acumen, quo acrius ferian-
loruui sublimilalcm debet. Quid est crgo, quod dici- tur? Sed quia valde intus prius pastor diligit, quem
tur, Snrge, et unge eum, quia,ipse est, nisi sublimi foris arguendo ferit; quid aliud quam cornu incre-
384 sublimia sacramenta sublimiter pracbe? Nam pando monslrat, oleum diligendo celat? Plenura ergo
saepe indiscreti pastores negligentem et reprobam cornu in unclione regis asseritur, ul in electo prrc-
accedentiuro vitam sciunt, el eos promovere non dicatore perfectum utrumquc esse doceatur. Nam
PATROL.LXXiX. 15
459 SANCTIGREGORIIMAGNI 460
gcntus ad arguendum esse debet, mpllis«d miseren- A Agat..Magnumqiiippe est ojius OfdihiSjmagna fragi-
ijum. Perfecte feriat, ut oranem vim morbi perfecte ljtas carnis. Onus ergo tantum quia debili committi-
confodiat; perfecte per misericordiam ungat, ut pla- tur, dirigitur spiritus ; ut debilis roboretur, et ma-
gas quas pungit ad sanitalem reducat. Si enim rini- gnum onusatanto gratins ferat, quanto ipsum oranL-
nus violenter quam debet ferit", plus quod Jatet non potens spiritus lortius ad ferendum juvat. Sed dirigi
ejicit. Et si violenter ferit, et 355 abunde non un- spiritus dicitur, ut conversus a rege sijperbo sentia-
gU, percussum per riusterilalem interlicit, et saluti ttir, Se ergo spiritus in aUerum dirigi)., quapdo ejus-
non reddit. Sit ergo integrum cornu, integra olei dem spirittiSgratia superbos ac fictes fugit, Unde et
:
pleniludOjut auslere per cornu feriantur ynlnera, et scriptum est jSpirilMsDomini disciplinm effugiet
per oleum foveautur. fictttm (Sap. 1, 7). Hinc et per seroetipsum jn Eyan-
20. Sed quid est, quod i.n medio fralrum ungitur, gelip ait: Spiritus ubi vult spirqt, et vocemejus audii,
n.isi quia virtulis exempla circumquaque spargere et nescis unde venial, aul quo vadal (Jqan. m, 8).
jubetur? In medjp fratrum ungitur, pS.tantreunctio- Spiritus quidera venit et vadit, quia reprobos desp*
nis fieri partic.ipes p.mn.espossint. Qui enira in roedio> rit, electos assumit. Et quia judiciura oiiinipotentis
ponitur, ab omni parte videtur. Oleo quippe in raedio1 Dei imperscrutabile est, unde veniat et quo vadat
aliorura ungitur : quia qui iu aliorum exemplum po- " homo 386 nescit: quia sciri non potest, an quis Ui
*
situs est, puliam sui partem habere obscuram debet,, gratia quam recipit perseverare in perpetuum debeat.
ul hunc omnes aspiciant, et ab eo lucis exemplumI Ab eo igitur qui defecit venire spiritus dicitur, ire
sumant. Unde et sancta animalia in circuitu oculosi ad eum qui perseveraturus est: quia alios in lempore
habere describuntpr (Execit. 1) : quia electus doctorr deserit, alios assumit, nec tamen deserit. Unde et
duiji ardorem charilalis,, dum virtutem misericordiae, , in typo electorum de David dicitur : Directus est
d.um zelum rectittidinis ex dono sancti Spiritus reci- spiritus Domini in David a die illa in reliquum. In
pit, quasi gtobum habitat lumir.is , qui eum ex omnii die quidem unclionis dirigitur, quando sic foris Chri-
parte circumstanlibusfulgentem reddit. Vel in medio> sti sttcramenta percipimus, ut inius sancti Spiritus
fratrum ungilur, ut unctum et niedium se esse sem- gratia repleamur. Et in reliquum dirigitur spiritus,
per arbitretur. Agnoscat ergo dignitatcm suam , ctt qui a gratia quam percipit nunquam recedit. Hanc
vim dignitatis exerceat, quia unctus est. Videat seB quippe gratiam directi spiritus sic prxdicatoribus
medium, et communis conditionis hominem, ul paress ascribimus, u( omnibus ordinibus sanctre Ecclesiae
sibi esse eos quibus eminet recognoscat. In roediu 0 tribuamus. Qnisquis enim Redemptoris noslri fidera
ergo (ratrum ungitur , ut sit humilis et subUmis.Su- suscipit, per redemptionis nostrae bapli.snium re-
blimis ordine, humtlis aestimatione. In medio itemII nascitur , ,et Spirilus saucti gratia ab omiii peccato
ungitur, ut se privato amore non diligat, sed ex omni ii redimitur. Unde et electis redemptis ejusdem Spiri-
'^
quod praeeminetlucra aliorura quaerat. Unde et Saulil tus sancti dop,um insinuan.s Paulus apostp!usa ait:
solus in extrema parte civitatis unclus fuisse perhi- In quo sianati estis in die redemptioim (Ephes. iv,
faetttr (I Reg. ix). Quid est enim, quod solus a solo9 30). Si ergp consideremus pppulum dudum in cir-
inungitur, nisi quia de culminis potestate per amo- cumcisione sijperbum , Spiritum s.a.netumamitfere,
rem privatum debebat intumescere'. Dum enim dee videmus pariter in baptizatos ejusdero spirUus di-
«ccepU dignitate se singularUer amare voluit, velutt rectionero. In qup nos quidem dirigimur, quia per
fomentuih luminis solus tulit. Unde et puer, qui co- superbiam illi sancti Spiritps gratiara perdider.unt,.
mitabatur, pwemittiiur: quia electorum nullus ejuss Quid est ergo, quod dicilur, 4 d}eitla et tn reliquum,
exempla sequitur, qui divina auctoritate reprobatur. nisi quia san,cti Spiritus gratia sic recipjtur, ut in ca
David ergo in medio fratrum ungitur : quia electus is clecti uSque iu flnem perseverare doceanlur ? Multi
doctor de eo, quod singulari sublimitate susiollitur,•, quidem ppst remissionera peccatornm peccata ad
suigulari amore nequaquam glorialur. Et quia perr mortem faciunt, in quibus nraiirum spiritus ;n reli-
TOinisteriurahominum spiritualia in electis rectoribus is quum dirigi non videtur. Dirigjtur ergo spiritus in
4ona eurautentur, adjunctum est: electis tanlum in die illa in reliqunm, quia reprobis
(Vers. 15.) Et directusest spiritus Domini in Da-;- in exortu fidei per Spiritum sanctum peccata dimit-
vid a dkeilla, et in reiiquum. tuntur, sed Spiritus sancti gratiam postmoduroper
21. Spkitus quippe Doraini post unctionem dirigi- i- D iniquitatem perdunt. Dirigitur namque in reliquuin,
tur : quia foris sacramenta percipimus, ut intus san- 1- sed in David, quia manu fortis iuterprelatur. Manu
cti Spiritus gratia repleamur. Foris namque bomost quidem fortis est qui diabolo praevalet, et bonuni
jntus Deus operalur, et non homo. Foris namque le quod accipit per perseverantiam usque in finem le-
homo surgit, iutus se spiritus dirigit: quia ordineni m net. De quibus certe Dpminus ait: Qui perseverave-
H-eligionishomo horaini praebet, sed in eum cui ordo 10 n'J usque in finem, salvus erit (Matth. x, 22). Quod
datur spiritus dirigitur, ut foris sublimitatem susci- i- si universalis Ecclesire status conspicilur, spiritus
piat ordinis, et intus robur sancli Spiritus. Foris is Doraini in David in reliquum directum videmus :
ordo commitlitur, ut qure Dei sunt, agere debeat; t; quia electos sanclae Etclesiae ab ejusdem Ecclesire
iulus dirigitur spiritus, ut quod injungitur, potenter:r primordiis Spiritus sancti gralia replere ccepit,
n Gussanv., JanJograviusferat.
 461 IN PRIMUM REGUM mPQ&WiWffi. - LIB. V. 4fi9i
quos usque ad ajandi finenj custodire non desjnU. A Moysi corw jpseferebant, qui dc ea qure & «dufterio
22. Jam quippe juxta proposituqi nostrum claudi deprebensa fuerat Domjno dieebant; Moym jubet
Jjber ad Sttem dpbejt: sed ad rofimorjara redU quia hujutmodi jtajiiare; tu $u\d dicis de ea (Joan. VJUI,
prmcipia ypluminis ad conyersatipuew rfitgUraus lS)?§ed qui .pteiio4;»»» .unctus/uerat, 4icit:0«i
Redemptoris. Et quja pe_rjQannem ioitium, ,et finis &wpeMat0eMwsmm,WWVM«m lapidem mit-
jdem Rederoptor jipslejr asserjiur, jppiimo Uher fine Kat.Q»m cprnu .Jeriand^iHe, asswn.jSrMstf,qra' dice-
jqjauditur, sj m l^demjUqris uostfj narralipne * coa- fcat; Bic «i esset prppketu, teiW qw & qnalis est hmc
Summetur (Apoc. i, 8). David ergo nianu fortis ipsum mulm qm (/f»git eum., *m peccairix est {Luc. vn,
Redemptorera hum.ani generis insinuat, q»i aoJjquo 39). Sc4 qui «x pjeni.tudi«e#ornH uncius Jesus fue-
hosti prrevaluit, et de ejus potestale electos UUU. t»t, totum remittebat, .diceas : Remfitunturei peceata
Qui Dethlehemite Isai filius dicitur, quia de eo populo mitu, qupniam dilmt muitum- Hjncde peecatorum
nasci voluit, quem Scripturarum sanctarum scienlia assumptioue murmuraatibus dicit:: Nou nmimcare
quasi ex pane saturavit. Domus quippe panis Judrca justos* sed peecatores iVatth. IX, 13), C«rau erjjo
fuit, qure solidum Scripturarum cibum in spirituali plepo *d angeudua) ftayid prQpbete «wU&ur,quja
Intelligentia, quasi ex pane habuU. Quid vero Sa- Uluui ujodo doctores praidicant, qui ^uritiau» legis
rouel, nisi, ut jam srcpe dixiraus, novorum praedica- #oJyif, et mne, qupd rigidura praatijlij. per^ratim
torum ordinem signat? Quid vero David, nisi Re- B_%«ae Ibflnentareparaisit, An «on ungebat mim aie.^ad
demptoreminsinuat? Ad eum ergo ungendum Saniuel euro uugenduin missus, de quo dioiittrjjFuU Jmmo
mitliiur. Ungere qttippe eum, est ejus incomparabi- missm a Deo, cui nomen erujt Joannes ; hie venit in
lem sanctificationem ignorantibus^prrcdicare. Nam testimonium, ut testimonmn perhihertt de famine
qtiasi ungitur, quando nescientibus opinionis ejus {Joan. i, 6)? Sed audiviqaus quomedo uiis&usfnerat,
odor aperitur. Hunc namque ungebal, qui dicebat: #udiamus quomodo ungat '.Ecce, inqujt, Agnus Dei,
•Quiaei se infundil omnis plenitudo divinilatis corpo- ^cce qui toilit peccata mtmdi (Ibid., 29).
raiiter (Colos. u, 9). Sed quid tantum 387 novos 24. Pojesl per cornu, regni ejus vjdeUcet, aancta:
prredicatores ad ejus unctionem recipimus, cum Ecclegiae sublimi.tas'4esigaari, qpaemagna sast, sed
etiam veteres tam venerabiliter unxisse videainus? austera et supeBba non est. £>e quo nunirum cornu
Quid enim melius ac suavius redolet, quam illud, superius per Annani Samuejjs m.atrsm djicititr : Su*-
quod in eo propheta Isaias effudit, dicens : Requies- blimabit cornu Lhristi m (I Heg.. », Mfy, flinc mm-
cel super eum sphitus Domini, spiritus sapientim et qm jw Zachariara difiUuf : Erexii w.m tdutis m-
intellectus, spiritus cqnsilii et fortitudinis, spiritus feiij m doma Dand ptteri sni-.(JLuc*i, S9). Cocmi
scientim et pietalis; et reptebit eum spiritus timoris quidem satutis qiiid est, nisi .sublimiias eeeiesiasjjie»
Domini (Isai. xi, 2)? b llinc ileni, qui tenetur in Q potestatis 1 Nam quod antiquis musquam dieitur,
manibus, David ei loquens, ait : Speciosusforma prm modo universali Ecclesiae dicitur : Quodeutufne liga-
filiis Iwminum, diffusa est gralia in labiis tuis ( Psul. veris super terram, erit tigatum ei m coelis; et quod-
XLIV,3). Et post pauca : Vnxit te Deus tuus oleo cunqm solveris super lerram, eril solutumei in cmik
tmtitim prm consortibustuis. Hunc autem Daniel un~ (Matth. xvi, 19). Quod profecto comu ereelum et
xit, et omnis unctionis sacramentum Judaeis praebujt, oleo pleoum dicitur, quia sancta Ecclesia, 3gg
dicens : Cum venerit Sanctus sanctorum, cessabit cum sublimitate poteslatis, extendit-viseeramiseca-
unctio vestra (Dan. ix). Ad ungendum ergo propheta tionis. Et quia per damnatre humanitatis vitium,
mitljtur; quia ejus odor a parvulis nunquam capitur, facilius in auctorilatem potestatis extolli possumus
nisi per praedicatorum ora pandatur. Unde et tres quam flecti ad mollitiem pietatis; bene non cornu,
illae mulieres aromata praeparant, et in sepulcro Re- sed prreparare oleum jubetur. Qui enim, imple eornu
demptorem ungunt (Marc. xvi). Iii sepuloro quidem tuum oleo, dicit, cornti sine oleo esse signavit. Quid
Jesus ungitur, cum resurreclionis ej'us gloria prredi- est hoc, nisi quia irasci et arguere etiam inconsulti
catur. Unde et cum veniunt, Jesus non invenilur; possumus, sedflecti ad miseriCordiam, nifi cxrnagna
quia cum bene de Dominica morle disputant, mor- meditatione , non possumus ? Quasi dicat: Zetum,
tuum jam resurgentem monstrant, el quasi veniendb quem naturaliter babes, iinpie oieo, quod si non
non inveniunt; quia ubi bene mortis eausam cogno- habes ex te, habere potes ex virtute.'Quod certe ei
scunt, vilam esse redditam per illius tnortem inve - dicitur, qui ungere Redemptorem mitttilur; nt qui
niunt. in officio praedicalionisponitur, dives esse misericor-
23. Sed quid est, qued implere cornu oleo jube- dia seraper conetur.
tur? Quid namque fuit austeritas legis, nisi corini 25. c Potest hoc cornu menlis affectus ostendi.
acuitas ? Quasi enira cornu percussit, dum peccata Quod certe cofnu impleri prrecipitur, quia penfecte
non per misericordiam iudulsit, sed pcenam infti- debet Redemptoris nostri onctio, id est sanctificatio,
gendo vindicavit. Cornu ergo oleo implelur; quia ante soiri quam sufhcienter valeat prsedicari. Cornu
talis Re-xungitur, qui peccata hominum misericordi- ergo impletur, quando bene sanctitas Redemptoris
ter dimittat, non per legis austeritatem puniat. Nam agnoscitur. Et pleno cornu ungitur, quando optime
a Vatic. et Gilot,, consumetur. c Vatic et Gussanv., post hoc cornu, ubi omnino
b Gilot. et Vatic, hic item. deficit sensus.
;t6S SANCTI GREGORH MAGNl 464
pradicatur. Nam Joannes quia praedicandoungere A j praesens est, in verbo nostro futura non est. Jam
venerat, quasi cornu implevit sciendo; ul eum un- justus Simeon vidit, jam tenuit et adoravit, dicens:
gere bene loquendo potutgset. Si autem bene scire Nunc dimillis servum luum, Domine , secundum ver-
implelionem volumus, audiamus quod in Evangelio bumtuum in pace (Luc. n, 29). Jam pa-toribus appa-
dioitur : Factum est verbumsuper Joannem Zacharim ruit, jam missa de ccefisdiu exspectata pace, angelo-
fitium in deterto (Luc. m, 2). Corhu ergo pleno eum rum multitudo cantavit : Gloria in excelsis Deo, et
unxil, qui perfecte prius a verbo doctus est quam in terra pux hominibusbonmvoluntaiis (Luc. n, 14).
verbi divinitatem et assumptam hominis naturam Et quia non solum prredicare pacem venerat, sed
loqui potuisset. Sed veniens, in manu vitulum ha- etiam persuadere, subdit, dicens : Ad immolundum
buit; quia, ut dignus praecoRedemptoris fieret, car- veni.
nem suam Deo per abstinentiam raactavit. Potest 27. Quid est sacerdoti nisi Redemptori
etiam vituli appellalione ipse Dominus designari. nostro corda electorum immolare,
in manu vitulum per amorem conjungere?
Quid ergo est, quod prophela tulit, Quasi dicat: Vos, an venerit, scire vultis, sed non
nisi quia, qui Jesum vult praedicando ostendere, per prodest sciri, nisi amari. Ad immolandumergo
mortificationem carnis debet ejus, quem praedicat, Domino veni. Hincprosit
? Vitulum in 1 est, quod Paulus eos in quihiis
passiones imitari quippe manu tenere, immolare non poteral expellit, dicens : Qui nouamat
est similitudinem passionis Chrisli in virtute opera- Dominum Jesum, anathema sit (I Cor. xvi,
lionis ostendere. Aliter enira , qui ad ungendum invitatis ad viclimam dicitur : 22). Sed
nimirum in salutis suae Sanctificamini, et ve-
regem venit, occiditur; quia nite. Judaei idcirco nobiscum ad fidei sacrificiurove-
periculum praedicator veritatis efficitur, qui verbum nire nequeunt, quia Doininum Jesum ex Scripturis
quod ore prsedicat prava operatione conculcal. Sa- sed solo odio audire ejus prredica-
muel itaque ad ungendum regem veniens, in manu judicare nolunt,
tionem refugiunt. Unde per semetipsuro Dominus
vilulum tulit; quia praecursor Domini se prius mira-
dicens : Si opera non (ecitsemin eis , qum
bilera per supernre conversationis.fulgorem prrcbuit, queritur,
nemo utius fecit, peccatum non haberent : nunc autem
et sic bonum tantre gratiae nescienlibus indicavit. excusationemnon habent, quia viderunt el oderunt me,
26. Sed quid est, quod qureri inter filios lsai jube- et
Palrem meum (Joan. xv, 24). Quid est ergo, quod
tur, nisi quia et de veleri populo nasciturus erat, et dicitur : Sanctificamini, et venite? Sed sanclificari
sequalera nullum habiturus? Quaeriilaque praecipitur, auditoribus, est audiendum
ut ei ralionabililer credamus. Et quia per semetip- purae menlis secretura
aura dicit: iVetno venit ad me, nisi Pater, qui misit (C praeparare. Sanclificari quippe eis, est odium de
corde projicere, et ad audiendum verbum praedica-
me, Itaxerit eum (Joan. vi, 44), bene Samueli a patre intentionis puritatem parare. Sanctificatis ergo
dicitur: Vnges quem monstravero tibi. Quasi enhti tionis,
venire praecipitur,quia venire nihil prodest qui inten-
monstratum unxerat prius, qui ab eo, quem unxe-
tionem audiendo non habent. Et quia per
rat, audiebat: Beatus es Simon Bar-Jona, quia caro doclorespuritatis sanctos sanctus loquilur Spiritus, dicit: Ve-
et sanguis non revelavit tibi, sed Paler meus , qui est
nite raecum : quasi dicat: Sic loquentem attendite,
«ii cmlit (Mallh.xn, 17). In Belhlehem ergo mittitur, ut vobiscum credatis audientem, quia sic loquor
quia cum secundum carnem quaeritur Christus, natus
ut audiara dum suro qui loquor et locutionem
ex Judaeoruin populo invenitur. Yenit etiam in Beth- administro., Et ipse
quia in initio nascentis Ecclesire multi
lehem, quia ordo pracdicatorum ante Judaeam con- ex
vertere studuit, et postea gentibus Redemptoris finem Judaeis, et devole audierunt, et lideliter ciedide-
videlur Quid est autem, runt, bene dicitur , quia Isai et ejus filii sanctilicali
[Legendum fidem] prxdicavit. a Samuele sunt, et ad victimam invitati.
quod seniores civilatis mirantur, nisi quia, qui ad
maturitatis sensum pervenerant, in tantae novilatis 28. Sed in septem Isai fifiis rex non invenitur.
prredicatione stupebant? Sed admirantes ei occurrunt, Quid enim septem Isai Ulii, nisi omnes sunt Synago-
quia prredicalionem veritatis libenter audiunt. Oc- D ] gaeperfecti ? Qui ad prophetam veniunt, sed eorum
currere quidein praedicatoribus, est verburafiJei quod nullus eligitur : quia electus praedicator, et perfectos
praedicant desideranter audire. Quid de pacifico in- Synagogaefilios aspicit, et ex eis Redemptorem hu-
gressu ejus 389 interroganl? Quid esl ingressus mani generis nullum credit. Adducit eigo omnes
pacificus, nisi cura praesentia pacis venerit? Hanc priores filios, ut cum perfectos oranes aspicimus,
item pacem oslendit, qui ait: Ipse est pax nostru, Redemptoris excellentiam cogilemus. In quibus pro-
qui [ecil utraque unum (Epltes. n, 14). Quid est ergo fecto nisi parvulus adducitur, rex esse a Domino
quod de pacifico ingressu interrogant, nisi quia pa- non monstratur : quia nimirum cum Reriemp-
trum proraissionem efectorum Judaeorura corda desi- tori nostro magnos viros conferimus, quantum excel-
deranter exspectabanl ? Quasi nutantes, qui exspec- lat ejus dignitas, videtur.Non invenitur ergo in aliis,
tabant, dicant : Nunquidnam venit pax, quae se quia puri homines sunt. Quaeritur ergo in pascuis
venturam, tanto teroporum spalio praecurrente, prre- puer qui pascit oves, quia usque ad morlem Patri
dixil? Et quia novi doctores, quod antiqui patres obediendo se subdit : generationem tamen ejus 390
promiserant, exhibituui narrant, dicunt: Pacificus. quis enarrabit (Isa. LIH,8)? Parvulus quippe dicilur,
Quasi dicat: Nos non futura promittimus, sed prae- quia humilitatis ejus gratia comraendatur. Parvulus
sentia pacis dona monstraraus. In ingressu nostro ergo dicilur, qui rainoratus ab angelis per Psalmi-
463 1N PRIMUMREGUMEXPOSITIONES. — LIB. V. 46«
stam perhibetur (Ptal. v). Sed parvulus oves pascit, A similes ei erimus, quoniam videbimut eum, ticuti ttt
quia per humilitatem est humilis, et per majestatem (I Joan. III,2). Undeet Moysiqurerenti eumdem faeiei
sublimis. Hic laborat et esurit, sed ibi de gloria ma- decorem , respondit : Potteriora mea videbit (Exod.
jestatis surc angelos pascit. Dum enim de plenitudine XXXIII,25). Quidquid de illius divinitate contemplari
gloriaeejus omnes accipiunt, quasi in illis beatbsimis nunc possumus, non est ipse decor, sed velamentum
pascuis per puerum saturantur. Parvulus etiam paslor decoris. Posteriora quidem cernimus, ut sequamur;
asserilur : quia de camis ejus assumptione, superni sed, dum sequendo pervenimus ad eum, anteriora, id
cives ineffabilifer gaudent. Gaudium quippe illud est faciei decorem cernimus. 391 Rufus ergo in sac-
inelfabile beatorum civium, quasi ovium cibus est. culo fuit, pulcher in paradiso, decora facie perennis
Hic ergo adduci instanler praecipitur, hic donec ve- in coelo.Potest et omnis haectrina pulchritudo in hac
niat, discubitus necesse est differatur. Discumberet proesenlis vitre ejus conversatione cognosci. Rufus
quippe, antequain venirel, si plebs in alium credidis- quippe exstitit: quia ferventer amavit eos.pro qnibus
set. Exspectari ergo debuit, qui beatarum animarura animam posuit. Pulcher aspectu fuit: quia omnia no-
singularis et unicus cibus fuit. Unde et per semetip- •vit. Decora facie : quia bona omnia fecit. Sed qure
sura dicil : Ego sum panis vivus, qui de cmlodescen- illa aspectus pulchritudo ? Nemo novit patrem, nisi fi-
di (Joan. vi, 51). Sed quia qui ascendit, ipse est, qui lius (Matth. xi, 27). Hunc item Petrus admirans, ait:
descendil(Ephes. iv, 10), illucmiltitur.ut adducatur, Nunc scimus, quia scis omnia, et non ett opus, ut quit
Mittere namque ad pascua, est mentem supra Ange- te interrogel (Joan. xvi, 30). Decorem faciei turbae
los usque ad aequalitatem aelerni Patris extendere. intuentium protestantur, quaedicunt: Beneomnia fe-
Et invenire eum , est summo patri eum per omnia cil, et surdos fecil audire, el mutos loqui (Marc. vu,
requalem credere. Adducit autem eum, qui etiam ad 37). Hinc item alii admirantes, dicunt: Qualis est
Redemptionem humani generis per assumplam hu- hic, quia venti et mare obediuntei (Malth. vm, 27)?
manitatem venisse jam asserit. Miserat namque, et Decor ergo faciei quid esl, nisi pulchritudo sanctitar
adduxerat eum hic, ad quem in ejustypo mitlitur, cum lis? Quid ilera est decor faciei, nisi splendor conver-
dicebat: Qui de cmlo venit, super omnesesl (Joan. sationis ejus incomparabilis? quia per omne, quod
III, 31). Parvum pascentera oves adducebat Isaias, egit, incomparabili luce gratiae resplenduit. Hunc
cum dicebat : Parvulus natus est nobis, et filius da- naraque faciei decorem Psalraista admirans, ait: Spe-
tus est nobis, etvocubitur nomen ejus, admirabilis, ciosus forma prm filiis hominum, diffusa est gratia in
consiliarius, Deus, fortis, pater fuluri smculi, princeps labiis tuis (Psal. XLIV,3). Hanc Paulus praedicans,
pacis (Isai. ix, 6). Sed quiadoctoris fidesad salutem C ait : Qui cum sit splendor glorim, et figura tubstantiee
sibi tantum, non etiam audiioribus proficit, mitli et ejtts, porlansque omnia verbovittutis sum, purgationem
adduci praecipiiur, ut unusquisque lidem ejus habeat, peccatorumfacient, sedet ad dexteram majestatit in
per quam salvari mereatur. Ire etenim singuli, et ad- excetsis, lanto melior angeliseffeclus, quanlo differen-
ducere eum debent, quia firmiter debent eum cre- lius prm illis nomen hmreditavit. Cui enim dixit ati-
dere per divinitatem aeterno Patri aequalem, et per quando angelorum : Fitius meus es tu, ego hodie ge-
raanitatem naturse nostrre participem. nui te (Hebr. i, 3) ? Dehoc igilur recte prophetaepne-
29. De cujus etiam descriptione dicitur : Qui erat cipitur : Surge, etungeeum, ipse est enim.
rufus, et pulcher aspectu , et decora (acie. Rufus 30. Petrus quoque apostolus non sblum propheta,
quippe, quia lancea vulneratus : rufus, quia ex pas- sed summus patriarcha , vidit inenarrabilem lucem
sione ruhicundus. Unde et per prophetam ei dicitur: fusam desuper, nubem obumbranlem, claraantem pa-
Qaare rubrum est indumenlumluum (lsai. LXIII,2) ? trem : Hic est filius meus dileclus, in quo mihi bene
Rufus quippe exslitit, cui candorem tantae innocen- complacui(Mutth. xvn, 5; Marc. i, 11; Luc. m, 22;
tiae pretiosi sanguinis rubore coloravit. Pulcher etiam HPetr. i, 17). Ibi dicilur : Ipse eslenim. Hicdicitur:
aspectu fuit, quia et resurgendo immortalitatis pul- D Hic est filius meus dilectus.Ibi quia in lypis ostende"
chritudiuem induit, et mortales nos ex magna chari- batur , quasi absentior cernitur, dum dicitur : Ipse
tate respexit. Quasi enim aspectus sui pulchritudi- est. Hic autem, quia jam revelata claritas ejus erat,
nem repromittens discipulis, ait: Iterum videbovos, praesentior cernilur, quia dicil : Hic est
filiut meut
et gaudebitcor vestrum (Joan. xvi, 22). Hinc item re- dileclus, in quo mihi complacui. Hic ergo ttngendus
promiltens, ait : Vado parare vobis locum, et veniam, esl, hic landandus, et perpetuis favoribus demulcen-
et accipiam vos ad meipsum,ut, ubi ego sum, et vos dus. Sed quis digne laudare sufficiat, cura non suffi-
titit. Quis est decor faciei, nisi ejus gloriu majesta- ciat gloriam videre, quam laudal? Quid est, quod
tis? Facies namque ejus perfecta cognitio est. Hanc Petrus cadit, cum vocem audit insonantem tanti
etiam Paulus commemorans, ait: Videmut nunc per verba praeconii? Sed parvulus erat, adhuc videbat,
tpeculum in mnigmate, tunc autem facie ad faciem. quod videre non sufficiebat. Videbat, et quia videndo
Nunc cognoscoex parte, tunc cognoscam,sicut et ct- cadebat, significat, quod ad id non poteral attingere,
gnitus sum (1 Cor. XJII,12). Decor ergo faciei quid quod merebatur videre. Nemo potest dicere, Dominut
est, nisi splendor reternae divinitatis ? Qui nimirum Jesus, nisi in Spiritu sancto (1 Cor. xn, 5), Quia ergo
decor modo creditur, non videtur: tunc non creditur, Petrus nondum illam plenitudinem spiritus accepe-
sed videtur, quia apostolus ait: Cum apparuerit rat, praedicare Jesum quasi parvulus non valebat.,
4«? ADMONITIO m CANTICORUMEXPOSIffflflfiM. 46»
effo Mtfm JnbeWf pMns,-et<visionef» nemlrfi dt- A ad teriit coeliseereta s6 er&erat, et ht pafadlso af-
certff dwrt* » ntorfei* resftffexisset. Post resotfec- eatia verba afjdiebat. Quta ergd DoriiinusJesns su-
tidWSnl<f*ipp»JtCcepttiVt»efat SpirHfim ssfhctfim. blimiter a subliiriibfjspfafcdicafidebet, sflrgere pfo-
UrwteSCftpWlnt m i Nondttmerat spirim daius, quid pfreta pfafecipiiur: qtiia eum, pef quem ipse sigriatur,
Jemnmktmftterdt 3S2gloYificdtus (Mrt. vfl, 39). tingere jubetof. Alta quidem, imo altissima haee
NowdW»dVsbfcbat efgo Petffts ante resufrectronem peffectae convefsatiohis Virtus est, sed a multis per-
visiefrenTdlcere1, qirdniattt qMrdenvbirie vftfft, sed fecte' perficilur. Magna quidenf stiblimitashaec est,
antequartl Sptrrtifmhaberet, nori mienexif: <*edtamen' Sublimes Ecdesfa S,amcfamullos habet.
M. QtM est ergp quotf ad Safntielefff DoTnhius' Nam ex quo Syttagogam reptilit, irt irmamefabilem
ait : Sntffft, et nhge eurti? Quid est, quPd1 snfgere' celsitudinem viftfitis SanetarBEccteSism suMimavit.
jnbetrtr, tttfmfcat, rrrsf<rarafmuttum oporteft e*rtmeri- SfeneefgO dicitur : 1?Jdirectus ett spiritus Dominiin
gi dd supermt, p/utsubiimitateirVDomini gestit prrC- Dhvid a die illu in retiquum. Dies qoidem est fideS
dicare? Sied qtiantttrn erectus efat Petrus, tfai ad Redemptoris : in qua nimirom et saricta Ecclesia
tanta Videndasusioltebatuf ? Sed si iife adtiuc altKi- illuminatur, et repulsa Synagoga mira eaeettate de-
rem*sfatttftt (iwfmiOfris ex-spectat,quts tantre praecft-* pfiiriiltir. Iri die ergo ifla Spirittts sanctus in David
catronrs offlehrm subire non nretriaf? Si propnetam difIgitur: qtiia'ejusgratia Synagogretottitur, et sanctre
DorftirwissfJrgere admonet, prredieare DPmraumau- Ecclesireelectis datur. Difigitur enirh', quia illos de-
det, qut pet lsrpsumpravifaiie jacet? ttinc est eriim, serit, istos asStiffiit.-Sedin dle dirigifur, qtiia qui in
quod ttfiicttWftiepraedicaftofiper rsaramfpraecipifnf: fide Redemptofis iflunriffatttsnoifrest, m se se dirl*
Stiper meritein excelsitm ascende ttt, qui evttrigeTizas' geritem spirittifti fiaberd rfoffpotest. Spiritffs ergo in
Sion (Isal. xt, 9). MortsexCelsuS,perfectio doeirin*, die difigitur, qttiafidei Ittmerthabentibus dairfr. Di-
et opef& est. Sufgat efgo, qut ttrrgefe regem praect- rigituf atiteffftn David, quia hunc Sola sancta Eccle-
pitttf, iri suWSrhfase extendat. Sufgat ifi atto opcre, sia suscipit, qtiaeCorpus est RedemptPTis.Sed quia,
sufgat Iri1 alfa conteraptatione, surgat insapienlia aiictore Deo, ea, qttrepropoStrimus, de libro Regirra
vefftl, «ttVgatIn vifttite charftaiisVffle qiridem, quf tractanda compreVimus,Ofandus esf Sifmmus atque
pf%rjrcan\rb'ttrigitur,fcrrttdsest, ut vlx ad erfra a Su- oirinipbtens Spirifus, ut qril verba per c(Uemvoluit,
InTmibuSpfifvehiatnr. Et fbrfa^e PaDflttsbunc ideo' pfotulrt, tahTgefibenti,qfxaTiilegenti tribdat affectum
rflfgfeWpbtefa*,quta dicitf: IfotftrWeoititMcait} iit cce- vtfWrtiS.Amen".
/» mQFmf. rff, 20). fdfeohnnc orrgefiSpryt6fat,(fuia

A»M0NITK)
i» SUBSEdUENTEM
CANTICORUM'
EXPOSlflONEM.

393 I. CunYeX oMiiibussaifre Scriptufae Canticis, ilrffd^^ iit, qtf«d M«»CatttUttttiCdriti-

pfrfi^tarftlSslmunil
corum lam ab Hebrseisquam a Graeciset a Latinis dicitur, mirum videri non debet m ipso iwterpretando et
exponendo, non solum ex Christianis, sed etiam ex Judacistot yirorum eruditorunriingenia desudasse. Inter
liebraeortim doctores celeberrimi recenscntur Rabbi Salomon, Abeh-Ezfa, David Kimhi. At ex Chrisliariis,
ut a Gfaects'iricipiirmus, insignioreS EccfesiaeGrrccaePatres ac magistri1, iiVinvestrgafidiset firfiarifdishujus
divini Ganiici mysteriis suam exercnerunt initustriam',pracsSrtimOrigefies,Gregorrer»NyS9enffs,Tlreodoriiiis1.-
Inler Latinos autem, omissis etiam reeentioribus interpretibus, Nicolao Lyrarro, Hugone cardinali, DionysiO
Caftbusiano, ef sexcentis aliis; quotquot fe^e saeculissuperioribus pietatis ac doctrinaclaude floruerunt, in
htrjtiSsacri CatitiCirecoriditis senslbiis, unde se aliosque ad diviiVuniamorem inflammarent, solficite scru-
tati sunt. In his Thomas AquinaS, Honorius Augnstndunensis, BiichardfiSa S. Victore, Bernardus Clarac
Yallcnsis, Ruperlus Tuitiensis abbas, Robertus de Tumbalenia, cnjus Coramentarii meminitOrdeiicus Viialis
lip. VIII(ad an.-1087), Angelomus Luxoviensis, Alcuinus, VenerabilisBeda, Aponius, Cassiodorus,aut quivis
affus auctor COmmentariiCassiodPfo ascfipti, ei Justus Urgeliiahus. Julianum Celanenstfm, vel poiius
Ecclanensemviu Campania epfscopum, qtiemin Cantica scfips^isseteStatfff'VenerabilisBeda (Lib. tinCuitt.),
prreterimus, utpote gratiae hostem, qute in hoc libro sacro copiosissifneeffunditur.
II. Altaroen anle nostrum Gregorium, ex quatuor sanclis doctoribus, quos potissimum colit et observat
Ecctesia Laliria, nemo data opera librum CanticiCanticorum explanare aggressus fuerat.
Itaque non satis fuit sanctissimo Patri spafsim suis scrijbtiseXCerptosex Canticd'Ca'nfic6ftifffflofeSinter-
serere, et adjetetrsjuxta multiplices Seripturae sacr* senSus, variis interpfetationibus, vetut tolidem vittis
coccineis et aureis innectere (ex quibus tamen flosculis, eorcrmodore delectatus Venerabilis Beda, integftim
librum septimuih in Cantica contexuit; quo in scribendi genere Paterium sibi praelusisselibenter fatetnr);
verum sutiViSSima' dWinorutrimVsteriPfuihin illo sacro nbro fecoridlforuin coritemplatiorie inebfiatus, In
Gomnrentario'quem htc edetidtfmaggfedimur, quod assidtfa rireditatiOTfe' bi*erSt, efuctavif:
III. Egregiaroquidem hanc exposhiottenj Gregorio nostro abjudicare conatus est, qui ipsios operibus evut-
gandis ultimus insudavit Petrus Gussanvillaeus, quem errantem olira secuti surous in Vita sancti Gregprii
GAHlce's^cffpfi,cuai' noiidiim iricidissenius in tot libros rpanu exaratos, tum expositionis hujus, in quibus
hueusquti ma%na'ex parte latitatatV (ufh geffrima*coIlectioTiiS'Patefianre, ex qfia inVreiOmerffitur argumen-
tum, ad boCopus Gregorio ascriberidum. Verum fationes omnes, qurbttsopinionem suam astruit, exsuf-
flare oBerosumnon est, ex lot veleribus monumentis inhicemanobi.s, erutis. ...
IV. sane' lnficiafiliemo poiest Gregorium de'Canticis Canticoriim disseruisse, et Homilias habuisse, qure
m ADMONITIOm GAmtcmm HXPO^TIONEM. m
fdfejtisdlscfpulo^laudiffp^^ id enim rfoeet ipse episfj 24 fibfi xir, ihdfcT. V,
Joariril stiBdiacdno,jarn tSttdafa m Pruefaiiottead CommeYitafiurffirt libfufrt pfitiiutiTfiegum.
PrJeteres non negat ipse GussanvillaeffsHdefonsttm TofetanlSlrrepiscoptitiT,optis ftofate iri Caritica Cariti-
corum GregoWo nostfd tribuere. Neque vefo tartti vtri auctofitafeis elevare abscine negotio est, ut ptitat
Gusstfltilfetis. Sexagint* sotum annis Gfegorio jtiriiof ftiit lldefortsus; ffofuifque Hispanica' m Ectlesia, qure
pfima tete libfis exhtiii hujoS pontiflcis potita est, nefnpe missis adS. Leandfttm Hispalerisemepiscopum
ejustffflffcissimnm.
Lib^ttfer lafrien assentimW GussariVillSeo resprnderitf, uriittsPaterri hdi iricUUsaauctoritatem, multis prm-
ponierafe. Af pfo nobis mititatipse Patefius, non qtiidem spurius, qttalem GTissafiviflaeus edidit, alios pfitiS
errantes secutus, sed geireiritiset sincerus, quem ex plur-imis iridubitflfrC fidei Mss. mo* ih iuCerrfstitnuS
emissnri. Nimiruroin Explanatinne Evangelii secundunt Lucam cap. xvn, ad illa Verba : Et erat perrioClatts
in oralione Dei, legiftir Ui Paferio iiostro : fJem de eoderit, 394 '" Exposilione Cantici CanticOrumlib. i:
Compunctitrqumpex chUriiaiirh fit, qum ex desiderio Uccettditur, quasi quoddath ottiilmt est. Tolies ehith
anima osculatur Deum, quoties in amore ejus compungititr, etc, tit leges lib. f, num. 8, perie iritegrO; scili-
cel usque ad brec verba: nulla necessitdsest (vt 1nequUquamnecesseest) ut solemnemdiem Domitiode riostra
lamentatiotte (aciamui. rlaec in omriibus veri Palerii codicibtis quos consulere nobis licoit exstant; hinlifflrri
ih Vaticano, Ifl BelvaceirsiS. Petri, in Beccensi, in Val. CI. Ct in Micftaelino; qure diu crrsso lrdiPre Jti expti-
sitione Gantiei Canticorum Gregorii nomine in vtilgatismimita ifjquisivirntis. At iii ofhnibos Mss. qutfs mot-
re"cerf9ebimus,Ioco jam indicato, totidem verbis legunttif. Ergo PateriuS Gregorii discipulus et riOiariiMpfd
legUiftfOsaneti Patris foeiuhabuit expositionem in Cantica Canticorum, prti qua hic decertamus. Si Cuivero
scrtmuhis supefesset de nostri Paterii sinceritate, legat quae afl eum praefati sumns; ubi non sofum indulii-
talis testimoniis, Palerio festituimus ipsins Collectanea e lenebris eruta^ vernm etiam Alulfo longe seqaioria
sevi monachovindicarous excerptiones, quaepro Patefiariis bucusque veriditafoesunt. Nuncvero ms^s.colfi-
cum Expositioms in Cantica fides statuenda est ac sincerltas; cx qua dirimendre htijus controversii* ratio
atiqjja ex parte pendet.
V. In primis magnam antiquitatem redolet codex DivioriensisS. Befiigrii, ubi legitur : In nomihe Domirii,
ete: Incipit Expositlo in Cantica Canlicorum Beali Gregbrii papm urbis Rvmm. Postqtlam d Patadisi gaudiis,
ete. Iri homitia prima Continetur insignis locus a Paterio prolatus. In his VerbiSdesihit homilia prior, J«iic
ertimpost cttrrimus, quando etamando el limendo divina judicia non prmvenimus.Post Ilrec Verbaquae iegesis
lib. i, n. U, in fine, sequilur : Explicit Hom. 1. Incipit 2. Introduxit me rex, etc. Ecclesia Dei quasl quai-
dam domus regis est. Et ista domus, etc.
Mirtim nnrividebilur hic in Homilias distribui hoc Gfegbrii Ppus, com ih ejtisdem epistola superius ifi
testimonium adducta constet Expositiones in lib. Regum, in Cantica, etc, ex Homiliis exceptaset collectas
foisse : Quia, inquit, charissimus quohdamfilius meus Claudius aliqtta me IbaUehtedi PrOverbiis, de Canticis
Canliebrurit... de Ubris quoqueRegum... quw ego scripfo ttadere prminfirmitate tidt) pvtui, ipse ed suo seitsu
et stgfo dictaVit,efc. Ad primam igitur ac fUdiOremIrhjUSopefis delitiealirinem spectartdo, ptJtifit in Hdftiilias
dividi. Tempore tamen Paterii partitionem in libros jam recepiam fiiUse Ilquet, Cutninsignerii lociim- pro
corrrpurietic>ne decerptnm laudet ex libro primo Eiposltionis S. GrCSjofiiiri Cafit. ^ .
Haedvafies in libros divisio pefseverrife videtur ih cddice optiifiacrititt; S. Maftitti Turtin. pltisquarh oO'J
annofum. Nam initiP prrcmittitur : Ihcipit libet I Bertti Grigotii papm lirbis Romm super Cdntica: Postquarri
a pdradisi; Qui usque ad versurii 3 caphis I Canf., Introduxit me rex; Contintiattir; hic etfini, quasi aUcrius
libfi «xordium sit, linea iitcipit a malima Iiifefa. Ibl etiaro absolvitof pfima homilia in fctidlce Diviofietisi,
et itt Val. GI. sifnilis'divisionis exstatrt signa. SeCuriduSliic libgr pervetlit usrjue ad partehi verstis nohi Cap.
II, eit ipsestat post parietem, etc, quaeverba praemissalittera qoadfatai riiaiima inchoant lineattt, et ijoviinT
veltitf libfiim, scilicet teftiurri. Desinit hic ifi ExpOsiticiheVefstis 8 feSpitfeiv, pbst quarii Sequit(il", adhiBita
maxiriia littefa iHitiolirrerc: Vadartt mihi M riimmn thprhm. qui Versus6st ejusdem CapUissexltis. Qhaf ttis
liber hic iricipiens protrShitiif tisque ad vefstiflt S capitfSvt, Fnlcnrit fes',amica me'u, qita:,eodem mpdo scri-
btintur ac aiief um libfoftim ttliiia; rnide corijifcimusfiic libfi VesSe exorditliri, etijus fi.,is;simuque sexti
libri et «rrtifflipfiricipitim Signart \idehttir ad Bsetvefba versus nohi Capitisvi : Qum est isld qum progredilur,
ete.,*tit ex grahdiori llttefa initio pbsefvata depfehendhtius. Libro primo oCcurfit prolafuS a Patefio de com-
puftctione cantexitis; oH Ut afiis Mss. ihffa ehtinierahdis.
Horum pfrcstaiitiof est, ttUiin mPriastefro Vallis Cfarre assefvatuf; imd caetefis'il HobiSadbibitis ob itnti-
quitarem elegahtiarn^tie videttif arifeponendtis, Met)q;tteafiSUratitishi(Sdesirifibehdds. Goddi fiic pfimo loco
cotitinel libffim RegtilaePiStOralis, iri cuj'tis fcafcefegithf UtterlMfubtis : ftxptitit iibef PusibralU beaii Gre-
goriipapaitttbiiRpmm; Deitide eaaeni ttTami,iistfemqUbchatatteribuS mihirj splendentibtiS : Ihcipil Prologiis
beati Gregyrifpapariuper Cttiifica: Pdstijwtim;&ipuradisi,etd. AbsOlUto prologo, mirtld scfrptufh^legiiuf :
Expticit ProtOpts. Ihcipit Exptanatio ih CahiiciSCdHtHofiitn.Osculetilr thi. NttliaCStbpc in ctidice sive libro-
rum, sive capitum distinctio. Ultima verba sunt, uti in editis et in riostfis MsS.: CUi pfd hobis trdatlo tn
mortemt etresurgenti btimmortaMtatem,nesipsotet< spiritttm et eorprts debenm-. Qtttttvtl, ete; Malt Sttbdifaf?:
Explicit Expositio beati Gregoriipapm super Cantica Cunticorum.
Eadem manu cedtJ* vMettrfexaraius ae pritires' ehawje- Sdtp)rid8terit ftp!«t*d»eiB a^tatSttnemque perti-
nentes; illius atftetfff^«brtex8Wium a«S%rt>3iuf thih flH-. ^etam otifn MM mtWSt Udhc in convenlu
Fratrum ante Completorium, ut apud Cistereienses etalios sub S. Benedicti regula militanles 395 mona-
chos moris est, manifestum fitex interpunctidrie ac hdtuiisvocem modo atlollendam, modo deprimendam
signantibus. Unde non leve argunientHm suppetit, scriptHTnfuisse et ad faotidianas lectrones publicas adhi-
bitum fuisse, aiftifquafl jfeiimlum8. Bertiardi ojpflssuJWr GaltilKaeiucSbrattim rorefj alftt^SMlemvulgatum.
Nequeenim paf est cte*uefe'Cistefcierises",post hanc Canticorum explanaiionem caeteris longe prreslanlissi-
mam, in lucem emissam a tanto Cisterciensis familiaealurano, imo patre, aliam legendam in collatione ante
Completorium adhibere voluisse.
Ex codicis hujus antiquitate facile conficitur prologum in eo descriptum : Postquam a paradisi, Richardo
Victorino immerito attributum; qui nimirum de sieribendo super Crmtica necaum fortasse cogitaverat,
quando laudatus codex est exaratus. Quid igitur responderent Richardi operum editpres, si ipsis exhibe-
rentur eodices Ribhafdoiohge ahtiqtiiofBs, qvMifc8st cudex Divionensis, de ijdd jaWtilctum, saeculo 10, vel
saltemll, deseriptus? . .
Ad hanc aetatemaccedit Uticensisseu monasterii S.. Ebrulphi codex. Hie quidem (ne quidquam dissimu-
lare videamur qubd causaeriostfaeofficiat) S. Gregoriij ve'1alterius auctoris nomen non habet, aut in exordio,
aut m fine; sed simpUciter legitur : Incipit Proldgus; iefe; VefiJni eum in ipsej Stettt ih er««ri8 MsS-.legitur
471 SANCTI GREGOUIl MAGNI *74
insignis sententia de Compunctione, quam Paterius Colleclionisuaeinserendam judicavit, dubitare non licet,
quin assutus Expositioni Gregorianaeprologus, his verbis continao et consequenter scriptis : Explkit Pro-
togus. Incipit Expositio super Cantica Canticorum,pro Gregoriano tunc habitus sit. Verum qui codicem hunc
descripserunt, et in eo mulia ex diversis Patrihus opuscula complexi sunt, non solentipsis auctorum nomina
prreligere. Liber hic accuralissime est exaralus, ita ut in ipso vix unum mendum notaverimus. Non dividitur
111bbros, aut in homilias, imo nt»cin capitula ; sed eadem serie scriptura decurrit absque ulla linearum in-
terruplione, etiam ubi absoluta unius versus explicatione, alius profertur explanandus, si septem duntaxat
versus excipias, qui lineam incipiunt, scilicet: Filii matris mempugnaverunladversusme. Pulchrmsunt genm
tumsictit turturis. Egredimini, filim Sion. Dttoubera tua sicut duo hinnuli. Reverlere, revertereSunamitis. Qum
est ista qtimascendil de deserto deliciisajjluens? Vinea [uil pacifico. Alii tamen versus plurimi littera grandiori
rubra inchoautur, at non interrnrapitur idcirco scripturse series.
Ullimo loco commemorandi veniunt duo alii codices, unus cx Bibliotheca Remigiana apud Remos, alter
ex Theodericensi nionasterio, non longe ab eadem urbe. Ulerque codex cccc annorum aclatem non superai,
sed Theodericeiuis ex longe antiquiori ejnsdem monasterii, qui nunc desideraiur, descriptus est.
VI. Tot Mss. inspectione, lestimonioque prreserlim Palerii conttrmati. non dubitavinius quin Gregorio
lucubralio hrec, t.anlo sane doclore digna, restituenda foret. Accessil Magistri Sententiarum auctoritas,
lib. i, dist. 37, num. 1, ubi legilur : Bealus Gregoriussuper Canlica Canlic. inquit, LICETDettscommunimodo
omnibusrebus insit, prmsentia, potentia, substantia, ctc, quem locum laudat etiam S. Thomas. Etsi vero
uterqueiu hacsentenlia laudanda, videatur hallucinatus (abest enim ab exposilione in Cantica), inde tamen
probatur Petri Lombardi temporibus, qui floruit duodecimo srcculo, Richardique Victorini coaevusfuit, ac
poslea, dubium non fuisse S. Gregorium exposuisse Cantica; cujus opus luncin omniumroanibusversabatur.
VII. Neque vero quis suspicetur, pro Gregoriano potius opere habendum, quod jam typis mandatuin est,
cujus Prologus ita incipit: Quia si cmco, si longe a Deo posito. Exstant sane nonnulli codices mss. in quibus
ita legitur Prnlogus, quem sequilur Exposiiio ab his verbis incipiens : Os sponsi inspiratio Chrtsli, etc, ut
in vulgatis. Tres invenimus Parisiis in Bibliotheca Viclorina, in quibus auctoris nomen tacetnr, nisi quod in
uno recenlior manus S. Gregorium inscripsit, cum alterius nominis erasi supersint vestigia. His aut similibus
codicibus usi sunt, qui priorem expositionis Gregorii in Cantica edilionem cnrarunt Parisiis apud Remboldum
ann. 1498, quam vidcrc nobis non licuit; at usi sumus alia Parisiensi anni 1518, Gilotiana 1571, Vaticana,
ctc. Et facile deprehendimus Prologura hnnc nihil aliud esse quam nostri compendium, quod cuilibet legenti
et-conferenti statim patebit.
Quod spectat ad Expositionem jam vulgatam, quaea noslra discrepat, usque ad illa verba : Pulchrm sunt
genm lum, vers. 9 cap. i, post indubitatum Paterii testimonium pro nostra prolatum, hanc alteri anteponen-
dam esse quis neget ?
Noverat hoc opus Joannes Trithemius, qui in indice voluniinum a S. Gregoriopapa scriptoruni,^quero ipse
Gussanvillrcusexhibet, illa designans per priora verba a quibus incipiunt, islud commemoral: Scripsit, in-
plura necessaria volumina, in quibus (eruntur subjecta : In lib. Job : Inter multos saepequaeritur
n Cantica Cantic. Posiquam a parauisi gaudiis, etc.
?uit,
VIII. Itaque tot in Mss. latilans insigne opus e tenebris eruendum et publica luce donandum 396.cen"
suimus. At de ipsius divisione et parlitione, in qua codices non conveniunt, diu ancipites deliberavimus.
Tandem potior illa visa est, quam oflerre videtur liber ipse sacer hic expositus. Ut enim octo in capita
secatur, ita in totidem dividendam duximus ipsius explanationem. At capita varios in articulos numeris
designatos pro more nostro distribuimus. In creteris quoque eamdein secuti sumus niethodum, quoad breves
annotationes, tum marginibus inscribendas, tum columnis subjiciendas, quam in aliis S. Gregorii operibus
edendis adhibuimus, et a viris doctis novimus approbari.
IX. Superest ut obje<tioni, quae ex styli diversitate fieri potest, occurramus; aliquam enim hic depre-
hendi non inficiamur. Stylum tantisper mutare fortasse coegit argumenti proposili et pertraclati quacdam
insolenlia, nimirum Canticorum liber explanandus, in quo aliud oranino scribendi genus observatum, quam
in cacteris sacrae Scripturae libris. Praclerea cum hanc expositionem a Claudio exceptam legamus, ut de
Commentariis in lib. Regum jam dictum est, audiamusque Gregorium de immutato suo stylo conquerentem
in epislola jam superius laudata; ex hac styli discrepantia, quse in prooemiopotissimura observatur, magis
ac magis nostra confirmatur sententia. Nimirum hoc opus ita Gregorio vindicamus, ut Claudio, qui illud
exCepit ac digessit, nonnullaque ob memorirfilapsum supplere coacuis est, tantilla ex parte quoque tribua-
tur. Aliunde vero slyli Gregoriani multa supersunt vestigia, uti diligens lector haud diflicile observabit,
rnaxime usque ad versum 9 capitis primi, ubi iidem versus in varios sensus, typicos, allegoricos, morales,
inflectuntur et vertuntur, methodo sancto Doctori familiari, et in libris Moralium notissima. Hrcc erudili
lectoris diligentiam non fugient. Praecipua tamen cura legentis sit, in hoc evolvendo libro, cujus quot verba,
tot scintillae sunt divini amoris, his sacris flammis cum Gregorio aduri, per quein Deus ignem misit in
terram ; et quid vult nisi ut uccendalur?

SANGTI GREGORII MAGNI

ROMANIPONTIFICIS

SUPER CANTICA CANTTCORUM

EXPOSITIO.

« PROOEMIUM. A praesentis veniens, crccum cor a spirituali intellectu

397 * Postquam a paradisi gaudiis expulsum habet. Cui caecocordi si diceretur voce humana, se-
est genus huraanum, in istam peregrinationem vilae quere Deum, vel dilige Deum, sicut ei in Lege di-
a In cod. Rothom., Ptologus, ut in edit. Richardi a S. Victore.
n% SUPER CANTICACANTICORUM EXPOSITIO. — PROOEMIUM. 474
ctum esl, semel foris missum et per torporem inli-}A iu, 6); sic enim littera cooperi»spiritum, sicnt palea
delitatis frigidum non caperet quod audiret. Idcirco tegit frumentura; sed jumentorum est, paleis vesci;
per quaedamaenigmatasermo divinus animaetorpenti hominuro, frumentis. Qui ergo humana ratione uti-
et fiigidreloquitur, et de rebus quas novit, latenter tur, jumentorum paleas abjiciat, et frumenta spiritus
insinuat ei amorem quem non novit. edere festinet; ad hoc quippe utilis est, ut mysteria
2. Allegoriaenim animaelonge a Deo posilaequasi litterrc involuta teganlur. Hinc enim scripturo est:
quamuam raachinam facit, ut per illam levetur ad Supienles ubscondunl intelligentiam (Prov. x, 14).
Deiun. Interpositis quippe aenigmatibusdum quod- Quia nimirum sub tegmine litterae spiritalis intelli-
dam in vcrbis cognoscit quod suum est, in sensu gentia cooperitur. Hinc rursum in eodem libro scri-
verborum inlelligit quod non suum est; et per ter- ptum est: Gloria Dei celare verbum(Prov. xxv, 2).
rena verba separatur a terra. Per hoc enim quod Menti enim Deuin quaerenti tanto Deus gloriosius
non abhorret cognitum, inlelligit quoddam incogni- apparet, quanto subtilius atque inlerius investigatur,
tum. Rebus enim nobis notis per quas allegorirecon- ut appareat; sed nunquid qnod in mysteriis Deus
ficiuntur sententire divinaevestiuntur, et, dum re celat, nos requirere non debemus? Debemusutique,
cognoscimus exteriora verba , pervenimus ad inte-." nam sequitur : Et gloria reguminvestigaresermonem
riorem intelligentiam. (lbid.). Qui enim jam corpora sua vel motus carnis
3. Hinc est enim quod in hoc Iibro, qui in Canti- regere et investigare noverunt, reges sunt. Regum
cis canticorumconscriptus est, amoris quasi corporei ergo gloria invesligare sermonem, quia bene viven-
verba ponuntur, ut a torpore suo anima per sermo- tium laus est perscrutari secreta mandatorum Dei.
nes sure consueiudinis refricata recalescat; et per Humanre ergo conversationisverba audientes, quasi
verba araoris quiinfra esl, excitatur ad amorem qui extra homines esse deberous; ne si humanitiis quae
supra est. Nominantur enim in hoc libro oscula, no- dicuntur audimus, nihil divinitalis de his qureattdire
minantur ubera, nominantur genae, nominantur ie- debemus, sentire possimus. Quasi jam non homines
mora; in quibus verbis non irridenda est 398 desiderabal esse Paulus discipulossuos, quibus di-
a sacra descriplio, sed major Dei misericordia consi- cebat: Cumenim sit inter vos lelusel contentio,nonne
deranda est; quia dum membra corporis nominal, hominesestis (I Cor. m, 3) ? Quasi jam non asstima-
et sic ad amorem vocat, nntandura est quam mirabi- bat homines discipulos suos Dominus, cum dicebat :
liter nobiscumet misericorditer operalur. Qui ut cor Quem dicunt hominesessefiliumhominis (Mattlt.xvi,
nostrum b ad instigationem sacri araoris accenderet, 13)? Cui cum verba hominum respondissent, illico
usque ad turpis araoris nostri c se verba distendit. P | adjunxit: Vosautem quemme essedicitis? Cum enim
Sed unde se loquendo humiliat, inde nos intellectu supra dicit homines, ac deinde snbjungit vos autem,
exallat; quia ex sermonibus hujus amoris discimus inter homincs et discipulos quamdam distantiam fa-
qua virtute in divinitatis amore ferveamus. cit, quia videlicet divina eis insinuans, esse eos super
4. Hocautem nobis solerter intuendumest, ne cum homines faciebat, ut ait Apostolus : Si qua igitur in
verba exlerioris amoris audimus , ad exteriora sen- Christo nova creatura, veleru transierunt (11 Cor. v,
tienda remaneamus; et machina, quaeponitur ut le- 17). Et scimus quia in resurrectione nostra ita cor-
vet, ipsa roagis opprimat, ne levemur. Debemusergo pus spiritui adnectitur, ut omne quod fuerat passio-
in verbis istis corporeis, in verbis exterioribus quid- nis in virtute spiritus assumatur. Is ergo qui Deum
quid inierius est qurerere, et loquentes de corpore, sequitur, imitari debet quotidie resurrectionem
quasi extra corpus fierid debemus. Ad has nuptias suam; ut sicut tunc nihil passibile babebit in cor •
sponsi et sponsre cum intellectu intimae charilalis, pore, ita nunc nihil passibile habeat incorde; ut
id est cum veste venire nuptiali necesse est; ne si secundum interiorem hominem jam nova creatura
veste nuptiali, id est digna charitatis intelligentia sit, j'am quidquid vetustum fuerit calcet, et in verbis
non induimur, ab hoc nuptiarum convivioin exte- veteribus solam vim novitatis inquirat.
riores tenebras, id est in ignorantiaecaeciiaterepel- 5. Scriptura eniin sacra mons quidem est, de quo
lamur. Debemusper haecverba passionis transire ad " in nostris cordibus ad inlelligendumDominusvenit;
virtutem impassibililatis. Sic est enira Scriptura sa- de quo monte per prophetara dicitur : Deus a Li
cra in verbis et sensibus, sicut pictura in coloribus bano veniet, et Sanctus de monte umbrosoet condens-i
etrebus; et nimis stultus est qui sic picturae colori- (Habac. m, 3). Iste mons et condensus est per sen-
bus inhaeret, ut res quae pictae sunt ignoret. Nos tentias, et umbrosus per allegorias. Sed sciendum
enim, si verba quae exterius dicuntur amplectimur, est quia cum vox Doraini in monte sonat, vestimenta
et sensus ignorarous, quasi ignorantes res quaedepi- lavare prrecipimur, et ab omni carnis inquinatione
ctre sunt, solos coloresteuemus. Littera occidit, sicut mundari, si ad montera accedere festinamus. Scri-
scriptum est, spiritus uutem 399 vivificut (II Cor. ptum namque esl, quia, si bestia teligerit montem,

" Rich., Sucru Scripturu. ad lurpis amorisnostri verba descendit.

b Reni. et Theod., ad legitur,
d Hoc verbum
investigationem.Sequimur in Val. Cl. et in Rich. incipit se-
Rothom., Val.CI. et edit. Rich. quentem periodum; in qna minime legitur, necette
c Abest se a Theod.et Rem. In Rothom. et Rich. est.
475 SANCT(GREGtfftlf MAGNt 476
lapidabitur (Hebr. xn, 20). Bestia enim tangit mon- A mea (Psal. xvn, 1). Canficum vero conjbnctionis
tem, quando irrationabilibus motibus dediti, Scri- cum Deo, hoc est qvfodiri huptiis sponsi et sponsre
pturrc sacrrecelsitudini propiriquanl, et non eam se- canitur, id est Cantieuhncariticorurti; quod lanto est
cundum quod debent, intelligunl, sed irralionabiliter omnibus CarttiCissublimius , quanto et in nuptiis so-
ad suae'voluptatis [Forte volunlatis] inletligenliam leranitatis sublimiofisoffeftuf. Per itla enim Cantica
Jlectunt. Oronis enim absurdus, vel sensu piger, si vitia devitafrtuf, per ista \tftj uhUSqiiisquevirtfnibus
circa bune montem visus fuerit, alrocissimis sen- locuplgtathr; p'er ilia cavetnf hostis, per haecDomi-
tentiis velati lapidibus necatur. Ardet enim mons' nus fatniliari amore CPfhpleclitrtr.
iste, quia Scriptura sacra videlicet, quem spiritaliter 8. Et notandurri , quia aliquaiido Se Dominusin
replet, amoris igne succendit. Unde scriptum est: Scriptufa sacra Domiriurfivocat, aliqtiando patrem,
Igftitum eloquium tuvm (Psal. cxvm, 140). Unde alicjriando spohsum. Quandb enirri se vnlt tihieri,
cuin verba Dei audireni quidara in via anibul.inles, Domitium se" riPminat; qtiando vhlf tiortorarl, pa-
dixerunt: Ndnne cor nostrum ardens eral in nobis, trtrW; qtiattdovult amafi, sponSurii.Ipse per pfophc-
cum aperiret nobis Scripturas [Luc. xxiv, 32)? Cnde tahi dicit: Si Domihus egd siim, ubi cst limor meits?
per Moysen dicitur : In dexlera ejus ignea lex (Deu- Si patet egosum, ubi est hdhorhieus (Malaclt. i, 6/?
ter. xxxm, 2). Sinistra Dei iniqui accipiuritur, qui B Et rursum dicit : Desponsavite milli irt justitia et fidc
in dextera parle non 400 transeuht; dextera Dei (OseeII, 20). Vel certe : Recordalussum diei despon-
electi sunt,qui a sinistris separantur. In dexlefa salionis iumin deserto (Jerem. n, 2). Et quidem apud
ergp Dei lex ignea est, quia in eieclorum cor- Deuriiquando et quando non est, sed quiai prius ti-
dibus, qui ad dexteram ponendi sunt, flagrant meri se vult ut hOnorelur, el prius honOrari ut ad
divina praecepta , et charitatis ardore succensi etrm perVeniatur, et Dominfimse propier timPrem
sunt. Jste ergo ignis, quidquid in nobis est exte- nominat, et patrem propter horiOfem, et sponsum
rius rubiginis et vetustatis, exurat, ut raentem no- propter amorem. Per tiiriorem veriiattir ad hPnoreiri,
stram velui holocaustum in Dei conteraplatione . pe¥ horiofem vefo ejus pefvehiatuf ad amorem.
offerat. Quanto efgO digrtiusbonof quaih limor, tarifo plus
6. Nec vacue attendendum est quod liber iste non gatfdet Deus pater qtiahT Dominus dici; et quanto
Canticum,, sed Canlicum canlicoruro vocatur; sicut chafitlS est amor qifairi hoifdf, tarifo plus gaudet
enim in veteri Teslamento alia sunt sancta, et alia Deus spTjrisusdici quam patef. In hoc efgo libro
Sancta sanclorum, alia Sabbuta, et alia Sabbata 401 DomifitisCt Ecclesia, rion Dorhifitiset ancilla,
Sabbatorum; ita in Scriptura sacra, alia sunt Can- sed Spoffsushomirtatur e't sporfsa; tit non soli timofi,
tjca, et aiia Canlica caulicorum. Sancta erant quaein Q riprisoll reveferitirc, sed etiam araofl deserviattlr, et
Tabernaculo, et quae exterius agebantur; Sabbata iri lilJtverbis eiteriOfibus incitetur affecius ifitefibr.
eraht qure et singuiis hebdomadibus celebrabantur; Cura se Dominuin nominat, indicat quod creati sii-
sed Sancta sanctorum secfetiori quadam veneratione mtfs; cum se paffefn nomiria"t,iitdicrUquod adoptati;
SUscipiebantur, et Sabbata Sabbatorum nonnisi in cum' sponsum s6 nbmfnat,- IrirliCrft' quod conjuncti.
suis lestivitatibus colebantur. Ita Gautica canti- PIus est atttem conninettfs esse Defi, q^tfatticfeatds
corum secretum et soiemne quoddara interius est, et adoptatos. In hoc ergo hbro"ttbt sptifisUsdicitur,
quod secrelum in occullis intelligentiis penelra- ali^iid sublimius iiislnaatnr, cTnrHiff eti foedusCPrt-
tur. Nam si exterioribus verbis altendilur, secretum junetionis ostendituf. Quae nomina in Testafmehto
non est. riovo (quia jarii peracta conjurictio VerUiet caffMS
7. Sciendum est etiam, quia in Scriptura sacra GHrfstiet Ecclesiabcelebfrdtaestf frefitientl iteralticfne
alia sunt Cantica vicloriae,alia Canlica exhorlationis memorahlur. UrideJoanries diclt, Dtfrtino veniente :
et contestationis , alia Cantica exsultationis, alia Qtii kabet spohsam, spoitsui est (Jotin; m, 29). Unde
Canlica adjutorii, alia Cantica conjunctionis cum idCrii DomiriUsdficit : Nbn jyiihdbunt filii sponsi,
Deo. Catidcum victofiae est, quod Maria tfarisacto quandiu cum illis est spOnstis(Matth. ix, 15). Uride
maifi rubrtf cecirtit, dicefis : Canlemus Dominb; glo- „ Ecclesire dicituf : Desponsavi vos Uni viro virgineiti
ribSe eAirri hoiiorificatus est: equurriet ascensOrem cdslame&itibereClifiito (11 Cdt. xi, 2). Ru+sum : Vt
pfbjebltih mdfe (Exbd. xv, 1). Canticuni exliortatio- exliiberetsibi gtofiosumEcclisiurh, noh Itdbentemnta-
nis et cotiteslaiionis est, quod Moyses Isfaefiiis ad culdm uut tiigam (Ephes. v, 27). Et riirsum iri Apo-
terram pfomissi6riis propinqtiantibus dixit : ktlende catypsi /oarhiis : Bedti qui dd cmnam nuptiarum Agtii
caHUiHqiim lOqudr, audidi terru verbu ex ore tneo vocdtisunt (ApoC.xrx, 9). Et fiifstifn i&idetii: Etvidi
(Beut&f.xxxii, 1). Canticum exsultationis est, quod spontahi quasi hovdtn nuptdrli descendintem de cmto
Anna , perspeCtafecuriditate Ecclesirc in semetipsa, (Apbc. xxi, 2).
cecirilt dlcehs: f?rcsu//uwJcbrmeumih Dorriiho(1 tteg. ft. Nec h'6'ca' magfWmysteftP abnbffet, quod liber
ii, 1). Ubi per semetipsam figuralam fecunditatem iste Saloroonis tertius in opusculis ejus ponitur. Ve-
prolis ecclesiastica?expressit, cum dicit: Sterilis pe- teres enim tres vilaoordines esse dixerunt, raoralein,
pefit pltitimot, 'tt qummultbs hnbebul fitidt infittnala natnTalem, et contemptatiTam; qnaS Grxci vitas,
eit (iotcf., 5). Canticum adjutorii David quod post ethicara, physicam, theoficam ttominaverunt. In PrO-
prreliumcecinit, dicens : Diligam le, Domine, virtus verbiis quoque moratis vita exprimitur, ubi dicitur:
477 SUPEft CANTICACANTICORUMEXPOSITIO. — CAP. I. 47&
Audi, fili mi, sapientiammeam, et prudentimmemin- A amoris. Ilaque sancta Ecclesia diu praestolansadven-
clihd tiuferiituai* (PfOb. i, &).In Ecclesiaste vertf fia- tura Domfrii,diu sifierisfbrifem yiiac, quomorfo op-
ttiralis : ibi qulppe qfiOd omtiirf a'd fTriefritendffftt, tet videfe pfaesehtTamspbnsi sui, quomoiiddesideret,
eonsirfefaftif,cttrffdicittif: Vttniias tattitatttnt, et otrt*
nia vanitas (Eccles. i, 2). fn Caritiefs canticoftiiif CAPtjf MMUM.
confemplativrivita exprimittif, dtitrtiri eis ipsius D*0-
minf adVCntuset aspectus desideratuf; Ctim sppnsf (Cap: i, verSi 1.)- Ostutetotrme «teulo oris tui.
1. Angelos ad e.wfrDommiis,patriarcbas ad illam
VPcediciftir : Veni de Libaito, veni (Cdnt. rv, 8). Vel
etiam ordineS tfium patriarcliarufn et Vitassigniffca- et, prophetas miserat, spirituaUa dona deferentes;
sed rounera rton per servoSsponsi, sed per h>
Vit, Abfaham videlicet, Isaac, ef Jacob'. Mofalilatem 9imiipsa
sponsum pereipere quterebat. Ponamus ante
quippe Abrahafn pef obedientiam lehtift; Isaac Vef6 oculos omne
naturalem vitam puteos fodiendo figUfaVit. In iiri'0 genus rramanum ab exordio imindi
enirti puteos fodere, est pef considefatibftem naiiffi- usque ad finem mundi, totam videUcet Ecciesiam,
lem omnia qurcinfra stfrit,perscfutarido fimari. JacOb' unam esse sponsath quse arrhas spirrtuali dono per
vefo contempIaTlvaTri vttam tenuif, qtit ascendefifeset Legem perceperat; sed tamen sponsi sui prresenriarrT
desceiidentesangelosvidit. Sed quia riatiffalis cofiside- qurerebat, qtiae dicit: Osculetur me osculoorh tui.
enim saneta Ecclesia' pro adverrtu Mettia-
ratio adpef fectiohemnbffperdrfciTttr,ftisiprrttSmorarr- Suspirans
Dei ethominum, pro adventu Redemptoris sur,
tas teneatof; recte ptis"tPfoverbia, Ecclesfastes poiri- toris
tur. Etcfuiasuperriacofitefriplattpnonconspicitur,tiisf ad patrem orationem facit, ut filmm difigat, et stra»
fir*crafra tabentia recte Ec- illam prresentia Uhietret: ut eidem Eccltesirenon ja»
pfitis despicfantur, post
clesiasten CariticacanUcofomp'tiri'utitur.Prius quippe' per prophetarum, sedseo- ofe aHoeutionem Jaciat.
estmofeS cofnponere; postraoctumomnia quaeadsuht, Unde etde eodem sponso in Evangelio scriptum et>l,
cum sederet in monte, et subliinium prreceptorum
fatiqtfam rton adsifit cotisidefare; feftio vefo loeo
riTuhdacordrs acie*stipefna et inferna conspicere; His verba /aceret: Aperiensuutemos suumdixil (Mattlu y(
ac si aperte dicatur : Tur.c os suum aperuit^,
itaqtie*libroftim gradibtts qttasi quafhdamad contem- 2): ad exhortationem Ecclesiac aperuerat ora
platiofiem scaTam fecft, ttt dutti primutn in saecufo' qui prius
beoe gefuntuf, posfmodum*et honesta saeculidespi- prophetarum. Sed ecce cum suspirat, cum quasi ab-
sentem qurefit, subito inluetur prresenlem. Habet
cTantuf: ad extremom efram'Dei intima conspiciaff-
tuf. SIc SuterrigenefalUef ex voce Ecctesiaeadventos hoc gralia Creatoris nostri, ut cura de illo quacrentes^
Ddminfm htfc opefe ffaestolafor, ut etiam specTatii.er' eum loquimur, ejus praesenlia perfruaraur. Unde in
anima' lrfgfessnrti6e'r ad cor sntim, tlaYi-",. Evangelioscriptum est, quia dum Cleophas et alius de
tttfarqiifaeque
adifttm itf tfiatamurh illo in itinere verba l^acerent,prcesentem eum videre
quam sporist corispiciat.
fO*.Et sciettdum esf, qtiia iri hoc fStt6 quarttor rj'er- meruerunt. Dum ergo sancta Ecclesia incarnandum
soifrfiroquentes'intfbditcuntuf; sponsuS'Videticet40% sponsum adhuc absenlem desiderat, subite intuelur
et sponsa; adblescerifulrevero cttm Sponsa, ef gfe'ge's praesentem, atque subiringit:
sodatiuifi cuni sponso'. Sptitisa eriim ipsa perfecta (Vers\ 4.) Quia meliora tmfubera tutttmto: Ettitibt
Ecctesia est; sponSus, Oominus ; adolescentulrevefo umfwmtofumtuorim sttpet oiriniuardihuta.
curri sponsa, surit inchoantes animae, et per novuhi t. Vinum fuit scientia fcegis, SCientia propbeta5-
studitim pubescerites; sodales vCro sponsi, sunt sive rum. Sed veniens Dominus, quia sapientiam pefcar- 1
afigefi, qiil saepe hoiriinibusab ipso vehienfes appa- nem h voluit praedicare; quasi fecit eam in erfrnis
rtiefurif, seu ceffe peffecti quique viri iri Ecclesia, ubera latescere : quam c enim in divinitate sua ca-
qui verilaftemhominibus nuntiare nbvefuni. Sed' hi pere miiiime poteraraus, in incarnalione ejus agno-
qui slngilfatmr adotescenfulaevel Sodales sunt, toti sceremiis. Unde non immerito ejus ubera laudantttr,
simtil sponsa sunt, quia toii sirauf Ecclesia sunt. qu:a praedicationis ejus condescensio hoc egit 403
QuamVis et juxla ununiquemque iota haec tria no- in cordibus nostris, quod doctrina Legis miniine va-
mlna aCcipi possunt. Nam qui Deum peffccte amat, r» Iuit: d prius enim nos nutrivit incarnationis pfaedica-
sponsaiest; qui sponsum praedicat, sodalis est; qui tio, quam Le'gis doctrina. Dicat ergo : Meliora-sunt
adhuc novelltusviam bonorum sequitur, adolescen- ubera tua super vinum. Quod adhuc confirmans sub-
tula est. * Invitamur ergo ul simus sponsa ; si hoc jungit ac dicit: Et odor unguentorumtuorum super om-
necdum praevateraus, simus soda!es; si neque hoc nia aromata. Ungueiita Dominivirtutessunt;unguenla
adeptl suttius, saltetii ad hunc tbalamum adolescen- Domini Spiritus sanclus fuit, de quo per prophetaro
llae conveniamus. Quia igilur sponsura et sponsam, dicitur : Vnxit ie DeusDeus tuus oleo tmtitiatpmcon-
Dominumei Ecciesiam dixiraus, velul adolescentulae sortibus tuis (Psal. xuv, 8). Hoc oleo tunc unctus
vel sodales audieraus verba sponsi, audiamus Verba- est, cum incarnatus; non enim prius'fibmo exsfirit,
sponsa; e»m eorum sermombus fervorern' diScafhus et postmodtiBVSpirituth saflctum accepif; sed quia

« ha onm*3 codicesMss. In edit. Richardi legttur: tegerelur : ut quam in divinitate, etc. Sed qtffa'iff hac
innilammr. _. lectione eonveHiurrtMsy.'om.ies, ab HtafecedWenOtt'
b In God'.TbeOd.nolutt, creteris dissenlieritibiife. audemus.
c Hic aliqua desiderari videntur. Sensus pateret si <*Val. Gl. et Rothotnagl, pHa ehim.
479 SANCTIGREGORIIMAGNl 480
Spiritu sancto mediante incarnatus est, eodem » hoc A mundi sapientiam superat. TJnde404 scriplum est -.
oleo tunc unctus est, cum homo ereatus. Odor ergo Quod infirmum est Dei, (ortius est quam hominis; et
unguenli ejus, est flagrantia Spiritus sancti, qui ex quodstultumestDei, sapientiusestquam homiris(lCor.
illo procedens, in illo permansit; odor unguenlorum i, 25). Sedquia ipsi hujiis sreculi sapientes nohnun-
ejus, est flagrantia virtutum quas operatus est. ° Ila- quam videntur quibusdam virlulibus sludere (vid-as
buit autem Eeclesia aromata, quia habuil mtilta Spi- enim plerosque habere charitatem, servaremansuetu-
ritus sancti°dona, qure in domo Dei, id est in congre- dinem, honestatem exteriorem in omnibus exercere;
gatione sanctorum, odorem bonae opinionis redde- quas virtutes, non ut Deo, sed ut hominibus placeant,
rent, et suavitatem futuri Mediatoris nunliarent. Sed exhibent: qure idcirco virlutes, virtutes non sunt,
odor unguentorumtuorum super omnia aromata : quia quia placereDeo nonappetunt-.olettamen inhumanis
flagrantia virtutum sponsi, qnrc per incarnationem naribus, dum huroano judicio bonam opinionem red-
ejus Jacta est, vicil praedicamentaLegis, quae in ar- duni), sed comparentur haecvero odori Redemploris
rhis a sponso fuerant prrerogata. Tanto quippe am- nostri, comparentur veris virtulibus, et dicatur : Odor
plius ad intellectum crevit Ecclesia, quanto et am- unguentorumtuorum super omnia aromata. Id est, fla-
plioris visionis gratia meruit illuslrari. llla Legis aro- grantia virtutum tuarum, omnem speciem virtutum
mata per angelos administrata sunt: istud unguen- sapientium mundi superat, quia videlicet fictas ima-
tum per prresentiam datum est. Sed quia claritate U " ginos eorum ex veritate transcendit. Quia secundo
ej'us praesentiaesuperata sunt bona Legis, quaesubli- loco sentiri hoc, quod dictum est, de unaquaque
mia esse credebantur, dicatur recte: Odor unguento- anima diximus; adhuc eumdem sensum, si possumus,
rum tuorum super omnia aromala. adjuvante Domino,subtilius exsequamur.
3. Hoc autem quod generaliter de cuncta Ecclesia 5. Omnis anima qure timet Deum, jam sub jugo
sed adhuc longe, quia timet: nam tantum
diximus, nunc specialiler de unaquaque anima sen- ejus est,
tiamus. Ponamus ante oculos esse animam quamdam quisque ad Deum proficit, quantum poenam timoris
donorum studiis inhaerentem, intellectum ex aliena araittit, et gratiam de illo charitalis percipit. Pona-
mus ante oculos animam cujuslibet electi, quaecon-
prredicalionepercipientem, quaeper divinam gratiam
etiam ipsa illustrari desiderat; ut aliquando eiiam tinuo desiderio in amorem visionis sponsi accendi-
se nihil se nisi tur, quia quod in hac vita perfecte percipere non va-
per intelligat, quae intelligere, per
verba praedicatorum; considerat, et dicit: Osculetur let, contemplatur ejus celsitudinem, et ex ipso amore
d
me osculooris sui. Ipse me tangat intus, ut cognoscam compungitur; ipsa enim compunctio qnaeper cha-
et non p
C ritatem lit, qure et desiderio accenditur, quasi quod-
intelligentia; jam pracdicatorumvbcibus, sed
internre gralic c ex tactu perfruar. Quasi osculo oris daro osculum est; loties enim anima osculatur Deum,
sui osculabatur Moysen, cum ei per fiduciam farai- quoties in ejus amore compungitur. Sunt enim multi,
liaris gratiae inlellectum porrigeret. Unde scriplum qui jam quidem Dominummetuunt, jam bonam ope-
est r Si (ueril propheta, in somnio loquur ad eUm; et rationem recipiunl; sed necdum osculanlur, quia
non sicut (amulo meo Moysi: os enim ad ot loquor ei amore ejus niinime compunguntur. Quod bene in
Os ad os convivio Pharisaei signatum est, qui cum Doroinum
(Num. XII, 6). quippe loqui, quasi osculari mulieri pedes ejus, in
esl, et internam inlelligentiam mente tangere. Se- recepisset, cumque osculanti
corde suo derogaret, audivit: Intranti in domum
quitur:
tuam, osculummihi non deditti; hmc autem ex quo
(Vers. 1.) Quia metiora sunt ubera tua vino. ingressaest, non cessavilosculari pedesmeos (Luc. vn,
4. Ubera Dei sunt, sicut prius diximus, humillimae 44). Omnis qui jam eleemosynas facit, qui jam bonis
incarnationis ejus condescensio. Sapientia autem sae- operibus studet, quasi Christum in conviviumrecipit,
culi quasi quoddam vinnm est: debriat enim men- Christum pascit, qui eum in membris suis sustentare
tem, quia ab inlellectu humUrtatis alienam reddil. non desinit; sed si nondum per amorem compungi-
Quasi quodani vino debriantur philosophi, dum per D l tur, adhuc ejus vestigia non osculalur. Praeponitur
arecularem vulgi amorem transeunt. Quam sapien- ergo pastori mulier quaeosculatur, quia e praeponitur
tiam Ecclesia despiciat, humillimam Dominicreincar- exteriora sua danti, is qui interno mentis ardore in
nationis praedicationemappetat (plus ei sapiat quod desiderio Domini compungilur. Bene autem dic-
per infirmitatem carnis ejus nutritur, quam quod turo est: Non cessavitoscularipedes meos. Non enim
mundushicper elalionem falsae prudentiae exlolli- sufficit in amorem Dei semel compungi et quiescere,
tur), et dicat: Quia meliorusunt ubeta tua vino, id sed componctio esse debet et crebrescere : unde mu-
, est humillima incarnationis ture prredicatio, velatam lier ideo laudatur, quia osculari non destitit, id est
i
a Rem. ac Theod., hoc loco. daturi sumus, laudatur tanqoam a Gregorio prola-
b Ila Val.CI. aliis contradicentibus hau- tus in Canticorum expositione, quod observatione
ubilegitur,
riut uutem. Ne vero fraudis oriatur suspicio, admoneo
c Sic hahet Rothom. In tribusaIiis,ea;acJu.Prioremi dignum.
sententiam hanc ex integro reperiri in omnibus Mss.
lectinnem pluris habendam suaserunt qn;i!paulo pnst nostris, sciicet Turoneusi S. Marlini, DivionensiS.
legunlar : Ot quippead ot loqui, quasi osculari est, Benigni, Val. Cl., Theod., Rero. ac Rothomag.
et internam intelligenliammente tangere. e In Theod. et Rem. soliim legitur, prmpomiur
d Hic locus in genuina Paterii
coUectione, quami danti.
 481 SUPER CANTICACANTICORUMEXPOSITIO. — CAP. I. m
compungi minime cessavit. Unde per prophetam di-- A j hominera exhibuit. De qua eftiisione Paulus dicit:
citur : Conttiluitediem solemnem in (requentationibus, i, Qui cumin (orma Dei esset, non rapinam arbilratus
usque ad cornu altaris (Psal. cxvu, 27). Dies solem- est se este mquulemDeo, sed semelipsumexinanivit
nis Doininoest compunciio cordis nostri; sed luncc formam servi accipiens(Philip. n, 7). Quod Paulus
in frequentatione dies solemnis constiluitur, cum adI dixit, exinanivit; hoc Saloraon dixit, effudit. Quia
lacrymas pro amore ejus assidue movetur. Cui velutt ergoi humano generi Dominusper humilitatein incar-
Sidiceremus : Qnandiu ista acturi sumus ? Quandiu n nationis innotuit, dicatur ei : Vnguenlumeffusum
tribulationibusafficiemur? Ulico terminuni quousquee nomen tuum. Sequitur :
fieridebeat subjunxit, dicens: Vsquead cornu altaris. (Vers. 2.) Ideo adolescentulmdilexerunt te.
Cornu quippe altaris est exaltatio sacrilicii interioris,, 8. Quid hoc loco adolescentulns, nisi eleclorum
405 ubi cum pervenerimus, jam uequaquam ne- animas per baplismum renovatas accipimus? Vila
cesse est, ut solemnem diem Domino de noslra la- quippe peccati ad veterem hominem pertinet, vita
mentatione faciamus. Anima ergo quaejam per amo-- ju>titiaead novum. Quia ergo unguentum foras effu-
rem compungi desiderat, qurcjam contemplari visio- dit, in amore suo adolescenlulas ardentes fecil; quia
nera sponsi sui appetit, dicat : Osculetur me osculo 0 renovatas aniraas desiderio suo fragranles exhibuit.
oris sui. Puerllis aetas amori necdum congruit; senilis ab
6. Vel cerle osculum ejus oris, est ipsa perfertioi B I amore desinit. Puer est, qui vitae ardentis studium
pacis internre, ad quam cum pervenerirous, nihil re- necdum coepit; senex est, qui cceperat quidem, sed
manebit amplius quod quaeramus. Unde et apte sub- desiit. Quia ergo neque hi flagrant in 406 Domtiio,
jungilur. Quiu miiiora sunl ubera ejus vino. Vinumi qui necdum ceperunt, neque hi qui jaro ceperant,
enim esl scientia Dei, quam in ista vita positi acce- sed friguermit; postposita puerili vel senili xtale,
pimus; ubera aulein spousi tunc amplectimur, cumi adolescentulre currere dicuntur, id esl illac aniroae
eum jam in asttrna patria per araplexum praesentiae i quae in ipso fervoris amore sunt.
conteroplamur. Dicat ergo : Meliora sunt ubera tuai 9. Quod tamen intelligere aliter possumus. Potest
vino. Ac si dicat : Magna esl quidero scientia, quami enim adolescentia ad infirmilaiera referri. Juveniles
de te mihi in hac v,ta cuntulisti; magnum est vinumi quippe aetates sunt ordo angelorum, qui nulla debi-
notitire ture, quo me debrias; sed ubera tua suntt litate victi sunt, nulla infirmitaie superati. Dicatur
vino meliora, quia lunc pcr speciem et per sublimi- ergo : Vnguettlumeffusumest nomen tuum, ideo ado-
tatem comemplationis transcendilur quidquid de tee lescentulmdilexerunt te; id est, quia per incarnatio-
modo per fidem scilur. El odor unguentorumtuorum « nem luani, noliliam tuam exlerius effudisti, idcirco
super omnia aromata; dum virtute scienlire, virtules infirmae anirore naturam hiimaiiam diligere praeva-
caslitatis, virlute misericordiae, virtute humililalU,, < Q Icnt. Illae quippe Virtutes summaequasi aetatis juve-
virtute charitatis poliet. Si sanclorum vita odoremi nilis, etiam ibi le diligunt, ubi fusus non es, quia et
aromatura ex virtutibus non haberel, Paulus non di- ibi te vident, ubi in stalu divinitatis te contines. Qui
ceret : Christi bonus odor sumus Deo in omni loco> ergo ab illis summis ordinibus, quasi a juvenilibus
(II Cor. i, 15). Sed longe excellentior est illa unctio) aetatibus etiam non fusus videris, exlerius propter
Dei, ad quam quandoque ducendi sumus; longe ex- homines funderis ; ut etiam ab adulescenlulis, id est
cellentior est odor unguentorum Dei aromatibus vir- ab infirmis meniibus diligaris. Sequitur:
tutum nostrarum : Et si jam magna sunt quacaccepi- (Vers. 3.) Trahe me.
mus, valde tamen potiora sunt quae de contempla- 10. Omnis qui trahitur, aut non valens, aut non
tione Creatoris nostri accepturi sumus. Unde anhelett volens, invitus trahitur. Sed qui dicit : Trahe me,
aniroa et dicat: odor unguenlorumtuorumtuperomnia'. habet aliquid quod vult, habet aliquid quod non vult
aromala; idest, bona illa quaeperconterapialionemi [Forle legendum non valetj. Nalura humana sequi
prreparas, isla omnia virtutum munera qurc in hac; Deum vult, sed infirmiiatis consuetudine superata,
vita tribuisti, transcendunt. Dicamushuic Ecclesire,, sicut debet sequi » non prrevalet. Videt ergo aliud in
dicamus huic animac, sic amanti, sic restuanli in amo- se esse quo lendit, aliud in se esse quod non valet,
rem sponsi sui, unde tanlum desiderium perceperit?1 el rccte dicit: Trahe me. Quasi volentem, nec va-
Unde notiliam divinitatis ejus apprehenderit ? SedI D ] lenlem se viderat Paulus, cum dicerel: Menteservio
ecce unde exprimeret, dicit: legi Dei, carne autem legi peccali (Rom. vn, 25); et,
(Vers. 2.) Vnguentumeffusumnomen tuum. Videoaliam legemin membris meis, repugnantemlegi
7. Unguentura effusura, est divinitas incarnata. Sii mentis mem (Ibid., 23). Quia ergo aliud est in nobis
enira sit unguentum in vasculo, olet minus, si veroi quod nos incitat, aliud quod graval, dicaraus : Trahe
eftunditur, odor effusi unguenti dilatatur. Nomeni me post te; curremusin odoremunguenlorumluorum.
ergo Dei, unguentumeflusum est, quiaab immensitatei In odorem unguentorum Dei currimus, cum donis
divinitalis suaead naturam nostram se exterius fudit, ejus spiritualibus afflati, in amorem visionis ejus
et ab eo quod est invisibilis, se visibilem reddidit; si. inhiamus.
enim non se effunderet, nequaquam npbis innotesce- 11. Sciendum vero est, quia in eo quod homines
ret. EfTuditse unguentura, cum se Deum servavit, et. Deora sequuntur, aliquando ambulant, aliquando
a Val. Cl., n<mpotett.
 4#3 SABCTI GREGMII IIACNI ;,;
jcurrunt, aliquandp fortiter currunt. Quasi post Deura A biculp regis loquebatur, quidiceb.at: Secretummeutn
.jjmbulat, q»i lepide sequUjir; currit, qui frequenter mihiiha, sxiy, 16). Et alias : Audiviarcana verbqf
jsequitur; pjerfeciejcurrit,qui nerjscverantersequiiur. qumnon fifielkominibus loqui (II Cor. xi|, 4). Priin.us
Lrimobile enim erat cor ad sequendum Deum, ef, ergo a,ditus d.p.musislius, porla fidei; secu.nduspro-
post eum ambulare nolebat, cqm adventus Poraini UJ vectus, ascensus spei; .tertjus, latiludp charitatis;
mundo apparuit, et ab insensibilisua sialione buma- quarlus, jaro perfectio charitatjs ad cognitionero s.e-
nas mentes movit. Unde scriptum est: Pedes " ejus .cretorum Dei. Quia Ecclesja sappta in m.embrissuis
steterunt, et mota est terra (Habac. Hi. 5, juxta LXX), perfectis, in sanctis ergo dP,Cfprib»S,in eis qui jam
Hic aiitein non motus, sed cursus dicitur, quia noii plfni et rpdicati suot in my.s.teriisPej, quasj ad suWjL-
gufUcit ut sequamur, nisi euara desiderando curra- mia secreia pervenit, et adhHCjn ista vpce po.sii.a,
raus. Quia vero neque currere suflicit, nisi cliara jam sUa penelrat. lntroduxii me rex in cubicufutu
perfecle curratur, Paulus dicU : Sic currite ut com- suum, ait : per prophetas enim, per appstolps, per
prelmdatit (I Car. ix, 24). Et aounuIU duui nirais doctores, qui in ista vita posUijam subjimia secreta
jcurrunt, in jndiscretionera dilabuntur; plus ciiim illius vitae penetrabant, Ecclesia in cubictduni regis
quam necesse ast sapiuui, et se jam ei quem seque- illius ingressa fuerat.
banlur p«cfeiuj)l, dum suas virtuj.es eligunt, el ejus 15. Et caute intuendum est, quia non dicit in ,cu-
fliiemsequebaotur judicia poslpouunt. Undebene cura _ biculutn sponsi, sed in cubiculum regis, Noininando
diceretur, curremus, praemissura est, post le. Post enim regem, reverentiani secretorum vult ostendere,
Deum enjni cumint, qui ejus judicia considerant, quia quanto potens est cubiculum, lanto majo.r es.t
ejus vpluntaleni sibipraeferunt; et pervenire ad etira reyerentia exhib.end3in tiis ad qurc intratur. Ne eriJP
.sub digna eperatioue, discreiipne couleiidunt. Hinc dum cognoscit secreta Dei unusquisgue, dura gcculta
jnopheU voluHtatem Dei consideraiis aii : Adlimsil JM.diciariraatur, duni ad subliinja contempJatioHis
anima mea post te (Psul; Lxu,.!i). Hmc Pelro .coiisi- jjltollitur, extollatur et in superbiam dilabatur, re"jjis
Jium danti dicilur : Redi posl tue, Satauas; non emm dicitur cubiculum jntrare; idcsi, cui tanto roajor
tapis qum Dei sunt, sed qum honiinum .(Mutlh. xyi, reverentia exhibenda est, quanto magis anima ad
35; Mwc. VIII, 13). Quia ergo perfectic animx cogrtoscenda ejus secrela ducitur. Ut unusquisque
«utuota cautela Dei judicia coiitucntnr, et neyue per proficiaf, qui jam exaltatus per gratiaro ad subli«ia
torporem, neque per iodiseretHtn fwvorero praevc- secreta peivenit, seipsum r.tleiidal, et ex ipso pro-
nire praesuniunt, bene dicitur : Post te curremus iu fectu amplius humUielur. Unde et Ezcchiel, quoties
.odotem unjptentomm tuoruni. TUJUC ciiini 407 Post ad sublimia conteniplamla ducitur, iilius honiinis vo-
le curruwis, quamio et amando sequimur, et li- caUir, ac fi ej dicatur : Atlende quid es, et non ex-
jiKudo divina judicia floj) prsencniiuus'. tollaris de his ad qurc altolleris. Sed paucoruni est
/ V-ers.3.) Introduxit me rex in cubiculumsuum : Q in Ecclesia, ista sublimia et occulla jtiJicia Dei ri-
exiultabimus, etjmtabimur in le. njari et coniprchendere. Tamen dum videmus fortes
12. Eoelesia Dei, quasi qusedaui domus regis est; viros posse adtaniam sapientiam pervenire, utcon-
et ista dorous babet portaro, babet ascensuro, liahet templcntur secreta Dei in cordibus suis, et nos par-
lricluiuim, habet cubicula. Et oinriis ° quj intra Ec- vuli habeamus fiduciam; quia quandoque ad veniam,
cle-iam fidera habet, jam poriara islius ingressus cst; quandoque ad ejus gratiam veniaiiius. Unde et cx
quia, sicut porta reliqua domus ajperit, ita fides rcli- verbis adolescenlularum subditur :
jQ.uar.um vjrUitum ostiura aperit. d Oronis qui intra (Vers. 3.) Exsuitabimusel Imlabimurin te.
Ecjcleaiamspera babet, jam ad ascensura doinus vc- 408 14. Dum Ecclesia in his qui perfectj sunt,
oil; sipeseniin elevat cpr, ul sublimia appetat, et irtgreditur cubicuium regis, adolescentulaespem sibi
iina deserat, Omnis qui in ista domo positus, chari- exsultalionis prooiiltunt; quia dum fortesad sublimia
tatem babet* quasi iu triclinium deambulat; lata contemplamla pervcniunt, infirmi spem de venia pec-
eniin estcbaritas, quaeusque ad inimicorumdilectio- catorum sumunt.
nera teodilur. Oranis qui in Ecclesia positus, jam si> (Ycrs. 3.) Introduxit me rex in cubiculum suutn,
bliniia rinutur, jam occulta judkia consideral, quasi exsultabimusel Imlabimurin le, memoresuberumtuo-
in cubiculem iptravit. De porta domus istius dicebal rum super vinum. Recti diligunt te.
quidara : Apetite milti portas justilia!, et ingressus in D
rj 15. Habet isle spon&usubera, qui etiam rex pro-
eas confilebor Domino (Psal. cxvu, 19). De ascensu ptcr reverentiam vocatur. Habet ubera, sajnctosviros
spei dicebat: Ascensusia ejus corde disposuit (Psal. eorde adhaerentessibi. Ubera ein arca pectoris fixa
juxxsiu, 6). De tricliniis latis doraus istius dicitur : sunl, et inlerno nutriinento trahunt ad eos quos for-
Latim maudatiim luum nimis (Psal. cxvm, 96). In tes nutriunt. Sancti ergo viri ubera sponsi sunt; qui i
rnandato lato specialiler cbarilas designatur. De cu- exinlimis trahunt, et exterius nulriunt. Ubera idins
o ApudLXX. Interpr. legitur : ad peies ejus stelit 1 Ita Divion. et Vat-€1. In Rothom. legitnr, qui
el commotaest tetta. Rheni. et Theod.
intrat Ecclesiam, eimseiHient-itius
t>In Divion. absolvitur hic bomilia prima. InVal- d Hic sequimur adhuc Divion. il Val-Cl., cum iu
Cl. qu.oipie, veluU linilo priinp libro, scribilur, ln- aliis legatur, omnisqui inlrat Ecclesiam.
troduxit, majori littera variis cotoribus ornata ct « Val-Ct., in arcand pectorisfixasunt.
depicla.
 483 SUPER CANTICAJBAlrTJCOSCM EXP0SITIO. - CAP. I. 4M
sunt apostoli, ubera Uliussunt omnes praedicatores.A Parantur ergo praBmiaexspectantibus adKejiium
Dei,
Ecciesiae.Vinum,sicut superius dixirous, fuit in pro- et dUigentibus adventura ejus; quia npn djjignnt »d-
phelis, vinum fuU in lege; sed ^uia aajpUora surit veuium judicis, nisi de causa sua juraesumentes.
data per apostotosmaodata, quani data fuerant per Quinjs autem cejliiudp, > rectitudo c^rtitjjjjjjjjs jndi-
propbetas, recte nunc dicilur : Msmoras uhfruxn tiw- lectione e&t; et jdeorepte diciiuf i Refii dMigwi te.
rum super vinum: quia qui ista jiossuiU iraplere qure (Ters. 4; 5,) Nigra sum, sed formosa, fitim Jepu-
in NovoTestamento mandata suat, illam £cienJiam. sutem, sicut tubernacula Cedar, c sicut peltis Salomo-
Legis sine dubio transcendunt. nis. Nolite me considerare quod[usca sim, quia deco-
i6. Quod tamen et afiter inteHigere pos6amu6 : foravilmeset.
Memoresuberum tuorum mper vinum. Sunt mutti qui 18. Scimus quia in priwordiis Ecdesise, duui
vinuin quidem sapientiae habent, sed cognitionem praedicata fuisset gratia Redempteris nostri, alii «r«-
huiiiilrtalis non habent. tstos scientia inflat, quia dideruflt, alii non credideruol; sed hi qui oredide-
eharitas non rcdificat. Sunt vero mulli qui sic vinum runt, ab infideUbusdespecti su«t, et quasi persecu-
scientire habent, ut sciant considerare dona doetri- tionempassi, quasiin viam G«ntiumdiseessisse JumV
nrc, dona spirituaiis gratire; dona enim spiritualis eati suht. Unde Ecclesia in eisdeai clamal adversus
gralire, quasi quredam mamillaesunt in peclere, quae eos qui conversi non sunf : Nigra tum, sed formtita,
subtiiiter occultis meatibus spiritualibus ministrant, -'Bfitim JerusaLem. Nigra sum quiaera vestro judicio,
et nutriunt. Memoresergo uberum tuorum super vi- sed forroosa per iHuslraUonem grathe. «Qaomood
num : quia hi qui sectari sciuntdona gratiae Uise,ut nigra ? Sicut tubetmeula Cedar. Cedar iaterpretatuc
sibi non tribuant quod sapiunt, sed de eadem sa- tenebrae; Cedar enira secundus ftUt de genere Isma-
pientia quam acceperunt, non extolluntur; super hel, et Cedar tabernaeula Esau fuerunt. Qjuomodo
illos qui de sapientia sua extoUuntur, efferuotur. ergo nigra «icul tabernacula Ced*r>?quia in eoaspe-
Plus est eniro humilHer sapere quam sapere; neque ctu veslro ad simUiludraem €d»Uum judicata «um,
enim vere sapere est, humiliter non sapere. Memores idest ad siuiililudinein peccatorum.Quomode forraosa
ergo uberum luorum super vinum: qniz scientes dena sicut pellis Salomonis ? Fertar Saiomen qaando-^em-
spirituatis gratiaeconsiderare, transcendunt eos qui plum sedificavit, orania Uia vasa terapli &elis petti-
scienliam quidem habent, sed cognitionem i« memo- bus cooperuiise. Sed nimirwn pelles Balotnonis 4e-
riaro donorum non habent. Aperte erge dicere est: eorse esse poluerunt in obsequiura «egis. Sed quia
Memoresuberumtuorum super vinum : quia fortior Salomon inlerprelatur paei£e>us, uvs ipsura verum
est humilitas quam scientia. Vinum enim, est scien- Saioraonera inlelligamus; qtria omnes animse adhai-
tia quacinebriat, menioria uberum qucedebriat, quap rentesDeo, peHes Sakmonis sunt, inacerantas.se-
ad cognitionem donorum revocat. Memores itbemm C ' ipsas et Miobsequium regis pacis redeuntes. fium
luorum super vinum ; quia vincit humilitas abun- vero in judicio sieut tabernacula Cedar, quaequaai in
danliam scientix-. viam Gentium discessissejudker; sed juxta verita-
17. Recti diligunt le : Acsi dieeret : Non reoti tem sicut pellis Salemonis som, quia in ofesequiura
adhuc liment. Recti diligtmt te : oronis enim qui bona regis adhaeree.
opera agit pro timore, etsi in opere rectus est, m (Vers. 5.) Notite me comideraiy quod fmta sim,
desiderio rectus non est; vellet enim non esse quod quia decoloravilme tol.
timerel, et bona opera non faceret. Qui vero bona 19. Peccairicem, aUendcbat, iiim parjem qiicc
CJjrisio credjderat. 5e4 djcat im Noiite me eott-
opera pro amore agit, et in opere et in desiderio
rectus est, a sed dulcedo amoris limenlibus abscon- sitlerqre guod (mu «»«, quia d.ecploravilme soL goj
ditur. Unde seriplum est : Quam magna multiiudo ipse OpniUms, ipse veiuens decoloravit me- Pwce-f
dulcedinis tum, Domine, quam ubscondistitimenlibut ptis suis oslendit, quia pu|cbra noji fui in praeceptis
te, et perfecisti eis qul sperant in te (Psat. xxx, 80). Legis. Sol quera arctius tangit, ipsum decplorat t ila
Dulcedo enim Dei, timentibus Deum incognita est, et Dpmuiusveniens, quem per gratiam suarxidistrj-
amantibus iit nola. Qui ergo per araorem studuerit ctius tetigit, decoloravH; quja durn plus apprppiu-
rectus esse, perfecta dilectio illius est, ut judicem Irj quamus adgraliain, plus nos esse peccatores agnp-
venientem non timeat, ut quidquid de aeternis sup- scimus. Vjdeaojus PauUua ex Judrca venientera d.e-
ti votente? in Chri&iojuttifcari
pliciis audierit, 409 non formidet. Unde el Paulus cploratum: Quod
duni adventuro judicis exspectarct, dum preeraia vkae ipvenli sumus e( ipsi peceatores (Gql. u, 17). Qui
aeternaequsereret, dicit : Qum prmparavit Deus non ££ U» Christo peccatprero iwenjt. w ^°te se 4«--
solum mihi, sed et omnibusquidiHgunt adventum ejus eoloratum iwvenil. Sed ecce paxs ista qurc cx
(11 Tim. iv, 8). Praeraia enim diligentibus a jn itee 'ud«a credidit, persecutiouem ab UiJidelibusiudrcjs
prrcparantur aelerna, quia omnis qui se nwila opera passa est, ajflicta multis tribulatioiiibus. Unde se-
agere scit, judicem venientem timel; qui vero de quitur :
operibus suis prresumit, judicis adventum qurerit. (Vers.S.) Fijji matris mea pugnmmnl adpepsumme.
» Desunt hsec in codd, Val-Cl., Tbeod. ac Rhem. Omnisautem cerlitudo rectitudims m dilectione.
Sumpta sunt ex Rolhomag. c Rothom, aicut petUs, at Uifra cwu cxLejis habet,
J>lta Rolhom., Theod., etc. In Val. Cl. legitur : SICMJpettis.
 ' "
487 SANCTl CREGORH MAGNI m
20. Quia filii Synagogsequi in infidelitalc pcrraan- A 23. Sed 6 tu sic afllicta, sie destiiuta, quid me-
serunl, belluin perseculionis conlra Synagogaefideles ruisti ? quid ex dono consecuta es ? Filii ma-
gesserunl; sed dum perseculioneni palilur ea pars, tris mem pugnuveruntadversum me. Filii matris sunt
qure ex Judaeis venit ad lidcm, discessit ad 410 apostoli; mater enim omnium Jerusalem superna
pracdicalionemGentium. Unde et scquiiur : est. Ipsi pugnaverunl conira Ecclesiam, dum ab in-
Posuerunt me custodemin vineam fidelilate ad fidero praedicalionibus suis, quasi qui-
(Vers. 5.) vineis;
busdaralanceis confoderunl. Unde et Paulus quasi
meam non custodivi.
quidara pugnalor dicil: Cogitationum consilia de-
21. Quia dum nte perscquuniur hi qui iu Judaea slruentes, el omnemaltitudinem exloltentem se adver-
sunl, a in Ecclesiis ine cuslodcm fecerunt. Vineam sus scienliam Dei (II Cor. x, 5). Qui altiludinem de-
meam non custodivi, quia Judaearadeserui. Unde struit, utique pugnator est. Isti ergo pugnatores, isli
et Paulus dicit, unde el aposloli: Vobismissum (ue- filii raatris Jerusalem debellaverunt Ecclesiam ab
ralverbum Dei; sed quia indignos vos judicaslis, ecce errore suo, ut illam fundarent ad justitiara. Filii
inuis ad Gentes(Act. xm, 46). Ac si dicat: Nos vi- matris mempugnaverunt conlra me. Et quid fecerunt
neara nostram cuslodirc voluraus, sed quia nos ipsi pugnantes ? Posuerunt me custodemin vineis. Vinere
respuislis, ad alienaruni vinearum cuslodiam nos T»Ecclesirc, sunt virtules qure fructificant; quia dura
transroiltilis. Itaque qurc diximus de Synagoga ad depugnant in me vitia, quasi de mala mea me expu-
fidem conversa , dicamus modo de Ecclesia ad gnant fructificatione, 411 et virtutum studia roihi
lidem vocala : Nigra sum, sed [ormosu, filimJerusa- dederunt; in vineis me custodem iecerunt, ut fru-
lem. Ecclesia ex Gentibus veuiens considerat fide- ctificationem afferrent. Post expugnalionem spe-
lium animas, quas invenit, quas et filias Jerusalem cialiter dical: Vineommeam non custodivi. Vinea
vocat. Jerusalem quippe visio pacis dicitur ; consi- Ecc.lesire, anliqua consuetudo erroris e:t, qurc dum
deratquid fecit, quid facta est; et confitetur prrcte- cuslos ad virtules ponitur, deseruit anliquaro con-
rilasculpas, ne superba sit; confitetur praesentera suetudinem erroris sui.
vitain, ne ingrata sit, el dicit : Nigra sum, sed for- 24. Dixinius de Synagoga ad fidem venienle; dixi-
mota. Nigra per raeritum, forraosa per gratiam; mus de Gentilitate conversa; dicamus ergo generali-
nigra per vilam praeteritam, formosa per conversa- ter de tota simul Ecclesia, et specialiter quid de
tionem sequenteni. Quomodo nigra sicut tabernacula
unaquaque anima sentiendum est. Sole.it pravi au-
Cedar ? Cedar,. labernacula gentium fuerunt, taber- ditores, doctores suos non considerare quod sunt,
nacula lenebrarum fuerunt. Et gentibus dictum est: sed quod fuerunt. Sani ergo doctores ei confitentur
Fuistit aliquando tenebrm, nunc aulem lux in Domino C fuerunt, et proferunt quod sunt; ut nec pecca-
quod
(Ephet. v, 8). Quomodo formosa sicut pellis Salo- tores se abscondant, nec ileruro dona velut ingrati
monis? Macerati enim sumus per poenitentiam. Mor- denegent. Dicat ergo in istis Ecclesia : Nigra sum,
tificata caro per poenitentiam, quasi pellis in obse- sed Nigra per me, forraosa per donuro; ni-
[ormosa.
quium regis adducitur. Omnes per pcenitenliam gra suro de pr.i terilo, formosa ex eo quod facta
seinsos affiigentes, membra Christi se faciunt. Mem- sum in fuluris. Quomodo nigra, quoroodoforroosa?
bra ergo Chrisli per pcenitenliam afflicta, pelles Sa-
Nigra sicut labernacula Cedar, forraosa sicut pellis
lomonis sunt, quia mortificata caro fiunt. Salomonis. El non est justuro ut aliquis ex prrctcrita
22. Sed ecce erant in Judsca fideles, qui dedigna- vila pensclur, b el non roagis alteudalur quod
banlur ad lidem vcnire gentiles; unde et Peirum fuil, scd quod esi. Unde subjungil : Nolite tne
redarguunt, quod Cornelium susceperat. Unde in considerare quod [usca sim; quia decoloravit me
Ecclesia Gentium subjungitur : Nolite me conside- sot. Aliquando in Scriplura sacra, sol ponitur niinius
tate quoa (usca sim. Nolite despicere gentilitatcui rcstus lerrenorum dcsideriorum. Unde crgo fusca ?
mex infidelitatis, nolite despicere peccala priora , Quia decoloravil me sol, el ardore anioris lcrreni
nolite alteudere quid fui. Quare? quia decolcravit D apud sponsuni decolorata suro, id esl indecora apud
me sol. Sol in eo decoloral, in quo arclius ct dislri- regem facla.
ctius se iiupriinil. Deus quando districiuro judicium (Vers. 5.) Filii matris mempvgnaverunt adversitm
lenel, quasi districtioneni suam ainplius exhibel; et me.
decolorat duin amplius fulget, quia dum districtio- 25. In omni crealura duaecrealur.i: ralionales sunt
nem subtilius exercet, districte adjudkat. Quasi conditae, hiimaiia et angelica : cecidit angelus; pcr-
enim radios suos suspendil sol, quando clementer suasit honiini c. Malcr enira omnis crealurae, bcni-
opcra nostra considerai; quasi districte virtuiem gnitas el potentia Dei. Nos ergo ct Angeli, c\ co
suain cxhibel, quando dislricte opera nostra pensat. quod rationalcs condili sumus, quasi quanidam so-
Dicat ergo Ecdesia; inde sum fusca, unde peccatrix, cietatein fraterniialis habenius. Sed quia angcli ab
quia me sol decoloravit; quia Creator roeus duiu eadera poteniia condili sunt, a qua cl nos, ijui laincn
me deserit, ego iu errorc lapsa sum. cadcnles angeli conlra nos quolidie belluin gcruu:;
• Val. Cl., in Ecclesia. « Supplc ut caderet, angeli lapsi superbiam sc-
k Hic non .nagis, idem signiOcarcvidctur ac mi- quendo.
nmi.
189 SUPER CANTICACANTICORUMEXPOSITIO. — CAP. 1. 490
dicat : Filiimutris Ecclesim pugnuverunt contru me. A catholicis non bene agentibusdicere. Multi enim par-
Ecce dum pugnant isli spiritus rationales, isti spiri- vuli intra Ecclesiam fideles appelunt bene vivere,
tus filii matris dum pugnant conlra aniraam, faciunt volunt vitam rectitudinis tenere, considerant vitam
earo rebus lerrenis incumbere, actionibus saeeulari- sacerdotum qui eis praepositisunt; et dum sacerdo-
bus vacare, res transitorias quaerere. Unde et sub- tes ipsi non bene vivunt, dum hi qui prresunt, non
jungit: Posuerunt me custodem in vineis, vineam recte vivunt, hi qui subsequuntur in errorem dila-
meamnon custodivi. Vineaeenim sunt acliones ter- buntur. Unde et Ecclesia quasi in eis parvulis et ti-
renae.Ac si dicat: in actibus terrenis custodem me delibus dicit : Indica mihi, quem diligit anima mea,
posuerunl, * et quae vineam meam, id est animara ubi pascas, ubi cubes in meridie. Vitam mihi vera-
meam non custodivi, vitam meam, mentem meam citer servientium tibi indica, ut sciam ubi pascas ;
custodire neglexi; quia dum exterius in rerum ler- viriditatem virtutum, ut sciam ubi cubes in meridie,
renarum aclione involuta sum, ab interna custodia id est ubi quiescas in fervore charitalis; ne dum gre-
elapsa sum. Plerique ex eo se considefant quod ges sodatium ttiorum aspicio, ipsa vagari incipiam,
juxta ipsos est, non ex eo quod sunt. Juxta ipsos nesciens cujus verbis rae et doctrinis committam.
sunt dignitates, juxta ipsos sunt exteriora mini- Caute enim debet omnis auditor, omnis infirmus,
steria; et dum custodiunt quod juxta se habent, T. considerare cujus verbis se credere debeat, cujus
seipsos custodire negligunt. Dicat ergo : Posuerunt magisterio uti debeat, cujus exempla sequi debeat.
me cutlodemin vineis, vineam meam non custodivi; Et ecce verba sponsi redduntur ad sponsam.
id est, dum exteriori custodire in actibus srcculi Si ignoras te, 0 pulchra inter mulieres,
amisi. (Vers. 7.)
deservio, interioris custodiac sollicitttdinem egredere, el abi post vestigia gregum, et pasce hmdos
Sed ecce reducta anima ad gratiam Creatoris sui, tuts juxla tabernacula pastorum.
jam amet, jam requirat ubi Redemptorem suura in-
veniat. 28. Omnis anima nihi! debet amplius curare,
(Vers. 6.) Jndicu mihi, quem diligit unima mea, quam ut seipsam sciat. Qui enim seipsum scit, co-
ubi pascas, ubi cubes in meridie. gnoscit quia ad imaginera Dei factus est, non debet
26. In meridie sol ferventior est. Omnis qui in sirailitudinem jumentorum sequi, sive in luxuria,
fide fervet, in amore desiderii fervet. Iste sponsus sive in appelitu prresenti dissolvi. De qua ignorantia
qui subter hinnulus vocatur, in corde ipsorura pascit alibi dicitur : Homo cum in honore esset, non intelle-
virtutum viriditatem; in corde ipsorum recumbit in xiJ, comparatus est jumentis insipientibus, et similis
areridie, in fervore charitatis. Indica mihi, 412 faclus est illis (Psul. XLVHI,13). Vestigia gregura
quem diligil anima mea, ubi pascas, ubi cubesin me- sunt aetiones populorum, qure quanto multre sunt,
ridie. Quare sic quaerat ubi pascat, ubi cubet, reddit " tanto impeditre, tanto perversre. Dicatur ergo Eccle-
causam inquisitionis suae. siac : Si ignorus te, 0 putchra inter mutieres, egrederet
(Vers. 6.) Ne vagari incipiumpost greges sodalium et abi post vestigiagregum, et pasce hmdos tuos, juxta
tuorum. tubernacula pastorum. 0 tu, quae fceda per igno-
27. Sodales Dei sunt amici familiares, sicut om- rantiam, per fidem pulchra facta es inter aliorim»
nes qui bene vivunt; sed multi apparent sodales esse, animas. Quod evidenter dicitur ad Ecclesiara etecto-
et sodales non sunt. Multi enim doctores dum per- rwm; si ignoras te, id est hoc ipsum, quod ad imagi-
versam doctrinam suaderent, sodales quidem vide- nem meam facta es, ignoras; egredere, id est foras.
b
bantur, sed inimici exstiterunt. Dum adhuc doclor Si vero non cognoscis a quo facta es, egredere et
esset Arius, Sabellius, Montanus, quasi sodales vi- abi; vade post vestigia gregum; sequere, non exem-
debantur; sed dum districte diffusi sunt, inimici ap- pla mea, 413 sed exempla populorum, et pasce
paruerunt. Et plerumque fideles animre, dum inhae- hsedos tuos j'uxta tabernacula pastorum. Haedino»
rent verbo Dei, dum amant in doctoribus unde pro- stri surit molus carnales, hredi nostri sunt tentatio-
ficiant, cavere nesciunt perversorum verba docto- nesillicitrc. Abi post vestigia gregum, idest descende
rum, et ex ipsorum ore deficiunt. Quam multrc enim posl vestigia populorum, et pasce tircdos tuos, id est
plebes islre, qure de sodalibus crediderunt, et dum nutri molus carnales, non jam sensus spirituales,
eas persequunlur, per greges sodalium erraverunt! Dsed motus carnales. Abi juxta labernacula pasto-
Dicat ergo : Indicu mihi ubi pascas, ubi cubesin me- rum, si agnos pascis in tabernaculo pastorum, pas-
ridie, ne vagari incipiampost greges sodatium luorum. ceris, id est in doctrinis roagistrorum, in doctrinis
Indica in quorum corda veraciter requiescas, ne in- Apestolorum, in doclrinis prophetarum. Si vero hre-
cipiam vagari post greges eoruro, qui sodales tibi dos pascis, juxta tabernacula pastorum pasce, ut
videnlur, id est qui faroiliares tui creduntur, et non fide voceris Christiana, et non operibus; quia intra
sunt. Omnes sacerdotes, omnes doctores sodales Dei videris esse per fidem, et non intra per opera. Quia
sunt, quantum ad speciem; quantura vero ad vitara, ecce increpasti, ecce redarguisti (quid enim non di-
multi non sodales, sed adversarii sunt. Sed haec ipsa cis), quid tu benigne ea jam operatus es? Dic plane:
quae diximus de haereticis magistris, possumus de Nara sequitur:
• Forte Iegendum, atque. b Val. Cl., ad quid, a quo (acla es.
'-kTROL. LXXIX. 16
491 SANCTIGREGORII MAGNI 492
(Vers. 8.) Equitatui meo in curribut Pharaonis A destinationem feci. Equitatui meo assimilavi te, id est
ammilavi tc, amica mea. electis meis sknilem te c aitendi.
29. Omnes qui luxuriae,qui superbiae,qui avaritiae, (Vers. 9.) Pulchrm sunt genm tum tiettt tutturis:
qui individire, qui faUaciae deserviunl, adhuc sub collumtuum sicul monilia.
curru Pharaonis sunt, id est sub regiroine diaboli; 30. Turtur postquam parem suum perdiderit semet,
omnis vero qui in humililate, in castilale, in do- nunquam alteri sejungit, sedsempCr solitarie habi-
ctrina, in charitate fervet, jara equus.effectus est taris in gemitu perseverat; quia quem diligebat non
Creatoris nostri, jam in curru Dei positus est, jaro. inveniens quaerit. Sic sancta quaeque anima dum *
sessorem Deum habet. Unde cuidam cui Dominus Sponso suo abseas est, ab ejus araore non reeedit,
praesidebat, dicitur : Durumesl libi adversjis stimu~. sed in ejus ctesideriuoi semper- anhelat et gemit;
btm calcitrare (Act. ix, 5). Ac si diceret: Meus equus- et dum itlTim quem valde diligit, non invenit, quia-
es, jam contra me calcitrare non potes, jaro tibi ab omni alieno amore se relrahit, quasi in gena-
ego praesideo. De istis equis alibi dicituv : Misisti in rnm verecundia caslitatem eordis ipso habUu et actu,
mari equos tuot turbantes aquas multm (Habac.m, exteriori ostendit. Seqtiitur : Colium tuum sieut mo*.
15)~.Habet ergo currus Deus, quia animabus sanctis nilia. Per collura sponsac, praedicatores sancire
praesidet, etper aniraas sanctas circumquaque per- B JJ Eccl-esiredesignantur. d In monibbus gemmaein auro>
currit. Unde scriptum est : Currus Dei decem miiiia, ponuntur. Per aurtim quippe sapientia, per lapidest
multiplex mUliatmtantium Dominus (Psal. LXVII,18). opera exprimunlur. Collura ergo spoosrs sicut mo-
Habet currus Pharao, qui tamen cursus in raari nitia existit; quia qiulibel recta», Ecclesire pratdk
rubro subraersi sunt, quia multi perversi in bapti- cator et sapientia interius se induit, et opera exte-
smale mutati sunt. Dicat ergo Sponsus : Equitatui rius exercet, quae in sapientia vktet. Cui eLadbuft
meoin curribus Pharaonis assijniluvite, amica mea; dicitur :
id est, dum adhuc tu esses in curribus Pharaonis,
(Vers. 10.) Mutenulusttutettsfaeiemmtibtvetmicu^
dum adhue operibus drcmonicis deservires : ego te lalas
atgento.
equitatui meo assimilavi, quia attendi quid prredei
sliuatione in, te fecerim, et equis meis te comparavL 31. cMurenulis monitia collo ligaritur; quia et
Videt enim Deus adhuc multos luxurise, adhuc ava- sapientia et religio a Scripturis sanctis praedicato-
ritire servientes, et tamen attendit in-secreto judicio ribus adjungitur; per murenulas enim sancta Scri-
ptura intelligitur. Quae, bene aureae et argento ver-
quid jara de ipsis operatus est, quia habet equos micuTatrc
Deus : sed muitos videt adhuc equos esse Pharaonis. dicunlur; quia et sapientia sancta Scri-
et sonora praedicatione per mundum
Et quia considerat occuUo judicio, occutta prredesti- ^( ptura fujget,
natione ad bonum commutandos, similes illos atteiif auditur. Sicut enim per aurum sapientia, sic per ar-
dit jam equis suis, quia vidct" ilros ad curruin suum gentum saiicla pr.::dicalio demonstralur. His verbi*
et per corporeas rerum
ducturus, quiprius in curru Pharaonis deserviebant. Sponsi sponsa respondet,
Ubi consideranda sunt occulta judicia, quia mulU species amorem inlimal, quo spiritualiter intus ardet,
:
videntur per pracdicationem, per sapientiam, per dicens
caslitatem, per largitatem, per longanimitaiem equi (Vers. 11.) Dum esset tex in accubitu suo, nardus
Dei esse; et tamen occulto judicio Dei, equis Pha- meu dedit odorem suum..
raonis assimilantur : et multi videntur per avariliam, 32. { Accubiium suum rex, tunc intravit, quando
per superbiaro, per invidiam, per luxuriam equii Dominus noster Jesus Cliristus corporalUer cceli iu-
Pharaonisesse-; et tamea occulto Dci judicio equisi teripra penetravit. Qup ibi requiescente,, nardus
Dei assimUantur. Quia,et illos videt de bonis ad malat sponsaeodorero.suumdedit; quia yirtus, sanclaeEpcle-
ver,tL, et istos videt de nialis ad boaa reduci. Sicut; sieesuavera famam bonitatig longe Ialeque sparsit.
argo, 1»per discretionem multi qui equi videntur Dei,, Ad ccelos enim Dominus ascendit, el SDiritum san-
equfc sunt Pharaonis per reprobam vilam qure illosi cturo suum super discipulos misit (Act. n); quo
sequU,uit;ita per pielatem raulii qui< equi Pharaonisij)iinpleti
] verba salutis mundo praedicarenl, et per
Vdenlun, ejus eiecti per sanetam v.itarnquani in litici sancla opera boni odoris famam circumquaque diffun-
suo, servaluri sunt, equis Dei assiroilajil.ur. Undes deretit. Huuc quippe Spiritum in baotismo unaquae-
414.blandit.ur Sponsus et dicit i.Equilalui meo ini que fidelis.anima, reeipit; ul p,er.e.umsibi ex virtu-
curribus.Pltaraonis assimitavi te,aniica mea. btest,, tui tura cpufeciipne unguenta componat, et proxjmos
adbuc in curribus Pbaraonis subdila desecviebas, subf exeropUexhibjtione. quasi uogueiUi, pdore reficiat.
viiiis purrebas, sed ego, aueudi quid, de te per prrc-• SequUur:
a Val, Cl., illos currum suum dticjluros, bus nostris exhibent.
h Val. Cl.,perJndj'«creIionemRolhoraag., perprm- 8 In nullis Mss. iwvennwis.qtKe-in>editis, h»o au^
destinaAonem. tecedunt, scilicel,:.Mur&ta.pkcis esly qui.capms uet-
c Hic absolvUur homiija, secuud*.in codkeDivicy., tit se in circuliim, ad cujus exemplar fit irtauris qttm
nensi. mttrenula dicilur; qua designatur prmdicatio, qumau-
d In vulgatis additur, moniiibusprmdicalores com- rtbus inlimret, et eas pemtrat. Murenulis....
' Prremittitur ioexcusis : Nardus esl IterhakvmiMjk
paranlur, vel quia Ecclesimsunt ornantenttim, vel quiu:
Ecclesiam muniunt, utpectusmonile; vela rotunditale, qum gustata (rigus expeilil, el calefacil membra; quse
id est perfectione. In mon, Qure nujji, px M$s.codici- mss. nesciunt.
 493 SUPER CANTICACANTICORUMEXPOSITIO. — CAP. II. 494
(Vers.12.) Fasciculus mtjrrhm dilectus meutmihi, A eatores intelligi; qui simplicitatem quam praedicant,
inter ubera mea commorabilur. servant, etvisibilia contemnentes, adaeiern» eum
53. Mortuorum corpora myrrha condiri solent, magnis geraitibus anhelanU Sequitur vox sponsre
ne pulrescant. Myrrham q.uippe corporibus ne pu- dicenlis :
trescant adhibemus, dum membra noslra in ChristT (Vers. 15, 16'..)Ecce tupulcher et, ditectemi,etdv~
exemplum, per eorumdera mortificationera a putre- corus: lectulus noster floridus, tigna domorumnostto-
dine Tuxurirerestringimus; ne dum ea sine condi- rum cedrina , taquearia cypressina:
mento dimiserirnus, dissolula putredine escani 4l5> 30. Pulcher et decorus dilectus dicitur, quia iaf
vermibus aeternis nostra corpora faciamus. Sed quid divinilate et humanitate ab omniamanti se menle
est quod dilectum suum sponsa non myrrham, sed sine macula reprehensionis aspicitur. QUem dum
fasciculum myrrhre nominat, nisi. quod dum sancta sponsa pleno desiderio sequitur, emniura mundi'
mens Christi vitam ex omniparte considerat, con- pertiirbationum obliviscitur; et dum in ejus pace
tra omnia vilia ex ejus imitatione repugnantes vir> quiescit, magisae magis, decoratur. Unde sequiturr
tutes congregat; ex quibus sibi fasciculum aptat,. Lectulus noster floridus. Qu.idlectulum sponsae, nisi
quo carnis sure putredinem sempitefnam abstergat? otii quietem intelligimus? Mens enim-qure sponsunr
Qui bene inter ubera commorari dicitur, quia in £ suum Christum singulariter mnat, inqnantum potest,
dileclione Dei et proximi habiiatio Christi sancta ab omnibussollioitudinibusmundi vacat, virtutes qui-
aedilicatur. Sancta quippe aniraa dura Deura sic dili- bus Sponso suo placeat, intus accumulat. 4J6 Qusc
git, ut proximum non contemnat, et proximi amo- dum, onroia qut» temporaliaisuntsconlemnit/, lectu-
rem sic exsequitur r ut divinum non minuat, procul lum sibi cum Sponso in pace victoriae facit, ubi quo'
dubio ubera in pectore sibi locat, quibus Christum quieiius pausai., eo amplius flores invenit quibtis se
ampleclens ipsum nutriat. Quasi cnira uberibus decoram Sponso ostendat. Sequitur : Tigna domo*
Christus nutritus roboratur, dura hac gemina dila- rum noslr.ammcedrina, laquearia nostra cypressina.
clione, ut fortius inhrereat,, delectatur. De quo et c Per domos, plures Beclesias- intelligtmus, d per
adhucdicitur : tigna cedrinai pnsedicatoresdesignaniU9, per laquea-
(Vers. 13.) Bolrus Cgpri dilectusmeut,.milii,,in nt,- ria cypressina ipses populos iiguramus. Tigna eiiitn
neis Engaddi. lectum sustentant, laquearia:vero- domum' implenf
34. Cyprus insulaest, in qua uberiores vinere et ornant. Sie sic insancta Ecclesia prredicalores boni
quam alibi nascuntur. Per Cyprum ergo Ecclesia Scripturam divinam in corde et ore portant', quam
universalis designalur, qure multas vineas nulrit, fidelibus ° expandentes prsedicant; ut dum' Ecclesia
dum in multas Ecclesias divisa, vinura quod laetificafcg prredicatione coelesti instruitur, munimeu accipiat,
cor hominis, gignit, a Engaddi interpretatur fons- quo ab imbribus- tentationum protegatur. Cedrus
hredi. Hredus autem antiquilus pro peccaiis immo- autemet cypressus imputrihilia Iigna esse perhiben-
labatur. Quid ergo per fontem hrcdi nisi baptisrous tur. Quibus bene omues electi figurantur; quia dum
Christi figuratur ? In quo dum corpus intinguitur, temporalia nullo desiderio sectantur, reterni fiunt, eo
anima abluitur; et per illius lidem qui pro pec- quod mente in aeterna iigunlur. Respondet Sponsus
caloribus mortem pertulit, anima humana a pecca- et dicit :
tis omnibus mundari se credit. Cui mox dilectus CAPUTII.
respondet: (Gap. U. —Vers. 1.) Ego flos campi, et lilium con-
(Vers. 14.) Ecce tu pulchra es, amica-mea, ecce tu vallium.
Pulchra, oculi tui columbarum. l.Bene ilorem Christus se nominat, qui dum
55. Ris pulchram Sponsus sponsam suam vocat;. spinas peccatorum exterminat, mentem sponsaeet
quia cui dilectionem Dei et proximi donat, gemi- pulchritudine suae justitiae exorriat, et naribus cor-
nam pulchritudineni ei inseril, qua delcclatur, et< dis dum coeleste desiderium applicat, interiora
quara laudat. Cujus oculi bene columbarura esse animaequasi odore refocillat. Qui sequitur adhuc et
perhibentur; quia dum in temporalibus gemit, et p-dicit:
ad aelerna " desiderio rapitur, in simplicitale sensus (Vers. 2.) Sicut lilium inter spinas, sic amica tnea
suos custodit,, et carnales concupiscentias detesta* inler filias.
tur. Columba quippe in amore pro canlu gemiu Et 2. Bene sicut lilium inter spinas, sponsa inler filias
bene sancta aniraa columbaccomparatur; quia dum esse perliibetur; quia cum multi sirit in Ecclesia qui
reprobi quique in amore raundi garriunt et laetan- solis verbis Christum confitentur, operibus vero nihil
tur, raens elecla in ccelesli desiderio. atteritur; quia nisi humanas sollicitudines sectantur, dum sola illa
timel ne amiltat quod di)igit,,dum differtui».Possunt anima in lilii dignitate coraputatur, qure a mortalita-
etiam per oculos colunibarum,, Ecelesiarum praodi- tis radice ad cceiestem pulchritudinem assurgit, et

* Hic inseritur in aliis excusis : Iii Ehgaddi bal-
tamtim gignitur, quod cum oleo, pontificaii benedi-
clione chrisma efftcilur, quo dona sancti Spirilus ex-
primuntur. Engaddi, etc. Q lae, utpote mss. ignota
expunximus. Desumpta videntur ex Beda lib. u in
Cant. ad eumdem vers. Botrut.
b Editi, ad mtetna desideria.
c Hoc loco octo linearuni assumentum resecuimus,
Mss. omnium consensu rejiciendum.
<tHreeomissa ex Mss. revocavimus.
c In vulgatis, conlra Mss. fidem, quasi tectum ex-
pandentes.
 jqe SANCTI GREGORUMAGNI 406
lminditi» candoremcorde et COfporesibiipsi custodit, A satiat, tamen ex illo minirao quod cursim sumit,
et proximos quosque bonae opinionis odore reficit. considerat quanlum debeat amare quod amat. Po-
Sed quia Sponsus sponsam suam tanta laude dignam lesl tamen per cellam vinariam Scriplura divina
orSina-
habuit, ipsa jam ex debito laudat, a quo laudari per- figurari. Per hanc quippe in sponsa charilas
spicit, et dicit : tur, quia in ejus doctrina manifeste discitur qualiter
Hac charitate
(Vers. 3.) Sicut malus inter ligna sylvarum, sic Deus et proxiraus ordinate diligantur.
dileclut meus inter filios. percussa sequilur et dicit:
3. Ligna sylvestria es-ni hominum habiles fruclus (Vers. 5.) Fulcite me (loribus,stipate me mulis, quia
non gignunt; malus vero quod gignit, congrue et amore langueo.
salubriter homines edunt. Merito ergo per malum 6. Per flores teneriquique et incipientes, per ma-
Gliristus, per sylvestria vero ligna caeteri homines la vero perfecti Udeles designantur. Sponsa quippe
iigurantur; quia in solo Christo cibum salulis quo- quia amore languet, fulciri se floribuset stipari ma-
ties quaerimus invenimus; in ejus verbis et exein» lis appelit, quia dtim se aeternitalis desiderio afticit,
plis animas nostras fructu suavi et salubri refici- dum qualiter illuc perveniat, tota anxietate perqui-
mus. Ipse est quippe lignura vitse, " quod nobis rit,lj sed perventionem dum in carne vivit, oninino
tribuit. Ipse est qui dum nobis semetipsura inspi- B non invcnit, laligata in desiderio suo requiescit, et
rat, animam pascit. In caeterisvero si quid refocil- iu hoc solo gaudet, si circa se prospicit vel quibus
lationis invenimus, non quod illorum, sed quod ipsa, vel in quorum perfectione consolationem de
CUristi est, ab illis sumimus; quia quidquid in eis languore suo perspicere possit. Quibus de sponso
prreterDeum est, mortiferum nobis proculdubio in- suo subsequenter haecdicit:
venimus. (Vers. 6.) Lmva ejus sub capite meoet dexlera itlius
(Vers. 3.) Sub umbraitlius quemdesiderabam,sedi; amplexabiturme.
et (ructus ejus dulcis gutturi meo. 7. Per laevam sponsi vita praesens,per dexteram
4, Umbra Christi protectio est Spiritus sancti. vero vita aeternadesignatur. Per caput autem sponsae,
Spiritus quippe sanctus mentem quamreplet, obum- mens qure animre dominalur assumitur. Sed laeva
brat; quia omnem tentationum fervorera temperat;; sponsi sub capite sponsae esse dicitur, et dextera
et dum aura sure inspiralionis suaviter mentemi ejus amplexatur eam, quia vitam temporalem sub
tangit, quidquid noxii caloris sustinebat expeliit;; mente sua semper ponit, vitam vero aeternamut
et quam jam forsitan nimius viliorum reslus 417 ' omni modo amplexetur concupiscit. Hrccquippe qure
marcidam fecerat, umbra sancti Spiritus protegens5 videt, magnanimitermente sublimiconculcat, ofiiciis
recreat; ut dum in ejus inspiratione sedens pausat,>„. coelestibus se occupat. Haec ex necessitute tolerat,
vires colligat quibus ad aeternam vilam robustius> ad illa summo desiderio quasi brachio dextero sponsi
currat. Sequitur : Et fructus ejus dulcis gulturi meo. astricta suspirat. In quaecum aliquantulum intrat,
Arbor quippe fructifera ipse Christusin corde planta- delectabililer quiescit, cujus quietis dileclione mun-
tus consistit; quam si mens nostra digne diligit, ett- danos tumultus omnino fastidit. Sic quiescenlenv
instanler excolil, fructus nimirura interius pulchro» >> utique sponsus amplius diligit, et ab ejus excitatione
et utiles gignit. Quos dum mens capiens avide coine- improbos quosque repellit, dicens :
dit, omnesmundivoluptales prreejus dulcedine posl- (Vers. 7.) Adjurovos, filimJerusalem, per capreas,
ponit. Dulceeniin est valde sibi coclesliacogilare, ini> cervosque418 camporum,ne suscitetis, neque evigi-
aeternitate oculum intimum figere, ut aliquaudo in1 lare faciatis dileclam, c donec ipsa velit.
Uelibus etiam mens accensa compungatur, et inleif 8. Cervi et capreae munda animalia in lege esse
lacrymas sublevala, angelorum cibo, ipsa videlicett perhibentur. Quid ergo per cervos et capreas, nisi
sapientia, quanlo dulcius, tanto avidius pascalur. Jidem, spem et charilatem accipimus ? Quas dum
uide esl quod subditur : nobis mundas servamus, per easdero altos montes
(Vers. 4.) Introduxit me Rex in cellam vinariam,, contemplalionis ascendiraus. Sancta autem anima
ordinavit in me charitutem. sponsa Christi a cunclis mundi perturbalionibus
'
8. Quid enim per cellam vinariam congruentius,, quiescere appetit, in sinu sponsi sopitis terrenis cu-
quam ipsam arcanam aeternitatis contemplalionem n pidilatibus durmire sancto otio concupiscit, ita ut
accipimus ? In hac aeternitate angeli sancti vino sa- cliam necessaria colloquia aliquandofastidiat, solius-
pienliaeinebriantur, dum ipsum Deurafaciead Jaciem a que sponsi collocutione quanto quieiius, lanlo sere-
videntes.omnivoluptatespiritalisatianlur. Hancsan- nius hilarescat. Sed hanc dormientero carnales qui
j cta mens (postpositisomnibustemporalibus)sia spon- sunt in Ecclesia, nonnunquam importune excitant,
; so introducatur intrat, in qua ex illis angelicis deli- aiegotiis mundi eam implicare desiderant; quia ejus
ciis quantum sibi conceditur, gustat. Et quia adhucc "vitaminutilem existimant, dum ab eorum curis eam
in corpore corruptibili detinetur, se perfecte nonn se abstinentem consideranl. Hi tales satis congrue

a Excusi,gHam nobis tribuit. xivil... requiescil. Et in hoc soto guttdetsi circu sc

\ Sic legitur in omnibus Mss. Quam lectionem, i, respicit; vel quibusipsa proficiat, vel in quorum pro-
etsi obscurioiem, praeferendam duximus Editorum n fectione consolationemde suo reciperepossiu
alteri; perquirit, eo quod perfectionem,dum in carne
e " In Rolhomag. et Val.languore
Cl. quoadusqueipsa velit.
407 SUPER CANTICACANTICQRUMEXPOSITIO. — CAP. h. 408
non filii, sed lilire noroinanlur, quia dum effemina- A autem etcancellosqui aspicit partim videtur, partim
tos mores nutriunt, virili dignitate amissa, quales vero se abscondit. Sic et Dominus Jesus Chri-
interius habentur, exterius nomine femineodesignan- stus dum et miracula per divinitatis potentiam fecit,
tur. Hi dilectam suscitare sub adjurationis pondere et abjecla per carnis infirmilatera pertulit, quasi
probibentur, ne videlicet mentem quae ad vacandum per fenestram et cancellos prospexit, quia in alio la-
Deo se accingit, el solis spiritalibus studiis inhacrere tens, in alio quis esset apparuit. Incarnatus itaque Ec-
concupiscit, imporlunis sollicitationibus inquielent, clesiaesuae,vel unicuiqueperfectaeanimaeloquitur, et
et tenebris curarum terrenarum ocuium cordis ejus ad aeternam exUortatur patriam, dicens :
obnubilent. Et tamen non ei omnis cura proximi in- (Vers. 10.) Surge, propera, amicu mea, columba
terdicitur, sed quando suscitari debeat, ejus volun- mea, (ormosa meu, et veni.
tati relinquitur, quia profecto omni perfectre animae 11. Propler fidem Christus sponsam suam amicara
discernendura est, et quando coelesti contempla- vocat, columbam propter simplicitatem, forraosam
tione studeat, et quando proxiraorum ulililati- propier operalionera. Quia enim sine fide Deo pla-
bus inserviat. Hanc vacandi Deo licentiam libentis- cere non possumus, bene per fidem amici vocamur,
sime sponsa suscipit, slatimque verbum sponsi am- quia dum fide ccelestia appetimus, abjectis terrenis
plectitur et dicit: I Deo adhacremus. Columba vero bene anima propter
B
(Vers. 8.) Vox dilectimei: ecceiste venit salient in simplicitatero dicitur, quia dum simplicemDeum cor-
montibus, transiliens colles. dis simplicitate perscrutatur, nequaquam mundi
9. Ac si diceret: Hanc vocem dilecti mei sponsi ineptara laetitiam dissoluta sectatur, sed semper ad
esse recognosco, hanc ab ejus ore semper audire de- relerna festinans, colnmbaegemiturodiligendo imita-
sidero, quia in hoc video quantum me diligat, cum tur. Propter operationera anima formosa recte ap-
me ab amplexibus ejus desiderabilibus impediri pro-
pellatur, quia dum praeteritrevitre peccala per bona
hibeat. Ad hos amplexus qualiter pervenerit, subito opera redimit, quasi antiquam turpitudinem assum-
narrat, dicens : Ecce iste venil saliens in montibus, pta fbrma meliori ante sponsi oculosabscondit. Hanc
transiliens colles. Ad amplexus sponsaesuaeChrislus
itaque hortatur Sponsus ut surgat et veniat; quia
venire disponens, humanitatera nostram dignanter dignum est ut quicunque ad amorera Chrisli prope-
assumpsit. Ad quod mysterium peragendum, quasi rat, carnis torporera quantum potest abjiciat, et se
saliens in montibus venit, quia quredam opera inter ad reterna consequenda celeriter acCingat. Sed quia
homines osiendit, qurevaldesublimiaet super horaines ut ad coelestia festinemus, per exhibitionem Novi
esse perspiciens humanura genus admirari potuit, at- Testamenti a Deo accepimus, ideo recte sequitur:
tingere non potuit. Quod enim de virgine natus est Q C
ad adoranium ire (Vers. 11.) Jam enim hyems transiit, imber abiit et
quod vagientem paslores angelus recessit.
admonuit, magos stella perduxit; quod pendens in
cruce qua hora voluit spiritura emisit; quod mortuus 12. Quid per hyeroem, nisi legis austeritas intclli-
lertia die seipsum suscitavit, quod ccelum ingressus, gendum est ? Quredum in carnalibus sacrificiis popu-
Spiritum sanctum quibus sibi placuit donavit; quod lum antiquum detinuit, ad appetendaspiritalia etcoe-
fidei suae pcr piscatores et idiotas raundum subjuga- lestia observalores suos non adjuvit. Possumus etiam
vit; hrec faciens quasi in montibus ambulavit, quo per hyeniem vitam praesentemintelligere, quae dum
eum nulla creatura assequi valuit. In his nimirura nos assiduis teiitationibus impetit, quasi imbribus
operibus colles transilivit, quia sanclos omnes, quan- importunis ad sequendum Cbristum torpere compel-
turocunque excreverint, potentia suse operationis lit. Sed jam sponsa surgat, quia hyems transiit, quo-
transcendit. De quo et sequitur : niam quanlo magis dies ultimus instat, prsesens vila
et quo amplius teropus ad terrainum ducitur,
(Vers. 9.) '.Similis esl dilectus meus caprem,hinnu- recedit,
cervorum. eo citius currendum est, ne electa anima oblatis sibi
loque
Sirailis capreoebene esse dicilur, quia ex Synago- muneribus acternis privetur. Transiit enim dicilur,
carnem ostenditur. '
0 quia in proximo transitura esse non dubitatur. Se-
ga traxit, quaeper capream 419
Et quia ex antiquorum sanctorum stirpe progenitus quitur:
est, quasi hinnulus cervorum recte esse perhibetur. (Vers. 12.) Flores apparuerunt in terru, tempus
Sequiiur : pulationis advenit.
(Vers. 9.) En ipse stat post parietem nostrum, us- 15. Flores apparuisse in terra dicuntur, quia sanc-
piciensper (enestras, a prospiciensper canceltos. tre animre cum a corporibus recedunt, in ccelo reci-
10. Quasi post parietem nostrum Christus incar- piuntur. El quia in hac vita quamvis hyems fuerit,
natus stetit, quia in humanitate assumpta divinitas a bono opere non torpuerunt, mox ut recesserunt,
Jatuit. Et quia ejus immensilalem si ostenderet, in- in terra viventium gloriose floruerunt. Bene ergo
firroitas humana ferre non posset, carnis obstaculum sequitur quod dicit: Tempuspulationis advenit, quia
objecit, et quidquid magni inter homines operatus quo amplius in cceloeleclorum nuraerus 420 con"
est, quasi post parietem latitans fecit. Per fenestras gregatur, eo celerius reprobi ab Ecclesia tanquam sar-

a Val. Cl., per (enestras et per cancellos.Rolhom., per

fenestras et cancellos.
499 JSAHCTi«BiEGfiKHTSAGNI 5G0
menta inutiiia amputantur, ut jnundus cUiusfiniatur. A.«nari,
j et per cavennam maeerise, ipsa protectio -an-
Sequitur: ^elicae custodiaeifigurari.5n qua custodia cum anima
(Vers. 12, 13.) Vox turturit audila est in terra ponitur, bene ei a sponso dicitur:
nostra, ficus protulit grostos suos, vinemflorentes de- (Vers. 14.) Oslende mihi faciem fuam, sonet vox
derunt odoremsuum. tua in auribus meis : vox enim tua dulcis, et (acies
14. Quid per turturem, nisi Ecclesia; quid per tua decora.
tcrram sponsi, nisi vita illa beata desiguatur ? Sed 10, Quid enim per faciem, nisi fidem qua a Deo
vox turturis in terra sponsi audita esse dicilur ; quia «ognosciinur, aocipimus ? Et quid per vocem, nisi
dum pro desiderio suo sancta Ecclesia deprccatur, praedicationemintetligimus ? Sed prrecipit sponsus ul
a Chfisto 'in cceloclemenlissime exauditur. De qua ei sponsa faciemsuam ostendat, quia qnicuuque se fi-
recte subditur: Ficus prolulit grossos suos, vinemflo- dem dicithabere, necesseest ut in bonisoperibus421
rentes dederunt odoremsuttm. Ficus quippe grossos se exerceat, ut in operibus exterioribus lidesiuterior
suos protulit, quia sancta Ecclesia roarlyres suos innolescat. Sed el opera necesseest nt vox prrcdica-
ad reternam patriam prrcmisit. Post quos vinerc flo- tionis sequatur, quia quicunquein sanctis operibus se
renles odorem suum dederunt, quia per uriiversum •dilatat, consequens est iut adeadem facienda proxi-
mundum exempla bonorum operom excreverunt. B ] musquosque exliortetur. Ideosequitwr : Voxenim tua
Vineae utique ilores producunt, cuui slngulae Kc- dulcis *t faciet iua decom. Timc enim et vcx placet,
clesiae animas prius inUdeles ad fidei novitatem et facies dcctiratur, qnandoiM opcra praedicatio s-e-
per baptismum educunt. Sed flores ipsi odorem quitur, et rursum prsedicationerobona operacomitan-
proferunt, cum credentes aniniae exempla bona Uir. HujusmodipraQdicatoribusconseqTienterdicitur :
per suavem oplnionem sibi invicem et aliis asper- .(Vers.1S.) CapMenobis b vuipeculas,qumdemoiiun-
guot. Sed quia Christus utroque modo exhorta- tur vineas : nam vmea nostra floruit.
lionis nos trahit , ut videlicet et praeceptis nos 17. Per vutpes hseretici, per vineas singolseEccle-
admoneat, et exemplis sanctorum nos erigat, id- isiaedesignanlur. Sed vulpes vineas demolhmtur; quia
circo sponsaesure prius ut surgeret admonendo prae- per hrcreticosEoclesirea rectaefidei viriditate exsic-
cepit, et deinde exempla sanctorum ad cognitionem «antur. Quae bene parvulae dicuntur, quia quamvis
adduxit, et post exemplorum exhibilionem iterura conlra veritatem iotus ^uperbiant, exterius tameii
se ad praecepti commonitionem converlit, diccns : in verbis bumilitatem per fiimulatienem sectautur.
(Vers. 13, 14.) Surge, amica mea, soror mea, et ve- Quseiunc a sanctis prsedicaloribuscapiuntur, quando
ni, columbumeu in foruminibuspetrm, in cavernamu- instante altercatione, sententiis*veritatis convincun-
iur. Praedicatores quippe sancti aliquando canes per
cerim. ^r,
15. Snrgit aniina, cum a peccati perpetratione se simUitudineai dicunlur : quia pKedicationibusassi -
erigit; venit, cum per bona opera desiderii sancti duis, quasi latratibus importunis, adversarios quos-
passibug sanctis ad coslestia tendit. Sancta clenim que a grege ovium arcere nituntur. Isticaues vulpes
meus cum prreteritrc vitre turpitudinem conspicit, Christo capiunt; quia ducem suum dum fideliter di-
cura peccata sua enumerat qure fecit, mox secum ligunt, pro ejus amore laborantes, tergiversantes
in conscientia erubescit, et qusecunque in mundo hsereticos ab involutionibus qnsestionum, quasi a te-
dilexerat, ad odium sibi transferens fletibus se pu- nebrosis caveis ad lucem veritatis educunt. Quare
nit, et ipsa poenitentia facta robustior, ab omni in- vero vulpium demolilio timeatur, manifestatur cura
quinatione etiam a exilit , et ab orani torpore dicitur : Nam vinea nostra floruit. Vinea quippe flo-
uegligealie se exculU, ut jara in infirais cogita- ruit, quia saucta Ecclesia per baptismum filios ad fi-
tionibas am jaceat, sed ad appetenda invisibilia per dei novam conversationcm perduxit. Quibus timen-
sancta desideria se extendat. ttsec itaque mens sur- dura cst, ne ab bacreticis depraventur, quia duro qui-
git et veait, quia et a torporis iofirmitate per com- que credentes in novitatera Christi negenersmlur,
punctionem seerigit, etin sanctis Miidiisse exer- quo quisque tenerior est, eocitius ad pravitatem se-
cens, ad aetema pedibus amoris currit. Per foramina ducilur. Floribus omnino tiraendum est, ne percaut,
autem petrse, vulnera manuuro et peduro Chrisli in quia dura adbuc quisque ad perfectionem per exer-
cruce penttentis lihenter inteUexeriro. Cavemam ve- ciliuin diuturnuro nou convaluit, facile si a dcnte
ro macerire, vulnus lateris quod lancea factum est, venenoso mordetur, ab hoc quod nactus fuerat, eva-
eodem sensu dixerim. Et bene columba in foramini- nescit. Perlecta enim quseque aniroa in quo se jam
bus pelrrc et in caverna maceriaeesse dicitur, quia diu exercuit, facile uonaujitlil, qui«q>ao/requentius
dum in crucis recordatione patientiam Chiisti imi- palato intimo quamdulcis sit Dumuius gustavit, eo
latur, dura ipsa vulnera propler exemplum ad conslanlius sponsi rectitudinem tenet, et distoria
raemoriam reducit, quasi columba in foraminibus, fastidit. Quseproscquitur convenienter, et dicit:
sic simplex anuna in vulueribus nutriinentum quo (Vers. 16, 17.) Dilectusmeut mihi,et ego illi, qui
convalescat, invenit. Possunt tamen per fora- pascitur inter Wia, donec aspiret dks, et iuclinentur
mina pelrse, incumationis Christi sacramenta si- umbrm.

n In Excusis, etinm cogitationisexilit. vulpesparvulas, fortequia poslca lcgitur -.parvulx dic.

b Sic lcgimus in oranibus Mss.ubi Editi habent,
 801 SUPER CANTICACANTICORUMEXPOSITIO.— CAP. III. 502
18. Ac si diceret; Dilecti mei auiicitiam constan- \ forma similis EcclesiGDerit, et tamen sup£r Ipsos
ter teneo, quia ejus constantem benevolentiam erga summos, qui quasi montes excellunt, in Ecdesia
me sentio. Qoia «hrmejus famiiiaritatem benigham subliinior eminebit. Qui dum venire moratur, quia
habe»v'dBrumtnihiestquidcfuid«iadveTSiwn inhnicos eum semper sancta anima perquirere nititur, ideo
httraaCes*«dio. Et *om in ejus assidoitate qualis *it sequilur:
video, siquid erroris profertfnt adversarii, a veritate CAPUT m.
qnam in «jtts visione cognovi, non tecedo. ©e quo (Cap. ffl. —Vers. 1.) In lectulo meo per nocles
bene sequitur : •Quipascitur infer Ulia, donec aspiret qutesiviquemdiligitdnima mea : qucesiviitlum, et non
diet, et inclmenturumbrm.Quid per lilia; a-'flisiani- inveni.
mscdesignantur? Quaedum castitalis candoremreti- 1/LectuIumsibi sancta anifnaper noctes facit, dum
nent, per bonoefamse'opfmionemproximis quibosque omnes perturbationes mundi fugiens, secretum com-
suaviterolent. Inter liiia sponsus ergo pascilur, quia parat, in qtiotequiescft. In hoc lectulo queril diligit
procul dubio anfmarumcaslitate delectatur, quae et quierit, qoia dnm ab omnfttis sollicitudinibusmundi
in se rmmdrtiam catrtis «msetvant, et per nitidas vacat, ift ejus mquisitione qtiohtodoad illum perve-
cogjtatfictaes«oram eo *placent,et exempla proxirais niat, non qaieseit. Notandumest atrtem quia per noe-
qhasi odoris '422 suaVitatemflonant. Dies Verotunc' B tes quasrit,qui modo mhoc muhdo vivft, et perfecte
c
aspirabit, et umbrsc mcMnabimtmsquando vita seteri- tenebra* tempbtalitatis a se exeiilit. Quas quo gra-
na appateUit, et <prsesensvita fii&etur. Qnippe dies Viffrespa^itnt,'eofewmius'qu£etitetim,qtioinvenio,
efrit, hrc vero b nox; quia hic in vrsione caligarrras, teneftm amptius "honpaWetur. Sed 'quiaquehi quai-
ibi dies ipsa tola veritas menlibus elacebil. Ad hanc rit, nunquam perfecte in hoc mundo invenh, ideo
diem prorsfts animaeenitnntur irt perveniant: propter •swbjungft: QumiHviitlum et wro SmVni.lQt»iaVero
hanc, justifiam illibaiam in quantom possunt conser- «oaxmvodesiderio sestnats et iqwidquidte»e't, «i «on
vant; etquia sme Ghristonihil posstmt,ejus auxilium sufficit, donec dilectum inveniat, ideo «onstaritiam
invocant, 'ejus farmBaritsftemdesiftetant. Quirtfm inquisitionis sobjwngit,idicens:
dum merrfemconsiderat, prope est benignns et ad|u- 423 (Vm. 2.) Surgam, circuibb^cmmtem:per
vat, et quo anvplttrsptoficinnl, eo familiathis iJemper vicoset pldteasquwram'quem tHligildnimamed: quce-
amat, dcwiecfinitis tenebris mundi, ad vitae setero* Mvi illum, et non inveni.
lueem perfectas educat. Quam locem quia valde de- 8. Quidper civkatem in hwcloco, hisi Ecctesiam;
itfdetant, %amqaecutti Dominusad judicium venerit, •quidper vicos civitatis, nisi spiritales 'qnosque ac-
videndamesse patant, idcifco cttm summo desiderio cipimus? Qui dura^ ad Eoclesiam toto corde gra-
dictmt: iQ dinntur, angustam viam tenent, qua ad vitam per-
(Vers. 17.) ReVeYtere\simiHsesto, dikcte mi, cit- ducantur. Per plateas autem, sascularesdesignantnr,
preeeIrintttfloque cervdrumsuper montesBethel.] qni dum voluptates suas moltas sequontur, latas vias
19. A nobis dilectus corporaliter tunc abiit, qnan- gradiuntar. Surgit ergo sponsa et civitalem circtiil,
tfo post resurrectionetn in *coemmaBcendit.Tunc au- quia perfecta anima qure visibilia festidit, omnes
tcm teverletnr^ quando in fine mundi resuscitatis sanctos qui surrtvel fuerunt in Ecclesia, mente con-
corporibws hominnm, oranibns in judicio manifes- spicit, si quid forte ineorum actibus reperit quod imi-
tabkur. Qti vere similiscaipreseet hinnnlo cervorum tando), ad sponsi inventionem aliquando pervenire
apparebit, quia in carne nostra venieng ad judicium, possit. Per vicos autem et per plateas quierit, qnia
omnibus se monstrabit. Per capream enhn, quse dum per bonorum imitalionem ad dilecti familiares
mandumest animal, Ecclesia designatur, quse dum •amplexuspervenire satagit^ monsolum in spiritali-
in coelestibusmente habitat, quasi in montibus pas- bus, sed et in ipsis etiam carnalibus aliqnando inve-
citur. Percervos auiem quid aliud quam patresan- nit quod imitari digneipossit.Sexlpostquam laborem
tiqui designantur, ex qnornm carne Christus natus, geminatum insinuavit, iterttm difficurtatem inveii'-
quasi hinnaius cervorum mundo est prsesenlalns? tionis subdit, dicens : Qmsivi ittum, etnon inmti.
Bethel -autem domus Dei interpretatur. Quse bene jf) Sed dura quaeritet rron invenit-,ipsa eliam qnseritur
Ecclesia Dei dicitur, quia in ea Dominus habitat, et invenitur, et ideo subditur:
dum per fidemcorda hoslra mimdaiitur. Super mon- (Vers. 3.) Invenerunt mevigilesqui custodiuntcivi-
tes ergo Bethel similis caprese bianuloque «ervoruni tatem : Num quemdiligit anima mea vidistis?
apparebit; qnia in ea humanitatisforma ad judicium 3. Quidper vigiles, nisi doctores Ecclesisedesi-
veniet, quam ab Ecclesia sumpsit, quando in hoc gnantur? Qui dum lucrandisanimabus et scriptis et
mundo ex patrum ptogenicquasi hinnulus ex cervis diclis invigilant, ubi desiderii aliquantulum sentiunt,
humilis natns fuit. Qui vere et simiiis capreae, et su- augmentare ad melius nunquam cessant. Hi sponsam
per montes Bethel apparebit, qnia ex humanitatis qucrentem inveniunt, quia piam animam Christum
' AdduntVulgati,nisi mundceanimm,silentibusMss. excutit. Lectio nostra, etsi prima fronte, veritate ca-
b lta legitur in omnibus Mss. At in Kxcusis: hic rere videatur, est tamen verior, juxta S. Gregoiii
quippe nox esl, ibi verodies erit, quia hic in risione mentein, aftima enim qumotnnestititndiperlurbatio-
veritatis caligumus,ibi Deusipse tola veritasmentibus nes [ugienslectuhtmsibi facit, teiiebras teuiporalitatis
elucebit. perfecte, quantum in ipsa esl, a se excutit.
c Vulgati, reluctantibus omhibus Mss., « se non d Excusi, qui Uumnd cixlestia.
«05 SANCTIGREGORHMAGNI «04
invenire satagenlem excipiunt, et ut citius inveniat, A ^sicut virgula fumiex aromatibusmyrrha, et thurts,St
procceptis instruunt, exemplis accendunt. Quos illa iuniversipulverispigmentarii?
interrogans, dicit : Num quem diRgitanima meavi- 7. In deserto itaque, in hoc mundo Ecclesia, sive
distis? Beneeos sponsa interrogare dicitur, quia dum sancta qusequeanima vivit, dum a regno exsul inter
eorum scripta vel verba vigilanti animo perscruta- bestias, dsemonesvidelicet, degit. Hic enim etsi non
tur, tanquam praesentibus etiam absentibus animi omninoa sponso deseritur, tamen dum in carne est,
intentione loquens, quid de Christo senserint, scisci- nondum ad certam ejus visionera admillitur, dum ab
talur. Quia vero dum in e.osintendit, nunquam spon- eo per exsilia et tentationes
peregrinatur, quia dum
sum invenit, consequenter subjungit: adhuc cum co non regnat, deseri ab eo sibi videtur.
(Vers. 4.) Paululum cum pertransissem ees, inveni Ob hoc semper laborat ut ascendat, ut quem valde
quemdiligit anima mea. diligit, magis ac magis sentiat, quatenus quoniam
4. Paululum vigiles transit, et dilectum invenit, perfectc eum in deserto non tenet, vel in ipso ejus
qnia dum eoS puros homines esse cogitat, ad divini- desiderio se reficiat, ut sic in via roborata, quando-
tatem mentem erigit, ibique sponsum suum supra que ad hoc quod diu concupivit, perveniat. Sunt
homines Patri aequalemcognoscit. Quem tunc inve- quippe nonnulli, qui dum omnia visibilia fastidiunt,
nisse se dicit, cum sanctis laboribus adjuta, in ejus B " mentem in ccelestia erigunt, et quia in iniimisnihil
divinitatis claritatem oculum fidei tanquam per spe- quod eis dulcescat, conspiciunt, totum cor ad
super-
culum contemplando aliquantulum figit. Quod tan- na converlunt. Hi ab omnibus malis moribus se
tillum quanla aviditate mentis suscipiat, oslendit, exuunt, censum mundi cum cupiditatibus contem-
dicens: nunt, spe ad invisibilia tendunt, et quo ampliori de-
(Vers. 4.) Tenui eum, nec dimittam, donecintro- siderio illis inhoerent, eo magis ac magis moleste
ducam ilhm in domummatris mece,et tn cubkulum corruptionem ferunt quam babent. Hi nimirura per
genitricis meoe. deserlum ascendunt, quia dum in hoc mundo inter
5. Mater EcclesiseSynagoga exstitit; quia ex ipsa tentationes vivunt, quo amplius dum hic morantur
sanctos prsedicatoreshabuit, a quibus verbum veri- deseri metuunt, eo quidem fortius ista deserunt, et
tatis suscepit, per quod in fide regenerata fuit. Te- ferventius ad illa gradiuntur, in quibus cum fuerint,
net ergo sponsura Ecclesia donec in domum malris nihil amplius quod eos amoveat, jam timebunt.
eum introducat, quia usque in finemmundi ab ejus 8. Bene autem sicut virgula fumi ascenderedicun-
fide et amore non recedit, donec ad fidemJudseos tur, quia et odorembonaefamee, et sublilitatem mentis
adducat. Non quod postea recedat; quippe quem in habere dicuntur. Non autem quarumlibetrerum fu-
exsilio diligit, in patria videns amplius amabit. Sed1'C mus iste esse dicitur, sed ex aromatibusmyrrhae,et
de illo tempore dici debuit, de quo a quibuslibet; thuris, et universi pulveris pigmentarii existere de-
propter obsistentestentationes dubitari potuit. In do- declaratur. Myrrha quippe mortuorum corpora con-
mum ergo matris dileclum introducet, quando ini diuntur ne pulrescanl, thura vero accenduntur ut
fine mundi Ecclesia per prcedicationem424 m P'e* redoleant. Per myrrham ergo carnis raortificatio
bem judaicam Christiana sacramenla immittet. Ini signatur, per thus vero orationum munditia intelii-
cubiculumautem quasi in secretiorem parlem domusi gitur. Sancta igilur anima dum carnem suam a pu-
eura introducet, quia ex eadem plebe ita plurimos; tredine vitiorummortiiicat, dum omnesmundi volup-
convertet, ut omnes mundi sarcinas abjiciant, et iui tates per conlinentiamabnegat, quasimyrrham mori-
intimis cogitationibus soli Deo placere concupiscant. turo corpori adhibet, ut post judicium a corruplione
Hujusceniodihominescubiculum facientsponso, quiai seterna sanum permaneat. Cum vero se ad ccelestia
dum a se omnes sordes cupiditatis abjicient, quasii majori desiderio accendit, 425 et a cordis cubiculo
secretum locura in mente in quo delectetur, compo- omnes superfluascogitalionesferventer abjicit, quasi
nent. A quorum inquietatione in eis delectabiliter r thuribulum cor suum coram Deo facit. In quo dum
pausans sponsus, improbos prohibet, dicens: per dileclionem virtutes congregat, quasi carbones
' sD' in thuribulo coaptat, in quo seipsam raens in con-
(Vers. 5.) Adjuro vos, filimJerusalem, per capreas
eervosquecamporum,ne suscilelis, nequeevigilarefa- spectu Dei igne charitalis accendal. Dumqueferven-
ciatis ditectam, donec ipsa velit. tes et mundas oraliones ad Deum emittit, quasi fu-
6. In hoc ulique oslendit, quia ejusdemperfectio- mumaromatum ex thuribulo educit,ut coram dilecto
nis quosdam de Synagoga post conversioneminve- suave redoleat, et proximosquosquead ejus amorern
concitare non desinat. Sed nota:1-
niet, cujus de Ecclesia quam plurimos, dum in eorum per bona exempla
similiter ab eis a dum quod non ait universi pigmenti, sed universi
quiete delectatur, inquielatorem
prohibet, sicut ab Ecclesia prohibuit. Inlroducla crgo pulverispigmentarii. Pigmentaquippefacimus, quan-
ad fidemSynagoga, Ecclesisementem per opera quas do virtutes congregamusin corde. Quando vero ipsas
nostras virtules per singulaqusequeopera diligentius
videt, conspicit, et sublimitatem ejus valde admi-
dicit : retractamus, ne quid in operibus nostris incultum
rans,
ne inter yirlutes vitium lateat, lunc pro-
(Vers. 6.) Quteest ista qumasendit per deserlum, remaneat,

• Rothomag., inquietatisnem:Lectio priorum Editorum paululum est diversa.

505 SUPER CANTICACANTICORUM EXPOSITIO. — CAP. III. 506
cul dubio unguenta virtutum quasi in pulverem tun- A quia, seeundum « praescientisegusegratiam, Chrislus
dimus, ut eo mundiora sint opera nostra, rjuo subti- sanctam Ecclesiam de sanctis in aeternum perman-
lius ea ab omni subreptione vitiorum discernere non suris construxit. Columnasejus fecit argenteas, quia
cessamus. Hujuscemodimentes dilecto suo delecta- eidem Ecclesioepraedicatores dedit, qui et ut eam
oiles se per ejus gratiam faciunt, et dum ab omni exemplis sustentarent, magnajuslitiserectitudine ro-
mundano strepitu se dividunt, locum in quo sponsus boravit, et ut prsedicalionibus erudirent, nitore elo-
requiescat, in seipsis componunt. De qua requie quii, quasi splendore argenti, decoravit. Reclinato-
subditur: rium aureum fecit, quia dumin cordibus perfectorum
(Vers. 7, 8.) En lectulumSalomonis sexagintafor- resplenduit, eis divinitalis suse potentiam per con-
tes ambiunt ex forlissimisIsrael, omnes tenentes gla- templationem ostendit. In qua contemplalione dom
dios, etad bella doctissimi,uniuscujusqueensis super eis pulchritudinem ccelestiumgaudiorummonstravit,
femur suum propter timoresnocturnos. quasi reclinatorium ex auro composuit, quia locum
•9. Salomon quippe pacificus interpretatur. Quid in quo se refocillantes requiescant apposuit. Quod
2rgo per Salomonem,nisi Gbristusintelligitur, de quo reclinatorium bene aureum esse dicitur : quia melior
scriptum est: Ipse est pax noslra, qui fecit utraque est sapientia cunctis opibus, el omnia qum desideran-
unum? (Ephes. n, 14.) Salomoni ergo lectulum faci- B iur b liuicnon valent comparari (Prov. vm, 11). Ad
mus, quando a mundi sollicitudinibus omnino cessa- hoc reclinatorium,multis laboribus pervenitur, mul-
mus, dum in solo desiderioChristi libenter pausamus, tis tribulationibus ascenditur, ila ut, si necesse fuerit,
eique, ut nobiscum pauset, cor ab omni terrena cu- etiam sanguis effundi perrnittatur. Ideo ascensus
piditate mundamus. Denarius autem numerus si per recte purpureus esse dicitur. Dum enim sancti qui-
senarium multiplicetur, nimirum sexaginla complen- que martyres propter vitam seternamcorpora sua ad
tur. Per denarium itaque Decalogumlegisaccipimus, supplicia tradiderunt, dumflagella, equuleos, ignes,
per senarium autem totum hoc tempus intelligimus gladios et alia innumerabilia tormenta patienter per-
quod sex diebus operatoriis volvi videmus.Per sexa- lulerunt, nonne ad reclinatorium islud, ad beatam
ginta igitur fortes omnes perfectos qui fuerunt ante scilicet vitam, per ascensumpurpureum ascenderunt?
nos in Ecclesia intelligimus; qui dura decem prsece- Sed nos miseri quid agimus, qui in hoc ferculo co-
pta legis quo spiritaiius, eo fortius in sex diebus com- lumnse argenteacnon sumus, quia sanctamEcclesiam
pleverunt, quasi sexagenariumnumerum perfecerunt. nec exemplis suslentamus, nec prsedicationedoce-
Hi lectulumSaloraonisambiunt, quia mentemsanctam mus? In ea reclinatorium aureum non habemus,
in qua Christus pausat verbis et exemplis muniunt, quia, terrenis cogitationibus involuti, ad splendorem
quibus ab aditu mentis venientcs hostes repellunt, " sapientiseper contemplationem non assurgimus. As-
dum ipsam mentem exemplis«ustinent, scriptis eru- censura purpureum nec etiam cognoscimus, quia,
diunt. Hi tenent gladios, et ad bella doctissimi exi- voluptatibus vacantes, labores et persecutiones pro
stunt, quia dum verbum Dei opere complent, quod seterna bealitudine ferre recusamus. Consolatur nos
corde sciunt, magis ac magis semper docti hostem aliquantulum quod de boc ferculo subditur : Media
suum, daemonemscilicet, sapientia et fortitudine vin- charitale constravit, propler filias Jerusalem. Quid
cunt. Per gladium enim, verbuin Dei designatur, enim per filias Jerusalem, cum non ttlios sed iilias
per manus autem quibus gladios tenent ipsa opera dixerit, intelligimus, nisi nos debiles, quiin Ecclesia
ligurantur. De quibus bene subditur : (Jniuscujusque non viri, sed feminsesumus, quia contra vitia forti-
ensis super femur suum propler timores nocturnos. ter non reluctamur, viriliter non resistimus, mulie-
Quidper ensem, nisirigorem conversationis; et quid briter subjacemus? Jerusalem enim visio pacis inter-
per femur, nisi carnis appelitum accipimus? Electi pretatur, per quam Ecclesia, quse est mater nostra,
ergo quique, qui jara ad perfectionem vita? provecti designatur, eo quod assidue pacem perpetuam con-
sunt, seraper ensem super femur suum ferunt, quia templatur. Si ergo nos in ferculo Regis columnscar-
rigore conversationisappetilum carnis assidue fran- genleaenonsumus, reclinatorium aureum non habe-
gunt, ne hostis quem in nocte hujus mundi liment, D mus, per ascensumpurpureum ascendere non valemus;
repente veniens, mollemaditum inveniat, et per vo- saltem charitatem, quse communis omnibus electis
luptatis mollitiera 426 eo facilius, quo voluptuo- quasi in medio posita est, teneamus. Per hanc quippe
siores invenerit, ad graviora peccala perducat. De rex Salomon nos in ferculo suo esse cognoscit, quia
laude itaque Salomonis adhuc subditur: in eo cum columnis argenteis, cum reclinatorio au-
(Vers. 9, 10.) Ferculum fecit sibi rex Salomon de reo, cum ascensu purpureo, propter filias Jerusalem
UgnisLibani. Columnasargenteas, reclinatoriumau- etiam media charitate constravit, quia cum Ecclesise
reum, ascensumpurpureum; media charitate constra- membris ad eamdem sponsi beatitudinem perve-
vit, propter filias Jerusalem. nimus, si charitatem indefessaraobservamus. Sequi-
10. Ligna Libani imputribilia esse asseruntur. Fer- tur:
culum ergo fecit sibi rex Salomon de lignis Libani, 427 (Vers. 11.) Egredimini, filim Sion, et videte
Val. Cl., prmsentimsum gratiam, quod minime c Ita omnes Mss.et Edit. Paris. 1518. Alisehabent
probaraus. Contradicunt quoque alii Mss. aculeos.Erroris occasio fuit modus scribendi veterum
h Excusi, ei non possuntcomparari. amanuensium eculeos.
 B07 SANCTI GftEGORn MAGM &£
regVm SttTomanemfh Waiteiftt/te, tjub corbnavil eumi A testimonium verltati ettam per mortem suam perhi-
mdter sud -i»tftfedesportsationisittius, et in die Imtiiim
B 1)uisse scimus. Grex itaque iste caprarum de rhonte
cordhtjit». Gaiaad ascendit, quia popuhis Ecclesiaeeo maglsude
11. Mater Christi besfta Mariaesse creditur, quce e se ad aiterna suspendit, quo fortius sanctos martyres
COTonavireumdiademate,'quia htirrtanitatemhostrami eiderh fidei testimonium perhfbuisse scivit. TSequi-
e* ea ifpse assumpsit, Sicut in Evangelio 'rccitaturr tur:
(ttttttk. i). EtliOc in-dhvdeSpohsatiOttisejus et indie3 (Vers. 2.) Deriles tuisicutb greges tonsarum, quas
lcetisia; cordfs «jus laclum esse dicirut, quia quando) ascendunt 428 de lavacro, omnes gemellis(etibu, et
unigenit«s Frlius Dei drvimlatem suam humanitatii steniis non esl iriter illas.
nostrae copolare voWit, quando per bonarh vohirrta- 3. SiCut per oculos procdicatotcs intelligohtur,
tera suam tempote oppofttino Ecclesiam » suam sibii quia per cos 'Ecclesia iriuniinatur, siinililer et dentes
assumere placait, tanc 'Cumcharitatis exSuFtatione ; ejusdem possuht dici, quia per eos inlideics consu-
carnem nostram ex tnatre Vrrgine •susciperevoluit. muntur, et parvuli riUiriuniut. Dcntes qii ppeiene
Jn qua cam doiotibus pro temporevivens, de redein- sancti prscdicatotes vOcantur, quia dum sanctam
ptione «ostra «jhementer e*suHavit. Sed curh dia- ScriplUrame^pOnenaorninoribusfratribus elucidant,
^emtprftfloriiaassmnatur.inhumahhstisaTrtem stis- B ] quaSi'pa'he'mpatvufis, tanquam matres liliis coriiraa-
ceptione noti gtotla Verbi Bei, sed humililas esse: sticant, quo infitmi ad fortiota ConYalesCaiit.Hi ni-
cognosc&tor,qtiomodo htlmanitate nostra quasi dia-. tnirum bene SlCiftgrex tomiartm, quoe ascenderiint
detnace corrmatus ftrisse dicitnr? Sedt!um ipsa ejusi de lavacro, esse dicuntur, quia duni se a peccaiis
incarntftio vete %retia nostra fuerft, quia membrai 'omnrbus in baptismo abltrtffsesSefecotflantur,libeti-
ejus-sumus profrter eommuniorremcorporis, diadema tet oneta mirri&idepofruht, tft ad ccelestia conse-
membrormn irene caprtis Scriptura ptsedixit. flic ita- qtienda 'ct 'prfedicahclaqho ffbetios, eo Tacilius gta-
qoe quia a spetosalanjalur, et ipse vicfssimsponsam diantut. De quibUsstfbdftnt: Chnnesgemettis feltbus,
iaudate <dignattrr,•diccns: rt slcrflis non est iriler illas. 'fietttefios fetus onttfes
sanctiptoedicatoreshabent, ^tria drimin duoibus'pta-
CAPUT IV.
teplis charftatrs coeterosliofrrinessrrpeterriineiit, ge-
(Gap.JV-.—Vers.4.) QttampHklira es^-amicamea, fttrnam dilectionem pteedicant, et in ea auos popu1«B,
quam pukltra es et decoral OcuU tui coUtmbarum, JudaicUm et geritiiemgignete non cessaht. Inler qflfts
absqtteeo quod intrinsecuslatei. Wtttrusest sterilis, *quia ptofecto ptoedicatottron «st
1. Quia hsec superius exiposuimus(Gap. % n. 35), 'dicendus, si fffios spiritales gigriere corfiemnit. l)e
«t potuirous., nimc eadem repetere propter torevita- C r 'qoibus adhuc Subdftur :
tem servandam devitamtrs. Sed quia adjunctum est
(Vers.3.) Sicutvitta coccinealabia tua, eteloquium
Absque quodeo inlrintecus latett, -breviter videndum
tuum dulce.
est quomodo superioribus «ofthingatur. Pulchra est
ergo spoasa, et oculi ejas -cotambarum, absque eo 4. Iidem prsedicatores labia Ecclesiae dicuntur,
quod intrinsecus latet, -quiavaldehonestum est quid- quia nimirum per eos populisprsecepta vitoeloquitur.
viita dicunlur, quia dum fluxas cogi-
quid tn exterioribus aperatw, quod shmplkiter inlcr Qui bene sicut
iiomiriestioiirversalw",quod ea quse videt temporaliter taliones in cordibus hominum suis prsedicationibus
crines ne immoderalc dif-
coneupiscere dedignatur, et si quid tamen in hoc restringunt, quasi sparsos
roundo ftocet, posl concupiscentias snas ire detes- fluant rcprimunt. Sed quid est quod non lantum
tatmr. ;S»d <rebementer pulchfius et honestius est viltae, sed coccineaecomparantur, nisi quia per coc-
.• cuin flamma charitatis inlelligilur, qua illi ardent, et
quod 'cordis Aesideriumiillbatum retinere conalur,
eos alii acccndunlur ? Per quos eloquium oanctoo
•quodsetetnsebeatilndiiiis claritatem in mcnte retinel, per
«recta •cdntemptatur» quod in his quse hiterius videt Ecclesiae dulcoratur, quia dum quae dicunl faciunt,
-suaviterTeqweseit et 'mundatur. Seqnitur: praedicationes suas hoininibus quasi sapidas escas
apponunt. Sequitur :
(Vers. 1.) 'Citpinitui Ktctrtpelfei 'ettpmntm,quce«»- j
'etiidertlHtAemottleQdlHttd. (Vers. 3.) Sicut fragmenmali punki, itageux tete,
\. Si"pet oMc^Ttrscdlc^tcfrteBc^estedeiSignarftur, absqueeo gtiod inlrinsecuslatet.
'quiaciriteris viam bstetrdft, bene "pet calpiTlospopuli 5. Quid per getias•Ecdesice,hisi eosdem fpsosprse-
signlftcsfrftttt,quia eidemtcelesiie «rnatHrhWibuurrt. dicalores irileHigirffus,qflfi'dumin populis M eis pro-
'CapllH'etgo Spofissesicut grex ysSpratum«sse dicuri- «ciattt «mineflt, -qirM iri fttie Ecolesise manifesii
tmyqrria pbptfli tecctesisedtrrh, pTiecepta fcegfetumi- appateht ? 'Pet malwmaotem pmticum ipsa Etdesia
liaritr», ecetesfra 'fide cdni^pTirrfftrr, rftunda s»nt des*gnatrn-,*[uiadwta mult<» popwiosin unitate fidci
anirhalia, etfn tfftis pasctmttrr. (Jalaaflarrtemacervus nutrit, quasi multa grana sub unO cortice stringit.
testimonii interpretatur. Quid autem per acervtffn Fragmen ergo triali punici sawcti prsedicatores«xi-
Wtlfn6«K,1iIsithif»trWdinemmartyYumfhteirighnus? s«*nt, quia dum se ut granain divinoservitio coeteris
Qui dum ttdemChristi insuperabiliter tenuerunt, eos fortius affligunt, dum omnia mundana conlemnuiit,
" Placuit recenlioribus Edit. expiicationis grirtia vet. Paris.
inserere sponsamsuam. Lcctio nostra est Mss.etEdit. i> Rothom. et Rhemehs., grex tonsarum.
S09 SUPER CANTIC*CA^TKWRIM EXPOSITIO. — CAP. IV. tilO
dum * whiptatesmas abnegant, etvrtfa sua omnfno A dfnem mortificationis in opere, et quid per coTlera
morlittcarrt,b et cseteros extollunt, et dum per exem- thuris intelligimus,nisi altamhumilitatemin oratione ?
.pla -sua'cssteros.riutriunt,<quasi iracti ot apetti se Ad montem ergo myrrhoeet ad collemtlmris sponsus
cibos ofJerturrt.Sed quamvis nragna sint quse extrin- vadit, quia eos familiaritervisitat quos per mortifica-
secus apparent, majora tamen in occulto retinent, tionem vitiorum ad alta proficere et per mundas et
quae di.vini aculi soli videirt. idee subjunctum est: humiles orationes suaviter rerlolere perspicit. His
Abtqueeaquaamtrmsecusiatet. Sequftur : quippe virtutibus sancta Ecclesia vel unaquxque
(Vers. 4.) Sicnt turris David collitmiuum, qum anima munda efficitur, quia dum per voluplatum
wdificataest.cum propugnactdis,mitie clypei pendent morlificationem viliis reluctatur, et per sanctas ora-
ex ea, omnisarmatura forlium. tiones frequenter Iacrymis abluitur, sordes lavat ut
6. Collum quippe extendtmus, quando longius sponsoplaceat, cui pulchra apparere conatur. Cujus
prospicere volumus. Propter aliud ergo sancti proedi- conatum ad effeetum sponsus per gratiam suam du-
catores oculi, piopier aliud dentes, propteraliud au- cit, opusque suum in sponsa benigne laudal et dicit :
tem genae,, et collum pvopter aliud convenienter (Vers. 7.) Tota pukhra es, amica mea, et macula
vocantur. Bene igitwrsicut lurris Davidcollum 429 non esl i» te.
sanctse Ecclesiac dicitur, quia sancti pradicatores B 9. Cum scriptum sit : Nemovivitsine peccalo, nec
procul veuientes hosies sanclseEcclesisespeculantur, infans cujus vita est uniusdiei super terram(Job. xxiv,
et iortiter .r-esistunt,,si quid in Ecclesia loedereco- 4, sec. Septuag.), quid est quod sponsa tola pulclua
nantur, et, libere tercefia despicientes,ccelesliacon- esse dicitur, in qua macula non habelur? Alibi
templanlur. Collum ergo propter hostium specu- quippe scriptum est.: Sleltmnon sunl muudw in con-
lationem, turris vero4i*u«tur propter forlitudiucm, spectuejus (Job. xxv, 5). Et alibi: In muliisoffendimus
et propter excelsam ccelestium gaudiorum contem- omnes (Jac. III , 2). Et Joannes apostolus aft : Si
plationem. Quaeturris recte Davidesse dicitur, quia dixerimus e quia peccatumnon habemus, veritas fu
David mauu fortis interpretatur ; per quod Christus nobis non est (1 Joan. i, 8). Et idem : Si dixerimus
signittcatur,cujus est quidquidforte et excelsumop&i quia non peccamus, mentimur, el veritatemnon faci-
ratur. De qua subditur : QU<E mdificataest cum pro- mus (Ibid. 6.) Sed dum 430 sancta anima a peccatis
pugnacuUs;milleclypeipendentex ea, omnisarmalura quotidianis se per pcenitenliam mundat, dum quodi-
.fortium. Cum propugnaculis iurris Davddsedilicata die peccata minuta cum lacrymis abluit, et a maj«-
dicitur, quia sancti praedioatorescontra adversarios ribus se observat, quamvis frequenter peccet, per
homines, si necesse sit, miraculis armantur. Contra assiduam tamen pueiiitcntiammundiliam suam assi-
vitia autem se clypeis nuiniunt, quia rre spiritalibus C due servat. Hinc enim alibi prsccipilur : Semper sint
hoslibussuccumbaut, virliUibusse-deiendunt.In qni- veslimenlatua candida (Eccli. ix, 8). Et illud ; Jus-
bus omnis aunalura forliuui pendent, quia quisquis lus autem ex fide vivit (Rom. i, 17). Quamvis enirn
hostium cuneis fortiter <resisterevult, in eis exempia niox ut peccat a justitiadevict, lamen dum semper
videt, quibus 'armatosbostesstrowuevaletsoperaTe. ciedit in eum qui justificat impium, et assidue sub
Mille autem btc pro perfeaione ponitar, quia in ejus iide peccala sua deflet, per assiduas ablutiones
miilenario nuiuero oaines nuiaeri petfecti compien- justitiam suam relinet. Se igilur ita mundanti sponsse
tur. Sequilur: consequenter dicitur :
(Vers. 5, 6.) Duoubera tuaskut ituoMnnul/icaprea (Vers. 8.) Venide Libano, sponsamea, venide Li-
gemelli, qui pascuulur m iildis donec•aspiret-dies, e bano, veni; coronaberisde capite Amana, de vertice
inclinenlurumbrw. Sanir et Rermon, de cubilibusleonum, de montibus
7. Per duo ubera •dnoprsedicatttrumordincs, unus pardorum.
in circumcisione, alius ki pr&patio, designantur, 10. Libanus quippe dealbalio interpretalur. Quid
Qui bene sicut duo hianuli capreae dicuntur, quia ei ergo per Libanum nisi baptisrna intelligitur, iu quo
fiiii Synagogccexistunt, «t in jnontibus contempia- sancta Ecclesia aqua abluitur, et a peccatorum ni-
l.onum pascufitur.<Jemellivero ideo dicti sunt, quia D grcdine per Spiritum sanctum quem recipit et per
concorditer prsedicant, et «oncorditer sapiunt. Ir Cliristi fidcm dealbatur? Unde scriptum est: Asperges
liliis vero pascunturdonec aspiret dies, et inclinen- me, Domine, hyssopo, et mundabor (Psal. L, 9). De
lur UBtbrse.,quia iMuiditiaminfatigabilitersectanlur, Libano ergo sanuta Ecclesia ad corouam venit, quia
d'>necin die judicii proemiatecipiant, quocin labori in Chrisli baptismo fideni percipit, sub qua cum
bus noctis assiuue cont««pbMitur.Sequitur sponsus, Clirisli gratia meretur ut proemium recipere possit.
«iicens: Sed quid est quod ter dicitur Veni, nisi quia in fide et
(Vers. 6.) Vvdam d ad mentem myrrhw, et ad col- in spe et in charitate quidquid operatur subsistit,
iem thutis. ut his tribus munita virtutibus robur habeat, per
8. Quid per menteaa «yrrhse, irisi fortem altitu- quod in via non lassescat? Defidecnim dicilur <Fide

8 Editi, voluntalessuas abnegant. d Rothom., Turon., Rhem. et Theod., Vadam

b Ibid., post morlificant,addilur dumseipsoshumi- mitti ad montemmyrrhm. De hoc loquendi modojam
liant. Qnaeabsunta Mss. diciumcap. 4 lib. i Dial., col. 175, not.
1 Excusi, quibusurmalus. e Excusi, quia peccalumnon habemus.
m SANCTI GREGORIIMAGNI 512
mundans corda eorum (Act. xv, 9). Et iterum : Sine A < de montibus pardorum Ecclesia coronatur, quia
\ et
est plaeere Deo (Hebr. xi, 6). < per ejus proedicationemet crudeles ad pietatem
De spe dura
fide impossibile
autem dicitur : iVon confundenturomnes qui sperant et < hypocritoead viloehumilis unitatem convertuntur,
in te, Domine. Quis enim in te speravit, et derelictus pro ) his omnibus proemium percipiet quod merelur.
< iterum dicitur :
Cui
est?(Eccli. n, H, 12.) De cbaritate autem dicilur :
Charitas operit mullitudinem peccatorum(I Pel. IV, (Vers. 9). Vulnerasticor meum, soror mea sponsa,
cor meumin unooculorumtuorum, et in uno
8). Et iterum : Si distribuero omnes facultales meas vulnerasti
1
in cibos pauperum, et si tradidero corpus meumita ut < crine colli tui.
ardeam , charitatem autem non habuere, nihil sum 12. Per oculos sponsse sanctseEcclesioeproedica-
(I Cor. xin , 3). Et Joannes apostolus : Deus charilas lores, sicut dictum est, designantur; per crines vero
est (Joan. iv, 16). Potesl tamen et alitcr intelligi populi multitudo figuratur; per collum autem sancti
quod ler dicitur Veni. Venit enim sponsa sancta ad capitis et corporis conjunctio demonstratur, quae
Ghristum, dum in hoc mundo vivens, bona quaepo- fides Ecclesioe intelligitur. Per hanc enim caput et
test operatur. Venit quando in 4tora morlis anima, corpus conjungitur, dum Christo quisque eo tena-
ipsa videlicet sponsa, a carne exuitur. Venit tertio cius iuhseret, quo fidelior in bona conversatione ha-
quando in die judicii ultimi carnem resumit, et cum B g betur. In uno ergo oculorum et in uno crine colli
Cbristo thalamum ccelestem ingreditur. Ibi quippe sponsse sponsus vulneratur, quia profecto usque ad
omnium laborum suorum prsemia consequilur; ibi, mortem crucis afficitur, ut unitas prscdicatorum et
jam omnino prnstratis et exclusis hoslibus, gloriose plebis in Ecclesia conlirmetur. De cujus dilectione
coronatur. Ideo ct hic per promissionem ei dicilur : erga sponsam itcrum subdit sponsus.
Coronaberisde capite Amana, de verticeSanir et Her- (Vers. 10). Quam pukhrce sunt mammmtum, soror
mon, de cubitibusleonum, de montibuspardorum. mea sponsa ?
11. Quid per Amana , Sanir, et Hermon, nomina 13. Quid per mammas convenientius in hoc loco
videlicet montium, nisi potenles hujus soeculiinlelli- quain ipsa dilectio Dei et proximi, de qua superius
giintur? Qui quanto ditiores, lanto excelsiores el fir- diximus, intelligitur? Per quas mens sancta omnes
miores apud intirmos esse videntur. Sed de his mon- sensus suos in dilectione nutrit, dum Deo suo cbari-
tibus sancta Ecclesia coronatur, quia dum regnum tatis tenacitate conglulinatur, et proximis si qutd
proedicat solernum, dum exemplo suo omnia quse utilitatis habet, quando licet, libenler impendit.
mundi sunt viliaesse demonstrat, ipsos eliam poten- Has mammas sponsaequantum sponsus diligat, in re-
tes ad pcenitentiam inclinat, et sibi ipsi pro eorum petitione laudis aperte manifestat, dicens :
inquisilione coronam inccelestibusparat.Sic quippei Q (Vers. 10.) Pulchriora sunl ubera tua vino, et odor
iit ul humiles superbos prosternant, et'' infirmi ex- unguentorum luorum super omnia aromala.
celsos inclinent. Ideo scriplum est : Omnis vallis 14. Quod superius de sponsi uberibus diximus,
implebitur, et omnis mons et coilis humiliabitur (Isa. hoc et hic cum de sponsa loquitur intelligi possc ses-
XL, 4). Sed quid est quod non solum de montibus, timamus. Et odor unguentorum tuorum super omnia
sed etiam de capilibus niontium coronanda 431 aromata. Per unguenta quippe ipssevirtutes quse ex
esse dicilur, nisi, quod impletum videmus, quia jami charitale oriuntur intelliguntur. Habent quippe etiam
ipsoe excelsiores personae in Christum credunt, ett reprobi aliquando aromata quibusredolent, quia vir-
ejus prseceplisper Ecclesiscproedicationemobediunt?? tules quasdam possident, el bona opera perpetrant;
Reges enim et imperatores Chrislo serviunt, coronas3 sed quia sine charitate vivunt, in conspectu Dei nulla
dcponunt; et per poanilentiam in Ecclesia veniaml quse faciunt placent. Unde in judicio cum dicent:
petunt. Si iiaque per capita montium summas per- Domine, nonne in nominetuo prophetavimus,et in no-
sonas intelligimus, bene per cubilia leonum et mon- mine tuo virtutes multas fecimus(Malt. vn, 22) ? res-
tes pardorum principes quique et minislri designan- pondebitur eis : Nunquam noti vos, diseedite a me,
tur, qui crudelitati inserviunt, ct dolositatibus suis5 omnes operarii iniquitatis. Bene ergo unguenla Eccle-
quos vi non possunt loederedecipiunt. Pardi quippei rQ sioe super omnia aromata redolerc dicuntur, 432
maculas in cute semper portant, per quos qui aliii quia etsi opera reproborum aliquando hominibus pla-
quam hypocrila?vel discordes significantur? In illiss cent, bcecquaesancta Ecclesiaex charitate conlicit, in
quippequi credulilalem seclantur dacmoneslanquamii divinis naribus sine cessatione redolent. Sequitur :
leones cubant. In illis vero quasi pardi monles ocdi- (Vers. 11.) Favus distillans labia tua, sponsa; mel
ficant, quos dum vitiis suis aliijuas virtutes admis- el lac sub lingua tua, el odor veslimenlorumtuorum
cere consentiunt, pro omnibus bonis suis laudis is sicut odor thuris.
gloriam affectare compellunt. Hi itaque vere pardo- 15. PrsedicatoresEcclesisebene labia sponsoeesse
rum varietatem imitantur, quia dum cum virtutibus is dicuntur, quia per eos populis loquitur, et per eos
etiam vitia sectantur, quasi in vario corio colorisis ad lidemparvuli quique erudiuntur, dum per eos oc-
dissimilitudine dividunlur. Sed de cubilibus leonum,i, culta divinseScripturse quasi cordis latentia mani-

Mutarunt Editores vocem hanc in acquisitione,

s, kMss. et vet. Ed. Paris. itahabent; atinaliis
quoesane convenire magis videtur. Prior tamen est
st Excusis Iegitur infimi. t
in omnibus nosfris Mss.
513 SCPER CANTICACANTICORUMEXPOSITIO. — CAP. IV. 514
jfestaniui'. In favo autem mel latet, et cera videtur. A in ventrem memorise congregat, quasi aquas viven-
Recte ergo labia sponsse favus vocantur, quia dum tes sancta mens in se gignere non cessat, quas sitien-
in carnis fragilitate sapientia magna habetur, quasi tibus proximis prsebere ut reficiantur valeat. Unde
mel in cera absconditur. Quando vero electus quis- scriptum est dicente Domino : Qui biberit ex aqua
que proedicat, quando cceleslia gaudia nescientibus quam ego dabo ei, non sitiet in mlernum; sed aqua
revelat, tunc favus distillat, quia quanla dulcedo sa- quam ego dabo ei, fiel in eo fons aqum salientis in
pientioe in corde lateat, per oris fragilitatem audien- vilam mlernam (Joan. iv, 13). Et alibi: Qui credit in
tibus manifestat. Unde scriplura est: Rabemus the- me , sicul dicil Scriptura, ftumina aqum vivm fluenl de
saurum istum in vasis ficiilibus(I Cor. iv, 7). Ideo ventre ejus (Joan. vn, 38). Sed cur dicilur fons ille
subditur : Mel et lac sub lingua tua. Nimirum falsi signatus, nisi quia sensus spiritalis mentibus indignis
proedicatores mel in lingua portant, quod sub lingua absconditur? Infideli cnim homini a Domino dicitur :
non habent, quia ccelestia gaudia aliquando preedi- Spiritus ubi vult spirat, el vocemejus audis, et nescit
cant tanquam veri sint, cum ipsa terrestria bona unde veniat, aut quo vadat (Joan. 111,8). Et iterum
tolis desideriis appetani. Sancta vero mens mel scriptum est : Signatum est super nos lumen vulius
in lingua prsetendil, quia sapicntioe dulcedinem lo- tui, Domine (Psal. iv, 7). Quod enim ibi lumen si-
quendo ostendit, quam veraciter prcedicans, au- B ] gnatum hocbic procul dubio fons signatus esse per-
dientes tanquam mellis dulcedine reficit. Lac gerit, hibetur. Sanclus enim Spiritus mentem quant replet,
quia congruenti sibi doctrina parvulos quosque in et illurainans irrorat, et irrorans illuminal : ut et de
Ecclesia nutrit. Sub lingua autem haecomnia sibiipsi luce ejus videat quid appelat, el de rore ejus se re-
reservat, quia internam dulcedinem assidue secum frigeret, ne lassescat. Sequitur :
porlat. Dum enim terrena abjicit, dura viliorum (Vers. 13.) Emissionestum paradisus malorum puni-
amaritudinem respuit, in interioribus sensibus sa- corum cum pomorumfructibus.
pientioe dulcedinc se pascit, qua robur colligit, ut ad 18. Quid emittit sancla Ecclesia , nisi cum sanctis
seterna gradiens, in labore viaelassescere non possit. operibus sancla verba , quibus filios gignil et nutrit?
16. Cui bene dicitur : Et odor vestimentorumtuo- Quorum dumalios usque ad martyrium perducit, alios
rum sicut odor thuris. Quid per vestimenla ha;c, nisi in sancla conversatione erudit; hos sanguine mar-
sancla opera designantur, quibus proecedentium ma- lyrii rubentes ad oeternam patriam transmittit, illos
lorum turpitudo operitur, ne videatur? Hinc enim vero in sanctis operibus viventes, proximis in exem-
scriptum est . Beatus qui vigilal, el cuslodit vestimen- plum sanctitatis tradit, quid aliudquara mala punica
la.sua ne nudus ambulel, et videatur turpitudo ejus et pomorum frtictus emittit ? Mala enkn punica sub
(Apoc. xvi, 15). Thus vero per significationem pro /Q rubeo cortice multitudinem granorum conlinent;
oratione ponitur, sicut scriptum est: Ascendut oratio fructus vero pomorum in se refectionis dulcedinem
mea, sicul incensum in conspeclu luo (Psal. CXL,2). habent. Sic sic martyres dum sub igne tribulationis
Sancla itaque anima in hoc mundo, quanla polest, laborant, dum pro Christo sanguiuem exterius fun-
bona opera operalur, et bene operans desiderio et dcre non dubitant, multitudinem virtutum inlerirrs
intentione sancta ad seterna se extendit; nihilque sibi congregant in menle. Sancti etiam quique qui
boni agit, nisi ea intentione , ut ad ccelestia quoedi- in pace Ecclesise vivunt, fructus pomorum gerunt;
ligit quandoque pervenire possit. Bene igilur odor quia dum sancla opera faciuut, proximis exempla
vestimentorum ejus sicut ihuris esse perhibetur, qura tribuunt,quorum exhibiiione sequi volunt reiiciunt.
in omnibus operibus suis orat, dum perveniendi Quotquot enim sunt in Ecclesia sancli, sive ign&
intentione, ea quas potest bona operatur. Sequi- passionis ardeant, sive in pace Ecclesieequiescenle»
tur: succrescant, sanctarum virlutum odorein tanquam
(Vers. 12.) Horlus conclusus soror mea sponsa, paradisum suavitatis et deliciarum construere in se,
hortus conclusus, fons signatus. dum'vivunt, non cessant. Cujus paradisi ubertatem»
17. Hortus sancta Ecclesia existit, quia dum po- Scriptura deinonstrat, duin sub voce sponsi per
pulos multos in fide gignit, quasi flores pulchros bona jrj
, arbustorum nomina, quasque virtutes designat ,
terra emittit. Qui hortus conclusus bene esse dicitur, dicens:
quia charitalis vallo circumquaque mun itur, ne intra (Vers. 14.) Cypri eum nardo, nardus et crocus f
numerum electorum reprobus aliquis ingrediatur. fislula el cinnamomum cum universis lignis Libani r
Unaquseque anima sancta eliam hortus conclusus myrrha et aloe cumomnibus primis unguemis.
esse intelligitur, « quia dum bona sua intentione vitse 19. Quid enim per has diversas aromatum specfes
asternse abscondit, dum bumanas laudes omnino designalur, nisi sanctarnm virtutum b odor et $t&-
contemnit, ipsa bona intentione se circumsepit, ire fectus , qui in sanctis habetur ? Ex his quippe spe-
ad interiora rapienda hostis antiquus irrumpere pos- ciebus regalia unguenta conficiuntur, ex his corporum
sit. Fons etiam dicitur, quia dum ccelestia assidue sanitales inveniuntur. Bene igitur virtutes animarurn
cogitat, dum scientiam Scripturarum 433 semper designant, quibus congregatis et coufectis, et bouus
" In recent. Ed. inseritur : Quia dum virlutes nw
additamenli nulla exstant vestigia in Mss. aut in vet.
tril, flores gignil; et dum virtutum exhilaratione se Ed. Paris.
reficii, fructus quos genuerat eademcuslodit. Conclw 1 Val. CI. et Rothom. honor.
tus enitn hortus esse dicilur, quia dum bona. Hujus <
V -a
S15 SANGTl GREGORUMAGNI 51«
odor opinionis egr.editur, et cegris animabus compe- A Adesignatnr, qui reprobos omnes dura. gossidet, %
tens sanitas reparatur. Sed adbuc laus Ecclesise a bono opere torpere facit ? Per Austnim vero.,, eaU-
sponso repetilur, cum subditur : dum scilicet ventum, Spiiitus sanctus. uguralm".
(Vers.. 15.), Fons hortorum, puteus aquarum viven- qui dum mentes electorum tangit, ab oroni.torpore
lium, qum fluunt impelu de Libano. relaxat, et ferventes facil, d ul bona qusequedeside-
20. Recle ia emissionibus , fons hortorum et pu- ranter operenlur. Hinc enim dicitur: Converte,Do-
teus aquarum, viventiuni tlcscribilur. Quid enim per mine,.caplii'ilalem nostram, sicut torrens in Austro
fontem et puleum ,, nisl sancta Scriptura designa- (Psal. cxxv, 4).Surgat ergo Aquilo, ct veniat Auster,
tur? 434 1ua: s'c ao«uamsapienliae generat,. ut et et perflet horium Sponsi, et fluant aromata illius;
polanles serrjBerreficiat, et tamen manare non de- ut videlicet spiritus malignus ab Ecclesia vel ab una-
sistal., Quscbene liorlorum esse perhibelur; quia illo- quaque anima discedat,, et Spiritus sanclus adveniat.
ruut. spetialiter est sancta Scriptura, in quorum Qui veniens charitatis ignem cogitationibus infundat,
monlibus virlulum seraina oriuntur. Sed quoerendum el a torpore negligentiae dum se infuder.it..s.olvat.
nobis cst,, quare fons et puleus ulrumque simul Quod dum agit, aromata fluunl;. quia dura adve-
Scriptura dicatur, cum fons in superficie appareal, nienle sannto Spiritu, cor quod prius tor.puerat,.ad
puteus v.ero ia imis latens , omnes se quaerentes B 13 opera, se cxcitat, mox sanctae opemtionis opiniones
majori laboce exerceat. Sed. sciendum est, quod perproximos quosque suaviler discurrunt, ut quique
divina Scriptura in quibusdam manilesta exislens , audientes ad eadem se accendant, et Austro flante ,
in quibusdam vero locis obscuram se<pr«bens, et id est Spirilu sancto se infundente , virlutum odo-
aliquaudo leviter sicut invenitur , tanquam fons res 435 emillant, ut ubique sanclus hortus flo-
potatur„el aliquando roagna. inquisitione a eget, ut reat,, et post ilorem frudus redolentes et relicientes
inventa sumatur. Quod vero sanctx Scripturae intel- producat. ln quern horturn sponsa.dilectum invilat,
leclus per aquara designetur, ostenditur alibi cum cum subdit:
divina v.oce de reprobis dicilur: Mitlam eis sitim CAPUT V.
aqum , «r fjmem panis (Amos vui, 11). Et per (Cap. V.—Vers. 1.) Veniat dilectus meus in
Isaiarn dicitur: Auferet Domims ab J.erusalem et horlum suum,e ul comedat fructum pomorum suorum.
Juda omne robur panis el omne robur aqttw (Isai. 1. ln hortum dilectus venit et fruclum comedit,
III, 1). Ubi notandum, quod, robur panis prius, et. quando Christus menles visitat, et bonorum ope-
postea robur aquocaufeqtnr. Dum enim gravia dicla rum deleclalione se satiai. IJnde et idera subjiciem
Scripturoe noa perquiruntur, ut mandanlur, paulalim dicit:
a scientia decidit mens , itf. aliqjtiandoIcvia eiiaai Q C (Vers. 1.) Veni in hortum meum, soror mea
intellectu, non caniantur.. Sed aquaj i3ioc bene, de sponsa , messuimyrrham meam cumaromatibus meis:
Libano fluere curft impetu,dicuntur : Libanus euim,„ comedi favum cum melle meo.,, bibi vinummeum cum.
ut dictum, est, dealbalio interprelfltur. In baptismo lacte meo.
quippe dealbamun,,diim. amissa, nigredine peccat®- 2. Myrrham dilectus cuin aromatibus metit, quan-
rum, ad. munditiam novse vitce reformamur. De do Christus mortificatione vilse ad perfectionem per-
Libano. ergo, aqjuaeb putei.cum impetu flaunt: quia ducta, electum suum ab hac vita succidens, ad
in baptismo electi quiqiie donum Spiritus sancti acci- cceleste horreum cum, sancta opinione inducit.Fa-
piunt quo illuminati Scripturse sacroe sensum intelli- vum cum melle comedit, quando desiderjum sanc-
gunt. QuaeScripturae sanctoe scientia tanto lluit im- tum in sanclis operibus Iatens perficit, et ad sanclo-
petu , ut electos dum tangit, ab hujus vitse amore rum convivium sanctam animam sua deleclatione
submoveat, et ad seterna gaudia vi impetus sui impinguandam transigit. Vinum vero suum cura lacte
quosque adhoerentes trajiciat. Uinc egt enim quod bibit, quando et, perfeclionc quorumdam se relicit,
in psalmoi scripturo est: Fluminis impetus tmtificat et innocentiam aliorum cum pielate diligens, utros-
civitalemDei ( Psal. xj.v, 5^. Impetus enim fluminis que ad seternum convivium. iugerit. Ad quorum
civitatem Dei laetilicat, cum per donum.sancti Spiri- J3] exemplum,quosqne neroanentes invitat, cunr, sub-
tus forliter inundans Scripturoe sapienlia sanctam jungit:
Ecclesiam,,vel oujuslibet,capienlis rocntem, inlusione (Vers. 1.)Comedite, amicimei „bibiteet intk-.iamini,
sua exhilarat.. Ad cujus Spiritus advenlum malignus charissimi,
spiritus increpatur, cum hic ia subsequentibus di- 3. Notandum in primis est ,quia qpi comedunt,
cilur: amici; qui vero bibunt et inebrjantur, charissimi
(Vers. 1.6.), Surge Aquilo,. ei veni Ausler: perfla esse pcrliibentnr. In quibus verbis, ihtelligi datuf,
horlummeum, c el fluent aromataillius. quia in hoc loco comedane bonum est'; sedibibere et
2.1..Quid eniro per Aquilonem qjii in frigore con- inebriari amplius bonum est. Sunt nimirum quidam
striiig.it, et totpens facit,. nisi immundus spiritus> in sancla Ecclesia, qui sic priccepta,divina audiunt,
" In excusis , si excipias vet. Ed. Paris. additur,, etiam in Vulgata legitur, habeturque paulo infra :
tanquam puteus, post eget. Glossema est quo ca- surgat trgo Aqnilo et (luant, etc.
rent Miss. d Sic restitiiimus ex Mss. In editis legitur, ut bona
b In vulgatis omissum, cum impelu. desideranl
° In Rolhom. et Val. G\.,et fluant aromala, quod1 qum e In excusis, operenlur.
etcomedat.
 SO SUPER CANTICACANTICORUMEXPOSITIO. — CAP. V. 518
ut coelestia plus quam lerrena amare discant, pro A iftteriori cogitationequse sint coelestiavigilans penso.
eoruiiidesidecio nwUiaipaiupeEibus tribuant, a peavis Sancti etenim viri dunk tercena omaia despiciunt,
operibus se cusiodianfc.»sUfcalicui nioleater, Eanias** dum tumultus mundi omnino fugiunt, dum otium in
Ecclesi» prsedkationewilitewter awttanfefcia fide se via Dei assttmtmt, nequaquam ut torpoci vaoent, ea
insteuant, quam et opetibus. sanclis exeeceant;; efc diiBttlunt; sed mterius laboraotes, qur» siht ill« aoV
tamen iaoreshabtwntv^g«^Bi^ianfc reasuas dilt-. quaefacti sunt, in corde aspicere conlendunt. Neque
gant,, quamvis bis; omaibus CbmsliUtnprseponant. Hi enim ut torpeant dormiunt, sed ul liberius seterna
profecto coroedunt, et amicf sunt; quLa saactaak contemplentur, a transitoriis rebus quiescunt. Quos
Scriptutant audientes, talem sihi gefectionem assu- tamen aliquando sponsus ad1profectum' proximorum
inunt; ut etei ad, summaja perfectiwnis adliuc non excitat, et ul eis oum qaibus vivunt peoflciant, ab
assargiHit, tamen secuadaaj moduiB suum perfecii^ olio qitod diligunt, revocat. Cujus vocem audiens,
in preeceptis divinis sinfi ciimine vivuot. Quod dum etiam cum dormit, sponsa dicit:
beaii Joaank pajreaies, Zacbarias,videlicet et Elisa-i (Vers. 2.) Vox dilecii mei pukantk.
beth.(l-MCtf), «onservare stmkierunt., per revela- Quid etiam pulsans dicat, subjungit:
tiouem. aogelkani in. seuectute sua filium.accipere (Vers. 2.) Aperi mihi » soror mea, amicamea,
merue*unt, quo wajor iriter natos. mulieruia nonig columbamea , immacutata mea.
surrex.il, ek ipsum Salvatore» mundt digito osterr- Causam eliam clamoris annectit, dicens :
dere et baptizav» meruit (ifatth* xi). De eiijus pa» (Vers. 2.) Quia caput meum plemm esl rore, et
rentibus dicituf: Erant atUemjmii ambo ante]Deum, cincinni mei guUisnoclium.
incedentes in- omnibvs mandfliie e< justificalionibus- 5. Dum sponsa dormit, dilectus ut aperiatur et
Domini'sine quereta (Luo. j, 6.). Suut vero alii. qni pulsat; quia dum<sancta mens sibiipsi per otium ih-
tanta avidi»ate dtoinam ScrfpJuram audiunt, vel le~ tertdit, Christus multa peccatorum opera in hoc '
gun*, ut pro+mus ctntctis terrenis opecibus abdicatis mundo tolerat; quoenisi spifitares viri ad' doctrinam
sota coslestia ambianti, par-entes-,uxores , domos, se-accingant, nunquam per seipsos carnafes vel
filios etiam et emniot tsansitoria abjiciant; solum- agnoseunt, ve*'corrigeTe curant. Vult ergo sponsus
modo Christut» sequi et amplecli concupiscant. Ehre ut aiiquando otium dimittatur, et ad' eedificationem
desirrerio se> afftigunt jejuniis-, afficiunt lacrymis , proximorum spiritales quique sollicitentur ; quia
exercent meditationibus divinis, sola quce-sunt oeter- dum perfecli viti sibi solis per interiorera quietem
na cogttant, cofltemphtiombus vacant, ad hoc Iabo- intendunt, dolet sponsus quod sseculares ad pejbra
rantes', ut ea qtise retro sunt obliviscentes, in ante- magis ac magis corruunt, dum eum propter silen-
rioramagisa&magisse436 e-xtendant (Plfilip. 111).iG tium spirttuarium- semper mirtus ac minus cognos-
Quid profecto isti, qttid' aliud agunt, nisi bibentes- cunt; quod1 ipse- manifeslat cum dicit: Quia caput
inebriaiittir : ut duitt ooinium terrenorum per desi- meum plenum est rore, et cincinni met guttis noctium.
derium obliviscuntur, jiire a sponso ccelesti non tan- Quid per caput sponsi, nisi Deus , et quid per rorem
lum amici,sed etcharrssimi vocari mereantur?De* in boc-loco, ubi laraentando dicilur, nisi frigus men-
quibus idem sponsus sequitur et dictt: tium accipitur ? Scriplum est enim : Vaput Christi
(Vers. %.}Ego dormio et cormeum vigitati Deus (lCor. xi, 3). Etde frigore cujuslibet carnalis
4. Hujusrnodi'quippe etecti cor sponsi bene-vocari menlis iterum scriptum est .- Sicut frigidam facit
possunt, qui quo amplius exteriora quae sunt m cistema aquam, sic frigidum fecit malitiam suam
mundo, fugiont, eo secretius ea quoesunt interiota (Jerem. vi, 7). Gaput ergo Gnristi plenum esl rore,
sponsi cognoseunt. Be* quibus procul dubio itiem- quia multi in Ecctesia positi et Deum eum credunt,
sponsus alibi dfei*: Qui dil&jitme, diligetur- a Patre et tamen frigidi persistentes, ad ardorem charitatis
met>, et eo dttigam-eum , et manifestabo ei meipsum non accenduntur. b Per 437 cfncinnos autem ejus-
(Joan. xrv, 21). Dormit ergo spousus , et cor ejus dem, populos intelligimus , quos in rHredivinitatis,
vigilat: quia dum-ehristus jam glorilTcatus,in beati- quasi in capite Christi pendentes et opprimentes-sci-
tuclme quiescit, quicunque eum perfecte diligit, ut ]D mus. Sed cincihni pleni esse dicunlur guttisnoclium;
ad ipsum perveniat allaborat. De qua vigilanlia spon- quia dum c in tempore liujus tenebrosoetemporali-
sa superiusdixit: Cum essebrexin accnbitu suo,nar- talis se suspendunt, magis ac magis stiliationibus
dus mea dedit odorem suum(Cant: i,ll). Quod enim iniquitatum fluunt. Ad hos accendendos sponsa exci-
illud quiescere dormire dicatur, id manifestat quod" tatur, dumispiritalis. qBtKbo*pro-aediltcatione phiri-
alibi legttur: in pacein idipsum-dormiam et requies- morutn „ ab otio ad prifilationiMnjEaclesiacvocatur,.
cam (Psal. IV, 9). Quod tamen ipsum et ipsa sponsa Sedquoniam metaitnfesiad pnadationera, venerit,,
de se-dteere-potest. Wcali erg&.:£$& dormio, el cor solliciludinibus muiBii oceupari ne«essft sib; sicque'
meum vigilat. Ac si aperte mens sancta loquereturj dum per occasioneni aedifiGaiionisipltjriBMffuat, t«m-
diqeus,:D*w amuadaflis tan»uililw&exAetiius, dorrmio, posajibus S6'iQcliflaverit, quieiei» aatiwat»d- euanjr
rn edit., sponsa mea, quod Mss. et sacro rextui' e Eadem vet. Ed. Paris. cum omnibus Mss.ita ha-
contnaritnn. bet, ubi in aliis excusis legitur in torpore. Paulb posfr
b Vet. Ed. Paris., cui favent omnes Mss.
cincinnos nostri, Rothomag.
d pro, stiltationibus habet, lilillalionibus.
per autem eosdem populos.Alia tamen lectio In vulgatis prseter vet. Ed. Caris., eamque.
potior videtufe
519 SANCTI GREGORIIMAGNI 520
que sordibus peccatorum inficiat, ideo clamanli A (Vers. 5.) Manus mem stillaverunt myrrham, et
sponsorespondet, dicens: digili mei pleni myrrha probatissima.
(Vers.3.) Exspoliavime tunicamea, quomodoiierum 9. Quid per manus, nisi operationes : quid per
induarilla? Lavi pedes meos, quomodoiterum inqui- myrrham, nisi mortificatiocarnis accipitur?b Manus
nabo illos? ergo sponsseprsedicantismyrrham stillant; quia qui-
6. Tunica sua sponsa se exspoliavil, qnia omnia cunque aliis prsedicant, necesse est si multis pro-
exteriora, » quibus onerabatur, abjecit. De qua lu- ficere velint, ut in omni opere suo carnalem vitam
nica dicitur: Nunc autem qui habet tunicam, vendat mortificare contendanf. Sed ut hoc cum magna discre-
eam, et emat gladium (Luc. xxu, 36). Gladium quippe tione fiat, manifestat cum subjungit, dieens : Digiti
vendita tunica emit, qui pro seternis temporalia ab- mei pleni sunt myrrha probalissima. Sicut enim ab
dicat: et in sancta conversatione vivens, verbum una manu plures digiti dividuntur, sic in una sancta
proedicationis acquirit. De quo dicitur : Et gladium conversatione per discretionem diversse virtutes in-
spiritus, quod est verbum Dei (Ephes. vi, 47). Pedes veniuntur. Alia enim est virlus largitatis, alia virlus
autera suos sponsa Iavil; quia dum in sancto otio parcitatis. Aliud opus hurailitatis, aliud liberse incre-
sancta anima vivit, opera sua studiose ad memoriam palionis. Aliud vero agimus quando nos sub silentio
reducit: et quidquid in eis sordidum examinando de- gj continemus propter sedificationem propriam; aliud
prehendit, jacrymis quolidianis et gemitibus plangil. quando proximis loquimur propter ulilitatem suam.
Pedes itaque lavit, quia proeterita opera, quibus per Sed digiii myrrha probatissima pleni esse perhiben-
hunc niundutn dissolute ambulaverat, planxit. Pedes tur; quia in omni quod agitur, seraper necesse est ut
lavit, quia peccata abluens lacrymis, munda in con- mortificatio carnalitatis teneatur. Quoetunc probatis-
spectu dilecti sui apparere concupivit. Hos pedes sima esse jure dicilur, quando in omni suggestione
iterum inquinare metuit; quia valde sollicita cst, ne quse ab hoste ingeritur, sine cessatione voluptas car-
si in prselatione ponatur, per terrena ambulans, ite- nalis cavetur ne suscipiatur. Quod quando fit, omnis
rum suscipiat quod dimisit. Idcirco ab otio invita durilia mentis dissolvitur, et ut Sponsus intret ad cor,
recedit; quia dum a inaris fiuctibus aliena esl, quasi aditus prseparatur. Hinc est quod sequitur :
in littore posita securius vivit. Sed dilectus non le- (Vers. 6.) Pessuium ostii mei aperui dileclo meo:
viter raorlem proxiraorum tolerat. Ideoque propius at ille dectinaverat alque transierat.
acccdens, per seipsum eam excitare non dubitat, 10. Pessulum oslio faciamus, quando pervolupta-
dum dicitur: tes carnis, aditum cordis contra sponsum obseramus.
(Vers. 4.) Dilectus meus misit manum suam per ' Pessulum vero aperimus, quando remotis voluptati-
foramen, et venter meus intremuit ad tactum illius. " bus fluxis, cor nostrura in amorem Cbrisli, quod prius
7. Manuradilectus ad sponsam rhillit per foramen durum fuerat, solvimus, et Sponso pulsanti ad os-
ut surgat, quando per subtilem inlellectum quanta lium, introilum liberum facimus. Quod dum in hac
sit operationis divinsevirtus, ei inspirando manifcs- carne vivimus, quia repente fieri non potest, restat
tat: quod videlicet et inter pericula salvare possit; ut magis ac magis quotidie faciamus. Nemo enim,
quod eliam in pace nisi per eum salvus sit nemo ; sicul scriptum est, repente fit sunimus. Aliquando
quod in lumultu certaminis sperantes in se non de- enim dum in hac corruptione positi Dominumnostrum
relinquit. Ad cujus tactum venter sponsse intremis- quserimus, magis nobis elongari quam appropiare
cit: quia sancta anima quo araplius divinam poten- videlur. Ideoque sequitur : At itle declinaverat alque
tiatn per interiorem visitationem praesentialiter sen- transierat. Modo Sponsus dilectam tangit, modo de-
tit, eo districtius judicat quidquid in se carnale de- clinat: quia quando nos torpentes conspicit, ad anio-
prehendit. Quo enim majori charitate in eumardet, rem incitat: quando Vero laborantibus nobis posse
quem mente concupiscit, eo timidius se ei subjicit,, apprehendi videtur, tunc ne apprehendatur transit et
et amplius veretur ne sponsus in ea aliquid inveniat, , declinat. Quod maxima in nobis ejus gratia agitur, ut
propler quod eam a se dimittere velit. Idctrco sponsoi " videlicet nec iu torpore nostro jacentes, omnino eum
obediens ad laborem se praeparat; ut sicut iu quieies amittamus, nec de plena ejus, ut nobis videlur, ap-
familiaris sponso, sic et in labore devote serviens ap- prehensione superbiamus. Qui raox taroen ut recesse-
pareat. ldeo subdit, dicens : rit, redit: et ne diutius anima sancta a dilecto suo
(Vers. 5.) Surrexi ut aperirem dilecto meo. aliei.etur, verbo inspirationis suaedesideranli animse
8. Tacta surgit ut aperiat : quia dum spiritum se infundit, et eam liquefacit. Unde exsultat sponsa,
dileclionis amplius solito accipit, roox de sedificatio- diceus :
ne proximi 438 cogitat; et praedicando agit, utt (Vers. 6.) Aniino mea liquefacla est, ut dilectus
apertis cordibus Sponsus ad inhabitandos proximos; locutus est.
veniens aditum intrandi inveniat. Qusc etiam cumi 11. Ad verbum Sponsi liquefactam se dicit, quia
prsedicatione exempla operum auditoribus demon- dum Christus se per spiritum suum animse deside-
strat, dicens : ranli infundit, omnem duritiam cordis mox dissolvit;
>
" Vulgati omnes, quibus henorabatur et onerabatur. Ed. mutarunt pradicantu in prmdicationis. > -"
i' Ita cura omnibus Mss. vet. Ed. Paris. Recentioress
m SUPER CANTICACANTICORUMEXPOSITIO. — CAP. VL S2-2
cl aliquando mentem in tantas lacrymas liquefacit, ut JA (Vers. 9.) Qualis est dilectus tuus ex dilecto, o puU
Vixcapere possit hoc quod se capere inlra se exsul- cherrima mulierum?
tat : et inlusmireturquidfuerit, et quid 439 factam Sed quia quo ardentius diligunt, eo dulcius verba
subilo seipsam videat. Quem liquorem duro senlit, de eo repetunt, idem ipsum iterum dicunt:
perfectius apprehendere concuspicit; et aliquando (Vers. 9.) Qualis est dileclus tuus ex dilecto: quia
dum hoc ipsum cogilat, hoc quod modo sentiebat, sic adjurasli nos?
jam non sentit. Unde sollicitalur ad quscrendum, ut Dileclus ex dilecto Sponsus dicitur : ut videlicet
hoc idem invenial; sed aliquando cum etiam diu fa- per repetitionem dilectionis, maximus amor loquen-
tigelur, non invenit, quodmodo lam proesenstenebat. lis ostendatur. Vel dilectus ex dilecto bene Christus
Ideo sequitur : vocatur; quia si Filium diligimus, et Palrem ex quo
(Yers. C.) Qumsivi,el non mveni illum : vocavi, el esl, consequenter amamus. Respondet sponsa subse-
non respondit mihi. quendo, dicens:
12. Quaeritsponsa dilectum, sed non invenit; quia 440 (Vers. 10.) Dilectus meus candidus est et
a Deo inspirata mens assidue suavitale illa intiraa rubicundus, electus ex millibus.
perfrui concupiscit, sed corruptio prohibet, quam in 15. Candidus et rubicundus Christus esse perhibe-
hac vita gerit. Vocat ergo et non respondetur ei :quia B ] tur; quia nullum omnino peccalum faciens, justilioe
et orationibus et operalionibus suis dulcedine illius pulchritudinem ex integro tenuit, et tamen tanquam
prsesenlise satiari appetit, sed ad votum suum hoc peccator esset, ad mortis passionem accessit. Cui per
quod invocat, non occurrit. Restat ergo ut in se re- prophetam dicitur : Quare ergo rubrum est indumen-
vertens se cognoscat, et per Scripturas sanctas di- tum tuum? (Isai. LXIH,2.) Electus vero est ex milli-
Iectum suum magis illo gustu adjuta perquirat. Et bus, quia ex tolius generis humani massa, nullus sine
hoc est quod sequilur : peccato reperitur : ipse vero non solura sine peccalo
(Vcrs. 7.) lnvenerunt me custodes, qut custodiunt fuit, sed eliatn peccatores sua justitia et sanguina
civitatem, percusserunt me, et vulneraverunlme : lu- redemit. Sequitur :
lerunt pallium meumcustodes murorum. (Vers. 11.) Capttl ejus aurum optimum : comceejut
13. Dum inquisitione dilecti sponsa sollicilalur, in sicut elatm palmarum, nigrm sicul corvus.
custodes civitatis incidit: qui dum sancta mens desi- 16. Caput Christi Deus. Quod caput bene aurum.
derio Sponsi sui Christi se affligit, prsedicatorum dicitur; quia ad comparationem Creatoris oranis
verba in Scripturis divinis suscipit, et eis quandiu a creatura res vilissima perpenditur (/ Cor. xi). Conue
Chrisio exsulat, ejusdem quem quserebat b amori ejus sicut elatm palmarum, nigrm sicul corvus. Quid
inlendit. In quibus quid exercitalionis inveniat, sub- < Q per comas Christi, nisi fideles quosque intelligimus ?
jungit: Percusserunt me, et vulneraveruntme : tule- Qui dum fidem Trinitalis in mente cuslodiunt, et Deo
runl paltium meum custodes murorum. Custodes per- adhserentes, quod credunt faciunt, quasi in capite
cutiunt sponsam et vulnerant; quia prsedicatores pendenles honorero portanti conferunt. Palma autem
sancli dura ccelcslia loquunlur, amaniem animam in altum ascendendo valde proficit, et victoriam si-
afficiunt, et majori amore sagittant. Pallium tollunt; gnificalione sua proetendit. Comoe ergo sicut elatoe
quia si qtiid pompse soecularisresiduum eraljin corde, palmarum sunt : quia elecii quique dum semper ad
exhortalionibus suis ab animo auferunt. Pallium tol- alta vxtulum se efferunt, per Dei gratiam quandoque
lunt; quia aliquando anle verba prscdicatorum nos ad vicloriain se perducunt. Nigroeautem sicut corvtis
non cognoscebamus, ipsiquc omne quod interius la- existunt : quia quamvis virtulibus se erigant, sein-
lebat dum loquuntur, detegunt. Quoddumlit, amplius per tamen peccatores se esse cognoscunt. Sequitur:
diligendi sunt : et ut pro nobis dilecto loquantur, (Vers. 12.) Oculi ejus sicut cotumbmsuper rivulos
devotius exorandi. Quod agtt sponsa dum subjungit: aquarum, qucelacle sunt lotm, et resident *uxtafluenta
(Vers 8.) Adjuro vos, fdiai Jerusalem, si inveneritis ptenissima.
dikctum meum, ut nunlietis ei quia amore langueo. 17. c Oculi sponsi sicut columbaesunt, quia proe-
14. Duro enim sanctis viris cogitaliones nostras D dicatores Christi qui viam nobis ostendunt, in sim-
reseramus, dum eis sive viventibus nobiscum, sive plicitate vivunt. Super rivulos autem aquarum esse.
jam vitam seternam ingressis desiderium nostrum perhibenlur, quia semper in refectione divinarum
expandimus,et per Deum oramus, ut DominoChristo Scriplurarum conversantur. Lacte vero sunt lotse:
pro nobis orando offerant desiderium quo afficimur, quia gratia creatricis sapienlise tanquam lacte nia-
quid aliud agirous, quam filias Jerusalein adjuramus, tris, a peccalis per baptismum sunt mundatse. Quid
ut dilecto, cui nobis proximiores sunt, nuntient quia autem per fluenta plenissima, juxta quoe resident,
amore languemus? Sed et ipsi Sancti, si adhuc no- intelligimus, nisi sacrse Scripturaeprofunda et arcana
biscum sunt, et oratores suos oranl, et qui ut nun- dicta, quse discerpimus, quibus nos reficimus, dum
tient, oramur, prae humililate tanquam ignari in- ea legendo vel audiendo haurirous? Ad hoc etiain
terrogant, dicentes : columbecjuxta fluenta residere solent, ut volantiutn

quem seqaitur Edit. Gilot., exultat. *In nonnullis Mss.et omnibus excusis, oculi spon-
* Rothomag.
NoimuUiEd., amore incendit.; coeteri amorein- sm; errore manifesto.
tendit.
PATROL.LXXIX. 17
 m SANCTI GREGORIIMAGNl SM
nviuin umwramin aqua videant, super quam se pro- A esse perhibentur; quia sancta opera ejug sine iuipo-
jicientes, ungues rapientium sic eflugiant. Sic sancti sitione iniquilalis ex oinr.i parte iu justitia graJio-
viri in Scriptura sancta fraudes doemonum perspi- bantur. Quod enim tornatur, in rotunditate sui siue
ciunt, et ex descriptione quam vident, quasi ex um- obslaculo volviiur. Sic Cbristi opera in rectitudinis
bra liosler»cognoseunt. Dumquese consiliisS: riplu- rotunditate volvebanlur ; quia nulla culpa ei adlise-
roeex loto addicunt, ut videlicet riibil ngant nisi rebal; quia minus juslilia ejus in rotuiidum ducere-
quod ex responso Scripturarum audiunt, quasi in tur. Aureae etiam manus esse dicuntur; quia quid-
aquaro se projicienlcs, bosti illudunt, Quoe flucnla quid exterius inter homines operabatur, inlerius iu
plenissiraa dicuntur : quia de quibuseumque.scrupu- divinilatis pulchriludine disponebatur. c Manusquo-
lh>in Scripturis consilium quoeritur sjne miporatione que Sponsi plenae byacinlhis esse dicuntur : quia
de omnibus ad plenum inveniiur. quicunque illius opera pio corde imilantur, felicita-
(Vers. 13.) Genmillius sicutareo*maromalum, con- tis aeternaemuneribus in relributione ditantur, Unde
silma pigmtntariis. et idem Redemptor ait : Qui mihi ministrat, me se-
18. Si per oculos praedicatores designanlur, bcne quatur; et ubi ego sum , illic et minisler meus erit
per genas ipsi in Ecclesia figurantur, qui in Ecclesia (Joan. xn, 26). Sequitur:
martyrio vilaro finisse perbibeniur, Dum enim pro B (Vers. 14,) Venter ejus eburneus, dislmclus sap-
fide Cbristi sanguinem suum fundere non dubitant, phiris.
quasi genae in facie Spoitsi rubent, Per eos quippe 21. Quid per ventrem, nisi mortalitas? Et quid.
pulcbritudo fideichrislianaa publicaiur: quia ad quan- per ebur, nisi incorruptio designatnr? Ebur quippe.
tum iidei prsemium tendant, ostendunt, durn pro ea valde durabile os habetur, et in ornamenta regutit
inoriuiilur, Qtiaebene sicut 441 areolse aroroatum assumitur. Venter ergo Christi recte ebumeus esse
esse dieuntur : quia dum in constantia fidei, martyrio dicitur; quia mortalitas Christi ad iraraortalitatem
electi exercentur, per cultum virtutum sanclse opinio- perducitur, dum per resurrectionem ad gloriam Pa-
nis fama,bquasi odore aromatum dilatanlur. Sed ar- tris sui, regis videlicet oeterni, in vita aeternacollo-
eolaearomatum a pigmenlariisconserunlur; quia mar- catur. De quo dicitur: Chrislus resurgens exmortuis,
tyres sancti et a praccedentibuspraedicatoribusad cou- jam non morilur, mors illi ultra non dominabitur
fessionem roborautur, et a subsequenlibus ad imiia- (Rom. vi, 9). Qui vere in ornarnento regum assumi-
Jionis exemplumpopulis adducuntur. Ab illis qui prse- tur ; quia qursquis carnis suoe rex et doininus esse
cesserunt, pigiiienta virtutum coluntur : ab his vero probatur, ipsius Christi mortalitaie et resurrectione,
qui sequuBtur, pigmenta exoniplorum suinuntur. amore cognitionis et spe immortalitatis ornatur.
Unda et sequilur . C Unde alibi dicitur: Qui gloriatur, in Domino glorie-
Q
(VersAZ.jLabiaejusliliastHktntiamyrrhamprimain, tur (I Cor. i, 31). 442 Sed venter distinclus sapphi-
19. Quid «aira per labia Sponsi, nisi ipsos rptos ris esse perhibetur; quia in noslra corruptione quam
dicimus prsedicatores Christi, intelligimus? Qui duiu portavit, ccelestia opera per miracula quap faciebat,
mortes martyrum populis prsedicant, quasi myrrham passionibus nostris inseruit. Sappbirus euim qui
niortifieandis earnihus ad condimentum distillant. aereum colorem pbrtat, bene ccelestia facta quoein
miraculis ostendebantur, designat. Venter vero
Quaemyrrha bene prima esse dicitur: quia uullus sic
Christi sapphiris distinguitur; quia dum inter pas-
raorliucatur, quomodo ille qui pro Christo niarlyrio
finitur. Primam enim dixit non pro tempore, sed pro siones carnis divina miracula operabatur, quasi in-
corruptio variabatur. Qua dispensalione
dignitate. Quid est quod labia Sponti lilia esse dicun- corruptione in fide eruditi sunt, et ad passiones tolerau-
tur, nisi quod illi per quos Christus ioquilur, necesse apostoli
est ut mundi sint, et per eos bonus ddor aspergatur? das robusti exstiterunt. Ideo sequitur :
De auibns erat apostolus Paulus, qui dicebat: Bonus (Vers, 15.) Crura iltius columnmmarmorem, quee.
odor sumusDeoin omni loco, etin his qui pereunt, eti fundatm sunt super bases aureas.
in his qui salvi fiunt(II Cor. i, 15), Sed iiotandum 22. Per crura enim apostolos intelligiraus per
est, quoniaro quidquid in Ecelesia justitise et fortilu- "I quos universum mundum circuivit, et lidero eis prae-
dinis habetur, ab ipso Chrjsto per exeutpla operuui dicantibus, populis audientibus sparsit. Quibus ipse
illrus trahitur. Ideo sequilur : in Evangelio ait: Ite in orbem universum, el prmdi-
(Vers. 14.) Manus Uliut tornatUes, aurem, plenm' catt Evangeliumomni creaturm (Mare. xvi, 15). Sed
htjacinthis. crnra coluranse marmorese esse perhibentur, quia
30. Quid enim per manus Christi designatur, nisii Ecclesianiinflexibiliter sustinent, dum contra oinnes
opera sancta qute in mundo gessit, et quse nobis imi- adversarios eorum prsedicalionibuset exeroplis robo •
tanda proponuntur ? Ipse enim ait: Qui me diligit,, ratur. Super bases autem aureas eoluninae londaUB
me sequatur (Forte Joan. xn, 26). Et Apostoius: Quii sunt; quia a propbetarum dictis, ut fortes existe-
dicit sein Christomanert, sicut ille ambulavit, et ipse? rent, ftdem integram acceperunt. Unde ipse prirous
ambularedebet (IJoan. n, 6). Manus vero tornatiles> apostolorum ait: Habemus firmiorem prophelicum
» In Val. Cl. Rhem. etTheod., qui (scilicetmarty- tur, additur : quid veroper hyacinlhum,qui valde pre~
res) benesicut. tiosus iapis est, nisi munus retributiomt aternes desi-
b Val. Cl., qnasi odor. gnatur? Manus ergo sponsi, tte. llaeo nuUis io Mss,
« lu aliis Kdit. excepta vet. Paris. post
disponeba- exstant.
523 SUPER CANTICACANTICORUMEXPOSITIO. — CAP. VI. m
sermonem, cui bene facitis inlendentes tanquam lu- A hortum suum ad areolam aromatum, ut pascatur in
cernm ardenti in caliginoso toco(II Pet.\, 19). Ideo horlis, et lilia eolligat
enim aureoedicuntur, quia luce sapientiseresplendere 1. Dileclus in hortura suum ad areolara aromaturo
"
sciuntur. Sequitur; descendit; quia Ecclesiam visitans, ad eos majori
(Vers. 15.) Species ejus ut Libani, etectus ut eedri. gratia venit, quos sanctis operibus et virtutum exem-
23. Libamts quippe mons est in quo sublimes val- plis bonoe famse odprem ex se proxiruis emittere
de et odoriferoe arbores habentur. tnterpretatur cognbscit. In hortis pascitur, eum multarum anima-
aulem Libanus dealbatio sive eandidatio. Et de rum virtutibus delectatur. Lilia colligit, ^quaudo
Christo dicit apostolus Paulus: Ipse factus est nobis perfectos quosque ab hac vita succidit. Sed quia
a Deo sapientia et sanetificatio et justitia (i Cor. i, 30). snncta Ecclesia in filiis suis fide Christo ita conjun-
Bene ergo species ejus ut Libani exislit; quia per gitur, spe suspenditur, charitate conglutlnatur, ut
eatn credentes dealbamur; ei si adhaeremus radici- nihil extra Christum diligat, et eum sibi familiariter
lus, sublimes efticimur. A cujus gratia etiam bonae nde el ainore inseparabilem teneat, ideo subjungit:
opinionis odoretn, si quent Itabemus, accipitnus. (Vers. 2.) Ego dilecto meo, el dilectus meus mihi,
EUctus etiaoa ut eedri esse dicitur; quia de eo Pater b in liliis.
qui pascitur
loquitur : Ecce puer meus quem elegi, dilectus meus, R
2. Notandum quippe, qnod Syuagoga per praedi-
comptaeuit sibi in illo nnima mea (Isai. XLII,1). Ce-
drus autem excelsa est vatde arbor et odora et irn- cationem Ecdesiae ad fidesi quandoque convertetur,
Christus autem excelsior cedris ita ut se abnegans, Christun» solam «equatur^ et eo-
putribilis. existit;
homo tamen Deus esse non desis- dem desiderio diligat Christuro, quo euni Ersclesia
quia quanivis sit,
tit. De quo per lsaiam dicitur : Et subtimis erit valde diligit, quem caeteris postpositis solum amat. Quam
amicam factan], jara aponsam sibi «otiHiuctani
(Isai. LII; 14). Odorus etiam super omnes est Chris- jaro
lus, quia ipse de seipso ait; Ego flos campi, et iilium Sponsus alloquilur, congratulans et dicens :
convaihum (Cant. n, 1). Et per sponsam ei dicitur: (Vers. 3.) Pulchra es, amica mea, suavis et decora
Curremus tn odorem unguentorum tuorum (Cant. i, 5). sicut Jerusalem , terribilis ut castrorum acies ordinala.
De quo hic bene sequitur: 3. Pulchra et amica, suavis et decora sicul Jeru-
(Vers. 16.) Guttur illius suavissimum, et totus de- salem, Synagoga esse perhlbetur; quia «ancta qua-
siderabilis, tuor Evangelia, aliquando conversa sicut Ecclesia
24. Per gultur quippe voces transferuntur, et sa- sectabitur. Jerusalem guippe visio pacis intepretatur.
Per bene sancta Ecclesia figuratur; quja dum
pores in ventrem hauriuntur. Quid ergo per gtiUur in quam
mundo semper pressuram patitur, viam fastidiens,
Sponsi, nisi Testamentum Christi ijitelligitur, per Q
quoesit pax patrise ccelestis currendo contemplatur,
quod Christus nobis loquitur, et in quo quaiu suavis confidens in eo qui disciptilis suis 4icebat: Jn wundo
sit Dominus, a fidelibus gustatur? Totus ergo deside-
sed confidiie, ego vict
rabilis esse dicitur; quia per hoc quod de eo bona quidem pressuram habebilis;
omnia anima saucta audit, magis ac magis semper mundum (Joan. xvr, 33). Digne autem Synagoga con-
Jerusalem pulchra et amica et guavis ,et
eum videre concupiscit. Cujus tot bonis enarratis versa, sicut
decora dicitur; quia dum sanctam Ecclesjanj imUa-
consequenter concludit, et dicit;
tur, quatuor Evangeliorum praecepta opetatnr, a
(Vers. 15.) Talisest dilectus meus, et ipse estami-
cus meus, fiiim Jerusalem. quibus pulchritudinem rnorum accipit ut placeat,
25. Sed enumeratis tot laudibus, ostensis tot mu- exercitium sanctse operationis colligit ut in ainicitia
suavitatem mansuetudjnis digcit ut perma-
neribus, quis audiens non coiicupiscit, quis intendens haereat,
non inardescit? Fidelis quippe anima quaeque, ^fuo neat, speciem decoroe conversatipnis ostehdit, ut per
dulciora et ampliora de Rederoptore suo audit, 443 exemplum trahat. De qua consequenter dicitur :
ut
eo ardentius inhiat, et manifestiora de eo coguoscere Terribilis castrorum ac\es ordinata. Notum esper-
tis est, quod milites cum in procinctu contra hostes
appetit, dicens:
1)vadunt, si strictim et concorditer gracliuntur, ab
(Vers. 17.) Quo abiit dilectus tuus, o puicherrima boslibus contra venientibus timentur; quia duui iit
mulierum ? Quo declinavitdikctus tuus, et qumremus eis aditum per scissuram non
aspiciunjt, qualjter eos
eum tecum? penetrent, hsesitantes non inveniunt. 444 ,,ns,lue
Cum enim proxlmus proxlmo de Christo loquitur, hoc impenetrabile munimen efficitur, quod concor-
cuiu alter ab altero qualiter inveniatur sciscilatur, diter ordinaii seipsis semetipsos tuentiir. Dum cnim
quid aliud qnam quornodo quoeri debeat perscruta- de seipsis sibi vallum efiiciunt, inlrandi ad se aditum
tur? Quamvis hoc deSynagoga intelligl valeat, ut hoslibus non relinquunt, et ut pccidantur appetiti,
aliquandd eoirversa Ecelesiam interroget, cui proti- ipsi facilius occiduut. Sic in multitudine fidelium
uus Ecclesia respondet. contiugit, quee durn eontra nialignos spiritus uugnara
CAPUTVI. iion desinit, necesse est ut pace eharitatis constrin-
(Cap. «.—Vers. 1.) Diteetut meut * detcenditin gatur,c ouo salra sit. Si enim pacew tetiet, terribi-

* Val. C!., BJiem,^Theod., ascendU. : Val. C4.et Rhem., qua salva sit.
b Ed. recent., inter lilia.
827 SANCTI GREGORIIMAGNI .1IW
Jis hostibus apparet. Si per discordiam scinditur, A monum gladio verbi pugnantes 445 aD8*sMPi
undique ab hostibus leviter penetratur. Pace se ita- Quid hujusmodi animaenisi reginaeexislunt, qujemx
quemuniat, unitale se vinciat, charitate se uniat; regem Chrislum sponsum suum valde diUgunt,amo-
ut dum in seipsa per scissuram damnum non patitur, ris commistione et libidinis execratione, regios ft-
ducem suum semper exsttltans sine confusione se- lios, id est fideles populos gignunt ? Quibusomnibug
quatur. In pace quippe oculus mentis mundatur, ut beatus Petrus apostolus dicebat : Vos autem yenus
in ipsam beatitudinis visionem intendatur. Quam eleclum, regale sacerdolium, gens sancta, populus ac-
nemo sicut est, in hac vita conspicit; quia impossi- quisitionis(I Pet. n, 9). Sed reginoe sexaginta csse
bile est patriam tenere, dum in exsilio unusquisque perhibentur. Denarius quippe numerus per senarium
nostrum gemit. Ideo sanctae animse inardescenti, mulliplicatus in sexaginta completur. Et quid per de*
inhianti, propinquanti Sponsus respondet, dicens : narium, nisi decem prsecepta Legis; et quid per se-
(Vers. 4.) Averle oculos tuos a me, quia ipsi me narium , nisi labor hujus vitse signatur ? Sex enirn
avolare fecerunt. diebus quod necessarium est operarour, et in seplimo
4. Oculos ad Sponsum tendimus, dum intuitum quiescere per Legem jubemur (Exod. xxin et xxxi).
mentis ad videndam Christi beatitudinem aliquantu- Dene ergo sexaginta reginse esse dicuntur; quia
lum aperimtis. Sed oculos avertere prsecipimur, ne JJ dum decem prsecepta in hoc ssaculo operantur, soe-
videlicet aspicere eam sicuti est, quantumcunque culum autem boc sex diebus operatoriis evolvitur ,
videamus, arbilremur. Ipsi enim ocul.i eum avolare in eis quasi per senarium numerura, denarius repli-
fecerunt; quia quo amplius videlur, eo magis invisi- catur. Prscdicant enim quique decem proeceptaLegis,
bilis esse cognoscitur. Et a nobis avolat; quia quan- in quorum operatione se exercent in temporalitate
tulumcunque ictu mentis apprehensus, incompre- hujus corruptionis. [Sex igitur decies, vel decem
hensibiliter super omnetn conatum nostrum se exal- sexies multiplicant; quia universale hoc tempus in
tatum esse manifestat. Oculi quippe mentis quasi explenda decem prseceptaLegis spiritaliler esse tran-
lioc efficiunt ut avolet; quia per hoc tantillura quod sigendum, operibus suis manifestant, et verbo prse-
videtur, valde longinquus et avolans a nobis, sicut dicant. Quorum laudem in hoc mundo aliquando re-
ijiclum est, apparet. Sequitur : probi aspiciunt; et ut similiter laudentur, vel ttt ali-
(Vers. 4-6.) Capilli lui sicut greges caprarum,n qui quod commodumin hac vila quomodocunque adi-
nscenderuntde monte Galaad. Dentes lui sicut greges piscantur, etiam ipsi per semetipsos prsedicatores
' lonsarum ovium, qum ascenderunt de lavacro; om- fiunt. De
quibus bene subditur : Et octoginta concu-
nes gemellisfetibus, et slerilis non esl c inter eos. binm..
Sicut cortex mali punici, sic genm tum, d absque Q 7. Concubinse quippe non vere, sed ficte domi-
occultit. nos diligunt, et ab eis non posteritatem filiorum,
5. Haecomnia dicta de Ecclesia superius, ut po- " sed proesentiam expetunt, nec continenlia se exer-
iuimus, exposuimus; ideo nunc de Synagoga eadem cent, sed libidinem explere concupiscunt. Sic falsi
replicare devitamus. Unum est tamen quod non si- prsedicatores in Ecclesia existunt : quia dum non
militer repetitur; quia ibi sicut fragmenta mali pu- Christum, sed lucrum vel laudem diligunt, non spi-
nici, hic autem sicut cortex mali punici dicitur. Quo ritaliter et casle, sed carnaliter et libidinose Christo
nihil aliud designari puto, nisi sanguinera martyrum, se conjungunt. Bene ergo concubinsc vocantur;
ijui sub Antichristo morienlur : et unitalem fidei, sub quia Christum quem pracdicant, non in spiritu, sed
qua mulli Judseorum stringentur. In cujus constan- carne seclantur. De quibus apostolus Paulus dice-
tia dum sanguinis effusionem patientur, fidei tri- bat: { Multi quidem secundumcarnemambulunt, sed
bulatione quasi corlicis rubore decorabuntur. Se- nonsecundumChristum(Phil.jii, 38.)Dequibus idem
quitur: ipse ait : Quos smpe dicebam vobis, nunc autem et
(Vers. 7.) Sexaginta sunt reginm, et ocloginta con- flens dico, inimicoscrucis Christi, quorum finis inte-
cubinm; et adolescentularumnon esl numerus. ritus, quorum deus venler est. De quibus ipse idem
6. Quid per reginas, nisi sanctorum animse desi- r, ait : Hujusmodi non serviunt DominoJesu , sed suo
gnantur; quaedum corpora sua prudenter regunt, et ventri (Rom. xvt, 18). Quse tamen concubinse bene
aliis prsesunt, regnum sibi seternum acquirunl? Sunt octoginta esse dicuntur; quia etsi toto corde ter-
enim nonnulli in sancta Ecclesia qui carnem suaro renadiligunl, coelestia lamen loquuntur. Octonarium
macerant, et propter Deum affligunt, vitia vincunt, quippe numerum per denarium ducimus, et ad oclo-
dsemonesvelut tyrannos sibi subjiciunt, omnes molus ginta venimus. Per decem autem Decalogus, sicut
suos ut ordinate currant, sapienter regunt, aliis proe- dictum est, significatur : per octo vero resurrectio,
dicant hoc quod ipsi faciunt, multos a faucibus dse- quia octavo die Redemplor uoster resurrexisse pro-
* Rothomag., qumascenderunt. Vulgali, qumappa- interserere, commodorum; sic enim legendum exlii-
ruerunt. bent : sed prmsentiam commodorum; nimirutn nou
b Omitlitur tonsarum, in excusis. ad quid referri posset, prmsentiam.
« OmnesMss. nostri inler eos, scilicet greges;editi1 intelligentes
At optime refertur ad dominos, quorum prsesentiaui
ul in Vulgata, in eis. ut libidem expleant.
d Hic eliam sequimur unanimem Mss.consensum, expetunt > Multa hic ex Mss.
In edilis legitur, absqueeo quod inlrinsecus latet. supplevimus, queein vuJgatii
e Recent. editoribus placuit explicatiouis gratisi desunt.
529 SUPER CANTICACANTICORUMEXPOSITIO. — CAP. VI. 550
batur. Prsedicatores vero etsi falsi sunt, per deside- Xprmdieaverunt
A : reginm et concubinm laudaverunt
rium tamen, et Scripturam divinam, et resurrectio- eam.
nem quam credimus, manifestant per verbum. Si 10. Sion filise, filise sunt Ecclesise, quse durn vi-
enim aliud prsedicarentproedicatores,inter Christia- tam oelernamin hac came contemplantur, a pere-
nos non essent; de quibus in Evangelio Veritas ait : grinante Ecclesiaad regnantem Ecclesiam eriguntur.
Super cathedram Moysisederunt Scribm etPharismi: Vident filiaeSion columbam, et beatissimam prsedi-
qum dicunl facile, qumaulem faciunt, factre notite cant: quia sanclseanimceduravirtutes Ecclesisespec-
(Malth. xxin, 2). tant, in laudem prorurapunt, et ad ejus beatiludinem
3. Sed quia et falsorum et verorum prsedicatorum inhiaut. Sancta quippe Ecclesia gratia genitrice nu-
proedicationeplurimiad fidcmveniunt, et cum eiectis tritur, dutnlide erudilur, carne sui Sponsipascitur, san-
multi intrant, qui ad sortem electorumnon pertingunt, guinelavatur, Scriptura divina saginatur. Hujusmodi
ideo subditur: El adolescentularumnon est numerus. robusta nutriroentis doemonesexpugnat, vitia sulfoeat,
Cum enim scriptum sit: Adolescentiaet juventusvana carnem domat, spirilumroborat, vitam exspectat. Hoec
sunl(Eccle. n, 10, exHebr.) : quid per adolescentulas omnia quicunque aspicit, recte in admirationera pro-
has, 446 u nisl animas intelligimus, qusedum vana tintis assurgit, et beatissimam pronuntiat, quia videt
lmjus mundiseclanlur quje diligunt, nUmerum elec- B I ad quaniam gloriam per tot virtutes exsurgat. Cuin
torura excedunt? De quibus per Psalmistam dicitur : reginis etiam concubinaelaudanl; quia etsi operibus
Annuntiavi et loculus sum, multipticati sunt super falsi prsedicatores contradicunt, sermonibus taraen
numerum(Psal. xxxix, b). Quod enim electorum nu- eadem quce et veri populis ostendunt. De talibus
merus apud Deum sit constitutus, manifeslat aposio- ipsa Veritas dicit : Populus hic labiis me honorat, cor
lus Paulus qui ait : Novit Dominus qui sunt ejus (II autem eorum longe est a me (Matt. xv, cx Isai. xxvn).
Tim. n, 19). Et per seraelipsuni Dominusait: Egoi Quod aperte manifestat dum iterum dicit: Dicunt
scio quos ekgerim (Joan. xm, 18). Qtios quia noni enim, et non faciunt (Matth. xxni, 3). 447 De qui-
imperfecle scit, sec perfectc novit, procul dubio et bus et per apostolum Paulum dicitur: Dietis confi-
numerum in quoeliguntur, cognoscit. De quibusper tentur se nosse Deum, faclis autem negant (Tit. l,
PauJum dicitur : Quos enim prmscivil el prmdeslina- 16). Sancti autem viri dictis et iactis Deum confi-
vit conformesfieri imaginisfilii sui (Rom. vni, 29). teniur ; quia quod credunt faciunt, et ad bona quae
Bene ergo adolescenlularum non est numerus; quia faciunt, etiam alios sermonibus et exemplis trahunt.
dum per vanitatem quam diligunt, in numerum elec- Quorum virtutibus adversarii ad fidem excitantur,
torum noncurrunt, extraremanentes quasi in cpgni- dum in eis et pietalem fidei, et constantiam operis
tionem divinam non veniunt. Quibus ipsa Veritasi Q ( admirantur. Unde ct Synagoga ad fidem erigitur,
in futuro judicio dictura est: Nescio vos (Matth. cum in Ecclesia quoe sint merita iidei admirans
xxv, 12); et: Discediteameomnesquioperaminiiniqui- conteniplatur, dicens :
*
tatem (Psal. vi,9). Sed dum reprobi raundana quae- (Vers. 9.) Qum est ista qum progreditur quasi au-
runt, etper multiplicescupiditates animum dividunt,, rora consurgens,pulc/ira ul Imia, electa ut sol, terri-
sancta quaelibet anima in numerum eleclorum se> bitis ut castrorum acies ordinata?
stringit, utulta qusevidet lastidiens, unum quod nont 11. Ecclesia sancta quasi aurora consurgens in
videl, ardenter appetit, quod quandiu non tenet, ini judicio ullimo progreditur, quia relictis tenebris
iide se nutrit, in charitale se unit. Et dum id quodl corruplionis, incorruptionis claritate innovatur. Quce
unum et idipsum est sequitur, de hujusmodi multisj bene ut sol electa dicitur; quia ad eamdeut gloriam
una Ecclesia conficilur, de qua per Sponsum dici- perducilur ad quam caput ejus Cbristus, qui sol
tur : justitiae esse perhibetur. Unde est quodidem sol ait:
(Vers. 8.) Unaest columbamea, perfecta mea, unaI Volo Pater, ut ubi ego sum, illic et minisler meus sit
eslmairi sum, etectagenitricisum. (Joan. xix, 26; xvn, 24). Quod tamen el de membris
9. Mater nostra est regeneratrix gratia, apud1 ejusdem Ecclesioeadhuc in hac carne viventibusin-
quaiu una coluraba cligitur, quia illos solos eligit,, T\telligi
] potest. Sunt enim nonnulli qui uiagna inten-
qui in simplicitate permanent, et ab unitate noni tione quae sint torraenta reproborum aspiciunt, et
scinduntur. Multi quippe fideles dum iu idipsum in- quse sunt facla sua sine palpatione exainiiiare con-
tendunt, dum uno desiderio Christi se invicem nu- tcndunt. Duraque se peccasse cognoscunt,et per hoc
triunt, dum habentes cor unum ct animarn unam, int ire ad reproborum tormenta perlimescunt, subilo te-
charitatesevinciunt, ex multis membris corpus elu- nebras iniquitatis derelinqunt, el luce justitiae ac-
ciunt. Oiunesque in unitalis simplicitate viventes,, cendi concupiscunt. Mox ad sanctara operationem
una columba existunt. Quoe sola perfecta et eleclai consurgunt; et per bona opera quoe faciunt, clare-
genitrici susedicilur, quia extra hanc quam dicimusg re quibusque proximis incipiunt. Hi procul dubio
Ecclesiani, nemo ad perfectionem, nemo ad vitam,, velut aurora consurgentes progrediuntur; quia subi-
nisi per hanc solam gratia fovente nulritur. De qua1 to noctera pcccati evacuanles, ad lucem magis ac
bene subdilur : niagis dilatantur. Sic anima quae prius erat in te-
(Vcrs. 9.) Viderunt eam filimSion, et bealissimam
t nebris, nunc splendens apparet; et quoeetiaro in se
a Ea. nisi vaqas animas? Frustra aulcm additum
vaqas, reslituta interpunctione.
531 SANCTI GRKGtthll MATJNl g&
ipsa offuscabatur, nunc aliis luminc sanctse opera- A , requirens Deum (Psal. xin, 2). Dum enim divlna bo-
tionis resplendel. De qua bene subditur : Pulchra nitas corda perfectorum illustrat, eosque ad curam
ut luna, electa ut sol. Ltina <|uippedum noctem illn- oroximorum per charitatis sollicitudinem instigai,
ntinat, caligantibus oculis iter, per quod homo gra- quid boc est aliud, nisi quod ad hortum veniens,
diatur, demonstrat. Sic nimirum quseque aniiita, poma convallis per illos quibus praesidet, prospectat?
quae tenebras dimitlit, et in sanctam operatioiiem se Tunc enim Dominus videre, vel cognoscere dicitur,
extendit, dura exemplum bene operandi tribuit pro- ciimsanctos suos <|uosilluslrat, ad videndum exhor-
ximis, quasi lueein tenebrescentibus oculis spargit. tatur.Sed quid est quod non poma monlis, sed poraa
Dura enim peccantes quique bonum opus aspiciunt, convallis, ut videat, descendit, nisi quod illis res-
et ad idem faciendum se convertunt, quasi erranles pectum suae miserationi9 iribuit, quos in humilitate
in noctc, per lumen lunse ad viam redeunl. Hacc persistere coguoscit? De qoo per Psalmistam dici-
itaque suiicta aninia dum peccantibus exempla tur : Quoniam excelsus Dominus, et humilia respicit,
prsebet, quasi luna in nocte lucet. Dum vero magis et alta a longe eognoscit (Psal. cxxxvn, 6). Et ipse
acmagis crescit, et dedie in diernper consuetudineni Dominus per semelipsum cx voce prophelae dic.it :
operislumeniusutiselamperfecteaccipil.utetiamboiiis Super quem requiescet spirilus meus, nisi super liumi-
exempla imitationis prcebeat, quseprius solis pecca- B lm el quietum, et trementem sermones meos? (lsai.
toribus imitando apparebat, profeclo jam luna sol LXVI,2.) Sequilur autem Sponsus, et dicit : Et ins-
efficitur: quia quaein nocte errantibus nunc lucebat, piceremsifloruissentvinem, et germinassent mala pu-
modo in die ai bulantibus lumen veritatis manifes- nica. Vineaeflorent, quando in Ecclesia filii recenter
tal. Hinc est quod s»quilur: Electa ut sol. De qua in fide generanutr, et ad sanctam conversationem,
bene subditur : Terribilis ut castrorum acies ordinaia. quasi ad fructus soliditatem, prseparantur. Malapuni-
Hoc quia jam dictum est, iterum non necesse est ca germinant, quando perfecti quique per exempla
exponi, ne sic videalur fastidium generari. Sequitur sua proximos eedificant, et in novitatem sancloBcon-
crgo Spousus, et causam dicit unde lanta virtus in versationis per proedicalionem et bonorum operum
Ecclesia e.xcrcscere possit. Visitatione quippe reno- ostensionem a immutant. Illud quippe ntalum puiii-
vatur, et quod in ea tenebrosimi esl, respectione cura, videlicet apostolus Paulus germinaverat, qui
ejus illuminatur. Et hinc est quodsubdens ait : dicebat : Filioti mei, quos iterum parlurio, donec
(Vers. 10.) Descendi in horlum nucum, ut viderem formeiur Christus in vobis (Gal. IV, 19). Sic etenim
poma convallium; el inspicerem si floruissenl vinem, in sancta Ecclesia agilur, ut per bonos mali conver-
et germinassenlmala punica. tantur, per perfectos imperfecli nutriantur, donec et
12. Quid per nuces, nisi perfectos quosque intelli- G ipsi ad perfectionem veniani, et infirmos quosque
giinus, qui dura divinam sapientiam intra corpora sicutipsi perducli sunt, ad meliora perJucant. Hoc
sua 44S retinent, quasi nucleum in fragili testa por- CliristtisEcclesise Sponsus b visiiando prospicii, res-
tant? Sunt enim quamplures in Ecclesia, qui assi- piciendo corpus sanctum conjuogit : qui ideo cor-
due divinse Scripturae inlendunt, quam suavis sit pus infirniitatis assumpsissecognoscitur, ut in corpus
Hominus guslanles, amplius guslare concupiscunt, suse claritatis tota simnl Ecclesla transforineiur.
sancta gaudia in corde rumiiiant, et rurafnantes Unde beatus Paulus ait: Qui reformdbil corpus hu-
magis ac magis convalescunt; et tamen foris ncs- militatis nostrm, configuralum corpori clarilalis sum
cientibus eos, viles apparent; quia ignoratur quam (Philip. III, 21). Hoecomnia in line wiundi Synagoga
stnvem in suis inlerioribus cibum portent. Quid tandent excitata percipieJ, et se taiidiu hoec igno-
isli, nisi nuces exislunt, qui micleidulcedinem intus fe- ragse repreliendet, dicens :
runt, exterius vero carnis vililateinprsetendunt? De (Vers. 11.) Nescivi: anima mea conlurbavit me,
quibus erat Aposlolus, qui dtcebat : Uabemus the- propter quadrigas Aminadab.
saurum istum invasis ficlilibus(II Cor. iv, 7). Hor 13. Ac si diceret : Tot virtutes in sancta Ecclesia
tus igitur nucum, corda sunt sanctorum, qui dttm 449 ncrl 'videns, quare in tanlo tempore iion per-
diligunt, ccelestem dulcedinem in intimis gerunl. D cepi ? Quare incredula perstili?Cur landiti per in-
Unde in Psalmo scriptum est : Quam magna multi- fidelitatem meam in lenebrisignorantiaepersiiti? Scd
tudo dukedinisluiv,Domine, quam abscondisti timen- propter quadrigas Aminadab conlurbatur, quia
tibus tel (Psal. xxx, 20.) Sed quid est quod in hor- quandoque per Christi praedicationem ad fidem sus-
tum nucum Sponsus descendit, ut poma videat, cum cipiendam excitatur. Aminadab enim sportianeus po-
potius nuces videredebeat? Verumtamen sciendum pulimei interpretatur. Etbeneproculdtibio Christu?
esl, quod plerumque corda perfectorum visitat, Jesus aPatre spontaneus populi mei dicitur; quia
eisque benignitatis suae suavitatem manifestat; ut vere spontanea charitate ad populurn salvanduin
per eosadinfirmiores posunodumveniat, etquantum descendit, etut nos a morte relevaret, pia volun-
in augmontumjustilisc profeceriitt, per illos cogno- tate et benigua gratia mortem in cruce suscepit.
scat. Unde scriplum est : Dominnsde cwloprospexit Unde et ipse ad Patrem ait: Voluntarie sacrificabo
super fitios hominum,ut videat si esl iiUelligens, aut libi (Psal. LHI, 8). Et tinus ex redemplis ad Chri-
a Male leg>'.runtedit. tnritant, pro immutant, quod b Excusi, visilando perficit:
Iiabeut Mss.omnes.
SS5 SUPER CANTICACANTICORUMEXPOSITIO.— CAP. VII. IJ34
•"«] loqut>rlS,aiebat: Exaudi me, Domine, quoniam A (Vers. 1.) Juncturaa feminum tuorum, sicut mtini»
be ligna est miseiicordia tua (Psal. LXVIH, 17). Prop- lia qum fabricata sunt manu artificis.
ter quadrigas ergo AmirtadabSynagoga conturbatur; 3. Per duo femina sponsae, duo populi Ecclesise :
quia quando tandem quatuor Ghristi Evangelia in per juncturam feminum, concordia designatur prse-
imlado currentia , ih cordibus hominum ferventia dicatorum, quibus populi uniuntur, dum ad Rdem
pei fidemcontemplatur, mox de infidelitatis suse te- calholicam circumcisioet proeputiumper eos erudiun-
nebris confuriditut, et oborta confusione salubri, ad tur. Qui ut monilia existunt; quia dura in sapienlia,
pcenitentiam commovelur. Cui Ecclesia benigne lo- qua refulgent, sancta opera faciunt, quasi in auro
quitur, dicfins : lapides gerunt. De quibus sequilur : Qum fabricata
(Vers. 12.) Revertere reverlere, Sunamitls, rever- surit manu arlificisM&iyiartificis monilia fabricantur,
tere revertere, ut intueamur te. quia opere Chrisli prsedicatores pulchri et utiles
14. Sunamitis qutppe captiva interpretatur. Suna- efficiuntur. Sequitur.
milis ergo ut revertatnr vocalur; quia Synagogoein (Vers. 2.) Umbilicus tuus crater torhati&s, nun-
fine mundi fldeSab Ecclesia offeretUr, ut dignitatem quam indigens pocutis.
pristinam recipiat, quaa sub infidelitatis jugo a dse- 4. Umbilicus etiam sanctorufn pnedicatorum ordo
monibus captivatur. Et bene quater reverti admone- B est: qui bene crater esse dicitur, quia dum per eos
tur; quia in quatuor rriundi paftes modo Judaci di- p.opulus eruditur, vino spiritali ipsorum officioebria-
spersi surrt, qui ubicunque fuerint, ttt dictum est, tur. Qui bene tornatilis nuncupatur; quia jtixta mo-
rn fine muridi convertentur, sicut praedictum est per res hominum universos necesse est ut lingua procdi-
propbetam : Si fuerit numerus filiorum Israel velut catoris volvatur. Qui poculis ncn inctiget; quia quod
arena maris^ reliquia satvm fienl (lsai. x, 22). Revet- aliis propinat, necesse est ut abundantius csetcris
tatur efgo Sunamitis, ut eam inlueamur, id est Sy- bibat, et plenius quod dat, contineat. Sequitur:
nagoga ad fidem converlalur, et in poenitentia sua (Vers. 2.) Venter tuus skut acervUstritici, valtatus
omnibas ostendat quantum "nialum faceret, quando litiis.
Deum stium In cruce configebat. Sed protinus cum 5. Per ventrem, populi latitado fiesighatur rqui
Ecclesia fidem Synagogse intueri appeiit, Sponsus bene sicut acervus tritici liliis vallatur; quia duin
congratulando quasi interrogans respondet, eit dieit: operibus sanctis intendens, in cceieste horreum prte-
CAPUT VIL paratur, exemplis sanctorura, ut perseveret, undique
(Cap. Vir.— Vers. 1.) Quid videbis in Sunarrtite, rounitur; de quibus iterum dicitur :
nisi choros castrorum ? (Vers. 3.) Duo ubera tua ticut duo hinnuli caprem
1. Castra quippe militantium sunt. Castra ergo iri C gemelli.
Sunamite videbuntat; quia pro Hde, qiiam modo 6. Duo ubera, duo populi existunt: quia dum in
impugnat, tunc robuste coritra perfidos prxliabitur. amore fraterno semper vivunt, se invicem lacte pie-
Sed qura hoc per sanctam Ecclesiam fiet ut Synagoga tatis in charitate nutriunt. Qui bene duo hinnuli ca-
convertatur, qura serrtionibtts et exemplis prsedicato- presegemellinominantur: quiadum perproedicalionem
rum ad fidem eonvertetur, ideo recte ad laudem Synagogee in fide geniti, in ejus Scripturis nutriun-
sponsae Sponsus se cbnvertit, dicens : tur, in spem seternitatis intendentes, quasi in mon-
(Vers. 1.) Quam pulchri sunt gressus tui in calcea- tibus concordes pascuntur. De quibus proedicatoribus
mentis luis, filia principis ? sequituf:
2. Filia prineipis sancta Ecclesia dicitur, quia prse- (Vers. 4.) Collumtuum skut lurris eburnea.
dieatione Chrisli m vltam novam regeneratur, qui T. Coflum sponsse sicut turfis eburnea dicituf;
per divinitatis polentiam, orrini Creaturae quam con- quia proedicatoresEcclesioeet alti per contemplatio-
didit, principatur. Quid antetn sunt calceamenta nem, et fortes per sanclorum operura exercitationem,
Ecclesioe,nisi exempla pwecedentiumpatrum, quimts et pretiosi per divinarn sapientiara Itabentur. De
in via muridi hujus munitur, trt pet oranes tribula- quibus iterum dicituf:
lionesquse exsurgunf, conilderitet calceaiagradiatur? D (Vers. 4.) Ocuti tui sicul piscinm in HeSebon, qum
Unde alibt prsedicatoribus Paulus dlcit ; Calceati pe- sunl in porta filim muttitudinis.
des in prmparationemEvangelii pacis (Ephes. VI,15). 8. Hesebon cingulum mceroris interpretatur. Oculi
Calceamenta quippe de mottnis atiimalibus fiunt. Et ergo sponssesicut piscinse in Hesebon dicuntur; quia
nos pedes spiritalitet calceamus, quando a patribus dum de pCregrinatione sua contristanlur, et mcerore
sanctis carne mortuis exempla sumirous, ut ad eorum corroborati, contra spiritales hosles accinguntur,
similitudinem muridi hujus tentationes expugriemus. lacryrais se lavant, ut per eos populi convenienter
Potest lamen intelligi quod Ecclesia 450 calceatur, coram Deo tiiundentur. In porta autem filisemulti-
quando in proedicationesua ad pefferetida insurgen- tudinis sunt: quia in fide siant, per quam Ecclesise
tia raala morte Christi munitur. Pulcbri ergo sunl multitudinem ad ccelestia introducunt. Sequitur :
sponsa?gressus calceatse,qusefiliaest principis; quia (Vers. 4.) Nasus tuus sicut turris Libani, qumrespt-
coram divinis"oculis placet officium cujnslibet electi cit contra Damascum.
secundum exeiupla patruiu proedicantis.Sequitur: 9. In naso odoris discretio habetur. Per nasum
B Ita Mss. pro femora, femorum, quod habeut vul.gati.
m SANCTI GREG0R1IMAGNI 53«
ergo • ordo prseuicatorumdesignatur : quia per eos A (Vers. 6.) Quam pulchra es el quamdecora, eharit-
nobis virtutum odores, et vitiorum fcetorcs demon- sima tn deliciis.
Stranlur. Sed nasus sicut turris Libani existit: quia 11. Notandum quod charissima in deliciis dicilur,
dum semel prsedicatores aqua Baplismalis lavantur, quia ad charitatero et familiarilatemCbristi non per-
451 et quotidianis lacrymis a peccatis quse contra venit, quisquis Scripturse sanctse deliciis c abundare
Deum commiserunt, dealbantur, digni fiunt ut ad non contendit. Inde enim dicitur : Omni habenti da-
alliora magis ac magis per forlitudinem eriganlur. bilur, et aburidabil: ei autem qui non habet, etquod
Sed turris contra Damascum respicit: quia peccato- videlur habere, auferelur ab eo (Malth. xm, 12). Ilis
ribus semper sanctus quilibet prsedicator contradi- enim deiiciis qui abundat, reficittir: his refeclus,
cit. Damascus quippe sanguineus interpretatur, et assidue ad majora percipienda proeparatur. Unde cl
peccatrici genti dicitur : Manus tum plenm sur.t san- huic sponssecharissimsedicitur :
guine (Itai. 1,16). Sed quia de rnerobrisdixit, dignum (Vers. 7.) Staiuralua assimilata est palmm,tt ubera
est ut de capite loquatur. Ideo subditur \ tua botris.
(Vers. 5.) Caput tuumut Carmelus,et commcapitis 12. Palma quippe dum crescit, deorsum stringitnr,
tui ut purpura Regis juncta canalibus. et sursum dilatalur. Sic sancta anima ab imis 452
10. Capnt EcclesioeChristus : qui bene ut Carme-us B] adminima incipit, et paulatira ad majora creseendo,
dicilur; quia ipse per passionem quaro sustinuit, ad usque ad amplitudinem perfectse charitatis pervenit.
gloriam Patris est exallatus. De quo srriptum est: Nemo enim, sicut scriptum est, repente fit summus.
Et erit in novitsimis diebus prmparatus monsdomus In psalmo autem de justo homine dicitur : Justus ut
Domini in vertice montium (Isai. a, 2).ln Carmelo palma florebit (Psal, xci, 13). Ubera aulem sponsoe,
quippe Elias orans pluviam impetravit (III Reg.18): duo prseceptacharitatis existunt; quseanimam possi-
et nos in Carmelo orantes pluviam impelramus, dent, vino ccelestiinebriant et nutriunt. Potest tamen
quando iii Christum credenles Ghristum desidera-> per palmam crux Christi inteliigi. Palma eniro in
mns, et a Patre irrigationera gratisesuscipimus,quaro sublirae valde crescens, dulcissimos fructus gignit:
roganius. Moraliier autem caput sponsse mens voca- et crux Christi ccelestem cibum nobis prseparavit.
tur: quia sicut a capite membra, sic a mente omnes1 Cui statura sponsoe assimilatur: quia pro Chrislo
cogitatus nostri disponuntur. Carmelus autem scien- mori non dubitat, quisquis Christum valde diligens
tia circumcisionis interpretatur. Caput ergo^sponsse dignc imitatur. De palma sequitur Sponsus, dicens:
ut Carmelus esse perhibetur; quia quaelibet sancta (Vers. 8.) Dixi, Ascendamin palmam, et apprelten-
mens novit qualiter digne circumcidalur: novit quia1 dam fructus ejus; et erunl ubera tua sicut bolri vinem;
nihil est quidquid in corpore agitur, si mens im-1G <etodor oris lui sicut malorum.
munda fuerit; quse templum Christi si efficitur, ab> 13. Dixil vere, et ascendit: quia sicut ante ssecula
ipso inhabitatur. Quod quia Pharissei non agebant,1 pro morte noslra mori disposuit, sic in fine mundi
ideo dicebat beatus Siephanus eis qui eum occide- propitius et verax adimplevit. In palmam ergo ascen-
bant: Dura cervice,et incircumcisiscordibut et auri-• dit, et fructus ejus apprehendit: quia in cruce su-
but, vos semperrcslitislis Spiritui sancto (Act.VII,51). spensus, fructum invenit, apprehendit, et nobis
Comce autem capitis ejus ut purpura regis juncla1 tribuit. Unde adimpletum est quod sequitur: Et erunt
canalibus essememorantur. Purpura quippeper fasci- ubera lua sicut botri vinem. Vere per crucem ubera
culos io canalibus ligatur, super quos dum aqua1 sponsx sicut botri vinese exislunt; quia in morte
projicitur, per canales ad vestem quoesupposita est,, Christi duo prseceptacharitatis sensus animsesusce-
currit, ut vestis tingatur; et inde nomen accipit, utt perunt, quibus pasta anima debrietur, debriala po-te-
liucla colore purpureo purpura vocelur; quoeomniat riora obliviscatur, et in anteriora extendatur. Ilis
sanctae menti congruunt, si intelligantur. Comse j uberibus etiam proxiroos quosque nutrit, ac robo-
quippe capitis sunt cogitationes mentis, quse in ca- ratos securo ad ea quae concupiscit perducit. Unde
nalibus ligantur, quia in Scripturis divinis ne inuii- scriptum est: Qui audit, dicat: veni. Sequitur : El
liter fluanl, strjnguntur. Super quas aqua projicitur,, D odor oris tui sicut malorum (Apoc. XWIH, 17). Mala
quse veslem regiam tingit: b quia in cogltationibus; punica, de quibus superius lam saepedictum esl, liic
sanctse mentis, gratia ccelestis suscipitur, et totam1 rememoranlur, quorum odori odor oris sponsaebene
aiumam in cceleste ornamentum componit; ut jam1 salis assimilatur. Per mala autem punica martvres
lota anima in vitam seternam inardescal, et ad seter-- designari superius diximus (Cap. 4). Per os autem
num Sponsum etiam per sanguiuem martyrii pergere> sponsochic debere intelligi ejus proedicationem pu-
concupiscat. De tota quippe Ecclesia Paulus dicit:: tamus. Quse dum virtutes martyrum prxdicat, dum
Qui exhibuit sibi Eccksiam, vestem sine maoula ett ad eorum similitudinemanimos audientium insiigat,
ruga (Ephes. v^J.JEt de singulis Ecclesiaefidelibus 9 dum in unius prsedicatione fidei roultas virtules esst
dicitur : His omnibusvelut ornamento vestieris (Isai. manifestat, quid aliud quam malorum odorem iu oro
t portat? Quia et ruborem corticis in martyrio osten-
XLIX,18). Sic tinctoeergo, sic pulchrse, sic purpureoe
factsc sponsseadgandens sponsus loquitur, dicens : dil quod prsedicat, et in virtutibus multitudineragra-

a Excusi, discretioprmdicatorum. excusorum lectio non multum a sensu deflecteret,

b Hic nonnulla mutaviiirus, ope cud. mss. clsii « Val. Cl., abundarecontemnit.
537 SUPER CANTICACANTICORUMEXPOSITIO. — CAP. VID. 538
norum sub eadem fide quasi sub eodem cortice de-. A teste Veritate, est hic mundus (Matth. xln). !n agrum
monstrat. De quo et subditur : vero cum Sponsa Sponsus egreditur, d quando Ver-
(Vers. 9.) GwJtar luum quasi unum oplimum, bum Dei carne suscepta, in thalamo Virginis mundo
dignum dileclomeo ad poiandum, labiisque et dentibut monstratur. In villis commoratur, quando Gcnles
illius ad ruminandum. per fidem visitat, quam recipientibus largitur. Mano
14. In gulture quippe vox est. Per guttur ergo ipsa ad vineas surgit, quia post resurrectionem suam iu
prscdicatio iterum designalur : quse quasi vinum gloria Patris sedens, ecclesias quas conslruit, etiam
optimum csse dicitur, quia mentes hominum inebriat, defendit. Si floruit vinea conspicit; quia oranem
ut praeteritorum, sicut dictum est, obliviscantur, et profectum Ecclesioedistricto examine perpendit. Vi-
in anteriora currentes non lassentur. De quo sponsa, det si flores fructus parturiunt, quia perspicit ad
verbum de ore Sponsi suscipiens, adjungit: Dignum quem profectum teneri quique et imperfecli excre-
dilecto meo ad potandum, labiisque et dentibus illius scunt. Videt etiam si floruerunt mala punica; quia
ad ruminandum. Tale est sponsse vinum, ut dignum perlectos quosque respicit, et quid utilitatis in proxi-
sit dilecto ad potandum: quia dum sancta Ecclesia mis habeant, quasi in floribus fruclum cognoscit, de
Udemveram prsedicat, dum auditores suos ad'sancla quibus bene sequitur : Ibi dabo tibi Ubera mea. ln
opera excitat, dum soluro Christum diligere, imitari, B . malis punicis dat Sponso sponsa ubera; quia in per-
amplecti, bonum esse, verbis et operibus demonstrat, fectis vivit charitas gemina, ex qua dum intirma
quid aliud quam vinum suum dignum facit, ut in ore membra in Ecclesia nutriunt, quasi Christum laclant,
Sponsi sapiat? Quod bene Christus potaie dicitur : quem in minirois suis esse prsesentem cognoscunt.
quia a corpore suo, id est a populis fidelibus amabi- De quibus bene subditur :
liler potatur. De quo notandum est qurAlomnes po- (Vers 13.) Mandragorm dederunt odorem suum tn
lant, sed labia sola et soli denles ruminant: quia portis noslris.
dura 453 Ecclesia per sanclos suos prsedicat, omnes 17. Quid per mandragoram, herbara scilicet medi-
quidem audiunt, sed non oranes quanta sit virtus cinalent et odoriferam, nisi virtus perfectorum intel-
sententiarum quoedicuntur, discernunt. Labia vero ligitur ? Per quam perfecti quique dum imperfecto-
et dentes rurainant; quia dum perfectiores quique rum infirmitaiibus medentur, in fide quam prsedicant,
post auditum verba ad merooriam revocant, dum id est in porlis Ecclesiseveri medici esse compro-
audita quseque exercitatione assidua cogitant, quasi bantur. Qui dum exempla bonorum operum circum-
ad os revocantes quod sumpserunt, quanta sitvirlus quaque per sanctam famam tribuunt, quasi odorem
cibi quem comedunt, senliunt. Idcirco in Lege scri- quo ORgrotisanentur, aspergunt. Sequitur :
bilur, quia animal quod non ruminat, immundum iQ (Vers. 13.) Omnia poma, nova et vetera, dilectemi,
habetur (Levit. xi): quia quisquis bona qtice audit tervavi tibi
sive legit, non recogilat, vacans a sanciis cogitatio- 18. Hic per poma, sensus Scripturarum sancta-
nibus, necessario a immundas cogilat. Sequitur rum 454 inlelliguntur; qtise dum ex Patribus san-
sponsa et dicit : ctis ad nos usque perveniunt, et credunlur, quasi ex
(Vers. 10.) Ego dilecto meo, et ad me conversio arboribus poma exsurgunt, quibus animscdelectantur.
ejus. Omnia ergo poma, nova et velera dilecto suo Sponsa
15. Ac si diceret, quoniam fide ac dilectione soli servat; quia sic Novum Tesiamentum Ecclesia ca-
Christo adhoereo, solum sequor, solum cum Patre et tholica recipit, utVetus non abjiciat : sic Vetus vene-
Spirilu sancto unum Deumvidere concupisco, respe- ratur, ut Novum semper in ipsis sacrificiis carnalibus
ciionis ejus suavitatem, visitationis benignitatem, per spiritum intelligat; in Novosxilicet Christum ve-
b conversionis dulcedinem gaudenter experior, expe- nisse congaudens, in Veteri autem semper venturura
tiens proclamo : exspeclans, et dicens:
(Vers. 11, 12.) Veni, dilecte mi, egrediamur tn CAPCT VIII.
agrum, commoremurin villis; mane surgamus ad vi- (Cap. vni.— Vers. 1.) Quis mihi det te fralrem
neas, videamussi floruil vinea, si flores fruclus partu- ip meum sugentem ubera matris mem, ut inveniam te so-
riunl, si floruerunt mala punica : ibi dabo tibi ubera lum foris, el deosculer,c et jam me nemo despicial ?
mea. 1. In veteri Lege posita Christum f exspeclabat,
16. Dum sponsa Sponsi dulcedinem experta se re- et in secreto Patris manentem, foras venire per car-
iicit, de proximo etiam cogitat, quem ipsius Sponsi nem ad humanos oculos non mcdiocriler cupiebat.
prsccepto sicut se diligit; et quia Sponsi ° proecepta Unde et David desiderans dicebat : Exurge, et ne re-
intelligit, etiam ut alii intelligant concupiscit, dicens: pellas in finem (Psal. XLIII, 23). Et alibi : Inclina
Veni, dilecte mi, egrediamur in agrum. Ager quippe, cmlos tuos et descende (Psal. CXLIII,5). Et Isaias
a Excusi, immundas congregat.
quando Verb. Dei suscepla.... carne tn mundo mon-
b Iidem, conversationis.Oplime Mss., conversionis; stratur.
cum hoecverba exponanliir, el ad me conversioejus. e In Val. Cl., Theod. ac Rhem., eliam cum me ne-
c ln recent. vulgaiis, prmcepta vet secreta; quod in mo despicial.
Mss. non legimus. 1 In recent. Ed.,C/iris/um exoplabat et exspectabat.
d Hic non consentiunt Mss. In Val.CI. legitur : In vel. Paris. tantum, Chrislum exoptabal, et in. Su-
quando verbumDei susceptumin thatamo Virginis in perfluit lainen, exoptabat, curo paulo posl legalur,
nundo monstratur. In Theod. Ubero. et Rothom., cupiebat,Alioquin abcst ab oranibus mss.
5;9 SANCTI GREGORIIMAGNl gin
valde cupiens eum videre, dicebat: Ulinqm disrum-jA videt, omni conatu et universis suis cogitationibus
peres ccalos,et descenderes(Isa. LXIV,1). Vult eigo appetit. Sunt quippe modo nonnulli, qui tanto desi-
Sponsum foris Sponsa invenire, ct deosculari; quia derio ccelestia sectantur, ut omnia visibilia pro niliilo
concupisc t sub Lege posita ut per carnem appareat; reputent; menlein suam ccelestibus studiis sine in-
ut ei per amorem serviat, cui prius non accepta gra- termissione occupent; ut nihil aliud agere libeat;
lia, plus timore quam amore serviebat. Post cujus quidquid extra spirilalem actioneni est, animus fasti-
osculura jam a nemine despiciiur; quia postquam diat, hanc solain diligat, coelera contemnat, nisi forte
Cbristus venit, et fidelibus suis spirilum libertatis ea isti necessaria esse cognoscat. Isti vero sub capite
infudit, ab ipsis etiam angelis Ecclesia honoratur. loevam habent, b quia mente erecla ad beatitudinein
Hinc est quod Josuc angelum adoravit (Josue v); Christi, vitam prsesentem sub se vident. Et dextera
Joanni vero volenti se adorare dixit: Vide ne (eceris, Christi eos amplexatur; quia ex omni parle eos di-
conservusenim tuus sum, et a fralrum tuorum haben- lectio coeleslis intra se retinens tuetur. Hujusmodi
lium teslimonium Jesu (Apoc. xxu, 9). Sed quia ve- quippe viri sancto otio delectantur, in quo vilaebeatae
nientera Ecclesia suscepit, Synagoga repulit, quae dilectione concupiscibiliter per contemplationein
iterum eum in fine raundi suscipiet et amabit, ideo perfruuntur. In qua contemplatione oculura cordis
gnbsequitur Ecclesia, et dicit : B mundanl, ut Deum adhuc etiam in hac carne positi,
(Vers. 2.) Apprehendam te, et ducam in domum quantum liumanoeinfirmilati datum est, videant, cu-
matris mem, et in cubiculum genilricis mem. Ibi me jusvisione se illuminent, suavitaie reficiant. Isti illani
docebis, et ibi dabo pocutum ex vino condilum,et mu- bealitiidinem jam aliquanlulum experiuntur, de qua
stum malorum granatorum meorum. in Evangelio Veritalis voce dicitur Beali mundo
2. Apprehensum in domum matris suse ducit, CQrde, quoniam ipsi Deum videbunt (Matlh. v, 8).
quia Synagogse in fine mundi Christum, in quem Quod enirn fulurum est, jam in eis incipit compleri;
credit, proedicabit; dumque per prsedicationem Ec- quia etsi in hoc mundo adhuc m carne vivunt, jam
desioe susceptus fuerit, ibi Ecclesiamdoeebit: quia tamen per hoc quod majus est in eis, exlra carneui
se doceri gaudebit, quando Synagogam jam idem sunt. Ab his irnpletur quod per Psalmistam divina
corpus factam erudiri secum videbit. Poculum ex voce prsccipilur : Vacate el videle, quoniamego sttm
vino conditum Ecclesia dabit, quia ipsi Synagogce Deus (Psal. XLV,11). Hi enim quo sine mundi stre-
NovumTestamentum cumVeteri prsedicabit; et quasi pilu vivunt, eo mentem in Dei visionem per deside-
vino poculum condiet, quia dulcedinem Evangelii rium et contemplationero figunt. Et quoniam tales
testimoniis Legis, quse aspera rst, ut robuslius te- multi ex Synagoga in fitie mundi, ut crciimus, per
nealur, cingot. Mustum vero malorum granatortim Q conversionem erunt, bene ad hujusmodi dictum in-
suorum tribuel, quia forlium virorum qui unitalem telligitur : Lmva ejus sub capite meo, et dexteraillius
Ecclesiaeetiam in raarlyrio tenuerunt, exempla appo- amptexabitur me. De quibus et pro auibus Sponsus
net, ut »d eorum similitudinem Synagoga inardescat, loquitur consequenter :
el Antichristi perseculionibus, martyrum prscceden- (Vers. 4.) Adjurovos, filimJentsakm, ne suscitelis
tium exemplis roborata non succumbat. Cum eairn nequeevigilare(aciatis dikctum, donec ipsa vetit.
iorlium pugnalorum victorias audierit, ad eorum Sed quia hoc superius exposuimus (ad vers. 7
imitationem puguam subire non dubitabit. Quod cap. n, etc.), iterum exponere recusamus. Sed de
aperte manifestat cum subjungit : eadem Synagoga jam facla Ecclesia , filioeJcrusalero
(Vers. 3.) Lmva ejus sub cajoile meo, el dextera adroirantes interrogant et dicutit :
iltius amplexabitur me. (Yers. 5.) Qumesl ista qumascendil de deserto, de-
3. LaevaChristi vita proesens, dcxtera vero vila liciis afftuens, innixa super dikclum suum?
beata 455 habetur. Caput autem nostrum spiritua- 4. Sancla Ecclesia, vel quailibet sancta anima, de
liter mens esse perhibetur. Dicitergo Synagogap'a> deserto ascendit, quia in exsilio hujus peregrinalio-
dicationibus Ecclesioejam conversa, exemplis robo- nis posita, ad ccelestia gaudia mente et cogilalioni-
rata, imilatione sublevata : Lmvaejus sub capite meo, D bus tendit. Unde et Paulns dicebat : Nostra conver-
et dextera illius amplexabitur me. Ac si diceret, quo- satio in cmlis est (Philip. iu, 201. Deliciis alfluit,
tiiara nuuc tandcm Cbristi fidem teneo, ejus ineffabi- quia sancioc Scripturoe medilationibus inlendens,
lein graliam experior concupiscibilero, et quam de- ccclesti pabulo assidue mentem pascit. Super dile-
siderare nesciebam dulcedinem sentio; jam terrena; ctum innititur, quia in solius Chrisli auxilio coi.fi-
omnia postpono, eliam ipsam vitam carnis pro ejus; dens, eo largiente, ab exsilio ad patriam transfertur.
aroore contemno, et ad ejus beatitudinem videndami Ipsa quippe Veritas omnibus fidelibus ait : Sine me
lotis desideriis anhelo. Hoc quippe quod reui aliquami niltil poleslis facere (Joan.xv, 5). 459 Undc vero
ainplectitur, ipsam quam amplectitur rem, ex oninii acceperit, ut ab infimis ad superiora , a deserto al
parte iutra se habere non ignoratur. Lseva ergo subi regnttm ascendere possit, manifestat dilectus cum
capile est, el dextera amplexalur, quando sanctai subdit :
anima menti ea quse videt supponil, et ea quocnoni (Vers, 5.) Sub arbore malo sutcilavi te, ibi cor-
* ln vulgalis, et unus fratrum. currentes.
b*lideni, qui mente erecta ad beatitudinemChristi
B-il SUPER CANTICACANTICORUMEXPOSITtt). — CAP. VHI. 542
rupta est mater tua, ibi violata est genitiix iua. J biliter apparet, in vera vita se abscondunt, quae i,on
A
5. QuiJ per arborem malum, nisi sancta crux de- nisi invisibilibus oculis se manifestam proebet. Potest
signalur? quse malum illud sustinuit, de quo eadem tameii intelligi, ut hoc de seipso Christus dicat, in-
Sponsa in superioribus dicit : Sicut malus inter ligna quicns : Pone me ut signaculum super cor tuum, ut
sulvarum, sic diiectus meus inter filios (Canl. 11,3). signaiulum supcr brachium tuum; quia fortis est itt
Sed sponsam suam Christus sub arbore malo susci- mors dikctio. Ac si diceret; 457 Dignutn est ut in
tavit, quia in cruce positus, subditatn sibi Ecclesiam mente et actione signum dilectionis mca?..meipsura
ad vitatt»vocavit; ut a semno mortis resutgeret, et tecum feras, quia in fortitudine dileclionis tuaemor-
cum tllo se crucifigens, ad novam resurrectionem tem subii, ut tu quse mortua in infideliiate eras, rae-
properaret. Unde el Apostolus cuivis aitimEemortuse cum resurgens, in fidei novitate spiritaliter vivas.
dicit : Surge, qui dormis, el exsurge a mertuis, et il- 8. Sed quia in cruce suspensus itequaquaro fuisset,
luminabit te Christns (Ephes. v, 14). Et quibusdam nisi ad roagnam invidiaro cor Synagogseexarsisset,
qui jatn surrexerant, alibi dicit: Si consurrexistis ideo subditur : Dura utinfernus mmulatio. ^rnulatio
cum Chritto, qum sursum sunt qumrite (Col. m, 1). quippe et in bonum et in nialum accipilur. In bonum
Sed quia infidelitas SynagogaeChristum crucifixit, enim accipitur, sicut per Aposlolunt dicitur: JEmu-
ideo sequitur: Ibi corrupta est mater tua. Sub ar- JJ j taminia charismata meliora (I Cor. xin, 11). In malura
bore malo rnater Ecclesise corrupta esse dicitur, quia autem assuniitur, tibi per Samuelem Sauli dicitur ;
uuando Salvatorem suum in ligno fixit, nefatido sce- Auferetur a te regnum, efdabitur mmulotuo (I Reg.
lere se corrupit. Cujus sceleris uiaguitudinem in- xvii). ./Emulus quippe ejus David dicitur, cui.Sau!
culcat, cum idem replicat, dicens : Ibi tiolata est ge- iuvidere non ignoratur. Dura est ergo ut infernus
nitrix tua. Sed quoniam ad hoc ceecilas in Israel fa- semulatio; quia dum Synagoga Cbnstunt ad .inferos
cta est, ut plenitudo Gentium intraret (Rom. xi), posse transmittere se puta^it, ei usque ad uiortem
ideo intranli EccLesioe dicitur : CQrdeiraraisericordiinvidit.Utinfernussemulatiodura
(Vers. 6.) Pone me ut signaculum tuper cor tuum, exstiiit; quia sicut infernus sine misericordia quos
ut signaculum super brachium tuum. tenet cruciat, sic Judaica plebs Christum appreben-
6. In eorde sunt cogitationes, et in brachio opera- dens sine respectu pietatis ad mertem trahebat. De
tiones. Super cor ergo et super brachium Sponsae, qua bene subditur : Lampades ejus, lampades ignit
dileclusut signaculum ponitur; quia in sancta anima alque flammarum. Sicut enim ignis quoeincendit con-
quantumab ea diligatur, etvoluntale et actione de- sumit, sic Jud;cos ab omni fidei virtute invidia sua
signatur. Signum quippe sancta mens interius et destruxit; de quibus bene alibi dicitur : b Et nunc
exlerius Chrislum portat; quia dum in ejus raedita- G ( ignis adversarios consumit. Ac si diceretur: Antequaro
tionibus assidue laborat, in exteriori actione eum ad oeternum ignem veniant, in praesenti consumun-
imitari non cessat, quo ejus dilecta essedubitari non tur, quia in se ipsis ignein invidiae portant, qui sine
debeat. De quo signo ipse Sponsus discipulis suis porlantis combustione non portatur. Hic iguis invi-
aiebat : In hoc cognoscenl omnes quia vere mei disci- dix flamnias protulit, quaitdo per exempla in quibus
puli estis, si dikctionem habuerilis ad invicem (Joan: accensus est, eliam in Gentilibus usque ad Christia-
xtii, 35). De qua dilectione mox subditur : norum martyria per mundum universum excrevit.
(Vers. 6.) Quia fortis est ut mors dilectio; dura Sed quia hinc ignis invidise, hinc ignis charitatis se
sicul infernus wmulalio; lampades ejus lampadesignis cxtulit, ideo subdilur:
alque flammarum. (Vers. 7.) Aqum multm non poterunt exslinguere
7. Bene procul dubio fortis ut mors dilectio esse charitatem, nec flumina obruenl illam,
perhibetur; quia dum per dilectioiiem a vitiis morti- 9. Charitate quippe martyres sancli vivaciter ar-
ficamur, quod mors agit in sensibus corporis, hoc debant, quia in Dei etproximi dilecliofte mirabilitcr
agit dilectio in cupiditatibus nienlis. Sunt enim non- flagrabant. Hanc charitatem aqusemultoeexstinguere
nulli qui sic diligunt Deum , ut omnia visibilia negli- non poterant; quia quantaecumque tribulaliones eis
gant, et dum mente in oeterna tendunt, ad omnia J) j fierent, ad odium eos transmulare non valebant. Hoc
temporalia pene insensibiles fiant. In his niroirum ut nimirum esset charitatem exslinguere, si in tribula-
ntors dileclio fortis existit, quia sicut mors exteriores tionibiis quas ingerebant, ad Dei aut proxinii odium
corporis sensus ab omni proprio et naturali appetitu eos huuiiliare potuissent. Sed cura aquoedictoe sint,
mterficit, sic dileclio in talibus viris omnia terrena quid rursum per flumina, nisi aquarum ipsarum in-
desideria contemnere mentera alias intentam com- crementa et vivacitas intelligitur ? Fluinina quippe
pellii. Hujusmodi mortuis et vivis dicebat Apostolus : vivas aquas solere dici cognoscimus. Flmnina ergo
Mortui enim eSlis, el vita vestra abscondiia esl cum inaximas tnbulationes accipimus; quse duin per to-
Christo in Deo (Col.m, 3). Hi procul dubio vitarn tura orbem super roartyres ebullierunt, ad exstin-
suam cum Christo abscondunl; quiadum omniaquoe guendum charitatis ignem grandi iuipetu eonfluxe-
videmus, postponunt, tn his qnae non videmus, in runt. Sed quia inter flumina c adeo charitas vivit,
beatitudine scilicet Chrisli, veraciter et secrele vi- ut potius flumina consumeret, quaui se ab illis ex-
Vunt. Quia enim falsam vilani despiciunt, quaevisi- stingui permitteret; ideo multi etiam persecutorma
a Rhem., Theod., Rotliom., chrismata majora. prcec. el inflammabit in circ. inimicos ejus.
h Forte Psal. xcvi, 3, ubi leglmus : iynis dnte ips. c Editi, adeo charitalis vigor vixit.
 "
u3 SANCTI GREGORHMAGNI %
td eamdemcharitatem se convertebant, ita ut dimit- Ai 'ctc instigavit? Quibuseodem Spiritu quo inq
terent quidquid in rnHitdo possidebant, et seipsos nem eos induxit, respondet protinus convetf *''
niorli darent, quam prius patientibus crudeliter in- et ait: «
ferebant. Unde et sub litur : (Vers. 9.) Si murus est, mdificemussuper eum l,
(Vers. 7.) Si dederil homoomnemsubstantiam do- propugnaculaargentea.
tnus sum pro dikctione, quasi nihil despicieteam. 12. Dato Spiritu sancto murus sancta Ecclesiaef-
10. Cum terrensc substantioc cupidiiate Deus non
ficitur, quia quoeprius liinida erat, instruenleeo-
diligitur, quia terrenus amor ocultimcordis sordidat, dem Spiritu otnnipotenle, ad resislendumadversariis
ne divina claritas videatur. Conlra quod iti Evange- iropenelrabiliier roboratur. Quod manifeslat idein
lio dicitur : Beali mundo corde, quoniam ipsi Deum Pclrus sub aucilla timidus, mox contra principesri-
videbunt(Matllt. v, 8). Et Joannes apostolus ait: 5« gidus, quibus dicebat: ObedireoporlelDeomagisquam
quis diligit mundum, non est charitas Patris in eo hominibus(Act. v, 29). Et iterum : Si justum eslvos
(Joan. ii, 15). Nec mirum, quomodoenim eum dili- potius audire quam Deum, judicate; nos enim non pos-
gere polest, quem nescit? 458 Aut quomodo cum sumns qumvidimusel audivimus, non loqui (Act.IV,
scit, ad quem sciendum, oculum cordis claudit? Sed 19). Et de coelerisdiscipulisscriptum est: Ibani di-
homo omuera substanliam domus susepro dileclione B scipuli gaudenlcsa conspectu concilii, quoniamdigni
tribuit, quando quidquid in mundo possidet, pro habili sunt pro nomine Jesu contumeliampati (Act.v,
Cliristo distribuit; ut abjiciens quod impedit, Deum 41). Ecce qualis murus facta cst Ecclesia, quse modo
diligat, et terso pulvere sollicitiidinum,oculos ape- tenerriroa, nec pedeni ctijuslibet gradientis sine sui
riat ut videat. Et cum omnem substantiam dede- Joesionegerit, modo vero acceplo mirabili arliftce
rit, quasi nihil eam despicit, quia postquam oculum Spirilu sancto, « universi exercilus assullanlis con-
tersit, et Deum conspexit, in illius visione quidquid tumelias illsesaconlemnit. Super quam propugnacula
possederal, nihil pendit. Hoc apostoli fecerunt, qui sediticanlur,quia ut non tantummodose dcfcndat, sed
non solum possessa, sed etiam cupita, ut Christum ul et impugnantes resistendo prosternat, miracula ei
sequerentur, dimiserunt. Quibus ipse Cbristus, pro facere459 conceditur, quoecum hostes viderini, ab
quo omnia dimiserant, dicebal: Cum (eeeritis omnia ejus aggrcssione jacula timentes terreantur. Qucc
qum prmceptasunt vobis,dicite : Servi inutiles sumus; propugnacula bene argenlea esse perhibentur, quia
quod debuimus facere, fecimus(Luc. xvu, 10). Sed ipsa miracula cum verbi prsedicalionedonantur. Et
quoniam abjecla terrena substantia non stalim ad quia argentum valde sonoruro est roetallum,argentea
perfectionemascenditur, quia rebus abnegatis, restat _ propugnacula existunt, quia per lniracula facluin
etiam labor, ut idetn ipse homo a semetipso abne- (
est, ut eorura verba per universum raundum conva-
getur, quatenus gradatim proficiat, et quandoque lescerent, et fidei proedicationeni inflexibilitercir-
perfectus non solutn se, sed et alios secum ad vitant cuinquaque diffunderent : quod nianifeslat Psalmi-
trabat, ideo de nova et tenera adhuc Ecclesia, vel sta, dicens : In vmnem terram exivilsonus eorum, et
unaquaque anima consequenter dicitur : »n fines orbis terrmverbatorum (Psal. xvni, 5). Se-
(Vers. 8.) Soror noslra varvula et
est, ubera non quitur:
habet.
11. SororemChristus Ecciesiamvocat, quiade ipsis (Vers. 9.) Si ostium est, compingamusillttd tabulis
cedrinis,
apostolis dicebat: Ite, dicite fratribus meis (Matth.
xxvin, 10). Soror autem parvula, ubera non habe- 13. Oslium eliam bene esse Ecclesiam dicimus,
bat, quando in solis apostolis Ecclesiaerat, in quibus; quam ab ipso Christo potestatem aperiendi et clau-
seipsam, vel alios nulrire lacte prsedicationis noni dendi accepisse scimus. Ostium procul dubio in suis
polerat (Matth. xxvi). Quid enim Petrits aliis proe- prsedicatoribusexislit, quia per eos adilus ad vilam
dicaret, cum seipsum discipulumChristi in unius an- se nobis aperit. Unde et ipsi primo pastori Ecclesioe
cilloevoce detesiando et jurando negaret (Joan. xx)?? dicitur : Quodcunqueligaverissuper lerram, eril Utja-
Parva ergo Ecclesia ubera non habebat, quia postt D ] tumet in cmlis; el quodcunquesolverissuper lerram,
resurreclionem in una domo inclusa (Act. i), interr eril solutum el in ccelis(Matth. xvi, 19). Vel oslium
perseculores suos non dico proedicare, sed et viderii in ipso capilesuo exislit, quia ipse de se veraciter
timebat. Consequenterergo dicilur : dicit: Ego sum ostium (Joan. x, 7). Ostium vero ta-
(Vers. 7.) Quid faciemussorori nostrmin diequando o bulis cedrinis compingitur,quia sancla Ecclesialidem
alloquendaest. procdicans,multiludinibus populorum decoratur; et
Alloculus est Chrislus sororem suaro , quando3 dum populi variis virlulibus sspergunlur, ut videli-
Spirituro sanctum super apostolos misit (Act. n), ett cet alius de rebus quas possidet, indigentibus neces-
eis in interioribus loquens, illos omnes mundi lo- saria tribuat: alius oronia abjiciens, etiam a legilimo
quelas multiplici distribulione docuit. Sed a quibus s connubio se abstineat; alius vero tantum profniat,
hoc quserere inlelligendus est qui omnia novit, nisi ,i ut aliorum etiam prsedicator iiat; tanquam pictura
a sanctis patribus, quos ad quserenduinSpiritu san- multis coloribus, sic Ecclesia luultis b ditionibus
0 Ila ottines Mss.In vet. Ed. Paris. i) Sic reslituimus ex omnibus Mss. eutu prius le-
legitur, uni-
versi exercilusassultaniisillmsa pedemcontemnit. Inn geretur, multis dislinctionibus.
reeent., universiexercitusassultus illossacontemnit.
si3 SUPER CANTICACANTICORUMEXPOSITIO. — CAP. VIII. 546
noneslalur, quae sancto Spiritu convalescens hilariter A aliis agricolis, qui reddant ei fructum temporibussurt
respondct, dicens : (Matth. xxi, 41). De qua vinea jam bonis locata ipse
dicil:
(Vers.10.) Ego murus,etubera mea sicut turris, ex Pacifiuus
i/uofacta sumcoram eo quasi pacem reperiens. (Vers. 12.) Vinea mea coram me est.
14. Ubera sua sicut turrim habuit, ex quo pacem Coram ipso vinea sua exislit, quia perdilis malis
coram Sponso reperit; quia postquaro subipso spi- agricolis, sanctam Ecclesiatn bonis docloribus respe-
rilum pacis accepii, prsedicatores conlemplatione al- ctu benigno erudil. Cui dicit:
los, et robore inflexibiles nulrivit. Sed quid est quod (Vers. 12.) Milletui pacifici, el ducentiiis qui cu-
non ait pacein, sed quasi pacem reperiens; nisi quia stodiunt (ructus ejus
dum in hocniundosumus, «apeccato omnintodis non 16. Qui sunt isti pacifici qui mille dicontur esse
desislimus, et quandiu cum peccato vivimus, pacem et ducenii, nisi illi superiores argentei, quos dum
perfectam cum illo qui sine peccato in carne vixit, perfecte diraitlimus, pacem per eoruni distributio-
nonhabemus? Sed quoniam tantillaro pacem quam nem cum sanctis nobis ipsis acquirimus ? Unde et in
habemus, per ipsum Mediatorem Dei et hominum Evangeiio Dominus dicil : Facite vobis amicos de
tenemus, ideo subdilur ' mammonainiquilatis; ut cum defeceritis, recipiant vot
(Vers. 11.) Vinea fuil pacifico, tn ea qumhabet po- B in mterna tabernacula (Luc. xvi, 9). Sed quid per du-
pulos; tradidit eam cuslodibus; vir affert pro fructu centos intelligimus, nisi duplicemretribulioneuiquam
ejus mille argenteos. acquirimus, duntb eos in hoc mundo perfecte pro
15. Ipse vero pacificus noster esse dicitur, quia Christo contemnimus? Mille ergo et ducenti Ecclc-
per ipsum Deo omne genus humanum reconcilia- sise argentei existunt, quia dum fideles quique omnia
lur. Huic pacifico vinea fuit, quia in labore prsece- quacpossident, ex toto relinquunt, el pacem sibi cum
ptoruui carnalium Synagogam planlavit, de qua di- sanciis faciunt, et prsesentisvitaeremuneratiorem cum
citur: VineaDomini sabaoth domuslsrael est (lsai v, coelesti percipiunl. Et hoc est quod Dominus in
7). Qusevinea in ea quse habet populos exsiitit; quia Evangelio ait: Amen amen dico vobis, nemoesl qui
in Lege posita est, quoeniultos sub se populos colle- reliquerit domum, aut fratres, aut sorores, aut palrem,
git. De quibus populis dicitur : Populi meditati sunt uut matrem, aut filios, aut ugros, propter me el pro-
inania (Psaf.n, 1). Hanc vineam custodibus tradidit; pter Evangelium,qui non accipiat centies lanlum, nunc
quia SynagogamMoysi et coeterispatribus custodien- in temporehoc, domos, et fralres, el sororcs, et matres,
dam subjecit. De qua bene subditur : Vir affert pro et fitios, et agros, cum perseeulionibus, el in smcutt
fructu ejus mitle argenleos. Hoecvinea fructuin pro- fuluro vitam mternam (Marc. x, 29, 30). Sed quibus
tulit, quia ex Synagoga botrus ille magnus qui de Q C ista remuneratio sic duplicatur, nisi his qui cuslo-
terra proraissionis allatus est, Chrislus videlicet diunt fructus ejus? Qui sunt autetn qui fructus vinese
Jesus, per liumanitatem processit. De quo fructu custodiunt, nisi illi qui in sancto opere quod incepe-
Palcr ad David ait: De fructu ventristui ponamsuper runt, perseverantes existunt? Opus enini quod sancto
sedem tuam (Psal. cxxxi, 11). 460 Unde et Apo- desiderio incipitur, si constantia mentis usque ad
stolus scribit: Quorumpatres, et ex quibus Cltrislus ftnem non tenetur, sine fructu habetur; quia imma-
(Rom. ix,5). Per argenteos vero in hoc loco oninein ture ab hoc unde processerat vacuatur. Ideoque DQ-
terrenam substanliam intelligiraus, de qua Peirus roinus in Evangelio ait : Qui perseveraveritusque tn
eleemosynam petenti claudo dicebat : Argentum et finem, hic salvuserit (JfaM/i.x, 22). Sequitur Sponsus,
aurum non est mihi (Act. m, 0). Pro fructu ergo vi- et dicit :
nese vir mille argenteos affert; quia quisquis viriliter (Vers. 15.) Qumhabitas in horlis, amici auscultanl;
in (ide quam suscepit, se habet, libenti mente et fac me audire vocemluam.
perfecte omnia terrena dimiliit, ut Christuin veraci- 17. Sponsa in hortis habiiat, quia sancta Eccle-
ter habeat. Millenarius enim perfectus est numerus, sia, vel quselibet sancta anima in fructificationern
ideo per euro perfectio rei cujuslibet demonstralur.
461 virtutum mentem versat. Cujus vocem sponsus
Hos ergo argenteos in primitiva Ecclesia illi offere- vB audire
desiderat, quia hoc summopere Chrislo pla-
bant, de quibus in Actibus Apostolorumscriplum est: cet, ut perfeclus quilibet vir intirmos quosque verbo
Quotquol autem possessores agrorum aut domorum sanctae proediotii nis admoneat. Amici eniin auscul-
erant, vendebant, et afferentesponebant ad pedes apo- tanl, quia fideles in Ecclesia, ul aroicus sponsi lo-
stolorum prelia eorum qum vendebant (Act. iv, 54).
quatur, pio desiderio exspectant. Et notauduro qu.od
Isti congregati aliam vineam, videlicet sanctam Ec- amicus est qui auscullal; quia qui Deum mente in-
clesiam, ex seipsis conslruxerunt, et ut boni agrico- tegra diligit, prscdicantem quod diligil, libenter au-
lse, sanguine sno propagaverunt, et praedicationibus dil. Unde in Evangelio dicitur: Qui exDeo est, verba
usque ad fines lerrse dilataverunt; ut jam mundum Dei audit (Joan.ym, 47).Sed quia dum Ecclesia ve-
pene uniyersum impleat, et fructum gralutu locata ritatem pracdicat, mulli non intelligunt, multi quod
agricolis, suis temporibus reddat. Unde in Evangelio percipiunt, pravo intellectu subvertunt; ideo admo-
dieitur : Malos male perdet, et vineam tuam locabit nenti ut prsedicet, respondet sponsa. et dicit:
« Edit.
maluerunt, a peccatisomnimodis.
* lu legere ita mutandum putarunt: Dum in hoc mundo perfectt
cogunt omnes Mss.; quod edUores pn Chritto omnia lerrena contemnimus.
647 DE S. GREGORIIEXPOSITIONEIN PSALM. POENIT. CENSURA. H9
"
(Vers. 14.) Fuge,*dikcte mi, et assimilare capremAiattir; qtita in cordibus sanctorttm virorum maiit-
hlnnuloquecervorumsuper montes aromalum. ie>latur, quia pia chariiate liumanitalem pro nobij
18. Dilectus fugit, quia a reprobis cordibus se, ne assumpsil. Qui duin ex patribtts autiquis riatus fuit,
inielligalur, abscondit. Dum enim reproboementcs quasi cx cervis hinnulus, sicut dictum est superius,
ad audienda vel legenda verba Dei, perversa intcn- venit. Qui duin esset dives, paupercni sc, ut uos di-
tioue accedunt, digno judicio veritatem non inve- tareinur, fecit; et dum essct super omnia excelsus,
niuitt, quam diguo appetilu non requirunt. 482 liuntilitalem nostrain ineffabili dignalione suscepit.
Unde et ipsa Dei sapienlia dicit : Qumrent me mali, Cui immensas gratias quoadusque viviraus redda-
et noninvenient (Joan. vn, 34). Sed fugiensreprobos inus; cui pro nobis Iradito in ntortem, et resitrgcnti
dilecltt», inonles aromalum pelit; quia perversos di- in inimortalitatem, tmsipsos, et spiritum , et corpus
niittctis, sanetas animas visitare non desinil, quse et debemus (II Cor. vm) : Qui vivit et regnat cum Deo
per contemplationem excclsaefiunt, et per confeciio- Palre in unitatc Spiritus sancti Deus, per inlinita
ncs virtutum odora unguenta ferunt. Super hos soecula sscculorum. Amen.
niontes dilectus capreae et hinnulo cervoruin assiuti- B

DE OPERE SUBSEQUENTI CENSURA.

463 Utrum S. Gregorii papaeprim! sit hic insanclo septem Psalmos Pcenitentiales Commemarius, an alterius,
non levis aut facilis est quceslio. lllum quidem Doctori tribuil, qui primus e tenebris eruit, el pu-
blica luce donavit an. 1512, el ilerum an. 1518, Berth. Remboldus; cujus senleiiiiam scculi sunt quolquot
deinceps Gregoriana opera ediderunt, excepto duntaxnt uno Petro Gttssanvillaeo.Qua autem potissimum
ratione adductus sit vir doctissimus, ut tritam ab coeterisviani desereret, ipse proponat.
Argumentum,inquil, aliudjam volo adjungere, et quidem quod, ni falior, esse debeal kae tn cauta decreto-
rium. Dncitur aulemex tribus ejusdemCon.menluriilocis, in quibus multa sunt, qumcum Iriitoria, el cum sancti
Gregorii doctrina pielateqttepUgnanl.
Prtmus est psalmi v, versu 9, ubi auclor in Simonimviiiuminvehens ita loquitur : i Cujus erroris vesania
licet ex lunc damnata (ueril, postea lamen in Eeclesia germinepestiferopullulavit. Nostris vero maxime tempo-
ribus malitue sum virus exercuit, et toliu^ Ecclesim pacem schismatica iiifestalione lurbavit. Cmcitavit enim
adversus Ecclesiam Dei non solum innttmerabilem povuli multitudinem, verum etiam regiam, si fas esl dici,
potestalem. NuUa enim ralio sinit ut inter regeshabeatur, qui destruit potiusquam regat xmperium,et quoscun-
que habere potest perversitalis sum socios, eosa consorlioCltristi efficitalienos. Qui turpissimi lucri cupiditate
iileclus, sponsamChritti captivamcupit abducere, et passionis Dominicmsacramentumausu temerario conlendit
evacuare. Ecclesiam quippe,quam sui sanguinispretio redemplam Salvator nosier voluit esse liberam, hanc iste
potestatis jura iranscendens, facere conatur ancillam. Quanlo melius forel sibi dominamsuam esse agnoscere,
eiquereligiosorumprincipumexemplo, devoiionisobsequium exhibere, uec contra Deum (aslum exiendere domi-
nationis a quo sumdominium accepit potestalis. Ivst enim ail : Per me reges regnant. Sed immensmcmcaiui
cupiditatis caligine, et divino, ut palel, ingratus beneficio,et conlra Ileum (astuosus, terminos quos posueruut
Palres noslri, contempto diviito timore, transgredilur, et conlra calhoiicamverilaiem sum (iirore tyrannidit
efferatur. In tantttm autem sum temeritatemextendit vesanim, ut caput omniumEcclesiarum Romanam Eccle-
siam liftt vindicet, et in domina gentium lerrenmjus poleslalisusutpet, elc. >
Secundusin eodein psalmo vers. 2G, in quoimperatoris impietatem sic exaggerat; i Sunt etiam portm inferi
qumdampoleslates Itujus mundi. Quid enim Ncro, quid Diocktianus, quid denique iste qui hoc iemporeEcck-
siampersequilur? elc. >
Terlius in prommiopsalmi vu, «6»in imperatoremlunc regnanlem ita invehitur: i Persequitur eliam hoc tem-
pore sclmmalicus corpttsCltrisli: impugnat hmrelicusEcclesiam: unitatem infidelisperturbat. t
Quis porro imperalor tempore Cregorii Magni Eccksiam persequebalur">Quis conlra catholicamveriialem
efferebalurl Quis Eccksim unitatcm turbabatl Cerle tempore S. Gregorii duo tanlum principes Romauum im-
perium administrarunt, Maurkius et Phocas. De Mauriciohmcdici non possunt, quem historici omnes catlio-
ticum imperatorem,retigiosissimum,tiberalissimum, et in paupereseffusissimumuppellant. Gregoriusipsemet
piissimumet clemeniissimumpassimnuncupat, et ut ipse diu imperiumpro Dei gloria et Eccksim utilitate admi-
nistrtl, tilleras ad quosvis dirigit. Legantur epistolm62 lib. n, tnrf. x; epist. 48 tib. n, ind. xi; ep. 40 lib. ix,
et plures alim, tn quibus de pietate et bonitaleMauricii muita congerit.
Sed nequetria illa loca, qumretulimus, ad Phocam pertiuere videntur, qui uno tanlum anno Gregorii tempore
imveravit. Quomodoautem invehereturin 1'hocam, cui de adeploimperio ita gratulatus est; i Gloria in ix-
eelsis De.o,elc. De qua exsultalionisabnndanlia roborati nos citius credimus, qui beniyiitatem vestrm pietutis
ad imperiale (astigium pervenisse gaudemus? Tota epistola simUiterin laudes pielalis et benignitalis Phoccs
excurrit, sicut et epist. 45 ejusdem libri, quam ita concludil: In omnipotenie Domino confidimus, 4S4 q»\
qtim cmpn consolationissum nobis bona perficiet; et qui suscitavitin republicapios Daminos, etiam exstinquet v
crudeks tntmtcos.>
Ex his liquido apparel relata Commentariiloca nec MauriciumnecPhocam altingere. Si quem vero imperato*
rum spectant.reveraHenricum IV, Gregorio VII mquaiem,immo et ipsi infensissimum, utpote qui cum ee
graves tntmtcitias exercmt, ut videre esl apud scriplores hujus temporis. Unde et non abs re Creoorio VII
Commentarmmislum quidam adjudkant.
ln tribus liis locis id solum negotium facessit, quod agatur hic de quodam iraperalore, qui Ecclesiae/uii
lnleiisissiinus, et Simoniaeubique grassanti patrocinatus est; quod Gregorium nostrum dixissevel de JH*uri-.
cio piissnno pnncipe, vel de Pnpca quem ultra moduui laudavit, suspicari non licet. Respoiiderimjplfy*
urtttio asperas lllas nescio WJMSprincipis iuseclatipnes, ateutatiusse Gregpriano Cemffleiitarto; ufsant
549 S. GREGORII M. IN SEPT. PSALM. POENIT. EXPOSITIO. — PS. i. 550
plurima sunt hujusmodi assumenta, quse ex quibuslibet fere S. Gregorii operibus, manuscriptorum couicum
ope revulsirous. At desunt hic nobis veteresdescripii codiccs.
Secundo quid vetat hic dicta, intelligere Langobardorum regibus Arianis EcclesiseRomanse hostrbus
atrocissimis, Ecclesiarum omnium depopulatoribus et Simoniaepatronis; qualis fuit nefandissimusAutbaris;
sic enim appellatur ab ipso Gregorio episl. 17 libri primi? De rege aliquo sane jion minus quam de impe-
ratore, inlerpretari licet: Concitavitadversus Eccksiam Dei non solum innumerabikm populi mulliludinem,
verumetiam regtam, si fas est dici, potestatem. Nulla enim ralio sinit ut inler reges habeatur, qui deslruit
polius quam regat imperium. In his tamen verbis unicus cst difficullaiis nodus.
Tertio non oinnino absurdum nobis videtur isla de Mauricio imperatore accipere, cujus temporibus passim
in Ecclesiis illi subditis invaluerat Simonia, ut ex raultis Gregorji epistolis liquet. Videsis lib. v cpistolam
57, Joanni Corinlhiorum episcopo, et 58, universis episcopis per Helladiam provinciam conslituiis. Iri utra-
que videlicttt epistola liaecleguntur : Pervenit ad nos quod in illis partibus, nullus ad sacrum ordinem, sine
commodidatione perveniat. Consule quoque lib. iv ep. 27, lib. xi ep. 46, lib. xn ep. 28, lib. xui ep. 41.
Praeterea qui Gregorii vitam scripsit Joannes Diaconus, Mauricitim appellat avarissimum et rapacissimum,
lib. III, cap. 50, ubi de funestissima lege ab eo lata loquitur. De ejusdem tyrannide in Gregorium pergit agera
loanneslib. iv, capp. 16 et 17.
De eodem imperatore Gregorius ipse licet modestius ita scribit, lib. xm, ep. 31: Cum injustorum multorum
peccata (erienda sunt, unus iroperilus erigilur per cujus duritiam tribulationis jugo subjeclorumcolla depriman-
lur. Qnod in noslra diutius affliclione probavimus. Et exponens, quomodo sub Mauricio respublica proedae
paluisset, subdit : Cessenltestamentorum insidim, donalionumgralim liotenler exactm. Redeat cunctis, in rebus
propriis secura possessio. Et ep. 38 pergit conqueri de jugo tristitim asperisque temporibus, quse regnante
Matiricio perpessus fuerat. Denique ep. 39 easdem iterat querelas, gratulaturque, lam dura longi temporis
pondera cervicibus tandem amota esse. Quis igitur adeo miretur Gregoriura toties a Mauricio pulsatum,
imo "graviter vexatum, illa de ipso scripsisse aut dixisse, quae eat Septem Psalmorura Commenlario
excerpsit Gussanvillseus; non eo tamen animo ut vivente imperatore publiea luce Commenlarius hie
donaretur.
At qua ratione, inquies, Mauricius fidei calholicae addictissimus, et hoc nomine laudatus a sancto Ponti-
fice, potuitab eodem infamari uthaereticus, schismaticus, infidelis? Verum respondeo, ea quae leguntur iu
proceinioseptiini el ultimi psalmi : Persequitur eiiam hoc tempore schismaticus, elc, ad quoslibet schismati-
cos, hserelicos et infideles referri posse. Ecclesiam autem multis scbismatibus terapore Gregorii laborasse,
mullaque ah hacreticis et ab lidei hostibus passam esse, quis nesciat?
Ultro tamen concedimusa Gussanvillseoprolaia nielius convenire Henrico IV quant Mauricio; quse consi-
deratio persuasit doctissimo viro Gommentarium hunc Gregorii pap* septimi fetum esse. At vero lucubralio-
nem hanc laudato Pontifici prorsus abjudicat stylus omnino diversus. Decem epistolarum a Gregorio VII
scriplarem libros habemus, queesi conferantur cum Coinmenlarto in Septem Psalmos, non eumdem esse
scriptorem palara fiet. Contra vero hoc in Commentario phrasis lola est Gregoriana; unde sancto Doctori
1
potius quam alteri cuipiam tribuendus videtur. De hac tamen controversia judicet prodens lector. Unum
tanturomodo hic asseriraus opus hoc dignum esse quod sanctissimo Patri vindicetur. Ad tuendam conjectu-
ram noslram non usurpavimus quod lib. xu epist. 24 scribit ipse Joanni subdiacono : Dic ei (Mariuiano
Ravennse episcopo) ul commenta Psalmorum legi advigilias faciat; etsi nonnulli hoc uiantur testimonio, ut
probenl Gregorium 465 Commentatii in Septem Psalmos pcenilentiales parentem se prodidisse. Nam quac
sequunlur : Neque enim votodum in hac carne sum, siqua me dixisse contigit, ea facile hominibusinnotesci;
satis ostendunl sanctum Doctorem non de suo in Psalmos Comiuenlario locutura esse, sed de alio quopiam
sive Hieronymi, sive Augusiini, sive Ambrosii, etc.
Verum proetereundum non est, qucedam videri a Pateiio, S. Gregorii discipulo, ex hoc Commeiitario
excerpta. Nam quoead exponendum versum primum psalmi xxxi ille adhibet, partim sunt desuropta ex
primi versus hujus psalmi expositione. ld etiam agnoscit Gussanvilloeus, qui in edendo Paterio, ad
bunc locum iudicat in margine Coiiiinentarium in Psalroos tanquam fotitem ex quo deprompta Paterii
sententia.
ldero observare licet ad cap, 68 Paterii in Psalm., ubi monetGuss. locum inveniri in explanatione psal. iv
Pccnit. Id saneprobare videtur virtim docium sibi non constilisse, et agnovisse tandero Comtnetitariuiii iu
Septem Psalmos pcenitentiales, Gregorio tribuendum. De Conimentario quoqueio lib. Reguraquent Gregorio
abjudicavit, melius postea sensisse credendus est. Nam ad cap. 39 Paterii in Psalm. utonel in nota niar-
gin. illud haberi lib. i in cap. i Reg.
Hac in editione oroissos in aliis omntbus psalmorum titulos procemiis prsefiximus, quod ad eoruut expli-
catioiieiii procemia hacc praemissa fuisse observaverimus : ita ut nisi prius leclis lilulis vix intclligi possit
mens aqctoris qui prxfatur. Caeterain aliis Gregorianis operibus edendis observata proeslitimus.

SANGTI GREGORII MLflLGNI

ROMANIPONTIFJ.CIS

ffl SMM PSAIIOS PWMTIAIES,

EXPOSITIO.

466 PROEMIUM Si ille rex et propheta convenienter David,

IN PBIHCH PSALMllM I>OEMTENTfALEM. manu torti» voeatus est, quia ursum interfecil, leoiieta
In finem in Carminibus , Psalmus David pro octava. suflocavit, Goliath fortissimnm iapltHs ufliu» icfn
iflffif SANCTl GREGORH MAGNl 582
totostravit, et Gentes innumeras imperii sui ditioni Asuavemadaures
j misericcrdis Dei vocem exsultalionis
SuDegU(1.Reg. xvn); non incongrue eodem nomine reddit. Majus esl eriim angelis Dei super uno pecca-
tiuclain animain accipimus, quac illum, qui quasi leo tore pcenitente gaudium, quam de nonagintanovcin
rugiens circuit quserens quem devoret, in se ipsa perseverantia justorum (Luc. xv). Et qui pro indul-
interfecit (J Pelr. v). Et si quando eam sicut fortis geutise desiderio iniquitales suas anuuutiat, iu taber-
armatus aperlo cerlamine aggreditur, lapidis, quem naculis justorum dulciler hymnizat. 468 Loquitur
reprobaverunt aedilicantes, illuro ictu prosternit, cor- ergo in hoc psalmo Adelis anima, oclavara illam, id
poris nihilominus passioues subigit, atque ad virtu- estdiem judicii Iremendam considerans, terroremque
tum officiaconvertit (Luc. xi, / Petr. n). Psalterium districlionis divinseet reproborum damnationero per- -
quoque eamdem animatn spiritalibus exercitiis as- petuara prudentice intuitu contemplans. El quia de
suelam non inconvenienter nominamus. Sicut enim suis meritis diffidens , in se qualiter in illo treroendo
musicum illud instrumentum triangulum decem chor- exaniine iram ultionis divinae efiugere possit, non
darum inferius quidera percutitur, superius vero so- invenil; audacter quidem, sed confidetiter ad fonteni
nare videlur; ila aniraa sanctseTrinilatis fide fonnata, misericordise, faciem ejus praeoccupans accedit, ma-
decem Legis proeceptis instructa , inferius percutitur lens in hac vila per pocnitentiam et ilagella conteri,
et superius auditur; quia cum carnem aliquis per- B quam in futuro horrendis suppliciorum cruciatibus
fecle afflixerit, tunc suavissimum Deo in dulcedine afiligi. Quid ergo dicat audiamus, ct illius exemplo
melos reddit. Per psalmum ergo, meditationes et cum fiducia ad thronum gloriac Dei adeamus.
laudes et gaudia de Deo in animo concepla accipi- EXPLANATIO
mus, sicut cantum illius musici instrumenli psalmuniI PSALMI1>R1MI POENITENTIALIS.
vocamus. Psalmus ergo iste, id est hsec medilatio, (Psal. vi. — Vers. 1.) Domine, ne in furore tuo ar-
David, id est fideli animse virtutibus a exercitatae' guas me, neque in ira tua corripias me.
altribuitur; animse scilicet tendenti in finetn, id est 1. Vides quaro bouum principium, quam affecluo-
in Chrislum, qui est initium et finis (Apoc. xxi). sum, quam gratise plenum. In eo eniin quod Dominuut
Chrislits finis dicitur, vel quia est consumraatio Le- * eum vocavit, quod sui jure misereri deberet osleu-
gts el Prophetarum, sicut ipse pendens in cruce testa- dit. Dominorum enim est, servos alere, non negli-
tus esl, cura aceto et felle polatus dixit: 467 C°n~ gere; delinquentes corrigere, non necare; fugientes
summatum est (Joan. xix, 30). Vel quia bonorumi requirere, non abdicare. Domine, ne in furore tuo.
oranium perfectio est, quia nullum bonuro perfi- Solet Ueri, ut qui dominorum iram incurruut, si eis
citur, nisi quod in summo bono solidatur. Sicutt reconciliari appetunt, patronos quaerant, interveu-
enim nobis non sufficit alios bonos quserere, nisi adl C tores adhibeani, advocalos adsciscant. Sed hoecaniraa
«jus studeamus agnitionem pervenire: itaeo invenloi illius terribilis judicii terrore perculsa, atuoris Dei
nullus jam melior quaeritur, quia omnis crealura eo, desiderio accensa, moras non patitur, diJationem
sub cujus pedibus a Patre emnia sunt subjecta, infe- aversatur; et si ad horam Deum convenire distulerit
rior invenilur. Pro b octava vero psalmus iste factusi damnationein se evadere non posse arbiiratur. De-
asserilur, quia pro consideratione futurae resurrectio-. siderium eniiu noii sustinet, el in palientia niodum
nis Domino decantatur. Omne prxsentis vilae tempusi non habet. Vires ergo colligit, de misericordia Con-
septem diebus evolvitur; et ideo seterna dies, quae i ditoris conlidit, et quasi enm prsesentem videat, lo-
expleta horum dierum vicissiludine futura est, oclavai qui prsesumit. Ac si dicat: Scio quidem quia ab
vocatur. Et quia pro consideratione extremi judiciij oculis tuis, roeis excludor meritis; sed tamen tninor
psalmus iste concinitur, recte pro octava intitulatur. sum eurictis miseralionibus tuis. Tu igitur, Domine,
Vel quia sequitur finem earnalis et spiritalis genera- cujus me servura esse non abnego, cujus iuiperiis
tionis, ideo octava dicitur resurrectionis. Caro enimi obtemperare desidero, cujus suave jugura ferre ne-
ex quatuor constat elementis, anima tribus vegetaturr quaquam recuso, ne arguas me in furore tuo. Hic uie
naluris. Est enim ralionalis ad discernendura, concu- polius argue; dum tempus est misericordiae, cor-
piscibilis ad virtutes appetendum, irascibilis ad viliastD ripe; duni dies salutis est, exerce. Quisquis in hac
aversandum. De hac enim ira per eumdern prophe- vita flagellis atterilur, iu inansuetudine corripitur;
tam dicitur : Irascimini, et nolite peccare (Psel. iv,, quia correplionibus emendatur. In illo auteni tre-
5). Quod enira se contra seipsura erexerit, et zeloa mendo examine iniquus omnis iu furore arguilur;
rectilifdinis inflaramalus, contra vitiorum se importu- quia pcenam interminabilem venia nulla comilalur.
nitates viriliter commoverit, in conspectu intcrni ju-- Absit ut in Deo furorem credamus. Non enim esset
dicis nequaquam deliqnit. Vel secundum quosdaml incommulabilis, si eum commovere possei alicujus
octava dicitur, quia sequilur sex selates in hoc sse- necessitas passionis. Sed quia aliter de Deo, nisi
culo viveiilium, el septiraam dorraientium justorum. secundum humanum morem loqui non possumus,
Huuc autem psalmum in hymnis habendum liiuluss infiuilae damnationis sententiam, furorem vocanms.
adstruit; quia qui tactus dolore cordis intrinsecuss Non ut in illa justilise severitate, aliqua ouimno
pecccata sua confitens cor in pcenitentia conterit,, perturbatione Deus moveatur, sed quia iu eos qui

" Alludit ad psalmi titu.um, in b Vide superiorem notam,

quo iegitur:/n i
finem in Carminibus, Ptalmut David, pro octava.
£53 IJNSEPTEM PSALM. POENIT. EXPOSITIO. — TSAL. I; 554
duplici sunt contritione conterendi, irremediabiliter A mas verborum Dei epulas, quibus inlerius reftcieba-
viudicantur. Nearguas me in furore tuo: non humano, tur, amisit; oculos camis ad obscena et turpia vi-
iion transitorio. Furor humanus sicut cito prselerit, denda aperuit, qui prius aciem mentis, qua lucis
ila suoevigorem potestatis nonnisi in corporibus ex- summsefulgor iittuebalur, obscuravit.
tendit; divinoevero ultionis animadversio, non solum (Vers. 3.) Et anima mea turbata est valde : sed lu,
pcenas in corpore et anima mulliplicat, verumetiam Domine, usquequo?
iu damnatis iraraobiliter perseverat. Neque in ira tua 3. Et quia mc infirmuro sentio, quia ossa mea
eorripias me. Sicut major est furor quant ira, ita conturbata agnosco, onima mea, scilicet eo quod
arguere majus est quam corripere. Eos corripimus, mea est, quod per ine corrupta est, quod per nie
quos amantes eraendaraus. Et quia post mortem debilis et ocgra facta est, turbata est ad gemituiu,
carnis alii seternis deputantur suppliciis, et alii ad commota est ad compunctionem et lamenta, tvalde
vitam per ignem transeunt purgationis; 469 n^e" magua scilicet et mullimoda turbatione. Turbatur
lis anima non solum furorem timet, sed etiaut irain enhn, quia peccavit quia bonum Doroinumoffendit,
abhorret, teste beato Augustino: Hi omnes qui non c quia vitam perdidit, mortem incurrit. Sed tu, Do-
posuerunt sibi fundamentum Christum, in furere mine, usquequo turbaris contra me, quia peccavi,
arguuntur, quia seterno igne cruciantur. Qui autem B I quia te ad iracundiam delinquendo provocavi? Vel,
eidem fundamento superposueruut lignuro, fenum, tu Domine.Daemonesquidera invasores, non domini,
slipulam, in ira corripiunlur; quta igne purgali, ad naturaliter malunt meam perditionein quam salutem;
bealitudinis requiero a deducuntur (/ Cor. m). Dicat.' sed lu, Domine, qui non vis mortem peccatoris(Ezech.
ergo fidelis anima, quid fecit considerans, et quid1 xxxm): singulariter Domine, non abusive, sed pro-
sil receptura conteroplans : Domine, ne in furore tuoi prie : usquequo, id est quandiu differs sanare ? Ecca
arguas me, neque in ira tua corripias me. Ac si aperlei in ccnspeclu boni medici et curare valenlis 470
dicat: Hoc solum tola cordis intenlione efilagito,, assisto, vulnera detego, preces eraitto, dolores au-
hoc indesinenter vetis oronibus concupisco, ne mei geo, lacrymas effuhdo. Cur ergo dissiraulas, cuui
in illo tremendo examine vel cum reprobis ferias,, non sit tibi roinor potentia, quam voluntas ? Licet
vel cum purgandis, flammis ultricibus affligas. Et utt hoc celes in corde tuo; tamen scio, quia universo-
hoc fiat: rura meroineris. Omnis curalio quanto difficiliusac-
(Vers. 2.) Miserere mei, Domine, quoniam infirmusi quiritur, tanto acquisita catttius custoditur.
tum: sana me, Domine,quoniam conturbata sunt ossai et eripe animam
' (Vers. 4.) Convertere, Domine,
mea. meam: salvum me fac propter misericordiamluam. .
2. In eo quod nomen venerandum repetit, pise< ; Q 4. Ne magis turberis, supplico; ne ultra misereri
precis affectumse habere ostendit. Quasi dicat: Tui differas peto; imnio convertere, Domine.Sicut anima
Domine, quem suave videtur mihi ssepius b invocare,t mea conversa est ad te per lurbationem pocnitudinis,
miserere mei dum tempus est misericordioe.Hic me> ila tu convertere ad eam per serenitatem niiseralio-
misericorditer corripe; hic per flagella contere; hic> nis. Et conversus, eripe animam meam. Iropediunt
jgne tribulalionis exure. Et ne quid in me post hujus3 eam vepres carnalium delectaticnum, detinent illatu
vitoe terminum vindicandum invenias, oro ut perr ssecularium illecebrse cupidilatura; sed tu, qui po-
jgnem tui amoris omuem in me vitiorum rubigineni teits es oinuia facere superabundanter quam petimua
consumas. Et hoc opus est ut facias, quoniam infir- aut intelligiinus (Ephes. m), eam eripe; igne tui
mus sum. Ex peccato primi parentis poenara contraxi1 arnoris, terrenarum dumela voluptalum, quibus irre-
magnse infirmitatis (Rom. vn): non enim quod volo,.f titur, adure; exlra omnem peccali appetitum illam
ago; sed quod odi malum, illud facio. Infirmus sum,f tuse manu fortitudints trahe. Salvumme fac propter
quia ad malum pronus sum. Sed tu, Domine, anima- misericordiam tuam. Parum est ut animam meam a
rum debiliumvelox medice, sana me, scilicet interiuss mundi voluptatibus liberes, nisi me ab hostium ten-
outni vitiorum labe emunda: quoniamconturbata sunt U tationibus virtutis tuoe proleclione conserves. Boni
omnia ossa mea, id est, virtutes animseobscuratse £ JJ medici officium est, non solum salutera resliluere,
sunt, et extenuatse virlutes simul conturbatse sunt. sed eliam restitutam custodioesedulitate servare. Sic
Charltas enim confunditur, humilitas impingilur,, ergo et lu cum animam meam a carnalibusdesideriis
fortitudo dejicitur, castitas impugnatur. Per ossaa eripueris, da mihi in bono perseverantiara, ne niilii
virtules accipimus, per quas nimirum animam sus-- demissos laqueos ilerum tentationum incurraui. Et
tentamus. Sicut enim in ossibus est fortitudo corpo- i- hoc propter misericordiamtuam: non de meis merilis
ruui, ita in virtutibus robur invenitur animarum. EtIt confidens, me ut salvum Jacias supplico, sed de sola
plane debilis omnis coraprehenditur anima, nisi quse fi misericordia tua prsesumensimpetrare, quod non da
fuerit virtutum fortitudine fulta. Postquam eoiro inn meis meritis spero.
ordine culpam incurrit primus buutani generis pa-L- (Vers. S.) Quoniam non est in morle qui memor sit
e tui: in inferno autem quisconfitebilur tibi ?
reus, ab illa in qua positus fuerat mentis celsitudine
decidit, claritatem visionisdiviuse perdidit, suavissi-
i« 5. Pcccata consummata generant morteiu (Jac. I)
" Gilot. et Vatic, reducentur. « Omitlitur in Guss., «7«««
vitamperdidit.
b Reiubold., Gilet. et Vatic, invocari.
PATROL.LXXIX. 18
 355 SANCTl GREGORII MAGNI SStJ
Nisi enim conversus fueris, nisi animam meam eri- 4A scendum aestimo, quia prse omnibus me peccasse
pneris, nisi me salvttm feceris, in peccatorum me ca- perpendo. Et quia non sufficit bene incipere, uisi
ligine, id est in morte dimiltis; quod si in roorte studeat quis in bono opere perseverare, adjungit:
fuero, tui procul dubio meraoriam perdo. Et inde hoc Lavi per singulas nocies, id est per singulas tenebro-
sclo, quod in morle penitus tui memor esse nequibo: sas cogitationes, kctum meum.Per lectum, conscien-
quoniam non esl iri morle qui memor sit tui. Quomodo tiaro accipimus; quia sicut in lecto jacentes quies-
namque mihi conceditttr, quod omnibus denegatur? cimus, ita in ea vel legi Dei, vel legi peccati cousen-
In inferno autem quis confilebilurtibi ? Sicut de morte timus. Et sicut laboribus pressi in lecto qutescentes
ad mlernum peccalor pervenit, ita de peccatorum reflcimur, ita dum mundi hujus adversitatibus pre-
multiludine in desperalionis foveara cadit. Unde et minur, in bona conscientia interius delectamur,
scriptum est: Peccalor cum venerit in profundum ma- Paulo atteslante qui ait: Glorianostra hmc est, lesii-
torum, contemnil (Prov. xvni, 5), Fidelis aniraa non monium conscientim nostrm (II Cor. 1, 12). Lectuni
exaudiri metuens, miserias quas perlatura est si non ergo per singulas noctts lavat, qui conscientiam a
exauditur, enumerat; ut se maximo timore concu- cogitationibus tenebrosis, lacrymis compunctiouis
tiat, et Deum cilius ad raisericordiam flectal. Ait emundat. Et non solum conscientiam puriiicabo, sed
ergo : In inferno autem quis confitebilur libi ? Quasi '.B eliam lacrymis meis stratum meum rigabo. Quia vilis
iicat: Dico, si non eripueris tne, a inmorfe fuluram leclus est slralitm, per ipsum carnem accipimus. Et
me proevideo.Et non solum in morte futuram me prx- quoniam sicut stratum facile concutitur, ita caro ab
video, sed etiam in inferno, id est in desperatione inlirmo aniino varie versatur, sicut per eumdcm
ene sepeliendatn cognosco. Quod si in inferno fuero, prophetam dicitur, Universum slratum ejus versasti
tibi roe confileri non posse perpendo, Nullusenim in in infirmitale ejus (Psat. XLH,2). Rigat ergo lacry-
iiferno confitebitur tibi. Et hoc est quod ait sub spe- mis stratum suum, quia continuo luctu et dolore,
cie inlerrogantis: In inferno autem quis confitebitur carnis maculas diluit, et cordis duritiant imbre cora-
tibi ? Scilicet nullus. Non enim est speciosa laus in punctionis emollil; ut sicut hortus recepta suavi
are peccatoris (Eccle. xv, 9). Aliler : Quoniam non est pluvia evidenter germinal, ila caro lacrymarum
in mortc qui memor sit lui, precor ut animaro meam fluenlis rigata , bonorum operum et juslitiae germen
liberes a carnalibus desideriis, quaemilitanl adversus emittit. Cur autem laboraverit, causam subdii, ac si
eam (/ Pelr. n). Si enira hoc non feceris, interftcient dicat: Ideo laboravi, ideo ingemui, quia,
me; quia a le, qui es vita mea, separabunt me.Cum (Vers. 7.) Turbatus est a furore oculus meus: in-
eni:u tu sis illud idem animsc, qtiod est anima cor- veteraviinler omnes inimicos meos.
pori; si tibi inseparabiliter non inhoesero, 47 J ne- 1Q 7. Humana natura ad iroaginera primilus etsimi-
cessario mortem incurro. Et si iri niorte fuero, tui litudinem Dei condita (Gen. 1), per prsevaricationia
memor non ero : quoniam non est in morle qui memor culpam a contemplalionis divinoe claritate expulsa,
tit tui. Sicut nuliius rei meminit caro mortua, ita sicul immorlalilatis aeternoebeatitudinem perdidit, ita
nec te sentire proevalet a te Deo aniraa divisa. Nulla interiorem oculum animtc, scilicet rationabilein ob-
«ocielas luci ad tenebras. Ubi autem tui ingreditur scuravit. Et quia postea bonuro a malo discernere
memoria, ibi est lux veritatis immensa. Quod tainen noluit, volens poslroodum quid sibi sequenduui,
Mttelligiet aliter potest, quasi dicat: Immedicabile quidve fugiendum esset, scire nequivit (/ Joan. 111).
corpus est recidendum ense, et raerabri in corpore Et quia illuin qui lux esl, et in quo non sutit ulloa
mortui abscissio potius est necessaria, quam roedicina. tenebrse, 472 n0" tenuil, sicut in nocte, sic postea
Sed ego non sum ut niembrum mortuum, cui medi- in meridie palpavit. Dicat ergo fidelis aniroa : Tur-
cina non proficiat, sedulitas nihil conferat. Nam sura batus est a furore oculus meus : quia discernendi
memor tui, scilicet misericordioe. Te enira medicura recte voluntatero non babui, per lurorem, id est dam-
icio, misericordem non ambigo, longanimem agno- nationis sententiam, ipsam eligendipoteitliam amisi
seo, quod non faeerem si in morte essem. Et hoc Vel etiam illius a furore oculus turbatur, quia tre-
apparet a toto, quoniam non est in morte. j\ mendi diem judicii, damnari raeluens, inluetur. Cutr,
(Vers. 6.) Laboravi in gemitu meo : lavabo per enim quod qttisque gesserit, quia ibisit receplus, con
singulat noctet lectum meum, lacrymis meis slralum siderat, mentem qusehoc pracvidel, uialoruw suoruit
meum rigabo. consciam , ipse jiidicii terror perturbat. Et quia at
6. Dixerat superius, Saivumme fac, et tempus est illud judicium venire non trepidat, nisi quero con-
utfacias; nam ego laboravi in gemilu meo. Adest scientia de peccalis accusat, ideo adjuugit : lnvete-
miser, adsit et misericordia. Miseriatn meaiu ego co- ravi inter omnes inimicos mees. Ac si diceret: Idee
gnosco, vulnus non dissimulo, peccatuin non celo. ad illud terribile examen deduci meluo, quia per con
Nisi enira miserum me agnoscerem, in gemendo iion suetudinem et perseverantiam ptavorum operum,
laborarem. Sed ego laboravi, id est studiose egi, ut non novum, sed velerem me peccatorem agnosco.
esseni in gemitu, scilicet ut quousrrue viverem, ge- Cum enim sim inter inimicos raeos, spiritus videlicei
mendum niihi pularem. Et laboravi in gemitu, id esl, malignos; quia eorum a me suggestiones non repuli,
modo niilii proprio. Nemini enim sicut mihi ingemi- illis consentiens in tenebrarura operibus inveteravi,
* Hic multa restituimus ex aliis editis jn Gussanv. Edit.
oinissa; unde sensus labefactatus. ',
S57 IN SEPTEM PSAL. POENIT. JEXPOSITIO.— PSAL. II. 558
ld est in veteris hominis inobedientiam redii. Faclus A et decorem qttem perdidit, et obscenitatem qua se
sum comparabilis veteri vesti. Sicut enim vetus ves- velut quodam teterrimo colore perfudit, de operum
lis nec ornalum adjicit, nec frigus repellit; ita ego suorum qualitate, nisi sit lapis, erubescit. Nobiiis
nec frigus tentationis expellere valeo, nec proximo- anima si quas aliquando peecati nolas adntiserit, ve-
rum animas per doctrinoeverbum adorno. Vel, inve- reeundiam tamen a se funditus non repeilit. Nam et
teravi habitans inter inimicos meos, inimicos scilicet illud verum est apertae desperationis indicium, si ve-
calholicoefidei et Christianse religionis. recundia non sequitur peccatuni. Unde sub Judseee
(Vers. 8.) Discedliea me omnes, qui operamini ini- specie eonlemnenti anknse dieitur : Front mulierit
quilatem : quoniam exaudivit Dominus vocem fletus meretricis facta est tibi, mhtisti erubescere (Jerem. m,
mei. 3). Qui enim negleeto Dei timore peccata peccatis
8. Qum societas luci ad tenebras ? Qum conventio accumulat, profecto ut meretrix fronlem obdurat.
Chrisli ad Beliat? Aut qum pars fidelis cum infideli ? 11. Sed quia minus est de anteacla vita erubescere,
(II Cor. vi, 15). Sicut enim qui diabolum sequitur, nisi quis etiam studeat, ea quse admisit, pcenitendo
Sanctorum collegium aflectu et opere aspernatur; corrigere, subjungit : Et conturbentur vehementtr.
ita qui Deo perfecte adhaeserit, impiorum consortium Quisquis peccati sui modum considerans, sibi iratus,
oequaquam admilttt. Quia ergo inveteravi conver- g contra seipsum graviter, quod egit puniend», tnve-
salus inter inimicos meos, ne amplius aJiquid vetu- hitur, per compunctionis lacrymas vehementer con-
statis in me appareai, ne inimicorum conversatio no- turbatur. Quia vero per dolorem peenitentieeperve-
lam mihi praevaricaiionis infigat; vos qui operamini nitur ad cortversionem vitse, protinus additur:
iniquilatem, qui culpas vestras confiteri negligitis, Convertantur. Ille nimirum ad Deura convertitur, qui
qui in malis operibus irapcenitentes perseveralis, hic tam cogitatus suos, quara etiam operationes ad Deum
a me affectu discedite, hic vos a me operum dissi- semper dirigere conatur. Et qooniam tempus breve
iuilitudine elongate; ut quia a Deo receditis hic est, et finis peccatorum mors est; ne quis putaret in
animo, et in futuro etiam corpore a me discedatis. hominis esse potestate quando vias suas velit corri-
Discedite, ut amplius non communicem operibus ve- gere, repetit: Erubescant, se peccasse, erubescant
Stris iniquis : QuoniamexaudivitDominusvocemflelus conversionem distulisse. Et hocfaciant valde velociter.
tnei. Lavi pedes meos, quomodo inquinabo illos ? Dres enim Domini sicut fur in nocte Ha veniet (II
(Cant. v.) Vocem flebilem Dominus exaudivit; quia Petr. m, 10). Unde et Salomon ; Ne lardes, inquH,
ab omni inquinamento carnis et spirittts me mun- converti ad Dominum, neque differas de die in diem
davit. Quomodo autero exauditus sit, ostendit: (Eccli. v, 8).
(Vers. 9.).Exaudkit Dominus4eprecationem meam: (j PROOEMIUM
Dominus oralionem meam suscepit. INSECCNOTJM PSALMOM POENITFNTIALEM.
9. Exaudivit Dominusdeprecaiionemweam,peccata Ipsi David intellectus.
diraittendo. Dominus orationem meam suseepit, per- Sicut supra jam diximus, per David, ttdelis anima
severantiam dando; quasi dicat: Non solum pro accipilur, cui et nominis interpretatio, et operum
peccatis meis flenti delictorura mihi indulgentiam con- magnificentia convenienter aptantur. Fidelis ergo
tulit, sed etiam ne eadem ulterius committerem, gra- anima, ea quse in hoc Psalmo dicuntur, intelligat, et
tise sTweubertatem concessit. Dixerat superius: Di- ab isto nunquant intellectu recedat." Inteileclus vero
sceditea meomnes qui operaminiiniquimtem. Sed quia David in hoc psalrao est, ut neino se ante fidem de
charitas non quteril quoesua sunt (/ Cor. xm); et hinc meritis suis, qusc niilla sunl, efferat; nemo fide per
veraesse ostenditur, cum ille diligitur qui adversatur, gratiam accepta, de peccati impunitate prsesumat;
ideo subjungit: nemo bonum quod facit, sibi, sed gratiae Dei attri-
(Vers. 10.) Erubescant et conturbentur vehementer buat; nemo per desidiaetorporem in bona operatione
omnes tnimici mei: convertanlur et erubescant valde pigrescat. Videaraus nunc quid dicat.
veiociter. EXPOSITIO
10. Ille veraciter charitatem habet, qui et amicum j. PSALM! SECUNDI POENITENTIALIS.
diligit in Deo, et inimicura diligitpropter Deum. Hinc (Psal. XXXI. —Vers. 1.) Beati, quorum remissm
namque per semetipsam Veritas dicit: Diligite ini- sunl iniquitates, et quorum tecla sunt peccata.
micos vestros, benefacitehis qui oderunt vos (Luc. vi, 1. Quasi dicat: Cum omnes velint esse beati, di-
27). Ne ergo surda aure prsecepta transeat 473 versi de bealitudine diversasentiunt;eldesideriorum
Dominica, pro inimicis orat anima exaudita : Eru- suorura errorem seclantes, ad beatitudinis porlum
bescant et conturbentur. Ergo quia propter peccata per devia venire proponunt. Sed quidquid llli oesti-
quaeperpetraveram, erubui; erubescens vero ut ea ment, istud estratum, istud esl calholicum, 474
diluerem, in gemitu roeo laboravi, exaudita veniam quod illi solum sunt beali, quorum remissae sunf
iuipetravi. Et utinain meo exemplo erubescat qui- iniquitatesoriginalesperbaptismum : et quorum tecta
cunque quod ad imaginero et similitudinem Dei sit sunt peccala actualia post baptisrouro cornmissa,
factus (Gen. i) intelligit, et qualiter illam peccando Si tegit iniirmus vulnera, quomodo illi a medicc
fcedavit, agnoscit. Si se circurospiciens, consideret adhibetur medicina? Nonne si celare vulnus cueperit;
a Hajc ad titulum Psalroi referuntur: ipsi David intelleclus.
559 SANCTIGREGORIIMAGNI 500
lalius extensum introrsum pulrescit? Sic et pecca- A 32).— Nec est in spiritu ejus aolus. Illi quidempeeca-
lura, nisi per confessionem delegatur, lethaliter in tum non imputabitur, in cujus spiritu dolus menda-
intimis dilatatur. Et sicut vulnus non ostensum cii non mvenitur : qui se justum esse non simulat,
etiam sanam carnem putredine inficit, ita peccatum qui ea etiam quoeocculte deliquit, non celat. In spi-
nisiconfitendorevelelur, etiam si qua ibi sunt bona ritu publicani ad lemplum ascendentis, 475 dolus
corrutnpit. Nonenim accepta sunl Deo bona, quacma- non iuit: quia dum illura quem occulta non transeunt,
loruni admistione maculantur. Sed aliud cst quod a placare voluit judicem, confiteri se non erubuil pec-
peccatore homine per obstinationem tegitur, aliud catorem. Ait namque : Deus propilius eslo mihi pec-
quod miseranle Deo per remissionem operitur. Tegit catori (Luc. xvm, 13). Magisergo juslilicatus descen-
medicus vulnus sanandum medicamine, tegil Deus dit, quam qui se de merilorum enuineratione jacla-
peccalum ea, quac mulliludinera peccalorum operit bat. Denique el justus in principio sennonis accusa-
(/ Petr. iv, 8), charitate. Si quis ergo peccata sua lor est sui (Prov. xvni, 17). In Pharissci vero spiri-
tecta esse desiderat, Deo ea per vocem confessionis tu dolus fuit, qui magis vidcri, quaut esse justus op-
ostendal. Sunt tamen qusedam peccata, quscquandiu tavit. Duni ergo ea quae clamare debuerat, tacuit,
in hac vila vivitur, eliam a perfectis vins aut vlx, niiser quod sibi lacendum esset, clamavit. Et pei
aut nullatenus declinanlur. Habent enim sancli viri B g superbiam, si qua in eo fuerant, minuit merita, qui
aliquid quod in hac vita operire debeanl; quia om- humiliari conteranens, adauxit peccala. Ft uos ergo
nino esl impossibile ut in locutione, aut etiam in exemplo hujus publicani, preeoccupemus facierohu-
cogitalione nunquain delinquanl. Sludcnt igitur viri jus judicis in confessione , et effundamus coraut illu
Dei oculoruin lingusequeculpas tegere merilis vilse, corda uostra, levanles puras manus sine ira eta dis-
sludent pondere bonorum operum premerc iminode- ceptalione, in habilu ordinato , cum verecundia el
rata verborum. Verum quoraodo in electis cst possi- sobrielate : ut qui oiniii tentationi patentes, maiiuni
bile eoruin transgressiones contegi, cumab illo, cujus effugere non possumus judicis, pcr confessioneiii
oculis nuda et aperia simt omnia, non possunt ab- mundati, clementiam experiamur miscricordis (/
scondi? (Hebr. iv, 15). Sed quia hoc quod tegitur, Tim. n, 8, 9).
inierius ponitur, £i aliquid aliud superducitur, ut (Vers. 3.) Quoniam tacui, inveteraveruntossa mea
quodest subtcr posilum, legalur; legere peccata di- dum cl&maremlola die.
cimus, quse quasi subter ponentes abdicamus. Quibus 3. Ille, in cujus spiritu dolus nou esl, beatus esl:
nimiruui quasi tegmen superducimus, duttt bonorum e contrario ille, in cujus spiritu dolus est, infelix cst,
operum nos indumento veslimus. Peccata itaque Et hoc mihi experlo crcdendum est: nam invetera-
tegimus, si bona facta malis actibus superponamus. Q verunt ossa mea, quoniam tacui, dum clamarcm. Pei
(Vers. 2.) Bealus vir, cui non impulavilDominus ossa nimirum virtutes accipimus, quia per eas atii-
peccalum, nec est in spiritu ejus dolus. ntara, sicut corpus per ossa, suslentamus. Quse
2. Si uosinelipsos judicarerous, non uliquejudica- proleclo invcterantur, quando a statu suae forlitudi-
rcinur. Si nobis peccata noslra imputaverimus, non nis infirmantur. Sicul enim morborum iiifeslationes
ca nobis iropuiat Deus (/ Cor. xi, 31). Si ea satisfa- corporis ossa debilitant, vitiorum iniporlunoc turba-
cicndo punircmus, nullum qui nos in futuro puniat, liones animse virtules iiifiriuanl. Ait ergo : lnvetera-
invenireuiu*. Imputare sibi Adam peccalum sttum verunt ossa mea. Ac si dicat : Virtutes ct justitia, ve:
noltiit, quando culpain suam in Crcatorein refudit, ralio el inlelligentia , ita in me debilitatse sunt, ul
diccns : Mulier, qtvim dedisli mihi sociam, dedil mihi nec per me quidem vitiis resistere, nec aniinam
de ligno, et comedi (Gen.ni, 12). Undc quia se con- acgram, ct ad ima ruenlem , virtutum valeam forti-
flteri culpabileni renuit, morliferx daninalionis sen- ludine suslentarc. Et quia pcr hurailitatcm confessio-
icntiam ad posteros misit. Judicare aulem seipsuini nis ad riovumhominem pervenire nolui, per arrogan-
nemo poterit, nisi qui virilem animum ad vitia per- lise jaclanliam in veteris iiiliriuilate pcnnansi. Quare
sequendum assumit, sicut per eumdcm proplielami antem inveteraverunt, causam apc it, cum ait: Quo-
dicitur : Persequar inimicos meos, el comprehendam > ip. niam tacui, duin ctamarem tota die. Gum clamare cl
illos, et non convertar donecdeficiant(Psal. xvn, 38). tacere inler se repugnent, quomodo potest fieri ul
Qui eniin inollis esl, et dissolulus in opere suo, Jra- aliquis laceat, et clamcl? Scd ille tacet iiimirum, ct
ler cst opera sua dissipantis (Prov. xni, 9). ldeo clamat, qui peccata quidem sua silentio contegit, ine-
dixit : Bealus vir. Quasi dical : Ad hoc opus neinoi rila vero per vocero magnificalionis cxtollit. Aut
assurgere praevalct, nisi qtti sanclacfortitudinis vircsi certe ille tacet, et clamat, qui peccata quideni prae-
habet. Quid eniin fortius, quain oinnes animi sui rao- terita per confessionemnon annunliat, et per cor
tus rationi subigere, oinnia carnis desideria spiritusi impccnitens alia committere, accepla peccandi liber-
virlute frenare, proprias voluntates abjicere, con- tate, nen ccssat. Nam quod peccatum clamor sit,
teinptis visibilibusca quaenoit videnlur amare? Undes testatur Scriptura quoedicit : Clamor Sodomorumet
cl Salomon ait : Melior est patiens, viro forti; et qui\ Gomorrhmorumascendit ad me (Gen. xviu, 20). El
dominalur animo suo , expugnaiore urbium (Prov. xvi,, iterum : Descendamvidereutrum clamorem qui venit
» Remb. curaGilot. et Vatic, deceptione; quod pro errore ab una ed. iii aiias incaule translato, haberf
debct . .,
5<ii IN SEPTEM PSALM. POENIT. EXPOSITIO. — PSAL. II. m
!tdme,operecompkverint(Ibid., 21). Peccatum quippe A meam Domino; el tu remisisti impietatempeccati mei.
cum voce, culpa est in actione : peccatum cum cla- 6. Quod delicturn meum cognilum tibi feci, quod
more, est culpa cum libertate. Dum clamarem tota injustitias meas non abscondi, non fuit ex necessita-
die. Tota die clamat, qtii pro omni bono opere quod te, vel alicujuslevitatis occasione.sed ex pcenitendiet
agit, laudari affectat; vel etiam tota die clamat, qui confitendi prsemeditatione. Nam Dixi, id est in corde
publice peccare non trepidat. ltteo statui: Confiteboradversumme injustiliam tneam
( Vers. 4.) Quoniam die ac nocte gravata est super Domino.Adversumse confitetur, qui omnino confitetur
me manus tua : conversussum in mrumna mea , dum quod aperit. Qui in peccati confessiotie sibi non par-
configilur spina. cit; quidquid peccavit, non Deo imputat, non Deo
4. Sicut per noctem opera tenebrarum, ila per annotat, non fortunce attribuit, non diabolo , non
diem, bonorum intelligimuslucem actionum. Quiergo constellalioni ascribit. In eo aulem cvasurum se
peccare non desinit, et ceeteris se procferens, per credit, si sibt iratus se sine moderatione accusat. Et
bona opera superbit, die ac nocte divinoepotentise tu remisisti impielatem peccali mei. Atlende quantae
iram ihcurrit. Vel die ac nocle, id est in prosperitate sit indu'gentisc vitalis velocitas, quanta misericor-
et adversitate. Gravata est supermemanus tua. 476 dise Dei coromendatto, ut confitentis desiderium co-
Quia enim et in adversis succubui, et in prosperis B mitetur venia, antequam ad cruciaturo perveniat
me nimis erexi, iram tuce polentiee super me provo- pcenitentia; ante remissio ad cor pervenial, quam
cavi. Conversussum in mrumna mea, dum configitur confessio in vocem erumpat. Tu remisisli impietatem
tpina : quoniam manus tua, quee superbos humiliat, peccati mei. Tu qui solus parcis, qui solus peccata
hurniles exaltat, gravata est super me. Me enirn su- dimitlis: quis enim potest dimittere peccata, nisi so-
perbum depressit; quia non solum peccatum niihi do- lus Deus? (Luc. iv, 21.) lemisisti impietatem peccati
ininari permisit, sed etiam de qua nimis gloriabar, mei; projecisli post tergum tuum omnia peccala
justitiam niihi difficilemfecit. Ideo conversus sum in mea (Is. xxxvm, 17). 477 Non solum peccalum
mrumna mea. Qui ienitu de me praesuniens,quasi di- remisisti, sed eliam ipsam impietatem, pravoe scilicet
vitem me prius et nullius egentem credidi, poslea ad operationis intenlionem; ut jam nulla in*corde meo
me rediens, quam siro miser et infelix agnovi. Et hoc malitise radix reraaneat, ex qua pestiferce aclionis de
feci, dum configiturspina. Per sphtain, omne peccalum csetero germen succrescat.
ideo accipitur, quia dum conferl'delectationem, quasi (Vers. 7.) Pro hac orabit ad te omntssanctusin tem-
pungendo lacerat mentem. Tunc autem pcenitenlis pore opporluno.
auiina ad lamentum ducitur, cum perpetrata neqititia 7. Scriplum est, quia nemosine peccalo, nequein-
in niemoria fixe retinetur. In alia translalione non G fans cujus est unius diei vita super terram (Job. xiv,
configi, sed contringi spina dicitur : quia nimirum 41, sec. LXX).Et iterum Job testalur, quia cmli non
mens ad luctum vertitur, ut peccatt compunctio po> sunt mundi in conspectuejus, et i» angelis suis reperit
nitendo frangatur. Quomodoautem sit conversus, os- pravitatem (Job. xv, 15; iv, 18). Quanto ergo eleclus
lendit, dum subdit: quisque majori sanctitale prseeminet, tanto magis de
(Vers. 5.) Delictummeum cognitum tibi [eci, et [in- his, sine quibus hsecvita non ducitur, venialibus pec-
justitiam meam non abscondi.' catis dolet. Quis autem sanctior Paulo, qui cum de-
5. Quamvis omnia sint nuda et aperta oculis tuis lectaretur Lege Dei secundum interiorem hominem,
(Hebr. iv,'13),tamen quia oreconfessio fit ad salulem et aliam Legem in membris suis, Legi mentis suse
(Rom. x, 10), feci tibi cognitum delictum, dicens illud videret repugnantem, raiserum se exclamans cora-
esse mcum. Mihienim, quia deliqui iniputo, me solum memorat, et de se diffidens, de corpore mortis illius
in operum meorum pravitate culpabilem clamo. Plus per Dei gratiam liberari exspectat ? (Rom. vn.) Idem
est delictum cogniturafacere, quam delictum manifes- nihil sibi conscius fuerat, sed nequaquam in hoc se
lare. Ille eiiini delictum cognilum facit, qui non solura justificatuin credebat (/ Cor. iv, 4). Sancti etenim
quod fecit aununtiat, sed etiam oranem peccali cau- viri licet magnis jam virtutibus polleant, habent ta-
sam et originem narrat. Qui non superficie tenuspec- D men adhuc de culpse obscuritate quod feriant. Et li-
catutu loquitur, sed et quando, et ubi, et quomodo; cet magna jam vitse claritate luceant, aliquas tamen
et si vel ignorantia, vel casu, vel studio deli- peccati nebulas, velut quasdam noclis reliquias, no-
querit, confitetur. Et injustitiam meam non ab- lentes trahunt. Quod divinse profecto pietatis dispen-
scondi. Nullum in corde nteo dolositatis scrupu- salione agitur, ut qui ascensiones in cofde suo dis-
lum retittui : injustum esse quidquid a me habeo posuit, ad humilitatis celsitudinem sua melitts infir-
intimavi. Omne enim datum optimuui, et omne do- roitate sublevetur (Psalm. LXXXIII, 6): qualenus undc
ntiiii perfectum desursttm est. Delictum meum cogni- parva reprehensibilia humiliter patilur, indc verius
lum tibi feci, et injustitiam meam non abscondi (Jac. in justitioe virtttte roboretur; et eo se in virtutis cul-
i, 17). Non solum quod deliqui, quoe niihi facicnda inine ereclus iniuimum sentiat, quo suis viribus etiam
fuerant bona proelereundoapcrui; sed quidquid coui- parva quec cum impediunt, non expugnat. Orat ergo
misi, quoe praelereunda fuerant uiala faciendo nar- pro remissioue peccati omnis sanctus : quia sine
ravi. pcccali niacula solus invenitur hoinp Jesus Cbristus.
(Vers. 6.) Dixi, Confileboradversum me injusliliam Denique de ipso solp legimus, quod noii haberet
 665 SANCTI GREGORUMAGNI 564
quotidie necessitatem, quemadmedum sacerdotes, A / lecebroe, circumveniunt ignominiosse passiones,
prlttS'prfl suis delictis hostiam offerre, deinde pro perturbant inordinati desideriorum tumultus; sed eo
popdli (Heb. vu, 27). tutius omnia despicio, quo de me vilia sentiens,
8. Terum ne aliquid intelligas transHorium appeti in solo virtutis tuee munimine confido. Exsultaiio
In pratione sanctorum, adjungilur, Ad te, Electi mea, erue me. In divince contemplationis clarilate
etenira Dei orantes ut ad Deum perveniant, infirmi- electorum mentes quanto graviores rerum tempora-
tatis sua»hieessanter excessus deplorant: quia et inde lium lumultus tolerant , tanto in meditatione
refectioois intimee dulcedinem sentiunt, unde vim secuturse in perpetuum felicitatis suavius exsultant.
suavissimi amoris per lacrymas cmittuht. /n lempore Et cum cceperlnt eis mundanse pervergitatis ince-
opportunq. Ecce nufic tempus acceptabile, ecce nunc qualitates amarescere, tunc primum possunt in-
diet tahttit, dicit apostolus (// Cor. vi, 22). tempus ternae quietis suavitatem sentire. Et quia uihil
opportunum, tempus gratise, dies remissionis, pleni- de sseculo, nisi tristitiee fructus colligunt, Deuut
tudo temporis (Ephes. n, 4)• in quo propter nimiam solumraodo suum esse gaudium ducunt. Cacterum
charitatem tuam qua dilexil nos Deus, misit filium quoniam secundum Apostolum, Omnesqui volunt pie
tuum faetum ex muliere, faclum sub Lege: ut eos viverein Christo,persecutionempatiuntur (II Tim. m,
qui sub Lege erant, redimeret, ul adoptionemfiHorumB ] 12); ideo subjungitur: Erue me a circumdantibusme.
reciperemus (Gal. rv, 5). Sed quid est, quod dicit: Sancta etenim anima divini amoris spiculis vuluera-
In tempore opportuno? Nunquid et ante adventum ta, cum anhelare in Deumcceperit, curoad supernaui
Curisti non exsliterunt Sancli, qui orarent pro hac se patriam per desiderium extendit, ad tentationetu
sua et pppuli ignorantia? Fuerunt plane; sed quia ei vertitur quidquid in hoc sseculo amicuin antea
ipsum in carne venturum exspectabant, eumquesolum blandumque putabatur; quia qui peccantem ama-
Salvatorem suum esse sciebant, per ejus nimirura re consueverant, recte viventem crudeliter irapu-
ndem salvati sunt. Jamque illud tempus opportunum gnant. Voluptates nihilominus prtstinae ad memo-
in corde susceperant; quia ad ipsum toto cordis de- riam redeunt, et resistentem sibi gravi aperii certa-
Siderio nihil hsesitantes suspirabant. ininis perturbatione affligunt. Orat ergo, ut in his
(Vers. 8.) Verum tamen in diluvioaquarum multa- omnibus liberationis praesidiuma Deo habeat, me-
rum, ad eum non approximabunt. tuens ne ipso fatigationis suse taedio devicta suc-
9. Aquaprofunda, verba ex ore viri (Prov. xvni, 4), cumbat.
Etde beefeticorumadinventionibusscriptum est: Aqum 1
(Vers. 10.) lntellectum tibi dabo, el instruam te:
furHvmdulcioret tuni (Prov. ix, 17). Per aquarum1 «R via h*e qua gradieris, firmabo super te oculos
ergo tttluvluni, multiplicitalem mlelligimus docirina- (G tneos.
rUUi.k quibus himirum Paulus non prohibet, dicens: 11. Pendent inferiora ex tuperieribus. Dixerat
Dodtrtnii variis 478 ei peregrims noUte obduci enim propbeta superitw: Remimti impietalempeccati
(Bebt. Xffl, *&).Quisqiiis ehim haereltcaset profanas mei: nunc vere ipsitn propitiaUoms divinoe verba
BDVitalessusceperit, longe a veritate abducilur. Et interserit, in quibus signilicat, non solara de prsete-
ebadtfttus misericoruiscDei non approximat, quo' ritis adeptun veniam, sed ettam de fuiuris peccalis
inanium garrulitatum uuctibus raptus, in procellosaui1 divinitus sibi provisam esse cauteiam, diccns : In-
se disputatrOOurftcaliginem omnes recipiens ineplias' teUectumlibi dabo, el instruam le. Homo cumin ho-
jactal. lllis ergOtempus opportunum non est, qui de1 nore estet, non intellexit; comparatus es( jumentis
sua stutla sapientia inflali, undeDeum placare debuc- insipientibus,et similis faclus est iltis (Psal. XLVHI,
rarit, inde eunt raagis per vanaruro assertionum blas- 21). Qui nalurserationalis dignitatera contra auctoris
phemiaut ifritant. Et excusando excusationes in1 noslri prseceptasuperbiendoperdidimus, per infusam
peccatis, ut ad Deum veniant non inveniunt reme- cordibus nostris Spiritus sancti gratiam, quam in
diurn, quem pet compendium confessionis possent> nobis peccalum obscuraverat, intelligentioe lucem
habere placatam. n confessionis humiliatione revocamus. Cum enim ad
(Vers. 9.) Tu et tefugium meum a iribulationequm secretarium cordis 479 accedrmus, et quam distric-
circumdeditme; exsullalio mea,erue me acircumdan- tus judex futurus sit, qui nuncesl paliens et longa-
}' tibus me, nimis, consideramus ; cum ad intuenda Sanctorum
/. 10. Quasi dicat: Illi in diluvio aquarura, id est ini praemia, et iniquorum damnationem oculos inentis
multlplicilate doctrinarum et excusationum , ad te attollimus; cum de futuris incerti, ne labaraur me-
uon approximabunt; sed ego, qui delictum meumi tttimus ; et ea quse male egimus, flendo putiirous;
cognttum tibi feci, qui injustitias meas non abscondi, lunc nirairum salutari a Deo intelleclu accepto,
qui a Udeiuntlale non exorbito, qui de me diffidens, de cordis nostri habitaculo ignorantiae tenebras ef-
de multiludine miseralionura tuarum preesumo, ad1 fugamus. Sed quia minus est recte inlelligere,
te per humilitatem conlessionis approximo. Nam tu nisi studeat quis recte intellecta moruni honestate
u refugium meum. Malediclushomo qui spem suam complere, adjungitur : Et instruam te. Non te per-
ponil in homine (3er. XVH,5); et benedictus homo> niittatn perfunctorie vohnitalis meee arcana CO'
ijui conndit in Doraino. Impugnant me caruisil- gnoscere ; sedet hoc libi conferam, ut etiam bonum
«In ftetabel., VMiCv«t Gilot., pro populo.
565 /N SEPTEM PSALM. POENIT. EXPOSITIO. — PSAL. II. 5C0
quod intellexeris, peragas ; et qualiter id agen-i- A lite divilias bonitatis Dei conlemnere, nolite sicut
dura sit, cauta consideratione discernas. Sunt nam-- equus alienura sessorem indifferenter portare. Equus
que nonnulli, qui recte quidem offerunt, sedi enira sicul dominum suum ad porlandum reeipit,
recte dividere non sciunt, quia bonum quodlibett ita etiam sine discrelione alios, qui volunt ascendere,
recta intentione incipiunt, sed habere in eodemi sessores admiltit. Qui ergo, timore Dei postposito,
bono opere discretionis virtutem postponunt. Hii qui Dominus omnium est, diaboliceese potestati sub-
nimirura quod bene inchoant , malo plerumquei jecerit, et animam quoesedes sapientioeesse debueiat,
fine consummant ; quia inde reatum incurruntt fallacis domini ditioni mancipaveril, sine inlellectu
criminis , unde fructum habere potuerunt vir- procul dubio sicut equus exislit. Mulus vero sicut
tutis. onus domini sustinet, ita se cuilibel extraueo oncra-
12. Quia vero nihil est bonura quod incipimus, ni- bilem prsebet. Quisquis ilaque Domini illius, cujus
si perseveranti illud fine compleamus, recte snb- jugum suave, et cujus onus leve (Matth. xi, 30),
dilur : In via hac qua gradieris, firmabo super le ocu- proeceptarejiciens, gravissimas peccatornm sarciuas
los meos. Quandiu bic vivimus, in via sumus, qua, ferre non recusaverit, irralionabilem sc profecto si-
ad patriam lendimus. Maligni autem spiritus iterr cut muluut ostendlt.
nostrum quasi quidam lairunculi custodiunt, et ope-. B (Vers. 12.) In camo et freno maxUlas eorum cons-
ri nostro insidiantes, deceptionis suoe ubique la- tringe, qui non upproximant ad le.
14. Plerumque qui pioecepta Dei aure cordis au-
queos tendunt. Facile efgo inler laqueos ambulantes5
labimur, nisi sapietitise Dei ducatu gubernemur. |Inj dire renuunt, persecutionum verberibus adinonentur,
hac vero via ille non gradilur, qui temporalium re- ut ad virtutis amorem pcenarum dolores pertrahant,
rum vel copiam cupiens, vel inopiam inetuens, at quos seternoevitoc praemia non invitant. De quibus
rectae operationis studio revocatur. Sed quoniamt nimirum scriptum est: Sola vexatio intellectum dabit
is qui spiritu Dei operatur, non desidia corrumpitur, auditui (Isai. XXVIII, 19). Saepc etenim amalor prac-
non timore repellitur, non labore lassatur, non in- sentis soeculi ita ab eodem, quem diligit, roundo
congrue subjungitur: Qua graaieris; quia nimirum, despicitur et impugnatur; ut cum eo nequaquam cur-
semper de virtule in virtulem graditur, qui a sanctoe 5 rere valeat, sed Iractus adversilate torpescat. Qurfd
operalionis studio nulla antiqui hostis calliditate su- divinee profecto dispensatione miserationis agitur:
a quia iu hoc mundo despectus, tanto celerius trahi-
peratur. Super eum ergo qui in hac via graditur,
Deus oculos suos firmat; quia quicunque a bonii tur ad Deum, quanlo nihil habet in soeculoubi de-
propositi intentione non deficit, respectus ab eo di- lecletur. Orat igitur fidelis anima, ut lubricos pec-
vinaemisericordisenunquam recedit; qtiatenus eum'(C cantium cursus mundana adversitate virtus divina
coerceat: quatenus erroris sui desideria sequi non
semper in omnibus adjulorem habeat, ad quem in-
deficientisamoris desiderio incessanter anhelat. Un- valeant; et hoc modo ad se reversi, saltera ex diffi-
de et alibi per euindem prophetam scriplum est: cultale el impotentia peccandi resipiscant. Possuraus
Oculi Domini super justos (Psal. xxxtu, 16). quoque per caraum el frenum verba divinae Legis
accipere: quoe quia peccantibus aliquando graviter
(Vers. 11.) Nolite fieri sicut equus el mulus: 1
quibut ntinanlur de pcena, aliquando suaviter blandiuntur
non est intellectus, de venia, dum in ora fideliunt veniunt, vagos eorum
13. Sancti viri cum mala sua superant, cum ad1 gressus more freni et canti reflectunt. Maxillas cons-
supema intuenda bonorum operum perfectionibus> tringunt, quia vocero jaclantiae comprimunt; duin
volant, nihil esse quod faciunt deputant, nisi etiami qui ex vitio superbioe solebant jactare merita, per
alios ab errore corapescant. Scripturn etiim est: Cha- humilitalis virtulent discunt confiteri peccala. Quare
r tas non qumritqum sua sunt (I Cor. xin, 5). Solli- autem tantopere parvorum hominum etiam invilam
ciloeergo discretionis inspeclione in secrelis cordiumi conversionem exoptet, ostendit cum subdit:
ipsam ttiatrem virtutum charitatem exquirunt, quami (Vers. 13.) Multa flagella peccatoris; sperantem
profecto se non habere comperhmt, nisi omnibus! D ] autem in Dominomisericordia circumdabit,
etiam inimicis eadem velint tribui, quee sibi optant; 15. Qui enim per superbtam erectus conlra Condi-
impendi. Unde sancta anima qttee per confessionis' torem peccala augere nnn desierit, et hic cararuin
vocem peccala sibi dimissa nori dubitat, et ipsiusi adversantium flagellis affligitur, et in futuro dofdici
promissionis divinseoraeulo roborata, in eo quod nihHominus contrilione conteretBT (Jerem. xvn).
superest vise hostium insidias incurrefe non fbrmi- Ctaisi ad iniquitatis susecumulum peccanti contigerit
dat, ad proximos alloquendos convertitur, et ne ipsii exterius proficere, hoe ipsum sibi est divinae aniinad-
ab hac immensilate pietatis Dei invenianlur exsor- versionis flagella tolerare: quia raodo m conspectu
J,es, horlatur, dicens : Notite fieri sicut equus et mn- Dei eo ipso interius dejicitur, quo fatea glorta in
lus. Ac si dicat: Quontam quidem ad naturee vestreei conspectu homiitum exterius elevatur. Et iiii sua i»
stalum pietas divina vos revocat, et sirailitudinisi pcenam vertitur culpa : quia hoc ipsum fuit vere in-
suse intaginetn quam inobedientia desttnxerat, beni- tfls cadere, quod foras osteuditur prorecisse. Haec
gnitas SalVatoris nostri 480 'n vobis reformat; no- quidein preedteta inconfidentesirtveniunt: Spermttem
a Gilot. et Yatic, qua in hoc.
 SG7 SANCTI GREGORIIMAGNI scg
autem in Dominomisericordiacircumdabit (Rom. vm, A. A tat cprruptione eripi, et ad futuram indeficientisbea-
i.%).Diligentibus enim Deum, omnia cooperantur in titudinis requiero, coiisuinroato hujus vilee termino,
bonum. Qui in amore ccelestium fixus, sseculum per- orat sine cunctatione perduci. Ait ergo:
fecte despexerit, nulli omnino vanitati succumbit, EXPLANATIO
nulla hunc adversitas dejicit; nulla prosperitate cnr- TEHTHPSALMI POEMTENTULIS.
rumpitur; flagellis prolicit: quippe qui ea aut quae (Psal. XXXVII.— Vers. 1.) Domine, ne in furore
perpetravit peccata obliterat, aut quseperpetrare po- luo arguas me, nequein ira lua corripias me.
terat, futura devitat. Et sibi omnia fore 481 ex,s" 1. Quasi dicat: Scio futurum esse, ut post hujus
timat prospera, quse a dilectoribus mundi putantur
vitae exitum alii flammis expientur purgatoriis, alii
adversa.
sententiam seternee subeant damnationis. Sed quia
(Vers. 14.) Lmtamini in Domino, et exsullate justi; illum transitorium ignem omni tribulatione prcesenti
et gloriamini omnesrecti corde.
16, Quasi diceret: Quandoquidemsperantes in Do- 482 sestimo intolerabiliorem, non solum in furore
mino misericordioedivinte clypeo muniuntur, Lmta- oeterneedamnationis opto non argui, sed etiam in ira
mini in Dbmino, et exsultate justi (Isa. XLVIII,'2). transeuntis timeo correptionis purgari. Tu ergo, Do-
Non est iropiis gaudere, dicit Domintts: quia qui ] mine, cui in spiritu meo servio, quem oiuiiium Sal-
terrenarum rerum amore vincitur, in Deo nullatenus vatorem esse cognosco, ne arguas nie in furoro
delectatur. Et quanto quis ad temporalia acriore cu- damnationis perpetuse, neque corripias me in ira ex-
ra exarserit, tanto magis ab eeternis damnabili tor- purgantis vindictce. De furore et ira, quia sufli-
cientcr in superioribus exposuimus (In psal. vm),
poro frigescit. Justis ergo solummodo ut in Domino
Isctenlur dicitur : quia qui Deum toto corde non di- iterum tractare superfluum putamus, ne eadeiu re-
ligunt, in eo Isclari, quandiu ssecularibus delectan- petentes, legentibus faslidium genereraus. Quare au-
tem non debeat in ira corripi, et in furore damnari,
tur, non possunt. Scriptum est enim: Quicunque
umicus hujus smculiesse voluerit, inimicus Dei consti- subjungit cum ait:
taitur (Jacob. IV, 4). Neque enim possumus hic gau- (Vers. 2.) Quoniam sagillm tum mfixm sunl mihi;
dere cum sseculo, et illic regnare cum Christe. Sed et confirmaslisuper me manum tuam,
justi tantum in Domino exsultant; quia ita extra 2. Quanlo quisqne plus cceperit quod amisit intcl-
mundum sunt facti, ut nec prosperari in mundo cu- ligere, lanto plus incipit corruptionis suse senten-
piant, nec adversa pati nullo tacti pracscntium amore tiam, quam subivit, lugcre. Fidelis ergo aniina per-
pertiinescant. Et notanduui, quia non solum tmtami- . pendens quod perdidit, considerans quod invenit,
ni dixit, sed etiam et exsullate adjecit: ut intelligas, (C videns se a paradisi gaudiis venisse ad miserias vitx
eos iion posse tristari in corpore, quibus divineecla- prsesentis, a societate angelorum transisse ad curas
ritas miscrationis fulget in mente. Et gloriamini om- necessitatum; pensat quod subjacct periculis, qux
nes recti corde. Illi quidem qui habent cor ad terrena peccando gloriam perdidit oeternae incorrtipiioiiis.
distortum, non gloriantur in Domino: quia spem Novit etiam quia mortem nulla possit ratione eva-
suam posucrunt in mundo. Vos autem qui cor ves- dere quaeposset, si non peccasset, semper vixisse.
trum sccundum Dei voluntatem dirigitis, in spe bea- Has ergo sibi sagiKas inlixas esse conqueritur : quia
litudinis seternscgloriari debetis : ut qui gloriatur, in jam nobisest naturaliter inditum, quod priino bomini
Domino glorietur (II Cor. x, 18). Illa namque sine fuit pro culpse vindicta illatum. Mortalitas et passi-
dubio est vera gloria, quam nullius moeslitiseobtene- bilitas sunt sagittee qusenimirum nobis infixse
sunt;
brat pccna. quia quandiu in prsesenti socculo vivimus, ab eis
PROOEMIUM. liberari aliqua ratione nequimus. Dicat ergo fidelia
INTERTIUM PSALMUM POEMTENTULEM. anima : Quandoquidem pro originali commissomor-
Psalmus David in rememorationem de Sabbato. talis effectus, ruagnam hujus srcculi miseriam susti-
Sabbatum requies interprelatur. Sabbatum huma- neo, pro me auteut pceuilentiani ago; tu qui visita-
num genus in primo parente habuit, qui quandiu in D • bis iniquitates in virga, ne iinpleas amariludiiiibus
Conditoris sui obedientiaperstitit, in suavissimo con- universa; sed cum inhoc sseculo peccati puenain
templationis divince lecto requievit. In paradiso Iugeam, saltem in futuro districtse animadversionis
namque primus homo deliciis potitus, sicut nullam terrorem evadam. Quod ut facere debeas, confirma-
in anima poterat sentire esuriem, ita etiam omnem sti super me manum tuam. Sicut studiosus magister
quse ex carne nascitur, ignorabat passionem. At post- frequenter verbere puerum corripit, ita a nie lua?
quam divini colloquii peccando famfliaritatem perdi- vindictse manus nttnquam recedit, Per mantiin Do-
dit, mortis legibus succumbens, requiem felicitalis raini, quam super se asserit .confirmatam, iniseria-
eeternseamisit;' et in procellosos mundanee instabi- rum frcquentiam et assiduitatem intellige. Quam
litatis corruit fluctus, quia statura rectitudinis ser- ideo meiuorat, ut tanto facilius in futuro acquiratur
vare contempsil. Fidelis ergo aniraa requiem in pri- venia.quanto major hicfuit irrogata vindicta. Possu-
mo hpmine perditam ad memoriam revocans , et mus etiam per sagittas verba Dei intclligere, <iuse
futurum nihilominus vitoeeeternee Sabbatum spiritus corda quideni nostra transfodiunt, cuiti nobis altius
agilitate conteroplans, ab orani spiritus et carnis op- infixa, amoris Dei nos vulnere compungunt.Quomodo
569 IN SEPTEM PSALM. POENIT. EXPOSITIO. — PSAL. III. 570
autem sit conlinua hoec poena quam patitur, osten- A A sorum conscientia interius gravatuf. Et quideni
dit, dicens : ascenderc ad Deum ea qua potest virtute nitiiur, sed
(Vers. 3.) Non est sanitas tn carne mea a facie ipso suo conamine lassata, relabi compellitur. Cau-
xrm tum; non est pax ossibusmeis a facie peccalorum sam vero tantee gravitatis preemisit, cum ait :
meorum. Quoniam iniquilates mem supergressm sunt capui
3. Caro liumana, ex quo maledictionis promeruit meum. Nisi enim iniquitates principale cordis mei
sententiam, portare non destitit peccati continuam superando transcenderent, nequaquam tanta me pra-
pceuam. Et quia nos ejus incessanter infirmitas de- vorum operum depressione gravarent. Sancti nam-
bilitat, irse Dei faciem nobis indesinenter repreesen- que viri, si quando in mente teritationes tolerant,
tat. Portamus namque cnrpus mortale, doloribus illicitum cordis appetilum magna virtutis domina-
obnoxium , indigentiis impeditum : quod nimirum tione refrenant: ne si in aliquo lapsu tentatori con-
tentationes sollicitant, sollicitudines angustant, an- sentiant, nott jam cogitationum suarum, sed servi
gustise conterunt, contritiones affligunt; quodque crudelium dominorum existanl. Cum enim diabolicis
etram si aliquando videatur csse validum, ipsa sua anima subessc suasionibus coeperit, quanto se hosti
valefudine magis invenitur infirmum. Quid enim in- callido crebrius subjicit, tanto eum sibi intolerabilio-
firmius quaiu assidue fame tabesccre, difficultate Bremfacit; ut ei jam in nullo resislere valeat, qui
somni languere, frigore dissolvi, sestu torreri? Quse itt uno sui oblita assensum preestat. Solerler itaque
aulem sanitas csse poterit, ubi tot maloruin inulti- vigilandum cst, ut cum pulsare inenlem culpa in-
tudo concurrit? Dicat ergo fidelis anitna : Non est choat, peractam culpam quis finis sequitur, atlen-
sanitas in carne mea. Ut videlicet corpus infirmum dat; ne si malse suasionis blandiinenta non perspi-
esse sentiat, quod tam facile passionum insequatitas ciat, in nequissimee tenebras perpetrationis nesciens
permutat. Ne autem intelligas propter peccali pce- ruat.
nam non inlirmari in mente, 483 1u,a dixerat sibi (Vers. 5.) Pulruerunt ei corruptm sunt cicatrices
non esse sanitatem in carne, subjungit: Non est pax mem, a facie insipientim mem.
ossibus meis a facie peccatorum meorum (Psal. t et 5. Fidelis anima quse in seipsam, sibi non parcens,
Psal. n). Sicut jam dictum est, per ossa virlulesac- vehitur, deteriora adhuc de se quam prius dixerat,
cipirous, quia sine eis nullura in anima robur habe- confttetur, dicens : Putruerunt et corruptm sunt cica-
mus. Omnes autem virtutes in conspectu Dei vicaria trices mem. Super curatum vulnus cicatrix obducitur,
ope se sublevant, nec virtutes vercc sunt, si a se in- dum signum praeleritae plagee in resarcita cute mon-
vicem aliqua diversitate discordant. Una enim virtus slratur. Quoenimirum cicatrix necessario corrumpi-
sinealtera, aut omnino nullaest, aut minima. Si < G tur, si earo sanata iterum vulneratur. Ubi quanlc
enim aut casiitatem humililas deserat, vel humilita- magis extenditur insequalitas corporis, tanlo diffici-
tem castitas dereiinquat, cum Deus detestetur tam lius ostenditur efficacia curationis. 484 Se(l 1m(!
superbiam, quam immunditiam, quomodo oculis ejus per vulnus, nisi peccatum exprimitur? Quid vero pei
accepta erit castitas elata, vel humilitas iromunda ? cicatricem, nisi poenitentiae actio designalur? Qui
Non enim bona accepta sunt Deo, quse malorum ad- enim per pcenitentioe lamenta peccatum corripit,
mistione maculantttr; quia modicum(ermentum totam quasi cicatricem vulneri superducil. Quod si diinis-
massam corrumpit (I Cor. v, 6); et qui in uno oflen- sse nequitise menlem iterum ad delectationem per-
dit, multa bona perdit; el qui sine humilitate virtu- trahunt, superduciae vulneri cicatrices putrescunt.
tes congregat, quasi in ventum pulverem poriat. Cicatrices namque pntrescere, est sanata jam pec-
Quia ergo virtutes animsc aut vitiis impugnantur, catorum vulnera rursum in fentationem serpere, at-
aut plerumque elaiionc dcprimuntur, recte nunc di- que de eoruro iteratione delectationem sentire. Ci-
citur : Non est pax ossibus meis a facie peccatorum catrices computrescere, est ex peccatorum sugge-
meorum; quolidieque peccatorum pcenam patior, slionibus post superductam cutem pcenilentiae, do-
quam in ipsa peccatorutn facie contemplor. Et quia lorem iterura culpee in occulto cordis per putridas
senlio pcenatn, recogito culpam. Vel: Non est pax T>cogilationes perpeli, el tandem per opus miserum
ossibus meis a facie peccalorummeorum; quia vide- quasi effuso fcetore corrumpi. Quare aiitem lioc sibi
licet nullam anima mea polest liabere requiem, contigit, ostendit cuni ait: A faeie insipientim mem.
donec aliquam peccati in se habeat recordationetn. Sicut summa prudentia est aliquem post acceptam
(Vers. 4.) Quoniam iniquitates mem supergressm pcenitentiam sollicitae sibi circumspectionis studio
sunt caput meum; et sicut onus grave gravatm sunt in posterum prospicere, ita miserabilis insipientiae
super me. est in istius vilee ambiguo quasi accepta securilale
4. Quasi dicat: Non est mirum si non est pax os- dormire. Per insipientiam ergo negligentise, vuliros
sibus meis; nam iniquilates meoegravata? sunt super jam sanalum computruit; quia dum per studiuui
nic sicut onus grave. Iniquitas in lalenlo plnmbi se- vigilantiae mens ingrata sibi in poslerum providerc
tlet (Zac. v, 7). Plerumqne anima amoris Dei desi- noluerit, miserabiiius ea qtise pritis abdicavemt,
derio accenditur, adeo ut eliani ad summa ambieuda ma'a commiltit.
sttslolli videatur; sed qnia gravi pcccatorum pon- (Vers. 6.) Miser faclus sum, et curvattts sum usque
dere preniitur, eo citius ad ima labilur, quo admis- in finem; lota die contristatus ingrediebar.
„1 SANCTl GREGQRUMAGNI §12
6. Tante unaquseque anjma fit pretiosior ante A A lu
lumhis carnales delectationes prodeuiii, iia ex
oculos Dei, quanto fuerit despectior ante oculos anima ai orones cogitationes procedunt. Deinde euia
suos. Quid autem infelicius, quam infelicitalem illiciti i|l operis tentatio subrepit, pci vanarum engita-
suam non cognoscere, et inter ipsa vitsediscrimina tionum U phantasmata spiritus malignus illudit. Saepe
nullum infirmitatis dolorem sentire? Sicut enim n; natnque sanctorum etiam virorum inentes, cogiiatio-
phrenetici mentis alienationem tolerant, cum se non n>es w illicitse polluunt; et eas jam ad sumina tenden-
solura nibil pali, sed etiam incolumes puteni; ita qui les u , terrenaium rerutn delectationibus tangunt.
mortali caroe circnrodatus, eerumnaspraesentis viise S Saepeetiam in ipso orationis lempore iroportune se
non senserit, a virtule sapientise alienus existil. In- illisil ingerunt, ut hoc ipsutn sacrificium aliquo modo
numerabiles namque humanse dejectionis miseriae, commaculare c valeant, quod in odore suaviiatis Deo
sicut corda justorum gravi trislitise dolore convul- aacceptunt, conlrito corde et contribuiato spiritu
uerant, ita iniquornm raentes ipsa sua importuniiale mactatur.n Quod nobis aperte iliud quod de Abraliam
delectani. Cum enim omni vanitati" patentes, sola scriplum s est (Gen. xv, 11), innuii; quia circa solis
qua?carnis sunt cogiUnt, et lacrymarum causas tri- occasura o sacrificiura offerens, insistentes aves per-
pudiantes peragunt, mortis suse negc^ium ridentes tulit, t quas ne obiatum raperent sacrtficium, sollicite
exsequunlur. De quibus profecto scriptura est : B abigere a curavit. Nos ergo si quando in ara cordis
Quia Imlanlurcummale fecerint, el extultant in rebus ssacrifieium Deo offerimus, a malignis hoc spiritibus
pessimis(Prov. u, 14). Verum qui ad Sabbalumquie- sollicite s custodiamus; ne tenebrosarum importuut-
tis anernse pervenire desiderat, cii curaspecta quas lates t cogitalionutn hoc aliquando valeant diripere,
patitur miseriarum multitudine, seipsum humilians quod <| Deo speramus utiliter olTerre. Quod autem
dicat; Miser factus sum, et curvatas sum usque in ssequitur: Non est sanitas in carnemea; idetn est
finem. Usque in finem curvalur, qui iniquaevolunla- (quod ait Apostolus : Non invenioin me, hoc est in
tis studium usque ad effectum pi avi operis, lerreuis carne < mea, bonum (Rom. vn, 18). Omnia nauique
inhians, protrabit; et ad ccelestia ambienda non < corporis membra quae ad usum vitoeaccipitnus, ad
sohim non per gradum operis, sed nec per intentionis erroris < tnateriam iuclinamus. Oculosenim ad viden-
volatum assurgit. <
duut obscena el turpia inflectimus; aures libenter
7. Sed quia culpam ssepe sequitur pcenitentia, ;ad audiendas detractiones accotnmodamUs; illece-
et plerutnque qui cadit, adjicit ut resurgat, sequitur: 1
brosos odoralus naribus baurire coucnpisciutus; ini-
Tola die conlrislalus ingrediebar. Cum sollicito sei < quitatem in excelso loqutmur, et inter fratres dis-
limore mens humana circumspiciens, modo quseegit 'cordiam seminamus; salutem etiam eorporis redigi-
mala enumerat; raodo quoe.agere neglexit bona adI Q fj mus
i in usum vitiorum; ointita tandetn quibus ut.'
memoriam revocat; modo reprehensibilia esse ini utiliter possemus ad Dei servitiuni, in pravi operis
<
quibus versalur, conspicit; modo sibi recta operai oonveriHnusinstrumentum. Non est in carne nostra
adhuc deesse perpendit: quia malorum tantorunt ini saoitas; i quia milla pars nostri coiporis intentain
66remedium non invenit, Irisiili» intolerabiiis pon- iremaaet, per quam rios peccati deslderium non titil-
dere prsegravatatabescii; et tanto se durius in co- iet. Sequitur:
gilatione dilaniat, quanto terribilius esse quod im- (Vers. 8.) Afflictussum, et humiliatut tum ntmis:
minet judicium pensat. Tota autem die coutristatuss rugiebama gemitucordis mei.
ingreditur, qui ntiscnam esse deputat, si quando eii 9. Qui enim dixeral, Non est sanitas in carne mea .
prosperitas saeculifallaciler pernicioseque blandilur,, ne forle in anima nihil pati putarelur, subjecit *.
sicut in Canticis canlicorum Sponsus ad sponsam lo- Afflietut tum, et humiliatus sumnimis. Ut imelligas
quitur, dicens : Oculi lui columbarum (Cant. iv, 1). in anima gravissimo iniquitatis pondere obrulum,
485 Columba eniut pro canlu gemilum habet. quem in carne vides tot mi-eriis et passionibus affli-
Quia ergo sancti viri saeculiblandimenta timentes ett ctura. Peccatttm eniin sicut peccanlis meniem leti-
dolentes cum luctu et gemitu tolerant, in quibuss bus delectalionum illaqueat, ita etiam implicitam
amatores mundi securi et gaudentes exsultnnt, san-- D quasi mole superposita gravat; ut ad sublimia le
cta Ecclesiacolumbis assimilatur; quia inde sanctuss vari jam non valeat, quoniara iniquitatis eam gravi-
omnis cum dolore ingemiscit, unde iniquus quisquee tudo coarctal, sicut per P»almisiaiiidicitur • Filii
cum gaudio hilarescit. Unde per Salomonem dici- hominum,usquequogravi corde? (Psal. iv, 3). Heri.m-
tur : jRi*«mrepulavi errorem, et gaudio dixi, Quid rf qtie eniin et quse agenda sunt bona conspicimns, ^!
fruslra deeiperis?(Eccl. n, 2.) Quare autem contri- ad haec asurgere cordis desiderio non valeuius.
status viam prsesentis vitee ingrediatur, oslendit it Et si forte mens aliquando ad bonum anhelare iu-
diceus: choat, 485 gravitas quam susiinet, cogitut cadat,
(Vers. 7.) Quoniam lumbi mei impkli sunt illusio- quia ex pcenapeccali est ut a bono quod per ratio-
nibus; el non est sanitas in carnemea. nis judicium clare conspkitur, per viise nierilum
8. In lumbis carnalis delectatio continetur, et!t anima infirma pellatur. Unde fit ut quia ad super-
inde nimirura huniana generalio propagatur. Possuiu u nam lucem intuendam non valet ascendere, pec-
ergo per luuibos animaiii accipere; quia sicul exx catis exigentibus delectetur in tenebris jacere;#?s
a Rembol., parentes.
 573 IN SEPTEM PSALM. POENIT. EXPOSITIO. — PSAL. III. 574
[juam a supernis dejecit necessitas, eam in infimisi A dicens : Et gemitusmeusa te nonestabscondilus.Qua-
lllicita teneat voluptas. Nimis ergo humiliatus est,, si dicat: Quia desideriimi quod de te concipio, per
qui ex peccati pcena non solunt ccelestia non appe-- judicium approbas, ideo dolorem quem inde sustineo,
tit, sed etiam camalibus et terrenis cum amore ett 487> non ignoras. Scire enim Dei approbare est,
delectatione intendit. Sed quia plerumque tanlo) sed nescire est reprobare. Moysinamque dicit: tiovi
citius ad Deum anima convertitur, quanto longlusi te ex nomine (Exod. xxxm, 12). Et reprobis in flne
se ab eo separatam intuelur, adjungitur : Rugiebam i dicturus est: Nescio vvs (Matth. xxv, 12). Non ergo
a gemitu cordis mei. Rugitus, gemiltrs est cordisi a Deo absconditur gernitus qui illi spiritui qui discre-
cura magno dolore, quia quanto vehementius pce-- tor est cogitationum, exisiit acceptus.
nitentis aniroum concutit, tanlo velocius ad aufes> (Vers. 10.) Cor meumconlurbatumest tn me, derc
divinseroisericordiseconscendit. Et notandum quodI liquit me virtus mea, et luinenoculorummeorum et ip-
dixil: A gemitu eordis mei, quia sicut dolorem car- sum non est mecum.
nis generat amissio pecuniae et pignorum, ita cordisi 11. Ac si dicat: Non est mirum si doleo, si gemo;
dolorem confert exterminatio vinutum. iiam cor meum conturbatumest in me. Latrones enim
(Vers. 9.) Domine, ante te omnedesideriummeum,, tiiueo, temporalia damna formido, ccelimotus et terroe
et gemitusa te non est absconditus. B perhorresco, undique sollicitudinibus angustor, undi-
10. Tale est desiderium meum, ut dignum sit ini que angustiis premor, undiquepressuris dejtciov. Ad-
conspectu tuo. Quia enim requiem, pro qua sem- versitas me deprimit, successus extollit, conviciacom-
per est orandum, desidero, esse coram te desideriumi movent, adulationesdeinulcent. Usecaulemomniaideo
meum confido. Sancti viri, quia mundi gloriam con- patior, Quia deteliquitme virtusmea.Humanumcor ad
temnentes, supemse ckritatis luriilne illustrari so- ouinemtentalionis impulsurafacile concutitur, si virtu-
lummodocttpiunt, divinoemajestatis conspectui sem- te constantieeinterius non firmatur. Possumus quoque
per assistunt. Cum enim sola coeleslia appetunt, us- per hanc vif tutero, rationalitatem accipere, queeita in
que ad conlemplandum Deum per mentis desiderium nobis per peccatum primi parentis hebetata est, ut
ascendunt. Et quia quam dulcis est Dominus interius1 Dei iu nobis offuscantes imaginem, creaturas sequen-
sentiunt, nunquam ab eo per pravse voluntalis stu- tes, relinquamus Creatorem. Sequitur : Lumen oeu-
dium recedunt. Si enim a Deo Elias propheta aliquo lorum meorum,el ipsum non eslmecum.Solet plerum-
modo discessisset, nequaquam dixissel: VivitDomi- que animse peccanti contingere, ut mox cum in cul-
nus, ante cujus conspectumslo (III Reg. xvn, 1). Quo pant labitur, et a sui cognitione longius separelur.
contra de reprobis dicitur : Non apparebit in con- Pcccatum enim ipsum quod peragit, quasi niurum
speetu Dei omnis hypocrita (Job. xm, 16). Hypocrita C ( quemdam oculis se mentis opponit; adeo ut nec unde
enim nequaquam ccelos penetrat, quia per opus bo- ceciderit conspicere valeat, nec bonum quod sibi
nuni non Deum, sed humanas laudes, vel transito- quserendumsit, cognoscat. Voluntariis namque tene-
rios quseslus aflectat. Et quia ad Deum desiderium bris obvolula, quanto malis tenacius adheeserit, tanto
non dirigit, se ab ejus oculis sub nequilioe latebris difficiliusintelligit bona perpetua, quee amisit. Lux
abscondit. Qui autem per amorent spiritus ccelestia quippe veritatis pravorum culpas subtiliter exami-
appetit, oculis Dei intentionem suam ostendit. Despi- nans, si ab opere repellitur, nequaquam in corde ver-
ciamus ergo terrena, et amerous ccelestia, ut pos- satur. Districlo enim et occulto agitur judicio, ut a
siraus et nos dicere cum Propheia : Domine, ante quo inventa negligitur, ab eo postmodum nec amissa
te omne desiderium meum. Qui Deuin amat, ip- requiratur; et qui illani non servat in opere, noli-
sum solum desiderat. Qui autem eum desiderat, tiam illius non habeat in corde. Sed tunc homo lu-
ad ipsum cordis voce clamare non cessal. Nisi men quodammodo intelligentiaehabere incipit, cum
eniui de |corde desiderantis , magnus ad aures cxciiatis suoe tenebras recognoscit. Quicunque ergo
misericordis Dei clamor procederet, nequaquam claritate luminis divin.i illustrari desiderat, ignoran-
Moysi diceretur : Quid clamas ad me (Exod. xiv, lisesuoeprimiius agnoscens caliginem, dical : Lumen
15) ? Sicut ergo frigescenle charitate cor a bonis si- D
L oculorummeorumet ipsum non est mecum.Nec vacat
lel, ita clamorem emiltit, cum charilas fervet. Et quod ait, Etipsum. Ipsum, sinequocor buinanum ia
notandum quia dicturus desiderium,praeniisit, omne, tenebris est, sine quo vivere non valeo, sine quo bo-
ut inlelligas illud Deo non posse placere desiderium, num a malo discernere uon queo. Sequitur :
quod pravse voluntatis commaculat additamentura. (Vers. H.) Amicimei elproximi mei, adversum me
Et gemitus meus a te non est absconditus. Omne desi- appropinquaverunt el steterunt.
deriuin in pcenant converlitur, si non cilo evenerit 12. Sciendum nobis est, quod lii qui spirilu pro-
quod optalur. Desiderium enim non susiinet, quia phetise replentur, sicut aliquando verba de se quasi
sicut scriptum est: Cupidilati ipsa cekritas tarda est, de aliis proferunt, ita nonnunquam de Deo quasi de
et cupienti animo nihil salis feslinatur. Quisquis ergo seipsis loquuntur : ul in hoc quoque quod uuum cum
de Deo in corde desideriura concipil, quia statim Deo sint innuant, cuui Dei opera quasi sint sua nar-
quod optat non oblinet, ingemiscit.Igitur q hoc aniino ranl.Sicetiam fideles quique, quia in corpore Chrisli,
cum prsemisissetdesiderium, statim adjecil gemitum, quod est Ecclesia,positi, membra sunt Christi (Col.i),
a Rembol. hoc anima.
 573 SANCTI GREGORIIMAGNI 576
_d6 eo quasi de seipsis aliquandp loquuntur : ut duin A j mittis, non es amicusCmsaris Omnisenimqni se regem
verba capitis sui, Christum induti, quasi sint suaenun- facit, contradiciiCmsari(Joan. xix, 12). Vim ergo la-
tiant, alium esse qui per ipsos profatur, ostendani. ciebant, qui judicem injuste judicare minis et clamo-
Spiritus enim sanctus per eos loquitur, sicut ipsa Ve- ribus urgebant. Animam Christi Judoei quserebant,
ritas apostolis loquens testatur. Ait enim : Non enim non ut in eum crederent, sed ut illura perderent. Vel
vosestis qui loquimini,sed spirilus Patris vestri qui lo- altter : Vim faciebant,quia sua vi et potestate Christo
quilur in vobis(Matth. x, 20). Hinc etiam Paulus ait: mortem inferre putabant. Sed ipse eis dicebal: Nev.o
An qumrilis experimentum ejus, qui in me loquilur tollit a me animam meam, sed ego pono eam, el ite-
Christus (II Cor. xm, 3)' Ipse est enim qui dixit: rum sumoeam (Joan. xvm, 18). Et iterura ; Potesta-
Aperios luum, ei egoadimpkbo illud (Psal. LXXX, 11). tem habeo ponendi animam (lbidem).
Ipse etiam ait : Ego ipse qui loquebar, ecce adsum (Vers, 13.) Et qui inquirebant mala mihi, loquuli
(Isai LII, 6). Cum itaque non prophetas, 488 sen" sunl vanitales, et dolostota die meditabantur.
se loculum essc denuntiat, prolecto quia ipse in eis 14. Mala Chrislo principes sacerdotum inquire-
loqueretur, aflirmat. Non aulem admirandura cst, si bant, quando falsum teslimoniumcontra cuni, sicut
de seipso aliquando loquitur, *qui inlus prsesidet; Evangelica leclio testatttr, quoerebant. Et omnibus
quandoquidem ipse est qui os et animam per offi- B ] inquisitis, locuti sunt vanitates. Dicit enim Evange-
cium obsequentis adimplet. Sic ergo et in hoc loco, lista : Quia non erat convenienstestimonium ipsorum
eiiiiineratis atiquibus humanse infirmitatis raiseriis, (Marc. xiv, 39), sicut illornm qut dicebant: Hic dixit:
passionera suam commemorat, ul capiti congruere Possumdestruere lemplumDei, et in Iribus diebusrem-
quud convenit membris ostendat, et fiat nobis ma- dificare illud (Matt. xxvi, 61). Et dolos tota die medi-
giium consolationis remedium, si illum eliam pas- tabantur. Non enim casu aut ignorantia peccave-
sionis nostrsciieri participem cognoscimus,quem la- riint, a qui scienter mendacia ccnfinxerunt. Graviori
boruin quos palimur, futurum remuneratorem spera- ergo pocna plectuntur, quia corum delicta qui ex
mus; sicut eliam alias loquilur : Si me persecutisunt, prsecipitatione489 corruunl, exquisila per studktm
et voi persequentur(Joan. xv, 20). Ait ergo : Amici peccata transcendunt, sicut ineadem passione sua \e-
mei el proximi mei, adversumme appropinquaverunt ritas ait: Propterea qui me tradidit libi, majus pecca-
et steterunt. Quasi dicat: Non solum membra mea il- tum hatet (Joan. xix, 11). Et alibi: Si non venissem,
lis quibus prsedictunt est modis conlurbantur, sed et loquutuseis fnissem, peccalumnon haberent; nunc
etiam ego, ut virlutem in primo parcnte perditam eis aulem excusalionemnon habent de peccato suo (Ibid.
reslituam, conturbationem auferam, lumen nihilo- xv, 22). Et ilerum : Si opera non fecissemin eis, qum
tninus amissum reddam, solus inter inortuos liber iC nemo alius fecit, peccalumnon haberent; nunc uulem
(Psal. LXXXVII, 6), factus sum obediens Patri usque et viderunt et oderunt, et me, et Patrem meum(Ibid.
ad mortem. In qua niorte, amici mei et proximi mei xxiv). Tribus namque modis peccatum admitiitur :
advertumme appropinquaveruntet steterunt(Philip. n, aut ignorantia incurritur, aut iniirmitate committitur,
8). Mulliex Judeeisamicos se Christi dicebant, multi aut studio perpetratur. Sed sicut gravius est inlirmi-
eum miracula facientem sequebantur, multi eum Do- tale quam ignorantta delinquere, ita pejus est studio,
miiiiim, mttlti vocabanl magislrum ; sicul legis doc- qiiam infirmilate peccare. Ignoranler quidem Patiius
tor, qui cuin vellet eum capere in sermone, dicebat: peccaverat, qui dicebat: Qui prius fui blasphemuset
Magister, scimus quia verax es, et viam Dei in veri- persecutor, sed miserkordiam consecutus sum, quia
tate doces(Matth. xxn, 16). Proximos quoque eosdem ignorans feci (I Tim. r, 13). Per infirmitaleinvero
appellat Judoeos, secundum carnis sibi cognationem Petrus cecidit, quando menlis suse sedificiuin, fidei
propinqups. Neque enim fralres ejus credebantin eum fuiidaiiienlotitubanle concussit. Et quia subire inor-
(Joan. vu, 3). Qui oranes appropinquaverunt Christo, tem pertimiiil, ad ostiarise vocem vitara negavit
non mente, sed corpore; non passibus fidei, sed pro- (Luc. xxii, 61). Undepost fletum ainaritudinis a Do-
cessu nequitix; non voluntale sequendi, sed ititen- tnino respicitur, quia electi quique eo citius tuisera-
tione nocendi. Quod factum est, quando congrcgati jjlionis divinac divitias inveniunt, quo se, si quando
in atrio principis sacerdolum, qui dicebalur Caiphas, per carnis infirinitatem deliquerunt, durius et ama-
consiliura fecerunt ut eum dolo caperent, et occide- rius affligunt.Ex industria autem Judaeipeccaverunt,
rent (Malth. xxvi). Adversus cum steterunt, quando qui eum quem inaudita iniracula facientem videbnnt,
constanter accusabant eum, et quando clamantes di- exsecrabilis invidiscfacibus accensi, ut morti tra.le-
cebant: Crucifige,crucifigeeum (Marc. xv, 13). rent, consilium qiieercbanl. Unde excusationem de
malum sit bona
j (Vers. 12.) Et qui juxta me erant, de longe slete- peccato suo non habent, quia etsi
i runt, el vim (aciebantqui qumrebantanimam meam. non agere, tamen nequius est bonorum acia odisse.
13. Scriptum est enim : Tunc disciputi omnes re- (Vers. 14.) Ego aulem tunquam surdus non audie-
lictoeo (ugerunl (Matlh. xxvi, 56). Et iterunt : Sta- bam, et sicut mutus non aperiens os suum.
bantautem noti ejus de longe(Luc. xxm, 49). Et vim 15. Discequi maledicta et irrisiones pateris, in oui-
faciebant, qui quarebant animam meam. Volenie Pi- nibus servare patientiam, et obtrectaiitium linguas
lato Christuin dimittere, Judeciclamabant: Si hunc di- audire. Dissiraula,ne si tu contumeliiscouviciareto-
" Renibol., qut conscienter.
 577 1N SEPTEM PSALM. POENIT. EXPOSITIO. — PSAL. III. 578
'.eris, a doctrina Christi extorris inveniaris. Mediator A A ita spiritum delectabilia angustant. Nos ergo quanlo
nauique Dei ethominum homo Christus Jesus (/ Tim. graviora in hoc mundo tentainenta perfertimis, tanto
u, 5), qui ad hoc venerat, ut humilitatis el patientioe spei nostrae anchoram in Deo imraobilius figimus, ut
prceberet exemplura, non solum injurias sustulit, sed dicere veraciter cum capite nostro possimus : Quo-
nec conviciantibus respondit : nos in hoc instruens, niam in te, Domine, speravi, lu exaudiesme, Domine
ut cum perfidorum injuriis impetimur, etiam si vera Deusmeus.
dicere possuraus, ad contumelias reddendas non (Vers. 17.) Quia dixi : Ne quando supergaudeant
eruinpamus, ne ministerium correptionis in arma mihi inimici mei, et dum commuventurpedes mei, eu-
vertatuus furoris. per me magna locuti sunt.
(Vers. 15.) Et factut sum sicut homonon audiens, et 18. Gavisi sunt Judseiocciso Christo, sed non sunt
non habensin ore suo redargutiones. ei supergavisi, quia in causa mortis ejus ipso sunt
16. Sicut homo non audiens erat, cui nibil ad ob- inferiores inventi. Qui enim ut a morle redimcret
jecta respondenti, Pilatus dicebat: iVon audis quanla hominera, morlis legibus subjacuit, terlia mox die
adversum te dicunt leslimonia (Matth. xxvn, 13) ? Qui victoriosissime a morluis surrexit. Hoc est quod
cogitationes iniquorutn noverat, blasphemantium vo- ante omnia seeculaclementissimsedispensalionis uio-
ces non audiebat. Nulla enim blasphemia eum mo- B I deramine sapientia Dei slatuerat; hoc est quod caro
vere poterat, qui penitus omcem mutabilitatem igno- sine contagione peccati assumpta evidenlerrogabat,
rat, et qui posset eis vera pro falsis respondere, ut cum dieeret: Pater, clarifica Filium luum (Joan. xvu,
adimpleretur quod de eo per prophetam scriptum 1). Hoc etiam uiulto anle teropore per Prophelaui
est: Tanquam ovis ad occisionemduclus est, et sicut manifeslaverat, dicens : Non dabis sanctum tuum
agnus eoram tondentese sine voce, sic non aperuit os videre corruplionem (Psal. xv, 10). Ipse enim dixit,
suum (Isai. LIII, 7). Redargutiones enira in ore suo et facla sunt (Psal. xxxn, 9). Sequitur : Et dum
Christus non habebat, qui unde eos reprehenderet, commoventurpedes tnei, super me magna locuti sunt.
nihil in cOrdibus, nihil in actibus eorum laudabile Pedes dicti sunt Apostoli, quia sicut pedes corpus
videbat. In ore redargutiones non habebat, qui unde deferunt, ita Apostoli Christum in omnium genliuin
eos reprehenderet, in promptu habebat, et in ore stio notitiam detulerunt, juxta quod scriptum est: In
habebat uude posset eos redarguere, ex quo nullus omnem terram exivit sonus eorum (Psal. xvm, 5).
unquaui potuit mendacium audire. Qui niinirunt commoti sunt, quando eum quem
(Vers. 16.)Quoniamin te, Domine, speravi: luexau- pali viderunt, esse filium Dei dubitaverunt, sicut
dies me, Domine Deus meus. tlle qui dicebat : Nos sperabamus quod ipse esse\
17. Quasi dicat: Ideo omnia patienter sustinui, ideo Qredempturus
( Israel (Luc. xxiv, 21 ). Pedibus
ad eorum contumeliasnon respondi, quoniaminle Do- ergo commotis, super Chrislum iniraici ejus ma-
mine speravi.Tibi enim,Domine, revelavi490 causam gna loculi sunt, quia apostolis conturbalis etfu-
meam (Jerem. xx, 12); in te, Domine, speravi; non in gientibus, Judsei illuui reum esse morlis judicave-
sapientia sseculi,non in divitiis inuiidi, non in viribus runt.
corporis, uon in nobililale carnis, non in lulamento 16. Possunt quoquehsec verba iideli animse con-
principuui, non in prsesidiis amicorum. Verba sunt venire. Habet namque fidelis anima inimicos suos
hscc Christi secundum huinanam naluram. Sic ergo in hac vita; babet qui contra eam interius dimicent;
et membrum Chrisli, si quando persecutionibus affli- habet etiam qui eam extrinsecus impugnent. Sed
gitur, si fiagellis atleritur, si conviciis provocatur, super eam inimici gaudere non valent, quia consilii
illum qui propositus est nobis forma juslilise, in om- spirilu et fortitudinis repleta, et suggestiones diabo-
nibus imitelur : non deficiat si causa sua non auditur licas abdicat, et rabiem persequentium calcat. Cujus
apud terreuum judicem, sciens quoniani conscium affeclus, si limore aliquo senserint qui persequun-
habet in excelsis regem coeleslem(Job. xvi). Speret, tur arcem intentionis, proposito 491 promoveri;
quia si in hoc sseculo immerilo accipil damnalionis vel si cognoverint invisibiles hostes pravis eam sug-
sententiam, a Deo accipiet in ccelo coronam. Sciat D ] geslionibus delectari, lanto graviores lentaliones in-
quia retribulionis eeternse gaudiunt nequaquam in gerunt, quanto magis de vicloria confideutes, quasi
coelo colligitur, nisi prius in terra cum flctu et ge- unum ingredieudi aditum invenerunt. Diflicile entiii
initu et araaritudine seminelur, sicut scriptuin est: iuimico resistitur, si persuasionibus illius anima de-
Euntes ibant el flebant, millentessemina sua; venien- leclatur. Ideo ut non supergaudeant mihi initnici mei,
tes autemvenientcumexsullalione,portanles maniputos confido.
suos (Psal. cxxv, 6). Sicut enira carne quiescenle (Vers. 18.) Quoniamego in flagella paratus sum, et
spirilus deficit, ita ea laborante convalescit. Et quera- dokr meus in conspectu meo semper.
/ adiiiodiim carnera mollia nutriunt, ita animam dura 20. Maloenim occidi quam vinci. Flagella libenter
ad alla sustollunl. Illa naraque delectationibus pasci- patior, persecutiones ainplector, visitatioues desi-
lur, heec amariludinibus vegetatur. Denique illam dero, correpliones concupisco. Sancti viri.ii»-hac vila
leuia fefovent, istam vero aspera exercent. Et rur- flagellari desiderant, ut flagellis correcti, et immi-
sum, sicut carnem dura convulnerant, ita spirilum uentes culpas videant, et commissas aute oculos po-
mollia necant. Et sicut carnera laboriosa atteuuant, tiant. Ssepeenim delinquenles oculos flagella ape-
«579 SANGTIGREGORII MAGNl ggO
riunt,quos intervitia insolentiseetsecuritatis tenebrae A pcenitentiae lempora divertit ad culpaui, districtus
concludunt. Ssepe torpentis animus persecutionibus cum venerit judex, indulta misericordiae spatia
tangitur ut excitetur : quatenus qui slatum suae re- convertit ad pcenam. Et confirmati sunt super me.
ctitudinis per securitatem perdidit, in afflictione con- Ad hoc namque oinnipolens Deus aliquando perver-
sideret quo pervenit. Sequitur : Et dolor meus in sos palitur diutius vivere, ut et ipsi male viventes
conspectumeo semper. Sicut causara reddidit quare prava quotidie opera augeant, et contemptores sae-
visibiles inimicos nontimeat, quasi imputet benelt- culi ex eorum nihilominus persecutione clarescant.
cio quodipsi inferunt pro tormento, ita eliam quare Qui fastu superbise tumentes, eo se gravius adver-
versutias diaboli non timeat, subdendo manifestat: sus electos erigunt, quo in mundo eis cuncta ad
Et dolor meus in conspeclu meo semper. Scriptum voturo succedunt. Nec intelligunt, quod in vita
csl enim : Cor quod cognovit amaritudinem animm sua plerumque bona mali recipiant, el ideo eos aut
sum, »« gaudio illius non mscebitur extraneus raro, aut nunquam adversa conturbant. Nam et
(Prov. xiv, 10). Nam qui omnes vitoepraesentis iniquitalum suarum fautores perditos quosque eo
serumnas frequenter cogitat, quatn sunt tranquilla citius ii tales inveniunt, quo muudi gloriatu qiue-
quoe perdidit, quam coufusa iit quibus incidit, stu el muneribus quserunt. Unde et subditur : Et
pensat, quia qui supernae patriee desideriis accen- Q I multiplicati sunt qui oderunt me inique. Nibil est ini-
sus, mundo nequam et concupiscentiis ejus uiori- quius quam odium pro dilectione rependere, inala
tur, nullis vanitatis mundanse deleclationibus occu- pro bonis retribuere, pro correptione injnrias re-
patur. spondere. Quod plerumque mali faciunt, cutu ju-
(Vers. 19.) Quoniam imquitatem meam ego annun- stos qui eorum salvationem appetunt, execrabilis
tiabo, et cogitabopro peccato meo. nequitise pereussionibus affligunt. Atque ideo sub-
21. Qui peccatum suum confltendo annuntiat, et jnngit :
pro ejusdem peccati salisfaclioneeogitare non ce6sal, (Vers. 21.) Qut retribuunt tnala pro bonis, delra-
quia nullam in mundo invenitrequiem, in conspectu hebant mihi, quoniam sequebar bonitalem.
suo semper habet dolorem. Unde cum dixisset: Dolor 23. Qui reddit mala pro maiis, bonus non est. Qui
meut in conspectu meo semper, quasi quomodo hoc non reddit bona pro bonis, ingralus est. Qui autem
lieri possit quoereremus, subjecit dicens : Quoniam reddit mala pro bonis, iniquus est. Solent naraque
iniquitatem meam annunliabo. Heecsunt namqueverse perditi homines bene viventibus invidiose delrahere,
bumilitatistestimonia, et iniquitatem suam quemque aut irotam eis excogitati criminis rnfigere, aut purae
cognoscere, et cognitam voce confessionisnuntiare, et vitaeinnocentiaro, siroulationem vocare. Quare autem
nuntialam poenitentieesalisfactione delere. At conlra, C( hoc faciant, ostendit cunt ait : Quoniam sequebar
oume pravoruin hominum viiium est, el peccatum la- bonitatem.Bonitatem sequifur qui Christum imitatur.
bendo [Nonne leg. latendo?] commillere, et comrais- Cujus imitatores tanto in hac vita graviora tenta-
sum negando abscondere, et vulgatum defendeudo menia perferunt, quanto iongios corde a mundo di-
roultiplicare. Sciendum tamen est quia peccata sua scedtmt. Dicit enim Apostolus : Omnes qui pie
soepe et reprobi coniitendo aperiunt; sed quia novoe volunt vivere in Christo, petsecutionem patiunlur
vitoehabitum immutare despiciunt, ea ipsa quse contt- (II Tim. m, 12). Et alibi scriptum est : Mullm tribu-
lenlur, flere obslinati contemnunt. Electi vero culpas lationes justotum (Psal. xxxm, 20). Jusli namque qut
suas non solum voce conlessionis denunliant, sed ea quae Dei sunt, tota intentione desiderant, et supra
etiain dislriclse animadversionis eas fletibus abolere inundum facti, mundana omnia quadam virtute do-
procurant. Adpcenitentioenamque se lamenta incitan- minationis conculcant, non solum in occulto cordis
tes, occulta se increpatione dilaniant, et futuri diabolicas infestaliones tolerant, sed etiam perverso-
judicii timore percussi, si qua in eis adhuc male rum maliiiam decore suoeconversationis iiiflaminant.
gesla lateant, diligenter investigant. Saepe enim quod Verum quia aii superandum nullus invenitur idoneus,
torpentes (atuit, flentibus innotescit. Et qui reatum nisi qui fuerit virtutis divinoe fortitudine robora-
sutim seGuri nesciunt, hunc in se contta se erecti n fus; qui persecutorum flagellis atleritur, qtti detra-
deprehendunt. Cogitemus ergo et nos pro pec- hentium dentibus mordetur, prsesentiaro et auxilium
cato nostro, et amara illud pceniteittise invectione divirieemajestatis expostulat, ut ejus fultus prscsidio,
persequamur, ne duin culpas noslras pensare negli- eontra pmnia quaepatitur adversa convalescat. Ait
gimus, peccati pondus per negligentiam augeamus. ergo :
Sequitur: (Vers. 22.) Ne deretinquasme, Domine Deus meus,
(Vers. 20.) lnimici autem meivhmnt, et confirmati ne discesserisa me.
sunt suoer me: et multipticati sunt qui oderunl me 24. IIIos procul dubio Dominus relinquit, quibus
inique. constantlam in tribulatione non tribuit. Necessario
492 22. Occulti dispensalione consilii, Conditor eniiti sequitur, utomni lentationi sit subditus , qui-
noster et culpas mortalium inspicit, et spatia vitec cunque a Deo fuerit derelictus. Qui ergo tentamenta
disponit, ut diuturnse vitse tempora quibus justus diaboli metuit, qui pati in hoc saeculoadversa perli-
utitur ad bene operandi auxilium , iniquus accipiat rnescit, ad Deum tota virtute se convertat; cJaraet
ad uamnaUouis augmentum. Si eniiii accepla quis ad Deunimedullis cordis, et dicat: Ne dereliitq***s
m IN SEPTEM PSALM. POENIT. EXPOSITIO. - PSAL. IV. 582
me, Domine Deus meus. Quod verbum si cura affectu A Dei raisericordia nunquaiu desperare. Quisquis ergo
et desiderio seepe replicare studuerit, puto quod desperans de venia, agere pcenitentiamdubitat, David
ad animum reducat (// Reg. xi). Au-
quaradam in eo dufcedinem sentiet, quam sermo pceniteiuiatn
noster explicare non valet. 493 Sequitur : Ne diamus et nos David clatuantem, et nos cum eo
discesserisa me. Sancta anima qusesolum Deura per- clamemus; gemenlem, et congemiscamus. Audia-
fecte desiderat precatur, ut nec ad horam Deus ab ntusflenlem, et collacrymemur; correctuiu, etcol-
illa discedat. Novit enim quia rnter inimicos gradi- lseteinur.
tur, novit quia omni tempore diabnlus sibi adversa- EXPOSITIO
tur. Quia ergo otnni terapore intelligit sibi imminere PSALMI QUAR.TI P0EN1TENTIALIS.
pericula, etiam momento temporis non potestesse (Psal. L.—Vers. 1.) Miserere mei Deut, teeundum
secura. magnam miserieordiam tuam.
(Vers. 23.) Intende in adjutorium meum, Domine 494 *• Ponamus ante menlis oculos ahquem
Deus salutis mem, graviter vulneralutn, et vix jam ullimos hujus vitalis
25. Quasi dicat: Tu qui es adjutor in opportuni- aurse trahemem anbelitus, qui et nudus in sterqtiili-
tatibus in tribulatione, noli me velut aliemmi negli- nio jaceat, el vulnus nondura ligatum ostendat, ad-
gere, noli velut extraneum abdicare; imiiio mtende B venientis medici desiderio conitci, el agnilum ut sui
in adjutorium meum, tuque me ioter lethifera ten- miserealur precari. Vulnus enim animse peccatutn
tationum jacula protege, tu ab omni inimicoruan est, de quo dicitur : Vulnut, et livor, et plaga lu-
incursione defende, tu in corde raeo intelligenti c mens, non est circumligata, nee curata medicamine,
lucem illumina, a tu nie auxilio tuse virtutis cir- nec fota oko (Isai. i, 6). Agnosee interius, vulnerate,
cumda. Quod bene debes faeere, quia tu es Domi- medicum tuiiro, et ei peccatorum tuorum vulnera
nus meus. Te enini solum habeo Dominura, te detege. Audiat cordis tui gemilum, cui otnne patet
solura confiteor Deum. Cotigruura ergo videtur, cogitationis arcanum. Moveaut illum lacrymse luse,
ut qui es restitutor salutis in pritno parenle per- et quadam illum importunitate qusereudi, setuperad
diioe, sis et conservator ejusdem in me per gratiam eum alta de profundo cordis suspiria educito : per-
restilutse. veniat ad eum dolor luus, ut dicalur etiam tibi:
PROOEMIUM Transtulit Dominus peccatum tuum (II Reg. xu,. 13).
IN QUARTUM PSALKVM POEMTENTIALEH. Glama cum David ; vide quid ipse dixerit: Misertrt
C«mveriit Nathan propheta ad David, quando intravit mei, Deus, secundum magnam misericotdiam tuam.
ad Bethsabee. Quasi diceret : Ingenti vulnere periclitor, quod nul-
Nota est historia de qua titulus iste sumptus est C lus medicorum curare valeat, nisi medicus ille qitt
(// Reg. xi). David enim captus pulchriludine Beth- est omnipotens, succurrat. Omnipotenti enim medico
6abee uxoris Uriec, non solutn cum ea carnaliter nihil est insanabile; qui sicut medetur sine pretio,
coiit, sed etiam occiso viro eam sibi in conjugium ita salntem restituit verbo. Desperareni ergo de vul-
copulavit. Postea vero cum venisset ad eura Nathan nere, si non praesumerem de omnipotente. Misetete
propheta, euroque suo judicio, inducla de ovibus mei, Dent, tecundum magnam misericordiam tuam.
similitudine condemnasset, non solum peccatum Quoerant parvam misericordiam, qui ignoranter con-
celare vel defendere nohiit, sed etiam confessus quod trahunt cuipam. Ego autera sieut graviter ceeidi, ita
fecerat, ad dura so poenitentise lamenta convertit etiam scienter peccavi. Sed tu, omnipotens uiedice,
(// Reg. xu). In psalrao tamen nulla fit de bistoria et contemptores corrigis, et nescientes instruis, et
mentio, sed magna cognoseitur animi dolentis affe- confitentibus ignoscis. Utinam, Domine Jesu, ad me
ctio. Adroonemur autem in hoc psalnio prospera misericordia ntotus digneris accedere (Luc. x), qui
meluere, et conlra ouinera sseculi felicitatem acrius descendeus ab Jentsalem in Jericho, proruens scili-
vigilare. Ssepenamque prsesenlia gaudia sequuntur cet de sumniis ad iniiraa, de vilalibus ad inlirma, in
perpelua lamenta. Sicut enim per fletus ad gaudia angeios tenebrarum incidi, qui non solum gratiae
duciinur, ita per gaudia ad fletitm pervenilur. Ille D spiritalis railii vestiinentuin abstulerunt, sed ettatu
nempe qui dixit : Beali qui lugent, quoniatnipsi con- plagis impositis semivivum reliquerunt. Utinam pec-
solabunlur (Matth. v, 5), ipsemet ait : Vm vobis qui caterum meorum vulnera, data mihi recuperandse sa-
ridetis nunc, quia plorabitis et flebitis (Luc. vi, 23); lutis fiducia, alliges, ne deterius sseviantsi sanari de-
Quis sanctior David? qui cum Saulis persecutionibus sperent. Ulinam oleum mihi remlssionis adiiibeas, el
urgeretur, non solum persequentem oceidere non vinum compunctionis inmndas. Quod si in jumentuin
voluit, sed ipsi persecuteri, cum ipsum occidere pos- tuum nie imposueris, de terra inopem, pauperem de
set, pepercit (/ Reg. xxiv). Tanto enim in Dei mise- stercore suscitabis (Psal. cxn). Tu es enim qui pec-
ricordia spem suam lixerat, quanto miserabilius infir- cata nostra perrulisti, qui pro nobis queenon rapue-
mitatem suse tribulationis senliebat. Verum ubi ras exsolvisti (/ Pelr. u). Si in stabulum me Ecclesise
devictis hostibus, pressuris caruit, homicidium adul- tuae duxeris, corporis et sanguinis tui me refectione
lerio incaute securus adjecit. Admonemur etiaiii in cibabis. Si curam mei egeris, nec prsecepta tua pree-
ioc psaluio carnales cupiditates reslringere, at de tereo, nec frementium rabieut bestiarum ineurrv.
a Gilot. et Vatic, tu me ab omni
malo, auxilio, etc.
583 SANCTI GREGORII MAGNI §84
Cusiodia enim tua indigeo, quandiu carnem hanc A i que dum queedam male gesta plangimus, ipsa vi
corrupiibilem porto. Audi ergo me, Samarilane, spo- amariludinis ad discutiendos nos excitati, alia iu no-
lialutn et vulneratum, flentem et gementem, invo- bis plangenda invenimus. Quaeadmissa eo facilius
canteiu, et cum David clamantem : Misetete mei, oblivioni tradimus, quo ea vel nulla vel levia puta-
Deus, secundummagnam misericordiamtuam. mus. Sed succrescens amaritudo pcenitentise, non
(Vers. 2.) Et secundummultiludinemmiserationum solum majora peccata cordi nostro congerit, sed
tuarum, dele iniquitatem meam. etiam minima quseque ad memoriam reducil. Quoc
2. Peccata mea magna surit ct multa, et ideo non omnia tanto obstinatius prosequimur, quanto omne
solum magnam misericordiam expeto, sed eliam malitise germen vigilantius exstirpare de corde cona-
multitudinein miserationum tuarurn requiro, ne pro mur. Lavatur ergo amplius, cui non solum quod in
aliis quod metuo subeam supplicium, si unum solum se punit peccatum dimjttitur, sed etiaui alia quac
non deieret peccatutn. Per misericordiam, miserentis obduxerat oblivio, nihilominus delentur. Aqusc,
affeclum inlelligimus; per miserationem vero, ipsam quibus diluitur iniquitas, dona sunt sancti Spiritus,
tnisericordioe exhibitionem signamus, juxla quod quaequasi torrens de superuis venientia, sicut cle-
scriptum est: Misericorset miseratot Dominus(Psal. ctorum corda ut germinent irrigant, ita etiam ab
cx, 4). Superfluum enim esset utrumque ponere, nisi JJ omni inquinamento carnis et spiritus emundant. De
esset varietas in significatione. Scire debemus quia lioc quippe torrente scriptum esl: Ftuminis impetus
nemo est insanabilior eo qui sibi sanus videtur. lllud tmtificatcivitatemDei (Psat. XLV,5). Et a peccatomeo
enim est clarum venluree salutis indicium, si incipit[ munda me. Inquinavitme facinorum colluvies, polluil
homo cognoscere semetipsum. Semetipsum autemt peccali contagium, scd ad fontem confugio miseri-
David cognoscebat, 495 cum multitudinem misera- cordiarum. Potens cs me et ab iniquilate abluere, ei
tiomun quserebat. Dicat et peccator cura eo : Se- a peccato mundare. Inique egi innocentem oppriuietis,
cundunxmulliludinem miseralionum tuarum, dele ini- peccatum feci mihi ipsi non parcens. Sciebat eniio
quitalem meam. Immensas et innumerabiles mundo» propheta quia quicunque molitur lsedere aliuro, prius
exhibuisti misericordias, quando genus huinanum de> proprio jaculo percutit semetipsura. Quid crudelius
servitute diaboliceetyrannidis eripuisli, et a peccalisi quam semetipsum occidere ? Si os mentientis occidii
suis ia sanguine tuo electos tttos lavisti. Lavet san- animam, quanto magis gladius ferientis exstinguit vi-
guis. iste peccatorum meorum raaculas, qui totiusi tam ? Unde scriptum est: Misetete animm tum, pla-
inundi potuit delere oflensas (Apoc. v). Non postulo» cens Deo (Eccli. xxx, 24). Et iteruni: Qui sibi ne-
a te aurum, non lapides preliosos, non laboribus ett quam est, cui bonuseril? (Eccli. Xiv, 5.)
naufragiis exquisita commercia, non peregriuas mer-- Q (Vers. 4.) Quoniam iniquitatem meam ego cognos-
ces de remotis terrenamm regionum multo ad nosi co, et peecatum meumconlra me est sempet.
discrimine delatas, quee ctiam fortium seepe virorumi 496 *• Quasi diceret : Scio quent invoceni.
mentes effeminant, et falsee pulchritudinis imagines Justum invoco, qui et peccala odio habet, ei ista im-
illectas captivant; verum quod omnibus his est prse- punita non dimittit. Sicut ejus misericordiam expelo,
stantius et pretiosius, remissionem peccatorum ex- ita etiam justitiam ipsius attendo. Non sic poslulc
petP. Qute lunc vera esse probabitur, si addito fru-- misericordiam accipere, ut velim ab eo juslitiara suam
clu poenitentiee, gratiee tuee muneribus cumulalur. auferre. Nolo ut peccatum meum remaneat impuni-
Quid enim mihi prodest malorumquse ieci impunitas,, tum. Sic misericordia est ut peccanli ignoscat; sic
nist eiiam bene operandi subsequatur facullas? juslitia est ut peccatum impunitum non transeat. Sed
(Vers. 3.) Amplius lava me ab iniquitate mea, el ai quia peccatum meum ego ipse paveo, ideo ut tu
peccato meomunda me. me non punias tam vehementer, exoro. Ideo agnos.-
3. Quid iniquius quam alienam contrectare uxo-- co, ut tu ignoscas. Ergo miserere mei, lava, raunda,
rem? Virum ejus nec scientem nec lacryniantein oc- Quoniam iniquitatem meam ego agnosco, et peccatum
cidere? El hoc quidem fecerat Propheta de gregibusi meum contra me esl semper. Non posui super dorsum
ovium sublatus, de post fetantes ad regni guberna-- D quod feci, non intueor alios oblitus mei. Non affecto
cula assumptus, corporis fortitudine preeditus, spiri- de oculo fratris festucamejicere, et trabern quoc in
talis gratiae donis illuminatus. Qui tanto gravius ce-- . oculo meo est, non considerare. Peceatum meum
ciderat, qttanto celsius et regni gloria et excellentiai contta me est semper. Quicunque misericordiam Dci
virtutum cseteris prseeminebat. Glorise namque proe- invenire desideral, necesse est ut jam gravitcr pec-
cedentis preeconium,sequentis culpaeadauxit reatura. cala agnoscat, puniatculpas fletibus, faciem Domini
Tanlo enim quisque gravius corruil, quanto ante- in confessione proeveniat, ponat ante cordis oculos
(luara caderet, in conspectu Dei altius ascendit. Dicatt et culpas operis, et ullimee terrorem animadversio-
ergo : Ampliuslava me ab iniquitate mea. Prosit mi- nis; penset a quam discrelus judex veniat, qui ideo
Iii, Domine, quod cecidi: laventur cum hac maculai peccalores sustinet, ul eis conversis uiinus inveniat
uoteu delictorum, quas hactenus neglexi. Seepenam- quod conderanet. Ascendat tribuna! menlis susecon-

,« Suspicor legendum, quam distticlus, quod centiess

apud Gregorium legitur, ct huiclocp maxime conve- nii, ubi <leseveritate suuimi judicis agitur.
«gg IN SEPTEM PSALM. POENIT. EXPOSITIO. - PSAL. IV. 580
stituat se ante se, videat foediiatemsuatn ut corrigat, A lapsum reparationem fieri, et remissionem peccato-
ne volens tandem videat et erubescat. Sit sibi judex rutn nemini dandara astruunt. Quos, si raihi pecca-
incorruptus, torqueateum limor, eruropatconfessio, lum remiseris, velut fabricatores mendacii et per-
ut cum Propbeta possit dicere Deo : Iniquitatem versorum dogmalum cultorcs superabis. Vel justifica
meam ego cognosco. me, utjustificeris in sermonibustuis. Promisisti enim
(Vers. 5.) Tibisolipeccavi,et malumceramte (eci,ut quod de stirpe mea carnem sis assumpturus; sed si
justificerisin sermonibustuis, el vincascum judicaris. me de tanlo non emundes scelere, de cujus semine
5. llomo homini non peccat, quia euro aut par carnem assumas videor indignus. Ttt ;enim es qui
aut gravior culpa inquinat. Deus solus juste peccata dixisti : De fruclu ventris lui ponam super sedem
ulciscitur, quia ipse solus est, in quo non potcst in- tuam (Psal. cxxxi, 11). Lava me ab iniquitate,
veniri quod puniatur. Quia ergo solus Deus parcil, ne sim fraudatus a promissione. Et vincas cum judi-
solus juste judicat; ipsura solum o-tendit qui peccat. caris. Judicatus Dotninus vicit, quia unde in passione
Quo enim se quisquepeccando dissimilem Deo facit, succubuit, inde majorem sui gloriam resurgendo
eo tremendam superni judicis majestatem offendit. manifeslavit. Judicatus vicit, quia quorum ad tempus
Clamet ergo ad Deum peccator, clamet iniquitalum judicium moriendo subiit, eos justo judicio condero-
suarum conscius, clamet medullis cordis, et dicat : B JJ natos oeterna roorte mulctavit.
Tibi soli peccaii, quia tu solus es sine peccato : et (Vers. 6.) Ecce enimin iniquitatibusconceptussum,
matum coram te (eci. Ab aliis quidem peccatum et in peccatis concepil me mater mea.
meum ignorari potuit.te autem latere nequivit.Pene- 7. Opus est, Domine, ul miserearis, quia ab ineunte
trabilior enim onini gladio ancipiti, penetras usque vitee primordio in peccati foveam incidi, et concupis-
ad divisionem animse et spiritus , artuum quoque et cenlise carnalis sordibus inquinata nativitatis meac
medullarum, et discretor es cogitationum cordis. initia contraxi. Non in me illa quam noviler admisi,
Nulia creatura in conspectu tuo est invisibiiis: quia sola viget iniquitas : habeo in me etiam ex veteri
omnia nuda et aperta sunt oculis tuis (Hebr. iv, 13). quod iguoscas : Ecce enimin iniquitatibus concejptus
In tantum es sine peccato, ut etiam justificeris in tum. Non ideo homines in peccatis concipiuntur, quia
sermenibustuis, el vincascumjudicaris. Scribit Apo- peccatum sit conjugibus commisceri; hoc enira opus
stolus, dicens : Est autem Deus verax, omnis autem castura non habet culpam in conjuge, quia nuptiale
homomendax ; sicut scriptum est: ut justificeris tni fcedusnon exorbitat a iide. Deusenim copulam mari-
sermonibustuis (Rom. ui, 4). Si Deus verax est, ne- talem inslituit, quando masculum et ftminam in prin-
cessario in verbis suis justus est. Nam si in sermo- cipio creavit. Qui quidem sine peccato filios ederent,
nibus suis falsa veris insereret, justus omnino nont C ( si in paradiso positi, in Conditoris obedientia persti-
esset. Sed absit a fidelium cordibus, ut esse in Deot tissent (Gen. i, 28). Sed quia a statu rectitudinis pri-
mendacium putemus. Fidetis enim est in omnibusvet- mus homo peccando corruit, peccali pcenamad filios
bis suis, et sanctus in omnibusoperibus suis (Psal. misit. Carnalis enim delectatio poena peccati est; quae
CXLIV, 13), sicut ipse etiam ait: Cmlumel terra tran- ex radice peccali ita contrahitur, ut nullus absque
sibunt, verba autem mea non transibunt (Matth. xxiv,, illa in mundo generetur. Sed sicut in Adam omnes
35). Deumergoveritas justilicat, hominem veromen- moriuixtur, ita et in Chrislo omnes vivificabuntur
dacium condemnat. Sequitur : Ei vincascumjudicaris. (/ Cor. xi). Confiteatur ergo poenitensde culpa a quod
6; Prsevidebat Propheta Deumin carne venturum,, meruit, utconsequi valeat de venia quod cupit.
qui humano condemnandus esset judicio, ut seternee i (Vers. 7.) Ecce enim verilatem dilexisti; inctrla et
mortis homo careret tormento; ideoque 497 a,t: : occulta sapieniim tum manifestasti mihi.
Et vincas cum judicaris. Quasi diceret : Omnes quii 8. Ideo vias meas a principio arguo, peccata mea
judicati sunt, etiaro si tnultum fuerint in virlute pro-i- ego ipse condemno, quia veritatem dilexisti. Verita-
vecli, nonomnino injuste subierunt jttdicium, quiat tem Deus diligit, quia sine ultione dciiclum non de-
antequara judicarentur, aliquo modo comraiseruntt serit. Aut enim hoc homo in se puniens persequitur,
peccatum, tu vero, cum mortis injustse sententiama ^] aut postmodum Deusdistricto examine ulciscitur. Sive
acceperis, quia solus homo inter homines ab omni- ergo sit magna sive parva iniquitas, nisi puniatur ab
bus peccatis es imraunis, vincis ergo omnes judicatos,>* homine pcenitente, punietur a Deo 498 judicante ;
cura judicaris; vel tu DeusPater in Filio, vel tu Deus s sicut per quemdam sapientem dicitur : Sciens quict
Verbum in horaine assumpto. Quod tamen intelligi etit non parceres delinquenli (Job. ix, 28). Delinquenli
aliter potest, quasi dicat : Ideo ut miserearis precor,'» non parcitur, quia sine vindicta peccatum non re-
ttt laves, ut mundes : ut justificeris tn sermonibustuis,'> laxatur. Veritalem itaque Deus diligit, quia justurrr
id est verax appareas in promissis. Promisisti enimu judiciura non pruetermittit. Incerta et occulta sapien-
juslis regnum eeiernum, et virtutum amatoribus vilse e tim lum manifestasti mihi. Qui non est securus de mu-
! oeternsebravium prseparasti. Sed nisi me et alios ju-i- nere
venise,non est vehemensin executione vindictoe.
stifices, non poteris invenire quos non damnes. Jusli- i- Et quidem ante adventum Chrisli incertum fuit, si
fica ergo me, ut tu justificeris in sermonibus tuis, etii graviter lapsi possent habere veniam, et peccatorum
vincas cum judicaris. Judicant te, qui negant post >t remissio complures latuit; sed David, qui Rederapto-
« Rem., quod metuit.
PATROL. LXXIX. 19
587 SANCTI GREGORIIMAGNI K8«
rcm mundi ut peccata tolleret, futitrum praividerat, A / hyssopo ille solummodo 499 aspergitur, qui vias
de peccatorum indulgentia non dubitabat. Non igno- Dominicse passionis imilatur. Sanctificatur vero
rabat opus sapientieeDei a sacculisabsconditum, an- aspersus, sicut per Panlum dicitur : Si enim sanguis
tc omnia tempora disposilum.exhibitum in fine saecu- hircorumel taurorum, et cinis vilulmaspersus inquina-
lorum. Di>inamque sapienlia Filius Dei est, de quo tos sanctificat ad emundationemcarnis, quanto magii
scriptum est : Ghrislum Dei virtulem, et Dei sapien- sanguis Christi, qui per Spiritum sanclum semetipsum
tiam (I Cor.i, 24). Ipse esf per quemomnia facla sunt, obtulit immaculatum Deo, emundabit conscientiam
et sine quo faclum esl nihil (Joan. i, 3). Ipse est de nostram ab operibus mortuis ad serviendum Deo vi-
quo propheta dicit : Omnia in sapientia fecisti (Psal. venti (Hebr. 11, 13)? Sequilur ; Lavabis me, et super
cin, 24). Dignum autem fuerat ut per eum ficret re- nivemdeatbabor. Quemadmodumcorpus aqua lavat a
missio, per quem facla fuerat creatio; et ipse esset squaloribus sordium, ita graiiasancti Spirilus aniniam
Iargitor gralioe, qui fuerat ornnibus auclor natorx. purgat a maculis peccalorum. Quod vero ait : Et
Quam remissionem sicut in tcmpore gratioeconfiten- supernivem deatbabor; oslendit quia nulla pulcbri-
libus tribuit, ila ante adventura suura eum exspe- tudo quoe inest corpori, vatet decori sanctoe anitiiae
ctaniibus procrogavit. Hoecsuni incerta et occulta di- comparari. Quid namqiie in corporibus nive candi-
vinaedisposilionis consilia, omnibus genlibus per Dei B ] dius? Et tamen qui vias passionis Chrisli sequitur,
sapientiaro ullimis temporibus revelaia. Quoe quia super nivein dealbalur. De sanctis etentnt scriptum
David per spiritum cognoverat, de Dei confidenter cst : Justi fulgebunt sicut sol in regno Patris eorum
misericordia praesuraebat. An non Ninivilis incerta (Matth. xui, 43). Quis vero ignoret solera nive can-
erant, qui poenitentiam agenles super prscdicatione didioreou?Praeiereacandorniviscilo prselerit, decor
Jonae, haesitandndicebanl: Quis scit si convertalurel autem sanctorum in seternum manebit.
ignoscal Deus (Jonm. m, 9.)? (Vers. 9.) Audttui meo dabis gaudium et twtitiam,
(Vers. 8.) Atperges me hyssopo, el mundabor, la- et exsultabuntossa humiliata.
vabis me, et super nivemdeatbabor. 10. Tunc quidem veruin et iimtimabile gaudium
9. Hyssopus est herba humilis, saxo quidem ad- habituri sunt sancti, cum impiis oeterna tnorte mul-
bserens, et parurn utilitaUs in seipsa sui facie osten- clatis, et in horrendam perpeloi cruciatus voraginem
dens, quse tamen pulmonis inflalionem deprirait, et per exlremaj daranationis sententiam missis, autlituri
virtutis suseacrimoniara si conteratur ostendit. Quid sunt: Venite, benedictiPatris mei, percipiteregitum
ergo'per hyssopuro, nisiChrisli humilitas designatur? quod vobisparatum esl ab origine mundi (Malih. xxv,
Ipsa est enim qtiee oranem in nobis reprimit contu- 34). In eo autem quod ait : Gaudium et Imtiiiam;
maciam, sicut herba illa pulmoni inflalo adhibet mc- C < duplicem sanclorutn vcnerationetn intellige, qtti vi-
dicinam. Quis elenim jara dedignetur in mundo se pro sione clarilatis in illa die, quantum cogiiarenon pos-
Deo abjicere, cum audiat Dei Filium opprobria et sunius illustiali, sicut animarum perfrueuturbeatilu-
derisionessubiisse? Quis suppliciura pro Deo perpeti dine, ila etiam corporis vestientur incorrupiione. De
arbitretur dedecus, mm ipse Rex regura elDomiuus ipsis euiin sciiptuin esl: /n lerra sua duplkia possi-
dominantUini(Apoc. xix) morte turpissima (Sap. n) debunl (Itai. LXI,7). Sancti etenim viri mmtdi glo-
propier nos sit condemnatus? Prsesertim cum ipse sit riam roentis despectu calcaates, omues in se carnales
nobis positus forma juslitioe, cujus et audire imperia, voluptales niorliiicant, ul in Deo poslmodum pereu-
et seqni debeamus exempla; sicut ip-e in Evangelio niler vivant. Qui quouiam mundi miserias pro Deo
ait: Discite a me, quia mitis sum et humilis corde pali minime refugiuut, beatitudinis auernaercltibu-
(Malth. xi, 29). Juxla legis quoque testimonium tionem acquirunt. Qux nuniruin bealitudo et anima-
(Num. xix), inquinalos mundabat ejusdem herbae bus eorum ante resurreclionem tribuitur, et corpo-
fasciculus, vaccoerufaecruore intinctus. Quid autem ribus nihilorainus post judicium conferetur; sicut in
per vaccam, nisi ad sacrificium assumpta incaraalio- Apocalypsi Joannes apostolus scribit, dicens : Vidi
nis Dominica:infirmitas designalur? Sicut enim per sub allari Dei animas inlerfeclorum propter verbum
masculinum sexum solet fortiludo intelligi, sic et per D' Dei, et leslimoniumquod Imbebant,et clamabanl voce
femininum potest iulirmitas designari; et de eo scti- magna dicenks : Usquequo,Domine, sanctus et verus,
ptura est : Quia etsi mortuus est ex infirmitate, sed nm vindkas sanguinem nosirum, de his qui tunt M
vivit ex virtute Dei (II Cor. xm, 4). Ipse est cnim terra ? Et dalm smit eis smguke stolm albm, et dictum
suramus Pontifex nosler, qui in ara crttcis pro totius esl tllis, ut requiescerenttrmpus adltttcmodkum, do-
mundi sanitate, sui corporis hostiam obtulit (Hebr. nec impiatur numerus conservorumet fratrum ipst-
ix). Pontifex videlicet fuiurorum bonortun, qui per rum, qui intetfickndi sunt sicut el UU (Ap&c.vt, 9).
propriura sanguinem in sancla, oeternaredemplione Quid namque est singulas iilis siolas albas iribuerc,
inventa, semel intravit. Iloecaulem vacca rufa dici- nisi animabus eorum beatitudiuis seterrweitnmori 1-
tur, ut in ea sanguinis Christi rubor evidenler de- litatem conferre? Quki vero est, donec «iecoium
monstretur. Dc quo in Canticis cattlicorum sponsa numerus irapleatur requiescere, nisi futune resurrc-
loquilur, dicens : Dilectusmeus candiduset rubicun- ctionts glofiamexspectaire? hi qua nitnirnm iteriii»
dus (Cant. v, 16). Candidus nimiruni ex divinitaiis singulas stolas allias acciptent; quia ittintortaUaet
specie, rubicundus ex passionis cruore. llac itaque incorruplibilia corporum suorum veslimenta resu-
589 IN SEPTEM PSALM. POENIT. EXPOSITIO. - PSAL. IV. S93
ment. Quia ergo sancti viri ad oeternaofelicitalis prse- A vanoespei securitatem promittis. Et quta ipse te non
mia non solum aniraa, sed eliam corpore post judi- vides, quod nec ego te videam suspicaris. Putas quod
cium transeunt, recle de eis dicitur, quia in terra sua te non videam fornicanlem, quem video adulterium
duplicia possidebunl. Ilujns incremenla felicilatis cogitantem? Ex lioc itaque te arguam, et statuam
propheta intuens, ait: Auditui meo dabis gaudium et contra faciem tuam. Si non vis hic attendere faciem
Imtitiam, et exsultabunt ossa humiliata. Animarum tuam, faciam ut agnoscas miseriam tuam. Et omnes
nostrarura ossa virlutes sunt, quse nimirura in hac iniquitates rneds dek. Per prophetam Dominus dicil:
vila humiliantur, quia assiduis tentalionum impugna- Ego sum qui deleo iniquilales tuas, et memor non ero;
tionibus indesinenter turbantur. Tentalio enira est tu aulem memor esto, el judicemur (Isai. XLIII,25).
vila hominis super terram (J.ob.vn); 500,n *lerna Audi qua conditione iuiquitaturo tuaruro se esse im-
autem vita non solum invictse potestatis accipient memorem dicat, videlicet si tu memor fueris. Cave
fortitudinem, sed eliam nultam vtliorum adversan- ergo ne unquam quod deliquisli, a memoria libi ex-
tium senlient impugnationem. cidat, aut aliqua oblivione peccata tua obliteres; ne
(Vers. 10.) Averte faciem tuam a peccatis meis, et si carnalium voluptatura illecebris captus, iniquita-
omnes iniquilates meas dele. tum tuarum memor non fueris, dicatur tibi in tera-
11. Quia peccata sua semper habet prse oculis, B pore necessitatis : Projecisti sermonesmeosretrorsum
merito rogat ut Deus faciem suam avertal ab ipsis. (Psal. XLIX,17).
Superius nempe propheta dixerat? Peccatum meum (Vers. 11.) Cor mundum crea in me, Deus, et spiri-
contra me est temper. Qui ergo peccatum suum seni- tum reclum innovain visceribusmeis.
per videbat, continuum pro eo dolorem in corde 501 12. In Evangelio scriptum est: Beati mundo
gestabal. Et ideooculos ab ejus pecCatoDeus avertit, corde (Matth. v, 8). Si illum qui ab omni peccalo
quia ipse illud sine cessatione ahimadvertit. Non mumius est, in cordis nostri hospitio habere volu-
enim Deus eorum peccata ulciscitur, qui in occulto mus, oportet primo ut illud ab omni vitiorum sorde
cordis de pravorum operum memdria affiiguntur. Qui purgemus. Emundemusergo interiora mentis nostrae,
nimirum ad hoc semetipsos judicant, ut terribile om- et diligenter peccatorum nostrorum secreta scrutc-
nipotenlis judicium evadant, juxta ijlud apostoli : mur, ne ex aflectu riostro peccati delectatio pullulet,
Si nosmetipsosdijudicaremus, non utique judicaremur ne turpe desiderium cor in occulto titillet, ne passio-
(I Cor. xi, 31). At contra reprobi, quia ea quaecom- num ex eo contentiones prodeant, ne perversarum
miserunt, nequaquam consplciunt, actus suos a con- cogitaiionum dispcnsationes aliquando erumpanl.
spectu judicis non absconduht. Et quanto magis er- Templum enim Dei non potest esse pollutum, quia
rores suos ipsi considerare refugiunt, tanto magis C scriptum est : Templum Dei sanctum est, quod estis
eos conspectui divinse majestaiis opponunl. Delin- vos (I Cor. m, 17). Veium quis gloriabitur mundumse
quentium auiem mala Deus viJet, non ut approbel, habere cor, aul immunemesse se a peccato (Prov. xx,
sed ut condemnet; nonulfoveal, sed ut puniat; non 9, sec. Septuag.)! Si prophetapollulum labiis se esse
ut semper patiatur, sed ut in judicio uiciscatur. De- asserit, cujus os Seraphim carbone quem susceperat
nique oculi Domini super facientes mala, ut perdat de de altari, purgavit (Isai. vi): quid dicturi sumus nos,
terra memoriameorum (Psal. xxxm, 17). Gravis ul- quos luxuria inquinat, invidia angustat, ambitio proe-
tio, non solumdeterra malafacienles expellere, sei oipitat, superbia exaltat? Non est enira virtutis hti-
eliam omnem penitus memoriam eoruin abolerc. manae ita ab illicitis motibus mundare animura, ut
Considererous ergo mala quae fecimus, e.t ea ante perstrepenlium voces non sentiat cogitationurn. Sed
menlis oculos sine intermissiorie ponamus, ne cum quia Deo nihil est impossibile, clamemus ad Deum
anle judicis illius conspeclura venerimus, tunc pri- tota virtute : Cor mundum crea in me, Deus, et spiri-
mum quidquid gesserimus, nolentes videamus. Im- tum reclum innova in visceribusmeis.
rcenitenli enim Deus terribiiiter minatur, dicens : 13. Vide ordinem : primo cor mundum, deinde
Exislimusli inique quod ero tui simiiis; arguam te, et spiritum reclum prophela a Deo requirit. Prius enim
staluam contra faciem tuam (Psal. XLIX,21). Similis D abrenuntiandum est tibi omrii peccato, et oninis a
lui essem, si peccaturo tuum impunilum dimitterem. corde vhioruni foeditas eliminanda, ut omne quod
Tu enim illud non solum non vis punire, sed et post agitur aut dicitur, eo purura in couspectu Dei ac lu-
tergum projicjs, ne possis videre. Ego auteni qui illud cidutn appareat, quo ex bonae intentionis origine
video, quid faciam? Nunquid iropunitum dimittam? quasi de puro quodaroniodo fonte mnnat. Quomodo
Judex sum el justus, judex sum et ullor iniquilatum. enim poterjt esse perspicuum, quod in ipsa origine
Quomodo ergo injuste judicabo? Quomodo verilatem fuerit vitialum? Scriptuni est enim : Botms homo de
mendacio mutabo? Tacui, nunquid seraper tacebo ? bono thesauro profert bow, tt malus homode malo
Tacui, quia misericordiam preerogavi. Iniquilatem tliesauroprofertjnQla (Matth.xw, SSJ.Omnibusigilur
tuam dissimulavi, tempus pcenitentise indulsj. Sed carnalibus desideriis a corde cxclusis, pete a Deo ut
nunquidsempertacebc? tmo arguamt/, el statuam spiriium recluro repovct, ne forte sptiitus ille fm-
conlrafaciem tuam (Ibid., 21). Arguam quidem te.de niundus inveniens domum de qua extvit vacanteui,
mendacio, quando cordium consilia manifestabo. A assumpiis aliis seplem nequioribus se, curo eis ibi
peccalis tm avcrtis eculos luns, et quamdam tibi babilet, pl liant aovissinta tua pejpra priprib,)js..ilsac
 891 SANCTI GREGORII MAGNl r;3l
est autem spiritus recti innovatio, ul pmnem mundi A j erat semine, antequam laberetur, gaudebat. Sed
gloriam mente despicias, mentem medullitus in con- postquam uxoris Urise amore decepius (II. Reg.
ditoris tui amore infigas, illatis contumeliis pat;en- 12) modum in peccando non habuit, nc sibi Deus hoc
tiam custodias, et custodita patientia dolnrema corde offensus sublraheret, quod antea placatus promise-
repellas, oronibus te per humililatem inferiorem de- rat, formidavil. Ideoque ait: Reddemihi tmtitiam sa-
pules, de raorte inimici nullatenus exsullcs, aliena lutaris ttti. Saluiaris quis est, nisi Dei liominumque
non ambias, propria egentibus distribuas, amicum in mediator ( /. Tim. u ) ? De quo iste idem Propheta
Deo, et inimicum propter Deitm diligas, in alfliclione in persona Dei Patris dixerat : Propter miseriamin-
proximi leipsum per compassionem alfligas. Hoec opumet gemitumpauperumnunc exsurgam,dicitDomi-
quidem est illa spiritus innovatio, quam persuadet nus. Ponam in salulari, fiduciatiter agam in eo (Psal.
apostolus, dicens : Renovaminispititu menlis vestrm, xi, 6). Exsurgere enim dicitur Deus Paler, cum
et induite novum hominem, qui secundumDeum crea- filium inittit, qui quasi jacere visus est, cum servos
tus est, injustilia el sanctilale verilatk (Ephes. tv, 23). niisit. II11eniin neminem salvare potuerunt: sed
El iteritm : Si qua igitur in Cltristonova creatura, ve- Filius Itominis venit qumrere, et salvum facere quod
tera transierunt, el ecce facla sunl nova (II Cor. v, perierat (Luc., xix, 10). Ideoque perfectam et ma-
17). Ad vetercra quippe hominem pertinet, mundi' 6 nenlera salvalionem in eo se posilurura astruit, et
hujusgloriamconcupiscere, animum a Deo avertere, in eo fiducialiter se dicit agere , quem conslat niliil
patienliam non servare, opportunitalem vindictoe omnino peccati habuisse. Qui enim gravium sibi
exquirere, melioribus quibusque despectis superbire, conscius est delictorum, non potest fiducialiter agere,
aliena diripere, propria retinere, nullum propier quia poterit eum vel ille quem corripit reprehen-
Deum diligere, de inimici morte gaudere. Haecautem dere, vel conscienlia propria reraordere. Rederaptor
omnia ille respuil, qui Deum induit, quique in novi- vero nosler eo libere loqui potuit, quo nunquam
tale vilae ambulare contendit. peccati maculant ex nativitate, vel etiara ex opera-
(Vcrs. 12.) Neprojicias me a facietua, etSpiritum tione conlraxit. Unde turbis Judoeorumetprincipibus
sanctum tuum ne auferas a me. saccrdotum invidentibus et detrahentibus ipse dice-
14. A facieDei projicitur, cui spes veniocpost pec- bal : Quis ex vobisarguet me de peccalo (Joan. vm,
catum negatur. Qui enim peccaveritin Spiritum san- 46) ? Fiducialiter ergo agebat, quem in nullo con-
ctum, non remittelur ei neque in hoc smculo,502 ne~ scicntia accusabat. Nam et de eo scriptum est, quod
que in fuluro (Mattlt. xu, 32). Quis esl aulem qui erat docens tanquam poleslalem habens, et non sicut
peccat in Spiritum sanclum, nisi qui non credit re- scribm et pharismi (Matlh., vn, 29). Hujus ergo salu-
missionera peccalorura ? Reroissio enim peccatorum C laris sibi reddi loeliliamDavid postulat, in quo omnis
opus Spiritus sancti esi. Nam et de baptismo Christi, ante adventum ipsius electus sperabat.
in quo remissio peccatorum danda erat, dixil Joan- 16. Et spiritu principali confirma me. Solet qui-
nes : Ipse vos baptizabit in Spirilu sancto et igne busdam contingere, ul dum se purgatos per satisfac-
(Matth. iu, 11). Undeetiam superbaptizatum Dorai- tionem reputant, ab internse roentis cuslodia animum
num in columbse specie Spiritus sanctus descendit; rcsolvant. Qui quidem ipsa sua elatione depressi, eo
ttl ex hoc aperte oslenderet quia spiritalis gralia per dclerius corruunt, quo sibi de indulgenlia blandicn-
lavacrura baptismalis credenlium corda mundaret. les, vanaespei securilalem promittum. Inde est quod
An non in Spiritum sanclum Cain peccavit, quando Propheta exorat, dicens : Lmtelur cor mettm, 503
dixit: Major esl iniquilas mea quam ut veniammerear ul timeat nomen tuum (Psal. LXXXV , 11). Non dicit
(Genes. iv, 13)? Et quia de venia desperavit, ideo ketalur, ut securum sit, scd Iseletur, ut timeat. Ac si
dixil : Ecce ejicis me a facie tua. De quo et poslea aperle dicat : Ita me correctum facito gaudere de
subditur, quod egressus sit a facie Domini. Vides venia, ut tamen nunquaro.desinam esse suspeclus de
quemadmodum ille qui in desperationis foveara labi- culpa. Sic et in hoc loco, poslquam sibi reddi salu-
lur, a facie Dei projiciatur. Et Spiritum sanclumluum taris Dei loelitiampeliit, ne sibi dimissus ad deieriora
ne auferas a me. Attende qualiler poslulat, ne spem D prorueret, illico adjunxit : Et spirilu principali con-
vemus post peccatura amittat. Ubi Spiritus sancti firma me. Sciebat cnim quia infirma est oronisanima,
pracseniia est, ibi desperatio esse non potest. Fides nisi sancti Spiriius fuerit viriule firraata. Nara et de
enim in spiritu dalur, sicut Apostolus ait: Denique apostolis dictum est: VerboDomini cmlifirmati sunt,
ipse poslulat pro nobis gemitibusinenarrabilibus(Rom. et spiritu oris ejus omnis virtus eorum (Psal. xxxn, 6).
vni, 26). Et nemo in spirilu Dei loquens, dicit ana- Quid enim ccelorum noroine, nisi sancli aposloli de-
thema iesu (1 Cor. xn, 3). Nam in eo claraamus : signantur? Qui nimirum verborum imbribus terram
Abba paler (liom. vm, 15), quia scriplum est: Veri cordis nostri inebriant (Psal. xvm), venturi judicii
adoralores adorabunl Pairem in spiritu et verilate minis et terroribus intonant, miraculorum signis et
(Joan. IV, 23). operura sanctitate coruscanl. Denique ipsi sunt, qui
(Vers. 13.) Reddemihi tmtitiamsalutaris tui, et spi- enarrant gloriam Dei. Quibus profecto tunc Spirilus
ritu principali confirma me. virtutem tribuit, cum in igneis linguis apparens
15. Leetabalur propheta de adventu Filii Dei an- (Act., n), in cordibus eorum divini fiammas amoris
tequam peccaret, et certus quod de sue nascilurus accendit.Quod quidem aperte cognoscere possumus,
593 IN SEPTEM PSALM. POENIT. EXPOSITIO. — PSAL. IV. *•*.
si quales ante, quales post adventura sancli Spiritus. >\ (Vers. 15.) Libera me de sanguinibus, Deut, Deut
fuerunt, perpendamus. Qui enim ad passionem ten- salutis mem: et exsultabit lingua meajuslitiam tuam.
dentem magistrum fugientes reliquerant (Matth. 18. Nisi primitus me a peccatis liberaveris, non
xxvi), poslmodura peradjunctam sancti Spiritus gra- potero aliis esse exemplum conversaiionis. Libera
tiam roborati, constanter et publice noroen Chrisli ergo me de sanguinibus , desideriis videlicet carna-
proedicabant. Nam ut reliquos prsetermittamus , ipse libus, quoemilitant adversus animam. Caro enim et
aposlolorum princeps qui mori metuens vitam nega- sanguis regnum Dei non possidebunt. DEUSDeussa-
verat (Ibidem), cum facto convenlu, caesisapostolis, lutis mem. Nota in repeiitione nominis magnum af-
sacerdotes et seribsene in nomine Christi loqueren- fectum cordis, quasi dicat : Merito te ut me salves
tur, prohiberent, aiebat : Obedire oporlel Deo magis invoco, quia tu solus es auclor salutis mese. Nam
quam hominibus(Act. v, 29). Ccelorumigitur virtus Domini est salus ( Psal. in, 9). A te solo est salus,
de Spiritu sancto est, quia per ittfusamsancti Spiritus quia ab omnibus aliis esl infirmitas, vanitas vanila-
gratiam facti sunt in Christi confessione fortes apo- tum, et oronia vanitas (Eccle. i, 2). Non sakalur
stoli, qui prius fuerant ex fragilitate carnis infirmi. rex per mullam virtutem, et gigas non salvabitur in
Nisi enira promissa charismatum dona illi Dorainici multitudine virtutis sum (Psal. xxxn, 16). Denique,
gregis pastores susciperent, eorum corda nullo vir- B fallax equus ad salutem. Ex quibus verbis colligitur
tutis decore claruissent. Hsecnamquevirtus Spiritus, quod nec ex diviiiis temporalibus, nec ex corporalt
gicut ab omni pcenarurn et mortis timore quos reple- fortitudine s.tlus acquiratur. Et exsultabit lingua mea
verit efficit liberos, ita ab omni diabolicsereddit ten- justiliam tuam. Juslilia Dei, fides est, sicut scriptum
tationisincursusecuros.Meritoergo cui salutaris Deiin est : Credidit Abraham Deo, et reputatum est illi ad
remissioneropeccatoruraleetitiaredditur, poslulat ul in justitiam (Gen., xv, 6); quia Justus ex fide vivit
vera innocentiaspiritusprincipalis virtute confirmetur. (Rom., i, 18). Si ergo justi vila fides est, consequens
(Vers. 14.) Doceboiniquosvias tuas, et impiiad te est eamdem fidem esse jusiitiam, sine qua quisque
convertentur. esse justus non potest. Hanc itaque Dei jusliliam
17. Hlos divina clementia a peccalis per remissio- ille cum exsultatione enuntiat, qui nec mundi hnjus
nem efficit liberos, quos preevidet utilitati Ecclesise copiam cupiens, nec inopiam meluens, omnem hoe-
post conversioneuiprofuturos. Unde Ananisede Saulo relicam pravitatem impugnat. Vel justitia Dei est,
dixit : Vade, quoniam vas etecliottismilti est isle, ut quod non vult mortem peccatoris. Homini nempe
porlet nomen meum coram gentibus, et regibus, et justura videtur, ut suam ulciscatur injuriam : Dei
filiis Israel(Act. ix, 15). Magno igitur fructu dimissa vero justitia est confitenti relaxare oflensam.
sunt iili a Deo peccata. Qui enim prius blaspbemus, Q (Vers. 16.) Domine, labiameaaperies, el os meum
et persecutor, ac injuriosus exstitit (/. Tim. i), post- annuntiabit laudem tuam.
modum plus otnnibus laboravit. Propheta ergo qtii 19. Non aliter justitiam tuam proferre potero, nisi
deleri iniquilates suas, et Spiriiu sancto conlirmari a ut labia mea aperias. Tu es enim, qui ora superbo-
Domino postulat, quod non sine fructu hoc sit futu- rum obstruis, et linguas infantium disertas facis
rura affirmat, dicens : Doceboiniquosvias tuas. UNI- (Snp. x, 21). Hactenus os meum ego ipse aperui, et
VEBSJG vimDominimisericordia et verilas (Psal. xxiv, ideo ex vaniloquio peccatum contraxi. Nunc vero ut
10). Misericordia est, qua sine ullis praecedenlibus tu aperias desidero, (|uia nihil nisi quod suggesseris
meritis, pcenitentibusveniamtribuit.veritas qua post loqui concupisco. Illius labia Deus aperit, qui non
gratiara vocalionis et veniae, peccata impceniten- solum quid loquitur, sed etiam quando, et ubi, et cui
tium punit. llle ergo cui peccata dimittunlur, vias Dei loquatur attendit. Sapienlia namque Dei dicit: Do-
iniquos docet, cum peccantibus si resipuerint, exera- minus dedil mihi linguam erudttam (Isai, L , 4) ,
plo sui spem tribuit veniee, et inconvertibilibus, nisi quando scilicet oporteat sermonem dicere. Merito
ad vcniam redeant, infert timorem gehennae.Et im- ergo sapiens est, quia accepit a Dominoquo tempore
pii ad te converlentur.0 quam utilis est peccalorum sibi loquendum sit. Unde non inconvenienter ait
remissio,quse conversos non solum a peccatis liberos D Scriptura : Homo sapiens taceblt usque al tempus
efficit, sed etiam alios a via impieiatis et injustitisc (Eccli. xx, 7). Hinc rursum scriptum esl : Ori tuo
retrabit, flammacharitatis accendit. 504 Hxc est fac oslium et vectem,et in verbis tuis jugum et slate-
enim charitatis evidens probatio, ut cui per gratiam ram (Eccli., xxvin, 28). Et fortasse hoc oslium sibi
Dei contigerit a peccalorum vinculis eripi, ipse ex Propheia postulabat a Domino, cum dicebat : Pone,
zelo justitiaesludeat ad spem veniaedelinquentes hor- Domine, custodiam oti meo , et ostium circumstantim
tari. Nullura quippe tam gratum Deo est sacrificium labiis meis (Psal. CXL,3). Debemusenim os nostrum
quam zelus animarum. Exerceat ergo se in via Dei, claudere , et diligentius observare , ne quis in ira-
cui Deus peccata dimisit, et exemplo suo peccatores cundiam excitet vocem nostram, et conturaeliant
quosque ad poenitentiseconfugere remedium admo- rependamus contumelise. Jugum etiam in verbis
neat. Non sil arbor infructuosa, aut otiosus operarius nostris esse et statera proecipiturut omne quod lo-
(JMa««.xx),sciens quia non solum mane venientibus quimur el humilitate condiatur, et mensura pondc-
ad vineam merces promittitur, sed etiam circa unde- relur. Proferamus ergo sermones examinatos libra
cimani horamvocatis vitoeseterneedenarius proebetur. justilise, ut si gravitas in sensu, raodus in verbis,
 * SANCTt GtlEGORII MACiNI S98
Q05 P<>ndusin sermone, Nec prius loquendo os A peccatorum suoririh recordalibfte qiiamdam spiruus
aperiarous, quam expediat, sed examinemus verba tribulalionem rion sentit. Quod quidehi repfobis fa-
nostra, si tacendum hoc, si dicendum adversus miliaro est; quia etsi aliquando peccata sua confi-
hunc, si tempus sit sermonis hujus, postremo si a teanlur, ea tamen districla; aiiiiiiadversionis fletibus
virtute modestise non dissentiat. Nihil indecens, rion persequuntur. Electi Vefo etiam si minima sint
nihil itthonestum , nibil invidutn sonans erumpat. quae in se punienda inveniunt, zelo rectitUdinis con-
Vcrurn quta ad hoccomnia idonei essenon possuinus, trase erecti, ad pcenitenliaese lamenta studiose suc-
niai hoc a largitore omnis gratiae percipianius, ex- cendunt. Qui dum sanclac conteriiplatiohis pennis ad
clamandum est nobis cum propliela : Domine , labia coeleslia se iniuetida efigunt, eo subtilius 506 s'
mea aperies , et os meum annuntiabit laudem tuam. quid iri ipsis vitiosiim latebat inveniUnt, quo ad di-
NONesl speciosa laits in ore peccaloris (Eccli. xv, 9). vinae lucis claritatem vicinius accedunt. Tanloque
Ideoqtie Propheta in.lulgetitiam peccatorum primimt eis displicet quod inlirmum ex carne toleranl, quanto
a Domioo expeiit, ei poslinodum laudem se Dci an- eos dclt ciat quod ex incorruptibiiis vitoesuavitate de-
nuntialurum esse promiltit; n.obispatenter innuens, gustant. Uhde lit quod gravi in seipsos vel pro otiosis
quia illi soli laudis Dei possunt sentire dulcedinem , verbis, vel pro Vanis cogilationibus invcctione de-
quipeccatorum suoiummeruerintpercipere remissio- 3j seeviant; et quae levia ante crediderant, rnox ut gra-
nem. Unde scriptum est : Reclos decet coltaudatio via et mOftiferaperhorfescatit. Beneliciasibi divinitus
(Psal. xxxn, 1). Quid autem laudabilius in Deo quam collata corispiciunt, culpas nihilominus ahteactas
misericordia ? Scriptura namque est : Confiteanlur ad memoriam reducunt. Vitae htijus COfruplibllis
Domino misericoraimejus (Psal. CXLIV, 10). Denique eerumiiosasnecessitates Cnumerant, quarita sit cse-
miseralionesejussuper omnia opera ejus.Quamvisenim lestis gloriae felieitas, in riieditaiione perlractdlit. A
laudabile sit quod honiinem de limo terrae condidit, qua quia per carnis fragilitatera fetrabi se sentiunt,
laudabiliustamen est quodperdilum proprii filii morle validissimi seipsos intefius vblnere dolofis trans-
redemit. Denique illud poteslatis est, hoc gralioe. Et figunt. Dum ergo hocc omnia anle mentis Pculos in-
os meum annuntiabit laudem tuam. Suntenimpicriquc tenta consideratione recolliguht, vehementissimoe
qui non tuo ore laudant Oeum. Nunquara suo laudat tribolaiionis igne intrinsecus inardescunt. Haec est
ore Deum avarus, nunqtiam suo orelaudat luxoriosus. ilia spiritalis sanctorurn tribulatio, quam ih cofdibus
Nonnequasi alienum os tibi videtur assnmere, dum ea eofum genefat pceniienlieeet desiderii dilati amari-
conatur quee in cordenonsentit proferre? De quibus tudo. Hanc nimirum Job senticbat, cum dicebat :
profecto -scriptum est : Cor eorttm longe esi a disci- Loquar in tribulatione spititus mei (Job, vn, 11). Elec-
plina; propterea non exsullabunt (Job. xvn, 4) : quiai tQ torum etenim linguas tribulatio spifitus commovet,
nimirumeoruiii laus adomnipotentisDei aoresrieqita- ut reatum pfavi bperis vox confessionis impugnet.
quara exlollitur, qnorum cor a semila justitiae per Cor conlritum ei humUUafum,Deus,non despicies.
pravae intentionis studium elongalur. Tales efant illii 22. Multi hafoent cor cbhtritufn , qui rvonhabent
dequibusDominusdicebat: Popuhtshic tobiismehono- cor humiliatum. Sunt enlm pleriqtte qui, elsi pec-
rat, cor autem eoritm tonge est a me (Mallh., xv, 8). cata sua fletibus puniant, paUpefes tamen oppri-
(Vers. 17.) Quoniam si volnissessacrificium, dedis- ntere potestaiis suas dominatirine non cessimt. 111
sem ulique : holocaustis non delectaberis. nirairum nequaquam purum sacrifcium Deo offe-
20. Sciebal Propheta per spiritura, quia illa lega- runt; quia detestabilis superbise illud admistione
lium instituta sacrificiorum , ad invisibilis essent ob- corrumpunt. Vel sicul beatus Hieroriymus [ /rt hunc
lationis intelligentiam transferenda; quia illud verumi psalm. ] hunc locum exponit, illi cor contertnit,
et acceptabrle est sacrificium quodaliquis puro cOrde. sed non humiliant, qui peccata quidem qrieccommi-
laudat Deum. Unde et alio in loco dicit : ln me. serunt deflent, sed taraen eadehi commitlere eliam
sunt, Deus , vota lua qum reddam , laudalwnes tibit post fletus iiou timent. Duritenim errorum suorura
(Psal. LV, 12). Et iierum : Immola Deo sacrificimni consideralione revocati, ad ea quoe dimiserant re-
laudis (Psal. XLIX,1'I). Et rursum : Sacrificiumtaudistj) deunt, se contra eonditorem Buum per opcfa pravi-
honorificabitme.Cuin ergo dixisset: Os meumannun- tatis extolfunt. Ex superbise namque vitio est, timo-
iiabit laudem tuam, illico subjunxit : Quoniam st vo- rem Dci contemnere, cOnditoris praecepta pravai
luisses sacrificium,dedissemutique.Acsi dicat: Laudis s actionis transgressione calcare, ccelestisvitae gaudia
tibi olleram sacriiicium, sciens quia, earnalium noliss mansura negligere, damnaiionis perpetuse itifinita
observantiam cseremoniaruiii.Quoniamsi coluissessa- supplicia non timere. Illorum ergo sacrificium Deus
crificium, dedissemutique;holocaustisnon deleclaberis. ;. non accipit, qui lacryniis qnidein se coifrpunctionis
Ideo nolo coriliilere in carnalis ritu sacrilicii, quiaa abluunt, sed eisdem, a quibus ante mundati esse
scio te hircoruni et arietura cccisione non delectari.i, videntur, peccatorum maculisinidipsum revertentes
Tu es enim qui dixisti : Non accipiamde domotua vi- ;. surdescunt. De tatibus scriplura est: Qui baptizatur a
tulos, neque de gregibus tuis hircos. (Ibid. XLIX,9).l# morluo, et iterum tangit eum, quid prodest tavalio
(Vcrs. 18). SucrificiumDeo , spiriius contribulatus: ejus (Eccli. xxxiv, 30) ? llle quippe lavatur a rrrortuo,
cor contrilum el lutinitiatumDeus non despicies. qui per pcenilentiam mundatur a peccato. Quem si
21. Nequaquain vere pcenitonliam agit, qui cx ;S contigerit eadem qu»3 punierat, iterando peccaia
597 1N SEPTEM PSALM. POENIT. EXPOSITIO. — PSAL. IV. 598
committere, nihil contulisse videtur adhibita salis- IAbitasse perhibentur (Ibidem). Cum enim Christus
factionls lavatio , quero maculavitinhonestius iterata vere sit Oriens , propbeta alteslante qui ait: Eece
facinoris turpitudo. Quia igitur scriptum est: Deus vir Oriens nomen ejus (Zach. vi, 12); de Orienle
superbis resisiit, humilibus autem dat graliam (1 veniunt, qui aChristi consortio male vivendo rece-
Pelr. v,5); illos qui superbiendo ad peccata redeunt, dunt. Scnnaar autero interpretatur excussio dentiuni,
divina justitia respuit. Illos vero qui continCndo et sive fcetor eorum. In campo ergo Sennaar habitant,
humiliando post tergum non fespiciunt, clemenlia qui positi non in celsitudine virtutum, sed in pla-
Dei non despicit, quia scriptum est: Prope esl Domi- nitie vitiorum, et detractionum morsibus proximos
nushis qui tribulato sunt corde, et humiles spiritu lacerant, et in otiosaevitae volutabro jacentes, infa-
salvabil (Psalm. xxxm , 19). miaesuoe circumquaque fcetorem exhalanl. Quorum
(Vers. 19.) Benignefac, Domine, in bona voluntate dentes tunc omnipotens excutit, cum illorum facta
tua Sion , ut mdificentur muri Jerusakm. simul et verba confundit. Unde per prophetam scri-
23. Sion speculstio interpretatur, per quam sancta plum est: Dentes peccatorum contrivisti (Ps. in , 8).
significatur Ecclesia. Quia in eminentioribus virtutum Et ilerum : Dominusconleret dentes eorum in ore ip-
et scientiee locata vestigiis, et ccelestem patriam a sorum; motas leonum confringet Dominus ( Psai. vn,
longe prospicit, et irruentes spirilalium inimicorum B57).Namde
] foetore eorum per aliura prophetam
cuneos inleriori intuitu deprehendit. Cui Deus tunc scriptum est : Computruerunljumenta in stercore suo
bentgne fecit, quando filium suum in mundum misit. (Joel. t, 17). Computrescere jumenta, est carnales
Veniens atttera Filius Dei,quam 507 de diabolica homines in fcetore luxuriaevitam finire. Et Isaias ait:
poteslate eripit, sanctam sibi Ecclesiam in unitate Et erit pro suavi odore (mlor, pro sona (uniculut
spiritus confcederavit. De quo Joannes ait : Qui (Isa. ni, 24).Quia nimirurn hi pravi operis fcelorem
habet sponsam , sponsus est (Joann. ni, 19). Quid emillunt, qui abjecto cingulo caslitatis , funiculum
autem benignius , quam Filium Dei servilem formam intexunt lasciviee. De quibus dicitur per prophetara:
induere(P/iifip. n), raortis legibus subjacere, proprio Vm qui trahit peccata sicutrestem longam(Isai. v, 18).
sanguine nos redimere, aeternaevitoe adilum , quem Merito ergo qui in Sennaar habitant, de lateribus
culpa obstruxerat, aperire; corpore suo nos pascere, civitatem acdificant, quia qui terrenis dediti sunt,
et de tenebrarum potestate erutos, ad coelestem glo- voluptatibus carnis inserviunl, de fragili materia
riam et ad regnum nos lucis transferre ? Quid denique mentis mutationem attollunt.
benignius quam quod Deus tradidit filium , ut redi- 25. Coeierumqui contempta terrenarum opum cu-
meret servura? Benigiiitalem nihilominus Dei quoti- pidilate 508 > et carnalis vilae abdicalis illece-
die sentit Ecclesia, cutn illam Deus claritate suee,G bris, per opera sanctitatis virtutum in seipsis sancti-
cognitionis illurainat, inter sceculiturbines fluctuan- ticaiionein accumulant.hi profecto lateres iu lapides
lem spiritus sui virtute confirmat, suavitatis intimae mutant. Et neque in arena mundanse conlidenlioe
deliciis relicil, atque per eam peccantibus peccala spiritalem structuram erigunt(/ Cor. x),sed in petra
duniltit. Et notandum quod ait: /n bona voluntate fidei, quae Chrislus est (Matth. vit), atria nulli exci-
tua, ut inlelligas nihil perfectum haberi posse ex dio obnoxia,adsimiIitudinem Evangelicoeillius para-
meritis, sed tantum conlerri gratuito munere divinoe bolae constituunt. Tales nimirutn recte cum lsaia
miserationis. Ut mdificenturmuri Jerusalem. Per Je- possunt dicere: Laleres ceciderunt, sed quadris lapi-
rusalem, quae visio pacis interpretatur, sancta anima dibus mdificabimus: sycomorossucciderunt, sed cedros
accipitur, quee futuram sanctorum pacem mentis immutabimus(Isai. ix, 10). Lateribtis quippe caden-
intuitu conspicit; et omnibus in se morlificatis hos- tibus, lapidibus quadris sedilicat, quicunque carnis
tibus, illicitorum motuum irapugnationem non sen- lasciviam disciplinse striciioris rigore castigat, qui
tit. Cujus rouri virtutes sunt, quos ille niroirum membrorum legem mentis lege superat, qui corporis
oedilicet, qui ex operibus justitioeet pietatis, spiritale fortiludinem spirilus virtute conimutat. Hinc namque
construere eedificiumnon cessat. Unusquisque aulem per prophetam dicitur : Qui confidunt in Dtmino ,
Jerusalem, aut Babylonis civis est. Sicut enim per D mtttabunt fortitudinem(Isa. XL, 51). Qtti dum non
antorem Dei sanctus quisque Jerusalem civis effici- dixit, accipient, sed mutabuiit, aperte oslendit quia
tur; itaper amorera sseculi, oranis iniquus in Baby- alia esl fortitudo quae deponitur, el alia quse noviter
lonioeslructura operatur. ' inclioalur. Habenl enim sancti viri suaut in hac earno
24. Ad construendura aulem hujus spiritalis Ba- positi fortitudiuem , cum vel pro fide cerlanl.es, tor-
byloniee ajdificium, petversi quique illius antiquee nienta omnia constantioc virtute despiciunt, vel ten-
Babel ( Gen. xi) imilanfir exeraplum. Cujus , leste lationes diabolicas armis spiritalibus prolecti repel-
sancta Scriptura , civitatis auctores, et pro saxis lunt. De eis namque per Saloraonem scriptum est:
lateres, el pro csementobitumen habuisse leguniur. En lectulum Salomonis sexaginia fortes ambiunt ex
Per quod intelligitur quod mundi amatores carnalis (orlissimis Israel (Cant. ni, 7). Lectulum quippe Sa-
vitae conslruunt municipium , quod ad vim vento- lomonis forles arobiunt, quia iniirnam nostri Redem-
rum, et impetus fluvii, facili impulsu velociter est ptoris requiem, sancli qu..qi;eindefessadesiderii sedu-
subruendum. Notandum vero est quia idi de quibus litate contemplanlur. H<ncde sancta Ecclesia electo-
agitur, de Oricnte venisse , el in caropo Seunaar ha- rum dicitur: Fortiludo el decor indumei.tam cjus
599 SANCTI GREGORHMAGNI 600
(Prov. xxxi, 25). Qui enim ita se in virtutibus deco- A A peccato orabit. In tantum namque peccatumdelebi-
rum exbibet, ut tamen tentalionum irapugnationibus tur, ut etiam pcenapeccati omnino destrualur, sicut
non repugnet, hic nimirum decore ad tempus indui- scriplum est: Absorpta est mors a victoria. Ubiest,
tur, sed fortitudine nequaquam vestitur. Quia vero mors , vicloria tua? ubi esl, mors, aculeustuus? Sti-
sanctt Dei et ex operibus justitioefulgidi, et ex ad- mulus enim mortis peccalumest (Ibid. xv, 55 ). Ne-
versariorum apparent impugnationibus vestiti, recte cessario ibi peccatum deesse convincitur, ubi mortis
de eis sub typo Ecclesiaediciiur: Fortitudo et decor aculeus non invenitur. Non igilur oportet ibi offerri
indumentumejus. Quisquisergo infirma carnis forti- pro peccato sacrificiiim,ubi nec in cogitationeadmit-
tudine contempta, in virile spirilus robur animam titur delictum. Sacrificiura itaque justitioc sancli in
excitat, quasi lateresin saxa, quibus muri Jerusalem seterna vita Deo offerent, quia in solo conditoris
«dificentur, commutat. Possumus quoque per Jeru- amore intenli, indcfessasremuneratori suo in kelilia
ilem, illara sanctam civilatera accipere, quac ex cordis laudes dicent. Unde Scriplum est: Beati qui
«rivislapidibus in coelisconstruilur (Apoc. xxi), et habitant in domo tua, Domine, in smculasmculorum
sicut sponsa ornata viro stio a Deo paratur. De illa taudabunt te (Psalm. LXXXIII,5). Et iterutn : Vox
namque dicit apostolus : Itla auiem qum sursum est exsultationiset salutisin labernacutisjustorum(Pialm.
Jerusalem libera est, qumett matet nostta(Gat. iv, 26). cxvn, 15). Tunc electorum suoruin oblaliones Deus
Quoemerito dicitur libera, quia ab orani corruptionis acceptas habebit , qttia sanctas eorum meditationes
molestia invenitur aliena. Nec incongrue Jerusalem nullius pravitatis admistiocommaculabit. Holocausta
dicitur,qux veram tn seipsa pacera sine defectu expe- nihilominus eorum accipiet, quia totum quod in eis
ritur. Illa est enim civitas pacis, in qnam nullus erit, flamma divinaccharitatis accendet. Et tunc im-
sostis ingreditur, et ex qua nullus civis egrediiur. ponent super attare tuumvitulos. Altare, Dei iilius
Civitas , inquara , cujtisplateeeauro mundo sternun- est, de quo ipse Dominusait: Allare de terra (acietis
tur (Apoc. xxi), et in qua canlicum laetitiseindesi- mihi (Exod. xxiv, 20). Qttid est enim aliud altare de
inenter cantalur. Qusequidem , sicut scriplum est, terra facere , nisi de Dei filii incarnatione non dubi-
non egct sole, neque luna; quia cttm illam Deus lare? Ipse est namque cui in hac vita cordiura noslro-
prxsentia suseclaritatis illuminet, irapossibile est ut rum sacrificia imponimus, et in quo cogitaliones illi-
cara aliqua caliginis obumbralio obscuret. Deusenim citas ne convalescant mactamus. Unde scriptum est:
tux est, sicut ait in Epistola stia Joannes apostolus; Bealus qui tenebit et allidel parvulos suos ad petram
et tenebtm in eo non sunt ullm (Joan. i, vi). Quod (Psal. cxxxvi, 9). Ad petram quippe parvulos noslros
si tanta est claritas solis ut totam ortu suo terram erilidimus, cum orientes motus illicitos, imitationis
illuminet, quanta aestimandaest Dei claritas , qui et £. Chrisli intentione mortificamus. Scriptura est enim :
ipsum solem condidit, et ei ad ulilitatem nosiraro Petra autem erat Christus(I Cor. i, 1). Ipse ergo est
thanc quam cernimus luminis venustatem infundit ? petra ad quam cogitationes nostras tenemus; ipse al-
Hujus igitur Jerusalem muri eediiicantur, cum fideles tare, cujus clemcntisepeccalorum viclimas imponere
ad vitam proedestinati, ad perfectionem justitioe de- pnesumimus. Denique peccala noslra ipse portavii (l
dticuntur. Figuram aulera hujus civitalis illud Salo- Petr. n, 24). Super ipsum ergo vitulos in selernavita
monis templum gestavit (III Reg. vi), in cujus sedi- sancti seipsosimponent, quia per gratiam Dei1berali
uVatione lapidibus exstructa , mallei sonitus attditus a lege peccali et morlis, quod ntilli jugo legis post
non fuit. In sacris enim sedificiispermansuri, adliuc niodutn erunt subdili, totuni altribuent graliee filii
foris per flagellatundimur, ut in lemplo Dominiposl- Dei. Nullus enim hominum in cceluraascenderet, nisi
inodum 509 s,ne aliqua percussione disciplinse filius Dei pro salute tiosira carnem sumpsissel. Vel
disponamur,quatenus quidquid in nobis superfluuro, cerlc vitulos super altare imponent, cuin deposita
aut distortum est, modo percussio resecet, et tunc priini hominis vetustate, et morlalibus exuti exuviis,
sola in coelestioedificioconcordia verilatis liget. Nec facti vituli, id est innovatiet puri in perpetuum vivent.
mirum si teraplum eadem civitas dicatur, quseetiam 27. Quod si, ut prsemissumest, secundum mora-
tabernaculum dicitur, sicut scriptum est: Ecce tabet- lem intelligentiam eedificalionemJerusalem accipere
nacutumDei cum hominibus(Apoc. xxi, 3). volumus , hunc quoque versum eidem intelleclui hoc
(Vers. 20.) Tunc acceplabis sacrificium justitim, tnodo convenienter aplarous. Dictura est David regi
oblationes, el hotocausta; tunc imponentsuper allare a Domino: iVontu mdificabismihi domum, quia vir
tuumvitulos. sanguinumes (I Parat. xvti, 1) : Poslea vero filius
26. ^EdilicataccelestiJerusalera , sacrificiumdun- ejus re et nomine pacilicus , el sapientiaegratiam a
taxat justitiae acceptum erit Domino, quia ibi non Domino510 ullra mortales obtinuit, et templum
erit opus offerri sacrilicium pro peccato. In hac enim mirifici operis, sicut liber historiarum atlestalur, Deo
' vita
quia in multis quotidie delinquimus, oportet ut Israel cedificavit(/// Reg. vi). In quo datur intelligJ,
contriti cordis et contribulati spiritus Deosacrilicium quia dum cum hostilibus vitiorum cuneis , virtiiium
offeramus.In resurrectione autem, cum corruptibile oppositione confligimus, domtun sapientiae nequa»
hoc induerit incorruptionem, et morlale hoc induerit quam oedificarevalemus ; ubi vero superalis adver-»
immortalitatem (/ Cor.xv), nec ullus sanctorum pec- sariorura agminibus et passionumdepulsa barbarie,
care postroodumpolerit, nec quisquam ad Deumpro pacem in nostris factara, pmnibus mentis imperii*
601 »N SEPTEM PSALM. POENIT. EXPOSITIO. — PSAL. V. 602
carne jam obtemperante senserirous, tunc corpus A.dara ipsi attribuuntur capiti, qusedam nostrae conve-
nostrum inviolabiletemplum Domino construimus,in niunt infirmitati. Nec rairandum si ea quee nobis so-
quo et sacrificium quod ex zelo juslitiec veritatem lummodo congruunt, quasi sint sua Christus pronun~
prsedicantes offerimus, Deus accipit, et oblationes tiat. Unum quippe corpus esl tota sancta utiiversalis
sanctarum meditationum , et igne ferventis desiderii Ecclesia, sub Christo Jesu, suo videlicet capite, con-
ardentium orationum holocausta assumit. Super al- stituta. Unde ait Apostolus : Ipse est caput corporis
tare quoque cordium nostrorum poniraus vitulos Ecclesim,qui est principium, primogenilusex mortuit
(Psal. LXVIII ), cornua producentes et ungulas, si (Col. i, 18). Ipsa est enim quee per Prophetam ju-
hsereticorum sententias utriusque Testaraenti aucto- cundatur, et dicit : Nunc exaltavit eapul meum super
ritate noverimus comminuere, et virlutes a vitiis inimicosmeos (Psal. xxvi, 6). Pater enim Filium, qui
per studium discretionis separare. Per ungulas euim est caput Ecclesise, super inimicos ejus exaltavit,
vitulorum, quse finduntur, discretionem accipimus; cum destructo morlis imperio, in sueeillura majesta-
per cornua vero, utriusque Testamenti prsecepta tis cequalitate conslituit, cui et dixit: Sede a dexltit
notamus. Vel certe cornua producimus, si etiara in meis, donec ponam inimicos tuos scabetlum pedum
his quse carnis sunt, Deo placere studeamus. Cornu tuorum (Psal. cvm, 1). Christus itaque cum tota sua
namque cum de carne sit, carnem superexcedens ™ Ecclesia, >ive quse adhuc versatur in terris, sive quae
durescit. Quisquis ergo, carnis infirmitate deposita, curo eo jam regnat iit ccelis, una persona est. Et si-
etiam per carnis obsequium opera virtutis effecerit, cut est una anima quse diversa corporis membra vi-
quasi cornua de carne producit. vilicat, ita totam simul Ecclesiara unus Spiritus san-
PROOEMIUM. ctus vegetal et illuslrat. Sicut namque Christus, qui
IN QCINTUM PSALMUM POENITENTULEM. est caput Ecclesice, de Spiritu sancto conceptus est,
Oratio pauperis cum anxiatus (uerit, el coram Domino sic sancta Ecclesia qux corpus ejus est, eodem Spi-
effuderit precem suum. ritu sancto repletur ut vivat; ejus virtute lirmatur,
Quts est iste pauper cujus in hoc psalmo notatur ut in unius lidci et charitatis cnmpage subsistat.
oratio , nisi ille de quo ait Apostolus : Qui cum esset Unde dicit Apostolus : Ex totum corpusper nexut
quo
dives, pauper pro nobis (actus est (I Cor. vni, 9)? et conjunctiones subministralum et conslructum cre-
Ipse enim ut nos divitiarum suarum eluceret partici- scit in augmentum Dei (Col. n, 2). Istud est corpus,
pes, pauperlalis nostraesuscepit necessitates: Exina- extra quod non vivificat spiritus. Unde dicit beatus
nivit namque semetipsum, formam servi accipiens, in Auguslinus : S< vis vivete de
spiritu Christi, eslo in
simililudinemhominum factus, et habitu invenlus ut corpote Chtisti [Ttact. 26 in Joan.]. De hoc spiritu
homo; humiRavit semetipsum, factus obediens usque non vivit hsereticus, non vivit schismaticus, non vivit
ad mortem, mortem autem crucis (Philip. n, 7). Sicut excommunicatus; non enim sunt de corpore. Eccle-
autera pauper pro nobis factus est, ita et pro nobis ' sia autem spiritum vivificantem habet, quia capiti
anxiatus est. Denique et pro nobis est morti traditus, suo Cbristo inseparabiliter adhseret. Scriptum est
et pro nobis in ligno suspensus. Mortuus esl enim, ut enim : Qui adhmtet Domino, unus spiritus est cum eo
ait Apostolus, propler delicla nostra (I Cor. xv, 3), (I Cor. vi, 17). Pro membris itaque orat
caput in
et resurrexit propter justificalionem noslram (Rom. hoc psalroo, ut corporis sui orationem Deus Paler
iv, 25). Ex humana aulem natura habuit ut anxiare- exaudial, et ul ejus clamor ad divinoeroajestatis au-
tur, ex qua habuit etiam ut moreretur. Orat ergo res ascendat. Quotidie enim orat Christus pro Eccle-
caput nostrura in psalmo hoc, ut illuc reducamur sia , de quo testatur apostolus Paulus : Quia sedens
per graliam, unde per primi parentis cecidimus cul- ad dexteram Patris interpellat pro nobis (Rom. vm,
pam. Potestetiam hsec oratio convenire unicuique, 34). Denique et ipse est propitiaiio pro peccatis no-
qui pauperem se esse intelligit et suarum miseriam stris (/ Joan. 2). Potest autem heecoratio unicuique
necessitatum agnoscit; qui fallaces esse divilias sse- convenire fideli, qui a Deo postulat in bono perseve-
culi istius considerat, el quam horrendum sit in ma- rantiam, el lam sancli desiderii quam etiam irre-
nus Deiviventis incidere, pensat. Quipost tergum re- misssc operalionis emiltit clamorcm. Clamor autem
ductis oculis cogitat unde ceciderit, et circumspeclis aliquando in bona, aliquando in mala significalione
omnibus quac imminent, quas invenerit calamitates accipitur. Clamat enim justus , cum operatur justi-
attendit. Hsecitaque omnia ante roentis oculos omnis tiam ex desiderio; clamat et impius, cum peccatum
pauper congerat, et pauperem Christum pro nobis adjungit peccato. Clamabat Moyses cum populum
anxialum considerans, miseriarum suarum multiludi- de iEgyptiaca serviiute liberatum, ad terram
promis-
nem attendat; quanta gloria in Adam fuerit creatus re- sionis per desertum deduceret. Clamabat et
populus
colligat, et in bis omnibusanxiatus, non in oculisbomi- Gomorrbecus, cum ex frequentissima peccati perpe-
num, sed coram Dominoprecem suam effundat,dicens: tratione Deum ad iracundiam provocaret. Denique et
511 EXPLANATIO Moysi tacenti dictum est a Domino: Quid clamas ad
QUlNTI PSALMI POENITENTIALIS. me (Exod, xtv, 15)? Et de illis ait Dominus : Clamor
(Psal. 101.— Vers. 1.) Domine, exaudi oratio- Sodomorum et Gomotthmotum ascendit ad me (Gen.
ncm meam, el clamor meus ad le veniat.
Unde quidam nos admonet, dicens : Aufe-
1. In hac oratione quam exposituri sumus, quae- xvui, 20).
 663 SANCTICREGORH MAGNl 604'
r*<«relamar de medio vestrum°. Hic aulem pro irre- A j trata ad se eum revcrt! penmadet. Andiaimu ergo
ntissa operalione clamor accipitur, cum dicitur : vocem post tergum monentis, et ad Invitantem nos
Clamor meus ad te veniat. Notandum vcro est quod Deum, sattem post peccata revertamur : ut si justi-
cum prccmisisset: Exaudi otationem meam; stalim liam viiidicantts forinidarenegrtgintus, saltem voean-
adjecit: El clamor meus ad te venial. Illi enim a Do- tis et miserentis pietatera erubescatnus.
mino exaudiri merenlur, 5121u' divini zelo amoris 3. In quacunquedie tribulor , inctina ad me aurem
accensi, omuia quoe possunt bona operantur. Nam tuam. Ecce jam caput nostrom sedet a dextris Dei,
qui perversis actionibus assuelus, operibus iniquita- et tamen se dicit tribulari. Ubi ergo tribulatttr, nisi
tis invigilat, nequaquain dignus est exauditione cum in corpore? Nam quod in corpore tribuletur, tnani-
orat. Hinc namque per semetipsam Veritas ait: Non festo ostendil cum Saulo persecutori dixit : Saule,
omuis qui dieil mihi, Domine, Domine, inttabil in te- Saule, quidme persequetis (Act. n, 4)? Et Petro ait:
gnum cmlorum (Matth. vn, 21). Si volumus igitur ut Venio Romam iterum crucifigi [Hegesip. I. in, c. 2j.
ad aures Dei nostra pervcuiat oratio, sludeamus ne- Qui enim in seipso jampridem crucilixus ftterat, in
cesse est ut ab omni admistione pravitatis nostra Pelro iterum se crucifigendum dicebat. Quamvis sit
mundetur operatio, ttt possirnus Deocura Prophela in electorum cordibus etiam alia tribulatio, qitam ia
dicere : Clamor meusad le veniat. . eis generat continua poenilentiseamaritudo. Qui enim
(Vers. 2.) Non averlas faciem tuam ame; in qua- mala quse 513 commisit, ante mcntis oculos con-
tunque die iribulor, inciina ad me aurem tuam. gerens, pro singulis quibuscunque compungitur , in
% Ad sirailitudinem dominorum dictum est, qui arcano cordis magna et amara doloris et metus
cum pro alicwjus suorum culpa graviler offendunlur, anxietate contribulatur. Solent namque electiviri,
«olenl eum a conspectu suo expellere, et a familia- ad ea quorum sibi sunt conscii peccata, raentis in-
rium assistcntium collcgio separare, a supplicante tuilum reducere, et modis eorum cauta singulatim
facietn avertere, roganti veniant denegare. Deus vero, consideralione perspectis, singula quseque deflere;
licet cum superbiendo ab eo avertimur, a nobis per ut hoc modo cordis sui proeparenthabilaculum, dum
juslitiam avertaiur; tamen cum humiliali ad eum per unumquodque erroris sui deplorant excessum.
convertimur, ad nos per misericordiam converti Hinc namque Jeremias ait: Divisionesaquarum dt-
non dedignatur. Ipse est enim qui dicit: Conveni- duxit oculus meus (Thren. m, 48). Divisas quippe
tm'«i ad me, et ego convertar ad vos (Each. i, 3). Et aquas ex oculis deducere, est dispertitas lacrytnas
ilerum :Si impius egeril panitentiam de omnibus pec- unicuique peccato tribuere, et iniqutlatis gaudia sa-
cattt suis qum operalus est, et feceril judiciumeljusti- tisfactionis doloribus compensare, qttatenus dum
tiam, vita vivel, el non morielur : omnium iniquitalum nunc hujus, nunc illius delicti memoria mens acrius
ejut, quas operatus est, tton recordabor; el in justitia (_ langitur, simul de omnibus singulis comroota purge-
tua quam operatus est, vitet (Ezeeh. xvm, 21), Ecce tur. Quod vcro ait: lnclina ad me aurem tuam, tale
patel nobis sinus misericordioeDei. Quarc misericor- est quasi dicat: J£ger sum, non possum me erigere
diam Dei a nobis exeltidimus? quare vocationein ad le, quia non est hominis dirigere viam suara. Sed
cjus audirc dissimulanius? Non enira solum a con- tu, more fidclis medici, inclina ad me aurern tuara.
versis non averlitur , sed cliam aversos ut conver- Inclirta aurem, quia ego non erigo cervicem. Scio
tatitur, Itortalur. Hinc est enim quod pcr prophetam enitn quia si me erexero, longius discedis; si humi-
dicit : Si dimiserit vir uxorem suam, et Hla rccedens liavero, propius accedis. Sicut enim huiiiilialo appro-
duxetit virttm alium, nuiiquid revertetur ad eam nltra? pinijuas, ila te ab elalo elongas. Ideo ergo tribulor,
nunquid non pollula et conlaminala erit mutier illa? ut ad me inclines aurem tuam.
Tu aulem fornicala es cum amaloribus iuis mullis; (Vers. 3.) In quacunquedie invocaverote, velociter
tamen revertere ad ine, dkit Dominus (Jerem. ni,'l). exaudi me.
Mulicribdcrelictoe cl fornicantis similitudinem addu- 4. Non jam terrcnus (errena desidero, sed a prima
cit, ut cjus cognoscamus pietalem, et sciamus eo nos captivitale liberatus, cceleslia concupisco. Exaudi
illum gravius oflendere, qtio non cessat nos etiam ergo nic oranlem non pro diviliis saeculi, non pro
post delictutn vocare. Heecautem vocationis Dei clc- gloria lcinporali, non pro fecundilale pignorum,
mentta a partc exprintilur, cum homini averso per n non pro inorle inimicoruin. Vclociter autem exaudi,
alitnn prophetam dicitur: Et eruni ocnli lui videntes ul in me adiroplcas quod dixisli : Adlmc loquente le,
prmceploremtuum, et aures tum audienl vocem post dicam ; Ecce adsum (!sa. LVIII, 9). Mulli vocant
lergum monentis (Isa. xxx, 20). Ille enim coram po- Deuro, scd non tnvocant, quia labiis lantunimodo,
situs verba Dei percipit, qui anlequam peccatum pcr- non cordis afleclu orare procurant. Qut vcro Deunt
iiciat, voltintatis ejus proeceptacognoscit. Quasi enim tolo cordc desideral, confidcnler clamal: In quacun-
adhue ante faciem ejus stafe, est necdura eum pec- qtie die invocaverote, velociterexaudi tne. In die in-
cando contemnere. Caeierum si abjecto limore Dei vocat, qui in nicnlis purilste Deum exorat. Cujus
uitqttiiatem operari coeperit, quasi tergum in faciem justi ia, ciiin vias suas Doiuino revelaverit, sicut lu-
ejus miltit. Sed et post icrgum subsequens Dcusi mcn cducilur, et jitdicium, sicut ait PropIteta,i««-
abscedenlem admonct, quia etiam nequltia pcrne- quam meridies itluslralur (Psal. xxxvi. C). Unde et
£ Fortc Ephiis/iv, 31, ubi lcgitur : Oimiis amaritudo et clamor.... tollatttr a vobis.
605 1N SEPTEM PSALM. PCENff. EXPOStTIO. — PSAL. V. 606
scriptum est: Sentite de Domino iii bonitate, et in, Xdros Libanl; et transivi, et ecee nsn eral; qumsivi
timplicilale cordis qumrite illitm (Sap. i, 1). Cordis eum, et non est inventustoeus ejus (Psal. xxxvi, 35).
enim simplieitas dles est, quam fraus non obnubilat, Qua in re pensandumest, perversorom potentia qua-
non oblenebrat mehdaciitm, non obscurat invidia, liter destruitur, quorum nec locus quidem post mo-
non obfuscat dolns; quam lux veritatis illuminat, dicum invenitur. Sequitur: Et ossa mea sicut cre-
praesentise divinee clarilas illustrat. Scriptum est mium aruerunt.
enim : Cnm simplicibus setmocmatio ejus (Ptov. ni, 6. Per ossa, rationem el intelligentiam possumus
52). Deo autem sermocitiari, est per suae preesentise accipere quaequasi sicca remanent, dum factorum et
illuminationem humanis menlibus volunlalis suse ar- virluluni pinguedinem non habent. De qua proleclo
cana revelare. Cum simplicibus igitur Deus sermoci- pinguedine dicit Propheta : Sicut adipe et pinguedine
nari dicitur, quia illorum mentes de arcanis ccele=ti- repleatur anima mea (Psal. LXH, 6). Vel per ossa,
bus suae inspifatiohls clarilate illuminat, quos nulla fortiores qui sunt in Ecclesia, accipimus, qnia sicut
caligo duplicitatis obumbrat. Quo conlra de non per ossa Coipus nostruro vegetatur, ila per illos cor-
eimplicibus dicitur : Virum tanguinum et dolosum pus Christi, quod est Ecclesia, regitur et sustentalur.
abominabitutDomtnus (Psal. v, 8). Et Salomon ait: Habet enim et corpus Christi carnem suam, infirmos
Spirilus sanctus disciplinmeffugiet fictum, et auferet B scilicel, virtutum carentes fortitudine, qui perfecto-
se a togitationibusqumsunt sine intettectu (Sap. i, 5). rum indigent sustenlatione. De hac carne in persona
Constat ergp quia istos inhabitando illuminat, illos Christi recte per Job dicitur : Pelli mem consumptis
recedendo excsecat. earnibus, adhmsit os meum (Job. xix, 20). Quod ni-
(Vers. 4.) Quia defecetunt sicul fnmus dksmei, et mirum in passione Christi impletum est, quando
ossa mea %icutcremiumuruetunt. discipulis fugienlibus mulieres steterunt, et usque ad
5; Spectat hoc ad id quod dixit : Velociterexaudi crucem secutse sunt (Luc. xxm). Scimus enim quia
me. Quasi dicefet: Opus est ut velociter rae exau- in corpore hominis pellis exterius eminet, caro vero
dias, quia dies mei defecerunt, videlicel ad defectum ossibus introrsus adhseret. Ptili ergo consumptis car-
velut fumus devenerunt. Per dies suos hic Vult intel- nibus os Christi adhceret, quia fugientibus et dubi-
ligi omne tempus, quo mandata Dei postposuit, et tantibus apostolis, qui ei familiarius astiterant, mu-
funestis periturarum rerum accensus desideriis, sibi lieres quce quasi remotiores esse videbanlur, ncc a
non Deo tnilitans cafnaliter vixit. Habet enim 524 cruce suspensi, nec a sepulti monumenlo discedebaot.
in hac vita diem suum anima perversa, quae transi- Quia vero sancti viri iroperfectis dclinquenlibus con-
torio gaudet in tempofe, et lethifera carnalis dele- dolent, et eorum infirroitati compaliuntur, recte nunc
ctalionis perfruuntur jucundilate. Hinc est quod dicitur : Ossa mea sicut cremiumaruerunl. Quod evi-
Salvalor noster praevaficatrici Jerusalem, destructio-' " denter ostcndemus, si unum exemplum ad medium
nis susejustum excidium Comminans,ait: El quidem deducaraus. Videamus unum de ossibus Chrisli quo-
in tme ttie tua , qum ad pacem libi (Luc. xix, 42). modocum infirmantibus infirmetur, curo dolenlibus
Diem eteriim sUam ille tunc populus habebat, quia doleat, cum arescenlibus arescat. Ait enim : Quis
in rerum labentium opulentia confidens , qUiete et infirmalur, et ego non infirmor? quis scandalizafur, et
successu gaudebat. Qttorum nimirum oculos prospe- ego non uror (II Cor. xi, 19) ? Vides quomodo
ritas clauserat, ut nec visitationis suae tempus co- omnium in se infirtnitates transtttlerat, 515 omnium
gnoscerent, nec imminentlum maloium conlriiionem casus velut proprios deflebat. Ideoque ait: Ut tugeam
viderent. Sicut enim cordis oculos flagella aperiunt, omnes qui peccaverunt, et non egerunt pmnilentiam
sicmentis aciem aliquoties successus prosperi retun- (I Cor. xu, 21). Denique et omnibus omnia factus
dunt, adeo ut selpsam mens cognoscerc uon valeat, est, ut omnes lucrifaceret (/ Cor. IX). Ossa ergo si-
quam prosperitatis mundanse oblectatio captivat. cut cremium consumpto adipe areirt, cuin perfecti
Hinc namque Salomon ait : Aversio parvutorum in- quique carnalium infirmitatibus condolent, et se
terficiet eos, et ptosperitas slultorumperdet eos (Prov. quasi spiritali pinguedine sestimant vacuos, dum
i, 32). Israeliticum ergo popuram prosperilas perdi- illos aspiciunt virtutum auxiliis destitutos. Cujus in-
dit, cujus in die sua oculos ne nituri excidii vastita-. 0 felicitalis causam manifeste aperit, cum subjungit :
tmcognoscereht, cTansit.Hee est dies, de qua Jere- (Vers. 5.) Percussus sum ut fenum, el aruit cor
mias ait: Dkm hominisnon desideravi (Jerem. xvn, meum, quia oblitussum comederepanem meum.
16). Dtcat et fidelis anirria : Defecerunlticul fumus 7. Scriptum est in Isaia: Omnis caro fenum, et
dks mei. Fumus, sicut est omnibus noltim, in altum omnis gloria ejus quasi flos agri (Isa XL,6). Et rur-
quidem se in primis erigit, sed cito deficiens , quasi sum : Vere fenum estpopulus (Ibid., 7). Homo nani-
non fuerit evatiescit. Sic nimirum sic humana super- que feno comparabilis esl, quia per nalivitatem viret
bia cum rerum opurenlia intumescens se in altum in carne, per juventutem candescit in flore, per
extulerit, a statu suae celsitudinis corruens, ad ima raortem aret in pulvere. Ipse cst enim, Job atte-
ruit. Hinc namqueper semetipsamVeritas ait: Omnis Slante, qui quasi flos egreditur et conterilur (Job. xiv,
qni se exaltat, humitiebitur,et qui se humiliat, exalta- 2). Haecautem raors et contritio,, quee ad omnes ho-
bitut (Luc. XTV,11). Hinc per Prophetam scriptum mines ex jusloe damnationis sententia pervenit, ex
est: Yidiimpium superexaltatum et elevatumsicut ce- priuii hoiiiiiiis pcccato descendit. Unde .ot Aposto-
nJQ7 SANCTl GREGORIIMAGNI 608
. Ini.ait • Per primum hominempeccatumintravit, et A Habet in se unusquisque Adam et Evam. Sicut enim
per peccatummors, et ita in omneshominesmors per- in illa prima hcroinis transgressione suggessit ser-
iransiit (Rom. v, 12). Horao ergo qui si in Creato- pens, delectata est Eva, consensil Adaro; sic et quo-
ris obedientia perstilisset, posset in seternura vivere, tidie fieri videmus, duro suggerit diabolus, delectatur
propter inobedientise culpam percussns est mortali- caro, consentit spiritus. Nos quippe cum tentainur,
tate. De qua nimirum percussione in hoc loco dici- plerumque in delectalionem, aut etiara in consensum
tur : Percussus sum ut fenum, et aruil cor meum. labimur. Sicul auteni peccatum illud subsecuta est
Quia ergo primus homo peccando in roorlem incidit, roors, sic et peccato consentiens moritur anima, qttia
propagala generis huniani Successioa rationis inti- a vita sua, quee Deus est, separatur. Mortui enim su-
moe viriditate consequenter exaruit. Quare autem mus, quando implemur ossibus morluorum. Moriuus
cor humaiium ab illo aruit virore in quo conditum est sermo malus, qui ex ore nostro procedit. Scri-
fuit, subdendo manifestat, ail enim : Quia oblilus ptum namque est : Sepulctum palens guttut eotum
sum comederepanem meum. Panem suum in paradiso (Psal. v, 11). Habemus autera portas per quas mor-
"
primus homo conditus habuit, quandiu inconcusso tui efferimur, corporis videhcet sensus, de quibus
mentis vesligio Conditoris sui prsecepta servavit. ait Propheta: Qui exaltas mede potlis mottis (Psal. ix,
Panis autem ejus fuil visionis divince delectalio, B 15). Haesunt enim portee per quas mors ingreditur,
verbi Dei satietas, intemse quielis gaudium, lucis et per quas mortuus effertur. Nam quod per illas
inacccssibilis splendor, sapientiae refectio , augelo- mors ingrediatur, testatur alius propheta, qui ait:
rum societas , araor Dei, jubilitm spiritus , contem- Inttavit mors per feneslras noslras (Jerem. ix, 21).
plationis suavitas, collocutionis desiderium, securitas Qui enim vidit mulierem ad concupisceiidum eam,
mentis, prsesenlia Creatoris. Quem panem tunc roorlem per oculorum fenestras admisit (Matth. v).
profecto perdidit, cum serpentis suggestioni consen- Qui vero seminat inter fratres discordias, et iniqui-
sit (Gen.m). Tangens enim vetitum, oblitus est proe- tatem in excelso loquitur, per oris portam morluus
ceptum. Unde factum est ut qui lenebat arcem eflertur. Et quidem mibi hoc signilicare videtur ju-
beatitudinum, in lacum inciderel miseriarum : ct qui venis extra civitatis portam delatus, quetn suscitavit
inlimacreficicbatur suavitate dulcedinis, panein post- Jesus (Luc. vu). Sigr.at enim hominem delectatione
modum manducaret doloris. Quicunque ergo illius mortuum et per pravi operis judicia jam exlra porlas
portat imaginera , factus de terra terrenus, panera perlalum. Obsecro, Domine Jesu, ut cunctas meae
suum comedere obliviscitur, quia terrenoe vuluplatis civitatis portas justitiae facias, ut ingressus in cas
captus illecebris, in verbo Dei b non ddectatur. Pa- confilear nomini tuo, tueeque majestati, cum justis
nis etenim noster, verbum Dei est. Hinc naraque per per eas intrantibus, ut mors ibi aditus ingres.sitm
semetipsamVeritas ait: Non tn solo pane vivithomo, Q non habeat, passio non dominetur, sed occupet salus
ted in omniverbo quod ptocedit de ote Dei (Matth. iv, muros ejus, et portas illius laudatio.
4). Sequatur ergo oblivionem commemoratio, et (Vcrs. 7.) Similis factus sum pelicanosolitudinit,
esuriem refectio comiletur, ut panem ilhtm qui de et factus sum sicut nyclicorax in domicitio.
ccelo descendit, manducantes (Joan. vi), et pcenam 9. Pelicanus avis cst amaus solitudinem, in qua
evadamus mortis pcrpetuoe, et vitse parlicipemus venenatis animalibus vescitur ; et ideo per eam pec-
Deternoe,sicut Dominus ait in Evangelio : Si quis man- cator designalitr, qui in deserlo hujus mundi corde
ducuvetit ex hoc pane, vivetin mtetnum (Ibid., LII). habiians, serttmnosis istius vilse captus illecebris,
(Vers. 6.) A voce gemitus mei adhmsit os meum veneno delectatur diabolicoe persuasionis. Nyclico-
carni mem. rax, qui alio nomiiie bubo dicitur, in dirutarum do-
8. Arescente corde propter panis et vini inopiam muum sedibus moratur. Solet aulem noclc cantum
et oblivionem, vox gemitus emittitur, quia ubi a de- cantare, per quod notantur hi, qui in tenebroso tri-
siderio vitaeeeternaedefecerit intenlio, consequenter pudiant opere, et in mentium suaram exsultant
de corde procedit malarum cogitationum vociferalio. destructione. Sed quia sagena Ecclesise missa in
In qua nimirum os adbacret carni, si ratio subigitur mare proesentissaeculi, non solum malos piscescolli
deleclalioni. Queenimirum vox gemilus dicitur, quia git, sed etiam bonos trahit, recle nunc dicilur :
per eam ad trislitiam pervenitur. 516 Aut emm D (Vers. 8.) Vigilavi, et factus sum sicut passer soli-
in hac viia generat dolorem pcenilentioe,aut in fu- tarius in tecto.
turo cruciaium parit vindictac.Possumus quoque per 10. Vigilat qui ad aspectum veri luminis mentis
vocem gemilus, vocem serpentis accipere, quia pri- oculos apertos tenet. Vigilat qui servat operamlo
mis hominibus ul de interdicto gustarent persuasit, quod credit, sicut scriptum est: Bealus qui vigilal ct
eosque deos futuros fraudis suae dolositate promisit custoditvesiimentasua (Apoc. xvi, 15). Veslimenlum
(6'en. m). Illa est enim vox gemitus, per quara tuura fides lua est, veslimentttm tuum operatio lua
omnes peccavimus, per quam mortales et paBsibiles est. Custodi ergo, ne diripiant alieni laborem tuum;
facti sumus; vox perquam a ccelestibusgaudiisceci- ne denuderis, et appareat ignorainia tua. Esto sicut
ditnus, et in fetle lacrymarum exsulamus. Perhanc passer solitarius in tecto. Per passerem qusecauta el
vocera os carni adhaesit, quia Adam Evae consensit. querula avis est, et in domibus nidificai, recte hofflo
* Remb.j inconcussmmentis vestigio. b Renib., non deliciatut.
«09 IN SEPTEM PSALM. POENIT. EXPOSITIO. - PSAL. V. 610
517 inicliigitur, qui in excelsis habitans, et solitu-. A resurrectionem, sicul ipse ait: Ego occidam, et ego
dinem incolens, pro peccatis suis clamare non ces- vivere faciam (Deut. xxxu, 39)'. Et de eo per prophe-
sat. Prudentis enim et circumspecti viri est, in alto tam scriptura est: Vivificabit nos post duos dies, in
nidum ponere, et pro peccatis plorare, et solitudinem die tertia suscitabit nos (Osee vi, 3). Clamal adhuc in
inhabitare, quatenus in opere terrena non appetat, solitudine caput nostrum vel membrum ejus, cum
el in lamentis veniam acquirat, et in habitatione eos vocat, qui nondum agnoverunt veritatem. Cla-
inaiiium slrepitus cogilationura effugiat, ut possit mat in domicilio, dum eos ad pcenitentiam qui ceci-
dicere cum Prophela : Elongavi fugiens, et mansi in derunt invitat. Clamat in tecto, cum admonet ut
soUtudine (Psat. LIV, 8). Vel eliam capul nostrum foras miltamus timorem. Unde in Evangelio discipu-
pelicanus fuit solitudinis, quando natus est in Judsca, lis ait: Qum in aure audilis, prmdkate supet tecta
quee erat sola civitas plena populo, prophetis videli- (Marc. x, 27).
cet et justis orbata (Thren. i), et Spiritus sancli vir- (Vers. 9.) To-Jodie exprobrabant mihi inimici mei:
tute destituta. Nycticorax exstitit, quando his qui in et qui 518 laudabant me, adversum me jurabant.
tenebris erant, regnum Dei evangelizavil. De illo 12. Quid iniquius? Venerat Filius hominis quat-
namque scriplum esl: Lux in lenebtis lucel, et tene- rere et salvum facere quod perierat. Veneral, in-
hrm eam non comptehenderunt (Joan. l, 5). Si enim quam , ut auferret gemilum dolenlium, ut reconci-
cognovissent, nunquam Dominum glotim ctucifixis- " liaret nos Deo (Luc. xix); sed Judoei, quos iniquita-
sent (I Cot. n, 8). Per domicilium Jtidocos intelligi- tis suse caligo ceecaverat, pro bonis mala relribuen-
mus, qui ex parte diruli erant, et ex parte stare tes, illum quasi hostero oderant, eique maledicttonis
videbantur, pro eo quod circumcisionem tenentes, convicia exprobrantes inferebant, cum diccrent:
legem et prophetas habebant, sed in eum quein pro- Dasmoniumhabes (Joan. vin, 48), et caelera insaniae
phelse in carne venturum pnedixerant, nequaquam deliramenta quoe Evangeliorum liber continet. Q.ui
credebant. Stabant quidem in eis parietes camaHs etsi ei aliquando extrinsecus blandirenlur, inlrinsc-
observanlise, sed corruerat tectum fideiet disciplinse. cus socviebant, sicut hi qui eum capere in serroone
Occiderunt ergo vitam mortui, et lucem tenebrse volenles dicebant : Magister, scimus quia verax es,
exslinxerunt. Sed quid ultra fecerit audiamus : Vi- et viam Dei in reritale doces, «l non esl tibi cura de
gilavi, el factus sum skut passer solitarius in tecto. aliquo (Matth. xxtt, 16). Magislrum eura vocabant,
Vigilavit, quia a morluis resurrexit. Qui enira dor- qui venerant non disccndi inlenlione, sed nocendi
mivit in morte, vigilavit in resurrectione. Hinc nam- eupiditate. Nam quod ita se res habeat, Verilas ma-
que ait: Ego dormivi et somnum cepi, et resurrexi nilcstat, cura teitlatores eos et hypocritas vocat.
(Psal. ui, 6). Hinc Jacob in beiie*'.ictioneait: Catu- Quasi crgo adversum eum juraverant, <jui ex consiiio
lus konis Juda , ad prmdam, fili mi, ascendisti; re- contra eura mendacia confingebanl. Toto eliam vitee
quiescens accubuisti ut leo, et quasi lemna : quis susci- " hujiis lempore veritatis inimici Ecclesise Dei expro-
tabii eum (Gen. XLIX,9)? Quis est iste calulus leonis, brant, cura eam hseretica pravitate, aut morum dis-
nisi ille dc quo in Apocalypsi ad Joannem dicilur : simililudine impugnant.
Vicit ke de tribu Juda (Apoc. v, 5)? Qui ad precdam 15. Plerique aulem in causa Dei subdole et falla-
ascendit, quia forteiu artnatum fortior superveniens citer inteiidentes, et esse se in corpore Christi simu-
expugnavit (Luc. n). Arma ejus abslulit, quia jure lant, et pacem Ecclesiee Dei occulta machinatione
illo quod in hominibus babere videbatur, euui pri- perturbant. De quibus profecto bic dicitur : Qui lau-
vavit. Ille enim dum arnbiit illicila, perdidit acqui- dabant me, adversum me jurabant. Hi sunt qui veniunt
sila. Spolia quoque ejus disiribuit, quia vasa iree ad vos in vestimentis ovium, inirinsecus autem sunt
fecit vasa misericordise. Hinc ergo leo requiescens lupi rapaces (Mallh. vn, 15). Qui in verbis quidem
accubuit, quia mortem spoute subivit. Sed nu'lus socialem videnlur Jtabere mansuetudinem , in corde
cuni suscilavit, quia per divinitatis suoe potenliam vcro hoslilem gestant furorero. Talis erat ille Sinion
ipse a mortuis resurrexit. Et quia post resurreclio- Magus ab apostolis baptizatus, sed postea -ab apo-
nem suam in ccelunt ascendit, recie cutn pracmisis- slolorum principe, propler nefandse venalitalis ambi-
set, Vigilari, subjecit: Et faclus sum sicut passer tioncm reprobalui. Unde et dictum est ei: Non ett
solitarlus in tecto. Quia solus inter mortuos liber, j) tibi pars in sermone islo (Act. vm, 21). Dum enim
cuin Patre regnat in ccelo. Uitde et ait : Nemo as- Spiritus sancti graliam prelio comparare voluit, a
cendil in ccelum, nisi qui descendit de cmlo, Fitius doctrina Christi miser se alienavit. Ipse iiamque
hominis qui esi in ccelo. preeceperat, dicens : Gratis accepistis, gratis date
11. Ferunt philosophi quod pelicanus filios suos (Mjillh. x, 8). Hsec est, inquam, hseresis, queeipsa
statim ut nati sunt, iuterficit; postea vero per tri-., nascenlis Ecclesiscrudimenla tentavit, et ante alias
duum multo dolore se afficil, eisque quodammodo bsereses prima apparuit. Cujus erroris vesania ticet
nalttrse affectum ostendit. Postea vero mater seip- cx lunc damnata fuerit, posiea laroen in Ecclesia
sara vulnerat, eosque sanguine suo resu-citat. Quis geruiine pestifero pullulavit. Noslris vero maxiine
vero paler noster et mater, nisi mediator Dei et ho- temporibus malitiaesuaevirus exercuit, et totius Ec-
minum homo Christns Jesus (/ Tim. u) ? qui occidit clesiaepacem schismatica infestatione turbavit. Con-
in nobis omnem iniquitatem, ut roeliorem inveniamus citavit enim adversus Ecclesiam Dei non eolum iu-
 611 SANCTI GREGORII MAGNI 612
numerabilem populi mullitudiriem, verum etiam re- A Unde ait Apostolus: Si enim cum inimici essemus,
giam, si fat ert dioere, potestatem. Nulta enim ra- reconciliati sumut Deo per mortem FUit ejus, multo
tio sinit, ut inler reges habeatur qui destruit potius magis reconciliati salvi erimut ab ira per ipsum (Rom.
quara regat imperium , et quotcunque habere potest v, 10). Quia ergo Redemptor noster in mundum ve-
pcrversitatk suae socios, eos a consorlio Christi ef- niens, vasa iroe fecit vasa misericordite, et omaibus
ficit alienos. Qui turpissimi lucri eupiditate illectus, ad se venientibus pietatis suaesinura aperuit, recte
sponsam Christi captivam cupit abducere, et passio- nunc dicit: Quia cinerem tanquam panem manduea-
nis Dominiceesacraraentum ausu leraerario contendit bam, et poculum meum cum fletu miscebam.
evacuare. Ecclesiam quippe, quam sui sanguinis 15. Quaeautem esuries ejus, vel sitis fuerit, ipse
pretio redemptam Salvator noster voluit esse libe- evidenler ostendit, cum ait: Meus eibus est ut faciam
ram, hane iste, potestatis regiee jura transcendens, votuntatemPatris mei, qui misii me (Joan. IT, 34). Et
facere conaiur ancillam. Quanto melius foret sibi, iterum : Me opottet opetari opera Palris mei, qui me
dominam «uara esce agnoscere, eique, religiosorura mitit, donec dies est; venil nox quando nemo operari
principum exentplo, devotionis obseqnium exhibere, ootest(Joan. ix, 4). Quaesunt heecPalris opera, quse
nec eontra Deum fastum extendere dominatioois, a in die dicitet non in nocte operanda, nisi salutifera
quo suse dotninium accepk potestatis. Ipse est enira agri intellectualis cultura ? fpse est enim homo qui
qui ait: Per me reges regnant (Prov. 8,15). Sed im- *u seminavit bonum semen in agro suo (Matth. xin); ad
menssccaecatu*cupiditatis caligine, et divino, ut cujus culturam postea operarios destinabat (Matth.
patet, ingralus beneficio, et contra Deura fasluosus, n), cum dicerel: Messis quidem multa , operarii au-
terminos quos posuerunt patres nostri, contemplo lem pauci. Rogate ergo dominum mestis, ut miltal
divino tiniore transgreditur, et eontra calholicam tpertriot in messemsuam (Luc. vm, 2). Quis sit ergo
veritatem suaefurore tyrannidis efleratur. In lantum iste ager ipse ostendit, cum agrum mundum, ct se-
autem 519 su* temeritatem extendit vesaniae, ut men dixit esse verbum Dei. Seminavit ergo ut mete-
caput otnnium Ecclesiaium Romanam Ecclesiam sibi ret, messuit ut manducaret. Hujus agri fructum quo-
vindicet, et in domina gentium terrencc jus potesta- tidie colligit, et quasi eo pascitur, cum electorum
tis usitrpet. Quod omnino ille fieri prohibuit, qui profectibus delectatur. Unde sponsus in Canticis can-
hanc beato Petro apostolo specialiter comtnisit, di- ticorum dicil: Comedi favum cum melle meo (Cant.
cens : Tibi dabo Eecksiam meam (Matth. xvi, 18). v,15).
Obstruatur ergo os loquentium iniqua, et omnis hse- 16. Habet iste homo et vineam, sanctam videlicet
relicorum acies obmutescat: quia nullas vires habet Ecclesiam, ad quam excolendam primo mane ope-
mendacium , quod ipsius voce verilatis invenitur rarios misit (Matth. xx), et postea singttlis quibusque
destroclura. Sequitur: ,Q temporibus mittere non eessavit. Patet ergo quia
(Vers. 10.) Quia cinerem tanquam panem mandu- sicut 520 agrum excoluit ut comedat, ita vineam
cubam, et pocutummeum cum fletu miscebam. plantavil ut bibat. Bona vinea, quoe uvarum dccoraia
14. Ex hoc maxirae scribeeet Pharissei Redentpto- coloribus, et dilectionis ae perseverantioe palroitibus
rcm nostrum criminabantur, quia publicanos et pec- propagata, Regi omnium suavem in fructibus suis
catores non solum non respuebat, sed etiam cumi haustum prsebet. Bona inquam vinea, quee polest
illis in cibo et potu communicabat. Unde quidami dicere : Vinea (ui pacifico, in ea qum habet populos
eorum indigne ferentes dicebant: Quare cum Publi- (Cant. viu, 11). Qu:e est illa quse habet populos,
canis et peccatoribusmandueat el bibit magister vester' nisi sancla Ecclesia per lotum orbem diffusa? lila
(Matth. IX, 11j? Sed ille qui non justos, sed peccato- namque habet populos , quia ex omni parte terra-
res vocare venerat, quid dtcebat ? JVonest opus sanisi rum recte credentes conlinet. In hac ergo sohtm-
medicus,sed male habentibus (Ibid. 12). 0 tmmensami modo eleclus quisque vinea efficitur, quia nullura
Dei eleinenliam ! o inseslimabilem grati.e caritatem !! aliquando fructum ferre poterit, qui ab utiitate Ec-
lllos volebat cnrare, qui salutem nolebant habere, , clesiee discedit. Eo enira Deo poculum subtrafait,
qui adversus salutem suam armati, et phrenelicorumi quo hserelicorum ineptse garrulitati consentit. Qnid
more niedkum incusanles, volebant potius ex inlir- enim sitit Deus, nisi iidem nostram (Joan. iv)? Unde
mitale mortem incurrere, quam vilam ex salnte in-- ry el a muliere Samaritana queesivit bibere , de cujus
venire. Sed cineres Redemplor noster manducabat, , eum non legimus aqua bibisse, sed spirttalem potura
quando in corptts suum eos trajicicbat. Cineress ei mulier obtulit, cum mundi eum Salvatorem agno-
namque erant, quia dum principem tenebrarum nta- vit (Joan. xix). In cruce quoque positus sitiebat, et
gis quam auctorem sequerentur Itiminis , in eorurai poeniteiiliam peccantium, et fidemexoptabat perfido-
cordibut quasi exstinclus fuerat divini prorsus igntss rum. Sed vinea Domini sabaoth in patribtis a Deo
atnoris, Cineres, inquam, erant, videlicet nullo aptii plantata, et doctrinae aratro et verbi ligonibus per
Hsui, et »ine charitali» glulino omnino dissoluti. manus prophetarum exculta, novissime in amaritu-
Quis non bas niiretur misericordiie Dei divitias ? dinem versa , dum.ei vinum lactitiae ferre debult,
Quis jam de remissione peccatormn desperet ? Quis t feralis invidiee acetum porrexit. PJerumque etenim
non credet se, si eonvertatur, veniant consequi, eumn bomim vinum corrumpitttr, et in acetura mutalur.
audiat etiiun i&credulos tanta benignitate adsiitli ? Quia ergo iiie populus et in palrftt» saoetus, et in
fiis IN SEPTEM PSALM. POENJT. EXPOSITIO. — PSAL. V. 614
liliis neqnam exstitit, quasi primo vinum , postmo- A j bus animantibus incubuit, quia divina voce eis prx-
dum vero acetum luit. Fuerunt tamen aliqui etiara lalus fuit. Mortem quoque nequaquara incurreret, si
inter illos, qui hunc ornnium Salvalorem credide- divinis preeceptis obediens nunquam peccaret. Sed
ruut, fuerunt et qui de peccatorum profundo ad conditoris sui mandata transgrediens, tanto gravius
niisericordiaruro se patrem levaverunl. Quis enim corruit, quanto antequara caderet, allius steiit. Ca-
pluribus aut majoribus criminibus unquam obligatus dens igitur allisus est, quia peccare non metuens, et
exslitit quam mulier illa peccatrix, de qua septem, pro salute intirmitates pertulit, et pro vita mortcm
ut ait Evangelista, dsemonia ejecit (Marc. xvi)? Nam suscepit.
cl Zachaeus publicanis et raploribtts publicanus ipsa (Vers. 42.) Dies mei sicut umbra declinaverunt: et
et raptor praefuit, et tamen ad ipsius hospitiura Dei ego skui fenum arui.
Filius diverlit (Luc. xix, vi). Sed et Stmon indigne 18. Gravis allisio, perquam luxin tenebras verti-
lulit de admissione raulieris: et turba murmttravit tur, et in ariditatem viror mutatnr. Diem namque
de hospitio peceatoris (Luc. xix). Poculum naraque sicul umbram primus bomo habuit, quando se a facie
suum cum Ueiu miscuerat, et ideo sibi mimicorum conditoris abscondit (Gen. m). Nam inter opaca nc-
prolervilas exprobrabat. Quod quotidie in Ecclesia morura latere voluit, ut ex hoc quoque patenler os-
fteri cernimus, cum peccalores pro peceatis suis 2; tenderet quas coecitatis umbras interius pertulisset.
plangentes, Chrislura indui, et ad ipsius intrare uni- Si enim in urobra non esset, Deum esse localeni non
tatem videmus. Vel certe poculum Deo cum flelu crederet, uec ab ejus oculis pularet se abscondi, a
miscere, est alios ab exterioribus introrsus Irabere, quo sciret etiara cordis occulta videri. Qitsesivitergo
alios ab interioribus exterius jactare. Scimus eniin, umbrara corporis, qui prius incurrit umbram mentis.
quia polus ab exterioribas interius trahilur, fletus Dies namque ejus incliuata fuerat, et i leo illi Itimen
ab interiori exterius derivatur. Quia ergo conditor sapienliae interius non fulgebat. Sol eteniro dum in-
nosler occnlta itoslra examinat, et non solum opera, clinat, raajores umbras efficit, et caloris sui mauni-
verum etiara intenliones radicitus pensat, occulto tudinem paulatim sublrahit. Unde post meridiem
ejus judicio lit, ut quosdam qui in oculis hominum Adam a Deo vocatus esse describilur (Ibidem), ut ab
Jusli esse videntar, reprobet, quosdam crimiuibus exterioribtts agnoscamus quid interius gereretur. lu
reosper poeiiitentiam correelos salvet. Et cum juxta meridie enim lux est purior, aer limpidior, eeslus
Apostoii sententiara, neque volenlis, neque currentis , fervenlior. Quasi ergo meridies in Adam peclore
sed miierentii sit Dei (Rom. i%, 16), alios qui cor- inerat, dum lumine divinaecontemplationis illu.stra-
ruerant, misericordiler erigit; alios qui slare vide- tus, amoris summi facibus ardebat. Sed hitnc raiser
bantur, cadere juste permiuit, Ex peccato namque („ meridiem perdidit cum peccavit. Ibi enim amoris
primi parcnlis accepimus, ut nec in ipsa justilia refriguit incendium , caligavit claritas, defecit visio.
stabiles esse possirous, sed aut conlra Deura , nobis Veniens autem in mundum lux verax Dei Filius hanc
bonum quod facimus iroputando, erigimur, aut con- nobis clarilalem reddidit, cum cordis nostri lenebras
tra proximos in superbiam levamur, unde et sub- praesentioesuoeilluminalione fugavit. Unde scriptura
dilur : est : Popitus qui ambulabal in tenebris , vidit lucem
(Vers. 11.) A facie im et indignationis ium, quia magnam(Isa. ix, 2;. Magna lux remissio peccatoruin,
ekvans allisisli me. donum gralioe,inlelligeniiaeclaritjs, contemplationis
17. Quia enira justae damnationis senlentiam pri- gaudium, collatio virtutum. Dedit enim nobis, ut ait
mus homo peccando pertulit, quatn postmodum ne- Apostolus, pignus sviritus (II Cor. v, 5): guslavimus
potum successio consequenter iucurrii, ideo Cbristus bonum Dei verbum, virtutesq.ue saeculi superventuri
Jesus venit in muodum peccatores salvos facere , (Hebr. vi). Hi sunt dies graliee, quos uobis coutulit
521 et ab eaqua tenebantur damnatione liberare. excellentia bonilatis Dei. In quibus si noctem nequi-
Ecclesia vero quoecorpus ejus est, cui claves regni tioe contemiiunus, ad ccelestis regni hsereditatem
ccelorum tribuit, et ligandi atque solvendi pote^ta- inofienso itinere anibulamus. Hinc etenim Salvalor
tem dedit, ideo peccatores quotidie suscipit, quia U ; ait : Si quis ambulaverit in die, non offendit, quia lu-
illam irse Dei senlenliam agnoscit. Quia enim per cem hujus mundi videt (Joan. xi, 9). Sed hi dics in
faciem personam agnoscimus hominis, recte pcr nobis sicul umbra declinant, cum peccatorum no-
faciera iree, damnationis intelligiuuis cogniiionem. Strorum nebulas propitiationi divinse opponenfes, et
Nam quod irara iadignationis agnoscat, manifeste menlis palimur caliglnem, et divinse exstinguimus
oslendit cum subjungit: Quia elevans allisisii me. charitatis ardorem. 522 Scimus autem quia sole ad
CreaUiscaUerisanimalibus, bomo prse cunctis eleva- occasura vergente, umbraecrescunt donec nox veniat,
lus fuit, quia et Jibertale exstitit arbitrii pnedilus, et Iumen omnino diei deficiat. Sic nimirum cuut in
ct rauoBis luraine Ulustralus. Cui etiam datum est reproborum cordibus sol juslitkc occiderc cceperit,
nt «on sicutcsetera aniraantia terram seroper aspi- CDJcitatisuinbra vehemenfer excrescit, a ieo ut di-
ceret, sed ut ipso situ corporis ccelos erectus vide- vino non illuminentur lumine, sed inorlifera noctig
rct; ut ex hoc quoqne aperte cognosceret quia et involvantur obscurttate. Sequitur :
intentionem ad sumina dirigere, et mentem deberet 19. Ei ego sicut fenum arui. Nemo est qui nesciat
ad Deum levare. Nam et terror ejus et tremor emni- quod quantumlibet lenera aut deleclabflis ltcrba sil,
 615 SANCTI GREGORHMAGNl
si apposila falce succiditur, a et coloris venustale Amisericordia? De illa namque scriptum *st:'
confestim exuitur, et a radicis humore siccatur. Sic tiones ejus 523 *"P«r «mnia operaejus (Ptat. cxt# ..
profecto quicumque per opera pravitalis a Deo re- 9). Et miserkordia Dominiab mternoet usquetit «f«rW»f
cessit, necessario a virtutis intimse humore arcscil. num super timenles eum (Psal. cn, 17). Licet enim
Hinc etentm Salvator discipulis ait: Sicut palmes non hominera rairabililer condiderit, mirabilius taroen ;
potest ferte ftuctum a semetipso, nisi manserit in viie; perdilum per Filii sui mortem redemit. Hsecmemo-
sic et vos nisi in me manseritis (Joan. xv, 4). Nain rialis Dei misericordia in generatione et generatio-
etsi florere in hac vita peccalores plerumque videan- nem permanet, quse omnibus per temporum curri-
tur, ariditatem taroen suara in fine recognoscunl cula vivenlibus usque in finera saeculipalet.
dura simul amittunt et ridentis vitse dulcedinem, et (Vers. 14.) Tu exsutgens misetebetis Sion, quia
temporalis glorisc dignititem. In sapientise quippe tempus miserendi ejus, quia venit tempus.
suaevanitale confisi, dum sperant facile sibi cuncla 21. Si Sion ad lilteram accipimus, Judeeorum in
suppetere, arbilrantur utique se religionis virtute Itoc Ioco et geplium vocationem notare valemus. Et
non egere. Et dum de inani sapientia se jactant, in- videbitur hoc modo quasi prsecedentis verbi exposi-
sipienter vivere nequaquam formidant. Et quia a ve- tio, ut cum duas generationes nominat, qualiter in
ree sapientiee radice praecisi sunt, in stulta sua sa- g generatione et generationem misericordia Dei sit per-
pienlia aruerunt. Qui si voluerint in ipsa sapienlioe roansura, ostendat. Ait ergo : Tu exsurgens misere-
vitalis radice revivisci, suraraopere studeant ad fon- beris Sion. Per Filitim Deus Pater exsurrexit, quia
tcm vilse, mentis processu properare. qui antea non cognoscebatur, per eum in hominum
(Vers. 13.) Tu autem, Domine, in mternum per- notitiam venit. Unde et verbum Patris et splendor
manes, et memotiale tuum in generalionem et gene- dicitur (Hebr. l); quia per eum et voluntas Dei agno-
rationem. scitur, et ipsa divinitatis essentia declaralur. Sion
20. Spectat hoc ad id quod ait : Ego sicul fenum vero, id est Judaici populi misertusesl, quando de
arui. Quasi dicat: Qui diligens vanitatem, et sequens eorum progenie nasci voluit, et prius eos ad fidem
mendacium, in seternitate et stabilitate persistere vocavit. Tempus miserendi,tempus plenitudinis intel-
nolui, temporalis et instabilis faclus, mortis afidita- lige, quia juxta apostoli sententiam : Ubi venit pkni-
tem incurri. Sed tu, Domine, in seternum perinanes. tudo temporis, misit Deus Filium suum nalum ex mu
Hsec ergo est unica spes salulis mese, ut tibi inhae- liere, (actum sub iege, ut eos qui eranl sub legete-
ream; ut sicut perrae factus sura aridus, itaper te dimetet (Gal. IV,4). Quod vero ait: Quia venit lempus,
fiam eeternus : et iit te vivens mortem effugiam, a teropus nimirum gratise vult intelligi, de quo Dominus
quo discedens perdidi vilam. Nos quoque scientes fj per prophetam dicil: Tempote accept.oexaudivi te, et
quia primus liomo faclus est de terra terrenus, se- in diesalutis adjuvi te (Isa. XLIX,8). Quod exponens
cundus de ccelo ccelestis (/ Cor. xv): sicut terreni apostolus ait : Ecce nune tempus acceplabile, ecce
iraaginem portavimus, ita ccelestis imaginem porte- nunc dies salulis (II Cot. vi, 2).
mus, et oum eo unum efficiamur, qui resurgens a (Vers. 15.) Quoniam placuerunt servis tuis lapides
morluis jam non moritur, et mors illi ultra non do- ejus, et terrm ejus miserebuntur.
minabitur (Rom. vi). Ipse est eniin qui factus est in 22. Per lapides Sion apostolos intelligere possu-
spirilum vivificantem, cujus si, membra fueriraus, mus, qui de Judaico nati populo, Ecclesiam demum
quo caput noslrum prsecessit, pariter ascendemus. ex seipsis sediflcaverunt. Qui profecto lapides servis
Cujus ascensus spem ipse nobis contulit, qui ait: Dei placuerunt, cum quales futuri essent, propheloe
Pater, volo ut ubi ego sum, et ipsi sint mecum (Joan. per spiritum viderunt. Nisi eniin prophetis apostoli
XVN,24). Quod si ab ejus separati fuerimus corpore, placuissent, nequaquam de eis Isaias dicerct: Qui
velut abscissa metnbra participatione carebimus vi- sunt isti qui ut nubes votant, et quasi columbmad fe-
toe, nec cum eo in ccelum ascenderaus. Cum eo ergo nestras suas (Isa. LX, 8) ? Et ilerutn : Quam speciosi
unum siraus, quia sicut ipse ait: Nemo atcendil in pedes evangelizanlium pacem, evmtgeiuanlium bona
cmtum, nisi qui descendil de cmlo, Filius hominisqui JJ (Rom. x, 15, ex Isa. LII)? Qui sunt pacem evangeli-
estincmlo (Joan. m, 13).Et notandum quia non dixit, zantes, nisi apostoli Chrislum proedicantes? Ipse ett
vivis, sed, permanes in seternum. Ilomo etiamsi enim pax noslra, ut ait Apostolus, qui fecit utraque
multo lempore vivat, non laraen uno die permanet; unum (Ephes. u, 14). Unde etiam ipso nalo, homini-
quia ut semper mutetur, ex condilione raorlis habet. bus pacem reddilam Angeli Pastoribus nuntiaverunt
De quo quidam sapiens perhibet, dicens : Qui quasi (Luc. n), quam postea apostoli omnibus gentibus pu-
flos egreditut et conteritut, et fugit velut umbra, et blice prsedicaverunt. Per pedes vero evangelizan-
nunquam in eodemstatu permanet (Job. xiv, 2). Deus tiuro, afleclus intelligimus apostolorum , qui quidem
vcro qui solus vere seternus, vere imraortalis est, in speciosi erant, quando non sua comrooda, sed audi-
cciernum pennanet, quia in eo nihil est transitorium, torum tttilitatem quserebant. Speciosi, inquam, erant,
nihil mutabile, nihil quod alienum sit a sempiterna qui lerreni lucri inquinamenta ex ipso operalionis
ejus divinitate. Memoriak tuum in generationem et suoeincessu non contrahebant. Tunc namque corpo-
generationem. Quid magis roemoriale in Deo, quam reos pedes habere.speciosos dicimur, quando nalia
» Remb. Vatic. Gilot. ex coloris.
 C17 IN SEPTEM PSALM. POENIT. EXPOSITIO. — PSAL. V. 618
ccenosse viselabe foedamur. Quia ergo ex prsedica-. A 1 ul in nomineJesu omne genu flectatur, cmkstium, ter-
tionis officio terrenas divitias apostoli non quaere- reslrium, et infernorum (Phil. ii, 8). Gloria Christi
bant, recte de eis dicitur quia pedes eorum speciosii resurrectio est, per quam a diabolo regnum abstulit,
erant. Hinc namque Anna de Deo prophetavit, di- el morlis destruxit imperium. Qui enim in morte vi-
cens: Pedes sanctorumsuorumservabit (I Reg. u, 9). sus est inlirmus,in resurrectione apparuit gloriosus.
Qoia ergo quales futuri essent apostoli, per Spirituml Unde dicit Apostolus : Et si mortuus est ex infirmi-
sanclum prophetoe viderunt, recte nunc dicitur quia1 tate, sed vivit ex virlute (II Cor. xm, 4).
servis Dei lapides Sion placuerunt. Qui porro lapi- (Vers. 17.) Quia mdificavitDominus Sion , et vide-
des terree miserli sunt, quia pcenitentiam agentes ai bilur in gloria sua.
peccatis absolverunt. Per terram quippe peccatoresi 24. Causa est quare gentes et Judeeiad fidem vo-
accipimus. Unde serpenti a Dominodictum est: Ter- centur. Ex utroque enim populo oediiicataest Sion
ram 524 comedes omnibusdiebus vitmlum(Gen. m,, spiritalis, quaein celsitudine virtutum posita , ter-
14). Antiquus enim hostis terram comedit; quia pec- rena deserit, ccelestibus intendit, futura proevidet,
catores quosque in ventrem suse malitise abscondit;; hostium incursus non timet. Hujus fundainenta in
isque hominum perditionem desiderans quodammodoi montibus sanctis sunt (Psal. LXXXVI) , quia sicut ait
reficitur, dum pravis eorum operationibus delectatur., 3J Apostolus : Jam non sumus hospites et advenm, sed
Terree ergo Sion apostoli miserti sunt, quando Ju- civessanclorum et domesticiDei, supermdificatisuper
dscos ab errore conversos a peccalis absolverunt., fundamentum apostotorum et prophetarum (Ephes.
Ecce constructus est unus paries domus Dei, quse estt II, 19). In hac civitale Deus homini conjungitur, sicut
Ecclesia, paries, inquam, ex circumcisione; veniett scriptum est: Ecce labernaculumDei cum hominibus,
pariesex preeputio,ut duo parietes in unum juncti la- et habitabit cum eis (Apoc. xxi, 3). Synagogam enim
pidem angularem, unam conslruant civitatem (Ephes. reprobavit, Ecclesiara 525 elegil. Ideoque scriptum
U). Videamus ergo quid sequatur : est: Diligit Dominus portas Sion super omnia taber-
(Vers. 46.) F.t timebunt genles nomen tuum, Do-. nacula Jacob (Psal. LXXXVI, 2). Illa nempe Deus ta-
mine, et omnes Reges terrm gloriam tuam. bernacula deseruit, Sion vero, id est Ecclesiain,
23. Quasi dicat: Non solum misereberis Sion, Ju- prsesentia suoe babilationis illustravit. Unde et il-
deeosvocando, sed etiam gentium, eas ad lidemcon- lic nequaquam conspicitur, hic autem ab his qui
vertendo. Quee quidero noti resistent Evangelio, sed| mundo sunt corde, mentis intuitu videtur, nam
agnita veritale, timebuntnomenluum, Domine.Thne- subditur : Et videbitur in gtoria sua. In gloria sua
bunl, inquara, non timore servili, sed casto et filiali. Chrislus videtur in Ecclesia, qui in infirntitate vi-
Timuerunt genles Deum, quando spreta idolorumi Q ( sus esl in synagoga. In qua infirmitate nequaquam a
cultura, et anliquaecontemptis superstitionis errori- morte videbitur, qui immortalis et impassibilis fa-
bus, baptismo sunt mundatse poenitentise, et Chris-. ctus, cum Patre Deus in illa jam ccelestisede gloria-
lianee susceperunt instituta doctrinoe. In quibus ver- tur. Unde dicit Apostolus : Etsi novimusChristumse-
bis notandum quia non ait : Sion timebit nomen! cundum carnem, sed jam non novimus(II Cor. v, 16).
tuum, Domine, sed : Genles timebunt nomen tuum, Possumus quoque per id quod superius dictuin est,
quia etsi missus sit Ghristus ad oves quoeperieruntt Tu exsurgens misereberisSion, remissionem peccato-
domus Israel, tanten illis verbum Dei repellentibus ,, rum quse in Ecclesia datur, intelligere, et multifor-
et indignos se seternse vitaejudicantibus, conversi[ mis dona gralise,qucequotidianis divinitus incremen-
suntad gentes apostoli(M««/i.xv), qusenomen Christii tis consequilur. Quse in illis Deus muitiplicat, quibus
cura gaudio susceperunt (Act. xiu). Hinc namque• Sion placent lapides, id est qui et aposiolorum do-
Apostolus ait: Dico Christum Jesum minislrum[uisse, ctrinam recipiunt, el eorum pro posse exempla irai-
circumcisionis,propler verilatemDei, ad confirmandas, tantur. Sed jatn ad sequentia revertaraur.
tradiliones patrum. Gentes autem super miserkordia, (Vers. 18.) Respexitin orationem humilium,et non
honorare Deum, sicul scriplumest: Propterea confite- sprevit preces eorum.
bor tibi in gentibus, et nominituo canlabo (Rom.xv, jy I 25. In humilium Deusorationem respexit, quando
8). Hinc rursus ail: QuodqumrebatIsrael, non est con-. ad humanam naturam reforraandam Filium in raun-
secutus, ekctio autem eonsecuta est (Rom. xi, 7). Et} dura misit. Hoc enim justorum requirebat oralio,
omnesreges lerrm glotiam tuam, Infirma mundi ele- hoc prophetarum exspeclabat desideriura, ut ille in
git Deus, ut confunderet fortia. (/ Cot. i). Ignobilesi mundutn veniret, qui et a diabolica servitute horai-
vocavit, ut uobiles vinceret; piscatores elegit, ut re- nem rediraeret, et vitoeaditura, quem culpa obstruxe-
ges subjugaret. Ecce impletum est quod de Christoi rat, gratuito pietaiis suoe rounere reseraret. Hinc
prsedictum est: Omnesteges terrm timebuntgloriam namque Isaias ait : Clamabunt ad Dominuma facie
tuam. Oinne enim culmen sscculi, ad revereiitiam, tribulantis, et mitteteis Sakatorem et propugnatorem,
Cbristi flectitur; omnis dignilas humanacconditionis qui libereteos (Isa. xv, 20). Ex quibus verbis liquido
ad obsequium Christi inclinalur, sicut ait Apostolus: colligitur, quia iu eoruin respexit orationero, quibus
Cltrislitsfactusvsfpro nobisobedkns usque ad morUm, in tribulalione claraanlibus non solum Salvalorent
mortem autem crucis; propter quod et Deus exaltavitt coutulit, sed etiam propugnatorero misit. Idem vero
ilium, etdonavititii nomenquod est super omnenomen: qui fuit Salvator, fuit et propugnator. Salvator nam
PATROL. LXXIX. 20
6,9 SANCTl GREGORll MAGSl 620
nuc Det Filius est, de quo scriptUm est per prcphe- A non terfenoe hsafeditatis jur», rio» lutb aut laterilms
lam : Deus ipse veniel, et salvab\t nos (Isa. xXxv,4). Constructas domos, nott auri argentive prasseribit
Unde etiam Jesus priusquani*in ulero conciperetur, acervos, quae livoris plerutnque et invidiaa seraina-
vocatus esf ab angelo (Luc. 1 et 2). Nam quod pro<- flum sunt, et superbioe ac luxus existunt foinenta;
ait: sed charitatis et dllectionis gratianv justitioBet pie-
pugnatorsit, ipse ostendit cum per prophetam
ad sat- tatis proponit edicta, et veritatis legem non in lapide,
Ego qui loquorjustiliam, el propugnator sum
vandum (Isa. LXHI,1). Ex hoc pfeces non sprevit, Vel membrana, vel ligno, vel cera, sed in tabulia
filii
quia eis quod deprecabantur indulsit. Si enim preces cofdis perscribit; ut oeternse promissionis vanw
eorum sprevisset, nequaquam ad eOs libefandos Fi- nunquarn cogitatioriiDus occupentuii, sad seroper
lium misisset. Hinc namque Moysesad Dominuroait: Ornnipoleniis palfis testameiUum quasi prse octtlis
Obsecro,Domtne, mitte quem missurus es (Exod. iv, habentes, quid timere, quidve sperare debeant co-
13). Hinc propheta alius exclainavit, diceris: Uiinam gifent, et in exseqwendismandatis eeelestibus, votis
dirumperes cmlos, et descenderes(Isa. LXIV,1). Hind orWnibHls elaborent. Do his quippe ait Propheta in
etiam Daviddixit:/)ews, judicium tuumRegida(Psal. psalmo-: Hmc est generatio qumrentium Dominum,
LXXI, 1). Judicium suum Regi Deus Pater dedit, qumrentiumfaciem Dei Jacob (Psat. xxiu, 6). Quid
quando Dei Filius caruis humanse subStantiam as-1& nobrlius generatione divhia? Qttid sabUmius ccelesli?
sumpsil. Hinc namque ad Filium ipse Pater ait: Pos- Quid cagtius coneeptione spiritali? Volnit immaeula-
lulaame, et dabotibi gentes limreditatemtuam, et tus Dominns ut homo sine macula nasceretur pec-
possessioriemtuam terminos terrm; reges eos in vitga cati, et absque viiio carnalis delectationis bumanai
ferrid, 4t tanquam vas figuticonfringeseos (Psat. n,8). sobofis propagaretur successio. Et ideo lalem fecit
Patel ergpquiajudicium suum illi dedit, cui et bo» Adant, ul absque peccalo filios ederet, si in cotidi-
norum regmim, et inconvertibilium tradidit commi-> tofis obedieutia perstitisset. Posset namque fieri ut
nutionem. Vas enim figali postquam semet confrin- sicut absquedelectationeffuctussnos terra germinat,
gltuf, rtullomodo postmodum reparatuf. Quid ergo ita sine peceato filium mulier pareret; et sicnt ipse a
per confraetionem vasofum figuli, nisr extrema dam- Deo Adaro pure eonditus fuerat, ita homo boiumem
natio designatur? Ibi enim per judicii severilatera ptire procrearet. Quod homini cur esse incredibila
quicunquBcontYingitur,nequaquam ulterius perpoe- videatur, cum apibns elram hoc ipsura conferalur?
nitentieefemedium reparabitnr. Qupd profecto judi- Sed quia Domrnosuo obedire huraana aniina renuit,
cium pef Def et hominummediatorem iiet, quia scri- animse imperio caro obtemperare conternpsit. Nam
ptum est: Pater non jfadkat quemquam, sed omne et rebellis ei semper postmodum exslitit,et adversus
judicitm dedit FHio (Joan. v, 22). In humiiium nihil- Q { eant cujus ancilla nieral, se ki superbiam erexit.
ominus orationem 526 ^eus respicit, cum pro se Plerumque autem usque adeo erigttnr, ut ipsa do-
vel anis exofariTesfldeles exaudit. mineesuae versa vice dominetur. Unde fit ttt in lilio-
(VeifS.ift.y Scrttatttut hmt in generalionealttra, et rum procreatione per delectalionem in peccatura io-
populustfui creabilut, laudabit Dominum. cidat, et bonum opus male operando, delinqnat.
26. Sicut ex duobus populis primitiva est constru- 27. StedDei hOminumque Mediator, sicut nobis
cta Ecelesia,ita getnina est generaiio in fidei unitate: quam perdideramus vitara contulit, ila etiamhanc
collecta, catrialte scilicet, et spiritalis. Sive ergo> in nobis generationem reparavit. Unde et de virgine,
Sien, et ea quaesunt stipradicta, ad lilteram intelli- et sine peccato nasci voiuit; ut ex hoe patenter
gamus; sive pef inteflectum roysticam ad Ecclesiami ostenderet, quia hoe etiara nobis inter 527 iomi-
cuncta referahtur, conveniunt superioribus sequen- mera beneflciorum suorntn dona conferret. Ideoquo
tia, et praelibatisexponenda concofdant. Dictum estt ait: Propter koe dabit Dominus ipse vobis signum :
enim : Tu exsritgens, Domine, misetebetis Sion. Ett Ecee virgo concipiet et patiet fiiium (Isai. vti, 14).
itcrum: Qu\a mdificavh Dominus Sion. Nunc veroi Quam virginis coneeptionemnequaquam signura essa
ait : Sctibantut Itmcin genetatione alteta. Quod enimi diceret, nisi aliquid nobis in ipsa sua rtalivitatc quod
Judseisfuit promissum, hoc in gentibus videtar im-1 . r» credere deberemus signaret. Unde rursum scriplum
pletutft. Si vefo juXla spiritalem intelligentiam perr est : 0 radix JeSse, qui stas m «t<rn»im populorum
Sion Ecclesiam accipinn.s; per generationem alte- (Isa. xi, 10). Sigaum enim fuit poputis iila Christi
ram, spiritalem intelligimus, in qua nifnirum divinee ; sine virili commistione nativitas, quod itis qui ere-
scfiptse sunt promissiones; quia quicfquidde remiS- dunt in nomine ejus, daturus erat poiestatemfilios
sione peccatofum, quidquid de asternitate felicitatisi Dei fieri: his videlicet qui nan ex sanguinibus, neque
Scripfura sacra asserit, hoc in cordibus suis perr ex veluntate catnis, neque ex vohnlate viri, sed tx
amofein Spiritus spirilalis generalio Jnscribit. Cui ett Deo nali sunt (Joan. i, 12). Sicut wainqnebeata Maiia
dicitur : Audi, Istael, prmceptaDomihi, el ea in COtde t Cliristum peperit virgo, et post partutn imcQrrupia
quasi iri tibro sctibe (Deuter. vi, 3, 7). De hac prse- permatisit, ita et mater Ecclesia llliosDeosinedolore
ceptorum Dei inscfiptionc per pfophetam Domfnus s generat, et virgo sempef illibata perseverat. Qui in
ditit: Hoc est teslamentum quod testabor eis; dabo 9 lioc quoque quod Deum tolo corde difiguiil, patrero
legeSriieai tti cotdibus eotum, et in sensibus eorum « se Deum habere evidenter ostefKtant.FtMoromenkn
tcttbam eat (Jer. txtt, 38). Boha* pater, qul flliis s est diligefe, non timere, Porro iit hM dit>»ction»H>>i
R-M IN SEPTEM PSALM. POENIT.EXPOSITIO. — PSAL. V. 622
quaquam torpescunt otio, aut operibus insolescunt, A (Vers. 21.) Ut audiret gemitus compeditorum, ut
sed et in mandatis ccelestibusvoluntatem Dei cuslo- solveret filios interemptorum.
diunt, etex virtutum operatione nullam ab hominibus 29. Sancti viri non incongrue compediti dicuntur,
laudem queefunt. Unde et subdilur : Et populusqui quia ligati vinculis disciplimeDei, neqtiaquara ad ea
ereabitur, laudabit Dominum.In operibus nempe suis" quse exteriora sunt vagantur, et quasi gressum ope-
Detua laudant, qui bonum quod faciunt, nequaquam ris immobiliter figunl, dum a conditoris desiderio
sibi, sed gratise Dei attribuunt. Unde et Paulus cum nusquam discedunt.De his namque compedibus scri-
plus omnibus se lahorasse dixissel, subjecit atque ptum est: Injice pedes tuos in compedesejus, et in
ait : iVonautem ego, sed gralia Dei mecum (II Cor. torques illius coltum tuum (Eccl. vi, 25). Quia profe-
xv, 10). Sed quae in nobis sunt sanctitatis opera, ita cto cujus a pravitate gressus compescitur, ejus fides
strotadproximorinn oedificalionemexterius trahenda, sanctarum varietate virlutum adornatur. Collum
ut in ets non faver aut gratia humana requiratur, namque fides est, per quam Deo fidelis quisque con-
sed ipse a quo haecsurrt hominibus collata Deus lau- jungitur, et quasi per collum capiii suo Christo Ec-
detur. Hinc namque per semetipsam Veritas apostolis clesia, quceejus est corpus, unitur. Unde in laudem
ait: Sic luceat lux vestra coram hominibus,ut videant • sponsse in Canticis canticorum dicitur . Collumtuum
opera vestra bona, el glorificent Patrem vestrum qui B sicut monilia (Cant. i, 10). Quia enim sicut Jacobus
ts cmlisetl (Malth. v, fti). ait: Fides sine opetibus mortua est (Jacob. n, 26);
(Vers. 20.) Quia prospexit de excelso sancto suo; quasi collum sponsse monilibus circumdatur, dum
Dominusde cmioin terram aspexit. fides sanciseanimse operibus decoratur, Gemunt con-
28. Nec nova post creationem nasceretur, nec tinue compediti, quia dum exsilii sui tenebras electi
Deum perfecte sanclorum vita laudaret, nisi per eum considerant, ad claritatem visionis Dei indesinenter
nos divina miseratio respexisset, qui nos in Nicodemo suspirant. Sed eorum gemitus nequaquam Deus au-
denuo nasci docuit, dum aliter in regnum intrare non diret, nisi mediatorem nobis Filium suum dedisset.
posse, nisi ex aqua et spiritu renasceremur, monstra- Unde dicit Apostolus : Per quem accessumhabemus
vit. Unde dum populum creandum Dominum benedi- ad Patrem, et ipse est propitiatio pro peccatis noslris
cturum esse propheta dixisset, causam illico nostrse (Eplies. II, 18). Corislat ergO quia nullius audireV
redemptionis adjecit (Joan. m), velut qui indubitan- gemitum Deus, nisi ille venisset, per quemad Pa-
ter sciret, aliter novum non posse creari populum, trera habemus accessum. Ul sotverelfilios interemplo-
nisi Dominus et redemptor noster novus homo ve- rum. Filii interemptorum sunt imitatores martyrum,
niret in roundum. Nec posse quemquam amplius de eorum scilicet, qui vel pro testamento DeLsua cor-
vera salute ambigere, cum sciret omnipotentem me- C pora tradiderunt, et in sanguine Agni laverunt stolas
dicum ad infirmos descendisse. Dicatur ergp : Quia suas (Gal. v); vel qul merabra sua super terram
ptospexit de excclsosanclo suo. Prospicere dicimur, mortificantes, carnem suam cum vitiis et concupi-
cum a longe intuemur. Quia ergo per Verbi Dei in- scenliis crucifixerunt. Possumus quoque per compe-
carnationem non solum Judoea,quoejuxta esse vide- ditos eos accipere qui mortalitatis et passibilitatis
batur, sed etiam genlilitas liberanda erat per mise- vinculls se astrictbs inielligunt, el mlseriis humanea
ricordiam, recte nunc dicitur : Quia ptospexit de necessitatis afflictiindesinenter gemunt.
excelsa sancto suo, juxta quod scripturo est: Pacem (Vers. 22.) Ut annuntient in Sion nomen Domini,
iis qui longe, et pacemiis qui ptope (Ephes. n, 17), et taudem ejus in Jerusalem.
Redemptor noster non imroerito excelsus dicitur, 50. Soluti a peccatorum vinculis, eo magis in Ec-
quia divinitatis ejus potentiam nemo morlalium in- clesia nomen Dei annuntiant, quo eis dimissum est
tuetur; denique et sanctus exstitit, et Dei peromnia de peccatorura excessibus quod timebanl. Quid vero
fuit. Hinc namque ipse dese in Evangelio ait: Quem aliud est nomen Domini annuntiare, nisi Dei wiscri-
Deus sanctificavit,et misitin mundum (Joan. xvi, 5<i). cordiam in Ecclesia prsedicare? Dominoruw enim est
Nam quod Dei per omnia fueril, ipse testalur cum misereri. Hinc namque de Christo dicitur: Benedictus
ait: Non potest Filius a seipso facete quidquam, nisi ^ qui venitin nomine Domini(Matlh. xxi, ex Psal. cxvn,
qiwd viderit Palrem facienlem (Joan. v, 19). Idem 26). Scimus enim quia mediator Dei et homiuum
aulem qui excelsus exstilit, ipse etiam ccelum fuit; homo Chrislus Jesus judex est humani generis; juxta
sed excelsus propter sublimitatem, ccelum vero quod scriptum est: Pater non judicat quemquam,sed
528 propter divinam inhabitalionem. In eo enim, omne judicium dedit Filio (Joan. v, 22). Qui si in
sicut testatur Aposlolus,habital omnis pknitudo divi- primo adventu venisset in nomine judicis, nerao
nitatis corporatikr (Colos. n, 9). Et per propbetam profecto foret, qui pcenam scternaeevaderet damna-
quoqueDoinin\isait:Cas/iimmi//t sedes est (Isa.ixvi, tionis. Omnes enim, ut ait Apostolus, peccaverunt
1). Quse autem major sedes Dei qtisa Christus? etegent gloria Dei (Rom. m, 13). Venit ergo in no-
Coelumigitur Dei Chris.tus est, de quo Dominus in mine Domini, qui venit ut peccata dimitteret, non
terram aspexit, ut cutn peccantibus quibusque spem utpeccatores damnaret. Venit, inquain, >'<nomino
per eum venise tribuit, de cceloin terram aspexit, ut Domini primo, qui in nomine judicis in adventu ve-
(celuui fieret qui terra fuit. Quod aperte ostenditur, niet secundo. 529 I» Sion erS° nomen Doroini an
tum illico subjungifur:
nuntiant, qui Dei misericordiam populis prxdicant
&3 SANCTlGREGORIIMAGNI 624
S quitur: Et laudemejus in Jetusalem. Unam Eccle- A (Joan. xv). Vtrtus namque Chfisti est glona rcsur-
siam prcpter diversas causas diversis appellat no- rectionis i ejus. Licel eniin opera fecerit quoenetno
minibus: Sion eara noriiinans, sicut quoe ad alta ialius fecit, el miraculorum signa divinitalis ejus fideut
suslollitur : Jerusalem vero, quae quasi jam mortifi- ;astruant, credendi tamen in eum nulla poteutior
catis hostibus, veram in se pacem intuetur. Notan- aut condecenlior via exstitit, quam quod mortuus eO
dum vero quia nomen Domini prius annuntianduro, sepuitus terlia die resurrexit. Iu via ergo virlutisi
postea vero potuit esse laudandum. Agnitionem Dei respondet Ecclesia, cum de gloria resurrectionis.
enim norainis laus sequitur coniessionis. Quomodo 'Christi nihil asserens ambiguum, nihil sentiens oh-
enim credent ei quem nonaudierunt (Rom. x)? Quoe scurum, studet in merobris suis Christo per bapti-
autem major laus Dei, quam quod mundus in unilate sroum 530 et pcenitentiamcoromori, et per novita-
lidei colleolus, non solutn opera ejus annuntiat, tem vitae Christum induens, eidera convivilicari.
sed etiam vita eum et operlbus laudat? Undc et sub- Cura enim nihil in se lucidum , nihil vitale conspi-
dilur: ciat, a solo Deo se putat posse aequirere el luculcn-
(Vers. 23.) /n conveniendopopulos in unuta, et re- tarum virtutum plenitudinem, et desideratam vitae
ges ut serviant Domino. indeficientis setemitatem, quoeetiam nonnisi per gra-
(Vers. 24.) Respondit ei in via virtutis sum, pauci- ]} B tiam Dei potest advertere quot sil obnoxia defeclibus,.
talem dierummeorum nuntia mihi. quot infirmilatibus subdila, quot miseriis vallata.
31. In unura convenerunt populi in Ecclesia per to- Ideoque dicit : Vaucitatem dierum meorum nuntim
lura orbem diffusa, quee Christum credit esse filiutn mihi. Quasi dicat : Qui ex meis viribus hoc consequi
Dei. Dehac unilale dicit Aposlolus : Unus Deus, una non valeo, ut quam pauci sint dies mei intelligaitr,.
fides, unum baplisma(Ephes. iv, 5). Extra hanc nemo fac ut per gratiam tuse inspiralionis, et virlutum de-
laudat Deum, nemo annuntial. Hanc designabat ille fectum, el hujus vitoebrevitatem agnoscam, quatenusr.
utius qui post motionetn aqusein piscinam descendeiis vilee hujus velocem considerans transitum, nulluiii im
sanabatur (Joan. v): Nemonamque est qui versepossit corde sentiaro de amore illius aflectum.
invenire salulis remedium, nisi ad unitatem fidei ve- (Vers. 25.) Ne tevocesme tn dimidiodierum meo^-
uiat, et per sanclilicationem, viteeChristum induens, rum, in genetatione ei genetationemanni lui.
unum cum eo fiat. Hinc namque per semetipsam Ve- 33. Per dimidium dierum, imperfeclion*m viiie*
ritas ait: Hmc est vita mterna, ut cognoscantle solum in qua se fidelis quisque non rerocari de
Christum accipimus,
verum Deum, et quem misistiJesum (Joan. mundi exorat exsilio, ne si in die exitus sui
Per eos animoruin suoruni hujus
'; transitorioe adhuc vitse
X\m,3). reges, intelligas qui amore occupatus fuerit, ad
motus secundum Dei voluntatem dirigunt, eisque re- Q illara eeternitatis vitam transire rainus
more dominantur, dum in rationis eminentia possit. In hac
gum vita dimidium tantum dierum accipimus, quia elsi.
quasiin regali solioproesidentes,repugnantia queeque nos assiduesolis
serviluti subjiciunt, et pacatis omnibus, eequitalisle- hujus materialis splendor illuminet,.
et innocentiae in siveetiam sequitur tamen nox, qusc assidue illuminatos obscu-
ges jura, seipsis disponunt; ret. ergo unusquisque, ut dum in vil.sehujus.
eos qui populis praefecti, in rerum culmine stare vi- cursuRoget mentis amore defigitur, antequam de adipis-
denlur, dum divitiis affluunt, honoribus cumulantur, 1 cendis seternis satagat, a Deo non revocelur. Sanett:
terreni preeeminent dominatione iraperii, et gloria1 viri etsi sunt mortali carne circumdati, nequaquanv
tnundanae potentiee extolluntur, non absurdura vide- sunt in dimidio desiderii amoro
dierum, quia perfecti
uitur, cum et illi in ipsa cordium suorum dircctione! a terrenis suspensi, illa bealoe vilaeaelernitate jann
Doniino serviant, et isti religionis Christianae docu- in
spe perfruuntur. Hinc namquc Paulus dicit: Spt
menta tenentes, orlhodoxae fidei jugo mentis colla1 salvi
facli sumus (Rom. vin, 24). Hinc rursus ait :
supponant. Nostra conversalioin cmlisest (Phitip. m, 20). Sic
32. In hoc igitur populorum et regum conventui naroque inolfcnso cursu ad xternitatis statum per-
quilibet fldelis respondit Deo in « via veritalis po- veniunt; sicanle hujus vitaelerminuro, in oeiernitatis
situs, videlicet in Christo, qui viam se nobis propo-• "B desiderio mentem fixerunt. Quod quidem evidenicr
suit dicens : Ego sum via, vetitas, et vita (Joan. xiv,, ostenditur, cum prolinus subditur : In generatione'
6). Responsio autera heec non voce sestimatur, sedl et generationemanni tui. Nota quod vitam suam die-
opere. Non enim respondent Domino,qui vocati per- rum paucorum appellalione significat, aeternam vero-
verse vivunt, qui post illud divinum semen in terrat annorum in generatione et generatione permanen-
rationabili susceptum, spinas perversitatis, aut tri- tiuui; ut per hoc quoque prudens lector intelligat, etf
bulos producunt nequitiee (Malth. xni); sed qui int iufinitam illius futurse lelicitatis longitudinem, et'
omni bono se aptantes, et de sua vocalione gralias3 labentem temporalis glorioe brevitatem. Quis enira-
Deo referunt, et fructum Deo centesimum, vel sexa- nesciat anuos diebus multo longiores? Quia vero
gesimum, aut etiam trigesimum in cordis innoceniiat etiam in annis finis polest intelligi, in generatione et'
ferunt. Notandum vero quod dicit : /n tiia virlutiss generalione eos permansuros dicit. Sapientia dicit.-
a Autumat Gussanv. legendum, virtutis. Secus> In
psalino sane via vittutis; at nondumhiff t
lcgitur in editis omnibus; et quidem optime, quia• Iocus explicalur.legitur.tn
consequenter pro futuro : Ego sum via, verilas, elfts
C25 IN SEPTEM PSALM. POENIT. EXPOSITIO. — PSAL. V. 62C
Generalio vadit, et generqliovenit, terra.autem iniA nullo clauditur termino, recte in dextera Dei dierum
mternum stat (Eccl. i, 4). Ha;c est namque instabilis dicitur esse longitudo. Nam quod hic dicitur : Pau-
vitae islius permutalio, ut decedentibus aliis alii suc- citatemdietum meorumnuntia mihi, tale est ac si
cedant, quibus postraodum siroili roodo delicientibus, dical Ecclesia : Sunt qui insipientise suee ealigine et
alii non ocquali conditione oriantur. Ex quibus ta- perfidioedeteslabilis induti erroribus asseraut roe in
men omnibus, quee in sseculo fuerunt vel futurse brevi ftniendam, et usque in finem soeculiinhabita-
sunt generationibus, viva illa et divina generatio torem non habituram; sed tu, de cujus non diffido
perficitur, quse in eeternum claritatis Dei consortio promissionibus, nuntia paucitatem dierum ineorum
perfruetur. In hac itaque nos, id est eeternitatem mihi. Futura dierum paucitas, inquam, data es*
Dei perroansuram dicit prophela: tunc videlicet, Ecclesiae, quia toto istius vitse terapore debet fides
cura generatio quse prsecedit et quee sequitur, una Christiana in mundo vigere. Ne revocesme in dimi-
facta iuerit, novissiroa utpole morte destructa, quee dio dierum meorum. Per diraidium dierura, iritper <
antequam in victoria absorbeatur, nihil siabile, nihil fectionera accipe teroporutu transeuntium, in qua
sdlidum, nihil dimittit illsesum (/ Cor. xv), quasi Deus revocari perroitteret, si huic sententiaj
34. Quae tamen intelligi et aliter possunt, ut ad hsereticorum faveret. Hoc autem ideo postulat, na
superiora hoc modo reierantur. Dictum namque est g ab illis annis qui sunt in generatione et generalione,
eam errnris perversitas abducat.
fiuperius : Populus qui creabilur, laudabil Dominum. alicujus
Quomodo ergo laudet, ostendit cum ait: Respondit (Vers. 26.) Initio tu, Domine, terram fundasli, e
ei in via virtulis sum, et laudem ejus annuntiabuni in opera manuum tuarum sunt cmli.
Jerusalem. Jerusalem vero non quae servit 531 36. Initium Dei Filius est, de qno scriptum est -.
ctim liliis (illa enim vocata neqnaquam in laude re- Ipse est initium omnis crealutm (Apoc. m). Quod
spondet), sed illa cui dictum est: Lmtare sterilis qum etiam ipse evidenter ostendit, cum se principium
non paris, erumpe et clama qam non parturis (Isa. nominavit. Denique et in Apocalypsi ad Joannetu
LIV,1); vocata respondet Domino posila in via vir- idem ipse ait: Ego sum aetu, primus et novissinms,
tutis suse. Via virtutis Christi est imitatio constan- initium et finis (Joan. vm; Apoc. I, 8 ; xxi, 13). IM
tieeejus. In hac via populus creatus, vel Jerusalera hoc initio fundata est terra, quia in ipso fundata es*,
intelligibilis respondet Domino, quia sicut pro nobis Ecclesia. Hinc namque Aposlolus dicit : Fundamen-
Christus aniraam posuit, ita constantiam Christi tum aliud nemopotest ponere prmler id, quod positutr
sequens, pro fralribus animam ponere in fiiiis suis est, quod est Christus Jesus (1 Cor. m, 41). Hincipse
non recusavit. Quid vero respanderit oslendit cum Dei et hominum Mediator, ad apostplprum princi-
ait: Paucitatem dierum meorum nunlia mihi. Rogat' C pem 532 a'' : ^" es Pettus, et supet hanc pttrait)
innovatus populus, vel fecunda filiorum spiritalium mdificaboEcclesiam meam (Matlh. xvi, 18). Ipse es*
maler. ut breve sibi videatur Iiiijus lempus tribula- enim petra, a qua Petrus nomen accepit, et super
tTonis,comparatione seiernse felicitatis; ne dum ni- quam se sedificaturum Ecclesiam dixit. Terra autem
mis extendi quas patitur persecutiones autumat, pro, dicta est Ecclesia, tum quia in messe fideltiiro popu-
dilatione prsemiorum quasi Isediovicla, quam imitari: lorum spiritali fecundilate exuberat, luin quia iu
proposuit Christi constantiam amitlat. Tunc nobisj soliditate fidei perpetua firmilate immobililer per-
Deus quid sequi debeamus annuntiat, cum volunlatis, severat. Unde per Salomonem dicftur: Terta ir
sueearcana nobis inspirat. Nunquid non paucitatem, mternum stat (Eccles. i, 4). Terra quippe in seternum
dierum suorum ille Deus annuntiaverat, qui dicebat: slare dicitur, quia sancta Ecclesia in hoc sseculo a
Exislimo quod non sunt condignm passiones hujusi catholica Fide nequaquam deficiet, et in futuro cum
temporis, adfuturam gloriam, qum revelabitur in no- Deo eeterna stabiliiate permanebit. Nam quod in hac
bis (Rom. vm, 18) ? Noverat enim quia temporalium vita nullis adversilatibus frangenda sit, nullis perse-
pressura passionum veloci fine concluditur, glorise culionibus superanda, ipse super quem sedificata est,
vero cdelestisfelicitas nullo termino angustatur. evidenter ostendit cum ait: Portm inferi non prm>
35. Possumus per paucitalem dierum etiatn aliud\Dvalebunt
. adversus eam (Matth. xvi, 18). Portse in-
intelligere. Fuerunt namque hseretici qui dicerent; feri hsereses sunt, quae dum multos in fide infirraos
Ecclesiam non esse generalem, sed in teropore Do- fucata verborum calliditate decipiunt, quasi infer-
nati et anle finem sseculi consummandam ; non at- norum eis adilum pandunt. Sunt etiam portx inferi
tendenles quod ei Dominus in apostolis promisit, qusedarapoteslates hujus mundi. Quid enim Nero,
dicens : Ecce ego vobiscum sum omnibus diebus quid Diocletianus, quid denique iste, qui hoc tem-
usquead contummationemsmculi (Maith. xxvm, 20). pore Ecclesiam persequitur, nunquid non omnes
Contfa eos nunc dicitur : Paucitatem dierum meo- portse inferi ? Quis cogitare sufficiat quanti promis-
rum nuntia mihi. Constat, quia per multiplicitatem sionibus eorura devorati sunt? Quanti eorum tnetn
dierum, perennis vita accipitur : per paucitatem penerriti? Quanti afflictionibus eorum superati?
vero, cursus istius sseeuli designatur. Scriplum Quos omnes perpetuse mortis profundum absorbuit,
quippe est : Longiludo dierum in dextera ejus et ad cruciatum damnationis seteruseinfernus admi-
(Piov. m, 16). Quid enim per dexteram, nisi per- sit. Sed Ecclesia in illius, de qua dictum est, petrae
uetuaviiadesignatur? Quiaergo sanctorura requies solidilate fundala, minaruin ventis conculitur, nec
S27 SANCTI GKEGORilMAGNl 688
persecutionum fluminibosmovetar, nee corpofalium A Acorpns? Qnod sl seeundum corpus perituri sunt,
poenarum incommodis titubat, nec raorlis ipsius ubi resirrrectk»?Quam non solurh negare scelusest,
tiroore vacillat, Uli vero qai nferai aditwn sequaci- sed «tiam de ea dubitare, summumnefasest. Patet
bus sois utpote portas aperiunt, eam imougnftre et itaque quia non «ic perimmt ut non resurgant : sed
persequi roodis«mnifcusnon daisMnt. In tpto quid at eas qnas in hae vita pathintur, necessitates corpo-
aliud factuat, nisi quod veritatit verba evacnare con- ris evadant.In ipsa enim corporis eorum resurapliohc
tenduiit! Non prsevatebuat advewas eam portac fniodammodoperisse videbuntur, cum pereunte in
iiiferi, dkk ^orniiMS,et taraea ut ei prsevaleant, co- eis corntptione, destruetur quod animale est, ut
uarttur. Sed fldelisD«miaas m omnibas riis sws , et quodspiritale est vivat; et Jaui quasi non sint quod
Mnctus in operibus suit. /ttftto enim terram fundamt, inerant, rfam in ariam mutati naturam, in lumine
st optra mamuumetut sunt eali (Ptal. a, 26). Quid claritatis Dei ««renniter eX6uftant. Solus namque
per ccelos, nigi pnedicatores nactas iccipimt» ? Deusvere immertaiis est, quia solus oeternuset
Qui terram tstam, de qua dktum est, verbormn im- incummulabilisest. Unde dleit beatus Augustinus :
bribus praedicantesinebriant, subjeetis BdHium po- Vera setewdtas«t vefa immortalitas non est nisi in
pulis perpetuse daaanatioais exitium oomminantes Deitate Trinitatis, cui qnod est eme perfeetum est;
intooani, ad astrueadam verburura fidem miracula JJ j quia natura initi» carens, incremento non indigens,
facientes corwcant. Nam quod pr»dicantis verba sicut nuilin» uoem, ita nuUamreeiprt mutabnilatem.
pluvisesint, testatur Dominus, cum per prepbetam Creaturseaulem etiam illsequibus Deus seiernitateni
dicit: Quomodo detcendit imber «t uke decmU»,ct dedit, vel daturaft est, non penitu» onmis ftnisaliense
illue non revertitur, sed inebriat terratu et infundit sunt, quia non sunt extra eomrauMionem. Inter heec
eam, el germinare eam facil, et dat temeu tereuii et' sciendumest, quia hi, de qtubus agitur, cceli peri-
panemcomedenti; sic erit verbummtodegredietur de bunt et non peribunt; quia morjetw in eis ilJa, q 11 am
ore meo(Isa. LV,10). Qujd apertius ? Ecce sieut de1 ex carnali genetatiQtieootttraxerunt', eorruptio. Et
ccelp descendunt pluviee»ita de prajdicatoribusverba tanien in eis pleni««erit, qoam in hac vita per spe-
emanant doctriuse. Isti sunt nimirum qui enarrant culumet in senigmate acceperunt (/ Cor. xm), di-
gloriam Dei. Dequibus eiiam bic dicitur, quia opera1 vina iuhabitatio. Coelihoc modo esse non desinent,
manuum ejus sunl cceli. In prsecedentibusdicit Pro- dum ad recipiendum in semetipsis Deum, sinum
pheta : Videbo cmks tuos, opera digUorumtuorum1 cordis amplius laxent. Unde cum «os peritnros pro-
(Psal. via, 4);,hic vero ait: Opera manuitmiuarumt pheta dixisset, subjecit atque ait: Tu autem perma-
tunt cmli. Quid est quod ibi vocanlur opera digiio- nes. Ac si patenter dicat: Peribit quklem quidqnid
rum, hic vero manuum, nisi quod diversa ibi dona1 (Q in eis ex huraana babetur eorruptione, sed perma-
sancti Spiritus doctorum infuadendft eoadiJwsinleJ- nebit in illis quod ex tua aeceperant virtute. Tu
liguntur? Hic vero ipsa virtutum opera, exeitdem 1 enim permaoes. Liqttetergo, qnia in eis non meri-
tamen donis iu hominura pradeunlia notitiam vocan- tur quidquid de divjnitatis partieipatione in ipsis
tur. Quia enim per manus omne opus agiinr, ipgoe ! habetur. Caro tamea in pulverem redtgetw, ut post-
virtutum operaiiones per manuum opera signaolur. modtjirtpper resurreetkHtcm in mclius reformelur.
Prirauro namque humanis mentibus gratia spiritaliss Unde et subditur : Omnet skut veitimentumteie-
infunditur, postmodum vcro in mente qtjid spiritusi rascent. VestimeiUasaoctorani, sunt corpora eorunt.
egeril, in operibus deroonstralur. CceJietiarn docto- Unde de quibusdam scriptam est: Isti sunt qui non
res Ecclesise dicli sunt, 533 quia Doraiiras ia1 inquinaverunt vestimenta sua (Apoe. m, i). Et ite-
eis preesidet,dum per eos sua judicia exercet (Matth. rum: Lmerunt slolai suas, et detlbaverunt eat m
xvui). Quibus namque regni ccelorum claves tribuit,, sanguineAgni (Ibid. vn, 14). Queeprofectovestimenla
eis ligandi atque solvendi potestatem dedit (Joam; tunc veterascunt, cum animabus eorum ad coeliiin
xx). Pereos ergojudicat, quia quodcunque ab eis li- lendentibus, ipsa eorum corpora ia terree essentiara
gatum fuerit, ligat. Scimus autem quia sedere judi- deducuntur. Quia vero mortalitatein corporis iinmu-
cantis est, et ipse Doroinus per prophetam dicit:: D tatio sequitur resorrectionts, coMequenter adjunxit,
Cmlummihi sedes est (Isa. LXVI).Si ergo sedes Deii dicens:
coelumest, et in rectoribus EcclesiaeDominusjudi- (Vers. 28.) Et ticut opertorium mutabis eosTet mu-
cat, cum sedere judicanlis sit, necessario consequi- tabuntttr; tu aulem 534 *a®K'P** **'H mni ^1' non
tur quod Ecclesiserectoresccelidicuntur. Qui profecto9 deficient.
cceli opera manuum sunt T>ei, quia hoc ipsum quodi 38. Noa prsetereuadumnobis est quod cum dixisset
ccelistint, ex gratia virlutis acceperunt, sicut scri- eos sicut opertoriunt mutandos, subjunxit: Et mu-
ptum est : VerboDei cmlifirmati sunt, et spiritu oritt tabuntur. Signavit enira his verbis duplicem illam
ejus omnis virtus eotum (Psal. xxxn, 6). sanctorum in futura vita cornmutationem,in qua non
(Vers. 27.) Ipsi peribunt, iu autempermanes, et•t solum corpora corruptioni in boc seeculoet morti
omnes sicut vestimenlumveterascent. obnoxia perpetuam percipient incorruptionem, sed
57. Neino jam spem suam ponat in homine. Ipsii etiam anima eorttm et corda in eetemamtransibunt
cniin cceli etsi sint opera manuuro Dei, peribunt ta- stabilitatem, ut sicut mori non poterunt, ita et pec-
nien. Quomodo aulefn peribunt, nisi secundum it care quidem non possint; et appareat in eis utulti
S29 1NSEPTEM PSALM. PGENIT. EXPOSITIO. — PSAL. VI. 630
plicis bpnitatis Dei ecoefifiium,cum et morlale indue-1A iv, 19). In eo quod dicit filiosillic et non servos ha-
rit imniortalitatero.et.affectusnonsentiet tenlationem. bitaturos, ostendit qtiod ad cceleste regnum aliquis
Notandum quod opertoriuro Dei .saneti dicuntur. pervenire non valeat, nisi prius vetustate abjecta,
Sicut eroro bomini nihil est vicinius quatn vestis, ita per novitalem vitoefilius fiat. Nam et ipsi quos serves
Peo nibil est viciniussanctjs. Sicut cnirovestimentis vocat, apostolorum filii fuerunt, veterem videlicet
suis homo circumdatur, ita sanctis suis Deus vestitur. conversationem abdicantes, et in novitate viteeper
Hinc naroque perprophetam scriptum est: Vivoego, Christum ambulantes. Fuerunt igitur servi, fuerunt
dicit Dominus, quia in subtimatione tua omnibus his el filii : servi propter labofem operis, filii propter
velut veslimentovestieris (Isai. xux, 18, sec. LXX). mutationem novitatis. Hinc est quod ex/HHsisrael,
Hjnc rursus Deo per aiiuro prophetam dicitur : Myt- qui ,ex ^Egypliaca servitute liberati sunt, et mare
rha, el gutta, et casia a vestimentistuis (Psal. xuv, 9), Rubrum proavio duclore Moyse transierunt, nullus
Quia eniro oroniurnvirtutum pdqramenta a sanotis ' terrani proraissionis, exceptis duobus, intravit
prodeunt, recte dicitur quia a vestimeplis Dei myrrha. (Exod. xrv); sed filii eorura postea inlraverunt, et
et gutta.et casia procedunt. Hinc namque Anpslolus. patribus eorum re_proinissadivinaelargitatis beneficia
ait: Chtisti bonus odar sumusDeo (//Cpr. n, 15). acceperuiit. Significabaturnamque per hoc, quod ad
Vestimenta ergo Dei mutantur, quia sancli post B 1 promissam nobis oeternaehereditatis terratn nemo
mortem cQrpprjs,, in feliejtatem trapseunt viteecce- potest ascendere, nisi qui prius per amorem spiritus
lesiis. Sequilur : in novitate vilae didicerit ambulafe. Duo, Caleb vi-
39. Ju autem ipse es. Hsecest vera Dei oeternitas, delicet et Josue (Josue xiv), caput designant et cor-
et vera ejusdein imroorlalilas, quod non solum nul- pus, Christum scilicet et Ecclesiam, qui soli ingre-
lius firiis iimite senipiterna ejus virlus et divinitas diuntur illam viventiqni terram.
concludilur, sed quod potes.tas ac voluntas ipsius 41. Quod vero ait, Semen eorum in smculumdi-
nullatetius itnpeffflctjoniscujusque, aut inconstantise rigelur, electorum voluit opera intelligi, quse tunc
varietate perroutatur.iUnde.ad Moysende seipso ait: profectp diriguntur in seeculum,cum pmoia spectant
Ego sum gui sum (Exod. ni, 14). E| Uerum : Hmc ad Deuro. Seroen quippe suum nequaquam dirigit,
dices filiis htaei: Quiett, mkit me advos (lbidem). qui ex operibus suis aliquid transitoriura quacrit.
Ideo hic dicitur : T» auteni \demipse es. Homo nara- Opera autem nostra idcirco semen dicta sunt, quia
que etsi i,pse sit., nqp tamett ident est, quia hoc ex sicut ex semine fructum colligimus, sic ex operibus
suse mortalitatis corrqplione acce,pit, ut in eodero nostris mercedera exspectamus. Hinc namque aposto-
statu diu permapere non possit. Quod de Deo sentire Jus ait: Qumcunqueseminaverit homo, hmc et metet
nimis absurdurrt est. Siqut enim est spternus, i(a C ' (Gal. vi, 8). Qui en|m in hac vita seroen boni semi-
inQommutabiJis, riop diminutipnetp iSentiens, nec naverit operis, in futura fructura seterneecqjiseque-
attgmentis excrescens, non muiaus prppositum, non tur remuneratienis. Per seeculumvero, illius beatab
.improbans quod semel est approbalum. Unde et viloeintelligitur seternilas, quaequia per varias tem-
^ubditur : El anni tui nqn deficien(.Si per annog Dei, porum mutaliones nullatenus dividitur, tmius socculi
seterniiatem accipirous, qualiter apni ,ejus non.de- appeliatione pon inconvenienter signatur. In illujl
licient, aperte vidcmus. Quod si per annos ipsam ergo seeculutu dirigainus senien npstrurp, etcibtaa
Eanctorum multiludinem inielligere volumus, anni operentur nou qui perit, sed qui pernianet in teter-
non delicient, quia cum illo rrui nunquam deficiet, nam vitain. Dum tenipus habemus, opereinurboiiunr,
unuro fient. Jlavpliitionept eqira qnaindam dierum, ut curo ad indeficientem vitee illips beatitudinein
annum vocamus. Quid autem sunt sancti, nisi djes; nefvenerirous, perpetups.fructus in ccelo colliganius..
et quid peccatores, nisi nox? Hinc etenint scriplum Ille eninr vere perpetuus est fructus, per quem per-
est: Dies diei etuctat verbum, et nox nocti indkat pettto vivjmus, et pererini panis etvini satietaie gau-
Kientiam (Psal. xvni,15). Anni ergo rion deficient, derous. Perpetuus, inquaro, quia et niandendo non
quia sanctorurit chori poslquam illam incomprehen-. minmtur, et vetustate non deterioratur
eibilemsemel in semetipsisacceperint lucem, nullam '•0 PROOE,M,iUM
amplius sentient ignorantieevel tentationis obscurita- IN SKXTUH PSALBUM POENITENTlALpU-
tem. Tunc enim dies videtur delicere, cum aut nu- Cantjcumgtaduuin.
bium, aut noctis tenebris obscuralus cceperit npn Inter innumeras et.rutjlapiium ppfiricjm
,et eminen-
lucere. Quod ab illa vila alienum erit, quia ,vera tium structurarura varieta.tes,,guibiistefliplura Salo-
lux, queeobscurari iion potest, in sanctis fulgebit. monicutu adornatum fuit, hoc qupque fuisse descri-
(Vers. 29.) Filii servoruni tuorum JwbifabuM, e{ bitur, quod quindecim a4 illud.gradibusascendebatur
semeneorum in smculumdirigelur. (/// Reg.\i). Quod quidem.npp casu ve,l^iue causa
40. Qui sunt filii in annis, id est in selernitate Dei iactum crederolum esu Salpujon quippe ccelestium
liabitaturi, nist apostolorum imitatores, cura Deo in scrutator secretorum, et divinsereceptaculum sapien-
ccelesti regno perenniter mansuri ? Qmnes enim fi- tise, sic teroplum illud manufactum edidit, ut exinde
deles apostolorum dicuntur filii, quia ab eis fuerunt lempluip aliud non tpanufactum signaret, quatertus
jn lide generati. Hinc namque ad Galalas 535 apo- ex corruptibili lerrenoe domus eediftcio',incorrtiDta
stolus ait: Filioli mei, qucz iierum parturio (Gatat. ccelestis teiupli qaodammodo imaginaretur pulchri-
031 SANCTI GREGORIIMAGNl 632
tudo. Ad illud namque templum quod ex vivisin ccelo A temporali actioni insistere, sed suavis eum coutem-
tapidibHSconstruitur, non plana aut spatiosa perve- plationis divineedulcedo reficiebat in mente. Potest
nitur via, vel gressu ascenditur corporeo, sed pro- etiam intelligi quod ille quindecim gradus ad illud
cessu iidei et charitatis ascensu. 536 Hinc namque divinseilluminationis templum ascendit, qui seinpi-
Propheta dicit: Beatus vir cujus est auxiliumabs tt, ternse virtulis Deiamore correptus, temporalibus, quse
ascensionesin corde suo disposuit (Psal. LXXXIII, 6). per septenarium numerum designantur, gradatim
Dixit ascensiones in corde beati viri dispositas, et contemptis, per scalas oclo beatitudinum ad sublimia
unde ascendere debeamus ostendit, cum ait: /n valle provehitur, donec Deus deorum in Sion mentis oculis
lacrymarum. In ea naraque exsilii nostri damnatio- videatur. Sed videmusnunc, sicut ait Apostolus, per
nero deplangiraus, et innumerabiles corruptionis hu- speculum in mnigmate(1 Cor. xni, 12). Impossibile
manae deflemusmolestias. Quis enim imraunis a mo- est enim ut quis lutei hujus corporis ergastulo inclu-
lestiis? Hinc etenim Job dicit: Si impius fuero, vm sus, aut mortalis carnis circumseptus volutabro,
mihi est; si autem justus, non kvabo caput, saturatus 537 ascendentem super cherubim, et super pentias
affiiclioneet miseria (Job. x, 15). El iterum : Tentatio ventorum (Psat. xvu) volantem Deura conspiciat,
esl vitahominissuper lerram (Ibid., vn, 1). Quiaenirn in vel quanta sit ejus polentia divinitatis agnoscat.
hac vita omniavidit esse plena laqueis et tentationibus, B Unde per Joannem dicitur : Deum nemovidit unquam
non in eatentationes essc dixit, sed ipsam csse tenta- (I Joan. iv, 18). Et MoysiDeumvidere quserenti, re-
tionem memoravit. Laboriosa enim estvita temporalis, sponsura est a Doniino: JVonvidebitmehomo et vivet
levior fabulis.velocior cursore, instabilitate ftuctuans, (Exod. xxxni, 20). Quod si tanta claritas est solis, ut
imbecillitatenutans; cujushabitalioin luteisdoniibus., oculis in eura corporalibus non valeamus iutendere,
imo ipsa in luto subsistens, cui nulla est fortiludo, quanta est illius claritas qui fecit solem, ut eum pos-
nulla propositi constantia, nulla a turbalionibus re- simus in hac qua sumus corruptione videre? Ipsum
quies, nulla a laboribus reclinatio. Quis denique est vero per speculutn in senigmateintueri, quod humili
quem non excruciet dolor, sollicitudonon urgeat, non adventu sponsi accepit Ecclesia, illius oeternaevisio-
subruat timor? Risus flelum sequitur, gaudium tristi- nis signum est, et futurse perfectionis imago, in qua
tia comitatur; esuriei succedit saturilas, salurilatem non jam per fidem, sed per speciem ambulabimns
iterum excludit esuries; in nocte dies optatur, in die et revelala facie ipsam divinee majestatis gloriam
nox quscritur; in algore calor, in seslu refrigerium; irreverberalis oculis conspiciemus. Quia ergo hi
ante cibum suspiria, post cibum tribulatio; iree, in- quindecim psalmi quamdaro spiritalis ascensus conti-
dignationesexagitant, et innumerabiles niiseros ho- nent formam, recte sub eodem litulo omnes preeno-
mines motus perturbant. Heecest vallis, de qua sancti Q tatisunt,ut sicut ad illud materiale templum per
viri mentis affectibus indesinenter exire disponunl, gradus ascendebatur lapideos, ita ccelesle illud tem-
et ad illnd ineffabile bonum, ad illud ineestimabile plum hsec nobis cantica proeferant, per quoo in Deo
gaudium ascendere, quod nec oculus vidit, nec auris exsultans anima, quasi per quosdaro gradus ascendat.
audivit, nec in cor hominis ascendit (ICor. n). Qui Ascensuri ergo non corpore sed spiriiu, non passiDoa
etsi corpore quidem inter homines esse videaritur, sed affectibus, hunc psalmum decantemus, et in eo
animas tamen suas ad ccelestia elevant; et illi puro studeamus Dei meditatione appropinquare, dicentes
et suramo bono atque immortali et perpeluo adhae- cum Propheta:
rentes, temporalia et corruptibilia deserunt, et mundo EXPOSITIO
Buperiores facli, in sinu divinee contemplationis
quiescunt. lbi in iUo ccelesti templo cordis oculis PSALHISEXTIPPEtnTfeNTULIS.
Deum conspiciunt, imo et in ejusdem templi stru- (Psal. CIX. —Vers. 1.) Deprefundis clamavi adie,
ctura ipsi quoque lapides fiunt. Per quindecim vero Domine; Domine, exaudi vocemmeam.
illius templi gradus, spiritalis Sanctorum signatnr 1. Attendat unusquisque in quo profundojaceal,
ascensus. Numerus etiim iste in septero et octo di- et quam longe a Deo perverse agens effectus sit.
viditur, et ideo per euro gemina justorum vita signa- D Clamet ad eum totis viribus qui intuetur
abyssos, et
tur, activa videlicet, etcontemplativa. Activa naroque sedet super cherubim, donec de profundi tenebris
in mundo versatur, contemplativa vero ad ccelestia erutus, superno illustretur
liiroine, el claritate per-
erigitur. Quia vero septenario numero temporalis, fruatur cognitionis divinae.ClamavitJonas ad Deum
octonario vero perpetua vita signatur, recle per eos- de venlre ceti, de altitudine
ntaris, de profundo in-
dem numeros et contemplativa vita exprimitur et obedientise, et ad aures Deioratio illius pervenit, qui
activa. Hinc namque praedictileuipli auclor Salomon eum eruit a
fluctibus, eripuit a bestia, absolvit n
Doininumexorans ait: Da mihi, Domine, partes se-
culpa. Clamet et peccaior, quem a Deo recedeutcm
ptem, necnqn et octo (Eccle.xi, 2), Optabat enim cupiditatunt
teropestas contrivit, quem malignus bos-
regiee dignitatis potentia preeditus, ita sibi subditos tis absorbuit, qnem prsesenlis seeculifluctus
involvit,
populos regere, ut laraen contemplationis divince agnoscat se esse in
non defraudaretur perfeclione. Ipsa namque officii veiiiat oratio. profundo, ut ad Deum sua per-
Quia vero psalmus iste * ad ascendentei
administratoria necessitate constrictus cogebatur
pertinet, videamus qualiter ad Deurojustus de urcr
» Quia est de uumero psalmorum graduum.
633 IN SEPTEM PSALM. PCENIT. EXPOSITIO. — PSAL. VI. 634
fundo clamet. Quompdo enim non profundus esl, qui A fectum. Movetur enim desiderium, si uemen quod
ascensiones suas in corde suc disposuit, qui intentio- diligitur, replicatur. Videtur hic qui loquitur quam-
nem cordis ad Deum dirigit, qui laboris studium ad dam exauditionis causam praetendere, cum se insi-
ccelos attollit? Sed sciendum quod sancti viri eo se nuat clamasse, ul quasi jure debeat exaudiri, qui du-
dum institit clamori. Hauc et apostoli causatn Doroino
magis infirmos et abjectos sentiuttt, quo per menlis
desiderium erecti, vicinius ad Deum accedunt. Tunc iedisse leguntur, cum, Chauaiisearoganle, dixerunt:
enim primum mtseriam suam incipiunt perfecte co- Dimitte eam, quia clamat post nos (Matth. xv, 23).
Ideo namque a Domino exaudiri meruit, quia
gnoscere, cum Dei prsesentiam cceperint in corde
sentire. Hinc est qund Abraham, qui coilocutionis prima Domini responsione repulsa, clamare nequa-
divinsegratiam meruit, pulverem se esse et cinerem quam cessavit. Fide quippe et dilectione accensa, a
memorat, dicens : Loquar ad Dominum, cum sim pul- clamore non antea destitit quam optatam filiee salu-
vis et cinis (Gen. xvm, 27). Hinc Jacob postquaiu tem acquisivit.
Dominuni vidit, nervo femoris emarcescente, uno (Vers. 2.) Fianl aures tum intendentei in vocemde-
pede claudicavit (Gen. xxxn); quia profecto debiles precationis mem.
se esse et infirmos rcputant, qui se ad videndum 3. Ascendens iste majus aliquid rogare aggreditur,
Deum per studium sanctsc conlemplationis levant. " et in ipsa etiaro sua oratione ascendit, cum hoc a
Qui dum spem suara in carne ponere desinunt, quasi Deo exposlulat, ut quasi quodammodo aures iricli-
unius cruris vires amitlunt. Eoque assuescunt coelesti nans orationisuee Deus iutendat; ne forte sit roora
duntaxat desiderio inniti, quo senserint se a spe re- in exauditione, si longe sint aures ab oratione. Vi-
rum temporalium debilitari. Et quasi nervum *non delur enim quemdam divineemiserationis praecipuum
habent 538,n femore, durn non confidunt in carnali precari affeclum, cum rogat eum quodammodo ad
generatione. Omnia quae sub coelo sunt, vanitatem audiendum affectari, ut cum vocem velit audire sup-
eestimant, et cum preesentis vitae miscriis plenos se plicantis, opus non differat exercere miserenlis,
esse et obsitos circuraquaque conspiciunt, quasi de humanse in hoc sequens iocutionis modum, quasi
profundis ad Deum clamant. Magna profunditas vila hujusmodi Deus affectione indigeat, quem non effu-
mortalis, inqua nihil est certum, nihil vitale, nihil git cogttatio, non latet voluntas, dum ei nec intentio
tulum, nihil tranquillum. Magna, inquam, profundi- silet, nec desiderium tacet. Nara dum potens quilibet
tas, in qua peccator obruilur, impius immergitur, snpplicanlem aliquein audire negligit, quasi primo
justus turbatur. Ideo namque clamat et dicit r De aditu repulsus, exaudiri qui supplicat diffidit. Si vero
profundis clamavi ad te, Domine. qui rogatur, primo 539 libenler audire coeperit, et
'2. In quo notandum quia non ait, claroo, sed cla- r aliis postpositis negotiis, verbis soliunmodo rogantis
mavi. Habes in hoc perseverantiae documentum, ut intendere, continuo ille qui rogaturus advenit,
si primo non exaudiris, ab oratione tion deficias, quamdam concipit impetraudi fiduciam, et ipsa quo-
imo precibus et clamori insistas. Vult Deus rogari, daininodo spe aniroatus , suain liberius proloquitur
vult cogi, vult quadam importunitate vinci. Ideo tibi causant. Magnum quippe bonse voluntalis suee Douii-
dicit: Regnum Dei vim patilur, et violenti rapiunt nus illi dedit indicium, cutn loquenti se prsebuit
illud (Malth. xi, 12). Eslo ergo sedulus in oratione, incnnctanter intentum. Sic et nos cum dari nobis
esto in precibus iraportunus, cave ne ab oralione veniam a Deo quaerimus, et ccelestis gratiae vitalia
dcficias. Si dissimulat audire quem rogas, esto ra- dona conferri, si nobis Deum preesentem aliquibug
ptor, ut regnum ccelorum accipias; esio violenlus, suavitatis et dulcedinis suee senserimus indiciis, ad
ut vim etiam ipsis inferas ccelis. Quid hac rapina lo- ipsius desiderium studiosius animamur, super his
cupletius? quid hac gloriosius violentia? Bona vio- quoecupimus adipiscendis aliqualenus certiores ef-
lentia, qua Deus non offenditur, sed placatur; fecti, cum ille quem anima nostra desiderat, deside-
proximus non Iseditur, sed juvatur; pecealum roinui- rantibus nobis per misericordiam appropinquat.
tur, non raultiplicatur. Bona, inquam, violentia, Ascendens igitur iste, qui ad illius incorruptibilis
qua non queeritur lucrum cito periturum, sed re- D celsitudinem mentem levare proposuit, aures Dei de-
gnum acquirilur sine fine mansuruni. Discant qui precationi suaeintentas deposcit; ut quia oratio sua
res alienas, divino postposito tiroore, diripiunt, et ad Deum per recteestudium intentionis dirigitur, circa
rapinis pauperum magis peccata cumulare quam eum quem rogat, velociter exaudiatur. Ascendenti
lucra augere non cessant, aliquid rapere quo et autem et provecto viro a Doiuino per Prophetam
veras sibi vindicent divitias', et gloriam laudis perpe- dicitur : Adhuc loquente te dicam : Ecce adsum
tuee acquirant; ne in hoc quoque stultitise arguan- (Isai. Lvm, 9). Inler orationera et deprecaiio-
tUr, si cum possint pretiosa et seterna diripere, vilia nem hoc interesl, -quia oralio pro virtute perseve-
solum et transitoria videantur auferre. Inferant et rantiee, deprecatio vero fit pro peccatorum impu-
ipsis coelis violenliam, et regnura coolorumquadam nitate. Ideo qui ad celsitudinis arcero ascendere
orationis vi rapiant. Sint in precibus iroporluni, ut contendit, dicit : Fiant aures tum inlendentes in
»,- 'ougo clamoris usu dicere possint: De ptofundis vocem deprecalionismem. Deprecatur enim Deum ut
clamavi ad te, Bomine; Domine, exaudi vocemmeam. peccatorunt suorum obliviscaiur, ut pater esse ve-
Nominis venerandi repetitio, precandi adauget af- lit, non judex. Ideoque subjungit, dicens :
 635 SANCTI GREGORII MAGNl 65<f
(Vers. 3.) Si iniquitates obsetvdvetis, Domine, Do- A.fecto pstendit quia fllii Dei aliter esse npn ppssunuis,
tnine, quis sustinebit? nisi misericprdiae legem servantes, inimicos diliga-
i. Nomen repelit, ut allectura excitet. Iniquitatera ntus. Hanc etiam nobis Paulus lenendam insiuuat,
Deus observaret, si peccatoribus veniam negaret. Si cum ait : Fratres, etsi prmoccupaiusfuerit Iwmo in
solummodo osienderet severilatem, non etiam ad- aliquo delklo, vos qui spiritaks estis, hujusmodi
hiberet pietatem. Quod si faceret, nemo aeternae instruite in spiritu lenitatis, considerans teipsum , ne
gloriam felicitalis exspeclaret; neino ad patienduin et tu lenteris. Alter alterius ouera porlale, et sic
justi examinis poenam sufliceret. Omnes euim pec- adimplebiiis legem Chrisli (Gal. vi, 1). Quis aulem
caverunt, ut ait Apostoius, et egent gratia Dti portat altcrius onera, nisi qui charitalein habet?
(Rom. ui, 23), Yerum quia poeniieutibus .ex corde Qui epim veraciter dHigit, Iaes,usnon lsedit, cori-
ignoscit, et peccalore converso omniuin iniquitaliiin tumeliis viceui npn reddit, detrahentijbus sibi
ejus obliviscilur {Ezech. xvm), quis jam de miseri- non detrahit, qui eum oderunt, non odit. Scri-
cordia difbitetf quls jam rie venla desperet? Hsec P.tujn naroque est : Charitas patiens esl, benigna
eteniro per prophetam Dominuspdllicetur, dicens : esi ( I Cor. xin, 4 ). Patiens quidein, ut aliena
Ego sum , tgo mm, qui deleoul nebuium iniquitates mala toleret; benigna vero, ut ipsos etiam qnos
tuuifWtjustifieerit (Isai. XLHI,88). Attende qualiter 3 portat, amet. Qui ergo illata mala oequanimiier to-
peeeati «onfessio peecata obutteTet, qtfs JHsiificat lerat, quasi infirmi fratris onera portal. Haec est lex
iniq^um, tollit a D<» memoriam peecatoruro. Con- iriisericordioe, per quam perpeluam evadere damna-
fiteamnr «t deleantur nostra peccala, nee pest con- tionem confidimus, per quarn etiam salvatorem
fessiooem ad «a rever-taraur, sedjnsta Apostolutn, Dominimt noslrum Jesum Cbrislum exspectamus
fci aateriera nos extendeiites, quae retro sunt obli- (Phit. ni) : Qui si, ut supra diclum est, iniquilates
Vkcaitwf (PMlip. ui). NOHgostiamus reverti in observaret, nemo sustinefe sufficeret. Sustinemus
jfigyptura aot sedere soperollascariiinin (Exod. xvi); autem eum propler legem suara, qui peccantibus
nec sknus eoncapisoentes matorum (/ Cor. x), nec in nos idcirco dimitlipius, trt peccatorum nostrorum
idola raentts veneremur, nec Deum tentemus, nec m al) eo veniam perciplamus. Hinc namque per
deserto mttndi nujus murmuremus. Coirfiteamur de senietipsam Vefitas ail : Dimiltite, et dimittitur vobis
prseterilH peccatis nos accusantes, confiteamur de (Luc. vi, 37).
peceatorum induigentia Deum laudanles. Est namque (Vers. 5.) Sustinuit anima meain verboejus, sperd-
«onfessio peocati, et oenfessio laudis. Si enim eon~ vil anima mea in Domino.
Jfessio raudis nen esset, Salvator noster nequaquam 7. Vide perfectoe charitatis ordinem. Ascendens
4ixiseel: Confiteortibi, Pater Domine cmiiet terrm Z iste et m amore divino proficiens, qui iide et dile-
JMailhi xi, 23). Nam quomodo peccatum conlitere- ctione introrsus accenditur, desiderio ad aeterna
4ur, %\&peccatum non ieeit (i Petr. 8) ? Preeecdat erigitur, spe ad summa ievatur, proximorum uon
ttaque confessio, ut latidalio sequatur, sicut scriptum negligit curara, hon postponit salutem; ad eos inlcr
«st: Reelot decel collmdatio (Psal.xxxti, 1). Habe- ipsa divinoe gaudia conteroplalionjs convertitur, et
•inus enim Pontilicem, qui posslt coropati inlifroita- Ut gradibus eisdem ad Deura accedant, hortalur; eis
tibus nostris (Hebr. iv), de quoet aperle sequitur : nimirum cxemplum se proporiens, ut si inliriiiilaCc
(Vers, 4.) Quia apud leprepitiaiio est, <et propter aliqua impediantur a desiderio proficienlis, jaiii et
4egem tuam sutlinui te, Domine. pervenienlis promoveantur exemplo. Lleoque ait:
5. Quis est prepitiutio rtisiChrislus Jesus (Hebr. ix), Susiinuil anima mea in verbo ejus. Nolite diflidere,
«qui540 ^ dbtulit sacrificium f)eo, ut nos rediine- nolite dubilare, ponile corda vestra in virlute ejiis
-ret db omni iniquttate, el mundaret sibi populum (Psal. XLVII) ; quia suslinuit anima mea in verboejus.
ncceptafollem, sectatorem bonbrumoperum (Tit. n) ? Qui manet in verbo, non fraudalur a regno. Aliier
•PeriiqueJoannes ait: Ipse est propiliatio vto peccalis namque iructum facere non possumus, tiisi iu eo
mosttis (I Jtan. n, -2). Qui est apud Deum : quia maneamus. Ideoque ait: Manete in me, et ego in
Sedet ad dexteram Dei, slcut fticft Propheta : Dixit \) vobis (Joan. xv, 4). Ubi euiro uianenduro, uisi in
Domima Bxmiino <meo, Sede a dextrhmeis, donec ipso ? Deficient domiuus, palalia corruent, destruen-
i yonam inimico*tuos scavillum pedum tuorum (Psdi. tuf civiiates, ab imis sedibus turres evellentur;
cix, i). Apostdlus quoque petrribet,squod ad dexteram pOstremo coelum et terra transiburit, verbum autem
Patris sedens pro nbliis interpellet (flotn. vm). Domini manet in cetefnum [Matth. xxiv). 'Maneamus
6. Eipropter^egem iuath tusthtui te, Domine. Lex ergo in eo qui manet In eeternum (Isai. XL). Nou
Dei misericordia est, qua peccantibus veriiam coii- sequamur vanitatem, deserehtes veritatem : nec
tulit, revertentibus eeternse vHse aditum patefecit. coiitristemur sicut cseteri, 5'4l I 01 spem non ha-
Hanc legem pro crucifixoribus suis patrera exorans bent (/ Tltess. iv), sed sustineamus euro. Et si mo-
nobis qUod
(Luc. xxui) Chfistus implevit, hanc nobis tenendam ram feceril, exspectemus, ne contingat
verus magister iridixit. Ait enim : Diligite inimicos per prophelam tficitur : VmIftt qui perdiderunt susti-
vestros, benefacile his qui vos oderunl, et orate pro nentiam (Eccii. u, 16). Unde et subditur : Speravil
adver-
persequentibus el calumniantibus vos, ut siiis ftHi anima mea in Domino. Quicuiique niundaiise
Patris vesln qui ift cmtisest (Luc. vi, 27). In quo pfo- sitatis ffactus molestiis, diabolicsetetttatipnistintei» J.
 637 IN SEPTEM PSALM. PtmW. EXPOSITIO. - PSAL. VI. 058
ttone dtijectns, a spe cdilestinm promissionum deci-- A j veram fidem astruens niortis et resurrectionis suaj
derit, sustinentiee quam prius habuerat, mercedernii indiciis, et doclrinae novse nos formans institutis,
amittit. Qui vero suslinebit, magnam reportabitt per quae nimirum et mortero possemus evadere, et
remuneratioriem. Fidelis enim Dominus in omnibus s in novitate vitee, per adjunctam Spiritus sancti gra-
viissuis (Psat. CXLIV,13). Proroisit in hac vitapce- tiain ambulare. •
nitenlibus veriiam. Manifestum est ergo quia sicull 542 9- Possumus quoque per custodiam raatu-
confitentibus remissionera tribuit peccatortim, ita a tinam ipsa fidei nostrse rudiroenta accipere, ut a teni-
spe non decidentibus dabit regnura coclprum. Ideo9 pore accepti baptismatis, post iliustrationem gratiaj
qui iri verbo ejus sustinuit, in Dominosperare se dicit. salutaris, intentionem suam unusquisque ad euin di-
Sicut enitri malediclus homo, qui confidit in hoininee rigat, et spem suam in eo singulariter ponat. Quasi
(Serem. xvn); ita el beatus cujus est nomen Dominii enim matutinam lucem recipit anima, cum tenebris
spes ejus, et rion respexit in vanitates et insaniass . infidelitalis expulsis, et vitiorum detersa caligine, et
falsas (Psal. Xxxix). emundatis peccatorum raaculis per Iavacrura regene-
(Vers. 6.) A cuslodia matutina usque ad neclem i rationis, paulatira incipit Deuro agnoscere, et in lu-
speret Israel in Domino. mine jucundari cognitionis divinee. Est enim lumem
8. Si ad Jitteram hoc accipiamus, dehorlari noss B ] cognitio Dei, de qua scripluiu est: Iltuminate vobjt
potius quam monere videtur- Quis enim tam pusilla- lumen cognilionis (Osee x, 12, sec. LXX). Maguuin
nimis, ut una tantum die speret in Domino? Ubii luinen quod lenebras cordis evacuat, mentis oculos
jam erit illa Pauli sententia, qua ait: Si autemi purgat, animos erigit, corda accendit, edocet semi-
quod non videmus, speramus, per patientiam exspe- tas justitiee, desiderium virtutis adauget. Magnum
etamus (Rom. vm, 25) ? Quam parva unius diei pa-• lumen, per quod vitamus offendicula, preecipitiaprse-
tienlia, et quam brevis exspeclalio! Sed ut hunCi cavemus, evadimus pericula, pertransimus laqueos,
locum melius intelligamus, ad vicesimi primi psalmii non timemus prospera, sustinemus adversa, respui-
titulum curramus. Intitulatur enim, Pro assumptione! mus errorem, sequimur veritatem. Quis npn deside-
matulina (Psdl. xxn, 1). Quoeest assumptio matutina,, ret hoc illuminari Iumine ? quis non boc fulgore
nisi resurrectio a Deo mane facta? Ibi nempe ett illustrari exoptet ? Hinc est quod Proplieta nos ad-
tustodiafactafuit, ad hoc usque prorumpente Ju- monet, dicens : Accedile ad eum, et illuminamini
daicae perlidise csecitate, nt p;ueuividerant roortuum,i (Psal. xxxiu, 6). Qui accedit per fidem, illuminatur
Credefent non resurreclurum; et ne eum discipulii per cognitionem. Statim autem post illuminationem,
nocte raperent, custodibus sepulcrum raunierunt. gratioespem sequi oportet. Hoc enim monet qiii di-
Aliatranslatiohabef, Avigiliamatutina(Malth.xxvii)\ C (j cit: A custodiamatulina usque ad noctemspetet Israej
per quod aptius ipsa Domini resurrectio exprimitur. in Domino. Quseest heeccustodia? Nunquid auri vel
Qui enim dofmivit in iriorfe, vigilavit iri resurre- argenti ? Num moniJium, vel lapidura pretiosorum ?
ctione. fdeoque dicit: Ego dormivi, et sopordtussum, Num vestium, vel pecuniarum ? Nonne liacc sunt quse
et resurrexi (Psal. nr, 6). Et ilerum : Vigilavi, el roergunt hominem in inierilum ? Sed est his multo
faetus sum skutpasser solitarius in teclo (Psat. ci, 8). pretiosius, quod illuminatum custodiri oporteat. Di-
Ilsec itaque resurreclio spei nostree fundamentumi cit enim Propheta : J,udiciaDomini vera, jusiificata in
est, quia illuc nos perventuros speramus, quo captit» semetipsa; desiderabilia super aurum et lapidem pre-
nostrum prsecessissecognoscimus. Multos enira antes iiosummultum (Psal. xvm, 10). Denique de Sapientia
hanc resurrectipnem legimus resuscitatos, et tameni dictum est,quia est prctiosior cunctis opibus, et om-
dic.il apostolus : Quia primitim dormientium Chrislusi nia quse desiderantur, huic non valent comparari
(I Cor. xv, 20). Joannes quoque primogenitum mor- (Pro». m). Heesunt crgo divitisequas cusiodire debet
tuorum eum nominat (Apoc. i). Quotquot enim antes qui de nocte ad matiitinum pervenit, multp pretio-
euro resurrexerunt, iterum mortui sunt : Chtislusr siores terrenis, et teroporalibus veriores, quas nec
vero resurgens a mortuis, jam non moritut (Rom. vi,, ignis exurere, riec tinea comedere, nec proedopotest
9). Christi ergo resurrectio spei nostrse fundamentumi JJj auferre (Matth. vi). Hscc etiam mihi videtur Pro-
est; quia in illa vita resurrecturos nos credimus, ini pheta sensisse cum in preecedentibus quoereret: Jn
qua nos cum eo victuros sine fine speramus. Nec: quocorrigit adolescentiorviam suam (Psal. cxviu, 9) 1
debet jam homo de resurrectionis veritate ambigere,, Ne si hoc sine discussione assereret, viderelur quod
cum sciat verum liominemChristum a morluis resur- adjunctum est, magis prsccipitationeprolalum, quani
rexisse. Ad hoc enim mortuus est, ut viveremus, ex judicio definitum. Et ut consilium eo salubrius
accepit a nobis ut offerret pro nobis. Moriendo ita- crederetur, quo propensiori meditatione examinatum
que mortem destruxit, resurgendo vitaeaditum nobisi videretur, secutus adjunxit: /n custodiendosermones
patefecit. Hinc est quod eidem Ecclesia dicit: Notas iuos. Conversus autem ad Deum, ad interrogaia re-
mihi fecisti vias vitm (Psal. xv, 10). Ante advenlumi spondet, ut divinse pietatis remediunt crederetur,
quippe ejus, vilaevia omnibus ignota fuerat, tenden- quod essel invenluni non praesumptionehumana, sed
tibus cunctis ad mortein, et ad inferos descendenti- inspiratione divina. Hinc Jeremias ait: Bonum esl
iras etiara electis, donec ille veniret, qui et iropios1 viro cum portaveritjugum ab adokscentia sua. Sedebit
ad justificatiouero, et mortuos vocaret ad viiani, sotitarius, et tacebil (Thren. iu, 27). Juguni esl ver >
BB9 SANCTI GREGORII MAGNI 640
l>umDei mentis nostree collo impositum, ut nec alta iA. (Vers. 7.) Quia apud Dominummisericotdia, et c«-
cervice, aut nntibus procedamus oculorum (Isa. m), piosa apud eum tedemptio.
nec de accepta qualibet gratia inflemur, nec cxtolla- 11. Commendat nobis Dei charitatem, ut nos ad
Uius in altum cornu nostrum, nec adversus Deum sperandum hortelur. Ex hoc enim usque ad nocteui
Sniquitatem loqtiamur (Psal. LXXIV);sed in oninibus speramus, qttia eum misericordera credimus, longa-
sicut Dei ininistros nosnietipsos exhibentes (// nimem scimus. Unde non incongrue per quemdam
Cot. vi), animas nostras hurailiemus.etjuxta Aposto- sapientem dictuni est: » Tribulatet, si non scitem
lum, imitatores Dei sicut filii carissimi existamus misericordias luas, Domine (Ezec. xxxin). Tribula-
(Ephes. v). tioui quippe cordis nostri remedium miserationis di-
10. Portandum autera hoc jugum ab adolescentia, vinecoccurrit; et contra diflidentisctnalum firmissima?
ut juvenlutis annos congrua disciplineecorrectione 6pei adhibet consolationem, promissionum divinarum
unusquisque pneveniat; ne si post decurseejuventutis certa nobis proponens exempla, quibus peccantiura
annos jugum tulerit, suorum slimuletur rememora- salutem se malle asserit quam perditionem; quorutn-
tione peccatorum, et erroris usu etpeccandi.consue- dani quoque correctionem ad animum reducens,
tudine exagitelur, et novis semper insurgentibus proe- quos etsi a slalu rectitudinis error subruit, conditoris
liis, eos in seipso sentiat impugnalionum tumnltus, B tamen gratia in melius reformavit. Ecce gravium de-
543 Per a.u°d quotidie aut victor existat, aut victus. lictorum mole obrutus, et de meritorum qualitatc
Nam si ab ipsis adolescentiee primordiis cervicem diffisus aspicio Zachaeum (Luc. xix), intueor Mariam
verbi jugo subdiderit, omnibtis in seipso rite compo- (Luc. vn), considero Petrum (Matlk. xxv), perpendo
silis, in pace sedebit. Sedebit quidera, anirosecamero lalronem (Luc. xxm): in quibus miseralionis diviose
subjiciens, et de tribunali rationis, quasi de judiciaria splendor apparuit, atque per eos spera venioe pec-
sede omnibus internis molibus velut quibusdam civi- cantibus dedit. Hsesunt insestimabilis miserationis
bus edicta proponens. Sedcbit, inquam, nulltim me- Dei divitise, humano quidem generi a ssgculisabscon-
tuens hostem, nullam sentiens impugnationem. Stare ditsc, novissimis vero temporibus per mediatorem
namque pugnantis esl, sedere vero feriati. Sedebit Dei et hominum declaratse (/ Ttm. n). Qusepro sui
quoque solitarius, id est ab omni carnalium deside- imroensitate adeo incomprehensibiles sunt, ut in ex-
riOrum tumultu remotus. De hac soliludine David planatione eorum manus torpeat, fatiscant ingenia,
dicit: Elongavi fugiens, et mansi in solitudine (Psal. eloquentieeconlicescani. 544 Superant enim sen-
uv, 8). Neque enim rex potentissimus qui lot millibus suro, sermonem transcendunt, inteileclum excedunt.
populorum prscerat, in solitudine habitabat. Habita- Quis enini digne enarrare sufficiat quanlse miseri-
bat autem in solitudine cordis sui, in qua nullos ho- 'G cordise fuit, unigenitum Det Filium de sinu Patris ad
stiura spiritaliuni impetus, nullos perversarum cogi- publicura nostrum descendere, carnem mortalem
tationum strepitus, nullos pateretur clamoris iniqui assuraere, irrisiones pro nobis, vincula, flagella, cru-
tumullus. Qui vero solitarius sedet, tacet, inlelligens cem, mortemque tolerare? Quis cogilare valeat
melius esse silere quam loqui incaute. Hinc etenim quantse fuerit gratiee, ovem perditam queerere, qux-
scriptum est: Homo sapiens tacebil usque ad tempus sitam invenire, inventam in humeris portare? Quis
(Ptov. xi, 12). Prius namque oporlet discere quam exponere queat, quantee iuerit miserationis, sacra-
docere. Ideo dictura est: Audi Israel (Deut. vi). Ne- tissiroa pretiosi sanguinis effusione genus humanuro
que en;m prius dixit, loquere, sedaudi. Sed prophetse rediraere, et sacrosanctura vivifici corporis et san-
dictum est a Domino : Fili hominis, sta super pedes guinis sui mysterium membris suis tribuere? cujtts
tuos, et audi qumcunquctoquar ad te ( Ezech. n, 1). perceptione corpus suuro, quod est Ecclesia , pasci-
Qui audit, tacet. Tacet ergo qui in lege Dei medi- tur et potatur, abluituret sanctilicatur? Ideo etple-
tatur die ac nocte, et audit quid loquatur in eo Do- nitudo temporis tcmpus gratise nominatur, in quo
minus Deus qui loquitur pacem in eos qui conver- juxta Pauli vocem : Apparuit gratia Salvatoris nostri
tuntur ad cor (Psal. Lxxxiv).4teslat ergo ut dicamus Dei omnibus hominibus, erudiens nos, ul abnegantes
quid sil quod usque ad noctero speranduin in Domino D impietatemet smculuria desideria, sobrie etjuste el pie
dicit. Quis dubitat noctem finem esse diei ? Sic et vivamusin hoc smculo (Tit. n, 11). Et iteruni: Appa-
unicuique horoini finis; istius vitse mors sua est. Po- ruit benignitas el humanilas Salvatoris neslri, non ex
test quoque per noctem inlelligi illa extremi judicii operibusjustilim qum fecimus nos, sed secundumsuam
dies, quam propheta diem nominat tenebrarum et misericordiamsalvos nos fecil (Zac. xm, 1). Hinc per
caliginis, in qua ad cceleste regnum vocantur electi Zachariam prophetam dicitur : /n die illa erit (ons
(Joel. n), ubi jam spes eorum terminabilur, receplis patens domus Davidinhabitantibus Jerusalem, in ablu-
omnibus quoe in hac vita speraverunt, et ad laudem tione peccatorum et menstruatm. Quis est iste fons,
Dei concinenlibus sanctis : Sicut audivimus, sic vidi- nisi unigenitus Dei Filius ? de quo per prophetam
mus in civilate Domini vittulum (Psal. XLVII,9). Quod dicitur : Apttd te est (ons vitm (Psal. xxxv, 10). Qui
enim videt quis, quid sperat (Rom. vm) ? Speraviraus nimirum liine patens exstitil, quando in raundo visi-
ergo in hac vita, ut quod hic in spe concipimus, ibi bilis apparens, pro liberatione nostra carneui susce-
in te habcantuj. pit (Rom. l). Qui eliaradomus Daviddictus est; mua
» Iniliuui esl Responsorii 8 in officio noct. Dominicse1 Quadragesimee.
fc4l IN SEPTEM PSALM. POENIT. EXPOSITIO. —LPSAL. VII. 612
ex sen.iiic Davidsecundum carnem natus est. Jeru- X ns linguam produnt (ftom. viu). Quod hoc in bro
ialem vero visio pacis interprelatur. Hi ergo Jerusa- evidenter ostendilur, cum Absalom facta ad meroo-
lem inhabitant, qui ad aroorem ccelestiuro mentem riam reducuntur. Absalomnamque patrem persequens
fevant. .Peccator vero et menstruata est, vel is qui (// Reg. XVIII),ad hoc usque livore feralis prorupit
dclinquit in opere, vel mens quse labitur iu prava co- invidise, ut in seipso destrueret jura naturee. Queui
gjtatione. Menstruata namque mulier ita in seipsa enim naluraliier amare debuerat ut patrem, eum in-
polluilur, ut aliena carne minime tangatur. Quasi huroane persequebalur ut hostem. Absalom autem
ergo menslruata illa est anima, quse etsi in pravi pax patris interpretatur, non quod ei pax ulla cum
operis effectumnon ducilur, in iromundarum tamen patre fuerit, sed quia quanleepacis et patientiee cx-
cogitationum deleclatione versatur. Quia igitur jam Slitit, in ejus perversitate pafer ostendit. Quis autem
patet nobis fons misericordiae Redemptor nosler, per Absalom, nisi Judaicus populus; quis vero per
toto hunc pectore hauriamus; ut exslinguere sitim David, ni Redemptor nosler signatur ? Uinc namque
carnalium desideriorum valearaus. Lavemus in eo per Prophetam Veritas ait: Filii alieni mentiti sunt
maculas criminura, notas diluamus carnalium cogi- mihi, filii alieni invetetali sunt (Psal. xvu, 46). Deni-
tationum. Et qui fontem misericordiee, si clausus que ipse est filitts senior, qui adolescentioris inven-
esset, qusereredebuitnus, saltero apertum etpatentem g tioni invidens et saluli, domum renttit inlrare (Luc.
noii negligarous. Sperandum namque nobis est, quia xv) Ecclesise. Qui profecto canticum non cantat lse-
ibi pcenitentieenostreelocus non deerit, ubi innume- titiae, nec concincntium admiscetur choris, et annulo
rabiliuro hominum compunctio locum invenit. Ad carens fidei, nec stola immortalitatis induitur, nec
hoc enim patet ut lavet, ad hoc fluit ut laetiftcet,ad viluli saginati alimento satiatur. Qui etiam hoedum
hoc redundat ut purget. Nam subdilur: quserit, quia agnum qui tollit peccata mundi, uon
(Vers. 8.) Et ipse redimetIsrael ex omnibusiniqui- sequitur : et ideo inter hsedos in judicio statuitur,
iatibus ejus. nec ad ccenam nuptiarutn ejus vocatur Patrem ergo
12. Restat igitur ut Israel efficiamur, et omnem Absalom persecuius est, quia Judaicus populus dum
transcendentes ereaturam, iu eum qui omnia creavit, monila salutis respuit, in propria venientem Dei Fi-
mentis aciem dirigamus. Disponamus ascensiones in liutn recipere recusavit (Joan. ui). In tantum autein
corde nostro, et per eas ad conditorem angelorum vesanisesueeextendere conatus est rabiero, ut suum
puro et simplici intellectu ascendamus. Quid enim occidere prsesumeret Creatorem. In quo nimiruni
tam suave et taro jucundum, quam mentis oculis et facto palientia Chrisli declarala est, qui non soluin
cordis desiderio contemplari Deuro, atque ejus sua- eis malum pro malo non reddidit, verum eliam ad
vissiroamdegustare duicedinem, dulcissimamquesen- Q mortem ductus pro eis oravit, dicens: Pater, igno-
tire suavitatem ? Adest nobis gloria Redemptoris sce illis , quia nesciunl quid faciunt (Luc. xxni, 34).
noslri, quse nos a terrenis ad ccelestia erigat, oculos Unde et apostolus adraonet, dicens : Christus pro no-
cordis nosiri ad videndum solem justitiee*aperiat, ac bis passus est, relinquens nobis exemplum, ut sequa-
per hoc ex omnibus nos iniquitatibus nostris redi- mur vestigiaejus, qui peccalumnon fecit, nec invenlut
mat. Qui vivit et regnat Deus per omnia seeculasee- est dolus in ore ejus, qui cum maledicerelur, non ma-
culorum. Amen. ledicebat, cum pateretur, non comminabatur (I Pelr.
545 PROOEMIUM n, 21). Orat autem caput in hoc psalmo pro membris,
INSEPTIMUM PSALHUM POENITENTIALEM. Christus pro Ecclesia, virtus pro inlirmitale. Orat
Psalmus David, quandopersequebatureum Absalom quippe ut non severe judicentur, sed raisericorditer
filius ejus. exaudiantur. Persequitur etiam hoc tempore schi-
De psalmi centesimi quadragesimi secundi titulo, saiatitus corpus Christi, impugnat hocreticusEccle-<
juxta quod pietas divina contulerit, iocuturus, prius siam, unitatem iniidclis perlurbat. 546 Setl claroat
volo modos aperire prophetise; quatenus dum ejus ad Detini Ecclesia, capiii suo Christo in unitate spt-
diversilas ostenditur, ejus et intelligentia faciliusac- ritus conjuncta. Quse elsi omni tempore ad Deumcla-
quiratur. Sciendum naraque est quia prophetia tri- jv roat, prsecipue tamen in tribulatione se ad orandum
bus modis fit : videlicet verbis, factis, somniis. Qui- excitat, tiiideet dicit: In dietribulationismemclamavi
cunque enim propheta futura innotuit, aut verbis, ad te (Psal. LXXXV , 7). Sed videamus quid dicat:
aut factis, aut somniis prophetavit. Verbis namque EXPOSITIO
fulura praedixit Isaias, cum ait: Ecce virgo concipiet SEPTIMI PSALMI POENITENTIALIS.
et pariet filium, et vocabitur nomen ejus Emmanuel (Psal. CXLII.—Vers.I.) Domine,exaudiotationem
(Isa. vu, 14). Somniis vero Nabuchodonosorfutura tneam, autibus petcipe obsectationemmeam in veri-
proevidit, queeSpiritu sancto Daniel replettts enoda- late lua, exaudi me in tua justilia.
vit (Dan. n). Factis Abrahara futura nuntiavit, 1. Sancta universalis Ecclesia secundum dignio-
quando unicum filiumsuuiu ad sacrificiaobtulit (Gen. Jrem parlem sui in spe coelestiura preemiorumrobo-
xxu). Quem nimirum, quem in hoc opere designat, rata, sicutin electis habet quod conservari desideret,
uisi eum qui proprio filio suo uon pepercit, sed pro ita in iniirmisinvenit quod sibi dimilti exoret: scieni
nobis omnibus tradidit illum ? Ipsa eniin antiquormn omnes divino egere auxilip, quos infelicis vitaecon
patrum gesU nobis prophetise sunt, qui dum aliud ditio anguslat, cum et juslus iuter pericula sectirni
agunt, et aliud innuuut, occulta nobis quasi per ope \-' esse uon valeat, et peccanlem nonnisi sola gratia
 613 SANGTIGREGOaU MAGNI 644
divineerrnseratiaris absolvat. Utrobique ergo pavida, Aciamus. Nonnullis quippe impatientibus Doininus
utrobique suspecta, et pro currentibus orat ut per- quod petebanl seepeconcessit iratus : sicut e contra
veniant, et pro regressis obsecrat ut currant. Inter Apostolonegavit propitius (/ Cor. ix, 2). Dedit eituu
orationemautemet obseerationem hoc interest, quod regem petentibus secundura desideria cordis eorum
oratk) pjfoperaeverantia virtuturo, obsecralio vero lit (/ Reg. viu): dedit etiam postulanli diaboio, ut Job
pro HwJulgeiUia peccatorum, Orat ergo caput vel Ec- siroplicem et rectum et timentein Deum tentaret
clesia, ut et bcne opexantes in justitia roborentur. (Job. 1, 2). Malignosspiritus exaudivit, et in porco-
In eo vero quod ait: Auribus percipe obsecralionem iiun gregem doeroonumconcessit Iegioueut intrare
meam, delinquentium designat debilitalem, qui ad (Matth. 8). Non igitur pro magDOquis habeat si
siuiililudieera segrotanlium quadam omnipotenlis fuerit exauditus, cuiu aliquid peiat quod non iro-
luedici indigent coudescensione, cutn se nou valeat petrare plus prosit, Quod si postulata non obtinet,
ad eum peccator levare. Vel auribus percipe, id est non se abjiciat, aut de divina erga se miseratione
obsecralionibus intende. Hoc namque per prophetam desperet, cum forte ea peteret quibus acceptis vel
pollicetur, dicens : Convertiminiadme, et ego conver- affiigatur atrocius, vel inutilius prosperetur. Scrip-
lar ad vos (Zac. i, 3). Unde et stibdilur : /n veritate tum quippe est : Aversio parvutorum interficiet eos,
lua. In hoc eniro vera apparet promissio, quia con- B et prosperilas slultorumperdet eos (Pron. 1, 52). Quia
veraO liibuitur reinissio peccalorum, juxla quod non juslificabilur in conspecluluo omnis vivens. Scio
scripiuru est: Juslificeris in sermonibustuis, el vincas multos in conspectu horoinum justos videri, et ad
cum judkaris (Psal. L, 6). Exaudi tne in tua juslilia. spern cceleslium promissorttm evectos innocenter in
Qui glpriatur in se, non exauditur. Non exaudiunlur muudo vivere; quietsi non delinquanl in opere, Iabun-
illi qui iguorantes Dei justiiiam, et suam volentes lur tamen aliquando vana aut perversa cogilatione.
staluere, justitiaeDeinonsunt subjecti.Denique phari- Gukis eniro roenteut cogitationes vanae nonlaniant?
sauis uistitiaiu suam in templo statuere voluit (Luc. cujuscor tentationes nonvexant?ciijus anirnumdesi-
xviu), et ideo a Domino reprobatus fuit. Gloriemur deria carnis non turbant? Noo ergo in conspectu Dei
ergo in iustitia Dei siexaudiri quserimus, ut nos cuui uistificatur qui corde delinquit, qttod intuelur Deus.
Prophela dicere possitnus: Exaudi tne intua justilia. (Vers. 3.) Quia persecutus est inimkus animam
Quis autem glorialur in juslilia Dei, nisi qui ni- meam: humiiiavitin terra vilam meam.
iiii boni suis ineritis triimit, et juslum esse quidquid 3. Quis sil generis humani inimicus, ostendit qui
adversi tolerat, senlit ? Gloriabatur Paulus in infir- parabolara zizaniorura exponens (Matth. xm, 59),
tuitalibus suis (// Cor. xu), nibilboni non acceptise ait: Inimicus autem ambolusesl (Luc. vm). Et apo-
liabere tesiabatur, huntilitatis nobis exempla propo- G Stolus Petrus ait: Inimicus vester diabolus tanquam
uens, ut qui Qlorktur, iu Domiuo alarktur (l Cor. ko rugiens circuit, qumtensquem devotel (I Pelt. v,
8). Ipseenim est qui aniroas persequitur, qui morlem
(Vers, 2,) Et non intres in judicium cum servo tue, inferre perpetuam molitur. Ipse pst, inquam, qui
: quiauen justificabiiur in conspectutuo omnis vivem. incautos decipit, et in via hujus vilee gradientibus
2, Qui coittra conditoris flagella raurrnural, quasi laqueos Iendit. ldep propheta ait: /n via liac qua am-
.cura eo ia judicium intiat. Dei namque accttsat )u- bulabam, absconderunt laqueum mt/ti (Psal. CVLI,4).
dkiura, qui se «stimat injuste percussum. Et quasi Rursum de eo scrijtum est: Abscondilaest tn terra
CH&IDeo m judieio contendit, qui inter flagella in- pedica ejus, et deeipuluiliius supet semitat (Job. witi,
rwcentenme osterulit. Hinc elenira Dominusad bea- 10). Dwn «uim {Mtnaajesaluli iavidens perdevein-
tuiH Job loquilur, dicens: Nunquid qui conlendil noceuleni appetit, prius ei aiiquid quod libeat os-
cum Dee, tam faeileconquiescit(Job. xxxix, 32)? IU - teadil: qswd dum appetere ineautus nilitur, occullo
que qui arguit Deutn, debet et respondere iUi. Tunc peccaxt nutcrone trairsverberatur. Quasi ergo in ter-
ibeatociob quasi Deura arguit, cuui de percussione ra pedica abseonditur, dum kt terrenis couiinodis
stta an faerit justa dubitavit. NuUiusquippe delicti peccatum occuitalur. Decipnla quoqtM ab anttquo
sibtconscius, injuste se percussum credidit, quia roe- P hoste super seniilarn poniiur, cum in actione hujus
riu sibi augeri ex percussione nescivit. Sed qui tntuidi quaoa raens appetit, peccati iaqueus paratur.
molta de operatione sua loculus, audita sanctoruui Ita namque in terra decipula pouitur, ut exposita
vita lacuit, quasi cum fieo contendens 547 facile esca ipsa non videatur. Sic niinirum sic antiquus
conquievit. Vei corte iUe cuin Deo in judicium ingre- hostis dum subruere aliqueni eu>pit,quasi escam in
ditur, qmeom oraverit, murmurat si non exauditur. mnsciputa, tucrum in culpa pouit. Ad qnoii dunt
>Quibus4kieitair: An vuUit mecumjtulicio contendere avklitatis aroore viator inhiat, ex iinproviso euw
(Jerem. 11, 29)? Quasi eoim hiuicio conteudebant, peecati laquens suflocat. Qoislutiusli«slts versutias
qui dioebant: Quare jejunavitnut, et non atpexisti 1 ,11011 metuat, qui tante est peruiciosior, quanto ec-
humitummus«nimai nottras, et mescisti(Isai. LVIH, cultior? Nou emimqu» extra nos stiMtatrferre nili-
55)? Siquidem stultum est ab oratione deficere, si tur, sed drripere ifcesaurosinteriores coaotu/. Nuila
Dera-difler«t, cum rogatur, eiandire ; et iiiiquum sibi temptxalium bononiia cupiditas, nnlla divitia
argnere conditorem, si effectusnon sequitur oratio- rum ambitio, uuliuro dignUalisdesiderium, sola iu
nem, prtesertim cunt quid oneiuussicut oporiet, nes- terioia appetit, solas virtutes diripit, sola» anknaK
 645 IN SEPTEM PSALM. POENTf. EXPOSITIO. — PSAL. VII 64fJ
occidit. Quod si aliquando exteriora 548 tetigerit,,, A nititur, Ipso suo coriamine ratigatus tassatur. Sed eo
non ea aufert ut babeat, sed ut ea auferendo animama enixius superiora desiderat, quo veFiussarciuani ag-
evertat. Novimus quoraodo multos quotidie fraudi- noscit qUam portat. Turbatur vero cor peccatorrs in
'
bus suis occupet, quomodo vestimentis gralise ex-- recordatione peccati, curo primum cceperitseipsunt
spoliet, deceptos virtutum privet ornatu,diviliis opuma cognoscere, et quam Ionge a Deo recesserit cogitare.
defraudet, livoribus infuscet tentationum, vulneribuss Nec vacat quod addidit, In me. Quasl eriim extra se
peccatorum transfigat. Hsec est namque perversitatiss . fuerat, qui spretis salubribus et selernis, de noxiis et
ejus intentio, ut omnibus noceat, orones dejiciat.. temporalibus cogilabat, qui eegfitudinis sose moles-
Denique quos in viis Dei ambulantes viderit, et inii tias non sehtiebat; qui se videre cum csecus esset,
proposito justitise cognoverit fortiores, eos graviuss putabat. Sed 549 eo m se rediit, quo seipsum qua-
persequitur, a statu rectitudinis subruere conatur.. lis fuerat, recognovit. Scriptum namque est: Redite
Ideoque ait; Perseculusest inimicus animam meam;; prmvaricatoresad cor (Isai. XLVI,8). Sed de hiro
humiliavit in tetta vitam meam. Gravis persecutio.. prodigo narravit Donrinus,quia crrrri dislractis et
Qui coeperamatnore ccelestiutu lerrena relinquere,r profusispaterriisbonis, viteccfjciestisalimerrtoegeret,
et contemptis divitiis seecularibus,in ccelisconversi--.. in se reversus sit (Luc. xvj. Npn enim iri se rever-
ri, jam iropulsione diaboliea cogor summa et eelerna i J] terelur, nisi a se prius exisset. Ideoque et pater
despicere, et de mundi bujus providentia incerta co- ejus ait: Hk filius meus morluus fuerat, et revixit:
gitare. Terrenarum rerura curis aggravor, carnaliumii perierat, et inventus est (Luc. xv, 21). Si ergo a pa-
voloptatum captus illecebris, ad iroa deducor. Depri- i- tre, a quo per inobedientiaro discesseras, inveniri
mit enim tettena habitatio sensum mulla cogitau-- desideras, et deliciose in doroo Hlius epulari, ad te-
tem (Sap. IX, 15). Humiliavit in terra vilam meam.. ipsum statim revertere, et discussis actibus tui9, un-
Qui conieinptis eoelestibus,ad ima solumraodo appe- de excideris recordare, ut eo magis movearis ad
tenda deducitur, ejus vita in terra humilialur. Undei pcenitentiaro, quo incipies cognoscere quod amiseris,
fit, ut eo morti Gat proximus, quo a Deo faclus estt et perdere quod inveneris. Sequitur :
per dissimilkudinemlonginquus. Hinc naraque Apos- (Vers. 5.) Memor fui dkrum antiquorum, medita-
toius ait: Qvi volunl diviles fieri, ineidunt in tenla- . lus sum in omnibus opetibus luis, et in factis manuum
tionem, el in laqueumdiaboli, et desidetia mulia inu-• . luatum meditabat.
tilia, quas merg/unthominesin inttritum (II Tim, vi,, . 5. Felices antiqui dies, nihil lenebrarum , nihil
9). Upde et apte SHbdiiur: caliginisprseferentes. Quas divinitalis illustrabat pra>
(Vers. <4.)CoUocatit m» in obseurit sicul mortuot> sentia, securitatispurgabatsereiiitas,Ieetitieeimmensi
smculi,et anxiatus est super me ipkitut meus, in mei >G tasdecorabat.Diesgaudiorumetluminis,diesvirluhiii|
tutbatum etl tor mtum. - - et pacis, dies deliciarum etsuavitaiis; quosnonpertur
4. Quid infelicius? Vivebam olim Deo, niortuusi babaimceror, hPninfeslabaiaiigustia.nonobuniurabat
seecalo, mw* e contrario mortuus Dee inundo vivo. inlirniitas. Hos dies in paradiso habuit aniroa, antc-
Quid est cniin peccatm», nisi raors? Ilinc eiwriroi quam a statu recfitudinis per culpam caderet prseva-
scriptum est: iVon est in morle qui meinot sit tuii ,. ricationis: sed eosdero tunc infeliciter perdidit, cum
(Psal. vi, 6). Et iterum : Intravit mors per fenestrati prxcepta conditoris servare conlempsit. Potest quo-
nostras (Jer. >x, 21). Mors namque est quse anirnami que inlelligi per aptiquos dies, primorum parentum
a Deo separat, sensuum internofum intercludit of- trausgressio, per quem oculos eorum apertos testa-
ficia, divmam delurpat imaginem, lucis adiiuit clari- tur Scriptura (Gen. m). Vel etiaro illecebrosa islius
tatera. Denique qui Cbristo moritur, in sepulcroi raundi prospcritas, fraudulenta quadam amoeniiate
conscientise lumulatur, ligalor concupiscealiarumi stultis arridens, cui maledicit justus, dicens : Peteat
iastitk , a coospectu Dei projicitur, durilie operitur,, dies in qua natus sum (Job. m, 3). Sancti etenim viri
lapide iniquitatis iiilus clauditur. De talibus scriptumi mundi hujus prospera magis quam adversa metuen- '
est: Prodiil quati ex adipe iniquilas eorum (Psal. tes, in ipsis successibus suis seipsos disculiunt, et
LXXII,7). Hos tamen aliqua.klo resuscitat Jesus, et, T> I quam cito transeat mundansefelicitatis funius, atten-
suMalo impnenitudimslapide, a tenebris ad luccmi. dupi, revolventes qupd scriptum est: /n die malotum
revocat. Et cum pro eis Ecelesia intercesserit, per' ne immemotsis honorum (Eccti. xxvn, li). Si queni '
rainisterium eos sacerdotnm absolvit. Venit ipse adl vero in mundo prosperari viderint, et in gloria div.i- '
monumeittu!», ad lacrymas Ecclesisccommovetur ;; tiarumsuarum exsultare, non ciiliiien dignilatis ejus
jubet ut ad jostitiam resurgat, qui pridem in iniqui- considerant, sed finero illius mente pertractant, ut
tate jacuerat. Tantummodo epus eslutperconfessio- tanto obnixius vera bona considerent, quanto aper-
nem forns veniat, sentiat cordis dolorem, timeat ju-. tius bona non esse quse Iranseunt.vident. Hinc nam-
dicium Dei, ab iniqjtitate reeedat. llabet eliam irii que Job dieit: Ego vidi stutlum firma radice, et ma-
boc prophetse docHmenturo.Nam subditur: Anxiatuti ledvxipulckriludini ejus statim (Job. v, 3). Qui enini
elt tupet me spirituS meus, in me turbalum est cor• in multiludine diviliarum suaruro confidit, quasi m
meum. Pcenitentis viri spiritus anxiatur, cum supernai : terfa radicem firuiavit. Sed vir sanctus ejus maledi^
desiderans, carnis corruptioitedeprimitur. Curo eiiim, cit pulchritudini, cuin illius derogat prosperilati. M«>
lerrenee labis ptwidereprsegravatus,sustolli ad altiora ditutus sum in omnibusoperibus luis. Qui uiundi hu
M7 SANCTI GREGORII MAGNI 648
jus divitias fallaces esse agnoverit, et amore cceles- A accipiamus; sedin vasisnostris oleum sumentes, ve-
tium contempserit terrena, meditatur in operibus nienti sponso occurramus, ut dicere cura Apostolo
bonis, quse vila hac transeunte perroaneant, et eeler- possimus (Matth, xxv) : Gloria nostra hmc est, testi-
naevitee preemia ferant. Neque enim tempore utiliter moniumconscientimnostrm (II Cor. i, 12).
vivilur, nisi ad comparandum meritum quo in aeler- 7. Anima mea sicut terra sine aqua tibi. Hoc est
nitale vivatur. Sequitur: Et in factis manuum tua- propter quod magis liraoratus quisque se ad bcne
rum meditabar (Psal. ct, 26). Loquitnr propheta ad operandura excitat, si se non exlollat de meritis, si
Deum : Opera manuum tuarum sunt cmli. Et alibi: in sesuperbiam humanse praesumptionisexstinguat, si
Cffi/ienaramr aloriam Dei (Psal. xvm, i). Illi sunt nihil se esse reputet, si virtutis incrementum a con-
coeli, qui enarrant gloriam Dei: qui opus manuura ditore exspectet. Ideoque ait : Anima mea sicut terra
Dei dicuntur, quia divinam in se non deforraant ima- sine aqua tibi. Quasi enim terra sine aqua, est anima
giuem, charismatum non excludunt dona, animee sine gratia. Sicut enira terra quse irabre non perfun-
speciem non demoliuntur. Qui nihil boni sibi, sed ditur, non vestilur herbis, non venustatur floribns,
loturo gratiae Dei tribuunt, scientes se nihilJtabere non abundat messe; sic anima gratia carens non ope-
quod non acceperunt (/ Cor. IV). Hoc enim operatus ritur virtuiibus, non cogitat de ccelcstibus, non in-
est in eis, qui vasa misericordise fecit eos (Rom. ix), gJ sistit utilibus. Viliato namque in primo parente li-
qui illos anle mundi constitttlionem in seipso elegit, bero arbitrio, jaui nec velle quidem bonuro possu-
ut in se non glorienlur, nec altum sapiant, sed ti- mus, nisi illius gratia adjuvemur, apud quem gres-
tneant (Ephes. i), nec dicant in abundaniia sua: Non sus hominis dirigunlur. Scriptum quippe est : Prm-
moveborin mlernum (Psal. xxix). In his 550 medi- paratur volunlasaDomino (Prov. vm, 35, sect.LXX).
tabitur, qui de Babylone reversus, exerapla eorura El Dominus discipulis ait : Non vos me elegistis, sed
sibi ad imitandum proponens, ne deceptus eonver- ego ekgi vos (Joan. xv, 16). Et Apostolus: Deus est,
satione eorum qui terrena sapiunt, in eadem quee di- inquit, qui operatur in vobis et velle et perficere, pro
miserat relabatur, et fiat deterior erroris confusio bona voluntate (Philip. ii, 13). Et iterum : Gratia Dei
(Luc. ix), si post acceptum aratrum coeperit retro salvati estis, per fidem (Ephes. vu, 8). Si ergo fidetu
aspicere; aut ad tollendam tunicam in doroum re- sine gratia Dei nemo babet, quis se facere fruclura
ineare (Matth. xxiv). Eorum itaque exemplo se ad seslimet sine adjutorio illius, qui ait : Posui vos ut
bene operandum excitat, et cutn eis absens corpore, eatis, et fructum afferatis, et fruclus vester maneat
mente conversalur. Gloriani ergo beatitudinis seter- (Joan,xv, 16)? Quicunque enira plantet aut riget,
IISRquam receperunt, aut recepturi sunt, attendit; incassuut vox correplionis exterius perstrepit, nisi
ut eo magis ad opus bonum aniroetur, quo coeperit «r ille incrementum 551 dederit, sine quo nihil possu-
agnoscere quod egerunt, et sperare quod acceperunt. mus facere (/ Cor. m).
(Vers. 6.) Expandi manus meas ad te : anima mea (Vers. 7.) Velociterexaudime, Domine, defecit spi-
ticul tetta sine aqua tibi. ritus meus.
6. Non sufficit bene velle, nisi sequatur et facere. 8. Non incongrue a quodam sapiente dictum est:
Ldeoqui in operibus bonis meditalum se dixerat, et Cupiditatiipsa celeritas tarda est. Parum enim est de-
[n meditatione laudis sanclorum immoratum, secutus sideranli justificationes Dei ut exaudiatur, nisi etiam
adjunxit: Expandi manus meas ad te. Hinc namque velociter exaudiatur. Addit etiam causam, quare
prophela nos admonet, dicens : Levemuscorda nostra exaudiri debeat, quasi instantein jam spiritum non
cum manibus ad Deum (Thren. m, 41). Quid est habeat, qui spem suam omnino in Deo ponit. Dicendo
marmsad Deum expandere, nisi operationem ad ora- eniro : Defecit spiritus meus, pauperem spiritu se
nipotentem levare? Denique ille manus suas contra- esse lestatur, et de seipso non prsesumere, sed sacri-
hit, qui indigcntibus nihil tribuit, qui vocem paupe- ficium Deo spirilum contribuiatum offerre. Agnoscit
ris non exaudit. Hinc quidam sapiens admonet, di- hoc etiam se ex gratia Dei habere quod hurailiatus
cens : Non sit manus lua ad dandum contracta, et ad est, confidens se ejus auxilio erigendum, cujus gra-
accipiendumporrecta (Eccli. tv, 36). Docuil ille manus _, tia se sentit elisum. Hinc namque propheta Dominum
expandere, qui dixit : Date eleemosynam, et ecce exorans, ait : Auferes spirilum eorum, et deficient, et
omnia munda sunt vobis (Luc. xi, 41). Et propheta in putverem suum revertentur; emittes spiritum tuum,
testatur, dicens : /n die tribulalionis memDeum ex- el creabuntur (Psal. cm, 29). Nou eniiii receptaculum
quisivi manibus meis (Psal. LXXV , 3). Quid est enkn spirilus Dei quisquain efficitur, nisi spiritu suo pri-
manibus Deum exquirere, nisi operibus sanctis Salva- mitus evacuetur. Nam nec requiescit spiritus Dei nisi
toretn invocare? Nec otiose addilum est, Ad te, quia super humilem et quielum, et trementera sermones
sunt plerique qui in eo quod bene agunl, laudari ab Dei (Isa. LXVI).Denique qui tremit, deficit. Hinc
hominibus appetunt. Hi manus suas ad Deum non propheta ail : Defecit in salutari luo anima mea
expaitdunt, quia peropera sanclilatis non Deum, sed (Psatm. CXVIII,81). Nisi enitn quis a semetipso de-
mundi gloriam quecrunt. De talibus dicit Doroinus : ficiat, ad euni qui supra ipsura esl, non appropin-
Amendico vobis, recepetunt mercedemsuam (Malth., quat. Hinc de regiua Saba seriptum est quod audila
vi, 2). Expandaraus ergo manus nostras ad Detim, sapienlia Saloinonis, et visis niiuistris dorousejus,
ne juslitiain nosiraui laciamus coram hominibus noii habebat ullra spiritunt (/// Reg. 10), quia ele-
Ibidem); nec cuut fatuis virgiitibus lainpades vacuas ctorum Ecclesia de gentibus congrcgata, cognitv
C49 IN SEPTEM PSALM. POENIT. EXPOSITIO. — PSAL. VII. 6Sft
Chrisli gratia et Evangelicse doclrinse inventis ma- A qui a mandatis ejus avertilur. Oculi enim Domini»
gislris, abjecto superbiae spiritu, oronique elationis. spiritus Dei, qui legem, id est mandata dedit. Qui
fastu deposito, didicit de seipsa diffidere, et in Regis ergo se ab oculis Dei in profundo desperationis cela-
sui misericordia magna sperare. verint, potestatem accipit diabolus ut eos mordeat,
(Vers. 8.) JVonavertas fuciemtuam a-me, el similis et in ventrem eos suse roalitieeinducat. Ipse est enim
ero descendentibusin lacum, serpens, cui tWctum est: Terram comedesomnibus
9. Solent domini irati ab his quibus-offensi sunt diebusvitmtum (Gen. m, 14).
servis oculos avertere, et si quando illi pro gratia (Vers. 9.) Audilam fac mihi mane miserkordiam
supplicaverint, in parteiu aliam faciem decliuare. Et tuam, quia in te speravi.
quia recfo eos intuitu conspicere nequeunt, animo- 10. Quid est mane, nisi sequentis diei initium ?
ruut suorum motus in ipso corporis habitu oslendunt. Quae autem dies, nisi illa de qua prop*heta dicit:
Deus quoque idem delinquenlibus avertitur, quia tur- Melior est dies una tit atriis tuis super millia (Psal.
pitudinem eorum sereno vultu inspicere dedignatur. LXXXIII, 1.1)?Et Apostolus: Nox, inquit, prmcessil,dies
Sed qui abjicit delinquentem, convertitur ad poeni- autem appropinquavit, abjkiamus ergo opera lenebra-
tentem, vocat etiam aversos, donat peccata conver- _rum, et induamur arma lucis; sicut in die honeste
sis, hortatur pigros,consolalur afflictos,docel sludio- ]B ambulemus(Hom. xm, 12). Illa est enini dies qttam
sos, adjuvat dimicantes, confirmat laborantes, exau- verus ille sol illuminat, qui nescil occasum, quem
dit corde clamantes. Ipse namque per prophetam di- non obtenebrat nubes, non obscurat nebula, non
cit : Convertimini ad me, et ego convertar ad vos oburobrat turbo. Quae recte una dicitur, quia nullius
(Zach. i, 3). Sedquia converti ad eumsine ipso non finis termino angustatur. In hac quippe vita diem
possumus, quotidie cum propheta clamemus : JVe non habemus, in qua per fidem," non per speciem
averlas faciem tuam a me, et similisero descendenlibus ambulamus. In qua ceecilatis nostrec patimur tene-
in lacum. Avertente Doroino faciem, peccator in la- bras, et erroris humani deflemus caliginem. In qua
ciini descendit, quia nisi illura Deus misericorditer assiduis mceroris et angustise premimur nebulis, et
respexerit, postmulta perpetrala scelerain despera- per devia trahimur, quasi captivi lumen sapientisa
tionis foveam cadit. Nam et Pelrus araare non flevis- non habentes, et in cogitationibus nostris evanescen-"
set, nisi eum Dominus respexisset. Est enim pceni- tes. Cum autem Christus apparuerit vita nostra
tentia unum de perfectis donis descendentibus a Pa- (Col. m), et revelala facie Deuro videre cceperimusj
tre luminum. Nisi ergo benigna Dei misericordia tunc omnis effugiet caligo tenebrarum, omnis eva-
mentem hominis illuininaverit, irapossibile est ei in nescet ignoraniiae fumus, omnis dissipabitur tentatio-
novaro naturam rnutari (Jac. i), cum scriptum sit: C nis nebula; quia et corruplibile hoc induet incorrup-
Non potest n se facere quidquam, nisi datum fuerit tionem, et mortale hoc ioduet immortalitatem (/
desuper (Joan. xix, 11). Et Apostolus : Fiduciam, Cor. xv). Illa eril claritatis et lucis dies, quam elec-
inquit, talemhabemusper Chrislumad Deum, non quod tis omnibus praeparavii, qui eripuit nosde poteslate
sufficientessimuscogitarealiquidanobis,quasiex nobis, tenebrarum, et transtulit in regnum filii dilectionis
sed sufficienlia nostra ex Deo est (II Cor. m, 4).Si suas. Hujus diei mane est fulura resurrectio, juxta
ergo nec cogitare aliquid a nobis sufficimus, quomodo quod scriptum est : Mane astabo tibi et videbo, quo-
siue respectu misericordiscDei poenitentiam agemus? niam non Deus volens iniquilatemtu es, neque habita-
Sunt enim tenebrse ubi Christus non respicit, ubi lux bit juxta te malignus (Psal. LV).Et iterum : Bonum
illa vera nou ingreditur; quse sic lucet in tenebris, ut eslconfiteri Domino, el psallere nomini luo, Altissime,
tamen non comprehendatur 552 a tenebris (Joan.i). ad annuntiandum mane misericordiam tuam (Psal.
ldeoque propheta Dominum exorans dicebat : Fa- xci, 1). In ca quippe justorura Iucescet felicitas,
ciem tuam illumina superservumluum(Psalm.cx\m, apparebit gloria, videbitur exsultatio; ubi absterget
135). Quid est autem facies Dei, nisi quaedam clari- Deus omnem lacrymam ab oculis sanctoruin (Apoc.
tas cognitionis ejus? Hanc cognitionis ejus clarita- xxi), ubi novissima destruelur niors, nbi justi fulge-
tem non vident, qui misericordiam ipsius ignorant,; D bunt sicut sol in regno Patris eorum (Matth. xn.i).
qui de peccatorura suorum venia desperant. Illi de- 11. In illo autem mane auditam faeiet Dorainus mi-
niqite in iacum descendunt, ubi luroen non videant sericordiam suam , cum segregaiis justis ah impiis,
misericordise, intentionem cordis non dirigant ad ovtbiis scilicet ab beedis, dicel his qui a dextris ejus
ccelos, carnis satisfaciant desideriis, Deum contem- erunt: Venite, benedkti Palris mei, percipite regnum
nant, sicut scriptum est: Peccator cum in profun- quod vobis paratum est ab origine mundi (Matth. xxv,
dum venerit,contemnit(Prov. xvm, 3). De lalibus per 34), Ibi nota fiet misericordia Dei, quam in preesenti
Amos prophelam Dominus intonat, diccns : Si cela- vila 553 mens humana capere non potest. Prsc-
vefinl se ab oculis meis inptofundo matts, ibi mandabo paravit enim Dominus diligentibus se, quod oculus
serpenti, et mordebit eos (Amosix, 3). Quid est enim ' non vidit, nec auris audivit, nec in cor hominis
celari in profundo maris, nisi in altifudine delitescere ascendit (/ Cor. n). Ideo qui per bonam cpnver-
desperationis? Celat vero se qui non confitetur pec- sationem a gralia Dei venientem, ad desiderium
cata sua. Non confitetur autem qui desperat de mi- setemsevitse erigit.ur, dicit: Auditam fac mihi mane
sericordia Dei. Vel certe ilie se ab oculis Dei celat, misericordiam tuam scilicet selernam. Misericordie
PATROL.LXXIX 21
651 SANCTI GREGORII MAGNI 652 f
cnim Domini ab mternousque in mternumsuper timen- A mundanaetentationis. Postremo ut animam rosam;
tes eum (Psai. cn, 17). Quod si illa sanctorum felici- leves ad Deum, et omni vauitate cxpulsa, ineoe\cstl-
las misericordia est, et non nieritis acquiritur, ubi bus converseris, ubi deliciarutn Dei reficiaris dulce- ,
crit qttod scriptum est: Et tu reddes unicuiquesecun- dine, et visionis ejus perfruaris claritate. 554 Nou
dum opera sua (Psal. LXI,15)? Si secundum opera tibi subrepat terrenarum deleclatiocupiditatum, non
redditur, quomodo misericordia aestiraabilur? Sed vanitatum phantasmala mentem occupent, qux ciim
aliud est secundum opera reddere, et aliud propter aniinum in diversa traxerint, lantam inducunt cali-
ipsa opera reddere. In eo enim quod secundunt opera ginem negligenliae, et ceecitatistenebras opponunt, ut
dicitur, ipsa operum qualitas intelligitur, ut cujus cum appelere cceperit infima, nullatenus erigatur
apparuerint bona opera, ejus sit et relributio glo- ad summa. Si amore ccelestium accensus fueris, et
riosa. llii namque beatae vilae in qua cuni Deo el de per islos ascenderis humilitatis gradus, poteris et m
Deo vivitur nullus potest xquari labor, nulla opera dicere cuiu propheta : Ad te, Domine, levavianinum
comparari, prsesertiro cum Aposlolus dicat : Non meam (Psal. xxiv, 1). Bealus qui hoc polest dicere.
sunt condignm passioneshujus temporis ad futuram Beatus plane quem iniquitas non onerat, non revocat
gtoriam, qum revetabitur in nobis (Rom. VIII, 18). delectatio, non inclinat voluptas, qucnt non gravat
Quanquam et ex hoc quoque raisericordia jure pos- gj cupiditas, non depriniit opulentia, non trahit ambi-
sk nominari, quia pro illis operibus datur, quee sine tio, sicut scriptum cst : Beatus vir cujus est auxilium
prseventu misericordiic Dei nemo assequitur. Cnde in abs le, ascensiones in corde suo disposuit (Psal.
Psalmis dicitur : Deus meus, miserkordia ejus prmve- LXXXIII, 6).
niet me (Psal. IVIII, 11). Nisi enim vasa iraefecisset (Vers. 11.) Eripe me de inimkis meis, Dontine, ad
vasa misericordiae, neminem ab illa perditionismassa te confugi; doceme facere voluntatemluam, qttia Deus
conversatio s..ncta discerneret, neminem a pcena meus es lu.
perpetuoe mortis justitia] propria liberaret. Constat 13. Qui in via ambulat, insidias metuit, hoslium.
ergo quia quibus misericorditer tribuit ut in hac vita timet incursus, precdonum impetus perhorrescil. Ideo
beneoperentur,eismisericordius largiturut in aeterna qui viam nosse salutis desiderat, ut etiam ab inimicis
bealitudine centuplicato fructu remunerentur. Ilaecest eripiatur exorat. Novit quia inter inimicos graditur
gratia, quatn pro gratia dandam sanctus Dei apostolus in medio laqueorum,undique pericula imminent, un-
perhibet, ut quibus in hac vita divinitus datur gratia dique ponuntur insidiee, undique incauli praecipilan-
saiictificalionis, Cis cxhacquoque in futuro delurgra- lur. Adversarius enira noster diubolus tanquum lea
tia eeterneefelicitalis.Quodveroait: Quiaintesperavi, rugienscircuit,qumrensquem devorel (1 Petr. v, 8). Oc-
quasi causa est j'ustaepetitionis,quia cuinspera suam Q ( cupat incautos, inerraes sauciat, incautos exspoliar.
quis in Deoposuerit, ad exorandura Deuin confidentior Alios necat, alios caplivat, alios suffocal. Aliquando
erit. Dixeral quoque superius : Defecitspiritus meus, transfiguratse in angelumIucis, ctincautae menli qux-
nunc vero in Deo sperare se dicit. In quo majoribus dam agenda bona proponit (// Cor.xi); ut dum apro-
usUsconfidentiseremediis, spei nostreesaluberrimum posito tentatus decidcrit, et teniationum ventis ve-
adhibet documentum, ut discarous parum esse quod lut arundo cceperit agitari, fatilius ad delicti indu-
a nobis deticimus, nisi nos transcendenles, in Deo catur consensum. Inserit inutilcs cogitationes, vana
proficiamus. adhibet desideria, virtuturo ligmenta depingit. Si
(Vers. 10.) Notam fac milti viam in qua ambulem, quem vero invenerit lortiorera, in bono proposito
quia ad te levavianimam meam. perseverantem, eum acrius persequilur, el graviori-
12. Quis est qui pervenire possit ad audiendaroi bus admotis lenlationum aculeis, exstinguere cona-
roane vocetn misericordiae, nisi ambnlaverit in viai tur. Habet quoque secum nequitise ministros, dtices
jtislitioc? Ilinc prophela Doroinuin exorans, ait: et satellites suos, cuui quibus adversus humanara
Vtam justificalionumluarum inslrtte me (Psal. cxviu, fragilitatem congreditur, ut ea tanto facilius supere-
Ln). Et illud : Dirige me in semitam reclam propter tur, quanto non ab uno, sed a mullis impugnatur.
inimicosmeos (Psal. xxvi, 11). Et, Dirige in conspeclu', ])
] Conlra hunc poteiilem adversarium ejusque plurimos
JHouiammeum (Psal. v, 9). Sciebat enim viam essei apparatus nos instruebat Paulus, cum diceret: Non est
quse recta videtur bominibus, cujus novissima adl nobis colluctaitqudversuscarnem elsanguinem, sed ad-
mortera ducunt (Prov. xiv). Ideoque ait : Notam fac: versusmuudirecloresteuebrarumharum,conlra spirila-
mihi viam in qua ambulem, quia ad te levavianimami tianequitiminccelestibtts(Eph.vi, 12). Quis tot inimico-
meam. Vide ordinem. Primumest ut a leipso deiicias,, rum catervas cvaderc, eoruruque insidias investigare
nec super te causa jactantiae rapiaris , sed omnibusi potest? Non gravantur carne, nullis occupantur curis,
inferiorem te sentias, et sic iu te spiritura superbiaj; sed sunl ad noceiiduiiiparati. Quis hominum adversus
exstinguas. Non te generis nobilitas extollat, non eri- eos dimicans iileesusabire potest, nisi auxilio diviiice
galhonor.non inflet prudentia. Qui enim confiditt gratiae .vallatusfuerit, et scuto bonae voluntatis ejus
in hominc, maledicto subjacet (Jerem. xvn). Deindes coronatus ? Etiamsi bonee operationis studio floreat,
sequiiur ut in Deo speres, ut derelictus'(juxta pr.o- si lumine polleat virtututu, non poterit inimici rti-
phelam), a patre et -matre(Psal. xxvi), assumaris ai gientis superare nequitiam, uec potestatis iniquaefft?,
Domino, ct ejus precsidio guberncris inler fluctusi primere vir.es, nisi illius fuerit fretus prwsidio, mji
653 IN SEPTEM PSALM. POENIT. EXPOSITIO. — PSAL. VII. 654
sic ruanet in nobis, ut etiara pugnet pro nobis. A ram (Ibid. xxn). Et ne quis crederet terram illam
14. Restat ergo ut in oinnibus divinacgratiae auxi- quee transiiura est, benedicenlibus et mansuetis hae-
liuin postulemus, et ad illud inexpugnabile occurra- reJitatcm promitli, subjunxit atque ait : Jasft autem
mus semper refugium, in quo nullius hostis timea- hmreditabunt terram,et inltabitabuntin smculumsm-
mus incursum. Ad illud nempe refugium confugerat culi super eam (Ibid., 29). Et : IVow(Dominus dies
qui dicebat: Eripe me de ininticis miis, Domine, ad te immacnlatorum, et hwreditas eorum in mternum erit
confugi. Et alibi: Domine, refugium (actus es nobis (Ibid. 18). Si ergo liacreditasfilioriiniest, et illi stint
(Psal. LXXXIX, 1). Notandum vero quia non ait, pro- iilii Dei, qui agunttir spiritu Dei, cuin haereditaslerra
lege uie, sed eripe me, quasi dicat: Jam me fraudum vivenlium sit; qtii spiritu Dei illuminantur, in ter-
suarum laqueis iroplicant, jain deceptionum astrin- ram reciatn deducentur. Ad quam quicunnue dedu-
gunt nodis, jaro retibus iuiquitaturo involvunt. Quis citur, in multitudine pacis delectatur. Hanc pacis
auleui ad eripiendum idoneus, nisi ille, cui 555 multitudinem Dominus per prophetam pollicetur, di-
cum propheta cantamus : Anima nostra sicut pusser cens : Dabo illis solatium verum, pacem super pacem
erepta est de laqueo venanlium; laqueus contritus est, (Isa. LVII,18, 19, sec. LXX). Super pacem ciiim
et nos tiberati sutnus (Psal. cxxiu, 7)? Et ne quis sibi quain dilectis suis in hac vila tribuit, in seterna feli-
placens de ereplioue sua glorietur, adjunctuui est: JJ cilate aliam divina roiseratio dabit; ut jam caro non
Adjutorium noslrum in nomineDomini, qtti (ecit cm- repugnet spiritui, nec aliqua ullius tentationis subre-
lum et lerram (Ibid., 8). Arobuhtites ilaque in via pat occasio, omnibus jaro compositis; ut reformata
hac in qua absconderuntlaqucos nobis, totis ad ifi nielius humaiia natura, nemo jam cadere, nemo
Deum medullis cordis clamemus : Eripe tne de ini- possit peccare. Haec est pax Chrisli quam apostolls
micis mek, Domine, ad te coufugi; doceme (acere vo- ipse promisit, dicens : Pocem relinquo vobis, pacem
luntatem tuam, quia Deus meus es lu. Juslura cst ut meam do vobis(Joan. xiv, 17). In quo nolanduni quia
Deo suo omnis homo serviat, creatura obediat Crea- cunibis eis siiain pacem promisit, 556 intelligamus
tori, Dominisui maudata servus non transgredialur. sanctos Dci quamdam in hac vita pacem habere, sed
C»ntendat chrisliana auiroa facere voluntatem Dei veram perfeclanique pacem ibi soluinmodoinventu-
sui, agnoscat Creatoreiu suura, audiat vocera ejus, ros, ubi eos jam nnlla vana movebit cogitaiio, nuHa
dirigat viam ejus, obediat prseceptisejus. Oret ut do- turbabit illusio, cum eripuerit Deusanimas eornm do.
cealur, poslulet ut dirigalur, supplicet ut confirme- morte, oculoseorum a lacrymis, pedes eorum a lapsu.
lur. Hoc quippe siue auxilio divinaeinspirationis as- Hanc pacem Christus selus habuit, qtiia solus inter
seqtii nemo potest, sed in omnibus divina nobis est mortuos liber, peccati aculeum in corde non scnsit^
exoranda cleraentia ; ut infuso cordibus nostris spi- (Q Nos vero quandiu corruplibili carne premimur, et
riiu, cujus unctio docet nos de omnibus (•/ Joan. n), corporis inneclimur nodis, inlegreeillius perfcclsei[ue
discamus quaesit voluntas Dci buna, beneplacens et pacis ignari vane conturbamur, irrepentibus nobis
perfecta (Hom. xn). terrenarum illecebris cupiditalum, et cogitationibus
(Yers. 12.) Spirilus luus bonus deducelme in ter- vanis, quaefrequenter quasi facto agmirte ex impro-
ram rectam; propter nomen tuum, Domine, vtvificabis viso erumpenles, mentem confundunt, atque alio
we in mquitatetua quam proposuerimus, aniinum Irahunt. Non enim in
15. Qui a spiritu suo defecit, a spirilu Dei deduci- poteslate nostra est cor noslruin ; non ad Deum se-
lur. Dixerat aulem superius suura spiritum delecisse. cundum voluntatem nostrant erigilur ; deducitur ad
Constat itaque quia ad maluut eum suus spiritus de- inia, trahitur ad devia. Si crgo in terram reetam cti-
duxerat. Et fortasse deduxerat eum in regioncm lon- pimus ingredi, a spiritu Dei bono oplemus dcduci.
ginquara, in qua subslanliani suam dissipasiet (Luc. 10. Propter nomen tuum, Domine,vivificabisnte hi
xv), in qua fames esset verbi Dci, iu qua uni ci- mquitate iua. Non vivit justiliac, nisi qui moritur ini-
viuro, videlicet diabolo, qui princeps est mundi hujus quitati. Sicut autem qtioi seminavimusnon vivifica-
nuiicupatus (Joan. xiv), adhacrens, ad porcos mitte- tttr, nisi rooriatur prius ; sic qui mundo et concu-
retur pascendos; ubi porcorum cibis venlrem sutira U piscentiis ejus non moritur, in fructu bonorum ope-
cuperet implere, id est malignorum spiritnum sug- rum non multipiicalur (Col. ni). Superest ergo ut
gestionibus carni suacsatisfacere. Jam vero malo spi- morlilicemusmembra no-lra quaesunt super terram,
ritu deficiente, a Dei bono assumptus, in terrara rec- quatenus vivilicetnos auctor vitoe.AJ hoc cniin ipsa
tam speret introduci; quae tribulos non gcrminet et mortuus est, et resurrcxh, ut nos peccalis niortui,
spinas, nec deserta sit, vel invia, vel inaquosaj-sed ju>titiaevivamus (IPetr.n). Hinc propheia dicit:
cenienis exuberet fructibus, et deliciis abundet jeler- Vivificabitnos post duos dies, et in die terlia suscitabit
nis. Qui enim spiritu Dei aguntur, hi juxla Apostoli nos (Oseevi, 3). Hla nempe resurreciio, nostra vira
vocem, filii Dei sunt (Itom. vui, 15). Si autem fiJii,et fuit, pcr quam a morle animecliberati sumUs, atquo
haeredes; el si heeredes, haeredilaiem possidenles. vitoerestiluti perpetua?. Si enim credimus quod Jestts
Quaecst autem hseredilas, nisi lerra viventium ? Hinc mortuusesl ei resurrexit, ita et Deuseos qtti dormie-
namq. e propheta ait: Mansueli hmreditabumterram, runt per Jesttm, adducetcum eo (I Thessal. iv, 13).
et deki <4ibuntw> in multitudinepacis (Psal. xxxvi, 11). Videsquiaqui Christo commorilur, cum eo convivi-
Hinc rt-sus ait: Beiiedicentesei, hmredilabuntler- ficalnr, Ficul kslatur Apostolus, dicens: 5« «lim
<!tS5 SANCTI GREGORII MAGNi 656
complahlati (acli sumus similitudinimortis ejus, simul A quam fractus Iabore soevientiumprocellarum deficiat,
et resurreclionis erimus (llom. vi, 5). Plus est autem aut vehiculi proesidio adjutus, opialum littus attin-
vivificari in eequitate quam vivificari scquitati. Deni- gat; quis in hujus maris magni et spatiosi naufragio
que qui in sequitate viviflcatur, in ipsam acquitateui Dei non amplectatur sapientiam, cujus gubernetur
introducitur, ut nihil iniquum sapiat, nihil impimn praesidio , regimine deducatur ? De ipsa namque
agat. Potest etiam per scquitatem ipse Christus intel- scriptum est : Lignum vitm esl his qui apprehenderint
ligi, in qub vivificatur qui mundo moritur. Denique eam, et qui tenuerit eam, beatus (Prov. m, 18). Qux est
corpore suo et sanguine pascimur et vivilicamur, ali- autem Dei sapienlia, nisi Christus ? secundum quod
mur et saginamur. Nec otiose additur : Propter no- Apostolus ait: Chrislum Dei, virtulem, et Dei sapkn-
men tuum. Ad omne enim bonum quod agiuius, non tiam (I Cor. i, 25). Teneamus ergo lignum salulis in
nostram, sed Domini gloriam quaerimtis. In eo iiam- pelago procellosoc tempestatis, per quod possimus et
que opus bonura Deo acceptum eflicitur, si ex vir- a periculo horrendoeraortis eripi, et de tribulatione
tute operis non servi, sed Domini nomen glorilicelur. diabolicaruin tentationum educi. Dat nobis magnatn
(Vers 13.) Educes de tribulatione animam meam, et; ereptionis nostrae fiduciam quod subditur : Et in mt-
in miseticotdia tua disperdes inimicos meos. serkordia lua dispetdes inimicos meos. Qui sint ini-
17.1ntermuhipliceshumanae animaetribulationes, et B rj mici humani generis, et Chrislianeeanimeeimpugna-
innumerabiles afllictionum moleslias, nulla est major tores, superiori satis exposilione declaratum est.
afflictio quam conscientia delictorum. Cum enim ex- Quos tunc clementia divina disperdit, cum eis vires
terius patitur horno, ad Deum confugit, ad virum1 nocendi adimit; cutn adversus jacula tentalionis dia-
fortitudinis recurrit. Singulare namque et saluberri- bolicae sculum opponit suee protectionis. Quasi enim
mum est consolalionis remedium tribulationes exlc- confusi abscedunt, cum se ad praevalendumimpolen-
rius patienti; ut si eum contristat orbitas, si angit» tes agnoscunt.
paupertas, si venit infirmitas, recedat ab eo qui fo- (Vers. 14.) Et perdes omnes qui tribulant animam
ris est strepitu, et ingressus in interiora raentis pe- meam, quoniam ego servustuus sum.
nelralia, ibi Deum invocet, ubi nemo videt. Reslat< 18. Juslum est ut bonus servus a bono domino ad-
quoque ut ostium cordis contra illatas claudat moles- juvetur, contra hostiles muniatur incursus, a pcriculc
tias.ut seevientiura exterius non sentiat impetus,» liberetur. Sed quid est quod se nominat servjim, cuan
sed in spe ccelestium promissorum exsultans postpo- servus non maneat in domo irt seternum ? Ilinc ipsa
nat damna, molestias negligat, soeculi blandimenla* Veritas discipulis ait : Jam non dicam vos servos,
contemnat, humiliet se in conlessione peccati, roa" quia servus nescil quid (aciat dominus ejus (Joan.
gnilicet et laudet 557 Deum corripientem et con-, '
Q xv, 15). Et Apostolus : JVonaccepistis, inqnit, spiri-
solantem. Quod si malee conscientise tribulationem1 tum serritutis iterum in limore, sed accepistis spiritum
perferens, in arcano cordis Deura non invenit, quo- adoptionis filiorum, in quo clamamus, Abba patet
niam lorte recessit ab hospitio cordis pro abundan- (Rom. viu, 15). Sed sciendum, quoniam sicut sunt
tia iniquitatis, quid tacturus est homo ? ubi consola- duo timores, ila etiani sunt dueeservitutes. Est eniru
tionem inveniet? ubi requiern perquiret? Grandis iri- limor pcenam habens, quem perfecta charitas foras
bulatio, ubi nullus evadendi aditus, ubi nulla liber- mitlit (/ Joon. iv). Est et timor Domini sanctus per-
tatis spes, ubi nttlla ereptionis fiducia. Si ad extcrioraa manens in seeculumsaeculi(Psal. xvni), de quo ctiam
recurrit, si in transitoriis consolationera quaesierit,» scripturo est: Initium sapientim limor Domini (Psal.
ibi anirai afllictio urgebit, sollicitudinum stimulabit1 cx, 10). Et iterum : Timentibus Deum nihil deest
calamitas, miseriaruro turba vallabit. Quae enimn (Psal. xxxin, 10). Ille igitur timor qui a charitatc ex-
in'temporalibus consolatio? quaie in divitiis gau- cluditur, 558adservumnon manentem in domoper-
dium? Nunquid nobiscum permansurae sunt? Nonne e tinere videtur. Timor vero sanctus servoilli convenire
illsesunt spinae,quaesemen verbi suffocant(Luc. vm)?' noscitur cui voce Dominica dicitur : Euge, serve bone
Quse sicut acqtiisiioeJoetificant,sic etiam amissoecon- et fidelis, quia super pauca (uisti fidelis, super multa le
trislant. Superest itaque ut in tribulatione posituss j) coHslite«m,tn/ratn5faiidiMmc/ommt(Mi(Mflll/i.xxv,21)
peccator ad eum recurrat in quo solo vera est con- 19. Quod vero ait: Perdes omnesqui tribulanl ani-
solatio, et per islius vitoe nocles in lectulo cordiss mam meam, ad illam beatae viiaefelicitatem referen-
Deum queerat. Quem si primo non invenit, magis ad« dum est, in qua nullum habebimus adversarium, nul-
quoerenduni animetur, surgat ad amorem coelestium, !» lum meluemus inimicum, cum absorbebitur mors in
civilatetn eircumeat exsultatione universoeterrse fun- l" victoria, cum illa novissima inimica destruetur mors,
datara, interroget vigiles qui custodiunt Ecclesiam, i. cum immutati fuerimus, et aequales angelis effecti
nudetur pallio seecularis ornatus, et charilalis sagitlala (/ Cor.xv). Modoenim nihilquietis aut securitalis inve-
interius vulneretur (Cant. in). Nec prius a quacrendo lo nire possumus, dum adhuc in nobisipsis ingemiscinras
desistat, quam maerentium consolatorem inveniat. t. gravati, adoptionem exspectantes, redempltonemcor-
Inventum autem summopere teneat, donec rcdemp- j- poris nostri (// Cor. v). Cum autem morlale hoc in«
tus ope adjutricis gralioe, a conscientiae eripialur tri-
i- duerit immortalitatem, tunc nulla erit diabolicse
bulatione. Si enim naufragus cupiens vitam in un- i- fraudis impuguaiio (/ Cor. xv), nullum hsereticsrpra-
disservare, seinel adeptaro tabulara non antediniittit,t, vitalis dogma, nuila infidelispopuli iuipietas,omnibu$
 657 CONCORDIAQUORUMDAMTESTIMONIORUMS. SCRIPTURJE. 653
ita pacatis et compositis, ut in tabernaculis justorum ,A optimis adornantur margaritis, platese ejus ex auro
sola audiatur vox exsultationis et salutis. Ibi sancli purissitno sternunfur, et canlicum loetitieesine fine in
sine fine laudabunt Deum, et in lumine claritatis ejus ea cantatur (Apoc. xxi). Ibi est lux sine defectu,
exsullabunt (Psal. cxvn), cives eflecti iilius civitatis, gaudium sine gemitu, desiderium sine pccna, ainor
quae liberacst, et oeterna in ccelis (Galat. iv). Quam sine tristilia, satietas sine faslidio, sospitas sine vitio,
liou obscurant tenebrse, non obumbrat noX, non • vita sine morte, salus sine languore. Ibi sancti et
consumit velustas, non in ea rutilat lumen solis, aut humiles corde (Dan. m); ibi spiritus et animoejusto-
lunoe sptendor, at«t stellarum jubar, non ibi lucerna rum, ibi cuncti ccelestis patriee cives et beatorum
queeritur, non Iampas accenditur, non lychnus apta- spirituum ordines Regem in decore suo videntes, et
tur. Claritas quippe divina eam illuminat, sol clarifi- in gloria virtulis ejus exsultantes. Perfecta viget ih
cat justitioc, lux vera iilustrat, lux, inquam, inacces- omnibuscbaritas, una omniunvlsetilia,unajucundilas.
sibilis, quaeiion claudilur loco, non finitur tempore, Bone Jesu, Verburo Patris, splendor paternoe glo-
non obumbralur tenebris, non variatur nocte. 559 rise, in quem desiderant angeli prospicere, doce me
Hoc immenso et indeflciente et lucidissirao lumine facere volunlatem tuam, ut a spiritu luo bono dedu-
illustrata Jerusalem sancta, quce est rr.ater nostra, fi- ctus, ad bealam illam perveniam civitatem, ubi est
lios abdicat tenebrarura, cives recipii pacificos; filios j$ dies aeternus, et unus omniura spirilus; ubi est certa
videlicet Iucis et diei, filios adoptionis, consortes su- securitas, et secura seternitas; et scterna tranquilli-
pernae hsereditatis. Nullus in eam ingredilur impius, tas, et tranquilla felicilas, et felix suavitas, et suavis
nullus habitat iniquus, nullus intrat itnmundus. Muri jucunditas; ubi tu, Deus, cum Patre el Spiritu sanclo
ejus ex lapidibus construuntur vivis, portce ejus ex vivis et regnas per infinita soeculorumssecula. Amen.

DE SEQUENTI OPUSCULO MONITUM.

560 Quod hic damus opusculuro non aspernandum, sancli Gregorii papaenomen in Codicibus maniiscriptis
prxfert; at in paucissimis cxstat. In unico sane, qui est majoris Monaslerii prope Turones, nobis occurrit.
Iti biblioihcca quoque Vaticana unum duntaxat reperlura esl Concordiae hujus exemplar manu exaratum, ut
suis lilteri.s Romeedalis xvi Kalend. Aprilisl699, nobis signilicavit D. Claudius Estiennot, qui simul nos ad-
motiuit sibi dictum a viro clariss. et doctiss. D. L. de Zacagnis, Vaticanae bibliolhecaecustode, vix aliud in
totiu» Italiee bibliothecis inveniri posse. Codicem hunc Romam ex bibliotheca Palalina fuisse asporlatum id
nobis persuadet, quod in etiitione Romana Valicanis typis jussu Sixti V diu ante adornata, quaro bibliolhecee
Pontiticiae ex Palatina, tanta iibrorum manu exaratorum supelleclilis fleret accessio, nulta Concordi^ehujus
mentio injicialur. Si enim in hoc opusculum nomine sancti Gregorii munitum et insignilum, neque quod ipsi
tribuatur indignuro, incidissent Edilores accuralissimi, ab eo vel edendo, vel saltein commemorando nullate-
nus abstinuissent.
Inter clariss, viri Jacobi Sirroondi opuscula legitur epistola Alexandri Wilthemii societatis Jesu, qtta dili-
genlissimo huicCodiciun mss. investigatori ac exploratori peritissimo inventam a se in bibliolheca collegii
Luxemburgici ejusdem societatis, illam de qua hic agimus Concordiam indicat his verbis : Incidi in opuscu-
lum D. Gregorii de Concordia testimoniorum,quod Pamelius in fmeoperum Patris illius promissum non reprm-
sentat. Titulus in nostro codice scripto, ut opinor, Otlionibus Imperaloribus, Itic est: Incipil de Conconlia
testimoniorum sancti Gregorii papae urbis Romae. Quod opusculum,cum capita qumdam de prmdestinatione,
aut ei disputationi affinia delibet, judicavi reverentimxestrm indicandum, si forle mitli vetit. Ex epislola quain
rescripsit Sirmondus liquet eum sibi mitli Codicem pcroptasse, quod utrum consecutus sit, aut quale de hoc
opusculo judicium tulerit vir doctissimus, nobis incognituni.
Quid de illo senserit Johannes Gilotius, vir multarura litterarum, qui cum caeteris sancti Gregorii operibus
tam genuinis quam spuriis illud edidit Parisiis an. 1571 publico testimonio, quod hic exhibendum duximus ,
declaravit, dunt evolveremus Codices anlitjuos, ut ad illorum collalionem hujus doctoris scripta queeexstaut,
reititueremus, invenimus hunc librum in cxemplari quodam pervetusto bibliothecseD. Dionysii, qbem mini-
me dubitamus esse D. Gregorii, non tantum quia ejus habebat nomen, sed eliam quia stylus facilis, popula-
ris, simplex illius est, et quod nos magis roovet, mens ipsa atque sentenlia tota Gregorii. In responsione ad
interrogalionem agit de duplici timore iisdem prope verbis ac certe sententiis, quibus lib. xxxiv
ioral., cap. 14 (Itno potius cap. 17, nanc num. 40). In quarta interrogatione eodero roodo de prcedesfina-
Srimam
tione loquitur, atque lib.i Reg., cap. xiv. Quid distet inler crimen et peccatura iisdero verbis interrogatione
10, et lib. xxi Moral., cap. 9 (Nunc num. 19). Quod si de auctore dubitaremus, dignum tamen judicaremus
ut in lucem ederetur, quod tam exiguo volumiire lam multam doctrinam contineat.
Cene inficias ire non possumus stylum ad doctrinam hujus aucloris, quicunque sit, Gregorium redolere.
In interrogationequarta, eo modo qui sancto doctori familiaris est et fere singularis, laudat libri Sapientiao
scriptorem : Quia quidam sapiens dixit, raptus esl, etc. (Lib. xix, 37ora/. num. 2t>; lib. xxvn, n. 47 et 53). Ve-
ruuineque exhac qbservatione nostra, neque ex Gilotianis contimio sequitur, Gregorio vindicandam hanc
Concordiam. Quidni enim quispiam in illitis operibus evolvendis assiduus, poluerit ex ejusdem lum senlen-
liis, lum etiam verbis opusculuni hoc contexere et consarcinare?
In B.bliolheca veteri Hispaniae(Tem. H,lib. vn, eap. 6, num. 109), Martino cuidara presbytero Legionen-
sis Ecclesiaecirca Unemxn satculiadsiribiturLtfrer sic nuncupatus,ConcordimVeteris elNovi Testamenii.Quo
nqmine utrum intelligi debeat noslra Concordia dubitare licel. In ea euim non solum Veteris Testaraenti te-
stiinonia cum aliis ex Novo specie tenus pugnantibus conciliantur, verum etiam plerumque ejusdem Novi
lestatnenti Jpca quee videntur opposita componunlur, et ab orani conlradictione solvuntur.
659 SANCTl GREGORIl MAGNl 660
Editum Joannis Gilolii cura hoc opusculum denuo contulirnus ad ms. Codicem majons Monasterii DECC
fere aniiorum, cujtis ope iniilla in Gilotiana Edilione corrupta sanavimus, nec tamen omnia : mendorum
eniro expers non est hic Cotlex, neque allerius ms. Codicis copiam habere potuimus. Nostris vero conjecluiis
plus eequoindulgere metuimus, cum inde corruplelam editorum librorum niaximam effluxisse nobis pene
constet.

SANGTI GREGORII MAGNI

ROMANIPONTIFiCIS

a
CONGORDIA

QUORUMDAM TESTIMONIORUM S. SCRIPTUR^.

i- i t men et a semelipsis, et a Domino dicti sunl servi;

561 *u ^on 1, * i^ers- 6) : Paulus servus Jesu niiiiirum pon ex timore, sed ex amore Deo placendi.
Cttristi. II.
In sancto Evangelio secundum Joannem xv (Vm, Ad Rom. i (Vers. 1) : Segregatus in Evangelium Dei.
15) : h Non dicam vosservos, sed amicos. Et secundum Joannem xvn (Vers. 11): Paler sancler
1NTERROGATIO. { serva eos quos dedisli mihi, in nomine luo, ut sini
Quid est, quod magister Ghfistus in alio loco apo- nnmn.
stolos non dixit servos, sed amicos; et ejusdem ma- INTEBEOGATIO.
gistri discipulus, imo aposlolus, in quo Chrislus lo- El duin se sanctus Paulus unum effeclum cum
qucbatur, nominavit se servum? Et dum utrumque a servalis 562 credidit, quid est quod se segregatum
Cluislo dictum est quomodo intelligi debeat, soler- esse fateiur? Nam dicitur segregatus, s qui a grege
ler intuendum est, maxime cum idem Dominus ac separalus est, maxime cura Dominus dixerit: Et erit
Salvatof nosler ad eosdem apostolos secundum Lu- umts grex, et unus pastor (Joan. x, 16). Et.sanctus
cam dixerit : Dicite , servi inuliks sumus, quia quod Spiritus in Actibus apostolorura imperando locutus
debuimus(acere, r (ecimns (Luc. xvu, 10). Et iterum : est : Segregate mihi Paulum et Barnabam h in opns
Euge, serve bone el fidelis (Mattli. xxv, 2"2,23 ; Lwc. ij ad quod vocavieos (Act. xm, 2).
xix, 17). Et iterum : Beatus ille servus , quem, cum RESPONSIO.
venerit Dominus, invcneritsic (acientem(Malih. xxiv, Sciendura profecto in primis est, quia ista lesti-
40; Luc. xn, 37). monia non solum a semetipsis non discrepant, ve-
BESPONSIO. rum etiam sibimetipsis in unitatc concor.dant. Nam
Sine prscjudicio alterius senteiilioc melioris, scien- Paulus et Barnabas a grege non erant separali, sed
dum est duo gcncra esse bonae servitulis; uiiuiii li- gregali, hoc est ad opus apostolatus fueranl electi.
moris, aliud dileclionis; unum timenlium ancillarum Quibus enim cor unum et anima una cum grege erat,
ct.servorum, aliud diligentium et placeiilium filio- nulla separatio usquam esse poterat. Attamen a gregc
rura; timct enim ancilla ne flagelletur, limet malroua separali fuerant qui ad apostolatum elecli crant.
ne offendat animum viri sui. Sed servitulis tiroor qui Nam et manus ad operandum porriguntur, scdtamen
habet pcenam, d foras mitlit perfectam charitatem. ab unitate corporis non separantur.
Perfectus autem servitutis timor non soluiii non ha- III.
bet poenara, sed ad ipsam pervenit leetitiam, psalmi- Ad Rom. ix (Vers. 1) : Testimonhtmmihi perhibente
sta attestante, qui ait: Lmtetur cormeum, ut timeat conscientia mea in Spiritu sancto, quoniam tristitia
ntmentuum (Psal. LXXXV , 11). Et ilerum : Timor ™ est mihi magna, et conlinuus dolor ' cordi meo.
Domini sanclus permanens in smculum smculi (Psal. In parabolis Salomonis xn (Vers. 21) :Non contri-
xvni, 11). Hunc namqtie timorem habent et sancli stabit justum quidquid ei acciderit.
angeli, quem profecto habuerunt ct sancli apostoli, 1NTERR0GATIO.
p cr adventum scilicet Sjiiritus sancli, per quem Quid ergo? nunquid Paulus apostolus justus non
c diffunditur charilas in cordibus nostris. Idcirco et a erat, qui non contrislari justum quidquidei accide*
Domino non dicli sunt servi, sel ainici, qui ta- rit, noverat, etsi conlristari cum justtis erat debue-
a In Ms. lncipit Concordia testimomorum sancli f Ms., conservaeos in nomine iuo, quos dedisli mihi,
Gregorii papmnrbis Romm. Ktsint umtm.
b Ms., «on dico.... sed umicos meos. B Ms., quasi a grege separatus est.
<•Ms., «0» (ecimus. k Ms., in opus qitod vocavi. ,i|;
d Ms., (oris mitlit pcrfeclai»'diaritaMm, • Ms., in corde meo. ,;*;
e Ms., descenciti
 5G1 CONCORDIAQUORUMDAMTESTIMONIORUMS. SCRIPTURA:. 062
-
rat, nt quid iterando Philippensibus gaudium com- Acob dilexi, Esau autem odio habui (Malaeh.i,1).
mcndabat, dicens : Gaudetein Dominosemper, iterumt Electio ergo Dei nunquam defuerat, c quee ea quoe
dico, gaudele (Pltilip. iv, 4)? Sed et sanctus Jacobuss in temporibus facta fuerant discernebat; quia futura
jcaudcre in variis tentationibus imperat (Jacob. i, 2). tempora non electionis divinee,sed ipsa omnium fu-
Et ipse etiam Paulus in suis a tribulationibus gloria- turonim naluralium causa erat. Hinc Redemptor no-
tur (// Cor. xn, 9), et sanclus MattheeusEvangelistai sCer ad Ananiain de Saulo, non adhuc de Paulo
leslalur de Domino ac redemptore noslro, dicens:: dixil : Noli timere eum, quia vas electionismihi est
Tuuc cotyit contristari et mmstus esse. Tristis est ani-' (Act.ix, 15). Intuere quod dixit:Est, non autem, erit.
ma mea usque ad mortem (Matth. xxvi, 37; Marc. Nam non ideo electus est quia aposlolus esset, sed
xiv, 33). ideo apostolus erat quia eleclus est. Deus ergo noster
RESPONSIO. bonorum omnium creator est, malorum autem justis-
Sciendum profecto est, aliud esse contrislari se- simus ordinator (Rom. ix). Tanto enim boiius onini-
cutidum Deum , aliud seeundum soeculum, eodem1 bus est, d ut benefaciat etiam de malis. Nam si mali
Paulo dicente, qut ait : Contristari secundumDeum '• non essent, nulloerei utique prodessent. Reddet ergo
salutem stabilemoperatur; smcutiautem trislitia mor- Deus unicuique secunduni opera sua, quia vasis prae-
lem operatur (11 Cor. vn, 10); {y@3 ista desperabi-" B paratis in honorem reddet vitam oeternam, et aptis
lis, illa laudabtlis est; ista repletus Judas [Iscariotlt]] in contumeliam, debitam damnationero. Nam et mali
Scariotb, laqueo se snspendit; illam se habuisse san- si vellent boni ulique esse potuissent. Boni autem
ctus Paulus ad Corinlhios sctipsit, dicens : Si quiss qui ex Adam nati sunt, contrariam legem in membris
contrislavith me, non me conlrislavit, sed ex partee suis vident, ut isti non consentiendo per misericor-
(II Cor. n, 5); ac si apertius diceret: Non cgo soluss diam ad precmia perveniant, et illi consentiendo per
zelum Dei liabeo , sed me contrislatum cum vestra* justum judicium ad supplicium perlrahantur.
tristiiia ex mea parle ccrno. Et nisi isla tristitia nont V.
vitium sed virtus esset, nequaquam illam Dominus s 564 Ad Rom. x (Vers. 13) : Omnis qukunque invo-
in Evangelio beatificarel, diccns : Beati qui lugent,> caverit nomen Domini, salvus erit.
tjuoniam ipsi consolabunlur (Malth. v, 5); et seipsum1 Et secundum Mattbaeumvn (Vers. 21) : JVonomnit
dixit liistem secundura humanitatem, profecto noni qui dicit mihi, Domine,Domine, inlrabit in regnunt
sccundum impassibilem divinitatem cmlorum.
IV INTERROGATIO.
Ad Rora. tx (Vers. 11): De Jacob et Esau. Cttm i Ista e dissona videntur, sed scire volumus quo-
nondum nati (uissent, aut aliquid egissent boniaut,(Q modo intelligantur. Nam ibi dixit, Omnis : Hicdixit,
mali, ut proposilum quodper electionemDei faclumi Non omnis. Si ergo omnis quicunque invocaverit no-
cst, permaneret,non ex operibus, sed ex vocantedi- men Domini, salvus erit, quomodo non omnis, qui
ctum est, quia major servielminori. ingeminat nomen Domini, salvus erit?
In psal. LXI(Vers. 11) : Quia tu reddes unicuique,se- RESPONSIO,
ctindumopera sua. Aliud est invocare noraen Domini, aliud ingemi-
INTERROGATIO. nare. Nam illud semper invocant boni, ingeminant
Cum non ex operibus, sed ex vocanle dic'um cst: autem mali, quia eamdem fidei vocem quam lo-
Quia major serviet minori, quomodo reddet Deus uni- quendo f proferunt, moribus destruunl, Hinc do
cuique secundiim opera sua? Cur ergo Paulus dixe- quibusdam Paulus ait : Deum se s confitenlur noise,
rit: Non ex opcribus? Nos procul dubio credimus; factis autemnegani(Til. i, 16). Bonis nomen Domini
quia nec ulique ex futuris, nec cum quisquam exisli- hivocare , est in omnibus illi placere. Idcirco omnis
mat tantum dixisse de praelerilis, qui utique non quicunqueinvocaveritnomen Domini, salvus eril.
erant, eum supradicti distincli fuerant. Si enim ho- VI.
minem proesentem futura adhuc bona justificant, et Ad Rom. iv (Vers. 2) : SiAbraltam ex operibusjus-
futura adhuc mala allerius damnant. Sed hoc credere tificalus est, habet gloriam, sed non apud Deum.
absit a nobis, quia quidam sapiens dixit : Raptus esl u In epistola Jacobi n (Vers. 21) : Abraham, pater no-
justus , ne malilia mularet intelleclum ejus (Sap. iv, ster, nonne ex operibusjustificatus esl?
11). Eteniin iste nec justus diceretnr, si de futura INTERBOGATIO.
adbuc roalitia dainnaretur. Etsi Abraham ex operibus juslificatns est, apud
RESPONSlO. quem habet gloriam, si non apud Deum, cujus ami-
Antequain aliquid de ista quxstione dicamus, pro- cus per Jacobum dictus est? et si nulla vera gloria
pbetam et aposiolum eodeni spiritu locutos fuisse est, nisi apud Deum, et nulla vera justificatio, nisi ab ;
credamus. Contrarius enim sibiipsi esse non poterat illo, quis justilicatus habet gloriam sine Deo? ,'
idem Spiritus , qui utrumque implebat, et ipse Spi- BESPONSIO,
ritus, qui Deus est, per prophetam locutus est: Ja- Paulus apostolus cotitra Saducoeosscripsit, sanctus
a Ms., infirmitatibus gloriatur. " Ms., dissonare.
•' Decst me in Ms. f Ms., abstrahunt. Fortasse quia non spontanee,
< Ms., el ca qnm. sed timore coacli proferunt.
•[ Piwior lianc lect. Ms. hanc aliaro
cxbibcl, ut s Ms., se confitenles.
bonos faciat.
663 SANCTI GREGORIl MAGNl «6^:
vero Jacobus de justitia fidei dixit. Illi ex operibus A ergo isti reges ex Deo pon sunt, qui non exbpnt), ;i
legis semetipsos justificabant, nam Saduceei Latino sed propter peccala populi regnare permissi sunt.
sermone dicuntur justificati. Per a justitiam autero Item ; Omnis potestas nonnisi a Deo est; quia non
ltdei qui justificantur fide, per charilatera, opera per se mala, sed utique bona est. Mala autera sina
deraonstrantur. Nam ut idem Jacobus ait : Mortua bonis, c et nisi in bonis esse non possunt, el idcirco
est fides titie operibus charitatis , non legis (Jacob. u, nonnisi in rationabilibus creaturis fiunt. Bonis ergo
26). Sanctus autem Paulus contra habentem gloriam, regibus Spirilus sanctus comminando loqui dignatur,
sed non apud Deum; et conlra Saducaeura seraet- cum ad eosdem psalroistoe voce dicitur : Et nunt
ipsum justificantem dirigit sermonem , dicens : Ubi reges inlelligite, erudimini qui judicatis terram (Psai
est ergo gloriatio tua? exclusa est. Pet quam legem? n, 10).
factorum? non, sed per tegem fidei; arbilramur enim IX.
hominemjustificari sine operibus legis (Rom. m, 27). Ad Rom. xiv (Vers. 14): Scimus autem quiu nihil
Ac si aperte diceret, Abraham, pater noster, ante communeper ipsum.
tempora legis fuerat, sed tamen apud Dominura In Actibus Apostolorum xv (Vers. 29): Ul absti-
justificatus erat, quia fidem quam corde tenebat neaiis vos ab immolatis simulacrorum.
operibus demonstrabat. B INTERR0GATIO.
VII. Si nihil rerum per ipsum est commune, quid d de
Ad Rom. xi (Vers. 29) : Sine pmnitentia enim sunt morticino, et sanguine, et suffocato, et de idolis ira-
dona et vocatio Dei. molato debemus sentire ? Nam ista non solum in
In Genesi vi (Vers. 7) : Pmnitet me fecisse hominem; Veteri Teslamento immunda esse leguntur, sed et in
et in Samuele, I Reg. xv (Vers. 11) : Pmnitel me Novo gentes credentes ab his abstinere, ab apostolis
unxisse Saul in regem. prsecipiuntur. Intellectu igitur satis opus est, quo
INTERROGATIO. pacto ista dissonantia solvt possit.
Cura unus idemque Dominusin patribus et iu Apo- RESPONSIO.
stolo locutus est, quomodo pcenituisse et ncn pceni- Dominus ac Redemptor noster secundum Marcura
tuisse ab bis dictus est ? dixit quando de his sermonem habere voluit : Nihil
565 RESPONSIO. est, inquit, exlra hominem quod possit eum coinqui-
Solerter intuendum nobis est, quia patres loculi nare (Marc. vn, 15); Et hoc non inlelligentibus dis-
sunt de Deo incommulabili mutabilia faciente. Et cipuli>, increpando subintulit dicens : An et vos sine
apostolus prolulit sermonem de incommutabili prae- intelkctu eslisl nondum intelligilis , quia omne quod
destinatione. Hinc de eodera Domino sanctus Jaco- C 568 m os iulrat, in venlrem vadit, el in secessum
bus ait: Apud quem non est transmutatio, nec vicissi- «untlitur (lbid.,, 18)? Ergo rudes adbuc apostoli et
tudinis obumbralio (Jacob. l, 17). Sed Deus preeter necdum a Spiritu sanclo illuminati, sensu Judaico
t>preedestinationem mutabilia facit. Per convenien- credebant, quod hominem non prohibitiones, sed res
tem etenim usttm loquendi, et iratus et pcenitens, et coinquinarent. Res autem non coinquinanthominem,
zelans et proescius Doroinus dicilur; sed sine ira quae in ventrem vadunt et exeunt, sed probibitionis
iralus, sine pcenilentia pcenitens, sine zelo zelans , transgressio, et quaede ipsa procedunt. Nam el pri-
sine provisionibus proesciusintelligitur. Hiushorao non propter morticinum, aut sanguinem ,
VIII. attt suflocatum, sed propler poroa immundus faclus
Ad Rora. xin (Vers. 1) : Non est polestas nisi a est, cum mandatum Dominicura suadente sua con-
Deo, qum autem sunl a Deo ordinata sunl. juge transgressus est. Sed sancto Pelro quod dictura
In Propheta de quibusdam regibus , Oaeac vni est audiamus, ut de his quid sentire debeamus, in-
(Vers. 2): Ipsi regnaverunt, et non ex me. telligamus. Surge, inquit, Petre, macta el manduca
INTERROGATIO. (Act. 10, 13). Huic dicto Pelrus inluendo litteram
Si nulla potestas nisi a Deo, quoraodo dictum est respondit, dicens : Absit a me , Domine, quia omne
veraciter ab ipso : tpst regnaverunt, et non ex me ? D communeel immttndumnunquam inlruvil in os meum
Item si ipsi reges ex Deo non erant, quomodo reges (lbid.,li). Cui sub lestilicatione prohibilionis pro-
per se regnasse dixerat: Per me , inquiens , rtges tinus respondetur : Quod Deus, inquit, purificavit, lu
regnant (Prov. VIII,15)? ne commune autimmundum dixeris (Ibid., 15). Hinc
RESPONSIO. dala est lkcnlia Christianis, exceptis in novo Tesla-
Ex illo , et non ex illo reges regnant, qui et po- menlo prohibitis, ut manducent quod velint cum ino-
leslatem a Deo datam habent, et taraeu se ab eo deralione et gratiarura actione. Non ergo per se mor-
accepisse slulte denegant. Hinc per prophetam ticinuro aut sanguis ex natura immunda sunt, sed
scripturo est : Qui regnare facit hominemhypocritam qua prohibita sunt, manducata hominem coinquinant.
propter peccata populi (Job. xxxiv, 30). Propterea Et pomuro nullam immunditiaro naturalem habuit,
a Gilot., per jttslitiam ergo fidei qui justificabanlur Ms. quam sequimur obscurilatem loci hujus sanat,
fide, per charitah opera demonslranlur. Quibus uihil ipsique d
favet Augustinus. _ {:; *
obscnrius, Gilot., de mortuo. Legendum , morlicino, et sic ; js;'
b Ms., desitnalioncm. habetur in responsione : non propter morticinum, *tj|
•?Ed.: El nonnisi in bonis esse possunt; lectio
605 CONCORDIAQUORUMDAMTESTIMONIORUMS. SCRIPTURiE. C66
sed manducare prohibitum, hominem coinquinavit«.. A XII.
X. I ad Corinth. in (Vers. 15) : Oput uniuicujutque ,
I ad Corinthios i (Vers. 8): Qui et confirmabit vos quale sit, ignis • probabit.
b
usque in finem sine crimine in advenlu Domini. Secundum Matth. xix (Vers. 28): Cton sederit Filiut
In Epist. I Joan. i (Vers. 8) : Si dixerimus quia hominisin sede majeslalis sum, sedebilis et vos su-
peccalum non habemus, ipsi nos seducimus, et per sedes duodecim judkantes duodecimtribus Is-
verilas in nobis non est rael.
INTERROGATIO. 1NTERROGATIO.
Cuui seductio sit, ocstimare se esse sine peccato, Et dum uniuscujusque opus quale sit ignis pro-
quomodo coniirmamur a Domino sine crimine in babit, nunquid et ipsi apostoli per igneui probabun-
adventu ejus , raaxime cum etiam infans unius diei tur, qui non judicandi, sed eliam judicaturi duode-
non possit esse sine peccalo? Nunquid ergo et cri- cira tribus Israel dicuntur? aut etiam illos ignis pro-
men peccalum est, sine quo quis conlirmatus a Do- babit, cttm quibus seipsum numeravit sanctus Paulus
mino fieri potest ? dicens : iVosautem qui relinquimur , simul cum iltit
RESPONSIO. rapiemur in nubibus obviamChristo in aera , et ne
Sciendum profeclo nobis est, quia non omne pec- B semper cum Dominoerimus (I Tltess. iv, 16).
catum crimen est, attamen omne crimen peccatum RESPONSIO.
est; sicut oiniiis iropius peccator est, non aulem Si vim dictorum Christi pensemus, hanc obscuri-
omnis peccator, impius. Minima ergo et levia , pec- tatem, ipso illuminante, ad lucem perducimus. Nam
cata dicuntur; crimina autem nisi magna minime ipse dixit: Ignem veni mitlere in terram, et quid volo
leguntur c. nisi ut accendatur (Luc. xn, 49) 1 Spiritus quoqtte
XI. sanctus super apostolos descendens in specie ignis
I ad Corinth. nt (Vers. 9): Dei enim sumus adjulo- apparuit (Act. i), qui in signo ' apparens in fidelibus,
res, Dei agricullura estis. fidele? intus ut ignis probavit. Opus ergo uniuscujus-
Et in Job xxvi (Vers. 2) : Cujus adjutor es? nun- que quale sit, ignis probabit, quia quos ignis spiri-
quid imbecilli? talis in preesenti tempore non examinat., in futuro
1NTEBR0GATIO. judicio per ignem probat. Qukunque ergo spiritu
Nunquid sanctus Paulus approbando justificat, Dei aguntur, hi filii Dei sunt (Rom. vin, 14), qui licet
quod beatus Job in Eliu damnat. Cujus adjulor es ? per ignein probali, examinati sunl. Nam illura per
nunquid intbecilli ? Apostoius aulem dixit, Dei sumus impositionem manuuin episcopi accipientes, nullaie-
adjulores. Si ergo bonum est esse adjutores Dei; C nus ab eo deviarunl, sed etsi in aliquo delinquunt,
quid Eliu reprehenditur de adjutorio Dei ? cognoscendo et confitendo corriguntur. s Omnis
567 RcsroNsio. enim, inquit Dominus, per ignem salvabilur, aut
Nimirum scire rros convenil, quia nonnulli defen- eniro hic per spiritalem, aut illic per corporalem
dendo Deuro offendunt; et sunt nonnulli qui quan- ignero probabitur. Nimiruro ergo sicut non oronis in
tum in eis est, causam Dei defendunt. Isti veraciter die judicii per ignero probabitur, ita in ipsa eadero-
praeJicandoDei adjutores sunt; illi increpando falla- que die non omnes omnino judicabuntur, Douiino
citer spiritus pro Deo satagunt, sed satagendo offen- testante, qui ail : Qui credit in Filium , non judica-
dunl. Isti non ignoti sed cogniti de Deo loquuntur ; bitur; qui autem incredulus est, jam judkatus est
illi eliam vera Joquentes a Deo minime cognoscuu- (Joan. III, 18). Quosne ergo ignis futurus probabit,
tur, Domino de Elitt dicente : Quis est iste involvem si Deus nec credulos, nec incredulos judicabil? Sed
senlentias sermonibusimperilis (Job xxxvm, 2)? Quid quasi a nobis inlerrogarelur : 568 Quod ergo erit
est quod Dominus de ill.ointerrogat, diceus : Quis est judicium ? protinus subjunxit dicens : Hoc estjudi-
iste involvenssententias : et tamen interrogando re- cium, quia lux venit in mundum, el dikxerunt homi-
probat subjungens, sermonibus imperitis ? Ille ergo nes magis tenebras, quam lucem (Ibidem). Hi ergo
senlentias veras dicebat, sed eas serroonibus impe- D Soli in die judicii judicabuntur, qui licet lucem sci-
rilis involvebat, quia dicta sancti Spiritus de repro- rent vcnire, sed tamen raagis tenebras diligere di-
bis in Job retorquebat : de quo quia sine querela cuntur. Nam qui in tenebris manenl, jaut judicati
erat, Dominus teslimonium dederat. Non eodem sunt, qui autem niliil tenebrarum habent, sine ullo
modo esse dicimus, Deus adjutor noster in mternum judicio ad lucem perlinent. llli vero qui Jicet bapti-
(Psal. LXI,9), d quo dicimus : Dei adjutores sumus. zati sunt, in futuro judicandi erunt. De illis ergo so-
Iile enim non eget adjulorio nostro : nos autera nihil lis judicium habebitur, ut aut ad lucent, aut ad lene-
possuraus sine illo. bras plus pertinere debeant, demonstretur. Resur-
a In Ms. legitttr : Explicit epistota ad Romanos, in- e Ms., ignis probat.
cipil epistola ad Corinthios. f Ms., apparens infidelibus.
b Ms., in adventum ejus. ? e Ubi heec leguntur? fortasse Ecclesiastici xxxvi,
« In Ms. additur : Quia nimirum vita humana, Deo II : /n ira flammmdevoreturqui satvatur. In Ms. Tu-
confirmanie,potest esse sine criminC; sinepeccalo vero ron. lego : perignem salietur, quod referri potest ad
nullatenus potest, nec uno die. Marc. ix, •18: Omnis enim igne satklur.
d Ms>,quod dicimus.
i5o7 SANCTI GRKGORHMAGNl 6GS
gent ergo lsti, a ut judicenlur, justi ut judicent, im- A cunctorttmadmoneturhominum(Ibid. vu, 5) : in hac
pii al damnentur; quia et illi rcsurgent, sed non in enarrabatur eliam virtus fortium. Mira ergo dispcu-
judicio , psalmista testanle , qui ait: Non resurgunt satione largiloris agitur ut etiam de conjugaiis elccti
impii injudkio (Psal. i, 5). praemium virginitatis recipiant, quanquam omiies
XIII. virgines essc nonpossunt. Voluntas namque perfecta
I adCorinth. iv (Vers. 5): Nolite anle tempusjudicare. faciendi, repulatur pto opere facti. Hinc naio Do-
Ad Philipp. in (Vers. 18) : Mutli ambulant, quossmpe mino sancli angeli dixerunt: G/on'a in excelsisDeo ,
dicebam vobis, nunc aulem et flens dko inimicos el in terrapaxhominibus bonmvolunlalis (Luc. n, 14).
crucis Christi, quorumfinis interitus. Qtiod ergo unusquisque noslrum in semelipso agit
INTERROGATIO. voluntarius, hoc recipiet a Domino, quasi de oinni-
Dnm Paulus apostolus ad Corinthios loquens, pro- bus hominibus. Sed et malevolus econtra cogitcl,
iiibuit ante tempus judicare, cur ipse quasi ante ne quasi de malis omnium iniquorum d.iiuuelur ;
sicul ita et est. Matrimonium
terapus judicando de quibusdam videlur dicerc : quia et misericors, Paulusjustus
finis interitus ? igitur virginitatem laudavil, scd virginita-
Quorum tem matrimonio praclulit, dicens : Qtti malrimonic
RE8P0NSI0.
suam jungil, bene facit ; qui autein non jun-
Chrislus in Paulo locutus futura jam quasi precte- y" virginem
melius facit (I Cor. vn, 38). Quia ergo ulrumtiuc
rita agnoscit, et idcirco etiam Paulo dicente , niliil gil,
bonumvidit in spirilu, utrumqueprofeclo lieri voluit.
anle tempus judicavil. Nam ct sanctus Spiritus per
XV.
apostolum Petrum ad Simonent Maguro ait : Non esl
IAd Corinth. vn (Vers. 10,11) -.Cmierisego dico, non
tibi pars, neque sors in hac vila (Act. vm, 21) : quia
Dominus : Uxorem a viro non discedere, sed etsi
Simonis Magi futura, quasi praelerila , ;Petro in Spi-
rilu sancto fuerant revelata, a quibus aulem futura discesserit, manere innuptam.
Et II ad Corinlh. xui (Vers. 3) : An experimentum
Ut preeterila minimc videntur, a Dominoaute tempus
de quibus et per prophetani qumritisejus qtti vi me loqnilur Christus?
judicare prohibenlur; INTERROGATIO.
increpando dicitur: Vm iis qui prophelant de corde Si continuc in Paulo apostolo loquebatur Christtts,
(Ezech. XIII,17). Decorde namque prophetare est cx
se aliquid dicere, et non Dominuiu?
tola proesumptioncnon per Spiritum sanctum aliquid quidergofatetur RESPONSIO.
dicere. Si duos prophetas in medium proferamus, banc
XIV. nimirum dissonantiam cilo solvemus. David quippe
I ad Corinth. vn (Vers. 7) : Volo omnes homines
P
<~ quia non continue spirilum prophetioehabuit, inter-
esse skul meipsum.
rogando alterum prophetam demonstravit. Et Natltan
Et ad Timoth. v
I, (Vers. 14): Volo autem juniores de constructione
esse. templi, quia et ipse in illa hora
nubere, filios procreare, malresfamitias
spiritum propheliae non habuit, hoc dicendo decla-
iNTERROGATIO. : Omnia, qum sunt in corde luo, fac ; Dominus
ravil^
Nunquid duas voluntates sibimelipsis contrarias enim tecum est in omnibus ( II Reg. vn , 5). Sed
habuit sanctus Paulus, qui aliler ad Corinlhios ,
voluisse dixit ? Nam de non Spiritus sanclus adveniens, construi templum a san-
nliter ad Timolheum se dedito probibuit, et lioc a Davide
guinario bellisquc
nubendo videtur dixisse ad Corintliios : de nubendo fieri per eundem Natlian controdixit (lbidem). Con-
vero scnpsit ad Tiniollieum ; ibi de omnibus lioroi- silia ergo non contiime habenliumspirilum
prophetiac,
nibus, sicut illc erat, ut essenl, voluit; hic, adolcs-
aliquando pralermittenda sunt,baliquandononsunt.
cenlioribus ut nubanl, se voluisse scribit. Namconsilium Nalhan a Daviddebuit proetermitti,cou-
RESPONSIO. siliura auteni aposloli Pauli a Cliristianis debuit sem-
Nobis solerter intuendum est, sanctum Paulum1 per observari. Aliqua riamque consilia infra mandata
concionatofem Ecclesiacfuisse, et ex multorum per- qui implet, lantum justus est, qui vero transcendit jant
sonis sermones diversos jam prolulisse. Nam ibi <:xD , perfeclus est. Nam consiliando Dominus ait : Si vis
persona virginum dixit : Volo omncs homines esse' perfeclus esse, vade, vendeomnia qumhabes,et da pau-
sicut meipsuin. Hic ex persona voleritium nubcrc! peribus,elveni,sequereme, ethabebis thesaurumincoelo
scripsit: Volo juniores nubere, iilios procrearc, ma- (il/a(l/i.xix,21): Et idem Pauluseumdem habens spi-
tresfamilias esse. Sicut et Saloroon ex multorum1 ritum, c consilium dedit: De virginibusautemprmcep-
personis 569 !n Ecclesiaste loquilur, qui latino scr- lum Domininon habeo, consitiumautemdo (I Cor. vn,
nione coneionator exprimitur. Nam ibi ex persona< 25). Isla consilia in mandatis utique non sunt, sc I
quorunidam dicenlium, scripsit : Nonne melhts esi' supra mandata , ideoque majora praemia acquirun'.
manducare el bibere (Eccle. u, 4)? Ex persona aTUtcm i XVI.
perfectorum intulil dicens : Melius esl ire ad domttm ' 570 ' a(1 Corinlh. x (Vers. 13) : Fidetis Deus, qui
luctus quam ad domum convivii, in ipsa enim finiss non patietur vos teniari supra id quod potestis.
" Deseruimus bic Gilot. ul sequereinur Ms. Co<l., , ' Adjecinius ex Ms. Tur., aliquandonon sunt.
qui iicet noiinihil albuc babeat obscuritalis, praefe- c Giiot. consiliumdedit non Domhtus: De Virg..
rciiilus est taineii Edit. Gilot., cx quo nullus sensuss d Ms.:Sed supra mundata majora prmin.adquirunl.
jjotesl exlundi.
 669 CONCORDIAQUORUMDAM TESTIMONIORUM S. SCRIPTUR^E. 670
Et II Corinlh. i (Vers. 8) : Nolumus autem ignorare eA XVIII.
vos, fratres, de pressura rioslra, qum nobts (acta est t( U ad Corinth. xi (Vers. 5) : Existimo enhn me nilti
in Asia : quoniamsupra modum et supra virtutem n minus (ecisse571 a magnis apostolis.
gravati sumus. I Corinth. xv (Vers. 9) : Ego sum minimut avosto-
INTEMlOGATiO. lorum , qui non sum dignus vocari apostolits.
Etsi supra virtutem gravamur, quomodo gravari1 INTERROGATIO.
nos Deus non patitur ? Item , si supra virlutem non
.? Duinminimumapostolorum Paulus se esse confite-
gravamur quomodosupra virtutem gravari diehnur
RESPONSIO. tur, quid nihil minus fecisse a magnis apostolis se
, ?
Ut istatn dissonantiam celerius dtssolvamus, ad testalur
RESPONSIO.
altud propheticum testiineniuHt recurramus, ubi ait:
Sciendum est quod crimina praesentia Paulus nou
Quiu vanu salus hominis, in Deo (aciemusvirtutem
et idcirco peccata jain dimissa huuiilitalis
(Psal. ux, 15,14). Frequenter ergo gravari dicimur habuit, ad memoriam reduxit : Ego sum minimus
supra huroatiam fragililatem , quia vana salus hotni- gratia
non sum dignus vocari aposlolus,
nis esl: sed nunquam gravamur supra Dei viriuten», apostolorum, qui
quoniampersecuius sumEccksiam Dei (I Cor. xv, 9)*
quia ille medicus est. JSgrotiis ergo sub manibus ] Habens aulem sermonem de haeretic.iset pseudo-
inedici aliquando plorat, quia quo pacto ad salutem
apostolis, profitelur se nihil miuus a magnis aposto-
perveuiat ignorat; sed sapiens raedicus plcrumque lis fecisse. fiene
secat, ut eegrolum qaoque ad salutem perdueat. agentium ergo aposlolus per humi-
litatcm erat minirous, sed conlra delinqueniitim
Paulus ergo intuendo fragililatem suam, gravari se
dixit supra vixtutem, a sed ulterius ait: Omnia pos- pseudoapostolorum vitia per zelum justitiae erectus.
sumin eo qui me emfortat (Philip., iv, 13). XIX.
Ad Galat. i (Vers. i): Paulus apostolus non ab ho-
XVIL
hominem, sed per Jesum Chri-
11adCorinih. v(VersAH) :b Et sicognovimttssecundum minibus, nequeper
carnem Chrislum. sed nunc jam secundumcarnem stum, et Deum Patrem, qui sttscitavileum a mor-
luis.
non novimus.
: Mediator Dei et homi-
Secundum Luc. xxrv (Vers. 39) : Patpate el rideie, I ad Timoth. n (Vers. v)
num homo, Jesus Chrrstns,
quia spirilus carnem et ossa non habet, skut me
videtishabere. INTEBR0GATIO.
rSTEBROGATIO. <=Nunquidnon per horoinem Jesum Chrislum Pau-
Quommlo concorda.TtverbadiscipuliverbisChrisli i C ( Jus vocatus est in Aposlolatum, qui se non ab homi-
inagistri sui ? HJC CVistum dixisse post resurrectio- nibus neque per honiinero vocat apostolum ?
neiii legimus, ei d-: ipso eodemque tempore Paolus1 RESPONSIO.
ait : Sed nunc jam r.or.r.ovimus.Quid ergo? Nunquid Hoc est non per praesentiamhumanilatis ante pas-
hoc 'quod conlitetur Ciristus, hoc nosse se denegat: sionetu , sed ex vocante apostolus electus est post
Apostolus? resurreclionem, Dorninoad Ananiam dicente : Noli
RESPONSIO. timere eum, quia vas ekclionis est mihi (Act. ix, 15).
Deumac Redemptoremnostrum secundum carnem
XX.
eognovimusvixisse, hoc est absque ullo peccalo ve-
rum hominem se in omnibus demonstrasse : sed AdGalat. i (Vers. x): Si adhuc hommibusolnccrem,
post resurrectionern idcirco non novimus, quia car- Christi servus non essem.
nem illius in oeternum victuram sine alimentornm I Corinlh; x (Vers. 35) : Sicut per omnia omnibus
sustentaculis rnancre credimus. Esuricntem ergo et placeo.
siiientem , et ab itinere fatigatum anle passionem, INTERROCATIO.
et ipsa passione minoralum ab angelis legimus; sed Si PaulOs per omnia omnibus placet, quoraodo
hominibus, Christi servns d non esset ?
subjeclis sibi angelis et et
potestatibus vfrtutibus, JJ I placendff
euni haec operari nunc jain non novimus. Confitetur RESPONSIO.
ergo Domhtusse habere veram carnem post resur- Placet Paulus , et non ptacet : placet namque in
rectionero , sed Paulus nunc jam non novit, ut erat rebus non prohibitis , sed in proliibilis minime pla-
ante passionem. Sed hoc testimonium idcirco Paulus ctiit : Factus cst enim omnia-omnibus,ul omneslucri-
protulit, veteri homine deposito , ut renovationis (acctel (ICor. tx 19).
formam nobis insinuaret, dicens : Ut sicut Christus XXI.
resurrexil a mortuis, ita et nos in novitate vilmambu- Ad Ephes. n (Vers. 5): Et eramus natura filii irm,
lemus (Rom., vi. 4) sicut et cmteri.

a Ms., Nihilominusait : Omnia.

L Hic multa restituimus ex Ms. quoein Ed. Gilot. prms., ubi oniissa m utroque IOCPnegatione, sensus
mutilus erat.
deerant. d Expungenda videtur particula negativa, quaeta-
c Cil. Nunquid per, et in respons., hoc est per roen legitur tam in Ms. quam iu Edit.
071 SANCTIGREGORIiMAGNl 672
In Genes. i (Vers. 31) : El vidit Deus omnia qumA Nam Paulus apostolus causa confirmationissuae ista
fecil, et erant valdebona. enumeravit, quia tempus b resolnlionis suae pro-
1NTERR0GATIO. pius instabat. Scriptum quippe est; /n die bonorum
Cum sint benedicta et omnia valde bona , quoe ne immemorsis malorum,et in die matorumne imme-
Deus creavit, quomodo homines filios iree ex natura mor sis bonorum(Eccli. xi, 27). Paulus ergo praete-
Paulus scripsit ? rita obliviscens,non erat iromcmormalorum, quando
572 RESPONSIO. dixit ; Non sum dignus vocari apostolus, quoniam
OmnipotensDeusomniutn naturarum creator est, persecutussum EcclesiamDei (I Corinth. xv, 9). Ite-
et omnis natura, in eo quod natura est, bona esl. Mos rum, appropinquante die resolutionis suae,immemor
naroque conlirmatus longo tempore vim quodam- non erat 573 bonorum , dicens ; Certamen bonum
modo obtinet naturee. Hinc Paulus ait: Eramus na- cerlavi, cursumconsummavi,fidemservavi(II Timoth.
Jura fllii iree; ac si aperte diceret : Cum erainus IV, 7). Solentquippe sancti viri hoc proprium habere
sani, devenimus ecgroti, et ex ipsa pessima consue- c et prospera in adversis, et in prosperis adversa
ludine, eramus quasi ex nalura filii irae. commemorari.Hincbeatus Job in prosperis curoerat,
XXII. sic timuisse sc dixit ; Semper enim quasi tumenles
Ad Ephes. m (Vers. 8): Mihi minimoomniumsanc- superme fluclus,timui Deum(Jobxxx\, 23). Item cum
torum dala est gratia hmcinter Gentes,evangelizare erat in adversis, bona preeterilaquoeegerat, ad me-
investigabilesdivilias Chtisti. "B moriam revocavit, dicens : Oeutusfui cmco, et pes
Io Psalm. ix (Vers. 1) : Confiteborlibi, Domine, in claudo; pater eram pauperum, et causam, quam ne-
toto corde meo, natrabo omnia mirabilia lua. sciebam, diligentissime investigabam(Job xxix, 15,
1NTERROGATIO. 16). Sancti ergo viri utrumque alternalim dicunt,
Quid est hoc? Nunquid omnia mirabilia Dei pole- quatenus nec extollanlur in prosperis, nec despera-
rant ab ipso eliam propheta narrari, cum Paulus tione frangantur in adversis.
apostolusscripserit investigabilesessedivitiasChristi ? XXIV.
Sed et ipse Paulus quomodo non est 6ibimetipsicon- Ad Philip. iv (Vers. 8, 9) : Si qua virtus, si qua laus
trarius in eo quod ait, evangelizareinvesligabilesdi- diseiplinm,hmccogitate,qumet didkislis, et accepi-
vilias Chrisli? stis, et audislis, et vidistisin me.
RESPONSIO. In Parabolis Salomonis xxvn (Vers. 2) : Laudet te
Et narrantur ergo omnia mirabilia Domini, et in- alienus,et non os tuum ; extraneus, el non labia lua.
vestigabiles sunt divilice Christi, quia et narrando 1NTERR0GATI0.
omnia in brevi simul complectunlur, et tamen in Si nulli laudarc seipsum ore proprio licuit, cur
eenigmate videntibus ex parte cognoscuntur. Nani Paulus bona enumerans dc seipso dixil: Quaeet vi-
cutn de Deo aul de precsentiseeculo, vel de fuluro _ distis in me?
aliquid narratur, omnia in brevi siinul serinone ^C RESPONSlO.
compleciuntur, et heecquia sunt, ab auditoribus au- Aliter est loqui de corde proprio, aliter in Spiritu
diuniur. Quoroodo aulera aut qualia sint, etiam a sancto. Nam Pattlus in adversis carceris bona se
proedicatoribus non intelliguntur. Hinc praedicator egisse in spiritu raeminit, et idcirco non ore proprio
egregiusait; 0 altitudodivitiarumsapientimet sckn- dixit; quia prospera in adversis commemorari de-
tim Dei! quam inscrutabilia sunt judicia ejus, et in- bent. De semetipso autera loqui laudanli et propriam
vestigabiks vimillius (Rom. xi, 53). Psalmista aulem gloriaiu queerenti Veritas ait : Qui a semelipsoloqui-
ut oronia siraul narraret, de Domino ait : Omnia tur, gloriampropriam qumrit; qui autem qumrit glo-
qumcunquevotuit fecit : non solum de Creatore, sed riam ejus, qui misil eum, hic verax est (Joan. vu, 18).
eliam de ipsis crealuris quales sunt, narravit. Sed idem Paulus : Non, inquit, qui semelipsumcom-
XXIII. mendat, ille probatus cst (11 Corinl. x, 18). Ule ergo
Ad Philip. ni ( Vers. 13) : Unum autem qumquidem nimirum commendatur, qui nec in Spirilu sancto,
relro sunt obtiviscens," et in futurum convakscens. nec in adversis prospera de se narrat.
II ad Timoth. iv (Vers. 7): Cerlamenbonumcertavi, XXV,
cursumconsummavi,fidemservavi. Ad Philip. iv (Vers. 12): Ubique el in omnibutin-
INTERROGATIO. rv
j slilutus sum; scioet saturari el esurire.
Et dum ista preeleritaApostolus ad raemoriarare- In sancto Evangeliosecundura Lucamvi (Vers. 25):
duxit quomodo ea quoeretro sunt obliviscise dixit ?' Vmvobisqui saturali estis, quia esurielis.
RESPONSIO. INTERROGATIO.
Quo magis temporibus et rationi congruunt, quac > Cum vee saturatis Doraiiiunt dixisse Evangelista
proferuntur, eo celerius ab auditoribus intelliguntur. narraverit; cur Paulus apostolus saturari se scire
a In Vulgata, ad ea b Ms., resolulionisipsius.
qumsunl priora extendensme- c Corruptura Gilolicutn textum ex Ms. emenda-
ipsum. Graece,Toif SSipTcfiotrQsv ad eai
srcer.Teiwiuvoi,
qum a fronte sunt enilens,quibus correspondent qusc j vimus; pnus enim legebalur contra mentem aucto-
hiclegimus; nara lutura dicit quac sunl a fronte,, ris : Ut prospera in adversis,et in prosperis adverft
queequeopponuntur praeterilisjain retro positis. Ett pertimescant.
pro enitens, posuit quod ecquipollelconvaksceus.
673 CONCORDIAQUORUMDAMTESTIMONIORUMS. SCRIPTURJE. 074
dixit? aut quid magni est, scire salurari et esurire, A plagis gratias agunt. Sed ut manifestius sit quod lo-
Verbi
cuin hoc omnium animantium videatur esse com- quimur, per exempla deuionstrando gradiamur.
tnune? graiia : Aliquis filius suo minislrat patri quero, quia
RESPONSIO. pius est, non vult etiam mori. Sed et cum oegrolos,
Omnipolens et verax a Deus vac saturalis dixit: quos Dorainus castigat, visitamus, ut sani deveniant,
quia saturari nescientes, nec gralias agentes, eos in- satis desideraraus. Isla ergo cum volumus, quasi di-
temperatos vidit. Magnae namque discretionis est scordando Dei*voluntali discordamus. Item cura Do-
saturari scire, hoc est cum moderatione et gratia- rainus humano generi bona fieri jubet, noslra vo-
rum aclione alimenta percipere. Qui enim, inquit luntas non contraria, sed congratulans esse debet,
Paulus, manducat, Domino manducat, gralias enim quatenus esl perfecta, sed idcirco pii Domini et ju-
agit Deo (Rom. xiv, 6). Ipsi ergo saturari nesciunt, siitia judicis laudanda sit.
qui tunc solum manducare desinunt, quando carne XXVII.
iroperante manducare nolunt. Et isli e contrario Do- Ad Thess. giv (Vers. 15) : Et in tuba Dei descendet
mino manducant, qui semper temperali, largitori de cmlo. .
gratias agunt. In Apocal. vni (Vers. 6) : El septem angeli qui habe-
XXVI. bant septem tubas, prmparaverunt se ut luba cane-
574 Ad Thess. n (Vers. 18) : Ego quidem Pauluset " rent.
semelel iterumvoluiveniread vos, sed impedivitnos INTERROGATIO.
Salanas. Et dum in tuba Dei de coelo descendet Chrislus,
SeGundumLucamxxn (Vers. 31, 32) : Simon, ecce in qua de iis septem creditur descensurus? Si in se-
Salanas expelivitvosut cribratet sicut triticum, ego ptiraa, quomodo praecesserunl caeteree?Si in prima,
autem rogavi pro te ut non deficiat fides tua. quomodo seculuroesunt aliae?
INTERROGATIO 575 RESPONSIQ.
•
Quoroodo isdem Satanas cribrare sanctum Petrum, Idcirco septiformis Spiritus descendit in apostolos,
sicut votuit, non permittitur, et quasi per se potuisse ut quasi seplem lubis acceplis.intonarent in populos,
impedire a Paulo scribitur? Et si Paulus apostolus et Christus ad eorum posteros sub illorum persona
Dei voluntati in hoc congruit, b cur iteriun illum promisit quod apud ipsos usque ad consummationem
Satanas impedivit ? soecuiimansurus sit, dicens : Ecce ego vobiscumsum
RESPONSIO. omnibus dkbus usque ad consummalienem smculi
Indubi(anter nobis sciendum est quod diabolus (Matth. XXVIII, 20). Seplima ergo proedicalio, quasi
voluntatem tentandi semper habet; quomodo autem, gepiima tuba ad consummalionem seeculi pertinet,
et quantum, et quando faciat, potestate caret. In quia finita senaria praedicatione, novissima tuba ca-
tanlum enira eum Creator aliquid in seeculo agere fr nel. Canet enim, inquit Paulus, tuba, et mortui resur-
perraittit, quanlum ante soeculasine termino in prx- gent incorrupti (I Corinth. xv, 52). Et licet credere
destinatione habuit, et quia sanctos suos Dominus per novissiinatn tubam, significari septimam praetli-
pleiumquc per Satanam probat, idcirco quasi ipse cationem, tamen attendimus Evangelicam lectionem,
c Saianas impediat, Paulus indicat. Sed inter hoec ubi ait de Filio horoinis : Et mitlel
angelos suos cum
sciendum est, quia plerumque omnipotens Deus facit tuba et voce magna, et congregabunt eleclos ejus a
voluntatem consilii sui, etiam per roalevolam volun- auatuor ventis, a summis cmtdrumusque ad terminot
tatem d servi sui. Aliquando autem boni servi ea desi- eorum (Malth. xxtv, 31). Sciendum etenim cst
defare conceduntur, quoeita, ut desiderant, a Domino quia et vox quasi tuba audila est in roonte Sinai,
noii permitluntur. Abraham quippe preeceplo Dei quando populus Israel accepit decalogum verborum
obedire voluit, sed decollari Isaac idem Doroinus Dei, quam qui audierunt, f excusaverunt se, ne eis
non permisit, et hanc voluntatem omnino perfectam iteruni fieret. Sed tunc omnino locutus est
per siib-
rerauneravit dicendo : Quia non pepercisli filio tuo jectam creaturam, profecto non per propriam natu-
unigenito , benedkam tibi, et multiplkabo semen ram, sicut et ad filiura suura locutus esl, postquam
luum (Genes. xxn, 16). Et David de volunlate con- a Joanne idero Filius baptizatus est, dicente Patre :
struendi templi laudalus fuit, licet ad hoc construen- D Hic est Filius meus dilectus, in quo mihi bene e com-
dum in ea re non pervenerit (// Reg. vn). Et dum placuit (Matth. nt, 17). Qui quod significabatur in
ista specialiter locuti sumus, quomodo iiunt genera- voce, omnino paternee divinitalis est, syllabeeautem
liter videamus. Piagee namque generis liumani « a et sonitus syllabarum profecto creaturarum erat. Gum
justo judice dispensateesunt, sed elecli Dei cbaritate ergo talem coiisuetudinem habeant sancti angeli,
jam pleni, eas lieri nolunt. Et contra Deuiu ergo vo- aeriis corporibus vestiri, sicut potuerunt ab aliquan-
lunt, et ab ijiso nbn discedunt, quia.de omnibus tis patribus videri, nihil nimirum obstat intelligi

* Ms., Judex. 1 Ms. duplicem suppedilat lectionem, excausave-

b Ms., cur iter illius. runt et excusaverunt; quasi dare voluisset etymolo-
c Ms., Satanas itnpedire Pautus ind.
d giam vetbi excusare, quod idem est, inquiunt grara-
Ms., mali servi. ntaiici, ac cx caitsa detrabere et absotvere.
e Ms., justo judice dispensanie,sunt. * Ms., complucui.
G75 S. CREGORIIMAGNlCONCORDIAQUORUMDAM TESTIMONIORUM. G76
» quia tali tuba tunc eantaturi sunt qttando novis- A neris huraani, scilicet, reges ex regibus, duces ex
siiue in die ullimo intonabunt, quando mortuorum ducibtts, et ex viris et ex mulieribus, et ex oinrribus
dormientium corpora resuscitabuntur. omninohominibus. Hoc ergo genere loeutionis loqui
XXVIH. poterat Paulus cum diceret: Qui vult omneshomines
I ad Timoth. i (Vers. 15) : Sed miserkordiam sum salvos fieri. Quoniam secundum (/ Timoth. n, 4)
consecutus,quiaignorans feci in incredulilatc. [Lucamj Marcuin « evangelislam loculus est eliam
Adeuradem. Ibid. (Vers. 15): Fitlelis sermo, el omni ipse Dominusdicens : Vm vobisseribmet Pharismi,
acceptionedigms, quia ChristusJesus venitin hunc qui decimatismentham, el omne olus; hoc est, oniue
mundumpeccatores salvos facere, quorum primus olerum genus. Unde enim poterant universa deci-
ego sum. mare, qui otuninonon valebant cuncta simul congre-
1NTERROGATIO. gare?
Quid te excusas, sancte Paule, in uno, etb aceusas XXX.
in altero, dum per ignorantiain eral quidquid com- I ad Timoth"n (Vers. 12): Docereautemmulierinon
muisli, quia cum veuia oroniumpeccatorum primes permitto.
fuisli, maxime cum nec tempore, nec magniludine Ad Tit. n (Vers.3) : De inulieribus : Bene docentes
peccaloruin inveneris ita fuisse? n ut prudenliamdoceanl.
nESPONSto. 1NTERROGATIO.
Sciendum est quod tribus modis peccatum admil- Cum Paulns apostolus docere mulieri omnino non
tilur, aut enim ignorantia, aut inlirmitate, autstudio permittat, qutd de mulieribus scribens,bene docentes
perpetratur; et gravius quidero inurmitale quam dixit, ut prudenliam doceant?
ignorantia; sunililer sludiogravius, quam infirmitate. RESPONSIO.
Excusas ergo teipsum, sancte Paule, per veram ra- In planioribus non debemus diulius impediri, ut
tionem, ct nihilominusaccusas per humilemconfes- aliquanto latius in obscurioribus libeat immorari.
sionem. Ut veraciter justus, accusator tui fuisti in Bene docentes ergo dictaesunt mulieres, iion viros,
uno, et gratias agens de Domkiiroisericordia, Domi- sed suas juniores. Ut prudentiam, inquit, doceant,
oum laudasti in altero. quatenus cum flliabus suis doctriua sua agant, unde
XXIX. ad oeternamvitam perveniant.
I ad Timoth. u (Vers. 4) : Qui omnes heminesvult XXXI.
salvosfieri, 576 ^ a&agnitionemveritalisvenire. I ad Timoth. v (Vers. 20): Peccantescoram omnibus
lo Psal. cxin (Vers. 3): Deusauiemnoster in calo et argue, ul et cmterividenks timoremhabeant.
in terra, omnia qumcunquevotuit fecit. SecundumMatth. xvm(Vcrs. 15): Si pcccaveriltn le
INTERROGATIO. frater tuus, 577 "afl'<? et corripe eum inler te et
Cum Deus omnia, queccunquevoluit, fecit, uun- ipsum solum.
quid totum genus humanum ad saluleai perduxit? INTERROGATIO.
aut si hoc agere noluit, quoraodo sanctus Paulus vo- Dum discipulo dictante peccans coram omnibus
luisse scripsit, diceus: Qui vult omneshominessalvos arguendusest, quid ipse magister veritalis inler te et
•ieri? ipsum solum loculus est?
HESPPNSIP. RESPONSIO.
Indubitanter credendum est quia non alia Deusiat Hanc quaestionemcelerius absolvcmu*,si viro di-
temporibus fecit, quain qu;e ante teropora pr.tscivit; ctorum diligentius consideremus. Ibi dixit : peccan-
et prxdeslinavit. Sed hoc nimiruminlelligendumest,, tes, sed non addidit,in qucm; hic dixit, si peccaverit
quia oronipotens Deus aliquid in sacra Scriplura sei in te. Si ergo occulte in te pecoaverit fraler tuus, et
agere dicit, quod non per propriain naluram, sed pcr tu vis coram omnibus arguere, non cs corrector sed
creaturam profecto agit. Sicut ad patrem Abrahamt proditor. Peccantes autem in Deum coram omnibus
dixerat, cum occidi Isaac omnino nolebat, dicens :• increpa, utilludverbum argue, ad sequentem vocem
Nunc cognoviquia tu times Deum (Genes.xxn, 12);; adjungas. Hinc Paulus ait : Cum venissetPelrus An-
hoc est, nunc cognoscerc te feci, quod sine ullo ter-• DU tioehiam, in faciem illi restiti, eo quod non recteince-
mino ego coguovi. El sicut in Ezechielede iropioait: : deret ad fidem Evangelii(Galat. n, 11). Et post pau-
Nolomorkm impu (Ezech. xxxm, 11); hocest, fecii ca : Dixi Pelro coram omnibus; ac si dixisset, eo
nolcntem mori, licet hoc ipse agat unde ad mortemi quod simulalionerocoram omnibus habuisset : Si tu,
perveniat, in nalura ejus posui, quol nequaquam l inquii, Judmuscumsis, genlililervivis,et non judaice,
velil mori. Vult ergo Dominusomnes homines salvos3 quomodogentescogisjudaizare (Ibid., 14)? Occulta
tieri, qui in hoc ulique sunt conditi quodvoiunt, licett ergo peccata possunt occulle corripi, et publica pec-
indigni, seroper esse salvi. Seu Detis otnaes horoktes8 cata coram omnibus debent argui, ut el coelerilimo-
vult salvoslieri, quia salvos fecil ex ueniuordine ge- rera habeaut. Quidquideniniraenlera movel aliorum,

a Ms,,quia taUa tuba tunc caniluri sunt, quia no- Chistiaois, ubi de solo agiiur Paulo?
vistimatubatn die ult. intonabuut. ' Ila legitur in Gil. et in nostr.oMs., licet mendosd
b Mendose Gilol., el Christianosaccuses.Acinfra,, iioraenMarci pro LMCO; irrepserit.
Christianotaccusas per hum.conf. Quid eniui hic eee
(577 PRJEFATK) IN S. PATERIl EXPOSITIONEMVET. ET NOV. TESTAMENTI. 67»
i equaquara reiicendum cst, sed cum magna humili- A ruerit, et similis ei fuerit. Vel certe «tidem Joannes
late proferendum est. Evangelista ait : Deum nemo vidit unquam (Joan. i,
XXXII. 18); quasi inanifeslius diceret: Sicttt est, vldel iu.
I ad Timolh. vi (Vers. 16): Quem viditnullus homi- se. Nulla enim creatura firme intelligit Deuro quem-
num, sed nec videre potesl. admodum Deus intelligit semetipsum.
tl I Joan. III (Vers. 2) : Scimus quia cum apparuerit, XXXIII.
similes ei erimus, quoniam videbimus eum sicuii II ad Timolh. i (Vers. H) : ln quo positut sum ego
est. prmdicator, et apostolus et mngister genlium.
1NTERROGATIO. Secundum Mattli. xxm (Vers. 10) : Vas autem nolite,
Cura Paulas aposloius dtxerit quod nullushoroi- vocari Rabbi, unus est enim magisler vester, qui i»
num Deum vidit, sed nee videre potest, quomodo cmlit est.
sanctus Joannes scripsit : quoniam videbiuius eum INTERROGATIO.
sicuti est ? Cum Dominus apostolis suis dixerit: Nolite vocari
RESPONSIO. nomine magistrorum , quid Paulus apostolus Christi
In his duobus testimoniis sancli duo apostoli om- u confitetur se magistrtim fuisse genlium ?
nino dissonant, sed dissonandoveraciter concordant. RESPONSML
Sed inter hoc sciendum est, quta omnipotens Deus a Nunquid sermo Domini prohibentis a Paalo apo-
autiquis patribus non in sua propria natura monstra- stolo conlemnebatur? Sed ab eo omnibus credenti-
batur, sed eiiaro per creaturam cum Moyse, quasi bus insiuuabatur ne sub nomine apostoloruro a pseu-
amicus cum amico loquebatur. Nemo entm, ioquit, doapostplis seduceretur, sed eum magistrum in qu»
videbit me, et vivet (Exod. XXXIII,20). Hoc utique Christus Ipquebatur sequerelur.
congruenter convenit ad illud quod Paulus aposlolus XXXIV.
ait; Quetn nultus hominum videt. Quod autero ait: II ad Timoth. iv (Vers. 14) : Akxander mrarius multu
Sed nec videre polest, ad illud convenit, quod sanctus mala mihi ostendit; reddat ilti Dominus secundut*
Joiinnes dixit : Quoniam videbimus eum sicuti est h opera sua.
(I Joan. ui, 2). In ista ergo vita posteriora sua Do- Et post pauca (Vers. 16) : /t» prima mea, iuquit, de-
rainuspercreaturas monstravit: quia adhuc peregri- fensione nemo mihi adfuit, sed omnesme derelique-
nantibus filiisnaturaepropriee veritatem occullat, eo- runt; non illis imputetur.
dem Joanne atteslante, qui ait ; Carissimi, JJ7g INTERROGATIO.
nunc fiHiDeisumus, et nondnmapparuit, quiderimus; ^ Quid Paulus de Alexandro scribens opiando dixit,
scimusquoniamcum apparuerit, similes ei erimus, quo- reddat illi Doroinus secunduui opera sua. Et aliorun»
niam videbimuseum sicuti esl (Ibidem). Ex hoc lesti- misertus, optando locutus est, non illis imputetur ?
inonio inluendum est quod Paulus ait : Sed nec vi- RESPONSIO.
dere potest; ac si aperte diceret : Tandiu unusquis- In uno eodemque spiritu Paulus preevidit, qui laui
que filius coeleslem patrero videre non potesl, quan- utraque diversa ad Timotheum scripsit, quod Alexan-
diu in hac vila peregrinus, patri utlque dissintilisest. der duricors ad Deum nunquam converteretur, et
Sed unusquisque electus Deum, non per creaturas, aliis gentibus per veram praesentiam ante acta noo
sed sicuti est, videre poterit, cum quid erit, appa- imputarentur.

;' Apud Gilot. mendosissime : Nunquamsermo Do- noster remedium atlulit.

h Ms., secundumopera ejus.
mini proh... contemnebatur; sed ab omnibus. Codex

PR^EFATIO

IN LIBRUM S. PATERII DE EXPOSITIONE VETERIS ET NOVI TESTAMENTI;

UBIDE SIMILI ALULFIOPEKEDISSERITUR.

I. Sanctum Pateriura Gregorii Magni discipulura, imo alterum veluti Gregorium hic offerimus tibi, stu-
diose lector, non mulilum , qualis hncusque prodiit, sed majori sui parte auctum ac prorsus integrum.
II. Palerii meminit sanclus Gregorius, lib. v, epist. 29. Hanc autem epistolam Paterio notario Eccksia
nostrw subscribendamdktavimus. Et in facultate testandi Probo abbati cottcessa, quae olim in serie episto-
lariim legebatur lib. ix, num. 22, nunc autem ad calcem est amandata, idcro Paterius dicitur secun-
dicerius. Eutndem inter clericos sanctissimi pontiucis lamiliares , ejusque consiliorura participi s aut adju-
tores in sacrarum Jitterarum studiis , tertio loco commemurat Joannes Diaconus lib, u, cap. 11, duplicique
noiarii et secuudicerii litulo donat, ejus insuper collectanea et excerptiones ex sancti Gregorii operibus
iaudal.
De eodem ac de ipsius Iucubrattone iia scribit Sigibertus Gemblacensis lib. de illustribus Viris : Paterius
Romanm Ecclesiw notarius et secundkerius , cottigensomnia divinm Scripturm teslimonia, per qum Gregotiut
 679 PRJEFATIO IN S. PATERII EXPOSITIONEMVET. ET NOV. TESTAMENTI. 68<F
obscura sum expositionis dilucidavit, tres libros edidil, duos de testimoniis Veteris Testamenli, et unum de
tesitmoniis Novi Testamenti; ipsumque codicem appellavit librum Testimoniorum. Eadem fere dicit Joannes
Trithemius lib. de Scriptoribus Ecclesiasticis , additque Palerii opus ab iis verbis incipere: Dum beatissimi
alque apostolki, etc., quoeverba leguntur initio praefationisPaterti. Ex his veterum de Paterio testimoniis,
abi de ejus episcopali dignitate nihil dicitur, fides Arnoldi Wion , eutn Brixioefuisse episcopum asserentis,
nulans videtur et valdedubia , maxime cum in inscriptione Codicum mss. qui ejus opus exhibent minime
nicatur episcopus. At sancti tilulum longe procstantiorera tam in his veteribus membranis quam in Marlyro-
logio Romano consecutus est.
III. CaeterumPaterii lucubraCioeo pluris est facienda, quod sancto Gregorio auctore ac hortatore inccepla
et absoluta, ipsum eiiam habuerit approbaiorem , ut ex ejus procemiointelligiraus. De methodo vero in hoc
opere servata, et de caeteris ad ipsura specianlibus legendura est procemium, unde preesertimliquel in tribus
hoc voluminibusesse dispositum, ut duo Veteris (Testamenli), tertium Novi dicla continerel. Verum ex tribus
quibus constat partibus , unica duutaxal publicam lucem aspicere ccepit an. 1553. Deinceps recusa saepis-
sime, nimirum prior in Vetus Testaraentum, posteriore in idem Vetus Testamentum, nec non tertia , quee
INoviTestamenti expositionem complectitur, adhuc in bibliothecarum pulvere lalitantibus et sordentibus.
IV. In editione tamen Vaticana Sixto V jubente adornata, et in aliis deinceps, maxime in novissima
Parisiensi, quaecura et studio Peiri Gussanvillaeipublici juris facla est an. 1675, legitur sub nomine sancli
Paterii liber de Expositione Novi Testamenli.Verum hoc opus cuni veteribus Paterii Mss. conferentes, proba-
vimus omnino diversum esse. Codices quibus ad collationem hanc faciendamusi stimus sunt Vaticanus opti-
mocnotac, Belvacensisex bibliotheca majoris Ecclesiaesancti Pelri, Valle Clarensis , seu monasterii Vallis
Claree, ordinis Cislerciensis , Beccensis, et Michaelinusseu celeberrimi ccenobiisancti Michaelisin periculo
maris. Hi codices omnes, qui vel DC, vel ccccc annorum eetatera per se ferunt, aliud sancli Palerii opus in
Novum Testamentum exhibent, quam quod in vulgalis legimus, unde illo reprobato et rejecto , edendam
potius judicavimus illam expositionem in Novum Testamentum, quae lot coilicum manu exaratorum con-
sensu, Palerio asseritur et vindic%tur.Cujus igitur,inquies,fetus sunt illeeqttas libri excusi Paterio tribuunt
Gregorianorum testiraoniorum excerptiones ad explicandum novum Testamentum ?
V. Cum ex veteribus plurimos, qui legendis Gregorianis operibus maxime deleclabantur, ex ipsorum
verbis et sententiis varios contexuisse fasciculos exploratum haberemus, visis lot Codd. mss. in quibus haec
legunlur collectanea ,sed dissimulalo. plerumque excerptoris nomine, cui tribui deberet insigne hoc opus
statim assequi non fuit expeditura. Suberat tamen non levis conjectura parentem nobilis fetus esse Alulfum
saitVti Marlini Tornacensis monacbum, sua sctate celeberrimuut. Nec fefellit; subinde enim offendimus in
manuscriptos codices optimac fidei, quales sunt Longipontanus, et Regiomontanus, in quibus heeceadein
prorsus Expositio Novi Teslamenti continetur, preefixoAlulfi nomine. Nec tamen id nobis salis fuit, nara ad
lpsum fontem recurrentes consulere curavimus Codices laudati monasterii Tornacensis, id benigne conce-
dente religiosissimo et illustrissimo Abbate.
VI. Quatuor exslant qui autographi creduntur, hoc est ipsius Alulfi manu exarati.
In primo Codice, de Veteri Testamento, cui praeligitur Alulfi nomep heec leguntur: Prologus incipit in
tequens opus. Post testaurationem sancti MartiniTornacensis anno MXCIIDominicmIncarnationis, cum ego
frater ALIILFUS ejusdemtoci monachut beatissimi aique apostolici Gregorii dicta smpius kctione percurrerem, et
m libris ejus kgendis aliquuntum intenlus, et avidus estem propter tucuknttssimam verborumejus satisfactio-
nem , quiddam in eis reperi sine comparaiwne-,potissimumquod mirabiliier meumexcitavit et accendil animum.
Jium enim sancti viri, hoc esl beali Job , historiamabslrusissimam mysteriorumopacitalibus lectamsub triptici
indice , typka , morali, atque historica sludui expositione discutere , ac reputso ignoraniim nubito , in aperto
cunclisluce clarius patefactione serena monstrare, pene totam Veteris ac Novi Teslamenli seriem rerum expla-
nandarum necessitale coactussnm exponere, etc.
In sec.uhdoCodice proemittitur: " Gregorialisde Psalmis el Prophetis.
VII. Tertius Codex continens Expositionera in Novum Testamentum incipit ab hac praefalione: Per sancta
quatuor animalia, qum Ezechkli prophelmoslenduntur, etc, ut in edilis Yatic. etGussanv. Titulus hujus tertiae
parlis est: De quatuor Evangetiis. Postea : Incipit expositio super Matthmum. 1. GeneratioJesu Christi Jitii
David, filii Abraham. Dominus noster Jesus Chrislus ad redemptionem humani generis veniens, velut quam-
dam , elc. 2. Et post transmigrationem Babylonis, Psatmista de Domino dicit: Lapidem, etc. 3. Accepit
Joseph Mariam ; non cognoviteam donec peperit Filium suum primogenilum, ita dictum debet intetligi, etc.
Caeterasunt prorsus similia cum edilis sub Palerii nomine, nisi quod in Codice sunt capita 97 Expositionis
in Maltli. et in Excusis 104.
Quartus Codex inscribilur: Gregorialisde Sententiis, absolviturque his auctoris versibus -
Haecde Gregoriiqui traxit opusculalibro
Gregoriiprectbusinpace quiescatAlulfus.
Queeex laudalis Codicibus observavimus, leslimonio Herimanni mox edendo mire confirmaniur.
His visis, non fuit,ultra dubilaudi locusquin Paterio abediloribus incaute ascriptum, hoc opus in Novum
Testamenlum, Alulfo restitueitdum esset in Editione nostra ; cui posl Paterii lucubrationem , ipsum inserui-
mus lum qupd luce dignuin sit, tura quod niliil praetermiltere decreveriraus ex his quee jarn aliis irt excusis
publicaia et vttlgata sunt.
VIII. Jam duas tripartiti Pateriani operis assignavimus parles, primam et tertiam ; nunc de secunda hacte-
nus inedita est agendum.
Ipsam iii Codice reverend. Patrum Ccelestinorum Parisiensium contineri audieramus et legeramus, unde
curecnobis luit Codicem propriis et attentis.oculis usurpare. At in ipso prologo, quem subjicieinus, de-
preltensum statim, lucubrationem non essePaterii, sea studiosi cujuspiam viri,qui ad resarciendani
jacturam secundae partis operis Paterii, siroile quid magna sane iide et diligentia consarcinavit ex sancti
Gregorii sementiis, ut ipse prolitetur.
Tandem cum assidue omnes bibliothecarum forulos excuteremus, exploraturi pneserlim nuin alicubi
Iatilarel haec colleetionis Paterianee altera pars in Vetus Testamentum, quam desiderari a viris doctis nou
lgnorabamus, inventa est in coiiice Michaeliuo jam a nobis comraemorato, ubi absoluto priori voluraine,
quod expositione Canlici canlicorum clauditur, iromediate sequitur: £a;cerplioncsca; op«se«/ts beati Gregorii
papm in subjectis capitulis libri Sapientim. Desinit hoec secunda pars in explicatione Zacliariaj proplictae,
a Titulus est quem mtegro operi et singulis ejus
partibus affixit Alulfus, ut videre est tara in laudatif
Mss. >iuaiiiin Regiomont. ct Longipoiit. . j
k
 681 PRiEFATlO IN S. PATERII EXPOSITIONEMVET. ET NOV. TESTAMENTI. 682
Adjiciuntur tauien in finepaucee Gregorianeesententioe.quibus nonnnlli psalmorum versus exponuntur. His
consequenler annectitur terlia pars operis Paterii in novum Testamenlum, subjiciturque : Capitula sumpta
ex Evangelio secundum Matthmum, sicut in aliis manuscriptis Vatic., Belvac., Beccen., Val. Clar. jaut
laudatis, ex quibus terliam Palerianoe collectionis partem desumpsimus. Fruere itaque , Christiane et pie
lector, duplici hac laborum Paterii parte, quam ope Codicum veterura antea non satis curiose inspectorum
tibi restituimus.
IX. Ut pauca nunc dicamus de prima parte, a qua edendi Paterii sumimus exordium, licet jam seepius
sive seorsim, sive simul cum omnibus Gregorianis operibus excusa fuerit, attamen cum infinitiseara sca-
tere mendis adverteremus, ipsi recensendee et expurgandee adhibuimus piurimos mss. Codices, scilic.et Mi-
chaelinum, de quo jam dixiinus, Vaticanum etiam supra commemoratum, Uticensem Sancti Ebrulphi, ac
Geraeticensem; denique Sagiensem ccenobiiSancti Martini, quo tantum usi sumus ad restituendas Exposi-
tiones in libros Regum et Proverbia. His Codicibus obsecuti, omoium fere capitulorum exordia mutavimus.
Aliorum autem erratorum a nobis expunctorum et emendaloruro specimen hic accipe.
Super librum Numerorum cap. v legitur tam in Editione Vaticana quam in Gussanvilleeana, ut enim exte-
rioribus vitiis inoffensedeserviant. 0 monstrum! At legendnm, exlerioribus officiis. Caput u in eosdem Nume-
ros, juxta utramque editionemab his verbis incipit: Ex quibus virga Aaron floruit. Ubi sensus? Legendum.
vero ut in veteribus Codicibus : De virgis duodecimin labernacuio positis, ex quibus, elc. Capile sequenti
occurrit in iisdem edilis : et spargil conlra fores tabernaculi nisi tota simul Synagoga accipilur. Intelligis-ne ?
Sed omissa sunt plurima verba, scilicet post tabernacuti addendum : Quid nocloco tabernaculum, ntsi tota
timul Synagoga accipitur. Eodem capite : Qum tamen (hyssopus)inflationem admovetpulmonis. Optima sane
causa plantaehujus commendandae! Sed restituimus : Qum tamen inflammalionem amovetpulmonis. Paulo
post legilur : lllum imitetut a quoest, nisi exlra imitationempassionis aliquid agimus, non tam, etc. Qtiaeris
sensum, sed quo pacto extundes? mutando nisi in ne si, hoc modo Imitetur illum... ne si extra imitationem
ejus aliquid agimus, non tam virtutem quam vitium agamus, ut habent Mss. Non longe ab his verbis integram
periodum plurium linearum restituimus in utraque Editione praetermissam. Sexcenta hujusmodi errala sus-
tulimus, de quibus non semper admonendum censuimuslectorem; piget enim censoria virga totiesnolare
quae ab aliis et quidem viris doctis delinquuntur.
Neque vero miramur in priores Editiones Romanis typis factas operarum incuria hujusmodi menda
irrepsisse. Sed Gussanvillaeumeadem retinuisse, licet haerens et luxatus omnino sensus corruptelee certum
foret argumenturn, cui ex Paterii Mss., auteliam ex ipsa sancli Gregorii lectione mederi facillimum, id sane
non parum sluporis nobis movet.
Nec tamen ita oscitanter vulgari debuit antiquissimus hic scriptor, ex cujus excerptionibus magis ac ma-
gis illustrari potest nosier Gregorius, genuina opera dignoscuntur, confirroanturque optimee lectiones, aut
plurimae variantes haud spernendee suppeditantur.
X. Nihilominusobservanduro est npn omnia quaeapud Paterium aliter leguntur, quam in locis operum
saitcli Gregorii assignatis, pro variis et diversis Jeclionibus habenda esse. Placuit enim aliquando discipulo
magistri sententias tantisper mutare. Sic cap. 37 in Genesim legimus apud Paierium : Cum Apostolus dical:
teque quiplantat est atiquid, etc. At cap. 28 in Job, niim. 45, unde Paterius prolatam sententiam deprompsit,
nabes : Cum Veritat dicat: Quis conclusitostiis mare, etc, quaesunt siuiilia. Ssepe etiara inverso ordine
Gregorianas profert sententias, et dissitas conjungit; unde ut eas in sancii Gregorii operibus inve-
diremus, multum a nobis laboratutn est et sudatum, maxime cum in assignandis locis ex quibus excerptse
,unt seepefallant mss. Codices, excusi seepissime.Paucissima tamen sttnt quorum verum fontem non indica-
verimus.
Plurima in Yulgatis capita nobis occurrerunt, quoeMss. non exhibent. Ea tamen rejicienda non duximus,
sed de Mss.silentio monere satis nobis fuit, roaxime cum apud Gregorium contextus laudatos exslare com-
pertum foret.
XI. Quandoquidem Paterio ita restitulo judicavimus attexendam tertiam operis Alulfipartem in novum
Testamentum, quee saepesub nomine Paterii fuit vulgata, operae pretium est admonere, hac in collectiona
liberius adhuc quam in Pateriana, Gregorii sententias immutatas esse ac interpolatas, adeo ut seepiusexcer-
ptor solum seD&umretinuerit, de verbis minime curans.
Floruit Alulfus initio seeculi xu. De ipso heechabet Herimannus in Historia restaurationis monasterii san-
;ti Martini Tornacensis tomo XII Spicilegii, num. 38, pag. 395 et seq. Is primum clerkus, deinde monachus,
in prmfato monaslerio atmarii seu cantoris officium 47 annis tenuit; omnesque libros beati Gregorii smpius
rekgens, imitatus Paterium, univetsas lam vetetis quam novi Testamenti senlentias ab eo exposilas excerpens,
tres exinde codicescomposuit, et quartum de valde utilibus sententiis superaddidit, eisque Greyorialis nomen
indidii.

j PROLOGUS PATERH INSECUNDA PARTEEXCEFTIONUM EXOPUSCULIS BEATlGREG0R1I PAP£.

DominoWernero, sponsseVirgini permansurae sacris nuptiis copulato, Bruno ex ipsius virginitate semine
verbi plurimos (ilios spiriluales spiritualiter procreare, pro quibus et cum quibus prsemia merearis aeterna
percipere. Cumrem quatnlibet honeslatis splendore perspicuam simul etulilitalis fructibus plenam piapariter
et prudens auctorilas jubere disponit, et eamdero rem humilis obedientia nihil tergiversationis, quominus
quPd est jussa suscipiat objectans toto mentis annisu pro viribus suis aggredi non retugit, non est dubitan-
dum divina pielate, et illam ut juberel praemonitam, et hanc ut quod humiliter suscepit, elficaciter consura-
met adjuvandam. Doranus ergo Bernardus venerabilis Pater, qui si quando quid otii datur sacroe Scripturoe
solet incurobere, ut ex ejus ifequenli colloquio diviuam voluntatem qUam ritoribus sequatur, plenius valeat
ediscere, forte collectaneum Paterii reperit, in quo ille teslimonia ex operibus sancli Gr^orii decerpta per
ordinem congessit. In quo dum Gregorianee roel eloquentiaecognovisset redolere, ceeteris aliquanlisper se-
posilis, ei totum quod habere posset otium studuit impendere. Sed codex ille qui sibi venerat in manus,
sic fuit ex incuria scriptorum falsatus, ut in eo vix integras caperet sententias quilibet eliaro ab aliis eestibus
• curarura vacuus. Ergo mihi id voluit negotii dare, ut curarem diligenter illum sibi corrigere, quatinus dutn
legendi lempus datum fuisset, liber corruptus a se eum non repelleret. Accepto itaque libro cura Prologura
ejus toturoque sequens opus iestinarem perspicere, deprehendi eum nounisi tertiam partem habere. Nam
quod ex ouraibus utriusque Testamenti libris explanationes testimonioruui de Gregorianis operibus collegis-
set, et toturo illud opus in tria volumina divisisset, iu Prologo'praemisisse cognoscitur. Sed ibi de parabolis
Salomonis, vel Canticis canticorum pauca; de caeteris vero libris qui appellantur Salomonis nulla, de Pro-
PATROL.LXXIX. 22
085 APPENDIXAD S. GREGORIIOPERA OMNIA. 684
phetis nulla, de novi Testamenli libris nnHainveniuntur. Adducii itaque alii quoscurique per atnicos habere
potut nominis ejnsdem lihri, dequorum fortiia nostri Codicis depravatio corrigereior, sic in mendaciis et
defectn, nosiro similes esse videbanlur, nt aut illos ad exemplum n<stri, vel nostrum com illis ad quodlibet
exemplum falsissimumscriptum esse conjici poluisset, nisi quod illi qtto nostro novioren, eo mendaciis efant
pleniores. Illisergo abjeclis titulos qui capiiibus testimoniorum praenolati erant consulni, ut illouim au\ilio
liber, et libri locu^ unde sentenlia quaedecerpta crat posset inveniii; et ita si quid depravaverant script^v-
res, attestatione libri de quo scripium est, potuisset emerrdari. Sed eos ita iransmutatos inveni, ut paucis-
simis exceptis, nunquam in eo libro capitultim quodlibet posset inveniri, in quo tituli pr.cnotatio illud doce-
bat haberi. Tunc ergo ad laborem accinctus, cepi omnes quos habemus sancti Gfegorii libros percurrere,
et iinnquaiti a labore qnievi donec capituta quae liber ille Paterii lenebai, quo libro essent p^siia investi-
gavi, et sic ex ipsis locis unde sumpta fuerant emendare cnravi, et ut deinceps si quid scriptorum culp.i cor-
ruptiim fuerit, facilius eodem modo possit ernendari; non solnni quo libro, sed quolo libri capitulo sentenlia
habeatur super>crip>i.Sed licet mibi quocrenlidum multa de libiis quorura codex iile nihil habebat, testi-
motiia spouieoccurrereiit, placuit rriihiinajori diligentia quaequepossent inveniii scrupulosius investigare, et
eadcin tatione qna illa vidi per ordinem diijesla, colligere. Iiaque factutri esl ut dnm tertiam solnmmodo par-
tem palris illius preeceplocorrigendam susc<-pisscm,non solum dlam corrigerem, sed eiiam duas qnas in his
regionibits invenire non poteram, superadderem. Quod ne quis me pntet ft-cissecausa jactanliae, si collecla-
heum Patcrii totum mihi potuerit et voluerit cxbibere, omni me sciat alacritate exhibere, rneoque libenter
posipnsito, illius opus in multa sicut dfcet venciaiione tencremus, quandiu vero illud habere non potero,
istud milti tantiim et amicis legendiim servare volo. Hocerg > procemiuiiiidcirco libri principio insercre cu-
ravi, ut si ciiiquain qui illud opus integrum habeat, hoc in manus venire contingat, utfiosque diversitate
cognita, quod cui pr.vponere debeat intelligat. Sed quia magnitudo veslra, ut sibi transcriberetur idem opus
dignata est preecipere, vestri nominis hoc mihi placuit corroborare aucloritate, quatenus dum in priina pa-
gina vestrum nomen aspiciat, omnis obirectator ori suo digituin ponat, ne ullus malevolus audeat repreheni
dere, quod tantoeprobitatis virtint et prudenlioe,viderit non despexisse.

'
SANCTI PATERII
LIBER

DE EXPOSITME VETERIS M NOVI TESTAMENTI,

DE DIVERSIS LIBRIS S. GREGORIIMAGNICONCINNATUS.

IJro^mtum»

Cum beatisstmii atque apostolici GregOrii,pontifi- A Astuduit addita expositionis explanatione disserere.
cis nostri, veslfi quoque, addatn nutfttoris, dicta In quibusdam namque locis in exposittone ciiam
saepiuslectionepercurrerem,avidittsque mibieis assi- testimonii, non solum verboruin satisfaclionein sibi
dtiuiit esse ipsa luculentissiroa verboruro ejus satis- posse sufficere judicavit, nisi alterius iierum deducti
factio suaderet : quiddairi in eis feperi sine coinpa- ad medium te-timonii evidenti interpretatione latius
ratione polissiroum. Dumigitur unius saricli viri, hoc edoceret. Actumqueest, ut hac occasione, sicut prae-
esl beati Job historiam abstrusis rtiysteriorun opa- fattis sum, veleris Teslamenti tota pene series oc-
citatibus tectam, sub triplici, id est lypica, morali, culta patesceret, quae divini nutus aspiratione rese-
atque historica siuduit expositione discutere, ac rata, famis nostrae esuriem superni pabuli copia sa-
repulso ignorantiae nubilo, in aperlo cunctis luce tiaret. Hujus ergo rei ardenti nimis desiderio pro-
clarius serena palefactione monstrare, pene totami vocatrrs, quoedamde iisdem testimoniis coeperam sub
vcteris ac novi Teslamenti seriem rerum explanan- quadarn brevitate decerpere, aliqua vero negligendo
darum necessitale est coaclus exponere. Ubi enimi transire. Quod duro fteret, sicut conscientia mea mihi
occultaenimis rei dilucidnndaenecessitas imminebat,, testis est, me volente, atque hoc cautius providente,
ne aui obscurum quid apud audientium animos re- ne a quoquam aliquo modo nosceretur, per quosdam
maneret, aut ipse non liquidissima satisfactiones ad fejusdemaposlolici notitiam pontiltcis nostri ttsf|ue
ohscurhatis, b interna ad lucem videretur ejicere;; pervenit. Qui nie verbis mox, qgibus beatitudoveslra
nonsoluro disertissimis verborum asserlionibus, quod1 novit, suasoriis, atnue ad guperna trahentibus, bor-
clausum erat aptruit, sed ita « esse prolali qnoque! tando ccepil accendere, qwatenus hoc quod neglecte
testimonii assertione lirmavii, ne tton inleilecta, sii cojperam, explere studiosius debuissem, ita ut et
inesSet forsitan obscuritas rei explanandat, augerett * opus, et librum in quo testimonium positum legere-
potius quaro aufeyet caliginem. ldque testimoniuro t tur, vel ex qua re ortum essCt, in tituli ejus proeno-
» In Mss. diversi leguntur lituli. Cod. Vatic. ha- b Utic. et Gemet. internam ad lucem. In Vaiic.
bet : /n nom. sanclm Ttinitatis : incipitptologus Pa- aut ipsa non liquidissima satisfaclione interna vide-
tetii. Consentit Gemeticensis, nisi quodpost, Paterii,, relur scire.
additur, discipuli S. Gregoriipapm. Praeterea legiturr « Locttm hunc corruptitm in Etiilis et iu plciLquc
sancii Paterii. Iu Dlicensi : /n noirt. etc. incipit liberr Mss.resiituimus ope ed. Valic. Abesta caeteris/ere
tancti Palerii discipulibeati Gtegorii papm.In Micbae- assertione firmavil, ne. In edit. pro, esse, legitti
lino : Incipil protogus Palerii de Testimoniis novi '« a se.
et veterisTeslamentia bealo vava Gregorioexpositis.
 S. PATERil EXPOSITIO VET. ET NQV. TESTAMENTI. — SUP. GENESIM.
latione designarem. Cujus rei pondus, mearumque A J quoed.miquee de eo rainus pridem dixerat, b inter
viriura impossibilitatem pensans, in ancipiii depre- repelita addens verba supplevi. Quod ego de jain
liensus, sicut nauta gravi fluctoum procella turbatus, dictts excerpens, eidero testimotiio ubi BOposcit
ad orationum ejus portum, pavens, fateor, fidensque locus, iiiserendum aptavi, quia res non erant, quje
confugi; sciens impossibile non fore, quoda tanto separatim poni utiliter possent, dum ex praecedeu-
milii praesule, ut res ad multoruro oedificationempro- tibus, quoe dicta fuerant, subsequenlibusque pende-
fuitira fieret, juberetur. Moxque hoc imperantis suf- rent. Si eiiim propter noviiatero parvoerei, rursum
fragio provocalus assuraens, quo valui studio, veteris dicta ponerealur, facereiit etiam repetita fastidium
ac novi Testamenti in unum testimonia congesia procul dubio» Ut c ergo expositionis, unde hsec ex-
collegi. Etjam non solura de beati Job expositione, eerpta sint, recurrens ordinem , plus in quibusdarn
sed nec de aliis ejus opusculis quidquam euravi, sicut hujus operis locis aliquid, quam in textu libri est po-
prius facere eceperam, 'neglectum relinquere. Quae situm minusve reperias, causeelecit ratio, quam prae-
dum disperse sicut quippe reperta fuerant, in schedis rnisi. Perpendens autero, qtiod si utriusque Testa-
suis relata transcurrerem, visum milti est, licet esset menii in unum vellem testnnonia redacta colligere,
lahoris immodici, ut uniuscujusque rci testimonia, et voluminis normam excederet, et legentis deside-
juxia qood in suis ex ordine sunt sita codicibus, per rhim impediret; in tribus hoc voluminibus Domino
libros suosordinandocompotieretn. Quatenusstudiosi est cooperante dispositum, ut duo veteris, tertmm
lecloris desiderium, ad dilucidaudam sibi quani velit nuvt dicta contineai. Quae beatitudirti vestree, noft
obscuritalero, iuventolibri quemrequireieuilulo, nihil teroeritatis ausu, sed amore vestri provocatus studii
nioree, vel ad parum, aliquo modo praepediret. Horj qood in inquisitionedivini olimfervet eJoquii, sciens,
tutem lectorera hujus operis prae oinnibus nosse maxime in dictis praedicti ponlilicis nostri quanta
coramoneo, <• ut quiaqueedamtestimouiadiversislocis B 1 noscendi vestree sit aviditas mentis, ex mullis volu-
sita reperi, et in quibusdatn, sicut res expetit, ty- minibus pauca componens, studui destinare : humili
pica, iii quibusdain bistoricain expositione perducta; obsecrans prece qua raleo, ut dum vobis, vel quis-
qtiaepraedictismodis exposita cotnpeii,ita et seorsuat quis legerit, in hoc opere laboris mei cura placuerit,
sequentia siquidem invicem translata coroposui, in . pro ine ad Dominum intercessores esse digneatur,
quibusdaro vero locis, quia ita salisfactionis nortna quatenus hoc pondcre corruptionis exuto, a nieonmi
poscebat, hoc idero de eodera testiroouio retexui, absolutus inveniri merear vinculis peccatorum.
quod dudum explanasse relegitur, Alicubi autem
« Multa hoc loco vel omissa vel addita in Vulgatis, idem testimoniurii.
iuextricabilem obscuritatem generant. Sequimur Mss. * In Vulgatis et in Mss. Gemet. ac Vatic. legitur,
b Excusi, item repetita... suppkvi. Et paulo post, ne pro ut.

%ji&t$ jmttw,
IN QUA EXPLANANTUR Hi VETERIS TESTAMENTI LIBRI:
GENESIS, EXWVS, LEVITICUS, JSUMERJ, DEdTERONOMIUM, JUDWES, REGES, PSALMI
PROVERBIA, CANTICA CANTICORUM.

a
LIBER PRIMUS.
De Tesiimoniis in librum Geneseot.
CAPUTPKIMUB. — De creatocmio, quod postmodumC, cecidit. Sed post ejus lapsur» ita connrmati sunt an.
vocavitfirmamenlum (Gen. i, 8). geli qui perslilere, ut cadere omnino noii possent.
Bealus b papa Gregorius in Exposilione beaii Job, rica Quod bene in ipso exordio Geneseos libri ex histo-
ltbro vicesimo septimo (JVum.65) loquens de angelis, ccelum descriptione signatum est, quia creavit Deus
inler ceelera ait: — Virtuics angelicse,quce in divino menturo. et lerram, quod poslmodum vocavit firma-
amore fixaeperstitere, lapsis superbientibus angelis, Coeliergp fuere ii, qui prius bene sutit con-
hoc in munere retributionts accepere, ut nulla jam diti, sed postmoduro Jirmamentttm appellati sunt,
quia ne omnino jam caderent, virtulem incommuta-
rubigirie surripientis culpae mordeantur, ut in con- bililatis
templatiene conditoris sine felicitalis fute perma- accepere.
neant, et in hoc quod sunt conditee,eeternastabilitale CAP.HI.~Faeia est lux. Etpaulo post iFactumest
subsistanl. Quod bene apud Moysem ipsa de mundi vespere(6'eu. i, %).
origine liistorioeverba testantur, cum et prius factum Dum de eleclprum teiitationibus iraClAretur, in ex-
ccelum dicitur, et hoc idera postmodum lirmamentum pos. bcati Job, 1. viu (Num. 21),adjaiictumest: Facta
vocatttr, quia videlicet natura angelica, et prius est lux. Et paulo post: Factum est vespere.—Nequa-
subtilis est in superioribus condita, et post, ne un- quam sic in hac exercitalioiiern justitiee pec-
quaiti potuisset cadere, mirabilius conGrmata. vitSper
j) catum deserilur, ut tti eadern justitia incoiicusse nia-
CAP. II. — Item unde supru. neantnr, quia elsi jam a cordis habitaculo culpam
In commerttariis Ezechielrs, horail. 7 (NumAS):— rectitu lo el minat, ipsa tameti culpa quoe repellitur,
Tales creati sunt angeli ul si vellent, in bealitudinis cogitationis nostrocforibus asstdens, nt sibi apefiatur,
hice persrsterent, si aatefn nollent, eii.im labi po- pulsat. Quod Moyses spiritualitef inhuit cum facta
tuissent. Unde et Saian cum sequacibns- legionibu» corporaliter temporuTti tnomenta narravit, diceiis:
a In Edit. legitur : Incipil expositio super libros maxime Codex Michaelinus.
Genesis , Exodi, Levitici, Numeri, Deuteronomii,Ju- b Haec usque ad, virtutes, in Editis et plerisquc -
dmumac Regum, et super Psalmos. Cur Psalmis rron Mss. pmermissa, eruimus ex Ms. Michael. oraniuii»
addtintttf Proverbra et Cantica? Sane hic titulus in absolutissimo.
nullis lesitur Mss. Quero praclixiraus suppeditavit
 68? '*"""" APPENDIX AD 8. GREGORH OPERA OMNIA. G88
Facta ett tux; atque paulo post subjiciens : Factum \ CAP.VHI.—Requievit Deusdie septimoab omniopete
ett vetpere. Creator quippe omnium, humaneeculpae quod pattarat (Gen. u, 2).
preescius, tunc expressit in tempore quod nunc ver- Dum de perfectione sepienarii numeri tractaretur,
saiur in mente. Lux quippe ad vesperam ducitur, quia in expos. Job, 1.1 (Num. 18), adjunctum est : Re-
nimirum lumen rectitiidinis umbra sequitur tentatio- quievitDeus, etc. — Quid in septenario numero, nisi
nis. Sed quia eleclorum lux tentatione non exstin- summa perfectionis accipitttr? Ut enim humanae ra-
guitur, iiequaquani nox, sed vesperefactaperhibetur, tionis causas de septenario numero taceamus, quse
quia lentatio ssepe in corde rectorura lumen justitiee asserunt quod idcirco perfectus sit, quia constat ex
abscondit, sed non interirait, et quasi ad pallorem priino pari qui dividi potest, et ex primo iinpari qui
trepidationis perlrahit, sed fundilus non exstinguit. dividinon poiest, certissime scimusquod septenarium
CAP.IV.— Prolulil terra herbam virentem,elafferen- numeruin Scriptura sacra pro perfeclione ponerc
lem semen juxla genus suum, lignumque (aciens consuevit. Unde et septimo die Domiuuro requie-
fructum, el habens unumquodquesemenlem secun- visse ab operibus asserit. Hinc esl enim quo I septi-
dum speckm suam (Gen. i, 12). mus dies in requiem hominibus, id est in sabbatum
Dumde virlulibus Ecclesioe,in expos. beati J»b, 1.xix datus est. Hinc est quod jubileus annus in quo plena
iNum. 29) traciarelur, adjuiicluiit est: Protulil terra requies exprimitur, septem hebdoraadibus consum-
nerbam vttentem, etc. — Hoc quod testalur historia matur, qui, monade addito, nostree actionis surama
sic est veraciler faclum, ul signilicaret aliquid vera- impletur. Hinc est enim quod perfectione septiformis
citer facieiidum. Pcr terraro quippe liguratur Eccle- _ gratiee implendi duodecim sunt apostoli electi. A se-
sia, quee et verbi nos pabulo reiicit, et patrocinii "fj ptenario itaque numero in duodenarium surgitur;
umbraculo custodit, quae el loquendo pascit, et opi- nam septenarius suis in se partibus multiplicatus, ad
tulando protegit, tit non solum herbain refectionis duodenarium tendit. Sive enim quatuorper iria, sive
tria per quatuor ducantur, septera in duodecim ver-
proferat, sed eliara cum fruclu operis arborem pro- tuntur. Unde et sancti apostoli quia trinitatem in
tectioriis adhibeat. mundi praedicare mittebanlur, duo-
— partibus
CAP. V. Item unde supra : Lignumque (acient ecim sunt electi; ut etiam numero perfectionem
Suatuor
(ructum (Gen. I, 12). ostenderent, qtiam vita et voce preedicarent.
Dum de dileclione proximi, in expos. beali Job, CAP.IX. — Unde supra.
t.vi (Num. 54) traclaretur, adjunclum est: Lignum-
que facient, etc. — Lignum secundum suam speciem numero In expositione beali Job (Ibid.): « — Septenario
seiuen producit, cum mens nostra ex sui considera- perfectio eeternitatis innuilur, cum dies
tione se in aliutn colligit, ut recti operis germen pa- septimus in requiem Domini sanctificatus vocatur.
riat. Hinc quidam sapiens dixit: Quod tibi non vis Cui jam non vespera dicitur, quia oeternaebeatitudi-
alteri ne feceris (Tob. iv, 16). Hinc in Evange- nis requies nullo termino coarctatur.
io Dominus dicit: Qumcunquevultis ut faciant vobis b CAP. X. — Istm sunt generaliones cmli et terrm,
{ieri,
hominet, el vot eadem facite illis(Mallh. vu, 12). Ac quando creata sunl (Gen. u, i).
si aperte diceret: Speciem vestram in alterutrum In expos. beati Job, 1. xxxn (Num. 16): — Quae-
respicite, alque ex vobismetipsis agnoscite, quid vos
aliis exhibere. renduin nobis est quomodo Deus simul cuncta con-
oporleat ., didit, dum isdetn Moyses sex dierura mutatione va-
CAP.VI. — Item unde supra : Protulil terra herbam «C riante distincte creata describit. Quod tamcn citius
virentem (Gen. i, 12). agnoscimus, c si ipsas causas originuui subtiliter
Dum de Ecclesiaeoperationibus tractaretur, in ex- indagamus. Rerum quippe substantia siraul creata
pos. beaii Job, 1. xxix (Num. 52) adjunctum est : est, sed siinul per species forraata non est, et quod
Protulit terra, clc.—Quid hoc locoper herbam, nisi siraul exslilit per substantiam malerjee, non simul
bona operalio ponitur. Licet in comlilione miindi ita apparuil per speciem formoe.Cum euim simul factuin
historice factuni teneamus; lerrain taroen Ecclesiam ccelum lerraque describitur, simul spiritualia atque
figurasse non inconvetiienter accipimus, quoe in eo corporalia, simul quidquid de coelo orilnr, simul
germinavit herhant vitentein, in quo ad verbum Dei factum quidquid de terra producitur, indicatur. Sol
fecunda misericordiae opera protulit. quippe, luua, et sidera quarlo die ficta in ccelo
CAP. VII. — Faciamus hominem ad imaginem el, pernibentur, die sed quod quarto die processit in spe-
similitudinemnostram (Gen. I, 26). ciem, priroo in ccelisubstantia exstitit per con-
ditionem. Primo die creata terra dicitur, tertio ar-
Dum de conditione primi horninis tractaretur, in> busta condita, et cuncla terree virentia describunlur,
expos. beati Job, 1. ix (Num. 75) adjunctum cst : sed hoc quod die tertio se in specietn protulit, ui-
Factamui, eic—-Licel per coeetemum patris verbumi mirum priino, in ipsa de qua ortum est lerrae sub-
cuucla creata siut, in ipsa tamen relatione crealionis< staniia, conditum fuit. Hinc est quod Moyses et
osteudilnr, quantum cunclis animalibus, quantumi distincte per dies singulos condita omnia retulit, et
rebus vel coelestibtis, sed tamen insensibilibus homo• tameu simul omnia creala subjunxit, dicens : Istm
praefertur. Cuncta quippe cum faceret,/>ixir,e( \aciai pn generaliones cmti et terrm, quando <'creal« sunl in
«ttn( (Psal. xxxn, 9): cuin vero facere horoinera de- die quo fecil Dominuscmlumet terram , el omne vir-
cernil, hoc quam reverenter pensanduro esl, proeroit- gultum agri, antequam orirelur in terra, omnemque
tit, dicens : Faciamus hominem ad imaginem et simi- herbam regionis. Qui enim diversis diebus creatura
litudinem nostram. Neque enim de eo sicut de rebus> ccetuin, et terraro, virgultum, herbaraque narrave-
ceeteris scriptum csl : Fiat, et factum est; neque utt ral, nunc uno die facta manifestat, ut liquido osten-
aquatilia, vel volatilia, sic contra hominem protulii;; deret, quod creatura omnis siroul per subslantiam
sed priusquam fieret Faciamus dicitur : ut videlicet,, cxslilit, quamvis non simul per speciem processit.
quia ralionalis cieatura condebatur, quasi cuin con- Hinc illic quoque scriptum est: Creavil Deus homi-
silio facla videretur. Quasi per sludium de terra plas- nem ad imaginem et similitudinem suam, ad imugi-
malur, et inspiralione conditoris in virlule spirituss ncm Dei creavit illum, masculum el feminam (eeit
vitalis erigitur : ut scilicet non per jussioiiis vo- eos (Gen. i, 27). Necdum enim facta Eva describilur,
eem, sed per dignitatem operatioms existeret qui adi et jam homo niasculus , et femina perhibetur. Sed
condiloris imaginem liebat. quia ex Adee latere erat procul dubio feinina pro-
* In Geraet. assignaturlib. xxv, in Michae.. <ID. . unicunt conOcit.
xxxv;,in Editis lib. vi, ubi num. 45 queedamiegunturr ' Gemet. ac Utic, si ipsius causm otigineminaa-
afliuia. Sed longe similiora sunt lib. i, num. 18.
<•Caput lioc iu Mss. cuui superiori coalescit etit gamus. d Invitis Mss. Excusi, cteata sunt.
689 S. PATERII EXPOSITIO VET. ET NOV. TESTAMENTI.- SUP. GENESIM. 690
cessura, in illo jam computatur per substantiam, a A —Callidushuroani generis iniroicus quod in paradiso
quo producenda fuerat per formam. Considerare ta- egit,dehoc quotidie agere non desistit. Verba quippe
men heec et in minimis possumus, ut ex minimis Dei cordibus hominum molitur evellere, atque in
majora pensemus. Herba namque cum creatur, nec- eis ficta promissionis suaeblandimenta radicare, quo-
dum in illa fructus, necdum fructus sui semen osten- tidie id quod Deus minatur, levigat, et ad hoc tra-
ditur. Inest vero ei etiam cum non apparet frttctus, dendum quod falso promittit, muial. Falso enim
et semen, quia nimirum simul sunt in radicis sub- pollicelur lemporalit, ul mentibus hominum ea sup-
staniia, quaenon simul prodeunt per temporis incre- plicia levigel, quee Deusminalur aeterna,aliud Nam cuin
menta. preesentis viiae gloriam spondet, quid dicit,
Ac si aperte dicat:
CAP. XI. — Quod qualuor fluminibusde varadiso quam, Gustate, et eritis sicul dii?
terra Temporalem concupiscentiam tangite, eUn hoc mun-
.egredienlibut li,
rigatur (Gen. 10). do sublimes apparete. Et cum timorem divineesen-
Dum de quatuor virtutibus tractaretur, in expos. lenliae amovere conatnr, quid aliud loquitur, quam
beali Job, lib. n (Num. 76), adjunclum est: — So- id quod primis hominibus dixit: Cur prmcepit vobii
lidum raentis nostraeoediliciumprudentia, temperan- Deus, ut non comederelisde omni ligno paradisi ?
tia, fortitudo, juslitia continet, quia in liis quatuor Sed quia divino munere redemplus homo justitiam
virlutibus tota bona operis structura consurgit. recepil, quam dudum conditus amisit, robustior se
Quatuor ergo paradisi flumina terram irrigant, quia jam contra blanditnenta callidoepersuasionis exercet,
dum his quatuor virtutibus cor infundilur, ab omni quia experiroenlo didicil, quantum obediens esse
desideriorumcarnalium eestutemperatur. _, debeat preecepto. Et quem lunc culpa duxit ad poe-
CAP.XII. — Tulit DominusDeus hominem,et posuil " nam, nunc poena sua restringilur a culpa; ut tanto
eum tn paradiso voluptatis, ut operarelur, et cutto- magis delinquere metuat, qitanto cogente supplicio,
diret illum (Gen. I, 15). et ipse jam quod perpetravit, accusat.
Dum de servanda custodia boni operis tractarelur, c CAP.XV. — /n quocunque die comederitit ex eo,
in expos. beati Job, 1. xix (JVntn.34), adjunclum aperientur oculi veslri, et sicul dii eritis ( Gen. m,
est: Tulit Dominut Deus hominem,etc. — Pensan- b).
dum magnopere est, quia bona prodesse nequeunt, Dum de dici pcrditione tractaretur, in expos. beati
si mala quae subrepunt, non caventur. Peril omne Job, 1. iv (Num. 6), adjunctum est: /n quocunque
quod agitur, si non solliiile in humilitate custodilur. die, etc. — Dies itaque est illata promissio meliorum,
Unde bene quoque de ipso priroo parente dicilur : sed nox est exhibita ipsa experientia calamitatum.
Posuit eumDominusin paradiso voluptatis, ut opera- Antiituus hostis dies est per naturam bene condilus,
retur, et custodiret (Gen. u, 15). Operatur quippe sed nox est per meritum ad tenebras dilapsiis. Dies
qui agit bonum quod praccipitur, sed quod operalus est cum pollicendo bona, humanis aspectibus lucis
fuerit non custodit, cui hoc subrepit quod prohibe- se angelum simulat, Paulo atteslante, qui ait: lpte
tur [Supra in fine num. 35]. Unde magnopere opor- enim Satanas transfigurat se in angelum lucis (II
tet et bona semper agere , el ab ipsis nos bonis Cor. xi, 14); sed nox est curo roentes consentien-
operibus caute in cogitaiione custodire. Nam si liutn per erroris tenebras obscurat.
mentem elevant, bona non stint, quia non auctori CAP.XVI. —-Item unde tupra.
militant, sed elalioni. a De qua re non inordinale
aginius, si ex libris, licet non canonicis, sed tamen QC In codice homiliarum Evangelii primoe partis ho-
ad eediiicationemEcclesieeaddilis, testimonium pro- mil. 16 (Num. 2 et 3): —Antiquus hoslis contra pri-
feramus. Eleazar namque in proelioelephantum fe- mum hominem parenlem nostrum, in tribus se
riens slravit, sed sub ipso quem exstinxit, occubuit tenlattonibus erexit, quia hunc, videlicet gula , et
(/ Macli. vi). Quos ergo iste significat, querri sua vana gloria,sibi el avaritia lentavit, sed tentando supe-
victoria oppressit, nisi eos qui vitia superant, sed ravii, quia eum per consensum subdidit. Ex gula
sub ipsa quae subjiciunt, superbiendo succumbunt? quippe lentavit, cum cibum ligni vetiti ostendit,
Quasi enitn sub hoste quem prosternit, moritur, qui atque ad comedendumsuasit. Ex vana gloria tentavit
de culpa quam superat, elevatur. eum cum diceret: Eritis sicut dii. Ex provectu ava-
CAP. XIII. — Ex latere Adam dormientit Eva procet- ritiee tentavit, curo diceret: Scientes bonum, et ma-
lum. Avarilia enim non solum pecunieeesl, sed etiam
sit (Gen. n, 21, 22). altitudinis : recte enim avarilia dicitur, cum supra
Dum de vacatione meniis ad Dominum traclare- modum sublitnitas ambiiur. Si enim non ad avari-
tur, in expos. heali Job, 1. xxx (Num. 54), adjun- tiam bonoris ambitio perlinerct, nequaquam Paulus
cluin esl: Ex latere Adam, etc. — Sciendum est, de unigenito Filio diceret : Nec rapinam atbittalut
quia nequaquam culmen contemplalionis atlingimus, est, esse se mqualem Deo (Phil. n, 6). In hoc ergo
si non ab exterioris curee oppressione cessemus. diabolus parenlem noslrum ad superbiam traxit,
Nequaquam nosmetipsos intuemur, ut sciamus aliud quando eura ad avaritiam sublimitatis excitavit. Sed
in nobis esse ralionale quod regit, aliud animale, quibus modis primum hominero stravit, eisdem nio-
quod regitur, nisi ad secretum silentium recurrentes, dis secundo homini teniando succubuit. Per gulaut
ab orani exterius perturbatione sopiainur. Quod si- D \ tentavit, qui dixit: Dic ut tapidei itti panes fiant
lentium nostrum bene Adam dorraiens figuravit, de (Malth. iv, 3). Per vanam gloriam lentavit, cum
cujus mox latere mulier processit, quia quisquis ad dixit: Si filius Dei es, milte te deotsum. Per sublimi-
interiora intelligenda rapitur, a rebus visibilibus tatis avariiiam tentavit, cum regna omnia mundi
oculos claudit, et tunc in seipso vel quae preeessei oslendit, dicens : Hmc tibi omnia dabo , si procidens
viriliter debeant, vel quee subesse possent infirma adotavetis me (lbid., 9). Sed eis modis a secuudo
distinguit, ut aliud in ipso sil quod regere valeat homine victus est, quibus priroum hominero se vi-
tanquam vir, aliud tanquam femina, quod regatur. cisse gloriabatur, ut a nostris cordibus ipso aditu
CAP.XIV— Cur prmcepitvobisDeus , ul non come- captus exeat, quo nos adilu introntissus tenebai.
deretis de omni lignoparadisi (Gen. m, 1) ? CAP.XVU. — Vidit mulier quod bonumesset lignum
ln expos. beati Job, 1. xxiv (Num. 14), •>dum de. ad vescendum, et pulchrum ocutis , aspectuquede-
cavendis inimici tenlationibus tractaretur, adjunctum kctabik (Gen. 3, 6).
est: Cur prmcepitvobisDeus, ut non comederetit, etc. Dum de restringenda visus concupiscentia tracta-

• Vatic, Quare non inordinate agimut.

b In edilis assignatur I. xxxiv, cap. 5, post med,,, gorii opus laudatur. Geroet. indicat lib. xxxiv in Job
Exstat id loco a nobis assignato.
ubi tamen niiiil invenimus. In Uliceus. nullum Gre- c Caput hoc in Mss. nostris omilliiiir.
6<H APPENDIX AD S. GREGORHOPERA OMNIA, 692
rclur, iu expos. beali Job, 1. xxi (Num. 4), ad- .A enim Adam post eulpatn in divinitatis sub«lantia vt-
juiictum est: Vufi(mulier quod, elc—Ne qnxdaro dere Dominum potuit, sed incrcpaiiotiis verba p r
lubrica in cogitatioue versemus, providendum nobis angelum audivit, de quo scriptifm esl : Ci;m audisset
cst : quia intueri non debet, quod non Iicet concu- vocemDominiDei deambulanthin pnradiso itdanram
jiisci. Ut coim niunda tneos in cogjtatione<servclur a estppst meridiem, abseondit se inter ligmaparudi i. Q.iid
lascivia voluptaiis suee, deprimendi sunt culi, quasi enirn qtrod post peccattim lioin nis i.i p: ntdtso
quidain raptores ad cidpam. Neque eiiim Eva lignuin Domintts non jam stat, sed dcainbulat, nisi quod ir-
vetitum coniigisset, nisi hoc prius incauta respexis- ruente culpa, se a cordehominis itiot>.imdenionsiial?
set. Hinc ergo pensanduro est, quanto debemus Quid cst quod ad atiram post meridiem, ni i i.uod 1 ;X
moderamjne erga illicita visuro restringere, nos qui fervenlior verilalis abroessfrat, »t peicairiccin aui-
rnortaJiter vivimus, si et roater viventiura pcr oculos miim culpae suoefrigora constriigeb.nit? Ad aurara
ad morteu venit. Hine eiiam sub Judocaevocc, quoc naiiii|uepostineridiera prinius boiiio post culpam abs-
exleriora videndo concupiscens, bona inleriota per- ccnsus invcnitur. Quia enini roeridianum <harilatis
diderat, pfopheta dicil : Ocutus meus deprmaatus calorein crediderat, jam snb peccati urnbra, quasi
esl animam nteam (Thren. iu, 51); concupiscens sub frigore aurac torpebat. Sicut de eodem peccanie
enim visibilia, invisibiles virtutes araisil. Qux ergo honiine scriptum est: Quia seculusest umbrain. Ca-
interiorem fruclum per exleriorem visum perdidit, lorem erum cbaritatis fugiens, veritatis solem botuo
per oculnni corporis perlulit pracdaincoidis. Unde deseruit, et sub uinbra se interni fiigoiis aliscondrt.
uobis adcustodiendaro cordis munditiam, exteriorum Dnde et voce ejii^dem veritatis dicitur: Abundabit
quoque Sensuum discipliua servanda est. Nain quan- ,*>iniquitas, refrigescel cliaritas multorum (Malih. xxtv,
talibet virtute mens polleat, quantalibet gravitale 12). Iticrepavit ergo Adam, dp.imbulans, tti ctecis
vigeat, carnales tamen sensus puerile qaiddain exte- meittibu* nequitiam suain non solutn sennonibus, sed
rius perstrepunt; et nisi interioris gravitaiis pondere, etiam tebtis aperirei, quaicnus peccator liontoet per
et quasi Juvcnnl quodam vigore refrenentur, ad fluxa verba quod fec>'rat audiret, et per deambulalionem
queequeet levia meutem enervem trahuut. aniisso adeniitaiiisititu, mutabilitaiis suae inconsian-
CAP.XVUI.— De consensu Adm tn acceptione pomi liatn ccineret, «t per anram fervore charitatis ex-
a muKere(Gen. 3). puiso lorporem suum animadverleret, et per <!< cli-
natioiiem solis cognosceret quod ad len<bras pro-
Dum de vitandis vitiorum incenlivis traclaretur in pinquaret.
codice Regulaepastoralis, parle IU, cap. 29 (Admen. CAP.XXI. — Vocavit Dominus Deus Adam, et
50), adiunctum est: — In primo parenle didicirous,
quua tribus modis oronis culpee nequiliain perpetra- dixilei: Ubi es (Gen. iu, 9) ?
uius, suggeslione srilicel, delectatione, consensu. Cum de delinquentiuai reprobaiione lractaret>>r,
Priuiuro itaque per hostcm, secundum vero per car- in expos. beali Job, 1. u (Num. b), adjunctum est:
oem, tertiuut per spiriluro perpetratur. Iusi iiator VocavitDominusDeus Adam, elc. —Quid est quod
<?ntniprava suggerit, caro se delcctalioni subjicit, DominiisAdam post lapsum requirit: Ubi es 1 Nun-
ilque ad exiremum spiritus victus delectatione con- quidnaiit divina potenlia itesciebat posl culpam, ser-
senlil. Unde et serptns prava suggessit (Gen. 5): vus ad qux latibuja fugerat ? Sed quia vidit in culpa
Eva aulem quasi caro se deleclatiom subdidit; Ad m • Upsum,jam sub pcccato velut ab oculis veritatis abs-
«•eroTetal cpiritus, suggestione, ac delectationi su- /n condiluni, (juia tenebras erroris ejus non approbat,
aeratus «ssetisit. Suggestwne iiaique peccatum agno- qaasi ubi sit peccator ignorat, eumque et vocat, et
icinws, deicctalione vincimur, cemensu eliam iiga- requirit, diccns : Adam, ubi es ? Per hoc quod vocat,
•sur [Mmc detunt in toeo indkalo]. Uitde exclaman-< signum dat, <|uia a I pceniteniiam revocal. Per hoc
tom tteWs oum Aposlolo est: lnfetix ego homo, quis aperle insinual, quia peccatorcs jure
tw Mmrabii <te corpote mottit hujus (Rom. vn, 24) ? rtdrequirit,
nnandos ignorat.
fit aotomus sabsequenteni nos cnnsotationem : Gra- CAP.XXII. — Muner quam deditti triihisociam.
H* Dei per Jesum Clrristum Dotmnumnotlrum (IbiiL, dedit mihi, «I comedi (Gen. m, 12).
Cum de vitanda peccali excusatione traclarelur, in
CAP.XTX.— Adam post peccatuminobedientim
mox pudenda contexit (Gen. m, 7). -expos. beali Job. 1. iv (Num. 39, 49), adjunctnm
est: Mulier quam, etc.—Scilicet excessus sui vilium
Dum de servanda mentis cuslodia traciarelur, iu in auctorem lalcnter rttorquens; ac si diceret: Tu
expos. beali Job, 1. xxvi (Num. 28), atljunclum est: occasionein proebuisli,qui mulirrein de-
— ler bumililatis custodiam servanda seniper est disti. Quatuordelitiqtietidi
niodis pe. calum perpettalur in corde;
wuiidilia castitalis. Si eniin pie spiritus sub Doinino quatuor consuinmatur in optre. In cordc nauique
preinilur, caro iilicitecomiuissumsibi
coulra spiritum non levaur. suggeslione, delectatioue, cotisensu, et defensionis
<omimuiiicar- audacia perpelratur. Fit eitiin suggeblio per atlver-
Habel quippe spirilus
ais, si latneii suo Domino recognoscil jura tegilinioe sarium, deleclalio per carnem , consensus per ,-piri-
seiYitutis. Nam si auclorem suun»superbknuo con- tum, deleitsionis audacia per elalio.ieiu. Culpa enitn
teronii, jure et in subjecta carne preeliumsuscipit. j qnae terrere mentem debuit, extollit, et dtjicicndo
Unde et ille primui horao inobediens, roox utsuper- elevat, sed gravius elevan<'0suppiautal. Unoe el il-
bienlo peccavit, pudenda coulexit. Quiaenimcotitu- laro prinii honiiiiis reclitndiiieiii aniiquus hostis qua-
nieliam spirkus Doniino intulit, mox couturoeliara tuor his iclibus fregit. Nani serpens suasil, Eva dele-
carjiis invenil. Et qut auctori suo esse subdilus no- clala cst, Adam consensit; qui eliam requis tus
luit, jus carnis subdiiae,quain regebat, amisit, ut in conliteri culpnm per audaciant noluit. Hoc v<ro in
seipsum videlicel inobe lientiae suoeconfusio redun- hittnano geoere quotidie agitur, quod actura iu priroo
d.irei, et supcratus disceret, quod elatus ainisit. parente nostri generis non ignoralur. Serpens sua»it,
CAP.XX. — Cum uudisset Adam vocem Domini Dei quia occultus hostis mala cordibus liomiinmi laieuler
deambulantisin paradiso, ad auram post meridiem, sujrgerit. Eva delectaia est, quia carnalis sensus ad
abtcondii te inler ligna paradisi (Gen. ui, 8). veiba serpentis roox se delectationi substernit. As-
Dum de " modo divini coiloquii tractaretur, in ex- seitsum vero Adammulieri preeposilusproebuit, quia
dum caro in delect:<tionem rapitur, etinm a sua re-
pos. beali Job, 1.Xxvm (Num. 7), adjunclum est:
Cumaudissel Adam, etc—Nonnuuquain per augelos ctitudineconlileri spiriius inlirmaius irtclinatur. Et requisitus
verbis simul et rebus loquitur Deus, cum quibusdam Adam, culpam noluil, quia videlicet spiriius
molibusimtinuathoc quod sermoaibus narrat. Neque quo peccando a veritate disjungiiur, eo in ruinaesu*
audaciaui nequius obduratur. Per timorem quideiu
* lu Michael., dedono.
693 S. PATERII EXPOSITIO VET. ET NOV.TESTAMENTI. — SUP. GENESIM. 094
Adam semetipsum absconsurus fugerat, sed tamen A i ut ab excusatione atque occullatione peccati, b ad
requisttus innoluit, quantum etiam timens tumebat. accusationem suam ore proprio exlre provocetur.
Cum cniin cx peccalo proesenspoena metuituF, ct Unde David Prophela ab illa tanti morte facinoris
ajnissa Dei facies noii aroatiir, limor ex luroore est, reviviscens, ad vocem Domini quasi foras exiit, dum
nnn cx huimliiate. Soperbit quipue, qui neccalum, per Nathan correptus quod fecerat accusavk.
si liceat non puniri, non deserit. Eisdera eliam qua- CAP.XXIV. — Pectore et venlre repes (Gen. ni, 14).
tu >r modis peccatum eonsuinraaw in opere. Prius Dum de virulenlis callidi persuasoris operationibus
namqiie latens eulpa agilur, poslmodum vero etiam in expos. beati Job, Ub. xxi (Num. 5),
ante oculos hoininuin siue coirfusjone reaius aperi- traclaretur, est: Pectore et venlre repes. — Maluni lu-
tit<-; dchinc et in consuetudinera ducitur, ad extre- adjunctuui
xuriae aul cogitatione perpetratur, aul opere. Calli-
niuro quoque vel Atlsaespei seduetionibus vel obstj- dus naraque adversarius noster cum ab effectu opcris
natione inisera?desperalionis, cmtiriiur. secreta polluere cogitationibus niolilur.
expellitur,
CAP.XXIII. — Ilem unde snpra. Unde el serpenti a Doraino dicitur : Pectore etven-
!n expps. faeati Jpb, lih. XXII (Num. 30 , 31) : tre repes. Serpens videlicet ventre re^it, quaudo
— Veree humilitatis teslim.onia sunt, et iniqui- hoslis lubricus per humana roeinbra sibimet subdita
tatem suam quemque cognoscere, et cognitam voce usque ad cxpl<lioneni operis luxuri >mexercel- Ser-
Confessionis aperire. At contra usitatum bumani pens autcm repit pectore, quandp eos, qu;s in opcfo
generis vitium est, et labendo pecca.tuni commit- luxuria; non valet pertrahere, polluit in cagUatione.
tere, et commissum pegando defendere , et convic- Alius ilaque luxunam jam perpetrat actionc, lmic
tuni defendeodo mulliplicare. Ex il.lo q.uippe l.apsu ;JJ serpens repit ex ventre. Alius auiei» perpelrandam
primi hominis baec augmenta neijujtiae ducimus, versat iu mcnte, huic ad serpens repit ex pectore. Sed
ex quo ipsara radiceni traximus culpee. Sic namque quia per cogitalionem opera explenda pervenilur,
ille dum lignuro velituni contigisset, abscondit si a recte ser.pens prius pectore , et postraodum repere
facie Dominiinter ligna paradisi. In qua abscpnsiooe ventre describitur.
scilicet quia Deum latere non poierat, non late.udi CAP.XXV. —Inimicitias ponam inlei te, el mulierem,
effectus describitur, sed affectus potalur, quod cum el semen tuuin, et semen illius. » Ipsa conterelca-
arguerelur a Domino, quod de ligno v.eiito conti- pat tuum, et tu insidiaberis cakamo ejus (Gen.
gisset, illico respondet: Mulier quam dedisli miltiso- III, iS).
ciam, ipsa tnihi dedil de tigno, el comedi (Gen. m, Cmn de prsecavendis intmici suggesiionibus tra-
12). Ipsa quoque mulier inijtiisita, rcspondit: Ser- in expos. benli Job, 1.r (Natu, 53), adjun-
pens decepitme, et comedi. Ad hoc quippe requisiii ctareiur,ctum est : Inimicilias pouam inter le, clc. -*- Capul
fueraut, ut peccalum quod Iransgrediendo cominise- serpentis conter<re est initimn sugg<siionis tjus
rant, conlilendo delerent. Lnde et serpens ide per- asptcere, et mauu sollicilaeconsidcraliouis a :cordis
suasor, qui non erat revocamlus s.d veui<im, non cst
de culpa requisitus. Interrogatus iutque lionio cst adilu fiiiidilus exstirpare. calcaneuni Qu.itiuinu cuut ab iuitio
Ubi es>et, ut perpeiratam culpara respiceel, ct con- depreli ndtiur, petcutere uioiiiur, quia
litendo cognoscerel, quani longe a conditoris sui eisi sugg >iioue priina iiiieuiioneiii non p-rculit, de-
iu fiuem t<ndit. Si autein seinel cor in ititen-
facie " aheset. Sed adhibere sibimct utiique defen- cipere lione curruiiipilur, .'jequenlis acipjits medielas, et
siouis solatia, quam conlessionis elegerunt, cumque (G tcrminus ab ltoste callido sccurie possidenir ; qu.o-
excusare peccatum voluit vir per mulierem, inuiier niain tplam sUii arboreiu fiuctus ferre conspicit,
per se-ue.item, auxerunt culpam quant t .eri conati vcneni dtnte in radi<e vitiavU.
sunt, oblique Adam doi inum t.i.ngeiis, quod ipse quam
peccati eorum auctor exstiteril, qtii mulierem lecit: CAP.XXVI. — Makdicla terra m opere tuc
Eva culpam ad Dominuiu refercns, qui i-erpe.ntem (Gen. ni, 17).
in paradiso posuit. Qui eiiini oie diaboli lallenlis Dum de maledicli disli;iciio:ie t.ractaretii.r, in ex-
audi rant, Eritis sicut dii (lbid., 5), i|uia esse siuules pos. beaii Job, 1.iv (JVum. 1, 2), adjunctu.m est:
in diviniiate nequiverunt, a i erroris sui ctimuluiu Makdicla lerrain opere tuo — Cun.iiiia.ied.icJ.ioni.sja-
Domitiuro sibi laccre similem jn ouipa conati sunt. culuni divina vox g,ravi iiistrua.l.u),tioitepiec.l.enduui,
Sic ergo reatum suum, i:uui defendere tnoUuntiir ita ul regni qtioque ccelestis aditunt clau>lai,quid e*t
addideiunt, ut cuipa eorimi jlrocior discu-sa fieret quod nunc peccapli boinii.iiiti teirae maledictione,
quain fuerai perpetrata. Unde nunc quoque-hiimani divina voce jiioc, q.uo.1hpino facere prohib.etur, in-
generis rami ex bac adhue radice amariliidinem ira- fertur? Sed scienduro est quod Scriptura sacra duo-
nunt, et cum de viiio suo quisque arguitur, sub de- bus moilis inaledictum meu.ora.t,aliud videlicet qnod
fensionumverba quasi sub quxdam se arborum folia approbat, aliud quod damnat. Aliier enim iiialediclum
abscondit, et velut ad quaelam evcusaiionis snao profenur judicio justiliae, aliter livore vindictoe. Ma-
opaca secreta laciem co.ditoris fugii, dum non vult iedictum quippe judicio juslitiac, ipso iirinvo bomi.tie
cognosci quod ferit. in qua videlicet occultatione non peccante 'p.rQ.latuuj eot, cum audivU : Makdkla terra
sc Doroino, sed Dominumabscondit sibi. Agitquippe m opere tuo (Gen. xn, 15). Maledicluui jusiiliou ju-
ne omnia videntem videat, pon autem ue ipse vi- 0 dicio profertur, cumad Abraham tlicitur : Mutedicam
dealur. Quo contra cuique peccatori jam exordium makiiicentibusl.tot(Gen. xn, 3). ilursum quia male-
illuiiiinalionis est humilitas confessionis, qtiia sibi- dictum iton judicio jtts.titiae,setl livore vindicloepro-
ntetipsi jam parcere reouit, qui malum nou erubescii niitiittir, v<7eePanli praedicantis admonemufj qui
# conliteri quod fecit, et qui defeudando acc.usare po- ait: Benedicite, et notite maledkere (Rom. x-.u,14).
tuil, accusando seceJerriiiiedefeiidil.Uudeetroortuo Et rttrstis Veritas dieil: Neque maledki r.gmm Dei
Lazaro qui mole m.^goapreraebatur, iiequaquam dt- possidebunl (I Cor. vi, 10). Deus ergo maledicere
cilur, revivisce, seu, Veni (oras (Jtan. xi, 43). Ex dicilur, el tamen maledicere homo proiitbelur, qtiia
qua scilicet resurrectioue, quee gesia in iluus .est quod homo agit malitia vindictee,Deus noii facii nisi
corpore, signaturqualiler iiosresusc.iejiiuriiicorde, exaroine et virtule justitiee. Nam et siiKti viti cum
cum videlicet rooriuo diciiur: Veni foras, ut i.imiruni maledictionis senlenliam proferunt, npn ad lianc cx
homo in peccato suo raorluus, et mole malaecousuc- voto ultionis, sed ex justitise examine eKumpunl. In-
tudinis jaiu sepultus, quia inlta coiiscieniiain suam tus enim subtile Deijudicium aspiciunt, el niala fo-
absconsus jacel per nequitnitti, a scipso foras exeat ras exsurgentia, quia roaledictodebeant feriri cogno-
per confessionem. Mortuo enm, Veni foras, dicitur, scunt, et eo in roaledicto nonpeccant, quoabinleruo
a In Gemet. ac Ulic, ootiss«(. semen. Ergo non fratide Neotericorum immaculatae
b Corruple in Edit., ad excusationemsuam, elc. lavcrrtiumirrepsii, ipsa conteret,
c Ila mss. orones, tion, ipsum conlerel, scilicet Deiparaeconccptioni
sclicet mulier; quo i cir.iuaiitiiounulli ciitici.
j,- 69S APPENDIX AD S. GREGORHOPERA OMNIA C9ti
judicio non discordant. Hinc est quod Petrus in offe- A nera ejus; ad Lain vero, et ad munera ejus non re-
rentem sibi pecunias Simonem, senlentiam maledi- ipexit (Gen. iv, 4).
ctionis intorsit, dicens : Pecunia lua tecumsit in per- Cum de exhibenda cordis munditia traclaretur,
ditione (Act. vm, 20). Qtti enim non ait est, sed sit; in expos. beali Job, 1. xxu (JVum.Ilin fine, ein.28),
non indicativo, sed optativo modo se haecdixisse si- adjunctum est: RespexitDominus, etc. — Ab omm-
gnavit. Hinc Elias duobus quinquagenariis ad se potenle Deo munus ex manu non accipitur, quod
venientibus dixit: Si homo Dei sum, descendatignis corde obligato in roaliiia profertur. Mundari etenim
de cmlo, et eonsumat vos (II Reg. i, 10). Quorum debet prius animus, qui munus offerre vult Deo, quia
utrorumque sententia ° quanta verilatis ralione con- omne quod datur Deo, ex dantis menle pensalur.
valuit, terminus causee monstravit. Nam et Simon Cuncta itaque malitiaemacula ab interiori nostro lio-
octerna perditione interiit, et duos nuinquagenarios mine cogitationis immutatione tergenda est, quia iram
desuper veniens flamma consumpsit. Virtusergo sub- judicis placare nescit oblatio, nisiex munditia placeat
sequens testificatur.^qua mente maledictionis b
sen- offerentis. Unde scriptum est: Rexpexit Deusad Abel,
tentia promitur. Cum enim et maledicentis inno- et ad munera ejus; ad Cain autem el ad munera illiut
centia permanet, et tamen eum qui maledicitur non respexit. Neque eteniro sacrum eloquium dicit,
usque ad interitum maledictio absorbet, ex flne respexit ad munera Abel, et ad Cain rounera non
utriusque partisc colligitur, quia ab uno et inlimo respexit, sed prius ait : Quia respexil ad Abel, ac
judice in reum sententia sumpta jaculatur. deinde subjunxit, el ad munera ejus. Et rursum dicit,
CAP.XXVII. — Terra es, et in terram ibis (Gen. _JJ quia non respexit ad Cain, ac deinde sttbdidit, nec ad
B munera ejus. Ex dantis quippe corde id quod dalur
III, 19). accipitur. Idcirco non Abelex muneribus, sed ex Abel
Cum de immortalitate primi hominis, ejusdemqtte munera oblata placuerunt. Prius namque ad eum le-
lapsu tractaretur, in exposit. beati Job, lib. xxv gilur Dominus respexisse qni dabat, quam ad illa quoa
ul audito scilicet narralionis hujus ordine,
(Num. 4), adjunclum est \Terra es, eiin lerram ibis. dabanlur,
— Primus homo ita condilus fuit, ut manente illo discamus quia exteriora munera, ex interna cordis
decederent teropora, ne cum temporibus ipse tran- munditia condiunlur, et discretionis virtus lectorero
siret. Stabat enim momentis decurrentibus, quia ne- doceat, qualis apud se esse debeat, cum exteriora
quaquam ad vilae terminum per dierum incrementa bona non solum Deo, sed etiam proxintis subroini-
tendebat; stabat tanlo robustius, quanlo semper strat.
stanli arctius inheerebat. At ubi velitum contigit, CAP. XXX. — /n (oribuspeccatumtuum aderit, sed
mox offenso Creatore coepit ire cum tempore, undei sub te erit appetitus ejus. et tu dominaberitilliui
et ei dictum est-: Terra es, et in terram ibis. Statu< (Gen. iv, 7, 8).
videlicet iramortalilatis amisso, cursus eum morta- Dum de refrenando illicito cordis tracta-
litatis absorbuit, et dum juventute ad senium, senio' retur, in expos. beati Job, 1.iv (Num.appetitu 3ti), adjunctum
traheretur ad mortem, transeundo didicit, stando' est: /n (otibus, elc. — In foribus peccatum adest,
quid fuit. Cujus quia de propagine nascimur, radicis1 curo in cogitationibus pulsat. Cujus appetitus subler
amaritudinem, quasi in virgulto retineraus. Nara quia' est, eique liomodominatur, si cordis nequitiainspecta
ex illo originem ducimus, ejus cursum nascendo sor- citius premilur, et priusquam ad duriliam crescat,
timur, ut eo ipso quotidiano raomento, quo vivitnus, Q p reluctanli roenti
incessanter a vita transeamus, et vivendi nobis spa- ^* CAP. XXXI. — subigatur. Si recte offeras, recte autem non di-
tium unde crescere creditur, d inde decrescat. Quiat
dum infantia ad pueritiam, pueritiaadadolescentiam, vidas, peccasli (Gen. iv, 7, sec. LXX).
adolescentia ad juventutem, juventus ad senectutem,, Dum de discretione in bonis operibus habenda
senectus transit ad mortero, in cursu vitae preesentis,, tractaretur, in expos. beati Job, 1. iu (JVum. 25,
ipsis e suis augmentis ad delrimenta impellitur, ett> 84), adjunctum est : Si recte offeras, etc. — Recte
inde semper deiicit, unde se prolicere in spalium vitao offertur cum recta inlentione quid agitur, sed recte
credit. Fixum elenira statura hic habere non possu- non dividitur, si non hoc quod pie agitur, etiain sub-
mus, ubi transituri venimus atque hoc ipsum no- tililer discernatur. Oblata enim recte dividere est,
strum vivere, quotidie a vita transire est. Quem vi- queelibet bona nostra studia soliicite discernendo
delicet lapsum priiuus homo ante culparo habere noni pensare, quod nimirum qui agere dissimulat, etiatn
potuit, quia tempora eo stante transibant. Sed post- recte offerens peccat. Saepe namque et quod bouo
quam deliquit, in quodam se quasi lubrico tempora- sludio gerimus, dum discernere caute negligiraut,
litatis posuit, et quia cibum comedit vetitum, status3 quo judicetur fine nescimus. Et nonnunquam hoc Ut
sui protinus invemt defeclum. reatus criminis, quod pulatur causa viriutis. Recle
ergo offerimus, cum bono studio bonum opus agi-
—
CAP. XXVIU. Collocavitante paradisum voluptatis s mus; sed non recte dividimus, si habere discretio-
Cherubim, et flammeumgladium atque versalikmt nem in bono opere postponamus.
(Gen. III, 24). n CAP.XXXII.— Cain primum filium Enoch vocat, at-
Duro de reparatione paradisi per mediatoris ad-• que ex ejus nominecivitatemquam condidil, appeltat
venlum tractaretur, in expos. beati Job, 1.xu (Num. (Gen. iv, 17).
13), adjunctum est: Collocavitante paradisum, etc.
— Qtiia ante adventum roediatoris Dei et hominis,> in Cum debeati cavenda viteepreesentisgloria traclarelur,
omnis homo quamvis roundeeprobateequeviteefuerit,> est:expos. Job, 1. vin (Num. 92), adjuncluin
— Jusli viri quanto in ccelestibus per contem-
ad inferni claustra descendit, dubiuro non est, quo- plalionis radiura inliaerere desiderant, lanto in terra
niam homo qui per se cecidit, per se ad paradisi re-" cedificare refugiunt, ubi se peregrinos et hospites
quiem redire non poluit, nisi veniret ille, qui suae 1 noverunt, Paulo attestante, qui ait: Nostta autem
incarnationis mysterio, ejusdem nobis paradisi iterr. convetsatio tn cmlis est (Philip. m, 20). Et iterum :
apetiret. Unde et post culpam horoinis ad paradisi1 Vos autem mdificaminidomum non manufaclam mter-
aditum rompheea flammea posita esse memoratur,' nam in cmlis (II Cor. 5, 1). Quia enim sancli viri in
quoe et versatilis eo
dicitur, pro quod quandoque ve-
uiret tempus ut etiam removcri potuisset. propriis gaudere desiderant, esse in alieno felices re-
cusattt. Injusti autero quanto longius ab eeterneepa-
CAP.XXIX. — Respexit Dominusad Abel, et ad mu- triee heereditate divisi sunt, tanlo in terra altius
« Excusi, invitis Mss., quanta severitatis J Utic, inde decrescimus.
h Ulic, ignoscentiavermanet. e Gemel. et Utic, ipsis suis seneclusaugmendt,
c Vulgali roeiidose, sententiamsumpta jacutatur.
 097 S. PATERII EXP0SITIO VET. ET NOV. TESTAMENTI.— SUP. GENESIM. G-JS
fundaroenta cogitattonis figunt. Hinc est quod ab ipso iA angusta in superioribus fuit. Quae in 3kSamit&te
humanae conditionis exordio, in electa prole, Enoch etiam sua ad unius mensuram cubiti exerevit. lnfe-
septimus nascitur. Hincest quod Cain primuro filium rius quippe quadrupedia atque reptilia, superius
Enoch vocat, atque ex ejus noroine civitatem, quam vero aves et homines hahuisse credenda est, ibi lata
condidit, appellat. Enoch quippe dedkatio dicitur. exstilit, ubi bestias habuit; ibi angusta, ubi homines
Iniqui ergo se in primordiis dedicant, quia in liac servavii, quia nimirum sancta Ecclesia in carnalibus
vita quod anle est, cordis radicem plantant, ut hic ad ainpla esl, in spiritualibus angusta. Ubi enim bestia-
votum floreant, et a sequenti patria arescant. Unde les lioiiiiniitiimores tolerat, illic latius sinum laxat.
et e contra in electorum parte Enoch septimus ori- Ubi autem eos habet, qui spirituali ratione suffulti
tur, quia eorumvileefesta dedicalio in fine servatur. sunt, illic quidem ad summum ducitttr. Sed tamen
Hinc est, quod attestante Paulo, Abraham in casulis quia pauci sunt, angustatur. Lata quippe via est, qum
habitat (Hebr. xi, 19); quia habentem fttndamenta ducitad perditionem,et multi sunt qui vadunt per eam.
civitatero, quam supernus artifex construxit, ex- Et angusta porla esl qumducit ad vilam, el pauci sunt
spectal. qui inveniunt eam (Matth. vn, 13). Eo autem usque
CAP.XXXIII. — Item unde supra. arca angustatur in sttmmis, quousque ad mensuram
unius cubiti perducatur; quia in sancta Ecclesia
In expos. beati Job, 1. xvi (JVttm.15) : — Iniqui quanto sanctiores tanto pauciores. Quae
dum corde transire ad eeterna negligunt, etcuncta in summo ad illumqttique sunt, qui solus homo in ho-
esse non mentem in perducilur,
prsesenliafugitiva intuentur, et sine ullitis comparatione natus est san-
amorem vitaepreesentisiigunt, et quasi longoehabi- _ minibus,
ctus. juxta psalmistoevocem : Factus est sicut
tationis in ea sibi fundamentumconstruunt, quia in "1 passerQui unicus in mdificio (Psal. ci, 8). Tanto ergo
lerrenis per desiderium solidantur. Unde et primus magis mali tolerandi sunl, quanto etiam plus abun-
Caih civitafent cpitslruxisse describitur, ut aperle dant, quia et in areoetiitura sunt grana quee
monstraretur quia ipse iri terra fundamentum posuit, servaniur horreis, et grandespauca acervi palearum, qui
qui a solidiiate seternaepatriae alienus fiiit. Peregri- ignibus comburuntur.
nus quippe a summis, fundamentumin inftmis posuit
qui stationem cordis in terrena delectatione collo- CAP.XXXVI.— Item unde supra
cavit^Unde et in ejus stirpe Enocb, qui dedicatio In commentario Ezechielis, horail. 4 (Num. 16)
interpretatur, primus nascitur, in electorum vero ultimae partis. — Arca quaetrecentis cubitis fieri in
progenie Enoch septimus fuisse perbibetur. Quia longitudinejussa est,bquinquaginta veroin latitudine,
videlicet reprobi in hac vita quae ante est, semet- triginta atiteni in allitudine, in uno est cubito con-
ipsos aedificandodedicant. Electi vero oedilicationis suramata. Quid enim per arcam, nisi sancta Ecclesia
sueededicaiionemin line tcmporis, id est in septimo iigttralur? Quaeinferins ampla est, superius angusta,
tetupore, exspectant.FVideasnamque plurimos tem- quoeet ccc, et xxx, ac L cubitis ad unum cubitum
poralia sola cogitare, bonores quaerere, ambiendis colligitur, quia ab ea latitudine quam sancta Ecclesia
rebus inhiare, nil post hanc vitam requirere. Quid fn iuembris suisadhuc infirraantibushabet, paulisper
itaque isti nisi in prima se generatione dedicant ? Vi- angustata, in altum proticiens ad unum tendit. Ipsa
deas electos nil proesentisgloriaequoerere, libenter enim ralio exigit ut credamus quod in illa arceela-
inopiamsuslinere, mala mundi eequanimiler perpeti, tiludine omnes bestiec,cunctaque quadrupedia atque
ut possint in fine coronari. a Electis ergo Enoch in . reptilia in inferioribus fuerunl, homo vero atque vo-
septima generatione nascilur, quia sui dedicationem L>latilia iiirairum in superioribus; juxta superiorem
gaudii in extremaeretribulionis gloria requirunt. eienim partero fenesira fuit in latere, de qua corvum
et columbam dimisit homo, ut si jam diluvii transis-
—
CAP.XXXIV. VidensDeus quod multa malitia ho~ set aqua, cognoscerel. Et quia arca eadem in uno
minumesset in tetra, et cuncta cogitatiocordis in- fuit cubito cQnsummala,horoo et volaliliajuxta cubi-
tenta esset ad matum omni tempote,pmnituit eum tum fuerunt.f Recte itaque arcara universa Ec-
quod hominemfecissettn letra (Gen.vi, 6). clesia designafur, queeatihucper
in multis suis carualibus
Cumde mododivini eloquii per assuela hominibtis lata est, in paucis spiritualibus angusta. Et quia ad
verba tractareiur, in expos. beati Job, I. ix (Num. unura horoinem,qui est sine peccato, colligilur, quasi
12), adjunctum est : VidensDeus quod mutla malitia in uno cubito consummatur, Videmusetenim multos
hominumesset in lerra, etc. — Quid est quod omni- inlra ejusdero sanclae Ecclesiee sinum in superbia
potens Deus, qui nulla mulabilitate humaneecondi- erigi, in caruis voluptatibus dissolvi, acquirendis ter-
lionis asiringitur, nec ei quod esse esi, desit ex tem- renis rebus inhiare, imperante avaritia inaria Iransire,
pore, pceniluisse de sua conditione describilur, nisi deservire iracundioe, jurgiis vacare, proximos quos
quod pierumque in sacro eloquio sicut sapientes Dei proevalentleedere: sed quia eos adhuc sancta Ecnle-
sermonem trahunt a sapientibusseeculi,sic nunc pro sia lolerat, ut convertantur, quasi in arcselalitudinc
utilitate horoinisvocem in se humaneepassionis ipse deorsum bestieemorantur. Viderousalios jam aliena
condilor hominumsumit Deus, ut videlicet dicatur : non quoerere, illatam injuriam aequanimiterportare,
Pomituil eum, quodhominemfecisset in lerra ? Cum rebus propriis esse contentos, humiliter vivere; sed
profecto constet, quia is qui cuncta prius quam ve- n] quia isti jam pauci sunl, angustatur arca. Aliosautem
niant conspicit, nequaquam postquaro aliquid fecerit conspicimusetiaro possessa relinquere, nullum ter-
pcenitendoresipiscit. Ut ergo miruro non est, si spi- renis rebus studium dare, inimicos diligere, carnem
rituales plerumque ulanturverbis carnalium, sic ne- a cunctis voluptatibus domare, motus omnes sub
que si ipse sub se ineffabilis, et Creator omnium rationis judicio cpremere, per coeleste desiderium
spirilus, ut ad intelleclum suum camem perlrahat, contemplationis penna sublevari. Sed quia tales
in seipso carnis sermonemformat. quique valde sunt rari, jam juxta cubitum ducilur,
ubi hotnines et volatilia continenlur. Queeraturtamen
CAP.XXXV. — De arca diluvii, qumampla in infe- si quis in eis esse valeat sine peccato, et nullus in-
el in
tioribus, angusta supetiotibusfuit(Gen. vi, 15), venitur. Quis itaque homo sine peccato est, nisi ille
Cumde reproborum roultitudine specie tenus intra qui m peccatis conceplus non est? In uno ergo
Ecclesiam posilorum, et electorum paucitate tracla- cubilo consummatttr arca, quia unus est aucior et
retur, in exposit. Evang. homil. 38 (Num. 8), ad- Redemptor sanctaeEcclesiaesine peccato, ad quem et
est: — Arca in undis diluvii, quoehujus per quem omnes proficiunt, qui se esse peccatores
i'uitctum
Ccclesioe typum gessit, et ampla in inferioribus, et noverunt.
* ln Gemet. ac Utic. legitur, Ekclus in ex- b Vitiosissime in Excusis, sexaginta vero. Quod
ergo;
cusis iuendose, electio. Sequimur Micliael.qui rass. sane contra sacroe Scripturoclestimonium pugnat.
Moral. couseiilit. ' Excusi, pennas subkvare.
tm APPENDIXAD S. GREGORIIOPERA OMNIA. 700
CiP. XXXVII.— Sensus emm et cogitaiones humani A nltra mundum dtluvio non deleret. Unde et in arcu
eotdis in malum prona sunt ab adokscentia sua eodemcolor aquaeet ignis simul ostenditur; quia ex
(Gen. vni, 21). parle est coerulcus,et ex parte rubb undu-, ut utiius-
Dum de reprimenda ex bonis operibus gloria tra- qite jttdicii testis sit: unius yideliiet facti,et allerius
ctaretur, inexpos. beati Job, L xxvm (Num. 43), faciendi; id est, quia mundiisjudicii igue cremabitur,
adjuncturo est: — Corruptionis malura quod unus- nam aqua diluvii non delebitur.
quisque nostrum ab ortu desidrriorum carnalium CAP,XL. — DeNoe inebrialo, cujus nudata vere-
sumpsii, iu provectu eetatis exercet. Et nisi hoc ci- cundaboni fitii aversi veniendolexermtt (Gen. u ,
tius divtnee formidinis manus repiimal, omne coti- 21,22).
ditsenalursehonutnrepenleeulpa in profunduiuvorat. Cum de preeposilorumreverenlia custodienda a
Netne igitur sibi cogitalionum suarum vic oriant sublitts iractaretur, in expos. beali Job, lib. xxv
tribuat, cum apostolu» dicat : Neque qui plantat est (jVum. 37), adjunctum est: — Aversari dicimur,
aliquid, nequequi rigat, sed qui iuctemenlumdal Deus quod reprobamus. Quid est ergo quod filii verecunua
(1 Cor. ui,8). palris superjeclo dorsis pallio aversi venieutes ope-
CAP.XXXVHI.— Crescite, et muttiplicamini,ei im- riunt, nisi quod bonis subditis sic praeposiiorumsuo-
piete terram, et lerror vester ce tremor sit super rum rnala displicent, ut tamen hoecab aliis occullenl?
cuncta animatia krrm (Gen. ix, 1). Operimenmm aversi defeiunt, quia dijudicaulcs
Cuuj de servanda doclorihus di.-creta qualitate factum, el venerantes raagisterium, nolunt \idere
cum subditis tractaretur, in expos. beati Job, 1.xxi quod tegunt.
(Num. 22, 23, et Reg. Past. p. u, c. 6), adjunclum B CAP.XLI. -> Malediclus Chanaam puer; serius erit
est : Crescite, etc. — Potentibus viris magna est frairum suorum (Gen. ix, 25).
virtus hnmilitatis, considerata oequalitas condi- Cum de raaledictionumdistinctionibus tractarclur,
tionis. Oirnicsnamque hnmines uaiura aequales su- in exposit. beati Job, lib. xxvi (Num. 57), adjunctuin
mus, sed acces*it dispensatorio ordine, ut quibusdam est: Makdictus Chanaam puer, elc. — Nequatjuam
prselati videamur. Si igitur hoc a mente deprimimus, severitas inulla retnanere peccata permittit, sed ira
quod temporalilcr accessit, iuvenimus citius quod judicii a noslra hic correptione inchoat, ut in repro-
natnraliler sumus. Plerumque enitnse animn accepla borum dauiiiatione couqui.escal,sicut scriplum esl :
.potestas objicR, euroque twnidiscogiiationibiisfallit. Tempusest utjudicmmincipiat de domoDei. Si autem
Maau ergo humillimaeconsiderationis deprimendus primum a nobis, quis finis eorum qui non credunt Dei
est tuaor «ktionis. Si enim apud semelipsam mens Evdngelio(1 Pet. tv, 17) ? Eant ergo nunc reprobi, ct
desceadit de vertice culminis, ritius planiliem invenit voluptalum suarum desideria itiulla iniquitate con-
aaturalis «qualitatis. Nam ut praefaii sumus, omnes summent, atque eo temporalia flagella non sentiani,
homines «atura aequalesgenuit, sed variante meri- quo eeterna eos supplici.t exspectant. Bene autem
tortua ordine alios aliis occulla dispensatio postpo- eorum inuita nequilia Chara peccante signala est,
nk. Ip«a autem diversltas quacaccessit ex vilio, recte cui a palre dicitur : Maledklus Chanaampuer, servus
<esldivint»judiciis ordinata : ut quia omnis homo iter erit fratribus suis. ChanaarovidelicetCham lilins fuit.
cte »que nort graditur, alter ab altero regatur. Ei quid est quod, Cham peccante, Chanaaroejus filius
Sancti aulem viri cum preesunt, non in se potestatem sententiain ttltionis accipit? Quid e-t quod non in se,
ordtais, sed aequalitalemconditionis attendunt, nec P sed in posleriiate peicut.tur, nisi quod reproborunt
preeesse gaodent hominibus, sed prodesse. Sciunt nequitiaehic quidem inultaeproliciunt, sed in posle-
enim quod antiqui patres nostri non tam reges ho- rum feiiuntur?
mmuro quam pastores pecorom fuisse tiiemoraniur. CAP.XLII. — Venik, descendamus,et confundamus
U»de et cum Noe Dominus ffliisque ejus post dilu- ibi linguam eorum (Gen. xi, 7).
vram dioeret: Crescite, et muliiplicamini, subdidit:
Et temr vetter, et tremor sit tuper cuneta animalia Cum de roodo divini eloquii traclaretur, in expos.
Hrrm. Homo quippe animalibusirrationabilibus, non beali b Job, lih. u (Num. 9), adjunctumest: —Dicilui
ctutem natwa cxteris omuibus praelatus est, et id- eis qui adhaerent, Venite: quia nunirum hoc ipsutn
arce ei dicitur ut ab animalibus, et non ab homine nunquam a divina contempiaiione decrescere, in
timeatttr, quia eontra naturam superbire est, ab diviua contemplatione seroper accrescere esl, ci
ttquali vetle thneri. Cnncti ergo qui preesunt, non in nunquam a corde recedere, quasi quolam stabili
te potestatem debent ordinis, sed eequalitalempeu- motu e-t semper venire. Quibus et dicit: Desceuda-
S»reeofldtfionis.Nam sic, ttt diximus, anliqui patres mus, et confundamusibi linguam eorum. Ascenduul
itostri pastores pecorum, et non reges hominum Angeli in eo quod Creatoivtn conspiciunt, descen-
futsse roemorantur. Et tamen necesse est, ut rectores dunt angeli in eo quod creaturain sese in iliicitis eri-
asuhditit timcantur, quando ab eis Deumminime gcntem examine districtionis premunt. Diccre ergo
el
thneri depreitfnaunt, ut humaria saltem fonnidine Dei est, Desceudamus, confundamus luiguam ibi
fteccare metuant, qui divina judicia non fomtidant. eotum, in scipso eis hoc quod recte agatur ostendere,
Nequaquamnamque praepositiex hoc quaesitolimore{ et per vim iuternae visionis, eorum mentibus cxhi-
<-
superbmrrt, in quo non suam gloriam, sed subdito- D benda juJicia occultis motibus inspirare.
rum jostkiam quaerunt. in eo autem quod metuin sibi CAP,XLIII. — Abraham, dum ad occasumsolis sacri-
* perwrse viventibus exigitur, quasi non hominibus, insistenles aves petculit, quas ei
«ed aaimalihus dominantur, quia videlicei ex qua ficiumofferret,
abigebat(Gen. xv, 11).
parte besiiales sunt subditi, ex ea debent etiain for- Dum de cavendis supeifluis cogitationibus tracti
midini jacere substrati.
— ' retur, in expos. beali Job, 1. xvt (Num. 53), ad-
CAP.XXXIX. Arcummeum ponatn tn nubibus, ei juncttim est: Abtaham, dum ad occasum solis sacti-
erit signum fmderis inter me, et inkr terram (Gen.
ficium offetret, etc. — Seepecorda juslorum suborlae
ix, 13). cogilaiiones p luunt, ct terrenaruro rerura delecta-
Cum de significalione divin» pollicilationis posi. ti nibus tangunt. Sed dumcitius manu sanctocdiscre-
diluvinm tractaretur, in commeniariis Ezechielis< tionis abiguntur, festine agitur, ne cordis faciem
1.1, hoaail. 8 (ATnm.29), adjunctum est : Arcutni caligo tentationis operiat, quee banc jam ex iliciia
meum ponam in nubibus , elc <*— Arcum omnipo- deleclatione tangebat. Nam saepe in ipso ratioois
tens Deos inter se atque homines in signo posuit, ult nostreesacriflcio iinportutie se cogitationes ingerunt,
" Ista in al. Ed. in loco assignato minime leguntur,, nostra in loco Moraliumasslgualoreperilur.
sed sunt in homilia indicala. " Corruple Excusi, occutlismentibuti
b lla Mss.noslri; at in Excusis, qui aderant. Leclici
;01 S. PATERH EXPOSITIOVET. ET NOV. TESTAMENTI.— SUP. GENESIM. 702
IUSBhoc rapere vel maculare valeant, quod in nobis j\ .sciam nit ad me, opere compleverint, an non est ita, ut
Deo flentes immolamus. Unde et Abraham cum ad (Gen. xvm, 20, 21).
Dccasumsolis sacrilicium offerrct, et iosistcntes aves Dum de cavenda ex non approbatis rebus creduli-
;>crculit, quas siudiose, ne oblatum sacriflcium ra- tate traclaretur, in expos. beaii Job, 1. xix (Num.
perent, abegit. Sic nos dum in ara eordis liolocau- 46), adjunctum est : Clamor Sodomorum el Gomor
sliin Di'o oOVrimus, ab imtnundis his volucribus rhmorum multiplkatus est, elc. — Peccatum cum
cusiodimus, ne maligui spirilus et perversaj cogila- voce est culpa ui actione, peccaiuin ve>o eiiam cuin
liones rapiant, quod mens nostra offere se Deo uli- clamore, est culpa cura libertale. Sed quid boc
liler s; eral. cxeinplo nisi nos admoneniur, ne a I prolerend ui
CAP. XLIV. — Quod Abtaham ttibus vitis angetis scntentiam tmquam proecpites es>edebeainus ne te-
occutrisse se memoratur, quibus ipse venientibus mere indiscussa judicemtts? Nec qnaelibetmala autita
extra ostium occurrit, Sara vero post ostium stetil nos moveanl, nec passhn dicta sine probatione cr<—
(Gen. xvin, 2). damus. Quod profecio pt-rpelrare perlimescitiiiis, si
Dumde censura spiritus qualiter cura caruis post- aticloris nostri sublilius facta pensenius. lpse qttip-
in beai I. ix pe, ut nos a preccipitata seutcntiee pr laliene coin-
potieuda sit tractarelur, expos. Job, cum oiniiia nuda, et aperta si-<toculis ejus;
106), adjuiictuui est : — Discretione magni pescerei,
(Num. niaia taim n Sodoroecnoluil air.ila judicare, qui a l:
moderaininis cura carnis refrenanta est, utserviat, m et videbo utrum clamorem, q<i venit ad
et itiiiiiine principetur, ne quasi domina aniinum Descend
vincat, sed subacta dorainio, quasi aneilla famulelur, n me, opere compkverint, an non est ita, ut sciam. Om-
Doroitius ct orouia sciens, cur att e
ut jussa adsit, atque ad niitiini cordis repulsa dissi- nipotens itaque
liat, ut vix a tergo sanclae cogitationis appareat, et probatiotiem qttasi dubilal, nisi ut gravitalis noois
obsi-tat. exeropluin propouat, ne mala hoinininii ante pra:su-
nunquam contra faciera recla cogitanlis mamus crederequam probare? Et ecce per atigeos
Quo-i bene nobis historia sacrse lcctionis innuilur,
cum Abraham tribus angelis occurrisse raemoratur. ad cognoscenda inda desceudit, moxque laciiioros s
venientibus exlra ostium Sara percuiit, atque ille paliens, ille miiis, ille de quo
Ipse quippe occurril,
vero post ostium substitit. Quid ergo per luiiic nobis scripiuui e-l :xn, Tu aulem, Domine, cum tranquiltilate
Abralieeoccursum innuitur, nisi quoJ videlicet ul ur judicas (Sap. 13), ille de quo rur-um scriplum
ac dominus domus spiiitnalis, nostcr scilicet intel- e.-f: Dominus palkn* est reddilor (Eccli. v, 4), in
tanio criinine invoiulos inveniens, quasi patientiam
lectus, debet in cogitatiope Trinitaiis claustra carnis proetermisil, et diem exlrerai exspectare ad
excedere, et quasi habilatiunis infiraaejanuam cxire? viudiclam uoluil, sed eos ignejudicii
Cttra autem carnis ttt femina non appanal, ct vidcri diem judicii anle judieii
iactanler erubescat, ut quasi post terguro viri sub creuidit praevenit. Ecce riialum quari ciim diflicuitate
discretione spiritus solis necessariis intenta, .iequa- cum autlivit, el lanien sine lardilate percus-
cum verum cognoscendo reperil : ut nobis vide-
quam sciat procaciter detegi, sed verecunde mode- sit, daret exemplum, quod majora <rimina, el tarde
rari. Cui tamen seepe cum dicilur ut de se minime licet credenda sunt cum audiuntur, et citius pnnienda cum
pnesumat, et lotam se in divineespei fiduciara Irans- veraciter agnoscuniur.
ferat, despicit, et cessante sludio adesse sibi vitic b
subsidia posse diflidit. Unde et haec eadein Sara nisLoquar ad Dominummeum, cum sim pulvis et ci-
promissiones Deiaudiens ridet, sed ridens corripitur, (Gen. xviu, 27).
Sancti omnes quando in Dei visione proficiutit:
eorrepta aulem protinus fecundatur, Et qa.i- in ju- Q qnanto niagis Uivniitatis interna conspiciunt, tanto
ventute vigens lecundari non polutt, amiis fracta
senilibus trtero marcescenle concepii, quia cum cura magis se nitiil esse cognoscunt. Nusquam quippe
Abrabam cinerein et pulverem se esse
carnis, sui conlidenliaio habere desierit, conlra legitur quod
est, nisi cum habere Dei meruit cotlocu-
spem ex divina promissioneacctpit, quod habere a se professus : Loquur ad Dominummeum, cum sim
ex liumaua ratione dubilavit. Unde beue Isaac, id est lionem,etdicens cinis (Genes. xvm, 27). Esse eniin se atiquem
risus dicilur, qui generaltir, quia cum supernaespri putvis,
fiduciara concipit, qttid mens nostra aliud quam gau- fortasse crederet, si veracem essentiatn, quee super
dium parit? ipsum est, minirae sensisset. At vero ubi ad incom-
mutabile contemplandum c super se raptus est, ira-
—
CAP.XLV. De tribus virisSodomampergentibus pleius tanlee contemplationis poteniia, dum videret
ab Abraham susceptis(Gen. xvm, 16), illum, nihil se esse ntsi pulverem, vidit. Undeetpio-
Cuui de modo divini colloquiiper angelica officia pheta replelus eadern sapientia exclaroavit, dicens :
minisiraiidi tractaretur.inexpos. beatiJob, lib. xxvin Memento,Domine,quod pulvissumus (Ptai. ctv, 14).
(iVutn.7), adjunctuui est: — Aliquando imaginibus CAP.XLVII. — Loquar ad Dominum, cumsim pulvit
et ante corporeos oculos ad teropus ex aere as-um- et cinis (Gen. xviu, i7).
ptis per angelos loquitur Deus, sicut Abraham non
solum tres viros videre potuit, sed eliam habitaculo In exposit. Job lib. x (Num. 49): — Sunt nonnulli
quos sensus per tumorem non elevat, sed nti-
terreno suscipere : et non soluui suscipere, sed eo- seticordiae
rum usibus etiam cibos adhibere. Nisi euim angeli opera exallant. Et suat nonuu li, qui
se terrenis opibus abundare conspiciujii, veras
queedara nubis iu terra nuntiantes, ad tempus ex D dum
aere corpus assumerent, exlerioribus profecto nostris Dei divitias non requiruut, atque eeierttam palriam
obtutibus non apparerent, nec cibos curo Abrahatn non amant; quia hoc sibi sulficere, quol rebus tem-
sumerenl, nisi propler nossolidumaliquid exccelesli poralibus fulciuntur, puiant. None»t ergo cen-us tn
elemento gestarent. Nec mirum quod illi ipsi qui erimine, sed affeelus. Cuncta eniir queelieus conuidit
bona sunt, sed qui bonis male ulitur, profccto agit
suscepti sunt, modo angeli, modo Dominus vocatur, ut quasi
quia angelorum vocabulo exprimuntur, qui exterius debuit per edaeitalis ingluviem, eo per quem vivere
moriatur. Pauper ad requiem Lazarus
ministrabant, et appellalioue Domini ostendilur, qui venerat,pane,
eis iuterius praeerat, ut per hoc proesidenlis impe- superbunt vero divilem tormenta cruciab.mt,
sed taiiien dives Abraham fuerat, qui in sinu La/.a-
riura, et per illud claresceret ofiicium ininistrandL rum tenebal. Qui tameti auctori colloquens, dtcit:
CAP. XLVI.— ClamorSodomorumet Gemorrhmorum Loquar ad Dominum meum, eum dm pulvis el cinis.
mulliplkalus est, et peccatumeorum aggavaium ni- Quid itaque isle divitias suas eestimare noverat, qui
mis; descendam,et vtdeboutrumitamurem, qui ve- semelipsum pulverem cineremque pensabat? Aut

" Excusi, contradicentibus

Mss., annis facla teni- In Excusis laraen et in Mss. nostris eadeiu serie le-
libus, eic. guntur.
b Hoecprocul dubio r Editi meudpse, tupet se captus.
caput aliud inchoare debent.
703 APPENDIXAD S. GttEGORII OPERA OMNIA^ 704
quando hunc res posses6seextollerent, qui de se quo- A catione Paulus qnoque admonet, dicens : Nolite (rnu-
que earum videlicet possessore, tam abjecta seniiret? dare invkem, nisi (orte ex consensuad iempus, ul va
Aperte enini cernimus in quo loco se posuerat, qui celis oralioni (I Cor. vn, 5).
pulverem se ac cinerem, etiam cum Deo loqueretur, CAP.L. — Igitur Dominuspluit super Sodomam tt
ecjiimabat. Si igitur i(a se despicit qui usque ad ho- Gomorthamsulphut el ignem (Gen. xtx, 24).
norem divinoecollocutionis ascendit, sollicita inten-
tione pensandum est, qua pcena illi feriendi sunt, Cum de iniquorum iu roalis perseveranlia tracla-
qui el ad summa non proflciunt, et tamen de mini- retur, in expos. beati Job, lib. xiv (JVum.23), adjuu-
tnis extollunlur. ctum est: Igitur Dominus, elc — Quid iu sitlphure
nisi foctorcarnis, et quid per ignem nisi ardor carna-
CAP. XLVIII.— Vimfaciebant Loth vehementissime, Hsdesiderii exprimilur? Cum ergo habiianliuni So-
et jam ptoximum etal ut (tangerenl fores, el mise- domis vel Gomorrha, carnis scelera Dominui
runt manum riri, et inlroduxeruntad se Loth, clau- decrevissel, iu ipsa qualitate ultionis,punire noiavit ttiacu-
seruntque ostium, et eos qui erant foris percussere lain criminis.
cmcitatea minimousque ud maximum,ita ut oslium ardorem. Qui Sulphur quippe foelomii habet, ignis
invenire non possent (Gen. xix, 9). itaque ad perversa desideria ex carnis
fcetorearseranl, dignum fuit ut simul igne et sulphure
Cum de electorum innoceniia contra pravorum perirent; quatenus ex justa pcena discerent, ex in-
insidias munita traclaretur, in expos. beati Job, lib. uslo desiderio quid fecissent.
vi (Num. 38), adjunctum est : Vim faciebant Loth CAP.LI. — De Abrahm in sepulcro duplici
etc. — est inalis adver- conjuge
vehementissime, Quid quod sepulta (Gen. xxin, 19).
santibiis intra domum Lotli reducilur et iuuiiilur, nisi
quod justus quisque dum pravorum insidias sustinet, in Cum de activa contemplativaque vita tractaretur
ad mentero reverliiur, et imperterritus manet? So- exposit. beati Job , I. vi (Num. 56), adjunclum
domitee autem viri in domo Loth invenire ostium ne- est de Abrahoe conjuge : —nisi Quid nobis per Abrabx
qtiennt, quia corruptores mentium contra viiam jusli que duplex sepulcrum innuitur, quod perleclus quis-
nulliim accusationis aditum deprchendunt. Percussi riis animam praedicalor cxstinctam a preesenlisvitee deside-
eniro coccitate, quasi domum circumeunt, qui, invi- suam, suh bonoeoperationis teginine et
dentes, facta diclaquc perscrutantur. Sed quia eis de contemplationis abscondit?Ut a carnali concupiscen-
vita justi fortis undique ac laudabilis actio obviat, lis tia sub acliva conlemplativaque vita quasi insensibi-
errantes nil aliud quam parielem palpant. lateat, queeprius inundi desideria senliens, mor-
taliter vivebat. Undeet per egregium praedicaloreiu
CAP. XLIX. — Et Loth ardentem Sodomam (ugiens, dicitur : Mortui enim estis, et vita vestra abscondita
sed tamen Segor inveniens,nequaquammox monla- esl cum Christo in Deo (Colos. m, 3). Activa quippe
na conscendit(Gen. xix, 20, 30). vita sepulcrum est, quia a pravis nos operibus mor-
Dum de continentium ceLitudine, et conjugatorum tuos legil. Sed conlemplativa perfectius sepelit, quia
venia tractarclur, in cod. Regulau Pastor., III part. a cunctis mundi aclionibus funditus dividit. Quisquis
(Adm. 28, c. 27) adjunctum est : Et Loih ardentem ergo jam in se contumelias carnis edomuit, superest
Sodomam(ugiens,elc. — Ardenteni Sodomatu fugere ut menlem per siudia sanciae operalionis exerceat.
est, illicila carnis incendia declinare, altitudo vero Et quisquis jam nientem per sancta opera dilatat:
niontiuiii esl rounditia continenlium. Vel certe quasi superest ut hanc usque ad intima contemplationii
iu uionle sunt, qui eiiam carnali copuleeinhoerent, C extendat. Neque enim perfectus praedicator est, qui
sed lainen extra suscipiendeeprolis admisiionemde- vel propter contemplationis studium operanda negli-
bitam nulla carnis voluptale solvuntur. ' In monte git, vel propter operationis instantiam contemplauda
quippe stare est, fructum propaginis in carne non postponit.
quaerere, in monle stare est carra carnaliter non ad- CAP.LII. — b Ad Rebeccamin Isaae conjugiodedu-
baerere.Sed quia ntulli sunt qui scelera quidemcarnU cendampuer mittitur (Gen. xxiv, 9).
deserunt, nec lamen in conjugio positi, usus solum- In expos. beati Job, I. u (Num. 50):—Ad Rebec-
mpdo debiti jura conservam; exiit quidem Lolh So- cam in Isaac conjugio deducendam puer roittitur :
doma, sed lamen mox ad monlana non pervenit, quia videlicet ad desponsandam Ecclesiam Domino,
jam damnabilis vila relinquiiur, sed adhuc celsitudo Quia
conjugalis conlinentiae subtiliter non tenelur. Est interposita prophelia famulatur.
vcro in medio Segor civitas queefugientem salvet et CAP.LIII.—Pone manum luam subter femur meum,
inlirmum, quia videlicet cum sibi per incontinentiam ut adjutem le pet Dominum Deum cmli el ietrm,
miscenlur conjugcs, lapsus scelerum fugiunt, et ta- ul non accipias uxorem filio meode filiabus Chana-
men venia salvantur. Quasi parvam quippe civitateui nmoruminterquos habito; sed ad lerram et ad co-
inveniunt, in qua ab ignibus defeudantur, quia con- gnalionem meam proficiscaris, et inde accipias
jugalis becc vita, non quidem in virlutibus mira est, uxorem filio meo Isaac (Gen. xxiv, 3).
sed tamen a suppliciis secura. Undeidem Lotltad an- Cum de mysteriis sacramenti ad Abraham per
gelum dicit : Est civitashic juxta , ad quam possum puerum, ei requirendoeuxoris Isaac filio tractaretnr,
(ugere, parva, et salvabortn ea. Nunquia non modica I) adjunctum este : Pone manum tuam subter femur
est, et vivet tn ea anima mea (lbidem). Juxta igilur meum,etc. — Libet perstrictim queedamde Abrahoe
dicitur, et tainen ad salulem tuta perhibetur, quia et Isaac historia ad medium deducere, ut possimus
conjugalis vita nec a mundo longe divisa est, nec ta- in ipsis, quecsecundum allegoriara intelligenda sunt,
men a gaudio salutis aliena. Sed tune in actione hac apertius demonstrare. Abraham quippe puerum vo-
vitam suam conjuges, quasi in parva civitate custo- cat, el subter femur ejus manum ponere preecipitur,
diunt ^quando pro seassiduis deprecationibus inter- ul sicut habet vetusta translatio, pef Domtnum Deum
cedunt. Undc recle per angelum ad eutndem Lolhi coelijusjurandum proeberet.Cui statim ne lsaac lili>
dicitur : Ecce etiamin hoc suscepi pteces luas, ul noni suo uxorem de filiabusChananeeorumaccipiat jubet,
snbvettamurbem pro qua locutus es (Gen. xix, 24); ; sed ut ad ejus cognationem pergat, atque inde ei
quia videlicet cum Deo deprecatio tunditur, nequa- uxorem deducat. Qui itaque ut praeceptum est, ma-
quam lalis conjugum vila damnatur. De qua depre- num sub femore posuit Abraheeet juravit, alque ex
" In Utic. et Gemet. haec omiltuntur. Leguntur• chael. et Mss. a nobis visis.
iisdero verbis in Michael. Negaliva tamen particulai c Quaesequuntur nullibi reperiuntur apud Grego-
tollenda nobis videtur. Iti Reg. Past. legilur : ini riunt. Hinc in Mss. Micliael., Gemet. et Utic, elc,
monte slare est, nisi fructum propaginis in carne noni uon indicatur uude htec sint sumpta, Gregoriauum
qumrere. taraen slylumsapiunt.
*.Hoc caput proelermittitur in Geniet., Utic, Mi-
 705 S. PATERII EXPOSITIOVET. ET NOV. TESTAMENTI.— SUP. GENESIM. 700
uonis omnibus Domini sui tulil, et MesopotamiamA eloquii fluenta considerant, atque ex ipsis colligunt,
perrexit. Sive qui stans juxta fontem aquecorando quoevel quibus preedicalionissueeverba coniiiiiitarit,
proposuit quod pttella cui diceret: Inclina hydriam et ex quibus audiloribusfiduriaracertiuidinissumant.
tuam ut bibam, et illa responderit : Bibe, quin el ca- Potum vero petiil, quia preedicatoroniuis aniinam
melistuis dabo potum (Ibid., 4); ipsa esset uxor do- sui auditoris silit. Sed Rebecca poturo preebuit, quia
tnini sui Isaac Protinus Rebecca egreditur. Quee sancta electorum Ecclesia preedicatorurosuoruin de-
uuero aquam petenti respondit: Ribe, Domine mi. siderio ex virtute suae fidei satisfecit. Quia eniiit
Et celeriter hydriam subter ulnam deposuit, potum Deum quem audivit confessa est, preedicatori suo
dedit, quin eliam camelis aquam hausit el praebuit. aquara refeclionis oblulit, ejusque animum rerige-
Cui puer prolinus inaures aureas appendentes siclos ravit. Et notandum quod hydriam ab huroero in
duos, et armillas pondus siclorum decem preebuit. ulnas posuit, quia illa est placita confessioquac a
Quee requisita, et genus dixit, et quia in domo pa- bono opere procedit. Vel certe aquain precbuii, quia
tris ejus esset locus spatiosus ad manendum, et quod in eo quod credidit vacua non remansit. Nam roox
palearum ac feni plurimum haberet indicavit. Cui preedicarestuduit quod audivit, et docendo, liiultos
Rebeccee frater erat nomine Laban, qui festinus ex se preedicatoresprolulit. Aqua quippe in liydria
egressus est, et inaures, siclos alque armillas sorori est preedtcaiionisscientia in mensura, quia sancta
videns, intus puerum vocavit, eique paleas et fenum Ecclesia studet non plus sapere quaro oportet, sed
dedit. Aquam ad lavandos pedes camelorum et viro- sapere ad sobrietaiem (Rom. xu, 3). Et hydria aquae
ruro qui cum eo venerant praebuit. Pauem in con- in ulna est doctrina proedicalionis in opere. Quac.
specluejus apposuit; sed puer comedere recusat, nisi _*>non solum ejus coraitibus, sed potuin etiam camelis
prius causam conjugii fiiiodomini sui obtineat. Qui praebet, quia verbum vitoenon soluni prudentibus,
mox ut causam oblinuit, prolatis vasis aureis et sed etiam stultis proedicat,juxla Pauli vpcem dicen-
argenleis ac vestibus Rebeccaemunera auxit, fra- tis : Sapienlibus et insipkntibus debitorsum (Rom.i,
tribus antem et matri munera obtulit. Rebecca 14), Vel certe aqua etiam jumenlis datur, quando
autem et puellec illius ascensis camelis virura se- cura carnis quomodo sit habenda disponitur, et ex
cutac suut, qui festinus ad dominum suum reversus voluptate impendi non debeat, et lamen in necessi-
est. Eo autem tempore, Isaac deambulabat per talibus non negeiiir, sicut scriptum est : Carnis
viamquae ducit ad puteura, cujus noroen est viven- euram ne feceritis in desideriis (Rom. xm, 14). Qui
tis et videntis. Habitabat vero in terra australi. enim hanc iu desideriis lieri prohibet, procul dubio
Egressus fuerat ad meditandutn in agro inclinata in necessitale concedit, juxta hoc quod rursus dici-
jam die. Sed mox ut Rebecca Isaac :vidit, de camelo tur : Nemo carnem suam odio habuit, sed nutril et
descendit, puerum requiril, dicens Quis ille homo (oveleam (Ephes. v, 29). Puer auiem Kebecceeinau-
esset, qui per agrum veniret? Cui ille respondit: - res et armillas dedit, quia preedicator quisque et
Ipse est dominus meus. At illa tollens pallium, auditum sanctaeEcclesioeper obedientiaui, el manus
sese operuit; quam Isaac in tabernaculum Sarecma- per bonee operationis meritum exornat. Sed inaures
tris introduxil, et accepit uxorem, atque in tantum duorum siclorum sunt, armilloe autem siclorum de-
dilexit, ut dolorem, qui ex morte matris accesserat, cem, quia prima virtus obedienlieein charilate est,
temperaret. quacvidelicet charilas in duobus preeceplisdistingui-
Quid est, quod Abraham puerum jubet sub feinore tur, ut Deus et proximus diligatur. Et recta opera-
suo manum imponere, et per coeliDominumjurare, Q tio ex decalogi compleiione perlicitur, ul cum bona
nisi quod illius caro per illud membrum descensura agi coeperini, mala jam nulla perpetrentur. Rebecca
erat, qui et Abrahae filius esset ex humanitale, et autem cum esset in domo patris sui, locum spatio-
Dominus ex divinilale? Sic itaque puero dicitur: sum ad manendum perhibuit, quia priori jam populo
Pone manumtuam sub femoremeo, et jura per Deum naturee legem sancta Ecclesia se scisse monstravit,
cmli.Ac si aperte diceret : Tange filium meum, et et praedicationis verba in amplo charitatis gremio
jura per Dominum roeum. Uude nec super femur, suscepil. Doctori enim spatiosus ad manendum locus
sed sub femoremanuro ponere jubetur; quia ex illo esl in audiloris corde latitudo bonilalis. Unde et
femore ille descensurus erat, qui homo quidem, sed quibusdam dicitur : Capite nos; neminem tmsimut,
super orones homines veniret. Unde dignum non neminemcorrupimus(llCor. vn, 2). Non angustia-
fuit, ut roanum super femur poneret; quia nulla mini in nobis, angustiaminiaulemin visceribusvestris
caro super illam carnepi est, quam in rederoptione (Ibid. vi, 12). Ac si eis aperte diceretur : Ad susci-
nostra sibi Patris unigenilus univit. Quid est quod piendara doctrinaro spatiosum locum meniis facite,
Isaac diieciofilio uxor de iiliabusCliananeeorumduci sed ad cogitanla carnalia angusti reroanele. Quod
prohibetur , ni.-i quod ille de quo scriplum. est: palearum ac feni plurimumhaberel, indicavit, quia
Hic est Filius meus dilectus, in quo mihi complacui sancta Ecclesia verba vilae audiens, terrena stipeu
iu,i7), nulli teprobee animee coitjungitur? dia praedicatoribusreddidit, quoedum Paulus quasi
»ecognatioueaulem uxorero lilio deducere servus pro nihilo acciperet, dixit: Si nos vobis spirilualia
tUaith.
praecipilur, quia sola sancta eleclorum Ecclesia, seminavimus,magnumesl si a vobis carnalia tneta-
unigenito filiocopulanda erat, quam ipse unigenitus mus (I Cor. IX, 11)? Frater autem Rebeccee erat
ex preedestinationejam, el preesenliaextraneam non '.D Laban, qui concite egressus, inaures et annillas
habebat. Quis vero eslpuer, qui ad deducendam sorori aspiciens, intus puerum vocavit : quia sunt
uxorem mitlitur, nisi prophetarum ordo alque apo- carnalesquique lidelibus conjuncti, qui dum spiri-
siolorurn oroniumque doctorum? Qui dum verbunt tualiuro dona conspiciunt, <*in adroiratiouesuspensi,
praedicationisbonis tnentibus laciunt, ad unamqttam- eui non usque ad opera, lamen in animam usque ad
que animam unigenito filto conjnngendam, quasi suscipieudam lidem, verbum praedicationis admil-
provisoresiiunt, Qui pergens secum de bonis omni- tunt. Quia eniin bonos soepemiracutis fulgere con-
bus dominisui-detulit, quia in his quae de Domino sideraDt, ea quoede eelernitaleaudiunt non recusant.
loquuntur in semetipsisvirtulum divitias ostendunt, Quamvissanctam eleclorum Ecclesiam moribus non
et tanto citius ad sequendum Deum pertrahuut, sequeutes, in carnali operatione remaneatit. Qui La-
quanlo auditoribus suis in semetipsis nionslrani, bau paleas, feiium, aquam, panem oblulit; sed
quod enarrant. Atque idera puer juxta fonlem stetit, puer nisi causam prius conjugii obtioeret, acceplu-
atque ex praeiixa sententia, quec puella eligenda rum se esse recusavit. Quia sunt plerique qui docto-
b
esset, proposuit, quia preedicatores sancti, sacri res suos ex temporalibus stipcudiis continere pa-
* Excusi corruptissime, tn admiralione hospes. tinentiam, necessariorumsubministratio inlelligitur.
Multa sitnilia menda hic correximus ope M:S. Vide 1. i, ep. 5.
b Excusi, contemnere.Saepein epistolis, per con-
707 APPENDIXAD S. Gl.EGORIt OPERA OMNIA. 708
rati sunt; sed praedicatores sancti percipere notuiil Aaperuit, et signacula illius solvit, qui nasceudo,
tetnporalia, nisi prias obtineani sterna. Si enitn in rooriende, re-urgendo, atque ccelos ascendendo,
aniniabtis fructutn non inveniunt, sumere stipendia S rifiitirje sacraenobis arcana patefecit. Et noian-
* Nec pedes aqua lavant, dtttn, qttod non dicitur, atabulabat per viatn quaa
corporalibus conteranunt. nulla consoiattone rele- dwcit ad puteum, sed, deambiilabal. Deauibulat
quia laborem sui detiderii
vnnt. Moxvero ot causam cnnjugii dotnino suo puer quippe, qui viam per qnam arobu'al rundo et re-
ohliirait; vasa attrea alqtte argentea ac vestes protu- dewido eonculcat. In bumilitatem auiein passionis
lit, quas Rebeccsededit, qnia doctores saiicloc Ec- Dontiwis deambulavit, qttia modo a Judaeis verbo*
clesieetol ernamenta pnebent, qnot virluium bona rurn «onturaeiias, modo contra se falsum testimo-
docuerunt. Queeenim prius kiaures, arinuias accepe- nium, modo alapas, modo spula, roodo spiueam
rat, jam nunc vasa aurea etargentea ac vestes acce- coronam, modo crucem toJeraudo sustinuit. Deam-
pii, quia sancta Ecclesia quaeanteuer lidem,obedien- hnlasseergo in humililate passionisest, lot adversi-
tiam.etoperationem percepit,excrescens postaiodtnn Lites et probra diversis modts iterandoxpertulisse.
ctiam ad spirituaiia dona convalescit; «t prophetiae QtaiIsaac, Ribecca venienle, in lerra australi ha-
spiritu et virtutum Puer gralia repleta, aroplialis jain bttat, quia unigenitus Doiuinusac Redemplor noster
iimneribHSdilescat. vero matri ejus ac fratritms veaienle ad se Ecdesia in illorum rsentibus mansit,
dona oDtulk', quia gentilitas ex quo Ecclesia ad li- qttos ex Judaeaedito6 nnn torporis frigus, setl ier-
dem venit, post conversionem ejus ia gloria tenipo- vor cltarilatis tenuit. Ex illo quippe populo Anua
rali coBvalutt, sicut et nunc ccniuiius, quia pleruai- prophetissa, cx illo Simeon exstkit, qtti in ulnas
que Ghrisliani aliliciionem seiitiunt, et geutiles qui- Doitiiiiuni accepit. Egressus aulem fuerat ad medi-
que in terrena virtute gloriantur. Sed etfratres ejus B tandutn in agro. Quia ager inundus accipitur, inse
dona percipiunt, quia ii q i eam fidein verbo tenus per se Dominus exponit, dicens : Ager autem est
teneitt, sed tamen profecionem suain mortbus noii mundus (Maith. xiu, 38). Qui in hoc e^ressus est,
seqnentes, carn.liler eovivunt, ossebenigne a lidelibus quod visibilis apparere dignatus e.-t, sicut scrii.tutn
honorari solent, pro qttod lideles videntur. est : Exisli in salutem populi lui, ut sulvos facias
Mater ergo et Iratres dona percipiunl, a sorle latneii Chrislos tuos (Habac. iu , 13). Solent aul<roexerci-
hnereditatisalieni, qttia sive infileles seu cauiales tali juveues in armorum tistini nicdtlari. Isaac trgo
qui intra ftdei professionem teuentur, ad lueredilatis ad meditandum iu agro exiit, quia Redentplor nosicr
oeternoesortem non veniunt; sed tamen supernec lar- se sequentibtis formam Ivuinilitaiis precbens, per
gitnlis gtoriam b tetnporuliter consequuntur. Rebecca exeroitiuro longanimitatis «use passionis in se, et
antem curn puellissuis viruna sequuta est, quia san- patieniiee exempla monstravii. Meditalio quippe
ct i Ecdesia habet secum niinoris meriti animas so- armorum est, frequentatio passionuin. Qui enitn
dalessnos. e Nam iu qnibusdam per a.-ceHsumnien- verba, mantim, lanceam , crucem pertulit, passio-
tis, m tbioro contemplationem non Rebecce habent, quee nem stiain usque ad mottem in se irequentari per-
viddicet tries animse qnasi puelfae sunt, misit. Passiones vero arma didmtis, quia per ipsas
qnia sequuntur moritms, sed lauten ad contempla- ab adversario occulto libtramur, sicut per seipsum
tionis thonim minhne ascendunt. Nam et idein pucr Dottiiiiusdicit: /n patientia vettra postidebitisanimat
quosdain habuil incomilatu, quia etcurasanctis pro- vestras (Luc. xxi, 19). Qui ad meditaudum in agro,
phelis fiiertinl quidam qui bene viverent, et prophe- incinaia jam die exiit, quia passionum exercitia
tioespirKuni non nabereut, et cum sanclis apostnlis p^ juxta finein mundi suscepit, sicut per Psalmistam
atque doctorihus fuerant pleriqwe.qui vitam moribus de crucilixionis suee expressione loquitur, dicens :
tenerent, sed pr.vdicatioms verba non promerent. Elevaio manuum tneurum sacrificium vespertinum
Festimisautem puer ad dominum redit, quia pr.cdi- CXL, 2). Quid est autem quod Rebecca ad
catores sancti cum prsedicando vilam audienlium iPsal. >aacdor.-ocaraeli deducitur, nisi quod per Rebec-
Obtment, •Hlimox graiias reddunt de cujus hoc mu- cam, sicut prsefaii sumus, Ecclesia, ct per came-
nere percepmmt, ut sibi in ea operatione nil tri- lum eui preesidet, lortus moribus atque onustus
buant, sed auctori. Eo autem temporeIsaac deambu- idolortHnoultibosgeutilium populus designatur ? Qui
labat ver viam qum ducit ad puteum, cujus nomen est enim ex semetipsis sibi invenere deos quos colerent,
viventu et videntis. Quis est vivens et vldens, nisi quasi a semelip«iseis onus in dorso excrevcral, quod
omnipotens Deus; de quo scriptttm est : Vttioego tn portarent. Rebecca ergo ad Isaac veniens, dorsc
mternum, dicit Dominus(Deut. xxxn , 40)? De qtio caraeli deducitur : quia std Christum ex gentiliiate
rutsuro dicitur : Omnia nuda et aperla sunt ocutis Eccleisia properans in lortis viliusisque viix veleris
ejus (Hebr. iv, 13). Puteus vero viveniis etnobis videnlis conversaiionibus invifiiitur. Quae ul vidil Isaac, de
ad camelo descendit, <|ttiasnncia Ecriesia quanto Re-
esi sacrae Scriptuiee profunditas, qoara
irrigationem mentis preebuit omnipotens Deus. Quoe demptorem suiini sublilius agnoscit, taulo carnalis
est autem via qtteeducit ad piiieiun videntis et viven- viiaestudia bumiiius deserit, aique in semetipsa lor-
tis, nisi humilitas passionis unigeuiti, per quam no- tiiudinein vitiosain contradicit. Isaac igitur viso de-
bis apertum est boe quod prius latenter Scripturac scettdit, quia Domino co.-nilo vitia sua gentiliias
flueuta loquebaniur? Nisi enim unigenilus Dei Filius deseruit, et ab elatione cel itudinis ima huroilitalis
incarnatu-, tentatus, apprehensus, colaphis caesus, 0 peiitt. Quid est autent quod Isaac in camelo sedens
sputis illitus, cructfixus ac morluus fuisset, nobis Rebecca conspexit, nisi quod Rederoptorero suum
hujus putei, id est Scripturoesacras profunditas non Ecclesia ex gentibus veniens, dum adhuc vitiis esset
paleri t. Qui I ergo fidelibus humilitas passionis ejus innixa, el necdum sptritualibus, sed animalibusmo-
facta est, nisi clavis operalionis per quam my»le- ribus inhoetet, asceiwlit? Nec movere debet quod
riorum Dei putettm invenimiis, ul aquam scienlix puer quoque cum cainelis veuerat, in quibus sui
de profundo biberemus ? Iiicarnatkmera quippe, pas- Dominidiviiias fer-bat, quia ipsi quoque preedica-
sionem, mortem, resurreetiotvem,al jue ascensionctrti tores sancti, quamvis jam ad biiperiora intelligenda
illius, sacri eloquii pargimeloqountnr. Queequia factei atque profereuda intellecin et vita micant, adhuc
cognovimus, jam nunc inlelligamus audita; hacr. : tamen »n semetrpsis contradilionein carnis sentiunl.
aulem prius legi poterant, sed quia iiecdum evene- Nam vident aliaro legem in tnembris suis repugnan-
rant, mtetligi non valebant. I ndc et per Joannemi tero legi menlis stiie, et captivum se ducentem in
dicitur: Vtftt teo de tribu Juda aperite librum, e,l lege peccati (Rom. vn); et divitias in caraelis por-
tolveresignaeulaejus (Apoc. v, 5). Ipse cnitn libruii> tant, quia ne magiiiludo revelatioiium extollat eos,
" Vulgati : hipedes aqua lavanl, iuvilo sensu, c Multa hic corrupta restituimus ope Ms. Mi-
reluctatitibus Mss. chael.
b Excusi, temporaliter non sequuntur.
709 S. PATERII EXP0SITIO VET. ET NOV. TESTAMENTI. — SUP. GENESIM: 710
ilattts est eis stimutus camis suae (/ Cor. xn). Ha- A I quia praedestinatio precibus nnptetur, quando Isaae
b<nt enim ihe*aurum tsium in vasis liclilibus, ut in quo Deus multiplicari semen Abrahse pradestina-
stiblitnitas sil vinutis Dri , et non eorum. Qui ergo verat, oratione obtinuit ut Ttliosbabere potuissei.
per carnem ccelestia loquuntur, et tamen adhuc in CAP. LV. — Factus est Esau vir gnarus venandi, et
carne contradictionem de viiio sentiurit, quid aliud homo agricola : Jacob autem vir simptex habitavit
qtiam super toriuosa camelorum dorsa divitias fe- in tabernacutis ( Gen. xxv, 27 ), vel sieut in alia
runt? Rebecca vero Isaac viso, quis ille homo sit, traiislatione dicitur, habitabat domi [Sec. LXX\.
requistt i puero, cogitoscit, quia quotidie sancta Cum de reproborum vitiis , et electoruni profecti-
Ecclesia adhuc proph<'tarum atque apostolorum di- bus tractaretur, in expos. beati Job, 1. v (Num. 20),
cta, qtiid de Redemptofe tuo credere debeat, intel- adjunctum est : Factus est Esau vir gnartts venandi,
ligit. Quee se mox pallio operuit, quia quanto sub-
lanto allius etc — Quid enim pervenationem Esau , nisi eorum
ti'ius salvaloris sui mysieria penetral, vita figuratur, qui iu exterioribus volupt itibtis fusi
de anleacta sua vita corifiinditur. Et quia pftrverse carnem sequuntur ? Qui etiam agricola esse descri-
egerit, verecundatur, pallio operirese curavit, quia
viso Domino irifirmilatem suoe aclionis erubuit, et bilur, quia amaiores hujus sreculitanto magis exte-
illa qiise prius in camelo libere gestabatur, descen- qniiiil.colunt,
riora quanto interiora sua incolta derelin-
Jacob vero sirerplex in tabertiaculis vel in
dens postmodum vereCundia tegitur. Unde eidem domo habilare pefhibetur, nimiruro omnes qui
Ecclesiae a priore elatione coriversseper apostolicam in curis exterioribus spargiquia refugiunt, simpliees in
vocem quasi Rebeccoede camelo descendenti sibique cogitalione atque in conscientiee susehabitationecon-
palKuin superducenti dicitur : Quem enim fructum , sistnnt. In tabernaculis eniin , aut in domo habi-
tunc in in nunc erubescitis B
habuislis illis, quibus tare, est se intra mentis secrela restringere, et ne-
(Rom. vi, 21;? Quam Isaac in tabernaculum suee exterius per desideria dissipare, ne dum
malris irilroducit, alque uxorem accipit, quia loco quaquam ad multa foris inhiant, a seraetipsis alienali cogila-
Synagogoe Dominus, ex qua per carnem natus est, tionibus recedant.
saiictam Ecclesiam diligit, eamque sibi in amore et
contemplatioire conjungit, nt quaeprius proxima ex CAP.LVI.—De Esau, quod ad lentkulam primogenita
cognatione, eidem cngnita per prsedesttnationem sua fralri vendidit (Gen. xxv, 30).
fuerat, postmodum jam conjuncta in amore continuo Cum de refrenanda gulaeconcupiscentia tracta-
uxor lial. Quam in tantum dilexit, ut dolorem qui relur, in expos. beati Job, 1. xxx (Num. 60, 61),
ex inofte matris accesserat, temperaret, quia ex adjunctuni est: De Esau, etc. — Sciendum est,
lucro sancteeEcclesise Redemptor noster in eam, quae quia quinque nos modis gulee vitium tenlat. Ali-
ex perditione Synagogaeaccidere potuit, tristiliam quando namque indigenlieetempora prsevenit, ali-
decessit. Duin eiiint Rebeccee conjungitur, dolor de quando vero tempus non praeveuit, sed cibos lau-
mntris more amputatur, quia dum sancia Ecclesia tiores queerit, aliquando queelibet sumenda sint,
ex genlililaie veniens, usque ad thorum contempla- prseparari accuratius expetit, aliquando autem et
lionis perdncitur, Jtideeapro nihilo habetur. Quod si qualitati ciborum et tempori congruif, sed in ipsa
inierprelari ipsa eorum nomina curamus, Isaac qiiantitate sumendi mensuram moderatae refectionis
risus , Rebecca autem patientia, dicitur. Risus vero excedit : nonnunquara vero et abjectitts est quod de-
ex loetitia est, patientia autem de tribulalione. Et fiderat, et tamen ipso eestu imroensi desiderii de-
quamyis sancla Ecclesia jain in cceHeStissit gaudii C | lerius peccat. Quaevitiorum tempora nieiius osten-
conlemplatione snspensa, ttabet tamen adhuc quod dimus, si hoc exeroplis evidentioribus approbemus.
irisriede monalis carnis pondere toleret. Isaac vero Moriis quippe sententiam patris ore Jonathas nte-
etRebecca juttgunttir, id est risus et patientia per- ruit: quia in gustu rnellis constitutum edendi teni-
rniscentur : quia fit in sancta Ecclesia hoc quod pus aritecessit (/ Reg., xiv, 27). Et ex JEgypto popu-
scripitim est : Spe gaudentes, in tribrilationepalientes lus eductus ih eremo occubuit: quia despecto inapna
(Rom.xa, 12),uthanc et prospera de conterapla»- cibos carnium petiit, quos lautiores puiavit ( Num.
tione Isetificehl, et adhuc adversa oe tnbulaiione xxi, 5). Et prima filiorum Heli culpa subofta est
perturtrenl. quod ex eorom voto «acerdotts puer non anliquo
Dominum uxore more coclas vellet de sacriticio carnes accipere, sed
GAP.LIV.—Beprecalus esl Isaac pro crudas qiisereret, quas accuratius exhiberet (/ Reg.
sua, eo quod esset sterilis, qui exaudivii eum, et de- n , 12). Et cuin ad Jerusalem dicitur : Hmc fuit ini-
dil conceptumRebeccm(€en. x.vv, j|$,^ Sodommsororis lum, superbia, saturitat panis,
quitas
D::m >.'teeffecm praedeslinalionis tractaretuf in el abundnutia (Ezech. xvi, 49), aperte ostendifur
codice Diabigorurn, 1. i (cap. 8), atfjttfictttraest: De- quod idcirco saluleiu ^erdidit, quia curo superbise
precatus est lsaac Dominumpro uxore susa, etc>~ Ea vitio mensuram i' oderatae refectionis excessit. Hinc
quoe sancii viri orando efHciunt, na proedestinata primogeiiitoium gloriaro Esau amisit, quia niagno
•Juirt,ut precibus obtiiieanttir. Nam ipsa quoque pe- aestu u vilem cibuin , id esl lenticulam coticupivit,
reitnis regni preedesiinatio iia est ab omnipolente quaro duui venJitis etiam primogenitis praetulit, quo
Deo disposiia,ut ad hoc electi ex laboteperveroartt, w " in illara appetitu anhelaret, indicavil. Nequc eniiu
quatenus postulando mereautur accipPre , quod eis 1 cibus , sed appetilus in vitio est. Uude lautiores ci-
omnipotens Deus ante soeculadisposuit donare.^Juod hos plerumque sine culpa suroiraus, et abjectipres
Btrum ita sit concite valet probari. Gerte etenini non sine reatu conscientioedegustanius. Hic quippe
novimus quod ad Abrahatri Deus dixit : In Isaac quem dixiinus Esau , pri; aiuni per lenticulam ven-
vocabitut tibi semen (Gen. Xxi, 13). Cui etiam dixe- liidit, et Elias in eremo per virtutem spiritus carnes
rat : Pairem multarum gentium constitui te (Ibid. edendo servavit. Unde et antiquus bostis, quia non
xvn, 4); cni rursutii promisit, dicens : Benedicamte, ciburo, sed cibi concupisceutiam esse catisaui daro-
et multiplkabo semen tuum sicut stellas cmli, et velut nationis inleliigit, et primuin sibi hominem non
arenam qum est in Jiliore maris (Gen., xxn, ri7). Ex carne, sed pomo subdidil, et secundum non carne,
qua re apcrte constai quia oninipotcns Tieus seroeit sed pane tentavit. Hinc est quod plerumque Adac
Abranae niulliplicare per Isaac preedestinaverat, et culpa coinmittitur, etiam cum abjecta etvilia surouu-
tamen scripiura est : Deprecatus esl Isaac Dominum lur. Neque enim Adain solus ut a vetilo se poino
pro uxore sua , eo quod esset sterilis ; qui exaudivit suspenderet, prseceptum prohihilionis accepit. Nam
eum, et dedit conceptumRebeccm.Si ergo mtiltiplica- cuiu alimenla quoedainsaluti nostraeDeus contraiia
tio geiierii Abraheeper lsaac praedestinata fuit, cur indicat, ab his nos quasi per sententiam vetat: el
conjiigeui slerilem accepit? Sed nimirum constat . dum concupiscentes noxia aliiugiraus, prolecto <;uid
aliud quaut vetita degustamus ? Ea kaque suuietida
a Corruple Edili, desiderabilemcibum.
 /H - APPENDIX AD S. GREGORII OPERA OMNIA. 712
< sunt, qtioe naturee necessitas quoerit, et non quae JA laedicit: /n me sunt, Deus, vola tua qumtcddam
! edendi Tibidosuggerit " ne si hoc moderata discretio laudaliones libi (Psal. LV, 12). Quid est quod idem
ininus caute prospexerit, in illicilse se concupiscen- Jacob manus ac brachia et collum hoedinispellibus
tiee quis voraginem vergal. texit, nisi quod hoeduspro peccato offerri cousue-
CAP.LVII. — De Isaac qui apud alienigenamgentem vit ? Et gentilis populus dum se peccatorem conliteri
puteos fodil, quos Allophyti insidianles humo im- non erubescit, carnis in se peccata mactavit. Quid
est quod vestimenlis fratris majoris induitur, nisi
plentes replent (Gen. xxvij.
Curo de persistendo in bono opere, el. cavendis qttodsacroe data
Scripturoe praecepiis, quaemajori populo
in bona operatione vestitus est? et eis
ex boc inimici subreplionibus tractaretur, in expos. minorfuerant, in domo utitur, quac major foras exiens intus
beali Job, 1. xxxi (JVwm.53), adjunctum est : De
Isaac qui apud alienigenam qenlem puleos fodit, etc reliquii, quia ille Genlilis populus praecepta leoet in
— Quid nobis per cnossos ab Isaac puleos alque ab menle, quse Judaicus populus habere non potuit,
innuitur nisi dum solam in eis litlerara attendit. Et quid est,
Allophylis replelos , u^in hac peregri- Isaac eumdem filium nescit, quera benedicit,
nalionis aerumnapositi, cogitalionum noslrarum pro- quod nisi hoc quod de Gentili populo Doroinus per Psal-
furtda penetremus , et quousque nobis verae intelli- mistani dicit : Populus, quem non cognovi, setvivit
gentise aqua respondeat,nequaquam nostrse inquisi- mihi, ob audilum auris obedivilmihi (Psal. xvn, 43).
tinnis manus ab exhaurienda cordis lerra torpescat ? Quid est
Quos lanien puteos Allophyli insidiantes replent , in futuroquod praesentem non videt, ct tamen quee
quia nimirum immundi spiritus cum nos studiose cum per venienl, videt, nisi quod omnipotens Deus
cor fodere conspiciunt, congeslas nobis lentationum R prophetas suos preediceret gentilitati gra-
"] liam praerogandam, eam et in
cogitatioues ingeruiii. Unde seroper raens evacuan- non vidit, quia tunc in errorepraesenti peretgratiam tamen
da est, incessanterque fodienda, ne si indiscussa dereliquit,
hanc quandoque collecturus erat benediclionis
relinquitur, usque ad tumorem perversorum operum, quia preevidii? Unde et idem Jacob Gemilis po-
cogitationum super nos lerra cumuletur, Unde et ad gratiam, puli figuram tenei, eique in benedictione dicitur :
Ezecbielem dicitur : Fili hominis , fode parktem Ecce odor filii mei sicut odor agri pleni cui benedixit
(Eiech. vin, 8), id est cordis duritiam crebris per- Dominus (Gen. xxvn, 27). Sicut enim in Evangelio
scrutationuro ictibus rumpe. Verilas dicit : Ager est hic mundus (Matth. xm,
CAP.LVIII. — Item unde supra. 38); et quia gentilis populus ad fidem perductus,
Inexpos. Job 1. xvi (Num. 23) : Seepe dum elo- electos suos in universo raundo virtulibus redo-
sacris intendimus, malorum spirituum insi- fier et, odor filii odor esl agri pleni. Aiiter namque olet
ias gravitts toleramus, quia menti nostrse ter-
3uiis flos uvae, quia magna est virtus et opinio praedica-
renarum cogitationum pulverem aspergunt, ut in- torum, qui inebriant mentes audientium. Aliterflos
teulionis noslrse oculos a luce intimeevisionis ob- olivse, guia suave est opus tnisericordise quod more
scurent. Quod eliam in Isaac opere, Allophylorura olei refovel et lucel. AJiter flos rosae, quia mira est
pravitate cognoscirnus designari, qui puteos quos fragrantia quae ruiilat et redolet ex cruore marty-
Isaac foderat terrae congerie replebant. Hoseniinnos rum. Aliter flos lilii, quia candida vila carnis esl tle
niiniruro puteos fodimus, cum in Scripturoe sacrseab- incorruptione virginitatis. Aliter flos violae, quia
ditis sensibus alta penetramus, quos lamen occulte magna est virtus hurailium qui ex desiderio loca
replent Allopbyli, quando nobis ad alta tendentibus |Q ultima tenentes, se per humilitatem a terra in alittm
imtnundi spiritus terrenas cogitationes ingerunt, et non sublevant, et ccelestisregni purpuram in mente
quasi inventam divineescientiee aquam tollunt. Quod servant. Aliter redoiet spica cum ad maluriiaiem
nimiruro Psalmista pertulerat cum dicebat: Declinate perducitur, quia bonoruni operum perfectio ad salie-
a me maligni, et scrutabor mandala Deimei ( Psal. tatem eorum, qui justifiam esuriunt, praeparatur.
cxviu, 115) ; videlicet palenter insinuans, quia man- Quia ergo Geniilis populus in electis suis ubique per
data Dei perscrutari non poterat, cum malignorum mundum sparsus est, et ex eis virtutibus quas agit,
spiriluum insidias in menle tolerabat. omnes qui intelligunt odore bonec opinionis replet,
CAP.LIX. — De beriedictionibusJacob, et Esau dicatur recle : Ecce odor filii mei sicut odor agri
(Gen. XXVII,27, 28). pleni. Sed quia easdem virtutes ex semetipso non
nabet, adjungit : Cut benedixit Dominus Deus. Et
Cum de mysteriis benediclionum Jacob et Esau quoniam electorum populns per quosdam etiam in
tractaretur, in comraent. Eiech. lib. i, hom. 6 contemplationem surgit, per quosdam vero in activee
(Num. 2, seq.), adjunclum est: — Quis namque par- vitocsolmnmodo opere pinguescit, recle illicadditur:
vulorum in faclo Esau et Jacob, quod alter ad vena- Detlibi Deus de rorecmti, et
tum mittitur, ut benedicatur, alter vero per sup- xxvn, 28). Ros enim desuper depinguedine terrm (Gen.
subtiliter cadit, et to-
positionem malris a palre benedicitur, nisi juxta ties de rore cceli accipimus, quoties per infusionem
sacree leclionis historiam pascitur? In qua videlicet copleraplalioois intiraoede supernis
hisloria si ad intellectum paulo subtilius aslringalur, aliquid tenuiter
videraus. Cum vero bona etiam percorpus agi-
videiur quia Jacob primogeniti benedictionem non mus, de lerrse pinguedineopera ditamur. Quid est autem
per fraudero subripuit, sed ut sibi debilam |v
1
"
accepit, quod Esau larde ad patrem redii.nisi quod Judaicus
quara concedente fralre de lenlis mercede compa- ad placandum Dominum sero revertitur?
ravit. At vero si quis altius sentiens utrorumque populus cut et hoc in
facia velit per allegoriaearcana discutere, protinus cum solvatur benedictione dicilur : Tempusqueerit
ab historia in mysterium surgit.fjjuid est enim quod a servilute peccati jugum de collo tuo (Gen.xxvn, 40); quia
Isaac de majoris lilii sui venatiohe vesci concupis- tur, sicut scripium Judaicus populus in fine liberabi-
est: Donec
cit, nisi quod omnipotens Deus Judaici populi bona troiret, el sic omnis lsrael salvuspknitudo genlium in-
operatione pasci desiderabat? Sed illo tardante, mi- fieret (Rom. xi, 25).
norein Rebecca supposuit, quia dum Judaicus popu- CAP.LX. — De Isaac qui caligantibus oculis, dum
lus bona opera foris queerit, gentilem populum roa- Jacob fitiumsuumnesckns benedkeret, qumin fuluro
ter gralia mstruxit, ul ontnipolenti Patri cibum boni venlura erani, prmvidebat, et qui coram eo prmsens
operis oflerrei, et benedictionera majoris fratris ae- assisterel, nesciebal (Gen. xxvu, 29, 50, 31).
ciperel, qui eosdero cibos ex domesticis aniinalibus Duro de ignoranlia Judacoruro et Redemptoris no-
pr.cbuil, quia genlilis populus placere Deo de exte- stri praesentia iractarelur, in exposit. beali Job,
rioribus sacrificiis non queerens, per vocem Prophe- I. xxxv (Num. 26), adjunclum est: De Isaac qui ca-
• Excusi, nwt hoc... illkitm se
concupiscentimquis voraginem vergat, corrupto sensu. In Utic. legitur s
Ulicitm'seconcupiscentimquis votagine mergal.
715 S. PATERH EXPOSITIO VET. ET NOV. TESTAMENTI. - SUP. GENESIM. 714
ligfliiiioMsoculis, etc —Liqoido constat quod nullus ,A conflictu quottdie contra semetipsos pugnant, ne
Judieorum qui plene legem didicit, adventuro Re- mens per negligentiam torpeat, ne subacta otio per
demploris nostri ignoravit. Unde et Herodes rex, desideria immunda refrigescat, ne ipsis bonis deside-
niagorum occursione perterritus, sacerdotes ac prin- riis plus justo inferveat, ne sub discretionis specie
cipes studuit solerter inquirere ubi Chrislum nasci- sibimet parccndo a perfectione languescat. Agit hsec,
turum esse prsescirent. Cui protinus responderunt: et ab hujus mundi inquieta concupiscentia se peni-
ln Bethlehem Judm. Prius ergo novernnt, quem tus subtrahit, ac terrenarum actionum strepitum de-
passionis tempore dum despicerent, ignorabant. serit, et per quietis studium virtulibus inlenta vigi-
Quorum et notitia prior, et ignorantia posterior, lans dormit. Nequeenim ad contemplanda interna
bene ac breviter Isaac caligantibus oculis signatur, perducitur, nisi ab his, quae exterius impleant, stu-
qui dum Jacob benediceret, et quid eveniret in futuro diose subtrahatur. Hinc cst enim quod per semet-
«praevidebat,et quis illi preesensassisteret, nesciebat. ipsam Veriias dicit: Nemo potest duobusaominis ser-
Sic quippe Israelitarum populus fuit, qui prophetiae vire (Matth. vi, 24). Hinc Paulus ait: Nemo militans
mysteria accepit, sed tamen ceecos oculos in con- Deo, implkat se negotiis smcularibus, ut ei placeat,
templatione tenuit, quia eum preesentem non vidit, cui se probavit (II Tim. n, 4). Hinc per Prophetam
de quo multa in futuro praevidit. Anle se enim posi- Doroinus admonet, dicens : Vacateel videle, quoniam
tum nequaquam cernere valuit, cujus adventus po- ego sum Dominus (Psal. XLV,11).
tentiam longe ante nuntiavit. CAP. LXII. — Item unde supra.
CAP.LXI. — Jaiftir egressus Jacob de Bersabee per- In ep. ex Registr. I. i [Epist. olim 24, nunc 25] :
gebat Aram, cumque tenisset ad quemdam locum,f — a Quid per Jacob, nisi precdicatorum persona de-
el velletin eo requiescerepost solis occubitum, lulit B signatur? Prsedicatores quippe perfecti, solum sur-
de lapidibus qui jacebant, et supponenscapiti suo, sum caput Ecclesiee, videlicet Dominum contem-
dotmivit tn eodem loco; viditquein somnis scalam plando appetunt, sed deorsum quoque ad membra
ttantem super terram, el cacumen illius tangens illius miserando descendunt. Quod videlicel angeli
cmlos; angelos quoque ascendentes et descendentes ascendentes etdescendentes demonstrant. Unde et
tupet eam, et Dominuminnixum scalm (Gen. xxvm, Moyses crebro tabernaculum intrat et exit, et quod
11). intus in contemplationem rapitur, foris infirmantium
Dum de doctornm ad auditores suos condescen- negotiis urgetur. Intus Dei arcana considerat, foris
sione tractaretur in expos.heati Job, 1. v (Num. 54), onera carnalium portat. Qui de rebus quoque dubiis
adjunctum est: Igitur egressus Jacob de Bersabee semper ad tabernaculum recurrit, coram testamenti
petgebat Atam, etc. — ln ilinere quippe dormire, arca Dominum consulit, exemplum procul dubio re-
est in boc praesenlisvitse transitu a rerum tempora- ctoribus prsebens, ut cum foris arabigunt quid dispo-
lium amore quiescere. In itinere dormire, est in die- nant, ad mentem semper quasi ad tabernaculum
rum labentium cursu ab appeiitu visibiliunt mentis redeant, et velut coram testamenti arca Dominum
oculos claudere, quos primis hominibus seduclor consulant, si de his quibus dubilant apudsemetipsos,
aperuit, qui dixit : Seit enim Deus quia in quacunque intus sacri eloquii paginara requiranl.
die comederitisex eo, aperientut oculi veslri (Gen. m, CAP.LXIII. — De Lia et Rachet, et quod Jacob pro
5). Unde et paulo post subditur : Tulit de (ructu illius Rachel serviens prius Liam accepit (Gen. xxix, 24,
et comedit, deditqueviro suo, qui comedit, et apetti sSu).
tunt ocuti amborum(Ibid., 9). Culpa quippe oculos ,Q Cum de contemplativa activaque vita tractare-
concupiscentiae aperuit, quos innocentia clausos tur in Ezech. 1. u, bom. 2 b(Num. 10), adjunctum
tenebat. Angelos vero ascendentes ei descendentes est : De Lia et Raehel, etc. — Quidnam his duabus
cernere, esl cives supernee patriec contemplari vel Jacob uxoribus Lia videlicet el Rachel, nisi activa
quanto amore auctori suo super semetipsos trans- et contemplativa vita signalur? Lia quippe inter-
cendendo inheereant, vel quanta compassione cha- pretatur laboriosa, Rachel vero ovis, vel visum prin-
rilalis nosiris infirmitatibus condescendant. Et no- cipium. Activa autem vita laboriosa est, quia de-
tandum valde est quod ille dormiens angelos conspi- sudat in opere; contemplativa vero simplex ad so-
cit, qui in lapide caput ponit. Quia nimirum ipse ab lum videndura principium anhelat, videlicet ipsum
exterioribus operibus cessans seterna penelrat, qni qui ait : Ego sum prineipium, propter quod et loquor
intenta mente, quaeprincipale est hornrois, imilatio- vobis (Joari. vin, 25). fieatus autem Jacob Rachel
nem sui Redemptoris observat. Caput quippe in la- qtiidem concupierat, sed in nocte accepit Liatp,
pide ponere, est mente Christo inheerere. Qui enim quia videlicet omnis qui ad Dominum convertitur,
a prarsentis viteeactione remoti sunt, sed ad superna contemplativam vitam desiderat, quietem eeternse
nullo amore rapiuntur, dorroire possunt, sed videre patriae appetit. Sed prius necesse est ut in nocte
angetos nequeunt, quia caput in lapide tenere con- vitee praesenlis operelur bona, quoe potest, desudet
temnunt. Sunt namque nonnulli, qui mundi quidem in labore, id est Liam accipiat, ut post ad videndum
actiones fngiunt, sed nullis virtutibus exercentur. principium in Rachel amplexibus requiescat.f Erat
Hi nimirum torpore non studio dormiunt, et idcirco autem Rachel videns et sterilis, Lia autem lippa sed
interna non conspiciunt, quia caput non in lapide, fecunda, quia nimirum niens cum contemplando
sed in terra posuerunt. Quibusplerumque contingit, D otia appetit, plus videt, sed minus iilios Deo gene-
ut quanto securius ab externis actionibus cessant, rat; cum vero ad laborem se preedicationisdirigit,
tanto latius immundse in se cogitationis strepitum minus videt, sed amplius parii. Contemplativa vero
per otium congerant. Unde sub Judsese specie, per vita speciosa est in anirao, sed dum quiescere in si-
prophetam torpens otio anima deflelur, cura dicitur: lentio appetit, filios non generat ex procdicatione.
Vtaerunt eam hostes, et deriserunt Sabbata ejus Videt, et non parit; quia quietis suse studio minus-
(Thren. i, 7). Preecepto enim legis ab exieriori opere se in aliorum collectione succindit, et quantum in-
in Sabbato cessalur. Hostes ergo videntes Sabbata trorsum aspicit, aperire aliis prxdicando non sufficit.
irrident, cum maligni spiritus ipsa vacationis otia ad Lia vero lippa et fecunda est, quia activa vita, dum
cogiiationes illicitas pertrahunt, ut unaquaeque ani- occupatur in opere, minus videt, sed dum tnodo per
ma, quo remota ab externis actionibus Deo servjre verbum, modo per exemplum ad imitationem suam
creditur, eo magis eorum tyrannidi illicita cogitando proximos accendit, multos in bono opere filios gene-
famuletur. Sancti autem viri, quia mundi operibus rat. Et si in conteraplatione mentem lem-re non
non torpore sed virtute sopiuntur, laboriosius dor- valet, ex eo tamen quod agit exlerius, gignere se-
miunt quam vigilare potuerunt, quia in eo quod qtiaces valet. Post Liaeergo complexurn ad Rache-
actiones hujus saeculideserentes siiperant, robuslo lem Jacob pervenit, quia perfectus quisque aute
a In Utic. sublicetur unde heec descripta. Iu Mi- b Si credimusMs. Michael., exccrpta sunl ista ex
cbael. vero assignalur I. v, in Expos. Job. 1. vi, in Job.,
PATHOL. LXXIX. 23
«5 APPENDIX AD S. GREGORII OPERA OMNIA. 7,1«
ictivae vitsead fecunditalem jungitur, el post con- A < demptoris nostri membra sunt, persequendo oppri-
templaiiveead requiem copulatur. i
mere conatur. Hujus ft iam, id estsive mundi sive
CAP.LXIV. — Tolkns Jacob virgas populeasvirides tdiaboli, Jacob abstulit, cum sibi Christus Ecclesiam
et amygdalinas et ex ptatanis, ex parte deeortkavil ex < gentililate conjunxit; quam et de domo patris
eas, detractisque cotticibus, tn his qumexspoliata abstulit, qui ei per Prophetam dicit: Obtiviscere
fuerantcandor apparuit. Illa veroquminlegraerant, populumtuum, et domumpatris tui (Psal. XLIV,11).
viridia permanserunl, alque in hunc modumcolor Quid vero in idolis, nisi avaritia designatur? Unde
tffeclus est varius. Posuitque eas in canalibus, in et per Pauluro dicitur : Et avaritia , qumest idolo-
quibus effundebalur aqua, ul cum venissenlgreges rum servitus (Col. m, :). Laban ergo veniens apud
ad hibendum, ante oculos haberenl virgas, et in Jacob idola non invenit, quia ostensis mundithesau-
aspeetu earum conciperenl. Faclumque esl ut ipso ris, diabolus in Redemptore nostro vestigia concu-
calorecoilus, oves inluerentur tirgas, et parerent piscentiseterrenae non reperit, Sed qua?Jacob non
maculosael varia, et divetsocolote tespetsa (Gen. habuit, ea Rachel sedeitdo cooperuit. Per Rachel
xxx, 37, seq.). quippe quae et ovis dicitnr, Ecclesia lignratur. Se-
Cuin de perscrulaiidis allegoriis in historia tracta- dere autem, est bumilitatem pcenitentiaeappetere,
relur in expos. beati Job, lib. x\i (JVum.i), adjun- sicut scripluin est: Surgite postquamsederitit (Psal.
ctum est: Tolkns Jacob virgas populeasvirides, eic. cxxvi, 2). Rachel eriro idola sedendo operuU, quia
— Intellectus sacri eloquii inter textum et rayste- eancta Ecclesia Christum sequens terrenee concu-
riutn tanla est libratione pensandus, ut ulriusque piscentiae vitia poenitendotexit. De hac coopertione
neque nimisediscussio- i»
parlis lance moderata, hunc rursum i> vitiorum per Prophetaro dicitur : Beaft quorum te-
nis pondus deprimal, neque lorpor incuri,c mitsmsunt iniquitaies, el quorum tecta sunt peccata
vacuum relinquat. Multee quippe ejus sententice (Psal. xxxi, 1). Nos igilur Rachelilla signavit, qui
tauta aliegoriarum conceptione sunt gravidse, ul idola sedendo premimus , si culpas avaritix pceni-
quisquis eas ad solam tenere historiam nitiiur, ea- tendo damnamus. Quaeutique avaritia illis non solet
ruro nolitia per suam incuriam privetur. Nonnullae i evenire, qui in via Dominivirilitercurrunt; quibus
vero ita exterioribus prseceplis inserviunt, ut si quisi dicitur : Virililer agile, et confortetur cor vestrum
eas subtilius penetrare desiderat, intus quidem nihil[ (Psal. xxx, 25); sed his niaxirae qui quasi effemi-
inveniat, sed hoc sibi etiam quod foris loquuntur nalo gressu gradienies, per blandiroenia sseculirc-
abscondat, unde quoque bene narratione historicai soivuhtur; unde et illic ejusdem Rachetis haecverba
per signilicationem dicitur : Tollens Jacob virgasi sunt : Juxta consueludinemfeminarum nunc accidit
populeas virides el amygdalinas et ex platanis, ex: milti. ApudJacob crgo idola Laban uon reperit, quia
parte decorticaviteas, et reliqua. Quid est virgas vi- exactor callidus quid in Rederaptore nostro repre-
rides et amygdalinas atque ex platanis ante oculosi henderet non invenit.
gregum ponere, nisi per Scripturoesacrae seriemi CAP.LXVL — De luctalioneJacob cum angelo
antiquoruin Patruro Vitas atque sentenlias in exem- (Gen. xxxn, 24).
plurn populi preebere? Quee nimirum quia juxta i Dum de virtute et utilitate contemplalionis tra
rationis examen rectoe sunt, virgee nominantur. Ctaretttr in comment. Ezech. I. u, hom. 2 (Num.
Quibus el ex parte corticem subtrahit, ut in his quac< 12), adjunctum esl: De luctalioneJucob cum angelo.
exspoliantur intiraus candor appareal, et ex parte; — Magna est in contemplativa vita mentis conten
corticera servat, ut sicut fuerant exlerius, in viridi-- C tio, cum sese ad ccelestiaerigit, cum in rebus spiri
late permaueant, variusque virgarum color efflcitur,, tualibus animum tendit, cum transgredi nititur ouiue
dum cortex et ex parle subtrahitur, et ex partei quod corpofaliter videtur, ctun sese anguslat, ut
relinetur. Ante considerationis enim nostree oculoss dilatet. Et aliquando quidetn vincit, et reluctantes
proecedentium patrum sententiee quasi virg,e varise s tenebras suaecsecitatisexsuperat, ut de incircmnscri-
ponuntur, in quibus dum plerumque intellectum lit- pto luraine quiddam furtim et tenuiter attingat,
lera fugimus, quasi corticem subtrahimus, et dumi Sed tameh ad semetipsam protinus reverberata
pleruuique intellectum lilteroesequimur, quasi cor-- revertitur, atque ab ea luce, ad quam respirando
ticem servamus. Dumque ab ipsis corlex litteree e transit, ad suaecaecitatis tenebras suspirando atque
subducitur, allegoriaecandor interior demonstratur,, laroentando redit. Quod bene sacra hisloria desi-
et dum corlex relinquitur, exteriora intelligentiae e gnat, quae beatum Jacob cum angelo liictatura nar-
virenlia exempla monslrantur. Quas bene Jacob inn rat. Cuin enim ad parentes proprios rediiet, in via
aquae canalibus posuit; quia et Redemptor noster in n angelum invenit, cum quo in liicta magnuro cerla-
libris eas sacras scientiee, quibus nos intrinsecus in- men liabuit. Is eniro qui certat in luclamine, aii-
fundimur, fixit. Has aspicientes arietes cum ovibus is quando superiorero se, aliquando vero eum, cum
coeunt, quia rationales nostri spiritus, dumin earum n quo conlendit, inferiorem invenit. Designat ergo
intentione defixi sunt, singulis quibuscunque actio- i- angelus Deura, et Jacob qui cum angelo contendit,
nibus permiscentur, ut tales fetus operum procreent,t, uniuscnjusque perfecti viri et in «pntemplalione
qualia exempla proecedentitimin vocibus prsecepto- i- posili aiiimaroexprimii, quia videlicet anima, cum
rum vident, el diversum colorem proles boni ope- i- i.
'. conteroplari Deum nililur, velut in quodam cerla-
ris habeat, quia et nonnunquam subtracto litteree ee u mine posiia, modo quasi exsuperat, quia imelligendo
cortice acutius interna considerat, et reservato non- i- et seiitietido de incircumscripto luinine aliquid <ie-
nunquam historioe tegmine bona in exterioribus IS guslat, roodo vero succumbit, quia et degustando
format. ilerum delicit. Quasi ergo vinciiur angelus, quaudo
CAP.LXV. — De Laban qui persequens cum furore re intellectu intimo apprehendilur Deus.bed notandum
Jacob, tua upud eum idola requisivit (Gen. xxxi,i, quod idero victus angelus nervuin f.moris Jacob
35, 34). teiigit, eumque marcescere slatim lecil, atque ab
Cum de diaboli tentationibus, et Ecclesiecvirtuti- i- eo leinpore Jacob uno claudicavit pede, quia tcilicet
bus traciaretur in expos. beati Job, I. xxx (Num. ii. omnipotens Deuscum jam per desiderium eiiniel-
72), adjunclum est— : De Laban qui persequenscum m leclum cognoscitur, omnem in nobis voluptatem
furore Jacob, etc Laban quippe inlerpretatur ir carnis arefacit. Et qui prius quasi duobus pedibus
dealbatio; dealbatio autem diabolus non inconve- i- iiitiitentes, et Deum videbamur queerere et seeculura
nieuler accipitur, qui cum sit tenebrosus ex roerilo, 3, tenere, post agnitionero suavitatis Dei, unus in no-
transUgural se in angelum lucis. Huic servivit Jacoh, ti, bis pes sanus remanet, alque aiius clandicat; quia
id est ex parte reproborum Judaicus populus, ex :x videlicet necesse est ut debilitato amore saeculi, so-
cujus carne incamatus Dominusvenit. Potest etiam m lus in nobis aroor convalescat Dei. Si ergo tenemus
per Laban inundus hic exprimi, qui ciim furore re angclum, uno claudicamus pede, quia dum crescit
Jacob persequitur; quia electos quosque, qui Rc- c- in nobis fortitudo arooris intimi, infirraalur procul
717 S. PATERH EXPOSITIO VET. ET NOV. TESTAMENTI. — SUP. GENESIM. 718
dubio fortitudo carnis. Omnis quippe qui uno pede ,A est. Quam cognitipnem plenissime fieri PaulHSin
claudicat, soli illi pedi innititur, quem sanuro habet, fme teslatur, dicens : Tunc cognoscamskut el cogni-
quia el si cui desiderium lerrenum jam arefactum tus sum (I Cot. xiti, 12).
fuerit, in solo pede amoris Dei tola virtute se susti- CAP.LXIX. — Egressa esl Dina, ui viderelmutierei
nct, et in ipso stat, quia pedem amoris saeculiquem regionis illins ; quam eum videret Siehem 'fitius
ponere in terra consueverat, jara a terra suspensum Emor Evei, princeps ierrm illiut, attammit, «t ra-
poilat. Et.nos ergo, siad pareutes proprios,via id est puit, et dormmi eum Ula, vi opprimens vitginem;
ad spirituales patres redimus, teneamus in ange- et conglutinata est anima ejut cum-ea, iristemque
ltmi, ut suavitate intima apprehendamus Deunt. blandiliis delinivit. 12 ^ *t \
Conlemplativee eteniro vitoeamabilis valde dulcedo
Cum de cavenda mentis Vagatione tractaretur in
est, quse super seineiipsum aniraum rapit, ccelestia CodiceRegulse Pastoralis (m
appetit, terrena autem debere esse contemptui adjunctum est: Egressa est Dina, part., c. 29, adm. 30),
ostendit, et spiritualia mentis octrlis patefacit, cor- mulieres videat aiienee elc. — Dina, ut
poralia abscondit. Unde bene Ecclesia in Canticis unaqueeque mens sua studia regionis, egreditur quando
canticorum dicit: Ego dormio, el cor meum vigilat nas negligens, actiones alie-
(Cant. v, 2). Vigilapti etenim corde dormit, qui per prium curans, extra habitum atque extra ordinem pro-
hoc quod interius coutemplando proficit, a pravo vagatur. Quam Sichem princeps terrse onpri-
foris opere quiescit. mit, quia videlicet inventam in curis exterionbus
diabolus corrumpit. Et conglutinata est aninia ejus
CAP.LX VII. — /(«II undetupra. cum ea : quia unitam sibi per iniquitalem respicit.
In expositione beati Job, lib. iv (JVum.67): — B Et quia cum mens a cirlpa resipiscere atque adpiis-
Jacob qui angelum tenuit, uno pede mox claudica- sum flere conatur, corruptor autetn spes ac securi -
vit, quta u qui vero amore sublimia respicit, jaro in tates vacuas ante oculos revocat, quatenus utilila-
hocmundoduplicibusincederedesideriis nescit. Uno tem tristitiee subtrahat, recte illic adjungitur : Tri-
enim pede innititur, qui soio amore Dei roboralur. stemqueblanditiis detinivit. Modo enim aliorum facta
Et necesse est, ut alius marcescat, quia mentis vir- graviora, modo nihil esse qtiod perpetralum est,
tute crescente, oportet procul dubio ut carnis forti- modo misericordem Dominum loquitur, modo adhuc
tudo torpescat. Unde et Prophela cnm visionem Dei tempus subsequens ad pcenilentiam pollicetur, ut
conspexisse se diceret, adjungit: Elangui et mgrotavi dum per bsec decepta mens ducitur, ab intentione
per diesplurimos (Dan. vm, 27), quia cum ad virtu- pcenitentiaesuspepdatur, quateuus tunc bona pulla
tem Dei mens stringitur, a fortitudine propria caro percipiat, quam nunc mala pulia contristant, et tunc
lassatur. plenius obruatur suppliciis, quse nunc etiam gaudct
CAP,LXVIII. — Vidi Dominum face ad faciem, in delictis.
et salva facta est anima mea (Gen. xxxu, 30). CAP. LXX. — De talari tunka Joseph i(-Gen.
Dum de visione Dei qualiter inttlligenda sit tra- xxxvn, 24).
ctareiur in expos. beati Job, 1.xxiv (Num. 11,12), Cum de perseverando in bono opere tractaretur in
adjunctum est: Vidi Dominum fack ad faciem, etc. beati Job , lib. i (JV«m. 55), adjuiictum est:
•—Dum ipsa per se Veritas dicit : Nemo vidu faciem expos. De talati lunica Josepli. — Joseph qui inter fratres
meam umjuam (Exod. XXMII,23), quoraodo Jacob undeciro usque ad linem justus perseverasse descri-
leslatur, dieens : Vidi Dominum facie ad fuciem? P bitur,solustalarem lunicamhahuisse perhrbetur. Quid
liumanse eleriim meniis oculo interiori purgato, dum esl ergo talaris Uinica, nisi actio consummata? quasi
viliorum omnium tribulationis igne serugo fuerit enim protensa tunica talum corporis operit, cum
concremata, tunc mundatis ocutis cordis, illa leetitia bona aclio ante Dei oculos tisque ad vitaenos termi-
pairiae ecelesttsapcrttur, ut prius purgeinus lugendo num tegit. Unde et per Moysem caudam bestiaein
quod fecirous, et postmodum raaniJeslius conlem- altari offerri proecipitur (Exod. xxix, Lev. iu)f, ut
plemur per gaudia, quod quaeramus. Prius a mentis videlieet omne botium cum mcipimus, etiam perse-
acie, exurente tristitia, inlerposita malorum caligo veranti line coropleanius.
detergitur, el lunc resplendente raptim coruscatione
incircumscripli luminis illuslratur. Quo utcunque CAP. LXXI. — Ecce somniator nosier.venti ; venite ,
conspecto, nigaudium cujusdatn securitatis absor- occidamus eum,, et v''deamm^^^itli proderunt
belur, et quasi post defectum vitee prsesentis ultra somnia sua ( Gen. x«*v«.^^^^>V,,
se rapta aliquo modo in quadam novitate viteere- Dum de perverstecogita;i^«fraFr^o^arunl'men«
creatur. Ibi mens ex irnmenso fotrte inlusione su- tiuro,conlra dispositionis internae-praeseientiafnirac-
perni roris aspergitur, ubi non se sufficere ad id taretur, in expos. beati Job, I. vi (Num. 28 , 29),
quod raptaest contemplatur, et veritatem sentiendo, adjunctum esl: Ecce somnialor nosler venit, etc. —
videt, quia quanta est ipsa veritas non videt. Cui Ssepenonnulli humana sapienlia ittflati, duiu deside-
veritati tanto magis se longe exislhnat, quanlo roa- riis suis divina judtcia coniraire conspiciunt, astutis
gis appropinquat, quia nisi illam utcunque conspice- eis reluclari machinationibus coiiantu', et quo ad
ret, nequaquam eam conspicere se non posse senti- D votum suum vim supernaedispositionis imorqueant,
rrt. Adnisus ergo aniroi dum in illam uitenditur, callidis cogitalionibus insisluut, subliliora consilia
introensitatis ejus coruscante circumstantia reverbe- exquirirot. Sed inde voluntatem Dei peragunt, unde
ratur. Ips.i quippe cuucla iroplens, cuncta circuro- lianc immulare contendunt, alque omnipotcntis Dei
stat, et idcirco mens nostra nequaquaro se ad com- consilio dum resislere nituiitttr, obsequuntur ; qtiia
prehendeodam incircuroscriptam subslantiam dila- soepe et boc ejus dispositi ni apte miliiat, quod ei
tat, quia eant inopia suaecircumscriptiotiis anguslat. per humanuni sludium frivole resultat, sieiil scrip-
Unde et ad semelipsam citius labitur, et prospectis lum est: Qui comprehendilsapientes in astutia eorum
quasi quibusdam veritatis vest gits ad sua iina revo- (Job. v, 13). In aslutia namqiie sua sapientes com-
catur. Hsecipsa lamen per contemplalioneni facta, preliendit; quando ejus consiliii huinana facta, etiam
lion solida et permanens visio, sed ut ita dixerira, tunc congrue serviunt cum resistunt. Unde et
per
quasi quajdam visionis imitaiio Dei facies dicilur. Psalmistam diciiur: Novil Dominus cogitatioriestio-
Quia eniin per.faciem queuilibet cognosciraus, non minum, quoniam vanm suni (Psalm. xein , 11). Quod
iininerito cognitionem Dei laciem ejus vocaraus. melius ostendimus, si patica ad meditim gestariim
llinc ergo Jacob posiquam cum angelo luctatus est, rerum exempla proferamus. Jo eph somnium vide-
ail: VidiDominum facie ad faciem, ac si diceret : rat, quod suo roanipulo fratrum ejus se raanipuli
Cognovi Dominum, qui rae cognoscere ipse dignalus prosternebant: soinniuiu viderat quod sol ac luna se
" Ab his verbis incipil capul in Mss.
 719 APPENDIX AD S. GREGORIIOPERA OMNIA. 720
cnm reliduis stellis adorabant. Qusequia pure fratri- A J bendo provocavit. Certe"cum ad Redemptoris nostri
bus retulit, eorum corda protinus futureedamnaiionis miracula credentium turba confluerct, cum sacef-
invidia pavorque percussit. Cumque ad se hunc ve- dotes populi invidiee facibus accensi mundum post
nire conspicerent, malitia soevtemesdixerunt: Ecce eum ire cernerent, et proclamarent, dicentes : Vt-
tomniator ille venit; venite, occidamuseum , et videa- detis quia nihil proficimus? ecce mundus lotus post
mut quid illi prodetunt somnia sua. Cuinque se ejus eumabiit (Joan. xu, 19); ul ab illo vim tantae concur-
domiuio subjici metuunt, somnialorem in puteum de- sionis abscinderentjifiiiireejuspotentiam morte conati
ponunl, euraque lsmaelitis transeuntibus vendunt. sunt, dicentes : Expedit ul unus homo moriatut, et
Qui in jEgypto duclus servituli subdilus, luxuriae non tota gens pereat (Joann. xi, 5d); sed Redemp-
accusatione damnatus, castitalis inerito adjutus, toris mors ad conjunctionem sui corporis, id est
propheliee judicio ereptus, omni ^Egypto praelatus Ecclesiac valuit, non ad separationem. Redegit ergo
est: per supernaro vero sapienliain piovidus, fru- et hoc ad pietalis suoeobsequium, quod contra illum
menta congessit, et futuro periculo necessitatis ob- humana crudelitas exarsit. Juslus namque et mise-
Vfavit. Curoque in orbem fames inhorruit, de ali- ricors mortalium acta disponens, alia concedit pro-
mentorum prteparalione sollicitus , Jacob lilios in pilius, alia permittit iratus, atque ea quse permittit,
^gyplum misil, qui frumentorum dispensationi prse- sic tolerat, ut heec in sui consilii usum vertat. Unde
positum Joseph nescientes inveniunt, atque ul tne- miro modo fit, ut et quod sine voluntate Dei agilur,
rerentur aliuienta percipere,ejus dispensatorem com- voluntati Dei contrarium non sit, quia dum in bo-
pulsi sunt, pronis in terram cervicibus adorare. num usum mala facta vertuntur, ejus consilio rnili-
Pensemus ergo quomodo cogitationes hominum in tant etiam , quoe ejus consilio repugnant. Hinc per
ipsa sua provisione vis divina comprehendal. Ideo ab B Psalmistam dicitur : Magna opera Domini, exquisila
eis Joseph venditus fuerat, ne adorarelur, sed ideo in omnes votuntates ejus (Psatm. cx, 2). Sic quippe
est adoratus, quia vendilus. Astute namque aliquid ejus opera magna sunt, ut per omne quod ab hotni-
agere ausi sunt,ut Dei consilium mutareiur: sed nibus agitur, ejus voluntas exquiralur ; naro ssepe
divino judicio, quod declinare conati sunt,renitendo inde perficitur unde repelli putabaiur. Hinc rursum
servierunt. Inde quippe coacti sunt Dei voluntatemi dicilur: Omrita qumcunque voluit Dominus, fecit in
peragere, tinde ha, c tnoliti sunl astute commuiare. cmloet in lerra ( Psalm. cxxxiv, 6). Hinc Salomon
Sic sic «livinumconsilium dum devitatur, impletur ; ail: Non est sapienlia, non est prudenlia , non est
sic humana sapienlia dum reluctatur, compreheudi- consilium cotura Dominum (Prov. xxi, 30). Reslat
tur. Tiinuerunt fratres ne Joseph suoer «os excres- ergo ut in cuuclis quoe agimus , viro supernse volun-
ceret: sed hoc quod divinitus dispositum fuerat ,, tatis inquiramus, cui videlicet el cognitse, debet
cavendoactum est ut eveniret. Huroana ergo sapien- nosira actio devote famulari; et quasi ducem sui
tia in seipsa comprehensa est,quee voluntati Dei unde itineris persequi, ne ei etiam nolens serviat, si hanc
per intentionem restitit, inde ejus impletioni milita- supeibiens declinat. Vitari enim vis superni consilii
vii. Sic Saul dum David subjectum quotidiano suc- nequaquam poiest, sed inagna sibi virtute hanc tero-
crescere virtutum successu conspiceret, suam ei in perat, qui se sub ejus nulibus refrenat, eique sibi
conjugium liliam spopondit, atque in ejus dotem, pondera levigat, qui hsecex subjecto cordis bumero
centum dari ab eo Philisthinorum preeputlapetiit, utt volens portat.
cum provocatus miles, ullra se excrescere quaereret, CAP.
inimicorum gladiis traditus vitam liniret, sicut scrip - G LXXII. — Ecce Dominusmeus , omnibus mihi
tum est: Non habel necessewexsponsalia, nisi tantum]'' ttaditis , ignotat quid habel in domo sua , nec quid-
eentum prmputia Philisthinorum, ut fiat ultio de ini-' quam est quod non in mea sil poleslate (Gen.
micis regit (/ Reg. xvm, 25). Porro Saul cogitabat xxxix, 8).
tradefe David in manus Philisthinorum , sed DavidI In " expos. beati Job , lib. xxx (Num. 38) : —
dispositionis intimsefavore roboratus, centum se dare Quisquis muudi hujus successibus elevatus , lenoei-
perhibuit, et ducenta preeputia reportavit. Cujus nante cordis leetitia, tentari se luxuriacstimulis sen-
nimirum operis. Saul argumento superatus, superna. lit, Josepb factum ad roemoriam revocet, et in arce
providentia in sapientisesuse est consilio cotnprehen- se castitatis servet. Qui dum sibi a domina conspice-
sus, quia unde succresceiitis mililis vitara se exstin- ret pudicitiae damna suaderi, ait < Ecce Dominus
guere credidit, virlutis ejus gloriam inde cumulavit. meus , omnibus mihi traditis , ignoral quid habet in
Sed quia nonnunquam astute se aliquid sapere etiamL domo sua , nec quidquam esl quod non in mea sit
electi mpliunlur, libet ad medium alium sapienteroi potestale, vel non tradideril mihi, prmter le, qumuxor
deducere, et quo sinu interni consilii astulia roorta- ejus es. Quomodoergo possum hoc matum facere , et
lium comprehenditur, demonstrare. Prudenler quippo. , peccare tn Dominum meum? Quibus verbis osteitdii,
Jonas sapere voluit, cum ad prsedicandam Ninivila- quia bona quee assecutus fuerat, repetite memoriee
tem prenitentiam raissus, quia electis geniibus Ju- inlulit, et malum quod pulsabat, evicil. Et quia per-
dseam deseri timuit, preedicaiionis officium implere, ceptoegratise meminil, viro culpae ironiiiientis liegii.
recusavit, navem petiit, fugere Tharsis elegit; sedI Cum enira voluptas b lubrica tentat in prospens,
protinus tempeslas exoritur, sors mitlitur, ut videli- hsecipsa sunt prospera aculeo tentaiionis opponenda,
cet cognoscatur, cujus culpa mare turbetur. Jonasi D ut eo erubescamus prava commillere , quo nos a
in culpa deprehendilur, in profundum mergitur, ceto, Deo merainimus gratuito bona percepisse, et illatam
sorbente devoratur, atque iiluc gestante bellua per- gratlam exleriorum munerum vertamus in arma vir-
venit, quo ire sponte contempsil (Jonm, i, u, iu ). luluin , ut sint ante oculos quse percepimus, et
Ecce fugitivum Dei tenipestas invenit, sors ligat, quaeque nos illiciunt, subigamus. Quia enim voluplas
mare suscipit, bellua includit, et quia auctoris vocii ipsa ex prosperitate nascilur, ejus prosperitas est
obedire renilitur, ad locum quo missus fuerat, suo, consideratione ferienda, quatenus hosiis noster unde
reus earcere portalur. Jubenle Deo minislrare homo, oritur, inde moriatur,} Considerandum quippe est,
prophetiam noluit, aspirante Deo bellua prophetamL ne acceplum munus vertarous in vilium , ne per fa-
vomuit. Intorquet ergo Deus prudeoliam hominum, vorem vitae nos absorbeat vorago nequitiee. Irara
ad ministerium suum , quando et hoc in usuin suoe . namque contra nos superni judicis inexstinguibiliter
voluntalis redigit, per quod sibi voluntas huroana, accendimus, si contra benignitatem illius etiam et
contrauicit. Perscrulemur adhuc Hebreeorumsapien- ipsa sua largitate pugnamus.
tiam, et videamus quid providendo , aut quid prohi- CAP. LXXllI. — At ille relicto in manus
ejus pallio
a In nostris Mss. non habet alium titulum hoc ca- in
nec aliud "prospera aculeo tentationis opponenda; et infra
put,b praemittitur seutentiac Gregorianae. adeo, pro a Deo. Hsec vitia editionis Vaticansereti-
In Excusis corruptissime, voluntas lubrica tentatt ^ nuil Gussanvilleeus,el auxit.
721 S. PATERll EXPOSITIOVET. ET NOV. TESTAMENTI.— SUP. GENESIM. 722
el egressusest foras (Gen. xxxix ,12). A metalus est (JVwm.n, 25), illum scilicet signans, qui
fugt!,
)um de permanenli- in Judseorumcordibus vela- in corde suo dixerat: Sedeboin monle tettamentiin
mine tracttretur in expos.beati Job, I. u (num. 59), lateribus^Aquilonis, atcendam tuper allitudinemnu-
adjunctum est: At ille relicto in manus ejus pallio bium; simihsero Altissimo (Isa. xiv, 13). De quo et
fugit, etc — Cum mulier adnltera Joseph male uti per prophetam dicitur: A Dan auditus est fremiiut
volaisset, relicto pallio fugit foras , quia dum Syna- equorumejus (Jerem. vm, 16). Qui non solum colu-
goga Dominum, purum hominem credens, quasi ber, sed etiam cerastes vocatur: cerata enim graece
adulterino complexu constringere voluit, ipse teg- cornua dicuntur. Serpens hic cornulus esse perhibe-
men litteroeejus oculis reliquit, et ad cognoscendam tur, per quem digne Antichrisli adventus asseritur;
suee divinitalis potentiam , conspicuura se gentibus quia contra vitam fidelium cum roorsu pesliferse
prsebuit. Unde el Paulus dicit: Usque hodk cum prsedicationis armatur etiam cornibus poteslatis.
legitur Mouses, velamenest super cor eerum ( / Cor. Quis autem nescial semitam angusliorem esse quam
III, 1-2), Quse videlicetmulier adultera apud semet- viam ? Fit ergo Dan coluber in via, quia in preesentis
ipsam paliium retinuil, et quero male tenebat, vilee lalitudine eos ambulare provocat, quibus quasi
nudum amisit. parcendo blandilur; sed in via mordet, quia eos qui-
CAP. LXXIV.— Inlravit Jacob in JEgyptum cum bus liberialem tribuit, erroris sui veneno consumit.
animabusseptuuginta(Gen. XLVI, 27). Fit cerastes in semita, quia quos iideles reperit, et
'' In expositione beati Job, libro tertio (Num. 22): sese ad pnecepti ccelestis angusta itinera constrin-
<—Saepe sacra Scriptura partem pro toto ponere gentes, non solum nequitia callidaepersuasionis im-
sed etiam terrore potestatis premit, el in per-
consuevil, sicut: iulravit Jacobin .ASgyptumcumani- B petit,
mabusseptuaginla.Quse nimirumcum animasmemo- secutionis angore, post beneficia fictse dulcedinis,
exercet cornua poteslalis. Quo in loco equus hunc
rat, constatquia inirantiuui corpora comprehendit. mundum
CAP.LXXV. —' Quod jEgyptii, Joseph gubernante, labentiuminsinuat, qui per elationemsuam in cursum
Pharaoni servilii temporum spumat, et quia Antichrisius
priusquam inopiajure subderentur, extrema mundi appiehendere nilitur, cerastes iste
adesum (rumenlaperceperunt;poslquamverosetnet- equi ungulas mordere
ipsos urgenle fame m famulos vendiderunt,tunc equi mordere, est extrema perhibeiur. Ungulas quippa
saeculiferiendo contin-
frumenta ad semen acceperunt(Gen. XLVII). gere, ut cadat ascensor ejus reiro. Ascensor equi est
Dum de remuneratioue fixeservientiura tractare- quisquis exiollitur in dignilatibus roundi. Qui retro
tur, in expos. beati Job , lib. vi (JVum.55), adjunc- cadere dicitur et non in faciem, sicut Saulus ceci-
tum est: QuodMgyptii, Joseph gubernante, etc. — disse memoratur. In facie enim cadere, est in hac
iEgyplii servitio publico , Joseph dispensante , sub- vita suas unumquemqueculpas cognoscere, easque
jecti, cum juri regis semetipsos tradentes humiliant, pcenitendodeflere. Retro vero quo non videtur ca-
frumenta etiam ad semen reportant. Frugem quippe dere, est ex hac viia repente decedere, et ad quae
ad esum etiam liberi accipimus , cum et sacro elo- supplicia ducalur ignorare. £t quia Judeea erroris
quio pascimur, et tamen ad qusedam quee in hoc sui laqueis capla, pro Christo Anliihristum exspec-
mundo appetimus, in nostris voluptatibus vacamus. tat, benc Jacob eodem ioco repeme in eleclorum
Sed servi facli et ad semen frumenla percipimus, vocemconversus est, dicens: Salutare tuum exspec-
quia dum plene Deo subdimur, etiam verbo preedi- tabo, Domine (Gen. XLIX,18); id est, non sicut uili-
cationis replemur. deles Antichristum, sed eum, qui in ledemplionem
Q nostram
CAP.LXXVI. — Isachar asinus fortis accubant inter venturus est, verum credo fideliter Chris-
terminos, vidit requiemquod esset bona, et terram tum.
quod optima, et suppotutthutnerumad portandum CAP.LXXVIII.— llem unde tupta.
(Gen. XLIX,14). Dum de reproborum interitu, et electorum humi-
Dum de gentilitatis operibus tractaretur in expos. litate tractarelur in commenl. Ezechielislib. i, hom.
beati Job, I. i (Num. 24), adjunctum est : lsachar 9 (Num. 4, 5), adjunclum esl: — " Quaerendumno-
asinus forlis accubansinter terminos, elc. — Inter bis esl, cur Paulus pergens Daraascuin,superno ii-
lerminos accubare, est praestolato mundi tine re- lustratus lumine in faciem cadit, et de asceusore
quiescere, nihilque de his, quse nunc iu medio ver- equi, id est hujus inundi gloria elato dicitur : Ut ca-
saniur, quecrere, sed ullima deslderare. Et fortis dat ascensor ejus relro : qnia de persecutoribus Do-
asinus requiem ac terram optimam videt, cum sim- mini scriplum est : Abiererettorsum, et cecidere in
plex gentilitas idcirco se ad robur boni operis erigit, terram (Joan. xvm, 6). Quid est hoc quod elecii in
quia atl seternoeviteepatriam tendit. Quaead portan- faciein, et reprobi retrorsum cadunt, nisi quod om-
dum humerum apponit, quia conspecta superna re- nis qui post se cadit, ibi procul dubio cadit, ubi non
quie, preeceptis eliam gravibus in operatione Deo videt ? Iniqui ergo quia in iuvisibilibuscadunl, post
se subjicit, et quidquid intolerabile pusillanimitas se cadere dicuntur, quia ibi corruunl ubi quid eos
asserit, hoc ei leve ac facile spes remunerationis sequitur raodo videre non possunt. Justi vero, quia
ostendilur. in istis visibilibus seroetipsos sponle dejiciunl ut in
CAP.LXXVH. — Fiat Dan coluber tn via, cerastes D invisibilibuserigantur, quasi in faciem cadunt, quia
in semita, mordens ungulas equi, ut cadal ascensor timore compuncti videntes humiliantur.
ejusretro (Gen. XLIX,17). CAP.LXXIX.— Benjaminlupus rapax mane eotne-
Dum de adventu et operationibus Anlichristi trac- dit prmdam, et vespere dividet spolia (Gen. XLIX,
taretur in expos. beati Job, lib. xxxi (Num. 43), 27).
adjunctum est: Fiat Dan coluberin via, cerastesin
temila, etc — Quid hoc loco equi nomine, nisi prse- Dumde persecutioneet doctrinaPauli apostoli tracta-
sens sseculum designatur ? quo in testiroonio quid retur in expos. beatiJob, hb.xvin (Num.25), adjun-
equus significet, cujus ungulas coluber mordel me- clumest: Benjammlapusrapax manecomeditprmdam,
liiis ostendimus,si et ea quaecircumstant, paulo sub- elc — Quis hoc loco Benjamin nomine, nisi Paulus
tilius exponamus.Nonnullienini de tribu Danvenire aposlolus designatur ? De Benjamin stirpe genitus,
Antichristum ferunt, pro eo quod hoc loco Dan et qui mane comedit preedam; quia in primordiis suii
colnber asseritur et roordens. Unde non immerito udeles quos poluit rapiens, crudelilati proprisesatis-
dum Israelilicuspopulus terras in castrorum parli- fecit, vesperespolia dividit, quia iidelis poslmodum
tione susciperet, primus Dan ad Aquilonem caslra- factus, sacra eloquia exponendo dislribuit.
« Hoc caput in Mss.nostris desideratur. tum Paterii turahonr. in Ezech. legatur, qumrendum.
b Gravissimoerrore in Ed., verendum,cum in Mss. A!iaautem leclio nulluin scnsum patitur.
 723 APPENDIXAD S. GREGORIIOPERA OMNIA. 724

LIBER SECUNDUS
De Testimoniis libri Exodi.
Cmff Fanww.— Quitt timuereobttetrkei Dtum, A , legenlis nutriatur animus, ut videas quod in li-
i
eedificaml llis domot (Exod. i, 21). gno ignis ardeat et non consumat. At vero si typi-
Cmtt dVcavendo mendacio tractaretur in exposit. cam intelligenliain quoeras, quid uamina nisi- le-
beati Jbb, Kb. xvni (Num. 5, 6), adjunctum est: Quia gem, ile qua scriplum cst : ln dextera ejus ignea
HmutreobstetrieesDettm, elc — Summopefecaven- lex (Deut.xxxm, 82)? et quidrubus ille, nisi Judai-
trrimest orane mendaciuro, quamvis nonnuriquamsit ciim populum designavit, peccalorura suornm spiuis
aliqrroit mendacii genus cuipselevioris, si quisquam obsilum?Sed rubiisaidens consunii non potuil, quia
Vitainpreestamdoroeiitiatur. Sed quia scriplum est : Judaicus populus et ignem quidem legis accepit, et
Ot quod mentitur, occidit animam (Sap. l, 11). Et: tamen peccalorum suorum spinas noii deseruit, nec
Perttet omnesqvi loquunturmendactum(Psai. v, 7): cjus vitia divini sermonis flaiuma concremavit.For ••
hec qtwqire mendacii genus perfecti viri summopere tasse in hoc facto alitts majora per typuui cont<-m-
fufrtuDt,ut nec vita cujuSlibet per eoruin fallaciam tur plari desiderat. Hujus quia sensus excescit, eievan-
difendfltuT, rie sux animse noceant, dum prsestare pariter et rota;. Inter homines eiiim pariier per-
vitam carrti riitunlUraliense; quanquam hoc ipsuro fectus houto factusesl uuieus Dei lilius, qui sua pec-
peccati genus facillime credimus relaxari. Nam si cata non habuit, sed spinas nostrsenequitisesuscepii,
quaelibetculpa sequenti solet pia operatione pur- atque usque et ad passioneropro nobis se hiimiliare
gari, ouaTito magis baec facile abstergitur, quam dignatus est, in semetipsum ignem tribulationis
mater noni otteris pietas ipsa comitatur (22, qumst. nostrae suscipere. Sed arsit et non arsit, quia etsi
% eap. %S,51, Qua;libet)? Nonnulli vero ex obstetri- ex humanitate est morluus, tamen iminortalis exdi-
eura falraeia eonantur asserere hoc mendacii genus •" _. vinitaie permansit. Suscepit a nobis unde sacrilicittm
non esse peccatum, maxime quod illis menlientibus lieret pro nobis, et tamen impassibilisatque incom-
scriptum est: Quia mdificavit eis Dominus domos mutabilis permansit in propriis, ul nos commutaret
(Exod. if. hr qua magis recompensaiione cognosci- a nostris.
ittr, quM mendacii culpa-mereatur. Nam beniguitatis CAP.IV. — De fiammain rubo.
earum merces, quoeeis in eeterna potuit viia retri- Dura de divinis mysteriis per significalienemgestis
bui, pro adhYtss»culpa mendacii m terrenam est tractaretur in expes. beati Job , 1. xxvm (Num. 8),
recofflpensatlonemdeclinata, ut in vila sua qttam adjunctum est: De flamma in rubo. — Ssepesimul e«
mentiendo tueri voluerunt, ea quee fecerunt bona terrenis et coelestibus subsiantiis per angelo?
reciperent, et ulterius quod exsppctarent, mercedis loquitur Deus, sicut adjunctis Mbysenin monte, cum jus-
ausepraemiumnon haberent. Namet si subtiliter per- sionissuse
amore vltoc praesentis mentitse suni, non verbaedidit,ignem tubumquesocavit, at-
prndatur, aliud superius, aliud inferius junxit. Quod lamen
mtentiOTiemercedis. Pareendo quippe eonateesunt que lunc solum agitur, cum ex ipsa aliquid conjunctione
htfentium vHam tegere, meHtiendosuara.
signatur. Nam per succensum rubum Moysenallo-
CAP. VL—De Motjse quod, JSgyntio dum in de- quens, quid aliud ostendit nisi quod ejus populi duc
tertum recessisset,visionemvidil ae flammain rubo tor neref, qui et legis flammantpereiperet, et lamen
(Exod.w). peeeati spinam nequaquam vitaret? Vel qnodex illo
Dum de' appetenda meatis qitiete, et vrtando tu- pOfKitb»exirei, quim igne dwitatts, carnis nostrsedo-
mulOi eijraraa» saecularium tractarctur im expos. lores quasi rubi spinas acciperet, et inconsumptam
beati Joky Bb. Tsut(Num. 37), adjunctum est: De Q bumanitaiis nostree substantiam>,etiam in ipsa divi-
Mogtt quoU.occisoMgyptio dumindetertumrecessit- nitatis flauma aervaret?
set, etc -—Moysesadmisius jEgyptiis quasi vigilabat, CAP. V. — Qued ptebi tsraeliticm Cltanaam terra
et-idcirco vocem Dominiin ^gypto positus non au- promittilur (Exod. m, 8).
diebat. Sed exstiucto ^Egyplioposiquamin desertum Dum de dispensaloria invitatione noviter ad fldem
fegit, illic dumquadraginta annis degit. quasi ab in- venieiilitim,in cod. Reg. past. part. in (Cap. 26, ad-
quietis terrenorum desideriorum tuniultibus obdor- mon. 27), tractaretur, adjunctum est : Quod plebi
Biivit, atque idcircodivinamvocem perciperemeruit, Israelitkm Chanaan terra promittilur.— Consideran-
quiaper supernam gratiam quanto magis ab-appe- dura est, quod praesentisvitse prosperilas aliquando
tendis extenoribus torpuit, tanto verius ad cognos- idcirco dalur ut ad meliorem vilam provocet, ali-
cenda inteiiora vigilavit(iVum.40). Cum ab externis vero ut in scternumplenius damnet. Hinc esl
aetionibM raens sopitur, tunc plenius mandatorum quando enim quod plebi IsraeliticeeCbanaan terra promitti-
Bei pondus agnoscitur. Tunc verba Dei mens viva- tur, ut
eiw penetrat, eum ad se admittere curaruni ssecula- quandoque ad oeternasperanda provocetur.
riotii turanitns recusat. Male autein bomo vigilat, Neque enim crederet, rudis ille populusproniissionibus Dei in
si a promissore suo non etiam
quando eurn ssfculariumnegotiorum oesiusinsolenter longinquum avicino aliquid percepisset. Ut ergo ad aeternorum
inquietat. Auremquippe cordis terrenarumcogitaiio- fideincertius roboretur, nequaquam solummodosp<i
nuroturbadumperstrepit,claudit,alqueinsecrelarium ad res, sed rebus quoque ad spem trahitur. Quod li-
mentis, quanto minus curarum luroultuantiumsonus quido Psalroista testatur, dicens : Dedit eis regionem
compesciiur, tanto amplius vox praesidcntisjudicis D gentium,el labores populorumpotsiderunt, utcusto
noa auditur. Neque entm perfecte bomo suflic.itad diant
ulraque diviMis^sed dum sic interius erudiri appetit civ, 44, justificationesejus, et legemejut requirant (Psal.
ut tttBtenexterius implicetur, unde exterius audttum 45).
aperit,. iade interius obsurdescit. CAP.VI. — Item unde supra.
CAP.UI. —a Item undesupra. In exposit. Evangelii, homilia 52 (JVum.6): —
Exhom. 7, irt Ezeehielem (Num. 10) : — Moyses Israelitico populo ex iEgypti terra liberando, repro-
etthti ctttu de ardenti rubo vocatus fuisset, accessit missionisterra promittilur; et cum vocandus esset,
propiitfl nt vidtsretvisum, et ecee rubus ardebat, ad dona ccelestia terrenis promissionibus suadetur.
et non conwnnebatur. Magrtum est hoe miracu- Curhoc? nisi cum esset aliquid quod e vicino perci-
lum. Si solam in eo historiam requiras, est unde peret, illudjam fidelius crederet, quod de longinquo
" In Mss. nostris caout hoc raJniraeleaitur.
 725 S. PATERII EXPOSITIOVET. ET NOV. TESTAMENTI.— SUP. EXODUM. 726
andire potuisset. Quod tamen si subtiliter attenda* Aserto a Moyse exhibitis (ractaretur in commcnf.
mus, qiianta dispensatione pietatissit actum, agnosci- cEzech., adjunctumest: Quidesl quodtenes in manu
mus. Rudi enim populo etiam de pfoesentiviia ali- tua? etc — Quidper Moysen,nisi populus Judaicus?
quid promittendum fuit, nt possint robusiius in fii- Et quid virga.nisi potestas Divinifaiis? Quid perser-
turo solidari. Carnalis etenim populus, si parva non pentem nisi mortilitas nostri Redemptoris exprimi-
aceiperet, magna non crederet. Omnipotens ergo tur? Quia enim per serpentem rnors, recte mortalitas
Beus largiendo terrena, suadet ad cceleslia, ut perci in serpente signatur. Vel certe ciun scriptum sit:
quodvideret, sperare disceret quod minimevide- Estote prudenles skut serpentes (Malth. X, 16). Et
at. Et tanto solidior de invisibilibus fieret, quanto quia ipsa sumnia prudenlia, id est Dei sapientia iu-
Siens,
eum ad spei cerlitudiiiemvisibilia promissa fulcirent. carnari dignata est, recte ejus morialitas in serpente
CAP.VII.— QUodangelusquiMoysiapparuisse descri- figuratur? Unde el in Evangelio de passione sua lo-
bilut, modo angelus, modo Dominus memoratur qttitur, dicens : Sicul exallavit Moysesserpenlemin
(Exod. m). deserto, ita exaltari oporiet Filium hominis (Joan. iu,
Dum de a administrato per angelum ministerio 14). Moysesergo virgaro tenuit, quia Jtidaicus po-
anle Redemploris adventum, in divirta potes-
traclareturin expositione beati Job (Sum. 3, prmfat.), pulus
tate confisusest. Sed virgaro in terram projecit, quia
adjunclum est : Quod angelusqui Moysiapparuisse idem populus per patriarchas ac prophetas Deum
describitur, etc — Quid est hoc quod visio quse incarnanduin tsse nuntiavit. Virga vero in eolubruin
Moysi in ereroo apparuisse describitur, modo ange- vertitur, quia Retlemptor nosler Deus in se perina •
b
lus , modo Dominus meraoratur, nisi hoc angelus, nens, mortalis inler homines faclus est. Sed
Moyses
propter quod exterius loquendo serviebat, Dorainus B colubrum conspiciens pertimuit et fugit, quia Ju-
autem, quia interius prsesidens, loquendi elhcaciam daicus populus dum Redemptorem humani generis
ministrabat?Ciim ergo loquens ab inleriore regilur, roortalero
et per obsequium angelus, et per inspirationem Do- ut colubrum vidil, Deumcredere expavit. Cur jubelur
cauda leneat? Quia petlidus ille popu-
roinus memoratur. ius qui modo credere recusat, in extrema parte Do-
—
CAP.VIII. Quod Moyses tunc ad libetandum po- mi ici corporis, id est posteriori tempore sanclse
pulum missusest, cumjam Phatao duris operibusad Ecclesioe,videlicet in fine mundi, sese ad fidemre-
opprimendumfueral excitatus (Exod. m, 7, 8). colligit et colubrum cauda tenet; quia eum quem
Cuin de cavendis prosperitalibus, appetendo ten- morlalem ante despexerat, Redernptorem suum in
lationum exercitio tractareliir in exposit. beati Job, ultima jam parte Ecclesioeconfiletur. Sed rnox ser-
lib. xxvi (Num. 20,21), adjunctum esl: Quod Moyses pens in virgatn redit, quia slatim ut Judaicus popu-
tunc ad liberandum populum missus est, etc —Spar- lusin Redemptore noslrocrediderit, idem Redemplor
sis foris mentibus ad semetipsas redire difficile cst, ad Judaicum populum in poteslate suse divinitalis
quia prava itinera semel captas, tauto delectabiliter apparebit, ut ei jam serpens virga si; quia is qut in
tenent, quanto in eis omne quod libueril, licet. Nul- terra homo despectus est, de coslo veniens, super
lus quippe dLciplinse murus obviat qui constringat, angelos videbilur Deus.
nulla retribulionis prospicitur pcena queeterreat, sed CAP.X. — VideatDominus, et judicet,quoniam fetere
clausis oculisr'cordis, eo anima praecipitalur in infi- fecistis odoremnosirum coram Pharaone, et servi*
mis, quo obscurantur a suramis , et tanto securius ejus (Exod. v, 21).
mala temporaliaperpetrat, quanto durius bona seterna Q Cum de incrementis tentationum tractaretur ir
desperat. Sed ista reproborum nequitia, trituree more expos. beali Job, 1. xxix (Num. 44), adjunctum esl:
electorum vitam, quasi grana a paleis separans, pre- Videat Dominiis, et judicei, etc. —Cum lux divinitus.
mit ut purgel. Malienim bonos magis ab hujusmundi missa humanum cor fuerit illustrare dignala, mox ab
desideriis expediunt, dum affligunt,quia dum multa occulto adversario coutra fugenlem mentem tenta-
eis hic violenta ingerunt, festinare illos ad superna nienta succrescunt. Nam callidus hostis quos luce
cofiipellunt. Quod bene de hraeliiico populo Moyse juslilise enitescere conspicit, corum mentes illicilis
vocante, et Pharaone rege sseviente signatum est. desideriis inflamraare contendit, ut plerumque cum plus
Tunc namque Moyses ad vocandum missus est, cum se urgeri tentationibus sentiant, quam lunc
jam Pharao duris operibus ad opprimendum fuerat lucis internse radios non videbanl. tinde et Aaron Israe-
excitatus, ut Israetitarem menles ^Egyptodeformiter litse postquam vocati sunl, contra Moysen et
inhoerentes, alius dum vocaret, quasi traheret, alius de excrescetitilabore conqueruotur, dicentes : Viieat
quasi impelleret duni soeviret, et plebs in servitio Dominus,eljudicel, quoniamfetere fecistisodorem no-
turpiter fixa, vel provocata bonis, vel milis impulsa strum coram Pharaone, el servis ejus, et prmbuistxsei
movereiur. Hoc quotidie agitur, dum prsedicatis cce- gtadium ut inierficeret nos. Volentibus quippc <x
lestibus praemiisseevirein eleclos reprohi permittun- iEgyplo discedere, Pharao paleas subtraxerat, et ta-
tur: ut si ad»promissionis lerram vocati exire negligi- men ejusdem mensuree-operarequirebat. Quasi ergo
mus, pressuris salietn ssevientibusimpellaraur; at- contra legem mens submurmurat, post cujus cogni-
quehaeciEgyptus, videlicet vita prsesensqiise nos tionero, lentalionum stimulosacriores portat. Et cum
oppressit blandiens, adjuvet premens; et quse dum D sibi labores crescere conspicit, in eo quod adversario
fovit, servilutis jugo conterat, liberlatis viain, dum dispiicet, qua-i fetere— se in ocuiis Pharaonis dolet.
cruciai, ostendat. Haec iiaque causa est quod ab m- CAP.XI. Ilem unde tupra.
justis justi sinuntur alfligi, ul bciiicri duro futura —d In exposit. Ezech; lib. i, hom. 12 (JVum.24):
audiunt, bena quee cupiant, patiantur eliam mala In Moyse enitn et Aaron lex et propbetae figurali
preesenlia quae perhorrescant, alque ad faciliorem. sunl. Et saepeapud se infirmusanimus quasi covtra sa-
exitum dum ainor provocat, cruciatus impellat. cra eloquia murmurat, quia postquam verba ccelestia
CAP.IX. — Quidest quod tenesin manu tua? Respon- audire, etsequi cceperit, regis iEgyptii adversitas,
dit: Virga. Ait : Projice eam in terram. Projecit,' id esl maligni spiritus tentatio excrescit. Debet ergo
ten-
et vetsa esl tn coiubtum, ita ul (ugeret Moyses. vigilanler doctor prott. ienti animae, qnse illani
Dixitque Dominus: Extende manum luam, et ap- tationes sequantur, innotescere, ut cautam se valeat
ptehende caudam ejue. Extendtt et tenuit, versaque\! conlra maigiii spiritus insidias praeparare.
CAP. Xll. — Ecce constitui te Deum Pharaonit
est in virgam (Exod. iv, 2, 3).
Dum de miraculorum raysteriis per virgam in de- (Exod. VH,1).
Dum de Dei vocabulo tractaretur, 1.1, hom. 8
* In Mich. Cod. :de ditsinisminittratis
per angehtmi Certe in horo. 10, in Editis indicata, non reperitur,
tninisteriis. nec in homilia 4 quam laudat Ms. Gemet.
b Ibid., ntsi quod hoc d Omiltitur in nostris Mss.hoc caput.
* Iu Ms. Michael. nonangelus.
assignatur quota homilia.
727 APPENDIXAt>S. GREGORIIOPEKA OMNlA. 723
(JVutn.3), iri Ezechielem,adjuncturo est: Eccecon- A quisque intrinsecus per spiritum unctus est, perdunt,
slitui le DeumPharaonis. — In Scriptura sacra ali- quoniam integrilate ejus perfrui non permittunt.
quando Deus nuncupalive, aliquando vero essentia- .Xgyptus ergo muscis perculitur, quia eorum corda,
liler dicitur. Nuncupative enim dicitur, sicut nunc qui lerrenam vitam diligunt, dum desideriorumsuo-
ad Moysendictum est: Ecce constiluite Deum Pha- ruro inquietudinibusferiuntur, turbis cogilalionum
raonis. Et sicut ilerum Moysesait: Si quis homohoe carnalium ad ima depressa sunt, ut ad quietis inlintae
velillud fecerit,applieaillumad deos (Exod. xxu, 8), desideriumnon leventur. Undecum mira opera pie-
videlicet ad sacerdotes. Qui rursum dicit : Diis non latis ad cor veritas venit, prius ab eo cogitalionum
detrahes (Ibidem), id est sacerdotibns.Et sicut Psal- camalium aestusejicit, et post in eum virtutum dona
mista : Deusstetit in Synagoga deorum,in medioau- disponit. Quod berie nobis sacra Evangelii historia
lem deosdiscetnit (Psal. LXxxi,l).Essenlialiter aulem innuit, in qua dum ad resuscitandam filiam principis
Deus dicitur, sicut ipse ad Moysen dicit : Ego sum invitatus Dominusduceretur,protinus additur: Etcum
Deuspalris tui, DeusAbraham, Deus Isaac, DeusJa- ejecta esset turba, intravit, et tenuit manum ejus, et
cob. Unde Paulus apostolus, volens nuncupaiivuro suttexil puella (Mallh. ix, 25). Foras ergo turba eji-
Dei nomen ab essentiali discernere, ait: Quorumpa- citur ul ptiella suscitelur, quia si non prius a secre-
tres, ex quibusChristussecundumcurnem,qui est_super tioribus cordis expellitur importuna ssecularittmmul-
omnia Deus, benedictttsin smcuia (Rom. ix, 5). Qui tiludo curaruro, anima quseintrinsecus jacet mortua
enim nuncupative dicitur Deus,inter omnia; qui vero non resurgit. Nam dum se per innumerasterrenorum
essenlialiter est Deus, super omnia est. IIt ergo desideriorum cogitaiiones spargit, ad consideratio-
ostenderet Christum naturalitcr Deutn, non hunc *» R nem sui sese nullatenus colligit. Nullus quippe sa-
«
Deum tantummodo, sed Deumsupcr oronia esse me- pientiaro, quaeDeus est, plene recipit, nisiqui ab
moravit; quia et juslus quilibet Deus est, sed inter omni se abstrahere actionum carnalium fluctualione
orania, quia nuncupative Deus; Christus aulem Deus contendit. Unde alias dicitur : Sapientiam scribe in
est super oinnia, quia naluraliter Deus. temporeotii, el qui minoratur actu, ipse percipieieam
CAP.XIII.— AbominationesAZgyptiorumimmolabimus (Eccli. xxxviu, 25). Et rursum : Vacateet videte,quo-
. Deonostro (Exod.vm, 26). niam egosum Dominus(Psal. XLV,11).
Dumde appelenda mentis innocentia, quamreprobi CAP. XVI. — Ventus urens levavit locuslas, qum
ut sibi adversaro respuunt, traclaretur in expos. beati ascenderunt super universamterram JEgypti, ope-
Job, 1. x (JVum.48), adjunctum esl: Abominationes ruerunlque universam superficiem lerrm, vastantes
omnia. Devorataest igilur hetba tettm, el quidquid
AZgypliorumimmolabimusDeouostro.—OvesyEgyplii pomorumarboribus(uit (Exod. x, 15,14).
cdere dedignantur, sed quod abominantur ./Egyptii,
hoc Israelitac Deo offerunl, quia simplicilalera con- Cum de cavendis noxiis adulantium laudibus tra-
scientiae, quam injusli quique velut infiraam abje- ctaretur in expos. beati Job, 1. xxxi (JVum.47), ad-
elaraque despiciunt, hanc justi in virtutis sacrificiura est : Ventusurens levavit locustas, etc. —
verlunt, et excolentes recti puritatem ac mansuetu- i'unctumixhibiloeccelitusiEgypliaeplagseexigentibus merilis
dinem Deo immolant, quaro abominantes reprobi corporaliter semel illataesunt, sed quse mala pravas
latuitalem puiant. mentes quotidie feriant, spiritualiler signaverunt.
CAP.XIV. — Item unde supra. Eis enim jEgyplus plagis affecta est, in quibus exle-
_ riore percussione commota dolensque perpenderei,
In commenlario Ezechielis, homilia 10.—Perver- L< ( quse devastalionts damna interius negligens tolera-
sis hominibus sunl qusedamaboininationesbonorum ret; ut dum foris perire minima, sed ampliusdiiecta
operum.UndeMoyses,quia oves Doroinomactaturus " cernerel, per eorum speciem queeintus pertulerai,
erat, ^Egypliisdicit: AbominationesJEqypliorumim- graviora sentiret. Quid ergo per signiiicationem lo-
molabimusDomino Deo nostro? Sancli quippe viri custoe porlendunt, quse plusquam csetera minuia
Dominooves offerunl, quia simplicitatemsuam esse queeque animantia humanis frugibus nocent, nisi
oranipoteiitisDri sariticiumOstendunt.Sed oves abo- linguas adulaniium quse terrenorum hominura men-
niinantur^Egyptii,quiacivcshujusseeculiaspernantur les, si quando bona aliqua proferre conspiciunt, hoec
et despiciunt simplicilatembonoruro.Sicutergo sunt immoderalius laudando corrumpunt?Fruclusquippe
abomioationes malorum operura, quas deteslantur yEgyptiorum, est operalio cenodoxorum, quam lo-
boni, ita bonorum operum causeeaboioinationessunt custoeexterminaiit, duro adulantes liuguaead appe-
reprobis. Unde scriplum est: Abominanturjusti vi- tendas laudes transilorias cor operantis inclinant.
rum impium; abominanlurimpii eos, qui in recta sunl Herbam vero locusioecomedunt, quando adulatores
via (Prov. xxix, 27). quique verba loqiiemiura favoribus extollunt. Poma
CAP.XV. — QuodJEgyplusmuscarumplaga percussa quoque arborum devorant, quando vanis laudibus
sit (Lxod. vin, 21). quorumdamjam quasi forlium et opera enervanl.
Dum de appetenda quiete meniis, et vitando cu- CAP.XVII. — Induravit Dominuscor Pharaonis
rarum seeculariumslrepilu tractaretur in expos.beati (Exod. x).
Job, 1.XVIII(Num. 68), adjunctum est: QuodMgy- ln expositione beali Job, lib. xxxi (Num. 26): —
ptus muscarumplaga percussasit.—Quid in liac vita D I
laboriosius quam terrcnisdesideriis aestuare?autquid Non ouod ipse duritiam contulit, sed quod exigemi-
hie quietius quam hujus seeculinihil appetere ? Hinc bus ejus meritis, nulla illud desuper infusi liuioris
est quod Israeliticus populus custodiam Sabbati ac- sensibilitale mollivit.
cepit in munere; hinc e contra estiEgyptus musca- CAP.XVIII.— De vasisauteis et argenleisex Mgyplo
ruro multitudine percussa.Populusnamque,qui Deum, subiatis (Exed. xu, 35).
sequitur, accepit Sabbalnm, id est requiem menlis, Durade cxhibendacondescensionerudibus ad vir-
ut nullo in hac vita desideriorum carnaliuin appelilui tutura subliraia vocandis tractarelur in expos. beati
fatigetur. jEgyptus vero, queehujus mundi speciemi Job, lib. XXVIII (JVum.41), adjunctura est: De vasis
tenet, muscis percutitur. Muscaeuim nimis insolens> aureis et argeiiteisexJEgypio sublatis.—Mentesusui
et inquietum animal est. In qua quid aliud quain in- vitaecarnahs inhoerenles, evelli ab inQmisnon pos-
solentes curee desideriorum carnalium designanlur?' sunt, nisi gradalim ducta preedicatiouepioticiant.
Unde alias dicilur: Muscmmorientesperdunt suavi- Hinc quippecst quod in iEgypto posiiis, pio jusloque
tatem unguenti(Eccl. x, 1); quia cogiiaiionessuper- ntoderamine, latenli eorum concupiscenliaeconde-
fiuse, quse assidusein ammo carnalia cogitante ett scenditur, et vicinorunisuoiuiri vasis aureis argen-
nascuntur et deficiunl, eam suavitatein qua unus- leisquc sublatis, discedere jubeiitur. Qui ad Sittam
u Deesl hoc capul in no.>trisMss.
19*1 S. PATERH EXPOSITIO VET. ET NOV. TESTAMENTl. - SUP. EXODUM. 750
tnontem ducti, accepta lege mox audiunt: Non con- A verani solemnitatem mentis non sufficiunt, nisi eis
capisces rem proximi tui (Exod. xx, 17). Hincest quod quoque et bona opera jungantur. Quid enim prodest,
in eadeni lege. oculum pro oculo, dentem pro dente corpus et sanguinem illius ore percipere, et ei per-
quandoque versis operibus conlraire ? Unde bene adhu>-ad come-
p reccipiuntur exigere (Exod. xxi, 24), et allerant
tamen revelata gratia, percussa maxilla ju- dendum subdilur: Et azymos panes cum laclucisagte
bentur praebere (Matth. v, 39). Quia enim plus sem- stibus. Panes quippe sine fermento comeditqui recta
per ira in vindicla exigit, quam injuria accepit, ut data opera sine corrupiione vanaeglorieeexercet, qui nian-
dum discunl mala non multiplicius reddere, quando- misericordiae sine admixiione neccali exhibet,
que discerent ea el multiplicata sponte tolerare. ne perverse diripiat quod quasi recte dispensaiur.
Hrac est quod eumdera rudem populum a quibusdant Hoc quoque peccati fermenlum bonaesuoeaclioni mi-
prohibuit, qusedamvero ei in usuro pristinum serva- Dominus scuerunt, quibus prophelee voce per increpationem
vit. Sed haecipsa lamen in melioris vilse ligura com- dtcebat : Venite ad Bethel, et impie agite
posttit. Bruta naroque animalia idolis in iEgypto (Amos, iv, 4). Atque post pauca: El sacrificate de (er-
mactabant, eisque in usUmpostmodum aiiimilium iaudem mentato laudem (Ibid.,i>). De fcrmentato namqtie
raactationem retinuit, sed idolorum cuttutn vetavit, immolat, qui Deo sacrificium de rapina pa-
ut diim de usu suo aliquid aroilteret, consolaretur rat. Lactucse vero agrestes valde amaroesunt. Carnes
ejus inlirmitas per boc quod de usu suo aliquid ha- vero agni cum lactucis agrestibus sunt edendae, ut
beret. Mira autem dispensatione consilii, quod eis duro corpus Redemptoris accipimus, nos pro pecca-
Dominus de consuetudine caruali retinuii, hoc in fi- tis nostris in flelibus affligamus, quatenus ipsa ama-
guram spirilus potentius verlit. Quid enim sacrificia _B riludo poQiiitentioeabsicrgat a mentis stomacho per-
illorum animalium, nisi Unigeniti mortem designant? a verssehuniorem vitse. Ubi et subditur : Non comedelis
Quid sacriiicia illorum animalium, nisi exstinctiones ex eoverbi crudum quid, nec coclum aqua. Ecce jam nos
carnalis nostrse vitae significant? Unde ergo imbecil- ipsa historioeab intellectu liis-loricorepellunt.
litati populi rudis condescenditur, inde per umbratas Nunquid Israelilicus populus ille in ^Egypto cousti-
allegoriarumspeciesraajor forlitudo sjiritus nuntialur. tulus coroedere agnum crudum consueverat, ut ei
lex dicai: Non ex eo crudum quid ? Ubi et
CAP.XIX. — Sument de sanguine aqni, ac ponent su- additur: Nequecomedetis coclum aqua. Sed quid aqua, nisi
per ulrumquepostem, et in superliminaribus domo- humanam scientiam designat ? Juxta hoc per
rum, in qUibuscomedent illum, et edenl carnes no- Salomonem sub haereticorum voce diciturquod : Aqua
cle illa asSas igni, et azymos panes cum lactucis dukiores sunl (Prov, tx, 17). Quid crudse lgni
Non comedetis ex eo crudum quid, nec fiirtivm
agreslibtts. nisi inconsideratam, ac sine reverentia cogi-
coctumaqua, sed assum tanlnm igni. Caput cum pe- carnes, reliclam illius humanitatem significant ?
dibus ejus et inteslinis vorubitis, nee remanebit ex tationis, eniro quod subtiliter cogitaraus, quasi mente
eo quidquam usque mane. Si quid residuum fuerit, Orone coquiraus. Sed agni caro nec cruda edenda est, nec
igne comburetis.Sic autem comedetis itlum : renet
vesltos accingelis, calceamenta habebitis in pedibut aqua cocta, quia Redemplor noster neque purus ho-
mo scslhnandus est, neque per hunianam sapien-
vesttis, tenentesbaculos in manibus, et cotnedetis' ' tiam, qualiter incarnari Deus potuit, cogitandus. Om-
festinanlet (Exod. xn, 7, seq.). nis enim qui Redemptoretn nostrum puruin bomi-
Dum de paschali royslerio quod in figura fulurse nem credit, quid est aliud quam agrii carnes crudas
hujus quaenunc cst solemnitatis pncinissuin tractare-- Q (
* comedit ? Quas videlicet coquere per divinitatis ejus
lur in hom. 22 (A num. 7 usque ad ftnem) in Evang.,, intelligenliam tioluit. Omriis vero qui incafnationis
adjunctum est: Sument de sanguine agni, ac ponentl ejus mysteria juxta humanam sapientiam discutere
tuper utrumqueposlem, etc Haecvidelhet cuncta roa- conatur, carnes agni vull aqua coquere, id esl dis-
gnaro nobis sedificaiionetn pariunl, si fueriut niysiicai pensationis ejus myslerium per dissnlutam vult scien-
interpretatione discussa. Quis namque sit sanguis> tiam penetrare. Qui igittir paschalis gaudii solemni-
agni, non jam audiendo, sed bibendo didicimus. Qttii tatem celebrare desiderat, agnura nec aqua coquat,
larguis super utrumque postem ponitur, quando noni nec crudum comedat, ut neque per humanam sapien-
solum ore corporis, sed etiatn ore cordis hauritur. liam profunditalem incarnalionis illius penetrare ap-
Nam qui sic RedentplOris sui sanguineni accipit, uti petat, neque in eum tanquam in hominem pnrum
iroilari passionem illius necdum velii, in uno postei credat, sed assas igni carnes comedat, ut dispensari
sanguinem posuit, qui etiam in superliminaribus do- omnia per sancti Spirilus potentiamsciat. Dequo adhuc
morum ponendus est. Quidenim spirilualiterdoraos, , recte subj ungitur: Caput cumpedibusejus, et intestiriis
nisi tnentes nostras acripimus in quibus per cogita- vorabilis.Sicul supra jam prsediximus,Paulo atteslante
tionem inhabiiarous ? Cujusdomus supniiuiinare estt didicimus,quodcaputChristiDeusest(/Cor. n,3).Ca-
ipsa intenlio, quae praeeminet actioii'. Qui igitur in- ergoagni vorare est divinilalem illiusiide percipere.
tenlionem cogilationis suse ad iniiiaiioncm douiinicoe ?ul edes vero agni vorare est vesligia humanitalis ejus
passionis dirigil, in superliminare doriius agui san- amando et imitando perquirere. Quid vero sunt intes-
guinem ponit. Vel cerle domus noslrse, ipsa sunt cor- tina, nisi verborum illius occulla et mysticamandata?
pora, in quibus quousquc vivimus, habhamus. Et ini Qusetuncvoramus.cum verbavilaecumaviditatesumi.
superliroinari donius agni sanguinem ponimus, quiai D I nius. In quo devorationis verbo quid aliud quam pigri-
crucem passionis iliius in fronte portaraus. De quo> tise nostreelorpor reprehenditur ? Qui ejus verba alque
adhuc agno subdifur : Et edent carnes nocte illa assasi mysteria, et per nosmelipsos non requirirous, et
igni. ln nocte quippe agnum comediinus, quia in sa- dicta ab aliis inviti audimus. Non remanebit ex eo
iramento inodo Douiinicunicorpus accipimus, quandoi quidquam usque mane; quia ejus dicta magna sunt
adhuc ad invicem nostras conscienlias non videmus. solliciludiiiediscutienda, qualentis priusquam diesre-
Quae tamen carnes igni assandae sunt, quia niinirumi surrectionis appareal, in hac prsesenlis viiaenocte
dissolvit ignis carnes quas aqua coxenl; quas veroi oroiiia inandala iliius intelligendo, et operando pene-
ignis Sineaqua excoquit, roborat. Carnes itaque agnii trentur. Sed quia valde est dilficile, ut orane sae>um
nostri ignis coxit, quia eum ipsa vis passionis illius> eloquium possit intelligi, et omne ejus mysteriuin
ad resurrectionem valentiorem reddidit, alque ad in- penetrari, recte subjungilur : Si quid auiem retnan-
corruptioiiem roboravit. Qui enim ex morte conva- setil, igne comburelis. Quod ex agno reinanet, igne
luit, videlicet carnes illius ab igrie duruerunt. Unde: comburirous; qtiando lioc, quod de mysderio incar-
etiatn per Psalraistam dicit: Exaruit velut testa vitluss naiionis ejus imelligere-, et penetiare non possu-
mea (Psal. xxi, 16). Quid naroque est testa ante igriem,, inus, polestali sancli S|>iritus huiniliter resei vaiiius;
nisi uioile iuturo ? Sed ei ex igne agitur ut solidetur. ut non superbe quis audeat vel conteiniicre vel de-
Virtns ergo huroaniialis ejus velut te.-,taexaruit, quiai nuutiare quod non intelligit, scd hoc igni iradit cura
ab i rne passionis ad virlutem incorruptionis crevit, sanclo Spiritui reservat. Quia igilar qualiter eden-
scd sola Uedcmptoris noslri percepta sacranienta adi dum sit pascha cognovirous, nunc a qualibus edi de<
731 APPEND4XAD S. GREGORHQFERA OMNIA. 732
oea«, agfloscamus.Sequitur: Sic autem comeditis il- A versum se belta consutgere,et revertetetut m Mgu-
tutn: renetvettros aeeingelit. Quid in renibus, nisi ptum [Exod. XIII, 17f.
delectatio earnis accipitur? Unde et Psalmista postu- Dum de dispensaloria mutatione, noviter ex iri-
taf dicens : Ure renes meos ( Psal. xxv, 2). Si euim terno moderamine ad conversionemvenienlium tra-
voluptatem libtdinis in renibus esse nesciret, eos ttri claretur in expos. beali Job, lib. xxiv (JVum.29), ad-
miniine petirssel. Unde quia potestas diaboli in hu- junctum est t fium emisissetPharao populum, etc
mano gen<fe maxime per luxuriam preevaluit, de Seepeconversi quoque in ipso adhuc aditu iu hoa-
illo veCeDoninica dicitur : Poleslas ejus in lumbis tionis suae, vel tranquillitatem pacatissimam caruis,
eju* (tolr. xv, tl). Qui ergo pascha romcdit, habere vel dona prophelise, vel prsedicamenta docirinx, vei
renes accinctos debef, ut qui solemnitatent resurrec- signorum miracula, vel graiiam curaiionis accipiunt:
Honfsatffltteincorruptipiis agit, corruptioni jam per post heecautem duris tentationum probationibus fati-
Vitia riulta subjaceat, voluplales edomet, carnein a gautur a quibus lentationibus adhuc cum incip renl,
luiufla restringat. Neqne etenini cognovit quse sit valde llberos s-eesse credidfrunt. Quod divinaegratiee
solemnitss incorruptiotiis, qui adhuc per inconti- dispensatione agilur, ne inchoatione sua te<>lationum
nentiam corruptioni subjacel. Hcecquibusdam dura aspeiitate frangantur, quia si eoruro inilia amaritudo
turit, sed angustaporta est qumducit ad vitam (Matth. tenlationis exciperet, taro facile ad ea quae reliqne-
vii, 13; 14). Et habemns jatn multa exempla comi- rant redirent, quam nec longis discesserant, nam
nentium. Unde bene adhuc subditur : Calceamenta contemptis prius vitiis quasi juxla positis b replica-
habebilit in pedibus. Quid sunt etenim pedes noslri, rentur. Unde scriptum est: Cum dimisisset Pharao
nisi opera ? Qnid vero calceamenta, nisi pelles mor- <o populum, non eos duxit Dominus per viam lerrm Phi-
tuorurri animaliuin ? Calceamenla autem pedes mu- * vicinaest, reputans ne fortepmnitereleum
listiim, qum
niunt. Quaevero sunt mortua animalia, ex quoruro si vidissetadversum se bella consurgere, el reverlere-
pellibus nostri muniuntur pedes, nisi antiqui patres tur in ASgyptum.Ex iEgypio itaque exeuntibus e vi-
nos ad eeternam patriam preecessere? Qitorum cino bella subtrahunlur, quia derelinquenlibus saecu-
3uium exempla conspicimus, nostri operis pedes rou- lum, quaedam prius tranquillitas oslenditur ; ne in
nimus. Calceameni.»ergoin pelibusliabere, est mor- ipsa sua teneritudine atque inchoaiione turbati, ad
tuorum vitam conspicere, et nostra vestigia a pec- hoc territi redeant quod evaserunt, Prius ergo suavi-
cali vulriere custodire. Tenentet baculosin manibut. tatem securitatis sentiunt, prius pacis quieie nutriun-
Quid lex pcr baculum, nisi pastoralem cuslodiam tur, post cognitam vero dulcedinem tanto jain tole-
designat ? Et notandum quod prius praecipimurrenes rabilius tentationum certamina susiinent, quanto ir.
accingere, postmodum baculos tenere ; quia illi de Deo altius cognovercquod amenl.
Dentcuram pastoralem suscipere, qui jam in suo cor-
pore sciuni fluxus luxuriaeedomare, ut curoaliis for- CAP. XXII. — Dominusautem prmcedebateos ad os-
tii prsedicant, ipsis desideriis moUibusenerviter non tendendam viam per dkm in columna nubis, et pet
tuccufrrbant.Bene autem subditur: Et comedetisfesti- noctemin cnlumnaignis (Exod. xm, 21.)
nanttr. Handata Dei, mysteria Redempioris, ccelestis• Dum de qualitate fnturi judicii Iractaretur in ex-
patriee gauula cum festinaliooe et
cognoscite, prec- pos. beati Job, 1.u (Num. 57), et in hotno. 21 (Num.
tevti vitac cum festinatione implere curale. Quia1 3), in Evang., adjunctum esl: Dominus autem prm-
enrni atfnuc hodie licet bene agere, scimus, utrum1 cedebat eos, etc —,Quid in igne nisi terror est ? In
cras nceat ignoramus. Festinantes ergo pascha co- C < pube autem visionis lene blaiidiinentum. Dies vero
ccelestisanhe- [
*
medltfe,id est ad solemnitatein patrise vita justi, et nox accipitur vita peccatoris. Cnde et
tate. Nemo in hujus vitae itinere torpeat, ne in patria conversis
Ibcum perdat. Nemo moras ad appelenda bona stu-' peccatoribus Paulus dicit: Fuistis ati-
dla intrectat, sed coepta perficiat, ne rainime liceat quando tenebrm, nunc aulem lux in Domino (Ephes
«WOif inchoat. Si ad amorem Dei non|
1 v, 8). In die ergo per nubem columna monslrata
riirplere pigri flst, et in nocte per ignem, quia oronipotens Deuse'
suatnr, aufuvat ipse quem aroamus. blandus justis, et terribihs apparebit injustis. Ju-ton
Cxst. XX» — /•rtmogfcntumasink mutubit ove iir judicio veniens per lenilatis marisueludinero de-
(Exod. xiit, 13). roulcet; illos vero per justitioe districlionem lerret.
Rursum de hac colurana ignis et nubis subiili inve-
•
Cum dfr refutatione preeteritarumsordium, et de
3 discussuro inlelligi et aliter polest. Quid
stigatione
irmovanda cordis innocentia tractaretur in expos. est ergo quod columna nubis, quoein eremo populum
fieati Job, L xxvn (Num. 58), et bom. 8 in Ezech.,> prseibat, splendore ignis non in die, sed in nocte ra-
adjunctum est: Primtgenitum asini mutabisove. —- - diabat, nisi
quia Redeinptor noster suae conversa-
Quidper asinum, ni iinmuudilia ? Etquid per ovem,> tionis exemplo, ducaluin sequemibus preestans, de
nisi ianocenlia designalur ? Asini ergo primogenila1 justitia sua confidentibus, nulla luce claruit, pecca-
ove routaro, est iifiinundaevitee primordia in irino- lorum vero suorum tenebras agnoscenlibus, ignero
teniiant simplicitaiis converlere, ut postquam illa1 sui amoris infulsit.
peecator egit, qu H ut immunda Dominus respuit, ea3 CAP. XXUI
jara asendo proferat queeDei sacrifieio imponat. [ ini "- Quid clamas ad me (Exod. xiv, 13)?
JSMLQmues enim bomines nati in peccatis sutuus,> Dum de accendendocordis desiderio in Deum tra-
atque ex carnis deleclatione concepti, culpee nobis- ctaretur in expos. beati Job. 1. xxn (ATum.43), ad-
cum originem.traxinius. Undeiit ut eliam ex volun- junctum est : Quid clamat ad tne?— Voces apud se-
tate nostrapeccatis implicemur.Sed quisquispost ma- crelissimas aures Dei non faciunt verba noslra, sed
litiam carnis ad innocentiam convertilur cordis, pi i- desideria. iEternara etenim vitara si ore petimus,
mogenitum asioi mulal ove, quia prioris vitae im- nec tamen corde desideramus, clamantes tacemus.
munditiain ad innocenliam convertit. Qui enim qua- Si vero desideramus ex corde, eliara cum ore conli-
lis prius fuerit esse desinil, apprdhensa carnis mun- i- cescimus, tacentes claraamus. Hinc est quod in ererao
{ dilia, inaoceatiam cusiodit, in oblationem Dei primo- populus vocibus perstrepit, et Moysesa strepitu ver-
; genitum,asiai ad ovem rautavii. borum tacet; et tamen silens aure divinse pietatis
auditnr, cum dicitur : Quid clamat adtne? Intus est
CA*.XXI, — Cumemisitiet Pltatao populum,non eot '« ergo in desiderio clamor secrelus, quia ad hiunanas
tduxit Deut pet viam terra Phitistiim qua vicina a aures non pervenit, et tamen auditum condiloris
at, repntam ne forU pott pmnileret,ti vidittet ad-- replet.

• In Exeusis legitur : Be revocanda cordit inno-

i- unanimem SIss.sensum. '-
centiu, exrtfuMioue ptmleritarumiordium. Sequimurr b Id est reimplicarenlur,m »MPl«toPu«arCBliiir.,\i
 753 S. PATERII EXPOSITIOVET. ET NOV. TESTAMENTl. — SUP. EXODUM. 734
CAP.XXtV, — De manna filiis Istael desuper dato lA et superborum oculos per caliginem erroris obscurat ?
(Exod. xvi, 1S). Prius igitur mens ab appetitu glorisetemporalis, at-
Cum de pnrparando aniroo ad percipiendam su- que ab omni carnalis concupiscentise delectatione
pernee compunctioiiis dulcedinem tractaretur in ex- tergendaUnde est, et tunc ad aciero contemplationis-eri-
pos. beati Job, I. xxvn, (JVnm.42), adjunctum est : genda. et cuni lex accipitur, populus ainonle
De manna filiis Israel desuper dato. — Quid per prnhibetur, ut videlicet qui infirrais adfauc mentibus
manna quod populo desuper datum est, nisi admira- terrena desiderat, considerare sublimia non preesu-
tio supernse dulcedinis desigpatur? Dulcisenim cibus, mat. Ubi recte dicilur : Si bestia teiigetil montem,
qui de supernis accipitur, manhu vocatur. Manliu lapidabitur (Exod. xix, 12, 13). Bestia etenim raon-
enim dicitur, quid est hoc? Et quid est hoc dicimus, tera tangit, cura raens irrationabilibus d^sideriis sub-
quando hoc quod cernimus nescieptes admiramur. dita, ad contemplationis alta se erigil. Sed lapidibus
Supernum igitur manna aniraa percipil, cum per vo- percutitur, quia surnma non sustinens, ipsis superni
cem compunctionis elevata, novam speciem internao ponderis iciihus necatur. Qui igitur culmen appre-
refectionis obstupescit, ut divina dulcedine repleta tiendere perfectionis nituntur, cum contemplationis
jme respondeat, quid esl hoc? Quia dumab infimaco- arcero tenere desiderant, prius se in caropo operis
gitalionesuspenditur, ea quaedesupernisconspicit,in- exercilium probent, ut sollicite ferant si nulla
solitero iratur. Etcurii hacvocetorporisnostrisurdilas am mala proxirois irrogant, si irrogata a proxi-
Sier
rumpttur.veiustae vitseprotinus ususmulaturulanima mis sequanimiter portant, si objectis bonis lempora-
superno spiritu afflaia, et in summis appetat, quse libus nequaquam mens latilia solvitur, si subtra-
contempserat, el contemnat in inlimis, <|ueeappetebal. *> ctis non nimio mcerore sauciatur, ac deinde per-
|
CAP.XXV. — Manusautem Moysi eranl graves. Su— pendal, si cum ad seinetipsos interius redeunt, iu eo
menles igitur lapidem, posuere subler eum , in quo quod spiritualia ritnantur, nequaquaui secum rerum
sedil. Aaren autem et Hur sustentabantmanut ejus corporaliiun urabras trahunt; vel tbrtasse tractas,
mauu discrelionis abigunt, si incircumscriplum lu-
(Exod. XVB,2). raen videre cupiettles, cunclas citcumscriptionis susc
Cum de mediatoris adveniu, et de levigata per in- imagines deprimunl, et in eo quod super se coniin-
lellecium spirilus lests duritia traetaretur in ho- gere appetunt, vincunl quod sunt.
aiil. 33(JV«t». 8) ii Evang., adjunclum est : Jtfanu*
autem Mot/si erant graves, elc. — Moyses sedit in CAP. XXVII. — Quod Israel verba Dei in monte au-
lapi-de,euro lex requievit in Eeclesia. Sed lisecea- dire non valens, prmcepla in campestribusaccepit
dem lex manus graves habuit, quia peccatt res quos- (Exod. xix, 19).
que non miserieorditer pertulit, serl severa distpi-
ctinne perctissit. Aaron vero mons fortitudinis. Hur Cum de intelligendis Scripturae mysteriis, pro re-
antem ignis interprelatur. Quem itaque isle mons rum qualitatibus lemporeqne expressione disposilis
fortiiudiitis signat, nisi Redempiorero nostrum, de tractaretur in expos. beati Job, lib. n (JVum.2), ad-
quo per prophetam dicitur : Erit in novissimisdiebits juncttim est: QuodIsraetverba, etc — Intueri libel
prmparatus mom domus Domini in vertiee montium quomodo sacra eloquia in exordiis narrationum, qua-
ii, 2)? Ant quis per igneni, nisi sanctus Spiritus litates exprimunt terminosque causarum. AliqUando
ilsa.
igiiratwr, de quo idem Redemplor dicit: lgnem veni naroque a posttione loci, aliquando a positione corpo-
mittere i» terram (Luc. xii, 49)? Aaron ego et Hur , ris, aliquando a qualitate aeris, aliquaiidoaqualitate
graves nianus Moysisusiinent, atque susientandb le- C teroporis signattt quid de ventura actione sujbjiciant.
viores fedduwt, (juia mediator Dei et hpminum cum Apositione quippe locorum divina Scriptura expriroit
igi-e sancti- Spirilus veniens, mandata legis gravia, subsequentium meriia fiiresque causarum, sicut de
qwe duni.cartts>liierteneremi»r, portari non poterant, Israel dicit, qnia verba Dei in monte audire non po-
l^efaWlia nobis per &pirituiileminteiligentiam osten- tuil, sed prseeepta in campestribus accepit; subse-
di& Qu«sieaim manus Moysi leves reddit, qnia pon- quentem nimirum infirmitatem populi indicans, qui
dos mandatorutn legis ad vinutem conlessionis re- ascendere ad summa:I>OIIvaltlit, sed stntietipsum in
torsit. Baae nobisfrequentis raisertcordieepromissio- infiinis negligenter vivoniiOila>xavit. A positione cor-
riem ittnuit, cum per propbetam dixit: Nolo mortem poris futura denuntiat, sicut in apostolorum Aetibus
peccatoris , sed ut eonveftalur et vivat (Ezech. xxxui, Stephanus Jesum, qui a destris virlutis Dei sedei,
11). Hinc iteram sub Judoesespecie unjcuique peeca- siantem se vidis.-,emanifestat (Act.vn). Stare qurppe
trici animse dicitttr : Si dereliquerit vir uxorem suam, adjuvaniis est. Et recte slare cernitur, qui io beilo
et ilta reeedens duxerit virumalium, nunquid reverti- certaminis opilulatur. A qualitate aeris- res sunse-
tur admm ultra? Nunquid non poUutaet contaminata quens dentonstratur, sicul Evangelista, eum, proedi-
erii muiier illa? Tu autem fotnicata es cum amalori- cante Domino, nuilos tunc ex Judeeiscredituros di-
but multis; tamen reveriere ad me, dkit Dominus ceret, praemisit, dicens: Hyems autemerat (Joan.x,
tterem. m, t). Ecce paradigma turpis ntulieris dedit. 22). Scripturh namque esl : Abundabit iniquitas, re
Ostctidit quod post turpitudinem recipi non possk. frigescet charitas multorum (Matth. xxiv, 12). Idcirco
Sed hoe ipsum paradigma quod protulit, per miseri- lr<reniiscuravit tempus exprimere, ut inesse audtfo-
cordiain vincit, cum dicit fornicantem raulierem re- n|u rum cordibus malitioefrigus indiearet. Riric estquod
cipi ncquaquam posse et taroen ipse fornicantem de negatuto Petro praemittitur : Quia frigus erat, et
animain, ut recipiat, exspeclat. Pensemus pondus stans ad pruttas catefackbat se (Joan. xvm, 18). Jam
tanlse pietatts. Dicit quodneri non potest, et deroon- namque imns a charitatis calore lorpuerat, et ad
strat, quia hoc ipse facero etiam contra morem po- amorem prasentis viiae, qoasi ad persecutorum pru-
test. Eeee vocal, et quos inquinatos denunliat, hos rias, infirmilate aestuante, recalebat. A qualitate quo-
•tiam amplecti quaerit a quibus desertum esse se que lemporis, ftnis exprimitur actionis, sicutrion re-
queritw. Iniexitergo ad misericordiamduritiam legis, ditnrus ad veniam , ad traditionis perfidiam nocte
quiaquosBJSteilladamiiat.ipsemisericorditerliberat. Judas exiisse perhibetur, cum, egrediente illo , ab
CAP. XXVI.— Quod legem datutus Dominus in igne Evangelisla dicitnr : Eral autem nox (Ibid. xm, 31)).
Hinc enim et iniquo diviti dieitw : Hae nocte repeiunt
fumoque descendil (Exod. xix, 8). animam tuam abs te (Luc. xn, 20). Anima quippe
Cum de exstlrpando primum desideriorum carna- quae ad tenebras ducitur, non in die repeti, sed in
lium appetitu, et lunc.ad intuenda sublimia, dtri- nocte memoratur. Hinc est quod Salomort, qui sa-
genda inentis atie tractaretur in expos. beatiJob, pieiHiamnon persevei-aturusaccepit, in 9omiHS<haiflc
1. vi (Num. 58, 59), adjunctrtm est: Quod kgem in noete aceeprsse describiiur (/// Reg. HI).Hinc est
dqturus Dominusin igne,-etc— Quid est quod legem quod angeli ad Abrabam meridie veuinnt (Gen.xv*lP),
daturus Dominusin igne fumoque descendit, nisi quia punituri autem So.domara, ad eam vespere venisse
et humiles per claritatem suse ostensionis illuminat, memorantur (Gen. xix).
735 APPENDIX AD S. GREGORIIOPERA OMNIA. 738
CAP. XXVIII. — Moyses ascendil, et Dominus in A nisi bene opereiur ? Sine conlemplativa ergo vila in-
montem descendit (Exod. xix, 3, 25). trare possuut ad coelestem patriam, qui bonaquae
possunl operari non negligiint. Sine acliva atilem
Dum de aspiratione supernse gratise per meritum inlrare non possunt, si negligunt bona operari qnas
contemplaiioms assumpisc iractnretur in exposit. possunt. Illa ergo in nece<>i>itaie, hoecin volunlatft
beati Job, lib. v (Num. 66), adjunctum est: Moyses est. Illa in servitute, ista in liberlate est. Unde et
ascendit, clc — Quid per montem, tiisi ipsa nostra ad Moysendirilur : Si emeris servum Hebrmum,sex
contemplatio designatur, in quara nos ascendimus , annis serviet tibi; in septimo egredktur liber gralis
ut ad ea qiia>ulira infirinitat.m nostramsuntvidenda xxi, 2), et reliqua quaeseqiiuniur. Hebrreus,
sublevemur? Sed in hanc Doininusdescendit, quia (Exod. transiens interprelatur. Et servus Hebrseus emilur,
nobis multutn prolicientibus, parum de se aliquid quando unusquisque, qui jam ab hoc soeculomenie
nostris sensibus aperit, si tamen dici in illo vel pa- transit, servitio omnipotentis Doroinisubditur. Ille
rum vel aliquid potest, qui unus semper et idem per- etenim vere Deo servire appetu, qui ab hoc sseculo
inanens, intclligi partiliter tion potust, et tamen a suis menle iransire didiceril. Sic Moysestransivit in de-
fidelibus participari dicitur, cum in ejus substantia serto ut videret visura (Exod. ui). Sic David cum
pars nullalenus admiltatur. Sed quia hunc exprimere videret impiuro exaltatuin et elevalurn super cedros
porfeclo sermone non possumus, humaniiatis noslrae Libani, transivit et ecce non erat, quia iniquorum
moJulo, quasi infantisc imbecillitate praepediti, eum polenliam esse magnum aliquid fortasse credimus,
aliquatenus balbutiendo resonamus. nisi ad permanens sscculummenie transearous. Ser-
CAP.XXIX.—Stetit popuiusdelonge,Moysesautemac- vus vero Hebrseusemptus sex annis servire prsecipi-
cessit ad catiginemin quaetal Deus (Exod. xx, 21). B tur, ila ut in septimo liber exeat gratis. Quid enim
per senarium numerum, nisi activse viise perfectio
Cum de discrelione tenendeeallegoriae,ac hislorise designalur? Quid per septenariuro , nisi conlempla-
traciaretnr, hom. 9 « in Ezechielem, adjunctura est: tiva exprimitur? Sex ergo annis servit, et septimo
Stetil populus de lenge, elc — ln sacro eloquio in- egredilur liber, aclivam, quam perfecle exhi-
qui per
telligenliae tuagna discretio est. Ssepeenim in qui- buerit, ad conteinplativaevitoelibertalem transit. Et
bnsdam locis illius, et historia servanda el allego- notandum quod gratis liber egreditur, quia hi, qui
ria, et soepe in quibusdam sola exquirenda est postquam omnia fecerint, dicunt se inuliles servos
allegoria, et aliquando vero sola necesse esl ut te- (Luc. xvu), eis procul dubio sicul ipsa acliva fuit ex
nealur hisloria. Nam in quibusdam locis, sicut dixi- munere, ila erit ex gratia eiiam contemplaliva. Cum
irius hisloria, simul tenenda est et allegoria, ut et quali veste intravetit, cum lali exeat, quia omnino
tardiores pascantur per hisloriam, et velociores iitge- necesse est ul unusquisque nostriim in hoc, quod
nio per allegoriam. Unde cum , loquente Domino, incipit, perseveret, aique usque ad finem operis in
populus latnpades et sonitum buccinee et monlem ca.qua inchoavit, intentione perduret. Ille quippe
funiigantem cerneret, perterritus petiil, ut eis per bene ad conletnplativam transit, qui in activa viia
MoysenDominus loquerelur. Et scriptum est: Sletit inlentioiiis uuecvestem ad deteriora non mutaverit.
populus de longe, Moysesaccessitad caliginem,in qua Et sunt nonnulli, qui priusquaro omiiipolentis Dei
erat Deus (Exod. xx,2i). Turba quippe populi, alle- servitio socientur, jam bona operari diligunt. Sunl
goriee caliginem non valet penetrare, quia valde vero alii, qui bona opera postquam ad servitium
paucorum est spiritualem intellectum rimari. Quia Q omnipolentis Dei venerint, discunt. Qui ergo opera-
enim mentes carnaliuro sola ssepehistoria pascuutur, tionem bonaro, pi iusquam ad Dei servitium veniret,
loquenle Deo, longe populus stetit. Quia vero spiri- habere sluduit, Hebreeusservus ctira uxore emptus
luales quique allegonarum nobem peneirant, ut spi- est. Et plerumque is, qui talis est, polest ad contem-
ritualiler Dei verba cognoscant, Moytes accessitad plativam vitam transire, et tamen aclivaro non dese
catiginem, in qua erat Deut. rere. Unde et illicsubdilur: Si habet uxotem, el uxor
CAP.XXX. — Altare de terra [acietis mihi egredialurtitnut. Cum eo enim ad libertatem et uxor
(Exod. xx, 24). egreditur, quando is, qui ad eontemplationem per-
Cum de incarnatione Dominicatraclaretur in ex- venit, etiam foris aclionem boni operis, qua prodessa
aliis, non relinquit. Sin auiein Dominusdede-
pos. beaii Job, lib. m, (JVum.51), adjunctum est : possit mulier et li-
Attare de tetra facielis mihi. — Altare de terra Deo rit illi uxorem, el peperit ftliosac lilias,
facere, esl incarnationem mediatqris sperare. Tunc beri ejus erunt domini sui, ipse vero exibit cum ve-
quippe a Deo nostro munus accipilur, quando in hoc stilu suo. Servo eropto Dottiinus dat uxorein , cum
altari nostra humilitas, id est super Dominicseipcar< praedicatorquisque eum, quero juri oranipoteiitis Dei
nationis fidem posuerit quidquid operatur. Ponimus maiicipaverit, boneeactioni conjungit. Nam et pree-
ergo in altari de terra oblatum munus, si aclu* no- dicatores Domini vocanlur, sicut Elisoeoprophetseda
stros Doroinicaeincarnalioois fide solidamus. praedicatore suo dicilur : Scis quod Dominus tuus tol-
CAP.XXXI. — Si emerisservum Hebrosum,sex annii laturate (IV Reg. n, 5)? Uxor vero servi emptitii
lili<s parit, quando ei bona actio fortes vel
serviet tibi, in seplimo egredietut liber gratis. Curti Ulioset
tenuiores fructus geuerat. Sed raulier quse a Domino
quali vesle inlravit, cum tali exeat, si habet uxorem, D est, eidem Dominocum filiisreinanel; ipse veio
et uxor egrediatur simul.Sin aulemdominusdederit data servus cum veslitu suo exit, quia bona actio , vel
illi uxorem,et pepereril filios el filias, mulkr et liber bonacactioiiis fructus praedicatorismercedo
ejusdem
ejus erunl domini sui, ipse vero exibil cum vestitt repulantur. Ipse vero in desiderii sui inlentione per-
suo. Quodsi dixeril servus : Diligodominummeum. durans,
et uxorem , ac tiberos , non egrediur liber : offeta> liber per supernam gratiam ad contemplationem
egreditur. Quod si dixeril servus : Diligo domi-
eumdominus diis, et appitcabitut ad oslium, et po- num meum, et uxotem, ac tibetos, nou egtediar tiber.
stes, perforabitque aurem ejus subula, et eril ei ser- Servus domiiiiiiiismiui diligil, qnan.lo prsedicatoris
vus in smculum (Exod. xxi, 2, seq.). verba sollicila iiitentione cuslodil. Uxorem quoqua
Dum de activa, conlemplativaque vita tractarelur , aroans et liberos, liber egredi ncusat,quando ac-
hom. 3 (Num. 10, 11, 12, 13), in Ezech., adjunctuni tivaui vilam ejusque friicluui diligens, transire ad
est: Siemrris servumHebrmum, etc—Sciendum es i contemplativain non vult, quia bona se opera haberu
quia cum acliva vel conleroplativa vita ex dono sin in minislerii sui servitute considerans, ad libertaiis
graiiae, quandiu tamen inter proximos vivirous, un:i quietem renuil transire. Sed offerat eum Dominut
uobis in necessitate est, altera in voluniate. Quii> diis, el applicelur ad ostiumet potles, el perforetau-
eniro cognoscens Deum, ad ejus regnura ingreditur i rem ejus subula, ut sit ei servus in smculum.h enn»

• Hsec loco indicalo nullalenus reperiunlur.

737 S. PATERII EXPOSITIO VET. ET NOV. TESTAMENTI. — SUP. EXODUM. 738
qui in activa disposuit vita perdurare, a Domino diis B in nobis per dolorem cordis sol justitise occidat, de-
offerlur qnando a praedicatore suo antiquorum pa- bemus ei confessionemveniaereddere a quo confes-
trum diclis tmbuitur, qni nobis in via omnipotentis sionem accipimus culpse, ttt qui se deliquisse in nos
Domfhi sacerdotes fuere. Atque ad ostium et postes meminit, a nobis mox relaxatum sentiat quod de-
labernaculi ducitur, ut de ingressu eeterni taberna- liquii.
culi altius aliquid audiat, et tremendi judicii diem CAP. XXXIV. — Quod Moyses acceplurus legem in
subtiliter agnoscat, ne per bona opera quae facit pla- montemascendit. (Exod. xxiv, 4).
cere bominibus appetai. Sicque auris ejus subula per- Dumde appetenda quiete interna, et cordis niun-
foratur, dum mens illius timoris Dei subtilitate per- ditia tractaretur in expos. beati Job, adjunctuin est:
cutitur; ut et verbi acumine transfixa per omne quod Quod MnysesaccepluruS in montemascendit,—
noverit ingressum regni semper attendere, et legem
* Qttid est quod Moyes, ut sublimia Dei proecepta
agit
quasi ab ostio et poste tabernaculi peiforalam au- a'ta conscendit, atque ut interna penelra-
rem portare. Qui erit servus in seeculum,ut esse post perciperet, externis tumuliibus occultatur? nisi quod
sseculum liber possit. In sacculuraelenim servus est, ret.ab
qui per activam vitam hominibus servirc disposuit, sancti viri, qui exterioribus ministeriis deservire
oflicii necessitate coguntur, studiose semper ad cor-
ut post precsenssseculumad libertalem veram valeat dis secreta
refugiunt, ibique cogitationis intimsc
pervenire. De qua per Pauluro dicitur : Quia et ipsa cacumen ascendunl, et legem quasi in monte perci-
creatura liberabitur a servitute corruplvmis in liberla- piiint, dum
postposilis tumultibus actionum lempo-
temglorim filiorumDei (Rom. vm, 21). Tunc etenim ralium, in conteinplationis suse verticem, supernae
vera in nobis libertas erit, cum ad gioriara liliorum B voluntatis sentenliam
Dei adoplio nostra pervenerit. Nuuc vero non solum perscrutantur.
activa vila in servitute est, sed ipsa quoque conlem- CAP. XXXV.— Faciet qualuor circulot aureos, quos
platio, qua super nos rapimur, libertatem roentis pones per quatuor arcm angulos. Duo circuli sinl in
adhtie perfecte non oblinet, sed imiiatur, quia illa latere uno, et duo in allero. Facies quoqueveclesde
qtties inlima in aenigmatevidetur. lignis Selhim, et operies auro, inducesque circulos
CAP.XXXII.— Si quis aperuerit cisternamel foderit, qui sunl in arcm latefibus , ut pottetut in eis, qui
et nonopetuerit eam, cecideriique bos velasinus in sempererunl in circulis, nec unquam extrahentur ab
eis (Exod. xxv, 12, scq.).
eam, dominus cisternmreddel ypretiumjumentorum
(Exod. xx, 33). Cum de proedicationednctorum Ecclesiaetractare-
Dum de tenenda sacri verbi mensura, secundum est: tur in cod. Reg. past. (Part. n, cap. 11), adjunctum
audientium in beati Facies quatuor circulos aureos, etc — Quid per
qualitalem tractaretur, expos. arcam, nisi sancta Ecclesia figuratur? Cui qualuor
Job, I. xvn (JVum.38), adjunctum esl:St quisaperue- aurei per quatuor angulos jubentur adjupgi;
rit cistemam et foderil, elc. — Quid est aperire ci- circuli in eo quod per quatuor mundi parles dilatata
sternam, nisi intellectu valido Scriptursesacraearcana quia
penetrare? Quid autem per bovetn et asinum, id est tenditur, procul dubio quatuor sancti Evangelii libris
inundum itriuiundumque animal, nisi fidelis quisque accincta praedicatur.Vectesquede lignis Sethim fiunt,
vel infidelisacripiiur ? Qui ergo cisternam fodit, coo- aui iisdem ad porlandum circulis inseruntur; quia
ne illic bos vel a-inus id est in sa- fbrtes perseverantesque doctores velut imputribilia
periat, ruat; qui quaerendi sunt, qui instructioni sacrorum volu-
cro eloquiojam alta intelligit, sublimes sensus coram C ligna
non capientibus per silenlium ti-gat, ne per scanda- minum semper inhserentes, sanctse Ecclesise unitatern
lum ntentis, aut lidelem parvulum, aut infidelem, qtii denunlient, et quasi intromissis circulis arcam por-
credere potuisset interimat. Ex morte enim jumen- tent. Vectibus quippe arcam portare, est bonis doc-
torura dibet pretium, quia illud scilicet amisisse tes toribus sanctam Ecclesiam ad rudes infidelium men-
convincitur, unde ad agendam pcenitenliain reus te- operiri, proedicandodeducere. Qui auro quoque jubenlur
nelur. Quisquis nanique ad alla scieniiaefluenta per- vitee tit dum sermone aliis insonant, ipsi etiam
veniens, cum hsec apud bruta audientium corda non Qui semper splendore fulgescant. De quibtts apte subditur :
erunt in circulis, nec unquam exlrahenlur
contexerit, pcenaereus addicilur, si per verba ejus ab eis, quia nirairum necesse est ut qui ad officium
in scandalum, sive munda, sr.umens imraunda capia-
tur. Operienda esl ilaque cislerna, quia coram par- prsedicationis excubant, a sacraelectionis studio non
vulis menlibus tegenda est alta scientia, ne unde recedant. Ad hocutnamque vectes esse in circulis
cum portari arcam opportunitas
cor docentium ad summa altollitur, iude infirmitas semper jubentur,
auditorura ad iraa dilabalur. exigit, de intromittendis vectibus portandi tarditas
nulla generetur, quia videlicet cura spirituale aliquid
—
CAP.XXXIII. Cum debeltibi quidpiam [rater tuus, a subditis paslor inquiritur, ignominiosum valde est
et abslukrls pignus ab eo, ante sotisoccasumpignus si lunc quaerit discere, cum qusestionem debet eno-
reslitue (Exod xxn, 26). dare. Sic circulis vectes inhsereant, ut doctores sem<
Dum de utililate confessionistractaretur in expos. per in suis cordibus eloquia sacra meditantes testa-
beati Job, I. xvi (JVum.32), adjunclum est: Cumde- menti arcam sine mora elevent, si quidquid necesse
bel libi quidquam fraler tuus, etc. — Quid hoc loco D est protinus doceant. Unde bene primus pastor Ec-
pignoris nomme, uisi peccali confe-sio datur intel- clesise pastores caeteros admonet, dicens : Parati
ligi ? Frater etenim noster debilor nobis efticitur, cum semper ad salisfactionem omni poscenti vos rationem
quilibet proximus in nos aliquid deliquisse monstra- de ea qumin vooisest spe (I Petr. m, 15). Ac si aper-
lur. Peccala quippe debila vocamus. Unde peccatori te dicat, ut ad porlandam arcam mora nulla prsepe-
servodicijur: Omne debitumdimisi tibi (Malth. xvm, diat, vectes a circulis nunquain recedant.
32). Et in Dominica quoli.iie oraiioue precamur : CAP. XXXVI. — Duos quoque cherubim aureos, el
Dimilte nobfsdebita noslra, sicul ei nos dimiltimus
debiloribus nostris (Matth. vi, 12). A debitore aulem productiks facies ex utraqueparte oraculi. Clierubim
unus sit in latere uno, et alter in altero, utrnniqtte
nostio pignus accipimus, qttando ab eo qui et nohis lalus propitiatorii tegant expandentes alas , ct ope-
peccasse cognoscnur, peccali cjus jam confessionem rienies oraculum, tespkiantque se muluo vetsisvul-
teneraus, per quam relaxare peccatum, quod in no- tibus ad propitiatorium (Exod. xxv, 18).
bis perpetratum est, postulamur. Qui enim pecca- Dum de concordia novi ac veteris Testamcnli, et
tum juod commisit fatetur, et veniam petit, jam de mediatoris advenlu tractarelur, homil. 6(JVum.15)
quasi pro debito pignus dedit. Quod nimiruro pigous in Ezechielem, adjtinclum est: Duos quoque Cherubim
ante solis occasum reddere jubemur, quia priusquam aureos, et ptoductitesfacies, elc. Quid pcr propitiato-
a In Mss. non assignatur
quo ex loco fuerit id xii, ut in Editis legitur.
sumptum. Certe non invenitur lib. xxiv in Job, cap.
«Q APPENDIXAD S. GREGORIIOPERA OMNIA. T40
De A igitnr Doniini, et phialaeprseparantur, et cyathi,quia
tium, nisi mediator Dei :et hominum designatnr» in tloctrina sacri eloquii, non solunt exhi-
juo per Paulum dicilur Quemposuit Deuspropitia- videlicet
lionem perfidem in sanguine ipsius (Rom. 111, 25). benda sunt magna et arcana quacinebriant, sed <liam
Quid vero per duo CberubMii, qui plenitudo scien- parva et subtilia, quse quasi per gustum nolit.am
ikc dicitur, nisi ulraque Te-timenta sigitaia siinl? prsestant.
E-x qiiibusunum a sumuiilate una propitialorii, aliud CAP.XXXIX.— Hem unde tupra.
vero a surani tale altera sfat, quia quod Testamen- In exposilione Evangelii homil. 6 (Num. 6): —
lum vetus de incarnatione nostri Redemptoris ccepit Quid per pbialas, nisi doctrina exuberans? et quid
hoc Testaraenlum noviuii
prqphclando promiilere, Duo autem cherubim ex per cyalhos, nisi parva atque angusia scientia desi-
perfacte narrat expletum. Testaraen- gnatur? Alius namque doctrina veritatis plenus, au-
auro inundissimo facta sunt, quia utraque dientium raentes inebriat, per hoc ergo quod dicit,
verilate describuntur. Expandunt
lapuraacsiiiiplici
oraculum nos, omni- profectO'phialam porrigil. Alius explere quod seulit
veroalas, et operiunt, quia qui non valet, sed quia hoc utcunque dennntiat, prof.cio
polenlu Dei oraculum sumus, culpis a imminenlibus ln Dei ergo tabernacu-
dum per cyathum gusium praebet.
Scripturaesacrse aedificaiioneprotegimur.
ab errore
Cujus lo, id est in sancta Ecclesia positi, si per doctrinam
sententias sollicite aspicimus, ignorantiae sapientise ministrare pbialas minime possunt, in
ejus alis velamur. Duo vero cherubim se mutuo re~ divina largitate sufficiunt, proximis
in ulra- quantum pro
.piciunt, versis vultibusa sepropiiiatorium,
varietate
quia
Et suis boni verbi dare cyalhos debent.
sue Xe»taraenta nulla discrepant.
quasi ad semelipsa vicjssimaliud facies tenent, quia duni «j.B CAP.XL. — Facies et candelabtumduclik de auto
ijuod unum promitiit, hoc exhibel, inlerposi- mundissimo,hastile ejus, et calamos, et scyphos, et
tum mediatorem Dei et hominttm vident. Facies sphmtulas, ac lilia ex ipso ptocedenlia (Exod. xxv,
quippe a semetipsis cheruhim averterenf, si quod 31).
mum Testaroentum promitleret, aliud negaret. S>d Cum de mysterio incarnaiionis Dominicae, deqtie
ilum concorditer de inediatore Deiet hominum unum membris ei per iidem adhaerentibustraclaretur I. i,
loquiintur, vicissiin ul se i espiciant, iu propitiaiorUnn homil. 6 (Num. 8) in Ezecb., adjuuctum est -.Faeies
mlendunt. Quod enim designavil Testamentum ve- et candelabrum duclik de auro munditsimo, etc —,
tits , hoc Tesiamentum novtim exhibuit. Ui enim Quis in candelabro, nisi Redemptor liuroani generis
pauea de multis loquar.nisi Quid. est quod Adam dor- designaiur? Qui in natura bumanilatis infulsitluuien
mienle, Eva produciiur, quod moriente Chrislo, divinitatis , ut mutidi candelabrum iierei» qnatenus
Ecclesia iidelium nasciuir? Quid est quod Isaac ad in ejus luinine oiruiis peccalor, in quibus jaceret te-
immolandiimduciltir et ligna porlat, aree superimiio- nebris, vidercl. Qui pro eo quod nostram naturam
nitur, et vivit, ntsi quod Kedemptor nosler adetpas- sine culpa suscepit, candelabrum tabernaculi de auro
«iunewtjucttis, lignum ribi crucis ipse poctavit, sic purissimo fieri jubeliir. Ductileautem feriendo pro-
ex bamanjtale eslmortuus, ul tamen immorlalis ma- ducitur, quia et Rederaptor noster, qui ex concep-
neret ex dvrinitate? Vera ergo Testameiita'iia sibi in lione et naiivitate perlectus D<us el boino exstilit,
niediatorem Dei et hominum cungruunt, ut qttod passionum icius pertulit, etsicad rcsurreciionis glo-
iuflumsignat, hoc alteruro exibeat. riam pervenit. Ex auro ergo mundissimoduclile can-
delabrura fuil, quia et peccatum non habuit, el lamen
CAP.XXXVII.— Ilem unde supra. j ejus corpus per passionis conturaelias ad immortali-
C
ln expositione Evangelii hom. 25(A'um. 5):—Che- tatem prolecit. Nam juxla animaemerttum, quo pcr-
rubitn, plenitudo scientiae dicilur. Et quid per duo cussionibus poluisset proficere, omnino noii habiiil.
chenibin», nisi utranue Te&taroentasigoaptirr? Quid In membris aniem suis, quse nos sumus, quoiiJic
vero per «ropitiatorium, nisi incarnatus Domipusli- percussionibus proficit, quia dum nos tundimur el
guratur r w quo Joanues ait: lpseesl enim propuia- afliciinur, ut ejus corpus esse mereamur, ipse profi-
tio propeceatit nostris (I Joan. u, 2). Et dum Tesla- cit, de cujus corpore scriplum est: Ex quo totum
menluui veios b.oc faciendumdenunliat,,quod Tesla- corpus per nexus, et conjunclionessubminisitaium el
menlum novum de Doraino factura clamat, utraque cohsltuclum ctescil in augmentum Dei (Col. n, 19).
quasi cherubiro se invicem aspiciunt, duro vultus in ° Corpus quippe illius nos omries sumus, per nexus
propitiatoritiin vertuut, quia aduro inter se posituin veio et conjunciiones corpus ligalur; quia dum ca-
iHcarnatutn Doiniuura vident, suo aspeclu non dis- pili pectus, dum pectori brachia, duro brachiis roa-
crepaut, qm dispensationis ejus myslerium concor- nus, digiti manibus sunl conjuncti, et membra caelera
diter narrant. meinbiis inhaercnl, corpus omne perficilur; sic
sancti qui Redemptori nostro propinqui stc-
CAP.XXXVIII. — Patabis et acetabula ac phialas, terunt,apostoli pectus capiti iuhaeserunt. Quos quia
ihuribula et cyalhos, in quibus offerendasunt liba- martyresquasi sunt secuti, quasi conjuncta braciiia pectori
mina (Exod. xxv, 25). fuerunt. Quibus diim pastores ei doctores subjuncti
Cum de discrete lenenda a doctoribus prsedicatio- sunt per bona opera, manus brachiis inhseserunt.
nis uieosura iraclaretur in expos. beali Job ,1. xx j. Hoc vero omne corpus Redemptoris noslri quotidie
(JVum.4); adjunctum est; Parabis etroeusura acetabula, etc. u• per nexus et conjuncliones subminisiratur iu ccelo ,
— Quid per phialas, el cyalhos, nisi praedi- quia cum ad eum illuc electseanimseducunlur, ei sua
catioois accipitur, qua oportet ut exbortationis gra-' roerobra colligantur, de quo bene dicilur: Submi-
lia singulis juxla capacitatem ingenii conferatur? nislratum et constructumcrescitin augmentumDei,
Debetenim is subtiliter qui docet perspicere ne plus> quia Deus omnipoiens Hcdemplor nosler, qui in se
siudeat quam ab audiente capialur, praedicare. Debet1 quo proliciat non habet, adJiucper menibra iua quo-
et ad infirmitatera audientium semetipsuro contia- ti lie augmenium liabet. Unde rursus scriptuni esi :
hendo descendere, ne dum parvis sublimia, et id- Donec occuttamus omnei in mensutam pkitititdinis
circo non profutura loquilur, se magis curet oslen- Chiisti (Kphes.iv, lo). Haslilevero ejus ipsa Eccleia
tare quam audiloribus prodesse. Jubente autem Do- debet imelligi, quee corpus ejus est, quia inter lol
mino, non solum phialeead mensara tabernaculi, sed adversa, libera stat. Calami autem qui de hastiti pro-
etiam cyalhi prseparantur. Quid enim per phialas ,> deunt, pnsdicatores suut, qui dulcem SQIIUIH in
nisi larga preedicalio? Quid enim per cyathum, nisi' mundo ediderunt, videlicetcanlicutn novum. Scypbi
niiniraa actenuisde Deo locutiodesignatur? In roensai autem vino repleri solenl. b Quid trgo mentes audi-

• Queesequuntur usque ad : Uastik, elc , in; Ex- b Nescio cur hic in Excusis inseratur : /* tton-
cusis oraissa, restituimus ex omnibus Mss. uostris. nultis Gtegoriiexemptatibut ita kgunt.
 7fl s7 PATERH EXPOSITIO VET. ET NOV. TESTAMENTI. — SUP. EXODUM. 742
torum nisi scyphi sunt, quaea sanctis praedicatoribus s A Dei Per eJus amorem derelinquat, coccus est, sed
vino scientiae replentur? • Quid ergo ora doctorumt bis tinctus nonesse est. Ut ergo cbaritas vestra bis
nisi scyphi suut, qui vino nos scienliae ebriant, utt tinctus coccus sevaleat, et atl araorem Dei ,'el ad
obleclamenta iiuindi quue amavitnus, obliviscamur ? amorem proximi accendat, quaienus nec ex com-
Spbsetula enim pid est aliud, oisi volubilitas prse- passione proxirai, contemplationem relinquat Dei,
dicationis? Spbaerula enim ex omni parte volvilur,, nec plusquam debet inhsefens conlemplatione Dei,
et prccdicatio, quee nec adversitate retineri potest,, coiii[iassionem abjiciat proximi. Omnis itaque homo
nec prosperilatibus elevatur sphseraest, quia inlerr inter homines vivens, HCad euin anhelet quem de-
adversa fortis, et inler prospera humilis, nec tirooriss siderat, dt tamen liunc non deseral cum quo curre-
habet angulum, nec elationis. In cursu ergo suo figii bal, et sic huic adjutorium ferat, ul ab illo nullatenus
non valat, quia per cuncta se volubiliter trahit. Utt torpeat, ad quem feslinabat.
auiero hoc quod exempli causa protulimus, exsequa-- CAP.XLIII. — Quod cum Dominustabetnacuii tabu-
mur, bene post calamos, scyphos, et spheerulas , ini ias erigi prmcipit, fundi earum bases argenleas
candelabro lilia descrtbuntur, quia post hanc quami jubet (Exod. xxvi, 16,19).
diximus, praedicationisebrietatem atque volubilita- Dum de myslerio praenuntiataeprophetaruro atque
tem, illa virens palria sequitur, quse animabus3 apostolorum celsitudinis tractaretur in expos. beati
sanctis, id cst floribus vernat eelernis. Scyphi ergo) Job, lib. xxviii (Num. 18), adjunctunt est: Quod
et sphserulse%&laborem pertinent, lilia ad retribu- cum Dominus tabernaculi tabulas erigi prmcepit, elc.
tiouem. — Qutd per labularuiu bases argenteas, pisi propbe-
CAP. XLI. — Tabernaculumvero ila fiel: decemcor- D B
taruin potest ordo signari? Qui dum primi.aperte de
tinas de bysso retotta, et Ityacinlho, variatas opere» Doaiinica incarnatione locuti sunt, quasi quasdam
plumatio facies. Et paulo post: Facies et saga ci-- bases, eos conspiciiiuis a fundainentis «urgere, el
licina undecim, ad operiendum teclum tabernacuii. superpositae fabricae pondera sustinere. Ad Moysen
Et iterum : Facks ei operimentumaliud de pellibus •> ergo Dominus cum tabernaculi tabulas erigi praece-
arietum (Exod. xxvi, 1). pit, lundi earum hases argenteas jubet. Quid «nira
Durode cavendis itiiirmuralionibus contra Recto-. per tabulas, ni-i apostoli exiensa in rjaumiuuitpiaadi-
res suos quibuslibet spiritualibns subdilis traclareturi- catione dilatati ? Quid per bases argeuieajs, nisi pro-
in expos. beati Job, Iro. xxv (JVum.39/, adjunctumi phetoe «ignantur? Qui superiroposit.a6 tabulas ipsi
est: Tabernaculumvero ita fiet, etc. — Quid per pel- firmi et fusiles sustinent; quia apostolorum vila duni
les et cilicia quibus tabernaciiluin legitur, nisi gros- eerum praedicatione instruitur, eorum et auctoritaba
kas hominum mentes accipiinns , quoe aliquando ini soiidatur. Unde et conjunclse bjnse bases shiguiis
Ecciesia, occulto Dei judicio , quamvis durae sinl, , tabulis supponuniur, quia cuni pronheffe sanoti in
praeferuntur? Quse quia servire curis lemporalibus; verbis suis de medialoris incarnaiione concordant,,
non tiroent, oportet ut lentationum ventos ei pluvias; subsequentes prsedicalores Ecclesiae indubitantor ffi-
de hujus mundi contrarietatibus portent. Quid vero, dificant; ut ciun a semeiip>is non discrepaiu, iilos
pcr byacinthum, coccum, byssuroque signalur, nisii. robustius figaiil. utNec iinroerito bases, quibus pro-
tanctorum vita tenera, sed clara? Quse dum caute pheteesignanlur, ex angento debeant lundi pmci-
m tabernaculo sub ciliciis et pellibus absconditur,} pitur. Atgenti quippe claritas ex.usu servalw, sine
Miaintegra pulcbritudo servatur. Ut enim in inte- usu autein in nigredineiu verlilur. Proplietarum quo
riora tabernaculi byssus fulgeat, coccus coruscet, , Q ( que dicta ante uaediatoris advenlum : quia in Huum
hyacinthus cseruleo colore resplendeat ;§ desuper• spiriiualis inielligentia; non etaut, diun couspici prse
pelles et cilicia , imbres, ventos, et pulverem por- oikicuritate non palerant, quasi njgta remaftebant.
lant. Quse igitur magnis virtulibus in sanctse Eccle- At postquam media.tor advenkns, aa anle ocuJos
sisesinu proficiont, praepositorumsuorum vitaro des- nostros incarnalionis su» manu tareit, quidquid uicja
picere non debent, cum vacare eos rebus exteriori- in eis latebat, incl*rnU : ^ensusque patrum preece-
bus vident; quia hoc quod ipsi securi inlima pene- denlium in nsuut dedit, quia vefba reius exposuit.
trant, ex iliorum adjumento est, qui conlra procellas< CAP. XLIV.—Quod columnarum quatuor, antequas
hujus soeculiexterius Iaborant. Quam enim candoris> velum pendeteprmcipiluf, ette batet argenleas Do-
sui gratiam relineret, si byssum pluvia tangeret ? aut minus jubel (Exod. xxvi, 26).
quid fulgorisatque claritatis coccus, vel. hyacinthus i Cum de mysterio prsedicationis doctorum Eccleske
oslenderet, si heecsuscepius pulvis foedaret? Sit ergo> tractaretur inexpos.beati Job, I. xxviu (Wum.17),ad-
desuper lexlura cilicii forlis ad pulverem, sit inferiusi junclum est: Quod cotumnarum quatuor, etc. — Cum
color hyacinlhinus aptus ad decorem. Onient Eccle- in typo EcclesiiBtabentacuitim < figeretur, ad Moy-
siam, quisolis rebus spiritualihus vacaut, tegant Ec- sen dicilur, ut coluninarum quaiuor interius posila-
clesiam quos et labor rerum corporalium non gravat. rum bases esse aigentess debeani. In argento enim
Nequaquam ergo contra rectorem suum exteriorat quid aliud quam clarilas divjiii serroonis accipitur ?
ageulein murmuret is qui intra sanctaro Ecclesiaini. sicut scriptum est: Eloquia Domini, eloquia casla;
jam spiritualiter fulget. Si enim tu secure interius, ut argentum igneexaminatum, probutum iettm (Psal. xi,
coccus rulilas, cilicittmquo prolegeris cur accusas? 7), Bases trgo aigeuto veslitse, quatuor coiumnas
—
CAP.XLH. Item unde supta. , vI tabernaculi suslineiif, quia praedicatores Ecciesisedi-
b
In expositione Evangelii, homil. 58 (JVum.10):— vino eloquio decorati, ut in cunciis se exempluin
Coitinis taberuaculi intexi coccus bislinctus iubetur. proebeant, quatuor Evangefistaium dicla et ore et
Vos estis, fratres, vos estis corlinse tabernaculi., qui operibus portant.
per fidetn in vestris cordibus secreta ccelestiavclatis. (JAP.XLV. — In constructione tabnrnacuii ut eo-
Sed coninis tabernaculi bis tinctus coccus ilebet
iuesse. Coccusquippe ignis speciem tenel. Quid vero tumnmatgentem interius starent, puicM mrei per
e.-t charitas nisi ignis? sed isia charitas esse bis cirtuitum exterktt jussi mnt, in quibus tetigumm
tiiicta debet, ut tingatur per amorem Dei, lingatur tabernaculum tenereiut (Exod. xxxn, 36).
el pef amorem proximi. Qui enim sic amat Deum, ritum Curo de veteris novique Teslamenli tuiita per spi-
ut per cenlemplationem ejus negligat, proxiroum , coucordia traOaretur ex horo. 15 (Nmn. iti,
coccus quidem est, sed bis tinclus non est. Rursum 17) in Ezecbielem, adjunctum est: /n conttructione
tabernaculiut coiumnm
qui sic amat proximum, ut tamen conlempiaiionem — d De quibus et panloargentem iutermsest staranl. etc
: Faciet
8 Hoc loco Mss. Cod. dissentiunt. post scriplum
Lectioni " Excusj, figureiur, reluctantibus Mss.
tse, quam retinemus, suffragatur Cod. Michael,vulga- npn d Caput hoc multis in locis
alii. deprawlum «pe Mss.
*•Nullus Mss. nostrorum heechabet. sanavimus.
i :
743 APPENDIX AD S. GREGORII OPERA OMNIA. 7ij
paxillos tabernaculi, -elatrii cum funibus suis. Patres A perhumerale ex auro, hyacintho, purpura, bis tineto
veteris Te4amenti, quia ab ipsa incarnaiione Redern- cocco, et toria lieri bysso prsecipitur; ut quanta
ploris nostri per intervalla temporum longius consti- sacerdos clarescere virtutum diversitaie debeat de-
terunt, foris esse jussi sunt. Et quidem ab Abel san- monstrelur. In sacerdotis quippe habitn ante omnia
guine passio jam coepit Ecclesioe. Et una est Ecclesia aurum fulget, ut in eo inteliectus sapientise principa-
electorum prsecedentium atque sequentium. Sed la- liter emicet. Cui byacinthus, aereo coeruleocolore
men quia discipulis dicitur : Mulli reaes et prophetm resplendens, adjungitur, ut per omne quod intelii-
eolueruntvidere qum videtis, et non viderunt (Luc. x, gendo penetrat, non ad favores inlimos, sed ad amo-
24), antiquis Patribus quasi foris stelisse, est Redem- rem ccelesliuin surgat, ne, dura in stiis incautus lau-
ptoris nostri prsesentiam corporalero non vidisse. Auro dibus capitur, ipso etiam veritalisintellectuvacuetur.
ExteriuS igitur, sed tamen non divisi a sancla Ec- quoque c ac hyacinlho purpura permiscitur, ut
clesia fuere, quia mente, opere, et prsedicatione, videlicet sacerdolale cor cura summa quse prsedicat
isla jam fidei sacramenta lenuerunt, istain sanctee sperat, in seroetipso eliam suggestiones vitiorum
Ecclesiae celsiludinera conspexerunt, quam nos non reprimat, eisque velut ex regia potestate contradi-
adhuc prsestolando, sed jam habendo conspicimus. cat, quaienus nobilitatem semper intimae regenera-
Sicut enim nos in prseterita passione Redemptoris lionis aspiciat, et ccelestisregni sibi habitum moribus
noslri, ita illi per fidem in eadera post ventura sal- defendat. De hac quippe nobilitale spirilus per Pe-
vati sunt. Illi ergo foris non extra roysterium, sed trum dicitur : Vos autem genus ekclum, regale saCer-
extra tempus fuerunt. Unde et in constructione ta- dotium (1 Petr. n, 9). De hac etiam potestate, qua
bernaculi, ut columnae argentese interius starent, B vilia subigimus, Joaunis voce roboramur, qui ait:
paxilli eerei in circuitu figi per ctrcnitum exterius Quotquot recepetunt eum, dedil eis poteslatem filiot
jussi sunt, in quibus religatum tabernaculum tenere- Dei fieri (Joan. i, 12). Hanc dignitatem fortitudinis
tur. Columnee itaque argentess inlerhis, paxilli vero Psaltuista considerat, dicens : Mihi autem nimit ho-
serei in circuitu liguntur, atque in ipsis futtes ligati norificali sunt amki tui, Deus; nimis confortalus est
tunt, ut tabernaculum ttxum maneret, quia videlicet principatus eorum (Psal. cxxxvm, 17) : quia nirairum
ut sancti aposioli inluce sermonis sui solidi starent; sanctoruui meus principaliler in summis erigitur, cum
ut tolum tabernaculum, id est sancla Ecclesia, in exierius perpeti abjecta cernuntur. Auro autero el
fidei integritate consisteret, tanquam paxilli serei Pa- hyacintho, ac purpurse, bis tinctus coccus adjungilur,
tres veteris Testamenti ac prophetae exlerius ttxi ul ante interni judicis oculos, omnia virtuiutu bona
sunt, qiiaienus verborum suorum funibus ptaedicato- ex charitate decorenlur, et cuncta qusecoram horoi-
rum mentes in soliditate stringerent, atque hoc Dei nibus ruiilant, hsec in conspeclu occulti arbitri
tabernaculura in slalu fidei ligarent. Extra ergo pa- flamma intimi amoris accendat. Qusescilicet charitas,
xilli sunt, qui ante.]tempus hujus sanctae Eccclesiee quiu Deum simul ac proxiroum diligit, quasi coccus
fuere. Sed tamen ligant eos qui in ipsa sunt, quia ex duplici liuctura fulgescil. Qui igiiur sic ad aucto-
dum ccelestia mysteria ventura prsedicant, beecpost- ris speciem anhelat, utproxiraoruin curam negligat;
quam ostensa sunt, credibilia omnibus fecerunt. Ut vel sic proxiroorum curam exsequilur, ut a divioo
ergo intus columnac immobiles stent, fbris paxilli araore intorpescal (quia unum horum quodlihet negli-
funes continent, quia ut sancti apostoli perfecte in- git), superhuroeralis ornamenlo habere coccum
carnalionis Dominicsemysteriura credereni, illorum bis linctuni nescit. Sed cum mens ad preccepta cha-
prsedlcalio obtinuit, qui hoc priusquam fieret videre ^„ rilatis lendilur, resiat procul dubio ul per abstinen-
et pfeedicare potuere. Nec immerito columnae ar- tiaro caro roaceretur. ITndeet bis tincto cocco torta
geutese, paxilli vero eeneifacti stint, quia quod clare byssus adjutigitur. De terra eieuitn byssus nitenti
specie oritur. El quid per byssum, nisi candens decor
jairi apostoli preedicant, hoc prophetee sub intellectu mundiiioe
mystico obscure locuti sunt. Recte ergo per eeris corporalis exprimitur. Quse videlicet torta
inetallum signali sunt, qui clari in suis preedicatio- ' pulcliriiudini superhumeralis iunectilur, quia tunc
nibus non fuere. Sancti vero apostoli, quia de Re- castimonia ad perfectum munditise decorcm ducilur,
demptoris nostri myslerio lucem praedicationis ha- cum per absliueiiiiara caro fatigatur. Cumque inter
buerunt, argenleis coluranis expressi sunt. Etnolan- virtutes caeieras etiam afflictaecarnis raerilutn profi-
dum quod atgentum sonat et lucet, eesvero sonat et cit, quasi in diversa superhumeralis specie byssus
non lucel, quia prsedieatores novi Testamenli aperle torta candescit.
loculi suul quae etiam monstrare potuerunt. Prsedi- CAP.XLVll. — Rationale
catores vero Testamenli veleris, quia per allegoria- quoquejudicii facies opere
rum umbras de coelesti mysterio obscura dicla pro- polymiio (Exod. xxvm, 15)..
tulere, quasi sine luce sonttum dederunt. Cum per promissi sacerdoialis indumenti myste-
CAP. XLVI. — Facienl aulem tupetlmmetak de auto rium, de exhibenda pulchritudine in
doctriuse doclorum
el hyacintlto, ac purpura, coccoquebis tincto, el c. sequeutium tractaretur, Regul. paslor. (Part, u,
2), adjunctum esl: lialionale quoquejudkii faciet
bysso relorta (Exod. xxvm, 4). opere polymito. — Diviuavoce praacipilui ut in Aaron
Cum de « bona qualitate sacerdolum, eorumque pectore raiionale judicii vittis ligantibus
exhibendi operis claritate tractaretur (Lib. i, ep. 25, ]) quatenus sacerdotale cor nequaquaro imprimatur, cogilaliones
otim 24), adjunctuin est : Facient autem superhume- fluxaepossideant, sed ralio sola Constringat, ne indi-
rale de auro et hyacinlho, etc. — Supernee vocis iin- screlum quid vei inutile cogitet. Quiestad exemplum
perio in utroque humero sacerdos velamine supei hu- aliis constitutus, ex gravitate vitse semper uebet
meralis astringitur, ut conlra adversa ac prospera, ostendere, quanlum in pectore rationem portet. In
virtulum semper ornamento munialur, quateuus quo eliam ratipnali vigilanter adjungitur, nt duode-
juxla vocem Pauli: Per arma juslitim a dextris sini- croi patriarcharuin nomina describautur. Ascriptos
sttisque gradiens (II Cor. vi, 7), cura ad b
sola, quee eleniro patres seraper in pectore ferre, est antiquo-
anteriora sunt, nilitur, in nullo deleclationis inlimse ruin viiani sine iiitermissione cogitare. Nant lunc
latere flectatur. Non hunc prospera elevent, nec ad- sacerdos irreprehensibililef gradilur, cum exempla
versa conturbent; non blanda usque ad voluptalem patrum prsecedeutium indesinenler intuelur, ciim
deraufceant, non aspera ad desperationeni premani, sanctorum vestigia sine cessalione cousiderat, ct
ut dum nullis passionibus inlenlionem menlis humi- cogitationes illicitas deprimit, ne extra ordinis liini-
Iiat,.quanta in ulroque humero superhumeralis pul- teiu operis pedem tendat. Quod bene etiarn i ationale
chriludine tegatur, ostendat. Quod recte etiam su- judicii vocalur, quia debet rector sublili exaroino
a In Gemet. et Michaelino Codd. b Excusi, intenora sunt.
assignatur Regv
past. litulus decimus quartus. Hsec autem reperiun- " Utic.: ac byssopurpura .
lur loco a nobis signato. permiscetur.
 748 S. PATERII EXPOSITIO VET. ET NOV. TESTAMENTL — SUP. EXODUM. 746
bona malaque discernere, et queevel quibus, quando A I tabernaculum sacerdos ingrediens, tintinnabulis atn-
vel qualiler congruant, studiose cogitare, nihilque biatnr, ut videlicet voces prsedicalionis habeat, ne
quaerere, sed sua commoda propinquorum superni inspectoris judicium ex silentio offendaf.
ona reputare. Unde illic scriptum est: Pones autem Scriptum quippe est: Audialur sonitus quando ingre-
Sroprium
in rationale judicii doctrinam et veritatem, qum erunt dilur vel egreditur sanctuarium in conspectuDomini,
in pectoreAaron, quando ingredietur coram Domino, et non moriatur (Exod. xxvm, 35). Sacerdos nam-
et gestabil iudkium filiorum Israel in pectore suo in que ingrediens vel egrediens irioritur, si de eo soni-
conspeclu Domini semper (Exod. xxvm, 30). Sacer- tus non auditur, quia iram contra se occulti judicis
dotero quippe judicium filiorum Israel in pectore co- exigit, si sine preedicationis sonitu incedit. Apte au-
ram Domini conspectu gestare, est subjectorum tem tintinnabula vestimentis illius describuntur iu-
causas pro sola interni judicis intentione discutere, serta. Vestimenta etenim sacerdotis quid aliud ,
ut nihil se ei humauitatis admisceat in hoc quod di- quam bona opera debemus accipere ? Propheta at-
vina posilus vice dispensat, ne correctionis studia testante, qui ait: Sacerdotes tui induantur justitiam
privatus dolor exasperet. Cumque contra aliena vitia (Psal. cxxxi, 9). Vestimentis itaque illius tintinna-
aemulator oslenditur, quee sua sunt exsequatur, ne bula inhoerent, ut vitae viam cum linguee sonitu ipsa
tranquillitatem judicii aut latens invidia maculet, aut quoque opera sacerdotis clament.
praeceps ira perturbet. Sed dum consideratur terror CAP.LL — Sume tibi aromala, et stacten, onycha,
ejusqui super omnia proesidet, videlicet judicis in- galbanum boni odoris, et thus lucidissimum; mqua-
timi, non sine magno regantur tiroore subjecti. Jis ponderis erunt omnia; faciesquethymiamacompo-
CAP.XLVIII. — Quod sacerdos cum in tabernaculum B ] situm opere unguentarii mixtum diligenler et purum
ingreditut, duodecim lapides in pectore portare ju- (Exod. xxx, 3i).
belur, sculptis nominibus filiorum Israel (Exod. Cum de boni operis exhibitione per districtam
xxvni, 17). mentis custodiam tractaretur in expos. beati Job,
Dum de primorum preedicatorum significationibus 1.1Num. 54 adjunctum est: Sume tibi aromala, el sta-
tractaretur in expos. beati Job, lib. xxvm (Num. 14), clen, etc.-r-Thymiama ex aromatibus composilum fa-
adjunctum est: — Quod sacerdos cum in tabernaculum cimus, cuminaltariboni operisvirtuturamulliplicitate
ingreditur, etc Cujus per hunc pontificem, nisi redolemus. Quod raixtura et purum fit, quia quanto
Redemptoris nostri persona figuratur? Quia videlicet virtus virtuti jungitur, tauto iocepsum booi operis
semetipsum pro nobis sacriiicium offerens ponlifex sipcerius exhibetur. Ubi et bene sttbjungitur : Cum-
noster, dum fortes in ipso exordio prsedicatores ex- que in tenuissimumpulveremuniversa aromata contu-
hibuit, duodecim lapides sub capite in prima sui cor- deris, ponesex eo ceram lestimonii tabernaculo. In le-
poris parte portavit. Sancti ilaque apostoli, et pro nuissimuro pulverem universa conterimiis, cumbona
prima ostensione ornamenti, lapides sunt in pectore, nostra quasi in pila cordis, occulta discussione luudi-
et pro prima solidilate sedificii in solo, funda- mus, et si veraciter bona sint, retractarous. Aromala
menta. ergo in pulverem redigere est virtutes recogitando
CAP.XLIX. — Deorsum ad pedes tunicm pet circui- terere, et usque ad subtilitalem occulti examinis re-
lum quasi mala punica facies (Exod. xxvm). vocare. Et notandum quod de eodem pulvere dicitur:
Gum de servanda a doctoribus unitatis concordia, Pones ex eo coram teslimonii tabernacuto (Exod.
per discrelum prsedicationis mysterium tractaretur, Q ' xxx, 36). Quia tunc nimirum bona nostra veraciter
« Regisl. lib. i (Ep. 25, olim 24), adjunctura est: in conspectu judicis placent, cum heec mens subti-
Deorsum ad pedes tunicm per circuitum quasi mala lius recogitando conterit, et quasi de aromatibus
reddit, ne grossum durumque sit bonum
punica facks. — Cum rector se ad loquendum prsepa- pulverem quod agitur ; ne si hoc arcta retractationis manus
rat, sub quantee cautelse studio loquatur altendat,
ne si inordinate ad loquendum rapitur, erroris vul- non comminuat, odorem de se subtilius non aspergat.
nere audientium corda ferianlur, et cura fortasse sa- CAP.LII. — Sedit populuscomedereet bibere, el sur-
piens videri desiderat, unitatis compagem insipienter rexerunt tudere (Exod. xxxu, 6).
abscindat. Hinc namque Veritas dicit : Habete sal >n Dum de gulse vitio restringendo tractaretur, Mo-
et
vobis, pacem habete inter vos (Marc. ix, 49). Per ral. 1. x (Num. 21), adjunctum est: Sedit populus
sal quippe verbi sapientia designatur. Qui igitur loqui comedere, etc — Esus potusque ad lusum impulit,
sapienler nititur, magnopere meluat, ne ejus eloquio lusus ad idololatriam traxit; quiasi voracitatis culpa
audienlium unitas confundatur. Hinc Paulus ait.: nequaquam caute compescilur, ab iniquitate protinus
JVon plus sapere quam oportet sapere, sed sapere ad mens incauta devoratur, Salomone attestante qui
sobrktatem (Rom. xn, 3). Hinc in sacerdotis veste, ait: Qui modka spernit, paulatim decidit (Ecct. xix,
juxta divinam vocero, tintinnabulis mala punica con- 1). Si enira curare parva negligimus, insepsibiliter
jiingunlur. Quid enira per mala punica nisi fidei seducti, audenter etiam majora perpetramus.
unitas designatur? Nam sicut in malo punico uno CAP,LIII. —
exterius corlice multa interius grana muniuntur, sic Descende, peccavitpopulus tuus (Exod.
innumeros sanctseEcclesieepopulos unitas fidei con- iD xxxn, 7).
tegit, quos intus diversitas meritoruro tenet. Ne igi- tionis Dum de tenendo rectoribus erga subditos discre-
tur rector incaulus ad loquendum proruat, hoc quod ac severitatis moderaniine tractaretur in ex-
jam prsemisimus, per semetipsam discipulis Veritas pos. beati Job, 1. xx (Num. 14), adjunctuni est:
clamat : Habete sal in vobis, et pacem habele inter Descende, peccavit populus tuus. — yEdilicare lecto-
vos (Marc. ix, 49): ac si figurate per babitum sacer- rem valde eiiam juxta historiam potest, si perpen-
dotls dicat : Mala punica tinlinnabulis jungite, ut per dat quomodo bonis rectoribus mixta sit et regendi
omrie quod dicitis, provida mente unitatem fidei et di- auctoritas, et benignitas consolandi. Disciplina enim
lectionem pacis in vobis, caula observatione teneatis. vel misericordia multuro de?tituitur, si uua sine al-
CAP. L. — Quod divina voce in extremitate tunicm tera teneatur. Sed circa subditos suos inesse rectori
sacerdotis malis punicis linlinnabula jubenlur mis- debet et juste consulens misericordia et pie sseviens
ceri (Exod. xxvm, 35). disciplina. Intueri namque libet in Moysi peclore
rnisericordiam cum severitate sociatam. Videamus
Cum de exhibenda doctoribtis, prsedicationis ins- amantem pie et districte ssevienlem.Gerle cum Is-
tantia tractaretur in b Reg. past. tit. 15 (Part. n., raeliticus populus ante Dei oculos pene inveniabjlem
cap. 4), adjunclum est: Quod divina vocein extremi- contraxisset offensam, ita ut ejus rector audiret:
tatt tunicm sacerdotis, etc. — Moysi preecipitur, ut Descende,peccavit populus luus (Exod. xxxn, 7). Ac
» Indicatur in Michael. liber Reg. past. til. 15, et
in Gemet. til. 3. Vide libri n cap. 4, ubi haec leguntur. b Exstant etiam lib. i, ep. 25, olim 24,
PATKOL. LXXIX. 24
147 APPEWMI AD S. GREGORH0PERA OMNIA. 748
si ei diviha TOXfliceret: Qui taii peccato htpsus est, A tulit, et fuforem gladio placavit (JVHr.. xxv, 11) ?
jam metis noa est, atque subjungeret: Dimitte me ut Annon David iree Dei restitit, qui angelo ferienti se
irascatur (utot meut eontra eot, et deieameos, faciam- offerens, placationis gratiam et ante temr>uspfopo-
quetein gmtem magnum(Exod. xxxu, 10): Ille semel Dei situm exigit (// Reg. xxiv, 2 J) ? Annon Elias irse
«titerumprepopulo cuiprsoeratobicem seadifnpetum restitit, qui longo jam tempofe lerrse «ridae sub-
Dei irascentts opponens, ait: Aut dimitte eis hanc ductas de ccelo pluvias verbo revocavit (/// lleg.
noxam, aut ti non facis, dete me de Ivbto tuo, quem xvm, 44) ? Quomodo igitur divinse irse nullu.n posse
tcriptisli. Pensemus ergo quibus viscefibus eumdem resistere dicitur, cum multos ssepe restitisse elem-
populurri arnavit, pro eujus vita de libro vitae deleri plis existentibus demonstratur ? Sed si subtiliter et
«e p*«tlit.Sed tamen iste, qui tanto ejus amore po- beati Job eloquia et illorum facta pensemus, et ve-
puli toitatringitur,, contra ejus culpas pensemus', rum eognoscimus quia divinse iree non resislitur; et
tjuanto ceif)rectitudinis accendatur. Moxetiim ut pe- Yerumquia multi seepe restiterunt. Namque plerique
Mtioneprima, «rtpee veniant (ne delerentur) obtinuit, sahetorum iree Dotnini, sicut uniusciijusque strperiiis
ad eumdem populum veniens ait: Pernat vtf gladium ord» nafratus edocuit, restitefe. Resistere autem
tMper femur suum. Ite, el tedite de porta usque ad iree Dei non potest, ciim ejus indignatio sese, ut tta
pottam, per medium castrorum ; et occidat unusquis- dixerim, medullitus movet. Quoe dum se moverit,
Cecide- hanc oppositio humana non relinet, nec se utiliter
que {raltem, et proximum, et amicumsuum.
runteue in die ilio, quasi viginti tria millia Itomimm cujuslibet deprecatio objicit, cumsemel Deusaliquil
(Ibid. 27). Ecce qui vitaro. omnidm etiam cutn sua ab intimis irascendo disponit. Hinc est enim quod
«torte petiit, paueoritm vitam gladio exslinxit. Itttus B " Moyses,qui reatura totius plebis apud Deiun suis
arsit ignibus amoris, loris accensus est zelo severi- precibus tersit, dumque se obicem obtulit, divinse
talis. Tanta fuit pietas, ut se pro illis coram Domino lracundieevim placavit (JVutn.xx, 12): ad petram
morti offerre non dubitarei. Tanta severitas, ut eos Oreb veniens, et pro aquae exhibitione dilfidens,
quos divinitus feriri tirnuerat, ipse judicii gladio fe- repromissionis terram ingredi, Doraino irascente,
riret. Sic amavit eos quibus preefuit, ut pro eis nec non potuit. Et seepe hac de re affligitur, saepe desi-
sibi parceret; et tamen delinquentes sic persecutus derio se excitante turbatur, et dispositaeultionis ira-
esl, quos amavit, ut eos etiam Dominoparcente pros- cundiara repellere a semelipso non valuit, qui hanc,
terneret. Utrobique legatus fortis, utrobique media- volente Domino, et a populo amovit. (// Reg. xxiv,
tor mirabflis, causam populi apud Deum precibus, 10). Hinc David quia proslrata plebe poslmodum
causam Dei apud populum gladiis aUegavit. Intus angeli gladium prece compescuit, prius plorans et
amans divinoeirae supplicando obstitlt, foris soeviens jejunans, nudis pedibus iilium lugit, et quousque
culpamferiendecpnsumpsit.Succurrit citius oranibus, perpetrati facinoris ultionem ad plenum receperii,
ostensa raPrte paucorum. Et idcirco omnipotens lram Dei nequaquam valuit pro semetipso tempera-
Deus fidelem famulum citius exaudivit, agentem pro re (XXX Reg. xvn). Hinc Elias, ut sicut horoo pa-
Ipopulo: Quia vidit quid super populum acturus esset rum aliquid quasi de divina animadversione sentiret,
Ipse pro Deo. In regimine ergo populi utrumque qui verbo ccelps aperuit, ante indignationem mulie-
Moyses miscuit, ut nec disciplina deesset misericor- ris territus per desertum fugit, et pro semetipso
dice, nec misericordia disciplinae. infirmatur in formidine, qui furorem Dei placat aliis
•ICAP. LIV. — Dimitte me, ut irascatur furor meus pef iftterventionem. • Ir» igitur Dei ©t resisti valet,
contra eos (Exod. xxxvni, 16). (* quando ipse qui irascitur, opitnlatw, et reststi omni-
no non vatet, quando se ad ulciscendum exeitat, et
Cam de exstingnenda divrna iracundia tractaretui
is «xpos. beati Jflb, lib. ix (Num. 23, ordine—nonm- ipse precemiquMeifunditur>noiiasptiw.
kU invertdfaadjunctum est: Dimitte me, etc Om CAP. LV. — Ponat vir gtadium super femur suum.
ntessancti qui irse Dei obvSant, ab ipeo accipiunt ul Ite et redite de porta usque ad porlam per medium
contra impetam percussionis«jus opponantur, atque, casirorum; et occidat rinusquisquefratrem et ami-
ut ila dixerim, cum ipso eriguotur contra ipsum, cum, et proximum suum (Exod. xxxn, 27).
eosque vis divina sibi opponit securo, quia in eo Cum de preedicatorum vita atqtte doctrina tracta-
quod aufrei*5Ufftse sseviehtis irafri foris ofctfhent, in-
tris eos grafta irasceritisfoVet, et famriiantes interius retur in Regul. past. (Part. m, cap. 2&,A4men. 26),
est: Ponat vk -glctdiitmmper femttrsuum,
levat, qiios <Masi adversantes tjxterius tolerat. Por- aN$aiictum
tst e¥gd couTradiclfionemdeprecanvidfnquam aspirat, etc,—Hiladium quippe super feraur posere, est proedi-
tt itelut noteiraTOioomturquod ab ipso ut tiat lmpe- cationis Btudiuwt voluptatibus carriis anielerre, ul
ratur. MdVtnergP uicit;: Diniitte me, ut irascatut fu- ewmsancta quis sladet dicere, curet necesse est il-
rbr meltscoritra ebs, fa&itritqueie tft genim tnagnam. iioitas snggesticmes edomare. De porta wsqwe ad
Qtfi<3est setvo dicere: Dimitte irie, nisi depfecandi »tm\eta portara ire efita vitio usque ad Vittwn, <perquod ad
ausum pmJefe ? Ac si ei aperte diCeretur: Pensa «aediBmvero mors ingreditur, mcrepando dfecurrere. Per
frte et ootinerc castrorum transire, est tanta eoquali-
qte#i>tia-pwd valeas, cogrtosce qtria tate intra <Eedesism Vivere, utflui delinquerrtiuin
poteris quidquid pro pop«lo exoras. Sed cum haec ^ cuipas redargtjrt, in nnHiusse debeat lavorem dedi-
ita siftt, mttiis legeulis animum movet, quidest quod 1 n»e, :'OccHtatvir fratrem,
e conlra in toeati Job bistoria per eunidem sanctuin ei Vi^^^iwtesiilsrjuiigitur
vrrura dtcttur : Deus cujus tesistere irm nemo poteei «mtc«m, et proxmwm suum, fratrem scilieet, et
Mirum Yalde irse Dei nuiluni amicum, et proximurn interficit, qui cum 'puntenda
(Jvb. XKI, 13). quod «b iiicrepalionis gladio, nec eis tjuos per
posse resistere dicatur, cuin multos indignationi su- itrvenit,
pernse ammadversionis obviasse eloquia divina tes- cogtiationem diltgit, parcit. Si ergo ille "Deidicitur,
tentuc Annon irseDei idem Moyses restitit, qui prc qUi ad ferienda vitia ieelodivini amoris excitatur,
esse se ©ei denegat, qtfi in quanlurn sufli-
cadente populo erectus, ipsura superaee percussionii profecto cit increpare vitam carnalium recusat.
itnpelum mortis snseoblatione restrinxit dicens: Di-
milte itlis hanc noxam, alioquin dek me de libro quen, CAP. LVI. — h Cttm egrederetur Moyses ad taberna-
tcriptisli (Exod. xxxn, 31, 32) ? Annon irae Dei Aa- eulum, surgebat teniversa pleifs, et sltibat unusquis-
ronrestitit, cwn inter vrveniesac mortuos thuribu- que in oslio papilionis sui, aspiciebanlquelergum
him sumpsit (Num. xvi, 47), atque aniroadversioni< Moysi,donecingrederelur tentorium; ingressoautem
ignem incensi fumo lemperavit ? Annon Phinees irae itlo tabernaculumfmderis, descendebatcoiumnanu-
Dei restitit, qui luxurianles cum alienigenis in ipsr bis, et staiial ante ostium, toquebaturquectimMoy-
coitu trucidans, zelura suum divioaeindignationi ob- se, cernenlibusuniversis quod columna nubis staret
a Hsec in Edit. desunt; quao ex opeMss. Vaticano b Mulia hic Excusorum errata, et quidera gravissi-
Michael., Gcniet., Utic.etc., revocavirous. roacorreximus opeMss.quiab invicemnon dissentiunt.
 749 S. PATERII EXPOSLTIOVET. Ef NO¥. TE9TAMEHTL «- SUP. EXODUM. 7S0
ad ostium tabernaculi; stabantque ipsi, el adorabant A per mcircumscriptam naturse surnclarftaterMeettiere
per fores tabernaculorum suorum (Exnd-.xxxui, 8), quem jam cceperat per quasdam imagiues videre, ut
Dinn de dono Spiritus per iilustrationem supernoe sic superna essentia mentis ejus oculis adesset, qua-
gralise desiderantibus dato tractaretur in coniment. tenus ei ad seternitatis visionem nulla imago creaia
JEzech., hom. i. secundee part. (JVum.17), adjun- temporaliter interesset. Et viderunt ergo palres les-
ctiuii est : Cum egrederetur Moyses ad tabemaculum, tamenti veterts Dominum, et tamen juxta Joannis
<etc.— Hebrseus populus de jEgyplia servitute libe- Vocem : Dcutn nemo vidit unquam; et juxta eiusdem
ratus, cum loquente Domino columnam nubis cer- Domini vocero, Nelho Deum vidit, el vixit, quia in
neret, unusquisque in tabernaculi sui foribus slabat, nac mortali carne corisistennbus, et videri poluit per
et adorabat, de quibus et dicitur : Cum egrederetur quasdam cifcumscriptas iraagines, Tetvideri non po-
Motjtes ad tabernaculum, turgebat univena plebs, et test per mcirciimscfiptum lurtien oelernitatis. Sin
stabat unusquisquein ostio mpilionis tui. Quid est Vero a quibusdam potest in hac adhuc corruptibili
cnim populum columnam nubis aspicere, et in taber- Carne viventibus. sed tamen inoestimabili viriute
naculi sui foribus slare, atque adorare, nisi quod crescentibus, quodam contemplationis acumine teter-
humana mens cum superiora illa atque coelestia ut- na Dei claritas videri, hoc quoque ejusdem veritatis
cunque in senigraate conspicit, jam claustra babiia- sententia non abhorret, qda dicittir : Non enim vide-
lionis corporese per sublevatam cogitationem exit, bit me homo et vivet, quoniam quisquis sapientiam,
alque illum humiliter adorat? Cujus etsi videre sub- quee Dei est, videt, huic vitse funditus moritur, ne
stantiam non valet, jam tamen ejus polentiam per jam ejus amore tetteatur. NOIIUB quippe eam vldit,
iltuminationem spiritus miratur. Et cum Moyses te qui adhuc cafnaliter tivit, quia nemo potest ample-
tabernaculum ingreditur, ejus tergum populus aspi- *»cti Deum simul et seeeuku». Qui enim Deum vldet
cit, et in papilionum suorum ostiis consislit, quia eo ipso moritur, quo vel intentione cordis, vei afle-
cum sanctus quisque prsedicator alta de Domino lo- ctu operis, ab hujns vilae delectationibus tota mente
quitur, supernse habitationis jam utcunque taberna- separaiurv Nemo ergo Deum vidit et vixit; ae M
culum ingreditur. Cujus praedicationis infimi quique aperte diceretur; nullus unquam Deuin spiritualiter
etsi veritatem plene pensare non possunt, tamen vidil, et mundo carnaliler vivit. Scienduin vero est
velut terga aspiciunt, quia postrema, queeprsevalent, quod ftiere nonnulli qui Deurn dicerent eliam in iila
per inlellectum sequuntur. Sed in ipsis quoque mi- regione beatitudinis, in claritate quldem sua conspi-
iiiniis quaecapere sufiiciunt, jam de suis papiiionibus ci, sed in natura minime videri; quos nitnirum nri-
quasi exeunt, atque iu osliis stant, quia el habita- nor inquisitionis subtilitas fefellit. Neque enirii illi
cula carnisrelinquere, et ad illa seiernae viise gau- simplici, et incommutabili essehtiee aliud claritas,
dia, quoeaudiunt, progredi conanlur. aliud natura; sed ipsa ei natura sua claritas ipsa
—
CAP. LVII. JVonpoteris videre faciem meam. Non claritas natura est. Quia etcnim suis dilecloribus hoec
enim videbit me homo, et vivet (Exod. xxxm, 20). Dei sapientia se quandoque ostenderet, ipse pollice-
«
Dttm de visione scientiae traclaretur in expos. tur, dicens : Qui diligit me, diligeiur a Patre meo ; et
beati Job, lib. xvni (Num. 88, 89, 90, 91), adjun- ego ditigam eum, et manifestabo meipsttm illi (Joan
ctum est: JVon poteris videre faciem meam, etc — xiv, 21). Ac si patenter dicat: Qui in vestfa me Htlnc
Huic Dominicee sententise, qua ad Moysen dicitur : cernitis, reslat ut in mea nie natura videatis. Hinc
Non enim videbit me homo, et vivet, Joannem audi rursum ait: Beati mtindo cotde, quoniam ipsi Deum
concordantem, qui ait : Denm nemo vidit unqUam^u videbunt (Matth. v, 8). Hinc Paulos dicit s iVunctt-
(/ Joan. iv, 12), Sed cum Testamenti veteris patres demus pet speculum iri mnigmate, tunc autem fack
intueor, multos, teste ipsa sacra lectionis historii, ad faciem. Nunc cognoscOex parte, tunc cognostam
Deum vidisse eognosco. Vidit qttippe Jacob Deum, ticut et cognitus sum (I Cor. xm, 12), Sed quia de
qui ait: Vidt Dominumfacie ad faciem, et salva facta Deo per pr u um Ecclesieeproedieatorem dreiiur i /n
est anima mea (Gen. xxxn, 30). Vidit Moyses Domi- quem desiderant angeli prospkere (1 Petr. i4 12)
num, de quo scriptum est: Loquebalut Dominns ad suntnonnulli qui neqitaquam Deum videre, vel an-
Moysen facie ad faciem, sieul lOquisolet homo cum gelos suspicaniur. Et tamen diclum per Verilatis
amico suo (Exod. xxxili, 11). Vidit Job Deum, qui bentenliam scimus : Angeli eorum in cmiis tempsr
dicit: Auditu auris audivi te, nunc autem oculusmeus vident faciem Palris mei, qui in cmlis est (Matth
videt te (Job. xut, 5). Vidit Isaias Dominum, qui ail: xvni, 10). Nunquid ergo aliud veriias, aliud preedi-
Anno, quo mottuus est tex Ozias , vidi Dominumse- cator insonat veritatis? Sed si sententia utraque
denlem super solium exeelsum et elevatum (Isa. vi, confertur, quia sibi nequaquara dispar sit agrioscitur
1). Vidit MichoeasDominum, qui dicil: Vidi Domi- Deum quippe angeli et videni, et videre desiderant"
num sedentemsupet solium suum, el omnemevetci- et intueri sitiuut, et intuentur. Si enim sic videre
tum cmli assistentem ei a dexttis, et a sinisttis (III desideranl, ut effectu sui desiderii ininime perfruan-
Reg. xxn, 19). Quid ergo quod tot Testamenti ve- tur, dcsiderium sine fructu anxielatem habet, et
teris patres Dominumse vidissc teslati suul, et la- anxietas pcenam. Beati vero angeli ab omni prjena
men ipse dicit: Non enim videbit me homo, et vivet. anxietatis longe sunt, quia nunquam simul pcena et
El Joannes ait: Deum nemo vidit unquam {1 Joan. beaiitudo conveniunt. Rursuro cura eos dicirous Dei
iv, 12), nisi hoc quod patenter datur intelligi, quia D visione saliari, quia et Psalmista ait: Satiabot dum
qunndiu hic tnorialitcr vivitur, vitleri pcr quasdam manifestabitut glotia tua (Psal. xvi, 15), consideran-
imagines Deus potest, sed per ipsam naturoe suoc dum nobis est quoniam salietatem solet faslidium
speeiem non potest, ut aniraa, gralia Spiritus alflata, subsequi. Ut erjjo recte sibi uiraque conveniant
per liguras quasdam Deum videat, sed ad ipsara vim dicat veritas : Quia semper vident, dicat prajdicator
ejns cssentise non pertingat? Hirtc est enim quod egregius quia scmper videre desiderant. Ne enim sit in
Jarob, qui Dcum se vidisse testatur, hunc nonnisi in desiderioanxictas, desiderantessatiantur;neautemsit
angelo vidil. Hinc esl quod Moyses, qui cum Deo in satietate fastidium, satiati desiderant. £t deside-
f.icie ad faciem ioquitur, sicut loqui solet homo ad rant igitur sine labore, quia desideriura satietas co-
amicuut suum, ei inter ipsa verba suaelocutionis di- niitatur. El satianlur sine fastidio, quia ipsa salietas
cil : Si inveni gtatiam in conspectutuo , ostendemihi ex desiderio semper accenditur. Sic quoque et nos
teipsum manifeste, ut videam te (Exod. xxxm, 13). erimus, quando ad ipsum fontem vitae venerimus.
Cerle enim si Deus non erat cum quo loquebaiur, Erit nobis delectabililer impressa silis simul atque
Oslende mihi Deum, diceret, et non, Oslende lemet- satietas. Sed longe abest a sili necessitas, Ionge a
ipsum. Si auiem Deus eral cum quo facie ad faciem satielate fastidium, quia et silientes satiabimur, el
loquebatur, cur pelebat videre quem videbal? Sed satiati sitiemus. Videbimus igitur Deum ipsum, quod
ex hac ejus petitione colligitur quia cum siticbat erit preemium laboris noslri, ut post mortalitalis hu-
" Excttsi, de divisionescientim.
731 APPENDIX AD S. GREGORII OPERA OMNIA. 78*-t
jus tenebras, accensa ejus luce gaudeamus. A quis autem parentis iniquitatem non imitatm",nequa-
CAP.LVIII.—Estlocus apud me, elstabis super petram. quam delicto iliius gravatur. Unde lit ul iniquuB
lilius palris, non solum sua, qu;c attulit, sed
Cumquetransibit gtoria mea, ponam te m (oramine eliam iniqui
petrm. Et paulo post: Tollam manum meam, et quibus patris peccata persolvat, cum vitiis patris,
videbit posteriora mea (Exod. xxxw, 21). iratum dominum non ignorat, etiam su.im
adhuc maliiiam adjungere non formidat. Et jiistum
Dum de credulilate populi Judaici tractaretur in est ut qui sub dislricto jmiice vias parenlis iniqui
•>xpos. beati Job, 1. xxv (Num. 25), adjuncium est: non timet imitari, cogatur in vita prscsenti eliam
Est loeus apud me, et stabis super petram, etc. — Per culpas parentis iniqui persolvere. Unde et illic di-
locum Ecclesia, per petram Dominus, per Moysen ctum est: Anima palris mea esl, elc. Anima qumpec-
vero multitudo est plebis Israeliticae figurata , quse eaveril, ipsa morielur
Dominoin terra prsedicante non credidit. Ipsa ergo nunquam iilii etiam (Exech. iv), quia in carne non-
ex patris peccato perimun-
in petra stetii, terga Domiiii'transeunlis aspiciens, tur. Deleto aulem originali peccato ex parentum
quia videlicel post passionem ascensionemque domi-
inlra Ecclesiara deducla, iidem Chrisli nequitia, in anima non tenentur. Quid enim e.st quod
nicam, per- parvuli plerumque a daemonibus arripiuntur, nisi
cipere meruit; et cujus prsesentiam non vidii, ejus quod caro iilii ex patris pcena multatur ? In semet-
posteriora agnovit. ipso enim percutitur pater iniquus, et percussionis
—
CAP. LIX. Item unde supra. vim sentire contemnit. Plerumque percutitur in liliis,
Dum de sanctse EcclesisRcelsitudine traclaretur in ut acriter uratur, et dolor patris carni filiorum red-
expos. beati Job, 1. xxxv (Num. 13),sola adjunctum r, R• dilur, quateiius iiliorum poena mens palris iniqua
est: Est tocus apud me, etc Quia ex Ecclesia puniatur. Cum vero non parvuli, sed jam provectio-
catholica veritas conspicitur, apud se esse locum res filii ex parentum culpa feriuntur, quiii aliud
Dominus perhibet, de quo videatur. In petra Moyses aperte datur intelligi, nisi quod illorum eliam pcenas
ponitur, ut Dei faciem contempletur , quia nisi quis luunt, quorum facta secuti sunt? Unde et recte di-
fidei soliditatem tenuerit, divinam prxsentiam non cilur : vsque ad lertiam et quartam progeniem. Quia
agnoscil. De qua soliditate Dominus dicit: Super enim usque ad tertiam et quartam progeniem eam
hanc pelram mdificaboEcclesiam meam (Matlh. xvi, quam imitantur iilii parentum vitam possunt videre,
18). Sola quippe est per quam sacriiiciumiiiluciali- Dominus usque ad eos uhio extenditur, qui videruut quod
libenter accipiat, sola quae pro errantibus male sequerentur.
ter intercedat. Unde eliam de agni hostia Dominus CAP. LXI. — Quidquid in cultum tabernaculi, et ad
pnecepit, dicens : ln una domo comedetur, nec offe- vestessanctas necessariumerut, viri cum mulieribus
fetis de carnibus ejus {oras (Exod. xn, 46). In una tribuerunt: armillas, et inaures, annulos, et dextra-
namque domo agnus comeditur, quia in una catho- lia. Omnevas uureumin donaria Uominiseparatum
lica Ecclesia, vera hostia Redemptoris immolatur.
De cujus carnibus divina tex efferri foras prohibet, est, si quis habuit hyacinthum, purpuram, coccumbis
dari sanclum carnibus vetat. Sola est in tinctum, byssum, et pilos caprarum (Exod. LV,22).
quia qua
opus bonum frucluose peragitur. Unde et mercedem Ecclesiam Cum de operationibus electorum intra sanctam
denarii nonnisi qui intra vineam laboraverant acce- tractaretur in expos. beati Job, 1. xxx
perunl. Sula est quse inlra se pnsitos valida chariia- (Num. 24), adjunctum est: Quidquidin cultum taber-
b
tis compage custodivit. Unde et aqua diiuvii arcam C naculi, etc. In ornamento tabernaculi viri Uona
quidem ad sublimiora sustulit; omnes autem quos ctce cum mulieribus offerunt, quia in expiendo cultu san-
exlra arcam inveuil exslinxit. Ecclcsia;, el fortium iacta sublimia, et inlirmo-
rum opera extrema numerautur. Quid autem per
CAP. LX.— Qui reddis iniquilatempatrum filiis ac armillas quse lacertos astringunt, nisi prxpositorum
nepotibus, in tertiam et quartam progeniem (Exod. valide laboranlium opera demonstraiiiur? El quid
xxxiv, 7). per inaures, nisi subtlitorum obedientia exprimiiur?
Dum » de originali culpa tracta per prolem, quod Quid per annulos, nisi signaculum secretorum Dei?
pravitatis imitatio punienda sit, tractaretur in expos. Plerumque eniui magistri signant, quod ab auditori-
ieali Job, I. xv (Num. 57), atljunctum est: Qui red- bus capi non posse considerant. Et quid per oexlra-
dis iniquitalem palrum filiis ac nepotibus,etc. —Cum1 lia, nisi priina; operaiionis ornamema memorantur?
seriplum sit: Quid est quod inter vos parabolam ver- Quid per vas aureum in donaria Domini separalum,
tilis in proverbium islud in terra Israet, dicenles: Pa- nisi divinitatis intelligentia accipitur? Quaj lanio ab
treS comederunl uvam acerbam , et dentes 1
fitiorum inferiorum amore disjungiiur, quanio ad sola, quse
obstupuerunt ? Vivoego, dicit Dominus Deus, si eril'; auerna sunt, amanda sublevatur. Quid per hyacin-
vobis ultra parabola luecin proverbiumin hrael. Ecce thuin, nisi spes coelestium? Quid per purjiuram, nisi
omnes animm mem sunt, ul anima palris; ita et anima1 cruor ac loleranlia passionum amore regni-perpet i
fitii tnea esl. Anima qum peccaverit ivsa morietur exhibiia? Et quid per bis tiuctum coccum, nisi
{Ezech. xviu, 2 seq.; Jerem. xxxi, 29). Quid est
' charilas dtmonstratur, quce pro perfectiunc bis
quod nunc per Moysen Doinino dicilur : Qui reidis! lingilur, quia Dei et proxiini dflectione deco-
ac Sed in utra-•
iniquitatem patrum in fitios nepotes? J ralur ? Quid per byssum, nisi immaculata cainii
D
que hac sententia, dum disshnilis sensus invenitur,i incorruptio ? Et quid per pilos caprarum , ex
auditoris animus, ut discreuonis viam subliliter re- quibus ciliciorum asperilas texilur, nUi ura pceni-
quirat, inslruitur. Peccatum quippe originale a pa- tentix afflictiodesignaiur ? Dum igiiur alii per annil-
jreniibus trahimus; el nisi per graliam baplismalis3 las et annulos lorte magisterium exerceut, alii per
solvamnr, eliam parentum peccata porlamus, quia1 inaures et dextralia devoiam obedientiam, rectamque
uuuin adhuc videlicet cum illis sumus. Redcletergo' operationem exhibenl, alii per separaium vas aureura
iniquilatem palrum in iilios, dum pro culpa parenlis,» praeclaram subtilioremque Dei inlelligeniiam teneiit,
ex originali peccato anima polluitur prolis. Et rur- alii per hyacinlhum, purpuram, et coccum, audita
sum non reddit iniquitatem pairum in iilios, quia1 coelestiasperare, credere, amare non desinuut, etiam
cum ab originali culpa per baptismum liberamur,' quae adhuc per subtiliorem intellectum minime co-
non jam parentum culpas, sed quas ipsi commitli- gnoscunt; alii per byssum incorrupiionem carnis
mus, habemus. Quod tainen inlelligi ctiam aliterr offerunt, alii per capraruui pilos dejiloiaiit aspere
potest, quia quisquis pravi parenlis iniquiiatem imi- quod libenter commiserunt, quasi ex uno iigmento
Catur, eiiam ex ejus delicto reus constringiiur. Quis- '" opificis coadunala donorum miuisieria, in tabernacu*
a In Editis legitur: Quomodo iniquitas parentum n b Plurima hoc in capite vitiata juxla priores Edir
punialur in potteris. Sequimur Mss. raire consentien-- tiones correximus ex Mss. Vaticano, Gemet., etc.
tes.
755 S. PATERII EXPOSITIO VET. ET NOV. TESTAMENTI.— SUP. LEVITICUM. 1U
lum Domini, hoc est intra sanctam Ecclesiam, prout, A dunt, in eis procul dubio vel quid in se ccelesti viro
ipse dederit, offeruntur. placeal, vel quid displiceat, agnoscunt. Qusequandiu
m hac vita sunt, seternum tabernacuium ingredi ne-
CAP.LXII. — Fecit el labrum mneumcum base sua, quaquam possunt. Sed tamen ad ostium tabernaculi
de speculis mulierumqumexcubabantin ostiolaber- mulieres excubant, quia sanctae animaeeliamcuui in-
naculi (Exod. xxxvm, 8). firmitale adhuc caruis gravantur, amore tamen con-
Dum de purgandis delictorum sordibus per divino- tinuo ingressnm seterni introitus observant. Moyses
rum mandatorum custodiam tractaretur, homil. ergo labrum sacerdotibus de speculis mulierum fecit:
17 in Evang. (Num. 1U), adjunctum est : Fecit et quia lex Dei lavacrum compunctionis peccatorum
labrum mneumcum base sua, etc. — Labrum seneuni noslrorum maculis exhibet, duin ea per quse sancise
Moyses ponit, in quo sacerdotes lavari debeant, et animoe superno sponso placuerunt, intuenda nobis
sancta sanclorum ingredi; quia lex Dei prius nos la- coelestia prsecepla prsebent. Quibus si diligenter ip-
vari per compunctioneraprsecipit, ut nostra immun- lendimus, internse nostroeimaginis maculas videmus.
dilia ad penetrandam secretorum Dei mundiliam Videntcs autcm maculas, in poenitenlise dolore
non sit indigna. Quod bene labrum de speculis mu- compungimur.Compunclivero quasi in labro de spe-
lierum perhibet factum, quoe ad tabernaculi ostium culis mnlierum lavamur. Tunc ergo de nobis vere
indesinenler excubant. &pecula quippe mulierum compungimur, si sludiose patrum prceeedenlium
sunt prsecepla Dei in quibus sanclse animse semper facta pensamus, ut ex conspeela illoruin gloria, in
se aspiciunt, ct quse in eis sunt foeditalis maculoe, nostris nobis oculis noslra vita sordescat. Tunc vere
deprehendunt. Cogitationum vilia corrigunl,et quasi B compungimur, cum prsccepta Dei studiose perscru-
rcnitentes vultus velul ex reddita imagine compo- tamur, et per hsec prolicere ipsi contendimus, per
nunt; quia dum prscceptis Dominicissolerter inten- quse jam profecisse novimus, quos veneramur.

LIBERTERTIUS.
De Testimoniis libri Levilici.

CAPUTPRIMCM. — Detracia pelle hostim, artus in agimus, nonnulla eliam, qusejam Suhegimus, illi(iia
(rusta concidant. El subjicientin allari ignem, strue in corde toleramus. Cumque cogitatiofles noslras
lignorum ante composila; et membra qumcmsasunt immunda tentalio inquinat, quid aliud quam Intes-
desuper ordinantes, caput videlicet,et cuncta qum tina hostisestercus portant?Sed ut comburi debeant
adhmrentjecori, inlestiniset pedibuslotis aqua (Le- laventur, quia nimirum necesse est ut immundas
vit. i,7, seq.). cogitationes timoris fletus diluat, qtias in acceptione
Cum de cavendo terreni appetitus desiderio sacriiicii supernus amor incendat. Et quidquid mens
tractaretur in expos. beali Job, 1.1 (Num. 54), ad- vel de inexperto certamine, vel de conversationig
junctum est : Deiracla pelte hostim, artus in frusta pristinsc memoria patitur, lavetur, ut tanto suavius
concidant, elc. — Pellem hostise subtrahimus, cum assistere m conspectu sui spectatoris ardeat, quanto cum ei
a mentis nostrseoculis superficiemvirtutis amovemus. G ccepit, nil terrenum secum, nii lubricum in
Cujus arlus in frusta concidimus, cum distinguentes ara suse orationh imponat.
sublililer ejus inlima membratimque cogitamus. — De prolato juramento, et per oblivionem
b Curandum ergo est, ne cum mala vincimus, bonis CAP.II.
lascivientibus supplantemur, ne fortasse fluxa pro- omisso, per Moysen dicilur : Offeral agnam de
gregibus, sive capram, orabitquepro eo sacerdos, et
deant, ne incircumspecta capiantur, ne per errorum
viam deserant, ne per lassitudinem fracla, anieacti pro peccalo ejus. Sin autem non potuerit offerre
pecus, offeral duos turlures vel duos pullos cotum-
laboris meritum pe/dant. In cunclis eniin vigilanter barum, unum pro peccato, et atterum in holocaus-
debet se inens eircumspicere, atque ipsa circum-
in tum (Levit. v, 6, 7, 8).
spectionis suseprovidentia perseverare (Morall l. ix,
Num. 84). Sed inter hsecsciendum est, qiiod idcirco Dum de modo reparandse vitse tractarelur in
nonnunquam impulsu illicitse cogitationis afftigimur, expos. beati Job, iib. xxxn (Num.—4), adjunctum
quia in quibusdmn terrenoe conversaiionis actibus, est : De prolaio juramento, eic. Juramentuin
qu mivis liciiis, libenter occupamur. Cumque vel in namque proferrc, esl vuto nos divinse serviiutis alli-
minimis terrena actio per desiderium tangitur, cres- gare. Et cum bona opera promittimus, bene nos ia-
cente contra nos antiqui hnstis fortiludine mens ccre spondemus. Cum vero abslinentiam cruciatum-
nostra non minima importunitate lentationis inqui- que carnis nostrsc vovemus, male ad prsesens nos
natur. Unde et sacerdos legis membra hostise per nobis facere juramus. Sed quia nulius in hac vita ita
frusla concisa, caput atque ea quse circa jecur sunt, perfeclus est, ut quamlibet Deo devotus sit, inter
iubetur ignibus cremare, pedes vero atque intesiina _" ipsa quantumcunque pia vota nonpeccet, propcceato
hostise prius aqua diluere. Nos quippe ipsos sacrifi- agna offerri, 6ive capra prsecipitur. Quid enim per
cium Deo otferimus, cum vitam noslram cultui divi- agnam, nisi activsc vilse innocentia? Quid per
iio dedicamus. Qui membra hostise per frusta con- capram, quse in summis ssepe extremisque pendens
cisa super ignem ponimus , cum vitse nostrse opera rupibus pascilur, nisi conlemplativa vita signatur?
virtutibus distinguentes imniolanius. Capul atque ea Qui ergo se conspicit promissa ac proposita non im-
quse juxta jecur coniinentur, incendiinus; cum in plesse, ad sacrificium Dei sese sludiosius debet, vel
sensu nostro, quo omne corpus regitur, atque in innocentia boni operis, vel sublimi pastu contem-
occultis desideriis tlamma divini amoris ardemus. Et plationis accingere. Et bene agna degregibus, capra
tamen prsecipiturut pedes atquc intestina hostiscla- vero ollerri de gregibus nou jubetur, quia acliva vita
vcntur. Pedibus enim terra tangilur, intestinis vero multorum est, contemplativapaucorum. Et cumhsee
stercora gestantur; quia plerumque jain ex desiderio agimus quse inultos agere et egisse conspicimus,
in oelernitatem succendiinur, jam toto devotionis quasi agnam de gregibus damus. Sedcum ofterentie
seusu ad appeiitum nostraemortificationis iuhiamus. virtus ad agnam capramque non sufflcit, in reraedio
Sed iiuia adbuc tcrrenum prse infiimitate aliquid poenitentis adjungitur, ut duo cohimbarurn pulii vel
• InCod. Valic.: decavendospirilunlibuslerreni,elc. absunt a Mss.
b Quajsequuntur, usque ad : sed inler ftmc eic,
 7B5 APPENDIX AD 8. GREGORIIOPERA OMNIA. 756
duo turturei offerantur. Sclmus jroia eolumbarum A et a " voluntate carnis mens nostra ineisa sit, et ta-
rraHivet tnrtores pro canta gemitu» habent. Quid men a necessitate non sil abseissa.
ffyope* dues cotumbarum pullos vel duos turtures, CAP.V. — Ignis m altari semper ardebit, quemnu-
nfsi mplex peenltentise nostrse gemitus designatur? triet tacerao», subjieient tmne Hgna per singubs
Ut enm ad offcrenda bona opera non asaurgimus, dies. Et imposito holocaustodesuper adolebitadipes
nosmetrpses dupfieiter defleamus, quia et recta non
sumus. Unde et IIHUSlurtur pacificorum(Leeit, vi, 12).
fedmtts, et prava operati Cuni de nutriendo divino amore et servanda cordis
pro peceaw, alter vero offerri in holeeaustum jube-
nir. HoIoeauBtum namque totum incensum dici- innocentia tractarelur in expos. beatii» Job, lib. xxv
tnr. Uiram ergo turturem pro peecato offerimus, (Num. 15, 16), adjuncturoest: Ignis altari semper
—
etc. Ignis est iste perpeluus, qui nuiniiiam
cum pro crrlpa gemitum damus.de altero vero ho- ardebit,
tocaustum ncimns, eum pro eo quod bona neglesi- deliciet de altari. Aliare Deiest cornecesse noslrum, in quo
mus, nosmetipsos ftinditus succendentes, igne dolo- j'ubeiur ignis semper ardere, quia est ex illo
risardemus. ad Deum charitatis flammamindesinenter accendcc.
Cui per singulos dies sacerdos ligna subjiciat, ne
CAP.III. — De turture vel eolumbu, qum pro pec- exstinguatur. Omnis eniin lide Chrisli prseditus,
cato offertur, jubetur ut caput ejus relorqueatur ad membrum utique summi sacerdotis cffeclus e-l, si-
pennuias, ita ut collo caput inhmreat, et non peni- cut cuuctis fidelibus Petrus apostolus dicit : Vos au-
tus abrumpalur(Levit. v, 7). tem genusetectum, regale sacerdotium (I Petr. n, 9).
Dum per promissi sacrificii myslerium-, de unitale Et sicut Joannes aposiolus dicit : Fecisti nos Deono-
jMuiclseEcclesisc in suo confirmatsa capite, id est B stro regnum el sacerdotium(Apoc.i, 6). Sacerdos er-
Redemptorft noslro, et de gloria passioms ejus tra- go in aliari ignem nutriens quotidie ligna subjiciat,
ctarelur homil. 7 (Num. 10), in Ezech., adjunctum id est lidelis quisque ne in eo charitatis fbimma de-
est: De turture vel columba, etc. — Qnid in hac ficiat, in corde suo lam exempla prsecedentiumquam
oblatione turturis vel columbse, quae pro peccalo sacrse Scripturse teslimonia congerere non desislat.
jubetur offerri, atque ut post mortem hostise eorpori Nam quasi qasedamfomenta igni dare, est in exerci-
caput inhsereat, nisi Mediatorisnosiri persona signa- tatione cbaritatis vel exempla pairum vel proccepia
tur? Redemptoris enim noslri mors ad conjunolio- dominica ministrare. Quia enim interna novitas no-
nemsui corporis, id est Ecclesise valuit, non ad se- stra ipsa quotidie htijus viise conversatione veteras-
paralionem. Mediator elenim Dei et hominum, id cit, ignis iste adhibitis lignis nutriendus est, ut dum
est caput omniura nostrum, et vera emundationis per usum se nostrse vclustatis exlenuat, per palrura
hostia, Unde pro uobis niortem pertulit, inde nobis testimonia et exempla reviviseat. Et bene illic prseci-
veriu* inhsesit. Pos| sectionem erga caput turturis pilur ut uiane ligna per dies siugulos cougerantur.
suo corpori injiseret, quia Chrislum ab Ecclesia nec Hsecquippe non fiunt, nisi eum nox csecitatisexslin-
mors interveniens djvtdit. Persecutores igitur per- guitur. Vel certe quia mane prima pars diei est, post-
egeruftt bocsauod nerniciose molili sunt. Intulerunt positis cogitationibus viise prsesenlis, hoc priori loco
mortem. ut ab eo ahscind,erenliideliurndevotionem, quisque fidelium cogilet, ut quod in se jamjamque
Sed indl ftdes crevit, unde hanc se exstinguere in- quasi deficit, quibus valet nisibus sludium charilatis
idejiujn crudeUlas cjredjdit, Curaque se existiuiarunt inflammet. Ignis enim iste in altari Domini, id est in
ejus n"uVa.cuIa persesquendoabscindere, hsccnimirum (p corde noslro citius exstinguilur, nisi solerler adhi-
30JQMWIjWi pescwtido, dilatare. Qu* namque ca- bitis exemplia patrum, et Dominicistestimoniis rc-
pnt nostrum esf, nisi Redemptor geueris huuiaui ? parelur. Rene aulem illic subjungitur: Et imposito
De quo scriptuin est: Ipsum dedil caput super omnem hglocausto, demper adolebit adipes pacificorum.Nam
EocUmm, q*mm cerputiptw* (Epies. L,22). Quem quisquis in se tiunc ignem chanlatis accendil, semet-
tmMei pen«quereutur, nomea ejus deiere de ipsum utique holocauslum deiuper iuiponit, quia
terr* eanati sunt. Cwnque ewn crueiftxum et se- omne vitium quod in se male vivebat exurit. Cum
pultUui videreqt, eum se ab amore omnium divi- enim cogitalionum suarura interna considerat, c; vi-
sisse ereeideruHt. Sed caput turiuris ei incisum est, tam reprobam per immutationis gladium mactat,
et lameu a auo. corpore abscissum non eat, quia ex in ara se sui cordis imposuit, et igne charitatis ac-
eo quod pro nobis mortem pertulit, omnes nos sibi cendit. De qua hostia pacificorum adipes redolent;
verius in ipsa sua morle conjunxit. Et per hoc quod qui interna novseyitse impingualio, pacem inter nos
se nostris oculis visibilitersubtraxit, nostris semen- et Dominum faciens, odarein de nobis suavissiniura
tibus invisihitfler radicavit. Caput ergo turturis in- reddit. Quia vero eadem charitas in cordibus electo-
cisum adhsesil corpori, quia pro nobis quidem rum inexstinguibilismanet, apte illic subdilur: Ignis
Redemptor noster passus est, sed anobis sepaiatus est iste perpeluus, qui nunquam deficiet de atlari.
non est. Nunquam proiecto de altari ignis iste delicit, quia
CAP, IV. — Item unde supra. etiain post hanc vitam eorum mentibus fervor chari-
tatis accrescit. ^terna quippe contemplatione agi-
Dum de modo lenendse vitse activse tractaretur, ut Deus, quo magis visus fuerit, eo
homit. 7 in Eatech.,adjunctum est: — Hi qui juxta P tur, omnipoiens
historiair» voluerunt accipere usque dum verum sa- amplius diligatur.
crtlkiuin veniret, in ipsa litterse explelione tenue- CAP.VI. — Ilem unde supra,
runt, ia quo nos saerilicio, si morale aliquid qusera- In commentario Eaechiel., hom. 12 (Num. 50):
mus, invenimus. Nes enim ipsi in oronipotentis Dei — Quod offerri per legem simila in sacrificiumju -
saerifieio esse lurtur debemus, ita ut capul nostrum betnr. Nullum omnipotenti Deo tate est sacriiicium ,
retorqueatur ad pennutas, id est sensus ad virtotes. quaic zelus animarum. Hinc enim Psalmista ail, Ze-
Non enim immento per caput menten inieltigimtis, lus damus tumcomeditme (Psal. LXVUI, 10). (Num. 5).
qtiia sJeut capnt corpus, ita mens actiones regit. Sed Quantum vero fnxura cordis, quse per spiritualem
capttt cott* maaereat, et non funditus abscindatur, zeluin agitur, omnipoientem Dominum placat, aperte
quia vkteticet aens nostra carnis delectatione inci- ostenditur, cum offerri per legem simila in sacrili-
deada eet; sed » earnis cura necessaria incidenda cium jubetur. De qua seriplum esl : In sartagneoleo
non eet. Hitto enim scriptum est : Carnis curam ne conspersa frigetur, offerelque eam catidam in odorem
fectritj» in tktideriU (Rem. xni, 14). Quse ergo in suavissimumDomino sacerdos, qui patri jure succes-
desidecm Mcrtprobfoetur, proeul dubioin necessitate seril, et tola cremabiturin allari (Levit. vi, 21). Tuno
coaceditar. Cap«t ergo turturis ex parte abscissum enim simila in sartagine fngiiur, cum iuunda men»
sit, et ex parte collo inhsereat; ut, sicut dictuni est, j'usli per zeli sancti ardorein crematur. Quseconsper-
a Gemet. et Utic, a voluptate.Retinemus
receptara lectionem quse est Michael.
757 S. PATERll EXPOSITIQ\ET. ET NQV. TESTAMENTI,— SUP. LEVITICUM. 758
misericordia f\ aniraaefjgurantiir? Quseprofecto solscin ccclesUsEc?
gi oleo praecipitur, quia enim Gracce /^ clesise
Zliot dicitur, non immerito per oleuni misericordia corpus transeunt. Qua;modo, viriutui» pinm(.-
designatur, quae in conspectu omnipotentis Domini lis fultoe,saltus dare per ccelesie desiderium sciunt.
ardet et lucet. Conspergatur ergo oleo mens quse in ut superna conteraplatione appetant, quamvis iu se-
sartagine frigitur, quia in sancti zeli districlione ne- ipsis iterum ex mortali carne dilabanlur.
cesse est ut ex misericordiaevirtute et ardeat ei cla- CAP.X. —- llem unde tuprq.
rescat. Amal enim eumdem ipsum quem insequi vi- (Num. 19). — Pisces, qui habent pinnulas, saltus
detur. Unde el calida in odorem suavissimum Domi- dare super aquas solent; soli ergo in eleetorum eor?
110oiierri prsecipilur,quia si amorem zelus non habet, pore quasi pisces transeunt, qui in eo quod irois de-
ea quae in sartagine offertur calorem simila amisit. serviunt, aliquandoadsuperua consceuderemeniis sal-
Et notandum quis eam oflerre praecipiiur, videlicet tibus, sciunt ne semper in profundis curarum laleaut,
sacerdos qui patri jure successerit. Ule enim sacerdos et nulla eos amoris summi quasi liberi aerigaura con-
patri jure succedit, qui esse se oranipolentis Dei fi- tiugal. Qui ergo rebus temporalibusoccupanlnr, Lune
lium moribus demonstrat, atque a nobilitate intima bene exteriora disponunt, cum sollicite ad interiora
operum suorum ignobililale iion discrepat. Qusein confugiunt, cum nequaquam foris perturbatiouum
altari lota cremari prsecipitur, ut videlicet holocau- slrepitus diligunt, sed apud semelipsos intus in tran-
stum Uat. Holocaustum enim tolura incensum dici- quillitatis sinu requiescunt.
mus. Unde et in translatione altera bsec eaderusiinila CAP.XI. — Si ullra apparuerit in his loeis qumprius
quse in sartagine frigitur, holocaustuni fieri jubetur. immacutata erant, tepra volatiliset vaga, debetigni
Hoc autem inter holo. austum et sacrificium ilistat, n]a comburi (Levit. xm, 57).
quia omne quidem holocaustum sacrificiumest, non Dum de alternantibus in reproba mente vitiis ira-
omne sacrificium holocaustum. Sunt enim multa claretur, hom. 10 in Ezechiel., adjunctum est: Si
boua quse aguntur sacrificia, sed bolocausta non ultra appuruerit in his locis, elc — c AUquandoquae-
sunt, quia lotam menlem in amore spirituali minime dain nos male egisse cognoscimus,atque haeca' no-
incendunt. Qui enim sic operantur ea qusc Dei sunt, stro opere vitamus; sed nobis culpa aliis actibus
ut tamen ea qusesunt saeculi non relii-quant, nirai- surrepii, quseprius uos ipsa m aliis tenebat. Nam sunt
rum sacrificium, el non holocaustum, offerunt. Qui nonnulli qui, carnali immunditiaesubjecli, ad semet-
autem cuncta quoe mundi sunt deserunt, et totam considerantcs redeunt, reatum suae pravitalis
mentem igne djvini araoris acceudunt, hi nimirum ipsos agnoscunt. Cumque se ab iramuiida aclione correxe-
omnipotenti Domino sacrificium et holocaustum fa- rinl, stalim de castitatis bono stultu elalione glo-
ciunt. Simila ilaque in sartagine es.t munda mens riantur, et quos prius imniunditia operis lenebat in
j'usti in zeli spirituali affiiclione, quse per solliciludi- corpore, poslmodum iramunditia elationis tenet in
nem aniraarum frigitur ; ct non solum sacrificiura, cogitatione. Quid itaque istos, nisi lepra volalilis pos-
sed etiam holocaustum Domino esse deputalur. sitlet, qusevestimentum plene non deseruit, sed in eo
CAP.VII, — Quod cauda hostim in sucrificu)jube- locum inutavii?Ve:linieniuin quippe sanclaeEcclesiac
tur offerri (Levit. vn, 5). unusquisque iidelis est. Uiide ei per prophelam dici-
Dum de perseveranlia boni operis tractaretur ho- tur : Vivo ego, dicil Dominus, quia omnibushis velut
mil. 25 (Num. 2) in Evang., adjunctura est: Quod ornamentovestieris(Isai. xux, 8). Lepra ergo volati-
cauda Itostimin tacrificio jubelur offerri. — Quid in lis et vaga vestimentum tenet, quando eara animam
cauda, nisi finis est corporis? Et ille bene immolat, G i quac esse fidclis ceruitur per immutalumvitiuni culpa
qui sacriliciumboni operis usquc ad linem debitaa possidet. d Si quis enim habitis in hoc mundo divitiis
perducit actionis. Cauda ergo bestiae in altari oflerri fortasse guperbiat, sed ab ore prsedicantiscuncta hsec
praecipitur, ut videlicet omne bonum, cum incipimus, peritura esse audiens, ea qusepossidetpauperibus dis-
eiiain perseveranli line couiplearaus. pergal; de ipsa vero distributione elationem in corde
C*p. VIII Quodsacerdot ex sacrificio, dextrum ar- nabeat, quia prius huue elatio per tenaciam, post-
tnum, ae separatumjubetur accipere(Levit. vn, 55). modum per largilatem tcnuit, lepra, ut diximus, in
vestimento locum mutavit. Aliusimmoderatis indisci-
Dum de custodia sacerdolalis oilicii tractarelur, in
Cod. Reg. past., " lit. 14, adjunclum -est : Quod sa- plinatisque inepte lsetitiseverbis est deditus, qui dum
a praedicatore corripitur, gravilalis censura
cerdosex sacrificio, etc—-Quid est quod sacerdos ex forlasse se coercere studet, ne dissoluto gaudio leetetur; sed
prseceptolegis, non solum dextrum armum, sed etiam saepe dura plasquam debel a gaudio resiringiiur,
separatum jubetur accipere, nisi ut non solum sit animus in iram vertitur, et sua ei trktitia iracuudisc
ejus operatio ulilis, sed etiam singularis? Nec inter stiinulos excitat, aique constrictam mentem furoris
malns tantummodo, quaerecta suut, iaciat, sed bene aculeo perturbat. Quia ergo vitium ineptse lsetiliae
quoque operantes subditos sicut honore ordinis su- perinimo.ler.itim continentiam ad iracundiae vitium
perat, ita etiam morum virtule transcendat. Cui in
esu quoque pectus.culumcum armo tribuilur, ut quod transit, lepra vaga et volalilis locum quem tenebat
de sacriiicio prsecipitur sumere, hoc de semetipso destituii, et quei» uon tenebat, occupavit.
auctori discat iramolare. Et non solum pectore quse CAP. XII. — Qui (luxum seminis patitur, imtnundus
recta sunt cogitet, sed spectatores suos ad sublimia lj erit (Levit. xv, 10).
; Cum de tenenda locuiionis mensura tractarelur tn
arino operis ravitet. Nulla prsesentis viise appetat,
nulla pertimescat. Blandimenta mundi respecto inli- espos. beati Job, I. xxm (Num. 28), " adjunctum est:
mo terrore despiciat, terrores autem considerato in- Qui fluxumseminis palitur, etc. — Quid esl sermo,
ternae dulcedimsblandimentocontemnat. nisi semen ? Qui dum ordinate emittitur, audientis
CAP.IX. — Quod pisces, qui pinnulas non Itabent, mens quasi concipientis uterus, ab boni operis pro-
ab esu fidetispopuliprohtbentur.Et quodpisces,qui lem tetatur; si vero impoituno defluit, emillentem
piunulas squamarumhabent, dare saltus eliam super poliuens, generandi virtutem perdit. in mente quippe
aquas solent (Levit. n, 9). audienliuni semen secuturae cogitationis est auditac
Duiu de desideriis electorum spiritualiter viven- qualitas locutionis, quia dum per aurera serrao con-
tiura tractarelur in expos. bcati Job, I. v (Num. 19), cipitur, cogitatio in mente generatur. Nainsi semen
adjunctum est: Quodpisces, qui pinnulas non habent, sermo non esset, de prse licanie Paulo nequaquam
etc. — Quid b ergo pennatis piscibus, nisi electae Athenienses dicereut : Quid sibi vutt semvniverbius
" Id est ii parl., cap. 3. Eadem legunlur epist. 25, d Hic locus in Editis et in multis Mss.est corrup-
lib. i, olim 24. tus. Veram leclionem suppeditavil Cod. Michael.
b Jn Michael. laudalur homil. 26 in Evang. • In Gemel.: Quid per fluxum seminis, nisi sermo-
c ln Michaei. assignatur hom. 11, In neulra nobis nis semen actipilur? Qui dum ordinute emiltitur.
*ccurrit quod hic legilux.
751) APPENDIXAD S. GREGORlt OPERA OMNlA. 760
hic dicere (Act. xvn, 18)? De quo et Lucas dicit:. \ pertimescit, qui sola intefna desiderat. Cujus inten-
Jpse enim erat dux verbi (Act. xiv, 11). Semen ergo tioni bene congruens, nec omnino per irabecillitatem
usut propaginis dicatum incompetenter fluens, cx- corpus, nec valde per conlumaciamrepugnat. Qni ad
tera membra coinquinat, cum sermo per quem in aliena cupienda non ducilnr, sed propria largitur.
audientium sensibus nasci scientia debuit, si inordi- Qui per pietatis viscera citius ad ignoscendumiiecii-
nate prodeat, eliam quse recte senserit foedat. Qui tur, sed nunquam plus quam deteat ignoscens, ab
ergo fluxum seininis sustinet, immundus asseritur, arce rectitudinis inclinatur. Qui nulla illicita perpe-
quia multiloquio subditus ex eo se inquinat (Rey. trat, exsed perpetrata ab atiis, infirmitali ut propria, deplorat.
patt. p. ii, cap. Ain fin.). Quod si ordinatepromeret, Qui affectu cordis aliense compatitur,
prolem reetae cogitationis edere in audientium corde sicque in bonis proximi sicut in suis profeclibus lae~
loquacitatem defluit, tatur. Qui ita se imilabilem caeteris ni cunctis quse
potuisset. Dumque incautus per immunditiam
non ad usum generis, sed ad semen agit insinuat, ut inter eos non habeat quod saltem
fundit. Unde ct Paulus quoque cum discipuluin de de transaclis mens erubescat. Qui sic studet vivere,
instantia praedicationisadmonerct, dicens : Testificor ut proximorum quoque cord;i arentia doctrinse va-
coram Deo et Chrislo Jesu, qui judicaturus est vivos leat fluentis irrigare. Qui oralionis usu el experimenlo
et morluos,per adventumipsius et regnum ejus : Prm- jara didicit, qtiod oblinere a Domino,quscpoposcerit,
dica verbum; insta opporlune,imporlune(1 fim. iv, 1). possit. (Cap. 11). Hinc estquod superna voce moriim
Diclurus importune, prseinisitopportune,quia scilicet vitia per corpora iniirmasignantur, dumad MoysenDo-
apud auditoris mentem ipsa sua ulililale se destruit, minusdicit: Loqueread Aaron:Homodesemineluo per
si habere importunitas opporlunilatem nescit. _ (amilias, qui habuerit maculam,non offeratpanes Do-
' "
CAP.XIII. — Non maledices surdo, nec coram cmco minoDeo suo, nec accedal ad minisleriumejus (Levit.
ponesoffendiculum(Levit. xix, 14). xxi, 17). Ubi et repente subjungitur: Si cmcus(ue-
si claudus, si vei parvo vel grandi et torlo naso, si
Dum de cavendo detractionis ac scandalivitio tra- rtt, pede vel manu, si gibbus,si lippus, si albuginem
claretur in Reg. past. part. in (Cap. 35, a. 36), ad- (racto habensin oculo, si jugem scabiem, si impeliginemin
junctum est: Non maledices surdo, etc. — Surdo vel ponderosus. Csecus quippe est qui su-
matedicere, est absenti non audienti derogare. Co- corpore, lumen contemplalionis ignorat. Qui praesentis
ram cscco ponere offendiculumest discretam quidem pernac vilse tenebris pressus, dum venturam lucem nequa-
rem agere, sed tamen ei qui lumen discretionis non quam diligendo conspicit, quo egressum operis por-
habet, scandali occasionem prsebere. rigat, nescii. Hinc elenim prophetante Anna dicittir :
—
CAP.XIV. Quando ingressi (uerilis terram, quam Pedes sanclorum suorum servabit, el impii in tenebris
ego daturus sum vobis, et plantaverilistn ea tigna conticescent(I Reg. n, 9). Claudus vero est qui qui-
pomifera,auferetis prmputiaeorutn. Pomaqum ger- dem quo pergere debeat aspicit, sed per infirmitatem
minant, immunda crunt vobis, nec edetis ex eis mentis vitae viam perfecte non valet tenere quam
(Levit. xix, 23). videt. Qui ad virtutis statum dum fiuxa consuetudine
Cum de vitando appetitu laudis transitoriaetracla- non erigitur, quo desiderium innititur, illuc gressus
retur in expos. beati Job, lib. vm (Num. 79, 80), operis efficaciternon sequuntur. Hinc etenim Paulus
adjunctum est: Quando ingressi fueritis terram, etc dicit: Remissas manus et ditsoluta genua erigite, et
— Ligna pomifera sunt opera virtutibus fecunda. gressus rectos (acite pedibusvestris,ul non claudicans
Praepuliaitaque lignorum auferimus cum de ipsa in- (2 quis erret, magis autem sanetur ( Hebr. xn, 12, 13).
choalionis iniirmitate suspecti, primordia nostrorura Parvo autem naso est, qui ad tenendam mensuram
operum non approbamus. Poma autem quoe germi- discretionis idoneus non est. Naso quippe odores fe-
nant, immunda dicimus, nostrisque esibus non apta- toresque discernimus. Recte ergopernasum discretio
mus, quia cum primordia boni laudanlur operis, exprimitur, per quam virlules eligimus, deiicta repro-
ut
dignum esl hoc aniraum non pascat operantis, ne bamus. Unde et in laude sponssedicitur : Nasus tuut
dum accepta laus suaviter carpitur, fructus operis sicul turris qumest in Libano (Cant.\ii,i). Quia nimi-
intcmpestive coraedatur. Qui ergo inchoatsevirtutis rura sancla Ecclesiaquaeex causis singulis tenlamenta
ab huraano ore laudem receperit, quasi plantati ligni prodeant, per discretionem conspicit, ct ventura vi-
ante teinpus pnmum comedit. Hinc per Psalmistam tiorum bella ex alto deprehendit. Sed sunl nonnulli
Veritas dicit: Vanum est vobis ante lucem surgere, qui dura sestiinarihebeles nolunt, sacpese in quibus-
surgite postquamsederitis ( Psal. cxxvi, 2). Ante lu- dam inquisilionibusplusquam necesseest exercentes,
cera quippe surgere, est priusquam claritas scternse b ex niniia subtilitate falluntur. Unde hic quoque
retributionis appareat, in prsesentis vilse nocle gau- subdilur, vel grandi et torto naso. Nasus etenim
dere. a Sedendum ergo prius est ut post recle surga- grandis et torlus, est discrelionissubtilitas immode-
mus; quia quisquis nunc se sponlc non humilial, rata, quse dura plusquam decet excreverit, aclionis
nequaquam hunc sequens gloria exaltat. suserectiludinem ipsa confundit. Fracto autem pedc
CAP.XV. — Loquere ad Aaron : llomo de seminetuo vel manu est qui viam Dei pergere omnino non valet,
per (amiliasqui habueril maculam, non offeretpa- alque a bonis aclibus funditusexsors vacat, quatenus
nes Dco suo, nec accedetad ministeriumejus. Ubi D lioecnon ut claudus sallem cum infirmilate teneat,
et repente subjungiiur : Si cmcus (uerit, si claudus, sed ab his omni modo alienus existat. Gibbusvero
si vel parvo et grandi et lorlo naso, si fraclo pede e;t quem terrense sollicitudinis pondus deprimit, ne
vel manu, si gibbus, si lippus, si albuginemhabens unquara ad superna respiciat, sed solis his quse in
in oculo,si jugem scabiem,si impetiginemin corpore, infimis calcanlur, intendat. Qui etsi quando aliquid
vel ponderotus (Levit. xxi, 17, seq.). ex bono palrisp ccelestis audierit, ad hoc nimirum
Cura de morura vitiis, per corporum infirma di- perversscconsuetudinis poudere prsegravatus,cordis
stinclis tractarelur, Reg. past. part. i (Cap. ix), faciern non attollit. Quia cogitationis statum erigcre
adjunclum est: Loquere ad Aaron, etc — Conside- non valet, querfi terrense usus sollicitudinis curviun
randum valde est qma cuin causam populi eiecius tenet. Ex horum quippe specie Psalraista dicil: In-
prsesul suscipil, quasi ad segrum medicus accedit. curvatus sum , el humitialussum usquequaque( Psai.
Cujus, si adhuc in opere passiones vivunt, qua prae- xxxvni, 8). Quorura culpam quoquc per senietipsain
sumplione percussum mederi poterit, qui in facie Veritas reprobans ait: Semen autem, quod in siiinis
vulnus porlat? (Cap.x.) Ille ergo, ille niodis omnibus cecidit, hi sunt qui audierunt, et a sollicuudinibus,11
debet ad exemplum vivendi pertrahi, qui cunctis divitiis, el voluplatibusvitm euntes suffocantur,et non
carnis passionibus moriens , jam spirilualiler vivit. referunt fructum(Luc. vni, 14). Lippus vero est cujiis
Qui prospera mundi postposuit. Qui nulla adversa quidein ingeniura ad cognitioneiu verilaiis emical,
" Irrepsit in Ed. sciendum,pro sedendttm. b Excusicontra Gregorii menlem, ex minima. *
761 S. PAffERlI EXPOSITIO VET. ET NOV. TESTAMENTl. — SUP. NUMEROS. 76Z
sed tamen hoc carnalia opera obscurant. In lippis A non apprehendat, nisi humana (I Car. X, 15). Ac si
quippe oculis pupillae sanae sunt, sed humore de- aperte diceret: Humanum quidem est in corde ten-
lluenle infirmatae palpebrse grossescunt. Quse quia tationem perpeli, daemoniacuravero est, in tentatio-
infusione crebro alteruutur, etiam acies pupillte vi- nis certamine et in operatione superari. Impetiginem
tiatur. Et sunl nonnulli, qtiorum sensum carnalis quoque habet in corpore quisquis avaritia vastatur
viise nperatio sauciat quia videre recta subliliter per in inenle, quoesi in parvis non compescitur, nimirum
ingfiiium pnterant, sed usu pravorum actuum cali- sine mensura dilatatur. Impetigo quippe sine dolore
gant. Lip us itaque est, cujus sensum natura exacuit, corpus occupal, et absque occupati laedioexcrescens
sed cnnver-ationis pravitas confundit. Cui bene per membrorum decorem fcedat, quia et avaritia capti
angelum dicitur : Collyrioinunge oculostuosut videat animum dum quasi delectat exulcerat, dum adipis-
(Apoc. in, 18). Collyrio quippe oculuin ut videamus cenda quaeque cogitationi objicit, ad inimicitias ac-
inunginiiis, cum ad cognoscendam veri luminis cla- cendit et dolorem in vulnere non facit, quia aestuanti
rilatem, intellecius nostri aciem medicamine bonae animo ex culpa .abundantiaiu promittit. Sed decor
operationis adjuvamus. Albugineni vero habet in membrorum perditur, quia aliarum quoque virtulum
oculo, qui veriiatis lu-em videre non sinilur, quia per hanc pulchritudo depravatur, et quasi tolum cor-
arroganlia sapienti .•, seu j'ustitiaecsecalur. Pupilla pus exasperat, quia per universa vitia animum sup •
namque oculi nigra videt, albuginem tolerans nil vi- plantat, Paulo attestante qui ait : Radix omnium
det, quia videlicet sensus humanse cogitationis si malorum est cupiditas (1 Tim.w, 10). Ponderosus
stultum se peccatoremque intelligit, cogitationem vero est qui turpitudinem non exercet in opere,
intimseclaritatisapprehendit.Si aulem candorem sibi sed tamen ab hac cogitatione continua sine mode-
juslitioe seu sapientise tribuit, a luce se supernae co- B ramine gravatur in mente. Qui nequaquam quidem
gnilionis excludit; et eo claritatem veri luminis usque ad opus nefariura rapitur, sed ejus animus
nequaquam ptnelrat, quo se apud se per arrogan- voluplate luxurise sine ullo repugnationis obstaculo
tiam exaltat. Sicut tle quibusdam dicilur : Dicenles deleclalur. Vitium quippe est ponderis, cum humor
enimse esse sapientes, slulti facti sunl (Rom. i, 22). viscerum ad virilia labilur, quse profecto cum mo-
Jugem vero habet scabiem, cui carnis petulantia sine lestia dedecoris inlumescunt. Ponderosus ergo est,
cessatione dominatur. In scabie etenira fervor visce- qui toliscogiialionibusad lasciviam defluens, pondus
rum ad culem trahitur, per quam luxuria recte desi- turpitudinis gestat in corde : et quamvis prava non
gnatur, qtiia si cordis tentatio usque ad operalionem exerceat opere, ab his tamen non evellitur mente,
prosilit, nimirum fervor intimus usque ad cutis sca- nec ad usum boni operis in aperlo valet assurgere,
bjem prorumpit, et foras jam corpus sauciat, quia quia gravat hunc in abditis pondus turpe. Quisquis
dum in cogitationevoluptas non reprimitur, etiam in ergo quolibet horum vitio subjicitur, panes Domino
actione dorainalur. Quasi enira cutis pruriginem Pau- otferre prohibetur, a nec proiecto diiuere aliena de-
lus curabat abstergere, cura dicebat: Tentatio vos licla valet is, quem adhuc propria devastant.
a Excusi, invitis Mss. : ne profecto diluere aliena deliclanon valeat, is quem adhuc propria devastant.

LIBER QUARTUS. .
De Testimoniis libri Numerorum* i

CAPUTPRIMDM. — Quod Nazarmi capillos nutrhint, C coram testamenti arca Dominumconsulit, exemplum
quos post votum inigne sacrificiiponunt (Num. vi, procul dubio rectoribus prsebens, ut cum foris am-
18). bigunt quiddisponant, ad mentem semper quasi ad ta-
Cum de a vilandis superfluis cogitationibus tracta- bernaculum redeant; el velut coram testamenti arca
si de his, in quibus dubitant,
retur in expos. beati Job, 1. n (Num. 34), adjunc- Dominum consulant,
lum est : Quod Nazarmi capillos nutriunt, etc. — apud semetipsos intus sacri eloquii paginas requi-
rant. Unde et ipsa Verilas per susceptionem nobis
Quid est quod Nazaraei capillos nutriunt, nisi quod nostrac humanitatis ostensa, in monle oralioni inhse-
per vitam magna: continentise prsesumptionum cogi-
tationes crescunt? Sedquid est quod devotione com- ret (Luc. vi, 12), miracuta iu urbibus exercet; imila-
tioms videlicet viam bonis recloribus sternens, ut
pleta caput Nazaraeusradere, capillosque in igne sa- elsi jara sunima contemplando appelant, necessitati-
crificii ponere jubetur, nisi quod tunc ad perfectionis bus tamen infinnantium
summam pertingimus, cum sic exleriora vitia vinci- compatiendo misceantur,
tunc ad alta charitas mirabiliter surgit, cum ad
mus, ut etiam cogilationes superfluas a mente rese- quia se misericorditer atirahil, et cum
cerous? Quas nimirum sacrificii igne concremare, ima proximorum descendil ad infima, valenler recurrit ad
est flamma eas divini amoris incendere, ut totum cor benigne
in Dei amore ardeat, el cogitationes superfluas con- summa.
cremans, quasi Nazarseicapillos devotionis perfectio- CAP. UI. — Levitmradant omnes pilos carnis sum
ne consumal. (Num. vin, 7).
CAP.II Quod Moyses crebro tabernacuium inlral, Cum de vitandis carnalibusconcupiscentiis ab elec-
et exit (Num. 1). J> torum cordibus tractaretur in expos. beati Job, 1. v
Cum de prsepositorumsedificandaregiminis regula (Num. 59), adjunctuin est : Levitmradanl omnes pi-
tractarelur, Regul.pastoral. parte n (Cap. 5), adjunc- los carnis sum. — Pili-carnis sunt quselibel superflua
IIIIIIest : QuodMoysescrebro, etc —Quid est quod humanac corruptionis. Pili carnis sunt vitaeveieris
Moysescrebro tabernaculumintrat et exit, nisi quod cogilationes quasnullo sic a mente abscindimus, ut de
is, qui inenle in contemplationem rapilur, foris in- amissione earum dolore fatigemur. Levita nam-
firraanlium negotiis urgetur? Intus Dei arcana con- que assumptus vocalur. Oportet ergo Levitas omnes
sitlerat, foris onera carnalium poriat. Qui de rebus pilos carnis radere, quia is, qui in obsequiis divinis
quoque dubiis semper ad labernacutum recurrit, ac assumitur, debet ante Dei oculos a cunctis carnis co-
" In Excusis legitur: de resecanda cogitalionumsu- Utic, etc
perfluitate. Adlixreinus Mss. Valicano , Micbael ,
763 APPENDIXAD S. GREGORIIOPERA OMNIA. 764
gitationibus mundus apparere, ue iliicitas cogilatio- Ai ductiles, quia necesse est ut hi qui venturamvitam
nes mens proferat, etpulchram animsespeciem quasi praedicant, tribulationum prse=entium tunsionibus
pilis fructmcantibus deformemreddat. Sed quanta- cvescant. Beneautem dicitur: Cutn concisus clangor
Jibet, ut diximus, quempiam virtus sanctseConversa- increpuerit, movebuntcastra, quia nimirum prsedica-
tionis evexerit, adhuc tamen ei de velustate vitse tionis sermo cum subtilius ac rainutius agitur, audi-
nascltur, quod toteretur. Unde et ipsi Levitarura pili toruin corda contra temationum certamina ardentius
radi praeceptisunt, non evelli. Rasis etenim pilis in excitantur.
carne radices remanent et crescunt, ut iterum radan- CAP.VU. — Proficitcimur ad locum, quem Dominut
lur, quia magno quidem sludio superftuaecogiiatio- daiurus est nobis; veni nobitcutn, ut bene (aciamus
nes ampUlandsesunt, sedtamenamputarifundilus ne- tibi (Num. x, 29).
quaquam possunt. Semper enim caro superflua gene-
ferro sollicitudinis In codice Reg. past. III (Cap. 17, prop. fin.), adjun-
rat, qusesemper spiritus recidal, ctum est : Proficiscimurad locum, etc. — Plerumque
sed haec in nobis lunc subtilius conspicimus, cum
specutationis alta penetramus. persuadere elatis utilia melius possumus, si profec-
tum eorum nobis potius quam illis profuturum dica-
CAP. IV. — Quod Levitm ab anno vigesimoquinto mus, si meliorationem nobis magis quam sibi profu-
umislrare debeant, ab anno vero auinquagesimo turam dicamus, et eam magis nobis quam sibi im-
custodet vasorumfiant (Num. vm, 24, 25). pendi postulamus. Facile enim ad bonum elatio fle-
Cum de operationibus intra sanctam Ecclesiam ctitur, si ejus inflexio prodessc et aliis credalur.
perfectorum et imperfectorum tractarelur in expos. Unde Moyses, qui regente se Deo, per desertum ae-
heali Job, 1. xxm (Num. 21), adjunctum cst ; Quod B B rea coluinna duce pergebat, cum Obab cognatum
Lenlmabanno vigesimoquinto minittrare debeant,elc. suum a Gentilitatis conversatione vellet educere,
— Quid per annum quinlum ac vigesimum, in quo et oinnipolentis Dei doniinio subjugare, ait: Pro-
ilos juvenlulis oboritur, nisi ipsa contra unum- ficitcimur ad Ucum, quem Dominus daturus eU
quodque vilium bella signantur? Et quid per quin- nobis; veni nobiscum, ul bene faciamus tibi : quia
quagenarium, in quo jubilseirequies continetur, ni-i Dominus bona promisil Israel (Num. x, 29,'se<j.).
interna requies edomilo bello menlis exprimitur? Cui cum respondisset ille : Non vadam tecum,sed re-
Quid vero per vasa tabernaculi, nisi fideliumanimse vertar ad terram meam in qua natus sum, illico ad-
ligurantur? Levilaeergo ab anno vigesimo el quinto junxit: Noti nos relinquere, tu enim nosti in quibus
tabernaculo servianl, et a quinquagesimo custodes locis per desertum castra ponere debeamm, et eris
Vasorum flant, ut videlicet qui adhuc impugnanlium ductor noster. Neque enim Moysimentem ignoranlia
viliorunl cerlamina«per consensum delectationis to- ilineris angusfabat, quem et ad prophelie scientiam
leranl, aliorum curam suscipere non pnnsumant. cognilio divinitatis expenderat, quem coluiinia exte-
Electi enim cum adbuc in teutatione suut, subesse rius praeihat,quem de cunclis interius per conversa-
eos ac servire necesse esl, et obsequiis laboribusque tionem cum Deo se lulam tocutio famitiarisinstrue-
faligari. Cuu vero tentalionum bella subegerint, bat. Sed videlicet vir providus, clalo auditori collo-
quo apud se jam de inlima tranquillitate secuii quens, solatium petiittildaret.Ducem eum requirebat
sunt, animaruin cuslodiamsortiantur: menlis quippe in via, ut dux ei (ieri potuissel ad vitam. Egit itaque
tetale tranquilla, dum calor recesserit lentationis, ut superbus auditor voce ad meliora suadenli, eo
custodes vasorum sunt, quia doctores animarum pr magis fieret devolus, quo putaretur necessarius; et
iiunt. • ^ unde se exhorlatorem suum praecedere crcderet,
'J
CAP. V. — Quod Moytes in rebus dubiis crebro ad inde se sub verbis exhorlanlis inclinaret.
tabernacutumredit {Num. ix, 7, 8, 9), CAP.VIII.— Quod dum populus manna perciperet, ab
Dumde bonoquietis internseet vitandisssecularibus Mgyplo ollas carnium, pepones, porros, cmpasque
vilaetumullibustractaretur in expos. beati Job, I. xxiu concupxvit(Num. xi, 5, 6, 7).
(Num.58) .adjunctum est: QuodMoysesin rebusdubiis Cum de reprobarura mentium vitiis per contem-
crttro <dtabernacutum redit.—Relictis turbis ad la- plara supernaa aspiraliouis duloediuem tractaretur
beniaculum redire est postpositis exteriorum tumul- ni expos. beali Job, 1. xx (Num. 39, 40), adjunctum
Itbus secretnm mentis intrare. lbi enim Dominus esl: Quod dum populus manna perciperet, elc.—
consulituret quod foris agendum est publice, intus Dura, carnalium mentes prse amore sseculi, quasi
silenter auditur. Hoc quotidie boni reclores faciiiut, qusedara mollia ac delectabiliaferre parali sunl, duin
cum se res dubias discernere non iiosse cognoscunt, in bac vita rerura culraina apprehendere conaritur.
ad secretum mentls velut ad quodoain labernacutum Cessationem Dominus a niundi laboribus imperat,
revertuntur, divina lege perspecla, quasi corara po- sanclae quietis dulcedinem persuadet; et tamen ve-
sita arca Dominum consulunl; et quod prius iiilus sana iniquorum nieiis plus se assequi aspera carna-
tacentes audiunl, hoc foris poslmodumagentes inno- liter quara tenere blaada spirilualiter gaudel. Pius
tescunt. Ui enim exterioribus ofliciis inoffense deser- acerbitate fatigalionis quam quietis dulcedine pasci-
viant, ad secreta cordis rccurrere incessabilit r cu- tur; quod aperte in semelipso nobis Lraeliticus po-
rant, et sic vocera Dei, quasi per occuttam inspira- , pulus o^tendit, qui dum refeclionem inannoedesuper
tionem audiunt, dura in meditatione inentis a carna-' D perciperet, ab JEgypto ollas caiiiiuni, pepones, por-
libus sensibus abstrahuntur. ros, caepasque concupivit. Quid enim signatur in
CAP.VI. — Fac libi duas tubat argenteas duetilet. Et' manna, nisi esca gratiae suave sapiens, ad refectio-
paulo post: Cumconcitut ctangor increpueril, mo- neni interioris vilse bene vacantibus desuper dala ?
vebunlcaslra (Num. x, 2, 5). Et quid per ollas carnium, nisi carnalia opera viicc
in tribulationum laboribus,quagiignibusexcoquenda?
Dum de operationibus duorum praeceptorum, vide- Quid per pepones, nisi lerrensedulcedines ? Qu.d per
licct amoris Dei et proximj per suminum instiluturai porros ac caepasexprimilur, quaeplerumque qui co-
boni docloris minislratum in auditorum cordibus tra- raedunt, lacrymas emittunt, nisi diflicultasviioeprsc-
ctaretur, inexpos. beati Job, 1.xxx(Num. 14),adjunc- sentis, quse a dilectoribunsuis et non sine luclu agi-
lum est: Fac tibi duas tubas argenteasduciiles,etc.— tur, cl laraen cum lacrymis amatur ? Manna igitur
Per duas tubas exercitus ducitur, quia per duo prae- detereiiles, cura peponibus ac carnibus, porros c;e-
cepta charitatis ad procinclum fiilei populus Vocatur. pasque quoesierunt, quia videlicet perverssc mentes
Quaeidcirco argenteae fieri prarcipiuntur, ut piaedica- iiulcia per gratiam quielis dona despicumt. Et pro
torum verba lucis nilorepateant, et auditorum men- carnalibus voluptatibus laboriosa hujus vilseitinera
tem nulla sui obscuritate confundant. Idcirco autemi etiain lacryrais plcna
concupiscunl. Conteuiiiuiitha-
" Abest, per consensum
delectationis,ab Utic. et Gemet; Iegitur in Michael.
765 S. PATERll EXPOSITIO VET. ET NQY. TESTAMENTl. - SUP. NUMEROS. 766
bere ubi spiritualiter gaudeant, etdesiderantesappe- A nis gloria Redemptor noster, qui de tribu Juda ac
tunt ubi et carnaliter gemant. Levi ortus esl, intercessor pro nobis essemonstratur.
CAP.IX.—Congregamihi septuaginta viros de senibus Ecce ergo jam virga Aaron post aridilalem floret,
tu nosti senes sint sed virgsc duodecitn tribuum in ariditate remanent,
lsrael, quos quod populi (Num.
xi, 16). quia jam quidem corpus Domini post morlem vivit,
sed nostra adhuc corpora usque in fiiiem mundi a
Dum de spectanda polius morum gravitate quam resurreclionis gloria differunlur.
setate in constituendis praefectistractaretur in expog.
beati Job.l. xix (Num. 26), adjunctum est: Congrega CAP,XIII. — Prmcipefiliis Israel ut adducant ad te
mihi septuaqinta viros de senibus Israel, etc. — Sicut vaccamrufam, mtatis integrm, in qua nulla til ma-
pleruiuque juvenes dici soleni qui nulla oonsilii gra- cuta, nec portaveritjuijum; iradesqueeam Eteuzaro
vitale fulciuntur, ita senes non eos Scriptura sacra sacerdoli, qui ductam extra caslra immotabit in
vocare consuevit qui sola quantitate lemporum, sed conspeclu Domini, el intingel digitum in sanguine
niorum grandsevitate maturi sunt. Unde per quem- ejus, aspergenscontra (ores tabernaculi septemvi-
dam sapientem dicitur: Senectusvenerabitisest, non cibns; comburetque eam cunctis videntibut, ittm
diuturna, nequenumero annorum computala. Cani au- pelle et carnibus ejus quumsanguineet fimoftammee
tem sunt sensus hominis, et mtussenectutisvita imma- tradilis. Lignumquoquecedrinumet kytsopum eoc-
culatu (Sap. iv, 8). Hinc est ergo quod ad Moysen cumquebis linctum sacerdos immittet i» ftammam,
Dominus dicit: Congrega mihi septuaginta viros de qum vaccam vorat, et lunc demum, lotis vettibut el
senioribus Israel, quos tu nosti, quod senes populi sunt. corpore suo, ingredielurin eastra, commaculatusque
In quibus quid aliud quam senectus cordis requiritur, Jj ]3 erit usque ad vesperum. Sed et ilte qui eombutsit
cuui tales jubentur eligi qui senes esse schintur ? Si eam lavabft vestimenlasua et corput, et immundut
enim senectus in eis corporis quaereretiir, a tantis erit usque ad vesperum. Colliget autem vir mundus
sciri poterant, a quantis videri. Dum vero dicitur : cineres vaccm, et effundet eos exlra cattra in loco
Quos tu nosti quod senes populi sunt, profeclo liquel, purissimo, ut sit tnultitudini filiorumItrael in cuslo-
quia senectus mentis non corporis eligenda nunlia- diam et in aquam aspersionis, quia pro peceatocom-
tur. busta est vacca (Num. xix, 3 seq.).
CAP. X. — Quid mmutaris pro me ? guis Iribuat ut Dum de mysterio incarnatiouis dominicaetracla-
otnnis populusprophetet, et del eis Dominus spiri- retur in expos. beati Job, adjunctum est: Prmcipe
lum suum (Num. xi, 29) ? fitiit Israel ut adducant ad te vaccam rufam, etc —
•> Solet per masculinum sexum forlitudo, per femi-
Cum tfe pio desiderio cordis pastorum in lucrandis ninum
subditis tractaretur in exposit. beali Job, lib. xxu vero iniirmilas desiguari. Quid ergo per vac-
est : mmularis me ? cam, uisi assumpta ad sacnficium infirmilas Incarna-
(Num. 54), adjunctum Quid pro
etc—Pia Pastorum mens,quia non propriam gloriam tionis dominicaefiguratur, de quo scriptum est: Quia
sed auctoris quaerit, ab omnibus vult adjuvari quod elsi Cor. morluus esl ex infirmitate, sed vivit ex virtute
Bene autera vacca haec etiam rufa
agit. Fidelis nainque prse.licaloroptat, si iieri valeat, (II xui, 4)?
ut veritatem, quam solus loqui non sufficit, ora cun- tiicilur, quia videlicet eius humanitas rubra per cruo-
ctorum sonent. Unde cum Josue duobus in castris rem passionis fuit. Unde et in Canlicis canticorum a
describitur dicente: Dilectusmeuscandidus)et
remanentibus atque prophetantibus vellet obsislere, sponsa rubicundus (Cant. v, 10). Candidus videlicet ex divi-
recte per Moysen dicitur : Quid mmularis pro me : „** £ nitate, rubicundus ex : cahdidiis per justi-
quis tribuat ut omnis populus prophelet et det eis Da- tiam vilae, rubicundussanguine ex cruore passioms. iEtas
minus tpiritum suum? Prophetare quippe omnes vo- bumanitatis Domini
hiil, qui bonuin quod habuit aliis non invidit. integra est omois ejus operatio
perfecta, in qua videlicet hunianitale macula non
—
CAP.XI. Quoi Aaron assumptoihuribula inter fuit, quia et veraciter de eo scriptum est: Qui pecca-
vivenlesac mortuosstetit (Num. xvi, 47, 48). tum non (ecit, nec dotus invenlus est in ore ejus (I
Dum de boni pastoris studio traclaretur, adjun- Pelr. u, 22). Beneautem dicitur.necporlaverjtjugum,
ctum est: QuodAaron assumpto thuribulointer viven- Scriptuni quippe est: Omnis qui peccat, servus ett
tetac mortuot slelif.—"Quid est quod Aaron, ut iram peccati (Joan. vm, 3i). Quia igitur Dominu» nulii
Domini placarel, thuribuluin siimpsit, atque inter peccato succubuit, jugum niinime porlavit. Sequilur:
vivenles ac raortuos stetit, nisi quia Saeerdotis esl Tradesque eam Eleazaro sacerdoli, qui ductam exlra
negotium omnipolenti Deo orationem eifunJere, et caslra immolabitin conspecluDomint. Quio"est quod
pro jusiis ne cadanl, et pro peccatoribus, ut resur- hoecvacca ad iramtilaiiiium sacerdoli traditur, nisi
gere tlebeant? unde el Psalmista ait: Intret oratio quod incarnatus Dominus pro redemptione nostra sa-
mea ticut incensumin conspectuluo (Psal. CXL,2). crificium seuietipsum in Judaici populi manus datur?
CAP.XII.—De virgis duodecimintabernaculo posilis, Qui etiam extra castra in conspectu Domini immo-
ex quibusvirga Aaron floruit (Num. xvu, 2). latus cst, quia videlicet extra porlam passus. Unde
et per Paulum dicitur : Jesus ut sanctificaretper suum
Dum de raysterio resurreclionis Iraclaretur, in sanguinem populum, exlra portam passus est. Exea-
expos. bcati Job, I. xiv (Num. 68), adjunclura est: n mus ad eum exlra castra, improperiumejus portantes.
De virgit duodecimin tabernaculopositis, elc—Cum , Non enim habemus hic civitatem sed (ulu-
Aaron sacerdolium, qui de tribu Levi iuerat, despi- ram inquirimus (Hebr. xm, 12).manenlem, Idcirco enim extra
ceretur, nec digna tribus quse offerret holocausta portam passus est, ut a conversatione nos vitae prse-
crederetur, duodecim virgsejuxta duodecim tribus senlis quasi a civitate foras ducerel, et a terrena in-
in tabernaculo poni praeceplse sunt, et ecce virga habitalione cor nos avellere persuaderet. Bene autem
Levi viruit, et quid virtutis in muuere Aaron habe- dicilur quia immolabitin conspectuDomini. Redera-
ret, ostendit. Quo videlicet signo quid innuilur, nisi pior enim noster in conspectu hominum quasi ex-
quod oranes, qui usque ad finem mundi jacemus in stinclus esl, sed in conspectu Patris immolatur, quia
niorte, quasi virgse reliquae iu ariditate reinaneraus. quod ante ocutos horainum pcena, Iioc ante oculos
Sed cunctis virgis in ariditate remanenlibus, virga Patris sacrilicium fuit. El
Levi ad florem rediit, quia corpus Domini, veri ejus. Quid per digitum nisi intingel digilum in sanguim
nostroe opera-
scilicet sacerdotis nostri, in mortis ariditate positum, tionis accipiitir? In sanguinediscrelio
in florem resurrectionis erupit. Quo flore Aaron tingere est in passione incarnalionis ergo vacce digituin in-
dominice noslra
recte sacerdos esse cognoscitur, quia hac resurrectio- opera consecrare, ul
passionem ejus, quara cogno-
a In Gemet. ac Michaelino indicatur hom. unde-
ciraa in Ezecbiel., ubi tamen non invenitur. desumpta. In Michael. nullum sancti Gregorii opus
k In Gemet. notatur bwc ex lib. xiv in Job essei indicatur. Nullibia nobis inventa sunt.
767 APPENDIXAD S. GREGORHOPERA OMNIA. 70
scimus, imitemur. Sicut scriptum est: Chrislus pro £\ dileclione Dei, et dilectione proximi. Bis tinctag
nobit passus est, vobis retinquensexemplumut sequa- ergo coccus est charitas duphci praeceploformata,
mini vestigiaejus (I Petr. n, 21). Eleazar itaque sa- ut sic diligatur Deus, ne deseratur proximus; sic
cerdos et immolal, et in sanguinem eju< digitum in- diligatur proximus, ne contemnalur Deus. ln hac
tingit, quia videlicet plebs Judoea ex reproborum ergo flamma quoevaccam vorat, cedrum, hyssopum,
parte humilitate.m Domini usque ad passionemper- bis tincium coccum sacerdos mittat. Omncs enim,
secuia est; ex electorum vero parte operationem qui in Christum credimus, sacerdotes suiiius. Unde
humilitatis ejus imitata. Et spargil contra (ores taber- scriptum est: Vos autem genus electum, regale sa-
naculi. Quid hoc loco labernaculum, nisi lola simul cerdotinm (I Petr. u, 9J. Sed quidquid per ignem
Synagoga accipiiur? Qui ergo tinxerit in sanguine conlemplationis alle sentimus, quidquid per man-
ejus digitum, eumdem sanguinem contra fores taber- suetudinem humilitatis agimus, quidquid per ignem
naculi aspergat, id est quisquis passionis ejus vias charitatis habemus, in spiritu passiouis Dominicse
imitatur, Synagogse non credenti et resistenli per tingerc debemus, ut omne quod in nobis est illum
exempla bona, per prsedicationem rectam, signum imitetur a quo est, ne si extra imitationem passionis
bene vivendi praebeat.Contra fores enim tabcrnacnli ejus aliquid agimus, non tam virlutem quani vilium
vaccaesanguinem aspergere est resistenti plebi Ju- agamus. Mitlatur ergo in flammara quae vaccam
daicaeper praedicationemrectam e't per sancta opera vorat cedrus, id est perseverantia, atque altitudo
passionis ejus exempt >monslrare. Bene autem dici- cnntemplalioiiis nostrse comburalur igne passionis
tur ut digitus in ejus sauguine septem vicibus intin- Dominic•..Mittatur in flammam, quae vaccara vorat
galur, et aspergaiur, in sepienano autem nninero B hyssopus, id est humililas cordis nostri veritatem,
perfectio accipitur. Undect seplein diemisuniversum I mansuetudinem,
"
examinalionem Dominicacpassionis
tempus impletur, et sanctus Spiritus septiformis vo- trahat; mitiatur in flammam quc vaccara vorat
catur (Isa. xi). Septem ergo vicibus in sanguine bis tincta. Bis tinclus coccus, id est charitas, quse
ejus digitum intingere est per perfectara operalionem ad amandum Dominomet proximum excilans assi-
myslerium passionis ejus imitari. Et seplem vicibus due nos contemplari passionem Dominicamcompel-
conlra Synagogam aspergere est perfecta praedica- lat, ut in ipsa discat opera recta quse faciat. Potest
tione sacramenta incarnationis ac passionis ejus inli- tamen aliter intelligi, ut per cedrum significeturspes
delibus denuntiare. Comburelqueeam cunclis viden- quse alta appelil; b per hyssopura vero quae etiam
tibus juxla castra, tam petle et carnibus ejus quam calore suo slomachi immunditiam purgal, signilice-
tangume et fimo flammm traditis. Quid per carnem tur lides quoein imis adversa a quaniiniter tolerat, et
ei pellcm, quid per sanguinem et fimum vaccoc,nisi quidquid ex anteactis peccalis conlraclum fueral,
carnalia sacrificia in icslamento veleri babila, quoe muniat. Per coccum quoque, uldictum est, expri-
infirmitateni denunliabant Domiui, designantur ? mitur charitas. Unusquisqueigitur nostrum in flam-
Quae omnia postmodum spiriluatiler a Patribus in- mam, qusevaccam vorat, cedrum, hyssopum et coc-
tellecta juxla exterius ministerium slercora sunt no- cum bis tinclum mitlat, id est in sacrificio passionis
lata. Unde Paulus cum de sacrificiis carnalibus lo- Dominicsespem, fidem, et charitatem exhibeat, ne
queretur, dicil: Propter quem omnia detrimenlum passionem Redemptoris sui sine causa audiat, si non
facient, arbitror «I stercora (Philip. m, 8). Qusefiam- tiaecetiara opera necessario subjungat. De quibus
mae traduntur, quia quamvis carnaliler primura sunt tribus Paulus apostolus dicit: Nunc autem manenl
exhibila, postmodum per sauctum Spirilum intel- (Q fides, spes, charitas; major aulem his esl charitas
tigenliae igne consumpta sunt. Possuraus tamen in (I C.or.xm, 15). Unde et hic coccusextremo poni-
eadem vacca, id est in ipsa infirmitate incarnationis tur, quia videlicet iide et spe complela, cum ad
Dominicse,carnem, pellem, sanguinem et limuin, a ternam patriam venerimus, sola in nobis charitas
singula qusequeejus opera accipere. Quid enira per ad ultimum multiplicatur. Potest iste sacerdos, vel
carnem, et pellem, nisi exlerior ejus operatio desi- is qui vaccse carnes, pellem, sanguiuem et fimum
gnatur? Quidper sanguinem,nisi subtilitasinlernaque comburit, ordinem Judaici sacerdotii cum supposita
virlus exteriora acla vivificans? Quid per iimum, plebe in nece Domini consentientis signare. Unde
nisi Iassitudo, sitis, esuries, limor mortis, el quseque et adhuc apte subjungitur : Et tuncdemum, lotis
ex humanitate suscepta voluit, designantur ? Quid- vestibuset corpore suo, ingredieturcastra, commacu-
quid enim ex defectu nostrae mortaliiatis habuit, lalusque erit usquead vesperum. Quid enim per ve-
quasi fimusin eo abjiciendum fuit. Quaetamen omnia sperum, nisi finem mundi accipiraus? Et Sacerdos
qnseex nostra infirmilate suscepit, quia pro nostra iste vei is, qui vaccam igni tradidit, id est Judaicus
redemptione exhibuii, igne concremanda sunt, id populus, usquc ad vesperum immundus cst, quia
esl juxta virtutem sancti Spirilus intelligenda, ut usque ail finem niundi iniidelis reraanet. Sed lolis
quaequeab eo corporaliter gesla sunt, per incorpo- vestibus suis el corpore, ad vesperuincastra ingredi-
reum divinitatis ejus spirituin disposita seutiantur. tur, quia fine mundi veniente, mundalis infidelilatis
Ubi et bene subjungilur : Lignumquoquecedrinum, suseoperibus, etiain Judaicus populusadcognitionem
et hyttopum, coccumquebit tinciumtacerdos miltetin conditoris sui reverlitur. Sicut scriptum esl : Si (ue-
flammamqumvaccamvorat.Cedrus quippe, et altiim rit numerusfiliornm Israel tanquam arena maris, re-
et impulribile lignum; hyssopus vero herba valde D Uquimsalvmfient (ha. x. 22; Rom. ix, 27). Et sicut
humilis, qusetamen inflammationemamovel pulino- rursum scriptum est: Donec ptenitudo Cenlium in-
nis. Quid enim jper cedrum , nisi atta et perseverans troierit, et sic omnis Israet salvns fieret (Rom. n,
contemplatio? Quid in hyssopo, nisi mansueti cordis 25). Ad vesperum igilur lolis veslibus sacerdos intra
humititas designatur? Quia qui jam alta conterapla- caslra redit, qui anle vespertim commaculalus est,
lionesuperna attollitur, necesse est ut per huniilita- quia iniidelis populus usque ad (inem mundi cxtra
tis compassioneminferioribus condescendat, et non niandata viise velul exira castra est posilus. Sed
se ex eo, quod habet, erigat, sed quidquid habet, cum aqua baptismatis et pccnitentia lavalur, tunc ad
his etiam qui illud non habent, prsedicaudolibenter cognitionem lidei ad vesperum, id est in fine mundi,
impendat. Quid vero in cocco bis tincto, nisi chari- quasi ad castra revertilur. Poiest intelligi quod iste
tatis virtus exprimitur? Qusccoccus bis linctus dici- sacerdos, et lotis sil vestibus, el tameu usque ad
tur, quia cbaritas per ilammamsancli ainoris ac- vesperum immundus; quia idem Judaicus populus
censa duobus exhiberi prseceptis jubetur, id est ex eorum parte qui crediderunt, quasi jam vestes
a Praeter mulla vitiata quse hoc in capite sanavi- Certe byssopum dicitur neutrius generis, sed
Jpnd|jy|
mus, hoc loco inlegram periodum omissamrestitui- Gregorium, minime supra legitur : hytsopu^mjm^M
mus ex Mss. valde humilit, el capite seq., hyssoputf^t^^HMH
•>Ita Michael.in Gemet., per hyssopumvero quod.
709 S. PATERII EXPOSITIOVET. ET. NOV. TESTAMENTI.— SUP. NUMEROS. 770"
lavit, sed ex eorum parte qui necdum credidere, A cedrino, ac cocco offerimus, quia cum miceralione
adhuc immundususque ad vesperumpermanet. La- carnis sacrificiumUdei, spei, et charitatis adolemus.
vat ergo vestimenla et corpus, quia credendo, ex- Hyssopusquippe interna nosira mundaie consuevit.
teriora opera et interiorem mentem a pravis aclioni- Et per Petrum dicitur : Fide mundans corda eorum
bus mundat, et plene tunc ad casfra revertitur, cum (Act. xv, 9). Lignum cedrinum nulla putredine defi-
ad iidem perfecte revocatur. Sed quia Judacain cit, quia spem coeleslium terminus non consumit.
infidelitate ex reproborum parte perduranle, ad Unde et per piimum pastorem mox dicitur : Rege-
fidemgentilitas ingreditur, et roysteriadivinsc incar- ' neravit nos in spem vivam, per resurreclionemJesu
nationis inlelligil, recle illic subjungitur : Colliget Christiex mortuis, in hmreditatemincorruptibilem,
aulemcineresvaccmvir mundus,id est genlilis popu- el incontaminatam,et immarcescibilem.Coccus rubro
lus jain lide mundalus. Unde scriptum est : Fide calore llamraescit,quia quera implet charitas, incen-
mundans cordaeorum (Act. xv, 8). Vaccaecineres dit. Unde et in Evangelio Veritas ilicil: Ignem veni
colligit, qui subtilissimasacramenta divinaeincama- mitlerein terram (Luc. xn, 49). Sed bis linctus coc-
tionis agnoscit. Et vaccamquam sacerdos combussit, cus offerri prsecipitur, ut videlicet anle interni judi-
ej'us cineres vir mundus cotligit. Quia infirmilatem cis oculos, charilas nosira, Dei et proxiini dilectione
Domini, quam Judaicus populus in morte mactavit, coloretur, quatenus conversamens nec sic pro amore
ejns subtilissimamysteria populusgeutilis intelligit. Dei quietera diligal, ut curam proximi utilitateinque
Bene autem sequitur : Et effundelin locopurissimo postponat; nec sic pro araore proximi occupationi
extra catlra. Quia idem gentilispopultis qui secreta inserviat, ut quietem funtlilusdeserens, ignem in
ac myslica divinseincarnationis agnoscit, bona quse „ se supe>ni araoris exstingtiat. Quisquis ergo semet-
accipil pracdicarenon cessal, utquod ipse didicerit, " ipsum Deo jam sacriiicium obtuiit, si perfecta desi-
aliiseliam nescientibusinnotescat. Sed quia secrela derat, curet necesse est ut non solum ad operationis
ac mysiica incarnalionis Dominicaepravis ac pollulis se latitudinem, veriim eliam ad culraina contempla-
mentibus non sunt tradenda, bene dicitur : Effundet tionis extendat. Sed inter lisecmagnopere sciendum
in loco purissimo extra castra. Extra castra quippe est, quia valde inter se diver^aesunt couspersiones
fuerat omnis gentilitas, quia extra legem , extra auimorum. Nonnulli nanique horainum ita oiiosse
sacrilicium, extra synagogam, sed tamen ad fidem nientis sunt, ut si eos. labor occupationis excipiat,
veniens cor mundavit. Et in ea cineres vaccaeeffuu- in ipsa operis inclioatione succumbant, et nonnulli
duntur, quia mundocorde genlilitas raysterium Do- ita inquieli sunt, t.t si vacationem laboris habuerint,
minicseincarnationis credit. Multiitaque ex genlili- gravius laborent, quia tanto deteriores cordis lumul-
tate conversi, prsedicalores facli sunt, et ei lem lus loieraiit, quanto eis licentiusad cogitaliones va-
gentilitati ad Udem redemptoris noslri mysteria cat. Unde necesse esl, ut nec quiela mens ad exerci-
tradidere. Vir ergo mundnsin Ioco purissimo vaccac tationem se immoderali operis dilatet, nec inquieta
cineres fundit, dum quilibet doctor ex genlilitale ad studium conlerapiationisangustet. Saepeenira qui
assumptus, munda pereishumilitatera corda gentilium cenlemplari Deum quieti polerant, occupationibus
requint, et mysteria Redemptoris nostri tradere pressi ceciderunt. Et ssepequi occupati bene huma-
non desistit. Quod cum agitur, Udes gentium mulli- nis usibus viverent, gladio suse quietis exstincii
plicatur, divina virlus agnoscitur, disciplina prsece- sunt. Hinc naraque esl quod nonnulii inquieti spiri-
ptorum tenelur. Unde el recte subjungilur: Ut sint tus dura plus exquirunt contemplandoquam capiunt,
multitudinifiliorum Israel in custodiam.Israel nam- Q usque ad perversa dogmata erumpunt, et dum veri-
que interpretatur, videns Deum, et non immerito talis discipuli esse humiliter negligunt, magistri er-
conversa genlililas Israel dicitur quoejam Deum lide rorurn fiunt.
contemplattir. Isti ergo cineres multitudini iiliorum CAP.XV. — Vas, quod non habuerit operculum,
Israei in custodiam fiunt, quia subtilia sacramenla nec ligaturam desuper, immundumerit (Num. xix,
mundis geniium cordibus tradita, in mentis munitio-
nem verluniur. Bene autem subditur : Et in aquam 15).
a
atpersionis. Propler operationem naraque in custo- in Curabeati de silentii scrvanda disc plina Iractaretur
diam nostrara suut cineres, propter baplismum vero expos. Job,l.xxiu(iVutn. 17), adjunclura est:
in aqua aspersionis cincribus ejus utimur. El dura Vas, quod non habuerit operculum,etc — Teginen
consideratis ejus operibus nostra acta sub discipli- operculi vel ligalura est censura disciplinsesilenlii,
nain redigimus, vaccse cineres in custodia noslra qua quisquis non premitur, quasi vas immundum
servamus, quia dum secreta atque subtilia operatio- pollqtumque reprobatur. Quasi enim vas sine oper-
nis i-liiusperimitationem atlendiinus, per hoc nobis culo vel ligatura polluiiur, qui per stu liuiu osten-
et munditiain et perseverantiam providemus. Apte talionis patens, nullo velaraine taciturnitaiis operi-
autera subjungitur : Quia pro peccato combusla esl tur.
vacca. Ait enira de eisdem cineribusut sint mullitu- CAP.XVI. — Quod Rulaam, visioneangeli, tarditate
dini filiorumIsrael in custodiam, et in aquani asper- asinm, a cmploitinere prmpeditur (Num. xxn, 31,
sionis, quia pro peccato combusla est vacca. Tunc
enim nos sub custodia provide custodimus, cum 32, 33).
Rederaptorem nostrum pro nostris iniquitatibus pas- D tione Cum de repressa ad cognilionera sui priraa inten-
sura sollicite consideraraus. Perpendimus namque mentis, per macerationem inlirmitalis corpo-
quid relribuat bonis, qui voluit mori pro raalis. rese iractarelur, in cod. Reg. past. part. ni (Cap.12,
Perpendimus quid ad juslitiam fidei adducti, ejus admon.13), adjunctum est: Quod Bataam, visione
etc. — Balaam pervenire ad
gratisedebeamus, qui et in iniquitatibus positi iuler- Angeli, tardilate asinm,
cessionemmortis ejus accipimus. ln custodia ergo propositum tendit, sed ejus voiura animal cui prse-
nobis cineres fiunl, quia pro peccato combustaest seditprsepedit. P. ohibitione quippe immorata asiua
vacca, dum passionisejus raysteria soliicile contem- angelum videi, quem humana mens non videt; quia
plantes, quse operari debeamus, agnoscimus, qui plerumque caro per molestias tarda, flagello suo
Kedemptorem nostrumetiara pro iniquis nobis mor- iuenti Deumindicai, quem mens ipsa carni praesidens
non videbat, ita ut anxielaiem spiritus prolicere iu
luum non ignoramus.
lioc mundo cupientis, velut iter tendenlis impediat,
CAP.XIV. — Item unde supra. donec ei invisibilem qui sibi obviat, innoiescat.
In exposiiione beali Job, lib. vi (Num. 56) : — Unde et bene per Pelrum dicitur : Correptionem
Vaccammaclamus, cum carnera a lasciviasuouvo!u- habuil sum vesanim subjugale mutum anim l, quod
ptatis exstinguimus. Quam cum hyssopo lignoque in hominisvoce loquensprohibuil prophelm insipien-
" In Michael.et Gemel.: De tenendadiscretisilentiicensura.
771 APPENDIXAD S. GREGORIIOPERA OMNIA. 772
tiam (II Pelr. H, 15). Insanus quippe homo a subju- A ritiara T detestantur, rerum omnium conteraptum lau-
gali mulo corripitur, quando elata mens liumilitatis ddanl, sed raox ut viderit animus quod concupiscat,
bonum quod teuerc debeal, ab alllictacarue memo- obliviscitur c quoi laudabat.MuIti cum verbum coutra
ratur. Sed hujus correptionis donum idcirco Balaam luxuriam 1 audiunt, pollutiones carnis non soluui
non bbtinuil, qnia ad maledicendura pergens, vo- f non appetunt, sed etiam perpetralas eru-
'
cem, non menlem mulavit. Serpelrare
1 escunt; sed mox ut carnis species eorum oculis
CAP.XVII.—Moriaturanima mea morlejuslorum , et sapparet, sic mens ad desideria rapitur, ac si adhuc
l ea niliil sit contra baeceadera desideria dclibera-
fiant novissimamea horum similia (Num. xxm, ab
tum , et damnanda agit qui quidquid egisse se me-
10). J
Cum de perseverantise studio in bonis operibus minit, jam et ipse damnavit. Saepe etiam conlra
( compungiiniir, et tamen post fletum ad eas-
IractaTetur m expos. beati Job, tib. xxxm(iVMm. 43), culpas(
dem culpas redimus. Sic Baalam Israelitici populi
adjunclum est : Moriatur anima mei morte jusiorum, ,labernacula contemplatus flevit, se similem
elc—Sunt nonnulli intra sanctam Ecclesiam qui pro- fieri , eisque
in morte depoposcitdicens : Moriaturanimamea
lixas ad Dominumpreces habent, sed vitam depre- morle f juslorum, et fiant novissimamea horumsimilia
cantium non habent; nam promissa ccelesiiapelitio- (Num. , XXIII, 10). Sed mox ul bora corapunclionis
nibus sequunlur, operibus fugiunt. Hi nonnunquam ,transiit, in avaritiae exarsit. Nam propter
eliam lacrymas in oralione percipiunl, sed cum post .promissa inunera innequitiam
orationis lempora eorum mentem superbia putsave- ]dedit, cujus morti se fieri ejus populi mortem consihum
similem optavit, et oblitus
rit, illico in fasttt elationis intumescunt. Cum avari- p {est quod planxerat, cum exstinguere noluit quod pcr
tia instigat, mox per incendia avidac cogitationes' B avaritiam ardebat.
exaestuant.Cum luxuria tentaverit, in illicitis proti- '
nus desitleriis anhelaut. Cum ira suaserit, raox man- CAP. XX. — Dixit homo, cujut obluralut est ocums;
sueludinem meniis flamma insaniae concreraat. Ut dixit audilor sermonumDei, qui visionem Omni-
ergo diximus, et lletus in prece percipiunt, et lameni potentis intuiius est, qui cadit, et sic aperiuntur
expletis precibus, cum vitiorum suggestionepulsan- oculi ejus (Num. xxiv, 54).
tur, nequaquam pro seterni regni disideriose llevissei Cum de laudabili etectorum providentia , et ca-
raeminerunt. Quod apertc de se Balaam innotuit, veuda reproborum caecitale tractarelur, in expos.
qui juslorum taberuacula conspiciens, ait : Moriatur beati Job, lib. xv (Num. 58), aijunctum est: Dixil
anima mea mortejuslorum , et fianl novissima meai homo, cujus obturatusest oculus, etc—Nescit impius
horttm timilia (Num. xxni, 10). Sed cum coinpunc- mala qusefacit, nisi cum pro eisdem malis puniri
lionis tempus abscessit, contra eorum vitam, quibus> jamcceperit.Consilium enim Bdaain conlra Israelitas
se similem tieri etiain moriendo poposcerat, consi- prsebuit, sed post in poenavidit quid prius ex culpa
liiim praebuil. El cum occasionemde avaritia repc- commiserit. Elecli autem , qui ne peccare debeant,
rit, iltico oblitus est quidquid sibi de innocentiat prsevident; eorum videlicetoculi ante casumpatent.
oplavit. Iniquus vero post casum oculos aperit; quoniara
CAP.XVIII.— Ilem unde tupra. posi culpam jam in pcena sua couspicit, quia malum
In codice Regul. past., part. iu(G'ap. b0, admon. uebuit vitare quod fecit.
31). Sollicite considerandura esl, quia ila plerumque5 C. _ CAP.XXI. — Itetn unde supru.
mati inittiliter compunguntur ad justitiam, sicut ple- '
I In expositione beati Job, 1. xxvn (Num. 59). —
rumque boni innoxie leniantur ad cuipam. Fit 3
quippe Ssepequidam seternajudicia mirantur, prsedicamenta
mira, exigeniibusmeritis, disposiiionisinternsemen- coelestispatrisecum audiunt ditigunt, mira opera in-
sura, Ul et illi dum de bono aliquid agunt, quod la- ternse dispositionisobstupescunt, sed tamen amando
men non perliciunt, superbe inter ipsa, quae eliam1 et vivendo ad hseceadem opera assurg re negligunt.
plenissime perpetrant, mala conU.lant. Et isli duin1 Jaccntes eigo liei niiracnla considerant, qui ejus po-
de malo tenlantur cui nequaquara cons-ntiutit, quo" lentiam sciendo pen-ant, ted vivendo non araant.
per debilitatein et infirmitatem litubant, eo gressus3 Per conlemplaiioncmquippein consideralione oculos
cordis ad justiliam per patienliam et humiliiatemvc- lendunl, sed lamen per inlenlionem sese a terra non
riusiigant. Balaamquippe justorum labernacula res-" erigunt. Hincergo in Balaam exprobratione dicilur :
piciens, ait : Moriatur anima mea morte justorum, et Qui cadens apertos Itubetoculos. Mulla namque de
fiant novissimamea horumsimilia (Num. xxin , 10).• adventu Redemploris dixerat, et quaenovissimislem-
Sed cum compunctionis tempus recessit, in corum "
consilium dedit, quibus etiam in morlee puribus erant ventura praevidebat, sed tamen ci vi-
perditione vendo assurgere noluil, quem pracvidendoprsedica-
similis fieri concupivit. Et cum avaritiacttmpus re- vit. Jacens ergo oculos habuit, cum tjus
siatim obiitus est bonum sibi iniiocentioe, apertos
!' raenteiu et prophetia ad ccelestia lenderet, el avaii-
perit,
quod oplavit. Hinc Paulus ait : Videoaliam legem " tia in terra rctiiiercl. Jacens apertos oculos habuit ,
in
membrismeis repugnantemlegi menlit mem,et capli- qui eum videre de superioribus poluit, quem pros-
vum me ducentemin lege peccati, qumest in membris ls tratus iu inlimis non amavit.
meis(Rom. vu, 23). Qui prolecto idcirco tentatiir,• D
ut iu bono robuslius ex ipsa inlirmitatis suse co- i- rj CAP.XXII.—Robustumest quidem habitaculumluum,
gnilione solidetur. Quid est ergo quod ille comp.m- i- sed si in petraposuerisnldumtuum, etc (Num. xxiv,
gitur, et tameii justitiae non appropinqual; iste .e 21).
tentatur et laraen eum culpa non coinquinat, nisi
hoc quod aperte ostenditur, quia nec malos bonaa Cum de electorum quaDeo adhaerentfixa spei certi-
imperfecla aJjuvanl, nec bonos mala inconsuinmata ia tudine tractaretur in expos. beali Job, 1.xxxi (Num.
condemnant (In expos. beali Job, l. xxxm, n. 45). \ xcxiv), adjiiiiclumest : Itobuslum estquidemhabiia-
Virlutis namque pondus oratio non habet, quam ^ culum luum, etc —Cinseus, possessor inlerpretatur.
nequaquam perseverantia continui amoris lenel. Quo I0 Etq.ii sunt qui pra;sentiapossidenl, nisi hi quiinge-
contra bene de Auna flenle perhibelur : Vullusque ie nio sapientisesscculariscallent? Qui in hoc veraciler
ejus non sunl amplius in diversa mutali (I Reg. T.1 ,i, robustum sibi habiiaculumton.-truunt, si per humili-
18), quia videlicet iuens ejus nequaquam post pre- tatera parvuli apud semetipsosfacli, in Chrisli subli-
ces inepta lsetilia lasciviendo perdidit, quod oratio- j_ inilale nulriantur; si semelipsos infirmos sentiant,
nis susetempore gcmituura rigore exquisivit. et in excelsa humilitate cogniti Redemptoris foven-
dam mentis fiduciam ponant, si ima non appetant,
CAP.XIX. — Item unde supra. si omne quod prseterit cordis volalu transcendaut.
In expos. Evangelii, honi. 15 (Nttm. 2) : Multi— Ili Videamus sancttim virum qualiter in pelia ponat ni-
cura verbumcontra avaritiura audiunt, caindcra ava- t- dum suum. Ail eniin : Noslra conversalioin cmtitett
773 S. PATERII EXPOSITIOVET. ET NOV. TESTAMENTI.— IN DEUTERONIUM. 774
(Philip. n, 6). Et rursum : Ci« conresuscitavitnos, A multa mundi implicamenta occupant, habitationem
et consedere fecit in cmlestibus(Ephes. m, 21). In ccelestispatrise non requirunt, sed ipsa eos qu?m
petra ponit nidum, quia profecto in supernis figit specie tenus tenenl, fides increpat, ne olii delecta-
consiliuin. Non vult mentem in fluxa dejicere , non lione torpescanl, atque exemplo suo alios a laboris
vult per abjectionem conversalionis humanaein in- toleranlia et studio longanimitatis frangant. Unde
flmishabitare. Tunc Paulus in carcere forlasse tene- eis per Moysen dicitur : Nunquid fratre* vestri ibunt
batur, cum se sedere cum Cliristo in coetestibustes- ad pugnam, et vos hic sedebitis? Cur subvertitismen-
tarelur. Sed ibi erat, ubi ardentemjam raentem fixe- tet filiorum Israel ? (Num. xxxn , 7.) Sed quia eru-
rat, non illic ubi illum necessario pigra adhuc caro bescunt non defendere quod conlilentur, pro eadem
reiinebal. fide, quam professi sunt, ad certamen properant,
eamque non sibi, sed proxiinis vendicani. Unde et
CAP.XXIII.—Terra , quam percussit Dominusin con- ad Moysen dicunt : Caulat oviumfabricabimus, el
spectufiliorumIsraei, regio uberrimaest ad pastum tlabula jumentorum, parvulitque noslris urbes muni-
animalium; et nos servi tui habemus jumenta plu- tas; nos autem ipsi armali et accincti pergemusad
rima, precamurquesi invenimusgraliam coram le, prmliumunle filios Israel (Ibid., xvi). Qui mox for-
ut des nobis famulis tuis eam in possessionem, les pro aliis veniunt, et repromissionis terram ab
nec facias nos transire Jordanem (Num. xxxu, 4, hostibus liberant et relinquunt, atque ad pascenda
seq.). • armenta extra Jordanem redeunt.MuIUquippe,quam-
» vis fidelescuris praesentibusoccupati, quasi aripenta
Cum de reprobatione quorumdam intra Eccte- extra
siam positornm, lidem non niedtillitus , sed specie R " matis Jordanem pascunt, quia t ontra fidem baptis-
tota mente omnique desiderio rebus perituris
tenus lenentium tractaretur in expos. beali Job, inserviunt. Qui lamen, ut diximus, cum fidei tentatio
1. xxvii (Num. 24, 25), adjunctum est : Terra, quam oriiur, defensionum armis accingunlur, hostes fidei
percussit Dominusin conspectufiliorumIsrael, etc trucidandosuperant, et haereditateniterrse repromis-
—Sunt nonnulli in Ecclesia qui parvuli esse despi- sionis, id est fructum fidei non amant, sicque pro
ciunt, etiam in humilitatis loco iminanes apud se illa pugnant ut tamen sua pignora extra illam tle-
esse minimedesisttmt. Hos plerumqtie videas hono- ponant. Quia enim parvulos foris habent, affec-
ribus extolli, voluptatibusperfrui, rerum mtiltiplici- tum in ejus habitatione non habent. Unde ad cam-
tate dilatari. Hi ssepenihil prsecipue,nisi praeessecse- pestria redeunt, quia ab allis cacuminibus mon-
teris appeluni, a raultis timeri gratulaniur, recte vi- tiuui quasi a spe cceleslium dilabuntur, ut extra re-
verenegligunr.,etreclaevitsefamamhabere concupis- proniissionis terram bruta animalia nutriant; quia
cunt, adulatores quaerunt, favoribus intumescunt. Et ad pascen.ios vanis desideriis irrationabiles animi
quiainrebusprsesentibuspromptisunt.ventura gaudia motus eiaboranl; quia seiern.e.lucis quanta sil cla-
non requirunt. Curaqueeos multiplex aclio occupat, rilas nesciunt, qui transitoriis occupationibus occu-
eliam a semetipsis alienos demonstrat. Et tameu si pantur, et dum terrenis rebus superbiunt, coelestis
qua fidei tentatio exsurgat, quia in ea saltem specie sibi luraiuis aditum claudunt.
tenus continentur, hanc verbis, hanc laboribus de-
fendunt, et ccelestempairiam vindicant, nec tanaen CAP.XXIV. — Quod post morlem summi pontificis
amaht. Quos bene apud Moyseniilii Ruhen et Gad, homicida reverli in terram suam (Num.
et dimidiatribus Manasseexprimuni, qusc raulla pe- C xxxv, 27,jubelur 28).
cora et jumenta possidentes, dura extra Jordanera
ea quaeviderant campestria concupiscunt, in repro- Cum de absolutione humani generis per interpo-
missionis terra bsereditatem habere noluere, di- situm mortis Christi sacrificium traclarelur horail. 6
centes : Terraquam percussit Dominusin conspectu in Ezecfa. (Num. 15), adjuncium est : Quodpost
filiorumIsrael, regio uberrima esl ad paslum anima- tnortemsummipontificis,etc— Quid est quod homi-
lium , el nos servi tui habemusjumenta plurima, pre- cida post mortem summi pontificis ad absolutionem
camurque, si invenimus graliam coram te, ut des redit, nisi quod htimanum genus quod peccando si-
nobis famuiistuis eam ia possessionem, nec (aciat bimelipsi mortem intulit, post mortem veri sacer-
nos transire Jordanem. Qui igitur jimienta plurima dotis , videlicet Redemptoris nostri, absolutionem
possident Jordanem transire refugiunt, quia quos sui reatus accepit ?
" Pro reprobatione; quod legitur iii Gemet. acUtic, Michael. habet, de exprobatione.

LIBER QUINTUS.
De Testimoniis in Deuteronomiwm.

CAPUTPRIMCM. — Diliges DominumDeum tuumex D nostri prius amoris sui radicem Ugeret,quatenus per
toto corde tuo, et ex tola anima tua (Deut. vi, 5). ramos postmodum dileciio fraterna germinaret. Et
Cum de modo dilectionis Dei, ac prdximi, ejusque rursum, quia amor Dei ex proxirai amore calescit,
exercitio tractarelur in expos. beati Job, i. vit testatur Joannes, qui increpat dicens : Qtti non diti-
(Nttm. 28), adjunctum — esl : Diliget DominumDeum git fratrem suum,quem videt; Deum, quem non videt,
tuum ex toto corde, etc. Duo sunt praeeeptachari- quomodopotetl diligere? Quse lamen divina dilectio
latis, Dei videlicet amor et proximi. Per amorera per timorem naseitur.sod in aflectiimcrescendo per-
Dei amor proximi gignitur, et per amorem proximi mutattir. Ssepevero omnipotens Deus, ut qaanlura
Dei amor nutrilur. Nam qui amare Deum negligit, quisque a charitate ejus ac preximi longe sit, iel in
profecto diligere proximum nescit, et tunc pienius ea quantum profecerit, iiinotescat, miro ordine cun--
in Dei dilectione proUcimus,si in ejusdem dilectionis cta dispensans, alios flagellis deurimk, alios succes
gremio prius proximi charilale " lactamur. Quia araor sibus fulcit. Et cum quosdam -teinporalker deserit,
Dei amorem proximi generat, dicturus per legem in quorumdam cordibus quod malum iatet ostendit.
Domiuus: Diligesproximum,praeuiisitdicens: Diliges Nani plerumque ipsi nos niiseros insectantur, qui fe-
Dominum Deum tuum, ut videlicet in terra pectoris lices sine comparatione coluerunt. Cum enim quis
a tta Gemet. et Utic. Hanc lectionem seculi sumusin lib. Moral. Michaet. Cod. habet tmlamur. In Edilis
lcgilur ligainur.
775 APPENDIXAD S. GREGORIIOPERA OMNIA. 77««
positus in prosperitate diligitur, incerlum valde est A qux placent, deceptus laude sua animus deprenett-
ulrum prosperitas an persona diligatur. Amissioau- dere in eis nequeat mala quaelatent.
lem felicitatis interrogat vim dileclionis. Unde bene CAP.V. — Ilem unde supra.
quidam Sapiens dicit: Non aynoscilurin bonis amicus,
et non absconditur in malis inimicus(Eccli. xn, 8). In expositione Ezechielis,hom.2:—Primogenilum
Nec prosperitas quippe amicum indicat, nec adver- bovis accipimus in infirmaaetateprimi nostri tempo-
sitas inimicum celat, quia et ille ssepe prosperitatis ris boiiam operationem. In qua tamen arandum non
nostrae reverentia tegitur, et iste ex conlideniia ad- est, quia cum prima sunt adolescentisevel juventutis
versitatis aperitur. nostne tempora, nobis adhuc a pra dieatione cessan-
dnm est, ut vomer lingusenostrae proscindere non
CAP.H. — Dabo pluviam terrm vestrm temporaneam audeat terrani cordis aiieni.. Quoadusqueetenim in-
et serolinam (Deul. xi, 14). firmi sumus, conlinere nos inter nosmetipsos debe-
Cum de praedicationeVeteris ac Novi Testamenli mus, ne dum tenera bonacitius ostendimusamittamus,
tractaretur in expos. beati Job, 1. xx (Num. 5), ad- quia el arbusta plantata si prius in terra radicata non
junctum est: Dabo pluviamlerrmvestrmtemporaneam luerrnt, manu tacta citius arescunt; at si semel radi-
et terotinam. — Quid lioc loco per pluviam, nisi cem fixerint, manustangit, et lamen nihil officit;
verba sacrac praedicationis accipimus? Sicut de venti impellunt, nec tamen impellenles laedunt.Et
sanctis doctoribus a Judaeseprsedicatione suspen- constructi parietes, si impellantur, eruuntur, nisi a
sis accipimus. De quibus etiam scriptum est : Man- suo prius fuerint humore siccati. Mens itaqne quo-
dabo nubibusne ptuant super eam imbrem. Quorum usque ab humore pravitatis suaeperfecte non fuerit
sanctaepraedicalionisverbo irrigamur, cum vera hu- B exsiccata, alienae iingusemanu langi non debet, ne
militate ariditatem uostri cordis agnoscimus. Unde priusquam plene percipiat, perdat soliditatem suam,
recte pcr Psalmistam dicitur : Animamea sicut terra ne irapulsa ruat, ne velut arbustum sine radicibus,
tine aqua libi (Psal. CXLII,6). His doctrinoefluentis dum plusquamtolerare valet concutilur flatibus, are-
infundi propheta nosadmonet dicens: Sitienles,venite scat. Ad exemplum ergo non sunt ostendenda nisi
ad aquas {Isa. LV, 1). Qui dum exlrema parte jam quse firma sunl. Prius etenim convalescere debet
soeculiverba sanctac praedicationisaccipimus, quasi mens, atque ad utilitatem proximorura postmodum
pluvia serotina irrigamur. Quse nimirum serolinae demonstrari, cum jam nec per laudem elevata cor-
pluviaepraedicatio, ex ejus ad nos sacrilicio prodiit, ruat, nec per viluperaiionem percussa conlabescat.
qui per Psalmistam dicit : Elevatio manuummearum Nam etsi Timolheo dicitur : Prmcipe hmc el doce,
sacrificiumvespertinum(Psal.cxt, 2). Quia enim Re- nemoadelescenliamtuam contemnat (I Tim. iv, 12),
demptor noster juxta mundi linera vim persequen- sciendura est quia ei adolescenlia in annis non in
tium pertulit, semetipsum pro nobis sacrificiumve- moribus fuit. Quaravisin sacro eloquio nonnunquam
spertinum dedit. Populo ergo repromissionis lerrani adolescentia juvenlus vocetur. Unde scriptum est:
iutraturo pluvia lemporanea et serotina iu munere Lmtare,juvenis, in adotescentialua (Eccl. XI,9).
promittitur, quod nos factum spiritualiter jara vide- CAP.VI. — Non apparebisin conspectuDominivacuus
mus. Temporaneam quippe pluviam dedit, quia ele-
ctis suis priori tempore legis intelleclum contulit; (Deut. xvi, 16).
serotinam quoque pluviam tribuit, quia prsedicari Dum per cessalionem rerum transeunliura, de
diebus ullimis incarnalionis suaemyslerium fecit. mansuro bonse operationis exercitio tractaretur in
— C expos. beati Job, 1. vu (Num. 38), adjunctum—esi:
CAP.III. Circumcidileprccpulia cordis vestri Non apparebis in conspettu Domini vacuus. In
(Deut. x, 16). conspectu Dominivacuus apparet, qui nihil secumde
Curade resecandis superfluis cogitationibustracta- fructu sui laboris portat. Alius multiplicandisfaculta-
retnr in expos. beati Job, I. xxviu (Num. 12), ad- tibus aestuat,alius promerendis laudibusanhelat. Sed
junctum est : Circumciditeprmputia cordis vesiri. — quia cuncta haecquisque moriens deserit, ante Do-
Quidper hanc praeputiicircumcisionemsignaiur, nisi minum vacuus apparet, quia secum ante judicem
luxuriam a carne exslinguitis, eliam super- nihil tulit. Hinc ergo per legem salubriter admone-
ua a cogilatione resecate?
gostquam mur, dicentem : Non apparebis in conspectuDomini
vacuus. enim promerendae vitse mercedem bene
GAP.IV. — Non arabis in primogenitobovis, et non agendo Qui non providet, in conspectu Domini vacuus
tondebisprimogenita ovium(Deut.xy, 19).
ostentatione in bonse apparet. Hinc de justis per Psalmistamdicitur : Ve-
Cum de cavenda operationis nienles autem venientcum exsultatione,portantes ma-
primordiis tractaretur in expos. beati Job, I. vu nipulos suos (Psal. cxxv, 6). Ad examen quippe ju-
(Num. 78, 79), adjunctum est: Non arabis in primo- dicii portantes manipulos veniunt, qui in semetipsis
genito bovis, etc. — Quid per liujus prohibitionis recta opera, quibus vitam mereautur ostendunt.
exemplum, nisi vilam bene inchoanlium Moyseshu- CAP.VII. — Juste quod justum est exsequeris
manis occupationibusexercere prohibuit ? In primo-
(Deut. xvi, 20).
genito quippe bovis arare est bonse conversationis Dumde scrvanda in exhibitione operis mentis re-
primoraia m exerciiio publicae aclionis ostendere. tractaretur in expos. beati Job, lib. ix (Num.
Ovium quoque primogenita tondere est ab occulla- j) ctitudine
tionis suaelegmine humanis oculis inchoantia bona 38), adjunclum est: Juste quodjuslum est exsequeris.
— lnjusle quod juslum est exsequttur, qui ad defen-
opera nostra denudare. In primogenito ergo bovis
a sioneni justitisc non virlutis aemulatione, sed amore
operari prohiberaur, atque primogenitis ovium de- pracmiitemporalis excitatur. lnjuste quod jurtum est
tondendis compesciraur, quia etsi quid robustum in- exsequilur,qui ipsam,quam praetendit,jusliliam ve-
cipimus, exercere hoc in aperlo citius 11011 debemus; nundare minimevcrelur. Juste ergo justum cxsequi
et cum vita nostra simplex quid atque innocuum in- est in assertione justitioe eamdem ipsam juslitiam
choat, dignum est ut secreti sui velamina non relin- quaerere.
quai, ne nudum hoc humanis oculis, quasi subducto CAP.VIII. — Si
vellere ostendat. Ad sola ergo divina sacrificiaboum quis abierit cum amicosuo simplici-
ter in silvamad ligna cmdenda, et lignum securis
primogenita oviumque proticiant, ut quidquid forte,
simplex, innocuumque incipimus, hoc ad honorem[ (ugerit manu, (errumqueiapsum de manubrioami-
intimi judicis in ara cordis immolemus. Quod ab itlo, cum ejus percusserii, et occiderit, hic ad unam su-
dubio tanlo libentius accipiiur, quanto et ab, pradiciarum urbium fugiet, et vivel, ne forte proxi-
procul mus ejus cujtts effusus est sanguis, dolorisslimulo
hominibus occultalum, nulla laudis appelitione ma-
culatur. Sacpe autera novae conversationisprimordia, persequatur,et apprehendat eum, et percutiat ani-
adhuc ex carnali sunt vita commista, el idcirco in- mam ejus (Deut. xix, 5).
notescere citius non debent, nc eum laudantur bona1 Cura de servanda increpalionis meusura in proxi-
777 S. PATERII EXPOSITIOVET. ET NOV. TESTAMENTI.- SUP. DEUTERONOMIUBI. 713
ini correctione tractaretur, in expos. beati Job, 1. x, A concessit< conjugibus atiquid, undeadhuc surgere atl
atljuncttim est : Si quit abierit cumamico suo simpli- meliora
i potuissent. Qui ergo hoe concessit, uude ani-
ciier in sitvam ad ligna cmdenda, etc. — Ad sitvam mns i conjugum usque ad tegalem culpam perduci
cuin ainico iraus, qiiolies cum quolibet proximo ad potuisset, ] quasi mater avis in terra, id est historia in
intueuda delicfa nostra convertimur. Et simpliciter aciiva i vita ova posuit. Ipsi quoque praedicaloressan-
ligna succidimus, cum delinquentium vilia pia inten- rem i plus volunt Deumdiligi, quam limeri; sed si limo-
cli
tione resecamus. Sed securis manu fugit, cum sese i non insinuant, ad amoiein minime perducunt.
increpatio plusquara necesse est in asperilatem per- Untle prius lerribilia , postmodum dulcia toqui so-
Irahit, ferrumque de raanubrio prosilit, cum de cor- lent, 1 sicut per Psalmistam dicitur : Virtutem terribi-
reptione sermo durior excedil. Et amicum percutiens I
lium tuorum dicent, quia magnitudinemtuam narra-
occidit, quia audilorem suum protata dontunielia a lbunt i
(Psal. CXLIV, 6). Ac deinde subjungilur : Memo-
spiritu dilectionis interficit. Correpti namque mens riam abundaniim suavitaiis lum eructabunt. Quando
repente ad odium proruit, si hanc immoderata in- < ergo terrent, ul ad amorem provocent, ova ponunt.
crepalio ptusquara debuit addicit. Sed is qui incaute Perfecta I
i
enim charitas foras mittit timorem, quia
lignum perculit, et proximiim exstinguit, ad Ires ne- tuuc pulli vivere incipiunt, quando jam formidini
cesse est urbes fugiat, ut in una .earum defensus vi- non i succumbunt (I Joan. iv, 18). Ipsa quoque lex
vat, quia si, ad poenitenliselamenla conversus, in 'ova dente posuit, cum dixit : Oculum pro oculo, dentem
unitate sacranienti sub spe, fide ac charitale abscon- p'o \ (Exod. xxi, 24). Sed pullos produxit post-
ditur, reus perpetrati homicidii non tenelur; eumque modum , cum dixit : Nonqumres ullionem, nec me—
exstincii proxiraus et cuin invenerit non occidit. Quia imor eris injurim civium tuorum (Levit. xix, 18). Sed.
cum distnclus judex venerit qui sese nobis per na-1» B notandum quid de hac matre pullorum dicatur : Non
tura: noslrse consortium junxit, ab eo procul dubio lenebiseam cum filiis, sed abire palieris, caplos te-
vindictam de culpscreatu non expetit, quem sub ejus nens filios. Quia videticet in quibusdam locis praeter-
venia spes, Udes et chariias abscondit. Ciiius ergo mittenda est historia, ut solius matris pulli, id est
culpa dimittilur,° quae nequaquam malitiae sludio spiritualis inlelligentisesensus nobis in esum veniant;
perpetratur. nec nos maler, sed pulli reficiant. Quia non debemus
de historiaeexemplo, sed de spiritualibus intellectus
CAP.IX. — Si ambulans per viam in arbore vel in sensibus saliari. Cum enim legimus aurum et argen-
lerra nidum avis inveneris,el matrem pullis vel ovis; tnm yGgypiiorumab Israelitico populo petitione de-
desuper incubantem,non lenebiseam cum filiis, sed ceploria subreptum, et rursum cum legimus carnalia
abire patieris, captos tenens fitios, ut bene sit libi, sacrificia omnipotenti Deo exhibita, quid in hoc ver-
et longo vivas tempore(Deut. xxu, 6). borum nido nisi mater dimittenda est, et filii te-
1 Cum de discretione servandseatlegorioeet hislo- nendi? Nos enira cnm a quibusque ssecularibus vigi-
riae tractaretur, adjunctum est: Si ambutansper viami laiitiain ingenii in defensionera veritatis trahimus, et
in arbore vet in terra nidum avis inveneris, etc. — eorum cloquium in usum rectitudinis verlimus, quid
Per viam imus, quia prscsenlem vitam pergimus. Ett aliud quam ab ^Egyptiis aurum et argentum tolli-
nidus avis in arbore vel in terra est, quando verbat mus? ut ex eo et nos divites effecti, et illi valeant
hislorise aut in contemplativa sunt, aut in activai pauperes ostendi. Sicut scriptum est: In captivitatetn
vita. Nam prsecepta activsevilaeavis nidus in terrai redigenles omnem intelleclum in obsequium Christi
est, prsecepta conleroplativacnidus in arbore. Materr rp (// Cor. x, 6). Et cum nostra corpora per abstinen-
vero puliis vel ovis incubat, quando ipsa historiai «" tiam domamus, quid aliud quam carnalia sacrilicia
intelleclum spiritualem facit, et quaedamplene elo- omnipotenli Deo exhibemus? Sicut rursum per Pau-
quens quasi pullos profert; qusedam vero ila in- lum dicitur : Ut exhibeatiscorpora vestra hotliam vi-
sinuat, ul ex eis adbuc legentis animum ad altiorai ventem(Rom. xu, 1). Matrem igitur dimittentes put-
perducat, quasi adhuc sub se ova conlinet, ex qui- los edimus, cum bistoriseexempla dimittimus, sed ex
bus pullos producat. (Jva enim idcirco pariuntur, utt ea allegoriarura sensus in mente retinemus. Ubirecta
ex eis pulli debeant produci. Et sunt qusedam con- additur : Ut bene sit libi, et longo vivas tempore,quia
templativoevilse quaeper quasdam modo imagines vi- longo tempore ille vivit, qui per spiritualem inlelh-
dentur, ut postmodum sicut sunt ipsa sua virtute ett gentiam aeterniialis annos apprehendit.
nalura videantur. Nam Paulus ait : Videmus nunc5 CAP.X. — Non arabis in bovetimul et asino
per speculumin mnigmate,tunc autem (acie ad (acietn » (Deut. xxn, 10).
(I Cor. xin, 12). Et coccttscum per impositionetn ma-
nuuin Redemptoris jam lumen acciperc coepisset, Cum de imperitorum doctorum cavenda socielata
requisitus qtiid videret, dixit : Videohominesvelut| juuctum tractarelur, in expos. beati Job, 1.1 (Num. 23), ad-
arbores ambulantes(Marc.vm, 24). Homo quippe na-" bove simul est: Non arabis in bovesimutel asino. — In
tura ralionabilis est, aibor aulem nec sensibilis, nec et asino liomo arare prohibetur, ac si
vivens. Et quid iste illuminatus csecus signiiicat, apertc dicerelur : Fatuos sapientibus in praedicatione
nisi genus humanura, cui cum Dominus contempla-~ l non socies, ne per eum qui implere nonvalet illi qui
tionis oculos aperiret, prius quaedam in senigmate praevaletobsistas.
conspicit, ut postmoduni illa vera et raliouabilia coe- j_ CAP.XI. — Non
i. j) induesveslemex lana linoquecon-
lesliuin agmina sicut sunt possit aspicere. Unde etst lexlam (Deut. xxn, 11).
illic subdilur : Deinde iterum imposuit manus super r Cum de vitando duplicitalis vilio tractaretur, ii»
oculosejus, el ccepitvidere, et rettitutus est ita ut vi-i- expos. beati Jub, 1. viu (Num. 87), adjunctum est :
deret ctare omnia. Prius itaque per specuium vidit ex x Non indues vestemex lana linoqueconlextam.—Quid
*-
simititudine, ut postuiodum videret clare ex perfe- per banc vestem, nisi hypocritarum persona signa-
ctione. Ad coiiteinplativamergo vitam in bis verbis s tur, qui benignitatetn erga ostendunt, et
inaler ovis incubat, quia sacra historia hoc incipien- i- dolo suseiniquilalis operiunt?proximosPer omne namque quod
do in acnigmaieinsioual, per quod postraodum cer- faciunt vel loquuntur, simplicitalem exterius exbi-
tius demonstrans pullos viventes producat. Paulus is bent, sed sublilitatem interius duplicitatis callent.
quoque aposlolus cum quosdam continentes vivere -e Puritatem superlicie simulant, sed semper malitiam
cognoviset, admonet, dicens : Propter (ornicatio- >- sub specie puritatis occultant. Per lanatn quippe
nem aulem unusquisquesuam uxorem habeat, eluna- J- simplicitas, per linum vero subtililas designatur. Et
qumquesuum virum habeal (I Cor. vn, 2). Et cuin in niniirum vestis quae ex lana linoqu' conlicilur, li-
uxor habe.ndanon sit, nisi liberorum procreandorum m num interius celat, lanara ia supcrficie demonstrat.
gratia, ne quis in fornicationis culpam laberetur, r, Vestem ergo ex lana linoque contextam induit, qui
a lu Utic. tria capila subjiciuntur h In Michael. indicatur hom. 9, in Exech. Haeq
qusenon sunt in
Gemet. aut Michael. non reperiuntur apud Gregorium.
PATROL.LXXIX. 25
 "
17» APPfiNDlX AD S. GREGORIIOPEftA dML ." '- '?
fn foculff&Ieiei actiorie qua uftluf irifus subtilltatem A ut cura vitae praescntisedomari fprtitef oei«_jJ| *"' r*
iitalitiae operit, et siraplicitatem foras innocentise •' fortasse valeat;domtriari.Et cuip terfena acijo
ostendit. Quia enim sub purilatis imaginedeprehen- ftiefit repulsa, non iierum repetenda, ne p
di calliditas rion vatet, quasi sub lanse grossitudine gum respiciat qui super afatrum mahum posuis t
liuum fatet. debatur. Hinc est enim quod per Moysen uieitur Y
CAP. XII. —«Item unde supra. acceperit homo uxorem, et habueril eam, et nan inne-
nerit gratiam ante oculos ejus propler aliquam fmdi-
In gxposilione beali Job, 1. vjn (Num. 87).—Sci- talem, scribetlibeltumrepudii, et dabit in manu ejus,
mu,&quia>fana pinguis, linum vero subtile est. Vestis et dimittet eam de domosua.
autem. quae ex, lana el Uno fit, lanam seraper in sti- maritum duxefil, el itte quoque Cumqueegressa alterum
oderit eam, dederit-
perficie osiendit, et linum subter abscondit. Quid
que ei libellum repudii, et dimiserit eam de donio sua,
efgo per lanam, msi simplicitas, et quid per linum,
? Et homo subtilis et vel cerle mortuus (uerit, non paterit prior maritus uc-t
iijsi^ijbtiiitas designatur saepe eam in uxorem, quia poliuta est. (Jbf videficet
acutus exterius, simp)icttatem mansuetudinis osten- cipere
dit, et interius subtilitatem malitiae contegit. lsle patet quia vis praeceptiratione j"uxtalitteram caret.
se actionis su» ex lana, et lino in- Cum enim Veritas dicat, excepfa fornicatioiiis causa!
ejgo vesie quasi uxorem dimitti nou posse (Jlfart. 5), non sine culpa'
duU, idaftdo. ab eo simplicitas monstralur in super- esl hanc propter foeditatemdiiriitti. Sed homo uxo-
ficte, et subtilitas malitiaeservatur in mente. rem accepit, cum actionis terrenae suscepil curam.
GAP.XIII. -~ Si fuerit inter ves homo qui nocturno Si frjeditatemcognoverit, dat libeltum repudii, et di-
polliitussit somnio,egredielur extra casttd, et nonre- ^ mittit eara de tfomo sua, riqia ssepeipsialerfena actip
ad
vertetur priusquam vesperum taVetur et
aqua, pbst »J_fpriusquam Kaberetur, fprtilef amabatjir; cum habita
solis eecasumregredietur in casirn (Detit. xxm, 10). fuerit, cujus sil foeditatis agnoscitur, cum esse pollu-
Dttm de pdrgatioiie illicitaecogttatioxiJstractaretur, ta per peccata videtur. Dimittat ergo eam vir da
in expos. beati Job, I. ix (Num.—S|), adiunctuni e,st: domb sua, ut amorem ejus abjiciat a mente sua. Quse
Si fuerii ihier vot homo, etc. QuTdIioc toco p^J egressa alterum virum accipit, quta terrenam aclip-
noctutniUmsomniuui, nisi teutdtip occutla signatur, nem, quara tu deseris, alius concupiscit. Sed forlas-
per ffuani teffefifosa cogitdlibrie tiirpe non al^qiiiucpfde se et-ipsi in odiura quandoque veiitura est, ut eam
concipitui, cftibiltaiijeh corporis opere exptetuj? utiliter dimittat. Rene aulem dicitur : Dimiserit, vel
Sed sonrafb nocturffo polltttus*extra castra egYecti, certe mortuus fuerit, quia unusquisque terrenam cu-
ift c-uiimhiiihda ram aut dieaittit, aut moritur, id esl aut uon ei ex
prrecipKtaf,qjujavideticet digriumseestcuirictorum
cofgitatjioije poBiiitur, indignum fide- animo succunibit, aut propler eam fundltusiu animaa
lhim sbcietatiJbusarbitretur. Culpsesucemeritura anle vita succumbit. Siye ergo ea sequens maritus di-
oculos pOjiat, et ex bohorum se aestimatione despi- m!se.fft<! sive iuojtuus fuerit, maritus; prior npti pote-
ciat. PolMum ergo extrst castra eiire es.t tiirpi im- r!t eam inuxorcm accipere, quia pbjtuta est; ut vi-
pugnatione taborantem sese ex contineutium coiopa- delicet is qui semel curam terreriam atque prsesentia
ratione dfcspicere. Qui ad vesperiiSihlavatur aqua, vite interitlpnem'reliquerit^ ad eam uttra riufiompdq
cum, deffctum suiira consjjiciens, ad pcouiteiitisela- redeat, qttoiiiani ipse se jam(gup;JtJ)dicioDofluit,qul
menra coriveftitur, uti tfetibuS abluat omne £upd eam prius idleodeseruit quta Dollutamesse cognovit.
srriimtfmoccbfta
1 mqufaatip acciisat. Sed post pcca- CAP.XVI.,— JVpn qccipies loco pignoris superiorem
»tfni scfis au eastra fedea*t;r_uia" ,&fervescente feiua- C Q aut inferioremmoiam (Deut. xxrv, 6)..
tf6m%ardore,Jf»ecesse,est ut iterum ffiaciani( erga Dum de servanda prapdieatioote mensura doctori-
gocietatem bonbruiit suina.. PoSt aquam quijjpe 6c- bus, eirca delinquentium eoniessionem proximorunt
cumDenfe'4tfteacf ca^ira feveitilur, qui post Jarijenta traciarelur ia exiM«. beati Job, 1. xxxm (Num. 24),
gcerMteiitiaefr%escetrte ttitiim «fogjKftipiiis illKitae^ est: Noa accipies toctt pignoris superio-
ad fidel^m merita ^^umeritia reparatur, ut'uim se adjunctum rem., etc. — Aecipere aliquanda dicimus auferre.
a caeteris W^ esse riba sfeslimet,quf munrfum se Unde et aves ilbe, quse rapiendis sunl avibus avktee,
per obiWui'mterrii ardfiris gaudet. aeeipitres vocantur. Unde et Pauhis ail : Suslinetis
CAP. XIV. — Dum egreditur quis act requisUi natu- enim, ,si quis.devarat, si quisaccipit (II Cor. u, 20).
rm, mitlat pdxillum in balteo, el fossa humo dbs- Ac si diceret, si quis raptt. Pigttus vero debitoris est
condat qumegesta (uerint (Deut. xxin, 12). confessio peccatoris. A debitore enim pignus accipi-
Cum de diluendis per compuiiCtionis gratiam oc- tur, cum a.peccatore jam peccati confessio tenetur.
cultae leulationis niaculis tractaretur, in expos. beati
est: Dum Superior autem et inferior mola est spes et timor.
Jpb, 1.xxxitiVHnt.54), adjunctura — egreditur Spes quippe ad aita subvehit, timor autem eor in-
guis dd tejjuipitianaturm, etc. Naturae corruptibi- ferius premit. Sed roola superior et iuferior ita sibi
hs pontLeregtavati, a mentis noslrae utero qusedam necessario junguntur, ut una sine altera inutiliter
cogttatipnum superfiua , quasi ventris gravamina liabeatur. ln peccatoris itaque pectore incessanter
erumpunt; sed portare sub balfeo paxillura debemus, debet spes et formido. conjungi, quia incassum mi-
ut videlicel ad reprehendendos nosmeiipsps semper sericordiam sperat, si non etiam juslitiam timeat;
accincli, acutum circa nos stiraulum compunctionis' *j incassum jtistiuain metuit, si nou eliam de miseri-
habeamus ,• qiii inceSsariter terram mentis nostfse: vI cordia contidal. Loco igitur pignoris mola superior
poenitentiaedotore confodiat, et hoc quod a nobis' aul inferkortaUi protuhetur, quia qiii peccatori prse-
fetrdum erumpit abscondat. Ventris quippe egestio djcat, tanta dispensalione componere praedicationem
fossa huruo per paxillum tegitur, cum inenlis nostrse debet, ut nec derelicta spe timorem subtrahat, nee
superfluitas, subtili redargutione discussa, ante Dei1 subtracta spe in solo eum timore derelinquat. Mola
ocuios per compunctionis suoesiimtilumcefatur. eninisuperior autinferiortoliitur, si per praeJicantis
'
CAP. XV. — Si acceperil homo uxoreni^etliabuerit linguam in peccatoris pectore, aut timor a spe, aut
eam, et non itiiseneritgrdliam ante g'cuiosejusjpro- spes a tjmore dividatur.
pter tilidlxamfmdiialem, scribet Itbetfumrevudn, et1 b CAP.XVII. — Cum debettibi quippiantfrater tuus,
dabit in' mdnicejus, et dimillel eam de aomo sua1 et abstuterispignus ab eo, ante sotis occasumpignus
(Deut. im, 1). rettitue (Deut. xxiv, 10, seq.).
Cumde gostpqne^da cura,rei transUoriseob ulili- Dumde remittenda proximorum injuria, prsesertim
totemspiri^iialiun. traciaretur, adjunctuui est: Siac- iis, qui veniam petunt tractaretur in expos. beati
ceperit ftomouxorem, etc. — " Necessariumvalde estt Job, 1.16 (Num. 6), adjunctum est: Cam debet tibi
a In Michael.indicatur Hb. v, in Job. ln aliis liber? abest a Mss. Utic. et Gemet. In Michael. exstat cap
Xiu. ki uetitro nobts occurrrt. 18, atiis omissis.
h Caput lioc cum tribas immediate sequentrotis i
731 S. PATERH EXPOSITIO VET. ET NOV. tESTAMENTI. — SUP. DEUTERONOMIUM. 783
mdppiamJtatex tu,»h etc. —-Frater etenim noster A / de petra suxerunt, qui ejusdem ^ede,mptpris npstri
aebitbr nobis -efflcitur,cum.quilibet prpximus in.nps facta et miracuja vtdere. Oleum vero de flrma petra
aliquid deliquisse inonstratur. Peccata qqippe debita suxere, quia effusione sancti Spiritus post resurrec-
vocamus. Unrte de peccatore servo dicitur : Omrte tionerii ejus ungi meruere. Quasiergo in firma petra
debiiumdimisi libi (Matth. xvni, 32). El in Dominica met dedit, quando adhuc raorialis Dominus a mira-
quotidie oratione precamur : Dimitte uobis debita c^ulorumsuorum dulcedinem discipulis oslendit. Sed
nostra, sicut et nos dimitlimus debitoribus nostris hrma pelra oleum fuditj quia post resurrectfonem
(Matth. vi, 12). A ttebitore autern noslrp pignus ac- suam factus j'am impassibilis, per affliclionem spiri-
cipimus, quando ab eo, qut in nos peccasse cognos- tus, donum sanctse unctionis emanavit. De hoc oleo
citur, peccati ej'usjam confessionem tehehius, per per prophetam dicitur ;, Com^utrescet iugum a facte
quam relaxare pjeccatumqiiod in nos perpetratum otei (Isa. x, 27). Sub j"ugoquippe teneDamur daemp-
est, postulamur. Qui enim peccatum quod commisit niacse dpminationis, seq uncti, sumus oleo Spiritua
fatetur, et veniam petit, jam quasi pro debito pignus sancti, et quia nos gratia libeflatis unxit, domina-
dedit. Quod nimirura pignus ante solis occasura red- tionis dsemohiacaejugum putruit.
dere jubemur, quia priusquam in nobis per dolorem CAP.XXII. — Ignis exarsit ab ira mea, et ardebit
cordis sol justitise occidat, debemus ei confessionem usque ad inferot deorsum; comedet lerram el nas-
veniaereddere, a quo cpnfessionemaccipimus culpsej centia ejus (Deut. xxxii, 22);
ut qui se deliquisse iu nos meminit, a nobis mox re-
laxalum sentiat, quod deliquit. Dum de incorrecte delinquentium uliibiie ^efjJettisi
GAP.XVIII. — Uxorem fralris tine filiis defttncti m- B tractaretur.ia expos. beati Job, 1.18 (Num. 55),,^-
\ juiictum est : Tgnis exarsil libtra mea, etc.—De his,
perstes frater aceipiai, atque ad nomen fratris filium quos damnant flagella, et non liberant. scriptuin est:
gignat. Quam si accipere forte renuerit, huic in fa- Percussisli eos, necdoluerunt, diMvisn eos, "etreiiue-
ciem muiier exspual, utlumqueei pedem propinquus runt accipere disciplinam v, 3). His flagella
discalciet, ejusque habitaculum domus discalciati ab hac vita irichoarit, et ih(Jerem. aeterna peicussibriener-
vocetur(Deut. xxv, 5). durarit. Hinc ergo pef Moyseu Dominusdicit: Jpii»
Dum de doiio regiminis mirihne subtrabendo trac- exarsit ab ira tnea, et ardebtt usqiie ad inferoi %eor-
taretur Reg. past. part. 1 (Cttjj.5), adjunctuhi est: sum. Quanlum ad proeseiitem elenim percussibneih
Uxorem frdtns Stne filiis defuncti superstes frater ac- recte dicitur : Ignis exarsit ab iffi mea.
cipiat, etc. — Fratef defunctus fjle est, qiii post re- Sectat, laritUm vero ad seternam damnationem, apte mox
Kurrectiohis appafeus gloriam dixit : Ite, nuhiidte subdilur : Et ardebit usque ad inferos deorsum. Licet
(ralribus meis (Mallh. xxvni, 10). Qul quasi sine iiliis a quibusdam dlci soleat,illud qupd sCriptum est :
oblit, quia adhttc electorum suorum jiumerum non Non judicat Dtus bis in idipsurh (Nqlium.^i, 9), Qui
implevit. Hujus scilicet uxorern superstes fraler sor- tamert hic qubd per prophetam deiniquis dicitur non
tiri prsecipitur. quia dignuhl profecto est ut cura atlendunt: Et duplici contritione conlere eos (Jerem.
sanct.e Ecclesise ei qoi hanc bene fegefe praevatet, xvn, 18). Et idquod alias scfipiitm esl: Jesuspopu-
imponatur. Cui nolenti in facieih mulier exspuit, Inm de lerftt jEgypti safaans, secundo evs quinon
quia (tulsquls ex niuneribus quaeperceperit, prodessc credidere perdidit (Jiitimv). Quibus tamen si coiisen-
aliis non curat, bonis quotjue ejus sancta Ecclesia sufn prsebemu^, qnaihlipet ciilpam bis feriri noij
exprbbrans, ei quasi in faciemsalivairi jactat. Cui ex „(*-*posse, hoc ex ppccato percussis atqiie in peccato suo
pno pede calceamenttim Wllitur, iiL discalciati do- morientibus debet seslimafi, qtiia eoriim percussib
tnus vocetur. ScfiptUih r^uippeest: Cakiali pedes in bic coepta illic perficitur. Ut incorrectis unum fla-
prmparalioneEvangelnpd^tlEphei. vi, 16). Si ergp gejlum sjt quod temporaliter incipit, sed ifi seternis
ut nostram, sic ciirain proximi gerimus, ulrunique suppliciis consiiranialur, quatenus eis qui omriino
pedem per calceamerituin muriimiis. Qrii vero stiaiij corrigi renuunt, jam prsesentium ffagellorum percus-
cogitans utilitaterii, prbxirbofum hegligit, qiiasi uriius sio sequentium sit initium lormentorum. Sequitur :
pedis calceamehtum cum dedecore araittit. Comedet lerram, et nascentia ejus (In expos. beali
CAP.XIX.—Attende cmlumet loquar, et. audiat terra Job, l. xxi,». 19). Igriis quippe ierram atque ejus
verbaex ore meo (Deut.xxxu, 1). nascerilia comedit, cum libido carnem atque per lianc
omriia bene acta Nam quidquid prodit ex
In expos. beati JoB, 1. 2 (Nutn. 51), adjttnctrini fruge rectitudinis,consurait. hoc nimirura concremat ilamma
esl: Attende cmlumet loquar, etc. — Per ccelufnvi- corruptionis.
delicet, signans prapositorum ordinem , per terram b CAP.XXIII. — Nonne hmc
vero subditatn plebem. Attendecmlumet loquar; noti congregata sunt apud
enim insensibili, sed rationabili creaturae loque- me, et signata in thesauris meis? In die ullionit
batur. reddam illis (Deut. xxxn, 34, 35).
GAP.XX. — Expandit alas suas , et assumpsit eum (In expos. beati Job, l. xn, num. 21, ante med.)—
Quasi in sacculo delicta nostra signantur : quia hoc,
(Deut. xxxu, 11). quod nos exterius agimus , nisi poenitentia inlerve-
In expos. beali Job, 1. xxxii (Num. 7), adj'unctum nienle diluamus, in secreto judiciorum Dei sub qua-
esl: Expandit alas siias, el ussumpsit eum. — Quia D dam occUllatione ut quaiidoqjueetiain de
hos parvutbs Domintis; diuft pfotegit, riiitrit, et nori sigillo secreti exeatservatur,
ad publicum judicii. Unde etiam
gravi atque orierosa, sed leti et btahda protectione per Moysen dicitur : Nonne hmccongregata sunt apud
Mosirefovet; diiifi Suas in nds riiisericordias exerit, me, et signata in thesauris meisl ln die uUionisred-
quasi more super nos avitihi alaS teridit. ddm illis. Cum vero pro malis,quaefecimus, discipii-
CAP.XXI. — Suxere thei de petra, et oleum de firma nae flagello aiterimur, et haecper pcenitentiam defle-
pelrd (Deut. xxxii, 13). mus, iniquitatem nostram signat et curat, quia nec
Cum de raysteriorum per Cnrisli adventum rese- inutta hic deserit, nec in judicio puriierida reservat.
ratione, ejusque iidelium meritis tractarelur hom. 2. CAP.XXIV. — Ego occidam, etvivere fttciam; per-
in Evang. (iVum.iu , 4), adjunclum est: Suxere mel! cutiam, tt ego sanabo (Deut. xxxn, 39).
depetra, el oleum de firma petrd. — Nusquam tale' Cum de electprum purgaiiorie; et diviriSerespectu
aliquid juxta historiam legitur, si tota Testamenti gratise tractarelur ih expos. beati Jbb', I. 6 (Num. 42),
veteris series recenseatur. Nusquam de petra mel, est: Ego oecittam, eic. — Duobus modis
adjunctum
nusquam oteum ille populus suxit. Sed quia, juxta omnipotens Deus vulnerat, qubs tfeducereafj saluteitt
Pauli vocem, Pelra eral Christus (I Cor. x, 1), meli curat. Aliquando enhn carnem
percUtit, et mentis
* Gussarivil. : In ocutorutn suorum h Gaput hoc non occurrit nobis in Mss.
dulcedinem.,
gravissimo errore.
 ' '' " '
?fi* APPENDIX AD~ S. GREGORII OPERA OMNIA. TOi
,1 ritiam suo pavofe tabefacit. Vulnerando enim ad jA tit, qui prae amore pietatis nescire desiflerat, quos1
s.ilutem revocat, cum electos suos afftigit exlerius, carnaliter scivit. Gravi etenim damno scientia divhia
ut interius vivant. Recte ergo per Moysen loquitur, minuilur, si cum carnis notitia partitur. Extra co-
dicens : Ego occidam, et vivere faciam ; percutiam et gnatos ergo quisque ac proximos debet lieri, si vult
ego sanabo. Occidit enim ut vivificet, percutit ut sa- parenti oranium verius jungi, quatenus eosdem quos
net. Quia idcirco foris verbera admovet, ul inlus propter Deum viriliter negligit, tanto.solidius diligat,
vulnera delictorum curet. Aliquando autein etiamsi quanto in eis affectum solubilem copulse carnatis
ftagella exterius cessare videaniur, interius vulnera ignorat. Debemus quidem et temporaliter his quibus
infligit, quia mentis nostrac duriliam suo desiderio vicinius jungiinur plus cseteris prodesse, quia el hsec
percutit, sed percutiendo sanat, quia terroris sui j'a- flamma admotis rebus incendium porrigit, sed hoc
culo transfixos, ad sensum nos rectiludinis revocat. ipsum prius ubi nascilur incendit. Debemus copulam
Corda enim nostra male sana sunt, cum nutlo Dei terrenae cogualionis agnoscere, sed tamen hanc, cuni
amore sauciantur, cum peregrinationis suaeserumuam cursum mentis prsepedit, ignorare , quatenus fidelis
non sentiunt, cum erga inlirmitatera proximi nec animus, divino studio accensus, necea quaesibi sunt
quamlibet minimo atfectu languescunt. Sed vulne- in infimis conjuncta despiciat, et haec apud semet-
rantur ut sanentur, quia amoris sui spiculis mentcs ipsjumrecte ordinans suinmorum amore transcendat.
Deus insensibiles percutit, iuoxque eas sensibiles per Solertiergo curaprovidendum estne carnis gralia su-
ardorem charitalis reddit. brepat, alque a recto itinere cordis gressum defleclat,
iie vim superni amoris irapediat, et surgentem men-
CAP. XXV. — Et gladius meus devorabit carnes tem superimposito pondere deorsum premat. Sic
(Num. 42). B enim quisquepropinquorumdebet necessitatibuscom-
Cum de percussione ullima carnaliter viventium pati, ut tamen per compassionem non sinat vim suae
tractarelur, in expos. beati Job, 1. xvni ( Num. 20), inlenlioms impediri. Ut affectus quidem mentis vis-
adjunctum est: El gladius meus devorabit cames. cera repleat, sed tamen a spirituali proposito non
— Dei gladius carnes comedit, quia in extreiuo» avertat. Neque enim sancti viri ad impendenda ne-
judicio ejus sententia eos , qui carnaliter sapiunl. cessaria propinquos carnis non diligunt, sed amore
occidit. spirilualiura ipsam in se dilectioiieui vincunt, quale-
nus sic eam discrelionis moderainine temperent, ut
CAP. XXVI. — In dextera ejus ignea lex (Deut. per hanc in parvo saltem ac minimo, a recto iiinere
xxxiu, 2). non declinent. Quos bene nobis per signifieationem
Cum de dilectionis gratia erga divina prseceptat vaccae innuunt, quse , sub arca Domini ad monlana
e.ectorum impressa cordibus tractaretur, homil. A9 tendentes , affectu siintit el rigido sensu gradiunlur,
in Evang. (Num. 5), adjunctum est: In dextera ejus quarum dum vilulos clausissent domi, scriptum est:
ignea tex. — Quid per sinistrara nisi reprobi, qui et Pergenles el mugientes , dantes quidem ab intimis
adsinistram ponendi sunl? Dextera autem Dei appel- mugitus, sed lamen a cceptoilinere non deflectenles
lantur electi. In dextera ergo Dei ignea lex est, quiat gressus (I Reg. vi, 1(1).
elecli mandata coelestia nequaquam frigido corde CAP. XXVIII. — Ferrum et ms calceamentum ejus
audiunt; sed ad haec amoris intimi facibus inardes- (Deut. XXXIII,25).
cunt; sermo ad aiireui du.citur, et mens eorum sibi- Cum de praedicationesanclse Ecclesiae tractaretur,
niet irata ex inlernse dulcedinis ftamma concre- „ in expos. beali Job , 1. xxxiv ( Num. 19), adjunclum
*-*est: Ferrum et ms calceamenlum
matur. ejus. — Hoc sub
CAP.XXVII.— Qui dixerit patri sito et matri sum .* specie de sancta Ecclesia per Moysendicitur. Calcea-
Nescio vos, et fratribus tuis : Ignoro iltos, ei netcie- mentum quippe in Scriptura sacra munimen praedi-
runi fiUossuos ; hi custodierunl eloquiumtuum , et in cationis accipitur, sicut scriptum est: Calceati pedes
pactum servaverunt (Deut. xxxui, 9). prmparatione Evangelii pacis (Ephes. vi, 16). Quia
ergo per ferrum virius, per aes autem perseverantia
Cum de divino amore proximis prseferendo , eis- expriraitur, lerrum ei ses calceamentum ejus dicitur,
demque discrelsecompassionis studio diligendis trac- dum prsedicalio illius acumine simul el coustantia
tarelur, in expos. beati Job, I. vu (Num. 41, 42) ,, uiunitur. Per terrum enim mala adversantia pene-
adjunclum est: Qui dixerit patri suo, et mairi sumr trat, per aesautem bona quaeproposuit longauimiter
Netcio vot, etc. — llle scire Deum familiarius appe- servat.

IN LIBRUM JOSUE,
BAPUT PmiiinM.— Axa filia Caleph sedens super asi- ferventes sunt, oportet nimirum ul aut timore sup-
mm suspiravit; cui dixil pater suus: Quid habes ? plicii, aut amore regni coelestis, mala eliain qusa
Ad quem illa respondil: Da mihi benedictionem. antea perpetraverunt deplorenl. Et licet in inuiias
Terram australem, el aridam dedisti mihi; junge et Speciescompunctiodividatur, quando singulaequoeque
irriguam. Deditque ei pater suus irriguum superius.D a poenitentibus culpaeplanguntur, tiitde ex voce quo-
et irriguum inferius (Josue, xv, 19). que pceniteutium Jeremias ait: Divisiones aquurum
Cum de distinclis compunclionura modis tractare- deduxit oculus meus (Thren. m, 48), principaliter
tur, Dial.1.5(cap. 34), adjunctum esl: Axa filia Caleph tamen corapunctionum genera duo sunt, quia Deum
tedens super asinum suspiravit, etc. — " Axa super siliens anima prius timore compungitur, post amore.
asinum sedet, cum irrationabilibus carnis suae moti- Prius enim sese lacrymis afficit, quia dum malorum
bus anima praesidet, quse suspirans a patre terrani suorum recordatur, pro his perpeti oelerna supplicia
irriguam petit, quia a Creatore nostro, cum magno> pertimescit. At vero cum longa mccroris anxieiate
geinitu qucerenda est lacrymarum gratia. Sunt nam- fueril formido consumpta, quaedamjam de prsesump-
que nonnulli qui jam in dono perceperunl libere pro tione veniae securitas nascitur, et in amore coeles-
juslitia loqui, oppressos liieri, indigentibus possessa tium gaudiorum animus inilammatur; et qui prius
tribuere, ardorem fidei habere , sed adhuc gratiam flebat ne duceretur ad suppticitim , postmodum flere
lacrymarum non habent. Hi nimirum terraui austra- aniaiissirae incipit, quia differtur a regno. Conteni-
lem, et arenlem habeni, sed adhuc irrigua iudigent, platur eleniin inens qui sint illi angeloruui cliori,
quia in bonis operibus positi, in quibus magni atque quae socielas bealorum spirituum, quae uiajestas
• (dein Iegeiidum est lib. vn, ind.
15, epist. 26, olim Iib. vi, epist. 25.
785 S. PATERII EXPOSITIO VET. ET NOV. TESTAMENTI. — SUP. LIBRUMJUDIC. 786
xtemse visionis Dei, et amplius plangit quia a bonis A inde verius in bonis luceat; unde eam etiam nolen-
perennibus deest, quam fit flevit prius quando mala tem parva reprehensibilia humiliter otiscurant. Uude
scterna metuebat. Sicque ut perfecla compunctio et bene cumIsraelitico populo percepla repromissionis
formidinis tradat animum compunctioni dilectionis. terra partiretur, Ephraim tribui Chananaeusgentilis
Quod bene in hac sacra veracique historia figurata populus non occisus factus tributarius dicitur. Sicut
narralione describitur. Quia ergo, ut dixi, duo sunt scriptuin est. Habitavit Chananmusin medio Ephraim
compunctionis genera, dedit ei pater suus irrigunm tributarius. Quid enim Chananaeus, genlilis videlicet
superius, et irrignum inlerius. Irriguum quippe supe- populus, nisi vilium significat ? Et ssepe in magnis
rins accipit anima cum sese in lacrymis ccelestisre^ni virtulibusterram repromissionis ingredimur, quia spe
desiderio aflligit. Irriguum vero inferius accipit cum intima de aeternitate roboramur. Sed dum inter
inferni supplicia tlendo perlimescit. Et qnidem prius acta sublimia vitia quoedamparva retinemus, quasi
inferius, ac post irriguum superius datur. Sedquia Chananseumvivere in terra nostra concediinus. Qui
compunctio amoris dignilate praeminet, necesse luit tamen nobis tribularius efiicitur, quia hoc ipsum
ul prius irriguum superius, et post irriguum inferius vitium, quod subjicere non possumus, ad usum nos-
commemorare debuisset. Irae utilitalis humiliter retorquemus. (Jt eo de se
CAPUTII. — Habilavit Chananmusin medio Ephraim mens , et in summis vilia sentiat, quo suis viribus,
tributarius (Josue, xvi, 10 ). etiam parva,quae appetit, non expugnat. Unde bene
rursum scriptura esl: Hm sunt gentes , quas Dominus
Dum de electoruui exercitio , operibus quibusdam dereliquil, ut erudirel in eis lsrael (Jud. iu , 1). Ad
reprehensibilibus ob uiililatem nutriendsc humititatis hoc namque quaedam minima vitia nostra retinenlur,
in se, nec dum edomitis tractarelur, in expos. beati B ut sese nostra intentio sollicila in certamine semper
Job, 1. iv (iViim. 44 ), adjunctum est: Habitavit exerceat; et eodevictoria non superbiat, quo vivere
Chananmus in medio Ephraim tributarius. — Ple- in se liostes conspicit, a quibus adhuc vinci formi-
rumque hi qui magnis jam virtutibus splendent, dat. Israel ergo, reservatis gentibus, eruditur, quando
adhuc de obscuritate culpaealiquid retinentes susti- in quibusdam minimis viliis elatio virlutis noslrae
nent ut etiam magna vitaeclaritate luceant, et tamen comprimitur, et in parvis sibi resistentibus discit
adhucnoctis retiquias nolenles trahant. Quod ad hoc, quod ex se majora non subigit.
ticul dictum est, agitur, ut meus proficiens ad vir-
lutem justitiae sua melius infirmitale roboretur. Et

LIBER SEXTUS.
De testimoniis in librum Judicum.

CAPUTPRIMOM. — Gedeoncum a paleis frumenta ex- exercitus multitudinem ad bella producerel, di-
culeret, angelum vidit; ad cujus imperium proli- vina illi admonitione prseceptum est ut ad fluvium
nus hmdumcoxit, quem super pelram posuit, et jus veniens, omnes quos flexis genibus aquas haurire
carnium desuper (udit; qum angelus virga teligit, conspiceret a bellorum conflictu removeret. Aclum-
eaque ignis exiens de petra consumpsit (Jud. vi, que est ut trecenti viri tanlummodo qui stantes ma-
11, seq.).. nibus aquas hauserant remanerent. Cum his ad pr%-
Dum de perfectorum sotida mentis intentione ad- C lium pergit, eosque non armis, sed tubis, lampadibus
haerentium studiis tractaretur in expos. beali Job, et lagenis annavit. Nam sicut illic scriptura est: Ac-
I.b. III (Num. 59), adjunctum esl: Gedeoncuma pa- censas lampadet miseruntinlra lagunculas, et lubas in
teis (rumenta excuteret, etc. — Quid est frumenlum dexlera, lagenas autemin sinistra lenuere, et ad hostes
nisi a vitiovum suos cominusvenientes, cecinere tubis, confregerela-
virga caedere, rectitudinejudicii paleis
virlulum grana separare? Sed hsecagentibus angelus gunculas, lampades apparuerunt, et Itinc tubarum so-
illinc tampadum coruscalione territi hostes sunt
apparet, quia lanto roagis Dorainus interiora denun- niiu, in conversi (Num. 72). De hoc namque bello
tiat, quanto se studiosius homines ab exterioribus per(ugam
purgant. Qui occidi hscdum prsecipit, id est omnem virgam prophetam dicilur : Jugum enim oneris ejus, et
humeri et sceptrum exactoris ejus su-
appetitum nostrac carnis immolari, carnesque super perasti, sicut inejus, die Madian (Isa. ix , 4). Eripiens
petram poni, et jus carnium desuper fundi. Quem quippe Dominus gentilitalem superavit
alium signal petra, nisi eum de quo per Paulura di- j'ugum oneris
citur: Pelra aulem erat Christus(I Cor. x, 4) ? Carnes nidis ejas, cum eam advenlu suo ab ilta daemoniacaetyran-
servitute liberavit. Superavit virgam humeri
ergo super petram ponimus cum corpus nostrum in ejus, cum percussionem itlius
Clirislt imitatione cruciamus. Jus etiara carnium de- quaeex perverso opere
super fundit, qui in conversatione Chrisli ipsas etiam graviter deprimebat, ab humano genere Redemptor
a sc carnales cogilationes exinanivit. Quasi enim jus compescuit. Superavit sceptrum exaclpris ejus, cum
ex carne liquidum in petra funditur, quando mens a regnum ejusdem diaboli, qui pro peslifera perpetra-
tione viliorum exigere consueverat debita tributa
cogitationuin carnalium fluxu vacuatur. Quactaraen de fidehum corde destruxit (Num. 73).
mox angelus virga tangil, quia intentionem nostram npoenarum,
** Quid lioc est quod tale bellum per prophelam
nequaquam polestas divini adjutorii deserit. De petra medium adducitur, etadvenlui ad
antem ignis exit, et jus carnesque consumit, quia Redemptoris nostri,
afflalus a Redemptore spiritus tanta cor nostrum istius pugnae victoria comparatur? An indicare nobis
flamma compunctionis concremat, ut omne quod in propheta studuit quod adventum Redemptoris nostri
eo est.illicitum et operis el cogitationis, exurat. Per- contra diabolum, illa sub Gedeone duce pugnse victo-
fecta enim mens solerter invigilat, ut non solum per- ria designavit ?usum Talia nimirum illic acla sunt, quas
versa agere renuat, sed omne eliam quod in se per quantoa magis pugnandi transeunt, lanto ara-
cogitationes turpiter liquatur, tergat. plius prophetandi mysterio nou recedunt. Quis
enim cum lagenis et lampadibus ad praelium
CAP. II. — De pugna Gedeonisadversus Madianitas venit?unquam Quis contra arma veniens, arma deseruit?
(Jud. vn, 5, 6, 10, 17). Ridicula nobis haec profecio fuerant, si lerribilia
Dum oe praefigurata Redemptoris incarnatione, hosiibus non fuissent. Sed vicloria ipsa attestante
electoruinque ejus miraculis tractaretur in exposit. didicimus, ne parva haecquse facta sunt perpenda-
beati Job, I. xxx (Num. 75), adjunctura est: De mus. Gedeon itaque ad praeliumveniens, Redemplo-
pugna Gedeonitadversus Madianilas. — Gedeou cum ris nostri signat advenlum. Pe quo scriptum esl;
 APPENDJXAD S. GREGORHOPERA OMNIA.
Totlile portas, principes, veslras, et elevamini,portmi A lampadibus claritas miraculorum, in lagepis fragilitas
feternalet, et introibit rex glorim. Quis est isle rex corporum. Titlesqpippe dux noster secum ad praedi-
gloriw? Dominus (orlis, et potens; Dominuspotens in cationispracliumduxit,qui despectasalute corporuiu,
prmlio (Psal. xxm, 7). Hic Redemptorem nostrum hostes suos jnoriendo prosternerent, eorunique gla-
non solum opere, sed etiam nomine prophetavit. dios non armis et gladiis, sed patientia superarent.
Getleonnamque interpretalur, circumiens in ufero. Armati enim venerunlsub duce suo ad praeliummar-
Dominusenirii noster per majestatis potentiam orania tyres',hostri, sed lubis, sed lagenis, sed lampadibus.
complectitur, et tamen per dispensationis gratiam Qui sonuerunt tubis, dum procdicant, confregere la-
inlra uterum virginis humanitatem sumens venit. genas, dum solvenda in passione sua corpora hosti-
Quis est ergo circumiens in utero, nisi omnipotensi Jibusgladiis opppnunt. Resplendperunt lampadibus,
Deus sua dispensalione nos redimens, divmilatei dum ppst splutiohem corporum miracufis coruscave-
cuncta complectens»,et humanitatem intra uterum runt, moxque hostes in fugam versi sunt, quia dum
sumens? Inquo utero et incarnatus est, et ctausus mortuprum niartyfum corpora miraculis cpruscare
non est. Quia et iiilra uterum fuit per intirmitatis coiispiciiiht, luce vefitafisfracti qubd irapugnaverunt
gubstantiam, et extra mundum per potentiam ma- credtdefuril. Ceciriere ergo tubis, ut iageriaefrange-
jestatis. Madian vero interpretalur de judicio. Ut rentur, lagenaefractsesunt itt lampades apparerent,
enim hosles ejus repellendi destruendique essent, apparuerunt lampades ut hostes in fugam verteren-
non de vitio repellentis, sed de j'udiciojuste judi- tur, id est praedicaverunt martyres, donec eorum
eantis fuit, et idcirco de j'udicio vocantur : quia corppra in morfe splyerenlur. Corpora eorum in
alieni a gratia Redemptorisjuslse damnationis meri- _ mortesoluiasuntut niiraculis coruscarent; corusca-
tum etiam in vocabnliimtrahunt nominis (Num. 74). B p yere miraculis ut bostes suos ex divina luce proster-
Contra hos Gedeoncum trecentis pergit ad prselium. nerent, guatenus nequaquam Dco erecti resisterent,
Solet in centenario nuraero plenitudo perfectionis sed eum subditi formidarent. (Num. 76.) El nolan-
intelligi. Quid ergo per ter ductum centeharium nu- dum quoti stelerunt liostes ante lagenas, fugerunt
merum designalur, nisi perfecta cognitio Trinitatis? jinte lampades, quia nimiruro persecutores sanctae
Cura his quippe Dominus nosler adversarios lideii Ecclesiae, t|dei praedicatorihusadhuc in corpore po-
destruxit, eum his ad praedicationisbelta descendit, silis restiterunt; post solutionem vero corporum
qui possunt divina cognoscere, qui sciuntde Trini- apparenlibus iiiiraeulis, in fugam versi sunt, quia
tate, quaeDeus est, perfecta sentire. Notandura vero pavore cppterritj, a persecutione tideliumces,savere.
est, quia iste ler centenarius numerus in tau littera Pfaedicaiionescilicet tubarum (ractis lagenis corpo-
continelui, quae crucis speciem lenet. Cui si super rura, visistimueruntlampadibus.miraculorum.(Num.
transversam lineam id quod in cruce eminet, adde- 77.) lntuendum est eliam id quod illic scriptiun est,
relur, non jam crucis spccies, sed ipsa crux esset. quia iu dextera tubas, lagenas autem in sinistra te-
Quia ergo iste trecentorum numerus in lau litterai niierunl. Pro dextro enim habere dicimur quidquid
continetur, et per tau litteram, sicut diximus, species; pro magno pensamus, pro sinislro vero quod pro
crucis ostenditur; non immeiilo in nis frecentis Ge- riihilb ducimus. Relie ergo illic scriplum est quod in
deonem sequentibusilli designati sunt, quibus dictumi dextera lubas, et lagenas in sinistra tenuerunl, quia
e$t: Quivult post me venire, abneget temeiipsum, etI Chrisli marlyres pro magno habent prsedicationis
tetlat crucem'suam, et sequqtur me {Lu,c.ix, 23). Quii graiiam, corponun vero utilitatem pro minimo.
sequentes pqminum lanto, verius cruceni lolluut,, Q Quisquis enim plus facit utilitalem corporis quam
quantp acrjus et se edpfflaijt, et erga proximos suosi gratiam prsedicalioms, in sinistra lubam atque in
charitatis cbmpasstone crujiiant^r: tl^qg pt per Eze- dextra lagenanj tenet. S,ienim primo loco gratia prae-
chielem pronbetara dicilur":'Signa ta^ super frontes dicatfonis attenditur, et posleriore utititas corporis,
virorum gemehtium,et dolenttmi (Exech. ix, 4). Vel[ certum est quia in dextris " ' tubseet sinistris Iagenae
certe jn nis trecentis, qui in Tau littera continentur, teneantur.
hoc exprimitur, quod ferrum hos^um crucis ligrio — Manueviio angelo perfimescens dixit:
supereturl Duciique suht ad 'fluviumut aquas bibe- CAP.III.' Morlemoriemur,quiavidimusDominum.Quemuxor
rerit, et qiii aquas Uexis genibus hausere, a bellicaL
intenlione remoti sunt. Aqpis namque doctrina sa- prolinus consolatur, dicens: Si Dominus nos veUet
pientiae,stanteautemgenurecta operatio designatuf. occidere,de manibus nostris holocaustumet liba-
Qui ergo dum aquas bibunt genu flexisse perhiben- menta non suscepisset(Jud. xm, 21, seq.).
tur, a bellorum certamine prohibiti recessere, quiai Dum de tencnda fidelibus spei Hduciatractaretur
cum itlis Christus contra hostes fidei pergit ad prae- in expos. beati Job, I. v (Num. 56), adjunclum est:
lium, qui cum doctrince fluenta hauriunt, rectiludi- Manueviso angelopertimescentdixit, etc— Quid est
nem operura non infleclunt. Omnes quippe tunc: quod visione angeli vir fit limidus, el mulier audax,
bibisse aquam, sed non omnes recto genu stetisse: nisi quod ribbisquplies ccelestiademonslrantur, spi-
narrati suni, repfobatique sunt qui genua dura aquass ritus quidera pavore se concutit, sed lanien spes
biberent inflexerunt, quia attestante Appsfoto: Noni prsesumil? Inde namqqe spes ad majora audenda se
auditoreslegisjusti sunt apud Deum, sea factores legiss erigit, unde turbatur spirilus, quia ea qusesuperna
justificabutitur(Rom. n, 13). Quia enim, ut diximus,, D sunt prior videt. Quia Cumaltiora secretorutn ccele-
dissolutio operuin in ipsa genuum incurvatione si- stium sublevala mens conspicit, cuncta humanarum
gnatur, recte rursum per Paulum dicitur : Remissas s virium soliditas contremiscit.
manuset dhsoluta genuaerigite, et gressusrectos (aciie
vestris (tlebr. xu, 12). Hi lgilur Christo > CAP.IV. — Samson cum Gazam cimtatemPhilisti-
duce
pedibus norum fuistet ingressus, iilicocmlodesdeputavere :
ad bellura prodeunt, qui boc, quod ore annunliant,
sed ille exiens, portat cvAlatittulit, et montis verli-
opere osteudunt; qui fluenta doctrinse spirilualiterf cem ascendit (Jud. xvi, 3).
bauriunt, nec lamen in pravis operibus carnaliterr
inflectuntur. Quiasicut scriptumest: Non est speciosa j Dum de praetigurationeresurreciionis Dominicae
laus in ore peccatoris(Eccl. xv, 9). (Num. 75.) Ilumi tractaretur homil. 21. in Evang. (Num. 7), adjun-
est ergo ad prseliumcum tubis, cum lampadibus, cural ctum est: Samsoncum GazamcivitatemPhilistinorum
lagenis. « lnusitalus isle, ut diximus, fuit ordo prac- fuisselhigressus, etc. — Quem hoc in faclo nisi Re-
liandi. Cecinerunt tubis, et sinislris lagenseteneban- demptorem nostrum Samson ille signiiicat? Quid
tur, intra lagenas aulera sunt raissaelampades. Con- Gaza civitas, nisi infernum designat? Quid per Plii-
fraclis vero lagenis, lampades osiensacsunt, quarum n Iistoeos, nisi Judseorum perfidia demonstratur? Quj
coru.-.cantelucc, hosles leriiti in fngam verlunlur. cum mortuum Doniinumvidereut, ejusque corpus.iu
Deiignalur itaque in tubis clamor proedicanlium,inn sepulcro jam positum, custodes iilico deputaverunt,
» Cod. Michael. parumper hic dissentit.
789 S. PATERII EXPOSITIOVET. ET NO¥. TESTAMENTI,— SUP. LIB. REGUM. 790
et eum, qui auctor vitaedaruerat in inferni ctaustris ,K btteremit, etc. —Cujushoc loco per Samsonen),nisi
reientum, quasi Samsonem in Gazase deprehendisSe Redemploris nostri persona signatur? Samsoii eiiini
laelati sunt. Samson vero nocte media' non sotum duni viveret .paucos occidit, everso vero teiupfo,
exiit, sed etiam portas tulit, quia videlicet Redem- maximamadversariorum suorum multitudinein etiam
ptor noster ante lucem resurgens, non solum liber ipse moriens stravit. Et Domino nostro prseilicante
<te inferno exiit, sed ipsa etiarii iufemi claustra de- jpauci ex plebe Israelitica crediderunt, innuiiieri vero
struxit, portas tulit. Et montis Verlicemsubiit: quia gentium populi viam vitae illo moriente secuti sunt.
resurgendp, claustra inferni abstutit, et ascendendo Superbos namque dum adhuc passibilis viveret per-
ccetorumregna penetravit.
' tulit, a passibili vero vita multos dura moreretur
CAP. V. — De Samsone, quod cum maxilla asini Stravit. Quod bene Samsonin semetipso dudum fiiu-
raliter expressit, qui paucos quidem dum viveret in-
muttos occidissei',ed projecta
' inl iefram,
" aquamfu-
deril(iud. xy, 15, 19). teremjt, destructo atitem templd hostes innumeros,
cttm moreretur occidit, quia nimirura Dpminus ab
Dnm de divinaeoperaiionis magislerio, et praedica- elatione superbiaepaucps cum
torum' Eccjesiaerairaculis tractarelur in expos. beali cum tempnim suf corppris viyeret, plures vero
solyereiur exstinxit,
Job, 1. XIII,(Nutti. 15), adjimctuni est: De Samsone, atque electos exgentibris, quosvtyendo susiittuit,
quod cummaxilta usini inultosoccidisset, elc.—Quo- _imul omnes moriendb jifbsiraylt.
fum hjc pef maxiliamasioi, hisi praedicalorumEccle-
siaeneirsohaedesignahtur?Redejnptpr enironoster sim- CAP. VIII. — Quod tribum Benjaminin carnis teelere
plicilalem atque patientiam praedlcantiumsuaemanu detectamdumcolleclusomnis Israel uiciscivoluisset,
Virlulis tehens, a yitiis suis carnales interfecit. Et B prius ipse prostratus est, et tunc peccatricemtribum
maxilla in ierram projecja postmodum aquas fudit, funditus exstinxil (Jud. xx, 3).
quia dala morli prsedicalorumcurpora, magna po- Cum de propriis prius ulciscendis delictis quam ad
pulis monstravere miracula. aliena vindicanda prosiliamus tractaretuf in expos.
CAP.VI.— De Sainsone qui, amissisoculis,ad molam neati Job, 1.xiv (Num.Zi, ordinenon setnel inverto),
ab AUophylisdeputatusesl (Jud. xvi). adjunclum est: Quod tribum Benjdmin in carnis *ee»
Dumde humanseduritise ad correctionem torpore lere detectam, etc. — Qui semetipsum prius non ju-
dicat, quid In alio rectum judicet ignorat. Et si novit
traclaretur, iri expos. beati Job, 1. yii (iVwm.37), fortasse
adjurictumest : De Sdmsone qui, amissis oculis, ad fectfe tamen per auditum quod rectum jndicare debeat,
motam ab Atlophylis depulatUsest, — Sciendum est j'udicare aliena merita non valet, cui
quod aliquando prius Pculorum intellectus bbtundi- conscientia innocentiae proprise nullam judicii re-
tur, et postmodurncaptus animus per exteriora de- gulam carnis prabet. Hinc est quod cum tribtts Benja-
sideria vagatur, ut caecamens a quo ducitur nesciat, tnin in scelere friisset ouruta, collectus omnis
et carnis suse illeeebris sese libenler subdat. Ali- Israel ulcisci iniquitatem voluit, sed tamen semel et
quahdo vefo prius desideria carnis ebulliunt, et post iterum in betli certamine ipse prostratus est. Con-
Tongumusum illiciti operis, oculum cordis claudunt. sulto autem est. Domino si ad ulciscendum ire debuis-
Nam ssepe mens recta cernit, nec tamen audenter sent, jussum Qui juxta divinaevocis imperium
contra perversa erigit, et renitens vincitur dumhoc perrexit, et semel et secundo perdidit, et tunc denium
ipsum quod agil dijndicans, carnis suaedejectatione peiricatricem tribum valde feriens pepJe funditus
superatur. Quia enim plerumque prius oculus con- r*" exstinxit. Quid est ergo quod in ullione sceleris ln-
teniplationis amittitur, Jet; post per carnis desideria flariimatur, et tamen prius ipse prosternituf, nisi
lmjus mundi labofibus aniinus subjugatur, testatur quod prius ipsi purgandi sunt per quos aliorum cjilpse
Samson ab Allophyliscaptus, qui postquam oculos leriuntur ? Ut ipsi jam mundi per ultioneni veniant,
perdidit, ad molam depujalus est. Quia nimirura ma- tibusqui aliorum vitia corrigere festinant. Unde' insidian-
ligni spiritus postquam tentatioiium stiniulis intus quibusdam, et ad puniendam adulterain de-
aciem contemptationis effodiunl, foras in circuitum ducentibus diCitur : Qui sinepeccato est vesthtm, pri-
laborum miftunt. mus in itlam lapidem mittat (Joan. vui, 7). Ad aliena
CAP.VII. — De Samsone, quod paucos cumviveret quippe punienaa peccata ibant, el sua retiqueraht.
everso Revocantur itaque inius ad conscientiam, ut pfius
interemil, vero lempio muttos cum moretetur
occidit (Jud. xvi, 30). toropria corrigant, et tunc aliena feprehendant. Unde
necesse est ul, cum contra nos ultio divini examinis
Dum de multipliciiiumerositate credentiutn per cessat, noslra se conscieniia ipsa repfehendat, atque
mortem resurreciionemqiie Redemptoris noslfi tra- ad lainenta pceniteniiseipsa se coritra semetipsam
ctaretur in expos. beati J'ob, 1. xxix (Num. 26), a,d- erigat, nec contra bonos elata et sibi liumilis, sed
junctum est :De Sdmsone, quod paucos cum vivefet contra se rigida sit bonis vero pmnibus submissa.

LTBER SEPTIMUS.
De (eslimoniis in pritnum Regum,

CAPIIT PRIMUM.—Vultus ejtts non sunt ampliusin B terrm. — Prius condifor noster facturam suam non
diyersamiiiati (I Reg. i, 18). deserens, mala hominum et per suam sapientiam
In exposit. Job, lib. xxxm (Num. 43), adjuiietuin tolerat, et per eorum quandoque conversionerare-
est: Vultus ejus non sunt amplius in diversa mutati. laxal. Cum duras atque insensibiles mentes respicit,
—«-aQuia videticetmens ejus nequaquampostpreces modo eas minis, modo verberibus, modo revelationi-
inepta laetitia lasciviendo perdidit, quod orationis bns lerrej, ut quse pessima securitate duruerant,
suaetempore gemituumrigore exquisivit. salubri limore mollescant,quatenus vel sero redeani,
CAP.11.—Dommtt8 et hoc ipsum saltem quod diu exspectati sunt eru-
judicabitfines terrm (I Reg. n, 10). bescant. Scit enim Dominus quia extrema viiae no-
Cutn de divinsemisericordiaecirca genus humanum strae plus judicat, et idcirco electos suos in fine sol-
dispensationetraclaretur, in expos. beati Job, t. ixix licitus purgat. Hinc ergo scriptum est : Dominut
(Num. 20), adjunctum est; jDontinws judicabit fines judicabit fines terrm, quia tanto impensius ullimis
a Caput lioc abesl a uostris Ms
591 APPENDtXAD S. GREGORHOPERAOMNIA. 792
nostris invigilat, quanto in ipsis impendere initiavilse.A adversario mente humili se substernebat, cui divino
sequentispensat. j'udiciopraelatum esse se noverat. Uli itaque se hu-
— militer postponebat, cui per eleclionis gratiam in-
CAP. I II. Tottentesdttas vaccas', qum lactabant vi- comparabiliter noverat esse se meliorem. Discaut
lulos, junxere ad pktustrum (I Reg. vi, 10). Et ergo quomodo humiliari proximis debeant, qui ad-
paulo post : Ibant in directumvaccmper viamqitm huc quo loco apud Deum habeantur nesciunt, si sic
ducil Belhsamis, pergenteset mugientes(Ibid., 12). se elecli etiam illis humiliant
quibusjam se per in-
Cumde discretatcompassionisbono proximisexhi- terna judicia antepositos deprehendunt. Hoc autem
bendo tractaretur, bom. 31 in Evang. (iVwm4), ad- esse proprium specimen electorum solet, quod de se
junclum est: Totlentesduas vaccas qumlaclabantvi- semper sentiunt infra quam sunt. Hinc namque ab
tulos, jtmxere ad plaustrum. Cumde terra Philistiim eodem Daviddicitur : Si non humilitersentiebam,sed
arca Dominiad terram lsraelitarum rediret, plauslro exatlavi animam meam (Psal. cxxx, 2). Hinc Salo-
superimposita est, et vaece plau-tro subjunclaesunt, mon ad sapientiam parvulos vocat, dicens : Si quis
quse fel» fuisse memoranlur. Quarum liliosclause- est parvutus, veniat ad eam (Prov. n, 4). Qui enim
Tunt domi. Et scriplum est : Ibant autemin directum nec dum semetipsumdespicit, humilem Dei sapien-
vaccmper viamqumducit Belhsamis; uno itinere gra- tiam non apprehendit. Hinc in Evangelio Dominus
diebantttr, pergenteset mugientes,et non declinabant dicit : Confileortibi, Domine,pater cmiiet terrm, quia
neque ad dexteram neque ad sinistram. Quid igitur abscondistihmca sapientibus et prudentibus,et reve-
•vaccse,nisi fideles quosque in Ecdesia designant? lasli ea parvulis(Matlh. xi, 25). Hincrursum Psal-
Qui dum sacri elnquii prscceptaconsiderant, quasi *»mista ail: CustodiensparvulosDominus(Psal. cxiv.O).
jsuperimpositarasibi Domini arcam portant. De qui- Hinc Magistergenlium dicit: Facti sumus parvuli in
bus hoc est etiam notandum, quod fuisse fetoeine- mediovestrum (I Thessal.n, 7). Hinc discipulos ad-
morantur, quia sunt plerique qui in via Dei intrin- monens ait: Superioressibi invicetnarbitrantes (Phi-
secus positi, foris carnalibus affectibusligantiir, sed tip. n, 3). Nam quia iniquus quisque inferioremse
non decliiiant a recto itinere, qui arcam Dei portant omnem quem cognovit putat, e diverso justus stu-
in mente. Ecce enim vaccaeRelhsamispergunt. Betli- det, ut superioremquemlibetproximum altendat; ac
samis quippe dicitur domussolis. Et propheta ait : ne, dum se alii alter humiliat, eo humilialo iret al-
Vobisaulem qui timetis Dominum,orietursol justitim ter in elationem, bene utramque partem admonuit,
{Malach.iv, 2). Si igitur ad selernisolis habitatio- dicens : Superioressibi invicemarbitrantes, ut in co-
nem tendimus,dignumprofectoest ut a Deiilinere pro gitalionibus cordis et ego illum mihi praeleram, et
carnalibus affectibus nou declinemus. Tola eniin vicissimille mp sibi, ut cum ab utraque parte cor in-
Virlute pensandum est quod vaccaeDei plaustro sup- ferius premilur, nullusex impensohonore sublevetur.
positacpergunt et gemunt. Dant ab intirais mugitus CAP.V. — Ilem unde supra.
et tamen ab itinere non retorquent gressus. Amorem In exposilioneEvangelii, homiiia 7 (Num. uliimo).
quippe per compassionem senliunt, sed colla poste- — Quid per increpationemSaulis, nisi superbiaelati
rius non deflectunl. Sic nimirum prcedicatoresDei,
sic fideles quique esse inlra sanctam Ecclesiain de- regis abigitur? Quod ad correctioneinsuam poterit
bent, ut et compatiantur proximisper charilalem, et salubriter quisque convertere qui praelatus est. Cum
taraen de via Dei non exorbitent per corapassionem. ergoinSaul parvulum se in suis oculis sestimavit,ca-
tribubus tsrael faclus est. Ac si aperle dicere-
(In expos. beati Job, l. vn, n. 42, inv. smpeord.)krc&fi puttur: Cum te
quippe superimposita Belhsamis pergere, est cum teris magnumparvulum conspiceres, ego te prse cae-
superna scientia ad aeterna_lucis habitaculum propin- cis, a me parvus feci, quia vero tu te magnum conspi •
aestimaris. Quo contra-cum David
quare. Sed tunc vere Belhsamis lendimus, cum viam
rectiludinis gradientes ad vicina erroris lalera, nec regni suidixit: potentiam coram arca Dominisaltandodes-
pro affectu pignorura declinamus. Sic namque, sic piceret, Ludam, et vilior fiatn plusquam(aclus
uecesse est ut incedere debeant, qui sacraelegisjugo sum; et ero humilisin oculismeis (II Reg. vi, 22). Si
sancli viri etiara cum agunl fortia de semetip-
suppositi, jam per internam scientiam Dei arcam igilur sis vilia quid in sua excusatione dicluri
poriant, qualenus per boc quodpropinquorumneces- sunt qui sentiunt, sine operatione virlutis intumescunt? Sed
sitatibus condolent, a cccpto rectiludinis ilinere non' si adsint opera, nutla sunt, nisi ex humili-
declinent. Quorum nimirum gratia mentemnostram tatequselibet
tenere debet, sed reflectere non debet, ne haeceademt non condiantur. Mirandaquippe actio cum elatione
mens aut si affectu non tangitur dura sil, aut plus tuteselevat, sed gravat. in Qui enim sine humilitaie v:r-
tacta, si inlleclitur, remissa. congregat, quasi vento pulverem portat, et
unde aliquid ferre cernitnr, inde deterius eseeatur
CAP.IV. — Nonne cum parvulusesset in oculis tuis, In cunclis ergo quseagimus radicem boni opcris lm-
caput te constiluiintribubusIsrael (I Reg. xv, 17)? militatem teneainus, nec quibusjam superiores, sed
Dum de cavendaelatione et cordis humititate sec- meliorumquibus adhuc inferiores simus aspiciamus, ul dutii
tanda Iraclaretur, inexpos. beali (Job, I. xxxiv(Num., nobis exempla proponimus, ad majora
ascendere ex humilitate valeamus.
42,43), adjunctum est : Nonne cum parvulusessesin D semper
oculis tuis, elc Parvulus in oculis suis estquiin eoi CAP.VI. — Item unde supra.
quod semetipsumconsiderat, imparemse alienismeri- Reg. Past. part. n (Cap. 6, anle medium) «. —
tis pensat. Nam quasi grandem se conspicitquisquis; Parviilum se Saul in suis prius oculis viderat, sed
se super alieua merita Clalionecogitalionis extendit. fullus temporali poteniia jam se parvulum non vi-
Saul aulem reprobus in bono quodcoeperatnon per- debat. Caelerorum nainque comparatione se prsefe-
mansit, quia lastu susceptse potestatis intumuit. At; rens, quia cunctis plus poterat, magnura se prae om-
eontra David,semper de se humiliasenliens, ejusdem- nibusaestimabat. Miroautem modocum apud se par-
que Saul se comparationepostponens, postquamfe- vulus, apud Deum magnus; cum vero apud se mag-
riendi locum reperit, et pepercit, eidemsacvientiad- nus apparuit, apud Deum parvulus fuit. Pleruraque
versario humili se professione prostravit dicens : ergo dura ex subjectorumaffluentiaanimus iiiflatur,
Quempersequeris,rex Israel, quem persequeris?Ca- in luxum superbiaeipse potenliaefastigio leuocinan-
nem mortuumet pulicemunum (1 Reg. xxiv, 15)? Elt te corrumpitur. Quam videlicet potentiam bene re-
certe jam uiictusin regem fuerat; jam, exorante Sa- git, qui et tenere illam noverit, et irapuguare. Bene
niuele et cornu super se oleum fundenlc, didicerat,, hanc regit, qui scilper illam super culpas erigi, et
quod eum divina gratia, Saul reprobalo, ad regni gu- cum illa cseterisaequaliiatecomponi. Humanaetenira
bernacula possidendaservabat. Et tamen persequenlii mens plerumqueextollitur, etiam cuin nulla polesla,te
8 Assignatur liber vi, in Job, a Mss.Utic. et Ge- hoc loco a nobisnotato.
met. in quo etiam additur ; Item lib, xxvi. Legilui
 793 S. PATERIl EXPOSITIOVET. ET NOV. TESTAMENTI. — SUP. LIB. REGUM. 791
fulcitur. Quanto magis in altum se erigit, cum se ei. A que enim mala in paradiso arbor exstitit, quam Deus
etiam potestas adjungit ? Quam tamen potestatem homini ne contingeret interdixit, sed ut per inelius
recte dispensat, qui sollicite noverit et sumere ex obedientiaemerilura homo bene condilus cresceret,
illa quod adjuvat, et expugnare quod tentat, et aequa- dignum fuerat ut hunc etiam a bono prohiberet, qua-
lem se cum illa caeteriscernere, et lamen se peccan- tenus tanto verius hoc quod ageret virtus esset,
tibus zelo ultionis anteferre (Ibid., mullo infra). quanto et a bono cessans auctori suo se subditumhu-
Scriptum namque est: Ducem le constiluerunl, noli milius exhiberet. Sed notandum quod illic dicilur :
extolli, sed eslo in itlis quasi unus ex illis (Eccli. Ex omni liqnoparadisi edite, de tigno autem scienlim
xxxu, 1). boni et mali ne tetigeritis (Gen. n, 16). Qui enim ab
CAP.VII. — Item unde supra. uno quolibel bono subjectos vetat, necesse est ut
Cum de bono obedienliae tractaretur, in ex- multa concedat, neobedientis mensfunditusintereat,
si a bonis omnibus peuitus repulsa jejunet. Orones
pos. beati Job, 1. xvni, (Num. 59), adjunctum esi. — autein arbores ad esum Dominus concessit,
Sciendummagnopere est quia lantounaquaeque anima cum abparadisi una prohibuit, ut creaturam suam, quam
pretiosior est ante oculos Dei, quanto prse amore nolebat exstingui, sed provehi, tanlo facilius ab una
veritatis despectior fuerit ante oculos suos. Iiinc ad
Saul dicitur: Nonne cumesses parvulus in oculisluis, reslringeret, quanto ad cuncias latius relaxaret. Sed
quia nonnunquam nobis hujus raundi prospera, non-
caput te conslituiin tribubus Israel ? Ac si aperle di- nunquam
ceret: Magnusrnitii fuisti, quia despectus tibi; sed vero j'ubentur adversa, sciendum summo-
nunc quia magnus tibi es, factus es despeclus mihi. pere est nulla quod obedientia aliquando, si de suo aliquid
Unde et per prophetam dicitur : Vmqui sapienteses- R **habeat, est; aliquando autem, si de suo ali-
tis in oculis veslris, et coram vobismetipsisprudenles quid non habeat, minima. Nam cum hujus mundi
successus praecipitur, cura locus superior imperaiur,
(Isa. v, 21). Tanto ergo fit quisque vilior Deo,quanto is qui ad percipienda haecobedit, obedientiaesibi vir-
pretiosior sibi; lanto pretiosior Deo quanio propler tulem evacuat si ad hsecetiam ex proprio desiderio
eum vilior sibi : quia humiliarespicit, el alta a longe
anhelat. Neque cnirn se sub obedientia dirigit, qui ad
agnoscit(Psal. cxxxvn, 6).
CAP.VIII. — Melior est obedientiaquam victimm,et percipienda hujus vitae prospera libidini proprise
ambilionis servit. Rursum cum mundi despectusprse-
auscultare magis quam offerre aaipem arietum (I cipitur, cum probra adipisci et contumelise jubentur,
Reg. xv, 22). nisi hsec ex semetipso animus appetat, obedieiiliae
Itemcumde bono obedientiaetractaretur, in expos. sibi meritum minuit, qui ad ea quae in hac vita des-
beati Job, 1. 35 (JVwm.28-31), adjunctum est : Me- pecta sunt invitus notensque descendil. Ad delrimen-
iior est obedientiaquam viclimm,etc. Obedientia vic- tum quippe obedienlia ducitur, cum mentem adsusei-
timis jure praeponitur, quia per viclimas aliena caro, pienda probra huj'ussseculi nequaquam ex parte ali-
per obedientiam vero voluntas propria mactalur. qua eiiam sua vota comitantur. Debet ergo obedien-
Tanto igitur quisque Deum citius placat, quanto ante tia et in adversis ex suo aliquid habere, el rursuui
ej'us oculos, repressa arbitrii sui superbia, gladio in prosperis ex suo aliquid oninino non habere, qua-
prxcepti se immolat. Quo contra ariolandi peccatum tenus et in adversis tanto sit gtoriosior, quanto di-
iunbedientia dicitur, ut quanta sit virtus obedientise vinou ordini etiam ex desiderio jungitur, et m prospe-
demonstretur. Ex adverso ergo melius ostenditur ris tanto sit verior, quanto a prsesenti ipsa quam
quid deejus laude sentialur. Si enimquasi peccatum iQ divinilus percipit gloria funditus exmenle separatur.
ariolandi est repugnare, et quasi scelus idololalriae Sed hocvirtutis pondus melius ostendiiuus, si cse-
nolle acquiescere, sola est obedientia quaefidei me- lesiis palriae duorum hominum facta memoremus.
ritum possidet, sine qua quisque infidelisesse con- Moysesnamque cum in deserto oves pasceret, Do-
vincitur, etiarasi fideiis esse videatur. Hinc per miiio per angelum in igne loquente, vocalus est, ut
Saiomonem in ostentatione obedientiae dicitur : eripiendse omni Israelitarum multitudini prseesset
Vir obediens loquilur victorias (Prov. xxi, 28). Vir (Exod. iu). Sed quia apud se mente huiuilis exstitit,
quippe obediens victorias loquitur, quia dum aliense oblalam protinus tanti regiminis gloriam expavit;
voci humiliter subdinmr, nosmetipsos in corde supe- moxque ad iniirmitatis palrociniuin recurril, dicens :
ramus. Hinc in Evangelio Yeritas dicit: Eum qui ve- Obsecro,Domine, non sum eloquensa'i heri et nudius-
nit ad me non ejiciam foras, quia de calo descendi, tertius, ex qtto ccepisti toqui ad servumluum, turdio-
non ut faciam votunlatemmeam, sed ejus qui misit me ris et impeditioristingumfaclus sum (Exod. iv, 10).
(Joan. vi, 37). Quid enim, si suam laceret, eos qui ad Et se poslposiio aliuin deposcit, dicens : Milte quem
se veniunt repulissel ? Quis autem nesciat quod vo- missurus es. Ecce cum auctore linguso loquitur, et
lunlas filii a voluntate patris non discrepet? Sed ne tanti regiminis potestatem susciperet, elinguem
quoniam primus homo quia suaro facere voluntatem se esse causatur. Paulus quoque divinitus fuerat ul
voluit, a paradisi gaudiis exivit; secundus ad re- Jerosolymam ascendere debuisset admonilus, sicut
deuiptionem hominum veniens, dum voluntatem se ipse Galalis dicit : Deinde post annos quatuordecim
patris, el non suam, facere ostendit, permanere nos iterttm ascendi Jerosolymam assumplo Barnaba et
mtus docuit. Cum igitur non suam sea patris volun- Tilo. Ascendiautemsecundumrevelalionem(Gal. n, 1).
tatem facit, eos qui ad se veniunt foras non ejicit, ]D Isque in itinere cum prophetam Agabum reperisset,
quia dum exemplo suo nos obedientisesubjicit, viam quanta se adversilas Jerosolymis maneret audivit.
nobis egressionis claudit. Hinc rursum ait : Non Scriptum quippe est quod ideui Agabus zouatn Pauli
possumego a meipsofacere quidquam, sed sicut audio suis pedibus inserens, dixit : Virum, cujus hmc zona
judico (Joan. v, 30). Nobis quippe obedienlia usque esl sicalligabunt in Jerusalem (Act. xxi, H). A Paulp
ad morlem servanda prsecipitur. tpse aulem si, sicut autem prolinus respondetur: Ego non sotum alligari,
audit, judicat, tunc quoque obedit, cum judex venit. sed et mori in Jerusalem paralus sum pro nomineJesu.
Ne igitur nobis usque ad praesenlisvitae terminum Neque enimpreliosioremfacio animam meam quam me
obedientia laboriosa apparcat, Redemplor noster in- (Ibid. 13). Praeceptioneigitur revelatiouis Jerosoly-
dicat, quia hanc etiam cum judex venerit servat. mam pergens adversa cognoscil, et tamen haeclibeu-
Quid ergo mirura si peccator homo obedientiae in ter appetit. Audit quae timeat, sed ad hxc ardeuiior
prsesentisvitaebrevitate se subjicit, quando hanc Me- anhelat. Moyses itaque ad prospera de suo niliil
diator Dei et hominura, et cum obedientes remune- habet, quia precibus renititur, he lsraeliticse plebi
rat, non relinquit ? Sciendumvero est quia nunquam prseferatur; Paulus ad adversa eliam ex suo voto du-
per obedientiammalum fieri, aliquaudo autem debet cilur, quia malorura imminentiura cognilionem per-
per obedientiam bonum quod agitur intermitti. Ne- cipit, sed devotioue spiritus etiam ad acriora fer-
a Utic, lanto sitvilior. Praetulimusaliam lectionem Moralium
legitur.
quae est Gemet, et Michael. Cseteroquin ita iu libro
MS APPENDIX AD S. GREG0RII QPERA OMNIA- 796
vescit. IUe prsesentis potestatis glpriarp Deo voluit A ' Unde et David typum Domini, qui videlicet manu
jubente declinare; iste Deo aspera et dura di-ponen- fortis interpretatur, Golias vero hscreticorum superi
te, se sluduit ad graviora praepararc. Prseeunle ergp biam signans, hoc rebus tocuti sunt, quod nos verbis
ulrorumque ducura infracta virlute instruimur, ut, aperimus. Gojias quippe cum gladio, David vero cuii»
si pbedieniiaepalmam apprehendere veraciler nili- pera pastofali venit ad pfoelium. Sed eumdem Go-
inur; prosperis tiujus saepuliex sola jussione, adver- liam David superans suo gladlo occidit; quod nris
sis autera etiam ex devotione miltteraus. quoque agimus, qui promissa David menibra ex eju£
CAP. IX. — Ecce spiritus Dei mqlus exagitat te (I JSeri dignatione meruinius. Nam cum superbienies
haereticos et sacrse Scripturse senteritias defdfentes
Reg. xvm, 10.) eisdem verbis atque senteptiis qttas proferttnt viri-
Cum de pcculta divini dispensatipne judicii tracta- cimus, quasi elattim Goliani suo gladiodetruncamus.
in expos. beati Job, 1. 18 (Num. 4; /. u, n. CAP.XII. — Saul
Selur,
6, 17), adjunctum est: Ecce spiritus Dei malus exa- persecutor cum ad purgandum ven-
te. — Scit a liumani iniraicus trem speluncamfuissei ingressus , illic cum viris
gilal antiquus generis suis David inerat, qui lam longotempore persecu-
qualiter afflictionera justorum semper appctat; ta- tionis ejus mala tolerabaX.Cumaueeum viri sui ad
nien si ab .Auclore nostrn potestaiem non accipit,
ad tenlationis arljculum nullatenus convalescit. Unde feriendum Squl accenderent, fremt eos responsioni-
et omnis voluntas diaboli injusta est, et tamen, pcr- bus : quia manum tniltefe in CnrislumDomininon
jnittente Deo, omnis potestas j*usta. Ex se enim deberet;qui lamen occutlesurrexil, et oram chta-
ientare quoslibet injuste appetit, sed eos qui tentandi mydis abscidit (I Reg. xxiv, 4; 5).
sunt, et proul tentajidi sunt, nonnisi tentari Deus B Cuin de obtrectationeexhibenda fugienda, et humilitate pra-
juste permittit. Bene' ergo dicitur : Spirilus Domini vis eliam rectoribus admon.
tractareiur, Reg.
mqlus exagilat te. Ecce unus idemqtie spirittis, et Past. part. III (Cap. 4, 5, circa finem)',aa-
Domini appellatur et malus: Doriiini videlicet per junctum esl: Saul persecuior cum ad purgandum ven*
licentiam potestatis j'ustse, malus autem per deside- trem speluncam fuisset inaressus, elc. — Quid per
jriura yoluntafis injustae. Uride et in hoc loco quoeri Saul, nisi mali rectores? Quid per David, nisi bohi
salet: si Domini, cur raalus? si malus , cur Domini subditi designantur ? Saul igilur venlrem purgare e'St
dicitur? Sed duobus verbis coraprehensa est et po- pravos praepositos conceptam in corde malitiam
testas justa in diabolp, et voluntas injusta. Nam et tts^ue ad opera miseri odoris extendere, et cogilata
ipse dicitur spiritus malus per nequissimam vofunta- apud se noxiatamen factis exlerioribus exsequendo ihon-
tem, et idem spiritus Domini per acceptain justissi- strare. Quem David ferire metuit, quia piae
mara potestatein. Quia etsi bostis ssevii, qui ferire subditorum mentes, ab omni se pesie obtrectationis
appetit, Crealor lahien est, qui eiira ad aliquid prse- abstinentes, praepositorum vitam nullo linguaegladip
valere permittii. Formidari igitiir non debet qui percutiunt, etiam cum de imperfectione reprehen-
nijiil nisi permisstts vateti Nariiet in Evangelio ex- dunt. Qui et si quando propter infirmitatem sese
pellenda de nomjne daemonumlegio Domino dice- abstinere vix possunt ut extrema quaedam atque
aat : Siejicis nos , mitte nos in fjreges porcorum exleriora proepositorummala, sed tamen humililer,
(Matth. VIII, 31). Sola ergo jussio llla timenda est, loquantur, quasi oram clilaraydis silenter incidunt,
cum nostem saevirepermittit, ei ad usiun jusli quia videlicet dum prselaisc dignilati saliem innoxie
udicii et inj'usla illitis volunlas servit.
S[use _ et latenter derogant, quasi regis superposili vestem
t< secant; sed tamen ad semetipsos redeunt, seque ve-
CAP.X Quod cum Saulem spiritus immundusinva- liementissime vel de tenujssima verbi laceratione
deret, apprehensa David cithara, ejus vesaniam se- reprehendunt. Unde bene et illic scriptum est: Post
dabat (I Reg. xvi, 14, 23). hmc David percussit cor suum, eo quod abscidisset
Cum de dispensalione doctrinoeregentium tracta- oram chlamydis Saul. Facta quippe prsepositorum
retur, Reg. Pastor. part. ni (Cap. 2, admon. 5), oris gladio ferienda non sunt, eliam cum recfe re-
adjunctum est: Quod cum Saulem spiritus immundus prehendenda judicantur. Si quaudo vero conlra eos
invaderet, elc. — Plerumque superbus dives exhor- vel in minimis lingua labilur, necesse est ut per
tationis blandimento placandus est, quia et plerum- afflictionera poenitentiac cor prematur, qnatenus ad
que dura vulnera per lenia fomenta mollescunl, et semetipsura redeat; et cum prsepositsepoiestati de-
furor insanorum ssepe ad salulem, medico blandiente, liquerit, ej'us contra se judicium, a quo sjbi proelata
reducitur; cumque eis in dulcedine condescenditur, esl, perhorrescat. Nam cum in praepositisdelinqui-
languor iusanise mitigatur. Neque enim negligenter mus', ejus ordinatiom qui eos nobis prseiulit obyja-
intucndum est quod cum Saulem spiritus adversus mus. Unde Moyses quoq.ue cum contra se et Aarpn
invaderet, apprehensa David cithara , ejus vesaniam conqueri populum cognovisset, ait: Nos enim qiitd
sedabat, et temperabat. Quid enim per Saulem nisi sumus? nec contra nos est murmur veslrum, sei con-
elatio potentium, et quid per David innuitur nisi tra Deum (Exod. xvi, 8).
humilis vita sanctorum ? Cum ergo Saul ab immundo —
spiritu arripitur, David canente, ejus vesania tempe- CAP.XIII. De renuntiatione Abigail ad Nabal (I
ratur, quia cum sensus potentium per elationem in b lfc_i. xxv, 14, 18, !23).
furorem vertilur, dignum est ut ad salutem mentis D Dum de opportuho correptionis tempore tracta-
quasi ad dulcedinemcitharce locutionis nostrse tran- retiir, Reg.est: Pasl. part. III (Cap. 16, admon. ,17),
adjunctum De renunliatione Abigailad Nabal.—
quitlitaterevocetur. nobis Abigail per renuntialionis suae dispensa-
CAP. XI Quid
De David et Goliath (f Reg. xvn, 32- tionem irinuit, nisi quod iracundos melius corrigimus,
34). si in ipsa irse suaecommotioniedeclinemus? Peitur-
Dum de convincendis errprum magistris traclare- bati quippe quid audiant ignorant, sed ad se reducti
tur, in ,expos. beati Job, 1. xvui (Num. 24), adjun- tanto libentius exhortationis verba recipiunt, quauto
clum est : De David et Gotialh. ~- Vir recta fide se tranquillius toleratos erubescunt, Menti autein
plenus quae Sanctis solet ad justitiam depulari, ea furore ebriae omne rectum quod dicitur perversum
lpsa Scripturse sacrse, quae haereticusaffert lestimo- videtur. Unde Nabal ebrio culpara suam Abigail
nia colligil, et errbris ejus pertinaciam inde convin- laudabiliter tacuit, quam digesto vino laudabiliter
cit. Contra nos namque dum sacrae legis lestimonia dixit. Et idcirco maluin quod fecerat cognoscere
•pportant, secum nobis afferunt unde vincantur. potuit, quia hoc ebrius non audivit.
" Excusi:*d< namque Job i> In Mss. Michael. Gemet. et Ulic.: Cum de dis-
quod diabolus licet a(-
fliciionemjustorum semperappelat; reluctantibus om- crelis ad correclionemtemporibus.
jiibus Mss. noslris.
797 S. PATERII EXEOSEHOVESf. Ef H0#. fESTAMENfl. — SUP. LIB. REGUM. 793
CAP. XIV. — 4£gyptium puerum Amatechilmin itine- A esurisset, in semetipsum minimerediisset. Postquam
re mgwium desertmt, quem David cibo reficit, du- terrenis rebus indiguit, tunc cogitare ccepit quid de
cemque sui iiineris facit. Amalechitampersequitur, Spiritualibus amisit. lnfirmi ergo quique atijue iu hoc
eputantem feperU, et funditus exstinguit (I Reg. mundo despecti, plerumque tanlo celenus yocem
xxx, U-13). Domini audiunt, quanto et in hoc niundo non ba-
Cum de peccatorum per donum supernse gratiae bent ubi delectentur. Quod bene Airialechitarum
conversiPne tractaretur,! in expos. beati Job, 1. v puer ille ^Egyptius designat, qui amafechitis prae-
(Num. 73), adjunctum est: jEgyptium puerurit Ama- dautibus atque currentibus ceger remansit in via, et
lechitm in itinere mgrotum deserunt, etc. — Quid est fame sitique aruit; quem cum David invenit, ei
quod iEgyptius Amalechitsepuer in itinere lassatur, cibum potumque praehuit; qui illico convalescens
nisi quod amator prsesentis sSeculi,peccati sui nigre- dux David factus est; convivantes Amalechitas repe-
dine opertus, saepe ab eodem ssecuioinfirmus despe- rit, et eos qui se debilem reliquerant cum magna
ctusque reliriquitur, ut cum eo nequaquam currere fortitudine prostravit. Amalechita quippe populus
vocatur. Et quid per lambentem populum
valeat, sed'fractus adversilate torpescat. Sed David lambens
hunc invenit, quia Redemptor noster veraciter mariu nisi mentes carnalium designantur? Quse terrena
fortis npununquam quos despectos a mundi gloria cuncta ambiendo quasi lambunt, dum solis tempora-
delectantur. Qiiasi enim pppulus lambens prae-
feperit, iW'sjuiiin'ainoriegi convertit. Cibo pa^scit, libus
datii facit, dum terrena diligentes lucra de alienis
quia Verbq scientiae reippii. Ducero itineris eligit,
quia suum etiam praedicatorem facit. Et quia Amale- damnis exaggerant. Sed puer /Egyplius aeger in via
ab
chitam sequi non valuit, dux David eflicitur, quia is B relioquitur, quia peccator quisque dum infirmari
quem indignum mimdus deseruit, non solum cori- Jiujus mundi statu cceperit, mox ssecularibus menti-
yersus in sua mente Dominum recipit, sed prsedi- bus incibum despetctum venit. Quem tamen David invenit,
et potum prxbet, quia manu fortis Do-
cando, hune etiam usque ad aliena corda perducit. eique mundi non despicit; et plerumque eos
Quo videlicet duce David Amalechitam convivanlem minus abjecta mundum minime valentes, quasi in via
iuvenit, et exstinguit, quia ipsis Christus praedican- qui, sequi ad amoris sui gratiara convertit, eisque
tibus mundi laeiitiamdestruit, quos mundus comites femaneut,
habere despexit. vefbi sui cibum potumque porrigii, et quasi duces
— sibi in via eiigit, dum suos etiam praedicatores facit.
GAP.XV. Item unde supta. Dum enim Christum peccatorum cordibus inferunt,
Ifl exppsitione Eyangelii, honj. xxxvj (Num. 7).— quasi David super hostes ducunt. Qui convivanles
H03 eligit Deus quos despexil mundus, quia plerum- Amalectiitas velut David gladio feriunt, quia super-
que fpsa deip^ptio tjgnjiiiem revocat ad semetipsum. bos quosque qui se in mundo despexerant, Domini
Etcniin qtti patrein feliquit, et partem substantise virtute prosternunt. Puer ergo ^Egyptius, qui in via
ijuam pe^ceperat prodige expendit, postquam esurire remanserat, Amalechitas interiecit, quia plerumque
ccepif, in se reversu? dixit: Quanii pxercenariiin do- ipsi mentes ssecularium praedicando superant, qui
mopatrts inei abundant panibus (Luc. xv, 17) ? Longe prius cum saecularibus jn hoc mundo currere non
quippe a se recesserat, quaudo peccabat; et si non vatebant.

LIBER OCTAVUS.
De testitnoniis in librum seeundum Regum,

CAPOTPRMOM. — Montes Gelboe, nec ros, nec pluvia C apud se mortem regis suscioere iniquitale sua exi-
veniat super vos, neque sint agri primitiarum; quia gente meruisserit.
ibi abjectus est ctypeus (ortium, clypeus Sdul, quia CAP. II. — Locutus est Abner qd Azahel, dicens:
non esset unctus oleo (II Reg. i, 21, 22). Recede a me, noli me seatii, tie compellar confo-
Cum de maledictionum distinctione tractaretur in dere tein terrqm. Qiii audire contempsit, et noluit
prsefat. lib. iv, in Job (Cap. 4), adjunclum est: declinare. Pefcussit ergo eum Abner aversa Itasta
ilontes Gelboe, nec ros, nec pluvia veniat super in inguihe, et ifansfodii euni, (t mbrtuus est
vos, etc Quid montes Gelboe, Saut moriente, (II Reg. li, 221, seq.).
deliquerjant, quatenus in eosnecros nec pluvia cade- Cum de discreta cjrca delinouentes correptione
ret, et ab omni eos viriditatis germine sententiae tractafetur Reg. past. part. IIX(Cap. xyi, admon. 17,
sermo siccarel ? Sed quia Gelboe interpretatur decur- circa fin.) adjunctum est: Locutps est Abner ad Aza-
sus, per Sa.vjlautem unctum et mortuum, mors hel, dicens, etc. — Cujus Azabel typuin tenuit,
hostri medialoris exprimitur; non immerito per Gel- nisi eorum, quos veheraenter arripiens furpr in
boe montes superba Judaeorumcorda signantur, quae praeceps ducit? Qui in eodem furbris impetu ianto
dura in hujus mundi desideriis defluunt, in Christi, caute declinandi sutit, quantp et insane rapiuutur.
id est uncti se morte miscuerunt. Et quia in eis Unde et Abh^r, qui sermone nostro patris lueerna
unctus rex corporaliter moritur, ipsi ab omni gralise dicilur, fugii, quia doctorum lingua, quaesupernum
rore siccautur. De quibus et bene dicitur : Ut agri Dei lumen indicat, cum per abrupta furoris meutem
vrimitiarum etse non possint. Superbae quippe He- cujuspiam ferri conspicit, cumque contra irascentem
brseorummentes primitivos fruclus non ferunt, quia dissimulat verbbrum jacula feddere, quasi pers.equen-
jn Redemptoris adventu ex parte maxima in perlidia D terii non vult fefire, sed cuni iracundi nuita consi .
remanentes, primordia fidei sequi noluere. Sancta deratiorie se mitigant, et quasi Azahel persequi et >
namque Ecclesia iu primitiis suis mullitudine gen- insanire non cessant, necesse est ut hi qui furentes
tium fecundata, vix in mundi fine Judaeos quos inve- reprimere conantur, nequaquam se in furore eri-
nerit suscipiet, et extrema colligens, eos quasi re- gant, sed quidquid est tranquillitatis ostendant, quae-
liquias frugum ponet. De quibus nimirum reliquiis dam vero subtiliter proferant, in quibus ex obliquo
Isaias dicit: Si (uerit numerus filiorum Israel quati furentis animum pungant. Unde et Abner cum contra
arena maris, reliquim salvmfient (Isa. x, 22). Pos- persequentera subsistit, non eum recta sed aversa
sunt lanien idcirco Gelboemontes ore propheta) ma- hasta transforavit. Ex mucrone quippe percutere est
ledici, ut dum fructus ex arescente terra non orjtur, impetii apertse increpationis obviare. Aversa vero
possessores terrae sterilitatis damno feriantur.qua- hasta persequentem ferire est furentem trauquille ex
tenus ipsi maledictionis sententiam accipiaut, qui quibusdam tangere, et quasi parcendo, superare
7H9 APPENDIX AD S. GREGORHOPERA OMNIA 800
Azahel aulem prolinus occubuit, quia commotacA < contemplantes proferunt, dumque vim ve\ conde-
i
mentes dum et parci sibi sentiunt, et tamen respon- scensionis vel altitudinis nesciunt, audacter hsec
sorum ralione in intimis sub tranquillilate tanguntur, stultii reprehendunt. Et quid est justum de sua
i
ab eo quod se erexerant, slalim cadunt. Qui ergo condescensionevelle eorrigere, nisi inclinatam ar-
a fervoris sui impetu sub lenilatis percussione resi- tcam superba reprehensionis manu relevare? Quid
liunt, quasi sine ferro moriuntur. i justum de incognita locutione reprehendere, nisi
est
CAP.III.—Venientesfitii RemmonBerolhitm,Rechab moium ' ejus fortitudinis erroris iapsum putare? Sed
vitam qui arcam Dei tumide sublevat, quif:
et Banaa, ingressisunt (erveniedie domttmIsboselh, perdit1
qui dormiebatsuper stalum suummeridie. Ingressi nequaquam quis sanctorum corrigere recla prsesu
sunt aulem domum, et ostiaria domus purgans iri- meret, nisi de se prius meliora sensissel. Uinte et
ticum obdormivit;assumeniesspicas trilici lalenler bustus Levites idera recle 0/.a dicitur, quod videlicel ro-
Domini quia praesumptoresquo-
ingressi sunl, et percusserunt eum in inguine que nisi audaciinterpretalur, inenle robustos se in Dominocrede-
(II Reg. iv, 5). nequaquam meliorum facta vel dicta velut in-
Dum de adhibenda mcnti forli custodia, per sol- rent,
licitaecircumspectionissiudium traclaretur in expos. firma judicarent.
beati Job, 1.i (Num 4'J), adjunctum est : Venientes CAP.V. — Quod David dum arcam Domini Jerusalem
filii Remmon Verolhiim, Rechab et Banaa, ingressi sallando reduceret, a Michol filia Saul uxore sua
sunt (ervenle die domum Isboseth, elc.—Ostiaria irrisus est (II Reg. vi, 16, 17, 21, 22),
trilicum purgat, cuin mentis custodia discernendo Ctim de c bono hiimilitatis regentium per doni
virtutes a vitiis si
separat. Quse obdormierit, in mor- "g
tem proprii Dominisui insidiatores admiltit : quia superni gratiam traclaretur in exposit. beali Job,
cuin discretionis sollicitudo cessaverit, ad interli- t. XXVII (Num. 77. 78), adjunctum est : Quod David
ciendum animum malignisspirilibus iter pandit. Qui dumarcam DominiJerusalem sallando reduceret, etc.
—Inlueri libet quanta virtuluin niunera David per-
ingressi spicas toliunt, quia mox bonarum cogita- ceperat, atque in his omnibus quam forti se huraili-
tionum germina auferunl, alque in inguine feriunt, tate servabat. enim non extollerel, ora leo-
quia virtulem cordis deleclatione carnis occiJunt. In num frangere, Quem ursorum brachia dissipare, despectis
inguine quippe ferire, est vitam mentis carnis dele-, prioribus Iralribus eligi, reprobato
ctatione perforare. Nequaquam vero Isboseth iste rege ad regni
liac roorte succumberet, si non ad ingressurodomus[ gubernacula ungi, timendum cunctis uno lapide Go-
mulierem, id est ad mentis adilum molleracustodiam liain sternere, a rege proposita exstinctis Allophylis
deputasset. Fortis namque a virilisque sensus proe- numerosa prseputia reportare, promissura tandem
poni cordis foribus debet, quem nec negligeniise ltim regnum percipere, cunctumque Israeliticum popu-
somnus opprimat, nec ignorantiseerror fallat. Unde arcam sine ulla contradictione possiderc? El tamen cum
bene et Isboseth appellatus est qui custode femina, latum Dei in Jerusalem revocat, quasi oblilus prae-
ItoslHibusgladiis nudatur. Isbosetli quippe, vir con- se omnibus, admistus populis anle arcom
ftt-ionis dicitur; vir autem confusionisest, qui forti. sallat.inos Et quia coram arca saltare, ut creditur,
iin ntis cuslodia munitus non est. Quia dum virtutes' vulgi fuerat, rex sese in divino obsequio pcr
sc agere xslimal, subintrantia vitia nescienlem ne- saltuiu rolat. Ecce quem Dominuscunclis singulari-
cant. Tota ilaque virtute muniendusesl aditus mentis, ter praetulit, sese sub Domino et exsequandomini-
ne quando eani insidianteshosles penetrent forainiue, Q C rois, et abjecta exhibenilo contemnit. iNonpolestas
negleelse cogilationis. regni ad memoriam reducitur, non subjeclorum ocu-
lis saltando vilescere non se honore prxla-
CAP.IV.—Devacciscalcitraniibusinclinataarca, quam' tum coeterisante ejus metuit,
cum Oia Leviles erigere voluisset, percussus est( recognoscit. Coram Deo arcani, qui honorem dederat,
egit debilia vel extrema , ut
(II Reg. vi, 6, 7). illa ex humilitate solidaret, qusecoram houiinibus
Dum de reprimenda contra rectores suos subdito- gesserat fortia. Quid de ejus ftctis ab aliis sentialur
rum reprehensionis audacia tractarelur in expos. ignoro, ego David plus sallantem slupeo quam
beati Job, 1.v (Num. 24), adjunctum est : De vaccisi - pugnantem. Pugnando quippe hostes subdidit, sal-
calcitranlibusinctinata arca, etc. — Ssepe quia intel- tando autem coram Dominosemelipsumvicit. Quem
ligi non valent, deterioribus displicenl vel lacta vel1 Michol iilia Saul adhuc cx tumore regii generis in-
«liclameliorum. Sed eo ab eis non temere reprehen- sana, cuui hutiiiliatum despiceret, dicens : Quum
dcndasunt, quoapprehendiveracilernequaquampos- gloriosus(uit hodierex Israel, discooperiensse ante
sunt. Saepealiquid a majoribus dispensatorie agiiurr ancillas servorumsuorumel nudatusest quasi si nvde-
vcl prsecipilur,quod a minoiibus error pulalur. Saepe 5 lur unus de scurris (II Reg. vi, 2U); protinus audi-
multa a forlibus dicuntur, qusc idcirco inlirmiores5 vit : Vivil Dominus quia ante Dominum ludam, qui
dijudicant, quia ignorant. Quod beue bobtis calci- elegit me potius quam patrem tuum (Ibid. n, 22). Ac
trantibus inciinata illa testamenti arca signavit,quaml paulo posl ait : Et ludam, et viliorfiam plusquam
quia casuram credens Levites erigere voluit, uioxi faclus sum, eroquehumilisin oculismeis.Ac si apciie
sententiam mortis accepit. Quid est namque mens> dicat : Vilescere coram hominibus appelo, quia
justi, nisi arca testamenti? Quse gestata a bobuss D servare me coram Doininoingenuumper humiliiatem
calcitraniibus inclinalur, quia nonnunquani eliam. l. quacro. Sunt vero nonnulliqui de semetipsis humilia
qui bene praeest, duin subjectorum populorum con- sentiunt, quia in honoribus positi nibil se esse nisi
ftisione coucutitur, ad dispensalionis condescensio- pulverem, favillamqueperpendunt; sed tamen coram
nem ex sola dileclione permovetur. Sed in hoc quodi bominibusviles apparere refugiunt, el conlra hoc
dispensatorie agilur, inclinalio ipsa, forlitudiniss quod de se inlerius cogilant, quisi rigida extcrius
casus f utalur imperitis. Undeet nonnulli subditi con- venuslale palliantur. Et sunt nonnulliqui viles viderj
tra har.c manum rcprehenbionismillunt, sed a vitai ab hominibusappetunt, alque omne quod sunt, de-
proiinus ipsa sua temeritate deficiunl.Leviles ergo) jectos se exhibendo contemnunt, sed tameii apud
quasi adjuvans manum extendit, sed delinquens,, se introrsus quasi ex ipso merito ostensse vililatis
vitaoi perdidit, quia dum infirmiquique fortium factal intumescuiil, et tanto inagis in corde elati suni,
corripfunt, ipsi a viventium b
sorte reprobantur. Ati- quanto amplius in specie elationem preraunt. Quse
quanilo etiam sancti viri quaedam minimisconde- utraque unius elationis bella magna David circum-
scendentes dicunt, aliquando vero quaedamsumma » speciioned depreheudit, mira virtule superavit. Quia
" In Ms. Sagiensi, vigilque. in vulgnlis:Dedont supernipatria.
h Edili, quwdam minima. Sequimur Mss.
Mich.,, d Corruptissime
Utic, reprehendit. Sequimur Gemet.,MichaeL,
Gcmet., Utic. Sagienseni.
801 S. PATERH EXPOSITIOVET. ET NOV. TESTAMENTI.— SUP. LIB. REGUM. m
enim <'c scmetipso intus httmilia sentiens, honorem A . culumsuum (Psat. xvm, 6)? et quid est Bethsabee ad
exterius non quserit insinuat dicens : Ludam, el vilior se perducere, nisi legem litterse carnali populo con-
fiam. Et quia per hoc quod vilem se exlerius prae- junctam spirilnali sibi lnlelleclu sociare ? Bethsabee
buit, nequaquam interius intumescit, adjungit: Ero- enim puleus seplinius dicitur, quia nimirum per co-
que humiiisin oculismeis. Ac si dicat : Qualem me gnitionem legis infusione spirilualis gratiae perfecta
exterius despiciens exhibeo, talem me et interius nobis sapientia ministratur. Quem vero Urias , nisi
attendo. Quid ergo acturi sunt, quos doctrina elevat, Judaicum populuro designat ? Cujus nomen interpre-
si David ex carne sua venturum Redemptorem no- tatum dicitur, lux mea Dei. Judaicus enim populus,
vcrat, ejusque gaudia prophetando nuntiabat; et ta- quia de accepla legis scientia exlollitur, quasi de
men in semetipso cervicem cordis valida discretionis Deiluce gloriatur. Sedhuic UriseDaviduxorem abstu-
calce deprimebat, dicens : Eroque humilis in oculis lit, sibique conjunxit, quia videlicetmanu fortis, quod
tneis. David dicitur, in came ReJemptor apparens, dum de
CAP.VI. — Non tu mdificabis mihi templum, quia se spiritualiter loqui legem innotuit, per noc quod
vir sanguinumes (I Reg. vu, vet polius 1, Paralip. juxla litteram tenebatur, hanc a Judaico populo ex-
traneam demonstravit, sibique conjunxit, quia se
xxu, 3). per illam praedicari declaravit. Uriam tamen ad do-
Dum de servanda doctoribus cordium actuumque muro ire David admonet pedes lavare, quia incarna-
munditiatractaretur in expos. beati Job, I. vu (Num. tus Dominus veniens, Judaico poputo praecepit ut ad
56), adjunctum est: Non lu mdificabismihi templum, conscientiam redeat, et sordes operum fletibuslergat;
etc. — Mundus in se esse a vitiis debet, qui curat n ut spiritualiler mandala legis intelligat, el post tan-
aliena corrigere, ut terrena non cogitet, ut deside- ". tam duriliam praeceptorum, iontem baplismatis inve-
riis infiinisnon succumbat; quatenus tanlo perspica- niens, ad aquam post laborem recurrat. Sed Urias
cius aliis fugienda videat, quanto haccipse per scien- qui arcam Domini esse sub pellibus meminit, res-
liam et vitam verius declinat. Quia nequaquam pondit quod domum suam intrare non possit. Ac si
pure maculam in membro considerat oculns, quem Judaicus populus dicat: Ego mandala l)ei in sacri-
pulvis gravat, et superjectas sordes tergere non va- iiciis carnalibus video, et redire ad conscientiam per
lent manus quaelulum lenent. Quod juxta autiquae spiritualem intelligentiam non requiro. Quasi enitn
Iranslalionis seriem bene ad David erga exte- arcam esse sub pellibus dicit, qui praecepta Dei non-
riora bella laborantem, per signiiicationem divina nisi ad exhibendum ministerium sacriiicii carnalis
vox innuit, cum dicit: Non tu mdificabismihi tem- intelligit. Hunc tamen etiam redire ad doinum no-
plum, quia vir \sanguinumes. Dei autem templuin lentem, David ad mensam vocat, quia quamvis Ju-
aedificat qui corrigeudis atque inslituendis proxi- daicus populus ad conscientiam reverti contemnat,
morum mentibus vacat. Teraplum quippe Dei nos ei tamen Redemptor veniens mandata spiritualia
sumus, qui ad veram vitam ex ejus inhabitaiione pracdicat: dicens: Si crederetis Moysi, crederelisfor'
construimur, Paulo attestante, qui ait: Templum sitan et mihi; de me enim ille scripsit (Joan. v, 46).
Dei sanclumesl quod eslis vos (II Cor. xvn, 27). Sed Legem ilaque Judaicus populus tenet, quse ejus di-
vir sanguinum terapluui Dei aedificare prohibetur, vinitatem loquitur, cui itlem populus credere dedi-
quia qui adhuc aclis carnalibus incumbit, necesse gnalur. Unde ei Urias ad Joab cum epistoiis, ex qui-
est ut inslruere spirilualiler proximorum mentes bus occidi debeat, miltitur, quia idem ipse Judaicus
erubescat. C populus legem porlat, qua convincente moriatur.
CAP.VII.—Percussit David vatlemsalinarum (1 Reg. Dum enira mandaia legis retinens implere renilititr,
vin, 13). jpse nimirum defert judicium unde daninetur. Quid
Dum de vindicta perverse de Deo sentientiura ergo per factum istud David scelestius ? Quid Uria
traetaretur, in expos. beati Job, I. 3 (Num. 45), mundius dici potesl? Sed rursum per mysterium
adjunctum est: 1'ercusssit David vallem salinarum. qttid David sanclius, quid Uria infideiiusinvenitur ?
— Quid de percussa inullitudine a David iu valle quando et ille per vitaeculpam, prophetioesignat in-
salinarum signatur, nisi quii Redemptor noster noceniiani, et iste per vitac innoceiitiam in prophe-
suo videlicet districtionls examine , in his , qui tia exprimit culpain. Virtus namque sacri eloquii sic
de illo prava sentiunt, siultitiam immoderati sa- transacta narrat, ut ut ventura exprimat; sic in facto
rera approbat, in mysterio non contradicat,
poris exslinguit? sic gesta damnat, ut haec mystice gerenda persua-
CAP. VIII. — Quod David in solario deambulans, deat.
Bethsabee Urim concupivit uxorem (II Reg. xi,
2, 3). CAP.IX. — De concupiscentiaDqvid in Belhsabee(II
Dum a de adhibenda discretione in vestigandis Reg. xi, 4).
Scriplune mysteriis tractaretur in expos. beaiirJob, Dum de reprimendo illlicitae visu concupisceniiso
t. ni (Num. 55), adjunctuni est: Quod David in so- tractaretur in expos. beati Job, 1. xxi (Num. 12,
lario deambulans, etc. — Sic plerumque res quaeli- 15), adjunctum est: De concupiscentiaDavidin Belh-
bet per historiam virtus est, per signilicationem cul- sabee. — Adhuc carnis corruptibilis pondere gravati
pa, sicut aiiquando res gesta, in facto causa damna- " nequaquam valemus sic vivere, ut nulla nos possit
lionis est, in scripto aulem prophelia virtutis. Quod culpse delectaiio pulsare. Sed aiiud est nolentem
veruin esse citius oslendimus, si unuiii sacrse Scrip- tangi, aliud consentientein animuui perimi. Sancli
turse teslimonium ad uiraque probanda proferamus. sutem viri lanlo vigilantiores se circumspectione
Quis nauique audiens non soium fideliuin, sed ipso- custodiunt, quanto se pulsari sinistris molibus vel
rum quoque inlidelium non omnimodo detesietur transiloriac delectationis dedignantur, ut si quid
quod Davidin solario .deambulans, Belhsabee Urise fortasse cnr illicitum roncupisceret, pressus discipli-
concupiscit uxorem ? Quem lamen a prselio rever- nac magislerio oculus videre recusarel. Sicut enim
tentem, ire ad domumsuam admonet, pedes lavare. sscpe tenlatio per oculos trahitur, sic nonnunquam
Qui protinus respondit, dicens : Arca Dei sub pelli- concepta intriusecus, compellit sibi extrinsecus,
bus est, el ego in domomea requiescam(II Reg. xi, oculos deservire. Nam plerumque res qusclibet inno-
11)? Quem David ad mensara propriam suscipit, centi mente respicitur, sed ip-o conspectu animui
eique epistolas per quas mori debeal iradit. Cujus concupisceutiaegladio confoditur, Non eiiiin Davitl
aulem David in solario deamhulans lypum tenet, Uriaeconjugem ideo studiose respexit, quia concu-
nisi ejus de quo scriptum est: In sole posuii taberna- pierat, sed potius ideo concupivit, quia incaute res-

" Vel: Dum per subtilissimmdiscrelionis

sludium, risque Mss,
de disserendoinlelleciusacri etoquii, ul legilur in ple-
m APPENDIXAD S. GREGORIIOPERA OMNIA. 804
pexit. Fit vero rectav retributioms examine,non ut qui A J) arce virtutum, et salutis statum percutit ut servet,
exteriori negligenler utitur, interiori oculo in- ut qui humilitatcm currentes fugimus, ei saltem ca-
juste caccetur.Saepeautem intrinsecus concupiscentia denteshominum liaereainus.Sed interhsec scienduin quod ple-
dorninatur, et illecebratas animus ad.usus suos sen- rique quo in mullis cnrruuni, arctius ligau-
sus corporeos famulari more tyrannidis exigil, suis- tur. Cumqiie eos antiquus boslis ex unp yilib percu-
que voluptatibus oculos servire compellit, alque, ut tit ut concidant, exhomo alio quoque ligat ne fesurgant.
ita dicam, fenestras luminis ad tenebras aperil caeci- Consideret itaque cum quo adversarib bellum
latis. Unde sancli viri cum sinistra pulsari delecta- gerat, et si jani se in aliquo deliquisse perpeudit,
tione se sentiunt, ipsa, per quae fonnse species ad saltera ad culpam pertrahi ex culpa pertimescat, ut
mentem ingredilur, disciplincemagisterio tumina re- studiose vilentur vulnera quibus frequenter interfi-
siringttnl, ne pravsecogitationis visio lenacinaia fa- cit, quia valde rarum est quod liostis noster electo-
nmletur. Quse si unquam subtiliter custodjri negligi- rum saluti etiam vulneribus servit (ZVwm. 28). Eru-
tur, cogitationis immunditia prolinus ad operatio- diendos enira eleclos suos Dominus saepeteritatori
nem transil. subiicit, sicut pbst paradisl claustra, sicut post tertii
CAP.X.—De pcenitentiaDavid pro Bethsabee(II Reg. cceli secreta, ne revelationum inagnitiiditie Paulus
exlolli potuisset (II Cor. xn, 17), ei Satanae Angelus
xn, 13). datus est, sed ipsa hac tentatione disponitur, ut qui
Cum de mentis humilitate servanda tractaretur in elali perire poterant, humiliatia perditione servenlur.
expos. beati Job, 1. xxiu (Num. 23), adjunclum est: Secreto ergo dispensationis ordine, unde saevireper-
De pmnitentia David pro Belhsabee. — Ad hoc in mitiitur iniquitas diaboti, inde pie perficitur benigni-
Scriptura sacra virorura lalium, id est Davidet Pelri B ] tas Dei. Quia adversarius noster inde obtemperat
peccala sunt indita, ut cautela minorura sit ruina nutibus supcrnsegralise, unde exercet iram nequissi-
et
maj'oruin. Ad hoc vero utrorumque illic pceniten- maevoluntatissuse.
tia irisinuatur et venia; ut spes pereuntium sit recu-
peratio perditorum. De statu ergo suo David cadente CAP.XI.—Dominustranstulit peccalumtuum (II Reg.
iiemo superbiat. De lapsu etiam suo David surgente, XII,13).
nemo desperet. Ecce quam mirabiliter Scriptura sa- Dum de impetranda remissione delinquemiumnon
cra eodem yerbp superbos premit, quo humiles le- sine ultione vindictaecongruac tractaretur in expos.
vat. Cnam hamqiie rem gestam retulit, et diverso beati Job, 1. 9 (Num. 54), adiunctum est: Dominus
niodo superbos quidem ad humilitatis formidinem, transtulit peccalum tuum. — Si peccatum David tam
humiles vero ad spei fiduciam revocavit. 0 inacsti- detestabile Dominus transtutit, quid est quod onniia
iriabile hovi generis medicamehlum, quod uno eo- qusede eodem peccato per propnetam ei a Domino
demque ordirie positum, et premendo tumentia ex- dicta sunt, postmodum toleravil ? Sed procui dubio
siccat, et sublevahdo arentia infundit. De majorum Dominus delictum sine ultione non deserit. Aut enim
nos tapsu terruit, sed de reparatiohe roboravit. ipse hoc bomo in se pceniienspunit, aut hoc Deus
(IVwm.21) Sic qtiippesempef, sic nos divinsedispen- cum homine vindicans percutit. Nequaqaam lgitttr
sationis misericordia, et superbientes reprimit, el ne peccato parcitur, quia nullatenus sine vindicta laxa-
ad desperationern corruauius, fulcit. (Num. 25) Sed tur. Sic enim David audire post confessionem me-
quia exigerite causa David ad inedium deducto, tanli ruit: Dominus transtulit peceatumtuum; et tamen,
facinoris mnnoriam fecimus, lectoris forlasse animus multis post cruciatibus afflictus ac fugiens, reatum
inovetur ctir omnipotehs Deus eos, quos in perpe-' £ culpse,quam perpetraverat exsolvii. Sic iios salutis
tuum eiegit, quos ad donorum quoque spiritualium unda a culpa primi parentis absolvimur, sed laiiien,
Ciiimenassumpsit, illsesos a corporalibus viliis non reatum ejusdem culpa; diluentes, absoluti quoque
custodit? Unde qiiia salisfieri ciiius credimus, brevi- adhuc carnaliter obimus, quia delicta nostra sive per
ter respondemus. Nonriulli enim per accepta dona hos, sive per semetipsum resecat, etiam cum relaxat.
virtutum, per impensarii graliam bonorum operum, Ab etectis eriimsuis iniquilatum maculasstudet tem-
ih superbiaevitiujiocadunt, sed tamen quo ceciderint, porali affticlione tergere, qttas in eis in perpetuum
hon agnoscunt. Proinde conlra nos hostis antiquus non vult vindicare.
quia jarii iitterius dominatur, eliam exterius seevire CAP.XII. —
permitlitur, ul qui in cogitatione elati sunt, per Qtrid mihi et vobis, filii Sarvim? Dimit-
carhis luxuriam prostemantur. Scimus aulem quia, tite eum ut maledicut; Dominusenim prmeepilei ut
aliquandb minns est in corporis corruptionehi cade-' maledicerelDavid (II Reg. xvi, 10).
re quani cogilatione tacita ex deliberala elatione Dum de servanda contra tentationes in adversis
peecare. Sed cum minus turpis snperbia credilur patientia per memoriain prseterilorum delictorum
minus vifatur. Luxuriam vero eo magis erubescuntt tractarelur, in expos. beati Job, 1. xxx(Num. 37),
homines, quo siuiul omnes turpem novere. Undefit' adjunctum est: Quid mihi et vobis, filii Sarvim? —
plerumqiie ul nonnulli post superbiaiu in luxuriami Quisquis fideliumdivinsegratise illustralione compo-
corruentes, ex aperto casu malum culpre latentis> nitur, sanclo desiderio de imis ad suroroaevehi su-
erubescant, et tunc eliam roajora corngunt, cumi pernsecontemplatiouispenna festinet, sanctorumprse-
prostrali in minimis gravius confunduniur. Reos'i D cedeniiuin patrum gesta ante menlis oculos ponat,
enim se inter rainora conspiciurit, qui Se liberos in- atque in eis se imitationeexercendo proficiat, et quod
ter graviora crediderunt. Pia ergo Dotriinidispensa- prsesentititillat ex vitio, vel prseteritorum malorum
tione laxatus, nohnunquam maligniisspiritus de cul- nieinoria reprimat, vel donorum praecedenliumcon-
pa ad cutpaih trahit, etdum plus perculit, inde eumi solatione restringat, vet etiam imitalione, ul dictum
quem ceperat araittit atque unde vicisse cernitur,i est, patrura prxcedentium provocetur ad melius,
inde superattlr. Considerarclibet intra munituni gra- Qupd necesse esl ut, sicut proposuimus, exemplis
liae sinum quanto Deus riiisericordiae favore nos> evidenlioribus approbemus. Ut enim unum de multis
continet. Kcce qui de virtule se extollit per vitiumi loquar, quatenus studiosus leclor multa in paucis in-
ad humilitatem redii. Qui vero acceptis virlutibus> teltigat, quisquis, verborumconlumeliispressus, cum
extoftitur, nori gladio, sed ut ita dicara, medicamerito > virtutem patientiseservare non sufficit, Davidfactum
vulueratur. Quid est eniin vii-tus,nisi medicamentum?' ad memoriam reducal; quem cum Semei lot convi-
et quid est vitium, nisi vulnus? Qtiia ergo nos de: ciis a urgeret, et armati proceresulcisci contenderent,
niedicaiiientb vulnus facimus, facit ille de vulnere' ait : Quid mihi et vobis,filii Sarvim? Dmittite eumut
inedicanienium, ut qui virtule perciitimur, vitio cu- maledicat; Dominus enim prmcepit<i ut mitkdkttet
reuiur. Nos namque virlutum aotii fetorquemus iu> David. El quis est qui audeal dicere quare tic feceritf
usum vitiorum , ille vitiorum illecebras assumit iut Et paulo post: Dimitiiieeum, ut maledicatjuxta pte*
ft Utic., atgueret.
805 S. PATERII EXPOSJTKJVET. ET NOV; TESTAMENTI;- SUP. LIB. REGUM. 800
ceplum Dommi, si forte reipiciat Deus affliclionem t\ regentium tractaretur, in expos. heati Job, 1. xxv
meam; et reddat mihi bonumpro maledictionehac ho- rando (Num. 5) adjunctum est: QuodDavid populumnume-
dierna. Quihus profecto veruis indicat quia pro perpe- peccavii. Sie pro qualitaiibus subditPrum dis-
trato Bethsabee scelere, exsurgentem contra se filitim ponuntur acia regentittm, ut ssepe pro malo gregis
fugiens, reduxit ad animum malum quod perpetravit, Deo etiam vere boni deliuquat vita pastoris. Ille enim
et aequanimiter pertulil quod audivit, et contume- altestante laudatus, ille supernorum myslerio-
tiosa verba non tam convicia quam adjutoria credi- rum conscius David prophela, lumore repentiuaeela-
dit, quibus se purgari sibique misereri posse judica- lionis inllntus , populum numerando peccavil, et ta-
vit. Tunc enim illata convicia bene toleramus, cum men vindictam populus, David peccante, sttscepit.
in secreto mentis ad mala perpetrata recurriinus. Cur hoc ? Quia videlicet secundum meritum plebium
Leve quippe videbitur quodinjuria perctitiniur, dum disponunlur corda reclorum. Justus vero judex pec-
in actione nostra eonspicimus quia pejus est quod cantis vitimn ex ipsorum animadversione corripuit,
meremur. Sicque fil ut contumeliisgratia magis quam ex quorum causa peccavit. Sed quia ipse, sua scili-
ira debeatur, quarum interventu Deo judice poena cel voluntale superbiens, a culpa alieuus non fuit,
gravior declinari posse contiditur. vindictara culpoeetiam ipse suscepil; nara ira sseviens,
CAP.XIII. — De Joab quod Amasm mentum manu quoe corporaliter populuin perculit, rectorem quoque
populi intimo cordis dolore prostravit. Ccrtum vero
dextra lenuit, et sinistra pereussit (II Reg. xx, 9). Bit qiii)d ita sibi invicem et reclorum merita con-
Cum de cavenda siraulatoruni matitia tractaretur, nectantur et plebiuui,'ul saepeex culpa pastorum de-
in expos. beali Job, 1.xv (iVrnn.15), adjunctum est: terior iiat vita plebium, et saepe ex raerito plebiuiu
De Joab quod Amasmmentummanudexlra tenult, etc. B mutetur vila pasiorum. (Num. 36) Sed quia rectores
— Quid est quod Joab Amasaemeutum dextra unuit, habent judicein suum, magna cautela subditorum est
sed sinisiram ad gladiurn latenter mittens ejus viscera non temere vitam judicare legentiutn. Neque enim
efiudit, nisl hoc quod palenter dattir intelligi ? Dex- frustra per semetipsum Dominusics nummulariorum
tra namque mentum ienere est quasi ex benignilate fudit, et cathedras vendentium rolumbas evertit
blandiri; sed sinistranJ ad gladium mittit, quia la- (Matth. xxi) . niiniruiii signiiicahs quia per magistros
tenter ex matilia percutit. quidera vitam judicat plebiura, sed per seraetipsum
facta examinat magisirorum ; quamvis etiam subdi-
CAP.XIV. — QuodDavid, qui prius alienam uxorem torum vilia, quse a niagistiis modo vel dissiriiulantuT
n on
concupiscere timuit,postmodumvero,cumaquam judicari, vel neqeunl, ejus procul tlubio judicio re-
de cislerna concupisset, expavit (II Reg. xxm, servantur. Igitur dum salva fide res agitur, virtutis
16, 17). est meiilum, si quidquid prioris est toleratur; debet
Cum de purgaiione vitseelectorum per memoriam tamen humiliter suggeri, si fortasse valeat quod dis-
reprehensionis suorum excessuum tractaretur, hom. piicet emendari. Sed curanduin summopere est ne in
34 in Evang. (iVwm.16), adjunctum est. QuodDuvid, superbiam transeat justitiae inordinata defensio, ne
quiprius alienamuxorem concupiscerenon timuit, etc. dum rectitudo incaute diligitur, ipsa raagistra recti-
— Cogilandumsummopere est ut qui se iilicita com- tudinis hujnilitas aimttatur; ne eum sibi prxesse
misisse memiiut, a quibusdam etiam licitis studeat quisque despiciat, quem fortasse coritingit ut in ati-
abstinere, quatenus pi_rhoc conditori suo salisfaciat, qua actione reprehendat. Contra hunc tuinoreui sti-
ut qui corainisit pronibiia, sibimetipsi abscindere de- n perbiae subditorum mens ad custodiam huuiilitatis
beat etiam concessa ; et se reprehendat in minimis, edomatur, si intlrniitas prdpria inCessanter attendi-
qui se meminit in maxirais deliquisse. Nimia sunt tur. Nam vires nostras veraciter examinare negligi-
quaeJoquor, si hsecex sacri eloquii testimoniis non mus, et quia ile nobis fortlora credimus, idcirco eos
afiirmo. Lex cerle Veteris Testamenti alienam uxo- qui nobis praelati sunt districte judicainus. Quo enim
rem concupisciprohibet (Exod. xxvm); a regevero nosmetipsos minus agnoscimus, eo iitos rjuos repre-
fortia jubere militibus, vei desiderari aquam, non hendete nitimur plus videmus. Singnla lisecmala sunt
pcenaliler velat. Et cuncli novimus qupd David, COIJ- quaessepe a subditisin praelatos, saepe a prseiatis iii
cupiscenlise mucrone translixus, alienam cojijugem subditos committuntur, qui et omnes subditos hi qui
et appetivit et abstulit, cujus culpam digna verbera prsesunt mintts quani ipsi sunt sapientes arbitrantur.
sunt secula, et maluui quod perpetravit per pcebiten- Et rUrsum qui subjecii sunl rectorum suorum attio-
tise lamenta cofrexit. Qui cum longe post cpnlra nes judicant. Et si ipsoSregimen tenere contingeret,
hostium cuneos sederet, aquam bibere ex ebrum se potuisse melitis agere putant. Unde pterumque fit
cisterna ex desiJerio voluit, cuj"usetecli milites, in- ut reetores minus prudenter ea, quoeageuda SUntvi-
ter catervas adversanliummedias efumgentes, aquam deant, quia eorum ocutos ipsa nebuta elationis obsctt-
quam rex desideraverat illaesidetulefurit. Sed vir fla- rat; et nonnunquam is qui subjccttis est hoc, cuni
gellis cruditus semetipsum protmus cunt pericutb ini- praclatus ftterit, faciat quod ditdum fieri subjectus ar-
litum aquam desiderasse reprehendit, eamque Do- guebat; et pro eo quod illa quaCj'udicaverat perpe-
mino fundens Iibavit. Sicut illic scriptum est: Liba- trat, sallem quia judicavit erubescat. Igitttr sicut prae-
vit eam Domino (II Reg. xxiu, 17). In sacrificium latis curandum est ne eorum corda astimatione
qttippe Domini ellusa aqua converSa est, qui culpam D singularis sapientisetocus superior extoMat,ita sub-
cdncupiscentise mactavit per pcehitentiamreprehen- jectis prpvidenduni est ne sibi rectorum facla displi-
sionis suae. Qui ergo quondam concupiscere alienam ceant. (Num. 37) Si autem magistforttm vlta jure
conjugrm nequaquam timuit, post etiam, cura aquam reprehenditur, oportet ut eos subditi, etiam cuiii
concupisset, expavit. Quia eiiimse illicita perpetrasse displicent, veneretilur. Sed hoc est solerter intuen-
meminerat, contra seirietipsumjam rigidus etiam a li- dum, ne aut quem venerari necesse est-ifflitari ap-
citis abstinebat. petas, autqiiem imitaridespicisveneraficoniemnas.
CAP.XV. — QuodDavid populumnumerandopeecavit Sublilis etenim via tenenda est rectitiidinis et humi-
litatis, wt sic rcpretiensibilia magistrorum facta dis-
(II Reg. xxtv, 2); pliceant, quateiius subditorum meris a servanda ma-
Cumde non judicanda a subditis vlta actibusquc gisterii revereutia hon recedat.

LIBER NONUS.
De teslimoniis libri tertii Regum.
LXPOTPRIMUM. — Salomon, post accepiam divinilus tenlatur (III Reg. m, 16).
supienliam, turpium mulierum de judicio causa Cum de electorum tentatiombus ad ufititatem pro
807 APPENDIXAD S. GREGORJIOPERA OMNIA. 808
fectuum proficientibus tractaretur, in expos. beati iA riam temporalem eos aliis invident vivere per veri-
Job, lib. VIII(Num. 48), adjunctum— est: Salomon post tatem. Vera autem mater satagit ut ejus filius satlem
aeceptamdivinitussapienliam, etc. Notandum quod apud extraneam sit et vivat, quia concedunt veraces
postquam Dominus erroris nostri lenebras tuce suae magistri ut ex eorum discipulis alii quidem magiste-
cognilionis illustrat, mox tenlationis aculeo visitando rii laudem habeant, si tamen integritalera vitaeiidem
probat, quia et accendendo corda nostra ad virtutes discipuli non amittant. Per qusc pielaiis viscera haec
provehit, et recedendo concutinulla tentatione nermittil. eadem vera maler agnoscilur, quia omne magisterium
Si enim post virtutum munera tentatione con- iu examine charitatis approbatur, et sola totum re-
culitur, "noc se habere aninius ex seipso glorialur. cipere meruii, qusequasi totum concessit, quia fideles
Ut ergo et firmitatis dona habeat, et infirraitatem prseposili pro eo quod ex bonis discipufis suis non
suam humiliter agnoscat, per accessum graliae ad solum aliis laudem non invident, sed utililatem eis
alta sustollitur, et per recessum quid ex semetipso etiam profectus exorant, ipsi et integros et viventes
sit probatur. Quod bene nobis ex historia sacrse le- filios recipiunt, quando in supremo examine ex eo-
ctionis innuitur, quia Salomon et divinitus accepisse rumvita perfectaeretributionis gaudia conscquuntur.
sapientiam, et tamen post acceptam eamdem sapien- CAP.III. — Domusaulem cum mdificaretur,lapidibus
liam meretricum statirn pulsatus quaestioneroemora- dedolalis atque perfeciis mdificataest, et malleuset
tur. Moxenim ut gratiam tantse revetalionis accepit,
certamen turpium mulierum pertulit, quia nimirum securis, et omne ferramentum non sunt audita in
mentem nostram concessis virtulibus re- domocum mdificaretur (III Reg. vi, 7).
ssepe cum
speclus intimsc largitatis illuminat, hanc protinus B Cum de purgatione vitae praesenlis, et remunera-
etiam lubricae cogitationes turbant, ut qtisesublevata I tione quielis perpetua; tractaretur, in expos. beati
immenso munere exsultat, etiain tentalione pulsala, Job, 1. xxxiv (Num. 23), adjiiiictum esl: Domusau-
lem cum wdificarelur, etc. — Quid domus illa nisi
quid sit inveniat. Sic Elias et visitatus sermone de- sanctaro
super ccclos aperuit (/// Reg. xix, 3), et tamen Ecclesiam, quam in coclestibusDominusin-
probatus subito, infirmus per deserta fugiens, unam habital, figurabat? Ad cujus sedificationemeleclorum
mulierem expavit. Sic Paulus ad terlium cceltini animaequasi quidam expoliti Iapides deferuntur. Qui
raplus, paradisi penetrans secreta considerat, et ta- cum oedilicanturin ccelis, nullus illic jam disciplmse
men ad semetipsum rediens * conlra carnis bella malleus resonat, quia dolati alque perfecti illuc la-
laborat. Legem aliam in merabris sustinet, eujiis in pidesducimur, ut locis juxta meriium congruis dispo-
se rebeltione fatigari spirilus legem dolet (Rom. namur. Hic enim foris tundimur, ut iliic sine repre-
VII,21). Post dationem ergo muneris idcirco Deus hensione inveniamur. Hic malleus, hic securis, hic
hominera probat, quia et collato munere sublevat, omnia tunsionum resonant ferramenta; in domo au-.
et abstraclo ad paululum, ipsum sibi homineu) de- tem Dei nulli iclus audiuntur, quia in seterna patria
nionstrat. Quod eo usquejprocul ditbio patimur, quo, omnis jam percussionum strepitus conticescit. Ne-
detersa funditus labe peccati, ad promissse incor- quaquam ibimalleus percutit, quia nullaanimadversio
ruplionis substantiam reformemur. affligit, nequaquam securis incidit, quia receptos in-
CAP.II. — De judicio Salomonis inter mulieres, ex terius nulla foras severitatis sententia projicit. Ne-
ferramenta perslrepunt, quia nec quaelibet
una filium,quemvigilans lactare consueverat, quaquam
quibus minima ultra jam flagella sentiuntur. Lapides ergo
dormient occidit (III Reg. m, 17). extra tunsi sunt, ut in construciione Domini
Cum de praedicatoribusrecta loquentibus, sed per p" absque niallei sonilu ponerentur, quiatempli videlieet nunc
propriam actionem prava auditoribus exempla prac- foras per flagetta tundiitiur, ut inliis in templum Dei
bemibus, tractaretur, in expos. beati Job, ). xxi postinodum sine disciplinse
(Num. 16,17), adjunctum est: De judicio Salomonit quaieniis quidquid in nobispercussioue
est
disponamur,
superlluum modo
inter mulieres, etc. — Quidin hac sentenlia per ma- et tunc sola in acdilicaiionecon-
percussio resecet,
trum lactantiunv nomina, nisi doctorum ordo, quid cordia charilaiis ligei.
vero per eorum filios nisi discipulorum persona si- CAP.IV. —
gnatur? Nam magistri nimirum vigilantes quidem Quod ante fores templi mare mneum,id
estluterem ad abluendas ingredienlium manus duo-
scientia, sed vita dormientes, auditores suos quos decim bovesporlant, qui quidem facie exteriuseml-
per vigilias prsedicationisnulriunt, dum quod dicunt, nent, sed ex poslerioribus latent (III Reg. vn, 23).
facere negligunt, per somnum torporis occidunt, et
negligendo opprimunt quos alere verborum lacle vi- Cum per meritum vilse regentium de purgandis
debanlur. Unde plerumque dum ipsi reprehensibililer subditorum maculis traclarelur, Regul. Past. parle n
vivant, et habere discipulosvitse laudabilis nequeunl, (Cap. 5, circa finem), adjunclum est: Quod unte (o-
alienos sibi attrahere conantur, qualenus dum bonos res templi mare mneum,id esl luterem ad abluendas
se habere sequaces oslendunl, apud judicia hoini- ingredientium manus duodecimbovesporlant, etc. —
num excusent mala quse agunt, el quasi per subdilo- Quid per duodecim boves nisi universus pastorum
rum vilara mortiferam teganl negligenliani. Unde et ordo.signatur? Dequibus, Paulo disserente, lex di-
illic mulier filium quia exslinxit pruprium, quaesivit cit: Non lu obturabisos bovi triluranti (I Cor. ix, 9;
alienum; sed tameo verara matrera Salomouis gla- _ ex Deut. xxv, 4). Quorum quidem nos aperta opera
dius invenit, quia videlicet cujus fructus vivat, vel ucernimus, sed apud districlura judicem quoe illos
cujus intereat, in extremo examine ira districti ju- posterius maneant in occulta retributione nescimus.
dicis deraonslral. Ubi et illud solerter intuendum Qui tamen cura condescensionissuse patientiara di-
est, quod vivens filius prius dividi praecipitur, ut soli luendis proximorum confessiouibuspraeparant, velut
postmodtim matri reddatur, quia in hac vita quasi ante fores teinpli luterem portant, ut quisquis inlrare
parliri conceditur vila discipuli, dum ex illa noiiiiun- oeternitatis januam nililur, tentaliones suas menli
quaiu alter apud Deum meritum, alter vero apud pasloris indicet, ui, quasi in boum lutere, cogilalio-
homineuilaudem habere permittitur. Sed falsa mater uis vel operis niantis lavet.
eum quem non genuit occidi non metuit, quia arro- CAP.V.— Quodin templiministerio, in basibusiempii
gantes magistri et charilatis ignari, si plenissimum sculptorioopere leones,et boves,et cherubimexpressa
nomenlaudisex alienis discipulis consequi nequeunt, sunl (III Reg.vu, 29).
eorum vitam crudetiler insequuntur. Invidiae enim Cum de perfectione sacerdotalis officiitractaretur,
face succensi, nolunt aliis vivere quos se conspiciunt homil. 17 iu Evang. (Num. 12), adjunclura est: Quod
non posse possidere. Unde et illic perversa mulier in templiminislerio,etc. — Cherubira plenitudo scien-
clamat, Nec meus, nec itlius sit (III Reg. m, 26). Ut tiaediciiur. Sed quid est quod in basibus nec leones
enim diximus, quos sibi obsequi non vident, ad glo- sine bobus, nec boves sine leonibus fiunt? Quid enitn
* Otic, contra carnit vitia.
8l» S. PATERII EXPOSITIO VET. Ef NOV. TESTAMENTI. — SUP. LIB. REGUM. 818
:i1inl designant bases in templo, nisi sacerdoies in A opere culpa subripuit, unde gloria in corde snrrexit,
Ecclesi:? Qui dum solliciiudinem regiminis tolerant, ut prophetae falst verbis decepttis disceret quia ne-
quasi more basium superimposiium onus portant. In quaquam propriae fortitudinis fuerit quod regis verbis
basibus igitur cherubim exprimuntur, quia decet restitisset. Rene autem ex ejus ore mortis senlentiaiu
nimirum ut sacerdotum pectora pleniludine scientiae accepit, cujus seduclione a vitaepraecepto deviavil,
sint referla. Per leones autem lerror severitatis, per ut inde poenam veraciter sumeret, unde culpam ne-
boves vero patienlia mansueiudini; figuratur. Itaque gligcnter admisisset.
in basibus nec leones sine bobus, nec boves sine leo- CAP. VIII. — Vivit Dominut Deus Israel, in cujut
nibusexprimuniur, quiasemperinsacerdotali pectore conspeclu sto (III Reg. xvn, 1).
cum lerrore severitatis cusiodiri debet virtus mansue- Dum de disserendo intellectu sacri eloquii tracla-
tudinis, ut et iram mansuetudo condiat, et eamdem in expos. beati Job, 1.xi (Num. 49), adjunclum
mansueludinem, ne fortasse dissoluta sil, zelus retur, est : Vivit Dominus Deus Israel, etc. — Sciendum
districtionis accendat. est quod duobus modis in conspectuni Domini veni-
CAP.VI. — Nebula implevit domum Domini, et non mus, uno quidem quo hic peccata noslra subtiliter
poterant sacerdotes ministrare vropter nebulam perpendentes, in ejus nos conspectu ponimus,
(III Reg. vm, 10). et flendo dijudicamus. Alio vero modo in conspe-
Cum per iiiiellectum reprobum ad perscrutanda ctiini Domini venimus, cum in extrerao judicio ante
sacri verbi mysteria, de caecis Judaeorum mentibus tribunal ejus assistiraus. Nam quolies Conditoris.
tractaretur, in expns. beaii Job, I. xxx (Num. 2), nostri potenliam ad sensum reducimus, toties in con-
adjunctum esl: Nebula implevitdomum Domini, etc. B spectu illius stamus. Unde recte nunc per virum Dei
—Exigentibus meritis, dum superbi Judacorumponli- Eliam dicitur : Vivit Dominus Deus Israel, in eujut
iices divina mysteria per parabolas audiunt, saccr- conspectu sto.
dotes in domum Doraini quasi propter nebulam mi- CAP.IX. —Sufficit mihi, Domine; tolle, qumso, ani-
nistrare nequiverunt, qui et in Testamenlo Veleri ynam meam (III Reg. xix, 4).
diim sensus mysticos litteraevelamine cooperlos inter
Cum de electorum per occuttam dispensationem
obscuras allegoriurum caligines investigare despi- tentationibus
ciunt, debitum fidei suse ministerium propter nebu- tractaretur in expos. beati Job, 1. xix
l'am perdiderunt. Quibus et tunc in nebula doctrinae (Num. 9,10),animam adjunclum est : Sufftcit mihi, Domine;
suaevocem Dominusprotulit, cum de se etiam aperta tolle, qumso, meam. — Sancti viri qui suble-
narravit. Quid est enim apertius quam : Ego et Pater vante spiritu ad summa rapiunlur, quandiu in hac vila
unum sumus (Joan. x, 30) ? Quid apertius quam : sunt, ne aliqua elatione superbiant, quibusdam tenta-
Ante Abraham ego tum (Joan. vm, 58) ? Sed quia au- tionibus reprimuntur, ut nequaquam tantum proficere.
ditorum menles inlidelilatis caligo compleverat, quasi valeant quantum volunt. Sed ne extollantur superbia,
emissumsolisradium nebula iuierjacens abscondebat. fit in eis ipsarum quaedam mensura virtutum. HiiK
Quid per nebulara, nisi caligo intelligentisedesigna- est euim quod Elias dum tot virlutibus in alta pro-
tur? Et quia apparente in carne Domino, sacerdolum fecisset, quadam mensura suspensus est, dum Jezabel
sensus de ejus intellectu caliginem pertulil, nebula postmoduin quamvis reginam, tamen mulierculam
Synagogam, id est, domum Domini iraplevit. Et sa- fugit. Perpendo quippe hunc mirae virtutis virum,
cerdotes propler nebulam ministrare non poterant, ignem de ccelo trahere, et secundo quinquagenarios
quia dum ab intellectu incarnati Dei perfidise suse C viros cum suis omnibus pelitione subita concremare,
peste obscurati sunl, veri sacerdotii ministerium per- verbo ccelos a ptuviis claudere, verbo coelos ad plu-
diderunt. ' vias aperire, suscitantem mortuos, ventura quoque
et ecce rursus animo occurrit quo pa-
CAP.VII. — De prophela quem revertentetnin itinere praevidentem;
voreante unam mulierculam fugerit. Considerovirum
leo occidil (III Reg. xm, 16-18). timore perculsum de manu Dei mortem pelere nee
Dum de reprimenda in prosperis relatione cordis accipere, de manu mulieris mortem fugiendo vitare.
per cognitionem infirmitatis tractaretur, in expos. Quoerebat enim mortem dum fugeret, dicens : Suf-
beati Job, 1. xxm (Num. 53, 54), adjunctum est: ficit miki; tolle animam meam, neque enim melior
De propheta quemreverlentemin itinere leo occidit. — sum quam patres mei. Unde ergo sic potens, ut tot
Quid est homo, cujuslibet sit meriii, si a conditoris illas virlutes faciat ? Unde sic infirmus, ut iia lemi-
sui protectione deseratur? Quae nimirum protectio nam pertimescal? Nisi quia dispensatione superni
minus necessaria creditur, si semper habeatur. Sed nutus mensura occulta libraminis appenduntur, ut
uliliter plerumque subtrahitur, ut sibimetipsi homo ipsi sancti Dei homines et multura valeant per po-
quam sine illa uihit sit ostendatur. Manus igitur Do- tentiam Dei, et rursum quadam mensura tnoderati
mini aliquando nos nobis per adversa insinuat, quae sunt per infirmitalem suam? In illis virtutibus Elias
«tiam nescientes nos in prosperis portat, quia deslituti quid de Deo acceperat, in istis inlirmiiatibus quid de
dum cadere incipimus, et tamen adjuti retinemur; se esse poterat agnoscebat. Illa potentia virlus fuii,
et doctrina fit, quod in lapsu trepidavimus; et custo- ista inlirmitas custos virtutis. In illis virtutibus osten-
dia, quod in statu permanemus. Nemo ergo se ali- n™debat quid acceperal, in istis infirmitatibus hoc quod
cujus virtiuis aestimet,etiam cum quid fortiter potest, acceperat custodiebat. In miraculis monstrabatur
quia si divinaprotectio deserat, ibi repente enerviter Elias, in infirmitalibus servabalur.
obruilur, u Mse valenter stare gloriabatur. Quid est
enim quod vir Dei contra altare Samarise ad prophe- CAP.X. — Ecce Dominus transit, spiritut grandis et
landum direeiiis praesente rege auctoritalem liberse fortis, subverlens montes, et conterens petras ante
vocis exercuit, ejusdemque regis exiensum brachium Dominum. Non in spiritu Dominus. Et post spiri-
in rigorem mirabiliter astrinxit, quod tamen mox tum commotio,non in commotioneDominus; etpost
misericorditer saluti restituit? Cujus in domo invita- commotionemignis, non in igne Dominus; et post
itis comedere notuit, quia ne in via comederet pro- ignem sibilusaurcetenuis, et ibi Dominus (III Reg.
Iribitionis dominicaepraecepta servavit, qui tamen in xix, 11 et seq.).
eadem via' et seduclus comedit, et pastus interiit. Dum de incircumscriplsedivinsesubstantisevisione
Qua in re quid subtili consideratione colligimus; corporeis in quanlum negala est oculis tractaretur
quid, ut ita dixerim, formidandum suspicamur, nisi in expos. beati Job, 1.v (Num. 66), adjunctuni est:
quod forsitan dum apud seraetipsum tacitus pro prae- Ecce Dominus transit, etc.—Spiritus ante Doiuinuiu
ceptis dominicls regem se contempsisse gtoriabatur, evertit montes et petras conterit, quia pavor qui ex
ab interna mox soliditate quassatus est, et inde ei in adventuejus irruit,etaltitudinemcordisnostri dejicit,
• Excusi, punimut. Sequimur Mss.
PATROL.LXXIX. 26
m APPENDIX AD S. GflEGOfitf OPERA OMNIA. M_
et durRiam iiquefacit. Sed spiritui commoiionis et. A agit, consideraremeliprum merita negligit. At c >ntra
igni non inesse Dominus dicitur; esse vero in sibilo magno humilitatis radio semetipsum illuminat, qni
aurae tenuis non negatur, quia nimirum niens cum in aliorum bona subtililer pensat, quia duni ea qux ipsu
contempklioois sublimiiate surpenditur, quidquid fecerii, facla foris et ab aliis eonspicit eum qui de i-in-
perlecteconspicere praevalel Deus non est. Cuin vero gularitate intus erumpere nititur, supcrbiae lumorem
subtile alifuid conspicit, hoc est quod de incompre- premit. Hinc est enim quod vocem Domini ad Eliam
hensibili subslantia aeternilatis audit. Quasi eniin soluiii se scstimantem dicitur : Reliqui mihi sepein
sibilum tenuis aurse percipimus, cum saporem incir- millia virorum, qui non curvaverunl genua ante Baal,
cumscriptaeveritatis conlemplatione subita subtiliter ut duni non solum se remansisse cognosceret, elalio-
deguslamus. Tunc ergo verum est qtiod de Deo co- nis gloriam quse ei de singularitale surgere poterat,
gnoscimus,cum plene nos aliquid de illo cognoscere declinareu Propheta nempe erat, et saepe mysteria
non posse sentimus. Unde bene illic subditur : Quod superna cognoverat. Quid ergo difiicilefuit agnoscere
cmmauditset Eliat, eperuit vuitttmsuum paUio, et in- in hoc mundo fideles Deo famulos et alios reman-
gretsut ttetit in osHo tpeiuncm (Ibidem). Post aurae sisse? sed biucsolerter intuendum est, oculum cordis
tenuis sibilmn, vultum suum propheta pallio operuit, elatio quam nequiter claudat, quia qui humilis et oc-
qoia in ipsa subtilissima contemplatione veritatis, culta Dei judicia noverat, etatus et aperta nesciebat.
quanta ignorantia homo tegatur, agnoscit. Vultui CAP.XIII. — Vidi Dominum sedenlem snper solium
namque pallium superducere est ne altiora mens suum, et cmti exncitum a dextris et a sinisiris ejus,
quaerere audeat; hanc ex consideratione propriae in- et dictum est: In quo decipiam Achab ut uscendat
nrmiialis velare, ut nequaquam inlelligentise oculos n el cadat in Ramoth Galaad? Et dixit alius ita, et
Bltra se praecipitanter aperiat, sed ad hoc quod ap- B alius atiter. Et egressus est unus, et dixit: F.go de-
prehendere non valet, reverenter ciaudat. Qui hsec cipiam Achab. Et dicium est: In quo decipies? Qtci
agens in speluncae oslio stetisse describitur, quid respondil dicens: Egrediar, et ero mendax spirilus
namque spelunca noslra est, nisi lisec corrupdonis in ore omniumprophetarum ejut (III Reg. xxn, 19,
habitatio, in qua adltue ex veluslate retinemur ? Sed seq).
cum aliquid percipere de cognitione divinitatis inci- Cuin de etectorum atque reproborum spirituum
pimus, quasi j 111in speluncae nostrae ostio slaraus: ministeriis per occullum divinae distributionis onli-
Quia enim progiedi perfecte non pPssumus, ad co- nem traclaretur in expos. beati Job, 1. n (Num. 38),
gnitionem famen veritatis inhiantes, jam aliquid de adjunctum est: Vidi Dominumsedenlemsuper sotium
libertalis aura captamus. In ingressu ergo speluncse suum, etc. —Quid solium Domini, nisi angelicas po-
stare, est represso nostrae corruptionis obstaculo, ad testates accipimus ? Quarum nienlibus allius pr.esi-
cognitionem veritalis incipere exire. Unde et nube dens,inferius cuncta disponit. Et quid exercitus ««li,
in tabertiaculum descendente, Israeliloee longinquo nisi ministrantium angelomm muliitudo describitur?
cernentes in papilionum suoruin osliis steiisse me- Quid est ergo quod exercitus cceli a dextris et a si-
tnorantur, quia qui adventum divinitatis utcunque nistris ej'us stare perhibetur? Deus enim qui ita est
conspiciunt, quasi j'am ex habitaculo carnis proce- intra omnia, ttt etiam sit extra omnia, nec dextra
dunt. nec sinistra concludilur; sed dexlra Dei angelnmm
CAP.XI. — Cttm Elias vocem Dominisecum loquenlis pars electa, sinistra autem Dei pars angelorum
audiret,in tpelimemtum ottio steiisse detcribitur, reproba designatur. Neque enim ministrant Deo so-
*t fadem velatte (III Reg. xix, 9, 13). C lummolo boni qui adjnvent, sed eliam mali qui pro-
Cum * de eiectorum profectu per snpernam gra- bent. Non solum qui a culpa redeuntes sublevent,
tiam tractaretuT in expos. Ezeeh. I. n, hom. 1 (Num. seii etiam qui redire nolentes gravent, nec quod coeli
17, 48), adjunctum est: Cum Etias vocem Domini exercitus dicilur, angelorum pars reproba in eo in-
iectm toquentis mdiret, etc. — Quid est quod pro- tetiigi posse prohibetur. Quas enim suspendi in aere
aves cceli nomiaamus. Et de eisdein spiri-
pheta cum vocem Domini secunt loquenlis audivit, noviinus,
ln speluncaesuaeosiio stat et laciem velat, nisi quia tibus Pattlus dicit: Conlra tpirilualia nequitimin cm-
dum percontemplationis gratiam vox supernae intel- lestibus (EpJies. vi, 12). Quorum capul enuntians ait:
Secundum principem poteslalit aeris hujus (Ephes. II,
ligenliaent in mente, tolus homo jam iutra spelun- 2). A dextera
cam non est,quia animum carnis cura non possidet? cilus ergo Dei et a sinistra angelorum exer-
Sed stat in oslio, quia morlalitatis angustias exire stat, quia volunias electorum spirituum divina.
meditatur. Sed jam qui in ostio speluncae consisiit, pietali concordat, et reproborum sensuSsuaemalilioe
et verba Dei in aure cordis pcrcipit, necesse est ut serviens, judicio districtionis ejus obtemperat. Uude
faciem vetet, quia dmn per supernam graliam ad al- et mox fallax spjritus in medium prosiliisse describi-
tiora inteltigenda ducimur, quanto subtilius levamur, tur, per quem Achab rex exigenlibus suis meritis
tanto semper per huniilitatem nosmelipsos in ititel- decipiatur. Neque enim fas est credere bonum spiri-
leclu noslro premere debemus, ne conemur plus sa- tum faliaciaedeservire voluisse, ut diceret: Egrediar,
et erospirilus mendaxinore omniumprophelarumejus.
pere quam oportet sapere, sed sapere ad sobrielaiem Sed Achab rex peccatis praecedenlibus dignus
(Rom. xn). Ne dum nimis invisibiiia discutimusaber- erat quia ut tali debuisset deceptione damnari, quatenus
reraus, ne in illa natura incorporea, corporei luminis jx u
aliquid quseramus. Aurem enim intendere et facietn qui saspe volens cecideral iu culpam, quandoque no-
operire, est vocem interioris subslantiae audire per lens caperetur ad poenam; occulta justitfe licentia
meijtem, et tamen ab omni speeie corporea oculos Hialignis spiritibus datur, ut quos volentes in peccati
cordis avertere, ne quid sibiin illa corporale anirnus laqueo strangulant, in peccati pcenametiam nolentes
b
fingat.quaeubique lola, el ubique incircumscripta est. trahant. Is, qui vitam reprobam non vitat, a per-
CAP.XII. — Retiqui mihi teplem tnillia virorum, qui petrandis peccatis animum non avertit, cum a pro-
noncunaeerunt gemaanle Baal (III Reg. xix, 18). pheta aliquid requirit, illa audil Deo disponente qu;e
meretur audire damuandus. Ecce enim, ut unum vel
Cum de cavendo elationis vitio iractaretur in expos. duo ex mullis loquamur, ab omoipotenlis Dei cultu
beati Job, I. xxxi (Num. 107), adjunctum est: Reli- domus Israel sub idolorum servitute recesserat, et
1/ai mihi teplem mitlia virorum, qui non curvaverunl: tamen ad prpphetas a quibus decipi consueveiat,
aenua unte Baal. — Certum est quod cordis sui ocu- ssepe veniebat prospera requirens. Cura vero ex ore
lum per elationis tenebras exstinguit, qui cum recta prophelarum perversa ageus prospera audiret, quid
* In Mkhael. et Gemet. Jaudatur hom. 1 in Ezech.., ut conjicere licet ex majori littera quaeincipit lineam,
ubi minune reperitur. prorsus iis quae uiitio capitulprum poflUBtur.
b Hoecloco indicato minime leguntur. Exstant iit simili In Gemetic. praemiltilur : Item unde tupra, St tO .
Ms, Michael. tanquam ab antecedenlibus separata,, Ulic.: Item in eodem libro ," ., T.
 813 S. PATERIl EXPOSITK) VET. ET NOV>TESTAMENTL " SUP. LIB. REGDM. 811
aliud superna judicia agebant, nisi ut peccator po- A audiat; quatenus qui verba Dei audire inSaer»>elo-
pulus in suo corde caperetur? Quatenus qui perfidiam quio itoluit, ut terrena despiceret, coalestia aaaret,
sequendo deliquerat, sic prophetarum suorum blan- illud, Deo judice, ex prophei» sui ore audiat unde
dis sermonibus deciperetur, utjamnecpertimeseeret amplius oblgatus cadat, dum spe terrense glorise de-
quia deuquisset, et tanlo post durius raperelur ad lectattis pascitur,enira suisque desideriis ad ima semper
pcenaro, quanto nunc securius yiveret in culpa. Sed ducatur. Neque bonus ftiit ilie spirituS qui inen-
eccejamlargienteomiiipotente Deo ab id ilorum cultu dax esse appettrt in ore prophetarum. Unde et prafe-
remotum est genus humanum, veram fideiu publice missum est quia exerciwrs COBH' stetft a ^extris et
fatelur, subdi lignis et lapidibus vel cuiiibet creaturae sinistris ejus. Deus enim qtri incircumscripta est ve-
adoratione renuit. Securus ergo jamprepheiam qui- ritas, in illa aeterna beatitudine, qtioedexfra ejus di-
libet in fide positus consulit, quia hoc auditurus est cttur, sinistram non «auet, quia nihit ibi esSe quod
quod audire fidelem decet.Fidehler dicam.si ab im- displiceat potest; sert qtiia sHitul«frtnia contuelur,
munditiis atiis atqne pravis actibus recessissei, secu- simut cuncta aspicit. Ea aotemin qua bonus Spirilus
rus esset. NariiPautus egregius proedicalorclamat: et malus vivit, exercitum cteli a dextris et a sinistris
Et avariiia qum est idolofum servilus (Ephes. v, 5). babere describitur, ut per dextefarn intetligamug
Quisquis enim adhuc aVariti* subfeelus est, aculttt angelos electos, per siriistram Vero sprrilos repi'8bos.
idolorum libef non est. Si ergo is qui avarrtise sesti- Nec movere debet quod exewitus eojlifciiiamfrepfcla
bus anhelat, in fide quidem positus esse videtui-, sed angeli vocantur, quia et ipsi qaaraVw ab settjere*
aliena ambit accipere, honores murrdidesiderat, prse- ccelo expulsi sttnt, adhuc tamen in aereo ceete demo-
ire oaeteros temporali gloria eoncupiscit, a.que de raniur, sicut Pautus ait: Ctmtra npitHuaUa nex)uitHt
hac eadem gloria propbetam cohsuitat, justum Valde B in emlestibus(Ephes. vi, 21).
est ut ex culpse stiaemerilo a propheue ore prospera

LIBEft BECIMUS
De Tesiimdiiiis ih librum guartum Regum,
CAPKIT PRIBCB.— De Eiid quod in cmlumraptus sitt nicam, ut videlicet famuli, designavetunt^ et ta sa
(IV Heg. ii,ll,12). ipso, qui ad ccelumascendit, Dominusostendit. Nam
Gum de ascensione Domlnica per raptum Eliae .' Enoch quidem uxorem et filios habuit; Elias vero
prsefigurata tractaretur, hom. 29 in Evang. (Num. neque uxorem, neque fitios legitur babuisse. Pensate
5, 6), adjunctum est: De Elia quod in ccelumraptus\i munditia ergo quomodo per incrementa temporum creveri.
tit. — Quid est quod Eljas in coelumraptusdieiiur? castitatis, quod et per translatos famulos,
et per ascendentis Domini personam patenter osten-
Nunquidhattteum adhiic in carrie corruplibili positum\, ditur; translatus namque est Enoch per coitmti ge-
ad illius sumuiae quietis sinum aute resurrectionemi
et per cottum generans. Raptus est Elias per
aseensionemque Domini credimus esse perductum? niius,
Sed aliud est coelumaereum, alittd aetheretim. Cos- qoitum genitus, sed non jam per corttitn generans.
lum quippe aereum terrce est proximum. Umle et Assumptus vero est Dominus, neque per C0#um ge-
aves ccefi diciitius, qtna eas volitare in aere videitoui. nitus, neque per coitum generans.
In coelum quippe aereum Elias sublevatus est, ut in CAP. If. ^—9etmliere yttte, ne dttos filiot duferente
secretam qiiamdam terrae regionem repente ducere- credfoorettmitteret, Eltsdii prophMmditikdbedivit,
tur, ubi iri magha jam carhis et spiritus qtiiete vive- «'*ex eo quod patum olei habetftct,per vattt taeua
ret, quousque ad fmettimundi redeat, et mortis de- effudit, qum cuncta pott ustfue ad fttmWtm reftteVts
bitum solvat. Sublevatus namqtie Elias ascensioriem tttnt, et*x eorum ripletiont mulier a creditoris «rrt
dominicam designavit. Ilre enim Mortem dislulit, non debiio esl solulu (l V Iteg. «,1,2).
evasit. Redemptor autem noster, quia rion distulit, (C 'Cum de gehiitis liidaicique populi per Eccfesiam
superavit, eamque resurgendo consumpsH, et resur- credttlitate rrieritum cresceniis Ecclesiae tracla-
rectionis susegloriam ascendendo declaravit. Nolan- retur, hoin.per 3 in Ezech. (JVum.6)', adjunctum est:
diirti qnoque quod Elias in curru legilur ascendisse, De mutiete qum, neduos filiosauferente creditoreamit-
ut videlicet aperteniPnsirarelurquia homo purus ad- teret, etc. — Quid per hanc mufierem hisi sancta Bc-
jutoTio egebat alierio. Per angelos quippe illa facta et clesia designatur? DuorumjpbpuJorum, id est JudajcJ
osierisa srtUtadjumehta, quia nee in ccelum,quod est et genlitis, quasi duorum filiorum mater, qusc ex perr
aereuin, per se ascendere polerat, queui naluraesuse verso opere per callidi spiritus persuasionera quasi
infirmilas gravabat. Redemptor autem noster non quemdam peccati nummura a creditpre acceperat, et
curru, non afigeli-, sublevatus legitur, quia is qui fe- diios, quos in fide genuit, amiltere filios timebat. SetJ
cerat omnia nimirum super omnia sua virtute fere- prophelse verbis, id est Scripturae saCraepraecepiis
batur. Uluc eteuftn reverlebatur ubi erat, et inde re- obediens, ex parvo quod habebat olei vasa vacua in-
dibat ubi remanebat. Quia cum per humanitatem firJit, quia diim ab unius ore doctoris parvum quid
ascenderet in eeelum, per divinitatis Suaepotetitiam de amoiedivinitatis multorumvacuoementesaudiunt,
et terram pariter CoUtinebatet ccelum. Sicut autem exuberanle gratia, unguento divini amoris usque ad
Joseph a fratribus venditus venditionem nostri Re- summum replentur. Et jam iranc multoritmcorda quse
deinptoris figuravit (Genet. i, 5) : sic Enoch trans- prius fucrarit vacua vascula unguentb spiritus plena
latus, atque ad coelumaereum EliaS sablevatus, as- sunt, quae ex paucitate olei solummudo inirisa vide-
censionemdominieamuterquedesignavit. Ascensionis bantur. Qriod dum aliis atque aliis datur, et ab audi-
ergo suaeDominusprsenuntios el testes habnit, unum rv toribus fides accipitur, Sareptana mulier , videlicet
anie ltgein, alium sub lege , ut quandoque vemret I sancta Ecclesia, sub creditoris sui jam debito non
ipse qui veraciter ecelospenetrare poluisset. Unde et tenetur.
ipse ordo in eorum quoque uirorwnque subtevatione CAP.III. — De
per quedam increaienta dtstinguitur. Nam Enoch filio Sunamitis , yuem puer ab Elis/co
trarislatus, Elias vero ad ccelumsubveclus esse me- missus cum bacuto non resuscitat, per semetipsum
moratur, ut veniret postmodum qui nec translatus, veroEiismUsveniens, sequesuper mortuum sternens,
nec subvecUiscosluinsethereum sua virtute penelra- tlqueadejusmembra sj coligens,huc etilluc deam-
ret. Qui nobis in se credentibus quia carnis suse bulans, et in ore mortui septies aspirans, hunc ad re-
divivamlucem protinus per myslerium compassionis
quoque mundiliam largiretur, et sub eo per incre- animavit (IV Reg. iv, 27, 28, seq.).
uieiiia teraporum virtuscastitatis excresceret, in ipsa
quoque eorum trauslatione qui ascensionem domi- Cum de novi testamenti gratia per Mediatorem
815 APPENDIXAD S. GREGORlIOPfiRA OMNIA. m
rxhibita tractaretur, in expos. beati Job, 1. —- ix A nescat. Sancti namqne viri minime exsultanl, ciint
(Num. 63), adjunclum est: De filio Sunamitis, etc. cognoscunt quae faciunt, sed cum faciunt quae co-
Auctor humani generis Deus quasi mortuum puertim gnoverant. Et si intelligendocongaudent muneri lar-
ijoluit, cum exstinctos nos iniquitatis aculeo misera- gitoris, mcerentes tamen considerant debitum operis,
lus aspexit. Et quia per Moysenterrorem legis pro- ut videticet actione persolvant quod eis praerogatum
tulit, quasi pcr puerum virgam niisit. Per legem est in cognitione. Slultus namque esl debilor, qui
quippe virgam Deus tenuerat; cum dicebat : Si quis gaudenspecunias mutuas accipil, et tempus quo red-
tuec vel itta feceril, mortemorialur (Hebr. vn, 19). — dere debeat non altendit. Moderaturautem laetitiaac-
A peccati igitur morte timor nos suscitare non valuit, cipiendi, quando solerti providenlia etiam consli-
scd ad statum vitoe aspirala mansuetudinis gratia tutum tempus reddendi cogitatur.
erexii. Sed puer cum baculo mortuum suscitare non CAP.V. — Dies tribulationis, et increpationis, et blas-
valuit, quia, Paulo attestanie, nihil ad perfectum phemim dies iste. Venerunt filii usquead partum, et
duxit lex. Ipse autem per semciipsura veuiens, et vires non habet parient (IV Reg. xix, 3, &).
guper cadaver se humiliter sierncns, ad exscquanda
sibi mortui membra se colligit, quia cum in forma traclarelur Cum de difficultate in exhibitione concepti operis
Dei esset, non rapinam arbilratus est essese mqualem tt Haec adjunclum est: Dies tribulaiionis, etc. —
Deo, sed semetipsumexinanivit, formam servi acci- juxta litteram pcccatis facientibus videmus ,
in timililudinem hominum el habitu in- quia cum hostes irruunl, defensores vestri proepa-
pient, (actut,
venlut ut homo (Philip. n, 6). Huc illucque deainbu- rantur, sed nullatenus praeparata convalescunt.Scri-
lat, quia et Judaeam juxla et longe positas gentes plum namque est: Requiescetsuper eum spiritus con-
vocat. Super mortuum seplies aspirat, quia per aper- "^ silii et fortitudinis (Isa. xxi). Quse utraque sibi ne-
cessario juncta sunt, quia neque virtus sine consilio
tionem divini muneiis gratiaesepiiformis spirilum in esse utilis valet, neque consiliumsine virtute. Quid
pcccati morte jacentibus aspirat. Moxquevivens eri- igitur prosunt
gitur, quia is quem terroris virga suscitare non po- ad prseliumper qui per consilium praeparantur, dum
ttiit, per amoris spirilurn puerad vitam rediit. forlitudinem non procedunt? Aifiictus
CAP.IV. — Quodprophetarum filii dum in Jordane ergo atque turbatus Ezechias rex loquitur, dicens :
Dies Iribulationis, et blasphemimdies isle. Venerunt
ligna cmderent, uni eorum stcuris ex manubrioin
In Eli- filii usquead parium, et viresnonhabet parluriens. Fi-
profundum lapsa disparuit. quo jaclato per tii quippe usque ad partum veniunt, quando apU
smummanubrii ligno, ad eum ferrum rediit (IV consilia usque ad desiderium efficiendioperis proce-
Reg. vi, 4, 5). dunt. Sed virtutem non habet parluriens, quia dum
in s
Cumde servando exbibitione operis intelligentiae infirmus quisque consilia concipit, haecad utilitatem
dono tractaretur, in expos. beati Job, 1. xxn (Num. aliquam per partum operis non perducit.
9, 10), adjunctum est : Quod prophetarumfiliidum 1 CAP.VI.
—Quodcunquereliquumfuerit dedomo Juda,
in Jordane ligna cmderent, elc. — Ferrum in manu- mittel radicem deorsum, el faciet (rucium sursum
iirio est donum inlellectus in corde. Ligna vero per (IV /?c?. xix, 30).
hoc caedereest prave agenles increpare. Quod non-[, Cum de mansuris in seterna retributione electorun»
nunquara dum fiuxe agitur, dum lapsus vanaeglorise
in accepta eadem scienlia non vilatur, ferrum in[ cogitationibus tractaretur in expos. beati Job, 1. xn,
aqua perditur, quia ex dissolulo opere intelligentiat (Num.de34), adjunclum est: Quodcunquereliquum
fatualur. Quam profecto inlelligentiam ad hoc novi- fuerit domoJuda, etc. — Quod radix arbori, hoc
inus dari, ul ante dantis oculos ex bona debeat ac-- rC ( cuique hominum cogitatio sua est, quia in hoc quod
lione reslitui. Unde et recte is, qui ferrum amiseratt exterius videtur, per illud tenetur quod exterius
_lamabat : Heu! heu! heu! Dominemi, et hocipsum,, non videtur. Unde et nunc dicitur : Mitiet radi-
,nutuoacceperam (IV Reg. vi, 5). Habent enim hoc cem, deortum, et faciet fructum turtum. Cum enim
electi proprium, ut si quando eis in sua scientia fur-. cogitalionem nostram ad compatiendura indigenli
tiva vansegloriaeculpa subrepit, ad cor velociter re- proximo tendiraus, quasi radicem deorsum miltimus,
deant, et quidquid m se anie districti judicis oculos s ut retributionis fructum superius faciamus.
Jamnabileinveniunt, lacrymis insequautur. Qui ften- CAP.VII. — Itetn unde supra.
tes, non solum caute inspiciunt mala quae coramise- In expos. beati Job, 1. vm (Num 81). — QuirJ
runt, sed ex accepto munere quae reddere etiam bona a hoc loco radicum nisi ialenles cogitationes
debuerunt,quia nimirum tanto se ampliuspeccatoress accipimus, quae innomine, occulto prodeunt, sed in osten-
ex
sentiunt, quanto negleclis bonis quooagere pote- sione operum per apertum surgunt? Radicem ergo
rant debitores tenentur. Recte ergo qui ferrum per- deorsum mittere, est cogitationem bonain in abditifr
didit clamabat : Heu! heu! heu! Domine mi, et hoc c multiplicare. Fructum vero sursuin
facere, est per
ipsummutuo acceperam. Ac si dicat: Illud per disso- efficaciam operisrecta, quae cogitavit, ostendere :
lutioneranegligentiaeperdidi, quod ut per bona operaa Millet ergoradicem deorsum,ut
redderem ex gratia condiloris accepi. Sed nunquam n ac si aperte diceretur : In imis faciat fructumsursum;
Dcus menlem deserit quac in peccatis se veraciler ut in summisrelributio reddatur. cogitatio nascitur,
;r
agnoscit. Undeet mox Elisscusveniens lignum deor- CAP.VIII. —
sum miltit, et ferrum in superficiem, quia videlicct ,t Disponedomui tuae, quia morieris tu,
Uedemptor noster, pie nos respiciens, cor peccatoris s j) et non vives(IV Reg. xx, 1).
humiliat, et ei quam amiseral inlelligentiam refor- Dum per praefixumde ordine divinaescientiaeor-
uiat. Lignummergit, et ferrum revelat, quia cor af- f- dinem, dehuinanrcvitaetermino tractaretur in expos.
tligit, et scientiam reparat. Unde bene alia translatio o beati Job, 1.xn (Num. 2), adjunclum est : Dispone
(Trans. LXX),dicit quodconfregitlignumatquejacta- domui tum, quia morieris lu, et non vives.— Nulla,
vil, et sic ferrum sustulit. Lignum namque confrin- qusein bocmundo hominibus Uunt, absque oninipo-
gere esl cor ab elatione conterere. Lignum ad ima a tentis Dei occulto consilio veniuut. Nain cuiicta
jactare, est elatum cor in cognitione , ut diximus, i, Deus secutura praesciens, anle saeculadecrevit qua-
propriaeinfirmitatishumiliare. Atque illicoferrum add liler per sseculadisponantur. Stalutum quippe jain
superficiem redit, quia ad usum exercitationis pri- i- hoinini est, vel quantum hunc mundi prosperilas se-
siinaeintelligeniiarecurrit. Igitur quoniam donumin- l- qnalur, vel quantum adversitas ferial, ne electos ejus>
tellecltis, quod accipitur, vix cum tot difficultatihus IS aui immoderala prosperitas elevet, autnimin adver-
cusloditur, curandum valde est ne otio torpeat, cu- i- silas gravet. Stalulum quoque est quantum in ipsav
randum ne exercilatione operis vilio eiatiouis eva- l- vila mortali temporaliter vival; nam etsi annos quin-
" In Ms.Michael.legitur hsecex hom. 10in Ezecli. i. assignatur hoin. 5 in Ezech,
cxcerpta csse; ubi tamen tioti babentur. In Gemet.
817 S. PATERII EXPOSITIO VET. ET NOV. TESTAMENTI. — SUP. LIR. REGUM. 818
decim Ezechise regi ad vitam addidit omnipolens,A tudinis, imperat amortaudis. Undeet faciis suis, ul
Deus, cum eum mori permisit, tunc eum prsescivit diximus, arbitros [In Mss. arbitres] inquirunl. Si
esse moriturum. Qua in re quaestio oritur quomodo vero eorum operi testes deesse contingat, narrant
ei pcr prophelain dicatur : Dispone domui tum, quia ipsi quse ges<erint. Cumque efferri favoribus coepe-
morieris tu, et nontives. Cui cum mortis sententia rint, saepe eisdem suis operibus quaeperegisse se re-
dicta est, proiinus ad ejus lacrymas est vita addiia. ferunt, meniieiido aliquid adjungunt. Cum vero et
Sed per prophetam Dominus dixit quo, tempore vera dicunt, hacc dicendo aliena faciunt: quia quce-
mori ipse merebatur, per Iargilatem vero misericor- sitis remunerati favoribus, ab eorum intima retribu-
diae illo eum tempore ad mortem dislulit, quo ante tione vacuantur. In eo enim qtiod bona sua patefa-
ssecula ipse prsescivit. Nec prophela igitur fallax, ciunt, ostendunt malignis spinlibus quasi insidianti-
quia tempus mortis innotuit, quo vir ille mori mere- bus hostibus quaeprsedenlur. Quorum profecto vitam
batur; nec Dominica statuta convulsa suni, quia ut illa cunctis notissima Ezechise culpa figuravit, qui
ex largilate Dei anni vilae crescerent, hoe quoque postquam una prece, et sub unius noctisspatio, cen-
ante sxcula prselixumfuit, atque spatium vitsequod tum ocloginta quinque millia hostium angelo feriente
inopinale'foris est additum, sine augmento prse- proslravit, poslquam occasui proximum ad altiora
scientisefuit intus statutum. cceli spalia solem reduxit, postquam vitam propin-
CAP.IX. — Obsecro, Domine, memenloquomodoam- quanti jam termino coarctatam in tempora longiora
bulaverim coram te in veritate el in corde perfecto protelavit, susceptis Babylonici regis nuntiis, bona
omnia qusc possidebat, osteudit. Sed propheu» voce
(IV Reg. xx, 3). audivit: Ecce dies renient, et auferent omnia
Cum * de postulanda apud Dominumcordis mun- " prolinus
ditia Iractaretur in expos. beati Job, 1.xu (JVirni.36), qum in domodicil tua sitnt, in Rabylonem; non relinquetur
Dominus. Sic nimirum hypocrilae
adjunctum est: Obsecro, Domine, etc. — Plerumque quidquam, virtutibus excrescunt, quia cavere
jusli aliquibus necessilatibus affiicti, stia opera co- postquam magnis
guutur fateri. Sed cum eorura dicta injusti audiunt, malignorum spirituum insidias negligunl, et celari«
haecper elationem potius quam per veritatem existi- in eisdein virtutibus nolunt, bona sua ostendendo
mant prolata; ex suis enim cordibus verba justorum ostiumfaciunl,et prodentes subito amitlunt,quidquid
diutius
pensant, et dici humiliter posse verba bona non aesti- dicitur: studentes operantur. Hinc per Psalmistam
Tradidit in captivitatem virlules eoram, et
mant. Sicut enim gravis culpa est sibi hoc hominem
arrogare quod nonest, sic plerumque culpa nullaest, pulchritudinemeorumin manut inimici (Psal. LXXVII,
si humiliter bonum dicat, quod est. Unde ssepe con- 61). Virlus quippe et pulchritudo arrogantium ini-
mici manibus traditur, quia omne bonum quod per
tingit, ut justi et injusli habeanl verba similia, sed concupiscentiam laudis ostendilur, occulti adversarii
tamen cor longe semper dissimile; et ex quibus dic-
tis Domimisab injustis otfenditur, in eisdem quoque juri raancipatur. tlostes namque ad rapinam provo-
a justis placatur. Naiu Pliarisoeusingressus templum cat, qtii suas eorum notitioedivitias denudat. Quous-
dicebat : Jejuno bis in Sabbato, decimas do omnium que latronura enim ab seternacpatriee securitate disjungiinur,
insidiantium iler ambularaus. Qui ergo
qumpossideo(Luc, xvm, 12). Sed justificatus magis per iu ilinerc depraedari formidat, abscondat necesse est
publicanusquam illc, exiit. Ezechias quoque rex cum
molestia corporis affficlusad extremitatem perve- bona quaeportat. 0 miseri! qui affectanles laudes ho-
nisset vilae, iu oratione compunctus dixit : Obsecro, minum in semetipsisdissipant fructus laborttm, cum-
Domine, mementoquomodo ambulaverimcoram te in < C que se ostendere alienis oculis appetunt, dainnant
veritaleet in cordeperfeclo. Nec tamen Dominushanc quod agunt. Quos nimirum maligni spiritus, cum ad
confessionem perfectionis ejus despexit aut renuit jactantiam provocani, eorum sicut diximus, opera
denudant. Hinc est enim quod per Evan-
quem mox in suis precibus exaudivil. Ecce phari- captivantcs Verilas dicit : Nesciat sinistra tua quid faciat
saeusse justificavit in opere, Ezechias justum se as- gelium
leruit etiam in cogitatione. Atque unde ille offendit, dextera tua, ut sit eleemosynalua in abscondtto, et
inde iste Dominum placavit. Cur ilaque hoc, nisi pater tuus qui videt in abscondilo, reddet tibi (Matlh.
.uia omnipotens Deus singulorum verba a cogitatio- vi, 3, i). Hitic quod de elcctoruai Ecclesia per Psal-
nibus pensat, et in ejus auribus superba non sunt mistam dicitur: Omnis gtoria ejus filimregum ab intut
quaehumili corde proferunlur. (Psal. XLIV,14). IIinc Paultts ail : Gtoria nostra hmc
testimoniumconscienlimnostrm(IICor.i,12). Filia
CAP.X.—Eccediesvenienl,et auferenturomnia,qumin est,
domolua sunt, in Babylonem(IV Reg. xx, 17,18). quippe regum Ecilesia, quoe in bono est opere spi-
ritualium praedicalionegenerata, gloriam
Cum de cavenda in prosperis elatione cordis tra- inlushabet,principum hoc quod agit, in oslentationis
ctaretur in expos. beati Job, I. vm [Num. 81, 82), jactantia non quia habel. Gloriam suam Paulus testimo-
adjunclum est: Ecce dies venient, etc.—b Quid hoc nium conscienliae memorat, quia favores oris alieni
loco prophetae sentenlia contra Ezechiam regem si- non appetens, viiaesuaegaudia extra semetipsum po-
gnificat, nisi arrogantiam hypocriiarum, qui cogita- nere ignorat. Occultanda sunt ergo quac agimus, ne
liones suas in exquirenda hominum admiratione inul- hax in hujus vitse itinere incaule portantes, latroci-
liplicanl ? Per omne enim quod hypocritac faciunt, nanliura spirituum incursione perdamuf.
quia occullis cogilalionibus laudes hominum requi- J CAP. XI. — Occidil rex
runt, quasi radices scirpi in acervum petrarum mit- Babylonis filios Sedechimin
tiint. Operaturi quippe laudes suas cogitant, laudati Reblatha coram eo; oculos quoqueSedechim eruit
autem lias secum taciti in cogitalionibus versant. (IV Reg. xxv, 6, 7).
Gaudent se prsecipuos in humana aestimatione cla- Dum de perseveranti cordis inriocentia, et de ca-
ruisse. Cumque inilali favoribus apud semetipsos in- vendis anliqui adversarii subtilissimaetentationisacu-
lumescunt, soe,.e miranlur taciti etiam ipsi quod leis Iractaretur in expos. beati Job, 1. vu (Num. 37),
sunt. Videri quotidie semetipsos altiores cupiunt, ac adjunctum est: Occiditrex Babylonis filios Sedechim
miris intenlionibus in opere excrescunt, quia sicut in Reblatha coram eo, elc. — Cum Scriptura sacra
virtus humilitatis omne yilium enervat, sic arrogan- Sedechise captivitatem narrat, ordinem caplivilalis
tia roborat. Cogit namque menteni juvenescere, et inlernae denunliat. Rex quippe Babyloni? est anti-
contra vires valere, quia et quod negat vigor vale- quus hoslis possessor intiiuse confusionis. Qui prius
0 In editis legitur : Meritasua viri justi sine super- tem Mss. Sagienseiu, Utic., Gemet. et praesertim
bia inlerdum ad memoriamrevocant. Id sane habet Michaelinumemendatiorem.
c
Gregorii lestiraoniura. At sequimur Mss. Utic., Mi- stiumSag., prmdam [aciunt. In aliis Mss. legifur, ho-
cliael., Gemet., etc. faciunt,quoddupticem patitursensiim. Priinuin,
hoslibus permitlimt. Secundum, oslium aperiunl. In
b Brevior est in Vulgalis sententia, sequimur au- Mss. eniin osiium per /i scribiiur.
819 APPENDIXAD S. GREGORHOPEIU OMNIA 820
Dlios ante intuentis o.cuTostrucidat, quia ssepe sic A
, peccati usu perducitur, ut ipso quoque rationis lu-
bona opera interlicit, ut bsec se amittere ipse qui mine privetur. Unde Babylonisrex exslinctis prijis
eaplus esl, dolens cernat. Nam bona gignii plerum- filiis, Sedechiaeoculos eruit, quia malignus spiritus
que anirous, et tamen carnis suse delectationibus subductis prius bonis operibus , post et inlelligentiac
victus, bona quae genuit amans perdit, et quaepati- lumen lollit. Quod recte Sedechias in Reblatba pati-
tur damna considerat, nec tamen virtutis brachium tur; Reblatba quippe mutta haec interpretatur. Ei
contra regem Babylonis levat. Sed dum videns ne- enim quandoque et lumen rationis clanditur, qui
quitiae perpetratione percutitur, ad hoc quandoque pravo usu ex iuiquitatis suaemuliitudine gravatur «.
• Post hoc caput aliud legitur in Mss. Gemet. ac sic autem absotvitur: Eamdem per naturam, diversam
Michael.excerptum ex 1.xiv inJob, cujus testimonii per gloriam; eamdemper veriiatem, diversam per po-
initium est; cuin scriptum sit: Cttroet sanguis, etc. tenttam. Quaecollecta sunt ex num. 72 et seq.

LIBER UNDECIMUS
De Testimoniis in Psalmos
CAPDT Pantm. —Etin cathedrapettUentimnon tedit B rius affligit. Nara quo virtutem caraia humidat, in-
(Ptal. i, 1). tentionem spirilus exaltat. Unde et baeceadem con-
Cumde cavendisperversi sludiioperationlbustrac- tritio fignli vasj comparaliir, sicut et per Paulum
taretur, Reg. past. part. ni (cap. 34, admon. 53), dicilur: Habemusthesaumm ittum in vasis ficiiiibus
adj'tinctumest: Et in cathedra pettilentim non sedit. (II Cor. iv, 7). Qui simul contritionem et regimen
— Calhedra judicis esse vet praesidenlis solet. tn exprimeus ait: Licet it qui («tiit est noster homo
cathedra autem peslilentise sedere, esi ex judicio cormmpitur, tamen is qui intm ett renovaturde die
t» dkra.
prava committere , et ex ratione mala discernere,
et tamen ex deliberatione perpetrare. Quasi in per- CAP.V. — Servite Dominoin ttmore, et extuttale ei
versi consilij, cathedra sedet, qui lama ininuitalis eum tremore ( Psat. H, 11).
ctatione attollitur, ut adimplere malum etiam per i In " expos. beati Job, 1. xx (Num. 8), adjunctum
consitium conetur. Et sicut assistentibus lurbisproe- est: Servtte Dominoin limore , elc.— Sancti viri sic
lati sunt qui cathedraehonore fulciuntur, ila delicta de spe certi sunt,ut tamen semper sint de tentatjone
eorum qui praecipitationecorruunt exquisita per stu- suspecti, quippe quibus dicitur: ServiteDominoin
diura peccata iranscendunt. timore, el exsultale ei cum tremore, ut et de spe
CAP. II. — Et erit tanquamlignttmquod plantatum exsultatio , et de suspiciope nascatur tienior.
ett teeut deeurtus aquarum (Psal. i,2). CAP.VI. — Ftiii hominum usquequo graves corde
Dum de mysterio incamationis Dominicaetractare- (PwLiv,3)?
tur, hom. 4, in Ezeclt. ( Num. 6), adjunclum est: Q Cum de distingiiendointelleciu sacri eloquii tra-
Et eril tanquam lignum, etc.—Quid per lignumjuxta ctaretur in expos. beati Jub, 1. x»x (Num. 8), adjun-
aquarum decursus plantatum, nisi Incaruationem ctum est: Filii hominumusquequ»graves corde? —
nostri Redemploris accipimus ? Qui per cjusdein In- Atitid est gravem esse per consitium, aliud per pec-
carnationis suaemysterium propii.quare dignatus est caium, aliud gravemessepepconstantiam , aliud pcr
peccutortjm suorum pondera portai ti generi huma- culpam. Ista enim gravitas pondus habet oneris, illa
no, quod ab ortu suo quotidie drfluil ad niortcm. viitutis. Pondus ergo accipiunt aiiimae, ut ab inten-
Krit enim lanquam lignum qttod plantatum est secus tone Dei non jain levi molu tlissiliant, se 1in eum
decnrtut aquarum. Juxta decursus quippe aquarum fixa conslantise gravilate consistant. Adhuc ille po-
ptanlatus esl, quia juxta lapsus iiicamalus est de- putus leviter movebatur, de quo per prophetam dici-
fluentiura populorum. tur : Abiil vagus i» viam cordis tui; viam ejus vidi, et
dimisieum (Isai. LVII,17). Grave auiem consilium
CAP.III. — Iiem unde tupra. cordjs oiiineni inconslanliain vagationisexpellit. Et
In expositione heati Job, I. xix ( Num. 51).— quoniam suut animoequse levi moiu nunc ista , nunc
Decur.-usaquarum sunt quotidiani transitus deficien- illa desiderant, omnipolens Deus, quia ipsas leves
tium popuhirum. Et de semetipsa Verilas dicil: Si flucttiationes menlium non leviler pensat, vagalio-
in tigno viridi hmc faciunt, in arido quid fiet (Luc. nem cordis relinquendo dijudicat. Sed cuin per gra-
xxtii, 31)? Lignura ergo secus decHrsus aqtiarum liaiu respicit, vagam mentem in consitii stabilitatem
est qui, frucium et proteclionem sui nobis umbra- figit. Cum enim leves roolus animi mteericorditer
culi proferens, apparuit.creator in carne, ut huma- n" digualur aspicere , hunc protious ad constantisema-
num genus per resurrectionem robusl.iiin ilgeret, turilatem firmat.
qtiod per defectum quolidie ibat in mortem.
CAP.VII. — Irascimini, et notite peccare(Psal. iv, S).
CAP.IV. — Reges eos m virga terrea , et tanquam h Dum de discretione commotionis animi tracta-
eos
vat figuti confringes (Psal. u, 5). retur in expos. beati Job, 1. v (Num. 82) , adjun-
Cura de distinguendis percussionum qualitatibus ctum est: Irascimini,, elnolite peccare. —Quod ni-
traclaretur, in expos.beati Job, 1.vn (Num. 19), ad- mirum non recte inlelligunt <jui nos irasci nobis
junctum est: Reget eosin virga ferrea, etc.—Scien- tantummodo , uon etiam proximis delinquentibus,
dum est quia aliquaudo nos adversanius, aliquando voluiit. Si enim sic proximos ut no6amare prsecipi-
autem conterit Deus.Ex coniritione aulem adversarii mjir, rcslat ut siceoruui erratibus sicut nostris viliis
a virtute dencimus, per contritionem vero Domini irascamur.
fracli, a viliis in virtute roboramur.Hancrontrilionem CAP.VIII. — Scuto bonmvolunlatistumcotonasn nos
Propheia conspexerat, cum dicebat: Reget eos in (Ptat. v, 15).
virga ferrea, el lanquam vas figuti conleres eos. In
virga nos feriea DomuiuBregil et conlerit, quia dis- Dum c de discernendis in sacro eloquio niultipli-
peusaiionis fortitudiue cum nosinterius rciitit exte- cibus lerum signiDcaiionibustractaretur in expos.
a Omittilur caputhocin Mss. c InMss., de disserendis,etc.
11Istud eliam deest in nostris Codd
 S. PATERII EXPQSITIOVET. ET NOV. TESTAMENTI.— SUP. PSALMOS.
beati Job, I. xxxm (iVum. 49), adjunctum est: Scuto A A ocutum mentis excsecat, ka per zelum turbat, quia
bonmvotuntatis lumcoronasli nos. — Scriptura sacra cum saltem recti scmulationeconctttitur, ea quaenisi
scuti nomine atiqoando in parte prospera, aliquando tranquillo corde percipi non potest, conteniplatio
in adversa uli consuevit. Nam ssepe scuti defensio dissipatur. Ipse naroque zeks reciiludinis , quia in-
pro divina protectkme ponitur : nonnunquam v<ro quietudine mentem agitat, ejus mox aciem obseurat,
pro bumana repttgnatkme mei&oratur. Pro divina nt alliora in commotionenon videat, quaebene pritis
eniin protectione per Psalmistani dicitur : Scuto bo. tranquilla cernebat. Sed inde subtilius ad alta redu-
nm volunlatis luat cotonasti nos. Scuto nos Dominus eitur, unde ad tempus ne videat reverberalur. Nam
coronare perhibetur, quia quos protegens adjuvat, ipsa recti xmulatio aeterna, post paululum in tran-
remunerans coronat. Rursum pro humana repugna- quillitate largius aperit, quae hic interim per com-
tione per eumdem Prophetam scutum ponitur, sicut motionem claudit. Et unde mens turbatur ne videat,
alibi ait : Ibi confregit cornua , arcum, sculumr §la- inde proficit ut ad videndum verius clarescat. Sicut
dium et beltum (Psal. LXXV, 4). In cornibus quippe infirmanti oculo cvwncollyrinm immiltitttr, lttx peni-
elatio superborain, in arcu insitiiaelonge ferientium, tus negatur, sed inde eam post paululiim veraciter
in scuto obsttnata doritia defensionum, in gladio vi- recipit, unde hanc ad tempus salubriter amittit.
cina percussio, irt bello autem ipsa contra Dominum Nunquam vero commotioni contemplatio jungitur,
lnentis motio designatur. Quod nimirum tolum in nec praevalet mens perturbata conspicere, ad quod
sancta Eeelesia confringitur, dura mentes Deo resi- vix tranquitla valet inhiare, quia nec solis radius
sientiuiti superposito jugo humilitatis edomantur. eernitur, cum commotsenubes coelifaciem obduciint;
Hinc rursus per enmdem Psalmistam dicitur : Arcum _n" nec turbatus fons inspicientis imaginem reddit, quam
conteret, et confringet arma , et scuta combureligni tranquillus proprie ostendit, quia quo ejus unda pal-
(Psal. xtv, 10). Arcum enim Dominus conterit, cum pitat, eo k> se speeiem similitudinis obscurat. Sed
occulta insidiantium machinamenta dissolvit. Arma cum per zelum animus raovetur, curandum summo-
confringit, cum ea quae contra se erecta fuerant, pa- pere est, ne lioec eadem, quaeinstrumenlo virlutis
trocinia humana comminuit; scuta igne comburit, assumitur, menti ira dPminetur, nec quasi domina
cura peccautium mentes obstinata se duritia defen- prseeat, sed velut ancilla ad obscquium parata, a ra-
dentes ad poenilentkeet eonlessionis ardorem ;sancli tionis lergo nequaquam recedat. Tunc enim robustius
Spiriius calore succendtt. contra vitia erigitur, cum subdita rationi famulatur.
CAP.IX. — Mane aslabo tibi, el videbo (Psal. v, 5). Nam quantumlibel ira ex zelo reclitudinis surgat, si
In * expos. beati Job, I. H (Num. 39), adjunctum immoderata raentem vicerit, rationi protinus servire
conlemnit, et lanto se inipudenlius dilatal, quanlo
est : Mane attabo libi, et videbo.r—Nox quippe est impalientise vitium virtutem putat. Unde necesse est
vita prsesens, in qua quandiu sumus, per hoc quod ut hoc ante oronra, zelo rectitudinis movetur
iuterua conspicimus, sub incerta imagirraiionecali- attendat, ne ira extraquimentis dommium transeat.
gamus. David quoque hujos noctis caliginem videns, Sed ultione peccati tempus modumque considerans,
claritatem veri luminis praestolatus, ait: Maneastabo animi perturbationem sublitius per-
et videbo. Adhuc ergo in nocte minus se videre eonsurgenlem
tibi, tractaiido restringat, animositatem reprimat, et mo-
conspicit, qui ad videndum Deum futurum mane con- tus fervidos sub aequitatedisponat, ut eo fiat justior
cupiscit. ultor alienus, quo prius exstitit victor suus, quatenus
CAP.X. — Domine,ne in ira tua arguas me, nequei» Q sic culpas delinquentium corrigat, ut ante ipse qui
(urore tuo corripias me (Psal. vi, 2). corrigit, per palientiam crescat,, et fervorem suum
Dum de cavenda extremi judicii sententia per do- transcendendo dijudicet, ne intemperanter excitatus
num bouj; operationis Iractarelur hom. 16 in Ezech. ipso zelo rec itudinis, longe a recliludine aberret.
(Num. 2), seu 4 lib. n,—adj"unctumest: Domine, ne CAP. XIH. — Inveteravi inter omnes inimkos meos
in ira tua arguas, etc. Septem diebus universum (Psal. vi, 8).
tempus evolvitur. iEterna etenim dies, quaeexpleta Dum de abdicandis viliis et « sectandis virtutibus
seplein dierum vicissitudine sequitur, scilicet octava tractaretur in expos. beati Job, h xix (iVam.53), ad-
est. Unde nunc Psalmista resurrectionis diem consi- junelum est : Inveteravi inter omnes inimicos meos.
derans, quia de extremi judicii erat districlione lo- — Cunclis vera scientibus liquet, quod ad vetuslaw
cuturus, praemisit tilulum dicens : In finem psatmus vitara vilia pcrtinent, virtutes ati novam. llnde e*
David pro octava. Ut enim quam octavam diceret Paulus dicit : Exuentes vos veteremllominemcum ae-
demonstraret, diera illam tremendi terroris in psalmi tibus stus , et induentes novum(Col. m, 9). Kt ite-
inchoatione secutus est,'dicens : Domine, nein ira rui» ait : Vetus homo noster simul
tua arguas me, nequein (urore tuo corripias me. Modo crucifixus est-
enim quisquis per flagella corripitur et correplioni- (Rom. vi, 6). Psalmista Haque ex typo humam
bus emendalur; in mansuetudine corripitur, non in dicit: generis loquens, inter malignos spiritus deprehensu»
Inveteravi inter inimicos meot. A fer-
ira. In districto autem itto examine omnis b argulio vore etenim mentis velomnes inter spirituates- Jnimieos-,
atque correptio furor et ira est, quia venia post cor- vel inler carnales quosque proximos ipso aliquo-
rectionem non est. nD modo vivendi usu veterascimus, et assumpte novi-
CAP. XI. — In inferno autem quis confitebilur libi tatis speciem fuscamus. A qua tamen venista.e quo-
(Psat. vi, 6) ? titlie si studia circumspeelionis iuvigiiant, orando,
Inexpos. beati Job, 1.vm (iVum.34),adjunctumest: legendo, bene vivendo renovamur, tjuia vita n^sira
In inferno,etc. — c Polest interni nomine peccatoris dum laciymis lavatur, bonis operibns exercetnr,
desperatio designari, de qua p r Psalmistatradicilur : sauctis iiiedilationibHStenditor, ad novitatem suam
ln inferno aulem qttis confilelitur tibi ? Unde rursum sine cessatione reparatur.
scripium est: Impius cum veneritin profundumpec- CAP.XIV. — D/eusjudex justus, fonis et long/inimis
calorum, conlemnit(Prov. xvm). (Psal. vn, 12).
CAP.XII. — Turbatut esi prm ira oculusmeus Dum de divini judicii vi tractarettir, honi. liia
(Psal. vi, 8). Evang. (Num. S), adjunctum est : Deus judexjustus,
Cum de commoli ammi discretione tractaretur in (ortis et longanimis.— Dicturus iongammem, prse-
expos. beali Job, 1.v (Num. 82), adjuncturad
rst : misit juslum, ut quem vides peccata delinquentium
Turbatus est prm ira oculusmeus. — Ira per vilium diu palienter ferre, scias hunc quandoque etiam di-
" Abest a Mss.nostris. in Editis indicato.
>'Editi male, argutia. d Neque hoc eapnt legitur in Codd. nostfis.
' Abest a Ms. Mtchael. et aliis, nec reperitur loeo e Mss.. studendisvirtulibus.
823 APPENDIXAD S. GREGORHOPERA OMNIA. 8# f
aificte judicare. Hinc per quemdam sapientem dici- A etiam lunam Ecclesiam, alque stellas sanctosUpajj,
tur : AUitsimusenim est patiensreddilor (Eccli. v, 4). nes spiritualiter fecit.
Paliens enim redditor dicitur, quia peccala liominum CAP.XIX. — Piscet marit, qut perambulantten&Uu
et patitur, et reddit. Nam quos diu ut convertantur marit [Psal. vm).
lolerat, non convcrsosdurins damnat. In beati Job , 1.xi (JVum.5), adjunclum
CAP.XV. — Arcum suum telendil et paravil, el in esl : expos. Pisces maris, qui perambulantsemitas ntaris «
ipso paravit vasamortis (Psal. vn, 13). — Quid per pisces maris, nisi curiosos hujus sseeul
» Cumde discernendis in Scriptura sacra reriini debemus accipere, qui in magnis rerum inquisitto ,
significationibus tractaretur in expos. beati Job, nibus quasi in abditis fluctibus ialent ? !
1. xix (Num. 55), adjunctum est: Arcumsuum teten- CAP.XX Qui exaltas me de portis mortis, ut an- .
dit et paravit, etc. — Quid hoc loco per arcum, nisi nuntiemomnes laudalionestuas in portis filim Siou
sacra Scriptura signatur? Ipsa qiiippe arcus Ecclesiae, (Psal. ix, 15).
ipsa arcus est Domini.De qua ad corda hominum si- Cura de perfectorutn studiis per aspirationem di-
cut ferientes sagittae,sic terrentes sententiaeveniunt. vinse
Arcura suura Dominus tetendit, quia cunctis pecca- gratise traclaretur in expos. beali Job, I. xix
loribus per Scripturam sacram minas exhibuit. In (Num. 25), adjunctum est: Qui exaltas me de porlit
—
quo arcu scilicet vasa mortis praeparat, quia secun- mortis, elc. Quid per portas filioeSion, nisi bona
dum eloquii sui sententiam eos qui nunc corrigi ne- quocqueactio designalur, per quam aniraa ad conven-
gligunt, reprobos damnat. In quo eliam sagitlas suas , tum regni coeleslisingreditur? Uuttenunc Prophela
ardentibus efficit: quia ad eos, quos per terrorem g6 ait: Qui exaltat me de portit mortit, ut ennuntiem
omnet laudationet luas in porlis, filim Sion. Porlae
corrigil, accensasverborumsenlentias emillit. . mortis sunt actiones prav.c, quae ad interitum
CAP.XVI.— Concepitdolorem, et peperitiniquilatem quippe traliunt. Quia autem Sion specutatio dicitur, portas
(Psal. vn, 15). Siou actioues bonas accipimus, per quas supernam
In expos. beati Job, 1.xxviu (Num. 36), adjunclum patriam ingredimur, ut regis nostri gloriam contetn-
est: Concepildolorem, etc.—b Vutvaenomineoccultaet plemur.
malitiosa carnaliuni cogitatio designatur. Quaevulva CAP.XXI. — JVonin
non ad proferendam prolem concipitsubstantiam cor- finem obtivioerit pauperum,
sed adexplendara nequitiam, causam doloris. palientia pauperum non peribil in finem(Psal. 9).
Soris,
>ehac vulva cordis iniquorum atias dicilur: Concepit Dum de contemptu pracsentium et spe futuri proe-
dolorem,et peperiliniquitatem. Perhancvulvampravi mii tractaretur hom. xxxv (Num. 9), in Evang. ad-
concipiuut, cum mala cogitant, per hanc vulvam pa- junctiun est: Non invelfinem oblivio erit pauperum,
in adversis patientes, vel in
riunt, cum mala quaecogitaverint, operantur. etc.—Quantumlibet
humiles simus, in hac vita retribui nobis
CAP. XVII. — Ul destruas inimicumet defentorem Erosperis ona praesentiannllo modo requiramus, nam pro la-
(Psal. vin, 3). bore patientise, bona speranda sunt sequenlis vilae,
1.
In expos. beali Job, xi (Num. 39), adjunctum ut tunc praemiumnoslri laboris incipiat, quanJo om-
est : Ut dettrua»inimicumet defentorem.— Inimicus nis jam labor fundilus cessat. Hinc ergo per Psalmi-
quippe et deiensor est qui Deum, quem prscdicat, im- stam dicilur: Oblivio non erit pauperis; patientia
pugnat. Q pauperumnon peribiiin finem. Quasiperiisse paiien-
CAP.XVIII.— Quoniamvidebocmlostuos, opera lia pauperum cernitur, cum niliil pro illa in bac
digitorum tuorum (Psal. vm, 4). vila humilibus recompensatur. Sed patienlia pau-
Dumde intellectu historico ac mystico traclaretur perum in finemnon peribit, quia tunc ejus gloria
cum simul omnia laboriosa terminan-
bom. 13 in Ezech. (Nutn. 3) scu hom. 1, tib. n, ad- percipitur,
tur.
jtiiictuiu est: Quoniam videbocmios tuos, etc. — In CAP.XXII. — Sub tingua ejus laboret dolor; sedet
Scriptura sacra, et ea quse accipi secundumhislo-
riam possunt, plerumque spirilualiler intelligenda in insidiiscum divilibusin occultis (Psal. ix, 7).
sunt, ul et iides habeatur in veritate historioe,et spi- Cum de subdolis reproborum mentibus eorumque
ritualis intelligentia capiatur in mysleriis allegorie. capilis virulenla malilia tractaretur in cxpos. beati
Sicut boc quoque noviraus quod Psalmisla ait: Quo- Job, I. xv (Num. 13), adjunclum esl: Sub iingua
niam videbo cmlos, opera digilorum tuorum, lu- ejus laboret dolor, etc.—Perversiquique quia inaljin
nam et ttellat, qum tu (vndasli. Ecce enim juxta se- noii in lingua, sed sub lingua habenl, sermonibus
verilatem hislonae siat sermo orationis, quia et cceli dulcia prsetendunt, et cogitationibus perversa ino-
opera Dei sunt, el luna ac stellaeab eo creatse atque liuntur. De ipso ergo capile scriptum est: Sub lin-
fundaUesunt. Sed si hoc Psalmista juxta solam lii- gua ejus labor el dolor. Qui enim iion aperte niala,
Btoriani, et non eliam secuudum intellectum uiysti- quoccogilat, ostendit, laborem et dolorem eorum,
cum asserit, quia ccelosopera Dei esse professus est, quorum mortem appetit, non iu lingua exerit, sed
dicturus lunam et stellas, cur non etiam solem quem| sub lingua premit. Cujus tamen hocloco, nisi per-
scimus, quia ejus opus est, pariter enumeravit? Si 0| sonamAnlichristiPsalmista descripsit? Propier enim
enim juxta solam historiam loqnebalur, dicturus• perversa dogmala sub lingua ejus labor et dolor est;
luminare minus, prius luminare majus dicere debuit, propter miraculorum vero speciem sedet in insidiis;
ut ante solem , et posl lunam atque slellas fundatas' propler autera saecularispotestatis gloriam, cum di-
esse perhiberel. Sed quia juxta intellectum mysti- vitibus in occullis. Quia enim simul et miraculorum
cntn loquebatur, ut lunam sanclam Ecclesiam.et • fraude et terrena potestate ulitur, in occultis et cum
stellas nomines sanclos accipere deberemus; solemi divitibussedere perhibetur.
nominare noluit, quia videlicet ipsi aeternosoli lo- — in occultosicut leoin cubili
quebatur de quo scriptum est: Vobis auiem, qui li- CAP.XXIII. Insidiatur suo (Psal. IX, 30).
melis Dominum, orietur sol justilim (Malach. iv, 2).
De quo reprobi in Unedicturi sunt: Sol justitim noni Dum de operationibus antiqui adversarii Iractare-
orttu ett nobit (Sap. v, 6). Dicendoergo luuam etl tur in expos. beali Job, 1.xxxn (Num. 25), adjun-
stellas, quas lu fiindasti, et lamen lacendosolem quii clum esl: Insidiatur in occultosicut leoin cubitisuo.
factus est indicavitquia illi soli locutus est, qui noiti ' — Hoc de uitima sacvitiadiaboli propheta testatur,
solum solem, et lunam, atque stellas corporaliter,sed1 dura in sua fuerit virtute laxatus. Ad apertam qaui-

a Hic etiam in Mss.legitur, de ditserendis. c Non exstat in Mss.

k Gapp. 1Uet 17 non habenturiu Mss.
825 S. PATERH EXPOSITIO VET. ET NOVrTESfAMENTL —^SUPrPSSLTSRJS. 826
que poientiam suffecisset ut leo esset, etiamsi insi- A ac recla respondit. Qui secreti aditum pulsans, quia
dians non fuisset. Rursumque ad occullas versutias per cognitionem intromitti ad interiora non valuit,
sutfecisset, ut insidians insidias surriperet, eliamsi per confessionem antejanuam humilis stetit, etquod
leo non esset. Sed quia antiquus hostis in cunclis mtus comprehendere non potuit, foris timendo lau-
suis viribus effrenalur, saevireper utraque perraitti- davit.
lur, ut contra electos in certamine et fraude et virtute CAP.XXVII. — Item unde supra.
laxetur, virtute per potentiam, fraude per signa. Re-
cte ergo et leo et insidians dicitur; insidians per nobis Hom 17 in Ezech. (Num.6) »>Per ea enim quae
miraculorum speciem, leo per fortitudinem saecula- in sacra Scriplura cooperta sunt, nostra humi-
rem. Ut enim eos, qui aperte iniqui sunt, ad se per- litas approbatur, quia quidquid in illa non intelligi-
trahat, saecularempotentiam oslentat: ut vero etiam mus non superbe reprehendere, sedvenerari humi-
titer debemus. Unde tle Domino scriptura est;
justos fallat, signis sanctitatem simulat. Illis enim
suadet elatione magnitudinis: istos decipit ostensione Palpebrm ejus interrogant filios hominum. Palpebrae
sanctitatis. quippe ejus judicia sunt, quaealiquid nobis claudunt,
et aliquid aperiunt. Quaeaperiendo nos inlerrogant,
CAP.XXIV. — In Domino confido, quomodo dicUis si intelligendo non extollimur, claudendo nos inter-
animm mem: Ttansmigra in montem sicut passer rogant, si non despicimus quse inlelligere non vale-
(Psal. x, 1)? mus. Per ea autem quse de charitate noslra proximis
In expos. beati Job, 1. xxxm (Num. 2), adj'unctum nostris nou loquimur, iu conspeclu Dei verius proba-
est: /n Doininoconfido, etc. — " Cum enim tideli inur. In quorumdam enim ore charitas ficta est, in
animae unilate derehcta, in tumenti doctrina confi- B quorumdam cordibus vera.et saepe de charilate
dere haeretici praedicatoris dicitur, deserto Domino ostendilur quod non est, et non demonstratur quod
quasi in monlem transmigrare suadetur. est. Amorem itaque nostrum erga proximum plus
CAP.XXV. — Paraverunt tagittat tuas in pharetra, ut bona operalio loquitur quara lingua, ut in ipso bono
sagittent in obscurorectos corde (Psal. x, 2). opere proxiraus noster amari se videat, et cum tan-
tum non possumus, quantum volumus operari,
Cum de reproborum insidiis contra electns tracla-
retur in expos. beati Job, 1. xxxi (Num. t>2),adjun- omnipotenti Deo occulta amoris noslri sufticiant.
ctum est: Paraverunt sagiltas suas in pharelra, etc. CAP.XXVIII.—Pluet super ptccaiores laqueos, ignis,
— Quid pharetrae nomine, nisi pravorum machinatio sulphur et spiritus procellarum, pars calicis eorum
designatur ? Iniqui enim cum dolos quos bonis exco- (Psal. x, 7).
gitant, secretis machinationibus occultant, quasi in Cum de s vi districlioris judicii tractaretur inex-
pharetra sagittas portant, et in hac prsesentis vitae pos. beati Job, 1. xv (Num. 55), adjunctum est:
caiigine velul in obscuro rectos corde feriunt, quia Pluet tuper peccatores laqueos, elc. — Dicendo la-
malitiosa eorum jacula et senliri per vulnus possunt, queos, ignis, sulphur et spirilus procellarum, raul-
et taraen venientia deprehendi non possunt. tos nimirum dolores intulit. Sed quia ab eis doloribus
CAP.XXVI.— Palpebrm ejus interrogant filios homi- peccator, qui non corrigitur, ad oelernasupplicia vo-
num (Psal. x, 5). catur, eosdem dolores non jam totum calicein, ged
Dura de occultis mysteriis divinae operaiionis tra- partem calicis dixit, quia videlicet eorum passio hic
claretur in expos. beati Job, I. xxvm (Num. 13), ad- C qtiidem per dolores incipitur, sed in ultione perpe-
junctum est: Palpebrm ejus interrogant filios homi- tua consummatur.
num. — Aperiendo nobis qusedam, atque claudendo CAP.XXIX.—Eloquia Domini, eloquia casta, argen-
nos interrogat Deus, sicut per prophetam dicilur: tum igne examinatum (Psal. xi, 7).,
Palpebrm ejus interrogant filios hominum. Palpebris Dumde operatione divini eloquii tractaretur iu ex-
quippe aperlis cernimus, ciausis nihil videmus. Quid pos. beati Job, I. iv (Num. 61, in fine), adjunctum
ergo per palpebras Dei nisi ejus judicia accipimus ? est: Eloquia Domini, etc.—Eloquium Domini argen-
Qusejuxta atiquid clauduntur hominibus, et juxta ali- tum igne examinatum dicilur, quia sermo Dei si in
quid reserantur, ut homines qui se nesciunt, sibimet- corde figitur, tribulalionibus probatur.
ipsis innotescant: qualenus dum qucdam intelligendo CAP.XXX.—In circuitu
comprehendunt qusedam vero cognoscere omnino impii ambulant (Psal. xi, 9).
non possunt, eorum corda sese Ialenter inquirant, si Cum de sequentibus antiqui adversarii operatio-
illos divina judicia vel clausa non stiraulant, vel nem tractaretur, in expos. beati Job, 1. u (Num. 7),
aperta non infhnt. Hac enim Paulus interrogatione adjunctura est: In circuitu impii ambulant. — Solet
probatus est, qui post perceplam internam sapien- per circuitum laboris anxietas designari, sicut <le
tiam, post aperta claustra paradisi, post ascensum Satanae responsione scriptum esl: Circuiviterram, et
coeli tertii, postsupernse locutionis mysteria adhuc perambulavieam (Job. u, 2). SedSatan laborans, tcr-
dicit: Ego menon arbitror comprehenaisse(Philipp. ram circuivit, quta quietus in coeliculmine slare con-
iii, 13). Et rursum : Ego sum minimus omnium apo- tempsit. Cumque se non transvolasse, sed perambu-
stolorum, qui non sum aignus vocari apostotus (I Cor. lasse insinuat, quanto peccali pandere in imis pre-
xv, 9). Et rursum :'Non quia sufficientessumus co- D matur, demenstrat. Perambulans ergo terram circuit,
gitare aliquid a nobis quasi ex nobis, sed sufficienlia qui ab illo spiritualis potentiae volalu cnrruens, ma-
nostra ex Deo est (II Cor. ni, 5). Apertis ergo pal- litiac suae pressus gravedine, foras ad gyrum laboris
pebris Dei interrogatus Paulus recte respondit, qui venit. De hujus ergo capitis imilatoribus, ejus vide-
et superna secrela attigit, et tamen in humilitate licei membris per Psalmislam dicitur: ln circuitu
cordis sublimiter stelit. Qui rursum cum secreta Dei impii atnbulant, quia malitiae illius tabe corrupti,
judicia de repulsione Judseorum, et Gentium voca- dum interiora non appelunt, in exteriorum labore
tione discuteret, atque ad ea pervenire non posset, fatigantur.
quasi clausis Dei palpebtis interrogatus est. Sedre-
ctum valde responsum reddidit, qui Deo se in ipsa CAP.XXXI. — Dixit insipiens in corde suo: Non est
sua ignorantia scienter inclinavit, dicens: 0 allitudo Deus (Psat. xni, 1).
divitiarum sapienlimet scientimDei, quam incompre- Dum de reprobis ob amorem visibilium perversa
hensibilia sunt judicia ejtts, et investigabilesvim ejus. de Deo sentientibus traclareiur, in expos. beati Job,
Quis enim cognovilsensumDomini, aut quis consilia- 1. xv (Num. 25), adjunctum esl: Dixil insipiensin
rius ejus fuit (Rom. xi, 33) ? Ecce enim absconsis corde suo : Non est Deus.— Menshorainis maie exte-
mysteriis, quasi clausis palpebris inquisitus, placita rius fusa sic in rebus corporeis sparsa est, ut nequa
a Abest a Mss. c Male in vulgatis, ttudii.
b Non est in Mss,
 X
8^7 APPENDIX AD S. GRE60RII OPERA OMNIA, 828
ad semelipsam intus redeat, neque eum, qui est in- A (
A,CAP. XXXIV.— Funes ceciderunlmihi in ptmclaris;
VisiDuis,cogitare sufficiat. Unde camales viri jussa elenimliceredilasmea prmclata.ett mi/ii (Psal. xv, 6),
gpiritualiaconteranentes, Deumquia corporaliter non Cum de distingnendis multiplicibus reritm sigiiift-
viilent, quan luque ad hoc perveniunt, ut ettain non ,eationibtts traetaretur, in expos. beati Job, I. xxx.r.
esse su>picentur.Unde scriptum est: Dixit insipiens (Num. 18), adjunctum est : Funet cecideruntmihiin
in corde suo: Non est Deus. Plerumque enim plus .pratclarit, etc.—Scripturasacra aliquandoinnedimen-
appelunt homfnes servire hominibus quos corpora- sktnumsorles,atiquando peccata'aliquandt>fidemdesi-
liter vident quim servire Deo quem non vident. Per gnare consuevit. Nampropter haereditariasdiwensio-
OMM* eaim quod faciunt, ad iid m oculorumtendsni. num sorles dicitwr : Funes ceciderunt mihi in prmcta-
Et quia in Deumoculos corporis tenere non possunt, ris,««eni'm/i(Brerfitosmeopr«Bc/araes(mi/ii.Funesqtiippe
ei <bsequia praeberevet «tespkium, vet si efleperiflt, in praeclariscadunt, dmri per huuiiliiatem viiaesortes
fatigantur. Esse enim, sicut dictum est, non credunt, nos patriaemelioris excipiunt. Rursum qHiafune pec-
quero corpo*ali*er non iiilueahir. Qui si auelorem1 eata signantur, per prophetam dicitur : Vmimi tra-
QH*nium Deurohumililer quotrerent, idquod non vi- hilit iniquitatet in funiculisvanitalis(Isa. v, 18). Iui-
detur, ex eo quod videtur esse, melius in semetipsis1 ^tutasuamquein funicutisvanitatis trahitur, dura per
invenirent. tpsi quippe ex anima invisibiliet corpore! augmciUum culpa protelalur. Unde per Psalmistam
visibiliSBbsistwit;el si hoe ab eis quod non vid<etur dicilur : Funes peccatorumcircumplexisuntme {Psal.
abslrabilur, illico corruit quod videtur. Et palent' cxvni, 6t).Quiaenira funis addeodotorquelur ut cres-
quidem carnis oeuli, sed videre quidquam vel sen- cat, nonimmeritopeccatumin fwieftguralur,quodper-
tire non possunt. Sensus enim visionis periit, quiaI sB * versocordesaepediimdefenditurmultipricatur.Rursum
habitator recessit, et domus carnis remanet vacua, fune tides exprimjtur, Salpmoneattestante, qtti ait:
>
quia abseessit itle invisibilisspiritus, qui per ejus rc- Funiculus triplex difficilerumpitur (Eccl. iv, 12), quia
spkere fenestras solebat. Quia ergo rebus visibilibus s videlicet lides, quae de cognilione Trinitatis ab ore
inviibilia praeslantiora sunt, carnales qtiique ex se- praedicantiumte-xilur, tortis in eliectispermanens, in
metipsis pen-are debuernnt, atque per hanc, ut itai soio reproborum corde dissipatur.
dixeiiiin, scalam consioVationis tenJere in Deum,' CAP.XXXV.— F.go clamavi, quoniamexaudisti me,
quia eo est quo invisibilis perroamel,et eo summus5 Deut(Ptal.XY,6).
peumanet queicompreaeodi neqsaquam potesi. In expos. beati Job, I. xxxv (Num. i), adjunctum
— b Non enim ait: Quia cla-
CAP.XXXII. — IUic trepidaverunt timore,,ubi non. esl : Egp clamavi, etc.
etat timot (Ptal. xni, 5). mavi, cxaudisli me; sed Clamavi, quoniamexaudisli
me. Qui enim loquens exaudilus fueral, votis proll-
Dumde pusillanimitaieinflrmarummentiumtracta- cientibus exauditus clamabat: Mirifi.catnisericordiui
retur, in expos. heati Job, 1.vii (Num.32), adjunctum fi tuas, qui salvos[acis speranles in le, qnia tunc uiiui-
est: DMctrepidaverunl limore,ubi non erat timor. — rum misericordiaeDominitniraeapud nosmelipsos,qui
Sciendumest quodpleriqueagere recta desiderant,sedd eripimur, fiunt, cum pereasdem misericordiasquaui
sunt notroulla qu « infirmiseorurn menlibus ex pr e-- gravia fuerint pericula quaeevasimus agnoscuntur.
MatLvit» eontradicunt. Cumque adversa in infimis 8 CAP.XXXVI. — Sub umbra alarum tuarum protege
pevpel»netwmt, in superni judicii rectitudine oflen- me (Psal. xvi, 9).
duq». Unde s*pe noniiuUi dum temporalia adversaa puQ
pertimescunt, districlioni se aeternueanimadversionis s Dum de custodia divina circa uos tractaretur, in
De bis e*go bene per Psalmistam dicitur: expos. beati Job, 1. xxxu (Num 7), adjunctum esl:
otyjciunt.
llltc trepidavtmnt Hmom, ubi non erat timor. Istee Sub umbra alarum tuarum prolegetne. — Quia uos
Dominus duro protegit, nutrit, et nou gravi
namque veritalem jam libere defendere appetit, sedj parvulos
fauieii in ipso suo appetjtu trepjdus indignationem a atqufi onerosa, sed levi et blanda proteclione nos re-
potestatis humanse pertimescit. Cum in terra homi- tovet, dtim suas tn nos miserkprdias ei>erit, quasi
riera contra veritatem pav.el, ejusdem veritatis iram a raore avium, super nos alas tendit.
ccelitus sustinet, Ille peccatornm suorum conscius,, CAP.XXXVtt. — DUigamte, Domine],virtus tnea
ea quoepossidet indigentibus jam largiri desiderat,, ( Psal. xvii, 1).
sed tamen ne datis rebus egeat, ipse formidat. Cum- In expos. beati Job, 1. xxxn (Num. 14), adjunctum
^
que carnis subsidia reservando trepidus praeparat,abu est: Diiiijflmte, etc. — c Certum est quippe est quia
alimentis misericordiaeanimam necat. El cum pati II iniiius diligitereptorem suum, qui mimis intelligiipe-
in terra inopiam.metuit, aeternam sibi abundantiam 11 riculum quod evasit; et vile solatium defensoris de-
siipernaereleclionis abscindit. Qui enira conculcanda 'a jiutat, qui virtutem adversarii debilcm puiat. Unde
in infimis metuunt, a suiumis metuenda paliuntur;!'' bene ereptionem suam Dominotribiiens propheta tli-
et cum transire nolunt quod calcare poteiant, judi- '" eebat: Diligam te, Domine, virtue mea, aperte vide-
ciura de supenjis excipiurit, quod tolerarp nequa- •- licet dicens : Eo le magis ditigo, quo, itifirmilatem
quam possunt. propriam senliens, virtutem meam te esse cognosco.
CAP.XXXIII.— Dixi Domtno : Deut meut et tu.,1 ('• n CAP.XXXVIII.— Catigosubvolavit pedibus ejus; el ascendit
quoniambonorummeorumnon eges(Psal. xv, 2). super cherubim,etvolavit; super.pmnas ven-
torum,et posuit.tenebraslaiibulumsuum (Psal.. xvu,
In expos. heati Job, 1. xvi (iVwm.2), adjnnctum m 10).
— •
est: Dixi Bomino, elc. In omni quippe quod *d Cum de divinaaessentiaceelsitudine tractaretur, in
bene agimus, nosmetipsos, non autem Dominum j'u> \'•'" expos. beali Job, 1, xvn, (Num. 39), adjunctum est:
vamus. Ipse enim vere nobis Dominus, quia el uti- Caligo sub pedibus ejut:, etc. — Galigo sub pettibus
que Deus est, qui bono non indiget servientis, sed i(* est, quia non in ea claritate at>inferioribus cernitui',
bnnilatem coniert quam recipit, ut oblala bonitas as qua in superioribus dominatur. Atcendit enim super
non ipsi, sed.priusaccipienlibus, et posl reddenlibus us cherubim,et volavit;cherubimquippe pleniludoscien-
prosit. Nam elsi in judicio Dominusveniens dicit: -: tiaedicitur.Proindesuperpleniiudiiiemscieniiaeascen-
Quandiu fecistis uni de hit (ratribut tneis minimis, !» disse perhibeluret volasse, quia majestatis ejus cel-
mihifecittit{Malth.xxv, 40), mira hocpietate loquitur ur siludinem scientia nulla comprebeiidil. Volavit ergo,
ex suorum compassione membrorum; et ipse nos 05 quia longe in altum ab intellectu nostro se rapuit.
per hoc, quod caput nostrum esl, adjuvat, qui per er Volavit
super penuas venlorum, quia scientiamtrans-
nostra bona opera in suis uiembris adjuvatur. cendit animarum. PosuiJ lenebrat tatibutum tuum,
n In Mss., non continetur, e Abest a Mss.
b Omittitur in Mss.
329 S. PATERII EXPOSITIO VET. ET N@ff. TESTAMENTJ. — SUP. PSALMOS. $m
_uia dum caligine nostrse infirmitatis obscuramur, A toris excrescunt. jEternitatis quippe praemiapraesto-
per ignorantiam nostrara nobjs absconditur, ne a no- lantes,vires ex adversitatibus sumuni, quia, crescente
bis modo in aclerna et inliroa claritate videatur. pugna, gloriosiorem sibi non ambigunt manere vic-
Unde ei et in Canticis canticorum a sponsa dicitur : loriam. Sic itaque electorum desideria duin premiin-
Fuge, dilectemi (Cant. vju, 14),.fuge. tur, adversitate proficiunt, sicut ignis flatu premitur
CAP.XXXIX..— Item unde supra. ut crescat; et u«de quasi exslingui cernitur, inde ro-
* Super cberubim Dominus ascendit et volavit, boratur. In. eo namque ostendimus quanta ad Deuni
esse in horai- cupiditate Oagramus, si uon soliim ad eum per tran-
quia super pjeniludinem sejentiae, q*iae et mollia, sed eliam per aspera et dura. traosi-
ijibus poluit, incarnationis suae gloriam exaltare di- quilla mus. Bene ergo per Psalmistam dicitur : Qui perfecii
gnatus est, ut lioc ejus vejatfe sit, potentiae suaemys- pedes meos tanqvqnt cervorutn. Cervus enim eum
terium ab iutellectu humano subdueere. Quanlalibet monlium
enim plenitudine scieutiaeviiaspiritualiumfulgeai, ap- se juga conscendit, quaaquese aspera, quaeque
non valet factma sit utquiexsti- ohjicitinl sentibus illigata, datosaltu transgreditur,
preheadere quomodo
tit conciperetur, et auie sseculaauctor hominum nas- el absque ullo cursus sui obstaculo in superioribus
elevatur. Ita etiam electorum menles, quaequesibi
ceretur houjo.iu fiafi saeculoEttm,Deus caro esset, in hoc mrjndo obsistere atque obviare conspiciunl,
Verbttm in fine fieret. Unde recte et illic additur: saltu transcendunt, el more cervo-
Volavitsuper pennas ventorum, quia videticet Irans- contemplationis terrenorum
eendit emnes intellectus anjmarum. Vento quippe rum, despectis sentibus, in superna se
animas figurari pro velocitate suse cogitationis iion evehunt. Unde idem Psalmista iterom dicit : El in
inconvenienter accipimus. Deomeo transgrediar murum (Ibid., 30.).Mumsquippe
B est omne quod itineri nostrp pbjicilur, ne ad eum qui
CAP.XL. — Posuit tenebras lalibulum suum (Psal. diligitur transeatur. Sed murum transgredimur, cuui
xvii, 12). prsc amore supernsepatriaeauaeque iu hoe mundo fue-
Dttmde bonopcenitentiaeper aspirationem supernae rint objecta calcamus.
gratiae tractaretur, in expos. beati Job, 1. v (Num. CAP.XLIII. — FUii alieni menliti sunt miln, fili>
12, 13), adjuncium est : Posuit tenebras latibulum aUeni inveteraverunt el ctaudicaverunl a semiHt
in
suum.—Auctor noster, quia nobjs hpc exsilium de- suis (Psal. xvu).
jectis tucem suse visionis abstulit, sese nostris ocu-
Jis quasi in tenebrarum latibufo abscondit. Quas ni- est:In Filii expos. beati Job, i. xix (Num. 40),—adjunctum
aiieni mentiti sunt etc. ' Israeli-
mirum csecilatisnostrse tenebras cum studiose conspi- mihi,
Flet enim tieuspopulus idcirco claudus nominatur, quia sanum
cimus, mentem ad lamenta provocamus. iri operalione non habuit. Quippe quia utrp-
Csecitatem,quam foris patUiu, si humiliter meminit gressum que pede uti noluit, dum unum Testamentuin reci-
quod interiorum lumine privetur. Cumque tenebras aliud spernit.
quibus circumdatur respicit, splendomsintimi ardemi pit,
se desiderio ajffligit,omnique intentionis nisu seiuet- CAP. XLIV. — Catli enarrant gloriam Dei (Ptal.
ipsam concutit, et supernam lucem, quam eoiidita XVJII,1).
deseruit, repulsa quaeril. Unde lit plerumque ut in In expos. beati Job, 1. rv (JV«m.10), adj'uncluin
ipsis piisJelibas itta internii gaudiictaritas erumpat, est :• Cmli enarrant gtoriam Dei. — Quid ccelorum
et mens quae in torpore caecajacuerat, ad inspectio- Bomine nisi praedicantium vita signatur ? Ipsi igitur
nem fulgoris intimi suspiriis vegetata canvalescat. p sunt coeli, ipsi sol esse memorantur. Cceli, scilicet,
CAP.XLI. — Tenebrosa aqua- in nubibus aerit. Prat quia mtercedendo protegun.t; sol, quia proedicando
fulgore.inconspeclu ejus mbes transierunt, grando vim luminis ostendunt.
ei carbones ignis (Psal. xvu, 12, 13). CAP. XLV. — In sole posuit tabetnaculum. suum
Dum de praedicatorum Ecclesiae virlutibus tracta- (Psal. xvui, 6).
relur inexpos. beatt Job, I. xvn (Num. 30), adjun- . In beati Job, 1. xxxiv (Num. 25), adjun-
ctura esl: Tenebrosaaqua innnbibus aeris, etc.—bTe- ctum expos. est: In sole posuii tabernaeulum suum. — Ac si
nebrosa aqua, quid aliud quam occuitam signat scien- diceret: Humaniialis assuinptse sacramentum in lu-
tiam prophctarum, qai ante adventum Domini dum miue manifestoevisionis ostendit.
occultis sacsamentis gravidi mysteria immensa gesta- — Ipse enim tanquam sponsut:procedens
reut, mtuenJium oculis, eorura lnlelligenlia caligabat? CAP.XLVI. de
Prae fulgore vero nubes transierunt, quia praedicato- thatanio suo (Ibid.).
res sancli universa mundi spatia niiraeuloruni clari- uum de mysterio incarnalionis Dominicaetracta-
late perciurrunt. Qui etiam grandp et carbones ignrs retur, hom. 38 in Evang. (Num. 3), adj.unctumest:
vocati sunt, quia et per correctionetn feriunt, et per lpse enim lanquam sponsusprocedens de thalamo suo.
fiauimam charitatis accendunt. Ipsa quoque libera — Tanquam sponsus Redemptor nosler de ihalamo,
sanctorum increpatio natura grandinis convenienter suo processit, qui ad conjungendam sibi Eccksiam
exprimitur. Grando enim veniens percutit, liquata rt- inearnatus Deus de incorruptp uterp Virginis exivit.
gat Sancti autera viri corda audientium et terrentes CAP.XLVIL — Pones eosut clibanum ignis in tem-
feriuni, et blandientes infundunt. Nam quemadmo- n pore vullus tui, Domiiiusin ira-sua conturbabit eot,
dum feriant Propheta testatur dicens : Virlutem ter- et devorabiteos ignis (Psat. xx, 10).
ribitiuinluorttm dicent, et magnitudinemtuam narra-
bunt (Psal. cxt.iv, 6). Et qiiemadmodumblandientes Dunide iuiquorum futurse retributionis poena tra-
riyent, secutus adjunxil : Memoriamabundantimsua- ctaretiuyin expas. beati Joo, 1. xv (jVum. 35), ad-
vilatis tuas eruclabunt, et justitia tua exsullabunt junctum esl: Pones eos ut clibanum ignis in tempote
(Ibid., 1}. vuLustui,etc.—Sciendumestqiiodomnesreprobi.quia
ex aniraa simul et carne peccaverunt, illic in anim.i
CAP.XLH. — Qui perfecit pedes meos tanquam cer- pariter et carne cruciantur. Glibanus namque intrin-
vorum (Psal. xvn, 34). secus ardet; is vero qui ab igne devoratur ab exte-.
Cum de perfectorum siudiis traclarelur, in expos. riore incipit parte concremari. Ut ei'go sacra eloquia
iieati Jol>,l.xxvi (iVum.24), adjuuctum est: Qui per-. ardere et exteriiis et interius reprobos demonstrar
fecit pedesmeostanquamcervorum—Robustorum men- rent, eos et ab igne devorari, et sicut clibanumetponi
tes iii Deo iiniiiobiiitertixaelauto adversaquaequedes- testantur, ut per ignem crucientur in corpore, per
pickinl, quauto cernunl quod contra prseeeptacondi- dolorem ardeant in mente (Ibid., lib. vi, num. 47).
a In Cod. Micbael. legitur hoc desumptum ex com- Regum, cap. 1, num. 39, leguntur pene similia.
meniario Ezech. homilia.. Sed quae est boechonulia ? b Item lib. xxvn, uum. 15, et lib. xx, num. 38
Kuliibi certe id nobis occurrit. Libroi, cunm. inlib. c Gapot hoc et duo sequentianon •haberXoriu Msj>
851 APPENDIX AD S. GREGORHOPERA OMNIA. 832
In tempore ltaque vultus Domini injusti omneset ut 1A quaesustentet. Sit itaque amor, sed non emolliens;
clibanus puniuntur, et ab igne devorantur, quia ap- sit rigor, sed non exasperans ; sit zelus, sed non im-
parenle judice, cum a visione illius eorum mullitudo moderate soeviens; sit pieias, sed non pius quam ex-
repellitur, et intus per deslderiuin ardet conscientia,. pediat parcens.
el foris carnem cruciat gehenna. CAP. LI. — Impinguasti in oteo caput meum
CAP.XLVIII.— Deus meus, clamabo per diem, nec (Psat. xxn, 5).
exaudies; et nocte, et non ad insipientiam mihi In expos. beati Job, I. in (Num. 33), adjunctum
(Psal xxi, 3). est: Impinguatli in oleo caput meum.— Ac si dicat:
Dum de dispensalorio divinae misericordue aono Charitalis pinguedine replesti mentem meam. Exa-
circa electos traclarelur in expos. beati Job, I. xx ruil velut tetta virtus mca (Ptal. xxi, 16). Elenira
(Num. 61),—adjunclum est: Deusmeus, clamabo per testa igne solidatur. Caro autem eo ex passione sua
diem, etc. Sancta Ecclesia persecutionis tempore, robustior exstitit, quo per infirmitatem moriens, a
fide stat, desideriis claniat. Sed dolet se quasi non morte sine iniirmitale surrexit. Et iterum : Exaruit
respici, dum sua videl in tribulationibus vota differ- vetut tetta virlut mea. Sicut testa eniin ejus virtus
ri. Alto namque consilio omnipotens Deus cum sancli exaruit, quia susceplae carnis infirmitalem passiouis
ejus adversariorum persecutionibus comprimuntur, suaeigne roboravit.
cumque assiduis ut liberentur interpellationibuscla- CAP.LII. — Qui non accepit in vano animam tuam
mant, differre solel voces pelentium, ut merita pa- (Ptal. xxiti, 4).
tientium crescant, qualenus eo magis exaudianlur ad n Cum de studio boni
merilum, quo citius tion exaudiuntur ad volum. Di- beaii Job, 1. vu operis tractaretur m expos.
cit ergo Psalmista : Deus tneus, clamabo per diem , (Num. 38), adjunctum est: Qui non
accepit, etc. — ue unoquoque etecto per Psalmislam
nec exaudies, et nocle. Aique ipsa utilitas de exau- dicitur
diendi mora mox subditur, cum illic protinus subin- vano : Qui non accepit tn vano animum suam. In
ferlur : Et non ad insipienliammihi. Ad raulliplican- sentianamqtie animam suam accipit, qui sola prsc-
dam quippe sanctorum sapiemiam prolicit, quod altendit.cogiians, quae sequanlur in perpeluum non
In vano animarn suam qui ejus vi-
postulata tarde percipiunt, ut ex dilalione crescat tam negligens, ei curam carnis accipit, anteponit. Sed ani-
desiderium, ex desiderio intellectus augealur. Intel- mam suam in vanum
lectus vero cum intenditur, ejus in Deum ardentior tentione continua ad justi non accipiunl, quia in-
affectus aperitur. Aflectusaulem ad promerenda coe- ejus utilitatem referunt quid-
lestia tauto lit capax, quantofit exspectando longani- quid corporaliter operanlur, quatenus et transeuulo
mis.Sed tamen inter baecsanctoruin patientiara dolor operevitam operis ciusa non transeat, quoe viiaepraemia
urget ad vocem , et cum dilati proficiunt, metuunt post paral. Sed hscc turare reprobi negligunt,
ne deficiant, el vacui rebus despecti reprobentur. tes quia profecto, ambulantes in vacuum, vitam sequen-
— fugiunt, invenienles perdunt. Unde meliusa pra-
CAP. XLIX. Item unde tupra. vorum imitatione compescimur, si eorum damna ex
In eipos. beati Job, t. xxvi (iVttm.34). — Nemo iine pensamus.
qui tardius auditur, credat quod a superna cura ne- CAP.LUI. — De necessitatlbusme» eripe me
gligatur. Saepeenim nostra desideria, quia celeriter (Psal.
non ttunt, eiaudiuntur; et quod impleri concite pe- xxiv, 17).
b
timus, ex ipsa melius tardilale prosperatur. S.cpe G Dum de cohibendis per usum bonaeoperationis,
vox nostra eo perlicitur, quo diflertur; et cum su- infirmitalL humanaedesideriis tractarelur in expos.
perficie tenus petitio negligitur, vota noslra aliius in, beati Job, 1.xx (Num. 28, 29), adjunctum est: De
cogitaiionum radice [complenlur, sicut et semina necessitatibusmeis eripe me. — Natura humana bene
messium gelu pressa solidantur; et quo ad superfi- condita, sed ad iniirmitatem vitio propriaevoluntaiis
ciem tardius exeunt, eo ad frugein multipliciora con- lapsa in calamitatem cecidit, quia, pressa innumeris
surgunt. Desideria itaque nostra dilatione exlendun- necessitatibus, nihil in hac vila nisi unde aflligeretur
tur utproficiant; proficiunt ut ad boc quod percep- invenit. Sed cum eisdera naturae noslrac necessitati-
lura sunt convalescant. Exercitantur in certamine, bus plerumque plusquam expedit, deservimus, men-
ut lnajoiibtis cumulentur prscmiis in retributione. tisquc curam negligimus, ex miseria negligentise, in-
Labor protrabitur pugnae,ut crescat corona vicloriae. firmitali nostroe addimus squalorem cufpae. Necessi-
Suos ergo Dominuscum velociter non exaudit, quo tales namque naturales hoc habere valde periculo-
repellere creditur trahit. Internus quippe est medi- sum solent, quod saepe in eis minime discernitur quid
cus, et peccalorum in nobis contagia quaeinesse me- circa illas per ulilitatis sludium, et quid per volupia-
dullitus reprobat secat; atiscindit virus pulredinisi tis vitium agalur.Crebro enim occasione seduclionis
ferro tribulationis; et quo voces segri audire dissi- inventa, dum necessilati debita reddimus, voluptatis
mulat, eo acgritudinisfiiiem procurat. Hinc est ergo, vitio de-ervimus, et infirmitatis velamine ante dis-
quod Propheta ait: Clamaboper diem, nec exaudies; cretionis oculos excusatio nostra se palliat, ac quasi
et nocte, el non ad insipienliam mihi (Psal. xxi, 3). sub palrocinio explendaeutilitatis occultat. Infirmita-
Ac si diceret: Nequaquammihi ad insipienliampro-'. n" lera vero naturae nostrae per negligenliamrelaxare
llcit, quod die ac nocle clamantem me continuo nont nihil est aliud, quam calamitati miseriam addere, ac
exaudis, quia unde me in temporali tribulatione. vitiorum squalorem eadem miseria multiplicare. Unde
quasi deseris, inde ad seternam sapienliam plus eru-'. sancli viri iu omne quod agunt sludiosissimainten-
dis. Hinc etiam dicit: Adjulor in opportunitatibus,in( tione discernunt, ne quid plus ab eis nalurae suse in-
tribulatione(Psal. ix, 10). In tribulatione quippe dic- firmitas quam sibi debelur exigat, ne sub necessita-
turus, opportunitatem praemisit, quia ssepe tribula- tis legmine in eis vitium voluptatis excrescat. Aliud
tione conterimur, et lamen opporlunum nondum cstt enim ex infirmitate , aliud ex tentalionis suggestione
ut desiderio ereptionis adjuvemur. sustinent; et quasi quidam rectissimi c arbitres, in-
CAP.L. — Virga lua el baculus tuus, ipsa me conso- ternecessitntem voluptalemque constiluti, lianccon-
lala sunt (Psal. xxu, 4). solando sublevanl, illam premenda frcnant. Unde fit
ut etsi infirmitalis susccalamitatem tolerent, tauieu
In expos. beati Job, 1. xx (Num. 14), adjunctum l ad squalorem tniseriaeper negligentiam non dcscen-
est: Virga tua et baculustuus , etc. — " Yirga per- dant. Hoc ipsum enim esse in calamitate est neces-
cutimur, et baculo sustentamur. Si ergo est distric-- sitatem naturse ex carnis adhuc corruplibilis iniir-
tio virgae, quseferiat, sit econtra consolalio baculli milate sustinere; quas videlicetnecessitates
cupiebat
a Cap. 50 et 51 in Mss. non sunt. c Ita Mss. omnes, non arbitri, ut legitur in Vulga-
b In Excusis, de discemendo - tis. Familiarem uoslro Gregorio vocem hanc j*ui
et necessi-
voluptatis
tatit negotio. saepeprobavimus.
833 S. PATERII EXPOSITIO VET. ET NOV. TESTAMENTL,— SUP. PSALMOS. 834
evader*1, qui dicebat : De necessilalibus meis eripe /A (endis bonorum studiis tractaretur in expos. beali
me. Sciebat enim plerumque voluptatum culpas ex Job , I. IV(Num. 57), adjunctum —
est: Unam petii
necessitatnm occasione prorumpere, et ne quid a Domino, nanc requiram. Omnes, qui vel illicita
sponte itlicitum admitteret, hoc ipsum At satagebat appetunt, vel in hoc muntlo videri aliquid volunt,
evel'.i quod nolens ex radice tolerabat. contra densis cogitationuni tumultibus in corde couiprimuui
pravi gaudenl in his corruplionis suae necessitalibus, tur. Dumque desideriorum lurbas intra se excitantl
quia nimirum eas ad usus voluptatuin retorquent. prostratam mentem pede 'miserae frequentationis
Cum enim reficiendis cibo corporibus naturae ser- calcanl (Ibid., n. 18). At contra, sancti viri, quia
viunt, per delectalionem gulse in voluptatis ingluvie nihil hujus mundi appetunt, nullis procul dubio in
distenduntur. Cum tegendis membris vestimenta corde tumullibus prerauntur. Oinnes quippe inordi-
quxrunt, non solum quse tegant, sed eliam quse-ex- natos molus desideriorum a cubili cordis manu
toilant appetunt; et contra torporem frigoris non sanctse considerationis ejiciunt; et quia transitoria
solum quaeper pinguedinem muniant, sed etiam quie cuncta despiciunt, ex his nascentes cogitationum
c insolentias non paliuntur. Solain namque oeternam
per mollitiera delectent; non solnm quse per molli-
tiem tactum mulceant, sed eliam quae per colorem patriam appelunt; et quia nulla hujus mundi dili-
oculos sedueant. De his ergo necessitatibtis Iiberari gunt, magna mentis tranquillitale perfruunlur. An-
Psalmista desiderans, dicit: De necessitatibus meis non cunctos a se cogitatiomnn tumultus expulerat,
eripe me. Necessilatis enim causam in u=um volupta- qui dicebat : Unam petii a Domino, hanc requiram,
tis vertere quid est aliud quam calamitali suaesqua- ut habitemin domoDomini. A Irequentia quippe ter-
lorem miserisesociare? * 1j.° renorum desideriorum fugerat, et ad magnam vide-
CAP.LIV. — Proba me, Domine, et tenta me licet solitudinem semetipsum contuterat; ubi eo tu-
tiusnihil exlraneum conspiceret, quo competens nil
(Psal. ixxv, 2). amaret. A tumultu rerum temporalium magnum
Cum de providaccircumspectionis electorum stu- secessum petierat, quietam mentem, in qoa
diis tractafetur in expos. beati Job, 1. vn (Num. 21), quemdam tanto purius Deum cerneret, quanto huuc cum se
adjunctum est: Proba me, Domine, ct tenla me. — solo soluni inveniret.
Cum securos nos ac de virtutum affluenlia etatos re-
pentinus vel llagelli dolor, vel infirmitatis tentatio , CAP.LVIII. — Abscondeseos in absconditovullut lui
percutit, protinus a stalus sui vertice mentis nostras a conturbationehominum (Psal. xxx, 21).
elatio succisa cadit, ut de semelipsa nihil audeat, Cum de electorum virlutibus tractaretur, in expos.
sed, infirmitalis suse ictu prostrata , manum levantis beati Job, Iib. iv (JVnm. 19; et lib. IV,num. 9), ad-
qu.erat. Hinc est quod sancli viri, cum de occulta junctum est : Abscondeseos in abscondilovullustuia
se
crga dispositione suspecti sunt, plus prospera ipsa conturbatione hominum. — Electus quisque in judi-
perlimescunt, tentari appetunt, flagellari concupis- cio per internum visum in vultu divinitatis abscondi-
cunl, quatenus ihcautam mentem metus et dolor tur, dum reprob'irtim foris caecitas districta aniinad-
erudiat, ne ,in hac peregrinalionis via hoste ex in- versione juslitioerepulsa turbatur. Sancti itaque viri
sidiis erumpente, sua eam deterius securiias slernat. . ab importunitale desideriorum temporalium , a tu-
Recte ergo per Psalmistam dicitur : Proba me, Do- multu inutilium curarum , a clamore perstrepentium
mine, et tenta me.\ Ac si aperte dicat : Prius vires perturbationum semelipsos sacri verbi gladio mor-
inspice, et tunc ut ferre valeo lentari permitte. Hinc ^C tificare non desinunt, alque inlus ante Dei faciein
iteruin dicit: Ego ad flagella paralus sum (Psal. in sinu mentis abscondunt. Unde recte per Psalmi-
xxxvn, 18). Quia enim sanclse mentes suae corru- stam dicitur: Abscondeseos abdito vultus tui a contur-
vulriussine putredine non esse considerant, bationehominum.Quod quamvis
plionis
iibenter se sub manu medici ad sectiones parant, ut iiat, etiam nunc ex magna parleperfecte postmodum
agilur, cum a tem-
aperto vulnere virus peccati exeat, quod sana cute desideriorum tumultibus delectalione in
inlus occidebat. poralium
interiora rapiuntur, ut mens eorum dum in amorera
—
CAP.LV. Dominus illuminatio mea, et salus mea; Dei tota lenditur, nulla inulili perturbatione iacere-
quemtimebo (Psal. xxvi, 1)? tur. Hinc est quod Paulus per contemplationem
In expos. beati Job, 1.xtv (Num.a 41), adj'unctum mortuos et quasi in secreto divinitatis abscondilos
est: Dominus illuminatio, etc. — Ex pcena culpae et discipulos videral, quibus dicebat: Mortui enim estis,
est, videre bonum quod agere debeat, et tamen im- III,viia vestra absconditaesl cumChrisloin Deo (Colos.
plere non posse. Et rursum ex graviori poena culpae ventam 5). Qui enim mortificare se appelit, valde ad in-
est quod agere debeat riec videre. Unde et contra requiem contemplalionis hilarescit, ut ex-
haecutraque Psalmistaevoce dicitur: Dominus illu- stinctus mundo laleat, et a cunctis exleriorum re-
minatio mea, et salus mea. Contra ignorantioe enim rum d perturbationibus intra sinum se intimi amoris
tenebras illuminatio, contra infirmitatem vero salus abscondit.
cst Dominus, quando et ostendit quid debeat ad agen- CAP. LIX.—Ego dixi in pavore meo : Projectus sum
dum appeti, et vires prsebet ut quod ostenderit pos- a vultu oculorumluorum. (Psal. xxx, 23).
sit impleri. .
CAP.LVl.—Ilem unde supra. <
D Cum de electorum profectibus, per proprise infir-
— mitalis cognitionem tractaretur, in expos. beali Job,
In expos. beati Job, lib. xix (iVwm.39), Crebro I. XXIII( jVam. 41-43), adjunctum est : Ego dixi in
namque peccatum , aut ignorantia, aut infirmitate etc.—Virsanctus aclernam patriam ° con-
pavoremeo,
perpetratur, ut vel nesciat homo quid velle debeat, et haec mala pensans, in quibus erat,
vel non omne, quod voluerit possit. Quo contra templatus, illa bona considerans, in quibus adhuc non
recte per Psalmistam dicitur : Dominus illuminatio atque erat, ait: Ego dixi in pavore meo, Projectus suma vuttu
mea el salus mea. Quia enim et scientiam Dominus oculorumtuorum. Sublevalus quippe in exsiasi (quod
;i virtutem praebet, et contra ignorantiam illumina- noslri interpretespavoremnonproprievocaverunt) a
>io, et contra inlirmitatem salus vocatur. vultu oculorum Dei vidit se esse projectum. Post in-
3AP.LVII. — Unam petii a Domino , hanc requiram terni quippe luminis visionem , quaeintus aiiitna per
(Psal. xxvi, 4). contemplationisgratiam radio ctarilalis emicuit, ase-
Cum h de cavendis pravorura desideriis et appe- metipso recessit, et coguitione percepta, vel quibus
a Caput 55 et 56 in Mss.desiderantur. exhihet.
b In Editis, de mentis iranquillitate a mundi lumul- d Editi cum Michael., absc.ondat.
tibusrelinendm. e Utic. et Gemet.,
c Michael., tumullus. Utic utramque lectione"» contemplatur.
8S3 APPENDIXAD S. GREGORHOPERA OMNlA. 836
malis tricBdessetwvenk ; neque enim quis praesentisA Wr iit expos. beati Job, 1.28 (JVttW.11), adjunctmn
:
vitctmal* sicut sunt cowspicereprsevalet,sibena seter- est Virititer agite, etc. — Scriptura sacra viros vu-
«se patriteperconlemplalionisgiislnmconliitgerenec- care consue.vit, qui nimirum vias DorwniitVrrftbus
dum vaiet. Unde et a vullu oculorum Dei projectum et non dissolutis gressibusseqnunior. Ufifleet Pau-
eessecognovK. Sublevatusqttippe vidit quod se bic Itis ait : Hemissas manus et disiotuta genua erigite
videre tion posse ad se retaxatus ingemuil.Perfectam (Hebr. xu, 12). Undeet Sapientia in Proverbiisdicit:
sciHcetanimam ista compunclio aflicerc familiarius 0 uiri, ad vos clamito (Prov. vin, 4). Ac si aperte
•otet, quia omnes imaginationescorporeas insolen- dicerel : Ego non feininis, sed viris ioquor, quia hi
ter eibi eiviantes discutit, et cordis oeultim figere in qui fluxamente sunt meaverba percipere nequaquam
ipso radio incircumscripise lucis intendit. Figuras possunt.
corporaiium specierum ad se inlus ex iniirmitate CAP.LXIV Beali quorumremissmsunt iniquilatet,
corporis trahit; sed perfecte compuncta hoc sum- et quorum lecia sunt peccata(Psal. xxxi, 1).
«aopere invigilat, ne cum veritatem quaerit, eam
v isionisilludat, Cum de eleetorum per internam gratiam studiis
imaginatio icircuiBscriplse cunctasque tractareiur,
sibi Obvianles imaginesrespuit. Quia enini per illas est : Beati hom. 4 inremissm Ezech. (Num. 6), adjimcttim
sunt intquiuues, etc.
infra se lapsa est, sineillis super se ire conalur. Et — « Sancti viri quorum
ante Dei oculos student cmtpas tin-
postqnam per multa indecenter sparsa eet, in unum gnae tegere meritis vhae. Student pofidete bonerum
se coiligere nititur, ut, si magna vi amoris prae-
vatet, esse imum atque incorporeumcontempletur. operum premere iroraoderataverberum. Unde san-
o Unde aiiquando ad qaamdam inusitatam duicedi- cia Ixclesia in suis electis quotidie otiosseloctitionis
vitium virtute boni operis tegit. Beati, ergo, quorum
nem interni saporis admittilur, et raptim aliquomodo6 remissmsuni
ardeott spiritu afflatarenovatur, tantoque magis_in- iniquitates, et quorum tecta sunt peccata
hiat, quanto magis quod amet degustat. Alque hoc (Hebr. IV, 13). Sed rursum cum scriptum sil : Otn-
tntra se appetit, quod sibi dulce sapere iwtnnsecns nia nuda et aperta sunt oculis ejus, quomodo tegi
senlit, quia videtioet ejus amore duJcedinissibi co- possunt quae ejus ocutis cui cuncta riuda sunt ab-
ram viluit; et postquam hanc utcmique perciptre scondiinferius nequaquam possunt ? Sed quia hoc quod te-
potuit, quid sine illa dudum fuisset invenit. Cui in- gimus ponimns, atque hoc unde tegimurni-
tioerere conatur, sed ab ejus fortitudine sua adhnc mirumsuperducimus, utdicimur qubd est sHbterpositumte-
iniirmiiate repeiiitur. Et quia ejus munditiae con- gamus, tegere peccata quseqnasi subterpo-
dnm abdicamus atfud
temperari non valet, flere dulce habet, sibique ad se nimus, , eisque superducimus,
cadenli intirroiiatis suae lacrymas sternere. Neque dum bonse actionis opus ad boc post eligimus , ul
eaira potest menlis oculura in id quod contra se praeferamns. Peccata itaque tegimus, cum bona
facta malis actibus superponimus.Quando ergo ab-
raptim conspexerat iigere , quia ipso vetustatis suse dicamusmala
usu deorsum ire compellitur. Inter h«e anhelat, ut quaefecimus, et eligimus bona quseque
faciaraus, quasi tegmen ei nei superducimusquara
aestual, super se ire conatur , sed ad familiares te- erubescimus
nebras suas victa fatigalione relabitur. videri. Qui ergo priora mala deserit, et
bona poslerius facit, per hoc quod addit transac-
CAP.LX liem unde tupra. tam nequitiam tegit, cui boni operis meritum super-
In expps. beati Jol>, 1. xvm (Num. 66).—h Con- ducit. Quamlibet enim t-ancti viri in hac adhuc vita
templatus quippe interna gaudia visionis Dei et so- "«, sint, habeiit tamen quod arite Dei oculos operire de-
.ialero ffequeriiiamangelorum persi«teniium,reduxit beanl, quia omninoest impossibile ut aut in opere ,
oculos ad iina; vidit quo jaceret, qui ad hoc condi- aut in locutione, aut in eogitationenunquam delin-
tns fuerat ui iu cceleslibusstare poluissel. Pen-avit quant.
ubi esseT, et quod esset ingemuil. Projeclumque se CAP.LXV. — Conversuttum in mrumnamea, dum
a vultu oculorum Dei doluit, quia in comparatione
tucis intimae, craviores senserat exiUisui tenebras confringiturspina (Psal. xxxi, 4).
quas tPierabat. Dumde bono poenitenliaetractarelur in expos»
CAP.LXI.—Viriliter agite, et conforleturcor veslrutH beali Job , 1.xx (Num. 21), adjuucium est: Con-
versus sum in mrumna mea , elc. — Quid hoc loco
(Psat. xxx, 25). per spinam nisi omne peccatum evidenter exprimi-
Jn expos. beah Job, 1.vu (Num. 24) , adjnnetum tur ? Quia dum traliit ad delectalionem, quasi pun-
est: VirMter agite , etc. — Justorum foriitudo est gendo lacerat mentem. Hinc ergo justi et poenilentis
carnem vmcere, propriis voluntatibus conlraire, de- voce dicitur : Comwsus sMinin mrumna mea, dum
leclalionemvitie praesenlisexstinguere, hUjusraundi confringitur spina , quia scilicet mens ad lainentuin
aspera pro se.ernis praemiis amare, prosperitatis venitur, ut peccati punciio poenitendo frangatui. In
blandinienla conlemnere, adrersitatis metum in translatione vero alia non confrmgi, sed coniigi
corde superare. Reproborum vero forl tndo est trans- spina perhibetur. Quod videlicetab eodem sensu non
itoria sine cessalione diligere , conlra flageiiacondi- dissonat, qnia pcenitentis aninius ad luctum ducilur,
toris insensibdiier perdurare, ab araore rerum tein- dum perpetrata culpa in mcmoria tixa retinetur.
poralium nec ex adversitate quiescere, ad inanem ^ CAP.LXVI. — Dixi : Pronunliabo adversus me in-
gloriaiweliam com vitaedetrimento pervenire, mali- jusliiiam meam Domino, et tu remisistiimpietatem
ltse augmenia exquirere, bonorum vitam nou soluiu cordismei (Psal. xxxi, oj.
verbis ac morifous, sed etiam gladiis fmpugnare, in
semetipsis gpem ponere, iniquilatem quotidie siue Dum de abslergendis cogitationuiunondum proce-
ullo desiderii defectu perpetrare. dentibus in opere flagitiis tractaretur, Reg. past.
part. — lii (cap. 29, tdmon. 50), adjuflctumesl : Dixi,
CAP.LXII.—Itemttnde supra. etc.
In expPB.beati Job, 1. xxvi (Num. 63). — Diceng cordis Saepe inisericors Deus eo citius peccata
enim : Viriliter agite, el confortetur cor vestrum, et abluit, quo haecexire ad opera non permittit,
quod illico subdidil, quasi sexum cordis munire cura- eifectu cogitata nequilia tanto citius solvitur, quanto
Vit. Luxurlosi quippe njens corrumpilur si rebus Psalmislamdicilur operis districlius non ligatur. Underecie per
transitoTis delectetur. : Dixi : Pronuntiaboadversumme
— injustUiammeam Domino, et tu remisisti impietatem
CAP.LXHI. Viriliter agite, et cmfortetur cot cordis mei. Qui euiin impietatem cordis subtlidit,
vestrum (Psal. xxx, 25). cogitationuminjustitias pronuntiare vellet indi-
Dumde disserendoinlellectu sacri eloquii tractare- jjuia
cavit. Dumqueait : Dixi: PronunUabo, Sique illico
a Reliqua desunl in Mss. Utic. lib. xxxn. Exstal hoeehom. 4 in Ezecu. loco
k Mss.non habent capitafiO, 61, 62.
«In Cod. Michael.indicatur lib. xxxiu in Job. In assigualo.
837 S. PATERH EXPOSlTtOVET. ET NOt* TESf AMENtl. — SCP. PSALMOS. 85*
adjunxit: El tu remxsisii,quam super haecsit facilis A nomineJetu, et dimiterunt eot. Sed quia apostolorum
venia ostendil; qui dum se adhuc promittit petere, virtutem premere nec flagella valuertfrit, patenter
lioc qnod se petere promiltebat obtinuit; quatenus oslenditur, cum protinus subinfertur : Et itti quidem
qnia usque ad opus non venerat culpa, usque ad cru- ibant gaudentet a conspectu consilU, Ipioniamdigni
ciatum non perveniret prjenitentia, sed cogitata af- habiti sunt pro nomine Jesu conlumeliam pali (Ibid.,
flictio uientem tergeret, quam ivimirumtantummodo 41). Mox eliam post flagellorumgaudia qmd agereut
cogitala iniquilas inqumasset. indicatur : Omni auiem die in letnplo el circa domot
CAP. LXVH. — In camo el freno maxiltas eorum non cessabant, docenteset evangethantes Jeium Chri-
constringe, qui non approximant ad te (Psal. xxxi, tlum (lbid., 42). Ecce ille qai paulo ante timidus
9;. jam linguis loquitur, coruscat mira.cutis, infirtelitatein
sacerdntum ac principum libera voce increpat, ad
Cum de ulilitate temporalis flagelli tractaretur in praedicandumJesum auctorilaiis caeleris
beati 1. xxvi est: exemplum
expos. Job, (Num. 56), adjunclum Ne in nomine Jesti loqni debeat verberibus
In camo, etc. — Saepequi j'ubentis vefba non au- praestat. nec tamen cornpescilur. Contemnit fla-
diunt ferieniis verberibus admonentur, ut ad bona prohibetur, caedreirttum,qui patilo ante requirentiWBiverba
desideria saltem pceiroctrahant,. quos prsettria non getta et qui ancillaevirestequisims expavit, vi-
iuvitant. Si vero etiam flageHaconspiciunt, conslat timuerat,
res priiicipuni csesus premit. Spiriiu ergo e-risejut
iiimimm qtiod tanto ilik gravhwis vindictaesupplicia omnit virtus eoftm. Jijusdem enim jara saocli Spiri-
sentiant, quanto hic majoris providentiaegratiaracat- tus virtule solidatus, h jos mundi aliitndines liber-
catit. talis catce depriraebat, ut in iroo esse cerneret quod
CAP.LXVIII. — Verbo Bomini cmli firmati tunt, et B contra Creatoris gratiain altum lumeret. flsec est fir-
spiritu oris ejus omnit viftus eorum(Ptal. xxxn, 6). mitas ceelorum, baecsunt dona Spirilus, quoediversis
Duin de apostolorum virtutibus per sancti Spiritus manifestari virtuttbus solent. Quas occaltaedispensa-
donum tractaretur in expos. beali Job, 1.xvu (Num. lionis munere divisas Paulus enumerat, dicens : Alii,
48-50),adjunctum est: VerboDominicaelifirmuli sunt, sertno quidemper spirilum dalur sermosapienlim, alii witem
etc. — Quid coelornmnomine nisi sanctiapostoli de- scientim secundumeumdem spiritum^,alteri fi-
signantur? Quiverbis pluunt, et coruscant miraculis, uno des in eodem spirilu, alii autem gratia saniialum in
quorum virius ex dono confortatur spiritus. De qui- ditcretio spiritu, alii operatio virtutum, alii prophetia, alii
bus per eumdem Psalmistam dickur : Cmlienarrant spiritmni, aiii genera tingnnrvm , atii inter-
gloriam Dei (Ptal. xvui, 1). Quibus lunc virtulem ptetatio sertnonum (I Cer. xn, ft, seq.); quem raot
dedit spinttis, cum replevit : quod Luca referente generali definrtietie concludens, ait: flcc auiem om-
didicimus, qui ait: Faclus esi repente de cmlosonus nia operatutvutt. Wnus atque idem Spiritus^ divMent «n*
tanquam advenienlisspiritus vehementis,et replevitto- gulis omnisprout Bene itaque dicitur : Et tpiritu orit
tam domum ubi erant sedentes; el apparueruni illit ejut vktut torum, quia pnedicatores saitcti,
disperlilmlingumtanquam ignis, sedilquesuper singu- nisi promissa Paracleti dona perciperent, nulto for-
los eorum. E( repleti sunt omnes Spirilu sancto, et tHudinis decore claruissent.
cmperunlloqui variis linguis, prout Spirilus sancius CAP.LXIX. — Congregans quasi tn utre aquas marit
dabat eloqui iltis.(Act. II', 2. Ex hom. 30 in Evang., (Psal. xxxii, 7).
num. 7,8). Exeo ergo acceperunt ornamenta vii lutis, Dum de perversis contra Ecclesiam machinalioni-
quos immensa ante possederat foedilas timoris. Sci- r" bus tractaretur in expos. beati Jrib, 1. xix (Ntuti. 15),
mus enim quod ille apostotorura, id est coelorum est: Congregansquasi intttre tquas marit.
ante gratiam, adjanctum
primus, acceptam bujus spirilus quo- — Aqnas maris quasi in utre Domtntis
ttes dum mori limuit, vitaro negavil. Qui non poenis, cura, miro moderamine cuncta dispoivens, con|regat,
in suis
non affltctionibus,non terribili potestate cujusquam, ctausas cordibus Carnalium mfnas frenat. Extremi
sed unius mancipii sola est iuterrogaiione prostratus. namque temporis persecutrowe crescente, apertas
Et quidem mancipium ne sexus iirmior terribile de- liaereticorumvoces sancta Ecclesia tolerare compelli-
monslraret, ancilla est inquirente tentatus. Rursus- lur, «ura motus eordis sui, <qoosnunc intra cogita-
que ut talis sexus iufirmitas eliam ofUcii sui deje- tionura sinus contegunl, tunc in voce niatiifestj er-
ctione vilesceret, oon ab ancilla tantum, sed ab roris aperiunt. Nune enini sicutper Joanneni dicilur:
ostiaria est ancilla requisitus. Ecce quam vilis est Draco in abysso clausus tenelur (Apoc. xx, 3), quia
ad tentandum persona requisila, ut aperte prodere- diabolica malitia in eorum subdolis cordibus occulta-
tur quanla eum timoris infiruiitas posseJerit, qui nec tur. Sed, sicut illic diclum est, Educelur draco de
anle vocem ostiariaeancillaesubsisteret. Sed jam hic puleo abyssi, quia quod roodo prse timore tegilur,
pauio ante timidus, qualis posl acceptam virlutein tunc contra Eccksiam publice de iniquorum cordibus
Spiritus existerel videamus. Certe, Luca te;tante, di- oiiuie serpentinum virus aperitur. Nuuc enim abscou-
dicimus contra sacerdotes ac principes quanla Domi- dit se sub blandiente lingua sseviens conscientia, et
iiinu auelorilate proedicaviuNam cuin laclo miraculo malitia callidiiatis.quasi quadam se tegit abysso si-
quoestiofuisset exorla, et sacerdotum principes, se- mulalionis. Nunc Dominus, sicut Psaimistae voce
niores, ac Scribse in apostolorum persecutione con- D dicirur, Congregat sicut in ntre aqnas mnris. Uter
currerent, eos in medio statuentes, m qua virtute quippe est camaiis cogitatio ; aqnae ergo tnaris in
miraculum fecerint percunctari curaverunt. Quibus, utre congregataesont cum amariludo perverseeiueu-
replelus Spiritu sancto, Pelrus dixit: Principes po- tis non erumpit exterius in vocem pravae liber-
puli et seniores, si nos hodiedijudicamurin benefacto tatis.
hotnimsinfirmi, in quo iste salvus faclus est, notum sit
emnibus tobis el omni pkbi Israel, quia in nomine CAP. LXX. — Gustate et vttfeie, quoniam tvavit
Sesu Chritti Nezareni, quem vos ctucifixistis, quem ett Domims (Ptal. XXxin,9).
Deut suscUavita mortms, in hoc isje astat eoram vo- Cum denutriendo in Deura desiderio, per expert-
bis sanus (Act. XLVUI, 9,10). Cumque erga hsec per- nientum bonorum actuura tractaretur, homil. 36, in
sequentium furor excresceret, eosque sacerdoles ac Evaug. {Num. l),.adjunclum est: Gustate etyidele ,
principes Jesum praedicareprohiberent, contra minas etc. — Augent semper spirituales deliciat:dcsiderium
principum qua auctoritate Petrus excreverat iudka- ia menie dum satianl, quia quauto magis earum
tur, cum iitic protinus subditur : Petrus vero et apo- sapor percipitur, eo amplius cognoscitur quod avi-
stoli dixerunl : Obedire oporlet Deo magis quam ho- dius ametur; ct idcirco non habitoeamari non pos-
minibus (Act. v, 29). Sed cura auctoritatem praidican- sunt, quia earum sapor ignoratur. Quis enim amare
tium resistentium praeeepla non premerent, ad fla- valeat quod ignorat? Proinde Psaimista nos admo-
gella pervenitur, nam subdirar : Tunc principes sa- net, dicetis : Guvkile, et videte, quoniam suatiisett
cerdotum costit demntiaverunt ne mmerentur in Dominut. Ac si aperte dieat: Suavitatem ejus noa
ftStfl APPENDIX AD S, GREGORII OPERA OMNlA. 840»
eognoscitis, si hanc minime gustatis. Sed cibnm vitae }A sislendo fatigentur, et si quando usque ad deleetatio-
ex palato cordis tangite, ut probantes ejus dulcedi- nem tentata mens rapilur, ipsi tamen citlus subreptio*
nera amare valeatis. Sed has homo delicias tunc nem su& delectationis erubescunt, et forti censura
amisit, cum in paradiso peccavit, cum os a cibo in- redarguunt quidquid b intra se camale depreheu-
ternae dulcedinis clausit. Unde nos quoque nati in dunt.
hujus peregrinationis serumna, huc fastidiosi jam ve- c CAP. LXXVI. — Fiant vim eorum tenebrm, et lu-
nirous, uec scimus quid desiderare debeamus, lauto- bricum (Psal. xxxiv, 6).
que se amplius fastidii nostri morbus exaggerat,
quanto se magis ab esu iltius dulcedinis animus elon- estIn: expos. beali Job, 1. xix (jVutn. 39), adjunctum
Fiant vim eorum tenebrm, et tubricum. — Ul
gat; et eo jam internas delicias non appetit, quo eas scilicet
comedere diu longeque desuevit. Fastidio ergo per lenebras ire quo ire debent non videant;
nostro tabescirous, et longa inediae peste fatigarour. qui etsi tecta viderint, in eis tatnen per lubricum
Et quia guslare inlus nolumus paratam dulcedinem, stare non possunt. Isti itaqueper lubricum inter bona
amamus foris miseri famem nostram. claudicant, illi per tenebras quae bona sequanlur
CAP.LXXI. — Divites eguerunt, et esurierunt (Psat. ignorant.
» XXXIII,11). CAP.LXXVH. — Omnia ossa mea dicent, Domine ,
Dum de distinguendis veris et falsis deliciis tracta- quis similis'Jibi(Psal. xxxiv, 10) ?
relur in expos. beati Job, 1. xv (Num. 9), adjun- Cum de comprimenda sui praesumptioneper cogni •
ctum est : Divites eguerunt et esurterunt. — Si de tionem divini occullique judicii tractaretur in expos.
exteriori fame egestas divitum, et esuries diceretur, Ig beali Job, — 1. v (JVum.55), adjunctum est: Omnia ossa
profecto divites non essent, qui pane corporis indi- mea, elc. Quidper ossa nisifortia acta signantur?
gerent. Sedquia dum exterius multiplicantur interius De quibus et per prophetam dicitur: Dominuscuslo-
inanes fiunt, et divites pariter et egentes esse memo- dit omnia ossa eorum. Et ssepe quae agunt homines
esse alicujus moroenti aestimant, quia districtionis
rantur, quia videlicet pane sapientise saturari minime intirose
merentur. quain sit sublile judicium ignorant. Sed cum
CAP. LXXII. — Declina a malo, et fac bonum per contemplalionem rapti superna conspiciunt, ab
ipsa aliquo modo pracsumptionissuaesecuritate lique-
(Ptal. xxxvi, 27). fiunt; et tanto magis in divino conspectu trepidant,
Cum de perfectorum virtutibus iractarelur m ex- quanto nec bona sua digna ejus exaraine quem con-
pos. beati Job, 1. i (Num. 3), adjunctum est: Decli- spiciunt pensant. Hinc est enim quod is qui fortia
na a mato, et fac bonum. — Nequaquam bona Deo operando profecerat per spiritum sublevatus clania-
accepta sunt, quse ante ejus oculos malorum admis- bat: Omnia ossa mea dicenl: Domine, quis simitit
tione maculantur. Hinc namque per Salomonera di- tibi ( Psal. xxxiv, 10) ? Ac si diceret: Carnes meae
cilur : Qut in uno offenderit, mulia bona perdit (Eccle. verbum non habent, quia infirma mea apud le fun-
ix, 18). Hinc Jacobus attestatur dicens: Quicunque ditus silent; ossa autem mea tuac magnitudiiiis Iau-
totam legem servavetit, offendat autem in uno, factus dem dicunt, quia ipsa quoque quse esse in me forlia
est omnium reus (Jac. n, 10). HincPaulus ait: Modi- credidi lua consideratione contremiscuut.
cum fermentumtotam massam corrumpil (I Cor. v, 6). CAP.LXXVIU.— Item unde supra.
CAP. LXXIII. —'Itemunde supra. ,
C In expos. beati Job, I. xvm (Num. 79). Dura de
In expos. beati Job, 1. xxm (Num. 46). — « De- qualitate divinae in homine similitudinis tractare-
clinare quippe a malo est ab eo quo jacuit surgere. tur, adjunclum est: Domine , quis similistibi ? — Ad
Bonum vero facere est mercedis opera in quibus hoc sancti omnes ad illa gaudia seterna
requiescere debeat praeparare. Qui enim declinat a " ut esse Deosimiles possint, sicut sciiplumperveniunt, est: Cum
malo, sedbona non facil, surrexit quidem ab eo apparuerit, similes ei erimus , quoniam videbimus
quo jacuit, sed ubi requiescere debeat necdum pa- eum sicuti est (I Joan. iu ,2). Et tamen scriptum
ravit. est: Domine , Deus virtulum, quis similis tibi (Psal.
CAP. LXXIV. — Dominut cuttodit omnia otta eorum, Lxxivin, 5) ? Et iterum ait: Quit similis erit Domi-
unum ex his non conterttu,r (Psal. xxxm, 21). no inier Afilios ? Unde ergo similes , et unde non
In expos. beati Job, 1.xxm (Num. 48), adjunctum' similes, nisi quia huic sapientiae et similes erunt ad
est: Dominuscustodit omnia ossa eorum, etc. —Quod imaginem, et tamen non erunt similes ad sequalita-
utique non de ossibus corporis, sed de viribus dicitur tem ? Aspiciendo quippe aeternitatem Dei, fit eis ut
mentis. Nam cei-te novimus quod et multorum cor- aeternisint. Et dum visionis ejus donuiu percipiunt,
poraliter ossa confracta sunt; et persecutores Domi- ex perceptione beatiludinis imitantur quod vident. Et
ni latronis illitiscui dictum est: Hodie mecumeris in similes ergo sunt; quia beati sunt, et tameu Creatori
paradiso (Luc xxm, 45), sicut latronis alterius, in similes non sunt, quia creaturse sunt. Et habent ita-
cruce crura fregerunt. que quamdam Dei similitudinein, quia nou habent
tamen incircumscripli sequalitalem non
CAP. LXXV. — Fiant sicut pulvis ante factem venli, iineni. Et
et angelut Domini affligenseos (Psal. xxxiv, 9). habent, quia habent circumscriptionem.
Dum de tentationum exercitio casuque tractaretur CAP.LXXIX Vidi impium superexaltalum, et ele-
°
valum sicut cedros Libani; ttansui, et eccenon
m expos. beati Job, 1. m (Num. 62,63), adjunctum
est: Fiant licut pulvis ante faciem venti, elc. — Qui erat (Psal. xxxvi, 35).
in corde suo aura tenlationis rapitur, quasi ante fa- Cum de proveclu meritorum et de malorum cogni-
ciem venti pulvis elevatur; et cum inter haecdivina tione tractaretur, in expos. beati Job, 1.xv (jVum.68),
districtio percutit, quid aliud quam angelus Dominii adjunclum est: Vidi impiumsuperexallatum, elc. —-
affligit'?Sed hsec aliter aguntur a reprobis, aliter abi David propheta quoniam a dilectione prsesenlissaeculi
etectis. Itlorum namque corda ila tentantur, ut con- jam corde transieral, iniqui gloriam describens dice-
sentianl; justorum vero tentationes quidem susci- bat : Vidi impium superexaltalum et elevalum sicut
piunt, sed repugnant. lllorum mens delectabililerr cedros Libani. Sed qttia cor huicmundo non subdi-
capitur; et si ad tempus quod raale suggeritur displi- dit, hunc jure despexit, dicens: Transuit, et ecee
cet, sed poslroodum per deliberationem libet. Isiii non erat. Esset quippe aliquid in ejus aestimatione
vero sic teutalionum jacula excipiunt utsemper re- impius, si ipseab hoc ssecuio per intentionem roini-
" Hoc caput cum sequenti omitlitur in Mss. c Desideratur in Mss. hoc caput.
b Mss. Utic. et d Nonnulli Mss., intet filios hominum.
Michael., quidquid intra te ex sug-
gestione cornali, etc. e In Gemet., hic el deinceps, supet eeitoi,
841 S. PATERII EXPOSITIO VET. ET NOV. TESTAMENTI.— SUP. PSALMOS. 842
tne transissel. Sed is qm non transeunti magnum A Dum de non abolenda ad corrigendum per cogni-
aliquid esset, transeunti animo quam nihil esset tionem infirmitatis propriae peccati memoria tracta-
apparuit, quia dum seterna retributio cogitalur, prse- retur in expos. beati Job.l. vm (jVum. 37), adjuuc-
sens gloria quam sil nulla cognoscitur. Hinc Moyses, tum est: lniquilatem meam ego pronuntiabo, etc. <—
cum supernae conlemplationis gloriam qusererel, Tribulatio spiritus electorum linguam commovet, ut
dixit: Transiens videbo visionem"(Exod.m,3). Nisi reatum pravi operis vox confessionisimpugnel. Scien-
enim gressum cordis a sxculi amore movisset, ne- dum% quoque est qui soepereprobi peccata coniiten-
quaquam intelligere superna potuisset. tur, sed deflere contemnunt. Electi autem cutpas
vocibus confessionis aperiunt, districtse animad-
CAP. LXXX. -— Comvutruerunt, et deterioraverunt suas versionis fletibus insequuntur. Unde et propheta
cicalrices mem a facie insipientim mem (Psat.
xxxvii, 6). poslquam se iniqnitatem suam pronuhtiare spopon-
dit, cogitare se etiani de eis subdidit. Ac si aperte
Cum de abolenda roemoria prceteritorum exces- fateretur dicens: Sic reatum lingua loquitur, ut ne-
suumtractaretur, in expos. beati Job, 1. ix(jVum.83), quaquam expers a mceroris stimulo per alia spiritus
adjunctum est: Computruerunt,etc. — Qui peccatum vagetur, sed culpas loquens vulnus aperio; culpas
«orrigit et plangit, cicatricemvulneri superducit. Sed vero ad correptionem cogilans , salutem vulneris ex
«um mens decepta hoc unde jam pcenituit ad delec- medicamine moeroris quaro. Qui enim mala quidem
tationem sui revocat.cicatrix jicenitenli», qure super- quse perpetravit insinuat, sed fiere quaeinsinuaverit,
uucta fuerat, ad putredinem vulneris redit, ut feto- recusat, quasi subducta veste vulnus detegit, sed
rem prava deleetatio habeat, postquam satutem torpente mente medicamentum vulneri non apponit.
vulneris jam cicatrix sarcita cute monstrabat. Quid B £ Confessionis igitur vocem sotus necesse est ut moeror
itaque cicatrices, nisi sanationes sunt vulnerum? excutiat, ne vulnus proditum sed neglectum, quo
Laxatas namque nequitias addelectationem memoriae licentius j'am per humanam notitiam tangitur, dete-
redire conspexerat, qui cicatrices deflebai. Cicatrices rius putrescat. Psalroista ergo plagam cordis non
quippe computrescere est sanata jam peccatorum solum delexerat, sed detectae etiam medicaraentum
vulnera rursus in tentationem serpere, atque ex eo- meeroris adhibebat, dicens : Iniquitatem meam pro-
rum suggestionibus ppst superductam cutem pceni- nuntiabo, el cogitabo pro peccato meO.Proriunliando
tentise fetorem culpse iterum , doloremque sentire, enim occultum vulnus detegit, cogitando autem quid
quia videlicet in re et nihil foris opere agitur, etreatu sola aliud quam medicamentum vulneri apponit ? Sed
intus cogilatione peccatur, districtoque se afflictaamenti, et sua sollicite damna cogitanti, rixa
mens obligat, nisi hoc sollicitis lamentis tergat. pro semetipsa oritur contra semelipsam. Nam cum se
CAP. LXXXI. — Incurvatus sum, et humiliatus sum ad lamenta poenitenliaeinstigat, occulta se increpa-
usquequaque(Psal. xxxvu, 7). tione dilaniat.
Dum de ravendo usu pravse consuetudinis tractare- e CAP. LXXXIV. — Posui ori meo custodiam , eum
tur, hom. 13 in Evang. (jVum. 7), adjunctum est: consisteret peccatot adversum me (Psal. xxxvin, 2).
Jnruroatus sum, etc. — Plerumque videmus quae In expos. beati Job, 1. xxm (Num. 18), adjunctum
agenda sunt, sed opere non implemus; nitimur et est: Posui ori meo, etc.—tnflammatur quippe corda
iniirmamur. Mentis judicium reclitudinem conspicit, justorum, cum non correpla crescere conspiciunt
sed ad hanc operis iortitudo succumbit, quia nimi- acta maloruro, eorumque culpseseparticipes credunt,
rum jam de pcena peccati est ut ex dono quidem C quod in iniquitate crescere silendo permiitunt. David
possit bonum conspici, sed tamen abUsiiata eo quod aspi- propbeta ppstquam sibi silentium indixerat, dicens:
etenim jPbsut ori meo custodiam, cum conSitleret peccator
eitur conlingat per meritum repelli.
cutpa obligat mentemConatur, ul nequaquam surgere pos- advertum me ; obmutui et humiliatus sum, et siluia
sit ad rectitudinem. et labitur, quia ubi bonis; in ipso suo silentio justo zelo charitatis exar-
sponte diu perstilit, ibi et cum noluerit coacta cadit. sit. Qui illico subdidit: Et dolor meus renovatus est.
Unde bene de hac nostra incurvatione ex typo hu- Concaluit cor meum inlra me, et in meditatione mea
mani generis per Psalmistam dicitur: incurvatus sum, exardescet ignis (ibid.Z)..lalMs ergo cor concaluit,
et humilialus sum usquequaque.Contemplatus quippe quia dilectionis ejus ardor per admonitionem locutio-
quod ad supernam lucem intuendam homo conditus nis exterius emanare recusavit. Ignis in medilatione
tuerat, sed peccatis exigentibus foras missus, mentis cordis exarsit, quia increpatio delinquentiuin a
suaelenebras portat, superna non appetit, in infimis correpiione oris refrixit. Charilalis enira zelus con-
intendit, coelestia nequaquam desiderat, lerrena solatione adroirabili augendo se temperat, quando
semper in aniino versat. El hoc, quod de suo genere contra iniquorum opera per vocem correptionis ema-
doiuit, in seipso exclamavit dicens : Incurvatus sum, nal, ut et quse corrigere non valet. increpare non
et humiliatus sum usquequaque. Contemplationein desinat, ne se parlicipero delinquentium ex consensu
namque coelestiumperdens , si sola carnis necessaria tacilurnitalis addical.
homo cogitaret, incurvatus et humiliatus esset, sed — et non aperui os meum,
tamen usquequaque non esset. Quem ergo a supernis CAP.LXXXV. tuObmului, xxxvm , 3).
non solum necessitas dejicit, sed etiam .
™ quoniam fecitti (Ptal.
cogitationibus *
voluptas illiciia sternit, non solum incurvalus, sed Cum de non reluctando divinis judiciis iraclaretur
nsquequaque incurvatus est. in expos. beali Job, 1. xxm (JVum.33), adjunctum
a CAP.LXXXII.—Ego autem ad flagena paralus sum est: Obmutui, etc. — Flagellatus homo considerans
(Psal. xxxvu, 18). quia ilto major est Deus in onine quod palitur, ejus
judicio se postponat cui se ihinorem esse non dubi-
Cum de parato seraper ad suscipienda ilagella, tat. Et quod a meliore patitur justum credat, eliam
eleclorum animo tractaretur in expos. beati Job,, siejusdem justitise causas ignorat. Quisquis enim
L VH(JVum.21), adjunctum est: Ego aulemadfla-- pro peccato percutitur, nisi murmurantto renitatur,
gella paratus sum. — Quia enim sancti mentis suae e eo ipso jam justus esse inchoat, quo ferienlis justi-
corruptionis vulnus sine putredine nou esse consi-- tiam non accusat. Homo namque sub Deoest condi-
derant, libenter se sub manu medici ad sectionesi tus, et ad conditionis ordinem redit, quando sibi
parant, ulaperto vulnere virus peccati exeat, quod1 sequitatem judicis sui, etiam quam non intelligit,
sana cute intus occidebat. anteponit, ut consiJeraia potentia creatoris, defer-
CAP.LXXXIII.— Iniquitatem meam ego pronuntiabo, veat tumor mentis per memoriam eonditionis. Uude
el cogitabopro peccato meo (Psal. xxxvu , 19 ). David propheta, cttm percussionis pondere in exces-
* Abest a Mss. temnunl.
* Utic. et Michael. , sed de hi$ cogttare coti- c Abest a Mss.
PATROI. LXXIX. 27
843 APPEjNJDJX AP S. Gl^EGORIIQPERA.OM^ILA. *4J
fium vocis erumpere cogeretur, ad considerationemJ_ fui. In tantum ve,ro et ipse roendax , in quaiit,um
coiiditlopfisSttae*Bfecolligeris ,'ait: Obmutui,'elnon homo. Jn tantum aute.m omnipp non me/iqax, m
aperui ot meum,aubnianifdfecitti me. Pensavii enim juanium ,per exb,eisfl.m jjuper Jiorai^em. Se
,men,l,is
condilionis suse'brdinem, et justitiam percussionis ita^uel sic perfecti om.nes, ausjmyis adjjuc aliqi|ui
invenit, quia qui benigrie eum qui non' erai cqndji- iiifbulentum de infirmitaie carnis toleren.t; jam f»-
dit, eum profecto qui erat hbnnjsi j[ustejpefcussit. men intrinsecus .tjaiiquiUissir^os^pre,tpj^eqfruuntur
cbnwmplationem m.entis, ut quidquad ^cc,tdeijt
CAP. -• LXX^yi. — ferutntatnen vane Cfinturbalvram- per exterius,'iii ntillo turbetiijter^iis.
nishomo(PsaLxxxy^i^. CAP. LXXXVII.— Eduxil me de lacu miserim,et dfi
jjum de ttufflanaenaliirseiftfirmitatibustractaretur tuto fmcis; el staluil supef petram ped.esmeos,
jn ipxpos. beali Jpb, J. xxu ,(JVw».134-56, wiuerso et direxU gressus meos; et immisit in os meum
ordjne), a,djunctum est: yetunUamen vane cojyurba- canticumnovum, hymnumDeo nostro (Psdl. xxxix,
—
jur omnis •bomo. Quanqtmro ad imagipem Dei 2-4).
ambulet homo.tamen vane conturhatur. Plerumque /Ciimdeijicreraontis bonorum operum tractiwretur,
ut et turlfetur vir sanctus exterius , et imper-
agjtur
jjjterius et vanc conturbari J. 1 hora. 9 in Eiech. (Num. 4), adjunclum nat:
turbabitis durel ; quod Eduxit tne ie l.acu miserim, atc. — /Q*$iadljuc ex
vpbtest, de mfirnHiate carnis in
sit, quamvis imagine superbiac vertice stamus, cum jaw M aeternitatis
fiei ainjjulet, dc vjrtute raentis , qualenus et robo- timore ajiqujd sejitire coeperimus, flignum est ut ad
ratur Juius divino adjulorio , tamen adhuc fdrjs sar- poeiiitentiaiucadawus; et cum, iniirinitatein noslratii
cina prem#ur Jiqraana. Magna namque est securitas cognoscentes, liumiiiler jacemus, pcr di-
cprdis", nJJconcupiscenlise baberc ssecularis.Nara si Psubtiliter
viui yerbi con&olationcmsurgere ad fortiora opera
ad ierrena adjpisceiida cor inhiat, securum tfanquil- debetjjus; et cum jam inbonorum operum solidjtate
Jumque esse uullatenus po.test, quia aut non habita jjersjstimus, nccesse est ut unde nosmetipsos cor-
concupiscUut hajjeat, aut adepta metuitinne amittat; xexinjus, inde jam pjraedicanteset aiios revocemus.
el dum in adyersis speraj, prospera , prosperis JNamjacenti non proccipiturut ad prsedicatioiiemper-
formidat adyefsa , huc jllucque quasi quibusdam gat, ne inlirnjus quisque hoc quod verbo aedificarc
iluctibusvolyjtur, ac per modos variosrerum alter- polest opere destruat. Jiecte ergo nunc per prophe-
nantium mutaj^jjitaie versatur. Sin vero semet in tam dicitur : Eduxil me de lacu miserim, et de tuto
appetitjoue supernacpaltise forli stabilitate animus fmcis : statuMsuper pelrampedes meos, etc. Postquam
Jigitur,minusrerum temporaliumperturbatione vexa- de luto faecjsse eductuni asseruit, statutosque pedes
tur. A cunctis quippe externis motibus eamdem in- suos super pelram conspexit, immissumiri os suum
,tentionem suam quasiilquemdam secrelissimura se-
incomrautabili inliaerens , et pa.ntipumn,pvijimasseruit. Priu» ^pinj de luto prayi-
cessum petit; ibique tatis educitur, ut ejjis petjes pgr_ft})?ijiiin so-
mutabilia cuncla transcendens , ipsa jam tranquilli- lidenlur. Et postquam boni operis pedes etpetra gressus
tatequietis suaejn liiundo exlra munduin est; exce- jam in peira fixerat, tunc prsejicatibnis caijticuQi
ult profcctp ima omnia intentione summorum ; et accipit, Uthymnum Dep dicere et operibus et yoci-
cunctisrebus q&asnon appetit libertale quadahisuper- bus possit. iSicSaulus dum superbusDamascumper-
esse se sentit; riec tempestJlem rerum temporaHum geret, Redemploris voce ppislratus jacuii; iet qui
intus sustinet ,'quam inttietur foris, quia tefreria ora- praedicatorfuturus erat, hofl t?miehmox uj praedi-
nia quss concUpitaopprimere mentem polerant rjes- Q caret quod videfat audivit";'sed "e!
becta subterjacent. Unde bene per prophelam dicj- v Ingredere in civiidtem,et aicetur iifrl Jacent) ^jcitur :
*ur':' Staiue'libi ipeculdm(Jfef^n. xxxi,11],' ut dum teat facere {Act."'a, 7 Jacens quidhoc \e opgjr-
«Uisque speculitur summa, "supeferininearfiijBm^. audire poluit, ut surgens). cfisceret"e^rgo spljnp
quod' audjefkf.
«tnc eiiam Haoacuc dfcit': SttjjeV"cSsiodtqmm0 verolioc diaicit ut
ttabo (Habac. 11,1). Siat quTplpesuMrcustoWam Stirgepi ? ^dige/^t prseq|-
qijae^^
feuam,qui per solertiam dMM|iE #fe% $&m®f —
hon succumbil; sed supereminet, ut dum ^ejnpef 5?^-LP^XVJfJ. Jjjfufto(efitfi, tu Domine Om
Stantemappetit aelefnitalem.liitfase IjteTbmnequod wm»mmma m iPwi- w >-ti..
transit. Tamen qttia vir sahctus'quantallbet'fi?_utc C«m dc flreatQrJspotentia ex creaturarum mira-
profecerit, euiu'ih hac vila 'pbsftiinfldhuc exlfm- cpljs tractaretur iu expos. beati Job, 1.vi, (Num. 18),
tectis carnis infinnitas premit, bene Habacue rfejum adjjjacturo est: MuUafecisli, etc Quis oninipo-
Unamsententiam protulit,ad utraque seryiehtem , tentis Dei juirabitiaperscrutari sufficiat; quod cuncta
alt eteriim: Et inlroivittremot in ossa med ,'et subtus ex nihilo creavit; quod ipsaniundi fabrica mira po-
me lurbata estvirtut mea(Habac. iii,>16).Acsi d,ice- tentiaj virtule disposila sit, el super aera ccelum
ret: Non mea virtus est, m qda superius raptus im- suspejidUur, et super abyssum terra libratur; quod
perturbabilis marieo, sed raea infirmitas est,' In qua ex rebus iuvisibilibuspmjiis haecuniversitas existit;
fnferius lurbor. Ipse ergo super se imperturbabilis quod horainem fecit, ut ita dixerim, in brevi colli-
est, ipse sub se perturbabilis, quia super se ascen- geos mundum aiterum, sed rationalenj; quod buiic.
desat inquantumrapiebaturad summa;etsiibsemet- ex anjma et carne constituens, investigabili virtutis
ipso era.t, jn quaptum adbuc reliquias trabebat in IJ)dispositioije permiscuitspiritum et lutum ? Ex his
infima. Ipse super se imperturbabilis, quia in Dei Uaque aliu 1 no.vimus, aliud et suraus; sed tamen
Janj rjontempla^otjemtfa.nsi.erat.jp%es,upse pexlur- mirari negligimus, quia ea quae inconiprehensibili
WfM, q«fa ^uj» spweiipso adhuc iniifmjis,J>pinp indagatione mira suat jp UuiuanisocuJis usu vjlue-
feniaihebaf.Hujc sententlp D,avidprophe(a cpuci- runt. Unde fit ut si raprluus Upnio susciietur, in
iiras.ait: Ego'diuin excess^t/i mentu meai:Qn\u\} admiraljnneraomnes exsiliant; et quotjdje hpmo,
fflto tnfn^dm(?&.' cxv, \). r_;Hi iiespon^erippjesl: qui non erat, nascitur, et nemp mir^tuif; dum uro-
Sto;uim§,ei ift.Tajsatiuejaiu jnt se^enua quara cui dubio omnibus cbnstei qufa pjus sjt prea,riqiiod
mendax ipse pfpiuljsti. Si verp jps,e nop,es njendax, non erat quam reparafi qiiod erat^ Qma arichjAa(rpu
vera j'ain senteqti^ nbii erit, quta dujn tq verax ps, virga floruit (jy«m. 17), cuncti mir^tJauBt; et qjip-
nbn oirinishpuipcpgnpscilurmen,dax.Sed notanduw lidieex arente terra a>borpfpducitur, viriusque pulr
uupd pr^mittitur; ngo (&piin exeessu tnentis mece. veris in ligiiumvertitnr, et nemo riiiriitur. Quia quj;>-
Per excesstttnefgp ment.15etiam semelipsum |ran- que pauibus quinque rijiiliahominumsali^ti s,ufit
liit, cum de boujijnsqualitate deliuivit.Ac si p^tetj- (Joan. 6), crevisseescam sub deijtibus cuucti mirati
,er dicat: De falsitate omaium liominuminde veram suiit; quotidie sparsa grana seminum pleiiitudine
lentehtiam protuli, unde ego ipse super bominem mulliplieauturspicarum. et nemo miratur. Aquam

a Ila Utic., Michaft. et alii. Gemet. aulem,

quem [sequunturExcusi, incommutabitilerinhmrent, etc.
«45 S. PATERH EXPOSITJOVET. ET >N0V.TESTAMEflTL — SUP. PSALMOS. m
Bemel in vinum permutatam videntes cuncli mirati 4 suo aniraa pasciimr, cum. ad supzruzgmiut $enji»
sunt (JoflH,2); quoddie humor lerraein radice vitis snblevatur. Et intus -qujdemdoloris SUJge-uitnm fy-
attractus per botrum in yioura vertitur, el uemo mi- lerat, sed eo refeOiouiBj»hultim pe*cipk, fuo J|j«
raiiH-. Mira itaque sunt omnia quac rairari homines vis amoris per Iacrymas emanat.
—
iiegjiguot, qui adwnsideranauiii.utprsediximuSi usu CAP.XCIII. Memor ero lui de terra Jotdatus, et
iprpescunt. Hermoniim (Psal. XLI,7).
CAP.LXXXIX.—Annuntiavi, et loculus sum, multi- Cum.de bono humililaiis tractaretur in expos.
plicati super numerum (Psal. xxxix, 6). ma- «ro beatiiei,i. mm{N»mt. 13), adjuncium est: Hemor
Cum de «tabititate electorum et reprobatione tui de terra Jordanh, ctc. —Qtiid Jordanis niei
lorum, fidem intra sanctam Eeelesiara specielenus descensio? Hermoniioaautein anatnema, id estoUe-
teuentkim tractaretnr, hom. 49 in Ekrang.(Num. B), «atio, kilerpnetatur. fie terra ergo jordanie et tter-
et in expos. beati Job, 1. xxv (Num. 21), adjunctum eaootimDei neainiscitur, qui in eo quod eemetipsum
est : Aunmtiam, et iocutut stun, etc. — Vocatite dejicit, atquea se alienus existit, ad conditoris sui
Doraioo, super uumerum multiplicantur fidetes, quia meiooriam t evoeatur. Hinc est enim quod voce V«-
Bliam ii ad fidera veniunt, qui ad etectorum nume- ritatis dkitur : Si quis vult posl me venire, abneget
«HB uon perliagunt. Hine enira fidelibus per oonfes- . semeiipmum(Luc. tx, 23). Semetipsnm enim abnegat,
sionem admistisunt, sed prepter viiam «eprobam illic qui, caJcato lypiio superiwae,JjjnteDei ecuios es«e »e
connumerari in jjorte Jideliuro non merenlur. Pro- aJjenum demogustrat.
pbeta ilaque intuens tantos hoc Ecclesiae tempore CAP.XCIV.—Iit die mandavit Dominut mherkbr-
specietenus credere, quantos nimirttm certum est » diam suam, cl noete decUtravit(Psal. xu, 9).
etectorom numerum sumraaraquetransh?e, ait: Jlfui- Cum de electorum probationibus tractaretur in
Iwiicati tuvt tuper numerum. Ac si diceret: Multis expos. beati Job, I. xxm (JVum,52), adjuuctum esj ;
Ecclesiam intrantrous, rtiam ii ad fidera specietenus ln die mandavjt Dominus mhericordiam suam, etc,
regni veniunt, qui a numero regni ccelestisexcludun- —Quia videlicet unusquisque superni doni gratiam
Du, quia etectar*ra «uM«am tua videlieet multipli- in tranquiliitate quietis percipit, sed quantum per-
citate iranseendiiat. eeperit iu adversitate perlurbationis ostendit, Mi-
"CAP.XC. — Universumstratumejus versastim infir- sericordia ergo Domiui in die mandatur, quia
mitale ejus(Psal. XL,4). in tranquiflo tempore cognoscindo perclpitur; in
Ia expps, beati Job, I. vm (Num, 41), adjun- nocle vero declaratur, quia donum quod in tran-
cium est : Universumitratum ejus versaxti, ete- quillitate sumitur hi trrbulationibus manifestatur.
— Qnia dum nos tentalio carnis concutit, tre- CAP. XCV—HumUiasli nos in ioco afflictioms, el
mefacta nostra infirmitas etiara mentjs cubilecoa- operuU nos umbra mortis (Pml. XLIII,20).
fundiJ. In expos. beati Job, lib. xxvi (Num. 54), adju*-
—
CAP.XCI. tfnt'«ersutnstratum ejus versasti in infir- ctuni est -.JiumUiasti nos in loco affliclionis, etc. —
milate eius (Psal. XL,4). Locus affliclionis est vita praeseus. Qui ergo tA
k Dum de multiplicibus in sacro eloquio rerum seternam patriam tenduiU, nuitc sejnetipsos tempp-.
«gnittcatioflibus iractarelur in expos. beati Job, raliter in afQictionisloco dejiciunt, ut tunc in locb
1. xxm (Num. 46, 47), adjunetum est: Unkermm gaudii veraciler sublimentur. (lbid., lib, xx,
ttratum ejnt vertatti, etc. —-Quidhec loco per iS&ra- num. LVI.) Electorum namque onimas modo fljes
tum nisi requies ternporalis aceipitur? Cura enim £ affiictionispoesiitent, quia dies tsetitiaepost sequun-
ouisque, caris «eccuiarihus fatigatns, deserereper Utr. Scriptwn quippe est: Thnenti Deum bene erit
(iivittam graliam hujus mundi itioera kboriosa com- in extremt (Eccie. i, 15). Et rursuni de Ecelesia
pungitur, cogitare soiet quonodo prmsentis vit e de- dicilur : Ridebit in die novissimo(Prov. xxxi, 4$j_
«ideria fugiat, et ab ejiis laboribus requieicat; sibi- Nuitcenim tempus alfiiclionis est bonis ut «equalur
quemox «Tesideralae quietis ordiuem quserit, et velut eos exsuitatio quandoque sine lempore. Sequitw :
qnoddatt «tratunt eicul a cunctis laboribus cessalio- Et operuit«os umbra mortis. (Ibid., tib. iv, nunt. 50.)
nis locum iavenire concupiscit. Sed qwa in hae vita Quid hoc loco per umbram mortis , riisi mors earrits
auiiue tomo positus iit cujusiibet crdinis ioeo, in acctpitur? Quia gicut vera est mors qua anima se-
cujuslibel secreti secessu vivere sine tentationibus paralura Deo,itaetumbra mortisest quacaro sepa-
nullatenus potest, pleruraque in id quod ad requiera ratur ab anitna. De hac itaque nunc voce mafty-
construitur major dolor terttationis invenitur. Unde rum per Prophetam dicitur : Humiliasti nos in loeo
et recte per Prophetara dlcitur : Universumstratum afflkiionis, et operuit nos umbra mortis. Quoseni.tri
ejus vertatti in iufirmitate ejus. Ac si diceret: Omne constat HOIIspiritu, sed sola cartie mori, nequaquam
quod fcic sibi paravit ad requiem, lioc ei mulasti se vera niorte, sed umbra dicunt mortis ojiertri.
occulto judicio ad perturbationein. Quod pio quidem (lbid., lib. xxxin, num. 0.)« Quid enim per uinbram,
Dei consilio agitur, ul bujus peregriitationis tcmpore quae tamcn cum adjectione mortis ponitur, nisi uiors
electorum vita lurhetur. Via quippe «st vita prseseus carnis exprimitur, vel quilibet reprobi, qui anliqui
qua ad patriam tendimus; et ideiroo Itic occulto ju- hostis tcnebras studio prava; operationis imitaniur ?
dieio frequeati perturbatioae conterimur, ne viam Unde voce roartyruiu per P&aUuistamdjcitur : Hu-
pro patria diiigamus. Solent euiin nonmitii vialores, J> miliasti nos in loco afflictionis, et operuit nos umbra
cum auweiia fortasse in itinere praia conspiciunt, . mortis. Umbra enim nioriis eb ctos Dei oppriuiitj eura
pergeiuii moras innectere, et a ccepti itmeris recti- more carnis, quaeimago moitis setemje est, ab Jiac
tudine declinare , eoruiuque gressu» tardat pulchri- eos vita disjungit; quia sicut illa a Deo animam, ita
tudo itineris, dum deledat. Unde electis suis ad se bsecab anima separat corpus. Yel certe umbra eos
pergenliiMisDominushujus ititiitdiiter asperuin facit; monis
d opprimit, quia de antiquo hoste scriptum est:
ne dum quisque vitse praetentis reqnie quasi vrtoe Nomen ilti mors (Apoc. vi, 8). Umbra ergo morlis
aujeeuiute pascttur, magis ewa diu pergere <{uam snnlomnes reprobi, quia jliius nequitiam elalionis
citius pervenire delectet; ne douiobleciatur in via, imitantur, ejusque imaginem quasi umbram ex-
obliviscatnr-quod desiderabat in pairia. priinunt, dum ejus in se maliiise simililudjnem
CAP.Xliii,—Fuerunt milu tatrymm mem panet die trahunt. Qui electos Dei operjunt, cum conira illos
ac nocte (Psal. xu, 4). alrocitate persecutionis temporaliter jconvalescunt.
Cum At frudu eompundiofiis tractaretur ir i CAP.XCVI, — Lingua rnea, calaums scribm vetociter
expos. beati Job, i. v (Ntm. 15), adjunctum est: scribentis (Psal. xtiv, 2).
Fuertmt muhilacryma mempanet die ac noete. Luettj In expos. beati Job, 1. xxxui iiVut».7), adjuoctum
a Abest a Mss. lura deleclet,
b IJJ'Excusis legitpr : De variis Itujusperegrinalio- c iloc loco in Mss. legitnr : ttemuude tupra.
nis perlurbutionibtts, ne vrmsensmagis vila quam (u- d In pluribus Mss., nomcn itliustmrs.
 ^ .fiv •• >
M7 APPENDIXAD S. GREGORIIOPERA OMNIA. 848
ttt t Lingua mea, etc. — Quia quod loquimur transit, A A parte jam factum, et adhuc credimus perfecte fa-
quod scnbimus permanet, lingua patris scribaeca- ciendum. AdorabunteumfilimTyri in muneribm.Tuae
lamus dicitur, quia ab eo est Verbum illico seternum, namque eum plenius filiseTyri m muneribusadorainf
ac sine transitu generatum. cum Israelitarum mentes, hujus nunc mundi desl-
CAP.XCVII. — a Accingeregladio luo tuper femur deriis subditae, ei suse quem superbientes neeaverant
hostias confessionisappor-
tuutn, potentissime(Psal. XLIV,4). quandoque cognito
tant.
Incomm. Ezech., hom. 8 (Num.26),adjunctum est:
etc. — in femore nisi CAP. CII. — Omnis gloria ejus filim regis ab intut
Accinqeregladio tuo, Quid pro-
pago carnis exprimitnr? De femore ergo Abrahw (Psal. XLIV,14).
virgn Maria exiit, in ctijtis utero unigenitus Patris eslIn: expos. beati Job, I. xix (Num. 20), adjunctum
incarnari dignaius est, ex qua incarnatione universo Omnis gloria ejus filim regis ab intus. Sed quia
in otuit mundo Deus. Ipsi ergo per Prophetam di- exleriora etiam irreprehensibilia Ecclesia custodit,
cittir : Accingeregtadio luo super femurluum, poten- jure de ea subdidit: In fimbriis aureis circumamicta
tittime. Gla iium eteniin circa femur sumpsil, quia varielate, ut et pulchra inlus sibi sit, et aliis foris;
sermo pr i dk>iiouis illius ex inearnatione convaluit. et se provehens per internam gloriam, et alios eru-
b CAP.XCVII. — Intende, prospereprocede,et regna, diens per exteriora operum exempla.
propler et verilalem, manttietudinem, et justiliam CAP.CUI. — Item unde supra.
(Ptal. XLIV,5). In expos. beati Job, I. vm (Num. 83). — Filia re-
In expos. beati Job. I. ix (Num. 62), adjunclum rH gum Ecclesia,] quae in hono est opere spiritualium
est: Intende protpere, etc. — Per legem quippe Deus principum prsedicationegenerata , gloriam intus ha-
virg.imtenuerat ciun dicebat: Si quts hmcvel illa fe- bet, quia hoc quod agit in ostentationis jaclanlia
certt morte moriatur. Sed incarnatus Dominusvirgam non habet.
abstulit, quia vias vitaeper mansuetudinemostendit. CAP.CIV.— Pro patribus tuit nati tunt tibi filii; con-
Unde et ei per Psalraistamdicitur : Intende prospere, ttituet eot principet super omnem terram (Pial.
procede, et regna, propler veritatem, et mansuetudi- XLIV,17).
nem , ei jutiittam. Timeri quippe quasi Deus noluit, ln expos. beati Job, 1. iv (Num. 61), adjunclum
sedquasi paler, ut amaretur, inspiravit. est: Pro patribut tuit nati tunt tibi filii, etc. — Prin-
—
Cip. XCIX. Item unde tupra. cipes sanctae ecclesisc reclores vocat, quos indesi-
In expos. beati Job, 1. l (Num. 15). — Veritatem nenter in loco praedicatorum praccedentium divina
exsequens, mansuetudinemcum juslitia conservavit, dispensatio subrogat.
ut nec zelum rectitudinis in mansuetudinis pondere CAP.CV. — Trantferentur monlet tn cor marit (Psal.
amilteret, nec rursum pondus mansuetudinis zelo XLV,2).
rectitudinis perturbaret. In expos. beali Job, 1. xvm (Num. 50), adjunctum
CAP. C. — Myrrha, el gutta, et casia a vettimentis est : Transferentur monlesin cor maris. — Quid per
tuis, a gradibus eburneis, ex quibus delectavere te montes nisi prsedicantium altitudo signatur? Etecti
filim regtimin honoreluo (Psal. XLIV,9). quippe praedicatores aeternaepatriae non iraraeriio
In expos. beaii Job, I. xxxv (iVum.44), adjunctum . montes vocantur, quia per vitse suae celsiiudinem
est: Mgrrha, et gutta, etc Quid myrrhae,gutlae, G * ima terrenorum deserunt, et ccelopropinqui fiunt. De
et casise nomine nisi virtutum suavilas designatur ? his ergo ntinc monlibus dicilur : Transferentur monlet
quid eburneis gradibus, nisi magna nitens forlitu- in cor marit. In cor enim maris montes translati sunt,
dioe prolicienlium ascensusexpnmitur? Kedemptor cum praedicantesapostoli, a Judaeseperfldia repulsi,
igitur veniens, myrrha, gutta, et casia in vestimento ad intellectura gentilium venere. Unde ipsi quoque in
utitur, quia ex eleclis suis, quibus te niisericorditer suis Actibus dicunt : Vobit oportebatprimum loqui
induit, miraevirlutis fragranliam aspergit, in quibus verbumDei; ted quia repulittit illud, et indignot vot
idem odor ab eburneis gradibus ducilur, quia in eis judicattit mternm vitm, ecce convertimurad gentet
virlutum opinio non ex ostensione simulationis , sed (Act. xm, 45).
ex veri ac solidi operis ascensu generatur. Bene au- CAP.CVI. — Vaeateet
tem subditur : Ex quibus delectaveruntte filim regum videte, quoniamego sum Deut
in honore tuo. Sanctac namque animseab antiquis pa- (Psal. XLV,11).
tribus ad cognitionem veriiatWedilsc, Ketlemplorem In expos. beali Job, 1.v (Num. 19, 20), adjunclum
suum in honore ejus delectant, quia ex eo quod bene est : Vacateet videte, etc Nisi quibusdam men-
agunt, suaetaudi niliil vendicant tibus contemplativa vita potius quam activa con-
• CAP.CI. — Adorabunteum filim Tiri in muneribtts grueret, nequaquamper Prophelam Doinimisdiceret:
Vacateel videte, quoniam ego sum Deus. Vacant qui
(l'sal. XLIV,13). bene in potestate sunt, cum terrenarum actionum
In expos. beati Job, I. xxxv (Num. 34), ad- strepitus pro divino amore intermiliendo postpo-
junctum est: Adorabunteum filim Tiri in muneribus.,'n nunt, ne dum ima indesinenler occupant, cor fun-
—Aperire libet oculos fidei, et illud exiremuinsancte dilus a summis cadat. Sciunt enim quia nequaquam
Ecclesise de susceptione Israelilici populi convivium mens ad superna attollitur, si curarum lumultibus
coutemplari. Ad quod nimirum conviviummagnusille conlinue in uifimis occupatur. Quid enim de Deo oc-
veniens Elias convivaniium invilator adhibetur; et cupata obtineat, quse de illo apprehendere aliquid
tunc propinqui, tunc nnti ad eura cum muneribus etiam vacans laborat? Bene ergo per Psalmistaui di-
veniuiit, quem in flagellopaulo ante positum con- citur : Vacaleet videle, quoniamego sum Deus, quia
tempserunt. Appropinquante eniin.die judicii, vel qui vacare Deo negligit, suo sibi jttdicio lumen ejus
praecursorisvocibus, vel quibusdamerumpenlibus si- visionis abscondit. Qui ergo rebus temporalibus oc-
giiis, ipsa eis jam aliquo modo advenientis Domini cupantur, tunc bene exleriora disponunt, cum solli-
virtus inlerlucet. Cujus iram dum pra venire festinant, cite ad interiora refugiunt, cum nequaquam foris
conversionissusetempus accelerant. Conversiautem perturbationum strepilus diligunt, sed apud semet-
cum muneribus veniunt, quia eura quem paulo ante ipsos intus in tranquillitatis sinu requiescunt. Parvae
in pa-sione deriserunt, tunc virtutura opera quasi etenim mentes temporalium rerum tumultus intra
munera offerendovenerantur; illud procul dubio sua semetipsas versare non cessant, etiam cuin vacant.
oblatione compleules, quod et cernimus roagna ex In cogilatione enim servant depicta quaeamaut, et
* In plurlbus Mss., accingegladium. o Quatuor capita qusesequuntur desunt in Mss.
v b Omittitur in Mss.
849 S. PATERII EXPOSlTIO VET. ET NOV. TESTAMENTl. — SUP. PSALMOS. 850
quarovis nihil exterius faciant, apud semetipsas ta- A vehementi naves Tharsis conterit, qnia mentes car"
men sub pondere inquietaequielis laborant. Quibus nalium, quaeprius in hujus mundi fluetibusvagabau-
si earumdem rerum admiDistratiopraebeatur,seroet- tur, per sancti Spiritus adventum in moerore pceni-
ipsas funditus deserunt, et fugitiva temporalia per tentise affligit, ut. contrilse a superbia salubriler in
intentiouis cursum continuis cogitationum passibus humilitate jaceant, quas priu? in hoc mari saeculiad
sequuntur. Pise autem mentes haecel cum desunt, alta vanitatis, prosperitatis suae unda sublevabat.
non quaerunt, et graviter eliam cum adsunt ferunt, Per hunc itaque spiritum jacent contritae naves;
quia per exteriorum curas a se exire pertimescunt. quia quibus piena videbatur ab bominibus despici,
CAP.CVII. — Deusin gradibus ejus dignoscetur, cum postmodum grave fit ab hominibus honorari. Et quia
autea mala perpetrare consueverant, et gaudebant,
suscipiet eam (Psal. XLVII,3).
Lib. n, hom. 3, in Ezech (Num. 3), adjunctum est: postmodum non timetit etiam affiigi pro bonis.
Deusin gradibusejus dignoscetur,etc Quid per hos CAP. CIX. — In spiritu vehementi conteres navet
gradus, nisi virtulum merita designantur? Sive enim tharsis (Psal. XLVII,8).
iu cognilione Mediatoris Dei et hominum , hominis ln expos. oeati Job, 1. iv (JVum.35), adjunctum
Jesu Christi, seu in scientia divini eloquii, seu in est: In spiritn vehementiconteres naves Thariit. —
ipsa fide quam de illo accepimus, quibusdam gra- Tharsis exploralio gaudii dicitur. Sed cum vehemens
dibus ad alliora incrementa pervenimus. Nemo enim poeniteiitie spiritus mentem occupat, omnem in ea
repente fit summus, sed in bona conversatione a mi- explorationem reprehensibilis gaudii perturbat, ul
uiinis quisque inchoat, ut ad magna perveniat. Deus nil ei jam nisi flere libeat, nibil nisi quod se lerrere
ergo in gradibus ejus dismoscetur, cum suscipiet B 1 possit attendat. Ponit namque ante oculos illic
eaiu. Dum enim sanctam Ecclesiam Dominussusci- districtioneiu justitise, hic meritum culpse conspicit,
pit, in gradibusejus dignoscitur, quia ejusgloria per quo supplicio digna sit si parcentis pietas desit, quae
illius incremeuta declaralur; quantum enirosanctaEc- per lamenta praesentia ab seierna eruere poena con-
clesia ascendendo profecerit, tantum Deus hominibus suevit. Spiritus ergo vehemens Tharsis naves conte-
ex ejus virtutibusinnoiescit.Dequibus gradibusrursum rit, cum vis compunctionis valida, mentes nostras
scriptum esl : Per tingulot gradus meos pronuntiabo huic mundo quasi mari deditas salubri terrore con-
Ulum (Job. xxxi, 37). Omnipotentem quippe Domi- fundil.
num per singulos gradus suos pronuntiat, qui per CAP.CX. — Non dabit Deo propitialionemtuam, el
incrementa virtutum quae coepit, ei semper laudem pretium redemptionit animmsum (Psal. XLVHI, 8).
suaepietatis reddit. Si quidam gradus in cordis as- Iu expos. beali Job, 1. xn (Num. 57), adjunctum
ceusione non essent, * lteui Psalmista non diceret:
Ambulabunt de virtute in virtutem (Psal. LXIII, 8), est: Non dabit Deo propitiationemsuam, etc—-Quo-
Nec mirum si de virtute in virtutem gradus sunt, ties post culpam eteemosynas facimus, quasi pro
aciibus damus. Unde per propheiam
quaudo ipsa unaquaeque virlus pravis pretimn
quasi quibusdaro gra-
dibus augetur, et sic per incrementa meritoruui ad (le eo qui haccnonetagit, dicitur : Non dabit Deo pro-
summa perducitur. Aliud namque sunt virtutis exor- pitiationemsuam, pretium redemptionisanima ttue.
Nonnunquam divites elati inleriores opprimunt, et
dia, aliud profectus, aliud perfectio. Si enini et ipsa
lides ad perfectionem suam non quibusdam gradibus aliena rapiunt, et taroen quasi quaedamaliis largiun-
tur. Et cum multos deprimanl, aliquando quibusdam
duceretur, sancti apostoli rainime dixissent: Adauge /C opem defensionis e ferunt, el pro iniquiiatibus, quas
nobis fidem (Luc. xvn, 5). Et quidam venil ad Do-
bunquani deserunt, dare pretium videntur. Sed tunc
uiinum, qui curari voluit fiiiuiu suum, sed requisitus eleemosynaepretium nos a culpa liberat, cuui perpe-
an crederet, respondit : Credo, Domine , adjuva in- trata
credulitatemmeam(Marc. ix, 23). Pensate ergo quod peccare plangimus et abdicamus. Nam qui et seinper
dicilur : si credebat, cur iucredulitatera dicebat? Si frustra preiium vult, et quasi semper eleemosynam largiri,
vero incredulitatem habere se noverat, quomodo quaro a vitiis nontribuil, quia non redimil animam
credebat? Sed quia per occuliam inspirationem gra- tionis dare, est opus compescit. Pietium enim redemp-
bonum praevenientenps graua
tiae meritorum suorum gradibus fides crescit, uno reddere.
eodemque tempore is qui necdum perfecte credide-
rat, simul et credebat, et incredulus erat. CAP. CXI. — Non videbit interitum, cum viderit ta-
CAP.CVIIL — Item unde tupra. pientet morientet(Ptal. XLVIU, 11).
Hom. 15. in Ezech. — b Omnipot ns Deus in Ec- In expos. beati Job, I. xxvi (Num. 32, 33), adjun-
clesisesusegradibus aguoscitur, quia in singulis ejus. ctum est: Non visibiliter videbit interilum , etc. — Justoruiu
virtutibus atque miraculis quam timendus sil, et[ adversarii, quos emori conspiciunt, invisi-
amandus omoibus demonstratur. Quem videlicett biliter viveresuae posse non credunt, alque eo reatum
amorera tunc suscipit, cum a culpis suis ad pcemten- " infidelitalis cumulant, quo visa inorte lidelium
tiam redit. Cujus eiecii laudantur cum dicitur : de aternitate desperanl. Igitur violenli quique inda
Quoniam ecce reges vocantur, qui pro eo quod| interius deiiciunt, unde contra vilam innocentium
illos intima veritas
transacta mala per pcenitentiamcorrigunt, ipsa quo-*. D exlerius convalescunt, Umloque
que eorum pcenitentia qualiter agatur, adjungilur : a se foras ejicit, quanto eos contra suos teinporaliler
Ipsi videntes tunc admirati sunt, conturbuti sunt, elj quod volunt, posse permittit. QuKqiiis itaque bono-
commoti sunt, tremor apprehendit eos. Ibi dolores, rum vilam persequitur, tunc pejoreetultione damnatur,
sicut parturienlis, in spiritu vehementiconteresnaves. cum nulla ei adversitate resistitur; tunc fortiorisirae
cum prospere peragit quodnequiler
Tharsit (Psal. XLVU,6, 7, 8). Vident quippe et ad-' periculis subjacet,videlicetvindicta
niirautiir, sed admirantes in Uvmore turbantur. Nam concupiscit, quia superriijudicii euui
cum inter poenitentie lacryraas ad mentis nolitiain ad futura supplicia reservando deserit, qui hic in
coelestispatrisc lttmen erumpit, et admiratur, animus, malo obviare contempsit.
et pavescit (quia libet quod terrel), tunc dolores ini CAP.CXJI. — Confitebitur tibi, cum benefecerit «s
anima sicut parturientis fiunt. Dolor enim poenitentis i (Ptal. XLVIII, ly).
quasi dolor parturientis est, quia cnm fletibusa se- ln expos. beati Job, 1.vm (Num. 59), adjunctum
ejicit quod raale in voluptate concepit. Tharsis vero> est: Confitebilurlibi, cum benefecerisei. — Sciendum
exploratio gaudii dicitur. Et scimus quia qui omnes> est, quod arrogantes viri tuuc divinaejustiliac recti-
voluptates hujus sseculisequilur, temporalia sibimetI tuditiem laudant, cum se ad gaudium incolumitas
gaudia explorat. Sed omnipotens Deus in spiritui sublevat, et alios tlagella castigant, cum se cotirpi-
• Gemet. idem Propheta. c Utic. et alii, qumrunt.
b Assignatur in Micbael.bom. 1, in Ezech.
 851 APPENBtX AD S. CRBGORHOPRRA OMNIA. m
ciwit renm ptosptrUaAeperfrai, alio» adversUate.Ajlionis eviceril, nequaquam sibi suam munaiUatu
fatigarL NSMO rtum perver.se agunt, sed tamen se tribuat, qui» de immimdo conceplum semine nutluS.
raetofra*bilra»tu»,hoc <|uodsibi prospera Htppcluni, facere iiiuudum potesl, wisiisqui mundus per seiuet-
deberi sei* ineriti» eredu*t, eotjue coUigDBt,nned, ipsum solus cst, Qni ergo jam ad tocum munditije.
Deuf m#s»tenon jwdicat,qpod.quasi ju*to8sa artver- mente p«rvenit, conceptionis su.e viam respiciat, per
sitM nuibi «onlrjstat. Sedsiewrui» vitam quamlibet. qitan»vcnit, alqiveinile colligal, q.uia ex sua. virtule
, l»re*i*e»vi* swperaaecorreptie*» aiiigefit, palsaii nonhab«tnuindiliain viveBdi,cuideiremunditiafactum.
prnliniM .«twUkimdivim exawiaia inerepmity quod> est initkua subsistendT.
; |>OMW miift ineoUunes admiramdo pBaeferebant,ju- CAP.CXVI.— Cor eontritum et humiliaium, Deus,
stum^wiesse judkwm, quod sui»n»oribusatkersalur nen desvicies{PmL br 1»).
iiegant, de 4Ww\ aefutate dispMtant, ad resultatm-
nis verba nrosilhint, et correpti quia deliquerint, ftu.1ARcg. pasi.est: parrt. ui (fiap. 50, admon. 3-1),sub
Cor eonlritumel huMUialum,elc.
gravius (felinquuHl. Recte ergo per PSalmistanicon- —Quisq.uis adiuiicUni)
tra peccaloris confessionemdicilur : Confitebilurlibi, cor enim peccala plangit, nec tame».deserit,
cnm bmtfeterif ei. Bespeeta-qaippe tox confessionis f.ui.temcowterit, sed humitiare (owtemnit. Quis-
est qttantfflrmat juciinaftas prosperftatis. Sofe aufem quis vero peccatajam deswit, nectamen plangit, jaui
sed tamen eonteeere reeusat.
cwfessiw tw*et rwagni meritm» pertdem, quam a cor quidem humiliat,
veritoti»reetrtudfweHequaquawseparat vi» dotoriw, CAP.CiVtt. — Videbumjusti, tt tknebnm, tt tmptt
urram mm« ad jtrrficiw» voefe eoracttfradrewita» eunt ridebmwt(Ptak u, *).
Hsstfseordtt: expos. beatf Jtofy,f. vi (Num. 18), atfjNmctunr
^*est:Irr Vittebmt
CAP.CXHL— Advocavitcmtosdesutsum, et terram, jusff, ete. —Jttstns ctmr fniquos onr-
ut diseernerelpopulumsuum (Psal. xtix» £). nes extirmar niMioTre perciftFcwnspfcir,fpse 6Vgloria
retribtiffOTiishifareselt. WecdaTmtafisjanr lum?
I» espt*. beati Job, 1. xv (Nunu 5-7), adjiwctum cRgiije ex tmiwaititafecompatliur, quia drvitiap'j*ustitia?per
est - Advoearitcmlosdesmtum, ete.— Goetfts.sursmu. SDeeiwHr fnfeereiis, inconeussfrdistrfeffotrf» hrtirrn»
DtWMal,«M» hi, «ui sua omnia leUnquentes. con- vigowfofldaftnr.Erectasnatwquehrctarifatesvpwnre'
v«mUe*eitt eotlettis vitse tewieeiiftt, ad eonsklen- rvetRodimsefwlornnT mente»mrlfa misericm*aTai af-
duro in judicio convocanlur, alque cum eo judices ficit, ha» a miseriis aliitudb'bearftodimSalieTias*
veniunt. Terra etiam sursum vocatur, cunvti, qui reddit.quia Bene dicitur: KrrfistHinf jmtf, et time-
tefijenis acufius obligati ftterant in eis lamen plus bttnt, et super ergo eunvtidebtmt. Iniqn«9 enim msrf nmic*
caSrestia qUamferrena lUcra qmsierunf, quibus di- vi#en« et mrtuwnt, ttinc viswi stint et rrdratrnf. Qfriar
citur: Hotvtt eram, et coUegisikme: nttdur, etope- enim modiivad ewnm laW hnitartioiiempossirnt, hic
rnittk tntfIfaf*. xxv, 45). haben» fermiilfneTn'.©uta vero- a^arnnatisr taot prrj-
—
(JAP.CXIV. Peccaloti autem dixit Deus: Quare lu uessfl nequwin*, iflie non hatreiTt compafssfonem.
eitaira*jutlilias meas,etastumhlettamentummeum Mtttm itaNfue-ssppiichy eredrtis-fwrresse miseTan-
per ot luum (Psal. xnx, 16) ? dum, iir ipsa traa beati sfl»!, jwstilia-jfniicantis
. Cutu. de- iRslituttone praedieantiumtraet»etur ht legum, quf qo»d swpicari fas nonr est, qflaritateiir
exfo». beati Jeb, 1. xix (JNum.15),,adjmetum ess: sibi pereepiaefelieftatis iwmirHHifrt, sf in regrw pssitf
Vutatori aulem dixit Deus*etc.—Lex est ipsis prae- votWi*qiro<fimpleveneqamqmnrpossunt. Senfquts-
djea&orilMHi goaita, ufc viveado impteant quod lo- Q, quw ad vi«arptmffpt» se dtf%it„pritHqnanvprsenrria'
%me<j4W suadeee festinant- Naw loqueadi awtorita» aetern» pereipiat, hie jatn- niirt» seenfuraefrr perjw-
pewlilur, apa«d» voot opere no» asijiwaurr. Bine tnst» secBriteti*dMgucKftt, utantfqown- frasterir im
BfiiakP«r PsahBistamdieaur : Peccatori autem dimit timeat, et intewenieaw monf» arricuio vfefnftosr
Dum:Quap* IMenarra» juttiiia* meas, tt atsutni» eju* hwsetos-Hollatenu»p«thm>tettaf. Jtesfi» tamfntt
tgtfmnetttummmnt per o* luum>?3%ven»oditti ditei- iflAtiuiMretriiwftonfe, m ipsa prerumque- iii owfw
pWiinni), tUptfojteeittitemone» mee* pe*t Us.Scrmanes aecuri««smentis.
«MRWIUomk»ipestse praedicator projieit, cum hoc, CAP. CXVIlt.— Illic ubi no»
quod dicit, facere contemnit. Quando autem dfetis trcpidateruui limore,
'
erat limor (PtaL mv 6).
ejus alter obediat, dum ipse respuit opere, quouV In
pfOBdiea* toWj et dissmTulatatrdire qitod"nafrat ? De- expos. beati Job, i. vi. (JVtwt.o% adjwfctmn
ista prsedttatisiris fege sortptutii est r Qui solverit est: lllic trepidavermit limore, e*c — Sunt plerique
umm de mandntis islisminvmis,et docuerit sic homi- qui veritatem jam libere defemlere appetunt, sed
net-, minimut votabitar in regnv etttorum (Matth. v, tainen in ipso suo appetilu frepidt ihdignaiioneui
19). Regjmm ceelorum, videlicet pnes^mem Ecele- polestatis bumanse pertiiuescunt. Cuinqne in terra
stant-appellat^ de qua scriplmn est: Et eolHgent de hoinineuicontra veritatem pavenf, ejusuem veritatis
rtgpo euts tmnia- scandala (Matth, xm, U); In su- iram ccelitossustinent. Sunl namqtie noniiiiHT,qui
MernoeleMni segao scandadaquee, ex e» coitigide- peccatorum suortira conscii, ea qoae possident, indi-
iWat*, non babentur. Qui ergo sotvit opere, et sic. genlibus jara largiri desiderant, sed tamen ne datis
doe»t.voce,. ia ista regno ceeloruraerit roimmus; in] rebus egeaitt, ipsi forroidanl.Cumque carnis subsidia
illo, nee inmiMii». D reservaudo trepidi pr&paraiit, srb aiimentis iniseri-
6v». CliJ^*—-Eecetnhn in iniquitatibtcsconceptttt cordic animam necant. El cum pali in terra iiiopiam
sum (Psal. L, i). meluunt, aiternam sibi abundantiam supernaerefe-
ctionis abscidunt. De quibus recte per Psalmistam
Itt expos. Beati Job, 1. xi (Num. 70), arJJunctum t dicilur: Illic ttepidaverunt timore, ubi non etat A-
—
«st: JSceeeflft»m iniquitatibus conceptus sum. Is,,. mor. Quia profecto conculcanda in infimis me-
qui per se solus est mundus, mundare qui
prsevatet ira- metuenda patiunfur, et cum transire noluul
tftuHda. Homo enim in corruptiliili carne vivens, tuunt, calcare poterant, judicium de supernis exci-
habet tentationum immundilias impressas in semet- quod
traxit piunt, qnod tolerare nequaquam possunt,
ipsevqnia-ffmiifumeas afrorigine. Ipsaquippe
propter delectationem carnis ejus conceptio immun- G*r. GXIX.— Eeceetengavifuglens, ef mansiffrso
diti» 88«. UnpeteMMCper PsafrmstamdicitriF: Eece, liludine (Ftal. LFV,8).
enim MtmiqvitalibHsconceptussttm, et irt aWeti*'eon< In expws.beati Job, 1.iv (Num. 5T, 58), adjunc-
etpit m» wtalermea. Hine est ergoiqood pleromquei tumest Ecce elongavifugiens,elc Fugienselongat,
tentawr et nolen*: hinc est quod immunda qusedanii qui a turba desideriorum lemporalium' in altam Dei
in uieate patitur, quamvis ex judicio reluctetur, quii» contemplationem se subfevat. Manet vero in solitu-
de
couceptus immunditia, dum ad munditiam tendit dine qui perseverat in remota roenlis intentione.
lioc conatur vincere quod esti Quiequis'au«em oc-, Omnes enim vel illicita appelunt, vel in hoc
cultsetentationis motus atque iramunditiamcogita-- • mundo videTiqui aliquid volunt, ctensis cog-tlationum
85& S. PATERII EXPOSWie VEi. ET N»V. TESTAMENTI.— SUP. PSALMOS. 8S*
7deside- A»nullis procul dubiq ,in cordp tumijliibus premunlur.
tumultibus^in-corde eomprimuntujyDurroque
riorum lufbas extra se e^ilant, prostrajain mentem Onjnes qjiippe inordinaios desiderioruin niplus a ctp-
pede miserae frequentationis calcanU Aims. naraqpe bih cordis manu sanctaeconsiderationi^ ejiciunt. Et
juri se luxurije subdit, atque anfe mentis oculos qiiia traitsitoria cuncta despiciunt, ex liis, nascentee
sctfemafa-t^Wm perjetfatiorium' firigif, efciiirh eT- cogitatioiuiin insolenttas non patiurilur. Solam nam-
fectus hotv mbuliur op^fV, li'6'c creMifeagitufiff- qiie setei-iiampatriain appetunl, et. quia nulta hujus
teiMdhe' cbgiMoflis. Voluptefis pefTeclio'quaeriM', mundi diiigunt, rhagnamentis traiiquillilate perlruun-
et"ConCuss1is'ertefvtte*f'ahrihfls;bihc irideet Sdflicilus tur. _Jjude nunc recte per Proplietam dicitur : Elon-
el caecaius",, ocCasionemrietJuFsiSmse e^pletioriis sfi- gtmifugiens:et mansiin soliludine.In solitudine quip-
niaTur. Mens iraqjie jiaScduasi' quemdajh pbpuluin pe manere, est a secreto cordis terrenorum deside-
patTfttr",qilSeiriSdieritj" cojjiiaiiomfmtiiiuu.ltu vasjaluf, riorum lumultus expellere : etuna iniejilioue selernac
AlittS ifae sleV dbhtinToifravif, et qiijjf in cbfde riisi palrii» ifi' amofein ihtiihse quieiis anhelaVe".Annbn
jurgia etiatn tjuaedelmij^ 6efagit?,Hic "'.sae^e prae- cunctos a se cogitalibnttrii tumultus expulerat, qui
senfes no'n'videf,aftseiiijbuscontfadicit', irilfa semet- dicebat:; Undm pe'tii d Domino, hanc reqWrdm, ut
ipsttm coniuiriefiasprbfeft" ei recipit, feceplis^aii- inhabitem in domoDonihH'(Psal. 26)?' A fr$r|uehtia
teio duriusrespondel', efciuri qui obviet riullus adsii, qttippe terrenorum desideriorum fugeral ail magnatri
1
magnis claimbribusrixas ihcofde componit. Turbam - videlicet solitudihem semetipsum, ubi eo lutiuS nil
itaque liic iritus stistinef, queiri pondus vehemens extraneum corispicerei, qub incompetertsriif amaret.
iiiflammatx cogitalionis prenlit. Alius juri se avari- A tuniultu rerum temporalium magnum queiridam
tise tfadit, et fasiidiens\ prbpria, aliena concupiscit.' secessum petierat, quietam mentem, in qua tanto
Hic plerumque concupita adipisci non valens, dies Fpurius' Deum cerneret, quanto hunc cum se solo so-
(fUidemihOtiHni; 1 hbCteSvefbihcogitationemversiat. lura' inveniret.
Torpet ab' trtili opere*, qui'a!fatigatur illicita cogita- CAP.CXX.—Prmcipita, Domine, el divide linguas eo-
tione. Consilia multiplicat, et siniim mentis cogita- rum (Psal.5i,i).
tionuin iiwenlionibus latius expandif, pervenire ad la expos, Beati Job, 1. xxxiv(Num. 8 et 9), adjunc-
concupita satagii, atque ad obtinenda hsec quosdam
secretissinios causariinriiieaius ([tiserit. Qui tnox ut tum est: Prmcipita,Domine,eiaividelinguaseorum.—
iu catisa aliquid subtiie invenissese acsiiinat, jam se Sieul perniciosura est, si unitas desit bonis: ita perni-
obtinuisse quod concupierat cxsultat. Jamquid etiam ciosiussi non desit malis. Reproboruin quippe unitas
tanto durius impeiit, quanlo se ei pci
adeplae rei adjungat, excogilat, atque ut in tneliope bonorum.vitam opponil. Ilanc uniiatcm reprb-
statu debeat<excoli,perlractat. Quam quia jam quasi collectionem dufior sibi
ad meliorem adducit, mox borum perniciosam Paulus conspexeral, cum in
possidet, etquasi speciem
msidias invidentiura considerat, et quid contra se medio Sadducaeorum Phariscorumquc de|irehensus
dicebal: De spe el resttrreclionemorluorumegojitdi-
jurgii nioveatur, pensat, et exquirit quid respon- cor. Qua nimirum
deat. Et cum rem nullam teneat, jam in defensione vicissim audiciitiumvoce percussa, prolinus contra so
lurba dissiluit. Cumque in duas
rei, quam appetit, vacuus litigator elaborat, Quam-
vis ergonii de cOrteupilareceperit, habet tamen in partes tumultuantium mullitudottirba dividilur, Paulo via
cbfde jam fructuirt cortciipiscentise,et laboreiri rixae. ereplionis aperitur: quia quem persequenlium
Cravi itaque pbpulo premituf, qui instigahtis avari- ijnita coiistfmxcrat, divisa rclaxabat. Eripiunlur cnim
liae tumultu Vastatur. Aiius se tyfannidi superhiseC' justi, dujn dividuntur injusti: et eleclorum vola ad
siibjicit, eTcOrinisefuni duin cbntrabomiiies erigil, perfectum perveniunt, dum reproboruui agmina per
Vffiosttbstfeniit,horioriini sublimium ihfiilas appetit, discordiani cphiundujitur.Quodbeneeliain niarisRubri
ejf/alrarlStfccessibtfsex'q'uifl|j tolUmque' qudd esse unda seissionc signatur(Eiorf. 3iiv).Duiiieiii!iiinduaspaftes
desidefat; sinT apud semetipsum in cogitalionilius si6fiisdividitur, ab eleclo populo ad terram repromis-
tCiidftuf: dufn'malorurn unitas' siciiidiittr^
depingif. Jaftt quasi tfibuhaii praesidet;, jain sibi bonse mentes adfrjuia' hoc, quod appetuift; perducuntur.
pafefe dJJsetfttia*' sutJjeclbrttm videt, jarii caelerjs Simatofuni unitavhoxia non fttisset, iieqiiaquam di-
e;i inet, jani mala aliis irrogai,
1 aliis, quse irrogavefi^
recompensW. Jani apud semeiipsumstipatus cuneis vina providentia superbieniiuni linguasin tarita di-
ih publicuhipfdcedit, jam quibus obsequiis fulciatur, versiiatedisstpasset. Hancergounitalem reproborum
cbntra clectos Propheta considt-rans, de sanciseEc-
cbuspicif. Qui tarrien hsec cogitarfs sblus b repetii: clesiiEhosllbris dicit: Prmcipita,<DOri&nii,etdimle
jimi alia coneulcai, alia sublevat, jam de conculcatis linguas eorurtt (Gen. xi).
salisfacit odiis, j'am de sublevatis recipit favores.
Qtti igitbf tot pbantasmata cordi imprimit, quid iste CAV.CXXJ.— &k1fMdamhin[e^hutiiYibehtes'(Psnl:.
alittd qttahi soihrilum vigilans videt ? Qui ergb tot Liv, 16).
rerum causas, quas fingit, tolerat, nimirum itttrinse- In expos. beali Job, 1. xvm (JVUIK.Q),aiJjunctum
cWsriala%Wd«fdtt1i^tutTJasvpoftal. Alifls'jath ilti'- est: Descendant, etc. — Ad majoris culpaecuniuluui
cita refugit, sedhametr bbnis muhdi carere perti- ho^iessiios^nmEccIesiaf^m^eletscifS^qrfad sfiqui
mesciti Concessa tenere appetit, vfderi inlef homiries debeantietsequi notle quoii scism. Drhis-ergfiper
ihinor erubescit^ efcurar sumraopere nw inops iri j Psalmistam dicilur: Descenduntin iiffernufflvivetites.
domo sit, ne despectus in publico ;e*qoirit qttid " Vivi sunt qui senliunl quaeefga illos (iunt. Moflui
sibi suftfciati quid necessitWsubjeCtomm pelat; at- e.nimnec sciunt omnino, nee senthint. AfOrtuiitaque
queutsufOcier«er jura patroiiatus subditis expteat-, qui non sentiunt, pro nescienlihus:; viventes vero
patronos quseritiquibtts'ipse fanioletuf. Sed"'liiSdnm qtii sentiunt, pro scientibus poni sotent; Viveirtes
familiariterjungntir, etfrttm'proCtalduMocauSisims ergo in infernum descendere, est scientes seutien-
lilicafur; Qttibttif-saepe consetttif iu ilfidtis; et tasa% tesque peceare. Dum enim vivi quae circa illos
qu» ptosanfifettpso rion1 ajjpeWt, crimtfflttJrproptef aguntur, sciunt et sentiunt; mortui autem sentire
alienajrqoaenoif defetfiiqStfft'. NaiifsaffV' drfni hond- nihil possunt; mortui in infernum descenderent, si
rem suum in hoc mundo iuuuiiiui trepidatj el aphd mala nesciendo perpetrarent: cum vero sciunt inala,
majores pmonas-approbat,' qusfe" jam plerpfoprium ettamen faciunt iniquitates, in infernum viventes
judicium damnat; Is,<dmffsoflicHe cogital quid pa- misefi, sertiieiilesque descendunt.
tro.fiisdebeat.^quid subjectis ; qujd-sibi.augeat, quid
afrecfipiig ptbsftj quasi' tanta frequeritia"iufbarum tij& CX^Xltf.—V\risahguinum et dolotxnoh dimidia-
premituf^ quanla CMfafumjmportunitafe lacefaturJ burit dies suos (Psql. uv, 25).
At contfa sahcfi viri, quinibilhuius mundi appetuut, Inexpos. beati Job, L v.(IVm».70),.adjaiicttnuest:
4 Utic etGemet. prmsentibusinviltet.
t Melius legitur loco Moralium repit.
agsignalD,solm
 '
855 APPENDLXAt) S. CREGORIIOPERA OHNIA. 336
Virt sanguinumet dolbtinon dimidiabuntdiessuos.— A A' CAP.CXXVU Adjutdr meus tibi psallam, quia ftt
Diesdimidiare, est lempus vitsemalaein voluptatibus Deut susceptormeus es, Deut tneut, miterteordia
ductum ad poenitentiaelamenta dividere, atque hoc mea (Psal. LVIII,8).
ad bonum usum partiendo reparare. Sed iniqui dies In hom. 19 in Evang. (Num. 7), adjunctuin est:
suos nequaquam dimidiant, quia perversam mentem Adjutor meus tibipsallam, etc. — Perpendens pro-
nec in exlremo tempore immutant. Quo contra bene in quibus laboribushumanasit vita constituta,
Paulus admouet, dicens : Redimentes tempus, quo- Sheta ieumappellatadjutorem. Et quia a tribulatione prae-
niam diei mali sunt. Tempus quippe redimimus , senti in requiem aeternam nos suscipit, appetlat
quando anleactam vitam, quam lasciviendoperdidi- etiam susceptorem. Sed considerans quod tnala no-
utus, flendo reparamus. stra aspicit et portat, culpas nostras tolerat.et tamen
• CAP.CXXIII.— Ipsi calcaneummeumobservabunt nos per poenitentiamad prsemiareservat, noluit Deuui
(Psal. LV,7). . misericordem dicere, sed hunc ipsam misericordiain
In expos. beati Job, 1. i. (Num. 53), adjmutum vocavit, dicens Deus meus,misericordiamea. Revo-
est: Ipsi caicaneummeumobservabunt.— Quia enim cemus ergo ante oculosnosiros mala quse fecimus;
ex quanta Dei benignitate toleramur; con-
in calcaneo linis est corporis, quid per liunc, nisi pensemus
terminus signalur actionis? Sive ergo liialignispiri- sideremus quaesunt pietatis ejus viscera, ut non so-
lum culpas indulgeat, sed coelesteregnum pceniteu-
lus, sive pravi quique homines illorum sequaces su- tibus etiam post culpani promittat. Alque ex omnibus
calcaneum observant, cum ^actionis bonae medullis cordis dicamus singuli, dicamus omnes:
Serbiae,
nem viliare desiderant.
CAP.CXXIV.— Filii hominumdenles eorum, arma, T.Deus Bb meus, misericordia mea.
et sagitta : et lingua eorum gladius acutus. Sal- CAP.CXXVIII.— Commovittiterram, et conturbatli
vum faeiet de gladio oris eorum, et demanu violen- eam : tana contrilionet ejus, quia commota est
ti, pauperem(Psal. LVI,5). (Psal. LIX,4).
In expos. beali Job, vi (Num. 35), adjunclumi In hom. 10in Ezech. (Num. 98), adjunclum est:
esl: Ft7ithominumdenles eorum, etc. — Ipse quippe. Commovistiterram, etc. — Terra quippe commotaet
iste pauper est, de quo per Paulum dicilur: Proptet turbala, est peccator de cognilionereatus sui anxius,
vosegenut(actut esl, cum divesesset (I Cor. vm, 9). et ad poenilenliaelamenta perductus. Peccanti enim
Et quia Judaei accusando Dominum tradiderunt,, homini diclum est: Terra es, et in terram ibis (Gen.
quem traditum Gentiles occiderunt, potest per orisi> lii, 19). Exoret ergo ul sanetur contritio lerrae, quia
gladium, accusantiumH cbraeorumlingua signari, de mbla est, qualenus peccator, qui de culpis suis aftli-
quibusper Psalmistamdicitur : Filii hominumdentes ; gitur, de ccelestismisericordisegaudio consoletur.
eorum, arma, el sagilta: et lingua eorum, machmra i CAP.CXXIX.— Ostendisti populo tuo dura, potasti
acuta(Marc. xv). QuiEvangelio eliam teste clamave- tws vino compunctionis.Dedisti metuentibuste si-
runt: Crucifige,crueifige (Luc. xxm, 21). Per illud1 gnificalionem,ul fugiant a facie arcus (Ptal. LIX,5).
vero, viotentimanu, ipsa crucifigensGenlilitas expri-
mitur, quse in Rederaploris mortem Hebrseorum 1 est:In Ostendisli
expos. beati Job, 1.xix (Num. 54), adjunctum
voces opere implevit. Deus itaque hunc pauperem et' populotuo dura, etc. — Quid lioc loco
de violenti manu, et de oris gladio satvum fecit: quia per arcum, nisi dies extremi judicii desigualur? In
videlieet Redemptor nosler et vires Gentilium, etJ1 C arcu enim quanto longius trahitur chorda, lanto de
p eo districtior exit Sic nimirum, sic extremi
linguas Hebraeorummoriendo ex huraanitaie pertu- judicii dies quantosagitta. differtur ut veniat1,tanlo
lit; scd ex divinitatis suaepotentia resurgendo supe- cum venerit, de illo longius districlior senlenlia procedit. Id-
ravit. circo autem diversis nunc cladibus percutimur, ut
—
CAP.CXXV. Super eos cecidit ignis, el non vtae- hic correcti, paratiores lunc inveniri vateamus. Unde
runt solem (Psal. LVH,9). illic praemissumest: Ostendistipopulotuo dura. Fla-
In expos. beati Job, 1. ix (Num. 9), adjunctum u gella videlicet seculi quae secuturura gravius judicii
est: Super eosceciditignis, etc. — Ignissuper impios s diem pracurrunt. Polasti ttos vino compunclionit,
cadit, sed sol igne cadenle uon cernitur ; quia illos, ul terrena gaudia in lacrymas verterentur. Dedisti
quos gehennseflaramadevorat, a visioneveri luminis s metuentibusle significalionem,ut fugianta (aciearcut.
caec t; ut el foris eos dolor combustionis cruciet,;f Ac si diceret : Hoc Xempus misericordiaeest, illud
et intus poeuacaecitalisobscuret: quatenus qui Auc-1 tempus judicii erit. Per lsta ergo hujus temporis fla-
tori suo corpore et corde deliqnerunt, siraul corpore e gellasignificas,quomodotunc percussurus es, quan-
et corde puniantur ; etutrobique poenassentianl, qui,i do non parcens judicas, qui sic districle modo per-
dum liic vivereni, pravis suis delectationibus exx culis, quando parcis.
utroque serviebant. CAP.CXXX.—ln Idummamexlendamcaiceatnentum
meum(Psal. LIX, 10).
CAP.CXXVL— Lmlabiturjustus cumvideritvindic-
tam impiorum: manus suat lavabil in sanguinepec- .. In hom. 7 in Evang. (iVunt.3), adjunctum est:
calotum (Psal. LVII,11). T in Idummamextendamcalceatnentummeum. —Quid
D ldumaeam, nisi Gentilitas? et quid per calcea-
In expos. beati Job, 1. xvm (Num. 37), adjunctum n per nisi assumptamonalitas designatur? In Idu-
esl: Lmtabiturjuslus cumvidertt vindictumimpiorum, '» mentum,
maeam ergo Dominus calceamentum se extendere
etc. Plerique dum alienum inlerilum conspiciunt, '' asseril, quia dum carnem Genlibusinuotuit, quasi
revocantur ad cor, ut recogitent suum. Et unde alius 18 calceata ad nos per divinitas venit. Quis ergo nesciat
ad lormenla tlucilur, a tormento inde alius liberatur.
r* calceamenta ex morluis animalibus fiunt? lu
Conspicitnamque in aliena pcena quid timeat, et Jt qund carne ergo Dominusveniensquasi calceatus apparuii,
dum delinquentem sic percussum aspicit, dissoluta * qui in divinate sua morticina nostrse corruplionis
sua opera juslilise vigore coustringit. Sicque fit, ut assumpsit.
iniquus vivens qui multos ad culpam traxerat delec- )l
tatioue peccati, quosdam moriens a culpa revocet jt CAP.CXXXl. — Melior est miserieordia tua super
terrore tormenti. Quod etiam provenire bonis Psal- 1_ ttJam (Psaf. LXU,40).
mista testatur dicens : Lmtabiturjustut cum viderit it In expos. beati Job, 1.VIII(JVum.51),adjunctumest:
vindktam impiorum: manus suas lavabitin sanguine le Meliotestmisercordialua supervitam.—Adabluendam
peccatorum. lu peccatorum morientium sanguine IO culpam quaelibethumanaeactionisvirtus infirmaest,
justi lavantur manus; quia dum eorum pcena cons- >- nisi hanc misericordia parcenlis foveat, et non justi-
picitur, conspicienlisvita mundatur. tia recte judicantis premat. Unde per Psaluusiam
" Caput hoc cum sequenli omittitur in Mss. b In Mss.non exstat.
857 S. PATERII EXPOSITIOVET. ET NOV. TESTAMENTl.— SUP. PSALMOS. 858
dicitur : Melior ett mitercordia tua tuper vitatn: quia A benedicatnos Deus : et tnetuant eum omnes finet
quamiibet quis videatur innocens, apud districtum terrm (Ptal. LXVI,8).
judicem nostra nos vita non liberat, sirelaxat.
eis reatus sui In expos. beali Job, 1.xxix (Num. 70), adjunctum
debitum misercordiaebenignitas non est -.BenedicatnosDeus, etc.—Davidut auctoremom-
CAP.CXXXII. — Sicut adipe et pinguedinerepleatur nium Deum, Trinitatem ostenderet, dixit: Benedicat
anima mea (Ptai. LXII,6). nos Deus,Deusnoster, benedicatnos Deus.Acne tertio
In expos. beati Job, I. vm (Num. 25), adjunctum unitatemDeum nominans, tres deos dixisse piitart tur, i lic<>
est: Sicut adipeet pinguedinereplealur animamea— tuant eumomnes ejusdemTrinilalis insinuansad lidil: El me-
Adeps pinguedine animam replet, cura hanc contra eum subdidii, unura fines lerrm. Qui enim non ec.-, •-e.l
tria, qusedixerat, inlimavil.Undi-
praesentiunidesiderioriumaeslumsupernaespei infusio Isaiascuin laudemdeunitateTrinilatisap»riiel, Ser.i-
refovet.
a CAP.CXXXIII.— Rivos ejus inebrians, mulliplica pliimvoce exprimens, ait: Sanclus,Sanclttt, Saitctus
(Isai. vi, 8). Ac ne terlio sanctura noinina. s, >niila-
yenerationesejus, in stillicidiissuis Imtabilur, cum tem divinacsubstantiaescindere vedereiur, adjuuxit:
exorielur (Psal. LXIV,11). DominusDeus Sabaolh. Qui ergo non Doiuini dn,
Libro i in Ezech., Iiom. 10 (Num. 4), adjunclum sed Duminus Deus addidit, unum existere, quod
est: Rivosejus inebrians, elc. — Rivi quippe Eccle- terlio sanclum vocaveral, indicavit. Hinc est quod
siaesancti prsedicatoressunt, qui terram noslri cordis Paulus ut operationem sanctse Trinitatis ostenderet,
infundunt. Sed cum inebriantur rivi, generationes ail: Ex ipso, ei per ipsum,et inipso sunt omnia (Rom.
Ecclesic muliiplicantur; quia cum uberiorem gra- rj xi, 36); atque ut unitalem ejusdemTrinitas iniimaret,
liam >p riius prsedicaioresaccipiunt.fideliumnuinerus prolinus addidit: Ipsi gloria,in smculasmculorumQui
augetur. QuaesanctaEcclesiainsuis slillicidiisIxlatur. igitur non ipsis, sed ipsi subdidit, unum naturaliter,
ln siillicidioetenira aqua de tecto in terram cadit, tria secundum personas innotuit, quod superius ter-
qux de coeloceciderat in tectum. Tectum vero Ec- lio idipsum dixit.
clesiaesanctse, sancti praedicatoressunt, qui nos in- CAP.CXXXVUI.— Iler facile et_ out atcendit tuptr
tercedendo et admonitionibus munieudo protegunt. occasum(Psal. LXVII,5).
Sedquia illorum cordivinitus in praedicatiune infuitdi-
tur, quasi aqua de coelo venit iu lectum. Quia vero In expos. beati Job, 1. xu (Num. 6), adjunctuui
nos eoritnt verbis irrigamur, qtiasi aqua de teclo est : Iler facile ei, etc. unde <—Super occasum namque
defluit in terram. Sancta itaque Ecclesiadura exori- Dominus ascendil, quia in passione occubuit,
lur, in stillicidiissuis laetatur; quia cuin in /ide et inde majorem suam gloriamresurgendo manifestavit.
bonis opeiibus nascitur, ea q.useaccepit, dona consi- Superoccasum videlicet ascendit, qui mortem, quaiu
calcavit. Ait ergo : Qui ascendit
derat.el in verbis prscdicaniiumexsultal.Audiloribus perlulil resurgendo
porro ad meliora surgentibus, eoruni quoqtte praedi- superoccasum,iter facitt ei, id est resurgenti Dotuioo
catoribus gratia multiplicalur.. in vestris cordibus per fidem prsebeteviara. Ei itaque
ascendit super occasum, iter facimus, cum ejus
CAP.CXXXIV.— Benedicescoronmanni benignitalis qui gloriam fidelibus mentibus praedicamus, ut eas et
tum (Psal. LXIV,12). ipse post veniens, per amori sui prxsentiam illustret.
In expos.beati Job.l.rv (Num. 37), adjunctum est: Hinc Joanni per spiritum dicitur : Prmibis ante fa-
Benedicescoronmanni benignilalisluw.—Quasico- r ciemDomini parare vias ejus (Luc. i, 70). Quisquis
rona anni benedicitur, cum finito laboris lempore elenim praedicandoa sordibus vitiorum corda au-
virtutum remuneratio confertur. dientium mundat, venienli sapientiaeviam praeparat.
CAP.CXXXV.— El convatles abundabuntfrumento CAP.CXXXIX.— Si dormiatis inter medios cterot,
(Psal. LXIV,14). pennm columbmdeargentatm, et posteriora dorsi
In expos. Evang. hora. 10 (jVum. 3), adjunclum ejus in specieauri (Psal. i.xvn, 14).
esl: Et convallesabundabuntfrumento.—Amontibus In expos. b Ezechiel. homil. adjunclum est: Si
namque aquaedilabuntur, quia superbas mentes ve- dormiatisinter medios cleros, etc. — Cleros Lalina
ritatis doctrina deserit. Sed fontes in convallibus lingua sortes dicimus. Dormireautem nostrmn, est a
surgunt, quia mentes hurailiumverbum praedicationis prava actione quiescere. Etquia electi quique a per-
accipiunt. Jam videmus, jam convalles fruroento versorum operum se inquietudinibus compescunt,
abundare conspicimus, quia illorum ora pabulo ve- terrena deserunt, ccelestia concupiscunt, nitniruui
rilatis iropletasunt, qui miles ac simpliceshuic mundo inter roedios cleros dormiunt, quoniam fogieudo
despicabilesesse videbantur. temporalia, et aeterna praemiadesiderando, a per-
versis aclibus quiescunt. Mente quippe ad summa
CAP.CXXXVI—Venite,elvideleopera Domtni,quam cvolant, unde et pennsevocati sunt. Quaebene pennae
lerribilis in consitiis super fitios hominum (Psal. columbae deargentatae esse memorantur. Columba
LXV,5)! vero deargentata, sancta Ecclesia est, quae aperle
In expos. Evang. hom. 4 (Num.1), adjunctum est: praediCationisluce resplendet. Sed haeccolumba in
Venite,et videteoperaDomini,etc.—Sciendum valde p pennis quidera deargentata est, sed posleriora dorsi
esl.ut in omne quodagimus,omnipotentis Dominisu- ejus in auri specie refulgent; quia sancta Ecclesia,
per nosconsiliaocculla limeamus,ne dummensnoslra modo per praedicantiumlinguas clara est, in
exierius fusa, a sua se voluptate non revocat, inlus ause la remuneralione, qusesequitur, ,non jam argenti
contra eam judex terribiliter adversa disponaf. Quod sed auri fulgore decoratur. Ad illa quippe invisibilia
bene Psalmistainluens ail : yentle, et videte opera bona pervenieus, ad illa ccelestiadona pertingens,
Domini,quam terribUist» consiliis super filios homi- quse nec oculus vidit, nec auris audivit, jatn praedi-
num! Vidit namque quod alius misericordiler voca- cationis eloquio non indigebit, sed sola auri specie
lur, alius justiiia exigenle repellitur. Et quia alia in poslerioribus pulchra est, quia in eo, quod post
parcendo, alia Dominusirascendo disponit, expavit acuipiet, solo resplendet fulgoreclaritatis.
quod penelrare non potuii, el quem non solum in- CAP.CXL. —Ascendensin allum, captivamduxit ea- !
yestigabilem,sed etiam m quibusdam senienliis suis plivitatem,deditdona hominibus(Psal. LXVII,.10).
inllexibileinvidit, terribilem in consiliis esse memo- ln expos. Evang. hom. 29 (Num. 10), adj'unctum
ravit. esl: Ascendensin attum, elc. — Quid iiis propbetae
CAP.CXXXVII.— Benedicatnos Deus, Deus nosler, verbss, nisi ascensioDominicadeclaratur?iscemf«is

* uapul noc cum duoous sequentibusabest a Mss. tamen ultima hujus sacri coutexlus expon.iu lioui. 3,
b Quaesit haechom. non
assignatur iu Mss. Pars I. lij num. 14,
859 APPENDIXAD S. GffEGC-MlOPEftA OMWA. 8B0
jiuitfpe<tnaltum, captivum duxit capikitalem f quia A fusi,,Jodseainqubque ipsam praecessimusad ftdem,.ut
.orruptionenv nostram virlute sttseincorruptionis ab- impleretur quod scriptum est: /Ethiopia vrmveriXit
sotbuii. D'fiit vero'dona homiriilvis,quia missride- manus ejus Deo. Nigri ergo perfidieemeritis fuiiimsV
supef spi*itu, aiii sermoneiri sapierittte,.alft gefmo- sed per fideimeritum suscipientes candorem gratise,
nem sciefltiae',alii graXiamvMutttm, alii' graiiam i^am' diianYSjfriagbgani,pef cttjus soDolem'vbcatr
curatioriuih, alii geneta linguarurti, aui' inrefyfefcr- sumus ad gratiamDfei',pfseveriimtts*.
tionenv sermonum iribuit. Dedit ergb dbriattomini-
bus, dum jJerhujus Spfrifusgfatiafo eofunvin rmindtf CAP.CXLIY.—Cabotavi susiihens (Psed. LXVIII, 4).
viftus excreVit. Itom. 8>iri Ezech.yadjunetum est: Laboravismti*
nent. — b H»c ex persona' Retremptbris nosvri'^ro-;
—
C*rYGSM. £MtgWtkmirmtuotvm e» inimicisab
plieta de perverse adhuc vivenlibus dicit : Laboram
fjW (<***';LXV«,»)V [JMlegimus,.clamans\suslinent>. Noneninesusliiiendo
IrTMjToS.fiearti'Jtro~,f..xx (Nutn: ft); adjunctiim' Dominus laboral, cujus' divinitatis poientiaiii, nulla
esf: ifflgu* canum tuOYumex iiitmfrfs'ati ipio, — fatigatio contingit, sed verbis liumailitalis lbquehs,
Quid hbC locd canutri nomine, riisi sariCli Doctores ipsam suam circa nos palienliam laborem vocat.
vocantttr? quv fideiium ih sancla Ecclesia custodes CAP. CXLV.— Non me
steterunt,qul dumpro Dominosuo dittfriienoctnfhis- demergal tempesias-qqum,
neque absorbeatme profundum, negueurgeat super
que vigiliis inCenliclamaverunt, magrios, ut ila dixe- me puteus os suum (Psal, LXVIH , 16).
nm, 1'atr-at'us
priEulcaliortlsdedefimi. Noimulli quippe
at idblorum cttllilius revocatf, facti-suut rjraediealo- IB expos. beati Jmb, 1.xxvi (Num: 65>,66), adjun-
res~Dei.Lirigttaergo canuth Eceleslaeex inimicis pfo- B ctum est : iVortme dentergattempestat aqum, etc. —
dii ^qttja conversosGeritilesDbmihusetiaffipfaedtca1- Ohiiiisqui jamviani viiaedeseferis, in peccaloftim se
tores facif. Uhde Judaeofum tardiias, qui pro Do- teriebras dejicit, semetipsumqUasi-iir puteum vel in
mino loqui nolueruni, increpante prdptiela reprfehen- foveafrimefgit. Si vefd diuiUnta perpeiratione etism
dWtr', qW aritr Caries-tmii nonr vktettlis'"' (nithre consuetudine iniquitatis*ripjifiiuituf,rte ad superiofa
(Ita. LVI,10). [Bom. 40, fttfiW, n-.%\ Nonnunquam jam possit exsufgere, qttBsfattgustoore pufei coar-
s»ient>iitV sacro eloqtiioper canes prrjedieatoresintel- cllstttf. Hiiicefgo David srib'specie peccaniium Oral
Kg4-Gaou»etenim lingiia, vtihtus aum-lingit,,curat, diceiis : Noit me demergat tempeMta» aqWat,nequeab-
qui*efe doetoito»sanctiduiu iti>corifessioiie pecoati torbeat me profundum, nequeurgeat supierme puteut
os suttm. Queiri eiilm mali operis iniquitas a bona
no«Uri'rtS»i*8t«Junly quasivUliiuBmeutis' per linguiim -stabititate
tangunt» Bt §uia>nos loquendc*a<peeeatis-eripiuu^ Sedsi adhuc commovit, quasi1tiemptstas aqusc i*a;iuil.
qiww tangeiido'vulnerti alL palutenvredBcimK-Qoia deitlefsit».Jamlonga'cdrisuetttdfne non praevatoit,non
«ntaoitiw^nomiiie,.piu'dleatof>unhtmgu«'sigflatur,.a Le# in putteum^oeCWit 1,qtii Hdcquod divina
ItaiHiBOpep faaimistam dicilur Lmgtt» oamm tuo- promBei', perpetfaVitt.8ed: sri-adhttc lhnga'eon>-
tmmeseinimiei»ab'ipso: E* Judreis-quippe'inlideJibus suetudo noii depriniit, riequatjttarnos smim puteus
SanelJfpBBdieatioreselecli sullt,qui iiv.afeSefliofte-ve- eoeritjjustaVil. Taulo engo lacilius egrcdiluf,<quanto
ctaMfoeontrai fiwe» latronesque venietttes,.magiiosi miuori consuetudine coarelaUir.-Quaedamnamquc
pro Boraiottv dt iiifdieam, latrattis dedertutl. Qud, quasi conclusioris-anguslia est, ab opprimenlc raala
eotrtea>de qtlorumdani reprobatione dicitur : Canes; consiietudine exsurgere velle , nec posse. Jarii qiii-
tratftmw>»afe*<st</<i<rar<;. A dem deslderio ad superria iendere, sed: adtittc aciu
0«H CXEH. +J- VMsmtgtessus tui\ Btott'; t'ttare»stf« ' in iiifiinisremariere , praeirecorde,
c
nec tamen sequi
in semelipso conlfadictorem perpeli
Bw me^pegu,qui»est in snncio'(Psal'.'itiHP,25)».. opere, atqueCum vero ita tendens animat1manii gra1
semetipsiitii.
ftt «tjWr; Beatf Job; 1'.<Vt('I^um'.M)\ adjjinctttm> tiseexaliantis adjuvfttur, ab' aligusld ore ad laliiudi-
est: Vttt sunf drtstus llti, Jieuf, ett. — Quas1'qlii- nera pervenit: quia,,viciis dillicultalibus,opera bona
dtamnwnquA-gressus-Deistiiit ipsse,.qua8 cernimus, pefficii,.qhaeconcupiscil. David propheta conqlusio.
opetQliooev ejus;. quibus>bonu* quisque maliisquO 1 ncm angusti oris aspexerat, cum dicebat: Salvatn
K_ssu»;iqMiiMis* justi injustiqlte suirdrainibus disp» fecisUde necetsitdlibusanimam meam, net conclnsislt
nuntuf, qplbustet subjectuSquisque ad meliora qui»'- me in manibusthtmici (Psnf. xxx,>9). Latissinieau-
tid^edocitur, eDadvefsu^adidet^rior»oorruens*tole- tem salvatum se noverat, cum suiideret, dicetis :
rawrv De quibus>nimirumipropheurgressibuts-dice- Staluitli in loco tpatioso pedes meos. In spatioso
Iwt>:Fifci snmt-gressU»tttit,-D<eu».3tos ithquc cUiti quippe loco pedes stabiliti sunt, quaiido et ad con-
viMtttenvlongahlmitati* alque pietatis ejus intue- gruenlia bona teridimus,, et nulia difficultalepraepe-
BH1I<,. et inuwotes idiitUfi conterldimus, quid aliud dimur. Quasi enim per latum locum, quovolumus,
q^WglWBgtittni-ejutivestigiasequimuf,qUia-estreina: pergtmuss quia' rittlliVdbjectiS'difticutiatimiS'arigu'
«fusmMtnJ operoUonleimitamur? Vi8t««nt^ressus-mt; stanittf.
jHtW»»;- HmesH» Deimeitegig,.qui etVi» Saneib.Qui CAP.CXLVI.— Propler inimicosmeos efipe tHe
inor^UWWPmottisaiitnii,divinomnvjudiciorunvme-
M»rfa^ir)>s«wprimiconspiciti,.quasiideatHbutantirin (Ptal. LXVIIIy l5»).'
1; 1!
g*gWSWsBoMni Vidit. u estIri-eSttris
f. beati Job, xtftt'(iVte«:3^; adjuricillrti
:' Prtipter inimiebtfme&s* me. — Plerumqufl
—
tkf. CXtlBl. JfrlhibpltfprmvmteltttanU&djUs 1 eHpe
Beo afidltlt, ufjusti intribulatiorie aepfeBerisl;sttpeTtatim
C&sat.LiMi, 32): solatium etlam temporitlttef pefclplant-,qObd taiiien
Jnexuos. beali Job,,l.xvm (Num. tfb), adjuncfumi riori tJempdratiteriihplortfnt. SatVafi'enirtl,non pro-
^.jMlkicfip m-mvenielmanus ejus oeo.— David pTfefise,seffpro aaversaribfuflfsali»e"ctincupiscuni;
Pi>opJvet%v4deiis quod ad'Judaoamredtmendamveni- UftfiJltifiilbBdmnip^otetJrDeus^aii' irmtiefisis-periculls
•et-Dominu»,. sed ante geulilitas-crederel, poslmo- factoqhodam rairaculb-liberaf, vitttltem sttam ipsis
dum Judaeasequerelur, sicut scriptum- est : pdnec ef,iam'persecutoribttSirittoteSfjat',atqUe^ihfleadVersa^
pteniludogentium.intraret,.et sic omnis lsruel servus lids atl'aetemiiatem rtfdlmat; ttffdeshos^teniporaliter
fierely dlcitj: jlttHiopia:ptdSvenieX mariusefffs Dvoi salvaf. flinc rist qttfld"PsathfisttrVbCes1nlaftyrunisu-
(Rdni. x\, 45), iflestpriusquaiii Jitiliieacfedaf',salvan- scipiefis,ait: PYopteTinim^o^motefipstne. Ac si
1
mmi se dfferf omfiii)otefni l)omino>peccatU nigra dicefet': Proptef nie quideTffeMpi'iife'tefirporalibus
gfcnfiHtasiittaimiftitaquegraiias nntCtfswmtiii^Palrls, tribulationibus non appelo, sed lamen eripi prOpter
riorqtti' e\ gtWfitHate' collectl',atijue ejus-lumine^per-> advefSfirio^concupisxKMiit ctum-meavita^sadV^ mi-
•" Jfesi-o^dtrtfntittr. c*Sic legitur ih omnibus nostris Msft licfetin-Mb'
RWli^Kliflrilitis^iif
b In Mich. assignatur hom. 8 in Ezectl ubt-tametti j^ibu6,pfo,coR(wdtoorem,'Site_«|ftiii^li^
usecdesiderantur. seiitientibusomnibus codicibus.
861 S. PATERIl EXPOSCTJOVET. ET iW¥, TE^FAMBSTI. ~> SLP. PSALMOS. «W
rabiltler cernitur, ipso miraculorum visu mirakorrMUA qola etiaffi ir.u9to fofjrjfe PteSrnftiltlplefe qtiotf vo-
durilia convertatur. Sicut ergo seepe DoMums>strt- lont; hi hoe cmod aTJpetuTrt,rrortfmnfjrrmt,setfro-
rum vitam lemporaliter pro inimicorum conversMMe dtmt, qHOniantpTopiuquonaul'vftanf foftMudinevi-
eripit, ita saepesuerura voces, propter dapinarioaem riuut velui adnisu dentinfn dcmofrairtuf.
persequentium, non exaudit; ut videlicet inde rea- CAP.CLl. — Mei aufem pene tuoti tunt pedti, ptne
twn suun> cumulent, unde prsevaluisee se Beqoitef effusisunt gtessus thei, quia zelavit» peccateribtu,
gaudenU Nam qui mvisibilia dessieiuai, nioveri BOB-
visibilibu» miracutis Sed kieieco pacem peccatorumvidens (Psal. LXXII, 2).
nunquara poesunt» In expos. beali Job, I. yt (Nunu 7, 8), adjunctum
cumjustis plerumque nihil mirum visibiliter agitw; est: Mei autem pene moli sunt pedes, etc. — Cum
quia eorum adversarii iUurainarivisibilitef »o* me-
rmnr. «telas flofere*itmtmf crmspiciunt,trepfdafit, ct apud
r/eswnfimfi pfosperitarttertrfbati, inttt* ih
* GJ«P,CXLVBf.— Comolanlem me qttmsivi, tt non setwetip»»rffefttisntlfart*.Horum
gressibi» ergo speciem sttfft-
inveni (Psat. Lxvm, 21). psit Psalmista, efffndfceret: Mei ament pette ttraii
«n expos. beati Jo6, I. xvu (Num. 5), adjunctum sunt peies>,pene effutftUMgtestuf irieii zetavi ittpec-
est : l7o«so(anTe>» me qumsivi,el non tnveni. — Tunc eaturwus; pttcem.peccmotumvidem. Cdm «efofeofnfn
solam quippe sancla Ecclesiaconsofautem invenit, gloriam fortes- aspiciiint, protrnus ijuaepfJst glorihm
cum ex eamorte, quam vir ejus pertulit, multos intra pcenasequattir aitentfunt, etc afta rrittts cognaftonu
semelipsam surgere ad vilam cernit. despieinnt hoc qued' stipeffjr fbriS"ftlstuvatSaaemf&-
CAP. CXL.VUI.— Obtcurenlur oculi eorum ne vi- tionis intumescunt. Bndeetde hoc peffectofunVrfe-
deanLet dorsumeorumsemperincurva (PsaL KXVIH, B spectu pef 6eafut«' Job- dicifur : Ego vtdi «afhww
li). firma radiee, et tmiedixi ptttchritudmi ejut stattm.
rutchTituiRriiquippesifrlti ffiaiedlcerei,est e|usgto-
In Reg. pastr part. i (Cap.i), adjsnctum est: Otecu- riattt ex considiefaftr*amnaii0ne quia*eo
rmtur oeutveorvmxe videfmt,etc. — Hoc apropfiefa atrocius m tiofmentfe^ |udicape*,
«tereprofeisprseiiuwtiandistudio, non aulem maledi- elevatttr,, quia<tramtoBfuitttf,
1 quo attius"in peccatS.
qlmd eitollitttr, permana
centi» dfettu*votov Oeuli quippe sunt. qui in ipsa fftiou1ptmiittr. Qtri' hortofaturinvfa,
honoris stimmi facie positi, providendi itineris effi- rJamnabitur, et quast per amoeriapfataiiiperVeBtfijne
atf carcerem
cium suscipiunt. Quibus hi nimirum , qui subsequen-
ter inlwerent, dorsa norainanlar. Obscuralis ergo perveniti, qwrper vft» prtesentis prospefa ad intefi-
oculis dorsum fleetitur : quia cum lumeii- scienlise tum tentfiffi —
perdunt qui praeeunt, profect» ad portanda peccato- CAP.COI. Dejecislieos, dum ailevarentur
rum onera curvantur qui sequuntur. Ait ergo : Ob- (JPsaLEXXII,12).
uurenlur octtCieorum ne videant, et dorsum eorum IftReg. psst. part. iu (Cap. 25,.adm. 27>, «djm
setnperincurva, ae si dicat : Qui humansevitaeactio- etuo» est: DejecitH eo*, dumtallmarentur.—-RepfoM
d
nibus, quasi praevidendisiiiueribus praesunt, verita- eum.rect» opera divinis muneribus non rependtilW,
tis lucem non habeanl, ut et qui sequuntur, subditi curo:lotos se hic deserunt,. et alfluentibus prospefi1-
iiiiquilatiiin snaruin oneribus incurvati, oniiiemsta- tatibus dimiuunti, unde esterius- profi<:iuflt, iudeato
tum rcctirudiuis amittant (MoraL L. xxiv,n. 40). intiinis cadunb Hinc est quod m mterfio CrUCiiWO
Quod faCfttmpfocttl dubio in Judsea novimus, cuiii m dvvUi-dicitur : Retepim bona in vita>tua (Im, tfft»,
ipso nostri Kedeniptoris adventu Pharisiorum turha t;' 2S), Wcirco enim bona hic reeipit motus, ut iliie
atque sacerdotura a vero fumine mcntis oculos clau- plenius iuata> rectperet; quia hic fuevavtnec per
sit, et per praepositorumexemplagradiens,.in iuflde- bona couversus. INon ergi ait: Dejecisti eo»pest>
Btatis fenebris populus erravit. quam elevati su«t, sed cum atievarentur; quia fttse
b CAP.CXLIX.—GoKftmdmttsrsmim erubescentes, ipsum iit superbis interius dejici, qaod ciBfalsa Con-
tingit gloria exteriiis elevari. Onlitlante etenira^dU
qni dimnt milti : Euge, enge (Psat. tix, t). vino judicio, noo ei» iuc alhid culpa est arqrie alittd
Ih expos. Ezech. I. i hom. ff (JVum.14), adjun- pceua, sed sua iilis in ptwnamvertitar culpa, Utel»#s
ctuin est: Confundantnrsluiitn erubescenies, etc. — fastu superbne'hocipsum sitvereinttiseadere 1,quod-
Adu!atioelenim si vel a 1 tempus patienler suscipi- foris ostendilur profecisse.
tnf, augetur, et panlisper demulcet animuin, ut a ri- CAP.CLIIt — Ta dtYttpistipiltes-, et totrenTet;' fii
gore suar rectitudinis emolleseat in delectatione ser- siccasfifluvwtEihan (Pfal. ttxiif, IS).
nioiiis; sed ne crescere debeat, slatim est sine mora
ferienda. In expos. beati Job, 1. XXXII(iVufn. 20), adjnn>-
— Ctumest: Tu dirupisti fontes, elc. — Etban inter-
CAP.CL. itttmtei ejut terram lingent fortis. Et quisesthic fortis, nisi dequoper
pretalur
(Psal. LXXI,9). Evangelium Veritas dicii; Nemo potest vasa forii*
In expo». Beati Job, I. xx (Num. 26,27), adj'unctum ingressus domunt diripere, nisi prius alligel fptlem
est: Jntmicfejus terram lingent.— Libet. intuert hoc (Htarc.ui, 2?) ? Fontes itaque et torrentes DomuMM
qttodper Psalmistamdictumest: Inimicieju€lerramtin- dirupit, dum in Apostolorumsuorumcordibus-lluenta
gent.Diiffqwippesiinigenera hominumambitionisuae n veriialis operuit. De quibus rursum per Prontietam
servientium; unum videlitet, quod semper ad ava*- aiiumdicitur : Haurietis aquas in gaudio-de(ontibu*
rithtnt (flandimentisttfitur lingttte : aliud vefo, qjiocf Salvalorit (Isa. xu, 3). Ad eorum quippe doclrinaffl
apertavi intendit rapinae. Nam rodimus, cum aiiquid' silienles pergimus, ut veritate plenas copdiun»n»-
exterius totti adnisu atterimns; lambitur eninr, Slforum lngunculas reportemus, Sed' emanantibu»
qusmdohoc quod edi faciJenon potest, impressa lin- suis fontibusEthan fluvios exsiccavit,.d'umdoclrinam»
gta lenitate gustatur; Omnes igicur etiam sub spe- fortis et maligni-spiritus ostenso nadio suseveriteU*
eie fldetprave vttenteB, qui atiena appetunt, serfeia, arefecit.
qirjeappetunt, rapere nequaquam pOssuttt; blandis
autem-sermonibus, ef quasi mollitia dulcedinis con- €il>. CLrV. -- j9iif4ltntgttfs': Noliteto&qOe'dffle .•»
cupita'abstrabere corianlur, qui aliud quam terram el detinquentibus: Noltte exoXtate CotnU fPsaf.
linpnt? quia terena qusqtie, quse viftule rtequeunt cxxiv, 5).
jfurerre, moHitie lingiisemotiuutur. Qui vero itf hoc lh Reg.past. part. n (Cap, 3fi, admon*$(%.afdjttn-
lifundoaliqrta petestate suftulti sunt, et coucupiscen- ctum est: Dixi iniquis',,etc. — Cornu delinquentes-
fes atiena, blandiri quideni ex fraude despieiunt; exallant, si nequaqjuamse ad puenitentiam-ex cogjii-

*"AbestaMss. » Utic. alla mentis.

b Non legilur in Mss. d Geiaet, divimt>operibm*
865 APPENDIXAD S. GREGORllOPERA OMNIA. 864
tione susemiquitatishumiliant. Hincrursum dieitur: A . interficietme (I Reg. xvi, 2). Et ei per semelipsam
A et
Cor contritumet humilialumDeus non spernit (Psal. Veritas dicit : Usquequolu luget Saulem, cum ego
L, 19). Quisquis enim peccata plangit, nec tamen .abjecerim eum (Ibid., 1)? Quid ergo i-io viro dici
deseril, cor quideraconterit, sed hurailiare contem- Ibenegniuspotest, qui et hunc non vull divinitus per-
nit. Quisquis vero peccata jam deserit, nec tamen < cuti, a quo formidat occidi? Cum ad pietatis atque
plangit, jam quidem humiliat, sed lamen conterere ]humilitatis celsitudinem lendimus, prxcedentium
cor recusat. exemplislevamur (I Reg. xvu, 18, 19). Qnid enim
CAP.CLV.— Illuminans tu mirabililera monlibus Davidmisericordius,quid humiliusdici poiest, qui a
mternis(Psal. LXXV,5). rege reprobo pro victoriiscontumelias recipit, qui
' manu hosiili Israeliticam Gentem fortis eripuit,
In expos. beati Job, 1. xxvn (Num. 46), adjun- de et ne ipse moriatur, quasi debilis fugit ? Qui
ctum est: Illuminans tu mirabilitera montibusmter- et tamen se electum divino judicio, ei persectttoremsuum
nts. — Qui orientem contemplari non valet, irradia-
tos monies aspicit, et quia sol orlus sit deprehendit. reprobum agnoscil, et lamen eidem perseculori suo
crebrae salisfaciionis huniilitale se subjicit. Qui
Ex seternis raonlibusnos Deus illurainat; quia per perseculoris lanceam lollit, oram chlamydisdetrun-
admiratam vitam patrura pnecedenlium, radio nos cat, atque ad cacumenmonlis properat, et
suse claritatis illustrat. Ecce in studio devolionis uno eodemquetempnre, quia prolinus occidendi
Dominicaeet charitatis accendiiur, sed in hacdevo- habuerai, oatental, et neocci tatur, rogat potestatera num.
tione atque charitate meliushorummontiumcontem- 15). Hinc est qiiol de pr.edicatoribusper (Ex
platione forraamur. Quid enim devntns Petro? _ diciiur : Qui tunt itli, qui ut nubet votant Prophetam
(Ita. tx,
Quid carius Joanne? Ille per devotionemftuida inaiis B 8j
dorsa calcare non timuil (Matth. xiv, 29) : iste per (Num. 17)? lncunctis ergo quaespiritualiier ap-
aniorem in ipso auctoris nostri peciore requievit petimus, exemplispraecedentibusinformamur. More
enim ntibium extensa snper nos palrum vita lcgi-
(Joan. xiu, 21) : et ad
qui corporalis coensc releclio- ut ad fruitum fecuudigerminis infundamur;
nem veneral, spirituale pabulum de sinu Redempto- mur, et intuenies ccelum, prius nubes aspicimus,
ris sumpsit. Sed quia signari per montespraeceden- qujaquasi ante bonorum facta admirando cernimus :
tiura patrum vitara diximus, necesseesl ut adhuc ad et post, illa quae sunt coelestia, experiendo pene-
inediumeliam superiorum patrura exempla deduca- tramus.
nius. Ecce cum prseceptiscselestibussubdi per obe-
dientiam cupinius, consideratis antiquorum patrum •'CIP. CLVI.— Turbali tunt omnet insipiemescorde.
vesligiisj'uvamur. Quid eniin Abraham obedientius, Dormierttntsotnnumsuum, et nihilinveneruntomnes
qni ad unam vocemDominicamcognatos et patriam viridivitiarumin manibussui (Psal. LXXV, 6).
deserit (Gen.xn), et pro alipiscenda aeternahereli- In expos. beaii Job, 1. xvm (JVum.28, 29), adjun-
tate ipsum ferire non trepidat, quem senex jam et clum esl : Turfcatisunl omnetinsipienlescorde, etc.
pene raoriturus acceperat heredem? Cura patieniiae — Ut in sua manu diviies post mortem quidquam
apprehendere virlutem conamur, praecedeniium inveniaut, eis ante mortem dicilur, divitias suas in
exempla conspicimus. Quid enim Isaac patienlius, quorum manibus pnnant Facite, inquit, vobis amicos
qui lignpporlat, de holocaustorogat, atque post de mammonainiqititalis, ut cum defeceritis,recipiant
paululumligatur, el non loquitur (Gen. xxu) : arae vos in mternatabemacuta (Luc. xv , 9). Divesergo
superponitur, et norifeluctatur? Quid ergo isto viro "„ cum dormierit, nihit in manibus suis inveniet (Job.
dici palienlius polesl ? Qui quasi ad solatium duci-G XXVII, 19). Res ergo suas, cum moreretur, secum
tur, et requirit: adferiendum ligatur, et conlicescit: tolleret, si ad petentis vocem, cum viveret, sibi
et oblalurus bolocaustum inlerrogat, offerendus in tulisset. Nam terrena omnia, quseservandoamitti-
holocaustumtacet. Curoaccingi ad laborumloleran- mus, largiendoservamus, patrimoniuroque iioslrum
tiara nitimur, exeroplis praecedenliuminformamur. retenturo perdilur, manet erogalum. Diu enim cum
Quid enim Jacob laboriosius, qui apud Laban tam rebus nostris durare non possumus, quia aut nos
longo tempore propinquus jure cognationisopera illas moriendo deserimus, aut illae nos vivenles
exercuit servilutis (Gen. xxxix), et vice obsecutus quasi deserunt pereundo. Agendumergo nobis est,
est farauli, ut perfrueretur praeraiisheredis? Cum ut res absolute perituras in non pereuntem cogamus
arcem continentiseet castiiatis ascendere nitimur, transire mercedem. Dorinit namque dives, et nihil
exemptis prsecedentium sublevamur. Quid enim invenit : nihil nimirum de rebus, quas tenuit. Nam
JosCphcastius, qui ad desiderium pctulantisdominae, culpa rerum simul ducilur, quamvis hic omnia, pio
jugo luxiirisc premi non potuil, eliam caplivus quibusculpa perpetrata est, retinquantur. Eat ergo
(Gen. xxxix)? Et quidem hominibus servus exstitit, nunc, et acceptis rebus tumeat, seseque super cseie-
sed contra dominantem nequiliam, et in servitio ros extollat : glorielur se habere quod proxiraus
liber fuit. Cttm mansuetudine repleri concupiscimus, non habet. Veniet quandoque teinpus ut evigilet,
praecedentiumexemplisadjuvamur.Quidenim Moyse et tunc cognoscat, quain vacuum fuerit, quod in
mansuetius, qui comraissi sibi populi sedilionem somno tenuerat. Saepe namque contigit dormienli
tolerat, et lamen irascenterriDominumpro suis per- inopi, ul se per somniura divitem videat, atque ex
rj eisdem rebus animum extollat : laeleiurse habere
secutoribua rogat. seque pro illis divino furori obji- D
cit; quia in sancto ejus pectore etiam ex persecu- quod non babuit, jamque dedignariquaerat,a quibus
tione chafitas ignescit? Cum contra adversa mundi dedignatumesse se doluit. Sed repente evigilans
firmare mentis constantiam nitimur, praecedenlium evigiiassese dolet, qui inlerim divitiarum imaginem
consideralionefulcimur.Quid enimJosue conslantiusi vei dormiens tenebat. Gemit enira protinus sub
(Num. 13, 14), qui ad explorandamqualitalemgen- paupertatis pondere, et inopicesuaeangustiis preini-
tium missus, nec proceritalis magnitudinem, nec: tur, el eo pejus quo ad tempus brevissimum, vel
numerosilatismuttitudinemexpavil? Undeei easdemi vacue dives fuit. Sic, sic niniirtimhujus mundisunt
Gentes, quasexplorandonon tirouil, etiam pracliando > divites, qui rcbus acceplis tutient llene operari de
prostravit. Cum benignitalis culmen apprehenlere! sua abuiiilantianestiuni. Quasidormienies sunt di-
conamur, praecedenliiiniexemplis instruihiur. QuidI vites, sed paupertatem suam evigiiantes ev.eniunt;
enim Satnuelebenignius, qui de principatu regendii quia nibil tecum ad illud judiciuiii, quo 1 pennanet,
populi dejectus (/ Reg. x, 12), successoremsibii feiunt : et quanlo nunc ad breve terapus subliinius
numililer requirit, inventuraque ungit in r ge n : elali sunl, tanto contra se in perpetuum giavius
unctum inox tolerat persecutorem? A quo ne moria- ingeinisciint « Q.ii,tesle Sapientia, danmationissuse
tur, trepidat: et lainen rie ei Dominus imscatur,, lempore dicturi referuntur : Quid noiiis proftitt su-
rogat. Ipse quippe cummitteretur, ait: AudietSuul,, perbia, et diviliarumjactantia quid conlulit nobis?
* In Ulicensimulta alia hic intexta leguntur quae ex loco Moraliumassignalo sunl cxcerpta.
865 S. PATERII EXPOSITIOVET. ET NOV. TESTAMENTI.— SUP. PSALMOS. 8G6
Transierunt omnia illa tanquam umbra, et lanquam A perhibetur. Tunc vero in Deo plene proOcimus;cum
nuntius percurrens (Sap. v, 8). Vilia ergo et fugiiiva a nobis ipsis iundilus defecerirnus.
fuisse, quaetenuerant, jam amissa cognoscmit. Quse « CAPCLXI. — Etenim sagitlm tum perttantierunt
quandiu aderanl, stultis eorum cordibus et magna
et roansura videbanlur. Sero dives aperuit oculos, (Psal. xxvi 19).
quando Lazarum requiescentem vidil, quem jacen- In expns. neati Job, I. xxtx (jVum.47), adjuuctura
lem ante januam videre contempsit (Luc. xvi, 23). est: Elenim sagittm tum pettransierunt. — De imbre
Intellexit ibi quod hic facere noluit, et in damnatione nanique sanctae prsedicationisalias dicitur : Mandabo
sua cognoscere compulsus est, quid fuit quod per- nubibusmeisnepluantsupeream imbrem (Isa.v,6).De
didit, qtiando indigentem proximum non agnoyit. cursu vero imbris, qui in eleclorum cordibus agitur,
Cum enim corpus obdormiscitin morte, tunc anima PsaJroistatestaturdicens: Velocitercurril termo ejut
evigilat in vera cognitione, et cum carne moritur, (Psal. CXLVII, 15). Plerumqucvero imber est, et cur-
ejus anima videre cogitur, quod providere conlem- sum non babet : quia prxdicalio ad aures venit, sed
psit. Tunc esse conspicit qnod timebat, tunc se va- cessante interna gralia, ad corda audienlium nou
cuaminvenit, quaeplena rebus prae caeterishominibus pertransit. De cujus prxdicationis verbis, propter
se esse laetabatur. electos dicitur : Etenim sagiitm tum pertransierunt.
• CAP. CLVII. — DormUaveruntqitt ascenderunt Sagittaequippe Dei perlrameunt, quando verba prae-
equos (Psal. LXXV,7). dicationis ejus ab auribus ad corda descendunt. Quod
solo divino munere agitur, imbri cursum Domi-
In expos. beati Job, 1.xxxi (Num. 43), adjunclum quia
est: jDurmtlaeerunlqui atcenderunt equos. — Equi p nus.se dedisse testaiur.
nomine, dignitas lemporalis accipitur, Proplieta CAP.CLXl|jr — Aitendite, popu,e meus, iegemmeam
attestante, qui ait: Dormilaverunt qui ascenderunt (Psal. LXXVII, 1).
equos: id est, morte animae mentis oculos a veritatis
luce clauserunt, qui in praesentisviiaehonore confisi in Dum deMoral. servando modo sacri eloquii traclaretur
sunt. ' prsefat. (Cap. 1, «. 3), adjunctum est: At-
— tendite, popule meus, legem tneam. — Non lex David,
CAP.CLVIII. ut
Eripe me de luto, non inhmream aut pupuiiis David,sed personatn ejus, exquo loque-
(Psal. LXVIII,15). batur, assumens, ipsius au<torilale loquitur, cujus
In expos. beati Job, 1. xxiv (Yum. 27, in fine), inspiratione replebatur. Hoc quotidie fleri in Ec-
adjunctum est : JSrtpemede luto, etc. — Luio in- clesia cernimus, si vigilanter intueamur. Nam stans
baerere, est sordidis desideriis concupiscentisecarna- in medio populi lector clamat': Ego sum Deus Abra-
lis inquinari. ham, Deus Isaac, et Deus Jacob (Exod. m, 6) : et
CAP. CLIX. — Negavi consolari animam meam, quod ipse Deus sit, vere profecto non dicit nec ta-
memorfui Dei, et delectaiussum (Psal. LXXVI, 3). men per hoc, quod dicit, veritatis regulam deserit;
cui ministerium lectionis exibet, ejus dominium
Cum b de perfectorum intra sanctam Ecclesiam quia voce
desideriis Iractarelur in expos. beati Joh, 1. xviu repletipraetendit. Iiaque scriptores sacri eloquii, qtiia
sancto Spirilu super 6e trahuntur, quasi extra
(Num. 66), — adjiincium est: Negavi consolarianimam semetipsos fiunt, et sic de se sententias quasi de
meam, etc. Sancti viri ad animum suum ex prae- aliis proferunt.
senti vila nuiius gratioeconsolationem admittunt. Vi
Nam plerumque hujus sacculidivites, solent mentis CAP. CLXIII. — Filii Ephrem inlendentet areum et
taedioaffecti, bona temporaliter accepta conspicere, mittentet tagitlas suas, conversi sunt in die belli
et Irisliiiam delinire. Cnm enim mcerore quodam (Psal. LXXVII, 9),
se
tangi sentiuni, equos aspiciuni, auri argeniique
sui vascnla contemplantur, prsediacircumeunt. Cum- Dum de pusillanimitate prsedicantinm traclaretur
que per haec temporaba oculos libenter trahunl, iri Ezech. hom. 9, adjunctum est: Filii Ephrem in-
obortum animcc moeroremvincunt. Unde eis et in tendentesarcum, etc. — d Plerumque nos, qui doc-
dum prsedicanius, audientes instrui-
Evangelio Veritas dicit : Vmvobis divitibus, qui ha- lores videmur,
betis consolationemveslram {Luc. vi, 24). Sed san- lims, et loquendo armamus alios, sed ipsi ad laborem
ctus vir, qui hoc luget, qtiia ab acternis gaudiis ceci- cenaminis ire rtcusamus. Et scriptum est : Filii
dit, consol;tioneni de teraporalibus non admitlit, Ephrem sunt intendenles arcum el mittentes saghlas suat,
dicens: Negaviconsolarianimammeam. Ac si apeite conversi in die belli. Ephrem quippe fructificatio
dicat: Qui de lemporalium amissionejion lugeo, dicilur. l.t quaeest talis vel tanta fructificalio, nisi
de temporalium abundanlia consolari nequaquam iingua doctorum? Qui dum verbum seminant, roul-
possum. Cui tanquam si nos audientes ista, dicere- tipiicantetfructtis animarum. Qui cum docere prsepa-
mus : Quid igitur quscris, qui consolari in his, quse ramus, sensum sacracScripturseexqu'uinius,arcum
mundi sunt, renuU? lllico adjecit : Memor fui Dei, intendimus. Cumverba correplionis facimus, sagittas
et delectatus sum. Ac si aperte dical: Terrenarum emiltimus. Arcus enim nonnunquam in sacroeloquio
rerum me nec abundantia refovet, auctoris auiem 0 ipsum sacrum eloquium poni solet, quod ex utroque
tnei, quem adhuc videre non valeo, vel solamemoria Testamento velut ex cornu et chorda constat. Vetus
delectat. quippe Testamentum figuratur cornu propler duri-
novuro vero, quod incarnato Doinino factuiu
CAP.CLX. — Exercitatus sum et defecit paulispet liam, est, signatur chorda. Et dum chorda trahitur, coruu
spiritusmeus (Psal. LXXVI, 4). curvatur : quia cum Testamentum uovum discuti-
Dtim de incrementis profecluum tractaretur in tur a duritia lilterse, vetus inclinatur, et ad intellec-
expos. beaii Job, I. xx (Num. 46), adjunctum est: tum spiritualem fleclitur, qtiia rigor ejus duritise non
Exercitatussum, etc. — Quid est quod ait: Spiritus tenetur. Sagittse enim sunt haec ipsa verba, quae
meut, nisi spiritus hominis, videlicet spiritus elatio- doctores proferunt. Unde bene etiam per Prophetam
nis ? Et quia per occultam gratiam ad amorem Dei de sanctis docloribus gentilitatem ingredientibus
temperata desuper mensura prolicimus, quanto in dicitur : Cumsagillis et arcu ingredienturillud (Ita.
nobis de Dei spiritu virtus crescit, tanto no^ter spiri- vn, 24). Nos ergo cum Scripturae sacraedicta pensa-
lus delicit. Qui spiritus erroris, quia non a nobis su- mus, arcum intendimus cum verba doctrinae damus,
Sitopenitus amputatur, bene paulisper defecisse sagittas emiltimus. Sed in die belli convertimur,

hoc cum sequenti abest a Mss. d In Cod mss. indicatur hom. 9 in Ezech., ubi
b Caput
Ita legitur in Gemet. frustra hsecquaesivimus. Pauca exstant in hoiu. 21,
e Ca*puthoc non est in Mss. quaeest nona libri n.
fga APPENDJXAD J». GREWJUI OPEBA OMJSIA> 5J6U
noriJUWftuamcontra vitiorum certamina labo- A. ^ nerata reprobatur. Unde fit etiam ttt accepta virtus,
em subirerecusamus.
?uia dum in usu transilorise iaudis assumitur , quia vitiu
CAP.CLXIV. — Statuit aquas. quasi in utre (Psal. militas militat, virtus non sit. Quia enim origo virtutislra-
LSXVH,13|. est, illa in nobis virtHs veraciter pullul-t,
Ecclesiam machina- qusein radice propria, id est in humilitate perdurat.
Dum de reproborum conlra A qua nimirum si abscinditnr, arescit, quia yivifi-
m"rr"Mt'* *u e*f>os,
tjjuffifrllii beati Job,}. vui <xV«m. cantem se itt intimis humorem charitatis perdit.
3>J)),A^ituicfuiu esjt : SuuuU aquae quasi t« utre. — Tradidit i% captivUatemvirlutei
ktu-ica desideria, CAP.CLXVII.
— AflNKin i»tf* swt jnavormii et pulcltritudinemeorem in manusinimici
AOD iiiv^Hioi,, **tbearnali earu»,
qttta««n*t«>jwt»«a»ctuaj (Ptat. LXXVII, 61).
cor4»4ef*MW9*vr> Cum de vilanda in bottis «peribus arrogantia
CAP.GfjXV.—fletwvtaltt* e«t, oiriae«ro eutit <P«a(. traetaretur,
IXXVH 39). ttegul. past., part iv, adjunctum est:
Tradidit in caplwilulemvirttUeteornm, «tc. — iu ca-
Cum de providentia divinae misericordise erga ptivitatem virtus, et pulchritudo in raauus inimici
gepus liimiajniin tractaretur in expos. beaii Job, I. traditur, cum decepfaementi antiquu* hostis ex boni
iv (Ifttin. <-),adjuncluiji est : Recordatusest, etc. — operis elationedominatur. Qusetamen virlatis elatio,
OmnipQlensDeus, sicutex nitailoboua facere potuil, quamvis plene non supexet, ulcunttie lamen et
jla cuni voljiit, per incarnalionis suse mysterium efectorum ssepe aniniuui lentat, sed cum elevalus
etiam perdita boua rcparavit. Duas vero ad intelli- destituitur, destitulus ad forraidinerorevocalur.Ilinc
gendum se creaturas fecerat angejicamvidelicet, et B JJ etenim Daviddicit : Eqo dixi in abundantia mea,
humanam. Utramque vero superbia perculit, atque JVonmoveborin mternum (Psal. xxix, 7). Sed quia
a.stAtuiiu&njt» rectjtuuinis fi<egit. S elfcina tegmeo de confidentia virtutis intumuit, paulo post quod
carnis habuii, alja vero njhil iofirmum de carne perlutit adjunxil : Atierltsfifackm tutm a me, et
gestavit. Angelusnamque solummodo>piritus, homo factus sumconturbalus.Ac si aperte dicat : Fortefn
V«ro «t «piritus est, et caro. Miserlus ergo Crealor me inter virtutes credidi, sed quantae infinnitatis
«t redimeret, ittam ad sedebuit reducere quam in sim, derelictits agnovi. Ilinc rursum dicitur : Jvravi
perpetrstione culpae ex infirmilale aliquid conslat et tlatiti, cuttodire judicia fustilim tum (Psal. cxvm,
batitrisse; et eo altius debuit apostatam angelumre- 105). SedqtiiaejusviriumBoneratnianere in custodia
pellere , quo cum a persistendi fortilndine corrurt, quam jurabat, debilitatejn suam protinus Jurbartus
nfhil inhrinum e-xcanie gestavit. Onile et TectePsal- jnvenit. Unde ad precis opera repente se couluBt,
intsta cum miserttmj Redeniploreinbominibus dice- dicens : Humitiatus sum usquequaque, Domiuetvi-
Wtj ipsam <juoque ousam niisericordae exBressit vificame secundumverbumluum.
iHoem: Btmemoratut est, qttia caro mnt. Acsi dice-
ret : Quo eoram infimia vidit, eo dislricle culpas C>p.CLXYUl.— Item unde supra.
ptmire nefnif. Est adhuc aliud, quo perditus faomo In expos. beati Job, 1.8. (Num. 82): — Virtus
tvparari debuu, et superbien» spiritus reparari non quippe et pulclirimdo arrogantium ininjicimanibus
possit, quia nimirum Angelus sua malitia cecidft, lradilur, q«jia omne bonum, quod per coneupiscen-
koniioeriivero aiiena prostravit. tiam laudis ostenditur, occulti adversarii juri aiau-
CAP.CLXVI. — Conversisunt in arcutn pervertum, r cipalur. Hosles namque ad rapinam provocat, qui
(Psal. LXXVII, 57). v suas eorura notiliae divitiag denudat. Quousque
G
euim ab a.tcrnsepatrisc i-ecurilate disjuuguuur, p*f
Bwm<deeavendo etationis vitw, et etudio vewe' Utroaum insidiantium iter ambulamus. Qui ergo iji
tmmilitMistraetareiur, in expes. feeati lob, 1. •jtxvii 1 itincw depraedari formidat, abscoadat necesse ast
(JVum.75), adjunctum est : Convertitunt in urcum 1 0 miseri, qui aifectanieslaudes
boua, tjuae portat.
intendjtur,> hominum, tn semetipsis dissipant fructus laborumi
pewrium,—Arcus perversusipsum,aquo
percutit Bndein dictigsuis arrogantiumlinguse a*cui1 Cnmque se osteiidere alienis oculis appetunt, dam-
perverso snnt similes, quia dum contra elatioeem1 nant quod agunt. Quos nirairum maligni spiritus
verba faciunt, >nsuis auctorjbus sagittas figunl.Unde3 cum ad jactantiaju provocaul eorum, siout dixiuius,
gu,injuacuraprovidendum est, ne accepla sapientia,> opera captivantesdeoudant.
cuin ignoraotjaetenebras illuminat, lumenhumiljtatjs — /mmtsstonesperangelos malot, viam
foUat, ut jam sapientia esse nequeat, qua, etsi vir-_ CAP.CLXIX.
tule locqtjonis fulgeat, elalionis tameu velarainecorr fecil temitm irm tum (Ptal. LXXVII, 49).
Joquenlis obscurat (Num. 70). Alia namque suntt In expos. beati Job, 1. xxv (Num. 23, 24), adjijn-
bona summa, alia bona mcdia. Bona etenim summa a ctum est : immisstonesjjer Angelotmalos, etc.—Cor
6unt Odes,spes, et charitas. Qu v.ctim veraciler Iia- quippe Dominusprioribus meritis aggravatum,juste
bentur, jn malum inflecti non possunt. Bona autemi perrhitlit etiaro subsequenlibiis matignormn spiri-
sunl media, prophelia, doctrina, curationum virtuss tunm persuasionibus falli, quo.l cum digne iu culpn
et cselera : quaeita inier utrumque sunt posita, utt trahitnr, reatus ejus in pocna ciimnlatur. Usde et
aritjuando per bsec sola aeierna patria, aliquando o ir.c suseDominusviam de semita fecisse perhibetur.
vero gloria terrena requiratur. Mediasergo hasvir-- D | Latior est enim via quam semita. Ex semjla vero
tutes dicinjus, quas ad quodcunque roens appetitt irse suaeviam facere, est iraccausas districte judi-
iiicjinamsis. Quibtisperceptis ita uli sicut terreniss cando dilatare, ut qui illuminati agere recte noltie-
divitiis potest. Per terrenas namque (Jivitias, alii inn rutit, jaste ea^catiadtiucfaciant unde amplius puniri
glorise ostentatione superbiunt, alii erga proxinio- mereantur. Jam raerelur suppficiumpeccalum, et
rum indigenfiam ministeria pielatis operantur. causa peccali : sed ex-peciatur adhuc ut augmeuium
Cum per"doctrinam igilur, alque prophefiam laus is supplicii sutwogentpeccauim, et pceuapeccati. PLe-
exterior quaerhur, quasi per corporales divitias ter- rumque vcro unura idemque peccatura, et peccatum
renaeglortaecuknen ambitur. Cum vero doctiina, at- l- esl, pojoa peccaii, etcau^a peccafi. Quod melius
que prophetia lucrandis animabus impendilur, quasi si Qstendimus, si rei ipsas ad medium deducainus.
ai ceplaediviliaeegenis fratribus largiunlur. Qujaergo 0 Effreuata enim veiitiis ingluvies, infervorem luxuriac
s;cpe per ipsa dona, quae se percipere exsuitat, a pleoiiudiuew carnis insligal; perpetrata autem lu-
manu dantis incaulus animus elongat, vigilanli pro- i- xuria saepeaut perjurio aut boraicidio legitur; ne
visione curandjim est, ut et prius subigantur vitia, », humanaruro legum ultione puniatur. Ponatnus ergo
«•ipost sub circumspectionedona teneanlur. ISamsi si ante oculosquodquidam voracilatis sibifrena laxavit,
"i.i eis mens incaule se deserit, non per haccadjuta la qua voracitale superatus, adulterii facinus admisit;
subveliitur, sed quasi pro anfeaclis laboribusremu- i- deprehensus autem in adulterio, lalenter viruiu
* Tria quaesequunuir non sunt in Mss.
869 S. PATERII EXP06HJ0 ¥£T. E-TWV. TESTAMENTI.— SUP. PSALMOS. m
adultune, jje ad judiciiun traheretur, occjdit. JJoc Jj. eorum in mternum(Num. 5).—QutaperniomeDlatem-
itaque aduUerium inter voracitatem ej hQmicjdiunj pus deficit, jwiuen lemporis eoruuj defectujji vocavit,
positum; de illa yjdeJjtCfel nascens. JiQCJgenerans; ostendens quod sine fine omnimododefectu deficiunt
peccatum est, et pccna, et causa peccati. Peccatum ii, qui a visionis internsc consolatione separantur.
est.per sejpsuai; noeaarcero pecoati «st,ijuia cul* CAP.jJiLXXV.— JDeus«neus, pme illos.«_ rMaw, «.
pam voracUaUsauxk; eausatuHem peecati est, quia velutstipuiant ante (aciem venti (Psoi, txxxu, ji),
subsequens etiam hoir.icidium geiiuit. Unum ergo
heccatum et et Cum de peena reprobarum mentiuratraetaretur, in
idemque est, pocna prsecedentis, beati Job, 1. xvi ( Num. 79), adjunctum «st:
causa ctilpse siibsequentis : quia ct transactit Jjum expos. Deus meus, peneiUosut rotam, etc.—Ut rota ponun-
exagjierat, damriat : et ad&uc sub^p_yei.itj.a cjuse tur iniqui, quia in circuitu laborismissi, dumea,quae
oamnari debeant, seminat. anjterjorjijsujjt j>ejiJjg»ut,,©t-eaquae4mmvA* sunt
CAJJ>. JCLXX.T- R edde vitiuis nostris sgplMplum in aim sequuntur, ex postewpribuj,eleyajBtu/, «t in anterio-
eorum (P&fl. J.xxyiii, 12). ribus cadunt. Qu.irecte quoque stjpjjlae anjle faciem
In «xpos. beati Job, I. xxn (Mum. 52;),adjunctum venti couiparantur, quia irruente aojra tejitaUonis,
est: Reddevidnis noslris, etc.—Scriptura elenimsa- d.uinjiijlla subnixi sunt ratione gravitatis, ejevanlur
cra pjeruHMuesinum ponere pro mente consuevit. ut corrijant, e{ sxpe eo se alicujus jtierjti existere
Sicut voce Ecclesi.ede perseculorMwtsnostris, qui aisiimant, qiiQ eps w ajttjnallatus erroris jfotpx,
nobis natura quidem conjuneti sunt, sed vita disjun- CAJ>.CJL.XXVI.—Concupivil el defeeit antma mta »'«
cti, per Psalniistam dicitur : Redde vicinisnottri» se- atria Domini (Psal. LXXXUI,
in eitut eorum. Ac si dieeretur: In 3).
ptuplum aperte In expos. ,beali Job, 1.vm (Num. 45), adjunelum
mente sua recipiant uoc, quod in nostris corporibus ost:
ut dum nos Coneupml, etc. — Sunt uonmjjlijustoriim, qui
saevientes^ pperantur, ex(.eriijs,exparie sic eoelestia appetunt, ut tamen a terrenorum spe
puniunt, ipsi i.nterius pelfecte pyriianiur. minime franganlur. Largita divinitus patrimonia ad
CAF.CLXXI. — Potum dedit nobis t» Igcrymit, et in necesskatis subsidium possident, bohores sfbitetnpb-
tnensura (Psat. LXXVII, 6). raliter impensos tenent, aliena non ambiunt, suis ti-
Dju» de sijjdjji dignaeposfiUetitia?tractaretur, Reg. cite utuntur. Qui tamen ab eisdemrebus quas habent,
past. part. m (jCap,3Q,admpn. 30), adjjujclttuaest: alieni sunt, quiaadbaec ipsa quaepossident, exde-
Potum dedit nob'n, eic, *- Proyideiujmn esf jjs quj siderio noh tenentur. Et sitrrt nonnutli justorum, qui
peccata sjipruro operujn depjorajji;, ut cpiisuiumajta ad comprehendendum culmen perfectionis accincti,
mala perieao djluant Jamento; neplus astringaplur dum alliora inLeriusappetunt, exterius euneta dere-
in debifo perpetrati pperis, e| piinus solya.nt fjetibus liuquunt, qui rebus se uabitU nudant, gtoria honoris
satjsfactjonjs. 3crintuin qujppe est: Potnm dedit «o? exspoiiant. Qui ttjternorum 4#suJeriQper assjduilaiein
bisinfqcrymis], ef iu mensura, uf videlket uniuscju*. se anijcj ujpirorig afticiunt, babere de exieriofjbinj
jnsqufl mejis tajitum pceijitewlp coinpunctionis suae cojisptatioiieiu nolunt, qui in mu&m gaudji,, Uum
bjbaf Iacrjtjnas,, .quajitjjju se a Deo njenjinit aruUse! WfJH^appropjaftt, vitanj in s^ tundUus corppre» «er
pfirculpas, lectagonis juecant, Talibus nimque per JPaulum di-
CAP.CLXXH. — Sumite psalmum, eidate tympanum citur : Morfui enim esiis, et pUa veslra abffiondilaet<
(Psal. LXXX,2). cum Chmlq in Sieo (Coloii. w, 3), Horum ilaque vo-
t> ces Psalnjisia ejipressiirat cum dicebat: ,Concitpivit,
in expos. I>eatiJoJ>, 1. xxxiu (Num, 33), adjun- et defecit mea in afma Domini. Concuptscui4
ctum est: Stttnite Psalmum\ elc. — In praedicatione enjiAi,se4avim wt dehciunt, quj jam tjuidam cuelertia
fidei, quasi quoddam negotiuni geritur, duni verjjum aupetujii, sed wlhMC tammi a terreowum dekectatio-
datur, et iidds ab audiioribus suipituf. Quasi quod- mbus iuiuijue iax^utiir. Coiicupiscjt vero et iu Dei
dam negotiura faciunt, qui pradicationem prserogant, atria ueljcit,
et a nopujjs fldem reportant, fidem impertnjnt, et eo- tempofalimu mn qui ciuu aeterua tiejide/at, io amorc
rum sanctamprotiniis vHam sumunt. Sj enim jusjo- dicjt: Defecit in sehtari perdurat. Hinc P»aluiisla iterumt
iua miimamea (Ptal, exvui,
nim praedicatib negoiium non fuisset, prbfecto PsaJ- 81). llinc
niista non diceret: Sumite psalmum, et dale tympa- Si per semetipsam Verilas admonet, diceus:
uult pm.mevenire, abnegtt teme<iptum(MaUh.
num. In tympano etenim corium siccatur, ut sonpt. xvi,guis 24). J^t rur-jim : jVjsj auu renuntiaxemtamiubut
Quid cst ergo dicere : Sumile vsalmum, et date tym- qumpossidet, non meut em discipuius (Ltte.
pqnum? nisi, accipite spifituafe caniicutp cprdis, e)' xiv, 33). In salutarjfoteit ergo Dei aiiimaui justi deiicem,
reddite temporalem inacetatjonem corppris.
— ejjtprsesejjtbsvitaebona electiojie seterniiatis deserer*,
CjtP. CLXXIJI. Extmdi^i te in absconditolempetia- iuaiisura qusereve, et in rettus taniparaliwis iidudauu
tit, probavi te ai aquas conlradiclionis (Psal. non habere.
LIXX,8).
Cum de eavendis prava contra votum suadentibus1 CAP. CLXXVII. — Elenim paijser invenit «i&jdomm*
et iurtur nidum, ubi reponat pullos suos (jRsa£
teaclaretur inexpos, beatiJob, 1, xxvi|(iVum. 24),
adjunctum est: jYxauditiile in abscondilo lempeslatis, LXXXIII, 4).
etc. — Absconditum tempestatis esi, cum in corde, Dum de lidelium desiderUs in pace Ecclesiaeedu-
cuutrito cogitationum tentantium fluctus intumescuni, catis tractaretur in expos. beati Job, 1.xix (Nujn.
oiun contra amoris sancti studium curarum saecula- 48), adjunctnm est: Elenim passer invenit sibi do-
rium »e tumultus illidunt. In abscondito ergo tem- mum, etc. — tQuld per iiidi npmen exprimitur, nisf
pestalis auditur, quia clamor deprecantis est hsec tranquilla quies fidei, qua unusquisque infirmus nu-
lpsa fluctuatio tributationis. Quia vero omnino noni tritttr? Nam nisi sancta Ecclesia jnfirmos quosque
desunt, qui bona quaerentibus stiadere perversa roo- ilios nunc in nido pacis enutriret, Psalmista non di-
liantur, aquaecontradictionis sunt populi resistentes, ceret: Elenim passer invenit sibi domum, et turtur
Et quia tunc probatur desiderium, cum aliqua ei ad- nidum, ubi reponat pultos suos. Jam quippe tlQiuum
versitate resistitur, recte dicitur : iVo&avtte ad aquaii invenjt passer, quia aeternumccelibabilaouium noster
coniradiclionis. Redemptor intravit. El turlur invenit nidtttn, quia
CAP.CLXXIV.— Erit tempuseorum in mlernum sancta Ecclesia amore conditoris affecta, crebris ge-
(Psal. LXXX,i6). mitibus utilur, et velut niduin sibi, id est pacalissi-
mam fidei quietem construit, in qua crescentes filios,
Dum de pereuntium defectu tractaretur, in expos,
beali Job, f. jv (Num. 5i),adjunctuj»est: Er&tempiM 1 qyasi plumeseentes ptillos quousque ad stiperiora
evolent, charitatis grerajo fovet.
a Mss. uon habent hoc
caput.
 871 APPENDIXAD S. GREGORIIOPERA OMNIA. 87.
CAP.CLXXVIJI.— Ascensusin corde ejus disposuit ,A solvebantur, ut is, qui ad suspiciendamservi foru.au)
in convallelacrymarum(Psal. LXXXIII, 6). venerat, in ipsa servi forma ab inferni vincuUsabso-
Cum de eleclortim studiis traclaretur in expos. lutus, ad ccelumetiam cum merabris liber rediret ?
beati Job, lib. xxx (Num. 64), adjunctum est: Ascen- CAP.CLXXXII.— In me trantierunt irm tum, et ter-
ntt m corde ejut ditpoiuit in convallelacrymarum.— roret tui conturbaverunttne (Ptal. LXXXVH,
Sancti viri quanto magis se exlerius desptcienlo de- 17).
jiciunt, tanlo amplius interius revelationum contera. Cum de frucluoso electorum pavore tractaretur
platione pascunlur. Quos enim exterius in fletu con- in expos. beati Job, 1.vu (Num. —
6), adjuncium est:
tinet convaliis humilitatis, eos interius sublevat, Jn me tratxtieruntirm tum, etc. Juslorum mens non
ascensus contemplationis. solum perpendit quod tolerat, sed eliam pavel quod
• CAP.CLXXIX.— Lmtelur cor meum,ul limeat no- reslat. Videt qualia in hac vita patitur, metuit ne
meit luum (Ptal. LXXXV, H). post hanc graviora patiatur. Luget, quia in hujus
caecitatisexsilio, a paradisi gaudiis cecidit, timet ne
In expos. beati Job, 1. xx (iVum. 8), adjunclum cum exsilium relinquitur, mors seterna subsequatur.
est: Lmtetur cor meum, etc. — Sancti etenim viri sic Jam ergo sententiam tolerat in pcena, sed minas ad-
de spe certi sunt, ut lamen semper siut de tentalione huc venturi judicis formidatex culpa. Recte ergo per
suspccli, quorum voce Psalmista dicit: Lmtetur cor Psalmistani diciiur : In me transierunt irm et
meum,ut ttmeat nomentuum. In quo nolandum, quod tertotes tui conturbaveruntme. Interni quippe lum, judicii
nou ait: Laelelurut securttm sil, sed Iseteiur ut ti- postquam iraepertranseunt, etiam terrores contur-
tneat. Meminerunt uamque, quamvis eorum actio bant, jam aliud de damnationepaiimur, et adhuc
adhuc in hac vita de '.
" quia
prospereiur, quia sunt^ qua per aliud de aeternaultione fbrmidamus.
eumdemJob dicitur : Tentatio est vita humana super
terram (Job. ix, 71). Meminerunl rursum quod scri- CAP.CLXXXIII.— Miserictrdias tuas , Domine, in
plum esl: Corpusquodcorrumpitur,aggravat animam, mlernumcantabo (Psal. LXXXVIII, 1).
et deprimit lerrena inhabitalio sensummuila cogilan- uum de pavore electorum et relributionis incerti-
tem (Sap. ix, 15). Meminerunt, et meluunt, et certi- tudine tractaretur in beati Job, 1. iv (Num.
tudinem sibi in se promiilere non praesumunt, sed 71, 72), adjttnctum estexpos. : Misericordiastuas, Domine,
positi inter gaudium spei el tentationis metum, confi- in miernumcaniabo. — mens justi jam
dunt et timent, confortantur et tilubant, certificantur quidem quod perverse sePlerumque egisse meminit deptorat,
et suspecli sunt. jam prave acla non solum deserit, sed amarissimis
CAP.CLXXX.—Posuerunt me in abominationemstbi; etiam lamentis punit, sed dum eorum quaeegit re-
traditut tum, et non egrediebar(Ptal. LXXXVII, 9). miniscitur, graviter judicii pavore (erretur. Jain se
Cum de mysleriis Dominicsepassionis tractaretur, perfecle convertit, sed adhuc se perfecle in securita-
m expos. beati Job, I. xxu (Num. 41), adjunctum est: tem non crigit, quia dum quanta sit districtio extre-
Posuerunt me tn abominationemtibt, etc. — Hoc de mi examinis pensat, inter spem ac formidinem solli—
lempore passionis suaeRedemplor nosler per prophe- cita trepidat, quia justus judex veniens quid de per-
lam insinuat. Ipse namqne traditus egresausnonest, petratis repulet, quid relaxet, ignorat. Nam quam
quia sub ipsa jam hora passioms cum huraanitatis prava comraiserit, raeininit, et an commissa digne
inflrma palerelur, divinitatis potentiam exercere no- defleverit, nescil, ac ne culpae immanitas modum
luit. Mediatori quippe Dei et hominum quasi egredi iQ poenitentisetranseat, metuit. Et plerumque culpam
fuisset, sicum teneretur homo, majestatis suaepo- jam veritas relaxat, sed mens afllicta adhuc de venia
tentiam volnisset oslendere, et per divinitatis magni- dura valde sibi est sollicila, trepidat. Sanctus ergo
tudinem susceptse carnis intirma transire. Ut enim vir etiam hic misericordiaui suscipit, sed suscepisse
apertius homo mori posset, Deusmansit occuttus: se nescit: quia peccatum stiiim homo jam corrigen-
Qtda si cognovissent,nunquam Dominum glorimcru- do et poenitendo deserit, sed tamen adhuc dislrictum
cifixissenl(I Cor. n, 8). Egressus ergo non est, qui judicera de ejusmisericordias retribuiione pertiroescit. lllic ergo
Domini libere in seterni-
et requisilus a Pitato lacuil, atque inter persecutorum justus quilibet
manus et corpus passioni obtulit quod pro electis tate cantat, ubi jam de peccati venia dubietas non
assumpserat, et resisti ntibus noluit demonstrarequod erit, ubi jam securam mentem culpae suaememoria
erat. Cum enim despiceretur quia homo videbatur, non addicit, ubi non sub reatu animus trepidat, sed
egressus.essetsi occultam majestaterosuam ostentare de ejus indulgentia libere exsultal. Sed si nulla ibi
voluisset. Sed quia infirmitatem prodidil, potentiam homo peccati sui merooria langitur, ereptum se unde
abscondit, in eo quod persecutoribus suis incognitus gratulatur? Aut quomodolargiiori gratias refert de
mansil, ad eos minime exivit. Qui tamen ad electos venia quam accepit, si interveniente oblivione trans-
exit, qui divinitalis susesuavitatem quaerentibusape- enim actse nequitie esse se poenaedebitorem nescit? Ait
rit. Unde ei per prophetam dicitur : Exiisti in salu- Psalmista : Misericordiastuas, Domine, in mler-
tempoputi tui, ut salvos (acias chrislos tuos (Habac. aelernum num canlabo. Quomodo ergo misericordias Dei in
m, 13). canlat, si se fuisse miseruin ignorat? et si
• CAP.CLXXXI— Inter mortitos liber (Psal. miserisetransacisenon meminit, unde largitori mise-
D ricordiselaudes reddil? Sed rursum quaerendumest
LXXXVII, 5). quomodoelectorummeus perlecla esse in beatiludine
In expos. beati Job, 1.x (Num. 66), adjunctum poterit, s't hanc inler gaudia meraoria sui reatus
est: Inttr mortuos liber. — Omnis qui peccat, servus tangit? Aul quomodo per/ectaelucis clarescit gloria,
ett peccati(Joan. vm, 35). Et quia incarnatus Domi- quam reducla ad animum obumbrat culpa? Sed
nus parliceps nosirscfacius esl naturae, non culpse, sciendum est, quia sicul ssepe nunc tristium laeiire-
iiber dimissusdicilur, quia sub peccali doiuinio non miniscimur, ila lunc transacise neqtiiti.e sine laesin-
lenetur. Inter roortuos liber dicitur, quia naturam ne nostrse liealitudjnis recordamur. Plerumque enhi.
nostram suscipiens, iniquitalis jugo nullo modo tene- incolumitatis tempore admemoriam dolnres praet<-ii-
tur. Quem quamvis macula culpaenostraenon attigit, tos sine dolore reducimus : et quo a-gro nos reto-
passlo tamen nostrae mortalilatis astrinxit (Num. limus, eo nos incolumesplus amamus. Erit ergo el
67). Esurire enim, sitire, lassescere, teneri, ilagellari, in illa beatiludine culpsememoria, non qu;i' incnttin
crticiligi, no^trsemortalitalis vinculum fuit. Sed cum polluat, sed quaenos laetitiaearctiub aslringat, ui dmn
expleta morte velum tenipli ruinperelur, scinderen- doloris sui animussirie dolore rcininisciiur, et debi-
tur pelrae, monumenta panderentur, inferni claustra torem se medicoverius intelligat, et eo magis acce-
patescerent, quid alittd tot argumentis tantaevirtulis plam salutem diligat, quo de molestia meminit, quid
ostenditur, nisi quod illa inflrmitatis nostraevincula evasit. In illa itaque lsetitia sic tunc sine taediouiala
• Non legitur in Mss.
873 S. PATERII EXPOSITIOVET. ET NOV. TESTAMENTI.- SUP. PSALMOS. 874
nostra conspicimus, sicut nunc in luce posili sine lA quia elevant, fundilus ab omni spe convcrsionis era-
nlla cordis caligine aniroo tenebras vidcraus. Quia dicant. Cunclos aulcro vitia ad iraa pertrahunt, sed
etsi obscurum est quod roenle ccrnimus, de judicio tamen quidam eo ab his facilius redeunt, quo se in
est hoc luminis, non de passione cscciiatis. Et in cis corruisse altius erubescunl. Etsempcr virtules a<!
aeternum ergo laudes misericordiac largitori nostro superna sublevant, sed nonnunquam quidem dum
referimtis, et uequaquam miseriseconscientia grava- tuinorem de virtutibus concipiunt, per ipsum trami-
lnur, quia duin mala nostra sinc aliquo inentis malo lem ascensionis cadunt. Quia ergo poteslas divina-
respicimus, et nunquam crit quod corda laudantium irac minimc cognoscitur, in cunctis necessccst ut sine
de Iransactis iniquitalibus poiluat, et seinper erit cessatione limealur.
quod hsccad laudem liberatoris accendal. CAP.CLXXXVIII.— Ipse liberavit me de laqueo ve-
—
CAP.CLXXXIV. Beatus popultts, tjui scil jubila' nantiumel a verbo aspero (Psal. xc, 5).
tionem (Psal. LXXXVIH, 10). Cum de clectoriini exercilio ex nprobationc delra-
Dttm de incflabili electorum gaudio menlc con- bcntium tracfarelur in cxpos. beali Job, I. vi (:Yum.
cepto tractaretur in cxpos. beali Job, 1. xxiv (Num. 45), adjunctum csl : Ipse liberavit me de laqtteo ve-
10), adjunctum est : Keatuspopulus, qui scii jttbila- nanlium, elc. — Vcnantes i.iliil aliud quani eanies
lionem. — Jubihim dicitur, quando ineflabilc gau- quscrunt. Se I a veiianlium laqueo, atquc ab aspero
dium mente concipiiur, quod nec abicondi possit, vcrbo cripiraur, quuido ct insidias carnalium ct irri-
uec sermonibus aperiri, et taraen quibusdam motibus sionuraprobradcspiciendostiperamus. Aspera quippo
prodilur, quamvis nullis proprielatibus exprimalur. eortim verba sunl, quacbonis nostris itineribus ad-
Unde David Propheta intuens electorum animas tan- B versanlur. Sed aspcritalcm verbi evaderc est irrisio-
tum gaudium mente concipere, quantum sermone nes delrahcnlium dissimulandocalcare. Sancta
non valenl aperirc, ait: Bealuspopulus, quiscit jubi- anima ab aspero verbo libcralur , qtiia duiii in ergo hoc
lationem. Non enim ait: qui loquitur, scd, qui scit, mundo honorem taudis non qutcrit, nec contumelias
quia sciri quidem jubilalio intellectu potest, sed diclo dclractionis seutit.
exprirai non polesl. Sentilur per illam quippe quod
ultra sensumest. Et cum vix ad hoc contemplandum CAP. CLXXXIX.— In scapulis suis obumbrabiliibi
sufficiatconscienlia semientis, quomodo ad hoc ex- (Psal. xc, 4).
primenduin sufliciat lingua dicenlis ? Cum de modo sacri eloquii iraclarelur in expos.
0 CAP.CLXXXV.— Manesicul herba transeat, mane beati Job, 1. xxxn (Num. 7), adj'unclum est : In
floreat et pertranseat (Psal. LXXXIX, 6). tcaputis suis obumbrabittibi. — Cum in Deo scapulse,
In expos. beati Job, I. xxix (Num. 52), adj'unctum oculi, brachium dicuntur, cavenduin summopcre est
est: Mane sicut herba iranseat, etc. — In Scripiura ne quid in eo mcns corporetini suspicetur. Iueutn anlro-
sacra aliquando per berbam viror gloriae temporalis pomorphilarumnamquehscresimcadereest, qui
lncircuniscripteimplet et circumplectilur oiiinia, iiina
accipilur, sicut Psalmistaait: Mane sicut herbatrans- corporaiia lineamenta concludcre. Sed omnipotcns
tat. Manenamque sicut herbam florere atque trans- Deus ad sua nos trahcns,
usque ad noslra sc lnimiliat,
ire, est in prosperitate liujus saeculitemporalis glo- atque ut alta insinuet, humiiibus
riacvelociter decus arescere. condescendit, quatc-
nus parvulorum animus rebus cognitis enulrilus, ad
CAP. CLXXXVI. — Posuisti muniiiones in
ejus for- r inquirendaexsurgatincognita, atqueab eo, qui longti
midinem(Psal. LXXXVUI, 41). super ipsum est, quaedamjuxla seaudiens, quasi qui-
Dnmde occultisdivinorumjudiciorum dispositioni- busdam ad iilum passibus movcatuV. Unde fit ut pcr
bustractaretur, adjunclumest: Posuistimuniiionesejus Scripturam suam aliquando a corporibus horainum,
iuformidinem—bSaepe quis fallaciaevel irae, vel im- aliquando a mentibus, aliquando vero ab avibus, ali-
munditiae,vel superbiaesuaememinit, et se in liiinii- quando vero ab insensatisrebus quasdam longe dissi-
iitaiis loco a roundi hujus strepitu abscondii. Sed milcs in se simililudines trabat. Plcrumque cnim a
dum ad regendum populuinposl occultationem suam corporibus bominum in se similitudinem trahit, sicut
ducitur, hinc inde subinlranlibus peccalorum jaculis de eo spepnti homini pcr prophetam diciltir : In sca-
ferilur, atque limere in.cipitne ei et hoc ipsum jam pulis suis obumbrabittibi, cuin constet quod in natu-
&itad judicium, quia bonum quietis intimscdegusla- ra sua nec oculum Deus, nec scapulas, nec certa
vil, quod lenerc non potuit. Sicut scripturo est : Po- linearoenta membroruro habeat. Sed quia nos per
tuisli muniiionetejus in [ormidinem.Cum enim liuini- oculum cernimus, in scapulis vero onera subsliue-
lem iocum pro rectiludine mentis appetimus , quid mus, Deus, quia omnia vidct, ociilum babere perhi-
aliud quani munilionis arceni tenemus? Scd cura ad belur. Quia vero nos tolerat, atque co ipso quo.tole-
turbas atque strepitus raundi vel coacti revertiraur, rat, servat, oburobrare nobis in scapulis dicitur. Ait
inter irruentia peccala deprebensi, et ipsara muni- eniro : In scapulis suis obumbrabil tibi. Ac si dicere-
lionem nostram pertimescimus, quia de sublili omni- tur peccatori iiomini, et po.-.tpeccatuin veuiam de-
potenlis Dei exaniine hoc quoquc formidare incipi- precanti : Ea pielate Dominuste protegit, qui pic-
inus, quod bene vixissecredebamus. late loleravit. Obumbraleniui scapulis suis, quia dum
CAP.CLXXXVII.— Quts noeil potestatemirm ittm, D portai, defendit
et prm limore tuo iram luam dinumerare (Psal. CAP.CXC. — Adhuc tnultipHeabunlur tn seneclt',
1.XXXIX, 11)? uberi, et bene palienleserunl, ut annuntient (Psat.
Cum de justorum formidine ob divinorum judicio- xci, 15).
rum iuceriitudinein traclaretur in expos. beaii Job, Dum de collectionc fideUumextrenii temporis tra-
I. v (jVum.16), adjunctum cst: Quis novit potettatem ctarelur in expos. beali Job, 1. xxxv (Nutn. 55), ai-
irm tum, etc. — Poteslas divinseir;c nostra non po- junclum est: Adhuc multiplicabunturin seneclauberi,
test mente comprehendi, quia ejus dispdnsatio ob- etc. — Praedicaloresiiamque sanctje Ecclesiaebene-
scuris super nos dispositionibuss epe unde aestimalur dictione extremi temporis Psalmisladitari conspexe-
deserere, inde nos recipit, et unde nos recipere rat, qui dicebat: Adhuc multiplicabunlur in senecta
creditur, inde derelinquit, ut plerumque boc tit gra- uberi. Qui in senecta uberi mulliplicautur,quia cum
tia, quod ira dicitur, et hoc aliquamlo ira sit, quotl eorum vila differtur,semper ad melius fortitudo pro-
gralia pulatur. Nonnullos enim flagella corriguut, ducitur, eisque per auginentum temporis crescunt
nonnullos ad impatienlisevesaniamperducunt, et alios etiam lucra mentorum. Bene aulem palientes sunt
prospera, quia deniulcent, ab insania miiigant; alios ut annuntient, quia ccelcsliaprscdicanlestanto robu-
* Abest. a Mss. ex hom. 10 in Ezecliielcm esse descriplum, ubi ia«
t>Legitur in Mss. Michacl., Celeslin. el 1'aiis. id mcn Iruslra anubis qii.isiluiu est.
I'ATBOL, LXXIX. 28
 •
£75 APPENDIX AD S. GREGORIIOPERA OMNIA. 8?g
stlus adversa lolerant, qtianlo ct pcr lolcrantiam A rcspexit Petrum; et rccordatus est Pelrus verbiqutd
suaui animarum coiiiinod.ilocuplelius reporlnnt. dixerat ei Dominus: Quiu pr\usquamgallns cqntel, fer
CAP. CXCI. — Mirabiles elationes maris, mirabiiis me neaabis, et egressus foras, flevil amare (Imc.
in excelsisDominus (Psal. xcu, 4). xxn, 6i). Et sicut Salomonait: Rex, qtti sedetin tolio
Ciim tlc reprehensa reproborum supeibia et divinis judicii, dissipat omne maluminluilu suo (Prov. xx, 8).
De hac monlium rursum pcr Projiljelani
in prxJieatorijm virtule miraculis tractarclur in cx- dicitur: altitudjjie
Montes sicut cera fluxerunt a facie Domini
pos-. beati Job, I. ix (Num- 11), adj'uuclum esl: Mi-
rabilet elaliones maris , elc. — Cum inorein 6>ium divina (1'sal. xcvi, 5): quia post perversitatis sux dqriliam
formidiiic liquefacli, ab illo prius rigido lu-
gciitilitas destrui novac conversationis prx-dicatione more sublracti sunt.
conspiceret, cum immdi liujus divitcs elaiioni suae b CAP.CXCYI.— Monle.ssicul cera
conlraire facta pauperum cernerent, cum sapientes flttxerunl a facie
8.1'culiadversari Sibi imperitorum verba pensarent, Domini (Psal. xcvi, 5j.
in pcrseculionum prolinus teuipeslatem tumuerunt. In cxpos. beati Job, 1. xxxiu (jVum.2), adjunctiim
Sed qui vcrborum advcrsilale couimoti ad persecu- est : Montes sicut cera fluxcrhnl a facie Domini. —
tionis procellas insiliuut, siguoruiu adrairalione lem- Quia multi, qui prius alta rigitJitatc lumuerinit, l)o-i
peranlur. Quia ergo conira electoruiii vitam ad per- mino in carne apparenle, magnQsuntperprxiiileiiiiain^'
secutionis utidas inundus se mirabiliier exlulit, has timorc liquefacti.
supernorum conditor sublevala virlute prsedicaiiliuni CAP,CXCVII.— Tunc exsullabuntomnia ligna silva-
mirabilius stravii. Mirubiles crgo elationes maris,
mirabilis in excelsisDomimts. Minislrns etenim suos y. In rum(Psal. xcv, 15).
plus oslendit posse per miraciih, quain potestates esl: Tunc expos. Evang., hom. 56 (Num. 8), adjunclum
terrenae tumuerant per jrajij. Quod benc ctiam per exsultabunt omnia tigna sitvarttm. — Ligna
Jeremiam Dominusexteriora narrans, inleriora de- silv.c, genfcs vocalae sunf, quia in infldelitate s.uae
torlae el infriiciiiossescmper fuerunt.
nunliat,-dicens : Ppsui arenam icrminummari,prm-
ceplum sempiternum(Jerem. v, 22). CAP.CXCVIII.— Ilonor regis judicium ditigit (Psal.
.»CAP.CXCII.—Donec justitia convertalurin judicium xcyin, 4),
(Psal. xciu, 15). In expos. beali Job, 1. xxv (JVurn,12), adjunclum
Itoitor regii judicium diligit. — Ut videlicet qtii
In expos. beali Joli, I. xxvi (Num. 53), adjuncliim cst: Dominum
est: Donecjuslitia convertalurin judicium. — Paulus jain honorat ex-lide, sollicite judiccl quid
de se suis'jue consorlibus dicil: Ul JJ0*efficeremur ei debeat in operatione.
jmtitia Dei tn ipso (I Cor. v, 21). Justilia ergo jn judi- CAP.CXCIX. -— Filii servorumluorum inhabilabunt
citim copvcrtitur, quia ii qtti nuiic juste atque irre- ibi (Psat. ci,2'J).
prebensibiliter yivunt, tunc judicandi pqtentjam Duni de pravorum des,peratione traclarelur in ex-
naiiciscuniur. ( pos. beali Job, 1,viu (Num. 38), ailjunctum est: Fitii
C.u>. CXCIII. — Secundum multitudinem dolorum servorupi tuorum inhqbitabunt ibi. — Locus quippe
meorumin corde meo, consolationet tum, Dotnine, lioniinis, sed non lpcalis, ipse scilicet condiior tx-
* Imtificaveruntaiiimam meam (l'sat. xcm, 10). stitit, qui lninc ut in semelipso cqnsisteret, creavit.
In expos. beati Job, 1.xxxv (Num. 22), adjunctiim CQuem niinirum lucum tujic homp de»eruit, eum se-
csl: Seztndum mullitudinemdolorummeorunxin corde ducloris verba audiens, a condjtoris amore discessit.
Sed cuin omnipotens Deus redimendo se hominieliam
meo,elc — In ea enim mensiiraconsolatum se, in qua corporaliter ostendit, ipse, ut ita dixerim, fugitivi
afflicttis fuerat, indicat, qui Letificatuujse secundmu sui
inultiiudinem dolorum clamat. vestigia siibsequens, ad retinendum, qucm amise-
rat, hominem, iocus venit. Si enim nppeilari loctis
CAP.CXCIV.—Quj fingis doloremin prtpcepto(Psal, nequaquam conditor posset, Deum laudans Psalmista
XCIJI,20). non diceret: Filii servorum tuorum inhabilabunt. Ibi
In expos. beali Job , 1.xvm (j!Vum.35), adjunclum enim non dicimus, nisi cum locum specialiler desi-
est: Qui fingit dolorem in prmcepto. — Flagellum gnamus. Sed sunt plerique qui etiam post perceptum
naraque tunc diluit culpam, cum mulaverit vilam. Rederoploris auxilium ad desperationis tencbras.de-
Nam cujus jnores non mulat, non expiat actioncs. volvuntur, et tanto nequius pereunt, quanto ct obiata
Oninis ergo divina percussio, aut purgatio in nobis remedia misericordiaeeontemnunt.
vitae praesentisest aut inilium pccnacsequentis. Pro- CAP.CC. — Ipse enim scit figmentumnoslrum (Psal.
pler eo» enim qui ex flagello proliciuut, diclum est: cn, 14).
Qui jingii doloremin prmeepto,qnii cum flagellatur In beati Job, 1. xm (IVum.27), adjunctiim
iniquus ct cprrigilur, audire praeceptumnoluit, audit est: expos.
ilolorem, Dolor in pracepto fingilur ei, qtii a malis cst nostra Ipse emm scit figmentumnottrum.—Scire ejus,
operitjus quasi prsccepti vicc dolore cohibetur. De tiim nostrum suscepisse. Quid enim mirum si fignien-
liis vero qijos damnanl flagella et non liberant, di- •rvnil esse dicatur specialiter scire, dura conslet
cilur : Pefcutsisti eos, nec doluerunt; altrivisti eos, et quod nescial ? Sed ljgmenlum nostrum sciru
renuerunt acciperedisciplinam(Jerem. v, 3). Histla- ejus, est lioc in seipso cx pietate suscepisse.
yclla ab hac vita inclioaut, et jn aeuernapercussionc CAP.CCl. — Memoria rctinentibut mandata ejui ui
perdurant. facianl ea (Psal. cu, 18).
CAP.CXCV.— Non repellet Dominus plcbemsuam, Jn expos. beati Job, I. xv (JVum.17), adjunctum
in
qttoniam manu ejus sunt omnes finet ierrm, et esl: Memoriaretinentibusmandata ejus ut (aciant tn.
titliiudinei montium ipseconspicil(Psal. xciv, 4). — Qui jnandata illius memoria relinet, sed nequa.
Cum de conversione potenlum saeculipcr aspira- quam servat, hic in doctrina. verbis sententias, quibus
tionera supernae gratix tractaretur in cxpos. beati damnelnr, tenet.
Job, 1. XXX(IVutn.78), adjuncluna est: Non tepellet CAP.CCII. — Ascendunlmonles, et descendunt campi
Domims plebemtuam, etc. — Aititudines mouliuin, (Ptal. cis, 8).
elaliones sunl utique superboruiu, quas Dominus In expos. beati Job, 1. xxxm (Num, 2), adjunctum
id
conspicere dicilur, est ab iniquijtate sua in melius cst: Ascenduntmontes, et descenduntcqmpi, — PJe-
commutare, Converlit namque fiouiiiius euin quem rique persecutores Domini, superbi conlra eutn ve«
conspicij. Uuie scriptum es^ : Cmmrtut Domimtsi niunt, sed ab co humiles reVertuiilur. Qui/jjpu}^
« Caput Jioc cum duobus b IIoc cnput ct csclcra usque ad 203 jri
sequenlibus abesl ai ' M^0i
Mss. ljabciiiur. > Ailsl
«77 S. PATERII EXPOSITIO VET. ET NOV. TESf AMENTI. — SUP. PSALMOS. 8f8
isccndunt per tumorem polcntix, sed campi dc=cen-jA dcnmttiat, subdens; Filii setvorv.niluotum inhabila-
Jtint, plani videlicet facli per cognitionem culpsc. bttnl ibi. Dcus enim qui sine situ oronia contiijet,
CAP.CCIH. — Intrate porlas ejus in confessione, nobis ad se venicnlibus locus non localis inaiiet, ad
queni locum dum pertingimus, eliam ipsa iu hac Vita
airiaejus in hyumisconfileminiilli(Psal. xcix, 4). nientis noslrse trauquillilas, quanta liierit pertjirba-
Cuin de modo dignaepcenitcnlisctraclaretur, 1. n, lio, videmus. Quia elsi jam jusii in pravorura pora-
hom. 4iq Ezech. (IVwjtt.1), adjunctuin est : Inlrale paraiione quicli sunt, in acsiimalione taineri "quielis
—
oorlas ejus in confessione,etc. Cuiii peccala noslra iiilimscomnimodo quieti non sunt.
per lacrymas conlitemur, angustscvilse jporlam intra- C,\p. CCVI.— Confessionemet decqrem itldubuif
inus, sed cum ppsl hoec ad seteruamvilain perduci- amicluslumen sicut vestimentum(fsa\, cili, 2).
mur, portae npstnc atria in confessionum laudibus Duin de divina: essentisefractaretiir ju
iniranius, qjjia ibi jam angusiia non crit, cum nos cxpos. bea:icelsitudipe Job, 1. xxxu (JVum.3), adjpctum esl:
Isclitia aternse sotemnitaiis as>unipscrit. Propter
confessionis noslr.e angustiant Verilas diuit : Intrate Conjessionem et decoreminduisli, etc, — Rpdeinptar
nosler confessioneinet dccorem induit, quiasaiicto-
pcr angttstam yortatn (Malth. vu, 13). Et cuni se rum
Psalmisia rccipi in lalitudiije gaudii scterni prsesu- decoris angelorum choros, quos condidit, in usiim sui
ei velut quaradani vestein glorio-
incret, dicebat: Staluisli in loco spalioso pedes meos sam sibiassunipsit,
(Psal. xxx, 9). Ecclesiauj exhibet, non liabeiitein niaeulam
aut rugam. Confss-sioneraergo et decorem jjjduit,
—
CAP. CCJV. Potum meum cum flelu temperabam hoc esl, hic coufessiopenj, iii c Uecoiem, quia quns
(Psal. ci, 10). B hic per pceaitcqtiam conlitentes fecerif, iJitc"<Hlgeul«*
"
Cum de divino judicio in liominc Iractaretur, in per dccorem justjtia; ostei)4i(. L\m efgQ sictjl vs.ii-
pxp>s. beati Job, 1. xxv (Nnm. 19), adjunclum est: mento ainicieiur, quia sancti^ omnibus, quibus di-
Pofum meumcum fletti lemperabum.— Ctinclisvera ctiiin est: 1 ps eslis luxmundi (MeUh. v, 14), jn ilja
scientibus tiquet quod in illa exlrema requisitione seterna gloria vestictur. Undc d per E^jjgelJMJU
cxaroen publicum faclurus esl oinnipotens Deu?, ut dicitur : Quia transfigurato iu rooijte Douiitio, vcsti-
alios ad lormenta deserat, alios ad pariicipationem menia ejus lacta sunl candjda sicut njx (ilqtth. xvji).
regni ccclesiis admiltat. Sed lioc nunc sccreto Dei In qua transliguraiioiie quid aliud quaiu rcsuneciio-
judicio quotidie agilur, quod tunc publico deraonstra- nis ulfiraae gloria nunliatur? In nionte euiiji vesli-
bitur. Nam j'uste ac misericordiler singuloruin corda menta ejus sicul nix iacta sttnt, quia iri supernae
vel examinans vel disponens, alios in cxleriora res- claritatis culmine sancli onuies ei luce juslitisc ' ful-
puil, alios ad ea, quaesui>tintrinsecus, trahit. IIos gcules adhscrebunt.
accendit interna apjielerc, illos pro voliqitaliljus suis •»CAP.CCYII.— Extendens cmlum ticttt petkm, qu\
deseritexleriora cogitare. Horum mcnlem ad superna legis in aquis superiora ejus (Psql. ctjj, 2).
erigit, illorum per supeiidaiii in inlimis dcsiderijs Jloiu. 17 iu Ezecli. (Num. 4) seu hoin. 5 |ib. jj,
mergit. Aliena aulem conla liunianis ocuiis clausa adjujiciuin e-t : Exiendens ccclumsicul peilem, etc.
sunt, et nescitur qui repellitur, quia penetrari ne- — Coelum quippe sicut pellis exieiiditUr, fluia pe,r
queunt qusc ab unoquoque eogitantur. Nain ssepede ora iijortaliura bcriptui a sacra nobis expljcatur. JseiJ
corde perverso necdum processit usque ad cfleclum sunl aquse iu ccelo, superiores vidcficetiiiullilijdiueg,
operis deliberatio cogitalionis, el adhuc forlasse per id est angelorura agmina, in quibus ejjisjjem cojl|
habilum inius astringilur, qui jam riienle foris vaga,- G tegunlur superiora, quia ea quac in saero eloquio
lur. Sed talis quilibet iste func anle oculos intenij alliora ctobscuriora stiut, angelicissoluramodospiri-
judicis cecidit, cuin ab appelcudis inlerioribus per libus paient, ct uobs adhuc incognita perdurant.
desiderium exivit. Noiinuiiquamvero alii post malae CAP.CCVllI. — Exlendens cmtttmsicul
operationis usum ad spera tcclestein subito aniore petlem, qui
reviviscunt, el qui in pcrversa actioiie sc sparserant, tegis tn aquis superiora ejus (Psal. ciu, 2).
ad sinum iiilernaereiractatiouis semetipsosincreparido tioiiin) Cum tic intellectu sacri eloquii, pei- dispensa-
inspiraiionis intimsetractaretur liom. 9 in
recolligunt. Ilos adbuc despicientcs horaines, quales Ezecb. (tVutit.30),
dudum iti opere noverant, talcs pulant. At conlra sicut adjuncluni est: Extendens toHum
peltem, efc. — Quiti cceli nnmine, iiisi sacra
illi per districtceconsidcrationis examcn, vitam suam
qualem fuisse recolunt, insequuntur, sciturque quid luua Scriptura signatui ? dc qua nobis et sol sapientiau, ct
scienlLc , et ex aniiquis patribus stellac eiem-
fuerint, sed quid jam coeperintesse, nescitur. In boc
crgo utroque genere liominum saepecontingil, ul et plorum atque virtulum lucent. Quod sicul pellis ex-
qui videntur stare humano judicio, j'am in conspectu tendilur, quia per scriptores suos carnis lingua for-
acterni judicisjaceant, etqui adhuc coram hmninibus niamui ante ocnlos nostrns, ei per verba doctorum
jacent, jam in conspectu seierni judicis slent. Quis expoiiendo displitalur. Quid vero aquar.ufl»iionniie,
enim bominum xsiirnare potui^set Jtidam viren.di nisi piirissimi angclorum signant->rchori? De quibus
sortem, etiam post ministrrium apoFtolalus, amit- scripluiu est: Ei aqum, qumsupercmtossitnt, laudent
lerc? Et qtiiseconlra, lalroiiem crederet causam nnmenDomini(Psal. CXLVIII, 4), ltujus crgo ccelisu-
viuc posse etiam in ipso articulo niorlis invenire': periora Dominusin aquis tgil, quia alta sacri elo-
Occulius aulem judex praesidens,et utrorumque cor Dquii, id esl ea, qusc de natura divinitatis, vcl dc
acternis gaudiis narrat, noliis adlmc iic§cienli)iiis,
discernens, alterum pie statuit, alterum juste confre- solis in secrcto sunt coguita. C.ae>UUJ
git; illum districtc exterius repulit, liunc iiitrorsus hoc clangelis coraiu nobis ct lainen
ergo
iiiiscricorditer traxit. Hinc est eigo quod per pro- cxlenditur, ju aquis
illius
plictaiu casuros alios passionis suie tcropoie, atque superiora noliis contcguntur, quia qusedauisacri elo-
alios surrecturos annuiitians, ail : Polttm meum cum quii jain pcr aperlionein spirilus p.-ifent, et
flelu temperabatn. Polus quippe ab cxleriurihus in- nobis tjua:dam, qti.e sois angclis possunl cssc luanifbsla,
terius traiiitur : fleius auiem ab inierio:ibus extcrius adhuc sei-vaiittirocculta. De quibus laineu oc-
emanat. Polum ergo Donjinocum fletu lenipeiare, ctiltis jaiti partcm pcr spirilualcm inlellifjentiamsen-
est alios ab exterioribus inlrorsus trahcre, alios ab iimus, jaro sancli Spiritus pignus accepiinus qui haec
interjoribus ad exteriora reprobare. ct plene necduui cognovimus, et tamen medullitus
• CAJP. amamus, ctin niultis spiritualibus sensibns quosjam
CCV.— Tu autem idem ipse cs, et anni tui non cQgiiovimus, veritatis pabulo pascimur.
deficient(Psal. ci, 28). CAP. CClX. — Qui pqnit nubem ascensum suum
In expos. beati Job, 1.iv (Num, 8), a 'junctum est: (Psal. cni, 3).
Tuautemidemipsecs,eic,—lluiiceleUoruinloeumesse Dum de incarnationis divinscinystcrio traclarelur

0 Abcst a Mss. i>Non Uabelur in Mssi ./-'-. r. •

 879 APPENDIX AD S. GREGORII OPERA OMNIA.
hom. 8 in Ezech. (JVtitn.29), adjunctum e=t: Qtii po- A
A nos
nit nubem atcensum suum. — Quid hoc loco per nu- perti,
bem, nisi'redemploris nostri carnem non inconve- taraen
nienter accipimus? Nubem quippe ascensum suum vamur.
posuit, quia hic, qui divinitate ubique est, carne ad CAP.
ccelestia ascendit.
CAP. CCX. — Qui ambulat super pennas ventorum
(Psal. cni, 3.)
In expos. beati Job, 1. xtx (Num. 8), adjunctum cst:
Qui amhulat super pennas venlorum. — Solent in sa- divini
cra Scriptura velocitate ac subliiilale ventorum,
animse designari, sicut per Psalmist.im dicilur de et facla est nox, etc. — Tenebras Dominus ponit,
Deo : Qui ambulat super pennas venlorum, id est, qui cum
transgreditur virtutes anunarum.
* CAP.CCXI. — Qut (acit angelos suos spiriius, et mens
minisltos suos ignem urenlem (Psal. cm, 4).
In expos. beali Job, 1. xi (Nutn. 7),!adjuncluin est: cordibus
Qui (acit angelos suos spirilus, etc. — Angeli quippe, et
id est nuntii, in sacro eloquio nonnunquam praedica- „p" tamcn
tores vocantur, sicut per propbetam dicitur : Labia
sacerdolis custodiunt scienliam, el legem reqttirunt ex pportunis
ore ejus, quia angelus Domini exerciluum esl (Ma- „queuni,expctunt,
lach. n, 7). Omnipotens ergo Dominus angelos suos
spirilnsfacit, quiaprscdicalores suos spirituales eflicit.
CAP. CCXII.— Item unde supra.
Hom. 34 in Evang. (jVum.8). — Sciendum vero renle,
quod angelorum vocabultim, nomen est officii, non nuerunt.
naturac. Nam sancti illi ccelestis patriac spiritus, sem- n
per quidem spiritus sunt, sed semper vocari angeli CAP.CCXVH..—
uequaquam possunt, quia tunc soium sunt angeli,
cum per eos aliqna numiantur. Unde et per Psaf-
vfliistam dicilur : Qui (acit angelos suos spirilus. Ac si
: habet
patenter dicat: Qui eos, quos semper spiritus, ritus,r
etiam cum volnerit, angelos facrt. Hi autem quimi-
nima nunliant angeli, qui vero summa annunliant
archangeti vocantur. Ilinc est enim quod ad Mariam
virginem non quilibet angelus, sed Gabriel archan-
railtitur (Luc. I).
gelus
CAP. CCXIII. —Ascendunt montes, et descendunt
campi (Psal. cm,2).
Cum de superbientibus ad humilitalem per donum; dura
gralise redactis tractaretur in cxpos. beati Job ,[ ciuerem
I. xxxui (IVufH.2), adjunctum csl: Ascendunlmon- (dum
tes, elc. — Plerique perseculores Domini, superbiI aliud
conlra eum veniunt, sed humiles reverluntur, qui; :
nionles ascendunt pcr tumorem potentise, sed campiI jierbisc
descendunt, plani videlicet facli per cognitioncm cul- Memento,
pae. Unde rursum per eumdein Proplietam dc liisi>
inonlibtis dicilur : Montessicul cera fluxcrunt a facie
Domini (Psal. xcv, 5); quia mulli qui prius a!ta ri-
gidilale lumuerunt, Deo in camc appnrente, magnoi <
sunl per pccnilentiam limore liquefacli.
CAP. CCXIV.—Montesexcelsi cervis, petra refugium dudum
herinaciis (Psal. ciii, 18;.
Cum de inlelleclu sacri eloquii sccundum meritum
nudiiorum traclaretur in expos. beati Job.l. xxx
(VMIH.64), adjuncliim cst: Montes excelsi cervis, clc.' pD In
- Quid hoc loco per montes, nisi altsc seiitenlisc
Scriplurae sacrsc accipiendsc sunt? Hi enim qui jam est: Verbisacra
tlare contemplationis saltus noverunt, altos senlen-" Scriptura
(iarum divinarum venices, quasi cacumina inoiitium
'.
ascendunt, ad quse profeclo cacumina , quia infirmi exordio usque
non valenl pervenirc, rccte illic subdilur : Pelra re- gclislain non amplius quain septuaginta seplem pro-
(ugium herinaciis, quia videlicet invalidos non subli-"l pagines
miter intelligentia exercet, sed sola in Chrislo fides geueralionibus nisi ad proferendam novam sobolem
liumiliter continet.
h CAP,CCXV.— Ilem unde
supra.
Homil. 9 in Ezechiel (Num. 31). —Habeantmon-i- sanclse Ecclesiscuniversilatis perfeclione solidatur.
tcs intelligentise qui jam conlerapiationis sallus clareu
verunt. Sed petra sit refugiura heriuaciis, quiaa
•>Hoc captit cum sequenti non
i>De hoc capite niltil in Mss. legunlur in Mss.
« Non legilur in Mss.
880
nr parvuli, el peccatorum nostrornm spinis coo-
pe elsi intelligere alla non possumus, iti petrae
ta nostra refugio _ id est in Christi Gde, sal-
va
Qt CCXVI. — Posuisti tenebras et facla estnox,
in ipsa pertransibunt omnes beslim silvarum: catuli
leonumrugienles ut rapiant, et qumrant a Deoescam
sibi (Psal. cui, 20).
Cum de reprobalione irifidelium per rectitudinem
di judicii tractarelur , in expcs. beati Job,
1. xxvn (Num. 49), aiijuirctiim est: Posuisti tenebras,
ci peccatis judicia rependens, lumen suse intelli-
g<
gentiae sublrahit, et nox elflcitur, quia pravorum
w ignorantise suae erroribus caecatur. Iu qua
omnes
°J bestisc silvsedurti pertranseunt, maligni spi-
ritus sub opacitate fraudis laterites, in reproborum
Cl praviiates suas explendo percurruut. In qua
C| catttli leonum rugiunt, quia nequissiniarum, sed
t, eminenlium poteslatum ministri spirilus, im-
lentationibus insurgunt. Qtii tamen a Deo
e,
escam quia nirairum capere animas ne-
nisi justo judicio prxvalere divinitus permit-
t;
tantur. Ubi et apte suhjungitur : OrJus est sol, et con-
„' sunt, et in cubilibussuis se collocaverunt(Psal.
yregati
ccin, 22) : quia veritatis lumine per carnem appa-
r' a fideliuin menlibus excussi, quasi ad cubilia
s
sua reversi sunt, dum sola infidelium corda tc-
C Auferesspiritum eortttn et deficienl,
et in pulveremsuutn revertentur (Psal. cm, 29).
ln expos. beali Job, I. xxtv (Num. 49), adjunctum
e : Auferesspiritum eorum, etc.—Quid eorum spi-
est
nisi spiritus superbiae nominatur? Tollalur ergo
sspiritus eorum ut deficiant, id esl subduclo superbise
sspiritu nihil sc esse cognoscant, et reverlanlur in
,pulverem, id est humilienlur ex inftrma conditione.
]Propter hunc pulverem, ad cujus memoriam qui
QS semetipsoi considcrant, revocantur, per Sapientiain
<
dicitur : J»sfi fulgebunl sicut sot, et sicut sciulilUein
i
arundineto discurrent (Sap. m, 7). Sancti enim viri
' pcccatoribus permiscentur, eos exemplorum
suorum igne succendunt, atque omne quod niiet in
'
rcdigunl, quia pietalis flanima consumpti,
iiilirroitatem conditionis suaeconspiciunt, niliil
quam favillam se esse cognoscunt, ut a su-
1 suse duritia resoluli, perpoenitentiara dicant :
J Dotnine, quod pulvis sumus (Psat. cn, 15).
e' CAP.CCXVIH.—Emiilespiritum tuumet creabuntur,
el renovabis (aciem lerrm (Psal. cm, 30).
In expps. beati Job, 1.xxix (Num. 55), adjunctuni
est : Emilte spiritum luum, etc. — Sic enim, sic fa-
'
cies terrse virtute rcnovationis imiriulaiur, dum sicca
' mens gratia vcniente compluitur, et post ari-
'ditatem prisliuam, quasi produclis herbis, scienlisc
viridilate veslilur.
CAP. CCXIX. — Verbi quod mandavil in mille
generationes (Psal. civ, 8).
expos. beali Job, 1. ix (Num. 3), adj'unclum
quod mandavit in mille generationes.— ln
millenarius numerus pro universitaie
solet inlelligi. Sed cum consiet, quod ab ipso mundi
ad Redemptoris advenlum per Evan-
nuinerenlur (Luc. ni), qiiid hoc loco inille
perfecta universilas praescitaegeneratibnis exprimi-
tur? Hinc et per Joannem dicitur : Regnabunt cittn
eo mille annis (Apoc. xx, 6); quia videlicel regnuin
d CAP.CCXX.—llem unde supra.
.n expos. bealiJob, I. xxxv (Num. 42).—Millena-
d Ncquc (ria quac sequunlur capita habealti
laudatis Mss, <Jp>
881 S. PATERII EXPOSITIO VET. ET NOY. TESTAMENTI. — SUP. PSALMOS. 882
rius quoque numerus in sacro eloquio perfectus ac- A nequitia, et in culpa concordet, et in sentenlia dis-
cipitur, quia appellalione ejus universitas designalur. crepet. At contra, sancta Ecctesia per medias ulra-
Unde scriptum est: Verbi quod mandavit in mille ge- rumque partium liles ordinata pace graditur, et sic
nerationes.Cum enim nequaquam credendum sit quod scit superiora boiia suscipere, ut noverit etiara infe-
ad centura generationes mundus extendatur, quid riora venerari, quatenus nec summa sequet inflmis '
aliud per mille generationes, nisi generalionum uni- nec rursum ima dcspiciat, curo sumroa veneralur.
versitas tiguratur? a CAP.CCXXV. — Et omnis iniquitas qbluravit ot
CAP.CCXXI. ~ Quoniam in smculum misericordia suum (Psal, cvi, 42).
ejus (Psal. cvi, 1). In expos. beati Job, adjunctum est: Et omnis ini-
In expos. beali Job, 1. viu (Num. 30), adjunctum quitas obturavit os suum. — Iniquitas autem conlrahit
cst: Quoniam tti tmcutummisericordia ejus. — Quia os suum. Os eniiii suuiii nnnc adliuc iniquilas dilatat,
nimirum quem nequaquam modo misericordia eripit, quia tiumani generis Redemptorero lingua iiilideliuiii
sola posl praesenssseculura justitia addicit. contumeliis lacessere nequaquam cessat. Sed lunc
£ltp. CCXXII. — Ferrum pertransivit animam ejus os contrahit, cum hoc, quod non vult per sludiuro,
(Psal. civ, 18). per supplicium claudit. Quod tameu bene accipi
In expos. beati Job, I. xv (Num. 30), adjunclum etiam de conversis persecutoribus potest. Salvato t,
esl: Ferrttm pertransivil animam ejus. — Omnis ne- eniin patipere, dum egenus ad spem rediil, conlracto .':'
cessilas nou congrue ferrum vocatur, quia vitain ore, iniquilas obmulescit, qaia resurrecliouis ejus
clarescente miraculo, dum copiosa tiiultitudo infkle-
inopis, moeroris vulnere cruciat, sicut de ejus quo- "g lium credidit, a Redemploris sui injuriis contume-
que necessitatibus scriptum est, qui a fratribus ven- liisque cessavit. Os enim sutim, quod ad Deum deri-
ditus, affliclamvitam ducebat: Ferrum pertransivit dendum
animam ejus. Quid ergo sunt arma ferrea , nisi ne- aperuit, jam formidando conlraxit.
cessitales vitae prsesentis, quaedure premunt, et vitam CAP. CCXXVI. — Excussus •••*"jjffi; fr™"» '
inopis insequuntur? (Psal. cvni, 23).>^V ^7^\
—
CAP.CCXXIII. Ascendunt usque ad cmtos, et des* In expos. beati Job, I. xxxi (Nmi?t&)t adj"uric\um
cendunt usque ad abyssos (Psal. cvi, 26). est: Excussus sum sicut locusta.fh^Qmd tioc locoio-
In expos. beati Job, 1. IX (Num. 29), adjunctum custac nomine, nisi Redemptorfe-^ostfi resurrectio
est : Ascendunt usque ad cmlos, etc. •— Plerumque designatur? Teneri enim se a pVrsecutoribus usiftie
anima ut divini amoris igrie accendatur, alque ud ad mortem pertulit, sed sicut loojista exctissus^est,
intuenda cceleslia et arcana sublevelur, ad summa quia ab eorum manibus saltu sulutajfestifieiifionig '
jam rapitur, et perfecto desiderio compuncla ab in- evolavit.
limis aiienatur. Sed repentina tentatione percussa , CAP.CCXXVH.— Induantur sicui diploide confusibhe
quae inlcntione forti erecta in Deum fuerat, obortis sua (Psal. cvin, 29).
cogitatioiiibus IransGxa curvatur, ita ut seipsam dis- In expos. beali Job, 1.ix (jVum.68), adj'unctum est:
cemere nequeat, atque inter vitia virtulesque depre- Induaniur sicul diptoide confusionesua,—Duobusnio-
hensa, ex qua parte sit valentior non agnoscat. Nam dis iu hac vila hominem judicat Deus, quia aut per
saepe ad hoc usque perducilur, ul miretur quomodo
tam summa comprehendat, quam cogitatio illicita C malaaut praesenliairrogare jam tormenla sequentia incl-
tormenta sequentia fiagellis praesentibus exs-
polluit. Et rursum, quomodo illicitas cogilationes pit, tinguit.Nisi enira delictis exigentibusjustus judex et
recipiat, quam super se validus fervor spiritus rapit. el postmodum quosdam percuteret, deiniquis
Hos ergo aliernantes cogiialionum motus in animo nunc,
bene Psalmista intuens, ait : Ascendunt usque ad Psalmista non diceret: Induantur sicut diploide con-
fnsione sua. Diploidcm quippe, duplex veslimentum
cmlos, et descendunl ad
usque abyssos. Usque ad coe- dicimus. Confusione ergo sicut induti sunt,
losquippe ascendimus, cum summa penelramus, sed qui juxia reatus sui meritum, etdiploide temporati et per-
ad abyssos usque descendimus, cutn repente a con- animadversione feriuntur. Umte et Judas ait:
culmine tentamenta petua
teroplalionis per lurpia dejici- Secundo eos, qui non credideruni, perdidit. Solos
inur. Motus itaque animi dum inter vota et vitia1 a supplieio liberat, quos immutat. Nam
alternant, nimirum sibi certitudinem exauditionis1 quippe^pcenaquos prscsentia mala non corrigunt, ad sequentia
obnubilant.
— perducunt. Si autem nequaquam quosdam pocna
CAP.CCXXIV. Effusa est contenlio super principesi prsesens a supplicio seterno defenderet, Paulus mi-
eorum , et seduxerunt eos in invio, et non in via! nime dixisset : Cumjudicamur a Domino corripimur,
(Psal. cvi, 42). ut non cum hoc mundo, damnemur (l Cor. xi, 32).
In expos. beati Job, 1. xix (jV«m. 27), adjunctum, Hinc voce angeli ad Joanneui dicitur : Ego quos
est: Effusa est contentio super principes eorum, ;etc. amo, arguo, et casligo (Apoc.m, 19). Hinc etiam
— Qui hoc loco principum nomine designantur, nisi[ scriptum est: Quem enitn diligit Dominus, casliyat;
haereticsc pravitalis auctores? Ipsi etenim dum dis-' flagellat autem omnem filium quem recipit (Hebr. u,
pensationem Dei perverse interpretari non metuunt, rj I 6). Sed ssepe mens jusli, ut magis secura sil, altius >r
profecto plebes subditas non in eam viam, quaeChris-[ trepidat, et cum flagellis tunditur , superni jtidicii
tus est, sed in invium trahunt. Super quos recte, incerlitudine turbaiur. Pavet ne initium sequeiitis
quoque effusa contentio dicitur, quia suis sibi vicis-[. damnationis sit oinnequod palilur, et per cogitatio- '
sim allegationibus contradicunt. Arius quippe tres nem interrogat judicem , quia de viix suse meritis
personas in divinitate suscipiens, tres etiam Deos! ambigit in percussione. Sed cum viiaevirtus ad ocu->
credidit. Quem contra Sabellius unum suscipiens, los mentis reducilur, quasi consolatio ad judicem
unam credidit esse personam. Quos inter, sancta Ec-[ respondetur, quia nequaquam ad perdendum per->
clesia rectum praedicalionissuae tramilem indeclina-\ cutit, quera in actionis innocentia feriendo custo-
biliter tenens, et unura Deum praedicans, tres perso-'. dit.
nas contra Sabellium asserit; et tres personas asse-' l
rens, unum Deum contra Arium confltetur. Quia CAP.CCXXVIII. — Dia;t*Dominus Domino tneo :
autein in sacro eloquio Manichaeusvirginitatera lau- Sede a dextris meis; donec ponam initnicos tttos,
dari comperit, conjugia daranavit. At contra Jovi- scabellum pedum tuorum (Psai. ctx, 1).
iiianus, quia concedi conjugia cognovil, virginilatisj In expos. beati Job, 1.vm (Nutn. 89), adjunctum
inuuditiam despexit. Unde fit ut seraper hscreticisi cst: Dixit DominusDominotneo, elc. — Non quod a
perversa interligerilia confusis, vicissiin sibi eoruml dextris Domini nequaquam Dominus sedeat, post-
° In Mss. Michael. et in aliis omiitilur. >>Capul lioc abest a Mss.
685 APPENDIXAD S. GREGORIiOPERA OMNIA. {&
quaiu inhnicos illius feriens, cjus potesiali subster- A j <jui lingua blandiuntur, sed lalentfir ei maHtiafc-
nft, sed quoJ in xterna cunetis beaiitudine praesidet, fiunt, apes sunt, quia loquendo, dulcedinem mettis
eipriusauam rebcllium suorum corda conculcet, in proponunt, sed occtilte feriendo vulritts inrefiutit.
qua nimirum conslat quia subjectis hoslibttssine line, Isia voro fa<ientes exardescunl, siclit ignis in spinis,
et posterius regnat. quia tlammadetrahentium , non justorum vita com-
CAP.GCXXIX.—De torrentt iAvia bibit, proplerea buritur, sed si qusc eis inesse potcrant peccatorina
exaltavit caput (PsiU. clx, 7). spinae, concremanlur.
Mixlimex honi. 25 in Evang. (Nutn. 7) ac expos. CAP.CCXXXV.— Lapidem, quem reprobaveruntmdV-
beati Job, 1. xtv (Num. G8, et lib. xxxiii, num. 11), ficanles, hic faclus est trt caput angttli (Psal.
arfjinTdtltitCsi : De torrenie tft via bibil, etc. — Con- cxvn, 22).
(n expos. bcaii Job, 1. xxvm (lium. 19), adjunclum
dltdf ate Reueitiptor noster citius a morle voluit sur-
feefe, ne flristra diu atiima in infldelit.itismortc rc- est: Lapidem, quem reprobaveruntmdificanles,etc.—
mshfefet. Ifi hutharto quippe genere ab ipso inundi Jara per divinam graliam omnibus liquel quia Scri-
iultio tdrrbns moftis eflluxerat. Sed de hoc torrente plura sacra Iapidcm, qui in anguli caput factus sit,
DomirittSqtiasi de qtiodam flUminepassionis nostrae vocet profecto illuin qui duiri iri se hinc Judaicum,
rioh in trtah-ionebiberc, sed in via dignalus est, quia illinc gentilem populum suscipit, in una Ecclesiaefa-
morlem tfansitofie, id est ad triduum conligit,alque brica qiiasi dUosparieles jdngit, illtim de quo scri-
Ih fa mbrte, qtiam contigit, nequaquam sicul nos ptuin est : Fecit utraque unum, quia arigttlarem se
non solum in inferioribus, sed et in supeniis
ujque ad flhein sscculi femansit, qui mortalis vilsc D lapiiiem
rtoeitam in quodam transilu alligit. Et idcirco diu exhibuit, et quia et iu tcrra plebi Israelilirac nationes
eitJeih morti, cui sponle succubuit, tion inhscsit, at- gentium, ulraque simul angelis in coclo Jociavit.
tjne ideo Cxallavit caput, quia liOcquod thoriendo in Eo quippe nato, clainaveruiil Angeli : Gtoria irt ex-
celsis Deo, el in lerra pax hominibusboftmvolitntalit
sepulcro posuit, sttrgendo super Angeios eievavit;
et inde anliquum hoslem in aeiernum perculit, unde (Luc. II , 14). In orlu eiiim regis nequaquam pro
saovirecontra se minas persequentium lemporaliter niagno offerrcnt hominibus pacis gaudia, si discor-
diam noii habercnt. Hiijus lapidis lypum Jechonias
pcrmisit.
" CAP.CCXXX.— Magna opera Domini, exquisita rcx lenuit, qiicm Matlhaiusduro quaterdcna*genera-
liones descnberet, secundo numeravil (Matlh. i).
in omnesvoluntutetejus (Psal. cx, 2). Quem cniin tini secundac,ipsum rursum ihitio tertiai
In expos. heati Jnb , 1. M (Num. 53), ailjuhcnun gencralionis inscruit. Ipse namque in IJabyloniam
cst : Mngna opera Domini, eic. — Sic quippe ejus ctiin Israelilica plebe migralus cst, qui dum ab aliis
opefa magria sunt, ul per oinne, qtiod ali hominibus adalia ducilur, pro ulriusque parietis latere rioriira-
agitur, ejus volunlas exquiratur. Nain sacpeiride per- meriio secundo numeratur. Gujus migratiotiis flCxu
llciiur, tinde repelli putabatur. angiilarem lapideiii signat. Ubi enirti ordo a rcctitu-
CAP.CCXXXI.— Coufessio, et nmgnificenliaopus dihe ilectitur, ut e:li in dlversum tanquam angulQni
faclt. Recle eiiimliiiiueraribis pottiit, qttia per utnitii-
ejus (Psal. cx, 3).
Jn expot. bcati Job, 1.xvni (iViim.65), adjunctum quc parieiero, quasi in se duo lalera osiendll. Uiitld
— et ejus bene iinaginem tenuit,qui in JuJsca oiitis,
; tt
fift Confetsio tnagnificeniia opus ejus. Ab eo
recta conliteri, a nobiset geiililitatem tolligens, qttasl ab Jerosolynils Babylo-
it^lBftiwcipimus quo magua G niani venit, atquo baiic in scmetipso hdci tabficatil
dantur Operari.
prius discorditc studio scissam, afle ciiaritalis iit-
GAF.CCXXXII.— Dirhpisti vintuta ntea , tibi sacti- texuit.
ficabohottiamUiidis (Psal. cxv, 7). CAP.CCXXXVI.— Consliiuiiediemsolemnemin con-
IH etptts. beatl Job, I. ix (Num. 94), adjurictum densis ttsquead cornu aitaris (Psat. cxvli, 27).
t_*t: Ombistl vincula mea, elc. — Tunc igilur ad
piartgehdilfadoloreiil hos Dbminus dimiltit, cum et est:In expos. bcati Job., I. ix (Num. 43); r.djnnctiim
Cousliriiitediem sotemnem, etc. — Soleninem
thala rioBis.qiiie fecimus demonstrat atque ad lncc
eatleih flfjtiaa, qtufc cognoscimus, adjuvat. Culpas diem Domiiio in confrequentatione constituit, qui se
oculis objlcli, et pla nianu gratise vincula coniis sol-'\ assidue iri ejus desiderio affiigit.Qui nimiriiinsotem-
vit, ut ad Vacalionem poeniterilisemens nostra se niialislandiu dies usque ad allaris cornu tendi praecipiluf,
necesseest ul quisquis sc alficiat, quoris-
trlgat; 61 carnis soluta cbmpedibus, in auctorem1 quia
sUuni libefa gressum atnoris tendat. que ad superni sacrificii alliludinem, et ad gaudiq
seterna pertirigai.
CAP.CCXXXlH.— Dominus mt/tt adjutot, et ego
dtspiciam inimicottneot (Ptal. cxvn, 7). CAP.CCXXXVII.— Tunc non confutidar, ium respi-
In expris. beati Job, I. xxix (Num. 25), adjunctnm cio in omnia mandata tua (Psal. cxvni, 6).
est: Domfriusmihi adjutot, etc. — Tenebrosa ostia, In expos. beati Job, 1.xviii (Num. 9, 10), adjunc
maligni spiritus vocanlur, quia dutn per occultatio- tum esl : rutte non confundar, etc. — Scieridumesl
uis sttae irisidias non videntur, deceplis fnnnlibus; quod quisquis a prscceptisDominicisdiscordat opere,
viam morlis aperiunt. Quaetenebrosa oslia Dominus>D quolies ea audit a corde suo reprelienditur atqt«
vidfcti quia immundorum spirifuum frattdulctltam, confundilur, quia id quod non feceril memoratur.
malitiam et respicit et prerait. Quos nisi ipse nbbisi Nam in quo se crrasse corisiderat, ipsa selaleriter
nescientibui videndo prohiberet, et nil de irisidiist conscientia accusat. Hinc ergo David propheta de-
iriens noslra cognesCeret, et eisdem insidiis captal precatur, riicens: Tttncnon cohfundar, tlum respUio
deperlret. Quaj lenebrosa ostia nos etialri cernimus, in omnia mandata tutt. Graviter namque unusquisqud
«uarido sttpernae lucis radiis illustrainur. Unde per confunditur, qtiando mandata Dei vel legendo, ve|
Propbeiara diuitur : Dominut mi/ti adjutdr ett, et[ audiendo respicit, quae vivendo coiltempsit. Itinc
wfo videbdtttptr inimicot meot. Itostes igilur nostrosi etenim Joannis voco clicilur : Si cot nosirlim noii
ipse videt, qui suo eos munerc nobis visibilesfacii. reprehenderit nos, fiduciam habemtts ad Deum, ei
CAP.CCXXXIV.— Circumdederunlme ticttt apes, et. quidquidpetierimus,ab eo accipiemus(I Joan. ni, 21).
ixtttiMM iicul igMt in tpihit (Isal. cxvn, 12). Ac si diceiet. Si id qtiod pisccepit faciiuus, id quod
Valdcnamqueapud Dcumtilfa-
In hbm. 8 ih Ezech. (Num. 21), adjuncluin esl: : petiriiusoblinebimus.
hsecsibi necessario conguiiint, ut et operatibiirj
Circumdedtrnhime sicut ttpes, elc. — Apes enira ini que oralio, et oratione fulciaiur opcratio. llinc elelifih
ttre inel in
hti>ehl, aculco caudte vulnus. Et oranes,> Jercmias ait : Scrutemurviat nosttas, et qumrhnaf,

• Quiuque capilibui sequeiHibuscarent M»i. nosiri.

68S. S. PATERII EXPOSITIO VET. ET NOV. TESTAMENTI. — SUP, PSALM08. 866
et revertmuurad Dominnm.Levemuscorda nostra cnm A CAP.CCXLl. — Defecitin satulari tuo auima hiea
manibus ad Dettmin cmlttm(Thren. m, 21). Vias ete- (Psal. cxviti, 81).
iiim nostrasscrutari, est cngitalionuin interna distu- In cxpos. beaii Job, 1. iv (Nunt. 67), adjunclnm
tere. Cor vero cum mniiibtis levat, qui oratloriCiri est : Defecittn sofufart Iwoafjiiim mea. — Omnes, tjui
siMiiiopciihus roboiat. Nam quisljtiisorat sedoperari in boc raundo forie-;sunt robore, quasi fortes snrit,
uissiiiuilat, cor lcvatet manrisnon Ievat QtiisqiiisverO noii robore dele.isi. Qtii vero in auctoris sui nninre
opcraluret non oral, maiitis levat et ciif ntih levat. roborantur , quo magis in concupita Det fOrtiMtdino
Juxta crgo Joannis voeem ; liinc cor ililncininin otn- cniivalescunt, co a propria virttHe deiiciiint. et qur»
lione accipit, cuin sibivit c pravilas iiulia Contradicit. robuslius tclerria appciunt, eo a lcmporalibiu snlubri
CAP. CCXXXVIII.— In mandalit tuis exerccbor,et delcclionc lns;antur. Hinc ergo Psalmista nmoris sui
considerabovias tuat (Psii. oxvni, 15). robore lessus diceb.it : Defecit in salulaii tttOarinna
Iii expos. healiJob, I. xvn (/Vwm,9), adjliricttim tnea. In salutari enim Dei proiiciendo defecerat: qui:i
est : in mandnlis luis txercebor, etc.— Ac si aperle aeternilatis lncem conspicicns , a cnmis jam liducisi
spnudcal, dicens : Quae mea suhl, vldere relligio, fraclus anlielahat. Hinc rursiiiii tlicit : Concupiviiel
quia pcr iinitationis liltcviam pergere conVersiilionis defecil anima tnea in alrit Doniini (l'sal i.xxxiu, 3).
gres^lbus inardesco. Qui enitn pra-scnti jairi mtitido Qlii iiimirlim, cdm dicrret : Contupivit, recte subdi-
cnnlradicit, amoris excilalione conlinua, ad Rc- dil: Et defecit: quii Valdctriinriresi divinilalis con-
dcinptOris sul vias cordis oculos objicil, ut mens cupisceniia quam non mox etlam propriits scrjiiilur
prosperttfUgiat,el ad ndversnprsepnrctnr. Niliil qurtd dcfectus. Qui eniin ad appetenda rrilernitnlisntiin ac-
ileiinilcct, appetat, niliii quod tlel rrere creditur, )3 cenditnr, digniim prnfeclo est ab lioc leiriporaiiliuis
pcrlinlescal. Moc'ofcm gaudium dcpulet, pracsentis amore lasseitir, ut tarilo frigescat a stndlo sseculi,
vitsc gaudia, dattiha rrioeroris putet: abjcctinnis de- quanto surgit ardenlius in UmbretnDel. Qiictn scili-
iriiiienta iion limeat, sed per iiscc inaiienlis gloriao cet si pfirfectearripil, mundiim eliain plene derelin-
liictim qtiairat. flas eteuim vias sequeutiiim monslra- quit, el eo ftinditus teniporalibus morltiir , qtto ad
hnt nctilis Vcrilas, cum dicehat : Si.quis mihi mi- superiiam vitam allius afflatu iolernilalis aiiiinnlur.
tiistral, me sequalur (Joan. xu, 20). Ati bas vias lu- Ariiionrobore suo fessamse invenerat, quscdicebal:
nieiitia discipiiloruin eorda revocabal, ciim locum Anima mea liquefaclaest, ul dilectut tocnluscsl (Cant.
jam glorlsc quacrerent, serJ ejusdem glorise iter igno- v, (i)? Qtiia nihiiruiri raens, diun occulte loculionis
i;ti-eiit,diceiis r Poieslisbibereatlicem, queinego bibi- asplrationClarigitur, a slntu surcfortitttdin:>? inllrinnln,
turus stiirt(Matlli. xx, 22): ponfessionisquippe iilius ipso a qtio absorbetur desiderio liqiJalnr, ct inde so
celsitudilieitta tiextris , sin.istrisquequinsierant, sed apud semetipsam f'ssam invenif, unde uitra se esso
quanla atl lianc essei illneris aiigiislia non videbant. consplcit fortltudiriem quam conscendit. Ilinc pro-
Uule et eormn mot oculis iinildiltluscalix pnssiunis pheta cum vlslonem Dei corispexissediceret, adjiin-
objiellur, Ut videllCet j>iatl sublimilalis gatidia leri- gits Etatlgui, et mgtolaviper dies plurimos(Dan. VIII,
dereiit, prius viam litiiiiiliiati*iriveriirbilt. 27) : qitia cum ad' virliitetn Dei mi-nj astringitur, a
* CAP.Gf.XXXlXi— llem tinde typrii. fortitndirie propfia caro lassatur (Gen. xxxn). Ilinc
In expos. bcatl Jdii, I. xxv (Num. 50).—Via quippe Jacobqui angeilim tentiit, ttlid mox pedc clnnttlcdvit,
e.t iiieainalm snpiehtiseOtnnisactio qiiam tetnpornli- quia nui vepo nmore Siiblimia respicit, jam in lioe
ler gessjt. Viae«jtis siint viveltiil ordlneS, rjuos dtise iniiiiiio (iuplicibus inceilere desideriis nesclt. UIIO
venienlilnlssiravit. Tot itaque ad se venieniibus ylas C eniiu pede innitiiur, qui solo Dei amore rolioratiir,
prscbliit, qtiot bene Vivciidiexeiripla nionsiravit. Hd- ct necesse csl ut alius marcescat; quia nientis vlr-
iniliiatis ejtis nroplieln vias aspexerai clitil suspira- tute crescente, oportet procul dubio ut carnis iur-
li.H)diccns : /» niaJtdaltsfitfs mecxetcebd, ei comi- litudo torpcscat. t
dernboviai tuas. b CAP.CCXLII. — Os tnenm apiirui, el atlraxi spiri
CAf. GGXL.— Ne aiiferaide bre meoverbumveritatit luin (Ptal. cxvtn, 131);
ttsauequaque(Psal. cxvni, 43). In hottl. 9 lit Eiefcli. (Num. i%), adjunclujn est :
Ih expos. beali Jub, 1. xi (Num. 23), iidjiincttiin Os nteiin^ apirui. ijlc. —-Nq^ enim spJrlluin aiiraiic-
est : IVt!auferat, etc. — Cum sacerdqs non agit bririii ref, ntsl ds aperirci, qiiia iiisi ad praedicahdumproxi-
mis se impeiidefet, spiriliialis doctrinsem eo giatia
qiisc loqttilur,ei etiam sermo sulilraliilur rte loqtii au-
tleat (iuodhonoperaiur. Undeet per eiimdcni|>ioplie- non crevlsset.
tam uicitur: Peccatori auiem dixil Deut : Quare tit CAP.CCXLHI.— Narraverttnt mi/it iniqui fubttltitio-
enarras juslilias meas, el atsumis lestnmenlummeum nes, sed non ul lex lua, Domine(Psali csvm, 8;>).
per os tuiuii? llinc es| ergo quod nune preeatur, dl- In expog; ii^ati job, 1>vn (iVuttl.15,16, 17), ad-
cens : F.l ne auferas de pre meorerfitimverilaiis usqtit- jiiiictiiin est: Narraverunl mihi iniqui fabulntioncs,sett
quaque. Perpendii namque quod omnipotens Deusvc- nonttl lex iilit, Dombie. ^Sse*nd verlia Carnaliuin<Juiu
ritatis verbum ficientibus tribuit, et non facientibu, se iihfiditiilie nosirjs aUfiliilsirigefiinl, in cor>iebel-
tollit. Qui ergo hoc de ore suo non auferri petiit» lunl telitatiomiln gigriUlif.Et qtianivis hscc, tt ratio
quiii aliud quani gralLinl boiiseopcralionis quacsivil? vn fespiiat, et iitfgllafepfeheridat, ciirii labore taineii
Ac si apcrte diceret : A briho (ipefe me errare iion inltis VincilUr quod idris cjffti alictbritatii jiidicatiir.
sinas, rie dllmamitto brdirieiii berie vivendi, rcctilij- Undb riecessbe-t ttt ftec ad ailfes veriiat quo-J rii.cus
dineut |)erdaiH loqiieilili. Et pldfunique ti,oclor qui a Cogiiatioiiisadltti vl^il^hS.fCpeiiai. Sai^cii iiiiinr
docefe allilfet«(uiltlnfgligit agere, ctira tjesierit boija • viri ciirti xtertiitatis deddefiis anllelajil, ih taiitaii,
loqtiii quitettttefafI coiiternpsit, docefe aulijoctosin- altiiudineni vlt:t*sC siibievaiit, ttt iiudire jaili qu >
^ijiil pfaVa qttte agit, ili Jiistd orimipoieriiist)e| ju- miifidi sunt, grave slbi ac deprlinens pontlus credant.
Jicio in horio jam ntc llhgdarii habeat, qui iiabere Valde namque insolens alque iiitoleiabiie a-siihjant,
oonatn vitflth fectisat, qiiatehtis cinri mehs ejus ter- quidquid illud IKUIshfiat, qiiod iiiitis amant. Seti saejie
reriamra rerum amore iiiceitdlUir,de lerrenis rebus inen-ijariiperueBiderluiriadsublitfliafapltrtf,jaihfimui-
semper loquatur. Unde iri Evahgelio Verilas dicit: tus ab stulta terrenqrum homiiiunilocutione sepnratur,
Ex abundanlimcordis ot logHUur.Uotiitshotnorle bono nec tamenadhuc pro ainore veritatis a<Jperferendos
Uiesauroproferl bona ^ et mhlus homt)de htalo llte- prse.scntisviLccniciatus accingitun jara Superndappe-
sauro proferi mdla (Matih, xii, 55). Hitic etiam Jodn- tit, jam in infimisstulta conleiunil. Sed nec diim se ad
nes aii: Jpsi de tnundosunl, ideo demundo loquuntur perferend* adversitatis tolerantiam dirigit, sed ple- ,
(1 Joan. 45). rumque melisjusll ad tantum se viftutis cuiineh exten»
" In Mss>hoc minime b Caput hoc nbn legitur ie Hisst
legitur.
 887 APPENDIX AD S. GRE80RII OPERA OMNIA. 838
dit, ut et apud se internsc ralionis arce prsesideat, et A omnino postponenda. Ul unum de multis dieam, in-
quorumdam forisstultitiam tolerando converlat. Quos dical Psalmista qui ait: Vanum est vobisante lucem
enim ad fortia trahere nilimur, eorum necesse est ut surgere. Quod si quis accipcre juxla lilteram velit,
inlirma toleremus, quia nec jacentem erigil, nisi qui noclurnis Dei laudibusconlradicit. Et quomodnidem
stattis sui reciitudinem per compassionem flectit. Propheta loquitur, dicens : Media r.octesurgebamad
Cum vero alienac inflrmitati compatiraur, valentius confiiendumlibi (Psal. cxvm, 62). Si cnim vanum est
jioslra roboramur, ut amore fulurorum raensad prre- anie lucem surgere, cur ad coitfitendumDominome-
senlia adversa se prssparei, et cruciatus corporis, dia nocte surrexit ? Sed ille ante lucein surgit, qui
quos timebat, exspeclet : auctis naraque desideriis ante diem venturi sseculiin hac vila quse nocti est
coelestibusangustatur. Cumquexternx patriaequanta similis, extolli ac proflcere appelit.
sit dulcedo considerat, pro ea praesentisvitae ama- CAP.CCL. — Item unde supra.
ritudines ardenler amat. His itaque divinaelegis, id In beati Job, 1. VIII(Afum.80). — Ante lu-
est mandalorum ccelesliuravinculis sese ad alta sus- cem expos. surgere est priusquam claritas seternscretribu
tollit, quisquis ab iniquorum nunc suggeslionibus tionis appareat, in praesentisvilie nocte gaudere. Se-
aurem removens, intentionem suam in superni desi- dendum ergo prius est ut post recte surgamus, quia
derii, quo avelli non valeal, secreto suspendit. quisquis nunc se sponte non humiliat, nequaquam
CAP. CCXLIV. — Lalum mandatum tuum nimis liunc sequens glnria exallaf.
(Psal. cxvin, 96). d CAP. CCLI. — Cum dederit dileciis suis somnum,
In hoinil. 14 in Ezech. (ATum.15), adjunclum est: hmcesl hmredilas Domini (Psal. cxxv, 4).
Lalum mandatum tuum nimis. — Nil latius quam om- B II In hom. 27 in Evang. (Num. 5), adjunctum est:
nes in sinu amoris iccipere, et nuilas odii anguslias Cum dederit dilectit suis somnum, etc. — Quisquis
stistinere. Sic qttippe fata cst charitas, ut in amplilu- igitur jam sclerna cognovit, apud ejus animum tem-
dinc dileclionis su:c capere etiam iniinicos possit. porales fructus vilescant. Tales fruclus operemur,
Unde et prxcipitui . Jhiigite mimicosvestros, benefa- qui roaneant, qui cum mors cuncta interimat, ipsi
cite his qui oderuntvcs (Lttc. vi, 27). exordium a morle sumant. Nam quod a morte inci-
° CAP.CCXLV. — Snper semores intellexi (Psal. piat fructus Dei, testatur Prophela, qui dicit : Cum
cxvin, 100). dederit dileclissuis somnutn, hmc est hmreditas Do-
mini. Omnis qui dornlit in morle, perdidit haeredita-
In expos. beati Job, 1. xi (Num. 24), adjunctum lem. Sed cura dederit dilectis suis haecest
est : Super seniores tnlellexi. — Doctrina senum bsereditas Domini, quia electi Deisomnuni, perve-
ablala cst, poslquam iiatic Ecclesia ex genlibus vide- nerint ad morlem, lunc inveniujil bscredilatem. postquam
licet juvencula accepit. Quam quia operando tenuit, — Qui confidit in Domino, sicut mont
super seniores intellcxerit ostendit, dum CAP.CCLII.
qualilcr Sion (Psal. CLH,1).
prolinus subdit dicens : Quia mandata ttta eacqutsivi.
Quia enim studuit operando implere quod didicit, est:In expos. beali Job, 1. xxxm (iVum.2), adjunclum
accepit intelligere quod doceret. Qui confidil in Domino, elc. — Sion naroquo
CAP. CCXLVI. — Lmlabor ego super eloquia lua, speculatio dicitur, per quam scilicet speculationem,
sicut qui invenil spolia multa (Psal. cxvm, 162). contemplans Deum Ecclesia designalur.
CAP. CCLIII. — Vettienlesautem venientin extulta-
In expos. beali Job, I. xvm (Num. 25), adjunctum C ( tione, portanlet manipulot tuot (Ptal. cxxv, 6).
est: Lmlabotego super eloquia tua, etc. — Quaespo- Cum de sterili malorum hominum labore traciare-
lia idcirco vocata sunt, quia ad iidem Domini, gen- tur, in expos. beati Job, 1. vu
tilitate transeunte, Judsei sacris eloquiis, quibus in- est: Venientet autem venienl in (Num. 38), adjunctum
duli fuerant, exuuntur. extultalione, etc. —
In vacuum quippe ambulant qui nihil secum de fructu
CAP. CCXLVII. — '
Fiat manus lua, ul talvum tne sui laboris portanl. Alius namque adipiscendis hono-
faciat (Psal. cxvm, 137). ribus exsudat, alius muliiplicandis facultatibus ex-
In hom. 2 in Ezech. (JVum. 7), adjunctum est : aestuat, haec alius promerendis laudibusanhelat. Sed quia
Fiat manus lua, etc. — Manusvel brachium DominiI cuncla quisque moriens deserit, labores iu va-
iilius dicitur, quia per ipsum omnia facla sunt. SedI cuum perdidit, quia secum ante judicem nihil tulit.
est quod dicitur, Fiat manut tua f Manus ergo, Quo contra bene per legem dicitur : JVonapparebit
ei, quae per divinitatem non est facta, sed genita, incontpectu Dominivacuut
Suid (Exod. xxm, 15). Qui enim
vilaemercedem bene agendo non provi-
per humamtatem facta est, ut humani generis vulnera| promerendae
det, in conspectu Dominivacuus apparel. llinc de
sanaret.
* CAP.CCXLVIII.— Dectinatea me maligni, et tcru- justis per Psalmistam dicitur : Venienlet autem ve-
nient in exsullatione, portantes manipulos suos. Ad
tabor mandata Dei mei (Ptal. CXVIII, 115). examen quippe judicii portanies manipulos veniunt,
In expos. beati Job, 1. xvt (Num. 23), adjunctumi qui in semetipsis recta opera, quibus vitam merean-
est: Declinalea me muligni, etc. — Ssepecum elo- tur, ostendunl.
quiis sacris intendimus, malignorum spirituum insi-* j) • CAP.CCLIV. — Euntes ibant et flebant, millentesse-.
dias gravius toleramus, quia menti nostracterrena- mina sua (Psal. cxxv, 6).
< rum cogitalionumpulverem aspergunt, ut intentionis! In expos. heati Job, 1. x(Num. 36), adjunctum
nostraeoculos a luce internsevisionisobscurcnt. Quod1 est: Euntesibant, etc. — Tanto naroque spes in
nimirum Psalmista pertulerat cum dicebat : *
Decli- Deum solidior quanlo pro illo quisque gra-
nate a me maligni, et scrutabor mandata Dei mei;' viora pertulerit,surgit, quia nequaquam relributionis gau-
videlicet patenter insinuans quia mandala Dei per- dium de aeternitate colligitur, quod non hic prius pia
scrulari non poterat, cum malignorum spirituum in- tribulatione seminatur. Quia igitur nunc per tribula-
sidias in mente tolerabat. tionem seritur, ut post gaudii fructus metatur, tanlo
e CAP.CCXLIX.— Vanum ett vobit anie lucemtur- raajor fiducia mentem roborat, quanto hanc fortior
gere, turgUe pottquam tederilis (Ptal. cxxvi, 3). pro verilate afllictio angustat.
Homil. in Ezech. adjunctum est". Vanum esl vobis s CAP.CCLV. — Dominuscuttodiat inlroitum tuum, el
ante lucem surgere, etc. — In quibusdam locis sacrii exitumtuum (Ptal. cxx, 6).
eloquii sola exquirenda est allegeria, et verba litteraee In hom. 1,1. u in Ezech. (Num. 16), adjunctum
Non legitur in Mss. Idem dicimusde sequenti. visum.
Deest in Mss. d Septem consequenter capita non leguntur in
' ln Cod. Mich. legitur ex hom. in Ezech. id esse
e Mss.
tuiuplum, sed ex quola siletur; nullibi a nobiss
889 S. PATERII EXPOSITIO VET. ET NOV. TESTAMENTI. — SUP. PSALMOS.' 890
est : Domtttus custodiat ttiJrotfum luum, etc. — Cu- A immerito justitia Vestimento comparatur, cum pcr
stodit enira Dominus uniuscujusque aniraacintroitum, Prophciam dicitur : Sacerdotes tui induanlur justitia.
quo inlral ad fldem, exitum quoque quo cxit ad spe- CAP.CCLXI. — In saiicibus, in medioejus, suspendi-
ciem, utneque inlransEcclesiam, erroribus supplan- mus organa nostra (Psal. cxxxvi, 2).
tetur, neque ab hac temporali ad seternam exiens, ab
In beati Job, 1. xxxm (Num. 11), adjunctum
antiquo hoste rapiaiur. Propter hunc vero egressum est : expos. salicibus, etc. — Quid per sterilitalem sali-
nostrura, quera quotidie debenius raenle meditari, cum, Innisi vita peccantium designatur? Nam si ltoc
de Redeinptore noslro Paulus quoque loquitur, di-
cens : Ut sanctificaret per suum sanguinem populum, non esset, nequaquam ex voce praedicantium contra
extra porlam passus est. Exeamus igitur ad eum exlra Babyloniam Psalmisla dixisset: In salicibus, in medid
castra, improperiumejusportantes. Non enim habemus ejus, suspendimus organa noslra. Babylonis quippe
hic maneniem civitalem, sed [uluram inquirimus medio inesse salices describuntur, quia nimirum iu-
fructuosi quique, atqtie ab amore palrisc coelestis
(Hebr. xin, 12). alieni, lotis visceribus cordis in hac sscculi confu-
CAP.CCLVI. — Supra dorsum meum fabricaverunt sione radicanlur. Unde et praedicatores sancti in istis,
peccatores (Psal. cxxvm, 3). salicilius non exercent organa, sed suspendunt, quia'
In expos. heati Job, I. xm (Num. 1), ailjunctum cum infructuosas ac reprobas mentes aspiciunt, vim
est: Supra dorsum meum fabricaveruntpeccalores. — prsedicalionis suse non exbibenl, sed potius lugentes
Esse hoc perversorum proprium solet, ut mala sua silent.
per convicium bonis ingerant, priusquam de his ipsis CAP.CCLXII. — EaJtMonite,exinanite usque ad fun-
veraciter accusenlur. Et dum metuunt increpari de B dametiium in ea (Psal. cxxxvi, 7).
his quse faciunt, adversantes suis pravitalibus justos
haec facere testantur. Sancti autem viri patienterau- In expos. beati Job, 1. xxv (Num. 27), adjuncttim
diunt etiam, quse se nunquam fecisse roeminerunt, est: Exinanite, etc. — Qui digna lidei opera servare
quamvis ea mala, quaesibi ingericonspiciunt, ab ipsis banlur. contemnunt, ctiam fideni perdunt quam tenere vide-
suis criminatoribus noverint perpetrata, et cum eos Super quos bene propheta sub Jerusalem spe-
inimicorum destruentium verba memorat, a qui-
praedicandocorrigere non possunt, patiendo to'eranl, cie, : Exinanite , exinanite usque ad
quatenus si fruclum conversionis eoruin consequi bus scilicet dicitur
iion valent, ex ipsis tamen pracmium longaniinitatis fundamenlumin ea. Paulus quippeidait: Fundamentum
nemo polesl ponere, prmter auod posilum est,
acquirant. Unde et sancta Ecclesia David prophetse aliud est Chrislus Jesus (I Cor. m, 11). Inimici ergo
vocibus dicit : Supra dorsum meum fabricaverunt quod
veccatores, quia videlicet dum haereticos, vef quosli- destruenles usque ad fundamentuin Jerusalem, exi-
bet reprobos, quos corrigere non valet, tolerat, lacla naijiunt, quando perversi spiritus a cordc fldeiium,
destruclo prius sedificioboni operis, soliditatem quo-
peccantium supra dorsum portat.
GAP.CCLVIf.— Item unde supra. que exhauriunt religionis. Sicut enim supra funda-
daracntum fabrica, sic supra fldein opera construun-
In Reg. past. part. n (Cap. 10). — ln dorso qitippe tur. Usque ad fundamentnm ergo exinanisse, esl
onera susiinemus. Super dorsuro igitur suum fabri- everso bene vivendi opere etiam robur lidei dissi-
t-asse peccatores queritur, ac si aperte dicat : Quos passe.
corrigere nequeo, quasi superimposituin onus porto. r CAP.CCLXIII. — Stcul tenebrm ejus, ita et lumen
CAP. CCLVIII. — Ftant sicut fenitm mdificiorum," ejius(Psal. cxxxviu, 12)..
qttodpriusquamevellatur, exarescil (Psul. cxxviu, 6). In expos. beati Job, 1. v (Num. 2), adjunclum est:
In expos. beati Job, 1. vm (Num. 68),,adjunclum Sicut tenebrmejus, etc. — ln Scriptura sacra nonuuir
est: Fianl sicut fenum mdificiorum, etc. — Hoc de quam lucis appellalione prosperitas, noctis autem no-
hypocritarum pefsona per Psalmislam exprimilur. mine, hujus mundi adversitas designatur. Unde et
Fenum qnippe sedificiiin alto nascitur, sed nequa- per Psalmistam dicitur : Sicut lenebrmejus, ila et lu-
quam pingui radice solidalur, quia cl hypocrila men ejus. Quia enim sancti viri ita prosperitatem sse-
summa quidem sunt quse agere cernitur, sed non in culi despicientes caleant, sicut adversitaiem ejus cal-
eis ex cordis puritate roboratur. Quod nimirum fe- cantes tolerant, per magnam mentis celsitudinem ,
num et nori evulsum citius arescit, quia videlicet mundi sibi et adversa et prospera suLsteriientes di-
hypocrita et in prsesenti adhuc vila subsistit, et jam cunt: Sicut tenebrm ejus, ila et lumen ejus. Ac si
sariclitatis opera quasi viriditatis speciem amillit. aperlius dicant : Sicul intenlionis noslrse fortitudi-
Quia enim sine intentione rectse cogitationis bona nem ejus trislia nou premunt, ita hanc nec blanda
siuduit agere, haecamiltens, indicat se sine radice corrumpunt.
iloruisse. 0 CAP.CCLXIV. — Et nox illuminatio mea in deli-
8 CAP.CCLIX. — Neque ambulaviin magriis, neque ciis meis (Psal. cxxxvm, II).
in mirabilibut super me (Psal. cxxx, 1). In expos. beati Job, 1. xvi (iViim.24), adjunclum
Inexpos. beati Job, 1.xxvm (JVum.25), adjunctum est: Et nox Uluminaiio mea in deliciis meis. — Quia
est: Neque ambulaviin magnis, etc. — ln prsecipitio j. dum per inlelleclum mystictim sludiosa mens relici-
u
enim pedem porrigit, qui mensurarura suarum limi- tur, jain in ea vitae prscseniis obscurilas lulgore diet
lem non altendit. Dene itaque David intra acceptas subsequentis illuminalur, ut etiam in hujus corrup
ex divina largilate niensuras pedent cordis presserat, tionis caligine in intelleclum illius, vis futuri lumiuis
cum dicebat: Nequeambulavit» magnis, neque in mi erumpat, et verborum deliciis pasla, prsegustando
rabilibus super me. Super se quippe in magnis am- discat quid de pabulo vcriiatis esuriat.
bularet, si apparere magnus ultra quam poterat, CAP.CCLXV. — Mihi aulem nimis honorificati sunt
quaereret. Super se namque in mirabilibus, attollitur, amici tui, Deus, nimis confortalus est principatus
qui et in his ad quae ipse non sufficit videri idoneus eorum (Psal. cxxxvm, 17).
couattiT.
In hom. 27 in Evang. (Num. 4) adjunclum est:
CAP. CCLX. — Sacerdotes tui induantur justilia Milii autem nimis honorificati sunl amici lui, Deus.
(Psal. cxxxi, 9). — Amicus quasi aniini custos vocalur. Quia igitur
In expos. beali Job, 1. xiv (Num. 42), adjunctnm Psalmisla prospexit eleclos Dei a mundi hujus amore
est : Sacerdotes tui induantur justitia. — Gloria separatos, cuslodire in mandatis cceleslibus volunta-
quippe uniuscujusque justitia est. Sicut vestimentum tem Dei, miratus est amicos Dei, dicens : Mihi autem
tegit a frigore, i(a justitia munit a raorte. Unde non nimis honorificaii sunl amici lui, Deus.El tanquam si
a Duo quac sequuutur capita, iu Mss. roinime. * In Mss. non continetur. ..
leguntur
*»! APPENDIXAD S. GREGORIIOPEliA (JMNIA. 894
ab eo pfOtiaus causas tantl honoris riobis insinuari A CAP.CCLXX. — Etevatio manuumriiedritmtaerifi-
'lUSirereraus,illico adjunxil : Nimit confortatttt ett cium vetpettinnm{Pittt. e*L, 2).
principatut eorum. Ecce eleeti Dei carnem domant, Iri expos. beati Job, 1.xx (tVtim,3), adjunctum est:
spirituttt rdbdrarit, daeirionibusimperant, virtutibus Elevaliomanuuni mearum tacrificiumvetpertihum.—
coruscaift, praeseritiadespiciunt, xternam palriam Qlila tledemplor nosler juxta mundi futein vim per-
etini voce et ffloribusprsedicant, eam etiam niorierido sequeniiuni
diligurit, atque ad illam pertormehta tiertiftgunt, oc- cidiii vesperiinum pcrtulit, seinelipsum pro nobis sacrifi-
eitll poSstilJt,et tlecii neqnenrit. Nimis ergo cohfor- dedit.
tntttt etl pHhcipatitieorum. In ista ipsa passione qtia CAP>CCLXXI.— Poiie, Dsmttte, custottiamori meo,
ceciderunl in mdrtem Cafnis, videte quahittm fuerit etoslium circumslantimlabiismets(Psal. CXL,3).
ciilmen ntentls. Umte huc, rilsl tjula cotifortalus est In expos. beali Job, 1. vti (JVum.61), adjuiictum
princlpaitis euruin? Sed sic inagni forsitan pauci est t Pone, Domine, etn. — Sltidiose lhigua sub ma-
suiil. ideo sttujtinxit: Dinumeruboeot, et tuper are* gni nioderaminis libralione frenanda cst, non insn-
nam muttiptichbuniur.Totum niunduiii, fralres, aspi- iubiliier obliganda, ne aul laxata in viliiun delliiat,
cile, inartyt-ibiisplenus esi. Jain pene tot qui videa- aul restricin eliam ab utililate tnr|iescat. Quod bene
IIIIISnoil siitriiis, qttot veritatis tcstes liabeinus. Dco Psalraista considerans, brevi postulaljone complexus
sigo ritiinerablles, riobis stiper arehaiii multlplicali est, diccns : Pone, Domim, cuslodiutn ori meo , et
fiurii, quia quailti sint, a nobis comprehendi non pos- oslium circumstantim labiis tneis. Q.tium iiainqiie
siinl., Scd quisquis ad lianc pervenit dignilateni ut npcritur, ct dlauditur. Qui ergo oii suo iiequaquam
amicus vocetur l)ei, sese in se coiispieial, dona au- _ ponit obslaculuiii, sed osiium petiil, aperte docuit
tein quacpofcipil super se: nihil suis merilis tribuat, " quod et per disciplinamreiineri.lingua debeat, et ex
nc ad iiiiinicilias crumpat. neccssilate laxari, qualenus os discreluui et coiigruo
GAP;CCLXVii— Nonneqtti oderant te, DeilSjoderdnti clandat. ieiripore Voxaperiut, et ruistim congrua taciiuriiiias
Hinc per queiiidam dicitur : <S<i-
tt tttper inimicostuosInbeseebmn ?Perfeclo odioode- piens tacebit iiainqiie
ram illos, el iuimici(aclisunt milii(Ptal. xxxvni, 21). riiin cum usqiie ad tempus{Eccli. xx, 7) : ulcensura niiui-
opportunum considerat, postposita
Itt tteg. pitst. paft. lit (Cap. 22, admon. 23), ad- sileillii, loquendi qusccoiigruunt, in usum se utilita-
j'ilhctlllll est: Noitne qui oderani te, Detts, oderam, tis Impendat. Ilinc S.ilomonait : Tempus tacendi ei
elc. — llliltjicds'bfei perfccto odiii odisse, estetquod I femiwsloquendi(Eccl. ii, 7). lMscrelaquippe vicissi-
fictl slilit dlligiire, et qiiod faciunt incrcpare ; moresi tiRliticpCiisaiidasiini leinpora, ne aut ciiin reslringi
pravoruhi tirMhere, ei vilaeprodesse. Pensandura est; lltigua itebet, per veiba se inutililer solvat; aut ctiin
eivhiul, duuuuddb thcfepdiiunequiescilttr, qunnta cul- lbqui uliliter potest, seiiielipsainpigre rcslringat.
pa est, sl cufti pessiiriispax tenetuf^ si Pruphela tan- CAP.CCLXXII. — Oleum autem non hn-
nls hoc veliit In hosliam peo obiulit, qttod conlra se1 peceatorit
pro Uotninrijiravoiuin iriimiciiiasexcitavit. pinguet caput meum (Ptat. CXL,5).
In hom. 12 in Evang. (Num. 3) adjiinctiim est:
CAP.CCLXVIL,— ' Lnbor labiornm IpsortitnOperiet eot1 O/eitrtiaulem peccatorisnon inipinguelcaput meum. —•
( Psal. exxxu, 10). Quid per appeilaiibnera capitis, nisi ca, qu<eprinci-
In Reg. past. part. in (Cap. 11, admon. 12), ad- palttf corpori, mens vocatiir ? Impiugual erge captil
junetunl est t Labot labiotum iptornm operiet eot. —. /i oleuiri peccaloris, citm demulcet ineiilcm favor adu-
Niliil est ad deferidendumpurllule tntiils, nibil ad di->la«tls.
ccnduinverilatefaciiius.Namduinfallaciariisuamtueri h CAP.CCLXXIII.— Benediclusjieminiit Deut mettt
coiialur, diiro cor labore. fatigatur. Ilinc ergo scrip- qtii docei manus meas adpfwMm, et digilos mect
litiii est: Labor labiorumiptorum operieleot. Qui enim •adbetlutn(Psal. CXLIII,I).
nunc implet, tunc bperiet: qtiia cujus nunc animum Iri expos. bcati Job, 1. xv (ftnm. 43) adjunciiim
pef lilanuam inquietudinem exerit, tunc per asperain est: BenedictusDominusDeus metts, eic. — Per ma-
relribulionem premii. liinc per Jeremiam dicitur: Do-\ nus videiicet
cueruhl hnguas tuat ioqui mendfldum; Vt ihique age- tionem operdtionem, per digitos vero disirc-
renl, iuborawrunt (Jerem. ix, 9). Ac si aperie dice-[ signat.
i etur : Qui amici esse verilatis sine labore polerant, CAP,CCLXXIV.— Protector mtu»tet in ipto iperubo,
ut pecceni iaboranl; curoque vivere simpliciler n* tubjicient poputumtneumtub tne (l'sal. CLIII,2).
iiuiint, laboribus exigunt ut roorianlur. In expos. Iieatl Job; 1.xtVi (tVftm.U), adjiinctiim
0 CAP.CGLXVIII.— Obumbra caput mehlfttfi tie est: Proleztor hieitt, el fh mn ipefabo, m. — Sahc-
belli (Psat. cxxxix, 3). tis ttieritlbus pnpiili subigttmnf, ciirn ab els per dis-
trictac severilatis jirxsenliam cogitationes slultseile-
Cum de verbl Dei pabulo tractafetiif, lli expds. siliuut: ut non pef
bcali Job, 1. vl (iVum.44), adjiincttliri est : Obumbra sed ralioni subdilmaabrupta pHahfasttialiiriirapiilht,
corde huutilitef Coiiqtlieseanl.
caput tnetimin die betti. — Bellum quippe patlmttr, CAP>CCLXXY.— Doniittti inctlndewtbi luos, et det-
i iiiiiCarnisnoslraetenlationibtls itnpugiiamurjDe qno
bello per Propiielam dicilur : Obumbracaput ttteum K celtde; tangehionlet, et [nmigabunt(PtttL c.tLin, 5).
in die belli. Quia igilur reprobi, dum fatne vefbi de- Itl fxpos. beatl Job, 1. xxx (Nttm. 48), adjiincliiin
liiiunt.etiam bellt gladio transflguntiir, elecids sttos est: Domine,intlinh cmlot tnoi, elc. — Quid ca?:i»-
Dnninus in faine a morte eripit, et in beild a glatlio rum Bomihe, nisi pfsedlcalbfiltrittfdo slgiullttf? Nisi
abscondit, qtiia eorum menles dum verbi stti pabttlo ergo pric lifcnloressitflbttab llla ittlmensllate coiileiii-
rcflcit, contra tenlaliones corporis fortes redtiit. plalionis lllteriit',c qiiam caplurii, ad illlirinitatein
CAP.COLXIX. — /tt mitetiit non tubsisiM (Psal. iioslrain liuiiiilliiiiaprocdifjatlohe,qttasiqualam incli-
natione desceridef-erit,riunquam utiqtie iu flde lilios
CXXXIX) 11). gignerent. Nttbi„quippe prodesse non possent, si in
ln expos, beali Job, 1. n (Num. 28), adjuiictumi su;e altiludinis ereclione persislerent. Si cnim sancli
est : /» miietiit ttott subsittent. — Hdc de rcprobo-• viri ea uobis prxdicare vcllent qutfecapitmi, ciim in
rum inter flagella intpatientla Pfalmista lestatiir, quiai superna conlcuiplatione debrianlilf-, et non magis
in miseriis sttbsisterent, si pequanimiteradversa tole- scieutiam suam quodam moderaroine et sobrietatt)
rarenti At postquam metite intef llflgellacorritunt, leiriperareiit. adhuc artgustoinlelligenijaesinu jlla su-
quasi irtler illalas miserias siibsisteudi conslaiitiani perni fontis iluenla qtiis caperet? Unde nunc bene
perdunl. Jicllur: Domine,inclina cxlos luos, et detcende,Cuia
» Non tegifttr in Mss> « Utic, cupiunt,
* Aberl B Ms<i
 893 S. PATERII EXPOSlTlO VET. ET NOV. TfeSTAMENJi. — SUP. PSALMOS. gil_
cnim ihclinantur cocli,descendit Dominus, quia ciim A compreliendunt : quia, neque mtt plantat est ali-
sc iri piraedicationesua sancti doctores attraiiunt, di- quid, neque qui rigat, sed qui incremenlttmdat Deut
viriilatis notiliam nostiis cnrdibus infunduht. Nequa- (I Cor. ui, 7).
quara quippe ad nos Doiniiius dcscendcrel, si praedi- CAP. CCLXXXI.— Mittet verbum suum, tt tique-
catofes ejus in contemplaiionis rigore inflcxibiles faciet ea; fliibit tpiritut ejuii et flueni aqum
periaanerent. Inclinantur ergo ceo'i, ut tlescendat Oo- (Ptal. CXLvn,18).
hiiriu-, quia niiniriiin si nosltsc inlirmilati non con- In beati Job, iib. xxvn (Num. S5), adjun-
descendereut, nos ad suara ccLitudinem nunquain cium expos. est: Miitet verbumtuuin, etc.—Per has aquas
elevarenl. ad se currentes Dblriinus slgfiat. Aqua3namque dei
—
CAP.CCLXXVI. Qwtliberasti David servum tuum gelu currunt, quia plgrlqiie fex dufis tfefsecutorib us
de gladio mttligno (Ptal. CXLIII,10). magni pnedicatores filirit. Geilf igitttf in aqttam Ji-
In expos. beali Joli, I. xxxiv (Nttm. 17), adjiinc- quatur, cuiri torpof iiitefni frigons ad irfigaliou em
tum est: Qui liberasli David servum luum de gladio vertitur prsedicalionis.An Paulus gelu non erdt, qui
muinjno. — Qnid hoc loco per maligiitmi gladium, accep.is epistolis Damascum pergens (Acl. ix, 2) , iu
nisi ira vel persuasio mnligni hoslis csprimitur? Be- corde fidclium quasi in terra Dei jactala verbi se-
nignm quippe sanclsc proediealioniscst gladius qtio mina, ne ad perfectionem operum surgerent, resln n-
perciitimur, ut a culpa mnriamur. MSlignus vferoest gere quaerebat? Sed gelu hoc in aquam rcdiil, quia
diabolicx persuasionis gladius, quo male quisque per- quos pcrsequendo prius premere studuit, hos posl- .
cntilur, ut a viln rectiludinis exslingtiatur. Anliqui modurii lluenlis sanclac exliorlationis iufudit, ut
iinmque lio-tis est gladius ille lunc tlamnatus liomo, B tanlo uberior electorum l> messis exsurgerel,
in listiiiilninislcrii ejus assumptils. Ipsum quippe per qtianto hanc imber Dei etiam ab ore perseculoris
niulitiaiii fraudis cxliibef, el intirmoruin corda traris- irrigaret.
fgil. c CAP.CCLXXXII.-—Prtrcepfumposutl, efitton pnc-
CAP.CCLXXVlL— In itla dieperibuitt omnes cogi- lertiil (Psat. CXLVIII,6).
taliones eorttm (Psat. CXLV, 4). In expos. beati Job, 1. xvi (Num. 46), adjunclum
In oxto». beati Job, I. % (Num. 41), atljunclUtn est: 1'rmeeplum posuit, etc.— Quia semel fixa ju-
est: In illa die peribttnt omnes cogitaiioncseorum. — dicia Dci mutari nequaquam possunt. Gum ergo
Quia selerna mala iiiiiii|naiii cogilnla rcperiimt, et liiim exlerius mutari videltir senlenlia, interius consi-
subito amittunt boua teinporalia; qure ditt tractarido non mulalur, quia de unaquaque re immuta-
lcnueriiiit. biliter intiis conslituitur, quidquid foris mutabiliter
CAP.GCLXXVIH.— Ilttmiliat autem peccaloresusqite agitur.
ttd lerram. (PsaL' CXLVI,(5). CAP.CCLXXXHI.->-Vii-futem operumsuorum annun-
littbit populo sud , ut det illis hmreditatemgentium
Iri expos. bealijnb, lib. xxxv (JVtim.20), ail-
(Psal. cx, 6).
jtincluiii cst : Humilial autem peccatores iisque ad In expos. beati Job, 1.xvm (Num. 14), adjunctiim
terram.—Quaciiiaj'brpolerit csscliuiniIialioqu:im,de-
serio Creatore, creaturam quaefere, deserlis siiperuis est : Virlutem operum suotum annuntiabit populo
gaudiis infuiiis rebus inliiare? Amissis enim coctc4i- suo, etc.—Ac si aperie dicat: Ilcirco furtitudlnem
tius, terrenum cst omne quod siliiml: ct dura pius (Q dilescat. stitc opcralionis insinuat, ul eum qui audietit, donis
videfe Conanitlr, ittinus est qiiotj appelunt. De
quibtts pef Jereiniain dicituf : Recedehtes a te, fit CAP.CCLXXXIV.— Exsultabunt sanctiin gtoria, te-
territ scribentur (Jetem. xvn, 13); At cttritra de cle- labunlur in cttbilibussuis (Psal. CXLIX,5).
clis : Gaudete, quia nomiha veslra scripld suhi in In expos. beati Job, I. viu (Num. 41), adjuncturii
cmlis (Luc. x, 20). esl: Exsuliabnnt sancli in gloria, etc.—Quia scilicet
CAP.CCLXXIX.— Qni producit in mowft&tts fentim,et cum mala ab exterioribus fugiunt, secufi intfa
/lerbantseroilnfi fconiihum (Psrif. CXLV,8). mentium secrela gloriantur. Sed tunc laetitia cof-
In expos. beaii Job, 1. xxix (Num. 52), adj'uh- dium perfecla erit, cum carnis ab exterioribus
cltira est: Qut producii in montibus fenum, eic.— pugna non fuerit. Nam quousque caro illicit (quia
QuliJ hoc loco per liefbam, riisi sustenlatio praedi- qu.-isi nostrae domtis paries qualilur) eliam cttbile
cantitttri demdnt-:tralur, cuth dicitur : Qui producit turbalur.
in monlibtisfehum, el herbam servituli hominum? tn CAP.CCLXXXVi—Landdlevum t'h »ofeiti«ff6ttseftti;
mohtibUS4uip'ne ieiiiim et herba sef\ituti iiominum laudate eiwt sedindimi ntidtitudinem mdgnituairiis
prbduciluf, cutri siibliinesiiuj'us sscculi ad Iidei co- ejus(Psal. CL, 2);
gnitioneln vocati, suictis prsediealoribtis in liujus In beaii Job, I. ix (iVum. 19), adjuncinnr
vilseilinefe spiriluaiitef sibi servieniibtis tfansiiorie est : expos. Laudate eum inpolenlatibus ejus, elc.—Divinse
alinierita fafgiuntuf. forliliidinis fatla tdlic vSI-iliSexplemu^, ciiin hxr
CAP.CGLXXX.— Qui dat iumentis escant tjisdfuntj ,j. nos cxplere non nosse cognoscimus. Tunc iacundin*
v
et pullis corvoruminvocantibuseam ( Psal. cxi.vi; 9). locjtiiroiir, cum ali his obsiupcscendo relicemus. Ao.
In expos. beati Jtib, I. xxx (Nttm. 2§, 29), ad- narranda quippe Dei opera, habet defectusutnosler,
jiiuntum est: Qttt ddl jnnientis escam ipsbriim, dlc. quam siiflicienter exerat linguam tuam, qux*
— Jutitenla escatn abcipiUiil, dum sacrat Scripiufse compreliendere idonee non valet, Ijaec idonee mu-
tus laii.let. Unde beritt htthc ber Psdlmistam dici-
pabulo meriies diidum bfutac satiaiitiif. Puiis Verd tur : Luudate nttn in
corvoruiri, llliis Scilicet gentiuhi esta daiiir, ctttn secuhdum muititudinem poientalibus ejus; laudate eutn
eofurti desideritim nostra conversaiione- feliciitir. magniludinisejus>Ille qillppe
Iste coivtts esca fuit, dum ipsiim sancta feiclesa Deum laudat secundum multiltidinem magnitudi-
quxTeret, se.l riunc escani accipit, qiiia ipse ad cou- siderat. nis, qui se succuinbere in ejus laudis espleliotie con-
verciiinetiialios exquifit. Cujjusvlttbilccl phlli, id est
pifidiealrifes ex eo editi, iidiiin se pr.-fcsumiiiit,sed CAP.CCLXXXVI.—tahdaietum f» iutrtbaDO, et ch6r0
in viribos Retlemptoris stti. Unde bene dieilur : tt (Psal. CL, 4);
pntiis cortoritm invocantibus eum. Nibil eniiri sua In homil. 8 in Ezech. S), adjunclum est:
vifttlte pbsse se sciunt. Et quamvu animaruin liicra Laudateettm in tijmpario,(Num. etchoto.—Quania sitcpn-
pii* votis estiriant, ab illo tamen, qui cuncta intriri- cordise virtus ostendilur, cum sine ilia virliile reli-
secus operatur, hscc fieri exoptant. Vera enim fide qusc virtutes non esse monstranlur. Magna eniiu
« Gaptit linn etim Berjtienilnhegt a Ms'»» BileiwhiUtrh iii Inco Mortil. uestfttliiioi
» ?!l llliillllllt^\f |S,l|>'l:t-I<U'f'.'!;' l»«;,V•.!' ff.-.-.lf'»-.-». , f • ' nkitU,
!>:!.-<
vi.f <"lllii CBSihll
ill'»llt.l in \U*,
 895 APPENDIX AD S. GREGORUOPERA OMNIA. «96
est virtus abstinentiae, sed si quis ita ab alimenlis A CAP.CCLXXXVII.— Iiem unde supra.
abstineat, ut citeros in cibo dijudicet, el alimenla In Reg. past. parl. III(Cap.22, arfmott.23).—Saepe
eadem quaeDeus crcavit ad percipiendura cum gra- nonnulli quaedara specialiler dona percipiunt, sed
liarum aclione, in fidelibus etiam damnet qnid huic dum superbiunt, donum concordix, qnod majusest,
virtus abslinenlite facla est, nisi laqueus culpae? amillunt; ut si fortasse carnem prx caelerisgulaere-
Hinc ergo Psalmista nullam esse abslinentfe virlu- frenalione quis edomat, concordare eis quos superat,
tem sine concordia designans, ait : Laudate eum in abstinendo contemnat. Sed qui abstinenliam a con-
lympano, et choro. In tympano enim corium sic- cordia separat, quid admoneat Psalmista, perpen-
cura resonat, in choro aulem voces concordiler dat; ait enim : Laudale eum in tympano,et choro,
cantant. Quid ergo per lympanum nisi abstinentiam, In tympano namque sicca et percussa pellis resonat,
et qiiid per chorum, nisi charilalis concordiam de- in choro aulem -voces societate concordant. Quis-
signat? Qui itaque sic abstinet, ut concordiam dc- quis itaque corpus alfligit, sed concordiam deseril,
scrat, laudat quidem in tymoano sed non laudat in Deum quidem laudat in tympano, scd uon laudat in
clioro. choro.

.LTBER DUODECIMUS.
De Teslimoniis in Proverbia.
CAPUTpniHtJH.— Cum simplicibussetmocinatioejtts \B CAP.VI. — Fili mi, atlende ad sapieniiammeam, ef
(Prov. III, 52). prudenlimmeminclina aurem tuam, ttl cttstodiasco-
(n Regula paslorali part. ni (Cap. 11, Admon. 12), gitaliones (Prov. v, 1).
adjunclttroest : Cum simplicibussermocinalioejus. — jn cod. Reg. pist. part. ni (Cap. 14, admon. 15),
Deo enim sermocinari, est per illuslrationem su;e, adjunctmn est: Fili mi, atlende ad sapicniiammeam,
praesentiaehumanibus mentibus arcana revelare. Cum etc. — Niliilquippe in nobis esl cortte fugacius, quod
simplicibus igitur sermocinari dicilur, "quia de sn- a nobis toties rcccdil,qiioties per pravas cogitaiioncs
mysteriis illorum menles radio sui doni il- defluit. Hinc elenim Psaltnista ait : Cor mettm dere-
umiuat, quos nulla umbra duplicitatis obscurat.
fiernis liquit tne (Psal. xxxix, 15). Hinc ad seiiietipsuin re-
CAP.II. — Justorum scmilm, quasi tux splendenspro- tliens dicit : Invenit servus tuus cor suum, ul oret te
cedit, et crescit uiqtte ad perfectum diem (Prov. (II Reg. vn, cor, 27). Ciiin ergo cogitatio pcr cuslodiam
iv, 18). restringitur, quod fugere consuevit, iiiveniliir.
In hom. 5 in Ezecli. (jVum.5), adjunclum est: Pleruraque autem nimis taciti, cum nonulla injiista
eo in acriorem dolorem prodeuni, quo
Juttorum temitm, ete. — In corum namque animis patiuntur, ea quse sustinent non loqUuntur. Nani ti illatas mo-
bonum de;iderium , atque intellectus lucis inlimie lestias iranquillac linguae sermone dicerent, a con-
jam pars diei est. Sed quia usque ad linem vitaeiu scientia dolor emanaret. Vulnera cniro
virtule proficiunt, ad perfecltim diem lunc vcniunt, cruciant. Nam cum pulredo quae inlerius clausa plus
fervet eji-
ad regna ccelestiaperducii, in ea luce;-quam citur, ad salulem dolor aperiiur.
esiderant, jam miiius aliquid non habebunt.
auando
— cUslodiaserva cor 'Q CAP.VII. — Ne det alienis honorem tuutn, et annos
CAP. III. Omnt tuum, quia de tuot crudeli, ne forte impleantur exlranei viribus
ipso vita procedit(Prov. iv, 25). tuit, et laboret tui tint in aomo atiena : el gemasin
In expos".beatj Job, 1. xix (Num. 35), adjunctum novittimit, quando consumpseris carnes et corput
est: Omni custodia serva cor luum, etc. — Dicttirus tuum (Prov. v, 9, seq.)
enhn : Custodia, prauraisitomni, ut videlicet unus- In cod. Reg. past. p. m (Cap. 12, admon. 13), ad-
quisque hinc inde se diligenter inspiciat. Et quandiu junctum est: Ne des alienis iwnoremtuum, elc. —
in hac vita esl, contra inimicos spirituales in acie se Qui namque a nobis alicni sunl. nisi maligni spiritus,
positum sclat, ne mercedem quam per has actiones qui a cceieslis sunt patriac sorte separati ? Quis vero
colligit per alias amittat, ne hinc lioslis forcs ob- honor noster est, nisi quia etiam in luleis corporibu;
struat.et aliunde aditumpandat. Si qua elenim civi- condili, ad conditoris taroen noslri sumus imaginein
tas contra insidiantesiniiuicosmagno vallelur aggere, et similitudinem crcati? Vel quis alius crudelis est,
fortibus cingalur muris, insomni munialur custodia, nisi ille apostata angelus, qui et
unum vero in ea foramen tantummodo iinmunitiim mortis superbiendo perculit, et inferre semetipsum poena
inde dubio morlem hu-
per negligentiam relinquatur, procul mano etiam perditus non pepercit ? Honorem
liostis ingreditur, qui undique exctusus csse vide- itaque generi suum alienis dat, qui ad Dei imaginein ac si-
batur. militudinemconditus, vitaesuse tempora malignorum
CAP.IV. — ltem unde supta. spirituum voluntatibus administrat. Annosetiam suos
_n expoj. beati Job, 1.1 (Num. 49).—Virlutesergo crudeli tradit, quivivendi ad voluntalem male dominanlis
quas agimus, dignum est ut summopere ab inten- |v subditur adversarii, accepta spatia expendit.Ubi bene
lionis origine pensemus, ne ex malo ortu prodeant, : Ne forte impleanlur extraneiviribus tuis, el
etiam si recta sunt quse ostenlantur. labores tui sinl in domoaliena. Quisquis eniiii per ac-
valetudinem corporis, per tributam sibi sa-
CAP.S.— Palpebtm tum prmcedantgressus tuos (Prov, ceplam pieniiam, mentis non exercendis virlutibus, scl
i w, 25). perpetrandis vitiis elaborat, nequaquam stiis viribus
fil Jn cod. Reg. past. part. ui (Cap. 15 , admon. lt'), suam domum, sed exlraneorum habilacula , id est
u adjunclum est: Palpebrmtum prmcedantgressus tuos. immundoruro spirituum facta mulliplicat; nimirum
'jPatpebrsequippegressus prsccedtintcura opcralionem vel luxuriando, vel superbiendo agens, ut etiam se
noslram consiliarecla praeveniunt.Qui eniui negligit addito perditorum uumerus crescat. Bene autem sub-
considerando praeviderequod facit, gressus tendit, ditur : Et gemas tn novtssimts, quando consumpseris
oculos claudit. Pergeudo iter conucit, sed praevi- carnem et cotpus tuum. Plerumque eniui accepta sa-
dendo sibimetipsi non antecedit, atque idcirco ci- ltts carnis per viiia expeiiditur : sed cum repenle
tius corroit, quia quo pedem operis poneie debeat, subtrahilur, cum molesliis caro atteritur, cuin jam
per palpebram consilii non attendit. anima egredi urgelur, diu wale babita quasi adbeue

• Ita Mls, Sag., Utic, etc, licet locp indicato legauius, tum vititatiotiit.
 897 S. PATERII EXPOSITIO VET. ET NOV. TESTAMENTl. — SUP. PROVERBIA. 898
vivendum salus amissa requiritur, el tnnc gemunt A captus, quia dum commississibi cogitur bona dicere,
liomines quod Dco servire noluerunt, quando damna ipsiim prius necesse est quae dixeril, cusiodire. Illa-
suae negligenliae recuperare servicndo nequaquam queatur igitur verbis oris sui, dum ratione exigente
possunt. constringilur, ne cjus vita ad aliud quam admonet,
Unde et apud districlum judicem cogitur
CAP.VIII.—Bibe aquam de cisterna ttia, et fluenla relaxeiur. tanta in opere exsolvere, quanla eum constal aliis
pulei iui. Deriventur fontes tui foras, et in plaleis voce praccepisse. Unde bene mox exliortatio subdi-
aquas divide. Habetoeas solus, nec sinl alieni patti- tur et dicilur : Fac ergo qupd dico, fili mi, et leme-
cipes tui. (Prov. v, 15, seq.) tiptum libera; quia incidisli in tnanus proximi lui.
In commenlario Ezech., homil. 15 (jVum.12), ad- Discurre , feslina , suscila umicum luum, ne dederis
junclum est : Bibe aquam de citterna lua, etc.—Val- somnum oculis tnis, ne dormilent palpebrm lum. Quis-
tle contraria \identur esse quse dicit : Deriventur quis enim ad vivendum aliis in exemplum pracponi'
fonles tuiforas, elin plaleis aquas divide, cum pro- lur , non solum ut ipse vigilet, sed etiam ut aiiiiciini
linus adjungit : Uubeto eas solus, nec sint alieni par- suscitet, admonetur. ti namque vigilare bene vi-
ticipes lui. Quomodo eniui aquara scientisc solus ha- vendo non sufficit, " si non et illum , cui prsccst, a
bere poteril, si hanc in plateis dividit? Quomodo peccati torpore disjungit. Bene autem dicilur : Ne
aiieni aquarum ejus participes non sunt, si fontes dederis somnttm oculis tuis. Somnum quippe ocults
illius foras derivantur? Sed.cum praedicamus in po- dare, esl intenlione cessanle subdilorum curam om-
pulis, nimirum in plateis aquas 'dividimus, quia in nino negligere. Palpebrccvero dormitant, cum cogi-
auditoruro multitudinem verba scienlLc diialamus. lationes nostrae, quse in subdilis arguenda cognos-
Cum vero nos adjuvante divina gratia inlrinsccus B cunt, pigredine deprimenle dissimulant. Plene cnim
custodimus, et malignispirilus qui vere a nobis alieni dormire, cst commissorum acta nescire, nec corri-
sunt, quia sorlero bealiludinis perdiderunt, ne nobis in gere. Non aulem dormire , sed dorroitare est, quse
eialione subripiant, sollicitudine caula circumspi- quidem reprehendenda sunt cognoscere, sed tainen
cimus, soli habemus aquas , quas iu plateis dividi- propter mentis tscdiumdignis ea increpationibus non
inus, ut nobis in eis aiieni participes non sint. Ni emcndare. Dorroitando vero oculus ad plenissimum
nimirum de quibus scriplum est : Atieni insurrexe- somtium ducilur, quia dum plerumque qui prscest,
runl in me, et forles qumsieruntanimam meam (Psal. malum quod cognoscit non resecal, ad hoc quan-
Lin, S). Aquas ergo et in plateis dividil, ct solus ha- doque negligenttae suae merito pcrvenit, ul quod a
bet, qui per hoc, quod multis praedicat, in temporali sabjectis deiinquitur, nec agnoscat.
se cogitationeglorisenonexaltat. Tunc etenim possidet
bomo quod docet, quando non se gaudet innotcscere, CAP.XI. — Usquequo, piger, dormis (Prov. vi, 10).
sed prodessc. In expos. beali Job , I. vi, (Num. 20), adjunctura
CAP.IX. — Ilem unde supta. est: Usqueqno,piger, dormis? — Electus igitur quis-
In cod. Reg. past. part. III (Cap. 24, admon. 25). quis cum peccati somiio premilur, ad justiiix vigi-
— Aquam quippe praedicator de cisterna sua bibit, lias exsurgcre conatur. Sed sacpc cum surrexerit, ipsa
cum ad cor suuui rediens prius audit ipse quod dicit: se extolli virtutum magnitudine senlit. Unde et len-
Bibit sui fluenta putei, si sui irrigatione infunditur tari se prscscntis vifac adversitalibus post virtutes
verbi. Ubi bene subjungitur : Deriventurfontes lui desideral, ne pejtis ex conlidenlia viriutum cadat. Si
foras, et in ptateis aquas divide. Rectum quippe est, C ceret, enim scrvari se inelius per fentationem non cognos-
ut ipse prius bibat, et tunc prscdicandoaliis influat. nequaquam Psalmista dixisset : Proba me,
Fontes namque foras derivare est exterius aliis vim Domine, et lenla me (Psal. xxv, 2).
praedicationisinfundere; in plateis auiem aquas divi- CAP. XII.—Homo aposlala, vir inulilis gradilur or»
tlere esl in magna audilorum ampliludine,juxta unius- perverso; annuil oculis, teril pede, digiio loquitur,
cujusque qualitatem , divina eioquia dispensare. Et
inanis duui pravo corde machinalur maltttn, et in omni tempore
quia pterumque gloriscappetitus subrepit, jurgia seminat (Prov. vi, 12).
BermoDei att muitorum nolitiam currit, postquam In cod. Reg. pastoralis part. III (Cap. 23, admon.
dictum est : In plateis aipias divide, recle subjungi-
tttr, Habeto eas solus, nec sint alieni participes tui. 24), adjunctum est: Vir inutilis gradilur ore per-
Alienos quippe maligiios spiritus vocat, de quibusper verto, etc. — Ecce quem seminantem jurgia dicere
Propbelam tentati hoininis voce dicilur : Alieni in- voluit, prius apostatam noininavit, quia nisi more
surrexerunt in me,et(orles qumsierunlanimatri meam superbientis angeli a conspectu coudiloris prius intus
(Psal. Lin, 5). Ait ergo : Aquas in plateis divide , et aversione mentis caderct, foras poslmoduro, usque
lameii solus bibe. Ac si aperiius dicat : Si necesse ad seminanda jurgia non veniret. Qui recte describi-
cst ut prscdicalioniexlerius servias, quatenus per ela- tur quod annuit ocuiis, digilo loquilur, teril pede.
lionem te imraundis spiritibus non conjungas, ne in Interior namque cst custodia quse ordinata servat
ilivini vcrbi ministerio hostes tuos ad te parlicipes exterius membra. Qui ergo slaturo roenlis perdidit,
admiltas. Aquas ergo in plaleis dividimus, et tamen subscquenter foras inconstantia motionis fluit, atquo
;uli possidenius, quando exterius late praedicationem D exteriori mobilitate indical, quod nulla interius ra-
Audiant jurgiorum seminatores quod
fuiidimus, et laiiien per eara buraanas iaudes assequi dice subsistat.
iuinime ambimus. scriplum est: Beati pacifici, quoniam filii Dei voca-
buntur (Matth. v, 9); atque e diverso colligant, qtiia
CAP.X. — Fili mi, si spoponderispro amico tuo, de- si Dei vocamur iilii qui pacem faciunt, procul dubio
fixisti apud extraneummanum luam; illaqueatut et Satanae sunt lilii qui confundunt. Omnes aulem qui
verbis ori iui, et captus propriis sermonibus. Fac per discordiam separanlur, a viriditale dilectionis
ergo guod dico libi, fili mi, el tcmeiipsumlibera, arcfiunt; qui et si boni operis fructus in suis aclibus
quia incidisli in manum proximi tui. Discurre, fes- proferunt, profecto nuili sunt, quia non ex unitaie
lina, suscila amicum tuum, ne dederissomnttmoculis charitaiis oriuntur. ilinc ergo perpendant seminanles
luis, tte dormitent palpebrmtum(Prov. vi, 6, seq.). jurgia quam multipliciter peccenl, qui dum unam
In cod. Reg.'past. part. ni (Cap. i, admon. 5), ad- nequiliam perpelrant, ab humanis cordibus cunclas
junctuin est: Fili mi,si spoponderispro amicotuo, etc. simul virtules eradicant. In uno enim roalo innuniera
— Spondere naroquepro amico esl, alienam animam peragunt, quia seminando discordiam, charitatem,
in pcriculo susc conversalionis accipere. Unde et quae nimirum virtutum omnium maler esl, exstin-
apud extraneum manus deligitur, quia apud curara guunt. Quia autem nihil est pretiosius Deo virtute
solliciludiuis qu.c an e deerat, mens ligatur. Verbis dilectionis, nihil desiderabilius esl diabolo cxstin-
vero oris sui illaquealus est, ac propriis ser.uonibus ctione charitalis, quisquis igitur seminando jurgia a
< Ita Sagicnsis ct Michael., at in Utic. et Cemet.; Si nqn et iltius cui prmesl peccali torporem disjungit.
 APPENDIXAl) S. GREGORIIOPERA OMNIA. m
dilectione proximorom periroit, hosti Dci familiarius A t templum vocntur. Ita ut tmu&idemque Dei alque
servit, quia qua ille anussa cecidit, hanc iste vulue- Ijpmiiiisfilittsjpsc sitrecic qui inhabitat, ipse qui inhabi-
ralis cofdibu» sublrahens, els iler ascensiouis absci- tafur. Quod lauicn aliter accipitur, si domus
dit. sapientise Ecclesia vocctur. Quac septem columnas
CAP.XIII. — Nunguid non sapienfiaclamital, el pru- excidil, quia ab aniore prassentis sacculidisjunctas,
ad pprlanduin ejusdeiii Ecclesix fabricam mentes
denlia daf vqcemsuam itt summisexcelsismtevinu- prscdicaiilium crexit. Qiiac pro eo quod perleclionis
libus, super viam in mediis slant temilts (Prov. virlule subnixscsunt, septenario nuniero designanlur.
viii, I)? Iminolavit victimas, quia vilas prscdicantiumuinclarc
In expos, J>eatjJob, I. xxv (IVam,29, 30), adjun- in persec.utione permisit. Vinuin miscuit, quia divi-
ctuin esl: Nwquid »o» sanjenHa clamitqt, elc. — nilaiis ct huroanitaiissusepariter nobis arcana prsedi-
Traiisire fortagse per viam vilae lemporalis cum ejus eavit. Mensaiii quoque proposuit, qu>a Scriplurac
ignor.intia poteramus, si liaec eadem sajiiemia iii sacrae nobis pabula apericndo pracparavit. Aucillas
semitae angulis conslilisset. Ipvestiganda fueraf, si eiiam suas misit, quauad nrcem nos, atque ad civi-
occutta esto voluisset. Sed posiquanj incarnaiionis lalis mcenia vocarenl, quia praedicatores inliriiios
susc myslerja publice oslcndil, poslqiiaiu humilitaiis abjectosqiic haberc studuit, qui fideles populos ad
exempla superbientibus praebuit, semetipsaro nobis spiritualis patrise %dilicia superna colligercnt. Uude
quasi transeuulibus in roedjis semitis jixit, ul videli- Donjinus in Evangelio Nathanaelem lautlat, nec ta-
cct in eam, quam quacrere nolumus, impingamus; men fn sorte prsedicanliumnumerat, quia ad prsedi-
ct quam traujeuiites videje ncgleximus, tangainus candum cum lalcs venire debuerant, qui de laude
oilendentes. B propria nihil habebant, ut tanlo solidius verilatis
CAP.XIV. — 0 uiri, advot clamito (Prov. vm, 4). cognosceretur esse quod agerent, quanto et ajiertc -
In exnos. beati Job, 1. xxvu (Num. 6), a 'junclum cerneretur, quia ad hoc agendum per se- idonei
fuissent. Ut crgo mira potenfia per pra:dica-
esl: 0 iiti, ad vos clamito.—De Doinirioigitur viii non toTum clarescerct, pfius mirabilius actutn
cauunt, cum nobis ejus potentiam vcl superni spiri- cst, ullinguas eorumdem pncdicantium meritum nullum
tu-s, vel perjecli quique doclores innolescunt.Sed
lamcn opus,ejqs ignoratur, qui.i nimirum julicia il- csset.
Jius insi etianj qui hunc pfaeilicant, impenetrata ve- CAr. XYJI.— Q«»ertidit derisorem, ipse sibi injurimn
neranlur. Et sciuiil ergo queih pra-dicaiit, ct tamen facii (hov. ix, 10).
ojus ojiera ignorant, quia cognoscunl per gratiam In expos. beaii I.
Job, x(Num. 3), adjunciupvesl:
cum a quo lapli suut, sed cius judicia pQinprehen- Qui etudil derisorem, clc.—Nam lit plerumque ut
ilere nequeunt, quacab illo etiam super ipsos iiunt. cum corrcpta in se mala defendere nequeunt, ex
Quod eriim OBinipotensDeus perspicue in sua actione verecundia pejores fiant, ac sic in sua tiefensione
iion cernitur, Psalmista teslalur, dicens : Qtit posuit superbiunl, ut qusedamvitia conlra vitam corripien-
tenebraslatibulumsuum « (Psal. xvn, 12). tis exquirant, ct co se criminosos non aestiraant, .i
CAP. XV. — S,apientiaadificavit sibi (lomum, excidit criraina aliis imponant. Qui euro vera iirvejjirene-
cotumnat teptem, immolavilvictimas tucts, miscuit queunt, iingnnl ul ipsi quoque habeanl, quod im-
vinum, ptqppsuit mensam. Misil ancillas , ut vocu- parj juslitia increpare videaiittir.
rent a& utcem,el ad mmnia chitalis: Si quis eit CAP. XVIII.—Noli arguere deritorem, ne oderit te
patvulus, venigl ad me (Prov, ix, 1, jteo.). (C (Proe. lx, 18).
In expos. beati Job, I. xyii (Num. 45), adjunclunj Ctum In expos. beati Job, . vm (Num. 67, 68), adjuu-
est: Sapientia mdificavitsibi domum, etc. —lmmola- enim est: Noli arguere deritorem, etc. — Neque
vit enim Dominus victimas, seipsum offerendopro contuinelias justo timendum est ne deiisor cum corripitur,
nobis : miscuit vinum prtcceptorum suoruro pocufum fial. Inter hsec inferat, sed ne tractus ad odium pejor
cx narratione historica et inlelligeiilia spirituali con- sciendum est quod justorum boria,
ex corde incipiunt, usque ad praesenlis vilae
temperans. Unde alias dictuin cst: Calix in tnanu quia terminum crescunt. tlypocritarum vero opera quia
Domirti,vini meri, plenus esl misio (Psai. i.xxiv, 9). neijuaquam sunt in occuilo
Kt proposuil uietjsaui, id est Scripturam sacratu, quse ciunt radieata, ssupeante defi-
fessosad se atque a saeculioneribus vcnientes, pane studio quain prsesens vila liniatur. Nam pterumque
vcrbi nos relicit, et contra adversarios sua relcctione sacrx eru.liiionis insistunl, et quia hanc non
nos roborat. Unde et alias ab Ecclesia dicitur: Po- prjmarandis merilis, scd promerendis favoribus iu-
suisli in conspeclumeo mensam, adveriui eos qui tri- qiiiriint, statim ut judiciuni liumanaelaudis arripiunt,
bittanime (Ptal. xxu, 5). Misit ancillas guas, aposlo- et per lioc graliam transitorii provectus assequunlur,
lorum videlicet aniuias, in ipso suo initio inlinuas ut tola mente srccularibuscuris inservitint, atque a sa-
vocareul ad arcem, et imxnia civitalis supcruae,quia cra iunditus erudilione evacuantur, et agendo post
dum aelernan. viain denuutiaiit, ad aita nos mamia iiidicant quanturo temporalia diijgant, qui sola prius
aeterna praedicabant. Pleruroque aulem assuinpisc
supernae civjlatjs tevant. Quse profecto moenianisi quiefe silenlii, lon-
liumiles npn ascendujit. Unde illic ab eadem Sapien- speciein inaltiritatis ostendiint;
tia subditur :Si auit ett parvulus, venialad me. Ac n"'. ganimitate patienliac,conlinenliiuvirlule decorantur.
si aperle dieat: Quisquis ss apud se magiium sesti- Scd cum sibi per hsec quacsiticulnien lionoiis atligerint,
inat, adilujn sjbi mei accessus angustat, quia lanto protiaus cumqtie jam reverentia a cunctis impendittir,
ad me altjas perUagitur, quanto uniuseujusque mens se non ex se in lasciviamvoluptatis infunduui, et bona
corde tenuisse lpsj s.ibi testes suut, qi;i-'
apud se verijis huwitialur. Seil quanialibet quisqua baoccito dimiserunt. Nonnutiquara vero aliqui quaj,
virtufe proliciat, quantaiibet scientia excrescat, pe- possident tribuunt, atque ind'genlibus cuncla lar-
ix trare non suflicit, quo nos conditor modcramiue ^
giujituf, sed tamen ahle vitsc terminum , avajiliae
judiciorum regit. prurigine acceusi, alieua appelunt, qui sua largtri
CAP. XVI.—Item unde supra. videbaptur, ct pertinaci po^t crudeiitale ambiunt
In expos. JjfaiUob, l, XXXIIJ (2V«m. 3 5).—Sapien- qiiQdlicta prius pieiate reliqucrunt.
tia quippe dottjumsibi coudiijit, cum umgejiitus Dei CAP. XIX.—llem unde supra.
Filtus iii semetiifjjQintra uterum Yirginis, piedian|je In ex^os. beali Job, 1. xx (JVUBI. 47).—Si aJb.
anima, huipanum sjbi corpus creavit; sic qtiippa inqepatjOHe idcirco reticciutis, quia copira uos i«-
corpus yitlijeaiUj doinijs Dei dicitur, sicut cliaiu surgcrc dexisoris odia foruiidatuu)», non jau» lucra
« fjb_q|oco muUa ia Mss. Sjig., Utic. et MichaeJ. in laudatis codicibus sunt longe prolixiora, atJdktf
adduntur, quaeconsequenter leguntur nuinero Mora- multjs vcl in iniiio, vej in medio, vel in jiiie.
Jiutn inttieaie. Ptenque eiiam ex sequentibus cap.
 901 6, PATERH EXPOSITIO VET. ET NOV. TESTAMEriTI. — S.UP. PRQVEftRIA. 902
Dei, sed tipslra qujerimtts, Qiia in re sciendum est, A CAP.XXV. — Prmstolatio itiwionm furor (Prov.
qnod iionniiiiquam, cuin rcdarguuntur pravi, deie- xi, 23).
riores existunt. Ipsis ergo et non nobis parcimus, In expos. beati Job, I. v (Num. 79), arljunctum est:
si ab corum redargutione pro eorum amorc cessa- Prmslolatio — Sicque fit ut perljjr-
mus. Unde necesse egt ut aliquando toleremus ta- batus aniimisimpioruni (urat,
cendo quod suiit, quatenus in nubis discant videndo euroque gravius majnrem strepiium suj silenMiseijtiat,
clausaj ii-seflaratjia consumai.
quod nqn sunt. *>Qtiia igitur sancta Ecclesia, CAP.
t|uac verba sua semper pcr charitalcm exerit, ea XXVI. -—Anima quaj bened\cit, impinguabilur:
eiinm nonnunquam ex cbafitaie restringit, dicat: et qui inebriaf, ipse qtioquc\uebriatur (Prov. xi, 25).
Noli, elc. In eod, Reg. past. part. m (Cap. 8S, arfmort. 26).
. CAP. XX—Aqum furtivm dttlciores sttnt, et pqiiis adjunclum cst: Anima qum benedicit, etc. — Qiij
j abscondilttssuavior (Prov, IX, 17). eiiiiu uiiiiirujn exterius praedicandobenedicit, iulcrio-
•' In ris augmejilj pingtiediiiem reeipit. Et dum vino elo-
expos, beali Job, 1. xxm (IVum.49), adjiinctjjm quii audjtonjiji ijietitem debriare non desiuit, poiu
est: Aqum (ttrtivm dutciores sitnt, etc. — Per panem
hasrelicorum interduin pracdicalio dcsjgnalur, sicut muUipiicali rauneris dcbriatus excrescit.
per Salomonem mulier liacreticse Ecclesitu typum CAP.XXVII.—Qniabscondit (rumenlq, nffllediciturin
gesLins, et slultos comocans dicit: Panes occtiltos populis (Prov. xi, 26).
libenleredile. Vel ut in noslra translntione scriptum Ipcod, Reg. part. m (Cap. 25, admop. 26),
csl: Aqum futtivm dutciores sunl, et panis abscondi- adjunctum c*t: pasl. Qui abscondit (rumenta, cfc. — Frtu-
tus suavior. Sttijt enim noiinulii liacrcticiqtii apcrte {5meiita quippe abscondere esl praedicalioiiis sancte
metmjnt pracdicare quod sentiunt, ct apu 1iiillrino- apud se verba reijneje. In populis aulem lalis quis-
rum racnles verba sua tanlo magis coiidiuut, quanlo que malcijicitur, quia in solius culpa sileijfji pro
quasi ampljus reverenter abscondunt. Umle non iiiiiltoruni, quos corfigere potujl, pccija damnattir.
iminerilo dicitur : Punes occulios libenter edile. Mi- Si roedicijjafjs arlis lijiujme ignarj secandum YUIIIIIS
seris ejiiin eordjbus occulta haereticorum vcrba eo cernerenf, et tamen secare recusarejii,, profecfo pec-
magjs sapjunl, quo cum reliquis comrauniter non catum liaternae.morfis ex sojo torpore ppinmiHcrj-nf.
liabenltir. Quanta ergo cjilpa involvantur, aspjeiant, qui dutn
CAP.XXI.—Qui ambulat simplkiler, umbulat confi- cognoscuni vulnera nteiitium, curare ea ncgligunl
denler (Prov. x, 0). sectione verborum ? Unde bene per proplietain tiici-
In cod. Reg. past. part. in (Cap. 11 admon. 12), tur : Malediclus,qui prohibet gladuim suum a sangitine
(Jerem. XLVIII,
•Vljunplnme>t: Qui ambutai simpttciter, etc.—Fidu- hibere, est pfaedieationis 10). Gladium quippe a sanguinc pro-
cia quippo magnae securitatis cst simpiieilas actio- terfectione retinere. verbum a carnalis vjtsu iu-
Di«.
CAP.XXII.—Quasi tempestqs trqnsiens non erU im- CAP,XXVJII.—QUJSJH/JUS etl, serviet sapienli(I'rov.
pius (Ptov. x, 25), xi, 83),
In expos. bealj JoJ), 1, xx (Num. 50), adjunctum est:In expos. beali Jeb, 1. xx (Num, 52), adjunctmn
csl: Qyasi tempesfas ttqnsiens, etc. — Cum inlir- Qui slultus e«(, terviet sapienli. — Saepe tamen
sijpjenles subesse, SIIJHJJS verp arcein
mus quisquc pervefsos ilorere conspicit, liunc in C ( conspicimus
doromii sapientes serviliter obsequi; stultos
pervejjjitatis pefegus unda iqergit miserae imitatio- tyrannicatenere; elatjone doroinari. Quoinodo igitur tlelini-
nis.
lione divinse sententiae sapienti sttiltus servit, diiuj
CAP.XXIII.—Manus (u manu non eril innocens ma- hnnc jufe temporalis dominii comptjmit ?
/tts (Ptov. xi, 21). Elerumque
ed sciendum est quia contra sapienlis vilam, dum
stultus piseeminens, terrorem poiestatis exercet, duij»
In exjws, beati Job, I. xxv (Num. 7), adjunclum nuuc laboribus fatigat, conlumeliis lacerat, pmfccto
cst: Jf anut t» manu non erit innocens tnnlut.—Ma- hunc ab omni viliorum urcndo purgai. Stul-
IIIISeiiinj jjjaiiuijungi solet, quando quiescil in otio, tus ergo sapienti eliam rubigine dominando servjt, qtiem ad
e| nulius <ja|ij i» usus laborisexercet.il/anusergo meliorem stalum premendo provehit; sic noiiiiiin-
in nianu non erit innocens malus. Ac"si diceret: Et quam pupillis doininis ad diticiplinse niagi.leriiim
cum manus cessat ab iniqup opere, malus turoen servi praisunl, lerrent, prerount, feriunl; ei lanicn
non est innocens per cogilationeiii. Qttia ergo novi- cssc servi nullo modo desistunt, quia a<ilioc ipsinu
mus quod distrjcte omnia non solum facta, sed etiam ordinati sunt, ijtproficientibiis dominisetiain feriendo
cogitata pensentur, quid faciemus de incessu mali famulentur, Quia igjlur mala bonos, dum
opcfis, si sjc subtjliter Deus judicat grcssus coidis ? cruciarit, depurgajil, utililatireproborum jusiorujji mjlijal eiiam
Ecre occulia menlis postrae jtincra nullus hominum Sed plerumque jusji tribjilulioiiu
et ante Dei oculos tot potestas iiiiquoruui.
videt, |amen gressus ponimus, tleprebeiisi, tardam manum subvenienlis aestiinyni,
quot affectus movemus, tolies ante illiijn labimur, cum se persequentiuin inimauitas paulo longius angu-
quoties a recto iiiuere inlirmai cogitationis petJa _
claudicanius. stat, ct cu.ncilaquidem sunt erepliouig reincdia, sed
v'. hoc quod ab ereptore cjtius agitur, dolori farduiii
CAP.XXIV.— Circulusaureus in naribus suis, mutier videlur. Cumque adesse postulatioui auxilkun quae-
pttlchra et (atua (Prov. xi, 22). ritur, sj yoceiu non statim sequitur, quja desii, aesli-
nialur.
In expos, )mti iob, •• xxxi (Nttm. 2),—adjtincttim
«si: CifBubttaureui in tmibus tuit, etc. Hseretica CAP.XXIX, — Cogitaiionetjuttorum judicia (Prov.
namque doctrina nilore videtur eloquii respiendere, xn, 5).
nec lameti sapjenljseapto inleUectu congruere. Ait In expos. beaii Jqb, 1. xxv (.Num, 13), adjuuctuip
crgo : Circuim aureut iu natibut luit, id et-l pulchra esl: Cogitationesjustorum judUiu.—iPebet eujm cu-
et circuuipiexa loeutio in seusibus mehtis stuttae: cui jusque inens, et causas suas apud Doujijjtjm, et cau-
ex eloquio aprunt peodet, sed tamen ex lerrenac in- sas Dotnini contra se sollicila ioquisitjone t)isculej'e,
tenliouis pjjtiikre, more suje, ad superiora non rc- debct caule pensare, vcl quse ab CQbona per£PPW>
sjucilVQuotj sacuiiHexposuil, diceus :' Mutier pulchra vel quxfmata bonis lljius pervefsp viveudo respirjtuje-
et faiua, id ctsj docfrjna hacretica, pulchra per ver- rit. Quod eiecti tjuidem qiiotidie facere oniiiiiio tion
bum, fatua pcr intelleclum. ccssant. Undc bcne Salomon ait: Cogitationesjuslo-
o Oemet., Quta tgtlur. Legrtur lamcn Qma, loco Moraliuin iiuiicato.
 903 APPENDIXAD S. GREGORHOPERA OMNIA. 004
rum judicia. Accedunt enim ad secretarium judicis A \ dem mundo jam morluus est, sed ipsi mundusadhuc
inlra sinum cordis, considerant quam districle quan- mortuus non est. Quasi enim vivus adhuc mundus
doque feriat, qui diu palienler exspectat. Meluuntin eum conspicit, dum alio intentum in suis aclionibus
his, quse se egisse meminerunt, et puniunt flendo, rapere contendit.
quod perpetrasse se intelligunt, liment subtilia divina CAP.XXXIII.'— Item unde supra,
in
judicia, cltam de bis qu.t: semeiipsis intelligcre ln beati I. vi (Nttm. — Ilumana
fortasse non possunt. Vident enim videri expos. Job, 23).
divinitus, cteiiim mens animse susc amariiiidinem scit, ciiin
quod ipsi in se per humanitatem non vident. Conspi- icternaepatrisc dcsideriis accensa, pcrcgrinalionissuoe
ciunt districtum judicem, qui quo lardius venit, eo pccnainflendo cognoscil. Sed in cjusgaudio cxtrancus
iri^everius percuiit. Sanctorum etiarri patrum residcrc uon iniscebiltir, quia qui iiiinc a moeroie compun-
I „onventumcum eo pariter contemplantur, eorumque ctionis alienus cst, lunc parliccps ad Iselitiam con-
* vel exempla, vel dicta se conleropsisse rcprehendunt, solationis non esl. llinc est quod in EvangelioVcrilas
1 tque in hoc secreto inierioris judicii ipsa mentis su;e dicit: Amen, amen dico vobis, quiti ptorabitis el flebi-
l^xsecutione constricti pccnitendo feriunt, quod su- tis vos, tnundusaulcm gaudebil, vos aulem conlrista-
; 1 icrbienito commiserunt. Ibi namque adversum se, bimini; sed tristilia vestra vertelurin gaudium.
'3 ittidquid se impugnat cnumerant, ibi aute oculos
XXXIV. — Esl via, qum videlur hominibus
j Jsuos omne, quod delleant, coacervant. lbiquidquid CAP. recla, novissimaautemejtts ducuntad morlem(Prov.
J J per iram districli judicis discerni possit inluenlur,
* ibi (ol paliuniur suppliciaquot pali tinienl. Nec deest xiv, 12).
in boc judicio mente concepto omnc ministeiium, n„ In expos. beafi Job, 1. v (Num. 12), adjuiicliim
quod punire reos suos plenius debeat; nam conscien- est: Est via, elc.—Un.le sancli viri, cum mala supe-
tia accusat, ratiojudical, timor ligat, dolor excruciat. rant, sua ctiam bcne gesta formidant, ne cum bona
Quodjudicium eo cerlius ptinit, quo interius sicvil, agerc appetunt, dc actionis imagine fallantur, nc pe-
quia vidclicet ab exlerioribus non accedit. Unusquis- stifera tabes putredinis sub boui specie latcat colo-
que enim cum causam hujus examinis contra se ag- ris. Sciutit enim quia corruplionis adhttc pondere
gredi coeperit, ipse est actor qui exhibet, ipse reus, gravati, dijudicare bona subliliter nesciunt, el ciim
qui exhibetur. Odit se, qualem fuisse se meminit, ct anle oculosextremi exarainis regulamdeducunt, lucc
ipse qui est, per scmeiipsum insequitur illum qui ipsa in se nonnunquam el qu.e approbant meluunt,
fuil, alque ab ipso hominc adversus semetipsum ct tola quidcm niente interna de-iderant, ct lameu
flt quacdam rixa inanimo, parturiens pacem cum de incerliludine trepidi quo gradittnlur, iguorant.
Deo. CAP.XXXV.— Corona sapientiumdivitim, fatuilas
CAP. XXX. — Verte impios, et non erunt (Ptov. slultorum imprudentia(Prov. xiv, 24).
xn, 7). In expos. beati Job, 1. xxii (iVutn.8), adjunctum
In hom. xxxu (Num. 2), in Evang. adjunctum est: est: Corortasapienliumdivitim,etc. — Si enim coro-
Verte impios, et non etunt.— Conversi namque impii nas sapienlium terrenas divilias diceret, procul dubio
non crunt, non quia omnino nou erunt in essenlia, faluitatem slultorum, paupertatem potius quam iin -
sed scilicet non erunt impietatis culpa. Tunc ergo prudenliam fateretur. Sed dum fatuitalem slultorum
nosmelipsos relinquiiiuis, tunc nosipsos abnegamus, imprudenliam subdidit, sapicjilum divitias, quia pru-
cum mulamus quod per vetustatem luimus, et ad hoc p", dentiam dixerit, iudicavit. Has in se Paulus scienliae
uiiimur quo per novilatem vocamur. divilias contemplatus, et contemplationemsuam con-
CAP.XXXI.—In ore stulti virgasuperbim(Prov. sideratione humanrc fragilitatis liumilians, ail: Ha-
xiv, 3). bemusthesaurum islttmt» rasis ficlilibus(II Cof. IV,
Mullas ilaque apud nos divitias reperimus, cum
In expos. beali Job, I. xxiv (Num. 40, 41), adjun- 7). dona abundanlis sacra rloquia investi-
clura esl: Jn ore slulti virgasuperbim.— Quia videli- gando pcrcipimus,inielligeniioc atquc in his plura nec tamen sibi-
cel percuterc rigide scit, scd compalihumiliterncscit. mct diversa sentimus. Non est au,tem secura lietiiia
Solent eliam pr.t dicalores jusli, auditores suos ob- in divinis paginis vcl iortia vel nnilta cognoscere,
jtirgando corrigere, solent iu eorum vitiis dislricla sed cognila custodirc. Nam qui bene intelligit, quid
liicrcpalione sscvire. Dnde si-riptum est: Verbasa-
ei sicut clavi in allum defixi intelligendo operari debeat, agnoscif. Quanto enim
pientiumquasi stimuli, pcr iniellectum latius exlenditur, lantum ad explenda
(Eccles. xn, 11). opera enixius ligalur.
—
CAP.XXXII. Cor, quod novit amariludinemanimm CAP.XXXVI.—In limore Domini
sum, in gaudioillittsnon miscebiturexlraneus(Prov. fiducia fortiiudinis
(Prov. xiv, 26).
xiv, 10). In expos. beali Job, 1.v (Num. 33), adjunclum
In cxpos. beati Job, I. v (Num. 3,4), adjunctum est: In timoreDomini fiducia (ortitudinis. — Timori
est: Cor, quodnovit amariludinem animm sum, etc. quippe Domini inesse fiducia fortitudiuis dicitur,
— In amaritudine namquc sunt corda reproborum, quia nimirum mens noslra lanlo valentius terrores
qui'a ipsis eliara pravis desideriis aflliguntur, sed rerum lemporaiium despicit, quanto se auclori ea-
eamdem amaritudinem ncsciunt, quia pensare quod D 1 rumdem veracius per formidinemsubdit. Quaein ti-
tolerant, sponte sua cxcaecatinon possunt. At con- more Domini constituta non invenit, extra quod
tra, cor bonorum amaritudinem suam novit, quia meluat, quia dum recto metu condilori omnium jnn-
arumnam cxsilii in qua projeclum lacer.iiur intel- gilur, potestate quadam sttpra omnia sublevatur.
ligit, et quam sint tranquilla qticc perdidil, qtiam Eortitudo auem nonnisi in adversilale ostenditur,
confusa in quibus ceciditsenlit. Sed lioc amaricatum unde et mox post fortiludiuem palientia subrogalur. •
cor ad gaudiuin suuin quandoque reducelur, atquc Tanto enim se quisque ad fortitudinem profecisse *
in cjus gaudio extraneus non- roiscebitur, quia is, vcrius demonstrat, quanto allena niala robustius lo- f,
iiui nunc a ab hoc nicerore cordis foras se pcr desi- lerat. Nara iniiuisin se convaluit quem aliena iniqui- ''
oeria sacculiejicit, exclusus tunc ab illa intima cjus... tas sternit. Qui in eo, quod ferrc conlrarietalem non
solemnilate remanebil. Hi ilaque qui in ainariludine valet, pusillanimilaiis suae gladio confossus jacet.
animacsuut, mori mundo funditus concupiscunl, ut Quia veio perfeclio de patientia nnscilur, slatim post
sicut itt sacculoipsi nihil appetunt, ila jam a sreculoi palientiam, viarum perfectio subinfertur. Ille enim
nulla obligalione teneanlur. Et plerumque contingit. verc perfectus est, qui erga imperfectionem proximi
ut honio tnunduiiimente non lcneal, sed tamen niun- impaliens non est. JNainqui alienam imperfectionem
dus hominem occupalionibus aslricgat. Et ipse qui- ferre non valens, patientiam deserit, ipse sioi tesiig

» Ulic.: Ad Itocin crrorc cotdis (otis se ad desideria ejicit, V r

905 S. PATERII EXPOSITH) VET. ET NOV. TEST. - SUP. CANTICACANTICORUM. C06
fst quod pnfectc necdlim proncit. Hmcin bvangefio A j nonnullis suis aclibns inlirmi videanlur, quidam yero
Verilas dicil: In patieutia vestra possidebitisanimas jam quaedamante bumanos oculos robusta exerceatit,
rcttras (Lttc. xxi, 29). sed lamen erga aliorum boiiajnlus inviduc pestilentia
CAP.XXXVII.— Vita carmumsanttascordts, putredo latenier tabescant. Bene ergo dicilur : Vtla carnittm
ossium invidia(Prov. xiv, 50). saniias cordis, quia si mentis inrincenlia custodilur,
In expos. beati Job, I. v (Num. 85), adjunclum ctiam si qua foris infirma simt, quandoque roboran-
esl: Vtfu rantium sawtlas eordis , etc. — Quid enim tur. Puiredo ossittm invidia, quia per livoris vilium
per vilain carnis, nisi infirroa qusedaroac tenera , et anle Dei oculos percunt, etiam quse huroanis oculis
tjMidpcr ossa, uisi fortia actasignantur ?Plerumqtie forlia videntnr. Ossa quippe per invidiam pulrescere,
conlingil ut quidam ciim vera cordis innocenlia in est quscdametiam robusta deperire °.
• Post hsecverba inMss.Valicanomulta sunt atlcxla Niliil est quodejus erga proximum charilati conlra-
ex his qux loco assignato sequunlur, usque ad hxc: dicat.

LIBER DECIMUS TERTIUS.

D Testimoniis in Cantica Canticoram.
CAIUTPMMUM.— Osctiteiurme oscttlooris sui(Canl.
i,l).
In expos. beati Job, Hb.xiv(iVt(m. 81), adjurictum "
cst: Osculetttrtne oscutooris sui. — Sancta Ecclcsia
qtiol prxcepta ex ejus prsedicationecognovit, quasi
tot oris ejus oscula accepit. Osculumrecte condiioris
sui desidcrat, qusc se ei obscqui per amorera parat.
CAP. II. — Atloletcenlulmdilexeruntte (Caul. 1,3).
In cxpos. beati Job, I. xxiv (Num. 8), adjunclum
est: Adolescentulmdilexerunt le. — Scriptura sacra
sacpc adolesceniiampro novitale vilaeponere consue-
vil. Uiule venicnti sponso dicitur: Adolescentula:
dilexerunt te, id est eleclorum animacgralia baplis-
inatis renovaiac, quacnon vilx veteris usu deliciunt,
scd novi liominisconversalione decorantur.
CAP.III. — Postteruntme custodemin vineis: vineam
meam non custodivi(Canl. i, 3).
In hom. 17 in Evang. (jVum. 14), adjunctum est:
Pomerunt me cuslodemi« vineis, etc. —Vinea>quip-
pe , nostraeactioues sunt ,quas usu quotidiani laboris
e.xcolimus. Sed cuslodes in vineis posili, nostram
vincaro liiiniiiie. custodimus, quia ditm extraneis C
nctionibus iniplicaniur, ministerium aclionis noslrsc
negligimus.
CAP.IV. — Indica mihi quemdiligil anima mea,ubi
pascas , ubi cubesin meridie (Cant. 1,0).
In hom. 33 ' in Evang. (jVum. 7), adj'nnclum esl:
Indica mihi ete. — Cervorum quippe hinnulus Do-
minus appellalur, juxia assumptaro carnem, anliquo-
rum iilius palrum. Fetventior vero in mcridie acslus
ardescil, ei umbrosum locuin hinnulos quscrit, quem
acslus igne afiicit. In illis efgo cordihus Dominus re-
quiescil, quse nmor praesenlis su-culinon incendit,
quae carnis desideria non exurunt, quaeinceusa suis
anxietalibus in bujus niundi concupiscentiisnon ares-
cunt. Umbrosa ergo loca in meridie ad pascendum
binnulus qnaerit, qu;a talibus menlibus Dominuspas-
citur, quaeper respectum graliactemperatc, corpo-
ralibus desideriisnon iiruntur.
CAP.V. — Item unde sitpra.
In expos. beali Job, 1. xxx (JVHI».79). — Pascilur
quippe Doininus,cum bouis noslris aclibusdeleclatur.
Cubat vero in meridie , cum ex desideriiscarnalibus
ardenti corde reproboruni, apud eleclorutn suorum
pefctorarefrigerium invenil cogiialionis bonax
CAP.VI. — iVisicognoveriste , o pulchra inter tnulie-
res, egredere el abi post vesiigiagregum , et pasce
hmdosluot (Cant. i, 7).
In expos. beati Job,l xvi (Cap. 21 sub init.),
adjiinctutn est: ° JVisicognoieris te , o pulchra inter
mulieret, elc. — id est, nisi honorem liiuni qno ad
11Eadem leguntur lib. xxx ejttsdem cxposit. in
Job, nuiu. '66.
VATROLLXXIX.
sirailitudinemDei escoridila,bene vivendocognove-
ris , a conspectu mau contemplalionisegredere , et
imperitoruin vitam imitare populoruni.b Semeiipsam
namque ea qux est inter mulijres pulchra cognoscit,
quando clecla quaeque anima eliam inter peccantes
posita , quotl ad aucloris sui imaginemac similitudi-
neni sit condita, "meminit, el juxla perceptsesimili-
tudinis ordincm incedil. Qusc si se non cognoscit
egreditur, quia a secrelo sui cortlis cxpulsa, in cxtc-
rioribus concupiscentiisdissipatur. Egressa vero abit
postvcstigia gregum, quia sua intcrna deserens, ad
iatain videlicet viaro ducitur, ct sequitur excmpla
populorum. Nec jara agnos , sed ha-dos pa?cit, quia
non innoxias cogilaliones mentis, scd nutrire pravos
moluj camis intendit.
CAP.VJI.— iDoneerex' in rccitbitustto ett, nardus
mea dedil odorem suum (Cant. i, H).
In expos. beali Job, 1. xxxv(jVum.43), adjunctum
e6t: Donccrex in recttbitusuo est, etc.—Ac si aperla
dical: Quousqse meis obtutibus rex apud se in.requia
secreii cceleslis absconditur, clcctorum vila injris
virtutumodoribusexcrcetur,utquo adliucenni quen
appeiit non videl, ardentius per desideriura flagrei.
Hege quippc in recubilti suo posito , nardus odorem
dat, dum quiescente in sua bcaiiliidine Doniino,
sanctornra virtus in Ecclesia roagne nobis graliam
suaviialis administrat.
CAP.VIII. — Fttlciletne floribus, et stipale me malis,
lyutaamore langueo( Canl. n , 5).
In comraent. in Ezecb., 1. n, hom. 3 (jVum. 8 ),
adjunctum est: Fulcile me floribtts, etc. — Quitl
namque sunt flores, nisi animse bonum jam opus
inchoantes, et desiderium cceleste redolentes? Quid
mala de Uoribus, nisi perlectaejam bonorum menles,
quse ad frtictum perveniunt boni operis, de initio
sanctacpropositionis? Quaeergo amore languet, ful-
ciri quserit floribus , slipari malis , quia si iilum ,
quem desiderat videre , adlmc non permitlitur, ma-
gna ei est cousolatio, si de alioruin.profeclibuslacte-
lur. Anima ergo sancto amore languida, lloribus
malisque fulcialur , ut requiescat in bono opere
proxiini.quse adbucconlemplarinoii valetvulttimDei.
CAP.IX. — Vttlneralacharilaie ego sttm (Cant. n, 5,
secl. LXX).
In expos. beali Job, 1. vi (Num. 42), adjunclum
est: Vulneralacharilate ego sum. — Male enim sana
anima, alque in hujus exsilii cxca securitale pro-
strata, nec videbat Dominuro, nec videri requirebat
a Domino.Percussa autem cbaritalis ejus spiculis,
vulneratur in inlirois affeclu pietaiis, ardet de-iderio
contemplationis, et miro modo viviiicaturex vulnere
quscprius morlua jacebat in salute. /Estuat, anhelat,
etiain videre desideral quera lugiebat. Percussione
i> Hic incipit caput in Michael.
29
907 APPENDIX AD S. GREGORIIOPERA OMNIA 908
ej-goad salqiem MducUaf, <JTI« ad securjtatem quietis A cst: /rt lectulp meo per uoctm qvmiivi illiun, clc. ~r
irtfimpi amoris sui pcfffuroationerewocatur.Sed cum fh lecturo qtfippe, et per noclem 'dileclui quaeruiir,
saucMa roens antielate in Deo cceperit, oum cuncta iquia nijnirum invisibilis condiloris species rcptessa
rouhdjbujus blandimenla despicient, ad supernam iomui corporcaevisionisimagine, in cubili cordis rnve-
paUfiatn per dcsideritim tondil, ad lentationem ei nitur.
protinus verlitur quidqukl amicuni prjus in saeculo, CAP.XV. — Qitmshi illum, et iton inveni. Invenetnnt
Blan<iiffli<iue putabalur. Nam qui peccantem amara me vigitesqui cuttodhmt cmtatem: Num quem dili-
consueverant, recte viventem crudeliter impugnant; git anima tnea vidisiist Cum paululum pertransis-
el j-eclus iri Dco animus carpis sute bel|a lolerat, in temeot,inveni quemdiiigit atrima mea (Cant. m, 5).
qua pfips vilUsservicns delectabiliter jacebal. Volu- !n expos. Evangel., homil. 23 (Num. 2), adjun-
plajes p/ifjJKU ad mentoriaro et
redeuijt, cpntradicen- ctum est: Quafstwt7/um,el non inveni, etc. — DHe-
teiii' raenieln gravi cerlaraiue affligitnt. Sed dum ctum in lectulo' quserimus, ftuandb in praesenlisvite
transitorio labofe atlcrimur, a perpeiuo dolore liba- aliquantnla requie, Redempjoris nostri desiderio suspi-
rainus.Pirnoctemqua;rimus,qi)iaetsijaruinillomeiis
CAP. X. — Lmva cjus sub capite meo, et dextera illius vigtkrt, tamen adhuc oculus caligat. Sed qui dileclum
amplexabilur me (Cant. n, 6). sunm nqn invenit, reslat Ui suigat, et civitalem CT-
„n cod. Reg. past. part. iii (Cdp. 25. admon. 27), cnmeat, id cst sanciam electorum Ecclesiam tnente
adjuncium est: Lmva ejus sub capit*nieo, etc. — Si- et inquisitione percurrat. Per vieos eum et in platcis
nistram Dei, prosperitatcm videlicet viue praesentis, quaerat, id cst pef aftgusta et lala gradientes aspiciat,
quasi sub capitc posuit, quam ijitentione sjimmi °j,«j ut si qua invenire in eis valeal, ejus vesligia cxqui-
amoris premit. Dextera vcro Dei eam amplectitur, rat, quia sunt nonnulli etiam vitsesaecularisqui imi-
quia sub aclerna ejus beatitudine tota devotione con- tandnm aliquijl habeant de aclione virlulis. Quseren-
tinetuf. ies autem nos vigiles inyeniunt, qui custodiunt civi-
CAP.JU.—Ecceiste venitsaliens in montibut,et tranti- latem, quia sancli Patres, qui Ecclesiae slalum
lient cotlet (Cant. 11,8). . custodiuut, bonis noslris studiis occurruntJ, ut suo
In expos.Evang. iu hom.29 (jVttm.10), adjunctura vel verbo, vel scriplo nos doceant. Quos cum paulu-
est: Ecce veriilsaliens in montibui, etc- — Conside- lum periransimus, iuveniraus qucju diligimus, quia
ravit namque lantorum opcrum culmina, ol ait: Ecce dlvinitate Rcdcmptor noster, etsj Jiurtiilftatehompinter horoinps,
itte vehit taliens in monlibus. Veniendo quippe ad euntur lamen sitper horoinesfuii.Curo ergo trans-
redemplionem nostraij), quosdam, ut ila dixcrim, et vigiles, dilectus ihvcniiur, qnia cum prophctas
saltus dcdit. De ccelovenit in uterum, de utero venit natura aposlolos infra ipsura esse conspicimus, illum qui
in praesepe, de praescpe venit in cnicem, de cruce| Deus est, esse supra homihes considerainus.
venit in sepulcrum, de sepulcro rediit in coelum. Priusslrictius crgo non inveniendus quaeritur, ut post inveil-
Eccc, ul nos posl >?ecurrere faceret, tjuosdam pro\ tus, teneatur.
xiobissaltus manifeslata per carnem Veritas dedit. b CAP.XVI. — Ilem unde stipra.
CAP.XII. — En ipse slal posl parielem notirttm, re- In expos. beati Job, 1. xxvji (Num. 4). — Dileclusin
spiciens per [cnettrat, prospicient per cancetlosi lectulo pcf noctes quscritur, qijia intra secreta cor-
Warit. ft, 9). tfis cubilia, in tribufatione spiritus desideratur. Qucm
In expos. Ezecb., 1. u (iVum. 1B), homil. 1, ad- Q C tamen quaerenssponsa non invehil, quia electa quae-
junctum est: En ipsettgt nott patieiem notirum, etc. que aniina jam quidera amoris cjus f.icibus flngrai,
— Qnf enim humanis QCjihsfjojc<J;UQ4 de morlali na-- sed adhuc quassiti negalur species, ut amantis desi-
tura assunipsil, oslenoit, et m ip|o invisibilis per- derium crescat. Et quasi in sili aqua sublrahiiur,
, rnansit fn aperto se videre ouae^eij,tjbtts,quasi postt ut ejusdem sitis aestus ^ugeatur, et quo hatic diutius
parietem sietit, qu>avidendum se j»sjrola_iamaje-. siliens desiderat, eo quandoque, cum invenerit, avi-
siate rion praebuit. Quasi enim post parielem stetit,, uius sumat. Sed hanc quaerentemvigiles inveniunt,
qul hufrianilatis naturam quam assuropsit, ostendit., eamque vulneraiit, et ejus pallium tollnnt, quia unam-
etdiviriitatis naiuram hunjajiis oculis occultavit. Unde_ quamque animaut Redemptoris sui jam speciem re-
et Hlfc subdititr : Respiciensper [enetlras, prospiciens S qtiireittejn, cujo solliciti doctoresinveiiiuni.hanc per
•percancetlot. Quisquis enitn per fencstras, vel perr praedicationisverbura coelestisaraoris spiculis vuhie-
cancellos respicit, nec totus lalet, nec totus videiur. rant. El, si quod ei adhuc de velusta convessatione
Sic nimirum Redemptor nostef anle dubitantium3 tegmen inest, subtrahunt, jit quo exuta ab bujus
oculos iactus est, quia si miracula faciens nil pertu-- niundi qnere redditttr, eo. is qui quseritur, ab ill»
lisset, ut homo plene eis appartiisset Deus, et rursumn citius inveniatur.
humana patiens, si nuila fecissct ut Deus, putareturr CAP.XVII. — ttem md+ tnpta.
purus homo. Sed quia et divina fecit, et humana * .. In commcntario Ezech.
pertulit, quasi per fenestras, velper canceltos ad ho- hofn, 19 (JVi^m.^t), — jjij)
niines prospexit, ut Deus appareret ex miraculis, et,'' lectulo enim dilectum quxfit',' qiiando iri ipso siib
lateret ex passionibus, et homo cerneretur ex passio-* otio et vacatione, auam appetit, Jam vjdere aninia
riibus, setf tameu esse ultra bemines ex miraculis rj 1 Dominuro concupiscit, jam ad euin cxire desiderat,
agnosceretur. jam carere praesenlis vitsetehebrts anhejat. Sed qua>
rit ilium, et non invenit, qiiia quamvis magno amoro
CAP.XHI.—Surge, ptppeta, atniea mea, [otmota mea, >• dcsideret, adhuc tamen ei videra non conceditur,
et veri>;jam enim Ityemttransiit, imber abiit et re- '•- quem amat.
cessil(Cant. n. 10). CAP.XVIII. — Item vnde supra.
In expos. beati Job, 1.xxvn (Num. 45), adjunctum
csti Surge, nropera, amica med, etc. — Transeunte ,e In expos. beati Job, 1. v ^Num. (J). — Abscondil
hyeme, iraber recedit, quia cum vita prscse.-jsper-._ se sponsus cttm quscritur, ut non inventus ardentiua
agitur, in qua nos igriorantiaenubilo carnis corrupti-(. quaeratur, ct diffeflur nuacfenssponsa, ne!mxeniat u(
bilis tovpor astrinxerat, omne ministerium praedica- k_ tarditate Sua capacior reddita, multiplicius quandoque
tiouis cessat. Clarius quippe per nos tunc videbimus IS inveniat quod quaerebat.
hocquodsanclorum nunc vocfbus obscurius audimus. s. CAP.XIX. — Item unde sujttra.
a CAP.XIV. — /n leclulo meo
per noctem qumsivi vi In expos. beati Job, .l.jtvm (Num. 80). t— QuflS
et
illum, non ihveni (Cant. III, 1). vigiles qui civitatem custpdiunt, iijsi priores Patrtjl
In expos. beati Job, 1. viu iNum. 41), adjunctum m vel prophetas accipimus, qui studi^erunt ad c.M$lofiim*x
» Abest u Ms.Michael. in i>Non habetur tn Ms.
quo solo legimus Paterilril
lucubrationem in Cantica.
 M S. PATERII EXPOSfTIOVET. ET NOV. TEST. - SUP. CANTICACANTICORUM- 010
iioslram saijpticpradicatioriis vqpe yjgi!are 2Sed cum Aacstimari. non posset, et argentam in diejhus lllis
Rederoplrifem s"un) Eipcicsiaqiiacrcrct, in ipsis anti- prelium non liabcrel, quia ferculum sihi ligueum
<inisprscdicalori.b<i|sinem iigere noltiit, qmi: dicit: fccit. Scd cst Salomon, videiicet pacilicus noslcr,
PaUlulum cum pertransisseiii eos, invcni qttem diligit qui sjbi do lignis Libani ferculum fecit. Libani quippe
nnima mea. Istum quippc invenire non pbtuisset, si ligna cedrina valde supt iniputribilia. Ferculum
istos pertransirc noluisset. In isiis se custodibus in- ilaque rcgis nostri sancta Ecclesia est, qtiacde for-
(ideles (ixeraint,qtii Cliristuin Dei lilium unum quem- tibus patribus, id pst de iuiputribiljbus mentibus est
libet esse illornrn credebant. Voce igitur ac fldePetri conslructa. Quae recte ferculum dicitur; quia ip.sa
invcntos vigiles, sancla Ecclcsia transiit, quae pro- fcrt quotidie aqimas ad sclcrnum convivium condi-
plielarum dominum ttnum quemlibct cx prophctis torissui. Cui ferculp columnscargenieacfacfae sunt,
credere contempsit. quia pracdicatores* Ecclesiae sanciae eloquii Iuce
CAP.XX. — Item uttde supra. resplendent. Est aulem cum columnis argenteis
reclinatorium aureum, quia per hoc quod a sanciis
In expos. beati Job, 1. xxvn (Num. 4) : Pauluium praedicaloribus lucidc dicitur, mentes aqdieniium
cum pertramissem eos, inveniquemdiligit anima mea. fulgorem claritatis aniriia-, in qua reclinej\tur iriye-
— Qu.iavisionis ejus mens avida nisi propbetarum niunt. Per lioc enim
quod liiculente et aperte au-
reslimalionem, nisi patriarcharum celsiludinem, riisi diunt, in illud, quod clarescit, iu corde requicsiqnnt;
cunctorum hominuin mensuram transcenderetj eum Columnx ejns argenlece, et reclinaiorium
qui est super bomines, non inveniret. Transire ergo factum est, quia per lucem sermonis Inveriittir attfeu,m
vigiles, cst etiam eos quos miralur anima, in cjus r. nnimura claritas quielis. Illius jam qufppe fiifgdr aputt
coniparalionc poslponere, et tunc is qui quserebaiur, interniis inentem irradiat, ut pcr intenlioneiri ibi
. cernitur, si hoino quidero, sed lamen cxlra mensuras requiescal, ubi prxdicationisgratia non qusefebaiuf.
i hominura credatur. Sed ad hoc, quod clarum intus ostcndilur, qualis sit
CAP.XXI.— Qumcst ista, qumascendit per desertttm, ascensus adjungit, cum de eodem ferculo protimrs
sicut virgula[umi ex aromatibus myrrlim, et thuris, subdit: Ascensumpurpureum.Vera quippe purpura,
el universi pulverispigmentarii (Canl. ni, 6). quia de sanguine tingitur, non iminerJto iri coibre
In expos. beati Job, I.i (fYum.54), adjunctum est: sanguinis videtur,- quia maxima mullitudo fidclium
Qum est ista, qumascendit per deserlum, etc. — San- in exordio nascentis Ecdesise per martyfii sarigui-
cta Ecclesiasicut fumivirgula ex aromatibus ascendit, nem pervenit ad regnum. Rex noslef ascensum pur-
quiaex vitacsuaj virtutibus in inlerni quolidie incensi pureum fccit in fefculo, quia ad clarum, quod mfus
rectiludipem proficit, nccsparsa pcr cogiiationes de- aspicilur, per tribulalionem sanguinis p^rvenltur.
fluit, sed sese intra arcana cordis in rigoris virga Quid ergo nosacluri miscri, alque ab omni fortitudine dc-
sumus? Ecce in hoc ferculo
constringii. Quscca qua?agit, dum recogitare semper slituli, quid
ac relractare non desinil, myrrham quidem et ihus columnseesse non possumtis, quia in nobis nec for-
liabet iri opcre, sed pulverem in cogitalione. tiludo operis, nec lumen rmicat pradicalionis.
Reclinatorium aureum non habcmus, quia necdum
CAP.XXII. — Omnestenenlesgladios, et ad bella do- sicut oporlet, per iiiicllectum,
clissimi (Cant. m, 2). spiritualero requiera
internaj claritatis aspicimus. AScensus purpureus
In exros. beati Job, I. xix (Num. 56), adj'unctum non sumus, quia pro Redemptore riostro funderi&
cst: Omnestenenles gladios, etc. — Quid in divina C sangninem non valcraus. Quid efgo de riobis agen-
Scriptura per gladittm tiguretur, Paulus apcruit, di- dum est? quacspes erit, si nullus ad regntim perve-
cens: Et gladiumspiritus, quod est verbumDei (Ephes. nit, nisi qui summis prsedilus virlutibus ftiefit? Sed
vi, 17). Salomon aulem non ait: Omrieshabentes adest quoque nostra consolatio. Amcmus, in quari-
gladjos, sed tcnenlcs, quia videlicet vcrburn Dei non tum possnniu?,Deum, diligamus proximum, et simut
cst mirabile solummodo scire, sed facere. Habet quoque nos ad Dei ferculum festineriius, quia sieut
quippe, sed non tenct gladium,iliud qui divinum quidcm illic scriptum est : Media charitate constratit. Habe
eloquiumnovit, sed secundum " viverc ncgligit, quippe charitatem, et ibi sine dubio perlines, ubi ct
ct doclus esse ad bella jam non valet, qui spiritua- columna argentca crigitttr, et ascensus purpureus
lem qttem habet gladium miniine exercet. Nam resi- tenetur. Tamen quia hoc propler nostram inlirmiia-
stere tertationibus omnino non sufficit, qui hunc tcm dicilur, aperte monstratur, cum illic pfoliniis
vcrbi Deifcnere gladium male vivendo postponit. subdilur : Propter filias Jerusalem. ScrmO elenim
CAP.XXIli. — Uniuscujusqueensis super (emttr suutn Dei, qui non filios, sed filias dicit, quid aliud per
scxum femineum, quam mcntiuro inlirma signavil ?
propter timores noclurnos (Cant. m, 8). ergo illic inter colurnnas ar_enfeas rcclinato-
In cxpos. beati Job, l.xx (JVtim.8), adjunctum est: Quod riuin aureuni, et ascensum purpufcum incsse nieifia
Uniuscujtisqve ensis supcr (emur suum, etc. — No- chnrilas dicitur, propler lilias Jerusalcm, hoc liic
eMirniquippe tiraoressuntinsidiaitentationis eecullac. interlbalamos pcr quinque cubitos designatur, quia
Ensis autem super femur, csl custodia vigilans, carnis et qui in virlutibus si ipsi bona qu«
illecebras preinens. Ne ergo noclurnus timor, id est r> possunt facere cuminfirmantur,
cliaritafe uon negligunt, a Dei
occulta et repentina tentaiio subrepat, semper ne- acdilicioalieni non sunl.
cesse est ut femur noslriim superposilus cuslodiaa CAr. XXV. — Dentes tui sicut
ensis preroat. Sancti etenim viri sic de spe certi qreges detontarum
ascendenlitimde lavacro (Canl. IV,2).
siint, ut taroen semper sint de lentatione suspecli,
quippe quibus dicilur : Serfite Domino in timore, ct In cxpos. beali Job, I. xxxm (Num. 47), adj'nn-
exsultateei cum tremore (Psttl. n, 11). ctum est: Dentet Itti sicut greges, etc. — Non ihi-
CAP.XXIV. — Ferculum (ecil sibi rex Salomonde inrrito sancli delonsis ac loiis ovibus com,paranluf,
innocuam vitam sumentes , iu lavacro bapti-
lignii Libani. Columnasejus [ecit argenteas, recti- quia
natorium aureum, ascensum rurpureum media sniatis, conversalionis ' prisliiuc vellera vefusta po-
charilale constravitpropler filias Jerusalem (Cani. suerunt.
III,.9, seq.). CAP.XXVI.— Sicut vilta coccinealabia tua, et eio-
ln comiiienlario E.ccli., 1. n, liom. 5 (Num. 15, qttiumluttmdttlcc(Caul. iv, 5).
11,15), ajjunctuiii esl : Ferculum
— [ecit sibirex Sa- In cxpo?. beali Job, 1. n (JVum. 82), adjuncitim
lomon de luinis Libani, etc. Neque enim creden- est: Stcui vitta coccinea labia tua, cte. —Vitta
diiui est Safomonem tantac magniludinis rcgem, qui quippe crincs capilis aslringit. Labia ergo Sponste
sic iraroensis djyitiis afllucbat ul pondus auri ejus sicut villa sunl; quia exhortalionefanctaiEccJesiae,
aItaMss.,Ed.,t)«//e/. ..,-...-
 ofl APPENDIX AD S. GREGORII OPERAOMNIA. !M2
cunttoe in auditorum mentibus diffusaecogitationes A c8t: < Melioraubtra tua vino. -* Ubera sunt, quaeiu
ligantur, ne amissae defluant, ne sese per illicita 1
arca pectorisfixa, lactenos potant, quia praadicato-
spargattt, ne gp&re»cordis oculos deprimant, sed res i arcanis summaecontempfalionisinnocrentes, 6tib-
quasi ad untim se intentionem colligant, dumcocci- vilta tili1 prsedicalione nos nutriunt,
eas sanctaeprsedicationi»ligat. Quam recte et
neam asserrt, quia sanctorum praedicatio solo chari- < CAP. XXX. —We/ et lac sub lingua tttq (Cant. iv,
tatis ardoTe flammescil. Quid vero per caput, nisi II).
ea quaeprincipale uniuscujusque acfionis est, mens In etpos. beati Job, I. xv (iYtrm.13), aajuncium
ipsa signatur ? ut et alias dicilur : Et oleum de capite est:, Mel et lac tub lingua lua. — Slcut plerique
luo non deficiat (Ecct. IX, 8). Oleum quippc in capile justorum, j cum quosdam agere pcfverse conspiciunt
est charitas in mente, et a capite oleum.non deficit, (qtii duris sunt increpalionibus feriendi, in lingua
cum charitas a menfe non discedit. iasperitalem sumunt, sed sub lingua mentis susc ba-
'
CAP.XXVII. — Duo ubera tua skut duo hinnuli ca- nignitatcm conlegiint. Unde et sanctse Ecclcsiie
premgemelli, qui pascuntur in lUiis, donec aspiret . 'sponsi voce dicitur : Mel et lac sub lingua lua. " Qui
diet, el incUnenlurumbrm (Cant. tv, 5). cnimjneritissuscdulcedinem aperire iniirmisnoltini,
' loqitentes quadam eos asperilaie feriunt, et fa-
sed
In expos.beati Job, 1.xxiv (Num. 17), adjunctum .' men inter verba aspera quasi latcnter qiiiddani dul-
est : Dut ubera tua ticut hinnuli capremgemelii, efc. : 'cedinis intermiltunt, hi videlicet non in lingua ,' setl
— Quaesunt duo ubera, nisi ex Judsca et gentilitate sub
veniens uterque populus, qui in sanctse Ecclesise n proferunt, lingua habent dulcedinem, quia inter dura, qusn
intentionem arcano est cordis B cmittunt quacdamblanda, et du!cia,quibus
corpore per sapientiae
infixus? EK quo populohiqui electl sunt, idcirco conlrislatiquique, mens possit ex benigniiale refovQii. Ita
binnulis comparanlur, quia per humiHtatem perversi quia malum non in lingiia, sed sub
capreae lingua habent, sermonibus dulcia ct
quidera parvos sese ac peccatores mtelligunt, sed . cogitationibus porvcrsa moliuntur. prselendunt,
eis per charitatom currentibus, si qua obstacula de'
impediraento lemporalitatis obviant, transeunt, el b CAP. XXXI. — Stii-ae, Aquilo, et veni, Ausler;
datis contemplalionum saltibus, adsuperna conscen- perfla horlum meum, elfluant aromata iilius (Cant.
dujit, quia ut haec agant, prsecedenlium sanctorum iv, 16).
exempla conspiciunt. Unde el in liliis pasci referun- In expos. beati Job, 1. ix (Num. 17), adjuncttim
tur. Quid enini per lilia, nisi illorum vita declaratur, est: Surge, Aquilo,et veni, elc. — Quid nomine Au-
qui veraciter dicunt : Christi bonut odor sumut Deo
Cor. ? Elecli ergo ut summa stri, nisi fervor sancti Spirilus designatur? Quo dum
(II 2,15) assequi prse- repletus quisque fuerit, ad amorcm paifiacspiritalis
valeant, conspecla. odorifera et candida justorum ignescit.
vita saliantur. Jam qnidem videre Dominum siliunt, dicitur : Undcet sponsjelvoce in canlicorum Cantici*
Surge, Aqttilo, yeni, Auster; perfla hortiim
jam de ejus conteraplalione saliari charitatis seslibus el fluant aromala illitts.' Austro qtiippe vc-
lnardescunt. Sed quia in hac vita posili, necdum meum, Aquilo
valent, per prsecedentium inferim Patrum exempla niej)te, surgens recedit, cum adventu sancli
expulsus antiquus hoslis, qui in torpoe
pascuntur. Unde et apte illic tempus de ipso liliorum; Spiritus mentein conslrinxerat, deseril. Atque borium sponsi
pastu dcfinitur, dum dicitur : Donec aspirel diet, el Auster perflat, ut aroroata dcfluant, quia nimiruro,
tncUnentur umbrm. Tandiu quippe reiici juslorum! r dum sanctam Ecclcsiam donorum suorum virtulibus
cxemplis indigemuB, donec prsesentis nurrtalilatis' C '-'
veritatis impleverit, ab ea longe iatcque
umbras, aeternodie aspiranle, transeamus. Cumenim' Spiritus odores boni operis spargit.
liujus lcmporalitaiis umbra transacla hac mortalitate
fuerit inctjnata, quia ipsius diei inlernum liujieni CAP.XXXII. — c Ego dormio, et cor tneum vigilat
cernimus, nequaqiiamjam appetimns, nt ad amoremi (Ca~nl.v, 2).
ejus per.aliornin exempla ilagremus. Nunc autem ' Dum de somno tribus raodis in Scriptura sacra
quia necdum eum intueri possumus, summopere ne- tractarelur in expns. beati Job, i.'v (jVum.
cesse est, ut eorttm, qui illum perfecle seculi sunt,' acccplo est: Ego dormio, etc. — Scicn.lum
aclionibus incitemur. Intueamur ' 54), adjunctum
conspeclis ergo est, quod in sacra Scriplura tribus modis somnus
quam piilchra est agilitas sequeiilium, ctvidcamus
hebetudo Slalim |
ut
1 accipitur. Aliquando somno mors.carnis ,"..aliquahdo
quatn turpis pigrorum. namque negligenliac, aliquando caicalis lerreriisdesi-
lieno agentiumgestaTespicimus, nosmetipsos, con- torpor deriis quies vitse expritiiitur. Somni namqite vel
fusionc intiiua ulciscente judicamus. Mox verecundia1 dormitionis carnis raors intimalur, sicut
nienlein concuiit, mox jusie scviens reatus addicit,» Paulus ait: nnniine, Nolo tot ignorate, fratret, de dormien-
et vehementer hoc cliam displicet, quod adhuc for- tibus iv, 12). 'El paulo .post: ItaetDeut
tasse libct. (ITIiess.
^ turpiter eos, qui dormierunlper Jesum, adducetcumco (lbid.,
CAP. XXVIH. — Coronaberis de capile Amana, dee 15). Sorano rurstis torpor negligentije designalur,
tertice Sanir tt Hermon, de cubitibutleonum (Cant. sicut ab eodem Paulo dicitur : Hora est jam nos de
': •*, «). somno surgere (Rom. xiu,.54). El rursnm : Evigilale,
ln expos. beali Job, I. xvu (Nttm. 52), adjunctum1 0h' ;'itslt, etnolite peccare^l Cor.xv, 54). Somno quoque
est: Coronttieris de capile Amana, ele. — Quid aliud\ calcatis carnis desi leriis, vilae quies figuratur, sictil
lconum nomine, quam dscmonia signanlur, qu.c iraj sponsse voce in Canticis canticorum dicitur : Ego
coptra nos atrocissimsecrudelilalis insaeviunt? quiaj tformio, el cor meum vitjilat, quia videlicet sancli
.' el peccatores ad fidem vocali sunt, qiioium cordaU niciis quo se a slrepitu leiuporalis concupiscenlise
leonum cubilia fuerunt, diimvicisseiiiortetn Dominus s comprimii, co verius inierna cognoscit; et lanio
eorum confessiOnejereditur,quasi dc leoiuiin cubili- alacrius ad iniima yigilal, auanto se ab exleiioii
bui. coronatur, .Rutuuneralio quippc victorisc co- JnquictnJine occultat".
rona est. Toties ergo ei coroiiani fidcles oflerunt,» A CAP.XXXIII. — Item unde sitpra.
quoiies bunc vicisse roortem ex resurreclione confi-
teiitor." In expos. beali Job, 1. xxiii (ATMIII. 55). — Qui ex-
lerioribus officiisiiiollense deserviunt, et ad secreia
CAP.XXIX..-- Meliora ubera tua vino (Cant. iv, 10).'• cordis currere iiiCessabililer cuiant, vocem Dei
In expos. (wati Job, I. xxx (Num. 48), adjunctum t) quasi per somnium audiunt, dum in meditationc
a Ad haccverba incipit caput in Ms. •• usque ad verba: .El posi ad visionis ejut glotiam'
h Caput hoc longe prolixius est in Ms.
c Iu Ms. versus hujus explicatio desumitur exx pertinqai. ...
d Cap>iihoc cum plerisqtie sequentibiis decst in
tiom. 14 in Eiech. : Vigilanti corde dormit, clc.:. Ms., ubi quatuor duntaxat supeisuitl capita.
 915 S. PATERII EXPOSITiO VET. ET NOV. TEST. - SUP. CANTICACANTICORUM. 914
mentis a carnalibus rootibus abstraliunlur. Ilinc est A traliit. Rursum auri nomine splendor sanctitatis ac-
quod sponsa TnCanlicis canticorum ait : Ego dor- cipiiur. Sicut Judaicum populum a splendore justiliae
mio, et cormeum vigilai, ac si dicerel: Duin exlc- ad nequilisc lenebras commutatura Jeremias deplorat,
riores serisus ab buj°us,viiscsolliciludinil.us sopio, dicens : Quomodo obscuralumest aurttm, mutatus est
vacante menle viyaciusinlerna cognosco. Foris dor- color optimus (Tltren. IV, I)? Sicut enim superius
lnio, sed iutus cor vigi.Int,quia dum exteriora qjuasi dixiraus, aurura obscuralur, cum consequentibus mi-
non sentio, interiora solerter apprehendo." quitalum tenebris, justitise pulchritudo deseritur;
CAP.XXXIV,.— Dilcctus meut ntisit mamtmtuam tolor optimus mtttatur, cum spendor innoceuliac iu
vertitur culpae.
per forameh, et venter meus inlremuit ad taclum foeditatem
ejus (Cant. v, 5). < CAP. XXXVII. — Pulchra es. omiea mea, tuavit e
In commentario Ezecb. lib. n, hom. 7 (Num. 10), decora sicut Jemsalem, terribilis ut caslrorum acies
ordinala (Cant. vi, 5).
adjunclum est: Diieclustneus misit manum suum per
foramerii etc. — Dilcclus marium per foramen mjt- In commenlario Ezech homtl. vm (Num. 6), ad-V
tit, quando virlute sua Dominus nostrum animura est : Pulchra es, amica mea, etc. — Quia
erusalem pacis visio interprelatur, cujus nomine
sublilejn tiitellectum pulsat. Et venterin ,tactu Juncttim
'•' per
illlus corilreriiiscit, qti.isiinlirmhas nostra'pef' hoc 1 patria cceleslis exprimitur, sancla Ecclesia suavis et
miod ccelestisgaudii intelleclii tangitur, ipsa exs.ulla-. decora ut Jerusalem dicilur, quia ejus vita el deside-
lione turbatur; et fit in meute pavor cum Iselitia, et rium visioni jairi pacis intirax coraparatur, ut in eo,
sl jam sentit quid de coelesti gaudio diligat, adlmc , quod auctorero suum diligit, quod ejus speciem vi-
metuit a ne non pereipiat quod vix tenuiter senlit. B oerelconcupiscil, de quo scriplum est: In qttemde-
Quid igitur reslat, nisi ut se ad perfectioris viise siderant angeti prospicere(I Pelr. t, 12), per ipsa jam
cursum dirigant omnes, qui illa gaudia palriae ccele- arooris sui desideria angelis similis dtcatur. Qua'.
stis agnoscunt ? quanlum Deoamabilis efficiiur, lanlo agitur ut mali-
CAP.XXXV.— Anima mea Hqvefactaest (Cant. v, 6). gnis spiritibus terribilis fiat. Qualiter autem sit terri-
bilis subjuncta comparatione ostenditur, id est ut
ln expos. Evang., hom. 25 (Num. 2), adjunctura castroruro acies ordinata. Quid est quod sancta Ec-
est: Anima mea liquefaclo est. — Mens nainque ho- clesia ali ho=libus suis, ul caslrorum acies, sil li-
minis, conditoris sui speciem non quaerentis male menda? non eniin a magno intellectu vacat isla cora-
dura est, quia in semetipsa remanet frigida, at si paralio, et idcirco est sublililer intnenda. Scimus
, ardere jam ex desiderio coeperit, ad sequenduinquem enim et conslat, quia casiforum acies, tunc hostibus
diligit liquefactaper igoeiii amoris currit. terribilis osiendilur, quando ita fuerit coNSlipataat-
CAP.XXXVI.—Caputejutaurumoptimum(Cant.v,U). que densala, ul itt nullo loco inlerrupta videalur;
si ita disponitur, ut lorus vacuus, per quem ho-
' In expos. beati Job, 1. xxxiv (Num. 26), adjunctum nam
est : Caputejut aurum optimum. — Auri appellalione stis possit ingredi, dimittalur, profecto jam suis ho-
in sacro. eloquio aliquando divinilatis claritas, ali- stibus terribilis non est. Et nos crgo cum contra ma-
quando splendor supernaecivitalis, aliquando clari- lignos spirilus, spirifualis certanunis acieiu pouimus,
necesse est ut per cbarilatem semper
tas, aliquando nitor gloriae sxcularis, aliquando summopere unili atque conslricii, nunquam interrupti per dis-
pulchritudo sanclilalis accipitur. Auri enim nomine, cordiam inveniamur, quia quselibet bona in nobis
fpsa intima divinitatis clantas designatur, sicut in C si charitas desit, per malum discordiae
canlicorum Canticissponsispecies describilur: Caput opera fuerint, in
ejut aurum optimum, quia caput Christi Deus, nil . locus aperitur h acie, undevero ad feriendos nos hoslis
vero est in metallis auro fulgentius. Sponsi caput valeat uitrare. Antiquus inimicus castitatem
aurum dicitur, quia ejus huraanitas ex divinitalis suae in nobis, si sine charitate fuerit, non timet, quia ipse
nobis claritate pvincipatur. Rursum auri nomiue nec carne premitur, ul in ejus luxuria dissolvatur.
splendor supernae civitatis accipitur, sicul hanc Joan- Abstinentiam non timet, quia ipse cibo non ulitur,
nes se vidisse testatur, dicens : Ipta civitas autum quia necessitate corporis non urgetur. Distribuiionem
tnundum timile vitro mundo (Apoc. xxn, 12). Aurum terrenarum rerum non timet, si eidem operi cbariias
namque ex quo itla civitas constat, simile vitro dici- desit, quia diviliarum subsidiis nec ipse eget. Valde
lur, ut et per aurum clara, et per vitrura perspicua autem iu nobis nobis chariiatem veram, ld est amorem
vicissimimpendimus,iimet, et
designelur. Rursusque auri nomine charitas intima- bumilem, quem
nirais concordfe nostrae invidet, quia hanc nos tene-
tur, sicut angelum, quemsibiloquiidemJoannesas-
pexit, admamillas zonaaureacinctumvidit (Apoc. i), mus in terra, quam ipse tenere noiens amisit in cce-
lo. Bene dicifur : Tcrribilit ut. caslrotum aciet
qutanimiruiusupernomraciviurapectora dum poenall ordinata, ergo quia electorum multitudinem' eo maligni
jam nequaquam timori subjecta sunt, atque ase vi-
cissim nulla scissione solvtmtur, ex sola se charitate spiritus pertimescunt, quo eos per charitatis coneor-
coastriugunt. Zonam vero auream circa mamillas tuam munitos conlra se et conglobatos aspiciaut. >
babere, est cunctos mulabilium eogitationum motus Ctfi. XXXVIII. — Siettl corlex maR.punici genaftum
per solius j'am amoris vinculum restringere. Rursus , absque occultit tuit (Cant. vi, 6).
auri noraine nitor gloriaeteraporalis eiprimitur, sicut; • h commentario Ezech. I. u, bom. 4 (IVttm.8),
per prophetam dicilur : '
Cdtixaureut Babylon(Jerem. adjunctum est: Siculeortexmali punici genmtuai abt-
LI, 7). Qaid enim Babylonis nomine, ni>i liujiu mun- que occutlit tuit. — Uenaequippe suht sanctseEccle-
di gioria designatiir? quae calix aureos dicitur, qula siae spirituales patres, qui nunc in ea riiiraculis co-
dura pulclira esse teihporaliaostentat, stultas mentes ruscant, et velut in ejus facie venerabiles apparenl.
in sua, concupiscetili,adebriaj, ut speciosa tempora- Cum enim videmus multos mira agere, ventura pro-
liaappetant, etihvisibilia piilchra coiilemriani"."Hoc phetare, mundum"perfecte relinqiiefe, cceiestibus
aureo calice pfima sponte siia' Eva debriata est; Ae desideriis ardere, sicut cortex raali uunici sanctae
qua hisroriae verilas dicit.: Qitid cum vetitum lignitm naerubent. - - - ' ge-
. ,
concupitceret,vtdii quodessel pulchrum titsu, aspcctu-
que deleciabile, et comedit(Gen. in, 6). Aureus ergo CAP.XXXIX. — Qticeett ista qum progreditur qtutsi
Babylon-ealix est, quia dum visuui exlerioris pul- aurora consurgehs(Cant. vi, 9)?
chritudinis ostejidit. sensuin iiileinaerectitudinis sub- In expos. beati Job. 1. iv (Num. 19), adjunctum

; » Editi, ne non pereat, gravi errore quem alias Michael,

emendavimus; occurrit enim liom. 19, seu lib. u, - b Hic absolvitur hoc caput, ct prima pars exposi-
hoin. 7 in Ed. Vatic, Guss., elc. Mss. codices vero tionis Paterii, in Cod. Michael.
habeiil recipiat, ai<t percipiat, quod bic lego in Cod.
 *"-
$5 APPBHDIXAD S. GREGORlt OPERA OMNIA. dlfot
jjst • $tf§8s1 isffl,etc, — Attrora Ecclesia dicitur', A £ Noricrgo intucndum esi si vln&c floreant, sed sl flo-
(Jiiaia tieccatorum suorum (enebrisad lucerojuslitia; res ad partum fructuuni convalescant, quia miruin
perftiUtairif.Unde lianc Sponsus in canlicorum Can- nori est si quis bona inchoet, scd valde mirabile est,
fidis mtfatiif, dicens : Qum est ista qnm progteditur si inieriiione recta in bono opere pefdufet. Undelit
iptasi durota cohsurgens? Quasi aurora quippe electo- plefumque ut si in bono opere recta inlentio non
fum surgil Ecclesia, quaepravitalls pristinsc tenebras tenetur, etiam ipsura ltoc opus quod bonum credi-
deserit, eisi_se in riovi luminis fulgorem convcrtit. tur, amitlatur.
In illa igttlir luce quse in districti judicis a.dventu GAP.XLIV. — Qumesl isla, qiias atcendit dealbata
roonstratur, corpus daiunali hostis ortum surgeiitis (Cant.ym)?
aarorae riotl videt, quia cum districlus judex ad re- In expos. beati Job, 1.xvm (iVttm.87), adjunctum
tribulionem veherit, iniquus quisque suorum caligine est: Qumesl istd, elc. — Quia enim sancla Ecclesia
mcritorum pressus, quanta ciaritate sancla Ecclcsia coelesteriivitani naturaliter non habet, sed supervo-
in iiiliraunllumen coiMissurgat, ignorat. Tunc nam- nienle spiritu, pulcliriludine donoium compOnitur,
que eicctorum mens in allum rapi.ur ut divinilalis1 noh alba, sed dcalbala raemoratur.
radiis iiljistretur, et quo ejus respectu perfunditur,
eo ullra se, gralia coruscanle, sublevatur. Tunc san- CAP, XLY, — Poite me sicttt signaculum tuper <ot
Cta Ecelesia plena aurora fit, cum mortalitatis atque, tuum (Cant. vni, 0').
ignoranljjg tenebras fundilus amiltit. Iti judicio ergo In expos. beati Job, 1. xxix (iVum.12), adjunctum
atlbuc aurora est, sed in regno dies, quia etsi jam est: Pone me sicul signacutumsuper cor tuum. •—
eura restajiratione corporum lumen videre in judicio Idcirco namque signaculum relitts ponitur, ne qua
jnchoati ejui taraen visum pleiiius in regno consura-. B ' diripienlium praesumplione temercntur. Sporisus
inat.. Ortus ilaque auroraeest exordiuin clarescentisi ergo in corde signacultlm ponilur, quando Udeiejus
Ecclesiavquem videre nequeunt reprobi, quia a con- mysterium in custodia noitrae cogitationis imprimi-
spectu .Ujslricti judicis, maloruin suorum ponderci tur; ul ille inlidelis servus, nijijirunfi.nosteradyersa-
pressi, ad lenebras pertrahuntur. riiis, cttiri sighala corda considcrat, tentando ca
CAP. XL. — Item unde tupra. irrtlmpere nori prsesumat.
— Fortis esl ut mots dilectio (Cant.
. In tjibol, beati Job, I. xxjx (Num. 2, 3). — SanctaL CAP. XLVl.
Eceli^ra #£lestis vilaepraemia apgetcns, aurora vo- vui, 0).
Calaesl i qttla dum peccalorum tenebras deserit, ju- In oxpo;. Evang. nom. H (Num. 2), adjunctum
stiliaeJtjcSTutgescit.Ilabemus tamerisubtiliusaliquid, esl: Foriis estutmors dileclio. <—Sicttt triofSCor-
mibtl etjiliVderaiaqualitate diluculi vel aurorae, pen- pus Jnterjmit, sic ab amore rerum corporaliOiliaeltir-
Seilrtus.AiiWfarianiqueveldiluculum nociem jjrasief- nse vilaccnaritas opcidit. Nam qhem perfecte absor-
jiSse rittijtiant, nec tainen diei clafitalem ii>tegrain i buefit, ad WrreHafori. destdena teiut irischsibilera
bsteniarit; sed durii illam pellurit, bane susciriiunt,
lucerii teljeuiis mixtaih ienent. Quid iUque m tiac: Ckp. XLVtl. — Soior nosii-apdfvutaiil, et itbera hbn
vlta oirines, qui veritatem sequiniur, nisi aitrora vell hdbel (Ctlhi.vili, oL. .
dilnculum sumus? fjuia et quaedanijara, quae lucisi In expos. oeati Job, 1. xix (Num. 19), Jt^uiiciijjm
$uut agiiijris,et lamen ih quibusdam-,adhuc tenebra- festySofot hostta varvula esl, bib. — bajicta Ecclfe-
.
ruiti reli(Jiiiisnoii caremus. _. sU itiusqijairi pi-oncef-etper irifcielhehtavirijUtis,iij-
^»
CAP. XLl. — Natus tuut sicut tuttis, tmm est in flriuJsquibtisqueattdiloribus libri potjiit ufee-
^rabter.e.
Libano (Cant. vu, 4).| ra pracdlcatiolfis.Adulta verd Efcciesiadictlur,, quan-
db t)ei vbibj) clipuliiia, saiicto feMeia Spirilu^ per
In expoi. beati Job; 1.xxxi (Nuth. 88), adjiihcttim1 iiiiiilsterium iii ililoiuhi cphceptioiio
est: IVssJ»*mtts sicuiturris, elc. — Quidpfefriastjiri, prscdicatlqnis
> <>recdhdatitr, ct quoS elhOftarido parturif, cohver-
rdsi proVW»sunctoruht discfeiib desigiiatur? Turris tcattb
|
tfero sptjetmtlioiiisiti alturii potiititf; iit fiostisverilens paHt.
* iongi}vfileatuf. ttecte fefgOttasui EcfalcslaJttttH ih| CAP,XLviil.. — Qumhabitas in hartis atmcis auscul.
Libano BKMI§dlciiur, quia saHctoftliii pfovtda di- ta, fac me audire vocemluam (Cant. vin, 13).
Screttb, fJtttn sollicite circumquaque conBpicit, ini In commentario Ezech. liomil. xiv (Num. i), ad-
allttto pesJt»; priu8i.uani veniat Cnlda, depfeheridil,, jtirictttin est: QutBhdbilasin /tbHf»anifei, eic. — fu
eamtqvrfdho vipmtius pftenotat, eo forijiJSdecli- liortls enfm UiiaquKqueariliria Uabilat, qttac eliam
fiat. , vifiditate spei estf et bonorum dpefunt fettteta. Sic-
CJ& XUL. — 7jlemtMJwtj «a rntlppe spes- est hiijds sreciili, ttoia oitiiiia' dijih
sttpri.
. Illc atriaaitlh otithfestlhalioile niate^fciiHt.fii PeM
tii#«p^Miji4M(fii«r«aaffish*diWft i ^ifi-
pec tftiri^fcim.»^etti«ofuifi itomm'mmfflr» *• «*fe« lt%or^tt«»m> et mfohlmmtafaWWilw-
L -«ifjjfMWMii--fjr- Pfetfi\, «t #<» WlM Hi mmm-
r, WkvMmiPj-m^m^tiiio, et mu-• nt tbmm mvi\%hM nm %atft_
- idtat, opoftei mm mmm
,j.Rictatt
D wm%mmnmmm\,
itt qtta llle dfeieetelttf tjuferiiMitifefat; Qtiia tuiiilSi
m wmi mm mmjm^ IB%nie ricirco aail aiisfctillant, videlicet orahes felettj, m ut lu tdel^B-
!fii<JmyffliMp)hituf. UJlltiites, flul veniuiii, loh-; tem patriara fcviViscarit,tefba tita. ahdirti desidri-
ptts vimfliijtlir : src,prte<Jicatofisvila seiiiper ifi altoi raht.
ueuei ttti JMrnlitrierc,ut more liariuni discernai fe-
tOfefcvfliorttm, odbrestJUeVirlutuiii; bccursus mali-' CAP. XLIX. — Fuge, dilecte mi, fuge (CanL
gtibHtrh!»bWliii)lrilonge prospi^iat, ei cqhiihissas viu, 14).
sibi arimias pef Suani prudentiain cdutas reddat. In expos. beati Job, 1. xvn (iVtim.39), adjuncturit
Civ. X4l.II. — Mane surgamus ad vineas; videamus est: Fuge, dilecte mi, fuge. — Fugit nos, diciirius,
ti /loruft rftiea , st flores fruclus ptirlnriuni (C«til. quolies id quod reminisci volumus, memoria noii te-
vn, 2). uemus. Sancla ergo Ecclesia postquahi mortem ac
i-csurreclioiicin Domini, ascensionemque describitj
Itl eijSos.._i1_iUiJob, I. XII(Nitm. tJO, 01), adjun- clamat ei proplielico plena spirilu : Fuge, dilecte mi,
clum est: Jfdtie surgamtts ad viucas, e.c. — Floi-cnt 1 fuge. Ac si dieeret: Tu, qui tx carne comprehensi-
quippe vineae, cum uienlcs lideliiiinbont opcia pro- biiis factus es, divinitate tua intelligeiitiam noslri
ponuiMj sed Iruclus noii paritmt, si ab eo tjuod pro- scnsii? excedc, ct in tcipso nobis ineomprehonsibiijti
jiosuerifil, aruj*iibus vieli cir.oiibiiS iiitlitnanlur. j.crniane.
• Irfmor.ilibns lejTTnrcx mss.
fefaiur.
 S. PATERH EXPOSlTfO VET; ETS «6V, TEST; '» StfP. LIB. Ss&PiEiSTtM. 018
©17

|N QUA EXPLANANTim HI VETERIS TESTAMENTI LIBRI t S.WENtiA, ieClBSUStWUS

$T PROPHETM.

'
LIBER PRIMUS.
bif f-asUmotiiU in librum Sapienli®*

Cifu,} pRiMli. •—tii mtdttaii$tii .iliofttm siw jfoi- A gellis attefiiurj per IioOIJriOa1«rio&Isvajnftiht __fei,
gellonifn, dd (Uud: fyeristchiamt eas, et iiiveuii i/- solttm aperituf; IH lpsfs tJUippeadVefsitate tefltatWilis imu
fos dighos ii (Safi. ui, {?). detegituf fobuf roHiiritffniSised t.tiaitt tbgiiOs-
eilur infirmilas huMariitatfs , el lerilatits quistjijfetjs-
.. jpMorai..in.'<i?pb''lib, xxui,, capp. 25 et 26; a num. leridil qttantum de DfcOprbfefeerit, ei ih ijisis llrtg«>i-
51 ad iiutn, 53,) Jdcirco liioderaniiue occultse.dis- lorllin afllicttenibus Itfianiam[Tfeacii;.UaMj de Seiriet-
pen^alionis ita tentari petmitlimur, ui qui ex divine sit inllrmus, cognoscit.
ujuiiimine iti virtute prolicimus, cx inlirmitatis no- tpso
strse nieiiioria el.ain quid sumusex propria inlirmilatfl •SAP.II. — Quod tancli peectitoret exemplo tuo eon =
iitciiiureiriur, ,et (|tii ex perceptione intineris opera vetlanlv ad illltd'. Fulgebuntjuttii et tanquam tcin
lirtutiiV inferJmiis, ex iiilirmiiatis, nostrse nieiuoria titlm in atundinelo dtscurrent (>Saptni, 7),
Sacriiieium buinilitatis oileraintis. Aliquando autem (Moral. ItBi.txSitti e; 3j n; 7, et lib. xttv, c. 22,
tentant
post prolectiim viriuni, non solttin lenlariiur vilia, sed n> 4«,) FuIgebuiHjHitt et mquitm imtitlm h drun-
etjaiji flagella castigam. Cum autem vitiis* dineiodiiHtmit. AruntfWetuma^jjelTatvlianl saecU-
piadispensaiione nobiscum agilur, vero ne his virlutibu» ritore arlindinrititBfcrteitii>ofaIi.mjjtb)iahi
at- mt-iUtrh. tjui
quibus prolicimus extollainur. Cum tbgellis
mundo Joffe ijtihsi ad alta prbtteiurif, iied Iritrista idliOiiatft
terimur, maiis increpanllbus admonemur, ne Hianescuht verltalis. Sancti autem vH4 duhi jiBeca-
blandienle sedueaiiiiir. .Vitia dum nos leiilant, proli- toribus pefmlscehittr^ eoi eSetnplofuitt Sttoriim igrit,
cietites in ito» virtufes Iiiiiniliaiil. Flagdla duiri len- sttecendunt, atqtte mhrit. quod hiteril; i« t_liifei*em fe-
tant, surcenles iii eorde tiujus raimtii voluptales. era-
diseimus de nobis digUttl»<JWapffetatis flaimBa fcoiisutnptl,atihi itiflf-
dieailt.. 1'ei!tpulantiu \itia quid U rttitateriitjt^ttaitlOhis SuaicOrispicihttt,riifitialtlid diiaiii
sitnust per Jurieiitia Uagellaeogrioscinius(juid de hoc iaViU&m__esse feogilbscttrii,ut a sttpefbidsstii» tttlf.-
mtmdo fugianjius,jer illa reslrkigiiiiur rie inlrinsec«s tia rt.soliitlj pef pirMileritiamulfcttiii: Meitiihm: D'd-
exlollamur, per Ma coinpriiniiuur qtiid ne exstrinse-
eus appeiamus. In.bac e.gOivila dutn sumugf etvfla* Mieifia0Mimm(miiM,iS}i
geilis atterij el alifjuantio vitiisieiitari necesse est; GAF;.III. — tiuod prtf peccatit nottrit ab wsmsibilibnt
sive euiiu in labOribusflagellorurni seu in cerlami|ii-> (lageUkmht,ad iltnd : Pugmbitpro eU t-tbis tma^
bus vitiornm, rion soliim nobis nostra intirmitas-i&> rujn contrdimensatos(Sap. v^ii),
ilatesci*, sed .eliam in quanta virtute prufecerimus, (Moral. lib. vi, c. 21, n.._4.) Per occullti nicti^
agiioseimus. Niftatoqttippe vii-essuas in pace agnofe- «I^AW? Brpjfeim1.fetWtll»*>Tjeaiar.tHiTif
«t,
«il^ M etiinvbella.deiunl,.virttitum fortem expeiimeflta nbA ^"•"iiPW mf?l^,««ffiMa.'%,,8 l_fieuiiiWiibus
oredftuiib.impwviiijus miiss estqui s&tn paco teriamttrirea:!., refiaiurj. Ecce enim ceroiiuus aood
gJofjaVnr.Ssepe vif lum aieritn per flagellofuia pate- duCprlreraMI-itiiiu^thr^eiiDecratU ImiierafifMa
UUtitadversat quia dnm Ilag-et<i3arttuentibus car- terr9 ifiifleiidiiuri t_l calteiiroltf. tef Jli Mescfrire
naUs.delectatio extenuatur, ea qux qaasi sub cafne srjre tsiccatBr;Mire tinrtit.fiKtuinlsceririBijf '£(>'£ cl
laiBerflui virmhHfi, fofiia patefiuiit.. Nemo uttippo allos m tfalttiHbfei^nni 8ttmb^ftterc1«it*,1ili| m
<u»t»tum jlfttfecftit^ itisi teter advefsa cognoscit, s+dfefaiUuili^tifecra W tmilffluifi m_j£ cmnalijll
<tftt,«<m^><>«d£Jiofcjjri^ utiurwtwitMi! pm «tjfl s<«umW«M«
non possuiit. Jktk iliattitmiifttatit-teli-fet rii^ ttrt» *inta-1tii3 M iii l!ci»|iiirT.
^m''._£smi'in'i",_ff*er*coj^^iffggsitfajjUy>c,tefeftfe , IH#fjf% Au» _ii«!ipiiM m\m£Mml

<j«j^H.I^^tt**rf*«lt«tijIit <*r«MttiiiIboiij: ht
'^mm tjt^iiii>tf»ilMfM nnKtii Mt m i«w.Hl> l.ilil_tt1ra>W^,
iirtii «drwUs attefiiur.ihitJttstlib; ttt vfrtttuut.mh±
iraram *. «prtwtf lOijlittHlo; >U*cns hosif uwidxiWtm
ipsa mttridi lutjus advefsfttitBlUedflturv%ed (iiiid irt ad usum nobiS feftutit# Itto.iil' «Milulflalchi
uobis Jitebat iiiiiiii?eciis ostendltu.i', C.Bsis iianHjue ^iUfi 0 feu,Wn,^.,-Pati„_J4t_tp.uiii mijmjBlt vana_,iec«.
Apostolii, dennnliimmi est na ulti-a loi|tiereiitili iti ritaiis. Peregfiiiatio.n<5Bi Jerrtupro habitationc dilexi-
nomtne [T&t,; Jnsu] Dofliitti(Act, v), sed liiagHa "}«sPr,1."^-§alu^« «.9rPPrRmin usuju, redegiuius
exsultaiione gavisj surit quod dignl liabii! sitit pro vltJofttiri, iibefiat's abliiflliirtljrm, norfM nfeccssita-
ejus Bomine euntumetiiH pitti, «tiisque attVcrs&rtig leiti carnls; seti, sidpferVfersilatbrii, iritoriimus volup-
cum lidttciaresponderuiit: Obedireopottet Deo mttgig tatls. lpsa Sefeiia Blaiidiiijenla ifetS a<lamoMiihno-
mam hominibus (Ibid., _t5j. icceintef advefsa VStli- biif gfefvlreciOBflinostefieh^ delctariorijs. Jure igi-
iitu virtuium futeiquG robuf etnicdit; hiric tle eis tttr tept.ttt siuujl hpi olnhiit rtjriani, qdia [Texi.,
licitur: JDCUS leniaetl fffos, el invenil iltoi dignos se qtti']-simuJ,bmtjia yitjii ijqsliiS Hiali iiMcii servie-
Sap. III, 3), Tentati siiril qulppe adversilaie pWtga» blfit; Ut qtlbl jiHoBjtf ffiUnuStHcoIiinw haUuiiiius
utu, sed digni inventi sunt Ostenii&m. viHilittrit gttttdfti; tttt de liJSis[telcl., ibso] cbgahiui posliiiodum
Text., nudaiione ossiumj. Vifes efgo uniustujusaue j sehtire tormeriltt. , ,'.
ier adversa patefiunt; et dum ip>d JHnrmomest fia- ti!?; IV. — Quod pef vjfitiilia cejrioii-itttr jyeus. ad
" Apud sanctum Gregorium, ossa pateflunt.Deinceps reniur cum hoc verbo Texl., id erit, Textussancli
'arianfcs hac lecfiones inter uncinos in texlu inse* Oieguni, tuvt.
 H9 APPENDIXAD S. GREGORTIOPERA OMNIA. «*J
iUud: In vitf ostendit illis se hilariter, el in omnt A consuetudinishumanserecurrimus, sensum citius lo-
providentiaoccurritillis (Sap. vi, 17). quenlis invenimus. Ilonio quippe qui in ea regione
(Moral. lib. xxvi, c. 12, n. 17.) Si vigilanfer exle- in qua estubiquediscurrit, procul dtibio ubiqtie ob-
fiora conspicimus, per ipsa cadcm ad interiora rc- vinm venit, et repente ubi non creditur, invenitur.
vocamur. Vestigiaquippe Creatoris nostri sunt mira Omnipotensergo spirilus ut ubique praesens signa-
opera visibiliscreatur.i-.Ipsum namque adhuc videre relur, simul et stabilis et mobilis dicitur. Slabilis,
noii possunms, sed jam ad ejtts visibnem lendimus, quia per naturam omnia conlinet; mobilis aulem
r si eum in his quaetccil miramur. Ejus [Text., ergoj dicilur, quia ubique etiara nescientibus occurrjt.
vero vcstigia creaturam dicimus, quia per linc qu;c Tenens ergo oninia, slabilis, prxsentem se omnibus
ab ipso sunl, sequendo iinus ad ipsum. Unde Paulus exhibens mobilis appellalur.
'•nit: Invisibilia ejus per ea qumfacta sunt inlellecla Cxr. VII. — Cttr Deus
fitiuin suum absquepeccatofla-
;' conspiciunlur,sempilernaguoquevirtus ejtts et divini- gellari permiserit, ad illutl : Cum sis justus, jtate
tas (Ilom. i, 20). Unde et in tibro Sapienliscscriptum omnia disponis(Sap. xu, 15).
est: Per magmtudinemeritmcrealurmet speciem,po-
\est intelligibiUterCreator videri (Sap. xm, 5). Alenti (Moral.lib. m, c. 14, n. 2G.) MedialorDei et ho-
eiiim nostrrc peccalo suo exterius sparsac necdum miiium hoino Christus Jesus, ut culpas nostrx trans-
Deus sicut est inlerius innotescit, secl dum facturac gressionis exslingueret, venit mortalitalis nostraella-
sux decug foras proponit, quasi quibusdamnobisnu- gella tolerare, el qui Patri aequalisestperdivinitatem,
liljus innuit, et quae inlus sequamur osleudit, at mi- venit proplcr nosad llagellaper carnem : quia [Text.,
ro modo islis lormis exterioribus nos ad interiora _ qu;cj niiiiiriiii)ilagellanon susciperet, nisi formamda-
B
H mnati hominisredimendo sumpsisset: nisi primus ho-
perducit. Inniiit iiiiineiisa admiraiione quod est,
iiiirahfcc exterius oslenJendo quod [Text., qua:] non roodelinqueret,secundusadpassionumprobraminime
est. Ilinc enim de Sapienlia scriplum est: In viis veniret. ISisicnim Adam primum diabolus per vo-
oslenditse illis hilariler, el in omni providenliaoccur- lunlarium vitium in animse mortcm traxissei, Adam
rit iUit(Sap. vi, 17). Viaequippe ad Greatorem sunt secundus sine vitio in carnis ntortem volnntariaiu
opera considerata creaturae, quac dum facta cerni- non veniret. Frustra ilaque alltictus est, qtii in carne
natus, propria admissa non habuil, et lamen poenam
nius, pntentiam factoris miramur. In islis viis a Sa- carnaliuin
pienlia omui providentia nobis occurrilur, quia fac- sine culpa suscepil. Hinc est eiiim quod
toris nobis virlus inquirenda proponilur, in omne per Prophetam loquitur, dicens : Qum non rapui,
ijuod mirabiliter facluin videtur, et quo [Texl., quo- lunc exsolvebam( Psal. LXVIII, 6). Alius nainque ad
cumque] sese vertit anima si vigilantcr itilendil, in paradisumcontfitus,divinae potentiaesimililudinemsu-
iisdem ipsis Deum invenit, per tiuaereliquit ejus po- perbe rapere voluit; sed lamen culpas hujus superbi:«
tentiam. Ex eorum rursus consideraiione cogaoscil sine culpa medialor exsolvk. ilinc e=t quod Palri
cuorum amore deservit, el per quae perversa ceci- quidani Sapiens dicit: Cum tit iutlus, jutte omnia
dit, per haecconverea revocatur. Ubi enim lapsi su- ditponit; etttnqttoquequi non debet puttirt condemnat
mus, ibiincombimusutsurgaiuus.etquasi ibi surgen- (Sap. xii, 15). Sed pensandum est quomodojustus
do manum consideralionis figimus, ubi pede amoris sit et omnia juste uisponat, si eum qui non debet
lubrici corrueutes negligendojacebaraus. Quia enim puniri condemnat. Mediator elenim noster pro se-
ab invisibilibusper visibilia cecidimus, dignuui cst melipso puniri non debuit, quia nullum culpae eon-
ut ad invisibilialpsis rursum invisibilibusinnitamur, nC tagiutn perpetravit, seJ si ipse indebitam non susci-
ut quo casu anima venit ad inlima eo gradu reverla- perel, nunquam nos a debila morte liberaret. Pater
tur ad summa: atque eisdem quibus corruil passibus, ergo cum juslus sit, justum puniens, jtisie omnia
surgat, dum, sicut dictum est, ila nos ad Deumbene! disponit, quia per hoc cuncta jusiiticat, quod eum
considerata revocent, quae nos ab eo male electa di- qui sine peccato est pro peccatoribus damnat, ul eo
viserunt. electa omnia ad culmen jusliliaesurgerent, quo is qui
CAP.V. — De arrogantibut, ad illud: Mihi autemdet, est super omnia, damna injusiiliaenostfaesustineret.
Deut hm dicere ex tententia (Sap. vu, 15). Qui juxla semetipsum fruslra afflictusest, juxta vero
noslra acta non frustra, rubigo quippe vitii purgari
(Moral. lib. x.ui, c. 17, n. 31.) Arrogantes etsii non potuit, nisi igne lormenti. Venit itaque sine
secreta quacdaminlelligendopercipiunt, eorum dul- vitio qui se subjiceret sponie lormento, ut debita
cedinem experiri non possunt; et si noverint quo- noslne iniqititatis supplicia eo reos suos juste amit-
modo sunt, ignorant quomodo sapiunt. Et Dt plerum- terent, quo hunc a semetiptis liberum injuste te-
que ut fortiter dicant, sed tamen juxla ea quaedicunt nuissent. Frustra ergo, et non frustra aHTictusest,
vivere nesciant. Uude bene quidam Sapiens dicit: qui in se quidem admissa non babuit, sed cruora
Jtft/tt autem del Deut Itmcdicereex sentenlia (Sap, proprio, reatiu nostri maculam tersil.
vu, 15). Sentenlia quippa a sensu vocata est, et recta
,- quse intelligit, non ex sola- scientia, sed etiam ex| CAP.VIII.— Quoddivinut termo qualitati audienthtm
y senlentla dicere appetit, qui nequaquam tantummodo| ad illud : Paratum pantm de crnlo
cotttiescenaVii,
' sciendo dicere",sed sentiendodesiderat experiri quodI prattititHUIu tint tabore (Sap. xri, 20).
dicit. Sed mens arroganlium dictorum suorum sen- D I (Moral. lib. vi, c. 16, n. 22.) Aliuselatione erigi-
ab
sum non penetrat, quia interno gustu recto judi- tur, alius pondere timoris inclinatur, alius libidine
cio in eos favores reliditur, quos foris amat. Verai aestuat, alius avaritia anhelal, alius remissione se
autera scientia afucit, non extollit, nec superbienles\ dejicit, alius ira lervescit; sed per doctriuam sacri
quos impleverlt, sed lameniantes facit. eloquii dum superbo humiiitas tribuitur, limido con-
C\v. VI. — QuomodoSpiritut sanctut sit mobilit et fldentia pnebetur; luxuriosus per caslilatis stutlium
ab immunditia tergilur, avarus per cominentiam ab
ttabilit (Sap. vn, 22). ambilionisaeslutemperatur, remissuszeli rectitudine
(Lib. T, hom. 5, in Ezech., n. 9.) Spiritus sanctusi erigitur, iracundusa praecipitationissuae excitatione
Deus ante ssecula Palri est et Filio coaeternus,, refrenatur ^Texl. add. UmversaDeus aquis irrigatj.
et cuncta intra ipsurn sunt, et locus nusquam est ubii Vim sui sermonis Deusin singulis juxia morum di-
non sit, sicut scriptum est : Spiritut Domini replevit ( versilalem format, ut hoc in ejus eloquio quisque
orbemterrarum (Sap. i, 7). Et tamen cum laus Sa- inveniat, per quod virlulis necessarias germen ferat.
pientiae describerelur : Ett enim in illa tpiritui tn- Unde per quemdam sapieutetn de manna: dulcedine
tellectus,tanctui, unicus, mulliplex, subiilis, mobitiss dicitur : Paratum panem de cmloprmttitisli illit sine
(Ibid., ni, 24). Et paulo post: Immanus, slabilis. In\ labore omne deiectamentumin se habentem, atqut
quibus verbis magna nobis quaestio oritur, cur istei omnit saporis suaviiatem,Manna quippe omjie<fe-
Sj>iritusqui implet omnia, simul siabilis et mobilisi lectamcntum alque omnis saporis m se suavitaletl)1
[Text., mobilis et subilis] Jicatur. Sed si ad usumi habuit, quod videlicet in ore spiritualium juxta vo-
 »21 S. PATERII EXPOSITIO YET. F.T NOV. TEST. - SUP. LID. ECCLESIASTICI. 022
lunlalem edentium saporem dcdit, quia divinus sermo A timnr reilarguit, ipsa sibi teslimonium perhibet dain-
el omnibus congruens, et a semetipso non tliscrepans, . nabile esse quod agit. Et cum illicita quisque per-
qualilatiaudiemium coinlcscendii -.quem dum eleclus peirat, ravet quod facit, el apertus daniiialionis les-
quisque utititer juxta modum suuin inlelligit, quast tis est ipse timor iniquitatis, quia et timetur quod
acceptum manna in voluutarium saporem venit agitur, el lamen maluni non vincilur quod tiinetur.
\Texl., verlit]. Fugiant ergo iniqui humanos oculos, semelipsos cerle
non possunt, quia enim nialum quod faciunt
CAP.IX. — Quod nemo te de ignotantia peccati ex- fugere noverunt, habenl lestem conscientiam, habent judi-
cusare queat (ad Sap. xvn, 10). cem ralionem suam. In peccato igitur quod commit-
(MoraJ. lib. xxvn, c. 25, n. 48.) Creator omnipo- tunt prius conira se jntliciuni suaj lalionis inveniunt,
tens Deusa cuncti-;inseusibilibus irrationabilibusque et post ad dislriclionem ;t lcrni examinis penlucun-
distinclum raiionabilem crcaturam liominem coiuli- tur. Et lioc est loriassequod per Psaimislara dicilur:
tlir, quatenusquid egerit ignorare tion possit. Natursc Abyssusabgstum invocatinvoce calaraclarum litarum
enim lege scire compellitur seu pravum, sive rectuin (Psal. xu, 8), quia dum niiro ordine disposilionis
sit quod operatur. Nam ad judicium pro aclione cur oct tillic, inaliiiiinon pennilliiur ne->ciriquod agitur,
veml, si non potuit nescire \Text., si poluil nescirc] el suo sc jani judicio peccator in conscienlia con-
quod egit? Et ipsi ergo qui praeceplisdominiciseru- deninat, et posl coudeinnationem propriam, ad acterni
diti [Texl., erudirij conteniiiunt, utrtim bona an mala jinlicis senleniiani properat. Abysso ergo abyssura
sint quse faciuni, sciunt. Nam si bona se facere ne- inrocari, est de judicio ad judicium pervenire. Eaut
sciunl, cur de atiquibusfaclis in ostcnsionem [Text., ." ergo praedicatores sanc.li, reJarguant facla peccan-
ostentaiione] gloriantur 1 Rursitm si mala se a_erc tiuiu, amlitores aulcm pravi couiemnantverba juslo-
ignoranl, cur in eisdem fac is alienos oculos decli- rtiin, defendant quanluiu volueriut piavitales suas,
nanl? ipsi enim sibi testes sunl, quia sciunt malum alque impudenler geslas iuipudenlius defendendo
esse quod agunt, quod videri ab aliis verenlur. Si mulliplicent, cerle ipsi sibi in couscientia lesles suut
enitn veraciler inalum esse non crederent, nequa- <|iiicxcusabiles non sunt. Eo enim ipso quo rutiona-
quara hoc ab aliis videri formidarent. Unde H bene bilem cieaiuiain Deus homiuem condidit, iu mauu
per quemdam Sapienlem dicitur: Cum sit limida ne- omniuni lioiuiiiuin signat, ut novcrint singuli opeia
quilia, dat testimoniumcondemnationis(Sap. xvil, 10); sua,
quia tium de facto suo conscientiam suam pulsans,

LIBfcRSECUNDUS,
De Testtmoniis in librum Ecclesiastici,
CAPCT PuimJM.— De tenlationibus conversorum, ad ante faciem hostes occurrunt. Jam peccata praeterita
itlud: Fili, accendensad servitulemDei, sta in jus- velut exsiinctos iEgyptios posl terga relinquimus, sed
lUiaet limore (Eccl. n, 1). adhuc nocenlia vitia, quasi hosles alii obvtant, ut ad
(Moral. lib. xxiv, c. li, a n. 25 ad 34.) Solerter terram repromissionis pergentibus coeptum iler in-
Intuendum est tres esse vices, quibus unusquisque tercludant. Jam priores culpae, velul insequenles
anxietate moeroris alficitur, et post mcerorem pr>ti- adversarii, sola divina virtote prostratae sunt, sed
nus ad securitalem laljtisc revoealur. Quod sivigi- tentaiionum slimuli quasi hostes alii, conlra facient
lanter aitendimus, has tres vicesmoeroris et laetiliacG veniunt, qui et cum nostro labore superentiir. Con-
uniuscujuscunque elecli animo islis modis alternari versio videlicet securitatem parit, mater aulem ne-
invenitnus, id est conversione, lentatione et morle. gligentiaesolet es;e securitas. Ne ergo securitas ne-
In prilna quippe, quam diximus, conversionis vice gligentiam generet, sic scriptum esl: Fili, accedens
gravis moeror est, cum sua unusquisque peccata ad servitutem Dei, sta in juttitia et timore, et prmpara
eonsiilerans, curarum saecularium vult compedes animam tuam ad lentationem (Eccl. n, 1). Non enim
rumpere, et viam Dei per spatium securae conversa- ail, ad requiera, sed ad tenlationem, quia hostis
tioms ambulare, desideriorum temporalium grave nosler adhuc in hac vita nos positos, qnanto magis
onus abjicere, et leve jugum Dominilibera servilute nos sibi rebellare conspicii, laulo amplius expugnare
portare. Cogitanti enim ista occurrit illa familiaris contendit. Eos enim pulsare negligit, quos quieto
\ sua carnalis delectatio, quae inveterata dudura, jttre possidere se sentit. Contra nos vero eo vehe-
quanto eum diutius tenuit, tanto arctius astringit, mentius incitalur, quo ex corde nostro quasi ex jure
alque a se tardius abire permittit; et quis ibi moeror, habitationis expellitur. Hoc enim in seipso
quaeanxietascordis, quandohincspintusvocat, hino £ropriae lominus sub quadam dispensatione flguravit, qui
caro revocal, buc amor novts conversationis invitat, diabolum nonnisi baptisma se tentare permisit;
>Luc tisus vetuslae perversitatis impugnat, hinc desi- ut sigmim nobis post quoddam futurae conversionis in-
. derio ad spiritualem patriam flagrat, et hinc in seipso Dueret, quod membra ejus, postquam ad Deum pro-
carnalem concupiscentiam tolerat, quae eum aliquo licerent, tunc acriores lentationum insidias tolera-
modo etiam invilum deleclat ? Sed quia divina gratia rent. Postprimamigiturvicem moerorisatque laelitiae,
diu nos islis difficultalibnsafllci non permiltil, citius -r. quam unusquisqueper studium coiiversiouis agnoscit,
nos ruptis peccatorum vinculis ad libertatem novae htc secunda suboritur, quia ne securilas [fext., se-
conversaiionis consolando perducit, et praecedenlem curitatisj negtigentia dissolvalur, impulsu teniationis
tristitiam subsequens ketitia refovet: ita ut conversi aflicitur; et quidein quisque in ipso couversionis initio
uniuscujusque animtt. eo magis ad votum suum inagua plerumque excipitur dulcedine consolationis,
gaudeat, quo magis se pro illo meminit sed durum laborein postmodum probationis experilur.
aborando doluisse. Fit cordi immensa iaetilia, quia Tres quippe sunl modi conversorum : inchoalio, me-
{lerveniendo
ei quera desiderat, jam per spem securilaiis projiiii- dielas atque pcrfeclio. In incltoatiorie autem inye-
quat. At ne conversus quisque jam sanctum se esse niuntur [Text., invenitintj blandimenta dultedinis, in
credal, et quem pugna mccroris superare non valuit, medio quoque lempore certamioa tenlationis, ad ex-
ne ipsa postmodum [Texl., valuit, ipsa poslmodumj iremum vero perfectio [Text., perfectioneiiLLpIenilu-
securiias sternat, dispensante Deo permitlitur, ut dinis. Prius ergo illos dulcia suscipiunl quse conso-
post conversioiicm suain tentalionum stimulis fati- lentur, postmoJum amara quae exerceant; et tunc
getur. Jam quidem per conversionem rubrum mare detnum suavia alque sublimia quae confirnient. Nam
transitum est, sed adbuc in eremo viuc pracseutis et sponsara suam vir quisque prius dulcibus blautli-
 v
923 APPENDIX AD S. GREGORIIOPERA OMNIA. 92.
mentts fov«, qoam tamen jam conjunctam asperis A <
A dissipalur, et saepe Iiinc inde provocata cui tentantf
iiierepatiofiimisprObat, probalam vcro sediris cogi- ivitioobviet, velquod primuminipugnelignorat. Unde
tatioiiiftiis pofjsidet. Umie et plebs Israelilica, cum plefumque j evenit ul duin nimis insurgentia vilia
ad sricfdsmentis nuptias ex ^Egyplo <
spondentese Deoarrharuiti ciucianl, dum repugnantis anitnuin jam jamque iu
vocareiur; quasi vice prius accepit blandi- 1lapsum quasi desperationis iiiclinant; conversus
menta sigftOrum; ccmjiincta acitetti, probalionibus < quiSque baiie sublimitalis viatn, quath sibi ad reme-
cxereCtirf ili ereniO, pfbbata vefO, in proniissionis diuiii < clegit, expavescai: et truasi in summo eductus
terrii viftutis ptehituiiiie cbiiflrinatur. Antc igilur in tifubat, l qui in imo solidusstabat. Sedquia misericors
miractilb degustavit quiJ appeteret; poslmoiluni in Deus 1 nos jirobari perniitlil tenialionibus, non tolerat
iabore teniata e8t, si custodire novcral quod guslas- ireprobari, sicul scriptumest: Fidelit autem Deut, qui
tet, ad extrcmum quoque plenius accipere ihcruit, inon palielur voslenlari supra id quod polestii, ted fa-
jui efgo vilani ciei
quod lauOrtbils probnta custodivlt. lilanda , cum tcntdtioneetiam proteulum, ut pottiiit tusti-
Utiiu3ciiju9iiue conversl, el inclioatib peritittl- nere : (1 Cor.x, 13); citius nobis opc consolatiouis
cct, et asperit medielas prob.il, et pleiia oosl per- icccurril [Text., succurrit], el surgcnies tentationum
rectio Krborat (Jforai. t, xxiv, c. H, n. 29). Sxpe stimulos mitigat, impugnanlestiuese cogitationuin
autem tam diutina sutit tcniatioiuiin ccrtamiiia, quam mtiliis intcriu pace irantjuillat. Moxqtie anima im-
jonga inchoationum fucrant blandiiruiila. Saepcvcro incnsam de spe ccelesti heliliam pereipit, dum de-
lnajtis datur in inchoatione dulce<tinte,ininiis aulcin vicliim iiialiiin respicit qttod lotefavit. llis itaque
irl labrife proballoiiis : saepe minus in inchoaiionc duabus vicibus, itl est coUfessionisct proba-liouis,per
dulcciliriis, majiis in labore probatlriiiis. Nuiiqnaiii „gu mojrorem laetiliamqne tfansactis , superest trriia
vero labofeiti tehlationis riisp.tr sequiiur perfedio cujus et iiKcroremadhuc sustirieat, el gmidiaconso-
IlrmHalis, qtiia juxtn snmmam ceftaifiiriis, fcihur.b- qiiaiur. posi (^onversionignamquo certairiinitj post
fator tttilsque pietfltudine perfeettdriis. Plefiithi;iie prpbationis aerutnnam, restat aiilmc dura teniaiio,
auieiri tri eo quisque cnhvcrsus labitiir pod dum quja veuire nojj polest ad perfeclaejtsudia liberialU,
quibtisdam doiiis gratiae dulcedlife ihchoaiionis exci- iiisi prius debiluin solverit humauooCondiliotiis.Coit-
pifttf, cohflfmaliOttem acccpisSe S<5peHectionis ar- versus. autem quisque sibi caute soiUcitttatatlte se-
bilralur et pleuitudinem consummationissestiriiat, cum consitierare non cessat, teternhs judex quitm
quae adhuc blandimenla csse inchoationis ignorat. (Jistriclus adveniat, suumque leriiiiiiuiu quotitlio
%J.e tit.ut jiu.ra sqliiU.igAlatJonis,jirocella tangitur, prospicil, et ante severitatem tamse JrtStHncp5s Fa-
despectum se et perditum Deo suspicelur, qui si in- tiones vilre suae posilurus sit allendil; ct si cuncta
choationi suscnon passimcredcret, adhuc iu prosperts prava opetniqttJe intelligere potuit devitavit, ventu-
positus, mentem ad adversa praeparafet, et vitiis ve- fiis tafiieri toratn tlistricto judice, illa magis quaein
nientibus poslinoilutiilam liriiius resisterct, quam ea seme.ipso uon inlellijit pertimescit. Quis euini con-
e.iam sagacius prxvitlisset. Quae tjoidein si iranqtiil- BkierareValeatquanta mala, per momenta temporum
lius pracvidet,lolerat, eorumtamen omnino certamina ipsis.iiijionstantibus cogiiatjonum mo,t>jbu8 ribrpetra-
erfantsl praevide.lt non ileclliial, <JUiacflrsiiSnbstri tiiutj? ocilc est auiem opera j?er,versavitate, sed
Ilitrerismsquaquamperagitursine piilvere teiitaiionis. riintis diftlcile esl ab illicita cogtjatjont?cor lergere.
Ptefumljutj autem convfefsustajibus quistjtie tdnta- Saepe oigo eteclis, ctiani noleniiburt,iit cogitatione
tiohttnf stittlulis agitatur, qualibus atite conversltinis, siirripit qiiod in »e jjuidcm solerler aspjeiunt«et aote
gratnm ntthquam pulsatiltn se' esse rtitilnistltuf, nbiji C G Dei dculos jrijaritiiil reaiiis ostenuuiit; et cura de bis
quia mnc tftfeceadem fddix tferitj»titihls Akmt, keii bmdibiis setjiper tiist|iictajgdicia perliiueJcaiJt, lunc
qnia nbn apparebat. Homatnls'<4<iiMe dnirttttt.intilits; irifiieriliiECvpeiiienler rnettjunt, <;umadsolvendsm
cogiiattoiltbns occupatus, srctje sibihietliisl aliijuoi btimaha:conditioiiis debitujJi venienlesj districlo ju>
modo wanet IncOgnltus,ttt brtmitiOqdbtt tolefat rie- dicibrojtji)quaj;,ese cernunt, ei Jjl l.iiilo tiinor acriori
Kiat« qula uttfil pef multa spar|ituf, ab liiierria sutl Qujajiloei rejf juutio aci^eriia.vicuiior. Crescil pavor
cofriiiione refhOvetuf.81 atitelft Dlb soli vacare a(i- Vicinareiiibuiioijo jjjstit^iac,e| urgeiite solutione car-
pelat, et farut» mtlltttiv&d*eofeitatloiilsabsfcliJal,Ittiic!• tjis, diianlb magis districtum pdieium jatn jamquo
libere cotisjlitit riuod de Mima pfbcetiii fadifct.ijar- quasi tangitur, tahto vehemeiitius fonmdaiur. Et si
nis. Cafutths n«B<toesi naScdlur iitvla, Jtiherah-• eS 4ufu sciiini, nuiiquanj ge {ffaelermisiisememiue-
ttum petttB» tefifer, atqne ittso itsa tHfiSeuiitiura i rttni, foriiudaui foma iila guaeucsciuni, qttia vide-
fljBSSUbiMrit«iH8appafeat WnlHcaBih SM qUriiiiVts 5
; If yMiC#*%HW«t<;,af ^, «iLi^pteiif itijilreoauiiiiti
tleiiif|»r ffutifitBrtlei svlpi tujfi %rtWaiif, ^iijiof W|Mu%,|]imj»^e.eili% hHjiUiori tcrrai-
wm
nmmmtopmrifrVt.*W^$m: _E_j|il_^BjSi^^##^

\ U
r. %&WMvB±pW&w qrii Vi* ^uaitwtm tt*njt1|
i alqletofm^ihispltiiriai-, stiWpwstitaiiofreht c8ftt«
i beigrjlb.ju.,icio propiifquailiust ffedtMaOnim tiiut.
pef «Wvlflkjriis fffttiartl a ftlt Cbr^llStMrMt turliai ciijus,lil)etaiiima-;iiiiiiierltoterretur, quoniJtiposi \m*
removeltilf, tM nlHa actroiium tnfjolciitia iibhierat,, sjlluiii litjc invoiiit.quodin aelenium uuitafi»non jios-
ntillus cogilationutrittliinittits pretiiai, ilitie quoJ oc- sit. Coiisidcraniuj quippe quod viant viise pr,t>seliti
cuitum lateiSat agooScildf, fuiit de iailicC viiioruml nequaquam s-ne culpa iransire petuimus. Consiilefa-
puhgit littelr. Spliia lentationum. Contra qtiniii bcnc_ irius eliam quia iie hocquitkmsinealiquo rcatu imsito
vivetitis mailti agtitir, ut qiiaiitum polest fieri nonii est, quod laujabilitor gessitiiiis,si reinoia pietato
tegStttr occtltla, scd f adlcitus evelVatiiKQiibd donccc juiliCcmur. Quis enim uostrum viiam praceileiitiu.ti
fiat, imlitscitjusqtie coriversi aiiiiriuiiiita haec spinaa palrum valeal vel superare vel assequi? Et taniett
coliturbat; ttl ssepe percussione subita pcne supcrarii David dicit: Ne intret in judicium eum seno tuo, mWt
se sehtiat, ejuqiic vulmjs medulliius inllictuincxi- noii justificubititrin conspecl»tito omttisvivens(Pttiti
thbiliief peiiimescat. Pmrumque veto ipsi ientatio- CXLII,3); Paulus cum diceret: iVi/lti mihi tonicitt»
nnln sllirittlliliiiKin usiun^eniuiit, dilatantur, et lioii
ii sum, caitte subjunxlt : Sed non in hoc juttipedm
quMemiicridfc , sed Iohgiofesfeltisltiiit.Siiniisauiemii sitm (/ Cor. iv, 4). Jacobus dicit: In tmtUit«feT/hW'
dolentj 8W magis infiijiiint: doia iliiriimeriti diolius% viuf omnes (Jac. iu, 2). Joanfiesdkit; 8i aH»emto&
adh:eretitv-laiit(jflunt ijiinus pnvlmdt, (fuaiitbniagis s qitia peccalttmnon habemus,ipsi nos seducimuset ve-
nssiieii.lnter haeccrgo deprebensa mens liuc illticque is rtiOTi« nobit non esl (Uoan. i, %).Quid ergo faciant
i'isv'C"«iii4r,rt i-.'i!:iplct!)ti:!tent;i:ionu:n ;>*ti!im-< in'!><i«nVi ct irtfiuuntetjlumtim?anl fyt ni.i.'<ivij-•
 92S S- P&TEBII EXPOSJTIO VET. ET NOY; TEST. — SDP. LIB. ECCLEStASTICI. 826
gnlta mobilta [Textiyimmobtjia] stabunt, si htijtis A rerfnones, Aatte Itftus Aomttffsert&etceii eWi ielierit
pavoris turbine etiam cedri qualiiinlur ? So^uiiojii fn majmaie sua (Lu&.rx, S6).
iffbcfrtiis ajpfdpinqttanS,rioririuriquariilerrore vln- CAP.T. — De patieritid Pei etga,peccatoret, dfi ilkd:
dictse etiam jiisli ahima tttfSatuf,' ctri et si qttod tran- Jve ditds: Peicavi, elijuld accidit liisie (Eccti.v, 4)?
qiiillum.jn hac vita sapere poluit, mnrtis articulo
jhterVeriiejite conc.ulitur ? Sed quja justorum, arii.tjise hora. (Morat. IJD.vixv, c> 4 et ,5, n. 8 et 6 ; Ilfe..,
a.Jevi|)<isqiiibusquc co.riiagiisipso saepe pavore mor- 13, in Evanjj., n. 5.) Divina severitas eo
iis jpurgaritur, el aaternoeretributioiiis gaudia jam ab jii|f]uum acrius in judicio punit, <}noddiuiiu; {.er-
et tanto seqiiilur dislrictior sententia, quan-
ipsa carriis solutione pereipiunt, plerumque vero lulit, to peccanti ei inagna est palientia prorogata. ini-
toijtempiafioue quadarii reiribulionis acterna),.eljatri quus autem dum diu
Bri.iisi|uaih .cariie exspolieritur itilajesctint, et dura cit cxercct, quia rionomne quod nequiter concupis-
subito perculitur, sed ejus in
aeb.itum veiusfalis.solvunt; novi jam muneris lajtUia fineiii
neriruiiiiiur. Elecli igitur iiniuscujusque meijs ljis pa.ua Jiflertur nequissima ejus actio a Deo
JBbtis vicib.iis, itl e^f yei Jabore conversionis, ycl Viiieri iioii creditur. ^stimajtur Detts in}usti Scta rton
iejilatipiie"prooalioriis, vel jjormidine,solutiotiis ajii- cerpere, quia dilTert juste damnare , et magna ejus
citiir \Jeit., ajteriturj, el riwgnis postmoJum seca- palientia quasi quxdant negligeotia ptttatttr. Iniquus
ritatis gaiidiis fefoveiiir. quoque ipse tolies se in peccalis suis non videri a
GAPSII. — De hypocritis, ad illud : Vm pecctttori Deo crediJit,quoties inulte peccavit, Cui per quem-
dairi sapieniem dicitur: Ne dicas > Peccavi \ et qttid
terrammgredieniiduabusviit(.Eccli.utii). qccidiimihi trlste (Eccl. v, 4) ? Emendare uon vutt
\ Mofal. Nb.' t, ti. 86 h.
; $). Vm peecdiofi tert%mB B tiequitiam , pro qua digriam non pertulit poenam. Et
WfrerfieftHMiibtii viis (Eccli. n; 14). Dtiabusqtiippo quo pic exspectafus est, eo ,ad peccandum ncqttiter
Vtfe peecatbf terrairi ingrettilur, tfuando ei tiei eit est insligatus, et palieatiam supernae longanimitatis
quod operg exliibfct; et hiiffldlqtioa j»fercogitati6ri|fo despiciens; ttiide corngere cmlpam suant dtibuit,
qiKfcrii. Sunl hairique*riOhnulliqiiiih bdhisqtfi »- iride.cunrulayit. |£ept» etjam quja poenamquarii me-
fcittrit, noh retrlbuliOneui iriterius, ifed.extf>fiiisfa*- retur, repente non suscipit, boc ipsiun Dea not»
vorenl quaefunt. Ui.-timatdisplicere quodla,cit. Eat ita riunc, etad
' JlJ. —De amdtaribits et contamptoribuimujfdi, quaslibE
CAP. bjaspheraiasjiraesiimendoprorumpat voMii-
ad iliud; \'w kii qui perdideruht sustinenliam,(Ecch. IMnm[Text., voluptatumj^suarum nequitias impleat,
_t aliena rapiai, innocentuiix oppressione satletur, et
i(
. {*.»».).
(Brioraj,lib. vn, cap. 30,- m H&y.Saepe dum prae- tjuia
nticuuni percutiiur, yias suas aut hon videri a
Eeniis yilte brevitas qiiasi diu perseveralura ditigiiviF, Dojiiiiio Ecsiiinet, aut quod pejus est, approbark
aii abiernaspe aniinus Irangitur.et delectatur prxsen- Yeriiet prqfectii,, veijiet aeterna et repentina percus-
el iunc £mjrioscet ab eolTea;l.j..a Deo^cuiict!jj
libtls:, ctiraiiue longum putat quod ad viyenuum sibi gusslo; exittt viderit pra
spatiuiri reslat, repente vitani deserens, seterria corispici, guandOiSis improvigo
inv<jtiit.,.quiBvitare jara nequeat; HiriCest quod pef ijuiiciorum rei^ibtilione datimari. Tuac eonsidefJtSM
oiniiid yeruni judicein sentiet, qpando.maloHim s«**
queiridam ^pietiiejn tlicititr : Va; his 'quiperdidtr&nt rurii in<5rituiii
yidelket perdunt, quidum jam eyadere senlientjo non possit.
Sustjaeqtjam igiiur tlicai humaiia lacla Peun^noft cfernere§
iisaiiBiiorarj visibilibus aeatimanfc,spOmjnvfeibi* .- Jehio
jra derfeiinquunt,Guittqu»nieijs Jn praesentibus i%l- Q
fsiineriiiftn. C cuiij iiiiqrium.queratijariiiHiquila.tessuas libere pro-
W' 3'a terinin*lur> et repeiite rid supplicia iinpro- iijeglig.1l, sli^xumplafe. Priui,©Jiajjo Dei .lonpnimitatem
tanto. distjicijorem jusliiiam ih judi-i
visaperveniuiit,quaddecepii suispraesumptiouibus ; j}|p(exercei,quia
ajj,t jiiJ.pquamse contingere , aut larde credidefiinti Cjdm q^aiito JoogtcfferoJDjitientlamanle jttli*.
jjraefogav^Jairifl eteijini Paultts dicit t i_»«o«w
Juiicseriptuin est •.Dies Donlini stcut {ririh nocleita guojjtam
vehiei (1 Tliessal. vv 2). Quia euim ad rapiendam secundumlenigniias pji ad pamite.ntiumte addacit j
duiem et cef impmhitens|
ijriiiriam propinqtiaus minime eonspicitur, friri in 7|es«uj;ufls ftJt \rmdurittan\lu«m
nijcle coinparuiur.. Xanto igilur debet quasi seriipe* cnDei (fiom. ii, 4). iMieJtiBMrtWlattpnbjutlifutii-
yeniejjs mehii, quaflto a ntjbis rion vatet Ventara Iliijc Psajmisla sil: Deutjtttkxi
prajscirj. IJiiue ,et sancii viri quia brevitatem vitaB lmustt nririem,
fqrtit^ k\ .hnggnimiti Dkturqs qujppe longa-
jridesirieritef aspkiunt k quasi quotidie morientes vi- beccato pwnjisit jjusiuijj,ptquejUjVides d^nquentiuHi
vunUet tanwse sfiliiiiiismansuris praparajit, qttaiiw ^iu, paliM^r^WJe,,tJ.ias jBUJe quahdoqiw
«jaiji iMrictiiM^
KJiMla essjsiransjtoria jSeiiiperex liue pensatits HHti.
^%lkriJJfili^crirsjiJijtp»-£
t^^li;^fl^^^^^.m^am^mm pv|taiul?r jRitS^l^^ :
m,X.** MMm&iW tm*im'^m*tmA
.,^«;t,.r.**ll«i>p-|#W» W-yiil-i«^v-ii-ia.
^Sc^^^^0t^0^tn^-in^^ if, ,j^ l^ fr?t) M-flWw
gose pefcst«t«ttmwail»*M ^t», &W»'Mm
" frHbfftllikx^tj,
prolinus fraii^ittif, tl i5it* InlMfJeli^ Mtlls m
pqcasum J.UI,lemppris ttjndit, ut non iit. QuotldoM victae aecuisat coriseienii», st iriterita pmibus htefctreiTt dP
piet^triojiv,eniaducilMr,ipsa Jiaee mottieiita siia qosi enJpaentordetiJr«HertTofiaV Dtfflott itantqfje ilc-
|leseruijt [ J^etci, djllerutit j, impeJluht, atquu uttd. cipere se posse quod appelit, ijtiaepfrJJMo femi-
teneri cerniiur, intJe agitur ne teuealur. niscitur nolle se adhuc fatefe qttod diviiiitus audivlt.
CiPilV. — De vefecuridia bmid vd maln\adttmd: Hinc per Joatinem dicitaf: Sf Wf imsiHrtiSitri» fe-
Eit confusio addttcens peichtunt, et eit confiiiiitJ prehenderilnot, fiduciam habemui ad Setttri, et atiM-
adduccns giotiam (EcciU tv, 25). quidpelierimusqt>eo accjpienuts(l Joan.in, 21). Jliite
Salomon ait: (jiui&vetlttMreitisuam he audial legeni,
TLib; t, hOin. 10, iii fiiiricii., n. ki.) Sicut vere- othtio 'ejris 'erii eMecfdbilis
toridia laudabWs est ili iiialb, ita rej^relieiisibiiisesl quippe nos in pelilione rOprclieridii, (JPrpti. xxvih, S)..Xor
ciim resisiere
Iriborio. EHibesiccre Criiiri maluiii, sapieriiiac csl; se praeceplis ejtts , qtiem postulat; riiemihit, et ofa-
BotittmvCrOeriibescere faluitalis.;Uude sciiptiim est: lio flt exsecrabilis, ctim ii ceiistifa avertiitir *lfegisr,
E'st cbhfusid ad&ucens peciaium , et est confusio ed- quia dignuin prolecto est ut ab ejus beneficiis slt
dueens glorlahi (Eccli. iv,'25). Oui eiiim erubescit quisquecxlraneus, <-ttj'usriimirurn jtiMioriibns rioil
peeniietidb mftla rjttae fefc.it,ail vitae'libcrtatcm per- vult csse subjecttis. (Jtia in re hoc cst saltibrb feiW-
veiitt, tjtii vefo eftiBiiscii,bmiji faeere, ab stalu ree- dium , ut cuuise mens cx mettiriiia cuipaefripfefiSa-
tiittdiiiis fesdit, atque _4Udauinaiioiicrii icmtit^ sicut dit, hoc prit» in oratione delleit quoil erfavii;qiia-
|ier H.ttffiiijitiji-eiilHkitai' ;' Xfm'wY v"'.'hw;'i'i;'t •:cei untitj omii-is iti-iculacum Ikliljus lergiiur, iti peti-
927 APPENDIX AD S. GREGORHOPERA OMNIA. .928
tione sua eordis facles ab auctore munda videatun A A mortis
] imitatio, quam dum jusii sollicite custodiunt
Sed curandum uimis est ne ad hoc rursus prorual, [Texl., | peragunt], culparum laqueos evadunt
quod se mundasse lletibus exsultat; ne dum plorata '. CAP.VIII.
( — De superbia, ud illtid: lnitiunt onmit
iterum culpa commiltitur, in conspectu judicis jusli peccaii tuperbia(Eccli.x, 15).
ipsa etiam lamenta levigenfur. Solerter quippe dcbe-
mus meminisse quod dicilur: JVe iferes verbum in < (Moral. lib. xxxi, c. 45 , n. 87 , Iib. xxxiv, c. 23,
orafione lua (Eccli. vn , 15 ). Quo videlicet dicto vir n. 47.) Radix cuirclimali superbia est, Scriplura at-
sapiens nequaquam nos prohibetsaepeveniam petere, testante qua dicitur : Inilium omnit peccati tuperbia
sed culpas ilerare. Verbum quippc in oratione itfrarc iEccti. x,15). Prima aulem ejus sobolesinanis gloria.
cst posl fletumcommitlere quod rursuni necesse sit Septem nimirum principalia vitin do hac virulenta
dellere. Ac si aperte dicat: Cum male gesla defleve- radice proferuntur, scjhcet inanis gloria , Invidia ,
ris , nequaquam rursiun facias quotl in precibus ite- ira, tristitia, avaritia, ventris ingluvies, luxuria.
rum plangas. Ante igitur oralionis tempora debet Nam quia iiis septeiu vitiis superbi.i: nos captos do-
sollicile conspici, quidquid potest in oratione repro- Init, ideo Redemptor noster ad spiritale liberalionis
bari. Talem quippe se mens , ei cum ab oralione pracliuui Spirilu septiformis gratiaeplenus venil. Sed
ccssat, exhibere feslincl, qualis apparere judici in ex his septem principalibus vitiis alia.vilinrumpul-
ipso orationis tempore exoptat. Saepe naiiique itn- lulant germina. Namde inani gloria , inobedienlia ,
ntiindaquacdamvel illicita in anitno vertimus [Text., jaclanlia, liypocrisis.conlentiones, periinaciae, dis-
versamusj, quoiies a precibtis vacamus. Sed cum se cordiae et novilatum pracsumptiones oriuntur. Do
mens ad studia orationis erexerit, earum rerum ima- og invidia , odium , susurratio , detractio , exsullaiio
gines reverberata jati ur, quibus libenter prius otio- in adversisproximi, afflictioautem in prosperis nas-
ta premebaiur. Sccpe curh nitindi libenler occupa- citur. Deira: tiinor [ Text., tumor] mentis, coniu-
niur, cumqtie pust liaecst idio oralionis Jntendimus, meliae, clamor, intlignatio, blasphemiaeproferuntur.
nequaquam se mens ad coelestiaerigii, quia pon- De trislitia : raalitia, rancor, pusillanimitas, despe-
du> hanc lerrenae sollicitudiuis in profundum mer- ratio, torpor circa praecepia, ^agatio mentis erga
sit. Nonnunquain vero cor a cunciis excutimus, illicita nascilur. De avarilia : prodilio , Iraus, falla-
et illicilis niolibu-, etiam cum a prece vacat obvia- cia, pcrjuria , iuquieludo , violentiac, et contra ml-
inus ; sed laincu qtiia culpns rarius committimus, sericordiam obdurationes cordis oriunlur. Deventris
aliena pigrius delicta laxamus, eijjuo peccare noster ingluvie , ii.epta lactitia, scurrilitas, immunditia ,
animus sollicilius meluit, eo dislricliushoc quod in mulliloquium, bebelndo sensus circa intelligentiam
se ab alio delinquitur abhorrescit. Unde fit ut eo in- propagantur. De luxuria, csecilasmenlis , inconsiJe-
veniatur quUque (arJus ad veniam, quo proficiendo ratio , inconstanlia, praecipiiatio, atnor sui, odiufn
fattus est cauttts ai culpam. Sed quid hac doloris Dei, affectus pracsentis saeculi, horror aiitetn vel
inacula inveniri deterius potest, quac in conspectu desperatio fu^turigeneranlur. Ex his ergo principali-
juilicis non inijuinal cbaritatem , sed necal ? Vitam bus viliis quinque sunt spirilualia et duo carnalia.
quippe anmae quaelibtt culpa polluit -.servatus vero Sed unumquodque eorum lanla sibi cOgnationejungi-
conlra proximum dolor occidit. Menli namque ut tur, ut nonnisi unum. de altero proferatur. Prima
gladius figitur, et mucrone illius ipsa viscerumoccul- naraquesuperbiacsoboles inanis est gloria, quaedum
ta perforantur, qui scilicet a transfixo corJe si prius oppressam mentem corruperit, invidiam gignit, quia
non educitur, nihil in piecibus divinacopis obiine-G G nunirum dum vani nominis potentiam appetit, ne
tur, quia vulneratis membris imponi saltttis medica- quis hancalius adipisci valeat, labescit. Invidiaquo-
mina nequeunt, nisi ferrum a vulnere ante subtraha- que iram generat, quia quanto interno livoris vul-
tur. Hlnc est quod per semetipsam Veritas dicit: nere animus sauciatur.-tantoeliam mansuetudotran-
jVisi remiseritis hominibttspeccata eorum, nec pater quillitaiis amittitur, el quia quasi dolens membrum
vetter qui in cmlis est, remillet vobis peccata vestra tangitur, idcirco oppositaeactionis nianus velutgra-
(Matth. vi, 15). llinc constitutioni postulationis vius pressa sentitur. Ex ira quoque tristitia oritur,
condilionem pietalis posuit, dicens : Dimitte nobis quia turbata mens quo ioordinate se concutit, eo
debitd nostra , sicut et not dimittimutdebitoribusno- addicendo confundit, et cum tranquillitalis dulcedi-
slris (Ibid. 12): utprofeclobonum quod a Dto com- nem amiserit, nihil hanc nisi ex perturbatione sub-
puncti petimns, hoc primum cum proximo conversii sequens moerorpascit. Tristilia quoque ad avariiiam
iaciamus. Tunc ergo vere oramus, cum nec nosi derivatur, quia dum confusumcor bonum laetitiaein
prohiliita mala committimus, nec ea quac in nosi semetipso inlus araiserit, unde consolari debeat fo-
commissasunt ex proprio zelo retinemus.Gravi mensi ris quaerit, et tanto magls exteriora bona aJipisci
nostra oralionis snae lempore confusionedeprimitur,, desiderat, quanto gaudium non habet ad quod in-
si hane aul sua adhuc operatio inqumat, ut alienaei trlnsecus recurrat. Post' haec vero duo carnalia
roalitiaeservatus dolor aceusat (Mor. lib, xvi, c. 20),, vitia, id est ventris ingluvies et luxuria supersunt.
Nam sicut. per corporis faciem hominibus, ita per Sed cunctis iiquet quod de ventris ingluvie luxuria
iuteriorem' imaginem Deo noti atque conspicabilesi . nascitur, dum in ipsa distributione membrorumveijiij,
sumus; cura vero reatu culpaedepriraimur.ad Deumi rj3 genitalia subniia [ Text., subnexa] videantur : unde
levare corJis nostri faciem veremur. Dumenim nullai ' dum unum inordinate reQcilur,aliud procul dubio ad
bonorum operutu conftdentia fulcitur, intueri sumtnat contumelias excilatur. Radix ergo el regina vitiorum
mens trepidat, quia. ip«a se conscientia accusat. superbia cum devictum plene cor coeperit, mox illud
Cum vero jain poenilentiaclamentis culpa diluilur, ett his seplem viiiis principalibus devastandum tfahit.
s'x per| elrala planguntur ul plungenda iniiiinie pcr- Sicut aulera infenus radix tegitur, sed ab illa rami
pctrenlur, magna IU menie iitlucia nascitur et adI exlrinsecus expanduntur, ita se superbia intrinsecus
conspicienda supernac relributionis gaudia cordisi celat, sed ab illa protiuus aperta vitia pullulant. Nulla
nosiri lacies ievatur. quippe mala aJ pub icuiu prodirent, nisi haecmenlem
in occulto Intus namque prius ebullit
CAP.VII. — Qttod pro mortis memoria evadanlur r in elationc,coristringcret.
crimina, ad illud : In omnibusoperibm tuis memo- Sed quia occasio quod foras postmodum spumal in opere.
de dispulatioiie se prae-
rare novissimatua (Eccli. vn, 40). , btiit, debemus hanc superbiae
> sublilius sollicitiusque,discu-
; (Moral. lih.' xui? c. 2'J, n.33.) In omnibusoperi- tere.alque ad humanas mentes quawta vei.tjualis
bustttis memorarenovissimatua , et in tet rnum non ii veniat, et quibus qualiterve surripiat, tlemonslrare.
peccabis, Qui etiim consideral qualis eril liinidus inn Alia quippe vilia eas solummodo virtules imjjetunl
morte,' seraper lit limidus in operatioue; nihilquodd quibus ipsa destruuntur, ut videlicetira patienijaflj,,
transeat appelit, cunclis jiraesentis wiac desideriis s gastrimargia abstinentiam, libido coritiuentiam,<!)«*,
et
contradicit, pene morluum se considerat, quia soo gnet. Superbia autein, quain viliorum radicgjjii^p* :.
uioriiurum mininic ignoral. 1'eii'ecta enim vita estit nius,nequaquam unius viitulis cxsiinetioae coBteiita»;
929 S. PATERH EXPOSITIOVET. ET NOV. TEST. — SUP. LIB. ECCLESIA&TICI. 930
cotitra cuncta animaemembra se erigii,et quasi gene- A eunt, quanto a se oOulosaveftunt: quia in hnjus '
ralis acpestiler morbus corpus omne corrumpit, ut viliE itbiere offendentes corrutint, dum alibi iiiten-
os- tlunl. El quidem peccatores se asserurit, nec tamea
quidijuid illa invadente agilur, eliamsi virlus esseter-
tenditur,non per hoc Deo.sed soli vanacgloriae tantum ut lam noxie in rcgimine persmiaetraderen-
viatur. Quasi enim tyraniius quidam obsessam civi- '- tur. Et dum ejus facta despiciunt, dum praecepta
tatein inlercipit, cum mentem superbia irrumpit, et contemnunt, atl tanlam nsqtte vesaniara devolvuntur,
quo diliorem quemque ceperit, eo in dominio durior •> uf Detim res humanas curare non acstiment, fjuia ei
exsurgit, quia quo amplius res virtutis sine humili- i1'• qui qttaii jnre reprehenditur, csse se commissos do-
late agilur, eo latius isla dominalur. Quisquis vero lent. Sicque dum conlra rectorem superbiunt, efiam
ejus in se tyrannidem captiva mcnte susceperit, hoc '- conirasuijudifia' conditoris iritumesciint, ct dum pas-
prinium damntim palitur, quod cluso \Text., clauso] loris vilam tlijudicant, ipsatoquoque sapientiant
cordis oculo judicii aqujtatem pcrdii. Nam cuncla oirinia disponeiilem [Tex^./dtsponeniis] impugUant.
quae ab aliis. vel bene geruniur displicent, et sola ei S.rpe aiitem recloris sui diclis proterve obviant, et
quse vel prave ipse egerit placent; semper aliena .- eam.lem vocis superbiam libertatem vocant; sicque
opera despicii, semper miratur quod ipse facit, quia ; prope elatioliberlalis[Text., sic «juippeelatio] se quasi pro
et quidquid egerit, egisse sesingulariter credit, atque rectludine. objicit-, sicut saepe timof pro
ineoquod exbibet per glorix cupiilitatem, sibimct < humililale suppOnit;Nam sicut plerique reticent ex
ipsi favet per cogilationem, et cum se in cunclis timore, et lattien tacere se existimant ex liumilitate,
Iranscendere caiteros acslimat, per lata cogifaliomira ila noiimilli loquunlur per impatienliam elationis, et
spatia secum deambulans, laudessuas lacittis clamat. B: tari en loqui se credunl per libertatem rectiiiniiiiis.
Noiinunquam vero ad lantani elationetn mens duci- Aliqtiando auiein subditi proterva quac sentirint ne-
lur, ut in co quod tumet, etiam per <slenlationem ; quaquara produnt, et hi quoriun ldqua,citasvix'cOm-
locutionis efTrenetur; sed tanto facilius ruina sequi- , pescilur, iioiinuiiquam ex sola ainariludine iniimi
tur, quanlQ apud sc quisque irapudentius exallatur. rancorisoblicecunl. Qui pr-r dolwem menlis pro-
Ilinc enim scriplum est: Ante ruinam exaltatur cor , cacitatis suac verba sobtrabenfes, cum male loqni
(Prov. xvi, 18). Ilinc per Danielem dicitur : I» aula : soleanl pejus taccnt, quin ciim peccando aliquid de
Dabyionis deatnbiflabatJlex; responditque. et ait:tn , verba correptione audiunl, indignantes etiam respontionis
Noune hmcest Babylonmagna, qnamego mdificavi . suspendunt. Cum his quando aspere agitur,
doimtm regni, inrobore hrliludinis mem, in gloria saepead querelaevoces de hae ipsa asperilate prosi-
decoris mei (Dan. \v, 26)? Sed liunc liimorem quam ., liunl. Cum vero eos magistii suiblandeprtevenluiit,
concita vindicla rcpresseril, illico adjiuigil, dicens: t de hac ipsa humililale qua pracvenli sunl gravius in-
Ciimadlmc sermoesset in ore rehis, vox de cccloruit: dignanlur, et tanlo eorum mens vaslius acctnditur,
Tibi dfcilur, Nabuchodonosorrex, regnum luumtrattt- .' quanto consitleratius iiilirma judicalur. lli nimirttm,
ieia le: et ab hoihinibusle ejicient, et cuin bestiii et '"- quia liuniiliti.tem, quaevirtutuin materesl, ncsciunt,
feris eril habilalio liia; (enum quasi bos comedes, et"' usum sui laboris perduut, etiamsi qua bona sunt
seplem lempcra immutabuntur sttper te (/iirf.,'28). qijae operari videanlur; quia surgentii fabricac ro-
Kcce qttia luirior, meniis usque ad aperta verba se busta celsitudo non li_itur, quacncquaquam per fuu-
proluljt, patienlia judicis piotimis usque ad seulen- damenli forlitudinem in pelra solidaiuiv Soli ergo
liam crupil,' tanloque litincdisiricllus perculit, quanto , ruinae crescit quod aedilicaut,quia anle molem fabri-
i-jus se superbia iirimoderalius erexit. Et quia enu- pp^ cx humilitatis fundafuinanon procurant, quosbene
iiieraiulo bona dixil in quibus sibi jilacuit, enumeraia ab intimis prodimus, si paueis in exlerioribus os-
niala in quibus ferietur autlivit. Scieniium veio est ',\ teiit.lamus.Cunciis namque superba apud se cogita-
quotlipsa h.tc de qua iraclanius elalio, alios ex re- . lione liimentibus, inest clainorin locutione, aniari-
bus sxcularibns, alios vero ex spirilalibus possidet. tudo in silenlio, dissolutib in bilarilate, furor in
Aller nnmqiie inluinescit atiro, alter eloquio , alter tristilia, iiihonestas in aclione, honesias in imngine,
i-i iufiinis el terrenis rebus, atter summis ccelestibus- erectio in incessu, rancor in responsione. llorum
que virluiibus, uua tamen eadeinqne res antc octtlos nieiis semper cst ad irrogandas contumelias valida ,-
Dei agitur, quainvis ad humaria corda veniens , in ad lolerandas inlinna, ad obediendum pigra , ad-la-
eorum obiulibus diverso arnictu pallietur. Nam cum cessendum [Text., lacessendos] vero.importuiia-j ad
is qui de terrena prius gloria superbicbat, postino- ea quae iacere debel et praevalel igiiaya, ad ca aulein
dum de sanclitale extollitur; nequaquam cor ejus quaefacere riec debel nec pracvalet parala. Ilicc in eo
clatio deseruil, sed ad ettm consueta veniens ut co- quod spoiile nori appeiit nullis exhortaiionibus ilec-
griosci neqtieat, vestem mulavit. Sciendum quoque titiir; ad hoc autem quod lalenter desiderat,, quierit
est quod aliler hcc praepositos , alque aliter subdi- ul cogatur, qttia dum metuit ex desiderio suo viles-
tos lcnlat. Pnclalo namque in cogitationibus sugge- cere, opiat vim in ipsa sua voluntale tolerare. Igitur
vil, qttia solo vit:c merilo super caclerosexcrevit; ct quia humanosaliter animos aliier tentari ex rebus carna-
si' qua ab eo bene aliquando gesla suni, htcc impor- libus, atque ex spirilalibus diximus , audiant
ttine ejus animo objicit, et ciiin liunc Deo singulari- ; iili: Omnis caro (enum, el omnis gloria ejus sicut (lot
ter placuisse insinuat, qUofacile suggesta persiiadeat, feni (Isai. XL,6). Audiant isti quod quibusdam post
ipsam ad testimonium potestalis tradiUc retribulio-1D miraciila dicitur : Nescio vos unde siiis; discediie a
netn vocat dicens: Quia riisi ouiriipolens Deus de • me, omnes operariiihiquitalis (Luc, xut, 27),Rursun>
liis omnibitsmeliorem cemeret, omnes lios sub tuo que aliter tentari praelalos, et aliler subditos pracfati
reginiiiie non dedisset. Ejusque mox menlem erigit, . surnus. Audiant illi, cuin de acccpla poteslale glo-
viiesatque inuliles eos oslendit qui subjceti sunt; riarituf, boc quod Abrahacvoce ardehii diviii dicilur:
ita ut jam nullum quasi dignura respiciat, cui ocqua- Memenlo,fili, quia recepisti bona in vilalua (Luc. xvi,
nimiler loquatur. Unde et mox menlis tranquillitas 2). Autiianlisti cum contra rectores suos in quereiam
in iram vertitur, quia dum cunctos despitit, dum . prosiliunt, lioc quod iiiuruiuraiili populo, Moysi et
seusum vitamque omniura sine moderatione repre- Aaron vocibus respondelur : jVon conlranosest mur--
bendit, tanto irrefrenaiius [Text., eflrenaliusj se in mur vestrum, sed conlra Dominum; nos enim quid
iracandiaiu dilatat, quanto cos qui sibi commissi tuhms (Exod. xvt, 8) ? Conlra hujus languoris pes-
sririt, ssse sibimet indignos putat. At conira com tem audiatnus cnncli quod magislra Veriias docet,
sttbjeblorqm cor supcrbia insiigat, hoc summopete .• dicens : Discite a me, quia mitis Sumet humtlis cordi
tigere nititur, Ut sua acia considerafe fundiius ne- '' (Matlh. xi, 29). Ad hoc nainqtie uuigenitus DeiPilius
gfigant, et semper tacitis cogitationibus rectoris sui."r lorinani humilitatis nostrx suscepit; ad hoc invisi-
jiWices lianl, qui diini in illo quod reprelieiidere de- bilis, non solum visibilis, seii eiiam dcspecttis appa
fjfeantimporlurie respiciunt, iit semctipsis qiiodcor- ;i ruil; ad hoc conlumeliamm ludifaria, ifsisioiiua
rigaat nuuquam vidcnt. Unde et' tanio atrocius pcr- '' probra | Text., opprobiia] ,"•passiOBnmquelofaienU
 «J3l APPENDIX AD S. GREGORHOPERA OMNIA 932
tdleravit', ut su|terJ>utpnon fisse l^omipem doceret A intjrat, dicturus pcr legcni Doroinus: Diliges proxi-
huinilis Deu<. Quanla ergo"huuiilitis [Ic.-i., litimili- imum; praemisii, dicens : Diliges Dominum DeUm
latisj virlus qst, propler quam solam vcraciter cdo- luum i (Dm(. vi, S; x, 12); ut sciiicet in lcrra pecboci»
ccntjam is tpi s,iae a3sjjm.aiioiie<?stroaguus, usquo iiQStri i prjijs amoris sui radicen iigeret, quatenusper
ad passjpneui facjjis est parvns ? Quia enim originem :ramos postmodum dilceiio fraterna gonuinaret. Et
pcrdUioui nosirac praebuil superbia diaboli, instru- rursum qoja araor Dci ex proxirai ainore coalcscit,
mentuiri rcdemptionjs nostr.e inventa cst humilitas testalur Joanues dicens : Qui non diligit fratrem suum
i)oi. IJoslis quippe noster magniis inler ootnia cou- quem vitlcl, D.eumquem uon videl, qxomodopotest di-
ditus, yiierj supra omnia voluit elalus; Redemptor ligere (I Joau. lv, 20) ? Qu.e tnmen divina dilcctin
autQiu nosier, magnus maucns supra omnia, fieri per limorem nasciltir, sed in atleclum crescendo per-
lnlcr orania dignatus est parvus. Setl melius el cla- nittialur. Saipc vero omnipotens Deus ul qiiatitum
tionis cauijamdelegimus, et fuiidamenlj litiinilitatis qutsque a cbariinle ejus ac praximi longe sil, vel iu
apcrirous, si brcvl cotfimcmorationc pcrslringimus ca quanlum profeccril innotescat, miro ordine citncla
nuiij mortis attolor, quid vilac condilor suaduat dispensans, alios flagcllisdeprirait, alios succrssibus
\Texl., dicaj]. IUetniliil aliud mentes sibi subditas fulcit, et cum qtiosdnm temporaliter deserit, in quo-
docet, quam cclsiludinis culmen appetcre, cuncta rumdnm cordibus quod malum latet ostendit. Nain
icqijajia njenlis tumore transcenderc, socieialcm plcrumquc ipsi nos miseros insequunlur, qui feliccs
oiiinium hominum aila elalione transirc, scse ct sine coinparalione coluerunt. Cum enim quis posilus
contra potentiam cnnditoris crigere, sicut tlc eisdem in prosperitate diligitur, incerlum valde est utruin
per Psalntislam dicitur : TranstenmJ in disposilione nR " prospcrilas an persoiia diligalur. Amissio auttm
cordis ; cogitaveruntet loculi sunl nequitias, iniquita- felicitntis inlerrogat vim dileclionis. Unde dicitur
lem in Excelso toculi sunt (Psal. LXXII,7, 8). Istc nd [Text., bene quidam Sapiens dicilj: iVoiiagnoscilnr in
spula, ad palmas, ad colaphos , ad spineam coro- oonis amicut, et non abscenditur in malis inimictts
nam, ad crucem, ad lanceam, alque ad moriem ve- (Eccli. xii, 8). Nec prosperitas quippe amicnm indi-
nieos, membra sua admonet, dicens : Si quis tnilti cat, nec adversitas iiiiiiilcumcclat, quia et illc s.epe
tninistral, me tequalwr (Joan. xu, 20). Quia igitur prosperitatis nostrae revereniia tegitur, et iste ex
Redemptor noster corda regit bumiliuni, et mortis conftdcntia adversitnlis aperitur. Qui vero cx adver-
aucior rex est tuperborum, aperto cognoscimusquod sitate proximum despicir, a|>erte convincitur quod
cvidenussimum signum reproborum superbia est, lmnc in prosperis non amavit. Et cum omnipolens
at conira humilitas eleclorum. Cum igitur quam Deus ideo quosdam pcrculial, ut ct percussos eru-
quisque babeat cognoscilur, sub quo rege mililet diat, et non percussis occasionem bon; operis prae-
invenitur. Unusquisqueenim quasi quemdam lilulum bcnt, quisquis percussum dcspie;t, occasioncin a so
portat operis, quo facile oslendat sub cujus serviat viftutis repellit, et tanlo senequius conlra actorem
poleslate rectoris. Unde et per Evarigeliumdicilur : \Text., auclorem]erigit, quanlo hunc nec pitmi in sa-
Ex fructibut oorum cognoscelis eos (Matth. vu, 16). Iute propria, ncc juslum in alieno vulnere agnoscit.
Qui ergo sub rege superbi.e militant, licet aliquando CAP.XI. — De Itis
speciem humililatis assumant, scmetipsos tamen ce- qui aliis impenduntmisericordiam,
iare in omnibus ncquaquam possiml, quia corum su- nec lamen deseruntiinjusliliam,ad ilhtd : Quid siti
perbia diu lalere non sustinens, cum ex alia legilur, nequam est cui bonumesl (Eccli. xiv, 5) ?
ex alia sfctionentidatur. Qui verO snb rege htimili- C (Moral. lib. xix, c. 23, n. c-8.)Ille beie agit quas
lal'_smilitanl, 6emper pavidi atque ex omni litlcre pia sunt, qui scit prius servarc quaejusta stint, ut
circumspcctt, advefsum jacula elationis pugnant, et collatus in proximos rivus iniscricOrdisede jusliliae
quasi contra venientes icttis sotum rnagis in suo cor- foiite ducatur. N.itn mulli proximis quasi opera mi-
pore otAihuncustodiunl, dum in semetipsis princi- sericordiac impendunt, sed injustitix facta uon dese-
paliler humitilatem tueniur. rurit, Qttod [Text. qui] sf veraciter proxiinis miseri-
cordiam laccre slucierenl, sibi ipsis debuerant prius
CAP.'X. — Quod }tt advetsU protperorum , in pros- juste vivcndo misereri. Undc scriplum est: Mixerere
perit udvcrtorummcminisse debeamus, ad itlttd : In animm tum placens Deo (Eccti, xxx, 24). Qui ergo
dit bonorum ne immemor sis malorum {Eccti. xi, misereri vult proximo, a se trahal necesse cst ori-
27). ginem nvserendi. Scriptum nanique est : Diliges'
(Morat. lib. tn, S, c. 9, n. 16.) Mngna conso'atio proximumtuum sicut leipsum(Matlh.xtx,19). Quotuo-
(ribulationis est si cum adversa patitnur, auctoris do ergo alteri miserendo pius cst, qui adhuc inj'usto
nostri ad memoriam dona revoccmus. Nec fr.iiigit vivendo fit impius sibimetipsi?Unde dicitiir : Qui sibi
qnoil ex ddlore obviat, si menti cititis quotl [Text., nequamest, cui bonuscril (Eccli. xiv, 5)? Atl exhibcn-
Iioc] ex munere sublevat occurrat. Hini_scripMin cst: daiii quippe miserifordiam ut indigenlibus plenc cx-
In hie bonorum he sis immemor malorum, et in die tcrius vrtlcat impcnili, duo sibi necessarin congruunt,
mahrttm, he immemor sis bonorum (Eccli. xi, 27). id est Iiomp qui jiraebeat, ct res quae pnebeatur. Sed
QuisquWetiim dona percipit, sedijqiiorum temporo lofjjje inCp!ijpafabilile,rmelior est homo quam res.
iicquaquam eliamilagella perliinescit, iil elatiorje pcr I» n
" Qtii ilaque uj ligeijli proximo exleriorem substan-
lxtitiam corrut. Qijisqiii. auletn ftagellis alteritur, liam praebet, sed vitam sttam a nequilia non cuslo-
6cd BagelfOrpmlempore ncquaquairi se cx donis quae (iit; rem suam Dco tribuil, ci se peccalo. Hoc quod
eum conijgit accepissc corisoktur, ab slatu mcntis minusost obtulit aclori [Texi., auctofi], el quod ma-
omnimoJa desperatione destruitur. Stc ergo utraque jus Cblservavit iniquitali.
jungend» sunt, ut urium ex allero fulciatur, quatemis CAP.
et nagelli poeuani memoria lempcrel dorii, et doni XII.—Qitod ptefas el humililas inesse debeant
lcelitllm mprdeat snspicio et formido Uagelii. eleemosynariis,ad illnd : Omnidalo ne des trisliiiam
mali vetbi (Eccti. xvitt, 16).
CAP.X. -~De ditectione Dei, el proximi, ad iltud :
Xon aoneteitur in btnit emicut, tt non absconditur humiiiias (Moral lib. xxi, c 19, n. 29, etc) Duapvjrtutes,
scilicct et pictas, ita sibimet conncxx de-
in mattsinimkus (Eccli. xu, 8). bent esse, ut vicada se per opeia ftjlciaiit [Texi., vi-
(Moral. Kb. yu, c. 24, n. 28.) Duo sunt praccepta cario senipcr opere fiilciantur] : quatenus nec liij-
cbarilatis, Dei videlicet amor ct proximi. Peramo- miliias cum veneralur proximum, largitatis gratiam
rem Dei airior pfoxiiiji gignitijr, iet per amorem dcserat; ncc picVas cuui largitur, intuinescat erga
proxitni amor Dei nulritur. Nam qtii amare Deuiu iinjujgentiatii.ilaque proximi humilitaiem pielas fui-
negligil, prbfecto diligerc proximum nescit, et tunc ciat, hutmiitas pielatein ,tul cum indigentem f.ebus
plenios In Dei dllectione proflc,iriiu!i,si in ejus dilec- nece§sarijs naturae tuae copsortem v^es,iBCij,jpir
lionisgremjp priu3pfqximitjiled|p'i^[rea;f., diaritatej | piciateui \Tcxt., 'impietalem] dosinas iegere, Mfimt
laclamiJjr.\_m> eijlm amjt)r1M xijsprcm pro|imi ge-
 533 S. PATERH EXPOSITIO VET. ET NOV. TEST. -- SUP. LJU. ECCLESIASTICI. 934
notmulli qui mox ut ab egenis fralribus fnerint nc- A CAP.XIV.—De defendenlibuspeccatq sua, ad illud:
c©iM^ifj*psJ«ula4i,postdo«a largiliiri, in eis prius Peccasti, he adjiciqs iterum (Eccii. xxy, 1).
CftiujiunieJJosa vefba jacuJanliir. Q ti efsi rebus minr- (Moral. lib. iv, c. 21, n. 39.) P^e^sfi; neadjiciai
sterjum pielatis peclicitint, verbis lamen humililaiis ilerum. Pcccato peccaium adjicjt, qui male gesta
gratiaui periunt, ila ut plerumque videantur [Text., etiamdefendit, quj culpas suae[Text., tenebjis] etiani
illalae saiisfitctionein ' '
V.ideaturf, quia jam injuria patrocinia deijensionisadjungit.
Solvunt, cujn posl eontumelias <3onalargiunlur. Nec CAP.XV. — De his oui
ijiacni esl operis qpod postulata Jribuunt, quia ipso affligunturpro aaussione tem-
dalionis su.i: ijiiiuere vix euitidem excessum sermo- potqtium, ad itim ; De slercore boum lapidalus ett
nis tegunt. ^Quibushene dicitur : Omm dalo non det piger (Eccli. xx, 2).
trisliliiu» mnti verbi. Et rursurn : Etce tierliMttisuper (Moral. lib. xv, c. i, n. 5.)0e stercote boum lapi-
daliim iawmi el utraqne etm hominejustificalo (ECcli. Aatvs est piger. Gaudia vitao pracsentis, quas injtisli
xviji, 16, 17-); ut vitJelicet datum exhiberi debeat aeslimant magna bona, justt uf stercora deputani,
per pielalem.et bonum verbum tribui per luunili- vitae is aulem qni Deum sequi rioluerit, ab amore ;i'lcrncC
tatem. Al coirtra alii egenos fratres non student rebus pigrescit, et quoiies rerum tempofalium damno
fjilcire cuni possunt, sed blandis tantum sermonibus perculitur, ex bis nimirum affligitur, qiiae jusii viri
fovere, quos yeliemenier Jacobi prajtlicatio sancia velut sfercora contemriunt. Qui efgO externarum
reprehendit, dicens : Si autem frater aut soror nudi [re.rf., ex lerrenarum]'rerum percussione alteritur,
uuU, et iudigent viclu quolidiaito, dicat aulem aliqnh quid aliud quam de stercore bottm flagellatur [Texi.,
c» vobisUiis, ite in pace et calefaciminiet saturamini. lapidatur]?
"
nen dederilit autem eis qum necessaria sunl corpori, CAP.XVI. — De hypoctiiis, qd illud : Transi, hospes,,
quid proderit wbis (Jacob, n, 15)? Quos Joannes et orna thensam (Eccii, xxix,.39|.
quoque apostolus atimoiiet, dicens : Ftlioli mei, non Ijj). xxxit, c. 15, n. 19.) Ttanti, haspes,
diligamns verbo, neqitelingita, sed opere et veritate ei (Moral. otna mensay}. Transeundo hospes ornare men-
(I Joan. III, 12). Dileclio ilaque [Text., namqtic] nostra sam
exhibenda estel veoeraiione sermonis, et mi- bonadicilur], quia si ad allare Dei quis positus, per
semper
njsterjo largiiaiis. Muiiumvero ad edomandam dantis .talioneopera j||oriam prppriaro quaerjt, et de osten-
si cutn lerrcna verba sol- sancljtaiis ejus laus altaris extenditur, et ipse
Euperbiam valet, tribuit, apud DoniinumJn numero civium noji habe-
licite coeleslisniagijlri penset, qui ait : Facile vobis tajjien tiir. Aliis
amicos.de mammoua iniquilatk, ut cum defecetitis, neus ipse ejusopipip profJcit, ct tamen a Deo extra-
vos reciuiaUlin wlerna tqbernacnla (Lnc. xvi, 9). Si penransit. Mensam Uaque transeundo de-
enim eorum amieiliis selerna labernacula acquiririius, qui coravit, qqia £tare ad sacra voluit j Text*, noluit],
danles procul duhio pensare debemns, quia palronis desmente per omne quod agere sluduil, aii liumanas lau-
;imnera potius offerimus, quam egenis dona largiiuur. ct deCHCurrit.Nonnulli namque homittum,
lljnc per Paulum dicitur : Vesira dbundunlia illorum homines jpud Deum [fexj., fcnum] reprobi su»l, et apud
et itlorum abundantia veslm sanctti.iiis noniine censentur, curn ct ania
inopiam suppleat, ul liunianos oculos aliud ostendit vila, ct anle divina
inopimsit snpptementum(II Cor. viii, 1-i), ut vide- judicia aliud intcndit conscientia.
lieel sollicite perpeqdamus, quia et eos quos riunc
XVII. — De bonis et malis pmlatis, adillud:
inopes eerramus, abundantes quandoque videbimus, CAP.
et qui abundantes nspicimur, si largiri negligarrius, C Dueem te cdnstituerunt, noli extolli (Eccli. xxxn, i\.
quandoque inopes enmus. Qui itaqtte riunc tempo- etc. ^Moral. lib. xxui, c. 1, n. 8; lib. xxtv, c. 25, n. 22,
rale subsidium panperi tribuit, ab ea [Text., e<V| 23, n. 50.) Sanctae nniversalls Ecclesice splri-
pQStmodumperpelua recepturus, ut ita dicain, qua?t lerier lualis quisque praedicator, in cunctis quac dicil so-
ad frugetn lerram cxcolit, quaequod acceperit nbe- curare inspicit, ne in eo quod recte prsedicat,
rius retjdit. Jlestat ergp ut nunqtiam elatio surgat ex vjlio se elaiionis extoilat, ne vita a lia^na discofdet,
munere, quarido vidclice,tdives ex eo quod pauperi dum nc pxccm cum in Ecelesia annuntiat, tn semetipso,
tribuit, agu ui io perpetuuiii pauper non sit. Quis- bene dicit et rnale vivit amittat; sed sludel
contra maledicos rumores adversantium,
quis auiem super cura cui aliquid altribuit, factu se summopere
elati<mis"extoltit, tnajor^jp culpajn iijtrinsecus su- et defendere loquendo quod vivit, et ornare vivendo
perbiendo pefigji, o^ijifjn«JxtnrisecusIargjendo mcr- quod dicit. Nec in his omnihus suam, sed actoris
cedem, fitque et ipse bonis interioribus nudus, cum [Texl., auctoris] gloriamut qttaerit, atque omnemsa-
nudum despicif vesiiens, eo quod agit ut seipso de- pientiae gratiam, quam loqueretur accepit, non
leriorfiat, qtio se indigeati proximo meliorem putat; suis se cestimat meritis, sed eorum intercessionibns
minus quippe inqps est qui vesteni non Ijabet quam pro, quibus loquitur, accepisse. Sicque dum se infra
tjtii humiiitaleml Unde riecesse est ut cum naturae dejicit, superest, quia nimirum suae mercedi magis
nostrai corisortes exteriora non habere conspici- proiicit quod bona quae exercere prsevalet, alienis
nius, quam iriiilta nobis desint dona inieripra pen- mpritis reddit, indignum se omnibus judical, etiam
6emus, qttatenus sese super inopes cogitatio nostra dum dignius curictisvivit. Scit enim quod bona quae
non elevOt, curii soiertef vjdet qnin nos lanlo ye- Irinotescuiil liominibus, sine periculo vix esse pos-
el esse se sentiat, vellet
rius, quanto et interius indigentes sumus. Sunt nsunt, " tamen essequamvis sapientem
D
j quippe nonnulji, tjtji pietatis suae viscera tendere modo sapiens nec videri, atqne hoc sibi oriini-
I usque ad incogiiitos nesciunt, sed \oiis quos per tacerequod loquendo proditur pertimescit, et si liceat
.' assidtiitatem riotitiae didicerjut mjserentur, apud appetit, dum esse multis lutius silentium
. quos nimirura plus familiariias qtiarii natara vajet, cernit, eosque se [Text,, essej feliciofes pulat, iiuos
dtim qtjibusdam necessaria, non quia liomines sunt, intra sanctam Ecclesiam locus inferior per sileriitum
sed quia noii siuit, largiUntur. Sed unusquisque qui occullat. Et tamen ut sancla Ecclesia defendatur,
indiget, eoipso quo homo est, ei jam incogniius riori quia ad loquendum vi charitatis impellitur, ex ne-
est, et apiuj, josam raentem plus nalura valel quam cessitate quidem officium locutionis srjscipii, sed ex
notitia. magno desiderio otium tacitufnifatis qntcfit,' hoc
servat voto, ilkid observat [iTeiri.;exercet| jriliiiiste-
CAP. "XIH. JW?J)e viiandis mhuilis pecCalit, *ad rio. Hancaulem dicendi formulam arrogantes igno-
ilktd : Qui modica negiiqit, paulaHm decidit rant, neque enim loquuntur quia causac eyemuiit,
(Eccli. xtx, 1). sed causasevenire optant [Teif., aDpetiiril|, ut lo-
quantur. lpsi etiam, sicut sacpe novimus,' jiiordiiia-
(Reg. pastoral. parl. ui, cap. 33,) Qui modica tum sibi metum a subditis exigurit; et non tam prO-
spetnit, paulaliih rfeeWel.Qui peccata minima ttere pter Dominum quam pro Domjno venerari volunt;
ac devilare negligit, ab statu jiistitia. rioii quideiu intus enim se tumore
cqrdis extollurit, cunctosquo
rciicnte, sed jparfjbus totus cadit. subditos in soi CTmparatio«e <Je*j.iciupt, nec con-
 .33 APPENDIXAD S. CREGORII OPERA OMNIA. JS»
ilescendcndo V.onsolanlur [Text., consulunl], sed A ne usu roboretur. Diflicileenim in se qtrisotiehrVe-
dominandopreniunt, quin videlicet nlta cogitnlione teratam superbinm deprehendit, quia niitairumhoc
.e erigunt,et aeqitalesse esse illis (juibuseo<pra-esse viiium quanto mngispatiraiir, tanlo minus videmus.
contigit, non agnosctint. Conlra liunc luniorein Sicquippein mente superbia sicut in oculis caigo
piiefatorum dicitnr : Dttcem leexcontlituerunl; noli generatur, quo se baeclatius dilatat, eo vehementius
txtolli, sed eslo in illis quhsi ums illis (F.ccli.xxxn, liiinen angustatur \Text., anguslal]. Paulisper ergo
1). liunc tumorem Dominm per prophctam iu p:i- elalio in pracordiis crescit, et cunise vastius exten-
Eloribusintrepans, ait : Vos atttem cttmattsterilate derit, opprcssaementis oculum lunditus claudit; ut
imperabaliseit, el cum potentia (Eteck. xxxiv , 4). captivus animus elationis typum et pati possit, et
Ipsa eniin bona quacsubdiiis dicunt, doiniiiando po- lamen id curandum quod patilur videre non possit. Unde mn-
lius quam consulendo pfoferunt; qnia videlicel quid- gnopere est, ut qui regendis bominibus
qiiam cis qtinsi ex ;ei|tio dicere, seipsos existimant praefertur, apud se intra secrelarium menlis in ca-
dcjecisse; siiigularitalu aulem gaudent culininis,' et thedra pntsideat humilitalis, cumque judicanli ci a
l,oi, jeqtialilate coiidilionis. Unusquisque aiitem su- caeleris foris assislitur, vigilanli oculo incessanter
pcrbus reclortolies nd culpain superbitc[7exJ.,apo- aspiciat, cui quandoquejudici ipse de his judicandus
Islasiae] dilabiiur, quolies praeesse bominibus delc- assislat, ul quanto nune ante ettm quem non videt
clalur, et bonoris sui singularilaie lalalur, sub quo sollicilus [Texl., sollicitius]trepidat, tanto eum cum
enim sit non considerai, ct quod acqualibusquasi viderit securior cernat. Penset ergo quia qui ad sa-
non sit aequaiis,exsu'lat. Unde autcm haecvitiorum ti-faciendum districio judici de sua tantummodo
radix pullulal in corde regentium, nisi cx imitaiione anima fortasse vix, sullicit, qnot regendis subdilis
illins qui despeclis angelorum socielatibus, dixit: B K pracest, reddendacapud eum ralionis lempore, ut ila
Asceiidnmsuperaltilttdinemnubium, similis ero Altis- dicain, lol solus aniinas habef. Quaenimirum cogila-
simo (Isui.xiv, 14)? Reetores ergo quolics cxiol- lio si assidue menlera exeoquit, oinnem superbi:c
Itiniur in co quod caelerosregunl, tolies per lapsum tumorcm premit; et reclor providus tanlo jam neqnc
supcrbiao a summi rectoris servilio separanlur; et superbus [Text., nec aposlala] neque dux impius
ctiiii xqnales sihi subditos despiciunt, ejus supcr se vocabilur, qtianto ei cogitalione sollicita potestss
domiriium, sub quo onmcs acqualessunl, non agno- quacaccepla est, non honor, sed onusscslimatur.Nam
scttnt. Quia vero dominando praesont, exemplo suac cui esse nunc judicem libet, huic videre tuuc jutli-
snperbia: subditos ad iinpieiatem Irahunt, ad vinm cem uon libcl, numerari enim culp.enequeunt, quae
nutem pietatis ducerent, si eorum oculis humilitalis habendae.poteslatis amore perpetrantur. Tunc vero
exempla inonslrarent. Dux auiem est impius, qui solum potestas bene gerilur, cum non amando sed
per ttunorem a Iramiteadveritalis exorbilal, el duiii tiraendo retinetur; qme ut ministrari recte valeal,
ipse in praecepsruit, tumons abrupu sequenlcs invitat. oporlet primum ut hancnon cupiditas, sed necessiias
Duxest impius, qui pcr exemtJa viam osten- iinponat, percepla autem nec pro formidine debel
dil erroris. Paulus impius dux esse [Text., dux csse deseri, ncc ex liliidine amplecti, ne aut pejus quis
impietatisj meluebat, cum poiestatis sutc celsiludi- quasi ex hurailitaie superbiat, si divinaedispensatio-
nem reprimebat, diccns : Nec qttmrenlet ab homini- nis ordinein fugiendocontemnat, aut eo jugum su-
btts eloriam, nequea vobit, nequeab uliit, cum pot- pcrni rrctoris abjiciat, quo eura super cacleros
timtts oniri ette ut Chritii anotloli; tcd facti sutuitt jirivalum regiuicn dclectal. Polestas ergo cura jier-
parpnliin mediovestrum (I 'Ihess.limebatu, 6). Parvulus in rr, cipilur, non ex libidinearaania est, sed ex longatii-
medio eorum fuerat faclus, quia ne si inier iuilnle lohranda; ut inde tunc ad judicium salubri-
discipuloshonorem suaccelsiludinisvindicarel, excm- ler lcvis sit, unde nunc ad ministerium patienier
I la. elaiionis ostenderet. Tiiuebat niniirum ne dum grayis iniiolescit.
sibi ipse polestalem pasloralis potemiaj quacreret, CAP.XVIII.— Quod per domesticosqttmrat diabolits
givx subditorum [Text., subdiius] per abrupta scqtic- deciperejttstos, ad illud : A filiis luis cave,elado-
relur, ct ad impielaiem sequentes duceret, qui pie- mesticistuis altende (Eccti. xxxn, 26).
tntis ofllcium suscepisset. Unde necessc cst ut i;
(Moral. lib. 11, c. 8, n. 15.) A ftliis luis cave, et a
subdilis praebeat solerler domesticislitis
qui pr.iest, quic exemjila allende. adversarius non so-
iilUndat.et lanlisse sciat vivere, quantis pra;esse, Itnri per scmct psum, Anliquus sed per eos eliam qui nobis
nc vigilanleriuspiciat ne in eoquod praelaluscst in- ndhacrent, statttm
lumescal, nc jura debilae polestatis immodtrntiiis cuni enim cor iiostriiinsua salagit nostrjc iiientis iiiclinare,
pcrsuasione non subruil,
exgat, nodiscipliniu jus in ligorem niuleiur super- nl hoc iiimirnm per linguns adliacrentium repif.
bi.e, et unde a perversitaic subditos rcsiringere po- Hincperpropbetam dicittir: Vnusquisquesea proximo
tcrat, inde magi->intuenliuiii corda perverlat, ne ut suo cusiodiai, et in omni fratre suo non habeutfidu-
iliclutn esl, impiclalis dux pcr ollicium pittalis exi- ciam (Jerem.
Slat. Noiiaulein debet liominumducalum suscipero, mici hominisdomeslici ix, i). Ilinc rursuni scriptum est: Ini-
qui nescil hoinines bene yivendo praeire, ne qui ad namqtie adversarius ctiui ejus (Malth. x, 56). Callidus
hoc clieilur ut aliorura culpas corrigat, quod rese- se a bonorum cordibus repelli
carc debuit I, se comtnittal. llinc inde se ergo qui rit,conspicii, eos qui ab illis valde diliguntur exqui-
ut sibi I
rj et per eorum vcrba blandiens loqttilur, qui pius
pricsuntconspiciant [Texi., ciicuiiHpicianij, cieteris amanlur, ui duni vis amoris cor perfornl,
subditis vivant, ut bonum quod faciiint, et inlra facile persuasionis
siniim menlis aibscoiidant, et eo ad provectuin sc- ctitudinis raunimina gladius[7'<7x(.,ejus] ad inliraacrc-
queiitiuiu exempla reci;c o;eralionis iiiiperiiant, ut CAP.XIX. — irrumpat.
sitliJitorum culpas aniinadverlenles corrigant, ncc Quot modis tangant animum imaginei
tamcn per vim ejusdcm aiiimadve;sionisinlumescant, soiiinioriini,ad illitd : Multoterrare [eceruntiom-
ut quicdam leniter correpta lolerenl, nec lamen nia (Eccti. xxxiv, 7).
ilisciplinae vincula eadein lenitate dissolvant, ut (Moral lib. vm, c. 24, n. 42.) Aliquando somnia
qtuedamlojerando dissimiilent, neclanien ea cresccre ventris plcnitudine vel inanitate, aliquando vero
diisimuiandopermittaiil. Laboriosasunl isla, ct ni.i illusione, aliquando cogiiaiione simul el illusionc,
divinngralia fulciat, ad custodiendum diflicilia.Re- aliquantlo revelalione, aliquando cogiiatione simul
cie ergo de adventu judicis pcr Sapientiae librumi el revelalione generantur. Sed duo quaeprinia dixi-
dicllur : Ilorrende et cilo apparebilqttam[Texi., quo- inus, omnes (xpcrimeiilo cngnosciiiius, subjuncla
ttitttiijdurissiniumjttdicittmi» his\Text, judicUtmliit],, nulein quatuor in sacnc Scr.plurx paginis inveni-
qui pratttnt; fiet (Sap. vi, 6). Quia ergo pleiumquei : niiis. Soiniiiaelenim nisi pleruinque ab occullofioslo
por poiestalem regiminis ad culpam proruiiipilur pcr illu-ionem fierent, iiequaquam boc vir sapiens
claiionU; inilium \Text., unde vitiura] supeibi;e abi indicaret dicens : Mttllos errare fecerunt somnia,ei
i;is:im.ix radice secandum est, ut cum laleiuer ori- ittttsionesvanm (Eccli. xxxiv, 7). Vfl cefle": Nb»C
mr., idni. vi*_Uantcr abscidatur, ne proveclu vigeat. mtmiraliiiritiii,nec obscrvttbilissomnia(Levit.xix, 26),
957 S. PATERII EXPOSITIO V, ET N. TEST. — SUP. LIB. ECCLESIASTICI. 958
osten-. A.Grave jugum super filios Adam a die exitut de ventre
Quibus profecto verbis cujus sint detestationisnisiali-
ditur, quae auguriis conjunguntur. Rursum matrit eorutn, vsque ad diem sepullurm in rtulre
quando ex cogitatione simulet illusione procederent, [Text.a matrem] omnium. In Adam quippe primo_ho-
Salomon miniine dixisset : Multat curat sequuntur mine Domino[Text. Deo] recedente, repulsi a"pa-
somnia (Eccle. v, 2). Et nisi aliquando somnia ex radisi gaudiis in hanc mortalis vitaeaerumnam ceci-
mysterio revelationis orirentur, Joseph praeferendum dimus, et quamgravem culpam serpentis suasione
se fratribus somnio nonvideret (Geties.37): necMariae commisimus,pcenaenoslraeultione senthnus. Hicenim
sponsum ut ablato puero in iEgyptum fugeret, per Iapsi, nihil extra Deuranisi quo aflligeremur itiveni-
somniumVeritasfrexl.AngelusJadmoneretJlfauA.il). mus. Etquiaperoculorum visumearnem secuti sumus,
Rursura nisialiquando somnia cogitatione siraul et re- de ipsa carne quam praeceptis Dei praeposuimus, fla-
velatione procederent, nequaquam Daniel propheta gellamur. In ipsa quippe quotidiegemitum, in ipsa
Nabuchodonosor visionem disserens, a radice cogi- cruciatum, iu lpsa interitum patimur, ut hoc nobis
tationis mchoasset, dicens : Tu rex cogitare ccepisti mira dispensatione Dominus in pcenainverteret, per
in stratu tuo quid esset futurum post hmc; el qui reve- quod fecimus culpain, nec aliunde-esselinterim cen-
tat mysteria, oslendit tibi qum futura JText. tientura] sura supplicii, nisi unde fuerat causa peccati, utejus
sunt (Daniet.li, 29). Et paulopost : Videbas,et ecce carnis amaritudine homo erudiretur ad vitam, cujus
quasi statua una grandis; statua illa magna, etstalua oblectalione superbe [Text. superbiae] pervenit ad
[Text. ttatura] tublimit ttabat eontra te, etc. (IUd., mortem. Homo quippe serpentis persuasionibus
51). Daniel itaque dum somnium, et [Text. adj im- captus, dum Domini pr.vcepta contcmnens, eum
plendum reverenter insinuat, et ex qua orlum sit " mfirmitatis
peccando dereliqttit, humilitatis arcem deseremj, ad
cngiiatione manilestat, patenter ostenditur quia hoc jugum superbiendo pervenit, et cervi-
plerumqueex cogitatione simul et revelatione gene- cem cordis erigendo supposuit : quia qui subesse
retur. Sed nimirura cura somnia tot rerura qnalUati- divinis jussionibus noluit, sub suis se necessitatibus
bus alternent, lanto eis difliciliuscredi debet, quanto stravil. Quod melius osteudimus, si ea quaedejeclus
et ex quo impulsu veniant facilius non elucet. Saepe sustinet, et prius carnis, et post pondera mentis
naraque malignus spiritus his quos amore vitac prx- exprimamus. Ut enim taceamus boc quod dolores
Sentisvigiiantes iotercipit, prospera etiam dormien- toierat, quod febribus anhelat, sua quadam segrilu-
iibus promittit, et quos formidare adyersa conside- dine constringitur ipsa h:vc nostri corpofis quae sa-
ral, eis hoc durius somnii imaginibus intentat, qua- lus vocatur. Nam'otio tabescit, opere deficit, inedia
tenus indiscretam mentein diversa qualitate afficiat, deficiens cibo reficitur ul subsistat, refectione lasse-
eamque aut spe sublevans,aut deprimens timore, con- scens, abstinentia relevatur ut vigeat, aqua pe.rfun-
fiindat. Saepeetiam sanctorum corda afficeresomniis ditur ne arescat, linteis tergitur ne ipsa nimis perfu-
nilitur, utab inteniionecogitationis solidaead tempus sione liqueliat, labore vegelatur, ne quiete torpeat,
saiiem momentoque deriventur, quamvis ipsi proti- quiete refovetur, ne laboris exercitatione succum-
nus animum ab illusionis imagine [Text. imagina- bat. Fatigatur vigiliis, somno reparalur, oppressa
liotje] discutiant; sed hostis insidians quo eos vigi- somno vigiliis exculitur, ne stta pejus quiete lasse-
lantes miniiue superat, eo dormienies gravius impu- tur. Vestibus tegilur, ne frigoris adversitate pene-
gnat; quem tamen hoc maligne agere superna di- tretur, quaesito calore deficiens aurarum flatu refo-
speusatiobeuigne permittit, ne in electorum cordibus vetur, cumque unJe molestias invenil, unde mole-
ipse saliem a passionispraemiosomnus vacet. stias fugere quaesivit, male sauciala, ut ita dixerim,
Q de
CAP.XX. — De victimis impiorum, ad Ulud: Qui ipso suo medicamine languescit. Remotis ergo
offert tacrificium de subsiantia pauperis (Eccli. iebribus, cessantibusque doloribus, ipsa nostra salus
aegritudoest, cui curandi necessitas non [Text. nun-
xxxiv, 24).
admon. quam] deest, quot enim solatia ad vivendi usum
(Reg. pastoral. parl. m, cap. 23, 21.) quxrimus, quasi tot nostrae aegritudinis ntedicamen-
AJiud est pro peccatfs misericordiam facere, aliud tis obviamus; sed ipsum quoque medicamen in vul-
pro misericordia facienda peccare. Quae jam ncc nus vertitur, qnia exquisito remedio paulo diutius
misericordia nuncupari poiest, quia ad dulcem fru- inhaerentes, ex eo gravius deficimusquod
ctum non proficil quae per virus pesliferae radicis refectionem paramus. Sic nimirum debuitprovide ad
amarescit. Hinc est enim quod ipsa etiam sacrificia tio corripi, sic sic superbia sterni, quia enim praesump-
elatum
per Prophetam Dominus reprobat, dicens : Ego semel spiritum sumpsimus, ecce defluentem \Text.
Dominus diligensjudicium, et odio habens rapinam defluens]quotidie portamus luctum :
in holocauttum (Isa. LXI, 8). Hinc ilerum dicil: mens nostra [Text., lutumj
a secreti inlerioris gatidio
Hoslim impiofum abominabiles, quia offeruntur ex ipsa quoqud
\Texi. securo] exclusa, modo spe decipitur, modo
scelere (Prov. xxn, 27). Saepeenim indigenlibussub- pavore vexatur, modo despiciendo dolore deji-
trabunt quod [Texi. quaeDeo] indigentibus largiun- citur, modo falsa hilaritaie relevatur. Transitoria
tur, sed quanta eos animadversione renuat per pertinacitcr diligit, eorumque amissione incessanter
quemdam bapientem Dominus demonstrat, dicens : alteritur, quia et incessanter cursu rapiente permu-
Qui offert tacrificium ex substantia pauperis, quasi tatur. Rebus aulem inutabilibus subdita, et a semet-
qui victimat filium in conspectupatris sui (hccli. Djpsa variatur, nam quaerens quod non habet, anxia
xxxiv, 24). Quid namque esse intolerabilius potest percipit, cumque hoc habere cceperit, taedet hanc
quam mors ftlii in conspectu [Text., ante oculosj percepisse quod quaesivit.Amat sacpe quod despexe-
pairis ? Hoc itaque sacriticium quanta ira aspicialur rat, despicit quod amabat, cum labore quaeaeterna
ostendilur, quod orbali patris dolori comparatur. sunt discit, sed eorum repente obliviscitur, si labo-
CAP.XXI. — De ilerantibus peccata sua, ad iliud: rare desierit. Diu quaerit ut parum quid de summis
Qui baptizalur a mortuo, etc. (Eccli. xxxiv, 50). inveniat, sed ad consueta citius relabens, nec parum
(Reg. pastora). ni part., cap. 30, admon. 31.) vix in his quac invenerit perseverat. Erudiri appetens ,
Qtti baplizatur a morluo, et iterum langit illum, quict suam ignorantiam superat, sed erudita, gravius
prodest [Text. proficit\ lavalio ejus? Baptizalur conlra scientisegloriam pugnat. Vix carnis suae sibi
quippe a mortuo, qui lavatur \Text. mundatur] fle- . lyrannidem subjicit, sed tamen adhuc intus cufpa.
nbus a peccalo; sed post baplisma mortuum tangit, imagines tolerat, cujusjam foris opera vincendo re-
qui culpas post lacrymas repetit. strinxit. ln actoris [Texi. auctorisj sui inquisitione
se erigit, sed reverberatam hanc corporearum rerum
CAP.XXII. — De quotidianis flagellit hominum, ad amica caligo confundit. Semelipsam qualiter incor-
illud: Gravejugumtuper filios Adam (Eccli. xh, 1). porea corpus regat inlueri vult et non valet. Requi-
(Moral. lib. xxiv, c. 4, n. 7; lib. vm, c. 52, n. 52 rit mire quod si.bi respondere non suflicit; et sub
et seq.; lib. xi, c. 49, n. 66; lib. vm, c. 32, n. 55.1 eo ignara deficit, quod prudenter requirit. Autplam
PATROt. LXXIX. 30
 tm APPENDIX AD S. GRIGORII OPERA «WWA. 90
se siiml et awgtistantconsideraes, qualem se veraci- _A ceplimie hujtts Sapientiae losepft privattmi didmnit,
ter sestiwet igaorat: quia si ampta non esset, ne- qut famis tempore toties jEgypti curas suscipiensi
euaquam tam investiganda reqwreret, et rursus si noi» sotam Jlgypiiis alimenta pnebmit, sfedvitatn
stagusta non esset, koe ipsuro saltem quod ipsa re- qnequ* ext»rorum advenientium ministerii sui irrte
quirit imteiHret. tTJjuta ergo repuistis komo-et a eanw servavi. (tSenett.xtit, *8> setf,)? Aft ab hac saptentia
ntftiestias, et a mente «fuaestumestDlerat, grave ni- Baniel alienus exslitit, tj_ui a Chaldaeorum rege
mirumpoidue semetipswn portat, twdique lautrao- im Rabylenia priiteeps magistraturtm effectits, tanto
ribus preraitur, tjtidtque mffrmitatitw» urgetur, ttt majoribtts euris occupatus est, quanto et sublimiori
qtti rentl» Deosesibi ad requiem sofacere credrdit, diguitate- omnifet» praetatus (twoir. it)f Qtiia vero
nihil in •» wsi tumultBro perturitaMen» ittveniret, aitnua_Kloqai sohim eoetestem palnam dingnnt*,
inveiitflmfaei se fugere qaereret, sed actore \TexU tenseiwBpatrie curis subjaeent, pletri superna sa-
snretorej eoeiempto, quo se fageret noe haberet. Si pientia diseeraunt quaiiter debeant vacare ad alind
sabliliter etiam coasideretur onme «[oed Me agilur, mtrinsecus, et ad atiud extrinsecus occupari, ut si
espslsi hominis gravis pcena et imseria est. Qirod forte occulta Dei erdinatione aliquid eis non appeten-
enim mutta eautela cnsloditur safas corporis, quod tifousd» hujus saeettli curis raiponitur, cedant Deo
etiatn custedita aroittitur, araissa cam gravi dolore fuem diligiiot, et prae amore ejus intriiisecus solam
ITeail. laeorej reparatur, et tamett reparata semper «je* desiderent visronem, prae tinrore vero ejus htt-
jn dubio est, quidhoc aliud quam mertalis vitaemi- posttam sibi extrinsecus mimiKterexpleant actionem,
seria est ? Quod amamns amicos, snspecti ne offendi ut el vacare Deo appetantex gratia dileetionis, et
valeant, formidamus inimicos, atque de eis securi °iB msum euras superimpositas ex condHione expleant
non sumus «tique quos formidamus, quod plerum- servitMtis.Cumque occoptrtiones extrinsecus perstre.
tftte ioimicis Wttvimur, et nonnunquam pura verba punt, intrinsecus in amore pacatissima quies tenetur,
proxiraorum, et multum nos fortasse dilieeniium , atque occupationum tumultus exteritts perstfepentes
quasi verba suscipimus inimicorum, et qui ralli nan- dispensai tttterius praesens judex ratio, et tranquillo
quam vel fallere vowmus, ex cautela nostra gravius nsoiieramifte ea quaeeirca ffe minus tratiquilla sunt,
erramus. Quid itaque hoc nisi humanaevitae gravis disponit. Sicut enim vigor ttientis fretrandis praeest
p«eaa [Ttst. miseria estj est ? Quod amissa eoelesti mottbus catrnis, sie saepe superimpositos tumultus
patria repulsus homo delectatur exsQio, gravaiur occupalionis bene regit atnor quietis, quia exteriores
curis; et tamen cogitare dfeshiwtat quam grave sit, curse, si perverso amore non appetantur, non con-
quia multa cogitantur. Qtiad privatas- est interno fuso sed ordinato animo ministrari queunt. Sancti
lumine, et tamen in hac vita «u vaft perpeti caeci- eniu»viri nequaquam eas appetont, sed occulto or-
tatem suam, quid hoc aliud quam de pcena nostra dine sibi superiuipositasgemunt, et quamvis illas per
nala miseria est ? Sed quamvis diu bie stare deside- meiiorem intentionem mgiant, tamen per subditam
ret, ipso tamen cursu mortalis vitse impelfitur , ut mentem portarrt, quas quidem stmtmopere, si liceat,
egredialiir : cujns infirmitatis pendera bene quidam vkar» festinaot; sed timentes occultas dispensatio-
saptens contemplatus, ait: Crave jugum mper filiot nes Dei, tenent quod fiigiutrt, exercent quod vitant.
Adam, aditexitut deventre matris eorum, utque ad Intrant eeirn ad cor suum et ibi consulunt quid veiit
diem ttpulturm tn matte [Text., tmtrem] omnium. oeeuttaveikinias Dei, seseque subditosesse debere
suntmis orditiationibus eogitoscerrtes, humiliant cer-
Gu>. XXXIIL— Quod meliot til discrelut homo pec- jCvicem cordis jugo dhinae.dispensationis.
cant quam mJiscretus bene agens, ad Utud : Melior taiis est, quilibet tumukus versentur extrmsecus, Quisquis
ett intguilat viri quum benefacjmt mutier (Eecli. nimqaamad euts interioia
perveniunt Itaque agitur
'_rj.ii,i*)\ ut et aliud intrinsecus voto, et afiud extrinseeus
IMoral. Itf».xi, cap. .9, i».65.) Melior estiniqmttn teneatur oflicio; et bac ipsa sapientia uon jam tur-
miri, quum ttme/actetis mulier. Vir etemm fu*t«j»<juih- bulenta atque confusa,, sea tranquilla cocda repleau-
Jbetet discretus vacatur, mulier ven> mens mftrma tur. Mira autem divinilatis pletate agitur, cura is <_ui
vseiindiscret* accipitur. Et saepe contingit ut etiam perfecto cordte ad contemplationem tendit, humanis
tfiscrettts quisque subito labatur iit etdpamy atque ministeriis occupalur, ut el multis iufinnioribus ejus
indiscretus alios et infirmus bonam exbibeat opera- mens perfecta prottciat, etquo semetipsem imperfe-
tionem. Sed is qui indiscretus atque mfirmas est, ctum respicit, inde ad IiumilTlatisculmen perlectior
neftiiunquannde eo quod beee egerit ampliuselevatur, assnrgat. Nonnunquam enim gancti viri uade deside-
atque gravius in. culpam cadit, discietns-vero quisqne riorum suorum detrimenta tolerattt, inde majora
etiam ex eoquod male se egisse intelligit, ad distri- lucra conversis aliis reportant.quia dum eis vacare,
ctionis reguiai» arctias se reducit, el inde altius ad ut appetunt, non licet, rapere secum aiios quibus
jnRtiUamproiicit, unde ad tempus a juslitia ceei- admiscentur MJjet.Fit ergo raira dispensatione pieta-
disse videbatur. Qtia iti re recie dieitur : Metior ett lis, ut unde se destructiores xstimant, iode locuple-
iniquitai viri q/tam benefaciem muiier , quia nennun- tiores ad coelestis palriae constructionem surgant.
quain etiam eulpa foriium occasio vinulis fit, et virtus Nonnunquam vero idcirco ad coitcepta desideria mi-
infirmerum otea^io peccati. _ nnne ut ipsa interveniente tarditate, ad
*» eademperveniunt,
desideria laxato menlissinu dilateittur. Et quae
CAP. XXIV. — De Sapientia, ad ittud: Sapientiam extenuari fortasse impleta poterant, magna dispo-
icribm in tempore otii (Eccli. xxxvui, 2S). silione agilur ut repulsa crescant. Sic quippe morti-
(Moral. lib. xvui, c. 43 , n. 68 el 69; lib. v, c. i, - ficari appetunt ut jam perfecte, si liceat, conditoris
n. K, 6 et 55»} Sapientia in tempore otii: et auimino- sui faciem conlemplentur; sed eorum desiderium
ratur actu, tpte pereipiei eam. Nulfas qutppe eamr diffierlurut prottciat, et tartfitatts suae sinu nutritur
plene recipil, nisi qui ab omni se abstraberei ut crescat. tntus ilaque servant desidermm pictatis,
actionum caraaUum fluctuatiene coBtendit. Sed quid foris autem exptent ministei ium. ordinis, quatenus
quod pleroscpie antiquorum patrum. novimus hane nec a perfectione per inteiitiouem veaedant, nec per
sapientiam et iniritisecus vivaciter lenuisse, et curas; superbkm dispositiani conditoris conlcadicaiit. Qui
iiiundi exlrktsecus solemniter ministrasse? An per- vivit et reguat per iafinita saeculorurasaecula. Aroeii.

LIBER TERTIUS.
De Testimoniis in Isaiarn prophetam.
CIPUT PRIMDM. — Cognovit bos possestorem suum sorem suum, et asinus prmsepe domini sui. In Scri-
(Isa. i, 3). ptnra sacra, aliquando per boves Judaeae operarii;
(Moral. Hb. r, c. 16, n. 25.) Cognovit bos postes- per asinum gentes [Text. gentilesj populi designan-
941 S. PATERII EXPOSITIO V. ET N> TlSfF. — SUP. fjSAIAMPROPHETAM. 9«
tur. Unde Dominus Jerusalem tendens asellum se- __,Ezech.,ni.4,) A InScriptur» iwera eum ntjmier# shigu-
tfisse perhibetur (Matth. xxi). Quid est enim sedendo lari mons ponitur,aliquando-i«cari»tu_.Domiiius, ali-
asinum Serusalem tendere [Text. venire], nisi genti- quanda apostataiangelusdesignatur. Cura verbpMfali
Ittatis simplicia corda possidendo, ea ad visionem Uumeromontes nomiBantur, aliqimdp eeMtudtfilpo-'
pacis regendo et praesidendo perducere? Quis enim stolorum etjiropheUrujnexpritiiiln». Moit«HMiit>queDi>>'
bos, nisi Judaicus populus exstitit, cujus cervicem iuinum signal. Sicut kaias HKarnanduj» prospiciens
jujrum fegis attrivit, et quis asinus nisi gentilitas eura esseventurum per prophetiaispifkumsuW>wa««s,
rait, quam quilibet seductor reperit quasi brulum ait: Et erUin novitsimitdiebusprmparaUtfmmtfthnme
imimat, et nulla ratione renitens, quo voluit errore DominiinverticemonJtum;domu« enim DttBiieibracii-
trabstravit?' Bos ergo possessorem, et asinus Domini ttcus populusfuit.Monsiiatjue domus ^mKriilt^iipel-
praesepe cognovit, quia et Hebraicus populus domi- Ialus est qui ex Israeliiico populo-iacatrno» dqpnatue
mtm tjnem colebat, sed ignorabat, reperit, et genti- esf. Fuerunt autem m eodem popuio saaeti viri qoi
litas, Iegis pabulum quod non habebat, accepit. montes jure vocareatur. Quia.per vilae reeritunvant
CAP.U. — Xenanttnt,mundi eslote (Ita. i, 46). ccelestia propinquaverunt. Sed incarnatu» DomiMie
istis montibus oeq.ualisnon luit, qui a natura vil»
(Ref. past. « p., c. 59, adm. 51.) Qui admissa
eee tatnen flendo inaniter se [Texl. quia naturam, vitamjimerita omniufn e» soa
plangunt,. deserunt, divinitate transcenttiu Unde et recte mons super yer-
mundent: ejuia [Text. qoij vtvendo se
nequiter post ticem montium dicitur, quia excelsus ex divinitate
inquinanty cut» idcirco se tacrymis mundant [Text. sua inventus esf etiam super cacumina sanctorum, ut
lavantjv ut mundi ad sordes redeant. Hinc per lsaiam R hi quimultuni in Domino proffcerent [Text. profe-
dacitur i htmtmm, mundi ettote (Isa. t, 16). Posi »I cerantj, ejus vestigia vix potuissent tangefeex ter-
tavacrum eeim mundus esse negligit, quisquis pest tice cogilationis. Mons itaque est in VeftlcE'montiuni
lacrymas- vilse ittnocenliamnon cuslodit. Et lavanfur incarnattis Dominus, tfanscendens- celsirudinem nro
ergo, et nequaquam mundi sunt, quia commissa ttere plietarum. Rursum per montem anfelus- apostafa
non desinunt, sed rursus flenda commiitunt. designatttr, sifcutsiib Baftytoirisregts: Specie de ami-
CAP. III. — Aufette makim cogitaUonum veslrarum quo boste per eutndem Isaittm in sequemibus dicilur
(Isa. i, 16). pr3sdicatf<jiiibus: Swpet monmn caliginosum tevuu
(Moral. I. xxv, c. 5, n. 7, 8; lib. xxv, c. 6, n. 11.) signum(Ita. xiti, montem 2). Pfaedicatores qtiippe sancti siH>
Occultas mentis nostrae cogitaliones nullus hominum per caliginosum signum elevant, quando
videt, et tamen ante Dei oculos toties labitnur, quo- lationis contra Satanae superbiam qui saepesub nebula simu-
lies a reclo itinere infirma cogitatione declinamus.. abscottditun, virtutem crucis evallant.
Hinc per prophetam claraat, dicens : Auferte malum GAP.TI. — Ingtedere ih pelram, absconderefossa
cogitationumvestrarumab oculismeis. Hoc nimiruni hrimo(Isa. u, 1*0).
dieens, vim coopertaenostrae malitise quasi ferre se» 1. xxxi, c. 27, n. 53.) Cordis noslri duri-
nou posse lestatur. Quaecooperta illi esse non po- tia(Moral. cfetlris perscrutaHonum ictiBiis est rumpenda,
dest, qujavidelicetimportune ejus conspeciui inge- sicut ad Isaiam Dominus dicif : lngredere in petram,
ritur, quidquid a uobis illieitum mente [Text. oc- abseottdetefosta humo a facie timotis-Bommi, et a
cultej cogjtalur. Omnia enim, sieut scriptum est, glotia mnjetWis ejm. Petram' ingredimttr, cum tor-
ttuda el aperta sunt oculis ejus (Hebr. iv, 13), et eordis] nostri duritiam- nenetfimius, eT
mala hominum, nec cogjtata ignorat, nec p poris \Text.
perpetrata ^C aVfaci*limoris Domini fossa humo aoscondimur, si
obliviscittir, nisi ab ejus oculis poenitendodeleantur. tetjrenas cogitatioiiesegerentes, abifa distrlctr jtidi-
Quid ergo faciemus de malis operibus, si a Deo sub- cis in humiiitate mentis nostraecelamur. QBOenim
tiliter omnia, non solum facta, sed saltem cogitatio- ptustcrra fodiendo projicitur, eo pavimentum sem-
nes pensantur, et ab eo districle judicabutitur? JNunc per inferius demonstrattir. Unde et rios si a iiobis
ergo diun possumus, a conspectu acterni judicis et studiosius terrenas cogitationes ejicimus, qtto- apod
male cogitata et pejus perpetrata deleamus. Revo- nosipsosabscondamurhuniilius, invenimus.Ecce erlim
eemus ante oculos cordis quidquid perverse egimus; quia divinijudicii dies imminet, quas: ipsajam limorls-
per neqjiiiiam praesumptionisuihil sibi nostra blan- ejus facics apparet, tantoque magis necesse estfttT*
dialur iufirmitas, et in his quaerecolit, seipsam deii- unusqiiisqiie illum (erribilius timeat, quanto jam
cale non palpet, sed quanto sibi mali male fit conscia, gloria majestatis ejus appropinqual. Quid ergo agen-
lanto in se benignius sit severa. Proponat contra se dum est, quove lugiendum? quo enim quis latere
futurum judicium, et quaequein se sentit districle potest etitn qui ubique est? Se<fecce petram ihgredi,,
ferienda per sententiam judicis, haec in se feriat pie rossa humo occuilari praecipiiuur, ul videlicct coruis
per pcenitentiam conversionis. nostri duriliam disrumpentes, eo iram invisibilem
CAP.IV. — Quiesciteagere perverse(Isa. i, 16). declinemus, quo ab amore rerutn visifilliura apud'
(Moral. lib. ix, c. 38, n. 60.) Quiesciteagereper- tionis nosipsos in corde subtrahiraur, ulcunt pravaecogiiu-
verse, discile benefacere, et venite, et arguite me. Ei terra ejicitur, mens apud seipsam tanto tuiius,
abscondatur.
namque quem arguimns, rationis auctoritate contra- quanto humilitts
imtis. Qu d est ergo quod Dominus agere sancta nos D E CAP.VII. — Quiesciteabhomine cujustpiritus in
admonens, adjungit: Venite,et arguite me, nisi quod naribus ejus est (Isa. n, 22).
aiierie insinuat quantam bonis aciibus fiduciam prae- (Moral. 1. xxi, c. 26, n. 5f.) Qiiiescile ab homine
slei? Ac si patenfer dicat: Recta agite , et animad-
versionis meaemotibus, non jam per deprecalionis cujus spv itus in naribus ejus esl, quia excelsus repu
obviate. Ilii.c lulits est ipse. Naribtis prjescientia desigiiatur, qoia
gemitum, sed per tiduciamauctoritaiis id quod non videmiis, odore corapreliendiuius,
enim Joamies dicit : Si cor nostrum non reprehende- saepe nounullae res, etn^m cum louge jaceant, fra
rit nos, fiduciam habemusad Deum (I Joan. m, 21). ita ut nobis suie qualitatis innotescunt, dumqiie per
Hiuc est quod arguentem Domiiinsnon habui>se se nares grantia
dicens : virum spiriium ducim», plerumqne aliqua et invisa
queritur per proplietam, Qumsivi qui praescimus.Rederaptoris ergo iioslri spiritus esse in
interponeret sepem, et staret oppositus contra me, ne naribus dicitur, ut videlicet scienlia iltius esse itt
dissiparem eam, et non inveni (Ezech. xxn, 30). Hinc praeseientiadesignetttr, quia qtiaecunque se scire in
Isaias graviter deplorat,' dicens : Iniquitaies nostm natura iiuiiianitetis innoluit, Inec nimirum ante sae-
quasi ventusabsluleranl nos, nec esl qui invocelnomen oula ex divinilale praescivit. Qui umie spiritum iit
tuum, qui consurgat el ieneal te (Isa. LXIV,7). naribus habuit [Text. habueritj propheta subjungit:
CAP.V. — Eril in novissimisdiebusprmparalus mons Quia excelsus reputatus est ipse. Ac si diceret: Iri
domusDomini (Isa. u, 2). inferioribus ventura desuper praeseit [Text. pnusci*
(Moral. lib. xxxm, c. i, n. 2; Hb.n, hom. 4 in vit], quia auMuiade coelestibusvenit.
94S APPENDIX AD S. GREGORll OPERA OMNIA. m
Cit>. VIII. — Pecealum tuum ticut Sodoma i
Arum intelligentia et in exterioribnsex8iceatiJr,reij|e
prmdicaveruntllta. m, 9).. illic adjungitur : Mullitudo ejut titi exsarutf. Atiji i
(Moral. lib. iv, c. 27, n. 31; Regul. past. HI part., aperte diceret: Dum vulgus vitte suae sludium dese-
e. «51, admon. 32.) Sunt quidam qui postquam nt, jam nec historiae fluenta exquirit. Cibum vidlt
Peam ht mente contempserint, multo magis humana Jereniias Scripturam sacram qui exponendo frange-
Judicia spernunt, el omne malum quod appetunt, rettir, cum diceret: Parvuli petierunt panem, et non
nulla aperla verecundia retardali, audaeiter peragere erat qui frangeret eit (Thren. iv, 4); id est, itilirmi
non erubescunl. Cum vero pravus quisque irapuden- quique Scripturae sacrae valentiores sententias peiie-
terianoieseit, quo liberius omne facinus perpetrat, runt exponendo comminui, sed qui exponere debeat
eo eliam licitum putat, et quod licitum suspicatur, non valel inveniri., Inter haec considerare libet nos
in hoc procul dubio multiplicius roergiiur. Unde qui simus, qui usque ad sacri eloquii perscrutanda
scriptum est: Peccatum tuum sicut Sodoma prmdica- mysteria sublevamur. Certe in antiquis parenlibus
verunt, nec absconderunt. Peccatum cniin suutn si nostris cultores idolorum fuimus, sed ecce per spiri-
Sodoma absconderel, adhuc sub timore peccaret; tum graii.e verba jam ccelestia rimamur. Unde hoc
sed futtditus frena timoris amiserat, quia ad culpam nobis? Sed implevit Redemptor humani generis quod
nec tenebras requirebat. per Isaiam dixit: Et deserta in ubertatem versa, ad-
CAP. IX. — Popule meus, qui te beatificant, ipsi venmcomedenl(Isa. v, 17). Haecquippe prophetarura
te decipiunt(Isa. m, 12). dicta deserta apud Judaeos fuerunt, quia per intelle-
1. hom. n. In omni ' ctum mysticum ea excolere inquirendo noluerunt,
(In Ezech. i, 9, 15.) quod de
nobis dicitur, tacite \Texl. semper tacilij recurrere R nobis autem in ubertatem versa sunt, quia juxta bi-
ad mentem debemus, interiorem testem et judiceiu storiam dicla, largienle Deo, menti nostrae spiritua-
liter sapiunt, et jain advenae comedimus, quae cives
quaerere. Quid enim prodest si omnes laudent, cum
conscientia accuset ? aut quid polerit obesse, si legis manducare noluerunt.
oritnes nobis derogent, et sola conscientia nos defen- C*P. XIII. — Vm qui trahitis iniquitales in funiculis
dnf Hinc Isaias ait: Popule meus, qui te bealificant, vanitatis (Isa. v, 18).
ipsi le decipiunt, et viam gressuum tuorum dissipant. (Moral. XXXIII,c. 10, n. 18.) Vmqui trahitis ini-
Qui videlicet populus ne verba suae laudis atlenderet,
et in culpas altius periret, slatira ei dicitur, quem' quilatis (Text. iniquiiatem] in funiculis vanitatis. Per
tunem peccata sig.ianlur. Ilaque iniquitas in lunicu-
aspiciat, cujus judicium pertimescat, cum subditur : lis vanitatis irahitur, dum per augmentura culpa
Stut ad judicandum Dominus, stat ad judkandos po-
pulos (lsa. ni, 13). Ac si aperte dicat: Judicia hu- protelatur, quia enim funis addendo torquelur ut
mana cur sequens, qui stare le ccelesteni scis judi- crescat, non immeriio peccatum in fune figuratur,
cem? quia perverso corde taepe dum defenditur mullipli-
catur.
CAP.X. — In die illo eril [ructus tetta tublimis -
(Isa. iv, 2). CAP. XIV. — Anno quo morluus est rex Otiat, vidi
Dominum sedentem (lsa. vi, 1).
(In.Ezech. 1. u, hom. 1, n. i.) Mediator Dei et
hominura Cbristus Jesus, non solum homo nltra ho- iLib. n, hom. 2 in Ezech., n. 14.) Sciendum cst,
inines, sed liomo etiam super angelos factns est. quia quandiu in bac mortali carne vivilur, nullus ila
Hinc enim de illo per Isaiam dicitur : In die illo erU: r,^ in coutemplationis virtute prolicit, ut in ipso jam in-
fructus terrm sublimit. Creator etenim noster quia circumscripto lurainis radio mentis oculos iufigat.
nobis incarnatu.est, fructus terrae factus est no- Neque enim omnipolens Deus jam in sua claritate
Erois. Sed jam fructus sublimis terrae est, quia homo conspieitur, sed quiddam sub illa sp>>culaturquo
natus in tt-rra, super angelos regnat in coeio, quia aniina videndo proficiat, et post id visionis ejus glo-
juxta David et Pauli voeem, omnia subjecit sub pe- riam pertingat.dicens: Sic naraque Isaiascum se Denm vi-
dibtts ejus (Psat. vm, 8; Hebr. n, 8); in eo enim, dissefateretur, Annoquomortuusest rex Oiias,
quod ilti subjecit omnia, nibit dimisit non subje- vidi Dominum sedenlem super solium excelsumet ele-
ctum ei. valum: protinus adjunxit: £t ea qumsub ipso erant,
CAP.XI. — Vmqui conjungitis domumad domum implebant templum. Quando Ozias rex superbus ac
praesumptor moritur, videtur Doininus, qvtis cum
(Isa. v, 8). mundi hujus elatio a desideriomentisoccditur, ttmc
III
(In pastor. Reg. part., c. 20, admon. 21.) Mul- ipsa mens gloriam Dei contemplatur. Et uotandum
tiplicare large habitationis spatia cupientibus Domi- quod Dominus super solium excelsura et elevaium
nus per Isaiam dkit: Vm qui conjungilis domum adI sedet, quid namque est ejus soliutn tiisi creatura an-
domum, et agrum ad agrum [Text. agrd\ copuiatis,> gelica vei humana, cui per iutellectum quem dedit,
utque ad terminum loci. Nunquid habitabttit vot tolii praesidet? Quod videlicet solium exceisum ei eleva-
in medio terrat? Ac si aperte diceret: Quousque vos> tum dicit, quia et natura humana ad coelestem glo-
extendilis qui habere in communi mundo consoitesi riam elevata proiicit, et creatura angelica, duin mul-
luinime polestis? conjunctos quidem premiiis, sedI tis spirilibus cadentibus jam solidata esi in ccelone
coatra quos vos valeatis extendere semper invenitis. S cadat, inde elevata est unde et conftrmala. Templum
CAP.XII. — Nobilet eorum interierunt fame vero hocest qnod soliura, quia aeternus rex ibi ha-
bitat ubi sedet. Nos ergo templura illius sumus, iu
(Ita. v, 13). mentibus habitare dignalur. Sed ea quaesub
quorum
(Moral. lib. i, c. 21, n. 29; lib. i, homil. 3 in1 ipso erant, implebant templum, quia quidquid de illo
Ezech., n. 19.) Scriplura saera aliquando nobis ci- modo conspicilur, adhuc non est ipse, sed sub ipso
busest, aliquando polus. Cibus est in locis obscu-* est. Sic Jacob angelum vidit, et vidisse se Dominuui
rioribus,, quia quasi exponendo frangitur, et man-- fatetur (Gettes. xxvui), quia cuYn mysteria [Text.
dendo giutitur; polus .vero etjt in locis apertiori- minisieria, id est ministros, scilicet angelosj ejus
bus, quia ila sorbetur sicut invenitur. Quasi cibum1 conspicimus, jam mullum est quod super nosipsos
et potum vidit propheta Isaias Judaeae defecisse3 levamur. Nolandum vero quod dicilur, implebant
[Ttxl., defuisse], cum diceret : Nobilet ejut interie- templum,quod elsi angelus apparerel, infirraaetamen
runt fame. Paucomm quippe est foftia et occulta1 mentis desiderio salisfaceret [Text. satislecit], ul si
cognoscere, raultorum vero historiae aperla senlire,• adhuc majus non potest, jam lamen minus quod vi-
elidcirco Judaeaenobiles non siti, sed fame interiissee det admiretur. Ea vero quae sub ipso sujit, implenl
asseril, quia ii qui praeesse videbantur dum totosse8 teinplum, quia sicut dictum est, et cum meus in con-
exteriori intelligentiaedederant, quod de iutimis di-" templalione profecerit, non jam quod ipse est, sed
scuttendo manderent non liabebanl. Quia vero subli- id quod sub ipso est contemplatur.
jaiioribus ab interno intellectu cadentibus, parvulo-
 S. PATERH EXPOSITIO V. ET N. TEST. — SUP. t&AlS^ROPHETAM. m
CAP.XV.—FtemtW, tfttmloeut, quiavirpotlulustabiit A CAP. XIX. — Computrescet jugum a facie o/ei .
ego sum (Isa. vi, 5). (Ita. x, 27). '_,
Dialog. I. 3, cap. 15.) Turbis popularibus admisti (Moral. lib. x, c. 15, n. 24, et hom. 26 in Evang..
dum frequenter otiosa, nonnunquam vero eliam n. 4.) Computretcetjuguma facie olei. Nomineolei ipft*
graviter uoxia loquimur, os nostrum omnipolenti - sancti Spiritus unctio designatur:subjugoquippete-
Deo tanto ionginquum fil, qnanto huic mundo proxi- nebamur daemoniacacdominationis, sed uncli guintis
nium, multum quippe deorsum ducimur, dum locu- oleo Spiritus sancli, et quianos gratia sancti Spiritus
tione continua saxularibus adniiscemur. Quod bene unxit, dominalionis daemoniacaejugura. quo libertatis
Isaias postquam rogem Dominum exercituum vidit nostraecolla premebaniur, repulsum computruit, et a
seipsum [TeXt. in semelipso] reprehendit et poeni- caplivitatis noslraeservitute sumus liberati, Paulo at-
tnil, diceus : Vmmihi, quia tacui, quia vir pollutus la- testanle, qui ait : Vbispiritus Domini,ibi libertat (U
biit egosum. Qui cur labia polluta haberet aperuit, Cor. III, 17). De hoc rursus oleo scriptum est: Vinea
dum subjunxit : In medxopopuli labia polluta haben- facta estdilecto meoin cornufilio olei (lta. v, 1). Filius
iis ego habito. Pollutionem namque labiorum habere quippe olei fidelis populus dicitur, quia ad fidem Dei
se doluit, sed unde hanc contraxerit, indicavit, cum interna Spiritus sancli unctione generatiir.
in meiio populi pol uta labia habeniis se habitare CAP.XX. —
Requiescet tuper eum tpiritut tapientim
perhibuit. Valde enim diflicile est ut lingua saecula- (Ita. xi, 2).
rium mentem non inquinetquam tangit, qtiiadnm
plerumque eis ad quaedam loquenda condescendi- n°] ritus (Lib. n, hom. 7 inEzech., num. 7.)Per sanctiSpi-
mus, paulisper ab otiosis ad noxia, a levibus ad gra- septiformem gratiam aditus nobis coelestisvtte
via verba venimus, et os nostrum ab omnipotente Deo aperitur. Quam septiformem gratiam Isaias in ipso
tanto jam minus exauditur in prece, quanlo amplius nostro capite, vel in ejus corpore quod sumus, enu-
merans dicit: Requiescettuper eum tpiritus supien-
inquinatur slulta locutione. tim et intelleclut, spirilus consilii el fortitudinit, tpi-
CAP.XVI.—Jugumoneris ejus, etvirgam humeri ejus, ritut teientiat et pietatit, et replebit eum tpiritut timo-
et sceptrum exacloris ejus superasti (Isa. ix, 4). rit Domini (Isa. xi, 2,3). Quos gradus de ccelestibus
(Moral. lib. xxx, c. 25, n. 72.) Redemptori nostro loquens, descendendo magis quam ascendendo nu-
gentilitatem a diaboli dominio liberanti per Isaiam meravit; videlicet Sapientiam, intelleetum, consi- '
dicitur : Jugum oneris ejus, et virgam humeri ejus, et lium, fortitudinem, scientiam, pietatem, timorem.
tceptrum exactoris ejus superatti, ticut in die Madian. Et cum scriptumconstat sit: Initium sapientimtimor Domini
Eripiens quippe gentilitatem Dominus, superavit ju- (Prov. ix, 1Q): procul dubio quia a liraore
gum onens ejus, cum eam adventu suo ah illa dae- ad sapienliam ascenditur, non autem a sapientia ad
moniacse tyrannidis servitute liberavit; superavit timorem redilur; quia nimirum perfectam habet
virgam humeri ejus, cum percussionem illius qua sapientia charitatem et scriptum est: Perfectacharitas
[Text., quaej ex perverso opere graviter deprimebat, de foras mittittimorem (Joan. iv, 18). Propheta ergo quia
ab humano genere redempto compescuit. Superavit ccelestibus Deus nOs ad ima loquebatur coepil a
et descendit ad timorem, sed nos qui de tef-
sceptrum exactoris ejus, cum regnum ejusdem dia- sapientia
boli qui pesiilera perpetratione viliorum exigere con- renis ad ccelestia tendinius, a timore ad sapientiam
sueverat debita tribula pcenarum, de fidelium corde' G numerantes ascendtmus. Est itaque primus gradus
destruxit. Sed quomodo haec acta sunt audiamus; ascensionis timor Dotniniin mente. Sed qualis timor
subjunclum est: Sicut in die Madiun. Hoc Madiani- iste est si pietas in eo non est? Qui enini compati
tarum bellum, quod in comparatione adventus domi- tribulalioni proximi vel ignorat vel dissiraulat, hujus
uici a propheta vigilanter illatum est, in libro Judi- timor ante Deum nullusest, quia ad pietatem non
cum superius disertum est. sublevatur, sed pietas per inordinatam misericor-
diam [Text. add. errare solet, si fortasse pepercerit
CAP. XVII. — Verbum mitit Dominut in Jacob, et
cecidit in Itrael (lta. ix, 8). quaeparcenda nori sunt. Peccata enira], cum pec-
cata quae parceuda non sunt, et quae feriri gehennae
(Moral. lib. n, c. 35, n. 57.) Verbummttit Dofninut ignibus possunt [Text. add, disciplinaeverbere sunt
in Jacob , et cecidit in Israel. Jacob [Text, add. corrigenda. Sed uiordinata pietas cum], temporali-
uuippe] supplanlator, Israel vero vir videns Deum vera ter parcit, ad aeternum supplicium pertrahit. Ut ergo
dicitur. Quid per Jacob nisi Judaicus populus, et «_uid et ordinala sit pietas, ad scientiam est suble-
per Israel, nisi Gentilis populus designatur? quia vanda, ut sciat quid ex justitia punial, quid ex mise-
quem Jacob per mortem carnis supplantare studuit, ricOrdia dimittat. Sed quid, si sciat quid agere quis
hunc nimirum per oculos fidei genlilitas Deum vidit. debeat, virtutem vero agendi non babeat? Scientia
Ad Jacob ergo missura verbum in Israei cecidit, quia ergo nostra crescat ad fortitudinern, ut cum videt
cum quern ad se veiiientera Judaicus respuit, hunc quid agendum sit, hoc agere per mentis fortitudinem
repenle confitens populus genlilis invenit. possit, ne a liinore trepidet, et timore lapsa non va-
— n leat defendere bona quae sentit. Sed saepe fortiludo
CAP.XVIII. Lateres ceciderunt, sed quadrit " si improvida fueril, et minus contra vitia circum-
mdificabimtts(Isa. IX, 10). specta, ipsa sui praesutnptionein casum ruit. Ascen-
(Lib. n, hom.9 inEzech., num. S.)CumJudaeorum dat ergo ad consiliura, ut praevidendo praemuniat
populum Isaias a fide perire cognoscerel, et sanclos orane quod agere fortiter potest. Sed esse consilium
apostolos fortes surgere in Ecclesia pra.videret, per non potest, si intellectus deest, quia qui tion inlelli-
quos mulii sunt ex gentibus in fidei et vitaeforlitudine git iiialum quod agentem gravat, quomodo potest
solidati, in magna consolatione loculus est, dicens : bonum solidare quodadjuvat? Itaque a consilioascen-
Laleret ceciderunt,ted quadrit lapidibutmdificabimut, damus ad intellectum. Sed quid si intellectus magnt)
Lapis quadrus reque slat in quocunque latere ceci- quidem acumine vigilet, et moderari se nesciat ad
per
sa-
derit [Text. fuerit versus]. Quos ergo lapides qua- maturilatem? Ab intellectu ergo ascendatur
dros accipimus, nisi quoslibet sanctos, quorum vita pientiam, ut hoc quod acute intellectus invenil, sa-
in prosperitate, et adversitate novit fortiter stare, pientia mature disponat. Quia igitur per timorera
nec casum in qualibet permutalione habere? Videns surgiraus ad pietatem, per pietatem dncimur ad
itaque propheta in sancta Ecclesia apostolos, marty- scientiam, per scientiam ad foilitudinem roboraumr,
res et doctores surgere, et de taterum casu, id est fortitudinera ad eonsilium tendimus, per consi-
Judaeorum [Texl. de Judaeorum perditionej minus Eer um in intellectum proficiraus, per inteUecttimad
doluit, quia oinnipotentis Dei tedificium, id est Ec- sapienliam pervenimus, per sepliformem sancli Spi-
clesiam sanctam de quadris lapidibus tedificarj con- ritus gratiam nobis ascendentibus aditus vitaecoelestis
siiexit. aperilur.
 »47 APPENDIX AD S. Gfl_E.GQRII 0PJ.BA «MNIA. m
CAJ>,XXJ. — Habitqbti lujms eum agno(Ipa. $j, 6).; A giJas possidet. Pro eo eniro food yenius Aquilo
hom. _ constfmgit in frigore (Jta, Xl% 14), non incongrue
(Lib. II, iafizecti.,nutn.3.) Ad audiendum Aquilonis uomine torpor maligni spiritus designatur.
verbum <>mmpotejttisDomini, nos qjii nclijiJosojn-
*«. ^hjjtiiitilftJemurj ex diverga mundi quaJltate eon- CAJ».XXV—Vte lerrte cymbaloalarutn (Isa. xvin, 1.)
S^itttw, et*ex dissimitibus iniquitalibus jn sanctae (Moral. lib, xui, c. 10, n. 13.) Sicut incarnait.s
EcClMte t^iiperflia congrejjati sumus, ila ut [Text. Dominus in praedicatione sua pauperes, idiotas «t
fanvliMrtefitertVtum esse videatur quod de rcpro- simplices ejegit, sic e contra ille damu.tus honio,
utisjlicHDueEcdesiae perlsaiam dicitur; Habitabit lupus quem in fine mundi apostata angelus assumei ad
atth agno, et pardus cum hwdo accubab.it, Lupus praedicandum falsitaleiii suaiu, asjutos ae duplio-s,
quippe cttnt agriohabitat, quia ii qui io saeculo ra- et hujus' mundi scienliam h ibenies, electunts est.
pjores foerunf, cum mansuetis et mitibus iri uace Unde per Isaiam dicitur : Vmterrig cymbao alarum,
conqniescunt, et pardus cum Jjaedoaocubaj; ouia is qum est trans fiumina Mifmpim, aum miltit in mure
quJ peccatorutn suorum maculis v.ariusJberU., cum tegalps, elin easts papyri tuper aquas. Terra quipjie
etj qai *e despieit, et «eccatorem fitettHr, Jiumiliari ctii vaedi.citur, ille principaliler datnnalus homo e-t,
COnsentit.TJbj et subaiUjr: Vituhs, et pvie, et leo qui alaruri) cjmlialum vocatur, jjuia hi qui per t-upttr-
timul morabunlur, qttia et is qui per contritura cor biam Jn altitudiuem cogitatioiiis evol.mt, eum ii-ra
ad «|^<3>_i4i<MHi«it^e>« sacrifieiuni praeparat, et alius perversum bominem praeJicando soiiaui. Quaevidcii-
qui tanquamleoexcradelttate s.jviebit, et alter qui cet terra recte trans flumina ^Etliopiae e&e perh—
viittmb'vm»wn\Jm suae sj^licitate fterdurat, in betur; iEthiopia eiiiiii uigruuj populuui mittit, et
c<a_ijis «M»>ej^l^e_<ue co«»ener_m_. fieqwibttr: Et g oriinem hominem mundus iste, quia peccalorem pro-
fm partmku miniMt eot. Qtiis est iste tjMrvtrlus,nisi fert, (juasi nigrura _EUiiopia populum parit. Sed
is dft gmfitttipttHS est; Puer nattuett nobis (Irn. ix, terra ctii v.aedicilur, trans Jlumina ^Eilnopiaet-sse
fylP*zi*iq0()!*vtilits sos siautl sninat nabitantes, perhibetur, quia damnatus Hle homo tanta imraensi-
WM * 4m <P»<uJo iutuwtsquam aageli MMooratusest, tate iniquus est, ut omniiim peccantium peccata
c«Ad»tMHlf»par kttema destdenum ad s*mraame- transeendat. <Jui mtttit itt mare legatos, quia praedi-
acMBditet <perdilectien!sewe ctoari- catores suos ht saeetiiospargit, de qttibus recte subdi-
MHSjitctjytt><tt>Jtar
*•*#*« <_JM»iwbisltrieuit.jfl hoc oes mendo menteui tur qualiter mittanlur dtun dicitur : In vasu papyri
>%>rojipiif<ttt<t*<att. tuper aquas. Expapyro quippe cbarla est.Quid itaque
IUt»i:'';KKJi. — Betectabhvr infaut db ubete inper per papyrum nisi saecularis scieutia designalur?
Vasa ergo papyri sunt corda dociorum saeci<iJUrituB,
fbmnine aspidis (Ita. xi, "8), In vasis ergo papyri super atjfua»Jegato, mittere,
(MpraJ.xv«, c 32, n. 51.) Antiquus hostia jtune est pr*dieationem suam in sapieutium carnaJiunisen-
gaijctos pwjtes uon leneado possidet, sed tenUudo Sibuspouere, et deflueiites ad culpam vocare.
pers<^utMir,JU-quia jntusdominium j^didit, bella CM>.XXVI. — CHSJOS de noctepopulos
motjtnr fpm,' JHecnjtm eum de carnajibus hoiainum quid (Isa. xxi, 11).
<!or_jbosfWUitjL qui propter homines ad incarnatio- (Moral. lib. vt, c. 19, n. 54; iib. xvi, e. 5 >, nura. 72;
nejn v^i, tJi)4e per Jsaiam dicitur : Delectabiiuritt- lib. H,C. 31, mmi. 51.) Judsei persecutores Re-
f«n# a%ubfre luper foramiue aspidit.etin cavernam demptoris nostri, i« eo divinaevirtutis miracula cer-
rfyiiJi m# abjactatui fuerii manum suam miftet, non nebant, ettamen de ejus divinitate dubitabant, et in
nficeb^Ln^tteoccvieiuinmmmmonle tancto meo.' <8ipsa veritatis praesentia perfidiaeerrore caecati sunt,
Quenj jrftMJU}iniiwiera ab jibere, vel eum qui abla- sicut lsaias dieit : Cttsfosquid de nocle, eustosquid de
c&tw tuftrujjisj Domiijijm appellat? Quid vero J'o- noctet Dixit custos; venitmane et nox. Per mane, ad-
rjtjjjJiW^jjfjljs. vel caverna, resuJi, juisicorda signa- ventiis dominieaeinearnationis intefligitur. De uocte
\1i Wqjiorutyj Quja antiquus hostis, dum touim se itaqoe custos venit, quia humani generis protector,
Ut.eoma consensu contuut, quasi ia foraiaiee pro- et manifestus in carne apparuit, et tamen hunc pres-
pjrje_T^xi, pfpprjoj colujter tortuosjjs suuis astutiae sa pefiidiae suae tenebris Judaea tmniiiie cognovit.
cpjjigeftiloglomeravit, quem et aspidis appellat no- Ubi bene ex voce eustodis additur, venit mane et nox,
tnjneOtjffliJiessevienteni,etregulum aperteferientem. quia ner tjus praesentiam et novae lucis priuiordia
Btliiujp ej^o suam in loramme reguli, et aspidis uii- mundo fulserunt, et tamen in corde infidetium ve-
sit Dontlnus quando iniquorum corda divina potestale tusta caecitasremansit, et a persecutoriiin cordibus
tenuit, et (.omprebensum exinde aspidem vel regu- ; perfidiaesuae tenebrae non sunt detersae, quorum cae-
lum, id estdialuolum, eaptivttm iraxit, ul in monte '• citas ad crudelitatem, crudelitas usque ad aperta ope-
sancto ejus, quod est Ecclesja, electis fidelibus non j ra persecutienis exarsit. Nam droctrinae veritatis in-
noceret. ,JLvidentes, opportunitatem dominicaetraditionis ex-
C_j>.X)UU.>— EtdesotabU Dominut linguam maris ''f-« quirObant. De quibus dicit Prophela : Ei nunc iqnis
jEgypli (Ita. xi, 15). adversarios constmil (lsa. xxvl, 11). Ac si aperte
e. n. v. dicat : Malos non solum ignis per vindictam post
(Moral. xixni, 10, 18, i9.) Incarnatus Do- « cruciat, sed nunc etiam per livorein cremat, quia
rtiinus nosterab electorum suorum cordibtts cuncta _. qui posl puniendi sttnt retributionis supplicio, iiiuic
diaboiicae fallaciae argnmenta destruxit, et veritate v alficiuntinvidiaetoimenlo. Dum vero a docto-
cuncta erroris et falsitatis doctrina seipsos
ejus cognita, ribus vera docere videbantur, flamma invidiae
conticuft. Uride per Isaiam dicitur : Et desolabit Do- exarsit,quiimperitus populus adversilatem Pbarisaeo-
minui tirtgttamtnarit Mggpti; Hngua quippe maris; riun et principum lolerare tiinens, concrematione
jEgypti est scientia doctriuae saecnlaris. Bene ergo1 pariier consuinptus est infidclitatis, et a praepositis
mare jEgyptus dicitur, quia peccati obscurilate fusca- jnvidiaeflamma descendens, corda plebis subvertendo
tnr, nnguaiff vero maris jEgypti Seminus desolat, succejidit, impleia prophelia qux djcit: Zelus appre-
quia httjns ihundi falsam sapientiam per cafnem se hendit poputu%ineruditum (Rom. x, 2). Ac si aperte
tendendodestrnxit. dicat: Dum prophetarum verba plebs disculere no-
<C_«. jJJXIV.— Sedebo in mtnte testamenU lujl, Sfid crudeiitatem suam verbis invidenlium de-
(Im. xiv, 15). djt, *eli igne periit, quia in alienaeinvidiaese flamraa
(Lib. i.hom. f in Eiech., num. 9.) S«rfef>o in mente concremavit. —
lestqmenlif in lateribus Aquilonis. Malignus sphitus! CA».XXVII. Qui habitatis m terra AuttraU (JtM.
uui b»c Jojjoltur raontera testamenti lenuit, quia Ju-[ xxi, 14).
Jaicura populum quj Jegem acceperat sM in perfi-' (Moral. xxiii, c. 25, n. *S.) In Scriptura W»k
dia sitbjugavit. Quando enim corda doctorum tenet, , eruditio divinaedoctrinse desi^natur, sieutper togg
In motite testamenti dtabolus pnesidet. Qui etiam ini dicitur : %A habitatitin terra Auilridi,eumfl^^
lateribus Aquilonissedet, quia uientes htjiuiiiujnfri-. occurrife (ugienti. Jn terra Australi babitant ifBTS
 EXPQSITIO V. ET N. TEST. - SUP, ISAIAM PROPHETAM. W
.4. Sj,PATERU
tancta Ecclesia positi, superni spiritus cbaritate per- __ A reatus illuminat, ut et modo sequendam viiam non
lanWrr; Tujrttautem qui hujus mundi mala evadere videanl_ ei tunc eam postqtiam amiserint, cernaiit.
concupiscit. Qui efgo in xefra Australi babitat, fu- De quibus per Isaiam dicitur : DiWiine,exaltetur ma-
g*e*tticnw faitibus ooourrat, id est is qui jam sancto nvs tud ut non videunt; videant et confundantur.
Sjwiiu intra Ecctesiain positus est, eum qui m*la Nunc quippfeaeterna intelligere negligunt, vel appe-
tm evadere nititur eruditionis eloqaie consoletttr. tere intellecta eoritemnunt, sedet tunc ea intetligenies
considarata assequi
Ettgteati *cmoet c«n<pauibus ocewrere, estiaetswnti desiderantesque conspiciunt,
teMna supplicia dectrnae sacrse escas offerre, et pudore confusi nequaquam possunt..
tMedobNnetremtenwe tx>«p>rttsere,medo f»v«>&iiti C.iB.XXXII. — jUortwiMonvivent, gigenlot nott re-
extotrtatione ref vere. Quia pattis refectin Seripiat.» surgent(Isu.xxn,ii).
Baer.se non ittcmavenienter accipiUir, par eitmdees Meral. «m, c. 2i,«. 50.) JftTrtianon wetrt, gi-
scrvaiitibus dicitur: <
prophetituiJiedaeissotam iitteram gantei um remryent. Quos mortuos Isaias _tic nomi-
Quare appendUisargenttan, et non in pamhnt (Isa. Btrt, »i» peecatores, etquos gigairtes, nisieosquide
LV,.2)'? Ac si dieeret : Pensatis sacra etoqui», *ei etian seperbiuni, appellat? M vero non vi-
aou «n refectione, tpiia dum solam speciem Jfcterse peocate
de jo- vunt, quia peccando vitsnn fnstitiae pefdiderunt, isli
cwstoditis, spirituati Jntelligentia pinguedinem etiam tresurj|ere »ost mortem nequeunt, quia post
ternse refectionis amittisiis. Unde et aperte [fext. culuaaa suam msaii per supefbiaffl, ad posnitentise
ajjtte]suJijuiigttur , Eiiaborem vettrum non in saluri- remedia non recurrtmt.
Wt{lbid.)f -C».p.XXXIH. •—Jjilrt» cuWJJatua (Ita. jxn, 50).
CAP. XXVltl. — Eru&esce,Stdon, ait mare \lsti. ]
xxiti, 4). r |Moral. JV,c 26, n. 47.) 7»t>a..[Text. m cubiada]
cubiita iua, claudeat&a tua. Ostia sunt desideria con-
.(Praefat.Morai., c 4, n. 5; ReguL past. part., m carnalis, cubiUa quippe ingredimur cum
c. t$, admon. 29.) Plerumque ex vita gentilium re- cupisceniiae secreta nostrae inentis inlramus, ostia vero claudi-
darguilur vita sub lege pesitorum, et ex actione sae- cum desideria illicita coercemus.
cularium coiifunditur aoio religiosoruui, dum isti mus,
etlaln promittendo noa servant auae in pweeeptis CAK XXXIV. — Super «ertwnlemLevialhan vectem
auiHunt, et isti vivendo ea custodiunt in quibus ne- (Isai. xxvn, 1).
qttattuam mandatls legalibus asiringuntur, dum illi {Moral. iv, c. 9, n. la.) Dominusangelnm aposta-
ttmra habftum assumunt opera, et isti juxta ordijiein tam descfibens, dicit per Isaiam : Supet serpentem
proprium noo excilattt corda. Quod perlsaiam Jjre- Leviathan vectem, serpentem tortuosum. Leviathan
Viter-dicitur :Erubesce, Sidon, ait mare (Isa. xxui, mterpretatum dicitur additamentum eoruiri, scilicet
4). In Sidone auipjjtefiguratur stahQitas in Jege posi- homimim; recteautem additamentum eorum dicitur,
tOTumet religlosorum, in mare vero vita gentilium et quia eos immortaies tn paradiso reperit, seddivini-
saecularium. Quasi ergo per vocem maris ad verecun- tatem immoftalibtts promittens, quasi eis aliquid
tdiam SMIUBadducilur, qaande «per«otwpawttioneBi uUra quam erant se addere btande spopondit. Ser-
vitae gentilium et ssecularijiai atfne in hoc mundo pens vero tortuosus vocalur, quia in eo quod se ad-
fluctuantium Christianorusi; et rejigiosortjm, ofui •itareJ_oi_>j__i prosaisit, terltjosis ad eumstDBttie irre-
muuiti et quasi staniles cernuntur, vita repr»balur. psit, quia dum falso impossibttia spopondit, vere et
CAP.XXIX. — Erit ticut popuiut tictacerdot (im. «iu possibilia sustuJit. Quaerenduinvero est cur qai ser-
xxiv, a). pentem dixerat tortuosum, subjuagens interposuit
u Exi<a retri- vectem, nisi forte in serpentis lorlitudine Jluxa inol-
(ln fteg. fMtet. part., cap. ?.) justae in vecte auiem est duritia rigiditatis. Ut ergo
footiotits-per Isaiam Domiims mtnatur, dicens : Erif fities, desknaret et mollem, et vectejnJiQmiuai
tieut populut tic saeerdos : Sacerdos quippe est sietti huncdurum et serpentem. Durus estper malitJam, jwoIHsper
ea
jjopuhis, qmmdts mjit qui spirhualiw officto fun- vectis dicitur, quk tjstjue ad seceui
gitur, quee itli nimirum iacknt, qui adbuc de studiis blandimenta, serpens vero quia se per uisiujas molliler
. caraaJibas jodicawtur, tpiando ki terrenis tiegotiis, percutit, mfundit.
qu* repnhend«i<e iti altis debuit, pastor ammarum
versatur. CAJ.XXXV. — Sole vexatiodabit inielkctum auditui
CAP.XXX.. — Pmielur in ea munu et antetnuraie (Ita. xxviit, 19).
(Isa. xxvi, 1). Hb. tcv,». 88; Jib. xi, e. 49, num. 41.)
(M>3>ra<l.,
Ezeck. lib, Nescit impius mala ^uae feeH, nisi cttm pto eisdem
(In K, bom. 2, num. 5; ibid., part. u,
jtum. 5; MoraL litu xx, c. 2?).) Plerumque in sacro waljs cceperit jwniri. Unde per Isaiam dieittjr : Sola
vexatio dabil inlelkctum auditui. Cum etrim de prae-
eloquio ex prolectioiiis suae «iunere [T&ct. wnni- ceptis Dei contentptis verberari et vexari per vindi-
minej raurus dici incarnatus Domieus sokt, de quo ctam
Ecclesiaesanctae acdilicationejper Isaiam dicitur; coeperit, tunc intelliget quod audivit.
?ro'onetur inea murusetantemurale. Ipse enim aobis est CAP.XXXVI.—Vt faciat opus suum (Isa. xxvm, 21).
murus qui nos undique custodiendo circumdat, qui (Lib. u, bom. 4, in Ezech-, BJJIH.S0.)SaJti<ve»no-
ad corda nostra perliiigere tiialignorum spiriuiumi D stram in passione Domini contemplaUis Isaies, ait:
cursum vetat: antemurale vero muri «estri omnesi Vt faciat opus suum, alienum esl opusejusabeo. Opus
prophelae fuerunt qui prjusquam appareret jjetjuMisi enim Dei est animas quas creavit colligere, et ad
ni carne, ad construeudam Jidem jH^betaedo aaieeii seternae lucis gaudia revocare. Flagellari vero, et
sttnt. Becte quippe aniemurale wcantur qoi oumi sputis illiniri, crncifitji, niori et sepeliri, non hoc iu
subsequenlem praedicaverunt DominuBJ, quasi a*tei sea subsiantia opus Dei est, sed opus hiirainispecca-
murum stelerunl. In saucta ergo Ecclesia Dominusi toris, tjui baecomni* meruit per peccatum. Ut ergo
murus nobis, et jfiropbelaeejus antea>urak sunt po-- faciat opus suura, alienum opiis ejus est ab eo, quia
siti, quia ad nos quos ijpseperfecte protegit, etiam i iocarnatus Oeus al oos ad s*am justitiam eo)h'ger;jt,
piophelarttm verba in iidei constructione v««eruot. ttjfnatus est pro ttobis lantroam peecator liomo va-
Unde bene prius murus, etpostantetnuraleponitur, , jMtiare,etaliena» opus fecit, ut ftceret propfium,
quia vocati ex gentibus nisi prius Dominuretdegjio- qnia per hoe quod intirmaius «ala nestra sustiiitiit,
vissemus, prophetarum iUius dicu «ink*e satwe- nos qui ereatura iilius sumtf*, ad fortitudMiissuse glo-
pissemus. riatn perduxit.
CAP.XXXI. — Domine, exatletur manus tua ut iwn CAP.XXXVII. —-Et ertml oculi ttd videntesprmcepto-
videent (Isa. ixvi, H). rem tuum (Isa. xxx, 20).
(Moral. VII,c. 32, n. 47.) Intellectum reproborum (Lib. n, hom. 34 in Evang., n. l(i et!7;Reg.
Bune merita obscurant, sed in die judicii cpiojtio i past., part. w, c 28, admon. 29.) Reinsi^taus,cha-
.3. APPENDIXAD S. GREGORII OPERA OMNIA. 959
rissiml, sijpferhOscharitatem conditoris nostri. Pec- JA CAP.XL. — Super humum populi mei spinmet veptet
care nos videt et perfert, et ipse quem peccando erunt (lsa. xxxn, 13).
ilespicimus, post culpam exspectare ad veniam non (Moral. xvn, cap. 17, n. 23.) Si a peccato liberi
cessat. Aversi ab illo sumus, et tamen revocando esse
nos, non avertitur. Quia nimirum per Isaiam post versanlur, nequeunt, qui jam in coelestibusdesideriis cou-
delictnm niisericordia vocationis exprimitur, cum carnis suaedeserviunt quae peccalorum pondera tolerant, qui
averso homini dicilur : Et erunt oculi tui videntes dicitur : voluptalibus? Hinc per Isaiam
Super humum populi mei spinm el vepre*
prmceptorem luum, el aures lum audient verbum ascendent, quanto magis super omnem domum gaudii
[ Text. vocem ] post tergum manentis. Humanum
quippe genus Dominus in faciem monuit, quando in civitatisexsultantis? Humumquippe populi sui Dorai-
nus eleclorum omnium meniem vocat, super quaui
paradiso condito homini, et in libero arbitrio stanti, spinas el vepres ascendere perhibet, quia nec ipsam
quid facere, quidve non facere deberet indixit, sed quoque esse absque punclionibus viliorum videt:
homo in facieiuDei terga dedit, cuin superbiens eius domus vero civilalis exsultantis est mens pra-
jussa contempsit. Nec tamen superbieniem Deusde- vorum, quaegaudii dum ventura
seruit, quia ad revocandum hominem legem dedit, git, in carnis voluplate sesupplicia conspicere negli-
deserens, inaniter hila-
exhortantes angelos misit, in carne nostrse mortali- rescit. Ail
talis apparuit, ergo post tergum stans nos admonuit, ergo : Super humum populi, etc. Ac si
qui ad recttperationem nos graliae etiam contemptus qui aperte dicat: Si ef illorum mentem vitia deprimunt,
se pro cceleslis patriac desiderio afiligunt, qtiibus
vocavit. Quod ergo generaliler dici poluit de cunctis,
culpis substrati sunt, qui sine ulla formidine se in
hoc necesse est specialiter sentiri de singulis; quasi . carriis
enim coratn positus Deo quisque verba monitiouis g- voluptate dereiinquuni?
ejus percipit, cum priusquam peccata perpetret vo- CAP.XLI. — Heali qui seminatis supet omnes uquat
lontatis ejus praecepta cognoscit. Adhuc enim ante (lta. xxxn, 20).
ejus faciefn stare est, necdum eum peccando con-
cum vero derelicto bono innocentiae (Moral. xxxv, c. 16, n- 39, 40.) Beati qui temina-
temnere, iniqui-
latem eligens appetit, terga jam in ejus faciemmittit. tit super omnet aquat, immittenletpedembovit el atini,
Per bovem aliquando Israeliticus populus jugo legis
Sed ecce adhuc et post tergum Deus subsequens edomitus
monet qui etiam post culpam ad se rediri [ Text. siguatur; per asinum vero geutilis populug
deditus indicatur. Super oiuues ergo
redire] persuadet. Vocem ergo post tergum monentis voluptatibus
seminare aquas, est cunctis late populis Ecclesiae
audiraus, si ad invitantem nos Dominumsaltem post sancise praedicalores fructuosa verba vtlaepraedicare,
peccata revertimur. Superbe quidem aversos per pedem vero bovis et asini immittere, esl vias Israe-
patientiahi exspectat, per pracceptaclamans benigne litici et gentilis populi, per praeceptorum cceleslium
revocat. Tanla ergo Condiioris nostri misericordia vincula
duritiam nostri reatus emolliat: nthomo qui malum religare.
quod fecil experiri percussus poterat, saltem ex- CAP.XLJI. — Qui ambulat in justitiit, itte tn excelsit
spectatus erobescat. habitabit (Isa. xxxm, 15).
CAP.XXXVIII.— Vt frenum erroris canticum ertt (Moral. xxxi, c. Sl, n. 102, lib. xxm, c. 25, n. 49;
vobis(Isa. xxx, 28). lib. i, hom. 4, in Evang., num. 4.) Libet ad medium
(Lib. II, hom. 6 in Ezech., num. 21.) Antiqui pa- ' Isaiacverba deducere, de activa sive conteuiplativa
rentes nostri lignis servierunt et lapidibus, nos vero C vita, et quasi uno spiritu proferantur, ab eo indi-
per omnipotentis Dei gratiam de servitio creaturae care. Quietaclivam expriraens, ait excutit : Qui umbulal in
manus suat
colla mentis excussimus; et in nobis impletum est justitiis, loquilur veritatem; qui
quod per Isaiam dicitur : El frenutn erroris quod erat ab omni munere, qui obturat aures suat ne audiat
in mqxillis populorumcanticumcrU vObis; sicut vox sanguinem, et claudit oculos tuot ne videat matum.
tanctificalmsolemnitalis. Frenum quippe erroris ma- Sciendum esl quod aliquando muuus ab obsequio,
xillas populorum constrinxerat, quandO idolorum aliquando a nianu, aliquando ab ore porrigitur;
errore obligata genlilitas Deovero confessionis lau- muuus quippe est ab obsequio indebite impensa sub-
dem dare nesciebat. Sed hoc ipsum ifenum erroris j'ectio; nam qui nummum tribuit, munus ex manu
jam nobis in canticum versum est, cum gaudendo dedit, qui vero verbum laudis impendit, muuus ab
psallimus et cantamus : Omnesdii gentiumdmmonia; ore protulit. Sed juslus ab omni munere manus ex-
Dominut aulem cmlosfacit (Psal. xcv, 5). Quia ita- cutil, quia boni operis nullam retribiitionera in hoc
que lisec omnipotenti Deo [Text. Domino] diciraus mundo requirit. Quid est autem obturare auressuas,
psallendo, ipsum erroris nostri frenuro, quod a laude ne audiat sanguinem, nisi peccatis suadentibus qua)
I)ei ora nostra ligaverat, vero Domino canticum de sanguine et carne nascuntur non praebere consen-
fecimus. Berieautem dicitur -: Sicut vox sanctificutm sum? Et quid est ne malum videat oculos claudere,
Kolemnitatis,quia dum conlessionis laudem Deo red- uisi omne quod rectiludini adversum est non appro-
diuius, in sanctificata solemnitate gaudemus. Res- bare? Cumque activaevitae virtutes expressisset, il-
pondeamus ergo moribus taniae misericordiae Re- lico ab ejusdem vitaegradibus ad qirseconlemplatio-
demptoris nostri, ut qui lucem cognovimus, pravo- D nis cnlmina ascendatur, subjungit, dicens : lite m
exceltis habitabil; munimenlasaxorumtublimilat ejus;
i uin operant tenebras declinemus.
ei datus esl, uqum ejus fideles sunl; regem iit
CAP.XXXIX. — Vivil Dominus, cujus ignis est in panis decoresuo videbuntoculiejus, cernent lerram de longe.
Sion (Isa. xxxi, 9). In excelsis habitare , est cor in coelestibus po.iere;
(Lib. n, bom. 6 in Ezech. et hom. 9, num. 20.) Dei licet adhuc caro in inferioribus relineatur, mentem
amore qui hic incipitur, ut ex visione Dominiini jam in sublimibus et cceleslibus ponendo figere
reterna palria perficiattir, Isaias loquitur, dicens : [Text. fixit]. Et munimenla saxorum sublimitas
Vivil Dominut, cujut ignit ett in Sion, et caminut ejus; nostra est; cum praecedenlium fortiumque patriint
in Jerutalem. Plus est autem caminum esse quami praecepta respicimus, et ab infima cogitatione sepa-
igitem, quia et ignisparvus esse potest; in camino> rati, abjectaque desideria terrenae conversalionis
vero vastior flamma succenditur. Sion vero specula-- calcantes, ad supernam patriam per eorum exempla
tio ; Jerusalem visio pacis dicitur, pacem vero no- sublevamur. Munimenta saxorum sublimitas noslra
stram hic inlerim speculamur, ut illic postmoJumi est, cum mente cboris castrisque ccelestibusjungi-
plene videamus. Ex amore ergo Doniiitiin Sion ignjsi mur, et insidiantes malignos spiritus, stantes in arce
est, in Jerusalem caminus; quia bic amoris ejusi cordis, quasi subterpositos expugnamus. Tunc etiant-
flatmuis aliqualenus ardemus, ubi de illo aliquid1 nobis paois dalur, quia in supernis erecla intenlio
contemplamur, sed ibi plene ardebimus ubi iliuiui aeternitatis contemplatione relicitur, et per conlem-
pleue videbimu. quod [Text. quem] amatiios. plationis donum, gratia sjiiritali satiamur. Per pa-
 955 S. PATERII EXPOSITIO V. ET N. TEST. - SUP. ISAIAM PROPHETAM. 9*54
nem enim aliquando in sacro eloquio accipitur gra- A / gnatur? Struthio quippe speciem volandi habet, sed
tia doni spifitalis, sicut et de sancta Ecclesia per Da- usum volandi non habet, quia et hypocrisis cunctis
Vid Dominus dicit : Pauperes ejus saturabo panibus intuenlibus imaginem de se sanctitatis insinuat, et
(PsaL cxxxi, 15), quia in iila positae menles hu- tenere viam sanctitatis ignorat. In perversa igitur
milium, spiritualium repleniur refeciione donorum. mente draco cubat et struthio pascitur, quia et latens
Aquaeenim nostrae fideles sunt, quia doctrina Dei, malitia callide tegitur, et intuentium oculis simulalio
quod hic per spem promittit, lioc illic in munere bonitatis anlefertur. Quid vero onocentauri nomine,
exhibet. Sapientia namque hujus mundi infidelis nisi et lubrici figurantur et elaii? Graecoqoippe elo-
est, quia mansura post mortem non est. Aquae quio ovojasinus dicilur, et appellatione asini luxu-
nostrae lideles sunt, quia verba vilae quod ante mor- ria designatur lubrici et elati : tauri vero vo-
ti.-m insinuant, hoc etiam post morlem demOn- cabulo cervix superbiae demonsiratur. Onocent.turi
strant. Regem in decore suo oculi noslri con- ergo sunt, qui subjecti luxuriaevitiis et suae carnis
spiciont, quia Redemptor noster in j*udicioet a re- voIui>lalibus,expulsa verecundia, de opere confusio-
probis homo videbitur, sed ad intuendam divinitalis nis gaudent, et inde cervicem erigunt, unde htiiiii-
ejus celsitudinem, soli qui electi sunt sublevantur ; liari debuerunt. Onocentauris autem dsemoniaoecur-
quasi enim quamdatn fceditatemregis videre esl, so- runt, quia maligni spiritus valde eis ad votum de-
lara servileraformam, in qua ab iniquis despectusest, . serviunt, quos de his gaudere conspiciunt, quae flere
cernere. Sed ab eleclis in decore suo rex cernitur, debuerunt. Et pitosus clamabit alter ad alterum. Qui
quia ultra semetipsos rapti, in ipso deitatis fulgore namque pilosi [Text. aliij appellatione figurantur,
oculos cordis figtint. Qui quandiu in hac vila sunt, ,™nisi lii quos Grsecipanas, Laliiii incubosvocanl? Quo-
quia illam viventium patriara, sicut est, videre non * rum nimirum forma ab bumanit efligie incipitur, sed
possunt, recte adjungitur : Cernenl terram de tonge. besliali extremilale terminalur. Pilosi ergo nomine
CAP. XLIH. — Locus fluviorum rivi latissimi cujuslibei peccati asperitas desigualur; quod etsi
(Isa. xxxni, 21). quando quasi obtentu ralionis incipit, semper tamen
ad irrationates motus tendit. Et quasi homo in he-
(Moral. XVIII, c . 30, n. 60.) Isaias prophela plana sliam desinit, dum culpa per ralionis imaginem in-
sanetaeEcclesiaeexpositioneverba conspiciens, et non choans, usque ad irrationabilera eilectum trahit. Nam
allegoriarura tenebris obscurata [ Texl. obscura ], saepe edendi delectatio servit gulae, et servire se si-
exclamavil, dicens : Locus fluviorumrivi latissimi et mulat indigentiaenaturae. Cumque ventrein in inglu-
patentes.Testaraentienira veteris dicia, quasi atigusli viem exlendit, nienibra in luxuriem erigit. Pilosus
et clausi rivi fueranl, qui immensas scientisesuaesen- aulem aller ad alterum clamat, cum perpetrata
tenlias colleclione obscurissima conslringebant. At nequilia ad perpetrandam aliam nequiliam pro-
contra doctrina sanctacEcclesiae,rivi et lali el paten- vocal, et quasi quadara cogitationis voce, com-
tes sunt; quia ejus dicta ei invenientibus multa sunt, missa jam culpa culpam adhuc quae commiltatur
et quaerentibusplana. invilat. Saepe namque gula dicit: Si abundanti ali-
CAP.XUV. — Inebriatus est in cmto gladius meut mento corpus non relicis, in nullo utili labore sub-
(Isa. xxxiv, 5). sislis. Cumque mentem per desideria carnis accen-
mox quoque luxuria verba propriaesuggeslio-
(Moral. xxxii, c. 23, n. 49.) Consideret homo qiiid derit,
slatusin terra mereatur, si et praelatusangelis,angelus nis facil, dicens : Si misceri homines Deus corpora-
iii coelo prosternitur. Undeet bene per Isaiam Domi- "<_ - liter noilet, membra ipsa coeuudi apta usibus non
uus dicit : Inebriatus est in cmlo gladius meus. Ac si fecisset.libidinum Cumque liaecquasi ex ratione suggerit, men-
eflrenationem trabit, quaesaepede-
aperle diceret : Qria ira feriam superbos terrae, per- tem ad
pendite; si ipsos eiiam quos in coelojuxta me con- .prehensa, patrocinium mox fallaciscet negationjs in-
ilidi, pro elalionis vilio percutere non peperci? quirit, reamque se esse non aestiraat, si mentiendo
vitam defendat. Pilosusergo alterad allerutm clamat,
CAP.XLV. — Orienlur tn domibus ejus spinm et ur- quando sub aliqua ratiocinandi specie perversam
ticm (Isa. xxxiv, 13). mentem culpa subsequens ex occasione culpaeprae-
(Moral. xxxm, cap. 4.) Peccatores quique in quo cedenlis illaqueat. Cumque banc peccatorum [Text.
sibi male sunt conscii, in eo et alium peccanlem peccaiaj dura et aspera deprimunt, quasi convocati
defendunt, umbrae umbram ej'us protegunt, dum in ea concordiler pUosi dominanlur.
<et nequissimorum facta nequiores perversis pa- CAP.XLVII.— lbi curabil lamia, et inveniet requiem
trociniis luentnr, ne dum culpa, in qua et ipsi xxxvi, 14).
sunt in aliis corrijrilur, ad quoque (Isa.
obligali ipsos (Moral. xxxui, c. 29, n. 53.) Hypocritaeet callidi
iText. quandoque] venialur. Quod factum per Isaiam hoinines tanto vehementiiis culpas suas conliteri
Doininus sub Babylonis specie reJargtiit, dicens :
Orienlur in domibus ejus spinm et urlicm, et pa- bus refugiunt, quanto se slullius videri ab homini-
liurus in munitionibus ejus. Quid namque per urti- peccatores erubescunt, et cum deprehensi cor-
defensiones objiciunt. Unde per Isaiam
cas, nisi cogitalionum prurigines ; quid vero per spi- ripiuntur,conlra Judaeam dicitur : Ibi Cubavit lamia, et in-
,nas, nisi viiiorum punctiones accipimus? In domibus venit sibi requiem: ibi habuit foveam ericius. Per la-
igilurDabylonis tirtiCae e t spinacpullulant, quia in con- j
D
fusione mentis reprobac el desideria cogitationum miam hypocritae, per ericium vero maliliosi quique
diversis se defensionibuscontegunt, designantur.
surgunt, quaecxaspereni, el operum peccata quae qui Lamia enim humanam habere faciem dicitur, et cor-
pungant. Sed hacc agenles habent eliam nequiores bestiale. Sic omnes hypocritae in prima facie
alios defensoressuos. Unde et subditur : Et paliurus pus ostendunt,
in munitiunibusejus. Paliurus quippe tanta spiuarum quod quasi ex ratione sanctitaiis esl, sed
esl quod sequitur, quia valde ini-
circumdatione densescii, ut praj asperitate tangi vix et bestiale corpus
sunl, quaesub boni specie moliuntur. Ericii vero
possit. Iniiis ergo urtica et spina nascitur. Sed utrum- qua nomine malitiosarum mentium defensio
que hoc exterJus per paliurum munitur, quia videli- Quia videlicet ericius cum apprehenditur, designatur. ejus caput
cel minores iniqui mala quaelibetfaciunt, sed ea ne-
cernitur, et pedes videntur, el omne corpus conspi-
quissimi majores lucnlur. citur, sed apprehensus in sphaeram se eoltigit, pedes
CAP.XLVl— EvtJcubiledraconum (Isa. xxxiv, 13). introrsus sublrabit, caput abscondit, et inler lenen-
(Moral.vn, c. 28, n. 36.) Contra perversam men- ante tismanum totuni simul amittilur, quod lolum siroul
tem sub Judaeaespecie per lsniamdicitur : Erif cubile videbalur. Sic malitiosaementes sunl, cuiniu
draconu-nei pascua strulhionum: el occurrent dmmo- suis excessibus corapreheuduntur; capulenim ericii
nia onocenlauriset pilosus clamctbitaller ad atterum et pedes cernunlur, quia quo inilio peccator ad cul-
(Isa. xxxiv, 13,14). Quid perdracones, nisimaliiia? pam accessesit, et quiDusvestigiisnequiiia sit perpe-
quid vero struthionum nominc, nisi hypocrisis desi- traia cognoscitur, et tamen adductis mox excusatio-
 955 APPENDIX AD S. GREGORIIOPERAOMNIA. 958
tHkm BMdtsiosaraens intrornis pedes colligit, quia jS.tiatexaltabitur(Luc. xn, 11; ivitt, 44). Valliseiu_i
«uttete ijtj^uittttti JSIBBvestigia abacondit. Caput sub- impleta crescit, mons vere teimiliatus decrescit, Qoit
trttMt, <q<mmiris defensionibus, nec inchoasse se in lide mediatoris Dei et hominum, boatinis Jesu
tprawm etltfuiti •stentlit. <etqtjasi «ptnera in manu Cnrisli, etg-nlilitas plenitudinem gratiie accepit, et
tuitinUii «HHnot [Text. quia], et is qtri corripit, Judaeaper errorem perlidiae,boc tmde tumebat, per-
ctraota tnuejttm eognoverat swbitoamittens, itivolu- didit. Omniseniin vallis itaplebitur, quia corda fast-
tum ctwrtva\Tesct. intra] conscjenrtismpeccatorem milium sairje iloctrinaeetequio virtutum gratiarepie-
tenet; -et-qmlottun jain deprefoenaendwvidtrat, ter- butttur, juxta hoc <iuodscriptinri est: Qui emiitit fon-
giVersnlionepravae defenstonis iHusus, tolum pariier tet in convallibut(Psal. cut, 10). £t rurswn dicittir:Et
ignorat. (Foveam ergo ericius in reprobis liabuit; valtet abutidabuntfrumento(Ptal. LXJV,14). A mon-
«tm ttwHtiesamens seintra se colligens, in tenebris tibtis namque aqua dilabilur, quia sunerbas memes
defandonie tutscondit. veritatis doctrina deserit. Sed foittes <inconvallibos
— surgunl, quia iiienles hnmi ium verbura praedicationis
CJ>P. X LVIIL In cubilibutin quibut dractues habi- excipiunt. Jam convalies abundare frumenlo conspi-
tabant (Isa. xxxv, 7). cimus, <quiairtorutu ora pabuio veritatis itnpleJa sunt,
<(Mw»l.lib. xxix, c. 26, n. S2; lib. n, hom. 1 in qul tnites et siinptices Iiuic muado despicabiles esse
Gtedfl., ntmi 11.) Be saneta Ecdesin per Isaiam Do- videbantur. Oiimis. ergo valUsimplebitttr, et ownis
mhttts pefflieetwr,dicens : In cubidbusin quibus dra- motts et collis humiliabitur, quia in cerdis humilitaie
etmet MbHdbtmt, orietur viror calami et junci. Quid perdurantes donum bumiles accipiuat, ^nod apud
per cftiammn nisi scriptores TText. pnedicatores J, ..seipsosinelata cogitatione tumeiites repeUunt. Eterunt
qaitt per jnttcum nisi >pt»itii et teneri auditores "prava directa, etatpera tn vtas planat. Prava di-
tacri ftoquii destgRtmtur? Sicul enim ad Iramo- recta fiunt, cum maiorum corda per jnstitiam de-
*>emMsae et jonetre et calamus nasci «eiel, et ex torla ad justitiae regnlam diriguntur. Et aspera in
tnta «saetnqne «tjua utraqoe pr«6ciunt, «t calamus vias ptanas immutantur, cum lmnutes ct iracundan
quidem ad sertbendum assumitnr, «um junco vero mentes per infusionem snperme gratite ad leniurtem
tnribitwn tjwtest, sic est tma doctrina veritatis, quae mansuetudinis redeunt. Qtiando enim Verbum veri-
Biultossniitores irrigat: qtiia \Text. sedl irrigati alii tatis ab iracunda menle non recipilnr, quasi asperi-
«dnecnsqtiew verbo Dei pr«fioit_nt,utetiam scripto- tas itinerk gressum pergentk repeliil. Sed cutn mens
res flant tamnam ealami. Alii verbum vitaeaudien- iracunda per acceptam nianstieliidBiisgrattam corre-
*t^tiJ»ti<ijaBijunciin aqua Dei stent, bomaespei rec- ctiones vel exhortaliones recipit, ibi planam viani
Mrum opewu virktiiartemtenent; sed litteras expri- praedicatorinvenit, ubi prius proptcr asperitaleiu iti-
nere nettuaqwni vsAext.In dracennm erge cubilibus neris pergere, id esl praedicalioiiisgressum nott va-
viror t^tami et junoi oritur, quia in eis populis, quos Jebat ponere. Et videbiiomnit carotaiutare Dei. Quia
«rtiqei «tntts maiitia possidebat, et doctonim scien- deiicet omnis caro accipitur omnis lioino. Satutare Dei, vi-
tia, etmf tsnxn obedientia coacervatur. Christum, in bac viia ouuiis homo viderc non
potuit. Ubi ergo in hac sententia lsaias Propltetiae
£**. XUI. — Pvnam eircutum in naribut tuit (Ita. oculum.nisi ad exlremura jndicii dicin tclendil? Cuin
xxxvn, 29). enim apertis coetis,ministrantmas angelis, conseden-
tibus apostolis, in sede majcslatis snae Christus ap-
^Hertrl.lib. n«, cil, n. 21.) Anliquus hostis di- parueril, omnes hunc et electi et reprobi pariter vi-
tmie viMfe -onmiptjtentiaa caKida sua crudelitate < p11
Itfietwituf, tje«jus sagacia contra inflrmitatera bomi- debunt; utetet justi de munere retribuiionis sine futfl
_KHR tMttm yrtevaleal, quantnm perdttionis argu- gaudeant, injusti in ullione tupplicii in perpetuum
meitto ttttentef «pfarat. Unde per Isaiam ab Israe- gemant.
Htaratn tostene proWbetur, cum regi Babylonisdi- CAP.LL — Onuti*caro fenutn (Ita. XL,6).
ejtur : PCIMWoircttlttmtn naribut tuu. Per circulum
tJWnte«irtatis «mnipotentia, per nares insidicedesi- Isaias (Moral lib. xvu, c. 8, n. 10; lib. n, c. 31, n. 43.J
fttttutur. Ae «1aperte dicerelnr : Cogitando insidias denuntiat, propheta brevitatem gloriaecarnalis pensans,
dicens : Omnis caro fenum, el omnit glo-
twsptras, tetl explere quse appetis non vatendo, om- ria ejut quati floi (eni. lniquorum potenlia flori feni
nipotenliaemeaeoircalum in naribus porias, ut cunt coinparatur, quia nimirum carnis gloria dum nitet,
Maorau iMtvtentardentius anbelas, ab eorum vita
vacuus redeas. cadit; dum apud se exiollitur, repentino intercepta
fine terminatur. Et cum iniqui et superbi bumiliantur
CAP.L. — Vox clamantisin dettrto (Ita. XL, O). in tnorte, carnis gloria tabescit in pulredine. IntUea-
murenim qualia in sepulcris jaceant divitim cada-
I.
(Lib. om.TinEvang., num.2, hom. 20, num. 5, vera; quae illa in exstincta carne sit imago mortis;
5, 6.) V>s«e>i«iiaitt>istndeterto. Scitis, fratres charis- quae taoes corruptionis. Et ipsi certe erant qui extot-
siwi, quia unigenitus Filius Verbum Patris vocatur, lebantur honoribus, habilis rebus tumebant, caeteros
et ex veetrtv loeotione «ognoscitis; et prins vox so- despiciebant. Et dum non perpendereiit tende-
nat, ut Vereum nostmodumaudiator. Joannes autem bant, nesciebant quid eranl. Sed despecli jatent in quo
fiaptista ideo vox vocatusest ab Isaia, quia Verbum D putredine, qui tumebant [Text. add. inj vanilate. Et
prseeedehat. JUwnttjHn itaque dominicara praecur- quantum gloria [Texl., polentia] carnis valeat, ta-
rens vox dkttur, quia per ejus minislerium Patris bes corruptionis probat.
Verbwn ab horaittibus asditur. Qui etiam in deserto
claiaat, ania deKliete et deslitutaeJudseaesolatittm CAP.UI. — Super montem excetsum ascende lu qui
Rfidemptoiit anwunliat. Quid autera clamaret, aperi- evangelixasSion (Ita. xi, 9).
tttr, cntti sijWlar : Parate viam Domini, rectat fadte (Lib. i, hom. 11, in Ezech., num. 4.) Quisquispo-
temitat ejut <(laa. XL,3). Ottinis qui iidemrectam et puli speculator ponitur, in alto debet stare per vit>m,
toetntopera ptndicat, venienti Domino ad corda au- ut possit prodesse per providenliam. Hinc speculato-
djeutiiun trlam parat, ut hcecvis gratise penetret, ut rem Isaias admonet, dicens : Super excelsummontem
Jnmen verttatic iUostrel, ut rectas Deosemitas faciat, atcende Iti, qui evangelixatSion. Ut videlicet qui |>rae-
dum mmdas in animo cogitationes per sermoneoi dicationis coelestisJocum suscipit, terrenorum ope-
JMraae prodicatioiiis formai. Omnit vallis implebitur, rum ima deserens, ad altitodinem bona; ascendat ac-
et enuiis ntotu tt coliit humUiabitur.Qoid hoc loco tionis, et eorum qui sibi commissi6unt opera Iratts-
vallium iiotnijje, nisi buniiles? quid montium et col- cendat, quatenus subjectorum vitam tanto subtilius
littu, nist superbi homint-sdesignantur ? In adventu videat, quanto terreius rebus quas despicit, animuiu
igifur Rtxlemptoris valles impletae, montes vero et non supponit, et tanto facilius subditos ad meliora
eolles burailiati sunt. Quia juxf» ejus vocem : Om- pertrahat, quanlo per vitse meritum de superuis cla-
nts out te exatlal humiliabitur,et omnit qui te humi- mat.
 957 S. PATERII EXPOSITIO V. ET N. TEST. — SUP. ISAIAH PROPHETAM. 959
CAP.IHL — Qui confiduntin Dominomutabunt (or- A lium virlutim fructum fertmt ? Sed «tsi fructain pro-
litudinem(Isa. xx,3i). prium ulmus non iabet, portare tamen vilem etui)
(Mora1.liij.xviu,c. 28, n. 4; lib. XJX,c. 27, num.50.) ifuctu solet, quia et saecalares viri intra sanetam
Cuni cujuslibet ad vilam .prxdestinati cordurum et Ecclesiam, quamvis spirituaiium virttitura dona tton
frigidum divini auioris igne tactum fuit, et emolli- habeant, dum Utmen sanciot viros donis -seiritnali-
tum ; ille <jui prkis durus et fortis fuerat iu saeculi btts plenos sua largitate snslentant, quid aliod quam
amorem, ita coramutatus ad veram fortiludinem, et vitem cum bolris portanti Buxtts vero quos alios
ita se exercet fortetn in Dei araorem, ut quod anlea designat, quae in altum oon profioit, et qnamvis
audire renuehat, jjtra et credere et pwedicare inci- fructura non habeat, viriditatem tamen aabet; ntsi
piat. Ilanc electoruai mutationem [ Text. constan- eos qui intra sanclam Ecclesiam adhuc ex ataalis tn-
tiaml Isaias intuens ait : Qui confidunl in Domino tirmitate bona opera ferre non valenl, sed laiiien
mutahuntforlitudinem.assument peunasut aquilm,cur- parentum fideliumcredulitatem sequentes, lidem per-
tent et non laborabunt; ambulabunt, et non deficient. petua- viriditatis tenent ? Post quae omnia recte sub-
Mutant qtiippe foriitudinem, quia fortes studeut esse jungilur : Vt videant, et sciant, et recogitent, et intel-
in spiritualiopere, qui dudum forles fuerant in carue Ugant parUer (Ibid., 20). Ad hoc enim cedrus Jn
aEt conversilottta virlute pranent smculumfugiunt, Ecclesia ponttur, tit quisquis a proximo odorem vir-
quanta hoc ante qumiierunt. A-sumunt aulein penuas tutum spTitaalium trahit, ipse quoqtte in seternte
ut aquilae,qui coniemplaridovolant, cununt et n m vitae dileciiottem non torpeat, sei ad donorum coe-
Jaborant, quia velocibusmagna eel ritate pracdicaut. lestiura desideria tgnescat. Ad hoc spina ponitur; nt
Arabulant, et non deiicieut, quia intlleclus sui ve- qui praedicalionisejus verbo compunctus fuerit, ipse
locilatem relinent, ut tardioribus condescendaitt. B quoque exemplo illius diseat cortta seqnentium pne-
CJJ>.LIV. — Ponam desertumin stagnum aqum(Isa. dieaiionis verl>o«ompungt re. Ad boc myrtus poni-
xu, 18). tur; ut qui «i afdore uibulationrs ab ore, vel bpere
(Ltb. _, hotn. 20, inEvangf, n. 12,13.) Cum psuci proximi. compattenlis tempenunentnm consolationis
sint qui spiriiualia dona percipiuut, tt multi qui re- mis accejerit; ipse eliam discat quemadmodum proxi-
bus temporalibus abundant, per hoc se divites pau- suae«oiisolalioiiistemperamentum proferat. Ad
perum virtutibus insejnmt, quo eisdem sanctis paupe- lioc oliva pontlur, nt qui alienae opera misericordiae
ribns de suis divitiis solatium tribuunt [ Text. sofa- cognoscit, discal quemadmodura debeat indigemi
et <tpeemisereri. Ad aoc abies ponitur, ut
tianturj. Unde cura per lsait» vocem Dominu>dere- fjMwsimo
lictaegentilrtat', id est sanrtae Ecclesiae spirilualittm quisquis.vimconlemplationis ejus agnovit, ipse quo-
virtutum merrta tanquam deserto arbusta promitle- que ad contemplanda praemia aelerna suceendatur.
ret, uhnum pariter promittit, dicens : Ponam deser- Ad boc ulraus pomtur, ut quisquis iirtuetur eutn qui
tumin slagnum aqum[Text. staana aquarum], et ter- habere fructum virtut«Hi spintualium non valet,
ram inviam in rivos aquarum. Deserlum quippe Do- si tameu eos qui spiriUialibus donts sunt pleni sos-
minus in stagna aqaarum posuit, et terram mviam tentat, ipse quoque sanctorum vitaequanta valet lar-
in fivos aquarura, quia genlilitati, quaeprius per ari- gilate inserviat, et ccelestiumbonorum botros, quos
ditatem mentis natlos bonorum operum fructus fere- gi>nejiiionon valet, sastinendo ferat. Ad boc buxus
bat, fluenta santtae praedicationis dedil, et ipsa ad poiiitur,veraefideiut qui habere multos adhuc in intirmitale
quam prius pro asperitaie suaesiccitatis via praedica- positos viriditatem considerat, ipse etiam
toribusnon patebat, doctrinaepostiuodura rivos ema- esse infidelis erabescat. Bene ergo de.-criptis prius
navit. Dabo in sotitudine cedrum <t spinam, myr- G arboribus diilur : Vtvideanl et scianl, el recogitewt
ttmet tignum olivm(Isa. XLI,19). Per cedrum, quia el intetligantpariter, quia cutn intra sanctatn Eccle-
magni odoris est, et imputribitis naturae, signilican- sijin diversi hominum roores, diversi sunt ordines,
turiiqui virlutes exuibent,«t signa in sua operatione, necesse esl ut ouutes discant simul, dum io ea sptri-
qui dicere etun Pauio vaieut : Ckrisli bonus odor sn- tuales viri djversae qualilatis, aetaxis, et ordinis ad
mut Dee (itCor. i, 15); qtnrum corda [Text. add. lmitandum simul \ ideutur.
itaj in aeterao amore solidata sunt, utea [Text. ea- C*p. LV. —Calamum quattalnm ncn emteret {Ita.
deinj jam terreni amoris putredo nulla corrumpat. SLII,3).
Per spinam signati stint ;spirituales \Text. doctrinae xxxui, c. 3, n. 7.) Judaeorumregnum ca-
viri, dttm de el virtulibus {Moral.
spirttualis ] qui peccatis lamo comparatur, cum per lsaiain, apparenie in ve-
disserunt, et modo «tema supplicia minantur, rnodo ritate carnis dicitur : Calamum quatsatum
coetestisregni gaud>a promittunl, corda atidientium non conteret, Domino, et tinum fumigattsnon exslinguet. Quid
pungunt, cicque mentem dolore compunclionis perfo- hoc loco calami nomine, nisi Judaici populi tempo-
rant, ut ab eorum oculis, quasi quidam sanguis ani- rale regnum denuntiat, niteti* quidem exterius, eed
mae lacrymaedecurrant. Per myrtum vero quse tera- intenus vacuum ? Et quia in eodem populo genus
peraiivaevirtutis esi, ita ut dissoluta membra tempe- jam regale defecerat, et regnum ejus ab alienigeiia
rando constringat, signati sunt qui aftlictionibusproxi- possidebatur, apte hoc ideni regntun quassatum ca-
morvm compati sciunt, eorumque tribufationem Iainum vocat. Quid vero per limnn, nisi ej«6 sacer-
percompassiottemtemperant. Qui dum affliciisproxj- dotium exprimitur, quod lineis vestibus utebatur ?
mis verbum, vel opem eonsolaiionis fertint, eos ad |9 Quod quia in advenlu Domiuicharitalis ardorem per-
statum rediiudiiiis perslringunl | Text. restringunt], didit, quasi amisso jam igne fidei, non ardens, sed
ne imraoderata tribulati me in desperatione solvan- fumigans fuit. Incarnatus autem Dominus calamum
lur. Per olivamaulem misericordes accipimus. Graece quassatum non confregit, et linum lumigans nou ex-
cnira fkto;, misericordia vot-alur, et quasi olivae li- stinxit, quia Judaeaeregnum quod pene destruclum
<|iiorante oranipotenlis Dei oculos miserieordiaefruc- jam fuerat, ejusque sacerdotium quod ignem JitAei
tus lucet. Cui adhfCin proraissione subjungitur : Po- non tenebat, non polestate judicii perculit, sed cum
nam in deterto abtetem, ulmumel buxumsimul (Ita. toleravit.
XLI, 19). Qui per abielem, quaevalde ciescendo ad patientiaelonganimitate
aeris alta sustollitur, nisi ii designati sunt, qui intra CAP.LVI. — Tecui, temper lilui, patient fui (Ita.
sanctam Ecclesiam adhuc in terris [ Text. terrenisj XLU, 1).
eorporibus positi, contemplando tamen ccelestiajam (Moral. lib. ix, c. 23, n. 35; Iib. x, c. 51, n. 54.)
juxla aetbera verticem raentis tolluntrEt quid per Deus in judicio districte peccatoribns inferet poeMs,
ulimun, nisi saeculariuramentes expressaesunt, quae quorum in hoc saecuio diu tacilus pertulit culpas.
dum lerrenis adhuc cwis inserviunt, nullum spiritua- . Quod breviter per Isaiaui insinuat, dicens : Tactti,
11Haec Italico eharaclere excusa non sunt apud malta et detrahere et addere Gregoriano textui.
sanctura Gregorium; verum praemonuimusPateriunt
959 APPENDIXAD S. GREGORil OPERA OMNIA. 960
semperstfwi,paliens fui; sicutparluriens loquar. Par- A A allet, fotmans lucem, et cteans tenebtas, (acientpa-
turiens nainque cum dolore ejicit quod diu in abditis cem, et creant tnala ? sed creare se mala Dominusin-
cum pondere portavit. Post longum ergo silentium dicat, cum res bene conditas nobis male agentibusin
sicut parturiens Dominus loquilur, quia venturus ju- flagellumformat, ut ea ipsa et per dolorem quo fe-
dex qui sine ultione diu peccata \Texl. facta] homi- riunt, deliuquenlibus,mala sint, et per naturara qua
num pertulit, quandoquecum fervore examinis,quasi existunt, bona. Unde et venenum mors qtiidem est
cum dolore menlis, quantae animadversionissenten- homini, et tamen vita serpenti. Amoreenira prtesen-
tiam intus servaverit ostendil; et quod apud se uunc tiunt ab actoris [Text. auclorisj nostri dilectionere-
tacitus tolerat, in ultione quandoque judicii quasi cedimtis; et perversaraens, dum dileclioni creaturiR
cum dolore manifestat. se subdit, a Crealoris societale disjungit. Ex iiis ergo
CAP.LVII. — Dicam Aquiloni, Da; et Austro, Noli ierienda est ab actore, quaeerrans acori praepositit,
ut unde culpam homo non timel superbus admiltere,
prohibere(lsa. XLIH,6). inde poenamcorrigendus inveniat, et tanto citius re-
(Moral. xxvu, c. 43, n. 71.) Conversis ad fidem sipiscat ad illa quae perdidit, quanlo doloris plena
gentibus, Jud.ta contradicens eos suscipere dedigna- esse conspicitqua?quaesivit.tnde bene dicitur: For-
tur ad coele-tiumpraemiaretributionum, qui dudum mant lucemet creant lenebras, quia cum per flageita
fuerant cultores idolorum; sicut Petro dicitur post exterius doloris tenebre creantur, intus per eruditio-
conversionem gentilium : Quare introisti ad viros nem lttx mentis accenditur. Facient pacem et creant
prmputiumhabentes,et comedislicumeisl Quo coulra mala, quia tuuc nobis pax cum Deo redditur, cuin
per Isaiam Dominus dicil : Dicam Aquiloni, da, el haecquaebene sunt condita, scd non bene concupita,
Attslro,noli prohibere.Per Aquilonempeccali frigore B in ea quae nobis mala sunl flagella vertuntur. Per
coustricta gentilitas, per Ausirnm Judaea signalur, culpam quippe Deodiscnrdesexistiinus. Dignumergo
quae quasi meridiano sole iucaluil, quia Redemptore est ut ad pacem illius per flagellaredeamus, ut cum
in carne apparente, fervorem fldei prima suscepit. unaquaequeresbene conditanobisindoloremvertilur,
Aauiloniergo, da, dicilur; cum offerreDeo suaefidei correctimensad auctoris pacemhumiliter reformetur.
rounera gentilitas imperatur. Austro verb dicitur CAP.LXL —
\Text. jnbetur] ne prohibeal, quia Hebraeisin fide Redite, prmvaricatoret, ad cor (Isa.
coiisisteiitibuspraecipitur, ne vitam gentium repel- XLVl,8).
leudo condemnent. (Moral. xxvi, c. 33, n. 61.) Hypocritaecor suum
CAP. LVIII. — Glorificabunttne bestim agri (Ita. exterius in humanis laudibus fundunt, sanclosque se
XLIII,20). esse, non quia ita vivuut, sed quia ita dicuntur, cre-
dunt. Quibusbene per Isaiara dicitur: Rediie prmvari-
(Morai. xxxi, c. 8, n. 11.) Apertam malorum pra- catoret ad cor. Si enim ad cor redirent, per exterioris
vitaiem et hypocritarum simulationemse conversu- attestationisverba senon funderent.Namquid vicinius
rutn Dominuspollicetur, cum per Isaiam Dotninus est nobis corde nostro, quod intra nos est? Et lamen
dicit: Glorificantmebettim agri, draconeset itruthio- cum per pravas cogilationes spargilur, a nobis cor
nes. Qui enint draconum nomine, nisi in aperto ma- nostrum longius evagatur. Longius ergo propheta
litiosaemei.tes exprimuntur, quaeper terram semper praevaricatoremvidit [Texl. miltit], cum eum ad cor
inlirmis [Text. in infimis] cogitalionibus repunt? Qui suum redire compellit, quia quo se exlerius fudit,
vero per strulhionum vocabuium, qui pennas quasi1 eo ad se unde possit redire vix invenit, quia enim ab
* volatum babent, sed a terra volando elevare * non1 uua aeternitatis
r_
C intentione dividitur, cogitationum
valent, nisi hi qui se bonos simulant designantur, multiplicium inundatione vastatur
qui sanctilatis vitam, quasi volatus pennam per spe- CAP.LXII. Detcende, tede in pulvere, virgo filia Ba-
ciem relineut, sed per opera non exercent ?. Glorifi-
cari itaque se Dominus a dracone vel slruthione as- bylon(Ita. XLVII,1)."
serit, quia et aperte malos, et ficte bonos plerumque| lib.(Moral. lib.n.vi, c. 16, n. 25; lib. xiv, c. 17, n. 21;
ad sua obsequia ex inlima cogitatione convertit. Vel vi, c.l6, 25.) SubRabylonis specie perlsaiam
certe besti.c agri, id est dracones et strulhiones,' menti reprobac dicitur: Detcende,tedein pulvere,virgo
Dominum glonficant; cum iidem quaein illo est, ea, filia Babylon; tede in lerra. Hoc loco humana mens
non incorrupta, ut arbitror, dicitur, sed infe-
quac in hoc niundo duduni membrum diaboli fuerat virgo,
gentilitas exaltat, quam et propter malitiam draco- cunda. El quia Babylon confusiointerpretatur, recte
num nomine exprobral, et propter hypocrisim voca- infecunda mens Rabylonis filia vocalur, quaein eo
bulo struthionum notat. Quasi enim pennas accipit'. quod nequaquam bona opera germinat, dum nullo
ordinerectaevilaecomponitur, quasi confusionematre
geutilitas, sed volare non potuit, quse et naturam generatur. Sin autem
liabuit rationis, et actionem rationis ignoravit. virgo non infecunda, sed in-
dicitur, postquam slatum saiutis perdidit,
CAP.LIX. — Germinabunt inter herbat ticul satices 1 corrupta
ad confusionis suae cumulum appellatur quod fuit.
(Iia. XLIV,4). Cui apte per interpretationem divina voce dicilur,
(Moral.xxxiu, cap. 5, n. 11.) Salices tantaesunt vi- descende; in alto quippe huroana mens stat, quando
ridilatis, ut arescere vel radicitus abscissaeet pro- supemis retributionibus inhiat, sed ab bocstatu de-
jectaevix possint. Unde in sacro eloquio salicumno-- in scendil, cum turpiier sese vicia defluentibusmundi
mine, ahquando boni designanlur pro viri.tuate.. desideriissubjicit. Cui addilur : Sedein pulvere.Quid
Nisi enim electorum vitam per conslantiamsuaeviri- per pulverem nisi terrenas cogitationes debemus
ditatis exprimerent, nequaquam de sanctaefiliis Ec-- accipere, quae dum importunaeel silenter in menle
clesiaedixissel lsaias : Germinabuntinter herbat ticutl evolant, ejus oculosexcaeeant?Descendensilaque in
talicei juxta prmterfluentesaquas. Sanclacenim Ec-i- puivere resedit, quia ccelestiadeserens, temnis co-
clesiaelilii inter herbas sicul salices gerininatit, dum(i gitalionibus aspersa, in infimis vilescit, ubi adliuc
inter arescentem vitam carnalium hominum, et mul- |. subjungilur : Sede in tetra. Quid per terram, nisi
liplici nutrierositate, et perpetua mentis viriditate e terrena actio designatur? Ac si aperte exprobrans
perdurant. Quibenejuxtapraeterfluentesaquasgermi- i_ dical: Quia ccelesliconversatione noluisti te erigere,
nare perliibenlur, quia unusquisqueeorumubertatem n sub lemelip^aprostrata, in terrenis actibus bumiliare.
ad fruclum percipit ex doctrina sacri eloquii quam n Prius ergo in pulvere, et postea in terra sedere pise-
temporaliter percurrit. cipitur, quia pravorum mens quae ab internae recti-
, tudinis descendit, prius ad prava cogilantla
CAP.LX.—EgoDominus,el nonest alter (Isa. XLIV, 7).'* dejicitur,judicio
et poslmodum ad facienda prosternitur.
1. c. n.
(Moral. III, 9, 15.) Cum non sint a Domino ° : Non ett tolium filim ChaUlmorum(Isa.
creata mala, quae nulla sua subsistunt natura;'< Sequitur XLVII, Cbaldaei feroces inlerpretanlur. Valde i>u
1).
quid esl quod Isaias dicit : Ego Dominus, el non est u tem feroces sunt, quia voluntates proprias sequentes,
* NonnelegendumAJ>volatumet etevari?EMT.
9431 S. PATERII EXPOSITIO V. ET N. TEST. — SUP. ISAIAM PROPJIETAM. 98%
ttec suis parcere mortibus sciunt. Ferocia sunt ter- A Transire namque eorum 'est immunda illi desideria
renadesideria, quae non solum contra conditoris, spargere. Dicunt ergo : Jucurtiare ut transeamus,
sed ssepe etiam contra percussionum verbera duram quia si ipsa se ad ima appetenda non dejicit, contra
et insensibilem mentem reddunt. Sed filia ferocium nanc illoruni perversitas nullatenus convalescit, et
solium non habet, quia raens quae ad amorem mundi transire per eam nequeunt, quam contra se rigidam
ex pravis desideriis nascitur, et eisdem desideriis in sttperna intentione perlimescuni. Pudeat ergo,
obduratur, in eo quod se terrettis concupiscentiis fratres, terrena concupiscere et dorsa mentitjm
subjicit, sedem judicii amiltit, nullique apud se ascendentibus adversariis praebere.
solio praesidet, quia examine discretionis caret, et CAP.LXV. — Mundamini, gui (ertis vasa Domini
quasi a judicii sui sessioue repelliiur, quia per ex- (Isa. LII, 11).
teriores coitcupiscentias vagatur. Liquet enim quod
mens quaeinlus consilii sedem perdidit, foras se per munditia (In Reg. past. n part., cap. 2.) Nulla rector im-
debet pollui, qui hoc suscepit olficii ut in
desideria innumerabilia spargit, et quia agere intel- aliis quoque
lecta dissimulat, caecatur recte etiam ut nesciat quid maculas [Text. alienis quoque cordibus] tergat
polluiionis. Hinc per Isaiam dicitur.: Mun-
agat, etssepe justo judicio in sua voluntaie relinqui- damini, qui
[ertis vasa Domini. Vasa Dominj ferunt,
tur, et sub ea quae anxie appetit iaboriosissirna qui proximorum aniraas ad interna sacraria perdu-
mundi niinisteria relaxatui. Unde apte illic subditur: cendas in suae conversationis tide suscipiunt. Apud
Qttia ultra tton vocaberit motlis et ienera : tolle molam
et mole (arinam (Ibid., 2). Constat nimirum quod seipsos ergo quantum debeant mundari conspiciant,
teneraesuaefiliaeparentes parcunt, nec duris et scr- B qui ad aeternitatis templum vasa viventia in sitiuin
j
vilibus hanc operibus aliligunt. Omiiipotens ergo [Texl. sinu] — propriac sponsionis portant.
Deus quasi teneram iiliam vocat, quando dilectam CAP.LXVI. Ad dexteram et ad Imvam ditalaberit
uniuscujusque animani a laboriosis hujus mundi ser- (Isa. LIV,3).
vitiisfevOcat; ne dmn exterioribuvactibus afficitur, (Moral. xxv, c. 8, n. 21.) Per Isaiam sanclae Eccle-
ab intertiis desideriis iiiduretur. Sed Chaldaeorum siaedicittir : Ad dexleram el ad tmvam dilataberis, et
fiia mollis et tenera non vocatu;, quia meiis prayis semen tuum gentes hmreditabit. Intrante [Text.in
desideriis dedita, in eo quem anxie appeiit, hujus tanta] quippe mullitudiiie gentium ad dexteram ex-
saeculilabore relinquilur, ut loris liimi.io veltit an- teuditur, duiu quosdain juslificandos suscipit, ad
citla serviat, quae intus Deum ut lilia nequaquain laevamquoque dilatatur, cum ad se quosdam etiam
amat. Unde et molam tol!eie, el farinam molere ju- in iniquitate permansuros admittit.
betur. Molain gyro ilucitur et fariua profertur. Una- CAP.LXVII. — sternam per ordinem lapides tuos
vero mundi hujus actio mola est; quoc dura Ego
quaeque i,
muttas curas coigerit, humaiias mentes quasi per[ (Isa. LIV, 11).
gyrum verlit, atque ex se velul farinas projicil, quia!. (Moral. lib. xvm, c. 33, n. 52; lib. n, hom. 6 in
seducto corde seinper minutissinias cogiiationes gi- Ezecb., num. 4.) Venienti Ecclesiae per Isaiam Do-
gnit. Nonnunquam vero qui quiefus alicujus esse tne- minus pollicelur, dicens : Ecce ego sternatn per or-
riti creditur, posilus in qualibet actione denudalur. dinem lapides tuos, et (undubote in saphyris,el ponam
Unde protinus subinlertur : Denuda lurpitudineni jaspidem propugnacula tua, et portas tuas in lapides
tuam : discooperihumerum,revela crus, transi flumina[ sculptos, et omnesterminos tuos in lapides desidera-
(Id„ ibid.) In adminisfralione quippe operis turpitu-. Q ( biles : universosfilios tuos doctosa Domino.Stravit in
do deriodatur, dum vilis mens abjectaque in aclionis; sancia Ecclesiaper ordinera lapides, qttia in ea sanc-
ostentalione cognoscitur, quae quiela prius raagna! tas aniraas meritorum diversitate dislinxit. Funda-
putabalur. Humerum niens discooperit, quando ojus; vit eam in saphyris, qui scilicet lapides coloris aerii
suuin quod ignorabatur osiendit. Crus revelat, quiat in se similitudinem tenent, quia robur Ecciesise in
quibus de^idt-riorura passibus lucris mundi inhiet, animabus cceleslia appetentibus solidatur. Et quo-
manilestat. Flumina eliam transit, quia actiones niam jaspis viridis est coloris, jaspidem propugna-
liujus saeculi quae quotidie ad terminum defluunt,t cula ejus posuit : quia illi contra adversanos pro
indesinenter appetit, dumque alias relinquii, alias5 sanctaeEcclesiaedefensione objecti sunt, qui internis
assequitur, quasi seraper de fluminead flumen lendil. desideriis vireutes, nulla lorporis [Text, leporis]
aridilate arescunt [Text. marcescuntj. Portas
CAP.LXIII. — Posuisli pro(undum maris viam (Isa. reprobi vero ejtis posuit in lapides sculplos; hi quippe portae
LI, 10). sunt Ecclesiae,per quorum vitam et doctrinam intrat
(Moral. lib. ^xxix, c. 12, 23.) Omnipotens Deus,, in eam muliitudo credenlium. Qui pro eo [Text. add.
qui nulla peccatorum vincula quibus constringerelurr etiam] quod magnis operibus pollent, et id quod lo-
pertulit, in inleruum liber ut ligalos solveret venit,* quentes asserunt, viventes ostendunt, non puri, sed
et in inferni profundum electoruin suorum aniniass sculpti lapides essememorantor. In quorum enim vita
erepturus intravit. Unde per Isaiam dicitur: Posuisti >i recta operalio cernitur, quasi in eisdem ipsis expri-
ut transirenl tiberaii. Si mare,, mitur quod egerunt. Portaevero non sculplae, sed
projundummaris viam,saeculuin
divmi more eloquii, debet intelligi, nihil>I puraeessent, si vocem quidem promeient, sed sancta
prohibet profundum maris infemi claustra senliri:: D in se opera non demonslrarent. El ubi secundum hoc
noc namque profundum maris ante Redemptoris ad- se ostendunt vivere quod loquuntur, et portae sunt
ventum non via, sed carcer fuit, quia in se etiam n quia inlus ducunt, et sculptaequia sancta opera quae
bonorum anitnas quamvis non in tocis poenalibus is aliis praecipiunt, dum vivendo custodiunt, quasi in
clausit. Quodtamen profundum Dominus viam posuit, t, seipsis sculpta repraesenlantes oslendunt. Dehinc
quia illuc veniens elecios suos a clausiris inleri ad
d omnera quoque sanctorum numerum generali col-
coeleslia redire concessit. Unde et apte dicitur : Vtt lectione concludens subdit: Omnes terminos tuos in
transitent liberalu lapides desiderabites.SanclaeEcclesix universos ter-
—
CAP.LXIV. Quidixerunt animmmem, IncurvareutU minos in lapides desiderabiles positos videmus, dum
iranseamus (Isa, u, 23). in ea Udelesquosque forles itt tide et charitate con-
'* spicimus. Et tanquam si audientes isla petereraus,
(Lib. n, hom. 31 inEvang., num. 7, 8.) Nos, fra-
tres charissimi, viam in nobis malignis spiritibus ut hos lapides quos diceret indicarel. adiunxit: f/ni-
damus, cum terrena concupiscimus, cum ad tempo- versos filios tuos doctos a Domino.
ralia appetenda curvattiur. Hinc lsaias de immundis [s CAP.LXVIIi. — Omnessitientes, venilead aquas (ha.
spiritibusdicit: Qtttdixerunt animmmem[Texl. tum]:: LV, 1).
incurvare ut transeamus. Recta quippe slat animaa (Moral. 1. vi, c. 5, n. 86.) Ftuenlis sacrae locutio-
cum supcrna desiderat, et nequaquam flectilur add nis, qtiae Judaicus populus in ostentatione superbiaa
ima, seil maligni spiritus, cum haric stare in sua re- )- possederat, couversac geutiliuin mentes nuric irri-
ctifudine conspiciunt, per eam transire non possuni. l. ganlur. Unde eis perlsaiam dicitur : Omnes siiienles
J65 APPENDIXAD S. GREGORIl OPERA OMNIA. 964
venite ad aqnat, et qui non haketit argenlum prope- & \ supet allitudinem terrm. Quasi quaedaminferiara sunt
rate (Ita. i.v, I). Quia enim argenti vocabuloeloiuia terrae, damni, contumeU:e,egeslas, objectio, aJli-
divina signantur, Psalmista lestalur, dicens : Elo- tudines vero ejus sunt, luira rcruni, blaudimenta
quia Domini eloqttiacasla, argentumigneexuminalum subditoruni, divitiarum abundantia, honor et subli-
(Psal. xi, 7). Qui ergo argenlum non habent, ad mitas dignitatum, quaequisquis pcr ima adhuc desi-
aquas vpcantar : qtiia geutililas quaeScripturaesacrae deria incedit, eo ipso alta aistirnat, quo magna pu-
praecepta non acceperat, avidius sacri eloquii inuitdatione tat. At si semel cor in coelestibusfigitur, mox cuut
satiatur, quam lanlo nunc polat, quanto hanc \Text. quamj abjecla sint cernitur, quae alta vide-
diu sicca sitiebat. banUir. Nam sicut cum nionlem quisque conscendit,
CAP. LXIX. — Pro taliunca. ascendet abies (Isa. eo paulisper caeterasubjaceutia despicit, quo ad al-
tiora amplius gressum tetidit, ita qui in summis in-
LV, 13). tenlionem figere nilitur, dum annisti ipso nullam
(Morak XVHI , c. 20 , n. 32.) SanctaeEcclesiae per praesentisvitae gloriam esse deprehendit, super alti-
Isaiam, Domino promittente , dicilur : Pto saliunca tudines lerrae elevalur; et quotl prius in imis desi-
ascendet abiet, et pro uttica crescet myrtus. Pro sa- deriis positus super se crtdidit, ascendendo
liuuca in sancta Ecclesia ascendit abies, et pro urlica proficiens sibi subesse cognoscit. post
crescit myrtns; dum in sanctorum corde pro abjec- CAP.
tione terrena. cogitationis, altitudo supernae contem- LXXV. — Ova aspidum ruperunt (ha. LXVI,5).
plationis exbauritur, urtica vero igneaeomnino na- (Moral. xv, c. 15, n. 19.) Initium oceultae sug-
lurae est; myrtum namque lemperativaeferunt esse geslionis, quam imroundus spirilus consiliissubtilibus
virtutis. Pro urlica igitur crescit myrtus; cum justo- ]g cordi leniter persuadet, libeuter suscipit, violentis se
rura menles a prurigine et ardore vitiorum, ad cogi- postmodura ejus tenlaiionibus devicius iradit. Unde
tationum temperiem tranquillilateinqiie perveniunt: per Isaiam dicitur : Ova asvidum ruperunt, el telas
dura jam lerrena non appetunt, dum flaramas camis aranem texuerunt. Qui comederit ex ovis eorum mo-
desideriis eoelestibusexstinguunt. rielur, et quodconfotumest, erumpelin regulum. Quid
CAP.LXX. — Ehnuchis qui custodierintsabbata tnea, per aspides, qui sunt parvi serpenles, nisi latetites
dab» in tnea locum (Isa. LVI,4). suggestiones iiiimundorum spirituum figurantiir, qui
cordiljus hominum parva prius suasione snrripiunt?
(In Reg. past. nt part., cap. 28, admon. 29.) Pec- Ova quippe aspitiuiu pravis hominibus ermnpere, est
caltvcarnis ignorantibus per Isaiam promitlit Doini- maligiioruinspiriiuumcoiisiliaquaein e ruin cordibus
nus, dicens : Eunuchis qui cntlodierint Sabbatn mea , latent, perversis operibus aperire. Tela>q mque ara-
et elegerint atue volui; dabo eit in domo mea tacum, nea! lexere, est pro litius mundi concu, iscenlia tera-
et nomenmettut a filiit et filiabus. Euimchi sunt qui poralia quxlibet op-rari, qu;e dum nulla stabililate
coropressis motibus carnis [Text. affectum], effec- solidala sunt, ea jirocul dubio vcntas vitae moilalis
tiimmse pravi operis abscidunt, quo autem apud rapit. Bene auiera additur : Qtti comederitde ovis eo-
patrent locobabentur ostenditur, quia indoroo patris, rum morietut, q.iia qui iin., uiitioruin Sjiritiiuni con-
videlicet aeterna maosione, etiam hliis praeferuutur. silia recipit, vitam in se aniiuaeocci :ii. Et quod con-
CAP>LXXl. — Mentita et, et non et mei recordata fotum esl, erumpet tit regulum,quiaconsilium maligni
(Isa. Lvu, 11), spirilus quod conle tegitur, a.t plenam iniquiiatein
nulritur. nainque rex .erpentiuui. oicilur.
(Beg. pastor. it part., e. 10.) Nounulla subjecto-1c Quis veroRegulus reproborum caput est, nisi Antichristus?
runtuvilia•radenter dissimutanda sunt, sed quia dis- Quod ergo confotum esl ermnpet in regulum, quia is
siiuulanlui indioanda, ut cum delftiquens et depre- iti se nutrienda aspidis consilia recipit, inem-
ttemit se cegnoseit el perpeti, has, qtias in se-fTexl. qui brum iniqui capiiis factus, in corpus Antichristi ac-
laeite.}. beJerariconsiderat, augere culpns erubescat, crescit.
sfepg judke puniat quem sibiiapud se rectoris pa-
Jientia ctementer excusai. Qua videlicet dlssimula- CAP. LXXVl. — Qui sunt isli qui ut nubet volanl
tione bene Jadaeam Dominus corripiens pef Isaiam (Isa. LX, 8).
dioit: JfeitJila es, et mei non et recordata, nequeco- (Lib. n, bom. 6, in Ezech. n. 15; Moral. I. xxi,
gitiati m corde tuo , quia ego tacent et qttasi non vi- c. 2, n. 4.) Priores patres conjugiisulebantur, lilios
dens. Et dissimulavit ergo culpas et innoluit, quia et proi reabant _>ttt>slanliaspossidebant, cuns rei fatni-
contra peccantein tacuit, et hoc ipsum tamen quia liaris iiitenifeliant. Isaias vero prophetiacspiritu pr.e-
tacuerit, dixit. videus prae.iicalonessancti Evangelii subslaulia» de-
CAP.LXXII. — Ctama, ne cesses (Isa. LVIII, 1). serere, conjugia non appetere, mhil iu lerra appetere
quaerere.el subdil nihilj vel possidere; non
(Reg. pasfor. upant,, cap. 4.) Praedicatoremper [Text. eos per lerrani veluluoiiiinesambgbintes, sed ulnubcs
Isaiam Dominus adroonct, dicens : Ciama, ne cesses, volanles nomiiiavil, tiicens : Qui sunt itli qui ut nubes
quati tuba exaliavocem luum. Praeconisoflicium sus- volant, et quasicolumbmad (eneslrassuas? Recte enini
cip.it, qpi&quis.ad sacerdolitim accedit, ttt ante ad- praedicatores, et jusli quilibet nubes appellati sunt,
venlum Judicisqui terribiiiter sequitur, ipse cla- _ quia verbis pluunt, miraculis coruscanl. Qui volare
mando gradialur. Sacerdos ergo si preedicationisest " quoque ui nubeatlicunlur, quia in lerra viventes,extra
nescius,quamclamorisvocemdaturu9 estpraecomutus? terram est oinm; quoJ agunl (Moral. /. xxi, cap. 2,
CAP. LXXHI. — /n diebut jejuniorum vetlrorum in- n. 4). lerrena desjiicieiiles,-iiienlecoelestibus appropin*
venitur voluntasvettra (Ita. LVIII,3). quantes, a lerrenis contagiis suhlevantur. Volaul qui
terrain
(Reg. paslor. ui part., c. 19.) Abslinentibus per a terreitis sancla non langunl, quia ipsa nihiiappetutit, eos
in et
Isaiam dicitur : In diekut jejuniorum vettroruminve- praedicaiio,etsubliinis vita suspen-
niuritur voluntates vestrm.Et paulo post : /» judicia dunt, qui et a i feneslras suas qua^i coiumbaesunt,
et rixas jejunatis, et percnlitispugnis impie. Voluntas quia pro raansueludinis spiritu. in hoc im.ndo per
pertinet ad lietitiam, pugnus ad iram; menles enim oculos niliil concupiscunl, et per omues sensus cor-
abstineiiliiim aliquando ira, aliquando corrumpit lae- poris exteriora quaequeintenlione uon respiciunl ra-
titia. Incassuro ergo per abstinentiam corpus atleri- pacilalis, eosque foras non rapit concupisceutia car-
tur, si inordihalis diniissa motibus-mensvitiis dissi- nalis, sed oninia siinpliciter aspiciuut.
patur, et eo abstinenliaebonum perit, quo se a spi- CAP. LXXVII.— Vt prmdicarem annum placabilem
rilualibusivitiisrainime custodit. Domini (Isa. LXI, 1).
CAP.LXXIV. — Sustollam te super allitudines terrm (Moral. iv, c. 7, n. 12.) Vt prmdicarem an-
(Isa. LVIII, 14). num placabilemDomini. Per annum inlelligitur mtib
(Moral. xxxi, c. 47, n. 06.) Sequenti se anituae tiludo rederaptorum. Sicut ex dierutu multitudiue
per Isaiam Dominus poliicetur, dicens; Suttollam le- aiuius ducitur, ito.ex collectione bonorum omniun»
9«S> S. PATERH EXWKITIO V. ET N. TEST. — SUP. ISAIAM PROPHETAM. 96*
iUtt electorum innumerabilis universitas expletur. A satione pertimescent. De his enim per IssJant scri-
Annus itaque placabilis Domini prcdicatur, cum fu- ptum est: Vermit eorum nonmorietur, etignheorum
lura plebs fidelium veritatis lumine illustranda prae- non exstinguetur. Hic flamma qut» succentHty iltumi-
dicitur. nat; iitic igtiis qui cruciat, obscurat: hie igms et>
exhibet et concreraationem, sed lxansa«torum
C»*. LXXVItt.—Quaretubrum estindumentumtuum lucem illic ultrix flamma vitiorum concremationem habet,
(Ita. LXH, 2)? noti lntnejn. Hinc quod reprobis Veritas dicit : Ite,
(Lib. II, hom. 1, in Ezecb., n. 9.) Corpus Dorami in ignem mternum(Matth. xxv, 41). Quorum
Jesu ex maligni,
nostri Cbristi, quod sumpsit Virgine, longe rursum omnium corpus in unius personam significans
ante Isaias aspiciens per crucem passionis sanguine dicit: Ligate ei manus et pedex* et mUMie,eumin
cnuAjitatuinr. dixit : Qttare rubrum ett indumentum tenebrns exieriores (Ibid., xxn, 13).. Si ftaque fgnis
tuum, et vetlimenta tua tieut calcantium in torculari? qui reprobos cruciat, lumen habere potuisset, is qui
Cui ipse respondit: Torcular calcavi solus et de gen- repellitur, mitti in tenebras no» diceretljr. Hinc
tibus non ett vir meaum (Ita. LXII, 3.) Solus enim; Psalmista ait : Super eos ceciditignis, et non iiderunt
lorcular calcavit in quo calcatus est, quia sua po- solem (Psai. xxxvn, 9)? Ignfs enim super impios
temia eam quam pertulit passionem vicit. Nam qui cadit, sed1sol igne cadente non cernitur; qttia quo
usque ad mortem crucis passus est„ de morte cum illos geliennae ftamma devorat, a visfone veritatis,
gloria resurrexit. Bene autem dicitur : et.de gentibus [Text. veri luminis] caecat; ut et foris eos dolOr
non etivir mecum; quia bipro quibus pati veneral, combustionis cruciet, et intus caecitatisobscu-
nassionis ejtts esse participes debebant, qui pro eo _ ret; quatenns qui actorifTex'. poena auctori] suo corpore
qjuod [Texl. illo] tempoce necdum credideraat, de "] et corde deliquerunt, simul corpore et corde
punian-
ipsis iii passione qtieritur, quorum vita [Texl. inj ijla tur. Expulsos ergo a conspeclu districti judicis re-
nassione quaerebatur. probos foris dolbr cruciabit, et divisos a vero Iu-
CAP.LXX15L— Cecidimut quati (olium universi (Isa. mine intus caecitas obscurabit, fbris aelerno ignesuc-
tsav, 6). cendentur, et ab interno lutnine- obtenebrabuntur.
(Moral. n, c. 44, n. 60.) Decidimusquasi folium Erit eis dolor cum formidine, flamma cum obscuri-
uuiventi, et inhquitiUesnostm quasi mitus abstuierunt tate, siipplicia-eos in se dimersos [Text. demersos]
nos. Quid est homo nisi foliura, qui videlicet jTtscf. uitra vires cruciabunt, et in eis vitae subsidium
edd. in paradjso] ab arhore cecidit? Quid esl nisi fo- exstinguentes servabunt, nt sic vitam terminus pn-
Iium,.quitentalionis vento rapitur, et desideriorum ffa- niat, et quatenus semper sifle termino cruciaii vivaiit „
tibus levaturtQuia ergo qiiod tentalione palitur, quasi- quia ad finem per tormcnta properabunl, et sine
tot uatibus movetur et elevaUjr;recte foliohorao com- iitiedelicientes durabiiiit. Fiet [Text: fit] ergo mise-
paraiur. Quasiventus autem nos iniquitas abslulit, ris mors sine raorte, finis sine fine, defectus sine
quia nuilo flxos virtutis pondere in vauam elationem defeelu,. quia et movs vivet, et fiois semper bciptWt,
ievavit. et deficere defectus neseiet. Mors perimet, et non
CAP.LXXX. Puer centum annotmmmorietm (Isa. exslinguei, dolor cruciabiit, sed pavorem, tjon, liijjta-
LXV,20)., bii; flamma comburet, sed tenebras. n<m tJecutjBt.
Quamvisauteraillic ignis ad consolationem. non, Uir
(MoraJ. xvit, e. 6, n. 8.) Qttisquisdelinquil et vi- cebit, tamen ut magis torqueat, ad aliquid Uwebit^,
vit, idcirco divina dispensatio hunc iu iniquitate to- (_ . nam sequaces quosque suos. secunv in tcameBtoi
lerat ^ut ab initijuiute cotnpescaJ, Sed quia accepla ilanima, [Text. reprobi] illustjpatjtewirftjjBiJicii.OB-
poenitentiaetempora diverlit ad culpam, districtus in dinc visuri sunt,, quorura.inort^iiAiftainijre delique-
ultimis judex impensa argumenla misericordiaecon- runt, qualenus qui eorum vitam, tta>WiJ>_<es t»ftim
verlit ad poenaui. Hinc Isaias.ait : Puer centuman- prascepta con iitoris amaverunt, i^iMrijmtj>_c<|ueee»
norum morietur, et peccalor centum annorum male- interitus in, augmenta suae daranationia, afftigat. et
dktus etii. Ac si aperte nos deterreat, dicens : vita, poenam proprise punilionis exaggeret, illa actotii
quidem pueri in longum trahitur,, ut a factis pueri- prxposita camalis cognaiio, parj ante oeulos ultione
hbus corrigatur. Sed si a peccati perpeiratione nec damnata. Quid vero mirmn si gehennaa ignem cre-
temnoris lOnginquitate compescitur, haec ipsa vitae diraus habere suppIfciUmsimut obscuritatis ef Jumi-
tonginquitas quara. per misericordiam accepil, ei ad nis, quandoexperhnentonovimus, quiaet toedarum
ctimuium maledielionis crescit. Unde necesse est ut flamma lucet obscura? Ignis itaque qui reprobos in
cum nos diulius exspectari conspiciuius, ipsa proro- obscuritate cruciabit, credendum est qnia htraen
galaepietatis tempora quasi daumationis argumenta a«iitormentum servabil, non lucebit ad eonsoJatic-tiis
timeamus: ne ex clementia judicis crescat supplicium gratiam, et tamen tucebit ad pcenam, nt>damnatorutn
peccatoris, et unde quisque eripi a morte poterat, oculis et nulla clarkate candeal, et ad doloris cuuiu-
inde graviiis ad mortem lendat. lum dilectis \Text. dileeli] qualiter erucientur osten-
CAP.LXXXJ.—firifmeitsis exmense (Isa.LWi, 23). dat. -Ecce quae maiieat damnatos poena cognovimus',
(Moral. XJII,C. 28>, n. 32; lib. xix, c. 10, n. 17.) et quantus in damnatione ignis, quanta in igne «*-
Electi quo amplius extrerao judicio propinqttare se ,I) scuritas, qitantus quoque in obscuritate pavor sit,
sentitint, eo in bonis se exercentes operibus, ad dis- nullatenus, saero nos instruente eloquio, ambigimus,
eutiendes seipsos terribiiius eontremiscunt, et si quas Sed quid prodest ita praenosse si non contingat eva-
in se carnaJes cogitatioiies, vel mata opera inveuiunt, dere? Tota ergo intentione curandum est, ut eum
poenitenliaeardore coasumunt. Qui quouiam seipsos , vacationis lempus accipimus, bene vivendi studio
sublilius malorum ultricia tormenta ftigiamus. Sunt aut m
judicautet puuiendo feriunt, pecacto judicio esse verbo tenus
aeternam requiem pro perfecto opere bono recipient, plerique qui extremum judicium
alteslante Isaia., qui ait: Erit mensis ex mense (Isa. sciunt, sed perverse agendo- testanlur quianesciunt;
LXVI,23). Mensis aliquando pro pecfectione pomtur. qui enim hoc non formidat ut debet, necdum cogno-
Erit ergo uiensis ex mense, perfectio videlicet eis in vit eum quanto turbine terroris adveniet. Si euMtt
requie, quibus nunc perfectio fuerit in operatione. pensare pondus tremeodi examinis nosset, quae in
lllo punienda sunt non ageret, et irea diem utiqua
CAP.LXXXU.— Vermh eomm non morielur, et ignit timendo vjlare namque terror judicis
eorumnon exttinguetur (Isa. LXVI,24). praecave/et^
nonnisi ante judicium polest. Modo non cernjtur,
(Moral. re, c. 66, n. 100; c. 65, n. 97; c. 64, sed precibus placatur; cum vero in illo tremendo,
n. 96,101, 104; lib. xiv, c. 59, n. 79.) Reprobi examine sederit, et videri potest, et placari jajn noj4
igtiibus inferni traditi itt suppiiciis dolorem sentient, potest, quia facta pravorum quae diu suslinuit laci-
et in doloris angustia pavore ferientur, et semper tus, simul oinnia reddit iralus. Unde necesse esjt,
tolerabunt qtiod liment, et quod tolerabunt sine ees- fratres charissimi, nunc tuuere judicem Gum necdum
967 APPENDIX AD S. GREGORHOPERA OMNIA. 968
judicium exercet, cum diu suslinet, cum adhuc mala A vit Jesus Chrisltis Dominus noster, qui cnm Patr»
lolerat qusevidel; ne cutti semel maiium in retrlbu- et Spiritu .-ancto vivit et regnat in saeculasaeculorum.
lionem ultionis excusserit, tanto in judicio distri- Auicn.
ctius feriat, quanto anle judicium diulius exspecta-

LIBER QUARTUS.
De Teslimoniis in Jeremiatn prophetam.
CAPDT Pitnnni. — Ecce nescio loqui, quia puer ego CAP.V. — Ftitt Mempheoset Taphnis constuprave-
sum (Jerem. i, 6). runt te (Jerem. u, 16).
(Reg. past. II part., cap. 7.) Duo sunt praecepta (Moral. xxv, c. 10, n. 27.) Ad Judaeam per Jere-
charit»tis, Dei videlicet et proximi. Per aclivara miam dicitur : Filii Mempheoset Taphnis constupra-
vitam prodesse proximis cupiens Isaias, oflicium prae- verunt te usque ad verticem. U?quead verlicem con-
dicationis appetiit; et qua renli Domino quem mit- stuprari, est post malaeoperationis usum, eiiam in
teret, ullro se obtulit, dicens : Ecce ego, mitle me ipsa fidei sublimitate corruinpi. Cura enim nequissimi
(Isa. v, 6). Per rontempfativam vero Jeremias amori spiritus uniuscujusque animam in pravis operibus
coiidiloris sedulo inhaerere desiderans, ne pergeret involvunt, sed integrilatem fideivitiare non possuut,
cum pavore recusans millitur : et tamen ne mitti quasi adhuc inferiora membra polluunt, sed ad ver-
debeat buraililer reluctalur, dicens : A, a, a, Domine ticem non perlingunt. Quisquis aiitem in iide cor-
Deus; eccenescio loqui, quia puer ego sum (Jerem. i, n» rumpitur, usque ad verticem constupratur. Malignus
6). En ab ulrisque cxierius diversa vox prodiil, sed enim spirilus quasi ab inferioribus membris usque ad
non a diverso fonte dileclionis emanavit. Quod aller summuui [Text. summa] pertiugit, quando activam
laudabiliter appetiit, hoc alter laudabiliter expavit; vitam polluens, castam celsitudinein fidei diflidentiae
iste rie tacitae contemplationis lucra loquendo perde- morbo corrumpit.
re(, ille ne damna studiosi operis tacendo sentiret. CAP.VI. — Onager atsuetus tn solitudine (Jerem. n,
Sed hoc in utrisque est stibtiliter intuendura, quia et 24).
i-, qui recusavit plene non resistit, el is qui mitti
voluit, ante per altaris calculum se purgatum vidit, soliludine; (Moral. 1. xvi, c. 47, n. 60.) Onager assuetus in
ne aut non purgatus adire quisque sacra praedicalionis amorissui. inIn desiderioanimm tum attraxeril ventum
hoc loco onagri nomine inlelliguntur
ininisteria audeat, ant quem superna gratia eligit,
sub humilitalis specie superbe contradicat. haeretici, qui in suis voiuptatibus dimissi, a vinculis
snnt fideiet rationis alieni. Onager itaque in solitu-
CAP.II. — Ecce constitui te hodie super gentes dine assuelus est, quia duin terram cordis sui disci-
(Jerem. i, 10). plinaevirtute non excotit, ibi habilat ubi fructus non
n.
(Moral. xvm, c. 10, debet 17; Reg. past. m part., est. Qui in desiderio animae suae ventum amoris
c. 54.) Ars docenlium esse, ut in auditorum sui attrahit; quia ea quae ex desiderio scientiae
suorum mentibus prius studeant perversa destruere, raente [Text. in mente] concepit, inflare praevalent,
et postmodum recta praedicare, ne bonum sanctae non aedificare.
praedicationisseraen plena malis corda non valeant CAP.VII. —Si dimiserit vir uxoremsuam (Jetem.
capere. Unde ad Jeremiam dicitur : Ecce constitui Q
C
te hodiesuper gentes et regna, ut evellaset destruas, in,l).
uf mdificeset planles. Nequaquam enim reclaeverita- (Lib. ii, hom. 33 in Evang., n. 8.) Sub Judaeae
tis fundamentum ponitur, uisi prius^erroris fabrica specie unicuiquepeccatrici animaea Dominoper Jere-
destruatuf, et nisi ab auditorum stiorum cordibus miam dicitur : Si dimiserilvir uxorem suam, el illa
spinas vani amoris praedicatorevellat, frustra in eis recedensduxerit alterum virum, nunquid ullra rever-
sanctae praedicationisverba planlat. lelur ad eam? nunquid non polluta et contaminata est
mulier illa ? lu autem (ornicata es cum amatoribus
CAP.IU. — Ollam succensamego video(Jerem. i, 13). tnuttis; tamen reverteread me, dicit Dominut. Ecce
(Moral. 1. xviii, c. 20, n. 52; lib. xxxm, c. 35, paradigma turpis mulieris dedit. Ostendit quod post
37, n. 66.) Immundus spiritus malae stiggeslionis turpitudinem recipi non possit, sed hoc ipsura para-
flatu, ad terreua desideria iniquorum coida succen- digraa quod protulit, per misericordiaui vincit, cum
dit, Jeremia attestante, qui ait: Otlamsuccensamego dicit fornicantem mulierem recipi nou posse, et ta-
video,et taciemejus a (acie Aquilonis. Olla sticcensa roen fornicantem aniraam ut recipiat exspectat. Pen-
est cor numanum saecularium curarum ardoribus sate, ffatres, pondus tanlaepietalis; dicit quod fteri
desideriorumque aiuielatibus fervens. Olla succen- non potest, et demonstrat quia hoc ipse facere etiam
dilur, cum mens humana maligni hostis suasionibus conlra morem potest. Ecce vocat, et quos inquinalos
instigatur, et per consensum in desideriis pravae denuntiat, hos eliam amplecti qnaerit, a quibus se
persuasionis accenditur. Ab Aquilonis autera facie desertum [Tea-f. essej queritur. Ecce superna beni-
huuiani cordis olla succendilur, cum per insiigaiio- gnitas aversos nos revocat, et nobis revertenlibus
nein adversarii spirilus, qui nomine Aquilonisvocari j) j suaeclementiaesinum parat; nemo ergo tantae mise-
solet, illicitis desideriis inflammatur. llle nauique ricordiaetempus perdat, nemo oblata remedia divinao
qui ait : Ponam tedem meam ad Aquitonem(Ita. xiv, pietatis abjiciai. Penset unusquisquequo debito con-
14), menlein quam serael coeperit, malignis persua- siringatur, quando Deus illum exspectat, wa[Text.
sionis suaefacibus quasi suppositusignis [Text. sup- nec] cuntemplus exasperelur.
posilis ignibus]accendit; et humanas mentes ad de- CAP.VIII. —
Nunquid vidisti qum (ecerit adversatrix
lectationes pertrahens illicitas, alias superbiae, alias Israel (Jerem. ui, 7)?
invidite, alias luxurice, alias avaritiaefacibus intlam-
mat. (Lib. i, hom. 12 in Ezech., num. 18.) Plerumque
raulti necdum in via rectitudinis firmi sunt, ad
CAP.IV. — Sanetut Itrael Domino primitim (rugum1 prava qui opera ex aliorum exemplo dilabuntur. Hinc ad
ejut (Jerem. li, 3). Jeremiam voce domiriica de Juda et Israel dicilur :
(Lib. i, hom. 11, in Ezecb., n. 1.) Sanclut Isrqell Nunquid vidisti qum(ecerit adversalrix lsrael ? Abiit
Dominoprimitim(rugumejus. Ronaeaniuiaef>*uges lieii super omnem montem excelsum, et sub omni ligno
appellautur; fruges enim Dotnini conversa. ad fidemi (rondoso, et (ornicala est ibi; et dixi cum (ecissethatc
gentes postmodum factaesunt; sedquia prius Isfaeli omnta, ad me revertere, et non esl reversa. Ubi statira
DominocreJidit, recte hunc Isaias frugum ejus uri- subditur qualiler ex aeinuiatione ejus etiara Judas
ntitias appellavit. cecidit, quaestare videbalur.'Ait enim : Et viditprm-
 969 S. PATERII EXPOSITIO V. ET N. TEST. - SUP. JEREMIAMPROPHETAM. 970
vuricalrix soror ejus Juda, quia pro eo quod mmchata Aindicare, quia ejus irae nequeilli si adstarent obsiste-
essct aversatrix Israel, dimisissemeam, et dedissem rent, qui idcirco pro amicis inlervenire citius possent,
ei tibellum repudii; et non timuit prmvaricatrix soror quia apud hunc intercedere et pro inimicis solerent?
Juda ejus , sed abiit el [ornicata est etiam ipsa. Ecce Ac si aperte dicat: Nec illos modo pro amicis autlio,
misericors Deus contemnilur et vocat aversantes se quos magnre virtutis merito orare etiam pro ininiicis
[Text., vocat, aversanlibus se sinum]; sinum miseri- scio.
cordiaeaperit, quia peccanti dicit, ad me convertere, CAP.XQ.—Docuerunt
et tamen non est conversa. Sed quia plebs Israelitica linguam suam loqui mendacium
Deum deseruit, reverti nolens, libellum repudii acce- (Jerem. ix, 5).
pit, deseruit peccando, sed libellum repudii accepit, dum (In Reg. past. ui parl., c. 11.) Nihilad defenden-
m suis iniquitatibus sine flagello remanendo. Anima puritate tutius; niliil ad dicendum veritate laci-
enim quae peccat, recedit, sed si eam post peccatum lius. Namdum failaciam suam tueri cogitur, durc
prosperitas sequitur, nulla disciplina, nulla distri- cor labore fatigatur. Hinc per Jeremiara dicitor:
ctionis increpaiio revocat ad cor. In divisione quam Docuerunl tinguam suam loqui mendacium; ut inigue
inter se et Dominum fecit, etiam libelluin repudii ac- agerent, laboraverunt. Ac si aperte diceretnr: Qui
cepit, ut jam velut aliena derelicta, faciat mala quae amici veritatis esse sine labore potuerunt, ut pecea-
vult, zeli Dei flagella non sentiat, quatenus ad aelerna rent laboraverunt, cumque viveresimpliciterrenuunt,
iaboribus ut moriantur. Hinc etiam scriptuui
supplicia profundius descendat. Sed soror ejus Juda, est: Laborexigunt tabiorum ipsorumoperieteos (Psal. cxxxix,
quia [Text., quoniam dimissamj Israeliiicani plebeiu
aspexit in sua perversitate ilorere, etiam ipsa non B nunc 13). Qui enim nunc implet, luuc operit; quia cujus
timuit a conjunctione Domini, quasi a viri legitimi animum per blandam inquietudinem exerit,
cubili recedere, unde necesse est ut peccantes quos- tunc per asperam retributionem premit.
que tunc consideremus amplius miseros, quandoeos CAP.XIII. — Ascenditmors per fenestras nostras
conspicimus in sua culpa sine flagello derelictos. (Jerem.ix, 21).
CAP.IX. — Quousquemorabuniur in te cogitationes (Moral. xxi, c. 2, n. 4.) Per quinque sensus cor-
noxim? (Jerem, iv, 14.) poris quasi per fenestras quasdam, exteriora quceque
anima respicit, respiciens concupiscit. Hinc Jeremias
(Moral. lib. xxvn, c. 26, n. 50.) Ad JudaeamDo- ait: Ascenditmors
minus per Jeremiam dicit: Quousque morabunlur t'n domosnostras. Morsper feneslras nostras, ingressa est
fe cogitationesnoxim? Non reprehendit cur veniunt, per feiiestras ascenditet domos
sed cur morantur. Et in bonis. cordibus cogitationes ingreditur, cum per sensus corporis concupiscentia
illicitae veniunt, sed morari prohibentur, quia recti veniens voce habilaculum mentis intrat. Hinc etiam sub
Judajae exteriora videndo concupiscens,
quique ne captivandam domum conscienliaepraebeant, bona interioraquae perdiderat, idem propheta dicit: Octt-
ab ipso cordis limine hosiem fugant. Qui etsi quando lus meus
repentinis suggestionibus mentes bonorum ingredi- deprmdalus est animam meam (Thren. m,
tur; [Text., sed] resistente superno adjutorio usque 51). Concupiscendo enim visibilia invisibiles virtutes
ad consensum praevalereprohibetur. amisit. Quaeergo interiorem fructum per exteriorem
visum perdidii, per oculura corporis pertulit praedatn
CAP.X. — Venirem meum doleo (Jerem. iv, 19). cordis. Unde nobis ad custodiendam munditiam cor-
(Lib. i, hom. 10 in Ezech., n. 6.) In sacro eloquio dis exteriorum quoque sensuum disciplina servanda
nonnunquam venter pro menle poni consuevit; unde C est, namquantalibetvirtulemenspolleat, quantalibet
per Jeremiam dicitur : Ventrem meum doleo. Quod gravitate vigeat, carnales tamen sensus puerile quid-
quia de spirituali, et non de corporeo ventre dixerit, dam exterius perstrepunt, et nisi inlerioris gravitatis
adjunxit: Et sensuscordis tnei conlurbatisunt. Neque pondere, et quasi juvenili quodam vigore refrenentur,
enim ad salutem populi perlinebat, si propheta ven- ad fluxa quaeque et levia'mentem enervem tra-
Irem corporeum se dolere praedicaret; sed ventrem hunt.
doluit qui mentis afflictionem sensit. Hinc enim CAP.XIV.—Olivamuberempulchram vocavitDominus
Veritas ait: Qui credit in me, flumina de ventre ejus nomentuum (Jerem. xi, 16).
jtuent aqum vivim(Joan. vn, 58). Quia enim de menle
fidelium sanctae praedicaliones defluunt, quasi de ven- (Ezech. hom. 9, sec. part., num. 16.) Saepe con-
tre credenlium aquae vivae flumina decurrunt. lingit ut sive recta quaelibetopera, seu sacraedoctrinae
verba in omnipotentis Dei judicio pereant, cum per
CAP.XI. — Si steterit Moysescoram me (Jerem. haecquisque transitoriis lavoribus anhelat. Hinc eniin
vu, 16). per Jeremiara dicitur Judaeaequod in seipsa incauta
(Moral. lib. ix, c. 16, n. 23; lib. n, hom. 27 in mens invenit, si saltem post culpam suas caule cogi-
Evang., num. 8.) Irae Dei resisti valet, quando ipse tationes rimetur: Olivam uberem, pulchram, fructi-
qui irascitur, opitulatur; et resisti omnino non valet, feram, speciosam vocavit Dominus nomen luum. Ad
quando se ad ulciscendum praeparat [Texf.,excilat], vocem loquelm grandis exarsit ignis ineam, et com-
et precem quaeei funditur ipse non aspirat. Unde cum busta sunt onmia fruieta ejus. Olivam quippe uberem
JudaeaDei justitiam culpis exigentibus oifendisset, ct et pulchram, fructiferam et speciosam Dominus vo-
Jeremiam Dominus ab oratione prohibet, dicens : Tu J3 cat, cujus vel eflicaciam in operatione, vel sancta
ergo noli orare pro populohoc. Et rursum : Si steterint sludia in verbi scientia approbat. Sed ad vocem lo-
Moyses et Samuel coram me, non est anima mea ad quelae grandis exarsit ignis in ea, quia cum laudari
vopulum istum. Qua in re quaeri utiliter potest cur coeperit, erubescit forsitan minor videri quam
reliclis tot antiquioribus Patribus, ad effundendam 3uis icitur, et studet esse quod dicitur; vox enim grandis
precem Moyses et Samuel tantum nominantur, quod loquelae est favor adulantis. Ad vocem ergo loquelae
facile agnoscimus si ejus qua diligere et ininiicos prae- grandis exarsit ignis in eam, quia in magnitudiue
cipimur, charitatis merita pensamus. Conditoris nam- amoris [Text., favoris] flamma in corde accenditur
que auribus illa maxime oratio commendatur, quae de amore laudis. Sed omnia olivae fruteta combu-
pro inimicis quoque intercedere nititur. Cum vero runtur, quia anle omnipotentis oculos vel quaebene
Patrum priorum facla sacro eloquio describenfe re- gest.a, vel quae scienter sunt dicta depereunt, cum
yolvimus, Moysen et Samuelem exorasse pro adver- jain non amore Domini, sed intentione transitorite
santibus invenimus. Unus quippe eorum saevientis laudis fiunt.
populi persecutionem fugit, et lameu pro vita sui
persecutoris intervenit; alter ex principatu populi CAP.XV. — Mitlamus Ugnumin panem ejus (Jterent.
dejectus, ips>ssuis adversariis dicil: Absita me hoc xi, 29).
peccatumin Dominoquominus cessemorare pro vobis (Moral. lib. xii, c. 4, n. 5; lib. III, c. 15, n<*2S.)
(1 Reg. xii, 23). Quid est ergo in diiuciiltate depre- Mittamus lignum in pane [Text., panem] ejjus»,Per
caudi Moysen etSamuelem deducere, nisi apertius lignum crux Domini hic intelligitur; liguuuii quippe
PATROL. LXXIX. 81'
ftfft APPENDIX Aft S. I.REGORII OM.RA OMPA. ()7a
fji MrP4Jtt«iili4t>}fire est dominico corpori crucem ad- \ sum a viii, quasi os meunt etis*.Vilis estDeu Wuudus
urtjare, ot coufiijeiido ej.us corpori stipitsm crijcis praesens, pretiosa vero e aniiua hunxana. Qui ergo
admovate. Et eradamus eumde terra viveutium.Vitam a vilj prettosum. separat, q.uasi os Domini vocatmv
bomijiidetetraviventium eradieare tjTeacl.,eradere] quia per eum Deqs verba sua exerit, quj ai> amorn
se posse existimant, q.uemdura morlalem conspiciunt, praesenlis saeculi,loquendo quaepotest bumajtajaani.-
flmri morte suspicanlur. mam evellit.
CAP. XVI- — Congrega eos quasi greaem ad vichmam CAP.XXI. — Ident ac supra.
(Jerem. xu, S). {Moral. xxxui, c. 17, n, 33.) Pretiosum etiam a
(Moral. lij), «vn, c, 24, n. 45.) Venknte ad judi- vltiseparat, qui httmanas mentes a [reproba antiquf
cium Dotnino, reprobi sancta cum agere nan vale- hostis imitatione dtsjungit; et recte os Dei dicitur,
bunt, sentienl, et rectum quod sequi debuerunt, ex quia per eum divina eloqnla formantur.
posnasua [Text., fortitudiuis suae pcenaj cognoseent. CAB.XXII. ~- PeecqkumJudm scripium es( atjtjjofer-
Uitde per Jaseioiaro Uicitur : Congrega eos qnati gre- reo (Jerem. im, 1).
gem ad viciimam, el sanclifiea eos in die occitionit.
In die \Text., enim] occisiouis sanctilicantur reprobi, (Moral. xiv, c. 53, n. 62.) Peccatum Judm 'scrip-
qttia lunc sancta quae dobuerunt agere sentiunt, cum tum esl tlylo ferreo, ih ungue adamantino. Unguis ii-
digna oraviiatis suaa supptkia jam deelinare non pos- nis est corporis; lta vero durus est lapis adamas, ut
sttnt. non valeat ferro incidi. Per slylnm ferreum fortis
Dei sententia, per nnguera vero adamanlinmii signa-
CAP.XVII.—Onagri steierunt t» mpibut (Jerem.
xiv, 5). JJ tur finis aeternus. Peccatumvero Judae styfo ierreo
in ungue adamantino scriptum dicitur, quia cutpa Ju-
(Moral. xxix, c. 25, n. 52.) Onagrl itetertmt tti daeonjm |per fortem Dei sententlam in iine servatur
rupibm, traxerunt ventoiquati draeones; defeeerunt infinito.
oculi eorum, quia non erat herba. In hoc diclo superba CAP.XXIII. — Et
et nequissima Judaeorum est persecutio prophetata; faclus esl in corde meo quqsi ignis
mstuans (Jerem. xx, 9).
ipsi qnippe ouagri pro mentis elalione, ipsi dracones
pro virujenta cotjitalione voeali sunt. Qui steterunt (Moral. xxni, c. 11], n. 18.) Jeremias cum sibi,
m rupibus, qwa uon in Deo sed in sumou» potesta- quta a populo non audiebatur, silentium indixisset,
libus hnjus mundi confisi sunt, dicentes: Regem mn dicens : Non loquar uttra in nomine iltius, illico ad-
habetmt nisi Cmsarem (Joan. xix, 15). Traxerunt junxit: Et factus est in corde meoquasi ignis exmstuans;
ventos quasi tJjracones, quia elationis inflati spiritu, et defeci, ferre non sustinens; audivienim conlumeliai
superbia malitiosa tumuerunt. Defeeerunt eciiii eo- multorum. Pro eo enim quotl se audiri minime cons ;
rum, quk speteornm al»eo quod intendebat eorruit, pexit, silentium appetiit; sed cum crescentia mala
quae temporalia tJiligeus, prastolari aslerna neglexit, cerneret, in eodem silentio non permansit, quia enim
et terrena, ideo quia Deo praeposuit, amisit. Timue- foris tacuit ex taedio locutionis, intns ignem pertulit
runt [eatifi ne locum non oeeiso Domino peiderent, de zelo charitatis, Inflammantur quippe corda justo-
et tamen eeeiso perdiderwrt. Sed cur mjseris isla rum, cum non correpta crescere acta conspiciunt nia-
eveneriat suadit, tjuia non erat herha, id est quk eo- lorum; eorumque eulpce se partieipes credutut, quos
ritt» cordibu» defuit aeternkatis seientist, et nullo re- in iniquiute crescete silendo perDnittuut.
fecit eo» jwbuJo viriaiiati» internae doctrijttae. ^ CAP. XXIV. — Matedictu» vir qui annunliaveril patri
Ckt, XVIII. — Qtuni colonut ftttnrm et in terra meo dieens : Natu» est libi puer maseutm (Jerem.
(hrem. wv, s\. xx, 15;.
(Mwaf. Jtrv, e.41, n. 4*.) Reuemtrtor noster tfttiit (MoraL iv, c. 4,praefkt.) Jeremias cum pradlcatio-
a Synafoga eegmtns frori foit, in dom» sua cprastpe- nemsum cerneret audientium tJjfBcuttatepraepedifl,
regrinus exstitit; quodaperle Jeremias testatur, dicens: maledixit, dicens : Malediclut vir qui annuntiavit pa-
Quare quatieoitnut fttturut et itt terrm, et quaiivUttat Irimeo dicens : Natus est libipuer mascutus. Si ex ma>>
declinant ad mtnendum ? Qui* enim ut Dominus non trjs suae utero hoc in mundo propheta aifligeudus
est auditus, non possessor agri, sed colonus est cre- prodilt, nativitatis ejus nuntius qmd deliquitr Sed quitj
ditus; quj quasi viator ad majjeniium lantiminitjilo1 persona prophetae fluctuantis, nisi per pcentemeritunj
declinavit, quia paucos ex Judaea abstulit, et ad vo- veniens humani generis mutabilitas designatur? Et
cationem Gentium pergens, iter oseptum peregit. quid per palrem illius, nisi isle de quo naseitriur mun-
CAP.XIX.—A (acie manus tum solui tedebam (ierem. dus exprimitur? Et quis est ille vir qui nativitatem
xv, 17). Bostrain atinuntiat, nisi antiqtius liostis, qui euut uos
(MoraL Ub. iv, c. 30, n. 60.) A facie manut tua , in cogitationibus fluctuare eonsiderat, niaiorum men-
solus sedebam, quoniam commmationerepietti me. Fa- les qui ex auctoriuie hujus mundi praeeminent, ad
cies manu» Det est iila percussio justi jutticii, qua sut- persuaeioueiu no»troe deceptionis insligat ? Cmnque
perbientem horainem a paradiso repalit, et in lia<> nos agere inflrma conspexerit, ea quasi fortia favori-
cteciiate praesenJis exsilii exclusit; comminatio vero, bus extollit, et quasi natos masculos loquibjr, cum
ejus est terret adhue supplicii sequentis. Post facietui>D corruptores veri [TexJ., veritalis;] per loeutlacium
igilur nantts adhuc nos minae terrilicant, quia per iw)9exstitisse gt atulalur. Patri ergo masculum natmu
experimentu» judicH jain nos ex pcena praesentis, denaotiat, quando huic mundo euiu quem persuase-
exsilii perenlit, et si peccare nen desistinus, aeternis! rit faetum inqocenliaecorruptorem deuKin_trat. Nasa
adhuc supplicits addicit. Consideret ergo vir sanctnsi cum cuilibet peccanti et superbienti dieitur : Fecisti
projectus huc ttnde bomo cecideril, et hunc posl; sicut vir, quid aliud quam natu* masciilus in mundo
ista peccantem, quo adhuc juslitia judicantis rapit; ; perhibetur ? Jure itaque vir qui maseulum natum nun-
et cunctas a se desideriornm temporaliiun turbas eji-'. tiat maledicitur, quia ipo ejus lUJiUioeeprobum gau-
eiat, secjue in magoa toentig se-iitudine abscendat, tlium nostri corruptoris indieaHtr.
dicens : A faeie mamts fen»tohtt sedebam, quoniami CAP.XXV. — Deserla faeta estterra a\facie irm co*
eomminatione repletti me. Ae si aperte dieat: Dumi lumbes(Jetem. xxv, 38).
eetwideeo qttkt jain per jsdkii experimenlum patior,'
a tumultu desideriorum teinporalium trepidns seces- tremo (Moral. xxxn, c, 7, n. 9.) Creator omninm in ex-
sum mentis peto, quia et adhuc acrius illa qute mi- judicio iu semelipso mcommutabilis manebit,
naris anerna supplfcia formido. et cum tranquillitale bonos et malos judicabit. Hinc
Jeremias ait: Deserta terra a [acie irm CQ-
CAP.XX. — Si separaverit pretiosum a vili, quast OiI lumbm,a facie furons faclaest Domini. Quod enu» irara co-
meumeris (Jerem. xv, 19). lumbaepraedixerat,hoc iurorem Domini subjunxit. C«*
(Moral. xvin, c. 33, n» 59.) Si separaveris'prelio- lumba uamque vaWesimple* anjjjjfll, et quia iu Deuw
973 S. PATERII EXPOSITIO V. ET N. TEST. — SUP. JEREMIAMPROPHETAM. 974
nulla furorisinocqualitasserpit, furorem Dominiiram A , percussi femur meum. Quid enim in femore, nisi vo-
columbaenominavit, uj enim divjnaedistrictiojiis vinj, luptas carnis accipitur? I^t quid esl quod dicit, po.-t-
imperUjrbabiiemdeiftonslraret, et irajn tUxjt et co- quamiostendjsti mihi, percussi femuf meum , nisi
lumbce; ac si apertius tjjcefetijr [Texl., <Jicerel]: quod postquam superna spiritualiter vidit, oitine
Distrjctum judicium iacoftcujssusexerit, quia [TexU, quod iaferius in se carnaliiee vivebat, exstinxil; ut
qui] permaneni ajansuetus puait, sed tamea eleetis. quanto magis superna [Text., summajpalescerent,
etreprobi&nequaqijam,subspecie eju&deaj,incommu^ tajjto atnplius iroa quae tenuerat non liberent ? nam
tabilnatis ostendjiiir, <ju,i'iei irftuquiJJtts,jusfiiset ira- quanto wagis incipitjjuisque superius vivere, tanto
tusparebjtinjuslis; istis eum btjnJguuiB<Meudetan- et inchoat inferius interire.
teacta juslitia, et iUJslcrribilem tjulpa. iktc quotidit, CAP.XXJX.—<Sf«<tje libi speculam(Jeretn. XXXi,23).
in usu vitaepracsentisajliiur, ut cura duo ad jttdiciuo» (Moral. xxxi, c. 44, n. 85.) Uniuscujusqueanimam
pergunt, ahus innocens, alter reus, ante prolatam Jereijjias admonet, dicens : Statue tiftj sneculam,
sententiam adhuc tacentem judicen» utrique eonspi- pone tibi amarUudfn.es.SpecuJani sjbj statuere est,
cittnt; et taraen reiis gravenj ctjrjAf'*. s<?irum judicis vcutura viliorum cerlamina ex alia ctjjjside<raliane
[Text., hoc ipsumJudicis silentiura] suspicatur, quam pr.cnoscere. Sibique Qjenaeject. ajuarUuduies ponit
tram sibi non denuntiat perturbatio judicis, sed re- quoniam[T«a;l., quando] et in vijelutuja pa.ce con-
cerdatio pravitalis; at coBlra juslitioe amicus intus stituta, dum jijala insitjiajuia,conspJQit,secura quies^
de lestimonio bonaerecordationis hilarescit, el quis<; cere non consenlit.
|-fe*f.,quo]apudsequodmetuat nonhab,?t| Tezf., add. CAP.XXX. — Omnis Iwmoqui comederituvam acer^
eo] onine quod erga seipsum est blandum videl. Sic B bam (Thren. xxxi, 5o).
ergo in horribili Dominj judicio, quamvis justi et in-
jusli eum tranquillum videant, peccatores lamen sibi medil (Moral. lib. xi, c. 35, n. i$.) Qmnis honioqui co-
maJe conseu, QHJU erga seperlH»ba<Hun et iratum pu-> [fext., comederii]uvani.acerbam, abstitpescent
tant. dentes ejus. Per denles cjbus fjangilur, ut glutialur.
CAP.XXVI. —-.Plagft inimici percussi te, eastigatione Unde non immerito in dentibu» intpriores sciis.usac-
crudeti (Jerem. xxx, 14). cipimu;, qui singula quaecogiiant, quasi manduijt et
commingunt, et veutri memoriaeiransjviUunt. Quid
n.
(Moral. prsfat., ?. 3, 12; lib. c.
xiv, 37.) Per- autem uva acerba , nisi peccalum est. Uva. quipp<3
cussionum diversa sunt genera. Aliquando enim pec- acerba est fructus ante lem.pus.Quisquis enjuj prae-
cator percntitur, ut absque retractatione punia.tur, si- sentis vilae delectationibus satiari desjdera.t, qqatu
eut peiiturae Judaea.per Jeremiatti dicitijr: Ptaga ini- iructus arrte terapus coinedere fesiiaat. Qui i^itur
mici pereussi te, castigatione crudeli. Cujn virt,utei>. uvam acerbam comedit., denles ejus.
nostr.c patienliae ultra id quod possum.us ferre Dei quia qui praesentisvjtcedeleclatioiie pascjtuf, Qb^mpesscqjJt,
jnterm
mtgethttransei nl; valde metuendum est ne, peccatis ejus sensus ligantur, ut jam spifit.u alia ^amJej-e^ id
nostris exigentibus, non jam quasi filii a paire^ sed est intelligere nequeant. Quia ijiide jn exterjob.usde-
quasihostes a Dominoferiamur. leclati sunt, inde in intimis obstuuescunt, qujtj dujju
CAP.XXVU. TT Idem ac snpra^ peccato anima rjascilur, papeirj justiijaj edere non
(Moral. lib. xiv, c. 37, n. -45; praefat. c. 5, n. 12.) valet, quoniamintus ligati dentes ex, peccatj coo*ueluduje,
Qui enim ita crudetiler percutitur, ut vires illius a justum quol sapjt nequaquajn etjere jjqs&uiit,
pereusuone supeseiUur, non hunc Dominus quasi Q guia vero per dentes sensijs inl,ijrmjesa,c<;jpifjolent,
tjlitim percutit perdiscipiinam, sed quasi hostem per dentes idein Jeremias testa.ltjr, dicepa ; Fregjt ajd,mmerum
iram ferit, _vliquaudopeccator perculitur ut corriga- fractos meos. Dentes suos, jd est sen&us.ad tjunjei uin
lur, sicut cuidam in Evangelio dicitur : Ecoe sanus dicit, quia jiixta. njensj|ranj^^ u,njuscujusqua
factus es, jam noli peceare,ne deterittsaliquidtibi eon- peccali inielligen.li.ce cxcitas gQftCViiJui:
ijj.seiisibus,
et sccunduiji qiiqd quisque egit, ej.teritj| ijj eo obstu-
tingat (Joan v, 14). Verha. eniro, salvantis indicant, pescit,
quia peceaia praecedeulia habiti vim doloris exige- potuit. quod de in.teruja.«i, ijjvjsiljilituAa JnieUjgwa
bant. Aliquaiidoquiaque nen pro prosterita cutpa di-
luenda, sed por<a futuja vitanda percutitur, quod Pau- CAP.XXXJ,rr- JEdifioQbiluroivitat Domino a feow
lus aperte de seipso testatur, dicens : Ne magnitudo Ananeei (Jerem.xxxi, 58).
revelaliomkmextollat me, datus est mihi stimuUtscarnit (Moral. xxv, c. 8, n. 21.) Mdificabitur civitas Do-
mem (II Cor- xi, 7). Qui etiitn non ait, quia extulit, mino a turre Ananeel, usque ad periam anguli, et ext-
sed ne extollat, aperte indicat quod percussione itla, vil ulira nqrmam mensurm. Civilalero Domini esge
ne eveniat, composjcittjr,noa autenj quaeeveoerit, sanctani Ecelesiaut nullus ignorat. Anaiieel vero Dei
culpa purgalur. Pionpunquam vero quisque nec pro gralia iijlerpretatur; in angi.lo autem duplex paries
pfaeleriia, nec pro futura iniquitate percutitur, sed jungitur. Civitas ergo Dominia turre Ananeel, usque
ut sota divinaevirtutis potentia ex amputata percus- arj portam anguli sdiiicari perhibetw, quia sanctai
sione monstrelur; et dujn inopina.tasalus pefcussio- Ecdesia, a ceisitudine supemaegraliaeinchoans, usque
nem seqyitur, salvantis virtus eogtiita axdenlius, ad ingressum suseeptionemqiie construitur titrorum.
ametur; et cum innoxius flageHoatleritur, ei per pa-.TVque populorum Judaici videlicet et genlHis. Sed quia
tientiam meritorijm suijima cumubjtur. Unde.cum in ea crescenle mullitudine eliam reprobi co!Iigtinturr
DominQin EvangeUo de QECCO, nato ditjere.tur : Q«t> apte subdilur: Et exivilultra normam mensurm,quia
peccavil, hic aut parenles ejus, ul cwcus twsceretyr usque ad eos quoque extendiiur, qui iioriiiain ju-
(Joan. ix, 2), respondit Dominusdicens : N,eque/jip stitiae transeuntes • intra mensurae ceelestisnumerum
peccavif, neque parentes ejus, sed ul manifestenlur ijopsunt.
aperq <&eij»j iUo, la qua manifestatione quid aliud CAP.XXXII.—Q«iut tevelurexputeo pmes ei et panni
agilur, nisi ut ex flagello meritorum virtus augeatur, «eferesdeHa»JH«j».r (iexei». xxxxvt* H).
et cuunnulla.praeterjta culpa [Text., iniquitasj tejrgi-
tur, jnagna <Jepa.UenUalortitudo generetur? (Moral. lib. xxv, c. 7, n. 17.) Divinis admonitio-
njbus et praecedentiumpalrum exemplis adjuti, ia
QA?,X$,\1(I, — Postquam oenvertisHme, egi pwni' bu>usvitae profundo liberaraur, quod Jeremia in pu-
lenliam (Jtrem. xxxi, 19). teum misso signatqm esl: Qui »t levetur ex pu(e«
(Moral. xxiv, e. 22, n. 48.) Cum omnipotens DeusI fiinesei et panni veteret deponuntur. Quid enim fmi-
ad eonversionem sui desiderii hominem comrautat,, hus, nisi praeceptadominica iigurantur? Quaequianetf
mox homocttncta earnis suaeituxa restringit, et quo- in mala operatione posites et convineiunt et eripinnt,
dam dislrictionis suaegladio omne quod in ea inalei quasi ligant el extrahunt, coarctant et levant. Serj
vivebat, ijjterficit. Hoc disciplinaegladio seipsum Je- ne ligatus his funibus, dum trahilur, incidalur, simut
remias interfecerat, cuin dicebat : Postquam conyer- etiain panni veieres depouuntur, quia ne divina prao
titd me, eg\ pmnitentiam;et posiquamostendistimtVtt, , cepta nos terreani, et autiquorum patrum nos exeiu
075 APPELNDIX AD S. GREGORIl OPERA OMNtA. 97ft
11I confortant, et ex eorum comparatione facere nos A hanc fraudem, aut tacitam humani cordis gratiam,
posse praesumimiis,quod ex nostra imbecillitate lor- aut favoris auram, aut rem quamlibet exteriorem
midamus. Si ergo levari de hoc profundo feslinamns, desiderat. Solus ergo in opere Dei fraudem non facit,
ligerour de bis funibus, id est praeceptisdominicis qui, cum ad studia bonaeactionis invigilal, nec ad
astringamur. Intersint etiam panni veleres cum qui- corporalis rei praemia, nee ad laudis verba, nec ad
bus melius teneanlur liines, id est praecedentium humani judicii graliam anhelat. Saepeenim nonnulla
confortemurexeniplis ne infirmosnos et timidosprae- bona nostra latrocinanle fraude depereunt, quia re-
cepta sublilia vulnerent dum levant. ctis se nostris actionibus conctipiscentiaeterrenacsub-
CAP.XXXIII. — Venerttnlocloginia viri de Sichem jungunt. Saepeenim desidia interveniente defioitint,
(Jerem. XLI,5). qui a fervore quo ccepta sunt, frigescente aiuore,
tabescunt.
(Moral. lib. c.
i, 36, 52.)n. Cum anliquus hostis
intenlionem boni operis viliare non prsevaiet, ii via CAP.XXXV.—Maledictut qui prohibet gladium tuum
a sanguine (Jerem. xi.ni, 18).
positos laqueos tegit, ut in eo quod bonum agilur,
cor exallans se ex latere ad vitium dirivetur. In ipsa (Reg. pastoral. III part, cap. 25.) Gravi culpa IH-
actione se quasi in ilinere opponil, ut cum per pro- volvuntur qui dum cognoscunt vulnera mentium,
mentis securior quisquc cgreditur, subjuncto curare ea negligunt sectione verborum. Unde per
atenter vitioquasi ex insidiis perimalur. Quotl sub- Jereuiiam dicitur : Maledictut qui prohibet gladium
fiositum
tilius Jercmias insinuat, qui dum gesta foris referrei suum a sanguine (Jerem. XLVIII,18). Gladium quippe
studuit, quaeintus apud nosipsos gererentur indicavit,, a sanguine prohibere est pracdicalionis verbum a
dicens : KenertMifocioginla viri de Sichem et de Silo,, B 1 carnalis vitaeinlerfectione retinere.
el de Samaria rusi barba, et scissisveslibussqualentes; CAP.XXXVI— Quomodoconfractus est matleus uni-
munera et thtts habebanlin manu, ul offerrenlin domo' versmterrm (Jerem. i., 23).
Domini. Egressus aulem Ismael fitius Nathanim tn
occursumeorum de Maspha incedens,et plorans tt>al. c. (Moral. XXXIII,cap. 14, n. 28 et 29; lib xxtiv,
num. 23, et c. 7, n. 15 et 16.) Anliquus ho-
Cumqueoccurrisseleis, dixit ad eos : Venitead Godo-\ stis12, justos viros malevole tentare appeiil; sed tamen
liam filium Aicham, qui cum venissentad mediumci-\
hoc Dominus vel misericorditer fieri, vel j'uste per-
vitatis, inlerfecit eos. Barbam radunt qui sibi de pro-\ mittit. Erudiendos enim electos suos tentatori sub-
priis viribusiiduciam subtraliunt; vesles scindunt quiI jicit, ut qui elati perire poterant, humiliati tenta-
sibimelipsis in exterioris laceralione decoris nont tione liberentur a perdilione. Eleclos
parcunl, oblaturi in doroo Domini thus et miinera{ diabolus volens tenlat,et lenlando nesciens igitur Dei
veniunt. Qui exhibere se in Dei sacriiicio orationemk in illa vero probat;
cum operibus pollicenlur, sed tamen si se in ipsa( superna patria justos coelesli felicitale
sanctae devotionis via caute circuraspicere nesciunt, pollentes, nequaquam tenlare permittelur, sed anto
Ismael Nathanise fllius in occursum eorum venit;!' eorum oculos acternisgehennteignibus inancipabilur,
et cum corpore suo, reprobis videlicel omnibus,
quilibet malignus spirilus prioris sui Salanaevi- flaminisultricibus traditus sine fmecruciabitur. Hane
3uiaelicet exemplo in superbiaeerrore generatus, se adt
laqueum deceptionis opponit. De quo et bene dici-". super anliquura hostem extremi judicii vim venlu-
tur : Incedens et plorans ibat, quia ut devotas. ram Jeremias contemplalus dixit: Quomodoconfra-
menles interimere feriendo praevaleat, semetipsum , ctus est, el conirilusmalleusuniversmterrm9 (Jerem. i,,
quasi sub velamine virtutis occultat: ei dura concor-,_ * 25.) Ac si aperte diceret : Eum per quem vascula
C
dare se vere lugentibus simulat, ad cordis intima se-_ sua Dominus in ministerii sui usu formanda per-
curius admissus, hoc quod intus de virtule latet occi- tremo cutit, quis perpendat quo turbine, veniente ex-
dit, qui plerumque spondet se ad altiora provehere.' Advenienteenim judicio, in aeterna daranatione confringit?
Unde et dixisse perhibetur : Venite ad Godoliam iram dislricto judice, de hoc mundo per
filium Aicham; et dum majora promiltit, eliam mi- longanimitate judicii tolletur qui nunc mira mansuetudinis
niuia subtrahit. Underecle dictum est : Qui cumve- toris excussus toleratur, et tanto hinc pondere tor-
nissent ad mediumcivitatis, interfecit eos. Viros ergoj in cum judicii turbine rapietur, ut hi qui
ad offerenda Domino niunera venientes in raedio ci- in corporibus reperiri polerunt, jam fortes et perfecti
vilatis interlicit, quia divinis deditaeoperibus raen- tanti lerroris turbine magna formidine conciiiian-
tes, nisi magna se circumspectione custodiaut, sub-"_ vitiorum, tur, et si quid in eis inesse potuit leviura rubigo
hoc pavore excoquatur.
ripiente hoste, dum devotionis portant hosliam, in
ipso ilinere perdunt vilam : de cujus hostis manua CAP.XXXVII.— Calixaureus Babylon (Jerem. LI, 7).
non evaditur, nisi intus ad poeniientiamrecurralur. (Moral. lib. xxxtv, c. 15, n. 20.) Calix aureut,
Unde subjungitur : Decem auiem viri reperti suntt Babylon(Jerem. LI , 7). Auri iiomine nitor exprimi-
inler eos, qui dixeruntad Ismael: Noli occiderenos,>, tur temporalis gloriae: quid vero Babylonis nomine,
quia habemus ihesaurosin agro frumenli et hordei, etI nisi hujus mundi gloria designatur? Quaecalixdici-
mellis; et non occidit eos (lbid., 18). Thesaurus inn tur aureus; quia dum pulchra esse temporalia osten-
agro est spes in poenitentia, quaequia non cernitur,> dit, slultas menies in sui concupiscentia debriat, ui
quasi iolra \Text., in lerra] cordis sulTossacontine-- J) j speciosa temporalia appetant, et invisibilia pulthra
tur : qui einm thesauros in agro habuere, servati 'i conlemnant. Aureus Rabylon calix est, quia dutn vi-
sunt; quia qui posl incautelae suaevitium atl lamen- sumexterioris pulchritudinisostendit, sensuminternae
tum pueniieutiaeredeunt, nec capti rooriuntur. rectitudinis subtrahit.
CAP. XXXlV. — Matedictus qui facit opus Domini II CAP.XXXVIU Curavimus et non est
XLVIII, Babylonem,
negligentes(Jerem. 10). sanata (Jerem. LI, 9).
c.
(Moral. ix, 34, n. 53.) Duo sunt quae in bonis
)s lii parf., cap. 13.) Voce ilagel-
necesse est ut studiose formidentur, desi- (Reg. pastoral.
operibus l~. lanlium vitam reproborum Jeremias conqueritur,
dta videlicet et fraus. Unde et per Jeremiam apud
vetuslam translationem dicilur : Maledictus omnis '.u dicens : CuravimusBabylonem, ef non est sanata
qui facU opus Domini[Text., Dei] fraudulenler et de- (Jerem. LI, 9). Babylon curatur nec tamen ad sa-
lidioie (Jerem. XLVUI ''. nitatem reducilur, cum mens in prava actione con-
, 10). Sed sciendura est quod fusa verba correplionis audit, flagella correptionis
desidia per lorporem nascitur, fraus per privatam m et lamen ad recta salutis itinera redire
dilectionciti. Illam minor Dei amor exaggeral, hanc 'c percipil,
vcro male mentem possidens proprius amor creal. conlemnit.
Fraudem quippe in opere Dei perpetrat quisquis, 5' CAP.ILSSLlli.—Plotansplotavitinnocte (Thten. i, 2).
scipsum inordinate diligens, per hoc quod recte egit ;it (Moral. lib. xin, cap. 12.) MaxillasanctaeEccle-
:II. remuneralionis; transiloria bona festinat, et per er siic p>acdicatoressancti sunt, sicut per Jeremiam sult
«77 S. PATERII EXPOSITIO V. ET N. TEST. — SUP. JEREMIAMPROPIIETAM. 978
Judaeaespecie dicitur : Plorant ploravit in nocte, et A alterimur, et intus carnali suggestione faligamur.
tacrymceejut in maxillis ejus(Thren. i, 2). Quia ad- Hinc est quod Jeremias deplorat, diceus : Forit
versitaiem \Text., in adversitatibus] Ecclesiie illi am- interficit gladius,et domi mors similis esl (Thren. r,
plius plangunt qui vitara carnalium confringere orae- 20). Foris enim interlicit gladius, eum nos exte-
dicando noverunt. rius feriens vindicta configit : sed domi mors simi-
CAP. XL.— Facfi sunf hostes ejusin capiie lisest.quia et flagella quidem sustinet, et tamen
intus conscientia a tenlati.nis sordibus munda noa
(Thren. i, 3). est.
(Moral. lib. c.
i, 36, n. 51 et 53.) Anliquus hoslis
in bono opere polluit, ut CAP.XLV.— Faclus est Dominus velut inimicut
aliquando intentionem
omne quod in actione sequitur, eo purum mtin- (Thren. n, 5).
dumque non exeat, quo hoc ab origine perlurbat. (Moral. xi, c. 16, n. 25.)Jrsraelitarum casum longe
Inteniioiiem quippe in bono opere polluit, quia cum ante Jeremias intuens, ait : Factut est Dominusvelut
facilia ad decipiendum corda hominum conspicit, inimicus; prmcipitavilIsrael, prmcipitavitomnia mm-
eorum desideriis aurain transitorii favoris apponit, nia ejus, dissipavit munitiones ejus ( Thren. n, 5).
ut in his quaerecta faciunt, ad appetenda ima torlitu- Moeniain urbibus pro ornamento sunt, munitiones
dine intentionis inclinenlur. Unde \Text. Recte] sub vero in defensionem; quia et alia sunt dona quse nos
Jud.cse specie de unaquaque anima laqueo miserae muniunt, alia quae oruani. Prophetiae quippe, do-
intentionis capta per Jeremiam dicilur : Facli sunt clrina, genera linguarum, curationum virtus, quasi
hosles ejus in capile (Thren. i, 3). Ac si aperte dice- _ quaedaramentis moenia sunt; qusc si quisque non
retur : Cunvbonum opus non bona inlentione su- " habeat, siare munitus per fidem el justiiiam potest,
tnilur, huic adversantes spiritus ab ipso, cogitationis quamvis ornatus virlutiim altitudine minime esse
exordio principantur; tantoque eam plenius possi- videatur. Spes vero, fides, et charitas non nostra
dent', quanto per initium dominantes tenent. Si mcenia, sed munitiones sunt; quae si habere negli-
vero semel cor in intenlione corrumpitur, sequentis gimus, hostium insidiis patemus. De Judaea ergo
actionis medietas et lerminus ab hosle callido se- quia prophetiam et doctrinam, vel miraculorum
cure possidetur. Summa ergo cura vigilandum est, signa abstulit, mmnia prmcipitavit.Quia vero fidem,
ne vel bonis operibus serviens mens repfoba inten- spem, et charitatem propter ejus duritiam auferre
lione polluatur. permisit, munitiones ejus attferre stttduit. Rectus
CAP.XLI. — Viderunt eam hosies (Thren. i, 7). vero ordo servatus est, ut prius moenia, et post
lib. c. n. Sunt nonnulli munitiones dissipatae dicerentur, quia cum pecca-
(Moral. v, 31, 55.) qui trix anima relinquilur, prius ab ea dona virlu-
quanto securiusab externis actionibus cessant, tanto tum quac ad manilestationem spiritus data sunt,
latiusimraundaein se cogitalionis strepitum perotium et postmodum lidei, spei, et charitatis fundamenta
congerant. Unde sub Judaae specie per Jeremiam destruuntur.
torpens otio anima tlefletur, cum dicitur : Viderunl
eam hostes,et desiderunt sabbalaejus (Tren.1,1). CAP.XLVI.—Prophetm tui videtunttibi falsa
Pracceplo enim Legis ab exteriori opere in sabbato (Thren. n, 14).
cessatur. Hostes ergo sabbata videntes irrident, cum
maligni spiritus ipsa vacationis olia ad cogitaiio- (Reg. pastofal. sec. part., c. 4.) Populo delin-
nes illicilas pertrahunt, ut unaquaeque anima quo G quenfi peretJeremiamnecdicitur : Prophelm tui viderurii
remota ab externis actionibus Deo servire creditur, tibi falsa stulla, aperiebant iniquitalemtuam,
eo magis eorum tyrannidi illicita cogilando famu- ut te ad pmnitenliam provocarent (Thren. n, 14).
letur. Prophetse in sacro eloquio nonnunquam doctores vo-
cantur, qui dnm fngitiva et praeseiitiaiudicant, qtiae
CAP.XLII. — Omnis poputus ejus gemms sint venlura manifestant. Quos divinus sermo falsa
(Thren. l, 11). videre redarguit, quia dutn corripere culpas metuunt,
(Moral. lib. xxv, c. 23, n. 49.) Jeremias pro- incassura deiinquentibus proraissa securitate blan-
phela, cum Synagogaeperditos mores defleret, dixit: diuntur. Qui iniquitatem peccanliumnequaquam apc-
Omnis populusejus gemens,et qumrenspanem : dede- ritint, quia ab increpalionis voce conlicescunt. Cla-
runt pretiosa qumquepro cibo ad refociltandam ani- vis quippe apertionis est serrao correptionis, quia
mam (Thren. i, 11). Per pan-m aliquando jocundilas increpando culpam detegit, quam saepe nescit etiain
humanaj delectationis accipitur. Gemens itaque po- ipse qui perpetravit.
puius quaerit panem, cum prava hominum multi- CAP.XLVII.—Ego vir videns paupettalem meam
tudo affligitur; quia non ad Votumde praesentisvitae
jocundilate satiatur. Sed et pretiosa quaequepro cibo (Thren. m, 1).
dal, quia virtutes mentis in appetitu transitoriae (Moral. xxxiv, c. 3, n. 5.) Electi in hoc acrumrtoso
delectationis inclinat, et refocillare animam nitilur; vitaepraeseniisexsilio pnsiti pauperes se esse sciunt,
quia perversis suis desideriis salisfacere conatur. et quia veras divitias ccelesiis patriae nequaquam
Unde bene mox et rx voce electae \Text. add. nconspiciunt, ad eas assidue suspirantes in aerurana
illius] muliitudinis subdilur : Vide, Domine, et con- paupertatis istius gemunt. Hanc paupertatem Jere-
sidera, quia facta sum vilis (Ibid.). Vilis quippe plebs mias inspexerat, cum dicebat : Ego vir videns pau-
Dei efficitur cum, pravorum numero crescente, in perlatem meam, in virgaindignationisejus (Thren. ui,
eis non summa et ccelesiia, sed abjecta et terrena 1). Virgaindignalionis Dei est percussio districlionis;
sectatur. quam indignationem tunc homo perlnlit, cum ex
—
CAP. XLIII. 0 vos omnes qui transitis pet viam paradiso pulsns, veras interni gaudii divitias amisit.
(Thren. i, 12). Sed quia electi quique incessanter conspiciunt qund
(Moral. xv.cap. 57.) Jeremias Iuctum cordis sui in praesentisvilae penuriam ab illa potestalis inge-
considerari deposcens, ait: 0 vos omnes qui transilis nitse facultate ceciderunt, bene dicitur : Ego vit
per viam, attendiie, et videte si esldolor sicut dolor videns pauperiatem meam. Quisquis enim adhuc haec
meus (Ibid.). Qui praesentemvilam non quasi viam visibilia appetit, peregrinationis suae malum non
transeunt, sed quasi palriam attendunt, liictuni cor- intelligit; et hoc ipsum quod patitur videre nescit.
dis eleclorum considerare nesciunt; illos ergo ut do- Hanc paupertatem David [Te*f., propheta] intuens,
lorem suum considerent [Text. add. prophetaj ait: Infirmata esl in pauperlate virtusmea (Psal. xxx, '
exquirit quos in hoc mundo animum non iixisse 11). In paupertate enim virtus inlirmaiidicilur, quia
conligit. lapsus in hac peregrinatione animus, et corruptiouis
CAP.XLIV—Foriiinlerficil gladius (Thren. i, 20). suae molestiis reverberatus, hoc quod perdidil con-
(Moral, in, cap. 32, n. 62.) Saepe foris flagellis templari praepeditur.
979 APPENDIX AD S. GREGOIUl OPERA OMN1A. <jg_
CAP.XLVIII.— Afltjfraratitfcompedemmeum (Thten.. A in iniquiiatibus longa consuetudine -oliratttnt4ttiele
ni, 7). conspiceret, in Jamentls suis siib ej'usspecie setpseHt
. (Hom. 12,1. i, in Ezech., n« 15.) Subtile emnipo- deplorat, dicens : Lapsa ett in lacu vila mee-iet po-
ienlis Dei judicium jVremias jntuens, ait: Ag§ravavil suerunt vita
lapidem super me (Thren. m, 53). ln laciim
eompedemmeum (Thren. in, 7). Habemus compedes vero labitur, cum Iabe iniquitatis inquinatur, lapis
cum etiam dura consuetudine
ipsam intirtuitatem et corruptionem mortalitatis no- meris superponitur,
ih peccaio devoratur; ut et si velit exsurgere,
strae. Sed cum tribulatio nobis et gemttus additur,
ipsae nostrae compedes aggravantur. jam utcunque non possit, quia tnoles desuper malao
«onsuetudinis prertiit.
CAP. XLIX. — Inebriavit me absmthio (Thren* w,
15). CAP. Llv. —Qttomodo obscuratum est auro? (Thren.
iv, I.)
(Moral. lib. xx, c. 15, n. 39; lib. vn, cap. 21.)
Jefemias totkis in se humanae conversationis spe- (Rt3g. Pastoral. sec. part., c. 7; Moral. 1. xxvii,
ciem sumens pcr lamentum conqtjeritur, dicens : cap. 43, et 1. xxxiv, cap. 15; fteg. past. ibid.)
Jneirtatitf nie alsiltthio (Thren. m, lf>). Ebrius quis- Magno dolore charitatis Jeremias sub destructione
que quodpatitur nescit: qui vero absinthio debrtatur, iempli deplorat, dicens: QUomodoebscuralum est du-
et boc quod sumpsit amarum est, et lamen nnn in- rutn, multttusesl color oplimm? Dispersi sunt tapides
{elligit eamdem amariturtineni qua reptetur. Huma- sanctuarii in capite omniumpltttearum (Tlrten. iv, 1).
num efgo genus recto Dei judicio ia voluptatibus Quid aure quod eneteris metailis pr*eminet, nisi ex-
ais sibi.dimissum , et per easdem voluptates in cellentia sanclitatis? Quid cotofe eplirho, tfisieunClis
reverenlia religionis exprimitur? Quid san-
spontaneis tribulationibus traditum , absinthio est' JJIamabilis
enrium; quia et amara surit quae pro hnjus vitae ctuarii lapidibus, nisi sacrerum ortfinitm personae
amore toleral, et lamen eamdem amaritudinem vitae signantur? Quid platearum notifine, ttisi praesenlis
caecitate cupidilatis, quasi insensibililate ebrielatis, latitudo figurattir? Quia fenlm Graeiflbeloquio
jgnorat. Mundienira gioriam sitiens, dum raultaspro TzlaBoclatitudo dicitur, profecto a latitudine plateae
ea tribttialjones suscipit, amaruin est q„od bibit. Sed sunt voeatae. Atirum vero obscufattrtndflluit, qttia in
quia boc nimis inliianter sumpsit, ejusdem amarilu- quibusdam claritateiu innocettticeet WligiOrlis,ver-
dinis malum discernere jaiu pro ipsa «brielate non sam in oalpuenigredinem vWit. Anftffn quippe bbsctt-•
sufUcit. A sensu rationis alienus, dum quidqUidpro ratur, cum subsequenlibus iniquitatem teflebfis, ju
inuiiilo sustinet, leve putat, et laboris amaritudinem stitise pulchritudo deseritur : cum terrenis actibus
Vita polluitur. Color optiraus mutatur, cum
tolerat, ignorat, quia delectabiliter ad cuncta spifilualis itfnotentiae
quam splendor lh fceditateiri viiftitur culpaj,
uucilur in quibus poeiiaiiter fatigatur.
COlof Optimus commutatur, fcnm quofumtiam qui
CAP.L>—Scrutemttr titos nosfr&s(T/trelt.m, 40). degere religiose cfedebantuf, existiinatio anteacta
t.
(Mofal. xvrii, 5, n. f0.) Valde apud Deum duo minuitur; natn cum quilibet post sanclilalis habllum
:
congruunl necessario utoratione operatio, et opera- terretiis se actibus ihserit, quasi colore permutato
lione lulciatur oralio. Hinc eiiiinJereinias ail: Scrute- afite huirianos bcttlos ejus reveferitia despecla pal-
mur vid*noitrat, levemuscordanostra cum manibus ad leseit. Sancthafii quoqtte lapides in plaleas disper-
Deumin cmlum(Thren. ni, 40). Viasenim nosirasscru- guntur, cttm cattsarum sabcttlariumforis lata ilinera
tari est eogitaliohum iuterna disBctCfe. Gorda Vero g enpetuttt, hi qtii ad [OfnamOntiithEcclesiaeiiiternis
ctnn ihtwibus levat qni oratiOlieiH^ttJMi «hra O-pfeffbus ntyijteriis, qtiasi ih secreiis saiictuafii [Text., taber-
roborat. iNamq:uisqulsofat,«etlO^eraVi^ffliittiMt, tittr naCWiJ Vacaffe debOerUht.'Ad hoc qitippe lapidcs
Jevat et manus nonievat; quis^ttfevWft^tJfatitt 0t sattettiitrll 'flebant, iit*In Sttfti.ta sanctorum ih vesti-
iion orat, manus levat et Cor iitm.IdV&V. mento summi sacerdotis apparerent. Cum vero mi-
CAP. LI. — Opposwisft tiubem, ne Iranseat oralio, nistri religtouis a subditis honofem Retjemptofis sui
(thrin.in, 44). ex merito vitae non fexigunt, sanctuarii lapides in
ornamento ponlilicis non sunt. sancttia-
(Moral. xxviii, c. 17, n. 37.) Sanctiviri qui etiam' rii Iapides dispeisi per plateas Quinimirum jacent, cum >personlE
alienae negligentiaecompatiuniur, elseipati sestimaut' sacTbrum ordinum,
voluplatum suaruni latitudiiti
quod pali alios senliuni, Deo orantes dteunl: Oppo-'\ deditiB, lerrenis negotiis inhoerent. Et notanduui
tuisti nubem, ne transeat oratio {Thren. m, 4i). Ac quod nOh hos
si aperte dicant: Menti nostrae, tterrenis votupiatibus1 teariim dicit; quia dispersos in plateis, sed in capitepla-
et cum terrena agunt, summi vi-
assueiae, curarum suaruih phantasmata justo judieio'| deri appetunt, ut et laia itinera teneant ex
objicis, quibus eam in ipsa orationis suae intentione deleClationis, et lamen in platearum sunt voluptate capite ex
confumhsj et quam itiflmis dtelderils rJeilitaui hon1 honore sancfilalis. Niliil ergo obstat si sanetuarii
iguoras, recte caecatain Hb im.lil.lidalucis tuae per- lapides eosdera ipsos qnibus constructum sanctua-
spicuilate reverberas; ut cum in te iuteiniitur, ipsoJ rittm existebat accipimus, qui dispersi in capile
a te cogitatiotilim suaruin riubilo reflectalur; et quae" plaleafum cum sacrorura ofdinum viri terre-
terfeiia haecassidue cbgitat, quia vult, hxcetiara to- nis actibusj'acent, ex desiderio inserviunt, ex quorum prius
lerei in oraJiorie, Cumnon vult. O:offli.io sanctitatis gloria stare videbatur. Sxcularitt
CAP. LU. — J*>it>tston(»s riquarum dediixit oculusmeuss itaqtie negotia aliquando ex compassione sunt tole-
(Thren. m, 48). randa, iiunquam vero ex araore requirenda; ne cum
mentem diligenlis aggravant, lianc suo viclain pon-
(Reg. bastWal. iii, paft. c.%.) Peccatores sin- dere ad ima de coeleslibusmergant.
guta qutteijue adlhissa cortsiderare debent, ut dum per
urfumqttodqtte efroris "sui inquinationem deilent, CAP. LV. — Reddes eis vicem, Domine (TMen.
simul se ac 'totOs lacfymis muhdent. Unde iper Jere- III, o4).
niiam llicitttr, ciim JUdaetiesingiita dtiiicta.ijtnsaret: ( Mofal. 1. xxxiii, c. 28, n. 49; lib. n, hom. 22 in
J9ft>tslDnesuqriarrimdeduxit oculus meus ( Thren. m,, Evahg., num. 4.) De Judaeiscontra prsecepta Domirii
48). Divisasex octilis aqbas deducimus, cum pecca- supftrba se defensione tuentibus per 3eriiihiamdiOi-
tis singulis disjieJtitas ladfymas daraus. Neque enimn tur : Reddestis vicem, Domine, juxla opera tmmtWftt
mio codemrjUeteitipore aeqiie ltieiis de oinliibus do- suatum (Thren. m, 64). Moxque eamderti vicem ex-
Jel; sed dllm ntnic hiijtis, tiiinc idiits culpac memoria a pressius subdidit, dicens : Dahis sculum cofdis labo-
acrihs tangitnr, simill ae omriibus iu singulis com- rem luum (Ibid. 65). Labor Domini apparetis irilBf
moia purgntdr. homines, passibilis ejus' hiimaiirtasTuit; tjiiain Jtitlfei•
CAP. LIII. — Lapsa est in tacitm vita mea ( Tltren. credere superbe sapienles despexeruni, cumque imniortalem
tii, 53). liedignaii sunt, quem natura passibilintorta-
lem viderunt. Cumque ejus IiuniililatemconspieetMht,
(Moral. xxvi, c. 50, n. 05.) Cum Jeremias Judxan:u fastibus superbiacobdurali, summa cura uioliti suut
 081 & PATEMI EXPOSITIO V. £T N. TEST»— &UP. *E*EMIAM «ROPHETAM. -W8
ne eorum mentes sancta praedicantium irerJm >pBitE>-1 ffpulckriomt, Venigrala est facies eorum super carbones,
trarent. Dum ergo eis Dominus vicem malorum ope- 4t non sttnl cogniti in plateis; illico adjunxit: Adhm-
tum redderet, dedit eis scutum cordis laborem 4it cutis eorum ottibut; aruit, et facta est quasi li-
suuin : quia recto judicio inde illos contra se super- gnum [Thren. iv, 7, S). Quid enim Nazaraeorum no-
be obstinatos exhibuit, unde ipse ,pro nobis in iflfir- mine, nisi abstinentium ct coittiiientium vita sijms?-
mitate labofavit. Repuiernnt quippe a se verba sfae- tur, qiiD? nive et Jactie oanditlior [Text., niiiutOf]
dicantittm , qriia dedignati snnt in Domino intlrma dicitur ? Nix enim ex aqua congelascit quae desuper
passionum. Lsfborem igitur Domini conlra eumdem Venit, lac autem ex carne exprlmitttr, ^uae ih *infe-
Dominuttt sculum cordis habuerunt, quia syperbe riofibus nutrituf. Quid vero pef nivem, nisi caltitff
sapienlibus eo despectus apparuit, quo propter eos vita: ctfelestis? Quid pef Jac,nisi lemporals -ftspeit-
humilis fuit. Nferenim praedicatioftls spicula feofutn satiohis administratio deslgnaluf ? Et quia p»errttiiriTue
corda penetrarent, dum i^assionis ejus laborem de- continentes vifi in Ecclesia tam mira opera facitittt,
dignati sunt, quasi eumdem laboWm illius pro sctsto ut ab eis niulti qni ccelestem vitam tenuerani, mula
teuuerunl; uteo ad se traasire prcodicatornm ejus rjtoi terrenam [text., teffenaj bette dispefisaverutrt
verba non permitierent, quo eum laborare usque ad superari videaiitur, et catiuMitjfiJsiifve, et JlitiiJiofes
mortem videe.nl [Text. videruntj. lacte referuiilttf. Qui Sftiumtjttia pef fervorent tpifJ*
CAP. LVI.—l^osMi atYmmt tetntimtnt ntflri (itrem. tus aniiqttornth et fortliim patrnm ttonftUna,oam
vincefe Vilam videtrtttf, fecle adjtjngitiif:: "RvMcun>-
diores etmreantiquo. Dttm .enimftiboris noittitte [fesrl.
(Moral. "tt, c. 10, n. 11.) Ciinque Judaei superke a homeiij expfiraitur, sahcti aesldefii fiamma signatttf.
sapieiites, morem su.um vi pfaeceptorum Christi B Ebur vero esse os magnorum attimaHum tiott igUo*
discipttlofura praedicatione destrui conspicerent, in ramns. Ebore itaque aniiquo fubicundlofes stmt,
persecutionis proceflas adversus eos se commoven- quia saepe ante httmanos oculos nonnttflis praecedett-
tes mifahillter exiulerunt. Sed lias supernorum Con- tibus patribtts sttidii ferveWlioris eTristunt.Be qliibns
ditOr, sublevata virtute suorum praedicatorum mira- ut simul lotum oslendatuf, adjungituf : supkiro pul*
bilius stfavit, sicut scriplum esl : Mirabiles elutiones chriotes. Etherei quippe cotoris est saphirus, et tjuia
maris, mirabitis in dltis Dominus (Psal. scn, 4). praccedentes multos et ad superna lendetites pef
Ministros enim suos plus ostendit posse per mira- ccelestem tonversaiionem videntur vincete, iiarran-
cula, quatti potestales terrenuc tumuerant per iram. tur SaphifO pillcnriores 6X6titiSse. 'Scd ptWttmqttfe
Unde bene etiam per Jeremiam Dotninus exteriora dum virtutum copia etiam plus quam expedit prosjie-
narrans, ihtenora denuntians, ail: Pmti arenam ratur, in ijuodam sui «tiucia «letts «dditcitw, et
tetnfinum mari, prmceplum sempitemum quod non decepta pracsumptione f^rwpfia, repente peccato
prmteriUt; e~lcommovebuniur, et non poterunt, et subripienle fuscaturi Unde renente {Text.« recte ]
inlttmtestenVfluctitsejus, et ntin ttansibuntillud (Jetetn. subjungitur.: Dtnigrata sieut {fenL &t superj eaibo-
V, 22). Arenam quippe DomittuS terminum mari po- nes facies eorum. Nigri enim post caijdonera fiuiu,
suit, quia aJ ifangendani ttiundi glorlam abjectos et quia amissa Dei juslitia, cum de «e prtesumujit, iu
pauperes efegit. Cugus nimirum iliaris Uuclus ittta- ea etiam quae non inteluguirt peccata dilabunuir. tX
mescunt, cum potestftles saeculi ad conimotionem quia posl amoris ignea ad frigus terporjs v«jiiunt,
pt rseoutionis exsiliuni; sed transire arenam maris fexstitictiscarboiubus ex comparatione prtftier^miur.
nequeunt, quia despeOlorttm miraculis et humiliiate r Nonnunquara enim duiit timorcm Dei por sui ifUlu-
fiaoguniur. ciara deserunt, etiain irigidis iueotibus irigitjteretj
CAP. «LVH.«->•Sed el larnim mdaVerunt mammam iiunt. Dc quibus recle subjungitur.: Non tunt cogniti
(Tftren. iv, Z). in plaleis. Platea quippe Grasci sermottis ratione J»s
lalituciine dicituf. Quid vero esi imniant* mesti aji-
( Mofal. xix, c. 18, n. 27.) Tempore Antichristi gustius quam volunlates proprias frangere ? Ile ^jua
cilin sancta lieClesia aayersitate premetur, haereticis fractione
et pfavis qiiihusque pfaedicaiofibus licentia locotionis Verilas dicit: Intrate pet angustam portam
dabilttr. 'Qtioiilonge ante Jeremias intuens, ait: Sed (Aatth. vii, lo). Quid autero latius quam .m»IiiB>pro-
el lamim nudaverunt mammam, lactaierunt calulos priis voluntatibus «reitictari, et quaqiiayersuBi-injpul-
suos '(tliMi. IV, 5).'Qitid'i)amqile laltiias, nisi haere- sus arbitrii duxerit, se sine retraouone diftundere<?
ticos appellat, humanam quidem iaciem, sed belluina rutn Qui ergo per iiduciam sanclitatis, postposito melie
se sequuntur, quasi per plafeas pergunt.
per impietatem corda. <gestantes,qui tijttc inammam Sed judicio, noft sunt cogniti in tflateis, qaia de vita sua
rmdanl cum errorem suain Jibere praedicatit? Tunc
catulos iactant, quia malc sequaees parvulorum aiih aliud in oslenderant, quando rrangendo volunlates pro-
mas, dura pefvefsa insinuartt, «d iinpietatehi nu- prias angusto «e cdllfereiincbant. Et beite addi-
tricndo coniirmant. tur : Adhwsilcutis eornm ossibus. Qttid euim in osse,
nisi duritia. fortitudinis? Quid in cute, lusi JnoHitieS
—
CAP.'LVIIt. VelocioresJuerunt perseculores^nmtri exprimiiur infirmitatis? Gutis ergo eorttm adluerere
aquilis cmli (Threu. iv, 19). - Ossibus dicitur, quia ab eisiprava sentiaiitibtts ififif"
(MoraJ. lib. xxxi,, cap. 47.) Velociores fuetmtt mitas vitii diiritiu virtutis ^utalur. kiilrma enim sUnt
nostri aquiiis eceli(1 hren. iv, 19). Aqtiii D quae faoiuut, sed elslionls fidueia decepti, fortibus
artrai noiniue insidiatores spiritus kitelligutitur. ea suspicionibus jttngijnt; et qito de -sfetnaglia «en-
fiersecutores
Perseeutores Haque noslri velociores aquilis coeti liuni, eo de sua nequitia emenBari contertinunt. Undt»
suut, cura contra nos tanla maligiii liomines laciantj et recte adinngiiitr : lirttft et facta ett quasi lignumi
ui ipsas ctiam aerias potestaies iiivenlionibus inali- Culpa quippe eorum lan.0 iHsonsibilior fetlditur,
lia; pneire videatitur. quanlo apud eos etiam laudabilis habelur : quam
CAP. LIX—Candidiores NuMtmi e/tts moet (jTfl^eri. rectfe ariJam assefit, quia nulla sui cogniiione vi-
rescit. Cum itaque efror ab eis virtus creditur,
JVJ7 et-8). dilTiciliusemendatur; et lattto tardius mens eorum
(Moral. xxxiij e. 22, n. 46 et 42.) NonnunqtMm viiium suum desefit, quattto per virlutis speciem
hi qui viam sanctitatis appelunti efrore tardius decepta , pitemioruih etiam de eo reifibutionem
ememiantur. Reelum qujppe testimarttJapsi esse qtiod qtiiurit. Facile aulem ctttpa corrigitur, quae el ertn
agunt e"tidcirco suo judifeio enixius serviunf. Unde quia esse culpa setilitur, auxiliante Do-
Jeremias cum diceret: CandidioresNazarmi ejus nive, bescitur;mino
nitidiores laele, rubicundkres ebore antiquo , taphito infinitanostro Jesu Christo, qui vivit et regnat per
saeculorumsaecula.
 98$ APPENDIXAD S. GREGORJIOPERA OMNIA. 984

LIBER QUINTUS,
De Testimoniis in Ezechielem prophetam.
CxptTr PRIOTM.— De electri specie in medio ignis A seipsum vivam hostiam offerendo sit vitulus, alius
] (Ad Exech. i). in alla se rapiendo conlemplalionis volatu sit aqui-
lib. c. i, n. rebus la ; pennis tamen se dum volant tangunt, quia et
(Moral. xxvm, 5.) Aliquando per confessione vocum et virtutum sibi unanimitate jun-
angelos loquitur Deus, cum nil verbo dicitur, sed ea guntur.
quse futura sunt, assumpta de elemenlis imagine,
liuntiantur; sicut Ezechiel, nil verborum audiens, CAP.V. — iVc-nrevertebanturcum incederent 'Ezeeh.
electri speciem in medio ignis vidit (Ezech. 1), ut i, 9).
videlieet dum solam speciem aspiceret, quae erant (Moral. x, c. 15, n. 31.) In acliva vita sine de--
In novissimis venlura sentiret. Electrum quippe ex fectu et indeiesse persistens mens ligitur, a contem-
et
auri argenti metallo miscetur, in qua permixtione plaliva vero infirmilatis suae pontlere victa descen-
argentum clarius redditur, fulgor et auri temperalur. dendo lassatur, et ad hanc magnis conatibus per in-
Quid ergo in eteclro nisi Mediator Dei et hominum tervalla temporum reformatur. Quod breviter
demonstratur ? qui dum se [Texf., semetipsum] no- Ezechiel insinuat, cum eorum quae viderat niotus
bis ex divina ethumana nalura composuit, humanam animalium narrat, dicens: Non reveriebantur cwn
per deitatem clariorem reddidit, et divinam perenim hu- incederent (Ezech. i, 9), et paulo post subjunxit: El
manitatem noslris aspectibus teinperavit.' Qiiod animalia ibanl et revertebantur (lbid., xiv). Sancla
virtute divinilatis ejus tot miracuiis humanilas fulsit, quippe animalia aliquandovadunt, etminimeredeuiil,
ex auro crevit argentum ; et quod per carnem co- aliquando vadunt et prolinus reverluntur, quia elec-
gnosci Deus potuit, quodque per carnem tot adversa •. tormn mentes cum per colleclain sibi activae viuc
toleravit, quasi ex argento temperatum est aurum : B j graliam erroris viam desertint, redire ad mala munili
quod bene in medio ignis ostenditur, quia incarna- tlamina
nescitint quaereliquerunt. Cum vero per contempla-
tionis ejus mysterium subsequentis judicii lionis aciera ab hac eadem activa vila suspendunt,
comitalur. Scriptum quippe est: Pater non judical eunt et redeunt, quia per hoc quod diu sustinera
quemquam, sed omm judicium dedit filio (Joan. [Text., persistere] miniine iu contemplalione suffi-
v, 22). ciunt, se ad operationem rurstis iundunt; ut in his
CiP. II. — De facie quatuor animalium (Ad quae sibi juxta sunt se exerccndo refoveant, et super
Ezech. i). se iterum surgere contemplando convalescant.
(Moral. xxxi, c. 47, n. 94.) CumEzechiel qualuor CAP.VI. — In circuitu et intus plena erarii' Orulis
animalia describeret se vidisse (Exech. i), in eis sibi[ (Ezeclt. i, 18).
hominis, leonis, bovis et aquilae faciem testatiir ap-"
ad (Moral. xix, 6., 12, n. 20.) Sancti omnes foris se
paruisse. Et quamvis singula unumquemque et iniiis circumspiciunt, et reprehendi [Teo.f.repre-
evangelistam conveniant, dum alius humanaenativi- hendendo] se exterius, vel iniquos se iriterius videri
tatis ordinem; alius per roundisacrilicii mactalionein,> invisibiliter timent. Hinc est quod animalia quse per
quasi vituli mortem ; alius potestatis fortitudinent,> Ezechielem videnlur, in circuilu et intus plena uctilis
quasi leonis clamorein insinuat; alius nativitatem esse memorantur (Ezech. i, 18).Quisquis enim exte-
verbi intuens, quasi ortum solem aquila aspectat; )• riora sua honeslc disponit, sed interiora negligit, in
possunt tamen Jiaec qualuor aniinalia ipsum suum 1 circuitu oculos habet. Sancli vero omnes quia et
caput cujus sunt membra signare.- Ipse namque ho-* _ exteriora sua circumspiciunt, ut bona de se exempla
ino est, quia naluram noslram veraciter suscepit;>C ( fratribus praebeant, et interiora sua vigilanter atten-
et vitulus, quia pro nobis patienter occubuit; et1 dunt, quia se irreprobabiles interni judicis obtutibus
leo, quia per divinitatis tortitudinem susceptxJ parant, et in circuitu oculos et intus habere perhi-
morlis vincnlum rupit; el ad exlremum aquila, quiaI bentur.
ad coelumde quo venerat, rediit. Homo ergo nascen- CAP.VII.— Slabant et summittebantalas suas
do, vitulus moriendo, leo resurgendo, aquila ad coe- (Ezech.
los ascendendo. i, 25).
CAP. III. — Manus hominis erant sub pennit eorum . (Moral. xxxv, c. 2, n. 3.) Ezechiel loquens de
quatuor animalibus, dicit: Cum fieret vox supra fir-
(Ezech. i, 8). mamenlnm, quod erat super capttl eorum, slabant et
(Moral. vi, c. 37, n. 61.) Ezecbiel animalia vo- submitlebantalas sttas (Ezech. l, 25). Quid per vola-
lanlia contemplaltis, ait: Manus hominissub pennis s tum animaliiim, nisi evangelistaruni t:t doctorum
eorumerant (t/.ech. i, 8). Qtiidperpennas animalium,> sublimitas designatur ? vel quid sunt alae animalium,
nisi conlemplationes eornm possumus dicere [Text.,, nisi sanctorum contemplaliones eos ad ccelestiasub-
senlire sanctorum], quibus ad summa transvolant,:> levaules ? Sed cum fit vox supra flrmamentum, qnod
et lerrena deserentes sese in coelestibuslibrant? Quid J super eoruin caput est, stantes subrailtunt alas suas;
per manus, nisi operationes accipimus ? cum enimII quia cum internam vocein supernae sapientiae au-
sancti in proximi amore se dilatant, bona qtiaeprae- diunt, quasi volatus sui alas deponunt, quia videlicet
valent etiam corporaliter administrant; sed eorum11 ipsam veritatis allitudinem minus se contemplari
inanus sub pennis sunt, quia actionis suaeopera vir- posse cognoscunt. Ad vocemergo desuper venienlem
, tute contemplationis vincunt. ] alas deponere esi, cognitn superna potentia, virtutes
D
I CAP.IV. — Junclmque eranl pennm eorum (Ezech. L proprias humiliare, et consideralione Creatoris niliil
i, 8). de se aliud quam abjecta sentire.
CAP. VIII. — Audivi vocemalarum (Ezeck. i, 24).
(Moral. xxix, c. 31, n. 71.) Cum Ezcchiel diversi
;j
generis animalia se vidisse diceret adjunxil: Junc- (Moral. xxiv, cap. 8, n. 19, 20, 21.) Cum Eze-
tmqueeranl pennmeorum alterius ad alterum (Ezech. i. chiel animalia volantia descripsissel, adjunxit: Au-
i, 8). Pennae animaliuui alterius ad allermn junclae K ditii vocemalarum animalium percvtientiumalteram
sunl, quia e'si dissimiliasunt quae agunt, tino tainen n ad alteram (Ezech. i, 24). Quid alas animalium, nisi
eotleraquc sensu sibi sanciorum voces et virtuics so- >- virtules debemussentire sanctorum, qui dum terrena
cianlur; el quamvis alius rationaliiiiter cuncta agen- I- despiciunt, ad coelestiavolando sublevantur ? Volan-
do sit homo, aliut in passionibus fortis aJversa ;a tia itaque aninialia aliis suis se vicissim feriuut,
mundi non liinendosit leo, alius per abstinentiam in quia sanclorummentes in eo quod superna appelunt,
 !)85 S. PATERII EXPOSITIO V. ET N. TEST. — SUP. EZECHIELEM PROPHETAM.
consideratis invicem alterius virtutibus excilantur. A Slia propheta Ezechiel ducitur, prins fllius hominis
Ala enim sua me percutit qui exemplo sanctitatis vocatur. Ac si aperte Dominus admoneat, dicens :
propriae ad meiius me accendit, et ala mea vicinnm Ne de his quae vides cor in elatione subleves, cautus
animal ferio, si aliquando alteri opus bonum quod perpende quod es, ut cum summa penetras, esse te
imitelur ostendo. Magna naraque sollicitudine me- hominem rccognoscas; quate.ius iliim ultra te rape-
liortnn vitam conspicere debemus, quia ad curam ris, ad teipsum sollicitus inflrmitatis (uae freno revo-
nostraemeliorationis accingimur, quando id virtulis ceris. Ezechieli igitur magistrorum speciem lenenti
in aliis cernimus quod non habemus. Tanto vero ar- dicitur : Sume tibi laterem, et pones eum coram te,
dentius ad humilitatem proficimus, quaiilo ex bonis et describes in eo civilatem Jerttsalem. Doctores
quae nos habemus inferiores nos habentibus ea pen- quippe laterem silii sumuiit, cum terrenum cor
samus, et ab elalioue reprimimur, et ad provectus auditorum ut doceant apprehendunt. Quem latercm
studium accendimur. Sancti enim viri dum virlutum coram seponunt, quia toia illml sollicittidinis in-
consideratione vicissim alios sibi praeferunt, volantia lentione custodiunt : in quo et civitatem Jerusaletn
animalia alanim percussione se tangunt, ut eo ad jubentur describere, quia praedicando terrenis cordi •
volatum se altius excitent, quo humilius alter in al- bus, curant summopere quanla sit supernae pacis
tero quod admiretur videt. Reprobi vero non in me- visio, demonstrare. Sed quia incassum jsloria pa-
liorum vesligia, sed deteriorum vilam et exempla trise cceleslis agnoscitur, nisi et quanta buit irruant
considerant, quibus meliores se esse gloriantes su- hoslis callidi tentamenta noscantur, apte subjungi-
perbiendo praeferunt; et idcirco proficere ad meliora tur : Et ordinabis adversus eam obsidionem(Ibid.,i).
non possunt, quia hoc sibi sofficere credunt quod n Sancti enim praedicalores obsidionem circa laterem
pessimos antecedunt. in quo Jerusalem descripta est ordinant, ciim terre-
CAP.IX.—De tibro in quo eranl lamentationes et nae menti sed jam supernam patriam requirenti,
carmen et vm (Ezech. n, 9). quanta eam in Inijus vittc tempore vitiorum impu-
(Moral. 1. xx, c. 16, n. 27.) Quia ad xterna gau- gnet adversitas demonstrant. Cum enim tinuraqiiod-
dia redire non possuttius, nisi per temporalia detri- que peccatum quomodo menti \Text., proficieniibusj
menta, tota Scripturae sacrae intentio est, ut spes insidietur ostentlitur, quasi obsidio circacivilatemJe-
manentis laetitiaenos inter baec transitoria adversa rusalem vocepraedicatorisordinatur. Sed quia non so->'
corroboret. Unde Ezechiel librum se testatur acce- etiam luminsinuatur quomodomenlem vitia expugnent, sed
custoditae virtutes roborent, subjun-
pisse, in quo scriplae erant lamentaliones, et carmen, gitur : quomodo
Et mdificabismuniliones (Ibid.). Munitione
et vae(Ezech. n, 9). Quid enim libro hoc nisi divina
sanctus pracdicator aedificai,cum qu;u virtutes quibus
eloquia figuranlur ? quaequia et nobis lacrymas luc- vitiis obvient insinuat. Et quia crescentibus virtuti-
tusque praecipiunt, lamentationes in eo scriptae refe- bus, plerumque
runtur. Carmen quoque et vaecontinent, quia sic de adhuc subditur : tentationis bella augentur, bene
Ef aggerem, et dabis
spe gaudium praedicant, ut in pracsenti tamen pres- contra eam castra, et comporlabis
suras et angustias indicent. Carmen et vae continent, pones arieles in gyro. Aggerem
cum praedicator quisque mplem crescen-
quia et si illuc dulcia appetimus, prius necesse est comportat,
tis tentationis indicat; et contra Jerusalem castra
ut hic amara toleremus.
cum rectae intentioni audienlium hostis cal-
CAP.X. — Linguam tuam adhmrere faciam patato erigit, lidi circumventiones patefacit, et quasi incompre-
in,
(Ezech. 26). C hensibiles insidias praedicit. Et in gyro parietes po-
Mofal. lib. xxx, c. 27, n. 82; lib. i, hom. 17 in nif, cum tentationuin aculeos in hac vila nos undi-
Evang., num. 3 ; Ibid. Moral. lib. xxx, c. 27, n. 82 que circumdantes, et virtuium murum perforanles
et 83.) Saepe doclori verbum pro gratia tribuilur innolescit. Sed cuncta haac licet subliliter Rector
auditoris, et saepe pro auditoris culpa subtrahiiur insinuet, nisi contra delicta singulorum aeinulationis
sermo doctori, sicut ad Ezechielem contra Israel spiritu ferveat, nullara sibi in perpeluum absolutio-
dicilur : Linguam tuam adhmrere faciam palato tuo, nem parat. Unde recte addilur : Et tu sume libi sar-
quia domusexasperanses (Ezech. m, 26). Ac si aperte laginem ferream (Ibid., 30). Per sartaginem frixura
dicat : Idcirco libi praedicationis sermo tollitur, quia mentis, per ferrum vero fortitudo ostenditur increpa-
dum me in suis actionibns plebs exasperat, non est tionis. Quidvero acrius doctoris mentem qtiam zelus
digna cui exhortalio veritatis fiat. Aliquando enim Domini frigit el excrucial? Et quia quisquis zeloDei
sermo praedicalionis propter utrosque, doctorem contra peccanles accenditur, forti in perpetuum
scilicet et audilorem, datur ; aliquando piopter custodia munitur, ne ex neglecta praedicationiset re-
utrosque subtrahitur. Iu his- ergo quae ubertitn prac- giminis cura damnetur, recte subditur : Ef poneseam
dicat doclor, nulla se elalione efferat, ne fortasse murum ferreum inter le et inler civilalem (Ibid.). Sar-
non pro sua, sed pro auditoris gratia ej"usrepleatur tago ferrea murus ferreus inter prophetanj et civila-
lingua. Et in his quaedoclor steriliter dicit, auditor tero ponitur, quia cum nunc fortem zelum doctores
non succenseat; ne fortasse doctoris lingua non pro exhibenl, eumdeni poslmodum inler se et auditores
sua, sed pr> auditoris reprobatione torpescnt. Cur suos forlem munilionem tenent: ne tunc ad vindi-
autem quilibet de doctrina superbiat, cum occulto ~ " ctam destituli sint, si nunc fuerent in correctione
judicio vel cui quando detur, vel quando cui sublra- dissoluti. Nunc ergo doctores necesse est ut appe-
hatur ignorat. Inter haecigitur cum velpro quo serrao tant zeli ardoribus frigi, ne cogantur post de lorpore
detur, vel propter quem subtrahatur ignoramus, negligentiaeigne gehennaecruciari.
unum est salubre remedium, nec de iis qtiaealiis
nec de eo alte- CAP.XII. — Sume libi gladium (Exech. v, 1).
utajus accepimus nosipsos extollere,
rum quod minus acceperit irridere. (Moral. 1. II, cap. 35.) Fiti hominis, sume tibi gla-
CAP.XI. — Sume tibi laterem (Ezech. iv, 1). dium et duces per caput luum et per barbam tuam
(Ezech. v, 1). Hoc prophetse faclo judiciuiii Redem-
(Regul. pastor. n ,part., c. 10; iv part.; n part. ptoris exprimitur, qui in carne apparens caput rasit,
c. 10; Moral. lib. xxvi, c. C, n. 10.) Debitum recto- qtiia a Judaico sacerdotio praeceptorum suorura
rum esl supernac patriae gloriam auditoribus per sacramenta abstulit. Barbam rasit, quia regnum
vocem pracdicaiionisostendcre, quanta in hujus vitae Israelilicum deserens, decorem virtutis ejus ampu-
itinere tentanienla antiqui hostis latrent aperire, et tavit.
subditorum mala quae lolerari leniter non debent,
cuin inagna zeli austeritaie \Text., asperitate] corri- CAP.XIII. — JWtssasimilitudomanus appreltenditme
gere; ne si minus contra culpas accenduntur, culpa- (Ezech. vin, 3).
ruiii oniniiim ipsi rei teneantur. Undead Ezecbielem (Moral. 1. xxxi, cap. 12, n. 19.) Sancti viri dum
dicitur : Fili hominis, sume:ibi lalerem (Ezech. iv,l). cogitationes cordis a visibilium njtpetilu coiistringcn-
Notaudum est, quod quoties ad contemplanda ccele- do, inlra seipsos colligunt, occulla eliam alicna de>
887 ATOI2MHXAiBS. «RSCiOftll OPERA i9MNlA. 988
licta deprejiendunt. Unde per Euetihielemdicitnr : JJ A tiehe tamen inhonesta selpsos ad terrath depoliutu.
Emista sknUiludomams apprehenditme in cincinno ttefie atttenl dicftur : depicta erant, qttia flum exte-
capiUsme\ et elevavitme spirilus inter caelumet rioflim feruth intrittsecus specifesattraiiuiilur, in
terram, et adduxil me in iertmalm, in vishme Dei, cuMieqnasi depihgilur quldqtthl Uctis imaginibtisCO-
juxta ostium inleriut quodretpiciebal ad Aqniionem, gitatnf. Nntahdomttaque est qula pfitts foramen tn
ubierat ttatuium idolum Zeti, admmulatiohempro- pariele, et deinde Ostitimcefnitur, tttnc demutn
tocandqm(Ezech. viu, 3). Quid est cincinnuscapttis, «orjalfa abominatio demonstratuf; quia uriiuscujus-
nisi collectae cogitationes menlis, ut non sparsae tftte peccaii prius signa forinsecus, deinde janua
Bitant[Texf., diftJuant),sedperdisciplihamconstrictae iniqttitaiis aperte ostenditur, et lunc demtim oinne
subsistant? Mantisergo desuper mittitur, et propheta maluin qtiod inius latet aperititf. Idcirco Orgp etiam
jper cincinnum capilis elevatur, quia cum nostra tamstl doctores gfaviter solent minuta discutere, ut
inensse per custodiam colligit, vis superna sursum ab extremis exterioribus atj occulta mttjora possiht
ab Jnnmistrahit. Bene ergo inter terram et coe- pervenire.
um sublevatumse asserit, quia quilibet sanctus in CAP.XV. — 'Eccesex viri veniebantde via superioris
{108
carne mortali positus, plene quidem adhuc ad su- portm (Ezech. ix, 2).
Dernanon pervenit, sed jam tamen ima derelinnuit.
4n visionevero Dei in Jerusalem ducitur, quia vide- (Moral.xxn, c. 18, n. <MJ)NovumTeslainmttnm
licet unnsquisque proficiens per charitatis zellim, Dorainus ad redemptionera noslram venlens fn ex-
qualisesseJicciesia debeat contftroplatur.fiene qutt<- tremo condidit, quod -bene Ezechiel demnttiat, di-
cens : Ecce«ex viri veniebunlde tia yorleemperiotis,
que addilur quia juxia osliura interius ductus cst. fi
quod respiciebat ad Aquilonem; quia nimirumsan- ' qum respicit ad Aquilonem(Ezech. ix, 2). Quid main-
cti viri, dum per aditum inlernse conlemplationis que aliud in sex viris venientibus, nisi sex aetates
aspiciunt, plus prava inlra Ecclesiam iieri quam numatii generis designantur? Quaede via porlacsu-
recla deprehendunt, et quasi in Aquilonisparte ocu- perioris veniutit, quia a condiiione paradisi sicut ab
los, id est ad solis sinistram flectunt, quia coirtra ihgressu mundi a superiofibus generationibusevol-
vitiorum frigora charitatis se stimulis accendunt. vuntur? Quaeporta ad Aquitonemrespicit, quia vi-
Ubiet subjungilur, quia illic erat statutum idoluro delicet mens bumani generis vitiis aperla, nisi calo-
zeli ad .provocandam aemulalionem. Dum enim fem chaiitatis deserens, tofporera menlis appeteret,
intra sanctam Ecclesiam a nennullis speqie soia ad lianc mortalitalte lalitUtlinem non exisset. £f
IldellbuBrapinas el. vitia ,perpetra*i considerant, uhhrscujusquevas inlerilus in manu ejus (Ibid.); qnia
quid aiiud quam in Jerusalem idolum vJdent? Quod unatJUaeque generatio, singulis quibusque aelalibtis
idolutn zeli dicituf, quia per hoc contra itos acmu- eVoItftaame Hedeinptoris adventum, in sua opera-
lalio superaa provocalur; et lanto districtius de- littne habuit unde pccnam damnalionis sumpsit. Vit
Jinquentes Jerit, guanto -uos ChariuB Redemptor qnqqite ttnus in medio eorttmvesiituslineis (IbidX
amai. qttia ReUemptor hoster qui etiatn de sacerdotali
tfibtt jttkta carnem parentes liabefe dignalus est,
CAP. XIV.'— Fiti hominii, fode parieiem (Emh. vestittts lineis pefhibetuf : vel certe quia iinura do
vni, 8). terra, non autem sicut lana de corruplibiii carne
(Morai. xxn, c. 6, n. 7.) Sanctt doctores saepe naeoitur; quia -qui indumeritnm stii corpofis ex
«elent exaggerttfe delinquentium vitia, et 6x qui- f, matrevirgine non atttem es ceffoptione commixtio-
busdam sighis publicis rimari occulta, ut posslnt ex nis «umpsit, profecto ad nos vestitus lineis veiiit.
minimis 'cogttoscere ntajora. Unde ad Ezechielcm Et atramentartum scriplorit ad rentesejus (Ibid.). In
dicltur . Fili hominis, fodt parietem (Eiecn, VMl,8). renibus posterior pars eorporis est; et quia ipse
Per Eiechtelem praepositorumpOfsonasigtiificatur ; Dorainue,postquam pro iiobismorluus est, et resttf»
•jwrpafiwemduftUasubditorum : fetquld est parie- rexit, el ascendit in ceelum, tnnc TeslamentumNo-
tettt 'fotlere, nisi acutis inquisiiiotiibus et asperis vum per aposlolesscripsit, viriste atrameiitariumad
corrttflionibus dufitiam cordis aperire ? et cuin per- fenes habult. Qui eiiim SeripJurftmnovi Teslatuenti
fodissetjrtnfietem, apparuit Ostiiim; quia cuin cordis postquam discessit condidit, attmmenlarituu quasi
durltia^pewuticiationibiiset aspefts increpalionibus ail renes habuit [Text., a lergo poftftvitj.
scissa aperltur, quasi quredamjanua ostendituf ex — iVori itscetttiisiisex advetsb (Ezech.
qua omniaih eo qui coffipitur cogltationuminteriora CAP.XVI.
VideatiWr.Unde et sequltur : Ingredere Ct videabo- xttt, 8).
minaiimet peslimasquat hli faciunt(lbid., 9). Quasi (Lib. i, ep.^a- etiit. recent.)Sajpe docteres huma-
Ingrediiuf ut abominationes videat, qui discussis nam amittere grattam formidantes loqui liltere recta
quibusdetttsigttis exterius appafentibus, ita corda pertimescunt. Hirtceos per.TSzechielemDominus in-
subditorum pehetfat, ut cuncta ei qu* illicite cogi- crepat, dicens : Non ascendistiseSc advetso, neque
tantur innotescant. Unde et subdit : El ingrestus opposuistismurumpro demo lirael, Utstaretis in prm-
vidi, et eceeemnissimililudoreptithim, et animdtium lioin die Domini [Ezcch.xiu, 5). Ex adverso ascen-
nbomimHo (Ibid., 10). Ih reptillbus cogllaliones dere est pro delensione commissi gregis quibuslibet
omninoterrehae slgnahtur, in animaliblisvero, jnni;I) hujus mundi potesiatibus libera voce contraire; et
quidCm anttuattlulum a teifa Suspensue,seti adhUc in die Dohiini pro domo tsrael stare est et murum
torreneemeneedis pfaemiafequirentes. Nam feptilia opponere pravis decertantibus ex amore justitia?
tolo ex corpore terfae itth*reiit, ariimaliavero ven- resistere, ei fidelesiUnocenles|Texf., Est pravis dc-
tre a terra suspensa sunt appetitu tamen gulae ad cerlanlibus ex justiiise antore resistere; et murum
lerrani semper inciinantur. Reptilia ilaque sunt opponere, est lideles ihriocentes, etc.] contra per-
intfaparhSem, cum cogitailones volvuntur in men- versorum injustitiam ex justitiae auctoritate vindi-
te, qui> a terfeiiis desidefiis nunquam levanlur. care. Pastori eniro fecta timuisse dicere, tjuiu est
Animalia qiioquesUnt intra parietem, cumet si qua aliud quam tacendo terga pruebuisse? Qui nimiruiii
jamjusta, sit.ua honesta cogitantur, appetendis si pro grege se objieit, murura pro donto Israel
taraen lucffs temporalibus lionoribusqnedeserviunt; bostibus opponil.
et per seipsa qUidcui jam quasi a ierra suspensa —
SHiU,sed adhucper ambilum, quasi pef gulaedeside- CAP. XVII. Vmhisqui consuunt pulvillos(Ezech.
rium, sese ad ima submittunt. Unde et bene subdi- xiii, 18).
tur : Et universa idoladomut IsraeiMepiclaerttnltti (Moral. lib. xvin, c. i, n.8. Regul. m. pastt part.
pariele (Ibid.). Scriptum quippe est, et avaritia qusc c. 8. Mor. ibid.). Sunt nonnulliqui dum male fteier
est idoiorum servitus (Coloss.m, 5). Recte ergoi hominum laudibus efferunt, augent quae increpalitu
posl aniinalia, idola descrlbunlur, quia et si hone- debuerunt. Hinc per Ezechielemdicitur: 'F* hki0$i:\.,
sta actione quasi a terra uonuulli se erigunt, ambi- consuunt pulvillos sub omnieubitomanus et-jft/ewM.'
 989 S. PATERII EXP0SW6 t. 8T \N. T'fiSf.— SfJP. fflftKXftBLEMPROPHETAM. 9.0
cervtdttiii.sttfrbmriicapitead cdpiendatKHimdt(BzHth., . Asnpffte, ditit 3mhims:tt httbehs fidtieiamt'n pul-
xfH, 18). Adiloc pttlvilluspohitur, ttt ihefJitef efttifes- chritudine tua, (ornicata es in nomine tuo (Ezech.
•caittf. Pulvillos itaque sub omni cubito mahus po- xvi, 15)>.Fiducia quippe sttte ptiletirrtudiiiis auimus
•nefe, est CadentCsa sua fectitttdine animas et ini- attollitur, cum de Virtutem mefitis laeta apud se se-
itujus mundise detectatione reclinantes, blahda adu-• curilate sloriatur. Sed per hanc eamdem ifidnciam
latione foVefe.Quasi enirii putvillo citbittts vel cef- . ad fornicalioncm ducitur, qnia cun iuterceptam
vicalibus captit jacenlis excipilur, com cofrectionis; mentem cogitationes suae decipiunt, lianc maligni
dufitia jjeccamti siibtraliituf, eiqtlOmollities favofis5 spiritus per innumera vitia seducendo corruinjtttjnt.
adhibetur, ut in lerrofe mOHFtefjaceat, quem htfllai Notitndumvero quod dicitur: Fornkata es in nontiue
asperftas coirtradictionis pulsat. Quisfruis ergo rhatei tuo, quia cum respectum mens superni 'Reotoris
agentibus adulatur, pulvillum sub cubito vel capiles deserit, laudem prolinus privatani quaeriti, et sibi
jacehits ponit; ut qui corripi ex cttlpa debuefat, ini arrogare incipit orane bouum, quod ut largitoris
ea fultus laudibus molliter quiescat. Hinc per ettm- praeconioserviret, acoepit. Opiitionis ettae<gloriain
dem protrMam sCriptum est: Ipse mdijficabdtputie- dilalare desiderat, satagit ut .nirabilis cunClisimie-
tem, ef illi linitbant eum (Ezech. xm, 10). Parietis3 tescat. In suo ergo noinine fornicatur queelegalis
quippe notiiine pecCati durilia designatur. jEdiflcare! thori connubium deserens, corruplori spisitui >kn
efgo parielem, est contra se qttetnpiam obstacttlai laudls appelitu substernitttr.
peccati cortstruere; sed parietetn liniurit qtti peccata1 CAP. XXII. — Aqidla gtandis magnaruih alafum
perpeirahtibus adutabtur, Utqiiod illi pervcfseagentes» (Ezech. xvn, 3)..
redificantIsti adulatites quasi hitidum reddant. «
• i) (MoraJ. xxxi, c. 47, n.-SH.) AquU» grandii nta-
—
CAP.XYIJI. Mertificabant animas qum non morim- ^gnarumalarum, longo membrermnduduMena piumis
lur (Ezech.xm, 19). et varietatt, venit aaLibanum, etlttik medidlamcedri,
•(Ub. u, iioiit. 26, in Evang. num. 5.) Solvehdi e"t t et tummitatemfrondium eju» evulsii!(E*ech,xvu,Z).
ligandi tractoritatem in Eeeiesia suscipiunt qui regi- Haec«quila quts alius nisi Nabucbodenesor rex Ba-
jmnis softiuninr gradum, et quia plerumqtte cetitin- Jj.yloiiiaedesignalur: qttte j»o inwnensitate exercitns,
git uthic judicii loctim teneat cui ad locum vita noh! magnarum alarum; pro diuturniiate vere temporum,
concord&t^saepeiigrtur ut vel damnet immeriios, Vel[ longo merabrertmt duotu; <pro ntuttis tiiviiiis,
lif atus ipse solvat alios. Saepein sotvendis et ligandis plena plumis; ?pro innumera aulem terfende gJoriae
subditis sttaevoluntatis motum, non autem causaram. compositione, plena varietate describituf. Qw»Judaeao
tuerita sequitur. Saepe erga quemlibet odio Vel gra- celsitudinem petens, nobilitalem regni ejus tjuasi me-
tia fnovetur. Judicare Veftt dlgne^de subjectis n*- dullam cedri abstulitjet dum leiierrimain reguin
tjueunl qui in eorum causis vel sua odia, Velgraiidm, summilatem prolem a regni stti culmine captivando sustulit, quasi
sequnnttir. Unde pBr Ezechielem dtcitttf: Mortifiea- ffondium tyus evulslt.
bnnt ammuttfucenonmoriuntur, el vmficabant animas CAJ>> XXIH.^Dedi ei prmcepla non bona t Ezeeh.
qum non fiwttif (Ezeth. xui, 19). Non mdrientem
•xx, 26).
quippe mOrtiOeat,quijustum damnat; et non victu-
rum Vivificaretiititur,qui reum a suppllcio absolvefe (MoraJ. xxvtii, c. 18, h: 41.) Praecepla tjilae fudi
conalur. Causaeergo pensandse sunt, i.1tttnc ligandi Ittilicorum pepule et inchoanti Dominus dedit, ipse
el solvendi potestas exercenda. * repfehendit per Ejeciiielem, dicens: 'Ego dedi' eit
*«<
CAI>.XIX. — De fri&tts tiirfs liberalis, Noe scilicet, ptmcepld non bona ( Mzech.xx, 25). Malaeiiim quasi
Daniel et Job (Ad Ezech. xiv, 14). mala esse desinunt coinparaiione pejorum, et bona
iib. s&xn, t.thtfm. i, lib.it, ihEzedh. quasi bona hdrj surit comparatione mcliorum. Nam
(Moral. cap, 20; delinquenti JuiJaeaede Sodoiiia et Go-
n. 5.) Post apostolos ires diSlinctibiies fn Ecclesiae sicut.pejus morfiia | TexL, atqtte Samaria J dicitUr: Justificatti
conversalione secutaesuht: rectorum, conlinentium, sororesluus in omnibusabominationioustuis quasope-
et conjugatorum. Unde Ezechiei tres liberatos viros tata es
audisse se asserit, Nee scilicet, Daniel, el Job hovi pfaeceptis (Ezech. xvi, Sl'). Ila meiiofibus Testameiiii
Noe stibsequeiitibu*,.prseceptabona quae
(Ezedt. xtv, 14). Quid ergo [Text., enimj per rudibus data sunl, non bona csse ittenlorantur.
qui arcam in undis rexit, nisi praepositorum ordo
signatur, qui, dum ad formam populis praesunt, sanc- CAi?.XXIV. e* Verttt mHtUti dvmus >hmel fh isco-
tam Ecciejiam in tentationum fluctibus regiint? ritlm (Ezech. xxli, 18).
Et quid per Danielemcujus mira abstmentia scribi - iu paft. c. 15.) Captivo Israeli-
nisi continenliumvila dum cuncta (ln paslor. Reg.
tur, figuratur, qtti licO populo nec lamen 'ab Iniquitaie ctinverso per
quae mundi sunt desertint, despectae Babyloniac alta Ezechielem Dominus exprobrat, diccns: Versaesl
menle domirtanlur? Quid per Job, nisi bonorum con- mihi domus Israel in scoriam: omnesisii in ms, stan-
jugum vitu signatur, qui tie rebus mundi quas possi- num, fefrum, et ptumbumversi sunt; quia non ad
dlittt, dum pia opera faciunt, quasi per terrae viam virlutem,sed ad vitia eliamin tribiilationeproruperunt
ad coelestem patriam tendunt. XXII,18).' :Ms quippe ilura perctttitur, am-
(Ezech.
CAP.XX. — In dit ortus tui non esl prmcisus umbi- f) _ plius caeteris metaillis sonilum reddit; qui igitur in
licus luus (Ezech, xvi, 4). percussione positus entiupit ad spnilum murmura-
in tes versus est, in raedio fornacis. Staniiuiu
(Moral. lib.-xxxu, c. 14, n. 20.) Seminarium lu- tionis,
xuriae feminis in umbilico continelur, sicut Ezechiel Vero cura ex arle componitur, argenti speciem uieu-
testatur; qui sub feminiB specie proslilulae Judaeae timr: qui igitur simulationis vitio non caret in tri-
petulantiain increpans, ail: In die orlus tui non est biilatione, vilae slannum factus est in fornace. Perro vero
prmcisus umbilicustuus(Ezech. xvt, 4). In die quippe utifurqui proximi sui iusidialur: ferrum itaquc
orlus umbilicum praecidere, est conversionis tempore in fornace est, qui nocendi malitiaro non amittil in
carnis luxuriam resecare. Quia eiiim difficile est tribulatione, Pluiubum quoque cseleris metallis est
in fornace ergo plumbum invenitur, qui
inalainchoaiacorrigere, et semel torinala deformiter igravius.
in inelius reformare, de ortu suo JuJaea reprehen- sic peccali sui pondere preraitur, ut etiam in tribu-
dituf, quae dum in Deo nata est, impraecisura umbi- latione positus a terrenis desideriis non levelur.
licum retinuit, quia fluxa luxuriaenon abscidit. Hiiic per eumdem prophetam scriptuin est: Mutto
et non exivitde ea nimia rubigo
CAP.XXI. — Habens fiduciamin pulchritudine tria1 labore sudalum esl, ( Ezech. xxiv,
ejus, neque per ignem 6). Jgitemquippe
fornicata es (Ezech. xvi, lf>). nobis tnbulalionis admovet, ut in nobis rubiginem
(IMReg.past. IVpart.) SubJerusalein specie virtutei vitioruro purget; sed nec per ignem rubiginein amit-
sutjoibiens aniiiia rcprobatur, cum per Ezecbielemi limus, quando et inter ilagella vitio nou caremus.
dicitur: Perfecta eras in dccore tneo quem posueram JJiiic prophela dicit [Text., iteriiui]: Ftuslta con-
.91 APPENDIX AD S. GREGORIIOPERA OMNIA. 992
flavil conflator; malitim eotum non tunt contumpta A perforatus manu artificis, amoris vincuiis ligari con-
(Jerem. vi, 29). tempsit. Nunc vero caeteris lapidesqui huic similiter
CAP.XXV. — In Mgypio tubacla tunt ubeta eatum erant perforati, penetrante se nivicem cliaritate,
(Ezech. XXIII,3 ). ligati suut, et hoc in munere isto cadenle inerueriinl,
ut nequaquamjam de ornamento regio cadendosol-
(In Reg. past. III c.
part, 28.) SubJudaeae specie vantur. Hujtts principatus celsiiudinem adliuc idem
' DominusperEzechielemad corruptis in hocmundo men-
tibus transaclas culpas memoriam revocat, qua- propheta in inluens, adjunxit : Tit Cherub exlentuset
montesancto Dei: in mediolapidumigni-
tenus pollui in luturis erubescant, dicens: In Mgypto prolegenslorum perfeclusambulasti (Ibid. 14). Cherub qtiippe
tubacta tunt ubera earum, et fractm tunt mummm plenitudo scienliaeinterpretalur. Et idcirco iste Che-
pubertalit earum (Ezech. xxm, 3). IniEgypto ubera rub dicilur, quia transcendisse cunctos scieniia non
subiguntur, cum lurui hujus roundi desideno humaiiae
menlis voltintas substernitur : in yEgyptopubertatis dubitalur. Qui ininter medio lapidumignitorum perfeclus
mammaefranguntur, cum naturales sensus adlmc in ambulavil, qnia ang iorum corda chariiatis igue
succensa clarus conditionis gloria exstilit. Quem
seipsis inlegris pulsantis concupiscenliaecorruptioiie bene extenlum et prolegeutem dicil; omue enim
vitiantur. quod extenii protegimus.obumbramiis.Etquia coin-
CAP.XXVI.—Sanguisin medio ejus (Ezech. xlv, 1). paratione claritatis suaeobumbrasse cacterorum cla-
(Moral. xv, cap. 51.) Gravius esl si quis juslis ritaiem creditur, ipse extenlus et protegens fuisse
potius quam peccatoribus noceat. Unde per Eze- perhibelur. Reliquos quasi obumbrando operuit, qui
chielemdicitur : Sanguisejusin medioejus esl; super B eorum magnitudinem excellentia majore transcendit.
R
"
Itmpidtssimampetram effudit ilium, non autem super Namcum Deus cunclacreans ageret, hunc primum
terram, utpossit operiri pulvere (Ezech. xiv, 7). Per condidit, quem reliquis angelis eminentiorera red-
lerram et pulverem peccatores; per petram vero didit. llujtis etiam primatus eminentiam adliuc idem
limpidissimamjusfum significans, qui gravibus pec- prophela inspiciens, ait: Cedri non [uerunt altiores
catorum contagiis non exasperalur. Sanguisergo su ttlo in paradiso Dei, abielesnon admquaveruntsummi-
per limpidissimampelram effunditur, quando malitia tatem ejus. flatani non (uerunt mqum(rondibttsejus;
cruentae menlis in affliclionej'ustaeanimaegrassaiur. omne ligmtm paradisi Dei non est assimilatum ei et
Cum ergo sit gravius justos quam injuslos [Text. pulchriludini ejus, qttoniam speciosumfecit eum in
injuste] affligere, multo tameu gravius est, eijustis mullis condensisque [rondibus(Ezech. xxxi, 8). Q'.i
pariler et injuslis nocere. namque accipi iu cedris, abieiibus, et plalanis pos-
CAP. XXVII. — Tu signacutum similitudinxsDei sunt, nisiin illa virtulutn ccclestiumproceraecelsitudinis
(Ezech. xxvm, 12). agmina, acternaelaetitiaeviriditate planlala? Quae,
quamvis cxcelsa sint condila, liuic taraen nec praelata
(Moral. lib. xxxn, c. 23, n. 47, 48.) Angelo qui sunt, nec aequata.Quispeciosus facttis in raultiscon-
primus conditus per Ezechielem dicitur: Tu signa- densisque frondibus esse dicilur, quia praclatum cae-
cuium simUitudinisDei, plenus sapientia et perfectus teris legiouibus tanta illum species pulchriorem
decore: tn deiiciis paradisi Dei fuisli (Ezech. xxvm, reddidit, qnanlaet suppositaangelorura multiiudo de-
12). Multa de ejus magnitudine locuturus, prinio coravit.lsta arbor in paradiso Dei lot quasi condensas
vcrbo cuucta complexus est. Quid namque boni non frondes habuit, quot sub se positas supernorum
habuit, si signaculumsimilitudinisDei fuit? De sigillo «< ., spirituum legioncs accendit. Qui el idcirco peccans
^
quippe annuli talis similitudo imaginaliterexprimitur, sine venia esl. damnalus, quia niagnus sine compara-
qualis in sigillo eodem essentialiter habetur. Et licet tione fuerat crealus.
homo ad similitudineraDei crealus sit, angelo tamen
quasiraajusaliquidtribuens,noneumadsimililudinem CAP.XXVIII.— Quo pulchrior es, descendeel dottni
Dei conditum, sed ipsum signaculuin similitudinis cumincircumcisis(Ezech. xxxu, 19).
Dei dicilur; ut quo subtilior est natura, eo in illo (Reg. paslor. iv part.; Moral. lib. xxiv, cap. 3.)
similitudo Dei plenius credatur expressa. Hinc est Exlollenli se animae per Ezechielem dicitur : Quo
quod primatus ejus potemiam adhuc insinuans,idera pulchrior es, descende el dormi cum incircumcisis
prophela subjungit: Omnis lnpis preliosus operimen- (Ezech. xxxn, 19). Ac si aperte diceretur : Quia ex
tum futttn; sardius, lopasius,jaspis, chrysolitus,onix, virtutura decore te elevas : ipsa lua pulchritudine
ei berillus, saphyrus, carbunculus,el smaragdus(Ibid. impelleris, ut cadas. Omnis enim qui focdilatemin-
15). Novem dixil genera lapidum, quianimirum no- firmiiaiissuae considerare negligit, sed per eiationis
vem sunt ordines angelorum. Nam cura per sacra fastum virlutis suae gloriam atlendit, iinde pulchrior
eloqnia angeli, archangeli, throni, dominationes, est, inde desccndit : quia extollendo se de suis me-
virtutes, principatus, potestates, eherubim et sera- ritis, inde in ima interius [Text., interitus] corruit,
phim aperta narralione memorantur, superiorum ci- unde gloriosuin se esse jiilicavit. Qii descendens
vium quantae sint distinctiones ostenditur. Quibus ciim incirctimcisisdormit, quia in aclernamorte cum
lameii primus angelus opertus fuisse describitur, caeterispeccatoribus deficit.
qnia eos quasi vestem ad ornamentum stium habuit, n CAP.XXIX. — Ibi Assur et omnis muititudo
quorum dum rlaritatem transcenderet, ex corum I LEzech.xxxu, 22).
ejus
comparatione clarior fuit. De cujus illic adhuc des-
criplione subjungit: Aurum opus decoris lui, et (ora- (Moral. ix, c. 00, n. 102 et 103; c 65, n. 97.)
mina in die qua conditus es, prmparata sunl (Ibid.). Inhnite palens inferni baralhrum devorabit quos
Aurura opus decoris ejtts exstitit, quia sapiemiaecla- nunc elatio exaltat inanis; et qui qtiolibet ex vitio
ritate canduit quam bene crealus accepil. Foramina hic voluntatem callidi persuasoris expleverunt, liinc
vero idcirco in lapidibus fiunl, ut vinculati auro ini cum duce suo reprobi ad tormenta perveniuni. Et
ornanienli compositione jungantur, et nequaquam ai quamvis angclorum el hominum longe sit natura dis-
se tlissideantquos interfusumaurum repletis forami- similis, una tamen poena iraplicat quos unus in cri-
nibus ligat. Hujus ergo lapidis in die conditionis suae s mine reatns ligat. Quod breviler insinual Ezechiel,
foraminapraeparatasunt, quia videlicetcapaxcharitatiss qui ait : Ibi Assur el omnis multiludoejtts, et in cir-
est condifus; qua si repleri voluisset, stantibus5 cwtVuejus seputchraillius (Ezech. xxxn, 22). Quis
augelis tanquam posilis in regis ornamento lapidibus,, namque Assur su,>erbiregis nomine, nisi ille per ela-
jiotuissel inhacrere. Si eiitm charitatis auro se pene- tionem cadcns anliquus hoslis exprimitur? Qui pro
trabilein pr.cbuisset, sanctis angelis sociatus in or- eo quod multos ad culpam pertrabil, cum cunctasua
nainento regi [Texl., regio] lapis fixus remanerel: multitudine ad inferni claustra tlc-cendit. Sepu'cra
habuit crgo lapis isle foramina, sed superbiaevitiumi autem mortuos legiint. Et quis alius morleinacrius
charitatis auro non sunt replela. Nain quia idcircoi pcrlulit, quam is qui Conditorem suura despiciens
liganlur aoro ne cadaut, ideo isle cecidit, quia etiami vitam reliquit ? Quem vidclicetraorlutuncum huinana
903 S. PATERII EXPOSITIO V. ET N. TEST. — SUP. EfcECHlELEMPROPHETAM. 9JJ4
eorda suscipiunt, ejus proculdubio sepulcra fiunt. C tuntur, quasi corruptis fontibus in potibus lut. m stt-
Sed in circuitu ejus „<?pulcrailtius sunt, qaia in quo- munt. Hinc rursum de malis pastoribns pereumlciu
rum se menlibus nunc per desideria sepelit, hos sibi prophetam Dominus dicit: Facli sunt domui Isratl
postmodum per torrnenta conjungit. Et quoniam in offendicutuminiquitalis (Ezech. xuv, 12). Nemo
nunc in se ipsis repr.-jbi malignos spiritus illicila per- quippe in Kcclesiaamplius nocet, quam qui perverse
pelrando suscipiunt, tunc sepulcra cum morluis ar- agens nomen vel ordinem sanctitalis habet. Delin-
tlebunl. Tunc edax flamma comburet, quos nunc quentem namque hunc redarguere nullus praesumit,
carnis delectauo p,olluit. Et in corde et in corpore et in exemplum vehementer culpa extenditur, quo-
pcenas sentient, qui |iravis suis delectationibus ex niam [Text.,Unde quando] pro reverentia ordinis peccator
ulroqueserviebanl, dum hicvivereut. Undepereum- honoratur. filut cum pastor per abrupta gra-
dcin prophetam dicitur : Descenderunt ad in(ernum ditur, ad praecipilium grex sequatur.
cum armis suis (Ibid. ix, 27). Arina quippe peccan- CAP.XXXIII. — Tollam vobiscor lapideum (Ezech.
tiiini, sunt menibra corporis quibus perversa desi- xxxvi, 26),
deria quaeconcipiunt exsequuntur. Unde per Panlum
(Moral. x, cap. 14.) Quibusdam per Ezechielem
dicitur : Nequeexhibeatis membravestra arma iniqui- Domiuusmisericorditer
tatis peccato (Rom. vi, 13). Cuin armis ergo ad in- dicit : Tollam vobiscor lapi-
fernum descendere, est cum ipsis quoque merabris deum, et dabo vobiscor carneum (Ezech. xxxvi, 26).
Cor lapideum tollit, ctim a nobis superbiae duritiam
quibus desideria voluplatis expleverunt aeterni judi- subtrabil; et cor carneum Iribuit, cum eamdem tio-
cis tormenta lolerare; ut lunc eos undique dolor strain
absorbeat, qui nunc suis delectalionibus subditi, un- .B protinus duriliam ad sensibilitatemvertit. Quia
' qui bumilitatis viscera geslat, cum sagilta jJivinae
ilique contra justitiam juste jttdicantis pugnani. formidinis ptnelrat. Quisquis vero pertinacia iusen-
CAP. XXX. — Quod (raclum esl non alligastis (Ezech. sibilitatis obdurescit, quasi cor lapideumgerit [Text.,
xxxiv, 4). iirmatj, ne hoc confodiant jacula superni limoris.
(InReg. pasl. n part., c. 6.) Pastores per Eze- CAP.XXXIV.— De calamoin manu viri (Ad Ezech.
cbielcm Dominus increpat, dicens : Quod (ractitm est XL, 5).
non alligastis; et quod abjeclumnonreduxislis(Ezech.
xxxiv, 4). Abjeclus reducitur, cum quisque in culpa mundo (Moral. lib. xxx, c. 16, n. 53.) Nequaquamin hoc
lapsus ad statum justitiae, ex pastoralis sollicitudinis choetur;contemplatio perlicittir, quamvis ardenterin-
vigore, revocatur. Fracluram vero ligamen adstrin- exprimilur,quod per Ezechielem (iv, 5) congruenter
git, cum culpam disciplinadeprimil: ne plaga usque ditac, in iiiaiui qui pro mensura civitatis in monte con-
ad iuleritura defluat, si hanc districtionis severilas se vidisse testatur viri calamum sex cubitorum et palmi
non coarctat. Sed saepe deterius frangitur cum fra- clesia sila : in monte quippe eleciorum Ec-
ctura incaute colligatur, ita ut gravius scissuram esl. Quid vero est, quia fundata in iufimis desideriis non
si immoderatius constrin- per cubilum, nisi operatio ? Quid per
scntiat, hanc ligamenta senariura numerum, nisi operationis perfectio desi-
gant. Undenecesseut cum peccati vulnus in subditis gnatur, quia et sexlo die ctracta Dominus ex-
corrigendo restringitur, magna se sollicitudine eliam plesse memoratur? Quid ergo opera super sex cubilos
dlstriclio ipsa rooderetur, quatenus sic jura disci-
insinuat, nisi contemplationis vini, quaejam
piinae contra delinquentes exerceat, ut pietatis vi- palmus
scera non amittat. .C initia acternaeet sepiimae quielis demonstrat? Quia
enim aeternorum conlemplalio bic minime perficimr,
CAP.XXXI. — Cum ausierilate impetabatis (Ezech. mensura cubiti septimi non expletur. Electorura ita-
xxxiv, 4). que Ecclesia, quia cuncta quae operanda sunt perfl-
(Moral. xxm, cap. 13.) Hoc proprium arrogantes cit, in sexvero cubitis sese in monte posita civitas osten-
pastores habeiit, ut humiiiter nesciant inferre quod dit. de Quia hic adhuc iniiia contemplationis inspi-
docent; et apud se ut [Text. add. inj quodam sum- cit, septimo cubito nonnisi pahnum langit.
mitatis culmine residentes, longe infra se posilos CAP. XXXV. — Terra usque ad fenestras et (eneslra
velut in imo respiciunt quos docent, quibus noncon- clausm(Ezech. XLI, 16).
sulendo loqui, sed vix dominando dignantur. Kecte
autera his per Ezecbielem Dominns dicil: Vos autem (Lib. i, hom. 11 in Ezech. 41, num. 26.) Ezechiel
cum austeritate imperabatis eis et cumpotentia (Ezech. templum in monle positum videns, quae in eodem
inter caetera narrat, dicens : Tetra usqut
xxxiv, 4). Cura ausleritate aulein el cum potenlia conspexit ad fenestras, et fenestrm clausm. Paulus apostolus
imperant, qnia subditos suos non tranquille ratioci- dicit, TemplumDei sanctum est, quod estis vos (I Cor.
nando corrigere, sed aspere inllectere dominando
festinant. iH, 17). ln boc lemplo fenestras sacerdotes et specu-
latores sunt, qui in populo fideliurn lumen praedica-
CAP. XXXU. — Cum limpidissimam aquam biberetis tioiiis sanclae fundunt : sed cum teria usque ad fe-
(Ezech. xxxiv, 19). neslras est, feneslrte clausae sunt; quia cum terrena
(In Reg. past. i part., c. 2.) Sunt nonnulli pastores cogitatio in sacerdotum cordibus excrescit, fcneslrae
qui solerti cura spirilualia prxcepta perscrutantur, lumen non funduiit, quia sacerdoles ab officio praedi-
sed qu% itilelligendo penelrant, vivendo conculcant. D cationisobtumescunt. Loqui enimde Deo quietaemul-
JAepentedocent quae non opere, sed medilatione di- tum et liberaemenlis est.
dicerunt; et quod verbis praedicant, moribus impu- CAP. XXXVI. — Ostende domui Israel lemplum
gnant. Hinc per Ezechielera Dominus contra con- (Ezech. XLIH,10).
lemptibilem pastorum scientiatn queritur, dicens (Moral. lib. xxiv, c 8, n. 18.) Quicunque perduci
(Ezech. xxxiv, 19) : Ctttn [lext.add. ipst| timpidissi- ad summa desideranl, necesse e.-t ut meliorum
mam aquam biberelis, retiquampedibus vestris turba- vectibus intendant; quatenus tanto districlius iupro- se
balis; et ovesmem, quam pedes vestri lurbaverant, culpas conlusione intima ulciscente judicent, quaiito
hanc bibebant[Text., ef ovesmemqum concttlcata pe- in iilis altius quod admirentur vident. Unde per Eze-
dibus veslris fuerant, pascebantur, et qum]. Aquam chielem dicitur : Fili hominis, ostende domui Istael
vero liinpidissimam pastores bibunt, cum lluenta templum,ut confundanturab iniquilatibussuis, ef tne-
verilatis recte intelligentes hauriunt; sed eamdem lianlur [abricam, et erubescantex omnibus qumfece-
aquam pedibus periurbare est sanctae meditationis runt (Ezech. XLIII, 10). Templum quippe Dei filiis
Studia male vivendo corrumpere. Aquam scilicet Isr.ielad confusioneiuostenditur, cum unius cujusque
eorutu pedibus turbatam oves bibunt, cum subjecti justi anima quara inspirand.o Deus anhelat, quanta
ea ad exemplum vivendi appetunt, quacpraelatipravo sanctitate fulgeal ad coufusionemsuam peccatoribus
opere pervertunt; nec sectantur verba quaeaudiunt, demonslralur; ut in illa bonum quod negligunt vi-
sed sola pravitatis exerapla iraitantur quae conspi- deant, et in seipsis inalum quod operantur erubet,-
ciunt; qui cum dicta sitiunt, quia per opera perver-> cant. Meliri vero fabricam est pensare sublililer
|9S APPEiNDlXAf>& Ci^GOflli OPF.fU fMNIAi 996
tijstorum vitam; sed dum metjmur faJjricam, necesse A ftUt sua (Ezech. XLIV, 20).. Sacerdoteti jure voeeli
esl ut ex cuoetjs quae fecimijs ernbescarous, quja sunt, qui ut sacrura ducatum prmbeant, iidetunts
fjOjioruinvilam qtmnto subtjlius pensandodiscutinius, praesuat. CapjJJi vero in capite, exieisw»* swt*eo-
(anto severius, in nobis.omnia ioique getua,reproba- gitationes in mente : qui dum super eerebwntt.wsea-
pius, Beijfiautem prophete dicitur ut ostendat teiij- siliiliter orimitur, curas vitx paeseittis desiguant,
pluitt; Ojttjaenim iustoruui rectimdinem peccator quae ex sensu negligenti quia importuae aliquando
considerare dissimulat, sallem ljanc ex voce prxdi- redeunt (Text., prodeiint], quasi nobis non senlieu-
cantis agnoscat. Templum quippe peccatoribus os- tjbus procedunt. Quia igitur cuncti qui praesunt ha-
tendere est sponie sua. considerare.nojentibus recto- bere quidem sollicitudines exteriores debent, nec
rum opera parrare. tauien eis vehementer incumbere, sacerdotes recte
CAP.XXXVII. — De fossa in altari Bei (Ad Exech. et caput prokibentur radere , et coraam nulrire, ut
XJ4U,13). eogitationes carnisde vita subditorura nec a se fiin-
c. Cum ditus amputent, nec rursus ad crescendiun nimis
(In Reg. past. m part., 9.) patienlia re- rekxenl. Ubi et bene dicitur : Tondentet tondeant
linquitur, etiara bona reliqua quaejara gesta sunt tm. Ut videlieet curae tenperalia selliciindiiiis
destruunlur. Uqde hene ad Ezecbielem esse in altari eqpitu jn quanliim necesse est psodeant, el tamen reecin-
Dej fosga perhibetur [Texl., praeci^iiur], ut in ea bo- daniui!citius ne immoderatius excrescant. Dumitgitur
(oeausta superposita serventur. Si enim in allari et per administratamexteriorem provideniiam corpo-
fossa not) esset, orane quod in eo sscriQciumreperi- rum vita protegilur, et rursus per moderatam aiimi-
ret, superveniens aura dispergeret. Quid vero acci- _ ajsirationem alta cordis intentio non iropediiur, ca-
pim,us altare Dei, nisi auimam jusli, quae quot bona I "I piili in capile sacerdotis et servanlur, ut cutem
egerit, tot super se anle ejus oculos sacriDcia impo- cooper-tut, et resecantur ne oculos clautkat.
njt? Quld autenj est altaris fossa, nisi bonorujn pa-
tientia, qjjaeduro roentem adversa lolerandoliumiliat,> CAP.XL. — JtfensKSe<cubitosmilte (Ezech. XLVII, 3).
quasj more foveae [Texl. add. hancj in imc- jjositam
demenstrat. Fossa ergo in altari (iat, he superpositum! (Moral. xxu, c. 20, n. SO.) Ezechiel de eo viro
sacrificium aura tli-pergat: idesl, eleclorum mentemt quew in excelsum motttem vitletml, ^urata locu-
patientia custodiat, ne eommola vento impatientiae, t lione deimntiat, dicens : Mensusest cubUat miUe, et
et hoe aued bene operala est amiltat. Bene ergo haec i transjiuxit me per aquam usque qd telot; rurstuque
eadetn (ossa uhius cukiti esse monstralur, qnia nimi- mensusest mitie, el tramduxit me per aquam usquead
rwn si patieetia non deseritur, utntatis mensu-raser- a/mua..Et mensusest witle,et trmsduxit meper aquam
vatur. Uwie et Paulus dieit : Invicemonera vesirai mque ad tenet, Mensus est milte tarrenlemque non
porlate, et sic odimplebilistegemCkrisA(Galat. vi, 2). potui pertransire , quonium intumuevantaqum torren-
Lex Caristi esl cbaritas unitatis, qnam solipernciunt,, lit projmdi ajji non potetl trwuvadari (Ezech. XLVII,
<$t_inec cum gravaMur excedunt. 35,). QuiJ inilletiario numero, uisi eollali muneris
CAP.XXXVIH. — Sacerdotes ud populum exleruts pieuitudo signatur ? Vir itaque qui apparuit, mille
cubitos ujelitur, et propheta usqae ad tatos per
egredientes(Ezech, XLI\, 17). aquam (licilur, quia Redemptor nnster cum nobis
(Lib. i, bom. U; in, Ezeclt., nuni. 28.) Nibii tama ad se cenversis boni exordii pienitu ijnem tribuit,
II
ftjjeresum esl in ordine sacerdolum, t_u«mrigorem dono spiritualis sapienli e prima amiri eperts vesti-
mentiis compatiendo flectete, et cum persetu» super-- iG gia iqfuiidil, Aquanj quipne usque ad taios venire,
venieutibus animunj mutare; et tamea, boc valde est* est jam nos per acceptam sapjentiani desideralaare-
necessariura. Nam quatjdo ex praedieatioae ejus adI clitudinis vesligia teriere. Qui rursum mjllemetitur,
boni operi* gratiam peccalor reducitur, ipse qui prae- :* et propheta ad genua per aquani ducimr, quia
r usque
dicat vjdetur ingratus, Unde per Eiechielem dicilur eum boni opens ptenitudo trrbuitur, ad hoc usque
ut sacerdotes qui iutriusecus ratnisirant, vestibus )a- nostra sapientia augetur. Ilinc namque Pauium
neis non utantur. De quibus subditur : Cujnqueegre,- dkitur : Genua dttsoluta erigite, el rectosper
dientur atrium exterius adpoputum, exuenl se vesli- eUe pedibus vestris (Hebr. xxi, 12). Aqtia grcssus (a-
ad
menla sua, in qnibus ministraverant, efreponent ea in* genna pervenit, cum nos percepta s-apierttJaergo perlecta
aaztpkylacio sanctuaiii (Ezech. XLIV,17). Grossiora * ad boui operis reclitudinera
stringit. Qtij iterijjn
qujpjaesiml veslimenla lanea. Sed cum sacerdos ad1" metitur mitle, et propheta per aquam usque ad reties
sajtetura ministerium accedit, cum intus per com- ducitur, tunc in nobis plenitudo opejjs escre-
subtitiori ifllellectu necesse e q^uia
paactionem ingreJtlur, seit, cum m nobis percepta sapienija amnem quo-
est quasi liaee vestimento induaiur. Sed cum ad po- !* que, in quantum est possibile, delectationem carujs
iim foras egredilur, oportet ut vestimenta in qui- '" exstinxeiit. Nisi eniin camis delectatio jij jenibus
C" intriasecus ministraveral, reponat, et populo 0 esset, Psatmista non dixisset : Ure renes meos et
aliis vestibus indttius appareat. Quia si in compun- cor meum (Psal. xxv. 2). Aqua igitur ad renes venit
etioais stne rigore se teneat, si iu eo quem orationiss cuin dutcedo sapieitJiaeetiaiu incentiva carnis inte-
tempofe liabuit moerore perdurel, exteriorum rerumn ijniit,; ut ea quae.meul^i>aurere poterent detectatio»
verba suseipere non admiltit. Et quid grex de neces- '" nis incetulia, trigeseaut, Qui atjbtic mensus esl niille,
sariia feeiaJ, si aedire et peppendere hoc quod prae- JJ torrentetu vijelicet
sens tempus exigit pastor recusat? Grossiora ergo 0 PQlilil, de quo etiani quetu prophela pertransire non
euottiatji intoinuerant
mduifteni» WCCrdo»exiens ante populum iaduat, ut aqufc prolundi torreutisdiettur, qtti noa potest transvadari:
mentis susc habilum p>»0utilitate liliorum etiam addi
terrena (ekiranda coatponat. Pensaadum vero est,'' perceptam namque parieciione operis, ad contem-
sacerdtjli labor sit ad sublimia cor plationem vejjitur. In qua eeBtempJationedum inens
quantilft tendere,'> ducitur sublevala, videt in Deo qoia' non
e.t boc rtjtnente ad iroa revocare, et in subiimitate e in altura penetrjtre quod videt, et quasi langit aqnam
cogitatiofu* intinwe extenuare animum, et propterr potest tajrrenfis qtjem perlransire non valet. Et quia intue-
ext«rij)<re<_preximorum eausas, ut ita dieam, subite e tur speculando quod libeat, et taraen hoe ipsum
» Cflgi«<i>i>t>j»e
fiHissescere. BQrfectenon valet intueri quod libet, propheta qHO-
—>
C_.a.XXHH.. Saeerdotes caput non radent (Ezech. i. que ad aquam quandoque pervenit qnam non per-
XLIV,W), transii; quia ad contemptationem sapientiaeeum a,d
i^Lib.i. ep. 25.) Sollicitudo qute a pastoribus sub- )• extremum ducimur, ipsa ejus immensitas quaeex se
ditis e»ter|us impenditur, sub certa necesse est meu- i- ijaminem sublevat, ad se humano animo plenamco-
ftwpateneatur; ne dum cura ab eis exterior agitttr,, gnitionemnegat, ut hanc el tangendo amei, et lanjen
»b mierua intentione merganlur. Undebene ad Eze- :- pertratiseundo nequaquam penetret. Ipsa itaque sti-
chielem dicilur : Sacerdotescaput suum non radent,!, picntia quaeesse bonorum operont selet mal^tra,
neque comtm nuirient, sed tqn4fin(et aUondeunt ca* i» auJjelanUnuenlijjer incremenla Irieuilttr, utad eaa
997 S. PATERII EXPOSKIQ V- EX & TES^ — SJJf/. DMISH PROPHETAM. 00«
proculdubiomagni moderaminis gradibtis asceqdatur: A sto, qni vjyjtet regnat per onjjjia «««uJa sjeQuijjrujj.
prsestaate et auaitiante DoraiijO nostro Jesu Chri- Amen.

LIBER SEXTUS,
B« Testimoniis t» Danitlem prophefam.
CAJHJ.PRIIRI».-» Be dura vit» in domo regis (Ad qnam occulta elatio accendft. Nam districtus judej(
Dm. i)<. prius invisibiliter vid«t, qnod pbltee fariendo dc
Nam cum adtmc essei serjno in ore regis,
(Sforal".I. xxx, cati. 10, n. 38'.) SJ jnternjK sciejt^ prehendit.
liaethilcedtriemquaerimrjs, nec tameu ejus secreta vox de ccelo rult; Ti6t dfctfwr,Nabucltonodasor rex,
ceiittngere praevalemtis, Danielis vitam atj,iraitan- regnum tuum transiet a te, el ab amnibus le ejjieiepl,
dam memoriaerevocantes conspiciarous,, et desjdess etcum besliis erit habitalio tua. Fenttm qu.asi bos ca»
randum scjentiaeculmen appreheutjaujus. Ille qujppe 28 wtedes,etseptem tempord mutqbunlnr SV-petfe (lbid,t
quipostmodumvoce angetica pro cogflitionjs, jutsr- verba se^<7.).Ecce quia iunqor menUs usque ad aperti»
nae concupiscentia vlr desideriorum diqjtur, urius, io. se protulit, patienfjiajutjjcls se proliijus usqne,
attla regia, carnis in se desiflerta ectotnuisse raemfl* adsententiam erujjil; tantoque liijqc (iistrictius per*
ralur, ut nihit ex delectabilibus cibis attingeret, sed. Et culrt, qjianto ejus se superbia iiiimqrjeratius crexit,
lautis et mollioribus duriora ei aspera cibaria prjjj» quia enumerando bona, dixit in quibus sjbi pla-
ferret: ut dum sibi exterioris cibi blahdimeiita sm> cuit, euwnerata malft in quibus feriretur audivit.
in irrationaleaniaaalhunc vertk, al>h>*ataiia
traheret, ad inlerni pabuli delectamenta pervenjret,, Uitdeet
et tanPo avidius guslijm sapientije intus acciueret „ "g socielate separavit, agribestiis, mntata ineute, con-
quanto saporem carnis pro eadem sapientia fora* jttflxjt, ut dktricta justoflue judieio homo quoque
\Text., rorisj robustius reptessisset, Si enim a carn*! esie perderet, quj laagjiui» se. ultra bomines aestiw
hoc quod hbet abscindimus, ittOxin sjjirilu quod, masset. Quod ergo factus fuenat perdiait, qu. liumi-
tlelectat invenimiis. Intentioni quippe anjrjiaesi exte» Ijter peluit dissimulaj-e quoi fecit; et quia »Ia.iot»9
rior vagatio cJauditur, interior secessus aperitud CQ.Hationis.sn supeu hoawfles extuJjt, iptamj qnet»»
Nant qua extra se spargi Dvopter tJisojjjlmaiiJmeii* cojjMuuuemeuta. bomkiihuahabiut seflsum homini»
non potest, eo super sj, njtcntjere. per pro\ectuj_v amisit, Ut igitm- cujuslil»et praelaii faeta dignic-F»
potesl. sint, necesse est ui ei- aptd se setiipt» i«digna v#-
CAP.II. — De succensa fornace (Ad Dan. jii). deantui'; ne eqdem boaa aelio cor agefltis sublevet,
et 9tjt)levanKloplus actoreiji d» elatione dejieiati,
(Morat. fflj, xxx, e. 18, n. 59; lib. ix, c. 66, quam ipsos qtjibus impenditur juvet.
n. 108.) Charitas in Daniete, quia a rsgis dapibus gu- CAP.IV. — Thronun Dei
lam eempescait, ei esurienlium ora leootim clausit. (tamma ignis (Dan, vn, 9),
Et quia ei soclisque ejus in tranquillitate positis in-> (Lib. i, hom. 5 ip Ezech., nnnj. 10.) De pasJori--
ceiidi» vitiarwn sttfedklit, tribulationis tempore et bus et praedicatoribus per Danielem dicilur i fhromtt
llamraas k>foraace temperavit. Nam eum rex Baby- Dei flqpvm ignh et rottR ejus igttis-accenws (Dan*
Ioniae sttceendi fornacem Juberet, napbtae, stupoe, VIJ,0), IJi enitu <_,uianjmapujn custodes suot» et pa-»
picis, et malleoli ministrari eongeriem praecepit, sect scejjdt fregis onera susceperujit, mutare Joca minira*
tatnep abstinentes pueros hoc igne mimine consump- permittuotur. Sed quia in uno IOCQposiij tJiviijjitaiifi
sif. Similiter antlquHShostis ficet Jnnumeras ciborum r^Q in se pnesentjaijj parlant et ardeut, throflus Dei
ctjw>»»piseentiasnostrls obtutibus opponal, qtiibus flaronja jgnis dicUuj;. Hi aufjem qui aroope J>ujijinim
ignis erescat, bonis tamen mentibtis supemi prcedjcattoiie djscurriiiit, satae ejus jgoiisiardens sunti
libi«diiife
spirtltte sjratia insimlat, et a camalis concupiscenjiaet quiacunjex desjtjtjjrio pej; varig toea tjjjeurrujit,
arlibus illaesaeperduranl; ut et si ad tentationem un4e ipsi ajrdent, et aliei>jacendijjit,
cordift ta»ra>a MiteSi*,.uti}ae ad consensnm tamen CAP. V. — Mitth milHum ministtafiant ei (tJan%
tentatio nouesurai, Mira ijjjJurdispensaliooeCoiidi- vii, 10).
torls, qualitas. ignis in dinrsa vjftute teniperat», et Iib;. xvjf, c. 13, n, !§_ Jjl>,ii» tj. 5,ii, 5.}
vestiiiienta ooa attigjt, et vjncuja weettdit. Sauciiip, De(Moral.
electi.s angelis oblutibus, djviiwe,etaj,esJ.i)*4S
que vitis ad ifllerendijra tormentoift llamijja friguit, vienlibus ijiser-
et ad soiutiodts uiuijsieriujj) esarsit. jjer Danjelem tijfiitw: Mtiiia mibUuw,»si«i.
—< strabant et, et dscies mUHescentem mMtM.«m»tebai&
CAP,UX Mwne kme est BabjfUm tntnm «dificuvt ei (Dan, vtj, 1Q). Aliud est assistetej, aljud est u«i4i>.
(Dan. iv, 27)u sirare; assistijpt <mijn,ilJa3:Potesl^eS§|itw«ltJj(i^
(Reg. paster; i part., eap, i; Hb. xxxiv, c. ^3; quaead quaedaiu hqmijnjbiisBunti.iida u<W«rMttftt5
lib. v, e. 4.) Saepe qui in potestate sunt, ea qqaj. ininistrant vero bi qui ad explenda ottifik^aijjjjjtwtHt*
recte faciunt, quia elate cogitant, araittunt. Et quia veniunt. Et <}uiapiures supt qui roinistranii ^^
in eefitatione se eievant, in se iram judicjs provo- qui p»incjjja}i.ter assjstuat, assjstimiiw» euitfcert»
cattl; et licet lateat h©nMi)esqjiiA apud se afjaijtl;„ quijsj dsfinjtus,BjiuiitrajjUum vejcaijMtefiaituseste».
tamen Deo judiee teste peecant, Ne<jue enim rejt ditur, De hjs. ergo voee VerjtaUg diciilui : Angeti
Babyteniae tuac rens de elatione exstitit, cmii a<j«j» eoruni semper videnl i» cadis famm Pa&iis,nm
elalionis verba pervenlt: quippe qui ore propnelJCQ. (Maafc, vui,. 10). §ed cum de iUitsper PauJora dict-
et a«te eum ab elatione tacilit, sejjlejjliara reproba^ tur ; \Nome omnes sunt, adminismtQrii sttiritits t»
lionis audivil. Culpam namque perpetratse sjtiDer>- mitusieriuni tnjtjsipropter eesqui haireditatemeapiunt
biae Jam ante detersit, qtu OmfliriolenJemDeuja salulis (Ueb* \, H). Quomoda.aut sumper assislere,
quem se oilendisse reperit, cunctis sijt>se gentjbus aut semper vjlfere facieia Patris possunl,,» ad inini«
praeditavit. Sed quia nonnimpajn meus ftd tautsm steviwn exterius pro nosua salute BaittujitiHfvQuod
elalionent ducitur, ut lii eOuuod t(jnet per ostenja-, tamgn e.itius selvimtis, sj quautiB subtilitiUis sit an*
tiouem loculionis eflVenetut • posf Ijoc sjjccossu Suae geljca nalqra peijsajiaijs. IMequeenim sic a diviut»
potestati* elevatus, tjttm magtta se fecisse gautjeret, visioue fofas exeunt, ui internae contempJatienis pjriY
ctinetis prlus in cogitatlcjne se praetulit et post bne<; venlur gaudiis : quia si Condjloris aspectum exetui*
adhuc tumidus, dixil : Nonne hmc est Babylon ma» tes amittej-ejit, oee iaceiiles crigere, nee ignoranti-
gna,'quam ego mdificaviin donutm regni, qfin mbure bus vera annijiJtiajiepossejU, limteinque lucis queut
mem, et in gtofid tecoris mei (Dan. iv+" egredientes ipsi penlerent, caecisnuilateuus propi-
Sortitudinis
WJ?Quac v<» iltios viMeWuj. ta_,aj><«tepeijuili»" najjmu Itt liffc Ua _u_)est ITesI. add. ouncil angelica
399 APPENDIXAD S. GRECORHOPElU OMNlA. 1000
natura a naturse nostrae condilione distincta, quod A vela cilicina undecim fiunt. Hinc Petrus in undena-
in;s [Text. add. et] a loco circumscribiraur, et caeci- rio numero Apostolosremanere metuens , et signari
tatis ignorantia coarctamur : angelorum vero spiri- culpam per uudenarium cernens, implere numentm
tus loco quidem circumscripti sunt, sed lamen eorum Apostolorum duodenario, Matthiam duodecimum
scientiic longe super nos incomparabiliter dilatan- sorte raissa apponens curavit [Text., requisivit]. Quia
tur. Interius quippe exleriusque sciendo distenli ergo per undenarium transgressio exprimitur, hujus
sunt quod ipsiim lontem scientiae contemplantur. bestice cornu undecimo ipse transgressionis aucior
Quid enim de his quacscienda sunt, nescitinl, qui demonstratur : quod videlicel parvulum oritur, quia
scietitem omnia sciunt? Eorum itaque scientia com- purus homo generatur. Sed immaniter crescit, quia
paralione nostraevalde dilatata est,sicut sed lamen com- usque ad conjunctam sibi vim angelicae fortiiudinis
paralione divinaescienliaeangusla, ipsi illoruin proficit. Quod tria cornua quaeei ante faciem sunl
spiritus comparatione nostrorum corporum, spiritus evellit: quia ditioni suas regna totidem quae sibi vi-
sunt, sed comparatione surami et incircumscripti cina sunt subigit. Cujus oculi sunt tit oculi hominis,
spiritus, corpus. Et roiltunlur igitur et assistunt, sed os super omnes ingentia loquitur, quia in illo
quia et per noc quod circumscripli sunt exeunt, et huroana forma cernitur, sed verbis suis ultra homi-
per hocquod inlus quoque praesentesstrat nunquam nes elevatur. Sicut per Paulum dicitur : Qtii adver-
recedunt. Et faciem ergo Palris semper vident, et satur et extollitur super omne quod diciturDeus , aut
tamen ad nos veniunt : quia et ad nos spirituali quod colilur (II Thess. n, i). Tota enim virtus dia-
pneseittia foras exeunt, et tamen ibi se unde reces- boli in illo uno damnato homine congeretur, ut tanto
serant per internam contemplationem servant. per illumforlia et mira faciat, quanto illum collectis
CAP.VI. — Dejecitde fortitudine(Dan. vm, 10). H suis viribus instigat, qui in omni fastu fallaciaeet
virtutis robore et culminis elatione prosperabitur.
(Moral. xxxu, c. 15, n. 26; lib. xxxiv, c. 2, n. 2.) De eo iterurn Daniel dicit: Contra principemprinci-
Sub Antiochi specie de Anticbristo loquilur Daniel, pum consurget,et sinemanuconteretur(Dan. vm, 25).
dicens : Dejecitde forliludineet de stellis, et concul- Hoc idera 1'aulus dicit : Ila ut in templo Dei sedeat
cavit eas, et usque ad principem(ortitudinismagnifi- oslendensse
tanquam sit Deus (II Thess. n, i). Sine
calus est, et ab eo abstulit juge sacrificium, et aejecit manu vero conterelur,
locum sanctificalionisejus. Robur aulem datum est ei non sanclorum cerlamine, quia non angelorum bello,
sed advenlum judicis
contra juge sacrificium, propter peccata, et prosterne- solo oris spiritu reterna morteperferietur. Sicut per
tur verttas in terra, et [aciet et prosperabitur (Dan. Paulum dicitur : QuemDominus Jesus inlerficietspi-
vni, 10,11,12). De fortitudine et de stellis dejicitr, ritu oris sui, et destruet illuslralione adventus sui
cum nonnuilos et luce justitiae splendenies et virtule (Ibid.,
3).
operis robustos frangit. Qui usque ad principem for-;
litudinis magnilicatur, quia contra ipsum actoremi CAP.VII.—£f ego elangui et mgrotavi(Dan. vm, 27).
[Teacf.,auciorem] virtulisextolIitiir.Juge ergo sacri- (Dialog. 1. iii, cap. 24; lib. i, hom. 8, in Ezech.,
licium loliit, quia studium conversationis Ecclesiae, num. 19.) Cum Daniel magnam et terribilem visio-
in eis quos ceperit, interrumpit. Robur vero propler nem vidissetex qua contrerauit, prolinus adjunxit:
peccata conlra juge sacrilicium ei datur, quia nisi1' El ego elangui et mgrotavi per dtes plurimos (Dan.
pereuntium merita exigerent, eos qui recti crede- vui, 27). Caro quippe ea qtiae sunt spiritus capere
banlur oblinere adversarius non posset. Verilas in ' non valet, et idcirco nonnunquam cum raens humana
terra prosternitur, quia tunc fides rerum ccelestium Q ultra se ad videndum ducilur, necesse est ut hoc
ad desiderium vitae temporalis inclinatur. Ef faciet carneum vasculum quod ferre talenti pondus non
et ptospetabitut: quia tunc non solumin reproboruro1 valet, infirmetur. Vel cerle videns sublimem visio-
menlibus, sed etiam in electorum corporibus crude- nem, per plurimos dies elanguit et aegrolavit, quia
litate inaestimabili,sine quatibet objectione grassa- hi qui in virtutibus forles sunt, cum altiora Dei con-
bitur. Hinc rursus per Danielem dicilur : Et robora- spiciunt, in sua.stbi aestimationeinfirmiet imbecilles
bitur fortitudoejus ; sed non in viribussuis (Ibid., 23).' fiunt.
lllius namque hominis fortitudo non in suis viribus
roboratur, quia Satanacvirlute in gloriam perditio- CAP.VIII. — Audivivocemverborum,et audiens,
nis attollilur. HinC riirsum ait: Interficiet robuslos t jacebam consternalus(Dan. x, 9).
et poputumSanctorum secundumvotuntatemsuam , etf (Moral. xxn, c. 20, n. 47.) Daniel prophefa, lo-
dirigelur dolusin manuejus (Ibid., 24, 25). RobustosJ quente ad se Domino, dum positionem sui corporis
quippe interficitcum eos qui mente invicti sunt, cor- nobis insinuare studuit, raeritorum increraenta si-
poralitervincit; velcerte robustos et populum sanc- gnavit. Ait enim : Audivivocemverborum ejus : el
tortim secundum voluntatem suam interlicit.cum eosi audiens, jacebam consternatus super faciem meam ;
qui robusli et sancti credebantur, ad nutura suaevo-- vultusquemeus hmrebat lerrm : et eccemanus letigil
lunlatis trahit, in cujus manu dolus dirigitur. Quiai wte,et erea:ttme super genuamea, et super ariiculos
quidquid callide machinatnr, etiam cum virlute po- manuummearum, et dixit ad me : Daniel, vir deside-
tentiaesecularisexsequilur. Doltisquippe in manu ejuss tioram, intelligeverba qumloquor ad te, et sta in gra-
est fraus in virtute: quia omne quod nequiter volet,, j. du luo : nunc etttm missussum ad le. Cumquedixisset
hoc ad tempus exsequi eliam fortiter potest. Dolusi mihi sermonemhunc, sleti tremens,el ait ad me: Noli
vero ejtis dirigi dicitur, quia fraudis ejus malitiat meluere (Dan. x, 9,12). Quam videlicet positionem
niilla diflicullate praepedittir.Vel certe dolus in manui sui corporis, dum verba intrinsecus loquentis audi-
ejtis dirigetur; quia in ilto fraus per opus adjuvatur. ret, neqnaquam nobis tanta cura exprimeret, si a
Quod enim fallendo dicit, hoc mira faciendo asserit. mysteriis vacuam cognovisset. In Scriplura enim sa-
JNauiquidquid lingua mendax siinulat, hoc quasi ve- cra justi viri non solum quacdicunt prophelia est,
rttm esse manus operis tentans ostentat. Hinc rur-- sed etiam plerumque quod agunt. Vir eliam sanctus
siini cura Danielbestiara quarlam diceret decemcor- internis mysteriis plenus, per positionem quoque
nibus fultam, adjunxii, dicens : Considerabamcor-- corporis virtutem expriroit vocis. Et per hoc quod
nua, et ecce eornu aliud parvulumortum est de medio 9 primum in terra proslratusjacuit, per boc quod se
eorum, et triu de cornibus primis evulsasunt a facie e postmodum in manuum suarum articulis et in geni-
ejus ; el ecceoculi quasi oculi hominis erant in cornu II bus erexil, per hoc quod ad exlremum erectus et
islo, et osloquensingentia (Dan. vu, 8). Undecimum l tremens constitit, in seipso nobis omnem ordinem
quippe liujus bestiae cornu esse describiiur, quiai nostri provectus innotescit. Verba enim Dei in terra
regni ejus polentia in dignitate roboratur. Omne a jacentes audimus, cum in peccatis positi, terrenae
enim peccatum undeuarium est, quia dum perversaa pollutioni conjuncli, sanctorum voce spiritualia prae-
agit, praeccpli Decalogumtransit. £t quia in cilicio 9 cepia cognoscimus. Ad ejus praecepta quasi super
pQ;:catumpUngitur, binc est quod iu tabernaculo o geuua et super manuum nostrarum articulos erigi-
1001 S. PATERlt EXPOSITIOV. ET N. TEST. — SUP. OSEAM PROPHETAM. 1002
mur, quia a terrenis contagiis recedentes, quasi jam A / dicat: Precum quidem tuarum merita exiguht, ut
ab infimis ventrem [Text. mentem] levamus. Sicut Israeliticus populus a jugo suaocaptivitatis exualur;
enirn totus terrse inhasret qui consternatus jacet, ila sed est adhuc quod in eodem populo Persarum do-
qui in genibus et manuum suarum articuiis incurva- minio purgari debeat, unde de ereptione illius Per-
tur, inchoante provectu, ex magnajam parte a terra sarum princeps mihi jure contradicat. Quamvis pre-
suspenditur. Ad extremum vero voce dominica erecti ces tuas eorum quoque lacrymai qui in Judsca relicti
, sed trementes assistimus , cum a terrenis sunt, adjuvent. Unde hoc quoque quod dixiraus, ad-
esideriis perfecte sublevati, verba Dei quo plenius jungit: Michael princeps vester venit in adjutorium
Suidem
cognoschnus, plus timemus : adhuc enim quasi in mihi. Cumque ut adversum Persarum principem
terra jacet, qui ad coelestiaerigi terrenorum deside- praelietur egreditur, Grcecorumsibi princeps apparet
riis negligit. Quasi sublevatus autem adhuc in geni- adveniens ; qua ex re innuitur quod adversum Grse-
bus et in manibus incumbit qui quaedamjam contagia cos quoque Judcea aliquid commiserat, quorum pro-
deserit, sed quibusdam adhiic terrenis operibus non fecto causa ereptioni illius resistebat. Prophetae
conlradicit: jain vero ad verba Dei ereclus assistit, igitur preces angelus exaudit; sed Persarum prin-
qui perfecte roenlem ad coalestia[Text. sublimiaj eri- ceps resistit, quia et si jam vita justi deprecantis
git, el per immunda desideria incurvari contemnit. ereptionem populi exigit, ejusdem tamen populi
Bene vero trementem se stetisse indicat, quia exa- adhuc vita contradicit; ut quia nec plene hi qui in
men subtilitatis internse quo plenius ad illud proii- captivitalem fuerant ducti purgati sunt, jure eis
ciscitur, plus lormidatur. Uhi apte divina voce sub- adhuc Persaedominentur. Michael adjuvat, sed Grse-
jungitur : Noli meluere; quia cum plus ipsi quod ti- ." corum princeps ad pralium venit: quia mereri qui-
meamus agnoscimus, plus nobis de Deo per internam dem veniam lam longa oppressorum captivitas pote-
gratiam infunditur quod amemus : quatenus et con- rat, sed ereptionis eorum benelicio, hoc quoque quod
temptus noster paulisper transeat in timorem, et ti- in Graecosdeliquerant, obviabat. Recte ergo dicitur .
mor transeat in charitatem. Ut quia quaerentinos Deo quod conlra se angeli veniunt, quia subjectarum
per contemptum resistimus, per timorem fugimus, et sibi gentium vicissim merila contradicunt. Nam su-
eontemptu quoque et timore postposito solo ei amore blimes spiritus eisdem gentibus principantes nequa-
jungamur. Paulisper enim etiam timere dediscimus, quam pro injuste agentibus dererlant, sed eorum
eique vi solius dilectionis inhseremus [Texi. timorem facia juste judicantes examinant. Cumque uniuscu-
ejus discimus, cujus | solius dilectioni inhaeremus]. jusque gentis velculpa veljuslitia ad supernae curiae
Appositis igilur quasi quibusdam gradibus provectus consilium ducitur, ejusdem gentis prsepojitus, vel
ndstri, mentis pedem prius per timorem in imo po- obtinuisse in certamine, vel non obtinuisse perhibe-
nimus, et post propter charitatem ad alia amoris ie- tur : quorum tamen omnium una victoria est et sui
vamus : ut et ab eo qnod quisque tumet, reprimatur super se opificis voluntas summa; quam dum
ut timeat; et ab eo quod jam timuit, sublevetur ut seniper aspiciunt, quod obtinere non valent nun-
prsesumat. quam volunt.
CAP.IX. — Ego veni propter termones tuot CAP.X. — Pertransibunt plurimi, et multiptex erit
(Dan. x, 13). scientia (Dan. xn, 4).
(Moral. xvn, c. 12, n. 17.) Libet inquirere si pax (Lib. n, hom. 4, in Ezech., n. 12.) Sciendum no-
in sublimibus suinma retinetur, quid est quod per „' bis est, quod per incremenla temporum crevit scien-
Angelum Danieli dicitur : Ego vem propler sermones '•• tia spiritalium palrum ; plus namque Moyses quain
tuot, princept autem regni Pertarum restitit mihi Abraliam, plus prophetaj quain Moyses, plus apostoli
viginti et uno diebus. El ecceMichaelunut de princi- quam propheife in omnipotentis Dei scientia eruditi
pwus primis venit in adjulorium mihi (Dan. x, 13). sunt; Daniele attestante, qui ait: Pertransibunt plu-
Et paulo post : Nunc revertar ut pralier adversum rimi, etmultiplex eritscientia(Dan.\\\,i). Ad Moysen
principem Pertarum. Cum enim egrederer, apparuit Dominus dicit: Ego sum Deut Abraham, el Deut
princeps Gmcorum adveniens(Ibid., iO). Quos itaque ltaac, et Deus Jacob; tt nomenmeum Adonai non in-
alios principes gentium, nisi angelos vocat qui sibi dicavieis (Exod. vi, 3). Ecce plus Moysiquam Abra-
resistese exeunti potuissent? Quseergo pax esse in ham innoluerat, qui illud de se Moysi indicat quod
gublimibus potest, si inter ipsos quoque angelicos se Abrahaenon indicasse narrabat. Prophetae eliam
spiritus praliandi certamen agitur, qui semper cons- plus quam Moyses divinam scientiam apprehendere
peCtui veritalis assistunt ? Sed quia certa Angelorum potuerunt, Psalmista teste, qui ait: Quomododilexi
ministeria dispensandis singulis quibusque gentibus legein tuam, Domine, tota die meditalio mea est; et
snnt praehta, cum subjectorum mores adversum se subjungit: Super omnet docenlet me intettexi (Ptat.
Vicissim praepositorum spirituum opem merentur, cxvm, 97 et seq.); et iterum : Super tenioret intellexu
ipsi qui pnesunt spiritus contra se venire referuntur: Qui ergo legem meditari se memorat, etsuper orane»
is enim angelus qui Danieli loquebalur captivis Israe- docentes se ac super seniores inlellexisse testalur ,
litici populi in Perside conslitutis prselatus agnosci- quia divinam scientiam plus quam Moysesacceperat,
tur. Michael autem eorum qui ex eadem plebe in manifestat. Plus quoque sancti apostoli docti sunt
Judsea remanserant, prxpositus invenilur. Unde ab 0| quam prophetae, Yeritate teste quaedicit: Mulli re-
hoc eodem angelo paulo post Danieli dicitur: Nemo get et propheta?volueruntvidere qum vos videlis, et
ett adjulor meusin omnibushit, nisi Michaelprincept non viderunt (Matlh. xm, 17). Plus ergo quam pro-
vetter (Ibid., 21). De quo et hoc quod pracmisimus, phetse divinam scientiam noverunt, quia quod illi
dicitur : EcceMichael unus de principibus primis ve- solo spiritu viderunt, ipsi etiam corporaliler vide-
nit in adjutorium mihi. Qui dum nequaquam simul bant. Impleta estitaque Danielissententia, quiaper-
esse, sed venire in ailjutorium dicitur, aperte ei po- transibunt plurimi el multiplex erit scientia : quanto
pulo pnelatus agnoscitur, qui captus in alia parte enim mundus ad extremitatem ducitur, tanto nobis
tenebatur. Qtiid est ergo angelum dicere : Ego veni aeternaescientiae adilus largius aperitur, per Domi-
propter termonestuot, princept vero Pertarum restitit num nostrum Jesum Christum, cui est honor et glo-
mihi, nisi sua subdilis opera nunliare? Ac si aperte ria in ssecula. Amen.

LIBER SEPTIMUS.
De Testimoniis in Oseam prophetam.
CAPUTPRIHBU. — Ecce ego tepiam vias tuat spinis cap. 2, num. Vir unmscujusque fldelis animaa
3.)
(Ose. ii, 6). Deus est, quia ei lisecper fidem conjuncta est. Sed
(Lib.u,hom.35, inEvang.,num. 9; Moral. 1.xxxrv, plerumque contingit, nt anima Deo conjuncta for-
PATROJ,. LXXIX. 32
1005 APPENWX AD S. GREGOWIOPERA OMNIA. 1004
tassjs iniirmaUin illicitis desideriis ruat, immundis A ante Dei ooulps adjunctis iniquilatibus anima cruen-
adtnic se spiritibus in operatione substernat, mundi tetur.
doriam quaerat, delectatione carnali pascatur, ex- CAP.IV. — Peeeata populi mei comedunl(Ose. iv,8).
quisitis voluputibus nutriatur. Sed pleruraque Domi- (Lib. i, hom. 17, in Evang,, nuin. 8 ) Eccedeobla-
hns omnipotens ulemanimam regpieit misericordi- tione fidelium vivimus, sed pro animabus fideiium
ter, et ejus voluplatibus permiscel araaritudines. Ut non laboramus. Illa in slipenaio nostro sumimusaua3
dum votfs ejus valida contrarielate nascitur, ex ipsa redimendigpeccalis suis fideles obtulerunt; nec
iropossibilitaiecorrigaiur. Hince&tquodspecie unius- pro lamen conlra eadem peccata vel orationis studio, vel
cujusque animse, do inArmante Judaea et in pravis
Itineribiis gradieote, per O&eeprophetam Dominusdi- praeilicationis, ut dignum est, insudamus. Vix pro
sua nuempiam aperU vece reprehendimos, et
cit:Eccesepiam viaituatspinis(Oseeu,6). Visefideiis culpa adhuc quoa est graviqg, aliquando si persona in hoc
animaespinissepiuntur, dumdolorum puncliones[Text.
dolorem punctionis] invenit, in hoc quod temporaliter mundo adversetur
potens sit, ejus for&iUnacta laudamus, ne si
iracundiam, munus subtrabat quod
concupiscit. Et teptam maceria; et vias tuas non in- impendebat.per Sed debemus sine cessalione meminisse
Veniet.Quasi interposita maceria viis ejus obviat, de quibusdam scriptum est ia Osee : Peccata
mmirum desideria perfectionis diilicultas repu- quod
cujus mei comedunl(Otee iv, 8). Cur autem peccata
gnat [fext. impugnatl. Et semitas «uas invenire non popuh populi comedere dicuntur, nisi quia peccata delin-
potest, quia hoc quoa raale quaerit probibelur adi-
Et amatores tuot, et non appreliendet quentium fovent, ne teraporalia slipcndia amiltant.
pisci. tequelur
eos : et quwret eos, et non inveniet. Malignos enim _ Sed et nos qui ex oblaiionibuglidelium vivimus,quas
spiritus quibus se in suis desideriis anima subdidit, B » ifli pro suis peccatis obtulerunt, si comedimuset
ad desideriorum suorum effectumminime apprehen- Pensemus tacemus, eorum procul dubio peccata manduqunus.
dit. Sed de bac salubri adversiute et difficultale ergo cujus sit apud Dominuai criminis
pretium comedere, et nihil «untra peo-
quanta utilius nascatur, adjungU, dicens : Vadam et peccatorum
revertar ad virum meumpriorem, quia meliusmihi erat cata peccantium [Text. praedicando]agere.
tunc quam nunc. Prior vir Dominus est, quia castam CAP.V. —Victimat tn profundodeferebant(Ote.r, 3).
sibi animam sancti spiritus inlerposilo ainore con- (Lib. i, hom. 4, in Ezech., num. 4.) Vceliis qui
junxit. Queta tunc mens uniuscujusque desiderat, per bona quse faciunt terrenam gloriani quxrunt.
cum multiplices aniaritudines velut quasdam spinas Per Osee dicitur : Viclimas in profundo deferebant
invenit in eis deiecutionibus quas temporaliter con- (Osee V, 2). Quii sunt aliud lacrymaeoralionis, nisi
cu|iiscit. Nam cum adversitatibus mundi quem diligit victima?oblationis nosti ac, sicut scriptum est: Sacri-
morderi aniroa ccepii, tunc plenius intelligit quanto ficium Deo spiritus conlributalus (Psat.L, 18)? Et
illi cum priore viro melius iuit. Tunc quceadultera sunt nounulli qui iilcirco se in prece iamentis affi-
conata est esse, nec Umen aperto opere potuit, fl- ciunt, ut aulterrena commoda acquirant, aut homi-
deiis conjux esse decernit. Eos ergo quos voluptas nibus sancti esse videanlur. Quid isti nisi viciimas
\Texl. voluntas] prava pervertit, pleruraque adversi- in pratunduro deferunt.qui per hocquod in imo sunt
4» cerrigk. Unie nimis limendum est ne sequantur qusc requirunt, oraUonis suw sacrilicium deorsum
prospera, cum desiderantur injusta. Quia dilficilius' deponunt.
mauim corrigitur, quod perfectionis [Text. add. etiaiu]' C*p. VL — Formcatimit «piritut m medi» eorum
pwperHate fulcitur. (
C (Ose. v, 2).
CA», U. — Bedi eit frnmentum, vinumet oleum (Ose.
H, 8). <Moral.lib. XKVI, c. 17, n. 2$.) Omni custodia mens
ett a suoerbi»; tumore servanda : intus enim videt
(In Reg. pastor., cap. 24.) Qui sacrse leg» verbat Deos quod mentem elevat, et idcirco foras permitiil
non recte inWlligunt.,errores diseoruiasque geuerau- kwatescere quod deponat. Intus prius extollitqr,
do, legem Dei quaeidcirco bomiui daU est, ut Sa- quod foras pogtmodumluxurke corruptione feriatgr.
tanas sacriftcia prohjbeal, eamdem ip&amin Satanae : Hinc quippe per Osee contra Israelitas dicitur : For-
feacrlticiumvertunt. Unde per Osee quentur Doaainus > nicatiomit tphitns in niedio eorum, et Dominum non
et
dicens : bedi eit frumentum,vinum oleUm; et ar- eegxwerunt(Gtee v,2). Qai ut oslenderet quod causa
ventum muttjpUcavieit et aurumt quce (ecerunt Baal( libidinis ex tulp-t prorupii elalioni«, UIOJsnbdit, di-
ffhee n,8).Frumentum a Domiooaccipiuius, qoando> eeao : Et retponiebit arrogmtw itrael in faciem ejus
trudlctis oBscurioribus subducto tegmme liuerx perr (Ibid., 5). Ac si diceret : Culr>aquae per elaiinnem
medelam spirjtus, legis interna seutinius. Vinunit mentis in <vccultolaluit, per camis luxuriam in aperlo
snum noblB prajaUt Dominiis, cum Scrjpturae suae i mikondit. Occuliam enim cnlpam sequitur aperta
afta OTaefliCgHone nos debriat, Qleum quoque suumt pencussio, ut malis «xterioribus mteriora puni.antur,
|wpi$ trfestt, cum pneceptis apertioribus viiain no» et mt publice per luxunam eofruat, quod latenter
ittsln bjjiHiaalenlUte disjpouit.Argentummuiliplicat,, tumebat.
MBMofej» veritati» nohi» splendida eloquia subinini- CAP.VII. — Factus est Ephraim panis mbcinerkiut
ftrat; «uroque nos dlut, quaudo cor nestrum intel-'.
(Ose. vu, 8).
feciu sgmnii fulgoris irradiat. Qusecnncu hseretici' D | lib. xxxu, c. 10, n, 12.) Quisquis adhue
Paat OnVuilt;_ quia amjd audiloruui suorum corda 1 (Moral.
ea quae raundi sunt appetit, apte facjem veri luminig
cprrupte omnia intetligendo pervertuut, et de fru-' non apparel, quia su D pulvere terrense contagiouis
mftAo ttei, vjno, et oleo, ar^ento pariter et auro9 [Text. cbgrtationis] latet. Hinc est quod de unaqua-
^Ume «ucriuciuai Uumolant, quia «d errorem di- "
scoraj» TBrba pacis incliuast. que anima lerrenis desideriis aggravata sub Epnraun
specie dkittir per Osee: Faclus est Ephraim panit
C*j>.Ifl. -• Matediekm et mendackm wmdavemntit subeinericius,qui non reversatur(Oseevn, 8). Ex na-
(Q*t* iv, 2). tura quippe bene condita uohisesl intentioqua? surgat
.(Ljb. 4 hojn. li, in Eeedi., nw». 25; Moral. lib. i. in Dominum; sed ex conversalione nequiter assuaia,
l, c, 17.) JoAtu*et omnipotens Deus cum pneceden- i- i.iest voluplas quaepraesenspremel in s-aeculuin.Panis
tibus peceatis irascitur, permilth ut caecata mens is vero subcinericius ex ea parte est muudior quain in-
eliam in aliis labalur. Unde per Osee dicitur : Male- 3- ferius occuilat, et ex parte sordidior qua desuper ci-
dictum, et mendacium,et homicidium, et furtum, et H nerem portat. Quisquis igiiur inlentionem qua Do-
adulterium inundaverunt; el sanguis sanguinemtetigit \t minum deLuisset quaererenegligit, quasi raore panis
(Oseeiv, 2). Soli-t enim sanguiuis noniine peccatum n subcioericii raundiorem parlem inferius premit. Et
«ignari. tjncleis qui a p.ccatis liberari desidcrat, per :r cum curas saeculi libenter tolerat, quasi congestuiu
puenitentianj clamat '.Ubera me de sanguinibus(Psal.(. cinerem superius portat. Reversaretur vero panis sub-
t, 19). Sanguis ilaque sanguinem taugit, cum culpse ae cinericius, si desideriorum carnalium cinerem repej-
culpam copulaverit. Et peccatum peccalo additur, ut it leret, el intentionem bonam quam in se dudumttt-
 1005 S. PATERH EXPQSITIQ V. Ef N. TEST. — SW„ JOEL PROPHETAM. rtm
spiciendo opprcsserat, superius ostentaret. Sed re- A bujus mundi gloria cunctis sudoribus Ubentej ger-
versari renuil, cum mens amore curarum secularium viunt, et gravium laborum jugo devojtjssjme coVa
pressa, molem superpositi cmeris abigere negiigit; submittunt. Quod bene suh Epbraim gfecia Osee
dumque assurgere in iotentionem bonamnon appe- propheUnte describkur.qui ail: Ephr<i&m,vituU dma
tit, quasi mundiorem faeiemsubtus premit. Mgere trituram (Qsee x» II). VUnla mmm toiurce
CAP.VUI.— Comederuulalieni robur ejus et netcmt raboribus assueta, relaxaU plerumque, ad ejusdeoi
laboris usura eliam non compulsa revertiiur: ita
(Ose. vn, 9). pravorum mens hujus muadi servuiis dedita, o»re-
(Moral. lib. e.
xxv, 7, n. 14; lib. xxxiv, e. 5, n. rum teraporaliumfatigationihusassueu, euamsili-
6.) In hac mortali vita consistere, quasi ad vetostatem bere sibi vacare liceat, subesse Umea Urrenk SJS4O-
ire est, et eum indiscussa mens rehnquilur, ii» quo- ribus festinat. Et usu [Text. usuml mjsene convw-
dam senio torpoiis soporatur; quia sui negligeBS sotioms trituram lafcorfeqroerft, ut a Jugo mundanae
propositnm robur insensibiliter perdens, a form servitutis non libeat cessare, etiamsi liceat.
prioris fortiludinis, dum neseit, seneseit. Unde dicftur
per Oseeetswb Ephraim specie : Gomedemnt alieni ro- CAP. XII, — Dabo tibi re§n m funw meet^Ote.
htr ejus neseivit: sed et cani effusi sunl iu eo, et XHI, « ).
[Text. add. ime]igmravit (Osee vn, 9). A'ieni quippe
solenl intelhgi spiritus apostatae,qui robur comedunt (Moral. xxv, c. 16, n. 34.) NuEus qui malum
eum virtutem mentis pervertendo consumunt. Quod rectorem patitur, eum quem patitur, accuset i quia
Efihraim et perlolit et nescivit, qnia m tentatioue ff nimirum sui fuit meriti, perversi rectoris subjacere
malignorum spiritunm et robur aniroi perdidit, et ditioni. Culpam ergo proprii maajs aaousetestoperi»,
hoc ipsum qnod perrMerit non intellexit. quam injustitiajii gubematoris. Scriplum eaim
ih Osee: Dabotibi reges in furoremea (Qsee xut, 11).
CAP.IX. — Ipsi regnaverunt et non ex me (Ose. vm, 4). Quid igitiir illos nobis praeesse despLeuousquorum
i
(la Reg. pastor. part., c. 1.) Contra malos pa- super nos regimina ex Domini furore s«scipimu6 ? Si
stores Domious per Osee queritur, dicens : Jpsi re- ergo irascente Domino Deo secundum nostra merila
guaverunt et non ex me, principes exsliterunt et mn rectores accipimus, iq illorum actione coUigjnuis
cognovi(Osee vui, 4). Ex se enim et non ex arbitrio quid exnostra actione [Text. aeslimatione] pea-
summi rectoris regnant, qui nullis fulti virtutibus, semus.
"ncquaquani divinitus vocali, sed sua cupiditate ae- CAP..XflL— Ero nwr* tm, « mors (Ose. xnt, M);
censi, culmen regiminis rapiunt poiius qua;n asse-
quuntur. Quos Umen internus judex, et provehit et (MoraJ. XH, cap. 11; Iib. u , hom. 22; in Evang.,
non cognoscit; quia quos permitlendo tolerat, pro- num. Ab rediens Dominusr neojuaqnam
fecto per judicium reprobationis ignorat. Unde ad se electos6.)sintul inferno et i«prebos IraxU; sed exinde illos
quibusdam post miracula venientibus dicit: Recedite
a me operarii iniquitatU, nescio vos qui estis (Luc. sustulit quos suosin fide et aclibus reeognovit. Unde
per Osee propheUm dieit: Ero mort tua, o mors;
xin, 27). morsus tuusero,in{srne(0«ee xiu,14>> Mnamirue
CAP.X. — Culmut stan* non est in eis germen quod occidimus , agimu» ut pewtusj uo«. sit. Et co
(Ose.wn, 71. vero quod mordemus partem abstra^hnu&^parSMi-
(Moral. vm, c. 43, ». 7G, 71.) Hypocrilis humanos r que reUnquimus. Quia ergo in eleeti» swo fiin*his
favores desideranlibus per Osee dicitur : Cutmus eceidit mortem, morauiortis exslitU; q«a veroosc
stans non ett in eis germen, et non facit farinam ; inferno partem ahstulit et partem reiiquit raomotf
auod et si fecerint, alieni comedentittam (Oseevtn, 7). cidit funditus, sed momordit infernum. Ait ergo :
Culuius germen non habet, eum vita virtutum me- Ero mors tua, o mort. Ac si aperte dical: Quia in
ritis caret. Farinam culmus non facit, cum is qui in electis meis te fundttus perimo, eromwsus tuus ,
praesenti saeculo prolicit, nil subtilitatis intelligit^ inferne ; quia sublatis eis te exparle transugo; qwd
nullum boni opens fructum reddit. Sed saepe et cum enim a«te passionem promisil, in resurreclione sua
perfecerit farinam, hanc alieni comedunt, quia et Domiiius implevit: Et ego si exaltatus fuero a terra,
cum bona opera hypocritae ostendunt, de his ma- emnia tmham ad me (Joan. xu , 32). Omnia abstu-
lignorum spirituum vota satiantur. Qui enim per haec lit utique elecU: amnia traxit, qui de ele«tis su«s
placere Deo non appetunt, nequaquam agri Domi- apud inferos nullum reliquit Jesus Chrislus Do-
mni, sed alienos pascunt. minus noster, qui cum Patre et Spiritu sancto vivit et
CAP.XI. — Ephraim vkula dwctadiligere trituram regnat, per omnia saecula sffictdorm».Amen.
(Ose. x, Ifj.
(Morai. xx, c. 15, n. 39.) Perversi homines pro

LIEER OCTAVUS*
De Testimoniis in Joel prophelam.
CAPCTPnnnjM.— Residmumerucat comedit locusta D totum corpus in ventrem colltgitur, nisi edendi hi-
(ioel i, 4). gluvies liguratur ? Quid per rubiginem, quae dum
(Moral. libi xxxiu, e. 37, n. 65.) Sa3p«mens repro- langit incendit, nisi ira innuitur ? ctun
Residuum etf^s
luxiiri» vi-
ftoruni gaudel de quibusdara vitiis, quod eis subjecta erucae locusta comedit, quia saepe
non sit; et ptaecavere ac gemere negligit: quia dum tium a mente recesserit, inanis gforia succedit. Nam
amorem camis non steriiitur, quasi
quaedam pravitatis desideiia transeunt, alia vice eo- quia jam per charilate
rinii, qtirbus fortasse neqnius succumbit, succedont. sanctara se ex gloriatur. ResMuum IpcusUs
Unde bene per Joel propheiam dicitur: Uesiduum brucbus comedit, quia saepe cum inaai glurjae qu»
erucm comedit locusta.et residuum locusta; comedit quasi ex sanctitate vehiebat resistilur., vel ventri,
bmclius',et residuum bruchicomedit rubigo (Jo.l i, 4); vel quinuslibet ambitiosis desideriis iuunoderalius
Quid enim per erucam quse toto cortiore in terra indulgetur; mens enim Dei nescia nullo tanto ajafociusai
repit, nisi luxuria designatur? quaecor quod tenet ita quemlibet ambitum ducitur.quanto velhumanaj
Residuum brucfii rubigo
pollurl, ut in superioris munditiae surgere amore laudis amore refrenatur.
non possil. Quid per locusUm quae saltibus volat, consumit, quia saepe dum ventris injjluviesperdomi*a|ir
nisi inanis gloria exprimitur, quae se vanis pncsum- tinentiam restrkigitur, irae hnpatientia acrius
Dtionibus exaltat ? Qtiid per bruchum, cujus peue natur; quse more rubiginis quasi exurehdo messem
 ~
1007 APPENDIXAD S. GREGORIIOPERA OMNIA. 1008
comedit: fluia virtutum fructus impatientiaefiamina .\ Evang., num. 6.) Virtus abstinentiseparva csse credi-
labeseit: dum ergo vitiis vitia succedunt, agrum tur [Text. quam parva respicitur], quae non\Text.
mentis alia pestis devorat, dum alia relinquit. Bene add. nisi] ex aliis virtutibus commendalur. Hinc per
autem subditur: Expergisciminiebrii el flete (Joel Joel dicitur: Sanctificatejejunium (Joel i, 14): jeju-
i,4). Ebrii quippe vocati sunt qui mundi hujus nium sanctificare est, aojunctis aliis bonis dignam
amore coofusi mala non sentiunl quae patiuntur; Deoabstinentiam carnis ostendere. Tunc etiam absti-
quid est ergo dicere : Expergitcimini ebrii et flete nenles Deo placentem abstinentiam offerunt, cmn
(Ibid., 5), nui somnum vestne insensibilitatis excu- ea quae sibi de alimentis sobtrahunt, indigentibus
tite, et in devastatione cordis, tot sibi succedentibus tribuunt. Solerter namque metuendum [Text. au-
vitiorum pestibus, vigilantibus lamentis obviate. diendum] est, quod per prophetam Dominusredar--
CAP. II. — Potuit vineam meam in detertum (Joel. guit, dicens: Cum jejunaretis et plangeretis, nun
t,7). quid jejuniumjejunaslis mihi ? et cum comedistisel
Moral. 48 n. alTec- oibistis, nunquid non vobiscomedistisel vobisipsisbi-
( vni, cap. , 81). Hypocriiae VH, 5). Non enim Deo sed sibi quisqnis
Untes laudes hominum, cum se oslendere alieuis bittis (Zach. si ea quse ventri ad tempus subtrahit, non
oculis appetunl, damnant quod ajiunt. Quos cum jejunat, inopibus tribuit, sed ventri postmodum offerenda
maligni spiritus ad jactantiam provocanl , opera cuslodit. Sibicomedit et bibit qui alimenta corporis,
eorum captivantes denudant. Unde sub cujusdam quae snnt communia dona conditoris, sine indi-
gentis specie antiquorum hostium malitiam signans gemibus percipit. lllud ergo jejunium Dominus ap-
per Joel Veritas dicit: Potuit vineam meam in deser- probat, quod ad ejus oculos manus eleemosynarum
Inm, decorlicavitficummeam; nudant extpoliaviteam, B levat. Incassum quoque jejunio caro atteritur, si a
atbi faeti tunt rami ejut (Joel i, 7). insidiantibus suis voluptatibus animus non refrenatur, cum
Dei vinea in desertum pravis
ponitur, per prophetam Dominusdical: Ecce in die jejunii
qujppe spiritibus,
cum plena fructibus anima humanaelaudis cupiditale vestri invenitur voluntas vestra, et omnet debilores
dbgipatur. Ficum Dei gens ista decorlicat, quia se- vestros repetitis (Isa. LVIH, 3). Neque enim qui de-
ductam mentem in favoris appetitum rapiens , quo bitorem suum , hoc quod dedit repetit, aliquid injuste
banc ad ostenUtionem perlrahit, legmen ei humili- facit; sed dignum e>t ut
Utis lollit, eamqtie nudans exspolial, quia qunusque mac>rat, etiam hoc quisquis se in pcenitentia
in bonis suis absconditur quasi proprii tegminis cor- quodsibijusle competit inlerdicat.
sic sic] nobis aftlictiset poenitentibusaDeo
tice vestitur. Curnvero mens hoc quod egerit, videri S\c[Text. amore illius et
ab aliis concupiscit, quasi exspoliala (icus eum qui dimittitur quod injuste egimus, si pro Perabstinen-
se texeral corticem amisit. Unde | Texl. Ubi ] npte hocquodnobis justecompetitrelaxemus.
tiam itaque vitia carnis mortiticantur; et ne morlua
subditur: Albi facti sunt rami ejut: quia ostensa caro
hnmanis oculis ejus opera candescunt. De sanctitate carnem putrefiat, per jejunium agilur; mortuam ergo
nomen sumitur, cum recta actio divulgatur: sed quo- luxurise deservire. pulrescere est, hoc mortale corpus fluxui
dUm subducto cortice rami fici hujus arefiunt, so- Joel Sicut de quibu-dam per eumdem
lerter intnendum est, quia facU arrogantium humanis stercoresuo prophebm dkiiur : Computrueruntjumenta in
oculis ostensa, unde placere appetunt, inde siccantur. suo (Joel i, 17). Juinenta quippe in stercore
MensiUque quaeperjactantiain prodiicitur[7V£(.pro- luxunae pulrescere est, carnales homines in fetore
vilam linire. Bene ergo jejunamus, quando
diturj decorticata ficus [ Text. add. recte ] vocatur: hoc mortale corpus a luxuriae putredine per conli-
et candidaesl hoc et sicciuti r
quia per quod cernitur, nentiaeet jejuniicondimentum custodimus:auxiliante
proxima; perhoc quod tegmine cordisnudatur. Dominonoslro Jesu Christo, cui esl honor et gloria
CAP.III. — Sanctificatejejunium (Joel. i, 14). per infiniU saecula.Amen.
( Reg. pastor. m part., c. 19 ; lib. l, hom. 16, in

LIBER NONUS.
De Testimoniis in Amos, Michwam et Naum prophetas.
CAPUT PRUTCII. — Secuerunt pmgnantes Gataad (Amos satis rebus propter inOrmilatemnostram alta conde"
i,13). scensione Dominus se comparat, sicut per AmoS
(Reg. past. III , part., c. 24, admon. 25.) Hsere- dicitur: Ecce ego stridebo super vos,sicut stridet plaus
tici, ut apud imperitum vulgus scientiaesibi nomen trum onustttmfeno (Amot n, 13). Quia enim IVnum
extorqueant, student summopere et ab aliis recte est viu carnalium, sicut sc iptum est: Omniscaro
intellecta destruere, el sua perversa roborare. Unde fenum(Ita. xt, 6) ; in eo quod Dominusvitam ca<--
bene per prophetam Amos dicitur: Secuerunt prx- nalium patitur, more plaustri fenum se portare tcs
gnantet Galaadad dilatandum lerminumsuum (Amos tatur. Cui sub feni onere stridere est, pondera et
1, 13). Galaad namque acervus testimonii interpre- iniquitates peccantium cum querela tolerare.
Utur. Kt quia cuncU simul congregatio Ecclesiaeper CAP.III. — Plui super civilatem unam (AmosIV, 7).
confessionem servit testimonio verilalis, non incon- 0 (Lib. i, hom. 10 , in Ezech., num. 23.) Quotid e
grue per Galaad Ecclesia exprimitur, quaeore cunc- impleri videmus hoc quod Dominus per Amosnarrat,
torum fidelium de Deo qu:e sunt vera testatur. Prce- quia luerit iratus, cum dicit: Plui super civitatem
gnantes vocautur aniinae, quceinlelleclum verbi ex unam, et super civitatemalteram non plui: pars una
divino amore concipiunt, si ad perfectum lempus eompluta est, el pars super quam non pfuilText. quae
veniant, conceptam iutelligentiam operis ostensione comptuta non est ] , aruit (Amos IV, 7 ). Cum enim
pariturae. Termmum vero suum dilatare est opinio- sanitx exhortationis verba alia mens suscipit, alia
nis suae nomen extendere. Secuerunt ergo prae- mens suscipere recusat, super unam civitatem Do-
gnantes Galaad.ad dilataiidum terminum suum, quia minus pluit, super alteram non pluit. Cum vero et
nhnirum haeretici menles fidelium qttaejam aliquid ipse qui praedicationemaudit, ab aliis se vitiis corri-
de veriutis intellectu conceperant, perversa pnedi-
catione perimunt; et scientisesibi nomen exlendunt: una git, et ab aliis emendari contemnit: in isto pars
compluta, quia fruclum fecit, et pars quaecom-
parvulorum cord i jam de verbi conceplione gravida pluta non est, aruit; quia exhortationis verbum
erroris gladio scindunt, et quasi doclnnae sibi opi- non plene suscipiens, a bono opere slerilis remansit.
nionem faciunt.
CAP. II. — Ecce ego ttridebo tuper vos ( Amos CAP.IV.—Constiluitein portajudicium (Amosv, 15).
(Moral. lib. xxi, c. 20, n. 32.) Mos apud veteres
H, 13). fuit ut ad portam seniores sederent, qui certantium
( Morai. lib. xxxn , e, 5 , n. 2.) Aliquando insen> jurgiajudiciariaexaminationedistringerent: quatenus
1009 S. PATERH EXPOSITIO V. ET N. TEST. — SUP. HABACUCET SOPHONIAM. 1010
urbem in qua concorditer vivere oporteret, discordes A j prophetis semper adesset, inquisitus Amos propheU
non intrarent. Unde et per Amos Dominus dicit: non dicerel: Non tum propheta (Amot vn, 14). Quo-
Constitnilein porla judicium (Amos v, 15). modo autem propheu non fuit qui de futuris tot
vera praedixit? Aut quomodo propheu fuit, qui do
CAT.V. — Vat desideranlibus diem Domini se in praesenti vera denegavil? Sed quia eadem hora
(Amos v, 18). qua requisilus est, prophetiae sibi spiritum deesse
(Moral. lib. iv, c. 11, n. 18.) Sunt nonnulli qui sensit; de seipso veraciter intulit, dicens: Non tum
li lem quam tenere se sermonibus ostendunt, operi- prophela. Qui tamen seculus adjunxit: Et nunc audi
Ims deslruunt; et aut prava sunt quae faciunt, aut veroumDcmini [Texl. haic dicit Dominus]: uxor tua
recta opera non reclo corde sectantur : non enim de in civitale fornicabitur, el filii tui et fitiaf in giadio
suis operibus retributiones perpetuas, sed transilo- cadent(Ibid., 16). Quibus prophelaeverbis ostendilur,
rios favores quaerunt. Et Umen quia quasi sanctos quia dum de se illa loqueretur impletus est, etmox
lamlari seaudiunt, esse se veraciter sanctos arbi- habere prophetandi spiritum meruit, et prophetam
tranlur, et quanto se ex multorum aestimatione irre- se non esse humiliter agnovit.
prehensibiles putant, tanlo diem dislricli judicii se- CAP.VIII. — Et veniensad Babylonemibi tiberaberit
curius exspectant. De quibus per Amos dicitur : Vas
desideranlibus diem Bomini (Amos v, 18). (Mich. iv, IU).
— (Lib. i.hom.10, in Ezech.num. 12.) Si quiabsUlu
CAP.VI. Vocavit Dominusjudicium (Amot vn, 4). reclitudinis in pravam actionem ceciderunt, non sunt
(Moral. lib. xxxm, c. 6, n. 13.) Nonnulli mundum desperandi; quia per Prophetam MichaeamDominus
descrunt, et bonorum transeuniium vana derelin-' j) dicit: Et veniens usque ad Babylonem ibi liberaberit
quunt; et ima humililatis appetentes, humanaecon- calur? (Mich. iv, 10). Quid Babylonia nisi confusio yo-
vcrsalionis morem bene vivendo transcendunt; et in Saepe enim quis posiquam in confusionem vi-
tanla studiorum arte proficiunt, ut signorum virtutes tiorum cecidit, erubescens mala quae perpetravit,
jam operentur. Sed quia seipsos circumspiciendo ad pcenitentiam redit, seque a suis lapsibus bene
tegere negligunt, inanis glorise telo percussi ad in- vivendo erigit. Quiset ergo iste, nisi qui nsque ad
ferni profundum pejus de alto itiunt. Hinc per Amos Babylonem venit; liberatus est, qui poslquain
dicilur : VocavitDominus judicium ad ignem, et de- confusus mente perversa perpetravil, haec ipsa eru-
voravit abgssum multam, et comedii partem domut bescens niala quae fecit, se contra se erigit, el bene
(Amos vu, 4). Judicium [Text. ada. Domini] ad operando ad sUtum rectitudinis redit: in Babylonem
ignem vocalur, cum justitia: sententia ad poenam itaque venit et ibi liberalus est, qui per divinara
jam setcrnse concremationis ostenditur; et multam gratiam ostenditur eliain de confusione salvatus.
abyssum devorat, quia iuiquas et incompreheusi- CAP.IX. — Sicut spinm invicemte complectuntur ,
hiles hominum mentes concremat, quae nunc se (Naum. i, 10).
hominibus cliam sub signorum miraculis occultant.
Pars vero domus [Text. Domini] comeditur, quia borum (Moral. lib. xxxm, c. 31, n. 55.) De unitate repro-
iilos quoque gehenna devorat qui nunc quasi in Naum propbela ait : Sicut spinat invieem u
tic conviviumeorum pariter potanlium
sanclis aclibus de electorum numero se esse glo- complectuntur,
rianlur. (Naum. i, 10). Conviviumreproborum est delectatio
— temporalium voluplatum. In quo nimirum convivio
CAP.VH. iVoHtum prophela (Amosvn, 14). iC pariter poUnt, qui dclectationis sux illecebris se
(Moral. lib. u, c. 56, n. 89.) Si prophetiaespiritus concorditer debnant.

LIBER DECIMUS.
De Testimoniis in Habacuc et Sophoniam prophelas.
CAPUTPniiiuu. — Super custodiammeam stabo mea (Uabac. m, 16). Ac si diceret: Non mea virlus
(Habac.ii, 1). est in qua superius raptus imperturbabilis maneo,
(Moral. I. XXII,c. 16, n. 35, 36.) Si semel in ap- et mea virtus est in qua inferius turbor. Ipse ergo
petiiione superna; patriae, iorti stabilitate animus super se imperturbabilis est, ipse sub se perturba-
ligittir, niinus rerum temporalium perturbatione hilis; quia super se ascenderat in quantuin rapie-
vexatui':nec lcmpestatem rerum temporalium intus batur ad summa, et sub seipso erat in quantum
sustincl, quam inliielur foris : quia terrena omoia adhuc reliquias trahebat ad inliraa; ipse super se
qux concupila opprimere menlem poterant, dcs- imperturbabilis est, quia in Dei contemplatione iam
pccta subicr jaccnt. Unde per prophelam dicitur: transierat, ipse sub se perturbabilis, quia sub seipso
Statiie libi tpeculam (Jerem. xxxi, 21), ut dum quis- adhuc infirmus bomo remanebat.
quc speculalur sumuia, infunis superemineal. Hiuc CAP.U. — Voeei qui mulliplicat non sua
etiam Habacuc dicit: Super custodiam meam stabo n (Habac. vi, 1).
(llabac. ii, 1). Stat quippe super custodiam suam, (Moral. lib. xxxiv, c. 15, n. 27.) Lnti nomine in
qui per solerliam disciplinae terrenis desideriis non sacro eloquio terrenarum rerum multiplicilas figu-
succumbii, sed supereminet: ut dum slantem semper ratur, sicut per Habacuc dicitur : Vw ei qui multi-
nppclil aeiernilalem, infra sit ei omne quod transtt. non sua : usquequoaggravat contra te dentum
lamcit quia vir sanctus, quantalibet virtute profe- plicatlutum (Mabac. vi, l)?Densum lutum comra se aggra-
ceril, cuiu iu hac vila posilum adhuc exlrinsecus vare, est terrena lucra cum pondere peccati cumu-
carnis inliniiitas premit, ul scriptum est: Quanquam lare : denso quippe luto se aggravat, qui per avari-
in imagine Dei ambulel homo, tamen vanc conturba- liara terrena multiplicans, peccati sui se oppressione
bitur(l'sat. xxxvm,7), plerumqueagitur utelturbetur Rursum luti nomine doclrina sordidum sa-
exlerius cl imperturbabilis tturet inlerius. Et quod angustat.
piens designatur. Sicut per euradem prophetam Do-
vanc conturbari potesl, de infirmitate carnis sit; mino dicilur : Viam fecttti in mari equit tuit, in tuto
quainvis quod in imagine Dei ambulet, de virtute aquarum mullarum (Uabac. ui, 15). Ac si diceret:
mentis : quatenus et roborelur intus divino adju- Aperuisti iter praedicatoribus luis, inter doctrinaf
torio, ct lamen adlinc fOrissarcina premaiur humana. hujus saeculisordida et terrena sapienles.
Unde bene llabacuc iterum unam senlentiam pro-
tulil ad ulraque servientem. Ait enim : Et inlroivit CAP.III. — Deut a Libano veniel (Habac. m, 3).
tremor in ossa mea, el subtusme turbata est virtut (Moral. lib. xxxni, c. 1, n. -2.) Aliquando per
Mtl AWENWX AD S. GREGORll OPERA OMNIA. 10«
mM*Wi,Testatne«tum Dei exerimitur, gicut Habacuc A despiciunt, adjunguntur mlracula. Unde snbditor:
ait*J)au a lAlmm»veniet, et Stmclmtde monte um- In sptendorefaigoris armorum luorum (Ibid.). Fulgof
a*m«M*mdmt4(Hakwc. w, 3). Qiri cnim veaturum armoruin esl claritas miracuforum. Armis enim nos
seper TesttmeatiSMi aaginas soopondit, qaasi inde tuemur, jaeulis adversa destruimus. Arma cum ja-
v«Mt, Mde vetat sw promissime se tenuit. Quod culis,sunt miracula cum praedicamentis.Sancti enim
neefeeet Teawwaewtambeoe mons «mbrosusetcon- praedicatores verbis suis, quasi quibusdant jaculis
doasas Acitar, quia ipsrs allegoriarum ©bscuritaiibus atfversark» feriuwt; armis vero, id esl miraculis
opaeatar. seipsos tuentur, ut et quantum sint audiendi sonent
CAP.W. — Pedes ejut stelerunl et mola est terra per impetum jaculorutn, et quantum sint reverenili
ciarescant per arma miraculorum.
(Habac. m, 6).
xxxv,c. 14,n. 26; li». u, c. 10, n. CAP. VIII. — Prwcidisti in alienatione capita poten-
(Jloral.lib. 15.) tium (Habac. ui, 14).
Quutaiiquando per Veritalig lormidiuem tacta ab in-
sensibiliute sua niens peccatoiis conculitur, beoe (Lib. i, hom. 10, in Esech., num. 31!; Iib. xxxi,
per Hahacuc dicitur : Pedet ejut tteterunt et motaett c. 24.) De conversioneGentium HabacucDomiuo ili-
ttm (tlabac. ui, 6). Slanle ergo Dominoterra pro- cit : Prmcidisli in alienalionecapila polentinm,wove-
culdubio movetur; quia cum cordi nostro timoris sui bunlur in ea Gentes : aperienl ora siin sirni punper
vestigia iwprimit, coneta in nobis cogitau» lerrena edens in occulto(Habac. m, 14). Omnipotens Deusin
coetremiscit; cum Veritas in eorde figitur, pecca- alienationecapita polenlium praccidii,quiaJudaeorum
triois «tentfe duritia ab immobititatis suae obstina- superbiam a semetipso alienando repitlil. ln qua
tioM agttata permuUlar. I alienaiione Gentes motaesunt, quia dum Ju lacia (Me
B
CAP."V.— Dedit abyssusvocemsuam (Habac. iu, 10). caderent, ad cognilionem lideicorda fidelium \Text.
lib. lib. c. Gentilium] cucurrerunt. Quaevidelicel Gentes in sa-
(floral. c.
ix, 25, n. 59. Ibid. xxix, 15; craeleclionis oscordis aperitmt, et in occullo
fib. tx, n. 39; lib. xxix.) Dedit abgssus vocemsuam skut pauper pabulo quia cum feslinalione, et
uh altiludinephanlasias tuai (Habae. m, 10). Quid est silenlio verba comedunt,vitae sumtiut. Implelum est
nisi mens bumana ? legentes
ainjissus, Abyssus quippe phan- in illis quod idem Habacuc de illis Dominodi-
tasue aUkudinera porut, cura huaiaua mens immensa enim cit: Mitisli in mare tuot turbantes aquas multat
CQgiiationecaligosa sentelipsam comprehendere, et (Ibid., 15). Equorumequos nomine sancli prtedicatoresac-
tiisciilicaao penetrare noa vaJeL et sese ia omne : qutetsevero aaua; jacuerunt, quia buma-
auodest velut abyssug obscura tatet. Sed ab hac eipiuntsr
altitudme vocem dare est, qwa dum se aearekeadere mt menles gentium diu sub vitiorum suorum torpore
non potest aililudine considerationis, in requisitio- sopitae sunt. Sed equis Dei mare lurtratum est, qtna
nitaes «ali oolpsoqw) ratitrs extenoltnr, angustatur. missis praedicatoribussanetis omne cor quodpestilera
Exclamare cogitur, M est in admiratione consurgere, gecuritate torpuit, impulsu saluliferi timoris expavit.
ut M peneretari aon andeat quoe*saper ipsaaaegt, CAP. IX. — Ecce diet Domini venit magnut (So-
«juoMCMSprMMcihiiitjitemsuam ipsa cognans in- phon. l).
weaimaaa«a»et «uod est. Et ex eonmaratiene sw (Reg. pasloral. m part., cap. 11.) Supra impuros
«agiastaetawe eetentiam quam eonpreaendare aen et duplices propheta Sophonias vim divinaeanimad-
lalfieit, hassilian laodat. „' versionis intentat, dicens : Ecce dies Domini venit
€*». fl — Ekvetus ett sot, et lum ttettt m ordlne ** magnus, el horribilis. Dies irae, dies illa, dies lenebra-
tuo (Habac. m, 11). rum el catiginis, dies nebulasel turbinis, dies tubeeet
^JLiJbutithoau 2a, m Evaug., n. lt).) De ascensionis; clangorissuper omnescivitatesmunilus, el super omnes
dominicacgloria Habacuc dicit: Elevatut est tol, et; angulos excelsos(Soplwn. i). Quid enim per civitates
luna ttetit tn ordine tuo (Habac. m, 11). Qais enim[ munitas exprimilur, nisi suspeclac raenles et fallaci
solis nomiue, nisi Dominus; et quae lunsc liomine, semper delensione circumdalsc? Qua: quoties earum
nisi Ecclesia designatur? Quousque eoim DominusJ colpa corrigitur, verilatis ad se jacula non admit-
ad coelos ascendit, sancta ejus Ecclesia mundi ad- tunt. Et quid per excelsos angulos (duplex quippe
versa omnimodoformidavit. At poslquam ejus ascen- semper est in angulis paries) nisi intpura corda si-
stme niorata est, aperte pncdicavii quod occulte.' gnsmtur? Qux dtim veritatis siinplicitalem lugiunl,
creoWt. Eimitrs est ergo sol, et luna steiil in or- ad seipsa quodamtnodo dtiplicitalis perversilale re-
dfee sm-: quia cum Dominus coelos petiit, sancta( plicafiiur. Ei quod est deterius, apud cogitaiiones
ejes Ecctesia hi aactoritate prcedicationis roborau i soas in fastu prtidentiae,ex ipsa se culpa impuritatis
extollunt. Dies rgitnr Dominivindiclaeet animadver-
eserevit.
CAP.TflL—Inluminejacuta tuaibuni(H»b*c.m, 11).' sionis plena, super civitales inunitas, et super angu-
los excelsos venil; quia exlremi juiiicis ira huinaua
(MoraL he. xxx, c. 2, n. €.) Desamitts prsedica- cortla el defensionibus conlra vcritatem clausa de-
toribus Haaacoc dicil: In tumine jaeuia tuu ibuntI stritit, et dupliciialibus involutadis-olvit. Tunc enini
(Habac. m, 11). latula Dei sunt, verea Sancterumi civitates munitaecadunt, quia mentes Deo impene*
quae corda peccaatium feriunL Jacuia vero Dei ini rj j tratse damnabuntur. Tunc excelsi anguli corruunl,
luiniiie ire, est verba ejus aperta verilate resonare. quia corda qufe per puritatis prudemiam erigunlur,
Sed quia saepe homktes verba vitie etiam iatellectai per senlentiam justitiaeprosternunlur.

LIBER UNDECIMUS.
De Testimoniisin Aggomm propketam.
tSiWt flionni.—Senmattis multumlAgg. i, 5). sed parum intert, qui de mandatis coslestibusvel le-
(Lro. L hom. 10, in Eiech., n. 7.) Mulii legunt, gendo, vel audiendo multa cognoscit, sed negligenter
et ab ipsa tectione jejuni sunt. Multi vocem prae- operando pauca fructilicat. Comedit et non satura-
dTcalionigaudhint, e\ post vocem vacui rece- tur, qui verbura Dei audiens, lucra vel gratiam saV
dont. ffinc est quod per Agggeumpropheum quos- culi concupiscit. Bene vero non satiari dicitur, qui»
dltrJtTOminas increpat, dicens: Poniie corda vettra aliud mandit, et aliud esuril. Bibit et non inebriaUny
tuper viat vejtras: Seminastismullumet intutistis pa- qui ad vocem praedicationisaurem inclinat, sea meft»'
rumt-,MjiuelalUel non ettit salurati, bibistis et non tem nonmuUt. Soletenim per ebrietatem WbeHtiWBr
tttit mMuli {Agg.i, 5). Moitum cordi suosemmat, sensus mutari. Quiergo ad cognoscendumDeiverbetir
*«»* S, PATERIl EXPOSITIO V. ET, N> TEST. - 8CP. ZACUARIAM. ^,4
devotns est, sod ea quae sunt hujus sasciili adipisei A rebus mulu donant: sed cum occaslonis tempus
desiderat, bibit et debriatus non est. Si enim debria- inveniunt, eosdem quibus valent rapinis devastant.
tus esset, raentem muUsset, ut jam terrena non Quanta vero tribuunt pensant, quanta rapiunt con-
quaereret,iam vana et transitoria quaeamaverat, non siderare dissimulant, et qualiter bona opera malis
amaret. De electig enim per Psalmistam dicitur: artibus perdant, perpendere recusant. Sicut per Ag-
Inebriabuntur ab ubertale domut tum (Psal. xxxv, 9); gaeum scriptum est : Qui metcedet congregavit, misit
quia tanto omnipolentis Dei amore repleti sunt. ut eas in sacculum pertusum (Agg. 1, 6). De saccnlo
iiiuiata menle suSimelipsis exiranei esse videantur. pertuso aliunde exit, quod aliunde mittitur : et in
Implintes quod scriptum est: Qui vultvenire pottme sacculo pertuso videtur, quaiulo pecunia mittitur,
ubuegeltemetiptum (Mattli. xvi, 24), Seipsum abne- sed quando amittitur nou videlur. Qui ergo quanta
g;U qui muUtur ad meliora, et incipit esse quod non iargiuntur aspiciunt, sed quanta rapiunt non perpen-
eral, et desinit esse quod erat. dunt, in pertuso sacculo mercedes mittunt : quia
CAP.II. — Qui merctdes congregavit(Agg. 1, 6). profecto Iias in spem sure fiduciae intuentes conge-
hom. 4, in Ezech., num. 10. runt, sed non intuentes perdunt; merces enim quae
(Lib. 1, Beg. pastor. malo opere perdilur.
m part., c. 21.) Perversi indigentibus de propriis ex bono opere acquiritur ex

LIBER DUODECIMUS.
De Testimoniis in Zachariam prophetam.
CAPUTPRIUCH. — Dixit angelus qui loquebatur in me B cum ad nos yeniunt, sic exterius implent ministe-
(Zach. 1, 14). rium, ut nunquam desint interius per cohlempla-
(Meral. lib. xxvni, c. 1, n. 9; lib. 11,hom. 34, in tionem.
Evang., ». 13; Moral. lib. rv, c. 29.) Nonnunquam CAP.II. — Et ostendit mihi Jetum sacerdotem ma-
humanis cordibus per angelos Deus, secreta eorum gnum (Zach. m, 1).
prcesentia, suse virtutis aspirationem [Text. virtutem (Moral. lib. xx, c. 22, n. 48.) In nostrae loculionis
sna? aspirationis] infundit. Unde Zacharias dixit: usu pro dextro habere dicimus, quod pro magno
Dixit angetsti ad me, qui toquebaturin me (Zach. 1,14). pensamus; pro sinistro vero id quod despicimus.
Dnm ad se quidem, sed tamen in se loqui angelum Qnod Zacbarias aperte insinuat, dii ens : Et ottendit
dicit, liqttido ostendil quod is qai ad ipsnm verba mihi Jesum sacerdotemmagnum slantem coram angelo
faceret, per corpoream speciem extra non esset. Domini; et Salan stabala dextris ejus ut adversarelur
Undeet pauto post subdidit: Et ecce Angelus Domini ei (Zach. m, 1). Qui, ut patentius hoc quod prjemisit
qui loqueossturin tne, egrediebatur (Zaeh. HT3). Saepe ostenderet, secutus adj*unxit: Et Dominus dixit ad
enim non exlerius apparent, sed sicut sunt angelici Satan : Increpel Dominusin le Satan, qui elegil Je-
spiriUB, volinilatem Dei prophetarom sensibus in- rusalem. Nummid non iste torris erutus de igne ? Et
notesGUflt; et subtililas angehcse virtutis menti eo- Jesus indutus erat veslibussordidis (Ibid. v. 2). Sor-
ruai apparens, intimis alflatibus ad suWimia elevat; didis enim vestibus Jesus indutus est, quia quamvis
et quaequein rebus futnra sunt, in caosis origiiialitnis alienus ab omni peccato, tamen in similitudinem ve-
praesentia demonstrat. Sed ne auie in praedictis Za- nit carnis peecati. Cni advenienti Satan a dextris
chariaeverbis angeli, designatum nomine vel Patreni,, Q stetit. Pro magno namque Dominns Judaicum poptt-
vel FiHont, vei Spirituni sanclurn putet: quia textus kim, et pro nihito gentes habere videbattir. Sed
Scriptune sacrse nuuquam Patrem, nunquam Spiri- postquam incarnatus apparuit, gentilius quae pro
tnm sanctum, et noimisi per incarnationis suae prse- sinistro habita fuerat, credidit: Judaicus vero populuS
dicatiouera Filium angetam vocat. Unde in ejnsdem ad perfidiam declinavit. Satan ergo illi a dextris ste-
Zachariaeverbis -aperte ostenditar quod in iilo yere tit, quia iltum ei pomilum rapuit, qsi dudum diiectus
angelus, id est creatUra loqueretur, cum dicilur: Ecce iuit. Sed quia ipse Judaieus populus, modo perditus?
Angelusqui louuebaturin me, egrediebatur. Statimque in fine est quandoque creiliturus, Prophet 1 teste, qui
gubjungitur : Et oR«s Angelus egrediebatur in occur- ait: Reliquteesatvmfient (Isa. x, 21): Satan e dextris
sum ejut, et dixit ad eum : Curre, loquere ad pnerum sttis removet Dominus, dicens : Inerepet Dominus in
istum, dicent : Abtque muro habilabitur Jerusatem te Satan. Et ejosdem populi liberationem mdicans,
(iHd. i>.3 eti). Non est itaque Deus Angelus qui snbifit: Quia etegit Jerusalem. Qui nimirum popnftn
mittitnr, cul verba ab angelo quce dicere debeat, ja- quia ad gehennae rncendia perlidia duee defluebat,
bentur. Sed quia in conspectu Conditoris angelica sed dum ad fidern reducitur, ab eodem seterni ignis
rainisterta ordioata gradunm dispositione distincta incendio hberatur, statim de eo illic subditur: Nm-
sunt, ut et pro communi feiiciute beatitndinis opi- quid non iste ett torris de igne erutus 7
ftcem snum simul videntes gaudeant, et tamen pro CAP.III. — Super tapidem unvm septem oculi tunt
dispositione dignitatis aiiis alii submmistrent, ad (Zach. iii, 9).
prophetam angerom angelus mittit; et quetn secum (Moral. lib. xxix, c. 31, n. 74.) Redemptor Uosler
de Deo gandere communrler conspicit, et docet et carne veniens, operationes septiforrais spiritus
dirigit: qnia eum et per superiorem scientiam vir- r-in simul in se cunctas et manentes habuit; sicut Za-
tute cognitionis, et per prsesuntiorem gratiam cul- charias ait: Super lapidem unum septem oculi sunt
mine potestatisexcedit. Certissitrveenim scimus, ouia [Zach. III, 9); el iteriim : Et in candelabro aureo lu-
cunctornm Conditor Dominus qui omnia per semetip- cernm
snm tenet ad distinguendum pulchrae universitatis septem (Zach. iv, 2). Nulms quippe hominum
oidimm, alia aliis dispensantibus regit, et angeli a solusOperationes sancti Spirilus simul omnes habttit, hisi
Medfator Dei et hominum, cujns est idem spi-
superiorum angetorum potestatibus dispensantur, et
ad explendum de supernis mmisterium alii spiritus ritus qui de Patre ante saecula procedit. Huic itaque
septem oculos habere est, slinul omnem vir-
ab aliis mittuntur. Dum enim angelus dicit ad ange- lapidi
luni: Curre, et loquere, dubwm non est quia aiius tutem spiritus septiformis graiix ih operatione re- ,:,
alium mittit: et si i» ipsis offieiissanctorum spiri- tinere.
tuura nequaquam potesutes snmrme mioimas dispo- CAP.IV. — Quid tu videt Zackaria (ZacJk, T, 2)?
nerent, nuHomodohoe, quod homiai diceret, angelus (Moral. lib. xv, c. 14, n. 18.) <Qui manmta D*i
ab angelo cognovisset. Sed hoc quoque de ipsis agmi- memoria retinet, sed nequaquam faciendo complet,
nibus certum teoemus: quia minora sunt quae rait- hic in doctrinaeverbis sententias quibus damnetar
tuntur; majora quae mittunt: et ea qiwe mittuntur. teset. Hiac in Zacbaria seriptnm est: Quid w «ieVt
 {015 APPENDIX AD S. GREGORIl OPERA OMNIA. 1016
Zaehpriaf Et dixi: Video volumen volans: longitudo i> A Ipsum quippe spiritum PropheU appellat de quo in
ejus viginti cubitorum, et latitudo ejus decem cubito- Evangelio Dominus dicit: Cum immundus spirttut
rum: et dixil ad me : Hmc est malediciio qumegredi- exieril ab homine (Matlh. xu, 45). Spiritus in alis ea-
tur superfaciem universm terrm (Zach. v, 2, 3). Quid runi est, quia superbia et inanis gloria per omne
namque volumen volans est, nisi sacra Scriptura ? quod agunt, SaUnae voluntali fainufantur. Et habe
Qiiae dum de coelestlbus loquitur, ad superiorem bant alus, quati alat milvi. Milvus semper nalurse stu
meulis nostrae inientionem levat; quia durh illam det insidiari pullorum. Istcc ergo mulieres alas ha
super nos aspicimus esse, ima attendere, id estcon- bent, quasi alas milvi; quia actiones earum diaboli
cupiscere devitamus. Quaelatitudinem cubitorum de- sunt simites, qui insidiatur semper vita» parvulorum
cera, longitudinem vero viginti habere perhibelur: Et levaveruntamphoraminter caelumet terram. Super
quia latitudo operationis nostrte simpla est, et longa- bia et vana gloria habent hoc proprium, ut euni querr
niraitas spei in duplum tenditur; quoniam pro nostro infecerunt, in cogitatione sua super caeteros hominet
bono opere, et hic nobis mentis requies, et illic gau- extollant; et modo per ambitum rerum, modo pei
dia ceterna prseparantur; Veritate atteslante, quse desiderium dignitatura, quem semel captum tenue-
ail: Si quisreliquerit domosaut agros, etc, centuplum riiit, quasi in honoris altitudinem elevent. Qui vero
in hoc smculo recipiet, et in futuro vitam mternam inler coslum et terram esl, ima deseril, et superiora
possidebit (Matth. xix, 29; Luc. xvm, 30). Centena- minime tangit. Levant igitur istae.mulieres ampho-
rius quippe numerus decemplicato denario fit per- rain inler coelum et terram ; quia superbia et inanis
fectus. Hic itaque centupluin recipit, qui etsi nihil gloria mentem per avaritiam honoris capUm ita
liabuerit, ipsa tamen perfectione menlis jam in hoc ." elevant, ut quoslibet proximos despicienles, quasi
saeculo nil habere quaerit. Quia ergo per hanc nobis iina deserant, et alta gloriantes petant. Sed tales qui-
duplum pro simplo redditur, recle hoc volumen per que, dum superbiunt, et eos mente transeunt cum
viginli cubitos in longum tenditur, quod per decem quibus sunt, et superioribus civibus minimc jungun-
dilaialur. Scd quia haec ipsa sacra eloquia ad aeter- tur. Amphora ergo levata inter cosluin et terram di-
nam damnationem sunt eis qui illa vel scire nolunt, cilur; quia avari quique per superbiam et inanem
vel cerle sciendo contemnunt, recte de hoc volumine gloriam proximos juxta se despiciunt, et superiora
dicitur : Hmc est maledictio qum egredietur super fa- quae ullra ipsos sunt non apprehendunt. Inter coelum
ciem universm terrm. Et cur maledictio dicatur, ad- et terram itaque feruntur; quia nec aequalilatem fra-
jungit: Quia omnis fur, sicut ibi scriptum est, judi- ternitatis in inftinis per charitatem tenenl, nec tamen
cabilur. Hypocrita igitur, quia secundum verba Legis, summa pertingere se extollendo praevalent. Et dixi
quce novil, vivere contemnit, et de doclrina favorem ad angelum qui loquebalur in me: quo ittm deferunt
qucerit, fur j'udicabitur; quia per hoc quod j'usta amphoram? ht dixit ad me: Vl mdi/icetur ei domut in
loqiiitur, Iaudera sibi vitae justorum rapit. terra Sennaar (Vert. 10 et 11). Sennaar quippe foetor
CAP. V. — Levuoculos tuos, et vide quid est quod eorum dicitur. Sicut bonus odor ex virtute est, ita
econtrario felor ex vitio. Radix enim omitium malo -
egredilur (Zach. v, 5). rum cupidilas (I Tim. vi, 10). Et quia quodlibet ma-
(Moral.lib. xiv, c. 53, n. 63, 64,65.) Per plumbum lum per avantiara gignitur, dignum est ut domus
cujus nalura gravis est ponderis, peccatum avaritiae avaritiae in foetore construalur. Sciendum quoque est
specialiter designalur; quod mentem quarainterfecerit, Sennaar latissima vallis est, in qua turris a su-
ita gravera reddit, ut ad appetenda sublimia altolli non , quod
Hiuc in Zacharia est: Q perbienlibus sedificari cceperat, quae linguaruro facta
possit. scriptum Leva oculos diversitate destructa est; quae scilicet turris Babylon
tuos, et vide quid est quodegreditur. Et dixi, quidnam dicta est, pro ipsa scilicet confusione mentium, et
est ? Et dixit: hmc est amphora egrediens (Zach. v, linguarum; nec immerito ibi amphora avariliae po-
5). Volens Deus prophetce ostendere genus humanum, ubi Babylon, id est confusio aedificatur; quia
ex qua ab eo roaxime culpa dilabatur, per imaginem nitur, dum per avaritiam et impieUtem certum est omnia
amphorae quasi patens os avaritic designavit; avari- mala exsurgere, recte hsec ipsa avaritia et impielas in
tia quippe velut amphora est, quje os cordis in am- confusione perhibentur habiUre.
bitu aperlum tenet, et dixit: Hmc est ocutus eorum
in universa terra (Ibid.). Mttltosobtusi sensus homines CAP.VI.—Devorabunt et subjicientlapidibus fundm
cerniraus, et lamen in malis actibus eos astulos vide- (Zach. iv, 15).
mus, propheta teste, qui ait: Sapientes sunt ut faciant (Moral. lib. xxxiv, cap. 9.) De bonis doctoribus
mala (Jerem. iv, 22). Hi itaque sensu torpent; sed per Zachariam Doroinus dicit: Devorabunt el tubji-
in his'.ouasappelunt, avaritite stimulis excilantur. Et cient lapidibut fundm(Zach. iv, 15).Quid per fundam,
quia ad bona videnda ccecisunt, excitantibus praemiis nisi sancta Ecclesia designatur? Funda enim dum in
ad peragenda mala vigilantes fiunt. Unde recte de gyrum miltilur [Text, add. sic], de illa lapides
hac eadem avarilia dicitur: Hmc est oculut eorum in exeunt quibus adversariorum pectora ieriantur. Ita
universa terra. El ecce talentum plumbi porlabatur sancta Ecclesia, dum volubilitate lemporum, per tri-
v, 6). Quid est talentum plumbi, nisi ex ea- bulationum circuilum ducitur, fortes ex illa viri pro-
SZach.
lem avarjlia pondus peccati ? Et eccemulier una se- deunt, quibus quasi lapideis ictibus iniquorum corda
dens in medio amphorm (Ibid.,1): quam mulierem Q lundanlur. Sancti ilaque doctores qui ad virtutem
ne fortasse quae esset dubitaremus; mox innotuit alios inslruunt, hostes devorant, dum eos intra cor-
Angelus. Nam sequitur, el dixit: Hmc est impietas, pus suum per vim conversationis immuUnt; quos
et projecit eam in medio amphorm(Vers. 8). Impietas lapidibus fundaesubjiciunt, quia dum forles quosque
in medio amphoraeprojicitur, quia in avaritia seraper in sancu Ecclesia viros instituunt, per eos adversa-
impietas tenetur. Et misit mastam plumbi in os ejus riorum snperbientium pectora dura conlringunt.
(Ibid.). Massaplumbi in os mulieris m ttilur, quia sci- Unde et Golias immanissimus saxo fundae morilur,
licet impietas avaritice peccaii sui pondere gravatur. quia singulari sanctse Ecclesiaelapide diabolica celsi-
Si enim ad ea quae deorsum sunt non ambiret, erga tudo superalur.
Deum et proxiraos impia non existeret. Quid vero de CAP.VII. — El erit qui offenderit ex eit m die illa
hac visione amphorce, et mulieris, et plumbi cngno-
visset, ut latius ostenderet, secutus adjunxit: Et le- (Zach. xn, 8).
vavi oculos meot el vidi; et ecce dum mutieres egre- tres(Lib. ii, hom. 8, ln Ezech., num. 18,19, 20.) Fra-
charissimi, ad vitam praeteritara menlis oculos
dientes, elspiritus in alis earum (Ibid., 9). Quid aliud reducamus; el quia nos peccasse meminimus, deflea-
in his duabus mulieribus accipimus, nisi duo princi- mus. Magnus enim Crealoris noslri ad
recipiendos
palia vitia, superbiam videlicet et inanem gloriam, fletus humilium misericordicesinus. Ubi enim iiinu^
impietati absque dubitatione conjuncia sunt? merabilium boniinum lletus suscepli sunt, ibi locum
luae
8uce el iu alis suis spiritum habere narrantur, quia suura inventurce sunl et lacrymce nostrce. PensemB»
61 iu actionibus suis Sat-n» volunuii deserviunt. quid per Zachariam dicitur: Et erit qui offenderitem
 1017 S. PATERII EXPOSITIO V. ET N. TEST. — EXCERPTA IN PSALMOS. 1018
eis in die illa, quasi David, et domut David quasi Dei,A mus cum lacrymis, Iavemur hoc fonte pietatis. In hoc
(Zach. xn, 8). Reversus namque ad justitiam quisque fonte ipse quoque David lotusest, cuin rediit ad la-
habitatio ellicitur Creatoris sui, ut sit sicut Angelus menU pcenilentiae, post maculam gravis culpac.
in conspectu ejus; quia misericordiseviscera quce in Ipsum quippe fontem invenire qiiccrebat. cum dice-
se expertus est, annuntiando et aliis propinat. Hiiic ret: Redde mihi tmtitiam Salutaris liti (Psal. L, 14).
etiam paulo post dicitur : In die illa erit fons patent Jesus enira Hebraice' Salvalor dieitur. Et quid est
domut David habilantibus Jerusalem, in ablulionem quod ketiliam Jesu reddi poslulabat, nisi quod Jesum
peccaloriset menslruatm(Zach. xiu, lj.Fons occultus anle culpam conlemplari consueverat, ejusque con-
est unigenilus Patris invisibilis Deus; fons vero pa- templationis gaudia in culpa perdideral ? Uiule recte
tens est idem Deus iocarnaius. Qui fons patens recte post poenilentiam visionis ejus keliiiam sibi reddi
domus Daviddicitur, quia ex David genere Redemptor qucerebat. in hoc fonte misericnrdiae loU est Maria
noster ad nos i rocessit. Jerusalem vero visio pacis Magdalene quce prius famosa peccatrix, postmodum
interprelalur. Hi autem Jerusalem habitant, qui in lavit maculas Iacrymis (Luc. vn). In hoc fonte mise-
visinne pacis intimce inentem figunl. Peccalor vero ricordise patente lavil Apostolus Petrus quod nega-
et menstruala e-t vel is qui delinquit in opere, vel verat, quia ftevit amare (Malth. xxvi). In hoc fonte
mens quse labitur in prava cogitatione. Menstruatse misericordise in iine suo lotus est lairo, qui seipsura
namque ista polluiio est, quia el aliena carne non in morte reprehendens a*culpa sua ablutus est con-
taugitur, el sua came inquinalur. Sic itaque sic est fessione veriutis (Luc. xxm). De emundalione ergo
omnis anima, quaeet si malura opus non agit, polluta nostra non despcremus, cum in boc fonle pietatis
tamen cogilalione sordescit. Unde per prophetam R tamos sc jam lavasse cognoscimus. Quccrere fontem
alium sul) Judsesespecie de anima immundis deside- " niisericordise debuimus, eliamsi esset clausus. Patet
riis occupata dicitur : Omnes qui qumrunt eam, non niinc, et negligimus, et torpentes, et frigidi remane-
deficient(Jerem. u, 24). Cum iuferre perditionein cu- nius. Mittamus oculos 1'uleiin mundum universum,
piunt, et nulla bonce cogitatioms reciitudine repel- consideremus quanti peccatores diebus el noetibus
luntur. Et in menstruissuis animam inveniunt, quando per lamenta in hoc fonte misericordise Iaventur,
in pollulis cogitationibuspositam faeile ad perversam quauli post tenebras ad lucem, quanli post maculas
operaiionem trahunl. Dicatur ergo : In die illa erit ad mundiliam redeunt ? Consideremus quantum pec-
fons palens domus David habitantibus Jerusalem in cavimu», quantum quoiidie peccamus. Curraraus
ablutione peccaloris et menslruatm; quia apertus est ad aquam viUe veniam qucerentes, et cuin iacrymis
jam nobis fons misericordise Redemptor nosler, qui fiduciam habentes. Lavemus nos in hoc fonte pie-
in domo David incarnari dignatus esl, ut peccatorem tatis, el misericordiae Jesu Christo Domino nostro,
lavet a perverso opere, et menstruatain menlem di- qui vivit et regnat per omnia ssecula saeculorum.
luat ab immunda cogitalione. Patet ergo lons; curra- Amen.

EXCERPTA
/n quibus plurimi Psalmorum versus explicantur.

(Ueg. pasforal. IH part., cap. )32.) Multuma pec- G sui nobis umbraculi proferens, apparuit Creator in
catis aliis diflerunt peccata quceper judicium et deli- carne, ut humanum genus per resurrectionem figeret,
berationein, sive per consilium perpetrantur, nec lara quod per defeclum quotidie ibat ad mortem.
prava Dominusquam studia pravitatis insequitur. In (Moral. Iib. xxvi, c. 27, n. 50.) De reprobis in die
factis enim scepeinlirmitate, saepenegligenlia; in stu- judicii, alii judicantur et pereunt; alii non judicantur
diis vero malitiosa semper intentjone peccatur. Quo et pereunt. Judicantur et pereunt quibus Dominica
conlra recte beati vin expressione per Psalmistam iuclamatione dicitur: Esurivi et non dedistis mihi
dicitur: Bealusvir qui non abiit in consilio impiorum, manducare (Matth. xxv, 42), etc.;quibus prsemittilur:
el in via peccatorumnon stelit, et in calhedru peslilen- Disceditea me maledictiin ignem mternum(Ibid.,i\).
tiasnon sedit (Psal. i, 1). Cathedra quippejudicis esse Alii vero non judicanlur et pereunt, de quibus Do-
vel prsesidentis solet. ln cathedra quippe pestilenlice minus dicit: Qui non credit, jam judicalus ett (Joan.
sedere,-e-t ex judicio prava committere. In cathedra III, 18), etde quibus Paulus ait: Quisine legepecca-
pestilenticc sedere, est ex ratione mala discernere, verunt, sine lege peribunt (Rom. n, 18); et de quibus
et tamen ex deliberatione perpelrare. Quasi in per- Psalmista dicit: Non resurgentimpii injudicio (Ptal,
versi consibi calbedra seiet, qui tanla iniquitatis ela- i, 6). Eos impios vocat qui aut fidei pietate disjuncii
tione altollitur, ut implere malum eliam per consilia suut, aul in hoe quod fideliter credunt, pravis sibi
conetur; et sicut assistentibus turbis prselati sunt qui moribus contradicunt. Resurgent quippe oranes infi-
cathedrae honore fulciuntur, ita delicta enrum qui deles, sed ad tormentum non ad judicium; non enim
prcecipilalione corruunt, exquisita per studiura pec- eorum tunc causa disculitur, qui ad compectum di-
cala transcendunt. Hiuc ergo colligant qui in culpa stricli judicis jam condemnatione suae infidelitatis
etism se per consiium ligant, qua quandoque ullione 0 accedunt; professionem autem fidei retinenles, sed
feriendi sunt, qui nunc pravorum non socii, sed prin- professionis opera non habentes, redarguuhtur ut
cipe- fiunt. pereant. Illi saltem verba judicis audiunt, qui ejus
(Moral. lib. xix, cap. 28; lib. i, hom. 2, in Ezech., fidei verba saltem tenuerunt; isli in damnatione sua,
num. 6.) Creator omnium Deus, qui in diyinilate vi- ajtemijudicisnec verba percipiunt, quia ejus reveren-
deri non potuit, assumpsit a nobis unde videretur a tiam nec verbo tenus servare voluerunt. Uli legaliler
noliis; ei per incarnationis suac mysterium apparere pereunt, quia sub Lege positi peccaverunt; istis in
dignatus est humano generi, quodab orlu suo diffluil perditione sua de Lege nihil dicitur, quia nihil ha-
a.l mnrtem, sicut de illo per Psalmistam dicitur: Et bere l.egis conati sunt. Princeps namque terrenam
eril lanquam lignumquodplantatum est super decursus rempublicam regens, aliter punit civem interius de-
aquarum (Psal. i, 2). Juxta enira decursus aquarum linqueutem, et aliler hostem exterins rebellantem.
plaotatus est, quia juxta lapsus incarnatus est defluen- In illo jura sua consuiit, eumque sub verbis dignse
tium populorum. Decursus quippeaquarum sunt quo- invectionis addicit. Contra hoslem vero bellum mo-
tidiani transitusdeficientium populorum, et de semet- vet, inslrumentj perditionis exercet, dignaque ejus
ipsa Veritas dicit: Si in viridi ligno hmc faciunl, in malitise tormenla relribuit; de malo vero ejus quid
aridoquid fiet (Luc. xxm, 31)? Lignum ergo secus lex habeat non requirit, neque enim [Text. lege]
decursus aquarum est, qui fructum et protectionem necesse est puniri, qui lege nunquam potuit teneri.
1019 APPENDIXAD S. GREGOKIIOPERA OMNIA. 1020
lu ergo ift extremo judkio, et legalis ilium inveetio A A quod septem diebus evohritur, et qeia post septen
percuut, qui ab eo quod professione tenuit actione dies sequltur, jure ociavus vocalur, in quo et caro
declinavit; et iste sine judicii inveetione perimilur, nostra resurget ex puivere-, ut sive bona sive rrrala
qui lege fwei non tenetur. quseegit recipiat a Veriute.
(Moral. lib. vn, c. 16, n. 19.) Sciendum est qnod (Morai. lib. VIII*c. 18.) In inferno autem quit con^
aliquando nog adversarius, aliquando not conterit fittbilur tibi (Psal. vi, 6) ? Inleriii nomihe desinnatnr
Deus; ei oontritione autem adversarii a virluie defi- desperatio peicatnris. Unde seriptum est : Impius
cimus: per eoatritionem vero Dominifraclia vitiig,in eumveneritin profundumpeecatorumcontemnet(Prov.
virtuteroboramnr.Hanccontritionem et percugsionem xvui, 13).
propheUconspexerat, cumdicebat: Reges eosin virga (Moral. lib. xix, c. 30, n. 53.) Ad vetuslam vitam
ferrea, et tanquam vas figuliconfringet[Text., conte- vitia perlineni, virluies ad novam. Hinc Psalmista
res[ eos (Ptoi. Ii, 9). In virga ferrea sucerecti
nos Dominus in typo humani generis loquens, inter malignos spi-
regit, et centerit; quia dispensationis lor- ritns deprehensu- dicit : Inveteravirnter omnes ini-
titudine [Text., forti rectitudine] cum nos interius micos meot (Psal. vi, 8). A fervore etenim menlig
reueit, exterius afDigii.Nam quo virtutem cantis hu* vel inter spirituales inimicos, vel inter carnales
mili«t,et intentionem spiritus exaltat. Undeet bsec quosque proximos ipso aliquomodo vivendi usu ve-
eadem eontritio vasi liguli comparatur. Sicut et per terascimus, el assumptcenovilatis specie fuscamur;
Paulura dicilur : Habemut thetaurum istum in vasit a qua lamen vetustate quotidie si studia circumspe-
fictitibut (II Cor. iv, 7). Qui simul contrilionem et clionis invigilent, orando, legendo, bene vivendo ,
regimen exprimens, ait: Licet is qui forit ttt notter n renovamur, quia vita nostra <tum lacrymis lavatur,
homotorrumptiur, tamen it qui intut ett renovaturde bonis operibus exercetur; sanclis meditationibusten-
ditindiem(Ibid.,l6). ditur, ad novitalem suam sine cessatione reparatur.
(Morai. lib. xx, c. 3, n. 8.) Sancti viiisic de spe (Moral. I. xix, c. 30, n. 55.) Aliquandoper arcum
eerti «unt, ut tamen semper sint de tentatione su- sacra Scriptura signatur : ipsa quippe arcus est Ec-
specti; qaippe quibus dicilur : Serviie Dominoin li- clesise,ipsa arcus est Domini. De qua ad corda ho-
nure, «t extultateei cum tremore (Ptai. u, 11). Ut et minunisicut ferientes sagitlse,sicterrentes senleniiae
do spe eisultatio, et de suspicione nascatur tremor. veniunt. Unde recte per Psalmistam dicitur : Arcum
Quoruu vooe iterum PsalmisU dicit: Lmtetur cor tuum telendit et paravit illum; etin eo paravit vata
meum uttimeat nomen luum (Ptal. LXXXV, 11). Qua mortis, sagittas suas ardenlibut effecit(Ptal. vn, 13).
i» re notaodum quod non ait: Lsetetur ut securum Areum namque suum Dominus tetendit, quia cunctis
sit, ted* teletnr ul limeat. Meminerunt namque peccatoribug per Scripturam sacram minas exhibtiit.
quamvis eorum aetio prosperetur, quia adbuc in hac In quo areu seilicet vasa mortis prseparat,quia secnn -
vila sunt; de qua dicitur : Tenlatio est vila humana dum eloquii sui sentenliam eos qui nunc corrigi ne-
tttprrterrtm frofrvn, 1). Meuiineruntet metuunt, et gligunt reprobos damnat. In quo eliam sagiltas suas
positi inter gaudium spei et lentationis metunt, con- ardenlibus eflecit, quia in eos quos per terrorem
lidunt et timent, confortantur et litubant, certiorin- corrigit, accensas verborum sententias emittit.
tur et suspecti sunt. (Moral. 1. xi, c. 28.) Hccretici ea astruunt quae
(Moral. lib. v, c. 45, n. 82.) Sciendum quod alia nequaquam Dominopro quo loquuniur placent: cum-
est ira quam impatieniii excitat, alia quam zelus que Deura quasi ilefendere niiuntur, oflendunt.Unde
format. Illa ex vitio, hnecex virtule generatur : hanc Q ( per Psaluiistamdicitur: Ul dettruasinimkumel defen-
irtim qfefaHeftnon habuit, motum contra se impiaca- sorem (Psal. vm, 3). Omnis quippe baereticu*omni-
Hfiier supernse uffionis excitavit. Naffl quo Contra potenti Deo inimicus et defensor est quia unde bunc
subditorom vltfa tepuit, eo contra ifluttt districiio qUasi defendere nititur, inde veritati iliius adver-
«eroi Rectefls exarsit. De hac nef Psalmistamdi- satur.
citor: Irateimlni et nolite peecare(Psat. iv, 5). Quod (Lib. ii, hom. 1, in Ezech., n. 3.) In Scriptura sa-
nimirwrt non recte intelligunt qni irasci nos nobis cra et ea aecipi secundum historiam possuntplerum-
tanfnmffiono, non etiam proximisdeiinquentihus vo- cjue qttaespintaliler intelligenda sunt, ut et fiJes ha-
lutot.Si enhn sic proxhnos ut nos amare prcccipimur, beatur in verilate hisloriee,et spirilualis inteiligenlia
restat ut sic eorum erratibus irascamur sicut noslris capiatur de mysteriis ailegorise. Sicul illud est quoii
vitiis. PsalmisU ait: Quoniam videbocmlosluos opera digi-
(Morat. lib. xxxv, c. 7, n. 10.) Coram Deo saepe torum tuorum, lunam et stellas qum [Text. quas] (u
imtllorum vifa displicet, quac etiam foris hominibus fundasti (Psal. vm, 4). Ecce emm in exteriori de-
ptacet. Hinc est quod Psalmista vigilanter exorat di- Scriplionesut sermo rationis, quia et cceli opera Dei
cens : Mrigein contpectutuo viammeatn (Psdl. v, 9), sunt, et luna et stellse ab eo creatse et fundatcesunt.
quia nhniram pierumque in conspectu hominura re- Sed si hoc Psalmisia juxu sola exleriora opera, et
eta via creditur, etiam quae a veriutis itinere de- non etiam secundum intellectum mysticum asserit :
praratur: Scuto bonm voluntatit tum coronasti not qui coetos opera Dei esse professus est, dicturus lu-
(Ibid., 14). In Scriptura sacra scuti defensio sccpe nnm el stiilas, cur non eiiam solem, quem sciraus
pro dtfina profectione ponitur. Scuto quippe Domi- quia ejus opus est, pariter enumeravil? Sed quia
rttrs nos coronare perhibelur, quia quos protegens O ' juxta intelleclum mysticum loquebatur, ut lunara
adjurat, remunerans coronat. sanctam ecclesiam, et stellas omnes sancfos accipere
(Llb. n, hom. 4, in Ezech., num. 2; hom. 8, n. 5.) deberemus, solem nominare noluit; quia videlicet
Per ociavum numerura dies aeternijudicii, et camisi ipsiseterno soli loquebatur, dc quo scriptum est:
resurrectlo designatur. Unde Psatmista resurrectio- Vobisautemqui limetis Dominumorietur sol juttitim
nis diem conslaerans, quia de extremi judicii erat (Malach. iv, 2); quia non tantum solem et lunam et
flisirtetlone locnturus, praeuiisil tiluium, dlcens : In slellas corporaliler, sed etiam lunam Ecclesiam et
finem ptatmus Davidpro octava (Psal. vi). Ut enimi stellas sanctos omnes spirilualiter fecit.
quam ottavam diceret demonstraret, diem illam tre- (Lib. i, hom. 8, in Ezech., n. 23.) Incarnatus uni-
mendi terrofls in psalmi inchoatione seculus est, genitus patns per huc quod hnmo factus est, infra an-
dicetts: Domine,ne in furore tuo arguas me, nequeint gelos fuit, sicut Psalmisia dicil: Minoratli eum pau-
irn tua cprripiat me (lbid., 1). Modo enira quisquei lo minut ab angetis(Psal. VIH, 6). Resurgens autem
per nageita corripitur, et correpfionibus ememtatur. et asi emlens iu ccelos,oiunibus angelicis potesiatibns
In mansuetudine corripitur non in ira; indistrictoau- prcesiilet. Sicut de eo rursuin illic scriptum est:
tem itlo examine omnis argulio et corfuptio furor ett Omnia tubjecitlisubpedibus ejus (Vers. 8).
h*aest, quia venia post correptionera non est. Num:: (M»ral. 1. xi, c. 3; I. xix, c. 16.) Votucrescmli*J
tempus est misericordice, in ilto autem judicio diesi piscesmaris qui perambutantsemitasmaris (^*fl';Jj'k
irae. rn qtio videlicet die omne hoc tempus fiuiturr \*\ Per pisces maris, curiosos hujus sseculidelieBrw
1021 S. PATERH EXPOSITIO V. ET N.-TEST. — EXCEftPTA 1N PSALMOS. 1028
accipere, qui in maghisrerum inquisiiionrbus, qnaSi A pliciis iiberat. Dicendo itaque laqueos, ignis, sufphor
in abdilis fluctibus latent. Qui exaltas me de portis et spirilus procellarum, multos nimirum dolores in-
mortis, ut annuntiem omnes laudes luas in porlis filim tulR. Sed quia ab his doloribus peccator qui ndn
Sion (Ibid.). Porlae mortis sunt Jicttones pravae qiiiB eorrigitur, ad aterna supplicia vocatur, eosdem
ai interiluin dutunt. Quia vero Sion speculaiio dici- dolores non j'am totum calicem, sed partem ca«
tur, portns Sion acliones bonas acciprmus, per quas licis dixit; qnia videlkel eorum pars hic quiden
supcrnam patriam iugredimur, ut regis no^tri glo- per dolores Incipitur, sed in ultione perpetna eon-
riam contempiemur. stimmatur.
(Lib. ii, hom. 35, in Evang., n. 9.) Patientia patt- (Moral. I. iv, c. 31.) Eloquia Domini,eloquia cttsla:
perum non peribitin finem (t'sal. u, 19). Quasi enim argentum nisi igne examinatom (Psal. xi-,7). Quid per ar-
pe.risse patieiitia pauj.erum cernitur, cum nihil pro geutum, eloquia divina figtiratitur ? Eloqtiimn
illa in hac viia humilibus recompen>ativr. Sed in A- Domini argentum, igne examinatum dicitur, qui.i
nertt non peribitquia luncejus gloria percipilur, cum sermo Dei si in corde tigitur, tribulationibas pro-
simul oiunia laboriosa terminanlur. Nam pro labnre batur.
patieuiiae bona sperauda sunt seque itis vilse, ul tunc (Moral. 1. xxxin.c. 10.) Ptmet ceciderunl miliiin
praemium nosiri laboris incipiat, quando omnis jaffl prmclaris (Psat. xv, 6). Per lunes aliquando Sacra
labor cessat. Scriptura hcerediurias dimensioniimsortes designare
(Moral. 1. xv, c. 11; 1. xxxui, c. 27, n, 48 ;1. xxxn, consuevili Fnncs quippe in prseclaris cadunt, dum
c. 15.) Sub.tingua ejus labor et doior: sedet in insidiis per humilitatem vitce sortes nos patrise meliores
cum divitibus in occultis (Psal. ix, 19). Hoc de Anli- R [Text. melioris] excipiunt.
christo dictutn est. Qui enira non aperte mala quse B (Moral. lib. xxxv, eap. 3.) Ego tlamitvi, quoniam
cogitatostendit, laboiew et dolorem eorum quorum exnudistimeDeus (Psal. XM, *). Bona ilesideriaquo-
morteni appelit, non in lingua exerit, sed sub lingua ties effeclum percipiunt, ad Deum nwitipliciora cori-
premit. PJ opter enim perversa ilogmata, sub lingua surgunt. iNonenim ait: quia clamavi, exandisti me;
ejus labor et dolor est; propter miraculorum vero sed , clamavi, quoniam exaudisti nve. Qni enim lo-
speciem, secku in insidiis , propter auteni ssecularis quens exauditus fuerat, votis profieientibtts exaudilus
potestaiis gloriam cum divitibus in occultis. Quia clamabat.
enim simul et miraculorum fraude, et terrena po- (Lib. ii, hom. 6, in Ezech., n. 21.) Mirifica mise-
testate utitur, et in occukis et cum divitibus seJere ricordias tuas, qui salvos facil speranles in te (Psalm.
pcrbibeitjr. Qui videlicet Antichristus, quia non sola xvi, 7). Tunc nobis misericordico Dei miraefiunt, cuin
potestate erigitur, sed etiam stgno?um ostensione fui- nobis ad memoriam raiseriaenostrce revocantur. Quia
citur, recte per eumdera Davkl dicttur : lnsidiatur in recolentes quod fuimus, intelligimus cui debemus
oecuito, quasileo in cubili suo (Ibid., 30). Quia enim quod sumus. Neque enim divinam misericordiam in-
hic anliqoos bostis in cunctis viribus suis ellVenatur, lelligit, qui miseiiaesme memor non fuerit.
saevire per utraqoe permittitur, ut contra electos in (Moral. I. xxxu, cap. 5.) Sub umbra alarum tuarum
certamine, et frauile et viriute laxetur : virtute, per protege me (lbid., 9). Aliquando ab avibus simili-
fraude, per signa. Recte crgo et lto, et tudo Domini trahilur. Quia enim nos parvulos, dont
potentiam;dicitur.
lnsidiaus Ingidians per miraeulorum speciem, prolegit, nulrit; et non gravi atque onerosa, sed levi
leo per iortiludinein ssecuiarem. Ut enim eos qui et blanda protectione nos refbvet, dum suas in nos
aperle iniqui sunt peitrahat scecularem potenti m Q misericordks exerit, quasi more super nos avium
oslenlat; ut verojuslos etiatn fallat, signis sancliu- aias tendit.
tem simulat: illis enim suadet elatiooeiu utagnitudi- (Moral. lib. xxxn, cap. 11.) Certnm estquod minus
diais : istos decipil ostensione sanctitatis. diligit ereptorem suum, qui minusintelligit periculura
(Moral. 1. xxxui, c. 1.) In Domitw confido, quo- quotl evasit. Unde bene ereptionem suam Domino
mododidtitanimm meee, transmigra in montem ti- tribueus PropbeU dicebal: Ditigam te, Domine, virtut
eutpasser (Ptal. x, 1)? Haeoex voce EccUsiae P»al- tnea (Psaim. xvn, I). Quasi diceret: Eo te inagis di-
misla dicit. Per montem autem hsereticus 'quilibet ligo , quo inlirmitatem propriam sentiens, virtntem
exprimitur. Cum vero fideli animse, unitate derelicU, meam te esse cognosco. Hinc rursum art: Miri/ica
in lumenti doclrina contidere hceretici prsedicatoris misericordiastuas (Psatm. xvi, 7); quia tunc ttirairqra
dicitur, deserto Domiuo quasi iu moiiieni transmi- hiisericordice Domiui mirce apud npsmetipsos qui
grare suadelur. , eripimur fiunt, cum per easdem misericordias quaiu
(Moral. i. xxxi, c. 30.) Paraverunt sagitlas suas in gravia fueiint pericula quaeevasimus, cognoscuntur,
pharetra, ulsagittent in obscuro rectos eorde (PsaLx+ (Moral. lib. iv, cap. 16 ; lib. v, cap. 7.) Posuit
2). Pharetrce uomine pravorum uiaclii atio designa- tenebras latibulum tuum (Psal, xyii, 12).. Possunt
tur. Iniqui ergo cum dolos quos bonis excogitaut, se- per tenebras designari occulta judicia. In tenebris
creiis maehinationibus occiillaiit, quasi in pharetra enim aul omnino mhil cernimus, aut iucerto visu ca-
sagittas parant. Et in hac praesentis vitae caligine ligamus. Occulta ergo judicia, quasi qusedam anta-
velutin obscuro rectos corde feriunl, quia malitiosa ocuios noslros tenebra; sunt, quia scrutari nequa
eorum jacula, et sentiri per vulnus possuul, et lamen quam possunt. Hisse tenebri»propheta circumdaluni
venienfia deprehendi non possunt. D vidit, cuin dispositionis intiince penelrare interna no«
(Moral. I. xxvin, c. 4;l.n, bom. 5, inEzech.,n. 6.) potuit, dicens : Posuit tenebrat lalibulum tuum. Auo-
Patpebrm ejus interrogant filios hominum(PsaL x, 5). tor enim noster, quia nobis iu hoc exsilium dejeclis
Palpebris apertis cernimus : clausis nihil videmus. lucem suse visionis abstulit, sese nostris oculisquasi
Per palpebras autemDei, ejusj'udicia accipimus, quce in tenebrarum latibulo abscondit.
juxla aliquid clattduntur hommibus, el juxta aliquid (Moral. I. xvii, cap. 26, n. 36). Tenebrosa aqua in
-reserantur, ut homines qui se nesciunt, sibimetipsis nuhibusaeris (Psalm. xvu, 12). In hoc ioco aquam,
innotescanl. Quateuus dum qucedaminlelligemlo com- scientiam; nubes, prawieatores vel Prophetas ap-
prehendunt, qucedara vero cognoscere omnino iion pellat. Tenebrosa ergo aqua in nubibus aeris, id est
possunt, eorum corda seiatenter inquirant, si illos occulla scienlia in Propbeiis, qulante advenlum Da-
divina judicia vel clausa non stimulant, vel aperta ruini, dum occultis sacramenlis gravidi, mysleiia im-
non inflant. Clauden o nos interrogaut, si non dc- mensa gestarent, inluentium oculis eorum intelii-
spic.mus quceinlelligere non valemus; aperiendo nos gemia caligabat.
interrogant si intelligendo non extoliiimtr. (Moral. lib. xxix , cap. 20.) Prm futgort, in cmt-
(Moral. xv, c. 49.) Pluet super peccatores laqueos; pectuejus nubes transierunt, gundo, el carbonet ignit
ignrs, sulphurel spirilusprocellarmnparscalicis eorum (Ibid., l'c). Praefulgore nubes Iranseuiit, quia pwe-
(Psal. x, 7). Pioenaprcesen, qucepeccalores a pravis dicatores sancti miiversa mundi spatia miraculorum
ttesideriis non immutat, ucquaquum ab selernis sup- claritate percurrunl. Qui etiam graado et carbone*
1023 APPENDIXAD S. GREGORHOPERA OMNIA. 1024
ignis vocali sunt, quia [Text. add. et] per correp- A tui, Dominut in ira tua conturbabtt eot, et devorabtl
tienem feriunt, et perflaimnam charitatis accendunt; eot ignit (Ptaim. xx, 10). Quod enira ab igne devo-
et sicul grando veniens percutit, liquida rigat, sic ratur , ab exteriori parte accendilur : clibanus vero
ipsi corda audientium, et terrenles feriunt, el blande inlerius inflammalur. In tempore ergo vultus Domini
rigantes infundunt. injusti omnes ut [Text. et| clibanus ponunlur, et
(Moral. 1. xxvi, cap. 24.) Et in Deo meo trantgre- ab igne devorantur : quia apparenle jinlice cnm a
diarmurum (Psatm. xvu, 30.)Murusquippeestomne visione illius eorum muliiluilo repellitur, el inlus per
quod itineri nostro objicitur, ne ad euiti qui diligilur dolorein [Text. dcsiderium] ardet conscientia, et foris
transeatur. Sed murum transgredimur, cum amore carnem cruciat gehenna.
supernaepatrisequaeque in hoc mundofuerint objecta (Moral. lib. xx, cap. 31 ; lib. xxvi, cap. 19; lib.
calcamus. Hinc rursum dicitur : Qui fecitpedesmeot xx, cap. 31; lib. xtvi, cap. 10.) Aito consilio
tanquam eervorum(Ibid. 34). Cervus cum montium Deus oinnipotens cum saucti ejus adversariorum per-
juga conscendit,si aspera qucequese objiciunt senlibus cussionibus \Text. persecutionibusj comprimuntur,
illigala, dato saltu transgreditur, et absque ullo cur- curaque assiduis ul liberenlur interpellaiiunibiis cla-
sus sui obstaculo in superioribus elevatur. Ita etiam mant, solet differre voces petenlium , ul meriU pa-
electorum mentes qusequesibi in hoc mundoobsistere tienliura crescant. Hinc enim Psalmisla dicit : Deut
et obviare conspiciunt, contemplalionis saltu tran- meus ctamaboper diem nec exaudies, el nocte (Psalm.
scendunt, et more cervorum despectis terrenarum xxi, 3). Atque ipsa utilitas de exauiliendi mora mox
rerum sentibus in superna se erigunt. subdilur : Et non ad insipientiammihi. Ac si dicerei:
1. xxxiv, cap.14; lib. n, hom.38, in Evang., nD Nequaquam mihi ad iusipienliam proticit quod die et
?foral.
.) /n sole potuit tabernaculumtuum (Ptalm. xvm, nocte clamantem me continuo non exaudis, quia
6).Prophela per solem manifeslaevisionisostensionem unde me in temporali tribulatione quasi deseris, inde
devignat, et Dominumcunctorum oculis apparenteni ad ceternam sapientiam plus erudis. Ad muttiplican-
denuntiat. Ac si diceret: Humanitatis assumptcesa- dam qnippe sanclorum sapientiam prolicii, quod pos-
cramenlum in lumine manitestaevisionisostendit. Et tulala larde percipiunl, ul ex dilalione crescat desi-
ipse tanquamSponsusprocedensdethatamosuo(Ibid.). derium, ex desiderio intelleclus augeatur, intellectus
Tanquam Sponsus quippe de thalamo suo processit, vero cum intenditur, ejus in Deum ardentior afleclus
quia ad conjungend.imsibi Ecclesiamincarnatus Do- aperitur : affectus autem ad promerenda coeiestia
minus de incorrupto utero Virginis exivit. Unto iit capax, quanto fuerit exspectando longa-
(Moral. 1. xi, c. 42, n. 57.) Inter scelera et delicta nimis. Hinc eiiain dicitur : Adjutor w opportunila-
hoc dislat, quod scelus eliam pondus peccati transit; tibus in tribulatione (Ptalm. ix , 10). Tribulationem
delictum vero pondus peccati non transit : quia et quippe dicluius, opporlunitates prsemisit; quia ssepe
cUm oflerri sacrilicium per legem jubetur, nimirum el trioulatione conlerimur, et tamen opporluoum
prxcipitur, sicut propeccalo, iu eliam prodelicto; nondmn est ul ad desiderium ereplionis adjuveinur.
et nunquam scelus msi in opere est, delictum vero Nemo ergo qui tardius auditur, credat quod a su-
plerumque in sola cogiutione. Unde per Psalmistam perna cura uegligalur.
oicitur : Delicta quis intelligit(Ptalm. xvm,13). Quia (Moral 1. iii, cap. 18; 1. u, hom. 8, in Ezech.,
vMelice» peccata operis tanto citius cognoscuntur, n. 6; mnr.il. I. xxxv , cap. 14 , n. 26.) Exaruitvetut
quanlo exterius videntur, peccata vero cogitalionis lesta virlus mea (Ptalm. xxi, 16). TesU quippe est
eo ad intelligendum diflicilia sunt, quo invisibiliter C caro nosiri Heieinpioiis ex nostrae substantiae luto
perpetrantur. Inter iniquitatem vero et peccatum surapU. Quia vero lesta igne solidatur, virtus hu-
quamvis distare nihil perhibeat Joannes apostolus, mamtatis ejus velut testa exaruit, quia ad virtutem
qui ait : Iniquitas peccatum ett (I Joan. in, 4); incorruptionisab igne passionis crevit; et assumptanr.
ipso lamen usu loquendi plus inujuius quam pec- carnem ad resurreclionis gloriam, paggionistribulatio
catum sonat : et omnis homo se hbere peccatorem ignis roboravit. /n conspeetuejut procidentomnet qui
fatetur, iniquum vero dicere se nonnunquam eru- detcenduntin terram (Psalm. xxi, 30). In terra mortui
bescit. non spiritu, sed corpore descendunt. In conspectu
(Lib. u, hom. 8, in Ezech., num. 17.) Sunt quidara qnia ergo Domini procidunt qui in terram descendunl,
qui etiam sseculum relinquentes, totum quod habent resurgendo ad judicium veniunt, qui in pulvere
Deo offerunt, sed Umen in bonis quce agunl minime putrescunl. Impinguatti m oleo caput meum (Ptalm.
compunguntur : et bonum quodagunt hoocaustum xxn, 5); quia priuiipale nostrum est mens, appella-
est, sed quia fiere ac semetipsos dijudicare nesciunt, tione capiiis ntens vocatur. Ac si aperle diceretur :
seque ex amore ad lacrymas non accendunt, perfec- Arenlem in suis cogilatiombus mentem meam , cha
tum eorum holocaustum non est. Hinc per Psai- riutis unctione rigasti.
mistam dicitur : Et hotocauttum tuum pingue fiat (Moral. I. vu, cap. 29.) Qui non accepit in vano
(Psalm. xix, 4). Holocaustum quippe siccuin, est animamsuam (Ptalm. XXIII,4). ln vano animam suam
bohum opus quod orationis lacrymcenon infundunt. accipit qui, ejus vitara negligens, ei curam carnis
Holocaustumvero pingue esi, quando hoc quod bene anteponil; qui sola prcesemia cogiUns, qusesequau-
agitur, corde humili etiam per lacrymas irrigatur. O fj tur in perpetuum non attenilit. Sedanimam suam in
Unde rursum dicitur : Hoiocautta medullata offeram vanum jusli non accipiunt, quia intenlione conlinua
tibi (Psalm. i.xv, 15). Quisquis enim Lionumopus ad ejus utilitatera referunt quidquid corporaliter ope-
agit, sed ex omnipntentis Deiamoreet desiderioflere rantur; quatenus et transeunte opere, operis cau^a
nesoit, holocaustum habet, sed medullam in liolo- nou transeat, quae viiceprseminposl vitam parat.
causto non habel. Qui vero bona operatur, et visionii (Moral. I. xx, c. 14, n. 28.) Necessiutes uaturales
jam sui Creatoris inhiat, et ad ceternseconlempla- hoc babere val.le periculosum solent, quod ssepe in
tionis gaudia pervenire festinat, seque ipsum ex eis minime discernitur quiil circa illa>per ulililatis
amorequo accenditur in tletibus mactai, holocaustai stttdium, et quid agatur per voluptatis vitium. Crebro
Domino dedit medullata. Sludwiduiti ergo nobis estl enim occasiniieseiucttonis invenla, duui necessitati
et mala funditus relinquere, et bona quse sufficimus s debita reddimus, voluptalis vitio de-erviinns, et in-
operari, et in ipsis bonis qtice agimus amore Deii firrailaiis Velauiineant.-discretiouis oculos excusalio
[Text. aeterni luminis) compungi. noslra se palliat, et qua>i sub patrocinio explcndas
(Moral. I. xv, cap. 29; 1. vi, c. 30.) Sciendumi ulilitatis occultat. Quas videlicet n.cessilates cupie-
quod omnes reprobi, quia anima simul et carne pec- bat evadere , qui oiceb>l : De necettitatibus tnei*
cavrrunt, in inferno retributionem cruci uus in animai eripe me (Psatm x\iv, 17). Scifbal eniin plerumque
pariter et carne recipiunt, quia et cogitando wisei i voiuplalum cnlpa> ex ni-ce-siiatumoccasione pro-
et operando deliquerunt. Nam per Psal lostam dici- ruinpere; et ne quid spoine il.icituni admitteret, hoc
tur : Ponet eot ul ctibanum ignit in tetnporevultuts ipsum satagebat evelli quod nolens ex radice tolera-
1025 S. PATERII EXPOSITIO V. ET N. TEST. ~ IN EVANG. SEC. MATTH. 102«
bat. Sancti enim viri in omne quod agunt solliciti A sibi debetur exigat, ne sub necessitatis tegmine in
siint ne quid plus ab eis natursesuaeinfirmitas quam eis vitium voluplatis excrescat.

3jJar$ ttttw.

EXPOSITIONEMNOVI TESTAMENTICOMPLECTENS.

LIBER PRIMUS.
De Testimoniis in Evangelium secundum Maithceum.
CAPUTPRIMUM a.— Et post transmigrationemBabylo- cit fructum bonum excidetur, et in ignem mittetur
nis (Matth. i, 12). (Matth. ni, 10). Qui ergo se innoxios, quia aliena
(In expositione B. Job, lib. xxvm, cap. 8, num. non rapiunt cestitnant, ictum securis vicinse prsevi-
19.) Jam per divinam gratiam omnibus liquet quem deanl, et turporera improvidaesecuritatisamittant.ne
Scriplura sacra angularem lapidem vocat, lllum pro- cum ferre fructum boni operis negligunt, a praesenli
fecto qui dum in se hinc Judaicnm, illinc Gentilem vita funditus, quasi viriditate radicitus excidanlur.
pnpnlum suscipit, in una Ecclesia?fabrica, quasi duos " CAP. IV. — /n quo mihi bene complacui (Matth,
pariefes jungit; et illum de quo scriptum est: Qui m, 17).
fecit utraque unum (Ephes. n, 14). Qui angularem se Ezechiel. homil. 8.) Qiiid est aulem quod Pa-
lapidem non solum in inlerioribus, sed et in supernis ter(In de Filio loquitur dicens : In quomihi bene compld-
exhibuit, quia et in terra plebi Israeliticse nationes cui m, 17) ? Omnisenim qui pcenitendo cor-
Gentium, et utramque simul angelis in coelo sociavit; rigit(Malth. aliqua qucc fecit, eo ipso quo poenitet, se sibi
eoquippenatoclamaverunlangeliin terra: Pax homi- displicuisse indicat, qui emendat quod fecit, Et quia
nibus bonmvotuntatit (Luc. xxi, 4). In orlu enim re-
offerrent hominibus omnipotens Pater, sicut intelligi ab hominibus pote-
gis nequaquam pro magno pa- humano modo locutus est de peccatoribus, di-
cis gaudia , si discordiam non haberent. De hoc la- rat, cens : Pcenitet me fecisse hominem tuper terram (Ge-
pide per Prophetam dicitur: Lapidem quem reproba- net. vi, 7); quasi sibimetipsi in peccatoribus displi-
verunt mdifieanlet, hic (actut est in caput anguli cuit quos creavit. In solo aulem sibi unigenito Deo
(Ptal. cxvn, 12). Hujus tapidis typuin Jechonias rex et Domino nostro Jesu Christo complacuit,
tenuit, quem Matthseus,dum quaterdenas generatio- inter homines hominem creasse eum non qiiia hunc
nes describeret, secundo numeravit. Quem eiiim in in quo peccatuni omnimodo non invenit. poenituit,
fine secundce, ipsum rursum in initio tertise genera- ilio per Psalmistam dicilur : Juravit DominutSicut et
de
non
tionis inseruit. Ipse namque in Babyloniam cum Is- eum : tu es Sacerdos in mternum secundum
raelitica plebe raigratus est, qui dum ab aliis ad alia pmniluit
ordinem Meichitedech
ducitur, pro utriusque parietis latere non immerito sibi Redemptore nostro (Ptal. cix, 4). Iu solo ergo
secundo nuraeratur, cujus migrationis flexu angula- C lo non invenil complacet Pater, quia in so-
rem lapidem signat. Ubi enim ordo a rectitudine culpam in qua se reprehendat, quasi
flectitur, ut eal in diversum, lanquam angulum facit. per poenilentiam.
Recte ergo numerari bis poluit, quia per utrumque CAP.V. —Ductutest Jesus in deserlum (Matth. IV,1).
parietem quasi in se duo laterain ostendit. Unde et
Gen-
In exposit. B. Job.lib. xxiv, n. 27.) Conversio secu-
ejus bene imaginem tenuit, qui Judsea ortus ritatem parit rnater autem negligentise solet esse se-
tilitatem colligens, quasi ab Jerosolymis Babyloniam curitas. Ne ergo negligentiara securius generet,
venit, atque in semetipso fidei fabricam, prius dis- scriptum est: Fili, accedens ad tervitutem Dei, tta in
cordice studio scissam, arie chariutis inteXuit. juttilia et timore, et prmpara animam tuam ad tenta-
CAP. II. — Quod in ea natum est (Matth. i, 20), tionem (Eccli. n, 5). Non enim ait ad requiem, sed
(In exposit. Job, lib. xxix, cap. 19, num. 36.) ad tentationem, quia hostis noster adhuc in hac vita
Homines, b inquil, tnnc esse iiicipiunt, cum in ma- posilos, quanto magis nos sibi rebellare conspicit,
trum suarum ventre nascuntur, nam ipsa quoque tanto amplius expugnare contendit. Eos cnim pulsare
conceptio nativitas dicilur, juxta boc quod scriplum negligit, quosquieto jure pbssidere sesentit; conlra
est<: Quod in ea natum esl, de Spiritu sanclo est. nos vero vehementius incitatur, cum ex corde nostro,
CAP.III. — Jam tecuris ad radicem (Matlh. m, 10). quasi ex jure proprise habitationis expellilur. Hoc
enim in seipso Dominus sub quadam clispeiisatione
(Regul. pastoral. (ert. part., admon. 22.) Tenaces
dicere solent: concessis utimur, aliena liguravit, qui diabolum nonnisi post baptisma se ten-
nonnunquam tare permisit; ut signum quoddam fuiurse conversa-
non qucerimus : etsi digna misericordice retribuiione _ tionis innueret, quod membra ejus postquam ad
non agimus, nulla tamen perpetramiis. Quod idcirco " Deum proficerent, tunc acriores tentationum insidias
sentiunl, quia videlicet aurein cordis a verbis coeles- tolerarent.
tibus claudunt. Neque enim dives in Evangelio qui
induebatur purpura el bysso, qui epulabatur quotidie CAP.VI. — Aperientot tmm (Matlh. v, 2).
spiendide, aliena rapuit, sed infructuose propriis (In exposit. B. Job, lib. iv, cap. 1, num. 1.) Scriptura
usus fuisse perhibetur. Eumque post hanc vjUm ul- sacra ex his quse tenuiter prcemitiit, reverenter ex-
IriX gehenna suseepit, non quia aliquid illicitum spectanda indicat, quaesubjungit. Sicut eniin clausa
gessit, sed quia immoderato usu totum se licitis tra- vascuia quid intus habeant ignoramus, aperto vero
didii. Hinc Joannes exclamat, dicens: Jam securit ad ore vasculorum quid intrinsecus contineatur agnosci-
radicem arborit posita est: omnis arbor qum non (a- mus,iu sanctorum cordaquce clauso oreocculta sunt,
0 Omitlitur hoc caput in Michaelino. aperto ore deteguntur; et cura cogitationes detegunt;
os aperire referuntur, ut intenta mente, quasi apertis
b In Michael, in quid, quod fortasse significat, itt vasculis, qui.l intus coiilineanlfestineinus agnoscere,
aliquo, aliqua ex parte. Nisi fortasse d pro t irrepse- ae nosmetipsos eorum inlimo odore recreare; unde
rit. Sane scepe in Mss. occurrit t pro d ut Davii, et sublirnia praecepta Dominoin monte dicluro, prte-
pro David; sed non vice versa d pro t. mittitur: Aperientot tuum, dixit (Matih. v,2); quam-
1027 APPENDIXAD S. GR&GQRItOPERA OMNIA. 1028
vis illic et hoc accipi debeat, quia tunc os suum in A cmlisest. Qualiter igitur videnda essent, vel qualiter
praeceptis aperuit in quibus dudum aperuerat ora non videnda, ex sementiarum fine nionstravit: qua-
tenns operantis mens opus suum, et propter se videri
propbetarum. non qusereret, et laroen hoc propter eoelestis Patris
CAP.VII. — Beati pauperesspiritu (Matth. v, 3). non celaret. Unde fit plerumque ut bonum
gloriam
(In exposit. B. Job, lib. xxvi, num. 49.) Scriptura opus in occnlto sil, cum fit publice, et rursus in pu-
sacra plerumque pauperes humiles vocare copsoevit. blicp, eum agitur occulte. Qui enim in publico bono
Unde in Evangelio cum adjectione spiritus nominan- opere non suam ^ed superni Patris gloriara quacrit,
tur, dum dicitur : Beati pauveres spiritu, quoniam quod fecit abscondit; quia illuni solum testem habuit
ipsorum esl regnumcmlorum(matth. v, 3). Quia enim eui placere curavit, et qai in secreto bono suoopere
divilisevisibiliter potentes ostendunt, apud seraelip- deprehendi ac laudari concupiscii, et nullus fortasse
gos pauperessuntqui elatiinsuisconscienliisnonsunt. vidit quod exhibuit, et lamen hoc coram hominibus
CAP.VIII.—Neque accenduntlucernam(Matth.\, 15). fecit, quia tot testes in bono opere secum duxit,
liumanas laudesin corde requisivit.
(In exposit. B. Job, lib. xxx, n. 77.) Dominus di- quot
cit in Evangelio : Neqne accendunttucernamet ponunt CAP.XI. — Nolite putare quoniamvenisolvereLegem
eam sub modio,sed super eandelabrum(Matth. v, 15). (Matth. v, 17).
In modio eniiu commodum temporale, in lucerna (In exposit. Ezcch. sec. part., hom. 4.) Minora
autem lux prgadieationis aceipilur. Luceruam ergo quippe prsccepta lsraelitico populo per Legem data
sub raodio ponere esl propter temporale commodum sunt. Unde et eidem populo Moyses in campo locu-
fyaliam praedkationis abscondere, quod nemo ulique nB tus est. AHiora Dominus sanclis aposlols dedit,
electoruw lacil. Et bene itiic additur: Sed super ean- unde et eosdem mandata vitcein monte docuit. Dum
delabruM.In eandelabro enira status corporis desi- vero Redenipior nosterper Evangelium dicit: JVoIite
gnatur. Cui lueerna supponilur , duai eidem corpori putare, quoniamvenisotvereLegemaut prophetas: non
cura prsedicatioirisantefeitur. veni solvere,sed adimptere(Mallh. v, 17). Adimplere
CAP.IX.— Videantoperavestra bona (Matth. v, 16). enim venerat Legem,qui Legisjtistilicegratiam addt-
B. Job, lib. vm, num. 83 et 84.) Ve- dit. Ut quod illa jiibebat in uiinimu ipse perfici adiu-
(In exposH. in sumniis , et quod illa coercebat ab opere,
ritas dicil: Videani opera ventra bona, el glwificent varetresecaret a corie.
Palrem vettrum q*i in cmlit esl (Matth. v, 16). Sed ipse
ajiud est profecio cum in oslensioue operis gloria CAP.XII. — Qui irascitur fratri suo, reus irit iudicio
quaeritur largitoris, aliud eum laus privata concu- (Matlh. v, 22).
piscitur deiitmo largienlis. Unde et -ursus in Kvau- (In exposit. B, Job, lib. xxi, num. 9.) Sic autera
gelio haeceadeat VeriUs dtcit: Attenditene justitium Doiuious uniuscujusque cousideral vias, sicut dinu-
vestram faeiati* coram hominibut, ut videuminiab eis meial gressus; ut ne minulissinisecraidem cogitatio-
(Ibid. \'t, 1). Opus ergo noatrum cum boniinibus ' neg ejus juilicia, ae verba lemiissima quseapud nos
1
ostendilur, m cordis prius examinatione pensandum usu viluerunt, indiscussa remaueant. Hine elenim
est, per ejusdem ostensionis studium quid quseratur. dkit : Qui iiatcilur fratri suo, reti* erit judicio. Qui
Si enim daniis gioriara quaerimus,etiaui punlica ne- tiixerit fralri tuo racha, reut erit tencitio. Qui dixerit
stra opera m eonapectu illius occulta servamus. Si1 fatue, reus erit geltennmignis (Matth. v, 22). Raeha
yero per bcecnostram laueem coneupiscimus, foras1 Q ( quippe in llebraeo eloquio vox interjectionis est, quse
fusa etiamsi a muJtis' l
ah ejus consnect» jam sunt, quidem auimum irascentis Ostendit, nec tamen ple-
igsoranlur. Se4 vakie perfectorum est sic ostenso num verbum iracuudiseexpriinil. Prius ergo vra re-
ut de illau laude J3
opere auctori» glaiiatn quserere, prehemlitur sine voce, postmodura vero ira cum voce,
privata eeseial exsulutione gaudere. Tunc solum 1 ged necdura pleno verbo formata. Ad exlremum
namque innoxie hominibuslaudabiLeepus osteodilur,> quoque cum dicitur fatue, ira redarguitur, quaeeum
cum per despectum mentis veraciter laus 1
impensa excessu vocis expletur etiam periectione serraonis.
calcatur, quam infirmi quia profecto conlemnemlo 3 Et noUndum quod in iia perhibet reum esse judicie,
non superant, restal necesse est ut bonum quod ope- in vnce irce quod esl racha, reuiu concilio, in verbo
rantitr abseondant. Ssepe enim ab ipso oslensiotiis s vocis, quod est fatue reum geheunse. Per gradus ete-
'
exordkipropriamlaudemquserunt, ssepeveroin osten- nini culyaecrevit ordo sententise, quia in Uidicioad-
sed 1
sione opei is auctoris gloriam palefacere cupiunt, - huc causa disculitur; in concilio autem jam causae
excepti laveribns m laudis proprice cupiditale ra senleutia definitur; in gehenna vero ignis ea quae.de
pitintur. CumqnesemetipsOsdijudicare interius tiegli- concilio egreditur senleulia explelur.
gunt, sparsi exterius ignorant quodhoc aguut; eorumque e
se e CAP. XIII. — Audistisquia dictum est antiquis, Non
epus suseelatkmi mililat, alque impendere occidcs(Maltli. v, 27).
obsequio largitoris putant.
CAP.X. — Item ac supra (Matth. v, 16). (In expositione Ezech. hom. 3, lib. n.) Recte
auiem Kmenexterius TesUnienti veteris Patres de-
'*
Begulse pastoralis, admonit. 36.) Quis- signat, quia per eorum praj licaiioiiem opera perversa
(Ex lib»laudis
quts enim concupisceutiam calcare jaoi sufli- " D punita sunt, per dicta vero novorum Patrum uninecu-
cil, aedUicalionis f raudem perpetrat, si boua qwe agitn jusiue aniliuis eliaui ab illicitis cogiutionibus coer-
Qcculial; et quasi jacto senune germinaiidi radices •s cetur, du ii reatus e^se p<rfectus et in deliberatione
subUahil qui oyus qttod iiuitandum est uon ostendit. '• cordis osteuiitur. Illi quippe a tlagiliis, a cruilehu-
Hinc nainque m Evangelio V>ritas dicit : Vi4eant xt libus, a
rapinis auditonun animas prohibere cura-
opera vestrabona et glorificent Patrem veslrum in
qui :n ve^unt. I-ti vero duin nou solum perversa opera,
cmlisest (Uatth, v, 16). Ubi illa quoque sentenlia ia se.l etiam illicita cogitationum resecant, quiJ nobis
promitur, quae longe aliud prsecepisse videtur,.< aliui nisi limen intrinsecus tacti sunt? IJnde et ipsa
dkens : Altendile ne jusUtiam vestram faciatis ,s Verilosloquilur, dicens : Audistisquia dictum est an-
coram hominibus, ut videamini ab eit (Matth. vi, 2). '• t quis, Non occides: qtd autem occiderilreus ertt ju-
Quid ergo qued opus noslrum et ita faciendumest ne ie. dicio. Ego autem dico vobis, quia omnit qui irascitttr
videatur, et tamen ut debeat videri p aecipitur, sl fratri suo, reus erit judicio (Mallh. v, 21).
nisi
quod ea quse agimus, et occulianda sunt ne huma-
nam gloriam wqoirainus, et raanifestanilam laudem m CAP.XIV. — Si offersmunm tnum ad altare
eoelestis Patris augeamus ? Nam cum nos justitiam m (JH*O«/I.v, 23).
aostram Doroinus coram hominibusfacere prohibrt,t, (In expositione Ezech. 1, part. hom. 8.) Quia au-
iliico adjunxit: -N* videaminiab eis. Et cum ruisns is lein nii sine concordia placeat Deo ipsa per se Veii-
viderulaab. homiaiturs bonaopira prsecipei-et,proti- i- las demonslrat, dicens : Si offers munus tuumad al
nus suJMttdit: Vt glorificent Patrern veslrnm qui in tare, et tbi recordatus ftteris, quia (raler tuus deliauil
 S. PATERII EXMSttTIQ V. ET N. TfST. - IN EVANG. SEC MATTH. {030
adversum te, relinque Obimuuut tuum anle altare, el A ^xempla iransmittant. OccuKentur ergo studio, ne-
vade prius recoitcitiarifrqlri luo, et (unc venieiisofferes cessitaie puhiiceniur; ei eorum occurtatio sit propria
munus luum (Matth. v, 23). Ecce a disconlaniibus custodia, eorum publjcaiio «it utUitas atiena. Bur-
accipcre non vult sacriUcium, holocaustuin suscipere sura quia scriptum est: Neque aecendunt tucemam,
recusat: hinc ergo perpeudiie maiuin qnantuih sit et pomnt eam sub modw, ted tuper candetabrum, ut
discordise, propter quod et illud abjicitur per quod luceat QMtuibusquiin domo (UMt; sic tuqeat tuxveslra
eulpa laxatur. eoram hominibus, utvidequt «per* vestra bona (Matth.
• CAP.XV. — Idem ac supra. v, 15), et reliqua; aliquando sancti,vixi et corajn |io-
minibus compelluntttr bona facere, aut eadem hpmi-
(Ex lib. Reg. uastox, tert. part.,>dmon, 25.) Djs- nibus sua facta narrare; sed ad eum finem sua facla
sidenles Undiu ^ullum bojii operis Deo gacrificium narrant, ut non ipsi eisdem operibus, sed Pater eo-
immolael, quandiu. proximorura chariute discor- rnm
a qtti in coriis esl, debeal glbrificari. piim eiiirft
dant. Scriplum Munque est: Si offers munus (uy.mad sSncta pt:edicani, ipsa prcedicatio eorum fortass*
altare, et tbi recordtfus fuerit, </«««fmter tuus habei despicitur, quorum vita noscitur. Compelrurjlur cfgo
qliquid advepsum t«, relinque ibi munut luutn unte ai- vilam suam dicere, ut auditorum snoruni valeani Vi-
tare, el vade priut reconctliari fratri tuo, et tunc ve- tam mutare, et facta sua referunt, ut venerationi
nient afferes mums tuum (Malth. v, 23), £x qua scili- sint; venerari
cet prceceptiaae pensapdum est, qqorum hostia re- appetunt, utreverenter audla^ttu;.
pfeilitur, quia intolerabilis culpa monslratur. Nam CAP.XIX, — H*m ac iufta.
cum niala cuncU bonis sequentibus diluantur, pen- (to Regul. pastoral., admon. 22.) Cuin qualibet
semus quanla sinl niala discordicc,qure nisi exstiocU B necessaria indigenlibus ministramos, sua iHisreddK
funditus fuerint, boimm subsequi iion permittuat. mus, nen noslra largimur; justitise potius debitum
CAP.XVJ. -T-iVou adulmabis : eg« aulem dioo vobis solvimus, qiiani miseiicordi* opera implemus. Unde
{Matth. v, 27). et ipsa VeriUs CUHIde inisericordia caute exhibenda
ait: AtlenUite nejustitiam vestram faeia-
(In exposit. B. Job, lib. xxi, cap. 2.) Redemptor loqueretur,
tis coram homimbn* (Matth. vi, 1). Coi gententise
noster veuiens Legis prsecepta transcendit, et ab elec- eliam
tis suis non soium luxuriam carnis, sed etiam cordjs psalmista concinens, ilicit: Dispersit, dedif pau-
aboievit, dicens : Scriptum- esl: Non adulterabis : peribus, justitia ejns manet in mternum (Psalmi cxi,
ego autem dico vobis, quoniam omnis qui viderit mu- misisset, 9). Cum eniui Urgiutem impensam pauperibus pree-
tkrem ad concupiscendameam, jam mmchatus est eam tiam non hanc tocare misericordiam, sed justi-
iu corde suo (Mattli. v, 27). Per Moysenquippe luxu- maluit; quia quod a communi Domino tribui-
ria perpetrata, per auclorem vero mUnditiseiuxuria comiiiunitertur, justum prolecto est ut quicunque excipiunt, eo
utanlur. Hinc eliam
cogitaia daranatur. Hiuc est enim quod discipulis juslus est, tribuil et non cessabitSalomon ait: Qui
priruus Ecclesice pastor dicit : Propter quod succincti CAP. XX. — Amen (Prov. xxi, 26).
lumbos mentis vestrm, sobrii perfecle sperate in eam dico vobis. receperunt mercedem
auai offerturvabisgralism (IPelr. i, 13); lurabos enim suam (Matth, vi, 2).
carnis succiugere est luxuriam ab affeetu refrenare, (In exposit. B. Job, lib. iv, n. 18.) Hi qai pre hu-
Umbos vero menlis guccingere est h.inc eiiam a co- mana laude in bona actione se exhihent, incassum
giutipne restringere. Hmc est quod angelus qiirJoan- adveniente jwdice retribuiionem bfinorum operum
nem alloquitur, zona aurea super mamillas cinctus ((J,sperant; qma dum bcecin ostensiohera facUint, lau-
esse perblhetur, quia enitn Testameati novi muuditia dis jam prsemium ab bumano ore receperunl, Teri-
et cordis luxuriam frenat, angelus qui in eo apparuit tate atlestante, quse ait: Amen dico vobis, receperun\
(Apoc. i, 13) iu pectore cinctus venit, queiu bene mercedemsuam (Mullli. vi, 2).
zena aurea stringit, quia quisquis siipernaepatriae CAP.XXI. -- Idem ec tupra.
civis egt, non jani timore sppplicii, sed amore chari-
latis hnmunditianvdeserit. (Regul. pastoral., admonit. 56.) Vile naaquebona
sua dijudieant qui ad eorura mercedem sufficere hu-
QAP.XVII. r- VUigiteitiimico»vestros (Muttk. v, 44). manos favores putant. Cutn enim pro recto opere
(Honirl. 35, in Evang., n. 3.) Veritas dicit : Diti- laus transitoria quxriiur, cctertia retriiijrtjou^ res
gile immkos veslros, benefacite his qui oderunt voi, digna vili pretio- veiiuiujauii'. De quo videlicet pei-
ei trale pro persequentibus et caluninianlikis vobis cepio pretio Veritas dicit": Ameit a\icQvobis, receff-
(Mwth. v,4t). Virtus namque esl toram horaitiibus, runtmercedem tuam (Matth. n, 1).
atlveroarios lolerare; sed virtus corum Deo diligere, CAP.XXII. — Intra iu cubicufiumtmm
quia hecsolum Deus sacriaeium aecipit quoi aule (Matth vj» 6J.
ejusoculos ia aluri honi operis flammam charitatis Doraitius (In exposit. B. Job, lib. xxn, n. 43;) tn Evangelio
incendit. dicit: Intra in cubicuhm tuum, et ctauto
CAP. XVIH.— Attendite ne iustitiam vestram faciatis mti oslio ora Palrem tuum in abscondito, et Paler tuitt
coram homittibus(Matth.v\,i). videt in abtcondito teddet tibi (Matth. n, 6).
Clauso quippe o.-tio petit in cuhiculo, qut tacenti ore
i\# exfosii. B. Job, lib. «i, n. 56.) Sanctorum _ in eonspeciu supernce , ietatts lundit affectum mentis.
quippe virorum esl hona qu« fecerint occultare, ne ''Etvox auditur in ahscondito, cum persancta desi-
contmgat eos lapsura elationis jncurrere. Undfi et deria sileuter clamatur. Unde recle quoque per Psat-
per semetipsajn Veritas dicil: Auendite ne justitiam mjstam dicitur : Desiderium pauperum exaudivit
veslram faciatis coram hominibus, ut videamini ab eu bominus, deskleria cmlis eorum audivit aurit tua
(Matth. yi, 1). Hinc est etiam qued duag ccecosjuxU (Psat. ix, 17).
viaui sedentes illumtnans, prcecepit dicens : Vtdete, CAP.XXIII. — Fiat voluntas tua (Matth. vi, 10).
ne quis sdat (Matlk. tx, 20). De qgibus illtco scri-
ptum est quia illi abeuntes diffajuiaverunieum pgr crjefbshi (In exposit. B. Job, lib. xxvn, n. 65.) Possunt per
totain lerram illam. Sed quaerendum nobis est qui«J qui in coelestibusgunt conditt atigelici spi-
sit hoc quod inse omnipo(ens cui hoc est velle quod ritUs designari. Uode el in oratione nostra dicere
posse, et taceri virtules suas voluit, et tamen ah his vociferantes, instruimur : Fiat mtuntas lua sicut w
qui illuminati sunl quasi invitus indieatur, nisi quod cmlo et in terra (Malth. vi, 10). Quo «irairum voluit-
servis suis se sequentibus exemplum dedit ut ipsi tas Dei sicut a superiore creatura agilur, ila iu omui-
quidem virtutes suas occultare desiderent, et tamen bus etiara ab biimana infirmitate servetur.
ut alii ex eorum exemplo proficiant, prodantur inviti. CAP.XXIV. — Panem nostrum quotidktnum
Et facla quidein sua occullando seipsos custodiant; (Matth. \n, 11).
sed dum produntur inviti, bona ad proximos suos
8 In Michacliuo caput boc (In exposit. B. Job, iib. xxiv, n. 15.) tn Dominica
|ostponitur eequenti.
1031 APPENDIXAD S. GREGORIl OPERA OMPHA. 1032
oralione dicimus: Panem nostrum quotidianum da A ire est; dumque magno desiderio ad ccelestia inhiat,
nobit hodie (Matth. vi, lt). Ecce etnoslrum dicimus, miro modo hoc ipsum quod accipere quserit de-
et Umen oramus ut detur. Noster quippe fit cum ac- girstat.
cipitur; qui Umen Dei est, quiafitab lilo datur. El Dei CAP. XXIX. — Nolile solliciti esse in crastinum
ergo est ex munere, et noster per acceptionem. (Malth. vi, 34).
—
CAP.XXV. Dimitte nobit debila nottra (In exposit. B. Job, lib. ix, n. 105.) Plerumque se
(Matth. vi, 12). ad viam rectitudinis animus accingil, torporem de-
(In expnsit. B. Job, lib. x, n.servatus
30.) Vitam quippe cutit; tantoque in coelestibus desiderio rapitur, ut
vero contra pene nil ex eo inferiusremansisse videatur; et Umen
animcc quselibet culpa polluit,
dolor occidit; menti namque ut gladius curti ad carnis curam reducitur, sine qua prsesentis
gitur, et mucrone illius ipsa viscerum occulta per- vitsevia nullo modo expletur, ita hunc inferius de-
Sroximum
forantur. Qui scilicet a transfixo corde si prius non pressum tenet, ac si adhuc de summis nulla conti-
educitur, nihil in precibus diviuse opis oblinetur, gisset. Audilis verbis coelestisoraculi in amorem pa-
quia et vulneralis membris imponi salutissublraha-medica- triceccelestis erigitur, sed resurgente praesentis vitse
mina nequeunt, nisi ferrum a vulnere ante studio sub terrence curse aggere sepelitur. Atque in
tur. Hinc est enim quod per semetipsam VeriUs di- terra cordis nequaquam supernse spei semen proficit,
cit: iVisiremiteritit hominibus, nec Pater vester qui miia cogiutionis infimaespina densescit. Quam vide-
in catlisest, remittet vobis peccala veslra (Matth. vi, licet spinam per semetipsam VeriUs manu sanclce
15). Hinc admonet, dicens : Cumttabilit ad orandum, exhorUtionis eradicat, dicens : Nolite sollicili esse
dimillitesi quid habetis adversus alterum (Matth. xi, B in crastinum (Matth. vi, 34). Contra hanc quoque per
25). Hine rursum ait: Dale et dabitur vobis, dimitlite Paulum dicitur : Carnis ne feceritis curamin concu-
et dimitteturvobis (Luc. vi, 38). Hinc in constitutione piscentiis (Rom. xm, 14). Sed in his nimirum ducis
postulationis conditionem posuil pietatis, dicens : ac militis verbis agnoscimus, quia tunc ab ea morli-
Dimitte nobit debita nostra, sicut et nos dimittimus fero vulnere aitimits pungitur, cum in eo mensurse
debitoribu* nottrit (Matth. vi, 12). Ut profecto bo- sequitasnon teuelur (Num. 106).Neque enim mortali
num quod a Deo cotapuncii pelimus, hoc primum adhuc in carne viventibus funditus cura carnis absci-
cum proximo couversi faciamus. dilnr, sed ut discrete animo serviat, temperatur.
CAP.XXVI.—Si oculut luus fuerit simplex Nam quia sollicitos uos esse verilas in craslinum
(Matlh. vi, 22). prohibet, habere utcunque curara in prsesentibus
non quam tendi ad lempus quod sequitur,
(In exposit. B. Job, Iib. x, n. 41.) Quod oculorum' velal.negat,Et nimirum
nomine vis inlentionis exprim.itur, per Evangeiium concupiscentia non Paulus cum curam carnis fieri in
Veritas atteslalur, dicens : Si oculus tuus (uerit sim- sinit, procul dubio in necessitate
discretione ergo magni moderaininis car-
plex, totum corpus tuum tucidumeril (Malth. vi, 22). concedit;nis cura frenanda est ut serviat, et minime principe-
Quia videlicet si operalionem nostram intentiot tur. Nec quasi domina animum vincat, sed subacta
munda prsevenerit, quselibetaliter hominibus videa- mentis
tnr, interni tamen judicis oculis mundum subsequen- adsil, atque dominio, quasi ancilla famuletur. Ut jussa
tis actionis corpus ostenditur. ad nutum cordis repulsa dissiliat: ut vix
a tergo sanctce cogitationis appareat, et nunquam
—
CAP.XXVII. Idem ac tupra. r contra faciem recta cogiuntis obsistat.
7 in Ezech., n. 2.) Quidquid ergo agitur, iu CAP. XXX. — Quid autem vides (estucam
ice intentionis pensandum est quo merito apud1
JHoro. j
Cnatoris liabealur. Unde et idem Creator (Matth. vii, 3).
judicium (Regul. pastoral. admonit. 10.) Quibusdampalien-
dicit : Si oculut luut simplex fuerit, totum corpus[ tibus nec lamen diligentibus Veritas dicit: Quid au-
tuum lucidum erit (Matth. vi, 22). Oculum videlicett. nemvides
inlenlionem, corpus vero actionem nominans; quia, ocutotuo non (estucam in ocuto fratris tui, et trabem in
si nostra intentio apud Deum simplex fuerit, in ejus consideras (Matth. vn,3) ? Perturbatio
judicio nostra actio tenebrosa non erit. quippe impatienlicefestucaest, malitia veroincorde
trabes in oculo. lllam namqne aura tenlalionis agitat,
CAP.XXVIII. — Qumrite primum regnum Dei hanc autem consummala nequitia pene immobiliter
(Matth. vi, 33). porUi. Recte vero illic subjungitur : Hypocrita, ejice
(In exposit. B. Job, lib. xv, n. 53.) Cum Deus inn primum trabem de oculo tuo, et tunc videbis ejicere
oratione non quseritur, citius animus in oralione las- festucamde oculo fralris lui (Ibid., 5). Ac si dicatur
salur, quia cum ilia quisque postulat quac fnrtassee menti iniquceinlerius dolenti, et sanclam se exterius
juxia occultum judicium Deus tribiiere recnsat, ipsee per patientiam demonstranti : Prius a te molem
quoqiie.venit in faslidium qui non vult dare quodil maliliseexcute : et tunc alios de impalienlise levilate
amatur. Sed se magis Dominus quam ea quce condi-- reprehende; ne dum non studes simulationem vin-
dit vuh ainari, asterna potins qu m terrena posiulari,, cere, pejus tibi sit aliena prava tolerare.
sicut seriplum est: Qumrite primum regnum Dei, et CAP.
juttiliam ejus, et hmc omnia adjicientur vobis(Mallh,:D. XXXL—Qumvultisut faciant vobishominesbona
vi, 33). Qui enim non ait, dabuntur, sed adjicientur; (Matth. VII, 12).
profecto mdical aliud esse quod principaliter datur,,- (In exposit. B. Job, lib. vi, num. 54.) Species
aliud quod superaddiiur. Quia enim nobis in inten- quippe bominis est alier homo. Recte enim species
tione ceteruiUs, in usu vero tem oralitas esse debet;; nostra dicitur proximus noster, quia in illo cernimus
el illud datur, el hoc nimirum ex abundanti super-•- quod ipsi sumus. Corporali enim visitatione ad
addilur; et tamen ssepe homines, dum bona lempo- proximum gressuum accessu imus, spirituali vero,
ralia postulant, seternavero praeraia non requirunt,, non gressu, sed aflectu ducimur. Speciem ergo suain
petunt quod adjicitur, et illud non desiderant ubi ii visiut quisquis ad eum quem sibi similem per natu-
adjiciatur; nec lucrum successe petitionis deputant,,, rain conspicit passibtts amoris tendii, ut, in altero
si hic sint lemporaliter pauperes, et illic beatitudinee sua considerans, ex seipso colligal qualiter infir-
divltes in seternum vivant, sed solis, ut dicium est,:, manti alteri condescendat. Speciem suam visitat qui
visibilibus intenti, labore postulationis renuunt invi- ut in se alterum reliciat, se in altero pensat. Hinc
sibilia mercari; qui si superna quaererent,jam cumn namque per MoysenVeritas cum gesta descpberet,
fruclu lahorem exhibercnt. Quia cuni mens in preci- gerenda signabat, dicens: Proiulil terra herbamvi-
bus adjutoris sui speciem anhelal, divinis desideriiss rentem et ferentem semen, juxta genus suum, lignum-
inflammata, supernis conjungitur, ab inferioribus se- que faciens fruclum, et habens unumquodquesementem
paratur. Aniore fervoris sui se aperit ut capiat.etit secundum speciem suam (Cenes. i, 12). Lignum
capiens inflammat; et superiora amare, jam sursum n quippe secundumsuam speciemsemen producit, cura
1033 S. PATERH EXPOSITIOVET. ET NOV. TfiST. — SUP. EVANG.SEC. MATTH. 1034
mens nostra ex se considerationem in altero colligit, A citur : Quomodo in aquis resplendent vultus perspi-
et recti operis germen parit. Hincquidam sapiens cienlium, sic corda hominum manifesta sunt pruden-
ait : Quod tibi non vis fieri, alii ne feceris (Tob. iv, tibus (Prov. xxvn, 19).
16). Hinc in Evangelio Dominus dicit: Qum vultis ut CAP.XXXVI. Mutti dicent: Domine, Domine
faciant vobis homines bona, el vos eadem facite illis (Matth. vn, 22).
(Matth. vii, 12). Ac si apertediceret: Speciem vestram
in allero visitate, atque ex vobismetipsis agnoscite iniqui (In exposit. B. Job, lib. vm, num. 66.) Ssepe
mira signorum opera faciunt, ab obsessis cor-
quid vos oporteat aliis exhibere. poribus spiritus pellunt, et per prophetise donum
CAP.XXXII..—Quodafcaliotibioderisfieri, vide neali- ventura qucequesciendo prceveniunt, sed tamen a
quando atteri facias (Tob. vu, 12). largitore tot munerum cogitationis intentione divisi
(In exposit. B. !Job, lib. x, num. 8.) Dei dilectio sunt, quia per ejus dona non ejns gloriam, sed
per tria distinguilur, quia ex totoConditor corde, ex lota proprios favores quserunt. Cumque per accepta bona
anima, et ex tola fortitudine diligi jubetur. in sua laude se elevanl, ipsis rauneribus contra lar-
Quainre notandum est quod divinus sermo, etiam cum gitorem pugnant. Inde quippe contra dantem super-
diligi praecipit, non solum narrat ex quo, sed biunt, unde ejus apostoli humiles esse debuerunt.
formatex quanlocum subjungit, ex toto. Utvideli- Sed eo eos poslmodum districtior senlentia percutit,
cet qui perfecte Deo placere desiderat, sibi de se quo nunc superna bonitas et ingratos largius inlun-
nihil relinquat. Proximi autem dilectio ad duo prse- dit; filque amplitudo muneris incrementuni damna-
cepta derivatur.cum etper quemdamjuslum dicitur: tionis, quia irrigati fructum non ferunt, sed sub
Quod ab alio tibi oderis fieri, videne aliquando alleri B I viriiitatis colore vacui in altum crescunt. Quos bene
facias (Teb. iv, 16): etper semetipsam Veritas dicit: per Evangelium Veriias exprimit, dicens : Multi
Qum vultisut faciant vobis homines, ea et vos facite dicent mihi ininilta die : Domine, Domine, nonne
illis (Matth. vu, 12). Quibus duobus scilicet utriusque propltetavimus ttominetuo , et in nomine tuo dm-
Testamenti mandatis per unum malitia compescilur, monia ejecimus? et in tuo nomine virtutes multas
per aliud benignitas prserogatur; ut inaluin quod fecimus'.'El lunc confiteborillis, quia nunquam novi
pati non vult quisque non faciens, cesset a nocendi vos. Discedilea me, operarii iniquitatum (Matlh. vu,
opere; et rursum bonum quod sibi fieri appetit im- 22).
pendens, erga ulililatem se proximi exerceat ex be- CAP. XXXVII.— Idem ac supra.
nignilate. exposit. B. Job, lib. xx, num. 17.) Nonnun-
(In
CAP. XXXIII—Inlrale per anguslam portam quam hcereticisigna quoque ac miracula faciunt, sed
(Malth. vn, 13). ut hic prsemia afflictionis succ abstinentiacque reci-
( In exposit. B. Job, lib. xxxn, num. 17. ) piant, videlicet laudes quas qucerunt. Un:le et Re-
Platea quippe sermonis Groeci ratione pro Iatitu- demptoris voce dicitur : Multidicentmihi in illa die :
dine dicilur. Quid vero est humanse menti an- Domine, Domine, nonne in nominetuo prophetavimus,
guslius quam voiunlates proprias frangere ? De etinnomine luo datmonia ejecimus, et in nomine tuo
qua fractione Veritas dicit : Intrate per angustam virlutes tmtltas fecimus?Et lunc confitebor illis , quia
portam (Matth. vn, 13). Quid autem latius quam nunquam novi vos. Discedite a me, op rarii iniquita-
nullis propriis volunUtibus reluclari, et quaqua- tis (Mattli. vii, 22). Qua nimirum sententia quid da-
versum impulsus arbilrii duxerit, se sine retractione G ( tur intelligi.nisi ul in hominibus charitalis humilitas,
diffundere? non autera debeant virtulum signa venerari? Unde
CAP.XXXIV.—Idem ac supra. nunc sancta Ecclesia eliamsi qua fiant hoereticorum
miracula despicit, quia hcecsanctitalis speciera non
(In Ezech..hom. 5 , num. 12 et 13.) De charilale esse cognoscit. Probatio quippe sanciilatis non est
quippe scriptum est : Lalum mandalum tttum nimis sed unuraquemque ut se di!igerc;de
CXVIII De hac iterum Psalmisla ait signa facere,
(Psalm. , 96). : Deo auiem vera, de proximo vero meliora quam de
Staluisti in loco spatioso pedes meos (Psal. xxx, 9). semetipso sentire. Nam quia vera virtus in amore
Sed ecce dum loquor, animo occurrit quomodo lata esl, non autem in ostensione miraculi, Veritas de-
est charitas, si per cbaritatem altingitur ad Deuin, monstrat, quaeait: In hoc cognoscent omnes, qttia
el per semetipsam Veritas dicit : Intrate per angus- mei estis discipuli si dilectionem habueritis ad invi-
tam portam (Matth. vn, 13)? Quid autera lalius? cem (Joan. xm, 35). Qui enim non ait : In hoc
Rursum Psalmistam audio dicentem : Propter verba cognoscetur, quia mei discipuli cstis si signa fe-
tabiorumtuorumego custodivivias duras (Psal. xvi, 4). ceritis, sed ait: Si dilectionem habueritis ad in-
Atque in Evangelio Dominusdicit: Jugum enim meum vicem; aperte indicat, quia veros Dei farhulos non
tuave ett, el onus meum leve (Matth. xi, 30). Quo- miracula, sed sola Dei charitas probat. Testimo-
modo ergo lata chantas si angusta porta? quomodo nium ergo superni discipulalus est donum fraternae
jugum suave est, ctonus leve, si in prceceptis Dei dilectionis.
vise durse sunt quae cuslodiuntur ? Sed hanc vobis
qucestioneracitius ipsa cbaritas solvit, quia via Dei CAP.XXXVIII.— Idem ac supra.
et inchoantibus angusta est, et tamen onus Dei leve (In exposit. B. Job, lib. xxxni, num. 13.) Non-
est, postquam hoc lerre cosperimus; ita ut pro amore nulli quippe mnndum deserunt, ct bonorum trans-
ejus et persecutio placeat, et omnis pro eo afflictio euntium vaiia derelinquunt, et ima humililatis appe-
in mentis dulcedinem veuiat. Sicut sancti quoque tentes, humanoeconversationis inorem bene viven-
apostoli gaudebant, cum pro Dominoflagella tolera- do transcenduul; atque in tanta sludiortim arte
bant. Ipsa ergo angusta porta amaniibus laia fit; proheiunl, ut signorum jam virtutes operentur; sed
ipsae vise durce spiritualiter currentibus, molles et jv ' quia
semelipsos circumspiciendo legere negligunt,
plause fiunt. Dum enim scit animiis se pro tempora- inanis gloficelelo percussi, pejus de alto ruunt. Hinc
Ubusdoloribus gaudia ceterna recipere, el hoc incipit esl enim quod seternus qui occulta cordis examinat,
quod affligitur amare. ejusdem ruinaccasum praenuntians intental, cura di-
CAP.XXXV.—Ex [ructibuseorum cognoscetis cit : Multi dicent mihi in illa die : Domine, Domine,
(Matth. vn, 20). nonnein nomine luo prophetavimus,el in nomine ttto
dmmohia et in nomineluo virtulesinultas fe-
(In exposit. B. Job, lib. xv, mim. 66.) Tunc spi- cimus? Etejecitmts, tunc confiteborillis, quia nunquamnovivos.
rilus hominis ignoralur ab altero, cuin verbis vel
Disceditea me, qui operamini iniqttilatem, nescio qtti
operibus non demonstratur. Nam eum scripmm sit:
Ex fructibus eorum cognoscetis(Matlh. vn, 20), estis (Matth. vn, 22, 23).
per hoc quod foras agitur, quidquid intus latet CAP.XXXIX.—Nesciovosttnde sitis (Matlh. vn, 22).
aperitur. Unde recte quoque per Salonionera di- (In exposit, B. Job, lib. xxni, num. 1.) Nescire
PATROL.LXXIX. 33
 iftSS APPENDIX AD S. GREGORHOPERA OMNIA. 10
autem Dei reprobare est : sicut quibusdam in fine A 29). Qui tamen prius cum hunc passibilem eernerel,
dicturus est : JViscio vos untle silis. Discedife a me, cum poss:! mortalia perpeti humanitatis videret,
operariiiniquitalis (Matlli. vu, 22.) omne quod de ejus divinitate suspicatns est, ci
CAP.XL. —«Erat enim docenssimt poteslalem habens fastu superbiiC suce in dubium venit. Nihil quippe
(Malth, VII, 28), nisi superbum sapiens, dum essehumileni conspicit,
Deum esse, dubitavit. UnJe et ad tentationum se
(in exposit. B. Job, lib. ssm, tmm. 24.) De Do- argumentn convertit, rticens : Si Filius Deies, dic
mino scriplum est : Erat enim docemsicul polestalem ut
habens, nonsicut Scribw et Pkarismi (Matlh. vn, 29). passibilem lapides isli panes fiant (Matth. iv, 3). Quia igitur
Siugulariter namque ac princijialiter solus ex pote- vidkt, non Deum nalum, se.l de graiia
stiue bona locutus est, quia ex infirmilate mala nulla custoditum credidit,
conunisit;ex divinitalis quippe potentia babuil id CAP, XLIV. ~r-.Si ejicis nat, milte nos (Matth.
quod nobis per buraaniutis suca innocentiam mini- viu, 31).
stravit. (tnexposit. B. Job, lib. n, num. 16.) Cu:n sancturn
CAP.XH.— Vulpes foveas habent (Matth. vm, 20). virum Satan tentareappetii, eltamen Deo, nt manum
(In exposit. B. Job, xix, num. 2.) Per volucres suam exlendere debeat, dicit; valde notandum est
quippe nonnunquam potestales serecedesignanttirbo- quia feriendi vires nee ipse sibi Iribuit, qui contra
norum studiis adversai. Unde Veritalis ore dicitur : auctorem omnium singulariter superbit. Scit namqua
Quoniam semen quod secus viam cecidit, venermt qnia quodlibet agere ex semetipso non suflicii, quia
volttcreset cemederunlilltid (Matth. xut, 4); quia . nec per semetipsum iu eo quod spiritus est existit.
nimirum maligui spiritus humanas mpiiles obsiclen- B Hinc est quod in Evangelio expeilenda de homine
tes,tlum cogitationes noxias ingerunt, verbum vilae legio dicebat : Si ejicis nos, milte nos in gregem por-
a memoria evellun.t. Minc rursum cuiilam superba corum (Mattlt. vin, 31). Qui eniin p*>rsemetipsuin in
sapiertti dicitur : Vulpes foreas habenl, et volucres porcos ire non polerai, qtiid mirum si sine auc-
cmli nidos; Filhis autem hominisnon habet ubi capul toris manu sancti viri domum contingere non vale-
smtmreclinel (Mattlt. vni, 20). Vulpes valde fraudu- bat ?
lenta sunt animalia qucc in fossis vel specubus ab- CAP.XLV. — Vade in domum tuam
sconduntur. Cuinque apparuerint, nunquam rectis (Malth. ix, 0).
itineribus, sed torluosis aniractihus currunt; volu- (In exposit. B. Job, lib. vm, num. 34.) Solct
cres vero, ut novimus, alto vohtu se in aere sublc- etiam domus inhabilatio rorilis inlelligi. Unde sanato
vanl, Nomine ergo vulpiuindolosa alque frauduleuta, cuidara dicitur; Vade in dommutuam (Matth ix, 6).
nomme autem volucriiin h.neceadem superba daemo- Quia nimirum dignum est ut pecctor post veniam
nia signanlur. Ac i-i dicat : Fraudulenta et elata dac- ad mentem suam rcdeat, ne jierum quod jusle fe-
monia in corde veslro, id est in cogitatione super- riatur admiilat,
bice inveniunt habilalionem suam, filius autem CAP.
hominis ubi caput suum reclinet non liabet; id est, XLVI.—Surge, totle lectum luum (Matth. ix, 6).
hurailitas mca rcquiem in su.perba mente vestra non (ln exposit. B. Job, lib. xxm, num. 46.) Quid est
invenil. entm quod in Evangelio sanalo cuidam Dominusdi-
cit: lotle tuum, el ambulain domum
CAP.XLII. — Dimitte mortuos sepetire mortttos r. tuamSurge, ix, grabatum II ; Joan. v, 8); nisi quod per gra-
(Matth. vin, 22). < batum(Marc.
volupias corporis designatur? Et jubelur uli-
(In cxposit. B. Job, lib. iv num. 52.) Redemplor que ut bic sanus porict ubi inlirinus jacuerat, quia
noster puellain in doinoj,juvenem exlra portam , in[ nimiruiti omnis qui adliuc vitiis delecutur, infirinus
sepulcro aulem Lazarum suscilat. Adhuc quippe in, jacet in voluplatibus caniis ; se.l sanus hoc portal
domo mortHusjacet, qui Iatet in peccato; jam quasii iibj inlirmus JACuecat,quia divino adjutorio erectus,
exlra portam advehitnr, cujus iniquitas usque adi a vitiis ejusdem carnis contuinelias postmodum to-
inverecundiam publicce perpetrationis aperitur. Se- lerat, in cujus pr'ms desideriis requiescebat.
puHuraevero aggere premilur, qui in perpetratione' CAP.XLVII. — 'Vinujn novumin
nequitise eliam usu coiuuetudinis gravatur. Sed hos ulres novos (Matlh.
ad viiam miseratus revocat, quia p.lerum.quedivina; ,x, 17).
gratia non solum in occultis, sed etiam in apertisj (In exposit. B. Job, lib. xxui, nutn. 20.) Io musto
iniquitatibus mortuos, et mole pravse consuetuiiiniss vero spiritus sancti fervor accipiiur. De quo in Evan-
pre-sos, respectus sni lumine iliustrat. Qnarlum vero, gelio tjominus dicit: Vinum nevum in ulrcs novos
mortnum Redemptor noster nuntiante discipulo agno- tnillunt (Matth. ix, 17). Ex quo clum repente reple-
scit, nec tamen suscitat, quia valde difficile est utl rentur apostoli, cuiio lingui.s omaibns loquerentur,
is quem post usum malaeconsuetudinis etiara adulan- a Jndceis nescientibus, sed lamen veia attegtanti-
tium ling.ua; exoipiunt, a ntentis suse morte revo- lius, dictum est: Hi muslo pleni snnt (Acl. n, 4).
cetur. De quoihidem dicitur : Sine morluos sepelire;
morluos suos (Luc. xix 60). MQItui enira moriuos CAP.XLVItl. — Et cum ejecta esset tuba (Mattli.
suos sepeliunt, cum peccatores peccatorem favo-:D ix, 15).
r-ibuspremunt. Quii enim est aliud peccare quuinj (In exposil. B. Job, lib. xvni» num. 68.) Eorum
occumbere? Sed qui peccantem laudibus pro^e- corda qui lerrenam vitam diligunt, desideriorum
quunLur, exstinctum sub verborum suornm aggere» suorum inquietudini.bus leriunlur, turbis cogiiatio-
abacoitilunt. Eral autem et Lazarus mortuus, seil num carnalium ad im.i clepressasunl, ut ad quiciis
laruen non a mortuis sepuhus. Fideles quippes intimce desiderium non leventur. Unde cum nir.i
itlum mulieres ebruerant, quac et ejus mortem^ ope pjelaiis ad cor veritas venit, priiis ab eo rogiia-
vivificalori mmtiabahl. Unde et proliiius ad lucem, tionuin carnalium aestusejic.il,et post in eo virttitum
redit, quia cum in peccalo animusmorilur, citius adj dona disponit. Quod bene nobis sacra Evangelii his-
viiam reducitur, si super hunc sollicite cogitalioness toria innuit, in qua, dnm ad resuscitamlam lilimn
J vivunt. principis invilatns Dominus ducert-tnr, prolinus ail-
CAP. XLJII. — Quid nobis et tibi, Fili Dei dilur : El cum ejecta essel turba, inlravit, et lenitil
manum ejua, et sirrexil puella (MaHh. ix, 25). Foras
(Matth. vjii, 29). ergo turba ejicilur ut puella suscileiur, quia si non
B.
(In exposit. Job, lib. n, num. 43.) Antiquus ho- prius a secretioribus cordis expellittir irnporluna sae-
slis Redemptorem kum.ini geueri* debellatorem suunin cularitinimultituilo curarum, anima, quae intiiusecus-
in niundum venisse coguovit, unde et per obsessum n jacet mortua, non resurgit. Nam duiu se per inim».
lioiniiiem in Evangelio dicit : Quid uobis el tibi, Filili meras terrenorum desidetioruni cogilaiioncs
Dei? VenisliItuc ante tempustorqtterenos (Matlh. vm,i, ad considerationcm sui sese nullatenus spargit,
colligit.
 1 37 S. PATER1I EXPOSITIO VET. ET NOV. IEsT. - SUP. EVANG. SEC. MATTH. toss
CAP.XLIX. — Estete prudentessicutserpentes(Mattlu A Uta nou erat ; quia ejus meatem saaelO Spiritu
x, 16). solidam per diversas partes nnllus tiaguarum flaUis
(Homil. 30 in Evangel., num. 5.) Neque etenim inclinabat.
placet Deo, aut siinplicitas sine zelo, aut zelus sine CAP.LV ldem ae tupta.
simplicitate. Hinc ipsa Verilas dicil: Eslote prudenles (Lib. i, bomil. 9 in Ezeekielem, num. *6.) Joan-
sieut serpenles, et simplices sicul columbw (Mallh. nem Baptistam Veritas esse arundioejn veute agita-
x, 16). Qua in re nolandum est quod discipulos suos taai-negat, dtcens: Quid existit videre in deserto ?
nec cle columba sine serpenle, nec de serpente sine armdinem ttientoagitatam (Matth. xi, 7) ? Quod qoia
coluuiba voluit Dominus admonere, quatenus et co- negando clixeril, iion afiirmando, subjuncU verbi
Iumbse simplicitatem astulia scrpentis accenderet, testantur. Ait enim : Sed quid existit viderein deterlo?
et serpentis astuliam columbsesimolicitastemperarel. hominemvestitummolHbus'!Ecce qui moltibusvestiun-
Ilinc Paulus ait: Notite pueri effici sensibus (I Cor. tur in domibusregumsunt (Ibid.). Arundo autcm vento
xiv, 20). Ecce astutiam serpentis audivimus, nunc agilata , modo flaiibus etigitur, modo flatibus incli-
de simplicitate columbce moneamur: Sed malitia natur : omiis autem itiftrmus animus qui vel dero-
parvuli estote. Inde de beato Job : Erat vir simplex et gationedejicitur, \ el taudibus exaltatur, arundo venlo
rectus (Job. i, 1). Quae est autera rectitudo sine agitata est; quod Joannes non errtt, qui inflexibilem
simplicitate, aut quae— est simplicitas sine rectitudine ? mentis virtiilem inter laudes hominum et derogatio-
CAP.L. ldem ac supra. nes tenebat.
(Regul. pastor. admonit. 12.) Electos suos per CAP. LVI. — A diebus Joannis Baptistm (MattJi.
semetipsara Veritas admonet, dicens : Estole pruden- xi, 12).
et
tes sicut serpentes, simplices sieut columbtv (Matth. B in
(Homil. 20 Evang., num. 14.) A diebu» Joannis
xvi, 16). Quia videlicet in electorum cordibus debet Baplistm usque numc,regnum cwiorumvim paHtur, et
et simplicitatem columbec astutia serpentis acuere, violenli rapiunt illud (Matth. xi, 12). Quse supernae
et serpentis astutiam columbcesimplicitastemperare; verba senientioBnobis snnt raagnopere perscrutanda.
quatenus nec seducli per prudentiam calleant, nec ab Nam quserendutn est quomodo vim perpeti regnum
intellectus studio ex simplicitate torpescant. eoslorum fossit ? Qwisenim ccelovk>!eniiamirrog.it ?
CAP. LI.—Quod dicovobisin tenebris (Malth. x, 27). Et rursum qucereiidumest si pali vim regnum ccclo-
(In exposii. B. Job, lib. xi, niim. 26.) Gtiui enim rum potest, cur eauidenuvim a diebtts Joantus Bap-
quaeque mystica de occultis prophelarum verbis a listee,et non eliam ante peytuierit. Sed cum lex dicat:
credentibus agnoscumur, qnid nliud quam profunda Si quis limcvet illa fecerit, morle mariaiur ; cunclis
de tenebris revelantur ? Unde ipsa quoque Veritas legentibus liquet, quia peccatores quosque poena
discipulis i« parabolis loqnens, ait: Quod dico vobis succ severitatis perculit, non autem per poanitenliam
in tenebris, dicite in lumine (Matth. x, 27). Cum enim ad vitamreduxit. Cum veroJoannesBapiista,R.edem-
mysticos allegoriarum nodos per explanalionem sol- ptoris graliam proecurrens, pcenitentiam prseJicat, ut
vimus, to lumine dicimus quod in tenebris audivi- peccator qui ex culpa est mortuus, per conversionem
mus. vivat, prolecto a diebus Joannis Baptislae regnuro.
CAP.LII. — Idem ac supra. ccelorum vim patitur. Quid est autem regnum coeJo-
(Homil. 6 in Ezeehiel.) Verilas discipulis dicit: rum, nisi locus justorum ? Solis eniin justis cceles-
Qum dico vobisin tenebris, dicite in tumine (Matth. tis patriee prcemiumdebetur, ut humiles, casii, miles,
x, 41), id est ap'erte exponite quse in allegoriarutn ^* f, atque misericordes ad gaudia superna perveniant.
obscuritatilms audistis. Cum vero quis vel superbia tumidus, vel caxnis faci-
CAP. Llll. — Qui recipit prophetam (Matth. x, 41). nore po lulus, vel iracundia accensus, vel crudelitaie
(Homil. 20 in Evang. imm. 12.) Ut autem im; ius, post culpas ad coeniientiam redit, vilam
quanta esset virius in continentia, et suseeptio- oeternam percipit, quasi in locum peccator intrat
ne indigenliura Redemptor noster ostenderet, dixit: alienum. A cliebus ergo Joannis Baptistce regnuin
Qui recipit prophelam in nomine meo, mercedempro- coelorumvim palitur, et vioenti diripiunl illud, quia
pltetm accipiet (Mallh. x, 41). Iu quibus verbis no- qui poeniientiam peccatoribus indixit, quid aliud
tandum est quia non ait, mereedera de propheta, quam regno ccelorum fieri vinlentiam docuit? Reco-
vel raercedem de justo, sed mercedem prophetce et giiemus ergo, fratres charis-imi, mala quse fecimus,
mercedem jusli accipiet. Aliud est enim merces de el nosmeiipsos assiduis lamentis atteramus. Hseredi-
propheta : atque aliud merces de justo, aliud merces tatera justorura, quam non lenuimus per vitam , ra-
jusii. Quid est enim dicere : Mercedemprophetmac- piamus per pcenitentiam. Vult a nobis omnipotens
cipiet, nisi quia is qui propheiam sua largilaie sus- Deus lalem violentiam per pcenitentiam perpeti.
lentut: quamvis ipse prophetiam non habeat, apud Nam regnum ccelorum rapi vultnostris tletibus, quod
omnipotenteni tamen Deum prophetse praemium ha- noslris meritis non —
debetor.
bebit. Isle enim fortasse justus est; et quanto in hoc CAP.LVII. Si in Tyro (Matth, xi, 21).
raundo nihil possidel, lanto loqucndi pro juslitia fi- (In exposil. I!. Job, lib. xxxv, nuin. 7.) Civitati
ducia-minajorem bahet. Iiunc dum ille sustentat qui reprobce in Evangelio Dominus dicit: Si m Tyro et
in hoc mundo aliquid possidei, et fortasse adhuc pro Sidone factm (uissent virlules, qumfaelmsuut in vobis,
ju tiiia loquendi libere non prsesumit, jusiitiae illius D'olim
! in cittcio el cinere pmnikntiam egissenl (Mauk.
libertaiera sibi participem facit, ut eum eo pariter xi, 21). Iu cilicio quippe asperius et puncUo pecca-
justitiaeprcemia recipiat, quem suslentando adjuvit; torum, in cinere auteui pulvis osteuditur moi tciormn.
quatenus eamdem jusiitiam libere loqui potuisset. Et idcirco utcuuque hoc auliiberi ad pceuitenUam
lile spiritu prophelia^plenus est, sed tameu corporeo solet, ut in punclione cilicii cognoscanius quitl per
eget alimento ; et si corpus non reficitur, certum est culpam fecimus, in favilla cineris perpeodamus quid
quod vox ipsa subtrahatur. Qui igitur alimentum per judicium facti sumus. Considerenlur ergo in cili-
proplietce propter hoc quoi prophela est, tribuit, cio pungentia vitia ; consideretur in cineie per mortis
propheiisB illius vires ad loquenduin deiiit. Gum sententiam subsequens justa pcena vitiorum. Quia
propheta ergo mercedem propltetaerecipiet, qui etsi enim post peceatum carnis contumelioe surrexe-
spir.tu prophetice pleous non fuit, hoc tameu ante runt, videat homo in asperilate cilicii superbiendo
Dei oculos exhibuit, quod adjuvit. qpod feeit, viJeat in einere quousque peccando
CAP.LlV. — Qutftexistisvidere (Matlh. xi, 7)j? pervenit.
(In exposit. B. Job, lib. xxxui, num. 7.) Per ca- CAP. LVIII. — Venite ad me, omnes qui laboratis
lamura ceu certe arundinem mentis mobililas desi- (Matth. xi, 28).
gnatur, sicut Judcconim turbis in Joannis laudem a (In exposit. B. Job, lib. iv, num. 66.) In hac Ha-
Doininoclicitur: Quid existisviderein desertum?urun- que luce impii a tumultu eessant, dum perversorum
dinemventoayilatam (Matlh. xi, 7) ? Ut videlicet sub- mcnies, veritaie cognita, i.iboiiosa mundi desideria
inlelligatur non. Joannes quippe aruudo vento agi- fugiunt, et tranquiiiituti intimi arooris acquiescunt.
1059 APPENDIX AD S. GREGORHOPERA OMNIA. 1010
Annon ad cessationem vocat lux ipsa quse ait: Ve- A. A CAP.LXHI.—Cum
< spiritus septem reddil (Mallh.
nile ad me omnes qui laboratis et onerali estis ; et ego xn, 45).
reficiam vos. Tollitejugum meum super vos, et discile (In exposit. B. Job, l.b. vn, num. 20.) Plerumque
a me, quia mitis sum et humilis corde: el invenietisre- viliorum
, conlritionent in nobis Dominus agere in-
quiem animabus vestris. Jugum enim meum suave est, choat.
( Sed cum mens ex ipso exordio prolectus
el onns meumleve (Matth. xi, 28 el seq.). Quid eniin ,exlollitur, ciimque se jara quasi de virtulibus crigit,
grave mentis noslrce cervicibus iniponit, qui vttari soevienii t contra se aclversario adilum pandit : qui
?
omne desiderium quod perturbat, prcecipit Quid cordis , intima peuetrans, omne quoil in ea de studio
grave subjectis jubet, qui declinari laboriosa hujus bonccinchoationis
| iovcnerit, confringil; lantoque se
mundi ilinera admonet ? vehemenlius in ejus confraclionc exhibet, quanto
CAP. LIX. — Idemacsupra. <
ct gravius, quia vel ad modicun»fuerat projectus,
lib. num. Grave 'dolet. UnJe et testc Evangelio, ct vocc Veriiatis
(In exposit. B. Job, xxx, 50.)
servilutis juguni Dominusvidit soeculariumeervicibus (Matlh. xn), ad neglectam ilomuin conscieniice spi-
ritus solus exiit, cum spiritibus septein re-
impressum, cum diceret: Venite ad me, omnes qui dit. qtii
laboralis et onerali eslis, et ego reficiam vos. Tollite
jugum meum super vos, et disctte a me quia mitis sum CAP. LXIV.— Orto sole aruerunt (Matth. xm, C).
et humitiscorde: et invenietisrequiem animabtfi ves- (In expo it. Ezecb. lib. n, hom. 7.) De jaciis se-
tris. Jugum enim meum suave est, et onus meumleve minibus Dominus dicil: Orto sole aruerunt ( Mutth.
(Matlh. xi, 28). Aspcrum quippe jugum, et durae, xin, 6). Quia videlicet fncia persecutione in repro-
sicut diximus, servitutis pondus est, subesse tempo- B borum conlibus pracdicationisVirba siccantur.
ralibus, ambire lerrcna, retinere iabentia, velle slare CAP. LXV.— Qui habet' aures audiendi, audial
in non slantibiis, appetere quidem transeuntia, sed
cum trauseuniibiis nolle transire. Dum enim contra (Matt/t. xiu, 9).
volum cuncla fugiunt, quse prius mentem ex deside- (Ibid., lib. n, hom. 2, num. 2.) Scienclumquia
rio adVptionis alflixeraut post ex pavore amissionis oculi atque aures corporis aisunt ctiain carnalibus,
prcmunl. eisque sunl in usu rerum quce corporaliter vidcnt :
oculi vero atque aures cordis soluinroodo spiriulium
CAP. LX.—Calamum quassatum non conteret (Matlh. sunt, qui invisibilia
xn, 20). per iulellectum vidcnt, et lamlein
Dei sine sono audiunt. Has ouiiiipoiens Domiuus
(In exposit. B. Job, 1. xxxm, num, 7.) Per cala- aures quccrebat, cuin iliceret: Q ii habet aures au-
mumvelarundinem nitor glorioelemporalis exprimi- diendi, audiat (Mallh. xm, 9). Quis namque in illo
tur, sicut de justis per Sapientiim dicitur: Futgebunt pnpulo esse tuuc poterat, iiui aures corporis non
justi, el sicut scintillm in arundineto discurr.ent( Sap. haberet? Sed dum dicitur ; Qui hubel uures autliendi,
lll, 7). Arundinetum namque vitam ssecularium ap- audiat, aperte monstratur quod illas auies qiioererel,
pellai, qui more arundinum per temporalem gloriaini quas omnes habere non poterant.
foris, quasi acl alta proliciunt, sed inlus a soliditate1 CAP. LXVI. — Fallacia dtvitiarum suffocat verbum
veritalis inanescunt. Unde et Judceorum regnum ca-
lamo comparatur, cum per prophetam apparente in (Matth. xni, 22).
veritale carnis Domino dicitur : Calamum quassatum, (Ibid., lib. ii, hom. 6, num. 2^ Sunt itaque in
non conteret, el linum [umigans nan exstinguet (Isa. , Q C sanctae Ecclesiac ;idilicio conslructa gazophyhuia ,
XLII,5) Quid eniin catami nomiue, nisi Judaici po- veras quia abundal ilivitiis scientice lingua cloctorum. Ilas
esse divilias ipsa per se Venias clenuiuiai, cum
puli lemporale regnuin denuntiat, nilens quidem, de Iransitoriis diviliis dicit: Fatlacia divitiarum sttf-
exierius, sed inlerius vacuum? Et quia in eodeni,
populo genus jam reg.ile defeceral, et regnum ejus5 scientia fecat verbum (Matilt. xin, 23). Sapientia enint aique
alienigena possidebat, apte hoc idcirco regnum quas- doctrime spiriiualis, verce sunt cliviii;v, in
salum calanmm vocat, Quid veio-per linum, nisii quarum compaiatione , quae Iransire possuut, lalsoe
ejus sacerdotium exprimitur, quod lineis nimiruin, nominantur. De his nivitiis per Salomonein dicitur :
veslibus ulebatur ? Quod quia in advenlu Doutini ; Thesaurus desiderabilis requiescil in ore sapienlis
charilatis ardorem perdidil, quasi amisso jam igne, (Prov. xxi, 20). Excepto autem eo, quod ad sclernam
fidei, non ardens sed fumigans fuit. lucarnalus autemJ palriam divitiaa spirilales duciint, cst eis a terrenis
Dominus calamum quassatum iton coufregit, el liniiiu, divitiis niagna dislantia ; quia spirilales divilix ero-
fumigans non exslinxit, quia Judccacrcgnum quod[ gatce jiroficiunt, teirense auiera cliviticeaut erogan-
pene dcstructmn jam liierat, ejusque sacerdotium^ lur, cl dcficiunt : aut retinenlur, et utiles non
quod iguem lidei non lenebat, non poteslate judiciii sunt.
perculit, sed cum patientisc longaniraitate loleia- CAP. LXVH.—Colligite zizania (Matlli. xm, 30).
vit.
(In expojit. B. Job, lib. ix, nura 98.) Ipsa quoquc
CAP.LXI.—Omne verbum otiosum (Matth. xn, 16). supplicia quce ex lance justitise prodeunt, inlerri sine
(In exposit. B. Job, lib. vn, num. 58.) Verilass ordine nequaquam non
p.issunl. Quomodo n»mquc in
admonet dicens: Omne verbum otiosum quod locuti i DC suPPlic'is ordo erit, clum damnatum qiiemqiie
fuerint homxnes, reddent rationem de eo in die judicii|; juxia raoduin criminis et retribuiio sequitur ultionis?
(Mallh. xn, 36). Oliosum quippe verbiim est, quodj Ilinc quippe scriptum esl: Potentes polenler lormenla
ralione juslac necessitatis, aut intentionc pix utilita- palienlur, et fortioribus forlior instut crucialio (Sap.
tis caret. Si ergo ratio de olioso sermone exigitur, vi, 7). Hinc in Babylonis damualione ciicitui-: Quan-
pensandum val le est qusc poena illud iniiltiloquium ,', lum exaltuvit se, et in deliciis fuit, dute illi tormenlum
sequilur, in quo etiam per su|ierbiae verba pecca- t_ et luctum (Apoc. xvm, 7). Si igitur juxta modmn
tur? culpce ptcna disliuguiior, coustal niiniiiiiii i|nod in
CAP. LXII.—Idem ac supra. suppliciis or.lo servatur. Et nisi tormenioruin siim-
main meritorum acla dirimerent, ncquaquaui judex
(Homil. 6 in Evangel., num. ult.) Mecuin vos ad- I- veniens dicturum se inessoribus esse perhibeiet:
moneo ut ab olioso sermono parcamus, inuiiliie/ >jc Colligite zizania el ligate ea in fasciculis, ad combu-
loqui declinemus ; in quantum refrenarc linguam n rendum (Matth. XIII,30). Si enim nullus in mppliciis
prsevalemus, iu ventum verba non defluant, cum Rex x ordo servabitur, cur comburenda zizania in lasiiculis
dicat: Omne verbum otiosum quod locuti fuerint ho- )- ligantur? Sed nimirum fasciculos ad coinbiireiiiium
mines , reddent ralionem de co in die judicii (Matih. 't. ligare est eos qui ceterno igni tradendi sunt parcs
xu, 36). Oliosum quippe verbum est quod aui utili- i- paribus sociare; ul quos siinilitcr culpa inquinat,
tate rectiludinis, aut ratione judicii necessitatis ca-i- par etiam pcena conitriugat; et qui nequaquam dis-
ret. pari iniquitate polluli sunt, nequaquam dispari
1041 S. PATERII EXPOSITIO VET. ET NOV. TEST. — SUP. EVANG. SEC. MATTH. 1042
tormento crucientur; quatenus simul damnatio con- A lectu separatur -.cum caro sensum exerif, et mentem
terat, quos simul elatio sublevarat : quosque non quasi ad intelligentiam prorocans foras mittit. Unde
dissimiliter dilatabat ambitio, non dissimilis angustet et adhuc Petro terrena sapienli Veritas dicit: Non
afflictio : et par cruciet flamma supplicii quos in enitn sapis qum Dei sunt, sed qum hominum: ( Matth.
igne luxuriae par succendit flamma peccali. Sicut xvi, 23).non Cui tamen recta confitenti dicitur Care et
eniin iu clomo Patris ntansiones multoBsuut (Joan. sanguis revelavit tibi, sed Pater tneus qui in cmlis
xiv) pro diversitale virtutis, sic damnatos diversO est (Ibid., 17).
supplicio gehennacignibus subjicii disparilitas crimi- CAP. LXXIII.— Si quis vult post me venire ( Matth.
nis : quce scilicet gehenna quamvis cunctis una sit, xvi, 24).
non tamen cunctos una eademque qualitate succen-
dit. Nam sicut uno so!e tangimur, nec tamen sub co Veriiatis (In exposit. B. Job, lib. xxxm, num. 13.) Voce
dicitur : Si vult post me venire, abneget
uno ordine omnes cesluamus, quia juxta qualilatem semetipsumsibi (Luc.quis ix , 23). Semelipsum enim ab-
corporis, sentilur etiam pondus caloriS; sic damna-
tos, et una est gehenna quce afficit, et tamen non negat, qui, calcato typo superbiae, ante Dei oculos
esse se a se alienum dentonstrat.
una onines qualiiate comburit, quia quod hic agil
dispar valetudo corporum, hoc illic exhibet dispar CAP.LXXIV. — Idem ac supra.
causa meritorum. (Hom. 10 in Ezech., num. 7.) Qui vult post me
CAP. LXVIII.— Simile esl regnum cmlorum sagenm venire, abneget semelipsum(Malth. xvi, 21). Semet-
(Matth. xni, 17). lp-tini abnegat, qui mutatus ad meliora, incipit esse
R quod non erat, et desinit esse quod erat.
(In exposit. B. Job, lib. xxxm, num. 34.) Simile I
est regnum cmlorum sagenm missm in mari, et ex CAP.LXXV. — Veslimenla ejus facta sunt candida
omni genere piscium congreganti (Matth. xm, 17). (Matth. xvn, 2).
Regnum ccelorum , scilicet Ecclesia vocatur, cujiis (In exposit. B. Job, lib. xxxu, num. 8.) Ipse vero
dum mores Dominus a.1 superna sublevat, jam hcec gloriosus est qui dum seipso perfruitur, accedentis
ipsa in Domino per ccelestemconveriationcm regnat. laudis indigens non esl. lpse speciosis induitur ves-
Quoe recte sagence in mari missoe cotnparatur, ex tibus, quia sanctorum Angelorum clioros quos con-
omni genere piscium congreganti, quia raissa in hoc didit, in usum sui decoris assumpsit; et velut quam-
Gentilitatis soeculo nulluni respuit, sed malos cum dam vestem gloriosam sibi Ecclesiam exhibet, non
bonis , superbos cum humilibus , iracundos cum habenlem maculara, aut rugam (Ephes. v). Unde ei
mitibus et fatuos cum sapienlibus cepil. per Prophetam dicilur : Confessionemet decoremin-
CAP. LXlX.—Dale illis vos manducare (Matth. xiv, duisli amiclus lumine sicut veslimento (Psal. cm, 2).
Hic quippe confessionem, illic decorem : quia quos
17). hic per pcenitentiam confitentes feceril, illic fulgen-
(In exposit. B. Job, lib. i, num. 27.) De esurienli- tes per decorem justitise ostendit. Luce ergo sicut
bus plebibus dicilur : Date illis vos manducare. Et vestimento amicilur, quia sanctis omnibus qnibus
:
rnrstim Dimittere eos jejunos nolo , ne deficiant dictum est : Vos estis lux mundi (Matlh. v, 14), in
(Matlh. xiv, 17). lcl est, in picedicatione vestra illa cetema gloria vestietur.Unde per Evangelium di-
verbum consolationis accipianl, ne a veritatis pa- citur, quia transfigiiralo in monle Doraino vestimen-
bulo jejuni remanentes, in hujus' vilce labore defi- r U ejus facta sunt candida sicut nix (Matth. xvu). In
ciant. ("
qua transfiguraiione, quid aliud quam resurreclionis
CAP.LXX. — ldem ac supra. ul.imoe gloria nunliattir? In monteenim vestiitMita
(In exposit. B. Job, lib. xxvii, num. 22.) Omni- culmine ejus sicul nix iacta sunl, quia in supernoe clarilalis
sancti omnes ei luce justitice fulgeutes ad-
potens Deus per preedicatores suos prius nos de hscrebunt.
prava actione corripiens concutit, et postmodum per
spem consolans nutrit. Si enim divina dispensalio CAP. LXXVI. — Faciamus hic tria tabernacuta
per has imbes juclicium modo non ageret, nequa- (Matth. XVII,4).
quam eisdem nubibus dixisset : Accipiie Spiritttm1 (In exposit. B. Job, lib. vm, num. 92.) Justi nec
sanclum: quorum remiserilis peccata, remitluntur eis, oblata bona bic pro magno suscipiunt, nec illata
el quorutn retinueritis, retenta sunt (Joan. xx, 22). mala valde pertimescunt, scd et cuin bonis pwcsdn-
Et rursum si per has jejuna corda non pasceret, tibus utuntur, venlura mala iiietuunl; el dum de
'
nequaquam de esurientibus populis Dominus dice- malis praiseniibus gemunt, bonorum sequenlium
ret : Date illis vos manducare (Malth. xiv, 16). Quod amore eonsolantur. Sicque lemporali refoventur sub-
sic tunc eorum manibus facium credimus, tit hoc[: sidio, sicut viator in stabulo tuilur lecto, pausat et
eorum verbis quolidie fieri sine cessatione vicleamus: recedere festinat : quiescit corpore, sed ad alind
quid enim agit Petrus, cum per Ejistolas loquilur,' lendit mente. Nonnunquam vrro et adver^a perpelt
nisi ut verbi pabnlo corda nostra male jejuna salien- appelunt, in transitoriis prosperari refugiunt; ne de-
lur? Quid Paulus , quid Joannes per Epistolas lo- lectaioneitinerisa patrice pervenlione lardentur; ne
quentes operantur , nisi ut mentes nostrce coeleslia1D gressum corclis in via peregr.nationis figani, et
alimenta percipiant, et inedioe suce faslidium quo1 quandoque ad conspecluni coeleslis palrice sine re-
nioiiebaniur vincant? muueiatione pervenianl. Gaudent despici, ncc cfo-
CAP.LXXI.—Si cmcus cwco ducalum (Matllt. xv,' lent se necessiiatibus afDi^i.Qui igitur conlra pife-
14). sentia se aclversanon niuniiint.qnasi conlra cestus et
pluvias habere tabernaculu i. nolunl. Uacleet Pclrus-
(Regul. pasloral. i part., cap. 1.) Nimirura paslo- jure reprehendilur (Matth. xvn), quia necduin nicn
ruin imperitia merilis congruit subjectorum, quia1 tis roboratus veritatis clarilatn cognila,
ha- perfectione
quamvis lumen scienta sua culpa exigente non in terra figere Ubernacnlum conatur. Justi iiaqu».
beant, dislriclo tanien judicio agiiur ul p r eorum hic se construere negligunt, ubi peregrinos se et
J
igncrantiam hi etiam qui sequunlur offendanl. Hinc] hospites noverunt. Quia eniin in propriis gaudei-e de-
namque in Evangeio per semelipsam Verilas dicit:: siderant, esse in alieno felices recusant. Injusti au-
Si cmcuscmcoducalutn prmbeat, ambo in foveam ca- tera ab selernsepalriae hsereditate di-
dunt (Mallh. xv, 14). quanto longius
visi sunt, tanto in terra allius fundamenU cogiutio-
CAP. LXXII.— Son enim sapis quwDei sunt (Matth. nis ligunt.
xvi, 25.) CAP.LXXVH. — Etias quidem venturus est
(In exposit. B. Job, lib. x, num. 5.) Ipse quippe,' (Matth. xvn , 11).
sibi ltomo loquitur, cum per hoc quod sentit nequa- (In exposit. B. Job, lib. xx, num.66.) Etsi ad coe-
quam diviniuiis spiritu a carnalis prudentise intel- lum raputs Elias osse perhihetur, mortem tamen dis-
AMS APPENDIX AD S. GREGORHOPERA OMNIA. 1044
miii, oon evasit. De ipso quippe ore Veritatis dici- A k me credunt, expedit ei ut suspendatur mola asinaria
tnr : EJgi» quidem ventums est, et retlituet omnia tn collo ejus, el demergalur in profundum maris
U&lu.WH, 11); veniet eniin reslituturus omuia, quia (Maltlt. xvni, G). Per molam quippe asinariain sce-
n4 hsc nimirum Iiuk mundo resiituitu-r.ut et prae- cularis vitac circuilus ac labor exprimitur et per
lUcaLiosismuoera irapleat, et carnis debitiun sol- pi-ofunduin inans exlreiua damnalio de»ignalur.
vai. Qui ergo ad saucliiatis speciem de;uctus, vel verbo
CAP.LXXVIH.— Idem ac supra. deslruit cceterosvei exemplo,melius profecto fuei.it
ui liunc ad mortem sub exleriori habitu terrena acta
(fo expesit, B. Job, lib. xxxv, BUHI 24,) In Evange-
lio Verilas dicit: Elias venit, el ille rrs iluet omnia con-tringerent, quant sacra oflicia in culpa caHciis
imi auileui dVnioiistrarenl. Quia niiuirum si s- lus
(Matth..sm\, 11). Nuucenim amisil Israelilas Eccle- caJer^t, utcumque bunc tokrabiliir inferni pcena
sia, auos cnvertere prcedicando non. valuit; sed cruciaret.
lunc Elia praedicante, chtni quot invencrit colligit,
velut plewus recipit quod amisit. CAP. LXXXII. — Qui ei debebat decem millia
CAP. LXXIX. — Reges terrm a quibut accipiunt (Mattk. xviti, 24).
(Matth. xvn, 24). Dialogor. lib. iv, cap. 60.) Sciendura est quod illc
In rect^ sui viJelicel delicti veniam poslulat, qui prius
(Uom. 7 lib. i in Ezechiel., num. 4.) nostro hoc quod in ipso delinquilur relaxat. Munus enira
bono opere aliquando cavendum est scandiilum non accipilur, nisi anle dwcordiaab animo pellalur,
prnximi, aliquando vero pro nihilo contemneiidum. dicente Verilate : St offers munns tuum ad itllare, el
Quod in ipso nostro aucloie didicimus, qui dum j recordalus fueris, quia habel uliquid adversumte fra-
tributum Petro inquisilo peterclur, prius paradigma B tertuus, relinqueibi muuus tuum anle alltre; el vade
proposuit, per quod sc niliil debere respondit; di-
ccns : Reges lerrm a quibus accipiunt tributum vel munus prius reconciliari fratri tuo : cl lunc veniens offeres
tuum (Maltk. v, 23, 24). Qua i» re pensaniluin
censum? a filiis suis an ab alienis (Matth. xvn, 24, est, cuui omnis culpa miinere solvatur, quain gra-
25)? Cui cum diceretur, ab alienis, iliico respondit : vis cst culpa discurJiae, pro qtia nec muitu* accipi-
Ergo liberi tunt filii. SeJ postquam se liberum esse tur. Debemus ilaque ad proximum quainvis lougc
monstravit, ne forlnsse scan-claliim tuiquam facerct, posilum longeque
subdiciu : Vt aulem non scandulizemus eos, rade ad aiuin subdere, bumililale disjunclum, inente ire, eique aui-
iltum ac benevotentia pla-
mare, etmitte hamum:et eum piscetnqui prius ascen- care ; ul scilicet Condilor no -ter, dura Ule placitum
derit tolle, el aperto ore ejits mveniesstaterem ; Mtum nostrcc mentis
sunven*da eis pro me et te (Ibid., 26). Qui rursuin, aspexerit, a p:'ccato nos solval qui
munus proculpa sumit. Veritalis autem voce attes*
cum dkeret, quia omitequod in os intnti, noti coin- tante didicimus : servus qui cleceminillia la-
quiuat hominem, ettunc accedentes dixerunt : Siis lenta dcbebat, cumquia poeniteiitiam ageret, absolutio-
quia Pherismi audilo verbo scandatizati sunt; al ilte nem debiti a Domino accepit: sed qnia conservosuo
respondens ait: Omnis plantatio quam non plantavit centum sibi denarios debenti debitum non dimisit,
Paier meut cmlestis, eradicabitur. Sinile itlos : cmci et hoc est
sunt et duces cmcorum(Matth. xv, 11). Ecce magis- Ex quibus jussus exigi quod ei fueral jam dimissum.
vhielicet diclis con tat, quia si hoc quod
tra veritas ne in quorumclam cordibus scandalttm ia nos
delinquitur, ex corde non dimittimus, et illud
gigneretur, quod non debuit, tributum dedii. Et rur- rursum a nobis exigltur, quod nobis jam per pceni-
SHincufligenerari scandalum inquorumdamcordibus G < tenliam dimissuinfui^se gauJebamus.
contra veritatem vidit, in suo eos scandalo rema-
nere permisit. Ex qua re nobis considerandum est, CAP.LXXXIIl. — JVo» omnes capiunt verbum hoc
quia in quantum sine peccato possumus, viiare (Mutlh. xix, 11).
proximorum scandalum debemus. Si autem de veri- (Regul. pastoral. tert. part., adraoitit. 29.) Per
tate scandalum sumitur, iililius permiliitur nasci seiuclipsam de virginitatis inlegritate Verilas dicit :
scandaium, quani veriUs reluiquaiw*. Non omnes capiunt Iwc verbum (Matth. xix, 11).
CAP. LXXX. — Qyi scandalizaverit unum Quo.I ideo innotuit sumiuum, quia denegavit oih
(Matlh. xvni, 6). nium; el diim praedicit quia difficile capitur, au
dienlibus innotuil cceptum cum qua cauiela \.w
(In exposit. B. Job, lib. vi, num. 37.) Qui scanda- neatur.
tizaverit unum de pusitlis isiis, qtti in me credunt, cx-
pedit ei ut suspendaturmola asinaria in collo ejus, et CAP. LXXXiV. — Facilius est cametun.
demergatur in profundum maris (Malth. xvm, 6). (Matth. xix, 24).
Quid per mare nisi sccculum,quid per molam a^i- ad(In exposit Job, lib. xxxv, num. 38.) Quia enim
B.
nariam, nisi actio terrena signatur? Quoe dum colla suscipienda onera sponte se cainelus buiuiliat, non
mentis per stulta desidcria constringit, hanc in labo- inliiieriioRedeniptoris gratiam signat, qui in eo quod
ris circuitum mitlii. Sunt itaque nonnulii, qui duni infirmilatis nosiree onera suscipere dignatus e^t, a
terrenas aciiones deserunt, el ad conteraplalionis potestatis suoe cclsitiuiine sponte descendit. Unilecl
sludia, humilitate postposila,ulira intelligentisevires _ per Evangelistam dicit: Potestatem habeo poneiidi
surgunl, non solum se in errorera dejiciunt, sed in- " animam meam, et potestatem Itabeo iterum sumendi
firraos quosquc a gremio unilatis dividunt. Qui eam. Et: Nemo loltit eam a me (Joan, x, 18). Et unde
unum de minimis scandalizat, melius ilii fuerat, li- iteriun dicit: Facilius est cametumper foratnen ncut
gala coHomola asinaria, in niare projici, quia per- transire, quam divilem inlrare in regmtm cwtorum.
versx menli expcdilius esse potuisset, ut occupala (Matth. xix, 24). Quiil enim nomine divitis nisi
in inundo lerrena negotia ageret, quam per con- quemlibet elatum, quid cameli appellatione, nisi pro-
templationis studia ad multorum perniciem va- foramen ptiam consiJeritioiiem signat? Cameius enim per
caret. acus transiit, cura idem Redemptor noster
usque ad susceptionem niortis per angustias passio-
CAP.LXXXI. — Idem ac supra. nis inlravit. Quoe passio velut acus extitit, quia do-
(Regui. pastoral. i part., cap. 2.) Nemo quippe, lore corpus pupugit. Facilius au.temcantelus foramen
amplius m Kcclesianocet, quam qui perverse agens, acus, quain dives regnum cceloruin ingreJilur; quia
nomen ve1 ordinem sanctitatis habel. Delinquenlem| ni?i ipse prius infirmitatis nostroeonera suscipiens,
narmque hunc redarguere nullus proesumit, et in, per passionera suam forniam nobis humilitatis os-
exemplum culpa vcbementer extenditur, quando, tenderet, iicquaqiiam se ad humilitatem iilius su-
pro reverentia ordinis peccator liotioratur. Indigni; perba noslra rigiditas inclinarei.
autem quique tanti reatus pondera fugerent, si veri- CAP.LXXXV.— ln regeneralionecumsederit filiut.
tatis sententiam soilicila cor.lis aure pensarent, quse! (Malth. xix, 28).
ait: Qui tcandalizaveritunum de pusillis istis qui ini (In exposil. B. Job, lib. iv, num. 46.) Ortus vflf»
 1045 S. PATERH EXPOSITIO VET. ET NOV. TEST. — SUP. EVANG. SEC. MATTH. 1046
aurorse est illa nova nativitas resurrectionis qua A non habel. Ille enim pauper'est qui eget eo quod
sancta Ecclesia etiam carhe suscitau oritur ad con- non habet. Nara et qui non babens, habere non ap-
templandum lumen ceternitatis. Si enim ipsa carnis pelit, dives est; pauperus qnippe in inopia nteutis
noslrce resurreclio, quasi quaedam nativitas non est, non in qualitate possessionis. Nam cui cum pau-
esset, de ea Veritas non dixisset: In regeneratiene pertate bene convenit, non est pauper.
cum sederit filim kominis in sede majestatis sum. CAP. LXXXIX. — Potestis bibere calicem (Matth.
(Matih. xix, 28). Esse ergo hanc ortum vidit, quam xx, 22).j
regenerationem vocavit.
CAP.LXXXVL— Idem ac supra. (In exposit. B. Job, lib. 17, ntim. 5.) Adhasvias
tumentia discipulorum corda revocabat, cumrlocum
(In expoeit. B. Joby Hb. x, niim, 52.) Tunc enim j'ara glorise qusererent, sed ejusdem glorise iter igno-
cuin Deo judices veniunt, qui iiiine pro Deo injuste rarent, dicens : Poiestis biberecaticem quem ego bi-
jnclicantur. TUHCeorum lux tanfco latiuB emicat, biturus sum? (Matth. xx, 22.) ConfessioniSquippe
quanto eos aunc raanus persequentium durius an- illius celsitudinem a dextris sinistrist|ue quarisierant,
gustat. Tunc reproborum oculis patescet quoJ cce- sed quanla ad hanc esset ilineris angustta non vide-
lesli polestate subuixi sunt, qxriterrena omnia spoute bant. Unde et eorum mox oculis imitandus calix
reliquerunt. UnJe electis suis Veritas dicit: Vos pa-sionis oltj citur: ut videlicet si ad sublimitatis
qui secutieslis tne, in regeneralione cum sederit fiiius gaudia tenderent, prius viam humiliutis invenirent.
honunh in s.jde majestatie sum, sedebitis et vos super CAP. XC. — idetn ac supra.
duodeoim sedes, judicantes duodecim tribus Israel
(Malth, xix, 28). Qnid- enira ? Plusquam duodecim „* dxi(Homil. 27, in Evang,, num. 4.) Dum filii Zebe-
inlcivenie.ite matre quaererent, ut unus a dexlris
judices illa intewii confessus curia non habebit? Sed Dei ,etalius a sinislris seclere debuissenl, audierunt:
niuiirum duodenarto numero quantitas universitatis Polestis bibere calicem
exprirailur, quia qnisquis stimulo divini amoris ex- quem ego bibilwus sum?
citatus hic possessa leiiquerit, illic proculdubio cul- (Malth. xx, 22.) Jam locura celsiludinis qucnrebant,
men judiciarice potestatis obtinebit, Ut simul tunc ad viam illos Veritas revocat, per quam ad celsitu-
dinera venirenl; ac si dicatur: Jara vos locus delectat
judex cum judiee veniaty qtii nunc censideratione cesitudinis, sed prius Via exerceatlaboris; per cali-
judicii sese spontanea paupertate castigat. Hinc est cem enim pertingitur ad raajestatem. Si mens veslra
enim quod de sancloe Ecclesioe Sponso per Salomo-
neni dicitur : Nobitis in portis vir ejus, quando sede- appetit quod demulcet, prius bibite quod dolel: sic
rit cum senatoribus terrm (Prov. xxxi, 23). Hinc per amarum poculum conlectionis pervenilur ad gau-
lsaias ait : Dominus ad judicium veniet cum seniori- dium salutis.
bus phpuli sui (Isa. m, 14). Hinc eosdem Seniores CAP. XCI. — Caticem quidetn meum bibetis
VeriUs uon jatu servos, sed amicos denuntiat, di- (Matth. xx, 25.)
cens : Non jam dico vos servos, sed amicos meos. (Homil. 35 ibid., num. 7.) Duo quippe sunt mar-
(Joan. xv*.15). Quos nimirum PsalraisU intuens, ait: tyrii genera : unum in mente, aliud in mente simul
Mihi auiem: liottorati sunt amici tui, Deus (Psal. et actione, Esse itaqoe martyres possumus, etiamsi
cxxxviu, 17). Quoruti dum celsitudinem cordis aspi- nullo ferro percutientium trucidemur. Mors quippe
ceret, mundi gloriam qua caice calcarent protinus a persequente, martyrium in aperlo opere est: ferre
addidit: Nimis confortatus est principatus eorum. Ac p vero contu nelias, odientem diligere, martyrium est
ne paueos esse oredefemus, quos- proficere usque u in occulla cogitatione. Nam quia duo sunt niartyrii
ad &ummaUntce perfectionis agnoscimus, illico ad- genera, umim in occulto opere, aliud in publico,
junxil: Dinumerabo eos, el super arenam muttiplica- teslatur VeriUB qua&Zeuedaeifilios requiril, dicens :
buntur (Ibid., 18), Quot itaque nune pro amore ve- Poteslis biberecalicem quemego bibiturus sum (Matth.
riutis sese libenter bumiliant, lot tunc in judicio xx, 22.) Cni cum pr-otmus respondissent: Possumus,
lampades coruseant. illico Dominus respondit, dicens: Calicem quidem
CAPILXXXVIL—Cenh»p/u»Haccipte*{Jl!fa<r/i, xix, 29). meumbibelis,Quid? enimper calicem, nisi doiorem pas-
sionis De quoalias dicit: Pater, si fieri
(Ih exposit. B. Job, lib. xy, num, 18.) Pro bono potesl,acciphnus
iranseat a me culix isle [Matth. xxvi, 39.) Et
nustro opere et hic nobis mentis requies, et iliic Zebedcei
gaudia oeterna prseparaniur, Veritate aitestanle,. quae filii, id est Jacobus et Joannes, non uterquc
ait: Si quis reliquerit domosaut agros, elc. centuphtm.' per martyrium ocGutiuit; et Umen qtiod uterque ca-
in hoc smculorecipiel, et in fuluro vitam mternam pos- licem bibereti aualviti Joannes namque nequaquam
sidebit (MatlH. xix, 29.) Gentenarius quippe numerUs per martyriurn vit&w finivit,nbn sed Uroeh inartyr ex-
decemplicato denario fit perfectus. Hic itaque Centu- stitit, quia passionem quam suscepit in corpore,
servavit in mente.
plum recipit, qui etsi nil habuerit, ipsa Umen per-
fectione mentis jam in hoc saeculohabere nil quaeril. CAP. XCH. — 'J%to cmel sedentes secus viam
CAP.LXXXVIII. — Idemac supra. (Matth. xx, 30).
(In exposit. B. Job, lib. 19, mim. 5.) In Evangelio
(Lib. n inEzech. hom. 6, num. 16%)Denarius au- scfiptum est,quia egrediens Donlinusa Jericho trans-
tem numerus per semclipsum lnulliplicatus in cen- Dibat : duo aulem ccecisedelltes jiuia viara clamave-
tenarium surgit. Unde necte per centenarium magna runt, dicentes: Domine, miserere noslri, fiti David
periectio desigualur, sicut de eieetis dicitur: Omnis Matth. xx, 30.) Ad quorum vocem sicut illic scrip-
qui retinquit domum, vet fratres, aut sorores, aut tum esl: Stetit Jesus et lumen reddidit. Quid est
palrem, uul matrem, aut uxorem, aut filios, autagros, autem iranseundo audire, stando lumen mtituere,
propter nomen meum, centuplum acctpiet, ei vitam nisi quod per hunranitatera stiam nobis miserlus est,
wlernam poteidebil (M-attk. xix, 29.) Neque etenim qui per divinitalis sttae potentiam a nobis menlis
sanctus quisque ideo terrena deserit, ut hcecpossidere nostrce tenebras exclusit? Quod ehim propter nos
in hoc mundo multiplicius possit; quia quisquis ter- nalus el passtts est, quod rcsurrexit, ascendil iu
reno studio terram relinquit, terram non relinquit, ccelum; quasitransit Jesus: quia hae.cnimirum aclio
sed appetit. Nec qui unam uxorem. deserit, centum lemporalis est. Sed slans nos tetigit, et illuiiiinavil;
recepturus est: sed per centenarium numerum per.- quia non sicutilla dispensatio temporalis, lla verbi
fectio designatur, post quam etiam viu seterna pro- seternius traiisit, se raanens, innovat omnia;
mittitur. Quia quisquis pro Dei nomiue temporalia slare enim Dei esl,quce_jji inclKnmotauili Cogitatione muta-
atque lerrena coniemnit, et hic perfectionem mentis bilia cuncta disponere. Qui eigb VOces petentium
recipit, ut jam ea non appeUt qusecontemnit, et in transiens audivit, s-Uns lumeti reddWit; quia etsi
sequenti sseculo ad seternse vitae gloriam pervenit. propter nos temporalia peitulit, inde tamen nobis
Centies itaque recipit quod dedit, qui perfeclionis lucem tribuit, uude habere mulabilitaiis transiturn
spiritmn accipiens lerreois non indiget, etiamsi hcec nescit.
 1047 APPENDIXAD S. GREGORIIOPERA OMNIA. 1048
CAP. XClIt. — Vestimenta sua straverunt l minime formidat, ab omnibus honoratur, eique sanc-
A
(Malth.x\\,S). tilatis gloria defertur ab his qui exteriora cernunt,
(In Ezechiel. lib. n, hom. 5, num. 2.) Redemptor sedinterioraperspicere nequeunt. Unde fit ut gaudeat
noster <um aseltum sedens Jerusalem tenderet, sicut in prima sessione, hilarescat in primo recubitu, infle-
Evangelista testatur : Multi vestimentasua slraverunt tur in prima salutatione, elevetur in reverenti voce
in via; et quiprmibanl, el qui sequebanturclamabanl, obsequentium,etsuperba cogitatione tumeat infamu-
dicenles: Hosanna in excelsis, benedictusqui v,nitin latu subditornm. Sicut voce quoqueVeritatisde talibus
nomine Domini (Matth. xxi, 8.) Salvator elenim dicitur: Omniaveroopera sua faciunl ul videanlur ab
nosterasellumsedens, Jerusalem tendit.quando imius- hominibus;dilatant enimphylacteriasua, et magnificant
cujusque fidelis animam regens, videlicet jumen- fimbrias suas: amant enim primos recubitusin cxnis,
tum suum, ad pacis inlimccvisionemducit. Jumenlum el primascalhedrasin synagogis,el talutationes in foro,
eliam sedet, cum sanctae Ecclesiaeuniversaliter prse- el vocari ab hominibusRabbi (Matth. xxm, 25 et seq.)
sidet, eamque in supernae pacis desideriumaccendit. Sed hoceorum gaudium aeterniuti comparaium quid
Multi auteni vestimenta sua sternunt in via, quia erit, quando irruente mortis arliculo ita consurnitur,
corpora sua per abstinentiam domant, ut ei iier ad ac si omnino non fuerit? Cujus nimirum gaudii Iseti-•
mentem prseparent, vel exempla bona sequentibus lia pertransit, et pcena permanet; et cum res amit
praebeant. Alii autem frondes vel ramos csedunt de titur, causa durat.
arboribus, et sternunt in via ; quia in doctrina veri- CAP.XCVIH.—Vmvobis,hypocritm (Matth. xxm, 15).
tatis, verba alque sententias patrum ex eorum eloquio (In expnsit. B. Job, lib. i, num. 24.) Habuit vero
excerpunt: ut hsec in via Dei ad auditoris animum "iR et ante Redemptoris adventum Judsea boves, quia
venientes. humili prcedicalione summittant. Quod ad prsedicandum misit operarios, quibus voce Veri-
indigni quoque et nos modo facimus. Nam cunt pa- tatis dicitur: Vmvobis, hypocrilm,qui circuitis mare
trum sententias in sermone exhortatiouis assumimus, et aridam, ut (acialis unum proselytum. Et cum (uerit
frondes de arboribus cccdimus; et has in via omni- (acttts, (acitis eum filium gehennmduplo quam vot
potenlis Doministernimus. Sed qui prccibant, et qui (Matth. XXIII,13.)
sequebantur clamabant: Hosanna.. Prcccessit quippe CAP.XCIX.—Decimatit menfham (Mallh. xxm, 23).
Judaicus populus, secutus est genlilis. Et quia omnes (Regul. pastoral. tert. part., admonit. 34.) Pha-
electi, sive qui iu Judcea esse potuerunt, sive qui risociore Veriialis increpantur, cum audiunt: Deci-
nunc in Ecclesia existunt, in Mediatorem Dei et ho- malis mentham, et anetum, et cyminum; et relinquitit
minum crediderunt et credunt, qui prseeunt et qui qum graviora tunt legis, judicium, et mitericordiam,
sequuntur, Hosanna clamant: Hosanna autem Latiria et fidem (Malth. xxm",23.) Neque enim negligenter
lingua, salva uos dicitur : ab ipso enim salutem et audiendum est quod cum decimare eos minima dice-
priores qusesierunt, et prcesentesquserunt, et bene- ret, exlrema quidem de oleribus maluit, sed tamen
ijictum qui venit in nomine Dominiconfitentur. Quo- bene olentia raemorare : ut profecto ostenderet, quia
niam una fides, una spes est prsecedentiumatque simulatores cum parva custodiunt, odorem de se
sequenlium populorum. Nam sicut illorum peccala cxtendere sanctae opiuionis quserunt. Et quamvis
passione ac resurreclione ejus sanata sunt, ila nos iraplere maxima pratermittanl, ea Umen minima
prseterita passione illius, ac permanentes in ssecula observant, quae humano judicio longe lateque re-
resurrectione salvamur. Quem enim priores nostri dolent.
ex Judaico populo crediderunt atque amaverunt ven- < G CAP,C. — Liquantes cuticem(Matlh. xxm, 24).
turum, bunc nos et venisse credimus et araamus, (Regulse pastoral. tert. part., admonit. 34). Qui-
ejusque desiderio accendiraur, ul eum facie ad fa- dam in culpis gravioribus alto realu se obligant, et
ciem conleraplemur. tamen plerumque in parvis quce custodiunt delerius
CAP. XCIV. — Dominus.... ms mmmutariorum peccant; quia et in illis iniqua faciunt, et per ista
(Malth. xxi, 12).J se hominibus, quia iniqui sunt, tegunt. Uude fil ut
(In exposit. B. Job, lib. xxv, num. 36.) Neque cum majora mala perpetrent, coram Deo aperue
emm fruslra per semetipsum Dominus sesnummula- iniquitatis sit: et cum parva bona custodiunt coram
riorum fudit, et cathedras vendentium columbas hominibus, simulatae sanctitatis. Hinc est enim quod
everlit: (Matth. xxi), nimiruin significans quia per Pbarisceis dicitur: Liquanles culicem, camelumautem
magistros quidem vitam judicat plebium, sed per glutienles (Matth. xxm, 24.) Ac si aperte dicerelur:
semetipsum facU examinat magistrorum. Quamvis Minima roala discernitis, majora devoratis.
etiam subJilorum vitia quee a magislris modo vel CAP.Cl.— Vm...similesestissepulcris(Matth.xxm,27)*
dissimulanlur judicari, vel nequeunt, ejus procul du- (In exposit. B. Job, lib. 26, num. 59.) Simulatores
hio judicio reservenlur. quique actione nequilioe intrinsecus tenebrescunt, et
CAP. XCV. — Ligate ei manus et pedes ostensione jnstitiaesuperficietenus dealbantur. Quibus
(Matth. XXII,13). voce Dominicadicilur: Vm vobisScribm et Pharismi
(In exposit. B. Job, lib. xxv, num. 22.) Tunc hypocritm, quia similes estis sepulcrisdealbalis, qum
enim coatctus in tenebras exteriores millitur, quii (oris apparenl hominlbusspeciosa,intus vero plena sunt
nunc interioribus exccecaturvolunlarie. n ossibusmorluorum et omni spurcitia. Ita et vos (oris
CAP. XCVI. — Ligatis pedibus ejus ac manibus.. quidem apparetis hominibus justi, inlus aulempleni
(Matth.xxu, 13). eslis hypocrisi et iniquitate (Maltli. xxm, 27.) Foris
(Hom. 9lib. l in Ezech., num. 34.) Sub uuiusi ergo ostendendo servant quse vivendo intus impu-
darafiali specie multitudo omnis exprimitur reprobo- gnant. Inlus vero niala cogitantes exaggerant quae
rum, cutn voce VeriUlis dicitur: Ligalis pedibusac; foris aliud superduceutes occultant. Apud districtum
manibus ejus, mittite eum in tenebras exteriores: illic: itaque judicemexcusationemjam de ignorantia habere
erit fietut et slridor dentium (Matlh. xxu, 13.) Tunc: non possunt, quia dum ante oculos hominum omnem
enim reprobi in exleriores lenebras cadunt, quiai modum sanctitatis ostentant, ipsi sibi sunt tesiimo-
nunc in interiores sua se sponte dejecerunt, ut veri- nio, quia benc vivere non ignorant.
tatis lumen nec credendo, nec bene operando scque- CAP.CII.— Abundaviliniquilas (Mallh. Xxiv, 12).
rentur. Io quibus, ligatis pedibus ac manibus, mittiT 1
prcecipiuntur,quia nunc dum tempus operandi alquee quitas (In exposit. B. Job, 1. xvi, num. 81.) Idcirco ini-
currendi est, habere manus et pedes liberos in bonaa frigori comparatur, quia peccanlis mentem
actione noluerunt. torpore constringit. Unde scnptum est: Sicut frigi-
dam facit cisterna aquam suam, sic frigidam facil
CAP. XCVII. — Omnia opera sua faciunt maliliam suam (Jerem. vi, 7^. Quo contra charitas
(Matth. xxiu, 5). est calor, quia videlicet mentem accendit quam re-
(In exposit. B. Job, lib. 15, num. 4.) Ssepebypo- plet, de quo calore scriptum est: Abundavitiniqui-
criu, dum sanclum se simulat, et iniquura exhiberca las, refrigescel charitut multorum (Matth. xxiv 12).
1049 S. PATERIl EXPOSITIO VET. ET NOV. TEST. - SUP. EVANG.SEC. MATTH. 1050
CAP.CHI. — JVistbreviati fuissent dies (Malth. xxiv, A cti sunt, fieri non potest: si autem fieri polest, ele-
21). cli non sunt. Et tamen dicitur : Ut in errorem indu-
(In exposit. B. Job, iib. xxxu, num. 12.) Quamvis cantur, si fieri potesl, etiam electi. Ista ergo dominici
ssevitia ad crudelitatem dilatat, superna tamen mise- sermonis dubitaiio, ex electorum cordibus ad designa-
ricordia dierum brevitate coangustat. Hinc enim per tio tentationis fuit; quia qui electi sunt persi-
Antichristi lenta-
semetipsam Veritas dicit: Eril tunc tribulalio magna, stendum, per signa prsedicatorum
qualis nan fuit ab initio mundi usque modo, neque fiet buntur ad cadendum. Per hoc ergo quod dicilur,
(Matth. xxiv, 21). Hinc rursus ait : JVisibreviali si fieri potest, hoc exprimitur, quod elecli in corde
fuissent dies illi, non fieret salva omnis caro (lbid., tenlabuntur : nulant enim, sed non cadunt. Dicitur
22i. Quia enim superbos nos et infirmos Dominus ergo, si fieri potest, quia trepidabunt. Et tamen di-
conspicit, dies quos singulariter raalos intuit, mise- cuntur electi, quia non cailunt. Dubitatio qitippe
licordiler breviatos dicit. Profecto ut et superbiam sermouis a Domino in eleclis exprirait trepidationem
terrent de adversitale corporis, et infirmitatem refo- mentis. Quos et electos nominat, quia cernil quod in
veat de brevitate. liJe et bono opere persistunt.
CAP.CIY. — Surgent Pseudochristi (Matth. xxiv, CAP.CVII. — Sicut fulgur exit ab Oriente (Matth.
24). xxiv, 27).
(In exposit. B. Job, lib. xxxn, num. 24.) Conside- Sicut (In expositione Ezechiel. lib. i, hom. 2, num. 17.)
randum valde est, cum Behemoth iste caudam suam fulgur exil ab Oriente, et parel usque ad occi-
sicut cedrum Subleval, in quo tunc atrocior quam dentem, ita erit adventus filii hominis (Matth. xxiv,
nunc se exerit, surgat. Quse enim poenarum genera D 27). Ubi nullus tunc a judicio in sua mente la-
novimus, quce non jam vires Marlyrum exercuisse tere perniittiiur, quia ipso judicis fulgure pene-
gaudemus? Alios namque improviso ictu immersus treiur.CVHI. —
jugulo gladius slravit, aiios crucis patibulum affixit; CAP. Quis putas est fidelis (Matth. xxiv,
in quo mors et provocala repellitur, et repulsa pro- 45).
vocatur. Alios hirsutis serra dentibus atlrivit; alios (Regul. pastoral. tert. part., cap, 39.) Alta et-
arroata ferro insulcans ungula sparsit; alios belluina enim quaeque debent multis audientibus conlegi, et
rabies morsibus detruncando conimintiit; alios ab vix paucis aperiri. Hinc iiainqiie per semelipsam
inlimis viscerum per culem pressa vis verberum Veriias dicit : Quis putas est fidelis dispensator et
rupit; alios eflbssa terra viventes operuit; alios ab prudens, quem constituil Dominus super familiam
alto deraersos in mortem prcecipitium fregit; alios suam, ut delitlisih lempore trilki mensuram (Matlh.
in se proj'ectosaqua replendo absorbuit; alios edax xxiv, 45)? Per mensuram quippe tritici exprimilur
flamma usque ad cineres depasta consumpsii. Cum modus verbi, ne cum angu-to cordi incapabile ali-
igitur Behemoth iste caudara suam in fine mundi quid tribuilur, exlra fundatur. Hinc Paulus ait : Non
nequius dilatat, quid est quod in his tormentis tunc potui vobis loqui sicut spiritualibus , sed quasi carna-
atrocius crescat, nisi hoc quod in Evangelio per se- libus; tanquam parvulis itt Christo lac vobis potum
melipsam Veritas dicit : Surgent pseudochristi et dedi, non escam (I Cor. m, 2). Hinc Moyses a secreto
pteudoprophetm;el dabunl tigna magna, et prodigia : Dei exiens, coruscantem coram populo faciern velat;
ita ut in errorem mittantur, si fieri potest, etiam quia niinirum turbis claritatis inliirue arcana non
elecii (Matlh. xxiv, 24). Nnnc enim fideles nostri indicat.
mira faeiunt, cum perversa patiuutur. Tunc auiem " CAP.CIX.— (Sed quinque fatum (Malth. xxv, 3).
Behemoth hujus satellites etiam cuin adversa infe- (Inexposit. B. Job, lib. xxm, num. 17.) Fatuae
runt, mira facturi sunt. Pensemus ergo quse erit hu- virgines in vasculis suis oleum non sumpsisse refe-
niance mentis illa tentalio, quando pius martyr et runtur, quia arrogantes omnes, cum se ab aliquibus
corpus tormentis subjicit, et tamen anle ejus oculos ioriasse vitiis continenl, bonum glorice intra con-
miracula tortor facil. Cujus mens lunc non ab ipso scientias habere non possunt. In vase autem proprio
cogitationum fundo quatiatur, quando is qui flagris sumpserat Paulus oleum, cum dicebat: Gloria no-
cruciat, signis coruscat? slra hmc esl, testimoniumconscientimnostrm (HCor.
CAP. CV. — ldem ac supra. i, 12). Inane ergo vasculum ferre, est intus corde
(In exposit. B. Job, lib. xxxm, nuin. 61.) Veritatis vacuo foras huraani oris judicium qucerere.
ore per Evangtiinm dicitur : Surgent pseudochristi et CAP.CX. —Date nobisde oteo vestro (Matth. xxi, 8).
pseudoprophetm; et dabunt signa magna, et prodigia : (In exposit. B. Job, lib. vm, num. 76.) Fatuse
ila ut in errorem inducanlur, si fieri polest, etiam virgines quse oieum in vasis non sumpseraut, quia
electi (Matth. xxiv, 24). Qua in re valde quserendum in alienis scilicet vocibus gloriam, etnon in suis
est, quomodo aut hi qui electi sunt, induci in erro- conseienliis habebant, turbatae per Sponsi prscsen-
rem possunt; autcur, si fieri potest, quasi ex dubie- tiam dicunl: Dale nobis de oleo veslro, quia lampa-
tate subdilur: cum quid faciendum sit, Dominus des noslrm exstinguuntur (Malth. xxxi, 8). Oieum
omnia prospiciens prsestolatur. Sed quia electorum quippe a proximis petere, est gloriam boni operis a
cor et trepida cogitalione conculitur, et lamen eorum testimonio alieni oris implorare. Mens etenim vacua
constantia non movetur, una hac sententia Dominus D cum cuiitlis suis laboribus nihil se intus tenuisse
utrumque complexus est, dicens : Ila ul in errorem invenerit, teslimonium ioris quserit. Ac si aperle
inducantur, si fieri potesl, etiam electi. Quasi enira faiuaevirgines dicant: Cum nos repelli sine retribu-
jam errare est in cogitatione b turbari; sed prolinus, tione conspicitis, dicite iu veslro opere, quid vidi-
si fieri potest, subjungitur; quia procul dubio fieri stis. Sed frustratunchypocrita in hac domo laudis
non potest, ut in errorem plene electi capianlur. innititur, nihil ei in judicio altestatio humana
CAP. CVI. — Dabunt signa magna (Matlh. xxiv, suffragatur.quia Quia eamdem laudem quam posl in te-
24). stimonio ex gii, priusin munere recepit.
(Homil. 9 lib. lin Ezechiel., num, 8.) Sciendum — Vigilate itaque
nobisest, quia dubitatio loculionis Dei, non ex igno-
CAP.CXI. quia nescilis diem
rantia, sed ex aliqua significatione descendit. Nam (Matth. xxv, 13).
quis nesciat quod qui fecit et videt omnia, omnia enim (In exposit. B. Job, lib. vu, num.45.) Soepe el-
sciat. Et per semetipsara in Evangelio Veritas de veratura dum prcesenlis vilee brevitas, quasi diu perse-
Anlichristiprcedicatoribus dicit : Dabunt signama- diligitur, ab ceterna spe animus Irangitur,
et : ita ut et delectatus pr.csenlibus, desperationis suse caligine
gna, prodigia in errorem si
inducantur, fieri reverberatur. Cumque longuin putat quod ad viveudi
potest, etiam electi (Malth. xxiv, 24). Cur hoc sub sibi spatium reslat, repeute vitam deserens, ceterna
dubitatione dicilur, cum quid futurura sit, a Domino
praesciatur? Unumvero ex duobus est, quia si ele- invenit, qux- vitare jam nequeat. Hinc est enim
quod per quemdam Sapientem dicitur :' Vm his qui
AI. titubare. perdiderunt suslinentiam (Eccli. \\, 16). Sustinenliam
 APPENDIXAD S. GREGORIlOPERA OMNIA. 10J2
mi
videlieet peiKUtnt,qui dum diuse immorari visibili- A S. CAP.CXIV. — Pater mi, si possibile est (Matllt.
bus sestimant,spem invisibilitimderel nquunl. Cuin- xxvi, 39).
que mens in prsesentibusligilur, vita lerminatur. Et (In exposit. B. Job, lib. xn, num. 16.) Passioni
repente ad supplicia improvisa perveniunt,se con- quse quippe Dominus propinquans, infirmaniium in se
decepti sois pr*siiinpliooib .s, aut nunquam vocem sumpsit, dicens : Pater mi, si possibibile
tingere, aut larde crediderunl. Hinc Verilas dicit: est, transeat a me calix.isie ( Matlh. xxvi, 39).
VigilaU itaque, quia nescitis diem , neque horam Eorumque timorem ul abstraheret, rursus per obe-
(Matth. xxv, 13). Uinc rursum scriptutn esl: Dies dientiam vim foriitudinisostendens, ait : Verumta-
Domini sicut fur iu nocte,ila veuiet (I Thess. v, 2). mennon sieut ego voto, sed sicul tu (Ibid.). Ut cum
Quiaenun>ad rapiendani aniraara propinquans, mi- hoc imminetquod lieri nolumus, sic per infirmitatem
nime conspicitur, furi in nocle comparaiur. Tanlo peiainus. uc non fiat: quatenus per fortituiliuem pa-
igitur debet, quasi superveniens roelui, quanlo a ra;i simus, ut voluntas Conditoiis nostri eliam con-
nobis non valet venlura pr.esciri. Uude et sancti tranostramviunlatem fiat.
viri,. quia brevitalem vitac indesinenter aspiciunt, CAP.CXV.— Nit libi et
qnasi quoiidie morientei vivunt; et tanto se soliJius justo itti (Matlh. xxvn, 19).
mansuris prscparant, qoanto et nulla ess' tra sitoria (In exposit. B. Job, lib. xxxin, num. 31.) Quasi
semper ex fine pensant. Hiu^ quippe Psalmista ve- avi quippe diabolo Dominus illusit (Job. xt, 24),
lrtcfcursu fugere vitam peccalorn aspiciens, ait: dum ei in Passione unigeniti lilii sui ostendit escam,
Pusiilum adhuc, et non eril peccator (Psal. xxxvi, scd laqueum abscondil. Vidit enim quod ore peici-
10). Hinc iteruni dicit : Homosicutfenumdies ejus, "R peret, sed non vilit quod gulture leneret. Nam
tanquam fios agri (Psal. cn, 15). Hnclsnias aii : quamvis cumf iliumDeifuerat ipse confessus (Matth.
Omnis cara fenum.,et omnisgloria ejus sicut flos feni vui), velut purum tanien illum homiuemmori ccedi-
(Isa. xi, 9). Hinc nrcntcs procsnmentiumJacobus dii, ad cujus mortem Judaeorum persequentium
corripit, dicens : Qum est vila noslra ? vapor esl ad animosconcitavii. Sed in ipso traditionis ejus tem-
modicumapparens (Jacob. iv, 15). pore tarde jam cognovis6einlelligilur quod illa ejus
CAP.CXU.— Quandiu-(ecislisunide his (Matlh. xxv, niorle puniielur. Unde et lilali conjugemsomnus
40). terruit, ut vir illius a justi persecutione cessarel
(ln exposit. B. Job, lib. xvi, num. 2.) IH omni (Matth. xxvn). Sed res inlerna dispensaUonedisposita
quippe quod bene agiiiiu-, nosnielipsos, uon autem nulla vatuit machinatione refragari. Expediebat
Deum juvamus. Uude et per Psalmistam dicitur : qiipperaors ut peccatorum mortera j'usle morientiumsol-
Dtxi DominoDeusmeuses lu, quoniambonorummeo- veret justi injusle morientis.
rum non indiges (Psal. xv, 2). Ipse eniin vere noliis1 CAP.CXVI.—Huncaugariaverunt(Matth. xxvn, 32).
Dominus, qma et utique Deus est, qui bono non in»
(Homil. 32 inEvangel., nura. 3.) Evicino namque
diget servientis, sed bonilatem confcrt; quia reeipit[ absiinentiam
nl OblaUboniUs non ipsi, sed prius accipbniibus,' carnis nonnunquam vaua gloria obsi-
el prius reJdenlibus prosil. Nam si in juuicium Do- det; quia dum tenuitas in corpore , duiu pallor in
mtnus veniensdlcit: Quandiu frcistis nni de his (ra-1 vultu rtspicitur, virlus patetacla laudalur : et lanlo
tribus meisminimis, mihi [ecistis (Matth. xxv, 40),' se celerius foras fuudit, quanlo ad huuianos oculos
mira hoc pietate loquitur ex suorum compas-inne " per ostensum pallorem cxit. Et plerumque lit, ut
causa Dei agi cieditur. pro solis liunianisfavo-
membroram; etipseno; per hoc quGdcapiilnoslrum r( quod
est adjuvat, qui per noslra bona opera in suis meni- ribus agatur. Quod beue Siiuon ille significat,qui
brfe aojuvalttr. inventus in itinere, crucem dominicam in angariara
— poriat. Aiiena quippe onera in angariam portantur,
CAP.CXUI. Eturivi enim, et non dedisiis (Malth. quando per vanitatis studium aliquid geiitur. Qui
xxv, 42).. efgo per Simonem dcsignantur, nisi abstincntes et
(In exposit. B. Job, lib. xv, nura. 23.) Vcnturus s arrogantes, qui per abstinentiam quidem carnera
namque in judicio Dominusdicturus est reprobis : afliciunl, seJ fructum abstinenliaeitilerius non requi-
Esurivi enim et non dedistis mihi manducare; sitivi <i runt ? Crucem ergo Dominiin angariam Simon por-
el non dedistismihi bibere; hospeseram et non colle- tat, quia cum ad opus bonum ex bon i voluntale non
gklis tne; nudus et non operuistis me, elc. (Mallh. '• ducilur, rem justi sine ffu li peccator operalur.
xxv, 42). Ex qua culpa suhjungitur :. Disceditea me, ', Unde et iJetn Simon crucem poriat, sed non inoii-
matedicli, ignemmternum,qui prmparaius est dia-> tur : quia abslinentes, et arrogantes , per iibstinen-
in
boioel angelisejus. Si igilur tant i pcena mulctatur,', tiam quidem corpus afficiunt, sed per desiderium
qui non dedisseconviucitur, qua pse>iaferiendusest it giorioemundo vivunt.
qui redarguitur abstulisse?

LIBER SECUNDUS
De Testimoniis tn Evangelium secundum Marcum.
CxPtT Punon. — Locuslas et mel silvestre tdebat D iocuslarum sallum : Omniaverba qumtoculusest Do-
(Marc. i, 6). minus, el faciemuset audiemus(Exod. xxiv, 3). Vi-
(In exposit. B. Job, lib. xxxi, num. 45.) Locustas deamug autem quomodo ciiius ad lerram ruunt :
et ntel silvestreedebat (Marc. i, 6). Joanues quippe Vlinam morlui essemus in JEgypto, el non in liac
eum quem prophetce auctoritate pronuntiat, etiam vastu sotiludine! Vlinampereamuset non inducal nos
speeiecibormi clamat. In semeiipsoenim designavit Domnus m terram istam (Num. xiv, 3). Locustce
Dominum, quem pnevenit. Qui nimirum in redem- ergo erant, quia babebantsalium per vocem, et ca-
tionem nostram veniens, quia infructuossegeniilila- suiu per actionem.
tis dulcedlnem sumpsit, mel silvestre edidit. Qnia CAP.II.—Etdabatfructum ascendenlem(Marc. iv, 8).
vero Jvdieoram plebem in suum corpus ex parte con- (fci expositione Ezech. lib. ii, hom. 5, n. 12.)
vertit, in cibum locuslas accepit.ipsos namque lo- Idcirco senarium numerum dichnus esse perfectum,
custeesigoificant, subitossaltus dantes, sel protinus quia sexto d:e perfecit Deus omnia opera sua. Quo-
ad terram cadentes. Saltus enim dabanl cum prse- niam vero peccatori homini legem dedit, <|uoein de-
eepu Dominise impiere promitterent; sed citius ad cem prsecepiis scripta est, et sex decies dueta in
terram cadebant, cum per prava opera hsecse au- sexagenariumsurgil, recte per sexagintacubitos,oo-
disse denegarent. Videamus in eis quasi quemdam norum opexum pertectio desigualur. Qaod aperte
 1053 S. PATERII EXPOSITIOVET. ET NOV. TE«T. — SUP. EVANG. SEC MARCUM. 1084
etiam Dominusin Evangelio designat, qui cum para-i- A mentum in spica proferimus. (Num. 6). Herba etenun
holam seminantis exponercl, dixit : Alittdcecidit inn Peirus fuerat, qui passiouis tempore per amorem
terrantbonam;et dabat fruciumascendenlem,et crescen- i- Domini sequens , hunc confiteri a«te ancillaevocem
tem : et afferebal unum trigintu, unum sexaginta, et n limebat (Luc. xxu). Erat enim jam viriJitas in mei«-
unumcentum(Marc. iv, 8). Fructus etcnim ferrsebonoe B te, quia credebat omniura Redemptorem , sed valdie
Uiginta aflert, cum mens perfectionem fidei, qose est ;t adbuc flexibilis pede eonculcabatur limoris. Jam spi-
in Trinitate conceperit. Sexaginta afterl, cum bonae s ca surrexerat, quando eum quem nioriturum conA-
vilse opera perfecU protulerit. Centum vero, citm add teri timu rat, nuntiante angelo in Galiloeavivenlem
aeternaevitseconlemplationemprofecerit. Sinistra enim n videbat. Sed tunc pleuum gnanum in spica pervene--
nostra est vila prcesens,dextra vero est vita venlura:i: rat, quaiido veniente desuper spiritu el suam men^
et recte per centenarium numerum oeterncevifie eon- i- tem illius amore roboranle, ita solidatus est, ul vi-
templaiio designatur,quia cura post triginU ac sexa- i- res persequentium csesusdespiceret, et redeniptorem
ginU.ad centesimum numerum coiiiputamlo perveni- suum libere inter flagella prsedicaret.
nmis, idern centenarius numerus in dextram transit. CAP. IV. — Vade in domum tuum ad tuos
Fides alque operatio adhuc in sitiistra est, quia hicc
adhuc positi, et credimus quod non viJemus, et ope- (Marc. v, 19).
ramur ut videamus: cum veroj'am.se animus in con- (In exposil. beati Job, 1. xvi, n. 76.) Dornorum
templatione seternoevitoesuspenderit, qtiasi ad dex- nomine conscientise designantur, ib quibus habila-
tram manum computus pervenit. mus, cum tractando quid agimus".Unde cuidam sa-
nalo dicitur : Vadein domumtuam ad tuos, et antmi-
CAP. III. — Sic est regnum Dei quemadmodum B tiailtis tibi Dominus fecerit (Marc. v, 19). Id
quanta
(Marc. IV, 26). esl, peccati jam vitio securus ad conscientiam rever-
(In Ezech. l.u, lioin. 5, n. 3 et seq.). Siquidam graduss lere, et in vocefn prxdicationis excitare.
in cordis ascensione non essenl, Pbal«nistanon tlice- CAP.V. — Tolle grabatum tuam (Marc, n, 11).
ret: Ambulabuntdevirtuieinvirtulem (Ptal. txxxru, 8).
(JMum.4). Nec mirum si de virtute in virtntern gradusj sanato (In exposit. Ezech. I. i, hora. 12, n. ll.JCtridam
sunt, quando ipsa unaqusequevirtus, quasi quibusdam, Verius per semetipsam dicit : Tolte graba-
gradibus augetur; elsic per incrementa meritorum adj tum, et vade in domumtuam (Marc. u, 9). Per graba-
sumina perducilur. Alia namque sunt virtutis exorJia, tum quippein quo earnis est requies, ipsa caro signa-
aliud provectus, aliud perfectio. Si enim et ipsa fidesj tnr; per domuin vero, conscientia figuratur. Et quia
ad perfectionem suam non quibusdam gra-Jibus du- cuin niciite mortui i« vitiis jacemus, in earnis dclec-
ceretur, sancti Apostoli minimedixissent: Auge nobis( tatione quiescimus, intirmi porUmur in lecto. Cumve-
fidem (Luc. xvn, 5). Et quidam venit ad Dominuin,' ro sanati fuerimus raente, ut jam pulsantibus carnis
qui curari voluit filium suum; sed requisitus an cre- vitiis resisumus, necesse est ut et tentationum con-
deret, respondit: Credo, Domine, adjuva incredulUa- tumelias de nostra carne toleremtis. jEgroto ilaque
tem meam (Marc. ix, 24). Pensate quod di ilur : sij ad salutem reducto proecipitur : Tolle grabatum tuum,
credebat, cur increduliutem dicebat? Si veio incre- se id est, porta lecitim in quo portatus es; quia neces-
dulitatem se habere noverat, quoitiodo credebat ? Sedj est ut sanatus quisque portet conturaelias carnis
qoia per occttlum inspirationem gratise meritoromj in qua prius jacebat oegrolus. Quid est ergo dicere:
suorum gradibus fides crescit, uno eodemque tentpo-. yG Totte grabaium luum, et vade m domum tuam; nisi
re, is qui necdum perfecte crediderat, simul ei cre-. porta tentationes carnis in quibus hactenus jacuisti,
debat etincredulus erat. (Num-.5). Hos nimirumgra- ac reveriere ad conscientiam tuam, ut videas quoe
dus Dominus sub messis nomine describit, dicens .: fecisli.
Sic esl regnum Dei, quemadmodumsi jacial homo se- CAP. VI. — Et discubuerunlin partes per centeno*
men in terram, et dormiat, et exurgat nocle ac die; ell (Marc. vi, 40).
tetnen germinel et crescat, dum nescil il e. Oltro enim1
terra fructi/icatprimunt Iterbam,deinde spicam, deinde' ln (InEvangelio exposit. B. Job, lib. xvi, hom. 1% num. 68.)
Dominus convivantium famulorum
plenum frumentumin spica. Et cumse produxerit fru- (Marc. vi) etiam per locorum distinctionem concor-
cius, statim mittil [alcem, quoniamadesl tempusmessis ! diam designavit, cum satialurus de quinque panibus
( Marc. iv, 26 seq,). Semen homo jaclat in terra, cum1 populuii), quinquageuos per lurbas, vel centenos
cordi suO bonam intenlioiiein inseril. El postquara1 discumbere : ut videiicet turba fideliutn
semen jactaverit, dormit, quia in spe boni operis'' escara suain, prcecepit <llocis dijuncia, et inoribus conjuncta
quiescit. Nocte vero exsurgit acdie, quia inter ad- Jubilsei qoippe requies quinquagenarii
versa prospera proficit. Kt semen germinal et cre- perciperet.
et numeri coniineiur. Quinquagenariusbis du~
scit, dura ille nescit; quia et cum adhuc metiri in- citur, utmyslerio
creraenta sua noo valet, semel concepti virtus ad[1 a malo aclcentenariuai perdxicatur. Quia ergo prius
quiesckur opere,. ut post anima plenius
provectum ducitur, el ullro lerra fructficat, quia quiescat in cogiutioae, atii qumquageni, alii autem
prseveniente se gratia mens hominis spnnlanea ad|
' describuntur : quoniam sunt nonnulli qni
iructum boni operis surgit. Sed hsec ealem lerra1 ceuteni a pravis actibus liabent requiem operis, et sunt
primum herbam, deinde spicam, deinde plenum fru-' 0I jam a perversis cogitationibus liabent jam
menlum producit iii spica. Herbani quippe produ- noonulli qui mentis.
cere, est inchoationis bonoe adhuc leneritudinem requiem CAP. VH. — Addwunt ei surdum et mutnm
habere: ad spicara vero herba pervenil, cum se vir-
tus animo concepU ad provectum booi operis pertra- (Marc. vii, 32).
hit. Plenum vero frumenium in spica fructilicat, (In exposit. Ezecb. lib. i, hom. 10, num. 20.)
quando jam in taiitum virtus proticit, ut esse ro- Vigiiauter intuendum est quod-voce Domini ad pro-
busti et perfecti opeiis possit. At cum se pro iuxe- phetam dicilur : ut prius sermones ejus audiat_, et
rit fructus, slatim iiiiUit fa1cem,quoniam aclestttm- poslmodum loquatur : audimus enlm verba Dei si fa-
pus raessis. Ouinipotens enim Deus producto fructu cimus; et tunc ea proximis recte loquimur, cum
falcem mittit, et messeiu suam desecat : quk cura prius ipsi fecerimus. Quod bene Marcus Evangelisia
unumquenique ad opera perfecu perduxerit, ejus coniirmat, cum faclum Domini miraculum narrat ^
temporalem vitam per emissam sementiam iucidit, dicens : Adducunl ei surdum el mulum , et depreca-
ut granum suum ad coelestia horrea perducat. Cum bantur ut imponal illi manum (Marc, vn , 32). Cajus
igitur desideria bona concipimus, semen in terra ordinem curaiionisinsinuat, suhdens : Misk digitos
mittimus. Gum vero operari recta incipimus, herba suos in auriculasy expuensquetet gil linguatn ejus; el
sumus. Cum vero ad prolectum boni operis cresci- suspiciensin cmlumingemuit; et ail iWi: Ephpheta ;
mus, ad spicam pervenimus. Cuuique in ejusdem quodest adaperire; el slatimapertmsuntaures ejus, et
operationis perteclione solidamur, jam plenum fru- soltttum est vinculumtingumejus et loquebatur recte
1055 APPENDIX AD S. GREGORHOPERA OMNIA. I0V.C
Quid eslenim quod Crcalor omnium Deus, cum sur- A CAP.IX. — Credo, Domine, adjuva incredutitatem
dum et mtitum sanarc voluisset, in aures illius suos (Marc. ix, 23).
digilos misit, ex expuens, linguam cjus leligit? QuiJ (In exposit. beali Job, lib. xxn, num. 49.) Fides
per digitos Redemptoris, nisi dona Spiriius sancti ? ad bona alia perfecle capessenda nos imbuit,
Unde cum alio in loco ejVcissct dsenionium, dicit : quae
Si in digito Dei ejicio dmmonia, profectopervenilin jam pleruinque in exordiis suis et nutat et solida est. Et
vos regnum Dei (Luc. xi, 20). Qua de re per Evange- liuc cenis-ime babetur, et tamen de ejus liducia ad-
sub dubitatione trepidatur : pars namque ejus
iistam alium dixisse describitur : Si ego in spirilu prius
Dei ejicio dmmones, igilur pervenit in vos regnum accipitur, ut in nobis postmodum perfecte
Si enim certo gradu in mente credentis
Dei {Mallh. xu, 28). Ex quo utique loco colligitur complealur. non
quia digitus Dei spiritus vocalur : digitos ergu iu au- pueriproficeret, requisitus in Evangelio Paler sanandi
riculas mittere, est per dona sancli Spiritus meniem lilatemnon dixisset: Credo, Domine, adjuva incredu-
meam (Marc. ix, 25). Adhuc crgo asceudebat
surdi ad obediendum aperire. Quid est vero quod acl
lidem, quam jam perceperat, qui uno eodemque
expuens, liuguam ejus tetigit ? Saliva nobis est ex lempore clamaliat, et jam se credere, et adhuc ex
ore Redemploris, accepta sapieniia in eloquio divi- incredulilale dubilare. Hinc est ctiam quod Redem-
no; saliva quippe ex capite clefl.iit in ore : ea ergo ptori noslro a disciptilis di.citur : Auge uobis fidem
sapientia qu;c ipso est, dum lingua nostra tangilur, (Luc. v, 17) : ut qucejam accepta per inilium fuerat,
inox ad prccdicalionisverba formatur. Qui suspiciens quasi
in ccelum, ingeuiuit: non quod ipse necessariura ge- niret. per augmenla gracluura ad perfectionein ve-
mitiim haberet, qui dabat quod postulabat; sed nos T
ad eum gemere qui ccelo prassidel docuit : ut et au- B l CAP.X. — El clamans, el multum discerpens(Mare.
res nostrae per dona sancti Spiritus aperiri, et lingua IX, 25).
per salivam oris, id est per scientiam divincelocutio- (In exposit. B. Job, lib. x, nurn. 50.) Qui enim ab
nis solvi debeat ad verba prcedicalionis. Cui niox hujus raundi appetitu raoriuntur, lerrenis profecto
Ephpheta, id est adaperire dicitur, et stalim apcrtae mentibus omnimodo extincti sestiraantur. Quod bcne
sunl aures ejns et solutum est vinculum lingua?ejus. nostri miraculum Redemptoris signat, cum ab im-
Qua in re notandum est, quia propler clausas aures raundo spirilu hominein liberal. De quo nimirum
dictum est, adaperire. Sed cui aures cordis ad obe- gcriplum est : Clamans el multum discerpens eum,
diendum apertaeluerini, ex subsequenli procul dubio exiit ab eo: el factus esl sicut morluus, ila ul multi
etiam linguce cjus vinculum solvitur : ut bona quse dicerent, quia mortuus est. Jesus aulem tenensmanum
ipse feceril, eiiam facienda aliis loqualur; ubi et ejus, elevavil eum et surrexit (Marc. ix, 25). Velut
bene addilur, el toquebatur recte. Ille enim recte lo- raortuus quippe ostenditur, qui a maligni spiritus
quilur, qui prius obedicndo fecerit, quse loquendo polestale liberatur; quia quisquis jam lerrena desi-
adraonet essc facienda. deria subjicit, vilam in se carnalis conversationis ex-
tinguit; et mundo mortuus apparet, quia possessore
CAP.VIII. — Misereorsuper lurbam (Marc. viu, 2). pravo, qui per immunda desideria se agitabat, caret:
Ezech. lib. u, hom. 9, num. £2.) Duni quem raulti inorlui dicunt, quia qui spiriuliter vivere
(In exposit. eum qui carnalia bona non sequilur ex-
fessi alque jejuni ai Doniinum populi convcnissent, nesciunt,
discipulis Dominus dixit : Misereor super lurbam, C . stinctura funditus arbitrantur.
quia ecce jam triduo suslinel me, nec Itabent quod CAP.XI. — Idem ac supra.
mandttcent.Et si dimiseroeos jejunos in dj>mumsuam, (ln exposii. Ezech. lib. i, hom. 12, num. 24.)
deficient in via; quidant enim ex eis de longe venerunt Mox ut animus amare ccelesiia cceperit, mox ul aa
(Marc. vuf, 2, 3). Turba triduo Dominum sustinei, visioneni pacis intimoetota se intentione collegerit,
quando multitudo fi 'elium peccata quse perpetravit antiquus ille adversarius qui de coelo lapsus est, in-
per pcenilentiamin declinans, ad D.um se in opere, in viclet, et insidiari amplius incipit, acriores quam
locutione, alque cogitatione convertit. Quos dimit- consueverat tentationes admovet; ita ut plerumque
tere jejunos in domum suam Dominusuon vult, ne sic resistentem animara tentet, sicut ante nunquam
deficianl in via : quia videlicet conversi peccatores tentaverat, quando possidebat. Unde scriptum est :
in praesenlisv.tce via deficiunl, si in sua conscientia Fili, accedensad servitutem Dei sta in juslitia et ti-
sine doctrinse sanctoe pabuln dimitlanlur : ne ergo' more, el prmpara animnmtuam ad tenlationem (Eccl.
lassentur in ejus peregrinationis ilinere, pascenJii u, 1). Unde et ctcemoniaciisqui a Domino sanalur,
sunt sacra admonitione. Valde autem pensanila est ab exeunte doemonedecerpitur, sicut scriptum est :
pia senlentia qux processit ex ore Verilatis, qua di- Et clamuns, el mullum disc rpens eum, exiit ab eo
citur : Quidam enim ex eis de longe venerunt. EslL (Marc. IX, 25). Quid est euim quod obsessum homi-
enim qui nihil peccati carnalis expertus, ad omni- nem antiquus hostis quem possessum non discerpse-
polentis Dei servitium festinavit. Iste de ionginquo' rat, deserendo discerpsit, nisi quod plerumque, dum
non venit, quia per incorruptionem ct innocentiami de corde expellitur, acriores in eo tentationes gene-
proximui fuit. Alius nulla impudicitia, nullis llagitiis> rat, quam piius excitaveral, quando hoc quielus
lnquinatus, soliim autem conjugium expertus ad mi- j) possiuebat?
nisterium spiritale conversus est. Neque enim iste CAP.XII. — Habete in vobissal (Marc. ix, 43).
venil de longinquo, quia usus conjunctione concessa,'
per illiciu non erravit. Alii vero post carnis flagitia,• nonnulli (In exposit. Ezech. lib. i, hom. 8, num. 8.) Sunt
alii post falsa lestimonia, alii post facta furta, alii qui dum plus sapere qitam necesse esl, slu-
a proximorum pace resiliunt, duin eos velut
post illalas violentias, alii posl perpeirau boiuicidia dent, se Verilas
ad pcenitenliam redeuni; atque ad omnipotenlis Deij hebetes, stullosque conlemnunl. Unde per
servilium converiuntur. Hi videlicet ad Dominumde admonet, dicens ; Habete in vobis sai; et pucem ha-
longinquo veniunt. Quanto cteniin quisquc plus in\ bele inter vos (Marc. ix , 43). Ut quisquis hahere sal
opere erravit, tanlo ab Doinino j sapienlioe studet, curet necesse est quatenus a pace
' pravo omnipotente
longius recessit. Nam et prodigus diius qui patrem^ concordioenunquam recedat.
deseruit, al.iit in regionem longinquam, in qua por- CAP.XIII. — Idem ac supra.
cos pavit, quia vitia nutrivil. Dentur ergo aliinenlai (Reg. pastoral. lert. part., admonit. 23.) Ssepe
eis etiam qui de longinquo veniunt, quia conversis s vero dum quosdain major scientia erigit, a caetero-
peccaloribus doarinoc sanclcecibi pracbendisunt, utt rum societale tlisjungit; et quasi quo plus sapiunt,
in Deum vires reparenl, quas in flagiliis amiserunt : eo a conci.rJi.cvirlule desipiscunt. Hi itaque au liant
quta soepea doctoribus tanto necesse est ut largiori- i- quod per semeiipsam Verilas dicat: Habete in vobis
liiis cibis doclrinae salientur, quanto fessi majoribus 3 sat, et pacetn Itabete inler vos (Marc. ix,45). Sal
vitiisvenerunt. quippe sine pace non virtutis est donum, sed damna-
1057 S. PATERII EXPOSITIO VET. ET NOV. TEST. — SUP. EVANG. SEC. LUCAM. 1058
tionis arguraentum. Quo enim quisque melius sapit, A JVottest ista sapientia desursum descendens, sed ter-
eo concordiain deserens deterius delinquit. Et id- rena, animalis, diabolica: qum autem desursum esl sa-
circo inexcusabilitcr merebitur supplicium, quia pientia, primum quidem pudica est, deinde pacifica
prudenter, si voluisset, potuit vitare peccatum. Qui- (Jac. III, 14 sqq.). Pudiea videlicet, quia caste intel-
bus recte quoque per Jacobumdicitur : Quodsi zetum ligit; pacifica autem, quia per elationem, se minime
animarum habetis, et contenlionesin cordibus vestris, a proxiroornm societale disjungit.
nolite gloriari el mendaces esse adversus Vorilatent.

LIBERTERTIUS,
De Testimoniis in Evangclium secundum Lucam.

CAPUT PRIHUH. — Erant autem ambo justi ante Deum tionis appellatione signatur, sicut angelicus sermo
(Luc. i,6). teslatur, qui ad Mariam dicit: Virtus Altissimi obum-
Hb. num. brabit tibi (Luc. i, 35). Quia enim umbra non aliler
(In expositioneB. Job, xxxv, 10).Caute nisi per lumen et corpus , virtus ei Al-
nimis in laude justorum conjugum dictum est: Erant exprimitur,
ambo jusli ante Deum ( Luc. i, 6 ). Non enim secura, lissimi obumbravit, quia in ejus utero lux inc rpo-
rea corpus sumpsit, ex qua vjiielicel obumbralione
laus est, justos ante homines apparere. Sccpeenim B ' mentis accepit.
hum»na sententia velut in Deo magnum quempiam in se refiigeriiim
approbat, sed hunc omnipotens Deus, qui quasi ex CAP.VI. — Illuminare his qui in tenebrtsel in umbra
se approbatur; ignorat. liinc est enim quod Psalmisla morlis sedent ( Luc. \, 79).
vigilanter exorat, dicens : Dirige in conspeclu tuo (In expos. B. Job , lib. iv, num. 30.) Sicut mors
viammeam (Psal. v, 9). Nimirum quia plerumquein hocquod interficit, agit ut non sit in vita; ita oblivio
conspectu hominum recta via creJilur, etiam quse lioc quod inlerficit, agit ut non sit in memoria. Unde
veritatis itinere depravatur. recte, quiaJoaiinesHebrceorumpopuloeumquein obli-
CAP.II. — Et ipse prmcedetante iUutn (Luc. i, 17). dicilur: ti fuerant Deura pr.cdicare veniebat, per Zachariara
Illuminare hisqui in tenebris el in umbra mor-
( Homil. 7, in Evang., num. 1): Ad Zachariam tis sedent (Luc. i, 79). In umbra enim uiorlis sedere ,
namque de Joanne angelus dicil: Ipse prmcedel ante est a divini araoris nolitia in oblivione lassescere.
illum in spirilu et virtute Elim (Luc. i, 17). Qui idcir- CAP.VII. Ad
co venttirus in spiritu et virtute Elioe dicitur, quia dirigendos pedes ttoslros in viam pacis
sicut Elias secundum Domini adventum proeveniet, (Luc. 1,19).
ita Joannes prcevenit primum : sicut ille prcecursor ( Homil. 33 in Evang., num. 4.) Per Zachariam
venturus est judicis , ita iste prsecursor factus est dicilur : Ad dirigendos pedes nostros in viam pacis
Redemptoris. Joannes igitur iu spiritu Elias erat, in (Ibidj. Tun; euim gressus nostros in viam pacis
persona Elias non erat. ilirigimus, quando per illud actionum itcr pergimus,
in quo ab actoris noslri gratia non discordemus.
CAP.III. — MissMsest angelus Gabnel a Deo ( Luc. r(
1,26). CAP.VIII.—Et reclinaviteumin prmsepio(Luc. n, 7),
(Homil. 34, in Evang., Dei num. 9.) Ad Mariam (In exposit. B. Job, lib. vn, num. 7.) Quia enim
quoque Gabiiel mittitur, qui fortitudo nomina- per propbetam dicilur: Onmis curo fenum (Isa.
tur : illum quippe nuntiare veniebat, qui ad debel- xh, 6) , universitaiis Conditor ex noslra substantia
landas aerias potestates humills apparere riignatus carnem sumens, fenum liri voUiil, ne nostra in per-
esl , de quo per Psalmistam dicilur: ToMiJeporlas , petuum caro fenum remaneret. Unde et natns in
prtncipcs , vestras , et elevamini.,portm mternules , et prsesepeponitur, ut videlicet signaretur, q.uia sancla
introibit Rex glorim. Quis est iste Rex glorim? Doini- animalia quae jejuna diu apud Legem inventa sunt,
nus (orlis el potens , Dominus polens in prmlio. El incarnationis ejus feno satianiur. Proesepe enim
rursum: Domtnusvirlutum isle est Rex glorim ( Psal. natus implevit, qui cibum seraeiipsum mentibus
xxui, 7). Per Dei enim fortitudinem nunliandus mortalium prsebnit, dicens: Qtti comedit carnem
est, qui vi.tutum Dominusel potens in proelioconira meam, el bibtt meum sungttinem, in me manet, el ego
poteslates a riasad bclla veniebat. in eo (Joan. vi, 57).
CAP.IV. — El virtus Allissimiobumbrabittibi (Luc. CAP.IX. — Idem ac supra.
1, 55). (In exposit. B. Job , lib. xxxi, num, 3). Nalus
(In exposit. B. Job, lib. xvui, num. 32, 33). Dominus a pasloribus in prsesepi reperitur, quia ejus
Justorum mentes a prurigine et ardore viliorum ad incarualio quae nos reficit, prophetarum scriplura
cogiiationum temperiem tranquillitatemque perve- cognoscitur.
niunt, dum jam lerrena non appetunt, dum flammas 1 CAP.X. — Et in terra
carnis desideriis coUeslibusexstinguunt (Num. 33.) pax homiuibusbonmvoluntutis
Propter hoc quoque menlis refrigerium cuelilusda- ( Luc. n , 14).
tum Marisedicilur : Virtus Altissimi obumbrabittibi (In exposit. B. Job, lib. xxvn, nuin. 28, 29.) Quil
( Luc. i, 33 ). Quamvis hac in re per obumbralionis enim diflicilius quam honiinem in terra edituin , ter-
vocabulum, incarnandi Dei utraque poiuit natura rena et fragilia membra gestantem, ccelorura alta
signari. Umbra enim a lumine formatur et corpore. conscendere , superuorum spirituum arcana pene-
Dominus autem per divinitalem lumen cst; qui trare? Sed eorumdem spirituum aJ nos Conditor
mediante an:ma , in ejus utero lieri dignatus e-.t per venit, sequehoiiiiuem eliam sub ipsis exhibuit, sicut
humanitatem corpus. Quia ergo lumen incorporeum de illo Patri per proplielam dicitur : Minuisli eum
in ejus erat utero corporandum, ei quceiucoiporeum puulo minus ab angelis (P-sal.vui, 6). Et quia inter
concepil ad corpus dicilur: Virtes Allusimi obumbra- nos el eosdera spirilus discordantis vitccscandalum
bit tibi. Id est , corpus in te humaiiiuiis aceipiet reperit, mira potentia, mirabiliori etiam pietale,
incorporeum lunien divinitatis. summa creans, ima suscipiens, ima cum summis
junxit. Hinc est enim quod eodem rege nato , ange-
CAP.V. — Idem ac tupra. lorum chori in ejus annunliaiione prodeunt, bym-
(In exposit. B. Job, lib. xxxm, nuni. 51). Domi- num dicunt, et devicta pravse vitae discordia , hos
nica incarnatio, servala veritate historise , obumbra- quos dudum despexerant cives agnoscunt, consono
1059 APPENDIX AD S. GREGORHOPE.RAOMNIA. 10.10
ore pradicantes : Glaria m excelsis Deo, et in terra \ cerel pusillum : el ita sedens prmdicabat turbis ( Luc.
pax hon»mbus bonte valunlatis (Luc. n,li). Ac si Petro v, 3). Per navem Petri quid aliud quam commissa
aperte dicant: Quus a itobis malilia disjuuxerat, jam confluentibus Ecclesia de*ignalur, de qua ut Dominus lurbis
nunc interra oata boiuUs jungat. Hiac esl quod preedicet, eum a terra paululuin reJuci
ante inearBatioii.eni«jus iu Te&tamentt Vetejriado- jubet ? Quam nec in altuin duci, tl tamen a terra
rasse homo angelum iegitur, nec Ura<>nadorare preecepit removeri: profecto signilicans prcedicaiores
probibetur, sed post Mediatoris advenium, cum suos rudibus debere populis, uec alta nimis de ccc-
se Joannes adorando angelo prostravisset, audivit: lestibus, nec tamen terrena piaedicare.
Vide ne fteeris ; eomerms tuua stm, el fralrum CAP.XVI. — Et erat pernoctaus in oratione ( Luc.
tuorum(Apoc. xix,10 et 22). Quid est enim hoc vi, 12).
quod prius oequanimiter se concedebant adorari,,
ab homine angeli recusaut; nisi quod prius ( Regul. pastoral. sec. parl., cap.5.) Ipsa Veritas
lominem carnalibus corruptinuibus dedilum , nec ab per
{iost susceptiontm nobis nostroehumanitatis ostensa,
eisdem carnalibus corruptionibus redemptum, quo ifl monle orationi inboeiel, miracula in urbibiis exer-
cet. lmitatiouis videlicet viaiii bonis rectoribus ster-
abjectiorem noverant, justius contemnebant. Post- nens, ul et si jam summa coutemplanJo appetunt,
modum vero humanam natiiram eo jam substratam necessitatibus tamen inlirmantium
habere non poterant, quo hanc iu auctore sua etiam compat endomis-
videbant. enim debet ceautur, quia tunc ad alta charitas mirabiliter sur-
super semeUpsosduclaiii Neque cum ad viam proximorum se miserieorditer
in raembris j*amsubjecta despici, quse in ipso mem- git,
brorum capite rneruit prselata venerari. altrahit. Et quo benigue descendit ad infima, vakn-
B ter rccurrit ad summa.
—
CAP.XI. Idem ac supra.
Ezechiel. lib. n, hoin. 7, n. CAP.XVII. — Non cessamtosculari pedes meos (Luc.
(In exposil. 5.) vii, 45).
Omnis enim torpor teporis angustia est, omnis vero
beiiignitas charit >lis inagiin latitudo. Nam et si res punctio (In expositioue Cantic, cap. 1, num. 5.) Com-
charilatem fit, quoe ex desiilerio ac-
dosint, quac fortasse iridigenli proximo prsebeantur, cenditur,quceper
ampla esl subsianlia voluntatis bonce,quoesuflicit atl anima osculatur quasi quoddam osculum est; toties enim
regni retributionem , sicut seriptumesi: In terra pux pungilur. Sunt enim Deum, quoties in amore PJ'UScom-
hominibusbonmvotnntutis (Luc. ti,, 14). multi qui jam quidem Deum
CAP.XU, — Fac.la est autem cum angelo muttiludo iiieluunt, jam bunant operaiionem lecipiunt; sed nec-
dum osculanlur, quia amoie ejus mmiaie conipun-
mililim cmtesiis(Luc. a, 13). guntur; qciodbene in convivio Pbariscei signatumest,
(In exposii. B. Job, lib, xvn, num. 18.) Angeli- qui ciun Douiinum recepissei, cum oscukanli mulieri
cos vero spiritus recte Dei milites dicimus , quia dc- pedes ejus iu corde sno dcrogaret, audivil: Iutravi
eerUreeos contr.i potesUtes aeve as non ignoramtts. m domum tuam, oscuium miliinon dedisti; Itmcuutem
Quse Umen certamiBa non labore , sed imperio per- ex quo ingressa est, non cessuvit osculari pedes meos
agunt ,quia quod ageudum contra immundos spiriius (Luc, vii, 44). Qmuis qui jam eleemosyuas facit, qui
appetunl, ex adjmorio cuncta regenlis possunt. De jam bonis operibus stuiet, quasi Christura in convi-
hac naraque nuiitta nascente rege nostro scriptuiu viiim recipi, Christuin pascit; quia euniin meii.biis
est, Subito facta esl cum angelo multitudo miiitim suissuslenUrc nun desinit. Sed &inoiiduin per amo-
cmlestis (Luc. n , 13). C rem c.mpungitur, adhuc ejus vesligia non osculatur.
CAP. XIII. — Invenerunt Jesum in templo sedenlem Piceponttur ergo pastori niulier quceosculalur, quia
(Luc. n, 46). praporiilur cuique cxteriora sua danti, is qui inlerno
(In Eiechiel, lib. i,honiil. 2 , num. 5.) Juxta mentis ardore, in desiderio Domiui compui giiur.
rationis usum , doclrinoe sermo oon suppetit, nisi Bene aulem dietiim est: Non cessavit osculari pedes
in satate periecU. Unde et ipse Domiuusanno duo- meos. Non enim suflkit in amorcm Dei semel coin-
dechno oeUlis suae in medw doctoruut sedens, non pungi tt quiescere, sed et compunciio esse debet et
docens.sed interrogans, voluii inveniri; ut enim crehrescere. Unde roulier ex eo laudatur, quia oscu-
non auderent i.n inlirma araie proedicare, ille au- lari non destitU, id es.1 compungi minime cessavit.
no cUiodeeiinocclatis suse interrogare homiues esl Unde et per Propheura diciiur : Constiluitediem so-
ciignatus iu lerra , qu.i per divimlatem suam seiu- lemnem in confrequentationibususque ad cornu altaris
per angelos docet in ccelo. Quia enim ipse est Deus (Psal. CXVJI, 27). Dies solemnis est Doraino compun-
sapienlia ; de ipso ctiam angeli videndo bibunt lioc clio corciis noslri; sed lunc in confrequeniatione dies
quod beaUtudine ccter^a saUaniur. solentBis con^lituilur, cura in lacrymas pro amore
CAP.XIV.—ElipseJesuseral inctpiens (Luc. m, 25.) assidue mens movelu.r.Gui velut st diceremus : quan-
(Regul. pastoral. part. ui, admonit. 26.) Redcni- iiieo diu isla acluii sumus, quanJiu Iribulatione aflligimur,
plor noster cum in ccelissit Condilor, et o»lensionis cens :lerminum quou-que lieri clebeal subjunxit, di-
msi potenlia semper doctor ai.giioruw , ante tricen- Usque ad cornu ultaris. Cornu quippe aliaiis
nale lempus in terra magister lteri noluit hoininum, e&texallaiio saciilWii inie-ioi ts; quia taudiu nece.-se
ut videlket prsecipiiaiisjugum saluberriini limoris D est ut tjuisque se alfiigat, quousque aJ superni sa-
infunderet, cum ipse etiam qui labi non posset, per- crificii alliiudiuem, id i st a'd gaudia perlingat; ubi
iecUjevitse gratiara nonnisi perfecU seUte prgedica- cuui veueriinus, jani nulla necessitas est ut soleninem
ret. Scriptuin quippe cst; Cimi jaclus esset unnorum diem Douiinode nostra lamenlatione Lciaums.
duodecim, remqnsil puer Jesus in Jerusalem ( Luc. CAP. XVIII. — Redi in domum tuam et narra (Luc.
n, 42). De quo a parenlibus requisiio | aulo post VHI,59).;
subditur: lnvenerunl illum in lemptosedentemin medio
doclorum, aud-kntem itlos, et interrogantem (Ibid.). quisque (In exposit. B. Job, lrtx. xvi, nura. 33.) Eleclus
nisi Dominuut agnovi-sel, ut que nou amaret,
Vigilanli itaque con^iderationepen amluni est,quod sed aliud esl cognoscere per lidem, atque aliud per
cum Jesus annoruni duoJeenn dictlur, in niedio Aliud e.-t mvei.ire per ciedulitalem, aliud
doclorum sedens , non docein , sett inlenogaiH iu- speciem.
venilur. Quo excmplo seilicct ostenditur, ne infirmus nes per contemplationem; ex qua re agilur ut electi om-
eum quem fide coguoverunt, viclere quoque per
docere quis aodeai, si ille puer d>ceri intenogando ainore flagrantes, cestuanl;
divinilalis verbum scientiae speciem anheleut; cujus
voluit, qui per potenliam quia ejus dulcedinis i-uavitatemin ip-a suoefideicer-
ipsis suis docloribcis mini-travit. titudine itegust.nl. Quod bene ille in Gcrajenorum
—
CAP.XV. Ascendensaiitem in itnam navim ( Lttc. region> Fanalus a .'ocmonibusdc.-ignal,i|ui vultabire
v, 3.) cuiii Jesn, sed ei a m-gislro salutis dicimr : Redi in
(In exposil. 13. Job, hb. xvn , num. 37.) A"cenclil domum luttm, el nttrra quanta (ecit Deus tibi (Lttc,'
in
Jestts naviculum Velri; et rorjavitut a terra redu- vin, 39). Auiauii cuiin adliuc clil;<tioimponitur, ut
 S. PATERII EXPOStTtO VET. ET NOV. TEST. — SUP. EVANG. SEC LUCAM. 1062
ex dilati amoris desiderio, meritum retribulionis au- A ciionis vomerem ad proferenclos f: uctus-terram cor-
geatur. Fit ergo nobis orrmipotensDeus dulcis in mi- dia dis sni aperire; sed retro post aspicit, qui post exor-
racnlis, et tamen in sua celsitudine manet occultus; boni operis ad mala revertitur quse reliquit.
ut et quiddam monstrando de se, occtrtia nos inspi- CAP,XXIII. — Xiaudeteautem quod nomina vettxa
ralione in suo amore succendat; et lamen abscon- scripta sunt in acetis(Luc. x, 20).
dendo majesUtis suse gieriam, .arooris.,sui vim per
sestura desiderii augeat. (In exposit. Ezech. lib. n, hom. 7, num. 17.) A
— privato gaudjo Veriias ad coramiine discipulo» revo-
CAP. XIX. Turbte te comprimmtet aff&mmt (Luc. cat, cum eos de prsedic>!ionetedeuates, et de subje-
VHI,45). ctione doemonumIsetantes admonet, dicens : JVoIire
(tn exposit. B. Joh, iib. xx, num. 43.) NonnuIIi in gaudere superhoc, sedsmtt polius gaudete et exultaie, quia
eaneta Ecclesia fidem quam se tenere asserunt, pre- nomina vestra scripta m cmlo (Lue. x*,20). Non
mitiit potitis quam veneraolur; dum sua magis iliitis ewim omnes eleeti dsemonia ejiciunt, sed taraen
nomine, quam ejus adipisci lucra concupiscunt. Ele- eleciorum omnium nomina«celo tenenturadscripta.
cti autem dum servare iirlei meritum reclis operibus Admo'ientw erge discipuli privalam laeiitiam depo-
curant, ad auctoris nolitiam, eliam inter reproborum nere, communi autem et perpetua felicitate gaudere.
tumultus appropinquant. Quod in Evangelio muliere Quisquis it; que in eo gaudet quod alter non faabet,
sangninis fVttxulaborante signatum est; de qua cum frx ipsa «ua abundantia deterior factus, gaudiura pri-
Dominus dieeret: Quis me tetigit? Petrus ratioci- vatum babet.
nando respondit : Turbm te comprimvntet afjligunt; CAP. XXIV. — Infundens oleum et vinum (Luc.
etdicis: Quis me teligit ? iliico adjunxit : Tetigit me B x, 34).
atkfitis: nam el ego sensi virtutem de me exisse (Luc.
vni, 45). Multi ergo Dorainum comnrimunt, et una (Regui. pastorai. part. u, cap, 6.) tnesse pecloribus
in debet, 11juste consuiens misericordia, et pie sxviens
langlt; quia carnales quique Ecclosia eum pre- disciplina. Hinc nnmque est quod doceute Veritale
aiiinl a quo longe sun1. Sed audirc causas vcraera-
tionis meruil, cum ei Domiuusdixit : Tetigit me ali- stabukim (Luc. x, 33) per SaraariUoi studium seinivivus in
et vinum atque oleitm v.ulaerihus
quis ; nam ego novi virtttlemde me exisse. Ecce turbse adbibetur; clucitur, ut per viuuni scilicet mor.dea.nturvulnera,
premebant Dominum; sed lamen sola letigit quac ad olcum foveaniur. Necesse esl quippe ut quisquis
tllum humiliter venit; quia niiiiirtini mnlti etiam iu per
sancta Ecclesia reprobi, verilatem cognosceado pre- sanandis vulneribus prceest, in vino morsum tloloiis
raunt, quam bene vivendo taugere negiigunt; pre- viuum adbibeat, in oleo mollitiem pieiatis; quatemts per
mundentur putrida, per oleum s;.n;iiHlafovean-
muiit el longe suitt, quia.divinain noiiliain profe.-sio- tur. Miscenda
nibus sequuntur, moribusfugiuut; premunt, inquarn, dum ergo esilenitas cum severitate, facien-
ex utroque temperamei+ium; ut neque
sed longe sunt, qnia eidem iidei quaui loquendo atl- multaquoddara
slruunl, agendo eontradicun.1. asperitale exulcerentur subJiti, neque nimia
benigniute solvantur.
CAP.XX.— Teligit me atiquis (Lue. vm, 46). CAP.XXV. — Martha autem mtagebat circa [requens
(In exposit. B. Joh, lib, iu, num. 36, 37.) Premente mirtisterium (Luc. x, 40).
lurba, una Redemptoreni nostrum mulier tetigit.
Unde et eidem Redemptor noster protinus dicit: '(ln exposit. B. Joh, lib. vi, tiuni. 61.) Quia euiin
vita minor quidcm teinpore, sed me-
Quis me tetigil; cui cum discipuli responJerept: r" coutemplativa major est quam acUxa, sacris Evangelii verbis
Turbm te comprimunt et affligunt, et dicis : Quis me rito
? illico me nam et Qstenditur (Luc. x), in quo duse niulieces divcrsa
tetigit adjunxit: Tetigil aliquis: ego egis e refeiuniur. Maria quippe Redemptorig uoslri
sensi virlutemde me exisse (Luc. vni, 45). Multi ergo verba
Domiuum comprjmunt, et una tangil; quia carnales tera audiens, adniinisteriis pedes Uliugresidcbat. Martha au-
corporaiihus iasisiebat. Cumque con-
quique in Ecclesia eum premuat a quo longe sunt. tra Mariseotium Martha quererelur, audivit: Martha,
El soli tanguiAtqui ei veraciter humies adjunguntur.
Turba igitur prerait, quia multitudo carnaliura quo Marlha, sollicita es, et turbaris erga pktrima : Porro
intus admittitur, gravins to!eralur. Premit et non unumnon est necessarium; Maria optimumpartem ilegil,
tangit, quia el imponuna est per prcesentiam, et ab- qum auferelur ab ea (Ibid. 44, 42). Quid enim per
sens per vitara ; noroiunquam enim pravis nos ser- Mariaai quce verba Doraini residens audiebat, nisi
vita exprimitur ? Quid per Marthara
monibus, nonnuoquaru vero solis perversis raoribus contemplauva
exterioribus obsequiis occupatam, nisi uciiva signa-
insequuntur. Suadent namque aliquando quseleneni; tur? Sed Marthcecura non reprehendilur, Maiicevero
aliquaodo vero elsi non suadeaiit, prsebere tamen etiam laudatur; quia magna suiit activaevilse merita,
iniquiutis exempla non cessant. Qui igitur ad mala sed contemplativsepotiora. Umte uecauferri unquam
nos verbis vel exemplis illiciunt, profeclo persecuto-
res nostri sunt, a quibus tentalionum cerlaniina, su- Marisepars dicitur, quia activcevilse opera cum cor-
mimus, quoesallem in corde vincamus. pore iranseunt, conlemplativa auieni gaudia raelius
— ex fine convalescunt.
CAP. XXI. Sine ut mortui sepeliant mortuos suos;
tu aulem vade, annunlia regnum Dei (Luc. ix, 60). CAP.XXVI.—Idem ae supra.
(In exposit. B. Job, lib. xix, num. 42.) Sciendum " (In exposit. Execb. part. H, hom. 2, num. 9.)fiene
estquia aliquando in actiombus nostris minora prce- has utrasque viias duse illce niulieres signaveront,
termiitenda sunt pro ulilitate majoruin; nam quis Martlia videlicet et Maria; quarum una satagebat
ignoret esse boni operis raerilum, mortuum sepelire? circa frequens roinisterium, alia vi ro sedebal ad pe-
et lamen cuidatn quiad sepeliendum patrem se dimUti des Jesu, et autUebat verba de ore ejus. Cumque erga
poposcerat, dictum esl: Sine ut mortui sepeliant mor- sororem Martha quereretur quod se a.ljuvare negli-
tnos suos: Tu autem vade, et annuntia regnum Dei geret, respotidii.Dotninus, dieens : Martha, oceuparis
(Luc. IX,60). Postponenduro namque est obsequium et salagis circa multa : porro unum esl necessar.ium:
liujus ministerii, ofhcio prcedicaiionis; quia illo carne Marmoplimum parlem etegit qum no» tufereturubea
mortuos in terra conderet, isto autem anima roortuos (Luc. x, 40 sqq). Ecce pars Marthce non reprehendi-
ad viiam resuscitaret. tur, sed Mariselaudutur. Neque enim bonam partem
CAP.XXII. — Nemo mittensmunumsuam in uratrum elegisse Marhmi dicit, sed optimara ; ut etiamMarise pars
Marthse indic^retur bona. Quare autem pars
(Luc. ix, 62). slt optima, subinfertur, cum dicitnr, qum non aufere-
(In exposit. Ezcch. hom. n.
m, 16.) Veritas dicit: tur ab ea. Activa etenim vita cum corpore deficit.
Nemo miltensmanum suain in aratrum, et aspkiens Quis eiiim in xlerna patria panem esurieiui porrigat,
retro, aplus est regno Dei (Luc. IX,62). Manumquippe ubi iieino eitirii? quis potunt tribuat sitieuti, ubi
in aialrum millere, est quasi per quemdam compun- nemo sitit? quis mortuum sepeliat, ubi nemo mori-
1063 APPENDIX AD S. GREGORHOPERA OMNIA. 1064
lur ? Cum praesenli ergo sseculo vita anfertur activa; iA operari debuerunt: sed ahud est nescisse, aliui scire
contemplaliva aulem hic incipilur, ut in ccelesli pa- noluisse. Nescit namque qui apprehendere vult, et
tria proliciat; quia amoris ignis qui hic ardere in- non valet; qui autem ut nesciat aurem a voce veri-
choat, cum ipsum quem amat videril, in amore ipsius talis avertit, iste non nesciens sed conleraptor ad-
amplius ignescit; conteroplativa vero vita minime dicilur.
aufertur, quia subtracta prsesentis sseculi luce perfi- CAP.XXXI. — Idem ac supra.
citur.
(In exposit. B. Job, lib. xxv, num. 29). Ssepe non-
CAP.XXVII. —Hominis cujusdam divitis uberes fru- nulli quae facere despiciunt, etiam scire conteranunt;
clus ager atlulit (Luc. xn, 16). quia enim scriptutn est: Servus nesciens voluntutem
(In exposit B. Job, lib. xv, num. 26.) Perversa Domini sui, et non faciens digna, plagis vaputabit
mens prius anhelat per avariliam concupita congre- paucis. Et servus sciens votuntatem Domini sui, et
gare; et cum quasi quodam ventre avaritise multa faciens juxta eam , vapulabit mullis ( Luc. xn, 47);
congesserii, satiata arclatur; quia dum anxiaturqua- lmpunitatem peccandi existimant remedium ne-
liter acquisita custodial, ipsa eam sua satietas angu- sciendi. Qui nimirum sola superbiae caligine tene-
stat. Divitisenim cujusdam uberes f.uctus ager attu- brescunt; atque ideo non discernunt, quia aliuJ est
lerat; sed quia ubi eos lanlos reponeret, non habebat, nescisse, aliud scire noluisse : nescire enim igno-
dixit: Quid faciam, quod non habeo quo congregem rantia esl, scire noluisse superbia. Et tanlo magis
fructus meos? et dixit hoc faciam : Deslruam horrea excusationem non possuiit habere, quia nesciant,
meu, et majora mdificabo(Luc. xn, 17). Qui ergo ex ' quanto magis eis eliam nolentibus opponitur quod
abundanlia coangustatiis dicebat, quid faciam, quasi B cognoscant.
roullo cibo pressus oestuabat. Pensemus quot votis CAP. XXXII. — Et servus qui cognovilvoluntatem
appetiit ut uberes fructus ager illius afferret. Ecce Domini sui (Luc. xn, 48).
auiein vota complela sunl, quia fruclus uberes ager
sed ad recondendum loca non (Regul. pasloral. tert. part., admonit. 32). De
attulil; quia sufiiciuiit, occulta jam relributione judicii est quod quortundam
multiplicatus dives quid faciat 0
ignorat. angustia ex mens, malum quod perpelrat, illuminatur ul videat;
satietate nata! de ubertale agri angustatur animus sed non conatur ut vincat : ut quo melius videt, eo
avari, dicens namque : quidfaciam, profecto indicat, delerius pereat; quia et intelligentioe lumen nercipit,
quia votorum suorum affectibus pressus sub quodam et actionis pravse tenebras non relinquit. Nam cum
rerum fasce iaborabat. accepum in adjutoriuni scientiam negtigunt, hanc
CAP.XXVIII. — Stulte, hac nocteanimam tuam repe- contra se in testimonium vertunt; et de liimine in-
tunt a te [Luc. xn, 20J. telligenlice augent supplicia, quod profecto accepc-
ut possent delere peccata. Quoruni nimirum
(In exposit. B. Job, lib. xxv, num. 3.) Quamlibet rani,
sero de hac vita lollaniur iniqui, subito et repente nequilia cum malum agit quod dijudicat, venlurum
tolluntur. Quia enim finem suum cogitando prsevidere jani judicium hic dcgustal; utcum oetrnis suppliciis
nesciunt, subilum est quod anle cogitare non potue- servatur obnoxia, suo hic interim exaraine non sit
: lantoque illic graviora torraenta percipiat,
ruiit. Subito dives ille stullus est, qui horrea quoeproe- absolutahic
inalum non deserit, etiara quod ipsa con-
parabat deseruil, et inferni locum quem non proevi- quanlo dcmnat. Hinc cnim Yeritas dicit: Servus qui cognovit
debat invenit. Ad aliud exercebat animam per cogi- voluntatem Domini sui, el non facil juxla volttntutem
talionem, sed ad aliud emisit per sententiam. Aliud Q
duro viveret contemplalus est, aliud dum moreretur ejus, vapulabit multis [Ibid.).
expertus. Reliquil enim diu tentala temporalia, et CAP.XXXIII. — Omniaulem cui multum datum est,
inopinata invenit seterna. Unde ei propter hancigno- multum qumritur ab eo (Luc. xn, 48).
ranliam coccitatis suce bene per divinam sententiam (In exposit. B. Job, lib. xxu, num. 8 et 9). Non est
dicitur : Hac nocte animam luam repetunt a le (Luc. secura loetitia in divinh paginis, vel fortia vel multa
x, 40). In nocte quippe ablata est, quce in obscuritate sed cognila custodire. Nam qui bene
est cordis amissa, in nocte ablata est quse conside- cognoscere, quid inlelligendo debeat, agnoscit; quanto
ralionis lucem habere noluii, ut quod poterat pali intelligit, enim per intelleclum lalius extendilur, tanlo ad ex-
prscvideret. Unde bene discipulis fulura cogitantibus plen ia opera enixius ligatur. Unde in Evangelio Ve-
Paulus apostolus dicit: Vos aulem [ralres, non estis ritas dicit: Cui multum datum est, multum qumritur
in tenebris, ut vos dies illa quasi fur comprehendat: ab eo; el cui commendaveruntmullum, ptus^petenl ab
omnes enim vos filii tucis eslis, et filii diei: non sumus eo (Luc. xn, 48). Deputeraus intelligenliam datam
noctis alque tenebrarum [I Thess. v, 4]. Dies enim quasi pecuniam miiluam : quia quo plus nobis cre-
exitus Unquam fur in nocte comprehendit, quando ditur ex benignitale, eo debitores amplius tenemur
stultorum animas fuiura non prsevidentes ejicit. in opere.
CAP.XXIX. —rSint lumbivestri prmcincli, et lucernm CAP.XXXIV. — Ignem veni mittere in terram
ardentes (Luc. xn, 35). (Luc. xn, 49).
(In exposit. B. Job, lib. xxvm, num. 12). Lumbos _
vero aceingere, est vel in opere luxuriam, vel in co- " (In expositione Exech. lib. i, hora. 5, num. 8).
enim nomine Spiritus sanctus figurari solet, de
gitatione refrenare. De'ectatio nainque caruis in lum- Ignisin Evangelio Dominus dicit : Ignem veni millere
bis est. Unde el sanciis pracdicatoribus dicitur : Sint quo
lumbi vestri prmcincti, el tucernmardenles ( Luc. xu, in terram ; el quid volo nisi ut accendalur (Luc. xu ,
Cum enim carnalis mens Spirilum sanctum
35). Per lumbos enim luxuria, per lucernas auiem bo- 49)?
iioiuinoperum claritasdesignalur. Jubentur ergolum- accipit. spiritali araore succensa malum plangit quod
bos accingere, ellucernas tcnere. Ac si aperteaudiant: fecit. Et terra ardet, quando, accusanle se conscicn-
Prius in vobismetipsisluxuriam restringite, et lunc de lia, cor peccatoris uritur atque in tlolore pccniienliai
vobis, aliis bonorura operuin exempla raonstrate. consumens crematur. Hinc rursus scriptum est: Deus tuus ignis
est (Deut. iv, 24). Quia enim menlem
CAP.XXX. — Qui autem non cognovit et fecit digna quam reprehendit, eam a peccutoruin rubigiue niun-
plagis (Luc. xu, 48). damreddil, Creator noster ct ignis dic.tur et con-
(ln exposit. B. Job, lib. xv, num. 51). Sunt nam- sumens.
que nonnulli, qui ex eo quod VeriUs dicitur : Servus CAP.XXXV. — ldem ac supra.
qui non cognovit voluntatemDomini, et facit digna
plagis, vaputabitpaucis; et servus sciens voluntatem (In Evangelio homil. 50, num. 5). Ignem venimit-
Domini sui, el non (aciensjuxta eam, vapulabil multis lere in terram ; et quid volo nisi ul ardeat (Luc. xu,
(Luc. xu, 47, 48), noiunt scire quiJ facianl; ct quasi 49)? Tcrra enim vocata sunt corda terrena, quas
rainus se vapulaturos existimant, si nesciant quod dum scmpcr iulimas in se cogilalioncs congerunt. *
i06g S.«PATER1I EXPOSITIO VET. ET NOV. TEST. — SUP. EVANG.SEC LUCAM. 1066
malignis spiritibus conculcantur.Sed lgnem in terram A Id est, inlirmi quique Scripturae sacrse valentiores
Doininus misit, cum afflatu sancti Spiritus cor carna- sententias petierunt exponendo comminui; sed qui
lium incen lit. Et terra ardet, cum cor carnale.in suis exponere debeat, non valet inveniri. Polum vidit
pravisvoluptatibusfrigidum,relinquitcoiicupiscentias Scripturam sacram propheta, cum diceret: Otnnes
proesentis sceculi, et incenditur ad amorem Dei. sitientes,venilead aquas (lsa. LV,1). Si pntus aperta
CAP.XXXVI. — Cum uutem vadiscum adversariotuo mandata non essent, per semetipsain Veritas non
ad principem(Luc. xn, 58). clamaret: Si quh sitit, venial ad meet bibat (Joan. vu,
num. 57). Quasi cibum ac potum vidit propheta Judsese
(In Evangel. Itom. 39, 5.) Cum vadis cum cum diceret: Nobites ejus interierunt fame,
adversurio tuo ad Principem in via, da operam libe- deluisse,
rari ab ipso : ne forte tradat te judici, et judex tradat et mulliludo ejus sili exaruit (Isa. v, 13 ). Paucorum
te exactori, et exactor mitlat te in carcerem (Luc. xu, quippe est occulta agnoscere, multorum vero historise
sentire. Et idcirco Judacaenobiles non siti,
58). Adversarius quippe noster in via est sermo aperta
Domini contrarius nostris carnalibus desideriis in sed fame interiisse asserit: quia hi qui proee-se viJe-
a liberatur bantur, dnm lotos se exteriori intelligentiocdederairt,
proesenli vita; quo ipse qui proeceptisejus inlimis discutiendo mauJerent, nou habebant.
humititer subditur. Alioquin adversarius judici, et quodde vero sublimioribus ab interno iutellectu caden-
judex tradet exaetori; quia ex sermone Dominicon- Quia tibus, parvulorum intelligentia et in cxterioribus ex-
tempto reus ejus peccator tenebitur in examine j'u- recte illic adjungitur : Multitudo ejus sili
dicis. Quemjudex exactori tradet, quia hunc raaligno siccatur, exaruil. Ac si aperte diceret : Dum yulgus viloesuoe
spiritui ad ulUonemtrahere permittit, ut compulsam r> studium deserit, jam nec fluenla historioe exquirit.
animam ipse ad pcenam de corpore exigat, quce ei " Et occulta mandata sacri eioquii et aperta se intel-
ad culpam sponte consensit. Exactor mittit in car-
cerem, quia per spirilum malignum in infemo detru- lexissetestantur.quireprobanti sejudici conquerentes
dicunt: Manducavimuset bibimus coram te (Luc. xm,
ditur, quousque ciies judicii veniat, ex quo jam iu
inferni ignibus simul et ipse crucietur. 26). Quod aperle exponendo subjungunt, et in platei*
nostris docuisti.
—
CAP.XXXVII. Simile est regnum Dei granq CAP.XL. — Nescio vos unde eslis (Luc. XIII, 27).
sinapis (Luc, xui, 19).
B. lib. num. In (In exposit. B. Job, lib. xvn, num. 2.) Considerat
(In exposit. Job, xix, 3.) Evangelio
Dominus curo similitudinem regui ccelestis ex grano Dorainus quos puniat; sed eosdera ipsos ante non
videt, quos nescit. Nam quibusdam in finedicturus
sinapis denuntiaret, ait: Cui simile est regnum Dei, est: Nescio vosunde estis; discedilea me, omnes ope-
el cui simile mstimaboillud ? Simileest grano sinapis, rarii
quod acceptumhomomisit in hortum suum; etcrevit pravorum iniquitatis (Luc. XIII, 27). Miro igitur luodo
et faclum est in arborem magnam, el volucrescmlire- vitain et intuetur et obliviscilur: quia
quos per districtionem s.ententice judicat, quanlum
quteveruntin ramisejus (Luc. xm,18,19.)Ipsequippe
esf granum sinapis, qui in horti sepultura plan- est ad memoriam misericordise ignorat.
talus, arbor magna surrexit. Granum namque fuit CAP.XLI. — Et ecce hotno quidam hydropicuserat
cum inoreretur, arbor cum resurgeret: granum per . ante illum (Luc. xiv, 2).
humilitateni carnis, arbor per potentiam uiajestalis. (In exposit. B. Job, lib. xiv, num. 14.) Impio
Granum , quia vidimus eum, el non erat aspectus quippe sitire, est hujus mundi bona concupiscere.
(Isa. LIII,2); arbor autem quia , speciosusforma C Unde Redemptor noster ante Pharisceidomum hydro.
prm filiis hominum (Psat. xuv, 3). Hujus arboris picumcurat, et cura contra avaritiam disputaret,
rarai, sancti prcedicatoressunt; et videamus quam scriplum est: Audiebant autem omnia hmc Pharismi,
late tendantur. Quid enim de eis dicitur ? In om- qui erant avari, et deridebant illwtn (Luc. xiv, 12 ).
nem terram exivil- sonus eorum, et in fines orbis Quid est ergo quOdanle Pharisoei domum hydropicus
terrm verba eorum (Psal. xvm, 5). In istis ramis curatur (Luc. xn), nisi quod per alterius aegritudi-
volucres requioscunt, quia sanclse animse quse qui- nem corporis, in altero exprimitur oegritudocordis?
busdam virtulum pennis a terrena cogitatione se Hydropicus quippe quo amplius bibit, amplius sitit;
sublevant, in eorum diclis atque consolationibus ab et ooinis avarus ex potu sitim multiplicat, quia cutu
liujus vitce fatigatione respirant. ea quoeappelit, adeptus fuerit, ad appetenda alia
CAP.XXXVni. — Conlendileintrare per angustam amplius anhelat. Qui enim adipiscendo plus appetit,
portam (Luc. xm, 24). huic sitis ex potu crescit.
— Qui aulem non renuntiat omnibus qum
(In exposit. B. Job., lib. xi, num. 68.) Mensetenim CAP.XLII.
mutabilitaiis susepondere ad aliud semper irapellitur possidet (Luc. xiv, 35).
quam est; et nisi in statu suo a recta quolidie disci- (In exposit. Ezech. lih. u, hom. 3, num. 20.) Qui
plina teneatur, semper in deteriora delabitur. Quoe non renuntiaverit omnibusqum possidel, non potest
enim semper stantem deseruit, slatum quero habere nieus esse discipulus(Luc. xiv, 33). Quidam enim re-
potuit amisit. Unde nunc cum ad meliora nititur, linquunt omnia, multi aulem etiam possidendo re-
quasi contra iclum fluminis conatur : cum vero ab liunUant; quia sic ad usum possessa reiinent, ut eis
intentione ascendendi resolvitur, sine labore redu- D ex desiderio non succumbant.
citur ad ima. Quia enim in ascensu laborem, in des-
censu otiura, intraturos per angustam portam Domi- CAP.XLIII. — Jn se autem reversus(Luc. xv, 17).
nus admonet, dicens : Contendile inlrare per anuus- (Homil. 36 in Evangel., num. 7.) Plerumque ipsa
tam portam (Luc. xm, 24). Dicturus quippe angustoe despectio hominis, revocat eum ad semelipsum. Is
portoe iutroitum, prsemisit, contendite : quia nisi cnim qui patrem relinquit, et partem substanlioc
nientis contentio ferveat, unda mundi non vincilur quani perceperat, prodige expendit, postquam esu-
per quam aniiua semper ad ima vocatur. rire ccepit, in se reversus dixit: Quanti mereenarii
CAP.XXXIX.— Manducavimuscoram le, et bibimus patris mei abundant panibus (Luc. xv, 17). Longe
quippe a se discesserat, quando peccabat. Et si non
(Luc. xiii, 26). esurisset, in semetipsura minime rediisset; quia
(In expostt. B. Job, lib. i, num. 29.) Scriptura terrenis rebus indiguit, tunc cogilare ccepit
sacra aliquando cibus nobis est, aliquando - potus. postquam quiil de spiritualibus amisit.
Cious est in locis obscurioribus, quia quasi expo-
nendo frangilur, et mandendo glutitur : potus vero CAP. XLIV. — Cito proferte stolam primam
est in locis apertioribus, quia ita sorbetur sicut inve- (Luc. xv, 22).
nitur. Cibuiu vidit Propheta Scripturam sacram qui (In exposit. B. Job, lib. xn, nuni. 9.) Nullushomo
exponeudo frangeretur, curo diceret: Parvuli petie- sine peccato est, nisi ille qui in hunc mundum venit
runt punem,eljton erat quifrangerel eis (Thren. iv, 4). non ex pcccalo. Et quia omnes in culpa ligamur,
PATROL.LXXIX. 34
1007 APPENDIX AD S. GREGORII OPERA OMNIA. \1M
amissione ipsa justitise morimur. Concessa pnus in AV< quosque suos secum in tormento reprobi, flarnma
paradiso veste innocenthc nudainur, interitu etiam iillustrante, visuri sunt quorum amore detiquerant;
carnis subsequente consumimur. Homo iiaque pec- < quatenusqui eorum vitatn carnaliter contra proecepta.
cator morilur in culpa, nudaiur a jusliUa, consumi- IConditoris amaverant, ipsoruin quoq.ueeas interitus
tur in pcena. Hanc iiuditaletn peccaloris lilii tegere in i augmento suaedamnaiionis alfligat. Quod profecto
dignatus esl pater, qui eo redeunte dixit: Cito pro- 1Evangelioteste colligimus, in quo Veritate nuntianle,
Prima quippe dives i ille quem contgit ad ceterni incendii tonnenla
ferte stolam primam (Luc. xv, 22).
stola est vestis innoc.nlise, quam homo bene conJi- idescendere, quinque Iratrum describitur meminisse.
tus accepit, male aserpenle pcsua^us perdidit. Con- iQui Abrabam petiit ut ad eorum erudiiionem mitlc-
tra hanc rursum nuditalein dieitur : Beatus qtti vigi- ;ret, ne illic eos quandoque venjentes par poenacru-
lat, et cusloditvestimenta sua, ne nudus ambttlet. Ves- ciaret . (Luc. xvi). Qui igilur ad dolorissui cumuluin,
timenla quippe custodimus, cum praecepta innocen- propinquorumabsentium meminit, constat proculdu-
tiaeservamus in raente; ut cum nos judicii culpa nutlat, bio, quia eos ad augmenluiit supplicii paulo post
adamissam redeuntesinnoceiiUampceiiitentiaoperiat. potutt etiam praesentes videre. Quid autem niirum si
secum quoque reprobos aspiciat cremari, qui ad do-
CAP.XLV. — Et date annulum in manum ejus loris sui cumulum eum quera despexerat in sinu
(Luc, xv, 22). AbrahoeLazarum vidit? Is ergo cui ut poena cresce-.
(Iu exposit. B. Job, lib. xxix, num. 12.) Filius mi-
ad rediit ret, et vir electus apparuit, cur non credendum sit,
nor qui consumpla substantia patrem (Luc. quod videre in supplicio, hos etiain quos contra Deura
xv), in munere anuulum accepit. Gentilis enim po- dilexerat, possil? Qua ex re colligitur quoJ eos quos
pulus qui iramortalitate perdita ad Deura pceuitenJo B " inordinate nunc reprobi diligunt, rairo judiciiordine,
revertitur, per fidei signaculum munitur. Unde et ab secum tunc in tormentis vid^bunt : ut pceiiam pro-
Sponso suo Ecclesise dicitur: Pone me ut signaculum
Idcirco pricc punitionis exaggeret illa auctori proeposila car-
super cor iuum (Cant. vm, 0). nauique signa- nalis cognalio pari ante oculos ullione damnata.
cutum rebus ponitur, ne qua diripientium pioesum- Ignis itaque qui in obscuritate cruciat, credendum
ptione temeremur. Sponsus ergo in cor signaculum in est quia luinen ad tormentuni servat.
ponitur, quando fidei"ejus myslerium custodia
nostrsecogitationisimprimitur.ut ille infidelis servus, CAP.XLIX. — Occurrerunt ei decemviri lepros
nimirum noster aJversarius, cum signata lide corda (Luc. xvn, 12).
considerat, tentando ea irrumpere non prassumat. (In exposit. B. Job, lib. v, num, 28.) Habent
CAP.XLVI. — Quia quod honrinibus altum est, abo- hoc haeretici proprium, ut malis bona per-
quippe
minatio est anle Deum (Luc. xvi, 15). misceant, quatenus facile sensui audientis il udant.
(Hom. 28 in Evang., num. 2.) Quid vero apud ser-
Si enim semper prava dicerent, citius in sua pravi-
Deum vilius, quid esse despeclius polest, quam tate cogniti, quod vellent rainime persuaderenl.
vare honorem apucl homines, et interni testis oculos Rursum si semper recta sentirent, profecto hseretici
non timere? Unde ipse Dominus dicit: Vos estis qui non fuissent : sed duin fallendi arte ad utraque de-
iustificatis vos coram hominibus; Dominus aulem no- serviunt, et ex malis boua ihficiunt, et ex bonis
vit corda vestra. Quia quod hominibusaltum est, abo- niala ut recipianlur abscondjnt; sicul qui veneui
minabile esl apud Deum (Luc. xvi, 15). Notate, fra- poculum porrigit, ora poculr dulcedine niellis tangit;
tres, notate quod dicitur; si enim quod ab homini- Q C dumque hoc quod dulce est primo attactu delibatur,
bus altum est, abominabile est apud Deum, cogitatio etiam illud quod est mortiferuni indubitauter absor-
cqrdis noslri Unto apud Deum incordis imo est, quanto betur. ltaque hoeretici permiscent recta perversis ;
hominibus in alto; et huraililas nostri tanto ut oslendenJo boua, auditores ad se attraliant, et
aput Deum in alto est, quanto liorainibusnulla in irao. exbibendo raala, latenti eos peste corrumpant. Ali-
Despicianius ergo si quid bbni gerimus; nos quando Umen proedicatione sanctse Ecclesioe atque
inflet operatio, non rerum abundantia, non gloria exhortalione correcti, ab hac sensus stti diversilata
extollat. Si quidem ex bonis altluentibus intus iutu- salvuntur. Quos bene in Evangelio (Luc. xvn), illa
mescimus, Deo despecti sumus : quo contra Psal- decem leprosorum inunJalio designat. In lepra
niista de humifibus dicit: Custodiens parvulos Domi- quippe et pars cutis in fulgorem ducitur, et pars in
nus (Psal. cxiv, 6). Qui quia parvulos humiles ap- colore sano relinetur. Leprosi itaque hcereticos ex-
peliat, postquain seutenliam protulil, consilium ad |"
; primunt, quia, dum reclis prava permiscent, colorein
hoec sanum maculis aspergunt. Unde et bene ut salveulur
subjungit. Nam quasi quaerereraus quid ipse
fecerit, adjunxil://umi/ia(«s sttroefliberavitme(Ibid.), clamaut : Jesu prmceplor (lbid.). Quia enim in ejus
CAP.XLVIL — Rogo ergo le, Pater, ut mitlas in verbisse errasse signilicant, bunc salvandi himiiliter
domum patris mei (Luc. xvi, 27). prceceplorem vocant. Cumque ad cognitionem pix-
(lnexposit. B. Job, lib. vui, num. 29.) Ad videndai ceploris redeunt, mox ad formara saiutis recurrunt.
bona exstincti oculus non redil, quia ad exhibenda CAP.L. — Idem ac supra.
recta opera, exutacarne, aniraa non recurrit. Hinci
est quodrdivesquein inferni flaroma cruciabat, quia1pL (In exposit. B. Job, lib. xvin, num. 26.) Hseretici,
semetipsumreparare operando non posset agnoverat, ul facile valeant perversa snadere, diclis suis quoe-
nequaquam sibi, sed relictis fratribus prodesse sata- dain recta permiscent, ut animas audienLium ex
gebat, dicens : Rogo le, pater Abraltam, ut mittus\' rectis sensibus trahant, et perversis feriant. Qui in
Lazarum in domum patris mei. Habeo enim quinque' prseceplis Dei, quia sana insanaque locutione varian-
fratres, ut leslelur illis ne el ipsi venianl in locum1 tur, bene in Evangelio (Luc. xvu) Jecem leprosorum
hunc tormentorum (Luc. xvi, 27). Solel namque! sunt specie designati : quoruin colori sano duiu vi-
maestum animum spes vel falsa refovere, sed ut| tiosus candor aspergitur, immoderato boc candore
gravius sentiant, et spem de; fcedantur. Unde adraonemur : JVonplus sanere quam
pcenam suam reprobi lianiinis
venia amillunt. Uude ultricibus iraditus non1 oportet sapere, sed sapere ud sobrietulem (liom. xvm,
sihi, ut diximus, sed opitulari fratribus concupivit,> 3). Qui eiiam quia necdum Deuin diliguut, de qtio
qui nunquam se ignium carere tqrmenlis adjuncto 1 male senliunt: nec proximum, a quo diviiuniur,
desperalionis supplicio agnovit. Hinc Saloraon ait: : Decalogi prseceptis adversi sunl, atque icieoad de-
Quodcumquepotesl manus lua facere , instanler ope- precanJum Dominumdecem veuiuht. Pro eo aulein,
rare; quia nec opus , nec ratio, nec scientia , nec s«- quod sanis insana misciierunl, colotis diversitate va-
pieritiaeritapudinferos quo tu properas (Eccle. IX,1U). rianlur. Sed quia in ejus prxceptis offenderunt, id
CAP. XLVIII. — Habeo enim quinque fralres iiluin unde olleiiclcraiii,voCant, dicenles: Jesupra^-
(Luc. xvi, 28). ceptor 'Luc. xvn, 37). Unde et mox curari merue?
(Inexposil. B. Job, lib. ix, num. 101.) Sequaces s runt.
1009 S. PATERII EXPOSITIO VET. ET NOV.TEST. — SUP. EVANG. SEC. LUCAM. 1070
6AP.LI. — Vbtcumquefuerit corpus, illtic congrega- A Hmc evangeliccehistorise verba testantur (Luc. xix),
buntur et aquilm (Luc. xvu, 13). quod Zachceus,cura videre prse turba nil posset, sy-
comori arborem ascendit, ui transeuntem Dominum
(In exposit. B. Job, lib. xxxi, num. 105.) De egre- cerneret. Sycomorus
dientibus animabus Veritis spondet, dicens : Vbi- quippe ficus fatua dichur :
cumque fuerit corpus, itlue congregabuntur et aquilm pusillus itaque Zachoeussycomorum subiit, ct Domi-
num quia qni mundi stultitiain bmniliter eli-
(Luc. xvn, 13). Ac si aperte dicat : Qui ccelestisedi gunt,vidit, ipsi Dei sapientiam subtiliter conlempiantur.
iiicarnatus Redemptor nunc praesideo, elecloruin Pusillanimitatem
quoque aiiimas cum carne solvero, ad ccelestia sub- minum lurba namque nostram ad viJendum Do-
levo. prsepeJit; quia infirmitalem humanae
meniis, ne lueem veritatis intendat, curarum secu-
CAP.LII. — Qui Deum non timebat et hominemnon larium tumultus premit. Sed prudenter sycomorum
reverebatur(Luc. xvm, 2). ascendimtis, si provide eam quoe divinitus proecipi-
(In exposit. B. Job, lib. xiv, num. 31.) Sunt qui- tur, stultitiaiu tenemus. Quid enim in hoc niundo
dam qui postquam Deum in mente contempserint, stullius quam amissa non quserere, possessa rapien-
niullo magis humana judicia spernunl; atque onuie tibus relaxare, nullam pro accepiis injuriis injuriam
nialum quod appeliint, audaciter pcragere non eru. reddere, irao et adjunctis aliis patientiara prsebere?
bescunt : quos ad perpetramlum malum occulta ini- Quasi enim sycomorum nos ascendere praecipit, cum
quitas invitat, et nulla aperla verecundia rctardat. dicit: Qui aufert qum lua sunl, ne repelas (Luc. vi,
Sicul et de quodara iniquo jud ce dicitur : Deum non 30). Et rursuin : Si quis te pereusserit in dexteram
limebat, et hominem non reverebatur (Luc. xvm, 2). maxillam, prmbe illi et alteram (Matth. v, 39). Per
Hinc est eliam qtiod de quibusdam impudenli fronte "I sycomorura igitur transiens Doininus cernitur, quia
peccantibus dictum est: Peccatum suum quasi Sodo- per hanc sapientem stultitiam, etsi necduro ut est
ma prmdicaverunl(Isa. in, 9). solide, jam taraen per contempIaUonis lunien Dei
CAP.LIII. — Filius hominis veniens, putas, inveniet sapier.iia, quasi in transitu videtur. Quam videre ne-
fidemsuper lerram? (Luc xvm, 8.) queunt qui sibi sapientes esse videntur, quia ad
Dominumin elala cogitationura sua-
(Iu exposit. B. Job, lib. i, num. 32.) Mediatoris conspiciendum turba depressi, adhuc sycomori arborem non
scienlia cuncta sciens, sed iu locutione sua ignoran- rum
liara noslrara suscipiens,atque dum suscepit, docens, invenerunt.— *
nonnunquam quasi ex nostra dubitatione loquilur; CAP.LVII. Ecce mna tua quam habui repositam tn
sicut dicil : Filius hominis veniens, pulas, invenielfi- sudario (Luc. xix, 20).
dem super terram (Luc. xvm, 8)? (Regul. pastoral. i part., cap. 9.) Caveat fidelis
CAP.LIV. — Jejuno bis in Sabbalo (Luc. xvm, 12). quisque ne acceptam pecuniam iu sudario ligans
(Matth. xxv), de ejus occultatione judicetur. Pecu-
(In exposit. B. Job, lib. xn, num. 36.) Ssepe con- niam quippe in sudario ligare, est percepta dona sub
tingit ul justi et injusti habeant verba sirailia, sed olio lenti torporis abseondere.
tamen semper cor longe dissimile est. Ex quibus
dictis Deus ab injustis offenditur, in eisdem quoque CAP.LVIII. — ln patientia vestra possidebitisanimat
a jusUs placalur. Nam Pharisseus ingressus templuni vestras (Luc. xxi, 19).
dicebat: Jejuno bis in Sabbato, decimasdo omnium (In exposit. B. Job, lib. v, num. 33.) Ille verb
qumpossideo(Luc. xvni, 12). Sed juslificatus magis C Q- perfectus est qui erga imperfectionem proxiiui iuipa-
Publicanus quam ille exiit. Ezechias quoque Rex tiens non est. Namqui aiienam imperfectionemferra
cum molestia corporis afflictusad extremitatem per- uou valens, deserit, ipse sibi testis esl quia perfccte
venisset vitse, in oratione compunctus dixit : Obse- necdum profecit. Hinc in Evangelio Veritas dicit :
cro, Domine; memento, qumso,quomodoambulaverim Jn palienlia vestra possidebitisanimas veslras (Luc.
coram te in veritate et in corde perfecto (Isa. xxxvm, xxi, 19). Quid est enim animam possidere, nisi per-
3). NecUmen Dominus hanc coiilessionem perfectio- fecte in oranibus vivere, cunctis memis motibus ex
nis ejus despexit aut renuit, quem niox in suis pre- virtulis arce dpminari? Qui igitur palientiam tenet,
cibus exaudivit. Ecce Pharisaeus se justificalum in animam possidet, quia iude contra adversa omnia
opere, Ezecbias jusium se asseruit etiara iu cogita- forlis efficitur, nnde sibi et seipsura viuceudo domi-
tione : alque unde ille oflendit, inde iate Dominum natur ; et quo se laudabiliter frangit, inlraclum se
placavit. Cur itaque hoc, nisi quia oinnipotens Deus fortiterexerit, quia cuni in suis se voluptatibus supe-
singulorum verba a cogitalionibus pensat, et in ejus rat, sese ad conlrarium invictum parat.
aurii.us superba non suut quse huinili corde profc- CAP.LIX. — Ne forte graventur corda vestra in cra-
runtur? el ebrietale (Luc. xxi, 34).
"pula
CAP.LV. — Quam difficileesl quipecunias habent B. Job, lib. xx, num. 39.) Pravorum
(In exposit.
(Luc. xvm, 24). mens liujus mundi servitiis dedita, et rerum tem-
(In exposit. B. Job, lib. IV,cap. 3.) Rarum valde poralium fatigationibus assueta, eliamsi libere vacare
est ul qui avaritiam possiJent, ad reqtiiera tendant; liceat, subesse taraen terrenis sudoribus festiiiat,
dum per senietipsani Veritas dicat: Difficiie qui pe- D ] et usu miserae conversationis trituram laboris quse-
cuniushabent, intrubunlin regttumcmlorum(Luc.xvin, rit, ui a jugo mundauceservitutis cessare non libeat,
24). Naiii qui bic niuliiplicaiidis divitiis inhiani, cer- etiam si licet; quoJ videlicet jugum Domiuu/ a di-
tum e;t iiuia alierius vitse gaudia spernanl. Quod scipulorum cervice solvebal, cum diceret : Atlendite
tamen ut Redeniptor noster valde rarum, et ex solo vobis ne forle graventur corda vestra in crapula el
divino miraculo evenire posse monstraret: Apud ebrietute (Luc. xxi, 34). Atque illico adjunxit : Et
Itomines, inquit, hoc impossibileest, apud Deum au- in curis huius vitm; et supervenial in vos repentina
tem omnia postibiliasunt.\ dies illa. El rursum : Veniiead me, omnes qui lubo-
CAP.LVI. — Et prmcurrens ascendit in arborem rulis et onerati estis, et egoreficiamvos. Totlilejugum
sycotnorum(Luc. xix, 4). meum super vos, el discile amequia mitis sum et
humilis corde (Malih. xi, 28). Quid est enim Domino
(In exposit. B. Job, lib. xxvn, num. Si
78.) igitur mitein se in magisterio atque bumilem dicere, nisi
sapienles esse atque ipsam sapientiam coutemplari relictis exerceudse elationis dilficultaiibus, plana
appetimus , stullosnos bumiliter cognoscamus. Re- bene vivendi itinera deiuonstrare ?
linquamus noxiam sapientiam, discaraus laudabilem quaeJam
fatuitatem. Hinc quippe scriptum est: Stuitu mundi CAP.LX. — Apparuil autem illi angelus de emlocon-
elegit Deus, ut ceufundalsapientes (I Cor. i, 27). Hinc fortans eum (Luc xxu, 43).
luisuin dicitur : wSiquis vutt inter vos sapiens esse in (In exposit. Ezech. lib. i, hom. 8, num. 25.) Hu-
hoc swculo, sluttus fiat ut sit sapiens (I Cor, m, 18). mani generis Redemptor humanitatem quam descen-
 ' APPENDIX AD S. GREGORIIOPERA OMNIA. 1072
1071
i'endo sub angelis assumpsit, ascendendo super an- A hominis est misericordia Redemptoris quoc.'insensibi-
gdos exaltavit. Sic vero faclum eum sub angelis litatis noslrce duritiam cum respicit, emollit. Unde
dicimus, sicut factum sub lege prsedicante Apostolo teste quoque Evangelio dicilur : Respexit Jesus Pe-
audivimus. Assumptam ergo humanilalem sub an- trttm, et recordatusest Pelrusverbi quod dixeratJesus.
gelis accipimus, pro ea minoratione in qna dignatus Et egressusforas flevitamare (Luc. xxu, 61). Exutam
cst apparere. Nain mox ut Verbum caro factum est, vero carne animam nequaquam visus hominis aspicit,
HIOXDeus homo potestate super angelos fuit. De quia post morlem non liberat, quem ante inorleiii
ipso quippe ante passionem scriplum est : Ecce an- gralia ad veniam non reformat.
geli accesterunl (Matlh. IV, 11), el minxslrabanl ei. CAP.LXIII. — Erat enim ex mullo tempore cupicns
Sed taraen ul humanilalis ejus inlirinitas monstrare- videre eum (Luc. xxm, 8).
tur, rursum dc eo scricitum est: illi
Apparuit angelut
de cmlo conforlans (Luc. xxu, 43). In documento padis (In exposit. B. Job, lib. x, num. 53.) Hujus lam-
huic et flammas Herodes explorare voluit, cum ej'us
ergo ulriusque naturcc, angeli ministrare, miracula viderc concupivit, sicut scriptiun est: Erat
huuc el angelus confortare describiiur. Unu» quippe enim ex multo tempore
in utraque nalura; quoniam qui Deus anie scecula audisset mulla tle illo; et cupiens videre eum, eo quod
exslitit, homo faclus esl in finc sceculorum; cui ta- dere ab eo fieri (Luc. xxm,sperabat signum aliquod vi-
meii ante passionem suam el angeli minislraut, et ejus oculos uullo radio lucis 8). Sed larapas hoecante
hunc angelus confortat. Post passionem vero alque non pie, sed curiose qusesierat, emicuit, quia ei qui se
nil de se mirabile
r.esurrectionero cjus, huic angeli minislrarc possunt, oslcndit.
sed jam liunc conlortare non possunt. Inquisitus quippe Redemptor|Ucuit, exspe-
_ clatus rairacula
B exbibere contempsit, seseque apud
CAP.LXI. — Et factus in agonia prolixius orabal se in occultis relinens, cos quos exteriora quscrere
(Luc. xxu, 44). coitiperit, ingratos foras reliquit; magis eiigens
(In exposit. B. Job, lih. xxiv, num. 32.) Sccpe aperle a superbientibtis despici, quam a non creden-
clecti tunc vehementer metuunt, cum ad solvendum tibus vacua vocc laudari. Unde et proiinus lampas
huinanse conditionis debitum venientes, districlo ju- isla contempta est, sicut illic subditur : Sprevit uu-
dici propinquare se cernunt.et fit lanlo timor acrior, tem illum Herodes cttm exercilu suo et illusil indutum
quanto ct retributio ccterna vicinior. Ante oculos veste iri alba (Ibid.). (Num. 54.) Sed contempla lamp.is
autem cordis nihil inane tunc transvolat de phan- quoc terra irrisiones tolerat, de ccelo judicium
tasmate cogitationis; quia subduclis e medio omni- coruscat.
bus, se etilium Unliimmodd considerant cui appro- CAP.LXIV. — Et iose niltil illi respondebat (Lttc.
pinquant: crescit pavor vicina retributione justiiice, XXIII,8).
ct urgcnte solutione carnis, quanto magis di-trictuiu (In exposit. B. Job, lib. xxn, num. 38.) Sancti
jiidicium jamjamque quasi tangilur, tanlo vehemen- etenim viri in commotionis tentalione semelipsos
tius formidatur. Et si ea qucc sciunt, nunquam se ostendere onmino refugiunt, etcum aiidientibus pro-
proelermisissememinerunt, formidant tamcn illa quse desse nequeuut, etiara despici tacentes volunl, ne
nesciunt. Quia videlicet semetipsos dijudicareet com- de sapientice susc ostentatione glorienlur. Cumque
prehendere omnino non possunt; alque urgente aliquid prudenter dicunt, non quaerunt suam gloriam,
exitu, subtiliori lerrenlur melu. Unde Rcdeiuptor sed auditorum vitam. Cum vero conspiciunt qnia
nostersolutioni carnis appropinquans,et membroium P„ auditorum vitam loquendo lucrari non possunt, ta-
suorum speciem servans, facms in agonia coepit V cendo abscondunt scientiam suam. Ad imitandiun
proiixius orare. Quid enim pro se ille cum in agonia quippe vitam Domini, quasi ad quoddam nobis pro-
esset peteret, qui in terris positus (Luc. xxn, 44) positum signum currimus; ipse enim quia Herodem
ccelestia cum potestate tribuebat? Sed appropin- vidit non provectum quaerere, sed signa vel scientiam
quante morte nostrse menlis in se certamen expres- velle mirari, requisitus ah eo Ucuit. Et quia con-
sit, qui vimquamdam terroris ac formidinispaliinur, stanter tacuit, ab eo irrisus exivit. Scriptum namque
cum per solutionem carnis ceterno judicio propin- est : Herodes aulem viso Jesu gavisus cst valde, erat
quamus. Neque enim lunc cujuslibet anima iminerilo enim cupiens ex mttlto lempore videre eum; eo quod
lerretur, quando post pusillum hoc invenit quod in audiret muila de illo : el sperabat signum aliquod vi-
ietemuin mutare non possit. (Num. 33.) Considera- dere ab eo fieri. UnJe et subditur : Interrogabat au-
mus quippe quod viain vitse prsesentis nequaquami tem illum multis sermonibus. Al ipse nihit ifli respon-
sine culpa transirc potuimus. Consideramus eiiaini debal (Luc. xxm, 8). Tacens vero Dominus quam sit
quia nec hoc quidem sine aliquo realu nostro est,i despcctus ostenditur, cum illic protinus subinfertur:
quod laudabiliter gessimus, si remota pietate judice- Sprevit autem illtimHerodescumexercilu suo el illusit
mur. Quis enim nostrum vitam proecedenliumpatrumi (lbid.). Quod videlicet factum oportet nos audientes
valeat vel supcrare, vel asspqui? et tamen Davidl discere, ut quoties auditores nostri nostra volunt
dicit: JVo»tintres in judicium cum servo tuo, quiu noni quasi lauJamla cognoscere, non autem sua perversa
justificabitur i» conspcctuluo omnisvivens(Psal. CXLH, , rautare, omnino taceamus, ne si ostentationis studio
2). Paulus cum diceret : Niltil mihi conscius sunt,i' verbuni loquimur, et illorum culpa qusc erat esse
caute suhjunxil : Sed non in hoc justificatus sum (I D \ noii desinat, et noslra qusenon erat fiat. (Num. 39.)
Cor. iv, 4). Jacobus dicit: Jn multis offendimusomnes i Dicat fortasse aliquis : Unde novimus quo corde quis
(Jac. III, 2). Joannes dicil: Si dixerimus, quia pecca- audiat? Sed multa sunt quse audientis animum pro-
tum non habemus, ipsi nos seducimus, et verilas int dunt, maxime si auditores nostri et semper laudant
nobisnon est (l Joan. i, 8).Quid ergo facient labuloe, i quod audiunt, et nunquaiu quod laudant sequunlur.
si iremunt columncc? aul quomo.dovirgulu immo-'. CAP.LXV. — Quia si in viridi ligno hmc fiunt (Luc.
bilia stabunt, si hujus pavoris turbine eliam cedri1
xxiu, 31).
qualiuntur?(Num. 34.) Sed justorum animcea levibus
quibusque coutagiis ipso seepe morlis pavore pur- (In exposit. B. Job, lib. xn, num. 7.) Per lignum
ganlur, et aeternoerelribulionis gaudia jam ab ipsa, incarnata Dei sapientia figuratur, sicul de ea scri-
carnis solutione percipiunt. Plerumque vero contem- ptum est: Lignum vitmest his qui apprehenderunteam
plalioue quadam retnbutionis internce, eliam prius»" (Prov. iii,in8). Et sicut ipsa ait: Si in viridi tigno hmc
quam carne exspolieutur, bilarescunt; et dum velu- faciunt, viride arido quid fiet (Luc. xxm, 51). Se enim
sutis debilum solvunt, novi jain muneris lcetitia per- lignuin et nos lignuro aridum dixit, quia ipse
fruuulur. iu se vim divinitatis habet, nos vero qui puri homi-
nes sumus, ligniun aridum appellamur.
—
CAP.LXII. El conversusDominus,respexit Pelrum n CAP. LXVI. — JVounecor nostrum ardens erat Ift
(Luc. xxn, 61). nobis (Luc. xxiv, 32).
(In exposit. B. Job, lib. vm, nuni. 30.) Visus quippe ie (Horail. 30 in Evang., num. 5.) Linguas igneu
 1073 S. PATERH EXPOSITIOVET. ET NOV. TEST. — SUP. EVANG. SEC JOAN.
doctores habent, quia dum Deum amando proedicant, A.tra veridicam Pauli sentenliara post resnrrectioneiu
corda audientium inflaminant. Nam otiosus sermo Dominus rediit in mortem, quod quis dicere vel
-docentisest, si proeberenon valet incendium amoris. stultus prxsumat, nisi qui verara carnis ejus resur-
Hoc doctrinaeincendiuin ab ipso ore Veritatis con- rectionem negat? Tunc mihi objecit, dicens : cum.
ceperanl qui dicebant : Nonne cor nostrum ardens scriptum sil : Caro et sanguis regnum Dei possidere
erat in nobis cum loquereturin via, et aperiret nobis non ppssunt (I Cor. xv, 50), qua ratione credendum
Scripturas (Luc. xxiv, 32)? Ex audilo quippe sermo- est resurgere veraciter carnera? Cui, inquam : in
ne, inardescit animus, torporis frigus recedit, iit sacro eloquio aliter caro dicilur, jjuxta naturara, at-
mens in superno desiderio anxia, ;a concupiscentiis que aliter juxla culpain vel corruptionem. Caroquippe
terrenis aliena. Amor verus qui lianc repleverit, iu juxta naiuram, sicut scriptum est : Hoc nunc os ex
fletibus cruciat, sed dum Uli ardore cruciatur, ipsis ossibusmeis, et caro de carne mea (Genes. n, 23). Et:
suis cruciatibus pascitur. Audire ei libet prsecepta Verbum caro faclum est, el habilavil in nobis (Joan.
coslestia, et quot mandatis inslruitur, quasi lot faci- l, 14). Caro vero j'uxta culpam, sicut scriptum cst:
bus inflammatur; et quse torpebat prius per deside- Non 'permanebil in hominibus islis spiritus meus, eo
ria, ardet postmodum perverba. quod sint caro (Genes. vi, 3). Et, sicut Psalmista ait:
Memoratus est quia caro sunt, spirilus vadens et non
CAP.LXVH.— Palpate et videte quia spiritus carnem rediens (Psal. LXXVH , 39). Unde et discipulis Paulus
el ossa non habet (Luc. xxiv, 39). . diccbat : Vos aulem in carne non eslis, sed i» spiritit
(In exposit. B. Job, lib.xiv, num. 72.) Redemptor (Rom. vin, 9). Neque enim in carne non erant quibus
noster dubiUntibus de sua resurreclione discipulis Epistolas trausmiltebat; sed quia passiones carnalium
ostendil manus et latus, palpanda ossa carneraque B desideriorum vicerant, j'am liberi per virtutem spi-
proebuit, dicens : Pulpate el videie, quia spiritus car- ritus in cartie non erant. Quod ergo Paulus apostolus
ttem el ossa non habel, sicut me videtis habere (Luc. dicit: Quia caro et sanguis regnumDei possiaere non
carnein secundum culpam vult intelligi, nou
xxiv, 39). Qui cura eidem Euticio in Constantinopo- possunt,secunduiu
litana urbe positus, hoc Evangelistsc verilatis lesti- carnem naturaro. Unde et mox quia carnem
liioniuin protulissem, ait: Idcirco hoc Dominus fe- secundura culpam diceret ostendit, subdens : Neque
cit, ut dubitationem resurrectionis sucede discipulo- corruptio incorruptelam possidebit. In illa ergo ccele-
rum cordibus amoverel. Cui, inquam : mira est res stis regni gloria caro secundura naturam erit, sed se-
valde quam adstruis, ut inde nobis dubietas surgat, eundum passionis desideria non erit, quia devicto
unde discipulorum corda a dubietate sanata sunt. morlis aculeo in ceterna incorruptione regnabil.
Quid enim deterius dici potest quam ut hoc nobis CAP.LXVIII. — Vos aulem sedete in civitate auous-
de ejus vera carne dubium fiat, per quod discipuli que induamini (Luc. xxiv, 49)
ejus ad fidem ab omni sunt dubietale reparati ? Si (Regul. pastor. in part.,admonil.26.) Ipsa Veritas
eiiiiii hoc babuisse non adstruilur quod ostendit; unde quse repente quos vellet roborare, poluisset, ut exem-
fides discipulis ejus confirmata est, inde noslra de- pluin sequentibus daret, ne imperfecti prjedicare
struitur. Qui adjungebat etiam dicens : Corpus pal- prcesumerent, postquani plene discipulos de virtute
pabile babuit qtiod ostendit, sed post confirmata prxtlicalionis instruxit, illico adjunxit: Vos aulem
corda palpantium, omne illuJ in Domino quod pal- sedele in civitate quousque induamini virlute ex
pari potuit iu sublimitate est aliqua redactum. Ad alio (Luc. xxiv, 39). Iu civitate quippe consedemus,
Iioc ipse respondit, dicens, scriplum est : Christus Q si intra raentiuin noslrarum nos clauslra constringi-
resurgens a mortuis jam non moritur, mors ei ultra mus, ne loquendo cxterius evageraur. Ut cum virtute
non dominabitur (Rom. vi, 9). Si quid ergo in ejus divina perfecte induiiuur, tuin quasi a nobismetipsis
corpore post resurrectionem potuit immutari, con- foras eliam alios instruentes exeamus.

LIBER QUARTUS.
De Testimoniis tn Evangelium secundum Joanne'm.
CAPUTPRIHUM.—'Quasiunigenili a Patre (Joan. dona ejusdem Spiritus discernamus. (Num. 91.) Alia
i, l^). iiamque sunt dona illius sine quibus ad vitam uequa-
(In exposit. B. Job, lib. xvui, num. 12.) In sacro quam perlingilur, alia quibus vilae sanciitas pro
eloquio sicut et quasi, aliquando non pro siniililudine aliorura ulilitate declaratur. Mansuetudo nainque,
ponitur, sed pro veritate. Unde el illud : I idimus glo- hiimilitas, patienlia, fides, spes, charitas, dona ejus
riam ejus, gloriam quasi Vnigeniti a Palre (Joan. sunt; sed ea sine quibus ad vitam homines pervenire
I, 14). D nequaquam possunt: prophetioe autem virtus, cura-
CAP.II.—Super quem videris Spirilum (Joan. i, 33). ejus tio, genera linguarum, interpretatio sermonum, dona
sunt; sed quoevirtulis ejus prsesentiampro cor-
(In expos. B. Job, lib. n, num. 90.) In Evangelio reptione intuentiura ostendunt. ln his igitur donis
scriptum est :Super quem videris Spiritum descenden- sine quibus ad vitaui perveniri non potest, Spiritus
lem et manentemsuper eum, hic est qui baptizat (Joan. sanctus sive in prsedicatoribus suis, sive inelectis
i, 33). In cunctis namque fidelibus Spiritus venit, sed omnibus semper raanet. In illis aulem quibus per
in solo Mediatore semper singulariter permanet Spi- oslensionein illius, non nostra vila servatur, sed
ritus : quia ejus humanitatem nunquam deseruit, ex aliorura quceritur, nequaquam semper uf praedicato-
cujus divinitate procedit. In illo igitur manet, qui ribus permanet, quia semper quidem eorum cordi ad
solus et omnia et semper potest; nam fideles qui bene vivendnm proesidet,nec tamen per eos virtutum
hunc accipiuut, cum signorum dona habere semper signa ostendit, sed aliquando se eisa signorum osten-
ut voluuf non possunt, hunc se accepisse quasi in sionibus sublrahit, ul eo humilius virlutes habeanlur,
transitus ostensione loelanltir. Sed cum rursum de quo habilce teneri non possunt. (Nura. 92.) Mediator
eodeni Spiritu veritatis ore discipulis dicilur : Apud autem Dei et hominura homo ChrislusJesus in cunctis
vos manebil et in vobiserit (Joan. xiv, 18); quid est eum et semper et continue babet praesentem: quia
quod divina voce, Mediatoris signum hsec eadem ex illo idem Spirilus per substantiam prolertur.
saucti Spiritus mansio declaratur, cum dicilur : Super Recte ergo et cum in saiicti^rcedicaloribus inaneat,
qucm videris Spiritum descendenlemet manentemsuper in Medialore singulariter manere perhibetur: quia
ettm? Si igiturjuxta inagistri vocem et in discipulis in islis per graliain manet ad aliquid, in illo autem
manet, quoinodo singulare jara siguum erit quod iu per subslantiaui inanet ad cuncta. Sicut enim coipus
Mediatore permanet ? Quod citius cognoscimus, si noslrum scnsuin Unlummodo taclus aguoscit, caput
1075 APPENDIXAD S. GrtEGORHOPERA OMNIA. 1076
autem corporis, nsum simul oinnium quinque sen- A' \ que judicantur et pereunt, alii non judicantur et
suum po?sidet, ut videat, audiat, gustet, ndoretur, pereunt: ; alii judicantur et regnant, alii non judican-
tangat; ita membra superni capilis in quibusdam tur et regnat.t. Judicantur el pereunt, quibus domi-
virliilibus emicant, ipsum vero caput in cunriis vir- nica inclamatione dicitur : Esurivi et non dedistis
tulibus flagrat. Dissimiliter ergo Spiritus nianet in milti manducare, sitivi et non dedistis mihi polum;
illo, a quo per naturam nunquam recedit. Dona vero hospeseram, ?l non collegistis me; nudtts, el non
ejus qnibus ad vitam tenditur, sine periculo amitti operuististne; mqer et in carcere, et non visilaslis me
non possunt. Dona auteni q"uibusviloesanctitas de- (Mallh. xxv, 42). Quibus prsemiltitur : Discedite a
inoirstratur, plerumque, ut dictum est, sine dispendio me, maledicti, in ignem mternum qui prmparatus est
subtrahuntnr. llla ergo pro nostra eruditione tenenda diuboloet angelisejus (Ibid.,Ai). Aliivero in exlreino
sunt, hoBC pro alienis profectibus exquirenda. lu illis iion judicanlur, el pereunt: de quibus per
nos terreat formido, ne pereant; in istis vero ad i'udicio •rophelam Dorainusait: JVonresurgent impii in ju-
tempus aliquando sublatis consoletur humililas, quia dicie (Psal. \, 6). Et de quibus Dominus dicil: Qui
ad elationem mentein fortasse sublevabant. autem non credil, jam judicatus est (Joan. m, 18). Et
CAP.III. — Cum esses sub ficu, vidi le (Joan. i, 48). de quibus Paulus ait: Qui sine legepeccaverunt,sine
lege et peribunt n, 12). Resurgunt vero etiam
(In exposit. B. Job, lib. xvm, num. 59.) In Scri- oranes infideles,(Rom. sed ad tormenta, non ad judicium;
ptura sacra videre Dei,aliquando eligere ponitur. Sicut non enira eorum tunc causa discutitur, qui a con-
m Evangelio scriptura est: Cum essessub ficu, vidi te spectu districti j'udicis jam cum daranatione suae
(Joan. i, 18), id est, positum te sub umbra Legis infidelitatis discedunt. Professionem vero fidei reti-
elegi. B nentes, sed professionis opera non habentes, redar-
1»
CAP.IV. — Spiritus ubi vult spiral (Joan. m, 8). guuntur ut pereant. Qui vero uec fidei sacrauienta
(In exposit. B. Job, lib. xxvu, num. 41.) Vox Dei teimerunt, increpationem judicis in extrema exami-
auditur, cum gratiic aspiratio menle concipilur, cuiu natione non auJiunt; quia praejudicati infidelitatis
insensibilitas occullse surditatis rumpitur, et cor ad suselenebris, ejus quem despexerunt invectione re-
studiunl summi amoris excilatum virtutis inliince dargui nou merentur; illi saltem verba judicis au-
clamore penetratur; sed islam vocera supervenienlis dienl,qui ejus fidei saltem verba tenuerunt. Isli in
Splritus, quce se in aure cordis insinuat, nec ipsa damnatione sua aeterni judicis nec verba percipiunt,
raens quoeper hanc illustrala fuerit invesligal. Pen- quia ejus reverenliam, nec verbo tenus servare ma-
sare enim non valet invisihilis virtus, quibus sibi ltierunt; illi legaliier pereunt, quia sub lege positi
meatibus ihfluat, quibus a.l se modis veniat, quibus peccaverunt. Isiis in perditione sua de lege nilii di-
reeedat. Unde bene per Joanneiii dicilur: Spiritus citur, quia nihil Iegis habere conati sunt. Princeps
ubi vult spirat, et vocemejus audis; sed nescis ttnde namque lerreuam rempublicam regens, aliter punit
veniat, et quo vadat (Joah. m, 8). Vocem enini Spiri- civem interius delinquenlem, atque aliter hosteiu
tns andire, est vi conipunctionis inlimcein amorem exterius rebellanteni. In ilio sua jura consulit, eum-
kivisibilis Conditoris assurgere. Sed neiiio scil unde hoslem que sub verbis dignse invectionis addicit. Contra
Veniat, qoia ignoratur per ora pracdicanliuinquibus vero bellum movet, instrumenla perditionis
Se ad n09 occasionibus fundat: et iienio scit quo exercet, dignaque militise tormenta retrbuit: de
malo vero cjus quid lex habeat, non requirit; ncque
vadat, quia cum unam prsedicationem multi audiuut, necesse est perimi, qui lege nunquam poiuit le-
intelligi procul dubio non potcst, quem deserens abji- Q C lege
nCri. Ita ergo in extremo judicio et legalis illum in-
clai, et cujus ingrediens in corde requiescat. Una vectio
quippe res foris agitur, sed nou per hanc uno modo actionem percutit, qui ab eo quod professionera lenuil,
intuenliuin corda pem t.aniur: quia qui invisibiliter declinavit; ei iste sine judicii invcctione
visibilia modificat, in humanis cordibus causarum se- perimitiir, qui lege lidei non tenetur. (Num. 51.) Ex
mina incomprehensibiliter plantat. electorum vero parte alii judicantur et regnant, qui
vitaemaculas lacrymis tergunt. Qui mala praecedeni.ia
CAP.V. — Et nemoascendit ad cmlum(Joan. m, 15). factis
sequentibus redimentes, quidquid illicitum ali-
(In exposit. B. Joh, lib. xxvn, num. 29 e<30.) quando lecerint, ab oculis judicis, eleemosynarum
Paulus dicit: Scimus enim quodsi terrestris domus no- superductione cooperiuut. QuibiH judex veniens in
stra hujus habitationis dissolvatur, quodmdificalionem dexterani consistentibus dicit : Esurivi, et dedistis
ex Deo habemus, domum non manufactam mternam mihi manducare; sitivi, et dedistis mihi bibere: Itospes
in cmtis(II Cor. v, 1). Sed si nos quoque qui ex lerra eram et colleuistisme; nudus, et operuislisme; infir-
suinus ccelum conscenJimus, ubi est quod rursum mus, et visitaslis me; in curcere eram, et venislisad
Veritas dicit: JVemoascendit in cmlum, nisi qui de me (Ibid., 35). Quibus prcemitlit, dicens: Venite,
cmlodescendil, Filius homittis qui est in cmto (Joan. benedicliPatris mei : possideteparatum vobis regnttm
Hi, 13j?Cui nimirum senienlise statim obviat quod u constitutione mundi (Vers. 34). Alii autem non ju-
eaJem Vcritas dicit: Pater, volo ut ubi ego sum, et dicanlur et regnani, qui etiam praecepia legis per-
illi sinl mecttm (Joun. xvn, 4). Qusesibi in verbis feclionevirtutum transcendunt. Qui nequaquaiii hoc
suis non discrepat, sed ad quaerenda hscc quasi dis- solum quod cunctis quacdivina iex praecipit iraplere
cordantia studium nostrcemenlis inflainmat. Omnesi T_ D contenli sunt, sed prseslanliore desiderio plus exhi-
enim nos qui in ejus fide renati sumus, ejus procul1 bere appetunt quam praeceptis generalibus audire
dubio coipus exisiimus. Quia igilur mira dispensa- poluerunt. Quibus dominica voce dicitur: Vos qux
lione pieUtis membrorum suorum caput Doiniuus; reliquistis omnia veslra, el secutieslis me, cum sederit
facius est, repuls» reproborum iiiuliitci.linesolus estt fitius hominis in sede majestatis sum, sedebilis rl vos
etiani nobiscum. Nemo igitur ascendit in ccelum,nisii super duodecim thronos, judicantes duodecim Iribus
qui ile coalodesceitditFiiu- bominis qui est in ccelo;; Israel (Matth. xix, 28). Et de quibus proplu li ait :
quia dum nos jam cum illo unum facti sumus, undej Dominusad judicium veniel cum senioribuspopnli sui
solus venit in se, illuc solus re.lit etiam in nobis. Ett (isa., iii, 14). Et de quibus Saloraon cum de sancloe
is qui in ccelosemper est, ad ccelumquotidie ascen- EcclesioeSponso loqueretur, inlulit, dicens : Nobilis
dit, quia qui in divinitate super omrna permanet,, in porlis vir ejus, quando sederit cum senatoribus
liuinaniutis suae compage sese quotidie ad ccelos s terrw (Prov. xxxi, 25). Hi itaque in extremo judicio
trahit. non judicantur ct regnant, quia.cumauctore suoeliain
veniunt. Relinquenies quippe omnia piut
CAP.VL — Qui aulem non credit jam judicutus est '' judices
prorapta devotione executi sunt, quam juberi geaera-
(Joan. in, 18). liler audierunt. Speciali naraque jussione paucisper
(In exposit. B. Job, lib. xxvi, num. 50.) Dusequippe e fectioribus, et non generaliter omnilius dicittir lioc
suut parles, electorum scilicet atque reproboium,, quud adolescens audivit: Vade, et vende omniaqum
biui ordiues singulis parlibu» continentur. Alii nam- i- Itabes,el da pauperibus, et habebisthesaurumtn cmlo*
1077 S. PATERH EXPOSITIO VET. ET NOV. TEST. — SUP. EVANG. SEC. JOAN.
Et sero*,sequereme (Matth. xiX, 24). Si enim sub hoc A i fluunt, quasi de ventre credentium aquae vivse flii-
praecepto cunctos jussio generalis adstringeret, culpa mina decurruht.
profecto esset aliquid nos de hoc mundo possidere. CAP. X. —. El ex nobis unus diabolut est
Sed aliud est quod per Scripturam sacram generaliter (Joan. vi, 71).
omnibus praecipitur, aliud quod specialiter perfectio-
ribus imperatur. Hi ergo recte sub generali judicio uiium (ln exposit. B. Job, lib. xm, num. 38.) Jam quippe
non tenentur, quia et prsecepU generalia vivendo corpus sunt diabolus, et omnes iniqui; ut
nomine capitis censealur corpus, et no-
vicerunt. Sicut enim non judicantur et pereunt, qui plerumque
suadente perfidia lege teneri contemnunt: ita non mine corporis appelletur caput. Nam capitis nomine
corpus censetur, cum de homine dicitur :
judicantur et reguant, qui suadenle pietate eliam Exvobis unus diabolus est perverso (Joan. vi, 71). Et rursum
ultra generalia divinselegis proeceptaproficiunl. Hinc nomine
est quod Paulus eliam specialia proecepta transcen- slata angelo corporis appellatur caput, cum de ipso apo-
dicitur : Inimicus homo hoe fecit;
dens, plus opere exhibuit quam instilutione permis- (Mattk. xni, 28).
sionis accepit. Cum enim accepisset ut Evangelium — Jesus ergo cum novisset quia venturi
proedicans de Evangelio viveret, et Evangefiurn au- CAP.XI. eranl (Joan. vn, 15).
dientibus contulit, et lamen Evangelii sumptibus
sustentari recusavit. Cur ergo iste judicetur ut re- Regul. pastor. i part., cap. 3.) Ipse Dei hominum-
guet, qui minus quod servaret accepit, sed majus que Mediator regnum percipere vitavit iu lerris, qui
quod viverel invenit ? supernorum quoque spirituum scieiitiam sensumcftie
CAP.VII. — ltle erat lucerna ardens (Joan. v, 35.) g transcendens, anle scecula regnat in ccelis. Scriptuiu
lib. hom. num. quippe est : Jesus cum cognovisselquia venluri essent
(In exposit. Ezech. i, 11, 7.) Neque
hoc speculatori suflicit ut altum vivat, nisi et lo- ut raperent eum, et facerent eum regem, fugit iterum
in montem ipse solus (Joan. vi, 15). Quis enim prin
quendo assidue ad alla auditures suos pertrahat, eo- cipari hoininibus tam sine culpa potuigset, quam is
rumque raentes ad amorem ccelestis patrioeloquendo hos nirairuin regeret quos ipse creavers(t? sed
succendat; sed tunc haec caute agit, cum lingua ej'us qui
ex vita arserit. Nam lucerna quse ex semetipsa non quia idcirco in carne apparuit, utnon solum nos per
ardet, eam rem cui supponitur, non accendit, Hinc passionem redimeret, verum etiam per conyersatio-
enim de Joanne Veritas dicit: llle enim erat lucerna fieri nem doceret, exeraplutn se sequeiilibus praebens, rex
ad crucis vero palibulurosponle conve-
ardens el lucens (Joan. v, 35); ardens videlicet per nit: noluit; oblatara gloriam culminis fugit, poeiiain pro-
ccelesle desiderium, lucens per verbum. brosopmoriis appetiit, ut membra ejus vid.iicet dis-
—
CAP.VIII. Quiadescendi de cmlo rionut faciam vo- cerent favores mundi fqgere, terrores minime ti-
tuntulem meam, sed voluntalem ejus qui misit me mere, pro veritate adversa diligere, prospera formi-
(Joan. vi, 37). dando declinare. Quia et ista soepe per turaorem cor
(In exposit. B. Job. lib. xxxv, num. 28.) In Evan- inquinant, et illa per dolorem purgant. In islis se
gelio Veritas dicit : Eum quivenit ad me, non ejiciam aniraus erigit, in illis autem, etiamsi aiiquando se
foras : quia de coelodescendi, non misit ul fuciam volunta- erexerat, sternit. In istis sese homo obliviscitur, in
tem meam, sed volttnlatemejusqui me (Joun.w, illis vero ad sui memoriam nolens etiam coactusque
37). Quid enim : si suam faceret, eos qui ad se ve- in revocatur. In istis saepe et anteacta bona depereunt:
niunt repulisset ? Quis autem nesciat quod vOluntas C illis autem longi quoque temporis admissa ter-
tilii a Palris voluntate non discrepet ? Sed quoniam guntur.
primiis homo, quia suam facere voluntatem voluit, a CAP. XII. — Qui sine peceato est vestrum
paradisi gaudio exivit, secundus ad redemptionem (Joan. vin, 7).
hominis veniens, dum. voluntatem se Patris et non
suam facere ostendit, permanere non intus docuit. semetipsum (In exposit. B. Job, lih. xiv, num, 34.) Qui enim
non judicat, quid in alio recluin ju-
Cum igitur ncin suam, sed Patris voluntatem facit, dicet ignorat.prius Et si novit fortasse per auditum quod
eos qui ad se veniunt foras non ejicit, quia dum rectum judicare debeat, recle taraen aliena
suo nos ohedientioe viam nobis judicare
exemplo subjicit, merita non valet, cui conscieoiia innocentiae proprioe
egressionis claudit. Hinc rursum ait: JVon possum nullam judicii regulam proebet. Hinc est enim quod
ego a meipso facere quidquam, sed sicut audio judico insidiantibus quibusdam et puiiiendam adulteram de-
(Joan. v, 30); nobis quippe obedienlia usque ad ducentibus dicitur : Qui sine peccato est vestrum,
moriem servanda prcecipitur. Ipse autern si sicut primus in illam
audivit judicat, turic quoque obedit cum judex venit; alieua lapidem mittat (Joun. vm, 7). Ad
ne igitur nobis usque ad prcesentis vitse terminum qtierant: quippe ptinienda peccaia lbant, et sua reli-
revocantur itaque intus ad conscieniiam, ut
obedieiitialaboriosa appareat, Redemptor nosterin- et tunc aliena reprehendant.
etiain cum venerit, servat. prius propria corrigant,
dicat, qui hanc, judex CAP. XIII. — Expuil in terram et feeit lutum
Quid ergo mirum si peccator homo obedienti;» in
pisesentis vitae brevitale se subjicit, quando hanc (Joan. ix, 6).
Mediator Dei et hominum, et cum obedieutes remu- j) (In exposit. B. Job, lib. vm, nura. 49.) Salivaeno-
nerat, non relinquit? mine sapor intimae contemplationis accipiiur, quae
CAP.IX. Flumina de ventre ejus (Joan. vn, 38). in os a capite defluit, quia de claritate Cohditoris
adhuc in hac vita positos vix guslu revelatimiis tan-
(Iu exposit. Ezech. lib. i, hom. 10, num. 6.) In Unde et Redemptor veniens salivam luto nils-
sacro eloquio nonnumquamjvenier pro mente poni git. cuit, et caecinati oculos reparavit (Jodn. \i) : quia
consuevil. Unde et per Jeremiam dicilur : Ventrem superna gratia carnalem cogitalionem nostram per
meum, venlrem meum doleo (Jerem. IV, 19); quod admixtionem sttse contemplaiionis irradiat, et ab
de
quia spiritali et non corporeo veutre dixeral, ad- originali ccecitatehorainem ad intellectum reformat.
junxil : Sertsus cordis mei conlurbati sunt. Neque Nam quia a paradisi gaudiis expulsum in hoc jam
eniin ad salutera populi perlinebat, si PropheU yen- exsilio nalura edidit, quasi a nalivitate homo sine
trem corporeum se dolere praedicaret: sed venirem oculis processit.
doluit qui mentis afflictionem sensit. Sed cur exem-
plum Prophetce proferimus, cura tesliraonium Dei CAP.XIV. El hiemserat (Joan. x, 22).
apertius habeamus 1 Et necesse est ut cum per se- (In exposit. B. Job, lib. n, nura. 2.) Sacra elo-
metipsam Veritas loquitur, Propbeta taceat, quia quia in exordio narrationura qualitates expri-
lucerna claritatem non habet in sole: Omnis enim munt, terminosque causarum. Ahquaudo namque
qui credit in me, sicut dicit Scriptura, flumina de a positione loci, aliquando a positione corporis ,
ventre ejus fluent aqum vivm (Joun. vii, 38) : quia aliquando a qualitate aeris, aliquando a quali-
eiiini de meute fidelium sanctse prsedicationes de- tate teraporis signant quid de ventura actione sub-
 1079 APPENDIX AD S. GREGORUOPERA OMNIA. 1080
jidant.' A positione quippe locorum divina Scri- A ea ad visionem pacis regendo et prcesideudoperdu-
ptirra exprimit subsequentium merita finesquecausa- cere ?
rum; sicut de Israel dicit, quia verba Dei in monte CAP. XVIII. — JVisi granum frumenA cadens
)' auillre non potuit, sed praecepla in campestribus ac- (Joan.xw, 24). "--.-.-
cepit; subsequentem nimirum infirmiialem populi
indicans, quia ascendere ad summa non valuit, sed dicitur (Homil. 8 in Evangel., num. 1.) Per prophelam
: Omnis earo fenum (Isa. XL, 6). Factus
semelipsum in infimis, neglecte vivendo, laxavif. A homo, fenum nostrum vertit in frumentum qui de
positione corporis fulura denuntiat, sicut in apos- seraetipso ait : JYisigranum frumenti cadens in ter-
tolorum Actibus (Cap. vn) Stephanus Jesum qui a ram morluum
dextris virtutis sedet, stantem se vidisse raanifestat; fuerit, ipsum solum manet (Joan. xn,
stare quippe adjuvantis est. Et recte stare cernitur, 24). Undeet natus in prsesepio reclinatur, ut fideles
qui in bello certaminis opitulatur. A qualitate aeris mento onines, videlicet sancta animalia, carnis suac fru-
res subseqnens demonstralur, sicut Evangelista cum reiicerel, ne ab ceternoeintelligentioe pabulo
proedicante Domino nullum tunc ex Judsea creditu- jejuna remanerent.
rum cerneret, prsemisit dicens : Hiems autem erut CAP.XIX. Venit ergo vox de cmlo (Joan. xvn, 1).
(Joan. x, 22); scriptura namque est: Abundabitini- (In exposit. B. Job, lib. xxvin, num. 4.) Verbis
quitas, refrigescet charitascuravit
multorum (Maltlt. xxiv, namque per angelum loquitur Deus cum vel in ima-
12). Idcirco ergo hiemis tempus exprimere, gine ostenditur ; sed supernoeverba locutionis au-
ut inesse auditorum cordibus malitiae frigus indica- diuntur, sicut dicentc Domino : Pater, clarifica
ret. Hinc est quod negaturo Petro praemittitur, quia n Filium tuum, ut Filius luus clarificette (Joan. xvn,1);
frigus erat, et slans ad prunas calefaciebat se <-protinus respondetur : Clarificavi, et iterum clarifi-
xvin, 18). Jam namque intus a charitalis ca- cabo. Neque enim Dcus qui sine tempore vi impul-
IJoan.
ore torpuerat, et ad amorera praesentis vitcc, quasi sionis intimaeclaraat in tempore, per suam substan-
ad persecutorum prunas infirmitate aestuante recalc- tiam illam vocem edidit, quam circurascriptain tem-
bat. A qnaliute quoque temporis finis exprimitur pore per hmnana verba distinxit; sed nimirura de
actionis, sicut non rediturus ad veniara, ad tradi- coelestibus loquens, verba sua qusc audiri ab hosli-
tionis perfidiam Judas nocte exisse perhibetur : cum bus voluit, rationabili creatura adrainistrante for-
egrediente illo, ab evangelisla dicitur : Erat autem mavit.
tiox (Joan. xni, 30). Hinc enim et iniquo diviti dici- CAP.XIX. — Sciens quia omnia dedit ei Pater
tur : Hac nocte repetunt animam tuam abs te (Luc.
xn, 20). Anima quippe quaead tenebras ducitur non (Joan. XIII, 3).
in die repeti, sed in nocte memoratur. Hinc est (In exposit. B. Job, lib. ni, num. 29.) Cura ergo
quod Salomon qui sapientiam non perseveraturus se pro nostra redemptione Dominus membrorum
accepit, in somnis hanc et nocte accepisse describi- Satanre manibus tradidit, quid aliud quam ejusdem
tur. Hinc est quod angeli ad Abraham meridie ve- Salancemanum in se scevire permisit ? Ut unde ipsa
niunt; punituri aulem Sodomam ad eam vespere exterius occumberet, inde nos interius exteriusque
venisse memorantur. liberaret. Si igitur Satanaemanus potestas accipitur,
CAP.XV. — Non rapiet eas guisquam de manu tnea ejus manum juxta carnem pertulit, cujus potestatem
(Joan. x, 28). corporis usque ad spulum, colaphos, flageila, cru-
(ln exposit. B. Job, lib. m, num. 6). Mantii itaque «/^ cem, lancearaque toleravit. Unde et Pilato ejus vide-
adversarii sanctus tradilur, sed tamen in inlimis licet corpori, ad passionem veniens dicit : JVonha-
manu adjutoris sui retinelur. De illis quippe ovibus beres in me potestatem, nisi tibi datum essel desuper
fuit, de quibus in Evangelio Veritas dicit: JVonra- (Joan. xix, 11). Sed tamen hanc potestatem quam
piet eas quisquam de manu mea (Joan. x, 28); et contra se ei extrinsecns dederat, suis servire lucris
tamen expetenli bosti dicitur ; Ecce in manu tua est intrinsecus compellebat. Pilatus enim vel Satan qui
(Job. n, 6); idcm ergo in manu Dei est, idem in ejusdera Pilali caput exsliterat, sub potestate illius
manu diaboli. Nam dicens : In manu tua est; cura super quem potestatem acceperat, tenebatur ; quia
prolinus adjungit: Verumtamenanimam illius serva; et superior ipse disposuerat hoc quod inferius acce-
patenter pius adjutor innotuit, quia tenuit quem dens a persecutore tolerabal : ut cum ex mala
concessit, et dando non dedit quem adversarii suii menle infidelium surgeret, utilitati tamen electorum
j'aculis objiciens abscondit. omnium ipsa quoque crudelitas deserviret. Pie igi-
CAP.XVI.—Fremuit spiritu, et turbavit seipsum tur disponebat intus quod semetipsum pati nequiter
(Joan. xi, 53). permittebat foris. Hinc est enim quod de illo in
ccena dicitur : SciensJesus quia omnia dedil ei Pater
(In exposit. B. Job, lib. m, nuin. 30). Neque enim 1 i» manus, et quia ex Deo exivit, et ad Deum vudit,
gicut nos, qui puri homines sumus, irruenle sccpe' surgit a cmnu, et ponit veslimenlasua (Joan. xui, 3).
teniatione conculimur : ita Redcmptoris anima ten- Ecce in manus persequcntium itnrus, sciebat quod
talionis est necessiute turbala. Hostis namque nos- in manum suam ipsos etiara persecutores acceperat.
ter et si in excelsum montem eum permissusassump- Qui enira omnia accepisse sc noverat, constat
quia
sit, si se daturum regna mundi perhibuit, si quasi in1D et a tenebat. Ut in
vertendos lapides ostendit; mentera lainen1j ad usum ipsos quibus tonebatur, ipse se
lediatoris Dei et bominum tentalione quassare non1 se raaliliapietatis
Sanem intorqueret, quidquid eorura conlra
valuit. Sic enim dignatus est hcec exterius cuncla pcrmissa saevirel.
suscipere, ul tamen ejus mens inlerius divinitati suoe ; CAP.XXI. — Et cmpit lavare pedes (Joan. xiu, 3).
inhserens inconcussa perroaneret. Qui et si quando\ . (In exposit. B. Job, lib. l, num. 31.) Recte sanctis
turbatus spiritu infremuisse dicitur (Joan. xi, 33) ; apostolis post praedicationem Dominus pedes lavit
ipse divinitus disponebat quantum ipse humanitus; (Joan. xiu), ul videlicet aperte raonslraretur quia
turbaretur. Immulabiliter omnibus proesidens, ett plerumque et in bono opere peccati pulvis contralu-
semetipsum mutabilera in salisfactione infirraitatis3 tur; et inde inquinantur vestigia loquentium, unde
ostendens. Quietus ergo in semetipso manens, dispo- audientium corda mnndanlur. Nam saepe nonnulli
suit quidquid pro ostendenda humanitate quam sus- dum exhortatiouis verba faciunt, quaralibet tenuiter
ceperat etiam turbulentus fecit. sese intrinsecus, quia per eos purgalionis gratia de-
extollunt. Cumque verbo aliena opera di-
CAP.XVII.—Etinvenil Jesus asellum (Joan. xu, 14). rivatur, luunt, quasi ex bono itinere pulverem inalaecogita-
(In exposit. B. Job, lib. i, num. 23.) Jerusalcmi tionis sumunt. Quid ergo fuit post pracdicaliouempe-
tendens Dominus asellum sedissc perhibetur (Joan. des discipulorum lavare, nisi a praedicationis gloria
xii, 14). Quid est enim sedendo asinum Jerusalemi cogitationum pulvereni lergere, gressusque cordis
veiiire, nisi gentiliutis simplicia corda possidendo,, ab ioterna clatione iuuudare?
 1681 S. PATERH EXPOSITIO VET. ET NOV. TEST. - SUP. EVANG. SEC. JOAN. tosa
Gip. XXU. — Recumbens unus ex discipulis A dirigitur, cum veritatis sermo humiliter auditur. Via
(Joan. xin, 23). Domini ad cnr dirigitur, cum ad praeceptum viu
(Prafat.ih ltb. Moral., num. 3.) Moris emm scri- praeparatur. Unde scriptum est: Si quis diligit me,
pturae sacroe est ut ipsi qui scribunt, sic de se in illa sermonemmeum servabit, et Pater meus diligel eum,
quasiide aliis loquantur. Hinc est enim quod Moyses et ad eum veniemus, et mansionem apud eum faciemus
ait'•':Eral Moyses mitissimus sttper pmnes homines (Joan. xiv, 23). Quisquis.ergo in superbia inenteui
qui morabantur in terra (Num. xu, 3). Hinc Joannes eleval, quisquis avaritise oeslibusanhelat, quisquis se
dicit : Discipulus itle quem diligebat Jesus (Joan. inquinationibus luxuriae polluit, cordis ostium conlra
xix, 26). Hinc Lucas ait (Cap. xxiv) quod arabularent veritatem claudit, et ne ad se Dominus veniat,
duo ex discipulis in via Cleophas ct alius, quem claustra animi series vitiorum damnat.
profeclo alium, dum tam studiose tacuit, ut quidam CAP.XXVII.—Pacem relinquo vobis (Joan. xiv, 27).
uicunt, se fuisse monstravit. Scriptores igitur sacri (In exposit. B. Job, lib. vi, num. 53.) InScriptura
eloquii, quia impulsu sancti Spiritus agitantur, sic sacra aliter pax plena dicitur, alque aliter iuchoau.
de se in illo testiraonium, quasi de aliis proferunt. InchoaUui quippe VeriUs discipulis dederat, cum
Spiritus ergo sanctus per Moysen de Moyse locutus dicebat: Pacem relinquo vobis, pacem meam do vobit
est, Spiritus sanctus per Joannem de Joanne locu- (Joan. xiv, 27). Et plenam Siuieon desideraverat,
tus. Paulus quoque quia non ex seipso loqueretur cum exoraret, dicens: Nunc dtmittis servum tuum,
insinuat, dicens : An experimentumqumritis ejus qui Domine, secundumverbumtuum in pace (Luc. w, 29).
in me loquitur Chrisius (II Cor. xm, 3) ? Pax eiiiin nosira ex desiderio Condiloris inchoatur;
CAP.XXIII.—Inhoc cognoscentomnes (Joan. xm, 35). n ex lhanilesta autem visione perficitur. Plena quippe
" tunc
(In exposit. Ezecb. lib. u, hom. 5, num. 22.) Ple- nec erit, cuin mens uostra, uec iguorantia caecatur,
rumque sanclos viros aspicimus mira agere, virtutes carnis suae impugnatioiie coucutilur. Sed quia
mullas facere, leprosos mundare, dceuionia ejicere, ejus exordia tangimus, cum vel mentem Deo, vel
tactu segritudines corporum fugare, Prophetisc spi- carnem nieuti subjugaiuus, Ubernaculum justi habera
ritu ventura prsedicere, cuncla itaque haec necduiu pacein dicitur, quia videlicet ejus corpus quod menla
palmaesunt, sed adhuc pictura palmarum.Nam hcec inhabitatur, a perversis desideriorum motibus, sub
aliquando dantur et reprobis. Unde per Evangelium justilise dispositione refrenatur.
Vcrilas dicit: Mutti dicent mihi in illa die: Domine, CAP. XXVIII. — Idem ac supra.
Domine, nonne in nomine tuo prophelavimus, et in. (Regul. pastoral., ui p., cap. 24, admon. 23.)
nomine tuo dmmonia ejecimus,et in nomine tuo virlu- Plerumque enim gravius intentionem menlium rerum
tes multas fecimus? Et tunc confiteboriltis, quia nun-
tranquillitas tentat; ut quo non sunt roolesta
quam novivos. Discedilea me,maledicti, qui operamini tenent, eo minus amabilia fiant quse vocant: et quse quo
iniquilatem (Matth. vu, 22). Unum vero signum elec- delectant prsesentia, eo non inquirantur oeterna.
tionisest soliditas chariutis; sicut scriptum est: In Unde et per senietipsam Yerius
hoc scielur, qttia discipuli mei estis, si ditectionem nam pacem a loquens, cum terre»
habueritis adHnvicem(Joan. xv,35).Haecautem mira- ram discipulossuperna distingueret, atque ad venlu-
ex prcesenti provocaret, ait: Pacem
cula cum electi faciunt, longe dissirailiter a reprobis relinquo vobis,
iaciunt; quia de eis foris ostenditur, quales apud Relinquo scilicet pacem meam do vobis (Joan. xlv, 27).
transitoriam, do mansuram. Si ergo
oinnipoteutem Deum intus habeantur. Ibi autem eis -, in ea cor, qcee relicla est, ligitur, nunquam ad illam
palma erit, ubi jam mortis contentio non erit. Nam " qu» danda est pervenitur. Pax igilur prsescns Ua
prscdicalor egregius lunc aspexit palmain veram teneuda est, ut et diligi debeat et contemni; ne si
vincentibus dari, citm resurrectionem prcevidit fieri, immoderate diligitur, diligentis aniraus in
sicut tlicit : Oportet enim corruptibile hoc induere piatur. Unde etiam monendi sunt culpa ca-
incorruptionem, el morlale hoc induere immortali- nimis humanam pacem desiderant, pravos pacati, ne dum
tatem. Ciim attlem mortale hoc induerit immortali- mores hominum
talem, tttnc fiel sermo qui scriptus esl; absorpta est versis, nequaquam redarguant; et consentiendo per-
ab auctoris sui se pace disjungant: ne dum
mors in victoria. Ubi est mors victoria tua, ubi est humana foris
mors stimulus tuus (I Cor. xv, 05) ? Tunc ergo erit sione feriantur. jurgia metuunt, iuterni fcederis discis-
Quid enim pax transitoria, nisi
perfecta victoria, curn mors pfene fuerit absorpta. quoddam vesligium pacis aiternae? Quid ergo esse
CAP. XXIV. In domo Patris mei mansiones dementius potest, quam vestigia in pulvere impressa
(Joan. xiv, 2). diligere, sed ipsura a quo impressa sunt non amare*
(In exposit. B. Job, lib. iv, num. 70.) Quia in hac Hinc David dum totum se ad fcedera pacis oeternoa
vila nobis est discrelio operum, erit in illa procul- constringeret, tesiatur quod cum malis concordiani
dubio discretio dignilatuin : ut quo hic alius alium non teneret, dicens: Nonne qui te oderant, Deus,
merito superat, illic alius alium retribulionc trans- oderam illos, et super inimicos tuos tabescebam? Per-
cendat. Unde in Evangelio Veritas dicit: In domo fecto odio oderam illos : inimici facli sunl mihi (Psal.
Palris mei mansiones multm sunt (Joan.'xiv, 2). Sed cxxxvni, 21). Inimicos etenira Dei perfecto odio
in eisdem multis mansionibus erit aliquo modo ipsa odisse, est et quod facti sunt diligere, et quod fa-
retributionum diversitas concors : quia tanta vis in D ciunt increpare : mores pravorum premere, vitce
illa pace nos sociat, ul quod in se quisque non acce- prodesse. Pensandum est igitur, quando ab increpa-
perit, hoc se accepisse in alio exultet. Unde et non tione quiescitur, quanta culpa cum pessimis pax te-
seque laborantes in vinea, seque cuncti denariura sor- netur, si propheta tantus hoc velut in hostiam Deo
titintur. Et| quidera apud Patrem mansiones multce obtulit, quod contrase proDomino pravorum inimi-
sunt, etjtamen eumdem denarium dispares laboratores cttias excitavit.
acclpiunt: quia una cunctis erit beatitudo lcetitise, CAP. XXIX. — Venit enim princeps hujus mundi
quaravis non una sit omnibus sublimilas vitce. (Joan. xiv, 50).
CAP.XXV.— Idem ac supra. 39 in Evang., nnm. 8.) Unus autem in
(In exposil. B. lib. num. (Homil.
Veritas hominibus exstitit, qui ante passionem suam libera
Job, xxxv,
in Evangelio dicit: In domo Palris mei46.) mansiones voce dixit : Jom non multa loquar vobiscum. Venit
multm sunt (Joan. xiv, 2). Apud Patrem quippe man- enim
siones multae sunt: quia in illa beatitudinis vita non Princeps mundi hujus , et in me non habet quid-
quam (Joan. xiv, 30). Quia enim hunc mortalem ho-
dispari, unusquisque juxta dispar merilum locum rainem suum in illo mundi princeps aliquando
disparem percipit, sedjejusdem disparitatis dainnaiion invenirevidit, sed sine ullo peccato a
sentit: quia tantum sibi quantum perceperit sufiicit. mundi posse credidit;
corruplione exivit, qui sine peccato iu mun-
CAP. XXVI.—Et ad eum veniemus (Joan. xiv, 23). dum venit. Constat enim quia ouiues qui de carnisj
(Homil. 7 in Evang., nuui. 2.) Yia Domini ad cor delectatione nali sunt, jn eorum procui dubio ve)
1083 APPENDiX AD S. GREGORHOPERA OMNIA. 1084
locutione, vel cogiiatione, vel opere aliquid suum A studioveropeccare, estbonnm necfacere.necaniare.
princeps hujus mundi habeat : sed idcirco illos, vel Sicut ergo nonnunquam gravius est peccatum dili-.,;
post ranere, vel prius lencre non poluit, quia illos gere quam perpetrare , ita nequius est odisse justt- ^C
ille a debiiis snis eripuit, qui pro nobis sine debilo liam quam non fccisse.
mortis debitum solvit : ut nos ideo sub jure hostis CAP.XXXIII. — Si non abiero (Joan. xvi, 7).
nostri debita nostra non teneant; quia pro nobis Mo-
diator Dei et hominum, homo Christus Jesus gratuito (In exposii. B. Job, lib. vm, num. 41.) Suis dilec-
reddidit quod non debuit. Quia cnim pro nobis mor- toribus Veritas dicit : Si ego non abiero, Paraclitus
tem carnis indebitam reddidit, nos a debita anime non veniet (Joan. xvi, 7). Ac si apertediceret : Si ab
niorte liberavit. Ail ergo : Venilenim princeps hujus intentionis veslrae oculis corpus non subtraho, ad
mundi, et in me non habet quidquam. Undecurandum intellectum vosinvisibilem perconsolatoremSpiritum
nobis est, et cum magnis quolidie fietibus cogitau- non perduco.
dniii, quam scevus, quam lerribilis sua in nos opera CAP.XXXIV. — Idem ac supra.
requirens, in die nostri exitus princeps hujus mundi (Dialog. lib. n , cap. 38.) Ipsa quoque Veritas ut
veniat, si eliam ad Deum carne morientem venit, ct fidem discipulis augeret, dixit : Si non abiero, Para-
in illo aliquid quaesivit in quo invenire nil poluit. clitus non veniet ad vos (Ibid.). Cum enim constct
Q.iid itaque nos miseri dicluri, quid acturi sumus, quia Paraclitus spiritusex Patre semper procetiat et
qui iiinumera mala commisiraus? Quid requirenti Filio, cur se Filius recessurum dicit, ut ille vcniat
adversario, et mnlta sua in nobis invenienti diceraus, qui a Filio numquam recedit ? Sed quia discipuli iu
nisi solum quod nobis est certum refugium , sollda o carne Domiuum cernentes, corporeis hic semper
gpes': quia unum cum illo facti sumus, in quo prin- oculis videre siliebant, recte eis dicitur : iVisi ego
ceps hujus mundi et suuro aliquid requisivit, elinve- abiero, Paraclitus non veniel. Ac si aperle dicerelur :
nire minime potuii? quoniam solus est inter mortuos si corpus non subtraho, qui sit amor spiritus non
liber, et a peccati jam servitio veraci libertate solvi- ostendo, et nisi me desierilis corporaiiter ceruere ,
mur, quia ei qui vere liber est, unimur. nunquam me discitis spiritualiter amare.
CAP.XXX. — Hocestprmceplummeum(Joan. xv, 12). CAP. XXXV. — Palam de Patre annuntiabo (Joan.
In exposit. B. Job, lib. x, num. 7.) Quid hoc toco xvi, 25).
Dei lex accipi, nisi charitas debet, per quam seuipcr
in menle legitur, praecepta vitaequaliter in actionc lorum (In exposit. B. Job , lib. xxx, num. 17.) Tunc ccc-
ralionem Dominus narrat, cum semetipsuui
teneanlux ? De hacetenim lege Veritatis voce dicitur: nobis quomodo electis spiritibus praesit insinuat.
Hoc est prmeeptummeum ut diligatis invicem (Joan. Tcmccoelorumrationem narrat, cum detersa inentis
xv, 12). De hac Paulus ait: Ptenitudo legis dilectio nostrae caligine clara se visione manifeSlat. Unde et
(Rom. xiu, 10). De hac iterum dicit : Invicemonera in Evangelio dicit : Venil hora cumjam non in para-
vestra portate; et tic adimpiebilislegem Christi (Ga- boiis
lal. vi, 2). Lex enim Christi quid congruentius intel- vobis (Joan. loquar vobis , sed palam de Patre annuntiabo
xvi, 25). Palam quippe de Patre annun-
ligi, quam charitas potest ? quam lunc vere perli- tiare se asserit, quia per palefactam tunc majestatis
cimus, cum fraterna onera ex amore toleraraus. suae speciem , et quomodo ipse gignentt non impar
CAP.XXXI. — Vos amici mei estis (Joan. xv, 14). oriatur, et quomodo ulriusque spiritus utrique coa>
(In exposit. B. Job, lib. xxvu, num. 28.) Amicus n ternus procedat, ostendit. Aperte namque tunc vide-
veriutis est rectoeamator actionis. Unde et ipsa Ve- bimus quomodo hoc quod oriendo est, ei de quo
rius discipulis dicit : Vos amici mei eslis, si fecerilis oritur subsequens non est. Quomodo is qui per pro-
qum prmcipio vobis'(Joan. xv, 14). Amicus quippe cessionem producitur , a proferentibus non prseitur.
animi cu-tos dicitur. Uude non immento qui custo- Aperte tunc videbimus quomodo et unum divisibiliter
dire voluntatem Dei iu prseceptis illius nititur , ej:is tria , et indivisibiliter tria unura. Lingua ergo tunc
amicus vocatur. Hinc est quod rursum eisdem Ve- narrantis Dei est visa clarilas sublevantis.
ritas dicit: Vos aulem dixi amicos : quia omnia qum- CAP.XXXVI. — Idem ac supra.
cunque audivia Patre meo, nolafeci vobis (lbid.',,\9).
CAP. XXXJI. — Si non venissem, el locutus fuissem cepli (In exposit. B. Job, lib. xxx, nuin. 49.) In illa sus-
contemplalione gandiorum",jam nullatenus in-
(Joan. xv, 22). digent verba audire docentiura : quia anguslias viloe
(In exposit. B. Job, lib. xxv, num. 28.) Scienduin
est tribus modis admittittir. prsesentis evadentes, ultra a doctoribus praedica-
quippe quod peccatum tionem vitoe non requirunt. Tunc quippe int-
Nam aul ignorantia, autinfirmilale, aut studio per- pletur q.todaccipere scriptum est : Non docebit ullra vir
petratur. Et gravius quidem infirmiUle quam igno- proximum suum , et virfratrem suum dicens : Co-
rantia, sed multo gravius studio quam infirraitate gnosceDominum.Omnesenimcognoscentme u minimo
peccatur. Ignoranlia Paulus [ eccaverat, cum dice- eorum usqite ad maximum, dicit Dominus (Jerem.
bat : Qui prius fui blasphemusel persecutor, et con- xxxr, Tunc impletur quod in Evangclio Veritas
tumeliosus, sed misericordiam consecutussum, quia dicit: 3i). Palam de Patre annuntiabo vobis (Joan. xvi,
ignorans feci in incredulitate (1 Tim. i, 13). Pelrus Kiliusenimde Patre palam annuntiat, quiasicut
vero infirmitate peccavit, quando orane in eum ro- j)25). et superius diximus , per hoc quod verbum est, ex
bur iidei quod Domino perhibuit, una vox puelloc nalura nos divinitatis illustrat. Verba erg . tunc do-
concussit, et Deum quem corde tenuit, voce dene- cenlium quasi quosdam humanas linguae rivulos non
gavit (Luc. xxu). Sed quia infirmitulis culpa vel quando de ipso jam veritalis fonte de-
ignoranlioeeo facilius tergitur, quo non studio per- quaerunl, briantur.
petratur, Paulus quse ignoravit sciendo correxit, et
Petrus motam, et quasi arescentemjam radicem li.iei CAP. XXXVII. — Umc loculus sum vobis ut in me
lacrymis rigando solidavit. Ex industria vero pec- (Joan. xvi, 33).
caveiant hi de quibus Magister dicebat : Si non ve- (In exposit. B. Job, lib. xxvi, num. 26.) Hmc lo-
nissem,et locutus fuissemeis, peccalumnon lutberent. cutus sum vobisut in me pucem habeulis. ln mundo
Nunc autem excusalionemnon habent de peccato suc pressuram hubebitis(Joun. xvi, 53). Ac si aperte di-
(Joan. xv, 22). Et paulo post : Et viderunl, el ode- ceret : Fiducia vos de me inlerius consolando reli-
runt, etme,et Patrem meum (Vers. xxiv). Aliud csl ciat : quia ei it de mundo exterius quod sceviendo
eniui bona iion facere , aliud bonorura odisse doc- graviter preinat.
torem : sicut aliud est prcccipitatione, aliud delibe- — Regnttm meum non est de hoc
ralione peccare. Sacpeenim prsecipilatione peccatmr CAP. XXXVIII. mundo (Joan. xvm , 30).
commiltiiur : quod laineii cousilio, et deliberatioue
damnaiur. Ex inlirinitale euim pleruraque sotet ac (In exposit. B. Job, lib. vm, num. 12.) Voce autem
cidere, amare bonum, sed implere non posse : es Redeiuptoris dicitur : Regnummeumnonettdemc
 1085 S. PATERII EXPOSITIO VET. ET NOV. TEST. — SDP. ACTUS APOSTOLORUM. 1086
mundo (Joan. xvm, 36). Omnes ergo qui spe cceles- A et in morte considerat quod tolerai.s paveat, et in
<!tium prsediti cxercitio vilse praesentis atterimur, in fructu mortis aspicit quod appeleus quoerat. Videa-
alieno laboramus. Nam ssepe el reprobis servire co- mus Paulura quomodo araet quod refugit, quomudo
giniiir, et alieno quidem labore fatigamur. Sed tamen refugiat et quod amat; ait enim : Desiderium habens
prsemia noslra percipimus , et per hoc pervenimus dissolvi, cum Christo esse (Pltilip. i, 23). Et : Mihi
ad propria, quod pure ministramus aliena. Quo vivere Christus esl, el mori lucrum. Et lamen dicit :
conira quibusdamVeriUs dicit: Si in alieno fidelesnon Qui sumusin hoc habitaculo, ingemiscimusgravati, eo
fuistis, quod vestrumest, quis dabit vobis(Luc.xvi, 12j? 2uod nolumus exspotiari, sed supervestiri, ut absor-
ealur quod mortale est a vita (11 Cor. v, 4). Ecce et
—
CAP.XXXIX. Simon Joannis diligis me (Joan. mori desiderat, el taraen carne exspoliari formidat.
xxi, 16)? Cur hoc? quia etsi vicloria in perpetuura laelificat,
(Regul. pastoral. i part., cap. 5.) Petro Dominus ipsa nihilominus ad prsesens pcena perlurbat. Et
ail : Simon Joannis, amus me (Joan. xxi, 16)? Qui quamvis vincat amor subsequentis muueris, tangit
cum se amare prolinus respondisset, audivit : Si di- tainen non sine mcerore animum pulsus doloris. Si-
ligis me, pasce oves meas. Si ergo dilectionis testi- cul enim vir forlis , cum vicino jain belli certamine
inoiiiuin cura pastionis, quisquis virtutibus pollens armis accingilur, palpilat et festinai; tremil et saevit;
gregein Dei renuit pascere, Paslorem summum con- quasi pavere per pallorem cernitur, sed per iram
vincilur non amare. veheraenter urgetur : ita vir sanctus cum passioni
CAP.XL. — Et alius te cingel (Joan. xxi, 18). propinquare se conspicit, et naturae suse infirmitale
coucutitur, et spei susesoliditate roboralur, et de vi-
(ln exposit. B. Job, lib. xxxi, num. 69 et 70.) Si B cina niorte trepidat, et tamen quod moriendo verius
praedicalor (ortis gloriam passionis appetit,' si dis- ' vivat, exultat. Ad regnum quippe non potest nisi
crimen mortis subire pro Domino Isetus quacrit, quid interposita morte transire, et idcirco et contidendo
est quod ipsi pracdicatoti qui ex robusto virtutem quasi ainbigit, et quasi ambigendo conlidit. Et gau-
traxit in nomiue, Petro Verilas dicit : Cum senueris dens metuit,et meluens gaudel: quiascit quod ad
exlendes manus luas , et alius te cinget, et ducet quo braviura quietus non perveniat, nisi hoc quod inler-
non vis (Joan. xxi, 18)?Quomodo de passione gaudet, jacet cum labore transcendat. Sic nos cum morbos a
qui cinctus ab alio, ire quo ducitur non volet ? Sed corpore repellere cupimus, tristes quidem amaruni
si pensamus qualiter animus , appropinquante pas- purgationis poculum sumimus. Certi aulem de sub-
sione el morlis raetu quatitur, et lamen de venturo sequenti salule gaudemus; quia enim pervenire cor-
regni prsemio Iselatur : et intelligiraus quoinodo glo- pus aliter ad salutem non valet, in potu libet etiain
riosi cerUminis subire pericuium volens uolit, quia quod tacdet.

LIBER QUINTUS.
De 'Testitnoniis in librum Actuum Apostolorum.
CAPUTPKIMUM. — Et convescensprmcepit eis ab Je- C culo resideutes Spiritus sanctus effusus est. Per sep-
rosotymisne discederent (Act. i, 4.) tem quippe et octo, quindecim computantur. Et si
ab uno usque ad quindecim numerando paulaliin per
(Homil. 29, inEvangeI.,num. 1.) Ad insinuandam iucrementa
quoque veritatem DominicceResurrectionis notandum vicesimum numerum consurgimus, usque ad cenlesimum et
nobis cst quid Lucas referat dtcens: Convescensprm- sioue saucti pervenimus: quia scilicet effu-
cepil eis ab Jerosolymis ne discederenl (Act.\,i). Spirilus didicerunt, ut et leraporalia tole-
Et pbst pauca: Videniibusillis elevatus est, et nubes rando transirenl, et aeterna inhianter appeterent.
tuscepil eum ab oculis eorum (Act. i, 9, 10). Notate CAP.IV. — Et hic quidem possedit agrum de mercede
verba, signate lhysteria: convescens elevatus est, (Act.t, 18.)
et
coraedit ascendit, ut videlicet per effeclum comes- exposit. B. Job, lib. IX,num. 58.) More autem
carnis. (In
tionis, veritas patesceret sacri eloquii per Petrum quoque de Juda dicitur:
CAP.II. — Ecce duo viri astiterunt juxta illos in ves- Hicpossedit agrum demercede iniquitatis (Act. i, 18).
libus albis (Act. \, 10.) Neque enini empto pretio sanguinis, agrum figuli
Judas potuit, qui relatis triginta argeuleis
(Homil. 29 in Evangel., num. 9.) QuoerenJum possidere
nobis est quidnam sit quod nato Domino apparuerunt traditionis crimen criminosiori in seprotinus morta
angeli, et tamen non leguntur in albis vestibus ap- miilctavit: sed possedit, dictum est, possideri fecit,
paruisse: ascendente autem Domino migsi angeliin CAP.V. — Oportet ergo ex his viris qui nobiscumsunt
albisleguntur veslibus apparuisse? Sic etenim scrip- (Act.\, 21).
liiin est: Videntibusillis elevatusest; et nubes susce- -v
pil eumab oculiseorum. Cumqueintuerentur in cmlum" enim (In exposit. B. Job, lib. xxxn, nura. 27.) Orane
undenarium est, quia dum perverse
eitntem illum, ecce duo viri astiterunt juxta illos in agilur,peccatum
vestibusalbis (Ibid.). In albisautem veslibus gaudium peccatum prceceptiDecalogumtransit; et quia in cilicio
et solemnitas menlis attenditur. Quid est quod nato vela cilicina plangitur, hincest quod in tabernaculo
uudecim fiunl. Hinc per undecimum
Domino non in albis veslibus, ascendente autem Do- dicilur: Satvum me fac, Domitte, quoniam
mino in albis vestibus appareut, nisi quod magna psalmum sanctus (Psal. xi, 1.) Hinc Pelrus in undena-
tuncsolemnitas angelis facta est, cum ccelum Deus defecit rio niimero remanere apostolos metuens, Mattliiaiu
homo penetravit: quia nascenle Domino videbatur duodecimura sorte missa
divinitas humiliala, ascendente vero Dominoesl hu- enim signari culpam per requisivit (Act. n, 2.) Ni-i
undenariuin cerneret, ini-
manilas exaltala? Albaeetenim vestesexaltalionimagU pleri apostolorum numerum duodenario tam festiue
congruunt quam humiliationi. In assumptione ergo non curaret.
ejus angeli in albis vestihus videri debuemnt, quia CAP. VI.— El
qui in nalivitale sua apparuit Deus humilis, in ascen- (actus est repente de cmto sonus, tan-
sione sua ostensus est homo subliuiis. quam advenientis (Act. n, 22).
CAP.III. — Erat autem turba hominum simul fere enim (In exposit. B. Job, lib. xxvm, num. 2.) Quod
de adventu sancti Spiritus scriptum est: Factus
cenlum viginti (Act. i, 15.) est repente de cmlo sonus, tanquam advenientisspiri-
(In exposit. B. Job, lib. xxxv, nuni. 17.) Propter tus vehementis; et replevil totam doinutn ubi erant
sepienariuui nuineruin lemporalia, octonarium oeter- sedentes. Et upparuerunt iitis dispertilw lingum quas'
ua signantem, super centum viginti fideles in coena- ignis : seditoue supra sinyulos eorum (Acl. l.) Pcr
1087 APPENDIXAD S. GREGORIIOPERA OMNIA. 1088
ignem quidem Deus apparuit; sed per semetipsumA A Deusnosterignis consumensest ( Hebr. xu, 29). Deus
locutioiieminterius fecit: et neque ignis Deus,neque quippe ignis dicitur, quia per bunc peccalorum ru-
ille sonitus fuit, seJ per hoc quod exterius exhibuit, bigo consumitur. De hoc igne Veritas dicil: Ljnem
expressit hoc quod interius gessit. Quia enim dis- vettimillerein terram, et quid volonisi ul ardeal (Luc.
cipulos et zelo succensos et verbo erudilos intus XII,49). Terra enim vocata sunt corda terrena, quoc
reddidit, foris linguas igneas ostendit. tn signilica- dum semper iniimas in se cogitationes egerunt, a
tionera igituradmota sunt elemenU, ut ignein etso- malignis spiritibus conculcantur; sed ignem in ter-
nitum sentirent corpora : igne vero invisibiliet voce ram Dominusmittil, cum afflalu sancti Spiritus cor
sine sonitu docerentur corJa. Foris ergo fuit ignis carnalium incendit: et terra ardet, cura cor carnale
qui apparuit, sed intus qui scientiamdedit. in suis prius voluptatibusfrigidum, relinquit concu-
CAP.VII. — Idem ac supra. praeseulissaeculi,et incenditur ad auioreni
Siscentias
ei. Bene crgo in igne apparuit Spirilus, quia ab
(In exposil. B. Job, lib. v, num. 65.) Quid enim omni corde quod replet, torporem frigoris excutit,
per vocem aurae lenis, nisi cognitio sancti Spiritus el hoc in desideriosuocaeteriiiiatisacceudit. In igneis
designatur, qui de Patre procedens, et ideo quod est aulem linguis monsiralus est, quia idem Spirilus
Filii accipiens, nostrae tenuiter notiliocinlirmilatis coaeternus est Filio, et habet cognationemmaximam
infunditur? Qui tamen super aposlolos veniens per lingua cum Verbo. Verbum quippe Patris est Filius,
exteriorem sonum, tanquam per vehementem spiri- et quia Spiritus una est et Verbi subsUntia, idem
tum demonstratur, cura dicitur : Faclusqueestrepenle Spiritus monstraii debuit in lingua. Vel certe, quia
de cmlo sonus, lanquam advenienlisspiritus validi •, per linguam procedit Verbum, in linguisapparuit
(Act. u, 2). Spiritus cum se noliticehumanoeinfir- B Spiritus, quia quisqujs sancto Spirilu langitur, Dei
mitalis insinuat, et sonitu vehementis spirilus, et Verbura, id est unigenituni Filium confiletur. Et
voce aursc lenis expriinitur ; quia videlicet veniens, negare Verbuin Dei non valet, qui j'am saitcli Spi-
et vehemensest ct lenis. Lenis quia notitiara suara rilus linguam habel. Vel certe in igneis linguis
quatenuscognosciutcumque valeat, nostris sens bus apparuit Spirilus, quia onines quos replcverit,
temperat: vehemeii-, quia quanlumlibet hanc tem- ardenles pariter et loquentes facit. LitiguasJgiteas
perat, advenlu tanien suo iniirmitatisnostraecoecita- doctores habent, quia dum Deuiu amaudo pracdi-
tero illurainandoperturbat. Illustralione cnirasua nos caut, corda audientium iiiilanimant: nam otiosus
leniter langit, sed inopiamnostrara inaniter concutit. sermo docenlis est, si pracberenon valet incendium
CAP.VIII. — Idem ac supra. aiuoru. Hoc doctrinaeincendium ab ipso Yeritatis
(In exposit. B. Job, lib. xxvn, num. 34.) Potest ore conceperant, qui dicebani: Nonne cor noslruin
autem per os DeiUnigenitusFilius designari, qui si- ardens erat in nobis, cumloquerelurin via, et aperiret
cut brachium ejus dicitur, quia per eumcuncla Pater nobis Scripluras (Luc. xxiv, 32). Ex audito quippe
operatur: ita etiam os dicitur de quo propheta ait: serraone mardescit animus, torporis frigus recedit,
Os enim Domini loculumesl (Isa. LVUI,14.) Per lit uiensin superno desiderioanxia, a concupiscentiis
quein nobis omnia loquitur: ac si oris nomine pa- terrenis aliena. Amorverus qui lianc repleverit, iu
tenter diceretur verbum. Sicut nos quoque pro ver- fleiibus cruciat; sed dum tali ardore cruciatur, ipsis
bis, linguam dicere solemus: ul cura Graecamvel suis crucialibus pascitur. Audire ei libet praecepta
Latinam linguam dicimus, Latina vel Groccaverba coelestia; et quot mandatis inslruilur, quasi tot fa-
monslramus. Os ergo Domininon immerilo ipsum Q ( cibus inflammatur; et quse torpebat prius per desi-
verbura accipimus. Undeet ei Spousa in Canliciscan- deria, ardet poslmoduraper verba. Unde bene et pcr
licorum dicit: Osculelurme osculooris sui (Cant.l, 1). Moysen dicitur : In dextera ejus ignea lex (Deut.
Ac si dicat: Tangat me dulccdiue et prcesentiauni- xxxiu, 2). Sinislra quippe reprobi, qui ad sinistram
geniii (ilii Redemploris mei. Per sonum vero oris f.onendi sunt; clextera aulem Dei appellanlur electi.
polesl ejusdem Domini Spiritus sanctus designari. dala n dexlera auteiii Dei ignea lex esl, quia electi mau-
Unde et alias in ejusdemSpiritus signilicalionescrip- ccelestia nequaquamfrigido corde audiunl, sed
tuin est: Faclus est repentede cmlo sonus, tanquam ad haecamoris intimi facibusinardescunt. Serrao ad
advenientisIspirilus vehemenlis (Act. n, 2.) Sonusj aurem ducilur, et mens eorum sibiraet irata ex in-
igitur de ore Doraini procedit, cum consubstantialis ; ternsc dilectionisflamma concrematur. In columba
ejus spiritus ad nosper filiumvenienssurdilatem uo- vero sanclus Spiritus et in igne monslratus est,
slroe insensibilitalisrumpit: sicul de eodem sonoin- quia orones quos repleverit, siraplices et ardentes
circumscriploet incorporeo os Domini loquitur, di-. facit: siniplicespuritate, ardenlessemulatione.Ncque
cens: De meoaccipiet,et annuntiabitvobit(Joan. xvi, ctenim placet Deoaut simplicitas sine zelo, aut zelus
15). sine siniplicitale. Hinc ipsa Yerilas dicit: Estote
CAP. IX. — Et apparuerunt itlis dispertilm lingum prudentes sicut serpenles,et simplicessicut columbm
" (Matth. x, 16 ). Qua in re notanduin estquod disci-
tanquumignis (Act. n, 3). pulos suos nec de columbasine serpente, nec de ser-
Homil.30 inEvang., mtm. 4, 5et seq.) Spirilus s penie sine columbavoluit Dominusadmonere: qua-
sanctus super discipulos in igneis linguis apparuit,, tenus et columbse simplicitaiem, aslutia scrpeutis
omniumquelinguarum scienliam dedit. Quid scilicett D '. accenderet, et serpent s astutiam colurabscsirapli-
hoc miraculo designatur, nisi quod sancu Ecclesia t citas temperaret. Hinc Paulus ait: Notite pueri e/fici
eodem Spirilu repleta, omnium gentium erat vocei sensibus(I. Cor. xiv, 20). Ecce asluliam serpei.nis
loculura? Qui vero contra Deum lurrem xdilicarei audivimus; nunc de simplicitate cotumbae monea-
conati sunt, cominunionein unius linguseperdide- mus : Sed matitiaparvuliestote(lbid.). lnde de beato
runt: in his autera qui Deura bumiliter meluebant,, Job dicitur: Erut vir simplex et rectus (Job i, 1).
linguaeomnes unilausunt. Hic ergo humilitasvirtu- Quscest autem rectitudo sine simplicitate, aut quoe
tera meruit, illis superbia confusionera.Sed quacren- esl simplicitassiue rectitudine? Quia ergo et rccti-
duin nobis est cur Spiritus sanctus Palri et Filio o tudinem docet iste spiritus et simplicitatem, et in
cocclernusin igne apparuit, cur in igne siraul et liu- igne monstrari debuit et in columba, quatenus omne
guis, cur aliquando in columba, aliquaudo vero iii ii corquod cjus gratia tangitur, et mansuetudinisleni-
igne inoiisiralur, cur super unigenituuiFilium ap- .- tate tranquillum,et zelojuslitioeaccensumiial. (Num.
paruit in coluntboespecie, et super discipulos inn 6.) Adexlremum vero quocrendumest, cur in ipso
ignc : ita ut neque super Dominuraveniret in igne, ;, Redemptorc nostro Mediatore Dei et liominuiu per
neque stiper discipulos moustraretur in coluinba. i. columbam apparuit, iu discipulis vero per ignem.
Per quatuor itaque hcecquse proposuimus solvendo o Cerle unigenitus Filius jiniex est generis humaui;
rcdeamus. Patri nainque et Filio cosciernusSpirilus is sed quis ejus justiliam ferret, si priusquam nos pcr
in iguo raonsiratur, quia incorporeus et ineflabilis, i, niansuetuclineiiicolligeret,culpas nostras per zelum
atquc invisibilis ignis est Deus, allestanle Paulo: ..: recliludinis examinare voluisset? Homo eigo pro
 "^
I0S9 S. tATERH EXPOSITIOVET. ET NOV. TEST. — SUP. ACTUS APOSTOLORUM. 109fl
nominibiis factus, mitem se hominibus praebuit. No- A vivunt securi de venia, quando ipse summus Pastor
luit peecntores ferire, sed colligere; prius voluit Ecclesiae huicetiam sacramento addendani pcerifcrn-
mansuete colligere, ut baberet quos postmodum iu tiam eredidit quod peccata principaliler exstinguit?
judicio salvaret. In columba ergo apparere super CAP.XIII. — Obedire oportet Deo magis quam homi-
eum debuil Spiritus, qui non veniebat ut peccata nibus (Act. v, 29).
jam per zelum percuteret, sed adhuc per mansue-
tudinera loleraret. At contra super discipulos in igne (In exposit. B. Job, Iib. xxvm, num, 27.) Ecce
debuit Spiritus sanclus demonstrari, ul bi qui erant aliquis, velminas damna rerum, vel alflictionem corporis
terrenae potentiae pertimescit, ct
horaines atque ideo peccatores, eos con- metuens,
simpliciler
tra semetipsos spiritalis fervor accenderel, et peccala contra vimHunc resistentium veritatem defendere non
Petrus quia in timore anguslum re-
Deus mansuetudinein parceret, ipsi in se per praesumit.
quce per spicit, ostensa exemplorum suorum linea ad virlutis
posnilentiam punirent: neque ipsi quippe esse pole- latiludinem tendit. lpse qnippe flagellatus a Princi-
rant sine peccato, qui adhccrebant coelesli magis-
lerio, Joanne attestante, qui ait: Si dixerimus, quia pibus populi, cuin idcirco se relaxari conspiceret,
et veritas ut a proedicalione cessaret; cum prohiberetur loqui
peccatum non habemus, nosipsos seducimus, in posterum, nequaquam sallem in proesenscessit.
in nobis non est (I Joan. i, 8). In igne ergo in ho- Nam
minibus, in columba vero apparuit in Domino : quia magisrespondit prolinus, dicens : Obedireoportet Deo,
quam hominibus (Act. iv, 29); et rursum : A'on
peccata nostra quaepie Dominus per mansuetudinem enim possumus qumvidimuset audivimus, non loqui.
tolerat, nos per zelum reclitudinis debemus caute At ille dudum debilis et proesentia damna formidans,
conspicere, et ardore semper pcenitenlice cremare. B duni exempla lantse fortitudinis contemplatur in au-
Igitur per columbam Spiritus in Redemptore mons-
tralus est, per ignem vero in hominibus : quia quan- ctorilate verbi, jara Petri lineam sequilur; jam nil
adversilalis metuil; jam resistentes jDeo poteslales
to nobis nostri jiidicis facta est severitas tcmperata, etiam cum corporis laceralione contenmit.
tanto erga se debet fieri nostra iufirraitas accensa. saeculi, Sed taraen quanto vires persequeniium patiendo for-
CAP. X. — Jesum Nazarenum virum approbatum titer destruit, quanto inter adversa nullis terroribus
(Act. n, 23). cedit, Unlo plerumque et in his etiam quaeinter fide-
(Regul. pastoral. tert. part., admonit. 35.) A4 les positus senserit, se cseieris praeponit; sua niagis
Jcremiam missum ad praedicationem dicitur : Ecce consilia eligit, et sibi polius quam aliis credit. Hic
constitui te hodie super Gentes et super regna, ut evel- nimirum dura injusiis objeclionibus [Al. obedilioni-
las et deslruas, et disperdas el dissipes, el mdificeset bus] non cedens, in virtute se exerit; etiam recta
pluntes (Jerem. i, 10). Quia nisi prius perversa de- aliorum consilia non recipiens, pedem extra limitem
strueret, sedificareutiliter recta non posset : nisi ab tendit. Hunc Petrus intra mensurae lineam revocat,
auditorum suorum cordibus spinas yani amoris evel- qui postquam libertate vocis auctoritaiem principuni
leret, nimirum frustra in eis sanctse pracdicationis pressit, per humilitatem cordis de non circumciden-
verba plantaret. Hinc est quod Pelrus prius evertit dis gentibus Pauli consiliura audivit. Sic enim se<
ut postmodum construeret, cum nequaquam Judscos metipsum contra adversarios ex auctoritate curahat
monebal quid jam facerenl, sed de his quse fecerant erigere, ut tainen sibiraelipsi non crederct in bis
increpabat, dicens : Jesum Nazarenum virumetappro- quae non recte sentirei; ut et libertate fortitudinis
batum a Deo in wbis, virtutibus, et prodigiis, stgnis Q tumentes polestates exceJeret, et humilitate mansue-
qum[ecit per VlumDeusin mediovestri sicut vosscitis. tudinis obedientiam in recto consilio etiam minoribus
fratribus exhiberet : et modo per semetipsum aliis,
JHuncdefinito consitio et prmscientia Dei tradilumper
mantts iniquorum affKgentesinteremistis; quem Deus modo et sibunetipsi cum aliis obviaret. In factis igitur
suscilavit, solulis doloribus inferni (Acl, w, 23 sqq.). Petri quoedamanle oculos nostros auctoritatis et liu-
Ul videlicet crudelitatis suse cognitione destructi, militatis linea tendilur, ne mens nostra, aut per ti-
ccdificationem sanctse prsedieationis quanlo anxie morein ad uiensiiram non perveniat, aut per lumorem
qusererent, lanto utiliter audirent. Unde illico res- limitera excedat.
ponderunt: Quid ergo faciemus, viri fralres? Quibus CAP. XIV. — Quem Deus suscitavit a mortuis (Act,
niox dlcitur : Agite pmnitentiam, et baptizetur unus- III, 15).
quisque veslrum. Quae sedificationis verba profecto
contemnerent, nisi prius salubriter ruinam suoe de- Deus (In exposit. B. Job, lib. xn, num. 14.) Quia enim
structionis invenissent. Trinilas esl, exstinctam carnem unigeniti FHii
sancta Trinitas, id est Pater, el idem Filius, et Spi.
CAP.XI. — Solulis doloribusinferni (Act. n, 24). rilus sanctus resuscitavit.
(Iu exposit. B. Job, lib. xxix, num. 24.) Vigilanti CAP.XV. —Pecunia tecum sit in perditionem (Act.
vero est cura pensandum quod in novissima abyssi VIII,20).
deambulasse se perhibet (Job xxxvm, 16) : deambu-
lare quippe non constricti, sed liberi est. Quera enim (In exposil. B. Job, lib. iv, num. 2.) Cum ergo
vincula astringunt, ejus nibilominus gressus inipe- sancti viri maledictionis sententiam proferunt, non
diunt. Quia igitur Dominus nulla peccali yincula _. ad hanc ex voto ultionis, sed ex justitice examine
" erumpunl. Intusenim subtile judicium Dei aspiciunt,
pertulit, in inferno deambulavit: liber quippe ad li- et raala foras exsurgenlia
gatos venit. Unde scriptum est : Factus sum sicut riri quo maledicto debeant fe-
homosine adjutorie intermorluos liber (Psal. LXXXVII, cognoscunt; et eo in maledicto non peccant, quo
5), In novissimis ergo abyssi Domino deambulare, ab interno judicio non discordant. Hinc est quod
est in lacum damnationis nil suae retentionis inve- Petrus in oflcrentem sibi pecunias Simonem, senten-
nire, alteslanle Petro, qui ait: Solutis doloribusin- sit tiam maledictionisintorsil, dicens: Pecunia tua tecum
femi, juxta quod impossibile erat teneri ilium ab eo est,insed perditionem (Act. vm, 20). Quia enim non ait,
(Acl. n, 24). sit, non indicativo, sed optativo modo se di-
xisse signavit. Hinc Elias duobus quinquagenariis ad
CAP.XII. — Pmnitentiam agile, et baptizetur unus- se venientibus dixit : Si homo Dei sum, descendat
quisque vestrum (Acl. n, 38). ignis de cmioet consumat vos (IV Reg. I, 10). Quorum
(B.cgulsepastoral. tert. part., admonit. 31.) Petrus utrorumque sententiae quanta ratione veritatis conva-
cura quosdam territos malorum suorum considera- luit, termmus caussemonsiravit.Nam etSimon aeteriia
tione conspiceret, admonuit dicens : Pmnitentiam perJitione interiit, etduos quinqoagenarios dcsuper
agile, el baptizelur unusquisquevestrum (Act. n, 38). veniens flamma consumpsit. Virtus ergo subsequens
Dicturus eniin baptisma, prcemisit poanilentise Ia- testificatur qua mente maledictionis sententia proini-
menla : nt prius se aqua suse affliclionis infunderent, tur, cum enini el liialedicentis innocentia permauet,
et postmoduni sacramenla baptismatis lavsrent. Qua et tanien eum -qui raalediciiur usque ad interitirn
igitur mente qui transaclas culuas flere negligunt, nialediclio absorbet, ex utriusque partis fine colligi-
1091 APPENDIX AD S. GREGORII OPERA OMNIA. 1092
lur, quia ab ttno et intimo judice iu reum sentcntia A CAP.XVIII. — Per murum dimiserunt eum (Act. ix,
sumpta jaculatur. 25).
(In exposit. B. Job, lib. xxxi, num. 56, 57, 58.) f:
CAP. XVI. — Saale, Saule, quid me persequeris? Quia ergo vir sanclus pravis ac male agetttibus sese
(Act. IX, 4.) etiam cuin non quseritur opponit, recte de equo Dei \
(In exposit. B. Job, lib. m, nura. 25.) Si enim ca- dicitur : Jn occursumperyit armalis (Job. xxxix, 21).
put nostrum tormenta nostra non tangerent, nequa- Intueri libet illtini sessoris sui calcaribus excitatum
quam affliclls membris persecutori suo etiam de coelo contra armalos bosles quantus Pauluni zeli fervor
ciamaret: Saule, Saule, quid me persequeris (Act. IX, accenderat, quando eum ad irrumpendas Ephes
5)? Si cruciatus nostri ejus pcenaenon essent, con- ihealri turbns zeli flamma rapiebat; scriptum quippt
versus affliclusque Paulus minime diceret : Suppleo est : Repleti sunl ira, et exctamuverunt, dicentes;
ea qum desunt passienum Christi in carne mea (Ephes. Magna Diana Ephesiorum, el impleta est civitas con-
n, 6). El tamen per resurrectionem jam sui capilis fusioneGaio ; el impetum fecerunt uno animo in theatrum,
exaltatus, dicens : Qui nos conresuscitavil,el conse- raplo et Aristarcho Macedonibus comittbus
dere fecit in cmlestibus. Nempe hunc in lerra perse- Pauti. Aique niox subdiiur : Paulo autem volente in-
cutionum tormenta constrinxerant : scd poenarum, trare in populum, non permiserunl discipuli, qttidam
suarura ponderibus pressus, ecce jam per gloriam' autem et de Asim Principibus qui erant amici ejtts,
capitis in cceloresidebat. miserunl ad eum, roganles ne se duret in theutrum
Act. xix, 28). ln quibus profecto verbis agnoscimus,
CAP.XVII. — El confestimceciderunt ab ocviis ejus g] quo impeiu contra cuneos adversanles irrueret, nisi
tanquam squamm (Act. ix, 18). eum per amicos et discipulos charitatis frema leun s-
sent. Sed si obviarc hostibus, si ultro pugnam pe-
(In exposit. B. Job, lib. xxxui, num. 51, etc.) tere, si iiosinctipsos semper relinquere in cursu no-
Fertur quia draconis corpus squarais tegilur, ne ci- slri fervoris debemtis; quid estquod idem praedicalor
tius jaculatione penetretur : ita corpusomne diaboli, egregius de semetipso laleliir, dicens : Damasci prm-
id est muliiludo reproborum, cum de iniquitate sua posilus Cenlis Arelm Regis cuslodiebatcivitalem Da-
cortipitur, quibus valet tergiversationibusseexcusare mascenorum, ul me comprehenderet; el per fenestram
:
conalur et quasi quasdam defensionis squamas ob- in sporta dimissussum per murum : et effugi munus
jicit, ne transfigi sagitla veritatis possit. Quisquis
enim dum corrip.tur, peccatuin suum magis excusare ejus (II Cor. xi, 32). Quid est quod equus iste ntodo
dum a sponle armatorum cuneos impetit, et raodo se ab
appetit quam deflere, quasi squamis tegitur, armatis hostibus, quasi trepidus abscondil; nisi hoc
sanctis prcedicatoribus gladio v.erbijaculatur : squa- quod necesse est ut in ejus artificiosa virlute disca-
mas habet, ct idcirco ad ejus proecordiatranseundi mus adversariorum pugnam, et conslanter aliquinJo
viam verbi sagiita non habet; durilia enim carnali appetere, et dcclinare? Ne-
ne Carnali prudeuter aliquando
repellitur, spiritalis ejus gladius infigatur. cesse est ijuippe ut per omne quod aginius, in inenlis
sapientia contia Deum Saulus obduruerat, qnando trulina posituni, hinc pondus, iliinc liucium noslri
cor ems nulla praedicationisevangelicaesagitta pene- laboris acstimemus; et cum pondus iruclum super.it,
trabat. Sed postquaro forli ccelitus increpatione ja- Iaborem quisque innoxie declinat; dummoJo sc in
culalus el superno respectu caecatus est, (lumen . aiiis exerceat, in quibus lttcro fructii.nn la-
ut ad Ananiam veniens illu- pondus
quippe acciperet, amisil) (G boris vincat. Cum vero suhsequeiiti qualilate fru-
minatur; in qua illuminatione quia defensionumsua- cluum, laboris meiisura aul acquaitir, aut vincilur,
rum durilia caruit, bene de eo scriptum est: Cecide- lahor nonsiuc gravi culpa declinatur. Unde piaeJi-
runt quasi squatitmab oculis ejus (Acl. ix, 18). Car- cator sanclus ciim Damasci valdc obsiinatas iiicntes
nalis videlicet integumenti ilium duriia presseral; cerncrel, eorum nolint ailvcrsiiati
et idcirco radios veri luminis non videbat. Sed post- persequentium a el semetipsum queui profuturuin
viclse sunt, delen- confligere, qu
quara superbaerepugnaliones ejus multis noverat, vidil posse delicere, et aut nullis se
sionum squamsececiderunt: qusc quiJeni sub Ananise illic, aut
manibus ab oculis cecicjeiunt corporis, sed unte jam peliit, el'paucis prode^se. Secessura crgo u certamine
felicius ad alia se bella ser-
sub domiuica increpalione cecideruut ab oculis cor- vavit; nonpugnaiurum enim loco virtus, sed locus virtuii de-
dis. Cum enim altse invectionis jaculo confossus fuit : et idcirco forlissimus milcs ab angustia obsi-
jaceret, humili ct
jam penetrato corde requirebat,
dicens : Domine, quid me vis facere (Acl. ix, 6)? lte- dionis, cerlaminis campum quxsivil. Ubi autem sub-
Regi proprio mulla adversarioruin colla
pulsis videlicet squamisjara au cordis viscera verilatis juganda subire belliim, vel cum morle non timuit,
sagilta pervenerat, quando deposila elatione super- conspexit, sicut ipse cum Jerosolyinam pergeret, euinque disci-
bise, eum quem impuguaverai, Dorainum conlitens,
et quid ageret ncsciens requirebat. Inlueri libet ubi puli, passione illius per proplietiam prcescita prohi-
cst sacvusille perseculor? ubi lupus rapax? Ecce in berent, sibiiiictipsi aitesfalur, dicens : Ego enim non
solum alligari, sed et mori paralus sum pro no-
ovem jam versus est qui percunctatur pastoris semi- mine Domini Jesu, neque enim facio animam meatn
tam quam sequatur. Etnotandum quol, cum diceret:
Quis es, Domine (Ibid., 5)? Nnn ei a Domino res- ".j.pretiosiorem quam me (Act. xxi, 13; et xx, 24). Qui
hichosiiles cuneos tliaiii praescila passione
pondetur : Ego sura Unigeuilus Patris , ego Princi- igilur sua imperierriluspeliit, illic de dispensalione fuis.^e
piuni, ego Verbimi ante ssecula. Quia eniin Saulus
lncarnaium Dorainum credere contemnebat, et ejus edocuit, non de liinore quod fugit.
humaniUlig infirma despexerat, de coelo hoc quod CAP.XIX.— Surge et sterne libi (Acl. ix, 54).
contempserat, audivit : Ego sum Jesus Nazarenus (In exposit. B. Job, lib. xxm, nura. 46.) Per le-
quem tu persequeris (Vers. 8). Ac si diceret : Hoc a ctiim vel stratum repausatio in bonis opeiibus de.-i-
me audi de superioribus, quod in me de inlerioribusi gnatur. Undein apostolorum Actibus Petrus aposto-
despicis. Auctorem coelivenisse desperas in terram. lus dicil : JEnea, sanal te Dominus Jesus Christus,
Ex terra ergo homineiu cognnsce de ccelo : ut tantoi surge et sterne tibi (Act. IX, 54). Quid est dicere,
in meamplius sacramenU infirmitatis metuas, quanto> Surge, nisi mala quae perpelrasti derelinque? Et
et per haec perducta in ccelestibus ad excellentiami quiclest dicere, sterne tibi, nisi mercedis causas in
polestatis probas. Prosternens igitur te nequaquamt quibus requiesceie debeas operare, ut et deserat
tibi hoc aclstruas quod anie ssecula Deus sum, sedI surgendo quotl lecit, et inveniat sternendo quod fe-
illud a me audis, quod de me credere dedignaris. cerit. Quod utrumque Propheta breviter comprelien-
Postquam enim dixit, Jesus, aJhuc in expressionei dit, dicens : Declina a malo, et fac bonum (Psal.
terrenae inhabitationis subJidil, Nazarenus. Velut si xxxvi, 27). Declinare quippe a nialo, est ab eo quo
apertius diceretur: Humilitatis meoeintirma suscipe, jaeuit surgere. Bonum vero facere, est merced»
et luae superbiaesquamas amitte. opera m quibus requiesceredebeat, praeparare. Qui
1093 S. PATERII EXPOSITIO VET. ET NOV. TEST. — SUP. ACTUS APOSTOLORUM. 1094
enmi declinat mala, sed bona adhnc non facit, sur- A altitudinem revelationis temperet memoria condi-
rexit quidem ab eo quod jacuil, sed ubi requiescere tionis.
debeat, necJum stravit. CAP.XXIV. — Et assumens circumcidit eum (Act,
CAP.XX. — Corneli, orationes tum et eteemosynm xvi, 3).
lum uscenderunl(Act. x, 4). (In exposit. B. Job, lib. xxvm, num. 28 et 29.)
(In exposit. Ezech. lib. n, hom. 7, num. 9.) Prius Si pro nostris bonis minimis, quibus actis profici-
ad ficlemveninius, et postmodumper spiritalium do- mus, nec Umen interraissis inlerimus, majora labo-
norum gradus coelesiis vitae atlitum intramus. Non rum mala proximis imrainent; necessario nos virlu-
enim virtutibus venitur ad fi.Iem, sed per lidein per- lum augmenta seponimus, ne inferioribus proximis
tingitur ad virlules. Cornelius eniin Cenlurio cujtis iidei detrimenta generemus; ne Unto jam qnod agi-
eleemosynoeanle baptismum, Angelo teste, laudatoe iuus virlus non sit, quanto per occasionera sui in
sunt, non operibus venit ad fideni, sed fide venit ad alienis cordibus fuudamenta virtutum destruit.
opera. Nam ei per Angelum dicitur : Oraliones lum Quam discreiionis lineam bene antc inluentiura ocu-
et eleemosynmascenderuntin conspectu Dei (Acl. x, los Paulus tendit, qui et Gentiles ad libertatera lidei
4). Si enim Deo vero el ante baplismum non credi- venientes circumcidi prohibuit; et tamen Lyslris,
derai, qtiem orabat ? vel quomodo hunc omnipotens alque Iconium transiens, ipse Timotheum qui Gen-
Deus exauJierat, si non ab ipso se in bonis perlici tilipalre editus fuerat, circumcidit (Act. xv et xvi).
petebat ? Sciebat igitur Creatorem omniuin esse ViJens enim quod nisi se mandata litlerae servare
Deuin, sed quia ejus omnipotens Filiits incarnatus OslenJeret, Judseorum rabiem etiam in his qui sibi
esset ignorabat, neque eniin poterat bona agere, g tunc comitcs aderant, excilaret, assertionis suce vim
nisi credidisset; scriptum namque esl : Sine fide proposuit, et sine damno litlei se suosque a persecu-
impossibileesl placere Deo (Hebr. xi, 5). Fidem ergo tionis iramanitale custodivil: fecit quod fieri iidei
habuit cujus orationes et eleeniosynaeplacere potue- amore prohibuit, sed ad fidei retorsit ministeriurn,
rant : bona autem actione promeruit, ut Deurn quod quasi non lideliter fecit. Plerumque enim vir-
perfecte cognosceret, etincarnationis ejtis mysterium tus, cum indiscrete tenetur, amiltitur, cumque
crederet : quatenus ad sacramenta baplismatis per- cliscrete intermiltiiur, plus tenetur. Nec inirum si in
veniret. Per lidem ergo venit ad operationem, sed incorporeis intelligimus, quod agi et in corporeis
per opera est solidatus in Hdem. rebus videmus. Ex studio namque arcus distendilur,
CAP.XXI. — Surge, Petre, occideet manduca ut in suo tempore cum utilitate tendatur; qui si
otium relaxationis non accipit, feriendi virtutem ipso
(Act. x, 13). usu tensionis perdit; sic aliquando in exercitatione
(In exposit. B. Job, lib. xm, num. 15.) Maxilla virtus, cuin per discretionem praetermittitur, rtser-
quippe Ecclesioesancti proediratores sunt, sicut sub vatur : ut tanto post vilia valenler feriat, quanto a
Judoeoesp cie per Jeremiam dicitur : Plorans, plora- perseculione inlerius prudenter cessat.
vil in nocle, el lacrymmejus in inaxillis ejus (Thren. CAP.XXV. — Vtr Macedo erut (Act. xvi, 9).
1, 2); quja in adversitale Ecclesioeilli amplius plan-
gunt, qui vitam carnalium confringere proedicando (In exposit. Ezech. lih. u, hora. 1, nuin. 12.) Fu-
novcruut: Per ipsos quippe sancta Ecclesia iniquos niculum et raensurae calanium in manu sua Redem-
a vitiis conterit, el quasi glutiens in sua membra plor noster tenuit, cum Paulum apostolum per appa«
convertit. Uncleipsi quoque primo ptoedicatoi, ve- C rentein virum Macedonem admonere dignatus est;
lut maxillae E.-cIesisc, dicilur: Occide el manduca ita ut idem Macedo vir diceret : Transiens , adjuva
(Act. x, 13). Hinc est etiam quod Samson (Judic.xv) nos (Act. xvi, 9). Et tamen volenles apostolos ad
maxillam asini lenuit, et hostes premit: quia Re- procdicandum ire in Asiara non permisit Spiritut
demptar noster simplicitatem atque paticntiam prse- Jesu. Quid esl quod sancti apostoli, et ibi vocantur
dicautium suae mauu virtuti* tenens, a vitiis suis ire, ubi fortasse pergere non cogiiabant, et illuc
carnales inlerfecit, et maxiia in terram projecla ubi pergere desiderabant, ire prohibentur, nisi
postraodum aquas fudit; quia data inorli proedica- quia occulti judicii luniculus et mensurse calaraus
toruin corpora, magna populis inonslravere mira- tenetur in manu : ut et alii verba vitse audiant,
cula. et alii nullatenus audire roereantur. Funiculus
CAP.XXII. — Idem ac supra. ergo mensurse esl qui alio tractus est, aliuude re-
tractus.
(In exposit. B. Job, lib. XVIII, n um. 56.) Macla
et manduca (Act. x, 13). Qund maclatur, a vita occi- CAP.XXVI.— Quid vult seminiverbiushic dicere
ditur; id vero quod comeditur, in comcdentis cor- (Act. xvn, 18).
pore commulatur. Macta ergoet inanduca dicitur, id (Regul. pastoral. npart., cap. 4.) In mente quippa
est a peccato eos in quo vivunt, inierfice, et a sei- auJientium s"emen secuturse cogitaiionis est auditae
psis in tua illos membra converte. qualitas loculionis; quia dum per aurein sermo con-
CAP.XXIll. — Surge; et ego ipse homosum (Act. x, cipitu., cogitatio in menle generatur. Unde ab hujus
munJi sapieniibus prsedicator egregius seminiverbius
26). un est vocatus
B. Job, lib. xxi, num. Primus (Act. xvii).
(In exposit. "24.) — Genus ergo cum simusDei (Act. xvn,
pastor Ecclesioe,cum adorante se Cornelio super se CAP.XXVII. 29).
sibi honoremvideret oblalum, ad ccqualilatem con-
dilionis susecitius recurrit, dicens : Surge ; el ego (In exposit. B. Job, lib. xx, num. 41.) GenusigU
ipse homosum (Act.x, 26). Quis enim nesciat quod tur cum simus Dei, non debemus mstimare auro et
Coudilori suo homo dcbeat, et non homini prosterni? urgento, aut iapidi sculpturmartis, et cogitalioniho-
quia ergo humiliari sibi plusquam dcbuit, proximura minis divinumesse simile (Act. xvn, 29). Genus vi-
vidit, ne ultra liumaiiitalis inetas raens intuuiesce- delicet Dei dicimur, non ex ejus natura cditi, sed
ret, esse se honiinein recognovit; quatenus illati sibi per spiritum illius et voluntatem conditi, et ado-
honoris elaiionem frangeret ex cousiderau sequali- ptive recreali. Tanto igiiur aJ lianc nobililatem quis-
Ute conditionis. Hinc a Joannc angelus adoratus, que erigitur, quanto per acceptam imaginem ad si-
creaturam so esse cognoscit, dicens : Vide iie (ece- inililudinem illius ex imilatione renovalur.
ris; conservustuus sum, el frutrum tuorum (Apoc. CAP.XXVIII. — Contestorvoshodierna die (Act. xx,
xix, 10). Hinc prophela cutn ad videnda subtimia
rapitur, Uliushomiuis vocatur; ut ductus ad ccelestia, 26).
Uoiiiiiieinse esse uieiiiinerit. Ac si euin diviiia vox (In exposit. Ezech. lib. l, hom. 11, num. 9 etfuerat
10.)
verbis apertioribus aduioneat, dicens : Meinento 0 quam liber a commissorurn sibi sanguine
quid sis, ue de his ad quae raperis extollaris, sed prsedicator egregius qui dicebat : Mundus sum a
1095 APPENDIX AD S. GREGORIIOPERA OMNIA. 1090
tanguine omnium';non enim sublerfugiquominus an- A tuum, ne dederis somnumocutis tuis, nec dormitent
nunliarem omneconsitiumDei vobis (Act. xx, 26). Si palpebrmtum (Prov. vi, 3).
eniiu nou annuntiasset, mundus a sanguine non es- CAP.XXIX. — Idem ac supra,
set; quibus omne consilium annunliare studuit, ab
eorum sanguine mundus fuil. In qua voce nos con- (Regul pastor. iu part., admon. 26.) Paulrsex eo
Venimur, nos constringimur, nos rei esse ostendi- se a proxiraorum ganguine mundum credidit, quod
mur, qui Sacerdotes vocamur : qui super ea mala feriendo eorum vitiis non pepercit, dicens : Contcstor
quoepropria habemus, alienas quoque mortes addi- vos hodierna die, quia mundussum a sanguineontnium:
mus; quia tot occidimus, quot ad niortem ire non enim subterfugi,quominusannunliaremomnecon-
quotidie tepidi, et tacentes videmus. Cum vero di- silium Dei vobis (Act. xx, 26).
citur : Sanguinem autem ejus de manu tua requiram CAP.XXX. — Vtrt
(Ezech. lii, 18) : si hoc in loco sanguinis nomine fratres, ego Pharismus sttm (Act.
inors corporis designatur, valde nobis de nostro si- xxui, 6).
lentio augetur metus; quia si in subjectis suis is qui (Regul. pastor. m part., admon. 24.) Qui ergo ini-
prseiatus ad speculandum est, etiam de [morte cor- quos pace sociat, iniquitati vires administrat, quia
poris quandoque morituri, tam graviter reus tenelur, bonos deierius depriinunt quos et unanimiter perse-
quo reatu de morte animsc subjectorum constringi- quuntur. Unde et pracdicator egregius gravi Phari-
lur, qucepotuisset semper vivere si verba correptio- saeorumSadducseorumquepersecutione deprehensus,
nis audisset? Sed melius possunt sanguinis nomine inter semetipsos dividere studuit quos contra se nni-
peccatasignari. Undequidain cum peccatacarnis de- tos graviter vidit, cum clamavit, dicens: Vtri fra-
fieret, dixit: Libera me de sanguinibus, Deus, Deus, B tres, ego Pharismus sum, filiusPharismorum, de speet
satutis mem(Psal. L, 16). Sanguis ergo morientis de resurrectione mortuorum ego judicor (Act. XXIII,6).
nianu speculatoris requiritur, quia peccatum subditi, Dumque Sadducscispein resurreclionemque inortuo-
culpae praeposili, si tacuerit, reputatur. Est ergo rum esse denegarent, quam Pharisaei juxla sacri
quod faciat ut etiam moriente subdito se liberum eloquii praccepta crederent, facta in persecutorum
reddat. Surgat, invigilet, raalis aclibus contradicat, unaniinilate dissensio est, et divisa lurba illaesus
eicut scriptum est : Discurre, festina, suscitaamicum Paulus exiit, quaehunc unita prius immaniter pressit.

LIBER SEXTUS.
Ve Testimoniis in Epistolas Catholicas.
CAPDT PRIUUM. — Apud quem non est transmutatio linguosusnon dirigetur super terram (Psalm. cxxxix,
(Jacob i, 17). 12); hinc Salomon iterura dicit: In multiloquiopec-
calum non deerit (Prov. \, 17); hinc Isaias ait: Cul-
(In expositione B. Job, lib. n, num. 38.) Per Ja- tus jttstitim sitentium<(Isa. xxxvn, 17). Videlicetiu-
cobum dicitur : Apud quem non est trunsmutatio, nec dicans, quia mentis justitia desolatur, quando ab ira-
vicissitudinis obumbratio (Jacob, i, 17). Ipsa enim moderata locutione non parcitur. Hinc Jacobus dicit:
mutabUilasumbra est, quae divinam obumbraret lu- C i Si quis putat se religiosttmessenon refrenans
cem, si hanc per aliquas vicissitudines permutaret; sed linguam
seducenscor vana est
sed quia Deo mutabilitas non venit, nulla ejus lumen suam, i, 26). Hinc rursum
suum, kujus
ait: Sit omnis
religio
Iwmoveiox
umbra vicissiiudinis inlercidit. (Jac.
ad audiendum,tardus autemad toquendum(Ibid. v. 29).
CAP.II— Ilem de eodem. Hinc iterum adjuugit: Lingua inquietummalum, plena
(In exposit. B. Job, lib. xxxn, num. 9.) Gravis venenomortifero (Jac. m, 8).
perfidiceerror admittitur, si fortasse quis timet quod CAP.V. — Ira enim viri justitiam Dei non operatur
ra illa diviniutis substantia furore traiiquiilitas va- (Jacob, i, 20).
rielur. Creator naraque omnium eo summseimmorta-
liutis est, quo creaturac more mulabilis non est. tiam (In exposit. B. Job, lib. v, num. 78.) *ra vm justi-
Dei non operatur (Jac. i, 2). Quia dum pertur-
Hinc de illo per Jacobum dicitur : Apud quemnon bau mens judicium suce
est transmutalio, nec vicissitudinis obumbralio(Jac. quod furor suggerit, rectumrationis exasperat, omne
i, 1"). pulat.
CAP.VI. — Si quis aulem totam legemservaverit
CAP.III. — Item idem de eodem. (Jacob. n, 10).
(In exposit. B. Job, lib. xxv, num. 9.) Omnisnam- (In exposit. B. Job, lib. 19, num. 32, 33.) Vesli-
que mulatio velut quocdam mortis iraitatio est : id mento utique cum vestimur, ex omni parte circum-
enim quod mutat, quasi ab eo quod erat interhcit, ut damur. Ille ergo justitia sicut vestimento vestitur,
desinat esse quod fuit, et incipiat esse quod non qui se undique bono opere protegit, et nullam par-
fuit. Lumen igitur verum , Creator videlicet noster, tem actionis suacpeccato nudam relinquit. Nam qui
quia nulia mutabilitatis vicissitudine tenebrescit, " in aliis aclionibus justus est, in aliis injustus : quasi
uullis nalurae suac defectibus obumbratur; sed ejus hoc latus cooperuit, illud nudavit, nec jant bona
esse sine mutabilitate fulgere est, tenebrae vel umbra sunt opera, qusesubortis aliis pravis operibus inqui-
mortis dicitur ei non esse. Unde alias scriptum est: nantur. Hinc enim per Salomonem dicitur ; Qui in
Apud quem non esl Iransmutatio, nec vicissitudinis uno offenderit, multa bona perdel (Eccle. ix, 18).
obumbralio; et unde rursum Paulus apostolus dicit: Hinc Jacobus dicil: Quicumquetotam tegem servave-
Quisolus habet immortalitutem,et tucem habitat inac- rit, offendat autem in uno, factus est omnium reus
cestibilem. Sed cum cuncli noverimus quod et hu- (Jac. II, 10). Quam videlicet sententiam suam ipse
mana aniraa, et angelici spiritus sint immortales in- diiigenter exposuit, cum subjunxit: Qui enim dixit,
stituli, cur ab apostolo solus Deus immortalitatem, JVonmmchaberis,dixit, Non occides. Quodsi non mm-
habere perhibetur: nisi quia solus vere non morilur, chaberis, occidas autem, factus es transgressor legis
qui solus nunquam mutatur? (Ibid. v. 11). Cordis ergo oculis circumquaque por-
CAP. IV.—Siquis putat se religiosum esse rectis, uudique nobis adhibenda custodia est. Unde
recte quoque per Salomonem dicitur : Omni custo-
(Jacobi, 26). dia serva cor tuum: quia ex ipso vita procedit (Prov.
B.
(In exposit. Job, lib. vn, num. 58.) Quia aulemi iv, 25). Dicturus enim custodia, pVaemisitomni, ut
nralliloquio quisquis serviens rectituJinem jnstiiiaj: videlicet unusquisque hinc inde se diligenter
tenere non possit, lestalur propheta, qui ait: Vir ciat; et quandiu iu hac viu est, contra spiritales inspi-
1097 S. PATERII EXPOSITIOVET. ET NOV. TEST. — SUP. 1 EP. S. PETRI. 1098
iniinicos in acie se positum sciat : ne mercedem. A somni muniatur custodia, unum vero in ea foramen
quam per has actiones colligit, per alias amittat: ne tanlummodo iminuiiitum per negligcntiam relinqua-
liinc liostis fores obstruat, et aliunde aditum pandat. tur, inde proculdubio hostis ingredilur qui undique
Si qua elenim civitas contra insidiantes inimicos exclusus esse videbatur.
magno vallelur aggere, fortibus cingatur muris, in-

1N EPISTOLAM S. PETRI PRIMAM.

CAPUTPRIMUM. — In quem desiderant angeli ipsi quidem portantur ab aliis, sed alios ne
(I Pelr. \, 12). quaquam portant: quia et hi qui in fine Ecclesise,
id est in extremitate mundi nascituri sunt, tole-
(In exposit. B. Job, lib. xvm, num. 91.) Quia de rantur quidem a majoribus, ut eorura raores ad
Deo per primum Ecclesiaeprcedicatorem dicitur : /n bona merila coinponantur; sed cum eos non sequun-
auem destderant angeli prospicere(I Petr. i, 12); sunt tur qui per illos proficiant, nullos super se iidelis fa-
nonnuili qui nequaquam videre, vel angelos suspi- bricaejam lapides portant. Ntinc itaque alii portan-
cantur. Et tamen dictum per Veritatis sententiam tur a uobis, nos vero portati sumus ah aliis : omne
scimus : Angeli eorum in cmlis, semper videnl faciem autem pondus fabricac fundamenium portat, quia
Patris mei qui tn cmlisett. (Matth. xvin, 10). Nunquid B mores simul omnium solus Redemplor noster tole-
ergo aliudVerilas, aliud praedicatorinsonat Veritatis? ral, de quo Paulus ait: Fundamentum autem aliud
Sed si senlentia ulraque confertur, quia sibi nequa- nemo potest ponere, prmter id quod positumest, quod
quam discordet agnoscitur : Deum quippe angeli et est ChristusJesus (ICor. ui, 11). Porlat fundamentum
vident, et videre desiderant; et intueri sitiunt, et in- lapides , et a lapidibus non pprtatur : quia Redem-
tuentur. Si enim sic videre desiderant, ul effectu sui ptor noster omnia nostra tolerat, sed in ipso non
desiderii minime perfruantur, desiderium sine fructu fuit quod tolerari debuisset.
anxietatem habet, et anxielas poenam : beati vero CAP.III.—JVon»'»veste preiiosa (I Petr. in , 3).
angeli ab omni poena anxietatis longe sunt, quia nun-
quam simul poena et beatitudo conveniunt. Rursum existimet (Hont. 6, in Evange). , num. 3.) Neino ergo
cum eos dicimus Dei visione satiari, quia et Psal- in luxu atque in studio vestium peccatum
mista ait : Satidbor, dum manifestabitur gloria tua deesse, quia si boc culpa non esset, nullo modo
(Ptal. xvi, 13); considerandum nobis est, quoniam Joannem Dominus de vestimenti sui asperitate lau-
salietatem solet fastidium subsequi. Ut ergo recte sibi dasset. Si hoc culpa non esset, nequaquam Petrus
nlraque conveniant, dicat Veritas : Quoniam semper apostolus per Epistolam feminas a pretiosarum ves-
vident: dicat praedicatoregregius : quia semper videre tium appelitu coropesceret, dicens ; JVon in veste
desiderant; ne enim sit in desiderio anxieias, deside- pretiosa (I Petr. \\\, 3). Pensate ergo quae culpa sit
rantes satiantur. Ne autem sit in satietale fastidium, hoc etiam viros appetere , a quo curavit Pastor
satiati desiderant. Et desiderant igitur sine labore, Ecclesiaeet feminas prohibere (I Tim. n, 9).
quia desiderium satietas comitatur; et satiantur sine G CAP.IV.—Parati - semper ad satisfactionem(I Pelr.
fastidio, quia ipsa satietas ex desiderio semper ac- III,15.)
cenditur. Sic quoque et nos erimus, quando ad ipsum (In exposit. B. Job , lib. xxm, num. 24.) Yera
fontem vitaevenerimus : erit nobis delectabiliter im- doctrina Unto vehemenlius elationis vilium per co-
pressa sitis siroul atque satietas, sed longe abest a giutionem fugit, quanlo ardenlius verborum suo-
siti necessitas, longe a satietate fastidium; quia et rum jaculis ipsum magislrura eialionis insequitur.
sitientes satiabimur, et satiati sitiemus. Cavel enim ne eum magis elatis moribus praedicet,
CAP.II. — El vos lanquamlapides vivi (I Petr. n, 5). quem in corde audientium sacris sermonibus insec-
Ezech. lib. hom. num. tatur. Humiiitatem namque, quae magistra est om-
(In exposit. n, 1, 5.) nium materque virtutum, et loquendo dicere , et
Per Psalmisiam dicitur : Jerusalem qum mdificatur vivendo conatur ostendere, ut eam apud discipulos
ut civilas (Psal. cxxi, 3). Quia enim illa inlerna pa- veritatis plus moribus
cis visio ex sanctorum civium congregatione con- Unde Paulns Thesgalonicensibus quam sermonibus eloquatur.
struitur, Jerusalem ccelestisut civitas aedilicatur;quae minis proprii Aposlolus oblitus loquens, quasi cul-
tamen in hac peregrinationis terra, dum flagellisper- , ait: Facti sumus
in medio vestrum ( 1 Tessal. n, 7). Unde Pe-
cutitur, tribulationibus lunditur, ejus lapides quoti- parvulitrus apostolus , cum diceret: Parati semper ad sutis-
die quadranlur. El ipsa est civitas, scilicet sancta omni poscenti vos rationem de ea qum in
Ecclesia qux regnatura in ccelo , adhuc laborat in factionem vobis estspe(l Pelr. m, 15). ln ipsa doctrinae scienlia
terra, cujus civibus Petrus dicit: Et vos tanquam la- qualitatem clocendi asseruit esse servandam, sub-
pidei vivi supermdificamini (I Petr. n, 5). Et Paulus Sed cum modesliaet timore conscientiamhaben-
ait : Dei agricultura, Dmimaificalioest (I Cor. m, 9). dens!: tes bonam.
Quaevidelicet civitas habet hic in sauctorum mori- jy CAP.V. —
bus magnum jam aedillciumsuura; in aedificioquippe Vnusquisquesicut accepitgratiam (I Petr.
lapis iapidem portat, quia lapis super lapidem poni- iv, 10).
tur; et qui portat alterum, porlatur ab altero. Nam (In exposil. B. Job, lib. xxvm, num. 22.) Sic
vicissim se proximi tolerant, ut per eos aedificium iUque Creator noster ac dispositor cuncta modera-
chariutis surgat. Hincenim Paulus admonet, dicens: tur, ut qui extolli poterat ex dono quod habet, hu-
Invicemonera veslra porlate, et sic adimplebilistegem milielur ex virtute quam non habet. Sic euncta mo-
Christi (Galat. vi, 2). Cujuslegis virlutem denuntians, deratur, ut cum per impensam gratiam unumquem-
ait: Pleniludo legis charitas (Rom. XIII,10). Si ego> que' sublevat, etiam per disparem alterius alterum
enim vos portare negligo in moribus vestris, et vosi subdat, et meliorem quisque dono alio eum q.ii sibi
me tolerare contemnitis in moribus meis, charitatisi subjicitur attendat: ac licet se praeireex aliis sentiat,
inter vos aedificiumunde surgit, quos vicaria dilectioi eidem tamen quem superat se iu aliis postponat: Sic
per patienliam non conjungit? in sedificioautem, ut; cuncta moderatur, ut dum singula qucequesunt ora-
praediximus, lapis qui portat, portatur, quia sicul egoi nium , interposita quadani charitalis necessitudine,
jam eorum mores tolero, qui adhuc in conversationei fiant oinnia singuloruin; et unusquisque sic quod non
boni operis rudes sunt: iU ego quoque ab illis tole- accepit in altero possideat, ut ipse alteri possidendum
ratus sum, qui me in timore Domini prsecesseruntet: quod accepit huroiliter impendat. Hinc enim per
poruverunt, ut portatus portare discerem. Sed ipsii Pelruni dicitur : Vnusquisquesicut accepitgratium in
quoque a maj'oribus poruti sunt. Lapides vero quii alterutrum iltam admimstrantes,sicut boni aispensuto-
in iummitate atque extremiute fabricae ponuntur,, resmultiformisgratim Dei(IPet. iv, 10). Tunc namque
PATROL.LXXIX 35
 1099 APPENMX AD S. GREGORIIOPERA OMNIA. «00
bone raulliformis gralia Dei dispensatur, quaudo ac- A nunc bonorum vita et labore cognoscimu=,si eiueii-
ceptum donum , efcejus qui hoc non liabet credilur, dari; dum lempus est, nolumus,quanta post animad-
«nando propter eua cui impen.litur datitm pulatur. verstone feriaraur. Electos quippe Dei cernimus et
CAP. VI. — 1
Si quis loquitur, qitasi sermones Dei pift agere1, etcrudelia mnifa tblerare. Hinc ergo cpl-
(I Petr. iv, 11). Wgitordistrictns judex quanU fefiat districlione quos
(In exposit. Ezech. lib. l, hom. vn , num. 21.) reprobat, si hic cruciat quos amat, Petro atlestanie
.Qwft-enim-bona-nostrsrnoir a nobis stmt, sei' ab eo qiii alt: Tempusest ut juaicittm incipiai de domo Dei.
haecaccepimus a quo factum est ut essemus, tanto ea Si autem primum-a nobis , quis finis eorum qui non
nobis non debemus retinere privaUs quaiito ca nobis credunt Dei Evangetio(I Pelr. iv, 17)?
conspicimus ab auctorc nostro ad communem ulilila- CAB.YIIL—Etsi justus-quiUem.vix(i Petr. i\r, 18).
teni daU. Unde.reete Petrus apdstolus in exhorta-
tione bujus-reisubdtt, dicens: Stcirt•Joni rfispeirsa- (In exposii. B. Job , lib. v, mmi. 22.) Bene autem
tore* muttiformis gratim Dei (I Petr. IV, 10) , atque atibdujtir-.Et venit supormeindiynatio (Job , ni, 25).
adhuc adjecit: Si quis loquilur, quasi sermones Dci, Magua quippe arte doctrinse dictueusverba, prmtuiit
tiquis ministrat, tanquamex virtute quam adminislrat rocte facta>;ufcitinc unusqiiisque consideret quoopec-
Deus(Ibid. v. 11 ): Ac si aperte dicat: Hamihter oantes posuaohtm stipplieia maneant, si eiiam justos
impeiidite bonum proximis, ipiia scitis vobisnon a Um valida hic ftagella castigant. Hincest eniin quod
Vobisesse quod habetis. Petius ait-: Tempus ett ut incipittt*judicium'dedomo
£AP. VII. — Queniam tempus estul incipiat(l Petr. Dei,et sijustu*vix salvabiitir^.impiusef.peccatornbi
iv, 17). parebunl'(l Petr. IV, 17)'?
(In espositi B. Job>, ltb. IX, num. 90.) Ex ipsa B

1N KPISTOLAM S. PETBJ, SECUNDAM.

CAPUTPRWUM. — Minis'rale in fide veslra virtutem CAT». IV. — Et quasi lucernm lucenti (II Petr. i, 19),
(IIPetr.\,5). (In exposil. B. Job, lib. xix, num. 18-.) Luccrnoc
(Regul. Pastoral. tert. part.,. admonit. 20.) Nisi enim sigualur nomine sactce lumen Scripturse, de
Kientes abslinentium pieruraque impatiefiUa a sii)u qua-ipsa Ecclesia pastor dicil: Habemus firmiorem
tranquiUiUlis exculeret, nequaquam, cumdicerefc: propheticum sermonem, cui benefacilis atlendentes',
Kinistrate autem in fide veslra virtutem\ in, virluie quasi lucernw lucenti in cuiiginoto loco , dmtec dies
autem scientiam, in scientia autem abtliqentiam.(Ii lucescqt, ellucifer oriamrmot>rdibusvesiris(Il Petr.
Pelr. i,l5),protinus vigilanter adjungoret, dicens: 1,19). Et P&ahwstaait: Lucerna pedibus meis verbum
Jn abstinentia aulem patientiam. Deesse quippe abstl- tuum, Domine.(Psat. cxviu , 105)i Qniai autenr prin-
nentvbus palieiitiara praevidit, quae eis ut adess-et cipale ncatrum niens esl, appellatione capiiis ineiis
admonuit. vocatur. Unde per Psalmislam dicitur: Impinguasit
CAP.II. — Voce.delapsa ad Deum (II Petr. i, 17). in oleo caput meum (Psal. xxii, 5); Ac si apertc
dicat: CtiariUtis pinguedine replesli montem. Nunc
(br exposifc. Ezecli. lib. w, hom. 6, iium. 11.) ergo lucerna super caput Ecelesiae splendet, ifuia
Fuerunt quidam qui secundam Petri Epistolam, in sacra-eloquia tenebivasnostraemenlis irradiatit, ut in
qua Epistolae Pauli laudaise sunt, ejus dicerent non hoc caliginoso'vitaei prsesenUs loco, dum verborum
fuisse. Sed si ejusdem Epistolseverba-pensare voluis- Dei iucem percipimus , quaa-sint agenda videamusi
eent, lbnge aliler sentire potueratrt.; in ea quippe Runc ad lumen in tenebris ambulat, quoniam sancta
scripuim est: Voce delapsa ad cum Itujuscemodi a Q universalis Ecclesia;, elsi alienaeocculta cogit-ationis
magnifica gloria: Hicest Filius memdifectus, i« quo non penetral, qpia quasi faciem non cogjioscit in
mini bene comptacui; atque subjungitur: Et hanc nocte1, ponittamen gressus.boni operis, direcla-lu-
tocem nos audivimu*.,cttm essemus cwmipsoin monle mirie supern u locutionis.
tancto (I Petr. \>17). Legant itaque Evangelium , et CXP.V.—Sicut el
charissimw fraler noster (II Pelr.
grotinus agnoscantj.qui»cum'vo» ista de ccelovenlt, iu, 15),
Pelrus aposlolus in moute cuiwDomino stetit. Ipse
ergo hanc Epietolam scripsit, qui hanc vocem in Apostolorum (In exposit. Ezecli. lib, ti„hnm. 6, num. !).)
saonte de Domino audivit. priiuus cum mulu discipuios:admono-
— ret, atque a quibusdam deirahi do Pauli scriptis agno-
€AP. III. Et habemus firmiorem propheticum(II
Petr. i, 19). sceret, dicit: Siculcharissinws, frater mster- Puulus,
secundumdatam sibi sapienliam scripsit vobis,toquenf
(In exposit. Ezech. lib.n, bom. 3, num. 17.) Ut tn eis de his in quibussmil quojdam difficitia inlet-
sancti apostoli perfectaeincarnationis dominicaeinys- leciu ,,qum indocli etinslabilesdepxamnisiculet r«v
terlum crederent, illorum prsedicatio obtinuit, qui teras ScripiUras ad suam, ipmrum- penUiioneni(II'.
Boc, priusquara iieret, et videre et prsedicarepobie- Petr. m, 15). Ecce Pelnusi in Gpislolis suifl.a*.serit
runi. Uiiderecte quoque primus apostolorura, raagna Paulum in liis quae scripserat atlmirandum, Ece&
scilicet columna veri tabernaculi , loquitur, dicens: Pauliis in Episiolis suis scribitPetnumirepreliensibi-
Mabemusfirmiorempropheticumsermonemcui benefa- lem. Certe cniiu nisi le^issot.Peteus EpistoJas Pauti^
cuit attendentet, arnsi lueernm lucenti in ctdigrnoso non laudasset; si aulem legit, qAti*iUio ipse re-
laco (11 Petr. i, 19). In quibus verbis indicat quam- prehensibilis dioeretur, invewt. ^micu*ergo variUt-
viS'ad alu surrexil es culmine, ibi religata persistat O tis laudavit etiaui quod.repr*Uwisusiest,,aUt«e:etlioc
in fide. Qusetamen lucerna propbetici sermonis jam ipsumplacuit, quia in liisuion.platttie«tl, cjuseallter
quidcm inteUigentifonslueet; sed adhuc non inteili- q^iam*debueratsensit- Pensate., rogo-, fraire* charis-
geutibus: oooperu allegoriarum obscuriutibus per- siini. in quo mentis verlice stelit, qut- iilas Epistola».
manet. Unde etiam per Psalmistam de iisdem diciis laudavit in quibus seseripUim vihwerabilemi irtvenit,
; piopheUrum:dicitur: Tenebrosaaqua in nubibusaeris qupe illa UnU esse mansueUndo> potiuit, quse quieg
[ Psati xw, 14)-; quia videlicet occtdta est scientia animi, quse soiiditas atque uapeNruiihatiaoogita<-
in prophetisv tionis?

IN EPISTOLAM S. JOANNIS PRTMAM.

CAPCTPRIMUII. — Sed si auis peccaverit, advocatum eesse est ut nos qui parvuli auliuc sumus, periecto-
habemus.(I Joan. u , 1). ruin semper et virtutes eMacryaias anlo meritisnos1»
(In exposit. Ezech. lib. i, hoiu. 7, nuui. 24.) Ne- trse ocuios ponamus. ImiterBUf quar in iilis aspicf-
1101 S. PATERII EXPOSITIO VET. ET jSOV. TEST.—SUP. I EP. S. J0ANN1S> lifig
inus , ut dum cceperimus per increiueaU- creseere, A piscenlia oeutoruttt',.et superbia vitm, qnw non etfejt
pnssimus abillo. clistricto examine mala quae fecimus Prttre. sed-ex mun-.loeet,et mundustnmtit' et coWo^
velare. In assiduis eninr fleUBus,ih qioUcliana nosfra piscentia ejust (Ibid:)\
]j«}iiiteBlia,.bahemusSarcerdotemitoceelis, qiri irrter- €AP.V. — Sicut unclio ejus dbcet vas de omnihutt
^teiiatunotRob»),cle-quo> eiiam per Joftnnem cliciturT (IJoan.nr 2TJ^
Siquh-.pe<ica\xmt,advocaiumlmbenws apud 1'titrein (,ln exposil B.Joh „ lib. v,, num-. 50v) PotestTanu»
J&wm ChrwUtmjustami; et ipse est propHiatiwpro vcrlium ahs^ondiiiimaUocutioiotima»aspiratiojMO
peeaaJis-no&trhs (i Jouiw. n, t)\ ioee exsultttt atriinns pcr datiJia .loannes-dicit: Vne&».ejus doatktm
«uuvadnaeaU nostei petentiao» suilimus-,sed' exsiitla- Ljilelligi-,
Itjauemnostraari.iterumremordet Unvor,qii-mipse qtjj de omnihis. (iJoan., n, 27.) Qti« nimiciim aspieaUo
lliinifi4i:)Ui.ine[!t'i« contiiigeinla.subleva*,. ot teinpo-
Hiibiaadwjaaiusesfe.dioitw justus : non eniweausas faies CDgitationes(lcpBiiiii-ut,,,aalwnis-haac desidetw
injustiti» haJieraus.Justns vero rtdvocarus' fnftistatf inHaminaj,;, ut nihil ei j.uu ui«i qua supemat SHMt
Qaueasnallbniiodo soseipi^ nec verb»tlBre'proinjus>
Uua cansenUt.. Quid ergo-agimus, ^charissimr-traffes Iibeat, et cuncta quae inferius de humana perstntnuitt
contemnal. Ab.scondjtum ergo verbum
wci iSeilrecce ocramt savimoquo# agamus^malar corru|ilionc, audire-, estToeutionem sancli Spirhus corde Conci-
qwn faciimi*.et desernmusset* accusenvu»-;seriptutii pere; quseprofeciosciri'non potest, nisi a quo haheri
e&b: .lu&tm i» principio aeemator esf sui'- ('Prov, Uiide?et VeriUtis voce dfe hac nbscondita
xvnty tiZ)t.©^iitiBeteteiiim.pee«ator cowversus-innV polest. locutioJie clicitur :
Wbos,.jan»juslcH-9«s»inchoat CHfl»eosperit srccusare eleiumdabit vobis,ffgw rorjuboPatrem, el aliumpara-
suarrfr. t« maneap vobiscum in mternmn,
qMOifeaitu Cur eniiwjiistusiwB sitqui conlra- 1 ' Spirilumiveritalis quem mundus non potesl accipere
B
injitslktnnaw janfcpe* laertymas seevit'?'juseHS igitur atf-
«ueatns noster juslos BOSdefcndet m jttdicio , quia (Joan-. xi¥, VaPf.Sicut enhn idero paracletus post Me,-
ct e%>accBsamns diiioris-.iisvenstim, alitis bumani generis coitsolator^
uosntetip^ws oognoscilntiv injustos;
lion ergo in fletibu*, m» irractibus-nostris-j sedin in<semetipso invisibilis est; ila> omnem qiiem reple-
advocati itostri allegationa confidaiuus... verit, ad.desiderandu invisibilia acceudit: Ei quonism
liiundana corda solavisibilia diligunt, llttitc mundttS
CAP.n.~- Qui dicitiQuia.diUga ' Dernnet tnattdatm non accipit, qaiaad diligenda invisibitia rion assur-
(I Jodn. u, 4);.J gil. Sseculares eiiim mentesi,qnawto se-fbrasper desi»
(EoniiL 30 in. E«a«ft, nuim L)>Brobatixrdileetiie-- cltti-,ia.ttilaU»t,.Untoad<recepUonem illkissinum cor-
nis exliibitioe&Uojjeris;, hin«, iiii Epis.toJa-sua kkm <ii*aftgustssat,
lipntt^.dwii iQuiapcti,,Quia.djligoi Deum^ e/. mon- GAP.VI. — Idem ac supra.
dala ejus noncustadil.,,meHdfixietl ,(J J,aan. n,. 4)-,.
Yere euim DeuiD;«jiligiittus,,si, ad.maiula** ejjisaoi. (Homil, 5Qin Evang. ..uum.. 9.) Per hoc quo4veoi
ste nas.vQlupiaiUHis.(cG«6Uqi*^ roquenliscommuniter admonet, estinagisier interioR,
de vocis intelligentia quosdam specialiter docet.
0ticita,dfiaid*ria,tleiuilt,, peofefilA Deuwnno» awurty qui De lm,Wctot#,S^ritasrur^»ip«rJoaTmem dieirur:
quia.ei in,sua voluftUto, e^t«*iUcfclu Sicut unctio ejus docel vm deomnibus (I Joan. n, 27).
eu<
Q^t. l\Lr-~N>atiiadoligette.tmmdiimntqne qua>••«* Per vocem engo non, instruitur, q.uando. mens. ner
tmutda snnt (l fauw. n>, *&)-. SVirifuiu nou uugitur. Sed cur is>Ude cloetrina boauV
(fh, espositi Ezecfr. Ira: tf, hom. 7', nura. 11!.) .. num loquiurar, quainto el ipsa Comlitor no« adl
J^iswvnesarfrnouet',dicens : Nbllte diiigere muhdumK( , C emtlitionem hominum loquitur, si cidem liomiiii
mqnem qumin mundo sunl(ilid'. H5). Qui mox r.a^ ger uncUonem Siiritus no» laqua-tur? Certe Cain.
Soncm stibdidit, quare : Si qjiis. ditigit mttndnm^^ priugquam fratriciduuii opere Merpetraret,, aodivi*,::
tronest ehmttts Patrrtin eo: NI*mocnim potest duo? Piccasti, quiesce.(fiette&i iy,,j, juxta».LX.S.^',.sed
b«s dominis scrvire, quia noti.valersimul Iraiisitoji» quia culpis,suis exigeiitibus voce esj, adiitouiias, na»
fftseterna-diiigerc. Si enim seterniUlem diHgiruus,. uiiclione, audire Dei v.erba potuit, sed servare ctuir.
ttiincta tempora-lrain usu; non iu affeciu possidemui. teuipsil.
gui eitnwlemrationem protimis subdil, dicens : Quia CAP.VII.—Sjcimusquoniam,cttm apparuerit, simHmd
Omneqwodest in rmmtlo concupiscenliacarnis esl, el erimus:(1 Joatt. m, &).
et
eoncu$iicentia>oetttontm,: superbia vitm (I Joan. n,
W). Weo eiiim hahereaHquidhomines, et.ulira quam hanc (In exposit. Ezech. lib. i, hom. 2, num. 20.) Post
neee<«eest coneupiscniTl, ut hauendo superbiant, ct. vero similitudinent quae nuiic iti tnoribus Iftue-
quia hocalius non haoet sese iti cogitationib.us ex- lur, qitandoque ad, siroi«tudj»«ra gloriaefwrveniiur.
lollan*. Hinc eicnim Joannesdicit: Nunc filii Dei sumus,et
nonditm apparuit qttid ertmus,: scimus autem quon:ani
CAP.IV. —Si quis diligit muiidum, non. est charitas cum apparuerit, similes ei eximus (I Joan,. mK..9)^,
(1 Joan. n v 15). Qui mox. undc hoc fteri valot, adjutigit, d.cetis.;
(In exposit. B. Job, lib. xviu, num. lci.) Quienim Quoniam videbinmseum sicttti est. Esse eieniiti Dei,,
terrenai iini rerum auaore vincitur, in Dco nullatenusr est aelernum huuc atque incommutatiileiu penii.anere..
delectatur. Esse quidem>sinedelectationeanireamiH- Nam omnequod mittatur): des.ihilesse q.:od.fuit„et,
quam potesl.;. naut.aut iafirais detectatur, aut sutn^ Jf ] ineipitessa quodnonfuit; tisi, vero.esse., est dissi'
iuis; et quaiuo aitiori sludio exercetur ad summa, miiiter nunquam esse. Undffarr,JVlo.ysen diiitu,r : Ega..
tanto maj,ori iaslidio tojipescifcad inlima; quantoquei sumqui sum. Et: Dices fitiis.Israet: Qpi.est.t misit.
acriori cura inardescit.ad iniHnm, tanl» tepore dam- me aa vos (Exod. m, ii);. Jaco.buj quaque ait.: Apud:
nabiti frigescit a summis. Utraque- enmv simul et quem non est transmutatio,, n&c vicissitudinis,akuuh-
aequalileramari non possttBt; unde Joannes^postolus t &rah'o(Jvc. i, 17). Ita per Jbanrteoi.dicitur,: SiuiMeA,
sy:ie,cisintejF spiaaa amorauv ssecularium supernaef ei ervmus, quoniamvidebimus,eumsiculiesl.. Quii»\yuu
cJtaritatis.messe.mgerminare liotiposse, priusquam hoc quod aspiciraus ejus^^ essentianxnatuxje, SLmur.
cateroi amoris- seraiua pofera*,, de audienUui» cor- tabil.tate nostra liberati;,. iigjmur iii.afetftrnitafc^fer
(UIiussancta veubi maaiuau«mrumsaecttlatiuio spinas' mutabimur quippe io ips,o qjieia. vitieiiikiu,.-^quiifc
etaclieat, clkens : J¥alt(«ifU%e« mundum, neqm- ea.- morte carebimus vilendo vitam, muwbiitUHeut.
ifiite.in mundo-sunt (1 Jean.u, !(»); Mox qutppe sub— nostram transcendemus viitenrlo Umnutajjileiu r
juugit.: Quia si quisdiligit mundum, nonest charitns corruptiene nulla tenebiciw vMendb uJcqrrupUft'
Patrif i» eo..Ao>siaperte: dica» : Utrique se amores- i- nem.
in, unmcorde non capiunt, neein eo seges supern»
CikP. \Alij-~Ittem «c- snprer.
cluritaU&pailulat-in quoiltam spinoeinfiin* delecta-
turois necaut.. Atque ipsas ex hae mmn^deilectatiojiei (Iwexposit. B. Job, ttfjf.xviu, nunj. 79^)1AILJIOB,'
nascentes eutiinerat puncUones, dicens-: Quitt omne!• entm saneti omnes ad^iflagaudia aeierna p.erveniunt,
quod in mundoest, concupiscentiacarnis est, el concu- - ut esse Deo similes possint; sicui scriptuiu est: Cuw
1105 APPENDIXAD S. GREGORHOPERA OMNIA. 1104
apparuerit, simileSei erimus; quoniamvidebimuseum A '
Vdefleveris, nequaquam rursusfacias quod in precibus
uculi ett (I Joan. 111,2). Et tamen scriptum est : iiterum plangas.
Domine, quis timiiis tibi? Et iterum : Aut cjuissimilis CAP. XII. — Item de eodem.
trit Deo interfilios Dei? Umie ergo similes, et unde
non similes, nisi quia buic sapientiacet simileserunt (In exposit. B. Job, lib. xvm, num. 9.) Graviler
ad imaginem, et tamen non erunt similes ad acqua- namque , unusquisque confunditur, quando mandata
vel legendo, vel audieudo respicit, quaevivendo
litatem? Aspiciendoquippe seternitaiem Dei, fit eis Dei, ( Hincenini Joannis voce dicitur : Si eor
ul aeterni rint; et dum visionis ejus donum perci- contempsil.
noslrumnon reprehenderitnos, fiduciam habemusad
piunt, ex perceptione beatiludiuis imitantur quod Deum, et quidquid petierimus ab eo, accipiemus
vident. Et similes ergo sunt, quia beali iiiuit; et (I Joan. lii,
tamen Creatori similcs non sunt, quia creatura facimus, et id 21). Ac si diceret : Si id quod praccipit
sunt. Et habent itaqne quamdam Dei simililutlinem, quod peiiinus obtinemus. Valde nam-
quia non habent fiiiem; et tamen incircumscripti que apud Deum utraque haecnecessarie congruunt,
ut et oratione opcratio, et operatione fulctatur ora-
aequalilatem non habent, quia habent circurascri- tio; hinc elenim Jeremias ait : Scrutemur vias no-
ptionem. slras, et qumramus,et revertamur ad Dominum.Le-
CAP.IX. — Qui habuerit substantiam mundi vemuscorda nostra cum manibus ad Deum in cmlis
(I Joun. III, 17). (Thren. m, 40). Vias etenim nosiras scrutari, est co-
(Homil. 27 in Evang., num. 3.) Ecce nos usque giuiionuin interna discutere. Corvero cum raanibus
ad inortem nemo peisequitur. Unde ergo probare levat qui oralionein suam operibus roborat. Nam
possumus an diligimus inimicos? Se.l est quod in j) B quisquis orat, sed operari dissimulat, cor levat, et
pace sanctscEcclesi:e fleri debeat nnde clarescat, si manus non levat. Quisquisvero operatur et non orat,
persecuiionis lerapore mori pro dilectionevaleainus. manus levat et cor non levat. Juxta ergo Joannis
Ecce idemJoannes dicit: Qui autem habueritsubslan- vocem , tunc cor fiduciain in oratione accipit, cum
liam mundi, et videril fratrem suum necessilalem sibi vilaepravitas nulla contradicit.
habere. el clauseril viscerasua ab eo; quomodocha- CAP.XIII.—Deumnemovidit
ritas Deimanetin eo (I Joan. m, 17)? Hinc etiam unquam(I Joan. iv, 12).
Joannes Bapiista ait : Qui habel duas tunicas,det (In exposit. B. Job, lib. xvm, num. 88.) Sapien-
unam non habenti (Luc. m, ll). Qui ergo tranquil- lia quippe, quaeDcus est, si oculis omniuin viven-
litatis tempore non dat pro Deo tunicam suam, tium occulta esset, hanc proculdubio sanctorum
quamlo in persecutione daturus est animam suam? nemo vidisset. Sed ecce huic sententiac Joannein
Virtus ergo charitatis ut invicta sit in perlurbatione, audio concordantem, qui ail : Deum nemovidit un-
nulriatur per misericordiam in tranquiililate, quate- quam(l Joan. IV, 12). Rursumque cum Testamenti
nus onmipolenti Deo primum discat sua impendere, Veteris Patres intueor, multos horura, teste ipsa
postmodum se. sacraelectionis bistoria, Deum vidisse cognosco. Vi-
dit quippe Deum Jacob, et ail : Vidi Dominumfacie
CAP.X. — Non diligamus verbo neque lingua ad jaciem, et satva facta est anima mea (Gen. xxxu,
(1 Joan. lii, 12). 30). Vidit Moyses Deura, de quo scriplum est :
(In cxposit. B. Job, lib. xxi, num. 29.) Alii egenos Loquebalur Dominusad Moysen[acie ad faciem, sicut
fralres non student lebus lulcire, cum possint, sed loqui solet homoad atnicumsuum (Exod. xxxm, 11).
blandis tantum sermonibus fovere; quos vehementer C Vidit Jub lioniinutn, qui dicit \Auditu auris audivi
Jacobi praedicalio sancta reprehendit, dicens : Si le, nunc aulem ocutus tneus videt te(Job. XLU, 5).
autem (rater el soror nudi sunt, et indigent viclu quo- Vidit Isaias Dominum, qui ait : Anno quo mortuut
tidiuno; dicut aulem atiquis ex vobis itlis: ltein pace, est rex Ozias, vidi Dominum sedenlem super solium
et catefacimini, et saturamini : non dederitit aulem excelsumel etevatum (Isa. vi, 1). Vidit Micli.cas
eit qum necessaria sunt corporum, quid proderil Doroinum,qui dicit : Vidi Dominumsedentemsuper
(Jac. II , 15) ? Q.ios Joannes qtioque aposlolusadmo- solinm suum, el otnnemexercitumcmliassistentemei a
net, dicens : Filioli mei, non diligamus verbo, neque dexlris et a sinislris (III Reg. xxu, 19). Quid est
lingua,sed opere el verilale (Joan. m, 12). Dileclio ergo quod tot TesUmenli Veleris Patres D<um se
itaque uostra seinper exhibenda est, et veneratioue viclissetestati sunt, et tamen de hac sapientia quae
sennoiiis, et ministerio largitaiis. Deus est, dicitur : Ascondita est ab ocutisomnium
viventium xxvm, 21). El Joaunes ait: Deum
CAP.XI. — Si cor nostrum non reprehenderit nos, nemovidit(Job unquam (Joan.i, 18); nisi hoc quod pa-
fiduciam habemus (I Joan. m, 18). tenler datur iulelligi, quandiu hic mortal ter vivitur,
(In exposit. B. Job , lib. x, num. 27.) Per Joan- videri per quasdam iroagines Deus potest, sed per
nem dicilur : Si cor nostrum non reprehenderit nos, ipsain naturse suse speciem non potesl; ut ani.u.
fiduciamhabemus ad Deum; et quidquid pelierimus gratia spiritus afflata per flguras quasdam Deum
ab eo, accipiemus(I Joan. m, 18). Hinc Saloiiioni videat, sedad ipsam vim ej'us essentiae noo periin-
ail: Qui averlit aurem suam, ne audiut legem, oralio. gat? Hincest enim quod Jacob qui Deum se vidi.-se
ejus erit exsecrabilis(Prov. xxvm, 9). Cor quippe nos;. "rf. lestatur, hunc nonnisi in augelo vidit. Hinc est quod
in pelitione non reprehendit, cum resistere se prae- Moysesqui cum Deo facie ad faciem loquitur, sicut
ceptis ejus quem postulat, meminit; et oralio fit; loqui solel homo cumamico suo , ei inter ipsa verbu
exsecrabilis, cum a censura avertitur legis; quia di- suaelocutionisdixit : Si inveni gratiam in conspectu
gnum profecto esl ut ab ejus beneficiis sit quisque•i tuo, ostende mihi temelipsummanifesteut videam te
extraneus, cujus nimirum jussionibus non vult esse (Exod.xxxiu, 13/. Certe enim si Deus non erat cum
subjectus. (Nura. 22.) Qua in re hoc est salubre re- quo loquebatur, osteude mihi Deum dicerel, et nou
medium, ut cum se inens ex memoria culpae repre- ostende temelipsum. Si autem Deus erat cum quo
hendil, hoc prius in oratioue defleat quod erravit;; facie ad faciem loquebatur, cur petebat videre quem
quaienus erroris raacula cum fleiibus tergitur, in pe- videbat? Sed ex hac petitione ejus colligitur, quia
tiiione sua cordis facies ab auctore rounda videatur. eum sitiebat per incircumscriptsenostix naturaesuae
Sed curandum nimis est ne ad hoc rursus proruat,, claritalem cernere, quem jam cccperatper quasdam
quod se mundasse fletibus exsultat; ne dum deplo- imaginesvidere; ut sic superna essentia inenlis ejus
rata-iterum culpa commiltitur in conspectu justi ju- oculis adesset; quatenus ei ad acternitatis visioneui
dicis, ipsa etiam lamenta levigentur. Solerter quippe; nulta imago creata temporaliter interesset. Ei vide-
debemus meuiinissequod dicilur : Ne iteresverbum i runt ergo Patres TesUmenti Veteris Dominum, et
in oralionetua (Eccl. vu, 15). Quo videlicetdicto virr tamen juxta Joannisvoccm: Deumnemoviditunquam;
sapiens nequaquam nos prohibet ssepeveniaiu petere,, et juxta beati Job sententiam sapientia quae est
8CUculpas iterare. Acsi aperte dicat': cuinutale gestai Deus, abscondita est ab oculis omnium vivenlium,
 1105 S. PATERII EXPOSITIO VET. ET NOV. TEST. — SUP. III EP S. JOAN. 1106
quia in hac mortali carne consisteniibus, el videri,A sanctus amor esl. Unde et Joannes dicit: Deus clta-
potuit per quasdam circumscriptas imagines, et ritas est (I Joan. iv, 8). Qui ergo meute integra
videri non potuit per ineircumscriptum lumen aeter- Deum desiderat, profecto habet queiu amat. Neque
nitatis. (Num. 89.) Sin vero a quibusdam potest in enim quisquam posset Deum diligere, si euui quem
bac adhuc corruptibili carne viventibus, sed Umen diligeret non haberet.
inaesliiiiabilivirtute crescentibus, quodam contempla- CAP. XV. — Perfecta charitas foras mittit timorem
tionis acumine selerna Dei clarilas videri, hoc qunque
a beati Job senlentia non abhorret, qui ait: Abscon- (I Joan. iv, 18).
dila esl ab oculis omnium viventium; quoniam quis- (In exposit. B. Job, lib. xi, num. 55.) Lex uamque
quis sapientiam, quse Deus est, vidit, huic vitae stib percussione ullionis populum tenuit, ut quisquis
fun.litus morilur, ne jain ejus amore tenealur. Nul- sub illa peccaret, protinus inorte puniretur; uec
lus quippe eam videt, qui adhuc carnaliler vivit, plebs lsraelilica ex amore Domino, sed ex timore
quia nemo potesl amplecti Deum simul et safculum; serviebat. Nunquam vero implerijustitia per timorem
qui enim Deum videt, eo ipso moritur quo vel in- polest,mittil quia juxta Joannis vocem : Perfecta charitas
lentione cordis, veleffectu operis ab hujus vilaede- forus timorem (1 Joan. IV, 18). Et Paulus ado-
lectationibus tota mente seuaralur. Undead eumdem ptivos fiiios consolatur , dicens : Non accepistisspt-
quoque Moysendicitur : Non enim videbitme homo, ritum servitutis iterum in timore, sed accepistis sviri-
el vivet (Eiod. xxxm, 21). Ac si aperle diceretur : tum adoptionis filiorum in quo clatnumus, Abbu Pater
Nullus unquam spiritaliter vidil, el mundo rarnaliter (Rom. vni, 15).
vivit. (Num. 90.) Sciendum vero esl quod nonnulli CAP.XVI. — Omnis iniquilas peccalumest (1 Joan.
fuerunt qui Deum dicerent eliani in illa regione bea- B v, 17).
titudiuis in claritate quidem sua conspici, sed in (In exposit. B. Job, lib. xi, num. 57.) Quamvis
nalura minime videri; quos nimirum minor inquisi- inter atque peccalum nihil dislare per-
tionis subtilitas fefellit. Neque enim illi simplici et hibeatiniquitatem
Joannes
incommulabili essentiae, aliud est clarilas, aliud esl (1 Joan. m,apostolus, quiait, Iniquitas peccatum
4), ipso tamen usu loquendi plus
natura, sed ipsa ei natura sua claritas , ipsa claritas quain peccatuin sonat, et oinuis se hoiuo
natura est : quia euim suis dilecloribus hsec Dei iniquitas libere peccatorem faletur, iniquum vero dicere non-
sapientia se quamloque ostenderet in se, ipse polli- nunquam erubescit. Inter scelera vero et delicla hoc
cetur, dicens : Qui dil.gil me, diligitur a Patre meo, distat, quod scelus etiam pondus peccati transit, de-
et ego diligam eum, el munifestabo ei meipsum lictum vero pondus peccali non transit, quia cum
(Joan. xiv, 21). Ac si patenler dical: Qui in vestra offerri sacrificium per legem jubetur, nimirum prae-
me cernitis, restat ut in mea me natura videatis. cipitur sicut pro peccato, ita etiam pro deiicto, et
Hinc rursus ait : Beali mundo corde, quoniam ipsi iioiiuunquam scelus in opere cst, deliclum vero ple-
Deum videbunt (Matlh. v, 8). Hinc Paulus dicit : ruinque in sola cogiutione. Unde el per Psalmislam
Nunc videmusper speculumin mnigmale; tunc autem dicilur : Delicta quit intelligit (Psat. xvm, 33) ? Qtiia
facie ad faciem; nunc cognoscoex parte , lunc autem videlicet peccata operis tanto cilius cognoscuntur,
cognoscamsicut et cognitussutn (I Cor. xiu, 12). (Nuin. quanto exterius videntur; peccala vero cogitalionis
91.) Videbitmisigitur Deum, ipsumque erit praeinium eo ad inlelligendum diflicilia sunt, quo invisibililer
laboris nostri, ut post morlalitalis hnjtis tenebras perpetranlur.
accessa ejus luce gaudeamus. (Num. 92.) Nectamen L CAP. XVII. —
ita videbiiuus sicut videl ipse semetipsum; longe Qui non diligit fralrem tuum quem
videt (I Joan. IV, 26).
quippe dispariliter videl Crcalor se, quam videt crea-
tura Creatorem. Nam qiiaiituin ad iramensitatem (In exposit. B. Job, lib. vu, num. 28.) Quia autem
Dei quidara nobis modus figiturconlemplationis, quia duo sunt prsecepU charitatis, Dei videlicet aroor et
eo ipso pondere circumscribimui', quo crealura sn- proximi, per amorem Dei ainor proximi gignilur,
mus. (Num. 93.) Sic profecto non ita conspicimus et per amorem proximi Dei amor nulritur. Nam
Deuin, sicut ipse conspicit se, sicut non ita re- qui amare Deum negligit, profecto diligere pro-
quiescimus in Deo, quemadmodum requiescit in se. ximum nescit; et lunc plenius in Dei dilectio-
Nam visio noslra, vel requies eril uicunque similis ne proficimus, si in ejus dilectionis gremio prius
visioni, vei requiei illius, sed sequalis non erit; ne proximi charitate lactamur. Quia enim amor Dei
eniin jaceamus in nobis, ut ila dicam, contempla- amorem proximi generat, d clurus per legem Domi-
tionis penna nos subievat, atque a nobis ad illum nus : Diliges proximum tuum, praemisit dicens : Dili-
erigimur intuendum; raptique intentione cordis, et ges Dommum Deum luum (Deut. vi), ut scilicet in
tlulcedine contemplationis, aliquo modo a nobis terra pectoris noslri prius amoris sui radicem flge-
iiiius in ipsum. El jara hocipsum ire noslrum, minus ret, quatenus per ramos postmodum dileclio frater-
tst requiescere, et taracn sic ire, perfecte requie- na germinarel. Et rursum quia amor Dei et proxirai
scere cst; et perfecta ergo requies est, quia Deus amore calescit, lestatur Joannes qui increpat dicens :
cernitur, et taraen adaequandanon est requiei illius, Qui non diligit fratrem suum quemvidet, Deum quem
qui non a se in alium transit tu quiescat. Est itaque non videt quomodopotest diligere (I Joan. iv, 20)_?
requies, ut ita dicam, similis atque dissimilis, quia j) Quaetaraen divina lectio per limorem nascitur, si in
quod illius requies est, boc nostra imitatur. Namque aflectum crescendo permutatur.
ut beati alque aeterni simus in seternum, iraitamur CAP.XVIII. — Et est peccatum ad mortem (I Joan.
xlernum, et raagna nobis est aeiernilas, iutitatio v, 16).
selernilaiis; nec exsorles sumus ejus quem imitari B. Job, lib. xvi, num. 82.) Peecalum
,
possimus quia et videntes participamus, et partici- (In exposit.
pantes iiniUmur. Quae nimirum visio nunc lide in- quippe usque ad inferos ducitur, quod ante linem
vilae prrjesentisper correctionem ac poenitentiam nou
choalur, sed tunc in specie perficiiur, quando coae- eraendalur, de quo videlicet peccato per Joannem
terua Dei sapientia, quam modo per ora praedican-
tiura qua^i per decurrenlia flumina surairaus, in ipso ut dicitur : Est peccutum ad mortem: non pro ilto dico
suo fuiile bibinius. roget (1 Joan. v, 16). Peccatum naroque ad uior-
— tem est peccatum usque ad mortem, quia scilicet
CAP.XIV. Deus charitas est (I Joan. iv, 16). peccalum quod hic non corrigitur, ejus venia frustra
(Hora. 30 in Evang., num. 1.) Ipse naraque Spiritus postulatur.

IN EPiSTOLAM S. JOANNIS TERTIAM.

CAPUT — A'osergo debemussusctperehujus-
PRIMUM. (Iloinil. 20 in Evangel., nuin. 12.) De quibustlam
modi (III Joan. 8). peregriuaniibus fratribus Gaiu per Joanueia dicitur;
 1107 APPENDIXAD S. GREGORIIOPERA OMNIA. .1108
Prontomine enm Ghristi mvfeolitmtt, nihil-accipien-A "tro studio non debemus excllare, ne ipsi pereanl,
tes a gerttibus.Nos ergo debemassnsciperehujusmodit, ita ,per suain malitiain «xciutas debemus .tequamn».
kt cooperutoressimus.vefilatis ,(17/ Joen. v. .8). Qui ter tolerare, ut nobis.meriluin orescat; aliquando
crrhn .sprritalia ttona harbeiitibttstemporalia subsidia autein eUam cotnpescere; nedum de iiobismftlaAis-
tribuit,-in ipsisdonis spirltnalibus cOoperalar.exislU. sciiiuaul, toriini cfoi audire nos ad bonn poierant,
NtmMCum pauoi Suwtqui spirilualia duna percipiuui, corda inur cunliuiucorrumpant. .Hinc esl qued Joan-
et multi qui rebus temporalibtrs abun.innt, .por hoc nes ohlioclaL.irlssui linguam redarguit, dicens : ls
se<i*Miitfl6<)iii(wtitomwipeniin inaettint, quoll ei-detn q:ti lunat primatttmgerere iueis, Diotrepes,nonrecipit
sanctis pauperibus fle suis-dwhifesotaliantur. uos ; \propter hac, si venero, commoneameius opertL,
verbismalujnis garriens in-nos \Ui Joan.
. Gw. ^.'-^'h fpnvmat primatumtjerere (7/1 loun. 8), qitm,faxit,
v. 9). Ui c Paulus ilerum detrabeiitibus Goriultiis
(In.expQSit.;EzeGh.lib. 4, hoiu. 9. 1111111. 17.i) Mn- loqnitur, (Ucens: Epislolm,iit(|uiurit, graves mnt-et
gna iuquiutione rcs indigei, cuin .recti opeiis viitin for.les,prmsenlia utttemcorioris infirtna, sermo con-
leneamus,uicum semper despicere tlerottautiimiv«r- 1'tHptibilis: hoc cogilet qui ejusmodivsl, quia qutdee
bailebeamus, 4ut cer.te aliauando cuin.-fficciu; 00 stmutsverboperJ^pisiolas absetttes,tateset prmsente*
qua rescienduat quia tinguassdetrahantiamsioutnos- iu opere(11 Cor, x, 40).

*N J£PIS1X>LAM£. WDM.
CAPUTUNICOM. — Jesus populum de terra JEgypti B i>'umea, et ardebit usquead inferos deorsum (DmL
salvans'fjlutl. "5). xxxu, 22). ftuanlum ad praesenieraetenim percus-
(In exposit, B. Job, lib- xvn-, num. 35.) Hocsem- sionetn spectat, recte dicilur: Ignis exursit ab ka
per«lecti proviaent ut ante M .justitiam rcdeant, tnea. .Quantunivero ad aeleriiamdainnationfiin,aperte
accendat; ne niox subiliiur: Et ardebil usque ,ud inferosdeorsum.
quaui «eseira jWdicisiiie*stiiigtiik>iliter
vUimo flageJJ*depioheiiBi,siwul eis futiatui- vrta Licet a quibusdam dici soleat illud quod sctiptuu»
cum culpa.tftageUniuquippe^nitc d+luitoulpam,ctmi esl: NonjudicatDeusbis in idipsttm(Nahutn1, ^) : qui
nutoverit vitaui. .Namioujusjnares JHMImulat, <«mi tamen hoc quod per propheiam ile iniquis dicituia
e\piat Aotiones. ,-Ouiuietevgo xliviuapercussio, ant 11011atteuilunt: Et duplici conlrilione .contene<eo*
purjjaUoiinoobie«wte praasenlisest, «tft initiuintpee- (Jerem. xvn, 18). Et id quod alias «criplum esi: Jte-
naesoaufintag.JRsopter«es ejura >qui<exflagetlo'pro- sus ,pupulumdeterra Mgypti salvans, «ecmdo eos qui
iksuuUMididum est: iQui^uots doloremm prampto non crediderunt, perdidit (Judm v). QuibuslUineuei
(Jkal. «cut,J0^^ qaia dam uagellatur isiquus, «t coiisensuiu jpraibemus quainiibet culpam bis fouU
oorrtgilur, aaduetprseoaptwn soluit, •aiidit<W)lorem. iioi) possc,,iloc ex paccato percussis, atque in pec-
Dolor orgo iu Bttecepto fingitiir ei .qui a iwaiis ope- cato suo .raorientihus debet aostiuiari, quia eotuui
rihus, quaSipaeoepti wioe-aotwe colribetor.'Be4fis pencussio iiic ccepta, itlic periicitur, ul in coipepfis
veroioups damnant ilagella, 4t nen liiberMt, diertnr -. unum flajjellurosil quod iem,puraliter incipiltir, sed
P-ertmsUtieo*nectdaluemnt,attrimti cos^etrenuerwti in aateriti6siippliciisiconsummatur; quatanus eis qui
aeoipeteidMciptinam (ionem.v, 5). >HisfiageHaarit-hac uiiiiiinocorrigi tenuunt, jaui.prcesentcumflagelioruiu
tuta iuohoant, «t in cetenoa perouseioue perdurant. percussio sequenlium sit inilium tormentorura.
Unde per Moysen Dominus dicit: Igni* «caml ab

LIBER SEPTrMUS.
#e Tntimetmis tn AporaHypsim S. Joannis Apostoli.
GKWJT ftyMUM.— foatmee xeptem Ecctesiis qum poputorum.;Hinc per proplieUm ait: Et angetipacis
sutrtin Asin (Apoc. 1, *). amare fiebunt(fsa. xxxm, 7). 'Hincrursum fflalacbias
jflnijiipwlt B. Job, iib. w, mrm. 13.) Arcttrfinn- proptieta loquitur, dicens : Loftia sacerdolis cttsto-
Mlae,^w in «BU«Ke coustitiltus septem stellarmn diunt tcientium, et legemrequintnt ex ore ejus, quia
(Eoctesia-unrverealisexprrmilur ; quaeiti angelusDomiriiexerchuum est (Malach. u, 7); binc
nrtliislluBert,
Jowniis *p»eahjpn!(i, 12,30) per septem lEcdlesias PaUhis*ait: 'Magnum est pielatis sucramenlumqttotl
seuttnnque candelabraHguratoT,quae"bonam ^e sep- mutrifestatumest in carne, jusiificalumcstin Spiriiu,
tiranins ^gRirije"Spiritus continet, clariufte sumnroe apparuit angetis, prwdicatumest gentibus, creditttm
virtutis hvaiMftns,quasi ob axe veritatis iucel. est in hocmundo, assttmptumesl in gloria (I Tim. 111,
XJJIP.11. — Ttemde eodem. 0). Qui igitur dispensalionis mysterium postquam
fjta exposit. S. Joli., lib. xxxv, nuin 18,) Seplena- apparuisse angelis dixit, Prmdicalum esl yenlibus
IUOjaumero sanctaeEcclesiaeuniversitas desiguatui-. subdidrt,idprofecto angelorum nomine prxdicatorcs
Uude Joannesin Apocalypsi(1, '&)seplem Ecclesiis sanctos, est veritalis nunlios, designavit.
sciibit, sefl per eas quid aUua quam universaleroiu- CAP. IV. — Uabes Ulic tenentes doclrinam (Apoc.
tclligi Ecclesiam voiciit? qiiia uimirum uuiversalis 11,U).
Eeetesia;ut^piem septWormis^ratiseSpiritu signare- (In esposit. B. Job, lib. XXK, num. 15.) Cain
tnr, Elisaeus super puerum mortuum septies inspi- tompus Antichristi non novit, el lauten membiuin
raasfi aleapriWtur.(JV iReg. IV).Super «isUuctum Anticbristi per meritum fuit-(Gencs.iv). Judas-saevi-
tnup»»e^wipHhmi Dominus veniens, quasi septies ins- tiam persiiaeionis illius ignoravit, el tamen jnri cru-
piiwt.: tqmaiei idpjta SuirUussancti septiformis gra- j) delitatis ejus avarilia suadente succubuit (Acl. vin).
Ute>miaesic«dilejr Aribuit. Simon chvisuslonge ab Antichristi teraporibus cx-
*Ca».n. -^&n&ti vunt teptem Ecdesiarum stitit, et tamen ejus sese superbiaemiraculorum po
mpoc. 1,»). tentiam perverse appetendo conjunxit. Sic iniquuni
4$n ^expusit. 9. *0b, Hb. xxxrv, tium. 44.) 'Qnia corpus &uo capiti» sic membris raembra juiiguniur,
swpe ^Stwrplnranon <pnedicatoresEcclesia?pro eo cum et cognitione se nesciunt, et tamen sibi actionu
quod gkmam regni ccelestis annuntianl, angelorum copUlamur.Neque enimPergamus Balaain libros aut
solet -nomine -oesignare, possumus angelos etiam Terba cognoverat, et lauien cjus nequitiam sequens
sanclos praedicatoresaccipere. Hinc esl enira quod voce superiiaeincrepaUonisaudiebat: llabes itlic le-
Joannes m Apocalypsi(1,4)septeraEcc1esiisscribens, nentes ^doctrinam Rulaam, tpri docebut Ralach mit-
augeiw iEocleaianunloauitur, id est prsedicatoribus tere scandtxtwm cortmt filiii lsraet; edere H fornicvfi
1109 S. PATERII EXPOSITIO VET. ET NOV. TEST. - SUP. APOCAL S. JOAN. 1110
(Apoc.h, 14), ThyatirsequoqueEcclesiam a Jesabel no«A es tniser et miserabilis, pauper et nudus et cmcus^Ibid.,
l+tiaeiitempora etilooa dividebaut; eed qtiia eawipar VI). <Qu«si divttem "se "asseritqtti lper OTrOgtmliaBi
vitffireatus astriiixerst« ynesse <ei Jesabel dieitur, sanctitatis extollitup^ed paupteir/caecus etnudus ar-
ittttue.operibus perversisinsistere^aiigek) attesUnte, guitur. Pauper utique, qiria "virtntuiniliviiias non 'hia-
(fui :ait :Mabeo adversuste aliqua, quia permitlis mu- bet; coecus, quia iiec paupertatem (juam pstiktr-
lierem Jesabel, qum se •itkit proplwten, docere, el se- videt; nudus, quia^r«wam slOram perdidit, sedpe-
daeete serms•meos, fornicariml •manducare de idoto- j'us., quia se rtec perdidisse-cognoscit.
tlmtis (JWrii,>20).Eoce quia reperiri potuerunt qui GAP.X. — Suadeo tfbi'emere autmm (Apoc.<m, I&).
Jesabel vitam reproba «tctione secitli suut, Jesabel (tnexposit.fi. Job, lib. iy, num. 61.) Quid vero
illic inventa niemoratur. Qnia videlicet ipravum'cor- aururn nisi sapientiam appeltat, de qua per Salomo-
pus teonjunoUinotes unum >faciunt: etiamsi hocioea nein dicitur : Thesaurus dmderdbilis reqttiescit in ore
wl itempora «cindunt. :lliideifit ut iii perversis suis sapientis (Prov. xxi, 20) ? Aururn*nempe sapientiam
iiuiutoribus, el iniqitus quisque maneat qui |am vidit, quara thesaurum vocavit; fluse et-recte auri
l^kaeteriih
' et jnsuis qperaioribusipseiniquorum.ac- appiilatione signatur, quia sicut nurum temporalia,
tor jaih appareat qui necdum venil. ita sapienlia'bona aBternameretur. Si aurumfeapien-
CtAP.V. — iQuod nemo scil nisi qui accipit (Apoc. Ua non essel, nequaquam Laodiciae'Ecciesiaeab an-
11,17). geio diceretur : Suadeo libi ame emere aurumigni-
B. lib. num. Videre tum (Apoc. in, 18). Aurum quippe emimus, cmu
){In exposit. Job, xix, 4.)
, hoc accepturi -apientiam prius obedientiam prtebemus,
q*Uppe perfeete uoaeieruam -Deo sapientiammunere o£ ad quem videlicet nos contraetum bene quidam sa-
est, <juod ihabete. Uade ad Joannem de
vineeiviis dieiiur; J)afrolitlicalculum candidum, etin piens excitat, dieens : fiamupheens sapientiam serva
calculo nomen novum scriptum, quod nemo scit, nisi mandata: et Dominus prmbebit illam tibi (Eccii.
qui accipit (Apoc. u, 17). In bac etenim .vita.scire \, 53).
quid vel viilere possumus, etiam quoclnon accepimus: CAP.XI. -—Et cellyrio inunge oeulos tuos.
nabere vero nomen noviun in caiculo inscriptura, est (Apoc. IH, 18).
in asierno praemio notiliam Dei humanis raeuUbus (Regul. Pastor. i-part., cap.ll.JPer angelum<li-
iuusitatam, quam scireuonpotest.nisiqui hancetiam :
citur Collyrio inunge oculos tuos ut videas (Apoc.
aecpperif/sliabere. iu,i8). Collyrio quippe oculos ut videamus, inun-
GAP.¥1.-.r—Esto vigilans, et confirma (Apoc. ui, 2). ginms, cum ad cognoscendam veri luminis clari-
: (dtegul. Pasloral. .lert. .part., admonit. 55.) Per rationis utem , intellecius nostri aciem medicamine ope-
Saluinoncm dicilur : Qui motlis el dissolutus est in adjuvarous.
operesuo, (ratereslsuaopera dissipantis (Prov. xviu, CAP. XII. — Qui vicerit, dabo ei sedere mecum
IJ). Quia vktelicei qui toepla bona districte non exse- (Apoc. ni, 21).
yiiilur, iissolutione iiegligentiae'inanum destruenlis i (In exposit. B. Job, lib. xxvi,.num. 53.) Bene
imitalur. Hinc Sardis Ecclesiae ab angelo dicilur: aulem sanCti viri Scripturae sacrse testimonio reges
EstO'Vi§ilansp,et.canfirma cmtera qummorituxa erant; vocantur, quia praelati cunctis motibus carnis, nioclo
non enim' invenio opera.tua plena coram Deo (Apoc. luxuriae appetitura frenant, raodo aestus avariliae
Ui, 2).Quia igiturpleha coram Deo ejus operainventa i temperant,modo gloriam elationis inclinant, furoris niodo
BOft-ftierant;moritnraretiqua etiam quae erant gestai ,p suggestiones livoris obruunt, modo ignem
praedicabaf.-Sietiim quod moi-tUumin'nobis es.f,"adl exstinguunt. Reges ergo sunt, qUia tentationuui
vttam-non accendilur Iioe eliam exslinguitur quodl suaruni inotibus non conseiitiendo succumbere, setl
quasi adhtic vivum.lenelur. regendo praeesse noverunt. Quia igitur ab hac po-
CAP. =VH.— f}ui vicerit fuciam ittum columnamini testate regiminis potestatem transeunt.retribulioiiis,
'templv Dei (Apoc. m, i'2). dicalur recte : Reges in solio collocat in perpe-
flit expoSit.B/Jdh, Itb. xvu, num. '42.) Qui mceril,, tuum (Jab xxxvi, 7). Semetipsos enim regendo ad
faciamiUum cotumnatnin templo Dei.md (Apac. iu,, tempus fatigart sunt, sed in regni efectiqnis intenioe el eo
42). 'Nam iqnisqttis in Dei opere recta iuientiOne ttr- [AL aeternae]solio in ^perpetuo cOllocantur,
mtvlur, CttHimnainstructuratabricae spiritualis erigi- illic accipiunt alios digue judicare, quo hic hesciunt
tur., ut inhoc^templo, quod est Ecclesia, positus,, sibimetipsis nequiter parcere. Hinc enim alias dici-
etutiHtatisitel decori. tur : Donec jusiitia convertatur in judicium (PsaL
: 'GAP.VIII. •— Vtimm frigidus ,esses aut calidus xcm, 15). "Paulus ;de se sUisque consortibus dicit:
(Apoc. m, J5). Vt nos efficerenlurjusti&a ih ipso (III Cor. v, 21'.).
(RegUl. Pastorat. tert. part., admohit.,3.5.)Vtinami Justitia ergo in judicium vertitur,, quia hi.qui nuhc
ftigiUusesies aut cdtidus; sed quia tepidus es, el.necc juste aique irreprehehSibiliter Hinc vivunt., lunc judi-
frtgidvsirtec calidus, iheipiam te evomereex oremeo> candi potentiam naiiciscuntur. LaodiciEe Ec-
(Apoc.tn, 45). Calidus qiiippe est qui bona siudia ar- clesiae uorainus dicit : Qui vicerit, ddbo ei sedere
ripit et consuminat: frigidus vero esl qui .consuin- mecum in throno meo, sicul et ego vici, et sedi cum
manda nec inchoat. Et sicut a frigore per teporeml Patre meo in throno ejus (Afoc. m, 21). Vincens Do-
transitur ad calorem, ita a calore per teporem redi-- D minus in throno cuin Patre sedisse se asserit, ijuia
luf ad frigus. Quisquis ergo amisso infideliutis fri- post passionis certamiha, post.iesurrectionis.palraam
gore vivit, sed nequaquam tepore superato excrescitt claifius se oinhibus quod potestati Pairis esset aeqna-
ut femat, proculdubio catore desperato, dum noxio) lis indicavit, eique se non dispajiem, calcato aculeo
in lepore demoratur, agit utffigescat. SeJ sicutanlee mortis, innotuit. Unde et Mariaenecdum se credecti
teporem frigus sub spe est, ita post frigus tepor inI Patri siinilem dicit : Noli me tangere, nondum enim
desperationte; qui ehiin adbuc in peccalis est, con- ascendi ad Putrem (Joan. xx, i7). Nobis enira in
vewionisfiduciam non amitlit: qtii vero post conver-- throno Filii sedere, est ex ejusdem Eilii potestate
sionein tepuit,et*pem>q<Ke esse potuit de f.igoree judicare. Quia ehim judicii principalura ex ejus
sul>lraxit.Aut calidus ergp quisque esse, aut frigidus s virtute percipiihus, velui in ejus throno residemus.
quajititur, •,he lepidus evomatur: ,ut videlicat, autt Nec abhorret a vero quod alias super duodecim
hecdum couversus,.adljuc cie se conversionis spema thronos sessuros testatur esse discipulos (Jlfo«A.xix):
praebeat, aut jam coikVOf»sns in yibtutibus ina*tlescat,y. hic vero in throno suo perhibetesse sessuros4; per
he evomatur tgpidus; quia a calare.quera praposuit,'u, thronos quippe duodecim universale judicium., per
torpofe ajtfnoxiuni .frigus wdit. throiicun vero Filii, singulare culiuen judiciariaB,po-
GAP.1X.-TUuia dicis quia dives sum,(Apoc.m, 43) testatis ostenditur ; hoc ergo duodeciin ihronis
(In ex^posit.B. Job, lib. xxxiv,.itum. 0.) Voce an quod uno throno Filii designatur, quia videlice*
geli,prae.dicatori Laodiciae dicitur : Dicis quod dives s universale judicium ex Mediatoris nostri interven-
sum, et tacupletqlus^et nullius egeo,, elnescis qaia tu» tioue percipitur.
 11It APPENDIX AD S. GREGORIIOPERA OMNIA, 1112
CAP.XIII. — Et miltent coronas suas ante thronum .A ruptione gaudere. Hinc est enim quod per pro-
(Apoc. iv, 10). pheUm de electis dicitur: Jn terra suu dupficia pot-
(In exposit. B. Job, lib. xxn, num. 20.) Sancti sidebunt (Isa. LXI, 7 ). Hinc est quod Joannes
autem viri sciunt post priroi parentis lapsum de cor- apostolus de sanctis tinem mundi quaerentibus dicit:
ruptibili stirpe se editos, et nou virtute propria, sed Datmsunt illis singutm tiolm albm; et dietumett eis ut
pracveniente superna gratia ad meliora se vola, vel requietcerenltemput adlmc modicum, donec compte-
opera commutatos; et quidquid sibi mali inesse co-: retur numerusconservorumet fratrum eorum (Avoc.
gnoscuut, de mortali propagine sentiunt meritum vi, 11). Ante resurrectionem sancti singulas slolas
quidquid vero in se boni inspiciunl, immortalis accipiunt, inquia sola anhuaruin beatitudine per-
gratiae cognoscunt donum; eique de accepto munere fruuntur; flne autem mundi biuas habituri sunt,
debitores iiunt, qui et puniendo dedit eis bonuni quia cum menlis beatitudine etiam carnis gloriam
velle quod noluerunt, et subsequendo concessit possidebunt.
bonuin posse quod volunt. Unde bene per Joannem CAP. XVI. — Et sol factus est niger lanquam saccu*
dicitur : Adoraverunt vivenlemin smcutasmculorum, cilicinus (Apoc.vi, 12).
miltenies coronas suas ante thronum Domini (Apoc. (In exposit. B. Job, lib. ix, nuro. 8.) Aliquando in
iv, 10). Coronas namque suas ante thronum mittere, sacro eloquio solis nomine praedicatorura claritas
est certamimim suorum viclorias non sibi tribuere, designalur. Sic per Joannem dicitur : Factus est sol
sed auctorl ; ut ad illum referant gloriam laudis, a ut saccus cicilinus (Apoc. vi, 12). In extremo quippe
quo se sciunt vires accepisse certaminis. tempore sol quasi cilicinus saccus ostenditur, quia
CAP.XIV.—Vidisubter allare animas interfeclorum T>fulgens vita praedicanlium ante reproborum oculos
(Apoc. vi, 9.) aspera et despecta monstratur.
(In exposit. B. Job, lib. u, num. 11.) In Joannis CAP.XVII. — Amicti stoiis albis et palmm
Apocalypsi dicitur : Vidi subleraltare animas inter- (Apoc. vn, 9.)
feclorumpropter Verbum Dei, et propter testimonium (Homil. 5, lib. n, in Ezechiel., num. 22.) Quid
Jesu quoa habebant; et clamabant vocemagna, di- per palmas nisi praemia victoriae designantur : ipsae
cenles: Vsquequo, Domine, sanclus et verus non ju- quippe dari vincentibus solent. Unde de his quoque
dicas et vindicas sanguinem nostrum de his qui ha- qui in certamine martyrii antiquum hostem vicerant,
bilant in terra ? Ubi illico acljiinyilur : Datm sunt iltis eliam victores in j atria gaudebant, scriptum est:
singulm stolm albm. Et diclum est illis ul requiesce- Palmmin manibus eorum , et clamabant voce magna
renl tempusadhuc modicum,donec implealur numerus dicentes: Salus Deo nostro qui sedet super thronum,
conservorum el fralrum eorum (Apoc. vi, 9, sqq). et Agno (Apoc. vu, 7, 9,10); palmas quippe in ma-
Quid est animas vindiclae pelilionem dicere, nisi nibus habere est victorias in operatione lenuisse,
diera extrerai judicii, et resurrectionem exstincto- cujus operationis palma ibi retribuilur, ubi jam sina
rum corporura desiderare. Magnus quippe earum certamine gaudetur.
clamor magnum est desideiiuni, lanto enim quis- CAP. XVIII. — Factum est silentium in cmlo
que minus clamat, quanto minus desiderat; et
tanto majorem vocem in aures incircumscripti spi- (Apoc. viti, 1).
ritus exprimit, quanto se in ejus desiderium ple- (ln exposit. B. Job, lib. xxx, num. 52.) Beno
nius fundit. Animaruro igitur verba ipsa sunt desi- conversantibus primum solitudo mentis tribuitur, ut
deria. Namsi desiderium sermo non esset, PropheU C exsurgentem intrinsecus strepitum terrenorum desi-
non diceret: Desideria cordis eorum audiel auris deriorum premant, ut ebuliientes ad infima curas
tua (Psal. ix, 17). Sed cum aliter moneri soleat cordis, per superni gratiam restringant amoris, om-
mens quaepetit, aliter quae petitur, et sanctorum nesque motus imporlune se oflerentium levium
animae ita in interni secreli sinu Deo inhaereant, ut cogitalionum, quasi quasdam circumvolantes mus-
inhaerendo requiescant, quomodo dicuntur petere cas ab oculis mentis abigant manu gravitatis, et
quas ab interna volunlate constat nuUatenusdiscre- quoddam sibicumDomino intrasesecretum quaerant,
pare? Quomodo dicuntur petere quas et voluntatem ubi cum illo, exteriore cessante strepitu, per inlerna
Dei certum esl, et ea quae futura sunt non ignorare? desidcria silenter loquantur. (Num. 53.) De hoc se-
Sed in ipso positae, aliquid ab ipso petere dicun- creto cordis alias dictum est: Factum est silentium
tur, non quod quidquam desiderent quod ab ejus in cmlo quasi media hora (Apoc. vm, 1). Coelura
voluntate quem cernunt discordat, sed quo mente quippe Ecclesia electorum vocatur; quae ad su<
ardentius inhaerent, eo etiam de ipso ergo accipiunt biiraia, dum per sublevalionem coiilemplationis in-
iit ab ipso petant quod eum facere veile noverant. tendit, surgenles ab infimis cogilationum tumultus
De ipso bibunt quod ab ipso siliunt, et modo nobis premit, atque intra se Deo quoddaiu silentiutn facit:
adhuc incomprehensibili in hoc quod petendo esu- quod quidem silenlium contemplalionis, quia in bae
riunt, praesciendosatiantur. Discordarent ergo a vo- vita non polest esse perfectum, factum inedia hora
luntate. Conditoris, si quae eum vident velle non dicitur. Nolenti quippe animo cogiutionum tumul-
peterent, eique minus inhaererent, si voluntatem _ tuosi se strepilus ingerunt, etiam subliralbus inten-
ejus desiderio pigriori pulsarent. Quibus responsum " lum rursum ad respicienda terrena cordis oculuin
Divinitatis dicitur : Requiescite tempus adhuc modi- violenter trahunt. Unde scriptum est: Corpusquod
J cum, donec compteatur numerus conservorumet fra- corrumpitur aggravat animam, et deprimit terrena
trum vestrorum. Desiderantibus animabus, re- inhabttatio sensum multa cogitanlem(Sap. IX, 15).
quiescite adhuc modicum dicere , esl inter ardorem Bene ergo factum hoc silentium, non integra, sed
desiderii ex ipsa praescientiasolalium consolationis media hora describitur, quia hic contemplatio ne-
aspirare : ut animarum vox sit, hoc quod aroantes. quaquam perlicilur, quamvis ardenter inchoetur.
desiderant, et respondentis Dei sermo sit hoc quodi CAP.XIX Item de eodem.
eas retributionis cenitudine inter desideria confir-
mat. Respondere ergo ejus, est ut collectionem Factum (In exposit. Ezech. lib. n , hom. 2, num. 14.)
fratrum exspecUre debeant, eorum mentibus libenter[ Ccelum est silentium quasi hora media (Ibid).
exspectanili moras infundere; ut cum carnis resurrec- Dominus quippe est anima justi, sicut per prophetam
tionem appetunt, etiam ex colligendorum fratrum1 dicit : Cmlummihisedes est (Isa. LXI,1);
auginento gratulentur. Et, Cmti enarrant gloriam Dei (Psal. xvm, 1). Cum
ergo quies contemplatiVaevitceagitur in menle, si-
CAP.XV. — Et dalm sunt illis singulmstolm lentium fit in ccelo, quia terrenbrum actuum strepi-
(Apoc. vi, 11). tus quiescit a cogitatione, ut ad secretum intiiuutu
(In exposil. B. Job, lib. xxxv , num. 25.) Sanclae ; aurem animus Sed quia haecquies menthr
Ecclesiaein fiue suo duplum recipere , est in singulu> esse in hac vitaapponat. perfecla non potest, nequaquaui
nobrs, et de bealitudine animac, el de carnis incor-• liora integra factuiu iu coelosileutium dicitur, sed
1115 S. PATERII EXPOSITIO VET. ET NOV. TEST. — SUP. APOCAL. S. JOAN. 1114
quasi media, ut neque ipsa media plane sentialur, A tuxit nobis, tt sol non ortus esl nobis (Sap. v, 6). Ac
cum praemittitur quasi: quia mox ut se animus sub- si aperte dicant; Interni in nobis luminis radius non
levare cceperit, et quielis inlimae lumine perfundi, refulsit. Unde et Joannes ail: Mulier amicta sole, et
redeuntc citius cogiutionum strepitu, de semelipso luna sub pedibus ejut (Apoc. xu, 2). In solc enim il-
coiifunditur, et confusus caecatur. lustralio veritalis, in luna aulein quaemenstruis sup-
CAP.XX. — Poleslas enim equorum in ore eorum plelionibus deflcil, niulabilitas lemporalilalis accipi-
(Apoc. IX, 19). tur; sancta aulem Ecclesia quia superni luminis
(In exposit. B. Job, lib. xxxm, num. 48.) Quale splendore protegitur, quasi sole vestilur; quia vero
cuncta temporalia despicit, luiiam subpedibus premit.
itaque illud persecutionis lempus apparebit, quando
ad pervertendam fidelium pielatem alii verbis CAP.XXV. — Et cauda ejus trahebat tertiam purtem
sacviunl,alii gladiis; quia quodeis abaliis vcrbisblan- slellarum (Apoc. xn, 4).
dicnlibus dicitur, hoc ab aliis gladiis ferientibus (In exposit. B. Job, lib. IV, num. 17.) Stcllarum
?
iniperatur Quae ulrorumque aclio, id esl polen- nomine aliquando sanctorum juslitia quse iu hujus
lium atque loquenliuni, in Joannis Apocalypsi brevi vilac lenebris lucet, aliquando vero hypocritaruui
esl sententia comprehensa, qua dicitur : Potestas flclio deiiionslratur; quia bonaquac faciuni, ad per-
eqttorumin ore, et in caudis eorumeral (Apoc. ix, 19). cipiendas laudes hominibus ostendunt. Si enim recte
ln ore nanique doclorum scienlia , in caudis vero vivenles slellaenon essent, nequaquam Paulus disci-
sxcularium potentia ligtiralur. Per caudam quippe pulis diceret: ln medio nationis pravm ei perversa,
quae relro est, hujus saeculi postponeuda tempora- inter quos lucelis, sicul luminaria in mundo (Phitip. n,
litas designalur, de qua Paulus aposlolus dicil : 8 15). Rtirsum si inler eos qui recU agere videntur,
Vnum autem qum retro sunl obtitus , ad ea qum anle quidaro de actione sua retributionem favoris humani
suni extensus (Pltilip. m, 13). Retro est enira omne non quaererent, nequaquaro slellas Joannes ruere a
quod transit, aiitc vero esl omnc quod veniens per- coeleslibus videret, dicens : Misit draco caudam, et
manel. Istis vero equis, id est praedicatoribus ubi- traxil lerliam parlem stellarum (Apoc. xu, 4). Draco-
que carnali impulsu currentibus, in ore el in cauda nis enim cauda siellarum pars trahitur, quia extrema
poleslas est, quia ipsi quidem perversa suadendo persuasionc Aiilichristi quidam qui videnlur lucere,
pracdicant, scd lemporalibus polestatibus fulli, per rapientur. Stellas namque in terram trahere, est eos
ca quat sc rctro sunt exsullant. Et qtiia ipsi apparere qui videniur sludio vitaccceleslis inhaererc, ex amore
dcspicabiles queunt, ab iniquis audiloribiis suis per terreno iniquitate aperti crroris involvere.
eos sibi revercntiam exigunt quorum patrociniis ful- CAP.XXVI. — Ilem de eodem.
ciunlur.
CAP.XXI. — Signa qum locula sunt septem tonitrua cauda (In exposit. B. Job, lib. xxxu, nura. 25.) De hac
Beheuiot istius sub draconis specie per Joan-
(Apoc. x, 4). nem dicilur : Et cauda ejus trahebat tertiam parlem
(In exposit. B. Job, lib. ix.num. 15.) Urgente cmli ; et nusit eas in terram (Ibid.). Ccelum
etcnini finc mnndi superna scientia proficii, et lar- stellarumest Ecclesia, quae in hac nocle vitae praesen-
gius ciim 'cinpore excrescil; hinc nantqtie per Da- namque dum in se innuraeras sanctorum virlutes continet,
niclem dicilur : Pertransibunt plurimi, et multiplex tis,
erit scientia (Dan. xu, 4). Hinc Joanni in priori radiantibus desuper sideribus fulget, sed draconis
cauda in terraro stellas dejicit: quia illa Satante ex-
parlc revelationis angelus dicit: qum locuta
sttnt septem lonilrua (Apoc. x, 4).Sjgna treinilas per audaciam assumpli hominis erecla, quos-
Cui tamen ejus- Q dam
dem rcvclalionis lermiiio praccipil, dicens : Ne signa- nendoquos velut electos Dei in Ecclesia invenit, obti-
veris verba propheiim hujus libri (Apoc. xxn, 10). reprobos oslendit. Stellas de ccelo in terram
Pars quippc revclationis anterior signari praecipitur, cadere, est relicla nonnullos spe ccelestium, illo
tcriuinits prohibelur , quia quidquid in sanctac Ec- duce ad ambilum gloriac saecularis inhiare.
clcsiacinitiis latuil finis quotidie ostendit. CAP.XXVII. — Michael et angeli ejus prmliabantur
CAP.XXII. — Atrium autem quod foris templum ejice (Apoc. x\\, 7).
(Apoc. xi, 2). (Homil. 54 in Evang., num. 9.) Michael namque,
In quis sicut Deus. El quolies miraevirtutis aliquid agi-
(In cxposit. B. Job, lib. xxvm, num. 16.) Apo- tur, Micbael milti perhibetur, ut ex ipso aclu ct no-
calypsi scriplum est: Alrium quodforis lemplum,ejice mine delur intelligi, quia nullus potest facere quod
(oras, ne tnetiaris eum (Apoc.xi, 2). Quitl enim atriuin facere pracvalet Deus. Unde et ille anliquus hostis
aliiul quam latitndiiiein sigtiilical vitae praesenlis?Et esse Deo per superbiam similis concupivil, di-
iccte loris lcmplum sunl, qui per alrium designan- qui cens : In cmlumascendam, sttper astra cmli exaltaba
tur; aujuc idco meliendi non sunt, quia angusta porta sedeboin monte testamenli in laleribus
est quacducil ad vitam, et laliludo vitae pravorurn solium meum,
noii adiuiliiiur ad inensuras et regulas clcctoruin. Aquilonis; ascendam super ultitudinemnubittm , simi-
lis ero Altissimo(Isa. xiv, 13). Dum in line uiundi in
—
CAP.XXIII. lli tunt dttm olivm el duo candelabra sua virtute relinquitur extremo supplicio perimen-
(Apoc. xi, 4). dus, cum Michaele archangelo praelialurus esse per-
(In cxposit. B. Job, lib. ix, num. 5.) Duo illi cxi- 0 hibelur ; sicul per Joannein dicitur : Factum esl prm-
mii praeilicaloresdilaU morle subtracli sunt, ut ad lium cumMichaelearchangelo (Apoc.xu, 7); ut qui se
pr.cilicaiionis usuni in finc revocenlur; de quibus ad Dei siraililudinein superbus exlulerat, per Mi-
pcr Joaiineui dicitur : Hi sunt dumotivmet duo can- chaelem peremptus discat quia ad Dei simililudincui
detabra in consvectiiDomini lerrm aslanles (Apoc. u, per superbiam nullus cxsurgat.
4). Quoruui ununi in Evangelio per seinelipsam Ve- CAr. XXVHI. — Qttia projectus est accusator
rilas pollicelur, diccns : Elias ventttrus esl, et resli- (Apoc. xn, 10).
litel omniu (Matth. xvn, 11).
(In exposit. B. Job, lib. n, num. 15.) Astulus
—
CAP.XXIV. Mulier amicta sole, et luna sub quippe adversarius cinn semeu veslrum inler pros-
pedibttsejus (Apoc. xn, 2). pera bene egisse considerat, rcprobarc apud judicem
(lu exposit B. Job, lib. xxxiv, nuni. 25.) Cum figu- per adversa fcsiinat. Unde recie in Apocalypsi voce
ral-j sol ponilur, aliquando Dominus, aliqiiando per- angelica dicilur : Projeclus esl accusator fralrum
sccutio, aliquando de re qualibel roanifcstae visionis nostrorum, qui accttsabul illos anle conspectuttt Dei
ostensio , aliquando auteni intclligcnlia sapicnUum noslri die ac nocte (Apoc. xn, 10). Scriplura autem
designatur. Pcr solem quippc Dominus liguralur, sacra sccpe diem pro piosperis , noclein aiitem pro
sictit libro Sapienliie pcrhibciur quod nmnes impii in advcrsis ponere consucvil. iu dic ergo el nocte ac-
exlremi dic judicii cognita sua damnalionc dicturi cusare non desinil, quia uiodo nos in piosperis,
tuit: Erravimtts a via verilatis, et lumenjuslitia uon luodo in adversis accusabUes oslendere contcudit. lu
*ifg APPENDIXAD S. CREG0Brll OPERA OMWA. IVti
afie accusat, cuin orosperis male nos uli instruat. In fA com audire possunt, licet dicere nequeant : iiuio
UMrcteraeeusat, cum in adversis non habere palien- per charitatem quidem in illotum celsitudine laefi
lUain demonstrat'. eunt, quamvis ad eorum praemia non assnrgant.
'CiP. XXIX. —Ei vidi nliambeStiamascendentem CAP.'XXXHI.— Ilabentemin manu sua falcem
(Apoc. xiu, 11). (Apoc. xiv, 14).
(In exposit. B. Job, lib. xxxui, iitim. 59.) Vidi (In exposit. B. Jdb, lib. xxxm, nuin. 21.) Vidi, ct
atiam besliamuscendentemde lerra liabentemcornua eccenubes candida; et super nubemsedentemsimitem
duo, similia agni; et loquebaturul draco (Apoc. xm, Fitio Itominis,Itdbentemincapile.suocoronamuureain,
11). Priorera qtiippe btstiain, id est Anticliristumsu- etinmanu sua fatcem aculum\Apoc. xiv, 14). Poles-
•periore' Jafm descriptione narraveral : post quem tas e.niindivini judicii, qtiia undique stringit, circu-
etiam h;ic alia besiia asceniisse dicitur, quia post lus dicitur. Et quia intra se omnia incidenilo com-
eum;mUlUtudopnodicatoruin illios ex terrena poies- pleclitur, falcis appellatione signatur. Ih falce enira
tete .gloriatur. De terra qnippe ascendore, est de quidquid incitliuir, quaquaversum flecUtur, intusia-
temrenagloria superbire. Quaehabet duo cornua agni det. Et quia pdtestas superni judicii nullalenus cvi-
«iiuilia, quia-per fiypocrisini sauctiutis , t am quatn . tatur (intra ipsam quippe sumus, quolibet fugere co-
in se veraciter Dominqs habuit singularera, sibi nemur), recte cuni venturus jtidex ostenditur, filcciu
iuesse et sapientiam mentilur et vitara. Se.l <;uia tenere pcrhibetur : quia cum potenter ad oinuia
sub agni «pecie auditoribus reprobis serpenUiiuiii obvial, iticidendo circumdat. Esse se iiilra iuclicis
.virus inHnulitur, recte Ulicsubditur : Et loqttebatur fatccm vidit Piopliela, cum diceret: Si ascendetoin
utdraco. jgta ergo bestia, id est praedicantium mul- B 1 cmlumtu iltic es; si descenderoad infernum , ctdes:
titudo , -siaperte ut draco loqueretur, agno similis si sumpseropennas tneas ante lucem, et habitaveroin
uon appareret, sed assumit agni speciem ui draco- postremo maris. Etenim illuc manus ttta dedttcetme,
ais ;exereeat operationem. el tenebitme dcxteru tua (Psal. cxxxvin, !i, '9, 10).
CAP. XXX. — 'Vmterrm et mari quia descendit Intra quamdam esse falcem se vidit, cuni ex nutlo
(Apoc. xn, 12). sibi loco petere fugreauditum posse cognovit, dicens:
1.1 Mundi Quia neque ab Orienle , neque ab Occidente, neqitea
(In exposit. B. Job, lib. xxxiv, num. deserlis monlibus (Psal. LXXIV, via
dum venientibus annis creurescen- 7), subaudispalet
tempus augetur, Fugiendi.Atque mox ipsam supernaepolenliae Omni-
tibus raalis afficitur; et unde aetatis augmentum per- modam coniprehensionem subdens, ait : Quonium
cipit, inde salutis dispendium sentit. Tribu'ationes Dets judex est. Ac si diceret: Fugiendi via undique
naiuque cuirftemporibuscrescunt, et eo delriuientu deest, quia ille judicat qui ubique cs.
vilse debilior tolerat, quo quasi ad vitam provectior
durat; totis enint contra illum anUquus hoslis viri- 'CAP.XX!X"1V. —Flt prmcinclumcirca pectora zona
bus solvitur, qui quamvis jam nunc iiitcriit, pro eo (Apoc.xxi, 18). -
quod supevnte condiUonisbealitudinem amisit; lunc (Iu exposit. B. Job, lib. xxxiv, ituiii. 26.) Auri
tamen plenius exstinguilur, quaudo et a tentandi nomine splendor supemae civitatis accjpitur, sicut
lioentia abstractus, exlerius incendiis religatur. Unde lianc Joanucs se vidisse testaluf, dicens : Ipsa civi-
et extrema tnundi atrocius tentaturus aggrediiur : tus aurum mundumsimile vilromundo,(Apoc.xxi, 18).
quia lauto fit ferventior ad saevitiam, quanto se vi- Aumin jiautque ex-quo illa conslat, siraile vitro di-
ciuiorem «enlit ad poenam. Considerat quippe quotl IC cittiij ut et per auriini clara, et per vitruui petspicua
juxusittul lioenUam uequissimaeiiberUUs amiltal, desiguetur. Auri rursusnoraine cbaritasintimaUir,
et quanlum ibrevitate temporis angusutur, tantum sicilt angelum quem sibi loqui idein Joannesaspexit,
inultipUcitate crudeiiatis expandilur; sicut de illo ad mainillas zona aurea cinctum vidit (Apoc.xv, G):
voce angelicaad Joannemdicilur : Vmlerrm etmari, quia nimiruin supernorum civium pectora, iluiu
quia desundit diabolusud vos habensiram mqgnam, pcenali jara nequaquani timori subjecta sunt, atque
sciens quod modicum tempus habel (Apoc. xu, 12). a se vicissim nulla scissione solvuntur, ex sola se
Tunc ergo in magnx irac furorem se dilalat, ne qtti ciiaritaie constfingunt. Zonam quippe auream circa
in beatitudine SUre non potuit, in clamnationis suac raainillas habere, est cunctos mutabiUura cogitatio-
foveam cum paucis ruat. Tunc quidtjuid nequiter num niottis per solius jara amoris vincula restrin-
valiiefil, callidius exquifit. Tunc cervicem superbiac gere.
altius crigit, et per damnatum illiini quem gesut CAP.XXXV. — Et quartus effudil phialam snam
hoiiiiiiein, omne quod temporaliter praevalet, neqni- (Apoc.xvi,'8).
ter ostendit.
CAP.XXXI. —V.t etiam ignem faceret de cmlo (In exposil. B. Job, lib. xxxiv, num. 25.) Solia
nominc sapicniia inlellectus exprimitur, sicut itt
descendere (Apoc.xm, 13). Apocalypsi scriptum est : Quartus angelus effutlil
(lu exposit. B. Job, lib. xxxm , num. 62.) Velut phidlumsttam in solem ; et dalum esl itti mstu ujficere
euiin olla fervens est unaquaequetune anima , cogi- homines,et igni (Apoc. xvi, 8;. Pbialani videlicct iu
l-.itioiium-suaruin impetus quusi spuinas uiidaruiu solem effundere, cst percussionis supplicia viiis sa-
ardentium susUnens, quas el ignis zeli commovet, et. D pientiacsplendorefulgcntibus irrogare. Et datum cst
ipsu lemporalis oppressio iu ore oilae inirinsecus> llli ut afliceret bomines aestu et igni; quia dum sa-
ciaiisitetenet. Unde Joamies quoque, cum liujusbes- pientes viri crucirtlibusvicti niale agendi errore tan-
tee signa tnarrarel, adjunxil : llu ut ignem faceret de! guntur, illorum exemplo peisuasi infirmi quique ,
cmlo descendere(Apoc. xm, 13). lgneui quippe.des- temporalibus desideriis inaniescunt; ruince namcjue
ceu ler.e,.est.de cosleslibuseleclorum aiunias sanctii fortiuin augmenlum praestantperditionibus inlirmo-
zeii flainnias emanare. i-uiii. Quia sole acuiiion sapieiitiuni designalor, p.^r
CAP. XXXII. — Hi sequunlurAgnum quocunqueierilj comparaiionein quotjue aSalomone dieilur : Sapiens
- (Apoc. xiv, 4). ut sol permanct, sluitusul luna mutabitur (Ecel. xxvo,
12). Hoc crgo ioco quid per solis radium nisi acu-
(Rtegiil. Pastoral. ni, part., atlmor.it. 29.) Perr iiiina
Joannem dicitur : Ui sutit 7111cum mttlieribus non sia sapientium demonstrantuf, qui in sancta Ecclc-
ttmt eoinquinati; virgines enim sunt: qni sequuntur [ per acuinina sapientiae quasi radios videbaiiiur
lucis aspergere , et per auctoritatem rcclitudinis
Agnum quocunqueabierit (Apoc. xiv, .4). Et quod,' resplendere ?
CuHiicumcuntant quod nettw possit dicere, nisi illa
cenlum quadraginta et quatuor mittia. Singulariterr CAP.XXXVI. — Reatus qui vigilat et cuslodit (Apoc.
quippe canticuiu Agno cantar.e, csl cum eo in per- xvi, 15).
peluuin prae cmictis fidelibuseliara de carnis incor- (ln exposit.B. Job, lib. 11,num. 81.) Si enim apud
tuptioue gaudere : quod Umen cseleri electi canti- Deum nostra nos opera quasi vestimenla iwutegys.
 '
1117 , S. PATERII E-XPOSITIOVET. ET WV. TEST. — SUP. APOCAL. S. JOAN. itre
rerrt,-Bequa/fnamvoce angeliea flicepetiir-:'B(jflf«s'o^iiActilar iu quo calcatus es.t caleavit, qtii stla^pj&teritia
vigilat el custodil vesliinenta sua, ne mtdns ambutet, eam quam pertnlit.passionem vicit. Namqiii usquead
et.vuteanttlurpiiudinemejtt,s(Apoc. S3vi,15). cEunpitu- mortem erocis paSsus est, de «lorte cum gloria sur-
ilo euiin nostra tunc cerniiur, ciini vita reprebensi- -*exit. Beiie autem dicitur: *E/de gentibusnon esi vir
bilis ante juslorum oculos, in judicio nequaquam mecutn, quia hi pro quibus pati venerat, passiOnis
suijsequeutis boni operis tegmine velatur. ,eiusosse;participes^debebant; qui tpro eo qtrod ;JU0
•G«p.XXX>VII.—Jlem de eodem. tempore necdum crediderant', de ipsis in passione
queritur, vila inilla passione quferebatui'.
(lu exposit. B. Job,'h'b. xvi, num. 63.) Sicut ve- rer femurquorum vero propagatio carnis est. Qui?t ergo por
.stitneiiU «coitpus,sic >bonaopera prote«timt aniimrm.
Unde ctiidam dicitur : Camm qui vigilat el custodil pfopaginem generis humaui, sicut generaiionum or-
ciines Matiliaeo vel Luca narranlibus describuntur,
yes&menlasua,:nenudus ambulet (Apoc. xvi, 15). in hunc iniindumvenil ex Virgine, et per incaKnatio-
Cht. XXXVUI.— Aquas quus vidisli, ubi meretrix nis suae mysteiium quia Rex.esset.et Dominus, cun-
.(Apoc svn, 45). **is-ubiqaw gentrbtis inilicavit,in vestimento' el in
<fHom.8 in 'Ey.ecliiel.,-num. 1.) 'Siilent in sacro femore scriptura habtitl :in*Rex regum et Dominus
«loquio per aquas pojttiii designari. Uiide perJoafn- domiuanlium. Unde enim niundo inhotnit, ibi de
tneni dicitur: Aqumvero sttnt poptfti. 'Mcirco airtein se leciionis senteiitiam intixil.
«quis populus-designatur, qtfia et hvvita soiiuin ha- GAP.XLIIL—Et ligavitper annos mille (Apoc. xx,"?)..
betex tumultu carnis, et quoUdie-defltiitex decursh
niortalitatis. (In cxpo it. B. Job, lib. tv, nura. 16.) Hunc .Levia-
H tlran elecii aiigelorum spiritus nunc in .puteo abyssi
'CAP.XXXIX.— Beatiqui ad ccenamnuptiurum vocati clansnm preinhnt. Cnde scriptum est : Vidi angelum
sunt (Apoc.XK, 9), descendenlemde cmto hdbentemclavem ab;y,ssi,etcate-
.(floinil. 6 inEvang., num. 24.) DeJioc argoex- nam magnmn in manu sua. Et apprelwndit draaonem
tremociiitvivio alias per Joaimera dicitur : Beatimd serpertlemantiquum qtii est diabolus et Satanas, et.ti-
ud cmnam nuptiamm vocati sunt (Aqtac.xix, 9). Id- gavii eum per annos mitle, et misit eum in dbysmm
circo eiiim non ad<prandiqm, sed ad ceenain vocatos (Apoc. xx, 1, 2). Qiiein tanieii in tnundi fine ad.aper-
jnai;rat,,q;uia>nimifum in .finediei convivium coenaesl. tiofa ctrtamina revocant, etlolum contra.iiQSin.Miis
Qctiergo iinito.praesentigvitrc Senipore ad refectiooem viribus relaxartt. Uncieillic rursum scriptuui est: C«m
^upernae.contempiaUonisveniun!,fiion ad Agui pran- completi fuerintmille aitni, solvetur Salanas (tbid. V-
diuut, sed ad ctcnam vocantnr. 7). Itle etiim apostata angelus, qui iu conditus fuerat
ut angelorUin caeteris legionibus emintret, iU super-
iCtAJ».Xli. — Videnefeeeris, eonservusttms sum biendo succubuit, ut nunc stantium .auigeloruin di-
(Apoc. xix, iO). tioni strbstratus sii; quatenus vel nunc ad utilitateui
^Hotnil. 8 in Evang., num. 2.) Loth ve'1Josue an- iiostram eis niiiiistrantibus religatus lateat, ut ad
gelos aHorant, nec tamen aflorare prohibentur. Ioau> probationem nostram eis relaxantibus totis se suis
wesin Apocaiypsi adorare angelum volult, sed tameu ooittra nos virlbus solutus exerceat.
idein-hunc smgdliisatJorareiie se ctebeat, compescil,, CAP.XLIV. — Item deeodem.
flicens : Ttrfe nefeceris, conservustuus sumel [ratmm
tuomm (Apoc.xix, 10). Quid estquod ante Reileiu- (In exposit. B. Job, lib. xvm, num. 67J) 'VMi an-
ptoris anveirtum angeli ab hominibus adoranLur ct Q getum descendeniemde cmto,habentem eiavem Obussi,
tecetrt; ^ostmodura vero adorari refugiunt, nisi quod conem et catenam magitam in mmtusua : et upprehendit dra-
nsHuram nostram prius quam despexerani, postqnara serpentemanliquum, qui esldidbotusel Sutanas;
haiic«qper se assuniptam eoospiciunt, sdbstratam etiligavit eum permnasimille, etmisit mdbyssum, et
iihi-viderepertimescunt? Necjam sub se velutinfir- duu&tl,,etsignuvit super illum <utnon seducai amplius
mamcotrtemnere ausi sunt, quain super se, viileiicet gentes, donec conmmmonturmilte anni (Apoc.-xx, 1").
hi cteti itege venerantur. 1\ec'habere dedignaiitur Millenario eiiim numero JIOIIquftiilitatein tentporrs
hominem socium, qui super se adoraut "honiinem sed universitatem qua r^gual Eeclesia designat. Aii-
Beum. tiquus aittem serpens ligatus calena in abyssum niit-
CAP.XLI. — Et exercitus qui sunt in cmlo (Apoc. titur; quiamentes rejigalus a bonocuui cordibus apud re-
proborum reclusus, eis aitrociusttoininatur.
xix, W). Qui paulo iiostquoque.de.puteo abyasi £duci desori-
(In exposit. B. Job, lib. xxxi, num. 27.) Equus bitur, qiiia deiniquorum cordibus, nunc occulle sae-
quippe ost unicuique saitclse animae oorpus suum, vientibus, tunc accepta contra Ecclesiam potestatc
qtiod videlieei novit et ab illickis coftttuenti t- freno in vim aperlae persecutionis erumpit.
re&tiingere^et rufsum charitatis impulsu in-exercHa- CAP.XLV.—Itemde eodem.
tione boni operis relaxare. Unde-et Joannes apostolus
in Apocalypsi Dominum contemplatus, ait : Et exer- (In exposit. B. Job, Itb. xxxn, num. 22.) Sicut
citus qui sunlmctelo, sequebantur eum in equis albis enim cedrus arbusta csetera in attum crescendO de--
(Apoc. xix, 14). Multitumnetn sanctorum quae in hoc serit, ita tunc Antichrisius -mundi gloriam lelnpora
mariyrii hello «udaverat, recte exercitum vocat. Qui j) literetoblinens, mensuras hominum, et honoris culnri-
idcireo m eqois aibis ^sedere referuntur, quia nihli- ne, signorum poteslate transeentfhYSpiritus quippe
rnin eorum corporaet luee justitiae et castimoniae in illo est qui in sublimibus conditus poientiam na-
candoiie claruerunt. turae suae non perdidit,-vel dejectus. Ciijus-idcirco
nunc iuiiiime ostenditur, qoia dispensatione
CAP.XLII. —Et Itdbetin vestimentoet in femore suo virtus divinaeforUtudinisligaiur. Unde per Joamnemdicitur:
scriptum,'Rex regum (Apoc. xix, 16). Vidi angetutn descendewlemde cmlo,hdbentem cluvem
(In exposit. Ezech. lib. n, hom. 1, num. 9.) Per ubyssi, et catenam magnam inmanUejus, el apprelieri-
Joannem dicitur : Uabebut investimenio et in femore dit draconem serpentemantiquum qui estdiabolus et
suo scriptum, Rex regum, <etDominus dominantium Salanas; et.ligavil eum per •annas mitle, el misit tum
(Ajiac. xix, 1(3),Quidenimejus vestimentumestatgue in abyssum, ei olausit, et signavit superitlum (Ibid:).
aliud ipse. Naui nostnim quoque vestimentum caro Ligaius quippe in abyssum perhibettir, quia retrosus
dicilur„ sed tanien ipsinos sumus caro qua vesUmnr; in :pravorum cordilms, polenlia divinaedispensatioiiis
hocautem vcslimeniumiUius longe ante Isaiasaspi- astringitur, ne in qtiantum preevaiet, eflfenetur ;•itt
ciens per ciucem passiouis satiguine cruentaluui quamvisper eos occulte saeviat, ad viotenus lamen
dixit: Quare r.ubrumest indumenttim tuum, el vesti- rapinas superbiaenon erumpat. Sedillic quomodo in
tnenta tuaquasicalcanlium in lurculuri (Isa.LXIII,2)? iniindi line sil solvendus iiitiiiiatur, ciiin clicitur : Et
Cui ipse -respondit : Torcular culcuvisolus, et de gen- poslquamfuerint eonsummatimitteanni, soivelurStttan
tibus non est Vir mecum (lbid. v. 8). Solus eniin tor- de carcere suo, et exibit etseducet gentes (Ibid. v. 7).
 1119 APPENDIX AD S. GREGORHOPERA OMNIA. 1120
Millenario namque numero, pro perfectione sua, JA CAP.XLIX.—Habent portas duodecim, et in\portis
universumhoc quantumlibet sit sanctaeEcclosiaetem- (Apoc.xxi, 12).
pus exprimilur. Quo peracto anUquus hostis suis vi- exposit. Ezech. lib. ir, hom. 2, num. 3.) Po-
ribus traditus, pauco quidem in tempore, sed in test(Inetiam portae nomine unusquisque praedicator
multa contra nos virlute laxatur. intelligi, quia quisquis nobis januam regni coelestis
CAP.XLVI. — Beatus et sanctus qui habet partem ore suo aperit, porta est. Unde et duodecim portae,
(Apoc. xx, 6). vel in Joannis Apocalypsi, vel in extremo hujus
(In exposit. B. Job, lib. xtv, num. 19.) Beatus propheUaevisione describuntur.
et sanctus qui habet partem in returrectione prima CAP. L.—Mensura hominis qum est angeli (Apoc.
(Apoc.xx, 6). Quia ille post in carue feliciter re- xxi, 17).
surgit qui in hac vita positus a mentis suac morle
surrexit. (Ibid., lib. ii, hom. 2, num. 15.) Hnmilitas houii-
iiuin quandoque ad aequaliiaiem perducitur angelo-
CAP.XLVIL — El libri aperti tunt, et aliut (Apoc. rum. Unde scriptum est: Nequenubenl, neque nuben-
xx, 12). tur, sed erunt sicut angeli Dei in cmlo(Matlh. xxu,
(In exposif. B. Job, lib. xxiv, num. 15 et 16.) Qui 30). Et unde per Joannem dicitur : Mensura hominis
plenissime inielligere appelit qualis est, tales nimi- qum est angeli (Apoc. xxi, 17 . Quia usque ad illam
rum debet conspicere qualis non est; ut ex bono- alUludinein gloriaehomo perducitur, in qua solidatos
rum forma metialur, quanto ipse deserto bono defor- se angeti laetantur.
mis est. Ex hisquippe quibus plenissime bona adsunt, IB CAP.LI. — vero civitas aurum mundum (Apoc.
recte sibi minus in illorum lpsa
perpendit quae sunt, atque xxi, 17).
pulchriludine conspicit fceditatem suam, quam in se-
ipso et potest perpeti, et sentire non potest. Lucem (In exposil. B. Job, lib. xvm, num. 77.) Auri
namque debet conspicere, qui vull de tcnebris ju- namque metallumVitri novimus poliori melallis omnibus
dicare; ut in illa videat quid de tenebris aestimat per claritale fulgere. intrinsecus vero naturae est ul, extrinse-
quas videre praepeditur. Peccator namque incognita cus visum, pura perspicuilale perluceat.
vita ju torum si st melipsum conspicit, peccatorem in alio nielallo quidquid intrinsecus continelur, abs-
se nullatenus comprehendil. Videreenim se non pc- conditur : in vilro vero quilibel liquor qualis conli-
lest, quia fulgorem lu. is nesciens, cuni seiuetipsum netur interius, talis exterius demonstratur, atque ut
conspicit, quid aliud quam tenebras atlendtt? Justo- ita dixerim , omnis liquor in vitreo vasculo clausus
ruiii ergo debemus vitam conspicere, ut subtiliter patet. Quid ergo aliud in auro vel vilro accipimus,
deprehendamus nostrara. Illorum videlicel species nisi illam supernam patriam, illorum beatorum ci-
quasi qusedamforma nobis imitanda proponiiur. Viva vium societatem quorum corda sibi invicero, el cia-
lectio est vita bonorum. Unde et non immetito iidem ritate fulgent, et puriute translucent, quaro Joannes
justi in sacro eloquio libri nominaniur, sicut scri- in Apocalypsi conspexerat, cum dicebat: Et erat
ptum est: Libri tunl aperli, el alius liber apertut etl, struclura muri ejus ex lapide jaspide; ipsa vero civi-
qui ett vilm: et judicuti sunl morlui ex his qumscripta tas auro mundo * simili tiitro mundo (Apoc. xxi, 18)?
erant in tibrit (Apoc. xx, 12). Liber namque vitae Quia enim sancli omnes sumroa in ea beatitudinis
est ipsa visio alvenientis judicis, in quo quasi scri- clarit.te fulgebunt, instructa auro dicitur: et quo-
ptutn est omne mandatura, quia quisquis eum vide- (rj niam ipsa illorum claritas vicissim in alternis cordi-
rit, mox tesle conscienlia quidquid non fecit, intel- bus patet, et dum uniuscujusque vullus attendilur,
ligil. Libri eliam aperti referuntur, quia justorum simul et conscienlia penetratur: hoc ipsum aurum
lunc viu conspicitur, in quibus mandaU coeleslia vitro mundo simile esse memoratur, Ibi quippe
menlem ab alterius oculis membrorum
opere impressa cernuntur, et judicati sunt mortui ex uniuscujusque
lns quae scripta erant in libris, quia in ostensa vita corpnlentia non abscondei, sed patebit animus, pa-
justorum, quasi in expansione librorum legunt bo- tebit corporalibus oculis ipsatunc eliam corporis har-
erit conspicabilis
iiuni qnod lpsi agere noluerunt, alque ex eorum qui monia, sicque unusquisque
fecerunt comparatione denunliantur. Ne erg» unus- alteri, sicut nunc esse non potest conspicabilis
quisque tunc videns eos, quod non fecit defleat, nunc sibi.
in eis quod imitetur atlendat. CAP.LII. — Stella splendida et malutina (Apoc.xxn,
CAP.XLVIU.— Et vtdi cmtumnovumet lerram (Apoc. 16).
xxi, 1). (In exposit. B. Job, lib. xxix, num. 75.) Cum ve-
J[In exposit. B. Job, lib. xvn, num. 11.) Terra el nit plenitudotemporis,misit Deus Fitium suum natum
coeliun, vel qualiter transeat, vel qualiier maneat ex muliere, factum sub Lege, ul eos qui sub Lege
disliuguainus. Utraque namque haec per eara quam erant, redimeret (Gaiat. iv, 4). Qui natus ex Virgine
nunc habenl imaginein transeunt, sed tamen per velul lucifer inter lenebras nostrae aclionis apparuit,
essentiam sine fiiiesubsistunt. Hinc nanique per Pau- qui fugata obscuritaie peccali aeternum nobis mane
lum dicitur : Prmterit enim figura hujut mundi (I Cor. iiunliavit, luciferuni se innotuit, quia diluculo ex
vii, 51). Hinc per semetipsam V<-ritasdicit : CmlumDmorte ] surrexit, et lulgore sui luminis morlalitalis
et terra transibunt, verba aulem mea non trant- no.-traetetram caliginem pre»sit. Qui bene per Joan-
ibunt (Matth. xxiv, 55). Ilinc ad Joannem angelica nem dicitur, Stetlu splendida et malulina (Apoc. xxii,
voce perhibetur : Erit cmlum ttovumet terra nova 16). Vivus quippe post mortem apparens malutina
(Apoc. xxi, 1); quae quidem non alia condenda sunt, nobis stella tactus est; quia dum in semetipso exem-
sed haec ipsa renovantur. Ccelumigitur et terra, et plum nobis resurrectionis praebuit, quaclux sequalur
transit, et erit, quia et ab ea quara nunc habet specie indicavit.
per ignem tergitur, ct lamen in sua semper nalura
gervamr. Unde per Psalmislam dicilur: Mutubisea et CAP. Ll\\. — Et qui audit, dical: Veni (Apoc. xxii,
mutabuntur (Ptal. ci, 27). Quara quidera ultimam 17).
coiituiuUlionem suam ipsis nobis nunc vicissitudini- (In exposit. Ezech., iib. n, hom. 2, num. i.) Quis-
bu- nuntiant, quibus noslris usihus indesinenter al- quis siirilalia v dendo prolicit, oportet ul haeclo-
temant. Nain lerra a sua specie hiemali aiiditate de- quendo eiiam aliis propinet. Videt qnippe ut annun-
ficit, vernali humore viridescii. Ccelum quotidie liet, qui in eo quod in se prolecerit, eliam praeoi-
caligiue noctis ohducilgr, et diurna claritate renova- cando de profeclu proxinii curam gerit. Unde el
lur. Hiuc ergo, hiuc lidelis quisque coliigat, et inle- alibi scriptum est: Qui audit dicat: veni (Apoc.xxii,
rire haec, et lamen per iitnovationem relici, quse 17). Cum eniin jain vox vocanlis Dei eflicitur i»
constat nunc assidue velut ex deleclu reparari. corde, necesse est ul proximo per pradicatioia»
De hac lectione, vide notaui b, ad Iocum Moralium iiidicalum, colum. 595.
 1121 S. PATERH EXPOSITIO VET. ET NOV. TEST. — SUP. EPIST. AD COR. I. 1123
ofliciuin erumpat in vocem, et idcirco alium vocet, A ptum est: Qui audit, dicat; veni (Ibid.). Ut qui jam
quia ipse jam vocatus est. ni corde vocera superni amoris acceperit, foras etiam
CAP. LIV.— ltem de eodem. proximis vocera exhortationis reddat.
s (Homil. 6 in Evangel., num. 6.) In quantum vos CAP.LV.—Item deeodem.
pensatis, etiam alios trahite; in via Dei (Regulre Pastoral. part. m, admonit. 26.) Voce
abere socios desiderate. Si quis vestrum, fratres, ad angelica Joannes admonet, cum dicit: Qui audit,
Srofecissc
forum vel fortasse ad balneum pergit, qiiem otiosnm dicat: veni (Ibid.); ut nimirum cui se vox interna
esse considerat, ut secum veniat, invitat. Ipsa ter- insinuat, illuc eliam clamando alios, quo ipse rapi-
rena aclio vos vestra conveniat; et si ad Deum tur, trahat; ne clausas fores etiam vocatus inveniat,
tenditis, curate ne ad eum soli veniatis. Hinc scri- si vocanti vacuus appropinqual,

LIBER OCTAVUS
De Testimoniis tn S. Pauli Epistolas.
IN EPISTOLAM AD ROMANOS
CAPUTPRIMUM.— An ignoras quia patientia Dei ad GAP.UI. — Gentesautem super misericordia honorar*
pmnitentiam te adducit? (Rom. n, 4.) (Rom. xv, 9).
(In exposit. B. Job, lib. xvn, num. 8.) Quisquis _ (In exposit. B. Job, lib. xxvu, num. 58.) Locus
delinquit et vivit, idcirco hunc divina dispensatio in antem misericordiae Dei est ipsa gentilitas, cujus
iuiquiuie tolerat, ut ab iniquitate compescal: sed culpas districlus judex si juste animadverteret, ad
qui diutius toleralur, nec tamen ab iniquiUle coni- reconciliatioiiem gratise nunquam veniret. Quaecura
pescitur, munus quidem supernaepatienliae percipit, B nulla apud Deum nierita habuit, reconcilialionis ta-
sed reatus sui vinculis ex ipso se munere arctius men gratiam ex sola misericordia accepit. Unde bene
aslringit. Nam quia accepta poenilentiae tempora per Paulum dicitur : Gentesautem super misericordia
vertit ad culpam, districtus in ullimis jiidex irapensa honorare Deum (Rom. xv, 9). Unde rursum scriptum
argumenta misericordiaeconvertil ad piBiiain. Hinc est: Et qum non eonseculamisericordiam, nune autem
namque per Paulum dicitur' An iguoras, quia patien- misericordiamconsecuta (I Pelr. n, 10).
tia Dei ad pmnitentiamte adducit? Tu autem secundum CAP. IV.—Non enim audeo aliquid loqui (Rom. xv.
duriliam tuam, et cor impmniiens, thesaurhas tibi 18).
iram in die irm et revelationisjusti judicii Dei (Rom. (In exposit. B. Job, lib. xxvm, num 25.) Bene
ii, *, 5). itaque David inter acceplas ex divina largitate iiten-
CAP.II. — Induravit Dominuscor Pharaonis ( Rom. suras pedem cordis presserat, cum dicebat: Neque
ix, 18). ambulavi in magnis, neque in mirabilibus super me
(Psal. cxxx, 1). Super se quippe in mirabilibus am-
(In exposit. B. Job, lib. xxix, num. 60.) Semet- bularet, si apparere magnus ultra quam poterat,
ipsum Dominus indurare perhibet, non quo pravo- quaereret: super se namque in mirabilibus allollitur,
rum mentes ipse ad culpam format, sed quo a culpa qui et in his ad quae non sufficit, videri idoneus co-
non liheral, si<ut scriptum est: Ego obdurabo cor natur. Bene intra has mensuras eliam in jpsa Paulus
Pharaonis (Rom. IX, 18). Quod quia raisericorditer praedicationissuaese latitudine coarctabat, cum dice-
emollire noluit, profecto districte se ohdurare nun- ret: Non enim audeo aliquid loqui eorum qumper me
tiavit. non efficit Christus (Rom. xv, 18).

1N EPISTOLAM AD CORINTHIOS PRIMAM.

CAPUTPRIHUM. —Non enim judicavi scire me aliquid G gritale veritatis. In mandatis igitur suis Dei sapien-
(I Cor. ii, 2). tia non confertur tinctis Indiae coloribus, quia duin
(In exposit. B. Job, lb. xxxi, num. 104.) Pulli fucata eloquentiae ornamenta non habet, quasi vestig
ejus lambunl sanguinem (Job xxxix, 50). Ac si sine tinclura placet. Quara fucationem lincturaebene
Paulus despexerat, cum dicebal: Qum et loquimur
aperte diceret: I,sa qui.lem divinitatis conlempla- non in doctis humanm sapientimverbis, sed in doctrina
tione pascitur; sed quia auditores ejus diviuitatis
percipere arcana nequaquam possunt, cognito cruci- Spirilus (1 Cor: n, 15). Malebat quippe hanc sapieu-
lixi Domini cruore satiantur. Sanguinem namque tiam sola puritate veritatis ostendere, non aulem
lambere , est passionis dominicaeinlirma venerari: eloquii linciione fucate.
hinc est quo.l idem Paulus qui, sicut paulo ante jam CAP.III.—Neque qui planlat est atiquid, neque qtti
diximus, ad lertii cosli secreta volaveral, discipulis rigal (1 Cor. m, 7).
dicebat: Non enim judicavi me scire aliquid inter vos,
nisi Christum Jesum , el hunc crucifixum (1 Cor. n, quam (In exposit. B. Job, lib. xxvn, num. 64.) Nequ.i-
sibi doctores tribuant quod per exhortaiionem
2). Ac si aperte haec aquila diceret: Ego quidem suain ad summa proficere auditores vident : quia
escam meam, divinitatis ejus potenlfam, de longe nisi Spiritus sanctus eorum corda repleai, ad aures
prospicio, sed vobis parvulis a Ihuc incarnationis corporum vox docentium iucassum sonat. Formare
ejus Untummodo lambenduin sanguinem trado. Nam enim vocem magistri exterius possunt, sed hanc im-
qui per pradieationrm suam, lacita divinitatis celsi- pi imere interius non possunt: Neque enim qui plan-
ludine, infirmos audilores de solo cruore crucis tat esl aliquid , nequequi rigat, sed qui incrementum
eiocuit, quid aliud quam sauguineiu pullis prae- D dat Deus (I Cor. m, 7).
buit?
CAP. IV.—Sapientia huius mundi stultitia est (I Cor.
CAP. II.—Qum el loquimur non indoctis humanm
(1 Cor. n, 13). iii,19).
(In exposit. B. Job, lib. xvm, num. 67.) Iniqua
B.
(In exposit. Job, lib. xvm, num. 74.) Doctrina meus duin esse sapiens carnaliter appeUt, stultam se
sapientiac et praedicatione pulchra est et pura veri- ad spiritalia ostendit. Nam quia teste Paulo Sapien-
Ute conspicua, nec aliud se per fallaciam praetendit tia hujus mundi slulliiia est aputl Deum ( I Cor. m,
exterius, et aliud reservat inlerius; neque in diclis 19), taiilo quisque araplius intus stultus fit, quanttt
Buispulchra videri appetit nitore sermouis, sed inte- coualur exterius sapiens videri.
M» APPENDIX AD S. GREGORH OPERA OMNIA. 1124
CAP.V. — Nequei fornicarii neque adtilteri regnum dA Quamvis stare jam non novit, qui non stantem novit
Dei posndebunt.(1 Gor. vi, 9). irri lere. Hunc autem supernorum judiciojrum metuui
(In exposil. B. Job, Hb. xxi, num. 18.) Quamvis Paulus se
apostolus di-cipulorum cordibusiitcutiens ait:
nonnunquam a rreatuadolterii neqtnqtiam discrepct Qui existimat slare, videal ne cadat. (I Cor. x, 12).
culpa focnicationis, curo Veriias clical:: Qui viderit GAP.X. —Qui non patietttr vos tentari' supra-quam
mulieremad concnpiscendum<wn, jam mmclutim-est poteslis (I Cor. x, 15)';
eam i» carde suo- (Malth. v, 28). (Qniaeiiim GKUCO (In exposil. B. Job, lib. xxix, nura. 40.) AlU
Vexhomoacliusadulter dicilur, cuiunon alienaconjux, quippe alque incomprehensibilig sancti Spiritus gra-
Sfttimuliei',vidow prohiheUir, aperti&Verilasoslundit \'i», cum lucesiia menles nosiras irradiat, etiam ten-
'quia ex solo visu cum lurpiler vol innupt i concupi- tntiones adversarii dispensando-modificat ut simu)
Bciiur, adulteriuui perpetralur.) Tamen plerumque muliaenon veniant; ut ipsae.Unlummodo quae lerri
e*-loeo-v«I-oTdiite concupiscentis discernilur : quia possunt illustratani Deo aniraam tangant; ut
gic bunc in sacro ordine sludiosa conrupisceuiia sic- cura tacttis siu ardorejara nos cruciant, perlcctionis in-
Ut illum adulterii inquinal culpa. In pei^oni • tamcn cendio non exurant, Paulo attestante, qui ait: Fidelis
non dissirailibus idem Inxuriaedisiinguitur teatus: autem Deus non patietur vos lenlari supra quam
in quibus fornicationis culpa quia ab adulterii reatu polestis, sedqui faciet cum tentatione etiam exitum, ut
discernitur, praedicatoris egregii lingua tesiaiur, qu,e possitis sustinere (1 Cor. x, 15).
inter caetera asserit, dicens : Neqite fornicarii, neque l»APi.XI. — Alii datur
iiolm tervienle», neqtte adulleri regnum Dei posside- per spiritum sermo sapientim
bitnt (I Cor. vi, 9-). Qiii enini adjuuclo reatu scn- (l Cor. xii, 8).
tcnliara subclidit, quain valde a se disiiiioat ttslen- B (Ia exposit. B. Job, lib. xxvni-, nuro. 21.) Qwis
dit. poswiJ mensuras ejus si nosti, vel quis tetendit sitpcr
CAP-. V4'.— Quvse existimat atiquid scire (I Cor. eumtineam (Job xxxvm, 5)? Quis enim nisi Condiior
«n, 2). uoeter hujus tentje raensuras ponit, quiinterni judicii
aecreto raoderamine, alii sermonem sapienliae; alii
(Ih exposit. B. Job, lib. xxvn, nuiii. 62:) Perfecta seranonein alii plenaiii lidem; alii gratiam
serentia est scire omnia, ei lamen juxia quemdam suiiiutum.; scienliae; alii operaiioneni virlulum ; alii prophe-
modum scientem se esse nescirc : quia elsi jara Dei liain ; alii discretioncm
etsr virlutem vcrbonmi illius spiriluum; alii genera lin<-
praeeepia novimus, j'am aiii inlerpretaiionein sermonum trihuit
solliciU' consideraiione pontlerainus, etsi jani quae guarum; l Cor. xu)? Qualenus in uno eodem spiritu iste
intellexisse nos credimus agiinus, atlliuc aperte ea- (, verbo sapientiaepolleat, nec Uraen sermone scienliae,
dem quali ctislriciione examinis »iut discutiemla iii est doctrinaeluiciaiur: qtiia sentivc^atque invenire
itescimus, necdum Dei faciem ccrniinus , iiecdttui aulficit ctiani.quod perdiscendi stuiium non appre-
occulllaejuseonsiUa videmus. Quanta ergo est nos-ira hendit. llle sermone seieniirjc fulgeal, nec lamen in
scienlia, qir» quousque morUliUUi» pondere preuii- verho sapienliaeconvalescat; quia et suflicit explete
tur, ipso suaeiuoeriiiwiivnsnubilo caecatur? De qua quaiiluin didicil, el
bene. per. Phulum. dicitur': (hii.se exittimat scire ali- subiile aliquid non assurgil. tamen ad sentiendum a seuietips')
Isle per lidemet elemcn-
quid, tumdum quemattonodumoporieaveum tis iuiperat, nec lanien per sanitatiira.graUatmintir-
scire (1Car. vni,cognovit
2). In hoc iuque mundo dum vi- milutes corporura curatt Ille uralionis opere moibos
"wiraus,Umc perfeete quae scienda suitt, scimus, cum G sublraliii, nec tainen areuti lerrae verbo |tluvias
prolicieaiies-:ad iivtelligentiainnihil nos perfecte seire reddit. Isle operatione virtuuim ad
praesentem viUm
aoguusciuius. eJiam morluos revocat, ot tauieu piophetiat)grat am
GAP.VII. — Item ac supra. iton liabeus, quaesii» ventura>sunfcigiiora4.IIle ven-
(Ihexposil. B. Job, lib. xx»iii„ nuni^H.) Ail Apor tura quaeque velut jtraeseiilia attendit, et tainen in
stolus :[Si quis existimulscire uliguid,nondumcognovit nulla signurum operatione se exerit. lste per discrc-
tmemadmodumoporteat ettm scire (Ibid). Quia eiiiin tionemspirituum iu faciissubtilitermentesconspicit^
prima stultitia angeli clalio eurdis iuil, veraj snpientia . sadi lamen diver&igeneris linguas nescit. Ilb3diversi
ellicilur hominis humilius suac aeslimationis: quain generis linguas exaininat, sed tamen in rebus siini-
qwisquisvel inagna. sapiendo deserit., eo ipso vehe.- Hbus disiimilia cordanon pensat. Aliusiii una lingoa*
«ieiuer, desipit quod senieiipsum nescit. quam novit, sermonum pondera interpretando pru-
GA*.VWi — Gantigo corpus meum, et in servitutem denter discutit; et lamen reliquis homs quae iton
habei patientcr carel.
redigo (I Cor. ix, 27).
B. lib. GAP.XII.— Si tradidero corpusmeumut ardeam (I Cor.
(In exposit. Job, xx, nufn. 9.). Videanuis xm, 5).
quaifter Patiloet arridelur jamporsopermtHig/aliaijrH exposit. B. Job, lib. xvin, num. 41.) Conflalio-
ctipse adftuc quasi non credit per suspicionis nie- nis(inignis qui extra catholicam tuleraiur Eccleiairt,
tuni. Jam e tcelo illi Dominus lo.quens, ejusque in-
tctius oculos aperiens, exlerius clau:ens, pntciitiain quam nirllii* omnino virtntis sit, Paulus apostohrs
dietMis: Si tradidero'corpus meum ut ardeat,
suaemajeeUlis o&tenderat:jam tlt: e'oAiiaiiae uixeral, n nisiiiuat, autemnon Imbeam,nihil mihiprodest (1 Cor.
Vuseleclionisest mihi (Aet. ix, 1S) : jam in terliuni charitalem
ccelum super se i.iptus liierat: janj in pan.d^suni tte HH, 3). A*liiquippe prava de Deosehliutit; aliirccta
auctwc sed unitatem cum fratribus non
duclus, acuana verlta qti«tli crc iwn posset, audie-|\ teneut. Iilifcenciit, errore hdei, isti vero schismatis perpc-
tat;. el Umen adhuc liinuins dicil-: Casligocorpus tralione divisi sunt. Unde et ipsa parte Dec-..logf
meum, et in serMtMemredigo, ne forte aliis prmdicuns,
ip&erepsobiisejficiar (.1 Cor. ix ,2>7). Ecce arridettliI voce Htrnruruque pariium culpae reprimuntur, cura ilivini
sihi divinaj graUau, et jant per spem crcdit, el nem- corde dicilur : Ditiges Dominum Deum tuum ex lolo
tluin tanieft.areuit per securitaleni. luo, et ex totu. anima tna, et ex tota virlute tua
*- (Detvt. vi, 4, 5). Atque mox subditur : Diliges proxi-
GAP.IX. Qm se existimat stare, videat ne cadat1 mum tuum sicut teipsum. Qui enim de Deo pervt i sa
(1 Cor. x, 12). sentit, liquei profeclo quiaDeum non dili^il: qui vcru
(In expositt Tt\Job, lib. x^cv,num. 21.).Formideinusi de Deo recia sentiens a sanetae EcclesiasuniUte cliv,-
igilur in his quae accephnus, nec eos qui illa necdumi scs cst, cousiat oua pioxiimiut non araat qmm
asseeuli sunt desperemus. Quid enim sumus hodiei habere sociura tecusal. (Num. 42.) Quisquis ergo ab
novirHus,quid autem |Osl pauuuin possuimis esse,, hac unitate matris Ecclesiae sive per baeresim de>
«esc mus. »i vero quos fortasse despicimiis, et tarde'. Deo pervcrsa sentiendo, seu errore schismalis pio;ii-
po-istnit incipere, et lameii vitani no-lram leivcntio- inum non diligendo, tiividilur, cbarilalis hojus.gratia,
*i))*s:sliuliis anleire. Tinienduin ilaque <st ne clianii j-rlvatur, tle qua boc quod praemisiiuusPaulus tlicit:,
liobiscadenlibus surgat, qui nobis siauiibu, i lideltir. Si tradideto corpus mettmttt ardeat, churilatemaittet
»26 S. PATERII EXPOSrnO VET. ET NOV, TEST: - SUP; EP. AD COR. II. \M
woh' hebeam, nihil tnihi prodest. Ac si' apena voce ,A<versi fueritis, et efficiaminisicm parvu{i,noniiitrubiiil
dieeret: Extra locum suum conliationis inihi- ignis' inregnum cmlorum (Malth. xix, 14')';
adfcbitus,: tormento m©' crucitit, 1 inuiidatione non- GAP.Xilth —
purgat. Hunc omnes sanofse pawisamatores somfflo' Qui- now sum dignm> vocari apostom*
studio. loeum. quaeruwt, liunc qaaBreriPes^ihveti**ift!, (1 Qor. xv, 9)»
nunc invenierttes tenewt;: scien*ss, peccat«rumj rev (Inespbsitt B: Jbtt-,Hh. xxiv; numi2»iP Vimii
missio vel oiw, vei quaad»', vel- quuiibusdetur. "flbij namque cunr csferoruin sanctorum soffimuilinem
rttsi- in prawlicatian»' robuslius- lahonando-lEahscenderet,
tfiiippenisi 1hv catbotieav msfris sftm ?'Qtiaii<rb-,
aflte venhiri exitus. diem? Quia, Eece'nunc tempHf ut ab elatione se premerel-,,et vires suas in humili-
aecepluvile: eecvnunedtesStUutis (IfGor. vi, 2), EV:r latis, gtiemitj,nutrin lr crudetiUUs suac-auHiquaciton
QumriteDominumdum intwntri potest<; ittvocateemh' inuneroup, a»osioloi;um omniura innocenUam e-on-»
dum profe est (Isa. tv, 6). Qtialibus, ntsi conversis-, teuiplattis ,ail: Ecjo minimus sum, upostatomtn,, qvi,
qui ad parvutorum imitartionem magistra' hnmilitale' non sum digms- vocarr apaslotus^quia persecutus,suin
formanlur; qoibus dieitur: Sinite parmlos venire ad Eccksiam-.Dsi,(,ICor.x\,9).
me; talium est enim regnum cmlorum. Et, Nisicon-

IN KPISTOLAM AD CORlNTHrOS S«etJNDAM

CAPUTPRIMUM. — Chrisli bonus ader sumus (II Cor. Ji-renles ab hominibus gloriam, neque a vobis, neque u&
n, 15-), aliis, cum possimus honori esse ut Ghristi apostoli-
in>medievestrum (Vert. 6, 7)t
(In exposit. B. Job, lib. xaxiv., num. 52.) Unguen- sed fmli sumus>parvw%
torum odoribus opinio solet, signari virluium. Unde Rurstis-Coriuiliiis, lionorem fugieiis, dicit: Nowemm
sponsa in Canticis Sponsum (tesiderauts, dicit.: lit nosmeiipsos prmdieamttt r sed Jesum Christum Dom^
.odoreunguentorumtuomm. ciminms (GatU.i,.3)> Kt twmwoslrwmi, nos<antem servos vestvos per Jesum
Paulus apostolus virtutum Ifttuie-flagrare nesciens., Clmstum (ll.Cor. iv, 5). Quos tnmeavidens fatsorum-
dicil: Chrisli bonusodor sumus•Deo (.11 Cor. n, 15). aposiolotiiiii persuasionibus~a verae fidei traittite de-
eis sc summopere, quanium esset veneranttus
CAP. IL — Habenws titesamutw istum in vasis viare, oslcndit1, dicens1: iti quo quis audel:, m msipiejitkf,
(MCor.ix, 7). dico, cudmet ego. Hebrmisunl, et ego. Israetitm sunt.-
'flh exposit. B. Jbb, lib. xxn,num. 8.) In se Pau- etego: SemenAbrahmsunt, ct ego.MimsiriChristisnnt,
lus: screniiae divitias contemplatus, et cOntemplatio- el ego : ut mittus sapiensdico, plusego (HCo^xi, 21>|.
nem suam coosrtferJatioiieliuraanae fragilitatis humi- Qoibus elianv subjuogit „ quod ei qooque tertii coeir
lians, ait': Habemus tAesaurumistitm invasis fictitWus seoi-eta patuerint, quod raptus etiam.paradisi arcana«
(UCor. iv, 7). penetravit. Ecce honorem fugiens, servum se tlisci-
CAP.HL ~Ipse -SafsnwsIransfiguiw se vetut sngeltith pnloruni-prcedicat. Ecce- bonorem prot utilitate au->
(JJCon. xi, 14,)l citentium (jiifirens, falsis apostoli» vilrje suae merita-
B. lib'. niiro. superposoit. Egit q«ippe daetor egregios ot dnm ipse'
(ta exposit. Job, xxixl, S8.)Aiiutl' qualis esset agnoscitur , etvita et lingua male pree»*
quippe eju* ilWPinsecu-s latet, atquealrad-e^rinsecus C clieanliuni
09tenifit: Tramfigu.rat<enim se vetut' angelutn lucis lesceret. Illos ejus comprrraUone[ AU praedicalionej vi"
videiicet- cornmendaret, si se abscon-
(H Cdr. si, 14)'. Et callida-deeeptionis arte plerum- deret; cumque se non ostenderef!, errori locum de--
qfie' pnoponit laadabili», ut ad illicita pertrahat. distet. Miro igitur modo ef humilitaUs'gratiam, et
CXP.IV. — Qutd"ergo " miiwmsi ministriejus (ITCar. utiUtatis quaerit inBrementai: m et servum se disei-
xi ,,1-5/. pulis pracdicei, et atlversariis poUot^enideinonstret.
'(pi exposit. % Jbb, lib. xxXiii.Jiura, 4c.)' Miembra Ostendit tliscipultsqoid liumtlitatis acoeperit, ostendit
ej^is aepe cui.naperla neqjuttianoeere, nop pdssunt, adversariis quidsublimitatis,
bcinae aclibnis' liabilum sumiint, ct prava quidera- CAP.VIL— Quis infirmatur, etego nonihfirmor
exTiibent,,sed sancla specie mentiuntur. IniquTei)im (11 Cor. xi, 29) ?•
si aperle mali essent,. a bonis recipi omnino non
possent, sed sumunt ariqtiid de visiorte bonorum;. ut charitatis (In exposit.B. Job, lib. xix, num-18.) Pef.visce*».
dum boni viri in eis recipiunt speciem quam amant, quidquid in dauino paivuIorurasustinet„se
permixtum siimant eliam virus quod vitant. Onde perpeli aiiiinus perfectorum doleU Iufiriiiorum et:-,
quosdam Paulus apostolus intuens sub praedlcationis enim tlannia ad cortia fortiuni per compassionem,
velamine vehtfis, siudio Servientes , ait: Ipse enim trausewit. Unde per. Pauluui dicitur :.Quis,infimutw
Sutanas transfigurat se in dngelum litcis (II Cor. et ego.non infirmot, quis scandalizatw ei..e.go.inm-wW:
xi, 14). Quid ergo roirum si ministri ejus transfigu- (U Cor. x*, 29)? Tanto enim quisquoiperfecjjustesbl
rantur velut rahiislri jiisiitiae.? quanto. perlede senlit. doloros aJienos..
CAP.V. — Si quis dworni, siquia accipit (11 Cor. TVCA*'. — Parto mtiemne quwme eansHmefsmpro'
"* ..'. VIII'.
id qUOiitMet ih me-(M-Cffr.-*a\ 6). -
xi, 20).
. (.Ln.exposii. B. Job, lib. XXXJH , num,-24»-)Aceipero- (-In exposit-. B. Job-, Hbr xvnt; num-. 13;)- Omnes~
et
namque aliquando diciinus auferre. Unde et aves veracitei- saiicli non soluin gloriam supra raodum
illae quae rapiendis sunt avibus avidae',accipitres vo- stitmi omnino non appetunt, sed etiam hoc ipsum
cantiir. Unde et Paulus apostolus - dicit.; Sustinelis videri refugiunt.quoil esseineruerunuUnde.iUe prai-
eniin si quis devorat, siquis acciyit (II Cor. xi, 20'), dicalor egrcgitis, veiilatis „ contra pseuiloa-postolos
A-csi dfceret: Si quis rapiU loqueus» cluni.virlules exilnias operaUonis. suau pro
CAP.VI. — In qy-oquk.audet,M, insipienlia dico discipulorum eruditione narraret, duiit tot s» peri>
(II Cor.xi, 21'). cula tolei asse coaeetvau per-iecutiane.describer*!,,
(In exposit. B. Job, lib. xix, num. 37.) Praedica- et posthaecusque ad terUum coeUini„ Fiiisuuique in,
tones boni ethonoreni proptcr elationem fugiunt, paiaciisuui raptum se. esse memorajet; ubi tanta
et honorari Umen propter imiuiionem yolunt. Sic cognoscere poiuissetT qjuanla loqui oiijnioo non pos-
nimirum Paulus apostolus discipulis loquens, et. set-: crat dc se adhuc lortasse admirabiuoraiiQcu-
lionorem fugit, et Umen quantum esset honoraniUis lurus,, sod ab humana laude alto consideratioflese,-
osfendit. Nam cum TJiessalonicensibusdiceret: Ne- tenipi.-ians, subclit : Pareo aiUemne quismeexistimet .
que enim aliqiuindo fuimus in sermone adulatio- snpru id quod videt in tne, aul audit<aliqmd.ex me>
nis„sicut scitis,nequein.oceamme
• avarilim; Deus ., (II Gar. xp, ti). Hahbbal ergo adliuc dic«iiclu«i,de80i
tcstis etl {Thess. n, 5) secutus adjuiixit: Nec qum- aliquid qui parcit dicete, sed egit utrumque docfor
1127 APPENDIXAD S. GREGORHOPERA OMNIA. 112»
egregius, ut et loquendo quaeegerat discipulos in- A tentaret, perfectione proculdubio tentationis suaein
gtrueret, et Ucendo se intra humilitatis limitem cus- ima dejiceret. Rursum vero si non tentante carue
todirel. Nimis namque essel ingratus, si de se disci- ad summa nos spiritus sublevarel, in superbiaccasu,
pulis loU reticeret; et forUsse nimis incautus, si de ipsa nospejussublevationeprosterneret. Sedfltcerto
se tota vel discipulis proderet; sed mirabiliter , ut moderamine ut dum unusquisque sanctorum jam
dktum etf, egil utruroque, ut loquendo erudiret vi- quidem interius ad summa rapitur, sed adhuc ten-
tam audientium, tacendo custodiret suam. Utur exterius, nec desperationis lapsum nec elationis
CAP.IX. — Dalus est mihi stimulu* carnis incurrat: quoniam nec tentalio exterior culpam per-
(II Cor. xii, 7). ficit, quia interior intentio sursum trahit; nec rur-
num. Paulum sum intentio interior in superbiam elevat, quia ten-
(In exposit. B. Job, lib. xix, 11.) Utio exlerior humiliat dum gravat : sicque magno
video Quminnm, et latronum, et civitatis, el solitu- ordine cognoscimus in interiori
dinis, maris ac terrae pericula sustinentero, frenan- pimus, in exteriori defectu quid provectu quid acce-
sumus : et miro
tem jejuniis ac vigiliis corpus, sustinentem frigoris modo agitur ut nec virtute quisquam extolii debeat,
et nuditatis aerumnam, ad Ecclesiarum custodiam nec de tenlatione desperet; quia dum spiritus trahit,
vigilauter ge ac pastoraliler exercentem, ad terlium et caro retrahit, subtilissimo judicii interni modera-
coelum raptum , rursumque eum in paradisum rap- mine infra summa, et supra infima in quodam medio
tum, et audisse arcana verba quae non licet homini anima libratur.
loqui; et lamen Salanae angelo ad tentandum con-
ceditur. Orat ut eximi debeat, et non exauditur. CAP.X. — Item ac tupra.
Cujus cura ipsa initia conversionis aspicio, perpendo B p (In exposit. B. Job, lib. xxxm, num. 26.) Maxilla
quod ei superna pietas ccelos aperit, seseque illt Umen Bebemoth istius
Jesus de sublimibus ostendit. Qui lumen corporis ad potest, ul in ore tenere perforaU, intelligi et aliler
lumen cordis in dicatur, non quos jam per-
tempusperdidii, perpetuum accepit. fecte peccato implicat, sed qnos adhuc peccati per-
Ad Ananiam millilur, vas electionis vocatur; et ta- suasionibus tentat: quatenus ei quemlibet mandere
men de civilate eadem quam post visionem Jesu sit, de peccali eum delectatione lentare. Mandendu.n
ingressus fuerat, fugiens recedit, sicut ipse testatur, sed non deglutiendum acceperat Paulum,
dicens : Damasci prmpositus Aretm regis custodiebat quidem, illum post tot revelationum subiimia stimulus
tivitalem Damatcenorum, ul me comprehenderet, et quando carnis agitabal (II Cor. xn). Tunc ergo cum contra
per fenettram in tporla demittus sum per murum; et illum licentiam tenUtionis accepit, in maxilla eum
sic effugi manus ejus (II Cor. xi, 32). Cui licenter tenuit, sed perforata. Qui vero elatus perire polerat,
dicam : 0 Paule, in ccelo jam Jesum conspicis, et in tentatus est, ne periret: tentatio ergo illa non vo-
terra adhuc hominem fugis. ln paradisuin duceris, rago viliorum, sed custodia merilorum fuil: quia
secreta Dei verba cognoscis, et adhuc a Satanae an- Leviathan iste fatigando eum in afflictionemcontrivit,
gelo teniaris. Unde sic fortis ut ad cceleslia rapiaris; sed non in culpam capiendo devoravit.
unde sic inurmus ut in terra homineui fugias, et
adbuc a Salanee angelo adversa toleres; nisi quia CAP.XI. — Factut tum insipiens (II Cor. xn, 11).
ipse qui le sublevat, rursum te sublilissima mensura (In exposit. B. Job, lib. xxiv, num. 42.) Paulus
moderalur : ut et in miraculis luis nobis praedices cum Corimhiis diceret: Cumenim
virlutem Dei, et rutsum in limore luo reminisci nos' disciplinanilenuit, tit inter vot zelut et contenlio, nonne carnalet ettit,
facias intirmitalis nostrae ? Quae Umeu infirmilas ne f<
G el tecundum hominemambulatit (II Cor. m, 3) ? Sed
in desperationem nos pertraiiat cum pulsat, dum spe[ humililatem in disciplina non perdidit,
in inuruiilate tua Dominum rogares, quia auditus cando praemonuit, dicens : obtecro vot, quia depre-
fralret, per
non es, nobis quoque locutus es quid audisli: Suf- miterwordiam Dei, ut idiptum dicalit omnet, et non
ficit libigratia mea; nam virtus in infirmitate perfi- tint invobit scliismald Cor. i, 10). Rursum for-
citur (Il.Cor. xn, 9). (Num. 12.) ApeiU ergo Dei mam humilitalis tenuil,(II cum eisdem Corintbiis lo-
voce oslendilur, quia cuslos virtulis esl infirmiUs. paulo lalius forUsse quaro voluerat semetip-
Tunc quippe bene inlerius cusiodimur, cum per qnens, sum reprehendit, dicens : Faclus sum insipiens (11
dispensationem tolerabiliter lentamur exterius, ali- Cor. xu, 11). Sed disciplinam in hac humililale non
Nara eis \
'
quoque perdidit, quia illico adjunxit: Vosme coegistis.Exem-
quando vitiis, aliquando pressuris.
quos virog novimus luisse virtutuni, tentationes at- humililatis exhibuit, cum discipulis
non defuere viliorura. Hinc est enim plum magnae
que cerUmina j dixit: Non enim nosmetipsosprmdicamus, sed Do-
quod ad consotationem noslram idem praedicator minum nostrum Jesutn Christum, nos autem servos
egregius de se quaedam Ulia prodere dignatur, di- vetlros per Christum. Sed in hac humilitale disci-
cens : Video aliam ieqem tn membris meis repugnan-\ plinaejiisiitiam non amisii, qui eisdem delinquenlibus
tem legi menlit mem, et captivum me ducenlemtn lege uicit : Quid vultis, in virga veniam ad vos (1 Cor. IV,
[
peccati qum ett tn membrit meit (Rom. vn, 23). Ad ?Scmnt ergo praedicatores sancti utroque mode-
lma quippe trahit caro, ne extollatur spiritus; et ad| 21) ramine artem : et cuui delin-
suiuma trahit spiritus, ne prosternat caro. Spirilus'' quentium reatusmagisterii temperare
inveniunt, sciunl modo severe cor-
levat, ne in
jaceamus inflrais, caro aggravat ne extol- JJ ripere, modo hurailiter deprecari.
D
lamur ex summis. Si non sublevante spiritu nos caro

1N EPISTOLAM
CAPUTPRUHM.— Deinde autem post annos quatuor-
decim atcendi Jerosolymam(Gat. i, 2).
(In exposil. B. Job, lib. xxxv, nura. 30.) Sciendum
summopere esi quod obedientia aliquando si de suo
aliquid habeat, nulla est: aliquando autem si de
suo aliquid non habeat, miniiua. Nam cum hujus
muiidi successus praecipitur, cum locus superior im-
peratur, is qui ad pCrcipiendahaecobedit, obedienliae
sibi virtulein evacuat, si ad haec etiam ex proprio
desiderio anhelat: neque enim se sub obedientia
dirigil, qui ad accipienda hujus vilae prospera libi-
diiii propriae ambitionis servit. Rursum cum mundi
despeclus praecipitur, cum probra adipisci, el contu-
AD GALATAS.
meliaejubentur, nisi el ex semetipso animus appetat,
obedienliae sibi meritum roinuit, qui adeaquaein
hac vila despecta sunt, invitus nolensque descemlit:
ad detrimentum quippe obedientia adducilur, cum
inentem ad suscipienda probra hujus saeculi nequa-
quam ex parte aliqua eliam sua vola comiUntur.
Debet ergo obedieutia, et in adversis ex suo aliquid
habere, et rursum in prosperis ex suo aliquid omni-
modo non habere : quatenus et in adversis tanto sit
gloriosior, quanto divino ordini etiam ex desiderio
jungitur, et in prosperis tanto sit verior, quanto a
praesenti ipsa quam divinitus percipit, gloria funditus
ex meiite separatur. (Num. 31.) Sed boc quidehi vir
 1129 S. PATERH EXPOSITIO VET. ET NOV. TEST. — SUP. EP. AD PIIILIFP. USO
tuiis pondus melius ostendimus, si coeleslis patriae A . juhenle deelinare; iste, Deo aspera et dura dispo*
duorum heroum facta memorenius. Moyses namque nente, studuit ad graviora animum praeparare. Prae-
cum in deserto oves pasceret, Domino per Angelum eunte ergo ulrorumque ducura facto instruiniur, tit
iu igne lnquente vocalus est, ut eripiendae omni si obedientiae palmam apprchendere veraciter nili-
IsraeliUrum muttitudini praeesset (Exod. m); sed mur, prosperis hujus saeculiex sola jussione, adversis
quia apnd se mente humilis exstitit, oblatam protinus autem eliam ex devotione inclincmur.
tanti regimiuis gloriam expavit, moxque ad infirrai-
tatis patrocinium recurrit, dicens : Non sum eloquens CAP.11. — Filioli mei quos ilerum parlurio (Gal.
ab heri, et nudiusterlius. Ex quo cmpisti loqui ad ser- iv, 19).
vum tunm, tardioris et itnpeditioris lingitm faclus sum (In exposit. B. Job, lib. xxx, nurn. 47.) Praedica-
(Exod. IV,10). Et se poslposilo milli alium postulat, tores enim sancli nunc in lacrymis seminant, ul se-
dicens: Miite quem missuruses (Vers. 13). Ecce cum gelem postmodum gaudiorum metant. Kunc quasi
auctore linguaeJoquitur, et ne lanti regiminis poles- cervaein dolore partus sunt, ut spiriuli prole post-
tatem suscipiat, ciiuguem se csse causalur. Paulus inodum sint fecundi. Ut enim unum de multis loquar,
quoque divinitus fucrat admonitus, u.t Jerosolymam vitleo Paulum quasi quarodam cervam in partu suo
ascendere debuisset, sicut ipse Galalis dicit: Deinde raagni doloris rugilus emiltenlera. Ait enim : Filioli
post annos qtialuordecim ascendi Jerosolymam, as- mei, qttos ilerum parturio, donec formetttr Christus in
sumploBarnaba el Tito; ascendi aulein secundttmreve- vobis, vellem esse apud vos modo, ei mulare vocem
lationem (Gatat. n, 1). Isque in ilincre cum Projthe- meam ; quoniam confundor in vobis (Galal. IV, 19).
lam Agabum reperissct (Acl. xx), quanta se advcr- Ecce niutare vull vocem in partu suo, ut praedica-
silas in Jerosolyrais manerel audivil: scriplum quippe B tionis sermo in rugitum vertaiur doloris; nmtare
est quod idem Agabus zonam Pauli suis pedibus in- vult vocem, quia quos jam praedicandopepererat, re-
serens, dixit: Virum cujus zona hmc est, siCalliga- formando gemens ilerum partuncbat. Qualem rugitum,
bunt in Jerttsalem (lbid. xi). A Paulo autem pro- liaecccrva pariens eroittebat, quando eisdem post se
tinus respondetur : Ego non solum alligari, sed et redeunlibus exclamare cogebatur, dicens : 0 insen-
mori in Jerusalem paratus sum pro nomine Jesu; sati Galatm, quis vos fascinavit! et: Sic stttlli estis,
neque enim pretiosiorem facio antmam meam quam me ut ctim spiritu cmperilis, nunc carne consUmmamini?
(Vers. 13). Praeceptione igitur revelalionis Jeroso- Vel certe : Currebatis bene; qttis vosimpedivit veritati
lymam pergens adversa cognoscit, et lamen haec non obedire (Galal. in, 1) ? Qualis in hujus cervae
hbenter appetit: audit quae timeat, sed ad haec ar- partu rugitus fuit, quae diu conceptos filios cum tot
denlius anhelat. Moyses itaque ad prospera de suo dilflcultatibus peperit, et quandoque partos ad inali-
nihil habet, quia precibus renititur, ne Israeliticae tise ulerura redisse cognovil 1 Consideremus quid do-
plebi praeferatur: Paulus ad adversa etiam ex suo loris habuerit, quid laboris, quae et postquam potuit
voto ducitur, qnia malorum imminentium cognitio- concepta edere, rursum compulsa est extincta susci-
nem percipit, sed devotione spiritus etiam ad acriora tare ?
fervescit. Ille praesentis potestatis gloriam Deo voluit

IN EPISTOLAM AD EPHESIOS.
CAPUTUHICUM. — Renovaminispiritu mentis (Ephes. G prioris fortiludinis, dum negcit, senescit. Unde et per
iv, 25). prophetam sub Ephraim specie dicitur : Comederunt
(In expositione B. Job, lib. xxv, num. 14.) Eleclo- atieni robur ejus, el nescivit: sed et cani effusi sunt in
rum est aetus.siios quotidie ab ipso cogitationis fohte eo, el ipse ignoravil (Osee VII,9). Cum vero semet-
disculere; et omne quod turbidum profluit, ab inti- ipsam quaerii, et subtiliter poenilendo se discutit, ab
mis exsiccare. Sicut enim non sentimus quomodo hac ipsa velustate sua lota lacrymis et moerore in-
crescunt membra, proficil corpus, mutatur species, ni- censa renovatur, et quaejam pene invelerata frixerat,
gredo capillbrum albescit in canos (haec quippe om- per subministrata intemi amoris studia novum calet.
nia hobisnescientibus aguntur in nobis), ila inens Unde Paulus apostoIususumorUlisviiae veterascentes
nostra per momenta vivendi, ipso curarum usu a se- discipulos admonet, dicens : Renovaminispirilu men-
metipsa permutatur ; et non agnoscimus, nisi vigi- tis vestrm (Ephes. iv, 23). (Num. 15.) Sed ad haec
lanti custodia adinteriora noslraresidentes, proleclus agenda, valde exempla patrum, et sacri eloquii prae-
nostros quotidie delectusque pensemus. Hoc ipsnm cepta nos adjuvant. Si enim sanclorum opera inspi-
eniro in hac mortali vita consistere, quasi ad vetu- cimus, et divinis jussionibus aurem praebemus, alia
Statem ire est. Et cum indiscussa mens relinquitur, nos contemplata, alia audita succendunt, et cor no-
in quodam senio torporis sopitur; quia sui negligensj, strum torpore non constringitur, dum imitalipiie
et propositum robur insensibiliter perdens, a forma provocatur.

IN EPISTOLAM AD PHILIPPENSES.
CAPBTPRIHDU. — Inter quos lucetissicut luminaria D exemplum praebent. Hinc est quod Paulus dum ex-
magna (Pltilip. n, 15). pleta in se bona poslponeret, et sola adhuc reliqua
(In exposit. B. Job, lib. xvn, num. 22.) Perstellas quae essent explenda cogitaret, dicit: £170me non
singulorum bene viventium animae designantur, qui arbitror apprehendisse(Phitip. 111,13). Hincest quod
inter pravorum hominum conversationes, dum magnis ut posset se de bonis quaeagebat humiliare, studebat
virtutibus eminent, quasi in tenebris noctis lucent. ad animum prrjelerita mala reducere, dicens: Qui
Unde per Paulum quoque discipulis dicitur : Inler prius fui blasphemus, et persecutor, et conlumeliotus
quos lucelis sicut luminaria in mundo (Philip. n, 15). (I Tim. 1, 13). Qui etsi aliquando dixit: Ronum cer-
CAP.II.—Fratres, ego me non arbitror comprehendisse tamen certavi, cursum consummavi (11 Tim. jv, 7),
fidem servavi; intuendum summopere est, quia ea
(Phiiip.m, 13). illo tempore intulit, quo jam ex temnore discessumm
(In exposit. B. Job, lib. xxn, num. 12 et 13.) San- se esse cognOvit. Ibi quippe praemisit, dicens : Ego
cti viri de hfs quaese minus egisse intelligunt, tristi- enim jam delibor, et tempus mem resolutionis instat
liam requirunt; indignos se existimant, et pene soli (Ibid. 6). Tunc ergo ad memoriam perfectionem
bona sua non vident, quae in se videnda omnibus ad reduxit operis, cum jam praeviditad largitatis spatium
PATBOL. LXXIX. 36
 1131 APPEMMX AD S. GREGORH 0P«RA OMNIA. 1132
iuiiiime sjubessetempus operationis. Sicut eniro dum A j sub se esse videant; alque omne quod in hoc rcundo
vivimus, debejuiusbona itostra a memoria repellere emiiiet, amore acternitatis catcent.
ne extollant, ita appropinquanfc exilii, pleruraque ea CAP.IV; — Non qttrnro dutum, sed requiro fructum
' ad memoriam iuste revocamus, utvidelicet fiduciam
praebeant, et desperdtum timorem premant. Qui etsi (Philip. iv, 17).
Corinthiis ennmerando bona sua narravit, illos cnn- (In exposit. B. Job, lib. xix, nura. 22.) Sanctisprac-
flrmare sluduil, non se oslendere. Nam quia eademi dicatoribus debita ab audientibus stipenttia confe-
bona Dou i» se ostenderet, patefa<eta iribndatiooe'. runlur, et quos fatigat injunclus praedicationis tabor,
propriae tenlationis edocuit, qua expressa 'suhjunxit: exhibita a discipulis pinguedo boni operis fovet; non
Propter q/tod placeo mihi in ittfirmitatibus meis (II ! quod ideo praediceht ut alantur, sed ideo alantur ut
Cor. xii, 10), Ut ergo discipulos instrueret, de se) praedicent; id est ut prEedicaresubsistant; non ut in
summa referebat; ut vero se m hurailitale custodirct,, intentionein sumendi victus transeat actio praetlica-
coftsiderationis oculmn, non in virtutibus suis, sedl tionis, sed ad utilitalern pracdicationis dteserviant
iit Lr^mit^!tih,ush*er.at, iiiinisteria sustentationis. A bonis ergo prae.lkalori-
bus non causa victus praedicatio' impenditur, sed
CAP. III. *—Nostra autem conversatioin coslisest causa praedicationisaccipitur victus. Et quoties prae-
(Philip. ni, 20). dicantibus necessaria ab audienlihus conferuntur,
(In expogit. B. Job, lib. xxxi, num. 95.) Videamus s non solent de rerum munere, sed de cbnferenUum
aquilam nidum sibi in arduis construeniem. Ait: No-- gaudere meicede. Unde per Paulum dicitur : jVor»
slra conversatio in cmtis est (Philip. ui ,20). Et rur- ^. " qumrodatum, sed reqttiro frttctum (Philip. w, 17).
sjim : Qui cohresUscitavil, et consedere nos fecit ini Dalum quippe, est res ipsa quae impeilditur; fructus
cmlestibus.(Ephes. n, 6). Tunc Paulus fortasse in car- vero dati est, si benigna mente futmae mercedis stu-
cere tenebatur, cura se consedere Christo in ccelesti- dio aUquid iuipendatur. Ergo datura in re accipimus,
bus testaretur; sed ibi erat ubi jam ardenlem men- fructum in corde. Et quia discipulorum suorum apo-
lem (ixerat, non illic ubi illum necessario pigra adhucc stolus mercede potius quam munere pascebatur, ne-
caro retiuebat. Hoc namqiie esse speciale specimenl quaquam datum, sed fructum se quaerere fatetur.
electorum golet, quod sic sciunt praesenUsvitae viami llnde et subdidit protinus, dicens : Uabeo aulem om-
carpere, ut per spei ccrtitudinem noverint jam se aii1 nia, el abundo (Y-ers.18).
alta provenisse; quatenus cuncta quaepraeierfluunt,

IN EPISTOLAM
GMTVT ¥»CB». — Exuenies vo»,veteremhominem cum.
actibussuis (Coloss. m, 9).
(In expositione U. Job, lib. xix, num 53.) Cunclis
vera scienlibus liquet, quod ad vetustam vitam vitia
pertinent, virtutes ad novam. Hinc etenim Paulus- n
dicit: Exuentes vos velerem hominem cum actibus
tuis, et induentesnovum (Coloss. m, 9). Binc rursiis
ait: Velus liomonosler simul crucifixus est (Rom. vi,
§). Hu»e>f%almistaex typo humani generis loquens,,
inter malignos spiritus deprehensus dicit: Inveteravi.
AD COLOSSENSES.
inler omrtesinimicos meos (JPsal. vi, 8). A fervore
etenim menlis, yel inter carnales inimicos ipso aJi-
quomodo vivendi usu veterascimus, ei assumptaeno-
vitatis speciera fuscamus. A qua tamen vetustate si
quotidie studia circumspecUonis invigilant orandor
legando, bene vivendo, renovamur; quia vila nostra
duio laerymis lavatur, bonis operibus exercetnr, san-
ctis meditationibus tenditur, ad novilatem suam sine
cessationo reparatur.

IN EPISTOLAM AD THESSALONICENSES PRIMAM.

CAPUTUNICCB. — Voluimusvenire ad vos%ego quidem
Paulus (Thess. n, 18).
(In exposiUone B.Job, lib. xxvn, num. 5(>.)Saepe
enim praedicatores sancti exhortari quo/sdamvolunt»
sed nequeunt; saepe quosdam declinare appetunt,
sed tameii interjnrjeinstigaUonis inipulsu exhortari
eos instanUssinie compeliuntur. Videamus nubem
Dei, quomodo gubernamis roanu, et ad ea quae non
appetit dticilur, atque ab impulsu suo iteruin guber-
nantis manu retinetur. Cerle Paulus cum vestimenU
sua excutiens a Corinthiis discedere vellet, audivit:
Noli timere, sed loquere, et ne laeeas, quoniam ego
tecumsum, et nemoupponetur tibi ut noceal te, quoniam
multus est milti populus in hac cinitate (Acl. xvin, 9).
Rursum cum. ad, Thessalonicenses voluisset ire reien-
tus est, dicens : Voluimusvenire ad vos , ego quidem
Pautus, et semel et iterum; sed impedivitme Sutanus
(I Tltess. iii, 18). Neque enim per semetipsum Satan
di-
praepedire vias tanli. apostott potuit, sed occnltaede-
spensationis nutibus,. dum adversaiur, nesciens
servivit. Ut nimirum Paulus dum ad alios vellet ac-
cedere, nec valcret,. eis a quibus recedere non pote-
rat, aptius prodesset.

IN EPISTOLAM AD THESSALONICENSES SECUNDAM.

€*nti» PRIMUH. — Extollens se super omne quod dici- (Exod. VII, 1). Deusvei»ocolr purus homo non po-
tur Deus; Deus autem (Thess. n, 4). tesl. Quia vero se Aiiticbrisliis, etsupersanctosquos-
(ln exposit. B. Job, lib. xxix, num. 18.) Superba que bomines, et super ipsius.potentiain diviuiutis
Aniicbristi celsitudo, quaesuper reprobas mcntes ho- exlollit, per exactum sibi noinen gioriae, et hoe quod
minum fastu glorise saecularis erigitur, itaut homo Deus dicitur, et hoc quod Deus colitur, transire co»
peecatori et tamen aestimarihomo despiciens, Deum natur. Notandum vero est in quanlain superbiae fo-
se super homines mentiatur. Unde Panlus apostolus veam cecidit, qui in menstira ruinrc, qua lapsus cst,
dicit : lia ut in templo Bei sedeat ostendens se, tan- non permansit. Diabolus quippe vel lionin ab statit
quam tit Deus (11 Thess. n, 4). Cujus ut tumorem conditionis propriae elata mente corruerunt, ut vel
plenius ostenderet, pra5ntisit : Qui adversatur el ex- ille diceret : Ascendam super nttiludinem nubium;
toltitur super omnequod dicitur Deus, aut quod cotitur. similis ero Altissimo (Isa. xiv^ 1*3). Vel iste audiens
Deus enim dki aliqu«odo et homo potest juxta quod crederet : Aperimtur oculi vestri, et erki* sieut^M
ad' Moysendicilur : Ecce constitui te-Deum Pharaonis (Genes. m, 5). ldcirco ergo uterquo eeekmV4j^
135 S. PATERII EXPOSITIOVET. EI Nfl>V.TESI. — SUP. EP. AD TJM. lkli
esse Deosimili&iion,per justitiam, sed per poteniiara Asubesse recusavit. Imitatur ergo diabolura quisquis
concupivit; sed homo per gratiara liberalus qui Dei idcirco potestatero suam appetit, quia ei qui sibi est
similitutlinemperverse appetendo ceciderat, in reatu superna ordinatione praepositus, subesse fastidit.
criminis sui longe Deo imparem se esse cognoscens, (Nuin. 16.) Sunt practerea plurima quae quosdam in
rlaniat: Domine, quis similis tibi (Psal. LXXXVIII, 8)? ipsa pace Ecclesiaeconstitutos infideles esse renun<
Diabolasvero in lapsus sui crimine juste dimissus,, tient. Video namque nonnultos ita personam potentis
in mensura ruinaesuaeminime permansit, sedquanto accipere, ut requisiU ab eo, pro favore ejus non du.-.
diu ab omnipotenlis gratia deltiit, tanto raagis rca- bitent in causa proximi verum negare. Et qtiis est
tiun criininis cumulavit. Nam qui ideo cecidit, quia veritas nisi ille qui dixit : Ego sum Via , Verita*et
pervergo ordine Deo esse siniilis voluit, eo usque Vita (Joan. xiv, 6)? Neque enim Joannes Bapiistade
jierductus est, ut in Anlichristum veniens, videri confessione Christi, sed de justitiac veritate requisitus
Deo esse simiUsdedignetur, alque eum quera babere occubuit; sed quia Christus est Veritas, ad raortem
non potuit superbus aequalem, damnatus inferiorem usque idcirco pro Christo, q.uia videlicet pro veri-
putet. Nam cum de illo koc q.uodjam praemisimus,, tate, perveuit. Ponamus ergo ante oculos quod ali-
dicilur : Extotlens se supra omne quod dicilur Deus,. quis percunctatus personam potentis accer^it, et ne
aul quod cORtur; aperte monstratur, quia appetendo verbi saltem injuriam pateretur, veritatem negavit.
dudum Dei simiiitudinem, quasi juxta Deum se eri- Quid rogo iste faceret in dolore poenarum, qui Chri-
gere voluit, sed in superbiaeculpara cresceudo, jam slum erubuit inter flagella verborum? Ecce et post-
se supra omne quod dlcitur Deus et colitur, ex- haccante oculos hominum adhuc Chrislianus est, et
lollit. I» lainennon
si eum Dorainus districle disposuit judicare^
Cip. IT. — Vt revetarelur in suo tempore : nani my- *jam esf. (NUm.17.) Video autem alios, quibus
steritm (Thess. n, 6). per loeum magisterii, exhortandi sunt offlcia arguen-
commissa; qui vident aliquid illicitum adinilti,
(In exposit. B. Job, lib. xxtx, nuni. 15.) Joannes tlique
ait: Nime Antickristimulli faeti sunt (.1Joan. u, 18); ct tamen, dum quorumdain potentum olfendei-egra-
tiani raetuunt, arguere non pncsumuot. Quisquis iste
quia iniqui omacs jaro metiibra ejus sunt : quae sci- quid aliud fecit, nisi vittit lupum venientem et
licet.perverse edita caput simrn male vivend» praj- est,
venerunl. Hinc Paulus ait : Vl reveletur in suo tem- fugit ? Fugit quia tacuit, quia despecta aeterna gratia
amavit. Eece ante poteniis
nam Thess. temporalem gloriam plus
pore, mysteriumjumoperaturiniquitalis(II
si diceret : Tuuc Aiitielnistiis manifestus faciem intra sui se latebras silentii abscondit, elsicut
II, 6). Ac
videbitur; namin cordibus iriiquoriiutsccreta s.uajam persecutioni publicae, sic occultum locum dedit li-
Bene de Ulibus dicitur : Ditexerunt gloriam
nunc occultus optralur. Ut enini de apertioribus cri- mori.
minibtis taeeara, ecee alius iratri ia corde suo tacitus hominum magis quam Dei (Joan. xn, 43). Quisquis
faris est, st haecdfctricte judicaTitur, et perse1-
invittet, el si oecasionem reperiat, eura stippl.tntare igiturcutio piiblica defuit, et tamen tacendo Christura ue-
contendit; cujus alterius raembrwa est, nisi ejus de Non ergo desunt, vel in pace EcclesiseAmti-
quo scriptua» est : Invidia diaboli mors inlruvit in gavit.
christi lenUmenU. Nemo Uaq.ne illa persecutionhv
orbemterrarnm (Sup. u, 24)? Alius magni meriliessa
se aesUmans,per tuaaorem cordis cunctis se praefe- extremae tempora, quasiressok perhorreseat; apuui
Aiiliebristi agitur, quia
reus, omnes semetipso inferiores credit : cujus alte- iniquos namque o/iotitlie
rius roembrum est, nisi ejus de quo seriplum est : in eorum cerdibus raysterku» suura, >am nuue o«r
Omnesublimevidet: et ipseest rex super omnet fiUo*C cultus operatur. — Quem Domims Jestts interficiet spiritu
superbim(Job xn, 25)? Alius mundt hujus polentiauri CAP. HI.
quaerit, uon qmo aliis prosit, sed quo ipse subditus oris sui (Thess. n, 8).
aJteri non git; cujus alterius meaibrum est, nisi ejus (In exposit. B. Job, lib. XXXII,num. 12. VQuem
de quo scriptum est: Qui dixit, sedeboin monte tes- DominusJesus interficiet spiritu oris sui, et destruel
tamenti, in laleribus Aquitonis; ascendam super alti- illustrutione adventus sui (Tltessat. u, 8), qui non an-
tadinemnubium: sintili*ero Allissimo (Isa. xiv, 13)? geiorum bello, non «anctorura certamiae! sed per
Solus quippe Altissiruusita doininatur super oinnia, advenium judlcis solo bris spirilu aeterua morte
ut alteri subesse non possit. Quera diabolus hnitari ferielur.
perverse voluit cum suum dominium quaerens, ei

IN EPISTOLAM AD TIMOTHEUM PRIMAM.

CAPUTPRIHUH.— Et lucem habitat inaccessibilem prmparavitDeu* diligentibu»te (I Cor. u, 9). Et cam
(Tim. yi, 16). hoc liominibus dixi&setahseonditum, mox subdtdit:
(In exposit. B. Job, lib. xvm, num. 91.) Videbi- Nobisautem revelavitDeus per spiritum suum; ipsun*
mus igitur Deum, ipsumqiie est praemiumlaboris se ab hominisvocatione discernens, qui rapius super
nostri, ut post mortalitalis hujus tenebras accessa hominemdivina jam saperet. Ita etiatu hoe loco ctim
ejuslucegaudeamus. (Num. 92.) Sed cum ejns lucera lucem Dei inaccessibilem perhiberet, ut ostenderet
dicimusaccessam, obsistit animo quod Paulus dicit: D . quibus, subdidit: Quem vidit nullus hominum, sed"
Qui lucem habitat inaccessibilem, quem vidil nullus nec videre potest. More suo homiues vocans omnes
hominum,sed nec videre potest (ITim. vi, 16). Ecce humana sapientcs; quia qui divina sapiunt, videlicet
rursus audio quod Psalmista ait : Accedite ad eum, supra homines sunt. Videbimus igitur Deum si per
et illuminamini (Psal. xxxm, 6). Quomodo ergo ac- ccelestemconversationetn supra homines esse nierea-
cedendo illUrainamor,si ipsam lucem qua illuminarr mur; nec tamen iia videbiuiussicut videt ipse semet-
possumus non Victemus?Si vero accedendo ipsam ipsum. Longe quippe dispariter videt Creator se,
qua iltuminamur lucemvidemus, quomodo inaccessi- quarn vilet creatura Creatorem. Nam quantijm acl
bilis esse perhibetur? Qua hrre pensandiim estquocf immensitatem Uei, quidairi noois modas flgitur Co*-
inaccessibilemdixit omni homini, sed huraana sa- templationis, quia eo ipso pondere circumscribimur
pienti. Scriptura quippe sacra omnes carnalium se- quo creatura sumus. (Num. 98.) Sic profecto non ila
clatores humanitalis nominenotare solet. Unde idem conspicimus Deura, sicut ipse conspicit se ; sicut non
Apostolusquibusdamdiscordautibusdicit: Cumeuim, ita raquiestitnus in Deo, quemadmodum ipse requie-
sinl inter vos zelus et contentio, nonne carnales estis, scit in se. Nam visio nostra vel requies, erit utcun-
et secttndumhominemambttlatis(I Cor. m, 3)? Quibus que simi.lisvisioni vel requiei illius, sed aequalisnoii
paulo post subjecit: Nonne el hominesestis? el unde erit. Ne enini jaceamus in nobis, ut ita dicara, con-
alias testimoniura protulit : Quod oculusnon vidit, templaiionis penna nos sublevat, atque a nobis ad
nec auris audivit, nec in cor hominis ascendHcwm illum erigiiuur intuendum; raptique inlentipne cor-
1155 APPENDIX AD S. GREGOKII OPERA OMNIA. 1130
<lis et dulcedine contemplationis, aliquomodo a no- A cantium, quasi per deeurrentia flumina suraimus, in
bis imus in ipsum; et jam hoc ipsum ire nostrura ipso suo fonte —
biberimus.
minus est requiescere; et tamen sic ire, perfecte re- CAP. II. Devitans profanas vocum novitates (I
quiescere est. Et perfecta ergo requiesestest, quia Deus Tim. vi, 20).
discernilur, et tamen aequanda non requiei illius (In exposit. B. Job, lib. xvm, num. 39.) Sacpehae-
qui non a se in alium transit ut quiescat. Est ilaque reiici dum sua student perversa adstruere, ea profe-
requies, ul ila dicam, similis atque dtssiinilis ; quia runt quae profecto in sacrorum librorum paginis non
quod illius requies est, hoc nostra imiutur. Namque tenentur. Unde et discipulum suum praedicaloregre-
ut beati atque aelerni simus in aettrnum, imitamur gius admonel, dicens: 0 Timothee! depositumcuslodi,
aeternum. Et magna nobis est seternitas, imitatio devilans profanas vocum novilates (1 Tim. vi, 20).
aeternitaiis, nec exories sumus ejus quem imitari Quia dum laudari haerelici tanquam de excellenti in-
possumus; quia et videntes parlicipamur, etpartici- genio cupiunt, quasi nova quaedam proferunt, qu.c
pantes imitamur. Quaeniinirura visio nunc flde in- in antiquorum patrum libris veleribus non tenenlur.
choatur, sed lunc in specie perlicitur, quando co- Sicque fit ut dum videri sapientes desiderant, miseris
aeternam Dei sapientiam quam modo per ora praedi- suis auditoribus slultitix semina spargant.

IN EPISTOLAM AD TITUM.
CAPDTUNICUM. — Si quis sine crimine est (Tit. \, 6). B crimine est (Tit. \, 6). Quis vero esse sine peccato
(In expositione B. Job, lib. xxi, nuin. 19.) Hoc valeat, cum Joannes dicat: Si dixerimus quia pecca-
inter peccatum distat et crimen, quod omne crimen tum non habemus, nosipsos seducimus, et veritas in
peccatum est, non tamen omne peccatum crimen; et nobis non est (I Joan. i, 8). In qua videlicet peccato-
ln hac viu multi sine crimine, nullus vero esse sine rum et crirainum distinclione pensandum est, quia
peccaUs valet. Unde et praedicator sanctus, curo vi- nonnulla peccata animam polluunt, nam crimina ex-
rum dignum gratia sacerdotali describeret, nequa- stinguunt.
quam dixit: Si quis sine peccato, sed : Si quis sine

IN EPISTOLAM AD HEBILEOS.

CAPOTPRIHDM. — Et non docebit ullra unusquisque omniiim numerus electorum, qui hanc vitam quod-
(Hebr. m, 11). dara sibi exsilium deputantes, ad supernam patriam
num. enim tola cordis intentione suspirant; de quibus Paulus
(In exposit. B. Job, lib. xxx, 17.) Quid dicit: Confilenlesquia peregrini et hospites sunt super
cceloruin ratio accipitur, nisi vis superna secretorum, terram (Uebr. xi, 13). Qui enim hscc dicunt, signiQ-
quid percceli concentum, nisi concors praedicanlium cant se patriam inquirere. Hanc peregrinationem
sermodesignatur? Conditor igitur noster cum coelo-
narrare dormire coeli concen- idem quoque Apostolus tolerabat, cum diceret :Dum
ram raiionem coeperit, sumusin corpore, peregrinamur a Domino. Per fidem
tum facit; quia cum jam nobis per speciem ostendi- enim ambulamus, et uon per speciem (II Cor. v, 6).
tur, nimirum praedicaulium verba subtrahuntur. Hinc
enim per Jeremiam Dominusdicit: Non docebiiultra Hujus peregrinalioniu aerumnas satagebat evadere,
cum dicebat : Desiderium habens dissolvi, et cum
vir proximum suum, et vir fratrem suum, dicens: Co- „ Christo esse (Philip. i, 23). Et rursum : Mihi vivere
gnosce Dominum; omnet enim cognoscent me, a mini- ^* Christus est, et mori lucrum (Vers. 21). Hujus pere-
mo eorum utque ad maximum, dicit Dominus (Jerem. grinationis pondus graye sentiebat Psalniista, cum
xxxi, 34). Hinc Paulus ait : Sive prophelim evacua- diceret: Heu me, quod incolatus meus, prolongatut
buntuj, live lingum cettabunt, tive tcientia dettruetur est! habitavi cum habitanlibus Cedar; multum incola
(I Cor. xni, 8). fuit anima mea (Psal. cxix, 5). Ab hac eripi quanto-
CAP. II. — Terra enim tmpe venientem super se bibens cius anhelabat, cum supernis desicWiis flagrans di-
imbrem (Uebr. vi, 7). cerel: Silivit anima mea ad Deum vivum, quando ve-
(inexposit. B. Job, lib. xxvm, num. 20.) Si pec- niam et apparebo ante fuciem Dei (Psal. xu, 3).
caioris animus pulvis est: quia in superllcie attolli- CAP. IV. — lnvisibilem enim tanquam videns
tur, et tentatiohis aura raptalur; unde scriptum est: sustinuit (Uebr. xi, 27).
JVon sic impii, non sic, sed tanquam pulvis quempro-
ncit ventus afacieterrm (Psal. i, 5); nil obstat intel- (In exposit. B. Job, lib. xix, num. 21.)Perversi qui-
dum interna non appetunt, in suis se cogitaiibus
tigi aniinaiii justi, de qua scriptum est : Terra enim que forasfunduiit: unde eis per Prophetam dicitur: RediU
smpe venientem super se bibens imbrem, et generans prmvaricatores ad cor (Isa. XLVI,8). Et rursum : Va
herbam, opportunam illis a quibus colilur accipit bene-
dictionem (Hebr. vi, 7). qui cogilalis inulile (Mich. u, 1). In actionibus quippe
suis verentur homines quos corp.oraliler vident, et
CAP. 111.— et
Confitentesquod peregrini hospites sint Deum sibi praesentem non aestimantesse quem non
super terram (Hebr. xi, 13). vident. Quo contra in laudem justi dicitur, dum ^Egy-
exposil. B. Job, lib. xvm, num. 48). Quis autem "nptiregem conteroneret, et Dei mandatis obediret :
IOCmundo perigrinatur populus, nisi quiad sortem Quia imisibilem tanquam videns suslinuit (Hebr. xi,
tln
eleclorum currens, habere se patriam novit in coe- 27). Perversum quippe terrae principem quasi non vi-
lestibus, et tanto magis illic sperat invenire se pro- dit, quem ab ocutis cordie sui abjecit: regem vero
pria, quanto hic cuncU quaepraetcreunt esse a se invisibilem tanquam videns sustinuit, quia ab ejus
depuUt aliena ? Peregrinus itaque est populus, timoris intuilu menlis oculuui non deflexit.
1137 ALULFI EXPOSITIO NOVl TEST. — PRJEFATIO. 1158

a
ALULFI

DE EXPOSITIONE NOVI TESTAMENTI.

|forg yrtroa,

1N QUA EXPLANANTUR QUATUOR EVANGELIA.

PRJEFATIO.
De quatuor Evangelistis, per qualuor animalia designatis.
(Hom. 2, in Ezech., num. 18; hom. 3, in Ezech., A nostro inlelleclui dubietatis relinquat. Dicilur cnim:
num. 1; bom. 4, in Ezech., num. 1.) Per sancta qua- Similittido vultus eorum, facies hominis, et faeies teo-
tuoranimalia,quae Ezechieli prophetse (Ezech. i) os- nis a dexlris ipsorum qitatttor : facies autem bovit a
tenduntur in visione, sancti quatuorevangelistae, Mat- sinistris ipsorumqtiaiuor, el factesaquitmdesttper ipso-
tbaeus videlicet, Marcus, Lucas et Joannes liguran- rum quatuor. Quod cnim quatuor Iirec animalia pcn-
tur r et siib evangelistarum personis omnes simul nata sanctos quatuor Eyangclistas designcnt, ipsa
perfecti signiflcantur. Nec immerito per evangelistas uniuscujusque libri evangelici exordia teslantiir. Nam.
quatuor perfectorum omnium numerus exprimilur : !i• quia ab hnmana generationc coepil, jure pcr honii-
quia omnes, qui in Ecclesia modo perfecti sunt, per- nera Mallhaeus; quia per clamorem in deseflo, recte
fectionis suae reciitudinem per eorum Evangelium per leonem Marcus; quia a sacrificio exorsus est,
didicerunt. Sancta itaque quatuor animalia, per quoe bene pervitulum Lucas; quia vero a diviiiliatc Ver-
quatuor Evangelistaesignifteatitur, subtili narratione bi coepil, digne pcr aquilam signilicalur Joannes. Qui
describuntur ab Ezecliiele, cum dicitur : Qualuor (a- dieens : ln principio eral Verbum, et Verbum erat
ciesuni, et quatuor pennm uni. Quid per faciem nisi apud Deum, et Dcttseral Verbum (Joan. i, 1); dum
noiilia, et quid per pennas, hisi volatus exprimitur? in ipsam divinitatis substantiain inlcndit, quasi more
Per faciem quippe unusquisque agnoscitur, per pen- aquilacin solem oculos fixit. Sed quia electi omnes
nam vero in altum avium corpora sublevanlur. Facies membra sunt Redemptoris nostri, ipse autem Re-
itaque perlinet ad fidem, penna ad conlemplationem. demptor nostcr caput est electorimi omnium : per
Per fldem namque ab omnipotenUDeocognoscimur; hoc quod membra ejus figurata sunt, uil obstal, st
sicut ipse de suis ovibus dicit : Ego sum Pastor bo- in his omnibus etiam ipse signetur. Ipse cnim unige-
mts, et cognosco oves meas, et cognoscunt me mem B nitus Dei Filius vcraciter factus est homo : ipse In
(Joan. x, 14). Qui rursus ait: Eao scio quos elegerim sacrilicio redemptionis noslrae dignatus est mori, ut
(Joan. xni, 18). Per contemplationem vero, qua su- vitulus : ipse per virlulcm suaeforlitudinis surrexit,
per nosinetipsos tollimur, quasi in aerera levamur. ut leo. Leo eiiam apertis oculis dormire perhibclur:
Quatuor ergo facies uni sunt : quia si requiras quid quia in ipsa morle, in qua cx humaniUle Kedeinptor
Malfhaeusde incarnatione Domini senliat; hoc nimi- nostcr dormire potuil, ex divinitate sua immortalis
ruro sentit quod Marcus, Lucas et Joannes. Si quae- permancndo vigilavit. Ipse etiam post rcsurreclionem
ras quid Joannes sentiat; hoc procul dubio quod Lu- suam ascenciensad coelos, in superioribus est eleva-
cas.Marcus et Matthaeus. Si quseras quid Marcus; tus, ut aquila. Totum ergo simul nqbisest, quia et
hoc quod Matthaeus, Joannes et Lucas. Si quaeras nascendo homo, et moriendo vitulus, et resurgendo
quid Lucas; hoc quod Joannes, Malthaeus et Marcus leo, et ad coelos ascendendo aquila factos est. Sed
sentit. Quatuor ergo facies uni sunt, quia notitia fl- quia per haec animalia Evangelistas quatuor, et sub
dei, qua cognoscuntur a Deo, ipsa est in uno, quae eorum specie simul perfectos omnes jani superius si-
est simul in quatuor. Quidquid enim in uno invene- gnificari diximus; rcstat ut quomodo unusquisque
ris, hoc in oronrous simul quatuor recognosces. Et electorum istis animalium visionibus exprimatur,
qualuor pennaeuni, quia Dei omnipotentis Filium oslendamus.
Dominumnostrum Jesum Christum simul omnes con- Omnisetenim electus et in via Domini perfectus,
cordiler praedicant, et ad diviniutem ejus mentis et homo, el vilulus, et leo simul, et aquila est. Ho-
oculos levantes, penna contemplationis.volant. Evan- mo enim rationale est animal: Vitulus auiem in sa-
gelistarum ergo facies ad humanitatem Domini per- f, crificio mactari solet. Leo vero forlis est bestia, si-
tinet, penna ad divinilatem: quia in eum, quem cor- .cut scriptum est: Leo fortissimus bestiarum, ad nvl-
poreum aspiciunt, quasi facies intendunt. Sed dum lius pavebil occursum (Prov. xxx, 30). Aquila ad
hunc esse incircumscriptum et incorporeum ex divi- sublimia volat, et irreverberatis oculis solis radios
niute annurtiant, pcr contemplationis pennam, quasi Omnis ilaque, qui in rationc perfectus est,
lomo est. Et quoniam semetipsum ab hujus saeculi
in aerem levantur. Quia itaque, et una est fides in- 4'ntendit.
carnationis ejus in oranibus, et par contemplatio di- voluptate mortiflcat, vitulus est. Quia vero ipsa sua
vinilatis ejus in singulis, recte dicitur : Qualuor fa- spontanea mortilicatione contra adversa omnia for-
cies uni, et quatuor pennm uni. Deinde etiam haec titudinem securitatis habet, leo est. Unde scriptum
eadem sancta animalia subtilius describuntur, ut per est: Justus autem qttasi leo confidens, absque terrore
haec Evangelistarum significari personas ipsa nobis erit(Prov. xxvm, l).Quia vero sublimiter conlempla-
subtilitas descriptionis aperiat, nihilque sermo Dei tur ea quae ccelestiaet aeterna sunt, aquila csl. Igitur
» Cur expositionem hanc Paterianae attexamus quoniam justus quisque per rationem homo, per sa-
ciificium mortificationis suae vilulus, per forlitudi-
collectioni, aperuimus in Praefatione. De Alulfo le- nem securiutis leo, pcr contemplationem vero ef •
genda quae ibidem diximus. flcitur aquila, rccte per hacc sancta animaiia signat i
M» APPENDIX AD S. GRfiGORHOPERA OMNIA. HiO
imusauisque perfectus potest. Quod idcirco dicimus, ^ ipsum transgressus est, non jara solummod©super
uTea quae de quatuor aniraalibus dicta sunt perti- tria, sed adjuncto et se, super quatuor fuit. Piae-
nere eiiam ad peifectorum singulos demonstremus. terea de eisdem sanclis animalibus quaerendum ost,
Sed magna nobis de iisdem evangelistisat sanc&is cum «ngulis distincta imaginibus describanlur, ut
pradicatoribus quaestio oritur, cur bomo etieoa artiudlioinini, aliud leoni, alind vitulo, aliud aquilae
dextris ipsorum quatuor, vitulus vero a sinistris ipso- simile dicatur, quidsit quod paulosuperius de omnibus
rum quatuor.essepephibeatur. Neque enim sine mira isimuidicatur: Simililuiiobonmisjn eis?Sed quis bic
ratione est» «ur duo illa,a tlextris, et unuui hoc esse Jioiuo describitur, «isi ilie, 4e qno scriptnm est: Qui
a sinistris clicatur. Et rursum quaerendum est cur cum in formaDei esset,non rupinum arbiiratus est esse
aquila non a dexlris, vel siniitris, sed desuper ipso- te-mqualemDeo, sedsemetipsumexinanivit,formumseni
rura quatuor esse memoretur. Dtias itaque nobis ttccipens,in simViludinemliomintim factus, et Itubitu
quaestionesobjecimus, quas oportet ut aperiente Do- inveniusut iiomo (Pltilip. n, 0). lhcc itaque animatia,
inino, dissolvamus. Homo igitur et (£* aflexitis, ut suitgeeevaleanl ad sanetilatis virluteni, ad liujtis
vitulus vero a sinistris esse perhibetur. A dextris hoiniiis tendunt similitudinetn; sancla cniiii non
etenim Iaeta, a sinistris vero tristia habemus. Unde essent si hujus hominis similitudinem non haberent,
et sinistrum nobis csse dichnus iioe quod adversurn «mia quidquid in <eis.<lewisceribus pielalis, quidquicl
esse deputamus. El sicul pnefati siimus, per hoini- de mausuetudinis spiritu, quidquid de zelo reclitu-
nera incarnatio, per vitulum passio, per leonem TCTO •fitnis,quidquid de custodia hutnilitatis, quidquid de
auctoris nostri resurrectio designalur. De incarna- fervore charitatis est, hoc ab ipso fonte misericor-
tione auiem unigeniti Filii, qua redempti suraus, , «dfae,ab ipsa radice mansueludinis Dei, ab ipsa vir-
omnes elecli laetatisunt: de morte vero illius, ipsi B . tiite justiiise, id esl a Medialore Dei et hominuin
electorum primi sancti ap.ostoli contristati, qui ile- JJomino Deo tr.ixieiunt.
rum de ejus resurrecfione sunt gavisl. Quia ergo et Hujus sehominis similitudinem habere praedicator
naiwiiag ojus, et resumoctio laeUliat»discipulis prae- egregius ostendit, dicens: imitatores mei estote, sicut
buit tjups ejus ipassio .contrjstavit, hoino et leo a etego Ghristi (t Cor. m, i). Ad ejus nos similitudi-
dexlria, xilulus vero a sinistris fuisse describilur. nem surgeie admonet, cum dicil: Pnmus homo de
Ipsi namque sancU evongelistsede^ejus ihuuianiuie terra lerrenus, secundushomode cmlocmlestis. Igitttr
sunt, de ejus «esurreotione oonthtmuii, qui sicut portavimus imaginemterreni, ponemus el ima-
e ejus passione fuerant contristati. Horao erge et ainem ejus qui de cmlo descendu (T Cor. xv, 49).
Savisi
leoeisa dextris fest, quia' Jiedemptoris «ostri eos Sanctus etenim quisque in tanium ad similituilinem
incarnalio viviticavit, resurrecUo copfirmavit. Sed hujus hoinrnis dicitur, in quantum vilain sui Redemp-
yilulus a sinistris, quia mors iUiuseos ad .mamenlum toris imitatur. Nain ejus mandatis et operibus drs-
tempQriginiiilideiilaieni.prostravit. Jure autem locus cordare, quid est aiiud quam a sirailitudiue longe
aquiiaemeujuxia, sed dcsuper esse uescribitur, quia reoedere? Ad hujus simiiituiinem hoininis surgere
sjve per boc, quod ejus ascensionem siguat, seu quia festmabart Propheta, cum dkeret: Inmandatis luis
V.ejfbuuiJPatris, Dauin apud Patrem esse oentintiat, exercebor,el considerabovias tuas (Psal. cxvm, 15).
gujier Evaogelisias .caeterusvirtute conleinplaiionis Qui enim tacitus in menle vias boiiiini consitlorat,
excreyit, cuua quibus el<shnul deejus deitate lo- et sese exercere in mandatis illius festiuat, quid
omnibus subtilius contemplatur. aliud in semetipso nisi imaginem novi hoininis refor-
quitur, banc tamenaliis
bed si aquila cum tnbus adjuueta, quatuor ani- p" mat? Quod quia in sanctorum cordrbus incessanter
malia esse memorantur, mirum quomedo desuper agitur, recte de sanctis animalibus dicitur quotl in
ipsorum quatuor esse discrjbtiur, nisi quia Joannesi eis est similitudo hominis, quia quod sancta, quod
perhoc, quod ui principio Verbum vidit, eliam super mira subt, hoc in eis de specie simtlitudinis csl, id
semetipsum .transiit; mm nisi et se transiisset, Ver- est de virtule imiutionis.
uum m principio non .vidiaset.Qui .ergo et seuiet-

Prcefatiunoula de beato Matthwo.

(In expos. beati Joh, lib. xvni, num. 43, 44.) cor ejus durum et frigidum, divini amoris igne Uc-
Omnipolens Deus, occulto consilio, quosdam ab ipsis tum succendilur, et a terrena, quam prius tenuit,
aCtatiSsuaeexordiis innoccnles custodiens, usque ad acitioneseparatur, et ad sequendam ccelestemvitnin
viriutum culmen provehit, alios autem in exordiis desiderioruin aestu roboratur, ut, sicut prius durus
suis desereus, scaturientibus viiiis, ire per abrupta fuerat in amorem saeculi, ila postmodum se fortem
permittit. Plerumque tatnen etiam eos respicit, et exhiberet in amorem Dei; et quotl autea renuebat
ad sequendum se sancli amoris igne sucoendit, atque audire, jam credere inciperet ct praetlicare.Sanctrc
inolitas in eorum cordibus prurigines viUorum,vertit quippe Ecclesisefortis propugnator exstitit, cujus vi-
in fervorem virtutura: et eo magis ignescunt ad de- delicet lingua, quasi acuiissimo gladio, Evangelu
siderium requirendae pieutis Dei, quo magis erubes- administratione Dominus infldelium corda uansfixit.
cunt suaeraemoriam iniquiUtis. De Ulibus evange- Qui.igitur inlirmus prius despectusque per terrena
lista Matthaeusfuerat, qui terrenis negotiis implica- negotia, forlis postmodum factus est ad coelestia
tug, telopii usibus serviebat: sed cuiu euin Dominus prsedicamenta. Nou ergo in eo debet despici quid-
ad telonium sedentem videret, ut ad se revocaret, D quid fuit, qui jam coepit esse quod non fuit.

LIBEft 1PRIMUS.
Exposilio Evangelii secundum Matthmum.
CAPDTPRWDH.—Abraham genuil Isqac; Isaac ge- occultatur? Esca quippe provocat, ut aculeus p #-
nuit Jacob (Matih. i, 2). gat. Assumpsit itaque Dorainus noster corpus, ut i/i
(Hoirrfl. 25, in Evang., n. 8, et exposit. R. Job, eo diabolus quasi suain escam mortein carnis ap-
lib. xxxm, nura. 17.) Dominusnoslcr Jesus Christus peterel. Quam raorteui dum iu illo itijusle appetiit,
ad redempUonem hiiniani generis veniens, velut eos, quos qut>sijuste lenebai, amisit. ln liamo ergo
quemdam de se in iiecem diaboli liainuin fecit. Quis incarnationis cjus captus est, qnia, dum in illo ap-
enim nesciat quod in hamo esca osteuditur, aculcus petiit escam corpoiis, transiixuseslaguleo diviniUlis.
 ALULFI EXPOSITIO NOVI TEST. - SUP. EVANG. SEC. MATTII.
Jiii quippe inerat hiimanitas, quae ad se devoratorera A'Non
A quod a dextris Domini nequaquam Dominug
.duoerat, ibi diviniUs quae perforaret; ibi aperta in- sedeat, poslquam inimicos illius feriens, ejus potestati
.firmius ,01133provocaret, ibi occulta virlus qtiaerap- substernit, sed quod in aeterna cunclis beatitudine
.loris faucem trausfigeret. In lianio igitur caplus est, praesidel etiam priusquam rebellium suoruin corda
,quia inde inleiiit uode devoravit ;et in Redeniptore conculcet. In qua nimirum sententia consut quia
nostro, duni per sateUites suos escam corporis 1110- subjectis hoslibus sine iine et poslerius regnat.
moedit, diviniUlis illutn aculeus perforavit. Quasi CAP.IV. — At illi dixerunt ei: In Bethlehem Judce
hamus quijipe fauces glutienlis tenuit, dum iii illo (Matth. ii, 5).
et esca carnis patuit, quam devoralor appeteret;
cl divinitas passionis teinpore lalt.il, quae necaret. (In exposit. B. Job, lib. xxxv, num. 26.) Israelilae
lti hac quippe aquarum abysso, id est in hac irauieu- prius Christom cognoverunt, quem in passione sua,
sitate generis huniani, ad omniuni niortein inbians, post quasi incognitum contempserunt. Nam nascitu-
vitani pencomnium vorans, huc illucque aperto ore rum Christum, nullus, qui plene legetn didicit, igno-
et Herodes rex, magorum occursione
cetus.isle ferebatur: secladmortem ceti istius, hamus ravit. Unde sacefdotes
ju hac aquaruni profuuditate caiiginosa, est mira perterritus,ubi Christumetnasciturum principes sluduit solerter
csse pracscirent.
disppsLUonesuspeusus. Hujus haroi iinea, illa est per inquirere,
Cui protinus responderunt: In BelhlehemJudm.Prius
Ev.arageJiumantiquoruin patrum propago raemorata. «rgo noverant quem passionis suae terapore dum
jXaut, cum dicitur: Abraham genuil Isaac, ltaae ge-
uuit Jacob ; cunique caeteri successores, interposito despicerenl ignorabant.
Joseph imuiine, usque ad Mariara Virgineui despou- B •» CAP.V.—PostquamDominusJesus inJordane baptha-
satam de&cribuntur, quasi quaedam Unea, in cujus tus esl aJoanne, duclusest in desertum a spirilu, ut
extremo iucantatus Dominus, id esl bamus iste lentaretur a diuboto (Mattlt. iv).
Jigaretur, quera in his aquis humani generis depen- (In exposit. B. Job, lib. xxiv, num. 27.) Hoslis
dentero aperto ore celus iste appeteret; sed ore per nosler adhuc in hac vita nos positos, quanto magis
satellilum suorum sasvilianiniorso, uiordendi vires nos sibi rebellare conspicit, Unto amplius expugnare
uUeri.usnon baberet. Ad ninrtem igitur celi humanis contentlit; eos enim pulsare negligit, quos quieto
roortibus UtsidianUs,Dominus iucaiiialuiii unigenitum jure possidere se sentit. Conlra nos vero eo vehe-
Filimn suuiit uiisit, in quo dum morlalis caro cons- mentius incitatur, quo ex corde nostro, quasi ex
picitur, etimuioitaUtatis potenlia non videtur.quasi propriiu habitationis expellilur. Hoc enim in
hamus fauces raptoris tenuit, et sese mordentem jure seipso Dorainus sub quadam dispensatione figuravit,
momordit, indeet dcvorantem percmit, unde acu- diabolum nonnisi post baptisma se tentafe per-
men potentiac,quo Iransfigeret, occultavit. qui
misit, ut signum nobis quoddam futuriE conversionis
—
GAP.1L Ei past iransmiciruiionem Babylonis, Je- innueret, quod ejus membra, postquara ad Deum pro-
chonius genuil Sataiitiet (Matth. 1,12). ficerent, tunc acriores tentationum insidiastolerarent.
— Si Fiiins Dei es, dic ut lapides isli paaes
(Inexposit. B. Job, lib. xxvm, r.um. 19.) a Psal- CAP.VI.
mista de Domino dicit: Lapidem quem reprobaverunt fiant (Matlh. iv, 5).
mdificanies,hic factus esl in caput anguli (Psal. cxvn, (In exposit. B. Job, lib, n, num. 45.) Antiquus hos-
22). Lapis angulaiis DdrainusJesus dicitur, vel quia tis Redemptorem liuinani generis debetlatorera suum,
in se hinc Judaicutn, illjtic gcntileni populum susci- --, in muiidum venisse cognovit. Unde et per obsessum
^'J
piens in una Ecclesitc fabrica, quasi duos parietes hominem in Evangelio ditit: Quid nobis et tibi, Fili
jungit: vel quia in terra, plebi lsraeliticae nationes Dei, venisli huc anie tempus torquere nos ( Malth.
gentium copulans, ulramque simul angelis in ccelo vin, 29) ? Qui tamen prius cura hunc passibilem cer-
sociavit. Htij.is lapiJis lypum Jechonias rex lenuit, neret, et posse mortalia perpeU bujiiauitatis videret,
quem Matthaeus,dum qualerdenas generationes tles- omne quod de ejug siispicatus est divinitale, ei in
criberet, secuudo numeravit. Quem enim lini se- dubium venit suae fastu superbiae. Nil quippe nisi
cund.c, ipsuui rursum initio terliae generationis inse- superbura sapiens, dum hunc esse humilem conspicit,
ruit: ipse nainque in Babyloniam cum Israelitica Deum esse dubitavit. Unde et ad tentationum afgu-
plebe migratus est qui du>uiab aliis ad alia ducilUr, ntenta se convertit, dicens: Si Filius Dei es, dic ut
pro ulriusque parietis lalere non immerito secundo lapides isti panes fiunt. Quia igitur passibilem vidit,
numeraiur: cujus migrationis flexus angularem lapi- non hunc esse Deum eredens, dubilando tentavit,
dera designat. Ubi enim ordo a rectitudine fleclilur, sed tenlando conscieutiam ejus penetrare, mentem-
ut eal in diversum, tanquam angulum facit. Recte que ejus tentatione turbare non potuit.
ergo numerari bis poluit, quia per utrumque parie- CAP.VII. — llerum assumpsit eum diabolus in mon-
tem, quasi duo in se latcra ostendit. Unde et ejtis tem excelsumvatde (Matlh. IV, 8).
bene imaginem tenuit qui in Jmloeaortus, gentilila-
tem colligcns, quasi Jerosolymis Babyloniam venit; (In exposit. B. Job, lib. m, num. 30.) Nequaquam
alque hanc in semelijiso iidei fabricani, prius dis- sicut nos, qui puri homines suinus, irrueme saepe
cordiaestudio scissam, arte charitatis intexuit. tenlatione, conculimur, ita Redemptoris nostri anima
cst necessitate turbaU. Iioslis namque
CAP.III. — AccepitJoseph Mariam conjugemsuam; et «I D tentalionis
noster cum Deum incarnatum esse dubitaret, et hoc
non cognoscebaleam, donecpeperil filiumsuum pri- ex petitis miraculis- tentando cognoscefd vellet, etsi
mogenilum,elvocavitnomenejusJesum(iia/l/i.i,25). in excelsum montem eiim perraissus assumpsit, si
(Iu exposil. B. Job, lib. vm, num. 89.) Non co- daturura se ei regna mundi perhibuit, si qiiasi in pa-
gnovit eaui, donec peperitfilium suum priinogtnitiim. nem verlendos lapides ostendit, mentem tamen
lta dicluin debet inlelligi: non quod hanc post nali- Mediatoris Dei et liominum teniatione qciassare non
vitalem Dei cognoverit, sed quod nequaquam iltam valuit. Sicenim dignatusesthacc exterius cuncta sussi-
contigit, etiain ctim sui Condiloris ntalrem esse nes- pere, ut tamen ejus mens, interius divinitati srioe
civit. Nam quia eam nequaquara contingere vatuit, inhaerens, inconcussa permaneret. Qui esli quando
postquam redemptionis nostrae ex ejus utero cele- turbatus spiritu infremuisse dicitur (Joan. xi), ipse
brari mysterium agnovit, de illo profeclo tempore tamen divinitus disponebat, quanlum ipse humanitus
necesse erat ut Evangelista. teslimonium ferret, de turbaretur: iinmutabiliter omnibus pracsidens, et
quo propter Joseph ignorantiara dubiuri potuisset. semetipsum mulabilem in satisfactione infirmitatis
Sic namque et per PsnlmisUmdicitur: Dixit Dominus ostendens. Quietus ergo in semetipso manens, dispo-
Domino meo, sede a dexlris meis: donec ponam ini- suit quidquid pro ostendenda humanitate, quam
micos tuos scabellumpedumluorum (Psal. cix, 1, 2). susceperat, etiam turbulentus fccit.
" l!;cc non habcntur iisdem omnino verbis apud detrahit;
quod semel hic notare sufficiat. (
r>. Greg. uiulu quoque alibi aut addit Alulfus, aut
 APPENDIX AD S. GREGORIIOPERA OMNIA.
CAP.VIII. — Ecce angeli accesserunt,et ministrabant A admoneat, ut quisquis sacerdoti j'ungitur, quasi ex
ei (Matth. iv, 11). salis Uctu, aelernicvitae sapore condiatur. Sal etenim
non suraus, si corda audienlium non condimus. Quod
(Homil. 8, in Ezech., num. 24.) Postqiiam Unige- condimentura ille proximo veraciter impendit, qui
nitus Patris minoratus paulominus ab angelis, incar- verbum non subtrahit. Sed tunc aliis
nalus apparuit, mox Deus homo per huinanitatem praedicationis vere recla si dicta rebus et exemplis
potestate sub angelis fuit, qui et priusquam per ostendimus.pratdicamus, Nullumautem puto, fratres charissimi,
resurrectionis exaltaretur gloriam, divinitate super ab aliis
angelos luit. De ipso quippe ante passionem scrip- tolerat Deus majus praejudiciiim, quam a sacerdotibus
tuin esl: Ecce angeli accesserttnt, et minislrabant ei. tionem , quando eos , quos ad aliorum correc- .;
Sed Umen ul humanitaUsejus inflrmilasmonslraretur, posuit, dare de se exempla pravitatis cernit; 1
rursiim de eo scriptum est: Apparuit illl angelus de cmlo quando ipsi peccaraus , qui compescere peccata de-
nulla aniraarum lucra quaerimus, ad nostra
confortans eum (Luc. xxn, 34). Iu documento ergo biiimus, studia vacamus. Et quia eo ipso quo caeterig
utriusque naiurae, huic et angeli ininisirare, hunc et quolidie sumus, ad agenda quaelibet majorem licen-
angelusconfurUredescribitur. Unusquippe inutraque praelati
natura est, quoniam qui Dcus ante saecula exslilit, tiam habeinus , susceptaebenediclionis ministerium
homo factus est in line saeculorum.Cui Umen ante vertimus adadambitionis argumentum. Dei causas re-
terrena negolia vacanms: locum sanc-
passionem suam etaugeli ministrant, et hunc angelus linquimus, titalis accipimus, et terrenis actibus implicamur.
conforut, post passionem vero et resurreclionem
ejus, huic angeli ministrare possunt, sedjamhunc Impletum est in nobis quod Jeremias, considerans
conforlare non possunl: quia huinanitaiein, quara nB scuratumestmortera nostrara et deplorans , dicit: Quomodoob-
descendendo sub angelisassurapsit, ascendendo super aurum , mutalus est color optimus. Dis-
angelos exaltavit. persi sunt lapides sanctuarii in capite omniumplatea-
rum Thren. IV,1). Aurum quippe obscuratum est,
CAP.IX. — AmbulansJesus juxta mare Galiltm,vidit quia (sacerdolum vita quondam per gloriam virtutum
Petrum et Andream miltentes rete in mare , et ail clara, nunc per actiones infimasostenditur
illis: Venite post me , faciam vos fieri piscalores Color oplimus est inutatus , quia sanclitatisreproba. babitus
hominum (Matth. IV, 18). per terrena, et abjecla opera ad ignominiara despec-
(In exposit. B. Job, lib. xxxiu, num. 34.) Inilrmos tionis venit. Lapides vero sanctuarii inlrinsecus ha-
praedicatores mundo Dominus cxhibuit, et per eos bebantur, nec sumebantur in summi sacerdotis cor-
potentes quosque devicit. Attestanic quippe Paulo.; pore, nisi cura sancta sanctorum ingrediens in se-
lnfirma mundi pritts elegit Detts, ui posi confunderet creto sui Conditorisjapparebal. Nosergo, fratres cha-
fortia (I Cor. i, 27): Elcgit quippe sliilla mundi, rissimi, nos sumus lapides sancluarii, qui apparere
ut confunderet sapientes : prius namque collegit in- seraper debemus in secreto Dei, quos nunquain ne-
doctos , et postmodcm philosophos; ct nou pcr ora- cesse est foris conspici, id est nunquam in extraneis
tores docuit piscatores, sed mira potcntia pcr pisca- actibus videri. Sed dispersi sunt lapides sancluarii
toressubegit oratores. in capile omniuro piatearum, quiahi qui per vitamet
CAP.X. — Beati pauperes spiritn , quoninm ipsorumL orationem inlus semper esse debuerant, per vitam
est regnum cmlorttm(Mattlt. v, 3 ). reprobam foris vacant. Ecce jam pene nulla e«t s:c-
' culi aclio , quam non sacerdoles administrent. Dum
(ln exposit. B. Job , lib. xxvi, num. 49.) Scrip- ergo in sancto habilu constiluli, exteriora suut quae
tura sacra plerumque pauperes humiles vocare con-\ £C exhibent, quasi sanctuarii foris jacent. Quia
suevit; unde in Evangelio cum adjectionc spiritus lapides
enim gracca voce ptalea a Iatitudine vocalur, sanctua-
nominantur. Quos enim diviliaevisibiliter polentes|5 rii lapides in plateis jacent, cum religiosi quique
oslendunt, apud semetipsos pauperes sunt,qui in1 lata mundi itinera sectantur. Nec solura in plateis ,
suis conscientiis elati non sunt. sed et in capite platearum dispersi sunt, quia et per
CAP.XI.— Beati qni lugent (Matth. v, 5). desiderium hujus mundi opera peragunt, et taraende
(Homil. 2,'jn Evang., nura. 8.) Revocemus,fralres, religioso habitu culinen honoris quaerunt. In capite
anle oculospeccataquae feciraus; consideremus quam[ ergo platearum dispersi sunt, quia et jacenl per
terribilis judex adveniat haec punilurus. Mentomibr- ministeriura operis, et honorari volunt de imagine
memus ad lamenta, vita noslra ad tcrapus amarescatl sanctilatis. Impletum est eliam in nobis, quod scrip-
in poenitenUa, ne amaritudinem aeternam sentiat inj tum esl: Et erit sicut populus, sic sacerdos (Osee
vindicta.Perfletusquippead aeterna gaudia ducimur, ix, 9). Sacerdos enim non distal a populo , quando
Veriuie pollicente , quae ait: Beati qui lugent, quo-[ actionem vulgi nulto vitse suae transcendit merito,
niam ipsi consolabuntur. Ad fletuin vero per gaudiaa cui et exbortationis sale, et exemplo actionis bonae,
venitur, hoc eadera Veritate aUestante, qure ait: Vm B ad vitam aeternam'doct(iret dux debet existere. Quid
vobis , qui ridelis nunc, quia lugebitis et flebilis(Luc.:# autein animas hominum , nisi cibum Domini dixeri-
vi, 25). Si ergo relributionis gaudium quaerimusin[[ mus, quaeadidhoc sunt conditae, ut in ejus corpore
est ut in aetemaeaugmentum Eccle-
perventione, pcenitenlias amaritudinem in via te- trajiciantur, giaetendant. Sed hujus cibi condimenlum nos esse
neamus.
CAP.XII. — Voseslit sal terrm (Matth. v, 13). D ^ debuimus; sicut enira diximus.ffiissispraedicaioribus
dicitur: Vosestis sal terrm. Si igitur cihus Dei est
(Homil. 17, in Evang., num. 10,13,14.) Con->• populus , condinientum cibi sacerdotes esse dcbue-
siderandum nobis est, fratres charissimi, quod quia a runt. Sed quia dum nos ab orationis et eruditionis
uua eademque exhortationis voce non sufbcit simul il sanctae usu cessamus, sal infatuatum est; condire
cunctos admonere, studeat quigque singulos, inn non valet cibum Dei, et idcirco ab auclore non su-
valet, instruere, privatis iocutionibusaedi- i- mitur, quia exigente fatuiute nostra , rainime con-
auantum
care. Debemus namque pensare quod a Domino o dilur. Pensemus ergo qui unquam per linguam no-
sanctis dicitur apostolis et per apostolos nobis; Vos ts stram conversi, qui de perverso suo opere nostra
tstis sal terrm. Si igitur sal sumus , condire inenles :s increpatione correcti, pcenitenliam egerunt: qujs
fideliurodebemus. Vos igitur qui pastores estis, pen- i- luxuriam ex nostra erudilione descruil? quis avari-
sate quia animalia Dei pascitis ; de quibus profecto o liam ? quis superbiara declinavit ? Sic quippe debe-
animalibus Deo per Psalraistara dicitur: Ahimaliatuaa rous agere curam nostri , ut non negligamus cnram
Itabitabunlin ea (Psal. LXVII,11).Et sacpeviderous is proximi, ut quisquis ad nos jungitur, ex linguaeno-
quod petra salis brutis animalibus anteponitur, ut exx slrae sale condiatur. Iste ilaque qui jam sanctus, ad-
eadem salis petra larobere dcbeant, ct meliorari. i. raoneatur ut crescat. Ilte vero qui adbuc iniquus est,
Q'iasi ergo inter bruta animalia petra salis debet csse ;e admoneatur ut se corrigat: quatenus quisquis sc ad
saoirdos in populis. Curare namque sacerdotcm ne-'- sacerdotem junxerit, sale sermonis illius conditus
cesse est quw singulis dicat, unumquemquequaliterir redeat.
, ... . ,->-*> •... ..- -,-
 1145 ALULFI EXPOSITIO NOVI TEST. - SUP. EVANG. SEG. MATTH. U46
CAP.XIII. — Videant opera vestra bona, et glorificentA 4 racha, reus erit concilio: qui dixerit, (atue, reus erit
Patrem vestrum , qui in cmlisest (Matlh. v, 16). gehennmignis. Racha quippe in Hebraeoeloquio vox
(In exposit. B. Job, lib. viu, num. 83.) Occultanda inlerjeclionis est quaequidem animum irascentis os-
sunt bona, quae agimus, ne haecin hujus vitae itinere tendit, nec tamen plenum verbum iracundiae expri-
incaute pnrtantes , latrocinantium spirituum incur- mit. Prius ergo ira reprehenditur sine voce , post-
sione perdamus. Et tamen Verilas dicit: Videant modum vero ira cum voce, sed necdum pleno verbo
opera vestra bona , et glorificent Palrem vestrum qui formata. Ad extreraum vero cum dicitur, fatue, ira
in ccetisest. Sed aliud est profecto cum in ostensione redarguitur quae cum exceggu vocig expletur, etiam
operis gloria quaeritur largitoris, aliud cum laus perfeclione sermonis. Et notandum quod in ira per-
privata concupiscitur de dono largienlis ; ubi et rur- bibet reum esse judicio: in voce irae.quod est racha,
sus in Evangelio haeceadem Veritas dicit: Attendite reum concilio : in verbo vocis , quod est fatue, reum
ne justitiam veslratn faciatis coram hominibus, ut vi- gehennae.Per gradug enim culpaecrevit ordo senten-
deamini ab eis (Matth. vi, 1). Opus ergo nostrura tiae, quia in jiidicio adhuc causa discutitur, in conci-
cum hominibus ostenditur, in cordis prius examine lio autem j'am causac sententia definitur, in gehenna
pensandum est, per ejusdem ostensionis studium vero ignis ea quae de concilio egreditur, sententia
quid quaeratur. Si enim dantis gloriam quaerimus, expletur. Quia ergo humanos aclus subtili Dominus
etiam publicala nostra opera in conspeclu illiusocculla examinationedijudicat; ira sine voce, judicio;ira in
servamus. Si vero per haec nostram laudem concu- voce, consilio : ita vero in voce et sermone gehennae
piscimus, foras ab ejus conspcctu jam fusasunl, ignibus mancipatur.
etiamsi a multis ignorentur. Sed valde perfectorum B ] CAP.XVII. — Item unde supra.
est, sic ostenso opere, auctoris gloriam quaerere,
ul de illata laude, privata nesciant exsultatione gau- est(Inautem exposii. B. Job, lib. v, num. 17. ) Sciendum
dere. Tmic namque solum innoxie hominibus tauda- quoniam saepe qui sunt in potestate ad
bile opus ostenditur, cum per despectura mentis subjectorum conlumelias passim erumpunt, et hoc
veraciter laus impensa calcatur : quam quia infirmi quod invigilaples regimini serviunt, per linguae.pro-
cacitatem perdunt, minori scilicet formidine judicis
quique perfecle contemnendo non superanl, restat verba pensantes, quia qui sine causa fratri, Fatue,
necesse est ut bonum, quod operanlur, abscondant.
— dixerit, gehennaese ignibus addicit.
GAP. XIV. Nolite pulare, quoniam veni solvere CAP.XVIII. — Si offers munus fnlwnad altare etc
Legem , sed adimplere ( Mallh. v, 17). ,
(Matth. v, 23).
(Hom. 16, in Ezech., num. 9.) Testamentum lib. iv, cap. 60, in pr.) Scienuum est
Vetus operum crimina compescuit, dari decimas (Dialog.
sed Testamenlum Novum quia ille recte veniam a Domino postulat, qui prius
praecepit ; cogitationes hoc quod in ipsum delinquitur relaxat. Munus enim
pravas coercuit, derelinqui omnia et
, pro Deo vitam non accipitur, nisi ante discordia ab animo
corporis jussit cum pracsenli sacculo despici. Minora dicente Veritate : Si offers munus luum ad repellatur,
altare, et
quippe praccepta Israelitico populo per Legem data recordatus fueris quod habet aliquid adversum te frater
sunt (Exod. xix); unde et eidem populo Moyses in tuus, relinque ibi munus tuum ante et vade
campo locutus esl. Alliora Dominus sanctis apostolis prius reconciliari fratri luo ; et luncaltare, veniens
dedit; unde et eosdem de vitae mandalis in monle munus luum. Qua in re pensandum est, cum offeres omnis
docuit. Dum vero Redemptor noster per Evangeliura (C culpa munere solvatur, quam gravis sit
dicit: Nolite putare, quoniam veni solvere Legem, aut diae, culpa discor-
non veni sed pro qua nec muirus accipitur. Debemus ilaque
prophelas , solvere, adimplere: adimplere ad proximum, quarrvis longe positum longeque dis-
venerat Legem , qui Legis justitiae gratiam addidit,
ut quod illa jubebat in miniuiis, ipse perlici adjuva- junctum , raenteire, eique ammura subdere , humi-
litate illura ac benevolentia placare, ut scilicet Con-
ret in summis; el quod illa coercebat ab opere, ipse ditor noster, dum tale
resecaret a corde. placilum nostraementis as-
— pexerit, a peccato nos solvat, qui munus pro culpa
CAP.XV. Qtti solveril unum de mandatis istis sumit. Veritatis enim voce altesUnte (Matth. xviu)
minimis, et docuerit sic homines, minimttsvocubitur didiciraus: quia servus, quia decem roillia talenta
in regno cmlorum(Matth. v, i(j). debebat, cum poenilentiamagerel, absolutionem de
(In exposit. B. Job , lib. xix , num. 13; hom. 12, debito accepit a domino; sed conservo suo centum
inEvang. sub inil.) De doctoribus male vivenlibus sibi denarios debenti, cum non dimisit debitum , et
Dominus dicit: Qui solverit unum de mandatis istis hoc est jussus exigi quod ei fuerat jam dimissum. Ex
minimis, el docuerit sic homines , minimus vocabitur quibus videlicet dictis constat quia si hoc quod in
in regno cmlorum.Mandatumsolvit etdocet, quando nos delinquitur ex corde non dimittimus, eliam rursus
hoc quisque voce praedicat, quod vivendo non im- exigitur quod nobis jam per poenitentiam dimissum
plet. Sed ad regnuin aeternaebeatitudinis pervenire fuissegaudebamus.
non valet, qui non vult opere implere quod docet. CAP.XIX. — Qui viderit mulieremad
Quomodo ergo in eo minimus vocatur, quia ad hoc concupiseendum
nullo modo intrare permitlilur ? Regnum itaque cce- eam, jam mmchatus est eam in corde suo (Matth.
lorum prsesenlem Ecclesiam appellat, de qua scrip- D v, 28).
tum est: El colligent de regno ejus omnia scandala (In exposit. B. Job, lib. xxi, num. 18.) Aliquando
(Matlh. xiu, 41). In superno enim regno scandala , a reatu adulterii nequaquam discrepat culpa fornica-
quaeex eo colligidebuerant, non habentur. Qui ergo tionis, cum Veritas dicat : Qui viderit mulierem ad
mandatum solvit opere, et sic docet voce, in ilto concupiscendumeam, jam mmchatusest eamin corde
regno coelorum erit minimus , in isto nec miniraus; suo. Quia Graecoverbo mmchusaduller dicitur, cum
in sancta vero Ecclesia doctorqui mandatum solverit non aliena conjux, sed mulier videri prohibelur,
minimus vocatur, quia cujus vita despicitur restat ut aperte Veritas ostendit quia etiam solo visu cum tur-
et pnedicalio contemnatur. piter vel innupta concupiscitur, adulterium perpelra-
tur. Quod tamen plerumque ex loco vel ordine con-
CAP.XVI. — Qui irascitur fratri suo , reus erit judi-
cio ( Matth. v, 22 ). cupiscenlis discernitur, quia scilicet sic hunc in sacro
ordine studiosa concupiscentia, sicut illum adulterii
(In exposit. B. Job, lib. xxi, num. 9.) Sic Domi. inquinat culpa. In personis tamen non dissimilibus,
nus uniuscujusque actiones judicabit, ut ne minutis- idem luxuriaedistinguitur reatus, in quibus fornica-
simaequidem cogitationes ejus judicio , ac vcrba le- tionis culpa quia ab adulterii reatu discernitur, prae-
nuissima , qit.c apud nos usu viluerunt, indiscussa dicatoris egregii lingua testatur, quae inter caetera
reroaneanl. Hinc eteniin Dominusdicit: Qui irascitur asscrit, dicens : Neque fornicarii, neque idolis ser-
fratri suo , reus erit judicio. Qui dixerit [ratri suo , vientes, neque adutteri regnum Dei possidebunt
 1147 APPENDIXAD S. GREGORHOPERA OMNIA. 1148
(1 Cor, vi, »). Quod enim disiuncia}roatu sente,nUaeA concupiscentiam jam suffioit caleare, aedificationis
Subdirfit,quam yalde a se djssidoal .ostendit. frati.lem perpetrat, si bona quae agit occultat; et
- ' XX.
-CAJ>. quasi jactato seipiiie radices sublrahit, qui opus quod
' ' — ,Si ocupf*tuut dexter scandalizal te, erue imitaiiduin
gnfj,,^# projixeabs te (Matth. y, 29). est non oslendit. Uinc namque Verius
dicit : Videant opera,fiestra bonu, el glorificenl Pa-
(Ivicxppsi(. B. Job, lib. yi, nwu. $7.) NonuuUiho- trem vestruni qui in cwlisesl (Mullh. v, 16). Ubi illa
Aiiiiumka oUos* nnepti$suiit, uj, si eos labor occu- sententia prouiitur, quaelonge aliud praece-
paiionii,excjpiat, in ipsa op.eris Utcboationesuccum- quoque dicens : Attenditene justitiam vestram
jjanl;,et iiojtuulu iu uiquieti gunl, ut si vacaUonem pisse videlur,
laUowshahu,ejii,u,gracviustabwent, quia tanto dete- (aciatis coram hominibus, ut videaminiab eis. Quid est
;iores corjMsUuuuims toierant, quanlo eis licenlius tur, ergo tquodopus nostrum ita faciendiun esl nt; videa-
Jtd cogitaUonesyaeai. Uude necessc est ut nec quieta ea et ta,nien utet debeal viderisuut p.raucip.itur,nisi quod
mens ad exefcitaUouem $e inuuoderaU lahoris dila- et lamen quacagimus .occultanda ne ipsi laudeinur,
jjet, aec wqujeja ad siudMim «wiAwplaUonis angu- augearaus? ostendenda sunt ut laudern ccelestisPairis
slel. Ssepe^iui WHcwjieniplaji Deura quieti pote- ininibus facere Nam cum justiiiam hostraiii corani ho-
raui., occupa^onwus pressi^ciderunl; et ssepeq.ui Vi videaminiabDorainus prohiberet, illico atljunxit:
eis. Et cum rursus vide.ndaab homi-
pccujoatJJiene kumanis ugjbus yiverent, gladio suae nibus bona
guie^ exstujptj £iwt. llinc nawque esl ouod non- dit : Vl qpera noslra praeciperet, jjrotinus subdi-
iiulli lnqnieti spirilus, dura plus exquirunt cotutem- aiorificeiit Pairem veslrum qui ip cmlis est.
plando quam capiunt, usque ad neryersa dogmata Oualller lgitur essent videnda, et qualiler non videu-
ex senteit.liarumfipe inoiistr.avil; qualeuus ope-
erumpunt, et dum veritatis cliscipiiliesse humiliter "g da,
negUgunt, magistri erroris fiunt. Hinc per seni.et- ranlis mens optjs suuro, et propler se videri non
el tanien hoc propUr ccelestis Patrjs glo-
SpsaiAVeriUs aicil : Si oculustuus dexter scandalizat quaereret,riam non celaret. Unde fit plerunique ut bomint opus
te, erue eum, et projice abs te. Bonum tibi est cum ct iu occulfo sit, cum fi.tpublice; et rursus in publico,
uno in vitaminlrare, quam duos ocutoshabenlemmitli
iu gehennamignis. Diiaequippe vitrje,activa videlicel cum agitur occulle. Qui enim in pnblico bono opere
(A contemplativa, cum servautur in mcnte, quasi duo fecit non suaro, sed supcrni Patris gloriam quxrit, quod
oculi habentur in facie. Dexler enim oculus contein- abscondit, quia illura solum leslem liabtut, cui
P|lii|tiy^y&a ett, tdaisier aetiya. &pi suni oonnulli, ut placere curavit; et qui in secreto suo bono opere
tUximus, qui discrete iotueri sumraa el spiritualia depreheucli ac laudari concupiscit, licel nutlus for-
nequaq.uara possunt, ct lamen alta cpiHemplafcipnis laS)S,e -VidetrU ,quod exhibuit, tamen hoc coram liomi-
jaibus lecit, qui.i lot testes iu bono opere sccurn
assupjiht, atque /|jcir,c,oji oerfidiaefoyeamuiteUecius (iuxU.quoi buiuaiias laudes in corde requisivit.
raiyi erro>£ $Japjjjitur. Jjqs iia,que cooteroplativa
f"lta, uljr*ayi/es agsuiiipj,a,fiogjt a veriute cadere CAP.XXUI—Cumfacis eleemosynam,nesciat sinistra
ouos HJSUJJU su# rectjjudhijs humjiiter poterat actiya tua(Matth.\t,5).
Ipla cgupjjire: quibus recle hocftuad praefatisumus (Reg. past. part. M, cap. 20 et 35.) De expenso
Veritas difift : St pculus luus dexter icandalnal te, munere ne iransiioria laus ab aliquo quaeratur, et a
§fue eumf et projice abs te. Ac sjlaperte dicejet: Cum Domino prxcipiiur : Cum facis eteemosynam,nesciat
ad coiitemplafiyaioyitam icloneadiscreiione noo suf- sinistra tua quid faciat dexlera tua. Id est, dispettsa-
flcis, sql.am securius aciivam tene. Cuui et io hoc tioni piae pequaquam se gloria vilacpraesentisadmi-
duo.d pro juagno eligis dejicis, eo conientus esto C sceat, sed opus rectitudinis appetilionem ignoret fa-
ouod pfh miaiino atiendis; ut, si per contempjativain voris. Yalde namque bonum suum dijudicat, qui ad
Vitanj a yJBriUfiscognilione pompelieris cadere, re- ejus mercedem sulficere favores bumanos putat. Cum
gn.ujn .cqeJprumper solani acUvam yaleas saltom cnim pro recto opere laus transitoria quaerilur,aeterna
Tuscusjnirare. retribtilione res digna vili pretio venundatur; de
CAP. XXI. — Si quis vult tecum in judicio eonten- quo vi.leliiet pretio Veritas dicit : Amen dieo vobis,
dere, et tnnicum tuam toUere,dimitteei et paliium receperttnt mercedemsuam.
tUmh. Y, 40). CAP.XXIV.— Amen dico vobis, receperunt mercedem
(Jiiexposit. B. Job, iih. xxxi, mun. 21.) Dijrinavoce'. suam (Mattlt. vi, 2).
praecipitur : Si quis tuleril tibi lunicam, et volueritte- (Ip exposit. B. Job, lib. vm, num. 69.) In cunctis
fum itl jud&io conteudere, dimitte illi el patlium. Et; operihus suis hypocriia quaerit honoris revereniiam,
rurgum : Si quis quod luum esf iulerit, ne repelas. laudis gloriara, a melioiibus metui, sauctus ab omni-
Jiypo,criU: lauien pfaelatiassumpto sanclo conversa- bus vocari. Sed cum transitoriis favoribus inhiat,
Jionja habitu, filiorum custodiam deserunt, et tempo- perdit percipiendo quod laboral, Veritate atlestante,
jralia jquaeque uefeo^ece etiam jurgiis quaerunt. quacait: Amen dico vobis, quia receperunt mercedem
Exemplo suo discipulorum corda perdere non trepi- suam. Sed iiacc merces leneri diu uon potest, quia
dant, et quasi per negligentiara aniiltere patrimoniai pro oslensis operibus lionor iribuilur, sed vita ad
terrejja (ormidant; animarum dajnna apquanimiter • tcrmiinnn urgetur ; laudes resonant, sed ad lincut
toierant, jacturam rerum temporalium rejpellere > cum laudibus leoipora feslinanl. Nequaquamquippe
etiam cumspiritus commotionefesliiiant.Nam quantoi D ] nieuiis ejus iiiteiilio in illa gloria figitur quaesjne fine
niagis Mrr^na dUiguttf,tanto urivari eis veheiweiitius s possidetur.
pertimescusf.OjiUaenira menU ip boc niundo aliquidI GAP.XXV. — Tu autem cum oraveris, intra in cubi-
non docemur nisi cum amiilimus: sinea culum tuum (Malth. vi, 6).
plofe uamqu.»amittitur, quod sine amore posside-
Sos^deuujs, (In exposit. B. Job, lib. xxn, nuin. 43.) Intus in
tW- Qu* yero ardenler diligunus habUa, gravilerr desiderio cordis est secretus clamor qui ad
gjKpiramugaolata. Quis auteui nesciat quia nosiriss huui:tnasaures non pervenil,et Uinenorationis, auditum replet
.Usjbusre.%tejrreuas Dominus condidit, suis vero ani-r Conditoris. Hinc est quod Anna ad
mas hpminui)) creavit? Plus ergo Deo se amare con- ore templum pergens,
quidem Ucuit, et tamen lot sui desiderii voces
VfUciturfttu neglecUs his quaeejus sunt propria tue-" eniisit (/ Reg. \). Hinc in Evangelio Dominusdicit:
tur. Perdiefe nanjque hypocritaeea quae Dei sunl, id* Tu aulem
est aniqias hpiqinum, non timent, et ea quaesua suntt cluuso cumoru oraveris, inlra in cubiculum tuum; et
Patrem luum : et Paler tuus, qui
yidehcel r/ss cum inundo oslio,
ainit^re, il
transeunles.quasi videt te in abscondito,reddet tibi. Clauso quippe ostio,
districto judjci posituri rationes timent; ac si placa-l" pelit in cubiculo, qui tacente ore in conspectum su-
tum invenianjt cui, desideratis rebus, id est rationa- l" perucepietatis fundit affectum menlis. Et vox audi-
libus perditjs, insensibiliaet non quaesitaconservant. '• lur in abscondito, cum per sancta desideria silenter
CAP.XXII. — Altenditene justitiam vcstram (acialiss clamalur. Underectc pcr PsalmisUin quoque dicj.tur..'
coram Iwmitiibiis.utvideaniiniub cis (Multlt.v\,i). De&ideriumpauperum exaudivitDominus: prmpdra-
(Reg. pastor. part. m, cap. 55.) Quisquis laudiss ftojiemcordis eorumattdivit auris tua (Psal. ix, 17),
liio ALULFI EXPOSITIONOVl TEST. — SUP. EVANG. SEC. MATTH. HoO
CAP.XXVI.'—AudisUsquia dictumest: Diliges proxi- A plerumque vir patiens iila se anjuauimjjjertolerasse,
mum luum, et oderis inimieum tuum. Ego autem etiam post victoriam, captiyus ernnescat, seque nou
- Dict vcbis : diligite iitimicosveslros, benefacitekis reddidisse contump|iag.doleat, etdjeterwrarepiudere,
qui oderunt vos (Matth. v, 45). gi praebeafur occasio, quasrat, tQuibus ergo isti sunt
nisi bis mii per fortitudinem jn campo sunt
(In exposit. B. Job, lib. xvni, num. 7.) In Novo similes,
Testamento nonnulla facia prohibentur, et magnae victores, sed per negjigfintiampostuwidumintra urbis
culpa; esse dcpulantur, quae sub Veteri Testamento ciaustra capiuhtnr ? Qujbus isti sunt similjes, nisi his
quondam tenere veritatis imaginem videbantur, et quos irruens gravis Janguor a yUa non gubtrahit, &ed
ittitioris culpae jforsiuh esse poteranl atque putaban- leviter veniens recidiv» febris oi^hJii? Jiie ergo ye-
tur; in quo Testamento per laurorum bircorcimque raciter patientiam servat qui et ad tempusaliena mala
victimas sacrificiuronon fuit ipsa veritas, sed umbra sine dolor» lolerat, et faaecemtem retractaus, pertu-
veritatis. Nara in Testamento Novo, praeceptis al- lisse taJia se exsulut, ne paUenUaebotmm quod in
tioribus, luaniiesUU percarneni reritate proticimus, perlurbationibus euetoditor, qjukiis teoipor* pereat.
iuslumque est ut facta quscdam, quae in illo populo CAP,XXVIIL — Orate pro persequentiln^ pi cafam-
iunbraeveritatisdeservierant, deseramus. Si qujs vero niantibus vos(Mattli, nj, 4^), :
per TesUmenlum Vetus aliquam etilpam, sicut est B. Job, lib. xxxiv, nuni. 38; lib. iv
vu't tueri, mjnus iilic (In exposit.
raendacium, quia quibusdam Dial., cap. 44.) Libentius sacriticium oraUonis aeci-
fortasse nocuerit, dicat necesse est reruin alienarum euui ui conspeetu misericordis judkis proximi
raptum; dicat retribulionfm injuriae, qusg infirrais pitur, dileclione conoitur. Quod tunc veraciter quisque cu-
illic coneessa sunt, nocere sibi non posse, Qu# B Biulat, si hoe etiain pro advecsarug unpendat. Hine
omnia cunctis liquet quanU animadvergione Veritas est
quod magistra Yeritas dieit: Orate pro persequen-
insequitur, quae nobis jam suaesignificationis umbra libus et ettlumimntibus ms. Hiac rursum ail : Cum
postposita, in vera carne declaratur. ttabitis a& orandum, dimitdte si quid habetis adversus
—
CAP.XXVH. Item unde supra. eliquem, ut et Pater vetm ,qui i» codis est, dimiltat
(Homil. 38,in Evang., n. 4; hotn. 35,num.4,5,7.) vobis peccata iseslra. Plus itaque pco se valere preces
Patres quippe Testamenli Veteris ex permissione suas efticit, quj et has alus impeudk. Oraut igitup
Legis acceperairt, quatenus adversarios suos odii re- sancjti pro injiuicis suk eo tempore qtuo possunt ad
tributione pereuLerent, sicui va lege scripjtumest: fructHOsampceuilcnUam eotruia«orda cotwertere, et
DiUgesamicuin tmm, el odig habebis inimimm tnum ipsa icoaversione salvare. Q»M enim aliud pro itii-
(Levit. xix, 18). Accepta quippe tunc justis licentia micis orandutu ,est ;iisa hoc, ^uod ait Aposiolus ;
Merat, ut Dei suomue adversarios quama possent Vt del illis Deminus pmuilentiant ad cognoscendam
virtute conipriuierent, eosque jure gladn ferirent. veritatem, el resipiscant a diuboti faqueis, « qua cqvti
Quod in Novo procirl dubio Testamento coKipescitw, lenentur ad ipsius Vpiuritulem(II Tim. n, 25, #)?
cum per semetipsaua prsedicat Veritas, dicens : Diil- Sed facto judicio, cum eos iii inlerno ardere viderint,
giie mimims vesiros, bemfaciie his qui oderunt vos; tttftp pro eis »on .orabuttjt, quia jana nidla,l,e#usad
et ad patienter toleranda quseah eis inferuhtur roala opera jusliUue ab ioiyuitate coju^mulari poterunt-
discipulos suos alibi cobortalur, dicetis : In patientia Eadem icaque .causa ^st cur UOBtorMurtunt; ,pr,oho-
vettra possidebitis animas vestrus (Luc. xxi, 19). ld- iiikitbus acterjdoigne da^a,tis, quaeiiiuM^iaui c;msa
circo possessio animae in virtute poi.ilur patientiae, e?t ut AO»ortauU-PPOrdial^oJoangeji^uje ej'u>eeterijo
i radix oinuhim custosque virlutum patientia est. G supplicio dej^uUtis; yel quaj lmuc.eliajBaiCajusa egt itf
r' patienttatti vero possidemus animas nostras, quia noii oreAt sajsicUhomipes j»ro howiftihus iftMelijbus
dum itobisipsis •dominari discimus, hoc ipsum iiuipi- hupiisque .defnnctis, sciUce,tcjuia^deois ,\Uiquequos
mus possidere quod sumus. Patieiitia vero est aliena aB,te,rno deputatos s.uppUciojam npyejeuAt,ant^ Wm
mala ajquaniniiler perpeti, contra euin quoque qUi justi judicis conspectum orationis ,sucem,erritumca.gr
mala irrogat nullo doiore morderi. Nani qui sic mala sari refugiunt. Quod si nunc qucique viyeja,lesjusli
proximi portat, ut tainen tacitus doleal, et tempus mortuis et damnatis injustis miirime coinpatiuntur,
dignaeretributionis quaerat, patientiam non e.vhibet, quando ad iioc aliquid judicabile de sua carnc sese
sedostendit : scriptum quippe est:Charitas patiens perpeti eliam ipsi noverunl, quajpto dis.tricljus l|B(nc
est, benigna est (I Cor. xin, 4). iPatiens uanique est, iniquorum tormenta.resjpicim.it,quandp ab,ojpni vitip
ut alieoa mala ioleret; benigna vero est, ut ipsos corruptionis exuii, ipgi jam jiisUlise iptiipiui ej arp-
etiamquos portat amet. Hinciiamquepersemetipsam tius iitliaerebuiit? Sic Quippe mentes eormPiper bQC
VeriUs.dicil : Diligite inimicos veslros, benefaciteiis quod justissimo judici innaefeliit[,yis djstriciiunis ab-
qui vos oderunt : orate pro persequentibus et nalum- sorbet, ul pmiuno eis non Ubeat qujfjquid ap iUius
nianttbus vos. Virtcts itaque esl coram iiombitbus ad- inlernac regulae subtililate discorclftt.
versarfos tolerare, sed virtus cprara Deo diligere, — iCumjejunatis, nolHe fieri sicut Ivy-
Deus hoc soluin sacrilicium accipit quod GAP. XXIX.
quoniain
ante ejus oculos in altati boiu operis dlamma chari- pocritm tristes. Exterminant enim facies *uas, nt
tatis incendit. Sciendum .vero quod i leo plerumque .appureant Iwmirubusjejunantes (Mutth. vi.,'64).
paUenles esse videmur quia netribuere mala non -. v (Homjl- 3?, in Evang,, n. 5.) IJypo.critaeinirAab-
possunius. Sed qui inatmn idcirco nun relribuit, quia stiueniia plerumque ,sC affligunt, jejufliis ^priim pjra
nequaquam valel, procul dubio patiens nnn est, quo- patlescunt, corpus debililate gpatitur ,\pe^ti|S inier-
niaui patientta non in oslensione inquiritur, sed in runipehtibus suspiriis urgetpr, sicqHeihortijier aj)-
cbrde. Sciendum ptaeterea est quod plerumque pa- stinentiam appropiant, ut pehe quqlulie iiiorieiiles
tientibus solttt evenire, ut eo quidem tempore quo vivant. <Sed'ad hseciiumaiios ocutos quserupt, adhii-
auiversa paUuntur, jvel contumelias autliunt, nullo rationis gloriam expetunt. Abstiiienliani najpfljuecar-
pulscntur vel dolore, et sic patientiam exhibeant, ut nis e vicino nonnunquam vana gloria obstdet et co-
cuslodire etiara cordis curent innocenliam. Sed cum mitatur quia dum lenuilas in corpore, duiji pallor in
ppst paulutum hcecipsa quaepertulerint ad meroo- vutiu respicitur, virtus patefactk laudatjjr, et tanto
riam revocantur, igne vetiementissimi doloris insti- celerius se foris fundit, quanto ad humaops oculQS
gantur, argumenta ultionis exquirunt, ennansuefudi- per ostensum pallorem exiit. Et plerumque fii ut hoc
nero quain tolerantes babuerunt in retractatione sua quod agi causa Dei creditur pro solis humanis fayo-
semetipsos dijudicantes perdunt. Callidus namque ad- ribus agatur. Quod bene Simon ille sjgnihcat, qui
versariusquielisjamtenipore ad viclorisanimumredit, inventus in itihere, crucem dominicant in aiigaria
et vel daniiia rerum, vel injuriarum jacula ad memo- portat (Matth. Xxyn); aliena quippe onera in angaria
riam reducit; cunclaque quaesibi sunt illata veheme- portantur, quando per vanilatis studiuni aliquid ge»
ter exaggerans, intolerabilia fuisse ostendit. Quie- ritur. Qui ergo per Sinionem designantUr, h.isi,ab-
j>cenUsigitur ajnimum tanto furorc conturbat, ut stinentes et arrogantes, qui per abstinentiam quidem
1151 APPENDIXAD S. GREGORHOPERA OMNIA. 1152
carnem afficiunt, sed abstinentiae fructum interius iA lestem palriam proficit, sed oflendenleset rccte vi-
non requirunt ? Crucem ergo Dominiin angaria Si- vere negligentes minime perducit.
mon porUl, qui cum ad opus bonum ex bona volun- CAP.XXXIH.— Fiat voluntas tua sicul in cmloet in
tate non ducitur, rem justi sine fructu peccator ope- terra (Matth. vi, 10).
ratur. Unde el idem Simon crucem porlat, sed non
mnritur, quohiam abstinentes et arrogantes per ab- (In exposit. B. Job, lib. xxvn, num. G5.) Ali-
stinenliam quidemcorpusafliciunt, sed per desiderium quando per ccelos hi qui in cceleslibussunt condili
vanaegloriaemundovivunt: abore proximorumadmi- angelici spiritus possunt designari. Unde et in Ora-
ralionis sermo quaeritur, quia Unto labore nibilaliud tione nostra dicere voce Veritatis instruimur : Fiat
nisi aestimaliohumana cogitatur. voluntas tua sicut in cmloel in terra. Ut nimirum vo-
luntas Dei sicut a superiore creatura agitur, ita in
CAP. XXX. — Attendite a falsis prophelis, qui ve- omnibus eliam ab humana infirmitate servelur.
niunt ad vot in vettimentis ovium : inlrinsecus au-
tem sunt lupi rapaces (Matth. vn. 15). CAP.XXXIV.— Jtem unde supra.
(Homil. 17 , in Evang., n. 4.) Multicum regiminis (In exposit. B. Job, lib. xv, num. 37.) Possunt
curam suscipiunt, ad lacerandos subditos inardes- etiara in hac oralione per ccelumjusti et per terram
cunt, terrorem potestatis exhibent; et quibus pro- peccalores accipi, ut videlicet voluntas nostri Con-
desse debuerant, nocent : et quia charitatis viscera ditoris , sicut in omnibus juslis perficitur, ita et in
non habent, domini videri appetunt, patres se esse omnibus quoque peccaloribus impleatur.
minime recoguoscunt, humilitatislocum in elationem ] CAP. XXXV. — Panem noslrum
dominationis immutant; et si quando extrinsecus quolidianum da
blandiuntur, intrinsecus saeviunt : dcquibus Veritas nobis hodie(Malth. vi, 11).
dicit : Veniunt ad vosin vestimentis ovium, intrin- (In exposit. B. Job, lib. xxiv, num. 13.) Ecce pa-
secus autem sunt lupi rapaces. Qui vero locum regi- nem nostrum diciraus, et tamen ut detur oramus.
minis suscipit, mala inferre non debet, sed lolerarc : Noster quippe lil cum accipitur; qui tamen Dei est,
ut ex ipsa sua mansuetudine iram soevientiummiti- quia ab illo datur. Et Dei est ergo ex inunerc , et
get, et peccatorum vulnera in aliis ipse aftlictionibus noster fit veraciter per acceptionem.
vnlneratus sanet. Quem et si quando zelus rectitn-
dinis exigit, ut erga subjectos saeviat, furor ipse de CAP.XXXVI.Demittenobis debila nostra sicut et nos
amore fit, non de crudelitale, qualenus et jura dis- dimillimus debitoribus noslris (M.atth.vi, 12).
exhibeat, et intus paterna charitate
ciplinae forisforis 27 , in Evang., n. 9.) lnimicus noster in
(Homil.
diligat quos quasi insequendo castigat. nos deliquit graviter, damna intulit, juvantes laesit,
CAP. XXXI. — A fructibus eorum cognosceliseos amantes persecutus est. Retinenda haeccssent, si
(Matth. vn, 20). remiltenda nobis delicta non essent. Advocatusenim
noster precem nobis in causa noslra composuit, et
B.
(In exposit. Job, lib. xxxi, num. 13.) Cum unum
bonorum et malorum habitum ipse ejusdem causae judex est, qui advocatus. Prsci
eumdemque cernimus, vero quara composuit conditionem inseruit, dicens ;
cnm ipsam in electis et reprobis speciem profes- Dimitlenobis debitanoslra, sicut et nos dimittimusda-
sionis videmus , unde nostrae intelligentiacsuppetat Q bitoribus nostris. Qiua ergo ipse judex venit (jui ad-
ut elecios a reprobis, veros a falgigcomprehendendo vocalus exslitit, ipse precem exaudit qui fecit. Aut
discernat? Quod taraen cilius agnoscimus si inteme- igitur non facienles dicimus : Dimiltenobisdebila
raU in memoria praeceptorisnostri verba pensamus, nostra, sicul el nos dimittimusdebiloribusnostris : ct
qui ait : Ex (ructibus eorum cognoscelis eos. Neque nosmetipsos boc dicendo amplius ligamus, aut for-
enim sunt pensanda quac oslendiint in imagine , sed Usse hanc conditionera in orationc intermiiiimus, et
quae servaht in actione. advocalus noster precem quara composuit non reco-
CAP.XXXII.— iVonomnis, qui dicit mihi, Domine, gnoscit,noo atque apud se protinus dicil : Scio quid
. Domine,inlrabitinregnum cmtorum^Matth.vUfil). nionui. est ipsa oralio quam feci. Quid ergo no-
bis agendum est, nisi ut veraccharitalis afleclum im-
(In exposit. B. Job, lib. xxxi, num. 12.) Anliquus pendamus fratribus, nulla in corde m.iliiia reraaneat?
bostis post Mediatorisel nostri Redemptoris adven- Momentote quod monemur : Dimittile, el dimittetur
tum, multos qui baplismalis sacramento suntsignati, vobis(Luc. vi, 37). Ecce et debetur nobis , et debe-
et subChristianiutis nomine positi, quia recte vivere rous. Dimittamus ergoquod debetur nobis, utdimit-
negligunt, post cognitionem Redemptoris suscipit, Ulur quod debetur a nobis.
post lavacri undam polluit, post sacramenta coelea- CAP.XXXVII.— Ne nos inducasin tentationem
lia ad infernl profundum rapit. Fidem enim tenent,
sed viUm fidei non tenent, quia aut aperte illiciu fa- (Matlh. vi, 13).
ciunt, aut ex perverso corde quaeagunt prava sunl, (In exposit. B. Job, lib. xm, 6.) Dcus in tentatio-
etiamsi sancta videantur. Quia enim nonnulli confi- nem inducere nos dicitur, cum nos ah adversario in-
tertdo fidelegsunt, non vivendo liinc est quod voce D duci patitur. Unde Patrem postulamus in oratione
Veritalis dicitur : Non omnis qui dicit mihi, Domine, dicentes: Ne nos inducasin tentationem.Neque enim
Domine,it\trabit in regnum cmlorum (Luc. LXIV6). in tentationem Dominusinducit, qui semper a tenta-
Hiuc rursumjait: Quid autemvocatisme, Domine,Do- tione subditos niisericorditer protegit. Sed tamen in
mine , el non (acilisqumdico? Hinc Paulus ait: Coit- tenUtionem quasi ejus inducere est a tentationis nos
fitenlur^ te nosse Deum, (actis aulem negant (Tit. \, illecebra non munire. Et tunc nos in tcnlationis la-
16). Hinc Joannes dicit : Qui dicit se nosseDeum , queum non inducit cum tentari ultra quam nos pos-
et mandata ejus non cuslodit, mendax est (1 Joan. sumus non permiltit.
2, 4). Hinc est quod de ipsa prima sua Dominus
plebe conqucritur, dicens : Populushic labiis me ho- CAP.XXXVIII.—Sienimremiseritishominibuspeccala
norat, cor.autem eorum longe est a me (Marc. vn, 6). eorum,dimittet et vobisPater vestercmleslisdelicla
Hinc Psalmisla ait : Dilexerunt eum in ore suo, et vestra. Si autemnon remiserilis hominibus,nec Pa-
lingua sua mentiti sunt ei (Psal. LXXVH, 36). Anti- ter vesler remittel peccata vestra (Mattlt. vi, 15).
quus itaque adversarius loto nunc adnisu in illorum
mortem se erigitquoscontra seregnaturos tabescit; (fn exposit. B. Job, lib. x, num. 30.) Gravi mens
et quisque Ghristianuscjus servituti loties se subjicit, nostra oralionis suaetemporc confusionedeprimitur,
quoties ad iniquitatem decurril et defluit. Si igitur si hanc aut sua adbuc operatio inquinat, aut aiienae
ambulandi cautela negligitur, incassum credendo malitiaeservatus in corde dolor accusat. Quid autem
rectura itertenelur, quoniamviaquidem fidei ad co> hac doloris macula reperiri deterius potest, quwin
 1153 ALULFI EXPOSITIONOVI TEST. — SUP. EVANG. SEG. MATTH. 1154
conspectu judicis charitatera non inquinat, sed ne- jA judex dicit: NunquamInde novi vos. Discedite a me qui
cat? Niuni quippe animae quaelibet culpa polluit, operamini iniquitatem. ergo eos tunc eo distri-
servatus vero contra proximum dolor occidit. Menli ctior senlentia perculit, quo nuncsuperna bonitas
namque ut gladius figitur, et mucrone iliius ipsa vi- etiam ingralis sua dona largius infundit, litque eis
scerum occulta perforaniur. Qui scilicet a transfixo amplitudo muneris incrementum damnationis, quia
corde si prius non educilur, nihil iii orationis preci- per accepta bona in sua laude se nunc elevantes,
bus divinaeopis obtinelur, quia vulneratis memhris mde contra dantem superbiunl unde ei jam amplius
imponi salulis roedicaraina nequeunt, nisi ferrum a humiles esse debuerunt.
vulnere anle sublrahalur. lliiic est enim quod per se- CAP.XLI. — Nescio vos unde sitis : discedite a me,
niotipsani Yeritas dicil: iVisi remiserilis hominibus omnes operarii iniquitatis (Matth. vn).
peccata eorttm, nec Pater vesler qui in cmlis est, re-
mittet vobispeccuta vestra (Ibid.). tlinc admonet, di- num. (In exposit. B. Job, lib. xxix, num. 59; Jib. xxni,
ccits : Cumstabilis ad orandam, dimittite st quid ha- tia. vel 7.) Oranes arrogantes qui vel signis, vel scien-
betis adversusaliquem, ut et Pater vesler, qui in cmlis prophelia, vel aliquibus magnis operibus
pollent, atque per haecdona placere hominibus appe-
est, dimittat vobis peccala veslra (Marc. x\, 25). Hinc
rursuin ait: Date, ct dabittir vobis: dimittite, et dimit- nibus tunt, et in virlutibus quas accipiunt laudes ab om-
letur vobis (Lttc. vi, 38). Ilinc constitulioni posluia- Dominus quaerunt, nunc inlra sanctae sinum Ecclesiae
tolerat et perfert, sed in futurum aperte
lionis condilionem posuit pietalis, dicens: Dimille a
nobis debila noslra, sicul et nosdimillimus debiloribus ejicit, cum secretis ccelestibus per exlremum et
nostris. Ut profccto bonum quod a Deo compuncti .B venienli publicum judicium repellet. Ipsi Umen reprobandi
cura judici dona sua ad ejusdem meraoriam revo-
pctirous, boc primiim proximo conversi facia-' et quae in ejus fecerint nomine replicabunt,
r^nus.Tunc crgo vere siue macula et confusione fa- cabunt, cum dicenl: Domine, Domine, nonne in nomine tuo
cieni ad Dcuni in orationc lcvamus, cura ne.cnos el in nomine luo dmmonia ejecimus, et
prohibiu niala cominiltimus, ncc ca quae in nos com- prophetavimus,
in nominetuo virtulesmultas [ecimus(Matth. vu)? Sed
missa sunt, cx proprio zelo relincnius.
quoraodo lales Dominus projiciens repellat ostendit,
CAP.XXXIX.—Qumrite primum regnum Det, et hmc dicens eis quos reprobat: Nescio vosunde silis: di-
omnia adjicientur vobis(Matilt. vi, 55). scediteame, omnesoperariiiniquitalis(tfa/t/t. vn).Scire
(In exposit. B. Job, lib. xv, num. 55.) Cum Deus Dei approbare est, nescire vero reprobare. Acsi aperte
in oralionc non quaeritur, cilius aniiiuis in oratione Dominus dicat: Ege arrogantes nescio, id esteorum
lassatur, quia cum illa quisquc postulat qux fortasse vitamlaudibus in sapientiae meaevirtute non approbo, quia
juxta occultum judiciuni Dcus iribuerc recusat, ipsc dum aeternaeinflantur humanis, a vera inanescunt
retributionis.
quoqiic venil in faslidium qui non vult dare quod gloria
auiatur; sed se magis Doininus quam ea quae condi- CAP. XLII. — Itemunde supra.
dit vult amari, aeterna potius quam tcrrcna postulari, B. Job, lib. xi, niim. 18.) Quia enim
sicut scriplum csl: Qttmriteprimum regitum Dei, el (In exposit.
scire Dei dicitur cognoscere, aliquando
hmcomnia udjicientur vobis. Qui cnim non ait, dabun- approbare; aliquando et scit iniquum, quia cognoscendo jutli-
tur, sed adjicicnlur vobis, proiecto iuclicalaliud esse
aliud cat, neque enim iniquum quempiam judicaret, si
principaliler datur, quod supcradditur. nequaquam cognosceret; et tamen iniquum nescit,
[uia enini nobis in inteutione aeternilas, in usu vcro .C quoniam ejus facta non approbat. Et novit ergo quia
Jitod
temporalitas essc dcbel, el illud datur, el hoc niroi- deprehendit, et non novit quoniam hunc in suaesa-
rum ex abcindanli superaddilur. El laraen sacpe ho- pienliaespecie non recognoscit; sicut de veraci quo-
mines duni bona leinporalia postulanl, aeterna vero libet viro dicitur quia falsitatem nesciat, non quia
praeinia non rcquirunl, peiunt quocladjicilur, cl illud cum ab aliis falsum dicitur hoc repreheudere igno-
.non desidcrant ubi adjiciatur; nec luciuin sux pcti- rat, sed eamdem ipsam fallaciam et scil in exaraine,
lionis essc depiiUnl, si hic sinl lemporahicr paupe- el nescit in amore, ut videlicet hanc ipse non agat
res, ct illic si bealitiidinc divilcs in acteriiumvivanl. quam acUtn ab aliis daranat.
CAP.XL. — Domine , Domine, nonne in nontine ttto CAP.XLIII. — Domine, puer meusjacet paralyticus in
prophetavimtts,et in nomine luo dmmoniaejecimus, domo, et male torquetur. CuiJesus protintts respon-
et in nominetuovirtutes mtiltas (ecimus(Matth. vn, dit, dicens: Ego veniam, et curabo eum (Matlh.
22)? vin, 6, 7).
(llorail. 17, in Ezech. num. ult.; in cxposit. B. (Hornil.28, in Evang., n. 2.) Solerter hic nobis est
Job, lib. vin, num. 66.) Plerumque sanctos viros as- intuendum quod cum quidam regulus cujus lilius in-
picimus raira agcre, virlules multas facere, leprosos lirmabalur Capharnaum, rogaret Dominumut descen»
mundarc, dacnionia cjicere, acgriludines corporum deret ct sanaret eura, respondil ei, diceng: Vade,
fugare, prophetiac spirilu ventura pracdicere; scd fiiitts luus vivil. Quid est ergo quod regulus rogat ut
licecaliquandodanluret reprobis. Ununi vero signum ad lilium cjus veniat, et tamen ire corporaliter recu-
est electionis, soliditas chariUtis, sicut scriptum est: sat; ad servum vero Centurionis non invitatur, et
In hoc scietur, quia mei discipuli estis, si dileclionemD '. tamcn se corporaliter ire pollicetur ? Reguti filio per
habtteritisadinvtcem (Joan. xm, 55). Haecautem mi- corporalem praesentiamnou dignatur adesse, Centu-
racula cum clecti faciunt, longc dissiniililer a repro- rionis servo non dedignatur occurrere. Quid est hoc
bis fiunt. Quia quod clecti cx charUate, hoc reprobi nisi quod superbia nostra retunditur ? quia in homi-
student per elationem agcre; et per doua quaea Do- nibus non naturam qua ad imaginem Dei facti sunt,
niino pcrccperunl, non ejus gloriam, scd proprios sed honores et divitias veneramur; cumque pensa-
iavores qiixrunl, talcsquc sc esse credunt qualcs se mus quaticirca eos sunt, interiora profecto minime
prccdicari foris audiunt. Undc lil plerumque ul ad providemus. Dura ea consideramus quaein corpora-
' supcrnum quoquc judiccm cum liducia vcniant, quia libus despecta sunt, negligimus pensare quod sunt.
talcs so apud aclcriium judiccm crcdunt, qualcs ab Redemptor vero noster, ut osteirderet quia quae alu
hominibus foris habcbantur. Sccl cuni in tcrrorc di- sunt hominum sanctis despicienda sunt, etquae de-
stricti examinisoninis anteactacliducia sanctiiatis cc- specla sunl hominum Deo despecta non sunt, ad re-
cidcrit, cl cum alieni oris lcsliinonia sibi dccsse co- guli lilium ire noluit, ad servum vero Centurionis ire
gnovcrint, ad sua sc opcra enunicraiida convertent paratus fuit. Increpata est ergo nostra superbia quse
in judicio, dicentes: Domine,Domine, nonne in no- nescit pensare homines propler homines. Sola, ut
mine tuo prophetavimtts,et in nomine ttto dmmonia diximus, quae circumslant hominibus pensat, natu-
ejecimus,ct in nominetttovirluiesmultas (ecimus?Sed rain non aspicit, honorein Dei in hominibusnou agno-
pro his operibus nequaquani pracniiura recipiunt re- scit. Ecce non vult irc filius Dei ad iilium reguli, et
tribuiionis, quia eis reprobalis in judicio prolinus taraen ire paratus est ad salutem servi. Certe si uos
H55 APPENDIX AD S. GREGORUOPERA OMNIA. 1156
cujuspiam servus rogaret ut ad eum ire deberemus, A A CAP.XLVH. — Veni separare hominemadversus pa-
protinus riobts supernia hostra in cogiUtione Ucita trem suum, et filiam adversus matrem suam, et
responderet, dicens : Non eas, quia temetipsum de- nurnm adversussocrum suam : et inimici hominit
generas, houor tuus despicitur, locus vilescit. Ecce domesticiejns (Matth. xx, 36).
tte coePovenlt qui servo occurrere in terranon despi- (In exposit. B. Job, lib. 111,num. 13.) Arttiqtrfjsad-
cit et umeh humiliart in terra conlemnimus qui de versarhis noh sotum per semetipsum, setl per eos
terra sumus. etiam qui nobis adhacrent,statumsatagit nostraenren-
CAP.XLff. —Cmciiltuminati diffamaveruntJesum tis inclinare. Cum enim cor nostriitrisna persnasione
(Matth. ix, 31). non snbruit, aJ hoc niliiirtiin per linguas atlhtcren-
(Mrxlim tnt Meral. Ift. xix, n. 3ft, et Dial. lib. i, tiumserepit. Hinc per propheUm dicitur : Vnuiquis-
cap. 9,r Sanetermn virorum est bona qute fecerinl que a proximo stto custodiat, et in omni fratre suo
oceullare, aecoutingat eos lapsum elationis incur- non hafreatfidueiam (Jer. ix, 4). Hine rnrsiim scri^
rere. Hioc est quoclBomiuus Jesus duos juxla viam ptum «t : A filiis tuis cave, el a domesticis luis at-
erccos sedentes Ulumiuans, praecepit dicens: Videte tende (Ecclcs. xxxit, -26). Callifhjs narnque adversa-
ne q/tit sciat, D* qtUhus illico scrtptum est: Itli au- rius cum a bonorum cordlbus repeMt se eonspicit,
tem abeunte», diffamaverunt eum per totam lerram eos qui ab Hlis vaide diliguntnr exfjmTit, et per
iliam. Si'd qiuereuduiu nobis est qnid sit hoc quotl eorwm verba blandiens loquitur qw plus eaeteris
ipse Donunus, cui hoc est vetle quedpesse, et Ueeri amaowr; ut rfuin vis amoris cor perftn-at, faerle
virlutes saas Voiuit, et lamen ab his qui illuminali persnasionis ejus gladius ad mtima; reetitntlinis mtt-
suut quasi iiAvilusindicatur. Nunqttidnautunigenitus nR nmfrn"»'irrumpot.
Filius Pairis, et saacto eoatternus Spuiliii,. bac in re €API XLVIB.— Qui recipit prophetam m nomine
velle liabuit quod implere non potuit, wt miraeultun prophetm, mereeiem prophetm accipiet(Matth. x,
quod. Ueeri voiuit, nunime polueril abseoodi ? sed 41).
Kedemptoc nester per mortaJe eorpus om.ne quod (Homil1.20, in Evang., mmv. 12.) Quanta sit vir-
Cgit, mobrsUnein exemple»aetionis pr.ebuit ut, pro tns in continentia et susceptione indrgentium osten-
Bostrarui» virium modulo, ejus vestigia sequeules dil Redemptor noster, cum ait: Oui recipit prophe-
inoflenso pede operis, pracsenUsvitaecarpamus viain. tam in nomine ptopheim, mercedemprophetmaccipiet.
Miraculuia nawque fa*iew,s„ et Uceri jussit, et tamen El qui reeipil jwslumin nominejusti, mercedemjusti
taceri non pottui; ut videlicet elecU ejus, exempla accipiet. In quibus verbis nolandum est quia non
dociruwe iHiusseojuentes, ia magnis quse faciunt la- ait; BTercedemde propheta, vel mercedem de j'usto^
tere quidoia in vokmtate babeant, sed ut prosint sed mercedera prophetx, et mereedem justi accipiet.
allis piodaoiurinviii; quatenusetmagnse hiimiliutis Aliud est enim merces de prophefa, aliud' merces
sit quod sua opera taceri appelunt, et magnae utili- propheiae, et aliud merces de justo, aliud merces
talis sit quod eoruro opera laceri uon possunt. Non justi. Quid enim est dicere, mercedem propbetaj ac-
ergo Domimts"VoTuittteri quidquam, et minine po- cipiet, nisi quia is qui propheum sua largiiate sus-
liiit; seil qutrf velte membra ejns debeant, qitidve de tentat, quamvis ipse propnetiatn non habeat, apud
ei8 ettam nefentHtas ftat, doetrinas magisterio exem- omnipoientem tamen Dominum propheliae prxmia
plmn dedit. Httus igimr exemplumsequenles, etfacla habebit ? Iste enim prophetfae spiritu plenus est, sed
quidem stta oecultandwsseipsos custodiant; sed dum tamen corporeo indiget alimenio ; et si corpus non
produntnr iwvili, 6011»ad proximOs suos exempfa Q ( relicitur, certum est quod vox ipsa sublrahatur.
transraiCUmt.OeeHitentur ergo studio, necessitate Qui igitur alimentum prophetae propler hoc quod
ptbHcenfur, e*eorutMeccultatio sit custodia propria, propheta est tribuit, prophelirjeillius vires ad loquen-
eovumqae p«bfka*io ait utiMtasalierta. dum dedit. Cum prophela ergo mercedem prophetac
CAP.XLV.— Estote prudentes sicut serpentes(Matlh. accipiet qui etsi spiritu prophetiaeplenus non fuit,
hoc tamen ante ocufos Dei exliiuuit, quod*adjuvit.
x,16). Ille fortasse
(Mixtiiir ih exposrt. B. Job, lih. 1, n. 2, et hom. hil possidel,jiistus est, et quanlo in hoc mundo ni-
tanto loquendi pro justitia fiduciamma-
30, guper Evang., n. 5", ac Regut. paslor. part. 111,
c. 11.) Elaborare debent simplices ut simplicitalis!' jorem habet; hunc dum ille sustentat qui in hoc
bono BrudeNtiamadjoogairtrquatemis sic seewitatem1 raundolibere aliquid possidet, et fortasse pro justitia adiiuc
de gimplkhate posskBeanl,ut eircumgpectionempru- loqui 11011praesiiiiiit, jusliUaeilUus libertalem
(leftfeemtramlftaiM. Hinc per gemetipsam discipulos sibi partieipem facit, ut cum eo pariter justitiaepra?-
suos Veritas admonet, dicens : Estote prudeule»sicut| mia recipiat quein sustinendo adjuvit, qualenus
lem
eam jusUUamlibere loqui potuisset.
terpentet, tt simpliccs sicut columbm. Qua in re 110- CAP.XLIX. — Quid existis in desertumvidere? arun-
Undum est quod discipuLossuos, necde cohimbasine\ dinem vehto agitatam (Matlh. xi, 7) ?
serpente, nec.de serpente shie columtia voluil Do-'
winus aduionere, sed ulraque necessaik» conjunxit (Mixtim ex lib. xxxm, exposit. in Job, n. 7, et
in aduioniUone, quia videlicet in eieciorum cordibas,' hom. 9, in Ezech., n. 16.) Hoc in laude beatf Joan-
simpliciutem. colnnibrcdebet astutia serpenUsacuere' nis Baptistae turbis Judaeoruraa Domino dicitur, cura
ct accenuere, et serpenlis astutiaiu columbaesimpli-' 1 mentis raobiKtas,quacnonnunquaro in sacro elOquio
citas temperire; quatenus nec seducti per prudeiir D per arundinem designari solet, in eo esse denegatur:
liam ealieant, nec ab inuliectus sludio cum simpli- post interrogationem enim fVominisubinteitigiLur,
ciUte Iqrpescanu Hinc PatUus ait; Nalite pueri1 non. Quod qui.t negando ctixerit, non aftirmando,
verba testantur, cum sit: Sed quid existis
efjici sent&ut (1 Gor. aiv, 20). Ecce prudeiiUamsec- subjrmcta
peotis audiwiuus., nuue de sunpliciUte coLuuabac |! «n deserfnmvidere, hominem motlibustiestitum. Ecce
moneamur: sed malitia parvuii estoie (Ibid.). qui molttbusvestiuntur, in domibusregum sunt. Arun-
do antem vento agitata hiodo flatibus erigitur, modo
CAP-XLVk — Quod dico-vobi»in tcnebris, dtcktein1 flatibusinclmatiiT.Omnisautem inlirmus aniinus qui
lumine(Matth. x, 27). vel laucfibtreexaftalur, arniiw
ttn «sposi*. BkJeh, lk>.ai, )MM.2*, el hom. 6,, velderogalionedejiciiuT,
do vento agilau est. QttodJoannes nen erat, qiria iit-
iaExeehv, n. *.> Cum afiqu» iwystiea de occultisi fiexibtlemmeutis vert cem inter laradesliominuin et
proph«tarumverl>te.a.credentife«sagnoseuntur, qwdI derogatrones tenebat, et ejus mentem sancto Spiritu
aiimi qitan wrafiMd»de len«br» reveiantur? Ifndei
solidamperdiversasptrrtesnullusIiDgu-ariimflaiusin-
ipsaquonweVeritas «serpulis in paraooUs ioquens,, clinabat.
aat : Quoddke-vobis m trfieKrw, dkite in mmine;; CAP.L. — Quid exxstisin desertum videre?
id eso, aperte «xpontte quas in alJegoriarm» OBSCO- tam prophe-
utique dico vobis, et plusquam propheiam
ilatibM audissis. Cum enu» naysticosallegoriarum1
mio» tmv ea«4MM(io««msotvinw», in.Jumine dici- (Matth. xi, 7).
mu» quod in «Mebris awtivimus. (Homif. 5, in Evamg., n. 3.) Joamres remiftitaiii
respondrt, dicens: tlon sum propheta(Joan. tt 2$)
im ALULFI EXPfJBlffO»NCrvf TtSf. - SBf. EVAflrl. SECf.MATTH. 115»
Quia enfm pTosquam prophetam se noverat, esse A riam non quaeruht, sed Banc, cnm ie ottwlerit, etiainl
prophetam se negabat. Qui idcirco plusquam pro- contemnunt: mutata el Unto omnipotentis Bfeiamore re-
pheta dicitur, quia prophetae officium est ventura plentur, ut, niente, sibimet extranei esse vi-
praemmtiare, non etiam ostendere. Joannes vero deantur, iinpleiiles hoc quod VeritaUs yoce dicitur :
plusquam propheta est, qnia quem verbo dixit digito Si quis vult postme.venire,abnegetsemetipsum.Semet-
ostendit. ipsum enim abnegat qui, calcaio typho supefbiae,
CAP.Lf. — A diebus Joannis Bdplistm regnum cmlo- ante Dei oculos se alienum esse demonstrat. Seipsurh
rum vim pulitur (Matth. xi, 12). abnegat qui mutatur ad meliora, qui incipit esse
(Homil. 20, in Evang , n. 14.) Turbasquae dicens. venie- quod non erat, et desinit esse quod erat.
bantadsunmb:\ptismuin Joannes admonebat, CAP. LIV. — Videte ne conlemnaiis unum ex his
Facite fptclut dignospmnitentim.Et rursus : Qui ha- pusillis: dico enim vobis, qu.iaanu.etieorumin coelit
bet duas tunicas, det non habenti (Malth. m, 8). Undei semper videnl factem Palrismei, qui in cmlis est
janvpatenter datur irtlelligi q.uid.est quod VeriUSdi- (Mallh. xviu, 10).
cit: A dfebus autem Joannis Baptistm usque nitnc (In exposit. B. Job, Iib. n, num. 3 ; lib. iv Dial.t
regntmccarlornm vimpatitur, et violentt diriphtnt iltud cap. 33, in fin.) Cum de angelis per Paulum dicitur :,
(Lue. m, 8). Quac supernae verba senteritiae nobis Nonne omnes sunt adminislratorii spiritus in minisle-
sunt magnopere perscriitanda.. Nam quaerendum est rium missi, propter eos qui hmreditatem capiunt sa-
quomodo vim perpeti regnum ccaloriim possit. Quis lufis ?Qnom»do videre serivperfacie*1 Patris- possun^,
enim ccelo violeritiam irrogat ? Et rursus quscremium si ad ministerium exterius pra nostra saiute mitttun-
est si pati vim regnum ccelorum potest, et violenti nftur ? Quod lamen ci*ius soivimus, si qtiamrjesufotiJi-
rapiunt ilind, cur eamdem vim s diebus Joannis tatis sit angelica natura perisamus. Neojueenm sic tt
Raptistae, et non etiam ante pertuierit ? In lege vero divina visione foras exetmt, ut interuae cwntempla-
scriptum est: Si qttis hmcvet iita fecerit, morte mo: tionis gaudiis priveutur; qmia.si Conditoris aspee»
riatur. CubcUs ergo legentibus fiquet quia peccato- tum exeuntes- amitterent, nec jacenles etigere, a««
res quosque pcena suae severitatis perculit, non au- ignoratitibus veri Buntiare possent, foutemqtie toc*
lem poeniterrtia ad vitam reduxit. Cum vero Joanries quem egredientes ipsi perdereat, caecis nultotetiBSi
Baptista Redemptoris gratiam praccurrens pceniten- propinarent. In hoe est itaque nunc natuta angelka,
tianr pracdicaf, ut peccator, qui ex cutpa morttmj a naturae nosiraeeondiiiotie ttistinctavquia nos et ha-
est, per conversionem vivat, profecto a diebus Joan- co ciicumscrUiimur, et coecitatisigiiocaatia coateta-
nis- Baptistseregnum ccelorum vira patitur. Quid*est mur; Angetortun vero spirrtus Vaeoquitteiwcircuerfr.
autem regnum eoelortim, nisi locus justorum ? Solis scripti sunt, sed tamen.eorum seientiae longe supe»
enit» justis coslestis patriae praemia debentur, ut hv- nos tneoniparabiliter dilatantut'. kiterius quipoe. es-
miles, easti, mites et raisericordes adtgaudih superna teriusque sciendo ditfusi aitJttt, qiua vftmm wnteflA
perveniaiit. Cttni vero quis vet strperbia tumirlus, scientiat contemplanLur.Quid enim de his qu»sciea-
vel carnis facfhore pollutus, vel iracunttia acceristis, da sunt riescluiit, qui sctentem omiiia sciunt ? Eoruni
vel crrrfefiUte impius, ipost corpas ad pcenitentiaat itaque scientia comparalione riosfrae valde dilatata
redtt, et vitara aeternahi peTcipit, qjffasi h* loCut» est, sed tainen dtvinaecomparaUone scieti«ia»afiigtis-
peccator mtrart ajienum. vim A diebus ergo Joannis Bap- ta ; sieut etipsi ilto*um spiritus eetnparatiose nos»
tistae regnum' ceelbrum patitur, et violenU ra- trorum quidern corporam stmt spirHus, sed1 cewpa-
piiwDillud, quia qtri peenitenliam peccatoribiis ihdi- Tratione summi- et incircumscripti sphitos eorpwf
xit, quid aliud quanriccelorum regno fieri vfofentiarn sunt. Et facierfi erg» Pateis seniper victent, et taiwei»
docuit ? Recogitemus ergo, fratres charissimi, nrarlat ad nos veniunt, qcionram.tii nos spiritHali. praesea-
quae fecimus, et nosmelipsos assidufs femenlis atte- tia foras exeunt, et famen rbi se ttnde reeessefamf
ramus ; hrjereditatem justorum, cjuam non tenuimus' per ifftwnam contemplatioweiwservatrF.
per vitam, rapiaratis jier pcenitentiam. Vuit namre- a nobi» CAP.LV. — Si in>Tyr& et SMonefqctar fuissenVvir-
omnipotens Deus Ulem violentiain perpeti; tutes, qum in te facVmm<nt,ete. (Maltk. xi, 29)V
gnum ccelorum rapi vult nostris fletibus, quott nostri9 (In exposit. B. Joh, lib, xxxv,-nww. 7.}Siin> Tf-
meritis non debetur. ro et Sidone factm fuisseitt virlutes , qtim m M>'
CAP.LII. — Non quod intrat in os coinquinal homi- factm sunt, eMm m cinete , et eiticio pmnitentiam
netii (Mailh. xv, II). egissent. Ifl. eilicio quipp« asperit.ts et punclii»
ift cinere vero* purvis ostenditur
(Lib. xi, Epist. 64, ad August., in>Resp. 10.) Sicu* peccatoTuiw, Efridcirco ulrurtique hoc adWberi solet
in Veteri Tesiameuto exteriora opera. observantur, inortuoFum. ut in puncUone eilicii cognoscaimw
ita iri Novo Testamento non Um qjuod exterius agi- ad-posiiiteiitiam, fecitmis, et in Mlla cinerisper-
tur, quam id quod interius cogitatur, sollicita inten- quif per euipatto 1
pendainus quki pev jodicium faeti sumus. Gottside-
lioneattenditur, ut subtili sententia puni-atur. Nam rentur ergc*in»eilicio pungentia vitia, eoiisideretin?
cum multa lex velut itmnunda mandricare proliifeeat, in cinere
itv Evangelio Umen Bomirius dieit : Non quod intrat per niortis senteiMiam subsequen»pcena?
vitiorum. Qui» enim post peecattmr carni» coo>
in os, coinqmnat hominem, sed qum exeuni de corde\ jusU surrex«runt, videat homOin asperitate cili-
Ula sunl qum coinquihant hominem; et paulo post rttumeliae " c« superbiemto qutdt feeit, videat m. ciwere Msque-
sabjecit exponens: Ex cordk exeunt cogitationes ma- 1
indicatum illttd ab quo peceando' pervenit. Potest quoque ciliei». ipso
lcc. Ubi ubertim. est, quoniain reeordationetn et paenrtentiam dolorum jwnctio
omnipotente Beo polluiunt esse osiemlitur in onere per
quodex poMutaecogiMionte generatur radtee. tfnde desiguati, qnia quasi quodam ciieio peecaionia»
dua» in mente:sua aspeins. redargutiooun»
Paiil»? qttoq«eapost»lus dicit: ©mnia miinda mtmdi«% pmigitiuj, sumulis eonfricatuF. ln>cinere)qnoque posnitenUaflt
coinquinatis autem et infideiibus niltitiesse nmndum
et mox ejtiMieincaiisaiB-coiiiqtiinalionis agiti,quia crxprimopeccaioiqiiidtpe»justunt judieium»
(Tit. i, 1-S)-:
annunlians subjungit: Coinquinala sttnt enim eortm CAP,.LVl. — ter aweauii.
facuis sit solet
tnens el conscieulia.Non est ergo ctbus imttiumlus ei* Confiieortibi, Puterr Botnme cmtie*
cui mens unmutida non,fuerit. terrm, quiar ete^ (Matth-.xi, 2S).
(rta exposifc R. Job, iib. xxvnrn«. k; fc.sm, im
CAP.LIIL — Si quis vult pust me venire, abnegetse- 32.) Dominus per infirraitatem carnis nostras «btBtp-
mtnetipsum(Mattk. xvi, 24;. bus apparens,. dura alios reprohat.,. alios vocat^ Biii;a
(MtaUra ex libi.xxxni, in Job, n. *3, et hoim i, judicia exhibuit, quae a nobis et cogitari possint, et
m EMCII.,num.7.) Sunt nonnulli qui vias VeriUtis coiiiprehendi non possint. Ait naraque : ln judicium
appetentes, et aelerna cupientes, valde se a mundo ego in hune mundumveni, uttfui non tident, vMeaitt.:
alienospedttunt, dumnonsolumaiienanon appetuntf, et qui vtdent, cmci fiant (Joan. rx, 3*). Fild«Jcijattd¥
sed etsam sua.*ei«l«iquunt; e*non soJuni in eo glo- hujus rei causa Joqueretur, ait r dohfitcor tibi, Ptti*r%
«<«„ APPENDIX AD S. GREGORII OPERA OMNIA. 1160
Dominc cmliet terrm, quia abscondisti hmc a sapien- A tus Dei Filius fbrmam humilitatis nostrse suscepit, ad
libus el prudentibus, et revelasti ea panulis. Ua Pa- hoc invisibilis, non solum visibilis, sed eliam despe-
ter. Atque mox Unquam rationem quamdam abscon- ctus apparuit: ad hoc conlumeliarum ludibria, irri-
sionis et revelationis adjungens,. ait : Quia sic fuit sionum probra, passionum tormenta toleravit, ut su-
placilum ante te. Quibus nimirum verbis exempla iiu- perbum non esse hominem doceret humilis Deus.
militatis accipiraus, ne temere discutere supcma Quanta igitur humilitatis est virtus, propler quam
consilia de aliorum vocatione, aliorum vero rcpul- solara veraciler edocendara, is qui sine aeslimatione
sione pracsumamus. Cum enim inlulisset ulrumquc, est raagnus usque ad passionein factus est parvus?
non mox rationem reddidit, sed sic Deo placituni Quia enim originem perditioni nostrae praebuit su-
dixit : hoc videlicet oslendens, quia injuslum esse perbia diaboli, instrumentum redemptionis nostrae
non polesl quod justo placuit. Quod autem ait : Ab- inventa est humilitas Dei. Hostis quippe noster inter
scondisti hmc a supientibus el prudenlibus; sapientes omnia condilus, videri super omnia voluit elatus :
et prudentes videlicet superbienles vocavit, quia ni- Redemplor vero noster magnus manens super omnia,
mirum superbientibus veriutis cognitio denegatur. fieri inter omnia dignatus est parvus. Sed melius et
Qui enim non subjunxit: Revelasti ea slullis, sed elalionis causam detegimus, et fundamenta burnilita-
parvulis, luraorein se damnasse innotuit, non acu- tis aperimus, si brevi comraemoralione perstringi-
mus quid inortis auctor, quid vitaesuadeat Conditor.
men.
Ule nihil aliud inentes sibi subditas docet quam celsi-
CAP. LVII. — Venite ad me, omnes qui laboratis et tudinis culmen appetere, cuncta aequalia nientis tu-
oneruti eslis (Matlh. xi, 28). more transcendere, societatem horoinum alta ela-
P (In exposit. Job,B. lib. xxi, num. 9.) Ad se venire 1
B tione transire, ac sese contra potentiam Conditoris
nos Dominus praecepit, nimirum non gressibus cor- erigere, sicut de eis per Psalmistam dicitur : Transie-
cordis; ipse namque ait: Veniel runt in dispositionemcordis, cogitaveruntet loculi sunt
poris, seii profeclibus monte
hora quando nequein hoc, neqtie in Jerosolymis nequitias, iniquitatem in excetsumlocuti sunt ( Psal.
adorabitis Patrem. Et paulo post : V<?riadorutores LXXII,7). Iste aulem ad sputa, ad patmas, ad oola-
adorabunt Palrem in spiritu et veritate. Nam et Paler phos, ad spineam coronam, ad crucem, adlancearo
tales qumrit, qui adorent eum (Joan. iv, 21). In corde et morlero veniens, raembra sua admonet, dicens :
ergo gressus esse insinuat quando et ut nos veniamus Si quis mihi ministrat, me sequatur (Joan. xu, 26).
vocat, et lamen motu corporis nequaquam ad alia Quia igitur Redeniptor noster corda regtt humilium,
transire denunliat. In Scriptura sacra nonnunquam et mortis auctor rex est superborum, aperte cogno-
appellaiione gressuum, vel molus mentiura, vel pro- scimus quod superbia evidenlissimum est signum re-
iectus accipimus meritorum; quibus profecto gressi- proborum, at contra humilitas electorum. Curo ergo
bus ad semelipsam nos Veritas vocat, dicens: Venite quam quisque habeat cognoscitur, sub quo rege mi-
ad me, omnesqui laboralis. litet invenitur. Unusquisque enim quasi quemdam
CAP.LVIII.— Toltite jutjum meum supervos (Matlh. titulum portat operis, quo faeile oslendat sufc cujus
xi, 16). serviat potestate tectoris. Unde et per Evangelium
' dicitur : A [ructibus eorumcognoscetiseos (Matlh. vu,
(In exposit. B. Job, lib. iv, num. 66; lib. xxx,
num. 30; lib. xx, num. 59.) Magna est servitus sae-| 16). Qui ergo sub rege superbiae militant, licetali-
cularium negotiorum, quihus raens vehemeuter atte-' quando speciem humilitatis assumant, semetipsos
ritur, quamvis in eis sponte desudet. Quasi enim Q < tamen in omnibus celare nequaquam possuni, quo-
servitutis dum niara eorum superbia diu latere non sustinens, cum
quodam jngo premunt prospera, ap-\' ex alia legitur, ex alia actione nudatur. Qui vero sub
peluntur; preraunt adversa, dum formidantur : hoc
videlicet jugum grave servitulis vidit Dominus saecu- rege humilitaUs militant, pavidi semper el ex omni
latere adversum elalionis jacula pu-
larium cervicibus impressum, cum diceret: Veniteadj gnant, Circumspecli, et quasi contravenientes ictus solura magisin
tne, omnes qui taboralis el onerati estit, el ego vos re-\ suo corpore oculura custodiunt, dura in semelipsis
ficiam. Toltite jugum meum super vos. Nihil grave\ principaliterhumiliiatem tuentur. Cum ergoDominus
mentis nostraecervicibus imponit, qui vitari deside- omnibus
rium omne quod perturbat praecipit. Nihil grave sub-\ sum, et humilis quos vocal, dicit: Discile a tne, quia milis
corde, nihil est aliud se roitem in raa-
jectis jubel qui declinare laboriosa hujus niundi iti-'\ gisterio humileraque dicerc, nisi relictis exercendae
nera admonet: Jugum meum suave, el onus meum aiflicultaiibus
teve esl. Asperum quippe jugum, et durse, sicut dixi- itinera demonstrare. elationis, plana quaedam bene vivendi
mus, servitutis pondus est subesse temporalibus, ain-'_
bire lerrena, retinere labentia, velle slare in non1 CAP.LX. — Malus homo de malo thesauro pro[ert
stantibus, appetere quidem transeuntia, sed cumi mala (Matlh. xii, 34).
transeuntibus noile transire. Deum enira contra vo- (In exposit. B. Job, lib. i, num. 23.) Plerumque
tum cuncla fugiunt quae prius mentem ex desiderio> doclor qui audet docere quaenegligit agere, cum de-
adeplionis afflixerant, post, ex pavore amissionis,, sierit bona loqui quac conteropsit operari, docere
prCinunt. Hoc eliam juguin servitulis a discipulorum) subjectos incipit prava quae agit; ul justo Dei omni-
cervice solvebal Doraiuus , cura diceret: Atlendite s D potentis judicio jam nec in bono linguam habeat qui
vobis, ne forle graventur corda veslra in crapula el/ bonam vitara habere recusat, quatenus cum mens
ebrietate (Luc. xxi, 3i): illico subjungens : et curiss terrenarum araori rerum intendilur, de terrenis re-
hujus vilm. Amant enim horaines pro hujus mundii bus semper loquatur. Unde Veritas in Evangelio di-
gloria etiam laborum tribulationes, cunctisque pro) cit: Ex abundaniia cordisos loquitur. Bonushomo de
ea sudoribus libenter serviunt, et gravium jugo de- bono thesauro pro[ert bona, el malus hotno de mato
votissime colla submittunt; cujus servitutis condi- tltesauro profert mala (Luc. vi, 45). Hinc eliam
tione et jugo carere est jam in mundo nihil concupi- Joannes ait : Ipsi de mundo sunt, ideo de mundo lo-
scere. At si quis serael a dominatioue desideriorumi quunlur (Joan. IV, 5).
temporalium colia mentis excusserit, quadam jam1 CAP.LXI. — De omni verbo otioso, quod locuti fue-
eliam in hac vita libertale perfruitur; dum nullo de- rint homines, reddenl ralionem (Malth. xn, 36).
siderio lelicilatis alficitur, nullo adversitatis terrore
coarctatur. (Regul. pastor. part. m, c. 14.) Multiloquiova-
CAP.LIX. — Discite a me, quia mitis sitm efkumilis.* canles , diu quia per multiplicia verha dilabuntur , ple-
otiosa cavere verba negligunt, ad noxia
rumque
corde(Matth.x\, 29). perveniunt, ut aliena prius loqui libeat, postmodum
(Inexposit. B. Job, lib. xxxiv, num. 53, 54, 56.) .) detraclionibus eorura vitam, de quibus loquitur,
Contra superbiaepestem audiainus cuncti, quod disci- i- mordeat, ad extremum vero usque ad aperUs lingua
pulos Veritas adraonet, dicens : Discite a me, uuia a contumelias eruinpat. Hinc Salomon dicit: Inumtifc
milis sum el humilis corde. Ad hoc namque unigeni- i- loquio peccatum non deerit (Prov, x, 19). Hinc J&C9*
 ALULFI EXPOSITIO VET. ET NOV. TEST. — SUP. EVANG. SEC. MATTH.
lius dicit: Si quis putat se religiosum esse, non refre- A t etiam sagence in mare missae comparatur ex omui '
nans linguamsuam, sed seducenscor suum, hujus vana genere piscium congreganti, quia missa inhoc genti-
esl religto (lbid., 19). Hinc rursusait: Sit omnis Itomo Iiialis saeculum, nullum respuit, sed malos cum bo-
velox ad audiendum, tardus autem ad loquendum. nis, superbos cum humilibus, iracundos cum initi-
Hiiic iterum linguaevim delinieus, atljungit: Inquie- hus, et faluos cum sapientibus capit.
tum malum, plena venenomortifero (lbid.). Hinc per CAP.LXVI. — Dominusambulans supra mare. Navi-
semetipsam Veriias admonet, dicens : Dtco autem vo- eula autem , in aua transfrelabant, in medio mari
bis quoniam omneverbumotiosum, quod locuti (uerint, jactabatur fluctious : erat enim contrarius ventus
reddent rationem de eo in die judicii. Oliosum quippe (Matlh. xiv, 24).
verbum est quod aut ratione justrje necessitatis, aut
intenlione piacutilitatis caret. Si ergo ratio de otioso (In exposit. B. Job, lib. xvil, num. 45.) Beatus
sermone exigitur, pensemus quaepcena multiloquium Job de Domino dicit : In fortitudine illius maria sunt
nianeat in quo etiam per innoxia verba peccatur. congreqata (Job. xxvi, 12). Quid aliud maris noitiine,
CAP.LXII. — Colligite zixania, et ligate ea itt fasci- quam prsesens saeculum designatur? In quo corda
hominum terrena quaerenlium diversis cogitationum
ad
culos comburendum(Matth. xm, 30). fluctibus intumescunt, qui elatione superhiaeincilati,
(In exposit. 6. Job, lib. ix, num. 98; lib. iv Dial., dum alterna intentione se impetunt, quasi adversanti
eap. 35.) Sicut in domo Patris mansiones multaesunt se unda coliidunt. Sed jam in fortitudine Doraini
pro diversitate virtutis, sic damnatos diverso sup- niaria congregata sunt, quoniam incarnato Domino,
plicio gehennae ignibus subjicit disparilitas criminis. discordantia saeculariura corda concorditer credunt.
Quaescilicet gehenna licet cunctis una sit, non tamen 3 Jam Pelrus in mari ambulat; quia nimirum Christi
cunctos una eademque qualifate succendit. Nam sicut' praedicatoribus, illa quondam tumida humili auditu
uno sole omnes tangimur, nec tamen sub eo uno ordine corda subtracta sunt; ut recte etiam in Evangelio
onines aestuamus; quia juxta qualitatem corporis hujus mundi mansuetudinem figuraverit, quod pro-
senlitur etiam pondus caloris; sic damnatis una est cellosa maris aqua Dontini pedibus presso tumore
gehenua quaeafficit, et tamen non una omnes quali- calcaia est. .
tate comburit, quia quod hic agit dispar valetudo CAP. LXVII. —
Quodcunqueligaveris super terram,
corporum, hoc illic exhibet dispar causa meritorum. erit ligatttm et.in cmlis, etc. (Matth. xvi, 19).
Nisi enim tormentorum summaro meritorum acta lib. n, cap. 23, sub fin.) Pelrus aposto-
dirimerent, nequaquam judex veniens ad judicium se lus(Dialog. in hac adhuc carne erat, qui audiebai : Quod-
messoribus perhiberet esse dicturum : Colligile ziza-
nia, et ligate in fasciculos ad comburendum.Messores el cunque ligaveris super lerram,erit ligalum el in cmlis:
quippe angeli zizania ad comburendtim in fasciculos iwcmlis. quodcunque solveris super terram, erit sotutum et
ligant, cum eos qui acterno*igni tradendi sunt, pares nent Cujus nunc vicem ligandi et solvcndi obli-
locura sancti regiminis fide et moribus le-
paribus, in tormentis similibus sociant; ut superbi nent, qui et adhuc in hac carne corruptibili degentes
cum superbis, luxuriosi cum luxuriosis, avari cum
avaris, fallaces cum fallacibus, invidi cum invidis, solvere possunt animas in illo j'am invisibili judicio
inlideles cum inlidelibus ardeant; et ut quos similis constitutas. Sed ut tanta valeat homo de terra, cceli
culpa inquinat, par eliam pcena conslringat. Cum et terrae Conditor in terram venit e coelo. Atque ut
ergo similes in culpa ad tormenta similia ducantur, judicare caro etiam factus de spiritualibus possil, hoc ei
quia in locis pcenalibus eos angeli deputant, quasi C largiriinde dignatus est, pro hominibus caro Deus;
surrexit ultra se infirmius nostra, unde
zizaniorum fasciculos ad comburenduin ligant. quia
sub se infirmata est Dei firmitas.
CAP. LXIII. — Mitlet filius hominis angelos suos, et
CAP. LXVin. —Absit a te,Domine, non erit tibi hoc
colligent de regno suo omnia scanaala (Matth.
XIII,41). (Matth. xvi, 22).
(Horoil. l-i, in Evang. n. 1, 3, 6.) Regnum Dei (In exposit. B. Job, lib. m, num. 38.) Sciendunt
non semper in sacro eloquio venturum regnum dici- est quia carnales in Ecclesia aliquando melu, ali-
tur, sed nonnunquam praesentis temporis Ecclesia quando vero audacia suadere bonis perversa conten-
vocatur. Neque enim inillo regno beafiiudinis, inquo dunt. Cumque ipsi vel pusillanimitate vel elationa
pax summa est, inveniri aut esse scandala poterunt, deficiunt, haecjustoruin cordibus infundere, quasi ex
quae coUigantur, ubi profecto reprobi non admittun- dilectione moliuntur. Carnalem videUcet mentem
tur. Petrus ante Redemptoris mortem resurrectionemque
CAP.LXIV. — Ilem unde supra. retinebat; carnali mente Sarviae filius duci suo David
adjunctus inhaeseral; sed Umen unus formidine, alter
(Homil. 38, in Evang., n. 2.) Plerumque in sancto elatione peccabat. Ille quippe roagistri mortem au-
Evangelio regnum Dei, vel regnum coelorura praesens diens, dixit: Absita te, Domine, non eril tibi hoc :
Ecclesia nominatur; congregatio quippe justorum re- hic vero injurias ducis non ferens, ait :
gnum ccelorum dicitur, quia per prophetam Dominus pro his verbis non occidetnr Semei, qui tnaledixil Nunquid
dicit: Cmtummihi sedes est (Isa. LXVI,1). Et Salo- Christo Domini (II Reg. xix, 21)? Sed illi moxdici-
mon ail: Anima justi sedes sapientim (Sap. vn, 27). Dtm ; :Redi postme, Satana; et hic cum germano
Paulus etiam dicit: Christum Dei virtutem et Deisa- protinus audivit : Quid mihi et vobis, filii Sartim;
pientiam (I Cor. i, 28) : liquido debemus colligere, cur efficiamini hodie mihi in Satan? Mala itaqua
quod si Deus sapientia, anima vero justi sedes sa- suadentes), angeli aposutae appellatione censentur,
pientiae, dum ccelum dicilur sedes Dei, ccelum ergo quiblandisverbisadilliciUquasi diligentes, trahunt.
est anima justi. Hinc per Psalmistam de sanctis prae- Valde vero deteriores suntqui huic non for-
dicatoribus dicitur: Cmli enarrant gloriam Dei (Psal. midine, sed elalione succumbunt. culpae,
xvin, 1). Regnum ergo ccelorum est Ecclesia justo-
rum, quia dum eorum corda nil ambiunt in terra, CAP.LXIX. — Reges terrm a quibus accipiunt Iribu-
per hoc quod suspirant ad superna, jam in eis Domi- tum (Matth. xvn, 21)?
uus quasi in ccelestibus regnat. (Homil. vii, in Ezech., n. 4.) In nostro bono opere
CAP. LXV. — Simile est regnum cmlorum sagenm aliquando cavendum est scandalum, aliquando vero
missm in mare, etex omni genere piscium congre- pro nihilo contemnendum. Quod in ipso nostro au-
ctore didicimus, qui dum tributum Petro inquisito
ganti (Matth. xm, 47).
peteretur, prius paradigma proposuit, per quod se
(In exposit. B. Job, lib. xxxm, nuin. 34.) Regnum nihil debere respondit, dicens : Reges lerrm, a
eceloruiu vocatur Ecclesia, cujus dum mores Domi- qttibus accipiunt tribuiutn, vel censum; a filiis suis,
nus ad superna sublevat1, jam baec ipsa in Doniirio an ab alienis? Hlico respondit:
Ergo liberi sunt filii.
per coelestem conversationem regnat. Quae recte Sed postquam Iiberum se esse nionstravit, ne fortasso
VATROV.LXXIX. 37
jf63 APPENDIX AD S. GREGORn OPERA OMNIA. H64
«candalum cniquam faceret, subdidit: Vt autem non A. A tribus Israel; hi in extremo judicio non judicautur,
tcandalizemus eot, vade ad mare : et milte hamum, sed et rognant, quia cum auctore suo etiam judices
et eum pitcem, qui priut ascenderit, tolle, et aperto veniunt. Relinquentes quippe omnia, plus prompia
ore ejus, invenies staterem : iltnm sumens, da eis pro devotione exseculi sunt, quam juberi generaliter
me ette(Matlh. xv.ll). Qui nirsum cum dicerel: audierunt. Speciali namque jussione paucis perfe-
Quia omne quod ,in os inlra non eotnqttinathominem, ctiotibus, et uondives generaliter omnibus dicilur boc
lunc accedentes discipuli dixernnt ei : Seis qttia qnod aiiolescens audivit: Vade, et vende qu«
Pharismi, audito hocverbo, scanduHzalistmt? At ille liabes, et da pauperibus,el habebis thesaurum in ccdo,
respondens, ait : Omnis plantatio, quam non plan- elveni, elsequere me (Motth. xix, 21). Si enira sub
tavit Pater meus cmlestis, eradicabitur : sinite itlos, hoc praeceptocunclos jussio generalis adstringeret,
cmcisunl, el duces emcorum. Ecce magiglra Veritas, colpa profecto esset aliquid nos de hoc niutido pos-
ne in quorumdam cordibus scaudalum gigncrelur, sidere. Sed aiiud est quod pcr Scripturam sacrara
quotl non debuit tributum dedit. Et rursum, quia generaliter omnibus praecipilur, aliud quod specia-
generari scandalum in quoruradam cordibus conlra liter perfcctioribus imperatur. Hi ergo recte sub
VeriUlem vidit, in suo eos scandalo remanere per- generali judicio non tenentur qui prsecepta generalia
nmit. Ex qua re nobis consideranduni est quia, quan- vivendo vicerunt. Sicut enim non judicantur, et pe-
tuni sine peccato possumus, vitare proximoruniscan- reunl, qui suadente perfidia legem tenere centem-
dalura debemus; si autem de veritate scandalum liintl, ita non judicantur, et regnant, qui suadente
Sumilur, ulilius pcrraittitur nasci scandalura quam pieute ctiam ultra generalia divinc legis prae-
veritas relinquatur. „**
g cepta proficiunt. Hinc est quod Paulus, etiam
CAP.LXX. — Non omnes capiunt verbumhoc specialia praecepu traiisoendens, plus opere exhi-
buit quain inslitiilione permissionis acCepit. Cum
(Mallh. xix, 1). enim accepisset ut Evangeliutu praedicansde Evau-
(Regul. pastor. part. 111,cap. 28.) Peccata carnis gelio viveret, Evangelium quidetn audientibus con-
ignoranles, Unto sollicitius debent praecipitem me- tu.it, ct lamen Evangelii sumptibus sustentari re-
tuere ruinam, quanto altius stanl, et audire quid cusavil. Cur ergo iste jiuiiceiur ut regnet, qut niinus
per semelipsam Veritas de hac integritate dieat: JVOII quod servaret accepit, sed majus qaod viverel in-
omnes capiuntverbumhoc. Quod eo innoluit siiititnuiii venit?
quo denegavil omnium, et dum praedicit quia diffi- CAP.LXXII. —
eile capilur, audienlibus innuit captum cum qua Omnis qui relinquil domum, vel fra-
caulela tencatur. ires, aut sorores , attt palrem, attt malrem, aul
CAP. LXXI. — Vos qui reliquisti* omnia, et se- uxorem, aut fitios, aut agros propter nomen meum,
culi etlit me, in regeneratione cum tederit, etc. centuplum accipiet, et vitam mternam possidebit
(Maith. xvi, 22), (Malth. xvi, 20).
(In exposit. B. Job, 1. x, n. 52, et hom. 2, ini ctus (Homil. 18, in Ezech., n. 16.) Nequaquain saq.-
Ezech., n. 18.) Omnessancti qui mundura peiieetes quisque ideo terrena deseril ut haec possidero
reliquerunt cum Domino venient ad judiciuui, et, in hocstudio tnundo uiultiplicius possit, quia quisquis ter-
ejus corpori Ufiili,ejus majestali coujuncti, el simul| reno lerrani relinquit, terram non relinquil,
jfocti cum eo judices videbunlur, qui modo peifeclai ged appetit; nee qui unam nxorem deserit, cenluni
opera juxU evangeticapraeceptaseculi sunt. Hinc est, C receptnrus est, Sed quiaindenarius numerus per se-
qood ipsis sanctis apostolis dicitur: Vot qui reliquistisj metipsum muitiplicatos centenarium surgit, rccte
omnia, et seculiestts me, in regenerationecum sederit[ per ceotenariuro perfectio magna designatur, pev
fikus hominii in sede majestatis tum , sedebiHs super quam etiaui viu aeterna promitiitur. Quisquis enim
tedes duodecim, judicantes duodecim tribut Israet. pro Dei nomine teroporalia et terrena contemnit,
Neque enim plusquain duodecim judices illa internii hic perfeclione mentis recipit ut jnm ea non appetat
consessus curia non habebil; sed niniirum duodena- quae contemnit, et in sequenti sieculo ad aeternae
jrio numero quantitas universitalig exprimitur, quiai vitaegloriam perveniat. Centies itaque recipiet quod
cuisquis stimulo divini amoris excitatus, hic possessai. dedit qui, perfectionis spiritum accipiens, terrenis
reliquerit, illic proculdubio culinen jucliciariaepote-. non indiget, etiamsi h cc uon habeat. Ille enim pau-
statis obtinebit,- ut simul tunc ju lex cum judice per estqui eget eo quod non habet. Nam qui et non
renial, qui nunc consid ratione judicii sese sponta- habens liaberenon appetit divesest. Paupertas quippe
nea paupertate castigat. llinc estenimquod de sanclre. in inopia mentis est, non in quantilate possessionis;
jEcclesiaeSponso per Salomouem dicilur : Nobitisin\ nain ille cui in pattpertate bene convenit nou est
portis vir ejut, quando sederil cum semloribus terrm B pauper,
(Prov. xxxi, 23). Hinc Isaias ait: Dominusad judi- CAP. LXXIII. — Cum venissent
eium venietcum senioribus popuii sui (Jsu. IH, 14).: operalores tinem,
Binc eosdem seoiores VeriUs uon jam iamulog, sed1 qui circa undecimam horam veneranl, acceperunl
amicos dennntiat, dicens : Jam non dieemvos tervot,:» sinaulosdenarios (Malth. xx, 10).
ted amicot meos(Joaa. xv, 15). In extrenti etgo ju-- £] (fn exposit. B. Joh, lib. xxxv, num. 42.) Denarius
dicii die justus quisque, qui nunc despicitur, quaotaa irtrmeras m Scriptura sacra perfeclus est, quia lex
potestate fulgeat deraonstralur ; lunc eniui cum Deo o in deeem praeceptiscoiiclnditur, oumisque eulpa non
mdices veniunt qui nunc pro Deo injustejudkanlw. ampHnsquam per decem verba coliibetur. Et enar-
TunC eorum lux Unto latius emicat, quanto nuncc ranie Ventate, operatores vineaedenario remuneran-
cos manus persequentium durius angustat. Tuncc tup. In denario quippe tria jungunlur a l seplem.
reprobortim oculis patescet quod ceelegti potestatet Homo autem, qui ex aniraa constat et corpore, in
subnixi sunt, qui terrena omnia sponte reUquerunl. septem qualilatibus conthietur. Nam tribus spiritua-
Quot enim nunc pro veritatis amore sese Jrbenter r liter et quatnor corporahter viget. In dileciione
liuinilinnt, lot Umc in judicio cnm Ghristo judices is etenim Dteitribus spiritualiter excitalur, cum ei per
quasi lampades coruscant. Omnes quidem qui nuncc legem dicatur : Diliges Dominum Deum luum ex lola
praecepta legis perfectione virluium transcendunt, t, mentc lua, *l ex toia anima tua, et ex tola virtutettta
qui nequaquam hoc soium quod cuitclis divina lex x (Walth. xxu, 37). Corporaliter vero quattior qunli-
praccepit implere conlenli sunl, sed praesUutiori ri talibus contine.ur, quia videlicet ex mtleria ralida
«tesiiKrio plus exbibere appetunt qua.ni praeceptis is et frigida, liumida et sicca conipoiiitur. Uomo ergo
geiieialibu.saudire potuerunt, quibus dominiea voce :e qntex septeni qualiiatibus con-Ut, denario reniune-
:
dicitur Vot quireliquislisomnia, el sectttietiis me; •; rari dicitar, quia in illa perccptione superna! palvm
cum sederit fitius hominis in scde majeslati*sum, se- ',- septem nostra ad iria junguutur aelerua, ut UOI**J
pebilisetvos supersedesduodeckn,juditantet duodecim m coirtemplatioiiemTiinitaiis accjpiat, et de reuiuue
1165 ALULFI EXPOSITIO VET. ET NOV. TEST. — SUP. EVANG. SEC. MATTH. il«6
ratione operis quasi quodam denario consumma- A»»fi i moriiur, et ignis eorum non exstmguitvr (is*.
tus vivat. Vel certe, quod seplem virtules sunt, i-xvi, 24).
quibns in hac vita laboralur, dumque eis in remune- GAP.LXXVII. — Qum dicunl, faeite i qvm autem f*.
raUone conlemplalio TriniUiis redditur, viu la- chml, nolite faeere (Mcrtth. ixm, 5).
borantium denario remuneratur. Sed perfectus quis- (In exposit. B. Job, lib. vi.num. 10.) Stulius ali-
queetiam in hac vita denarium accipit, dumeisdem qnando donum rectae intelligentiac accipit, Scriptiirse
septem virtutibus, spem, fidem, charitatenlque < con- sacrae sententiis docetur, bona loquitur; sedtanjeu
jungit. nullo modo hoc quod dicit operatur : verba Bei pro-
CAP.LXXIV.— /Vomteex denario convenistimecuml teTt, nec tamen diligit, laudando exaggetat, viverido
(Matth. xx, 13.) calcat. Is autem qni ad Deum per sancta desideria
(In exposit. B. Job, lib. xxv, num. 34, et lib. xxxv, anheJal,^Bscit quod audit, agit quod didicerit; sicut
n. 13.) Nemo temere debet superna consilia et di- suos Veritagde^Phamseis admonebat; cum per desideria sancta
vina judicia discutere, sed consilium summae el oc- eunl fiagrantibus praecepit, dicens: Qum di-
cultae virlutis satisfaclio sit apertae rationis, quia facUe; qum autem faehnt, nolile facere.
injustum esse non potest quod justo Domino placet. CAP.LXXVIII. — Omnia epera sua faciunt, ut vi-
Undeetinvineamercederalaborantibusreddens, cum deantur ab hominibus (Matth. xxin, 5).
quosdam operarios inaequales in opere aequaret in (Ia exposit, B. Job, lib. xv, num 4.) Saepe hypo-
praemio, et plus in mercede quaereret qui labori crita diun ganctum se simulat, et iniqusm se exbibere
aniplius insudasset, ait: Nonne ex denario convemsti. minime formidal, ab Uouiiuibus honoratnr, eique
mecum? Voioautemet huic novissimodare,'sicul ettibi: J> ) sancUlaUs glorii delertur ab his qui exteriera cejr-
aut non licet mihi quod volo facere ? In cunctis igitur nunt, sed interiora perspicere nequeum. Uode Ut
qnae exterius disponuntur, aperU causa est ratiojiis, ut gaudeal in priraa sesgione, hijaiescat ui priino
oct ullacjustiiia volunUlis. Sciendum est autera quod reciibitu, infietur in prima salutatione, elevetur in
sola est sancta Ecclesia iu qua boiiuin opus pcragi- reverenti voce obsequentium, et superba cogiutione
lur, unie et mercedem denarii non acceperuut, nisi tume.it in famulatu subdilorum, sicut voce quoque
qui inlra vineam laboraverunt. Veritatis de Ulibus dicitur: Omnta opera sua faciunt
CAP.LXXV. — Duo cmcisedentes secus vktm, ut au- nt videantur ab hominibus: amanl enim primos recu-
dierunt quia Jesus egrediens ab Jerico transiret, bitus in cmnis, et primas calhedras in synagogis, el
clamabant : Miserere nostri, fili David (Maltlt. salutaliones in foro, et vocari ab hommibus Rabbi.
xx, 29). Sed haec eorum gaudii laetitia perlransibit, et posna
(In exposit. B. Job, lib. xix, num. 5.) Doniinus CAP. permancbit.
nosler Jesus Christus Deo Palri suo coaeternus, per LXXIX. —Liquantes culicem,camelum glutientes
bumanitalem dicitur transitum habere, per divinita- (Matth. xxin, 24),
tem vero quasi stare. Inde enitn non transit unde (Iiiexposit. B. Job, lib. i, num. 21.) CarneJi no-
teternus est, inde vero transit unde propter iios ap- mine Dominus hic designatur, a quo hoc Judaei»ad~
paruit temporalis; sic namque et in Evangelio scri- versantibus dicitur. Culex enim susurrando vuinerat,
plum est: Quia egrediens ab Jerico Dominus transibnt. camelus aulem sponle se ad suscipienda onera iocfi-
Duo autem cmci sedentes juxla viam clumaverunt di- -, nat. Liquavcruiit ergo Judaeiculicem.quia seditiosuoi
centes : Domine, miserere noslri, fili David. Ad (
u
quo- iatroueuidiiuitlipeUerunt; camelum vero gluUerunt,
rum vocem sicut illic scriptum est: Stetit Jesus, et quia etini qui ad suscipienda nostrae raortalilaUs
lumen reddidit. Quid est aulem transeundo audire, onera sponte deseenderat exstinguere clamanclo co-
staudo lumen restituere, nisi quod per hunianitatem naii s uit.
suara nobis misertus est, qui per divioilatis poten- CAP.LXXX.— Vmvobis
tiam a nobis mentis nostrae tenebras exclusit? Quod hypocritm (Hfatth. xxm, 2T).
cnim propler nos natus et passus est, quod resur- (In exposit. B. Job.lib. xvui, num. 13; Regjjnt.
rexit et ascendit in ccelum, quasi transit Jesus, pastor. cap. 55.) Siudium hypocritarum esse solet,
quia nimirura haec aclio temporalis est. Sed stans iit et quod sunt supprimant, el hoc quod non $041
eos tetigit et illuminavit, quia non sicul illa dispen- esse se hominibus innotescaut. Refugiunt videri qmiiJ
satio teraporalis, ita Verbiaeternitas transit queein se sunt, et ante oculos supefinducta quailam innocenlfae
manens innovat omnia ; stare enim Dei est incom- honeslate se vestiunt. Unde recte per Evangeliunjt
mutabili cogilalione mutabilia cuncta disponere. Qui voce noslri Redemptoris increpantur, cura eis dicl-
ergo voces peienlium transiens audivit, stans lumen tur: Vm vobis hypocritm, quia similes estis sepulcrts
red.iidil, quia ctsi propter nos temporalia pertulil, dealbutis; qum foris apparent hominibus specibset;,
inde tamen nobis luceni tribuit, unde habere rauta- inlus vero plena sunt ossibus mortuorum, et omnft
bilitatis transitum nescit. spurcilia. Ila et vos foris quidem apparelis liominibva
manibus et mitlite iusli, inlus autem pleni eslis rapina ei itiiquiiate'.
CAP.LXXVI Ligdtis pedibus ,
eum in tenebras exteriores (Matth. xxn, 13). llypocritas ergo recte sepulcra deafbata, specios^
" exterius, sed mortuorum ossibus plena interius Ve>
HomU.9, in Ezech., n. 34.) Quisquis adhuc prae- 3 riUi vocat; quia vitiorum mala iritus conleguiit, hu?
genti saeculo menle inhaeret, et adhuc terrei.is vo- manis vero oculis quorumdam demonslratione: ope-
luplaiibus delecutur, amare non polest aeteriia ruin de solo foris j'ustitiaecolore blandiuntur. Cutpas
gautlia quae justis promittuntur. Cognoscat igitur in itaque suas occultando liominibus virtiitesque paii-
volumine sancti EvangeUi damnationem reprobo- dendo, unde puniri debeant abscondentes tfetegmit,
rum, quaein eo scripla est, et ah aninio per tiniorem et ttnde remunerari poterant detegentes absoonduirt.
expellat quod diligit, ut possit ex judicio ccelestem Nam dum occulta msila sua divinis judicus, recta
gloriam amare qnam elegil vel audit. lbi quippe sub vero sua humanis oculis anteponunt : et sine teste
unius damnali specie multiludo reproborura, expri- esi boiium quod publice facimit, il aoo sise aeterno
niitur, cum voce Veritatis dicitur : Ligatis manibuS teste est qood latealef delinquunt.
et pedibus, mitlite eum in tenebras exteriores, ibi erit CAP.LXXXI. — Item unde rnpra.
fletus et stridor dentium. Tujic enim reprobi in exte-
riores tenebras caduiit, quia niinc in interioribus sua (Homil. 9, in Ezech., n. 33.) Quod autehi cficflur :
se sponte dejeceruut, ut verilatis lumen nec credcndo Vmvobis hypocritm, sciemlum est quod.in Scriplura;
nec benejpperando sequerentur.. ln quas tenebras, gacra Vmsacpius de aeterno Juctu quam praesenti sb-
ligaUs raanibus et pedibus, railti.praecipiuntiir, qnia Itt inlelligi. Unde scriptutti esl : Vm impioinmalo !
uunc, dura lempus operandi et cnrrendi e,«t,habcrc relribtttio enim mamtum ejus fiet ei (lsa. in,.lf). Et
maiius et pedes liberos iu boua aclioueitolucitinl. bealtis Job Joquilur, diceiis: Si impitis (itero,' vm
Ibi eliam de reprobis scriptuui est: Vemis eoritm tnilti est: si autem juslus, non levttbocaput, saturlttks
 UC7 APPENDIX AD S. GREGORII OPERA OMNIA. 1168
mfflietionett miseriaest.(Job. x, 15). Justorum enim A ante oculos redeunt, ibi omnia quae cum delectatione
afftbUo temporalis V;Bergo quod dixit a tem- acta sunt ad memoriam cum pavore revocantur, ibi
porali aftlictione distinxii qui et justum aftlictionem, caligo cogitationis miserae cx pcena proximaedarana-
et impium vaehabere perhibuit. Et per semetipsara tionis erit. Tunc quippe ex peccatorum memoria
VeriUs dicit: Vmmundo a scandalit (Matth. xvm, 7). gensum mentis deprimit caligo caecitaUs, cutn uni-
Et : Vm vobis qui ridetis, quoniam flebitis (Luc. genitura Dei Fiiium in forn.a divinitatis conspicere
vi, 25). Et : Vm prmgnantibus, el nulrientibut in non perniittuntur reprobi. Videbunt enim in quem
ittii diebus (Luc. xx\, 23). trantfixerunt (Joan. x, 37). El: Toltatur impius ne
CAP.LXXXII. Orate— ne fiat fuga vestra hieme, vel videat gloriam Dei (Zach. xu, 10). Ignis etiam ille
sabbato (Mattit. xxiv, 20). judicii, qui ccelum aereum et terram concremabit,
(liomil. 12, in Evang., n. 7.) Solliciter, fratres peccatnres proculdubio conslringet iu pcenasuaeilam-
eharisshni, cogilare debemus ne nobis in vacuum nationis. Nam sicut fulgur exit ab oriente, et paret
in occidentem, ita erit a Iventus fiiii hominis,
tempora pereant, et tunc quarramus ad bene agendum usque
vivere cum jain compellimur de corpore exire; et ubi nullus a judicio lunc in sua mente latere per-
meminisse debemus quid Veritas dicat : Orate, ne mitlitur, enim
quia ipse judicis fulgore penetratur. Ipse
fiat fuga vestra hieme vel sabbato. Per legis quippe praesidens angelis et archangelis, omnibusque virtutinus
mandatum amhulare longius in sabbato non licet. Redemptor noster, in suo tunc terrore
Hiems qtioque ad ambulandum impedimento est, quia videbitur, eique ignis judicii in reproborum vindi-
ctam
gressus ambulantium' lorpor frigoris adstringit. Ait tpectufaraulabitur. Hincet Psalmista ait : Ignit in con-
in circuilu ejus tempestas
ergo : Orate ne fial (uga vetlrahieme, vel sabbato. " valida (ejus ardebit,
Psal. XLIX,3 ). Hinc Petrus apostolus ait:
Ac si aperte dicat: Vniete ne tunc quaeratis peccata Advenieldies
veslra fugere, quando jam non licel ambulare. Illud Dominiut fur, in quo cmli magno impetu
ergo tempus, quo fugere non licet, modo debet co- III transient, elemenlavero ignis arctoresolventur (II Petr.
gitari dum licet. Illa hora exitus nostri est semper , 10).
intnenda: isu Redemptoris admonilio ante mentis CAP.LXXXV. — Quis putas est fidelisdispensator, et
oculos semper ponenda. prudens, quem constiluit Dominus super familiam
CAP. LXXXIII. — Si dixerint vobis: Ecce in deserto suam (Matlh. xxiv, 45).
est, nolile exire (Malth. xxiv, 26). (Regul. pastor. part m, cap. 39.) Alta quaequede-
bent a praedicatoribus multis audientibus contegi. et
(In exposit. B. Job, lib. xx, num. 20,23.) De hae- vix
retico dicit beatus Job : Qui rodebant in solitudine Veritas paucis aperiri. Hinc namque per seraeiipsam
dicit : Quis putas est fidetis dispensator et
(Job. xxx, 3). Rodi solet quod comedi non potest. auem constituit Dominus super familiam
Haeretici itaque quia per supernam gratiara non prudens, ut det itlis in lempore triltci mensuram? Per
adjuii, sed sua virtute moliuntur Scriptunam sacram suam, mensurara quippe tritici exprimitur modus verbi, ne
intelligere, exterius illam contrecUnt, sed ad ejus cum anguslo cordi incapabile aliquiJ tribuitur, extra
interiora secreta spiritualia non perveniunt; et quo- fundatur.
niam ab universalis Ecclesiaesunt disjuncti socieute, Hinc Pautus ait : Non potui vobis loqui
non quolibet loco rodere memorantur, sed in solitu- quasi spirilualibus , sed quasi carnalibus : tanquam
dine. Ad quam nimirum solttudinera quia praedica- parvulis in Christo lac vobts potum dedi, non escam
tores falsi seqtiaces suos traherent, longe ante Ve- c"j (I Cor. lii, 1). Hinc ad beatum Job dicilur : Quis
ritas praemonuit, dicens : Si dixerint: Ecce in deserlo dedit gallo inielligenlium [Job. xxxvm, 36)? Praedi-
cator eniin sanctus, dum caliginoso hoc clamat in
«II, nolite exire. Praeterea haerelici clandestinis tempore,
inter se conventiculis coeunt, ut errori suo reve- Hora quasi gallus cantat in nocle, cum dicit:
renliam, quam non valent ex ratione, praebeant ex Et rursum esljam nos de somno surgere (Rom. xm, 11).
occulutione; et inlirmis animabus pravitatis sermo : EviyilatS, jusli, et notite peccare (1 Cor.
tanlo reverendus appareat quanto secretus. Unde xv, 34). Gallus cum jnn edere cautus parat, prius
Salomonem mulier ex typo haereseos suadet, alas excutit, et semetipsum feriens, vigilantiorem
icens : Aqumfurlivm dulciores sunt, et panis abscon- reddit;
5er quia nimirum necesse est, ut hi qui verba
ditus suavtor (Prov. tx, 17). Et beatus Job dicit: In sanctae praedicationis movent, prius sludio bonc actio-
desertis habitabant lorrentium, et in cavernis terrm(Job. nis evigilent, prius se per sublimia facu excutiant,
et tunc ad bene vivendum alios sollicitos reddant;
xxx, 6). Quidvero aliud cavernas lerrae quam occultas prius
haereticorum praedicaliones accipiraus ? Quac occqlta in se inutile cogitationum alis semetipsos feriant, quidquid
scilicet praedicamenta detestatur Veritas, dicens: Si deprehenderint districta aniinadversione
quis vobis dixeril: ecce hic Christus est, ecce illic: corrigant, et tunc demum aliorum vitam loquendo
nolite credere. Et rursum : Si dixerinl vobis: Ecce componant et antequara verba exhorlationis inso-
in deserlo esl, nolite exire: Ecce in penelralibus, no- nent, omne quod locuturi sunt operibus clament.
Hte credere. Sicut enim fulgur exit ab oriente, et Gallus etiam profundioribus horis nociis altos edere
cantus cum vero matuliniim jam leinpus in
parel vsqueih occidenlem,iia crit et adventus filii ho- proximosolet; minutas et tenues voces forinat; quia
minis. Hoc itaque hic in penetralibtts quod in Job nimirum est, recte
dicitur in cavernis. In cavernis enim haeretici habi- D qui praedicat obscuris adhuc cordibus
Unt, quoniara errorem suum plerumque secretis aperla claroat, nil de occullis mysteriis indicat, ut
occultant, ut quo se doctoribus pru- tunc subliliora quaedam de coelestibus audiant cum
enlloribusque non indicant, eo vehementius im- luci veritatis appropinquant.
Sradicationibus
perilos ad se trahant. CAP. LXXXVI. — Fatum virgines non sumpserunt
CAP.LXXXIV. — Sicut fulgur exit ab oriente, et paret oteum secum (Matlh. xxv, 5).
in occidentem,ita erit adventus filii hominis (Matth. (In exposil. B. Job, lib. 23, nuin. 17.) Praedicato-
xxiv, 27). res sancti, cum loquuntur, nequaquara mentis
2, in Ezech., n. 16.) Cum Dominus ad gaudium in ostensione ponunt dkertae locuiionis,
cium venerit, districti judicii concussio omnia sed bonum scientiaein cordis secreto meditantur, et
iHomil.
eimul elementa perturbabit, el in illo die cunctoruni ibi gaudent, ubi hoc percipiuut, non ubi inter tot
qui tunc in carne mortali fuerinl inventi in pavore lentationum laqueosinnotescerecompelluntur, quam-
nimio eorda commovebuntur. Cum enim caeperit vis cum bonum quod accipiunt innotescunt, media
impleri quodscriptum est: Sol obscurabiiur, et luna inlerveniente charitate, ex profectu audienUum et
non dabil lumen tuum, et ttellm cadent de cmto, et non ex propria ostensione gratulantur. Arrogantes
mrlute* cmlorumcommovebuntur (Matlh. xxiv, 29), enim cum scientiam accipiunt, nihil se accepisse
quae mens erii hominis acterni judicis senteiiliam non aestimant, sl hanc eos occullam babere contingat;
forroidaptis? Ibi enim simul tunc cuncta .peccala nusquam quippe suura gaudium nisi in ore horaiiiuni
1169 ALULFI EX-POSITIOVET. Et NOV. TEST. — SUP. EVANG. SEC. MATTH. «tft
ponunt. Unde et fatuae virgiues in suis vasis oleum A A qnod extra se est congreget, si hoc solum quod ipse
non sumpsisse referuntur, quia arrogantes omnes, est damnet ? Sit ergo res temporalis in itinere, desi-
cuui se ab aliquibus forUsse viUis continent, bonura deretur aeterna in perventione, sint terrena quae no-
gloriaeintra conscientias habere non possunt. In yase stro corpori serviant quatenus cordi minime ob-
aulcra proprio sumpserat Paulus oleum, qui dice- sistant, ne nos ad ccelestem palriam quo nos vocat
bat : Gloria nostra hmc est testimonium conscientim Dominus, praepediant. Nihil sit quod desiderium no-
nostrm (II Cor. \, 12.) lnane ergo vasculum ferre est strae nientis retardet, nullius nos rei in hoc mundo
intus corde vacuo foras humani favoris judicium delectatio implicet. Si bonum diligitur, mens iri bo-
quaerere, quia dum gloria exterius quaeritur, intra nis melioribus, id est in coelestibus delectetur; si
Vasoleum non habetur. maium metuilur, mala animo aeterna proponantur ;
GAP.LXXXVIl. — Dale nobis de oleo vestro ut dum iltic esse conspicit, et amplius quod diligat,
et amplitis quod pertimescat, hic omnino non bae- ,
(Mallh. xxv, 8). reat.
(In exposit. B. Job, lib. vm, num. 74.) Hypocrita
nisi GAP.LXXXIX. — Amen dico vobis, nescio vos
nihil aliud in omni quod agit opinionis suae glo-
riam cogitat, nec cural quo post per meritum duci- (Malth. xxv, 12).
tur, sed quid interim dicalur. Sed laus cum ejus viia (In exposit. B. Job, lib. viii, num. 85, et lib. u,
praeterit, et huraanus favor in judicio deficit. Unde num. 6.) Superna dispensalio hypocritis largilur
et faluae virgines, quae oleum in vasis non sumpse- bonum operis, et sortera denegat haereditatis, ope-
rant, quia in alienis scilicet vocibus gloriam et in randi inunera cumulat, et lamen vota operantig
suis conscientiis non habebant, turbatae per Sponsi B £ ignorat, quia dum perceptum munus ad laudem pm-
praesenliam dicunt : Date nobis de oleo vestro, quiaa priani trahilur, in conspectu lucis intimaeumbra ela-
tampades noslrm exstinguuntur. Oleum quippe tionis obscuralur. Cum igitur a praesentis vitae favo-
proxirois petere est gloriam boni operis a testimonio ribus, interveniente raorle, fuerit separatus, inter-
alieni oris implorare. Mens etenun vacua, cum a nus eum arbiter negat, seque eum nescire denuntiat,
cunctis suis laboribus nihil se intus tenuisse inveue- quia simulatoris vilam juste reprobando Verifas
rit, teslimonium foris quacrit. Ac si aperte fatuaevir- ignorat, nec recognoscit ejus bona quae egit, quo-
gines dicant: Cum nos repelli sine retributione con- niam haec ex intentione recta non protulit. Unde et
spicitis, dicite in nostro opere quod vidislis. Sed hy- fatuis virginibus ln j'udicium veniens dicet: Amen,
pocritaenihil in judicio attestatio humana suffragabi- amen dico vobis, nescio vos. In quibus dum corrup-
tur, quia eamdem laudem quam post in testimonium tionem mentis considerat, carnis etiam incorruptio-
exigit prius in munere recepit. nem damnat. Nescire autem Dei reprobare est. Unde
CAP.LXXXVIU.— Novissime vero veniunt et reli- et quibusdaui quos reprobat in fine dicturus est:
Nescio vos unde sitit. Ditcedite a me, omnet operarii
qum virgines dicentes: Domine, aperi nobis (Malth. iniquitatis. Sicut etiam nescire mentiri vix verax di-
xxv, II). citur qui tabi per mendacium dedignatur, non quo
(Homil. 33, in Evang., n. 10; Regul. pastor. si mentiri velit nesciat, sed quo falsa loqui veritatis
part. iu, c. 20). Ad coelestis regni gaudia nos, fra- amore contemnat.
tres charissimi, Dominus vocat per se, vocat per CAP. XC. — Cum venerit
ang.los, vocal per Pattes, vocat per propbetas, filiut hominit in majestate
vocat per apostolos, vocat per pastores, vocat C ( tua, et omnet Augeli ejut cum eo, tunctedebit tuper
tedem majeslatis sux, el congregabuntur ante eum
plerumque per miracula, vocat plerumque per fla- oiiiites gentes, et separabil eot ab invicem, ticut
geila, vocat aliquando per hujus mundi prospera,
vocat aliquando per adversa. jSaepe namque non- patlor segregat oves ab hmdis, et statuet ovet a
nulli, hic prolicere volenles et prosperari, cum dextris, hmdosautem usinislris(Malth. xxv, 31,32).
apprehendere lemporalem gloriani conantur, orani- (Hoinil. 19, in Evang., u. 5.) Ad srtncUm eccle-
fratres ehari»siuii, quam muIU convenimus,
potenleDeo miserieorditer eos respicienle nequeunt, siam,
quia eos in carnaiibus suis desideriis mundi hujus ecclesiae parietes implemus, et lamen nemo no-
adversitates ieriunt: aut enim aegritudine longa ta- strum potest scire qui sinl qui in illo electorum
bescunt, aut injuriis affiicti concidunt, aut gravibus Dei numerentur grege. Ecce vox omniuin Chri-
sed vita omnium non clamat: ple-
percussi damnis afiliguntur, et in mundi dolore vi- stum claraat,
dent quia nihil confidere de ejus voluptate debue- rique Deum sequuntur vocibus, sed fugiunt mo-
runt; seque ipsos in suisdesideriis reprehendentes, ad ribus. Hincseelenim ad Titum Paulus dicit : Qui
nosse Deum, factit autem negant
Deum corda cnnvertunt. Multi igitur hujus mundi confitentur
adversitatibus fracti, ad Dei vocantis amorein re- (Tit. l, 16.) Hinc Jacobus ait : Fidet tine operibu*
verlunlur, et a pr.tsenlis vitaedesideriis corriguntur. mortua est (Jac. u, 20, 26.) Hic igitur mulli lidelibus
Nenio ergo Deum vocantem conlemnat, ne dum vo- per confessionem admiscentur, sed propter vitam
catus audire et obedire recusat, cum voluerit inlrare reprobaln in sorle tidelium in die judicii numerari
non valeat. Audite quid Sapientia per Salomonem iion roerenlur. Hoc ovile sanclae Ecclesiae haedosre-
dical: Tunc invocabunt me, et non exaudiam : mane . cipit cum agnis; sed altestante Evangelio, cum
consurgenl, et non invenientme (Prov. l, 28). Hinc estJD j'udex venerit, bonos separat a inalis, sicut pastor
oves ab haedis.Neque etenim illic in oviuiu
quod fatuae virgines tarde venientes clamant: Do- gegregat
mine, Domine, aperi nobis, sed jam tunc aditum quae- grege numerari possunt qui bic carnis suae volupta-
renlibus dicitur : Amen, amen dico vobis, nescievos. tibus serviunt. lllic eos a sorle humilium judex se-
Hanc valde Uraendam senlentiam, fratres charissimi, parat qui se hic in superbiae cornibus exaltant. Re-
intenta aure percipite, ut Unlo eam minus seiitiatis gnum ccelorum percipere nequeunt, qui hic et in
in examine, quanto nunc audilis lormidolosius in coelesli fide positi toto desiderio terrena quaerunt.
praedicatione. Si autem cuncta mundi relinquere, CAP.XCI. — Venite, benedicti Patris mei, potsidete
quod paucis datum est, non poteslis, sic tenete quae paratum vobisregnum a constitulionemundi (Matth.
sunt hujus mundi, ut tamen per ea in mundo non xxv, 34).
teneamini; ut terrena res possideatur, non possi- (In exposit. B. Job, lib. xxvi, n. 50, 51.) Duaesunt
deat; ut sub vestrae mentis sit dominio quod nabe- partes, electorum scilicet atque reproboram, sed
tis, nc si mens veslra terrenarum rerum amore vin- biui ordines eisdem singulis partibtw continenlur.
catur, a rebus suis magis ipsa possidealur. De ho- Alii namque judicantur el reguanJ, alii non judican-
minibus qui vel plura ambiunt, vel obtinere cuncta tur et regnanl, alii judicantur et pereunt, et alii non
quae ambierunt possunt, audite quod scriptum est : judicantur et pereunf. Ex parte quippe electorurn
Quid prodest liominisi totummunaum lucrelur, enimm judicaniur et regnanl qui virtaemacHlas lacrymis ler-
vero sum detrimentum patiatur (Matth. xvi, 26) ? Ac si gunt, qui mala praecedentia factis sequentibus redi-
aperle Verilas dicat: Quid proiest homini si totuiu mentes, quidquid illicUum aliquando fecerunt ab
|f?f APPENDIX AD S. GREGORHOPERA OMNIA. 1172
otelis judicis e!eemosynarum superduciione coope- A pauperes ofierunt, atque his indigent quaevobis jam
rhmt; qutbusjudex veniens in dextera consistenlibiis satialis quolidie de mensa cadunt. Ecce nos rogaut
dicit: Esurivi, et dedistis mihi manducare : sitivi, et qui tunc pro nobis intercessores venient. Certe uos
dedistit mifti bibere : hospes eram, et collegislisine : oiuuiiio rogare debuimus, el lamen rogamur. Vitlele
nudtts, et cooperttistisme : infirmus, et visitastisme : si negare' debcmus quod petiinur, quando patroui
in careere eram, el venistis ad me (Ibid. v. 35). Qui- sunt qui petunt. Nolite ergo misericordiai tempora
bus prrjemittit, diceiis : Venite, benedicli Patrh mei, perdere, nolite accepia remedia dissimu'are, ante
possidete ttaratnm vobis regnum a conslttulione supplicium de suppllcio cogitate. Cuin quoslibcl in
mundi. Alif autem non judlcantur, et regnant, qui hoc iiiimdo :.bj*ectosaspicitis, etiam si qua repreh n-
etiam praBceptaLegis perfectione virtutum transcen- sibilia eorum csse videantur, nolite despiccre, t) ia
dunt, qtti nequaquam hoc solum quod cunclis divina fortasse quos morum intirmiias vulnerat, meclicina
Lex praecipit implere contenti sunt, sed pracstantiori paupcrlalis curat; quoruni si qtta suut talia quaejuic
desidcrio plus exhibere appelunl quam ptaeceplisge- debeanl reprchendi, liaec si vultis ad tisiiui \eslrc
neralibus audire potueruiit; quibus domiuica voce mercedis infleclite, ut ex ipsis eorum viliis cumu-
dicilur : Vos qui reliquistis omnia, el secuti estis me, lentur vobis incrementa pietatis, qualenus pariler pa-
cum tederil filius hominisin sede majestatis sum, se- nem detis et verbura, panem refectionis cura verbo
debilis et vossuper sedes duodecim, iudicanies duode- correptionis, et duo a vobis alimenta percipial qui
cim tribus lsrael (Matlh. xix, 28). El de quibus pro- unum quaerebat, dum exterius cibo et inleriussalia-
pheta ait : Dominus adjudicium veniet cum senioribus tur eloquio. Pauper ergo cum reprehensibilis cerni-
populi suiilsa. III, 14). Et dequibus Salomon, cura T. l> tur, inoneri debet et despici non debet; si vero re-
desaiictaeEccIesiaeSponsoloqucretiir, intulit, dicens: prehensionis nil habet, venerari suminopere sicut
Nobilis in portis vir ejus, quando sederit cum senalo- iiitercessor debet. Sed ecce inultos cernitis qui cujus
tibus terrm (Prov. xxxi, 23,1. Hi iUque in ex- sint inerili ncscitis. Omnes igitur honorate quos pau-
ireino judicio iion judicanlur ct regnant, quia curo peres ccrnitis, et quos foris videtis despectos tieculi,
auctbre suo etiara judices veniunt; relinquenles intus arbilraraini amicos Dei. Cum his participauiini
quippe omnia, plus pronipta devotione executi sunt quod habelis, uthoc quandoquequod habent dignentiir
qtiant juberi generaliier audierunl. Speciali namque vobiscumparticipari. Pensale quod ore magistri gen-
lussione paucis perfectioribus, et non generaliter tiura dicitur: ln hoc lemporevestra abundantia ittorum
oiiinibus diuitur hoc quod adolesceng dives audivit: inopiamsuppleat,ut et illorumabundantia vestrminopim
Vade, el vendetmnia qum habes, et da pauperibus, el sit supplemenlum(11 Cor. viu, 14). Pensalequid ipsa
habebis lltesaurum in cmlo; et veni, et. sequere me per se Veritas dicat: Quandiu fecislis uni de his fra-
(Matift. XIX,21). Si enim sub hoc pracceptocuuctos tribusmeis minimis, mihi fecislis. Adlribumdum crgo
jussio gcneralis astringeret, culpa profecto esset ali- pigri nequaquam esse debetis, quan lo lioc quod ja-
quid nbs de hoc munilo possidere. Sed aljud esl quod centi in lerra porrigitis, sedenliin ccelodatis.
per Scripluram sacram tteneraUler omnibuspraecipi- CAP. XCIV. — Tunc dicet et his qui a sinisiris
tur, aliud quod perfecliorib.usspecialiterimperatur. Hi e}Userunt : Ite, maledicli, in ignem mternum
ergo recte sub generali judicio non leneiitur qui et (Matth. xxv, 41).
praecepla generalia vivendovicerunt. Sicut enim non
judieanttir et pereuut qui, snadente perfidisr,legem dines (In exposit. B. Job. lib. xxvi, n. 51.) Duos or-
tenere corrtemnunt, ita non judicantur et regnant'; Q ( tlicanliirparg reproborum conlinet. Alii nainque ji.
qui, suadente pieute, eliam ullra generalia divinae Judicanturetetpereunt, alii nondominica judicantur et perHiuii.
voce in da:n-
legis praecepta proflciunt. Hinc est quoJ Paulus, natione dicilurpereunl quibus
: Esurivi, el non dedittis mihi mun-
etiant speciilia praecepta trarrscendens, plus opere
exhiboil qham institutione permissionis accepit. ducare et : silivi, el non dedistis mihi bibere : liospes
Cum enlm accepisset ut, Evangelium praedicans, de eram, non cotlegislittne : nudus, el non operuislis
Evangelio viveret, et Evangelium andientibus contu- me : mger el: in carcere, el non visilastis me, qiiil.us
lit, et lamen Evangelii sumptibus sustenlari recusa- prseniittitui' Discedilea me matediciiin ignem mler-
vit. Justum est igitur ut iste non judicetur et regnet num, qui puralus est diaboloel angelisejus. Alii iu ex-
qui minus quoi servaret accepit, sed majus quod[ trerao judicio non judtcantur ei pereunt; de quilnn
viveret hivenit. Prophela ait: Non resurgunt impii in judicio (Psal.
CAP. XCU. — Hospes fui, et suscepistis me i, ii); et de quibus dicilur: Qttiaulem non credil, jam
(Malth. xxv, 35). ytdicatusesl (Juan. m, 18); et de quibus Paulus aii:
(Homil.23, in Evang., n. 2.) HospiuLUatem,fratres, Qui sine tege peccaverunt, sine tegeperibunt (Rom. u,
12). ltesurgent vero etiani omnes infideles, sed ad
eharissimi, diligite, opera charitatis amate. Hiuc et- tormentuui,
eninr per Pauluin dicitur: Charitas (raternitatis ma-[ nnn ad jiitliciuiii; non eniiii eotum luuc
neal iti vobit, et hospitalitatem nolite obtivisci: per causa disculitur qui ad conspectum dislricti jtidicis
hanc enim placuerunlquidam, Angelis hospitiorecep- jaui cum damnatione su.t-inlidelitalis accetluui. Pro-
tis (Heb. xm, f). Hinc Pelrus ait: Hospitales invicem, fessionem vero filet retinenles, sed professionisopcra
sine murmttratione(I Petr. iv, 9). Hinc ipsa Verilas t non habentes, redarguuntiir ut pereant. Qui VITO
dicit : ttospet fui, et suscepislts me. Cum igitur! D nec lidei sacramenta lenuerunt, iiirrepalionem judi-
ante ju.licium Dominusper ineuibra sua suscipitur,' cis in extrema examinatione non auiliiinl, quia prx>-
in judicium veniens susceptores suos recoguoscet,• juilicali iulideliUtis suaetenebris, ejus quem despexe-
dicens : Quod uni ex minimis meis fecislis, mihi ranl invectione redargui non merentur. llli taniuni
[ecistis (Mattlt. xxv, 40). Pensale ergo, fratres,', verba ju.licis audiunt, quia cjus lidei l.n.luii) v.-i-l.a
qiianla ho-pitaliuis virlus sit, et ad hospitalitatis tenuerunt. lsli in damiiutione sua juiicis aeierni uec
gratiaur ne sitis pigri. Peregrini ad hospitium non[ tenus ve.ba percipinnt, quia ejus leverenlia.n m c verbo-
soluni inviundi, sed etiam trahendi. Ad mensas, servare voluerunt. Jlli legaliter pereunt, quia
vesiras Ciiristuu guscipite, ut vos ab eo suscipi adj gub Lege positi peccaveruut, istis in perditione sua
acterna convivia valeatis. Pracbete modo peregrino( de Lege nihil dicitur, quia nihil Legis liab.re contii
Chrislo hospitium , ut vos in judicio non quasi pe- sunt. Princeps iiamque lerrctiam rempublicaiii re-
regrinos nesciat, sed ut proprios recipiat ad regnum. gens,aiiier aliter punil civein inlerius delinquenteiii, al-
hosleni exlerius lebellanlem. ln itio jura
CAP. XCHI.— Quandiu fecistis uni de his (ratribuss que sua conlulit, euinque sub veibis divinacinveclioiris
meiiminmis, mihi fecistis (Matih. xv, 45). addiciUConlra hostera vero bellum movei, instru-
(Homil, 40, inEvang., n. 10 et 12.) Ante fuUiruni n uienU perdtliouis exeicet, dignaque ejus malilraetor-
judiciura, fratres charissimi, solerter agite.culpa.umii nienta reiiibuit, de malo veio ejus quid lex baliral
vestrarumintercessores quauriie, advocalos vobis inn iiO:irequirit : neque eiiiin lege necesse est perimi
die jndicii pauperes procuralc. Ecce imporlune see qui lege nuiiquain puluit lencii. Iia crgoin extremo
1173 ALULFI EXPOSITIO VET.ET NOV. TB8T. — SUP. EVANG. SEC. MATTH, 1174

judicio, et legaiis illum inveetio percutit qui etisteab eo iA de aeterno igne minata est? Et dum saUgunt Deura
quod proiessione tenuit actione declin.ivit, perhibere misericordem, non verentur praedicare
sine judicii invectiene periinitur qui lege fidei nou fallacem.
tenetur. At inquiunt: Sine fine puniri non debet culpa cum
— Discedite a in fine. Justus nimirumest omnipolens Deus, et quod
CxP, XCV. me, maledicli, ignem non aeierno peccato commissum est, aelernOnon de-
teternum\(Matth. xxv, 41.) bet puniri tormento. Quibus citius respondemug quod
(ln exposit. B. Jdb, lib. xxxm, n. 37.) Extremi recte dicerent si j'udex jqstus districtusque veniens
judicii die, aetemo tunc judice terribiliter apparente, non corda hominum sed lacta pensaret. kiiqui enirn
asUnUbus legionibus angeloruro, assislente cuncto ideo tunc cum fine deliquerunt, quia cum fine vixe-
ministerio coelestiumpotesiatum, et electis oranibus runt, voluissenl quippe sine fine vivere, ut sine fine
ad hoc spectaculum deduclis, antiquus hostis diabo- potuigsent in iniquitatibus perraanere. Nara magis
lus in medium captivus deduceiur, etcum suo cor- appelunt peccare quara vivere, ct ideo hic seroper
pore, id est cum reprobis oranibus, aeterhae gehennae vivere cupiunt, utiiuiiquam desinant peccare cum
incendiis mancipabitur, cum dicetur : Discedite a me, vivunt. Ad districii ergo judicis justitiam pertinet ut
maledicti, in iautm mlernum, qui paratus est diabolo nunquara careant supplicio quorum mens in hac vita
et angelis ejut. 0 quale erit illud speciaculum, quan- nunquam voluit carere peccato; et nullus detur ini-
do baecimmanissimabellua electorum oculis ostende- quo lerniinus ultionis, quia, quandiu valuit, babere
liir, quaehoc belli tempore nimis illos lerrere po- noluit terminura criminis.
tuerat, si vider.etur: sed occulto ac miro Dei consi- At inquiunt: Nullus justus crudelitatibus pascitur,
a
lio agitur ut et nuncper ejus gratiam pugnanlibus B. ] et delinquens servus a juslo domino idcirco cadi
non visa yincatur, et tunc a laetisvictoribus jam ca- praecipitur, ut a nequitia corrigatur : ad aliquid ergo
ptiva videatur. Tunc autem jusli divino adjutorio caeditur, cum non ejus doraihus crucialibus delecta-
quantum debitores sunt plenius rccognoscent, quan- tur. lniqui vero gehcnnae ignibus traditi quo fine
do Ura fortem besliara viderint qu:im nunc inlirmi semper ardebunt ? Et quia certum est quod pius et
vicerunt, et In hostis sui inimauilate conspicient omnipotens Deusnon pascitur crucialibus iniquoruro,
quanlura debeant gratiae def.nsoris sui. Redeunt cur cruciantur miseri si non expiantur? Quibus ci-
enini de hoc praelio lunc milites nostri virlutum tro- lius responderous quod omnipotens Deus, qui pius
paeareferentes, et receptis corporibus cum j'am in est, miserorura crucialu non pascitur; quia autem
illo judicio regni coeiesUsiniroitum sortiuntur, pfius justus esl, ab iniquorum ultione in perpetuum non
immanissinias vires hujus antiqui serpentis aspiciunt, sedatur. Sed iniqui omnes aeterno supplicio, et qui-
ne vile aesliment quod evaserunt. Et videntibus cun- dem sua iuiquitate piiniiiulur, et lamen ad aiiquid
ctis, praecipiubilur, quia visa mors ejus tunc gau- concremantur : sciltcet, ut justi omnes ct in Deo
dium exhibet cujus tolerata vita nuncjusiis quotidie videant gaudia quacpercipiunt, et in istis respiciant
in cruciatibus bellura movet. supplicia quae evaserunt, ut tanto in aeternum magis
divinaegratiae debitores se esse cognoscant, quanto
CAP. XCVI. — Esuriri, et non dedistis mihi in aeternuin mala puniri conspiciunt quae eius adjuto-
manducare, etc. (Malth. xxv, 35). rio vitare potuerunt.
(Regul. pastor, part. III, c. 20.) Omnes qui aliena
adhuc intendunt rapere, quid Dominus in judicio re- _ CAP.XCVHl. — Pater mi, sl possibile est, transeal
probis dicat sollicite dc-bent audjre; ait namque:' *-•, a me calix iste (Multh. xxvi, 39).
Esurivi enim, et non dedislis mihi manducare : sitivi, (In exposit. B. Job , lib. xu, n. 16.) Solent justi
tt non dedistis mihi potum, elc. Quibus etiam prxrait- viri in eo quod ipsi certurn ac solidum sentiunt, qua«
a
Uf, dlcens : Discedite me, matedicli, ignem in mler- si ex dubietale aliquid proferre, ut iiifirmorum in se
num, qui paratus est diubolo el angelis ejus. Ecce ne- verba transferant. Sed rursum per fortem sententiam
qjiaquam auiliunt, quia rapinas vel quaelibet alia infiraiantium dubietati omnimodo contradicunt, qua-
violenta comraiserunt, et tamen seternis gehenpae tenus per hoc quod dubie proferre eernuntnr iiiliriuis
ignibus mancipantur, Ilinc sunl ergo colligendum est atiquatenus condescendant, et per hoc quod certaiu
quanla dainnalione ptectendi qui alienarapiunt, sententiam proferunt, inrirmorum mentes dubias ad
si tanta animadversione feriunturquia sua indiscrete soliditatem trahant.Quod nimirumdum faeiunt,exem-
leuuerunt. Perpendant quo eos obliget reatu res ra- plum capitis nostri sequuntur; passioni quippe Do-
pla, si laU subjicit pcenae non tradita. Perpenrlant minus propinquans, intirnianlhim in se vocem sum-
quid illata mereatur injustitia, si Unta percussione psit, dicens : Pater mi, si possibileett, transeat a me
digna est pietas non impensa. eaiix iste; eorumque timorem ut abstraheret susce-
CAP.XCVII. — Ibunt impii in suppticium mternum, pit. Etait: rursus per obedientiani vim fortitudinis osten-
clens, Verumtamen non sicut ego voto, sed sicut
justi autem m vilam mternam (Malth. xxv, 46). ut cum imminet quod tieri nolumus, sic per in-
tu;
(In exposit. B. Job, lib. xxxiv, n. 35, 36, 37.) Sunt firmitatem petamug ut non liat, qualenus per fortilu-
plcrique qui peccafis suis idcirco ttnem ponere ne- dinem paraU stmus ut voluntas Conlitoris nostri
gliguut, quiahabere quandoque finem super sejutlicia D ; etiam contra voUinlatem nostram fiat. Hoc igitur
futiira cuspicantur. Quibus breviter respondemus, si exemplo nonnunquam a fortibus infirmilalis iila
quandoque finif ndasunt supplicia reproboruin, quan- verba suscipienda sunt, ut per eoruui post praedi-
cloqueergo finienda sunt etiam gaudia beatorum. Per camenu forlia inflrmorum corda gravius roborentur.
semeUpsam namque VeriUs dicit : Ibunt hi injtup-
plicium mternutn, jusii autem in vitam mternam. Si CAP, XCIX. — Judas abiens, laqueo se suspendit
igilur hoe verum non est quod minatus est, neque (Mallh. XXVII,5).
iliud verum est quod promisit.
At inquiunt :Ideo a lernam poenampeccantibus ini- fih exposit. B. Job, lib. xi, n. 12.) Saepe noniiulli
n:ilus est, ut eos a peccatorum perpetiatione com» exire a pravis actibus cupiunt, sed quia eorumdem
actuum
pesceret, quia creaturae suaeaeterna supplicia minari carcere pondere premuntur, in inalae consuetudinis
debuil, noa inferre. Quibus citius respouderaus : Si inclusi, a semetipsis exire non possuut. Et
falsa minatus est ut ab injustitia corrigeret, eUam quidam culpas proprias punire cupientes, hoc quod
Jalsa polUcitugest at ad jusUtiainprovocaret. E»quis recte se agere aestimant in graviores culpas vertunt;
hanc eorum vesaniatn toleret qui duin promissioui- fitqne modo misefabili, ut quod exitum putant. hoc
bug suis reproborum suppUcia hoire asserunt, asser- inclusionein inveniant. Slc videlicet reprobus Judas
tione sua etiain electorum prxmia remuneraUones- cura mortero sibi contra peccatum intulit, ad aetefnae
mortis supplicia pervenit, et pejus de peccato pceni-
que coiifundunl ? Quis hanc eorum vesaniam toleret tuit quain peccavit.
qui couatjtur astruere verum non esse quod Veritas
 1175 APPENDIX AD S. GREGORII OPERA OMNIA. tm
CAP.C. — Mulla pasSa sum hodie per visum propter A , arbusu viridiutem foliorum amiltere, a iructuura
eum (Matth. xxvn, 19). prolatione post largilionem cessare; et ecce subito
(In exposit. B. Job , lib. xxxm, num. 31.) Anli- quasi ex arescenti ligno velut quadam resurreclioue
quus hostis quainvis Dominum Jesum Christum esse veniente videmus folia erumpere, fructus grandes-
Filiura Dei fuerat ipse confessus, velut purum tamen cere, et totam arborem redivivo decore vestiri. In-
illum homineni mori credidit, ad cujus mortem Ju- desinenter cernimus parva arborum semina terrae
daeorum persequentium animoS concitavit. Sed in humoribus commendari, ex quibus non longe posl
ipso traditionis tempore tarde jam cognovisse intelli- conspicimus magna arbusta surgere , folia pomaque
gitur quod ipse illa ejus niorte puniretur. Unde et proferre. Consideremus ergo parvum cujuslibet ar-
Pilati conjugem somniis terruit, ut vir illius a justi boris semen quod in terrarn j'acitur ut arbor ex illo
persecutione cessarel. Sed res interna dispensatione producatur, et comprehendamus, si possuraus, ubi
disposita nulla valuit machinatione refragari. Expe- in illa tanta parvitate serninis tam immetisa arbor
diebat quippe ut peccatorum mortem jusle raorien- latuit cjuaeex illo processit: ubi lignum, ubi cortex,
lium solveret raors justi injuste moricntis. ubi viriditas foliorum, ubi ubertas fructuum. Nun-
CAP.CI. — El ecce velum tempti scissumest tn duas quidnam in semine tale aliquid videbatur, cum in
terram j'aceretur ? Et tamen occutto rerum cmnium
partes, et terra mota esl, et petrm scissm sunt, el
monumenta aperla sunt (Malth. xxvn, 31). opitice cuncta mirabiliter ordinante, et in mollitie
seroinis latuit asperitas corticis, et in teneriludine
(In exposit. B. Job, lib. xxx, n. 66 et 67.) Incar- illius absconsa est fortiludo roboris, el in siccitale
natus Dominus, qui in fonr.a Dei aequalisest Patri, ejus ubertas fructificationis. Quid ergo mirura, si
"
in forma servi ininor est faclus Patre , quia minor tenuissimum pulverem , vel a nostris oculis in ele-
est eliam seipso. Naturam autem nostram suscipiens, mentis redactum , cum vult in hominem reformat,
iniquitatis jugo nulloniotlo tcneri pnluit; quera quam- qui ex tenuissimis seminibus immensa arbusta rcdin-
vis macula culpac nosirae non atligit, passio Umen tegrat ? Quia ergo ralionabiles sumus condili, spem
nostrae inortalitatis astrinxit. Quasi quaedamenim vin- resurrectionis noslrae ex ipsa debemus rerum specie
cula habuit ea quaeuos nequiliae merito patimur, no- et conlemplatione colligere. Sed quia in nobis sen-
trse scilicet mortalitatis infirma.quibususque admor- sus torpuit rationis, accessit in exemplum gratia
tem sponleUgari se voluit, et quaeperresurrectionem Redemptoris. Venit namque Conditor nosler, susce-
mirabiliter solvit. Esurire quippe, sitire, lassescere, pit mortem, ostendit resurrectionem; ut qui resur-
teneri, flagellari, crucifigi, nostrae morUlitatis vincu- rectionis spem ex ratione lenere noluraus, hanc ex
lum fuit. Sed cum explela morte velum tcmpli rum- ejus adjutorio et exemplo teneremus. Beatus quoque
peretur, scinderenlur petrac, monumenta panderen- Job de resurrectione dixit: Scio quod Redemptor
tur, inferni claustra patescerent, quid aliud tot ar- meus vivit, et in novissimodie de terra surrecturu*
gumenlis lanlae virtutis ostenditur, nisi quod illa in- sum, Quisquis igitur resurrectionis virtutem in se
firmitatis nostrae vincula solvebantur? ut is qui ad fieri posse desperat, verba in gentilitaie positi viri
Btiscipiendam servi formara venerat, in ipsa servi fidelis erubescat, et penset quanto poenaesit pondere
forma ab inferni vinctilis absolutus , ad cceltimetiara feriendus, si adbuc non credit suam qui jam resur-
cum membris liber rediret? De quibus ejus vinculis rectionem Domini cognovit factam , si et illic suam
Petrus apostolus allestatur, diceus : Quem Deus sus- credidit Job qui adhuc Domini Jesu sperabat esso
eitavit, solutis doloribus inferni, juxta qttod impossi- n faciendaro.
bile erat teneri illum ub eo (Acl. n, 24). Vincula ita- Ad instruendant igittir ignoranliam nosfram, ad
que ejus tunc soluta sunt, cum infirmitates passionis roborandam infirmitatem nostram , Dominusnoster
illius in resurrectionis sunt gloriara commutatac. suae resurrectionis exemplum nobis sulficere voluit.
CAP. CII. — Et multa corpora sanctorum qui dormie- Solus quippe illo tenipore mortuus esi, ei tamen so-
rant, surrexerunt (Matth. xxvn, 32). lus minime surrexit; quia sicut superius scriptum
est: Mulla corpora sattctorum qui dormierant surrexe-
(ln exposit. B. Job, lib. xiv, num. 69, 70; homil. runt. Ablata sunt orania argumenta perlidiae.
21, in Evang., n. 6.) Habemus spem nostrae resur- Ne quis enim dicat, ergo sperare de se non debet homo
rectionis, considerata gloria capitis nostri. Sed ne quod in carne sua exhibuit homo Deus, ecce cuni
quis, vei cogilatione tacita, forsitan dicat, quod id- Deo homine surrexisse cognovimus quos puros ho-
circo ille resurrexit a morte quia unus idem Deus et mines fuisse non dubitamus. Si
homo mortem quam ex humanitale pertulit ex divi- stri igitur membra no-
nilate superavil, nos vero, qui puri homiues sumus, Redemptorissumus, praesumamusin.nobis quod
a mortis surgere damnatione non possumus: recte in gestum conslal in capite; si multum nosabjicimus,
debemus in nobis, nos membra ulliiiia.quod
resurrectionis ejus teropore etiam mullorum sancto- gperare
rum corpora resurrexerunt, ut in se nobis exemplum de membris ejus superioribus audivimus.
ostenderet, et de aliorum qui nobis per puram huma- CAP.CIIl. — Erat aspectus ejus sicut fulgur, el vesti-
nitatem similes fuerunt nos resurrectione roboraret: menta ejus sicul nix (Malth. xxvm, 3).
qualenus cum se horao desperaret percipere quod ini (Homil. 21, in Evang., n. 3.) Matlhaeusevangelista
.
se oslunderat Deus homo, hoc in se fieri posse prae- D angelura qui mulieribus ad sepulcrum venientibus
sumeret quod iu ipsis factum cognosceret quos purosi apparuit describens, ait : Erat aspectus ejus sicut
fuisse homines non dubitaret. fulgur, el vestimenta ejus sicut nix. In fulgure enim
Sunt vero nonnulli qui, considerantes quod spiri- terror timoris est, in nive autem blandimentum can-
lus a carne sotvitur, quod caro in putredinem verli- doris. Quia vero omnipotens Deus, et terribilis est
tur, quod putredo in pulverem redigilur, quod1 peccatoribus, et blandus justis, recte testis resurrec-
pulvis ita in eleraenla solvitur, ut nequaquara abi tionis ejus angelus, et in iulgurc vultus et in candore
humanis oculis videalur, resurreclionem tieri possei habitus deraonslralur, ut de ipsa sua specie et lerre-
desperant; el dum arida ossa inspiciunt, haecvestirii ret reprobos el mulceret pios. Recte eliam angelus
carnibus, rursumque ad vitam viridescere posse dif- niveis coopertus veslimentis apparuit, quia festivita-
lidunt; qui si resurrectionis fideroex obedientia noni tis nostrae gaudia nuntiavit. Candor etenim vestis
tenent, certe hanc tenere ex ratione debueraut. sp endorera noslrae denunliat solemnitatis, nostrae
Quid enim quotidie nisi resurreclionem nostram ini dicamus an suae?Sed ul faleamur verius, et suaedi-
eleinentis suis niundus imitatur? Per quotidianai camus et noslrae : illa quippe Redemptoris nostri
quippe monienta lux ipsa lemporalis quasi moriiurr resurreclio, et noslra festivilas fuit, quia nosad im-
uum, supervenientibus noclis tenebris, ea quae as- inortalitalem reduxit, et angelorum festivius exstitit,
piciebalur sublrahitur, et quasi quotidie resurgit,, quia nns revocando ad ccelestia, eorum numerum
dum lux ablata oculis, suppressa iterum nocle, repa- implevit. In sua ergo ac nostra Jestivitate angeiusiB
ralur. Per nioiueiila auoque temporum cernimuss niveis veslibus apparuit, quia dum nos per resurree*
 H11 ALULFl EXPOSITIO VET. ET NOV. TEST. - SUP. EVANG. SEC. MARCUM. 1178
tionem dominicam ad superna reducimur, coelestis .A nos, usque ad finemsaeculiremansit. Corpus quideui
patriae damna reparanlur. Domini post morlem vivit, sed nostra adhuc corpora
GAP.CIV. — Respondensautem angelus dixit mulie- usque in Unem mundi tesurrectionis differunlur
ribus : Nolite timere vos : Scio enim quod Jesum, gloria. Nos per mortera carnis usque ad finem mundi
• qui crucifixusest, qumritis. Non est htc, surrexit remanemus in pulvere, ille vero die tertia a morlis
enim sicut dixil (Matth. xxvui, 5). viruit ariditale, et divinitatis suaepotentiam ipsa suae
(In exposit. B. Job, 1. xiv, n. 67, 68.) Libet consi- carnis ostendit innovatione. Dominum ergo nostrum
derare, fratres charissimi, pietalis viscera quam erga Jesum Chrislum , ilagellatum, derisum , palmis cae-
nos Dominus noster habuit, et resurrectionis glo- sum, corona spinea coroiialuin, sputis illusum, cru-
riam quam angelus factam mulieribus annunliavit. cifixuni, lnortuuni esse noverimus, sed eumdem ip-
Conditor el Redemptor noster Dorainus Jesus Chri-' sum, qui inter irapiorum manus occubuil, post mor-
slus postquam omnia creavit, ut nos de caplivitale teni vivere certa lide credamus, libera voce proli-
diaboli redimeret, inler nos incarnatus apparuit, teamur, et per resurrectionem ejus de nostraecarnis
suaque passione nos a perpetua morle liberavit. resurreclione confidamus. Resurrectionem enim,
Quia et si crucifixus est ex infirmilate (II Cor. xin, quam in se , qui est caput noslrom , ostendit, in
4), sed vivit ex virtute Dei : citius enim a morte nobis etiam , qui sumus ejus , quandoque facturum
yoluit resurgere, ne si in illo resurrectio differretur, esse nobis proiuisit Doininus nosler Jesus Cbrislus,
in nobis omnino desperarelur. Citius a morle voluit qui resurgens ex raortuis jam nou moritur, mors illi
resurgere, ne nostra diu anima in inlidelitatis rema- ultra uon dominabitur; quod eniin mortuus estpec-
neret morte; mortem enini transilorie , id est ad cato, mortuus est semel, quod autem vivit, vivit
triduura contigit, et in ea raorte nequaquam , sicul B Deo per omnia saecula saeculoruui. Araen.

LIBER SECUNDUS.
Expositio Evangelii secundum Marcum.
CAPUTPMMTJM. — Erat Joannes in deserto baptizans CAP.III.— Venil Jesus a Nazareth Gatilmm: et bap-
et prmdicans baptismum pmnitenlimin remissionem tizalus est in Jordane a Joanne. Et statim ascen-
peccatorum: et egrediebalur ad illum omnis Judmm dens de aqua, vidil aperlos cmtos, et Spiritum tan-
regio, et Jerosolymitmuniversi, et baptizabantur ab quam columbamdescendenlemel manentemin ipso
illo in Jordane flumine, confilentespeccata stta. Et (Marc. t, 2).
erat Joannes veslilus pilis cameti (Marc. i, 4). (Homil. 2, in Ezech. n. 5; homil. 30, in Evang.,
(Homil. 40, in Evang., n. 3.) Sunt nonnulli qui n. 5 et 6.) Tricesimo actatis suce anno Dominus ad
eultura sublilium pretiosarumque vesliiim non pu- fluvium Jordanis venil; ibique coelisunt aperti, quia
lant esse peccatum. Quod si videlicet culpa non es- Spiritus in coluinba descendit. Idcirco auleni Spiri-
set, nequaquam sermo Dei tam vigilanter exprime- tus sanctiis in columba monstrari voluit, quia omnes
ret quod dives qui torquebatur apud inferos bysso et quos repleverit siraplices puritale et mansiietudiiiis
purpttra indulus luisset. Nemo quippe vestimenla lenitate tranquillos lacit. Ideo etiain in Redemptore
ad inanem gloriam quaerit, videlicet ut nostro, Mediatore Dei el homiiium, per columbam
pretiosa nisi caeteris
nonorabilior esse videatur. Nam quod pro apparuit, quoniam unigenitus lilius j'udex est generis
sola inani gloria vestimentum pretiosius quaeratnr, huroani. Sed quis ejus justiliam ferret, si, priusquam
resipsa teslatur : nemo enim vnlt ibi pretiosis vesti- nos per mansuetudinera colligeret, culpas noslras
bus indui ubi non possit ab aliis videri. Quain cul- per zelura rectiludinis examinare voluissel? Homo
pam possuinus melius etiam ex diverso colligere, ergo pro hominibus factus, mitem se hohiinibus
quia si abjectio vilis indiinienli virtus non esset, Q praebuit, juclex noster severitatem suam temperavit.
evangelista vigilanler de Joanne Baptista non dice- Noluit peccatores ferire, sed colligere; prius voluit
ret : Erat indultts pilis camelorum. mansuete corrigere, ut haberet quos postmodum in
CAP. H.—El locuslas, et mel silvestre edebat (Marc. judicio salvaret. In columba ergo super eum appa-
i. 6). rere Spiritus debuit, qui uon veniebat ut peccata
jam per zelum percuteret, sed adhuc per mansuetu-
(In exposit. B. Job, lib. vxxi, num. 45.) Locusla- dinem parcendo loleraret. In cunclis fidelibus Spiri-
runi noraine aliquando Judaicus populus, aliquando tus sanclus venit, sed in solo Jesu singulariter per-
conversa genlilitas, aliquando adulantium lingna , manet, quia MediatorDei et hoininum, homo Chrislus
aliquando vero per comparalioneni resurrectio do- Jesus, in cunctis eum et semper et continuc praesen-
minica vel prcedicatorum vila designatur. Quod tem habet, quoniam idem Spiritus ex illo per sub-
autein Judaeorum populura locustae exprimanl vita slantiam proferlur. In illo igitur manet
Joannis signat, de quo scriplum esl: Quia locuslas el omnia et semper polest, et ejus humanitatem qui solus et
nun-
mel silvestreedebat. Joannes quippe eum quem pro-
auctoritate eliam ciborum quam deserit ex cujus diviuitate procedit, a quo pei
phetiae pronuntiat specie
clamat. In semetipso eniui designavit Dominumquem naturam — nuuquam recedit.
praevenit. Qui niuiirum in redernplionem nostram CAP.meus IV. Et vox facta esl de cmlis: Tu es Filitn
veniens , quia infructuosae gentilitatis dulcedinem dilectus, in te complacui(Marc. l, 11).
sumpsit, mel silvestre edit. Quia vcro Judaeorum (In exposit. B. Job, lib. xxvm, num. 8; homil. 8,
plebem in suo corpore ex parte convertit, iu cibo in Ezech., n. 21.) Aliquando cceleslibus substanliis
focustas accepit. Ipsos namque locuslae significant, n per angelos loquilur Deus, sicut baptizalo Doinino
subitos saltus dantes, sed protinus ad lerram caden- scriptuin esl: quia vox de cmlo sonuit, dicens : Tu es
les. Saltus enim uabant, cum pr.icepta Domini se Filius meus dilectus, in te complacui. Quod per alium
iiuplere promitlerenl; sed citius ad lerrara cade- evangelislam sic clicitur: Hic est Filius meus dilectus,
bant, cuin per prava opera h.cc se audisse denega- in quo mihi bene complacui. Quid est quod Pater de
rcnt. Videainus in eis quasi quemdam locusticum Filio loquitur, dicens : In quo mihi complacui? Oinnis
saltuin : Omnia verba qum locutus esl Dominus, et enim qui pcenitendo corrigil aliqua quae fecit, eo
audiemusel faciemus (Exod. xxiv, 3). Videamus au- ipso quo pcenitet se sibi displicuisse indicat qui
lem quoraodo citius ad terram ruant: Vtinam mor- cmendat quod fecit. Et quia omnipotens Pater, si-
tui essemusin JZgypto, et non in hac vasta soliludine. cut intelligi ab omnibus poteral, humano niodc
Vlinam pereamus, et non inducai nos Dominusin ter- loculus est de peccatoribus, dicens: Pmnitet me (e-
ram islam ( Num. xiv, 3). Locustaeergo erant, quia cisst hominem super terram (Genes. vi, 6), quasi
hibebaiit galtura per vocem et casum per actio- sibiraetipsi clisplicuitin peccataribus, quos creavit.
IICIII. ln solo autcm sibi unigenilo Domino nosiro Jesu
«179 APPENDIXAD S. GREGORIIOPERA OMNIA. 1180
'•
Ghrlsto complacuit, quia hunc inter homines hominem A adversarius acriores ei quam consueverat tentationeg
i
creasse non pcenituil, in quo peccatum nulliim om- admovet, ita ut plerumque sic resistentem animam t
niinodo invenit, sicut de illo per Psalmislam dicitur: llentet, sicut ante nunquam tentaverat quaudo possi- i
Juravit Dominus, et non pmnitebiteum : tu es Sacer- debat. < Unde et daemoniacus qui a Domiuosanatur
dos in mlernum secundum ordinem Melchisedech ab '• exeunte daemonediscerpitur, sicut scriptum est:
(Psal. cix, 4). In solo ergo sibi Redemptore nostro Et clamaris, el muttum discerpens eum, exiit ub eo.
coinptacuit Pater, quia in eo solo non invenit cul- Quid | est enim quod obsessum hominem anliquus
pam in qua se reprehendat quasi per pceniteu- hostis, quem possessum non discerpserat, deseiens
tiara. discerpsit, nisi quod plerumque dum de corde expcl-
CAP,V.—Eral Jesus docens, sicut potestatemhabens "' .litur, acriores in eo tentationes generat quam prius
excitaverat quando hoc quielus possidebat? Uude
(Marc. i, 22). scriptum est r Fili, accedensad servilutemDei, sta in
(In exposit. B. Job, lib. xxm, num. 21, 25.) Bene et timore: et prmpara animam ad tentationem
a docloribus docetur quod prius agitur quam dica- justitia
tur, Nam doctrinae subtrahit (iduciam quando con- (Eccles. n, 1). —
icientia pnepedit linguam. Unde etiam de Domino CAP.VIII. Surge, tolle grabatum luum
scriptum est : Erat enim docens, sicut potestatem (Marc. n, 9 ).
Itabens,non sicut Scribm et Pharismi. Singulariler (In exposit. B. Job, lib. xxin, num. 46; hom. 12,
namque el principaliier solus ex potestate bona lo- inEzech., n. li.) InScripturasacra lectus, sive giaba-
eutus est, quia ex Infirmiiate mala nulla commisit. ng tus, aliquandovoluptas carnis, aliquando repausalio in
Ex diviniiaiis quippe potentia habuit id quod nobis bonisoperibus,aliquandorequiestemporalisaccipilur.
per humanitatB sure innocentiam ministravit. Nos Qukt est enim quod in Evangelio sanato cuidani Domi-
cnim, quia inlirmi homines sumus, cum de Deo nus dicit: Surge, tolte grabatum tuum, el vade in do-
hominibus loquimur, debemus primum meminisse mum tuam, nisi quotl pergrabatumvoluptascarnis de-
qiiod siimus, ut ex propria infirroitate pensemus quo signatur? Et jubelur utique ut hoc sanus portet ubi
docendi ordine infirmis fratribus consulamus. Consi- infirmus jacuerat, quianimiruraomnisqui adhtic viliis
deremus igitur quia aut lales sumus quales nonnullos delectatur, inlirmus jacet in voluptatibus eartiis. Sed
corrigimus, aut tales aliquando fuimus, etsi jam! sanatushoc portat ubi jacueral, quia, diviuo adjutorio
divina gralia operante non sumus; ut tanto tempe- ereptus, a viiiis ejusdem carnis coiituiiielias postino-
rantius corde huinili corrigamus, quanto nosmetipsos dum tolerat in cujus prius desideriis requiescebat.
verius in his quos emendamus agnoscimus. Si aulem PCr grabatum itaque, in quo carnis est requies, ipsa
tajes nec sumus nec fuimus quales adhuc illi sunt caro designalur, per clomumvero conscientia figu-
quos emendare quos curamus, ne cor nostrum forte, ratur. El quia cum mente morlui in vitiis jacemus,
superhiai, et de ipsa innocentia pejus ruat, quorum in carnis delectatione quiescimus, inliriiii porlauuir
mala corrigimus, alia eorum bona nobig aute oculos; in lecto. Cum vero sanati fuerimus mente, ut jani
revoceraus. Quae si omnino nulla sunt, ad occullat pulsantibus vitiis carnis resisUmus, necesse est ut
Dei judicia recurramus, quia sicut nos nullis ineriligi tentaiionum conlumelias de nostra carne toleremus.
hoc ipsurn bonum quod habemus accepimus, ita illos5 iEgro itaque ad saiutera reduclo praecipitur: Totle
quoque potest gratia supernae virtutis infundere, utt grabatum luum, id esl porta lectura in quo portaius
exciuti posterius etiam ipsa possint bona quae nosi C es' 1uia necessc esl ul ganatus quisque portet cou-
ante accepimus praevenire. Quis enim crederet quodl tumeliam carnis, in qua prius jacebat aegrotus. Quid
pcr apo&toiatusmeritum Saulus lapidatum Stepha- est ergo dicere : Totle grabatum tuum, et vade in do-
«uiu praecessuruserat, qui in morte ejus lapidantium] mum tuam, nisi porta lentationes carnis, in quibus
VestimenU servabal? His ergo priraum cogitationi- hactenus jacuisti, et revertere ad conscienliam tuam,
bus humiUare cor debet, et tunc deuium increpare3 Ut videas quae fecisti? Ac si diceret: Posl exterius
delinquentium iniquiutes. miraculum ad roentem tuam revertere, et qualero te
CAP. VI.—fiuirf nobis, el tibi, Fili Dei? scimus qui' intrinsecus Deo debeas exhibere perpende; et post
si», Sanctus Dei (Marc. l, 24). peccatorum veniaro, ne rursus quod jusle feriatur
admittas cave.
(In exposit. B. Job , lib. xxxm, num. 14; I. m,• CAP.IX. — Fecit DominusJesus ut essent duodecim
n. 28.) Anliquus hostis lilium Dei incarnatum nove-
ral, sed nostrae redempUonis ordinem nesciebat. cum ilto (Marc. m, 14).
Sciebat enim quod pru redeinptione nostra incar-I (Iu exposit. B. Job, lib. xxxv, num. 15.) Scpte-
natus Def Filius fuerat, sed omnino quod idem Re- narius numerus apud sapicntes hujus saeculiquadam
deraptor illum morlendo transfigeret, nesciebat. Ilhun, sua habetur ratione perfectus, quia ex priroo pari et
etiam ante se posltum vidit quera, cognoscendo 3 ex primo impari consummatur. Priraus enini iinpar
confessus, confltendo perliniuit, dicens : Quid nobis,•' ternarius est primusque par quaternarius. Ex quibus
et tibi, Fiti Dei? venisti ante tempus torquere nos? duobus septenarius constat, qni eisdera partibus suis
Cognovit ergo prius quera pertimesceret, et Umenj multiplicatus in duodenariura surgit. Nam sive tres
post non Umuit, cum iu illo quasi escam propriamj, jy I per quatuor, geu quatuor per tres duciums, ad duo*
jMortem carnis esuriret. Dominus quippe nosler adj denarium peVveniiiius.Sed nos quia superno inunei e
humani generis redemptionem veniens, assumpsitt Veritatis piaedicamentapercepiuius, haeciixa scieiui.c
corpug, ui anUquus hogtis in eo quasi suam escaraA alliludine despiciendo calcamus; hoc proculdubio
uiortem caruis appeteret. Quam mortem duunin ilio0 inconcussa fide retinentes,.quia quos Spiritus gratiae
jujuste appeliit, nos, quosquasi juste teuebat, ami- septiformis repteverit, pefiicit, eisque tion solum
fi.it.Anlequam autem malignus spiritus Redemptorem Q Trinitatis notitiam, sed eliam virtutum quatuor, id
nostrum per mortem appeteret, cum eum miraculis g est prudenliae, temperantiae, fortitudinis el juslitiau
cpruscare congpiceret, clamabat, dicens : Scimus qui ,j operationera praebet. Qui in ipsisquoque quos ingre-
*ts, Sanctus Dei. Qui haecdicens, cognoscendo Dei |j ditur, suis quodammodo parlibus augetur, dimi et
JTihum, pertimescit et formidat; sed Umen vim su- per TriniUlis notiliam quatuor virlutum actio accipi-
pernaa pielatis ignorans, nonnunquam, dum passibi- i_ tur, el per actiouem virlutura quatuor usque ad
iem considerat.hominein puruni puUt. uianifesUiii Trinitalis speciem pervenitur. Et apud
nos ergo septenarius perfectus est, sed longe dissi-
"Ap.. VII. — Et comminatusest Jesus immundo spiri- :" militer, quia plene et non inaniter in duodenarium
tui, ttkens : Obmutesce, et exi de homine. Et dis-'"
cerpens wtm spiritus immundus, et exclamans voce surgit, dum et per fidem opera, et rursurn per opera
e perficit iiJein. Sancti quoque apostoli graiiaesepti-
magna,exiii ab eo (Marc. i, 25). fonnis spiritu iraplentli, duodecim suntelecti, q«i»
(Homil. 12, in Ezech., n. 24.) Ciini aliquis terrenaa in quatuor mundi partibus Trinitalera, quaeDeuseat,
Coutemnere et coeleaia coeperit amare, anliquus is inuoiescere miUebantur. Duodecimergo electi suni;
H8I ALULFI EXPOSITIO VET. ET NOV. TEST. - SUP.EVANG, SEC. MARCUM. 1182
ut eliara ex ipsius,numeri ralione causa elaresceret JA sexaginla bonorum operum perfectio designatur. Quod
rjuodper quatuor infima tria summa prcedicarent. eUam aperte Dominus in Evangelio designat, qui ciun
— Pe- parabolam seminanUs exponeret, djxit: Aliua cecidit
UAP.X. Et imposuit Dominus Simoni nomen in lerram bonam, et dabat fructum ascendentemetex-
trtts, et Jacobum Zebedmi, et Joannem fratrem crescentem,etafferebal unum triginta,unumsexaginta,
Jucobi vocavit Boanerges, quod est filii tonitrui; et unum centum. Fructus enim terraebonaetriginta af-
et Andream, et Phitippum , et Barlholomceum , et
et Thar fert, cura mens perfectionem fidei, quae est in Trini-
et
Matthmum, Thomam, et Jacobum Alphmi, tate, Sexaginta affert, cum bonae vitac
el Judam lscario- conceperit.
dmum, et Simonem Chananmum, opera perfecta protulent. Centum vero affert, cum ad
tem, qui tradidit illum (Marc. 111,15). aeiernae vilae contemplalionera profecerit. Sinistra
(In exposit. B. Job, lib. xxix, num. 49.) Aliquando eniin nostra est vita praesens, dextera vero est vita
in tonitruo ipse incarnatus Domiuus liguratnr, qui venlura. Et recte per centenariura numeruni aetern.c:
ex anliquorum Patrum conveniente prophetia ad vitae contemplatio designatur, quia curo post. triginla
nolitiam noslram quasi ex nubium concursione pro- ac sexaginta ad centesimum numeruin pervenimus,
Jatus est. Qui inter.nos visibiliter apparen», ea qurje ideni centenarius numerus in dexteram transit. Fides
guper nos erant terribiliter sonuit; unde et ipsi sancti et operatio adhuc in sinistra est, quia hic adhuc |io-
apostoli de ejus gratia generati, Boanerges, id est siti, et credimus quod non videmus, et operainur
Ulii (onitrui, sunt vOcati. Aliquando auiem tonitruus ul videamus. Cum vero se animus iu coiiteniplalio-
ipsa ejus praedicatioaccipitur, per quam supernorum nem aelernae viiae suspenderil, quasi ad dexteram
judiciorum terror audilur. manura computus pervenit.
CAP.XI. — Exiit seminans ad seminandum. Et dum ' CAP.XV. — Qui habet aures audiendi, audiat
seminat, aliud cecidilsecus victm, et volucrescome- (Maro. iv, 9).
derunt ittud (Marc. iv, 3).
(Homil. 14, in Ezech., n. 2.) Sciendum quia ocufl
(In exposit. B. Job, lib. xix, num. 2.) In Scriptura et aures corporis adsunt etiam carnalibus, eisque
sacra volucres aliquando in raalis, aliquando in bono sunt in usu rerum quse corporaliter videntur : oculi
dantur iulelligi, quia per eas polestates designantur vero et aures cordis solumniodo spiritualium sunt,
aereae, nonnunquam bonoruni sludiis adversae. qui invisibilia per intellectum vident, et laudem Dei
Unde Veritatis ore dicitur quoniara granum quoJ sine sono audiunt. Has oronipotens Deus aures quae-
sccus viam cecidil, venerunt volucres et comederunt rebat, cum diceret: Qul habet aures.audiendi, audiat.
illud; quia iiiinirum maligni spiritus humanas mentes Quis namque in illo populo tunc esse poterat qui
obsidentes, dum cogiutiones noxias ingerunt, ver- aures torporis nou haberet?sed dum dicitur: Q»i
bum vit;e a memoria evellunU habet aures audiendi, uitdiat, aperte monstratur quod
CAP.XH. >—Aliud cecidit super terram, el slalim orto illas aures quaereret quas omnes haberc non po-
sole exaruit (Marc. iv, 5). terant.
<Inexposit. B. Job, Iib. xxxiv, num. 25.) In Scrip- CAP.XVI.—SicestregnumDei, quemadmodumsihomo
tura sacra , cum sol figuraie ponitur, aliquando per jaciat sementem in terram, etc. (Jforc. IV, 26).
eumpersecutio designatur, sicut Veritas in Evangetio fln exposit. B. Job, lib. xxn, num. 46; Homil. 15,
dicit quod nata sine radicibus semina, orto sole, in Ezech., n. 5, 6.) Electus quisque a rudimehli sui
aruerunt, quia videlicet verba vitae in corde terre- Q j tencriludine prius inchoans, ad robusta postmodum
norum hominum temporali niomento virenlia, super- et fortia convalescit; quod aperte Dorainus in Eyau-
veniente perseculionis ardore, siccanfur. Aliquando gelio suh messis nomine demonstrat, dicens : Sic est
etiam per soleni intelligeniia, et acumen sapientiuin regnum Dei, quemadmodum sijacial homo semenlem
cltsign ilur, sicut per comparalionem ad Salomonein in terram, et dormiat: et exsurgat nocte ac die, et
dicitur : Sapiens ut sol permanet, stullusut luna mu- semen germinet, et increscat, dum nescit ille. Cujus
tatur (Eccles. xxvu, 12). nimirum semiuis incrementa denuntians, adj'unjj;it:
CAP.XIII. — El aliud ceciditinter spinas, qum Vltro enim terra fruclificat prtmum Iterbam, detnde
suffocaveruntillud (Marc. iv, 7). spicas, deinde frumentum plenum in spica. Cujus Et
pro-
fectus quoque etiam finem.subro^at, dicens : cum
(In exposit. B. Job, lib. vn, num. 39; homil. 15, ex se produxeril fruclus, statim miltil falcem, quoniam
in Evang., n. 1.) Sunt pleri.jue qui jam aliena non venil tempus messis. Ecce Veritatis voce per quali-
appelunt, et ab hujus mundi jtirgiis, inchoaio quietis tates fiugum distihcta sunt incrementa ineriloium.
amore, dividuntur, erudifi in sacris eloquiis sitiunt, Ait enim : Primum herbam, deinde spicas , deinde
vacare supernis conti-mplalionibus concupiscunt, plenumfrumentum in spica. Semen igitur horao jaciat
nec tamen perfecta animi Jibertate cnram rerum in terram, cum cordtsuo intenlionem inserit bonam;
familiarium deserunt. Cui saepe dura' licite seiviunt, et postquam semen jaetaverit, dormit, quia in spe
etiam illicilis hujus mundi jurgiis iraplicantur. Cum- boni operis quiescit. Necte vero exsurgit ac die,
que terrenas res studiose tenere desiderant, eordis quia inter adversa et prospera proflcit. Et semen
requiem deserunt quam qurjerebaut. El cum substan- germinat el crescit, dum ille nescit; quia dum adhuc
tia fugiens contitiua provisione protegitur; conceplus D ] metiri incrementa sua non valet, semel concepta
in animo divinae scientiae sermo dissipatur, qttia, virlus ad profeclum ducitur. Et ultro lerra fructili-
juxU Veritatis sententiam , obortuhi sefnen spinrje cat, quia , praeveniente gratia, mens hominis spon-
opprimunt, cum verbum Dei a niemoria irnportunae Unea ad profectum boni operis surgit. Sed haecea-
terrenorum sollicitmtines tollunt. Verilas quippe dem lerra priraum tterbam, deinde deinde
dicit: Solticiludo smculi istius, et fatlacia divitiarum plenum frumentum producit in spica. Herbam quippc spicam,
suffocatverbum^elsine fructu efficitur. Divitiaefallaces produeere est inchoationis bonae adhuc teneriludi-
sunt quae diu nobiscum permanere non possunt. nem habere. Ad spicam vero herha pervenil, cum
Fallaces sunt quae nostreemeniis iiiopiam non expel- se virlus animo concepta ad profectum boni operis
littit. Solae autem veraedivitiae sunt quae nos divites Plenum vero frumenlum in spica friieti-
virtulibus faciunt. pertrahit.
ficat, qttando jam in Untura virtus proficit, ut esse
CAP.XIV. —Et aliud cecidil in lerram bonam, et rebusti et perfecti operis possit. Sed cum ex sepro-
afferebat fructum tricesimum(Marc. iv, 8). duxerit fructus, statim mittet falcem, quoniam adest
tempus niess s. Oranipotens enim Deus, producto
in
(Homit. 17, Ezech., n. 12.)'Senarius numerus
ideo perfectus esse dicitur, quia sexto die perfeeit cum fructu, falcem mittit, et messem suam desecat, quia
omnia opera sua Deus. Quod vero peccalori legem unumquemque ad opera perfecta perduxerit,
ejus teroporalero vitam per emissam senteiitiam m-
dedit, quae in deceiu praeceptis scripta est, et sex ut granum suum ad horrea coslesliaperducat.
decies ducta in sexagenarium surgunt, recte per ciclii, Cum iiiitur desideria Jma concipiiuus, semeii in
1183 APPENDIXAD S. GREGORIIOPERA OMNIA 1184
terram mittimus; cum vero operari recta incipimus, A \ 60.) Aliudest Dominumcognoscereper fidem, atque
herba sumus; cum autem ad profectum boni operis aliud per speciem; alind est invenireper credulitalein,
crescimus, ad spicam pervenimos; cuin iii ejusdem aliud per contempiationem. Ex qua re agitur ul om-
operatione perfeclione solidamur, jam plenum fru- nes electi eura quem lide cognoverunt videre quoque
nientum in spica proferimus. Herba elenim Petrus perspeciem anhelent, cujusamore fragrantes acstuaut,
fuerat qui passionis tempore per amorem Dominum quia dulcedinis ejus suavilatem jam in ipsa suae fidei
sequens, hunc confileri anle vocem ancillaetimebat. certitudine degusUnt. SeJ qui contemplationisarcem
Erat enim jam vUiditas in mente, quia credebat tenere desiderant, prius se in campo operis exer-
omnium Redemptorein; sed valde adhuc flexibilis, ceanl, quia primum est tempus actionis extremum
pede conculcabalur timoris. Jam quidem per devo- contemplationis. Unde necesse est ut perfectus quis-
tioiiem viridis, sed adhuc per infirmitatein t.enera, que prius virtulibus mentem exerceat, et postmodum
cum ab anciilae subito unius flatu sermonis inflexus haec in quiete contemplalionis abscondat. Hinc est
est. Jain in spicam surrexerat, quoniam eum quem enim quod in Gerasenorum regione is quem legio
moriturum conliteri limuerat, nunlianle angelo, vi- daemonumDomiuojubente dereliquil, ad Salvatoris
ventem in Galilaeavidebat. Sed ad plenum granum sui pedes residet, verba doctrinaepercipit, et de re-
in spica pervenerat, quando venienle desuper Spi- gione sua simul discedere, et cum salulis auclore
ritu, et suam mentein in illius amore roborante, ita esse concupiscit; sed tamen ei Veritas ipsaquaesalu-
solidatus est, ul vires persequentium caesus despi- tem contulit, dicit: Revertere primum in domum
ceret, et Redemptorem suum inler ftagella libere luam, et narra qttanta libi (eceril Dominus (Ibid., 19).
praedicaret, et persequeniibus principibus resisleret, B Amanti adhuc dilalio iinponilur, ul ex dilali amoris
dicens : Obedire oporlet Deo , magit quam hominibut desiclerio meritura relribtilionis augeatur. Fit enim
(Act. v, 29). Plenuni fruinenlum inventus esi, quando nobis omnipolens Deus ttulcisin niiraculis, ct tamen
in tritura persecutionis lot verbera pertulit, et tamen in sua celsitudine manet occullus, ut quaedam mon-
nequaquam palearum more imminulus est, sed gra- strando de se, occulta nos inspiratione in suo amore
num permansit. Nullus itaque qui ad bonum propo- succendat, et tamen in abscondendo majestatis suas
situm adhuc in mentis teneritudine esse conspicitur, gloriam, amoris sui vim per aestumdesiderii augeat.
despiciatur, quia frumeiituni Dei ab herba incipit Quid autem nomine domus, ad quam sanatus reverli
ut granum fiat. Paulisperquippein unaquaqueauima, praecipitur,nisi conscientia designatur, in qua habi-
utiladicain, intern:» gratiae hunior exuberat, ut tamus contractando quid agamus ? Reverlere igitur,
herba in frugera crescat. Nemo igitur quemlibet ei dicilur, in domum tuam, et narra quanta fecerit
proximum, ctini adhuc beibain videt, de frumento Dominus; id est a peccati jam vitio securus ad con-
desperei; ab herbarum quippe loliis, quaehuc illuc- scienliain revertere, et in vocem praedicationisexci-
que molliler delluuul, suigen.ia trugum semina soli- tare. Cum eniin quamlibet parum de divina cogita-
danlur. tione percipimus, redire ad huraana jain nolumus,
CAP.XVII. — Simile est regnum Dei grano sinapis., et proximorum necessiiatibus onerari recusamus.
quod acceptum hoinomisit in hortum suum, et cre- Quieiem conleinplationis quaerimus, nihilque aliud
vil: el faclum est in arborem mttgnam, et volucres nisi hoc quod sine labore reficit, amamus; sed sana-
catli requieverunlin ramis ejus (Marc. iv, 31). los nos Veritas ad tlomum millit, et narrare quaeno-
(In eXposit. B. Job, lib. xix, iium. 3.) Ipse quippe r biscuin acta suut praecipit; ut videlicet prius meni
est granum sinapis, qui in horti sepultura plantalus, ( exsudet in opere, et postmodura reiici debeat per
arbor magna surrexit. Granuin namque fuit cum mo- contemplaiioiiem.
reretur, arbor cum resurgcret; granum per huniiii- CAP.XX.—Turbm te comprimuntetafftigunt (Marc.
Ulem carnis, arbor per potenliam niajestalis, gra- v, 31).
IIIIIII,quiavidimuseum^ et nonerat aspectus(Isa. LIII, B. Job, lib. xxix, num. 43; lib. m, num.
arbor, speciosusforma prm filiis hominum (In exposit.
2); quia 37.) Carnales inlra sanciam Ecclesiamea quaeconli-
(Psal. XLIV , 3). Hujus arboris rami sancti sunt prae- tenent vivendo non exhibent, et fldem quam
dicalores. Et videaraus quam lale tendanlur. Quid tendo se asserunt premunt potius quam venerantur,
enim de eis dicilur : In omnemterram exivit sonus lenere dum sua magis illius nomine quam ejus adipisci lucra
eorum, et in fines orbis lerrm verbaeorum (Psal. xvm, Etecti autera dum servarefidei meritum
5) ? In istis ramis volucres requiescunt, quia sanctae concupiscunt.
animae, quae quibusdam virtutum pennis a terrena rectis operibus curant, ad anctoris sui notitiam inter
se in eorum diclis et consoU- [ reproborum tumuttus appropinquant. Quod bene in
cogitaiione sublevant, Evaugelio in muliere sanguinisfluxu laborante signa-
lionibus ab hujus vitae fatigalione respirant. tum est, quae premente turba sola Dominum letisUt.
CAP. XVIII. — Si ejicis nos, milte nos in gregem De qua cum Dominus diceret: Quis me letiyit ? Pe-
porcorum(Marc. v, 12). trus ratiocitiando respondit: Turbmte comprimunt,ei
(In exposit. B. Job, lib. xxxu, num. 50.) Absque' affligunt, et dicis : Quis me teliqit ? Sed audire caitsas
concessione oinnipotentis Dei, nullam maligniis spi- verae ralionis meruit, cum ei Dominusdixit: Tetigit
ritus contra hominem haltet poleslatem, quia, atte- me aliquis, nam el ego novi virlutem de me exisse.
sUnle Evangelio, describitur quod nec iuaiiere in1 ,D Ecce turbae premebant Dorainuin, e.l tanien sola te-
'
obsesso hoininc poluit, nec rursus invadere bruta1 llgit quae ad illuni humiliter venit, quia multi niini-
animalia non jussos praesumpsit. Ipsi enim Redem- rum eliaiu in sancta Ecclesia reprobi veriuiera co-
ptori nostro a legione quaehominem tenebat dictum| gnoscendo premunt quam bene vivendo tangerti
est: Si ejicis nos, milie nos in gregemporcorum. Qui' negligunt. Premunt et longe sunt, quia divinam no-
hanc et ab homine expulit, et in porcos ire eosque> tiiiam professionibiis sequuntur, moribus fugiunl.
in abyssum niitlere concessit. Ex qua re colligitur\ Premunt, inqutm, sed longe suut, qui eide/n fiJei
quantaeinfirmiuiis nosler adversarius exisial, cui si' quani loquendo astruuiil, agendo contradicuiu. Multi
poieslas suniina licentiam non praebet, grassari nec; ergo Dominumcomprimunt, et una Ungit, quia car-
in porcos v.ilel. Qiamlo ergo iste sua sponte nocere- nales in Ecclesia eum coinprimunt a quo longe sunt,
factis ad Dei imaginem hominibusaudeat, de quo' et soli Ungunt qui huic veraciter hnniiles adjungun-
uimirum constat quod non jusstis contingere nec por-: tur. Turba igitur preiuit, quia multitudo carnalium,
cos pracsumat? Uli ergo nosnecesse est spoute subdi' quo intus admiltitur, eo gravius toteratur. Premit et
cui et adversa omnia subjiciunlur in vita, ul lanto> non Ungit, quia iraportuna est per praeseniiam, el
nostris hostibus potentiores simus, quanto cum au- absens per viiam. Carnales itaque, quo verbis pro-
ctore oinniuinunum efficimur per humiiiUiem. le-sae lideiin Ecclesia sunt, eo bonos incorreclis sulg
CAP.XIX. — Reverlere primum in domum tuam, etI moribus pejus preinuiil. Nonnunquaraeniin pravis
narra quanla libi fecit Dominus(Marc. v, 19). nos sermonibus, noiinuuquam vero solis perversij
(lu exposit. B. Jjli, lib. xvi, n. 35, et I. vi, nuin. raoribusinsequunlur. Suadent namquealiquandoquao
 1185 ALULFI EXPOSITIO VET. ET NOV. TEST. — SUP. EVANV. SEC. MARCUM. 1I8(J
tenent, aliquando vero etsi non snadeant, praebere> A CAP.XXIH.—Date iltis vosmanducare (Marc. vi, 37).
tamen iniquitatis exempla non cessanl. Qui igilur ad (In expogit. B. Job, lib. xxvn, num. 22.) Per prac-
mala nos vel verbis, vel exemplis illiciuul, profecto, dicatoressanctosatidientiumsubjeclorum
persecutoreg nostri sunt, a quibtfs tentationum cer- Dominus jejuna corda
tamina sumimus quae saltem in corde vincamus. pascit, sicut de populis esurientibus disci-
pulis conquerentibus respondit Dominus, diceus: Dale
CAP. XXI. — Resuscitavit\Jesus filiam principis illis vos manducare. Quod sic tunc eorum manibus
(Marc. v). factum esse credimus, ut hoc eorum verbis quotidie
(In exposit. B. Job, lib. xvm, num. 68.) Cum mirai cum lieri sine cessatione videamus. Hoc enim agit Petrus,
ope pietatis ad cor Veritas venit, prius ab eovirlutum
cogita- per Epislolas loquitur, ut verbi pabulo corda
tionum carnalium aestus ejicit, et post in eo l nostra maie jejuna saticntur; hoc Paulus, boc Joan-
dona disponit. Quod bene nobis sacra Evangelii bi- nes per Epistolas loquentes operantur, ut inentes
storia innuit, in qua dum ad resuscitandam filiaml nostraesacramenta ccelestia percipiant, et inediaesuae
principis invitalus Dominus dueeretur, prolinus ad-*- fastidium quo moriebantur vincant.
ditur: Et cum ejecta esset turba, inlravit, et tenuil ma- CAP.XXIV—Et discubueruntin partes, per centenos,
mm ejus, et surrexit puella. Foras ergo lurba ejicilurr etper quinquagenos(Marc. vi, 40).
ut puella suscitelur, quia si non prius a secretioribus
cordis expelliiur imporluna saccularium multiludo, Ecclesiaein (In exposit. B. Job, lib. xvi, num. 68.) Diversae
curarura, anima', quae intrinsecus jacet mortua, non, tholicani faciunt, singulis mundi partibus positce unam ca-
in lideles omnes de Deo recta
resurgit. Nam dum se per innuuieras lerrenorum de- „ sentientes concorditerqua vivunt. Hcnc namque in Evan-
sideriorum cogitationes spargit, ad considerationem, "
sui sese nullatenus colligit. gelio Dominus per conviventium populorum, et per
locorum dislinclionem concordiam designavit, cum
CAP.XXII. — Uerodes decollavitJoannem Baptistam1 satiaturus de quinque panibus populos, quinquagenos
(Marc. vi). per turmas, vel centenos discumbere praecepit; ut
(Epist. 64,1. xi, in Resp. ad intcrrogat. el in ex- videlicet turba fideliura escam suam, et locis disjun-
posit. B. Job, lib. xm, n. 41, et 1. m, n. 11. Ini cta el moribus conjuncta perciperet. Jubilaei quippa
Ezech. I. n, hom. 3, n. 21.) Cuni cognata miscerii requies, quinquagenarii numeri mysterio continetur,
prohibitum est, quia per conjunctionem prioremi et quinquagenarius bis ducitur, ut ad cenlenariuni
caro fratris fueril facla. Pro qua re eiiam Joannesi perducamr. Quia ergo prius a malo quiescitur opere
Baptista capile truncatus esl, et sancto martyrio co- ut post anima plenius quiescat in cogiUtione, alii
ronatus. Cui non est dictum ut Christum neg-iret, et quiuquageni, alii autem centeni discumbunt; quoniam
tatiien pro confessione occisus est, sed quia idem sunl iionnutli qui jam a pravis actibus babent requieai
Dominusnoster Jesus Chrislus dixerat: Ego sum Ve- operis, et sunt nonnulli qui perversis cogiutionibug
ritas (Joan. xiv, 6), quia pro veriute Joannes occisus superatis habent jam requiem mentis.
est, videlicet et pro Christo sanguineni fudit. Quis CAP. XXV. — Abiit in montem orare (Marc. vi, 46).
autem non obslupescal quod pr.cvalere perversi con-
tra bonorum iiinocentiam permittuutur ? cum Hero-. (In exposit. B. Job, lib. vi, num. 56.) Non esl
perfectus pncdicator qui vel propter contemplatioiiis
dias apud lemulentum regem saltatu filiacobtinet ut' sluitium
caput amiciSponsi, prophetae et plus quara prophetae _ instaniiaiii operanda negligit, vel propter operationis
ante ora convivantium in disco deferatur. Non enim ( contemplantia poslponit. Hinc est quod
sine gravissima admiialione perpendo quod ille pro-,'-' ipsa Veritas per susceptionem noslrae humaniutis
nobis in monlem per noctem orationi in-
phetiae spiritu intra matris ulerum implelus, atque haeret, ostensa, miracula per diem in urbibus exercet, ut per-
ut ita dixerim, priusquam nasceretur renatus, ille fectis innuat
amicus Sponsi, ille quo inter natos mulierum nemo\ vitam amore praedicaloribus,fundilus quateni.s nec activam
major surrexit, ille sic prophtta ut plus esset etiam contemplationisspeculalionis deserant, nec
quam propheta, ab iniquis in carcerem mittitur, et conlemnant, sedgaudia penitus operationis nimietate
pro puell.e salUlu capile truncatur, et vir taniae occupati erga proximos quieti contemplantes sorbeant quod
sanctiutis pro risu turpium moritur. Nunquidnam iando loquentes refundant. Specu-
credimus quid fuisse quod in ejus vita illa sic despe- ad utiltialem quippe in Dei amorein surgitur, sedpratdicando
cta mors tergeret ? Sed quando ille vel in cibo pec- charitas mirabiliter proximi reditur. Tunc autem ad alu
cavit, qui locusUs solummodo et silvestre mel edit? se misericorditer attrahit surgit, cum ad ima proximorum
et hene descendit ad
Quid Deo vel de qualitate sui tegminis deliquit qui infima, eo valenter recurrit adquo summa.
camelorum pilis corpus operuit ? Quid de conver»a-
tione sua ollendere potuit qui de eremo non recessit? CAP. XXVI. — Adducunl surdum el mutum, el de-
Quis illum loquacitatis reatus polluat qui disjunctus precabantureumut imponereteimanum(Marc.\\i,5i).
longe ab hominibus luil ? Quando illum vel silentii 10, in Ezech., n. 20.) Aiidimusverba Dei
culpa attigit qni ad se venientes tam veheraenter in- si (Homil.facimus, et tunc ea proximis recte loquimur, cum
crepavit, dicens: Genimina viperarum, quis vobisde- prius ipsi fecerimus. Quod bene Marcus evangelisU
monslravit fugere ab ira ventura (Matth. m, 7) ? Quid cum facium Domini niiraculum narrat,
est quod Dei voce Joannes laudalur, et tamen pro pConliMiiat,
I dicens : Adducunt uutem surdum et mutum, et depre-
temulentae verbis in saltationis praemium moritur ? cabantur ut imponerelilli manum. Cujus ordinem
Quid est quod omnipotens Deus sic vehementer in curationiseum, insinual, dicens : Misit digitos suosinau-
hoc saeculodesplcit quos sic sublimiter ante saecula riculas
elegit, nisi boc quod pietati fidelium patet, quoniam piciens ejus, elexspuens tetigit linguam ejut, eltut-
idcirco sic eos premit in infirais, quia videt quomodo in cmlum ingemuil, et ait illi: Effeta, quod
remuneret in summis, et foris usque ad desjiecta de- esl, adaperire. Et slatim apertm sunt aures ejus , et
solutumest vinculumlingumejus, et loquebatur reele.
jicit, quia intus usque ad incomprebensibilia perducit? Quid estenim quod Creator omniura Deus, cum sur-
Hiuc ergo unusquisque colligat quid illic sint passuri dura et mutum sanare
voluisset, in aures illius suos
quos reprobat, sihic cruciat quos amat; aut quoraodo digitos misit, et exspuens linguam ejus teligit ? Quid
ferientur qui in judicio arguendi sunl, si sic eorum nisi dona sancti Spirilus
vita premilur qui ipsojudice teste laudanlur. Si igi- per digitos Redemptoris,
tur errantibus hujus raundi potentibus, fralres cba- designantiir? Unde curo in loco alio ejecisset daeino-
: in digito Dei eiicio dmrnona, pro-
rissimi, libere loqui decernimus, Joannis auctoritas nium, dixit inSivos reanum
ad animum reducalur, qui, nequitiam Herodis repre- re fectopervenit Dei(Luc. xt, 20). Qua de
heudens, pro verbi rectitudine occidi non timuil. Et in spiritu per evangelistam aliud dixissedescribiiur : Si ego
Dei ejicio dmmones,profcclopervenit in vo*
quia Christus est veritas, ipse ideo pro Christo, quia regtmm Dei (Matth. xu, 28). Ex quo ulroque loco
pro veritale. animaiu posuit, colligitur quia digitus spirilug vocatur. Digitos igitur
1187 APPENDIX AD S. GREGORII OPERA OMNIA. U8S
iu auriculas mittere est per dona sancti Spiritus men- A .4 necesse est ut largioribus cibis doctrinae satienlur,
lem surdiad obediendum aperire. Quid est vero quod quanto fessi majoribus vitiis veneranl.
exspuens linguam ejus tetigit ? Saliva nobis est ex CAP.XXVIII.— Video homines arbores am-
in tanquam
» bulantes (Marc. vm, 24).
dre RedeiUptoris accepta sapientia eloquio divino,
saliva quippe ex capile defluit in ore. Ka ergo sapien- Sunt quacdam contemplativae vilae quae per quas-
lia quae ipse est, dum lingua noslra tangilur, mox dam motlo
ad praedicationis verba formatur. Qui-sus_piciensin stint in ipsaimagines videntur, ut postmoduin sicut
sua virtute t-t natura videantur. Nam
coclumingemuil, non quod ipse necessarium gemilum Paulus ait : Videmustvmc per speculum in
haberet qal dabat quod postulabat, sed nos ad eum lunc aulem mnigmate,
ad
facie [aciem (I Cor. xm, 19|. Et caecus
gemere qui ccelo pracsidet docuit, ut aures noslracper cum iinpositione maniiiun Redemptoris jani lumen
donasanctiSpiriiusaperiri, et linguapersalivam oris,
irl cst perscientiam divinx Iocutionis, solvi delieat ad recipere ccepisset, requisitus est quid vidertt; tt
v rba proedicationis. Cui mox Effela, id est adape- dantes. aspiciens ait : Video homines velut arbores ambu-
et staiim sunt aures , el Homo quippe nalura rationalis est, arbor au-
rire, dicitur; apertae ejus leni nec sensibilis est, nec vivit. Et quid iste illumi
solutwn est vinculuin linguaeejus. Qua in re uotan- natus caecusrigniticat, nisi genus huroanuni ?Cui cuui
dum est quia propter dausas aures dictum e.-t, ada- Dominus contemplationis oculos aperit, priug quac-
perire; sed cui aures cordis ad obediendum aperlae dam in aenigmale conspicif, ul poslmodura itla vera
fuerint, ex subsequenti proculdubio eliam liuguae et rationabiia coelestium agmina, sicut sunt posita,
ejus vinculumsolyetur, ut bona quaefecerit ipseetiam |
facienda aiiis Joqualur; ubi et bene additur : Etlo- B aspiceret. Unde el illic subdilur : Deindeiterum im-
recte. Ule enini recte loquitur qui prius obe- I' posuil manus super oculos cjus, et cmpit videre, et
quebatur restilulus est, ila ut videret clare omnia. Prius itaque
diendo fecerit quaeloquendo admonet esse facienda. per specuium vidit et siiuilitudiiiem , ut postmodum
CAP.XXVII. — Misereor super lurbam (Marc. vm, 2). clare videret—et perfecte.
CAP.XXIX. AssumpsilJesus Pelrum (Marc. IX, 1).
(Homil. 21, in Ezech., n. 21, 22.)Oportet ut pra-
dfcatores in peccato positis praedicent, etcum jam, conversi (In exposit. B. Job, lib. xxiv , num. 29.) Noviler
festi- prius suavitatem securitatis senliunt, piius
coeperint peccata relinquere et ad innocentiamincre- pacis quiele nutriunlur; post cognitara vero dulce-
nare, necesse est ut erga eos in ore doetoris dinem Uinlo jara tolerabilius tentationum certamina
menta praedicationis excrescant, et qwbusdam doc- sustinent,
trinae suse verbis tanto veheraentius insislat, quanlo, anient. Undeet quanls in Deo allius cognovere quod
cos gravins cecidisse considerat. Libet inter haec ad^ claritatem transligurationis Petruspriusinmontera ducitur, prius
dominicae conlemplatur,
niedinm Evangelii vertia dedueere, cujas sacra his- et lunc derauiu tentari ancilla interrogante
toria per hoc quod factura miraculum narrat miraj lUur (Matth. xxvi), ut per tenutionem factusperiuit- sibi ex
quac quotidie aguntur denuntial. Nam cum fessi ett
Dominum s inlirmiuie conscius, ad illud flendo et amando re-
jejuni ad populi convenissent, dtscipulis curreret vidisset; et cuni eura limoris unda
Dominus dicit: Misereor super turbam, quia eccejam„ peccati inquod pelagus raperet, esset prioris dulcedinis
triduo tusliuent me, nec habent quott manducent: et si.j anchora quje reiineret.
dimiseroeosjejunos in domum suam, deficienl in via : CAP. XXX. — Et vestimenta
quidam enim ex eis de longe raultitudovenerunt. Turba Domi- ejus facta sunt candida
iiuin niduo sustinet, quando fidelium pec--C* sicuCnix (Jlfarc. ix, 2).
eaU quae perpetravit per poenitentiam declinans, adi (In esposit. B. Job, lib. xxxii.num. 8.) Dominus
Doniinuin se in opere, in locutione et e
cogitatione sanctis omnibus quibus dictum est, Vos estis tux
convertit. Quos dimittere jejunos in domum suatna munrfi (Matlh. v, 14), in illa aeterna gloria vestietur.
Domtnus non vult, ne deficianl in via, quia videlicet1 Unde et per Evangelium dicitur quia transligurato in
ronversi peccalores in praesenlis vitac via deficiunt,> monte Doinino , vestimenta ejus facla sunt candida
gi in sua conscienlia sine doctrinae suaepabulo cliinit- f'- sicut nix. In qua transfiguratione quid aliud quam
in
luntur. Ne ergo lassentur bujus peregrinationis iU- resurrectionis ullimac gloriae nuntiantur ? In monle
'•
nere, pascendi sunt a doctoribus sacra adnionitiotie. enim vestimenta ejus sicut nix facta sunt, quoniam
Sicut alibi de esurientibus plebibus apostolis praece- in supernae claritatis culmine orones sancti luce ful-
pil, dicens ; Date itlis vos manducare.inEtvia. rursum •: gentes justiliae ei adhrjerebunt.
Noto dtmiltere eos jejunos, ne deficiant Ac si
diceret: I11praedicaiione vestra verbum consolalioniss CAP. XXXL — Faciamus Itic tria tabernacula, libi
unum , Moysi unum, el Etim unum. Non enim scie-
accipiant, ne a veritatis pabulo jej'uni remanentes, ( bat qutd diceret (Marc.tx, 4).
in hujus vilae labore succumbant. Valde aulem pen-
sanda est pia sententia quae processit ex ore Verila- 1- (In expos. B. Job, lib. viu, num. 91, 92.) Tabe.r-
us, qua dicitur : Quidam enim de tongevenerunt. Est >l naculuin construitur ut ab aestu corpus el Irigore de-
aliquis qui nil fraudis et nil carnalis corruplionis ex- fendatur. Quid ilaque hoe loco tabernaculi iioniine,
pertus, ad oiniiipoleniis Dei servitium festinavit. t. nisi aedificatio lerrense felicitatis exprimitur? Per
lsie de longinquo non venil, quia per incorruptionem n j. quam super se reprobi casura multipjicant, ul se a
• t iiiBoceniiam proximus fuit. Alius nulla impudici- praesenlis vitae necessilatibns quasi ab aestu et im-
1«, nuUis flagitiis inquinalus, solum autem conju- 1- bribus defendant. Honoribus enim excrescere am-
gitiiii expertus, ad ministenum spirituale conversus ts biunt, ne despecti videantur; terrena aggregando
esl. Neqne iste venit de longinquo, quia usug con- 1- exaggerant, ne inopiae frigore tabescant. Ubi ergo
jtmciione concessa, per illicila non erravit. Alii vero 0 mentis habitationem construuut, ibi procul dultio
post carnis flagitia, alii post falsa testimonia , alii ii tabernacula figunt. At contra justi gaudfiii in hac
posl lacta furta, alii post illatas violentias, alii post st terra despici, nec dolent se necessitatilius affligi-;et
perpelraU homicidia ad pcenitentiam redeunt, et ad id quia contra praesentia se adversa iton muniuni, quasi
omnipotentis Dei servitium convertunlur : hi vide- :- contra acstus el pluvias habere labeinaculum noiimt.
licet ad Deam de longinquo veniunt. Quanto etenim BI Hinc est quod attestante Paulo (Hebr. xi) Abrahahi
quisque ptus in pravo opere erravil, Unto ab omni- i- in casulis habitat quia habentem 'fundamenla civifti-
potente Domino Jongius recessit. Nam et prodigus iis tem quam supernus arlifex construxit, exspectat.
nlius qui patrem deserUit, abiit in regionem longin- 1- Unde et Petrus jure reprehenditur quia iiectfimi
quam in qua porcos pavit, quia viiia nutrivit. Den- n- nieiuis perfectione roboratus , veritatis cfaritateUl>,;
tur igitur alimenta eis eliam qui de longinquo ve- e- gnita, ligere tabernaculum in terra Conattrr; '3°'
niunt, quia conversis peccatoribus doctrinacsanclae ae niunitum sibi divcs ille tabernaculom cohst;
cibi praebeudisunt, ut in Deum vires reparenf, quas as qui dicebat : Anima, habes mutla bona r
in flagitiis amisenmt; quia srepe a doctoribus tanto lo amios mullos, reauiesce, comedeet bibe ^ *....>.,,_
1180 ALULFI EXPOSITIO VET. ET NOV. TEST. - SUP. EVANG. SEC. MARCUM. 119»
(Luc. xii, 19, 20). Sed quia tabernaculumaudivit ejus in A etiam quod plerumque eis quos cepent, tunc gravio-
VeiiUlis fundamento non subsistit, illico : res culpas ingerit, cum pratsentis vitaeterraino ilios
Stulte, hac nocle repetunt animam tuam abs te; qum propinquare cognoscit; et quos per InUia prava ce-
prmparasli, cujus erunt (Vers. xx). Vitaeenim fu- perii,ad finem deteriores reddil, ut ejus tenUmenta
gientis amatores, dum studiose se in praesentibus quo citius eessatura sint, eo valentius complcantur.
constrnere eonantur, ad aeternam repente peenam Quia enim suis pcenis eorum saUgit aequare suppli-
rapiuntur. cium, in eis ardentins ante mortem uititur oimtia
CAP.XXXII. — Elias venturus est, el restituet omnia exaggerare peccaU. Plerumque jam cor lnale subdi-
tura possidet, sed tamen divina iUumgratia repelliii,
(Mare. ix, 11). etmisericordice manus ejicit quem ad se captiva vo-
(Inexposit.B.Job.lib. xx, num. 66 ; homil. 12, in JunUs introduxit. Cumque a corde eipellitur, acrio-
Ezecb.; in exposit.B. Job, Iib.xi, num. 24.) Quamvis res inligere stimulos iniquitalum conatur, ut eos
ad ccelumraptus Elias esse perhibetur, mortera ta- , tentationum fluctus mens ab illo impugnata semiat
men dislulit, non evasit. Quts esl enim homo qui vivit, quos eliani possessa nesciebat. Quod bene in Evan-
ei non videbitmortem? Veniet itaque reslituturus om- gel o exprimitur, cum exire de homine spiritus im-
nia, quoniam ad hoc nimiruin huic mundo restitue- muntlus Dominojubeoie narralur. Nam cum daemo-
tur, ut et munera praedicaUonis impleat, et cantis niacus puer fuisset oblalus, scriplum est: Commina-
deblturosolvat. Sancta Ecclesiaquamvis nunc Jcnlccos tus est Jesus spiritui immundo, dicens: Surde el mute
amiserit, in fine lamen hujus saecuUdupliciter reci- spiritus, ego tibi prmcipio, exi ab eo, et ampiius ne
pil quando genlibus ad plenum susceptis, ad ejus introeas in eum. El exclamans, el mulium discerpens
lideni currere omnis quae tunc inventa fueril etiam " eum, exiit ub eo. Ecee non eura diseerpserat cum te-
Judaca consentil. Hinc naraque scriptiim est : Donec nebat, exiens discerpsit, quia nimirum tunc pejus
p'eniludo genliumintraret, et sic omnis Israel salvus CQgitationes mentis diianiat cum jam egresgui divina
fierel (Rom. xi, 25). Hinc in Evangelio Veritasdicit_: virtute compulsus appropinquat, et quem mutus
Elius venit, et ipse reslituel omnia. iNunceiiim ainisit possederat cuin clarooribus deserebat, quia plerum-
Israelilas Ecctesia quos convertere praedicando non que cum possidet, minora tentamenta irrogat; cum
valet, sed tune, Elia prsedicante, qnotquot invenerit vero de cor.le pellitur, acriori infesUtione perturbat.
colliget, quod amisit plenius recipiet. Ex plebequippe Hostis itaque cor hominis possidens, semper in ma-
Judaica quotquot inventi fuerint convertentur, etad litia ex posterioribus crescit; cor deserens , vefae-
EUae praedicationeramulti ex his qui tunc ex Judseis menlioribus stimulis percutit. Tanto
in inlideliute remanserint, ad cogiiiUoneui veiiUlis igitur quisquecogitationuin debet inilia tentationis fugere, quanto
redibunt, et DominumJesum jam nequaquam quasi finem ejus intelligit cilius solvi non posge. Supera-
puruiii honiinem coiUemneales, ejus diviniuti sein- hite namque est omue quod hostis initio suggerit, sed
naerere congandebunt. JudaU namque ante incarna- inde sequitur qnod vinci vix possit.
lioiiein Domini, eum esse veuluruiu crediderunt, et —
anounliaverunt, sedpostquamin earne apparuit, hunc CAP.XXXV. Et faclus est sicut mortuus(Marc.
esse negaverunt; et quem venluruni dixerant, prae- ix, 25).
seniem eoalcmpserunt, et nequaquam ea credendo (In exposit. B. Job , lib. x, num. 50.) Carnaiet
secuti sunt quae palres suosprsedixisse meminerunt. homines illos quasi mortuos depuUnt qtios nequa-
Eiias aulem veniens sicut per Maiachiam diciiur, quam secum vivere carnaliter pensant, qui scificet
*-
Reducet corda fitiorum ad patres eorum (Malach. iv, ea non habent quaeipsi habent veJ solummodo amant.
quoniam hoc de Donuno incipient filii inteUigere, Qui enim ab bujus mundi appetilu moritur, a terreiii»
«I:lia praedicante, quod patres eorum praedicavere» profecto mentibus omnimodo exstinctn sestimatur.
CAP.XXXttl.—Credo, Domine, adiuva incredulitatem Quod bene nostri miraculum Redemptoris signat,
meam (Mare. ix, 25). cuai ab immundo spirUu hominem liberat, de qno
scriptum esl: Clamans et multum diuerpen», exiit ob
(Mixtim ex lib. in
xxii,num. 49; exposit. B. Job.
et hopi. 15, inEzech. , n. 4.) Fides nostra ad per- eo , etmortuus factus est sicut mortuus : ita ttt multi dicerent,
est. Jesus autem tenens manum ejus,
fectionem suam quibusdani gradibus ducilur, quia quia eleravit eum, et surrexh. Velut mortims qttippe osten-
pars ejus prius accipituf ut in uobis poslmodum ditur qui a nialigni spiritus polestale liheratur, quia
perfecte compleatur. Hinc est quod Redemptori no- quisquis jain terrena desideria 6ufregit, vitam in se
stro a discipulis dicitur : Auge nobis fidem ( Luc. carnalis conversationis
xvn , 5), ut quaejam accepta per inilium Juerat quasi exstinguit, et mundo mortuus
graduum ad tionem veniret. Si apparet, quia possessore pravo qui per immunda de-
per augmeiita perfet sideria se agilabat caret. Quem multi mortuure di-
enim in credentis menle non proficeret, quidara ve- cunl,
niens ad Dominum qui curari volebat suum Ulium, carnalia quia qui spiritualiter vivere nesciunt, eum quj
bona non sequitur exstinctum funditns arbi-
et interrogatus an crederet, luinime dixisset: Credo, trantur.
Domine, adjuva incredulitaiemmeam. Pensale, rogo,
quod dicilur. Si credebat, cur incredulilatem dice- CAP. XXXVI. — Qui scandalizaverit unum de pusillit
bal ? Si vero incredulilatem habere se noverat, quo- islit(Marc. IX, 41).
ruodo credebat? Sed quia per occultam inspiratio- °
nem graliae meritorum suorum gradibus fides crescit, Ecclesia (Reg. pasior. part. i, cap. 2.) Nemo ampUus in
iino eodemque lempore is qiti iiecdura perfecte cre- ordinem nocet quara qui perversa agern, nomen vei
sanclitatis habet. Delmquentem namque
didciai, simuJ et credebat et incredulus erat. Adhuc hunc iiullus praesnmit, et in exemplum
ergo ascendebat ad iidemquam jam perceperat quijet culpa redarguere vehementer extendilur pro reverenlia
jain se eredere et adttuc ex increduUtate dubUare ordinis peccator honoratur. quando Indigni autem quiqne
clamabat.
CAP. XXXIV.— Commmatus esl Jetut tpiritui im- Unti reatus pondera fngerent, si Veritetis senientiam
sollicita cerdis aure pensarent, quse ait: Qui standa-
tnundo ( Marc. ix, 24). tizaverit unum de pusillis istis qui in me credunt,
B.
(In exposit. Job, lib. xxxn, n. 5$, 34.) Cura expedit ei ut tutpendatur mola asinaria in colte ejus,
antiquus hostis aliquem tentare incipit, prius quasi ei demergatur in profundummarii. Per molam quippe
consulens, blanda et illicita animo suggerit, post ad asinariam saecularisvit u cirenitus et iabor exprimi-
detectationem pertrahit, ad extremum per consen- tur, et per profundum maris exlrema damnatio desi-
sionem possidens , violenta peccandi consuetudine, gnalur. Qui ergoad sanctitaUs speciem deducins, vel
pcense insolubiliter constringit. Hinc est quod non- verbo caeterosdestruit yel exemplo, melius profecto
nulli peccata longo tempore perpetrata in semetipsis fuerat ut hunc ad mortem sub exteriori babilu terre-
ipsi reprehendunt, et hac ex judicio fugiunt; sed ria acla constringerent, quam sacra oflicia in culpa
viUre opere nec decertantes possuut. Sciendura est caieris Imftabilem detnonstrarent; quia nfmiruin li
1191 APPENDIX AD S. GREGORHOPERA OMNIA. H92
solus caderet, utcunque hunc tolerabilior inferniAA ait: Vidit Deus cuncta qum fecerat, et erant valde
poena cruciaret. bona (Genes. i, 31). Sed hoc solum bonura principa-
CAP.XXXVII.—Itemunde supra. liter bouum est per quod haecomnia quae bona sunt
non principaliter existunt; de quo bouo Veritas di-
fln exposit. B. Job, lib. vi, num. 57.) Quid per Nemo bonut, nisi unus Deus.
asinariam nisi actio terrena ? cit.:
inolam signatur Qnae CAP.XLI. —
dum colla mentis per slulta desideria constringit, Quam difficile qui pecunias habent, in
hanc in laboris circuitum mittit. Quid vero per mare regnum Dei introibunt (Marc. x , 23).
nisi prtesens saeeulumfiguratur? Sunt itaque nonnulli (In exposit. B. Job, lib. iv, praefat. cap. 3; Regul.
qui tluin terrenas actiones deserunt, et ad contempla- pastor. lii part., cap. 20.) Rarum valde est ut qui
tionis studium, bumilitale postposita , ultra vires auruin possident ad requiem tendant, dum per se-
intelligenlke surgunt, non solum se in errorem deji- metipsam Veritas dicit: Difficilequi pecunias habent,
chint, sed inflrmos quosque a gremio unitatis divi- intrabunl in regnum cmlorum.Nam qui liic multipli-
dunt. Qui igilur unum de minimis scandalizat, me- candis divitiis inhiant, quaealterius vitaegaudia spe-
lius ilii fuerat alligata collo mola aginaria in mare rant? Quod lamen ul Redemptor noster valde rarum
projici, quia nimirum pervergae menli expcdibilius et ex solo divino miraculo evenire posse monslrarei:
esse potuisset, ut, occupata mundo, terrena negotia Uoc, inquit, apud homines impossibile est,apud
agere et, quamper contemplationis studiaadmulto- Deum autem omnia possibilia sunt. Divites igitur ava-
rum perniciem vacaret. Sunt enim nonnulti inquieti ri, cum vel plura ambiunt vel obtinere cuncta quae
spiritus qui, duni plus exquirunt contemplando quam ambierint possunt, audiant quod scriptura est: Quid
capiunt, usque ad pcrversa dogmata erumpunt; et B £ prodest homini si totum mundum lucretur, animmvero
dum VeriUtis discipuli esse humililer negligunt, ma- sum detrimentum patiatur (Matth. xvi, 20 ) ? Ac si
gistri errorum liunt. aperte Veritas dicat: Qnid prodest homini si totum
CAP.XXXVIII.—Habetetal in vobit: elpacem habete 2uod extra est congregat, si lioc solum quod ipse est
inter vos (Marc. xxix , 49). auiuat.
CAP.XLIL — Facilius est camelumper foramen acui
(Mixtim ex homil. 8', in Ezech., n. 8, et Regul. transire quam divitemintrare in regnum cmlorum
past. part. n, cap. 4.) Sunt nonnulli qui dum plus
sapere quam est necesse studenl, a proximorum pace (Marc. x, 25).
resilinnt, dum eos veluthebetes slultosque contem- (In exposit. B. Job, lib. xxxv, num. 38.) Caraeli
nunt. Unde per semetipsam VeriUs admonet, dicens;: nomine Dominus in sacro eloquio exprimitur. Quia
Habete salin vobis, et pacem habeteinter vos. Per sal enim ad onera suscipienda sponte se camelus humi-
quippe designantur verba sapientiac. Sal quippe sine Jiat, non immerilo Redemptoris nostri gratiam de>
pace non virlutis est donum , sed damnationis aug- signat, qui in eo quod infirroiutis nostrae onera sus-
mentum. Quo enira quisqiie melius sapit, eo deterius cipere dignatusest, a potestatis suaecelsiludine spou-
delinquit, et idcirco inexcusabiliter raulto majus sup- te descendit. Unde per Evangelium dicit: Potestatem
plicium merebitur, quia si voluisset, prudenter po- habeo ponendi animam meam, et iterumsumendi eam:
luisset vilare peccatuin. Quigquis igilur habere sal et nemo tollit eam a me , sedego pouo eam(Joan.
sapientiae studetatque laborat.curet necesse est qua- x, 18). Et unde iterura dicit: tacilius est camelum
tenus a pace concordiae nunquam recedat. Praeterea per foramen acus transire, quam divitem intrare in
cum rector ad loquendum se prxparat, sub quanto Q ( regnum cmlorum.Quid enim nomine divitis nisi quem-
cautelae studio eloquatur attendat, ne si inordinate libet elatum , quid appellatione cameli nisi propriam
ad loquendum rapitur, erroris vulnere audientium condescensionem signat ? Camelus enim per foraraen
corda feriantur, et cum forte sapiens videri deside- acus transit, cum idem Redemptor nosler usque ad
rat, uniUtis compagem insipienter abscindat. Hinc susceptionem mortis per angustias passionis intravit,
PatMusail: Non plus sapere quam oporletsapere, sed quae passio velut acus exstitit, quia dolore corpus
tapere ad tobrietatem (Rom. xu, o). Qui lgitur sa- pupugit. Facilius autem camelus per foramen acus
pienter loqui nitilur, magnopere metuat ne ejus elo- quam dives infirmiutis coelorum regnum ingreditur, quia nisi
quto audientium unitas confundatur, iraplens quod ipse prius nostrse onera suscipiens per
oicitur : Habete tal in vobis, et pacem habeteiuter vos. passionemsuam formam nobis humililaiis ostencleret,
bone vitam nequaquam se ad humiiitatem illius superba rigiditas
CAP. XXXIX Magister , quid faciens inclinaret.
mternam possidebo(Marc. x, 17) ?
CAP.XLIH.—Potestts bibere calicem, quemego bibi-
in
(Homil. 37, Evang. , n. 6.) Dominus per alium turus sum (Marc. x, 38) ?
evangelistam dicit: Quis ex vobisvolens lurrim mdi-
ficare, non prius computat sumptus , qui necessarii in (In exposit. B. Job, lib. xvn, num. 9; homil. 27,
tunt (Luc. xiv, 26) ? Ecce j'uxta Veritatis vocem qui Filii Evang., num. 4; homil. 35, in Evang., num. 7.)
turrim acdilicat, prius aedificiisumptus paral. Si igi- ZebedaeiJacobus et Joanhes, interveniente ma-
tur, fralres , humilitalis lurrim construere cupimus, tre, locum celsitudinis et gloriaea Domino quaerebant,
sed ejusdem gloriae iter ignorabant. Gonfessionis
prlus nos ad adversa hujus saeculipraeparare debe- D celsitudinem a dextris sinistrisqhe quae-
mus. Hoc enim inler terrenum et ccelesteaedificium ' quippe illiits sed quanta ad hanc esscl itineris angustia
distat, quod terrenum aedificiumexpensas colligendo rebant, vidcbant. Adviam ergo per quam ad eeisitu-
construitur, cceleste vero aedificiumexpensas disper- minime dinem venirent a Domino tumentia illorum corda
gendo. Ad illud sumptus facimus, si non habila col- revocantur, et eorum mox oculis imiundus calix
ligamus, ad istud sumptus lacimus , si habita relin- passionis objicilur; ut videlicet si ad sublimitatis
quamus. IstOs sumptus ille dives habere non potuit,
qui pnssessiones multas possidens, magislrum requi- Dixit gaudia tenderent, prius viam huniililatis invenirent.
sivit, dicens: Magitter bone, quid facient vilammler- ergo eis Jesus : Potestis bibere calicem, quem
nam possidebo? Qui cum praeceptum andisset omnia ego bibiturussum? Acsed si dicatur eis: Jam vos locus
reliiiquendi, tristis abscessit, et inde angugtatus est'; delectat celsitudinis, prius vos via exerceat la-
in mente, unde foris latior fuil in possessioue. Quia Si boris, per calicem enim pertingitur ad majeslalem.
enim in hac vila amabat suraptus celsitudinis, ten- , mens veslra appelil quod demulcet, prius bibite
dendo ad seternam patriam , babere noluit sumptus quod dolet; sic per amarum poculum confessionis,
humiliUtig. pervenitur ad gaudium salutis. Et quoniam duo sunt
martyrii genera, unum in occulto opere, aliud in
CAP. XL. — Nemo bonus, nisi ums Deus '
(Marc. publico, lestatiir ipse Dominus, qui cum requisisset,
x,18). dicens : Potestis bibere calicem, quemego bibiturus
(In exposit. B. Job, lib. IX, num. 46.) Omniai sum ? et illi tlixissent: Possumus; illico subseculus
qu» IreaU sunt boua sunt, attestante Moyse, quii eflt, dicens : Calicem quidem neum bibetis. Quid enim
!I93 ALULFI EXPOSITIO NOV»TEST.-SUP. EVANG. SEC. MARCUJI. «94;
per calicem nisi dolorem passionis accipimos? De A ; Osanna. Praecessit quippe Judaicus populus, secuttis
quo alio loco : Pater, si fieri pgtest, transeat a me est gentilis, quia omnes elecli, sive qui ex Judaea
calix isle(Malllt. xxvi, 39). Zebedaei autem filii, id esse potuerunt, sive qui nunc in Ecclesia existunt,
est Jacohus et Joannes, non uterque pcr martyrium in Mediatore Dei et hominum crediderunt et cre-
occubuit, et Umen quod uterque calicem biberet au- dunt. Qui praeeunt, et qui sequuntur, Osanna cla-
divit. Joanncs namque per martyrium nequaquam mant. Osanna autem Lalina Ungua salva nos dicitur.
viUra finivit, sed tamen raartyr exstitit, quia passio- Ab ipso enim salutem priores quaesierunt, sequentes
nein, quam non suscepit in corpore, servavit in quaerunt, et benedictum qui venit in nomine Domini
meute. Mori quippe a persequente roartyrium est in confitentur, quoniam una spes, una fi.despraeceden-
aperto opere, ferre vero contumelias, odientem dili- tium et sequentium populorum. Nam gicut illis pec-
gere, marlyrium est in occulu cogitatione. Et nos cata passione et resurrectione ejiis sanata sunt, ita
igHur, etiamgi nulloferro percutientiuui trucideniur, nos pneterita passione illius, permanente in scccula
Biartyres esse possumus, si patientiam veraciterin resurrectione saJvamur. Quem enim priores nostri
animo custodiamus. ex Judaico populo crediderunt et amaverunt ventu-
CAP.XLIV.—Stans JesmcmcumiHumtmvit(Marc.x). rum, hunc nos et venisse credimus et aoiamus, ejus-
que desiderio accendimur ut eum facie ad faciem
(In exposit. B. Job, lib. v, num. 63.) Omnis crea-
tura qnia ex nibilo facta est, et per semetipsam ad contemplemur.
nihilnm tendit, non stare habet, sed deflucre. Ralio- CAP.XLVI.— Cathedras vendenlmm columbasDomi-
naJisvero creatura, eo ipso quo ad imaginem auctoris nusevertit (Marc. xi, 15).
cst condita, ne ad nibilum transeat, figitur; irralio- B ] (Homil. 17, in Evang., num. 13; in exposit. B.
nalis autetn nequacjuam figitur, sed donec visionis Jpb, 1. xxv, nura. 36.) Vobis sacerdotibus lugens lo-
suacministerio sjpeciemuniversiUtis impleat, Irans- quor : quia nonnullos vestrum cum praeroiigordina-
eundo Urdatur. Nam etsi coelum ac terra post in tiones farcere agnovimus, spiritualem gratiam ven-
aeicrnum permanent, ex semctipsis Umen nunc ad dere, ct de alienis iniquiutibus cum peccali damno
nihilum properant, scd pro eorum usu quibus scr- temporalia lucra cumulare. Cur ergo ad memoriam
viunt in mehusmutata perseverant. Stare ergo solius veslram non redit quod vo\ dominica praecipiens di-
Creatoris est, per quem cuncta non transeuntem cit: Gratis accepiStis,gratis date (Matth. x, 8) ? Cur
transeunt, et in quo aliqua ne transeant relinenlur. non ante mentis oculos revocatis quod templum Re-
Unde et Redemptor noster, quia diviniutis ejus sia- demptor ingressus calhedras vendenlium columbas
tus capi ab humana mentc hon potuit, hinc se nobis everfit, et nummulariorum effudit acs? Qui namqito
ad nos in carne veniens creatus, natus, mortuus, se- sunt in templo Dei hodie qui colnmbas vendunl nisi
jMins, resurgens ct ad coelesliarediens quasi trans- qui in Ecclesia prelium de impositione manus acci-
«Rdo monstravil. Quod bene per Evangeliuni illu- piunt, per quam imposiUonem Spiritus sanctus cceliius
niinato caccoinnotuit, cui transiens auditum praebuit, datur? Columba igitur venditur quia niauus iinposi-
sed stans oculos rcparavij,. Per huuiibtatis quippe tio, per quam Spiritus sanctus accipitur, ad pretiwn
dispensationem fransire habet, per diyinilalis veroi praebetur. Sed Redemptor noster cathedras venden-
potenli.tm, qua ubique praesens esi, slare. Voces tium columbas everlit, quia taliura negoliatorum sa-
igilur caecitatis nostrae Dominus audire transiens di- cerdotinm destruit. Hincest quod sacri canones si-
cilur, quia humanre miseriae factus homo raiserelur. ' moniacam baeresiui damnant, et eos sacerdotio pri-
SUns autem luccm reparat, quia infirmitaUs nostrae G vari praccipiunlqui de largiendis ordinibus prelium
tenebras ex vlrtute divinitalis illustrat. qnaerunt. Cathedra ergo vendentium columbas ever-
CAP. XLY..—'Jesus sedens super asinum, venil Jcru- titur, quando hi qui spiritualem graiiam vemmdant,
vel ante humanos, vel ante Dei oculos sacerdotio
salem (Marc. xi). privantur. Et quidem multa sunt alia prseposilorum
(Mixtim in exposil. B. Joh, lib. xxx, num. 40, et mala quaehumanos modo oculos Jatent, et pieruraqne
bomil. 7, in Ezecli., num. 2.) ht-amore auctoris et se pastores sanctos hominibus exhibeiit, atque iu
Redemptoris noslri ftdeles animaeex Judaicopopulo, occnltis suis videri turpes anteinterni arbitri oculos
et ex gentiiitate convenerunt. Ilnde et idem Redem- non erubescunt. Ecce modo negari homiuibus polest
ptor nosler cum asellum sedens, Jerusalem tenderet, quod latenter agitur; ilte certe judex venturusest,
sicut evangelisU lestatur : Mutlitestimenta tuastra- cui Ucendo quisque se non potest celare quem ne-
verunl i» viu: alii aulem frondes cmdebanldearbori- gando non potest fallere. Vemet, veniet profecto dies s
but; et sternebant m via. htqui prmibanl, et quiteque- ille, nec Jonge est, in quo pastorum Pastor appareat, i
bantur, clamabant, dicenlet : Osanna, beneaictus qui et uniuscujusque facU in publicum deducat. Et qui '
venit in nomine Domini (Marc. xi, 7). Asinorum vel modo subditorum culpas per pracpositos ulciscitur,
asinarum nomine aliquando raansueludo simpliciumi tunc praepositorum mala per seinetipsum saeviens
designalur, et Jerusalem visio pacis dicitur. Quid ergp> damnabit. Unde et ingressus templum per seuiet-
signat quod Dominussedendo asiiium Jerusalem du- ipsum, quasi flagellum de funiculis fecit, et de domo
cit, nisi quod simplices mentes duin praesidendopos- Dei pravos negotiatores ejiciens, cathedras venden-
sidct, eas usque ad visionem pacis suasacra sessione n tium columbas evertit; quia subditorum quidem cul-
pcrducit ? Salyaior iuque noster aseUumsedens Je- pas per pastorcs percutit, sed pastorum vitia per se-
rusalem lendil, quando uniuscujusque iidelis aiiima, melipsum ferit. Quamvis etiaoi sobditorum vilia,
regens videlicet juracntuin suum, ad pacis iiiUmc qux a magistris modo vel dissimulantur judicari vel
visionem perducit. Jumentura sedet eliam cum san- nequeunt, ejusproculdubiojudicio reservantur, Igitur
clae EcclesiaeHniversaliter prxsidei, eamque in su- dum salva lide res agitur, virtulis est meritum si a
pernaepacis degiderium accendit. Multiauicm vcsli- discipulis quidquid prioris est damnabile modo lole-
nienU sua in viasternunt, quia corpora sua per ratur. Dcbet tamen humiliter suggeri, si fortasse va-
abstkieiitiaro edoinanl, ul ei iler atl.iiieiiteiii paienl,' ' leat quod displicet emendari. Sed curandum summo-
.vel exempla bona sequeatibiis praebqaBt. Alii vero pere est ne insuperbiam transeat justitiae inordinaia
frondes, veJramos de arboribus caedunt, et stcrnunt defensio, ne duni rectitudo Jneaute diligitur, ipsa ma«
in via, quia in doclrina veriutis, verba senlenlias- gislra reclitudinis humilitas araittatur, ne eum sibi
oue Patrum ex corum eloquiis excerpunt, et Iiaecm praeessequisque despiciat quem fortasse coptingit ut
via Deiad auditoris animuin venienles humili praedi- m aUqua actione repreheridat. Contra bunc tumorem
caitons suhmiUmit.Quod indigni quoque et nosmod.o superbiae subditorutn mens ad custodiam humilitatis
facunus. Nam cum Patrum senienlms in sermOne edomatur, si infirraitas propria incessanter altenditur,
exhorUtiouis assuiiiimus, frondes de arboribus caj- Nam vires npstras veraciler examinare negligimbs;
dimus, et b,asin via oiunipoteniis Domuii sternimus. et quia de nobis fortiora credimus, idcirco eos qui
Sed qui praeibant, et qui sequebantur, cUiuabaut: nobis prA:lati sunt districte judicamiis; Coimnuiiia
PATHOL.LXXIX. ^ " c,.'. - . 38, ::
 4(95 APPENDIX AD S. GREGORILOPERA OMNJA. xlOC
Hsecmala sunt m» seepBa subditls in prmlnlos; soepoAI xxxitt, n. 61^ ae homil. 9, m Efech., n. 8.) CmH
a prselatls lh subditos eomntitluntur, quia et Omttet electi conspexeririt slgna et miHcula quscfacient tni-
Eubditos81qui praesunt minus quam ipsi sunt gapien- nistri et praedicatOresAnlichristi, quoUdantaubietatis
tes arbltr&nlUr: et rUrsmnqui snbjecti sunt reclorum ntibilum in corde patientar, et ex eOrunl iifodigih)
suoruit attioties judlcant» et sl ipsostcfimert tenerd mendacibus eallgo tfepidatiohis ad momeiithm iri
continfereu BO posse agere mellug putant. Unde eorum cordibus glerierabitur. UrtdCVeriUlls ore per
pletwnqve itt «t et rectoreseorumocuios
minus prtidenter ea quae Evangeliuln dicitur : Swro^til pSeudochriiti, ei pSch-
* sUnt agenda videant, quia ipsa nebula doprophetm, ei dhbunt signa «aijrta elprodigia, ita nt
fj elationis obscurat* et noniiunqudm is ffui subjectus inerrorem indueantnr, H fieri potett, tttm etccti;
i? est hoc, chrii praelattis flierlt, faclat qiiodtjudum flefl quod videllcet Dei elecil cisari noft sllrit, sed magni»
U subjectus arcuebat; et pro eo qtiod itla qtli judlcave- tefroribus Ifepidaturi, qUonlafti tanta turic circa ju-
9 rat perpetrat, saltem rjuia judicavll erubescsi. Igitur gtos iuiquitate eflrenabwitur, ht etiafn eteclonjm
< sicilt prteiatis Curandum est ne eorum cdrd» reslimi- corda non parvo terrore feriantur. Qoa iri rfevalde
lione singuliris sapientiae locns GUpetiolrextollat, iu quacrendum est quomodo aut hi qui sunt etecli pos-
subjeetts ttrevldendum est ne slbl rectbruih facta dis- ' suntin erroreminduci, aut cur si /ieri polesf quasi ex
pliceant. Et quoniam rectores habent Jlidlcetii sum- dubjetate subditur, cuhi qiiid ftciehdum sit Doininus
luumj magM cautela subditorum est «on temere vi- orania praescienspfaestdlatur. Uhgm «hin ex diiobus
lam judicare regentium. Neque enim, sicut supra esl, i|uja si electi sunt lleri Uon potest; gi auleui
dlxi, frustra per semetipsum Doiuinus aesnuraraula- flcrl potest, eleeti noii sudt. Sed quia eieclorum
rioruin ludit, et cathedras vewjehliura columbas jj b corda et trepida coglutiOrie ConCutieuiur, et Uiuen
evertit, jtighificahsquia per roajtistros quhiera viUm ebtum constantia ndn movebitur, iiija hac sententia
judicat plebiura, scd per seraetipsum lacla examinat Dominus utrUrtqile tortipretuS est, tlicehs : Ita ut m
magistroruro. itrorem Utdutanmr, a fteri <poUii,eliar)Xelecli. Quasi
GAP.XLVII. — Erit lunc (ribulatio magnd, qUalisnon enini jain errafe est In cogitatiohe Utiibare, sed pfo-
tinus Si fieri poies\ siibjuhglttir, qtlia pfocqldubW
(uit ab miiio munti (Marc. xni, 18). AeHhbii potest ut in errofe elcctl plcne capiahtur.
fln exposit. B. Job, iib. xxxn< rtmn. 22, 23« 24.) lsta
AiitiqHuSbostisin fine Bceculi»va» proprium itlum cordlbus ergo domihici sefmdnis dubiutio ex electorum
pcrdilum hominemitraditusAntiohristum seiticett ingredie- designailo lehtaMhig M, quia qui electi
tur, et suis vlribus pauco qtwlem in tempo- Chfistisuiit dd pefslsteiidum pcr signa praedkatofUm Anti-
tfchtaburtturad cadehdUih. I*ef hoc ergo nuod
re, sed in mulU contra nos virtute laxabitur; quem titHtxr iifierlpotm boc
quamvii saavitiaad dierum
crudelitatem diiatat, supetna U- cxprlttlltur qtlod electi jtt
inen misaricardia bfeviUle angnsUt. Hina cbrdo tettlabiintiic NatarttenTm, sM non cadiA
euim per semetipsani Veritas dieit i Erii funt tribu- Dtcltut ergoUfieH potisiiim treriidabunt, cttantJen
Clecti quia nofl dadUrit.DubUalio ergo ser-
latia muina, quati* non fuit ad initio mundi utqu* (Ucuniur a Domitid in electis etpriinit trepidalioneirt
modo, nemtefiet. Hinc rursusait: aiti breviali fttis" jtrionis quoselectds rioiplnat, «ula CWnlt qiiod iU
tent diet Uli, non fieret salva omnit caro, Quia enim ftientis, Bde et boho opere pgrsistiint.
et superbos nos et infirmos Dorainns cortspicit, diea
quos slngulariter malos intulit misericorditer bre* CUP.XLIX. — Adolettens
sequebatut eum, athitlut
viatos diolt»prolecto ut et supefbiam terreat de tera- C _,
refoveat de brevi- « Ii»rfftn8,eife. (Mttte. xtv, 5i).
poris adversitale, et infirmiutem
talc. Sed considerandum valde est in touotune atro* i exposit. B. Job, lib. xlv, n. 54 e't 57.) Cum
cior quam nunc se erexerit antiquus bostis surgab S~ oriini plebs hiiracala nostti. Redamptoris certle-
Quae enim pcsnarum genera non novimus, quae non ret, hunc ex signhi honOfabat, dicens : Hic est Chri-
lam vires martyrum exerciiisse gaudemus? JUios ttus. Cum vero humaniutls ejus infinha Corisplceret,
namqueiruprovisoictuimmersus juguio gladiasstra- feomCreatorem cv«fbrh dedlgnabatur^ Uioengi JVo»,
vit; alios oracis paiibulum aliligit» in quo morg et teit seducit rar»<w(JotJH, vn, 12). Sed quld rairum
provocata repoUitur, et repulsa provocatur; alios ewm perpeti isU a plebifems( cum ipsl qfioque qul
hirsutis serra dentibus attrivit: Blios armata ferro legis doctores osfld vldebaniufj qui etim verbtt pro-
iosuluns ungula carpgit; alios bettuma rabies mbrti* pheticis incafnandum esse petliibebant, et ihcirna-
bus dutruncando coraminult; allos ab intimis vlsce- tum viderunt, abeo Umen, tmddente pefttlttf, divisl,
rum percutempressavis verberum rupit; alios effossa et > flde veriUiis aversi sent. Soribae itaque et legis
terra viventes operuit; aUos in altum demersos in doctores, qui etudire populos ad tiUm consueve-
mortem pnracipitiumfregit; aJlosin se projeclos aqua Iraht, dura incarnatttra omm conspkerent, conslUfs
replendo absorbuU; alios edax flamraa «sque ad ci- BOismultos ab ejus ftde divtserant, qnamvis prius ad
neresdepasU consumpsit.Gumigituraniiqdus hostis Credendura incarnationisejos mysterihm perpropie-
ln fme tmmdi per Anlichristum nequius ingurrexit, Urum verba multos doculsse viderenti». Quos etiani
quld est quod m his tormentis tunc atrocius crescat, non soium ad non credendum, «ed usqtre ad perse-
nisi hoc qtjod in Evangelio per semetipsam Veritas quendutn quoque Dominum turba popOlohim est
dlcit: Surgent pteudochristi, et pseudoprophetm, et iT)secuta, et usque «d passionem IUruS«seritiaeracibn»
dabuht tigha magna et prodigia, itn ut in errorem in- accensa. fn qua vfdelicet passione discipulorutn
ducantUTisifieri potetl, etiameletti (Matth.xxvt, 24)? corda torbata SUBI,et cum ad cfucis aram ventnfli .
Nunc eiUm fldeles nostri mira faciubl cum perversa esset, eosquegravis ex pertecutlone Judoeorumtirnor /
patidfltur» tunc autenv hujuS hostis satellites, etiaen ihvaslsset, slngnli fugerunt; ftiilfieresverd qdae Ml i
cuiii perversa inferunt, mira facmri sunt. Pensemils pracparanda Sdbsidla eofphris elterioribus Domino ]
ergti tfnsserit human* mentis illa tentatio, qitando hiysteriis serviefant, adhBjsenmt. 8tettt quidera att. 1
plusmarttret corpus tortnentissubjicii, et umen quahdlu Pellras, «ed Umeh pttM terriR», ntg&viU
inte ef» oeulos miracula lorlor faclt? Gujus tnnc Stetit etiaftrilolinhesj ctri ipso crucis ttmpore o>
^irtir» noii ab ipsio cogltatiomim ftmdo quatiatur, ctura est i Emmterim {Hdn. xrt, 27); sed pet-
«uariflb ii <luiflogris cruciat glgfli» cofUsoat? Niml- stlvetare hiialhie potriit, fluHi«e ipso qnoque scri-
rutfrltfHft hbstis ille Stttiquus et altut tunc crit ve-. tttHraest: Adoltstehs qWtam ttquebatur Wm, amt-
neraHolte brodiriii et durus etudeliUU torinenti,, tjki tindohe snpet nudo j tt lehuerhnteum : ttt itk,
quoiUSirihoh sofa tmic potesta»* erigltOr, B«detiltml ttjecta tindoni, HUdusprOfueit afeii. QjA etsi post,
eiguorutn ottehsioiie faJcictht. W vetta sui Redemptofls audirel, ad ara* crucl»
CAP.XLVIH. — Et dabunt signamagna, ila ut ih tt-. fednt, prius umen terriias fugit. MuUetes a««w
hon solum non timuisse neque Hd fttttD
roremijidHcunlur, « fieri poteti, elidmelecti(Marc.' wque ad eepukrtm inetoorantar fogtese* Sletto», ...; ••
XlU.K).
(Mixtim in expos, B, Job, lib. xiv, n. 27, et lib.
1I9T ALULFI EXPOSITIONOVI TEST, - SUP. EVANG. SEC. MARCUM. Mfo
0\r. L. — Invcnerunl hominem Cyrenmum(Marc. A humanam vitam admonendo excitaret, exempla prae-
XV,21). bendo aecenderet, moriendo redimeret, resurgeudd
(In exposil. B. Job, lib. vm, nnm. 72.) Plcrunique repararet.
se hypocritae mira abstinentia affligunt, omne robur CAP.LHI. — SiiiT&rif,non esl liic (Mdrc. xvi, 6).
corporis alterunt, et quasi carnis viiamabstinentiam
Tunditusiti
(Homil. 21, in Evang.j n. 6, 7.) Duaoerant vilaCj
cafrievivenies exslinguunt, sicque pcr unam alleram hesciebamus. Uha
morli appropiant, utpenequotidiemorientes vivant; quarumniorlalisnovimus, esi, alia immortalis : una corruptio-
sed ad hacc humauos oculos quacrunt, atlmirationis quippe alia incorruptionis; una raortis, alia resurreclio-
allestante Verilale, quaa ait : Ex- nis,
gloriani expetunt, Sed venit McdialorDei et hominum, homo Chri-
terminant faciessuas ut appareant hominibusjejunan- nis. Jesus; suscepii unaro, etostenditalleram : unam
tes (Matlh. vi, 16). Namora pallescunt, corpusdebi- stus moriendo, et ostendit alteram resurgendo.
liiaie quatitur, et pectus interrumpentibus suspiriis pertulit Si Igilur nobis mortalcm vltam scientibus resurre-
nrgetur. Sed inter haee ab ore proximorum admira- ciionem promitteret carnis, et tamen hanc vlsibiliter >
lionis sermo qmerilur, niliilque Unlo labore aliud non exhiberet, quis ejils promissionibus crederet?
nisi aestimatiohumana cogitatur. Quos nimirum bene Faclus itaque liomo apparuit in carnc, mori dlgnaius-
Sirtionitle significat, qui doroinicacpassionis lempere est ex voluntale, sed fesurrexit ex potestate, et
in angaria crucem Domini portabat, de quo scriptum ostendit exeinplo quod riobis promisit in praemin.
est: Invenetmt hominemCyrenammvenientemobviam Ecce vcro rcdit ad niemorlam quod cruciGxo Dci
tibi, nomtrteSithonem: httnc angariaverunl, ut tollerel Filio Judaei insultanles, dicebant: Si rex Israel est,
crucemJestt. Quod enim per ahgariam agimus, non R j de cruce, et credimus ei. Qui si tunc di
hoc ex gtudio amoris operaraur. Crucem ergo descendat
Dominl Jssu in angaria porlare est amiciionein abs- cruce descendisset, nirairum insultaniibus cedens.
suacprilienlirjcnon demonstrasset. Seti
linenlire pro alia quam necesse est intenlione tole- virtutcm nobis
rare. An non Jesu cruceni ili angaria portat qui quasi cxspeclavit paululum, toleravit opprobrja, irrisiones
ad praecepturaDominicarnem doniat, sed tamen spi- suslinuit, servavit patientiam, distulit adrairalioneui.
rltualem patriam non amat? Undc ct Simon idem Et qui de cruce descenderc noluit, dc sepulcro sur-
Plus igitur fuit de sepulcro surgere, quam de
crucem porUt, aed nequaquam inoritur, quia omnis rexit. cruce descenderc; plus fuit uiorlem resurgendo de-
nypocrita corpus quidera per abstinenliam afficit, slruere, quara vitain descendejido servare. Sed cain
sed tamen per amorem glorlaemundo pcjus vivit; Judaeihunc ad insullationes suas de ciuce deseenderd
qula et saepeper sanctilatis imagincm Iocum regimi- minime cernerent, cum morienlem viderent, eum se
nis indigmls assequilur, qui nisi aliquld in se virtulis vicisse crediderunt, nomen illius se quasi exstinxissa
oftcnderet, nullum percipere honorcm mereretur; sunt.
sed Iransil quod delcclabiliter oblinet, et poenaliter gavisi
quod sequitur manel. Sanctilalis fiducia nunc in ore CAP.LIV. — Prmdicate Evanqelium omni cteatutd
liorainum ponitur, sed cnm internus judex secrela (Marc. xvi, 15).
cordis examiiiat, exterius viicetestes qurerit.
— (Mixtimcxhomtl.29, inEvang., h.let 2, etlib.vi
CAP. LI. El perdueunt eum Golgothalocttm: exposit. B. Job, n. 20 et 21.) De Domini inorte no-
in
erat autem hora lertia, et crucifixerunt eum (Marc. men ejus per universuni niunduin crevit, quia posit
xv, 22). (r rcstirrectioneni suam ad praedicandum Evangelium
(Horail. 11, in Ezech., n. 6.) Omnia queeDominusii suum per omriem terram discipulos suos niisit, dl-
incarnatus veibig docuit prius lactis ostendit, sicut cens : Euntes in mundum universum, prmdicateEvan-
Bcripluraest: Qum caepitJestis facere et docere (Act. gelitiin omnicrealurm. Omnis creaturae nomine homri
i, I). Quia cnim vocare nos ad ccelestem palriam ve-; signatur, quia in ipso vera species et magna commu-
nil, nimirum boua transiloria despicerc, et mala tein-. nio universc creaturre ostenditur. Omne namque
poralia non timere docuil. Untie et opprobria de- quod cst, aut est et non vivit, aut est et vivit, seJ
spexit, injurias pcrtulit, mortem non timuit, crucis, nequaquam senlit; aut est et vivit, et sentit, sed non
patibulura non refugit; ct cum hunc voluissent ra- intelligit nec disccrnit; aut cst et vivit, sentit, intel-
ct regem constituere slatim fugil. Quid nobisi ligit et discernit. Sunt namque lapides, nec tamen
is exempfigaliud inntiit, nisi ut debeamus hujusj vivunt; sunt afbusta, vivunt quideiri nec Umen sen-
Eere
mundi et adversa non mcluerc, et prospera vitare?> liunt : hcrbarum namque et arborum vita viriditas
Quia plus pleruinquc cjus bona oecupant aoimum[ vocalur,tusicut pcr Pauluin de seminibus dicitilr : In-
quam mala perlurbent. Anl« passioncm vero suauiI sipiens : qttod seminasnon vivificatur, nisi pritts
contumelias audivit, nec Uinen cotitumclias reddidit; morialur (1 Cor. xv, 5G); sicut bruta aninialia vivunjt
fradilorem suum diu Ucitus perlulit, eiquo salutanli| et sentiunt, hec Umcn intelligunt aut discernunt.
dare oiculum non recusavil : suscepit morlcm cru- llomo itaque quia habel commune esse cnm lapidi-
cis, ne mori liraeremus; ostendit die terlia rcsurrc- bus, viverc cuin arboribus, scntire cum animalibus,
ctionem, ul nos resurgerc possc crederemus. Postt discernere cuin angelis, rectc nomine omnis crealura
passionem quoque suara, dc his qui se crucilixerant.l D cxpriinilur, in quo j'uxta aliquid omnis crealura te-
ad iidei gratiam vocavit, bonum pro iniquilale red-. ' nelur. Undecum Vcrilas disripulis Evangelium omnf
didit, et nos exemplo suo dc omnibus inslruxit. creaturac jtr.cdicare praccipit, oinncm creaturam so-
GAP.LII. — ltem unde supra. lum liomiiicm inlclligi voluit, cui commune aliquid
. cumomnibus creavit. Sicitaque post resurrectionem,
(Inexposit. B. Job, lib, xxi, nuin. 11.) Ad excc- postquara discipulos suos ad praedicandum Evange-
rfentemigituroninia R. dcmploris nostri vilam raenlisi lium misil, illi profeeli praedicaveruntubique, Do-
otitlos lendamus, ut in vila ct in cj'uspracceptisagno- inino cooperante, et sermonem confirmanle, sequen-
tcamus quid in noslra vita miiius babeamus, et adI libus signis; et postquam in oninem tcrram exivit
vitaeejus exempla noslram vium dirigamus. Ilinc: sonus eorum, et in iincs orbis terrae verba eoruni,
namque scriptum est : Ckristuspnssus est pro nobis,, de morte Doiniui noinen ejus per mumjuni crevit, ex
tobis relinquensexemplum,ut sequaminivesligiaejus .': qua hunc infidelis turba exsiinxisse se credidit. Et
qui peccafum non fecil, nec inventusesl dottts iit bre? quacgaudebat occisum, dolet raorloura, quia huhc ad
ejus : qui cum malediceretur, non maledicebat: dumi suam gloriam coguoscit pervenUse per poenam. $i
paterelur, hon comminubatur(1 Petr. u, 21). HJric : igiiur, fraires ctiarissirai, nostri ReaemptQris mem-
per Pauium dicittir : Per paiientiam curramus adt bra suraus, prxsnmamus in nobis resurreclionem fU-
propositum nobis cerlamen, aspicietttes in auctoreni i luram quam in capite nosfro conslat esse factam. Re~.
fidei, el consummaloremJesum : qui proposito sibii surreclioiiis ejus gloriamtola mente diligamus, et pru
gaudio, suslinuii crucem, confusionecoittempla{IIelr. cjus ainore nioriamur. In resurreclione auctoris nog-
W, 1). Ad liuc itacjue Duminus apparuil in carae, utt tri nutiUlros ejus angelos coucives noslros aguoVI',
H9d APPENDIXAD S. GREGORlIOPERA OMNIA. 1200
mus. Ad horum ergo civium illam frequentem solem- A in morlem dedit unicum Filium suumeumdcm Jcsuni
nitatem feslinemus; liis, cum nccdura visione possu- Christum Dominumnoslrum, qui cum eo vivit et re-
mus, desiderio etmcnte jungaraur : adjnvet omnipo- gnat in unitate Spirilus sancti, per omnia saecula
tcns Deus advitamdesiderium nostrum, qui pro nobis sacculorum.Amen.

LIBER;TERTIUS.
Expositio Evangelii secmdum Lucam.
CAPUT PfliHDil.— Fuit in diebusHerodis regis Ju- Dei ergo fortiludincm nunliandus crat, qui virlutum
dmm sacerdos quidam nomine Zacharias de vice Doroinus, el potens in praelio, ad debellandasaercas
Abia, et uxor ilti de filiabttsAaron, et nomenejus potestates veniebat.
Etizabeth. Erant autem jusli ambo anle Deum, in- CAP.IV.—VirlusAltissimiobumbrabittibi
cedentes in omnibus mandatis et justificationibus (Ltic.\,Z'o).
Domini sine querela (Luc. i, 5). (In cxposit. B. Job, lib. XVIII,nura. 35.) Obuui-
bralio iu sacro eloquio aliquando incarnalio Dotnini
(In exposit. B. Job, lib. xxxv, num. 10.) Coram ponitur, vel nienlis refrigerium a fervore rarnaliuui
Domino saepe mullorum vita displicet, quac ctiam
ioris homimbus placet. Caule ergo nimis in laudem cogilationum, quod servala veritate historiaescrmo
tcstatur angelicus, qui ad Mariam dicit: Spiritus
justorum cortjugmn, Zachariaeet Elizabeth, ab evan- sanctus supervcniel in le, et virtus Altissimiobumbra-
gelista dictum esl: Eranl jusli amboanle Deum.Non bit tibi. Pcr obumbralionis vocabuliiin incnrnandi
cnitn secura laus est justos ante homines apparerc; Dei ulraque natura signalur : umbra cniin a luinino
saepeenira humana sententia velut in Deo magnuin ct corpore formatur. Doininusaittein per divinitalera
quempiam approbat, sed liunc omnipotens Deus,qui lumen est, qui raediante anima in Virginis utcro lieri
quasi exse approbatur, ignoral. llinc estenim quod dignatus est per huinaniiatem corpus. Quia crgo lu-
Psalmlsta vigilanter exorat, dicens : Diriae in con- men
speclu tuo viam meam (Psal. v, 9), nimirunv quia ei quae incorporeum in ejus utero erat corporandum,
in hominum rccla via creditur incorporcuiu concepit ad corpus dicilur :
plerumquc conspcctu _ Virtus Aliissimiobumbrabittibi, id est, corpus in te
cliam quaca veritatis ilinere depravalur. B huraanilatis accipiet incorporeura iuiiicn divjniiatis;
CAP.II. — AngelusGabrielde Joannis promissionead ex qua videlicet obumbralione orauc in tc rcfrige-
Zachariam dicit : Elizabelh uxor tua pariel tibi fi- rium accipies menlis.
littm: et vocabisnotnen ejits Joannem : ipse prmce-
det ante Dominumin spiritu, et virtuteElim (Luc.\). CAP.V. — Quod nasceturex te sanctum, vocabitttr
in n. Joannes idcirco in Fitius Dei (Luc. i, 55).
(llomil. 7, Evang., 1.)
spirilu ct virlule Etiacventurus dicilur, quia sicut sanctoruin(In cxposit. B. Job, lib. xvm, nuni. 84, 85.) Nullus
Elias secundum Doraini atlvcntum prrevcnict, ila , quibuslibct virtulibus plenus existat,
Joaunes pracvenit primura. Indc cst quod alio loco aequaripotest ei de quo beatac Mariaeab angelo dic-
Dorainus a discipulis inquisilus de advenlii Elix, tuni est: Quod nasceturex te sauctttm, vocabilurFi-
rcspondit : Elias jam venit, et non cognoverunteuin , lius Dei. Nos quippe, ctsi sanclieflicimur, non Umeii
sed (ecerunt in etimqumcunquevoluerunl.El si vttllis sancti nasciinur, quia ipsa natunc corruplibilis con-
scire , Joannes ipse est Elias (Matth. xvn, 12). Re- ditione constringiniur, ut cum Prophcta dicamus :
quisitus aulcm Joannes a sacerdotibus et Levilis si Ecce enim in iniquilalibusconceptussum, ct in delic-
esscl Elias, dixil: Non sumElius. Quid cst hoc quia tis peperit me ntuler mea (l'sut. L, 7). lllc aulem ve-
quod Veritas afiirmat hoc propheta VeriUtis negat ?- racitcr solus sanctus natus cst qui ut ipsara conditio-
nera natur.c corruptibilis vinceret, ex commixtione
Sed si subliliter verilas ipsa requirilur, boc quod in
tcr se contrarium sonnt, quomodo non sit conlra- carnalis copulaeconceplus non est. Htiic se quidam
riuiu, invenitur. Joanncs quippe in spiritu Elias erat, hseresiarches icquare voluit, cuin dixit: Non invideo
in persona Elias non crat; sicutenim ille praccursorp^ Christo faclo Deo, qitoniam si volo, el ipse possum
venlurus est judicis , iu iste praecursor factus est fieri. Qui Dominum nostrum Jesum Cliristum non
Iledcmploris. Quod crgo Dominus fatetur de spiritu, per mysleriumconceptionis, sed per profeclumgra-
boc Joaunes denegat de pcrsona, quia et justum sic tiacDeum pulavit, perversa allegatione astruens cciin
crat ut discipulis Dominus spiritualem dc Joanne purura hominem natum , sed ul Deus essct per ine-
scntenliam dicercl, et Joanncs eisdem turbis carna- ritum profecisse, atque ob hoc aslimans ct se ct
libus non de suo spiritu, seddc corporeresponderet. quoslibet alios ci posse cosequari, qui fitii Dei pcr
Contrarium ergo veritati videtur esse quod Joanues gratiam fiunt, non inlelligens' nec attendens quia
sonuil, sed Umun a veritatis tramite non recessit. nerao polest ei coaequari. Aliud est enim natos tio
CAP.111.— Missusesl angelus Gabriel(Luc. \, 26). niincs graliam adoittionis accipere, aliud unuin sin-
gulariter per divinitaiis polenliam Deum ex i|iso
in n.
(Ilomil. 34, Evang., 9.) Coelestispalriocspi- conceptu prodiissc. Nec aequaripotest gloria Unige-
Tilus tunc solum angeli vocantur, cum per eo- aliqua nili babila pcr naluram, aliis accepta per graliam.
iiuntiantur. Graccaautcm lingua angeli nuntii, ar- Mediator quippe Dei ct borainum, homo Christus
vhaugeli summi nuntii vocautur. Hi cnim qui minima Jesus, non sicut istc lucreticus desipit, alter in liti-
nuntiant, angeli, qui vero summa annuntiant, vocan- manitate, aller in dciUte est; non purus homo
tur archangeti. Hinc cst quod ad Mariam Virginem conceplus et edilus, post, per merilum, ut Deuse^sei
non qitilibet angelus, sed Gabriel archangelus mitti- accepit, sed nuntiante angelo et advenientc Spiritu,
tiir. Ad hoc quippe mysterium summuin angelum mox Verbum in utero , mox inlra uterum Verbi.iu
dignum venire fuerat, qui summumomnium nuntia- caro, ct manente incommutabili essentia, quae ei esi
bat. Gabriel autera fortiludo Deidicitur : ad Mariam D cum Patre et cum Spiritu sancto coaeterna,assumpsii
Crgo Gabriel mittilur qui Dei fortitudo nominatur. intra virgjnea viscera unde et impassibilis pati d
lllum quippe veniebat nunliare qui ad debellandas immorulis mori, et aelernusante saecula,teniporalis
aereas potestatcs humilis dignatus est apparere, de posset esse in fine sccculorum;ut per ineffabile sa-
quo per Psalmistam dicitur : Tollite portas principes cramentum conceptu sancto et partu inviolabili sc-
vestras, et elevaminiportmmternales, et introibit rex cundum veritalcm utriusque naturae, eadem virgo ef
glorim. Quisest iste rex glorim? Dominus(ortis et po- ancilla Doraini esset et mater. Sic quippe ei ab Eli-
tens : Dominus polens in prmlio (Psal. xxm,!)). Et zabeth dicitur : Unde hoc mihi, ut renial maler Do-
rursuui, Dominusvirtutum ipse est rex glorim. Per tnini tnci ad me(Luc. i, 45)? Elipsa Virgocoucipiens,
 1201 ALULFI EXPOSITIONOYI lf.ST. — SUP. EVANG.SEC. LUC. 4203
dixit: Ecce ancitla Domini,fiat mihi secundum ver- A demplioncm suam exspectando gemuernnt, et desi-
bum tuum (Vers. 38). Et quamvis ipse cst aliud ex deraverunt. Genliles, quoniam eos necduro Redero-
Patre, aliud ex Virgine, non tamen alius ex Patre , ploris sui gratiareficicbat; Judaei,quia, legera tenen-
"£ alius ex Virgine; sed ipse est aeternusex Patre, ipse tes, legis auctorem non videbant. Beati eniin Job
'.' temporalis ex matre, ipse qui fecit, ipse qui factus attestante vita cognoscimus',ut exspectasse Redero-
' est, forraa prae filiis hominum per di- ploris noslri adventum multos etiam gentiles creda-
ipse speciosus
• vinitatem, et ipse de quo diclum est: Vidimuseum, mus : et nascente Domino, Simeone in Spirilu iu
el non erat aspeclus(lsa. LIJI,2); et non esl species lemplum veniente, didicimus quanto desiderio ex
ei neque decor, per humanitatero ipse anle saecula plebe Israelitica sancti viri incarnationis ejus myslc-
de Palre sine matre, ipse in finesacculorumde ma- rium videre cupierunt. Unde et per euindcni Rc-
tre sine palre, ipsc condiloris templum, ipse condi- demptorem discipulis dicitur : Multi jusli et proplie-
tor templi, ipse auctor operis , ipse opus auctoris. tm desideraveruntvidere qum videtis, et non videntni
Manens ilaque unus ex utraque et in ulraque nalura, (Luc. x, 24) : sed hoc utroruraque desiderium per
nec nalurarum est copulalione confusus , nec natu- Redemptoris incarnationera irapletum est et salia-
rarum dislinctione est geminatus. tura. Quia eniin pcr propheiam dicilur : Omniscaro
CAP.VI. — Reala qumcredidisli (Luc. i, 45). (enum (Isa. XL, 6); universilalis Conditor ex nos-
tra subslanlia carnem suiitens, fenuro lierivoluit, •;
(Homil. G, in Ezech., n. 8.) Aliquando ex praete- ne nostra in perpetuum carofenum reinaneret. Unde
rito, et pracsenti, atque ex fuluro pariler animus tan- el natus Dominus in pracsepeponitiir, ut vidclicet
gitur prophetantis, sicut Elizabcth Mariamad se vc- n signarelur quia sancta animalia, quacjejiina diu apud >
nire conspiciens, quia Verbura incarnatum gestaret " Jegem sunt inventa, incarnationis ejus leno satiaren- ;.;
in utero agnovit, eamque jam Doniini sui malrem tur. Praasepeenim natus iniplevil qui cibum semct- v/1
vocavit, dicens : Vndehoc mihi ut veniat mater Do- ipsum menlibus mortalium praebuit, dicens : Qui -?
mini meiad me (Luc. i, 43). De cttjus couceplione comeditcarnem meam, et bibit sanquinemmeum, in
per angelum quoque ad Josepb dicitur : Quod enim memanel, et\ego in eo (Joan. vi, 57). Ipsa igilur ge-
m ea natum est, de Spiritu sanclo est (Mallh. l, 20). neris huinani, quaevenit in fine inundi, redemptio,
Quaevidelicet Elizabetii dicit: Beala qum credidisti; ab iis qui a mundi praccesseruntinitio tarda crede-
quoniamperficienturea qumdicta sunl libi a Domino. balur, et ab cis multum desiderabalur, quia longti
Dicensenira : Reata, qum credidisti, aperte indicat temporis spalio a ccelesiium remuneralione disjun-
quia vcrba angeli quae dicta fuerant ad Mariam per gebantur.
bpiritum agnovit; alque subj'ungens: Perficienlur ea CAP.XI. — Et pastores erant in regione eaaem : et
qum dicta sunt tibi a Domino,quacetiam in futuro ecce angelus Domini sletit juxla illos, dicens eis :
sequerentur praevidit. Simul ergo de praeterito, et Ecce evangelizovobis gaudium magnum, quod erit
praesenti, alque ex futuro per proplietiae spirilum omni populo: Quia natus est vobishodie Salvator ,
tacta est: quac et eam promissionibus angeli credi-
disse cognovit, et matrem noroinans , quia Redem- qui esl Christus Dominus, in civilale David
(Luc. n, 8).
ptorem humani generis in ulero portaret intellexit;
et cum omnia pertieienda prxdicaret, quid etiam de (Homil. 10, in Evang., n. 1.) Qucerendumestquid-
fuluro sequeretur, aspexit. nam sit quod Redemptore nato pastoribus in Judaea
p angelus apparuit, et ad adorandum bunc ab Orientu
"
CAP.VU. — Prmibisenim ante faciem Domini parare Magos non angelus, sed slella perduxit. Quia videli-
vias ejus (Luc. i, 70). cet Judaeistanquam ratione ulenlibus rationale ani-
(In exposit. B. Job, lib. xix, num. 6.) Via Domini mal, id est angelus prcedicare debuit : genliles vero,
non inconvenienter accipilur hoc quod ad cor nos- quia uti ralione nesciebant, ad cognoscendum Domi-
truui venit, seque nobis intrinsecus infundit. Hinc nuiu non per voceni sed per signa perducunlur; quo-
ergo Joanni per Spirilura dicitur : Prmibis ante (a- iiiametillis proplieti.e tanquaro lidelibus, non infideli-
ciem Dominiparare vias ejus. Quisquis cnim praedi-' bus, istis signa tanquam infidelibus, non tidelibus
cando a sordibusviliorum corda audienlium raundat, data sunt.
venienli Dorainoviam pracparat. CAP.XU. — Gloria in excelsisDeo , et in terra pax
hotninibusbonmvoluntatis (Luc. n, 15).
CAP.VIII. — Illuminare his qui in tenebris, et in
umbru mortissedenl (Luc. \, 79). (In exposit. B. Job, lib. xxvm, num. 34 , et Jib.
n. 29, ac homil. 8, in Evaug., n. 2.) Deus
(In exposit. B. Job, lib. iv, num. 4.) In Scriplura xxvn,
Pater omnipoteng unicum Filium, quein sine tem-
sacra umbra mortis aliquando oblivio mcntis accipi- pore genuit, salvandis hominibus cum terapore os-
lur, quia sicut mors hoc quod intcrlicit agit ut non tendit; qui profecto Filius liumanam naturam stisct-
sit in vita , ita et oblivioiioc quod inlercipit agit ut ad iraa de sublimibusvenit. Cuj'usincarnatio-
non sil in memoria. Unde recle quia Joannes piens,
Hebracorum populo eum cujus oblili fuerant Domi- nis mysterium ejiara clecti angeli mirati sunt, qui
iiuiii pracdicare veniebat, per Zacbariam dicitur : eodem mysterio redempti non sunt; et cum reclent«-
in fine mundi hominibus largitatem gratiae su-
llluminare his qui in tenebris, et in umbra mortis se- D ptis gloriiicaverunt.
dent. In urabra euim morlis sedere est a diviniamo • pernac Ipsi quippe ut nos ad laudem
Conditoris accendcrent, orto per carnem Douiino,,
ris noliiia in oblivione latescere. clamaverunt: Gloria in excetsisDeo. Redemptoris
—
CAP.IX. Ad dirigendos pedes noslrosin viam ergo potentiam laudant et glorificant, quia redein- '
pacis (Luc. i, 79). ptioni nostrrc vocessuaeexsulutionis accommodanl;
(Iloniil. 36, in Evang., n. 4.) Viam pacis graditur quia duro nos conspiciuntrecipi, suum gaudent nu-
quisquis a veritalis itinere in viam scandali non flec- nierum impleri. Antequara igitur Redemptor noster
titur. Unde per Zachariam dicilur : Ad dirigendos per carnem nasceretur, discordiamcum angelishabui-
pedes ttoslrosin viam pacis. Tunc cnim gressus nos- merilummus, a quorum clarilate et raunditia per priraacculpaa
tros in viam pacis dirigimus, quando per illud actio- et pcr quolidiana delicta ionge disUbamus.
nuiii itcr pergimus, in quo ab auctoris nostri gratia Quia enim peccando exlranei erauius a Deo, exlra-
iion discordainus. ncos nos a suoconsorUodeputabaiitangeli cives Dei.
CAP.X. — Et peperit Maria filittm suum primogeni- homincm Sed corurademspirituum ad nos Couditor venit, sequc
eliam sub ipsis exliibuit, sicut de itlo Patri
lum, el reclinaviteumin prmsepio(Luc. n, 7). per Prophetam dicitur : Minuistieum paulo minus ab
(Mixtiin ex lib. vn exposit. B. Job, n. 7.) Ante angelis(Psal. vm, 0). Et quia inter nos et eosdemspiri-
Rcdemptoris nostri advenlum ex electis gentilibus et lus discordantis vitaescaudalum reperit, mifa potcn-
ex llebraico popujo sancli quique longo tenipore rc- tia,inirabitiorictiain picfalc suniiiiacrcans.iniasuici-
 •• —— •..--••
\
4203 APPENDIXAD S, GREGOnil OPEBA OMNIA, I**
piens, ima eum summis )anxit. Ilinc est igitur quod A lus vocalur, quod citius ostendltir sl Salomonisad
eodem rege nato, angelorum chori in cjus annuntia- medium verba proferantur, qui ait: Lmtare jmeni*
lione prodeunt, hymnum dicunt, et devicta pravac in adolescentialua (Eccl. xi, U). Si enim unum utra-
VihBdisoordia, nos quos dudum despexerant cives que esse non discerneret quem monobat io adoles-
sgnoscont, consono ere pracdicantes: Gloria in ex- centia, juvencm non vocaret.
celsit Deo, et in lerra pax hominibutbonmvolunlalis. CAP. XVI. — llem unde tupra.
Ac si aperte dicaut: Quos a nobis m.tlitia disjunxe- (Homil. 2, in Ezech., n. 3.) Juxta rationjs ijtilur
rat jam nunc in terra nata bonitas jungat. Is ergo qui usum sermo doctrinsenon suppelit, nisi in perfecia
propter nos minor angelis exslttit, aequales nos an- aetale, nec prasumat aliquis pracdicare io infirnia
gelis virtule suaeminoialionis fecil. Et quia cognovi- rciate, quia illeanno duodecimo aetatig,suae iritenro-
musitegem noslrum, recognoverunt nos angeli cives
suos. Quia enim rex coeli lerram noslraecarnis as- gare dignatus est homlnes in terra, qui per divini-
tatem suam angelos semper docet rn cnelo. Quia
sumpsit, inlirmitatem noslrara illa jam angclica ccl- enim esl Dei sapientia, de ipso angeli videiido
siludonon despicit, ad pacem noslram angeli redeunt, vivunt ipse hoc quod beatitudine seterna satianlur.
inlenUonemprioris discordire postponunt, et quos
prius infirmos abjectosque despexer.ini jam socios CAP.XVII.Potens est Deusde lapidibut xstit suscitare
venerantur. liinc est enim quod Loth et Josue ange- filiot Abrahm( Luc. ni, 8).
los adorant, nec laraen adorare prohibenlur; Joan- lib.(Mixtim ex lib. xvui exposit. in B. Job, n. 52. et
nes vero in Apocalypsiadorare angelumvoluit, sed xx, n. 60, ac lioinil. in Ezeclt. 41, n. 19.) Iu
lamen hunc iclemangelus ne se debeal adorare coni- _ Scriplura sacra alitjuainlo lapides in malo, aliquaodo
vero in bono solent accipi. Nam cum Japides pro
pescil, dioens: Videne (eceris, conservuscuim tuus 6 inseiisibilitateponuntur, dura per lapides corda si-
tum etfratrum tuorum(Apoc.xxu, 9). Quid est quod Unde qiiod praemisjmusper Joannem dici-
ante Redemptoris adventura angeli ab hominibus gnantur.
adorantur et Ucent, postmodum vero adorari refu- tur: Polent ett Deut de lapidibus \ttit tutdtare filios
giunl; nisi quodnaturam nostram, quam piius des- Abmhm. Qui videlicet noniine lapidum corda desi-
pexerant, postquam hanc super ge assumptam cons- gnat gentiliuni, dura tttnc et i|isensibilia per inlideli-
piciunt, prostratam sibi videre perlimescunt? Non Auferam talom; et pcr piopbetam Dominuspollicetur, dicens:
enim jam sub se velut infirmam contemnere ausi cor.lapideum de carne vettra, el dabo vobit
sunt, quam super ge videlicet in coeli rege veneran- carneum. Per lapides itaque pro ipsa durilia genlileg
tur, nec habere dedignanlur hominem socium qui populi designanlur. Ipsi quippe (apiduscoluerani, et
super se adprant hominem Deum. !le ejs per Propbetani dicilur: Similet i/(i«fiant qui
faeiunlea, et omnesquiconfidunt{neis (Psal. cxw, 8).
CAP. XIII. — Patloret venerunt festinantes, et invene- \<nde Joannes Judaeosaspiciens ge de aBglimaliione
runt Mariamel Joseph, elinfantem posiluminprm- generalionis extollere, et geiitiles praeviden» ad
eepio (Luc. n, 16). Ahrajiae prolem cogniiione fidei transire, ait: Ne
(Inexposit. B. Job, lib. xxxi, num. S.) Praesepei Deiilis dicere iniro vo«, patrem hqbemusAbrakam.
Scriptura sacra non inconvenienter accipitur, in qua. Dico.(nim vobit, quia potens *st Deus a[e tapidibut
verbi pabulo animalia sancta saliantur, de quibus per ittit tutcilare fiiios Abraltm: lapides utique durog
Propbetam dicilur : Anhnalia lua habitabunt in eai perfidiagentiles vocans; et rursuiu per japides«olent
Lxyn, 11). Natus igilur Dominuga pastoribusi /p^' desiguari fortium mentes, unde per Pelrum sanclis
u praesepereperitur, quoniam ejus incarnaliq in ea. dicitur; Et vot tanquamtaptdei vivi supermdificamini
IPsal.
qua nos reiiciuni prophetarum Scriptura cognoscilur, domus spirituates(I Petr. n).
CAP.XIV. —Et tuam ipsius animam pertrantibit CAP. XYIII. —>Jqm tecurit ad radicem arborum
gladius (Luc. n, 55). potila ett (Luc. Hi, 9).
(In exposit. B.Job, lib. xxxiv, num. {7.) In Scri- quod (Regul, pasior. part. m, e. £1.) Noverint lenaces
hanc primum Deo hijurlam faciunt, quia dami
ptura sacra aliquando per gladiumsanqta praedicatio, sibi omnia migcricordiaebosliam reddunt.
aliquando temporalis designatur tribulatio. Gjadius|. Hinc elenim nullam Psalmistaait: Non dabit Deo placatio-
sancla praedicatioponilur, sicut Paulus alt: El gla- nem
dium tpiritus, quod est verbumDei (Ephes. Vi, 17). suam, nee pretium redemptionit duimm suet
Gladius tribulalio temporalis accipitur, sicut heatae[ (Psal. XLVIJI,8). Pretium namque redeuiutionis
Mariaede secuturis tribulationibus dicitur ; E\ tuam, dare esl opus bonum pratvenienll nos gratiaereddere.
Ilinc Joannes exclamat, dicens: Jarh securisad radi-
ipsiut animqmperlransibitgladius. tetn arborum posita est. Omnis arbor qumnon facit
CAP. XV. — Invenerunt puerum Jesum 1
parentes ejtts fruclum bonum, excidetur, etin ignemmittelur. Qui
in templosedtntem in medio doctorum, audientem 1 crgo se innoxios quia aliena non rapiunt aestimant,
illos (tuc. II, 42). ictum securis vicinae praevideant, et torporem im-
(Regul. pastor. part. m, c. 25.) Redemptor nos- sccuriuiis amitlant, ne cum ferre fructum
ter, cum in coelissit Conditor, el ostensionesuacpo- Erovidae oni operis negligunt, a pracsentivlta funditus quasi
tentiac semper angelorum doctor, aute tricenalei n ex viriditateradicis exsiccentur. Sollicileetiam tena-
tempus in terra magister lieri noluit hominum, ut't D ces attendant, quod liculnea quae fructum non ba-
videlicet praccipiUtisvim salubcrrimi timoris infun- buerit, contra hanc districtius agricola queritur, quod
deret, cum ipse etiam qui labi non posset perfectae i ctiam terrara occupavit. Terram quippe liculnea sine
vitse grajiam nonnisi perfecta .ctato procdicarel.Scri- fructu occupat, quando mens lenacium hoc quod
plura quippe est : Cum factus esset annorum duode-- prodesse multis poterat inqtiliter servat. Terram
cim, remantit puer Jesut m Jerusulem: de quo a pa-- gine fruclu ficulnea occupat, quanqo locnm quem
rentibus requisito paulo post subditur : lnveneruntt exercere alius per solem boni operis valuit slultus
itlum m lemptosedentemin medio doclorum, audien- per dttsidiasumbram premil. Hi autem tenaces non-
tem illas, et interrogantemillos.Vigilanti itaquc con- nunquam dicere solent, cumconcessisutiraur, aliena
sideratione pcnsandum est quod cum Jesus annoruml non quacrimus,efsi digna misericordke reiributione
duO(Jecimdicilur, in raedio doctorum sedens, noni non aghnus, nullk tamen parversa perpelramus.
doceqs, sed interrogans invenitur. Quoexemplo sci- Quod idcirco senliunt, quia videlicet anrem cordiga
lieet ostenditur ne inlirmus docere quis audcal, si illei verbis ccelestibus claudunt. Neque enim dives in
puei qoceiriihterrogando voluit, qui per diviniutis9 Evangelio (Luc.xw), qui induehatur purpura el
pqlentiam verbUmscienliacipsissuis doctoribus roi- bysso, qui epulabatur quolidie splendide, aliena
nistravit. Hinc vero per Paulum discipulo dicilur: rapuisse, sed infructuose propriis usus fuisse perhi-
Prmetpe hac, etdoce: etnemo adolescentiamtuami betur. Eumque post hanc vitara ultrix gehenna sus-
contemnat(I Tim. iv, 12). Sciemliiin nobig cst quo- tipit, non qiiia aliquid illicitumgessit, seft quia iijimo-
iUamtn sacro eloquio aliquaudo adolesccntiajuven- derato usu toiuui sc licitis tradidlt.
 '*
1*9$ ALULFJ pXfflSjTlQ NO\fI TEST.--SUP. EYASG, 5EC. LUC, {ttft
giP. XJI. p, Qui ipt^t (UwsjMjieaj, del non h,abenti.A curaverupt sui»ip.pp©re^U#,M B(*li|, fctan?. ©*
(Lnc.m,$). capabilia, non summa atqtie aifdu^pr^dtcare, Ifcpi
nomil. 17, in Evairg., n. 3.) In pace sapcue si sciepiiam s?ncta;nir,ut haurieb^t coirile,:it4 flt«
Ecclesiaepossnmusprpbau-e si amicosdiligamus,siper- funderent, iipmepsitale c|ps audi(ores sttos opprl-
}e.cuiiqirtsteiriporeriiOriprodiiectionevaleamus. Certe merent potius oMni r^arpnt.. Unde. sq«s ^ditW^s
Jo^iiwMevarig.elisladicflf' Dui' kamertl substantiam dwlUUtioiieyeTnDfuui,tffllrifns P^ulvtgapostoIuSlo-
muj*m\ et merit frarrem tttum necesse habere, et qnehalur, dicens^:JVQI» ^oiui vqbis loqtti i/psi spiri-
cia%ur\tlv\Scera iuq cti to, quomodo" charitks Dei luaiibus^seaqitasi carnalibus: tanqitam jiqrvqtis ih
mdhe( \n% (t Jfoan. irt,'17^' Hjnc ctiam Jbahnes ChrisJolac,robispq!umi(edi,nonescqin(rCo'r.\i\, i ,2).
i ran$tt aft; Qut hqbfitdunt fahicqs, det non qabehH. Quis enim fei^repotuisscti si rilpius «sque ad teriiunt
I P^rcfiM iranquillitalisInleinpore hott dat pro Peo ccelum,raprus in paradisuni, etiam arcana verba au-
[. pjjteamljtyaiift,quahdo perseculiiiiiis,tempore da- diens quae loqui hommi non licetci, Vani immensos
; tqras esl ibimam suamf Virlds ergo cbaritatis, ut supernaepatriae ginus aperirel? Aut cujns virlulen'
iuvjcU si( Ip perturbatione, iililriatiir per miseri- aqditoris non opprimeret, si ea «|u* ijiuipsecus
cordiatn ilt trapqqOljtate, quatenus pmnipo|enti Dco baurire poterat, inquantum prnis hngria snliiceiei,
primum discat sua impendeie, posimodiim se. extrinsecus inundans aquaeimjus iinmensitas ema-
PAP. XX. — V«nft (prHgrm]epbst-me (Luc. m, 16). nasset? Ut igitur autlilores rudes non inunclaiione
Wrhj. % \biMftif» n. f). JhannWi Baptistam scieutiae, setl moderaU prcedicaUonis dUUllatone
qula mira sanctjUte praMitun)populus vitjerat, hupc foveanlur, praedicationamdwtorum Deus tcmper.it,
gsse CJirislpmpiitabai, sicul per Evangeliumdicitqr: ''R ut audilorum intirntilas doclorura roro nulriia conva-
$stintanie aulem populo. et cogitantibusomntbus in lescat. Quod bene in Evangelio mystica dcscriptioue
cqrdtfut SHJS d> Joah.ne, he forte ipse esset Chrhtus, narralur, dum dicitur: Atcendit Jesus i» naricuiam
qwnte\ feduireiant,dictnie*: NunquidChristus eslu P«<ri, «rrogavil ut a terra reduceret pusillum: et Ha
Vittc, in, lp)?, Secl njsi idciiiJoaiines apud se bumilis tedens prmdicabat turbit. Per navein Peiri quid
|sxjsj|r6f. r^plejfis spiritii gratiae non fuisset, qui ut aliud quam commissa Petro Ecticgia designatur ? J)o
|ipc quod erat oslenderct ait: V«)ii(foriipr me pOst qua ut Dominuslurbis conllueiiUlras pradicet, eain
m,e,cufostiQn $um dignus solyere corriqiqm cqlcea- a terra pauhilum reduei jubet. Quam nec in aliuru
tnenti ejut, gcee cum pro niira operatioue virtutum duci, pt tamen a lerra praecipil removeri: profcclo
tajjs esset, ju tluisjus. esse crederetur, non soluin significanspraedicatoregsuosrudibus dchcre popujis
Christ^m *e qon esse respo|idit, sed etiam coiri- jicc alta ni>nis de ccelestipus ncc uipen tej-ropa
glani calceamentiejqsgolvere, J.lest hjcarrialiOnisejus pracdicarc.
RerspfWUr.se IIOBM&m egse perhibuit. CAP,XXIII. — Exi a me, quia homopeccqtor sym,
it. Xxf,
g"|)&tcjffom — Cuiqs pfhlitabrumin manu sua est, et
et triticum Domine ( Luc. V,8).
per&uhdqbit qteqn) tuefy. congregabil
h qoxteuinsuurn,mli&s p<f"i ' coihfturefiont hiex- (Homil. 8, in Evang., n. 5.) Sunt plerique in
W*$IW \&C'\P\ H\- Ecclesia qui melioris vilac vias aggredj inetuunf, et
mhmi\ mMHv^ * t*i *s,et iib.xxtu, Umen jacere in sui corporis ignavia non portimes-
% %y^Wk «ed1
% 'W*? prwJ?11^ cpnjunciav et cuht. Cumqne se peccalores conaideraut, s.anctiUJis
cres#jjdp BWtlisfSerf s,e'm^tac disinpgqntur vias arripare trepidani, el remanere in guis iniqqi-
rigidaa.Slc mri|lnjtn ad hpjus riiundi glorranjpravi, G tatibus non iormidant. Quorum bene Petrus atlfluc
divites surgurit: iialune enim sibi comniunioriecon- in infirmiute positus tpeciem lenet, cum viso mjra-
inucli gujit, $e4 eanir» sn vieigsim crejeei|iJq di>i- culo pisciqm, dixi|: Exi a me, Dahmte, quia hqtuo
duutur. Alius quippe.aiiun despiftit,et alter in alte- peccator tum. Imo, gi te peceatorain cnnsideras,
rura inyidim facibus ignescit, Quj ergo ex tmnore Opprtet ut a te Dominum non repejjas. Sed qpi id-
jsircemelioris, habitus vias, et viU» Ifictiopisarcem
Jatdtt mprc cpntra gfe*tg{cTi staijt. Qnid Igijur pravos apprebendere nolunt quia se inlirmos esso coijspi-
PIHijStaWidi diVite» aixerlm, ri.isiarisus quasdam ciunt, quasi peceatores se fatentiit, et Dp.iuinHin
ntpajH MPBrist Qm flUnicomra se superbiunt, sed repellunt, eumque in quo sanctiiicari clejmfraiit
MjwruM imm^/p,piiMtelf alfljgunt, adversum se fugiunt, etvelut in peiturhatione eoii§iliuw «ipn
glftffiiit 'wm WWt ff» Umen cojicordlter grana habent dum moriuntur et vitam timent.
d^rtrini premopt. NpncIgitur apstae adalta prosl- CAP.
Jippt. |rapkJratefl(' quoniam et reproborum poteriUa Jf.X|V.-r Qufevvdtisul //oriani rpftij hothineitet
eminer, et eleii^ortrajtom npn apparet: ilh ge IJJJO- voseadem factte ittis (Luc. vi, 31).
horam f^stlbus ostofiount, ist| jn liumiliute re depri- (|lomi|. 58, in pvang., p. H.) Cbarjfasip ib|obps
liiUlif;m trllijfaetebpu^ adventet, quod et aristarum prapcepUs, I)j jlileptipiie pei scjBcet, ft proxlini
rigid|jatem franjjql, efsofida grana noh conterat. continetiir; et ipg» dilectj(i prpxiipi )ji djMihjisiuae-
Tunc quippe supefpa Iniqiiorum commlnuiiur, tunc cepljs siibdiyiditur, Cumquitlailisapiens nfcat: limne
electorujlrtvita, quapta.flilgeatiiitegritale, declaratur; auQdqdisHHfieri,riden*ipsefaciaiafteri(Tob:.i>i,iti).
quia cum ifijusli deBcihnt, Cx nac ipsa aristariim Et per semetipsam Verilas praedical, dicens : Qum
contritione agi(ur ut gtana appareant qux latebaiit. ]V vittlis ut faciahl vobh ftqminm, el vot eadcin facite
Cumque arjstai franguiitur, graiiorum candor oslen- illis. Si eniiri et quod Impendl riobisrecte voliiinus,
(lifuf, qiiia iniqujs Jn aeterpa supplicia cadenlibus, boc alijs impartimijr; c't qpqd nobis lleri nulumus,
saiictorrimliistiti^, quanU verltate carideat, demons- boc aliis ipsi facere devitanius.chaiiUtis jttra illaesi
tratur. Uqde rec(e PCr loannem de Dominodicitur: scrv.imus.Secf ntmq cum quempiam ditigit, lialiero
Lujus vetilUabrum1«. man» sua est et permttndabit se charitatem protlnus pulet, itlsi prius ipsam vim
qream suaoif et trilicum recqndet \n horreum suum, suae dileclionis examlr)ef. Naui 6i quis quehilihet
paleas aulem comburet igni inexstinguibiti. Elecli amat, sed nropter Deum non amal, eharitatem nou
tjuippe in sancla Ecclesia gujit frumenta Dei coeles- liabet, sed!lianere sc pujat. eiiariUS nulem voia
tibus recondenda liorfeis, Quaenunc in area trilurac est, cum ei ih Deo dlligltur anilCiis,e( propter Doora
paleas tolerant,' quoniani in hac Eeclesl* sanctae diligilur inimicus. Illeejimi prOpter Deiimdillgit eos
purgatione mores contrarios reproborum poiiani, quos diligit, qui jahi et eos diligere a qulbus iipn
banc internus agricola ventilabrojudicii dlligitur scil. Probari etenirrr cbarfUs persolsm odii
irimat, et in babjUcqia superna suos electos quasi atfversitatenisolet; unde et per semeti^sum Domliius
Siiousque
inunda jam grana suscipiens, aeternis paieas ignibug dicil: piligife inimicos vetttot.' bettefacite hit qut
tradat. oderuntvOt (Matih. v, 44 ). Ille eirgosecurus atilat
CAP.XXII. — AseenditJesus tn navicutam Petri, et qui propier Deum et illum amat a quo se iiHelUgit
iogavil ut a lerra redueeretputillum (Lue. v, 5). non ain:iri. Duo igiluf pfaeccpU cbariWJhi (JilscJio-
n.
(Ill ttposlt. 0, Job, tib. Xvti, W, 37.) Aposloli oein Dci vidciicet et proxiini, neceste e»t ul eustu-
 1201 APPENDIX AD S. GREGORII OPERA OMNIA. iftnfl
diat quisquis habere in nuptiis, id est in sancta Ec-- A dmmonia, et ut
clesia, veslcm nuptialem curat. Hinc est enim quod1 tanguort* eurarent: et mttxt ittet
prmdkare regmtm Dti, et infirmot curare (* Luc.
apud Ezechielem prophetam portoe civitatis in monte3 «, 1).
constitutae vestibulum duobus cubitis mensuratur,>
qnia nimirum accessus nobis coelestis civitatis non' (Homil. 4, in Evang., n. 3.) Concessasunt etadjon-
pandilur, si in bac Ecclesia guacpro eo quod adhuc cta sanctis prcedicatoribus a Domiuo miracula, ut fi-
ibris est vestibuluni dicitur Dei et proximi dileclio!j dem verbis daret virlus ostensa, et uova facerent
noii tenetur. qui nova praedicarent. Florente enim mundo, cres-
CAP.XXV. — Dimiltite, et dimitlelur vobis: dale, ett cente genere huraano, diu in hac vita carne subsis-
tenie, rerum opulentia exuberante, quis cuni audi-
dabitur vobis (Luc. vi, 37). ret aliam esse vitam, crederet ? quis invisibilia visi-
(In exposit. R. Job, lib. xxn, num. 27.) Qnia, teste3 bilibus pracferret ? Sed ad salulem redeuntibiis
Paulo (/ Cor. xm), chariUs patiens et benigna de-. inlirmis, ad vitam resurgentibus morluis, carnis
scribitur, per patienliam aliena mala debemus cequa- uiunditiara recipienlibus leprosis, ereptis a jure spi-
nimiter lolerare, et per benigniutem bona nostra% rUuura immundorum dacraoniacis, tot visibilibus
misericordiler impendere, sicut Redemptor bumanii miraculis exactis, quis non crederet quod de invisi-
generis nos admonet, et dicit: Dimittite, etdimitielur,. bilibus audiret? Ad boc quippe visibilia miracula
vobis: date, et dabitur vobis. Dare nainque nostrurax curuscant ul corda audientram ad fid«u invisibilium
atl res pertinet quas«xterius habemus, dimittereB pertrahant; ut per hoc quod iniruui foris agitur,
autem ad relaxandum dolorem quem interius exc boc quod iiitus est longe mirabiUus esse sentiatur.
alieua culpa contrahimus. Sed sciendum est quia quiI jj p Unde nunc quoque cuui fidelium riumerositas iutra
oinnino dimittit et non dat, etsi non plene operatus; sanclara excrevit Ecclesiam, multi sunt qui vitam
cst, liieliorem tamen partem misericordiae tenuit.. virtutum tenent, sed signa virtutum non habent,
Qtii vero dat et minirae dimittit, omnino misericor- quia miraculum fruslra foris ostenditur si deest quod
diam nutlam facit, quia ab omnipotente Deo munus5 intus operetur. Nam juxta magistri gentium vocem:
ex mami non accipitur quod obligato corde in ma- Lihgum in tignum sunt nbn fidetibus, sed infidelibus
litia prolertur. Mundari etenim debet prius animuss (1 Cor. xiv, 22). Uude idem pnedicalor egregius Me-
eleeinosynam praebet, quoniara omne quod Deoj lilem veniens, et plenam inlidolibus Insulain sciens,
2ui
atur ex dantis mente pensatur. j.. patrem PublU dysenteria febribusque vexatum oran-
CAP.XXVI. — QuU autem vides festucam in oculo do sanavif (Act. xxvm), et sanctae praedicationisadju-
torein Timotheum ex inUrmiUte slomachi Jasses-
(ratristui, elc. (Luc. vi, 41)?
.(Regul. uastor. part. m, cap. 9.) Dominus in centem non verbo cuial, sed medicinali arte mederi
Evangelio dicit: Diligite inimicos vettros, benefacite , parat, dicens : Modicovino ulere propter tlomachum,
iis qui oderunt vos: orate pro persequentibuset calum-\ et frequentes tuas infirmilates (I Ttm. v, 23). Qui
niantibus vot (Luc. vi, 27). Virtus est coram hoinini-_ ergo infirmum inUdelemuna prece salvat, cur aegro-
bus adversarios tolerare, sed virlus coram Deo, dili- tum socium prece rion liberat?Quia nimtruni ilie
gere, quia hoc solum sacrilicium Deus accipit quodj Joris per miraculum sananduserat qui vivusinleiius
non erat, ut per hoc quod exlerior poteslas osten-
ante ejus oculos in allari boni operis flamma chari-
tatis incendit. Hinc est quod rursum quibusdam pa- deret, bunc ad vilam interior virtus animaret;
licntibtis, nec tamen diligenlibus, dicitur: Quid au-_ pG _ aegrounti autem fldeli socio signa foris noil fuerant
tem vide* festucam in oculo (ratris tui, et trabem int exhibenda qui salubriter intus vlvebat.
oculoteononvides?Per turbalio quippeimpatientiaefes- CAP.XXIX. —
tuca est, malitia veroin corde, trabes in oculo. Ulam1 Vutpet foveat habent, et volucretcmU
nidot (Luc. ix, BfJ).
enim aura lenUtionis agiut, banc consuramatanequitia
pene immobiliter portat. Recte igilur illic subjungi-. (In expotit. B. Job, lib. xix, num. 2.) Cuidam dl>
tur: Hypocrita, ejiee primum trabem de oculo tuo, el,( viti superba sapienli dicitur a Domino : Vulpes (o-
tunc videbisejkere (eslucam de oculo (ratris tui. Ac siI veat Itabent, et volucret cmli nidos: FiRut autem ho-
dicatur menti iniquaeinterius dolenti, et sancUm sea tninis non habel ubi capul suum reclinet. Vulpes vaide
exterius per patientiam demonstranti: Prius a tee fraudulenla sunl ahinialia quae in fossis vel specu-
moieiu raalitiae excute, et tunc alios de impatienUae e bus se abscondunt. Cumque apparuerint, nunquam
leviiate reprehende, ne dum non studes simulatio- rectis ilineribus, sed tortuosis anfractibus currunt;
. nein vincere, pejus sit tibi aliena prava tole- volucres vcro, ut novimus, alto volatu se in aera
1 rare. sublevanl. Nomine vero vulpium dolosa et fraudu-
CAP. XXVII. — Ita gaudium erit in cmlo super uno0 designanlur lenta, nomine vero volucrum baec eadera shperba
dxmonia ; ac si, dicat: FraudulenU et
peccatore pmnitenliam agente, quam sttper noha- elala d;cmonia in corde vestro, id est in cogitalione
ginta novem justis (Luc. xv, 10). superbiae inveniuiithabitationem suam : Filius auteiu
(Regul. pastor. part. m, cap. 28.) Saepe nonnullili hominis ubi caput suum reclinet non habet, id cst
ad Dominum post carnis peccata redeunteg, Unto see huiuilitas mea requiem in superba mente vestra non
ardentius in bonis operibus exhibent, quanto dam-- n inveiiil. Quasi in quodam volatu volucris illa priraa
uabiliores se de malis vident; et saepe nonnulli ini"se u exlulit quae per elalam cogiUtionem dixit: ln
carnig integritale perdurantes, cum minus se respi- cmlum conscendum, super astra cmli exallabo soltttm
ciunt habere quod defleant, plene sibi sufflcere vitae a meum: ascendam super altiludinem nubium, et similis
suaeinnocentiam puUnt, et ad fervorem gpiriius nutliss ero Attissimo(Isa. xiv, 13). Ecce qriam alu superbe
se ardoris stimulis inflammant. El fit Deo plerumques volando petiit, quem etiam volatum et priuiis homi-
gralior amore ardens vita post culpam, quam secu-- nibus persuasit. lpsi quippe volando quasi super se
ritate torpens innocentia. Unde et voce judicis dici- ire conati sunt, quando eis diclum est ut gustareiil
tur: Remittunturei peccatamulta,quia dilexit multum. el essent sicut dii. Cumque similitudinein divinitaiis
Et: Gaudtum erit in cmlosuper uno pmnitente, quami appetierunt, immortaliUtis raunera perdiderunt. Qui
super nonaginta novem juslis, quibus non esl opuss in terram moriendo non iissent, si super terrain hu-
pmititenlia (Luc. vn, 47). Quod citius et ex ipso usuue militer stare voluissent.
colligimus, si nostrae raentis judicia pengemus. Plus, CAP.XXX. — Sine ut morlui sepelianl morluos suot
naiuque terram diligunus, quae post spinas exarata
fructus uberes producit, quara quae hullas spinas ha-. (Luc. ix, 60).
buerit, sed Unien exculta sterilem segetem gi- '~ (In exposit. B. Job, lib. iv, sparsim, a n. 40 ad
gnit. num. 53.) Quatuor inodis peccalura consuiiiiiiatur iu
CAP.XXVIII. — 6'omiocoiisDonrinusduodecim apos- i- opere. Prius namque latens culpa agitur, posunoJuin
totis, dedit iliis virtutemet poleslatem super omnia
a vero etiam anle oculos homiuum sine coalusioua
 «09 ALULFI EXPOSITIO NOVl TEST. — SUP. EVANG. SEC. LUC. 19K
reatus aperitur, deliinc et in consuetudinem ducilur, A tenus refJectantur. Quo contra de reprobis dicitur:
adextremum quoque, vel falsae spei seduelionibus, Quia corde reversi sunt in JEgyptum. El per senictip-
vet obsiinatione miseraedesperationis enutrilur. Cum sam Veritas dicit: Nento mittens manum ad uratrum
autem culpa in usum venerit, ei jam animus, etiamsi et aspiciens relro, aptus est regno Dei. Manum quip-
appeUt, debilius resistit, quia quot vicibus pravae pe in aratrum miltere est quasi per quemdam com-
frequentationis astringitur, quasi tot vinculis ad punctionig vomerem ad prolerendos fructus terram
mentem ligatur. Unde fit ut cum enervis animus sui cordis aperire; sed retro post aratrum aspicit
solvi non valet, ad quaedamse solatia falseeconsola- qui post exordia boni operis ad roala revertitur quai
tionis inclinet, quatenus venturum judicem tantae si- reliquit. Quod eleclis Dei minime conligit, quia ad
bi misericordiaespondeat, ut eos etiam quos arguen- ea quaereUquerunt nullo jam appetitu respiciunt, ct
dos invenerit penitus non occidat; cui rei hoc de- in aeternis quae appetunt suaeinentis contemplatione
terius accidit quod ei multorum similiuni lingua semper intendunt. Unde et uiagnus ille praedicalor
consentit, cum etiam male gesta laudibus exaggerant, diccbat, qui usque ad cceli tertii secrela penctrave-
sfcut per Psalraislam dicilur : Quoniam laudatur pec- rat: Vnum vero qumquidem retro sunt oblilus, in ea
tator in detideriis animmsttm: et cum iniqua egerit qum sunt ante, exlendens me, sequor ad palmam su-
iniquus, benedicitur (Psat. ix, 24). Unde iit ut inces- pernm vocalionh (Philip. m, 13, 14). Ante nos enim'
santer crescat culpa favoribus nulriu. Curari vero aelcrna sutu, post nos leinporalia, quia et illa per-
vulnus negligitur quod dignum praemio laudis vide- geiites inveniinus, et isla recedentes quasi posl dor-
tur. Unde et per Salomonem dicilur : Fiti mi, si le sum relinquimus. Paulus Igitur, in anteriora exlen-
tactaverinl peccatores, ne acquiescaseis (Prov. \, 10). tus, eorum quacretro sunt oblitus fuerat, quia tem-
Peccatores etenira lactant, cum vel perpetranda mala " poralia despiciens, sola quacsunt aeterna rcquirebat.
blandimentis inlerunt, vel perpetrata favoribus ex- CAP. XXXIII. — Et misit illos binos ante faciem
tolluot. Sciendum quoque est quod illi tres modi suam (Luc. x, 1).
peccantium juxU sui descensusordinem facilius cor-
vero iste diflicilius emendatur. (In exposit. B. Job, lib. xxxv, num. 41.) Cum
;
rignntnr quarlus ad annunliandum Domiuns mitteret,
Uude et Redemptor noster puellain in domo, juve- Eraedicalores inos misisse testatur cum dicit: De-
nem extra portam, in sepulcro vero Laxarum susci- signavit Dominus JesusEvangelium,
tavit. Adhuc quippe mortuus in dorao jacet qui in los : et misit illos binos anle septuaginta duos discipu-
latet. Jam extra educitur faciem suam, in omnem
peccato quasi portam cujus civitalem el locum quo erat ipse vcnturus. ldeo autem
IniquiUs usque ad inverecundiam publicae perpetra- bini missi esse describuntur, ut quia vel duo sunt
tionis aperitur. Sepulturae vero aggere premitur qui praccepta charilatis, vel quia societas Iiabeii minus
in perpetralione nequitiae etiam usu consuetudinis quam inter duos non potest, sancti praedicatorcs ex
presstig gravalur. Sed hos ad vitam miseratus revo- ipsa qualitate suae missionis cognoscerent quanlum
eat, quia pleruuique divina gratia non solum in oc- concordiam societatis amarent.
cultis sed eUaui m apertis iniquitatibus morluos et CAP.XXXIV. — Videbam Satanam
mole pravae consuetudinis pressos lomine sui res- velut fulgur de
cmlocadentem (Luc. x, 18).
pectus illuslrat. Quartum vero mortuum, nuntiante
discipulo, Redemptor noster agnoscit, nec Umen sunt (Iit exposit. B. Job, lib. xxm, num. 13.) Qualuor
suscitat, quia valde diflicileest ul is quem post usum _ monslratur species quibus omnis tumor arrogantium de-
malae consuetudinis etiam adulantiuin linguae exci- "-* : cum bonura aut a semelipsis nabere se
aut sibi desuper datum credunt, et pro
piunt a meutis suaemorte revoeetur, de quo bene aestimant,
dicitur: Sine ut mortui sepeliant morluos suos. Mor- suis hoc se merilis accepisse pulant, aut certe cum
lui enim sepeliunt mortuos, cum peccatores pecca- se jactant habere quod non liabent, aut despectis
torum favoribus premunt. Quid enira est aliud pec- caeteris, videri singulariter appetunl habere quod ha-
A semelipso enim bonum se babere jacubat,
carequam occumbere, et sepelirequam abscondere? bent.
sed qni peccantem laudibus prosequunlur, exstinc- cui per Apostolum dicilur : Quid autem habes, quod
tum sub verborum suorum afgere abscondunt, Erat non accepisli? si aulem accepisli, quid gloriaris quasi
aulem et Lazarus moriuus, sed tamen non a mortuis non acceperis (I Cqr. iv, 7) ? Rursum ne dari nobis
bonum gratiae pro noslris praecedentibus meritis cre-
sepultus, Fideles quippe illum mulieres obruerant idem apostolus admonet, dicens : Gratia
quae et ejus morlcm vivilicalori nunliabant. Unde et dereinus,
prolinus ad luceni rediit, quia cum iu peccato ani- eslis salvati per fidem, et Itoc non ex vobis, sed Dei
mus morilur, citius ad vitam reducitur, si super donum est, non ex operibus, ut ne quis glorielur
bnnc sollicitae cogitaiiones vivunt. Aliquando, sicut (Ephes. u, 8). Qui eliam de semetipso ait : Qui
superius dictum est, nequaquam falsa spes divinae prius fui blasphemus, el perseculor, et eontumeliosus,
iiiisericordiaementera peccatoris intercipit, sed hanc sed misericordiamconseculussum (I Tim. i, 13). Qui-
verbis aperte declarat quod gralia non pro me-
pro peccatis quae fecit factorem suum inordinate bus
formidantemdeterior desperatio conligit, el omnem rilis tribuatur, dum ex seipso docuit, et quid de
veniaeue redeat ad correctionem funditus inte- malitia meruit, et quid de benevOlentia accepit.
spem Rursum nonnulUjaclanl se habere quod non habent,
rimit.
T. sicut Ecclesiae Laodiceac dicitur : Quia dicis
CAP.XXXI. — Tu autem vade, et annuntia regnum quod angelo dives sum et locttpletalus, et nullius egeo : ei
Dei (Luc. ix, 60). nescis quia lu es miser, et miserabilit, et pauper, el
(In exposit. B. Job, lib. xix, num. 42.) Sciendum cmcus,et nudus (Apoc.m, 17). Rursum nonnulli, dc-
est, quia aliquando Uiactionibus noslris minora bona speclis caeleris, videri appelunt singulariter lionuiu
nrsetermiltenda sunt pro ulilitale majorum. Nam quis habere quod habent. Unde et Pharisacus idcirco
ignoret boni operis esse mortuum sepelire ? Et la- de tenipio absque justificalione descendil, quia bo-
men cuidaro qui ad sepeliendum patrem diraitti se uoruro operura merita sibi quasi. singulariler tri-
poposceral a Douiino dictuin est: Sine ut moriui buens, oranli Publicano se prajtulit. Sancti quoque
sepeliant mortuos suos:. tu autem vade, et annuntia apostoli ab boc elationis vilio revocanlur, qui de
regnum Dei. Postponendum namque erat obsequium pnedicatione redeuntes, cuni elali dicerenl : Domine,
hujus minislerii oflicio praedicaUonis,quia illo carne in nomine tuo eliam dmmonia nobis subjecta sunt
mortuos in terram conderel, isto aulem anima mor- (Luc. x, 17) : nc de bac niiraculoium siiigulariUle
tuos ad vitam resuscitaret. gauderent illico eis respondit Dominus, dicens: Vi-
—
UAP.XXXII. Nemo mittens tnanum ad aratrum, debam Satanam velut fulgur de cmlo cadenlem (lsa.
etc. (Luc. ix, 62). xiv, 13). Ipse quippc singulariter elatus dixeral:
(Homil. 3, in Ezech., n. 16 et 17, 14, 3 et 4.) Supcr asira cmli exaltabo solium meum: sedebo in
Elecli Dei sic a*lerrenis actibus ad spiritualia per- monle testamenli, iit laleribus Aquilonis, simitis ero
traiiseunt, ut atl ea quu; reliquerunt uilerius uuJJa- AUissimo.Et niire jDouiiuusut iu Ujscipuloruuicordi-
 r ' \-~W-:.
12H APPENDIX AD S. GREGQRMOPERA OMNIA. 1113
Lus elatlonera prenieret, mox Judicium ruliw»rohi fa, egisse referuiitur, Marlhd mim tim
lit quod ipse magister elationis accepit: ut in auc- Hisleiium satqaebal; Maviq w* sedeut JWfJWll Dp- i»i-
tore superbiqe discerent quid da elatiQijis initio mtiti, ejut vcrba audiebqt. Quid enim per qdfmies
M»rth*m
furinidjrept. extorioribus obsequiis occupaWm nisi activa viu si-
CJLP.XXXV. — Gaudete et exsultate, quia nomina gnatq»?? et qp,jd per jMafjjwfl,qu» t«ba \mmm re-
vettra scripta sunl tn crnlu (Lue. x, 20). sidens audiebat, msi conteroplaiiva expritujmr? Ona
earuro era| Jntenla opflri, altera contempla-
(Ljb. ii, in Ezecb., hom. 7, n. 17; in exposit. B. qqippe ; una seryjebat acUKajvilae per exlerius mini-
Job, lib, Xjiii, n. 13.) A privalo gaudio Veritas ad liom altera contempIaUv» per suspensioneni
commune discipulos revocat, cum eos de prsedica- sterium,
tione redeunfes, et de subjectione dsemonuni laetan- cordis iu verbum. Etquamvig aefiva git bona, roclioi'
tamen est qqia isla cmn morUli viia
tes, admonet, dicetts : Nolite gattdere super hoc, sed delicit, illacontemplaliva,
verp iu immorlali niU pfenius excrescil.
potius gaudete et exsultate quia nomina veslra sunt Unde cum contra Mariaa vm gQrorig ptium Martha
icripta iq cwto. Non enim omnes elccti daemonia quererelur, quod se negligesei adjuvare, audivit a
ejiciunt, sed tanien electorum omnium nomina coelo Domino :
tenentur agcripta. Admonentiir ergo discipuli priva- e\ respondente Jf«r«ia, Mariha, toilicUa et,
tam lxtillam deponerc, dc coinuuini autem et per- Maria lurbaris ergq pturXmm:nerro, mumett neceitarium.
petua felicljate gaudere. In hac itaque arrogantiae ea. Ecce optimam parlem ekait, qm nau auferetur ab
tjuafla specie crebro humanus animus labitur, ut id Mariae pars pars etcura MarUiaenon reprehenditur, ged
qiioi liatet habere se singulariter glorietur. In qua elegisse Mariain etiara laudatur; neque bonam patleni
tainen diabolica^gimilitudini vicinius appropinquat, g1 Marthcc dicit, sed optimam : ut etiam pars
judicaretur bona, qtiia magna sunt aetivae
quia quisquls bonum se babere singulariter gau- vita» merita, sed contemplaiivaa potiora.
det, qulsquis videri sublimior cx-leris quaerit, illum Mariaesit optima subinfertur cum dioiturUuate pars
: qum non
videlicet imilalur qui despecto beno societatis ange- ab ea. Aclivic enim vitae opera cum eor-
lorrjiii, scdem siiant ad Aquilonem ponens, et Aliis- auferetur transeunt: Contemplativce autera gaudia tne-
simi similitudinem superbe appelens, per iniquum pore
desiderium quasi ad quoddam culmea conatus est iius ex line convalescunt. Quis enim b) aetema nalria
giiiguiaritatis enimpere. panem ponigai esurienti ubi nemo esurit J Quis>
tribuat sitienti ubi nemo s.iiij ? Quis mortuura
CAP.XXXVI. — Et uppropians attigavit vulnerq ejus, potum Sepeliat ubi nemo moritur l Acliva igilur viu cum
(hfundens vinum e\ oleum (mc.x,34), corporc doiicil, et cum praesenti sauculo aufertiir,
(fn exposil. B. Job, lib. xx, num. 14.) Disciplina contemplativa yero nec deficit nec aufertur. Uic
vel niiserieerdia multnm in pastoribus destituitur, si enim incipit, sed gubtracla praisentis saecujiIqce, iii
uiiai sina aUera teneatur. Sed circa subJJios suos coelesti palria perlicitur. Amoris quippe ignis, uui
incsse rectoribus debet, et jusle consulens raiseri- hie ardere inchoat, cum iptum quera amat vjderit,
conlia, et pie corrigens disciplina. Hinc esl quod in amore ipgius aiqpUus ignescit. Scienditm est enim
scmivivi illlus vulitcribtis, qui a Samariuno in sta- quod acUva vila perfecle teneri polett, el UIKIII
buluin ductusest, et vinum adhihetnret oletini: ut opere perlicimus, sedin hac viU poaiii eonUmnJa-
per vinHhl ijiordeahtiir vulnera, per oleum fovean- tionis iniiiiiai sola initia degugtamus : de ea ettam
tur ; qyaleiius uhusquisque qui sanandis vulneribiis cum contendimug, vix parum aliquid attuigere vale-
pracesi m ymo niorsum districlionis aclliibeat, ifl G < mus. Quantoiibet eniin aniare aniinus ardeat, quan-
olco hjollltiem pietalis, ut per vinum iiiuntlentur Ulibet virtute cogitalionig in Deum tandat, uoni»m
putrida, per oleuin foveantur sananda. Sliscenda est quod amat perlecte videt, sed adhuc inehoat vitwre
ergo ItiiiiUs cum severiute, faciendtiiii quoddam quod amet; quia sicut tortissiinui pncdicalor dicil:
temperainentum ex utroque, qt neque multa asperi- Videmusnunc per speculum in amgmate, tuac «w-
late subditi exoJcereiilur, neque nimia beqignitatc tem faeie ad faciem : et nunc eognosoa «p par-te,
solvanluf. lunc aufem cognoseam sicut et cogmtus tum (lCor.
CAP.XXXVII. — Intravit Jesus m qttaddam custel- xin, 12).
lum, et mulier qumdam, Mar\ha nomine, excepit CAP.XXXVIII, — Cum immundut tpirilu» exierit ab
illmn in domum suam : et Ituic erat soror notnine homine, ambutal perlocq inaauota tjuarent requiem,
Muria (Luc. x, 38). et non intenit, eic. (L«c, xi, U).
(Mixtim ex lib. vi, in expos. B. Job, num. 57 et (In exposit. ft. Jqb, JiJj, xxxui, ni)'m. ??.) Metjtes
61, et bom. 3, in Ezecb., n. 9, ac praserllin lib. u saecujarium (craporal! (jloriae deditac, dpm »d appe-
in Ezech., hom. 2, n. 8.) Duae sunt sancloruni vitae, titum exterioris glprjrc ijeUuuql, dum excedere capte-
activa scilicet et contemplaliva. Activa vita est pa- ros honormq ^lt;|tudi|ie'a,inbi\ijit,Ipciim antlqUp hosfi
nem esurlenti iribucre, verbo sapieniiae nescieniem ubi apud se leqqiescere uepeat inbuuiil. pnde et in
docere, irrantein corrigere, ad humilitatis viam su- Evangelio Veiilas dicil quod «p{rit^s exjeps in locis
perbierltem proximuiii revocare, inlirroantis curam aridis et iuaquosis requiem IIQUlnvenil; qui? doiniiiu
gerere, quar singulis quibusque expediant dispen- quam reliquerat vaciiam scopisque inunuataii| lepe-
sare, el coiiunissa nobis qualiter subsislere valeant D rit, hanc inultiplicior iiilravit. Quia eiUin fluxa fit
providere. Contempliiliva vero vita est charitatera terra qmc inluiicliiur, loca arentia et inaquo^a siini
quidem Dci et proximi lola nicnte retinere, sed ab conla juslorinn, quaCper disclpliqae fbrliiudiqein ah
cxieriori actkme quiescere, soli desiderio Conditoris omni carualis concupisceiiU.o huinQre slccaniur.
iuliacrere, ut nil jam agere libeat, sed calcaiis curis Loca autcm buinenlia sunt terretibruiii liouiinum
oinnibus, ad videndam sui Creatoris faciein amimus menles, quas hlimorc carnalis coiiciipiscentiae quia
inarUescat; iu ul j'am noverit carnis corruplibilis replet lluidas facit; Ipca qupque liiinientia suiit opm a
pondus ctim mairore porUre, totisque desideriis ap- voluptuosa. l*cs quippe ih ariUa ietfa hon labnur,
pelere illis bymnidicis angelorum cboiis interesse, fixus vero iu lubrlpa Vix tenetur. 1n locis igitur Im-
civibns dllmisccti coelestibus,de oeterna in conspectui mentibus iter vitae prjeseiilis 'faciqnt qtii In hac ad
Dei iiicorruplioiie gauderc; sed activa prior est iustitiam recti starc hpn possunl. In bis itaque locis
teinpore quam contemplativa, quia ex opere bono^ huineiitibus, id est in reproborilin boniinuiii opera-
tenditur acl conteinplaiionem. Contemplativa autem tione lubrica, requiem iiiyenit hostis aiitiqpus.
niajor csl merilo quani activa, quia baecin usu prae- CAP.XXXIX. — Tunc assumit septem ajjot smritut
sentis opeijsiaborat, illa vero sapore intimo ventu- neqniores se, et ingressi liqbitant ibi (inc. Ii, 24/.
ram jatii requiem degustat. Quod enim coiuempla- (In exposit. U. Jub, lib. vii, num. 2t|.) PJerumque
tivii winor i|uideui tempore, sed merito inajor sit vitiurum contritioiieui iu hobis agere pftr iiujislla
qii4'w acflvn, sacris Evangelii verbis osteiiditur, ini DoniinUs incboat, sed cum iiiens ei ipw urpwitus
(jm) d«« niuUcres, Mstfthascilicet «'Maria, diversat exordi.) extoliittir, cura^ue M ^m^mmmiitf
 1213 ALULFI EXPOSJTJO NOVI TEST. - SUP. EVANG, SEC. LUC. J2II
erigit, gaevienti contra se adversario aditnm pandit, A rkordUtm et fidem. Neque enim negligenter aqdien-
yui, cerdi» intiina penelrans, omno quotl in ea de diim est quod cum decimari minima diceret, ex-
sludio bonaJ inchoationis invcnerit, conlt ingil; tan- treitia quideiu de oleribus maluit, sed tainen beno
loque, ge *eliemen|ius in ej'us deslructione exhibet, olentia niemorari; ut profecto ostenderet quia siniu-
qiianlo et gravius, quia vel ad modicum fuerat pro- latores cum parra custodiunt, odorem de se exteu-
j<-ctus,dolet, U^de el teste EyangeliQ, voce Verjta- dere sanc|ae opinionit quacrunt, et quamvis ira-
lis, ail neglectara domiim conscientirjc spiritus im- jtlere maxima prajierraittunt, ea iamen miniina.
nuimlus, qui solus exiit, cum spiritibus septem observant quaclipmanq judicio Jonge lateque redo-
reJit. leanl,
CAP,X|j, — Nefflofucernam pqni\ sub modio, ted GAJ>. XLIII. —-Quid (uciam, quia non habeo quo con-
fujier candelakrum.(Luc, xi, 33). gregem(ruclus meos?etc. (Lue. xii, 17).
(Jn eippsit. B. Job, lib. xxx, ntim. 77.) Omnes rus(In exposit. B, Job, lib. xv, num. 26.) Omnis ava-
elecli Dei gratiam prsedicationis haheiit pro magno, prius aiihelat per avariliam concupita congre-
ct pnstquam quasi in quodaui vcnlre avariliae
corporum aulem iitililalern pro minimo. Ilinc Domi- gare,
lius. ait jn Evangelio : Nenio accendit liicernam, et lmilta congesserit.saliatus arclatur; quia dum aiixia-
tur qualiler acquisila custodiat, ipsa eum sua satie-
ponit eam tub tnodio, teA super eandelabrum. In mo- tas augustat, Divitis cnim cujusdaui uberes fructiis
dio namque commodum lemporale, in lucerna vero
Jux praedicationis accipilur. Lucernam ergo ponere ager altulerat, sed <|uia ubi eos Uiilos reponeret non
sub'niodjo est propler temporale conimoduni graliam habebat, dixit : Qutd faciam, quia non habeo quo
praedjcationigabscomlere, quod nemo ulique eleclo- R a congregem fruclus meos? Et dixit: Iloc (aciam : de-
ruin facit. Et bene illic subdiiur : Sed super cunde- abundantia struam horreamea, et majora mdificabo.Quiigitur cx
lubrum. In candelabro enim status corporis desigpa- coangustalus dicebat : Qttid faciqm?
multo cibo pressus aestuabat. Pensemiis qiiot
lur, cui luceraa superponitur dum cidem {corpori quasi votis appetiit ut uberes fruclus ager illius afferret.
cura praedicalionis antefertur.
Ecce autem vola complela sunl, quia fructus uberes
CAP.XI.I. —-Ltwerna eorporis(tui est oculus lnng, Si ager ntiiilit; sed qtioniam ad recondendum loca nou
oculus luut simplexfuerit, elc. (Luc. xi, 34). gufliciunt, niultiplicatus dives quid faciat ignoral. 0
/In exposlt. B. I/ah, iib. XXVJH, niim. 3Q.) Curan- angustia ex salietale naU I de ubertate agri angusta-
dum gollicite est. cum a riobis quidlibet agitur, ne tur animus avari. Dieens namque : quid faciam ?
fint pravum quod ln opere sequiliir, gi non ex recta profecto indicat quia votorum suorum aflectibus pres-
sub quodam rerum lasce laborabat. Meuteui
coKjlatiojjiiiintentitMieeeneraiur. Unclebene inEvan- sus,
gelip dicil Dominiis ; tycerhacorporis lui est ocultis igitur avari divilis, quae prius ex abundantia re-
tttttt. Si octthis luus fuerit simplex, totum corpus tuum quiern qurcsierat, post ad cuslodiani soIlic'Uido gra-
tucidnm ertf: ti octtlus autem tuus tieavtam (qeril, vius faligat.
tutum corpus tuum tenebrpsum eril. Quitl enini per CAP.XLIV.—Anima, habes bona multa (Luc. xn, 19).
nculum exprimilur, nisiopus suum praevenienscordis (In exposit. B. Job, lib. xiv, nura. 19; lib. xxvm,
Intejitib, quac, priusquam in acfione se exerceat, num. 4.) videmus quosdam diviles qui et opes
Jjoc i|m quod appetit cohtemplatur? pf quitl appel- et gloriamSaepe habere sineculpa potuissent, si haechabere
jatioi]e, pprporis deslgpatuv njsi unagjjfque ac|io, „ cum humilitate voluissent; sed extolluntur rebus,
qijrjeinteutionpro suaro quagj ocu,lum nituentem se- ^1 iiiBantur honoribus, dedignantur cccteros,omnemquo
gifjturr Lueeloa i(aqfia cofporis est oculus, qiiia per vite suae liduciam in ipsa abundantia rerum ponunt,
bfilia»i(U$n$pm*s rajUuhjpjerita illustrautur actionis. Undeet t|tiiitam dives dlcebat: Anima, liabes'mutta
Efsl okqtui fKjftsitnptet ftteril, tatum eormts jimm bona reposila in annos plurimos; reauiesce, cothede,
fttcidumerU; quia si recie iniendimus per gjmpliciu-
lem cogitatiopis, bonum opus eflicitur, efiam si mimis bibe, eputare. Ecce hic in rebus dubiig spem fixerat,
et in rcbus labentibus spei sute llduciam posuerat et
bopum esse vTclea(ur: et ciim ihtentione bona qiiid solitlavcrat. De Creatore aulem desperasse fuerat
agitpr, ejtiB intenlionjs actio apud Deum mininie spem in creatura postiisse. Stante enim Deo in per-
fiiscatur. Et siocuks tuut nequumftterit, totumcorpus peiuum, omnia transeunt. nisi ab slante
tuum tenebrotumerit; quia cpm perversa intentione fugere est transeuntibus rebus Quid ergo
inhaerere? Quisquis
quij vef rectupi agitur, elsi splenuere coram homjni- igitur deQuere devilat, superest ut quod defluit fu-
hus cenijiur, apud examen interni judicis obscuratur. giat, ne per hoc quod amat in huc cogatur veniro
Uiule et recte tubjungitur : Videergo he tumen,quod quod vital. Qui enim rebus labentibus inliaeret, illo
(n te ett, (ehehriesint. Si tumen quod in te est, te- videljcel trabitur quo tendil quqd tenet. Prius itaqua
ne^xmtttnt, ipsm tenebrm quantm erqni (Maifh.. vi, ciiraiuium est ne quisqiietemporalia diligal, ac dein-
25)? Quia si lioc quod bene nos agere cfecjimus ex cle pe in eisdem lemporalibus, quae non ad delecla-
mala intentione fuscamus, quanta ipsa mala sunt quae tjonein sibi sed ad usum retinet, fiduciam ponat,
ma|a esse etiam cum agimus hon igaOraniug?Et si ibi quonium conjunctus decurrcntibus statum suum mox
nil cernimus ubi quasi discrfitionis Iumen tenemus, animus nam vitacprxsenlis fluctustrahit quem
qtta esecitatein illa offendimus quae ^ino discrelione Ieval. perdit;
perpetraqiu^f Vigilanlj it^que cura per wjncja ppera U CAP.XLV.— Stttlte, hac nocle animam tuam repetuut
inttinlio nostra nobis est pensanda,
a te(Luc.\\\, 20).
CAP.XLII. — Decimalis mentham, et anelhum, et
cuminum: et relinquitis qum graviora tunl tegis sero (In exposit. B. Job, lib. xxv, num. 3.) Quamlibet
de liac vila tollanlur iniqui, gubito el repente
(Luc. xi, 42). tolluntur, quia linein supni cogitando praevidere ne-
(Regul. pastor. part. oi, c. 33.) Illi qul se a pa.- sciuht. Subiliim"eriim esf qupd ante cogitari non
vis peccalis custodiunt, et aliquando in gravibus potujt. Subito dives ille slulliis raplus esl, qui horrea
«Jeinbrguntur, debent considerare quod cum nvajora quae praeparabat deseruit, ot infenii locum duem non
mala perpelrant coraraDeo, apertse ihiquiUlis|int, pracvidebat, invenit. Eadem enini nocte su,blatus est
et cum parva boria castodiuht eoram liominibus, qui in rertirn sibi abundantia mulia lempora fuerat
simulataesanctilalis sint. In illis iniqua faciunt, et prrjcstolatus, ut scilieef qui in longum sibi subsidia
per ista ge homihlbus quia sunt iniqui tegunt. Ilinc coliigendo prospiceret subsequontem diem vel unum
est quod Pliarisaiisdicitiir : Liquantes Cuticem,cqme- iliinime vicleret; Ad aliud exercebat animani per
lum mitem gtttlienles (Mat\h. xsiji, 24). Ac si aperte cogilationem, sed ad aliud emisit per senientism ;
diceretur: MinimamaJadiscemilis. iuajora devorjjtis. aliud dum viveret contemplatus est, aliiid dum mo-
Hine est qiiod rursuin bre Veritatis increpantur, cum reretur expeftugj reliquit enim diu tractata tempo-
audiunt: Decimath mentham, anethum. et cyminum; raiia, et inopinata ihvenit aeterna. Undo ei proptef
itrtHnqmii» Mm ftaviarq tunl teyis, judicium el mise* hanc ignoraiitiaiD ctcchati» BUaeben« per divinam
1215 APPENDIX AD S. GftEGORII OPERA OMNIA. 121G
sententiam increpando dicilur : Slulte, hac nocte A teng Deus vilam hominum ex sola qualitate inter-
animam ittam repetunt a te. In nocle quippe ahlata rogat merilorum, et srepe inde plus jmnit unde liic
est quae in obscurilale cordis est amissa. In nocte majora ad minisierium contulit, Veritale attestante,
ablata est quae considerationis lucem babere noluit, quae ait: Cui multum datum est, multttm qumrelttr
ut quod poterat pali praevideret. Unde bene disci- ab eo.
pulis futura cogiuntibus Paulus apostolus dicit: Vos CAP.L.—lgnem veni mitterein lerram (Luc. xn, 49).
autem, fratres , non ettit in tenebrit; ut vos dies illa
tanquam fur comprehendat (I Tltess. v, 4) Dies per(Homil. 2, inEzech., n. 12.) Ignis nomine, cum
eiiiui exitus lanquara fur in nocte coraprehendit, signiflcalionem dicitur, aliquando Spirilus san-
quando stultorum animas fulura non pracvidenles ctus, aliquando vero menlis malitia designatur. Per
cjicit. ignem Spiritus sanctus solct lignrari, de quo in Evan-
— gelio Dominusdieit : lgnem venimiltere in terram, et
CAP.XLVI. Sint lumbi vestri prmcincti, et lucernm quid vctb, nisi ut accendatur? Ignis quippe in terram
nrdentes in manibus vestrit (Luc. xu, 35). mittitur, cum per ardorem sancti Spiritus afflaia
(In cxposit. B. Job, lib. xxvm, m.m. 12.) Sahctis terrena mens a carnalibus suis desideriis concrema-
pradicatoriliiis a Domino dicilur : Sint lunibi vestri tur. Cum enim carnalis mens sanctum Spirilum acci-
prmcincti, el lucernm urdentes in manibtts veslris. pit, amore spirituali succensa, maluiu plangit quod
Lumbos prrjccingere est in opere luxuriam refre- fecit. Et terra ardet, quando accusante se conscien-
nare, defccUtio namque carnis est in lumbis. Per tia, cor peccatoris urilur, et indolore pocnitentiae
lumbos itnque luxuria, pcr lucernas autem bonorum crematur. De malo autem igne dicilur : El nunc ignis
operum clarilas designatur. Jubentur ergo sancti prac- B K adversarios consumit(Hebr. x, 27),quia cor pessimum
dicalores lumbos accingere, et luccrnas lenere. Ac ex sua malitia ubescit.
si apcrtc audianl: Prius in vobismclipsis luxuriam CAP. — Cum vadis
restringite, el tunc dc vobis aliis bonoruin opcrum LJ. cum adversario tuo ad prin-
exciiipla monstrate. cipemin via, daoperam, elc. (Luc. xn, 58).
CAP. XLVII. — Quod si dixerit servus ille in corde (Homil. 39, in Evang., n. 5; in exposit. B. Job,
stto : Moram fttcit Dotninus meus, ctc. (Luc. xn, Iib. iv, num. 69.) Quoniampraviquilibet etpervcrsi
homiiies in hac vita Dei praeccpta conleinnunt, illis
45). in extremo vitaeinimicis tradentur, cura quibus in
(Reg. pastor. part. n, cap. C.) Debcnt studcre sine seterno judicio damnationis perpetuae socielale colli-
inlermissionc qui prccsunt, ut eorum potentia quanto gabuntur, sicnt scriptmn est: Cum vadis cum ndrer-
inagna cxierius cernitur, tanto apud eos interius sario tuo ad principem in via, da operam liberaii tib
deprimalur , nc eorum animus ad elaiionem potesta- illo, ne forle tradal te adjudieem : et judex iradat te
tis suaedeieclatione rapiatur. Ilinc Pcirus ait : ATon exactori: el exactor mittatle in carcerem. Adversaritis
dominanlesin cleris, sed (orma (acti gregis (1 Petr. v, quippe noster iii via est sermo Dei contrarius uostris
3), llinc |>cr semelipsam Veritas ad altiora nos carnalibus desideriis in praesehti vita, a quo ipso
virlutum mcrila provocans, dicit: Quicunqttevoluerit; liberalur qui pracceptis ejushumiliter subditur; alio-
iuter vos major fieri, sil vesler tninhter: el qui voluerit quin adversarius judici, et judex tradet tc
iitter vos prtihus esse, erit vester servtts; sicut filius quoniam, ex sermone Doinini contemplo reus exactori,
Itominhnon rehit minhlrari, sed minhtrare (Mullh. xx, cator tenebitur in examine judicis. Quem pec-
judex
26). Ilinc csl quod servum ex suscepto regirnine L) ( exactori tradet, quoniam hunc maligno spiritui ad
clatum qu;c.posl supplicia maneant indicat, dicens: ullionem tradi permittet, nt compulsara ammam ipse
Quod si dixeril malus iile servus in corde suo : Mo- de corpore exigat ad poenam ei spontc consensit
ram facit Dominusmeus venire, et cmperit percutere1 ad culpam. Exactor quippe f|uoe
eonservossiios, mnnducet aulem et bibat cum ebriis : ille persuasor qui huinano generi lntelligilur importuiius
veniet Dominttsservi illius in die qua non sperat, et! deceptionis contulit. et adhuc serael nuraiiium
inorlis expe-
Itora qua ignorat, et dividel eum, parlemque ejttsponet' tere debilum non desistit, qui quotidie in paradiso pecuniam
cum liypocriih. Intcr hypocrius eniin jurc deputatur homini peccanli commodavit, sed
ex simulatione ministerium ! iniquitate crescenlo
qui disciplinac regimiuis hanc quotidie cum usuris exigit. Exactor diabolus
vertit in usum dominalionis. esl, qui male suadendo spem contulit immortalitalis,
CAP.XLVIII. — Servus qui cognovit volunlatem do-- decipiendo, tributum exigit mortis, qui suadendo
mini sui, et non fecit secundumeam, vapulabit, etc. intulit culpam, saeviendo exigit pccnom. Exactor
(Luc. xn, 47). crgo peccatoreni miltet in carcerem, quia pcr ina- ,
(In cxposit. B. Job, lib. xv, num. 51.) Sunt non-' lignum spiritumexiu inferno in detfudilur quousque tlies
nulli qui ex eo quod Veritas dicit : Servus qui non judicii veniat, quo jarn ignibus infcrni simitl et'
cognovitvoluntatem domini sui, et fecit digna plagis,*. ipse crucietur. (
vapulabit paucis: et servus sciens volunlatem domini» CAP.LII. — Contendite intrare per angustam portam
sui, et non (aciensjuxlacam, vapulabil multis, nolunt' (Luc. xm,24J.
scire quod faciant, cl quasi minus se vapulaturos
existimant, si uuod operari debucrunt nesciant. Sedf. jrv J mana (In exposit. B. Job, lib. xi, num. 68.) Mens liu-
aliud est nescisse, aliud scire noluisse. Nescit namquo cum ad meliora nitilur, quasi contra fluminis
qni apprehendere vult, et non valet. Qui aufcm ut, ictum conatur. Cum vero ab iiitentione ascendendi
nesciat aurcm a voce Vcritatis avertil, iste non ne- resolvitur, sine labore ad ima ducitur. Qtiia enim in
sciens sed contemptor dicilur. ascensu labor est, in descensu olium, intraturos |,er
CAP.XLIX.—Cuimultumdatum est, multum qumrclur r angustam portam Dominus admonei, dicens : Conten-
dite inlrare per angustam porlam. Qnaecst autem an-
ab eo (Luc. xu, 48). gusta porta, nisi iu boc mundo vivere, sed de litijus
(In exposit. B. Job, lib. xxv, num. 1.) Quoniam n mundi concupiscenlianil habere, aliena non appetere,
ab internis atque invisibilibus oculos clausimus, ett propria non tenere, Jaudes mundi despicere, et pro
visibilibus pascimur, plerumque hominem non exx Deo opprobria ainare, gjoriain inundi fugere, despe-
eo quod ipse est, sed ex his quac circa ipsum sunt it clum sequi, adulantes despicere, despicientes hono-
veneramur. Cumque non intuemur quiil ipse sit,, rare, inala nocentium ex corde dirailtere, et erga
sed quid possil, in accuptione personarura non cxx eos dileclionis gratiam immobilem iu corde retinere ?
pcrsonis sed ex rebus adjacenlibus ducimur. Sic- :- Dicturus ilaque Dorainus hujus aiigustacporlaeintroi-
que flt ut is quoque apud nos inlus in dcspectio- i- tum, praeraisit: Contendile,quia nisi menlis coiiteniio
nem veniat qui foris honoralur, quia dum pro liis is fueiit, uuda niundi non vincitur, per quam auiiua
quae circa illum sunt honorabilis habetur, rebus is gemper ad ima revocalur. Mens enim niuiabiJitaiis
suis iu examine nostro postponiiur. Seil viunipo- i- 8U8Cpondero ad aliud semper iiupeJJiturquam est, e»
 1217 ALULFI EXPOSITIONOVITEST. - SUP. EVANG.SEC. LUG. 1218
nisi in statu suo arcta custodiacdisciplina teneatur, A plus debemusamare quod sumus? Si igitur etpro
scmper in deteriora delabitur; quia etiam semper sua utililate raptoribus loquimur, non jam solum
stanlem deseruit, statum quem habere polerat nobis qtiictemporalia,scd ipt-isetiam quaesunt seterna
amisit. vindicamus. Qua in re illud est solerter intuendum,
CAP.LIII. — Si quis venitud me, et non odit patrem ne per necessitatis metum cupiditassubrepat rerum,
sttum, et matrem, ctc. (Luc. xiv, 28). et zelo succensa prohibilio , impelu immoderatiore
B. lib. num. 40 el distensa, usque ad odiosaeturpiludinem contentionis
(In exposit. Job, vi, 41.) Srepc pro terrena re pax a corde cum
videmus quosdam pracsentisvitaedcsidcria non ha- erumpat. Dumque scinditnr, liquido apparet quia plus res
bere, mundumet opere et professioncsperncrc, sed proximo quam proximus amatur. Si enim charilaUs viscera
tamenpro inordinatis affectibus propinquorum.prae-
toria irrumpere, terrenarum rerum jurgiis vacare, etiam circa raptorcm proximura non habcmus, nos-
libertatem intimaequietis relinquere, et mundiin Se melipsospej'usipso
nos alter
raplore persequimur, graviusque
sludia jamdudumdestructa reparare. Hos a pr.csenti bonum quam polerat devastalnus, quia dilectionis
SODCUIO inchoala jam vifac perfectio solverat, sed amitlimus sponte deserentes, a nobisipsisintus cst quod
inordinalus amor lerrenae cognationisligat. Qui vero qui ab illo sola exteriora perdebamus.
dislricto studio sponsionis aiternae sequunlur prae- CAP.LV. — Quantt mercenariiin domo patris ntei
mium,sicut semetipsospro divino amorc despiciunt, abundant panibut (Lttc. xr, 17)'!
sic cuncta qnibus se sentiunt pracpediri postponunt, (Dialog. lib. n, cap. 3.) Quolics pcr cogitationis
ct ciini pro Deo ncccsse est iit quibus vatenl cunctis motum cxtra nos nimiuin ducimur, et nos smntis,
inservianl, pro Deo privata obsequia etiam propin- B ; et nobiscum non sumus , quia nosnietipsos iniuime
qnis negant. Ilinc esl enim quod quidara cum dice- videntes, per alia vaganiur. An illum secum luissc
rct: Permiltemihi pritts ire, et sepetire patrem meum dicirausqui in longinquam regioncmabiit, porlionem
(Mallh. vni, 21), Veritalis ore protinus audivil: Sine quaraacceperat consumpsit, uni in eacivium adbacnl,
tiI morlui sepeliantmorluos suos: tu aulem vade, an- porcos pavit, quos cum manducare siliquas vidcrct,
mnlia regnum Dei. Qua in re nolandum est quia el has esuriret ? Taraen cum postinodum ccepitcogi-
electus discipulus duin a parentis sepullura com- Ure bona quae perdidit, scriptuin de illo cst: ln se
pescitur, hoc devotum qucmque exhibere patri mor- reversusdixit: Quunti mercenurii in dotno palris mci
luo ex aflectucarnali propler Dominum non licet, abundant panibus! Si igitur seciira fuit, uncle ad so
quod propter Dominum etiam exteris dcbet. Ilinc rediit? De Petro quoque apostolo scriptum est, dum
rursum Verilas dicit: Si quis venilad me, et non odit de carcere ab angelo duclus fuisset, qua ad se rc-
patrem suum, el tnutrem,el ttxorem,ei filios, et fra- versus dixit : Nunc scio vere, quia misit Domimts
tres, et sorores, adltuc autemet animam suam, non angelum suum, el eripuil me de manu Herodis, et de
poleslmeusessediscipulus.Quo in loco vidclicet, dum omni exspeclatione ptebis Judmorum (Act. xu, 11).
propinquorum odio animac quoque nostrac odium Duobus crgo modis extra nos ducimur, qtiia aut pcr
subinfertur, patenter ostenditur quia sic propinquos cogilationis lapsum sub nosmetipsos recidimus, aut
6i'cutnosmctipsosodio babere praecipimur,ut hos ad pcr conteniplationisgratiam super nosmelipsoslcva-
acterna rapientcs, coruraque carnalcm gratiam, cum mur. Ille itaque qui porcos pavit, vagatione mcntis
pr.cpedk, poslponentes , discamug lcmperata eos et imiiiunditiasub semetipsuincccidit, iste vero qucm
discretionis arte, et convenicnter diligere et salu- _ angelus solvit, ejusque mentem in ecslasim rapuit,
briter odio habere, qualenus sic sciat per aniorem t» extra sc quidem sedsuper semetipsuinfuit. Utcrque
odium surgere, ut valcamus eos verius per odium igitur rcdiit, quando et ille ab errore operis ad cor
amare. se collegit, ct iste a coiilemplatiouisculminc adhoc
CAP. LIV. — Nhi quis renuntiaverit omnibtts qum rediil quod in inlellectu communi prius fuit,
possidet, non potest meus esse dhcipulus (Luc. CAP.LVI. — Cilo proferte stolam primam, et tndutte
xiv, 33). illum (Luc. xv, 22).
(llomil. 32, in Evang., n. 1; in exposit. B. Job, (Homil. 36, in Evang., n. 7; lib. xn in Job,
Iib. xxxi, num. 22.) Quia Dominus ac Rcdemptor nuin. 9.) Ulos elegit Deus quos despicit mundus, quia
noster novus homo venit in inundiiin, nova praecepta plerumque ipsa despectio revocat hominemad sc-
cdidit mundo. Vitacenim noslraevetcri in viliis enu- metipsum. Is enim qui palrem reliquit, et paricm
tritae contrarietatem opposuit novilatis su;i\ Quid substantiaequam perceperat prodige expendil, post-
enim vetus, qiiid carnalis homo noverat, nisi aliquid quant esurire cospit, in se reversus dixit : Quunii
in hoc mundo possidere, se conlra pericula immensi mercenarii in domo patris mei abundanl panibus!
laboris accingere, temporalia quacquelaboriosa ob- ego autem hic famepereo; surgam et ibo ad palrem
servatione etiam cum jurgiis defendere? Quid nove- meum. Longe quippc a se discesserat quando pecca-
rat nisi sua relinere, aliena rapere si posset, concu- bat, et si non esurisset, in senielipsura iiiinimere-
piscere si non possel? Sed ccelestiset novus bouio disset, quia postquam terrenis indiguit, tunc cogitare
cum se sequeniibus novamandala proponeret, dixit: cocpit quid de spiritualibus amisit. Et quia concessa
Nisi quis renuntiaverit omnibus qum possidet, non •n" prius in paradiso veste juslitiaenudaiusfueratet inno-
potestmetts esse dhcipulus. Ac si aperte dicat: Qui centiac, nuditatem peccaloris tilii dignatus est patcr tr
per veterem vitam aiiena concupiscitis, per novae operire, qui eo redeunte dixit: Cilo proferle slolam t'
conversationisstudium et vestra largimini. Perfeclus primam,et induileillum. Primaquippe stola esl inno *r
igitur christianus quomodo debet res terreuas jur- centiaevestis,quamhomobene conditusaccepit, malo 1
gando defendere, quas nunc praccipitur non possi- autem a serpente persuasus perdidit. r
dere? Itaque cum res proprias amitiimus, si perfecle CAP.LVH.— Et dale annulum in manu ejus (Luc. \
Deumsequimur, in hujus vitaeitinere a magno onere xv, 22).
levigati sumus. Cum vero curam rerum cjusdem no-
bis itineris necessitas imponit, quidam dum eas ra- (In exposit. B. Job, lib. xxix, num. 12.) Solet
piunt, solummodotolerandi sunt, quidamvero servata Scriptura sacra pro fldeannulum appellare, vel si-
chariUte prohibendi, non tamen sola cura ne noslra gnaculum. Nain fiiiusjunior, qui consumpU sub-
siibtrahanl, sed ne rapientes non sua semetipsosper- sUntia ad palrem rediit, in munere annulum acce-
daiit. Plus quippe ipsis raptoribus debemus metuere, pit. Gentiligenim populus, qui, immortaliute perdiia,
tjciam rebus irrationabilibus defendendis inhiare. ad Denm poenitendorevertitur, per Jidei giguaculum
lsta namque etiam non rapta morientes amiliimus, munilur.
ciiin illis vero et nunc conditionisordine, etsi corrigi CAP.LVIII. — Facile vobh amicosde mammonaini-
studeant, post perceptionem muneris unum suuius. quildth (Luc. xvi, 9).
Qtiis autem mssciatquia minus ea quibus utiuiur, et (In cxi/osit. B. Job, lib. x^, num. 29, 30.) Omni
1219 APPENDIX AD S. GREGORHOPERA OMNIA. laab
bus qui dant elcemosynas pauperibus duac virtutes, .A turaegrkudo cordis? Hydropicusqnippe quo ampliuS
hiunilius scilicel atque pielas ila sibiroel connexac bibit, amplius sitit, sic et omnig avarus ex potu siiiiii
clebentinesse, ut vicario semper fulcianlur opcre, multiplicat, quia cum ea quai appetit adeptus fuerit,
quatenus nec huinililas curo veneratur proximum ad appetenda alia amplitis anhelat. Qui enim adipis-
largiutis graliam deserat, nec pietas ctnn iargkur cendo plus appetit huic sitis ex polu crescit.
erga indigenliam inlumescal. Itaque proximi liuinili- CAP.LX. — Quod hominibus allum est, abohiinabiti
Uiem pietas futciat, humilitas pielalem; ut cum in- est apudDeum (Luc. xvi, 15).
digenteirt rebus necessariis naturae lux consortem
vides, nec per pielalem desinas regere, nec per su- bus(Homil. 28, in Evang., n. 2, Z.) Quia iri hoihinl-
nerbiam negligas venerari quem regis. Nain sunt sed non naturam, qua ad imaginem Dei faeti sunt,
honores veneramur et divitias, si quillbet pau-
rioiinulli qui mox ut ab egeitis Iralribus fuerint ne-
ccssaria poslulali, jioslea dona largiluri prius in eis per utad nostra euni ire deberemus hos rogaret, prolinuS
nobis in Ucita cogiutione resport-
contumeliosa verba jaculanlur. Qui elsi rebus ini- superbia
nisterium pietatis perficiunt, verbis Umen gratiam deret: Non eas, quia lemetipsuro degeneras, houor
humiliUlis perdunt, ita ut plerumque videantur quia tuusservo despicitur, locus vilcscit. Ecee de coslo vehit
illatae jam iniuriae salisfaclionem solvunt cum post qui in terra occurrere nbn despicit, et taiheh
conlumelias dona largiuntur. Nec fflagni cst operis liumiliari in lerra contemnimusqui de terra sumus!
autem apud Deumvilius, quid esse potest des-
quod postuiata tribuant, quia Ipso datioriis suacmu- Quid
ncre vix eumdem excessum sermonis tegunt Bene- pcctius, quam apudhomines honorem serirare, et
ficiufflcrgo debet exhiberi per pieUlem, et bonum inlerni testis oculos non timere? Unde iu sacro
ad Pharisaeosait: Vos eslts qttijuslificalil
verbuni tribui per bumiliuiem. At conlra alii egenos B Evangelio
fratres non student rebus fulcire, cum possint.sed vos coram hominibus.Deus autem novit eorda veslra,
blandis tantum sermonibus fovere. Sed dileclio nostra Deum.quia quod hominibus altum ett, abominabileest apud
scmper exhibenda estPracteroa
cum veneratione serroonis el Notale, Iratres, notate qiiod dicitur. Si eninl
mimsterio largitatis. sunt nonnulli qui pie- quod homiiiibus altum cst abominabile est apud
Utis suacviscera tendere usque ad incognitos ne- Deuro, cogiutio cordis nostri tantd apiid Detim
gliunt, sed solis quos per assiduitatein notilire didi- in imo est, quanto hominibus in allo; liumi-
cerint miserenlur; apuclquos nimirum plus familiaritas litas cordis nostri tanto apud Deum ih alto estj
quam natura valet, dura quibiisdam necessaria, non boui quanlo hominibus in imo. Despiciamus ergo si quid
quia homines sed quia noli sunt, largiuiittlr. Apud rerumgerimus, nulla nos nostra iiiflet operatio, imrt
piam igitor mentem plus debet natiira valere quam bet ex abundantia, non extollat gloria. Si quibusli-
nolltia, quanquam et uhusquisque qui indiget eo bonis afflucntibus inlus intnmescimus, Deo
incognitos non est. Multum despecli sumus. H.ec ergo, iratres, cogifate, hxe
ipso quo nomo est etiamdautis
autein ad edomandam superbiam valet, si, inteniioiie tota pensate, nolite in proximis vestris
mundi bona venerari, hoc propter Deum ho-
cum terrena trlbuit, verba sollicite magistri coelestis hujus
norale in homhiibus, quibus tamen non eslis com-
penset, qui ait: Faciie vobis amicos de mammona missi,
iniquilatis, ul cum defecerilh, recipiant vos in mterna quod adimaginemDeisunt facti. Quod tuhc ih
tabernqcula. Si enira eoruin amlcitiis aeterna taber- proxiiuis vere servatis, si apud vosmclipsos prius in
nacula acquirimus, danles procul dubio pensare de- corde non intuinescitis. Nam qui se adhuc pro rebus
beroils quia palronis munera potius oflerimus quam C transitoriis extollit, nescil in proximo quod inaneal
egenis dona largimur. Iliuc per Paulum dicitur: Vc- venerari. Nolite ergo in vobisnietipsis pensafe qtidd
stra abundantia illoruht inopiam suppleat, ut et illo- habetig,utsed quid estis, et in aetomitatis amore cor
rttm abttndantiaveslrminopimsit supplementum(U Cor. iigile, diim adipisci terrena culmina contemnitis,
VIII,14); ut videlicet sollicite pcrpendamus quia et perveniatis ad gloriam quam per lidem tenetis.
eos quos nunc inopes cernimus abundantes quando- CAP.LXI. — Deum nqn timebat, el hominemnon re-
que videbimus, el qui abundahtes aspicimur, si largiri verebaiur (Luc. xviii, 2),
negligiinus, quandoque inopes erimns. Qui iUquo (ln exposit. B. Job, lib. xiv, num. 31.) Sunt qul-
nunc temporale subsidium pauperi tribuit, ab eo dam qui potsquam Deum in niente conlempserint,
postraodum pcrpetua reccpturus, ut ita dicam, quasi multo magis humana judiciagpernunt, etomnema-
ad frugem lerram excoii, quae quod acceperil ube- lum quod appetunt audacter
rius reddit. Reslat ergo ut nunquam elalio surgat ex cunt. Quos ad perpetrandum inalum peragere non erubes-
occul-
muuere, quando vidclicet dives ex eo qtiod pauperi ta invitat, et nutla aperu verecundia iniquiUs retardat. Sicut
in ut
tribuit, agil perpetunm pauper non sit. Quisquis de quodam iniquo judice dicitur : Deumnon timebat,
aulem super eum cui aliquid ilonavil faslu se elationis et hominetnnqnreverebatur; quoniam a perpetrandil
extollit, majorem cutpam intrinsecus superbiendo nialis nec Dei timore, uec hominum oudore refre-
peraeit quam exlrinsecus largieudo mercedem. Fit nabalur.
ipse bonis interioribus nudus cum nucluni despicit CAP.
vestiens, eo quod agit, ut seipso deterior flat, quo LXII. —»Rogavit Dominuth Jetum miidumd»
se indigenti prosimo meliorem putat. Minus quippe Pharismis, ut manducaretcum illo.\Etditcttmbehieih
inops esl qui non habet vestem quam qui huniilita- 0 dqmoPharitmi. eccemulierqumerdiih chitatepecca-
tem. Unde necesse est ut cum naturae nostrae con- irix, attulit alabastrum unguehti (Luc. vn, 56, 37).
sortes exteriora non habere conspiciraus, quaro mulu (Homil. 33, in Evang., n. 1.) Ilanc quam Lucat
nobis desint inleriora bona penscmus, qualenus sese peccatricem mulierem, Joannes vero Mariam noini-
super inopes cogitatio nostra non elevet,«um solerter nat, illam esse Mariam credimus de qna Marcus
videt quia nos lanto vcrius quauto et interius indi- septem dxraouia ejecta fuisse et qukj
sumus. commemorat;
genics per scptem daemonia,nisi uaiverga designahliir vitia.f
CAP.L1X;— Cum inlrasset Jesus in domumcujusdam Qula enim septem diebus omrie tempus cohiprehen-
principt* Pharhmorum sabbdlo manducare panenti ditur, recte septenario numero universiUs figuratnr.
eccequidam hydropicuseral ante illum. Quem ap- Septem ergo oacraonia Maria habuit quae vitiis uni-
prehendtns, sunavttac dimhit (Luc. xiv, 2). versis plena fuit. Sed ecce quja turpkudinis gua)
(In exposit. B. Job, lib. xiv*num. 14.) Ilederoptor maculas aspexit, lavando ad fentem ,mui«ricordiai
noster anle PtMrisaeidonlum bydropicum curat, ht cuciirrit, convivantes. non erujfeaU,Kam q«ia sa-
contra avaritiam disputaret. Scripturo esl: Audiebant metipsam graviter «rubescebpt intast uihUtjm CN*
autem omniq hmcPlmrismi,qui erant avari, etderide- didit quod verecundaretur foris.
bant illum (Luc. xvi, 14). Quid est ergo quod an- CAP.LXHI.— Et stahs telto secutpedH Jet*i ttWJh
te Pharisaeidomum hydropicus curatur, nisi quod mif cmpitrigare pedes e]M (Ltie. vttjk
^Lj&
PcraItetto}«tiiTitodmemcorporis in altrro ^xprirai- (ilofflil. 8, in Etecli., N. 3.) OfflbipOfffl^ Wlff
{Hi ALULFI EXPOSHIid ffOVi IfcSli o- SUP. fcVANG.SEC. LUC. 1222
ipsblihblet frieflteS sanCtoriim desiderid ccclesll, et A fl CAP.LXV; — Ftrfcs tua te salvam fecit, vade in vace
ibge lmwe«8 etattdlt: ijise enfm creat in sanctoriim (Luc. vii, SO),
crirflihus anto^em, M Jpse ex afflantibus cordibns
sliam Pctrus flevit (Homil. 2o, in Evang., n. 10; homil. 33, in Evang.;
slisiilpil prtcetrl. NegaUonem h. utt.) Quotidie peccatores ad vitam revertuntur,
iHuHW, m tahieti Illud :
praemlltitur quia Jesus re- et post perpglratas culpas ad innocentiam per poeni-
ipWtt PtttM (Lhc. xxUjfll). Veillt Maria Magdalette tCntlaeremedium converlunlur. Adest testis divinae
rMt ffUJlU*ItiSculas culpae iA pedfes nostri Re- tnisericordiae Maria Magtlalcna, de qua Pharisaeus,
dcmiitbrli Stlitf lacrjrlUI». SerJ tjufs illam irittas in- dum pielatis fonteni vellet obsiruere, dicebat: Hk
Ajmft «iM qoi beiiighe fdris susteplt? Quis iliam ad si esset prophela, sciret utique qum et qualis esl mu-
StMiija» m cfhiiphnfcliohisiprtitiN urgebat, nis tiet qum tangit eum, quia peccalrix est (lbld. ,39).
fut haiic e*tetlhs cbratti sirtful fecumberitibus ad Sed lavit Jacrymis rnaculas cordis et corporis, et
vehfahi reeijmihat? Redertiptoi; igilur nostef pecca- Redemptoris sui vesligia tetigit quceitinera sua prava
«flcls mujlerls mdntehi extrahebat, cum dc ciilpa dereliquit. Sedebat ad pedes Jesu verbumqNiede ore
tohipurigeret, sttsctBiebat ut a culpa liberaret, Quid- illius audiebat; viventi adhseserat, cum sepullus
quid ehliri ih sanctofttni virtutlbus agittir ejus est esset moftuiim (Jusefebat, viventem reperit quem
gratice qhi ttteHta taiglttit-. moituum quaesiVit Untumque apud eum gratiae lo-
CAP.LXlV. -r JtemiMuitfurei peccata multa, quontam cum itivenit, ut hunc ipsis Jquoque apostolis, ejtts
dtiexit muitum (Luc. vn, 47). videllcet nuntiis, Ipsa nunliaret. Quid itaque, fratres,
«8; IH EvWg.4 n. 9 et 8, ordine irtvcrso.) quid in hac re debeihus aspicere, nisi immensain
ne vabfg, Jlfaifes eharrissimi; superna medicina ]j
Somll. ] Coudkoris iiostri misericordiam ? Qui nobis velut in
occurrit, qu»ni«itt deflfthomini praecepttira ne peccet, Sigttoeaiii ad vivere exemplum pcenitentiseposuit quam pcr
et tauieii peeeanti dedit remediaper poeiiitentiam lie poehllenliam post lapsum feck. Si aliquiS
dospereti Mltteest fiudtl Maria Magdalene, qttae fue- Ubidinis igne succensus carms munditiam perdidit,
ratiil tivltkte peccatrit* ad vltarn post culpas pceni- aspiciat Mariam quae in se carnis amorem lgue di-
tehtlaih agerts rediit, et eam de laucibus antiqui ser- vini ainoris excoxit. Ad vos igilur, fratres charissimi,
iriaAttg erinuit. Unde bene ad mentis oculos reducite, et pocnitentem peccatricem
pttitis Redemptoris
bealum Job voce domihica diciluf: JVunifuidcapiei mulierem vobis in cxemplum imitationis anteferte.
Letidthah kamo : m& armitia petforabis mOxittam Redemptoris noslri vestigia, quia peccando conlein-
e/ui (Jbb xt, 19)? Pef Leviathan quippc, quod ad- psistis, amate; quacque vos in adolescenfia, quacque
uittihentttn eoruio' dicltur, antiqutts ille serpciis de- iu juventute deliquisse meministis, deffete; morum
vofatof huoiaiiiigeneris desigrtatur, qui dum se divl- operumque maculas lacrymis tergite; nam reyerten-
rtlUteih fiofnihi a8dere gpdpohdit immortalitatem les nos Dominus clefncnter amplectituf, qUoniaui
sttStalit, qul pfae^aricatibhis culpam quoque, quattl vita peccatorum eliain indigna non potest esse qum
lletibus lavatur.
pfHtttftkbiifHU piopihavit, dum se sequentibus pessiina
persuasiohe hiuillpHcat, poenas cis sitte cessatione CAP.LXVI. — Homo quidam erat dives, et mdtteba-
coaceTvat. Arfflillaubi honitur ambiendo conslringit. iur purpura et bysso : el epulabalur quolidiesp\en-
QjJfetijtitur per arminahi nisi circumplectens nos dide. Et eral quidam mendicus, nomine Lazarus,
divilia hiisericordiat designatur? QuaeLeviathan istius qui jacebat ad januam ejus utceribus ptenus, cupiens
inaxillattt wrtMi, dufft hobis post perpetrata qoae ,"p' saturari de micis qum cadebant de mensa divitis, e.
profeffiuitadhiic pteHitehtiaeremediiim ostendit. Ar- nemo itli dabat; sed et canes veniebant et lihgebant
milla D6mrausmaxiitaih Leviathan perforat, quoniam ulceraejus (Lhe. xvi, \$seq.).
in«ITabiKJnisericofdiae SUTE potenlia sic malitiaean- (In exposit. B. Job, lib. xxv, num. 31, 32.) Per
tidlii hosflS dbviat; ilt eos aiiqtiando etiam quos jam epulantem splendide divitem Judaicus populus desi-
cepit athittat. Et qttasi ab bre illltts cadunt qui post gnatur, copiam scilicet legis non ad necessitatem
perpetratas' fcttlpas ad iahOcentiam redeunt. Quis salutis, sed ad pompam elatioriis assuroehs, et in
enini ore illius seihel (•aptusmaxillam ejus evaderet, prxceptorum verbis nOn scmetipsum ordinate reli-
gi perforaia fton esset? Annbh in ore Petrum tenuit ciens, sed jacunter ostendens. Per vulneratum vero
cum riBgavit (Mhtth. ixti)? Arinon in ore David te- Lazarum, qui inlerpretalur adjutus, forma populi
nuit, cfiih iti tantam ge IttXttfte voraginem mersit gentilis exprimitur, quem divinum adjutorium Unto
(I Rtg. itV? ItedduJft a<JVitam ttterqae per poeni- magis erigit, quanlo minus de virium suarum facul-
tetttiara rerjiit, Leviathan iste eos aliquo modo quasi Ute conlidit. Qui pauper et ulceribtts plenus esse
per ItiakinaeSu* fofafflcn amisit. Quis autem homi- describilur, quia gentilitas corde humilis peccatorum
nUM Leviatban istitis OS evadat, ut illicita nulla suorum confessiones aperuit. Nam sicut in vulnere
cbmihitUt? Sed hihc Cognosclmus quanlum Re- trahitur ab intimis virus in cute, iU in cbnfessione
demptori g^neris huhiarii debitores sumtis, qui non peccali, dum secreta panduntur in publicum, quasi
sohlih iios inoie Leviathah ifeprohibuil, scd ab ore mali humores a visceribus intimis foras prorumpunt.
eiilS rOdire coiiceSsit. Qui spem peccatori non abstu- Et bene per divitem splendide viventem superbia
lit, tjuia oiaiillam ejus ttt evadendi viam tribueret, Judacorum, per uleerosum vero Lazarum, qui adjutus
perforavit, ut 6allem post morsum fugiat qfli incau- D ] interpretalur, humilius designalur, quia dum Judaei,
tus iie ftidfderetur pnus cavere noluit. Cavenduni lh gloria vitic praesentis supeibientes, humilitatis
ehM sniriniopere esl he quis deleclatione peccati dominicce celsitudinem et abjecta facta quss in se ille
Leviathah isUus ore rapiatur, et Umen si raptus fue- ostendit inlelligere despexerunt, gentiles peccata sua
rit, nori aesplret t qma si peccatum perfecte lugeat, Confltentes ad Deum credendo gratia ipsius adjttti
adbuc forairien Iri jpwxillaejus invenil per quod eva- perveneriint, et illis cadentibus', in locum corum
dat. Adest teslis dtvtnae misericordicc Maria Magda* bauperes, iu est spiritu humiles, subrogati sunt.
fena, qiiaih lu ore Leviathan iste tenuit, quoniam Ltimen enim intelligerttife humilitas aperit, superbia
universorum vitiorum domimo succubuit. Sed per fo- abscondit. Nam secretum quoddam est pietatis; et
. ramen maxiUaeav qus ore subtracla, quia post per- tanto minns ad illud arthnus pervemt, qtiaiito magti
'. petraUonfem UnUrun} nequitiarum poenitendo esi intumescit, quoniam eO ipso foras repellitur, quant»
reversa. VerUaiem emm amando, lavit lacrymis ma- insahius inflatur. Imtnertsa vero profundague Dei ju-
eulas criminis. Et iox Veritatis implelur qua dicitur: dtela debem^s pethoirrtiscdrfr, hec ea ratiohe dlsctt-
Dimtiunmn Mpett*titnulta;qUoi\\am diletit mulmm. tere, sed venerari nos convenit admiratione. Nemo
Quaeenim prius frigiaa pectaiido remanserat, post- gentiliutem disclitiat assumptam, et JuJacaiu per-
modum ainando fortiter ardebat; et eam Conditor dium. Nemo discutiat cur, Judaico stante poputo,
nosler velut ifi gSgiiohUbisad exeiuplum pcenitenliae dudum in irtfideliute gentilius jacuit, et cut dd
ftosuit paii pe^ ptttutQUtiam vlme post lapsum fldem gentilitate surgente Judaiettm poptihitn Ih-
fiaeiitatis eutpa prosttavit. Nerao uiscuiiat cur a«i»
 1223 APPENDIXAD S. GREGORII OPERA OMNIA. 1224
trahatur ex dono, ct alius repellatur ex merito. iA lempsit. Intellexit ibi qood bic facere noluit, in dara-
Consilium summrc et occultac virtulis salisfactio natione sua compulsus est cognoscere quid fuit, quod
sit apertac rationis; ct in cunctis quac disponuntur perdidk, quando proximum indigentem non agnovit.
exlerius, aperta causa sit rationis occultac justitia Propter boc autem quod de hoc divite in lormentis
volunutis. posito dicitur, quod viderit Abraham et Lazarum in
CAP. LXVII. — Faclttm est autem ut morereturmen- sinu ejus, credendum est quod ante retribulioneiu
dicus, el porlarelur ab angelis in sinum Abrahm. extremi judicii injusU quosdam in requie justos con-
Mortuusest autem et dives et sepulltts est in inferno spicinnt, ut eos videntegin gaudio non solum de suo
(Luc. xvi, 22). supplicioscd etiam de illorum crucienturbono. Justi
vero in tormentis semper intuentur injuslos, ut hinc
(licgul. pastor. part. m, c. 21.)Nequaquaro dives eorum gaudiumcrescat, quia malum conspiciunt quod
islc aiiena rapuisse, sed infructuose perhibetur pro- misericorditer evaserunt, tantoque majores Redem-
priis usus fuisse, eumque post hanc vilam ultrix ge- suogratiasreferant,quanto vident in aliis quod
lienna suscepit, non quia aliquid illicilum gessit, sed ptnri ipsi pcrpeli si essent derelicti potuerunt. Nec illani
quia imraoderato usu lotum se licilis tradidit. In taniac beatitudinis claritatem apud justorum animum
his aulem dictis evangelicis colligere possumus quia fuscat aspecu poena
iiucendium anima non solum videndo, sed etiam ex- sio miseriaej'amnon ent, reproborum, quia ubi compas-
minui procul dubio beato-
periendo paliatur.Veritatis enim voce, dives mortuus rum lactitianon valebit. Justorum enim animae quam-
dicilur in inferno sepullus. Cujus anima quod in igne vis in suae naturae bonilate misericordiam habeant,
loncaiur insinuat vox divilis qui Abraham depreca- etiamsi misereri vellent, jam tunc omnino non pos-
batur dicens : Mille Lazatum, ut intingat exlremum B ', sunt, quia juslitiae auetoris sui conjunciaetanta recti-
digiti sui ut
ht aquam, refrigeret linguammeam, quia tudine constringuntur, ut nulla ad reprobos compas-
cruciorin hac flamma(Vers. 24). Dum ergo peccato- sione moveantur, et erecti jam per justiliam judicii,
rem divilem damnalum Verilas in ignem perhibet, eis nullomodo misereantur. Ipsi qujppejudiciconcor-
qirisnam sapiens rcproborum animas teneri ignibus dant cui inbaerenl, et eis quos «Viperenon possunt
negcl? Si autem qttaerkur quomodo res incorporea nec ex misericordia condescendunt, quia tantum il-
teneri et affligi possit a re corporea, certe audiamus los tunc a se videbunt csse extraneos, quanto ab eo
quid reprobis Verkas in flne esl dictura : Ite in quem diligunt auclore suo conspiciunt esse repulsos.
ignem mternum, qui prmparattts est diabolo et angelis Quid autem mirum si dum justi injusloruin torraenU
ejtts (Mallh. xxv, 41). Si crgo diabolus ejusque an- conspiciunt, hoc eis eveniat in obsequiogaudiorum,
geli, cum sint incorporei, corporen gunt igne cru- quando el in pictura niger.color substernkur, ut al-
ciandi, non mirum si animac, anlequam recipiant busvel rubeus clarior videatur. Sed,sicut diclum est,
corpora, possint corporea sentire tormenu. Teneri tauto bonis sua gaudia excrescunt, quanto eorum
ctiam per ignem polcst anima, ut in tormento ignis oculis damnatorum mala subterjacent. Quamvis eig
sit videndo et senliendo. Ignem namque eo ipso pa- gua gaudia
titur quod videt, et quia concrcmari se aspic.it cre- men reproborura plene gufficiantad perfruendum, mala ta-
dubio seroper aspiciunt,
matur. Sicque Ut ul corporea rcs incorporcam exu- quia cura Creatorisabsque sui claritatem vident, nihil in
rat, dum ex igne visibili ardor et dolor invisibilis creatura agitur quod videre non possunl. Praeterea
traliilur, ut per ignem corporeum mens incorporea de ipsis aniraabus scicndum est quoniam sicut ii qui
cliam in flamma corporea crucietur. adhuc viventes sunt mortuorum animas quo loco ha-
(]
CAT.LXVIH.— Elevansautem oculos cum esset in beantur ignorant, ita mortui vitam in carne viven-
tormenth, vidit Abruham alonge, et Lazarum itt tium post eosqualker disponatur nesciunt, quia et
sinu ejus (Luc. xvi, 23). vita spirifus longe est a vita carnis; et sicutcorporea
et diversa sunt genere, iu etiam distin-
(n exposil. B. Job, lib. x, n. 49; horail. 40, in ctaincorporea cognitione. Quod Umeu de animabug sanctis di-
Evang. u. 3, 7; in exposit. B. Job, lib. iv, n. 56.) cendum non est, quia quac intus omnipotentis Dei
Dlves istc idcirco punilus, ct inferni damnalione
claritatem vident nuUomodo credendum est quia sit
percussus, non quia vi quempiam oppresserit, vcl foris aliquid quod ignorent. Et sciendum quod electi
quia aliena diripiens abstulerit, sed quia propria non ct perfecli postquara de corporibus
tlederit, ct acceplis rebus, semetipsum male dere- quam transeunt,nequa-
linquens, se extollenter elevaverit. Sunt enim non- coolestis periiiorarum gpatia, sicut antiqui Patres, a
nulli quos census per tumorem non clevat, sed per ut a carnis palriae perceptione differuntur. Mox quippe
opera misericordiaeexaltat; et suiit nonnulli qui se quiescunt, allestante colligalione exeunt, in coclesti seclc re-
terrenis opibus abundare conspiciunt, veras Dei di- si lerreslrh domus noslra Paulo, qui ak: Scimus quoniam
vitias non vequirunt, atque patriara acternam non ImjttsItabitaiionis dissolva-
ex Deo habemus, domum.non
amant, quoniam hoc sibi sulficere quod rebus ful- lur, quodmdificationem mternamin cmlis(II Cor. v, 1). Prius au-
ciuntur temporalibus putant. Non est ergo census in manufactam
crimine, sea aJTectus,cuncta enim sunt bonaquic tem quam Redemptor noster morte sua liumani ge-
condidit Deus. Sed qui bonis male ulilur, profecto neris pocnamsolverel, cos etiam qui ccclesiis patriae
agit ut quasi per edackalis ingluviem eo quo vivere D vias sectati sunt, post egressum carnis inferni clau-
debuit pane morialur. Pauper ad requiem Lazarus stra tenuerunl, non ul pocnaquasi peccatores plecte-
venerat, superbum vero divitem torraenta crucia- ret, sed ut eos in locis remotioribus quiescentes,
necdum intercessio Mediatorisadvenerat, ab in-
banl; sed Umcn dives Abraham fuerat qui Lazarum quia
in sinu tenebat, qiii tamen auctori suo colloquens, gressu regni realus primae culpacprohiberet. Undo
dicit : Loquar ad Dominum meum, cum sim pulvis et juxta ejusdem Redemptoris nostri testimonium, di-
cinis (Gen. xviu, 27). Quid iUque istc divitias suas ves qui apud inferbs torquetur in sinu AbrahaeLaza-
acslimarenoverat qui semetipsum pulverera cinerem- in rum requiescere contemplatur. Qui profecto si adhuc
imis non essent, hos llie in tortttentis positus non
quc pensabat? Aut quomodo res hunc exloilerent videret. Unde et idem Redemptor hoster pro nostrae
posscssaequi de se quoque carum videlicct posses- culpaedebito occumbens, inferna penetrat, ttt suos
sore Um abjecta sentiret? Superbi kaque divites ct
eiati venluri Judicis respectum nonhabent, dum su- qui ei inhaeserant ad ccelos reducat. Sed quo nunc
perbis apud se cogiutionibus lument. IIoc ergo fuit liomo redemplus ascendit, illuc profecto si peccare
quod hunc superbum divilem inferrio tradidit, quia noluisset etiam sine redemptione pertingeret.
lii sua feliciute timidus non fuit; quia percepta dona CAP.LXIX. — Pater Abraham, miserere mei
ad usum arroganliae inflexit, quia viscera pieUlis (Luc. xvi, 24).
ignoravk; quia peccala sua rediraere, eliara cum si-
bi abundaret prelium, noluit. Sero autem diVesisle In exposit. B. Job, lib. i, u. 11; Regul. pastor.
oculos elevans aperuit, quando Lazarttm requiescen- part. ui, cap. 19; in exposit. B. Job, Ub. xvm, n. 3t>.)
tem vidit, quem jacentem ante januaui viderc con- Pene semper epulas sequitur loquacitas, cumqu«
1225 ALULFI EXPOSITIO VET. ET NOV. TEST. - SUP. EVANG. SEC LUCAM. 1226
venter reficitur lingua disfrenatur. Nisi enim gulae A metipsum reparare operando non posset agnoverat;
deditos immoderata loquacitas raperet, dives ille qui nam nequaquam sibi, sed relictis fralribus prodesse
epulatus quOtidiesplendide dicitur, in lingua gravius satagebat, dicens : Rogo te,vater Abraham,utmittat
non arderet, nec aqiiam tieteret, dicens: Pater Abra- eum in domum patris mei. Habeo enim quinque fra-
ham, mherere mei, et mitte Lazarum ui intingat extre- tres, ut lestelur illh, ne el ipsi venianl in locum hunc
mum digiti suiin aquam, ut refrigeret linguatn meam: tormentorum. Solet namque mcestum animum spes
quia crucior in hac flamma. Quibus profecto verbis vel falsa fovere; sed ut poenatn suam reprobi gra-
ogtendilur quia epulando quotidie crebrius in lingua vius senliant, eliam de venia spem amittunt. Unde
peccaverat, qui totus ardens refrigerari se praecipue flammis ultricibus tradiluS, non sibi, ut dixiroug,
in lingua requirebat. Prius quippe epulatus quotidie sed opitulari fratribus concupivk, quia se nttnquam
splendide dicitur; et post aquam pelere in lingua me- igneo carere tormento, adjuncto desperationis sup-
meralur : quia enim, ut dixiraus, inter epulas valde plicio, agnovit. Sic quoque debemus indubitanter
defluere IpquaciUs solet, ex pcena indicat culpam , credere quod iniqui postquam aeternis damnati sup-
cuin eum quem epulatum splendide Veritas dixerat, pliciis fuerint, de parentibus et cognatis et proximis
in lingua plus ardere perhibebat. Hi qui chordarum suis, quosreliquerunt, cogitabunt, cum per semelip-
harmoniam temperant, tanta hanc arte dispensant, sam Veritas dicat quia dives qui in inferno sepultus
ut plerumque cum una tangkur, longe alia ex raullis fuerat de quinque fratribns quos reliquerat etiam in
interjacentibus posita chorda quatiatur. Cumque ista supplicio positus curam gerebat. Praeterea sciendum
sonilum reddit, illa quae in eodem cantu lemperala esl quod ignis in inferno, et ad ConsolatiOnemnon
est aliis impercussjs tremit. Sic ergo Scriptura sacra R lucei, et tamen ut magis torqueat ad aliquid lucet.
plerumque de virtutibus, sic de viiiis agit, ut dum lo- " Nam sequaces quosque suos secum in tormento re-
qnendo aiiud insinuat, tacendo aliudinnotescat. Nihil probi, flamraa illustrante, visuri sunt, quorura amore
enim contra divitem de loquacitate meraoratur, sed deliquerunl, quatenus eorum qui vitam carnaliter
dum pcena in lingua dicilur, quac in convivio inter contra praecepta Conditoris amaverunt, ipsorum
alias gravior fuerit, culpa monslralur. Videaraus au- quoque interitus eos in augmento suse damnalionis
tera jiunc inopiam divilis ardentis cujus lanla fuit affligat. Quod profecto hoc eodem Evangelio teste
abundantia epulantis. Ait enim : Pater Abrahdm, mi- collegimus, in quo, Veritale nunlianle, dives ille
terere mei, et mitte Lazarum ut intingat extremum di- quem contigit ad aeterni incendii tormeuU descen-
giti sui in aquam, ut refrigeret linguam meam : quia dere, quinque fratrum- describitur meininisse. Qul
cruciur in hac flamma. Quibus verbis nohis non noc Abrabam peliit ut ad eorum erudilionem Lazarum
innotescitur quia ilUc in Unto ardore una tunc ad milteret, ne illuc eos quandoque venientes par pcena
suflicientiam refrigerii aquae stilla requiralur, sed cruciaret. Qtii igitur ad doloris sui cumulum propin-
quod is qui de abundaniia peccaverat iliic acstuanli quorum absentium meminit, conslat procul dubio
nimis ciemetur inopia. Videmus enim in verbis divi- quia eos ad augmentum supplicii paulo post potuit
fis, ex subtiUssimoDei judicio, quam inagna Uli cul- etiam praesentesvidere. Quid autem niirum si secum
paepcena responderit. Agenie uaroque inopia, illic quoque reprobos aspiciat cremari, qui ad doloris
usque ad minima petenda compulsus est, qui hic sui cumulum eum quem despexerat in sinu Abrahae
agente lenacia usque ad negauda minima pervenit. Lazaruin vidit? Si ergo ei ut posna cresceret et vir
Quid tribui subtilius, quid digtfictius potesl? Guttam electus apparuit, cur non credendum sit quod ia
aqu.e petiif qui micas panis negavit. Q supplicio videre eos eiiam quos contra Deum dile-
CAP.LXX. — Memento, fili, quta bona recepisli in xerat possitnunc ? Qua ex re colligitur quod eos quos
vita tua, et Lazarus similiter mala (Luc. xvi, 25). inordinale reprobi diligunt, miro judicii ordine
secum lunc in tormentis viJebnnt, ut pcenam pro-
(In exposil. B. Job, lib. v, num. l.)Cumvalde
occulU siut divina jttdicia, cur in hac vita nonnun- priae punitionis exaggerct illa auctori praeposiU
carnalis cognalio pari ante oculos ultione damnata.
quam bonis male sit, et malis bene; tunc occulliora
sunt, cum et bonis hic bene est, et roalis male. Nam CAP.LXXII. — Item undesupra,
cum bonis hic male est et malis bene, hoc fortasse lib. IV,cap. 33.) Quod boni bonos in regno,
deprehenditur quia et boni si qua deliquerunt hic et (Dial. mali malos in supplicio cognoscant, in verbis do-
recipiunt, ul ab aeterna plenius damnatione liberen- minicis luce clarius esldemonstratum.
tur; et mali bona quae pro hac vita faciunt hic in- dictum esset quod inortuus Lazarus In quibus cum
veniunt, ut ad sola in poslerum tormenta pertrahan- portatus est ah
tur. Undeet ardentiin inferno diviti dicitur: Memento, angelis in sinu Abrabae,et mortuus dives sepultus est
in inferno, subjunctum est: Qui elevans octtios suo*
fili, quia recepisti bonain vila tua, et Lazarus similiter cumesset in tormentis, vidil Abraham a tonge, et La-
mala. Atcum bonis hic beneest, et malismale, incer- zarum in sinu
tuin valde est utrum boni idcirco bona accipiant ut ejus, et ipse clamans dixit: Patei Abra-
mherere mei, et mitte Lazarum ut intingal ex-
provocati ad aliquid melius crescant, an justo laten- ham, trefnum digiti sui in aquam, et refrigeret linguam
Uque judicio hic suorum operum remunerationem tneam : quiacrucior in hac ftammq. Cui Abrabam di-
percipiant, ut a praemiis vilae sequentis iuanescant,
et utrtim malos idcirco adversa feriant, tit ab aeternis "n xit: Fili, recordare quia recepisli bon&in vila tua, et
Lazarus similiter mala. Dives autem de seipso jam
suppliciis corrigendo delendant. An hic eorum posna salulis non habens, ad promerendam suorum
incipiat, ut quandoque complenda eos ad ullima spem salutem convenilur, dicens : Rogo te, pater,ul mittat
gehennae tornienU perducat. Saricti igitur viri, cum eum in domum
sibi suppetere prospera hujus raundi conspiciunt, ul patris mei: habeoenim quinquefralres,
timent enim ne hic testetur iitis , ne et ipsi veniant in locum liunc tor-
pavitla suspicione lurbantur;
Jabortim suorum fructus recipiant, tiinent ne quod menlorum. Quibus verbis aperte declaralur quia et
divina juatitia latens in eis vulnus aspiciat, et ex- boni bonos, et maU cognoscant malos. Si igitur Abra-
terioribus eos muneribus cuniulans ab intimis re- ham Lazarura minime recognovisset, nequaquam ad
divilem in tormentis positum de transacta ejus con-
pellat. tritione loqueretur, dicens quod mala receperit in
—
CAP.LXXI. Rogote, paler Abraham, ul mittas eum vita sua. Et si mali malos noh recognoscerent, ne-
in domum patris mei (Luc. xvi, 27 ). quaquam dives in tornienlis positus Jratrum suorum
(In exposit. B. Job, lib. vm, n. 29, et lib. ix, etiam absenliam meminisset. Quomodo eniin prae-
num. 101.) Postquam tempus vitae praesentis abscin- senles non posset agnoscere qui etiam pro absentium
detur, nequaquam reprobi et peccafores ad opera- meraoria curavit exorare ? Qua in re itlud quoque
tionem proroerendae veniasullerius reverlentur, nec ostenditur quod et boni malos, et niali cognoscunt
ad adhibenda recta opera revocabuntur. Hinc est bonos. Nara et dives ab Abraham cognoscilur, cui
quod dives qucm inferni flamma cruciabat, quia se- diclum est : Recepisti bona in vita tua: et eiectus
PATBOL.LXXIX. 3!)
mi APPENBIX AD S. GREGORH OPERA OMNIV. »228
Lazarus a reprooo est divite cognitus, quem milti A ^ corpus, itluc congregabuntnr et aquilm. Ac si aperte
precalur ex nomine, dicens : MilteLazarum ut intin- dicat: Qui ccelesti sedi incarnatus vesler Redemptor
gatextremum digiti sui in aquam, el refrigeret lingutim praesideo, eleclorum quoque animas cum carne sol-
meam. In qua videlicet cognitione utriusque partis vero, ad ccelestia sublevabo. Ubi igitur ipse Redem-
cumtilus relributionis excresck, et ut boni amplius ptor nosler est corpore, illuc proculdubio coUignntur
gaudeant qui secuin eos cum laetari conspiciunl quos ama- justorum animae; et Paulus dissolvi desiderat, et cum
verunt; el mali, dum eis torquentur quos in Christo esse (Phitip. i, 23). Qui ergo Chrislum esse
hoc mundo despecto Deo dilexerunt, eos non solum in ccelonon dubiut, nec animam Pauli in eoeloesse
sua.sed etiam eorum pcena consumat^Ek autem quid% negat.
dam mirabiUus in electis, quia non solum eos agno- GAP.LXXVL—Jejunobk itt *abbato (Ltte. xvitr, 12).
scunt quos in boc mundo noverant, sed velut visos (In exposif. B. Job, lib. xtx, num. 33, et homil.
atque cognitog recogrioscunt bones quos nunquam in Ezech., n. 6; ttb. xrx Mor. n. 34.) Si quaci-
viderunl. Qtti enim illic oinnes communi ciariiale 7, vitas coritra insidiantes inimicos vatletur ag-
Deura conspiciuot, nou est quod ibi nesciant ubi gere, fortibus cingatur ttruris, ex magrio omni parte insomni
scientem omnia sciunt. muniatur custodia, nnum vero foraftienin ea tantum-
CAP.LXXIU. — Si lutbueritis 1
fidem temquamgramm modo iramunkum per negligentiam relinquatur, inde
tbtams (Lat. xvti, ($).' procnidubio hostis ingrediitrr qni undique exclusus
(In exposit. B. Job, fib. i, nisi rium. 9.) Sicnt un- esse videbatur. Phartsrus qui in templum oraturus
gue ;ta redolere talius nesciutit orimmota,et sicut; ascendit, crvitatem mentis Suae quanta mttriiiione
fragraiitiam snam nonnisicum incenriunturexpandunt, , nj vallaverit, audiamtrs : Jejuno bh in sdbbato, decimus
ila sancti viri omne quoJ virtutibus redolent in tri-'. do omniumqumpossideo; qui praemisit: Deus, gratias
bulationibus innolescunt. Unde et recte in Evangclioi ago tibi. Recle quippc Deo gratias agebat, a qno ac-
dicitur : Si habueritis fidem tnnquam granum sinapis. ccperat bona (]uae fecerat. Magna ccrle munimina
Granum quippe siiiapis nisi conteratur, ncqi.aquami• adhibuit, sed videnrmi-tubi insidianti hosti foramen
vis virtutis ejus agnoscitur, nam non contriium, lene immunitum reliqnit. Qtiia non sum sicut cmteri homi-
est, si vero conteritur, insrdescil, el quld in se acer- num, raptores, injusti, adulteri, velut eliam hic publi-
fimum laleat ostendit. Sic unusquisque vir sanctus-, canus. Ecce civitatein sui cordis insidiant.bus hosii-
ccrm non pulsatur, despicabilis et lenis aspicitur ; sii bus per elationem aperuit, quam frustra per jejunium
qua vero illum tritura persecutionis et oprjrrimal, mox; et eleeroosynas clausit. Inc .ssum cxtera sunt munita,
Omne quod calidum sapit ostenUt, in tervoremi curo locus unus de quo host-i pateret aditus non est
virtutis vertitur quidqiiid in iTIoante despicabile m- munitus. Gratias recte egit, sed se perverse snper
firmumque videbatur, quodque in se per tranqnilli- puhUcauum extulit. Civitatem sui cordis extollendo
tatis tempora libens operuerit, exagitatus tribulatio- prodidtt, quam abstinendo tt largiendo servavit; vi-
Urtbuscoactus irinotesck. CU est per abstinentiam gnla, ventrisque ingluvies
CAP.LXXIV. — Occurrerunt ei decemleprosi, etc. destructa, superata est largitate tenacia et avaritia
(Luc. XVII,12). depressa. Quibus hoc laborihns actum credimus ? Sed
b quot labores uno vitto percttSsiceciderttnt'. quanta
(In exposit. B. Job, lib. xvm, num. 26.) Hseretici
> bona unius ctdpaegladro perempta sunt! Unde ma-
boc habent proprium ut bonis mala permisceant,. gnopere oportet btrna semper agefe, et ab Ipsis nos
qaaterras facite gensui audientis illu lant. Si enim1 G j bonis operibus in cogitatiorfiecatrte custodire; ne sl
prava semper dicerent, citius in sna pravitate co- mentem elevant bon» non siirt, «fOxnon aodteri nti-
1
gnki, quod vellent rainime persnaderent. Rursrni gi litant, sed elaUoni. De qua re mn inordHiate agi-
semper rocta sentisent, profeoto haereticinon fuissent. mus, gi ex libris licet non canonicis, sed lameti ad
bsque permiscent recta perversis, ut ostendendo> cediflcationemEcclesiae editis, testimeniam profera-
bortia andilores ad se attrahant, et exhibendo maia' mus. Eleazar namque in praelioelephantem ieriens
latenti eos peste corrumpant, ex reciis sensibus tra- stravit, sed sub ipso quem exsUnxit occubuit
liant, et cx perirefsis feriant. Hi in praeceptisDei sana' (/ Mach. vi).Quos ergoisle signiflcat queai suavicto-
insanaque locutione varianlur. Unde in Evangelio> ria oppressit, nisi eos qui vitia superant, sed sub
decem leprosorura sunt specie designaii. Quorumco- ipsa quae subigunt guperbiendo succumhunt ? Quasi
lori sano dutti vitiosus candor aspergitur, immode- enim sub hoste quem prosternit morilur, qui de
ralo hoc candore fosdantur. Unde admonemur: iVo» * culpa quam superat elevatur. SancU igilur in omni
plus sapere, quam oportet sapere; sed tapere ad sobrie- opere suo sollicite invigilent ne aut prava agant, aut
taiem (Rom. xu, 3). Qnoniam igitur in lepra el parss postquam recta quae prascepta srnit egerint, boJns
cutis in fulgorem duciiur, et pars in eoJoresaito re- actibns expletis in suis cogitationibus intumescant,
tinetur, recte leprosi haereticos exprimunl, quia dumi et tanto gravius offendant, quanto in his quaejuste
reclis prava permisceut, et sanis insana, colorem sa- videntur agere forig occultius peccant. Perit enim
num maculis aspergunt. Qui eliam, qnia nec Deumi omnequod agkur, si non bumUiute soIUcitecusto-
diligunt, de quo male sentiunt, nec proximum, a quoD diatur.
dividuntnr. Decalogi praeceptis adver.-i sunt, et ideo'
ad deprecandum Dorainum Christum veniunt. Et |j GAP. LXXVJI.—EgressusJesut perambulabalJericho,
et ecee Zachmus qumrebat videre eum, quis esset
in
quonitim ejus praeceptis offenderant, ad illum unde
eifenderaiit vocant, ut salventur clamant, dicentes \: (Luc. xix, 4).
Jeeu prmceptor, miserere nostri; quia enim in verbiss (hi exposit. B. Job, lib. xxyn, num. 79.) Si vera-
iUius te errasse signiUcaot, hunc salvandi huorjLiliter r cker esse sapientes et ipsam Dei sapientiam cont. m-
praeceptorem voeanl. Cumque ad oognkionem prae- - plari appetimus, stultos hos bumiliter cognoscamus.
ceptoris redeunt, mox ad formam salutis recurruntit Relmquamus lioxiam sapientiain, discamus laudabi-
et curari merueruut. Iem latuitatem. Hinc quippe scriptmn est : Si quis
GAP.LXXV.— Vbicunquefuerit corpus, illuc congte- Hideturihter vos sapiens esse in noc smculo, stuttus
gUbunttttet aquilm (Luc. xvn, 57). fiat, ulsit sapiens (I Cor. m, 18). Hinc evan^eiicae
liistoriie vefba testunhif quia Zachssus chm videre
(In exposit. B. Job, lib. xxxi, num. 105; lib. iv iv prae lurba lUI p*«set, sycomofum afborern ascendit,
Dial., cap. 23.) Ante restitutionem '-
corporum quo- ut transeuntem Domuiuracertteret. Sycomorus quip-
rurodam animaejustorum a coelestifegno quibusdam n pe flcus fatua dicitur. Pusillus ilaque Za htcu syco-
adhuc mansionibus differuntttr, quia de "perfectaJu- i- iiioiiiui subiit, et Dominuui vidit; quia qui ntuodi
stitia aliquid minus habuerunt, Perfectorum vero o slultiliam humiliter eliguni, ipsi Dei sapientiam sub-
justorum animaemox ut hujus carnis claustra l, tiliter contemplantur. Pusillitatein namque nosiram
in ccelestis regni sedibus recipiuntur. Quod exeunt,et ipsa
a ad videndum Dommum turha praepedit,quia inlirnu-
per EC Veritas allestatiir, dicens : Ubicunqtte fuerit '' tatern humaux menlis ne lucem veriutis inleiidat,
«2f> ALULFI EXPOSITIO VET. ET NOV. TEST. — SliP. EVANG. SEC. LUCAM. 1230
cnrarum ssecularium loraultus premit. Sed pruden- A nostrae ipsmn minislerium nostrnm. De peccatomm
eer sycomorum ascendimus, si provide eara qusedi- noslrorum quotidie reiaxatiemccojiteiiiBS^ ne nestra
vinitus praecipitur stultitiara mente lenearous. Quid viu peecato obiigata remaneat, per fsain ownipo-
enira in hoe mimdo stultius quam amissa non quae- tctts Deus aVios«fiiotidiesolyit. •ConniiAeienK»»oe
rere, possessa rapientibus relaxare, nullam pro ac- eessatione negotimn nostrow; pensemus pnndm
ceptis injuriam reddere, irao adjunctis aliis patien- quod stiscephnus; factamus «(«otiaie sobjkcmn ra-
liam praebere?Qusai enim sycoroorum nos ascendere tiones qtuas cuni judrce nostro Jvabebimus,et -dem-
Dorainus preecepit, cu» dicit: Qui aufert qum tua gotio quod accepimus omntpotenti Bomhm fructam
sunt, ne repeiat (Luc. vi, 30). El rursum : el Si quh te nos reddexw prsepareraus.
percutserit indexlerammaxillam, prmbeilli alteram CAJ>.LXXX. — Ecce mna lutt qtmm.habui tepotUam
(Mallh. v, 39). Per sycomorum transiens Dominus in sudario (Luc. xix, 20).
cemitur, quia per bairc sapientem stultitiam, etsi
necdum ut est solide, jam tamen per contempiationis (Reful. postor. part. i, cap. 9.) iUe qai vrrtoi*«s
Iwmenquasi w transku Dei sapieniia videtur. Quam poilet coactns ad regimen Aefott venire, TirtuUtwB
vid.re nequeunt qui sibi sapientes videntur, quia ad vacuus nec coactus pravamat «eoedere. tfle fittttt-
cotispieiendum Dominum in elata cogitationum sua- nin» renilitur, caveat ne a«oepi*« peonriam ii»*t*>
dario ligans, de ejus ocoultatiowe jodioetnr. POCB>
rnin curba deprehensi, adhuc gycomori arborem nm
inveneront. niatn quippe in sndario ligare est percepta Ama Stth
GAP.LXXVHL— Dixit Zachmus ad Domimtm: Ecce otiolenrti torporisattendat abseoaickre. Atconfara, i«fe com
drmidiumbonorummeorum,Domine, do pauperibus; B regimenPbarisaeorumappetit, ne per exemplum pr«vi
et si quid atiquem defraudavi, reddo quadruphm tibus operis more ad ingresauyi^iii lenden-
obsiaculnm liat, quia >usU sumnii magistri
(Luc. xix, 8). vocem, nec ipsi intrant, nec aDos intrare pcrmit-
in
(Honail. 3, Evang., n. 2, et honiil. 25, n. 10.) tunt.
jEstiniatioiiem pretii non habet, sed tamen reguum CAP.LXXXI Tollile ab eo talentiuu, et inutUem
Dci lautum valet quantum hahes; valuit Pelro et sertttm ejkile in tenebra*exteriores (Luc. xix, 24).
Antlrese, dimissisretibus et navi; valuit viduaeduo-
bus minulis, vaJuit allcri calice aquaefrigidae, valuit (Homil. 6, i« Evang.) Unusquisqwe'restrum m-
etiam Zacbaeo dimidio subsUutiae, quia diraidium quaoumt sufflcil, tnquantum jffpirjtiows sspernse
aliui ad hoc quod injustc abstulit restiluendum ia graliam aceepil, * praviute proxhiioroni aiitmos
quadruplum reservavit. Exleriora enimnoslra Domino revocarc, et ad botie vet
opersmdiimexb®rtari, aeternwm
quanilibet parva sulficiunt; cor uamque et non sub- qtKiqve rrgnu» supplkfum crrrtnii debit denmi-
sUntiam pensat, nec perpendit quantum in ejus sa- tiare. Ei nemo «licttt: Adnionere non sofflcio, exhor-
crificiosed ex quanlo proferalur. Regnum itaque Dei, tmi idoneus non snm. QmiMtfmpoles, exltihe, n«
ui diximus, Untum valet quautum habes. Pensale talentutn wale senriitam qucjd acceperas in tor-
igitur, fiatres, uuid viUus cum emitur, quid carius memts |.cmkre exigaris. Meciue enim pt»s quam
cum possidetur? Praetecea si quig avaritiac aestibus unum lalcnfum accejierat qai hocabscondere magis
anhetaiis aliena diripuit, aspiciat hunc Zacbaeum,aui sluduii qcam erogarc Et scimus quod in Dej laber-
si (juid alicui abstulil quadruplum reddidit. nacttfo «mi sofum pbrarrae,sed, prcecfpiente Domino,
C*p. LXXfX. — Negotiamini dum venio (Lue. O eilam cyaflii fecti sunt. Per phialas qoJppe exuberahs
xtx, 13). dbctrina, per qfathos veto parva et angusta desi-
gnatur scientia. Alios doctrina rerlUtis plenus au-
in
(Homfl. 17, Evang., n. 16,17,18.) Debent sot- dientium meirtes inehriat, per hec ergo rt;u0(fdlcS
licite sacerdotes pensare quod lucrum Deo faciunt, profecto phialam porrigii. Afius qood sentit explere
qui accepto taiento ab eo ad negotium mmi suw. non valet, sed rrnia hoc utCunqncdenttrtlist, prO-
Etenim ipse Dominus dicil: Negotiamini dum venio. Fectopcr cyathum gustom praebet. Iri Dei tabema-
Ecce jam venit, ecce de nostro negotio iucrum re- culo, id est In sancta Ecclesia. poski, si pef docirf-
quirit. Quale ei animarum lucrum de nostra negoiia- nam i apientiae niinisirare pJiialas minime potestfe,
tione monstrabiirius? Quot ejus conspectui manipo- ln quantuni pro divina largiute Sufficftis,boni veirbi
los auiraarum de praedicaiionisnostrae segeie iliatori cyaihos date proximis vestris. Inqoahtttm Vospro-
sumus? Ponamus ante oculos nostios illurn tanlae fecisse pcnatis, etiam alios iraltite, in via Dei habere.
dislrictionis diein, quo judex veniel, et rationemcuin srcios u"esirJer.He.Si ad Denm femritis, curate ne atl
servis quibus Ulema credidit ponet. Eccein majes- eum soli verriatis. Hinc enim sCriptmn est : ^hi
tate terribili, inter angeloruui et archangtiorum cho- audit, dicdl: veni (Apoc. xxn, 17). Ut ;Uijam in corde
ros videbitur, in illo tanto exanune electorum vocem superni aihiiris acceperit, efiarti foris proxi-
omniumet reproborum roultiludo deducetur, et unus- mis voctm feddat exhorutionls. Et ft.riasse panett»
quisque quid skoperalus osientleiur. lbi omnes do- ut iiuligcnti porrigat eleemosynam nOrt liabel, sed
minict greg-isarietes cum anUnaruui lucris appare- mnjtH est quod tribttere Valet qnf lingiiam babet.
bunt, qui sanctis suis praedieationibus Deo post se PIus Cit emih verbl pabnlo ViclurSm iii perpetuunl
guliituni gregew*trabunt. Cumigitur tot pastoregcum j^ mentcm relicere, quain ventrcm moriiuroe camis
gregibus suis anle werni Pasloris oculos venerint, pane teireno satiare. Nolite crgo, fratrts» ptorximis
qui J iios ml-eri dicturi stunus, qui ad Doininum no- vestris eleemosynam verbi sttbtraliere'.
Slriini post negotium,vactii.cd raus.qui pastoris no-
nien liabaiinus, el oves quas ex nulrimenlo nostro CAP.LXXXIJ. — In palientia restra possidebilis ani-
debeanius ostendere non haberaus'! Hic pastores vo- mas veslras. (Luc. x»i, 19).
caii suinns, el ibi gregcin non ducinras. Et per nos (Regtil. paslor. pari. 5, cap. 9; in exposk. B. Jeb,
q itfeinfidrles ad sanctuni baptisma ven unt, nostris lib. v, n. 33.) Sic enim eonditi mirabiliter sumus,
pncibas benedicunlur, et per impositionem nianuutn ul raiio aniti ani, el aiiinia possitleatcorpiig,Jag vero
nosttatuiu a Duwino Spiritum sanctum accipiunt animaea corporis possessione iepelltiur,.si mm prius
sktjtie ip»i ad regnum ccelorum pertingunt, et ecee auima a rulione po-sidetur. Cuslndem i(Uturcondi-
nos deorsumpernegligeiitiam nostram lendimus. In- tionis Aostraetalientiain Domiitns esse ntonslravit,
grediuntur elecii, sacirdotum u.anibus expiali, coS- quia in ipsa nos possidere nosmetipses docuit.
lestem patriam, et sacerdotes ipsi per vitam repro- Quanta ergo sit irtip.ilienlit ciilpa cognoscinius, pcr
bam ad inferni supplieia feslinant. Gni ergo rei, cui quam ct hoc ipsum auittiyius possidere quodsUmus.
sirailes dixerim sacerdotes roalos, nisi aquaebaplis- Quia vero pcTfectiode patientia naseitur, statim sub-
matis quae peccata baptizatorum diluens, illos ad inferlur : Hle eniin vcre perfectus est qui erga im-
ccelesle regnuin mittit, et ipsa postea descendit ad pcrfectionein proxiiui impaliens non est. Qui pa-
cloacas? Timearous haec, fralres; conveiuat actioni tientiam servare coiitemnit, socialemvitsmieitius ytr
1251 APPENDIX AD S. GREGORU OPEIU OMNIA. 1232
impatientlam deserit; neqne enim servari unquam A sanctaeEcclesiaeante adventum sancti Spiritus fuerint
concordia nisi per solam patientiam valet. Grebro scirous, et post advenlum illius ctijiis fortiludinissint
namque in humana actione nascitur unde ment^g facti conspicimus. Certe ipse pastor Ecclesioeet pri-
hominum vicissim a sua unitate et dilectione sepa- mus Apostolorum , ad cujus sacratissiinum corpus
rentur. Et nisi ad adversa toleranda in animo se sedemus, quantae debilitatis quanlaeque formidinis
pneparent, cum adverskalis aliquid acciderit quod fuerit ancilla osliaria requisita dical. Una enim mu-
animus ferre non valet, fraternam concordiam re- lieris voce perculsus, dum ntori limiiit, viiam ne-
linquunt. Sed qui alienam imperfectionem ferre non gavit. Quinon poenis, non afflictionibus, nnn terribili
valens deserit, ipse sibi testis est quod perfecte nec cujusquam polestate, sed nnius mancipii sola est
dum proflcit. Hinc esl quod in Evangelio, ut supra proslratus inlerrogatione. Et quidem niancipium : ne
commemoravimus, Veritas dicit : /n patientia vestra sexus lirmior lerribilis demonstraretur , ancilla est
pottidebitit animas vestras. Quid est enim animas inquirenle tentalus. Rursusque uttolw sexus infirmi-
possidere nisi perfecte in oinnibus vivere, cunclis Us eliam oflicii sui clejectione vileseerel, noii ab an-
menlis motibus ex virtutis arce dominari? Qui igitur cilla Untummodo , seci ab ostiaria aucilla requisilus
palientiam tenet, aniraam possidet, quia imtecontra esf. Ecce quam vilis est ad lentandum persona re-
adversa omnia fortis ellicitur unde sibi et seipsum quisita, ut aperte proderetur quantum eum timoris
vincendo dominatur. Et quod laudabiliter frangk, infirmkas possideret qui nec anle vocem ostiariae
infractum se fortiter exerit, quia cum in suis se vo- ancillaesubsisteret. Et pensandum quia comprehen-
luptatibus superat, sese ad contraria invictum sura Petrus negavit in terra quem suspensum lalro
parat. confessus est in cruce. Sed vir iste Unlae formidinis
6 qualis post adventum sancti Spiriius exisUt audia-
CAP. LXXXIII. — Acceplo pane, gratias egit
mus. Fit conventus raagistratus et seniorum, caesis
(Luc. xxu, 19). denuntiatur apostolis ne in nomine Jesu loqui de-
(In exposit. Job,B. lib. n, num. 61.) Dominus no- beant. Petrus aucloritate magna resoondit: Obedire
ster Jesus Christus in se credenlesedocet, ut in fla- oportet Deo magis quam hominibus. Ei. rursum : Si
gellispositi benedicere Dominosciant etgratiasagere. est in conspectu Dei vos potius audire quum
Cum enim, teste justutn
Evangelio, propinquare passioni Deum,judicale. Non enim possumus,qum vidimus et
dicitur, accepto pane, gratias egisse perhibetur. Gra- auAvimus, non loqui. Ei Uli quidemibanl gaudentes a
tias kaque agit qui flagella alienaeiniquiiatis suscipit, conspectuconcilii; qttoniamdigni habilisunt pro nomine
et qui nil dignum percussione txhibuit, humiliter in Jesu conlumeliam pati (Act. v). Kcce gaudet Pelrus
percussione benedicit; ut hinc videlicet ostendat in verberibus, qui quandoque in verbis tiraebat;
quid unusquisque in flageUoculpae propriaefacere de- et qui prius ancillae vocem requisitus limuil, post
beat, si ipsceaequanimiter flagella culpaeporui alie- adventum sancti Spirilus, vires principu .. caesus
nae, ut binc ostendat quid in corruptione faciat sub- premit. Considerandum vero nobis est cur omnipo-
ditus, si in flageiloposilus Patri gratias agit aequalis. tens Deus eum quem cunctaepraeferredisposuerat Ec-
CAP.LXXXIV. — Jesus factus in agonia, prolixius clesiae,ancillae vocem pertimescere et seipsum pei-
orabat (Luc. xxu, 44). misit negare? Quod nimirum actum esse pietatis
(In exposit. B. Job,Deilib. xxiv, num. se 32.) Electi[ magnaecognoscimus dispensalione, ut is qui fulurus
Dei semper districta judicia super meluunt, erat pastor Ecclesiae, in sua culpa disceret qualker
tunc lamen haec vehementer pertiraescunt, cum ad| nQ aliis misereri debuisset. Prius ilaque eum sibi oslen-
solvendum humanae condilionis debilum venientes, { dit.ettunc c.clerismisericorditer praeposuit, ut exiniirmitatesuaco-
districto judici propinquare se cernunt, et flt lanto\ gnosceret quam aliena inlirma tole-
timor acrior, quanto et retribulio aeterna vicinior. raret.
Crescitpavorvicina retributione justitiae, et urgente> CAP.LXXXVII.—Et conversusDominus, respexit Pe-
solulione carnis, quanto magis districtum judiciumi trum (Luc.xxw, 61).
cernkur, tanto vehementius formidalur.' exposil. B. Job, lib. vm, num. 30; lib. xxxn
St si ea quae sciunt nunquam se praetermisisse me- in (In
iamjiimque Job, num. 10 ; in exposit! B. Job, lib. xxv, num.
minerunt, formidant tamen illa quae nesciunl; quia 28, 29.) Duobus modis a Domino peccator unus-
videlicelsemelipsos dijudicare et comprehendere om-|" quisque respicilur, cum aut a peccato converlitur,
niuo non possunt, et urgente exitu, subliliori ter- aut pro peccaio punitur. De respectu conversionis
renMir metu. Unde Redempfor noster solulioni carnis
et membrorum suorum dicitur, quia respexit Dominus Petrum, et recordatus
appropinquans speciem servans, ' esl Petrus verbi quod dixerat Jesus, et egressus foras
factus in agonia , ccepit prolixius orare. Quid enira1
cum in terris flevit amare. Misericordia quippe Redemptoris inscn-
pro se ille agonia peteret, qui positus sibilitalis noslrae duritiam cum ad poenilen-
coslestia cum potestate tribuebat ? Sedappropinquanteji. tiam emollit. Nequaquam enim respicil, post inortem libernt
morte, nostrae menlis in se certamen expressit,cum I
qui qitem anie inortem ad veniam gratia non reformat.
vim quaindam terroris et fonpidinis patimur , II Hinc Psalmista ait: Quoniamin smculummherkordia
solutiohem carnis aeterno judicio propinquamus. ejus (Psal. xvn, 1). Quia nimirum quem nequaquam
"
Serleque enira lunc cujuslibet anhna immerko terre- modo misericordia eripitrsola posl praesens saeculum
tur, quando post pusillura hoc inveuit quod in aeter-" uIj. juslilia addicit. De respeclu rursus ultionis dicitur :
num mitlare non possit. Vutlus Domini tuper facienles mala, ul perdat de terra
CAP.LXXXV. — Amice, ad quid venisti (Matth. memoriam eorum (Psal. xxxm, 17). Sciendum est
xxvi, 50)? auteni quod oinne peccatum tribus modis artmiltitur;
naui aut aut inlirmitale, aut sludio per-
(In exposit. B. Job, lib. m, num. 46.) Illos quii pelralur. ignorantia, Et gravius quidem intirmitate quam igno-
nobis adversanlur amicos nominare debemus, sicut a
Domino ipsi quoque tradkori dicitur: Amice, ad quid i rantia, sed multo gravius sludio quam infirmitate
venitli? Eldives qui inlerni igneexurkur, Abraham A peccatur. Ignorantia Paulus peccaverat, cum dicebat:
fllius vocatur, quia etsi per nos mali corrigit negli- Qui prius fui blasphemus,el persecutor, et conlumelio-
.. sus, sed misericordiam contecutttssum: quia ignorans
gunt, dignura Umen est ut a nobis non ex sua ne-
quitia, sed ex nostra benignkate nominentur. feci in incredulilate (I Tim. l, 13). Petrus vero infir-
— mitate peccavit, quando omne in eo robur fideiquod
CAP.LXXXVI. Cum autem vidisset ancitla qumdam Domino perhibuit una vox puellaeconcussit, et Deum
ostiaria sedentem Pelrum ad lumen, eum fuhset et ^)
''
dixit : et tu ex es '"
ho- quem corde lenuil voce denegavii. Sed quia inlirmi-
intuita, Nunquid discipulis
minis ittiut? Negavilille, et dixit: non sum(Luc. '• talis culpa vel ignorantia eo facilius tergiiur, quo nou
studio perpetratur, Paulus qui ignoravit sciendo cor-
xil, 56). rexit, et Petrus motam et quasi arescenlem jamra-
(HoraU.80, in Evang., n. 7 et 8.) Quales doctores :s dicem lidei lacrymis rigando solidavit. Si ergo fortagse
1233 ALULFI EXPOSITlO VET. ET NOV. TEST. — SUP. EVANG. SEC LUCAM. 1234
aliquis labitur in fide, Petrum a<piciat qui amare J Herodes cumexercitu suo, et illusit indutum vette alba.
A
flevit quo.1 per inlirmitatera timoris negaverat. Ex Quod videlicet factum oportet nos audientes discere,
industria vero peccaverant ii de quibus ipse per _se ut quolies auditores nostri nostra nolunt quasi lau-
Magister dicebat: Si non venissem,et tocutuseit fttit- omnino danda cognoscere, non autem sua perversa mulare,
tem, peccatumnon haberent. Nunc autem excutatio- taceamus, ne si ostentalionis studio verbuin
nem tton habent de peccalo suo (Joan. xv, 22). Et Dei loquimuf, el illorum culpa quae erat esse non
paulo posl: El viderunt, et oderunt et me et Patrem desinat, et noslra quse non erat liat.
meum. Aliud est enim bona non facere, aliud bono- CAP.LXXXIX. — Si in viridi ligno hmc faciunt, in
rum odisse doctorem ; sicut alind esl praecipitatione, arido quid fiet (Luc. xxni, 31)?
aliud deliberatione peccare. Saepe enim peccatum
committitur, quod tameu consilio et (In cxposit. B. Job, lib. xn, num. 5.) In Scriptura
praecipiUlione nomine, aliquando crux, aliquando vir
deliberatione daronatur.Ex infirmkate enim plerum- sacra, ligni aut injustus, aliqnando vero incarnata Dei
que solet accidere, araare bonum, sed implere non justus, sapientia tiguratur. Oux enira per iignum signatur,
posse; ex studio non peccare, est bonum nec facere dicitur: Miltamut lignum in panem ejut (Jrrem.
nec amare. Sicul ergo nonnunquam gravius esl pec- cum
catum diligere quam perpetrai e, ita nequius est xi, 19). Lignuin quippe miltere iu pauem esl domi-
nico corpori crucem adhibere. Rursiim ligni riomiiie
odisse justitiam quam non fecisse. Sunt ergo non- vir aut injustus exprimitur, sicut per prophe-
nulli in Ecclesia qui non solum bona non faciuni, tamjustus, Dominus dicit : Ego Dominut humiliavi lignum
sed etiam persequuntur; et quae ipsi facere negli- et exallavi lianttm humile (Ezech. xvu, 24);
etiam in aliis detestaniur. Horum peccatum tublitne,
gunt juxta ejusdem Veritalis vocem : Omnis qui te
scilicet non ex inlirmitate vel ignoranlia, sel exsolo g quia humiliabitur, el qui se humiliat, exaltabitur
studio perpetratur, quia videlicet si vellenl implere exaltat,xiv,
bona, nec tamen possent, ea quae in se negligunt sal- Sapientia (Luc. 11). Rursum per lignum incarnr-.U Dei
tem in aliis amarent. Si enim ea ipsi vei snlo voto vitm est his figuratur, sicnt de ea scriptum est: Lignum
qui apprehenderinteam(Prov. m, 18). Et
apueteent, facta ab aliis non odisseut; sed quia bona sicut ipsa ait: Si in viridi ligno hmc faciunt, in arido
eadem audiendo cognoscunt, viven.lo despiciunt,
animadvertendo persequuntur. Sunl item quidam in quid fiel (Luc. xxm, 31)? Se enim lignum viride, et
Ecclesia qui bona quae facere despicium, etiam sciie nos aridumlignum dixit, queniam ipse vim divinitatis
nos vero, qni puri homines sumus, li-
contemnunt. Quia enim fcriptum est: Servus nescient in se habuit, aridum suinus.
voluntatemdomini tui, et facient digna plagis, vapula- gnum
bit paucis. Et servus sciens volunlatem domini tui, et CAP.XC. —Postquam venerunt in locttm qui vocatur
non facient juxta eam, plagis vapulabit multis (Luc. Calvarim, ubi crucifixerunt DominumJesumet ta-
xu, 47); irapunitalein peccandi existimant remedium trones, unum a dextris et allerum a simslrti (Lue.
nesciendi. Qui nimirum sola superbiae caligine tene- xxm,33).
brescunt, et ideo non discernunt, quia aliud est ne- (Homil. 25, in Evang., n. 7 et 8.) Ecce, fratras
scisse, aliud scire noluisse. Nescire enim est igno- charissimi, ad poenam crucis Conditor noster gine
rantia, scire noluisse superbia. Et tanto niagis excu- culpa pro peccatoribug advenit; et pro humauo ge-
sationera non possunt liabere quia nesciant, quanto1 nere, qui morti nihil debebat per crucis suppliciuro
magis eis etiam nolentibus humililalis dominicae fa- occubuit; el inde antiquum liostem in aeternum per-
cla et bene vivendi exempla opponuntur ab eo mon- Q culit unde saevire contra se manus persequentium
strala quae cognoscant. temporaliter permisit; quod aperle Doruinus beato
CAP.LXXXVIII.—Interrogabat Jesum Herodesmultisi Job indicai, dicens : Nunquid capiet Leviathan hamo
sermonibus : at ipse nihil ei respondebat (Luc. (Job XL,19)? In hamo csca ostendilur, aculeus oc-
IXIII, 9). cultatur. Leviathan igilur, id est antiquum serpee-
B. lib. num. el lib. tem diabolum, Pater omnipotens haino cepit, quo-
(In exposit. Job, xi, 53, xxn, ' niam ad mortem illius unigenilum Filium incaruatum
num. 38.) Sancti viri cum audientibus prodesse ne- misit, in quo et caro passibilis videri posset, et divi-
queunt, etiaro despici tacentes volunt, ne de suaesa- \
j nitas impassibilis vitleri non posset. Cumque in eo
pientiae glorientur ostenlatione. Cumque prudenter : iste per manus persequenlium escam corpo-
aliquid dicunt, non suam gloriam, sed auditorum serpens
vitam quaerunt. Cum vero conspiciunt quia vitam ris momordit, divinilatis illum aculeus perforavit.
autem eum in miraculis Deum cngnoveral, sed
auditorum loquendo lucrari non possunt, lacendo Prius
scientiam suam abscnndunl. Ad imitandum qnippe de cognitione sua ad dubitationem cecidit, quando
viiain Domini quasi ad quoddam nobis proposhum hunc passibilein vidit. Quasi hamus ergo fauces glu-
tienlis tenuit, duni in illo carnis esca patuil quem
signum curriraus, qui pro rederaptione nostra mo- devorator appeteret, et divinilas lempore passionis
riens in cruce, tenebrotis nostris menlibus lucem per\ latuit
. lignum sicut lampas fudit. Hac nos lampade Joannes' est, quia quae necaret. In hamo ejusincarnationis raplus
iiuminari conspexerat, cum dicebat: Erat lux vera fixus e-t aculeo dum in illo appetiit escam corporis, traos-
; divroitalis. Ibi quippe inerat huma-
qttm illttminat omnem hominem venientem in hunc[ nius quae devoratorem ad se duceret, ibi divinitas
mundum (Joan.t, 9). Hujus lampadis flammas Hero- D ibi aperta inlirmitas quae provocaret,
des explorare voluit, cutn ejus miracula videre con-\ quaeperforaret, ibi occulta virlus quae raptoris faucefti transfigeret.
cupivit, sicut scriptum est : Herodes, viso Jetu, ga-\ ln hamo igitur captus est, quoniam inde interiil unde
visusest: etat enim ex multo tempore cupiens videre' momordit. Quos tenebat mortales perdidit,
audhsel multa deilto, ergo jure
eum,eoquod etsperabat signum quoniam eiiin in quo jus non hahuil morte crueis
aliquod abeo videre fieri; ubi et siibditur : lnterroga-'. iiiimorlalem praesuropsk. Ecce antiquus
bat autem eum mullis sermonibus: at ipse nihil ei appetere hoslis ea quae de humano genere ceperat spolia ami-
respondebat. Lampas quippe anle ejus oculos nullo ' et supplantationis suae vicloriam, cum Redem-
radio lucis emicuit, quia ei qui se non pie sed cu- sit, noster in cruce moreretur, perdidil.
riose quaesierat, nil de se mirabile ostendit. Inquisi- ptor
tus itaque Dominus tacuit, exspectatus miracula exhi- GAP.XCI. — Pater, dimille illit, quia netciunt quid
bere contempsk, quia Herodem non profectumi faciunt (Luc. xxm, "54).
quaerere, sed scientiaro vel signa mirari velle per- (Homil. 27, in Evang., n. 2.j Una et summaest
spexit. Sese igitur in occullis retinens, apud se eos cliaritatis, siet ipse diligkur qui adversatur.
qoos exieriora quaerere comperil, ingratos foris re- Srobatio inc est quod ipsa Veritas et crucis paiibulum susti-
liquit, magis eligens aperte a superbientibus despici,, net, et tamen ipsis suis persecutoribus affectum di-
quam a non t redentibus vacua voce laudari. Quiai lectionis impendk, dum in ciuce Palrrm cxorat pro
enim constanier lacuit, ab Herode derisus et despe- eis. Qnid ergo mirum si inimicns diligant discipuli
clus exivit, sicut scriplum est: Sprevit aulem iltum duin vivunt, quando ct lunc itiimico?di igit Magister
 1235 APPENDIXAD S. GREGORIIOPERA OMNIA. 1236
cum occiditur? Sctendum «gt auiem quod absque A Deum toto corde consurgimui, spem veniae reddet,
IniquiUte maaus suseDominus ab humieiscum occi- et nobis per lamenta poenitentiaeviam mi6encordise
deretur pertulit, eui peocatuiu non fecit, nec dolus et pietatis aperiet.
inventus est Ui ore ejus (Ita. uu), et tawen crucis CAP.XCIV.—Uhasabbali
dolorem pro «ostra redeiopiiune toleravit. Qui solus quibusdammulieribus vat-
de dilucuload momtmenlum venientibtts; ecce dtio
prae omnibus ad Dteum preees mundas habuk, qui iu viri tteterunt secusitlat in vette fttlgenti, qui dixe-
ipso dolore passionis pro persecutoribus exoravit, runt eis : Quid quarith viventemcum mortuit ? non
dicens : Patert dimitte iCTt*, quia nesciunt quid faciunt. esl hic, sed surrexii (Luc. xxiv, 1 st»o;.).
Quid enim dici, et quid in prece inundiiis pntest co- (Inexposit. B. Job, lib. xxx , nura. 69.) Dei
giuri, quam cum et illis misericordia intercessionis Filius idcirco inter nos homo factns est, ut non
a
impwiiiitur qurbus dolor toleralur? Unde factrnn solum nog sanguine fuso redimeret, sed etiam os-
«Nut*fted«mptorisnostri sanguinem quem persecu- tenso exeraplo commutaret. In conversione igilur
tores stevtemegfuderant postmodum credentes lam- nostra, et veniendo alia invenit, et vivendo alia do-
toreflt, «unqne Det Fifium«gse pnedicareut. cuit. Studebant enim omnes superba Adam stirpe
—
CAP.XCH. Domine, mementoinei, cum veneris in progeniti prospera vitae praesentis»pp<H«re, adversa
regnum tuum (Luc.xxm, 42). devkare, opprohria fugere, gloriam seqm. Venit in-
(Lib. xvui in Job, num. 63, 64, 65.) Ad indignam ter eos incamatus Dominus adversa appetens, pros-
mentem veniens Deus dignam sibi exhibet veniendo, pera spernens, opprobria amplectens, gloriam fu-
«t CacitUi «a meritum quod remuneret; qui iioc so- giens. Nam cum Judaeiillum regem sibi constiluem
lin invenerat quod puniret. Libet inter haecmentis 3B voluissent, fieri rex refugk; cum VFTO eum iuterlice-
oculos ad iUumiatrenein reducere qui de -fauceascen- re raolirenlur, sponte ad crnets patibuJtimvenk. Fu-
dit«racen,deeruce paradisum. iiUaearaur qualis ad git ergosed quoclotnnes appetant, appetiit quod omnes
patibaluw venit.eta patibuto qualis abscessit. Venit fugiuttt, cnm fngit quoil omnes appetunt, appe-
«eus Jcatecno nnguine, venit cruentus, sed inlerna tiil queid omnes fugiunt, fecit quod omnes mtraren-
nt et mortuns ipse resurgeret, et roorle sua
^ratiaest in cntce mulalus. Et ille qui mortem lcatri tur,
wtitlk, morieutis Domini viUm praedicavit, dkens : alios de morte resoscilaret. Doae quippe vitae eunt
Dominq, memtnto mei cum venertt in regmm tuum. horainis in corpore consistentis, una ante mortem,
In cruce clavi manus ejus pedesqueUgaverant, jiUUI- aiia post resurrectionem, quarum unam omnes agen-
que in eo a pcenis liberum nisi cor et lingua reraai*- do noverant, aliam nesciebant, et humanum geivus
«srtim;1Wt)tranteDeo, tbtutniUi obtulit, quotl in se gofihuic quam noverat intendebat. Venit per «w-
BnerumraveTilt, ut juxta hoc quod gcriptum est, nem Dominus,«t dum dum suscepit unam , aherara de-
corde ctetieret ad justitiam, ore conflleretur ad sa- monstravk, quia hanc nobiseognitamsuscepit,
lutera (Rom. xn). In corde vero fidelium tres sum- illam quae nobis est incognita estendlt. Horiendo
iMpore uraere virtutes testawr aposlolas dioens: quippe vkam exercuk quam tenemus, resnrgendo
mmnemttm manent fidet, spes,churiiat (f Cor. xtn, opetuit quam quaeramus; «xemplo «uo nos docens
41);; quasosmcUs subiu repletus gratia, et accepit quod baec vita quam anle tnortem duchnus non
ian-o,<atservavk in crnce. Fidem namque habuit qui propter se sit amanda, sed propter alterara toteran-
vegnaturam Bominum credidit, quem secum pariter da. Redemptor ergonostersuscepk mortem nemori
ttorientew vidit. Spem habuit qul regni ejus aditum . timeremus, ostendit resurrectionem ut nns surgere
fSilokNtlv «Bcens: Mementomei cum veneri*in re-; C * posse contidamus. Unde et eamdem nrortem non
triduanam esse voluit, ne *i iniUo resur-
fmm tnm. Charitatem qnoque in morte sua vivaci- piusquam
ter^emat, qui fralrem et colatronem pto simili sce- rectio differretur, iu nobis omaimodo desperaretur.
tar* ttorienietn de iniqukate sua arguit, et ei vitamt Mortem igitur transilorie, id est ad triduum, conti-
mm BOncognoverat praedicavk,dicens : Neque lu( git, atque in eara mortem quam contigk nequaquam
iimet Dtttmi,mtiin eademdamnatione et. Et nas qui- srcut nos usque ad linem saeculiremansit. Dum ergo
dem juttt, MNHdigna facth recipimus: Iticvere nikilj dfe tertio resurrexit, quid in ejus corpore, id est in
mali genit (Luc. xxm, 40). llle qui talis ad crucera, Ecciesia sequatur osten.tit. Exemplo quijipe mon
venil ez «otpa, ecce qualis a cruce recedit ex gratia. stravit quod promisit in praemio; ut sicui ipsum
Confltebatur Dominum quem videbat secum humana[ resurrexisse fitleles agnoscerent, ila in se ipsi in fino
inlirmiutwnorientem, quando negabant apostoli eum( inundi resurfeclionis pracmiasperarent.
quem mhraculaviderant divina virtnte facientem. Sed1 CAP.XCV. — Duo ex discipulisibant ipsa die in cas-
ni qui saWari hominem propriis viribus astruunt,, tellum, nomineEmmaus (Luc. xxiv, 13).
eamdem eonfesskmera homiui* ab ipsius esse virlute3 (In exposit. B. Job, lib. xiv, num. 58; lib. i, in Job,
suspicantur. Quod si ita esset, in Deilaude Psalroista1 num. 3.) Sancli apostoli m hoc Ecclesiaccorpore
:
non dhseret Confetiio et magnificentia opus ejus? quasi dentes idcirco sunt positi, ut vitam carna-
(Psut. cx, 5). Ab eo itaque accipimns recta confiteri1 lium correptione mor.leant, eamque a suae perti-
a quo nobis et magna datur operari. naciae duritia confringant. Unde et primo apostolo-
' CAP. XCilL —ttodie mecumeri* rum denli in ejus corpore posito dicitur : Mac-
inparadho (Luc.' j) ta et quasimanduca (Acl. x, 43). Sed doniinicae passionis
; XXIH,43).
tempore isti dentes pr,\' timore mortis amiserunt
(Homil. 20, in Evang., num. 15, et homil. 25,n .10.)) morsHmcorreptioni8,amiseruntHduciamroboris,ami-
Praestat, fratres chari-simi, magnam veniaeUduciain • serunt elhcaciamoiiinimtttteeoperatioiiis;iu utduo ex
latro iUevenerabilig, qui non inde venerabilis, unde8 illis ambulantes post ejus nioriem et resurrectinnem
latro. Nam latro ex crudelilate, venerabilis ex con- in via loquerentur ac dicercnl : Nos sperabamus,
fessione. ilogiute ergo, cogiute, quam sint incom-- ouia ipse esset redempturusIsrael (Luc. xxiv, 2). Con-
pMbenst&iliain emnipotente DeomUericordiaevisce- labulabantur adhuc de Doniino, sed jam in illo nii-
ra; Jatro isie cruentts raanibus abstractus a fauce e nime credebant; virtutem bonae operationis amise-
iliosak, i«sp<M«usest in patibulo crucis. Ibi eon- rant, et sola de illo confaliulationisverba retinebant.
fessus, ibisan»Ws est, ibi audire meruit: Hodk mecum n Perdiderunt morsum correpUonis, et habebant mo-
tri* inparadito. Quid est hoc? quig tantam bonitatem n tum loculionis: eonfabulari noverant, sed praedicare
wi cHcere, quia «estimare suthciat? De ipsa poena ia jam eum aut mordere infidelium vitia formidabairt.
crimlnis peihienk ad praemiavirtutis. Si quis igitar ir Sciendum est autem moris esse sacrae Scriplune ut
corftiftptoximum suum in malitia crudeUutis exarsit, t, ipsiqui scribuntsic de sein illa quasi de aliis lo-
agpiciat hunc latronem qui in ipso morlis articulo acl tl quanlur. Hinc Joannes dicil : Discipulu*ilte quem
vitaj pttemia pcenitendopervenk. Ab spei ergo cer- diligebatJesus (Joan. xtx, 86). Hinc Lucasakquod
litudlne nulla nOsmalorum nostrorum qualitas, nulla ia ambularenl duo ex discipulis in tia, Cleopbas et
quantiUs frangat, quoniam omnipotens Deu», siadtd atius; quem profecto alium du n lam studiose U-
1457 ALULFl EXPOSIT» VET. £T BOf. T*ST. - SUP. EftfcNG. SEC. LUCAM. 1238

euit, ut quSoamdicuot, sejpeuw jjaooslrav.it. A,dknobispT,emisit,,ej eai» Uj nohig ffliiandoque e*t

XCVI. — Nonne.cor nostrum ardens erat in m- facturus,, quia sui capiUstjUoriammemDrase^untW.
CAP. Sed ecce jesurrcctioum audio^, elfcctum i&wu
bh, dum in via (Luc. xxiv, 32) ?
ioqueretur ejusdem resurrecUonis exquiro. Credo namquje Cjuia-
(Uomil. 7, io Eyang.,, n. 5.) Oranes quos Spirilus resurrecturus sim, sed volo ut audiara qualis. Scicn
sanctus repJeverit, ardentes pariler et loquentes dum quippe mihi cy, utrum in quodara alio gubtili
facit. Ideo saflcti doctoros, cum Deum amando prae- forlasse, vel aereo, an in eo quo morior corpore rc-
dicant, corda audienjUumioflammant. Nam et otio- aurgam-Sed gi in aereo corpore surrexero, jani ego
sus est sermo doctoris si praebere non yaleat inceu; non ero qui resurgo. Naai pomodo est vera resur-
dium amoiis. Hoc docjusinae iucendium ab ipso Ve- rectio, gi yera esse non poterkcaro? AperU ergo
rkatis orecoJDCeperantq,iUdicehant: jVonnecor nos- ratiosuggeritquiasiveraca.ro noo fuerit, procul-
trum ardens eral in nobis, dum loqueretur in via , et duhio resurrectio vera non erit. Haec euim recle re-
aperiret noMt Scripturas? Exaudito quippe sermo- sur.recUodici non potest ubi non resurgit quodsicut ce-
ne aniuius inardescit, torporis frigug recedi,t. Fit cidit. Credendum cst igiiur quia ncquaquam
in superno desiderio mens anxia, a cooeupiscentsUs Eutycius ConstantinopoJiUnaeurbis episeopus scrip-
terrenis aliena; amor verus qui hanc repteverit sit;,corpus nostrum in illa resurreciionis gloria erit
fletibus cruciaL ,et quse forpebat prius per desideria impalpabile, ventis aereque subtillus. In illa enim•
postrooduuj ardet per verba, et quot mandatis ins- resurrectionis gloria erit corpus uogtrum subtlle qui
truitur, quaai tot facibus inflammatur. dein per etfectum spiritualis potenUae, sed palpabile
CAP. XCVH. — Stetit Jesus in medio eorum, ,et ** _ per yeriUtem naturae. Unde etiam Rederoptor noster
dixit eis: Pax vobis (Luc. xxiv, 36). dubiUt.tibus de sua resurrectione discipulis ostendit
manus et latus, palpanda ossa camemque pr.cbuil,
(In exposit. B. Job, lib. xu, num. 8; Regul. pastor. dicens : Palpate et videte, tniia spiritus carnem et ossa,
part. m, cap. 25.) Dominus et Redemptor noster non habet, sicut me videHs habere. Qui cum etdem
quamvis occidi per passionem potuit, per resurrectio- boc
nis tamen gloriam rursus ad viiae viriditalem venit: Eutycio, in Conslantinopoliiana urbe posilns, ail :
illius ad vitam evangelicse verilatis testimonium protulisscm,
et per virtutem Dei exstincta caro Idcirco hoc Doroinusfecit.ut dubilationem resurrec-
rediil; juxta <|Uod scripium est: QuemDeus suscitavit de discipulorum coidibus amoveret. Cui
amorluh (Act. iv, 10). Quia enim Deus Trinkas est, tionis suae : Mira est res valde quam astruis, ut intte
exstinctam carnem unigeniti filii sancta inquain
Trinitas, nobis dubietas surgat unde discipulorum corda a du-
id est Paur , et Filius, et Spiritus sanctus, re- bielate sanata sunt. Quid enim deterius dici polcst
suscitavit. Resurrectionis vero suae solemnitale ce- quam ut boc nobis.de ejus carne yera dubium Jiat,
lebrala , quibusdam proveclionum accessibus in-
notuit incorruptio corporis quod resumpsit. Luca per quod discipuli ejus atl fideni ab omni sunt dubie-
in tate separati ? Si enim hoc non babuisse astruilur
quippe attestante didicuuus quod quibusdam oslendit, uncle fides discipulis ejus confirmata
monumento se quaerenlibus prius aijgelps inisii, quod
inde nostraideslruilur. Qui adjungebat etiam di-
etrursum de se in yia"loquentibus ipse quidem, est cens : Corpus palpabile habuit quod oslendit, sed
sed non cognoscendus, apparuk, qui post exhor- coitfirma.U ,corda palpantium, omne iiliid in
tationis moras se cognoscendum in fractione pa- Sost tomiiio quod palpari potuit in subtilitalem est ali-
nismonstravk; ad exiremum vero repente ingre- quam redactum- Ad haecjpse respondi diceos: Scri-
(Sens , non solum se eognoscibilem , setl etiam pal- jj ptum est : Christusr.es/urgensa nwticis, jam non,mo-
pabilem prsebuit. Praeterea eadem ipsa Veritas qnae ritur, mors illi ultra non dominabitur (Jiom. vi, 9).
.repente quos vellet roborare potuisset, >ul eXemplum Si quid igitur in ejus corpore post resurrectionem
sequentibus daret, ne iinpeiieeti praettivarepraesume- potuit immutari, conlra veridicam Pauli scntentiam
*ent, ipso diequocoelos ascendit, posiqnatn plene post restirrectionem Dominus jrjediit in morteiii.
discipulos de virtute praedicationis instruxit, illico Quod quis dicere vel stultus praesuma^tnisi qui ve-
ndjunxit: Vot autem sedete in civitwte, qitoad mque rant carnis resurreciionem denegat ? Tunc mihi ob-
induamini virtute ex alto (Luc. xxiv, 4!ii).tn civitate jecil dicens, cum scriptum sit: Caro et sahguis re-
qtiippe consedemus, si inlra ineirtium nostiartim nos gnum Dei pqssidere non possunt (1 Cor. xv, 50); qua
ciaustra oonstiingimns, ne loquendo exterius evage- ratione credendum est resu^ere yeraciter caruem ?
mur; tit cum virtute divina perfecte indmmur, lune Cui inquain : In sacro eloquio aliter caro dictur
quasi a nobisraelipsis foras etiaro alios instruentes juxta naturam, «t aliler juxuculparo vel corruptio-
exeamus. Quia igitur inBrnia gestabant adhuc corda nem. Caro
in tanti fuerant ista quippe jtixla naturaui, sicul scripturaesl:
discipuli cognilione mysterii, Hoc nunc os ex ossibus meis_,,et cqr.o de carne mea
dispensationenutriendi, ui paulisper aliquid quaeren- (Genes.n,23). El Verbqmcaro facjtum,est, et habita-
tes invenirent, invenieiites crescerent, et crescentes vit in nobis (Joan. \, 14). De carne ^vero juxta cul-
cogitiU robustius tenerent. Illa igitur aposiolorum para scripmm est: Non pexmanebittpiritus meus in
deuilitas, qHse in moite Domini el
expavil negavit,
et negando aruit, per resuprectionis ejus gloriain hominibus is(is, eo mtod cmo sunt (Genes. vi, 3). Et
rutsruniad iidem irnuit; et praodicaiioneejus ab apos- V sicut Psalmisla ait : Memqratus eslt, auiu caro sunt,
tolis per Gentes tdiffusatouia Judaiorum perlidia des- spiritus vadens et non rediens (Psql.\LXXYU,39). Un-
de et discipuUs Paulus dieebat: Vos autem in carne
pecta iuit) .qiioniam ocoidi carne potuit, ex resurrec- estis, sed in spiritu. Neque enim in carne non
tione iUius multipiicati longe lateque fideles creve- non erant quibus epistolas transinUtebat, sed quia pas-
runt. siones carnalium desideriorum vicerant, jam litieri
—
CAP.XCVHI. Hmc sunt verbq gnce locutus sum ad per virtutem spiritus in carne non erant. Quod ergp
vos, cum adhuc essem vobiscum(Lufi. xxiv, ,4|). Paulus apostolus dicit: Quia caro et sqnguit regnuqi
(Homil. 24, iiiEvai^g.ii. 2..) Hoc Domipus pogt r;e- Dei pqssidere non possum (J Cor. xV. oJ>).:camein
suiTectioiiemsuam suis dicit discipulis, ei cuni ipsig vult secundum culpam intelligi, non aecundum na-
poskusjatetur se non esse cuin ipsis. Neque lenim turam. Unde et mox quia carnem se,cuiviuniculpam
cuni ipsis nno erat, quibus praesens corporaliter.ap- diceret ostendk subdens: Ntque corruplie incorrup-
sed Umen jam se cum ipsis esse deoega- telam possedit. In illa ergo coelestis regpi gloria caro
at,a quorum mortali corpore carnis immarUUuuo socundura naturam eril, sed secunduro,passionis .dje-
Earebat,
idistabat. sideria non erit, quUi, devicto niortis acuieq, in ae-
CAP. XCIX. — Paipate el videte : quia spiritm car- tema incomiptione regnabit. Quibus dicti^, Idem
nem el assa non habet {Luc. xxiv, 39). Eutycius consenlire se protinus respondit, sed u-
men adhuc corpus palpabile resurgere.posse denega-
(In exposit. B. Job, lib. xxiy, num. 68. 74, 75.) bat. Qui etiam in libello quem de resurrectione
Kedemptor noster resurrectionem quam in seqstcn- sci'ipserat,Pauli quoque apostoli testimonium indide-
 1239 APPENDIX AD S. GREGORII OPERA OMNIA. 1240
rat dicenlis : Quod iu seminas , non vivificatur, ttisi A quia omnesin hac carne resurgemus; quod, sicut ip-
prius morialur : et quod seminas, non corpus quod si fatebantur, omnino prius negare consueverat. Sed
futurum est, seminas, sed nudum granum (I Cor. xv , nos ista postponentes, et Redemptoris nostri post
56). Hoc niniirum oslendere festinans, quia caro vel resurrectionem corpus palpabile veraciter credentes,
impalpabilis, vel ipsa non erit, dum sanctus aposto- fatemur carnem nostrara post resurrectionem futu-
lus, de resurrectionis agens gloria non corpus quod ram, et eaindem, et diversam: eamdem per naturam,
futurum est seminari dixerit; sed ad h cc citius res- diversam per gloriam, eamdem per verilatem, di-
pondetur: Paulus Apostolus dicens : non corpus qttod versara per potentiam. Erit itaque spiritualis quia et
futurum est seminas, sed nudum granum, hoc insinii.it incorruptibilis, erit palpabilis quia non amittet es-
quod videmus, quia granurn cuin ctilmo et foliis nas- sentiam natur.c veracis. Sunt autem plerique qui
citur quotl sine culmo et foliis seminatur. Ille itaque post resurreciionem extremum esse judicium verbo-
in augmento gloriae resurrectionis non dixit grano tenus sciunt, sed agendo perverse lestantur quia nes-
seminis deesse quod erat, sed atlesse quod non erat; ciunt. Qui enim hoc non formidat ut debet, necdum
iste autem dum verum corpus resurgere denegat, cognovit cum quanto turbine terroris adveniet. Si
nequaquam dicit adesse quod deerat, sed deesse enim pensare tremendi pondus examinis nosset, irae
quod erat. Tunc ilaque cle hac re in-longa conten- diem utique timendo praecaveret, elanimadversionis
tione perducli, gravissima a nobis ccepimus simulta- districtae senteniiam priusquam appareat placaret.
tione resilire, cum piaememoriaaTiberius Constanti- Vitari namque terror judicis nonnisi ante judicium
nus imperator secrelo me et illum suscipiens, quid potest, modo non cerniiur, sed precibus placatur.
inter nos discordiacversaretur agnovit, et utriusque n Cuni vero in illo tremendo examine sedertl, et
partis allegationem pensans, eumdein librum quem viJeri potest, et placari jara non polest, quis facla
de resurrectione scripserat, suis quoque allegalioni- pravorum, quae diu sustinuit tacitus simul omnia
bus destruens , deliberavit ut flammis cremari de- reddet iratus. Unde necesse est nunc timere judicem,
buisset. A quo ut egressi sumus, me aegritudovalida, cum necduin judicium exercet, cum diu mala sus-
eumdem vero Eutycium segritudo et mors protinus tinei, cum adbuc mala tolerat qute videt, ne cum
est secuta. Quo mortuo, quia pene nullus erat qui semel manum iu retributionem ultionis excusserit,
ejus dicta sequeretur, dissimulavi ccepta persequi, tanlo districtius in judicin feriat, quanto ante judicium
ne in favillasviderer verba jaculari. Dum tamen ad- diutius exspectat Jesus Christus Dominus noster, qui
huc viveret, et ego validissimis febribus rrgrotarem, cum Patre et Spiritu sanclo vivk et regnat per
quicunque noti mei ad eum salutationis causa perge- omnia saeculasaeculorum. Amen.
bant, ut ex eorum relatione cognovi, ante eorum
oculos pellem manus suae tenebat dicens : Confiteor

LIBER QUARTUS.
Expositio Evangelii secundum Joannem.
CAPOTPaiMtJK. — In principio erat Verbum, et Ver- lC feclum aliquid fuit quod videre clausi potuerunt?
bum eral apud Deum, et Deus erat Verbum. Hoc Nam si perfecte totum vidissent, cur aperti quaere-
erat in principio apud Deum. Omnia per ipstm fa- rent quod viderent ? Sic itaque, sic sumus, cum de
cta sunt: et sine ipso factum est nihil (Joan. i, 1). incomprehengibili nativiute intueri aliquid conamur.
Eo ipso enim qund admirationis fulgorc percutilur
(In exposit. B. Job, lib. xxm, num. 55, 56; lib animus, et quasi videt quod videri non valet, velut
xxxn, num. 7.) Deus Pater omnipotens Unigenilum in tenebris positus, vim lucis oculis clausis videt;
consubsUntialera sibi Filium genuit, sicut beato Job divinae quippe naturae secreta admiratio non facile
Heliu subtiliter loquens, dicit: Semel loquitur Deus, occupatis per terrena desideria nientibus innotescit.
et secundoidipsum non repelit (Job. XXXIII,14). Hoc Sed aptissime dixit: Erat, aliquid perfecti et praesen-
intelligi subtilius potest, quod Pater unigenitum tis involvens, quia unigenilus Filius, idem Verbum
consubstantialem sibi Filium genuit. Loqui enim Dei Patris, et perfectione natus dicitur, et prn aeternitate
est Verbum genuisse. Semel autem loqui est Verbum semper nasci perhibetur. In eo enim quod perfectum
aliud praeler Unigenitum non habere. Unde et apte Verbum genuii, et locutus est Pater, in eo quod
' subditur : Et secundo idipsum non repelit: quia vide- seinper gignit utique loquitur, quamvis hoc quod
licet hoc ipsum Verbum , id cst Filium, nonnisi perfeclum diximus proprie non dicamus; neque enim
unicum genuit. Hinc Joannes unum Untum Verhum quod lactum non est proprie dicitur esse perfectum,
expressit. Quod autem non ait : In principio fuit sed ej'us plenitudinem per quamdam angustiara no-
Verbum, sed erat, non videlicet practeritum absolute strae locutionis exprimimus. Solerter autem intuen-
pnnens, liquet oranibus, quia Deo tempus nec praete- dum est quod quaedam similitudines de insensatis
ritum congruit nec futurum. Tanto igitur in eo D rebus aliquando dicantur in Deo propter elfectum
quodlibet tempus ponitur libere, quanto nulltim licet operis, aliquando autem ad indicandam ejus substan-
vere. Neqiie enim quodlibet.poterat dici libere, si tiam roajestatis. Nam cum in Deo oculus, scapulae,
saltem unum diceretur proprie. Inde itaquc dici in pes norainantur, effectus quidam operationis osten-
Deo tempus audacter quodlibet licet, unde in eo dici ditur. Cum vero manus, brachium, dexlera, vox, vel
proprie riullum licet. Verbum namque Pater sine verbum in Deo dicitur, per haecvocabula consub-
tempore genuit. Et quis digne fari queat illam ineffa- sUntialis ei Filius demonstratur. Ipse quippe manus
bilem nativitatem, quod de acterno natus est co- est et dextera, de cujus ascensione per Moysen Pa-
aeternus, qood existens ante sseculagenuit acqualem, ter loquilur, dicens: Toilam in cmlummanum meam,
quod gighente natus posterior non est? Quacvideli- et jurabo per dexteram meam (Deul. xxxn, 40). Ipse
cet nos mtrari possumus, sed intueri minime vale- brachium de quo propheta ait: Et brachium Domini
mus; illius Vero nativitatis vim jam mirari posse cui revelatum est (Isa. LIII,1) ? Inse vox et verbum,
allquatehus. videre est, sed quomodo videraus quod quia eum P.tt.r gignendo dixit, et de quo Joannes
nequaquam comprehendimus ? Est autem quod de scripsit: /n principio erat Verbum, et Verbum erat
carnis usu trahere ad sensum spiritus debcrous. Nam apud Deum, el Deus erat Verbum. Per quod Verbom
si quis in tenebris clausis oculis jaceat, et ante eum fecisse Patrem omnia David asserit, dicens : Dixit,
subitum lucernae Itimen erunip.it, chmsi ejus oculi et facta sunl (Psul. xxxu, 9).
ipso advenlu luminis feriuntur ut patescant. Cur ergo CAP. II F.cce Agnus Dei (Joan. i, 29).
turbati sunt si nihil clausi viderunt, nec tamen per- (lloinil. i, in Ezcch., n. 5.) Aliquando propbetiae
1241 ALULFI EXPOSITIOVET. ET NOV. TliST. — SUP. EVANG. SEC. JOAN. 1242
gpiritus ex praesentianimum tangit, et ex futuro non A erudilione tenenda sunt, haecpro alienis profectibus
tangit, sicut Joannes venientem videns Dominum exquirenda. In illis nos terreat formido ne pereant,
ait: Ecce Agnus Dei, ecce qui lollit peecata mundi. in istis aiitem ad lempus aliquando sublatis conso- ;
Sed cuiii jam moritnrus esset, missis discipulis, re- letur huiiiililas, qnia ad elalionem mentem forlasse
quirebat, dicens: Tu es qui venlurus es, an alium sublevant. Cum igilur concessa nobis virtutum signa
exspectamus (Matth. x\, 3)? In quibns verbis osteu- subtrahuntur, tunc vere ostendimus quoniam acce-
ditur quia in terris quidem venisse Redemplorem pta recte tenuimus, cum profecto aequanimker ad
noverat, sed an per semetipsumad aperienda inferni momentum sublata toleranius.
clauslra descenderet dubitabat. Ex praesenti ergo CAP.IV. — Vidii Jesus Nathanaelem venientemad se,
spiritu tactus fuerat, qui humanitatem et dicil de eo : Ecce verus lsraelita , in qtio dotus
Srophetiae
ledialoris videns et diviniutem ejus intelligens , non est (Joan. \, 47).
confitebatur Agnumqui peccala mundi tolleret; seci
tacius ex futuro non fuerat, quia adventum illius in nitus (In expnsit. B. Job, lib. xxxm, num. 32.) Unige-
inferno nesciebat. Dei Filius ad redemptionem nostram venieus,
et suos contra niundi superbiam praedicatoresmit-
CAP.III.— Snper quem videris Spiritum descendenlem tens, relictis sapientibus insipientes, relictis fortibus
et manentem (Joan. i, 33). debiles, reliclis divitibus pauperes elegit, et praedi-
(In exposit. B. Job, lib. li, num. 50, 91, 92.) Dona catores iuiirroos abjectnsque, qui potentes quosque
sancti Spirhus prophetiaescilicet, genera linguarum, el fideles populos colligerent, habere studuit. Hinc
et virtutes curalionum non semper eodem modosunt est quod Naihanaelem laudat, nec tamen in sorle
in mente eorum quibus dantnr, quoniam ne se niens B praedicantium numerat, quia ad praedicandum eum
in praesumptione elevet, utiliter aliquando subtra- tales venire debuerant qui de laude propria nil ha-
huntur. Unde bene in Evangelioscriptuin est; Super bebanl, ut Unto solidius veritatis cognoscerelur esse
quem videris Spirilum descendenlem, et manentem quod agerent, quanto et aperte cerneretur quia ad
super eum, hic est qui baptizat. In cunctis lidelibus hoc agendum per se idonei non fuissent. Ut ergo
Spirkus venit, sed in solo Mediatore singuiarker mira potentia per praedicatorumlinguas clarescerel,
permanet, quia ejus humaiiitalem nunquam deseruit prius mirabiliusaciiim est ul eorumdempraedicaiitium
ex cujus divinitate procedil. In illo igitur manet qui merilum nullum esset. Quod autem N.ithanatii di-
solus et omnia et semper potest. Nara lideles qui centi, unde me nosti? respondil Jesus : Priusquam te
hunc accipiunt, cum signorum dona habere semper Philippus vocaret, cum essessub ficu, vidi te (lbid.
ut volunt non possuni, liunc se accepisse quasi in v. 48): sciendum quod videre ihi ponitur pro eligere.
transitus ostensione testantur. Sed cuin rnrsura de Sub ficu vidi te, id est positum le sub umbra Legis
eodem Spiritu Veritatis ore discijtulisdicitur : Apud elegi.
vos manebit, et in vobis erit, quid est quod divina CAP. V. — Imptete hydrias aqua (Joan. n, 7).
voce Mediatoris signum hoc eadem sincti Spirilus
roansio declaratur, cum dicitur : Super quem videris (Hom. 6, lib. i, in Ezech., n. 7.) Praecepta sacrae
Spiritum descendentemet manentemsuper eum ? Si Scripturae quae perfectioribus spiritualiter dicunlur,
infirmis juxta litteram congruunt; et ipsa qua: par-
igitur juxla Magislri vocem et in discipulis inanet, vuli
quomodo singulare jam signum erit quod in Media- juxta litteram intelligunt docli per spiritualem
tore permanet ? Quod tamen citius cognoscimus, si G intelligentiam altius percipiunt. Quem non parvulo-
dona ejusdem Spiritus discernamus. Alia namque ( rum ipsa evangelica hisloria in miraculi operaiione
sunl dona illius, sine quibus ad vitam nequaquam reficial, quod hydrias vacuas Dominus aqua impleri
pertingiiur, alia quibus vitae sanctitas pro aliorum praecepit, eamdemque aquam protinus in vinum ver-
utilkale declaratur. Mausuetutlonamque, humilitas, tit ? Sed cum hacc ingenio vigilantiores audiunt, et
palientia, iides, spes, charitas, dona ejus sunt, sed riussacram historiam credendo venerantur, et quid inie-
ea sine quibus ad vitain homines pervenire nequa- innuat requirunt. Qui enim mutare aquam in
quam possunt. Propheliaeautem, virius curationura, vinumvaluit. potuit, etiam vacuas hydrias vino slalim re-
genera linguarura, interpretatio sermonum, dona pleresacram lectionis Sed inipleri hydrias jubel aqua, quia
ejus sunt, sed quaevirtutis ejus praesentiampro cor- per historiara corda nostra prius
rectione intuentium ostendunt. In liis igitur donig, sunt replenda. Et aquam nobis iu vinum vertit,
sine quibus ad vitam peiveniri non potesl, Spiritus quando ipsa historia per allegoriae niysterium iu
sanctus sive in praedicatoribussuis, seu in electis spiritualera nobis inlelligentiain coniiniiutur. Sacra
omnibus semper manet; in iliis auiem quibus per ightir Scriptura parvulis humili sermone coucor-
ostensionem illius non nostra vita servalur, sed alio- dat, et taroen magis spirilali infundens eos allius
rum quaerilur, nequaquam in praedicatoribus semper levat.
permanet, quia semper quidem eorum cordi ad bene CAP. VI.— Nisi quh renattts fuerit ex aqua el Spirilu
vivendura praesidet, nec lamen per eos virtutum saticto (Joan. iu, 5).
signa semper ostendit, sed aliquando se eis a signo- (In exposit. B. Job, lib. iv, in praefat.praevia; lib.
rum osteusionibus subtrahit, ut eo humilius vinutes IX, n. 32.) Nonnulli prius a praesenti luce subtra-
ejus habeantur, quo babitae teneri non possunt. Me- 0I huntur quam ad promerenda bona, malave merka
diator autem Dei et hominum, homo Cliristus Jesus, vitae activae perveniant. Quos quia a culpa originis
in cunctis eum et semper.et continue habet praesen- sacramenta salutis non liberant, et hic ex propria
tem, quia et ex illo idem Spiritus per substanliam nil egerunt, et acltormenta aeternaperveniunl. Quis-
profertur. Recte ergo et cum in sanctis praedicatori- quis enim regenerationis unda non solvkur, realu
bus manet, in Medialore singulariter manere perlii- primi vincnli ligatus tenetur; quod vero apud nos
betur, quia in istis per graliam nianet ad aliquid, in valet aqua baptismaiis, hoc egk apud veieres, vel
illo autem per substantiam manet ad cuncta. Sicut pro parvulis sola fides, vel pro majoribus virlus sa-
enim corpus nostrum sensum tantummodo Uctus crificii, vel pro his qui ex Abrahae stirpe prodierant
agnoscit, caput autem coriioris usum simul oronium mysterium circumcisionis. Nam quia unusquisque
quinque sensuuro possidet, ut videat, audiat, gustet, cum primi parenlis cuipa concipitur, PropneU testa-
Odoretur, langat, ka membra superni capilis in qui- lur, dicens : Ecceenim in iniquitaiibus conceptut tttm
busdam virlutibus emicant, ipsum vero caput in (Psal. L, 7). Et quia is quem salutis nnda non dihiit,
cunctis virtulibus flagrat. Dissiroiliter ergo Spirilus originalis cuipac supplicia non amittit, aperie per
in illo manet a quo i.er naturara nunquara recedil semetipsam Veritas perhibet, dicens : Nisi quis re-
Dona vero ejus, quibus ad vitara tenditur, sine peri- natus fuerit ex aqua et Spiritu sanclo, non habebit
eulo amitli non possunt; dona auiera quibus vitje vitam mternam. Perpetua igitur tormenla percipiunt
sanctitas demonstratur plerumque, ut dictum est, etiam qui nihil ex propria vountate peccaverunt.
sine dispendio subtrahunlur. llla ergo pro nostra Non est enim mundus in conspectu Dei, nec unius
1245 APPENDIXAD S. GREGORIIOPERA OHWA. 1244
ttiei bttam tuper lerram; et qui nuttuni preprinm f\\ quia dum nos unum cura HJojam fecti sumiw, unde
adjongit, ex solo originari peccato daninalur. Sub solus venk in se, Uluc solus redit etiam in nobis. Et
divina quipjft districiione justnm est ut propago is qui in coelo semper est, ad coeJumquotidie ascen-
mortaKs, veral fructuosa arbor, efiam in ramis ser- dil, quia qui divinitate super omnia permanet, hunia-
vet amarttudinem quam traxit ex radice. nkatis suaecompage se quotidie ad ccelostrahit. Non
CAP.YVL<—Spirilu* ubi vutt spiral (Joan. m, 8). ergo se desperet hnmana fragilitas, Unigeniti san-
B. ho> awni. Cum guinem consideret, et in pretio suo eonsp ciat quam
(In exposk. Job, xxvn, 41.) magna est quse tami valet. Perpendat sollicite quo
pencatoruro Jacuria uegljgentiaque torpentem re- caput praecessit, et quo ad vivendum pnrceptis
apeelus divinac ,gratiai subito p&vore percusserit, ad sperandum exemplo roboretur. Con-
excital ipsam vocem supervenientis Spiritus quac se astringitur,
fidat coelos, speret supernam patriam, angelorum se
in aurem cordis insinuat, nec ipsa mens quae per sociam seiat, et in suo capite se praelataro eliam
hanc iUustraU fuerit invesligat. Pensare enim non angelis gaudeat.
Ta1et invisfbilis virtus qurbus sibi meatibus influat, CAP.IX.— Paler non
ad ?e modfe veniat, quibus recedat; unde judicat quemquam, sed omne
ene per Joannem diciiur: Sptrims ubi vult spiral,
guibus judkium dedil FMio(ioan. v, 22).
et vocem ejtrs audis, sed tton scis unde veniat, et quo (In exposit. B. Job, lib. xxn, num. 41.) Sicul
vudot. Vox Domhii audkur, cum gratiae ejus aspiratio adhuc tinienti populo lex est transmis-a per servnm,
mente concipitur, cum insensibilitas occultx surdi- sie diligentibus hliis Evamgeiiigratia est coilata per
tatis rumpitur, et- eor ad sludium summi amoris Dominum. Ipse quippe ad redemptionem nostram
excitatum vhtutis intimaj clamore penetratur. Voeem B ] veniens, Novum nobis Testamentum condidit, sed
enira Spiritus audire est vim compunctionis intimae de ejusdem nos Testamenli mantato disctilieus,
in amorem invisibilis Conditoris asgurgere; sed nemo qnandoque etiain judex venk. Erit ergo Imic nueim'
scil unde veniat, qnia ignor.ttur per ora praedican- judicii qui nunc est Condilor Evangelii, ut tunc
tium quibus se ad no&occasionibusfumtat. Et nemo districtus exigat quod modo mansuetus juhet et inj-
scit quo vadat, quia cum unam praedicationemmulti perat. Sic namque quotidie conspicimirs quod nia-
andiunt, intalligi proculdubio non potest quem dese- gistri pueris elementa litterarum blandientes impo-
rens abjiciat, et cujus ingrediens corde requiescat. Buiit, sed hxc ab eis sacvieitlesexigunt, et ijuaedant
fJna qmppe res foris agitur, sed non per hanc uno cum manstietuiline exquirunt cuin verbere. Dlanda
modo rntuentmm corda penetrantur, quia qui invisi- namque nunc consouant eloqui! divini mandaU, sed
bditer visHbiffathodittcat, in humanis cordibus cau- erunt aspera in actione scntienda. Mansueta modo
sarom semina Incomprehensibililer plantat. rfmc est est admonitio vocantis, sed tunc districla venlura
quod resuscilato Lazaro, multi crediderunt, sed la- est justkia Judicis, eo quod certum cst quia nit vel
men Judamrwm plurimi od pessecntionis zelum ex minimi iiiandali in discussione praetereat, quo vide-
bac ipsa resuBcitetione commoti sunt (Joan. xi). licet constat quia ipsc dedil Evairgeiium qui judicat.
llmun igkur idomque miraculuin quod aUis lumen Hinc est quod ipsa per se Veriias dicit: Pater non
Jdei pnebuk, aUos per Uividiaetenebras a lumine judicat quemquam, sed omnejudicium dedit Fitio.
metuis excoecavit. Hinc est quod uterque lalro et CAP. X.— Qui habet sponsam, spon.su*ett (Joan. m,
eajadem «t sugemoni similem morlem Redemptoris 29).
viuii, sed eqm supexbiendoatter contumeliis laces-,C
,«em noa tuuiul queni timendo aUer honoravk; et hi (Horail. 20, in Evang., n. 4, 5.) iteali Joannis
una s» ona utwusque cogiutio non Juil, quia hanc Bapiist* esse sponsam populi sanctam Eccisiam
infernMg arbttex JMvisibilitermodifitando distinxit. credebanl, qui hunc quia Gbristus esset existin.a-
Modi igitar oecujtae aspiralionis no&tra cogiUtione e*t:amkut bant. Sed ipse ait : Qui liabet aponsam, Sponsus
aulem Sponsi, qui stalet tmdit eum, gau-
nequeunt «oaaftehendi, et aspiratio diviuae gratiss dio
quibus modis ae iasundat nequaquam ipsius acie tneum gaudelpropter vocemSponsi; hoc aulem qeudmm
Menlig «orapjftbendilur, cujus ad melius intentio impletume»t. Ac si dteeret: Ego Spotisus non
«emmutaiur. sum, sed amieiis Sponsi svun. Nec .propter vocem
suam, sed in Sponsi voce gaudere se perhibebat,
•GM>. VIII.—JVemoetcendit m cmlum. nisi qui de quia non ideo laeiabaturin corde, quoniani humiUter
emlodetcendit (Joan. m, 43). a populis audiebatur loquens, sed quia ipse Veritaiis
<tn exposit. B. Job, lib. n.
XXVH, 29, 30.) Domi- vocem audiebat inlus ut loquerelur foris. Quod bene
ims noster JJesns Christus, qui ppopter nos minor gaudium irapletum dicit, quia quisquis de sua voce
angelis exstitit, wquaies nos angelis virtuie suaum'r- gaudet, pleimm gaudiuni r.on iiabet, a quo el snbdi-
noralionis fecit. Unde et moriendo docuit moriem bsr: IUum oporttt crescere, me mttem minui (Jmn.
JMA matui, ireswsgendode viia eontidi, ascendendo m, 31). Qita in re quaerendum e*l hi quo Cl*isltts
de ccelestis patnke jbeereditategloriari, ut quo caput crevit, in quo ininutus «sl Joaunes, itisi quotlftopu-
peceigaexionsjjMciaBt,jttuc se subsequi et uoembra lusJoansis abstin.iniani videns, «emcituro luiuc ;ib
gtraiuleBtuc tUndebene ab eodem nogtro capke di- heraiiiibus e.-se conspicicus, ouni esse Chrisluin pu-
«Hur: Vbieunquefueril corpus,illuc congregabunturet Ubat: Cbristum vero ciiin publicanis cooiedeiiteiti,
aquiim (MMtii.xxiv, 28); unde Pauius dicU : Scimus U inter peccalores a<ubula>mem inluens, eum non Cliri-
,enim qwmiam si terr.eelrh dtmtusnottra hujus habila- sium, sed propheUin esse cvedebal. Se.l dum per
tioms diteoltumv, quod mdificalionemex Deo habe- accessum temporig et Christus, qni propheta C;se
mm, domtm mtt manufactam, mternam in cadis putahatur , Chriglus agtiitus esi, et ioannes , qui
LU Cor. % 1). Sed si nos quoque, qui edUi sumus Ghrislus esse credebatur prophela esse innoluit, im-
in tettra, cothun c*n«cendiinus, ubi est quod rursum1 pletam est quod deCbristo suus pracursor pr.idixit;
Sjrritas AvatiMemo atcendil iu cmlutn, umi qui de' Ilhtm oportet crescere, me autem -tninui. In a»tima-
itmk* dttttindi» ,filws kominh qui etl in cmlo.Cui ni- liouc quippe populi, et Cbrislus erevit quia agniius
«trara «MtteAtfe atatim obviai quod haec eadem' est quod erat, et Joannes decrevit quia cessavk dici
y«itag jiril %Pj*mv, ,voUut ubi ego *um, et illi «»t quodnon erat.
tmtctm^itmtu sn, 9A\. Quod sibi iu vctbis.suis nun CAP.XI. — Non
digaanpat,mi ad .inquireoda ha»cquasi .di^oordaaliaj qumro votunlatemmeam, sed volun-
.UuduMa«os»e asenUs inflammat. Onwes euiai.B«sj tatem ejus qui mhit me Patris (Joan. v, 30).
qniaina^as fUke.iiaiisumus ejus procnldubio coepusi (Regul. paslor: part. IU, cap. i&.) Pertinaces plus
«usiunm Qsna igkur mira dUpensatione pkitaUs > de se quam sint sentiunt, et idcirco alienis consiliis
«embrorum suorura eaput Domhius factus est, re- non acquiescunt. Nisi enim meliores se caeterisaesti-
Mrisa reprobonim mullkudine, solus e-t etiam no- marent, nequaquam cunctorum consilia suae deli-
asuum. Nemo jergo ascendit in coeluin, nisi quii beralioni postponerent. Perlinacia quippe generatur
descendit de coclo filius bominis quj est in ccelo,, ex superbia; pertinaces igitur elaiionem suaecogni-
 ALULFI EXPOSITIO *ET. ET NOV. TEST. — SUP. EVANG. SEC. JOAN.
tionis a&noscant, el semetipsos vineere aludeant, ne A perveniret. iiioc iu Esangelio YeriUg dicU: Eumavi
dtim auojtura Tectis suasidnihus foras superari des- venilad me, nan ejkimn foras: auutdescemU de ea&o,
piciunt, iiitus a sttperbia captivi leneantur. Solerler twu ui faciam voLunlaUmnt£am,fedsolunluiemeju*
etiaro aspiciant quia filius hominis, cui una semper qui mhit me. Quid euim, si suam faacret, eos quivo- ad
cum Palre volunlas est, ut exerapium nobis frangendi se veniunt repulisset ? Quis autem nesciat quod
noslrara voluotalem piaeberet, dicil : Non qumro luntas Filii a Patris votunUte nGti digcrepet ? Sed
voluntatem meam, sed valuntutent ejus qui misil me quoniam primus homo, quiasuara voluotate» ftwete
Patris. Qui ut hujus adhuc virtulis graUam commeu- voluit, a paradisi gaudio exivic gecundus ad redemp-
daret, servatiiruin se hoc in extremo judicio praenu- tionera bominum veniens ,dum voJuniaiemnos se Patris
sit, dicens : Non possum ego a meipto (acere ipM- et non suam facere ostendit, penoaaere intus
wtem, sed sicut audio, judic*. Qua itaque cohseientia docuit. Guraigituruonsuam, sed Patris voluniatcni
cledignaturbomoalienaevoluntatiacquiescere, quando facit, eos qui ad se veniunt loras non ejiekquia,4nm
Dci atque luiminis iilius cum virtutis suae g oriam exemplo suo nos Qbedianiiajsubjick.viami*obisegi-cs-
venit ostendere, tesUtur se non a semeUpso judi- siouis claudit. Hinc rursum ait: iVon possumege a
care? meipto facere quidquam, ted sicut audio, pidko
CAP.XII. — Jesu* eum cognovhtet quia venturi etsent, (Joan. v,servanda 3fJ^. Kobis quippe obedieatia usque ad
utrmpetient eum, etc. (Joan. vi, 15).
mortem praecipitur. Ipse autem si aicut au-
dit, judicat, tunc quoque obedit cum judex venkt.
(Regul. pastor. part. i, cap. 3.) Ne temerare sacra- Ne igilur nobis usque ad praesentis *itae ler.aitinttm
reghnina quigquis impar est audeat, et per concu ft abedientia labomosa appareat, Redenipttor noster
culminis ducalum suscipiat perditionis, " indicat quia hanc eliam cum judex veoerit ,serva*.
acobus pie prohibel, dicens : Nolite plures maghtri Noii ergo miruni si pecealor bonkOobedieBtirje
?iscentiam in prae-
fieri, fratresmei (iac. m, 1). Hinc ipse Dei hominum- sentis vitae hrevitate se subjick, quaiido banc Sle-
que Mediator regntim percipere vitavitin lerris qui, .diator Dei el hominum et cuaa ebedientes femutierat
Bupernorum spiriiunm quoque scientiam sensumque non reluiquit.
transcendens, ante saecula regnat in ccelis. Scriplum CAP.XV. — Fiumina deventre
quippe est: Jesus cum cognovisset,quia venturi essent, eju* ftttenl aqumvka
vt raperent enm, et faeerenl euth regem, fugit in mon- (Joan. vn, 3o).
Um tpse solus. Quis enim hominibus principari tam (In exposk. B. Job , lib. xvm,num. SS; lib. xi,
sine culpa poluisset, quam is qui niroirum bos re- num. 14; honiil. 10, in Ezecb., n. 6; inexposk, B.
geret quos ipse creaveral? Sed quoniam idcirco in Job, Ub. XII, num. $.) Beatus Job dicit de Domiao
carne apparuit ut non solum nos per passionera re- quod in petris rivos excidk, id est io duris genlttium
dimeret, verura etiam per conversationeni doceret, cordibus fluvios praedicatioitis aperuit, sicut per Pro-
exeinplum se sequentibus |>racbens, rex fieri noluit. phetam quoque de irriganda dicitur aridilate gertti-
Ad«fuci»'vero patibulum sponte pervcnit, oblatam licim : Pomil desertum in slagnum ajtim, et Hvram
gloriam culrainis fugk , poenara probrosae mortis ap- sine aaua i» exitus aquantm (Psal. CLX,3i)); atque
petiit, ut membra ejus videlicet discerenl favores in Evangelio promktit Doaiinus, clicens : Quieredit
niundi fugere, terrpres minime timere , pro veritate in me, flumma deventre ejus fluent uqme mvm,quetd
adversadiligere,pro;pera Jormidando declinare, quia promissum tunc audivimus. Ecee eoim in sancus
et ista saepe per tumorem cor inquinant, et ilia per _ prtdicatoribus et non ex Judaea progenitisper cu««-
doforem purgant: in istis se aniraus erigit, iu lllis ^ tam Ecelesiam in tolo orbe diffusam, fluenta >maa-
autem, eliam quando se erexerit, sternit; in istis datorum cealesliuui ubertiin manant ore gentUiwn,
sese homo obliriscitur, in illis vero ad sui memoriam quia cum in petris rivos aperuU., *x dnris quoqtte
nolens etiam coactusque revocatur. cordibus fluvius sanctae praedicaiionis emanavit. fler
CAP.XQI. — Qumrilh me , quia manducastis de pa- aquani eniin aliquando sctentia prsedicatiottis aeetjri-
nibtts (Joan. vi, 26). lur, juxu quod scriptum est: Aqua prefsmdu, vetba
ex ore viri : ei torrens redundant, font tapieulke.in
(h exposit. 15.Job, lib. xxm, nuin. 49.) In Scrip- verbis qttoque saeri eloquii nomiutiquam venter pco
tura sacra panis aliquando ij.se Dominus ae ipitur , mente consuevk. Quiaigkur de raente tiueliUBi
sicut ipse in Evangelio dicit : Ego sum panh vhm sanciaeponi riefluunt, quasi.de ventre cre-
de eododescendi vi praedicationes
qui (Joan. , 5l.) Aiiquando per dentium aquae vivae flumirra decUBrunt. Per aquam
panem gratia doni gpirilualis accipittir, sicot de quoque nonnunquam sancli Spiritus Unrigatio, vel
sancta Ecclesia per David Dominus ilicit : Pauperes vel infusio solet designsri, sicutsteriptum est-:
taturabo in illo gratia.
ejus panibus (Psat. cxxxi, 15); quia Qui biberit ex uqua quam ego dabo ei, non <%Met^m
nositae mentes humilinm spirkualium implentur re- mternum
iectione donoium. Aliquando per panem subsi iium mma (Joan. IV, 13). Item Dominus dicit: F<lm-
vitae praesentisaocipitnr, sicut ipse in Evangelio Do- secutus aqum vivmfmeni de venlreejus; ubi evangelisU
minus turbis se sequentibus dicit : Qumritis me, non adjuiixit: Hoc autem dixit de Spirilu qvem
vidislis : sed de accepturi erani credente*in eum.
quia signa quia manducasth pahibus, '
et samrati ettis. De seplera enim paritbus fuerant sa- CAP.XVI. — Qut sine peccato est vettrum, prirmuin
tiati. Et per eorum personam Dominus illos intra D illam lapidem mittat (Joan. viu, 7).
sanctam Ecclesiam detestaiur, qui per sacros ordines B. Job, lib. xiv, mum. 53, 34; lib. i,
ad Dominutn (In exposit.
propinquanles, non in eisdem ordintbus num. 16.) Contra nosmeUpsos corrigendos erigi de-
merita, sed subsidia vitae praesentis exquirunt, nec bemus, ut, mala propria recognoscentes , districta
cogitant quid vivendo imitari debeant, sed qtiae com- nosmelipgos uliione pmnitentiae feriamns, at nutlis
pendia percipiendo gatietitur. Satialos quippe de pa*- erga cogkationum illecebras blandimentisinclinantes,
nibus Dttmiiram sequi est de sancta Ecclesia tempo- nobis in peccatis parcamus. Quisi dis-
raliaaJimenta sumpsisse. Einonpro signis Dominum, nequaquam nostra nobis mala insequmrat, justum
sed pro panibus quaerete esl ad religionig oflicium tricle est utpriusin contra aliena mala ulilker eri-
non pro virliilibus augendis, ged pro requirendis quoque ut ea etiam
subsidiis inhiare. garaur, quae in nobis punhtius, etiam jn aliis
redarguendo superemus. Sed banc corrigendi erec-
GAP.XIV. —Eumqui venit adme, nonejkiam fora* tiouem mali ncsciunt, quia sese reluiquunt et bonos
(Joan.\i,n). impetunt sibique se intra conscientiam suam mdjlitie
(In exposit. B. Jub, lib. xxxv, num. 12.) Obe- adulationis blandae incinautes, contra bonorum vi-
dientia sola virtus est quae viruites caeleras menti tam districtione asperitatis eriguntur; semetipsos re-
inseril inserUsque custoclit. Umie et primushomo darguendos relinquentes, alios dislrictis sententiis
prjeceptuui quodservaretaccepit, cui si se vellet obe- increpant. Qui vero semetipsum prius non judicat,
dieas subdere, ad aeternam beatitiHtinem sine labore quid in alio rectum judicet ignorat. Et si novit for-
1247 APPENDIXAD S. GREGORIIOPERAOMNIA. 1218
tasse per auditum quod rectum judicare debeat, A autem Christi, Deus (1 Cor. xi, 3). Quid autem ven-
recte Umen aliena merita judicare non valet, cui ter noster est nisi mens quaedumcibum suum super-
conscientia innocentiaepropriae nullam judicii regu- num, videlicet intellectum, suspicit, refecta piocut-
lam praebet. Hinc est enim quod quibusdam insidian- dubio omnium membra actionum regit ? Nisi enira
tibus et pnniendam adulteram deducentibusdicitur : sacra eloquia aliquando mentem nomine ventris ex-
Qui sine peccutoest veslrum, primus in illam lapi- primerent, Salomon utique non dixisset: Lucernt
dem mittai; ad aliena qnippe punienda peccata ibant, Domini spiraculum hominh; qum investigal omnia
et sua reliquerant; revocanlur itaque intus ad con- secreta ventri*(Prov. xx , 27 ). Quia nimirmn dum
scientiam, ut prius propria corrigant et tunc aliena nos gratia superni respectus illuminat, cnncla etiara
reprehendant. Ordo quippe corrigendi iste est ut pri- mentis nostraenobis absconsamanifestat. Hinc etiam
mum contra nos, et postmodiimcontra malos corri- per Jeremiam dicitur: Venlremmeum,ventremmeum
gendos erigamur, nam qui conlra bonos erigitur, per doleo (Jerem. iv, 19). Quod quia de spirituali eicordis non
superbiam inflatur. Considerandumest autem quod corporeo ventre dixerat, subjungit: Et sensus
incarnatus Dominus simplicitatem cum reclitudine mei conturbuti sunt. Neque enim ad saluiem populi
tenuit.quia nec in mansueludine districlionem justi- pertinebat, si propheta ventrem corporeum se dolere
tiae, nec rursum in districtione justitiaevirtulem man- praedicaret.Sed venlrem doluit, quia inenlis aliliciio-
suetudinis amisit. Umle cum qnidam , ul praedictum nein sensit. Sed cur exemplumprophelaeproferimus,
est, adultera deducta tiunc voluissenl lenlare, ut in cum testimonium Domiiii apertius habearaus ? Et
culpam aut immansuetudinis ant injustitiaelaberetur, necesse est ut cura perlucerna semetipsamVeriUs loquitur,
ad utraque respondit, dicens : Qui sine peccatoest .D propbeta laceat, quia clarilatem non habet
'
"
vestrum, primus in illam lapidem mittat. Dal simpli- m sole, ait enim : Qui creditin me, sicul dicit Scrip-
ciUtem mansuetudinis, qui sine peccaloesl : dai ze- tura : Ftumina de ventreejus fluent aqumvivm(Joan.
lum justitiae,primus in itlam lapidemmittat. Plerum- vn , 58). Quia enim de mente lideliuuisancl.e praedi-
que aulem nos cura juslilire rectitudinemexsequimur, cationes deflumit, quasi de venlre credentium aquae
mansueiudineni relinqniiiHis;et cum maiisuetudinem vivacfluininadecurrunt. Qui.l autem salivaenomine
gervare cupimus, justitiaerectitmUnemdeclinamus. nisi sapor inlimaecontemplationisaccipitur, quae ad
CAP.XVII. — Itubbi, quispeccavil,hk, aut parenles os a in capile detluit, quia de claritate Conditoris ad-
buc bac viU nos positos vix gustus revelaiionis
ejus, ut cmcusnasceretur(Joan. ix,2)? Unde et Redemptor veuiens salivara luto
tangit?
(In exposk. B. Job, praefat., num. 12.) Percussio- roiscuit, et caecinati oculos reparavit; quia superna
num diversa sunt genera. Alia namque est percussio gratia carnalem cogkationem nostram per adnuxlio-
qua peccator percutkui-, ut sine retraclatione pu- nem suae conleroplationis irradiat, et ab originali
niatur; alia qua peccator percutitur ut corrigatur; caeckale hominem ad inlellectum reformat. Nam
alia qua iionnunquam quisque percutkur, non ut quem a paradisi gaudiis expulsum in h. c jam exsilio
practerita corrigal, sel ne venlura committat; alia natura ediJit, quasi a naliviUte homo sine oculis
qua plerumque percutitur, per quam nec praeterila processit.
culpa corrigitur, nec fulura prohibeiur. Sed dum CAP.XIX. — Omnh
inopinata salus percussionnem sequilur, salvantis qui facit peccatum, servus est
virtus cognita ardentius amaiur; cumque innoxius peccali (Joan. m, 34).
flagelloatlerilur, ei per paiieniiam merilorum summa P . (In exposit. B. Job, lib. iv, num. 71.) Quisquisse
cumulalur. Aliquamlo enim peccalor percuiitur, ut pravo desiderio subjicit, iniquilalis dominio duduin
absque reiractatione puniatur, sicut periturae Jtitlci libera mentis colla supponit. Sed huic dominio con-
dicitur : Plaga inimici percusti le castigalionecrndelii tradicimus, cum iniquilali q.iae iu.sceperat relucla-
(Jerem. xxx, 14). Et rtirsum : Quid ctamasad me' mur ; ciiin consupliuiiiiiviulenler i esisliimis, elde-
tuper contritionetua ? Insanabilis est dolortuus (Ibid. sideria perversa calcant -s, contra l.anc jus nobis
XV). Aliquando peccator percutttur ut corrigatur,, liberlatis ingenitaevindtcamus; cum culpam poeni-
sicut cuiclamin Evangeliodicitur : Ecce santts fuctusi tendo percutimus, et maculas sordium fleiibus lava-
es : jam noli peccare, ne libi deterius atiquid conlin- mus. Plerumque auluni jani mens quidem quud se
gal (Joan. v, 14). Verba enim satvantisindicant quiai perv.rse metiiinit egisse, deplorans, jam prava acla
peccata praecedenlia habiti vira doloris exigebanl. non solutn deseril, sed ainarissiiuis etiam lamentis
Aliquando quisque non pro praeterita culpa dilucnda,, punit.et lanien adbuc se perlecle in securitatem
sed pro fulura vitanda percutitur; quod apert^ 1'au- non erigit. Nam qiiam prava commiserit meminit,
lus de semetipso testalur, dicens : Ne ma nitttdo) sed an commissa digne defleveritnescil, ac ne culpae
revetationumexlollal me, datus est mihi stimuluscar- immanitas modiim |tcenitentiaetranseat metuit. Et
nis mem, angelus Satanm qui me coluphizet(1 Cor. plerumque cuipaiu veritas jam relaxat, sed allticla
xu, 7). Qui euiin non ait, quia exttilit, se,l, ne ex- mens inter spem el forinidinemadhuc de venia, dum
tollat, aperte indicat quod ex ilta percussione ne: vatde sibi est sollicita, forraidat, quia justtisjiidex ve-
eveniat compescilur, non autem quaeevenerit culpai niens quid de perpetratis repuiet, quid relaxet, igno-
purgalur. Nonnunquam vero quisque nec pro prx- rat. Servus ergo jam 1'ugitin htc vita Dominum,sed
lerita, nec.pro futura iniquiiate perculitur, sel utt 0 Iiber non est, qua peccatum suum homo jam corri-
sola divinae virlutis potentia ex aropulata percus- gendo et poenileiidodeserit, sed taraen adhuc dis-
gione monstretur. Unde cuni Dominode caeconatoi irictum judicem de ejus retribulione pertiniescii. In
diceretur : Hic peccavit, aut parenles ejus , ut cmcus i alia ergo vita servus a Dominoliber crit, ubi jam de
nasceretur? Respondit, dicens : Neqtte liic peccavit,, peccati venia dubietas non erit, ubi jam securam
neque parentes ejus : sed ut manifestenturopera Dei. menlem culpai suae raemoria non addicit, ubi non
{ In qua manifesutione quid agilur, nisi ut ex tlagello ) sub realu animus trepidat, sed de ejus indulgenlia
meritorura virlus augeaiur? Cum enim null* prtte- liber exsultat.
rita iniquilas tergitur, magna de palientia loitilti.lo0 CAP.XX. — Si vos Filius liberaverit, vere liberi eri-
geueratur. th (Joan. viu, 36).
CAP.XVJII Lutum fecit ex spulo Dominus, et lini -
i vit super ocutosmeos (Joan. ix, 6). (In exposit. B. Job, lib. xvui, num. 72.) iEterna
Dei sapientia ad redimendum genus hunianuin , non
(In exposit. B. Job, lib. vni, num. 49; Hoiiiil. 10,, sanclos angelos, non justos bomines misit, sed in
in Ezech., n. 0.) Saliva in uos ex capite detabitur,', matiifesUiiouevisionis per semetipsarovenit. Nullus
stb ore vero ad venlrera ducilur curo gltiiitur. QniJ quippe ange.lorum,millus juslorum hominum inissus
itaque est caput nostruru nisi diviniUs, per qutun II est, ut humanuin genus a culpa rediraeretur, quia
existendi principium sumiinus ut creatura simus?? per Crealorem necesse erat ut creatura Dei libera-
Paulo allestanle, qui ait: Caput viri, Chrhtus: cnputt retur, sicut ipsa Veritas dicil: Si vosFilius Hberate-
 - SUP. EVANG. SEC. JOAN. 1250
1249 ALULFI EXPOSITIO YET. ET NOV. TEST.
vere liberi eritis. Quoniam igilur aelerna Dei sa- A hunc egressum nostrum, quem quotidie meditari
rlt, in line saccu- meute debemus , de Redemptore nostro Pauli.s quo-
pientia, cum Palre manensper saecula,
justi et sancti que loquitur, dicens : Ut sanctificaret per suum san-
forum erat incariianda, ad hoc homines exlra porlam passus est. Exeamus
sunt missi, nt in cordibus liominum viam huic sapien- guinemadpopulum, eum extra castra, improperium ejus por-
tiae praedicandopracpararent, qui nisi se servos hujus igitur tantes : non enim habemus hk manenlem civitatem,
cognoscerent, sancti nullatenus esse po-
sapientiac XIII,12).
tuis^ent. Quia enim certum erat quod per accessum sed fuluram inquirimus (Hebr.
temporum delicienlis saeculi lauguores excrescerent, in GAP. XXIV. — Potestatem habeo ponendi animam
actuni est ut aeterna Dei sapientia per semetipsam meam (Joan. x, 18).
fine saeculorum veniret ad grandem hunc et nimiae
id est lolum mundum ja- (In exposit. B. Job , lib. xxiv , n. 2, 3 , 4 et 5,
infirmilatis aegrotura, per inverso ordine.) Omne genus huraanum
cens languidum genus hunianum; ut transmissis aliquando inimica illa persuasio in culpaeconlagio ab ipsa ra-
prius prsedicatoribus quasi quibusdam visitatoribus ,
dice polluerat, nullusque erat qui apud Deum pro
Unto postmodum majurfieret potenlia inedici, quanlo intercedens a peccato liber appareret,
magis morbus crevisset aegroli. peccatoribus
quoniam ex eadem massa editos aeque cunclos par
CAP. XXI. — Ves ex patre diabolo esth (Joan. reatus involverat. Proinde venit ad nos Unigenitus
viu,44). Patris : assumpskex nobis naturam, non perpetrans
(In exposit. B. Job, lib. xm, num. 38 , inverso or- culpam. Sine peccato quippe debuit esse qui pro pec-
dine.) Antiquus hoslis omnium princeps perversorura caloribus intervenire poluisset, quia nimirura alienae
alios socios habel atque alios filios. Qui namque sunt " pollutionis contagia iion tergerel, si propria susti-
ejus socii nisi illi aposUte angeli qui cum eo de pa- neret. Medialor ilaque Dei et hominum, horoo Chri-
triae cosleslis sede ceciderunl? Vel quos aiios habet stus Jesus intercedeiis pro peccaloribus, semetip-
filios nisi perversos homines qui de ejus prava per- sum justum hominem qui pro aliis indulgenliam roe-
soasione in roalitiae generanlur operatione? Unde reretur ostendit. Veniens itaque ad nos desuper
etiam voce Veritatis infidelibus dickur : Vos ex patre roedicus noster, tantisque nos inveniens languoribus
diabolo estis. lta vero unum corpus sunt diabolus et pressos, quiddam nobis simile et quiddam coiitrarium
omnes iniqui, ut plerumque nomine capiiis censea- apposuil. Ad homiiies quippe bomo venit, sed ad
tur corpus, et nomine corporis caput appelletur. Nam peccatores justus. Concordavit nobis verkate naturae,
capitis nomine censetur corpus, cuin deest pervcrso sed discrepavit a nobis verilale juslitiae. Viiiosus
homine dicitUr : Ex vobis unus diubolus (Joan. enira homo corrigi non poterat, nisi per Deum; vi-
vi, 71). Et rursumnominecorporiscaput appellatur, deri autera debuit qui corrigebat, ut praebemlo imi-
cum de ipso apostata angelo dicitur : lnimkus homo talioni» 1'Ormam, anteactac malitix mularet vitam.
hoc fecil (Matth. xm, 28). Sed videri ab homine n >npoterat; Deushoiuo factus
ut videri potuissel. Juslus igitur et invisibilis
CAP.XXII. — Qui non inlrat pet oslium in ovile, sed est,
ascendit aliunde, iUefur esl et latro : qui autem in- Deus apparuit, similis nobis homo visibilis , ut duni
viderelur ex siroili, curaretex jusio; etdum veriute
tral per ostium, pastor est ovium (Joan. x , 1).
in n. et maxime homil. generis concordat conditioui, virtute artis obviaret
(Horail. xni, Ezech., 8, aegritudini. In carne ergo veniens Dominus non cul-
xin, n. 1.) Si pastor bonus intrat per ostiiun, et ipse pam nosiram ex vitio, non poenam ex necessilale
ostium, et ipse pastor, ipse proculdubio intrat per Q suscepit, nulla enira peccati labe pollutus, reatus
semetipsum. Quaerendum est itaque nobis qualker et nostri teneri conditione non poluii, et ideo mortem
ipge intrel et per semetipsum. Dorainus etenim ac nostram omni necesskale calcala, cu.n voluit, sponte
Redemptor noster cum sancta Ecciesia quam redemit suscepit. Nequaquam enim ita ut nos fuit natus, nec
secundumcarnemunasuhstantiaesl, Pauloattestante, ila mortuus, nec ita resuscitatus. Non enim coope-
quiait: Adimpleo ea qum desuntpassionum Christi, in rante coitu, sed Spiritu sancto superveniente, con-
carne mea pro corpore ejus , quod est Eccksias., (Co- ceplus est; natus aulem materna viscera, et lecunda
loss. i, 24). Hujus capitis corpusEcdesiaest, et hujus exbibuk, et incorrupta servavit. Rursum nos omnes
corporis caput Christus. De quo suo capile exsuJtat cum nolumui morimur, quia ad solvendae poenaede-
corpus, id est sancta Ecclesia cum Psalmista di- bitum culpae nostrae condilione coarctamur. llle au-
cente : Nunc autem exaltavit caput meum super ini- tem quia nulli admixtum est culpae, nulli ex neces-
nticos meos (Psat. xxvi, 6). Quia enim quandoque sitale succubuk pcenae. Sed quia culpam nostram
ipsa eliam exaltanda est, jam nunc caput suum stiper dominando sub lidit, pcenani nostram miserando sus-
ininiicos suos exaltalum gaudet in ccelis. Cura igtlur cepit, sicut ipse ail : Potestalem Itabeo pohendi ani-
electi quique ad vitam perveniunt; quia membra ejus mam meam, et potestatem habeoilerum sumendi eam.
per eu ti intrant ad eum, ipse per se intrat ad se. Qui etiara praemisit : Nemo lotlit eam a me, sed ego
lpse euiin in meinbris suis est qui inlrat ipse caput, pono eam a meipso.Rursum non ul nos susckalus est,
ad quod intrantia merabra perveniunt. quia nostra resurrectio in fiiiem saeculi est ttilata,
CAP. XXIII — Si quis per me introierit, salvabitur iliius vero die lertio celebrata. Et nos quidem per
(Joan. x, 9). D illum resurgimus : nam ipse per se; ueque enim qtii
(Homil. 1, lib. n, in Ezech., n. 16, et Homi'. 14, Deus erat sicut nos ut ab alio resusciUri potuissel
Jib. i, in Evang., n. 5.) Semper oculos cordis ad exi- indigebat. lu eo ergo ejus resurrectio distat a nostra
tum nostrum ponere , et meditari debemus sine ces- quod non per nosmetipsos resurgimus, sicut ille; pro
satione, quando a pnesenli vila exeamus, et ad eo enim quod simpliciter honiines sumus , adjutorio
aeterna gaudia pertingamus. Propter hoc quippe Pa- superiori ut resurgere valeamus indigemus. Ille au-
tris Unigenitus est incarnatus, ut nos ad Ecclesiae tem ejiisilem resurreclionis viin cum Palre el sancto
sanctje Jidem introducat, et ad speciem suae visionis Spirilu Deus exhibuit, quani tainen soius in buma-.
odiicat. Unde loquilur, dicens : Si quis per me in- nilate percepit. Dominus igilur nalus, vere morluus,
Ireierit, salvabitur , et ingredktur, et egredktur, et vere resuscilatus, in oiiiiiibus dislat a nobis magni-
pascua invenkt. Ingredietur videlicel ad fldem, egre- ludiue polentiae, sed sola concordat nobis veriiaie
dietur vero a fide ad speciem, a credulitate ad con- nalurac; et cum in cunctis operibus suis imroensa nos
teinplalionem; pascua autera inveniet in aeterna re- virtute transceudal, in uno tamen a nobis, id est in
fectione et satietate. Quisquis enim Dominum Jesura formrje veriiate , non discrepat. Quia ergo , nt prae-
corde siraplici sequkur, aeternaeviriditatis pabulo nu- dictum est, nullus erat cujus raeritis nobis Dominus
tritur. Quaeautem sunt pascua nisi paradisi seraper propitiari debuisset, Unigenilus Patris formam iniir-
virentis aeterna gaudia? Pascua naraque electorum mitaiis nostrae suscipiens, solus justus apparuit, pro
sunt vullus praesens Dei, qui dum sine defectu con- peccaloribus .intercedens : qui dum poenam nostram
gpicilur, sine line mens vitaecibo satiatur. Propter moriendo toleravit, corrupiionem nostraiu resur-
U5i APPENDIX AD S. GREGORIl OPERA OMNIA. 1252
mutavit. Ex ea etiam carne quam sumpsit A i mortuo Lazaro qui mole magna premebatur nequa-
anc ostendit liberam qnam redemit. Quaeredempta quam dicitur Revivisa; seil veni foras. Ex qua vide-
tendo
caro videlicet nos sunius, qui cognitione nostri n a- licel resnrrectione qu,e gesta in il'ius est corpore
tus astringimnr, sed Merlialoristanti a.vquitalelibe- signatur qnaliter nos resuscitemur in corde, cum
raniur, sicut ipse aii : Si vos Fitius liberaverit, vere Videlicet morliio dieitur :Vsni foras; ut nimirurn
Rfeti eritis [Joan. vni, 5<J). homo in peccnto suo mortnus, et per molem .ma-!«
CAP.XXV. — Facta sunt encamia in Jerosolymis : et consuetutlinis jam ^epultus, quia intra con>cientiam
snam ahsconsus jacet per nttfoiiiam, asripso foras
liiems eral (Joan. x, 22). eteat per confessionem. Mm'iM0enim feni forat ili-
(IuexptiMl. B. Job, lib. ii, nnwi. 2.) Servata liis- ut ab exeusatiowftet eeeifil«fiOHepeccati ad
lorise verilate , divjna eloquia aiiqnando a posilione citur, aecusationero stmin ow exire prwvocetur.
loci, aNquamlna positione corporis, aliquando a qua- Unde ©avid prog>heta ab-pTtfpfio iW*ttmtt moie facinoris
Irtate aeris, nliquando a qualilale lenvporis causas reviviseeiis ail vocem Dommi
designanl quas aperto sermone non indicant. A po- per Nathan correcius quod lererat qw*H foras exiil, duin
accusavii. Post
silione quippe locorum, sieut Scriptura de Israele coofessionem
diciit, quia verba Deiin monte audire non potuit, sed auctoriiatem susceperunt igitur ab his qui ligandi el solvendi
eausse pttM^aivdse swit, et
prsecepta in campestribus accepit (Exod. xix, xxiv, tuoc ligandi atque solvendi polestas exercenda. Vi-
xxxiv.) Sgbsequenlem nimirum infirmilalem populi dendum quippe qmc culpa, aut quse sit | oenitentia
ittdicatas, qnia asceudere ad siimma non valuit, sed secuta po-tculpam, ut quos omnipolens Deus per
eemethjsuni iii Mifimisneglectevivendolaxavit. (Num. compunctionisgratiam visitat, iltos pastorisspntentia
56). Carnafi itaque Israelitico populo, descendente de B g absotvat. Tunc enim vera est absolutio prasidentis,
moiile Moyse, Lex in campeslnbus dala est: sed cnm arbitrium seterni sequiiur judicis. Q lod bcne
Miaclis apostolis Dominus in monte sedens summa praedicta mortui resuscitatfo illa signi-
«l ipirUnalia prscepta locutus est (Matth. v), ul ex iicat, quiqiialriduani videlieet deinoiistrat
locis vi-Uslket «onslraretur quia et iMis tanquam Dominus vocavit el viviflcavil, quia prius niortuuin
diceiis : Lazare, veni
earnalibu» niandata Htinimadabanlur in vatle terra- foras; et is qui vivenS egressns fuerat a
rum, et isti, tanquaui spiriiuales et sancti, in monle discipulis postmodum soluius sicut srriplnii) est : Cumque
«elestift mandata audirem; quatenus aperte mon- egresms esset qui e?t, fuerat ligntus instilis, lutic dixit
straretur quod ascendentes corde a«t ceeiestia, in- discipulis : Solvite eum, et sinile altire (Joan. xi, 45).
iirma relintfuerent, et ia mentis cuimine starent. A Ecce illum discipuli jain viventem solvuntquem ma-
positieae corporis divina Scriptura fulura denuniiat, resuscitaverai inortuuni. Si cniiii discipuli
«etit ia Aetibus aposteloruiH Stepbanus Jesum, qui gister Lazarurn mortuum solvereiit, fetorem magis osten-
a dexir» vktuiis sedet, stantem se vidissematiifeslat derent quam ^irtutein. Ex qua consideratione in-
(JLIUvn). Stare qoippe adjttvantis-est. Et recte siare tuendum est quod illos debemus pev pastoralem auc-
eermtur qni » bello oertarainis «pituktur. A quali- toritatem solvere quos auclorem nostrum cognosci-
late aeiis res subsequens deiuonslratur, sicut evan- Musper suscitantem
cunt prxdicaiHe Doaiitio nulios tunc ex Judseis giatiam Vfvittearo.Qu;etniHirum
gelista viviiicatio anle eperationem' reetitmiin» rn ipsa }am
creditttros diceret, prsemisU, dicens : Uiemt autem cognoscitur corvfessione
eral. Ser^ttum namque est: Abundatot iniquiias, re- morluo Lazaro f^ceati. U.itfe et b'ric iesi
nwllorum nequaquam dkrttir : it*uit;i«ce, sed
frigescet charitat (Matlh. xxiv, 12).Idcirco veni foras. Oinnis quippe peccaterT dum culpam suam
«go curavit bierois lempus exprifnere, ut inesse Q C intra conscienliam
abscoadt, introrsus latet, iu suis
«ordibus aodiloruin inalilias fiigus indicaret; inter penetralibus occultatiir; sed inortuus venil foras cum
Mtft enim mysteria qtwe Vetiiaa loquebatur, quid peccator nequiiias suas sponte confilelur. Lazaro
eauMftfuit ut neinen iiiemis adderetur, nisi ut per ergo dicitur : Veni foras. Ac si cuilibet mor-
•ualitatem temporis et aeris ostenderet frigus eor- tuo diceretur: Cuui reatum luumaperte intra conseientiam
di»' Quia et eum verba VerUatis acciperent frigida tuam abscomlis, foras per confessionem
Judanorum eorda remanebaut. Hkic est etiam quod qui apud te inlerius cgredere,
lales. Veniat
4e Hefamro Ptlro pr*miililur : Quia frigut erat, et ilaque foras niortttus, peridnegationem est cu^iain coniilealur
jttantad pmnat, calefaeiebal se (Joan. xvm, 18). peccator; venientem vero ior.iS solvanl discipuli, ut
Jam namque iutu» a charilatis calore torpuerat, et pastores Ecclesiacei pcenam debeunt amovere
ad amorem pne^eiilis viise (|uasi ad persecutorum quara
aeniit qui nun erubuit coniiieri qtiod fecit.
prwnas infirMUaie «estuaule reeakbal. A qualitate
^ueque teinporis fuiis exprimitur aclionis, sicut non CAP.XXVH.— Et cluriflcavi, et ittxrumciarificabo
rediturus ad veniain ad tratiitionis perttdiam nocle (Joan. XII, 28).
Juda* exisse perbibeiur, cum ingrediente illo ab (Inexposil. B. Job, lib. xxvm, n. 3, 4,5,7,8). Cum
evangelista dieilur : lirat autem noxjJean. xiu, 30). per angelicam crealurain voluntalem suatu Dominus
iiiiie enim et iniq^uo diviti dicilur: Bac nocle repe- indicat, aliquando cam verbis, aliquando imaginibus
tunt ammam tuam a te (Luc. xit, 2U.) Anim* qoippe cordis oculis exlensis, aliquaado caileslibus ubstan-
qusc ad tenebras ducitur, non in die repeti sed tiisdemonstrat.Verbis natnque per angelum loquilur,
iu noete memoratur (111 Reg. IU). Hinc est quod D c«m m%Min rmagine e^teiBditHT,sed mpernae verba
Salomon.ftuisapientiam non perseveratupns accepit, loculioms auiliunlur, dicentle "Domino: 1'ater, clari-
in soainis hanc el nocle deseribitur aceepisse. Hinc fica Filmm luutn, ut et Films tuus clarificet te: protmus
eet quod SMtgeUad Abraham ineridie veniunt: pu- respondvlur : Et ciarifiesvi, et iterum clarifieako.
nituri vero Sodomam, ad eam veepere venisse me- Neque enim Deus, qui shie tempore \i impolrionis
inorantur. intimae clamat, in l-empore per suam substantiam
CAP.XXVI. — Lasare, veni (orus (Joan. xi, 43). illain vocein ediitit quam eircumscriptam temporc
per bumana verba distinxit, sed nimirum de coees-
(In exposit. B. Job, lib. xxn, num. 31; hom. 26, tibus loquens, verba ua qa* amlrri ab honiiuibus
itt Evang., itum. 6.) Duin peccaior quisquede viiioi voluil ratiouati €reat«ra aiiministraiite formavii. Ali-
suo reprebensus sub defensionum et excusationumi quamlo imagimbus,cordlisocuris extensis, per angclos
verbi» fogit, dum non vult cognosci quod feeit, noni loqttitur Deus, ticut Jacob soburxam coeio sealam
se Douino, sed sibi Dominum abscondit. Agit qnippei dormieiH vidit, sicut Pelrus linteum reptilibus et
ne orania vitientem videat, non autem ne ip^e vi- quadrupedibus ptenum in exstasi raptus aspexit, qui
deatur. Quo contra cuique peccatori jam exordiumi nisi corporeis hsecoculisceriieret, m exstasi non fi.is-
illuminationis est humilitas confes>ionis, quia sibi- set; sicut Paulo in visione noctis vir Macedo appa-
metipsi jam parcere renuit qui maium non erubescit', ruit qui transire eum in Macedoniam rogavit. Ali-
conliteri quod feeit, et qui defendendo accusarii quando ccelestibus sulisiamits loquitur Deus, sicut
potuit, accwando se celerrime (tefendit. Unde et, baptizato Domino scriptuni est, quia denube YOX
 12-3 ALULFl EXPOSITIO VET. ET NOY. TEST. — SUP. EVANG. SEC. JOAN. 1254
6onui4, dieens: Hic est Filius mevtsdilectus, in quo A Neque cnim infideles qno.-que, et pro suis criminibus
mihi complacui(Mallh. 111,17). selernis suppliciis dedilos , ad veniam Dominusre-
CAP.XXVIII.— Rcec dixit Isaias, quando vidit surgeudo reparavit, sed illos ex, inferni clausuis
gloriam ejus (Joan. xn, 41). rapuit quos suos in fide et aclibus recognovit.
(Lib. i, m Eeech., hotn. 8, rttrm. 5f, 3t.) Quan- CAP.XXXI.— Domnut lavit pede» attcipmlarum
lalibei inlentione se mens humana ten.lat, eliamsi (Jornu xni, 4).
pbantasias quasque imaginum corporalium a cogita- (In exposit. 8. Job, lib. XK, mwn. 22.) Vix atiq*a
ijone compescal, si jam omnes c reum<criptOi spi- prsedicatio sitte ariqno transrtirr (Wtmiss».Unde Tecte
ritus ab oculis cordis amoveat, adhuc tamen in carne sahctis apostolis post prsedicatinnem Dominus pedes
mortali posita videre gioriam Dei non vaiet sicut est; lavil, nt videltcet aperte monstraret qnia ptetumqiw
sed quidquid de illa est quml iu metite resplendet et in bono opere peccati pnlvis cotrtrahitur, et inde
simililuilo et non ipsa est. Untie £z chiel propbeta inqurnaittur vestigia ioqtrentTUmunde aud*e»tkmt
dixit: Uic erat aspectussplendoris per gyrum, et heee corda mimdantnr. Nam sxpe nonnulli, dunr exbor-
visiosimUitudinisgleriat Domini (Ezech. i, 28, et ti, tationis verba facinnt, aut ad quantulameumque f lo-
i). lude etiam ille praedicator qui raptus ad tertium riam, si audientibusveneraniur, et qnamHbet tenniter
coe-lumfuerai, dicebat: Vidimus mtnc per speculum se intriiisecus, quh per eos ptirgMionis gratia deri-
in mnigmau ( / Cor. xin, 12). Qua in re non despi- vatnr, extollunt. Cumque verbo alienaopera diluunt,
cienda nobis orilur qucslio quomodo Joannes evan- quasi ex bono itinere puhrerem maise cogitatioms
gelista, ciim erga miracula Redemptoris nostri Ju- surnont. Qoid ergo ftrit post praedicationem ped«B
dseorum perfidiani etiam ex verbis propheticis de- g disripulorum lavare, nisi post praedieatiorrisgloriam
sciipsisset, adjungit, dicens : Haic dixUIsaias quando cogitationum pulverem tergere gressusque cordis afr
vidit gloriam ejus, et iocutus est de eo. El si Ezeehiel inierna elalione muiidare? Petfes igittir aposlolorumi
vidit, quid est quod iste siiitilitudtwni gloris, et iile loti snnt, ut a quamlibet parvo contagio in i^sa prae-
gloriam ejus vidisse descriliitiT ? Se t cum Joannes dicatione conlracio, quasi a quodaai itirtere eolfecto
evangelista prius miracula R»deinploris nostri nar- putvere mundarentur.
ravit, et infidelitatem Judoeorum postmodum sub- CAP.XXXII. — In hoc cognoscent omnes, quia mei
didil, hanc ejusdein Redemptoris nostri gloriam estis discipuH, si dilectionemfiabuerilis ha invicetn
qiuc in mundo apparuit, Isaiam vidisse lnanifestai. (Joan. xni ,35).
Omne enim quod in terra ltiiru n divinitus agilur
gloria omnipetentis Dei est, et ejns gloria in omntbus in (ln exposit. B. Job, lib. xx, num. 17 j Iib. xxn,
fiiciisvidetur. lsaias igiture/us gtoriam in terra vidit, Job, liuiit. 23.) Omnipoteniis Dei um esse
Eiechiel vero ejus gloriam in coslo sicut e>t vHere discipulos sola costodia eharitatis probat; virtutem
non potuit, quia alrtet est cjus gloria in rebus factls, quippe manuuna sine ciiaritate testatar prsedicator
et aliter m semetipso. Hafteergo gioria ituaeiu rebos egregius nihii valere, qui ait: Si dislribwro in cibos
est videri potest, illa vero qua; in ipso est videri pauperum omutt facultates meas, et ti tradUUro cerpt»
modo nisi per srmilitudinem non potest. meum , ita ut ardeam, charitatem autem mn nub»am+
nihil prodest (I Cor. xiu , 3). De b*reticts quojue
—
CAP.XXIX. Qui mihi mihktral, me sequatur signa ac miracula facientibus , sed bic proemiaalBie-
(Joan. xn, 26). tionis sua3 et abstinenlix lai.iies, vide4ieet quas
(Homil., in Evang., n. 8.) Dominiim Jesum Cbri- Q ilulti
ainant, rcclpienlibus , RedeinptbrTs voce dlciturr:
stum Redemplorem nostrura ut eura seqiiamir hic dxeni mihi in illa die: Domine, Domine, nonne
admonentem, in quem, iratres cbarissimi, credimus, iti nomrnetuo ptophetavintu»,el fn nomine tuo deemo-
operibus bonis sequi sludeamus; aspiciamus qua rtia ejecimus,et in nomine tuo vktutes multmsfe&mmf
graditur, et ejus vestigia imitando teneamus. Jesum Et tunc confitebor ittis, quia rmttquamrmi vos, rfr»*
etenira sequitur qui imitalur. Hinc namque dixit: cedrte« me, qui aperamini iniquHnient(Mattk. VM,2«^.
Sequere me, et dimille morluos sepelire mortuos suos Qtra limiruiii siirtefitia quid daWr mteHigi,nist ttt
(Matth. VIII, 22). Sequere enira dicilur iiniiare. Con- in bomimbns draritas et tmmtlrtas , rron atrtem dfl-
sideremus ergo qua graditur ut sequi mereamur. beant viriutum sigita venerati? frobatio quippe
Ecce com sit Dominus et Crealor angelornm, suscep- safictitalis non e t signa fireere, sed tmumqneittfne
turus naturam nostram quam condidit, in «lertrm ut se diligere, de Deo auteifr vefa, de pfoxftno ?er8
vtrginis venit: nasci taftien in hoc mumlo per diviles rtieliora quam de semettpso sentJre. Nam quia vow
nolnit, pauperes parentes elegit. Unde cum agnus virttis in amore est, non atttein i« ostensimte mira-
qui pro illo offerretur defuit, colutnbarum pullos et culi, Veritas deniopstrat, quse ttl: ln koc eognotcent
parturiurum-ad sacrificiom mater iflvenit. Prospe- omnes, qttia mei disciputi eftis, »i dilectienem habue-
rari in hoc twundo noluit, irrisiones et opprobria ritis ad invicem. Qui enim non ait, itt hoc cQgnosce-
toleravit, sputa, flagetla , alapas, spineam coronam tur qui.i discipuli mei estis si sigtta fecerrtis, sed ait:
erucemqne sustinuit; et quia refnm corporalium Si ilileciionem habueriti»ad itnieem, aperte iudieal
delectaiione a gaudio mterno cecidimns, cum qua quia veros Oei famulosnon miractfla se« solatharitas
amaritudine illuc tedeainas ostendit. Quid ilaque probal. Testiinonium ergo superm otseipnlalus est
pro se debet liomo paii, si tauta Deus pro homi- D donum supernse diieclionis. Quce nimirum dilectio si
nibus perttiiit? Qui igiiur iu Christum jam credidit, cor nostt ttm veraeiter reptet, duobus modis ostendi
sed adhuc avarili.e lucra seclatur, in superhia houoris solet, sciiicet si et amicos in Deo, et •inimicosdtli-
extollitur, invidiae facibus inardescil, libidiitis iin- gitnus propter Deum. Sed sctetidum est quta inimici
imindiiia se polluil, prosperari ad ea quae sunt in dileeiio tunc veraciter ottstoditnt, cum nec de pto-
mundo concupiscit, Jesum in quein credidit sequi fectu aduieimur, nec de rtJma ifHus lsetaiifur. Nam
oontemnit. Diverso quippe itinere ambulat et pergit, ssepe in dilectionis imagine erga Inmticum nnimtis
si gaudia deiectationesque appelit cui dux suus viam faliitur, seque hune diligere *9limat, si ejus vita?
aiuaritudinis ostendil. contrarius non existat; sed difeoiiofiis Vhn occHilai
CAP.XXX. — Si exaltatus fuero a terra, omnia veraciter, aut profectus inimici, atit Casustntei rogat.
Hac etenim de re ad plemtm semeUpsam nvenshomi •
traham ad meipsum(Joan, xu, 32). tris nescit, nisi etrm qnein sibi adversarium credit in
(Homil. 22, inEvang.,n. 6.) Per resurrectionem defectu vel profectu ejus mtttasse se irtotlumsui sta-
nostri Redemploris, omnes electi qui quamvis in tus invenerit. Si enim de prospeftlate addicitur et de
sinu tranquillitatis tainen daustris tenebantur inferiii, calamitate se odienlis laetattir, constat quia non amat
ad amoena paradisi sunt reducti. Quod ante passio- qtieiti non Vult esse melrorem se, eumque etiam
nem promisit in resurrectione sua Dominus adimple- stantem voto persequitur queni recidisse gratulatur.
vit; omnia enim traxil qui de suis eleclis apud in- Sed inter haecsciendum est quia evenire plerumque
feros nullum reliquit, omnia abstulit utique electa. sotet ut non amissa charitate, 41inimiet nos ruina
 '
1855 APPENDIX AD S. GREGORII OPERA OMNIA. 1256
lxtificet, et rursum ejus gloria sine invidiac culpa A \ distributas insinuat, cum ait: Alia claritas luno3, et
contristet, cum et ruente eo quosdam erigi bene cre- alia clarilas slellarum: stetla enima stella differtin cla-
dimus, et proficiente illo plerosque injusle opprinii ritate(l Cor. xv, 41).
formidamus. Qua in re mentem noslram;, nec ejus CAP.XXXIV.— Ego rogabo Palrem , el alium Para-
jam defeclus erigit, nec ejus profeclus addicit, si clitum dabit vobis (Joan. xiv, 16).
recla noslra cogitalio non quid iu ipso, sed quid de
circa alios atlendit. Sed ad haecservanda (In exposit. B. Job, lib. v, iium. 5u. ) Aspiralio
ipso agatur sancti Spiritus humanaui menlein tangendo sublevat,
valde esl necessarium sublilissimaj discrelionis exa- et lemporaies cogilationes deprimens , seternis hanc
men, ne cum noslra odia exsequimur, fallamur sub
alienae. Si aulem de inimici morte desideriis infl.immal, ui.nihil ei jam nisi qu;e super-
specie utililatis na sunl libeat, et cuncta quae inferius de humana
gaudendum omnino non esset, Psalmista non dice- coniemnat. Unde et Verila-
Lmtabitur cumviderit vindictam perstrepuiii cnrruptione
impiorum tis voce dicitur : Ego rogabn Patrem, et alium Para-
ret: justut, aliud est
(Ptal. LVII,11). Nam suulSed inipium , aliud vero clilum dabit vobis ul maneat vobiscumin ailernum
, ,
initnicum perpeti. plerique inimici qui non Spiritum veritalis quem tnundus non polest accipere.
sunt irapii, et sunl noimuUi impii qui nobis specia- Sicut enim isdem Paraclilus, id est post Medialoris
liter non videntur inimici. Humana auleutmens om- ascensum alius humani generis consotalor, in semel-
nem quem inimicum tolerat etiam inipium et ini- ipso invisibilis est, ita omnem quem repleverit, ad
quum pulat, quia ejus culpas apud cogitatiouem livor desideranda invisibilia accendil; et quoniam munda-
accusator exaggeral. Quibuslibet veroilagitiis pre- na corda sola visibilia diligunt, hunc mumtus oon
tnalur, minus iniquus credilur si adversarius minime _B quia ad diligeuda invisibilia non assurgil. Sae-
sentitur. Qua in i e d scernenJum e»t, aliud esse quod * accipit, culares enim raentes quanlo se foras per desideria
nobis, aliud vero quod sibi el ccteris nostcr ininii- taiilo ad receptionem illius siniun cordis
Nam si aliis bonus est, sine noslra forsi- dilatant,
cus nocet. anguslani. Valde quippe pauci in liumano genere in-
tan culpa non potest esse nobis malus , uec omnino veniuntur, qtii a desideriorum carnalium sorde pur-
jam de ejus ruina gaudenuum est cujus nos soios
certum est adversa lolerasse. Cum vero nosiei' ac gati, addilalenlur. peiceptionem sancli Spirilus ipsa hac pur-
mullorum hostis punitur, de ereptioue proximorum gatione
potius quamde inimici interitu necesse est ul animus CAP.XXXV.— Qiti diligit me , diligetur a Patre meo
fsetetur. Oportet namquo ut pereunle adversario, (Joann. xtv, 21).'
subtiliter pensare debeamus, et quid debemus ruinae (In exposit. B. Job, lib. xviu, num. tiO.) Fuere
peccatoris , el quid justiliae ierientis. Nam cum per- nonnulli qui Deum dicerent eliatn iu illa regione bea-
versum quemque omnipotens perculit, et coudolen- titudinis in claritate quidem sua conspici, sed iil
dum est raiseriae pereuntis.et congaudendum justitisc natQra niininie videri, quos nimirum niinor inquisi-
judicis.ut nobis et in luctu sitveniat poena morieniis proxi- tionis sublilitas fefellit. Neque enim illi simplici et
mi, et rursus in gaudium exhibila scqttitas incommutabili esseniiae aliud estclaritas, aliud nalu-
judicantis Dei; quatenus uec pereunli liomini exi- ra, sed ipsa natura stta claritas ipsa clarilas naiura
staiims adversarii, uec judicanli Deo inveniamur est. Quod enim suis dilectoribus hsec Dei sapienlia se
ingrati. quandoque oslendercl ipse pollicetur dicens: Qui
CAP. XXXIII.— In domo Patris mei mansionesmultce ( diligit me, diligelur a Patre meo, el ego diligam eum,
tunt (Joann. xiv, 2). C et manifeUabo ei meipsum. Ac si palenler dicat: Qui
nnm. lib. in in vestra tne cernitis , restat ut in mea natura me
(In exposil. B. Job , lib. iv, 76; n, videath. Hinc rursus ait: Reati mundo corde, quo-
Ezech., hora. 4, num. 6.) Quoniam eleclis Dei in niam ipsi Deum videbunl (Matth. v, 8).
bac vita discretio operum, in alia quoque vita erit
discretio dignitatum , ut quo hic alius CAP. XXXVI. — Si quis diligit me, sermonem meum
proculdubio servabit: et Pater meus diliget eum, et adeumve-
ajium merilo superat, illic alius alium rctiibutione
praecellat. Et licel dignitas eadem omnibus non sit; nietnus, et mansionem apud eum faciemus (Joan.
una lamen erit omnibus vila bealitudins, unde in xiv, 23).
Evanxelio ipsa Veritas dicit: ln domo Palris tnei (Homii. 7, in Evangel., n. 2.) Viam Domino ad
mantionet mullce tunt. Si enim dispar retnbutio in cor uoslrum venienli iacunus , cum ad praeceplum
illa beatitudine aeterna non esset, una potius mansio v.tam (>rjparamus. Mansionem in corda noslro ve-
quam rou Uc esseut. Mullat ergo inansiones sunt, in nienli Donlino prseparamus, cum Veriialis sermonem
quibus dislincti bonorura ordines, el proptcr meri- huiniliter audimus, et cum dileciione servamus. Quis-
torum consortium coinmuniler lastentur. llli quippe quis aulem in superbia mentem elevat, quisquis ava-
qui diversis horis in vineam ducli veneruni, licet1' riiiae aeslibus anhelat, quisquis se iuquinaiionibus
iion scque laborassent, eumdem lamen aeque cuncti luxuriae polluit, cordis ostium contra Veritatera
deuarium perceperunt. Qua itaque raiion; conve- claudil, et ne Dominus aJ se veniat, et mausionem
niunt mansiones raultai cum uno denario , nisi quia faciat, animi claustra seris vitiorum damuat.
diverssfcquideut beatorum civium dignilates erunl, CAP.XXXVII. — Pacem relinquo vobis, pacem meam
sed tamen una requies aeternoerelributionis ? Nam si I>
I do vobis(Joann. xiv, 27).
dispar eril retribulionis qualitas quam opera diversa
una tamen est beatilulo quam illic' (In exposit. B. Jub, lib. vi, nun>. 35.) ln Scriptura
coosequentair, sacra aliler pax plena dicitur, et aliter inchoala. In-
percipient qui in multis mansionibtts distinguuntur; _' choatam quippe Verilas discipulis dederat, cum dice-
el si dispar erit merituin singulorum, non erit diver- bat: Pacem relinquo vobis , pacem meam do vobis.Et
sitas gaudiorum, quia elsi alier roinus , et alius am-\ plenatn Simeon desideraverat, cum exoraret, dieens:
plius exsultat, omnes lamen uiium gaudium de' iVuncdimiltis servumtuum, Domine,secundumverbum
Conditoris sui visione laetificat, et una cunclis esl tuumin pace ( Luc. n, 29). Pax eutm noslra ex desi-
beatitudo,laetiliae,quainvis non unasitomuibus subli-_ derio Condiloris incboalur. Ex manifesta autem vi-
mitas vitse. In domo igitur Patris sui mansiones mul- sione periiciiur. Plena quippe tunc erit, cum mens
tas esse Verilas dicit, quia in illa beatitudiiiis vila noslra nec ignorantia caecatur, nec su.u carnis iinpu-
n n dispari unusquisque juxta dispar lnerituui locumJ gnatioue percutitur.
disparem percipit, sed ejusdcui disparililatis damua CAP.XXXVIU.—Item unde supra.
non senlit, quia taiiliim sibi quanlum perccperitt
suflicil. Iu eisdem namque muliis raansionibus eritt ( Regul. pastor. part. ni, cap. 22.) Sollicile pacati
aliquo modo ipsa relribulionum diversitas concors,, debent curare ne dum plus qiiam nece.-seesl pacem
quia tanta vis amoris in illa pace nos sociat, ul quo 1 quam possident amant, ad perpeluam pervmire non
iu se quisque non acceperit hoc sc accepisse in alio> appetant. Plerumque enim gravius inienlionem mcn-
exsultet; quas bene Paulus mausioues juxla merita» tium rerum tranquillitas tcntal, ut quo non sunt
 1257 ALULFI EXPOSITIONOVI TEST. — SUP. EVANG. SEC. JOAN. 1258
molesla quseobtinent, eo minus amabilia fiant quse A compassionem atlrahimur, tanto altis verlus appro-
vacant, et quo delectant praesentia, eo non inquirant pinquamus.
seterna.Unde et per semetipsam Veritas loquens.cum CAP. XL. — Sine me nihil potestit facere (Joan.
terrenam pacem a superun distingueret, et ad ven- xv, 5).
luram discipulos ex prsesenti provocaret, ait: Pacem
(Lib. i, in Ezech., hom. 9, num. 1.) Ex oinnipO'
relinquovobis, pacem meam do vobis: relinquo scili- tenlis
cet uansitoriam , do maosurara. Si ergo cor in eam Dei gratia ad bona opera conari quidem pos»
sed haecimplere, si ipse non adjuvat qui jubel,
quaerelicla est iigitur, nunquam ad illam quacdanda sumus,
non valemus. Sic Paulus cum discipulos admo-
esl pervenitur. Pax igitur prsesens ita lenenda est, dicens : Cum metu et tremore vestram ipsorum
ul et diligi debeat et contemni, ne si immoderate neret,
salutem operamini (Philip. n, 12), illico quis in eis
diligitur, diligentis animus in culpa capiatur. haec bona operaretur adjunxit, dicens : Deus est
CAP.XXXIX.— Venit enim princept Imjus mundi enimipsa qui operatur in vobis, et velte, el perficere pro
(Joan. xiv, 30). bona voluntale. Hinc est quod ipsa Veritas discipulis
(Homil. 39, in Evang., n. 8,9,10.) Malignispiri- dicit: Sine me niliil potestisfacere. Sed in his consi-
(us non solum ingredientibus perversorum animabus derandum est quia si bona nostra sic omnipotentis
opera sua requirunt, ut eas ad tormenta trahant, Dei dona sunt, ut in eis aliquid nostrum non sit, cur
verum ad elecios quoque veniunt, et suum in illis nos quasi pro meritis scternam retribuiionem quoeri-
aliquid requirunt, si prsevaleant. Unus autem in ho- mus? Si autem ita nostra sunr, ut dona Dei omnipo-
minibus exstitit, qui ante passionem suam libera tenlis non sint, cur ex eis omnipotenti Deo gratias
voce dixit: Jam non mutta loquar vobiscum:venit g agimus ? Scd sciendum est quia mala nostra solum-
enim princeps hujus mundi, et in me non liabet quid- modo nostra sunl, bona vero nostra et omnipotentis
guam. Quia enim hunc raortalem hominemvidit, suum Dei sunt et noslra, quia ipse aspirando nos proevenit
in illo mundi princeps aliquid inveuire se posse cre- ut velimus, qui adjuvando subsequitur ne inaniter
didit. Sed sine ullo peccato a mundi corruplione velimus, sed possimus adimplere quaj volumus. Prae-
exiit, qui sine peccato in inundum venit, hoc de se venieute autem gratia, et bona voiuntate subse-
contra mundi principem nullus dicere potuit. Nam quenle, hoc quod omnipotentis Dei donum est lit
cum prophela dicat: Ecce enim in iniquitalibus con- meritum noslrum. Quod bene Paulus brevi sententia
ceptus sum, et in deliclis peperit me mater mea (Psal. explicat, dicens : Plus iltis omnibus laboravi (I Cor.
L, 7): nemo sine culpa iu mundo potuit esse qui in xv, 10). Qui ne videretur susevirtuti tribuisse quod
mundum venit cum culpa. Constat eniin quia omnes fecerat adjunxil : iVonautem ego, sed gratia Dei me-
qui de carnis delectatione coucepti sunl, in eorum cum. Ac si diceret: In bono opere laboravi, non ego,
procul dubio vel actioue, vel locutione, vel cogita- sed et ego. in eo enim quod solo Domini dono prae-
tioue, aliquid suum priuceps mundi hujus habuit. ventus sum, non ego; in eo aulem quod donum vo-
Sed idcirco illos vel post capere, vel prius tenere luntate subsecutus, et ego. Hsec breviter contra Pe-
non potuit, quoniam eos ille a debitis suis eripuit, lagium dicta sunt et Ccelesiium.
qui pro nobis sine debilo mortis debitum solvit, ut CAP.XLI. — Vos amici mei estis, si feceritis quas
nos ideo sub jure hoslis nostri debita nostra non prmcipiovobis (3oan. xv, 15).
teneant, quia pro nobis Mediator Dei et hominum,
(In exposit. B. Job, lib. xxvn, num. 28.) Amicus
homo Christus Jesus gratuito reddidil quod non debe- n Veritatis
bat. Qui enim pro nobis mortem carnis indebitam ritas est rectse amator actionis. Unde et ipsa Ve.
reddidit, nos a debita animaemorteliberavit. Aiiergo: discipulis dicit : Vosamici mei eslis, si fecerilit
Venit enim princepsmundi hujus, et in me non habet quae ego prmcipiovobis. Amicus quippe animi custos
dicitur. Unde et non immerito qui custodire volunta-
euidquam.Unde curandum nobis est, et cum magnis tem Dei in praecepiis illius nitilur
quotiiiie ilelibus cogitandum , quam rapidus , quain lur. Hinc est quod rursum eisdemejus amicusVeritas voca-
ternbilis sua in nobis opera requirens , in die nostri dicit: Vos autem dixi amicos: discipulis
exilus princeps hujus mundi veniai; si eliam ad Deum audivi a Palre quia omnia qumcunque
carne moiieniem venit, et in illo aliquid quasivit, in meo, nota feci vobit (lbid., 15).
quo nihil iuvenire potuit, quid itaque nus miseri CAP.XLII. — vobisa Cum veneril Paracletus, quem egomit-
uicturt, quid acluri sumus, qui innumera mala tam Patre (Joan. xv, 26).
commisimus? Qtiid requiremi adversario , et mulla (Homil. xxvi, in Evang., n. 2.) Paraclelum san-
sua in nobis invenienti dicemus, nisi solum quod ctum Filius a se discipulis promittit mittetidum, qui
nobis est certum reiugium et solida spes : quia cum $e quoque a Patre missum eisdem atibi asserit, di-
illo unum facti sumus, in quo princeps hujus mundi cens : Sicut misil me Pater, et ego mittovos (Isa. xx,
et siiuiti aliquid requisivit, et invenire minime po- 21). In quibus verbis, quamvis missio intelligatur
tuit, quoniain solus est inter mortuos liber, et a ejus incarnatio (Pater quippe Filium misit, qui hunc
peccali jam servitio veraci libertate solvimur, quo- pro redemptione generis humani incariiariconstituit),
niam ei qui vera libertas est unimur? Coustat enira tamen etiam juxta naturam divinitatis polest intel-
nec negare possumus , sed veraciter fatemur, quia ligi. Eo enim ipso a Patre Filius mitli dicilur, quo a
princeps hujus mundi habet in nobis multa, sed w.Patre generatur; sic quoque sanctum Spiritum, qui,
tamen in mortis nostraetempore jam nos rapere uon cum sit Patri coacqualiset Filio, nou taraen iucarua-
valet, quia ejus merabra sumus effecii, in quo tion tus est, eisdem se Filius mitlere perhibet: Cumve-
babet quidquam. Sed quid prodesi quod eidem Re- nerit Paiacletus, quem ego miltam vobisa Patre. Si
demptori nostro per fidem jungimur, si ab eo mori- enim mitti solummodo incainari deberet intelligi,
bus disjungamur?Ipse enim dicit: Non omnis qui di- sanctus procul dubio Spiritus nulloniodo mitti dice-
cil mihi, Domine, Domine, intrabil in regnum cozlo- relur, qui nequaquam est incarnatus, sed ejus missio
rum(Matth. vn, 1). Recta enim opera rectse lidei ipsa esi processio , qua de Palre procedit et Filio.
sunt jungenda, mala quaefecimus per quot.diana la- Sicut itaque Filius- non incongrue milti dicitur quia
menia sunt dilttenda , et ea qtiacpossumus bona fra- generatur, ila et Spiritus sanctus dicitur mitti quia
tribus impendenda. Neque enim aliter Redemptoris procedil.
nostri membra efficimur, nisi inhaerendo Deo et
compatiendo proximo. Mullumenim valet compassio CAP.XLIII. — ad Si non aoiero, Paracletut non veniet
vos (Joan. xvi, 7).
fratema, et nos omnipotenti Deo conjungunt mise-
ricordiae viscera. lnde enim ei qui est super omnia (Dialog. lib. n, cap. 38, el in exposit. B. Job, lib.
piopinquamus unde nos per compassionein proximi vni, num. 41.) Dominusnoster ut lidem discipulis
etiam sub nosinetipsosdeponimus. ln rebus corpora- augeret, dixit : Si non abiero, Paraclelus non veniet
libus nemo alta langit nisi qui teuditur. In rebus ad vos.Ctinienim constet quia Paracletus spiritus ex
quoque spiritualibus certum est quia quanto plus per Patre procedat semper et a Filio cur se Filius re-
PATROL.LXXIX. 40
1259, APPENDIX AD S. GREGORIIOPERA OMNIA ^60
cessurura dicit, ut Ule yeniat qui a Filio nunquara A dicens < : CognosceDominum', omnes entm eognoscent
recedit? Sed quia discipuli in carne Dominum cer- me a minimoeorum usque ad maximum, dicit Douii-
nentes, corporeis hunc oculis semper videre sitie- nus (Jerem. xxxi, 34). Cum ergo nobis post resurre-
bant, recte eis dicitur : iVtst ego abiero, Paracletus ctionera Dominus ostendelur per speciem , tunc se-
non veniet. Ac si aperte diceret : Si ab inlentionis tnetipsum quomodo omnibus creaturis prsesil noliis
vestrse oculis rorpus non subtraho, ad intellectum insinuabit; ac tnnc detersa noslrse mentis caligine,
vos invisibilem per consolatorem Spiritum non per- ciara se visione manifeslabit, et tunc implebitur quod
duco. Si corpus non snbtraho, qui sit amor spiritu- in Evangelio dicit ipsa Veritas : Venit hora cumjam
non ostendo; et nisi me desieritis corporaliter cers non in proverbiisloquar vobis, sed palam de Patrean-
nere, nunquam discetis spiriiualiter amare. nuntiabo vobis. Filiusenim de Patre palam aiimiiitiat
CAP.XLIV. — Amendico vobis, quia ptorabitis, et (le- quia per hoc quod Verbum esl ex natura nos divini-
bitis vos, mundus autem gaudebjt, vos au,lemcon- tatis tllustrat. Palani itaque de Patre aiinuuliare se
tristabimini, sed trisiitia vestra vertelur m gajidiun) asserit, etquia per patefactam lunc majestatis suaespe-
ciem, quomodo ipse Genitori non imp^r oriatur,
(Joan. xvi, 20). et quomodo ulrorumque Spiritus utrique costernus.
(In exposit. B. Job, lib. vi, num. 23.) Omnes qui procedat ostendit. Aperte n<(raqne tunc vitebimus
Redemptoris nostri desideriis accensi prospera lu- quoraodo is qui briundus esl ei de quo orilur subse-
giunt, advers.a patiuntur, crucialus persequentium quens non est, quomodo is qui per processioneiu
tolerant, seque ipsos per lamenta castigant, tanlo producitur a proferentibus non prseilur. Aperte tunc
sublimiorem. in fuluro Isetitiam recipiunt, quanto videbimus quomodo et ltnum divistbiljter tria sint, et
nunc cunctis mundi gaudiis devote moriuntur. Hinc gB indivisibiliter tria unum. ,
esl quod eadera Veritas dicit: Vos igitur nunc quidem
tristitiam habelis : iterum autem videbovos, ei gaude- CAP.XLVIl. — Jesus sciens quw ventura erant super
bil cor vestrum, et gaudium vestrum nemotolieta vobit eum, processil, et dixit : Quem qumrilis (Joan.
(Ibid., 22). Otruiesenira qui nuuc pro Dei amore de- xvm,4) ?
spiciunlur, et pro eo teraporaliter affligunlur, vera (In exposit. B. Job, lib. xvm, num. 17.) Quain in-
laelitiaxtemaliter in coelesti gloria consolabuntur. comprehensibilis sit et inconsiderabilis illa raagnitudo
CAP.XLV..— £i quidpetierkis Patrem in nominemeo, qua in secunda Dominus ostensione venturus est,
dubit vobk. fltque modo non pelistis quidquam in bene utrumque perpendimus, si primi adventus pori-
nomine meo (Jean. xvi, 23). dera sollicita consideratione pensamus. Certe ut nog
a morte redimeret, mori Dontinus venit, et defectunS
(Homil. 27, in Evang., n. 6, 7.) Si omne quod carnis nostrae in suo cnrpore poenasquetoleravit, qul
in noraine Filii dat nobis est
Pater, quid quoa
pelimuster Dominum priusquam ad crucis perveniret, teneri,
Paulus rogayil, et exaudiri non meruit,[ conspui, illudi, alapispatibutuhi cacdise pertttttt. Eece ad quanta|
<eddictiim esjilii: Sufficittibigratia mea: nam virtys. venire propler coiiserisit et tamen prius-
,n infirmitate perficilur (IlCor. xn, 9)? Nunquid ille[ quam se teneri nos-probra pennitteret, persecutores siids requi-
tam egregius praedicator in Filii nomine non petiit ?I sivit, dicens": Quem qumritisi' Gui iHico respoiide-
Quare autem non '
accepit quod petiit? Quomodo ergo runt : Jesum Nazarenum. Qtiibus cum repente dice-
verum est quia quidquid petieritnus in iiomiiie Filii,• ret: Ego sum, vocem soluthmodo mi(issimserespon»
dat uobis Pater, ei auferri a se angelum Satanaepetiit1 sionis edidit, et armatos persectitores suos protinus
Apostolus in nojmineFilii, et tatnen quod petiil non1 p,J ( in terrarn stravit. Quid ergo facturus est cum
judica-
accepiU Sed quia nomen Filii Jesus est, Jesus autera1 turus venerit qui in una Vocehostes suos perculit,
Salvator, veleliam Salutaris dicilur, ille ergo in no- eliam cum judieandus venit? quod est illui) jtidicium
mine Salvaioris petit qui iltud petit quod ad veraui1 iinmorlalis exerit qui in una vbce ferri mori-
salutem pertinet. Nara si id quod non expedit petilur,> quod turns non potuit ? Quis ejus iram tolerat cujus et ipsa
non iu nomiae Jesu petitur Pater. Unde et eisdetu1 non potuit mansueludo tolefari 1 Nemo quippe eelsW
apostolis adiuw iftfirmantibus Dominus dicit: Usque! tudinis ejus terrorem ferre poterit, cum adventus se-
modo non pelktis quidquam m nomine meo. Ac si1 cundi polentia per ignem judicium exercens, in sitse
aperte dicereiur : Noti peiislis in nomine Salvaloris,> potestatis majestate canduerit.
qui salulem xternam quaerere nescitis. llinc est quodJ CAP.XLVIH. — Adducunt ergo Jesum a Caipha m
et Paulus iion exauditur, qttia non ei proderal ad1 prmtorium ad Pilatum (Joan.xvin, 28).
salutem si a tentatione liberaretur. Cum ergo, fratres
s (In exposit. B. Job, lib. xxvii, num. 49, 50, 51,
charissimi, convenitis ad ecclesiam, pensate, quxso,> 52.) Contra antiquum hosiem proplielse vocibns tlc
petitiones vestras; videte si in noraine Jesu '
pelitis, sancta Ecclesia in antiqun statu restauranda proiiiit-
id est si gaudia salutis aeiernaepostulatis. In domo0 titur : Et mala bestia non ascendet perearh (lsd. xxxv,
enitn Jesu Jesum non quseritis, si in aeternitatis lem- 9). Aiitiquus quippe hostis nomiite bestiae aceipilur,
plo importune pro lemporalibus oratis. Et quidem1 qui decepiionein primi homiuis ssevus iinpeiiil, et in-
cum hsec desunt, ab omnipotente Deo petenda suni;> iegrilaleui vitsc illiits inale suadendo laniavit. HJCC
sed itteminisse conlinuo debemus quod ex mandalo? besiia omnium reproborum corJa possidet, ea per
ejusdem nostri Redemptoris accepimus : Qumritepri- ''
• occultam malitiam quasi proprium antrum tenet, et
mumregttum Dei, et justiliam ejus, et limcomnia ad- '" jj ad omne quod nocere bonis appeliit, in eoruin se
jicientur vobis (Matth. vi, 33). Et hacc itaqueab Jesu
u obscuris mentibus abscondit. Ari Judaaorutn perse-
petere nou est errare, si tamen iion nimie pelantur.''• quentium corda antrum hujus bestioenon nierunt, itj
CAP. XLVI. — Patam de Patre annunliabo vobis is quorum diu consiliis latuil, sed repe;ite vocibus eru-
(Joan. xvi, 25). pit clamanttuin : Crucifige, crucifige(Joan. xix, 61?
(In exposit. B. Job, iib. xxx, num. 17.) Inarmilati .ti Et quia ad taceratiotiem mentis pertingere leataridd
nostraj Domiiius non aperta specie majestatis suae, e, non potuit, in Redemptore nostro ad niortein aiihc-
sed praedicatorum suoruui loquitur voce, et corda U lavii. H ec nimirum bestia et electorum corda tenuit,
adhuc carnalia carnis lingua putsat, ut lanlo facilius 15 sedhanc abillis morieris Agnus excussit. Undeet irt,
insueta percipiant, quanto ea per sonitum consueise 3B Evangelio dicit: Nunc princepshujus mundi ejiciet r
vocis audiunt. At postquam per mortem in pulverein m (eras (Joan. xn, 31). Inlrare quippe in mentes bo..p;
caro resoWetur, et per resurrectionem pulvis anima- a- rumpolest, seit in eis morari riqn potest, quta j.n.c
bitur, tunc de Deo audire verba non quajremus, quia ia justi hujus besliae antittm non est. Huic iiiuiiriuri
unum ipsutu quod unpiet orania jam pei speciem Dei ei bestiaeiiriputsu subitaeformidutis victus, januam cor-
Vetbum videbimus, et ultra a doctoribus viuc prsedi- li- dis negando Pelrus aperuit, sed citius cognosceiiifi»
cationeui accipere non requiremus ; tune quippe iin- n- restitit, flendo clausit. Judaeoruinauteiu perseqttenj
plebitur qut.d per Jereiniain Dottiiuus dkit : Non do- o- liiiin corda non soluin intraudo haecbestia lenuit, sw
cebil uttra titr proximum suum, et vir patrem suum, », eiiain teneniio et imrnorando possedit, quia ef rpritS
 1261 ALULFI EXPOSITIO NOVI TEST. — StlP. EVANG. SEC. JOAN. 1263
in ,eis cogitationes usque ad iniqua desideria, et post A& inde nos exterius interiusque liberaret? Potestalein
iniqua desideria ad
usque nequissima opera perduxit. itaque corporis Satanae usque ad sputa, colaplios,
Quantum namque in eorum menlibus demorata sit flagella, crucem lanceamque toleravit. Unde et Pila-
discimus, cum illorum consilia attestatione narratio- to ejus videlicet corpori, ad passionera veuiens,
nis Evangelicseaudimus. In illa namque describitur, dicit: Non haberes in me potestatem, niti libi data
cum Redemptorem nostrum vivilicare mortuos cer- esset desuper (Joan. xix, 11). Sed tamen hanc potes-
nerent, in "ejus morte crudelitatis anxietate insani- tatem quam conlra se ei extrinsecus dederat suis
ient: quot explere conlra illum prava desideria ar- servire lucris inlrinsecus compellebat. Pilatus enim
denter vellent, sod populum limerent; quotoccasio- vel Satan, qui ejusdem Pilati caput exstiterat, sub
nes occidendi qusererent, et invenire non possent; potestate illius super queni potestatem acceperat
quot ad votum su.e nequitise manibus alienigenartim tenebatur, et superior ipse disposuerat hoc quod
usi sunt: quoniam eura legaliter iiiteriniere ipsi non inferius accedens a perseculore tolerabat; iit cum
poierant, feriendum genlibus tradiderunt, ut ex sola ex mala mente infidelium surgeret, utilitali tamen
poteslate prseses Romanus ageret quod ipsi ex sola electorum omnium ipsa quoque crudelitas deservi-
malitia anhelarenl ttt agi debuisset. Invidise quippe ret. Pie igitur dispouebal inttis quod semetipsuni
malitia pleni fuerant, qui visis miraculis invidentes, pati nequiter perlimebat ioris. Hinc est enim quod
dicebant : Ecce mundus totus post eum vadil (Joan. de illo in ccena dicitur: Sciens Jesus, quia omnia de-
xn, 19). Conspiciebantsigna, cernebaiH pcriniiiistros dit ei Pater in manus, et quia a Deo exivit, et ad,
ejus miracula, totum jam mundum iidei praevidebant Deum vadil, surqit a eeena, et ponil vestimenta sua
Secuturura praedicamenta : a Judseis igitur invidenti- (Joun. xui, 3). Ecce in manus persequentium Itu-
bus surrexit malitia pcrsequens, et a gentilibus po^ B 1 rus, sciebat quod in manu sua ipsos etiam p.ersecu-
testas premens. Neque enim miraeula tieri legis prse- tores acceperat. Qui enim omnia accepisse senove-
cepta vetuerant, et la.menJudaei pro eisdem miracu- rat, constat quia ipsos a quibus tenebalur tenebat, u|
lis interimere generisj humarii Redemptorem qusere- in se ipse ad usum pietatis intorqueret quidquid eo-
bant. Unde hoc quod coeperantexplere nori valentes, Fum circa se malitia permissa sseviret.
ad Pilati praeloriuinconcurrerant, ut ipse hunc peri-
meret quem injuste perimere lex nulla cohiberet. CAP. LI. — Susceperunt autem Jesum a Pilato sibi
Quod autem ex invidia Judaea peliit, hoc geniilis traditum, et educentesin eum qui dicitur Caivarios
judex ex auctoritate Romana perpetravit. locum, ubi eum crucifixerunt (Joan. xix, 17),
CAP.XLIX. — Jngressusprwlorium Pilatus, dicit ad Antiquus (Inexposit.B.Job, lib.xi, num.50;lib. lx.num. 44,)
ille Judseorum populus, qui iidelis esse Deq
Jesum: Unde es tu? Jesus autem responsum nou videbalur, reprobatus corde,
dedil ei, elc. (Joan. xvut, 33). repulsus est; ut sua
perfidia deceptus, cojnlra. ipsum post insurgeret
(In exposit. B. Job, lib. xxn, n. 40 et 41.) In hac quem ante praedicavit. Summi quippe sacerdotes et
vita qui nulla prospera appetit, nulla adversa pro* seniores populi, suo consilio ei conabantur obsistere
cul dubio pertimescit: et nequaquam lerret illum quem prius pr.cdicabant venturuni esse. Cuiuqua
exterius numerus hominum, quem non devaslat in- liomen ejus persequendo molirentur exstinguere,
terius turba vitiorum. Unde Redemptor noster ad decepti sua malitia per inviura frusira. conabantur
raultitudinem niroiam non expavit, qui persecutores incedere, quia eorum crudelilatl yia npq poterat pa-
suos cum gladiis e.t fustibus venientes uua tantuni ,_ tere contra auctorem omnium. TerrebanUir quidem,
responsione perculit, dicens: Ego sum (Joan. LVIII,6). ^* cum auctoris oninium tot miracula cernerent, vir-
Ipsum etiam contemptus et despectio propinquorura tutes viderent, sed credere renuentes, adhoic signa
non terruit, qui nos ab aeternis suppliciis liberans in requirebant cum dicerent: Quodergo tu fack signum,
facie palmas aequanimiter accepit. Ipse tacuit, et videamus; ut et credamus tibi quid operaris (Joan.
qui esset non ostendit, qui sub ipsa jara hora pas- vi, 50). Aliquaudo etiam ostendebautur credere,
sionis cum humanitatis iniirma pateretur, divinitatis cum dicerent: Nisi hic esset a Deo non poterat facere
potenliam exercere noluit. Mediator quippe Dei et quidquam (Joan. ix, 33). Aiiquando vero bunc a Deo
homiiium qtti esset apparuisset, si cum leneretur ut esse denegabant, cum despicientes dicerent: Nonne
homo majestatis su.e polentiam voluisset ostendere, hic est fabri filius: nonne maler ejus dicitur Maria,
et per divinitatis magnitudiuem susceplae carnis in- et fratres ejus Jacobus, el Josepk, et Simon, et Judas:
firma trausire; ut enim apertius hoino mori posset, et sorores ejus nonne omnes apud nos sunt (Malth.
Deus mansit occultus: Quia si cognovissent, nunquam XIII,55). Videbant quippe suscitare eum mortuos,
Dominum glorimcrucifixissent(I Cor. n, 8). Requi- et tamen esse morialem. Quis non crederet Deum
situs corpus passioni obtulit, quod pro eleclis as- qucm conspiciebant suscitare morluum ? Sed rursum
smnpserat, et resislentibus noluit demonslrare quod cunt bunc mortaiein conspicerent, despiciebant cre-
erat. Intirmitatem persecutoribus suis prodidit, dere hunc esse Deum immortalem. Per hoc ergo
potentiam vero susemajeslatis et divinitatis occultavit. quod oinnipotensDeuslalemseeorum oculis exbibuit
CAP.L. — Non haberes in me potestatem, ntsi tibi qui posset et divina ostendere et humana pati, errara
eos quasi ebrios fecit. Omnis quippe qui errat nunc
dalaesset desuper (Joan. xix, 11). huc nunc illuc ducilur, nt eomm superbia, qusein-
(In exposit. B. Job, lib. m, n. 28, 29. ) Satante D ' carnationis ejus mysterinm despicere maluit quam
membra sunt omnes qui ei perverse vivendo jun- sequi, et se extolteret contra ejus humanitatem et
gunlur. Membrmn quippe ejus Pilatus exstitil, qui divinitatis ejus potentiam mirarelur intus tucentem.
usque ad mottis extrema venientem in redempiio- Tandem igitur ministri manusque diaboli facii sunt,
nem nostram Dominum non cognovit. Corpus ejus quia in Redemptoris nostri morte grassati sunt. An-
sacerdolum prtncipes exstiterunt, qui Redemptorem tiquus quippe hostis Redemptoris mentem corrum-
mundi a mundo repellere usque ad crucem perse- pere per se tentando non valuit, sed ejus carnera
quendo conati sunt. Membra itlius exstiterunt qui per suos satellites ad triduum permissus exstinxit,
juxta prophetiae vocem dicunt: Mittamus lignum in et dispensationi supernae pietat;s nesciens ex hac
ptmem ejus, et eradamus eum de tena viuentium ipsa permissione servivit. Tribus etenim Redemp-
(Jerem. xi, 19). Lignuni quippe tn panem ejns mit- torem nostrum tentationibus pulsans, cor Dei teme-
tere est configendo ejus corpori stipitem crucis aJlii- rare non valuit; sed cum Judae mentem ad carnis
bere, et vitam iliius de terra yiventium eradicare se ejus mortem excitavit, cumuue ei cohorlem atque a
posse sestimant, quem dum mortalem conspiciunt, poutificibus et Pharisaeis ministros tradiJit, niniirum
iiniri morte suspicantur. Ctnn ergo se pro nostra re- ipse diaboius ad carnem ejus mauus exlendit. Satel-
demptione DominustnembrorumSatanae manibus tra- lites enini ejus et ministri, Sacerdotes et principes,
didit, quid aliud quam ejusdem Satanae manurn in se Pilatus atque mililes illusores fuerunl, quorum vul-
saevire permisit, ut unde hpseexterius occumberet, tum et corda operuit et excsecavit, et ne suum auc-
'1263 APPENDIX AD S. GREGORIIOPERA OMNIA. 12G4
orem cognoscerent malitise nubito velavit. Vuttus A } celiberse prsedicationisexsurgerent, et necdutu post
quippe ministrorum ejus opertus exstiiit, quia mens passionem Domini, sancti Spiritustirma infusione solidati,
persequentium eum quem cnrne teriere potuit Deum Redemptorem stium auctoritale prsodicarent,
nec per niiracula agnovit. Unde per Paulum dicitttr: adhuc conira adversarios sttos quasi in anlris insidia-
Usqne in hodiernumdiem, cum legitur Moyses,velu- banlur. Clausis quippe foribus, quasi in quibusdaui
men est positum super cor eorum (11 Cor. m, 15). abdilis specubus suis catuli rapturi mundvm euba-
Qni rursus ait: Si enim cognovissenl,nunquam Do- bant, ul animarum prsedamposlmodum prnesumeiites
minum glorimcrucifixissenl (I Cor. n, 8 ). diriperent, de quibus tunc certura est quad mtwut
CAP.LIl. — Et inclinalo capite Jesus emisit spiritum impetum etiam sibimetipsis ktendo lermidarenl.
Illis foribus clausis; isti catuli mortem nostrae mortts
(Joan. xix, 30). insidiati quaesierunt, ut culpam inlerficerent, om-
(In exposit. B. Job, lib. iv, num. 31.) Sicut vera nemque in nobis peccati vitam necarcnt. Horum
niors est qua anima a
separatur Deo, ila umbra mor- primo illi esurienti catulo, sed jam valenti, ostensa
lis est qua caro separaturab anima. Medialor autem per linteum genlilitate, quasi nioustrata prasda di-
Dei et hominum solam pro nobis mortem carnis citur : Macla et manduca (Act. x, 13): his calulis ve-
suscepit,. et veram mortem delinquenlium per um- lut adhuc inlirmis, ut in anlris cubare debeant jube-
bram suse mortis delevit. Ad nos quippe venit qui tur, cum eis voce dominica dicilur: Sedeleliicin ei-
in morle spiritus carnisque tenebamur; unam ad nos vilate, quoadusqueinduamini virtuteex atto (Luc.xxiv,
suam mortem detulit, ct duas nostras quas reperit 49). Apostoli enim recte caluli sanclaeEcclesisevocari
soivit. Si enim ipse utramque susciperet, nos a nulla _ possunt, qui in Ecclesia editi adversantem roundum
liberaret, sed unam misericorditer accepit, et utram-1" ore et prsedicatione sua rapuerunt.
que juste damnavit. Simplam suam duplsenostrrecon- CAP.LVI.—AccipiteSpiritum sanctum; quorum remi~
tulit, et duplam nostram moriens subegit. Undeet nou seritis peccata, remiilunlur eis ; et quorum retinue-
immerito uno die in sepulcro et duabus noctibus
iacuit, quia videlicel lucem susc siraplsemortis tene- ritis, relenta sunt (Joan. xx, 25).
bris duplse noslrse mortis adjunxit. Qui ergo solam (ln cxposit. B. Job, lib. xxvn, nutn. 34; homil.
pro nobis mortem carnis accepit, umbram mortis 26, in Evang., n. 4.) Quos snncti Spirilus repletgra-
pertulit, et a Dei oculis culpam quam fecimus abs- tia, prius eos de terrena actione terrificat, et post-
condit. Ut igitur nos a morle carnis et spiritus de- tnoduiii spe ccelestium consolatur, ut tanto post con-
bitores eriperet, mortem carnis Dominus non de- fiteudo de praemiisgaudeant, quanto prius sola sup-
bens solvit. plicia conspiciendo roetuebant. Cum igitur sancli
CAP.LIII. — Oportebat Cliristum resurgere a mortuis apostoli nequaquam contra membra diaboli in vocem
liberse praedicationis assurgere, et necdum per pas-
(Joan. xx, 9). sionem Dominisancti Spiritus infusione solfdati, Re-
(L»b. li, in Ezech., hom. 4, num. 2.) Universum ' demptorem suum auderent auctoritate firma prsedi-
'
boc lempus septem diebtis evolvitur, aeterna vero eare; etpro mentis teneritudine et formidinis infir-
dies octava cst, qjuoeexpleta scptein dierum vicissi- mitate una sabbatoruntclausis ioribus propler metum
tudine sequitur. Per octobarinm quippe numerum' Judaeorumresidenles meluerent exire, veniens Domi-
resurrectio ct gatidfum futura: bealitudinis sigiufica- nus et sians in medio eorum insufflavitet dixit eis :
tur. Hujus octonarii numeri causa est quod post sab-' _ AccipiteSpiritum sanclum. Quorumremiseritis peccata
batutn voluit Dominusa morle resurgere. Dies quippe1^< remittuntur eis; et quorum retinueritis, retenta sunt.
Dominicus, qui terlius est a morte dominica, a con- Ecce conversorum terror vertitur in potestatem, qui»
ditione dierum numeralur octavus, quia septimum1 eum mala sua pccnitendopttniunt, usque ad exercen-
sequitur. Unde et ipsa vera Redemptoris nostri pas- dum judicium asccndunt, ut hoc in Deo posse acci-
sio, et vera resurreclio, figuravitaliquid de suo eo>-- piant quod prius ipsi de Deo metuebant. Judices
pore in diebus passionis suse. Sexta enim feria passiis' qitippe fiunt qui supernum judicium perfectc timue-
est, sabbato quievit in sepulcro, Dominico aulemdie: runt, et aliena peccala dimittere jam incipiunt qui
resurrexit a morte. Prasens enim vita nobis adlioc: priusne suaretinerenturforniidaveruiit. Libetautem
sexta est feria, quia in dotoribus ducilur, et iu an- intueri, fratres charissimi, discipuli Dominiad tanta
gusliis crucialur; sed sabbato quasi in sepulcr»' oiiera humilitatis vocati, ad quantum culmen gloriie
qtticscimus, quia requiem animsc post corpus irive- sint ^erdticli. Ecce non soluin de semelipsis securi
nimus. Domiiiicovero die, videlicet a passione ter- liunt, sed etiam obligationis aliense poleslatem rela-
tio, a condilione, ut diximus, octavo, jam corpore' xaiionis accioiunt; principalum superni judicis sor-
a morlc resurgemus, et in gloria animae etiam cum1 tiuntur, ut vice Dei quibusdam peccata rctineant,
carne gaudebunus. Quod ergo niire Salvator noster* qnibusdam relaxcnt. Sie sic eos a Deo decebai erigi,
in se fecit hoc veraciter in nobis signavit, ut nos et1 qui tantuifi pro Deo consenserant bumiliari. Ecce
dolor iu sexta, et requies in seplima, et gloria exci- qui dislriclum Dci judicium iiieiuunt, aniinamm ju-
piat in octava. oices liunt, tit alios damiicntvel liberent qui semet-
CAP.LIV. — Tulerunt Dominummeum, et nescio ubii ipsos damnari mctuebant.
posuerunt eum (Joan. xx, 2). CAP.LVII. — Veniteet prandete (Joan. xxi, 12).
(In exposit. B. Job, lib. III, num. 22.) Aliquando'
Scriptura sacra totum pro parte consuevit ponere,'. G;(Homil. 24, in Evang., n. 6; 14, n. 5, C; 24, n.
sicul hic ad monumenlum Maria conqueritur, dicens:' timo 25, n. 9, 10.) Resurgens Dominus, apparcns ul-
Tulerunt Dominummeum. Solum quippe dominicum jam convivio cum septem discipulis coinedissa
corpus in monumento jacuerat, et illud solum Maria descnbitur, quia hi qut in illo nunc perlecti sunl
;elerna per illum refectione satianlur. Petrus quippe
qusesilura venerat. Duin ergo quasi totum simul Do- cl Tbomas, Natbanael, filii Zebedaei,et alii ex disci-
niinum sepultum ileplorabat, et non corpus Domini,'
sed Dominumsublaium qusciebat, videlicet ex loto putis ejus duo, cum eo fuisse memorantur. Cur au-
lein cura septem discipulis ultimum convivium cele-
partem signiilcabat. nisi quod eos tanlummodo qui septiformigratia
CAP.LV.— Cumessel sero dieillo una tabbalorum, et[ bral, sancti Spiritus pleni sunt, fuluros secum in seterna
fores estenl clausm, ubi eranl discipuli congregati 1 refeclione denuntiat ? Septem quoque diebus ouiuo
propter metum Judmorum, venit Jesus, et stetit in* hoc tempus evolvitur, el saepe septenario numero
'tnedio eorum (Joan. xx, 19). peifectio designatur. Illi crgo ultimo convivio de
(In exposit. B. Jon, lib. xxx, num. 26.) Post Do- pncsentia veritatis epulantur qui nunc perfectiouis
mini passionem apostoli pro roentis loneritudine ett siu.lii) terrena transcendunt, quos ainor hujus iuiindi
fonuidinis inlirniitate, clausis foribus residebanu non ligat, quibus etsi ulcunque pcr tentamenta ob-
Cura eiiim nequaquam contra raembra diaboli in vo- strepit, ccepta lainen eortun desideria nou retuiiint
 1265 ALULFI EXPOSITIO NOVI TEST. — SUP. EVANG. SEC. JOAN.
De hoe extremo convivio alibi per Joannem dicitur: A J no» est ejus (Ibid.). Ac si aperte dicat: Qui nunc
lieali qui ad coenamnuptiarumagni vocati sunt (Apoc. Deo inhabilanlc non regitur, de divinaeclarilatis spe-
xix, 9). Idcirco enim non ad praudium, sed ad cce- cic postnioduiu non lselatur. Sed nos tamen qui ad
naui vocatos narrai, quia nimirum in fine diei con- liicc quaedicta snnt inlirniainur, necduiii culuien per-
viviuinccena cst. Qui ergo finito prcesentisvitse lent- fectionis altingimus, in via Dei quolidie sancti desi-
pore ad refeclionem supernse conteniplationis ve- derii gressus ponaimis. Consolatur nos Veritas quae
niunt, non ad Agni prandium, sed ad coeuamvocan- per Psalmistam dicit: lmperfeclum meum viderunl
lur. Qusevidelicel ccena hoc ulliino convivio expri- oculi tui (Psal. cxxxvm, 10). Non omuino erit nobis
niiiur, cui septem discipuli adesse memorautur, quia noxia imperfectio noslra, si in Dei itinere constituti,
illos, ut diximus, lunc interna refectio reparat qui et ad transacia non respicimus, et ad ea quse restant
pleni nunc septifornii gratia in amore spiritus anhe- transire feslinamus. Nara quem imperfectorum desi-
lant. Jlanc refectionern bonus Paslor ovibus suis vo- deria indignanler inflainmant Iiunc quandaquc ad
cent suam audicnlibus et se sequentibiis promitlit, perfectioncin Dominusnoster Jesus Christus roborat,
rticens: Per me si quis inlroierit, salvubiiur, et ivgre- qui pro peccaloribus carnem sine peccato assumens,
dielur, et eqredielur, et imscuaineeniel (Jonn. :<, 9 .). de coelisad terras descendit, et pro hutruuo genere,
IngreJieiur quippe ad lidem, egredietur vero a iide quod pro 1'iilpaprimi parentis morti perpetux iiierat
ad speeiem , a creduliiatc ail coineuiplationem ; obuoxiiuu, qui morti niliil debeliat occubuil. Hinc
pascua auteiu inveniet in ;<terna refccliuiie. Ovesi esi quod nos quotidie ad vitam post culpas rcverti-
ergo cjus pascua iuvenient, quia quisquis illumcorde; 111111, qiioniam ad poeuainnostraiu Condilorsine culpa
simplici sequitur, aeternaeviriditatis pabuto nutritur., ft descendil. Ecce jaiu antiquus hostis ea qux de hu-
"
Quaesunt autem islamm ovium pascua, nisi interna! mano genere spolia ceperat amisit, etquos jure tene-
sempiterna: vit,c paradisi gaudia ? Pascua nainque> bat ttiorlales perdidit, quoniam euin in quo jus noa
electorum simt vnltus pncsens Dei, qui dum sine de- habuil morte appelereimmortaleui pncsuinpsit. Quo-
fectu conspicitur, sine (ine inens cibo satiatur. Ini lidie peccatores ad vitam revertuntur, et posl per-
istis pascuis de aeiernitalis satietate laelatisunt qui- petratas culpas ad innocentiam per poenilentia:renic-
que jam taqueos voluptuossateinporalitatisevaserunt. (liuui convertunttir. Adest testis divinx inisericordk:
Ibi hymnidici angelorum chori, ibi societas superuo- Maria Magdalene, de qua Pharis:cus dum pielalis
rum civium, ibi dulcis solemnitas a peregrinattonis; fonteni veltet obstruere, dicebat: Hic si essetpropheta,
hujus tristi labore redeuntium, ibi providi prophela- sciret utique qum el qualis est mulier qumtangit eum,
rum cbori, ibi judex apostolorum numerus, ibi iunu- quia peccalrix est (Luc. vn, 39). Sed lavit lacrymis
iiierabilium martyrurn. victor exercitus, lanto illic niactilas cotdis et corporis, ct Redeinptoris sui vesti-
liclior, quanlo hic durius afllictus , ibi confessorum, gia tersit quae ilinera sua prava dereliquil. Sedebat
conslanlia procmiisui perceplione consolata, ibi iide- ad pedes Jesu verbumque de ore illius audiebat, vi-
les viri, quos a virililalis suaerobore voluplas sseculii venti adlnrserai, mortuum qu;t rebat, viveniem repe-
non potuit emollire; ibi sanctae mulieres quac cum! rit qiiem niorluum quaesivit. Tantumque apud eum
s.cculo et sexum vicerunt, ibi pueri qui hic aiiuosi loeum gratiae iuvenit, ut illum viventem ipsis quoque
suos moribus transcenderunt, ibi senes quos bic et; apostolis, ejus videlicet nunliis, ipsa nuntiaret. Qniii
xtas debiles reddidit, et vir-tus operis non reliquit. itaque, fratres, quid in hac re debemus aspicere, nisi
Qua:ramusergo, fratres, hsec pascua, in quibus ctnni iininensam misericordiam Conditoris nostri ? Qui
tantorum civium solemnitate gaudeamus, ipsa nosi > Q nobis, velut iu signo, exemplum poenilentiscposuit
1.1'iantiutnfestivitas invitct. Ecce in coelestibus ele- eos quos per pocnitentiam vivere post lapstun fecit.
cloruut civium Iselitia agitur, de se vicissim omues; Per|ieudo elenim Petrum, considero latronem, aspi-
in suo conventu gratulanlur, et tamen nos ab amore, cio Zacbaetim, inlueor Mariam, et nihil iu bis aliud.
lelernilalis lepidi, nullo desiderio ardemus, inlercssc. video nisi ante oculos nostros posita spei el pceniten-
laiita: solemuitaii non quacrimus, privamur gaudiis , tia: excmpla. Fortasse enim in fide lapsus esl aliquis;
et keti suiniis. Accendamusigitur anintum, fratres ;| aspiciat Petrum qui amare flevit quod limide uega-
recalescat fides in id quod credidit; inardescant adi verat (Matth. xxvi). Alius contra proximum suuni
supenia desideria nostra ; et sic amare jam ire est. in malitia crudelilatis exarsit; aspiciat latronem, qui
Ab iiiternaesolemnilalis gaudio niilla nos adversitas; ipso ntoriis articulo ad vitaeprajrnia pcenitondo per-
revocet, nulla nos prosperiias blandiens seducat. vcnit (Luc. xxin). Alitts avaritiae aestibus anhelaiis"
Tolo ergo desiderio ad supernam patriam aniinus an- aliena diripuit; aspiciat Zachaeum,qui si quid alicui
belel; nibil in hoc mundo appetat quod constatquia L abslulit quadiiiplum reddidit (Luc. xix).AIius libidi-
cilius relinquat; ut si cceleslisPastoris veraciter oves; nis igne succensus, carnis mundiiiamperdidil:aspiciai:
sumus, quouiam in vitaedelectatione non ligimur, Mariam qnx in se ainorem carnis igne divini ainoris
asternis pascuis in pervenlione satiemur. Ha:c ergo,\ excoxit (Luc. vn). Ecce omnipolens Deus ubique
fratrcs, iiobiscumagamus, septiformis sancti Spiritusi nostris oculis quos imilari debeamus objicit, ubiqua
gralia repleri desideremus, quid nos in futiirum se- exempla suae misericordiai opponit. Mala crgo jaia
qui possit ex prawenli perpendantus. Pensemus sii displiceantvel experta. Libenter obliviscilur Deus,
sancto Spirilu pleni sumus, et sic noscinius si adI - quod nocentes fuiinus; paratusest nostram posniien-
iclernx pascua refectionis, si ad illud ullimum con- D tiam deputare nobis ad innocentiam. Inquinati igitur
vivium pervenirc valeamus. Quisquis enim ille est post aquas salulis, renascaraur ex Iacrymis. Ilaque
queiu nunc Spiritus iste non reparat, profeclo ab illa juxla primi pastoris vocem : Sicut geniti infanles, lac
a-terni convivii refectione jejunat. Meminissedebe- concupiscite(I Petr. n, 1), redite parvuli iilii ad si-
inus qtiid de eodeni Spiritu dical Paulus apostolus : iiiiin nostr.c inatris xlernse sapientise, sugile larga
Si quit Spiritum Chrisli non kabet, hicnonesl ejus ubera pietalis Dei; et si transacta plangilis, immine.it-
(Rom. vm, 9). Quasi quidam tiltilus divinae posses- lia viteiis. Redemptor enim noster momentaneos
sionis est iste Spiritus araoris. Nunquidnaiu Spirituni flctus noslros seterno consolabitur gaudio.
Christi babet is cujus nieiitem odia tlissipant, elatio CAP.LVIII. — Simon Joannis, amas me (Joan.
inilat, ira ad
usque divisionemmenlis ava-
ritia cruciat, luxuria enervat ? Pensareexasperal,
debemus quis
xxi, 15)?
sit Cliristi Spiritus; profecto ille qui facit amicos et (Regul. pastor. part. i, cap. 5; bomil. 20, in
initnicos diligi, terrena despici, pro coelestibussestua- Evang. n. 5, 0.) Suntnonnulli qui eximia virtulum
ri, carnem propler vitia conteri, inentcni a concu- dona percipitint, et pro excrcitatione cacterorum ina-
piscentiis frenari. Si ergo volumus coguoscere pos- gtiis muneribus exaltanlur , qui studio castitalis
sessioncs Dei, personam perpendainus possessoris muiidi, abslinenlix robore validi, doctrinae dapibus
isostri. Ecce enim quod diximus voce veridica Pau- referti, patientia; longaniiuitate humiles, auctoritate
lus cianiat; Si quis Spiritum Qhrisli non liabet, hic fortiludinis erecti, pietatis gratia benigni, juslitiae se-
veritale districli sunt. Qui uimirtun culmen regimi-
t2r}7 APPENDIXAD S. GREGORIIOPERA OMNIA. 126S
tiis si vocati suscipere renuunt, ipsa sibi plernmque A tionis. Amaritudo quidem in poculo displicet, sed
dona adiiiiunl quse non pro se tantummodo, sd restituenda per amaritudinem salus placel.Videamus
etiam pro aliis acceperunt. Cum sua et non aiiorum Paulum qtioinodo amet quod refugit, quoinodo rc-
Incra cogitant, ipsi se quae parata appetunt habere fugial qtiod amat, ail e;iim : Desideriumliabens dit-
fconisprivant. Hinc namque Veritas ad discipulosdi- solvi, et lucrum cum Christoesse : et milii vivereChrislus esl,
cit: Non polett civitasabscondisupermoniemposita : et mori (Philip. n, 23). Et tamen dicit : <2;<i
heque accenduntlitcernam , et ponunt eam sub moilio, sumus in hoc habilacnlo, ingemiscimusgravati, eo
tea tuper candelabrum, ut luceatomnibis qui in domo quod nolumus exspoliari, sed supervesliri, ut absor-
tnnt (Matth. v, 15). Hinc Petro ait: Simon Joannis, beatur quod morlale esl a vita (II Cor. v, 4). Ecce
tmasmel Qui cum se eum amare protinus respon- et mori desiderat, et tanien exspoliari carne fornii-
disset, audivit: Si diligis me, patce oces meas. Si dat. Cur hoc? Quia ctsi victoria in perpetuum laetili-
ergo dilectionis est teslimonium cura passionis. quis- cat, ipsavincat nihiloininus ad prsesenspceua torbat. Et
quis virtulibus pollens gregem Dei renuit pascere, quamvis amor subsequenlis muneris, langil
Pastorem summum convincitur non amare. Bealo tamen non sine moerore ani<mimpulsus doloris. Si-
ergo Petro primo pastori Dominus nosler bonus Pa- cut enim vir fortis cum vicino jam belli cerlamine
stor, ante passionem suam dans claves regni coele- ariiiis accingitur, palpital, et feslinat, et Iremit, el
siis, ait: Quodcunqueligaverissuper terram, eril liga- saevit, quasi pavere pcr pallorem ccrnititr, sed per
%umet in caelis; et quodcunquesolveris super terram, iram vehementer urgetur; ita vir sanclus cum pro-
trit sotutumel in cmlis (Matth. xvi, 19). Post rcsur- pinquare passioni se conspicit, et nalurae sure inlir-
reclionem vero suam, eamdetn ligandi et solvcndi »B mitaie concutitur, et spei suae soliditale roboratur ;
* et de vicina inorte trepidal, et lamen qtiod nioriendo
potestatem communiter discipttlis cum beato Pelro verius vivat cxsultat. AJ regnum quippe non potesl,
commisit, dicens : Quorumremiserilis peccata, remit-
tunlur eit: et quorumrelinuerilis, retenta sunl (Joan. nisi interposita morte transire, et idcirco confitendo
xx, 23). Horuiii profeclo nunc in Ecclesia episcopi, quasi ambigit, et quasi ambigcndo coniiJii, el gau-
et caeleri pastores locum lenent; solvendi et ligandi dens metuit, et metuens gatidet, quia scit quod ad
suscipiunt auctoritalem qui gradutu reginiinls sor- bravium quieiis non perveniat, nisi hoc quod inler-
tiuntur. Grandis honor, sed grave ponrfus istius est jacet cnin labore transcendat. Sic nos cuut morbos
honoris. Durum quippe est ut qui nescit tenere mo- a corpore repellere cupimus, tristes quidem, ut su-
deraraina vilassuae,judex vitseiiatalienae.Etplerum- pra diximus, amarum purgalionis poculum sumimus,
que contingit utbic judicii locum terieat cui ad lorttm cerli vero de subsequenti saliite gaudemus. Quia
Vilaminime concordat* ac ssepeagiiur ut vel dam- enim pervenire corpus aliter ad salutem non valet,
net immeritos, vel atios ipse ligalus solvat; saepe in polu libet etiam qnod laedet. Cumque aniaritttJini
erga qiioslibel odio vel gratia movelur, et in illis inesse vitam animns con^picit,moerore turbatus 1*1—
solvendis ac ligandis sub.litis suse voluniatis motus, larescit. Bene ergo Dominus beato Petro praedica-
non antem causarum merita seqnitur; unde fit nt tori suo fortissimo post rcsitrreciionem suam de
ipsa ligandi et solvendi potestate se privet, qui hanc futuramanus
ejus passione praedixil: Cum senueris,extend,s
pro sua voluntate, et non pro subjectorum moribus tuas, et alius te cinget, el ducel quo non vis;
exercet. Sub magno igitnr moderamine pasiores; quoniam etsi ut bomo ad vim persecutionis et nior-
Ecclesiaevel solvere sludeant, vel Vgare; sed utrum, lis trepidavit, per spei tamen certiiudinem ad prae-
juste an injnste obliget pastor, pastoris tamen sen- r( minm remunerationis exsultat, quoniam erat vis in-
tentia gregi timenda est; ne is qui subest, et cum, lerior arooris quae dolorem vinceret carnis. Nos igi-
injusie forsitan ligatur, ipsam obligationis susc sen- tur, fratres charissimi, Redemptoremnostrum pvono-
lenliam ex alia culpa merealur. Paslor ergo vel ab- bi^ passum et mortuuin vere resurrexisse scientes, et
solvere indiscrete timeat, vel ligare. Is autem quii nos quoque in futuro resurrecturos, et ei de noslris
sub manu pasioris est, ligari limeat vel injiiste, nec. acltbus ralionem reddituros ccrlissime credenles,
pastoris sui judicium lemere reprehendat, ne etsi in- beatum Petrum imilantes, in quanlunt possumu-,
juste ligatus estt ex ipsa temerariae reprehensiouis5 adversitales et hujus mundi persecuiiones pro viias
superbia culpa quoenon erat fiat. perennis gloria patienler et gaudenter sustineamus.
CAP.LIX. — Cum senueris, exlendes minus tuas, et Despiciatnns cuncia praesentia, nulla elenint sunt in
alius te citiget (Joan. xxi, 18). hoc mundo qua: transire possnnt. Turpc sit diligere
quod conslat ciiius perire. Non nos lerrenarum re-
(tn exposit. B. Job, lib. xxxi, nuin. 69; homil. 5,, ruin amor superel, non superbia inflet, non ira di-
in Evang., n. 3; in exposit. B. Job, lib. xxxi,, laniet, non luxuria poltuat, non invidia consuinat.
n. 70; hohiil., 3, in Evang., n. 4; homil. 26, inl Amore nostro, fraires charissimi, Redemplor nosler
Eyang., n. 10, ordine scpe inverso.) Fortis quisque e occubnil, et nos amore ejus discamusvincere nosinel-
prsedicalor cum certameu passiouis sibi propinquaree ipsos. QuoJ si perfecte agimu?, nnn solum immi-
considerat, de exercitio virtutis exsuliat; nec lerrc- nenle.s poenas evadimns, verum etiam cum beaio
tur pugriaepericulo, quia vicloriaelaelatur triumpho.. Pelro et cseterismarlyribus communi ploria remu-
Sed si praedicatorforlis gloriam passionisappetit, sii iteramur. INaitiquamvis occasio desit perseculionis
discrimeri mortis subire pro Doraino Isetusquserit,, D habel tamen pax noslra martyrium suum, quia etsi
quid est quod ipsi fortissimo prsedicalori, qui ex ro-i- carnis eolla ferro non subdimus, spiritali taincn
buslo conle virtulem traxit in nomine, Petro Veritas s gladio carnaiia desideria in niente trucidamus. Vi-
dicil : Cumsenueris, exlendesmanus tuas, et alius lee lam igitur veslram, fratres, moresque coinponite :
cingei, et "ducelquo non vis? Quomodode passionc e is qui mitis resurrexit ex niorte, quam distriilus in
gaudet qui cincius ab alio ire quo ducilur non volel? ? judicio veniet prcendete. Certe in die ti emendi exa^
Scd si peiisarhus qualiter aniinus at^propinquante e minis sui cum angelis, cuin archangelis, cum Tliro-
passione e_triiortis rtietu quatitur, et tamcn de ven- nis et dominalionibus, cum principatibus el potesla-
liiro regni praemio lsetaiur, intelligiitms quomodo o tibus appareliit, ccelisac lerris ardenlibus, cunctis
gloriosi certaroinis subire periculum volens nolit;; videlicet elementisin sui obsequii lerrore coinntolis.
quia et in mofte ronsiderat quod tolerans paveat, ett Hunc ergo tanli pavoris judicem ante oculos ponite,
in ftuctu morlis as^icit quod appetens quacrai. Ne- :- hunc veuiuruui liniete, ut Iiunc cum venerit, non
que enim si plenissime Petrus nollet, pro Christo o timi li scd securi videalis. Timendus est enim ne li-
pati potuisset, sed martyrium, quod per infirmitaieui n roeaiur; lerror ejus nos ad usum bonse operatiouis
carnis noluit, per virtulem spiritin amavii. Qui dum n exerceal, metus illius vitain nostram a pravitate
per c.irnem ;d poenas trepidat, per spiritum ad glo-i- compescat. Mibi, fraires, credite, quia tanto lunc
riam exsultat; actumque est ut crucialum marlyrii ii erimus securi dc ejus senienlia, quanto nunc esse
nolendo yoluisset, sicut nos quoque cum gaudiuin n satagimus siispecti de culpa. Si autem lanta cura
Oujerimussalulis, araaruni poculum suiuirous purga-- pertiinescitur judiciuui cujuslibet potentis qui futui
 12G0 ALULFI EXPOSITIONOVI TEST. — SUP. ACTA APOSTOLORUM. 1270
rus est post hominemyermis, post vermem abjectis- A lemnitas praesens et temporalis. Idcirco nanc annue
siiuus pulvis, qua intentione cogitandum est, qua agimus, ut ad illam qusenon est annua, sed coniinua,
formidine providendum tanlae judicium majestalis ? perducamur. Cum haec statuto tempore geritur, ad
Bbc ergo, fratres charisimi, tota intentione perti- illius desideriura metnoria noslra refricatur. Fre-
niescite, hoc apud vos Sollicitaniente cogitate. Ecce qiienlalione ergo gaudii temporalis ad seterna gaudia
sofemriiadominicseresufrectionis annue agimus, sed niens iucalescat et ferveat, ut ex verilate laeliihv
ita vivendumest nobis, ut ad seteriia pervenire festa perlruatur in patria qtiod de uinbra gaudii medilatiir
mereamur. Transeunt enim citncta quse temporalitef iri via, praestanle Doniinoet Redemptore nostro Jesu
celebrantur festiva. Curate, qui his solemnitatibus Chrislo : qui resurgens ex morluis, jam non mori-
interesiis, ne ab selerna solemnitateseparemini.Quid tur, mors illi ullra non dominabitur, qtti cura Deo
prodest interesse festis hominum, si contingat deesse Patre, et Spiritu sancto in Trinitate perlecta vivit et
festis angelorum? Umbra futursesolemnitatis est so- regnat Deus per infinita sseculorumssecula. Auien. -

mm%&.
^ax^
INQUA EXPLANANTURACTA APOSTOLORtJii, EPlSTOLM R. PAULi, EPISTOLAS
CATHOLICA!, Et APOCALYPSIS.

LIBER. QUINTUS.
IZycpositib supif Acia Avosiblorvim.
CAPUTPRIHUM.— Piimum quidetn sermpneih feci B niam isqui fecerat.ofnnia, nimirUrnsuper omnia sua
de omnibus, o TheopMle,qum ca)pitJesus facereet virtute ferebatur. Illo elenim revertebatur ubi erat,
docere utque i/i dietn, qua prmcipiensAjfoitolisver et iinlc redibat ubi remanebat, quia cum per liiima-
Spiritum sanclum quos degit, assumptus est; quibus nilatem ascendetet in ccelum, per divinitatem suam
et prmbuit seipsum vivitmpos\. passionem suam in el terram pariter conlincbat et coeliim. Sicut autein
tnultis argumenlis, per q)\etquadraginta apparens Josepli.a fratribus vendilus (Genes. xxxyn), vendilio-
eis, et loquens de regno Dei, elc. (Act. i, 1). riem Redeiiipioris noslr! figuravii, sic Enoch traus-
Homil. 26, in Evang., maxiirie nnm. 7, et homil. latus, et ad coelum iereum Elias sublevatus, asceu-
sioneitt dofninicam uterqne designavit. Ascensionis
J9, in princ. et n. 5; 6.) ReSurrectlo Domini nostri ergo SUseDf/miritlsprsenuntios et testes babriit, unuin
Jesu Christi, dobitantibus discipulisjpcr multa argu- ante
menta monstrata CSt,quas dum nos legentes agnosci- Legem, alitini Sub Lege, rit quandoqileiveniret
WUs,qtiid alitrd quiiri de iltorum dubitaiione solida- ipse qui vefaciter posset penetrafe : dnde et ordo
iridr?Qtfod eriim restfrreclioriem dominicam tarde ipse in eofum quoque in coelos sublevatione per
increiflenta distinguitur. Narii Efioch et pgr
credidenint, non lairi illorum infirmitas, qaam qi/seilam coiium geniius, fet per coitilm generanS trarislatris,
hostra, ut ita dicam; iulura ftrmitas fuit. Plus no- Elias Vero per cdilurn geflitus, sed non pef coitum
bis Thomse infidelitas ad fidem quam fidcs creden- ad coSltimstibvectus esse niemoratur, ut
(idhi discipulorum profuit, quia dum ille ad iidem gencrans,
redticitur, tnens ilostra, omrii dubitatione veniret postniodum qui neque pcr coitum generans,
palptmdo coilum generatus, nec translalus, nec sub-
Discipnlumquippe Do- neque per
pTJStpOsita,in fide solidatnr.snam
niinus post resurrectionem dubitare permisit, ,C vectus, coelumaethereum sua virtute penetraret. Qui
hCc tamen in dubitalione deseruit, ut dum iri Ma- nobis in se credentibuSj quia carnis suaequoque mun.
diliam largiretur, et sub eo per incrementa tempo-
gislro Stto vulnera palparet carhis, in nobis vttlnera rum virtus caslitalis excresceret a.
sanaret inlidelftatis, et dum dubilando vulnerum ci-
catrices tangerel, de nostro pectore dnbicttitis vut- CAP.II. — Cumque intiierentiir itt tmlnm euntem il-
huS amptttarel. Ad irisinttandarnquoqtie veritatem fam,-ecce duo viri aititetunt juxla illos in vestibus
dominicse resurrectiOnis notandum nobis estv qnid albis (Act. m, 10).
Lucas Sufvjungaidicens : Et cohvescensprmcepileis, (Homil. 29, in Evang., n. 9,10, 11.) Qusefendntn
AbJerosotymis ne ditcederent. Et post pauca : Vi- nobis est quidnam sit quod iiato Doiiiino apparue-
dentibus itlis etevatus est, et nubes svscepit eum ab i-nnt arigeli, et tariieri rie-nlegutitor in albis vestibus
dculis eorum. Notate TCrba.signatte mysteria. Con- apparuisse, ascenderite antern DominO,miSsi angeli
vescens efevatus fest;ebmetfit ei ssceridit', ul videli- in albis tegunlur vestibus apparuisse. In albis quippe
cet per afle Itfm comestroiiis vefitas patescefet car- vestibus gandium et soletnnilas menlis ostenditur.
bis. In Yeteri autem TeStamento (IV Reg. 2) cogno- Qmd est ergo quod nato Domino, non in albis vesti-
vimusqnOd Elias ift crjelnmaeretrin, quott lerrae est bns, ascendente autem Domino in albis vestibus
proximum, sit raplus et siihlevatus, tit in secretam angeli apparent, nisi quod magna tiinc soteinnitas
quauidam lerrae regionem repente ducerelur, iibi in arrgelisfacta esi, cum cceluutDeus homo penelravit ?
inagna jam carnis et spiritns qitiete viveret, quoiis- Quia na-cenie Dominovidebalur divinitas humiliata,
que ad finem mundi redeat( et niortis debitum sol- ascendenie vcro Dominoest humanitas exaitata. Al-
vat: ille enim mortem distutit, non evasit. Redein- fcseeienim vestes exaltationi magis congruunt quam
pior autem noster, quia non dislulii, superavil, eam- D ; hnmiliationi. In as-timptione ergo ejus, angeli in al-
que resurgendo consumpsii, et resurrectionis Suae bis vestibus videri debueruut, quia qui in nalivilate
gtoriam ascendendo declaravil. Nolanduui quoqite sua apparuit Deus humilis, in ascensioite sua osten-
est quod Elias in curru legitur asrendisse, ut vide- sus est homo sublimis. Sed hoc nubis magnopere,
licet aperte demoristraretur, quia homo purus adjtt- fralres, in ascensione Domini pensanJum est, quia
torio indigebal alieno. Per angelos quippe illa facta deletuin esl chirographum damnationis nostrse, mu-
et ostensa sunt adjumenta, quia neque ad ccelum tata est sententia corruptionis nostrae. llla cnim na-
quidem aereuro per se ascendere poterat quein na- » Mutilus est hic locus. Qusedesunt supple ex
turae suse inlirroitas gravabat. Redeinptor autem no-
ster iion curru, non angelis sublevalus legilur, quo- hoitiilia assignata.
 1271 APPENDIXAD S. CREGORIl OPERA OMNIA. 1272
inra cui dictum est: Terra es, el in terramibis (Ge- A ne enim sua nos Ieniter tangit, sed inopiam nostram
net. m, 19), cum Dominoascendente in ccelumivit; iromaniter concutit.
pro hac ipsa nainque carnis nostrae sublevalione, CAP.VI. — El reptevit lotam domum, ubi erant
per llguram beatus Job Dominumavem vocat. Quia sedenles (Acl. n, 1).
eniin ascensionis ejus roysleriumJudxam non intel-
ligere conspexit, de inlidelitate ejus sententiam pro- tura (Inexposit. B. Job, lib. xxxv, num. 17.) In Scrip-
tulit, dicens: Semilamignoravitavit (Job. xxvni, 7); versitas sacra per septenarium nuinerum aliquando uni-
avis enim recte appellatus est Dominus, qttia corpus prsesentis hujus lemporis quod septem die-
carneum adselherajlibravit.Cujus avissemitam igno- bus agilur, per octonarium vero numerum vila per-
ravit, quisquis eum ad coelum ascendisse non cre- rectione petua designatur, quam sua nobis Domiuus resur-
didit. Dominum ergo nostrum, fratres charissimi, patefecit, cmn Dominicoscilicel die surrexit.
ad coelosascendisse, el credimus, et quid intuentibus Propter hunc ergo septenariumnuinerum lemporalia,
in ccelumeuntein illum duo angeii assislenlcs juxta octonarium vero seterna signanlem, supcr ccntum
iilos in vestibus albis dixerint, audivimus. Viri, in- viginti fideies in coenaculoresidenles Spiritus sanc-
quiunt, Galilmi,quid statis aspicienlestn coslum'!Ilic tus etlusus est. etPer septemquippe et octo quindecim
iesus qui ustumptus est a vobisiu catluin, sic veniei componuntur, si ab uuo usque ad quindeciin nu-
quemadmodumvidistis eum ettntem in coslum.Unde merando paulalim pe,Tincreineiila eonsui^iimis, us-
oportet ut illuc sequamur corde, ubi euro ascendisse mus. que ad centesimum et vicesimtimminieruni perveni-
credimus corpore. Desideria terrena tugiamus, nihil Quia sciticet effusionesaueti Spiritus didiceruut
nos jam delectet in iniimis qui Palrem habemus in ut et temporalia tolerando transirent, et seterna in-
coelis. Et hoc nobis esl magnopere perpendenduin, £ hianler appeterent.
qula is qui placidus ascendil, terribilis redibit; ct CAP.VII. — Et apparuerunt illis dispertitm lingum,
quidquid nobis cum mansuetudine prsecipit, hoc a tanquamignis: seditque supra singuloseorum (Act.
nohis cum districlione exiget. Nemo igilur indulta ii, 3).
pcenilentise tempora parvipendat, nemo curam sui exposit. B. Job, iib. xxvm, niini. 2.) Sciendum
cum valel agere negligat, quia Redemptor nosler est(In aut per semetipsum Doininus loquitur,
(anto lunc in judicio districtior veniet, quanto nobis aut quoniam per crealuraro angelicam ejus ad nos verba for-
antc judicium magnam prirogavit palientiam. H;cc mantur ; sed cum per semetipsum loquilur, sola no-
itaque vobiscum, fratres, agite, hsecin mente sedula bis vis internsc aspirationis aperitur. Cum per seroet-
cogitatione versate, quod Dominuracredimus ad cort- ipsum loquitur, de verbo ejus sine verbis ac syllabis
Iiiin ascendisse. Et si adhuc hic tenemur iniirmi- cor docetur, quia virtusejus in inlima quadain su-
tate corporis, sequamur tamen eum passibus amo- blevalione cognoscitur, ad quem mens pleiia suspen-
ris. ditur, vacua gravatur; pondus enim quoddam est,
CAP.IU. — Possedit agrum de mercede iniquitatis quod omnem animam quam replet levet. Luinen in-
(Act. i, 18). corporeum est quod et interiora repleat, et repleta
exterius circumscribat; sine slrepilu serrao est qui
(In exposit. B. Job, lib. ix, num. 58.) De Juda et audilura
Iraditore per bealum Petrum apostolum dicilur : enira de adventu aperil et habere sonitura nescit. Quod
Hic potseditagrum de mercedeimquitatis. Nequaquain tus est sancti Spirilus scriptum est: Fac-
eiiiin prelio sanguinis agruni iiguli possidere Judas ritus repenlede el cmlosonus tanquam advenientisspi-
poiuit, qui, relatis triginla argenteis, traditionis cri- p^ sedentes: vehemenlis, reptevit totam domum, ubi eranl
iuen criminpsiore in se protiuus morte raulclavit. et apparuerunl illis ditpertitm lingumtan-
Sed possedit dictura est possidere fecit. quam ignis, sedilquesupra singuloseorum ; per ignera
Dominus apparuit, sed per seroeiipsum lo-
CAP.IV. — Ef ceciditsors super Matthiam, et adnu- quidera cutionem interius lecit. Ei neque ignis Deus, ueque
meratus est cum undecim apostolis (Act. i, 26). ille sonitus fuit, sed per hoc quod exterius exbibuit
(In exposit. B. Job, lib. xxxu, num. 27.) Omne expressit hoc quod inlerius gessit. Quia enim disci-
peccatum undenarinm est, quia dura perversa agit pulos et zelo succensos et verbo erudilos intus red-
Decalogum transil. Et quia in cilicio peccatum plan- didit, foris linguas igneas ostendit. In siguificatione
gittir, hiuc est quod in tabernaculo vela cilicina un- igilur adinota sunt elementa, ut ignein et sonituin
decim iiunt. Hinc per undeciinura psalroum dicitur : sentirent corpora, igne vero invisibili et voce siue
Salvum me fac , Domine, quoniam defectt sanctus sonitu docerentur corda. Foris ergo luit ignis qui ap-
(Psalm. xi, 1). Hinc Petrus in undenario numero re- paruil, sed inlus qui scienliam dedit. Et cum reginse
nianere apostolos metuens, Matthiam duodeciraum, Candaciseunuchus currui prsesidensiter carperet, et
sorle missa, requisivit. Nisi enim signari culpam per Isaiam in manibus, non intetligcns haberet, in corde
undenarium cerneret, implere numerura aposloloruro nimirum Philippo Spiritus dixeral: Adjungc te ad
tam festine duodenario non curaret. currum (Acl. vin, 23). Et cumadevocandum Petrura
CAP.V. — Factus est repente de ccelosonus tanquam timenles Dominuin miliies Cornelius dimisisset, in
adveuientisspiritus vehemenlis(Acl. u, 2). mente procul dubio a Spirilu Petrus audivit: Ecce
viri tres qumrunt te. Surge itaque, et descende,et vade
B.
(In exposit. Job, lib. v, num. 65.) Spiritus sanc- cum eis (Act. x, 19). Spirilum enim Dei quasi qua:-
tus a Patre procedens, et de eo quod est Filii acci- _ dam nobis verba dicere est occutla vi ea quaeagenda
piens, nostrae tenuiler notitiaeinlirinitatis infunditur. " sunt inliroare, el cor hominis ignarum non adbibito
Qui lamen super aposloios veniens, per exteriorem et tarditale sermonis perilum repenlc dc
sonum tanquam per vehementem spirilum demons- slrepitu absconditis reddere.
tratur, cum dicitur: Dum compleren turdies Penlecosles,
erant omnet ditcipuli pariler in eodem loco, el faclus CAP.VIII. — Et repleti sunt omnes Spiritu sancto, et
est repente de coslosonus lanquam advenientisspiritui cmperuntloquivariis linguis, prout Spirilus sunclus
vehemenlit. Sanctus enim Spirilus curo se nolitiae dabat eloquiillis (Act. u, 4).
humanaeinfirmitalis insinuat, et sonilu vehementis (Hotnil. 30, in Evang., n. 4, 5, 6 ; homil. 26, in
spiritus, et voce lenis aurse exprimitur, sicut in libro Evang. n. 3.) Audistis,fratrcs, quia Spirilussauclus
beati Job legitur : El vocem quasi lenis aurm audivi super discipulos in igueis linguis apparuit, omnium-
(Job. IV, 16). Quid eniin per vocem aurae nisi co- que linguarum scientiam dedit, quid sciiicel lioc ini-
guiiio sancli Spiritus designalur ? Sanclus ilaque raculo designans nisi quod sancta Ecclesia eodem
Spiritus veniens lenis est ei vehemens : lenis, quia Spirilu repleta, onmium genliura erat voce locutura.
nolitiam snam, qualenus cognosci utcunque valeat, Qui vero contra Deum turrim scdiiicareconati sunt,
nostris sensibus temperat; vehcmens, quia quanlum- comniuiiioneiu uuitis iinguaeperdiderunt. In his au-
libet banc lemperel, advenlu lamen suo itiiirmilatis tein qui Deum humililer metuebaul liuguse ontnes
noslrae cxcitatem illutuinando pcrturbat. IUustraiio-. unitvCsu,n(, llic ergo bumililas tueruit virtutein, ili
 1273 ALULFl EXPOSITIO NOVI TEST. — SUP. ACTA APOSTOLORUM, 1274
lic superbia confusionem. Sed quserenduni nobis est A aut quse simplicitas sine rectitudine ? Q vja ergo et
eur Spiritus sanctus Patri et Filio coseternus, in igne rectitudinem docet iste Spirilus et simplicitatem, et
apparuit, cur in igne simul et linguis, cur aliquando in igne monstrari debuit et in columba, quatcuus
in columba, aliquando vero in igne monstratur, cur omne cor quod ejus gralia tangitur, et mansueludinis
super unigenitum Filium apparuit in columbaespecie, lenilate tranquillum et zelo juslitise fiat accensum.
et super discipulos in igne, ita ut neque super Do- Ad extremum vero quaerendum est cur in ipso Re-
minum veniret in igne, neque super discipulos demptore nostro Mediatore Dei et hoininum, per
monstraretur in columba ? Per quatuor itaque baec columbam apparuit, in discipulis vero per ignem?
quaeproposuimus solvendo redeamus. Patri nanique Certe unigenilus Filius judex est generis humani;
et Filio coaeternusSpiritus in igne monstratur, quia sed quis ejus jusiitiam ferret, si, priusquam nos per
incorporeus et ineltabilis atque ittvisibilis ignis est mansueludinera colligeret, culpas nostrasper zelum
Deus, quoniam attestante Paulo : Veus nosler ignis reclitudinis examinare voluisset? Homo ergo pro
contumensest (Rebr. xu, 29). Deus quippe ignis di- horainibus iactus, mitem se hoininibus prsebuit. No-
cilur, quia per hunc peccatorum rubigo consuniilur. luit peccatores ferire, sed corrigere; prius voluit
De hoc igne Veritas dicit: Ignem veni mittere in ter- mansuete corrigere , ul haberet quos poslmodum in
ram, et quid volo nisi ul ardeat (Luc. xu, 49) ? Terra judicio solveret. lu columba ergo super eum apparere
enim vocata sunl corda lerrena, qttc dura semper Spirilus debuil, qui nou veniebat ut peccata jaut
infimas iu se cogitationes congerunt, a malignis per zelum percuterel, sed adhuc per mansuetudinem
spiritibus conculcantur. Sed ignein Dominus in ter- toleraret. At conlra super discipulos in igue debuit
ram iniltit, cum afiiatu sancti Spiritus corda carna- Spirilus sanctus deuionstrari, ut hi qui eranl simpli-
lium inflammat.Terra itaque aecenditur, cum corcar- B citer homines, et ideo peccatores, eos coutra semet-
nale, in suis pravis voluptatibus frigidum, relinquit ipsos spirituatis fervor accenderet, et peccata quaa
concupisceniias praescntis s;cculi, et ardet per amo- Deus per manstietudineni parceret ipsi in se per poe-
rem Dei. Bene ergo in igne apparuit Spiritus, qui ab nileiitiam punirent. Nec ipsi quippe poterant esse
oinni corde quod replet torporem frigoris excutit, et sine peccato, qui coclesti adhaerebant magisterio,
hoc in desiderio su;c seternitatis accendit. In igneis Joanne altestante, qui ait : Si dixerimus, quia pecca-
autem linguis monslratus est, quia idero Spiritus co- catumnon habemus, nosipsos seducimus, et verilas in
a-ternus est Filio, et habet cognalionem maximam nobis non esl (I Joan. i, 8). In igne ergo venit in bo-
lingua cum Yerbo. Verbum quippe Patris est Filius ; mines, in columba vero apparuit in Domino, quia
et quia una est Spirilus et Verbi substantia, idem peccaia nostra, qiisc pie Dominus per mansueiudi-
Spiritus monslrari debuit in lingua. Vel certe, quia nein toleral, nos per zeluin rectitudinis deberaus
per linguam procedit verbum, in linguisapparuit Spi- caute conspicere, et ardore semper pcenitentiaecre-
rttus , quia quisquis sancto Spiritu tangitur, Dei mare. lgitur per columbam Spiritus in Redemptore
Verbum, id est unigenitura Dei Filium conlite- monstratus est, per ignem vero in bomiiiibus, quia
tur. Et negare Dei Verbum non valet, quia jam quanto nobis nostri judicis facta est severitas tera-
sancli Spiritus linguam habet. Vel certe in perata, tanto erga se debel iieri noslra infirmitas
linguis igneis Spiritns apparuit, quia omnes accensa. Quatuor itaque propositionum expieta ra-
quos repleverit ardenles pariier el loquentes facit. lioiie pensemus, fratres charissimi, prsedicatores no-
Linguas igneas doctores habent, quia dura Deura slros, quales Spiritus sanctus reperit, quales fecit.
araando prsedicant, corda audienlium inilammant. Certe qui in uno conclavi pro Judaeorum metu resi-
Nam et otiosus est sermo doctoris, si prsebere C debaut, nativitatis suse singuli liuguam noverant, et
non valet incendium amoris. Hoc doctrinse incendiura lamen nec ea ipsa lirigua quam noverantaperte Ciiri-
ab ipso Verilatis ore conceperant qui dicebant: stuin loqui prsesumebant. Venit Spiritus, et in ore
Nonne cor nostrum ardens erat in nobis, cum loque- eos per diversitalem linguarum docuit, in menlo
retur in via, et aperiret nobis Scripturas (Luc. xxiv, vero ex auctoritate roboravit. Cceperunt et in aliena
32)? Exaudito quippe sermone animus inardescit, Christum eloqui, qui de illo prius et in sua lingua
torporis frigus recedit, fit mens in superno desiderio loqui metuebant. Prscterea consideremus post incar-
anxia, a concupiscentiis terrenis aliena; amor verus naiionem unigeniii Filii qualis sit solemnitas de ad-
qui hanc rcpleverit in flelibus cruciat. Sed cum tali ventu Spiritus sancti. Sicut enim illa, ita quoque et
ardore cruciatur, ipsis suis cruciatibus pascitur; au- hac est honorabilis. In illa,quippe Deus in se per-
dire ei libet praecepta ccelestia, et quot mandatis manens semelipsum creavii hominem. In isla vero
inslruitur, quasi tot facibus inuammaiur. Et quse homines venientem desuper susceperunt Deum; in
torpebat prius per desideria, postraodum ardet per illa Deus naturaliler factus est homo, in isla vero
verba. Unde bene per Moysen dicilur : In dexlera homines facli sunt per adoptionem dii. Si ergo renia-
ejus ignea lex (Deut. xxxm, 2). Sinistra quippe re- nere carnales in roorlenolumus, buuc, fratres ckt-
probi qui ad sinistram ponendi sunt, dextera vero rissimi, vivificantemSpiriluin atnemus; sed quia caro
Dei appellantur electi. In dextera igitur Dei lex est spiritum nescit, dicat fortasse carnali cogitatione
ignea, quia elecli wandata coelestia nequaquam fri- apud se aliquis : Quomodo diligere valeo quem
gido corde audiunt, sed ad haec amoris intimi iaci- ignoro ? Sed cum videre Deum non possumus, habe-
bus inardescunl; sermo ad aurem ducitur, et roens JJ mus aliquid quod agamus, uude iter fiat quo ad eura
eorum, sibimet irata, ex inlernae dulcedinis Ilainma nostraeintelligeutiaeoculus veuiat. Cerle quem in se
concrematur. In coluraba vero Spirilus et in igne videre nullo modo valeraus, habet in servis suis quo
roonstratus est, quia onines quos repleverit simplices eum videre jam possumus; dura enitn eos mira con-
et ardentes facit; simplices puritate, ardentes semu- spicimus agere, certum nobis est eorum roenlibus
latione. Neque etenim placeret Deo aut simplicitas Dominumhabitare. Deura igiiur ac proximum integra
sine zeio, aut zelus sine simplicilate. Hinc ipsa Ve- nieitle diligaraus, nec Deusenim vere sine proximo,
rilas dicit: Estole prudenles sicul serpenles, el simpli- nec proximus verc diligitur sine Deo. Hinc est quotl
ces sicut columbm(Matth. x, 16). Qua in re notan- idem Spirilus sanctus secundoiegilur discipulis datus,
duin-esl quod discipulos suos, nec de coluroba sine prius a Domino in lerra degeute, poslmodum a Do-
serpente, nec de serpente sine coluraba, voluit Do- mino ccelo prsesidente. In terra dalusquippe, utdi-
minus admonere, quatenus et colttmbaesiniplicitatera ligalur proximus, e ccelo verout diligalur Deus. Sed
astutia serpenlis accenderet, el serpentis aslutiam cur prius in terra, postmodum e ccelo, nisi quod
coluinbaesimplicitas temperaret. Hinc Paulus ait: palenler dalur inteliigi quia juxta Joaunis vucera *.
Nolitepuerielfici sensibus (II Cor. xiv, 20). Ecce Qui [ratrem non diligit quem videt, Deum quetn non
prudenliam serpentis audivimus, nunc de simplicitate vidil, quomodopotest diligere (1 Joan. iv, 20)? Diliga-
colurabsemoneainur: sed malitia parvuli estote (lbid.). musergo proxiraum, fralres; auiemus euin qui juxta
Hinc de beato Job dicitur : Erat vir simplex et rectus nos est, ut pervenire valeamus ad auioreui itlius qui
(Job.i, 1), Quae autem re,ctiludo siue siutplicitate, superuos esl.
 «75 APPENDIX AD S. GREGORH OPERA OMNIA. !27«
CAP. IX. — JlftMfopleni sunt isti (Act, u, 15). A dam credit quod peccata principaliter exstinguit?
J\
(In exposit. B. Job, lib. xxm, mim. 20.) Curn Npn autem Deus nostris crueiatibus pascitur, sed
discipuli Doinini loquerentur varis linguis, quidam delictorum morbis medicamentis conlrariis uiedetur,
de Judseis irridentes dicebant: Quia mutto pleni sunt iit qui voluptatibus delectati ab eo di»cessimus, fle-
isii. In inusto sancti Spiritus fervor accipitur, de quo libus amaricati redeamus; et qui per illicila deflueiido
in Evangelio Doroinus dicil: Vinum novum mittunt cecidiinus, eliam a licitis nosmetipsos restringeudo
in utret novos. Ex quo dum repente replerentur apo- surgamus. Duobus aulem niodis nomin.es a.Deo
stoli, dum linguis omnibus ioqtierenlur, a Judaeis recedunl, et duobus niodis a Deo apostatrc fiunt.
nescienlibuS,sed tamen vere attestanlibus, dictum esf: Nam unusquisqtte a Conditore suo, aut iide re-
Hi mutto pleni sunl (Matth. ix, 17). ced.it,, aut opere. Sicut ergo qui a iide recedit
CAP.X. — Petrus Judmos increpat (Act. it, 14). apostata est, ita qui ad perversum opus, quod de-
seruerat, redit, ab omnipotente Deo apostata abs-
.. (Regol. pastof. part. m, c. 31.) Qui bnna necdum que ulia dubilatione deputajt.iturj etiamsi fiJein ic-
inclioant, non sunt cisprius aeJificantiaquse salubri- nere videatur. Fides ehim nihii vaiet sine operibus
ter diligunl, sed deitruenda ea in quibus semetipsos (Jac. n, 20).
neqiiiter versant. Jlinc est quod Petriis prius everiit,
ut postmodiim cpnstruat, cura hequaquani Judaeo? CAP.XII. —'Petrus ciaudum curtei>it(Act. inj
mortebai quld jam iacerent, sed de liis quae fecerant (Homil. 5, inEzech., n. 15.) Sancti viri coram
increpabat, dicens.: Jesum Nazarenum virum appro- inlidelibus ut eos ad fidem trahant miracula faciunt,
balum a Deo in vobis, virlulibus, et prqdigiis, et signis sed sibinietipsis quae fecerint non ascribentes, hsec
quai fecit per il(um Deusin medio veslri sieut vos sci- nt omnipotentis Dei virtuti iribuunt, et auctori suo g!o-
tiii: liunc definito consilio,,et prmscientia Dei traditum riam.el lauJem reddunt, per queiu se posse lalia
per manus iniquorum affligentes interemistis, quem sciunt; sicut Petrus cum sana,lo liomine qui claudus
fteus susciluvit . solulis doloribus inferni (Ibid. ex utero matris iiierai signum fecit. Quod cum omnes
22,etc.);ut videiicet crudelitatis suae cogitatione qui cpgnoscerent valde mirarentur, dixit : Quid mi-
desiructt, aedilicationem sanctae prsedicationis quanto ramini in hoc, aut nos quid inluemini, quasi nostra
anxie quaererent, lanto uliliter audirent. Unde et il- virlule, aut pietate fecerimfts hunc ambutare? Deus
lico responderunt : Quid ergo faciemn», viri fralres ? Abraham, Deus Isaac^, et DeusJacob, Deut Palrum
Qitibus mox dicitur : Agile pmniienjiam, etbaptizetur notrorum glorificavit Filium suum Jesum. Et paulo
unusquisque vestrum (lbid., 57, 38). Quae sedilua- post: In fide nominis ejutjtunc quem vidittis el nostis,
tionis verba profecto conteronerent, nisi prius salu- confirmavil nomen ejus (Acl. iu, 12). Signum quippe
briter ruinam suaedestructionis invenissent. Hinc est faciens, iiHuenlium oculos mjraculi lumine per-
quod Saultrt cum super eura ccelitus lux emissa re- strinxjj,, sed humiiilatetn custodiens, laudem auctori
gplenduit.jnon jam quid recte deberet facere, sed quid reddidit. De onini. vero bono quod iaciunt idcirco
prave fecissel audivit. Nam cuni prostralus require- viri saneti sempef Jaudeni Creatori reddunt, ut vera
ret, dicens: Quis es, Domtne ?protinus respondetur : stabiiitate petsistant iu ea virtute quani accipiunt.
Ego tum Jetut Nazarenus, quem tupersequeris. Et tikf. XIII. — Obedire
cuni repeorte subjungeret : Domine, quid me jubes bportet tHo magis quarn hbrtii-
nibus (Acl. v, 29).
facerel Iliico adjungilur : Surge, et ingredere civita-
ttm, et ibi tibi dicetur quid te oporteat facere (Act. ix). (In exposil. B. Job, lib. xvn, «um.48,49, 50;
Ecce de ccelo Dominus loquens perseculoris sui fa- g( lib.yu, num. 53, 54.) De sancto Spiritu qui super
eta corripuit, nec tamen illico qu;c essent facienda discipulos venit aceeperunt ipsi ornamenta virtu-
monstravil. Ecce etationis ejus fabriea jsm tola cOr- tis, quos immensa possederat ante foeditas limoris.
rnerat et post ruinam suam humitis sedificari quse- Scinius enim quod ille apostolorum primus ante
rebat. Et cum snperbia desiruitur, aedificaiionis accepiam liujtis Spiritus gratiam, quoties dura mori
tamen verba retinentur, ut videlicet persecuior imma- timuit, vitam negavit; qui noo pcenis, iion af-
nis diu destruetus jaceret, et lanlo post in bonis fticlionibus, non terribili potestate cujusquam, sed
solidior surgeret, quanto prins funditus everstts a unius tnancipii sola est interrogatione prostra-
pristirto ertore cecidisset. Qui ergo nulla adhue agere lu-v Kt qtiidem mancipium, ne sexos firmior ter-
bona ccepemnt, a rigiditate stiaepravitatis antea manu ribile denionstraret, ancilla est inquirente tenta-
correclionis everlendi sunt, ut ad statum operatioitis tus. Rursnsqne ut taiis sexns infirmitas etiam ofltcii
rectae postmodum erigantur. stii dejectione vilesceret, non ab ancilla tantum-
modo, sed ah ostiaria ancilla est requisitus. Ecce
CAP.XI. — Pmhitentiam agite (Aci, u, 38). quam vilis est ad tentandnin persona requisita, ttt
Regul. pastor. part. in, c. 30; homil. 9, in aperte. proderetuf qnanta enm timoris inlirniitas
Ezech., n. 6.) Peccatores qui admissa deserunt, nec possideret, qoi nec ante vocem ostiarise ancilia;
tamen plangunt, non jam sibi relaxatas srstimare subsisterei. Sed jamhic paulo a-nte timtdus, qualis
debent culpas, quas etsi agentjo non. multiplicant, adventmn Spiritus exsttlerit videamus. Certe
nullis tamen fletibus mundant. Neque enitu qui con- Eost <tjcateste, didicimus conlra sacerdotes et princi
tumelias hrogat, si solnmmodo tacnerit, satisfecit, pes quanta Dominum auctorilate prsedicavit. Nam
com profecto necesse sit ut verba prsetnisste super- D enm facto miraculo quaeslio fuisset exofla, et sa-
biae veibis stilijonctaa hnmilitatfs rmptignet. Ita et cerdotum princip**, seniores» atscrlbse in apostolo-
cum Beo delinquimus j nequaquam saifsfacimas, si «im persecmioitem co.iienrrerent, eos itt medio sta-
nb iniqnilate cessamus * nisi voluptates qtioqtte quas; toeriles, m qua virlutemiraculDm feceririt percunclari
dilexHnas e contrario laroentrs apposrlis iriSequantirr. cofaverunt. Qnitms repleins Spirttu sancto dixit;
HinC Pautus ait: Et hmc quidem fuislis, sed ablulii Principes poputi, et seniores^si nos hodie dijudicamut
eslis, sed tnnctificati ettit (1 Cor. vi, 11). Nimiiuui ih benefactotteminis infirmi,in quo itte saleus faetus
enim iilos enieridatior vita sanctifical, quos per est, notumsit oinhibut vobis et omni plebi Israel, qnia
pdenitentiam ablaens afllictio fletuum mundat. Hinc: in nemme Jesu Chrisli Nazareni qaem crucifixislis,
Petrits cum qnosdam territos malorum suorumi ^irem Deus sttscitatit a mortltis, in hoc isle adsiat co-
considefaitiorie susciperet, admonuit, dicens : Pee- rum vobissalwt (Acl. iv, 8), Cumqtre erga hsec per-
mtendam ttgite, el baptizelur unusquisque vestrum. sequentinm ftiror excresCeiet, eosrjrie sacerdotes ac
Dicturus enim baptisma, praemtsit poenitentie la- priticipes Jesum prsedicare prohiberent, conlra irara
inenta , ul prius aqua se snae afflictionis infiinderent,, principum qua auclori ate Petrus excreyerit indica-
et poslmoduiri sactamento baplismatis lavarent. Quai tor <tun illic protinus subditnr: Petrus veroet apattoli
igitttr mente qui iransactas culpas ftere negliguntt dixerunt: Obedire oportel Deo magis qiiam hominibut.
securi vivurit de venia, quando ipse summus pastor Sed cum auctoriiateru prsedicanthim resisteflliuiu
Ecclesiaehuic etiaiu sacraraento poeniteittiam adden- prsecepla non premerent, ad flagella pervesiiior, wun
1277 ALULFI EXPOSITIO NOVI TE9T. — SUP. ACTA APOSTOLORUM 1278
subditnr : Tunc principes sacerdotumcmsis denuntia- A pati Chrislum suum, implevit sie (Act. m, 17)? quos
verunt nc tomerenlur in "nomineJesu, et dimiserunl ad vitam ntisericorditer trahil, dicens : Poenttemitti
eos (Act. v, 40). Scd quia yirlutem apostolorum pre- igitur, el converliminittt deleantur pe cala restra (Vers.
mere nec flagella varuerunt paienier ostendiiur cum 19). Pelrus ergo flagellatns a principibus populi,
subinfe tur : Et illi quidem ibanl gaudentes a conspeclu cuni idcirco se relaxari conspiceret ut a prsedica-
eoncilii: quohiam digni liabitt sunt pro nomine Jesu tione cessaret eura prohiberetur loqui in posterum,
contumeliampati (Act. xu). Mox ctiam post flagello- nequaquam sattem in prscsens cessit, nam respon-
rum gaudia quid agefent indicalur: Omni autem die dit protinus, dicens : Obedire oportet Dto tnagit
in templo, et circa donios non cessabqnl docentes, et quam hominibus.Et rursus ; JVonenim possumus qua
evangetizahlesJesum Christum. Ecce ille paulo ante v'idimuset audivimus non loqui. Postquam autem ti-
timidtts, jahi in liriguis loquitnr, coruscat miracuiis, bertale vocis auctoi ilalem principum pressit, postea
rnlidelitatem sacerdoinm ei principum libera voce per humilitatem cordis de non circumcidendis gen-
increpat, ad praedicandum jesuin exemplum auctori- tibus Pauli consiliuui audivit. Sic enim senietipsnm
latis cseleris praslat. Ne" in nomine ejus loqui de- contra adversarios ex auctoritate curabat erigere, ut
beat verberibus proliibetur, nec tamen corapescitur. tamen sibimetipsi non crederet in his qu;c noh reete
Contemnit flagella caedentiura qui paulo ante requi- sentiret; ut ex libertate formidinis tiiinenles pote-
rentium verba limuerat, et qui vires ancillse requi- statcs excederet, cx humilitate mansuetudinis obe-
situs expavit vires principum caesus premii. Sartcti dientiam in recto consilio eliani minoribus fratribus
enim jam Spiritus virtule solidalus, Jiujus mundi exhiberet, et modo per semetipsnm aliis, modo et
altitudines libertatis calce deprimebat, ut in imo esse sibimetipsi cura aliis obviaret. In factis igilur Petri
cernerel qnidquid contraCreatoris gratiatn altum tu- ». qttoddam ante nostros oculos auctoritatis et humili-
merei.Hasc sunt ornamenta ccelorum, haecsunt dona " tatis exemplum ponitur, ut nihil adversilatis me-
Spiritus, quse diversis manifestari virtutibus solent, tuentes, resistentes Deo poteslates saeculietiam cum
quas oeculte dispetisalionis munere divisas Paulus corporis laceratione condemnemus; et in his etiam
enumerat, dicens : Alii quidem per spiritum datur quse inier fideles positi senserimus nequaquam nos
sermo sapienlim, alii sermo scientim ttecundumcum- caeteris prseponamus, nee nostra consilia magis cli-
dem spirilum, alleri fides in eodem spiriiu, alH gratia gentes nobis potius quam aliis credamus.
sanitdtum in uno spirilu, alii operatio virtutum, alii CAP.XIV. — Vos semper Spiritui tancto teititistH
propheiia, alii discrelib spirituum, alii genera lingua-
rum, alii sermonum Cor. xii, 8, 9). (Act. VII, 51).
inlerpretatio (I
Qux mox generali definitione conclndens, ait : Hmc (Homil. 18, in Ezech., n. 14; homil. 29, in Evang.,
aulem omnia operalur uniis atque idem spirilus, divi- n. 7.) Beatus martyr Stepharius pfo Creatoris sdi
dehs singulis proul vull (tbid.). Praedicatores ergo nomine tenius, et in medio persecutdrum deducitts^
sancti nisi promissa Paracleti dona perciperent, nullo imperterritus stetit, fiducialitef ddfcuH, el ex zelo
fiirtitudinis decore claruissenl, sed quia sancti sunt veritatis persecutores SUOsfOftitef iricfepavil, dicens:
apostoli virtutum graiia decotaii, vitsc prsedicatio Vos semper Spiritiiietsahctd reslitistis. Cumque illi ad
eum lapidibus hecafeht, flexo
fcontrainfideliumcorda convaluit. Cnde nullis contra lapides currerent,
Vefitatem potestatibus parcunt, sed quos attolli per genu pro eisdem persecutoribus orayit, dicens : Do-
elationem conspiciunt per sancti Spiritus auctoriia- mine, ne staluas illis hoc peccatum(Act. vii, 59). QuaB
tem premunl. ninc est quod Petrus, cum eum sacer- itaque ista virtus est sic zelo fervere, ut eis a quibiis
dotes et principe- etiam per flagella ssevientes in rs ^ terrebatur perfidiaesuse improperia liducialiier dicfe-
uomine Jesu loqui prohiberent, cum magna prolinus rei, et sic diligere, ut in morle quoque pro eis a
auctoritate respondit, dicens : Si justum est in con- quibus nioriebaiur oraret ? Sie quippe ex zelo infer-
spectu D'ei, vos polius audire quam Deum, judieate. buil, aCsi mansuetudinis nihii baberet, et sic manT
Non enitn possumus, qum yidimus et audivwtus non siietus in eorum dileciione perstitit, ac si contra eos
loqui (Act. iv, 19). Hine est quod Paulus cum resi- fervoris nihil babuissel. fensemusjhler haec ubi noi
slentein cohffa veritatem sacenlotum principem stfse conscientiae reatus jacet. Quis enim nostrutn si
cerneret, eumque uiinister illius alapa percussisset, saltem verbi contumeliam a proximo acceperit uon
non male liclntii perlurbatus intnlit, sed repletus Stalim contumeliam reddit, non fundilus commove-
Spiritit satieto liliera voceprophetavit, dicens : Per- lur, rion ad odium eruritpit, non praeceptum dilectio-
cutiet te Deus, paries dealbale, el tu sedens judkas me his obliviscittir ? Sed iiocbeatus Stephanus ex.omni-
secundumlegem, etconira tegemjttbes me percuti (Acl, potenlis Dei gratia poluit. Quicum esset plenus Spiritu
xxin, 2) ? Hinc est quod Stephanus contra vim per- stahtem snhcto, ihlehdehs in cmlumvidit gloriam Deit et Jesum
a diexlris, et ait: Ecce video coilosapertos, ei
sequeutium auctoritaiem vocisexercere nec moriturus Jesum stantem a dextris Dei (Act. \n, 55).. Conside-
expavitj-dicens: Duracervice, et incircumcisicordibus fandum riobis est
el auribus, vos seniper Spirilui sancto restiiislis : sicut qtiid est qiiod.Marcus ait: Sedii a
Dei (Mdrc. xvi, 19). El Stephanus dicit,: Fi*
patres vestri, iiaetvqs (Acl. vn, 51). Sed quia sancli dexlris
viri ad verba lantse altiiudinis zelo veritalis, non au- tieo emlbsapertos, elFilium Iwminisstaniem adexlrit
tem vilio elationis exiliunt, ipsi patenter indicant Dei? Qiiid*es.t quod huric Marciis seaerilem, Stepjia-
qui, faclis dictisque aliis, et quanta bumilitaie pol- nus verd stautem se Videretestatiir ? Sed scitis, fra-
leanl, et erga eos quos redarguunt quanta charitate j) vet tres, quia sedcre jutlicaniis fest, stare vero pugnantis,
ferveanl manifestant: superbia quippe odiuin generat, adjuvanlis. Quia igilur ReJeniptor noster assum-
huinilitas amOrcm. Verba itaque quse amor exaspe- ptUS in coelum, et nuiic oniriia.JitJicai, et ad extre-
rat profecto ex fonte humiliiaiis emanani. Quomodo mum judex omriium veriiet, huhc post assuoiptionem
ergo Stephanus iiicrepaiionem proferre potuit per Marcus sedefe dCsciibit, qui post ascensionis suae
ela-ionem, qiii pro eisdem quos increpaverat ad de- gloriam judex iii fiiie niundi videbitur. Stephanus
teriora cresCentiBusseque lapidantibus flexis genibus vero in laboris fceflariiinepositus stahiem Vicfitquem
ofavit, dicens : Dbrhine, ne statuas itlis hoc peccatumi adjutorem habtiil, quoniam iit iste in tei-ia persecu-
Quomodo Paulus coritra gentis ' uae sacerJolem et torum inlidelitateifi vmceret, pro illo de ccelo iilius
priucipeni asperitatis verba superbiens iniulit, qui gralia pugndvit.
humilitalc se etiam discipulorum servilio subslernit, CAP.XV.—Et iestes deposueruntvestimentasua secut
dicens : iVonenim nosmelipsosprmdicamus,sed Jesum pedesadolescentis, qui vocabalur Saulus, et tapida-
Christum Dominumnostrum, nos autem servosvestros bant StepltahumlAct. vn, 57).
per Christum (11 Cor. iv, 5). Quomodo Petrus per (Homil. 19, in Evang., n. 6; in exposit. B. Job
elevaiioneni principibus restitit, quoruni errori com- )ib. xxix, n. 58, 39.) Nemo se, fratres, de opere,
patiens, realum velut excusat, dicens : Scio quia per uemo de lempore exiollat, nemo se aliciii de operi-
ignorantiam fecistis, sicul et principes vestri. Deus bus suis prseferat, quia de his quos intuefuf adbuc
autem qui prmuuhliavil per os omnium pravhetarum per culpaui irigidos, quantos operatores justitise e
1^279 APPENDIX AD S. GREGORIIOPERA OMNIA. 1280
aefensores rectae lidei Dominusstt facturtts, ignorat. J\ foris exsurgenlia, quia maledicto debeant lerire, co-
Mullosquidem frigidos intra sanctam Ecclesiam, fra- gnoscunt, el eo in roaledicto non peccant, qtto ab
Ires charissimi, cernimu*, sed eos nec imitari nec interno judicio non discordant. Hinc est quod Pctrus
despicere debemus. Quid enim sit bodie aspiciinus, in offcrenlem sibi pecuniam Siinonem seiiteniiaiii
*ed qnid cras futurus sit unusquisque nescimiis. Ple- nialediclionis intorsit, dicens : Pecuniatua lecum sil
rumque et qui post nos venire cernitur, pcr agilitatem i» perditionem.Qui enim non ait esl, sed sit, nou iu-
operis boni nos anteeedit, et vix eum cras sequimur dicalivo seJ optativo modo se baecdixisse signavil.
quem hodie praeirevidebamur. Cerle ctim Sfplianus Hinc Elias duobus quinquagenariis ad se venientibus,
pro fide morerelur, Saulus vcslimeiiia lapidaiitium dixit: Si ItomoDei ego sum, descendnlignis ile cmlo,
servabal. Omnittraergo lapidantiuni inanibus ipse la- elconsumat teet quinquaginlaluos (IV lteg. xi, 10).
pidavit qui ad lapidandunt onines exertos reddidit, el Quoruiii titruinque senlciiiia quanla severitatis rationo
tamen cumdem ipsuin in sancla Ecclesia laboribus convaluit icriniuus caus;e inonslravit. Nam ct Simon
antecessit quera perseqtiendo marlyreni fccit. 0 qua- aeterua perditione iuleriit, el duos quiiiquagenarios
lein hunc militem ad diem belli pugria-qnepr.npara- ttesuper vcniens tUtuima consumpsit. Virlus ergo
tuin velul Ihesaiirum abscondituin iiiniiipniKiisl>,:us subseq,i:'iis tcsliUcatnr i|u,<itietite tnaltdictiuuis seo
habuil, (juemin vita frigida in pravoruni viiaiu i-epo- lenlia (irooiitiir. V.\\\\\fiii.a el ni,<l.'iliceutisiiinoceii-
situni, jain lunc elecium sttum Utitjnterdin iiitra su;<: lia pciinaiiet. el lainen cuin qni iiiatcdicili.tr itsque
pr.eseientie sintim texit! 0 ad quantavtJversaiionim aii iulerituiii malediciio absotbet, e.\ uliiusque p*iti-,
pectora ierienda ltuuc propugnatorem siiuni ctitn vu- tine coliigitur quia ab uno ei iuliiuo judice in tenm
luit ad medium produxit, per cujus vorba.ac redar- ,R senteulia siirapta jaculalur.
gutiones tot sibi resistentia corda prostravit! Nemo CAP. XYIII. — Suulus adliuc spiruns, etc.
ltaque de suis opcnbus extollalur, neino dcsperet eos (Acl. tx, 1).
quos adhuc frigidos videt, quia qui sunt futuri servi
Dei inter pravos vidcre et discernere non valet. Quis Job(Ina exposit. B. Job, lib. xxvi, n. 29, 50.) Bealo
eniin crederet quod per apostolatus graliam lapnla- vire Douiinodicilur : Nunqnid volet rhinocerosser-
luni Stephanum ille prxcederel qui in morte ejus tibi, aul morabiliir ad prmsepe luum'! Nunquid
orouimn lapidantium vestimeiita servavit? Si ergo ad allignbis rliinocerotem ad arandum loro tuo (Job
isla dona velocculla judicis recurrimus, iiullos despe- xxxix, 9)? Rhinoceros istc, qui eliam Monoceros in
rantes oinnino nec illis nos in corde noslr» prseferi- Graecis exeiiiplaribus nominatur, indomilae omnino
uius quibus pro leiupore proclali surniis, quia ct si naturae est; ita ut si quando captus fuerit, teneri nul-
latenus possit, iinpatiens quippe, ut feriur, illicomo-
jam videmus quauluin praecessimus,nescinius quan- ritur. Tantaj
luiti cum currere cceperint praecedamur. Duo itaque nolla venantium quoque fortiludinis esse diciiur, ut
sunt quse soilicile pensare debeinus. Primum est ot runt virtuie capiatnr : sed sicut hi assc-
de se quisque minime prsesumal,quia elsi jatn ad ii- lionequi describendis naluris animalium invesliga-
dem vocatus est, ulrum in perenni rcgno sit dignus nilur laboriosa sudaverunt, virgo ei puella propo-
nescit; secunduinvero estut unusquisqueproxiinum, ferocitate qua: venienti sinum aperit, in quo ille, omni
queui forlasse jacere in vitiis conspicit, desperare quibtts capiposlposita, caput deponit, el sic ab eis a
noii audeat, quia divinsemisericordiscdivilias i<;no- tur. Buxei qtreriliir repenle velul inermis inveni-
rat. quoque coloris esse describittir, qui eliam
cuui elepbantis quando certamen aggreditur, eo cor-
F-CAP. XVI. — Date mihi hanc potestalem, elc. (Acl. p" nu quod in nare singulariler gestat venirem adver-
vtii, 19). santium ferire perhibelur, ut cuni ea quae niolliora
(Ilomil. 4, in Evang., n. 4.) Concessa poleslalc sunl vulnerat, inipugnantes se facile stemal. Ejus
pracdicationis,concessis miraculis virtulum, Redcm- vero nomen Lalina lingua interpretalum sonat, in
ptor nosler discipulis suis ail: Gratis uccepistis,gra- nare cornu. Et quid aliud in nare nisifaiuiias? Quid
lit date (Matth. x, 8). Prsescicbat nainquc nonuullos in comu nisi elatio designatur? Et quamvis per hunc
hoc ipstun donum accepli spirilus in usuin negotia- rhinocerotem vel certe monocerotein, scilicet uni-
tionis inllectere, et niiraculorum signa aJ obsequium cornein, cominuniier ille Judaeorum populus possil
avaritiaedeclinare. Hinc est quod cuui vidissetSimon inlell gi, de quibus passionem suam DominusPro-
Magus quia per imposilioiiem inanus aposloloruui pheta canente prsenuntians, ait : Libera me de ore
daieinr Spirilus sauctus, obtulit eis pecuniam, di- leonis: et a cornibus unicornium humilitalem meain
cens : Date et mihi hauc potestatem,ut cuicunqueim- (l'sal. xxi, 22); (Tot quippe in illa gente unicornes,
yosuero manus accipiat Spirilum sanclum. Per impo- vel certe rhinocerotes exstilerunt, quot contra pr;c-
sitionem quippe manus edita miracula concupiscens, dicamenta veritalis de Legis operibus singulari et fa-
percipere donum Spiritus voluit, scilicet ul delerius tua elalione conlisi sunl.) ille tamen specialiter ex
venderet quod mate comparassel. Cumjustum viruni hoc populo, et prius in superbia, ct postinodum pr;e-
describeret propheta, ait: Qui cxculit manus suas ab cipuus leslis in buinilitate nobis ad roedium Paiilns
omni munere (lsa. xxxin , 15). Non dicit, qui excutit ducalur, qui dum contra Deuin se quasi de custoJia
munus suas a tnunere, seJ adjunxit ab omni, quia Legis nesciens extulit, cornu in nare gestavit. Unde
aliud csl munus ab obseqttio, aliuJ inuiius a inanu, U et boc ipse naris cornu pcr huinilitatein postmoduni
aliud inunus a liugua. Muuus quippe ab obsequio est inclinans, ait : Qui prius fui blasphemus, el persecu-
subjectio indebile iinpeusa, inriiiusa inaiiu pccunia tor, et contumeliosus: sed misericordiam conscculus
est, inunus a lingua, favor. Itle igilur ab oinni tnu- suin, quia ignorans feci (I Tim. i, 13). In nare cornu
nere manus excutit qui in divinis rebus non soluui geslabal qui placilurunt se Deo de crudclilatc conli-
nullam pecuniain, sed etiain huinanam graliant nou debat, sictit iuse postmodum seraelipsum rcdargiiens
requirit, qui sacros ordines-pro liuinana gratia non dicit : Et projiciebumin Judaismo supra multos com-
largituf, neque de eadem largitate laudis ullani rciri- taiteosmeos in genere meo; abunduntius mmulalor
btilionem quserit, qui de nullo iinpeiiso sauctitatis existens paternarum mearum tradilionuin (Galat. i,
otlicio ininimuui favoris exquirit, 'qui impositionem 14). lltijus aulem rbinocerotis forliiiidineni oinnis
iuanus, qua Spiritus sanclus accipitur, ad vilsemcri- venator extimuit, quia Sauli s cvitiam unusquisquu
tuui uon ad prscinium tribuit. praedicator expavit. Scriptuin namque esl: Saulus
CAP.XVII. — Pecunia lua tecuni sil in perdilionem adlmc spiruns minarumet cmdis in disciputosDoini-
(Act.VIII,30). ni, accessitad Principem Sacerdoium, et peliit ub eo
B. lib. epislolas in Dumascumad Sijnagogus : ut si quon in-
r (In exposit. Job, iv, num. 2.) Cum sanelii venirethujus ritceviros ac mulicres,vinctospcrducerel
vfri uialcdiclionissenienliani proferunt, nou au bauc' in Jerusalem
ex volo ulliouis red cx justitia examiuis eruinpunt. dendus trahitur, (Act. ix , 1, 2). Cutn llalus nare reil-
inspiralio vocatur. Et illuj saepo
Iutus eniiu subtile Dei judiciuin aspiciuut, cl tualai per odorem nare depreliendimus quod oculis uou vi
jTCSi ALUWl EXPOSITIO NOVl TEST. — SUP. ACTA APOSTOLORUM. 1282
denius.. Hhinoceros ergo isto nare gestabat cornu A \ structus jaceret, et tantopost in bonis solidius sur-
quo percuieret, quia minarum et csedis in Domini geret, quanto prius funditus eversus ab errore prisii-
discipulos spirans, postquam prresentes interfece- no cecidisset. Paulus igitur dum Dauiascum pergeret
rat, absenies quserebat. Sed ecce omnis ante il- superbe, Redemptoris voce jacuit proslratus, et qui
lum venator absconditur, omnis homo, id est ra- praedicator futurus erat, non tamen mox ut prsedi-
lionale sapiens, opinione limorisejus effugatur. Beato caret quod viderat audivit, sed ei jacenti dicimr :
igilur Job sanctx Ecclesise lypum tenenli dicitur : Surge, et ingredere civitatem, et dicetur libi quid te
iViimvolet rhinoceros servjre libi (Job. xxxtx, 9). Ac oporteat facere (Act. ix, 7). Jacens igitur hoc solum
<iiaperte de beato Paulo dicatur : Nunquid Saulnm, audire polnit, ut surgens diceret quod audierat. Sur-
quem superbire in nece fidelium stulta sua elalione gens vero hoc dicitur, ut quoeignoraverat praedica-
consideras, sub jura tuse praedicationis inclinas? Su- rct. Jacenii dicilur ut surgat, stanti prsecipitur ut ad
baudis, tit ego qui et conlra me illum singulari cornu prsedicationem profiscisci debeat. Sic quoque nobis
exiolli conspicio, el tamen mihi cum voluero proli- in infirmiiatis confusione jacentihus praeberi non de-
uus subdo. Ut ergo hunc rbinocerotem capiat, sinum bet aucloritas prsedicalionis, sed cum j*am in bono
sutiiu virgo, id esl secretum suum, ipsa per se invio- opere surgimus, cum jam recti stare ccepimus, di-
lata in came Dei Sapientia expandat. Scriptum nam- gnum est ut ad lucrandos alios in prscdicatione mitti
que est: Quod cum Damascum pergerel, subito cir- debeamus. Quserendum practerea nobis est, cum
cumfulsil illum die media lux me de cmlo, el vox facta est Patilus et Ezechiel in faciem cadunt, et de persecu-
dicens : Saule, Saule, quid persequeris? Durum toribus Domini scriptum est : Abierunt retrorsum, et
est tibi contra slimulumcalcitrare. Qui prostralus in ceciderunt in lerram (Joan. xviu, 6). Quid est hoc
terra respondit: Quis es, Domine? Cui ille : Ego sum B J quod electi in facieni, et reprobi retrorsum cadunt,
Jesus Nazarenirt, quem lu persequeris. Et tremens ac nisi quod omnis qui post se cadit, ibi procul du-
stupens dixit : Domine, quid me vis facere ? Et Domi- bio cadil ubi non videt, qui vero ante se ceciderit,
nus ad eum : Surge et ingredere civitalem: el ibi di- ibi cecidit ubi videt ?,Iniquiergo, quia in invisibilibus
tetur libi quid te oporteal facere (Act. ix , 6, 7). Virgo cadunt, post se cadere dicunlur, quoniam ibi cor-
nimirum rhinoceroti sinum suum aperuit, cuni Saulo ruunt ubi quid eos lunc sequaiur modo videre non
incorrupta DeiSapientia incarnationis susemysteriuin possunt. Jnsii vero, quia in istis visibilibus se sponle
de coeloloquendo patefecit. Et fortiludinem suam rhi- dejiciunt ut in invisibilibus erigantur, quasi in fa-
noceros perdidit, quia prostratus humi, omne quod ciem cadiint, quia timore compiiiicti videnles Iiumi-
superbum tumebat amisit. Inlueri tibet ubi est ssevus liantor,
ille persecutor, ubi lupus rapax. Ecce in ovem jam GAP.XX. — Erat aulem discipulus Damasci nomine
versus est qui percunctatur pastoris semitam quam Ananias, et dixil ad ittum in tisu Dominus, Ana-
sequatur. El notandum quod cum diceret : Quis es, nia. At ille ail: Ecce ego, Domine. Et Dominut
Domine? non ei a Domino :
respondetur Ego princi- ad itlum : Surge et vade in vicum qui vocatur Re-
pium, ego Verbum ante ssecula, ego sum unigenitus clus, et qumrein domo Judm Saulum nomine Thar-
Patris. Qnia enim Saulus incarnalum Deum credere sensem.Ecce eniin oral (Acl. ix, 10 seq.).
et
contempsit, ejus humanitatis inlirma desp^xit, de (In exposit. B. Job, lib. i, n.
coelohoc quod conlempserat audivit: Ego sum Jesus fraires, Saulum, quis fuerit, cum34.) ab
Consideremus,
adolescen-
Nazarenus quem tu persequeris. Ac si diceret : Hoc a tia lapidantiutri adjutor exisleret, cumipsa alia Ecclesise
me andi de superioribus quod in me despicis de infe- ,C loca vastaret, et acceptis epistolis vastanda alia pe-
tioribus. Auciorem cceli venisse in tcrram despicis, teret, cum mors ei iidetium nulla sufliceret, sed sem-
ex lerra ergo hominem cognosce de coelo, ut tanlo per ad aliornm interilum aliis exstinctis anhelaret;
in me amplius sacramenta infinnilaiis inetuas, quan- et profecto cognoscimus qtiia nullus tunc lideliuin
to el haec perducla in coelestia ad excellentiani po- crederet quod ad jugum Deus suae forroidinis, viiu
testatis probas. Prosternens igitur te, nequaquam tantse elationis inclinaret. Unde et Ananias voce-do-
tibi hoc astruo quod anle saecula Deus sum, sed il- minica hunc, et postquaro conversum audivit, exti-
lud a tne audis quod de mc credere dedignaris. Post- niuit, dicens : Domine, audivi a multis de viro hoc,
quam cnim dixit, Jesus, adbuc in expressione terre- quanla mala sanclh luis fecerit in Jerusalem.
naeinhabilationis stibdidit, Nazarenus,, velut apertius — Vade, quoniam vas electionis mihi est
diceret: llumilitatis meoeintirma suscipe, et lusesu- CAP.XXI.
perbisc duritiam ainilte. isle, ul porlet nomen meum coram genlibus et regi-
bus, el filiis Israel. Ego enim ostendam illi, quanta
CAP.XIX.—Surge et ingredere civitatem (Act. ix, 4). oporteat eum pro nomine meo pati (Act. ix, 15).
(Regul. pastor. part. m, c. 34; homil. 9, in (In exposit. B. Job, lib. ix, n. 54.) Cum beatus Job
Ezedi., num. 4, 5.) Notandum autem quod in hac ad Dominumdicat: Verebar omnia opera mea, sciens "
Pauli prostratione, quoniam qui nulla adhuc agere quod non parceres delinquenti (Job, ix, 28). Si enini
bona coeperunt, a rigiditale prius suae pravitatis ma- delinquenli non parcilur, quis ab seterna morte eri-
nu correctiouis evettendi sunt, ut ad statum opera- pitur, cum a delicto roundus nemo reperiatur? Au
tionis rectae postmodum erigantur; quia et idcirco pcenitemi Deus parcit, et delinquenti non parcit?
altum silvo? lignum succidimus, ut hoc iu aediliciile- p Quia cum delicta plangimus, rtequaquam jam delin-
gmine sublevemus, sed tamen in fabrica non repente quentes sumus. Sed quid est quod Petrus cuni negat
ponitur, ut nimirum prius vitiosa viriditas ejus exsic- respicitur, et Redemploris negati respectu ad lacry i
celur; cujus quo plus in iofimis liumor excoquitur, masvocatur? Quid quod Paulus cum Hedemptoris
eo solidius ad summa levatur. Hinc est quod Saulus nomen in terra conaretur exslinguere, ejus verba de
cum super eum coelituslux roissa resplenduit, non ccelo meruit audire? sed lamen in utroque culpa pu-
jam quod recte deberet facere, sed quid prave iecis- nita est, quoniam de Petro, teste Evangelio, scriptum
sei audivit. Nam cum prostr.ilus requireret, dicens : est : Uecordalusest Petrus verbi Jesu, quod dixcrat:
Quis es, Domine(Act. ix, 6)?Protinus resitondelur: el egressusforas, flevitamare (Luc. xxn, 61). DePaulo
Ego sum Jesus Nazarenus tu Et
quem persequeris. cum quoque haeceadem qu;c hunc vocavit Veritas dicit:
repenle subjungeret: Domine, quid me jubes facere? Ego ostendamei quanta eum oporteat pro nomine meo
ilhco adjungitur : Surge, etingredere civiiatem, etibi pati (Act. IX, 16). Delinquenti ergo Dorainus neqtia-
dicetur libi quid te oporteal facere (lbid. 7). Ecce quam parcit, quia delictum sine ultione non deserit.
de coeloDominusloquens, persecutoris sui facta cor- Aut eniro ipsc hoc homo in se poanilens punit, aut
ripuit, nec lainen iltico quaeessent facienda monstra- lioc Deus cum homine vindicans perculit. Nequa-
vit. Ecce clationis ejus labrica jain lota corrueral,
el post ruinam suani humilis sediticari quscrebat. Et ' Forte legendum ut loco Moralium assignato:
cunt superbia destruitur sedificationistainen verba Vatde scrupulosum cordi se objicit quod subjuttgit.
retineniur, ut videlicet persecutor immauis diu de- Sciens quod, etc.
1283 APPENDIXAD S. GREGORll OPERA OMNIA. 1284
quain igitur peccato parcitur quia nullatenus sine A A boc abhorret a Paulo quod rblnoceros buxei coloris
vindicta laxattir. dicitur, et elephantorum venlres cornu ferire pethi-
CAP. XXIJ.—-Abiit qulem Ananias, et inlroivitlii do- betur. Quid enioi per colorem buxeum nisi abslinen-
tiae pallor ex|irimitur? cui ipse se lenaciter adhaerere
mum, et imponensei manus, dixit : Saule fraler, testalur, ilicens: Castigo corpus meum , el servituti
Dominusmisitme lesus, qui apparuil tibi tii via, qua Cor. IX, 27). Qui divinselegis erudiliuue
ieniebt^),utvideas,eiimptearisSpiritusancto.Etcon- subjicio(1 prsediius, dum aiioriiin ingluviem re iarguil, coruu
fesiim ceciderunt ab oculis ejus tanquam squamm, el
inventrem ferit. In ventrem qttippe ele-
visumrecepit:etsurgensbaptizatus esl (Act. ix, 17). elephaulesphanli'8 percusserat, ctiin dicebal: Multi ambulant ,
B.
(In exposit. Job, lib. xxxiu, n. 51, 52.) Quisquis quos smpe dicebam vobis; nunc autem et flens dico,
ilum corripilur peccatum suura magis excusare delen- inimicos crucis Christi: quorum finis inleritus, quo-
dendo appetit fluam deilere, quasi squarais tegitur, rum venter Deus est, et gloria i» confusione ipsorum
5um sisanclis prsedicatoribusgladio verbi jaculatur: (Pliilip. in, 18). Ei rursum ; Hujusmodi Cliristo
iqiiamas babel, et ideirco ad ejus prsecordia trans- Domino non zerriunt, sed suo ventri (Rom. xvi, 18).
eundi viaip verbi sagitta non babet. Durilia enim Cornu suo igtliir rbinoceros iste nou jam homines ,
cavpali repellitur ne ei
spiritualis gladius infigatur. scd bestias percutit, quando Paulus illa doclrinac
Carnali sapientia contra Deum Saulus obduraverat, su.i: iortitudine nequaquam perimeudos humiles iut-
q.uandocor ejus nulla praedicationisevangelicse sa- pciii, sed superbos ventris cullores occidit.
gitia pep.elrabat- Sed postquam faili ccclilusincre- CAP.XXIV. — Dimissusest per murum (Act. ix , 25).
patione jaculatus, et superno respectu caecatus est
(lumeq quippe Ut acciptret amisil), ad Ananiam ve- gI miilii, (Dial. lil). n , cap. 3.) Cum impterentur autem dies
niens uiuuiinalur. In qua illuminatione, quia defen- consiliumfecerunt Judsei ut eum interlicerent.
sionum suaruro durilia caruit, bene de eo scriptum Notaeaulem factaesunt insidi.eeortim Paulo. Custo-
esl: Ceciderunt quasi squammab oculis ejus (lbid.). diebant aulem portas die ac nocte, ut eura interti-
Carnalis yidelicel teguuieiui illum duritia presserat, cerent. Accipienles vero discipuli ejus nocle, per
et idcirco radios veri lumiiiis non videbat. Sed post- murum dimiserunt eum, subroiltentes in sporta. Saepe
quain superbaerepugnationes ejus viclaesuni, deien- agitur in animo perfeclorum (quod silentio prxter-
sionura squamae ceciderunt. Quae quidem sub Ana- eundum non est), qnia cuinlaborenisuum sine fructu
nise manibui ab oculis cecideruut corporis, sed ante esse considerant, in locura alium ad laborem cuiu
jam sub doininica increpatione ceciderant ab oculis fructu migrant. Undeisle quoquecgregiuspisedicator
cordis. Cum enim altae invectionis jaculo confossus qui dissotvicupitt et cum Chrislo esse: cui vivereCliri-
jaceret, humili jam et peiietrato corde reqnirebai, stus esl.et mori lucrum (Phitip.xx.i, 3), uui certaniina
dicens : bornine, quid me vis facere (Ibid.)1 Repulsis passioiiumnon solum ipse appeliit, sed ad loleranda
videlicet squamis, jam ad cordis viscera veriiatis sa- hsecet alios adbortatur, Damasci persecutionem pas-
gilia perveneral, quando deposita elationesuperbLe, sus, ut poluisset evadere, murum, futieni, sportam-
latenrer
eiimquem impugnaverat,Dorainumconlitens, et quid que quaesivit,seque deponi voluit. Nnnquid-
nam Paultim mortem oiciraus timuisse, quaui seips,a
ageret nesciens', requirebat.
— pro Jesu ainore testalttr appelere ? Sed curo in eu-
CAP.XXIII. Pautus autem multo magit comates- dem loco minoreni sibi fruciuin adesse conspiceret,
cebat, et confundebatJudmos qui kabitabanl Damas- et gravi labore ad laborem se aiibi ciiin frucm scr-
ci: affirmans et docens quoniam hic est Christusi : C vavit. Fortis etenini prsedicaior Dei teneri iutra
(Act. IX, 22). clatisira noluit, ceriaminis campuraqtisesivit.
(In exposit. B. Job, lib. xxxi, n. 30 , 31, 34, 35.)I CAP.XXV.— Erat autem Paulus cum discipulis in-
Paulus igilur, dum sublato ocuiorum lumine, manu\ trans, et exiens in Jerusatem, et fiducialiter agens
ad Ananiam ducilur, paiel jam rhinoceros iste\ in nomineDomini: loquebalurquoque gentibus, et
quibus loris Dei asiringilur, quia videlicet uno ini disputabal cum Grmcis: ilti autem qumrebanl eum
teinpore, esecitate, baptismale, prsedicatione liga- occidere(Act. IX, 28).
. tur. Qui eiiam aJ Dei praesepe nioratus est, quia ru- (lu exposit.B. Job, lib. xi, num. 15,16; Dialog. lib.
minare verba Evan^elii dedignalusnon est, ait en ui: in,cap. 17). Si cor peccatoris qui in malitia sua inaiiet
Ascendi Jerosolymamcuin Rurnaba, assumploel Tito. inunobilis sanctiSpititus gratia superno rauncre in-
Atcendi uutem secundumrevelationem,et contnli cumi lusa tetigent, mox peccatricis inenlis duriiia a stiae
illis Evangelium(Gatat. n, 1, 2). Et quiprius jejunus> iinmobililatis obstinatione pcrmulalur, et rore divini
audierat: Durum esl libi contra slimulumcatcilrare' inuneris infusus, posl libeuter injurias Lolerat qu s
(4ci.ix, 5),mira poslmodumvirlule pra-sideutisprcs- prius vehemeiiier irrogabat; post etiant sua tribuit
sus verbi pabulo vlres obtinuit, et superbise calccmi qui prius aliena rapicbal; ppst camein abstinerido
amisit, lotisque Deinon lanlum a lerilalerestringiiur, , cruciat qui prius satietate cariiis per inortifera iur-
sed, quod magis sit mirabile, ad aranduin ligatur, ulI pitudinum oblectainenta detluebat; post eliain pcisc-
non soluni homities cru leliiatis cornu nou inipetat,, culores diligil qui prius diligere etiani se amantes
sed etiam eorum refeclioni Sirviens aratrum prsedi- nolebat. Libet iu hnjus rei exemplura unum e iiiuiiis
cationis trabal. Ipse quippe de evangelizantibus, de: P ad medium Paulum vocare, qui cum acceptis contra
arantilras dicil: Debetenim in spe , qui aral, arhre;; Christum epistolis Daiiiascum pergeret, sancti Spi-
qui trilurat, in spe fruclus ptrcipiendi (1 Cor. ix, 10). ritus gralia in ilinere infusus, ab illa sua protinus
Qui igilur treineuda prius iidelibus irrogaverat, ett crudclitate nmlalus cst, et postroodum plagas pro
pto ude poslmoduiu Hagella iibenter ponat; quii Christo accepif quas veniebat inferre Chrisiianis. Et
scriplis eliam Epistolis liumitis et despectus prsedi- qui prius carualiter vivensin morlem conabatur sanc-
cal quoJ dudura tei ribilis impugnabat; profecto benee tos Dominitradere, gattdet postmodumpro vita sanc-
ligatus bttb aratro desudat ad segelem qui fuerat ini lorum vilam susecan.is immolare; et qui prius luit
caoipo male liber a tintore. Repeme quippecommu- blasphemus et persecuior, humilispost factus cst
latus ab* hoste pnedicator ellicilur, et in cuuctiss pius<|ueprsedicator: el qui lucrum uiaxiinum putavit
rouiidi pariibus Redemploris sui nomen insinuat. Sup- se in dtscipulis Christum occidere, jam vitara
plicia pro verilale tolerat, pali se quse irrogaveratt suam Chri tum sestiroat el mori lucrum. Mens igi-
exuliat, alios blandimentis vocat, alios ad lideml tur Pauli, mox tit Spiritus sancti gratiam acccpit,
terroribns revocat: istis regnum pollicetur cceksiiss slaliim su;c imrnobilitaliset crudelitalis iimnulavit.
patriie, pis minatur igues gehennse. Hos per auclo- In ejus conversione possumus perpendere quia ma-
rilaiein corrigil, illcs adviam reciiludinis perbumili- jus est miraculuin prseuicationis verbo el oratio-
latemt trabit; atque in oinni latere de manu se suii nis solatio peccalorem convertere quain carne nior
Rectucis inclinai, el lanta atteDeiaream cougregat,, tuurri resuscitare. ln isto enim resuscitatur earo, ite»
quaula aii illaui prius elatione venlikbat» Sed neqtiei rutn moritura, in iilovero aiihua in seieraumvictura
128S ALULFI EXPOSITIQ NO\I TEST. — SUP. ACTA APOSTOLORUM. 1280
Lazarum qujppe, quem jam fetenlera fitisse credi-. A tens Deushune exaudierat, si non ab ipso se,in bonis
mus, fiawe Pominus suscitayit, Saulum vero resus- periici sed pelebat? Sciebat igitur Creatorem otnniuiu
ciiavil mente. Et quidem post resurrectionem carnis Deuiu, quod ejus otnnipotens Deus Fiiius ijicar-
de Lazari virlutibus lacetur; narii post resurrectip- patus esset ignorabat. Neque enim poterat bona agere
iiciiianimqecapere noslra inurroiias non valet quanta nisi ante credidisset; scriptum quippe est: Sinc fide
iu sacro eloquio de Pauli virtutibus dicuntur. Quod impossibileest placere Deo (Hebr. xi, 6). Fidem ergo
illius pra-dicalione crudelissimaenatiOnes ad pietatis habet, ctijus orationes et eleemosynaeplacere po^-
mollia conversse sunt viscera. Quod mori cupit pro sunt. Bona autem aciione promeruit, ut Deum per-
fratnbus, in quorura prius morle gandebat. QuoJ fecte cognosccret, et incarnationis ejus myslerium
plenus qipnis Scriptursescientia, nihil se scire judicat crederet, quatenus ad sacraraenla baptismatis perve-
nisi GhrisiumJesum, et huric crucitiximi (/ Cor. n). niret. Per iidem ergo venit ad operalionem, sed per
Quotlpro Chrislo virgis libenter caediturquem gladiis opera est solidatus in lide.
ruseqiiebaiur. Quod aposlolalus honore sublimis est, CAP.XXIX. — Et nunc niitle viras in Joppen, et acr
sed tanien spoqte fit parvulus in medio discipuloruin. cersi Simonem, qui cognominalurPelrus : hic dicet
Qqod ad csplj tertif secreta ducitur, et tamen meptis ttbi quid te oporteat facere (Act. x, 15 seq.).
oculum per cnmpassiouem reflectit ad disponendum inEzech., n. 6.) Nec iid.essine operibus
cubile conjugaloruin, dicens : Pxort vir debilumred- nec(Homil. 9,
opera sine lide adjnvant, nisi fortasse pro fide
dat, sinnliter el uxbr viro (lCor. vn, 3). Quod adriii- percipienJa
scetur in conlemplalione ccetibus angelorum, et ta- operibus meruit fiant, sicui Cornelius ante pro bnnis
audire quam fidelis exisleret. Qua
men non aspernatur cogitare et disponere facta car- ex re colligitur quia bona opera pro fide percfpienda)
nalium. Quod gaudet in inlirmitatibus sibique in •R laciebat. Nam cui ab angelo : Oraliones tuaf,
contumeliis placet. QuoJ ei vivere Chrislus est, et et eleemosynoeascenderunt indicitur memoriamin conspecta
mori lucrum. Quodtotum jam extra carnerriest hoc l)e\
ipsum quod vivit in carne. Ecce qualiter vivit qui ab pilur(Ibid. 4)> el mox pro eadera ascensione prajci-
ut ad Simonem mittat qui ei veniens prsedicare
inferno menle ad vitam pietatis rediit. Minusest ergo dcbeat, conslat
in carne suscitari, nisi forte cum per vivi- quia lioc petiil unde nieruit exaudiri.
quempiam
hcaiionem earnis ad vitam reducatur mentis, ut hoc CAP.XXX. — AseendilPetrus in superiora, ut oraret
ei agatur per miraculum exterius quatenns conversus circa horam sexlam : et cum esurirel, voluitguslare.
inlerius vivificeiur. Parantibus autem ittis, cecidit super eummentis ex-
CAP.XXVI. — Mnea, sanet te DominusJesus (Act. cessus: el vidil cmlum aperlum, et descendensvds
quoddam, vetul linteum magnum, quatuor initiii
In summitli de cmlq in lerram : in quq erant omnia
(In exposit. B. Job, lib. xxni, nuro. 46.) §cri- et serpentia terrm, et volalitia coeli,'
sacra stratum in bonis. quadrupedia,
plura aliquando per repausatio elc. (Act. x, 9 seq.).
utieribiis designatur. Ilnde Petrus dicit apostolus :
JEnea, sanet te Dominus Jesus Christut : surge et (In exposit. B. Job, Iib. xxx, num. 26; lib. xxxm,
tlerne tibi. Quid est dicere, surge, nisi mala quse num.53.) Apostoli recte catuli sanclaeEcelesiacvocari
perpetrasti derelinque ? Et quid est dicere, sterne libi, possunt, qui in Ecclesia editi adversantem mundura
nisi mercedis causas in quibus requiescere debeas ore rapuerunt. Isli caluli n.ecdum post passionem
operare, ut et deserat surgendo quod fecit et inve- ribus Domiin, sancti spiritus infusione solidati, clausis fo-
niat sternendo qtiod fecerit? Quod utrumque breviter Q quasi iu quibttsdam abditis specubus suis ra-
prophela eomprehendit, dicens : Declina a mato, et pturi mundum cubabant, ut animarum prsedam posU
fac bonuni (Psal. xxxyi, 27). Declinare quippe a malq roodum prsesumentes diripercnt, ut culpain noslram
est a* eo quojacuit surgere; borium vero facere est inierlicerent, omuemque in nobis peccati vitam ne-
mercedis opeta in qurous requiescere debeat pnepa- carent. Horum primo illi esurienti catulo, sedjam
rare. Qui enim deelinat a malo, sed bona adhuc non valenti, ostensa per linteum gentilitale quasi ropn-
facil, sutrexit quidem ab eo quo jacuit, sed ubi re- sirala prseda tjicitur : Macta et maduca. Sub typo.
quiescere debeat necdum stravit. forlis mulieris Salomon de saucta Ecclesia dicit:
CAP.XXVII. — Tabiiham Petrus suscitavit (Act. ix). Sindonem (ecilet vendidi( (Prov. xxxi, 24). Quid si-
gnatur liuteo sindonis, nisi subtiJis inlextio sanctaa
(Dialog. Ub. n, cap. 50.) Qui devota mente Deo prsedicationis, in qua molliter quiescitur, quia mens
adhaerent, cum rerum necessitas exposcit, exhibere in illafidelium spe superna refovetur? Uudeet Petro
signa duobus ntodis solent, ut mira qusequealiquando animalia in linleo deraonstranlur, quia peccatorum
ex prece feciant, aliquando ex polestate. Cum enira animse misericorditer aggregaiac, in blanda fidei
Joannes dicat: Quotquotdutem receperunt eum, dedit quiete CQntinentur. Hanc ergo stndonem Ecclesia
eis potestatemfilios Dei fieri (Joan. i, 12). Qui fitii fecit et vendidit, quia fidem quam credendo meruc-
Dei ex polestale sunt, quid niirum si signa facere ex rat loqtiendo'iJedit, et ab iulidelibus vitam reclae
potestaie vaieant? Quia eann utroque ntodo mira- conversationis accepit.
cula exhibeant testatur Petrus, qui Tabitham raor-
tuaui orando suscilavil, Ananiam vero et Saphiram CAP.XXXI. — Et jacta est vox ad Petrum : Surge,
mentieutes niorti increpando tradidit. Neque enim p. Petre, occideet manduca (Act.x, 13).
orasse in eoruin exstinctione legilur, sed solummodo (In exposit. B. Job, lib. xt, num. 45.) Saocla Ec-
cuipam quain perpetraverant increpasse. Coostat clesia male viventes in vitiis jnterGcit ore sanclaepr,c-
ergo quia aliqtiando ljsec ex poteslate, aliquando dicationjs. Sancii quippe aposioli ei pastores alii in
vero exhibeitt ex postulaUoae, dum et istis vitam Ecclesj;ecorpore quasi dentes idcirco sunt positi, ut
increpando abstulMet illi reddidit otando. vilam carnalii.m correptione moideant, earaque a
CAP.XXVUI.— Orationes tum,el eleemosynmascen- sut: duritia pertinacise confringaut. Unde et ^posio-
dtrynt ia couspeclu-Dei (AcL x, •>).' loruin et pasloruin priiuo qnasi tienii in Eccles;se
(Homil. 19, in Ezech., n. 9.) Vir quidam erat in Macia corpore posit s ostensis in ugura gentibus, dicitur :
et manduca. Quod euiiu maclatur a vi(a occi-
Cmtarea,nomipt Cornelm,religiqtus et timensDeum. id vcroquod cotneditur in comedeutis corpore
Nequaquam ex virtulibus veeitur ad fidem, sed per di:ur,
lideni perUngilur ad virtuies. Cornelius enim centu- CQ.mniutatur.Macla ergo et maaduca dkilur, id est
rio, cujus ekeniosynse aote baptismum, angeloteste, velii^atem earum coniere, el a peccato eas iu quo
laudalae sunl, non ex operibus venil ad fidein, sed vivuni interiice, et in corpus Eciiesiae, videlicet in
ex fide venit ad ppera ; nani et ei per angeium dick tua merobra, illas converte.
tur : Orationes twe et eleemotynteatcenderunt in con- CAP.XXXII. — Ecce viri a Corneliomissi inquirente*
spectu Dei. Si euira Deuin vere et anle baplismum domum Simoni»,sleleruat ad januam (Act.x, 17).
non credidecat, quid orabat? yel quomodo omnipa- (Homii. 1, in Ezech., n. 11.) Aliquando prophetia
1287 APPENDlXAD S. tiREGORII OPERA OMNIA. 1288
spiritus in prsesenti mentein ex parte langit, et ex A J serit. Servanda est itaque et in corde humilitas et in
parte non tangit. Quod Petri apostoli testaiur bislo- opere disciplina. Inter haecantcm solerter iiituenduin
ria, cum a Cornelio milites missi ei sunt per Spiri- ne, dum immoderatiuscusloditur virtus humilitaiis,
tum nunliati. Scriptum quippe est: Dixil Spiritusei: solvantur jura rcgiininis; et dnm praelalus plus se
Ecceviri tres qumruntte (Vers. 19). Ad quos ille de- qtiam decet dejicit, subditorum vitam stringere sub
scendil et requirens dixit: Qum causa eil propter disciplinsevinculo non possit. Teneamus ergo exte-
quamvenistis? Cujus verbis ostcnditur quia eanutem rius quod pro aliorumutililale suscipimus; teneamus
causam per Spiritum non audierat quam a initilibtis ititerius quod de nostra seslimatione sentimus. Sed
requirebat. In prasenti ergo menlem Pctri Spiritus tamen decenter quibusdamerumpentibus signis tales
et ex parte tetigerai, et ex parle non tetigerat, quia nos apud nos esse ipsi etiam qui nobis commissisunt
et adcsse milites dixit, et pro qua causa veuerant nonignorent, utde auctoritale nostra quod formident
lacuit. videant, ct de humilitate quod imitentur agnoscant.
CAP.XXXIII. — Factum esl cum introissel Pelrus, Servata auiem auctoritate regiminis, ad cor noslrum
obviusei venii Cornelius; et procidensad pedesejus, sine cessalione redeanms, et consideremus assidue
adoravil (Acl. x, 25). quod sumus sequnlitater cnm cseteris conditi, non
quod temporaliter caeierisprselati.
(In exposit. B. Job, lib. xxi, num. 22; lib. xxvi, CAP.XXXIV. — Non est
num. 45.) Bona est ordine suo potentia, sed cauta personarumacceptor Deus
regentis indiget vita. Bene igiturbanc exercet qui (Act. x, 54).
per illam scit super culpas erigi, et scit cum illa (In exposit. B. Job, lib. xxvui, num. 38.) Cuncli
cseteris sequalitaie componi. Sancli ilaque viri qui 31 apostoli Ecclesise ostia exislunt, cum.voce sui Re-
prsesunt, cum deest vitium quod corrigatur, non de rum demptoris audiunt: AccipiteSpiritum sanctum: quo-
exceltenlia potcstaiis, sed de conditionis sequalitate remiseritispeceata, remittuntureis: et quorumre-
gaudent, et non solum a subjeclis melui, sed ciiam diceretur tinuerilis,relenta sunt (Joan.xx,22); ac si illis aperte
plusquam necesse est refugiunl honorari. Neque : Per vos ingredientur ad me hi quibus
enim leve se perpeti damnum humilitaiis credunt, vosmetipsospandilis, et repellentur hi quibus obse-
ei ab eis pro nieiito iortasse ordinis pluris sestimen- ralis. Necimmerito oslia vocantur quia et ingressum
tur. Cum ergo potentiaetemporalis minislerium sus- iidelibus aperiunt, et rursum sese perfid s ne ingre-
cipitur, summa cura vigilandum est ul sciat quisque diantur opponunt. Penseuius quaie nstium Ecclesiae
el acqualemse cum illa cseteris cernere, et taineu se Pelrus exstilit, qui investigantem fidem Cornelium
peccanlibus zelo ultionis prscferre. Quam discretio- recepit, pretio quserenlem miracula Simonem repu-
nein plenius cognoscimus, si pritni pastoris exempla lit, illi dicens : In verilate coniperi, quoniamnon esl
cernamus. Petrus enim, auctore Deo, Ecclesiseprm- pertonarum acceptor Deut (Act. vm, 20), secreia re-
cipatum lenens, a bene agente Cornelio et sese hu- gni benigne aperuit. Huic inquiens; Pecunia tua te*
mililer ei prosternente, immoderatius venerari re- cumsit in perditionem,per dislrictacdamnationissen-
fugiens, honorem super se sibi oblatum recusavit, tenliam aulaeccelestisaditum claudit.
et ad ceqnalitatem conditionis susecitius recurrens, CAP.XXXV.— Paulus lapidatur (Act. xiv).
se illius siniilem recognovit, dicens : Surge, ne fece- (ln exposit. B.Job, lib. xxxi.num. 68.) Virsanclua
et
ris, ego ipse Iwmo sum x,
(Act. 26). Quts enim ne- et fortis Dnmini quo inajore perseculione
sciat quod itomoconditori suodebeat, el non honiini premitur,praedicator eo ad praedicandam veritatem acrius in-
igitur humiliari sibi plusquam C ( et cum patienter persecutores tolerat, ar-
ebuit proximum vidit, ne tillra humaniialis melas stigatur,
5rost,erni?Quoniam denter
mens intumesceret, se homiuem esse recognovit, Paulum ad se auditores trahere lestinat. Viueamus
zelo sancti
quatenus illati sibi bonoris elationem frangeret ex persecutorum minasSpiritus inflaramatum, quomodo
minime formidat. Quoroodoinler
considcrata sequalitate conditionis. Sed cuin Ananise supplicia positus , peccalores ad se trahere
et Saphiraeculpam rcperit, mox quanta potintia su- sicut scriptum esl: Supervenerunt autem feslinat,
quidum ab
per caeterosexcrevisset ostendit, verbo enim eorum Anliocliiael lconio Judmi,el persuasisturbis, lapidun-
vitam perculit, quaimspiritu perscrutanle deprehcn- tes Paulum traxerunl extra civitatem, cestimantes eum
dit; et summum se intra Ecclesiamcontra peccata mortuumesse. Circumdantibusaulem eum disciputis,
recoluil, quod honore sibi vehementer impenso, co- surgens intravit civitalem, et posiera die profectusest
ram bene agentibus fratribus non agnovit. Illiccom- cum Rarnaba in Derben.
munionem sequaliiatis meruit sanctitas aclionis, liic lati itti, et docuissentmullos, Cumqueevangelizassentcivi-
reversi tunl Lystram et
zelus ultionis jus aperuit potestatis. Paulus bene lconium, el Antiochiam,confirmantes animat discipu-
agentibus fratribus praelatum se esse nesciebat, cura lorum (Act. xiv, 18). Perpendamus ergo quae hunc
diceret : Non quia dominamurfidei vestrm,sed adju-
tores sumusgaudii vestri (11 Cor. i, 23). Atque illico prsedicantein possent minaecompescere, quando eum
ab inientione sua non valet mors ipsa prohibere.
subjunxit: Fideenim slatis, ac si diceret : Ideo non
doniinamur fidei vestra.-, quia lide statis. ^Equales Ecce lapidibus obruitur, nec tamen a verilatis ser-
enim vobis sumus, ubi vos stare cognoscimus.Quasi roone removetur. Occidi polest, superari non polest:
esse velut exstinctus extra urbem projicilur, sed intra
prselatum se fralribus nesciebat, cum diceret: uibem die alio illscsuspra:dicator invenitur. 0 quam
Facti tumut parvuli in medio veslrum(I Thett. n, 7). D i foriis
Et rursus : Not autem servosveslrosper Jesum Chri- na! 0huic viro inest iniirrailas! Oquam viclrix poe-
stum (II Cor. IV,5): sed cum culpani qusccorrigi de- quam dominatrix patieniia! Ad arguendura
buisset invenit, illico magistrum se esse recoluit, di- repulsione provocatur, ad prsedicandam salutem
engitur, ad propellendara laboris lassitudinero
cens: Quidvvltit? in virga veniamad vos(I Cor.iv, 5) ? plagisrefovelur. Nulla ergo hunc adversitas superare
Summus itaque locus bene regitur, cum is qui praeest jicena iovet.
viliis potius quam fratribtts dominatur; vitiis enim se potest quero poena
debent rectores erigere, quorum et causa prseferun- CAP.XXXVI.— Paulut Timotheum circumcidit
tur, et per disciplinam culpas jure potestatis ferire, (Act. xvi).
sed per huntilitatis custodiam sequalesse ipsis fratri- (In exposit. B. Job, lib. xxvm, n. 28, 29.) In una
bus qui corriguntur agnosqere, et eosdem tacita sibi eaderaque virlute discretionis lineam desenmus, si
cogitalione prseferre. Illorum namque per eos vitia hanc et aliquandoagere et aliquando postponere ne-
rigore disciplinseferiuntur, in his vero quacipsi com- sciamus.Nonenim res eadem semper est virtiis,quia
mittunt ne verbi quidem ah aliquo inveclione lace- permomenta leniporum saepemerila mulanlur actio-
rantur. Tanto ergo apud Dominurasunt obligatiores,.. num. Unde lit cum quid bene agimus, plerumque
quanto inulte peccant apud homines. Disciplinavero melius ab ejtis aclione cessemus, et laudabiliusad
praelatorumsubditos lanto divino judicio liberiores tempus Jeserat quod in suo tempore laudabiiiter
reddit, quauto hic eorum culpas sine vindicta non de- mens teuebat. Nam si pro nostris bonis uiinitiiisqui-
 1289 ALULFI EXPOSITIO NOVl TEST. — SUP. AGT. APOSTOLORUM. 1290
bus actis proficimus,nec tamen intermissis interimus,. A nunquam nobis hujus mundi jubentur adversa, scien-
majora laborum roala proximis imminent, necessa- dum suramopere est quod si tunc de suo aliquid non
rio nos virtutum augmenta seponimus; ne infirmiori- babeat, minimaesl obedientia. Nam cum bujusmundi
bus proximis lidei detrimenta generemus, ne tanlo despectus prsecipitur, cum probra adipisci el contu-
jam quod agimus virtus non sit, quanto per occasio- melisejubentur, nisi hsecex semetipso animus appe-
nem sui in alienis cordibus fundamenta virtutum de- tat, obedieniise sibi meritum minnit, quia ad ea quae
struit. Quam vim [ Text. lineam ] discretionis bene in bac vita despecta sunt invitus nolensque descen-
nobis Paulus ostendit, qui et gentiles ad libertatem dit: ad detrimentura quippe obedientia ducilur, cum
fidei venientes circumcidi prohibuit, et tamen Lystris mentem ad suscipienda bujus sseculi probra, nequa».
atque Iconio transiens, ipse Tiraolheum qui gentili Suara ex aliqua parte etiam sua vota comitantur.
palre fuerat editus circumcidit. Videns enira quod ebet igitur obedientia in adversis ex suo aliquid
nisi se mandata litterseservare ostenderet, Judseoruin babere, qualenus tanto sit gloriosior, quanto divino
rabiem etiam in his qui sibi comites aderant excita- ordiui jungilur, etiam ex desiderio. Sed hoc pondus
ret, asserlionis suse vim postposuit, et sine damno viriutis melius ostendimus, si factum beati Pauli me-
fidei se suosque comites a persecutionis immanitate moremus. Paulus divinitus fuerat ut Jerosolymam
custodivit. Fecit quod fieri fidei amore prohibuit, ascendere debuisset admonitus, sicut ipse Galatis di-
sed ad fidei retorsit ministerium quod quasi non fi- cit: Deinde post annot qualuordecim iterum atcendi
deliter fecit. Plerumque enim virtus cum indiscrete Jerosolymam, assumpto Rarnaba et Tito; ascendi au-
tenetur, amiltitur; cum discrete intermiltitur, plus tem secundum revelationem (Galat. u, 1). lsque cum
tenetur. Sed alta consideratione opus est, ue fortasse in itinere prophetam Agabum reperisset, quanta se
nequaquam communis boni consiiio, sed timore pro-. B adversitas in Jerosolymis maneret audivit. Scriptum
prio, vel cujuslibet ambitionis studio, a virtutis exer- quippe est quod idem Agabus zonam Pauli suis pe-
citalione cessetur. Quod nimiruin cum agitur, jam dibus inserens, dixit: Virum cujus hmczona est, sic
non dispensalioni sed culpse servitur. aUigabunt in Jerusalem, a Paulo autem protinus res-
CAP. XXXVU.— Prohibuit eos Spiritus Jetu (Acl. pondetur : Ego non solum alligari, sed et mori in Je-
xvi, 6). rusalem paratus sum pro nomine Jesu : neque enim
in n. homil. in pretiosiorem facio animam meam quam me. Prsecep-
(Homil. 12, Ezech., 16, 4, Evang., tione igjtur revelatiouis Jerosolymam pergens, ad-
n. 1.) Propter malos auditores boni.ssermo doctoribus versa cognoscit, et tamen hsec libenler appetit; audit
tollitur, sicut Pauio dicilur : Fetlina, et exi velociter quae limeat, sed ad hsec ardentior anlielat. Paulus
de Jerusalem; quoniam non recipient tettimoniumtuum itaque, Deo aspera et dura disponente, se studuit ad
de me (Act. xxu, 18). Et sicut volentibus apostolis graviora praeparare, et ad adversa etiam ex suo voto
prsedicare in Asia, scriptum est quia prohibuit eos ducilur, quia maiorum imminentium cognilionem
Spiritus sanctus (cum enim apostoli prsedicare gen- percipit, sed devotione spiritus etiam ad acriora fer-
tibus in Asia voluissent, per Spiritum prohibiti esse vescit. Prseeunte ergo beati Pauli infracta virtute
memoranlur); et tamen ipse qui prius praedicationem instituimur, ut si palraam obedientise veraciter ap-
prohibuit, hanc Asianorum cordibus postmodum in- prehendere nitimur, adversis hujus sseculi etiam ex
fudit, nam diu est quod Asia cuncta jam credidit. devotione militemus.
ldcirco ergo prius prohibuit quod postmodum fecit, CAP.XL. — De spe el resurrectione mortuorum ego
qula lunc in illa erant qui salvandi non erant, tunc
in iila erant qui necdum reparari merebantur ad vi- 'C iudicor (Act. xxm, 6).
tam. Sed tamen utiliter eis praedicationis oflicium Past. (In exposit. B. Job, iib. xxxiv, num. 8, 9, et Reg.
subtrahilur, ne gravius de contempta praedicatione et libro part. ni, cap. 23; Regul. Pastor. part. m, c. 24,
Mor. loco laudalo. Homil. 26, in
judicari mererentur. Subtili ergo occulloque judicio Evang., n. 12.) Sicutsupra
a quorumdam auribus praedicatio sancta sublrahilur, perniciosum est si unitas desit
quia suscitari per gratiara non merentur. bonis; ita perniciosius, si non desit malis. Reprobo-
rum unitas bonorum vitam tanto durius prae-
CAP. XXXVIII.— Mundus sum a tanguine omnium pedit,quippe quanto se ei per collationem durior opponit.
(Act. xx, 26). Unde praedicator egregius gravi Pharisseorum Saddu-
(Homil. 11, in Ezech., n. 9.) Multum sibi con- cseorumque persecutione deprebensus, eorum unita-
nexa sunt peccata subditorum et prseposilorum, quo- tem perniciosam sibi Paulus fore conspiciens , iuter
niam ubi subjectus ex sua culpa raoritur, ibi is qui semetipsos dividere studuit, quos contra se unitos
praeest, quoniam tacuit, reus mortis tenetur. Pensate graviter vidit, et clamavit, dicens : Viri ffatres, ego
ergo, fratres charissimi, pensate quia et quod nos Pharismus tum, filiut Pharitmorum. De tpe et resur-
digni pastores non sumus, etiam ex vestra cutpa est rectione morluorum ego judicor. Quia nimirum voce
quibus lales pr.elati sumus. Et si quando vos ad ini- percussa protinus contra se vicissim audientium dis-
quitatem defluitis, etiam ex uostro realu est quod ob- siluit turba. Dumque Sadducceispem resurrectionem-
sisientes et reclamantes in pravis desideriis non ba- que morluorum esse denegarent, quam Pharissei
betis. Vobis ergo et nobis parcitis, si a pravo opere juxta sacri eloquii prsecepta crederent, facta est in
cessatis ; vobis et nobis parciinus, quando hoc quod persecutorum unanimitate dissensio. Cumque in
displicet non tacemus. 0 quam iiber a coinmissorura D duas partes tumultuantium mullitudo dividitur, Paulo
sibi sanguiue fueral praedicatoregregius, qui dicebai: via ereptionis aperitur. Quem enim turba persequen-
Mundutsum a tanguine omnium: non enim subterfugi, tium unita constrinxerat, divisa laxabal: et divisa
quo minut emnuntiaremomne consitiumDei vobitl Si turba Paulus illsesus exiit, quse hunc unita prius im-
eriimnoiiannuntiasset,muiidusa8anguinenonfuissel; maniter pressit. Eripiunlur etenim justi, duiii divi-
sed quibus omneconsilium Dei anuunliare siuduit, ab duntur injusli; et ad perfectum vota perveniunt
eorum sanguine mundus fuii. In qua voce et no- con- electorum, dum per discordiam confunduntur agmina
venimur, nos constringimur.nos rei esse ostendimur, reproborum. Sed quia sunl nonnulli qui de resurrec-
qui sacerdotes vocamur, qui super ea mala quse pro- tione carnis incerti sunl, et hanc tunc rectius doce-
pria habemus, alienas quoque morles addiinus, quia lnus, si etiam cordium nostrorura quaestionibusoc-
tot occidimus quol ad mortem ire quotidie tepidi et cultis occurrimus; pauca nobis de ipsa resurreclio-
tacentes videmus ; ut rei de subjectorum inorte ani- nis fide loquenda sunt. Multi etenim, sicnt nos ali-
marum constringimur, qusc semper vivere potuissent quando fuimus, dum carnem in putredinem ossaque
si verba correptionis audissent. in pulverem redigi per sepulcra conspiciunt, reparari
CAP.XXXIX. — Virumcujus hmczona ett, sic ex pulvere carnem et ossa diffidunt, sicque apud sa
quasi ratiocinantes dicunt: Quando ex pulverehomo
alligabunt tn Jerusalem (Act. xxi, 11). reducitur? Quando agitur, ut cinis animelur ? Quibus
(Iuexposit.B.Job.lib. xxxv.nuni.oO, 31.)Quianon- breviter respoudemus auia longe minus est Deo re-
PATROL. LXXIX. 41
 *89l APPENDIX AO 8. «flfifjrtjffll QPER& OMNIA. 1292
panare quod fuit, quam creasse quod nsn fnit. Aitt>A redolet, unde odor in fliicfibus fiagrai? Nrail in se
quid mirum si horainemex pulvere refick, qui simul Viride Ostendit, unde vifiditas foliorum exivit ?
«tunia ex nibilo creavit? Mirabilius naroqwe«st coe- Cwtcta ergo in semine simul laterit, quae tamen noii
l«m *t terram ex nullis existentibus condidisse. «hmil ex senrine prodeUnt: ex semine quippe pro-
quam ipsuui ex terra reparaie; sed cwis attendi tur, Tdtaefiwr radix, ex radice producitur virgultum, ex
«t iii camew redire posse desperatur, et divinaevir- virg*he -fractus oritur, ex fructu etiam pioducitdr
. ius oueraiionis comprebendi quasi ex ralione quacri- wsmen. Adrt&musergo quia et semen latet in seroine.
tur. Qui seilfeet haec idcireo in suis cogitationibus Qaid igitur mirum si ossa, nervos, carnera capillds-
dicu»t, tj«a^is auotidiaria Dei miracula ex «ssidui- iftm redueat ex pulvere, qui lignum, fruetus, folia in
tate vilucrunt. Nam ecce in uno grano parvissimi magna tnole arboris ex parvo tjttotidie seniirie res-
seininis lalet tota qusc nascitura est arboris moies. ta*rat? Cum ergo dubitans animus de resurrectionis
Consliluamus enlm ante oculos cujustvbet arboris potenlta rationem quserit, eafum rerum qusestioues
roiram magnitudinem, cogitemus unde oriendo coepit ei inserendse sunt fltraeet incessaftter tiunt, et tameii
quae ad tautam molem crescendo perveriit, inveni- raiitwe coifiprehendi nequaqUam possurit; ut dum
inus procul dttbio ejus originem parvisshiium semen. »on valet ex visione rei penelrare qtiod conspicit,
ConSideremusnunc ubi in illo parvo grano seminis de promissione divinae potentise eretiratquod audit,
latel fortiludo ligni, asneritas corticis, saporis, odo- auxiliante Mediatore Dei et hominurii©omino noslfo
risque niagnkudo, uberias fructuum, viriditas foiio- Jesu Christo , qui et rcsurrectionis gloriam in suo
ruin. CoatrectaUim namque seminis granuaa non «st jam corpore factam ostendit, et in suis nrembris fu-
validum, uude ergo prooessit ligni duritia ? Non est o turaw promis.it. Qui vivit elregrfat cum Deo Patre,
asperum, unde asperitas corticis eruplt? Non esl sa- MIunitate Spiritos sahcti DeOs, "per omnfa saecula
potosum, unde sapor in iruetibus? Oifactum nihil seeculorum. Amen.

LIBER SEXTUS.
Incipiunt EiXceptionet super Epistoias B. Pauli apostoli.

PRTEFATIDNCOLA M fiPISTOLAS BEATI PAOLI APOSTOLI.

On exposit. B. Job, lib. xxxv, n. 42 et 47, inverso AignOscitflr,quoiiiam omnis bona et perfecta apera-
ordine.) Paulus apostolus quamvis Epistolas quinde- tiopei- '(^uatuor sancii Evanffelii Ubros agnoscitur.
.cun scripserit, sancta tamen Ecclesia non amplms Recte ergo saricta Ecclesia Tesiamfcniumulrumque
quam qualuordecim recipit, qui profecto ntrmems ciistddieiis, ettam secunduui LegisDecalogumqoam
ex perfectis dttobus numeris, denario videlicet et seCuSduntquatuorEvangelii libros vivendo, adper-
quaternario, consistit. Denarius quippe numerus in iedtionls se "culmen extendens, de Epistoiis beali
eo perfectus esl quia Lex in decem prseceptiis con- Pattli apostpli non amplius quara qualuordecim te-
dwrtur, omirtsque culpa nOn amplius quam per de- riet, ut etiam ex ipso Epistolarum nuuiero oslende-
cem verba cohibetur; et, enarraafe Yeritale, opeta- G ret quoU doctor egregius 'Legis et Evaiigelii secreta
tores^inese denario remunei,aittur'(Ifta{'7'..xx). Qtta- rimasset.
•ernarftisvero numerus in ed uiaxime perfectus esse

«XPOSITIO SITPER JIPISTOLAM B. PA^JLI AWSTOLI AO ROMATVOS.

^CipiJt pRiStfM. — CMtn co^noi)tssen<Deum, non diceps uPropter quod tradidit itim Deus in desideria
ttut DeumJjtorificaverunt, aut graiias egerunt, sed cprdis eorum, in immunditiain : ut cohtumelris atfi-
'manueYulttm cogitatiohibus suis (Rom.i, 21). ciaiii corporasua in semetipsis (Vers. 24). Eece ullra
fln e-ttoift.B. ^ob. lib. xxvi, num."28; lib. i in appetiliMmlapsi sant jumentorum, et caro mersit
IStecn., ttem. 11, num. 24, et in expos. B. Job, quos superba scientia sublevavil; atque inde sub se
lro.xtv, ri.^sai; lib. xVi num. 71; W. xxv, num. 22, prostrati sunt unde super se ire videbantur. Cu-
loyiib.l, iriEzetn., hom. 11, itura.2b\) Si vigilanter randum itaque est, et omni cnstodia mens a super-
ItrtenditOf nt et mentis humiliias et carnis castimo- bise tumore servanda. Intas enim videt Deus quod
nia tenfeattff, cito agnosCimiisquia alterum custodilur mentem elevat, «t idcirco foris permiltit invalescere
*x -alterb.Kitn mUltis saape sunerbia liixurisesemi- quod deponat : inius firius «xtollitur quod foris
Warhim friit, quia daro eos spiritus quas in allura poslraodum luxuriae corntptione feriatiir. Occultam
Urexit, qtRiii caro in infimis mersit. Hi enim prius videlicet culpam aperta peroUssio sequitur, ut inalis
Becreto eievantuf, sfedpostmoduin publice eorruunt, exterioribus interiora puniantur, et cor publice cor-
qma dum occultis itrtumescmii inotibos cordis, aper- ruat quod latenter tumebat. Proinde per custodiam
m cadont laWSTbns corporis. Sic sic eiali justa fue- hurailitatis servanda est munditia eastiliitis; si enim
wnt rettibfrtione feriendi, ut quia superbiendo se pie\.tspirilus 6Ub Deo premittir, caro iwcile supter
pirtcferimthomibibus, luidriando usque adjumento- spintum non levatur. In pnndictis autem verbis
rum slmllitiidinem devolvantuf. Hofno quippe cum Aposioli, considerandum nobis cst quia peccatnm
in homre tfttet, tittn intellexit: cbmparatus est ju- T. quod per poenitentiam citius non deietur aut pecca-
fitenHt fnHntflttifnfs, et similis factus est iltis (Psal. u tum es.l causa peceati, aut peeoatum est poena pec-
•xtVfn.lW.'Imneiitasunt qui nsu vitai carnahsima cati, aut peccatuin simul et causa et pcena peccati.
petur/t. iQui'«nfm cttrhe iabitur Jumentoruni appetitu Ouine enim quod prius coiiiinitiiiur peccatum est;
preSiefnltuVqiiasi sctentlse igitor illos in altum su- sed si citius pcenilendo non tergitur, justo judicio
perbia sufelevavefati5eqtilmis Paulus dicebat: Quja omnipotens Deus obiigatam ipeccatis mentein eiiani
tttm cognbWisetWbwm,non sicut Deum glorificave- in culpam alteram permiltit cadere, ut quse flendo
rnnl, aut ^faiitn egerunt, sedevanuerunt in cugitatio- et corrigendo uoluit mundare quod fecit, peccatum
Hibut tnis. Qaomodo tero m jumentorum, aut plus- incipiatpeccato oumulare. Peccatum ergo quod pce-
qaam in-WttfeMofttttt^oluptatemceciderlni subdidit. nitentiselamento non dikiilur peccatntn simul est et
1203 ALULFl EXPOSITIO NOVI TEST. - SUP. EP. PAULI AD ROM. 1294
causa peccati, quoniam ex illo orilur unde adhtic t^ nhin ipsis ; furor draeonum vinum eorum, el furor
peccatoris animus altius obligetur. Peccatum vero aspidum insanabttis. Nomtehmc eongregata sunt apud
quod ex peccato sequitur, peccatum simul est et me, et signata in thesamis meis?fn die ultioiiit reddam
prjenapeccati, quia excrescente csecitate, ex fetrlhu- eis (Deut. i.xxxui, 32). Quam mutta mata eorum
tioue prioris culpaegeiteratur, ut quasi jam qnsedam narravit et tamen illico adjunxit: /n temport quo
sint in peccatore sopplieiaipsa incremenia vitiorum. lapsus ftterit pet eerum. Ecce atrocisshna itMrum fa-
Fit vero noonunquam utunum idemque peccatum et cinora describuntur, et tamen ad diem ultionts adhuc
peccatum sit et pcenapeecati simulel causa peccati. sobsequens lapsns aspiciliir, quo eorum cnipse cumu-
Ponamus enim ante oculos quempiao) rem proxuni lentur. Habent jam «nde feriri mercatttur, sed susti-
concupisoere quam quia aperte non valuit, furto di- netur tamen adbuc peccatum crescere, ut peccantes
ripuit, sed in furti accusatione positus, se liancdi- possit atrocior pcena cruciare. Mm meretur suppti-
ripuisse jnrejurando deoegavit. JJuic ergo concupi- cium peccatum, et causa peccati, sed exspectatur
seentia peccatura fuit et <ausa peccati, quia per adhuc ut augmeutum supplicii subroget peccatura «t
eam venit ad rapinam; ipsttm vero furtum, quo pcena peccati.
rem concupitam diripuit, et peccalum ei factura est CAP.II. — Feminm eorum immutavetunt naturalem
Pt poena peccati, quia ex retributione jam non re- usum in eum usum qui est contra naturam (Rbm.
pulsae concupiscenlise factum est ut veniret ad fur- 1,26).
tum, et culpa cordis excresceret in opere et ultione (In exposit. B. Job, lib. XXIII,num. S.) Omne
csecitatis. Sed qnia furtum perjurio tegere curavit, diciiur quadripartita potest quaiitate disiingui:
ex peccato rursuro peccatum genuit : furtum ergo n quod si aut mala raale, aut bona bene, aut mala beue,
qsod ex concupiscentia processit, et perjurium per- aul bona inale dicantur. Male enini malum dicitur,
tulit, peocatum et poena peeeati iaclum cet culj oe cuitt res perversa sicul scriptum est : Be-
peccatum et causa peccati eulpaesubse- suadetur,
prseeedeaU, nedic Deo, et morere (Job. n, 9). Bonum bene dicitur,
qucnti, qoia deilla n.Uuui, hanc genuit. Quodbene
Paulus apostolus de quibusdam, Deum iutelligeuli- cum recte recta prsedicantur^, sicut Joannes ait:
enitn regnum caelo-
bussei non honoiantibus insinuat, dicens : Cum co- Agite pmnitentiam, apprepinquavit
ix, 28). Malum bene dicitur, quando per
gnovissent Deum, non sicut Deum glorificaverunt, aul rum(Joax.
os dicemis idcirco vitinm ul reprobetur,
gralias egerunt, sed evanuerunt in cogilalionibus suis. sicut Paulus ait: Feminmexprimitur,eorum immulaverunt na-
Ecce est peccalum et causa peccati, ex qua quid se luralem usttm in eum usum qui etl contra naturam.
quatur adjungit : El obscuratutn estinsipiens cor eo-
rum; dicentesenim se esse sapientes, slulli facti simt: Quo loco exsecranda quoque virorum iacinora sub-
didit, sed boneste inhonesta narravit, ut multos ad
tt tmtaverunt gloriam incorruptibilis Dei in similitu- bonestalis
diuem imaginis corruptibilishominis, et volucrum, et Male autemlormam iuhonesta narrando revocaret.
bonum dicitur, cum rectum aljqujd
quadrupedum, el serpentium(Vers. 22 el 25). Ecce recto studio tion profertur ; sicut illuminato caeco
esi peccatuiit ct poenapeccati; sed pei.cafum solum- Ptiarisseidixisse
«nodoet poena ueccati esset, si non adhuc ex pec- perhibentur : Tu sis discipuius ejut
rajo et aliud sequeretur ; naiti posl uifidelitatem eo- (Maith. IH, 2). Qttod malediclionis ittiqtte dixerunt
MJMI subditur : Propler quod tradidil illos Deus in siudio, noii orationis voto; vel siout Gatplias ait:
unum mori pro populo, ut non iota gens pe-
detideria cordis eorum in immuiidiliam,ut contumeliit Expedit
reat (Jmn,. xt, SO). Boriuttiquippe, sed n n bene
mficiant eorpora sua in semetipsis(Vers. 24). Quia locutus cst, quia dum crudelitaieia necis appetiit,
igitur cognoscenles Deum, non sicut Deum glorifica- Q
verunt, ex eo peccato et causa peccati ad lioc quo- redemptionis gratiam propbetavit.
que perducti suiit ut ad cutlum serpentium et volu- CAP.III. — Ignoras, quoniam benignitat Dei ad pmni-
crum laberentur. Sed quia per banc etiam csecita- tentiam te adducit (Rom. n, 4).
tem usque ad immunditiam et carnis contumelias
(Lib. i, in Ezech., hom. H, num. 28.) Ssepeadve-
eeciderunt, ipsa infideiitatis eorum cseeitas prsece- nitntdiim
denti intellectui etpeccatum est et pcena peccati, i« superna peccatorcs exspectat- clementia,
maj'orem cordis prostliant csecitatem. Quos tauto
subsequenti vero immunditiae peccatuin Jactura est distiiclior
et causa peccaii. Hoc autem nobis cum fremore sequittirsenteniia, quanto peccantibus cis
est prserogata paticntta, quiattiviiiasevei-itas
consideranduni est, quomodo justus et omnipotens magna eo iniquum acrins punit, quo diulius pettulii. Mise-
Deus, cum prsecedCntibus peccatis irascitur, per- ricors
raittit ut csecata mens etiara in aliis labalur; ut qui laxat quippe Deus ad poefiiientiam lemptis nobis rc-
peccantibus; sed;cum ejttsgratitepalienliam nos
prius scietido rebelles sunt, postinoduin ut nesciant ad auginentum
excsecentur, sicut de eisdem infidelibus et lubricis, quod ad parcendum veriimus culpse, hoc ipsum tempqs
qui cognoscentes Deum, non sicut Deum glorificave- riendum vertil; ut pie disposuk, disWiciins ad fe-
euni reverti qnis etiam spatio
runt, pauto post addilur : Tradidit illos lleus in re- temporis accepto noluerit,
probum sensum, ut facianl ea qum no;i conveniunl. tum atigeat, per quod ea diluere per hoc maiatsua ad rea-
Quia enim gtorilicare noluerunt quem cognoverunt, voluisset. Unde scriptum est: pottiit, si converti
reprobo sensui traditi, ad hoc relicti sunt ut nesci- nignitas Dei ad Ignortts, quoniam be-
rent etiara pensare mala quaeiaciebant. Et qui cog- duritiam aulem pcenitentiam ie addiicrt? Secundum
noscentes Deutn, peccatum superbise intelligendo jj tibi iram in die tuam,el~etcor imp&nitehs Ifiesaurizas
revetationisjusii judicii Dei.
commiserunt, caecantur 'eliam ue iutelligant quod Dei irm,
admitlunt. Prioris ergo peccali merito peccalorum die irse benignitate ergo omnipotentis flei iram sibi in
subsequenlium lovea tegilur, ut qui mafum sciens dum tempus reprobus thesaurizat, quia dum ad pceniten-
perpetrat, deinceps juste in aliis eliam nesciens ca- ipsum remeJium accipitur, et ad peccandttm exhibetiir,
dat. Hoc quippe agitur, ut cutpse culpis feriantur, gjfatiaevertit in augmentum cnlpse.
Gnde et Deus, quia collata remedia
quatenus supplicia liant peceantium ipsa incrementa conspicit omnipotens
ad augmentum calpse trahi, ipsam be-
viiiorutn. Nimirum justo judicio augeri culpa per^
mittitur, ut ad feriendura altius quaudoque cumule- nignitatem quam conluiit in judicii disiriclionem
tur. Hinc rursus de quibusdam Paulus dicit: Ut im- vertit; ut inde post amplius 'feriat unde modo am-
pleant peccata sua semper(I Thess. u, 16). Hinc voce vull,ptius exspectat. Et quia homo deserere raaitira non
ut vivat, augeat nnde moriator.
angelica Joanni dicilur : Qui nocet, noceat adhuc:
et qui in sordibus esl, sordescat adhuc(Apoc. xxn, 11). CAP.IV. — Qui reddet unicuique secundum opera
Hinc David ait: Appone iniquitalem super iniquitatem ejus (Rom. u, 6).
ipsorum, et non intrent in justiliam tuam (Psal. (Tn exposit. B. Job, iib. xxvni, num. 31.) Sicut
LXVIII,28). Hinc per Moyseri Dominus dicit : Ex aliqua fabrica coknMiis, columnae vero basibus inni-
vinea fodomorum, vinea eorum, et propago eorum ex tontur, ita vita noslra in virtutibus, vklutes atitem
Gomorrha: uva eorum, uva fellis, et bolrus amaritudi- in intima intenlione subsistunt. Bases quippe unius-
1293 APPENDIX AD S. GREGORH OPERA OMNIA. 1290
cujusque animae sunt inlenliones suse. Et qula scri- ,A Deo hostia accepta erit, cum nosraetipsos hostiaiu
ptuin est : Fundamentum aliud nemo poti-tt ponere fecerimus.
prmter id quod posilum est, quod esi Chritlut Jetut CAP.VII. — Quod mortuut est peccato , mortuut ett
(I Cor. in, 11) : tunc bases in fundamenlo sunt,
cum inteniiones noslrae in Christo roborantur. Ni- temel (Rom. vi, 10).
mirum enim quamlibet summa opera inaniter faci- (In exposit. B. Job, lib. ix, nnm. 41.) Nos quo-
mus, si intentiones cordium nostrorum prsemia verse niam et a Deo mente recessimus, et carne ad pnlve-
vilse quse in Cbristo esl non requirunt. Umle cum rem redimus, poena duplas roorlis astringimur, et
dislrictum judicem Paulus describeret, et actionum flagello vindictse pro culpa quotidie atteriniur. Sed
bona narraret, dicens : Qui reddel unicuique tecun- venit ad nos qui pro nobis semel sine cnlpa sola carne
dum opera ejut, hit quidem qui tecundum palientiam raoreretur, qui simplam suara dupise nostrse conjun-
boni operis, gloriam, et incorruplionem; quii nomi- geret, el nos ab ulraque morte liberarel, de qua per
nata boni operis patienlia, quasi totam eleclse aclio- Paulum dicitur : Quod autem mortuut ett peccato,
nis fabricam dixerat, subtiJitcr illicoubi basesejus- mortuus est temel.
dem fabricaeconsisterent exquisivit, dicens : Gloriam
el honorem, et incorruplionemqumrentibusvitam teter- CAP. VUI. — Non regnet peccatumin testro mortali
nam. Ac si aperte diceret: Et si quidam patientiam corpore (Rom. vi, 12).
boni operis ostendum, gloriam et incorruplionem (In B. Job, lib. xiv, num. 21.) Non potest
non recipiunt, si intentiones cordis, id esl bases fa- in hac exposit. vita posilo honiini teutalio deesse peccati.
brict:, in fundamento non ligunt, quia videlicet Sed aliud est peccaio tenlanli resistere, aliud csldc-
Deus vel honestae vilse aediticium non inhabitat B roinanti servire. Hujus quippe peccali do.ninium et
quod extra se positum non ipse sustentat. regnuma discipulcum cordibus repellebat Apostolus,
CAP. V. — Ut sil ipse juslus, et juttificant cum dicebat : Non regnet peccalum in veslro mortali
(Rom. lii, 26). corpore. INonenim ait non sit, sed non regnet, quia
non esse non potest, non autem re^nare iu cordibus
(In exposit. B. Job, lib. xvui, num. 81.) Omnes bonorum poiest.
supernx patrise eiecii participalione verse lucis, quse
Deus est, lumen vocari solent : sed ille lumen illu- CAP.IX. — Humanum dico, propter infirmilatem car-
minans, isii lumen illumiiiatuin, sicttl scriptum est: nit vetlrm (Itom. vi, 19).
Erat lux vera qum illuminat omnem hominem venien-
ttm in hune mundum (Joan. i, 9). Isiis amein lautum- (In exposit. B. Job, lib. xix, num. 49.) Justi ne-
modo dicilur: Vot etlit lux mundi (Mallh. v, 14). bns quaquam sunt in lerrenis sludiis forles, et in coelesti-
sed longius atque distantius studiosos se
Farticipatione justitiae, quae Deus est, illi justitia Beo delriles, quam saeculofuisse meminerunt. Nam
auncupanlur; sed ille juslttia justiticans, isti juslilia cum exhibent,quibu-idam per prjedicatorem nostrum beatuin
justificala. DeDeo quippe dicilur : Ut tit iptejustus,
et juttificant (II Cor. v, 21); isii vero dicunt: Ut nos Paulum dicilur : Rumanum dico, propter infirmitatem
camis vestrm : sicut exhibuislismembra vestra servire
efficeremurjuslilia Dei in ipso. AUter ergo venerandum et iniquitati ad iniquitatem, ila nunc ex-
est iumen iiluminans, aliler lumen illuminalum; ali- immunditim, hibele membra vestra servire jnslitim in sanclificatio-
ler jusiiiia justificans, aliler justilia justifieaia. nem.- eoruui procul dubio infirmitali condescenditur,
CAP.VI. — Christus returgent ex mortuit, jam non ac si eis apertius diceretur : Si nequaquam amplius
moriiHr (Rom. vi, 9). £
potestis, saltem tales estote in fructu bonorum ope-
(Dialog. lib. IV, cap. 57.) Credendum esl sacram rum, quales fuislis dudum in actione vitiorum, ne de-
oblationem salutaris hostisenon solum viventes adju- biiiores vos habeat sancta libertas hseredes, quos iu
vare, verum etiam mortuis, si insolubiles culpae non carne validos habuit usus terrense voluptatis.
fuerint, ad absolutionera mullum prodesse, ila ut hoc CAP.X. — Velle adjacet mihi, perficere aulem bonum
nonnunquam ipsse defunctorum animacvideantur ex- non invenio(Rom. vn, 18).
petere. Sed sciendum est quia illis sacrae victimse
morluis prosunl qui hic vnendo oblinuerunt ut eos (In exposit. B. Job, lib. xxix, n. 62, 63.) Jactatum
etiam post mortem bona adjuvenl quse hic pro ipsis semen in terra post pluviam gelu premitur : quo fo-
ab aliis flunt. Inter hsec auiem pensandum est quod ras cilius apparere repellilur, eo inlus f cundius ra-
tutior via sit ut bonum quod quisque post morlem dicaltir, etquo velatur progredi, cogilur lnultiplicari,
suam sperat agi per alios agat dum vivit ipse per se. quia cum ab immaturo ortu restringilur, in conce-
Beatius quippe esl liberum exire, quam post vincula plionis suse tardilale laxatum ad fructum uberius
libertatera quserere. Debemus itaque prsesens sxcu- impletur. Sic Dominus miro modo pectoris iiostri ad
lum, quia jam conspicimus defluxisse, tota mente suscipienda verbi semina prius per occuitse graliae
contemnere, quotidiana Deo lacrymarum sacrificia, pluviam infundit, et postmodum ne in conceptis vir-
quolldianas carnis ejus et sanguinis hoslias immolare. tutibus immoderatius proiluat, disciplina intim.e dis-
Hsec namque viclima singulariter ab aeierno interitu pensationis, quasi glacie premit; ut quam acceptae
animam salvat quae nobis illam mortem Unigeniti per gratisepluvia irrigat, etiam disciplinaerigor astringat,
my-terinm reparat. Qui licet turgent u morluit, jam D ne si aut antequam debeat aut plusquam necesse est
non morilur, et mort ei ultra non dominabitur, tamen conceplas Virtules proferat, fruges in herbam vertat.
in seipso immortaliter atque incorruptibiliter vivens, Si enim viri jusli antequam debent aut plusquam de-
pro nobis iterum in boc mysterio sacrse oblationis bent proficiant, per profeclus sui magnitudinem in
inmiolatur. Ejus quippe ibi corpus sumilur, ejus caro elalionis defeclura cadtint. Videamus, Paulus infusa
in populi salutero partitur, ejus sanguis non jam in terra, qitanta disciplinaeglacie prematur, duro ait:
manus infidelium, sed in ora fidejiuni funditur. Hinc Velle adjacet mihi, perficereautem bonum non invenio.
ergo pensemus, quale sit pro nobis hoc sacrificimn, Qui enim velle habere se asserit, jam per infusiouem
quod pro absolutione nostra passiouem unigeniti gratise, quse in se lateant semina ostendii. Sed dum
Fiiii semper imitatur. Quis enim fideiium habere du- perficere bonum noninvenit, profeclo indicat quanta
bium possit, in ipsa immolalionis hora ad sacerdotis illum dispensationis supernse glacies preraat. An ista
vocem coelos aperiri, in illo Jesu Cbristi mysterio glacies eorum corda non presserat quibus dicebat,
angelomm choros adesse, summis ima sociari, ler- ut non qumcunque vullis illa faciatis (Gatat. v, 17)?
rena coelestibusjungi, unum quiddara ex visibilibus Ac si aperte diceret : Occulta cordis vestri semina
fieri? Sed tamen dum baecagimus, necesse est ut nos- j"amprodire in frugem quaerunt, sed superni modera-
metipsos Deo in cordis contritione mactemus, quia niinis gelu premuntur, ut tanto post fecundius ex-
qui passionis dominicaemysterium celebramus, debe- eaut, quanto diviui judicii prementia poudera pa-
tnus imitari quod agimus. Tunc eniin vere pro nobis tientius portant.
1297 ALULFI EXPOSITIO NOVI TEST. - SUP. EP. PAtiLt AD RO.Vf. 129*
CAP.XI. — Video aliam legemin membrismeit (Rom. IA adoptionis consolatur, dicens: Non accepislisspiritum
vn, 23). servitutis ilerum in timore : sed accepistis spiritum
(In exposit. B. Job, lib. xix, num. 12.) Tunc bene Justus adoptionis filiorum, in quo ctamamus: Abba, Pater,
interius custodimur, cum per dispensationem Dei enim esse non valet in conspectu Dei qui ei
toleiabiliter tenlamur exterius, aliquando vitiis, ali- nnn per dilectionem sed per formidinem servit.
quai.do piessuris. Nam eis quoque quos viros novi- CAP.XV. — Non sunt condignmpassioneshujus tem-
mus luisse vinutum, tentationes et certamina non poris ad futuram gloriam (Rom. viu, 18).
defuere vitiorum. Hinc est enim quod ad consolafio- exposit. B. Job, lib. vm, num. 14.) Electi qui-
nem nostram beatus Paulus praedicalor egregius de que(Incum hujusmodi adversa patiuntur, cum inho-
se qusedam talia prodere dignatur, dicens : Video nestates, contumelias, rerum damna, cruciatus cor-
aliam tegem in membrit meit, repugnantemlegi mentis poris lolerant, esse gravia quibtis exercentur
mem,et captirum meducenlemin tege peccali, qumest sant; sed cum mentis oculum ad selernsepatriaepen- con-
in membrismeis. Ad ima quippe trahit caro, ne ex- sideralionem tendunt, ex comparatione praemii,
tollatur spiritus, el ad summa trahit spiritus, ne pro- quam sit leve quod patiuntur inveniunt. Quod eniiu
stemalur caro: spiritus levat, ne jaceamus in infimis, valde es»e imporlabile ex dolore ostendilur, consi-
caro aggravat, ne extollamur ex summis; si non sub- deratione prorida ex remuneratione levigatur. Hiuc
levante spiritu nos caro tentaret, perfectione procul est quod Paulus semper seipso robusiior conira ad-
dubio lentationis suse in ima dejiceret. Rursus vero versa erigitur, quia nimirum ftnem sui operis prse-
si non tentante carne ad summa nos spiritus suble- stolatnr. Grave namqtie quod sustinet aestimat, sed
Varet, in superbiae casu ipsa nos pejus sublevatione B | hoc leve per praemii considerationem pensat. Ipse
prosterneret. Sed iit certo moderamine, ut dum quippe quam sit grave quod patilur, indicat: Qui in
unusquisque sanctorum jam quidem interius ad sum- carceribus abundantius, in plagis supra modum, in
Diarapilur, sed adhuc tentatur exterius, nec despe- mortibus frequenter se fuisse testatur : qui a Judmis
rationis lapsum, nec elalionis incurrat, quoniam nec quinquies quadragenas una minus accepit : qui ter vir-
exterior tentalioculpam perficit, quia interiorintentio gis cmsus, semel lapidatus est, ter naufragium pattut,
sursum trahit; nec rursum interior intentio in super- nocte et diein profundo maris fuit: qut pericula flumi-
biam elevat, quoniam tentatio exterior humiliai dum num, latronum, ex genere, ex gentibus, in civitate, in
gravat. Sicque magno ordine cognoscimus in inte- solitudine, in mari, in fratribus perluliU: qui in
riore profectu quid accipimus , in exteriori defectu labore, et cemmna, in faltis jejuniis multis, m fame et siti,
quid sumus. Et miro modo agitur ut nec de virtute in frigore et nuditate laboravit: qui foris pugnas, intut
qnisquam extolli debeat, nec de tentatione desperet, timores tustinuit (II Cor. xi, 23 seq.): qui ultra vires
quia dum spiritus trahit, et caro relrahit, subtilissimo gravaium se esse asserit, dicens ; Supra modum gra-
judicii interni moderamine infra sumraa et supra vati sumus, tupra virtutem, ita ut tmderet nos etiam
infima, in quodam medio anima libratur. vivere (II Cor. i, 8). Sed quomodo remuneralionis
CAP.XII. — Vos autem non estis m carne, sed in spi- linteo sudorem tanti laboris tergat ipse denunitat,
ritu (Rom. vm, 9). dicens : Existimo quod non sunt condignmpatiionet
B. lib. num. Justi hujut temporit ad futuram gloriam , qum revetabitur
(In exposit. Job, xiy, 72.) gau- innobis. Finem itaque operis prsestolatur, etdum
dium suum in coelisponunt, eorumque conversatio „ profectum remunerationis vile sestimat
in ccelis est; et cum in carne sunl, adhuc quasi in I" quod pene deficiens laborat.considerat,
carnejamnon sunt, quia nulla carnis deleCtatione
pascnntur. Unde quibusdam dicitur : Vos autem non CAP.XVI. — Vanitati creatura subjectaest, non
estis in carne, sed in spirilu. Neque enim in carne non volens (Rom. vni, 20).
erant qui magistri epislolas et exbortationis eloquia (In exposit. B, Job, lib. v, nura. 69; lib. vin,
suscipiebant, sed quasi jam non in carne esse est de num. 13.) Prseter illas molestias quas electi Dei pa-
amore carnalium nihil habere. tiuntur in mente interius, gravibus necessitatibus
CAP.XHI. — Si quit spiritum Christi non Itabet, hic corruplionis vinculis astringuntur exlerius. Esurire
non est ejus (Rom. vm, 9). quippe, sitire, lassescere, vincula corruptionis sunt,
(Homil. 24. in Evang., n. 6.) Meminisse debemus, quse scilicet solvi nequeunt, nisi cum in illam im-
morlalitatis gloriam monalitas nostra permutatur.'
quid de sancto Spiritu dicat beaius Paulus : Si quit Replemus enim refectionibus corpus, ne exienuatutu
tpiritum Christi non habel, hic non est ejus. Quasi deficiat; extenuaraus
quidam titulus est divinaepossessionis iste spiritus premat; vegetamus hoc abstinentia, ne nos repletum
amoris. Nuuquid spintum Christi habet is cujus men- motibus, ne situ immobili-
tem odia dissipant, elalio inflat, ira usque ad divisio- tatis intereat : sed citins hoc collocando sistimus,
nem inentis exasperat, avaritia cruciat, luxuria ne ipsa sua vegetatione succumbat; adjumentis hoe
enervat? Pensate qui sit spiritus Christi. Profectoille vestium tegimus, ne frigus interimat, et qusesita
qui facit amicos et inimicos diligi, terrena despici, adjumenta i rojicimus, ne calor exurat. Tot igitur
diversitatibus occurrentes, quid agimus nisi corrup-
pro coeleslibus aesluari, carnem propter vitia con-
teri, mentem a concupiseentiis frenari. Si ergo v«ltis j) tibilitati servimus, ut saltem muliiplicitas impensi
jus cognoscere possessionisDei, personam perpendite obsequii corpus sustineat quod anxietas inftrmserou-
tabilitatis Unde beneper Paulum dicitur: Va-
possessoris nostri. Ecce eniin quod diximus voce nitati enimgravat? creatura subjeeta est non volens,ted propter
veridica Paulus clamai : Si quis spiritum Chrisli non
habet, hic non ett ejut. Ac si aperte dicat: Qui nunc ipsum, qui eamsubjecil in spe; quia et ipsa crealura
Deoinhabitanle non regiturdedivinsectaritatis specie liberabiturDei. a servilute corruplionis in libertalem glorim
filiorum Vanitati quippe creatura non volens
postinodum non laetatur.
CAP.XIV. — Non accepistisspiritum servitutis iterum subdilur, quia bomo qui ingenitse eonstantiae statum
volens deseruit, pressus justse mortalitatis pondere,
in timore (Rom. vm, 15). nolens mutahilitatissusecorruplioniservit. Sed crea-
(In exposit. B. Job, lib. xi, num. 55.) Judaicus tura hsec tunc a servitute corruptionis exuta eripi-
nopulus servus fuit, qui non airiore filii obsequebatur tur, cum ad filiorum Dei gloriam incorrupta resur-
Doiuino, sed timore servili. Lex namque sub ultionis gendo sublevatur; dignitale libertatis accepta, in
persecutione populum tenuit, ut quisquis sub illa filiorum Dei gloriam verlilur, quia unita Deo per
peciaret protinus niorte punirelur, nec israelitica spiritum, quasi hoc ipsum quod creatura est trans-
plebs ex amore , sed Domino serviebat ex limore. isse ac subegisse declaralur. Electos enim nunc
Nuoquam autem impleri justilia potest per liniorein, poena corrupiionis aggravat, sed tunc incorruptionis
quia juxla Joannis vocem : Perfecta charitas foras gloria exaltat: et quantum ad praesentis necessiiatis
miltit timorem (I Joan. iv, 10). Paulus ergo lilios pondera, nunc in Dei filiisde libertate nihil oslendi-
1299 APPENDIX AD S. GREGORIIOPERA OMNIA. 1500
tur: tantura vero ad subscqnentis libertaiis gloriam, A CAP.XX. — Qui etiam interpellat pro nobis
tunc in Dei famulis de servilute nihil apparebil. (Rom. vni, 34).
CAP. XVH. — Ipsa creatura liberabitur a ttrvilute (ln exposit. B. Job, lib. xxu, num. 42.) Unigenitus
Dei Filius homo faclus pro nobis in se humanam
sorrvptionit in libertatem glorim filiorum Dei naturam suscepit, ut quia puro homini via redeundi
(Bom. vm, 21). non patebat ad Deum, via redeundi fieret per homi-
(Lib. I, te Ezecb., hom. 3, num. 13; bom. 8, nem Deum. quippe dislabamus a juslo et iiu-
num. 3.) Duni pnesenti sneeiiloadhuc in nobismetip- niortali, nosLonge et injusti: sed inter imroor-
sis repugnat corruplio, nequaquam ad Deum lau- talem jusium mortales et nos morlales el
dandum, sive conlemplandum perfecie libertatem Mediator Dei et liotninum, morlalisinjustos apparuii
et et
mentis obtinere possumus, sed post prsesens ad ve- morlem baberet cum hominibus, et justus, qui cum
ram libertatem perveniemus. Tunc cnim in nobis Deo; ut qttia per ima nostra longe justiliam distabamns a
vera libertas erit cura ad gloriam filiorum Dei adoptio summis, in
nostra pervenerit. Omnes enim elecli quandoque in seipso uno jungeret inia eum summis,
ex eo nobis via redeundi fieret ad Deum, quo
coelesten patriam congregabuntur, et in Deo quem atque suis ima noslra copularet. De quo per Joan-
videbunt lmmutabuntur; tunc perfecle corpus Re- summis nem apostolutn dicilur : Si quis peccaverit, advoca
demptoris omnis muttiludo sanctorum efficietur cl tum habemu&apwdPatrem, Jesum Chrislumjustum : el
videndo incorrupiionem, nulla incorruptione tene- esl propitiatio pro peccatis; non pro nosirit auttm
bitur, juxta Paoli vocem dicentis : Quia creatura ipsa ipse tantum sed eliam pro totiut mundi (1 Joan. xxi, 2).
liberabitmra senitate corruplionit, in tibertatemglorim _ De quo , Paulus dicit: C7iri*tH<Jesus qui
tunc inhterebutrt, ut eis ele cor- I
" apostolu»
filiorum Dei; eique mortuus est pro nobit, imo qui et resurrexit, qui est
ruptione, quse per resurrectionem vincilnr, niliil jam in dextera Dei, qui etiam interpeUat pro nebis. Uni-
in suo sancto amore contradicat, sed nnita gtorioo genilo etiim Filio pro homina interpeiiare est apud
sui Redemploris fiat. Tunc itaque oranes electi in coaeternuni Patrem
eoelesttasubievati, el omnipotenti Domino capiti sw» Ei quippe pro humana seipsum homtnem demonstrare.
riatura rogasse est eamdem
unili, laudes omnium liberatori ltbere rertdent et naiuram in divinilatis suse celsitudine suscepisse.
resonabunt, cuin viderint sine ftne quem laudabunt. Interpellat igitur pro nobis Dominus non voce, sed
CAP.XVtll. — Ipte Svirilu» postulat pro nobit gomi- miseralione, quia quod damnari in eleetis noluit
ttbut inenarrabilibut (Rom. vm, 26). suscipiendo liberavil.
CAP.XXI. — Certut tum, quia neque mors, neque
(Jn exposit. B. Job, lib. n, num. Grsecalocutione
58; Homil. 30,
in Evangi, rt. 3.) Spiritus sanctus vila, nequeangeli, neque crealhra atia poterit nos
Paractitus dicitur, quod Latina consolator vel advo- sepatare a charitate Dei (Ront. vm, 58J.
catus wterpretatur. Qui idcirco advocatus dicitur, (In exposit. B. Job, lib. x, num. 29.) Quisquis ift
quia pro errore delinquentium apud justitiam Patris solo seternitatis desiderio figitur, nec prosperitate
iirtervenit. Gonsolator autem ideo vocatur, quia de atlollitur, nec adversitate quassator. Lmmnibil habet
peecaii perpetraiione moerentibus, dum spem veniee in mundo quod appetat, mbil quod est de mundo
pfeesarai, afe afjlictione tristiliae mentem levat. Qui perlimescat. Hinc enim Salomon ait: Non contrista-
unids substantise cum Patre et Filio exorare pro de- hit juslUm quidquid ei acciderit (Prov. xu, 21). Uinc
linquentibtts perhibetur, quoniam eos quos repleverit ^G ilerurn dicit: Juslus quasi leo confidens,absque terrore
exorantes facit. Unde et Paulus dicit: Ipte Spkitus < efif (Ptov. XXVIII,1). Tanto enim quisque plenius
postulat pro nobis gemitibus inenarrabilibus. Miijor a se pavorem qui ex mundb esi abjicit, quauto in
vern ist qni pdsttllat quatri qui postblaiuf. Quohiodo Semetipso verius muudi concupisceotiam vincil. Abs-
ergo Spiritus postularC dlcitUr qui minor non est? que fefrorc Paulus iri corde requiescebat, qui dice-
Neqaaqwm Spti» postulat qui tequalis esi; sedpos- bat: Cerlus sum enim, quia neque mors, neque vita,
tutare «idtofj qaontaui ad pestulandum eos quos neque ahgeli, nequeprincipalus, neque instanlia, neque
repieverit inflammat. futura, neque forlitudo, neque altitudo, neque profun-
CAJ>.XlX. — Quos prmscivitet prmdestinavit confor- ekm, nequeervaiura alia pbtvrit nos separarea cltari-
tale Dei, qum esl in CkrislO Jesu Domino nostro.
met fitri umginis Filii sui (Rom. vtu, 29). Charttas quippe Dei mentem quam semel ceeperil a
(In exposit. B. Job, lib. xx, nara. 62.) fn Scrip- dilectione mundi funditus occidit, et hanc tanlo va-
tura sacra quatdam de Deo indigna dicuntur, qu» ab1 lentius iri aucloritatem erigit, quanto et insensi-
humanis in-iHumqualitatibus trahuntur, dum ax)in- bilem contra terrores reddit.
firmitatis nflstr* verba descenditur. Dieitur enim
prsesciuS) sknt de illo ail Apostolus : Quosprmscivit\ CAP.XXII. — Christus qui est super bmnia Deu
el prmdettinavkcohformesfieri imaginitFitiisui; curai benedictusin saecula(Rom. ix, 5).
praescientla non possit esse in Deo. Prasscire enimi (Lib. i, in Ezecb., him. 8, nuni. 3.) In Scriptura
dicitur qai unamquamqtte rem antequam veniat vi- sacra aliquando Deus nuncupative, aliquando vero
det; et ld ouod futurum est, priusquam prsesens hat, essenlialiter dicilur. Nuncupalive dicitur, sicul ad
prsevidet. De«s ergo quomodo prsescius, dum nullai 0 Moysen ait: Ecce constitui te deum Pharaonis (Exod.
nisi qutBsunt futura prsesciantur? Et scitnus quiai vn, 4). Essentialiter autem Deus dicitur, sicut ad
Deo futurum nibil est, ante cujns oculos prscteritai eumdem ail: Ego sum Deu» patris tui, Deus Abra-
nulla sunt, pnssentia non transeunt, futura non ve- kam, Deus Isaac, et Deus Jacob (Exod. iv). Unde
niunt, quippe quia omne quod nobis fuit et erit.ini beatus Pauliis apostolus de hoc nuncupativo el es-
ejus prospectu praestoest, et omne quod prsesens esti sentiali vocabulo Dei discretionem facit, cum de
sciri potest potius quam prsesciri. El tamen quia eai Antichrislo ait: Qui adversatur et extollitur super
qnat futura nobis sunt videt, quae tamen ipsi sempef omne quod dicitur Deus, aut quod colitur (II Thett. u,
prosto sont, liumano modo praesciredicitur, quam- 4). Deus enim aliquando dici et homo polest, Deus
vis nequbquam futurum praevideat quod prsesens> vero coli purus homo non polest. Rursum alibi ideni
videt. Nam et qute snnt ab aeternitaie ejus non ideo) apostolUs volens nuncnpativum Dei nomenab essen-
videntur faia smt, sed ideo sunt quia videntur. Ink tiali discernere, de Redemptore nostro locutus est,
Deo ergo nec pfaeterita, nec futura reperiri queunt,, dicens : Quorum patres, ex quibus Chrislus secundum
•ed cuncta motabilia immutabiliter durant, et qusei carnem, qui est super omniaDeusbenedictutin smcula
in seipsis shnvl existere non possunt, illi simul omniai (Rom. ix, 5). Qui enim nuncupalive dicitur, Deus
assistuni, nihiique in iilo prseterit quod transit; quiai inter omnia, qui vero cssentialiter, Deus super ortmia
in ssteririlate ejus modo quodam incomprehensibilii est. Ut ergo ostendat Chrislum naluraliter Deum,
cuneta volumina sseculorum transeuntia inanent,, non habet Deura tautummodo, sed Denni super oinnia
currentia slant. esse racmoravit, quia et clecin? qnisque vel in exein
mi ALULFI EXPOSITIO NOVI TEST. — SUP. EP. PAULI AD ROM. 13C2
plo juslilise propagandse positus, dici DeusDens po- A salvmfient (Isa. x, 22). Hinc Paulus ait; Cmcitasex
test, sed inter omttia, quoniam nuneupalive : parte contigit in Israet, dtmecptenitudogenirummtra-
Chrisius autem Deus est super omuia, quia natu- ret: et »ie omnit Israel sakus fieret ( R<m:;«, SJ')"<
raliler Deus. Qui igitur praedieatores suos-nunc octilis Judstas safe-
CAP.-XXIII. — 0 honw, tu>quis es, qui respondeas trahit, sed postmodum ostendir, qnasi stelhw stias
abseondit, ul absconsis prius et post coruseantibtts
Deo(Rom. rx, 20)? astrorum spirittialium radiis, suaepeTtidisenodem ei
(In exposit. B. Job, lib. u, num. 21, 22.) Cuiri nunc reptilsa non videat, et tune illuminata depreheit-
omiiipotetisDeus duris nos percussionibus et adver- dati Plebs autem Israelitica , qusr*aberthn in- line
sitatibus pulsat, homo seipsum considerans tacet, et colligelur, in ipsis sanolaeEcetesiseexordris crtidettter
divina judjcia discutere metuit, quia se pnlyerem obduratur, nam prredieaiores vefitatis renuil, verba
Csse cognoscit. Unde per Paulum dicitur : 0 hbmo, adjutorii sprevit. Quod tamen aueioris dispensatiomi
lu quis es, quirespondeas Deo ? ReSpondere Deo non agiiur ut nimirurn gloria proedicautram, quaereoepta.
posse convmcilur qui homo nominaluf, quia pef hoc in uno populo latere poierat, in cnBCtisgentibu» ra>-
quod de huirio sumplus est, judicia superna discutere, pulsa dilatetur. Cum entni Jiidasa ad vim perseeuiio-
dignus non est. Unde hicquoque apte stibjungitur: nis infremuit, apostolorum viiam Dominus in cnno-
Vet quis dicere ei polest, cur ila facis (Job ix.ll)? tarnm cognitionem geolium dilaiavit; et illa per
Aactoris facta semper indiscussa veneranda sunt, judicium in munduro captiva dispergttur, isla ttWque-
quoniaro injusta neqnaquarii esSe possunt. Rationem per gratiam in honore tenditur. Quis enim gentium
quippe de occullo ej"Usconsilio quserefe, uihil aliud PetFum nosset, si in solius Isratliiici popoli prsediea^
est quam contra ejus consilium superbire. Cum ergo B tione remansisset ? Quis Pauli virtutes, agitoseereti,
fstctorum causa non deprehendkur, restat ut sab nisi hunc Judsea ad nostram notitiam persequendo
factis illius cum humilitate taceatur, quia nequaquam transmisisset ? Ecce jam qui pia^ts et eonltHnelMSab
suflicit sensus carois, ut secreta penetret inajestatis. Israelitica plebe repulsi sunt, per mundi iines hono-
Qui ergo in factis Dei rationem non videt, infirmita- rantur. Seereli quippe mira dispensationa oonsUii
lein suam considerans,. cur non videat rationera vi- prsedicatores snos Dominu& unde permisit in una
del. Unde subsequenter adjungitur : Nunqjtid dicit gente opprimi, fecit in mundi oardines inde<dikar-
figmentum ei quise finxil, quare me [ecistisic (Rom. tari.
ix, 20) ? Quo enira secetnil figmentura divini opcris,
eo semetipsum redarguit, ne contra manum resultet CAP.XXVI, — Conclusit Deus.omnia in incredulitate
operantis , qnia qui benigne quod non erat fecit, (Rom. xi, 30).
quod est injuste non deserit, Ad seraetipsum ergo in (In exposit. B. Job, lib. xxix , num. 56, et Dial.
percussione mens redeat, et quod apprehendere non I. II, c. 10.) Qiittjn incomprehensiHttHsunt mdkia,
valetnon requirat: ne si cuvinaairaecausa discutitur, Dei et investigabUe?tim ejus (Ibid. , 53) l fnuom-
antplius disctissa provoeetur, et quam placare hunti- prehensibilitas divini judicii humansementis oculuiuemj
litas poterat inexstinguibiliter superbia accendat. valet (jenelrari. Quare primum Judsea credid.it, gen-
CAP.XXIV. — Finis legis Christus ad justiliamomnji- tititate omni in perfldiaesuaeobstinattone remanente-;
credenti (Rom. x, 4). postmodum vero ad finem gentilinm corda mollita
et Judeeoraminiidehtas obdurata. Cum eautt nii-
(Lib. ii, in Ezech., hom. 4,num. 14, ^S.) Testa- sunt, Deus gentes traxit, iratus Judseam repulit:
mentum Vetusunum nobis mediatorem Dei ethomi- p serkors et illa roollia et penelrabilia ftdet corda JudseotujiJ.
num nuntiavit, et Testamentum Novum eumdein nq- in insensibilitatem versasuntgentium;actumque est
bis nuntiat in aelerna claritala venturum, quant jaut ut sicut duduouad percipiendam fidem gentilitas,fue-
yro nobis cognovimus incarnatum. Finisaulem utro- ita postmodum ad iidem genlilitata
ruiuque Christus est, quoniam ipse, quem Lex prsa- ral obdnrata, Judsesepopulusperfidise robore duresceretv
dixit, in carne apparuit, et idein ipse, quem nunc suscepta, Unde Paulus apostolus ersdem genttbus dicit: Skul
Testameutum Novuut loqnitur, in gloria majestatis
apparebit: el tunc utrarumqoe finis erit, cum visus cordiam aliquando vos non credidislis.Deo,muic aulem miseri-
in divinilatis suse polentia, orouia quse surit praedicia ita et istinon consecutiestis propter iltorum incredulitatem;
est: Finis credidenmt in vestra ftdsericordia, ut «»
compleverit. Scriplum namque LegisChri-
sitis ad justiliam omni credenti. Fiuis videl.cet non ipsi misericordiamconsequantut. Conckusilenim Deus
sed Tunc et enim omniain increduiilale, ut omniuntmUereatttr. Quaui
qui consuini1, qui perticit. perfecit suam priumin quidem de vocatioue Ju->
cum, sicul Lex prsedixerat, incarnatus apparuit; sed senlentiam dseorum et repulsione gentiuat, postmodum vero da
adhuc de ejus judicio mulla Testaimentum Novum vocatione et repulsione judseorum subtiliter.
loquitur, adhuc htulta de ejus regno narrat quse riec- genlium
(hiin videnius irapleta. Ecce Evangelium quolidie pensans, seque occuluexelamando Dei judicia comprehendero
non posse considerans, subjtinxit: 0 al-
legitur, ventura vita prsedicatur. Tunc igitur erit et titudo divitiarum sapienlim el scientim Diei, quam
Novi Teslamenti finis, cum ea quse de se promisit sunt judicia ejus , et invettigubites
impleverit; finietur vero Testaraentum Novum, quia incomprehensibilia
vim ejus (Rom. xi)! Neino ergo perscrutari appetai
peiiicielur. Nam cum ipse de quo loquitur visus lue- D cur cum alius repellitur, alius eligatur, vel cur cum
rit, ejusdem Testamenti verba cessabunt. Quemad- atius eligilur, alius repeliatur, quoniam aitestante
modum enim Doroinus noster Jesus Cbristus, qui ' Paulo inscrulabilia sunt judicia ejus. In his autem
cum Patre et Spirilu sancto prsesidet in ccelo, tegem verbis ,
incarnationis et Apostoli oritur quseslio. Nam David proplieta
implevit per mysteriuin periectae dicens : In labiis meis pronunliavi
buraaniiatis suae, ita Testamenti Novi proitiissam Domino loquilur, miuus
impleturus est per ostensatn gloriam clarilatis suae. omniajudicia oris tui(Psal. r,xvui,13). Et cumPaulus
— sit nosse quam pionuntiare, quid est quod
CAP. XXV. Cmcitas ex parte coniigit in Israet incomprehensibiiia esse Dei judicia asserit, DavirJ
(Rom. xi, 26). autem hsecse omnia non solum nosse sed et in labiis
(Iii cxposit. B. Job, lib.ix, num. 9.) Praedicatores pronuntiasse teslatur? Sed sciendum est quod sancti
saticii, dura rectapeccatoribus prsedicant, quasi slel- viri in quanlum cum Domino untira sunt, sensutn
I;e icnebras nostrse noctis illustrant. Dum ergo ptebe Domini non ignorant. Omnesenim qui devole Domi-
Jtidaica in perfidise suae nocte remanente, prsedica- num sequuntur, efiam cura Domino devolione sunt,
lores suos Dbminus per silentium intra semetipsos et adhuc carnis corruptibilis pondere gravati, cura
retinuit, csecis iniquorum sensibus cceleste htmen Doraino non. sunt. Occulla itaque Dei judicia, iri
abscondit. Sed sacro altestanle eloquio, didicimus quantum conjuncti sunt, sciuot,'nt quaiilum diSr
quod Judsea , quse nunc deseritur, ad fidei sinum in juncli suni, ncsciutil. Qui eniui secfeia ejus adliuc
fiiie colligetu.i'. Hinc namque ;per Isaiam diciiifr: Si perfecte non penelrant, incomprehensibilia ejus ju-
fuerit uumerits lsrael qaasi arena maris, reliquim cliciaesse testantur; qui vevo ci ineme inhserent, et
1305 APPENQIX AD S. GREGORHOPERA OMNIA. 1504
Inhserendo vet sacfse Scriptnrse eloqniis vel occultis A j »(exhibeatis corpora vetlta hotliam viventem(Rom.
revelalionibus, in quantum aecipinnt, agnoscunt, boc XII, 1).
et norunt et pronuntiant. Judicia igitur quse Deus
tacet nesciunt, quse Deus loquiiur sciunt. Unde et in (Lib. n, in Ezech., homil. 10, n. 19. < Multi sunt
Ecclesia sancta positi, qui peccatorum suorum
David propheta cum dixisset: ln labiis meis pronun- memores
tiavi omnia-judicia, protinus addidit, orit tui. Ac si tiam maceranl, , lacrymis se lavant, carnem per abstinen-
nullis se hujus mundi actionibus
apertedicat: illa ergo judicia et nosse et pronuntiare miscent; qusc habent, indigenlibus tribuunt, et
potui quae te dixisse cognovi. Nam ea quse ipse non habere quse non habent non eoncupiscunt: qui me-
loqueris noslris proculdubio cognitionibus ahscondis. roores aelerni judicii semelipsos quotidie Deo sacrili-
Concordat ergo prophetica apostolicaque sententia , cium lameiiluui compunctionis maclanl. Qui id-
quia et incomprehensibilia sunt Dei judicia; et lamen circo per corpora castigant quatenus hoc quod per raa-
quse de ore ejus prolata fuerint humanis labiis pro- gentium dicitur , impleant : Ut exhibeatis
nuntiantur, quoniam sciri ab hominibus et prolata gislrum corpora vestra , hostiam viventem,sanctam, Deo pla-
prodi possunt, etoccultarinon possunl. Rursus alia centem. Hostia
snboritur qusestio : si unus fit cum Domino spiritus hostia vivens est quippe oc<iditur ut offeratnr. Sed
qui Dnminoadhseret, sicut scriptum est: Qui adhm- hoslia dicitur, et corpus pro DominoafTliclum; quod
ret Domino, unus spiritus est; quid sit quod idem est a vitiis occisum. vivens , quia vivit in virtutibus, id
Hostia videlicet, quia jam huic
prsedicator egregjus Paulus subjungit, dicens": Quit mundo est a pravis actibus mortuum, vivens autem »
enim cognovit tensum Domini, aut quis consitiarius quia cuncta
prsevalet bona operatur.
ejut fuit (l Cor. vi, 17 ) ? Valde enim inconveniens CAP.XXIX. quse — Non plus sapere, quam oporlet sapere
videtur esse, ejus sensum cum quo unus taclus fue- JJ ]B
rit ignorare. Sed sciendum est quia sicut supra bre- (Rom. xii, 3).
viter dictum esl, sancti viri in quantum cum Domino (In exposit. B. Job , lib. xx, num. 18.) Hseretici
unuin sunt, sensum Domini non ignorant. Nam idem plerumque audacter de natura divinitatis tractant,
quoque aposlolus dicit: Quit enim honxinumscit qum cum semetipsos roiseri nesciant: nec ea quserunt ex
tuut hominit, nisi tpirilut hominisqui in ipso esl ? Ita quibus semetipsos ad humilitalem erudiant, mores in
et qum Dei sunt nemo cognovit, nisi Spiritus Dei ( I tranquillilate disponant, patientiam servent, longa-
Cor. n , 11). Qui ut ostenderet se nosse quse Dei nimitatem exhibeant, sed quae ultra se sunt perscru-
sunt, adjunxit: Nos autem non spiritum hujus mundi tari desiderant. Dumque ad hoc tendunt quod com-
accepimus, sed ipsum qui ex Deo esl, Hinc iterum di- prebendere nequeunt, ea cognoscere negligunt [ex
cit : Quod oculus non vidit, nec auris audivit, nec in quibus erudiri pofuerant. Quam bene eorum auda-
cot hominis ascendit, qum prmparavit Deus diligenti- ciam prsedicator egregius refrenat, dicens: Non plut
bus se, nobis autem revelavit per Spirilum sanctum sapere , quam oportet sapere; sed tapere ad sobriela-
(ICor.a, 9). tem. Hinc Salomon ail : Prudentim tum pone modum
GAP.XXVII. — Ex ipso , et per ipsum, et in ipso sunt (Prov. xxiii,—4).
omnia (Rom. xi, 36!). CAP.XXX. Nolite etse prudentes apud vosmetipsot
(llom. xn, 16).
(In exposit. B. Job, lib. xxix , n. 69 et 70.) Di-
versis temporibus Abel, Isaias et Joannes apparue- (In exposit. B. Job, lib. xm, num. 45.) Ad veram
runt; divisi quidem fuerunt tempore, sed non prse- ' sapienliamsuse non possunt venire qui fiducia decipiun-
dicatione. Nam Abel Redemptoris nostri passionem G tur falsse sapieniise, <tequibus scriptum est: Vm,
significans, agnum in sacriticio obtnlit; de cujtts qui sapientes estis in oculis vestris, et coram vobismet-
passione lsaias ait: Sicut agnus coram tondente se ipsis prudentes (lsa. v, 21). Unde et prsrdicator
obmutescet, non aperiens os suum (Isa. LIII, 7). De egregius, bos quos carnaliler sapientes invenerat ul
quo Joannes quoqne ait: Ecce agnus Dei, ecce qui sapientiam veram perciperent, prius fieri slultos quse-
toltit peccuta mundi (Joan. i, 29). Ecce quidem diver- rebat, dicens : Si quis inler vos videtur esse sapient
sis temporibus missi, et tamen concorditer de nostri in hoc tmculo, ttultut fiat ut tit sapient (1 Cor. m, 18).
Redemptdris innocentia sentientes, euradem Agnum Ac si eisulaperte dicat: Stulli esse apud vosmetipsos
in Deo vere sapientes esse valeatis. Ilinc
Joannes ostendendo , Isaias prsevidendo, Abel offe- discite,
rendo locutus est. Et quem Joannes in ostensione, rursum ait: Nolile etse prudentes apud vosmetiptos.
quem Isaias in locutione, hunc Abel significando in Ac si dicat: Qui apud semelipsos sapientes sunt, ad
manibus tenuit. Diversis quoque temporibus huic veram sapientiam pervenire non possunt. Et pcr se-
mundo David , Isaias et Paulus apparuerunl; sed metipsara Veritas dicit: Confiteor libi, Pater, Do-
tamen nullus eorum alteri diversum sensit, quia etsi mine coeliet terrm : quia abscondislihmc a sapiemibus
semetipsos non noverant facie , unum tamen didice- et prudenlibus, et reeelasti ea parvulis (Malth. xi, 25).
runt ex divina cognitione. David quippe ul auctorem CAP.XXXI. — Si fieri potesl, quod ex vobis est, cum
oranium Deum in Trinitale ostenderel, dixit: llene- omnibus hominibus pacem habentes {Rom. u, 18).
dicat nos Deus, Deus nosler, benedicatnos Deus (Psal.
LXVI, 8): ac ne tertio Deum nominans , tres deos gentes (Regul. Pastor. part. iu,cap. 22.) Si pacem diti-
' ad increpalionis verba prosiliant, non debent
dixisse putaretur, illico uniiatem ejusdem Trinitatis formidare temporalem pacem sibi turbare; et tameu
addidit: Et meluant eum omnes fines lerrm. D
insiriuans, ; eanidem pacem integra dileclione debenl inlrinsecus
Qui enim non eos, sed eum subdidit, unum itia 1
quse tenere, quara per invectionem vocisvidenlur extrin-
dixerat intimavit. Isaias quoque cura laudem de uni- secus sibi lurbare. Hinc Paulus ait: Si fieri potest,
tate Trinitatis aperiret, Seraphim voces exprimens, ex vobisest, cum omnibus hominibut pacem ha-
ait: Sanctus, Sanctus, Sanclus, acne tertio Sanctum quod
scindere vi- benles. Horlaturus enim discipuhrs ut pacein cum
nominans, unitatem divinae substantise omnibus baberent, prsemisit, dicens : Si fieripotest;
derelur, adjunxit: DominusDeus Sabaoth(Isa.\i, 3). alque subjunxil: Quod ex vobisest. Difficile quippe
Qtii ergo non Domini dii, sed Dominus Deus addidit, ut si mate acta corriperent, habere paceui cura
unum existere quod tertio Sanctum vocaveral indica- erat,
vit. Paufus quoque ut operationem sanclse Trinitatis omnibus possent; sed cum temporalis pax in pravo-
rum cordibus ex nostra confunditur, in-
ostenderet, ait: Ex ipso et per ipsum, et «nipso sunt| violata necesse estincrepalione ut in nostro corde servetur. Recte
omnia. Atque ut unitalem e|u'sdem Trinilatis inlima- ait: Quod ex vobts est; ac si nimirum dicat:
ret, addfdit: Ipsi gloria in smeula smculorum.Amen. itaque
Qui igitur non lpsis, sed ipsi subdidit, unuin naturali- Quia pax ex duarum partium consensu subsislit, si
tria secundum 1 ab eis qui corripiuntur expellitur, intesra taiueii in
ter, personas innotuit, quod superius vestra qui corripitis mente leneatur. Unde eosdem
tertio idipsum dixit. obe-
discipulos rurs.iimadmonet, dicens : Si quit,non
CAr. XXVIII.— Obsecro vos , per misericordiam Dei, dit verbo nostro per epistolam, hunc notate, et non
1303 ALULFI EXPOSITIO NOVl TEST. — SUP. EP. PAULI AD ROM. 1306
eommisceaminicum illo, ut confundatur ^Il Thess. m, A Nam dum solvi debitum necessitas pelit, voluptas
14). Atque iilico adjunxit: Et nolite ut tnimicum exi- explere desiderium suppetit, et tanto gulam securius
ttimareitlum, sed corripite ut (ratrem (Vers. 15). Ac in prsecepsrapit, quanto sub honesto noinine neces-
si diceret: Pacem cum eo exteriorem solvite, sed sitalis expiendse se conlegit. Ssepe autem in ipsa
interiorem circa illum medullitus custodite, ut pec- edendi via furtive adjuncta subsequiiur, nomiunquain
cantis mentem sic vestra discordia feriat, quatenus vero impudenter libera etiam ptseire conatur. Facile
pax a cordibus vestris nec abnegata discedal. est autem deprehendere, cum voluptas ejus neeessi-
CAP.XXXII. — Vis non timere potestatem? Ronum talem prsevenit, sed valde est diflicile discernere
cum in ipso esu necessario se ncculla subjnngit. Nam
fac, el habebit laudem ex illa (Rom. xiu, 3).
Pastor. De duobus vi- quia prseeunlem naturae appeiitum sequitur, quasi a
(Regnl. part. ni, cap. 38.) veniens lardios videtur. Eo enim tempore quo
liis quorum unum nullatenus exstinguitur, nisi aliud tergo necessitati debitum solvilur; quia per esum voluptas
nutriatur, iilu I in-equenduui C-t ardentius quod pre- necessitati
mit periculo-ius. Saepeenim quisa ciborum se inglu- sicut dictinnuii.-cetur, quid necessilas petal, et quid,
vie uiinime lemperans, jamjamque pene superautis vero et discernimus, est, voiuptas suppetat, ignoratur. Sajpe
et quia utramque per experien-
tuxurise slimulis premitur, qui hujus pugnse iueiu tiam sibi conjunctam novinus, in lioc quod extra
territtis, dumse per abslinenliain restringere niiitilr, metas rapimur, libet ut sciendo fallamur. Et duin
inanis gloriae lent .lione fatigatur. Tolerandom ita- sibi mens ex necessitate blanditur, ex voluptate de-
que esl, ut per virtulem abstinentiae interim arrogan- cipitur, sicut scriptum est: Carnis curam ne feceritis
tia coulra viventem crescat, ne eum per ingluviem a in desideriis. Quseigitur in desideiio fieri proiiibeiur,
vita luxuria funditus exsiiuguat. Hinc est quod Pau- B in iioi e-siiate concedilur. Sed tsepe dum iucaute ne-
lus cum intirmum audilorem suum perpeuderel aut cessitati condesci-ndimus, desideriis deservimus ;
prava adhuc velle agere, aut de actione recla hn- iionuunqnam vero, dum desideriis immoderatius ob-
manae hudis retribulione gaudere, ait : Vis non li- viare nitimur, necessitalis miserias augemus. Sic
mere potestatem? Ronum fae, et habebis laudem ex enim necesse est ul arlemquisqueconiincntiae teneat,
illa. Neque enim ideo bona agenda suitt ut potestas quatenus non carnem, sed viiia camis occidat. Nara
hujus mundi nulla timeatur, aut per hsec gloria tran- duin plus justo caro reslringitur, etiam
sitorise laudis sumalur : sed cum infirmam mentem plerumque ab exercitatione boni operis enervalur, ut ad oratio-
ad tantum robur ascendere non posse pensaret, ut nein quoque vel prsedicatiouem non suiuciat, dum
et pravitatem simul vitaret et laudem prsedicator inceniiva vitiorum in se fuuditus suflbcare festinat.
egregius et admonendo aliquid obtulit et aliquid tulil. Adjutorem quippe habemus inienlionis inlernae hunc
Concedendo enim levia,. subtraxit acriora ; ut quia hominem quem exterius geslamus, et ipsi insunt
ad deserenda cuncta simul non assurgeret, dum in molus lascivise, ipsi effectus suppetunt operationis
quodam suo vitio animus fnmiliariter relinquiiur, a bonse. Saepe vero dum in iilo hostem insequinmr,
quodam suo sine dolore tolleretur. etiam civem quem diligimus trucidamus, et ssepe
CAP.XXXIII. — Nox prmcessit, dies autem dum quasi concivi parcimus, ad prseliurohostem nu-
trimus. Eisdem namque alimentis vitia superbiunt,
appropinquavit (Rom. xm, 12).
B. lib. num. Nos quibus nutrjtse virtules vivurit. Et cum virtus alitur,
(In exposit. Job, xxix, 3, 4.) pleruinque vires quoque viliis augentur; cum vero
omnes qui veritatem in hac vita sequimur, quasi immensa continenlia vitiorura vires extenuat, etiara
aurora vel dilucutum vocari possumus. Aurora nam- " virtus deficiens anhelal. Unde necesse est ut interior
que vel diluculum noctem qnidem interiisse nunliant, homo noster, sequus quidem arbiler prsesideat inter
nec tamen claritaiem diei integram oslentant; sed se et eum quem exterius geslat, quaterius ei suus
dum illam pellunt, banc suscipiunt, lucempermiUara homo exlerior, et semper ad debitura ministerium
tenebris tenent. Nos similiter qusedamjam quae luciS servire siilliciat, et nunquam superbe libera cervica
sunt agimus, et tamen quibusdain adhuc tenebrarum contradicat. Nee raoveat si quid suggerendo submur.
reiiquiis non caremus. Per prophetam quippe Deo raurat, dummodo eura s mper superposita calce do-
:
dicitur IVonjustificabitur in conspeclv.tuo omnis vi- mmationis premat.
vens (Psal. CXLII, 2). Rursumque scriptum est: /n CAP.XXXV. — Ilem unde supra.
multis enim offendimusomnes(Jac. m, 2). Panlus quo-
que ait : V.ideoaliam legem in membris meis repu- (In exposit. B. Job, lib. ix, num. 105,106.) Ple«
qnantem tegi menlis mem, et caplivumme ducentemin rumque se ad viam rectitudinis animus accendit, tor-
lege peccati quee est in membris meis (Rom. vn, 23). porem discutit,nii tantoque iii ccelestibus desiderio ra-
Ubi ergo lex peccati cum lege memis contendil, pilur, ut pene ex eo inferius remansisse videatur.
profecto adhuc aurora est, quia luxquse jam emicuit Et lanien cnm via ati carnis curam reduciiur, sine qua
necdum prsetereuntes tenebras funditus pressit; prsesemis viiae nuliomodo expletur, ita hunc in-
adhuc aurora est, quia dum lex carnis legem mentis, ierius depressum tenet, ac si adhuc de summis nulla
et lex mentis legem carnis percuiit, interse vicissira contigisset. Auditis verbis coelestis oraculi in amo-
lux et umbra confligit. Unde rtirsum Paulus cum di- rem patrise ccelestis erigitur, sed resurgente praesen-
ceret : Nox prmcessit, nequaquam subdidil : Dies p tis vitcestudio, sub terrensc curae aggere sepelitur ;
venit, sed dies autem appropinquavil. Qui enim post alque in terra cordis nequaquam superrisespei semen
discessum noctis non jam venisse, sed appropin- prolicit, quia cogitationis iniimse spina densescit,
quasse diem insinnat, esse se proculdubio ante solem Quam videlicet spinamper semelipsamVeritas inanu
post tenebras adhuc in aurora demonstrat. Tunc sanclae exhorlationis Cradicat, dicens :Contra Nolite solH-
vero plene sancta electorum Ecclesia dies erit, eum citi esse in crastinum (Matth. vi, 34). haiie
ei admixta peccali urabra jam non erit; tunc plene quoque per Paulum dicitur : 6'armi curam ne (ece-
dies erit, quaudo luminis interni perfeclo fervore ritis in concupiscentiis(Rom. xm, 14). Sed in hts ni-
ciaruerit; lunc plene dies erit, quando nullam ma- mirum ducis et militis verbis agnoscimus, quia in tunc
torum suorum tentantem memoriam tolerans, om- ab ea mortifero vulnere animus pungitur, cum ea
nes a se tenebrarum etiam reliquias abscondet. mensura aequitatis non teneiur. Neque mortali adhuc
in carne viventibus funditus cura carnis abscinditiir,
—
CAP.XXXIV. Carnit curam ne feceritis «n sed ut discrele aninio serviat temperatur. Nam quia
desideriis (Rom. xiu, 14). sollicitos nos esse in crastinum prohibet, liabeto
(In exposit. B. Job, lib. xxx, num. 62, 63.) Dis- utcunque CHram in praeseniibus non ncgat, qnani
«retus vir ac continens usque ad lemperandam ne- tendi ad tempus quod sequiiur vetai. Kt niniirum
ceSsitatem ventrem reficil, et a voluptate restringii. Paulus cum curam carnis fieri in concutiscenlia non
Sciendum veru est quia sic voluptas sub necessitate sinit, proculdubio in uccessitate concedit. Cuianduin
sepaliiat, ut vix eam perfeclus quisque discernat. ilaque est, ne aut necessitatis metas cura carnis
 307 APPENDIX AD S. GREGORIfOPERA OMNIA. 1308
transeat, aut in eo quod moderate exsequitur, de se .A Judseorum et vocatione gentilium disculerel, et ad
prsesumat. Ssepevero animus fallitur, ut quod vo- ea pervenii-cnon posset, dicebat: 0 attitudo diviiia-
hiptuose appetil necessarium suspicetur, qiiafenus rum sapientimel scientimDei, quam incompreliensibi-
oinne quod libet vitse debitam ulilitatetn puiet. Et lia sunt judicia ejus, el invesligabiles vim ejus ! Quis
seepequia eflectus providentiam spquitur, in sui fnlu- enim cognovit sensum Domini, vel quis consiliarius
eia mens levatur. Cumque sibi adest quod dei'sse ejus fuit (Rom. xi, 35)? Qui superius etiam ex ipsa
csetefis viderit, cogitatione tacita de niagnitiidine inquisiiione lassescens, sed tamen ad cognilionem
suie promissionis hilarescit; lantoque jam a vera rnlirmiialis propriae lacessendo proficiens , pvaemit-
ptovisione longe fit, quanto ipsara quoque elationem lit, dicens : 0 liomo, lu quis es, qui respondeas Deo?
quam patilur nescit. Unde solerti semper custodisc Nunquid dicel figmenlumei, qui se finxil, quare me
intenlione pensandum est, vel qiiid opere agimus, fecisli sic (Rom. ix, 20)? Quia igitur Dei judicia per-
vel quid corde versamus; ne aut mentem praepe- tingere non valens, ad iufiimilalis suse cognitionem
diens foris se terrena cura muliiplicet, antsaliem de rediit ; et ad eruditionem se propriam deficiciHlo
ejus moderamine inius se cogitatio exallet, ul ctint revocavit, ut ita dicam , secreta sapienliac nou inve-
divina judicia temporali circumspeclione meltiimus, nieiis, invenit, quia cum ad supenia consilia requi-
sempitemi supplicia horroris evadamus. venda lassescerei, didicil ut humilius timeret: quem
CAP.XXXVI.— Aliusjudicat diem inter diem, elc. sui iiifiriiitas a coguilione intima repulit, huuc ei
(Rom. xiv, 5). verius buuiililas junxit.
(In exposit. B. Job, Iib. i, num. 28 ) Sicut igno- CAP.XXXVIII.— Volovos sapientes esse in bono,
rantise obscuritas sinc dubitatione nox cordis est, sic B simplices autem in malo (Rom. xvi, 19).
intellectus non immeriio dies appellatur. Unde el per
Paulum dicitur : Alius judkat dieminter diem , alius (In exposit. B. Job, lib. i, num. 2; Reg. Pasior.
part. III, c. li.) De beato Job legilur quod fuerit
judicat omnem diem. Ac si aperte dicat: Aiius quoe- simplex
dam nonnullis inlermissis inlelligit, aliusvero oiunia et rectus. Nonnuili namque ita simplices
ad intellectum possibilia ita ut sunt videnda coguo- sutil, ut rectura quid sit ignorenl. Sed eo versesim-
scit. plicitatis innoceniiain deserunt, quo a t virtittem rec-
litiidinis non assurgunt, quia dum essecauti per rec-
GAP.XXXVII.— Gentes super misericordia honorare tii, diiiein nesciunt, nequaquam innocenles persistere
Deum (Rom. xv, 9). per simplicilatero possunt. Admonendi sunt ergo
exposit. B. Job, lib. xxvn, num. 58; lib. x in simplices, ut bono siinplicitalis prudenliam semper
t, num. 7.) Secreta sapientiae Dei sttnt judicia , adjungaut, qualenus sic securitalem de simplicitate
Sln
qtiod gentilitas, cum nulla apud Deuin meriia habue- possideant, ut circumspectionem prudentise non
rtt, reconciliationis tamen gratiam ex so!a utiscri- ainillant. Hinc est quod doctor genlium Paulus dis-
cordia accepil. Unde bene per Pauluiu dicitur : Gun- cipulos admonel, dicens : Volovos sapientes esse in
tetautem super misericordiahonorareDeum(1 Pelr. n, bono , simpliees aulem in malo. Ilinc rursum dicit :
fO). Unde rursum scriptum est: Et qumnon consecu- Nolite pueri sensibus effici, sed maiilia estoteparvuli
tamisericordiam,nunc aulem misericordiamconsecuta. (1 Cor. xiv, 20). Hinc per semetipsam Veritas disci-
Locus igitur misericordiaeDei est ipsa gentilitas, cu- puJis praecipit, dicens : Estote vrudentes sicut ser-
jus culpas districtus judex si juste animadverleret, penles , et simplices sicut columbm (Mallh. x , 61).
adreconciliationemgratise nunquamveniret. Secrela Q Utraque enim necessario conjunxit in admonitione,
llaque sapientiscejus pauci valent inquirere, sed nul- ut simpliciiaiem cokmibseastutiaserpentisinstrueret,
Ins invemre, quia quod super nos de nobis ab im- et rur.-um serpentis astuliam simplicitas columbae
niortali sapientia non injuste disponitur, justuiii temperaret. Hinc est quod sanctus Spiritus praesen-
profecto est ut a nobis adhuc mortalibus ignoretur. liam suam hominibus non in eolumba soluramodo ,
Sed hsecipsa sapienlise illius secreta conspicere, ut- sed etiam in igne patefecit. Per columbam quippe
cunque j'amincomprehensibilitatisejus est polentiara simplicitas,perignem vero zelus indicatur. ln colmn-
videre, quia etsi in ipsa consiliorum inquisitione de- ba igiiur et in ignesanctus Spiritus ostendilur quo-
ficimus, deficiendo tamen verius disciiiius quem ti- niam quicunque illo pleni sunt, sic mansueludini
meamus. Ad haecse Paulus sapientise iilius secreta simphcitatis inserviunt, ut contra culpas delinquen-
telenderat, et cum secreta Dei judicia de repulsione tium eliam zelo rectitudinis accendaniur.

EXP08ITIO SUPER PRIMAM EPISTOLAM B. PAULI APOSTOLI AD GORINTHIOS.

CAPOTPRIMDM. — ln omnibus divites facli estis (I
Cor. i, 4).
(In exposft. B. Job, lib. xxiv, num. 41, et maxime "
)ib. i, inEzecb., homil. 11, n. 17,18, 19.) Verecun-
dse menles, si quas fortasse culpas admiserint, lcni-
ter arguendsesunt, quia si asperius increpentur, fran-
guntur potius quam erudiant. Praedicatores itaque
justi cum aliquos corrigunt, si in eis ex parie alia
ibrtasse aliqmd bonse operationis potuerinl invenirc,
ad eadem Objurgaiionis verba cum magna dispensa-
tione debent descendere. Quod bene in egregio pise-
dicatore beato Paulo discimus, qui cum Coritithios
cognosceret pro amore personarum in scliismate di-
Visos,eorum verecundiseconsulens, locutionem suaui
eis a gratiarum actione et laudibus coepit diceus :
Gratias ago Deo meo semperpro vobis, in gratia Dei
qum data est vobisin Christo Jesu : quia in omnibus
divites facti estis in illo. Multum profecto laudabat,
quos in Chrislo diviles in omnibos dicebat. Ecce ad-
huc blandimenla multiplicat, dicens : 7n omnt verbo
etin omni scientia, sicultestimoniumChristi tonfirma-
tttm est in vobis (Vers. 5). Testimoniuni Christi con-
firmatumest in vobis dixit, ac si opere peregissent
_ quod doctrina didicerant. Et mox in Iaudis consum-
malione subjunxit: Ita ut niliil vobisdesilin ulla gra-
tia; exspectantibus revelationem Domini noslri Jcsu
Christi (Vers.l). Qusesote, Paule, si jam nihil deest,
ctif eis scribendo fatigaris ? cur in-Ionginquo posilus
loqueris ? Pensemtts ergo, frairCs chafissimi, quan-
tum laudat. Ecce eis gratiam Deidalam asserit, factos
divites in omnibus dicit; in omni verbo et in oinni
scieulia Chrisli testimonium, id est quod de seraetipso
morieodo et resurgendo lestalus est, in eorum vita
confirinaiuinesse perhihet, et nihil eis deesse in ulla
gratia testatur. Quis, rogo, credat quia paulo post
eos corripiat quos ita laudat ? Nam post caeterasub-
jungit: Obsecroautem vos, fratres, per nomenDoi;ii-
ni nostri Jesn Chrisli, ut idipsum dkatis omnes,et non
sint in vobis schismata (II Cor. i, 10) Quod enim po-
tuit lam perfectis tamque laudabilibus schisma su-
brepere ? Significatumest enim milii de vobis, fratres
mei, ab iis qui sunt Chloes, quia contenlionessunt in-
ter vos (Vers. 11). De quibus contentionibus paulo
post sUbdidit diccns : Cumenim inter vos sit zeluset
1309 ALULFI EXPOSITIO NOVI TEST. — SUP. EP. PAULI AD COR. 1310
contentio, nonne carnales estis, et secundumhominemA vos nisi Christum Jesum, et Imnc crucifixum
ambulalis (I Cor. m, 3) 1 Seqnitur: Hoc autem dico (I Cor. ii, 2). :
quodunusquisquevestrumdkit: Ego quidemsum Pauli, (Lib. i, inEzech.,hom. 9, n. 31.) Saera Scriptura
ego aulem Apollo, ego vero Cephm, ego autem Chrisli ea quse de nattira divinitalis vel de seternis gaudiis
(I Cor. i, 12). Ecce quos in omni verbo et in omni narrat nobis adhuc neseientibus, solis angelis in se-
scientia laudaverat, quibus nil deesse in ulla gralia creto sunt cognita ; et in sacro eloqaio diclis oceul-
dixeral, pautisper loquens ad increpandum leniter tiofibusalque subliinioribus fortes salianlur ; etprse-
veniens, divisos erga seipsos reprehendii, etquorum ceptis apertioFibus nos parvuii nutrimur, qui inlelli-
prius salutem narraverat postmodiim vulnera patefe- gere alla iion possumns, irt Cbristi fide salvamur.
cit. Perilus enim medicus vulrins secaudum videns, Unde Corinthiis a beato Paulo diciiur : Nihit meju-
sed segrum timidum esse conspiciens, diu palpavit et dicaviscireinter vos, nisi ChriUumJesum, et Itunccru-
subito percussit. Prius blanda lnanti laudes posuit, cifixum; ac sidiceret:Quiavos caperedivinitatfs ejtts
et postmodum ferrum increpationis fixil. Nisi enim mysteria non posse pensavi, sola vobis humanitatis
verecundre mentes fuerint palpando reprehensae, ila cjus inlirnta locutus sum.
ut ex aliis rebus audiant quod in consolatione sumant, CAP.VI. — Nam
pef increpationem protinus ad despefationem cadunt. quia in Dei sapienlia non cognovit
Sed nunquid mentitus est Paulus, ut prius nil decsse mundus per sapkntiam Deum, placuit Deo pejr slttt-
iu omni gratia diceret quibus postmodum dicturus titiam prmdicationis salvos facere eredentes
erat unitalem deesse? Absit hoc ut quis de illo talia ' (I Cor. i, 21).
vcl desipiens credat; sed quia erant inler Corinthios (In exposit. B. Job, Hb. xxix, num. 1.) Dominus
quidam omni gratia replett, et erant quidam in per- B noster Jesus Christus qui est Dei virtus et sapieutia,
sonarum favofibus excisi, coepit a laudibus perfeclo- de Patre natus ante terapora, in illa nativilate ab
rum, ut modesta invectione ad reprehensionem per- humano genere cognosci non polerat. Proinde in hu-
tingeret infirmorum, et iri hoc quoque ad medicinam tttr.mariilate venit ut videretur, videri voluit ut imitare-
cordis a medicina corporis usum trahens. Nam eum Qusecarnis nativilas despecta visa est sapienti-
feriendum vulnus medicus aspicit, prius ea membra bus itiundi. Contempsernnt enim infirma huntanilatis
quse circa vuluus sana sunt palpat, ut post ad ea homo tjus, Deo hsec indigna judicantes, cui tauto magis
quse yulnerata sunt leniter palpando perveniat. Cum debitor fuit, quanlo proillo Detis etiam indi-
ergo Paulus perlectos in Curinthiis laudavit, saita gna susrcepit: et pro eo salvando siultitiam praedica-
meinbra juxta vulnus tetigit; cum vero infirmos lionis assurapsit;. scriplum quippe est: Quia enim
de divisione reprebendit, vulnus in corpore pcr- non cognovitmundusper sapienliam Deum, plaeuit Deo
cussit. per stultitiam prmdicationis salvos facere credenies in
se. Verbum quippe Dei, sapientia est. Sed stultiiia
CAP.II. —' Qum a Deo donata sunt nobis loquimur: ejus sapienliae dicta est caro Verbi, ut quia carnales
non in doctis humanm sapientim verbis (1 Cor. quique per carnis suae prudenliam perlingere non
«, 13). valebant ad sapientiam Dei, pcr stultitiam praedica-
id est per incarnationem Verbi sanarentur,
exposit. B. Job, lib. xvm, num. 74.) Verba man- tionis,
Si tornm Dei ab bujus mundi sapienlibus differunt, ae si diceret: Cum Deum qui esl sapientia, nequa-
qui dum intendunt eloquentise, eorum dicta pulchre quam per sapientiam suam niundus inveniret, pla-
cuit ut Deum hominem factum humilitatis stul-
apparent; et cum rerum virtute careant, alittd esse C tiliam cognosccret, qualenus ejuspersapientia ad nos-
quam sunt verborum compositione quasi superdiicto tra slulta descenderel, et lumen
colore mentiunlur. At contra doctrina Dei, etprse.ii- lulo suse carnis illumioata nostra supernae prudeirtiae
calione pulchra est, et puritate conspictia, nec alind Natus csecitas videref.
se.per Maeiam prsetendit exterius et aliud reservat diguatus igitur cx Patre sine tempore. ex matre nasei
est in tempore.
interius, neque in diclis suis pulchra videri appetit
nilore sermonis, sed integritate veritalis. Eloquen- CAP.VII.— Quod stuttum est Dei, sapientiusest ho-
tise ornamenta bene Paulusdespexeral, cum dicebat: minibus (I Cor. i, 2).
Qum a Deo donala sunt nobis toquimur: nonin doeti»
humanm sapientim verbit, sed in doclrina spiritus. (In expos. B. Job.,lib. xx, nuin. 41; lib. iv, num.
Malebat quippe sapientiam Dei sola puritate ve- 71.) Intra sanctam Ecclesiam stuiti vocantur, setl
ritatis osleudere, non autem compositione eloquii tanten nobiles sunl qui prudeutiam carnis, etstultani
fucare. mundi sapientiam despiciunt, etsapientem sibi pro-
futUram Dei slultiiiam appelenles concupiscunt.
CAP.UI. —Quis scii, qum smt hominis, nisi spiritus Scripliiin quippe est: Quod stultum est Dei, sapien-
hominis qui in ipso est (1 Cor. n, 11) ? lius esl hominibus. Hanc nos stultiliam Paulus cotn-
(In exposit, B. Job, lib. xv, num. 66.) Tunc spiri- prehendere admonet, dicens : Siquis videtur inter vot
tus hoiuinis ab altero ignoratur, cum verbis vel ope- sapiens esse in hocsmculottullusfiat, ut sit sapiens (1
ribus non demonstratur. Nam cum scriptum sil: Ex Cor. ui, 18). Hauc stultiliani qui perfectesecuti sunt,
fruc&buseorum cognoscetiseos (Matth. vn, 16), per voce Sapienliae audire raeriterunt: Vos qui secuti
hoc quod foris agilur quidquid intus latet aperitur. estisme, in regenerationecumsederitFitius Iwminisin
Underecte quoque per Salomonem dicilur : Quomo- 0 sede majeslatis sum, sedebitis el vos super sedes duo-
do in aquis resplendet prospicientium vuttus, sie decimjudicantes duodecimtribus Israet (Matlh. xix,
corda hominum manifesta sunt prudentibus (Prov. 28). Ecce relinquenies lemporalia, gloriam poiesta-
xxvn, 19). tis setemsemercali snnl. Quid itaque stultius in hoc
CAP.IV. — Nos autem prmdkamus Christum crucifi- mundo quam sua deserere? et quid in seternitale
nobilius quam cum Deo jadices venire ? Hornm
xum, Judmis quidem standalum, gentibus verostut- scilicet
titiam (1 Cor. r, 23). judicum nobilitas; Salomone aitestaitte,
memoratur, cum hoc quoi jam prsefatus sum, dici-
(Homil. 6, in Evang.y n. 1.) In Domino nostro Jesu tur : Nobitis in portisvir ejus, quiindo sederil cum
Chrislo mens iufidelium -grave scandalum pertulit, senatoribus terrm (Prov. xxxi, 23). Valde quippe no>
cum eum post lot roiracula quae iecerat morientem, biJes considerat, quos senatores vocat. Hanc in s«
vidil. Stultum quippe visum est hominibus ut pro nobilitatem Patifus sspexerat, cum cognitioni Con-
hominibus auctor vitaemoreretur, etiude contra eum ditoris per Spiritum junctus tticebat: Genut- igHuf
homo scandalum sumpsit unde ei amplius debitor cum simus Dei, non debemusmstimare amo, vel ar-
fieri ut bonorarelur debuit. Natn lanto Deus ab ho- , aut tapidi scutpturm artis, et cognitionis
minibus diguius bonorandus exstitit, quanto pro ho- genlohominis divinum esse simile ( Act. xvn, 29'). Genus
miuibus et indigua suscepit. videlicet Dei dicimur, non ex ejus natura editi, sed-
CAP.V. — Non eniin judicavi me scire aliquid inter per spirituut illius, et votonlarie oomliti, etadoptive
 1311 APPENDIXAD S. GREGORIIOPERA OMNIA. 4312
recreati. Tanto ergo ad hanc nobilitatem quisque A voluerat, semetipsuin reprehendlt, dicens: Faeiui
erigitur, quanto per acceptam imaginem ad similt- tuminsipiens(ll Cor. xu, 11). Sed disciplinam in hac
tudinem illius ex imitalione renovaiur. At contra humilitaie non perdidit, quoniam illico adjunxit:
sunt slulli el ignobiles, qui supernam sapientiam Vos me coegistis(II Cor. IV, 5). Exemplum magnse
semelipsos sequenles ftigiunt, in su;t ignoranlia, humilitatis exhibnit cum discipulis ilixit: iVonenim
quasi m abjectse prolis vilitate snpiuntur : qui quo nosmelipsosprmdicamus, sed Dominum noslrum Je-
id ad quod conditi sunt non inteliigunt, eo ctiam sum Christum: nos autem servosvestrosper Chrislum
cognationem acceptse per imaginein generositatis (Vers. 21). Sed in hac humiiitaie discipliusejusti-
perdunt. Stulti sunt etignobiles, quos ab seternse tiam ncnainisit,! uoniainei deindelinqiienlibu dicit:
consorlio haereditatis repellit servitus mentis. Scrip- Quid vuliisin virga veniamad vos, etc.? Sciuntergo
tum quippe esl: Omnis qui facit peccatum,servusest praedicatoressancli utroque moderamine ariem ma-
peccati (Joan. viu, 34); niuurum quis<|uis se pravo gisterii temperare ; et cuni delinquentium realus in-
desiderio subjicit, iniquitatis dominio dudum libera veniunt, sciunt m<>dos<-v<-re corripere, modo humi-
mentis colla supponit. Sed huic dominio coulradi- liter deprecari. Sed tamen cum sliiuulanle justiiia
cimus, cum iniquitali quse nos ceperal reluctamus, eos severe corrigunt, internaedulcedinischaritatis
cum violenlse consuetudini resislimus, et desideria erga eos gratiam nnn amiltunt, et eorum amore ar-
perversa calcantes , contra hanc jus nobis libertatis dent in quos aspera correplione sseviunt, seque
ingenitsevindicamus, cum culpam poeniteiidopercu- etiam eis intrinsecus m secreto cordis huiniliant
linius, et maculas sordium fletibus lavamus.Pra:terea quos duris foris animadversionum stimulis quasi des-
de stullis et ignobilibus voce prsedicati.ris egregii D piciendo castigant. Plerumque etiam et non despi-
dicilur : Sapientia hujus mundi stultilia est apud B " ciendo despiciunt, et non desperando desperant, ut
Deum(I Cor. m, 19).Qui ergo dum terrena sapiuni, tanto celerius eos a culpa reviviscere ac resilire fa-
ab intima generositate repulsi sunt, stulti simul et ciant quanto quasi jam viclnius mortis foveaui os-
ignobiles sunl apud Deum. tentant.
CAP.VIII.—Qum slulta sunl mundi elegit Deus (I Cor. CAP.X Ego plantavi, Apollo rigavil (I Cor. m, 6).
i, 27). In exposit. B. Job, lib. xxvn, num. 43; lib. xvu ,
( In exposit. B. Job, iib. xxxi, num. 1; lib. i, num. 27.) Dominus praedicaiores suos etdoctores
num. 25; lib. xxxi, num. 1.) Iu paradiso sano ho- voce sua foris insonat, sed audientium corda per
mini diabolus invidens superbi.e vulnus inflixit, ut seipstim interius illustrat, Paulo atiestante, qui ait :
qui mortem non acce >erat conditus, mereretur ela- Ego planlavi, Apollorigavil: sed Deus inciemenlum
tus. Contra hoc infliclum vulnus superbientis appa- dedit. Nequaquam ergo sibi doctores iribuanl quod
ruit medicina inter bomines humililas Dei, ut aucto- per exliortationemsuam auditores ad summa proft-
ris exemplo humilitale surgerent quiimiialionehoslis cere vident, quia nisi sanctus Spiritus eorum corda
elati ceciderunt. Contra superbientem ergo diaholum, repleat, ad aurts corporum vox docentium incassura
apparuil inter homines bomo facius humilis Deus, sonat. Formare enim vocem magislri exterius pos-
qui ad redemptionem nostram veniens, et suos cnn- sunt, sed hanc exprimere interius non possunt. Sed
tra mundi supeibiam prsedicaiores miltens, relictis; inter hsecscicndumesl quod plerumque etiam Deum,
sapientibus insipientes, reliclis firtibus debiles, re- qui imbecillis non est, buniiliter agentes adjuvamus.
lictisdivitibusnauperes elegit. Ad cognitionemquippe, Unde per Paulum dicitur : Dei enim sumus adjutortt
fldei prius stulta mundi collecta sunt, ut post ejus\ C (Ibid., 9). Nam cum ei quem ipse per internam
etiam asluta vocarentur, altestante P ulo qui ait : graiiam infuudit nos exhortationis voce concurri-
Non tapientet tecundum carnem, non multi potentes, mus, lioc quod ille per Spiritum sanctum agit intrin-
non multi nobiles, ted qum stutta sunt mnndi elegit| secus nos exterius ministerio vocis adjuvamus. Et
Deus, ut confundattapientet (1 Cor. i). Ipsa naraque, tunc solum nostra exhortatio ad perfectionem duci-
sanciae Ecciesise principia litterarum perhibeotiir'. tur, cum in corde fuerii Deus qui adjuvet. Unde et
ignara, ut videlicet cunciis prsedicatoribus suis re- per Paulum dicilur : Neque qut plantat est aliquid,
demptor ostenderet quod ad vitam credentes po|iulos, nequequi rigat, sedqui incrementumdal Ueus (Ibid.,
non sermo sed causa suaderet. Pr.elerea, infirma^ 7). Plantare quippe et rigare adjuvare est : quod
mundi elegil Deus, ut confundat forlia (I Cor. i, 27); utrumque vacuum erit ministerium, si Deusin corde
aelumque est cum pauperibus quod post etiam divi-\ non dat incremenium. Sed qui desensu suo alta sa-
tes elaii mirarentur. Nam dum novas in illis virtutes. piunt, esse hutmliler Dei adjutore* noliint, quiadum
aspiciunt, eorum quorum prius contempsere vitam, se Deo utiles esse sestimant, a fructu se utilitatis
postmodum obslupuere miracula. Unde mox pavidi\ alienant. Unde et voce Verilalis discipulis diciiur :
ad sua corda redeuntes, extimuemnt sanclita>emin, Cum fecerilis omnia qum pracepta tunt vobit, dkite:
miraculis quam despexerant in prseceptis.Per inlirmaj Serviinutiiet tumut, quoddebuimus facere, fecimus
ergo confusa sunt lorlia , quia dum in venerali.nemj (Luc. xvii, 10).
vita surgeret humilium, e!atio cecidit suptrborum. CAP.XI. — Fundamentumaliud netno potesl ponere
CAP.IX.—Cumenimsit inter vos zelut, et contentio: (1 Cor.in, 11).
nonne carnalet ettit(I Cor. m, 3) ? j
j) (In exposit. B. Job, lib. xxvm, num. 14.) In Scrip-
(In exposit. B. Job, lib. xxiv, nutn. 42.) Ssepe e tura saira per fundauii-nia praedicatores intellgun-
prsedicatoresjusti quodam decenti moderainine suass tur. UndeDavid prophita cum sauctam Ecelesiamin
culpas coram disctpulis indicant, ut illi audientess sublimibus aposlolorum mentibns i>onitedificarique
discanl quomrfdosemetipsos de suis aclionibiis sub- cons. icerei, dixit: Fundamenlaejus in montLussavc-
liliter reprehendant. Tanta vero dispeusatione see tis (Psal. LXXXVI, I). Cum vero in sacro eloquio uon
temperant, ut neque cum se erigunt inlrin^ecus ri-_ fundatnenta, se t singulari numeio fuudameiituiu di-
gidi sint, neque rursum cum se liumiliant extrinsecus s cilur, nullus alius nisi ipse Dominus desigoalur, per
.
reraissi, quia et in disciplina humilitatem custodiunt* cujus divinitatis poienliam mitaulia infirmitatis nos-
et in huinilitate disciplioam. Paulus disciplinam te-,_ trse corda solidantur; dequo et Paulus ait: Funda-
nuit, cum Corinlhiis diceret: Cumenim til inter vot$ mentumaliud nemo polestponereprmter id quod posi-
telus et contentio: nonne carnales estit, et secundum n tum esl, quod esi Christus Jesus. Ipse quippe funda-
hominemambulatit ? Sed hanc huiniliiatem in disci- mentum tuodamenioriiin est, quia et origo est in-
plina non perdidit, quia deprecando prrcuii-.it,di-j. choantium et conslantia robostorum.
cens : Obtecro vot, (ratret, per mitericordiamDei, utit CAP.XII. — Si quis supermdificaveritsuper hoc fun-
idipsum dicalis omnes, et non tint in vobistchitmataa damenlum,aurum et argentum,etc. (I Cor. vm, 12).
Cor.i, 10). Rursutn humilitatem lenuii cum eis- (Dialog. lib. iv, cap. 39.) De quibtisdam levibus
Sllem Coriuthiis loquens, paulo ialius forlasse quam n culpis ante judicium purgatorius ignis esse cre-
1313 ALULFI EXPOSITIONOVI TEST. - SUP. EP. PAULI AD COR, 1514
rigndusest, pro eo quoo Verilas dicil: Quia si quis A paratinne reprobatur. In reprehensione quippe ejus
in Spiiilum sanctum blasphemiam dixerit, non re- incaiite dilabuntur. Sed tamen quia tanli viri ainici
mUtetur ei in hoc smculo neque in futuro. In qua sunl, ex illius familiaritate mystica multa didi-
lententia datur inlelligi, quasdam culpas in boc cerunt. Unde, sicut diximus, eorum verfois eiiain
sseculo, quasdam vero in futuro posse laxari. Paulus utiiur, et hsec in assenionis stiae adjulo-
Quod de uno negatur, consequens intelleclus patet riurn assumeus, ex Veritate proiata esse lestalur;
quia de quibusdam concedilur. Sed tamen, ut prse- quse lamen Veritas recte reprehendit, quia quamli-
dixi, hoc de parvis minimisque peccatis tieri posse bet fortis seutentia, conlra sanctum virum pruferri
credendum est, sicut est assiduus otiosus sermo, non debuit.
immoderalus risus, vel peccatum curse rei familiaris, CAP.XIV.—Mihi pro mmtmo est, ut a vobisjudicer,
quee vix sine culpa vel ab ipsis agitur quiinculpara aut ab humanodie (I Cor. iv, 3).
qualiter declinare debeant sciunt, aut non gravi-
bus rebus error ignorantiae.Quse cuncta etiam (In exposit. B. Job, Iib. v, num. 21, 56, et 1. i in
post Ezecb.,
mortem gravant, si adhuc in hac vita positis minime hom. 9, num. 14.) Jusli nequaquam humana
fuerinl relaxata. Nam el cum Paulus dicat Christum judicia etsednon seterni judicis examen metuentes aspi-
solum mala quae reprobi et perversi
esse fundamentum, atque subjungat: Si quis superm- ciunt,
dificaveritsuper hoc fundamentum, aurum, argemum, sibi ingerunt, sed et eorum verba quibus suis acti-
bus contemnunt. Hinc etenim derogantibus
tapidespreliosos, ligna, fenum, stiputam; uniuscujus- sibi derogani
Corinlhiis Paulus dicebal: Mihi autem mi-
queopusquale sit, ignis probabil: si cujus opus man- nimo est, ul a vobisjudicer, aut ab humano pro die. Qui
serit quod supermdificavit,mercedemaccipiet: si cu- nec in corde suo unde se
reprehendt-re potuisset
fus opus arsertt, delrimentumpatietur, ipte autemsal- R
" inveniens, adjungit: Sed neque meipsumjudico : nihil
vus erit, sic tamen quasi per ignem; quautvis huc de enim mihi conscius sum. Videns auiem quia ei ad
igne tribulalionis m hac vila nobis adhibilo possit perfectionem sanctiiatis nec sutim judicium suflice-
inlelligi, lamen, si quis hoc de igne fuiurse purgalio- ret, subilidil: Sed non in hoc juslificatus sum. Cur
nis accipiat, pensandum est sollicite quia illum dixit vero non sil
per ignera posse salvari, non qui super hoc fuuda- crediderit, catisam juslificatus, nec sibimeiipsi de seipso
reddidit cum subjunxit, Qui autem
mentura, ferrum, ses, vel plumbum scdificat, id est
peccata majora, et idcirco duriora atque tunc jam judicat me, Dominusesi; ac si aperte diceret: Recta
quidem egisse me recolo, et lamen de meritis meis
msolubilia, sed ligna, fenuro, siipulam, id est peccata lion
mininia alque ievissima quse iguis facile consumat. suin prsesumo. Idcirco enimmein eo quodnec mihi nihil
Hoc lamen sciendum est quia iliicsaltem de tiiiniinis me conscius, jusiilicalum abnego, roeo de
uihil quisque purgationis oblinebit, nisi bonis bsec exameti judicio credendum existimo, quoniam ad ejus
aclibus in hac adhuc vita positus ul iltic oblineat, ducor cujus ego judicium non comprehendo,
et ab eo qui me judicabit examinari me sublilius
promereatur. scio. Saepe enim nostra justitia , ad examen divinae
CAP-XIII.- -Comprehendamsapientes in astutia eorum juslitise deducta, injusiilia est, et sordet in dislri-
(1 Cor. iii, 19). ctione Judicis qu«d in sestimatione fulgel operantis.
(In exposit. B. Job, lib. v, num. 27; lib. vl, Districtionem igitur divinae justitioe conteuiplantes,
num. 2.) Quserendum video cur Paulus senteuliis eliam de ipsis operibus periimescere debemus quse
amicorum beati Job lania aucloritate utitur, si hse nos fortia et saricia esse putamus, quoniam ducla ad
eorum senteiitiaedominica reprehensione cassantur, G aeternam regulam noslra recliludo, si districtum
cum dicilur : iVonestis loculi coram me rectum, sicut judicium invenit, muttis lonitudinum suarum sinibus
tervus meus Job (Job, xxxu, 7). Eiypliasquippe verba in inliraam rectitudinem impingil. Bealus quoque
sunl quse Coriniliiis Paulus intuiit, dicens, sicut Job, cum per amicorum derogantium linguas inter
scriptura est : Compreh,ndam sapienies in astutia dolores vulnerum paterelur jacula verbofum, cogi-
eorum. Quomodoigitur quasi prnva respuemus quse tatione protinus ad conscientiam recurrit, atque ubi
Paulus ex auclorilate astruit? aut quomodo atlesta- mentero soli lam haberel aspexit, dicens: F.cce enim
tione Pauli recta putabimus quae per semeiipsum in cmlo lestis meus, et consciusmeusin excelsis (Job,
Dominus non recla definivit? Sed haecutraque citius xvi, 20). Qui etiam subdidit: Verbosiamici met, ad
quam non sint diversa cngnoscimus, si ejusdem do- Deumstiltai oculus meus (Ibid. v. 21). Beatus quippe
minicsc senlentiae subiilius verba pensamus. Quia Job inler linguas derogantium inflexa mente persis-
nimirum cum dict-ret : Non estis locwi corom me tens, quia in terra se impugnari faisis sermonibus
rectum, illico adjunxit : sicut servusmeusJob. Liquet vidit, iu coeio lestem quaesivit. In omni ergo quod de
ergo quia qusedam eorum in dictis recta sunt, sed nobis dicitur, seraper taciti debemus ad mentcin re-
meioiis comparaiione supcrantin. Nam inter alia currere, lesteni interiorero et juJicem quaerere. Nihil
quse irrationabiiiter dicunt, niultas ad bealum Job enim prodest si omnes laudent, cum accuse; cou-
lories sentenlias proferunt. Sed comparalae dictis scientia; et nihil poiest obesse si nobis omnes dero-
fonioribus, vim fortitu inis amittunt. Mira vero genf, et sola conscientia defendat.
suul multa que dicuiil, nisi in saucli viri aoversita- CAP.XV.—Auditur inter vos
tcm dicerentur; in semetipsis ergo raagna sunt, fornicatio (I Cor. v, 1).
sed quia virum jusium transfigere appeiunt, ejus- u (Regul. pastor. part. ui, c. 8.) Noniiunquam pro-
dem magnitudinispondus perdunt; quia et quamiibet tervi dum corriguntur, et se vitiura miniroe perpe-
forle frustra jaculum mitlitur ut dura saxa feriantur, trare cognoscunl, compendiosius ad correpiionera
eo eiiiui obiusum lungius nsilit quo inlortura forli- veniuut, si allerius culpse manifeslioris et ex lalere
ler veoit. Igilur amicorura beati Job dicla, licet in requisitae improperio confundaniur, ut ex eo quod
quibiisdam v.dde sint fortia, cuui tamen sancti viri defeudere nequeuut cognoscanl se tenere improbe
vit in fo lem Ifii nt, r.uncum suiacuminis mucro- qnod defenilunt. Unde cum proterve Paulus Corin-
nem reluiidunt. Quiaergo et in seraetipsis niagna thios adversum se inviccm videret inflalos, alius
sunt, sed co- tra beatura Job nullo modo assuini de- Apollo, aiius Pauli, alius Cephse,alius Christi se esse
huerunt, el Paulus hsec ex viriute pensans in aucto- diceret, incesti culpam in roedium deduxit quaeapud
riiaie proferat; et judex, quouiam incaute prolata eos et perpetrala fuerat et incorrecia reroanebat,
siiut, ex quantitaie persona: reprehendat. Amicos dicens : Auditur inter vos fornicalio, el talis fornka-
igitur beati Job, hsereticorum speciem lenentes, in tio qualis nec inter gentes : ila ut uxorem patris quis
dictis suis nequaquam per omnia reprobamus, quia habeal; et vos inflati ettit, et non magit luclum ha-
duro superna sententia conlra eos dieitur : Non buitlit, ut tolieretur de medio vetlrum qui hoc oput
tttit locuticorammereclum(Job, XLU,7), et pro- ? Ac si aperte dicat: Quid vos per proterviam
tiuus additur : Sicut sereus meus Job, profecto liquet (ecil
IUJUS,vel illius esse dicilis, qui per dissolulioneui
quia iiou omnino despicitur quod ex melioris com- negligentise, nullius esse monstralis? Tunc eliam
1315 APPENDIX AD S. GREGUUHOPERA OMNIA. 1316
protervos melius corrigimus, cumuteaunde qusebene egisse A \ spicere, ut valeant interna servare admonet, dicens:
credunt male acta monstrarous, adepla glo- Jam quidem omnino delktum est in vobis, quodjudi-
ria creditur inde ulilis corifusio subsequatur. cia habelisinter vos. Quare non magis injuriam aeei-
CXP. XVI.— Smcularia judicia si habueritis (1 Cor. pUis, quare non magis patimini? Et tainen hypocrita
vi, 4). assumpto sanciae conversatioriis habitu , filiorum
custodiain deserit, et temporalia quaeque defendere
m exposit. B. Job, iib. xix, num. 42; Regul. etiam jurgiis quseril: et plus terrena quam ccelestia
Pastor.part. n, cap. 2.) Asubjectis inferiora gerenda diligens, conira eum qui temporalia diripit sese in
sttnt, a rectoribus vero summa cogitanda, ut scili- intimis immani odio inflammai. Sciendum vero est
cet oculum qui providendis gressibus prseeminet quia sunt nonnulli quos charitatis gremio nutriens
cura polveris nou obscuret. Caput namque subjecio- maler Ecclesia tolerat, quousrrue ad spiritualis scta-
rum sunt cuocti qui prsesunt, et ut recta pedes va- lis incrementa perducai, qfuinonnunquam et sancti-
leant itinera capere, hsec proculdubio caput debet talis liabituin tenetil, et perfectionis meritum exse-
ex alu» providere, ne a profeclus sui itinere pedes qui nori valent. Ad dona namque spiritualia niinime
torpeant, cum curvata rectitudine cofporis sese assurgimt, et idcirco liis qui sibi conjuucti sunt ad
caput ad terram declinat. Hinc Moyses qui cuni Deo ea tueiida quse terrena sunf serviunt, et nonnunquam
loquitur, Jetro alienigenoereprehensione judicatur, in defensionis ejusdein iracundia excedunt.. Hos ue-
quod terrenis populorum negotiis stulto labore de- quaquam credeuduui est in hypocfitarum liunterum
serviat (Exod. xviu). Cui et consilium mox prxbetur currere, quia aliud est infirmitate, atind tnalitia pec-
ut pro Se alios ad jurgia dirimenda constituat, et care. Hoc itaque inter hoc et hypocritas distat,
ipse liberius ad erudiendos populos spirilualiuui ar- „B
Hinc Paulus mentes a **quod isti juxta tnoduin su;e intelligentix eliam in
cana cognoscat. religiosorum rehus sseculimilitaut causis Dei, illi vero pro causis
mundi consortio contestando, ac polius conveniendo Dei intentioni deserviunt sseculi; quia inter ipsa
suspendit, dicens : Nemo mililans Deo, implkal se quoque quaese agere sancta opera Ostendunl non
negotiis smciflaribus, ut ei placeat cui se probavit (II conversioiiemquserunt hoiniiiutii, sed auras favorum :
Tim. n, 4). Hinc Ecclesiserecioribus et vacandi stit- isti non raetuunt pravis hotriinibus etiarii de bona
dia preecipit, et consulendi reraedia ostendit , di- actione displicete, dum supernis tantummoJo ju !i-
cens : Smcularia igitur judicia si habueritis,conlempii- ciis placeant; illi vero nunquam quid agant, sed
bites qui sunl in Ecclesia, illos consliluilead judkan- quomodo de qualibet actione possint bominibus pla-
dum (I Cor. yi, 5): ut ipsi videlicet dispensationibus cere considerant. Igitur ctlni quosdam non despectse
tcrrenis inserviaut quos dona -pirilualta non exor- cotiversationis viros iracunde vel nimie delendere
nant. Ac si apertius dical: Qui minoris meriti sunt terrena conspicimus, debemus Jtoc in illis per chari-
in Ecclesia, et nullis magnorum donorum virtulibus tatem reprehendere, nec tamen eos reprehendendo
poHent, ipsi de leireuis negotiis jutlicenl, qualenus despefare, quia plerumque uni eidemque homini et
per quos magna nequeuiit, bona ininora sallem
suppleantur insunt qusedara judicabilia quae apparent, ei magna
quia penetrare nequeunt ct intima, foris ope- kteut; in nobis vero «sepeina^na in facie pro-
rentur necessuia. Quos contemptibi.lesnominat, 3iue eunt et nonnunquam «ccuUantur quse reprehen-
fcttamen sapieote^ vocat, ciim dicil: Sic non esl su- denda suni. Hinc ergo humilianda est nostrse mentis
))iensqaisquamre inter vos, qui possit judicare fralrem elftiio, quia et illoruin infirma sunt publicael nostra
«umii. Qua ex quid colligilur, iiisi ul lii lerrenas secrela; et fursum fortia illoruin secreta sunt, et in
Catisasexaminenl qui cxieriorum reruiti sapienliam U G pablico noslra vulganlur. Quos ergo de aperta infir-
perceperuiil? Qui vero spii itualibus donis ditali sunt, ut
tuitaie reprehendimus, superest ul de occultse fofli-
profecto non debeut terrenisbona mgotiis implicari,
exerci-
tudinis sesiiriiatione venereinur: et si se de aperta
dum hon coguntur inferiora disponere, iufirmitale iioslra raeus elevat, occulta sua inlirma
tati valeant bonis superioribus deservire. Scieiiditin considerans, sese in bumilitale preraat.
esl enim quia aliquando in nostris actionibus minora
bona praeterraittenda srinl pro utilitate uiajorum. CAP.XVIII.— Omniamihi licent, ted non omnia ex-
Nara quis ignoret esse boni operis meritum inorluum pediunl (1 Cor. vi, 12).
sepelire? Et tamen cuidam qui ad sepelicnduui pa- (ln exposii. B. Job, lib. v, num. 17.) Ssepe
tretn se admitti poposceral, dictum est: Sine ut hi qtti in potestate sunt, dum sese et a licitis
morlui sepeliant mortuos suos : tu autem vade, et an- retinere ncsciunt , ad illicita opera et inquieta
nuntia regnum Dei (Luc. ix, 60). Postponenduui dilabuntur. Solus enim in illicitis non cadii, qui se
tiamque erat obsequium hujus ministerii olficio prse- aliquando et a licitis caute restringit. Qua videlicet
dicationis, quia illos carne mortuos in terram conde- constrictione religatum bene se Paulus insinuat, di-
ret, istos auiem aniraa mortuos ad vitaui resuscita- cens : Omnia mihi licent , sed non omnia expediunt.
ret. Sed inter haecsciendum est quia cura proximo- Alque ut ex ipsa retigatione ostenderet in quanta se
rum causis exterioribus qui apte deserviant desunt, mentis libertate dilataret, illico adjunxit : Omnia
debent hi quoque qui bonis spiritualibus pleni sunt mihi licent : sed ego sub nullius redigar polestate.
eorum inlirmicaii condescendere, lerrenisque illorum Cum enim mens concepta desidefia sequitur, servire
necessitaiibus, in quantum decenter valeut, chari- D r
*
u rebus convincitur quarum amore superatur : sed
tatis condescensioneservire. Nec laedere debet ani- Paulus cui cuncta licent, spb nullius potestate se re-
mum, si sensus ejus contemplationi spiritualiinu degit, quia semelipsum etiam a licilis rtstringendo,
semper intentus, aliquando dispensandis rebus mi- ea quse delectata premerent despecta transcendit.
nimis quasi minoratus inflectitur, quando illud Ver-
bum per qnod constant omnia creata, ut prodesset CAP.XIX. — Bonumest homini mulieremnon tangere
homiriibus, assumpta humanitate, voiuit paulo mi-; (/ Cor. vn, 2.)
nus ab angelis tninorari. Quid ergOmirum, si bomoi (ln exposit. B. Job, lib. xxxn, n. 19 seq., ac Reg.
se propter borainem altrahit, dum Greator hominumi Pastor. part. m, c. 27). Cum mens inter minora et
iet angerorum iormam bominis propter hominemi maxrma peccala constringitur, si nullus omniuo sine
«u-cepit (Bebr. it)? Nec tamen rainoratur sensus3 peccato evadendi patet aditus, roinora semper eli-
cam Sic attrahitnr, quia quanto subtilius superiorai garitur: quia et qui muroruui wndiqueambitu claudi-
perretrat, lanto bumilius pro Gonditoris amore nece tar ne fugiat, ubi brevior murus invenitur ibi se in
inferiora contemnit, fugam prsecipitat. Hinc est quod Paulus, cum quos-
. dani in Ecclesia incoiitinenles aspiceret, concessit
CAP.XVII. — Quare non magis injuriam accipilis 18 ininuiia, m declinarent roajora, et medicina?
peritus
(iCor.vi, 7)? coeteslisnon tam sanos insliXuii,quam iniirmis nic-
(In exposit. B. Job, lib. xxxi, num. 2l, 24.) Pau- dicamina monstfavit, dicens : ve quibus scripsittit
Iu8 apostblus discipulos suos cupieiis exteriora de-\- mihi : Ronumesi'homittimulieremhbn tangere; pmp-
 ALULFI EXPOSrriO NOVI TF.ST. — SUP. EP. PAULI AD COR.
ter fomiculionemautem unusquisquesuam uxorem «a- A . aut infirmis proximorum congruentes noti debent
beat, ettmaqumque suummrum habeai (1 Cor. vn, 1, alta derelinquere.
2). Qui enim fornicatioriis nieiumprsemisit, profecto CAP.XXI: — De virginibus autem prmceptum Domiui
non stantibus prseceptum contiilit, sed ne fortasse non habeo (I Cor. vn, 25).
in terram ruereiit lectum cadehlibus ostendit. Unde
adhUCinuririaritibussabdit: -Uxorivir debitumreddat, (In exposit. B. Job, lib. xv, num. 22; lib. xvi, n.
timiliter autem et uxor viro. Et quia lunc solum con- 10.) Exercitati in bonis operibus elecli nonnunquam
juges in admixtione sine culpa surit, cum non "pro jubere plus student agere quam eis Dominus dignatus est
: carnis enim virginitas nequaquam est jussa,
explenda libidine sed pro suscipienda prole miscen- sed tantummodo laudata. Nam si illa deberetur ni-
fur, ul hoc etiamquod concesserat sine culpa quam- mirum jam conjugiuin culpa crederetur. Et tamee
vis minima non esse monstrar.et, postquam in magna roulli virtute
honestate conjugii aliquid de voluplate largitus est, pollent virginitatis, ut videticet plus
illico adjunxit: Hoc autem dico secundum indulgen- impendant obsequio quam acceperunt prsecepio. Et
sciendum stint nonnulli baerelici qui ita virgini-
tiam, non secundumimperium (lbid. v. 6). Non enim tati carnisquod student, ei nuptias damnent; sicut eliam
est sifte vitio quod ignoscitur et non praecipitur. sunt nonnulli
PeCcatum pfofecto vidit quod possc indulgeri prsevi- mentes aliraenta qui ita abstinentiani laudant, ut su-
dit. Culpa quippe esse innuiiur quod indulgeri pefhi- necessaria deteslentur, de quibus
betur, sed quse lanto citius relaxelur, quanto non scriplum per Paulum dicitur : Prohibentium nubere,
et abslinerea cibis : quoscreavit Deusad percipiendum
per hanc illicitum qaid agiiur, sed hoc quod.est lici- cum graiiarum actione fidelibus (I Tim. iv, 3).
tum sub moderatione non tenetur. Conjuges enim B
scire debent suscipiendaeprolis causa se esse con- CAP.XXII. — Qui habent uxores, tanquam non ha-
junctos ; et cum immoderataeservientes admixlioni, benles sint (1 Cor. vn, 29).
propagationis articulum in usunt iranslerunt volup- (Curae past. part. 3, c. 27.) Paucisdatum est om-
tatis, perpendant quod liriet extra non exeant, in nia relinquere, curas mundi postponere, solis desi-
Ipso tamen conjugio conjugii jnra transcendtlnt. deriis seternis inbiare. Non ergo, fratres, audemus
Unde necesse est ul crebris orationibus defleant quod vobis dicere ut omnia relinquatis, sed tamen, si vul-
copulsespeciem admixtis voluplatibus fori- tis, omnia etiam retinendo relinquitis, si sic tempo-
ant. Sed cum in dubiis constringiniur, utililer mini- ralia gerilis ut tameu tota mente ad seterna tendatis.
Sulchram
missubdimur, nein magnis sine venia pecceraus: Hinc Paulus aposlolus dicit: Tempus breveest. Reli-
ita plerumque antiqui hostis versutia solvitur, com quum est, ut qui habent uxores, tanquam non habentes
ad viftutes maximas per commissa miriora transilur. sittt : el qui flent, tanquam non flentes : et quigaudent,
CAP.XX. —•Meliusest nubere quamuri (I Cor. vii,9). tunquam non gaudentes: et qui emuni, tanquam non
c. in lib. possidentes : et qui utuntur hoc mundo, tanquam non
(Curse past. part. m, 27; exposit.B. Job, utanlur : prmtertt enim figura hujus mundi. Uxorera
xn, num. 27; curse past. part. n, c. 5.) Qui conjugiis namque babet, sed quast non habens, qui transitoria
non sunt obligati nequaquam sine judicio damnatio- esse ctincta
nis misceri se puietit vacantibus feminis. Cum enim conspiciens, curam carnis ex necessilate
Patilus fornicalionis vitium tol criminibus exsecran- tolerat, sed scit seterna gaudia spiritus ex desiderio ex-
debita carnis sic exsolvere nttamen
dis inseruit, cujussk reatus indicavit, dicens: Neque spectat, qui
eam mundo tota mente rtou cogatur inhaerere.
fornkatores, neque idolis servientes, neqne adulteri, per cum iisdem rursum egregius prsedicator dicat:
neque moltes, neque mascutorum concubitores, neque C Nam, Qui habet uxorem, cogitat qum sunt hujus mvmdi,
fures, nequeavari,neque ebriosi, nequemaledki,neque quomodoplaceat uxori Cor. vu, 33). lile nxorem
rapaees, regnum Dei possidebunt (1 Cor. vi, 9 seq.). habet quasi non habens(1qui sic studet placere con-
Si igitur tenlationuni procellas cura difficuliate saiutis ut tamen non displieeat Conditori; qui sic per
tolerant, conjugii porttim pelanl. Scriptum quippe jugi,
est: Meliusest ttubere quam uri : sine culpa seilicet illam carnali consolatione utitur, ut tamen nunquam
ad prava opera a melioris intenlionis reclitudine ejns
ad conjugium veniunt, si tamen necdum meliora vo- amore
vernnt. Nam quisquis bonntn inajiis subire proposuit, flectatur. Flet quoque, sedtanquam nonfleaf,
bonum minus quod 1cuit iliicitum fecit. Scriptum qui sic temporalibus damois affitgitur, ut tamen de
seternis
quippeest: Nemomitiens manumjuam super aratrum, enim nonlucris semper animum consoletur. Flendo
ftere esl, sic exteriora adversa plangere, ut
et respickns retro, apttts est regno Dei (Luc. ix, 62).
Qui igitur fortiori studio intenuerat, retio respicere tamen noverit seternae spei consolatione gaudere.
convincitur, si relictis bonis amplioribus ad minima Gaudet vero, sed tanquam non gaudeat, qui sic de
bonis hilarescit, ut tamen semper per-
retorquetur (I Cor. vn, S8). Tribulationemtamen car- lemporalibus
nis liabebunthujusmodi: triliulationein carnis hicpati petua tormenta consideret: et' in hoc quod mentem
hanc continuo pondere providi ti-
possunt eliaiu qui spirilualiter vivwii. Cur ergo in- gatidio sublevat,
esse conjugibus carnis iribulaiio quasi spirituaiiler morispremat. Emit autem, sed quasi non possidens,
dicitur, quse etiam a vita spirituafiiim longe nonesse qui etad usum tefrena prseparat, et tamen cauta co-
cognoscitur? Ideo scilicet quod hi frequenter majores gitatione prsevidei,quod hsec citius relinquat. Mundo
tribulaiiones ex carne suscipiunt, qui earnis volopta- _ corde utiiur, sed quasi non utatur, qui et necessafia
libus delectanlur et eis insislunt. Considerare autera " cuncta exterius ad vitce suse ministerium redigit, et
debent pastores et rectores, quod Paulus, qui in Pa- tamen hsec eadem non sinit suse menti dominari, ut
radisum ducitur ccelique tertii secreta riraatur, et subjectn foris serviant, et nunquam intentionem
taraen illa invisibitiumcontemplatione suspeusus, ad antmi ad alia tendentis frangant, ubi aperte quoque
culiilecarnalium mentis aciem revocal, et in occullis subdidit: Prmierit enim figura hujus mundi (Ibid., v.
suis quatiter debeant conversari dispensat, diceus : 31), ac si aperle diceret: Nolite conslanter mundum
Uxori vir debitum reddat, simititer et uxor viro (II dibgere, quando et ipse non potest quem diligitis
Cor. xu, 3). Et paulo post: Nolite (raudare invicem, stare. Incassum cor quasi manentes figitis, dum fu-
nisi forte ex consensuad tempus, ul vacelis orationi git ipse quem amatis. Quos igitnr in hoc mundo ne-
(1 Cor. vu, 2). Et iterum : Reveriimini in idipsum cessitas ligat, ut ex omni parte Cxui a mundo non
(Vers. 5). Ecce jam coeleslibussecretis inserilur, et possunt, sic debent ea quae mundi sunt tenere ut
tamen per condescensionis viscera carnalium cubile tamen eis nesciant ex mentis fractione succumbere :
Et quem sublevatus ad invisibilia erigit et cum relinquere cuncta qute niuiiili sunt non pos-
unc miseratus ad infirmantium secreta oculum cor- sunt, tutic bene exterius agent si ardenter interius ad
Serscrutatur.
dis fleclit. Coelunt contemplatione transcendit, nec aeterna festinant.
tamen statura carnaliura sollicitudine deserit. Simi- CAP.XXIII.— Qunautem cum uxoreest, cogitat quas
liter rectores et doctores alta contemplatione pe- sunt mundi, quomodoplaceat uxori (I Cor. vii, 33.)
tenles non debent proximorum infirma despicere, (Iii exposit. B. Job, Iib. xxvi, mim. 44.) In usu
 1319 APPENDIX AD S. GREGORII OPERA OMNIA. 1320
vilse mortalis qusedam ex semetipsis sunt noxia, quae A , eo ipso vehementer desipit, quo semetipsura nescit.
dam vero ex his quae versantur circa ipsa. Ex semet- CAP. XXVII.— Videte ne Ikentia vestra
ipsis quaedam sunt noxia, sicut peccata sunl atque offendkulum
fiat infirmis (I Cor. vm, 9).
flagitia, qusedam vero nonnunquam nobis ex his no-
cent quae circa ipsa sunt, sicut teinporalis potentia, (Cursepast. part. m, c. 35.) Cum prava sestimatio,
vel cotijugalis coptila : bonutn namque est conju- in quantum siue peccato valet, ab inluentium mente
gium, sed mala sunt quse circa illud ex hujus mundi non tergilur, cunctis mala credenlibus per exemplum
cura succrescunt. Unde eliain Paulus quibusdam culpa propinalur. Unde plerumque contingit, ut qui
meliora persuadens, eos a conjugio revocat, dicens : negiigenter desemala opinari permitiunt, per semet-
Hoc autem dko, non ul laqueum vobis injkiam, sed ipsos quidem nulla iniqua faciant, sed lamen per eos
ad iJ quod honestum est, et quod facullatem prmbeat qui se fuerint imitati multiplicius deiinquant. Hinc
tine impedimenioDominoserviendi(Ibid., v. 35). Dum est quod Paulus non munda qusedam sine pollutione
ergo tenetur quod non nocet, ex rebus juxla posilis comedentibus, sed imperfectis tenlationis scandalum
committitur plerumque quod nocet, sicut saepe re- sua hac comessalione raoventibus dicit:. Videte nc
ctum raiuidiiter pergimus, et tamen orlis juxta viam forte hmc licentia vesira , offendkulum fiat infirmis.
vepribus per vestimenta retinemur. In via quidem Et rur»um : El peribil infirmus in tua conscientia fra-
munda non oflendimus, sed a latere nascitur quo ler, propter quem Christus mortuus esl. Sic autem
peccantes in fralres, et percutientes conscientiain
Magna est eliam temporalis polentia qu c eorum
pungamur.
iiabei apud Deum meritura suum de bona miuistra- infirraam, in Christum peccalis.
tione regiminis, nonnunquam tamen, prseler alia mala, CAP. XXVIII. — Si nos vobis
eo ipso quo prseeminet cseleris elatione cogitationis B spirilualia seminavimus,
| magnum esi si veslra carnalia metamus (I Cor.
inlumescit. ix, H).
CAP.XXIV. — itoc ad utilitatem vetiram dico (I Cor. (Homil. 17, inEvang., n. 7.) Dignum est ut prse-
vn, 35). dicatores ab eis terrena consequantur slipendia qui-
(Curse pasl. part. m, c. 27.) Paulus cum quosdam bus palriae cceleslis offerunt prsemia; quia sicut dicit
ad caelibatusgratiam inslrueret, non conjugium spre- ipsa Dei Sapientia : Dignus esl operarius mercedesua
vit, sed curas mundi nascentes ex conjugio repulit, (Luc. x, 7). Quia jam de inercede operis sunt ipsa
dicens : Hoc ud utilitalem vettram dko, non ut la- alimenta sustentalionis , ut hic merces de labore
queum vobit injkiam; ted ad id, quod honettum esi, praedicationis inchoelur quae illic de veriiatis visione
et quodfacultalemprmbeat sine impedimenloDominum perficilur. Qua in re considerandum est quod uni
obtecrandi. Ex conjugiisquippe lerrense solliciludines nostro operi duse debentur raercedes: una in via,
prodeunt, et idcirco magisier gentium auditores suos altera in patria; una quse nos in labore susteniat,
ad meliOra persuasit, ne terrena solliciludine liga- alia quse nos in resurrectione reraunerai. Merces
rentiir. Queni ergo caelibem curarum ssecularium itaque quse in praesenti recipitur boc in nobis debet
impedimentum praepedit, et conjugio nequaquam se agere ut ad sequentem mercedeunrobustius tendatur.
subdidit, tamen onera conjugii non evasit. Verus ilaque prsedicator quisque nou ideo debet prae-
CAP. XXV. — Scientia inflat, charitas mdificat dicare ut in hoc tempore mercedem recipiat, sed
(I Cor. VIII,1). ideo mercedera recipere ut prsedicare subsistat. Quis-
quis namque ideo praedicat ul hic vel laudis vel
(In exposit. B. Job, lib. vm, num. .
72.) Mens hy- Q muneris mercedem recipiat, seterna proculdubio
pocritarum, concupiscentiis exterioribus occupata, inercede se prival. Quisquis vero vel ea quae dicit
[gne divini amoris non calet, et idcirco ad supernum ideo placere hominibus appelit ut dum piacet quod
desiderium inflammare auditore.s suos nequeunt, quia dicitur per eadem dicta no» ipse sed Dominus auie-
verba de irigido corde proferunt. Neque enim res tur, vel idcirco terrena stipendia in praedicalione
quae in seipsa non arserit alios accendit. Unde fit consequilur, ne a prsedicationisvoce per indigentiam
plerumque ut hypocritarum dicta, et audientes non lasselur, huic proculdubio ad recipiendam mercedem
erudiant, et eosdem ipsos qtii ea proferunt elaios nihit obslal in palria, quod sumptus sumpsit in via.
laudibus deteriores reddanl. Attestante enira Paulo.': Hositaquesumptus a Corintbiis quibuspraedicabalPau-
Seienlia inflat, charitas mdifical. Cum ergo charitas lus pro minimo suscipiens, dicit: Si nos vobisspiritualia
se.lificandonon erigit, scienlia inflando pervertit. seminavimus,magitum est si vestra camalia melamus.
CAP.XXVI. —Qui se existimat scire aliquid, nondum XXIX. — Faclut sum Judmis tanquam Judmus,
cognovitquemadmodumoporteat eum scire (I Cor. CAP. utJudmos
vin, 2). lucrifacerem (I Cor. ix, 20).
(In exposit. B. Job.lib. xxvn, num. 62; lib. xxvm, (Curae pasl. part. u, c. 5. In exposit. B. Job, lib.
c. 3.) Perfecla scieutia est in hocquidem mundo vi- vi, num. 54.) Rector debet esse prae cunctis con-
vere, sed de bujus mundi coucupisceutia uihil liabere, templalione suspensus, et singulis compassione pro-
aliena non appetere, prnpria nou lenere, laudes ximus, ul per speculaiionis aUitudinem semetipsuiu
mundi despicere, et pro Deo opprobria amare, glo- quoque invisibilia appetendo transcendat, et per pie-
riani muiiui fugere, ilespectum sequi, adulantes de- talis viscera in se intirmilatem cseleiorum transferat.
spicere, despicienles honorare, mala nocentium ex D Hioc est quod bealus Pautus compage charilaiis sum-
corde dimittere, et n-gaeos dileclionis graiiam iin- mis simul ei infimis junctus, et in et semelipso viriule
mobilem in corde relinere. Perfecta quidem scieulia spirilus ad alta volantedicens rapitur, in aiiis pietate
est, hsec cuncla sollicite agere, el se de suis meritis sequanimiler iniirmalur, : Quis infirmatur, et
scire niliil esse. Unde el ipsi discipuli Dominide hac ego noninfirmori Quisrursus scandalizatur, et ego nenuror
ecientia perfecta docentur, cum eis voce Veritatis di- (11 Cor. I, 29)? Hinc ait: Factus sum Judmis
cimr : Cum (eceritis hmc omnia, qum prmcepta sunt tanquam Judmus, ut Judwos lucrarer: et his, qui sub
vobis, dicite: Servi inutiles sumus (Luc. xvu, 10). tege tunl, utquasi sttb lege essem ( cum ipsenon essem
Perfecta scientia est scire omnia, et taraen juxta sub lege) eos qui sub tege eranl, tucrifacerem: et
quemdam modum scientcm se esse nescire, de qua iis, qui sine lege sunt, quasisedsine lege essem (cum
liene per Paulum dicitur : Qui se existimat scire ali- sine tege Dei non essetn, in Uge essemChristi),
quid, nundum cognovil quemadmodum oporteal eum ut lucrijacerem eos qui sine lege sunt. £i pauto
scire. ln boc itaque raundo dum vivimus, liioc per- posl : Omnibus omma faclus sum, ut Omnesfacerem
fecte quse scienda sunt scimus, cum prolicienles per salvos. Quod videticel exbibebat non auiiliendo
inteiligenliam nii nos perfecte scire cognosciinus. iidem, sed exlendendo pietalem, ut, in persouam se
disceret quati»
Quia enim prima stultitia angeli elatio cordis fuit, infidelium transfigurans, ex semetipsoboc illis impen-
vera sapientia eflicitur hominis humilitas suse aesti- ter aliis misereri debuisset, quatenus
malionis.Quain quisquis vel magna sapieudo deserit, deret quod sibi ipse si ita esset mipendi recte voiuis-
 1321 ALULFI EXPOSITIONOVI TEST. — SUP. EP. PAUL1 AD COB .522
set. Neque enim egregius prsedicator,ut quasi Judseus /i sic efein conversatione timor, ut et illa certantes
fieret, ad perfidiam erupit, neque ut quasi sub lege» foveal, et iste torpentes pungat. De spe incassuta
esset ad carnale sacrificium rediit, nequeut omnibus prsesumit qui tiraere Deum in suis operibus renuit.
omnia fieret simplicitatem mentis in erroris. varieta- CAP.XXXII. — Ribebanlde spirituali consequenleeos
tem commulavit, sed condescendendoappropinquavit pelra, petra aulem erat Christus (ICor. x, 4).
inlidelibus, non cadendo ; ut videlicel in
singulos se
suscipiens, et se in singulos transiigurans, compa- eloquio (In exposit. B. Job, lib. xxxi, num. 97.) In sacro
tiendo colligeret, si ita ipse ut illi essel quod im- cum singulari numero pelra ponitur et no-
peudi ab aliis sibi recie voluissel, et tanto yerius minatur, quis alius quam Chrislus accipitur? Paulo
erranti saluti attestanie, qui ait: Petra auletn erat Chrislus(I Petr.
unicuique concurreret, quanto ejus
inodum ex propria consideratione didicisset. Hinc II, 5). Cum vero pelrae pluraliter appellantur, mein-
iterum dicit: Sive mente excedimus Deo, sive sobrii bra ejus, videlicet sancti viri qui robore illius solidati '
sumusvobis (II Cor.y, 13); quia et semetipsura sunt, exprimuntur. Quos nimirum Petrus apostoius
noverat contemplando transcendere, et eumdem se lapides vocat, dicens: Vos tanquam lapides vivi co-
audiloribus condescendendo temperare. mdificaminidomus spiriiuales (1 Pelr. n, 5).
CAP.XXX. — Sk curro, non quasi in incerlum CAP. XXXIII. — Neque idololatrm efficiamini
(ICor. ix, 26). (JCor.x,1).
(In exposit. B. Job, lib. xxx, num. 59.) Nonnulli quoties (In exposit. B. Job, lib. x, nnm. 21.) Vana agititug
omne quod fortiter iaciunt, dominante gulsc vitio transitoria cogitamus. Ex vanitate autem ad
perdtmt, el dum venter non restringilur, per carnis ** „ iniquitatem ducimur, cum prius per levia delicla de-
fluimus, et usu cuncta Isevigante, nequaquam post
concupiscentiam simul cunclae virtutes obruuotur.
Hinc est quod Paulus contra Jerusalem moenia de- commiltere etiam graviora timeamus. Naui dum mo-
certanti coquorum principi, id est ventri, cui a co- missionisderari lingua otiosa verba negligit, more inolitse re-
quentibtts servilur, virlutes animsc ad pacis visionem gulae incumbitur, capta, audax ad noxia prorumpit; dum
teiidenlis destruere volenli, vires subtrahebat cum ditur. ad levitatis protinus insaniam pro-
diceret: Castigocorpus meum, et serviluli subjkio: ne Cumque mens subigere dclectalionem carnis
reprobus efficiar (I Cor.n). renuit, plerumque et ad perfidise voraginem ruit.
linc etiam prsemisit, dicens : Sk curro, non quasi in IJnde ut
tortealiisprmdkans,ipse bene Paulus plebis lsraeliticae damna conspi-
incerlum: sicpugno, non quasi aeremverberans(lbid. ciens, imminentia ab auditoribus mala compes-
ceret, cnravit ex ordine transacla narrare, dicens:
27). Cum enim carnein restringimus, ipsis continentise Neque idololatrm efficiamini, sicut quidam ex ipsis,
nostrse ictibus non aerem sed immundos spiritus
verberamus. Et cum hoc quod est intra nossubjici- quemadmodum scriptum esl: Sedit populus mandu-
mus, exlra positis adversariis pugnos damus. care, et bibere, et surrexerunl ludere (Exod. xxxil, 6).
Esus quippe potusque ad luxum impulit, lusus ad
CAP.XXXI. — Castigocorpus meum et servituti sub- idololairiam traxit, quia si vanitatis culpa nequa-
jicio (I Cor. ix, 27). quam caule compescilur, ab iniquilale protiuus
incauta devoratur, atleslante Saloinone, qui
(Jn exposit. B. Job, lib. xxix, n. 32 et 33.) Multos mens
videtnus quotidie qui resplendent luce juslitisc, et ait: QuiSimodka spernil, paulalim decidet (Eccli.
taiiien ad finemsuum obscuritate tenebrantur nequi- xix, 1). enim curare parva negligimus, insensi-
tise; elmultos cernimus peccatorum tenebris obvo- Q biliter seducti, audacter etiam majora perpetramus.
lutos, et tamen juxta vitse suse terminum repenle CAP. XXXIV. — Qui se existimat slure, videat na
reddi luce j'ustitiseliberos. Unde quibusdam conversis cadal (lCor.x, 12).
a peccatorum nequitia dicilur: Eratis aliquando (In exposit. B. Job, lib. xxv, n. 20 et21.) Sum-
tenebrm, nunc autem lux in Dotnino (Ephes. v, 8). ma ctira salagendum est vobis omni custodia servare
Lucis enim noraine justitia accipitur, per tenebras cor vestrum, quoniam ex ipso vita procedit, et sicut
iniquitas designatur. Multos ctiam novimus semel scriptum est: Ex corde exeunt cogilationes malm
inventam viam jitsliliae illibalse usque ad obitum te- (Matth. xv, 18). Formidemus igitur in bis bonis
nuisse, et plerosque conspeximus usque ad exilum qux accepimus, nec eos qui illa necdmn assecuti
coepta semel crimina sine cessatione cumulasse. Quis sunt desperemus. Quid enim sumus hodie noviraus,
autein inter ista occultorum judiciorum nubila raentis quid autem post paululum possimus esse nescitiius.
suaeradium millat, ut aliqua consideratione discer- IIi vero quos fortasse despicimus, et tarde possunt
nat; vel quis perduret in malo, vel quis perseveret incipere, et tamen vitam noslram ferventioribus stu-
in bono, vel quis ab infimis convertalur ad summa, diis anteire. Timendum itaque est ne etiam uobis
vel quis a summis revertatur ad infima? Latent hacc cadentibus surgat qui a nobis stantibus irridetur,
sensus hominum, nec quidquam de cujuslibel fine quamvis stare jam non novit qui non stantem novit
cognoscitur, quia divinorum judiciorum abyssus hu- irridere. Hunc autem supernorura judiciorum uieluiii
manacroentis oculo nullatenus penetratur. Videmus Paulus apostolus discipuloruni cordibus incutiens ait:
namque quod illa Deo adversa gentilitas juslitiae est Qui se existimal stare, videulne cadat. Superbi enim
lucc perfusa , et Judsca dudttm dilecta perftdise est n possunt amittere bona de quibus superbiunt, et
nocle csecata. Scimus etiam quod latro de patibulo hutniles ea percipere quse quia non habeantcontem-
transivil ad regnum, Judas de apostolatus gloria nuntur. Intus ergo vigilandum est, intus servemus
lapsus est in tartarum. Rursumque, quia aliquando omne quod foris agimus, ne si mens se extollat ca-
sortes quse cceperunt non mulant, el latronem damus.
alium pervenisse novimus ad supplicium, et apostolos CAP.XXXV. — Tentatio vos non apprehendat, nisi
scimus percepisse proposilum quod desideraverant humana (I Cor. x, 13).
regnura. Video praeterea Paulum ex illa persecu- (In exposit. B. Job, lib. xxi, num. 7, et Cursepast.
tionis saevitia ad gratiam apostolatus vocatum, et part. i, c. 11, paulo ante fin.)Sciendum est aliud
tamen sic interocculta judicia formidat, ut reprobari esse quod animus de lentatione carnis patitur, aliud
se eiiam postquam vocalus est, timeat. Ait enim: vero cum per consensuin delectationibus obiigatur.
Castigo corpus meum, et servituli subjkio, ne forte Plerumque enim cogilatione prava pulsalur sed re-
aliis prmUkans, ipse reprobus efficiar (Act. ix, 15). nititur, plerumque vero cum perversum quid con-
Etcertejamde illo dominica dictuni fuerat voce: cipit, boc inter semelipsum etiam per desiderium
Vas eleclionis mihi est, et tamen adhuc castigans volvit. Et nimirum mentem nequaquam cogitaiio
corpus suum, metuit ne reprobaretur. V;c miseris immunda inquinat cuni pulsat, sed cuin hanc sibi
nobis qui deelectione nostra nullam adhuc Dei vocem per delectationem subjugat. Hinc etenim prsedicator
cognovimus, et jam iu otio qttasi de securitaie tor- egregius dicit: Tentatio ros non apprehendat, nisi hu-
peraus! P«hel profeeto, debet in spe esse securitas, mana. Huiuanum quidem est in corde tenlatioueu
PATROL. LXXIX.
1325 APPENDIX AD S. GREGORII OPERA OMNIA. 1324
perpeti, daemoniacum vcro est tentationis certamine A fiiclionis intercant. Neque enim pie Dominus ante
et m operalione superari. Humana quippe tenlatio delinquenlium oculos flenda peccala opponerel,[si [>er
cst qua plerumque in cogitatione langimur eliaro seinetipsura ea dislricle lerire voluisset. Constat enim
iiolentes, quia ut nonnunquam illicita ad animum quod a suo judicio abscondere voluit quos miseraudo
Veniant hoc utique in nobismeiipsis ex humnnitalis praevenienssibimelipsis judiceslecit. Hinc enini scri-
corruptibilis pondere habemus. Jatu vero daemonia- pium est : Praoccupemus faciem ejus in confessione
cum est, et non humana lentatio, cum ad hoc qtiod (Psal. xciv, 2). Hinc per Paulum dicitur : Si nos-
corruptibililer suggerit per consensum se animus metipsosdijudicaremus, non ulique judicaremur.
aslringit. Hinc ilerum dicit: Non regnet peccatumin CAP.XXXIX. — Divisiones graliarum sunt, idem
vestro mortati corpore(Rom. vi, 12). Peccatum quip» autem spiritus (l Cor. xil, 6).
pe in monali corpore nequaquaro non esse, seu re-
gnare prohibuit, quia in carne corruplibili non re- lib.(In exposit. B. Job, lib. xi, n. 8; lib. xxvnt, n. 21;
in Ezech. hom. 6, n. 2; in exposil. B. Job,
gnare potest, sed non csse non potest. Hoc ipsum lib. ii, n. 21, 22, 23, 24, 25.) Pene nullum laiet
namque ei de peccato tentari peccatum est, quo quia quodxxvin,
quandiu vivimus peccato omnino non caremus: quinque sunt sensus corporis nostri : videlicet
sancta praedicatio, quoniam boc expellere plene non visus, audilus, gustus, odoratus el tactus. Hi sensus
in otnne senliunt alque discernunt virtulem di-
potuil, ei de nostri cordis habitaculo regnum lulit, scretionisquod ct sensus a cerebro Irahunt; et cum unus
ut appelitus illicitus, etsi plerumque bonis nostris sit cerebri sensus qui intrinsecus praesidet,per
cogilationibus occulle se quasi fur inserit, saltem si judex
ingreditur non domineiur. ,B nieatus tamen proprios sensus quinque discernit,
Deo mira operanle, ut neque oculus audiat, neque
CAP.XXXVI. — Fidetis Deus, qui non patietur vos auris videat, neque os olfaciat, neque naris gustet,
tentari supra quam polestis (I Cor. x, 13). neque manus oderctur. Et cun: per uiiura sensum
(In exposit. B. Job, lib. ix, num. 71, et lib. xxix, cerebri omnia disponantur, quilibet taincn horum
n. 35.) Cum maligni spirilus ad vilam redire ne- sensus aliud facere non potest, praeter id quod ex
queunt, crudeliter socios ad ntortem quserunt. Inde- dispositione Conditoris accepit. Ex istis ergo corpo-
sinenter itaque contra bonos consilium ineunt, ut ii ralibus et extcrioribus, interiora et spirilualia colli-
quos servire I) o innocue in tranquillitate considc- genda sunt.utperidquodin nobispublicum esllraus-
rant, vexatos adversitatibus ad voraginem culpae ra- ire debeamus ad secremm quod in nobis cst et in
piant. Sed eorum consilii acumen destruitur, quia nobismeiipsis lalet. Iniuendum quippe est quia, cum
prius Condilor cum viribus fl;igella moderatur, ne uua alii sit sapientia, alium minus, aliura magis inbabi-
virtulem poena transeat, et per astuliaro fortiuni htt- tat; lioc, alii illud prae.siat.Et quasi cerebri more
mana inflrmilas excedat. Unde bene per Paulum di- nobismetipsis velul quibusdam sensibus utitur, ut
cilur : Fidelis autem Deus qui non patietur vos tentari quamvis sibimet nunquam sit dissimilis, per nos ta-
tupra quam potestis : sed faciet cum tentatione eiium meu diversa et dissimiliasemper operetur, qualenus
proventum, ut possitis suslinere. Novit aulera Condi- iste sapientise, ille ille seienlise donum percipiat; ista
tor nosler, quando exsurgere persecuiionis procel- genera linguarum, graliam curalionum habeat.
lam sinat, quando exsurgenlem reprimat. Novit pro Omnipotens quippe Conditor noster Deus interni jit-
custodia nostra restringere quod contra nos egredi dicii secreto moderamine juxta beati Pauli vocem ,
pro noslra exerciiatione permittit, ut sseviensnos di- r< Alii sermonem sapienlim, alii sermonem scientim, alii
luat procella, non mergat. Novit tentationes adver- plenam fidem, alii graliam saniiatum, atii operalionem
sarii dispensando modilicare, ut simui mullse non virlulum, alii prophetiam, alii discrelionem spirituum,
veniant, autipsaetanlummodo quseferri possunl illus- alii genera linguarum, alii inlerprelationem sermonum
tratam jam Deo animam tangant, ut cum lactus sui tribuit (1 Cor. xn, 8). Sunt enim quidam qui per
ardore nos cruciant, perfectionis incendio non exu- donum gralia- et ipsa intelligunl quaeexponi a Docio-
rant. ISisienim misericors Deus cum verberibus ten- ribus non audierunt : hi videlicet sermonem sapien-
tamenta modiiicet, nullus profecto est qui maligno- tiaeperceperunt. Et sunt quidam qui per semeiipsos
rnm spirituum insidias non corruens portet; quia si intelligere audita nequeunt, sed ea quae in exposiio-
inensuram judex tentationibus non prsebet, eo ipso ribus legerinl retinent, et scienter profertint qttse
protinus stante dejicit, quo uitra vires onera imponit. lecta didicerunt, atque isti sermone scientiae pleni
CAP. XXXVII. — St quis videtur conlentiosus esse sunl. In uno itaque eodeinque spirilu isle verbo sa-
(I Cor. xt, 16). pienlise poliet, nec lamen sermone scienliae, id est
B. lib. num. Haerelici doctrinae, fulcilur, quia sentire et invenire sufficit
(In exposit. Job, viu, 4.) ; etiam quod per discendi studium non appreheudit.
nequaquara inquisilionibus suis veritatem conanlur Ille sermone scientiac fulget, nec lamen in verbo sa-
assequi, sed victores videri. Cum foris sapientes ap-' pienliac convalescit, quia et suffnit explere quantuin
petunt ostendi, intus per stultiliam elalionis suse didicit, el tamen ad sentiendum ex semetipso subtile
ligantur vinculis. Undc fit ut certamiua conientionum1 aliquid non assurgit. Iste per (idem et etementis iiu-
exquirant, et de Deo, qui pax est nostra, loqui paci- perat, nec lamen per sanitalum gratiam infirmitales
fice nesciant, alque ex pacis negotio rixse inventores i0 corporura curat. Ille orationis ope morbos sublrabit,
iiant, quibus bene per Paulum dicitur : Si quis vi- nec lamen arenti terrae vcrbo pluvias reddit. lsle
detur contenliosus esse: nos ialem consuetudinemnon operalione virtutura ad praeseniem vitam eliam mor-
habemus, nec Ecclesia Dei. tuos revocal, et taraeii prophetise graiiam non ha-
CAP.XXXVIII. — Si nosmetipsosdijudkaremus, noni bens, qu.c sibi venlura sunt ignorat. llle ventura quae-
uliquejudkaremur (I Cor. xi, ol). que velut praesenlia attendit, el lamen in nulia signo-
(In expostl. B. Job, lib. xn, n. 20; Curse past. rum operatione se exerit. Iste per discretiouera
part. ui, c. 29.) Divinaelargilalem misericordiaequis; spirituum in factis subtiliter mentes conspicit sed
valeat pensare? Omnipotens Deus singula quaequei tamen diversi generis linguas nescit. Ilte diversi ge-
mala quae fecirous etpeccala, subtiliter, et laroeni neris linguas examinat, sed lamen in rebus simitibits
per benignitatis suaegratiam ea poenilentibusmiseri- dissimiliacorda non pensat. Alitts in una lingua quam
corditer relaxat. Qui et duritiam in peccautibus con- novit sermonum pondera interpretando pruden er
spicit, sed lamen hanc gratia praeveniente ad poeni- discutit, et lamen reliquis bonis quae non habet pa-
tentiam emollit, et nosmelipsos ad singulas culpasj lienter caret. Sic ilaquo Creator nosier ac dispositor
quas fecimus deilendas convertit. Quas misericordi- cuncta moderatur, ut qui extolli poteral ex bono
ter relaxat, quia.dum nos eas punimus, ipse nequa- quod habet, humilietur ex virtute quam non haiiet.
quara iu extremo examine judicat. Peccatores igiturr Sic cuncla moderalur, ut cum per impensamgratiam
qui operuin peccata deplorant, debent praesumerede3 unumquemque sublevat, etiam per disparem alteri
luiserieordia quam postulaut, ne vi immoderatse af-- alterum subdal; et meliorem quisque dono alio euui
 1525 AL1JLFI EXPOSITIO NOVI TEST. — SUP. EP. PAULI AD COR- 1320
qtti sibi subjicitur attendat, ac licet se pracire et aliis A sit talis qui imlla verba suscipiat incrVjpatfoilu.,Ma-
senfiat, eidem tamen quem superat se in aliis post- gna enim agendum est arte pn>'dicationis, ut qui ex
ponat. Sic cuncla moderatur, ut dum singtila quceque aperta correptione iiunt deteriores ad salulem re-
sunt omnium, interposita quadam charitalis necessi- deant quodam lemperamento correptionis. Unde
t ldiue, fiant omnia singulorum; et unusquisque sic etiam Paulus dicit: Qum pulamus igitur ignobiliora
quod non accepit in allero possideat, ut ipse alteri essemembra corporis, his honorem abundanliorem cir-
possidendum quod accepit humiliter impendat. Hine cumdumus : et qum inhonesla sunt nostra, abundan-
per Paulum dicitttr : Per charitatem servite invicem liorem honeslatem habent: honesta autem nostra nul-
(Galal. v, 13). Tnnc enim nos charitas a jugo culpse lius egent. Sicut enim inhonesta membra in corpore,
liberos reddit, cum vicissim nostro per amorem ser- ila sunt quidam intra sanctam Ecclesiam potenles et
vitio subjicit, cum et aliena bona nostra credimus, protervi, qui dum aperta feriri nequeunt invectione,
et nostra aliis quasi sua offerentes cxhibemus. Hinc quasi honoris velaniur Ipgmine. Sed hsecde occul-
rursum per eunidem Paulum dicitur : Nam el corpus tis polentium loquimur delictis. Nam quando et aliis
non est unum membrum, sed multa. Si dixerit pes: agnoscentibus peccant, aliis etiam cognoseentibus
Quoniam non sum manus, non sum de eorpore : num increpandi sunt, ne si prsedicator taceat, culpam ap-
ideo non est de corpore? Et si dixerit auris : Quoniam probasse videatur, alque haeccrescens in exemplum
non sum oculus , non snm de corpore : num ideo non veuiat quam pasloris lingua non secat.
est de corpore 1 Si totum corpus oculus, ubi auditus ? CAP. XLI. — Vos estis corpus Chrisli, et membra
Si totum auditus, ubi odoralus? Et paulo post: Quod de membro (lCor. xu, 27).
*i essenl omnia unum membrum , ubi corpus ? Nunc
autem mutta quidem membra, unum vero corpus B (In exposit.omnes B. Job, lib. xxxiv, n. 8.) Membra sunt
Cor. l't enim sancta Ecclesia reproborum qui eisdem perverse agentibus
(I xn, seq.). Quid
nisi superni.sui capilis est eorpus, in qua alius alia ltico conjunguiitur, sicut e contra per Paulum de domi-
videndo oculus, alius recta operando manus, alius ad membra corpore dicitur : Vos estis corpus Chrisii, et
demembro. Aliud quippe est membrum cor-
injuncta currendo pes, alius praeeeptorum vocem in- poris, aliud membrum inembri.
telligendo auris, alius malorum fetorem bonorumque corporis pars ad totum, membrumMembrum vero
qoippe
fragrantiam discernendo naris esl? Qui corporaliurh particula ad partera; membrum namque membri est
membri est
inore membrorum, dum vicissim sibi accepla officia ad manura, manus ad bracliium : memhrum
impendunt, uiiuin de semelipsis omnibus corpus red- digitus vero corporis est totum hoc siraul ad corpus univer-
dunt. Et dum diversa in charitate peragunt, diversum sum.
esse prohibent ubi continentur. Si auleni ui.uin qoid bra deSicut ergo in spiritali dominico corpore mem-
cuncli agerent, corpus utique, quod ex uiultis conti- aliis membroita dicirous eos qui in ejus Ecclesia ab
in illa antiqui hoslis reproba con-
netur, non essent, quia videlicet multipliciter cora- gregatione, reguntur,
membra sunt de membris qui iuiquo
pactura non existeret, si boc concors membrorum opere quibusdam se nequioribus conjunguntur.
diversifas non teneret. Sanctis itaque membris Eccle-
siaevirtutum dona Dorainus distribuit, et dividens CAP. XLH.—Si linguis hominum loquar, et angetorum
singulis prout vult, quasi mensuras iu lerminos eis (ICor. xin, 1).
imponit. Cum igitur miro consilio Auctor et Dispo- (In exposit. B. Job, lib. xxxiv, n. 29, 50.) Minislri
sitor noster huic illa largitur quae alii denegat; alii Antichristi nonnunquara decipiendis audilqribus ex-
illa denegat quae isti largilur, mensuras sibi positas C hibent lingusedulcedines, quoniara et spinac.proferunt
egredi nititur, quisquis posse plusquara acceperit co- flores, et apparet quidem |in eis quod oleat, sed la-
natur : ut forlasse is cui tantummodo datum est prae- tet quod pungat. Amaris dulcia, noxiis blanda per-
ceptorum occulta disserere, tenlel etiam miraculis miscent, et fallendi arte per remissa coltoquia, per
coruscare; aut is quem supernae virtulis donum ad humileui sermonera de se insinuant quod per e.vliibi-
sola miracula roborat, eiiam divioco legis occulta tionem negant. Hi nimirum more metalli insensibilis
pandere contendat. Plerumque enim amittit quod sonum bene loquendi liabenl, sed seusuiu beiie vi-
portat, qui audacier ea ad quae pertingere iion valet veiuli non habent; namque quasi bumiliter loquendo
arripere festinat. Nam el membroruin nostrorum tunc asserunt quod elate vivendo contemnunt. Unde bene
bene ministeriis utimur, cum sua his oiiicia distincte per Pauluin dicitur: Si linguis hominum loquar, et
servamus. Lucemquippe oculis cernimus, vocem vero angetorum, charilatem autem non habeam, factus sum
auribus audimus. Si quis aulem ordine tnutato, voci velut ms sonans, aul cymbalumtinniens. Buna quidem
ocutos, luci aures accommodat, huic ulraque incas- loquens, sed per amorem eadem hona non sequens,
sum patent. Si quis oderes vetit ore discernere, sa- velut sesaut cymbalum sonitum reddit, quia ipse non
pores aure gustare, utriusque sensus minislerium sentit verba quse ipse facit,
quia pervertit, interimit. Dum enim propriis hsec CAP. XLIII. — Charitas paiiens est,
usibus non aptanlur, et sua officia deserunt, et ad benigna est
extranea non assurgunt. Bene itaque Pauius intra (lCor. xni, 4).
acceplas ex divina largitate mensuras in ipsa prsedi- Mens (In exposit. B. Job, lib. vm, n, 2; Itb. x, n, 10,)
cationis suse se lalttu line coarctabat, cum diceret: sanctorura in hoc tentationum prselio, el mu-
Non enim audeo aliquid loqui eorum, qum per me non D nita patientiae clypeo, et gladiis amoris accincta, ad
efficitChrislus (Rom. xv, 18). Mensiiram igilur omni- perferenda mala sumit foitittidinein, et ad repen-
potens Deus noslris profectibus imponit, ut habeamus denda bona exerit benignitatem, quatenus et odiorum
qusedam virtutum bona, quse nunquam qusesivimus, tela potenter excipiat, et amoris jacula valenter red-
et quaerarausqusedam, nec lamen habere valeamus, dat. Miles Dei adversitatis bello deprehensu.s, et
quatenus mens nostra dum liaec non potest habere scutum patienliae debet anteferre, ne pereal, et ad
qiuc appetit, illa se iotelligat de semelipsa non ha- prsedicandum promptus amoris inferre jacula ut vin-
bere quae habet; per ea quae sunt considerentur illa cat. Cujus arinaturae summa breviter Pauius insi-
quae desunl, et per ea quaeulititer desunt servenlur nuat, dicens : Charilas patiens est, benigna est. Curo
liumititer boua quae sunt. vero unum ex Utroque defueril, charitasnon est : si
CAP.XL.— Quminhonesla suntnostra abundantiorem videlicet malos, aut ahsque benignitale tolerans »on
honeslatem habent (I Cor. xn, 23). amat, aut rursara sese sine patientia exhibens, ne-
gligit tolerare quos amal. Ut ergo a nobis charitas
(In exposil. B. Job, lib. xm, n. 6, 7.) Potens et vera teneatur, necesse est qualenus et benignitati
protervus cum pravum aliquid perpetrasse cognosci- palienlia, et rursum patientiaebenignitas suflragetur;
tur, tempus a praedicatorequaeritur, ut de malo qnod ut maj;nuni quoddam in corde nostra sedificium con-
fecit increpelur. Nisienim pr*dicator snstineat quau- struens, et benignitalis arcem patientia solidet, et
do proferre congrue correptionem valeat, auget in palientix fuudata aedificia benignitas exornet. Sed
eo maium quod insequitur, quia sape contingit ut cum una eademque sit charitas, multiplex tamen di-
 .327 APPENDIX AD S. GREGOftll OPERA OMNlA. 132*
ritnr, quia nimirum si mentem plene ceperit, hanc A / in Ecclesia non vident, subtractam jam ab Ecclesia
,'i.l innumera opera multiformiter accendit. Hujus supernam gratiam suspicantur, nescientes pensare
cbaritatis diversilatem et multiplicitatem bene Pau- quod scriptum est: Adjutor m opportunitatibus m
lus enumerat, dicens : Charitas paliens est, benigna tribulalione (Psal. ix, 10). Tunc quippe sancta Ec-
est: non mm latur, non inflatur, non agit perperum; clesia miraculorum adjutorio indiguit, cum eam relri-
non est ambitiosa, non qumrit qum sua sunt, non irri- butio persecutionis pressit. Nam postquam superbiam
tatur, non cogitat malum, non gaudel super iniquilale, infidelitatis edomuit, non jam virtulum signa, sed sola
congaudet autem veritali. Patiens quippe est charitas, operum merita requirit, quameis et illa per multos
quia illata mala sequanimiter tolerat. Benigna vero. ostendat cum opportunitas exigit. Scriplum quippe
est, quia pro malis bona largiter ministrat. Non aemu- est: Lingum in signum sunt, non fidelibus, sed infide-
tatur, quia per hoc quod in prsesenti mundo nil ap- libus. Ubi igitur omnes Udelessunt, quse causa exigit
petit, invidere tcrrenis successibus nescit. Non infla- ut signa monstreutur? Unde cilius satisfacimus, si
tur, quia cum prsemiura internse relributionis anxia quid de ipsa apostolica dispensatione memoremus.
desiderat, de bonis se exterioribus non exatiat. Non Paulus namque praedicator egregius Melilemveniens,
agit perperam, quia quo se in solum Dei ac proximi et plenam iniidelibus insulam sciens, palrem Publii
amoreto dilatat, quidquid a rectitudine discrepat, dysenteria febribusque vexatum orando salvavit, et
ignorat. Non est ambitiosa, quia quo ardenter intus tamen regrolanii Timolheo praecepit, dicens : Modko
ad sua satagit, foris nullatenus aliena concupiscit. vino ulere propler stomachum tuum et frequenles tuas
Non quserit quae sua sunt, qure hic transitorie pos- infirmitales (I Tim. v, 23). Quid est, Paule, quod
sidet, veiut aliena negligit, cum sihi nihil esse pro- B aegrum tulidelein orando ad salutem revocas, et tan-
prium, nisi quod secum permaneat, agnoscit. Non ' tum adjutorem Evangelii more medici per alimenta
irrilatur, quia el injuriis lacessita, ad nullos se ul- curas, nisi quod idcirco fiunt exteriora miracula ut
tionis suse motus excitat, dum pro magnis laboribus mentes hominum ad interiora perducanlur, qualenus
majora post prsemia exspectat. Non cogitat maium, per hoc quod mirum visibiliter oslenditur, ea quse
quia in amore munditise mentem solidans, dum omne admirabiliora sunt invisibilia credantur? Signo quippe
odiura radicitus eruit, versare in animo quod inquinat virtulis paler Publii sanandus fuerat ut mente revi-
nescit. Non gaudet super iniquitate, quia sola dile- visceret, dum ad salutem miraculo rediret. Timo-
ctione erga omnes inhiat, nec de perditione adver- tbeo autem adhibendum foris miraculum non erat
santium exsultat. Congaudet aulem veritali, quia ut qui jam totus intus vivebat. Non est igitur mirum si,
se cseteroS diligens, per hoc quod rectum in aliis propagata fide, crebro miracula non iiunt, quando
conspicit quasi de augmento proprii profeclus hila- liaec ipsi quoque aposloli in quibusdam jam fidelibus
rescit. Multiplex ergo charitas contra uniuscujusque nou fecerunt.
culpse jaculum quod perimendam mentem impetit, CAP.XLVII. — Si autem omnesprophetent, etc. (1 Cor.
instructionis suse mummine occurrit, ut quia antiquus xiv.24).
hostis variata circumfusione nos obsidet, ipsa hunc (Lib. i, in Ezech., hom. 1, n. 1.) Sciendum est
de nobis mullipliciter expugnet. Charitas in Petro, quod aliquando prophetia est de praesenli, sicut
et minis terrentium principum fortiter resiitit, et in Paulus aposlolus dicit: Si auiem omnes prophetent,
circumcisione submovenda, minorum verba hurai- intret autem quis infidelis vel idiota, convincilur ab
liter audivit; cbaritas in Paulo et manus persequen- omnibus, dmdicatur ab omnibus, occulta cordis ejus
tium humiliter pertuiit, et tamen in circumcisionis { manifesta fiunl: el ila cadens in faciem, adorabit
C
negotio longe se imparis prioris sensum audenter in- Deum pronuntians quod vere Deus in vobissit. Cum
crepavit. igitur dicitur : Occutta cordis ejus manifesta fiunt,
CAP.XUV. — Videmut nunc per speculum,et in ami- profecto monstratur quia per hunc modum prophe-
gmate (I Cor. xm, 12). tise spiritus non prsedicit quod futurum est, sed osten-
dit quod est. Quo aulem pacto prophelise dicatur
(In exposit. B. Job, lib. xvn, nura. 38.) Dignum, spiritus, qui nihil futurum indicat, sed prsesens nar-
cst ut qui pncdicat audientis modum consideret, rat?
qualenus ipsa prsedicalio cum sui auditoris incre-[\ prophetia Qua in re animadvertendum est quod recte
mentis crescat. Sic quippe agere prsedicalor unus- dicilur, non quia prsedicit ventura, sed
quisque debet, sicut cum illo divinitus agitur, ut ne-. quia prodit occulla. Rem quippe quamlibet, sicul ab
oculis noslris in
quaquam cuncta qusesentit infirmis insinuet, quoniam( oculis nostris in fuluro subtrahunt tempora, ita ab
snbtrahit causa. Ventura
et quousque ipse carne mortali tantum inlirmus est, enirn res occultalurprsesenli in fuluro tempore, prsesens autem
ea quse superna sunt cuncfa uon sentit. Praedicare; in latenti corde. Esl etiam pro-
ergo rudibus non debet quanta cognoscit, quoniam| cogilatio absconditur
et ipse de supernis mysteriis cognoscerc non valett phetia prsesens, cum res quselibet non per aninium,
quanta sint. Hinc esl enim quod Paulus apostolus,' sed per denudatur. absentem locum tegilur, quse tamen per
El ibi iit prsesens prophelantis
postquam mysteriis ccelestibus interfuit, dicit : Vi- spiriium ubi per prsesentiam non est corpus. Nam et
demus nunc per specutum et in mnigmdte,tunc autemt anitnus, Giezi longe a propheta recesserat, cum Naaman Syri
facie ad faciem. munera percipiebat, cui lamen idein propheta dicit:
CAP.XLV. — Tunc cognoscam, sicut et cognilus sum1 "_^ Nonne cor meum in prmsenti erat, quando reversusest
(ICor. xiu,12). homo de turru suo in occursumtibi (IV Reg. v, 26)?
(In exposit. B. Job, lib. xm, num. 30.) Magna est
interpositio oculis cordis nostri ad contemplaiidam( CAP.XLVIII.—Ego sum minimus apostolorum (I Cor.
subtilitatem Dei, ipsa videlicet infirmitas nostra. Sed
tuuc ad pnrum intuebimur eum a quo nunc subtiliterr (In exposit. B. Job, lib. xxiv, num. 19, 20, et
intuemur; cum hac intirmitate deposila, ad contein- hom. 10, in Ezech., n. 33.) Quicunque perduci ad
plationis internae gratiam venerimus de qua Paulusj suinina desiderant, semper necesse est ut meliorum
dicit :Tunc cognoscam,sicut et cognilus sum. provectibus intendant, quatenus lauto dislrictius in
se culpas judicent, quanlo in illis altius quod admi-
CAP.XLVI. — Lingum in signum sunt, non fidelibus,> rentur, vident. Mira enim nobiscuro dispensatione
sed infidelibus (II Cor. xiv, 22).
agitur, ut per hoc quod alter habet et iste non habet,
(In exposit. B. Job, iib. xxvn, num. 36, 37.) Suntt unus alteri melior ostendatur, quatenus tanto ar-
nonnulli qui cura mira aposlolorum opera audiunt,, dentius ad humilitatem quisque proficial, quanto ex
quod aceepto Spirilu sancto mortuos verlto suscita- bonis quse non habet infeiiorem se habentibus pen-
rent, ab obsessis dsemonia pellerent, umbra infirmi- sat. Sicque fit ut dum ille in isto, alque bic in illo
tates amoverent, ventura quseque prophetando prse- respicit quod admiretur, distincta bona et ab altilu-
dicarent, et unigenilum Verburo Dei, omnium gentiuml ditie elaliouis reprimant, et ad studium provectus
loquentes lingua, prscdicarent, quia virlutes has nunc_ accendant. Llnde Paulus cum cseterorum sauclorum
 1329 ALULFI EXPOSITIO NOVI TEST. — SUP. EP. PAULl AD COR. 1330
sollicitudinem in prsedicatione robustius laborando A j omnipotenlis Dei est donum fit meritum nostrum.
transcenderet, ut ab elatione se premeret, et vires Quod bene brevi sententia Paulus explicat, dicens :
suas in huroililatis gremio nutriret, crudelitatis suse Pius illis omnibus laboravi. Qui ne viderelur suaeser-
antiquse non immemor, apostolorum omnium inno- vituti tribuisse quod fecerat, adjunxit, non autem ego,
centiam contemplatus, ait: Ego enim sum minimus sed gratia Domini mecum. Ac si diceret: In bono
apostolorum, qui non sum dignus vocari aposlolus: opere laboravi, non ego, sed et ego. Iu hoc enim
quoniam persecutus sum Ecctesiam' Dei, et tanien quod solo Domini dono prseventus suin, non ego.
eorumdein omnium apostolorum primus, quasi ac- In eo autem quod donum voluntate subsecutus sum,
cepti principatus oblitus, ac si minus ipse aliquid et ego.
saperet, in Paulo sapientiam miratur, dicens : Sicut CAP.L. — Corrumpunl bonos mores colloquia mata
et charissimus fraler noster Paulus, secundum datam
sibi sapientiam scripsit vobis: sicut et in omnibus epi- (ICor. xv, 33).
stolis loquens in eis de his , in quibus sunt qumdam (Lib. 1 in Ezech., hom. 9, n. 23.) Unum est pro
difficilia intellectu (II Pelr. m, xv). Ecce Paulus in quo vitari debet societas malorum, ne si forlasse
apostolis miraiur innocentiam, ecce prihceps apo- corrigi 11011 valent, ad imitationem sni et alios tra-
stolorum miratur in Paulo sapientiam. Quid est hoc hant: et cum ipsi a sua malitia non mutantur, eos
nisi quod sancti viri virtutum consideratione sibi qui sibi conjuncti fuerint pervertant. Unde Paulus
vicissim alios prseferunt, ut eo ad coelesiiasublevando ait: Corrumpunt bonos mores colloquia mala. Sic euim
se altius excitet, quo humilius alter in altero quod verba proximorum audiendo quotidie sumirous in
admiretur videl ? Hinc itaque colligendum est, quanta mente, sicnt flando atque respirando aerem trahiinus
debemus sollicitudine meliorum vitam conspicere, B corpore. Et sicut malus aer assiduo fiatu tractus in-
nos qui in infiiois jacemus; si et hi qui jam tanta ficil corpus, ita perversa locutio assidue audita iu-
sanctitate sublimescunt, ut per humilitatis gressum firmantium inficit animum, ut tabescat delectatione
ad majora proliciant, adhuc quserunt in aliis quod pravi operis, assidui iniquitate sermonis. Sicut ergo
imitantes admirentur. perfecti viri perversos proximos non debent fugere,
CAP.XLIX. — Gratia Dei sum id quod sum (I Cor. quoniara et eos ssepe trahunt ad rectitudinein, et
xv, 10). ipsi nunquam trahunlur ad perversilatem, ita infinni
quique declinare socielatem malorum debent, ue
(In exposit. B. Job, lib. xvi, num. 30, et lib. xxiv, mala quse frequenter audiunt et vident, et corrigere
n. 24.) Cum de Deo scriptum sit : Quia reddet uni- non valent, delectentur imitari.
cuique secundumopera ejus (Prov. xxiv, 29), illum in CAP.LI. — Skut portavimus imaginem terreni,
extretuo exaraine justitia seterni Judicis salvat quem por-
bic ejus pietas ab immundis operibus liberat. Quis- temus et imaginem cmlestis (I Cor. xv, 49).
quis igitur ad hoc salvari munditia manuum suarum (Lib. 1 in Ezech., hom. 2, n. 19.) Omnes sancti,
hic crediiur, ut viribus innocens fiat, procul dubio ut ad sanctitatis surgere virtutem valeant, ad Media-
errat, quia si superna gratia nocentem non prsevenit, toris Dei ct hoininum Jesu Christi siinilitudiuem et
profecto nunquam invenit, quem remuneret innocen- imagincm tendunt: sancti enim non essent si hujus
tem. Unde veridica Moysisvoce dicitur : Nullus apud novi et secundi hominis siinilitudinem uon baberent.
te per se innocens est (Exod. xxxiv, 7). Superna ergo Quidquid in eis de visceribus pietatis, quidquid de
pietas prius agit in nobis aliquid sine nobis, ut sub- ( mansuetudine spiritus, quidquid de zelo rectitudinis,
sequenter quoque nostro libero arbitrio bonum quod C quidquid de custodia hurailiialis, quidquid de fervore
]a;n appetimus agat nobiscum, quod tamen gratia charitaiis est, hoc ab ipso fonte misericordiat:, ab
ln extremo judicio ita remunerat in nobis, ac si solis ipsa radice mansuetudinis, ab ipsa virtute justitise,
processisset ex nobis. Quia enim divina nos bonitas id est a Mediatore Dei et hominuro, Domino Deo
ut innocentes faciat praevenit, Paulus ait : Gratia traxerunt. Hnjus se siraililudinem hominis habere
Dei sum, id quod sum (1 Cor. xv, 18). Et qnia eam- prsedicator egregius ostendit, dicens : Imitatores mei
dem gratiam nostrura liberum arbitrium sequitur, eslole, skul et ego Christi (1 Cor. iv, 16). Ad ejus
adjungit: El gratia ejus in me vacua non fuit, sed imaginem, et similitudinem admonet surgere, cum
abundantius omnibus illis laboravi (lbid.). Qui dum dicit : Primus homo de lerra, terrenus; secundus
de se nihil esse conspiceret, ne labores suos sibi homo de cmlo , cmlestts: sicut porlavimus tmaginem
tribuisse videretur, illico adjuuxit, Non aulem ego. terreni, portemus el imaginem ejus, qui de cmlode-
Et tamen quia se esse aliquid cum gratia invenit, scendit (1 Cor. xv, 47). Sanctus etenim quisque in
proevenietitemenim Dei graliam, eliam ipse per li- tantum ad simiiiludinem hujus hominis ducitur, iu
berum arbilrium fuerat subsecutus, aple subjunxit: quanlum vitam sui Redeinptoris imitatur. Nam ab
Sedgralia Dei mecum; ut et divino muneri non esset ejus mandatis et operibus discordare, quid est aliud
ingratus, et tamen a merito Iiberi arbitrii non rema- quam a similiiudine longe recedere? Ad hujus simi-
neret exlraneus. Non enim diceret Mecum, si cum litudinem hominis surgere festinabat Propheta, ctim
prseveniente gratia subsequens liberum arbitrium diceret: In mandalis tuis tite exercebo, et considerabo
non haberet. Ut ergo se sine graiia nihil esse oslen- vias tuas (Psal. cxvm, 15). Qui enim vias Domini
deret, ait: Non autem ego. Ut vero se cum gratia _. 1" tacitus in mente considerat, et exercere sese in nian-
operatum esse per Iiberum arbitrium demonstraret, dalis illius festinat, in semetipso iroaginem coelestis
adjungit, Sed gratia Dei mecum. Certissime ilaque et novi hominis reformat.
tenendum est quod in omni operatione bona, prse-
veniente divina gratia, nostrum liberum arbilrium CAP.LII. — Hmc autem dico, .fratres: quoniam caro
subsequatur; et quicunque hic dono prscvenitur uf etsanguis regnum Dei possiderenon possunt (I Cor.
innocens fiat, cutn ad judicium venerit ex merit. xv, 50).
remuneratur. Ex omnipotentis gratia Dei ad bona (In exposit. B. Job, lib. xiv, num. 72; lib. 11, in
quidem opera conari possumus, sed si hsec et ipse Ezech., hom. 5, n. 22.) In sacro eloquio aliter caro
11011adjuvat qui j'ubet, implere non possumus. Sic dicitur juxta naturam, atque aliter juxia culpam vel
Paulus cum discipulos admoneret dicens : Cum metu corruplionem. Caro quippe juxta naturam, sicut scri-
et tremorevestram ipsorum salutem operamini; illico plumest: Hoc nuhc osex ossibus meis, etcaro decarne
quis in eis hsec ipsa bona operaretur, adjunxit di- mea (Gen. 11,23). Et, Verbumcaro (actum est, et ha-
cens : Deus esl enim qui operatur in vobis, et vel'e et bitavit in nobis (Joan. 1,14). Carovero juxta culpam,
perficere pro bona voluntate (Phil. 11,12). Omnipotens sicut scriptum est : Nnn permanebit spiritus meus in
quippe Deus aspiraudo nos praevenit ut bona velimus, hominibus istis, eo quod caro sunt (Gen. vi, 3). Et si-
qui etiain adjuvaudo subsequitur ne inaniter veliinus, cut Psalmista ail: Memoratus est, quia caro sunt,
sed possiums implere quoevolumus. Graiia vero prac- spirilus vadens, et non rediens (Psal. LXXVII, 39). Uude
veniente, et bona volunlate subsequente, hoc quod et discipulis Paulus dicebat: Vos autem in carne non
1551 APrENDlX AD S. GREGORIIOPERA OMNIA. 1332
esfis, sedtti spiritu (Rom. viu, 9). Nunquid in came ,A pro boua operatione palma victoriseretribuetur, ubi
uon erant qomus Epistolas transmiltebat ? sed quia jam sine certamine, et sine fine gaudium erit; ibi
passiones carnalium desideriorum vicerant, jam Ii- victorioepalma erit, ubi mortis contentio non erit.
beri per vhtutem spiritus in carne non eranl. Quod Nam prsedicator egregius tunc aspexit palraam vin-
ergo idem Paultts dicit: Caro et sanguis regnum Dei centibus dari, cum resurrectionem pncvidit mortuo-
postidere nonpossunt; carnem vult secundum culpam ritm fieri, sicut dicit: Oportet enim eorruptibUehoc
intelligi, non carnem secundum naturam. Unde et induere incorruptionem,et mortale liocinduereimmor-
mox, quia carnem secundum culpam diceret, osten- talitaiem. Cum autem morlale hoc induerit immortuli-
dit, subdens: Neque corruptioincorruptelam posside- talem, lunc fiel serino qui scriptus est: Absorpta esl
bit. In illa ergo ccelestisregni gloria caro secundum mors in vkloria. Ubi est, mors, vktoria tua ? Ubi esl,
naturam erit, sed secuudmn passionis desideria non mors, stimulus tuus (1 Cor. xv, 55) ? Tunc igitur crit
eril, qtiia devicto mortis aculeo, in seterna incorru- perfecla victoria, cum mors plene fuerit absorpta.
ptione gaudebit. Ibi quippe suis fideltbusa Domino

EXPOSITIO SUPER II EPISTOLAMB. PAULl APOSTOLIAD CORINTHIOS.

CiPttt PRTVbu.—Nonquia dominamurfidei vestrm tens, vitsesuse gaudia extra semetipsumponere igno-
(II Cor. i, 23). rat.
(In exposit. B. Job, lib. xxvi, num. 45,ut 46.) Cun- B CAP.III.—Nunquid levitateusus «tm; aut qum cogito,
autem alii secundumcarnem cogito (II Cor. n, 17) ?
ctos bommes natura sequales genuit;
ad regendum aliis committantur, non eos natura, sed suam (Curaepast. part. m, c. 18.) Inconstanles mentem
culpa postponit. Bene igitur potestalem regiminis gravitate habent roborare. Tunc enim genimina
exercet qui scit per illara super cufpas erigi, et scit in se mutabilitatis arefiunt, cum a conle prius radi-
cum illa caeterisaequalitatecomponi. Humana enim cem levitatiscuin abscindunt, quia tunc fabrica robusta
niens plerumqne extollitur eliam cum nulla potestate construitur,debeatprius locus solidus iu quo poni fun-
iulcitnr, quarrto magis se in aitura erigit.-cumse etiam levitasdamentum providetur. Nisi ergo ante mentis
ei potestas adfungit, et lamen corrigendis aliorum caveatur, cogilationum inconstantia oiinime
vitiis apla exsecutione prseparatur. Unde et per Pau- "Vincitnr; a quibus alienum Paulus se fuisse perbi-
lum dicitur : Minister enim Dei est, vindex in iram buit, cum dicit: Nunquid levitateusus sum, aul qum
secundumcarnem cogilo, ut sit apud me, est,
(Rom. xin, 4). Paulus bene agentibus fratribus prse- cogito,
latum se esse nesciebat, cum diceret: JVonquia do- et non ? Ac si aperte dicat: Idcirco mutabilitatis aura
minamur fidei vesirm,sed adjutores sumus gaudii ves- non moveor, quia leviialis vitio non succumbo.
tti; atque illico adjunxit: Fide enim statis. Ac si CAP.IV. — Cui aliquid donastis, etego (11 Cor.
diceret: Ideo non dominamur fidei veslrsc, quia fide n, 10).
staiis. _Equales enim vobis sumus, ubi vos stare co-
se fralribus esse nescie- (In exposit. B. Job, lib. xxxm, num. 15; lib. i, in
gnoscimus. Quasi prselatum sumus tn Ezech., hom. 7, n. 3.) Sscpebonorum vias anliquus
bat, cum diceret: Facli parvuli medio hostis caula arte circumvolat, ut per ea quse ab cis
vestrum (I Thess. n, 7). Et rursus Nos aulemservos bene gesta cognoverit
: ad maliliam aditiim quaerat.
vestrosper Jesum (II Cor. iv, 5). Se4 cum culpani C Nam tum aiium largiri quid conspicit, inde aliuin in
quse corrigi debuisset invenit, illico se magistrum discordiseflamma sticcendit. Et cum hunc respicit
esse recoluit, dicens : Quid vultis? In virga veniam misereri, illi persuadet irasci, trt dum borium quasi
ad vos? Summus itaque locus bene regilur, cum is non communiter factum insinuat, concordes aniiuos
qui prseeSt vitiis potius quam fratribus dominatur , a bono gratlse commnnis abscindat. Quia enim just<)-
quia vitiis se debenl rectores erigere quorum et causa rum roentes ad mala suadendo non valet frangcre,
praferuntur. bonis satagit actionibus inter eas mala seminare. Se 1
CAP.II. —iiloria nostra hmcest: testimoniumcon- sancti viri has ejus insidias tanto celcrius viiicunt,
scientimnostrm (II Cor. i, 12). quanto el subtilius deprehendunt. Quod melius osten-
dimus, si uriiim e roultis assertoribus verilatis in te-
(«n exposit. B. Job, lib. xxvi, num. 42, 43; lib. stimonitim Paulum vocemus. Sub quo quidam Cotin-
vin, n. 82.) Ante subtile veritatis examen omninose- thius, dum incesli facinus perpelrasset, eum doclor
curi nnn sumus, etiamsi humano judicio qnod in no- egregius in carnis interiluin, ad satisfactionem pceni-
stris aclibus reprehendi debeat tion habeinus. Nam tentise Satanse tradidit, et in diem Domini salvum
plerumque negtigentius cogilanles, elalione piilsainur ej'us spiriium reservavit. Magna quippe arte magi-
quam tamen lacentes preniimus.Sednisi relracfaiione sterii ipsi traditus est, coactus in pcenam, cui sponle
concita tumor occullus in ipso cubili coritis in quo substratus est in culpa, ut qtti auctor fuerat ad vitium
oritur suffocetur, coram districto Judice omne meri- neqnitiae,ipsi flagelium fieret diseiplin e. Qua tamen
lum noslrse actionis exstinguitur. Hinc ergo pensan- bene gesta poenitenlia dom cognovisset Corintbios
dum est, illa cordis elatio quanta aniinadversione n supcr eum jara misericorditer motos, ait: Cut atiquid
damnabitur, quaeusque ad vocis audaciam nutritur; donastiset ego. Nam et ego quod donavi, si quid do-
siue qua hsec est excusabilis quse in corde latenler navi, propter vos, in persona Christi. Comraunionis
oboritur. Coiisiderandum quoque qualis inirinsecus iiaque gratiam cogilans ait: Cui aliquid donastis, et
regnal quseeo usque servata est ul etiara foras erum- ego. Ac si diceret: A bono vestro non dissentio.
pere non erubescat. Intus ergo, fratres charissimi, Meumsit quidquid ipsi fecistis. Alque mox subdidil:
servanda sunt bona quccagimus, si ab interno arbi- El ego si quid donavi, propter vos. Ac si diceret :
tro vicem recipere operis nostri exspectamus. Hiuc Vestris actibus bonuin addidi quidquid propter vos
est quod de electoruin Ecclesia per Psalinislam dici- misericorditer feci. Vestra igitur est utiliias boniias
tur: Omnis gloria ejus filim regis ab intus (Psal. mea ; mea est utilitas, bonitas vestra. Qui mox ipsam
xuv, 14). Etsapientes virgines in vasis oleum ferre: compagem cordium in qua sic tenetur adjungen ,
referuntur. Unde et sanctorum voce per Pauluin di- subdidtt: In persona Christi. Cui velut si dicere pr;e
citur : Glorianottra hmcett: testimoniumconscienlim • smnamus, quare te ita caute discipulis copula>?
nastrm. Afrogantesquia coram Deoconscieniisesuse Quare vel te illorum, vel illos tuis actionibus, ia:n
testimonium non habent, quserunt coram hominibtis; solliciia menle conformas? Illico subjunxit: Utnon
testiiuonium vocis aliense. Quia enim foris est quodI circumveniamura Satana. Qui videlicetsolel de bonis
appetunt, quid sit intus desiderabile sentire non pos- mala generare, et hoc quod per charitatem agilur
suut; gloriam vero suam Paulus lesiimonium con- ad discordiam contrahere. Cujus eliara sagaces itisi-
scientise memorat, quia favorcsoris alieni non appe- dias quam acuto sensu transfigat insinuat, subtlens.-
1333 ALULFI EXPOSITIO NOVI TEST. - SUP. EP. PAULI AD COR. 1334
JVon enim ignoramus cogitationes ejus. Ac si verbis \£ sciunt habere quod dicunt, et ipsura suis sertnonibus
aliis dicat: Acutos, auctore Domino, sensus habe- adesse judicem adjutoremque considerant. Ex Deo et
mus, et antiqui hostis callidas insidias subtiliter cir- corama Deo loquuntur, qui praedicationis verbum et
cumspiciendo penetramus, ne hoc quod bene mens quia Deo acceperunt intelligunt, et placere per
Inchoat ipse in malitise finem veriat, quia videlicet istud Deo non hominibus quserunt. Unde fit ut cum
inde in alterius corde rixse malum solet immittere se a proxirais despici cognoscunt, suaque dicta vitce
unde conspicit alterum pielalis negotium fecisse. audientium non prodesse, abscondaftt quatite virtutis
Cum igitur lapso et ab Ecclesia abjecto sed jam poe- sint, ne si secretura cordis inutiliter sermo prolatus
uitenti de facinore perpetralo parcendum esset, hu- aperiat, ad inanem gloriam prorumpat.
militate magna voluntati discipulorum se magister CAP.VII. — Fidueiam lalem habemus ad Deum, non
egregius sociat, ut neque ipse a discipulis, neque ab quia sufficientes sumus aliquid cogitare a nobis qnasi
eo discipuli in compassionis causa viderentur divisi. ex nobis, sed sufficientianostra ex Deo est (II Cor.
Sollieito enim providentiae oculo attendit quod ple- ni, 5).
rumque dum alter donat, alter irascitur; el quale est (In exposit. B. Job, lib. xxxiu, num. 38.) Nequa-
j'am misericordice sacrilicium quod cum discordia quam, ul divina nos gratia subsequalur, aliquid Deo
proximi offertur? Imperfectum quippe bonum est contulitnus. Nam si nos Deum bene operando prae»
quod sic agitur, tit ne quid ei ex alio latere male su- venimus , ubi est quod Propheta ait : Miserkordia
brepat non attendalur. ejus prmveniet me (Ps. 1,111,11)? Si qukl nos bonse
CAP.V. — Aliis sumusodor mortis in mortem, aliis operalionis dedimus utejus gratiam mereremur, ubi
odor vitmtn vitam (II Cor. n, 15). _i est quoil Paulus dicit: Gralia saivi facli estis per fi-
" dem , et hoc non ex vobis, Dei enim donum est, hon
B.
(In exposit. Job, lib.xxix, num. 76.) Unusalque
idem sermo Dei est in ore prsedicantis, quem dum ex operibusubi (Ephes. 11,8) ? Si nostra dilectio Deum
isti gaudendo, illi vero invidendo audiunt, isti vocera prsevenit, estquod Joannes sipostolus dicit: Non
sanctse prsedicationis humiliter accipiunt, ilii vero quia nos dilexerimus Deum, sed quoniam ipse prior rfi-
bene dicenti invidentes, non salutis causam sed ela- lexil nos (I Joan. iv, 10) ? ubi est quod Dominus per
tionis glortam quserunt. Exhoriatione ergo sancta , Osee dicit : Diligam eos spontanee (Osee xiv, 5) ? Si
sine ejus munere nostra virtute Deum sequiniur, ubi
qua boni ad vitam redeunt, pravi delerius in culpa est quod
inoriuntur. Unde bene per Paulum diciiur : Christi me nihil per Evangelium Veritas protestalur : Sine
bonus odor sumus Deo in his qui salvi fiunt, et in his ait: Nemo poteslis facere (Joan. xv, 5)? ubi est quod
venire ad me, nisi Paler qui misit
qui pereunt : aliis quidem oaor mortis in mortem, me, traxerit potest eum ? ubi est quod iierum dicit : Non
aliis autem odor vitm in vilam. Verbura ilaqite suum vos me
auditoribus odorem vitae simul et mortis esse vidit, elegislis , sed ego elegi vos (Ibid., 16)? si
saltem dona bonorum virtute nostra bene
per quod et alios ab iniquitate suscitari, et e contra'\ cogitando prsevenimus,operum ubi est quod rursuni per
sopiri alios in iniquitate conspexit. Quod quia occul- Pauluui lam salubriter dicitur, ut omnis de se buma-
tis Dei judiciis agitur qua: in hac vita comprehendi nse meutis fiducia ab
non possunt ab hominibus, recte illic subdidit; Et cura ait : JVon ipsa cordis radice succidatur,
ad hmc quis tam idoneus? Ac si diceret : Idonei qui- a quia sufficientessumus cogilare aliquid
dem sumus ad haecconsideranda quse iiunt, sed ido- esl? nobis, quasi ex nobis, sed sufficientia nostra ex Deo
Uei non sumus ad hscc investiganda cur fianl. Nequaquam igitur Deum nteritis nostris praeve-
— C nimus, sed omne bonum quod aspirante ejus gratia
CAP.VI. Non sumus sicut plurimi, adulteranles agimus, et Dei est et nostrum : Dei per praevenien-
verbum Dei (II Cor. u, 17). tem gratiam, nostrura per obsequentem liberam vo-
(Inexpos. B.Job, I. xxn, n. 38,39; 1. xvi, n.74; lib. luntatem. Sienim Dei non est, unde ei in seternum
xxn, n. 12.) Qttoties auditores nostri voluntnostra t gratias agiinus? Rursum si nostrum non est, tibi 110-
quasi laudanda cognoscere, non autem sua perversai bis retribui prsemia speraraus? Quia ergo non iititne-
mutare, deberaus omnino taeere, ne si ostentationis5 rito gratias agimus, scimus quod ejus munere prie-
studio verbum Dei loquimur, et illorum culpa quae » veuimur; et rursum, quia non immerito retribulio-
erat non esse desinat, et noslra quae non erat fial. nem quaeriraus, scimus quod subsequenle libero ar-
Dicat fortasse aliquis, unde novirnus quo corde quis3 bilrio bona eligimus quae ageremus.
audial? Sed mulia sunt quse audientis animura pro-. CAP. VIII. — Ubi Spiritus Domini, ibi libertas
dunt : inaxnne si auditores nostri et semper laudantt (// Cor. 111,17).
quod autliunt, et nunquam quod laudant sequantur. (Curae past. part. 111,c. 13.) Qui flagella metuunt
Hanc inanem loquendi gloriam prsedicator egregius5 et propterea innocenter vivunt, si inalis veraciler
lugerat, cum dicebat: Non enim sumus skut pturimi,y carere desiderant, aeterna supplicia perhorrescant,
adulterantes verbum Dei, sed ex sinceritale, sicut ext neque in hoc suppliciorum tiroore remaneant, sed ad
Deo coram Deo in Chrisio loquimur. Adulterari nam- amoris graliam nutriroento charitatis excrescant.
que verbum Dei est aut aliter sentire de illo quam(i Scriptuni quippe est : Perfeda charitas foras mittil
est, aul ex eo non spiritales fructus sed adulterinoss timorem (Uoan. iv, 18). Et rursum scnpium est :
fetus quserere laudis humanse. Adulter quippe in car- Non accepistis spiritum servitutis iterum in timore ,
nali coitu non prolem sed voluptatem quserit. Et per-. 0 sed spiritum adoplionis filiorum , in quo clamamus ,
versus quisque ac vanse glorise serviens recte adul-. Abba Pater (Rom. vui, 15). Unde idem doctor iletum
lerari verbum Dei dicilur, quia per sacrum eloquiuma dicil: Ubi Spiriius Domini, ibi liberlas (11 Cor. m,
non Deo iilios gignere, sed suam scientiam desideratt 17). Si ergo adhuc a prava actione formidata pcena
oslendere. Quem enim libido glorise ad loquendum„ prohibet, profecto formidantis animum nulla spiri-
trahit, voluptati magis quam generationi operamQ tus libertas tenet. Nam si poenain nou metueret, cul-
impendit. Ex sinceritate vero loqui est nil in eloquio_ pam procul dubio perpetraret. Ignorat itaque mens
extra quam oportet quaerere. Sicut ex Deo autemIJ gratiam libertatis quam Iigat servitus timoris. Bona
loquitur, qui scit non se a se habere sed ex Deo ac-,. enim pro semetipsis amanda sunl, et 11011 posnis com-
cepisse quod dicit. Coram Deo vero loquitur, qui in% pellenlibus cxsequenda. Nam qui propterea boua fa-
omne quod dicit non hurtianos favores appelit, sedj cit quia tormentorum mala meluit, vult non esse
omnipolentis Dei prseseniiseintendit: non suam sed1 quod metuat, ut audenter illicita committat. Unde
Auctoris gloriam requirit. Qui autem scit quiilem ext luce clarius conslat quod coram Deo innocentia
Deo se accepisse quod dicit, et tamen dicendo pro- amittilur, ante cujus oculos desiderio peccatur
priam gloriam quserit, sicutex Deo loquitur, sed non1 CAP.IX. — Lket is , qui foris est, noster homocor-
corain Deo, quia eum quem cordi suo non proponitt
dum praedicat quasi absentem pulat. Sed sancii virii rumpatur, lamen is qui inlus est renovatur de die in
diem (11 Cor. XLI,16).
et ex Deo loquuntur, et coram Deo, quia ab eo se3 (In exposit. B. Job, lib. vi, n. 14et 15; bom. 37,
1335 APPENDIXAD S. GREGORIIOPERA OMNIA. 153C
in Evang., n. 1.) Curandum magnopere est ut cum A A Auctorisnostri defensionibusprotegamur? Cumergo,
in rebus exterionbus pondere dolons afficimur, spe Deo corripiente, dura flagellavel labores toleramus,
ad superna tendamus, quatenus eo mens ad alta per- ut sequanimiterea ferentes, nequaquamin vitio rour-
veniat, quo nos exterior poena castigat. Valde enim murationis excedamus , hostem nostrum ad meiiio-
imposstbtle est ut hsec peregrinationis noslr.r; lem- riain revocare debemus; et durum non sestimemus
pora sine gemitu evadamus. Unde bene Paulus cum omne quod patimur, dum externis cruciatibus ab in-
tribulationes suas discipulis enumeraret, adjurixit: lerna passione liberamur.
Jpsi enimsdtis quod in hoc positi sumttt(II Thess. m, CAP.X. — Ingemiscimusgravati, eo quod nolumus
3). Sed in eo quod caro flagellis afficitur, mens ad exspoliari, sed supervesliri(II Cor. v, 4).
appetenda alliora sublevatur, Paulorursus altestante, (In exposit. B. Job, lib. xxxi, num. 70.) Cum foris
nosterhomocorrum-
qui ait: Etlicel is, qui foris est, renovalur de die in quisque prsedicatorcerlamen sibi passionis propin-
patur,tamen is, quiintus est, quare consideral,gloriosi certaminissubire periculum
diem. Inde enim mens evolansad summa,renovatur, vult, et tamen trepidat, quoniam in morte consiile-
unde caro diulius in iniimis laborat et atterilur. rat quod tolerans paveat, et in fructu morlis aspicit
Considerandumest autem quod ad magna praemia quod appetens quserat. VidcamusPaulum quoraodo
perveniri nonpotest, nisi per magnos labores. Unde amel quod refugit, quomodo refugiat quod amef.
et Paulus egregius praedicatordicit : /Voncoronabi- Ait enim : Desideriumhabens dissolvi,et cumChrisio
tur, nist quijegilime certaveril (II Tim. n, 5). Nulla esse (Philip. i, 23). Et : Jlfini vivereChristusest, et
vero lingua dicere, nullusque mlellectus suificitca- mori tucrum. El tamen dicit : Quandiu sumusin hoc
pere, qusepro se laboranlibus Deusproinisit prjemia, nQ lutbitaculo,ingemiscimusgravatt, eo quodnotumusex-
supernse scilicel civitatis gaudia , choris angelorum spoliari, sed supervestiri: ut absorbeatur quod mor-
interesse, cum beatissimis spiritibus gloriae Condi- tale est, a vila. Ecce et mori desideral, et larocn
toris assistere, prsesentemvullum Dei cernere , in- cxspoliari carne formidat. Cur hoc? Quia si vicloria
circumscriplum lumen videre, nullo metu morlis in perpetuum laetiiicat, ipsum nihilominus prsesens
aflici•, incorruptionis perpetuse munere lsetari. Qui- pcena perlurbat; et quamvis amor subsequenlis vin-
cunque igitnr lllic ctipil assistere ubi se sperat siue cat muneris, tangit tamen animumnon sine mcerore
fine gaudere, si mentem illius tantorum delectat pulsus doloris. Sicut enim vir fortis cum vicitiojam
magnitudo prsemiorum,non deterreat in hoc mundo belli certamine armis accingitur, palpitat et festinat,
cerlamen laborum. Sciendum est autem quod alta tretnit et saevit, quasi pavere per pallorem cerni-
dispensatiojudiciorum Deiidcirco sscpebeneineren- tur, sed per iram vehementer urgetur : ita vir san-
tes famulos vel minis impellit, vel flagellis premit, ctus curo propinquare passioni se conspicit, et na-
vel quibusdam superimpositis oneribus gravat, vel turaesuaeinfirmitateconculitur, et suaespei soliditate
laboriosis occupationibusimplicat, quia mira poten- roboratur, et de vicina morle trepidat, el tamen
tia prsevidetquod si quieti ac liberi in tranquillitate quod moriendo verius \ivat exsultat. Ad regnum
persisterent, tentationes adversarii ferre non valen- quippe non potest nisi ntorte interposila transire,
tes, mentis prostrati vulneribus jacerenl. Duin ergo et idcirco gaudens meiuit et metuens gaudet, quia
foris eos tolerandis flageilis vel oneribus occupat, a scit quod ad bravium quietis non perveniat nisi hoc
suscipiendis inlus tentaiionum jaculis occullat.Moris quod interjacet ctimlabore transcendat.
quippe medicinalisest ut saepefervoremvulnerum in CAP.XI. — Ut absorbeaturquod mortale est, a vita
pruriginem cutis trahat, et pleruinque inde interius G Q (II Cor. v, 4).
curat unde exterius sauciat. Ita nonnunquamdivinse (In exposit. B. Job, lib. iv, num. 45.) Electi Dei
dispensationis medicamineagitur ut exterioribus do- quantalibet coruscatione operis fulgeant, quan-
loribus inlernum vulnus adimatur, ef sectiouibus1 tolibet se igne compunctionis accendant, nimi-
repellatur flagellorum ea qusementem occupare po- rum constat quia dum corruptibili adbuc carne gra-
terat interior putredo vitiorum. El tamen ssepedumi vali sunt, seiernum lumen sicut est videre nequa-
patenlis culpaesibi conscii homines non sunt, et atit- quam possunt; ssepe autern ita mens eorum accen-
doloribus crucianlur, aut laboribus deprimuntur,> ditiir, ut quamvisin carne sit posila, in Deumlamen
contra justum et.omnipotentemjudicem in querelam> omni subjugata carnili cogitatione rapiatur. Nec
prosiliunt, scilicet minus inluentes contra quam for- tamen Deumsicut esl conspicit, quia nimirum banc,
tem adversarium bellum gerunt. Cujus si vires into- sicut diclum est, in carne corruptibili pondus primae
lerabiies sollicite attenderent, nequaquam de his> damnationis premit. Saepeita ut est se absorberi
quse exterius lolerant murraurarent. Sed ideo viden-- desideral, ut aeternamvitam, si possit Ueri,sine in-
tur nobis hsec gravia , quia bella occulli adversariii terventu corporese mortis atlingat. Unde Paulus,
nolumuspensare graviora, a quibus plerumquebellis,, cum ardenier internam lucem qust-reret,sed tamen
iil diximus, dum flagellamur, delendimur, dum affli- ulcunque niortis exletioris damna formidaret, ait :
gimur, occultamur. Caro enim nostra priusquamre- Quandiu sumus in hoc habiiaculo, ingemiscimusgra-
surrectionis incorruptione solidetur, si nuilomccrore i vali : eo quod no'umusexspoliari,sed supervesliri: ul
amcitur, in tcntaiionibus eflrenatur. Quis aulerai absorbeaturquodmorlateesi, a vila. Sancii igitur viri
nesciat quod multo sit meliusardere flamraafebrium,» . viderc verum lumen appetunt, et si concedatur,
quam flammavitiorum ? Et tamen cum febre corri-- "I etiam cum corpore illud altingere lucis intimoesc-
pimur, quia vitiorum sestumqui nos occupare pole- cretum volunt. Sed quautolibet ardore intentionis
rat considerare negligimus, de percussione murmu- i- exilianl, adliuc antiqua nox, videlicetconseususprirai
ramus. Quis nesciat quod multo sit melins 'duris inn parentis, ad culpara gravat; et corruptibilis hujus
servilio bominibus subjici, quam blandientjbus dse- carnis oculos, quos hostis callidus ad concupiscen-
moniacis spirilibus subdi? Et tamen cum alto Dei :i tiam aperttit, Judex justus a contuitu interni sui
judicio conditionis humanseatterimur jugo , in que- i- fulgorisprentit.
relam prosilimus, nimirum quia minus attendimus 13 CAP.Xll.—Quiaulemefficilnos in hoc ipsum, Deus •
quod si nos nulla conditioservitutis opprimeret, for- qui dedil nobis pignus Spirilus (II Cor. v, 5).
tasse mens nostra multis iniquitatibus pejus liber.i i (ln exposit. R. Job, lib. xvi, num. 6.) In Scriptura
deserviret. Itleo igitur hsec quse toleramus graviaa sacra aliquandodonum sancti Spirituspignus appel-
credimus, quonlam hostis callidi bella quam sint H lalur, quia per boc ad interioris spei certitudinem
contra nos dura et intolerabiiia non videmus.Meniis is anima noitra roboratur. Bene ergo perPaulum dici-
enim nustrsepondus omne vilesceret, si ea qusese >e tur : Qui dedit nobis pignus Spiritus. Ad hoc enim
poterant opprimere occulli adversarii bella pensa- i- pignus accepimus tit de promissionequse nobis lit
ret. Quid emm si omnipotens Deusonera qosepati- i- cerlitudincinteneanius.
mur sublevet, sed taiuen sua nobis adjutoria subtra-t- CAP.XIII. — DumsumuSin corpore,peregrinamurf
hat. el inter hoslis antiqui teiitamcnia nos derelin-
l- Domiw (II Cor. v, 6).
quat? Ssevientetanto hoste, quo ibimus, si nullis is (In expo-it. C. Job, lib. xvm, n. 48.) Peregriui,'
1337 ALULFl EXPOSITIO NOVl TEST. — SUP. EP. PAULI AD COR. 1358
populus est omnium numerus electorum, ad qui hanc A CAP.XVI. — Per gloriam et ignobilitatem, etc.
vitam quoddam sibi exsilium deputanles, super- (II Cor. vi, 8).
nam patriam tota- cordis inlentione suspirant, de (In exposit. B. Job, lib, xxu, num. 17.) Sciendum
quibus Pauhis dicit : Confiteniur, quia peregrini et est quia ne iminoderatis laudibus erigamur plerum-
hospites sunt super terram (Heb. xi, 13). Qui Hanc enim que miro Rectoris nostri moderaraine, eliam detra-
hoecdicunt, signilicant se patriam inquirere. ctiombus lacerari permittimur, ut cum nos voxlau-
peregrinationem isdem quoque apostolus tolefabat,a dantis elevat, lingua detrahenlis humiliet, quoniam
cum diceret: Dum sumusin corpore,peregrinamur et arbor ssepe quse unius venti impulsu ita impelli-
Domino: ver fidemenim ambulamus, et non per spe- tur, ut pene jam erui posse videatur, alterius e di-
ciem. Hujus peregrinationis serumnas satagebat eva- verso venientis tlatu erigitur; et quae inflexionem
dere, cum dicebat: Desiderium habens dissolvi, et hac ex parte partulit, ab alia ad statum redit. Unde
esse cum Christo (Philip. l, 23). El rursum ' : Mihi et arbor illa alte radicata quasi inter ventos adver-
vivereCliristus est, el mori lucrum (Ibid.). santes fixa steterai quse dicebat : Per gloriam, et
CAP.XIV. — Vetera transierunt, et faeta sunt nova ignobititatem : per infamiam, et bonam famam.
(IlCor.y, 17). CAP.XVII. — Os nostrum patet ad vos, o Corin-
(Lib. i, in Ezech., honi. 10, n. 8, 9, 10.) Ssepe thii, etc. (I Cor. vi, 11).
vidimus quosdam ad vocem proedicationis quasi ex exposit. B. Job, lib. xxvi, n. 42.) Cum ab irifirmis
conversatione compunctos habilum non animum (ln
audiloribus se inlelligi non posse conspiciunt, solent
mutasse, ita ut religiosam vestem sumerent, sed plerumque etiam justi laudare bona quse dicunt;
anleacla viiia non calcarent, lucra mundi praesenlis B non quo ipsi suis laudibus inhient, sed quo suos
inhianter quserere, el de solo exteriori liabitu quem auditores ad audiendi solliciludinein accendant ut
sumpserunt sanctitatis lidiiciam habere. Quibus dum eorum voce proferuntur, ab illorum cordibtts
quid aliud dicendum esf, nisi boc quod Magister ardentiori affectu rapianlur. Unde Paulus cum mira
egregius quibusdam iegis exteriora servanlibus lo- Corinlhiis et mulla dixisset, adjunxit: Os noslrum
quitur, dicens : Quia m Cltristo Jesu neque circumci- palet ad vos, o Corinthii, cor noslrum dilatatum est.
sio utiquid valet, nequeprmpulium, sed nova creatura Ciiin igitur sancti doctores laudem prsedicationis
(Gal. v. 6)? Non enim magni est merili si quid foris exaltant, quasi manu vocis ab imis cogiialiouibus
erga nos agatur in corpore, sed magnopere pensan- corda audientium levant, ut excussa velociter dictis
dum est quid agatur in mente. Nam proesentein sequentibus velut in itinere occurrant, et tanto ea in-
inundum despicere, transiloria non amare, menlem lelligentiae amplexu constringant, quanto illa et
roedullitus in humililate Deo el proximis slernere, priusquam cernerent, in voce laudanlis amave-
contra illatas contumelias palienliam servare, et quasi rant.
custodita paiientia malitioe dolorem a corde repel- — Non angustiamini in nobis (II Cor.
tribuere, aliena mininie ambire, CAP. XVIII.
lere, egenis propria
amicum in Deo diligere propter Deum, et eos qui vi, 12).
sunt inimici amare, de affliciione proximi lugere, de Debent audientes verba praedicalionis in amplo
morle ejus qui inimicus est non exsultare : baecest suscipere gremio charitatis : Doctori namque spatio-
nova creatura quam idem magister gentium apttd sus ad manendum locus debet esse in corde auditoris,
alios discipulos vigilanli oculo requirit, dicens : Si latitudo bonitatis. Unde quibusdam a Paulo dicilur :
qua igitur in Christonova crealuru, velera transierunt, C Capite nos. Neminem Imsimus, neminem corrupimus.
ecce facta sunl omnia nova. Ad velerem quippe ho- Non angustiamini in nobis : angusliamini autem in
miuem perlinet mundum diligere, trausitoria ex con- visceribusvestris (II Cor. vu, 2). Ac si eis aperte di-
cupiscenlia amare, mentem in superbiam erigere, ceretur : Ad suscipiendam doctrinam, spatiosura
patientiara non habere, ex livore malitiscde proximi mentis locum facite, sed ad cogitanda carnalia, an-
laesione cogitare, sua indigenlibus non dare, atque gusti remanele.
ad multiplicandum aliena quocrere, nullum pure CAr. XIX. — Cum venissemus Macedoniam, nultam
propter Deum diligere, inimicitias inimicis reddere, requiem habuit caro nostra (I Cor. vn, 5).
de alfliclione proximi gaudere. Cuncta baec velusli
sunt homirtis, quse videlicet de radice trahimus cor- (In exposit. B. Job, lib. v, num. 55.) Vir Deo
Sed isia et ad prsecepta bene subditus sic adversis nott frangitur, sicut nec
ruptionis. qui jam exsuperat,
Domiiii mentein in benignitatem commutat, de hoc prosperis elevatur, quoniam adversa non dejiciunt
rectedicitur : Quia velera transierunt, el ecce facta quem prospera senulla corrumpunt. Plerumque vero
sunt nova. Tunc ergo in noslris mentibus nova Iiunt, quia exerceri utilius contritionis suae laboribus
cum a nobis vetusti hominis vitia transeunt. novit, in adversis hilarescit: quse dum constanter
— pro veritate patitur, augeri sibi virtutis merita isela-
CAP.XV. Obsecramuspro Chritlo : reconciliamini tur. Hinc cst quod tunc apostolos legimus exsultasse,
Deo (11 Cor. v, 20). cum illos pro Cliristo contigit flagella tolerasse, sicut
(Homil. 32, iu Evang., n. Si
5.) contingat ttt for- est: Ibant gaudenies a conspectu concilii:
satisfacere scriptum
lasse cum proximo jurgium habeamus, quoniam digni sunt habili pro nomine Jesu contume-
priores erubescimus. Cor quippe carnale, dumethujus D liam pati (Act. v, 4). Hinc Paulus cum duris in Ma-
vilsc gloriam quscrit, humilitatem respnit, ple- cedonia fuisset perseculionibus presSus, in eo quod
rumque ipse horao qui irascitur discordaoti sibi re- se afllictum insinuat etiam jucundatum demonstrat,
conciliari appetit, sed ad saiisfactionem ire prior dicens : Nam cum venissemus Macedoniam, nullam
erubescit. Pensemus facta Veritatis ut videamus quo requiem habuit caro nostra. Ac si aperle diceret : ,
jaceant actiones nostrae pravitatis. Si enim membra Quia spiritus requiem habuit, dum per profectuiu I
summi capilis sumus, eum imilari cui connectimur animse persecutionum supplicia caro toleravit. f
debemus. Quid namque exemplum eruditionis noslrse CAP. XX. — Foris
Paulus egregius praedicator diclt : Pro Christo ergo pugnm, inlus timores (II Cor. j
vn, 6).
legationefungimur, tanquam Deo exhorlanle per nos.
Obsecramuspro Christo : reconciliamini Deo (II Cor. (In exposit. B. Job, lib. m, n. 39 et 40.) Saticti
v, 20). Ecce inter nos et Deum discordiam peccando viri tribulationum bello deprehensi, cum uno eodem-
fecimus, et tamen ad nos Deus suos legatos prior que tempore alios ferientes, atque alios suadentes
misit, ut nos ipsi qui peccavimus ad pacem Dei ro- feruut, illis opponunt scutum patienlise, istis intor-
gati veniamus. Erubescat ergo humana superbia, quent jacula doctrinse : perversa suadentes intus sa-
confundatur quisque si non satisfaciat prior proximo, pienter edocent, et foris foriiter adversa infereutes
quando post culparo noslram, ut ei reconciliari de- ; contemnunt; hos docentes corrigunt, illos tolerantes
beainuset ipse qui offensus est > legatis ititervenienti- preinunt,, insurgentes hostes patiendo'despiciunt, in-
Itus obsecrat Deus. * iirmantes vero cives compatiendo ad salutem rcdu-
 1339 APPENDIX AD S. GREGORII OPERA OMNIA. 1310
cunt. Vnleamus castrorum Dei militem contra uira- A A abundantiavestrminopimsitsupplemenlum.Uxcprocul
que proclianlcm, ait enim : Foris pugnm, intus timo- dttbio condescendendo infirmis intulit, ne plurima
res. Enumerai bella quneextrinsecus lolerat, dicens: prsebenles, et ipsi postmodum iiiopiam minime tole-
Perkulis fluminum, periculis latronum, periculis ex rantes, adinipalfeiiliam erumpant. Cum enim dantis
genere, perkulis ex gentibus, perkutis in civiiaie, pe- me.ns ierre inopiam nescit, si multa sibi subirahit,
riculis in soiitndinc, periculis in mari, periculis in occasionem contra se impalienliae exquirit. Prins
falsis fratribus (11 Cor. xi, 26). In hoc autem biilo, quippe praeparandus est palienlitc aninius, et ttinc
quae contra adversarium spicula intorqueit, adjiin- ant multa sunt aut cuncta largieuda, nc dum minus
git: In labore et mrumna, in vigitiis multis, in fame aeqtianimiter inopia irruens ferlur, et praemissaelar-
et siti, in jejnniis muttis, in frigore et nuditate. Sed giiaiis merces pereat, et adhuc mentem deterius
inler lot ceriamina deprehensus dicat quanto vigilia- murmuralio sub-eqiiens perdat. Quibusdam enim
ruin niunimiiie ctiani caslra custodial, nam prolinus inopiam ferre non valeiilibus tolerabilius esl inintis
adjungit: Prmler illa qum extrinsecus sunl, instantia tribuere, qtiam post largilatem suam ex inopiae an-
mea quolidiana, sollicitudoomnium Ecctesiarum.Ecce guslia murmurare. Nam ut ad magna largienda au-
in sebella fortitcr snscipit, et tuendis se proxi>:is dicntium inentes aceer.deret, paulo post inlulit, di-
tni.sericorditer impendit : narral mala quae patitur, cc.is : Hmc autem dico : Qui parce seminat, parce et
sul>jnngit bona qtiee iuipertitur. Pensrmus crgo cu- meiel (II Cor. lx, 6). Plus autem noonunquam esse
jus laboris sit, uno eodem tempore foris adversa to- dicimus cornpaii cx conle quain dare, quia quisquis
lerare, intus inlirma suslinere; foris pugnas palilur, indigenti perfecte coinpalitur, minus aeslimat omne
quia vefberibus scindilnr, catenis ligaiur : inltis „"B quod dat. Nisi enint danlis manum bona voluulas
ineluni lolerat, quia passionem suam non sibi, sed vinceret, et eisdent prscdicator egregius discipulis
discipulis obesse formidat. Unde et eisdem scribit iion dixisset: Qui non sotum facere, sed et velle cm-
dicens : Nemo moveatur in tribulationibns islis, ipsi pislis ab anno priore (llCor. vui, 10). Facile quippe
enim scitis, quod in hoc positus sum (II Thess. m, esl iu bono opere obedire etiam voleirtem, sed h;t:c
3). Aliornm quippe casns in i>ropriapassione metue- magiia in discipnlis virtus exstiterat, eos boiiuui
bat, dum ipsum discipuli aftlicluin pro fide verberi- qtioil illis praceptum est et ante voltiisse. Idcirco
bus agnoscerent, lideles se profneri recusarent. 0 autein plus compassiouem quam datum dicinius, quia
immensse charilatis viscera! Despicit quod ipse pa- rein quamlibct plerumque dat etiani qui nou coiupa-
tilur, el curat ne quid pravoe persuasionis in corde titur, niinquain auiem qui vere compalitur quod ne-
diseipuli patiantur; in se conleinnit vttlnera corporis, cessariiim proximo conspieit negat.
et in aliis medetur vtilnera cordis. Habenl quippe CAP.XXU. — Epistolm graves sunt, prmsenlia vero
boc jusli proprium, ni in dolore positi tribulationis corporis infirma (II Cor. x, 10).
suac, curain non deserant ulililaiis aliense. Et cum
de se adver.-a patientes doient, aliis necessaria do- (ln exposit. B. Job, luY x , num. 51.) Sciendum
ccntes praevidenl. Valde autem mii;oris est laboris, esl quodaut jttstus quisque aut temporalem gloriatn non
hanc sub seinetipso frangit si habet, ut
aut docere eum nihil toleras, aut tolerare cum habet,
nihil doces. Unde sancli viri ad utraque se solerter honori suo liber emineat, ne ei victus delectatione
exlenduut, el lainen iu tribula tinnibus loriasse fe- succumbat. Hinc est enim quod ille prxdicator egre-
riuntur : sic cxteriora bella suscipiunt, ut sollicite _ gius ante humanosdicebat oculos apostolatus sui gloriam
: JVonnsi sumus hac pote-
cogitent ne proximorum interiora lacerentur. ( humiliaverat,
*-• qui
stale, cum possimus oneri esse ut Chrisli apostoli, sed
CAP. XXI. — JVonut aliis sit remissio, vobis autem facli sumus parvuli in medio vestrum (I Thess. n, 7).
iribulutio (II Cor. vm, 13). In die nimirura apud auditores suos contemptus ha-
(In exposit. B. Job, lib. xx, num. 68, 09.) Scire bebatur, cum dicebat : Epistolm graves sunt, et for-
neeesse est quia illc perfecle tribuit qui cum eo tes : prmsentia vero corporis infirma, el sermo contem-
quod alllicto porrigit alflicti quoque in se animum ptibilis. Quem eniin talia dicere posse cognoverant
suinit, ut prius in se dolentis passioneni Iransferat, secum communiter vivere non posse judicabant.
ct titnc contra dolorem illius per roiuisteriiim con- Dumqite eum et hiiiiiileni vivendo cernerent, et al-
currat. Nam sa:pe largitorem nmneris rerum facit tum sermone pensarent, sua eos elatio compulit ut
abundantia, et non virtus compassionis. Qni enim quem per scripta limuerant perproesenliae verba de-
afflicto perlecie compalitur, plerumque et boc in- spicerenl. Paulus igitur unde magislerium bumilitatis
digenli tribuit in quo ipsc qui dederit angustatur. Et exhibuit inde a rudibus .discipulis superbiae contume-
tunc est plena cordis nostri compassio, cuni malum lias recepit. Horrendo enim modo languor superbien-
inopioepro inaximo suscipere non metuimus, uttllum lium unde detumescere debuit excrevit, dum niens
a passione libereinus. Quam videiicet pietalis formam elata canialiuui hoc quasi dudignabile repulit qiiod
Medialor Dei et lioiiiiiiiini niibis dedit, qui cum pos- magisler iniitabile oslendil.
scl nobis eliam non nioriendo succurrere, subvenire CAP.XXIII. — Cutn essem apud vos, el
tamen bominibus moriendo voluit, quia nos videlicet egeretn, nulli
onerosus fui (II Cor. xi, 9).
iiiinus amasset, nisi et vulnera nostra suscepisset: (Lib. u, in E_ech.,homil. 6,ii. 12,13.) Beati Panli
nec vim nobis suse dilectionis ostenderet, nisi hoc D j mansueludinem consiierenius, et penscmus, si pos-
<ltiod a nobis tolerat ad tempus ipse susiineret. Pas- sumus : ille qui lanti ardoris est in zelo prsedicatio -
sibiles qiiippe mortalesque nos reperit, el qui nos nis, ut apostolorum quoque primo non
cxistere fecit ex nihilo, revocare videlicet eliam sine quantse mansuetudinis erat in studio longanimitatis. parcerel,
sua morle poluit a passione. Sed ut quanta essel vir- Taceamus autem quod ter vir^is cscsus est, quia se-
'.uscompassionis ostenderet, lieri pro nobis dignalus me! lapidatus est, quia ter naufragium fecit, quia
cst quod esse nos voiuit, ul in seinelipso lempora- nocle ac die in profundo maris fuit, quia a Jud.i is
liler mortem susciperet quam a nobis in perpeiuum. quinquies quadragcnas una niinus accepit (/ Cor.
fugaret. Annon in divinitalis suaediviliis nobis invi- xi). Miiitisenim aninium ad iracuudiam conimoveiit
. sibilis pefmanens, iniris nos potuit virlutibus dita- ea mala qu c uobis ab apertis adversariis irrogantur,
re? Sed ut ad internas divitias rediret liomo, fqris hoc plus solet diilere quod a propriis patimiir. Unde
apparere dignatus est pauper Deus. Unde ct prscdi- ei ipsa Veritas per Psalmistam contra traditorem
calor egregius, ut ad largilatis gratiam viscera iio- suuin loquitur, diccns : Quoniam si inimicns meus
strae compassionis accenderet, dixit : Scitis gratiam\ maledixissel mifti, sustinuissem utique : tu vero liomo
Domini noslriJesu Christi, quoniam propler vosegcnus; unanimis, dux meus et notus meus, qui simul mecum
faclus est, cum esset dives (11 Cor. VIII,9). Qui sic• dulces capiebas cibos (Psal. uv, 13). Pcnseuius ergo,
eliam dicit : Non ul aiiis nit rcmissio, vobis aulenii si possumus, Paulus apostolus qtti tantum patiens
tribulutio : sed e.v ivqunlitute in prmsenti lempore no- inier perseculoi-cs crat, quaniuin mansueius iuter
straabun^uitlia ilioruminopiMusuppleal:ut el illorumi discipulos iiverat. Gerte Corinthuin vcniens, ab ido-
 1341 ALULFI EXPOSITIO NOVI TEST. — SUP. EP. PAULI AD COR. 1342
lofum seTvItioCorinlhios retraxit, quis esset Deus A insidians, sub specie sanctitalis illudtt : illis velut
verus irmotuit, seternse eis vitse gaadia prsedicavit. familiaribus suis iniquum se manifestus insinuat,
Et cirinmagnam muttitudinem populi in fide colle- istis vero, velut extraneis, cuj'usdam quasi bonestalis
gisset, tantam illic inopiam pertulit, ut victus sui prsetexlu se patliat, ul mala quse eis publice non va-
gravi necessitate laboraret, et lerrse panem a disci- iet, tecta bonse actionis velamine subintromittat.
pulis non accepit quibus panem coeli prsedicavit.i ln- Unde et membra ejus ssepe cum aperta nequitia no-
sistebat verbo pro viia audientium, pro vita sui cor- cere non possunt, bonseactionis habitum sumunt, et
poris insistebat labori manuum. De terris quoque prava quideiti exhibent opere, sed sancta roentiuntur
aliis stipendia mittebantur a discipulis, ut prscdicare specie. Iniqui enim si aperte mali essent, a bonis re-
sufficeret Corintliiis ; ipse quippe ad eosdem Corin- cipi minime possent; sed sumunt aliquid de visione
tltios post perepistolas loquitur.dicens Cumessem bonorum, ut duiii boni viri recipiunt in eis speciem
apud vos, et egerem, nulli onerosus fui : nam quod quam amanl, permixtum sumant etiam virus quod
mihi deerat, suppleverunt fratres, qui venerunt a Ma- vitant. Unde quosdam Paulus apostolus intuens, sub
cedonia. Quibus ad magnum quoque improperium prsedicationisvelamine ventris studioservientes, ait :
prsemisit, dicens; Alias Ecclesiasexspotiavi, accipiens Salanas transfigural se in angelmn lucis. Quid ergo
stipendium ad ministerium vestrum. Pensemus ergo, mirum si ministri ejus tranfigurenlur velut ministri
si possumus, cujus hoc mansuetudinis fuerat, panem j"uslitiae?Hanc tranfiguraliotiem Josue liniuil, quando
spiritualem praedicare,etpanem carnis non accipere: videns angeluui, cujus esset pariis inquisivit, dicens:
corda audientium de divitiis seternis instruere, et Noster es, an adversariorum (Josue v, 15)? ut vide-
inter eosdem discipulos ttdelcs et abundantes fame licet si adversae virtuiis esset, eo ipso quo se suspe-
laborare; inter satiatos pati inopiam, nec lamen B clum cognosceret, ab illusione resiliret.
quod patiebatur dicere, nec tamen dolere : videre CAP. XXV. — Ministri Christi sunl, et ego (II Cor.
dura erga se corda auditorum lenacium, nec a proe- xi, 23), .
dicatione desistere. Nam sicut apostolorum Acta i in Ezech., homil. 9, n. 19; in exposit. B.
anno et sex mensibus in eadem civitaie (Lib.
testantur, lib. xix, n. 37.) Justi atque perfecti gloriam
continue praedicavit (Act. xvm). Cumque ab eisdera Job, laudis fugientes, et animarum lucra quaerentes, ali-
Clorinthiis recessisset, ad eosdem postntoduin scribit virtutes suas prsedicant; bona quae divinitus
eos hoe eis quando
quod apud positus pertulit. Qtiare autein narrant: non ut ipsi apud bomines os-
cum inter eos viveret nuoquam dixit? Ne quod erga acceperunt, tensione sua sed ut eos quibus prsedicant
eum iacium ex bona volunlate non fuerat lieret ex exemplo suo proficiant, ad vilam trabant. Unde Paultts aposto-
jussione, et cum innotesccret eorum miseria, rema- lus quoties fustibus caesus, quoties lapidatus, quolies
neret voluntas ignota. Quare auiem hoc ad hos post- naiifiagium pertulit,
niodum longe positus scribit? Ne omnimodo discipuli •quod adtertium ccelum quanta proveritate sustinuit,
incorrecti remanerent, et quales in tenacia niagislro ductus sit, Corinthiis narrat raptus, quod in paradisum
fuerant, aliis quoque frairibus tales essent. Vere et sensuin a falsis prsedicatoribus (// Cor. xi, 2), ut eorum
et dum se
in hoc Paulus, vere magister gentium. sua negligens, innotesceret qualis esset, illi eis avertat; vilescerent ab
aliena curans, implevit qUod praeilicaverat : Netno eis cognoverat iriique venerari. Eisuem igiturquos Corin-
quod suum est, qumral; sed quod atterius (1 Cor. x, tbiis, honoreiri fiigiens, dicit : Non enim hosmelipsos
24) : et non quae sua sunt singuli cogitantes, sed ea
aliorum. isla mansueiudinis prmdicamus, sed Jesum Chrhtum Dominum hoslrum :
quae Quania ilaque est, nos autem servosvestros per Jesum Christum (II Cor.
virtusl quanla iranquillitas spiritus! Quis autent no- C iv,
5). Qiiostamen videns falsornm apostolorum pef-
sifuiti, si unum buj'us rounJi divitem ad omnipotentis suaioiiibus a verae iidei tramiie deviare, eis se sum-
Dei servitium convertisset, seque egere conspicerel,
et illum sibivitsc subsidia non prtebere, non protinus mopere quaiitum esset venerandus oslendit, dicens :
ln quo quis audel (in insipientia dko) audeo el ego.
de ejus vita desperasset ? Quis non incassum labo- Ilebrmi et ego. Israelitm sunt, et ego. Semeti
rasse se diceret? quis non ab ejus exhortatione ob- Abrahm sunl, sunl, et ego. Ministri Christi suht, et ego :
muiesceret quem in semetipsum primum. letre fru-
ctum boni operis non videret? Sed Paulus per mau- (ut minus sapiens dko) plus ego (II Cor. xi, 21).
suetudinem in virtulum verlice solidatus perslitit, Quibus etiam subjungit quod ei quoque terili cceli
secreta paiuerunt, quodTaptusfetiam arcana paradisi
prcedicavit, diiexit, et bonum quod coeperat, exple- penetravit. Ecce honorem fugiens, servum se disci-
vit, atque porlando et persistendn discipulorum pulorum prsedicat: ecce honorem
corda ad misericoidiain perduxit; nam eoruin pro^ dicniium pro ntililate au-
fectum poslmoduiii scire se indicans, in eadeni Epi- quoerens, falsis apostolis vilse suse niefila
stola scribit : De ministerio quod fit in sanctos, ex superponit. Egit quippe doctor egregius, ut duui ipse
esset agnoseitiir, et vita ct lingua niale prsedi-
abundantia est mihi scribere vobis. Scio enim prom- qualis cantium ejus comparatione vilesceret; illos vitlelicet
ptum animum vestrum, pro quo de vobis glorior apud cotnmendaret si se absconderet, ciitnqtie se non
Macedonas : quoniam Achaia parata est ab anno osienderet, errori locum dedisset. Miro igiiur inodo,
priore, et veslra mmulatioprovocavitplurimos (UCor. et liumilitaiis quoefit incremenla, ut et servum se
ix, 8). De quibus rursus ait: Qui non solum facere, discipulis prsedicet, et adversariis potioreni demon-
sed vetle cmpistisub anno priore. In quibus non tam ]vI» stret. Ostendit
opera quam pia vota requirebat, in eis procul dubio ostendiladversariisquid discipulis quid hnmilitaiis acceperat,
sublimitalis. lnnotescit con-
plus laudat pia vota qtiam opera. Notandum tamen
est quia habet irapruperium ha_c ipsa consolalio, tra adversarios quid haberct ex niunere, innotescit
cum dicitur, ab anno priore. Bonum quidera sed tarde discipulis qualis apttd se maneat in cogitalione. Sancti
fecerant, atque ideo hoc m.agisiernon sine reprelien- ergo viri cum coguntur bona narrare quae faciunt,
sione laudabat. Medicus quippe est qui vulneri medi- iioii elationi — sed utililati serviunt.
cainentum apponit quod et ea qusepurgata suntrefo- CAP.XXVI. Damasci prmpositusgenlis Aretm regis
vet, et ea quae putrida inveniuntur niordet; sed haec (II Cor. xi, 52).
tolerando atque prsedicando explevit quod coepit, et (In exposil B. Job, lib. xxxi, n. 56,57,58,59,60.)
mirse longanimilatis vii tus ad viscera misericordiaa Siadseterna: vitae desiderium rioster animus exarsit,
discipulorum duritiam emollivit. si jam verum lumeu intritisecus respicit, si in se
CAP. XXIV. — Ipse enim Satanas transfigurat se in flammam sancli iervoriscausa accendil, inquautum locus
lucis Cor. adiniuit, inquantum exigit, debemus pro
angelum (II xi, 14). defensione justitise nosmetipsos objicere, et perversis
(In exposit. B. Job, lib. xxxm, imm. 44.) Aliler adinjusta eruiiipentibus, eliamcuin ab eis non quse-
antiquus hostis religiosas homuium menles, aliter rimur, obviare. Nam cum jusliliam quain nos ama-
vero huic niundo dediias tentat. Nam pravis mala mus iu aliis feriunt, nos nihiloniinus sua percussione
qua3 destderant aperte objicit. bouis autem latenter coufodiuni, etiamsi venerari videaulur. Inlueri libet
 13i3 APPENDIX AD S. GREGORH OPERA OMNIA. 1344
quantus Paulum fervor accenderat, quando eum A j circumlusis cornibus coarctare. Quod nirairum solh-
Ephesi ad irrumpendas theatri turbas zeli flamma cite perfecti prsedicatores exhibent, cum modo per-
rapiebat. Scriptum quippe est: Repleti sunt ira , et secutionis rabiem declinantes, noverunt sapienter sed
exclamaverunt, dicentes: Magna Diana Ephesiorum. non enerviler cedere : modo vero persecutionis im-
Et impleta est civilas confusione, et impelum fecerunt peltira contemnentes, noverunt ei fortiter sed non
uno animo in thealro, rapto Caio et Aristarcho, comi- prsecipitanter obviare.
tibiis Pauli.Alque niox subditur: Paulo auiem volentc CAP.XXVII.— Parco aulem ne
inlrare in populum, non permiserunt discipuli: quidam , quis me existimet
autem et de Asim principibus qui eranl amici ejus, mi- supra id quod videt in me (II Cor. xn, 6).
serunt ad eum roganles ne se daret in iheatrum (Act. (In exposit. B. Job , lib. xvm, num. 13.) Qui vera-
xix , 28, seq.). In quibus profecto verbis agnoscimus ciier sancti sunt non solum gloriam super modura
quo impetu contra cuneos adversantes irrueret, nisi situm oinnino non appetunt, sed etiam hoc ipsum
eum per amicos et discipulos charitatis frena tenuis- videri refugiunt qttoil essemeruertmt. Unde ille prse-
sent. Sed si obviare hostibus, si ultro pugnam petere, dicator egregius verilatis contra pseudoapostolos lo-
si nosmetipsos semper relinquere in cursum nostri quens, dum virtutes eximias operationis suse pro
fervoris debemus, quid est quod idem praedicator discipulorum eruditione narraTet, dum tot se pericula
egregius de semelipso fatetur, dicens: Damasci prm- tolerasse coacervala persecutione describeret.et post
positus genlis Aretm regis cuslodiebal civitatem Da- hsec usque ad tertium ccelum , rursumque in para-
mascenorum, ut me cemprehenderet; et per [enestram disum se raptum esse memoraret, ubi tanta cogno-
in sporta dimissussum per murum, et sic effugi manus scere potuisset quanta loqui omnino non posset, erat
ejm ? Quid est quod modo sponle cuneos armatorum B de se fortasse adhuc mirabiliora locuturus, sed ab
btimana laude al:a consideratione se temperans sub-
impetit, et niodo se ab armatis hoslibtts quasi tre- didit:
pidus abscondit, nisi hoc quod necesse esl ut in ejus videt inParco aut autem, ne quis me exislimet supra id quod
audil atiquid ex me. Habebat ergo de
artificiosa virtute discamus adversariorum pugnam me,
et constanter aiiquando appelere , et prudenler ali- se dicendum aliquid adhuc qui parcit dicere.sed egit
quando declinare ? Necesse quippe est ut per omne utrumque doctor egregius, ut el loquendo quae egerat
quod agimus, in mentis trutina positum hinc pon- liinitem discipulos instruerel, et tacendo se intra humilitalis
dus , illinc fructum nostri laboris aeslimemus. Et custodiret. Nimis namque essel ingratus si
cum pondus fructum superat, laboreot quisque in- de se discipulis tota reliceret, et foriasse nimis in-
noxiedeclinatdummodo se in aliis exerceat, inquibus cautus si de se loia vel discipulis proderet. Sed mi-
lucro fructuum pondus laboris vincat. Citm vero sub- rabiliter, ut diclum esl, egit ulrumqce : ut loquendo
sequenti quantitate fructuum mensura laboris aut vitam audientium erudiret, tacendo vero suam cus-
sequaturaut vincitur, labor sine gravi culpa declina- todiret.
tur. Unde praedicator sancius cum Damasci valde CAP.XXVIU.— Datns est mihi slimulus carnis mem,
obstinatas mentes persequentium cerneret, eorum angelus Satanm, elc. (// Cor. xn, 7).
voluit adversitati confligere , quia et semelipsum , (In exposit. B. Job , lib. xix, num. 11; lib. xxxi,
quem profuturum multis noverat.vidit posse deficere, num. 71.) Elecli Dei qtiandiu in bac vita snnt, ne
et aut nullis se illic aut paucis prodesse. Secessum aliqua elalione superbiant quibusdam tentalionibus
igitur a certamine petiil, et pugnaturum felicius ad reprimuntur, ut ne tanlum proficere valeant quantum
alia sebella servavit. Non enim loco virtus, sed locus iC volunt; sed ne extollantur snperbia , non fit in eis
virtutis defuit, et idcirco fortissimus miles ab obsi- ipsarum quaedam mensura virtutum. Sic Paulum vi-
dionis angustia certaminis campum qusesivit. Ubi deo fluminum et lalronum, civitalis et solitudinis,
vero subjtiganda regi proprio muita adversariorum maris ac falsorum fratrum pericula suslinentem,
colla conspexit, subire bellum , vel cura morte non frenantein jejuniis ac vigiliis corpus, sustinentem fri-
timuit; sicut ipse cum Jerosoly mam pergeret, eumque goris et nuditatis a:rumnam, ad Ecclesiarum custo-
discipulipassioneilliusperprophetiampne-citaprohi- diam vigilanter se et pastoraliter exerceutem, ad
berent, sibimelipsi atlestaretur, dicens : Ego non terlium ccelum raptum , rursumque euin in paradi-
solum alligari , sed et mori in Jerusalem paratus sum sum raptttm , et audisse arcana verba quse non licet
pro nomine Domini Jesu: neque enim facio animam homini loqui; et cum Salanae angelo ad tentandum
meam pretiosiorem quam me (Act. xxi, 13). Qui igi- conceditur orat ut eximi debeat, et non exauditur,
tur hic hostiles cuneos etiam prsescita passione sua sicut ipsedicit: Et ne magnitudo revelalwnumextol-
imperterrilus petiit, illic de dispensatione fuisse edo- lat me , dalus est mihi slimulus carnis mem, angelus
cuit, non de timore, quod fugit. Qua in re pensan- Satanm, ut me colaphizet: propler quod ter Dominum
dum est quia ille labores quosdam per dispensationis rogavi, ut discederela me. Hujus cum initia conversa-
judicium laudabiliter declinat, qui pro Deo niajores tionis aspicio, perpendoquod ei supernapietascoelos
alios (ortiter tolerat. Nam saepe ab hominibus timor aperit, seseque illi Jesus de sublimi ostendlt. Qui lu-
debilis , cauta dispensalio vocatur, et quasi pruden- men corporis ad tempus perdidit, lumen cordis in
ter impelum declinasse se a=serunt, cum fugientes perpeluum accepit: ad Ananiam miltilur, Vas elec-
turpiter in l"rga feriuntur. Unde necesse est ut in n tionis vocatur, cttamen de civitate eadem quam post
causa Dei cum res dispensationis agitttr, metus cordis visionem Jesu ingressus fuerat fugiens recedit, sicut
sublilissiraa lihratione pensetur, ne per inlirmitatem ipse teslatur, dicens: Damasci prmpositusgentis Arelm
timor subrepat, et sese per dispensationis imaginem re:jis custodiebat civitatem Damascenorum, ut me
raiionem confingat ne culpa se prudentiam numinet, comprehenderet; et per [enestram in sporta dimissus
jamque nec ad pcenitentiam animus redeat, qtiando sum per murum,et sic effugimanus ejus (II Cor.
hoc quod iniquc perpetrat virtutem vocat. Restat xi, 32 ). Cui licenter dicam : 0 Paule, in ccelo jam
igitur in dubiis quisque deprehensus , cum sibi quae- Jesum conspicis, et hominem in terra fugis ; in pa-
libet adversitas imminet, pritis inlra seraeiipsum radisum duceris, secreta Dei verba cognoscis, el
contra formidinera et praecipitaiionera pugnet, qua- adhuc a Satanse angelo tentaris ? Unde sic fortis, u|
tenus nec forraidolose se subtrahat, nec proecipitan- ad coelestiarapiaris ? Unde sic infirmus , ut hominem
ter opponat. Valde enim proecepsest qui semper se in terra fugias, et adhuc a Satansc angelo adversa
adversis objicil, et valde pavidus qni semper abscon- toleres? quia ecce qui te sublevat, rursus te subii-
dit. Sed hsec melius in bellis spirilualibus discimus, lissima mensura moderatur, ut et in miraculis tuis
si formam exercitii a corporalibus bellis trahamus. prsedices nobis virtutem Dei, et rursum in timore
Neque enim ille dux sapiens est, qui contra cuneos tuo reminisci nos facias inlirmitalis nostrse. Quaeta-
hosiiles exercitum prseceps admovet, neqne ille dux meninlirmitasneindesperationem nos pertrahal cum
fortis qui setnper hunc ab bostis facie cavendo sub- pulsat, dum in infirmitate tua Dominum rogares,,
ducit. Scire «namque dux debet, modo ab hostili quia auditus non es , nobis quoque locutus es quod
impetu exercitam caute subtrahere, modo hosiem audisti: Sufficit tibi gratia mea: nam virtusin infir-
 1343 ALULFI EXPOSITIONOVI TEST. — SUP. EP. PAULI AD GAL. 1346
mitate perficitur (II Cor. xn, 9). Aperta ergo Dei _Vproximorum utilitas , aut cerle nimia necessilas co-
voce osieiiditur, quia custos est virlutis infirmitas. gat. Unde Paulus quoque apostolus multa de se forlia
Tuuc quippe bene interius custodimur, cum per dis- pro discipulorum suorum sedificalionenarravit, sed
pensatiouem Dei tolerabililer tentamur exlerins ali- hsec narrando minime deliquit, quoniam a veritatis
quando viliis, aliquando pressuris, et persecutionum tramite el attestatione cerla et corde bumili non re-
adversitatibus. Qui vero mentem certamini vult ante cessit. Qui vero necessilate cogente vera de se bona
tentationis certamen parare, adversa neque longe loquilur, lanto magis humilitati jungilur, quanto et
adbuc posita debet cogilandoprsenoscere, ne fortasse veritali socialur. An idem Paulus non fuit, quando
valeant improvisa stiperare. Unde Paulus discipulos veritatis ocmulationecontra falsos apostolos tol de se
admonebat, cum diceret : Vosmetipsos lentate : si discipulis fortia gesta narravit ? Cui nimirum veritati
eslis in fide ,ipsi vos probate ( II Cor. xm, 5). Ac si inimitus existeret, si abscondendo virtutes proprias
aperte praeciperet,dicens : Certamina perseculionum prsedicatores errorum prsevalere permisisset. Unde
ad roentem reducite , et vestri cordis intima alque etiam cum viriutes suas Corinthiis enumerasset,
occulla pensanles, quales inter supplicia existere adjunxil: Faclus sum.insipiens: vos me coegislis. Fil
valeatis invenite. Paulns ergo prsedicator egregius, autein aliquando ut, necessitate compulsi, in bonis
qui raptus ad terlium ccelum fuerat, arcana paradisi quaede se referunt non aliorum utilitatem sed suam
peuetraverat, esse post revelationem tranquillus et requirant, sicut beatus Job facla sua cnumerat, di-
intentatus volebal. Sed quia omnipotens Deus termi- cens : Oculus fui cmco, et pes claudo. Pater eram
uos constituit bomini qui non poterunt prscteriri, et pauperum, et causam quam nesciebam diligenlissime
elevavit hunc ad cognoscenda sublimia , et reduxit investigabam(Job, xxix, 15); et roulta alia quaessepe
iterum ad infirma toleranda , ut modi sui mensuras B egisse se commeraorat. Sed quia in vulnere doloris
aspiciens , dum securitatem comprehendere conare- positus , ab amicis increpantibus impie egisse , et
tur et non possel, ne per elationem exlra se iret, violentus proximis atque npprcssor pauperum fuisse
per humilitatem cogeretur intra suos semper tertui- dicebatur, vir sanctus inter flagella Dei et humansc
nos redire. Nonnunquam itaque elecli Dei in virlu- increpationis verba deprehensus, mentem suam gra-
tibus proficere conantur, et qusedam dona perci- viter concuti atque ad desperationis fovearaconspexit
piunt. A quibitsdamvero repulsi in imis j'accnt. Nemo impelli: qui jamjamque cadere polerat, nisi ad memo-
est enim qui tanlum virtults apprehendat quaiitum riam sua bene acia revocasset, ut ad spem anirai
(lesiderat,quia omnipotens Deusinteriora discernens, reduceretur, ne oppressus verbis et vulneribus hi de-
ipsis spiritualibus profectibus modum ponit; ut ex speralione periret. Quod ergo sua bona enumerat,
hoc homo quod apprehendere conatur et non valet, non innotescere aliis quasi ex laude desiderat, sed ad
in illis se non elevet quoevalet. spein animum reformat. Justi itaque cum virtutes suas
CAP.XXIX. — Faclus sum insipiens (I Cor. xn, 11). quas habent intirmis loquuntur, reprehensibiles non
sunt, quia per vitam suam referunt aliorum
(Lib. i, in Ezech., homil. 9, n. 19, 20.) Justi et aniroas ad vitam quaerunt. quam
perfecli nunquam bona sua detegunt, nisi eos aut

EXPOSITIO SUPER EPISTOLAM B. PAULI APOSIOLI AD GALATAS.

CAP.PRIMBH.—Si adhuc hominibusplacerem, Christi C sacramentum est; quia Unigenitus Patris incarnatus
servus non essem (Galat. i, 10). est, atque perfectus homo factus est; qui crucifixus,
(Regul. Pastor. part. n, c. 8.) Sciendum estquod morluus et sepultus, die lertia resurrexit, die quo-
non oportel ut rectores boni placere hominibus ap- que quadragesima ascendit in cceltim, atque in dex-
petant, sed ut sestimationis suoedulcedine proximos tera Patris sedet. Qui ergo per revelationem Evan-
m affectum verilati? trahant; non ut se amari desi- gelium agnovit, propheiisespiritu de prselerito tactus
derent, sed ui dileclionem suam quasi quamdam est; sed quia quid pro eodem Evangelio passurus
viam faciant per quam corda audiec.tiiimad amorem erat ignoravit, de futuro procul dubio tactus non est.
Condiloris introducant. Difficile quippe est ul quan- Nam sic dicit : Nisi quodSpiritus sanctus per omnes
tumlibet recta denunlians praedicator qui non diligi- civitaies proteslatur, dicens : Quoniam vincula et tri-.
tur libenter attdiatur. Debet ergo qui praeest studere bulationes Jerosolymis me tnunent ( Vers. 25 ).
se diligi, quatenus possit audiri; et tamcn eorum Hinc aperte ostenditur, quia ea quae ipsi venlura
amorem pro semetipso non quaerere, ne inveniatur essent aliis de ipso revelalum est, nou aulem ipsi
ei cui servire per officium cernitur occulta cogita- de se, sicut de ilto per Agabum dicitur : Virum
lionis tyrannide resultare. Quod bene Paulus insi- cujtts hmc zona est, ita alligari oporlet in Jerusalem
nuat, cum sui nobis sludii occulta monilestat, dicens: (Act. xxi, 11).
Sicut et ego per omnia omnibus placeo (1 Cor. x, 33). CAP.III. — 0 insensati Galulm (Galat. m, 1).
Qui tamen rursus dicit : Si adhuc hominibus place- (Lib.i, in Ezech., liom. 11, n. 20.) Mentes asperse
rem, Chrisli servus non essem. Placet ergo Paulus, et impudentes, si leniter fuerint increpatae, ad ma-
et non pl.icet; quoniam in eo quod placere appclit, D jores culpas ipsa lenitate provocantur. Unde Paulus
non se sed per se hominibus placere veritaiem quse- prsedicator egregius multura aspere contra Galalas,
rit. qui a lide discesserant, erigitur. Nulla eniin mode-
CAP.II.—Notum vobis facio Evangelium, elc. stise patienlia proemissa, nulla locutionis dulcedine
(Galat. i, 11). praerogala, eos quos a fide discessisse cognovit, ab
(Lib. i, in Ezech., homil. 1, n. 9.) Aliquando pro- lpso Epistolx suoeexordio invehendo redarguit; nam
phetise spiritus ex prseterito tangit animum, nec prsemissa salulatione sic ccepit : Miror quod sk lam
tangit ex futuro, sicut aperte ostenditur in Panlo cilo transferimini ab eo , qui tos vocavit in graliam
apostolo, qui discipulis dicit : Nolum vobis facio Christi (Calal. i, 6). Quibus etiam in aperla incre-
Evangelium quod evangetizatifmest u me : quia non patione post csetera subjungit : 0 insensali Galalm,
est secundum hominem: neque enim ego ab homine quis vos fascinavit? Mentes etenim durse nisi aperla
accepi illud, neque didici, sed per revelationem Jesu esseut increpalione percussse, nullomodo cognosce-
Christi (Ephes. m, 5). Unde aliis quoque discipulis rent malum quod egissent. Nam ssepe hi qui impu-
dicit : Secundum revelationemnolum factttm mihi dentes sunt tanlum se peccasse non senliunt, quan-
tacramentum. Qui tamen hoc ipsum Evangeium tum de peccatis quse fecerint, non increpantur; ut
quod per revelalionem cognoverat, cum Jerosoly- ininores culpas suas sestiment quas minor inveclio
mam prsedicaturusascenderet, ait : Ecce ego alliga- castigat, et quas vehementer objurgari viderint ma^
tus spirilu, vado in Jerusalem : qum in ea venlurasint jores esse deprehendant. Unde necesse est ut sermo
mihi ignorans (Act. xx, 22). Hoc quippe Evangelii seraper prsedicanlis cum auditorum debeat qualitata
 4347 APPENDIX AD S. GREGORHMAGNIOPERA. 134»
lormari, ne aut verecundis aspera aut impudentibus A } CAP.VI. — Qui autem sunt Christi, carnemsuam _«-
loquatur lenia. cifixerunt(Galat. v, 24).
CAP.IV. — Vitroautem, jam non ego, vhit veroin mt (In exposit. B. Job, lib. vm, n. 72, 73,) Oumis
Christus (Gatat. n, 20). hypocrita corpus per abstineniiani afficit, sed taiuen
(Homil. 23, in Evang., n. 2.) Dominus dicil in per amorem gloriae mundo vivit. Quo coulra bene
Evangelio : Si quis vult post me venire, abnegetsemet- per Pauluin de electis dicitur : Qui uutemsunt Chri-
ipsum (Luc. ix, 23). Ille semelipsum relinquit et sti, carnem suam crucifixerunl cum vitiis et concupi-
abnegat qui quod fuit per vetustatem deserit et vitat, scentiis. Cum vitiis quippeet concupiscenliis carneiu
et ad hoc nitilur quo per novitatem vocalur; semet- cruciligimus, si sic gulam restringimus, ut jain de
ipsuni abnegat, non quia omnino non est in es- mundi gloria nihil quseramus. Nam qui corpus ma-
senlia, sed scilicet non est in impietatis culpa. cerat, sed bonoribus anhelat, crucem carni intulit,
Ipse quidem est per nattiram, sed non est ipse per sed mundo per concupiscenliam vivit, quoniani et
malitiam. Pensemus quomodo se Paulus ahuega- ssepeper sanciilalis imaginemlociim regiminis indi-
verat, qui dicebat : Vivoego, jam non ego. Exstin- gnus assei|Uitur qui nisi aliquid in se virtutis osten-
ctus quippe ssevus fuerat ille persecutor, et vivere deret, honoreiu nulliim percipere mereretur. Sed
cceperat pius praedicator. Si enim ipse esset, pius transit quod delectabiliter oblinel, et pcenaliler quod
profecto non esset: sed qui se vivere denegat, dicat sequilur maiiet.
unde est quod sancta verba per doclrinam Veritatis CAP.VII. — Si prmoccupaiusfuerit homoin aliquo de-
elamat. Protinus subdit : Vivit vero in me Chrisiits. licto (Galat. vi, 1).
Ae si aperte dicat: Ego qudeira a meipso sum exstin- i
B (Regul. pastor. part. n, c. 10.) Cum non malitia
ctus, quia carnalitcr non vivo, sed tamen essentia-
liter non sum raortuus, quoniam in Cbrislo spiritua- sed ignorantia sola, vel infirmiiate delinquilur, pro-
liter vivo. fecto necesse est ut niagno moderamine ipsius delicti
correctio tcmperetur. Cttncli quippe quousque hac
CAP.V. — Filioli mei, quos ilerum parlurio, donec mortali carne subsistimus, nostrse corruptionis infir-
formelur Christus in vobis (Galat. IV,19). mitatibus subjacemus. Ex se ergo debel quisque col-
B.
(lu exposit. Job, lib. xxx, num. 47, 48.) Sicut ligere alienoe hunc oporteat imbecillitati
cervse quse incurvantur ad et et ru- qualiter
felum, pariunt, misereri, ne conlra infirmitatem proximi, si ad in-
gilus emitlunt, sic prscdicalores sancti rugiunt, dum crepationis vocem ferventius rapiatur, oblitus sm
per incurvationem suam in conversatione lucis au- esse videatur. Unde Patilus bene admonet, dicens :
ditorum animas gignunt, quia eos ab setemis suppli- Si prmoccupatusfueril homoin aliquo deliclo, vos qui
ciis removere, nisi flendo non possunt. Nunc enim spirituales estis, inslruite hujusmodtin spirilu lenitalis:
in lacrymis seminant, ut segetem postmoium gau- considerans teipsum, ne et tu tenteris. Ac si aperte
diorum metant; nunc quasi cervae in parltis sunt dieal : Cttin displicet jam ex aliena infirinilale quod
dolore, ut spirituali prole postmodum sint fecundi. conspicis, pensa quid es, ut increpalionis zelo se
Ut enim de niultis unuin loquar, video Paulnm quasi spiritus temperet, dum sibi quoque quod iucrepat
quamdam cervam in pai tu suo magni doloris rugitus timet.
emittentem, ait enim : Filioli mei^ quos iterum par- CAP.VIII. — Invicem onera vestra portate
turio, donec formelur Cliristus in vobis: vellem apud
vos essemodo, et mulare vocem meam, quoniam con- . (Galat. vi, 6).
G (Lib. ii, in Ezech., hom. 1, num. 5; Regul. pastor.
fmdor »» vobis. Ecce mutare vult vocein in partu
stio, ut sermo pr.cdicationis in rugiium vertatur do- part. III, cap.27.) Sicut in sedificiolapis lapidem por-
loris. Mutare vull vocem; quia quos jam prsedicando tat, quia lapis super lapidem ponitur, et qui porlat
pepererat, reloruianilo gemens iterum parturiebat. alterum portalur ab allero, sic in sancta Ecclesia
Qualeuirugilum hseccerva pariens eraittebat, quando unusquisque portat alteruiri, et porlatur ab allero.
eisdem post se rcdeunlibus exclaraare cogcbatur, Nam vicissim se proximi tolerant, ul per eos oedifi-
dieens : 0 insensati Galatm, quis vos fascinaiit ciam charitaiis surgat. Hinc elenim Paulus admonci,
(Galal. iti, 1) ? El : Cur sk slulti estis , ut cum spiritu dicens : Invicem onera veslra porlate : el sic adimple-
cmperitis, nunc carne consummamini? Vel cerle :1 bitis legem Christi. Quid lex hoc loco accipi nisi cha-
Currebatisbene, quis vosimpedivitveritalinonobedire? ritas debct, per quam semper in mente legitur prae-
Quajis in bujtis cervae partu rugitus fuit, quoe diui cepta vilacqualiter in actione leneantur ? Lex qtiippe
conceptos iilios cum tot difficuliatibus peperit, et Cbristi charitas est, quia ille nobis et largiler sua
quand.ique partus ad ulerum malilioerediisse cogno- boria conlulit, et xqiiaiiiiniler mala nostra porlavit.
vit? Consideremus quid doloris babucril, quid labo- TuncergolegemChristi imilandocomplemus,quaiido
ris, quae et postquam concepta potuit edere, rursttmi el nostra benigne conferimus, et nostrorum inala
est compulsa, exsiincta suscitare. Notandum vero suslinemus, fratcrna onera ex amore tolerantes.
summopere esl quod cervseincurvantur ut parianl, Siie iujus legis virlutem Paulus iterum denuntians, ait:
quia iii iiirum si erecisestarenl parere non valercnl. Plenitudo legis charitas (Rom. xtli, 10.) Si enira fgo
Similiter procdicatoressaucii, nisi ab illa imtnensi- vos portare negligo in inoribus vestris, el vos lole-
tate contemplationis interna: quam capiunt, ad in- D rare me coiiteninitisin moribus meis, cbaritatis inler
firmitatem nostram humillima prsedicatione, quasi vos unde oediliciuinsurgit quos vicaria dilectio per
nuadam incurvatione, descendcrent, nunquam uliqne: palientiain non conj'ungit?Nunc iiaque alii portantur
nlios in fide procrearent. Nobis quippe prodcsse noni a vobis, nos vero portali sumus ab aliis. Illi vero
possent, si in susealtituJinis erec ione persistercnt; qui in fine Ecclesiae, id est iu extremiiate immdi,
sed videamus cervam sese ul pariat incurvanteni : nascituri sunl, toleranlur quideui a inajonbus, ul
Ego igitur non potui vobis loqni, quasi spirituatibus, eorum niores ad bona merita componantur; sed cuin
sed quasi carnalibus: tanquam purvuiis in Christolac non eos sequunlur qui per illos proiicianl, nullos
vobispotum dedi, non escam (1 Cor. n, 1,2). Atque super se fidelis fabricsu jam lapides portant. Omne
inox eisdem iucurvationis causas exsequitur, dicens : autem pondtis fabricc fuudamentum portat, quia
Nondum enim poteraiis, sed nec adhuc quidem pote- morcs simulomnium solus Redemptor nosterlolerat,
stis(lbid.). Sed hanc ct-ivam qux propier nos incur- de quo Pautus ait: Fundamtntum aliud nemo polest
vala est quaeso videainus eivctam. Ait : Sapientiam\ ponere, prmier id quod posilum esl, quod est Christus
toqu.murinter perfectos (1 Cor. n, 6). Et rursuni :i Jtsus (1 Cor. III, 11). Redeniptor ilaque oinnia no-
Sive mente exccdimus Leo(lI Cor. v, 13). Cumi slra lolerai, sedtnipso malumnonfuitquod debuisset
vcro menie exccdit Deo, excessum ejus onininoi tolerari; et culpas vestras solus ille sustinet qui to-
non accepimus. Ut ergo nos iucreiur, incurvatur tam sanclaeEcclesise stise fabricam porlat; qui per
ad nos, unde illic apte subjungil : Sivesobrii sumus, prophetse vocem de perverse adhttc viventibus dicit:
vobis. ta*or«tji, sustinens (Jerem. vi, 11).
 1349 ALULFI EXPOSITIO NOVI XEST. - SUP. EP. PAULl AD EPHES. 1330
CAP.IX. — Mihi mundus crucifixus est, et egomundo A esse testaretur, quatenus ncc ipse rauiidum, nec
(Galat. vi, 14). ipsum jam mundus appeteret. Si enira duo fortasse
sint, quorum unus vivus, alter vero sit nior-
(In exposit. B. Job , lib. v, num. 4.) Electi Dei in uno etsi
mori mundo funditus concupiscunt, ul sicut in sae- ttius , morluus vivum non videt, vivns tainen
culoipsi nihil appetunt, ita jam a saeculo milla obli- morlutim vidct: si vero ulrique sint raorlui, alier
gatione teneantur. Et plerumque conlingit ut jain allerumsed nequaqtiam videl. Ita qui j'am mundum non
homo mundum uiente non leneal, sed tamen mundus amat, lamen ab illo vel non volens amatur, elsi
hominem occupationibus astringat; et ipse quidem ipse ve!ut morluus munduin non videt, hunc tamen
miiiido jam mortuus est, sed ipsi mundus adhue muiidus adhue non niottuus videt. Si vero nec ipse
mortuus non est. Quasi enim vivus adhuc mundtis munduin in amore reiinet, nec rursum a mundi
etim concupiseit, dum alio intentum in suis aclibus amore retinelur, sibi vicissim ulrique sunt exslincli,
t apere contendit. Unde bene Paulus cum et ipse sae- quia duiii aller nou appelil quasi mortuus, raorliiura
culuin perfecte despiceret, et talem se facluni videret non atlendit. Quoniara igitur Paulus nec inundi glo-
quod j"aui hoc saeculum emnino concupiscere non riain qttoerebat, nec a mundi gloria ipse quoerebatur,
posset, ruptis hujus viloe vinculis liber dicit: Milti et se miindo el mundum sibi crucifixum esse glo-
inundus crucifixus est, et ego mundo. Mundus quippe riattir. Ut enim oslendcret quia per abjeclionem qua
ei crucitixus fuerat, quia huuc cordi suo jam mor- se humiliando dejececat talis jam factus essel ul nec
tuum non amabat. Sed et seipsum crucilixerat, quia ipse mundum , nec mundus ipsuin concupisceret,
talem se ei exhibere sluduit, ut ab eo quasi mortuus non sblum ait se mundo criicifixuiu, ut iniindi gloriam
concupisci non posset. Paulus ergo qui se totum "B quam.appeteret ipse tanquam liiorttios non videret,
huic inundo mortuum esse perhibebat, non sulficit sed etiam sibi liiunduin asseruit cruciiixum : iu quo
ut diceret: Mundo crucifixus sum, nisi etiam prseter- se tanla humilitaie dejecerat, ut et ipse inundus tan-
mitteret: Milti mundus erucifixus est, ut non tanlum- quam morluus, Paulum humilem atque despectum
modo mortuum, sed etiam mundum sibi mortuum jara videre ueqtiaquam posset.

EXPOSITIO SUPER EPISTOLAM B. PAULI APOSTOLI AD EPHESIOS.

CAPDTPKIMCM. — Proposuit instaurare omnia in ille primus angelus ideo ornafus et opertus exstitit,
Christo (Ephes. i, 9). quia dutn cunctis agminibus angelorum prselatus est,
ex eorum comparatione clarior fuit. Sacro igitui- te-
(In exposit. B. Job, lib. xxxi, num. 99.) Forlissimf siatite eloquio, scimus
angelorum chori, qui quamvis non integri, sed tamen potestates, principaius,angelos, archattgelos, virtutes,
in proprio stalti fixi, cadente cum suis angelis dia- rubira et doininationes, thronos, che-
boio, remanserunt, praerupti et imminuii possunt gelos pene seraphim. Esse nainque angelos et archan-
omnes eloquii sacri paginse testantur.
dici.quia pars eorum cecidil, pars reniansit. Qui iri- Cherubiin vero
tegri quidera slanl per qualitatem meriti, sed per libri prophetarum atque seraphim ssepe, ut notum est,
numeri quantitatem prserupti et imminuti. Hanc prae- num nomina Paulus loquunlur. Quatuor quoque ortli-
in hac Epistola ad
ruptionem restituere Mediator veait, ut redetnpto Ephesios entimerat, apostolus dicens : Supra omnem princi-
humano genere, illa angelica damna sarciret, et
raensuratu coelestis palrioeiocupletius fortasse cumu- paium, et potestatem, et virlutem, et dominationem
laret. Propter haoc prseruptionem de Patre dicilur: (Epltes. i, 21). De thronis antem seribit ad-Colos-
senses : Sive throni, sive poteslates, sive principatus,
Proposuit in eo in dispensatione plenitudinis letnpo- sive dominationes
rum, instaurare omnia in Chrislo , qum in cmlis , et (Coloss. i, 16). Scienduin est autem
qumin lerra sunt, in ipso..In ipso quippe reslauranlur quod angelorum vocabultim nomen est offteii, non
ea quoe in terra suut, dum peccatores ad justitiam natursr».Nam saricli illi coelestis patriae spirifus sem-
converiuntur. In ipso restaurantur ea quae in cceli» per quidem sunt spiritus, sed semper vocari angeli
suul, duin illuc homines humiliali redeunt ubi ^1 nequaquam possunt, quia tunc sorani sunt angeli
cum per eos aliqua nuntiautur. Graeca enim lingua
aposlatae angeli superbiendo. ceciderunl. nunlii, archangeli veio siuimii nuntii vocan-
CAP.II. —Pater suscitavit Chrisluma mortuis, consti- nngeti,
tur. Ilieiiiin qui minima nuntiant angeli, qui vero
tuens ad dexteram suam in cmlestibussupra omnem summa annuntiant aichangeli vocanlur. Virtutes et-
et
principatum, potestatem, etvirtutem, et domina- enim vocantur illi nimirum spiriius, per quos signa
ionem (Ephes. i, 21). et miracula frequentiits fiant. Potestales etiam vo-
(Hom. 34, in Evang., n. 7, 8, etc.) Angelorum et cantur ii qui hoc potentitis cseteris in stio «rdine
lioiuiniiui naturam ad cognoscendum se Dominus perceperunt, ut eorum ditiuni viriutes adversae sub-
condid'.t,quam dum adselernilatem consistere voluit, jectoe sint quorura potestate refrcnamur, ne corda
eam proctil dubio ad suara similitudinem creavit. hominuin lantum tentare proevalcantquantum volunt.
Novem vero sunt ordines angelorum, sed ut comple- Principatus eliain vocantur qui ipsis qaoque bonis
retur electorum numerus, homo decimus est creatus. angelorum spiritibus prsesunt, qui stibjcclis aliis, dum
Ipse quidem horoo conditus ad imaginera Dei fuit, ea quse sunt agenda disponuut, eis ad explenda di-
sed a similitudine sui Conditoris peccando recessil; vina miiiisteria principaniur. Dvminaiiones aulein
qui tamen nec post culpam periit, quoniam seterna vocanlur qui etiatti potcstates principaLunm alla dis-
Dei Sapientia io huraanitate apparuit, et per carnem similitudiiie transceuduiit. Nam principari est inter
miraculis coruscans illuni reparavit. Novem vero reliquos priorem exislere, dominari vero est etiam
ordines angelorum esse inveniuntur. Unde et ipsi subjeclos quosque possidere. Ea igilur angelorum
angeloqui primusestcondilus per prophetam dicitur: agmina, quse mira potenlia prseemiuent, pro eo quod
Tu signaculum simititudinis, plenus sapientia, et per- 0 eis caetera ad obedioiiduui subjecla suut, domina-
fectus decore, in delkiis paradisi Dei (uisti (Ezech. lioues voc ntur. Sic autem iu illa sunima civitata
xxvin, 12). Ubi notandum qttod non ad similitudi- specialia quaedam singulorum sont, ut tamen sint
nem Dei faclus, sed signaculum simililudinis dicitur, comiiiunia omuium; et quod in se quisque ex parte
ut quo in eo subtilior est nalura, eo in illo iraago Dei habet, hoc in alio ordine totunt pos-idet. Sed iJcirco
stibtilius insinuelur expressa. Quo in loco mox sub- uno eodemque vocabulo coinuiuiiittr nou eensentur,
ditur : Omnis lapis pretiosus operimentumtuum : sar- ut ille ordo vocari privato unius ujusque rei nomine
dius, topazius, etjaspis, chrgsolilus, onyx, et berytlus, debeat, qui hanc in niunere plenitis accepit. Sera*
sapphirus , carbunculus, et smaragdus (Ibid.). Ecce phim namque inceudiuiu dixirous; et lameu amore
novem dixit uomina lapidum, quia profeclo novem Cuiiditoris simul oiines ardent. Cberubiiu verople-
Butit ordiues augelorum. Quibus tiimirum ordinibus nitudo scientiac, et tamen quis ibi aliquid nesciat
.551 APPENDlX AD S. GREGORII MAGNIOPERA. 1352
ubi ipsum omnes simul fontem scieptise Deumvi- \ iibi ardentem j'am mentem fixeral, non illic ubi illum
ilent? Throni illa agmina quibus ad exercenda judicia necessario pigra adliuc caro retinebat. Fortasse tunc
Conditor praesidet vocantur; sed beatus esse quis eum exterius calena religabat, mente tamen posilus
potest.nisi Crealor suus ejus menli prsesideat? Quse in sublimibus fuerat, quia per spei suse certitudinem
ergo ex parte ab omnibus, eis in privato nomine data jam in coelestibus sedebat. Sancti itaque viri foris
simt qui hsec in munere plenius acceperunt. Nam despecti sunt, et velut indigni omnia tolerant, sed
etsi qua illic sic alii habent, ut haberi ab aliis ne- dignos se supernis sedibus confidenles , seternitatls
quaqnam possint, sicut speciali nomine dominaiiones gioriam cum certitudine exspeclant. Cum laborant
et principatus vocantur, cuncla ibi sunt singulorum, foris adversitale persecutionis, admoniti recurrunt ad
quia per cbarilatem spirilus ab alio in aliis habenlur. arcem mentis; et indecuncta sub se ire despiciunt,
Sed quoniam illa stiperna civitas ex angelis et homi- inter quse transire corporaliter eliam semetipsos
nibus coustat, ad quam tantam credimus ascensuram cernurit; minas non metuunt, quoniam et tormeuta
iiniltitudinem hominum, quanta electorum multitudo patiendo conteninunt. Hinc enim per Salomonem di-
remansit angelorum : superest ut ipsi quoque homi- citur: Juslus quasi leo confidens, absque terrore erit
nes qui ad ccelestem patriam redeunt, exeisagmi- (Prov. xxvui, 1). Hinc ab eo iterura scriptumest:
nibus aliquid illucrevertentes imitentur, ut in eorum Non conlristabitjustum, quidquid ei aeciderit (Prov.
sortem per conversationis similitudinem depulentur. xti, 21). Quia enira recti quique in allo suseintenlio-
Nam sunt plerique qui parva capiunt, sed tamen hoec nis vertice siii sunt, dum piorlem moriendo non sen-
eadem parva pie frairibus annuntiare non desisiunt. tiunt; miro raodo eos reproborum jacula et feriunt,
Isli itaque in angelorun numerum currunt. Et sunt et non contingunt; quoniam unde se in omnibus des-
nonnulli qui divinae largitatis munere referti, secre- B » piciunt, inde contra omnia securiores fuint. Dominus
lorum ccelestiunisumma et capere prsevalentet nun- nosler miilta adhuc per corpus quod nos sumus pa-
tiare. Ubi ergo isti nisi interarchangelorum numerura tilur, et jam corpus ejus,id est, ecclesia de suocapite,
deputantur? Et sunt nonnulli qui mira faciunt, signa videlicet Domino, in ccelo gloriatur. Si enim caput
valenter operantur. Quo ergo isti, nisi ad superna- nostrum tormenta nostra non langerent, nequaquam
rura virtutum sortem et numerura congruunt ? Et pro afflictis membris persecutori suo eliam de coelo
Bimt nonnulli qui etiam ab obsessis corporibus ma- clamaret: Saule, Saule, quid me persequeris (Act. ix,
ligiios spiritus fugani, eosque virtute orationis et vii 5) ? Si cruciatus no.->lriejus poensenon essent, con-
acceptsepotestatis ejiciunt. Quo itaque isti merituini versus affiiclusque Paulus minimediceret: Suppleoea
suum nisi inter potestaturo coelesliumnumerum sor- qumdesunt passionum Cltristiin carne mea (Coloss.i,
tiuutur? El sunt nonnulli qui acceptis virtulibus\ 24). El lamen resurrectione jara sui capitis exaltatus,
etiam electorum hominum meriia transceiidunt. dicit :'Qui nos conresusciiavil,et consederefecit in cm-
Cumque et bonis meliores sunt, electis quoque fra- lestibus. Nenipe hunc in terra persecutionum tor-
tribus principantur. Ubi ergo isti sorteui suam nisii menta conslrinxerant, sed pcenarum suarum ponde-
iuler principatuum numeros acceperunt? Et suutt ribus pressus, ecce jam per gloriam capitis in ccelo
nonnulli qui sic in semetipsis cunclis viliis omnihus- residebat. Compage igitur clarilatis iu omnibus uni-
que desideriis dominantur, ut ipsi jure munditisediii tum caput et corpus noviuius et credimus.
inlerhomines vocentur. Unde et ad Moysendicitur:: CAP.IV. — Gralia estis salvaliper fidem: ethoc non
Ecct conslitui te Deum Pharaonis (Exod. vu, 1). ex vobis (Ephes. n, 8).
Quo ergo isti nisi inler numeros dominationura cur- /- B. Job, liv. xxm, num. 13.) Cum ar-
ruiit? Sed hsec, fratres charissimi, me loquenie, vos;* 0 (In exposit. boni
jiitrorsus ad vosmetipsos reducite, secretoruni ve-~ rogantes aliquid faciunt, aut a seinetipsis habere
aut si sibi dalum desuper credunt, pro
slrorum merila cogiiationesque discutile. Videte si11 sesesiimanl, suis se hoc accepisse meritis putant; a semetipso
quid jam boni vobiscum intus agilis, videte si in
n enim bonum se habere jactabat cui per apostolum
numero horum agminum quae breviler tangendo0 dicitur: Quid autem habes
uerstrinximus, sorlem veslrse vocationis inveniiis.'• aulem accepisti, quid gloriaris quod non accepisti? Si
Vaeanteni animsc quse in sc de his bonis quaeenu- '" quasi non acceperis
uieravimus mininie aliquid recognoscit. Eique adbuc (/ Cor. IV,7) ? Rursus ne dari nobis bonuin gratiae
,c nostris praecedentibusmeritis crederemus idcra
vse deterius iuiminet, si et privatam sc donis intel- pro Apostolus admonei, dicens: Gratia eslis satvati per
ligit, et nequaquam gemit. Quisquis ergo talis est,> fidem; et hoc non ex vobis, Dei enim donum est: non
fralres mei, gemeiidus est valde, quia non gemit. ex
Pensemus igiiur accepta electorum rounera, et vir- ; operibus,ut ne quis glorietur. Qui eliani de semet-
lute qua possumus ad amorem tantae sortis anhele- ;" ipso ait: Quipriusfui blasphemus,elpersecutor, elcon-
!" lumeliosus,sed miserkordiam consecutussum (1 Tim.
inus. Qui in se donorum graliaui minime recognoscil
'a i,pro15).
fl Quibus verbis aperte declarat quod gratia nou
gemat, qui vero iu se minora cognoscit, inajora meritis liibuatur, dum ex seipso docuit et quae
aliis uou invideat, quouiam et supernae illoe distinc- ;" de malitia nicruit, et quse de benevolentia accepit.
tiones bonorum spiriiuura ita sunl condilse, utalise
aliis sint prselatse. CAP.V. — Pelo ne deficialisin tribulationibus meis
CAP. 111.— Consedere uos fecit in cmteslibus pro vobis(Epltes. tti, 13).
(Ephes. li, 6). 01 (In exposit. B. Job, lib. xxxi, nuiii. 17.)Habent vc-
races magistri super discipulos suos viscera timoris
B.
(In exposit. Job,lib. vi, num 24; lib. iu, num. 25.)
.) ex virluie charitalis, hypocritoevero tanlo minus coin
Electi cuui in hac vita ex humilitate se substernunl, l, uiissis sibi metuunt, quanlo necsibi quod limere <le-
altae mentis judicio cuncla temporalia transeunt;.; beant deprchendunt. 0 quam mollia viscera Paulus
cumque se indignos in omnibus sestiinaut,rectae cogi- i- gestabat quamlo circa suos filios lanlo seslu amoris
tationis examine, gloriam hujus inundi transceiiden- i- inliiabat, diccns: Nos vivimus,si vos statis in Domino
tes calcant. Videant humilera Paulum discipulis di- i- (Phitip. l. 8). Et: Teslis mihi est Dominus, quomodo
centem: Non enim nosmeiipsos prmikamus , sed •d cupiam vos omnesin visceribusJesu. Thessaionicensi-
Jesum Christum Dominumnosirum : not autem servot )« bus quoquc suum amorcm indicans, dicil: Nos autent,
veslros per Christum (II Cor. iv, 5). Videamushumi- i- fralres, desolatia vobis ad tempus horm,aspectu, non
lem in sublimi jam pusitum , el dicentem : An nesci- i- corde, abundantius (eslinamusfaciem vesiramvidere
tisquiaangelosjudicabimus (I Cor. vi, $)? Etiterum:l: cum multo desiderio (1 Thess. m, 8). Qui duris per-
Nostra conversatioin cmlisest. Et rursum : Conresus- s- seciitionibus pressus, et tainen de fitiorumsalute sol-
et
cilavil, consederenos fecit in cmlestibus. Non vuit It licitus, adjunxil : Misimus Timolheum frqtrem no-
Paulus mentem iu ima dejicere, nou vult per abjec- > slrum, el minisirumDei in EvangelioChrisli,ad confor-
tionem huinanae conversaiionis in inliniis habitare.3. tandos vos, ei exhorlandospro fide vettra; utnemomo-
func Paulus in carcere fortasse tenehalur, cum se le veaHtrin tribulationibusistis : vos enim tcitis quod in
sonsedere Christo in ccelestibustestatur: sed ibi erat,l, hoc potiti sumus (1 Thess. ui, 2). Epnesiis quoque
f3»3 ALULFI EXPOSITIO NOVI TE3T. - SUP. EP. PAULl AD EPHES. 13,14
ait: Peto ne deficiatisin tribulationibusmeis pro vobis, A illico adjunxit: Iknigna est; videlicet ostcndens quia
qumest gloria vestra (Eplies. m, 15). Ecce in tribu- quos ex palientia toleral, aniare eliam ex bcnignitate
latione posilus alios exhortattir; cl in hoc quod su- non cess.il. Unde idem doctor egrcgins, cun; palien-
stinet afiosroborai. Non enim filiorumsuorum fueral liam discipulis suaderet, dicens; Omnis amaritudo et
oblilus, sed metuebat nimis ne ejus discipuli in prrc- ira, et indignatio et clamor , et blasphemia>tollalur a
dicaloresuo tot persecuiionum probra cernentes, li- vobis; quasi cunclis extcrius jant bene compositis ad
dcm in eodespiccrent, conlra quam innumeroe pas- inleriora conveiiitur, dunt subjungil: Cum omnima-
sionuin conlumcliscprevalerent. Ei ideominus inlor- lilia; quia nimirum frustra indignatio,clamor, et blas»
mcnlis dolebat, sed raagis filiis de tormentortim plicmia ab cxlcrioribus tollilur, si in inlcrioiibus
suorum tcntalione metuebat. Parvi pendebat in se vitiorum mater malitia dominatur. Et incassum nc-
plagas corporis, dum formidarel in fdiis plagas cor- quilia foris ex raniisinciditur, si surreptura inultipli-
ilis. ipse paliendo suscipicbat vulnera tormenlorum, cius in radice servatur. Yirtus est coratn bominibus
fcd filiosronsolando curabat vulnera cordium. Pcn- advcrsaiios tolerare, sed virlus corani Deo diligcrc.
fcmus ergo cujus charilatis fuerit inlor dolores pro- Iiupalicnlcs scirc dobent quoddum perlurbationi susc
prios aliis tirauisse, pensemuscujus charitatis sit filio- ucquaqtiam obsislunt, eliam si qtia a sc traiiquilla
rum salulem inler sua dctrimcnta requirere, et statum inente fucrantbeno gesta, confundunt, et improviso
niciilis inproxiniis etiam exsua dejectionc custodire. impulsu destruunt quidquid forsitan diu labore pro-
CAP.VI. — Ut possitis comprehendere cutn omnibus vido construxerunt. Ipsa namque quae matcr est
sanctis, etc. (Ephes. m, 18). omniuin custosqtte virtiitum per irapalientiac vilium
(In cxposii. B. Job, lib. i, num. 15.) Oninipotentis rB virtus cbaritatis amitiilur: Scriplura quippe cst: Cha-
Dei poientiara egregius nobis doctor bene insinuat, ritas putiensesl (I Cor.xm, 4). Igilur cim minime
cum breviter narral : Ul possitis comprehenderecum palicns csl, charilas non est, dc qua idcm Paulus
omnibussanclis, qumsit lalitudo, longiludo , sublimi- ail: Invicem oncra veslra porlute, el sic adimplebitis
tas, et profundum. Habet quippc Dcus lalitudinem, leg. m Chrisli (Gal. vi, 2). Lcx unitalis quippc Chrisli
quia dilcclioncm suam usque ad collecUonem pcrsc- cst chai itas , quam soli pcrliciunt qui iiec cura gra-,
quentium lendit. Habct longiludiitem, quia ad vitae vanttir exccdunt.
patriam nos longaniraiter lolerando perducil. Habet CAP. X. — Non circumferamur omni vento doctrinm
sublimitalem, quia ipsorum quoque intelligcntiam , (Ephes. iv, 4).
qtti tccepli fuerint in supernam congrcgalionem i (In exposit. B. Job, lib. xx, num. 23.) Sicut mi-
iranscendil. Ilabel profundum, quia damnatis inferius; nufissimos lapides aqua fiuvialis irahit, sic dodorcs
disiriclionis su;c judiciura incomprehensibiliter excr- peivcrsorum dogmalum nicntes honiinum non fixas
ccl. Quae scilicet quatuor nobis in bac vita posilis sed mobiles, ct nulla gravitatis stabilitatc solidalas,
singiilis exerccl: quia ct latitudincin amando, ct lon- tr.thunt, quas velut dc loco sempcr ad loctiin ilu- i
giludinero tolcrando et celsiliidiiicm, non solum no- niiiia errorum ducuut. Undc pr;edicalor egrcgius,
stram intelligcnliam, scd cliam vola supcrando , ct; cuin auditorcs suos non tcmporalitcr duci sed forll
proiiindilatcm suam exhibet, occallos ct ilicitos co- cupcrct gravitale solidari, adtnonuit, diccns : 17«non
gitalionuai molus dislrictc judicando. Scd ejus cel>i- jam simus parvuli ftuctuanles : nec circumferamur
tudo , cl prorandilas quam sit invesligabilis nullisi omni vcnto doclrinm.
agnoscit, nisi qui vcl coulcmplalionc ad summa pro-' CAP. XI. — Ut exhiberet sibi gloriosam Ecclesiatn
vehi, vcl occultis motibus resistens tentationum1G ( (Ephes. v, 27).
cceperil importuuitatc turbari. (In cxposit. B. Job, tib. xx, num. 58; lib. xw,
CAP. VII. — Solliciti servare unitatem spiritus in num. 10, 11, 12.) Sancla Ecclcsia vcsliroentum cst
vinculo pacis (Ephes. iv, 3). Cbrisli, Paulo aiteslanic, qui dicit: «V>; cxhiberet sibi
(Rcgul. Paslor. part. tii, c. 22.) Discordcsquautis- gloriosam Ecclesiam, non liiibenlemmaculam attt ru-
libct virlutibus pollcant, spirilalcs ficri iiullalcnus} gam. Ncqnc cniin pcr peccatum babet maculam, nec
possunt, si perconcordiam ttniri proximis ncgligant._ per duplicilalcm riigam, quia ct per jusliliam cst
Scripium quippe cst: Fruclus spirilus csl cliaritas,( munda, ct pcr sinipliccm intentioncm tcnsa. Quae,
gaudium, pax (Gal. v, 2-2). Qui ergo scrvare paccmx crgo ablula csl ne maculam habcat, ct tcnsa csl na
non ctiral, ferre fructus spiritus recusat. HincPauluss babeat rtigani, uliqtte vestis est. Qtiid vero per rugas,
ail: Cuin sil inler vos zelusel contenlio, nonne carnaless nisi duplicilas designatur? Rug;c itaqus sunt sanclai
eslis (I Cor. m, 3)? Ilinc iterttm dicil: Paccm sequi- j. Ecclcsix omncs qui in ea dttpliciler vivunl, qui iidein.
mini cum omnibusct sanctimoniam, sine qua nemovi- vocibus clamant, operibus denegant. Has autcin ru-
debit Deum (llebr. xn, 14). Hinc rursus adraonct, gas in clectis suis Ecclesia sancla non babct, quia
diccns: Sollkiti servare unitalem spiritus , in vincuto o vidclicet ncsciunt aliod dc se foris ostcnderc, ct intus
pacis, unum corpus el ttmts spirilus, sicut vocali esliss aliud haberc. Unde, sicut supra dicium est, rcctet
in una spe vocationisveslrm. Ad unaiii igitur vocatio- pr.-cdicator cgrcgius ait: Ut exhiberet sibi gloriosam.
nis spcm ncquaqtiam periingitur, si non ad cani ttnitaa Ecclesiam, non habentem maculam, aut rugam. Macu-
cum proximis mente curritur. lain quippe, ct rugam non habet quoeet turpiludina
CAP.VIII.—Renovaminispiritu mentis veslrm(Ephes.' T) '. operis, et duplicitatc sermonis carct. Qui autein ia
iv, 25). ea duplicilatc vivunt, bi nimirum pacis tempore,
(In exposit. B. Job, lib. xxu, num. 7.) Nescitmcns* quia littjus mundi potestalibus lidem Cbristianatu f
honori csse conspiciunt, se lideles csse menliuniur;
pcr lorporem veterascere, quoe quotidiana fervoris scd ctim sanctam Ecclesiam subita adversitatis pro-
liinovaiionc stttdct per desiderium semper inchoare." cclla ct tcmpus perseculionis cxarscrtt,
Ilinc pcr Pauluin dicitur: llenovamini spiritu mentis illico liirbavcrit,
veslrm. Hinc Psalmisla, qui jam ad perfectionis cul-" oslcndunt quid pertida mente rooliuntur; ct
rocn pervencrat, quasi inchoans diccbat: Dixi, nuitc qui niinc roeluentes dcrogant, ad contrrtilicenduni
a>itc faciera veniunt, quia verbis vcraelidei vocibu»
mpi (Psal. LXXVI,II); quia videlicet si lassescere aperlis obsislunt. Scicudum vero cst quia cum b;ca
ili inclioatis bonis noluinus, valde neccssc csl ul in-_ a camalibus
•hoare nos quotidic crcdamus. palimur, non tam ipsi suntqui in noslra
mortc s;cviunt,-quam malignus spiritus qui mcniibug
CAP.IX.— Omnis amaritudo, et ira tollaiur a vobis 's corum principatur, sicut per Paulura dicitur : Non,
(Ephes. iv, 31). est nobis coltuclalio adversus carnem el sanghinem,-
(Regul. Pastor. parl. m, c. 10.) Sludere debent it sed adversus principes el poiestales, adversus mundi
patientes ut diligant qtios sibi necesse est tolerare , rectores tenebrarum harum (Ephes. vi, 12). Qui 1onini
ne si palienliam dilectio non sequatur, in delerioremn aliud sunt omnes iniqui quam membra diaboii? tusa
culpam odii virlus oslensa verialur. Unde Pauluss itaque per eos agit quidquid in eorum cordibus tu,«
cum diceret: Charitas patiens cst (1 Cor, xin , 41, agcre dclioant iiMiiiittit.
PATROL. LXXIX, 43
 APPENDIX AD S. GREGORIl OPERA OllNlA. 1356
CAP. XII.— Viri, diligile uxores vestras, sicut Chri- A
, nime vitamus, verum etiam ncc commissas agnn-
stus Ecclesiam(Ephes. v, 25). scimus, et peccatoris mens tanlo allius tenebresdl,
(Homil. 57, in Evang., n. 1, 2, 5.) Ad se venien- quanlo nec damnuro su;c coecitatis intelligit. Unde
tibus Verilas dicit: Si quis venit ad me, el non odit iit plerumqne divini niuncris iargilate, ut culpam
patrem tuum, ei malrem, el uxorem, et filios , et fra- pcerisesubsequantur et flagella deliuquentis oculos
tres, et sorores, non potest meusesse discipulus. Lccc aperiant quos inler viiia securitas cnecabat. Torpens
disciptilus uxorem diligendam prsedicai, cum Ma- quippe animus percussione langilur, ut exciletur;
ut qui statum siise rectitudinis securus perdidit,
gistcr dical: Qui uxorem non odit, twn potett meus aflliclus
esse discipulus. (Luc. xiv, 26). Nunquid aliud judex consideret quo jacet. Hinc itaque ipsa aspe-
nuntiat, et aliud pra-co elam.it? An simul odisse Paulumritas correptionis origo fit luminls. Unde ct per
possuinus el diligere ? Sed si vim prsccepli perpen- dicitnr: Omne quod arguilur a lumine mani-
diiiius, utrumqtie agere per discretionem valemus, Argunienlum enim saluiis est vis doloris.
ut tixorem et eos qui nobis cognatione carnis con- {estalur.
linc est enira quod Salomon ait: Curatio cessare
jtincii sunt et quos'proximos novimus diligamus, et faciel peccata maxima (Eccles. x, 4). Iliuc ilcriiin
quos adversarios in via Dei patimur, odiendo et fu- dicit: Quem diligit Dominus castigat, flagellai oinuem
giemlo nesciamtis. Quasi enim per odium diligilur, filium quem recipit (Hebr. xn, 6). Hinc angeliea vm-e
qui carnnliter sapiens dum prava nobis ingerit nnn ad Joannem et Dominus loquilur, dicens : Ego quos
auditur. Nostram etenim similiter aniinam berie tunc amo, arguo, casligo (Apoc. m, 19). Hinc Paultis
odirous, cnm ejtis carnalibus desideriisnon acquiesci- _ ait: Omnis sed disciplina in prmsenli quidem non videlur
iiius, cum ejus appetilum frangimus, ejus volupta- "j esse gaudii, mmroris: postea autem fruclum paca-
tibus reluctaraur. Qu:c ergo contempla ad melitts tissimum exercitatis per eam reddit juslilim (llebr.
duciiur, quasi pcr odiuin amalur. Sic, sic nimirum deat xu, 11). Electus crgo quisque hic assiduis se gau-
exhibere uxori, et proximis nostris odii discrciionem flagellis atteri, quatenus setcrna supplicia cva-
in judicio valeat purgatus inveniri. Ipso nam-
debemus, ut in eis et diligamus quod sunt, et ha- dens,inlirmiiatis
beamus odio quod in Dei nobis itinere obsistunt. que nostrse poodere deorsum quotidie
Certe cum Paulus Jerosolymam pergeret, propheta ducimur, nisi mira manu nrtificis pcr siibvenienlia
Agabus zonam illius apprehendil, suisque pcdibus llagella relevemnr; sed per hoc quod peccator do-
alligavil, dicens : Virum cujus hmczona esl, sic alli- lore llagellorum corripiiur et premitur, quandoque ad
gabunt Judmi in Jerusalem (Act. xxi, li). Sed is qui beatitudinem quae sine inierveiilii dolorisest erudiiur.
animam suam perfecte oderat, quid dicebat ? Ego CAP. XIV.—Redimenles lempus, quoniam dies mali
non solum atligari, sed et mori in Jerusalem paratus sunt (Epltes. v, 17).
sinu pro nomine Domini Jesu; nec facio animam (In exposit. B. Job, lib. v, num. 70.) Omni lcrri-
meam preliosioremquam me(lbid., v. 13). Ecce quo- pore reprobi, a vifcesuoeexordio usque ad tenninum,
niodo anitnain sttain ainando oderat, imo odiens in iniquiialis perpelratione et in augmento malitiae
atnabat, quam cupiebal pro Jesu morti traderc, ut perseverant, el perversara mentem nec in extremo
lianc ad vitam suscifaret de peccali morle. Ab hac lempore irnmutant. Quo contra bene Pauius adnio-
ergo discretione odii noslri trahamus lormam ad net, dicens : Redimentes tempus, quoniam dies mati
odiiini uxoris et proximi. Ainetur quilibel in hoc sunl. Tempus redimimus, quando anleactam viiam
jiiundo adversarius, sed invia Deicontrariusnoname- quam lasciviendo perdidimus flendo reparainus. Quo
lur, aut conjux, vel quilibet proximus et propinquus. Q conlra deetreprobis per Psalmisiaro dicitur: Virt san-
dolosi non dimidiabunt dies suos (Psal.
CAP.XIII.— Omne quod arguitur , a lumine manife- guinum,
stalur (Epltes. v, 13). LIV, 25). Dies quippe dlmidiare cst teropus vitsc
malse in voluptattbus ductum ad puenilentiaelamenla
(In exposit. B. Job , lib. vi, num. 40.) Prima dividere, et hoc ad usum bonum partiendo reparare.
virius est ne jierpetrari debeant sed peccata vi- Sed iniqui dies suos non dimidiant, quia, ut dictura
tari. Secunda vero salteni perpelrata corrigere. est, perversam mentem ncc in exlremo tempore
Sed pierumque culpas non solum imminentes mi- imraulant.

EXPOSITIO SUPER EPISTOLAMB. PAULI APOSTOLI AD PHILlPPENSES.

CAP.PRIMUM, — Cupio dissolvi, et esse cum Christo electorum, quod de se semper sentiunl infra quam
(Philip. l, 23). sunt. Hjnc Salomon ad sapientiam parvulos vocat,
dicens: Si quis est parvulus, veniat ad eam (Prov.
(In cxposit. B. Job, lib. IV, num. 68.) Electi Dei
duris moleslioeviuculis in hac Vita liganlur, quoniam IX, 4). Qui enim necdum semetipsum despicit, biiini-
lem Dei nori apprehendit. Hinc raagister
adliuc corruptioiiio suoe poena deprimuntur. Esurire gentium sapientiam
dicit: Facti sumus parvuli in medio vestrum
quippe, silire, la-seseere, vincula corruptionis sunt, D (/ Thess. n, 7). Hinc discipulos admonens, ait;
sed cum corruptibili carne exuimur, quasi ab his Superiores sibi invicem arbitrantes. Nam quia unus-
quibus nunc asiringimur moiestise vinctilis relaxa- quisque iniquus inferiorem se omnem quem cogitat
mur. Prsesentari namque jam Deo cupimus, sed e diverso justus studet ut superiorem quem-
mlliuc mortalis corporis obligalione praepedimur. fiutat, ibet proximum altendat. Ac ne, dum se alii bumi-
Jurc ergo viucli dici debemus, quoniam adhuc in- liat, iret alter m bene utramque pariera
cessum nostri desiderii ad Dominum liberum non admonet, dicens: elaiionem,
baberous. Unde bene Paulus seterna desiderans, sed ut in cogitationibus Superiores tibi invicem arbitrantes,
et ego illum mihi prsefe-
lamen adhuc corruptionis suse sarcinara portans, ram, et vicissim illecordis, me ut cum ab utraque
vinctus clamat: Cupio dissolvi, et esse cum Christo. parte cor inferius premitur,sibi, nullus ex ho-
Dissolvi en'\ra non qusereret, nisi se procul dubio vin- nore sublevetur. Evenire autem eleclis impensosolet ui cum
clum videret. Hsec vero vincula, quia cenissime mullarum gratia virtutum polleant, unum eps vel
rumpenda in resurrectione conspexerat, jam quasi tenuissimum viliura valde faligans pulset, quatenus
rupta, Prophela gaudebat, cum diceret: Dirupisti vin- dura ex quadam parte infirmari se considerant, de
cula mea, tibi sacrificabohostiamlaudit (Psal. cxv, 7). virtutibus bis iu
quibus prsevalent se miniroe exlol-
CAP.II. — Superiores sibi invicemarbitrantes (PJtilip,' lant, dumque de infirmitale trepidant, hoc quoque
ii, 3). ubi fortes sunt humilius servanl. Prselerea non om-
nes virtules uni dantur, ne in superbiam elatns ca-
(In exposit. B. Job, lib. xxxrv, num. 43; homil. 10,, dat; sed huic datur quod tibi non dalur, et libi
jn Ezech., num. 32.) Hoc esse propriura specimensoletl dalur quod illi denegatur, Ul dum istc considerat
 .357 ALULFl EXPOSltiO NOVI TEST. - SUP. I.P. PAULi AD PIIILIP. 1338
bonum qtiod habes et ipse non habel, te sibi in cn- A . «on rapinam arbilratus est esse se wquaiomDeo, sed
gilatione pfaeferat. Et ftirsum, dum tu habefe illum semetipsum exinanivit, foriham servi accipiens. Ei
conspicis quod ipse non habe?, le illi in cogitatione semftipsum cxinanivisse est ab invisibilitalis suoa
tua poslpohas, et fiat quod prsedktum est: Superio- magnitadine se visibilem deinonstrasse, utservi for-
res sibi invicem arbilrantes. Mira qtiippe dispensa- ma tegerel hoc (juod iticircumscriple oinnia ex divi-
lioiie ottinlpotens DeUs sic itt elecits suis sua dona nitale penctraret.
disponit, Ut «Stjsti det qtiod illi dehegat, et alteri CAPIV Hebrmusex Hebrmis, secundum legem Pha-
1n.1ju8.quodalleri mirius tfibual; quatenus duin vei rismus (Philip. iii, 5)*
isie conspicil illttm liabere qtiod ipse nrin babet, vet (Iri exposit. B. Job, lib. VIII, nnm 44.) Sancti viri
ille huiic majus accepisse considerat, quod sibi mi- certissime sciuntqnia reqiiiem ih hac vita nequa-
nus adesse pensat, tlona Dei alter in aliero, id esi, qttam habere possunt, et idcirco slbi suspendium
vicissim ottmes adniirentur ; et ex hac admiratione - iiiferunt, quia nimirunl desideria lerreria deserfentes,
altef atleri humilietur, et qaerii videt itabefe quod animum ad alta tolluni. Omnequippe q«6d suspefi-
noii habet euin divino sibi judic.o prselatum pu- dilurj procttl dubio ab imis elfevaluf. Suspensi igittir
tet. electi Dei mortem fortittidtni suoecarnis iriferiinl, et
CAP.HI. — Qui cum in fOrma Dei esset, hon rapinani amore stipernocpatrias in virtutum sttidiis accincii,
arbitratus est este se mqualetriDeo ( Philip. li, 6). hoC quod fortes prius in mundo fueraitt vinculo hu-
(In expoiit. B. Job, iib. xxix, numl; homil. 25, in militatis insequuntur. Intrieri Hbet quomodo auirnaift
suam Paulus suspenderat, qui dicebal: Vivoautetn ,
Evang., num.<5.)Dominqsnoster Jesusirt eo quod virlus w.iam tton ego : vivit vero in me Christus (Galat. n, 20).
et Dei sapientia est, de Palre anle lempora natus est;
vel potius quia nec C03|>it,nec deriit nasci, dicamus Et rursnm : Desideriamhabens dissohiiet cum Cltri-
verius, semper natus. Non auiem possumus dicere, staesse (Philip. i, 25). El : Mihi vitere ChfistuS eit,
semper nascitur, ne imperfeetus esse videatur. At etmori Ucrum (Ibid.). Qui gesla ferrenoe fortitndi-
vero utselernus valealdesignari, et perfeelus, semper nis ad memoriam revocans numerabat, dicens : tie-
dicamus, et natus. Natus ad perfeelionem pertinet brmus ex liebrmu, secundum iegeirtPharismus, secun-
etsemperad aelernitalein : ut quocunque modo ilia dum mmulalionem persequens Erctesiam Dei. Sed sus-
essentia sine tempore, et lemporali valeat designaii peirdium animi qui iias in se fortiliiilines tnt rfrcii
sermone, quamvis lioc ipso qnod perfeclum dicimus, prolintts asserjt qui sabjangil : Sed qum ihihi fuerttnt
inuttura ab illius veritatis expressione deviemus, lucra, hmc arbitratus sum propler Christietitdetrimcn-
quia quod facliim non est perfectum dici non po- hemeniins ta. Quss adbuc torirtudines in seiwetipso insinoat ve-
tesl. Et tamen infirmitaiis nostrse verbis conde-cen- exstinctas, cuiii snbtlit : Prdplet (juem om-
dens Domtnus ait : Estote perfecti, sicul et Pater nia dslrimenlum feci, el arbitror ui stercorai Mortuis
vester cmlesns perfectus est (Matth. v, 48 )* Do- vero fortitudinibus', quam exanimis pendeat, osten-
minus nosler Jesus Chrislus natus ex Palre sine ditqui illico subjitirgit, dicens : Ut Christum lucrifa-
tempore, ex malre nasci dignatus est in tempore. faciamf el inveniarin illo non habens eain justitiam ,
Quem firmiler et veraciter debemus credere Dei qum ex lege est; Ecce sed eam qttm ex fide esl Jesu Christi
FUium esse Patri coseiernam et cosequalem seterui- (Pliitip. ni, 9). collatis ejus tesiititofiiis Pau-
tate substantise. Sed fortasse lacita qnsestione pttlsa- lum ad alta snspensiim mundo mortuum testati su-
tur aliquis, quomodo Filius Palri possit esse aequalis. mus, quia duin iuenlis intent onem ad atta subfeva-
Qua in re humana natura quod adtniranlo non valet G vit, oiimem ifl se forlitudinem exteriorisvitse necavit.
comprehenderey resial ut hoc sibi esse eredibile ex CAP.VI.—Ego me non arbitror apprehendisse (Pldlip.
alia sciat admiralione : habet enim quod ad bscc in, i3).
sibt respoadeat sub brevilale. Gonslat nairtqne quo- (In expOsii. B. Job, 1. xxu, n. 11, 12, 13.) Sttnt
niam ipse creavit matrem( in cujus utero virgtneo iionnulli qni etun aliqua bona faciunl, iniquitaium
crearetur ex humanilate. Quid ergo mii um, si sequa- suartim protinus- obliviscuniiif, et cordis oculum in
lis est Palri qui prior est niatre ? Paulo quoqa« «t- consideratione bonorom operuiti qnaeexhibent (igunt,
testante, didicimus Cbristunt Dei virlotem1 et Dei atque eose jatfi sanctos exisfimant, quo inter bona
sapientiara (J'Cor.i, 24)w Qui ergo Filiura niinoreni quse agunt malorum saorirm in quibu^ fortassis ad-
pulai, Patri specialiter derogatj cnjus sapientiam e.-se htic implicatt sunt tr.eraorra-mdeclinant. Qui scilieet
ei imequalem iatetttr. Quis elenim homo potens terret si districtionem Judicis vigiianter altendcrenf, plns
scquantniiier, si qms ei diceret : Magrmsquidem es, de inalis snis metuercnt qttam de bonis imperfectis
sed lanien sapieiiiia tua te minor est'! Ipse qowque exstiltarent; plus inspicerent quod de illis quse adhuc
Dominus dkit; Ego et Pater unum sumus (Joan. x, eis agenda surtt debitores teneniar, qttam quo>lope-
30)i El rufsum ait: Pater major me esl (Joau. xrv, rantes quoedam jam debiti partem solvunt. Neque
28). De qtto etiam scripiuoi est: Quia subditus erat cnim absolufus est debiior qui multa reddit; sed qili
suis (Luc. n, 51). Non ergo iitifim. si ex oinnia ; nec ad bravium vrctnrise pervenit qui tn nia-
umanttale su» minorera se Paire asscrit hi e».*-lo,
Earentibus ex gna parte speclaculi velocitef carrit, si juxta ntetas
qua subjeclus erat etiam parentibus rn lerra. Irrcor- veniens in boc quod reliquurn est deflcit. Araplius
de igitur Pauii Jesus Patri per fidem seqtiali. erat, qtti r. igiiur debemus inspieere qtise bona neccTffmfccimtrs
idem dicebat: Qui cum in forma Dei essei, non rapi- qttam ea quoejamnosfeeissef gandema> Ptertftnque
nam arbitratus est essese mqualemDeo. enim hoc vitio tentaniui- eliain efecii: pleruinque
CAPiIV. -^ Sed semelipsumexihanitit, formam servi mutn eorarri cordi sUggeritur ut bona quse feccrint ad ani-
aceipiens(Pkitip. n, 6). revoeent, et jarit loetitia securilalis exsulient.
Sed si veri electi sunt, ab eo in quo sihi placent
(In exposit. B. Job, lib. ii, nmn.42.) Venit iriter mentis ocuros divertunt : omneirt iri se de peractis
homines Mediator Dei et hominum, homo Cliiistus bonis loelitiam deprimunt, et de his qua? se mirius
Jesus, ad prxebendum hominibus exemplum vite : egisse intellignnt- trislitiam requirunl. lrtdignos se
cui similis in terra non esf, quia omtiis homo tan- sestiroant, et pene soti bona sua non vident quoe ift
tummodo est homo, ipse autera Deus et lioino; et se videntla omnibus ad exemplitni prseberit. Hinc est
quamvis adoptivus quisque iilius ad percipieadam di- quod Paulus dum expleta in se boria postponefet, et
vinilatem proficiat, nequaquam tamen ul Deus na- sola adhuc reliqua quee essent cXptendacogitaret,
turaliler esset, aceepit. Deo itaque fonnam servi dixit : Fralres, ego me non arbilror apprehendisse.
accipiente, nec majeslati injuriara intulit huniilitas Hi.ic est quod ut posset se de bonis quse agebat bu-
assumpta carnis, quia et ut servanda susciperet, nec miliare, studebat ad animum praeierita mala reduCe-
tainen habita permutaret, nec divina liumanilate re, dicens : Qui prius (ui blasphemuS, et persecu-
ininuit, nec humana divinilate consutnpsit, quia si- tor, et contumeliosus (I Tim. 1,13). Qui etsi ali-
cut per Paulum dicitttr ; Qui cumin forma Peieuet, quaudo dixil; Bwtm eertamen eertavi, cursum con-
1359 APPENDIXAD S. GREGORIIOPERA OMNIA. 1SG0
summavi,fidetn servavi(11 Tim. iv, 7), intuendum A ^ necessitatibus
, victus agit aliquid unde anima pcccati
summoperc est quoniam illud se eo tempore intitlit quo laqueum
j
. incurrat, scit esurirc. Qttem crgo nec in
jam ex corpore discessurum csse cognovit. Ibi abundantia supcrbia eleval, nec in nccessiialc cupi-
qnippe prsemisit, diccns : Ego enim jam detibor, et ditas ( irritat, novil abundarc, novit pcnurlam pati.
tempus resolutionismem instal ( lbidi, v. 6 ). Tunc <
Qui cum statim subdidcrit: Omnia possum, ne clatio-
igilur ad memoriam perfectionem reduxit operis, , esse verba credcremus, adjunxit : in eo qui me
nis
cum jam prxvidit ad largitalis spalium minime su- ,confortat. Eccc in altum ramus prodiit, sed quoniam
bcssc tcmpits operationis. Sicut cnim dum vivimtts, in j radice stelit, in viriditatc pcrinansit. In alluiu
debemus bona nostra a mcmoria rcpcllere ne cxtol- enim ( surgens aresccret, si se a radicc divisisset : si-
lant, ita appropinquanle exitu, plcrumque ea ad mo- jbi enim nihil tribuit, qui omnia sc posse, non in FC,
moriam juste revocamus, ut videlicet fiduci.im prse- ,sed ' in eo qtti secontbrtat, fatctur. liinc et inde crgo
beant ct desperatum limorem prcmant. Qui etsi Co- procdicator egrcgius fortis cxislit quem nec abun-
rinthiis enumerando bona sua narravit, illos confir- dantia in superbiam, ncc inopia ad avaritiam pcr-
mare non se ostentlere sluduit. Nam quia eadembona trahit. Discamus itaque, fratres, non soluni in pro>-
non in se, sed in Domino altenderct, patcfacta tribu- peris, sed in adversis quoque gralias agere. Patcr
talione preprite tcntalionis edocuit, qua expresse enim nobis ex pietatc sua factus cst Conditor nostcr,
subjunxit : Propter quod placeo mihi in infirmilali- nos quoque iilios adoplivos ad hsercditatem rcgni
Vusmeis (11 Cor. xn, 10). Ut ergo discipulosinstruc- ccelcstis nutrit, et non solum donis rclicit, scdetiam
ret, de se summa refercbat; ut vcro se custodirct in flagellis erudit. Discamus igitur abundare, ut cuncia
humilitate, consideralionis oculum non in virtutibus „g" quse ab eo accipimus cum indigcntibus parliamitr ,
suis, scd in infirmitatibus fixerat. Ilabent itaque ut mentem abundantia non elevet, ne fortasse
sancti viri proprium, ut bona quidem quoc agunt gaudeat, quoniam hoc adest sibi quod dccst al-
videant, et tamen cum peregerint, ab eorura memo- teri, et non jam communi bono scd proprio hcte-
ria oculos avertant. lur. Ideo enim aliquid oinnes, et ultra quam ncces-
CAP.VII.—Qumretro oblitus, in ea qumsunt ante, se est, concupiscunt habere, uthabcndo supcrbiant,
extendo me (Philip. m, 13). quia boc alius non babct, in cogitalionibus sc cx-
(Lib.i, in Ezech., homil. m, num. 17.) Electi Dei tollant. Quisquis itaqtte talis cst , adbtic ad por-
ad ca quacreliquerunt nullo jam nppelitu respiciunt, tandam abundanliam doctus non est. Ssepevero quod
sed in scternis qusc appelunt susc mentis coutempla- avaritia cx appetitu suggerit, necessitaicm putai:
lioncscmper intendunt. Unde et magnus ille prsedi- et cum minora sufliciant, dolet tnajora tleesse ; alquc
cator diccbat quod usquc ad teriii coeli secreta vola- incautus animus quamdam quasi ncccssiiatem palilur
vcraf. Unum vero qum retro oblilus, in ea qum sunt quam parit. Et cum nimia sunl quse desiderat, stiam
ante, cxtcndensme, sequoxad palmam supernmvoca- aliquo modo sibi avaritiain excusat. Abundantia ila-
tionis. Ante nos enim aeterna sunt, post nos lempo- que superbiae vicina cst; quam si quando etiam cu-
ralia : quoniam el illa pcrgentes invenimus, et ista pidilas intercipit, hanc, ut ita dixcrim, quasi pcre-
reccdcntes quasi post dorsum relinquimus. Paulus grina captivitas invasit. Si igitur abundanliae arteni
igilur in anteriora extentus, eorum quaeretro sunt scire volumiis, necesse est ut non soltim ca quaevi-
oblitus fuerat, quia tcmpofalia despiciens sola qitsc cina sunt, scd etiam ea quse de longinquo veniunt,
sunt scterna requirebat. vilia fugiamus. Discamus penuriam pati, nc ca qu;c
CAP.VIII.—Sctohumiliari, et scioabundare (Philip. C non haberaus habere etiam cum culpa requiramus,
iv, 12). ne felices putemus quos rebus onustos cernimus.
(Lib.H.in Ezcch.,homil. 7, num.15,16,17,18,19, Nimia valdc sunt ea quae sibi quasi in sumptus vifcc
20.) Omnes qui ad cceleslem palriam tendimus, ex proesentisprscparant: multa portant, scd in brevi via
dextro et sinistro lalere fortitudincm habere debe- magna nobis est in hoc ilinerc paupcrtas socia, qutu
iiuis : a dextro quidem, ne prospera nos extollant, a aniinam non angustat, cum deest lerrena subslaniia,
sinistro vero, ne nos advcrsa dejiciant. In ulraquc dc qua cum selerno Judice rationcs ponamus. Libc-
parlc fortis Paulus erai, cum: diceret: Perel arma ju- rius ad patriam tcndimus, quia qttasi in viaalimentis iiondere
sliiia u dextris el a sinislris per gloriam ignobili- careamus. Discamus saiiari iu stimendis
tatem, per iufawiant et bonam famam, ul scduclores corporis, ne gulx magisquam nccessiiaii scrviamus;
et veraces(II Cor. vi, 7). Non hunc advcrsa frange- plus enim ssepe concupiscentia quam necessilas pe-
bant, non in mentis tumore prospera sublevabant, lit, et ssepe dum carnis inopioasalislaccre curamus,
fortis in adversitate, et humilis permanebat in pros- voluptas subrepit, roodum reteclionis excedit. liiule
peritaie. Adesse igitur semper nostrismentibusdebet fit ut ctilpa ttanseat ail culpam, quia immoderatius plerumqiic ct
ct in adversis liducia, et in prosperis timor : ne aut alia carnis tenlatio nascitur, dtim carni
adversa in desperationem perlratiant, aut prospera in relectione servilur. Ex peccato enim primi boini-
animum in sui iiduciamcxtollant. Hinc est quod idem' nis iniirmante natura cum nostris in hoc mundo
praedicator egregius dicebat : Scio el humiliari, scio1 tenlalionibus nascimur. Et caro nobis aliquando
el abundare. Ubiqueet in omnibus inslitutus sum, et1 adjutrix est in bono operc, aliquando vero seductrix
taliari, et esurire, et abundare, ct penuriam pali :' _j» cst in malum. Si ei igitur plus quam debenius iribui-
omnia possum in eo qui me confortat. Nunquidnara ,i *- mus, liostem nutrimus; et si ncccssitati ejus quocdc-•
fratrcs, ars est aliqua humiliari et abundarc, et sa- bcmus non reddimus, civera necamus. Salianda iia
tiari et esurire, abundare et penuriam pati, ut pro> que cst caro, sed ad hoc usque ut in bono opcro
xnagno se scire ista tantus praedicator insinuet ?' laraulari sufficiat. Ars itaque tnagna est satiari, ne
Cordis omnino ct mira disciplinocscicnlia, quscnobis5 unusquisque per satietatcm camis ad iniquitatem
toto cordis est adnisu discenda. Quem eniin penttriat prorumpat- lurpiludinis. Discamus esurire, ut nobis
suanon frarigit, a graliarum actionenon relrahit, ini propler abtindanliam sequentcm nostra hic inopia
rerum lemporalium desiderium non acccndit, scitt ptaccat. Necnos ventris necessitas ad cttlpara trahat,
humiliari. Hoc enim loco dicit Aposlolus humiliari, , ne menli peccatum ipsa indigenlia suggeral: et dum
penuriam pati, nam statim e conlrario subjunxit:: caro fame afficitur, ad cupiditatem animus irrilctur,
Scio et abundare. Qui enim rebus acceptis noo ex-> et quoerat cum culpa providere unde carni valeat in
toliitur, qui eas ad usum vanaeglorisc non intorquet,, necessitate salisfacere, ne cor in indignaiionem pro-
qui solus non possidet quod accepit, sed hoc cumi siliat, et linguam in murmuratioiiis aiuaritudinem
indigentibus misericorditer dividit, scit abundare. accendat. Qui igitur in suaecamis inopia se binc inde
Qui acceplis alimentis non ad ingurgilationemvcntriss circumspicit, ct a peccati laqueo custodil, novit csu-
utilur, sed ad reparalioncm virtutis, ncc plus carnili rire. Nos itaquc, fratres charissimi, irain alquc ava-
i- ritiatn in adversitate fugiainus, elationem et immo-
tribuit quam necessitas pctit, scilsatiari. Qui alimen-
toruut inopiam sine murmuratione tolerat, nec proo deraia gaudia in orosperitate declinemus, atque for-
 1361 ALULFI EXPOSITIO NOVI TEST. — SUP. EP. PAULI AD COL. 136!
litudincm hinc et inde teneamus. Libel adhuc alterum A j solidari. Sic impletiir quod scriplum est: /n dk bo-
civera coelestispalrise ad mentem reducere, et qualiter norum ne immemor sis malorum: et die malorum,
utrobique iortis fuerit demonstrare. Beatus etenim ue immemqrsis benorum (Eccle. xi, 27). Si enim, cum
Job, cura esset viris Orientalibtis diiior, et ei pro- in bonis sumus, malorum reminiscimur quse aut
spera conctasuppeterent, filiis polleret, familia cre- passi sumas atit adhuc pati possuraus, accepta bona
sceret, greges exuberarent, inlanto Dei omuipotentis mentem non elevant, quoniarii eorum gaudia timor
timore perstilit, ut inter custodiam disciplinse, inter memorisc malorum premit, et si cuni mala habemus,
acta justiiise, inter multa humilitalis obseqttia, mise- boriorum reminiscimur quse aut jam accepimus, aut
ricordise operibus inlenlns, sacrificiis offerendis de- adhuc nosaccipere posse speramus, aialorum pondus
ditus, holocaustum Domino pro singulis iiliis immo- aniroum in desperationem non dcpiimil, quia bunc
laret, ne quis eorum saltem in corde peccasset. Pen- ad spem memoria bonorura levat. Sic itaque, fratrcs
scmus ergo quanta erat cnstodia boni operis, qui in charissimi, et per prsecepta Domini et per sancto-
iiliis suis expiabat sacriliciis culpas cordis. Sed quam rum exempla gradiamur, ul nec nos prosperitas clc-
jristtis csset, tn prospcritate innotuerat: valde autem vet, nec adverstilas frangat, ct nos in prosperis et in
ignotum erat si perseverare jttslus et inter ilagella adversis fortitudinem habere monstremus.
/loltiisset. Tangendus ergo erat verbere virille san- CAP. IX. — Nostra conversatio in cwlis est
clus in prosperis, ut inlerrogaretur adversis, etqui (Philip. III, 20).
notus erat Domino omnipotenti, notus per flagella (In exposit. B. Job, lib. vm, num. 74.) Sicut do-
ficret nobis et sibimetipsi. Disponente ilaque Domi- mus exterioris conversationis cst oedificium quod
no, consumpti sunt greges, inlerfecli custodes, ever- inhabitat corpus, ila domus cogitationis est rcs quoe-
sa domus, exstincti Ulii, percussa caro a planta pedis libet quam per dileclionem inhabitat animus. Omne
usque ad verticem. Remansit uxor incolumis, quoe quippe quod diligimus, quasi in hoc quiesccntes in-
vefborum jaculis vulncra augerel: sed banc vir san- _ habitamus. Unde Paulus, quia in supernis cor fixcrat,
ctus in tenlatione, sanus in vulnere, prudenter do- " in terra quidem positus, sed lamen a terra extra-
cet, eique respondet, dicens: Si bona suscepimus de neus, dicebal: Nostra conversatioin cmlisest.
manu Domini, mala quure non suscipiamus(Job n, 10)? CAP. X.—Unde etiam exxpectamusSalvatorem Domi-
Amici quoque ad consolandum veniunt, ad contu- num noslrum Jesum Chrislum, qui reformabit cor-
roelias prorumpunt, et in dolorc vulnerum addunt pus humilitatis nostrm; configuratum corpori clari-
adhuc vulnera verborum: immisericordem dicunt, talis sum (Philip. m, 30).
raptorem nominant, violentum denuntiant, oppresso- (Lib. i, in Ezech., homil. 2, num. %f.) Post resur-
rcm patiperum fatenlur. Quid igitur miles Dei faceret rcclionem efit simililudo Domini noslri JCSJ Christi
inter dolenlia vulriera, et araara verba depressus? iu cordibus noslris, et simiiitudinem illius etiam
Eccc fiagella Dei et verba hominum simul afilicli corpora nostra percipient in coniiguratione. Erunt
animum ad desperalionem premunt; sed pleuus enim tunc electorum corpora claritati dominici cor-
virtute spiritus, carnis vulneribus jacens, mentis poris configurata. Quaeetsi sequalitatem gloriae
robore slans, conlra desperalionis impulsum reduxit non habent per naturam, similitudinem lamen confi- ejus
ad mcmoriara bona quoe egerat. Quia misericors gurationis habebunt pergratiam.
fuerat, dicit: Ocutus fui cmco, et pcs claudo (Job CAP. XI. — Non aumro datum, sea aumro fruclum
xxix, 15). Ei rursum : Paler eram pauperum (Vers. (Philip. iv, 17).
16}. Quia el disciplinoe cuslos, et beuignus fuerit, (In exposit. B. Job, lib. xix, ntim. 22.) Sanctis
dicil: Cumquesedcremquasi rex, circumslantaexercilu, prgedicatoribus debita ab audientibus stipendia dc-
eram tameri mmrentiumconsolalor ( Vers. 25). Quia bent conferri, et quos fatigat injunctus Jabor prae-
bumilis fuerat, dicit1: Si contempsisubire judkium |Q dicationis exbibita a discipulis pinguedo boni foveat
ctimservo meo, el ancilla tnea, cum disceplarent ad- nou quod prscdicent ut alanlur, sed ideo
versum me (Job xxxi,-. 13). Quia hospitalis fuerat, operis: afanlur ut prsedicent, id cst ut prsedicare subsistant.
fatetur: Si despexiprmlereuntem,eo quod non habtte- Non intentionem sumendi victus transeat aclio prac-
rit indumentum ( Vers. 19). Quia largus in donis-- dicationis, sed ut ad utilitatem prxdicalionis de-
fuit, dicit : Si non benedixerunt mihi latera ejus, et serviant ministeria sustentationis. Unde ergo a
tle vellcribusoviummearum calefaclus est ( Vers. 20). bonis praedicatoribus non causa victus pracdicalio
Qttia violentus non fuerat, testalur, dicems : Silevavi impenditur, sed causa prsedicalionis ab eis viclns
super pupillum tnanum meam, cum tne viderelin porta accipilur: et quoties proedicantibus necessaria confe-
superiorem (Vers. 21). Quia de inimici periculo runtur ab audientibus, non solent de rerum munere,
nuuquam exsultavcrif, dicit : Si gavisus sum ad rui- seddeconfereniiumgauderemercede. Unde per Pau-
nam ejus -qui me oderal ( Vers. 29). Quia paliens lum dicitur: Non qumro datum, sed qumro fructum.
fueril, et eliam suorum maliliani ocquanimiter pcr- Datum quippe est res ipsa quoe impcnditur, fructus
lulcrit, dicit: Si non dixerunl viri tabernaculi mei: vcro dali est si benigna ntenle futuraesludio mcrcedis
Quis det de carnibus cjus, ut saturemur ( Vers. 31). aliquid impendalur. Ergo datuin accipimus in re,
. Quidest ergo quod vir sanclus lot suas virlutes in- fructum in corde. Et quia discipulorum suoruin
Jcrflagella eniiineral? Qtiid cst quod orc suo opera Aposlolus mercede polius quam munere pasccbattir,
qua: fecerat, laudat, nisi quiaiuter vulnera etverba nequaquam datura, sed fructum se quoererefalcbalur.
quae lumc ad dcspcralioiicm trahere poterant ad Unde et subdidit protinus, diccns : Ilabeo aulem
spcin animum rcformat? Et qui in prospcrilalc liu- omnict, et abundo ( Pliilip. iv,' 18). ProeJicatores
milis fuit, revocalis bonis suis ad mcmoriam, infra- JL»igiinr sancii ipsa praedicatione faligati, audiloriMi.i
clus in adversilate permansit. Cttjus cnim aniitnnn suorum bonis operibus debent foveri, sitttt illo
inter lol llagella illa vcrba ad despcrationcni tion faciebat qui audiebat: Visccrasanctorum requieverunt
impellcrent, nisi sibi ad meinoriam bona quaeegerat per te, frater ( Philetn. vn); liic operc bono fotiis fuo-
revocassei ? Vidil igiitir sanclus menleni suam, au- ral qui inlcatcna religatus dicebat : Det miserkor-
ditis lot nialis, ad desperationcra concuti, et mira- diam Dominus Oncsiphori domui, qui smpe merefri-
biliier studuit in spo ccrta ex bonis suis actibtis geravit, et calenammeam nonerttbuit (ljim. u, 16).

EX.POSITIOSUPER EPISTOLAM B. PAULI APOSTOLI AD COLOSSENSES.

CAPCTPMMUM. — Sive throni, sive dominationes, apostolus descripserat, sed ea quoque Colossensibus
sive priiicipatus, sive poteslales, omitia per ipsum dicturus procmisit llironos. Ilke ergo virtutes an-
et in ipso creala sunt ( Coloss. i, 16). gelicsethroni vocatse sunt qusc ipsos quoque angelos
(Mixlimcx boni. 14, in Evaug., n. 7 seq.,ac lib. i dignitate loci superioris cxccdunt. Nam cum angcli
in Ezecb., iiom. II, n. 20.) Dominationes, principa- nuntii dicanlur, et angeli saepc nd annnniianda quae-
lus, ac poleslales jam ad Ephcsios loquons Paulus dam homiisibus vcniant, ilironi missi ad niin.ishj-
 ' '
IS6S APPENDIX AD S. GREGORH 01ERA OMNIA. : 1564

rinm nuntil nusquam leguntur, quoniam eis longe tA nis positus S'rilit, diceris '•Memoriam vestri facxo
suhlimius. Creator omnium prse^idei. Unde Paulus semper in oralionibus meis, si quomodotandem ali-
apostolus ordines agniinum quos atl terlium coelum quando prosperum iter habeam in voluntate Dei ve-
raptus viderat, describens, ait : Sire llironi, sive niendi ad vos : desidero enim videre vos (Rom. i, 9,
dotninaliones,siveprincipalus, sivepotestates.Thronos 10). Retenlus Epliesi, Corintbiis scribit; Ecce tertio
igitur ante eos angelorum ordines dixit, quibus illos hoc paralus sitmveniread vot (11 Cor, xti, 14). Rur-
pr.elatos esse cognovit. Throni itaque iila agmina stim Ephcsi commorans, Galatis loquitur, dicens :
suni vocala, quibus ad exercendum judicium semper Vellemmodo esse apud vos, et tmitire vocem meam
oronipotens Deus prsesidet. Qtiia enim thronos clo- (Galal. iv, 20). Rom;c quoque custodia carceris
qtiio Latino sedes dicimus, throni Dei dtcli sunt ii clausus, qtiia ire per sometipsum ad Plillippenses non
qui tanta divinilatts gratia replentur, ut in eis Do- permiltitur, transniittere se discipulum polliceltir,
iniiius sedeat et per eos sua judicia decernat. Unde dicens : Spero in Domino Jesit, Timotheitm cito me
et per Psalmistam dicitur : Sedes super thronum,qui mittere ad ros, ut el ego bono animo sim, cognitis qum
judkas mquitalem (Psal. ix, 5). Plerttmque autem circa vos sunt(l'hitip. n, 19). Coristrictus etiam vin-
ip-i bealorum spirituum ordines vicinorum sibi ordi- culis, aique Epbesl retentus, Colossenribus scribit:
titiin vocabula sortiuntur. Thronos enim, scilicet Nam etsi corpore absens tum, sed spifitu vobiscum
sedes Dei,. specialem beatorum spirituum ordinem tum (Coloss. II, 5). Ecce quomodo sancto desiderio
dixiinus, et tamen per Psalmislam dicltur: Qui sedes quasi vagatur, hic corpore tenefur, illuc spiritu duci-
snper cherubim,appare (Psal. txx, 2): quia videlicet tur, et paterni amoris affeclum istis exhibel prscsen-
dum in ipsis distinclionibus agminum cherubim " tibus, et itlis ostendit absenllbus, Coram posilisim-
thronis superjungunlur, sedere etiam super che- pendit opera, audicntlbus expiimil voia, efllcaciter
rubim Domimtsex vicini agminls sequalitate perlii- praesens eis cum quibus erat, nec tamen illis absens
betur. Sciendum est autem quod sunt nonnulli ho- cum quibus non erat. Cujns vagationem melius agno-
niines qui dum Bibirnetinsisvigilantl cura dominan- scimus, si ejus adhuc ad Corinthios verba pensamus,
tur, dum intentione soilicita se dUcutiunt, divlno ait enim : Veniam ad vos, cum Macedoniampertrans-
tiniori semper inlnrentes, hoc inmunere virtu- iero. Nain Macedoniam pertransibo : apud vos autem
lis accipiunt ut judicare recte et alios possint. manebo, aut etiam hlemabo (lCor. xvi, 5).
Quorum profeclo menlibus dum divina contem- (brsilan 'erpendamus, qiucso, quoesit ista vagatio. Ecce alio
platio pracslo est, in his velut in tbrono sno Dominus inleriin manet, alio se iturum perhibet, atque alio
afiorum facta cxaminat, et cuncta mira- deflexurum proroittit. Quid est quod tam anxie per
iiliter de sua sede dispensat. Qutd igitur isti nisi tot loca patitur, nisi quod circa omnes una charitate
{iroesidenS,
throni sui Conditoris sunt, vel quo nisi ad super- constriiigititr ? Charitas enim quse divisa unire con-
narum sedium numeros ascribunlur, per quos dum sttevit, unum cor Pauli dividi per multa compollil.
sancta Ecclesia regltur, plerumque dfe quibusdam Quod tamen tanlo arctius in Deo colligit, quanlo la-
suis infirmis actibus eliaro clecli judicantur? tms per sancta desideria spargit. Pr.tdicando igiiur
CAP.II. — Ex quo totum corpus per nexus et conjun- Paulus vult simul omnia dicere, amando vult siraul
ctiones subministratur (Coloss,n, 19). omnes videre, quonlam et in carne permanendo vult
omnibus vivere, et de carne Iranseundo per safcrifl-
("Lib. i, in Ezech., homil. 6, n. 8.) Redemptor hu- cium fidei vult oranibus prodesse.
mani generis in membris suis quaenos sumns quotidie C
percussionibus proficit, quia dum nos tundimur et CAP.IV.—Qumsunl ralionem et
quidem habentiasapien-
afficiinur, ut ejus corpus esse mereamur, ipse pro- liminsuperstilione, humilitate, etc, (Coloss.n, 23).
ficit. De cujps corpore scriptum est : Ex quo totum (Regtil..paslor. part. ui, cap. 19.) Nisi cogilationes
corpus per nexus el conjuncliones subminislratum et abslinentium nonnunquam superhioe culpa translige-
conslrucium, crescit in augmeniumDei. Corpus quippe rcl, Paulus minime dixisset :Qui non manducat, man-
jllitis nos oinnes suinus, per nexus autem et conjun- dncanlem non judicel (Rom. xiv, 5), Qui rursus ad
ctiones corpus ligatur, quia dum capiti pectus, dum alios loquens, dum de abstinenliaevirluie gloriantium
pectori brachia, dttm bracbiis manus, digiti manihus prsccepta perstt iogeret, adjunxil: Qum sunt rationem
stint conjuncti, ac membra cseleris membris inhae- quidem habentia sapientim in supersiitione et humiti-
rc.nl, coriius omne perficilur. Sicut sancti apostoli, taie, et non ad parcendum corpori, non in hottore ali-
quia Rcdemptori noslro propinqui steterunt, quasi quo dd saturitatem carnis. Qua in re notandum est
capili pcctus inhaesit. Quos quia martyres secuti sunt, quod in disputatione sua prsedicator egregius super-
quasi cnnjuncta brachia pectori fuerunl. Quibus dunt stitioni speciemhuinilitalis jiingil,quiaduro plusauam
paslores ct doclores subjuncii sunt, per opera bona neccsseest caro per abstinentiam atteritur, liumilitas
manus brachiis inhseserunt. Hoc autem omne corpus foris osteudiiur, sed de hac ipsa bumililate graviter
Redemploris nostri quoliJie per nexus et conjunctio- inlerius superbilur. Et nisi mens aliquando ex absti-
nes subministratur in ccelo, quia cum ad eum illuc iieuiiae virtute tumesceret, nequaquam hanc velut
i-lcctseanimoc ducunlur, ei sua membra colliganlur. inter magna merila Pharisseus arrogans (ludiose nu-
Dc quo bcne dicitur: Submitiistratum et conslructum meraret, dicens: Jejuno bisin tabbalo (L«c.xviu,12).
crescit in augmenlumDei (tbid.j; quia Deus omni- " CAP.V.— Sttper omnia charitatem habentet (Colots.
potcns Redemptor nosler, qui in se quo proiiciat lii, 14).
iiou hnhct, adhuc per niembra sua quoiidie augmen-
ttiin habet. Unde rursuni scriptuni est: Donecoccur- (In exposit. B. Job, lib. xxvm, num. 46.) Facila
ramus omnesin virum perfectum, in mensuram mtatis omne virtutum bonuro tentalione cordis irruente de-
pleniliidinis Christi (Ephes. iV) 15). slruitur, nisi ab intimis fixa cbaritate solidelur. Unde
CAP.III. — Nam etsi corpore absenssum (Coioss.n,5). et Paulus in suis proedicaiionibus,dum quasdam vir-
tutes lentalionib-js opponeret, illico eisdera virluti-
(In r-xposil. B. Job, lil>. xxx, niim. 31.) Prscdica- bus quasi quoddam robur cbaritatem adjunxil, di-
tons sanCti, dum in Ecclesiocsinum rccipere populos cens : Super omnia autem hmc, charilatem habenlet,
ninbimit, ardore magno succcnsi, ntiiic ad h.is nunc quod est vmculumperfectionit. Rerlectionis cuira vin-
ad illos colligcndos dcsidcriuni millnnl: et pto adu- culum charitas dicilur, quia omne bonum quod agi-
nandis animabus In modos, iu numcros, ac partcs tur, nimiriim per illam ne pereat ligaiur. A lentatore
diversas esUrienii incole discinrunt. Est autein qu.u- nanique cilius quodlibet opus evellitttr, si solutum a
daui vagalio ipsa cogitalionis oe.-luatio.Paulus ergo vinculo charilatis invenitur. Si vero mens Dei ac
prsedicalor egregius, quani valida charitnio flagrat, proximi dilcciione coustringitiit-, cum lcnlalionuin
tani niinia ex locisad loca sc vag.itinnc pcriniitat. ntotiis ei iiurclibct injusta suggesseriiit, obicera se
Transire ad alia ex aliis appelil, qiioniain ipsa ciini illis ipsa dilectio opponil, ct pravae suasionis Uiidas,
quae impiel eharius impe lit; longe namquea Uoina- virtuiis osiiis, ac vesle intiini antoris frangit, et per
 "
1363 ALULFl EXP051TI0 NOYI TEST. - SUP. EP. PAULI AD THESS. 1366
insplrataecharitatis iortitudinem nascentium itnpelus A ante Dei faciem in sinu mentis ahscondunt. Talibus
viiiorum reprimendo corapescit! namquc per Paulum dicitur : Morltti eniin esiis, et vita
CAP.VI. — Morlui esiis, et vita vestra abscondila est veslra abscondita 'est cum Clnisto in Deo. Perfecte
(Cotoss. III, 3). namque mundomori non possumus, nisi intra mentis
(In exposit. B. Job, lib. vin, n. 45; lib. v, n. 9.) nostrse invisibilia a visibitibus abscondnmur. Sicut
Sunt nonnulli jnstoriim qui ad comprehendendum autem pepulerum locus est quo abscondiiur corpus,
culmen perfectionis accincti, dum altiora inlerius itn divina contemplalio quoddam sepulcrum est
appetunl, exterius cuncta derelinquunt, qni se rcbus menlis quo absconditur anima. Quasi enim huic
habilis nudant, gloria honoris exspolianf, qui inter- adhuc mundo vivimus, cum mente foris in eum va-
lioriim desiderio se per assiduilatem amici mceroris gamur, sed morltti in septtlcro abscondimur, cum
affii-iuiit, liabere de exterioribus consolationeni no- mortificati exterius in secreto contemplalionis in-
lunt, qni gaudiis internis dum merite appropiant, vi- ternoe celamur. Hinc est ergo quod Paulus per con-
tam in se funditus corporese. deleciaiionis necant, tetnplationem morluos et quasi in sepulcro abscon-
qui semetipsos a lumuliu curarum inutilium sacri ditosdiscipulos viderat, quibns dicebat: Mortui enim
verbi gtadio mortiflcare non desinunt, et se intus estis, et vita vestra abscondita esl cumCltristo in Deo.

EXPOSITIQ SUPER EPISTOLAM B. PAULI APOSTOLI AD TIIESSALONICENSES.

CAPUTPIHUUM. — Neque eliquando fuimus in adula- B non dorainationem potenlioe, sed auctoritalem sundet
lione termohit (I Tltett. n, 6). vilae. Cum imperio quippe docetur quod prius agitur
(Iri exposil. B. Job, Hb. xu, tium. 56.) Quoniam quam dicatur. Nam doctrinae subtrabit fiduciam,
Ecripium est : Neaue accendunt lucernam, et ponunt quando conscienlia praepedit linguam. Non igi'ur ei
eam tub modio, sed super candelabrum,til liiceatomni- potcslatem elatae loculionis, sed bonoe liduciam insi-
bite, qui in domotunt; et: Sic luccat lux vestra coram nuavit actionis. Necesse esl ergo ut is qui praeestqiiae
hominibus,ut videanl opera vestra bona, el glorificent se exempla subditis pr.ibeat solerter attendat, et lantis
Patrem rettrnm,,qui in cmlit est (Malth, v, 15); ali- sciat vivere quantis proeesse, ac vigilanter inspiciat
quando sancti viri coram hominibtis c mipellunlur ne in eo quod prselatus est intumescat, jura debiioe.
bonn facerc, aul eadem hominibus sua lacta narrare, poiestalis iinmoderaiius exigat, nejusdisciplinac nm-
sed ad eum (incm omnia refereutcs ut non ipsi eis- lelitr in rigorem superbiae, inde et unde a perversitata
dem operibus, sed Pater eorum qui in coelis est de- subdilos rostringere dux poterat magis intuentium
beat glorificari. Dum enim sancta praeilic.int,et ipsa corda pervertat, ne impietaiis per officium exi-
Dnx est enim irapius qui per lumorem a tramite
proedicatio eorura fortasse despiciiur quorum vita slat. ct dum ipse in praeceps ruit, ad
nescitur. Cotupelluniur ergo vitain suam discere, ut verilalis exorbitat; iivitat
auditorum suorum vale^ant vilam mutare; et facla abrupta sequenies qui per exempla tumoris se
sua referunt ut veneralioni sint; venerari nppptunt scquenlibus viam oslendil erroris.
ut reverenfer nudiantur. Scriptum quippe esl : Cum CAP.III. — Voluimusvenire ad vos, sed impedivitnos
eletarentur nnimalia de terra, elevabunlur pariler et Saianas (I Thess. JI , 18).
rotm (Ezech.i, 19); quiri videlicet cura auditorum fj (In exposit. B. Job, lib. xxvn, nura. 55.) Saepe
incnics proedioantium vitam suscipiunt, necessario proedicatores sancli quosdam exhortari volunt, sed
uii<iue eliam Vint proodieitionis admiranlur. Hinc nequeunt; sjcpe declinare quosdam appetunt, sed ta-
esi ergo qtiod prxJicatores boni et honorcm propter men internae insligationis impulsu cxhortari eos in-
elalionem fugiunt, et lamen bonorari propter iinita- stantissime compelluntur. Certe cuin vcsiimenta stia
lionciii volunt. Sic nitniruin Paulus apostolus discl- Paulus excutiens, a Corinthtis diseedere vellet, audi-
pulis loquens, et hotioreiu fngit, et Iniiien qunnfum vit: Noli timere, sed loquere el ne taceas, propter quod
essel honorandus osfendit. Nam cum Thessalonicen- ego tecum sum, et nemo apponetur Hbi, u't noceal te ;
sibus dicerct: Neque enlm aliquando fuitnus in ser- quoniam mullas est mihi popuiut in hac eivitate (Act.
ihone aduiationis, slcul scilli: neque in occasioneava- XVIII,9). Rursus cum ad Thessalonicensesirevoluis-
ritim, Detts testis c%f;secutiis adjiinxit: Neque reqni- sel, et relenlus est, dicens : Voluimus venire ad vos,
rentet ab homihibits gloriam, ncqite a vobls, neque ab ego quidem Paulus, et semel et ilerum, sed ihipedivit
aliis, cum possemusoneri esse vobis. ut Chrislt apo- nos Satanas. Nequeenim per seraelipsiim Salan prse-
sloli, sed facti sumus parvuli in medio veslrnm. pedire vias tanti apo&lolipotuit, sed occullse dispen-
CAP.H, — Facti sumus parvuli in medio vestrum sationis usibus dum adversabaiur, nesciens deservie-
bat: tit nimirumPaulus, dumadaliosvelletacccdere,
(1 Thess. n, 7). nec valeret eis a quibus non poterat recedere aptitis
(In exposit. B. Job, lib, xxm» num, 24; Iib, xxiv, Sic ergo prscdicatores sancti gubernantis
n. i>3; lib. xxm, n. 24; lib. xxiv, n. 54.) Veri docto- prodesset.
manu Dei ad ea quse non appetunt ducuntur, atque
res humilitatehi, quaemagistra est omnium raaterque ab
virlulura, et loquendo dicere et vivendo conantur D divinisque impulsu suo iterum gobernaniis roanUretinenlur,
nutibus subditi nequeunt explere quod
o-tendeie, ut ea apud discipulos Veritalis plits muri- volunl, et nisi quo voluntai gubernantis eos duxeii'
hus quam sernionibus eloquaiur. UndePaulus loquens ire nequaquam possunt.
Thessalonicensibus, cuni poteslalis suas cclsiliidiiicm CAP.IV. — Qum est enim spes nostra, aul gaudium.
ropressissei, dicens : Nec quairenlesflb hominibusglo- aut corona glorim? nonne vos ante Dominum (i
rium, neque a vobis, nequeab aliis, cum possemusoneri Thess. n, 19) ?
esse, ut Christi aposlali (I Thess, n, 6), qu;isi culmi-
nis proprii aposiolalin gubjunxit : Sed facli sumus (I,i exposil. B. Job * lib. xi, num. 22.) Magna est(
sacerdoliim rectiludo siiblitoruiti. Sicut bene
parvuli in medio vestrum. Paryulus in medio eoruni gloria procdicator discipufs dicit: Quceesl enim
laclus fuerat, quia liroebat ne si inter discipulos liono- egregius
reiii suaecelsitudinis vindicaret, cxeinplum elaiionis tpes nostra, aut gaudiuin, aut corona glorim? nonne
vosuute Dominum? Sed cum sacerdotes discipulorum
ostenderet. Timebat uimirum ne dum sibi potejialeht viiam iiegligunt, et nullum de profeclibus eorum fru-
pastoralis potentisequsereret, grex subditus per abru- clum aute Dominum ierunl, quid aliud quam inglorii
pla sequeielur , et ad iinpietalem sequenles duceret dici possunt? Quia anle disirictum Judicem nimirum
qui pielalis oflicium suscepisset. Pelrus etiam apo- gloriam lunc nou inveniunt qtiam modoin subditorum
stolus cum diceret : Parati semperad satisfaclionem suoruro inoribus
oinni poscenli vos rationem, de ea qum in vobisest spe praedicationis studio non requirunl.
(I Petr. III, 15); in ipsa doclriiuc scientia, doi-eiidi CAP.V.— Nemo moveaturin tribulationibus istis: ipsi
qualitatera asseruil esse servandaui, dicens : Sed cnm enim scitis quod in hoe positi sumus (I Thess. m).
tnodestiuet timure consciemiamhabentes bonam. Hoc (In exposit. B. Job, lib. xin, num. 18; lib. m>
aulem quod discipulo Tilo P.iulus ait i Prmcipe hmc, nttm. 40.) Fideles sanclae Ecclesise hoslis antiqUus
et doee cum emni imperio (l Tim. iv, 11; Tit, u, 15); semper suis ictibus itnpelit, eosquc suis percussioni'
 1567 APPENDIX AD S. GREGORHOPERA OMNIA. 1368
bus affligit. Unde Pntilus prseJicator cgregius, cmn A cumeo (I Cer. xv, 34). De morte quippe carnis Io-
pcrcussionum maln loleraret, et sub persecutionibus quens, non hanc niorlem sed somnum vocare roaluit,
adversaritirum gemerel, quia passionem suam non et dormitionem; vehementer enim ab infirmis meiv
sibi, sed discipulis obes-e formidabat, teneram eoruin libus nomen mortis pertiinescitur, somni vero voca-
inentem de suis affliclionibus consolans, et cisseri- bultim non timelur. Quid est autem quod prsedicatot
bens, dicebat: Nemo moveaturin iribulalionibusislis : egrcgius mortem Domini mortCnt vocat, morlcm scr-
ipsi enim scilis quod in hoc posili sumus. Ac si eis vorum Domini non roortem sed somuum nominat,
aperte dicat: Nequaquam in boc tempore vulnera nisi quia intirma corda audientium rcspiciens, mcdi-
nostra miremini, quoniam si aelernn gaudia quseri- cameiitum prsedicationis susemiraarte componit; ct
intis, liuc ad hoc veniinus ut foriainur. Si ad bona illum quem jam resurrexissc noverat eis morluui*
mlrrna lcndimiis, noniniriim si temporalia suiferanius insinuarc non dubitat, eos vero qui necdum rcsurre*
mala : h:t'Caulcm bona solli-cileinspexerat, quando xcrant, ul spem resurreclionis insinuet, non morluos,
illala acquanimilcr mala tolerabal, dicens : IVousunt sed dormienles vocat ? Non enim verebatur dicere
eondignm passiones liujus lemporit ad superventuram morluum quem auditores j'am resurrcxisse cognove-
gloriam, qnm revelabilur in nobis (Rom. VIII, 18). rant, et verebalur dicere mortuos quos resurgere vix
Aliorum crgo casus in proprjn passione nieluobat, nc credebant. Quia vero carne mortuos ad vilam rursus
(lum ipsiim discipuli pro lide verberibus affliclum cvigilarc non dubitat, eos dermientcs polius quam
agnoscerent, lideles se proliteri rectuarenl. 0 im- mortuos appellat, spem proculdubio resurrectionis
niciisoccharitatis viscera ! I)cs|>icilquoil ipse paliltir, insinuans, quia sicut citius homo a somno evigitat, ila
«t curat ne quid pravaepcrsuasionis diseipuli in cordc _ concite ad Conditoris nulum a morte corporis surgil.
patianlur. In se cotileninit vulnera corporis, et in CAP.VII. — Dics Domini, skut fur in nocte, ita veniet
aliis vulncra mcdctur cordis. Quasi percussusquidam Thess. v, 2).
mcdicus lolcrat scissuras vul- (I
niagniis oegrolnl, ipse
iieris,et alii profert iiiedicamenta sanitalis. Habeut diusc (Jn cxposit B. Job, lib. vn, num. 45.) Rcprobi dum
quippc boc jusii proprium, ut in dolore positi tribu- visibilibus immorari credunt, spem invisibilium
lalioni. suoe, curam uon dcscranl ulilitalis alienoc. dcrelinquunt, cumque mens in procsenlibus figitur,
Sic Sciunl foris adversa tolerarc, ut intus cliain no- vita terminatur. Et repentc ad improvisa supplicia
verint adversa corrigere. pervcniunt, quse decepti suis prsesumptionibus, atit
se contingere, aut larde credideriint. llinc
CAP. VI—Nolumus vos ignorare, fratres, de dormkn- nunquam Paulus ait: Dies Domini, sicul fur in nocte, iia vcnici.
tibus (I Thess. iv, 12). Quia cnim ad rapiendam animam propinquans mi-
(In exposit. B. Job, lib. v, num. 54; lib. xn, num. nime conspicitur, furi in nocle comparatur. Undc
12.) In Scripfura sacra per somnum aliquando negli- bcne discipulis futura cogitantibus idcm Paulus dicil:
gcnlioe lorpor cxprimitur, sicut a bealo Paulo dici- Vos autem, (ratres, non eslis in tenebris, ut vos dies
tur : IJora est jam nos de somno rurgere. Et rursus : illa lanquam (ur comprehendqt (I Thess. v, 4). Dics
Evigitale, justi, et nolile peccarc (Rom. xin, 11). Ali- enim cxilus lanquam lur in nocle coraprehendit,
quando nomine somni vel dormitionis, raors carnisi quando stultorura animas fulura non prcevidentes cji-
ilesiguatur, sicut idcm Paulus adinonens, dicit: No- cit. Tanto igilur debet ab onroibus quasi sempcr ve-
lumus vos ignorare, fratres , de dormientibus: ut noni niens metui, quanto non valet a nobis vcntura proe-
contrislemini, sicut et cmteri, qui spem non habent. Sii sciri. Vel ctiam per diem Doroini dies judieii potest
enim credimus quod Jesus mortuus est, et resurrexit; intelligi, qui sic subrepit ut prsovideri non valcai
ila et Deus eos qui dormierunt per Jesum, adducet! quando venit.

EXPOSITIO SUPER EPISTOLAMII B. PAULI APOSTOLI AD THESSALONICENSES.

CAPUTPitwrju. — Supercrescit fides vestra (II Thess. G tos, sed quasi iransacla nesciens, adhuc comrooveri
1,3). - prohibebat; ut diim de ipsa levitate motionis prsedi-
(Regul. pastor. part. m, cap. 8.) Plerumque pusil- catori suo se incognitos crederent, tanto reprehen-
lanimcs aptiusad itcr bcne agcndireducimus,,si eo- sibiliorcs fieri quanto et cognosci ab illo formida-
rum bene gesta mcmoramus : et si qua ab eis' inor- rent.
dinate gesla sunt, non jam lanquam perpetrata CAP.II. — Sustinelis in exemplum justi judicii Dei
corripimus, sed quasi adhuc nc perpetrari debcant (II Thess. i, 4, 5).
prohibemus, ut illa quoc approbamus illalus favor debet (In exposit. B. Job, lib. v, num. 22.) Unusquisque
augeat, et contra ca quse reprehcndimus magis apud cia considerare quse peccantes postmodum suppli-
pusillanimes exhortatio vcrecunda convalescat. Unde maneanl, si etiam justos tam valida hic llagella
Paulus, cumThessalonicenses, in accepta proedicatione casligant. llinc est eniin quod Petrus ait: Tempns
a domoDei: et sijustus vixsal-
perduranles, quasi dc vicino inundi tcrmino quadam est utjudkium incipiat
cngnosceret pusillanimitatc turbalos, prius in eis qnae vabilur, impius et peccator ubi parebunt (IPetr. iv, 17,
forlin prospicit laudat, et caute monejido poslmodum, 18) ? ilinc Paulus, cum multa in Thessaloniccnsium
quae sunt infirmata, roborat. Ait eniiii: Gratias agere laudcin dixisset, prolinns adjunxit: lla ut el ipsi in
debemusDeo semper pro vobis, (ratres, ila ut dignum vobis gloriemur in Ecclesiis Dei, pro patientia vestra
esl: quoniam supercrescitfides veslra, el abundal cha- et fide, in omnibus persecutionibus el tribulalionibus
rilas uniuscujusque vestruminvicem: ita ul et nos ipsi veslris, quas suttinelU in exemplumjutti judicii Dei.
. in vobis gloriemur in Ecclesiis Dei pro palientia vestra Ac si diceret : Dum tot dtira toleratis, qui tam rccla
et fide (11 Thess. l, 3). Qui curo blanda bsee vitse u agitis, quid aliud quam jusli judicii Dei exerapla da-
praeconia proemisisscl,paulo post subdidit, dicens : lis ? Quia ex vestra poena colligenditm cst quomodo
Jiogamus aulem vos, fratres, per advenliim Domini feriatquibus irascitur, si sic vos alfligipatilur in qui-
noslri Jesu Christi, et noslrm congregalionis in id- bus Isetalur. Multo magis quippe percussurus est,
ipsum, ut non cito moveaminia vestro sensu, nequeter- quibus justum judicium exhibet, si etiam vos siccru-
reamini, nequeper spirilum , nequeper sermonem, ne- ciat quos pie redarguens fovet.
que per epistolam tanquam per nos missam, quasi CAP.III. — In tempto Dei sedebil, oslendens se lan-
instet dies Domini (Ibid., 1 ). Egit enim verus do- quam sil Deus (11 Thess. n, 4).
ctor, ut prius audirent laudati quoJ rccognoscerent, (In exposit. B. Job, lib. xxxiv, num. 7; lib. xxix,
et postmodum quod exhortaii scqtierentur, quatenus; nura. 18; lib. xxxn, num. 25.) Terribili ordine dispo-
eorura mentem ne commotio subjuncta conculerct, sitionis occulise, priusquara bostis anliquus in illo
laus praemissasolidarel; et qui commotos eos vicinii damnato homine, videlicet Aniichristo, qnem assu-
Jiuis suspicione cognoverat, non jam redargucbat rao- iuet, apparcat, virlutum signa a saucta subtralientur
 1369 ALULFI EXPOSITIO NOVI TEST. - SUP. EP. II PAULl AD TIIESS. 1370
Ecclesia. Nam prophelia abscondctur, curaiionum A ejtts superbia districti Judicis erit advcntu ferienda,
gratia auferctur, prolixioris abstinentioevirtus imiiii- sicut scriptum est: Qucm Dominns Jesus inlcrfieiet
nuettir, doetrinc conlicescent verba niiractilorum spiritu oris sui, et deslruel illastralione adventus sui
tollentur prodigia. Quoequidem nequaquam superna (II Thess. n, 8). De hoc perdito homine per Danie-
dispensalio fumlitus subiraberet, sed non hoccsicut lem dicitur : Contra principem principum consurget,
prioribus t.mporibus aperte ac multipiiciter osten- et sine manu conterelur (Dan. vni, 25). Quod ergo
dei. Quod lamen mira dispensaiinne agelur, ut ex per Danielem dictttm est: Contra principem princi-
una re divina simul pietas et justitia compleatur. pum consurget, hoc per Paulum dicitur : lta ul in
Dum enim subtractis signorum virlutibus, Ecclesia templo Dei sedeat, ostendens se tanquam sit Deus. Et
saneia velut abjectior apparet, et bonorum prcemium quod per Danielemsubjungilur : Sine manu conterctur,
crescit, qui illara pro spe cceleslium, non proptcr hoc per Paulum exprimitur: Quem DominusJesus
proesentia signa vencranlur, cl maloruin niens contra inlerficict spiritu oris sui, et destruet illuslratione ad-
Jllain cilius oslcnditur, qui sequi quse promillit invi- ventus sui. Sine riianu scilicel conteretur, quia non
sibilta iiegligunt, dttm signis visibilibus non lenenlur. angelorum bello, non sanctorum certaraine, sed per,
IHun igitur hiiraililas iideliura multitudine et mani- advenlura Judicis solo oris spirittt octcrna morte fe-
festaiioiie signorum quasi destituitttr, terribili occul- rietur.
toe dispositionis examine inde bonis miscricordia CAP.IV. — Ut reveletur tn suo tempore : nam my-
largilur undc malis ira justa cumulalur. Ante igitur slerium jam opcraturiniquitatis (II Thess. n,6,7).
ex magna partc signa virlutum et miraculornm a ii- (In exposit. B. Job, 1. xxix, n. 15, 16.) Sunt non-
delibus in sancta Eccle6iastibtrahuntur, ct lunc con- _ nulli qui oetcrna quae audiunt veraciter credunt, scd.
tra eos antiquus hoslis in illo damnalo Iiomine, sci- " tntncn juxta prscdicalionem fidei vivere negligunt, et
licct Anlichristo, per aperta prodigia conspicutts ct eideni fUei, quam specie lcnus venerantes lenent,
manifcslus ostendetur, iit qtto ipse per signa extolli- raale vivendo contradicuiit. Qui dum-plus terrena
tur, eo a fidelibus sinc signis robuslius laudabilius- quam cccleslia, plus quse vidcnt quam qttoe audiunt
que vincatur. Quamvis eliam iidelibtts in ejus certa- diligunt, pulsantc perseculionis articulo, quod rectum
mlne signa non decrunt, sed tanta erunt illius ut credere videbantur amilliiiit. Quod illo maxime tem-
nostrorum pauca autnulla videantur. Quoruni nimi- pore multiplicitts agilur, qttando surgente ipso ini-
rum virlus omnibus signis lit polior, cum omne quod quorum capite, in sancta: Ecclesix persecuiioneulli-
ab illo fieri terribiiiter conspicitur, per interntc con- ma, liberis suis viribus ej'us forlitudo grassabitur.
sianliac calccm premit. Sed malignus hoslis tanto Ibi tunc uniusciijiisiiue cor ostendetur, ibi quidquid
conlra eos acriore immaniiatc sc exhibcbit, qttanto in occultis latebat aperielur. Et qui nunc ore sunt
se despici etiam clarcscentibus miraculis dolcbil. puri, et corde suntimpii, publicala roaiitia corruent;
Totum igiiur sc in eorum interitum colliget, cttn- el fidem, quam specie tenus tenuerant, perdent. Hinc
closque reprobos in necem iidelium unanimiter et Paulus ait: Ut revelelur in suo tempore, nam mysle-
cruilcliter accendet. Superba itaquc Antichristi ccl- rium jam operalur iniquitalis. Ac si diceret: Tunc
situdo super reprobas mentes lioroinum faslu glorise Aniichrislus manifcstus videbilur, nam in cordibus
saecularis erigetur, ila nt bomo peccator, et tamen iniquorum, id est membrorura suorum, sccrcta sua
homo despiciens scstimari, Deum se super hoinines jam nunc occultus operatur. Ut enim de aperlioribus
mcntiatur ? Unde Paulus apostolus dicit: Ita ut in criniinibus taceara, ecce alius fralri in corde suo la-
lemplo Dei sedeat, ostendens se tanquam sil Deus. Q citus invidet, et si occasionem reperiat, eum sup-
Cujus ut timorem plenius ostenderet, prsemisit: Qui plantare contendit. Cujus allerius membrum esl nisi
adversatur, et exlollitur super otnne quod dicitur Deus, ejus de quo scriptum est: lnvidia diaboli tnors introi-
aut quod colitur. Deus enim aliquando dici ct homo vit in orbem lerrarum (Sap. n, 24)? Alius magni me-
potest, j'iixta quod et ad Moysen dicilur : Ecce con- rili sc essc oeslimans, pcr tumorem cordis cunctis se
slituiie deumPharaonis (Exod. vn, 1). Deus verocoli prsoferens, omnes semelipso infcrioVes credit. Cujtis
ptirrts homo non potest. Quia vcro Antichristus et alterius membrum est nisi ejus de quo scriptum cst:
supcr sanclos quosque homines, et super ipsius po- Omne mblime videt, el ipse esl rex super omnes filios
tentiam divinitatis cxioltitur, per exactum sibi no- superbim(Job. XLI, 25) ? Alius polentiara hujus munili
men gloria?, ct boc quod Deus dicitur, et hoc quod quserit, non quoaliis prosit, sed quo nonsitsubdilus
Deus colitur, transire conatur. Notandum vero est in alteri. Cujus allerius mcmbrum esl, nisi ejus de quo
quantam superbioe foveam cecidit, qui in mcnsuram scriptum cst, qui dixit: Sedeboin tnonle teslamenii,
ruinoe qun lapsus est non permansit. Diabolus quip- in lateribus Aquilonis ; ascendam super altitudinevi
'pe et honio ab siatti proprise condilionis elata niente nubium, similis ero Altissimo (lsa., xiv, 13, 14)?
corruerunt, ut vel ille diceret: Ascendam super al- Solus quippe Altissimus iia dominalur supcr
tiludinem nubium, simitis ero Altissimo(Isa. xiv, 13); omnia, ut alteri subessc non possit. Quem dia-
vcl iste audiens crederet: Aperientur oculi veslri, et bolus imilari perverse voluit, cuni suum dominum
erilis sicul dii (Gen. m, 5). Idcirco ergo uterque ce- quajrens, ei subesse recusavit. Iinitatur ergo diabo-
cidit, quia Deo similis esse non pcr justitiam sed per Ium quisquis idcirco potestatem suam appelit quo-
potenliam concupivit. Sed homo per graliant libera- riiam ei qui sibi praepositus cst ordinalione superna
lus, qui Dei simililiidincm appelendo pervcrso ceci- D subesse fasiidit. Sunl namque proeterca plurima quse
derat, in reatUm sui crirainis longe Dco se imparein quosdam in ipsa pace Ecclesiaeconstitutos iniidcles
essc cognoscens, clamat: Dotnine, quis simiiis libi esse renuniient. Video namque nonnullos ila perso-
(Psal. xxxiv, 10) ? Diabolus vero iu lapsus sui cri- nam polentis accipere, ut videlicet ab eo requisiti,
mine jusle dimissus, in mensuram ruinoe stiaomini- pro favorc ejus non dubilent in causa proximi yeri-
me pcrmansil, sed quantum ab omuipotentis gratia tatem negarc. Et quis est Vcrifas nisi ille qui dixit:
«liu defuit, et tanto magis realtim criminis euraulavit. Ego sum Via, Veritas et Vita (Joan. xiv, 6) ? Nequo
Nam qui ideo cecidit quia pervcrso ordinc Deo simi- enim Joanncs Baptisia de confessione Christi, sed de
lis esse voluil, eousque perducitts cst ut in Anti- jusliikc veritate requisilus occubuit : sed quia Cbri-
christum veniens videri Deo similis dedignclur, ct slus est Verilas, ad morlem usque idcirco pro Chri-
eum quem liabere nrin potuit superbus aequalem, sto, quia pro veritate videlicet pervenit. Ponamus
damnatus pulat inferiorem. Nam cunt de illo hoc anle oculos quod aliquis percunctatus personam po-
quod jam prsemisinius, diciiur : Extollens se super tentis accepit, et ne verbi saitem injuriain paleretus
omne quod dicilur Deus, aut quod colitur (II Thess. veritatem negavit. Quid ergo isle facerct in dolore
n, 4), aperle moiistratur quoniam appelendo dudum pcenarura qui Christum. erubuit inter fiagella verbo-
Dei similifiidinem, quasi juxla Dcum erigere se vo- rtiiii ? Ecce et post haec ante oculos hominum adhuc
luil, sed in superbise culpa crescendo, jam se supra Christianus est, el lamen si Dominus eum districte
omne quod Deus dicilur-ercolilur, extollit. Scd boec disposuit judicare, jam non est. Video aulem eialio*
1571 APPENDIXAD S. GREGORII OPERA OMNIA. 1572
quibus per locum magisterii exliortandi snnt oflicia A quod non sttnt, in adventu tamen Judicis prodenlur
arguendique commissa, quia vident aliquid illicitum quod sunt. De quibus bene Salomon ait: Vidiimpios
adinitli, et tanien dutn quorumd.im polenlum oflVn- sepultos, eliain cum adhuc viverext; in toco sancio
dere gratiam meluunt, arguere non praesuniunt. erant, et laudanlur in ckilate quasi iutlorum operum
Quisquis iste est, qtiid aliud facit, nisi videt lupuin hccle: viu, 10).
venientem, ct dnnitiit oves, el iugit (Joan. x, 12) ? IAP.V. — Nolite ut inimieumiltum existimare (II
Fugil, qula tacuit, quoniam, despecta aelerna gralia, Thets. !ii, 15).
tcinporalem gloriam plus araavit. Ecce ante polontis (Regul. pastor. pnrt. in, cap, 220 Cum teinpora-
faciem Intra sui se latebras silentii abscondit, ct si- lis pax in pravonim cordibus ex increpalione nostra
cut publicae persecutioni, sic occulto locuui dedit conlundilur, inviolala necesse est ut in nostro corde
tlniori. (Jui igitur talis est, si lisec dislricle judican- servetur. Unde discipulos admonet, dioeiu: Si quit
fifr, et si pcrsecutio publica dcfuit, tamen lacendo iwn obedil verbonostro, per ephtolam hunc nolate, et
Christum ncgavil. Non ergo desunt vel in pacc Ec- non comisceaminicum tllo, ttt confundatur. Atquc il-
clesiac Anlichristi tenlamenta. Nemo itaque illa per- lico adjunxi-t: El nolile uf inimicumexistimare tllum,
secuiionis cxtremae lempora, quasi sola perhorres- sed corripiie ut (ratrem. Ac si diceret: Pacem ciim
cat. Apud iniquos naniquc quotidie res Anticlirisli eo exteriorem solviie, sed interiorem circa illiim
agitttr, quoniain in eorum corttibus mysterium stiuin medullilus cuslodite, ut peccanlis meniem sic veslra
jam nunc occultus operatup. Et si nunc multi spe- discordia feriat, qualenus pax a vestris cordibus nec
cie tenus intra Ecclesiam constituti simulant se esse abnegafa discedat.
EXPOSITIO SUPER EPISTOLAM1 B. PAULI APOSTOLl AD TIMOTHEUM.
LAPUTPRIMUM. — JUismcordiam consecutussum, B CAP.III. — Salvabitur autem mulier per
filiorum ge-
quia ignoruns feci (1 Tim. i, 15). nerationemU Tim. », 15).
(In expoBit. B. Job, 1. xvm, n. 62, 63.) Nullus po- (In exposit. B. Job, lib. xn, num, 26.) Nomlno
lesl diccre ad cognosceuduin Deum nctionis suoese filiorum fn Scriptiirn sacra aliqunndoopera designnn-
nicrcede proevenisse, vel aliquod digni operis nicri- lur, sicut de rauliere Paulus dicit : Quia taiva erit
tum, quo Chrisluni Dei vitliitein et Dei snpicnliam per filiorum generationem. Neque eniro mulier quoe,
pefciperet, quasi pretium dedisse. Ad hoc namquc cor.lirjentia?sludens, nequaquam fllios gcnerat salva
prelium damus, ut ejns vice rem quam appetimus ncra erit, sed pcr generalionem filiorura salvnri di-
possidere debeamus. Quid autem nos dedimus ut citur, quia per effeclum bonorum operura perpeluac
Sapientiairi, quse Chrislus est, percipcre mererc- saluti sociatur.
mur? Gralia quippe rcdenipli sumus. Illa namque CAP. IV. — Oportet episcopum etse irreprehensibi-
sola opera male vivendo dedimus, quibus si justa re- lem, elc. (/ Tim. m).
tributio servaretur, non Chrislus, sed supplicia red- (Regul. pastor. purt. i, c. 8. In exposit, B.
derenlur. Sed aliud borno per justiiiam meruit, aliud Job, lib. xxi, num. 19.) Timotheutn fnsiroeiis
per gratiam accepit. Testalur Paulus priusquam Paulus de oflicio episcopatus, ait : Si quis episco-
mens illiusseroen graluitoe verilatis acciperet, quibus patum desiderat, bonum optts desiderat. Qui tanien
sentibus preroebatur erroris : Qni priut, inquit, fui lauilans dcsiderium, in pavorem vertit prollnus
blasphemus, et perseculor, el conlumeliosus: sed mi- quod laudavit, cum repenie subjungit: Oportet au-
sericordiam consecutut tum, quia ignorans feci in in- tem episcopumirrepreltensibltemesse. Cumque virtu-
credulitale (I Tim. i, 13). Testatur etiam pro qunli- p" tum necessaria subseqnenterenuir.erat, qtisesil irrc-
bus Christus raori dignnlus cst: Cnm adltuc, inquit, prehensibilitas ipsa inanifesiat; et favet ergo ex de-
peccatores ettemu*, seciinditm temput Christits pro siderio, et lerrei ex proece^ilo. Ac si aperic dicat:
impiis mortuus esl (ltom. v, 8). Qtii ergo veniente Laudo quod quoeriiis, sod pnus discite quid quacratis:
Chri.lo Dei virtule el l)ei Sapientia impii invenli su- ne duro vosmetipsos metiri riegligitis, tanto fuedior
inus, quid boni operis dcdiinus quo cuni accipere vestra reprehensibiliias pateat, quanlo et a cunctis
merercmur? Nullum suis inerilis esse salvatum Paulus conspici in honoris arce fesliiiatis. Magnus enim re-
intellexcrat, neminem dedisse aliquid boni opciis ut gendi artifex favorlbus impellit, lerroribus rclrahit,
ad lidein veniret cognoverat qui diccbal: Quis prior ut audilores suos ct descriplo Lreprchensibililalig
deditilli, el relribuelur ei (Rom. xi. 35). Hinc ilerum culroine, restringal a superbia, et oflicium laudando
scrljittira est : Gr tia salvi facti esiis per fidem : et qtiod quserilur, componat ad vitara. Ipsum quoque
non ex vobis, sed Dei donum est, non ex operibus, ui episcopalus ollicium boni operis expressione deliui-
ne quis glorielur (Ephes. n. 8). Hlnc de semetipso tur, cum dieitur : „Si quit episcopatutn desideral.
loquilur iterurn, diceos : Grutia Dei sum id qttod Ipse ergo silii leslis e»t qui episcopaluin non appe-
sum (I Cur. xv, 10). l\x cujus nimirum aspiratione tii, quia non per hunc boni operis ministerium sed
g<-ali;«quia virliitum opern protinus in corde genc- honoris gloriam quscrit. De hoc eodem episcopalus
raniur, ul ex libero quoq-ie arbilrio subseqnatur oflicio edocel .-Oportet epitcopum ette tine erimine.
actio, cui posl hanc vilani oetcrna respondeat retri- Hoc aulem intcr | eccaimn distal et crimen, quod
biilio, illicoadjecil :Et gratlaejus inmevacuanon fuit. omne crimen peccatum est, non tamen omnc
peccalum crimcn. Et in hac vila multi sine cii<
CAP.II. — Mulieresin habitii ornalo, cum verectmdia D miiie, nullus vcro sine peccatis valet esse. Proedi-
ei sobrieiate ornent se, non intortis crinibus, aui cntor itaque Fancltiscum virUmdignuuigraiia sacer-
auro, aut margaritis, velvesle pretiosa (II Ttm. n, dotali descrilieret, nequaquam dixit siue peccaio,
9). sed tiquis sine crimine est. Slne peccato enim iieino
(Ilomil. 6, in Evang., n. 3.) Nemo exislimet in valct csse, ctini Juanues dirat : Si dixerimus quia
1iixti alque studio prrliosarum vesliuiu peccatum peccatumnon habeiuus,ttosivsos sedncimtis,el veritat
deo.-se, quia si hicc culpn non esset, ntillnmodo in nobis non esl (l Joitit. i, 8).
Joannera Baplistnm Dominus de veslhnenti sui as- CAP.V. — Magnum ett pielalit tacramentum
peritato laudassei. Si hoc culpn non esset, neqtia- (I Tim. in,16).
quniii Paulus per epistolain feroinas a preiiosurum (In cxposit. B. Job, lib. x*xiv, num. U.) Scfi-
veslium app. tilu compesceret, dicens : Non in veste ptura sacra proedicatorcs Ecclcsiae, pro ed quod
pretiosa. Beatus quoque Petrus aposlolus dicit : Mu- glorinm palrioe ccclcstis nnnuniianl, angeldrum mr-
tieres subdilmsint viris suis : quarum non sil exlrin- niine solcl dcsigiiare. llinc Mulacblaspropbcta lo-
secus capillatura, aul circmnduliouuri, aitl indumeuti qu.lur, dicciis : Labia sacerdotiscUstodiuiU tcienliam.
veslimentorum culhts (I Petr. m, 3). Pensale er_o et lerjemrequirent ex ore ejus : quia angetut Domihi
qiucculpasit hoc viros appetere^aquocuravilEcde- exerriluum est (Mal. n, 4). Hinc Paulurf ait ? Md-
slsepastor et «gregiusdoctor eliam feminasprobibera. ginuii est pictuilt tucrumentumi quod maHlfitiatum
 1373 -"'"''" ALULFI EXPOSITIO NOYI TEST. - SUP. EP. AD TIIUQT. 1374
csl tn carne, justifieaium est in spiritu; apparuit an- A versalionis usus indesinenler deslruii, divinoeadmo-
gelit, prmdkalutn esl genlibus, credititm est in mundo, nilionis verba reslaurent; et qui ad velustatem vifse
assumplum ett in gtoria. Qni igilur dispensaliouis per soeielatemseculariuni ducilur.adainoreni semper
inysterium, postquara appamisse angelis dixit,proe- spiritalis patriau compunctionis aspiralione renove-
dicatum esse gentibus subdidii : angelorum profecto ttir. Valde namque cor inter humana verba defluit,
nomlne prrcdicatores sancios, id est veriialis nun- cum jndubifanter conalet quod externis occupalio-
tlos, designavlt. num tumultibus irapulsum a semetipso corruat, in-
CAP.VI. — Neino adoietcentiam tuam contemnat cessabililer studere debet ut per erudilionis studiura
(ITim. iv, 12), resurgal. Ilinc est quod prselatum gregi discipulum
Paulus adiiionel, dicens: Dum venio, attende iectioni.
(Lib. i, in Ezecb., hom. n.
2, 3, el Regul, pastor. Hinc David ait: Quomotto ditexi legem tuam, Do-
part. in, cap. 85.) Cum prima sunt adolescentise, vel mine? Tota die meditatio tnea ett (Ptat. cxvm, 97),
luvenlutis nostrae tempora, nohis adhuc cessandum
et.l a prscdicalione, nec debcinus iu inllrina selale CAP. IX, — Radix omniKtnmaiorum cupiditas
piMdicare, quia sernio doclrinac non suppetit, nisi (I Tim. vi, 10).
in perfecta celate. Quousque eniin inlirmi surnus,
conlinere noi intra nosmelipsos debemus, ne dum avaritia, (Inexposlt. B. Job, lib. xi, num. 21.) Cum alicui
tenera hona citius ostendimus, amiitamus; ad exetn- culdubio id esl, cupidllas, dominatur, subjeclus pro-
malis omnibus demonttrBlur, quia de ava-
ergo non sunt ostendenda, nisi quoe siinl (irma. ritia mala omiiia oriuntur, et peccatorum omnium
linc etiam per querodam Sapientem diciitir <.Ado- n
filuro de qua psr Paulum dii-itur ; Ra-
tescent, loquere in tua cauta vix ; et si bis interroga- E spinaeproducunlur,
omuiummalorum cupiditas. Ipsa quippe latenter
tus [uerit, habeat initium respoiuio lua (Ezech. xxxn, dix orilur in sed puncliones peccalorum otnnium
10). Cum vero per Paulum Timotheo discipulo dici- patenter roenie, produc.il in opere. Quas videlicel ptinctio-
tur ! Prmripe et doee, nemo adotetcentiam tttam con- nes ab hac radice statim pnedicaior cgre-
temnat, sciendum nobis esl quoniam ln sacro elopjujo gius insinuat, cuin surgenles subdit >.Quam quidem appetentes,
aliquaiidoadnlescentiajuveiilus vucalur. Quod citius erraverunl a fide, et interuerunl se doloribus mul-
osieiidimus siSaloinonfs ad medium verba proferan- tit.
tiir, qril ait: Lmtare, juvenis, in adolescenlia tua ex hac Qtii enim uiultos dolores dixit quasi nascentes
di- radico puncliones innoluit.
(Eeele, xi, 9). Si euim unum utraque esse non
scerneret, quem monebat in adolescentia juvenem CAP. X. — Qui tolut Itabet immortatitatem
non Vocnret. Quos igitur a proedicaiionis oflicio vel (1 Tim. vi, 16).
iinperfeciio, vel xtas prohlbel, et tamen impellit (In exposit. B. Job, lib. xxv, num. 9, 10.) Omnis
prsecipitalio, cum arfipiunt inicmpeslive quod non immutalio velul quaodammoriis imllatio est. Id enim
Valent, perdunt eliam quod implere quandoque quod mulalur, quasi ab eo quod erat iuierllcitur, ut
tempeslive potuissent: ante perfcctionem alaruin, desinat esso quod luil, ct incipiat esse quod non
umle ire cupiunt in alla inde mergunlur in iraa. iuif. Lumcn ntitem verum, Crealor vidclicet noslcr,
CAP.Vll. — Manus cito nemini imposueris, neque nulla mutabilitaiis vicissiittdine lenebrescil, iiullis
communkaveris peccatis atienis (I Tim.v, 22). nalurse suae defectibus obumbratur, sed ejus esse
(In exposit. B. Job, lib. v, niiin. 74.) Saciac Scri- sine niulabilitiite fulgere est, sicut scriptum est :
pluise consueludo est utcum aliquid uarrat, interpo- C ( Apud quem non etl transmulatio, nec vkissitudinis
sita alterius causse sertleiitia, ad supcriora protinus obumbratio (Jacob. t, 17). Et inde rursum Paulus
redeat. Sed hunc esse nonnunquam inorem sacri elo- apostolus dicit : Qui solus habel immorlalitatem et
qull meliiis osiendliiius, si cx eo aliquam hujus rei lucein liabilat inaccessibilem.Sed cuin cuncli noveri-
sirailitudiuem proferamus. Paulus namque apostolus musquodet bumana anima etangelici spirilus sint
OIIIIIdiioctuin discipulum de instiiuendis Ecclesioe immortales inslituti, cur ab Apostolo solus Dcus
omclis adinonerct, ne quos forle ad sacros ordines immorlalilatoui habere perhibelur, nisi quia solus
inortlinate proveheret, dixit: Manus cito nemini im- Deus vere uon moritur qui solus nunquam mutaiur?
posuerit, neque communicaveris peccatis alienis: te- Humana quippe anima in l.ipsum nunquam caderet,
tptum caslum cuttodi. Qui ad infirmilatero ejus cor- si mutabilis non fuissel. Qusea paradisi quoque gau-
poris prolinns verba convertens, ait : Noli adhuc diis expulsa, si mutabiiis non esset, ad vitam minime
aqttam bibere, ted modicovino utere propter sloma- rediret. In hoc ipso autein quod ad vilam redire
chum luum, et [requentes tuat infirmilaiet (Vert. 23): nititur, defectus suos, alternanle semper mutabili-
Siatimque subjungit, dicens: Quorumdam hominum tate, tolerare cogitur, Quia ergo ex nihilo condila
peccata manifesta tunt prmcedentia ad iudicium, quo- esl, ex se nihiloininus inlra se tendit, nisi ad boni
rumdamautm ettubtequuntur (Vert. 24). Quid ergo desiderii staluni ariificis sui nianu tenealur. Ex eo
ad illud pertinct quod ab iniirmo bibi aquam prohi- itaque quod creatura est, deorsum iro habet: vir-
buit, hoc quod de peccalis abscondilis quorumdam tute namque propria in prseceps posse se ire consi-
horainum manileslisque subjunxit, nisi quod interpo- derat, sed ad Conditoreiu suum amoris manu se reii-
sita de ejus infirmitate senteutia ad hoc in extremo u'.n net, ne cadat, quousqiie nd iiiiniulabilitalem transeat,
rediit quod superius dixit: Nemini cito manut itn- et eo vere immortalileri quo immulabiliter vivnt.
potiuris, neque communicaveris peccatis alienis. Ut Ipsi quoque spiritus angelici mulabiles sunt ex nn-
enim hsec eadeni peccata quania solliciiuiliue per- tura conditi, qualenus aut sua sponte caderent, aut
quirenda essent ostenderet, mlerposiia contra infir- ex arbitrio siarent. Sed quia hiimillter elegerunt ci
mitalis molesliam discrelioiiis*adinonilione, protinusi inhoerere a qito creali stint, hanc ipsam in se niula-
inlulit, quod in aliis patescerent in aliis lalerent, di- bilitatem suam, standi jam Immulabilitaie vicerunt,
cens : Quorumdam Itominum peccala manifesta suht uthocipso merito Iransceiiderent, quod naturae suoe
prmcedentia ad jmlicium, quorumdam uutem et sub- ofdine mutabililall subesse poiuissent. Quia crgo
tequuntur. In hac ergo sciiientia Paulus non eisdem Creator noster nullam patilurthimutabilitaieiii.recle*
verbis congruit, quibus eam, loquens de Timothei de eo per Paulum dicitur : Qui solus habel intmor-
j iiilirmitate, Biibjunxit,sed ad illud redlit quod supe- tuliiaicm.
ritis interniittendo narravit. CAP. XI- — Et lucem habitat inaccessibilem
CAP. VIII. —[Duin vetiio, attende lectioni (I Tim. vi, 16).
(1 Tim. iv, 13). (In exposil, B. Job, lib. xvm, num. 92.) Cum ad
(Regul. pastor. part. n, c. 11.) Omnis prtelatus ett jpsum fontem vilaj, Crealorem nostrum, venerimus,
rector quolidie sncrl eloquii sludiose debet praeceptai crit nobis deleclabiliter impressa sitis simul et satie
meditari, ut in eo vim solliciludinis et erga ceelestetui tas, sed longe ab ista sili neoessitas, et longe a sa-
vitam providsc circuinspeciioni^,quam iiumansecoir- tietate fastidium, quia siiienies satiabimur, et satiati
137!? APPENDIX AD S. GREG0R11OPERA OMNIA. 1376
siiicmus. Vidcbimus crgo Dcura ipsunt, qui crit pr.-c-A CAP.XII.-—Dkiiibus prmcipenon superbe sapcre
inluiii laboris noslri, ut post mortalitalis hujus tene- (I Tim. vi, 17).
bras accessa cjus lucc gaudeamus. Sed cuin ejus (Regnl. pastor. part. iu, cap. 2.) Superbis divili-
lucera dicimus accessam, obsislit animo quod Paultis bus inferre metinn contra clationem debemus, sictit
dicit : Qui lucem habital inaccessibilent, qitem vidit Paulus dicit discipulo dc diviiihus : Diviiibus hujus
nullus hominum, scd nec viderc potest. Eccc rursum smculi prwcipc non supcrbe sapere, neque sperare in
audioquod Psalniisla ait: Accedite ad euin, et itlu- incerto divitiarum suartim. Ubi nolaniiuin valde est
minamini (Psal. XXXIII,6).Quomodoigitur accedendo quod bumililalis doctor memoriam divilum faciens,
Vlluminninur,si ipsam lucem qua illuminari possu- non ait : Rogn, scd prmcipe, quia clsi inipcndeiida
liiiis non videraus? Si vero accedendo ad cum, ipsam cst pietas infirmitali, bonor lamen non dcbelur
qua illuminainur luccm vidcmus, quomodo inacces- clalioni. Talibus crgo rcclutn quod dicitur, laiuo
sibilis esse pcrhibetur? Qua in re pensandutn cst rcclius jubetur, quanto cl rebus transiloriis altituilint;
quod inaccessihilcra dixit, non oinni homini scd1 cogilalionis inluiucscunt. Do his in Evangelio dicit
bumana sapienti. Scriptura quippe sacra omnes car- Doniinus : Vmvobisdhitibus qni habcliscoiisolalioncm
lialium sectatores humaniiatis nominc notare solet. veslram (Luc. vi, 24). Quia enim quae sunt -oelcrna
Unde ideni aposlolus quibusdam discordanlibus dicit: gaudia nesciunt, ex pra:sentis vilae abtindanlia cou-
Cinn enim inlcr ros sit zelus ct conlenlio, nonne soianlur. Oflerendus esl ergo a pracdicaloribus timor
cnrnales eslis, ct scettnduin homincm ambulalis! divitibus, qnos consolalio gloriac tcmporalis exlol-
(II Cor. III, 5)? El tindc alibi testimonium promlit : lit, ut cognoscant qnia divitias quas conspiciunt
Quod ocultis non vidit, nec auris audivit, nec in corl- tenere nequ.iquam possunl.
hotninis ascendit qttmprieparavit Deus diligentibusse1 ] CAP. XIII. — 0 Timothee, deposilum cuslodi
(I Cor. n, 9). Et ciim boe Dominus dixissct abscon-~
diluiii, mox siibdidit : iVo&isautem reveluvilDeus (/ Tim. vi, 20).
per spiritum suum (Ibid.), ipsum se ab liominis vo- (In exposit. B. Job, Ub. xviu, num. 59.) Quicun-
calioiic discernens qui raptus supra liomiiicindivinax que ad versc prscdicationisverba se prseparat, necesso
jani saperct. Ita etiam boc loco cum luccni Dei inac- est ut causarum origincs a sacris paginis sumat, ut
ccssibilcni pcrbibcl, ut ostcnderctquibus , subilidit : omne quod loquitur in co suae loculionis aedilicium
Quem vidil nullus hominum, sed nec vidcre potesl,. lirmet. Sxpe cnim haerclici, dum sua perversa stu-
niore sno houiincs vocans otnnes liumana sapien- dcnt aslrnerc, proferunt ca qutc profeclo in sacro-
trs, quia qni divina sapiunt videlicet snprn lioini- runi librorum paginis non tenenlur. Unde et disei-
ncs sunl. Deuin igilur pcr cocleslem conversatio- ptiluni suum proedicalor adraouct, dicens : 0 Timo-
ncm vidchinius, si supra honiines esse mcrcaniur. thee, depositum cuslodi, devitans profanus vocuin
Qu;c iiiiuirum visio nunc iide inclioalur, sed tunc_ novilales.Dum enim laudari hoerciici tanquain de cx-
in spccic pcriicilur, quando cosclcrnam Deo sapicn- cellenli ingenio cupiunt, quasi nova quaedaniprofe-
liaui, qtiani niodo pcr ora prsedicanliiun quasi pcrv runt, quaein Palruni anliquorum libris vcteribus non
dccurrculia ilumina sumiinus, in ipso suo fontc bi- tencnlur. Sicquclltuldum videri sapienlesdesiderani,
bemus. miscris audiloribus suis stulliliie semina spargant.

EXrOSlTIO SUPER EPISTOLAH II B. PAUL1 APOSTOLI AD TIMOTHEUM.

CAMJT PKIHUII. — Nemo militans Deo, implical se ne- C CAP.III.—Argue , obsccra, increpa in omni putientia
goliis smcttlaribus(II Tim. n, 4). et doctrina (II Tim. iv, 2).
(In cxposit. B. Job, lib. v, ntim. 55.) Sancti viri (Rcsul. pastor. p.irt. m, c. 16; lib. i, in Ezech.,
nb hiijns mundi inquiela concupisccnlia se penilus hom. 11, n. 15.) Mnnsucti proelali debent sludcre ut
stibtrahunt, ac lerrcnarum actionum strcpitum dcsn- ctiam ceinulalioncm justitiic habeam, iracundi vero
ruut, ct pcrqiiictis studiuin ab exlcrioribus operibus ut seratilalioniquam se habcre :ostimant mniisuetudi-
cessantes, inferna peuetrare satagunt. Ncque enim nem subjungnnt. Idcirco nanique Spiritus sancius in
ad intcrna conteniplanda pcrducuntur, nisi ab liis columba nobis ct igne uionslraliis est, quia vidclicct
qu;i' extcrius implicant studiosc siihtraliantur. ilinc oroncs quos implel, etcolumboe simplicitale inansuc-
est cnim quod per semetipsam Verilas dicat : Nemo tos, ct igne zeli nrdcnlcs exhibct. Nequaqiiam crgo
polesl duobus dominis servire (Matth. vi, 24). Hinc Spirilu sancto plenus est qui aut in Iranquillilato
Pauius ait: Neino mililans Deo, implicat se negoliis mansucludinis lerverem semulationisdeserit, aut rur-
smcularibus, ul ei placeat ctti se probavit. Ilinc per suin iu amiulalioiiis ardore virtutcin mansuetudinis
PropheUim Dominus admonet, diccns : Vacate ct aniiltil. Quod fortassc mclius ostendimus, si in n»e-
tridcte, quoniam ego sum Detts (Psal. xi.v, 11). diuni Pauli mlnislcrium profcramus, qui duobus
Nequaquam cuini inlerna notitia conspicilur, nisi nb discipulis, el non divcrsa cbaritatc praeditis, divcrsa
cxterua implicalione cessclur, ct mens noslra nullo lamen adjutoria praedicalionisimpendit. Timolbeum
inodo ad vim iniinisc conlcntplaiionis rapifur, nisi eniin admoncns, ait : Argtte, obsecra, in
studiosc prius a lerrenotum dcsideriorum tumulttt omni patientiit ct docirina. Titum quoqticincrcpa admonet,
sopiattir. D dicens : llwc loquere, et exhorlaje •' et argue cmn
CAP.ll.—Prmdica vcrbiim, insta opportune, impor- omni imperio (Tit. n. 15). Quid ctt quod doctriuam
lune (11 Tim. tv, 1). suam aric tanta dispcnsal, ut in exliibendaiiac, al-
(Regul. pastor. part. n, c. 4.) Providendum cst tcri impcriuni, ct allcri paticnliam proponat, nisi
inlcnlioiie sollicila rcctorihus, ut ab cis nou solum quod inansuctioris sp.irilus Tilura, et (erventioris
prava nullo inodo sed nc rccla quidem niniie et or- vidit csse Tiniolliciiin? Illurn ilaque per aeniulalionis
dinaic proferanlur, quia sacpedicloruni virtus perdi- sludiuin inllammat, hunc per lenitalem palienlioo
tur, cuin apud audienlium corda incaute loquacitntis tempcrat. Illi quod deest jungit, huic quod superest
inporluiiilate levigatur. Undc Paultis, cum discipu- subirahit; illtiui sliniulo implere nilitiir, Iranc freno
Iiiio dc inslanlia pricdicationis admoneret, dicebat: moderalur. Lcni quippe per auclofitatem impcrii
Teslificor coram Deo el Clirislo Jesu, qui judkaturus iiijiingenda crat severilas verbi, is aulein qui per
csl vivos et morluos, per advcnlutn ejus, et regnutn spirilum fervehat, pcr palieniiam lcmperandus fue-
ipsitts : Prmdica verbum,insta opporlune, imporlunc. rat, nc si plus justo lervesccret, uon ad sanandura
Dicturus importune, proemisit opportune, quia sci- vulnera subjeciorum reduccret, scd sana yujncraret.
licet apud audiloris menleni; ipsa sua uliliialc se Naiu sa:pc vcrba qusc liunc ad sanaijd^mireYOcant,
tifistruitsi liaberc iroportuuiia, opportuiiitatcinnescit, alium vtilncrant. ,^..,., .
 137i AJ.GLFI EXPOSITIO NOVI TEST. — SLf. EP. AD IIEDR^Og; «?8
CAP.IV. — De rcliquo reposila est mihi corona justi- A enim contra mala transeuniia sine defcctti ccrtnve-
tim (II Tim. IV,8). rat, dc mansuris nimirum gaudiis sine dubictale
ubi et apcrte- subjtiugit : Non solitni
(In cxposit. B. Joh, lib. x, num. 36,37 ; homil. 37, proesumebat;sed
iu Evang., n. 1.) Sancii vir-i quia tideliter Domini autem mihi, et his qui diiigunt adventumejus. Ac
praceptis inserviunt, advcntum illiiis spe certa pnc- si dical : Sed et in omiiibus qui sibi de bona opern-
stolanlur: extrcinum venire judieiimi, ostendi ccele- tione sunt conscii. Advcntum enim Judicis non dili-
stcm palriani, persolvi praemia justis ap.peiunt. gunt nist qui in cnusa sua babere se j'usliliaemcriluin
Scicndum eniro est quod bcatorum mens, quo du- sciunt. Nequaquam quippe gaudium, vel corona
riora pro veritaie tolerat, eo octernitaiis prxmia rctributionis de aclernilalc coHigilur,, quod non hic
curtius sperat, et lanlo spcs in Deura solidior surgif, prius pia tribulatione ct labore seminalur. Hiuc
quanto pro illo quisque graviora pertulerit. Laborcs Paulus ait : Si commorimur, Tim. et convivenms; si swsii-
quippe suos sancli considerantes, lnercedcm retribu- tietnus, et conregnabimus (ll n, 11). Hinc san-
tionis quserunt, ct causoesucc meriium scientes, prae- ctorum gloriam aiigeliis Joanni indicans, ait : Sunt
seiitiam Judicis cxpelunt : euinque ut veniat in venerunt de Iribulalione magna (Apoc. vn, 14).
ilamma ignis, dans vindictam impiis, et contempla- ?uilinc discipulos Paulus admonet, diccns : Per mut-
lionis suae speciem in retribulione defcrcns piis, las tribiilationes oporlet nos intrare in regnuin Dei
ardore summo concupiscnnl. Labores ergo suos (Act. xiv, 21). Hinc itertim ait: Non coronabitur, nisi
intucns proedicator egregius dicit : Ego enim jam qui legilimecertaverk (11 Tim. u, 5). Ad coronain
delibor, et lempus mem resoliitiouis inslat. Ronitm enim etad roagna prsemia perveniri non polest, nisi
certamen ceriavi, cnrsutn consummavi, fidem servavi. per magnos labores. Qucincimque crgo ccelcsiiuni
De reliquo reposita est mihi corona juslitim, quam dclectat niagniludo proeiniorutn, non dclerrcat ccr-
rcddet mihi Dominus in illa die juslus Judex. Quia tamen laborum.

EXPOSITIO SUPER EPISTOLAM B. PAULI APOSTOLI AD IIEBR/EOS.

CAPUTPRIMEM.— Nusquam angelos appreltenditt B CAP.III. — Vivus est sermo Dei, ct efficax (JJebr.
(llebr. n, 1C). iv, 12).
(ln exposit. B. Job, lib. IV, num. 9,10,11, 12.)) (Lib. u, in Ezcch., hom. 9, n. 16,17.) Anlc omni-
Omnipolens Deus, sicut cx nihilo bona facerc potuit,, potenlis Dei oculos, vel quse bene gesta, vel qua:
itn cum voluit per incarnationis suoemysterium etiaml scienter sunt dicta, depercunt, cum jam non amore
jicrdita bona reparavit. Duas aulcm ad inlelligendumi Domini, sed intcntionc laudis iraiisitoriae liunt. Sic
sccrcaluras fccerat, angelicam videlicetct huraanam. ctcnim saepecogiiationi bonae cogilalio sinistra sub-
Utramque vero superbia pcrctilil, el ab ingenitoeslatui jungiiur, ut vix ipse qtti casdeni cogitalioncs genorat
rectitudinis dejecil. Sed una tcgmen carnis habuit,, aiiiraus agnoscat. Unde prscdicalor egregius, cuni
a!ia vero nihil inlirmurn de carne gestavit. Angelusi loquens subtilitcr, dicerct : Vivus esl sermo Dei, el
iiamquc spiritus est solummodo, borao vcro spiri- efficax, et penetrabilior omni gladio ancipiti, et per-
ttis est et caro. Misertus ergo Crcator, ttt rcdimerett lingens usque ad divisionem animm ac spiritus; iilico
illairi, ad se debuit reducere quain in perpetrationoI subjungit: Gotnpagumquoqiieet medullarum, et discre-
ctilpocex infirmilate constat aliquid habtiisse. Et eoi ior cogitationumet intenlionumc&rdis. Dislinguit cnim
altiusdcbuit apostatam angelum repellere, quo cumi senno Dei compagcs et medullas, quia discernil cogi-
a persistendi lortitudinc -corruit, nihil inlirnium ex tationes, et inte