Gratien (11..?-1160?). Decretum Gratiani, emendatum et notationibus illustratum...

editum post Justi Henningii Boehmeri curas, brevi adnotatione critica instructum, ad exemplar
romanum denuo edidit Aemilius Ludovicus Richter,... S. reverendi con.... 1855.

1/ Les contenus accessibles sur le site Gallica sont pour la plupart des reproductions numériques d'oeuvres tombées dans le domaine public provenant des collections de la
BnF.Leur réutilisation s'inscrit dans le cadre de la loi n°78-753 du 17 juillet 1978 :
*La réutilisation non commerciale de ces contenus est libre et gratuite dans le respect de la législation en vigueur et notamment du maintien de la mention de source.
*La réutilisation commerciale de ces contenus est payante et fait l'objet d'une licence. Est entendue par réutilisation commerciale la revente de contenus sous forme de produits
élaborés ou de fourniture de service.

Cliquer ici pour accéder aux tarifs et à la licence

2/ Les contenus de Gallica sont la propriété de la BnF au sens de l'article L.2112-1 du code général de la propriété des personnes publiques.

3/ Quelques contenus sont soumis à un régime de réutilisation particulier. Il s'agit :

*des reproductions de documents protégés par un droit d'auteur appartenant à un tiers. Ces documents ne peuvent être réutilisés, sauf dans le cadre de la copie privée, sans
l'autorisation préalable du titulaire des droits.
*des reproductions de documents conservés dans les bibliothèques ou autres institutions partenaires. Ceux-ci sont signalés par la mention Source gallica.BnF.fr / Bibliothèque
municipale de ... (ou autre partenaire). L'utilisateur est invité à s'informer auprès de ces bibliothèques de leurs conditions de réutilisation.

4/ Gallica constitue une base de données, dont la BnF est le producteur, protégée au sens des articles L341-1 et suivants du code de la propriété intellectuelle.

5/ Les présentes conditions d'utilisation des contenus de Gallica sont régies par la loi française. En cas de réutilisation prévue dans un autre pays, il appartient à chaque utilisateur
de vérifier la conformité de son projet avec le droit de ce pays.

6/ L'utilisateur s'engage à respecter les présentes conditions d'utilisation ainsi que la législation en vigueur, notamment en matière de propriété intellectuelle. En cas de non
respect de ces dispositions, il est notamment passible d'une amende prévue par la loi du 17 juillet 1978.

7/ Pour obtenir un document de Gallica en haute définition, contacter reutilisation@bnf.fr.

 PATROLOGLE

CURSUS COMPLETUS
SIVE
BIBLIOTBECA DNIVERSALIS, INTEGRA, UNIFORMIS, COMMODA, OECONOMICA,

OMNIUM SS. PATRUM, DOCTORIM SCRIPTORUMQUE ECCLESIASTICOMIM

QUI
AB ^VO APOSTOLTCO AD INNOCENTII III TEMPORA
PLOHUEKUNT;
RECUSIO CHIIONOLOGICA
OMNIUMQVJE EXSTITERE MONUMENTORUM CATHOI.ICE TRADITIOMS PER DUODECIMFRIOItA
ECCLESIJE SiECULA,
JUXTAED1T10NF.S INTERSE CC.MQUF.
ACCURATISSIHAS, NONNULLIS CODICIBUS MANUSCRIPTIS COLLATAS.
PERQUAM DILIGENTEft CASTIGATA;
BISSEBTVTIONIBUS,COHHENTAIUIS LKCTIONIBUSQUE VARIANTIISUS CONTiNENTER ILI.IISTRATA ;
OHNIBUS OPERIBUS POSTAMI'LISSIMASEDITIONES QU.ETltlllUSNOVISSIMIS S&CULISDEBENTUR AUSOLUTAS
DETF.f.TlS,AUCTA ;
INHICIBUS
PARTICULARIBUS ANALYTlClS,SINGULOS SIVE TOMOS, SIVEAUCTORES ALICUJUS MOMENTl
SUBSEQUENTIBUS, DONATA J
CAPITULUINTRAIPSUM TF.XTUMRITEDISPOSITIS,NECNON ETTITULIS SINGULARUM PACINARUM MARGINEM SUPKRIOREM
DISTINGUENTIBUSSUUJECTAMQUE MATF.RIAM SIG.HFICANTIBCS, ADOIWATA ;
CPERIBUSCUMDUBIIS TUMAPOCRYPIIIS,ALIQUA VERO AUCTORITATEOMHNEIN AD TRADITIONEM
ECCI.F.SIASTICAM
POLLKNTIBUS, AHPLIFICATA;
IBOMJSINMCIBUS GENERALIBUSLOCUPLETATA : ALTEP.0 SCILICET ItERUM, QUOCONSULTO, QUIDQUI»
UlWJSQUISQUE PATRUM 1NQUODLIBET TIIGMA SCRIPSFRIT UNOINTUITU CONSPICIATUIl ; ALTEUO
SCRIPTURiE SACU./E, EX QUOLECTORI COMPERIRE SIT OBVIUM QUINAM PATRES
ET IN QUIBUSOPERUM SUOKUH LOCISSINGULOS SINGULOKUM LIBROKUM
SCRIPTUR* TEXTUS COMMKNTATI SINT.
EDITIO
ACCJIRATISSIMA,COTERISQUE OMNIBUS FACILF. ANTFPONENDA, Sl PERPENDANTUR I CnARACTERUM NITWITAS,
CIIA«T^;QUALITAS, INTEGRITAS TEXTUS,PEKFECTIO COIIIIECTIONIS, OPERUM RECUSORIIM TUMVARJE'I1*S
TUMNUMERUS, FORMA VOLUMINUMPERQUAH COMMODA SIBIQUF.IN TOTOOPERIS DF.CURSU CONSTAKTF.R l/£}\
PRETII
SIMILIS, EXIGUITAS, ISTA
PR^SEUTIMQUE COLLECTIO, UNA, METIIODICA ET CIIRONOLOGIC*, /~"-\/jjs\
SBXCENTORUM FRAGMENTO'RUM OPUSCULOKUMQUE IIACTENUS IUC ILLICSPARSORUM / * /^3 \X>\
PRIMUM AUTEM 1N NOSTRA BIIILIOTIIECA,EX OPERIBUS A D OMNES < ETATES , [ "^ v£"'
LOCOS,LINGUAS FOHMASQUE PERTINENTIBUS , COADUNATCRUM. I ,_. i -«- X-^J.
SERIES SECUNDA, \\
IN QUA PRODEUNTPATRES, DOCTOKES SCRIPTOUESOUE E CCLESLE LATINJE \\
A GUEGOMOMAGNOAD INNOCENTIUM III.
ACCURANTE J.-P. MIGNE,
BIBI.IOTHEC2E CLEKI UHIVER8S,
siv* **
CURSUUMCOMPLBTORUMIN SINGUI.OSSCIENTIS ECCLKSIASTICfiRAM08 EDITORB.
PATROI.OGIABINAEDITIONETYPISMANDATAEST,ALIANEMPELATINA,ALIAGR.ECO-LAT1NA,—TENEUNT
MILI.EET TRECENTISFRANCISSEXAGINTAET DUCENTAVOLUMINA EDITIONISLAT1N.E;OCTINGENTIS
ETMILLETRECENTAGR<ECO-LATIN «.— MERELATINAUNIVERSOS AUCTORESTUMOCCIDENTAI.KS,
TUMORIENTALES EQUIDEMAMPLECTITUR ; HI AUTEM,IN EA, SOLAVERSIONELATIN.4DONANTUK.

PATROLOGIifl TOMUS CLXXXVH.

GRATIANUS.

EXCDDEBATDR ET VENIT APDD J.-P. MIGNE EDITOREM,

IN VIADICTAWAMBOISE, PROPE PORTAM LUTETIiE PARISIORUMVULGOiTEiVTA/iNOMINATAM,
SEU PETIT-MONTROUGE.

1855
 SiECULUM XII

DEGRETUM

GRATIANI

EMENDATUM ET NOTATIONIBUS ILLUSTRATUM

GREGORIIXIIIPONT. MAX.

JUSSU EDITUM
POST

JUSTI HENNINGII BOEHMERI

CCRAS

BREVI ADNOTATIONE CRITICA INSTRUCTUM AD EXEMPLAR ROMANUM

DENUO
EDIDIT

JEBIILIUS LUDOVICUS RIGHTER

JCRIS UTRIUSQUEDOCTORET IN ACADEMIAMARBURGENSIPROFESSORPUBLICUSORDINARKJ5

S. REVERENDI CONSISTORII CATHOLICI PER REGNDM SAXONIiE APPROBATIONE

EDITUM

ACCURANTE J.-P. MIGNE

BIBIIOTHECK CLERI IINIVEBS/E
SIVE
CURSGUMCOMPLETOr.UM
IN SlNflULOSSCIENTIjE ECCLESIASTICJS
RAM03 BDITORK

TOMUS UNICUS

VENIT : 8 FRANCIf.GALLICIS

EXCUDEBATUR ET VENIT APUD J.-P. MIGNE EDITOREM

INVIADICTAi>'AJtfBt>/S£,PROPEPORTAM LUTETJjEPARISIORUM VULGOVENFER NOMINATAM
SEU PETIT-MONTROUGE
1855
 NOTITIA 1N
(FABRIC.Bibliotheca medice el infimce Latinitatit, t. 111,p. 82.)
Gratianut de Clusio (I), Tuscix eivilale, mona-
elms S. Felicis Bononiensis, ordinis S. Benedicii,
A. C. 1151, lempore Eugenii III papac in illomona-
sterio absolvii opus, jani ah anno (127cceplum,quud
Innocenlius 111 Corpus Decretorum vocat, auctor
ipse Concordanliamdiscordanlium canonum inscri-
psil. Dividilur illu<f in Dislinctionet 101, quarum
singulaesnis iterum dislingiiuntur capilulis,ct Cautas
36, qnae suis ileruni quwslionibus,qiisestionescapi-
lulis subdividuntur, et traclationem De consecralio-
ne, quiuque dislinclionibus absolulam. In causa
XXXIII amplius Dt paenhenlia Iraclatus occurrit,
septem absolutus dislinclionibus. 1'rivatis auspiciis
hoc opus est composiluin a Gratiano, Burchardi, An-
selmi alque Ivonis colleclionibus slrenue uso, quo-
rum omnium luminibus obslruxit, atque ul nolat
Pancirollus, lanlas poslea aucloritatis fuit, ut vulgo
MAGISTER vocalus, maximum in decidendis causis
pondus habuerit, elai vetut privali kominisejus dicla
vim legis non oblinent. Confer quse in ejus latnlem et
apologiam Joan. Chifletius De juris utriusque arclii-
lectis, cap. quinlo, Ant. 1CS1, 4°, et tom. I. Tlie-
sauri Juris Everb. Olhonis, pag. 186 sq. Quam sa>
pius errasseGratianum multi jam nolarunt, veldum
Burcbardi et aliorum errores sequitur, veldum ipse
non accurate lecla excerpit, vel dum inlerpretibtis
erranlibtis praebet aurem , ipse ne suninios qtiidem
Graecaelinguseapices callens, ut monuit Baluziusad
Anton. Auguslinum Deemendalione Graliani, p. 556.
Iluic Gratiani Collectioni Cotta Palea, ejus disci-
pulus, dicilur aliquot addidisse capita, quse in anti-
quioribus MSS. non legunlur. His Palem nomen est
ascriptum, quod alii ptitant esse nalatbv pro veteri
inlerprete, alii paleam, velul lcvioris rem momenti,
minus bene utrique.
Prima Graliani edilio Argenlinensis, cliarla maxi-
ma, an. 1471, fol., per Henricuni Eggestein, memo-
ratur Joanni Caillioin Hisloria typographiae,Gallice
edita Paris. 1689, 4°, pag. 19, atque inde Michaeli
Maittaire in Annalibus lypograph., t. I, p. 92, qui
pag. 94 eliam affert auclorilates Decretorum per
Joanncm Caldrini, e.v editiono Coloniensi an. 1471
fol., apnd Petrum de Olpe.
(1) Circa idem tempus Pelrus Lombardus Nova-
riensis, Pelrtts Comeslor Gallus Trecensis : el fal-
luntur qui fratres eos gernianos fuisse aiunt. Vide
GRATIANUM.
Baluzitis pro prima habuit Mogttntinara, in cujtts
calce legunltir baec vcrba : Anno Incarnalionis Do-
minicx 1472, Idibus Augusiis, Sanctissimo in Chri-
sto Patre ac Domino Sixlo papa quarlo Ponlifice
Maximo, Illusirissimo Nobilissimm domus Austrim
Friderico Romanorum Rege Gloriosistimorernm Do-
minis : Nobili nec non generoso Adolpho de Nassau
Archiepiscopalumgerente Moguntinensem, in nobili
urbe Moguncia, qua noslros apud majores Aurea
dicta, quamdivina eliam clementia dono graluilo prm
cxleris lerranim nationibus arle pressoria dignata
est illuslrare, hoc proesens Gratiani Decreium suit
cum rubricis, non alramenlali penna cannave, sed arte
quadam ingeniosa imprimendi, cunctipolenteadspi-
rante Deo, Pelrus Schoiffer de Gernserheym suit
consignando sculis feliciter consummavit. Sculiun
sive insigne sequilur duplex, in quorum allero crux
S. Andreaccum quatuor fastigiis ansalis cuspidatis-
que, in altero ligura Grscciim lambda majusculum
referens inler tres slellas.
Hanc insecutoe sunt Venetae1474 et 1479, foL,
cum praefationePelri Albignanl Trecii, et 1480, 4«,
per Atlamum de Rotil. et cum glossa, Yenet. 1478
etl486, fol., et 1493, fol., Basil. 4476, fol. cum
glossis. .Paiis. 1500, 4° ; 1508, 1517 , 8=; 1522,
4528, 4°.
Graiiani Decrctum emendatum et notis auctum B
Paulo Conslabili ord. Praed. jussu Gregorii XIII,
Venet., 1584, 8", etc. [Quae sunt in Graiiano Palea,
vel potius quid indicel nomen iihid canonibus qui-
busdam prafixtnn definit Fabricius, auclorem illo-
rum canonum Collam Paleam, qui haec addcndn
Gratiani Decrelo censuerit, designari arbitratus. Id
vero ut adniillam velat atictorilas velustiorum ma-
miscriplorum, in qtiibus Palea ista ita absunl, nt
nomcn Palea nunquam, canones vero inlerdum le-
ganlur. Non sunl ergo Palea Cottae additainentum ;
alioquin in vetustis bisce codicibus et nomen, et
canonesdesiderarenttir. Ila e. g. in velustis codicibus
legitur : Palea canonis Magnut episcopusDist. LIV,
et Palea cap. De servorum ordinatione Ibid. can. 6.
MANSI.]
Pagium ad A. C. 4164, n. 19, et de Graliano adde
ad A. 1151, n. 10.
Ex lypis MiGNE, au Petit-MontrouRe.
 GREGORIUS PAPA XLH

UNIVERSISCHRISTI FIDELIBUS PR^ESENTESLITERAS INSPECTURIS SALUTEMET APOSTOLl-

CAMBENEDICTIONEM.

Emendationem decretorum locorumque a Gratiano collectorum (erat enim is liber men-

dis et testimoniorum depravationibus plenissimus), a nonnullis Romanis Pontificibus prae-
decessoribus nostris optimo consilio susceptam, selectisque ad id negocium sanctaB Ro-
manse Ecclesia? cardinalibus et aliis eruditissimis viris adhibitis commissam, multis autem
Yariisque impedimentis hactenus retardatam, nunc tandem, vetustissimis codicibus ubique
conquisitis, auctoribusque ipsis quorum testimoniis usus erat Gratianus perlectis, quaeque
perperam posita erant suis locis restitutis, magna cum diligentia absoiutam atque perfe-
ctam edi mandavimus. In quo magna ratio habita est operis ipsius dignitatis et publicse,
eorum prffisertim, qui in hoc studio versantur, utilitatis. Jubemus igitur ut qu« emendata
et reposita sunt, omnia quam diligentissime retineantur, ita ut nihil addatur, mutetur aut
immintiatur.
Datum Romae apud sanctum Petrum sub annulo Piscatoris, die secunda Junii,
II. D. LXXXII. Pontificatus nostri anno undecimo.
Ant. BUCCAPADULIUS.

GREGORIUS PAPA XIII

»
AD FUTURAMREI MEMORIAM.

Quum promunere paslorali humeris nostris injunclo id praccipuenobis propositum iiabeamiis, ut omni
studio diligentinqueomnes Christi lideles his praesertiin tam gravibus calamitosisque lemporibus, in rccta
et calholica fide conlinere curemus, ac propterea id in primis nobis agendmn et providendiiin sil ut
omnem omnibus aberrandi ab ea occasionem siibtrahamus : dudum ob liujus rei exseciilionem , adhibilis
nonnullis ex fralribns noslris sanclae Romanx EcclesiaeCardinalibus, adjuncto etiam aliquorum doctrina
elpietale insignium viroruin studio, Decrelum Graliani niincupatuin absque glossis, nec nor>idem Gra-
liani Decreiutn cum Decretalibus Gregorii Papas IX praedecessoris noslri, Sexlo , Clementinis et
Extravagantibus, non modocttm veteribus glossarum aucloribus, (quibus, quum viri pii et catholici ftierint,
ignoscenduni videlur, si quitl vel ob errorem in illis, vel quia nondiim pleraque a sacris conciliis difli-
•lila fiieranl, liberius loculi sunl,) verum etiam cum liis, quae ab impiis scriploribus, tam extra in mar-
ginihus qtiain etiam inlra aspersa fueranl calholicae verilali contraria, revidendi, corrigendi et cxpur-
ganili curam demandavimus. Quum autem ipsum Decrelum absque glossis a pracfatis n nobis depu-
latis jam toluin emendaliimel correctum ac nonnullisannotalionibus illustratiim exsislat, ipsiusquemajor
pars a dileclo filio Paulo Conslabili, tunc sacri noslri Palatii Aposlolici Magistro, tina cum diclis De-
cretalibus felicis recordationis Gregorii IX praedecessorisnostri jam imprcssis, recognita el approbala
sil, reliquum vero pjusdem Decreti una cum anuotationibus praedictis, lain absque glossis quam ipstim
totiiincum glossis, Sexltimque et Clementinas simul et Exlravagantes a dilecto filio Sixlo Fabri, ejtisilem
Palaiii nostri AposloliciMagistro, recognoscenda omnia et approbanda in officina popnli Romani, qu!B
ad lioc potissimum, nl libri sacri in ea fideliter et incormpte impiiiiianiur, erectit fnii, imprimi et im-
pressa divulgari jusserimus, ac nl ad majorem Chrisii fidel>umubique lain inlia quain exlra Ituliam,
citra et ullra Montescommorantitim commoditalem hoc juris Canonici Corpus fideliter et incorrnpte
juxta exemplar liic Romae impressum a calholicis lyLOgraphis,a Romano populo, sive ab eo (lepulalis
vel pro tempore deputandis clectis, imprimi possit: Nos opporlune providere volentes, ut boc Jtis Ca-
nonicurtisic expurgatiim ad omnes ubique Christi fideles sartum lectum pervenial, ac ne cniquam liceai
eidemOperi qnicquam addere, vel imniuiaie, aut invertere, nollave inlerpretanienta adjungere, sed, prout
PATROL.CLXXXVU. 1
 n GRATIANI DECRETLM. .J'
in hac nostra Urbc Roma nunc impressum fuit, semper et perpeltio integrnm et incorruptum conscrve-
mr: Motti proprio et cx certa nostra scientia, ac de Apostolicae potestatis plenitudine omnibus et sin-
gnlis in nostro et sanciae Roniniix Ecclosic dominio nobis el eidem Romanae Ecclesiae mediale vel
imiriedintc snbjccio coiiimoraiiiibtis, vel ail illud quovis praetexlu advenieniibus, ac etiam extra dictum
(loiuiniiini ubilibct exsislentibus typograpbis et librorum impressoribus ac bibliopolis, et quibuscunque aliis
personis iitrisqne sextis, ciijusciiiique dignitalis, slalus, gradus, ordinis vel conditionis exislanit, in
-virlute sanctae obedieniise ac sub excommunicationis mnjoris laiae senlenliae, et quoad nunc et pro
tetnpore in dicto noslro et Rotnanae Ecclesiae dominio inedinle vel immediale subjeclo conunoraiiies,
etiam nltra pracmissa stib amissionum librorum, ac mille diicatorum anri de Caniera, pro una videli-
cet officio Inquisitionis haerelicse pravitatis, et pro alia accttsalori, el pro reliqua lertiis parlibus jndici
exsecutori irremissibiliter applicandorum, aliisque arbitrii noslri pcenis eo ipso si el quolies conlra-
facliim fuerit, et pcr quemlihel contravenientem incurrctulis, Aposlolica auotorilale tenore piaesentium
iiiliibemus et interdicimus, ne ipsitis Gratiani Decretum cum annotalionibus, et idem cum glossis, De-
crclalibus Gregorii IX praedecessoris nostri, Sexto, Cleinenlinis et Extravagantibus, ut pracferlur,
de celero per decennium a data praeseniium sub quovis lilulo alibi quam in Urbe nostra, et in eadem
otlicina impressoria dicli populi Roinani, et iis, qttibus ab eodem populo Romano et ab eo ad hoc pro
ipso populo deputalis, tam in Itnlia quam extra Italiam ubilibet facultas et Iicentia per dictum lempus
•desuper concessa fuerit, prout nos eidcm populo Romano et eisdem ab eo deputalis, ut hujiismodi li-
cenliam ct factiltatem tam in Iialia qtiam exira llaliam ubilibel cuicunque et qiiibuscunqiieipsi populo
Romaiio scu ejus pro eo depulalis pro lempore videbilur et placebil, ac pro lempore eidem populo et
ejus deputaiis visum fuerit, signilicata prius nobis el approbata persona, concedere, illainque sic con-
-cessam, prout et quando sibi placueril, revocare libore et licile valeant, indtilgeimis, impressiini et
iinpiiiiieiidiim lenere, vendere, dare, donnre, vel alias quomodolibet liabere vel transferre; neqne etiam
ipsi absqne exprtssa eliam in scriptis licenlia ejusdeni populi Romani el ab eo dcpuialoriiiii dictum Gra-
liani Decrctum cum ipsis annotalionibus, et idem cum glossis, Gregorii iX praedecessoris nostri De-
•creialibus, Sexlo, Clemenlinisel Extravagantibus, ul dictum esi, imprimere, nec per diclnm decennium
ab eis vel aliis, praierquam a diclo populo Romano et ab eo depulatis, vol de eorum liceutia, ut
praefcrlur, impressum et imprimendum alias habere seti tenere, aut etiam vendere vel donare , seu
imprimi, leneri , vendi, donari , aul alias transterri facere per se vel alitim seti alios , publice vel
occulle, dirccle seu indirecle quovis quaesilocolore vel ingenio aiideani seu praesumanl : ita qtiod etiatn
iiulli oninino boniiiiuin tam in Urbe el tola Iialia, qttam exlra ubivis leirarum , regnorum, regionum,
ei proviuciariiin totiiisorbislice.il liiijusmoili libris dicii Juris Canonici sic, ut praefertur, de inandato
nostro rccngnitis, correclis et expurgatis quidqtiam addere , detrahcre vel imimitare nut inveriere,
imllave inicrpreiameiita adjungere, sed proul opus hujnsmodi nunc Romacimpressuin fuii, seniper et
perpelno iiilegruni et incorruplum conservetur, sialuiinus, sancimtis el ordinainiis : mandanies nniversis
et singulis venerabilibus fratribus Patriarchis, Archiepiscopis et Episcopis cetcrisquc loconim Ordina-
riis et eortim Vicariis in spiriiualibiis et lemporalibus, ct in slatu lemporali sanctie Romamc Ecclesiae
eliam Legatis, Vice-legatis Sedis Aposlolicac, ac ipsius slalus Giibernaloribus, Polestaiibus el Locum-
teneniibus, ul qnolies pro parte dicti populi Roniani et ab eo depulatoriini, seu licentiam et facultalein
ali ipsis, ul pnuferlur, pro lempore habeiilium , fuerint requisiti, vel eortim aliquis fuoril requisilus,
eisdein populo el dcptitaiis, ac ab ipsis liceiiiiam et faciillatem babenlihus eflicacis defensionis praesidio
assislenies, praemissa ad omncm populi Romaui et ab eo depulalorum praedictorum licentiam seu fa-
cultatem habentibiis requisitionem contra inobedientes ut rehelles, eliam per censuras ecclesiasticas,
etiam sxpius aggravandas et per alia juris remedia aucloritale Aposlolica exsequanlur, invocato etiam ad
hoc , si opus fuerit, auxilio brachii secularis.
El insuper, quia difficile admodum esset praesentes literas ad quaelibet loca deferri : Volnmus
eleadem Apostolica aticlorUale decernimus, illarum transsumptis et exemplis manu Nolarii ptiblici sub-
scriptis, et sigillo ctirite vel personae in dignitale ccclesiaslica constilutae munitis, et etiam in ipsis
opciibus imprcssis plonariam et eamdem prorsus ftdem ubiqtie lam in judicio quam extra jinlicium
haberi, qna; pricseniibus haberetur: non obslaniibus constitutionibtis et ordinalionibus Apostolicis, ac
ijiioriitnciinque locorum, gymuasiorum ct universitatuni, eliam siuiliormn generalium jtirainento, con-
iirinatione Aposlolica vel quamvis firmilate alia roboralis statulis el consueludinibiis, privilegiis quoque
iiidullis, et lilcris Apostolicis eliam illis, et illorutn, ac quibusvis nliis personis, sub quibuscunqiie te-
uoiibns ct formis, etiam molu, scientia et polestalis pleniliidine similibus, ac alias in tontrarium quo-
modolibet concessis ct approbnlis, ac in poslerum concedendis cl approbandis. Quibus omnibus, eliam si
ilc illis spccialis ineulio babenda esset, eoriiin lenores praeseniibns pro expressis. habentes, illis alins
in suo robore pennaiisuris, bac vice dunlaxat specialiier et expresse derogamus, conlrariis quibuscun-
que. Aul si aliquibtis coniinunilcr vcl divisim ab eadem sit sodc indultuin, quod interdici , suspendi
vel excomiiitinicarinon possint per litoras Aposiolicas non facientes plenain el exprrssam ac de verbo
 "~ -
15 PROLEGOMENA. U
ad verbnm dc indiilto bnjiismodi inenlionein. Datum Romaeapud S. Pelrurn sub annulo Piscaioris, die \
Julii, M. D. LXXX. Ponlificatus nostri anno nono.
CMS. GLORIERIOS.

Ea, de quibus lectorem principio visum est admonere, hsec sunt.

In Ecclesia Romann, omninm Ecclesiarum ma-- A auctorem Pannormiae (nam is recenlior forlasseesl)
gislra, solitos esse asservari coiiciiiorum canbnes etit Gratianus, monachiis Benediclinus, non lanium de-
Ponlificum decreta, ac ceteris Ecclesiis communi- crelis c^lligendis (quod superiores feceranl) opcram
cari plane compertum esl. dedii, sed Ivonis forlasse pracfationc excitaius eo
Alque in usti praecipue videlur fulsse colleclio o potissimum incubtiit, utcertis qiiaeslionibus propo-
illa, (qtiam Nicolaus Pupa in c. si Romanomm,, sitis, quid in utrainque partem ex canonihus, qui
disl. 19. Codicem canonum nominal, in quo con-- inter se nonnunquain pugnare videbanlur dici
tinebantur canones el regulae illae, quae recen- posset, ipse et nfferret et explicarel , omninoque
senliir a Leone IV, cap. De libelli», dist. 20. Hujus s eoruin varielatem, quae speciem dissensionis habe-
codicis tria manuscripta exemplaria Romae haben- bat, ad contordiam revocaret. Ceterum in longo ac
iurin Valicana Bibliotheca. Exstat eiiam impressnss perdiflicili opere rnulta a parum aequis liomiiiibus
Magttntiae anno saluiis M. D. XXV. Reperlus estt exagiiabantiir, nonnulla pii etiam et verecundi in-
auieni in velustissimo Cardinalis Vercellensis codice3 terdtim desiderabant.
Cresconii ad Episcopnm Liberinum quidain quasii Quamobrein ne hujiisce uiilissimi et gravissimi
noniocanon, inquo, quum pluribus catisarum litulisb codicis vncillarel auctoritas, placuil primiiin Pio
propositis exponaiur deinde, quibus synoiloruni ac: IV, ac siibinde Pio V et Gregorio XIII (apud qiieui
decietalium epislolarum locis cntisaeill;e iraclenliir,, etiam hujiis perfecli Operis, quemadii.otlum et
capita capilibus Magtintini codicis et numeri mi-- aliarum maxiniariim reium laus fuil) ul illi corri-
ineris optime respondent. Quaequidera a Cresconio) gendo sumina opera daretur, menda librarioruin
adliibiia diligentia. saiis indicat freqtientissimumi B ] lollerenlur, si qua eiiam in re Gralianus tit liomo
iuisse bujus collectionis usum : ei haec ea est, qtiae i minus vidisset, modesle notarelur, ipsaque oinnino
in noiationibus quae nunc edunlur, absolule Codex; capitasuis aiictorihus qiiam diligenlissiine lestiluo-
canonum vocatur. rentur. Iiaqiie el Romae Vaticana Bibliollieca et mo-
Ceterum inier privatos colleclores.qui mnlto pltirai nasterii Dominicani supia Minervam aliaeqne non
congerere studuerunt , peranliquus est hido- paucae excnssae sunt, et ex aliis urbibus atque re-
rus, cujus colleclio proleriditur a canonibus npo- gionibus invilati doctissimi homines, qtii idem
siolorum usque ad concilium Hispalense secundum,, facereul, et si quid invenissent, quod ad hanc rem
habeturqiie in duobus codicibus Valicanae biblio-' perlineret, pro sua pielale libenier coiumunicarent
lliecae, et uno monasterii Dominicani Sanctae Mariae alque ad ponlilicem iniilerent. Qua diligentia illud
supra Minervam; exstal aulem impressa in cditio- factum est, ut qmim jam magnam partein suum
nibus conciliorum, in anliquiofibus quidem puriur, uniciiique tribtilum sit, ac proplerea inlelligi ple-
in recentioribtts autein multisaliisconciliis scriplis- riimque possil, quae synodoruni generalium, quae
que aiiinista. Isidorum hutic Igmarus arcbiepisco- suiniiioruin ponlilicum, quae provincinlium concilio-
pus Remensis in libroDe synodis celeberrimmn illum rum, quae Patrum riecreta ac senienliae, atqueinler
Hispalensem luisse aliirmat, a quo testatur etiam haec, qtiae sanctae Ronianae sedi probaia sint, quae
Triiemius librinn decretorum esse coiiscriptiim; ac iniuime, vix quisquam errare, atque incerla pro
eerle nnilta verba, qtiae in praefalione liiijus colle- certis sequi, certa vero pro incertis suspecla habere
ctionis legiintiii', sunt in libro quinlo Eiyinologia- poslbac queat.
rum. ln coilice aiitem Dominicanaebibiiolhecae iniiio Q p De citationibus. — Quod ad cilationes auctorum
pr.vfalionis ita legilur : Isidorus mercator servus pertinet, ubi error evidens erat, aut nonnulla Gra-
Chrisii lectori conservosuo, elc. nec multo secus in liani exemplaria cum veriore atqiie ab aliis coileclo-
Viiiicanis, quo loco in impressis esl: Isidorus pecca- ribus allaia cilalione coiiseniiebant, sublatis falsis
tor servus Christi, elc. inscriptionibus veraesunt rustituue; ubi vcro, quain-
Seciuus deinde est (ut de iis primtim, quorum vis caputapud alium auctorem esset inveiitiiin, lieri
opera lypis excusa sunt, Joquainur) Kurcbardus, lameii poterat, ut iliius qucqueesselqiiemGraiianus
Wormaciensis episcopus, Olhonis 111et Henrici II citarel (sunt eniin hnud raro tlecrela tralatiiia et
Bavari iinperaloriim aetate, qui non ordinein lem- seulentiae similes in bouis auctoribus), relenta Gra-
poruni el provinciaruni, ut lsidorus, sed rerum et tiaui cilntione, salis visum est locum ubi hodie ha-
causarum sibi sequeiidum pulavil. bealur iudicare. Et qiioniam interdiim aul capiiis ali-
lisdeiu. vestigiis insliiii non ita inulto post Ivo, qua qiiidem pars illius auctoris esl qui cilalur, aliqua
Carnoiensis episcopus, sed exorla inieriin Be- vero minime, atit verba valde stiul mulala, id quo-
rengaiii lia:resi uitilta ad illam conliiliuiiiain perti- que esl iiidicaium ascripliiiuque praelerea in margi-
iienlia addidil, nc inulla eliam pralerea ex Pande- ne, qtio loco idem caput in glossa Biblioruinordiua-
ctis et codice, iluiii de laicorum quoque olliciis sibi ria, in libris Seiilenliariim el apud celeros colle-
agendtim putal, quod Burchardo minus necessarium clores habeaiur, eospraeserlim, qui in hujus Operis
visum fuerat. emendaiioiiemagnousuiftieriiiii.Aniinadversumvero
Exsiaul atitem duo volumina, Ivonis noinine est iniilta oliin fuisse (quorum nonniilla hodie eiiam
inscripia eamdemquehabeniiapraefalionein, quortim nr\ babenltir) homiliaruin e\ variis auctor;bns colle-
iiiitim, quod Pannormia, alterius, quod absolute ctarum volumina, qnibus hoiniliis noinen aucloris
Decretum inscribilur, quasi epilome quaedamest. Ve- aul non esset praeposiliimaul eliam niutatiini, qu;>d
riim in hoceodein campo alii etiam gravissimi viri decretorum collecioriltiis, qui fonles adire in illa
(quortiin libri paiiim in publicis, partiin in privalis librorum penuria plerumque non poterant, errandi
bibliothecis inainisciipli babentur) Cresconius, An- inierdum dederit occasionem. Saepe eiiam Grniia-
selmus, DeusdeUil Cardinalis, Gregorius Presbyter, nus mullas Patrum senientias simul colligil atquein
qui voliiuien siiiini Polycarpus instripsilaliique uon- uiiiini capul coiiciiii!il(quaiiivis in vulgalis codicibus
iiHlii praeclare se exerciierunl suanique operam pro- plerumque in diversa capita sint distracLe, sed
bavcjuiil. Novissimus istorum oinuiiiui, praHcr lere sine rubrica), idque, qiium facil, non ipsa prot-
TS GRATIANIDECRETUM. 16
sus auc.torum verba nlTert,sed nrbitratu stio miitat, A aliquid elici conjectnra possit, exponetur quid in
nddit, imininuil, summniim compleciiiur, quod collatis exemplarihtis observatum fueril In tribns,
ciiani Burcbardus ei Ivo faciunt, qiiuin citant hoc quae suni antiqtiissimaet videntiir scripla paulo post
modo : ex dictis Augustini, ex dictis llieronymi. Graliani aelalem, paiicissima ex hiijiisinndicapilibus
I)e emendationibus.—In emendandotexlu primiim habentur. In uno valde emendnto sunt apposita in
inilia capitum ob usitalas doctoriiiu citationes non marginc sine ulla nola, sed non omnia, qine in im-
siini tnmala, sed ulii ab originali discrepabant, in pressis, quamvis vioissim in illo additiones aliqna:
margine aul in notalione est indicata germana lectio. sint, quu: in his non habentiir. In alio, literis por
Deinde haic glossaeipsius hahita ratio esi, uL-niliilin anliqtiis descriplo, Paleae ipsaerocenliori scripluia
lcxtii sil miitalum, ubi mniatin ipsa impeilituraerai, ioii volumini praeponiintur.In teteris hnbentur atn
quo ininiis qtiid sibi auclor glossaevoluissel animnd- oinnos, nut pleraeque, et parlim quidem cum Pa-
verti possel; sed codem modo nut in inargine, aul leae nomine, partim vero sine ullo a ceieris capi-
in nntatione mendum cst iudicaltim. Ubi vero haec tilius (liscrimine. Ex qua observatiune illud videtur
non obstabant, haec lere servala corrigendi ralio posse colligi, bas Paleas esse additiones, non eodem
esl, ut, si videretur voluisse Gratianus aucloriim teinpore lacias , ad priinam collectionem Gra-
quos cilaret ipsa prorsus verba referre, ea ex ipso liani in margine priinurn adscriplas , ac nonnulias
originali eiiiendarentur, el inlerduni eliam, non lovi foriasse ab ipsomel Graliano ut fit inter compo-
proposita titililate, aliqua addercntur; nisi sicubi nondiim aut rclcgeiidum, qtias deinde iibrariorum
vulgaia lectio visa est melior : nain lnnc illa re- quidam omiseriul, quidamin contexiu posuerint, in-
tcuta nolalum esi quomodo originale ipsitin haheat. Q lerdm» coiijuncle cuiii prioribus capiiibus, ihterdum
Sin aiilomGraiianus non eadem prorsus vcrba aflerre cinn aliquo discrimine. Falsam vero esse illorum
voluerat, sed aui in suintnam quaiiidainipse redigere, opinionem, qui eas coiitenuiendas putanl, ex eo
nul ab aliis redacla, ut ab auclore glossaeordiuariae, conslat quod imilucel in Dccretalibus, et apud vetu-
ab lvone cl aliis collectoribus referre, lunc niliil sliores Graliani colleclores habentur, quod suis locis
fere eniendaium vcl additum est, nisi forte Patris indicabilur.
illins , unde collector acceperat, resliiula lectio De litulo. — In plerisque veluslis liujus colleciio-
inagnaiii afferre visa esset ulililaian, mullisque 1o- nis exemplaribus haec lanquam inscriptio rubris li-
cis id notatum est, et verba ipsius originalis allnta, teris posila est : Concordanlia discordantium eano-
nt lecior identidem in memoriam biijus adhibilae. num,>addiia in quibusdam diciione, Incipit, sine ulla
cautionis revocarelur, et labore ad origiualia adeundi Gralianiinenlione. Verum in Valicano illo velustis-
lovaretur. Quod si idem caput ex plnribus vitinis simo, cui voluminis ipsius initio receniiori scriptura
alicujus Palris locis confectum esl (nani qtise mul- P.ileas esse praepositasdictum est, anle ipsas Paleas
liim dislahaiit, satis plerumque fuii in margine in- est hic titulus : DecretumGratiani MonachiSancti
dicare), adjecla: siml in textu particulae ill.oei supra• Felicis Bononiensis,ordinis tuncti Benedicti, compi-
et infra, scilicet tibi seriem et iiexum collectionisim latum in dicto monasterio Anno Domini millesimo
petlituraenon eranl; ubi veroGralianusipse loquitur, eentesimoquinquagesimoprimo, temporeEugenii Pa-
ex inanuscripiis hujus libri exemplaribus pura ger- piv tertii; in nliis vero duobus codicibus in exlremo
maiiaque leclio esl —
restiluta. esl : Explicit Decretum compilatum a Gratiano Mo-
Devenionibus. ln Codicecanontirn capita, quae „ nucho monasleriisancli Felicis de Rononia. lu Chro-
«x Graecissynodis recilantur, sunt a Dionysio Exi- " nico, quod inscribilur PomceriumEccleniiBRnvenna- .
5110in linguam Latinnm r.onversa, ctijus praefatio lis, qui liber in Bibliollieca Vaticana servattir, baec
manuscriptis ipsius codicis exeiupiaribus praeposita de Graiiauo legunlur : Anno Christi millesimocenie-
legilur. Isidorus autem pariiin bac ipsa Dionysii sima quinquagesimoprimo
' Gralianut monachus, de
versione, quanquam raro, parlim fonasse prisca Classa civitate Tuscim nalus, Decretum compotuit
illa, ciijus ineniionem in praefatione sua Dionysius apud liononiamin monai.lerio'sancliFelicis. Idoui te-
lacil, usus esl aut inlegris, aut aliquanluium iinmu- statiir Hugutio,veliisiissimushujuscodicis interpres,
talis; partim eliain abis, qu:e tunc, ul ipsemel Isi- secuuda, quaestioiiesexta, cap. poslappeltationem;—
dorus lestaliir, exslabaut, hodie praHerquain apud el Vinceuliiis in libro Historiarum bis, seinel libro
istos decrctorum collectores non exstant. Quociica vigesimo lerlio, capil. trigesimo priiuo, loquens de
mirandum magnopere non est, si ceioij colleclores Isnioro, el iterum libro vigesimo qiiinto, cap octua-
etomiiium fere postremus Gratianus, qui etcodicem gesimo quario, agens delvone, et aliis decretorum
illiim canonumet Isidori coliectionein et aliasetiaiu collectoribus; — et sanctus Aiitoninus part. tertia
liabcbanl, eundem tanonem 11011 semper ex eadeni bisi. tit. decituo oclavo, cap. sexlo. Trithemius vero
versione recitent. Qua de re saepe ii: noialionibus in libro de Scriptorib. ecclesiaslicisGratianuin agno-
lector esl adinonilus, et ubi iiccessariiim visum est, scil liujtis collectionis .auciorem, ileinqiie in libro
Gisucntanouis verba cum versioue nova suul altala, secundo de Virisillustribusordinis sancti Beuedicii:
iileinqiic in celeris Palrum grsecoruui senteiiiiis quo laiiion loco aildil (ipsam lortasse Operis ince-
Incitimest. piionom spectaus) liiis^e ab eo coiiipositum anuo
De paleis. — Dc nomine Palem sunt variae do- D Doiiiiniinillesimocontesiino vigesimo septiiuo.iranc
tlorom hominum senleiiline. Mulii eacapita, in qui- collectionem Innocenlius lerlius in epislola ad Ar-
bus res innnes ac leves conlinerentur, hoc uoiiiine chiepiscopumComposiellanunivocat corpuStlecreto-
appellari censuerunt; alii quasi T« 7ra>ci«,id esl riim. Ob has igittir aucioritales el receptain apud
anliqua; alii quasi addiliones quasdam, derivata aut omues opinionem in prima hujus volumiuis pagina
potius depravata voce ab adverbio TTKXIV, id est rtir- praepositus est litulus nomine Graliani.
siiin quo scriptores eiiam latini teiupore Gratiaui De notationibus in Glossa. — Quod ad glossas
uterenlur. VerumJoannes Andrenein additiombusad perlinel, qiiaspios et catholicos auctores habuerunt,
Speculatorem, littilo de Dispulaiiouibus et allegalio- quaein illis errala paulo inajoris po.nderis Pio bu-
mbus prope linein (quem Imola in rubrica de verbo- maiii ingeuii iiilirmiiaie obrepserunt, ea in niargjne
ruin obligalionibus, Aloxaiuliinus iu procemiode- siinl iiotata, etquid tatholice seniienduiii sit osten-
crolaliuin, lason iu rubrica lituli De aclioiiibus, et suin est. iiae autem noiae,quibus asteriscus allixus
atii stintsectiti) pulal, quendam Protopaleaui, quem est, necessario poslhac in oiuuibus iiupressionibus
lasou atltlit Cartiiualem luisse, collectioni Giatiani apponeiulaeeruul.
capita haecadjunxisse. Atqtie, ul iu re lam im.erla
' al. Clusio; al. Ginsa.
<7 PROLEGOMENA.
INDEX
LIBRORUM,QUI VARIISEX LOCIS SUNT HABITI.
A G
AMBROSII Sermonesaliquot,qut adhuc non exstantim-
pressi, ex bibliothecis Valicanaet monasterii Mediola-
nensisS. Ambrosii. * •
ANSELMI Collectiocanunum,ex Vaticanaet Hieronyrai
Parisetti.
ALEXANDRI II Epistolaealiquol,partim missaeab Anto-
nio AuguslinoArchiepiscopoTarracouensi,partim ex bi-
bliothecisVaticana,NicolaiOrmanettiEpiscopiPataviui,
MichaelisThomasiiEpiscopiIlerdensis.
ANASTASII BibliothecariiChroniconet versio seplimse
synodi, et octavaesub Hadriano,ex Vaticanaet Cardinalis
Sirleti.
B thecaCardinalisSirleli.
BONIFACII PapaeConcilittm,ex Hispania,ex vetustoco
dicemonasteriiPopuleti.
BONIFACII Martyris Epistola,ex bibliothecamonasterii
B. Mariaesupra Minervam.
c
CRESCOMI Nomocanon,ex bibliothecaCardinalisVercel-
lens:s.
Capitulaaliquot PontiOcum,ex eodem codicemonaste-
rii Populeti.
CapitulariumLiber VII et Capitulariaadjecta,missaa
JacoboAmiotoEpiscopo Antissiodorensi,ex bibliotMeca
erclesiasBelvaaensis.
Colleclio decretorum RomanorumPontilicum,ab Au-
gustinoArcbiepiscopoTarraconensi.
Codexcanonum,quiapud veleresPonlificesin usu fuit,
ex Vaticana,Dominicanaet CardinalisSirleti.
Ccllectiocanonumincerti auctoris, ex Valicana.
Collectiocanonum,ex bibliotheca ecclesiaeMutinen-
sis.
Collectiocanonumpoenitenlialiumincerti auctoris,ex
bibliothecaMichaelisThomasiiEpiscopiIlerdensis
ConciliorumIlispaniensiumet Carthaginensiumvarie-
tales lectionis,ex bibliolhecaBegis CatholiciLucensi,et
Soriensia CardinaliOuiroga.
CENCII CAMERARH Libet de formisjuramentorum,ex bi-
bliothecaAchillisStathii.
Conciliialicujusfragmentaquaedampost Anselmicolle-
ctionem,jn codiceHieronymiParisetti.
CYPRIANI operumexemplaria,ex Vaticanaet monasterio
S. SalvatorisBononiensi.
D NICOLAI I plures epistolae,ex bibliotheca supra Miner-
Decretihnjusundevjginti mattuscripta,par-
tim sine glossis,pa?t?nicumexeroplaiis
glossis,ducdecimquidemex
Vaticana, reliqua vero oxbiijliotheeaMarcelliPapaeII,
CardinaliumTercsllensis et Sirleti, MichaelisThomasii
Ilerdensis,Achillis&t:ithii.
Decretorum csceipta, cx blbliothecaS. Trudonis,ab
AlbertoLeoninonominenniversitatisLovaniensis.
DEDSDEOIT cardinalisCclleclio canonumet libri IV de
rebus ecclesiasticis,ex Yaticana.
E PETRIDAMIANI
EOGENIIII Concilium,ex Vaticana,et III ex Vaticaiiaet
ex Gallia.
EmeritenseConcilium,a CardinaliOuiroga.
EphesiniConciliiI antiquaversio, ex Yaticana.
F R
FCLIERTI EpiscopiEpistola,ex vetustocodiceecclesiaj
Belracensis,a /acoboAmiotoEpiscopoAntissiodoreusi.
18
GREGOMI III Epislola, ex bibliotheca monasterii supra
Miuervam.
GELASIIScriplaquaedamel aliorumPontilicumepistolae,
ex Vaticana.
GELASII Epistola,ab AntonioAugustinoArcbiepiscopo
Tarraconensi
GREGORH I Epistolaemanuscnplae,ex Vaticanaet Epi-
scopiIlerdensis.
GREGOSII VII Regestum,ex Vaticanaet multisprivatis.
GREGORII IV Epistola ad universosEpiscoposper Gal-
liam,etc, ex bibliolhecamonasteriisupra Minervam.
GREGORH X Epistolaad RegemArmeniorum,ex biblio-
GraecorumPatrum.Commenlariiin S. Scripturam,alia-
que eorundemscriDtaet concilia ex Valicana.
H
HOMBERTI legati Leonis IX ad libellum Nicelaecontra
Latinosresponsio,ex monasterioS. MariseNovae.
I
ISIDORIHispaiensisoperumcodex, ex monasterioNea-
politanoS. Augustiniin Carbonaria.
ISIDORI Collectiocanonum,ex Vaticana el Dominicaua
supra Minervam.
ISIDORI Collectioniscanonum praefatioalia a vulgata,
missaab ArchiepiscopoTarraconensiet AlvaroGomeiex
hibliolhecaecclesiseToletan«.
ISIDORIEpistolaad Lanfredum,ex bibliothecasupra Mi-
nervam.
INNOCENTII II Concilium,ex Araticana.
ISIDORIHispalensisRegulamonachornm,ex Hispania.
J
JOANNIS VIII Epistolae,ex Vaticana.
L
LEONIS IV Epistolaeduae,una ex bibliothecaM.Antonii
Mureli,altera ex bibliothecaKraucisciTurriani.
LEONIS II Epistolae,a CardinaiiQuiroga,ex vetusto co-
dice Regisebibliothecae.
LEONIS IV Coucilium,ex Vaticana.
N
vam.
NICOLAX ConciliumadversusJoannem RavennaeArchi-
episcopum,ex bibliothecaecclesiaeMutinensis.
NICOLAUS ad consultaBulgarorum,ex Yaticana.
P
Pontificaliamanuscripta,ex Vaticanaet CardinaiisSir-
leti.
POLICARPUS, i. e. Collectiocanonum GregoriiPresbv-
teri, ex Vaticana.
Oratiode privilegiosedis apostolfcae,et
disceplatiointer Regiumadvocatumet Romanaeecclesiae
defensorem,ex bibliothecaCardinalisSirleti.
PASCHALIS I Epistolaeet decreta, ex bibliothecaOrm.i-
netli Episcopi Patavini, et fragmentum concilii apud
Guardastallum,ex Vaticana.
RemenseConciliumin pagoTroslejanohabitum,missum
»0 EpiscopoAntissiodoreflsi.
*9 CRATIANI DECRETUM. 20
S ToletanaConciliaXTV,XV,XVI,XVIIa CardinaliQui"
roga,et XVIetiam a Petro PontioEpiscopoPlacentino.
Scriptumde moribus,vtta et morte Agapiti,ex Vati- U
cana.
STEPHANI V Epistolain collectionecanonumincerti au- URBANIII ConciliumPlacentinumet fragmentumalte-
ctoris, ex Vaticana. rius concilii,et epislola L PraepositoS. Iventii, ex Vali-
Sanclorumvitae,ex bibliotbecaS. Maria?Majoris, ^ana; Synodusapud Melphiam,ex Vaticana,et a Jacobo
STEPHAM IV Conciliumin collectioneDeusdeditCardi- PammelioCanonicoBrugensi; et conciliiClaraemontensis
nalis, ex Vaticana. apud Alverniam suramaecapilum,a FranciscoRiccardotto
Synodus VHI ex bihliotheca Cardinalis
Sirleti et ;Vati- Episcopo Atrebatensiex vetustocodiceLambertiEpiscopi
cana. Atrebatensis,ejusdemqueconciliifragmentum,a Jacobo
T Pammelio.
Ticinense Loncilium,a JacoboAmiotoEpiscopoAntis- z
siodorensi. ZOSIMI et EpiscoporumAfricanorumad ipsumepistolae,
THEODDLPHI ex
Capltula, bibliolheca M. Antonii Mu- ex Valicana.
reti. ZACHARLE Decreta, ex bibliothecaOrmanetti Episcopi
THEOPHANIS Chronicon, e x Valicana. Patavini; SynodusRomana, ex Vaticana; Francica, ex
Tolelanaeecclesiaeprivilegiorumliber ex Hispanla. Dominicanasupra Minervam.

Hfflc sunt, quorum nunc memoria suppetit. Cseterum et alia habita, efomniurn fere
librorum, quorum in hoc opere nientio fit, editiones cum manuscriptis codicubus Vati-
canseet aliarum bibliotheearum diligenter collatae sunt.

NOMINA CORRECTORUM

es prtefalioneJusti Fontaninipraemissaoperi Joannis a Turrecremata : Gratiani Decretorumlibri V, secundum

Gregorianosdecretaliumlibros titulosque dislincti.RomaeMDCCXXVII.
VIRI
a PmitijicibusMaximisPio IV et V, el GregorioXIII.,emendalioniGratiani prmfecti.

S. R. E. Cardinales. XV. — MichaelThomasius,Majoricensis,posteaEp.

I. — M.AntoniusColumna,Romanus.
II. — Hugo Boncampagnus(postea Gregorius Xin,
P. M.)
III. — AlexanderSfortia,Romanus.
IV. — GuihelmusSirletus, Calaber.
Y. — FranciscusAlciatus,Mediolanensis.
Additia Pio V.
VI. — GuidoFerrerius, Vercellensis.
VII.— AntoniusCarafa,Neapolitanus.
Doclores.
VIII.— FranciscusMontaltus,Geu.0. S. Franc, deln
Card. et posteaSixtus V. P. M.
IX.— ChristophorusPatavinus, Gen. 0. S. Augustini
Erem.
X. — ThomasManncusHispanus,0. S.Domin., Mag.
S. Pal.
XI —EustachiusLucatellus,Bononiensis,posteaRegii
Lepidi— Ep.
XII. JosephusPamphilus, Veronensis, postea Sa-
cristaPalatii et Ep. Signinusin Latio.
XIII.— Franchcus Turrianus, Hispanus,postea Soc.
es.
XIV.— MarianusVictorius,Reatinus,posteaEp. Ame-
nnus.
Ilerdensis.
XVI.— HieronymusParisettusBegiensis.
XVII.— AntoninusCuccus,Mediolanensis.
XVIII.— Joannes Marsa,Hispanus.
XIX.— FranciscusL30,Hispanus,poslea Soc.Jes
Additi.
XX.— MelchiorCornelius,Lusitanus.
XXI.— LatinusLatinius,Viterbiensis.
XXII.— Arnaldus Pontacus,Gallus,postea Ep. Vasa-
tensis.
XXIII.— Petrus Ciaconius,Hispanus.
XXIV.— FranciscusPegna,Hispauus.
XXV.— FlaminiusNobilis,Luceusis,adnotationumcu-
rator.
XXVI.— JoannesMarsa.
XXVII.— JoannesBapt. Fontanade Comitibus,Medio-
lriTiCiir|cja
XXVlil.— Petrus Morinus,Gallus,Card.
XXIX.— GabrielPalaeotus,Bononiensis,Card.
XXX.— CarolusBorromaeus,Mediolanensis,Card.
XXXI.— PhilippusBoncampagnus, Bononiensis,Card
XXXII.— Paulus Constabilis,Ferrariensis,Mag.S. P
post Manricum.
XXXIII.— JoannesRodericus,Hispanus.
XXXIV.— Joannes Molinaeus, Gandavensis.
—
XXXV. SimonMajolusAstensis,Ep. Vulturariensli.
XXXVI.— AehillesStalhius,Lusitanus.
Sl PROLEGOMENA. S9

MEMOIl LUDOITICI RICHTER

PR^FATIO AD LECTOREM.

Ex quo jus canonicum, contemtuni diu et quasi inulile rejeclum, diligentius ilerum tractari ccepit, nov.i
eaque emendalior corporis canonum edilio in dics magis flagitabatur, quoniam et priorum editionum
exempla non nisi rarius proslabanl, et in ipsis inelioribus abunde erant, quae emendatione eliamnum in-
digere viderenlur. Quod quum ita esset, rem hoc consilio sumus aggressi, ul editionem parareinus ab
operarum vitiis quam maxime liberam, et quae complecterettir qiiidquid de singulis canonibiis einendandis
ex variis.VV. DD. scriptis colligi posset. In quo quomodo rem nostram egerimus, jam nunc benevoluin
lectorem paucis monere placet.
Ut de lexlu, quem sumus seculi, primum agamus, de editione , Ronioeqnondam jtissu Gregorii XIII
M. publici juris facta , recedendum non esse, ipsa ralio suadebal, et videbattir qtiidein ab inilio Boelime-
rianae editionis tcxtus suQicere posse, quippe quae el ipsa Gregorii nomen prae se ferret, ct ab omnibtis
tanquan? praestantissima merito collaudarelur. Re lamen acctiratius pcrspecta utrtimqiie textum non seniel
•nler se differre cognovimus l, eleniin Boehmerus, vir immorlalis memoriae, codictim et Tiirrecreinal;w
aucloritate frelus, lexlui nonnunqtiam manum adhibuit, neque ipsa Romana editione IISIISest, undc
evenit, ut qu;e in editionibtis vulgaiis operarum vitio minus recte se haberent, ipse non salis evitaret.
Quare fausto die co.nligit, nl Vir Celeberrimus Gustavus Hwnel ipsum illud Romanuin exemplar benevole
nobiscum communicaret, cujusope texlum prislino slatui, qtiein illaosunisemper manere voluil Grego-
rius, nunc demum reddere licuit. — De ejus natura alque indole non es( quod dicamus, ipinm inier
omnes conslel, Correctores Romanos non jam ad veteres Graiiani codices, sed ad fontes ipsos ei locos
scriptorum, nonnuiiquain eliaiu, licet rarius, ad canonum collecliones Ivonis, Burcbardi et Anselmi texluni
iia einondasse, ut fere novus faclus viderl posset. Quoniam vero indicare quae mutaverant pleruniqiie su-
persederunl, in eo polissimum elaboravimus, ut ostendereiur, quae ab ipsis miilala, quaj vel detracia vel
'
adjecla essenl. Contulimus ergo ediliones Decreli antiqiiissimas Argenlinensein , Basileensem , Venetas
duas, Norimbergensem, Parisinmn ei Lugdunenses tres, inler qnas basileensis illa propterea praesiantis-
sima apparuit, quod a lectionibus Ivonis, Anselmi et reliquorum, quos in Decrelo compaginando Graiianus
seculus est, haud raro proxime abesset, unde eam ad aniiquissimos Graliani codices impressam esse non

1 Exempla hfee sunlo : D. I., c. o, § 1, quoniam : Boehm. = quando : Ed. Rom. — c. 6. susceptio :
Boehm. = successio: Ed. Rom. — commodalm: Boehm. = commendatm: Ed. Roin. — D. IV, c. 1 refre-
netur atidacia et nocendi facultas : Boebm. = refrenetur nocendi facultas : Ed. Itom. — D. V, c. 4, § 1,
debet: Boelnn. = valet : Ed. Rom. — § fine : esuriamus : Boehm. = esurerimus : Ed. Rom. — Disl. VI,
c. 1, § 5, etsi dormienli : Boebm. = etsi dormienli corpore : Ed. Rom. — Disl. VII, e. 5, quanlunwis vul-
quautumvis veiusta : Ed Rom. — Dlst. X, c, 1, § 2, quibus ecclesia : Boebm. — quibus saipe ecclesia:
Id. Rom. — Dist. XI, c. 5, tuccessores : Boebm. — mccessiones: Ed. Rom. — c. 11, § 1, conveuissenon
fata,
dubiumest: Boebm. — convenisse: Ed. Rom. — arbitrarer : Boelim.= aroilraremur : Eil. Rom. — Dist.
XIII, c. 2. § i, declinarel : Boebm. = declinarent : Ed. Rom.— D. XV, c. 6,—alia concilia : Boelini. —
concitia : Ed. Roin. — D. XVI, c. i, Primus : Boehm. = Primo : Ed. Rom. canones: Boelim. z=.ea-
—
nonum: Ed. Rom. — esl inlerpolalum : Boehm. interpolalur : Ed. Rom. — c. 6, utpoie : Boebm. = «(:
Ed. Rom. — c. 7, suo : Boelini.— tuo : Ed. Rom. — Dist. XVII, i pars, § 5, subscripsit: Boehm. = sub-
tcripsi : Ed. Rom. —episcopum : Boebm. = episcopus: Ed. Rom. — D. XIX, c. 17, agitur : Roehni. =
agitaiur : Ed. Roin. — referet : Boehm.== reserel : Ed. Roin. — ad resistendum
— potius, quamad obediendum:
Boehm. — non ad obediendumpolius, quam ad resistendum : Ed. Rom. D. XX, c. 1, judicanl : Boebin.
=zjudicantur : Ed Rom. — Dist XXI, c. 1, § 15, tam ctara : Boelim. = tam elara erit : Ed. Rom. —— c. 9,
in (ine : jttdicandi coercendiquesunt, si his : Boelun. =:judicandis coercendisunt, si his: Eil. Rom. D.
XXII, c. 5, in fine : qui : Boehm. — qutv : Ed. Rom. — D. XXIII, c. 5, in pr. : Ilic igiiur : Boehm. =
His igitur : Ed. Rom. — c. 10, Sed qui ita : Boehm. = &ed quh ita : Ed. Rom. — c. 15, 14, presbylernm
quendam: Boobm. = vresbyler qiiidam : Ed. Rom. — D. XXIV, <:. 3, supradicta : Boehm. = suprudictw :
Kd. Rom.' — Dist. XXV, c. 1, § 7, nures habere : Boehm. = aures haberi : Ed. Rom. — § 11, epislotam :
Boehni. = Aposlolum: Ed. Rom. — Haechaclenus. Reliqua bene mulla in notis sunt indicai.i. Praeterea
inEd. Boehm. in Correclorum admonitione, p. LI, Dist. XLVII, p. 3, p. 139, Disl. L, c. 41, C. 1, q. 1,
C. 41, integri fere versus incuria lypothetarum exciderunt.
11. Decretum per venerabilem virum Henricum Eggestein. Argenl. 1471. — 2, Decrelum per Michaelem
Wentsler. Bas. 1481. — 3, Decret. arte lo. Herborl de Siligenstadl —
Alamani. Ven. 148"2. i, Decret. per
Geotg. Arivabent. 1490. — S, Docrel. per Coberger.Nov. 1493. — 6, Decret. per Joannem Chappuis. Paiis
1506 4. - 7, Decrel. Lugd. 1515. 8, Decr. Lugd. ap. Hug. a Porta. 1559. - 9, Decr. Lugd. 1654, 4.
53 GRATIANI DECRETIJM. U
»ine noslrojure suspicamur. Ilaque variam lectionem in adnotationibus textui subjeclis recensuimus; quas
vero addita comprehendebantur, quod saepissime accidit, astcriscorum signo diligenler signavimus. Verum
enim vero Correctores, quanlacunque e.iruin diligenlia fuit, non pauca lanien reliqueninl, quibus emenda-
tione etianinum opus esset, cnjus rci hacc potissimum causa exstitit, quod et glossaenimis inhaeserunt, et
in concilioruin canonibns receiisendis sola fere Merlini conciliorum collectione usi sunt, quam Pseudoisi-
dorianas merces exhibcre nemo cst qui ignoret. Qiiouiain vero res ipsa vetuii, ne lexlus a nobis emenda-
retur, e republica esse visuin est in adnolaliouibus veram et canonum el reliquorum fragmentoruin leclio-
nem imlicare, quare optimas qnasque foiilium ediliones adbibtiimiis, in conciliorum canonibus collectionein
Hispanam Gonzale/.ii *, quam Celeberrimus Hainel pariter nobis exhibuit, codicem DionysianumJustelli *
el Eusebii Amort, codicem Quesnelli Balleriuiorum *, adiunciis ab his ediiis statuis ecclesiae antiquae,
quae conc. Cariliag. IV. noinine circumferri solenl, colleclionem concilioruni Galliae,editain a Dom Labat',
etcollectionem Mansianam. In recensendis decrelalium fragmentis ad manus fueiiinlegregia Conslaniiiediiio
cpistolarum RR. PP.', Gregorii M. Maurincrum", Leonis M.Balleriniorum editio, MabilloniiVetera Analecla*,
Baluzii Miscellanea ">. Spicilegium d'Aclicrianuin ", Lucae Holslenii Romana colleclio ", et colleclioncs
Ivonis " el Anselmi, quippe in quibus haud raro vera lectio laleret. Anselmi, qui nonnisi scriptus exslat, copiain
feci1Celeberrimus Hmnel,qui inler caeteraxtrjxiiiiaexemplar etiam Anselmi, descriplum ad codicemParisiuuiu
(Coil. Cliart. fol. Bibl. Reg. Suppl. Lal. N. 1665, Bibl. S. Gcrmani a Pratis congreg. S. Mauri N. 839, 2.
3) doinuin retulil '*. Ipsi variae leclioni, quae in reliquis etiam capitibus praeter concilioruin canones ct
decretalium fragmenta iudicata est, numerum librorum etcapilum, quo singuli canones a collectoribus
"
proferiiiitnr, adjuiiximus, mentione siinul facla Reginonis el irium parlium collectionis, ctijus descri-
*•
piinnem Theinerus nuper in mediuni prolulit. — Singularem deinde operam dedimns, ut verae capitum
inscripliones, quas miruin quanlum depravatas esse omnes norunt, indicarenlur, el suppleretur quidquid
Correctorcs vel non, vel minus vidissent, in qua re insigne adjumentum pratstilerunl Pitbceorum et Boeb-
meri ediliones, immorlale Aiigustini opus ", doctissimis Baluzii animadversionibus illustratiim , et prae-
clarus Berardi liber 18, in quo uirum doclrinam magis an diligentiam admireris fere nescias. Aliquando
etiain nobis ipsis, Anselmi potissimtim el libroriun pcenitentialium ope, aut capiium origines investigare,
aut cerle ad veruin propius accedere licuit, quapropter capita nonnulla auctoribus restiluta sunt, a quibus
ea abdicaverat Berardus, quem inrhis rebus jusio leviorem noniiunquam fuisse cognovimus. — Nonnulla
* 1. Colleclio canonum eecletim Hispanm ex probatissimis ac pfcrvetustis codicibus nunc primum in Inceni
edita a publica Matrilensi bibliolbeca. Matriti ex typographia regia A. D. 1808, Continet: 1, Praefalionein
e,!itoris Francisci Antonii Gonzalesii, foliis IX. — 2, Indicultim canonum, quem dicunt, decem libris com-
prehensum, p. LX. — 3, Praefalionem collectoris, fol. 1. — 4, Conciliorum canones, col. DCLXXX.— II.
decretalesac reseripta RR. PP. Matriti ex lypographia baeredumD. Joacbimi de Ibarra. A. D. 182!,
' Epistolm index rerum et argiimenlorum. p. 1~69— 136.
fol., pag. CLXVII,
4 Bibliotbeca juris canonici veieris opera et sttidio G. Voelli ct H. Juslelli. Lut. Par. 1661. 2 vol. fol. —
Eut. Amort Jns canon. vettis ac modernum. Tom. II. Ulm 1757.4.
• lu Appendice ad S. Leonis M. opera. Venet. 1757. fol.
' Conciliorum Galliae lam editormn, quam inedilorum colleclio. Opera et studio monach.
Congr. S.
Matiri.Tom. 1. fol. Ipsi exemplari, quodservnl biblioihera PaulinaLips., Henricut Gregoriut, Episc. quon-
dam Bleseusis, haecad margiiiem adscripsit: Dom Labat Benediclin de Ia congregalion de S. Maur a publie
un premier volume d'une uouvelle cdition des cone.iles de France. On avait comiiience l'irnpres.sion du
second volume, les evenenients de la revoliition inlerrompirenl ce travail, mais Fouvrage entier inanuscrit
qui formeraii environ 8 volumes in-fol. existe enlre les inains de Dom Brial, niembre de 1'instilut naiional
ct confrere Beuediclin de Dom Labat, celui-ci esl mort il y a envirou Irois ans el Dom Briat a imprime la
notice biographique. H. Gregoire. a Helinst. m. Aoul 1803.
' Tom. 1. Par. 1721, fol.
' Operum omniiim Gregorii M. tomus II. Paris 1705, fol
» Paris 1723, fol.
" PaTis 1678—1715, Tom. 7, 8. ^
» Paris. Etl. Nov. 1723, fol. 3, lom.
" Romac1662.
" Opera lvonis, Paris 1C47, 2 vol. fol. Panormiae edilionem Brandlianam (Bas. 1499) adhibuiinus.
Ediiiuiieiii Lovaniensein (1557) nibil esse, nisi repetitam Brandtii edilionem, nuper monuit Theinerus.
(Ueber Ivo's vermeintl. Decret, Maynz 1832.) — Burchardi magniim decretorum volumen nondum suiinis
adepii, quare librorum etcapitum uumeros ex Ed. Roin., qucecorreclissima esl, mutuati stiinus; neque ea
referre neglexiiuus, quae ex Burcliardo descripsil Berardus.
,v Videsis, quae Ballerinii fratres (Opp. Leon. M. l. 3, p. CCXCVII)de Ansclmi Lucensis collectione
monueriini. Exemplar, quod recens coniulimus, decretales non paucas continei, quae ad posierius lempus
speclanl, additas, ut cuin Augustino loquamur, post Anselini morlein ab aliquo viro sludioso. Exinde vero
facltun est, ut numeri, quos ex suis codieibus ut videtur antiquioribus protulertint Correctores, nostris
noii satis responderent, quare utrosque proferre visum est.
" Cujus cullectio prostat apud Harzhemium, tomo secundo collectionis conciliorum Germaniae,qui pro-
diit Colon. A. 1760.
" Veber lvo's vermeintl. Decret. Maynz 1832
17 Antonii Augustini deemend. Gratiaui I. 2. — Duisburg. ad Rhen. 1677, 8.
ls Gratiani cauones genuini ali apocryphis discreti,opera et studio Car. Seb. Berardi, Presb. Unelhmis.
E '. Yeneta 11,T. 4. Venet. 1783, 4
45 PROLEGOMENA. 26
GralianO ipsi (cf. D. 45. c. 4), alia Palearum auctori reddidiinus ", vocein Paleae, ubi primum capili
imponerelur, uncis circiimcludentes. — ln fragmenlis ex Pseudoisidoro desumiis fontes, ex quibus hausit
quisquis illarum epislolarum auctor esl, sedulo indicavimiis, usi in primis libello Knustii ", quein nuper
venerabilis ordo Tlieologorum academiae GeorgiaeAugustae prxmio omavit. — In conciliorum canonibus
(lenique nolavimus, qtiaeex Dionysio, quae ex prisca, quain diciinl, inierprelalione desumta essenl, ila ut
errores in hac re a Correcloribus commissi nunc demtim climinati esse videantur. Capita vero, in quibus
iuterpretis inenlio facla non est, ad Isidoriim memineris perlinere.
Quodad temporiim raliones allinet, quidquid certi vel ex ipsis capilum inscriptionibiis vel ex VV. DD.,
Balleriniorum poiissiiniim scripiis elici poiuit, in notas reliiliinus, nec laiuen Pithceis, quoriim vestigia
Boehnierus pressit", inhaereiiduin esse piitavimus, qui ubivis fere, etiamsi caput quaiii niinime cerlnm
essoi, ingenio nimis iudulgentes teinporum raliones adjecerunl. Quod quutn ila sil, ul uunc demuin lein-
porum ill;e rationes inoertissiniae nec nisi conjecluris ni's;e expioderentnr, in omnibus fere locis ex Patri-
bus desumlis lemporuni rationes omisimus, aliquando in indice capilum ad omuia haecce capita ipsuin an-
iiiiiii, quo auctores vita defuncti sunt, descripturi. Inlerpiincliones, quae qnani inaxinie eineiidalioue
indigebant, novas per oinnia fecimus; notationes vern Correctortim hoc proposito ad texlus niarginem
rejecimus, ul ille tanqiiam purissimus neque alienis iuercibus, quibus saepissine implicantur lectores, in-
lerinixtus exhiherelur"'. Quaesi libi, benevole lector, non plane displicuerint, forlunati admodnm nobis
videbimur; si quae vero minus recte a nobis acta sunt, le monentem aegre non feremus, neque enini ii
sumus, qui in opere tam diflicili humani aliquid a nnbis alienum piiteinus.
Celerum erga viros dociissimos, quibus quidquid praestilimus referiiiiiis accepltim, llluslrem Bienerel
Illuslrem Bichell, qui suadendo e! dissuadendo aiixiliiim nobis piwbore non dedignali sunt, et Celeherri-
mum Hmnel, qui libros pretiosissimos beue inultos nobis largiendo eximie de nobis merilus esl, gratum
animum nobis antiquissimuin est proliteri. Plura praefabimur, tibi Deo adjutore Decreti eJiiionem ad fiuem
*
perduxerimus.
Dat. Lipsiaeipso die S. Joannis BaplistaeA. MDCCCXXXIIl.

" Secuti sumus Palearum recensionem, quam III. Bickell (De Paleis, qnae in Graliani decrelo inveniun-
lur disquisiiio. Marburgi 1827, 4) in niediuin prolulit. Adjicere uobis liceai, c. 3, D. XV, iiule a § 17, et
ipsum pro Palea babendum esse, cf. nol. Corr. ad h. L ei quaeex Iribus Gratiani codicibus Lipss. (Num.
956. Cod. Lips. A., N. 957. Cod. Lips. B., Num. 958. Cod. Lips. C.) inonuiinus.
" De fontibus et consilio Pseudoisidorianaecoliectionis. Gotlingae 1852.— Mcrlinianaeconciliorum col-
leclionis exemplar, quo usi siiinus, prodiit Coloniac1550.
" Accidit hoc Pelleterio, qui Pithoeoruin editionein promulgavit, ut parliculje cuidam nolationis Coi:,
(ad c. 4. D. 91) Graliani noiiien impoiieieiur, quod nec Bjebnieius vidit.
47 GRATIANIDECRETU.U. 5$

LIBRI

Quot in adnotalionibus laudavimut et quorum in prcefatione mentio facta est, hi tunt:

Ant.: CollectioAnselmi Lucensis

Balter.: Opp.Leonis-M.ed. Balieriniorum.
Burch.: BurchardiWormatiensismagnumdecrelorumvolumen.
Boeltm.: Corporisjuris canonicicditioa Boehmeroadornata.Halse1747.
Capit. .*CapitulariaRegum Francorum.
Cap. Mart. Brac.: CapitulaMartiniBracarensis,quaeprostant apud Gonzalezium.
Cap. Theodori.: OapitulaTheodori Canluaricnsis,ed. Petit, Paris 1676,4
Coll.tr. p- : Collectiotrium partium.
Coll. Hisp.: CollectioHispanaGonzalezii.
Cap. Marl.Brac.: CapitulaMartiniBracarensis.
Coustant: Epislola;Rom.Pont. ex ed. Coustant.
Deusd.: CollectioCardinalisDeusdedit.aCorrectoribuslaudata.
Ed. Anl.: Ed. AntwerpiensisContii.
Ed. Arg. : Ed. ArgentinaA. 1471.
Ed. Bas. : Ed. BasileensisA. 1481.
Ed. Lugd.I: Ed. LugdunensisA 151.5.
Ed. Lugd.II: Ed. LugdunensisA. 1548.
Ed. Lugd. III: Ed. LugdunensisA. 1364.
Ed. Nor.: Ed. Norimberg.A. 1493.
Ed. Par. : Ed.Parisina A. 1506.
Ed. Yen.I : Ed. VenetaA. 1482.
Ed. Yen.II: Ed. VenetaA. 1490.
Interpr. Dionys.: Graecorum canonumLatinainlerpretatio,a DionysioExiguofacta.
Iv. Pan.: IvonisPanormia.
Iv. Decr.: IvonisDecretum.
Isid. Merl.: CollectioconciliorumMerlini
Ed. Maur.: Editio operumGreg. M.studiomonach.ex congreg. S. Mauri
Pcen. Rom.: PcenitentialeRomanum.
Jlfonst:MansiMaximaet amplissimaconciliorumcollectio. .
Potyc. : CollectiocanonumGregoriipresbyteri,quse Polycarpusvocatur.
Rab.pcen.: RabaniMauri poenitentiaie.
B.eg.: Reginonisde discipl. eccl.libri II.
Statutt.eccl.anU: Statutaecclesiasantiquae,quaeConc.Carth.IV nomlnelaudarisolent
 CONCORDIA

DISCORDANTIUM CANONUM,

AC PRIMUM•

m JDRE DIVIM ET HBMANH CONSTITUTIONIS.

DISTINCTIO PRIMA.

GRATIANUS. A Vnde in eodemlib. Ehjmolog. c. 3. Isidorus ait ;

Humanumgenut duobus regilur, naturali videlicel C. 11.Jus genus, lex autem species esl.
itire et moribus. Jus nalurale esl quod in lege et Jus generale nomen est; lex autem juris est spe>
Evangeliocontinetur, quo quisque jubetur alii facere cies. Jus auiem est dicltim, quia jtistum est. Omna
quod sibi vull fieri, et prohibelur alii inferre quodsibi aiileui jus legibus et moribus constat.
nolit fieri. Vnde Christus in Evangelio ': Omnia C. III. Quid sit lex.
qiioecunqiievultis ut facianl vobis bomines, et vos. [Isidor. eod. cap. 3.]
eadem facite iilis. llaec esienim lex et prophetae. Lex est constitulio scripta.
Hinc Isidorus in libro VElymologiarum,c. 2, ai(.' C. IV. Quid sit mos.
C. I. Divinm leges natttra, hnmanm moribus con- [Isidor. eod. cap. 3, et lib. II, c. 10.]
stanl. Mos b est longa consueludo, de moribus tanlum-
Omnes leges aut divinsesiinl, aul liuinaiiae. Divi- modo *~lracta.
nae natura, huinanae moribus conslaut, ideoque bae C. V. Quid sit censuetudo.
discrepant, quoniam aliae aliis geutibus placent. [Isidor. * eod. cap. 3, et lib. II, c. 10 ]
$1. Fas lex divina esi: jus lex buinana. Transire Consuetudo aulem esl jus qtioddam moribus insli-
' alienum, fas est, jus non est. j lutum, qund pro lege suscipiiur, cum deficil lex.
B
peragrum
Gralianus. Ex verbis hujus aucloritalit evidenter § 1. Nec differt, an scriplura, an ratione consislal,
dalur inlelligi, in quo differant inler se lex divina et quando * et legem ralio commendai. § 2. Porro si
humana, cum omne quod fas esl, uomine divinm vel ratione lex constat, lex erit omne jam, quod ratione
naluralis legis accipialur, nomine vero leijishumanw conslilerit, dunlaxal quod religioni convenial quod
moret jure conscriptiet tradili intelliganlur. § 1. Est disciplinae congruat, qtiod saluti proflciat. § 3.
autemjus generale nomen, multat tub se coulinens Vocatur aulem consueludo, quia in communi esl
tpecies. usu.
NOTATIONESCORRECTORUM.
* Ac primum: Hoc loco in manuscriptis codioibus 7, 8, 15, et 11, q. 1, c. Si qum causm hunc totuni
magna est varieias. Nam, partiin nulla est hoc loco loctun indicans scribil: Require in principio, ubi dif-
inscriplio, partim vero legitur : De jure scripto et ferentia signatur inter jus naturale el jus constitutio-
non scriplo, et quod cui prwponalur, et legum auctp- nis.Verunitamen in bac lanta varielate, quae, utaliae
ribus el duorumtnalorum electione,sive dispensatione. conjecuirie mittaiitur, argnmentoesse potest ntiliaiii
Aul: Ac primum de jure conslitulionis nalurw divinw C hic a Gratiano ipso posilam esse rubricam, saiis
et humanm *. Aut: De jure naturw et humanmconsti- visiun est relenta vulgata lectione caeteras inai-
tutionis, quam Dominicusde Geminiano agnoscit, et care.
exstat in nonnullisanliquioribus editionibus. Aut: DIST.L C. IV. b Mos est : Apud Isidorum haec
De jure nalurm et constitulionis, quae inscriptib anteceiliiiU:ilioses( vetustate probata consuetudo,sive
maxune videtur convenire traclalioni Gratiani, qui lex non scripla. Non lex a legendovocata esl quia scri-
saepead baeccapita revertiiur, ut inilio distinct. 5, pta est. Mosautem longa consuetudoest etc.

DIST.I.' Ed. Bas. — de jure eonslit. nat. el hum.: Edd. Ven. I. II. Nor. — de jure eonst. nat. hum.:
Ed. Arg. 'Matth. c. 7. v. 12. =C.T. * transire per alienum : Isidor. = C. IV. * tantundem : lsidor.
*=C.V. » Secundum Fr. 32. D. de legibus et Tertulliailum in libr. de' corona mililis.—Ivo Pan.l. 2.C.161
Decr. p. 2. c. 200 « quoniam : Bolim. = C. VI.
51 DECRETI PARS PRIMA. DIST. II. 31
Gralianus. Qiiuin itaque dlcitur: non dilfort, tilrum \ C. IX. Quid tit jut gentium.
consuetiido scriplura, vel ratone consislal, apparel, [Isidor. eod. c. 6.] i
quodcontuetudo e.stpartim redncia in scriplis,partim Jus genlium est sedium occupalio, aedificalio,mu-
moribut tantum uleniiumesl reservata. Qum in scri- nilio, bella, captivilatcs, servilutes , poslliminja,
pit redacla est, conslitulio tivejus vocatur;qum vero fcedera, paces, " induciae, logalormn non violando»
in scriptit redacta non est, generali nomine, consue- riim religio, connubia inler alienigenas probibila.
tudo videticet,appellatur. § 1. Hoc inde " jus genliurn appellatur, quia eo jiire
§ 1. Esl autem et alia divisio jurit, ut in eodem onines fere gentes uiuntur.
tibro V, c. 4, tcslalur Isidorus ita dicens: C. X. Quid tit jus militare
C. VI. Quw sint speciesjuris. [Isidor. eod. c. 7.]
[Isidor. eod. c. 4. ] Jus militarcesl belli inferendi solennitas, foederis
Jus * autem aut natiirale est, aut civile, aut gen- fatiendi nexus, signo dalo egrcssio in hostem vel
tium. piigmv commissio; ilem signo dato receptio; ilem
C. VII. Quid sit jus nalurale. flagitii miliiaiis disciplina, si locus deseralur; iiem
[Isidor. eod, c. 4.] stipcndiorum modus, dignilaliim gradus, praemiorum
Jusnaturale esl commune omniiim nationum, eo B honor,.veluti quuin corona vel lorques donanlur ;
qtiod ubiquc instinctu nalura*, non -"onslitulione iloin praedoedocisio, etpro personarum qualitatibus
aliqua babetur, ul viri et feminacconjunclio, libe- et laboribus jusla divisio, acprincipis porlio.
roriiui successioc ' et educatio, communis oinnium C. XI. Quid sh jus publieum.
possessio ct oninium una libortas, acquisilio eorum, [Isidor. eod. c. 8.]
qnaecoelo, terra marique capiuntur; ilem deposiiae Jus " pnblicuin esl in sacris et in sacerdolibus et
rei vel coiniiiendaiae* pecuniaerestituiio, violentine in magistratibus.
per vim repulsio. § 1. Nain hoc, aut si quid huic C. XII. Quid sit jus Quiritum.
simile est, nunquain injusluin,sed naluralc aequum- [Isidor. eod. c. 9.]
que habelur. Jus Quiritum est proprie Romanorum, quod nulli
C. VIII. Quid sit jut civile. tenent,'nisi Quiriles, id est Romani. §1.1» quoagi-
[Isidor. eod. c. 5.] tur de legiiimis heieditatibus, de cretionibus d, de
Jus' rivile, quod quisque populus vel quxque tulelis, de usucapionibus, quae jura apud nulluin
civitas sibi proprium divina huroanaque " causa alium populum reperiunlur, sed propria sunl Roma-
consiituii. norum. el in cosdem solos consliluta.

DISTINCTIO II.

GRATIANUS. C. 111.Quid sit senalusconsnltum.

1. Pars. Constat autem jus Quirttum ex legibuset [Isidor. eod. c. 12.]
plebiscitisel tenatusconsutlis el conslitutionibusprin- Serialusconsuluim est, quod lanium senalores po-
cipum, et ediclis ' sive responsisprudentum. pulis consulendo decernunt.
C. 1. Quid sil lex. C. IV. Quidsit constilutio vel edtctum.
[Isidor. Eiym. lib. V, c. 10 et I. II, c. 10.] [Isidor. eod. c. 13.J
Lex est consiitiilio populi, qua majores nalu si- Constittitio vel edicium est, quod rex * vel impe-
inul CIIIIIplebibus aliquid SHiixerunl. raior couslituit vel edicil'.
C. II. Qtiid sii plebiscitum. C. V. Qum sinl responsa prudentum.
[Isidor. eod. c. 11.] [Isidor. eod. c. 14.]
Plebiscita ' sunl, quaeplebes lanlum conslituunt: Responsa prudentum stint, quaejurisconsulti re
et vocanlur ' plebiscita, quod ea plebs scial, vel " spondere dicuiitur consulenlibus : unde et responsa
quod sciscilalur et rogal, ul fiant \ Pauli dicta. Fuerunl enim quidam prudenles el arbi-
NOTATIONESCORRECTORUM
C. VII. « Succetsio: In Iribus codicibusmanuscri- lionibus, velde contractibus. Emendatum est ex co-
ptis Isidori el aliquol Graliani legilur: liberorum dicibus Isidori tam impressis quain manuscriplis.
tuseeplio et educntio, quae leclio convenil cuni 1.1. Quid aiitoin sil crelio, declarat Ulpiaiius in suis
D. dejuslil. et jure, versic. hinc descendit. litulis c.22. et ipsemel Isidorus eod. lih. V Eiyinol.
Z.XII. d Cretionibus: Antea legebalur : vel cura- cap. 24

DIST.I. C. VIII. • Jus aut naturale : Isidor. = C. VII. ' Sutceptio: Isidor. Edd. Grial. Madrit.
1591, et Areval. Rom. 1797.—Rohm. " Commodal: Isidor. Edd. ciit. — Bobm. = C. VIII. ' cf.
Fr. 9 D. de jutt. et jure " d. h. inspecta cau*a: Bbom. C. IX. " fcederapacis: Edd. anl. coll. onin. "
tl inde i. g. a., quia ; Isidor. = C. XI. " ex Fr. 1,2./). dejust. eljure.
DIST.II. ' edictis senutorutn: Eild. ante correctionem decreli edilaBexcepla ed. Basil. = C. II. ' Scila
tunt ;.lsidor. * vocata scita :\b. l vel tjttod tcitcil, uli rogata fuit: ib. ="C. IV. ' quod tanlum rex:
Edd. Roiiiana?priorcs pratcr Basil. — Boliiu. ' anlc correclionem legebalnr : edidit. = C. V.
 53 DECRETl PARS PRIMA. DIST. IV. 54
iriaequitalis, qui 'nsijtuliones ' civilis juris compo- A ret, quam ut quarl.i pars snpcresset heredibus, ex
sjtas ediilerunl, quibusdissiiJeiilium liles conlerilio- cujus nomine lex Falcidia nunctipata est.
nesque sopirenl. C. VII. Qumsil lex satira.,
C. VI. Qum tint tribuniciw vel consulares leges. [Isidor. eod. c. 16.]
[lsidor. eod. c. 15.] Satira c vern lex est, quaede pluribus simul rebns
II. Pars. Qusedametiam leges diciintur ab iis, qui loquitur ', dicta a copia rerum etquasi a saturiia-
condidertinl, ut consnlares, tribuniciae, Julia», Cor- te : unde et saiiram scribere est poemata varia con-
nelias.Nam et sub Octaviano Casare suffecti consu- dere, utlloratii, Juvenalis et Persii.
les Papius » et Poppacttslegem tiileruul, quae a no- C. VIII. Qum tint Rhodiwleget.
minibus eonim appellalur Papia Poppaja, conlinens [Isidor. eod.c. 17.]
patrum praemia pro suscipiendis liberis. Stib eodem Rhodi;e leges navalium commercioruin sunt.ab in-
quoque imperatore Falcidius iribunus plebis legem sula Rbodo cognoiiiinalse,in qua anliquilus merca-
fecit, ne quis plus exlraneis b * in lestamemo lega- lorum usus fuil.

DISTINCTIO III.
GRATIANUS. B tropolilanorum ejusdem provinciw. Hwc quidem de
I. Pars. Omneshw speciet sceruMum legumpartet generalibut regulis inteltigenda sunt.
sunt. Sed quia constilutio alia esl lirilis, alia eccte- § l.Suntautem qumdamprivatm leges, tam eccte-
siaslica : civilis vero forense veleivile jus appellatur, siaslicm quam smculures, qum privilegia appellantur.
qno nomine ecclesiaslica conslilulio appellelur, vi- De quibusin lib. V Etym., icap. 18 Isidorus ail:
deatnus. § 1. Eeclesiattica constitutio canonit nomine C. III. Quid sit privilegium.
censetur. Qnid autem sit eanon Isidorus ' in lib VI Privilegia sunt leges privatorum, quasi privalae
*
Etym. c. 16 declaral dicens : leges. Nam privilegium iude » diclum est, quod in
C. I. Quid sil canon. privaio feratur.
Canon grsece, latine regula nuncupatur. III. Pars. Gratianus. Ofjicium vero swcttlarium,
C. II. Vnde dicalur regula. siveecclesiasticarum legum est, prmciy.ereauod ne-
[Isidor. * eod. c. 16.] cesse est fieri b, oi<(prohiberequod malum est fieri;
Regula dicla est eo quod recte ducii, nec aliquan- vel permillere licita, ut prmmium pelere, vel eliatn
do * aliorsum irabil. Alii vero dixerunl regulam quwdam illicita, ut dare libetlum repudii, ve fianl
dictam, vel quod regat, vel quod normam recle graviora. Vnde ineod. iib. c. 19 Isidorus scribit di-
vivendi praebeal, vel quod dislorlum pravumqiie * C cens:
corrigal. C. IV. Quodsil officiumlegis.
II. Pars. Gralian. Porro canonum alii tunt decreta Omnis aiitem lex aul permiitil aliquid, ut: vir
Pcnlificum, alii statuta conciliorum.Conciliorumvero fortis pelal pranmiiim; aul velal, ul: sacrarum vir-
alin sunl universalia, alia provincialia. Provincialium giiium nuptias uulli pelere liceal; aul ptinil, uUqtii
alia celebranlur auetoritale Pontificis Romani, prm- caedeni feceril, capite pleclatur; ejus eniin praemio
sentevidelicetligato sanclm Romanw ecclesiw; alia aul pcena vita moderatur linmana; divina c auiem
vero auctorilale patriarcharum, vel primalum, vel me- praccipil *, ul: Diliget Dominum Deum luum.

NOTATIONESCORRECTORUM.
DIST.II. C. \l.*Papius : Anle legebatur: Papius in sanclione legnm adscribilur: neve per saturam ab"
et Pompeiuset paulo post: Papia et Pompeia. Einen- rogato aul derogato, et alia qiiaiduin iu hanc soir
(latiiin cst ex nianiiscriplis exemplaribus Isidori. tentiam.
Nain in iinpressis notavoral errorem Alcialus )ib. DIST.III. C. III. » Privitegium : Cicero I. 5 de le-
111,tlispuncl. c. 3. In laluilis autein Capiloliuis anno gib. baec habet : Majores nostri in privatos hominet
iubis DCCLXI.ex Calend. Jul. suffocliconsules nu- legesferri noluerunt, id esl eiiim privilegium. Vonuil
merantiir M. Papius et Q. Popicus. IIOIIsemper eadem nalione banc vocom iisiupaii
b Extraneis : Haecdictio non est in Cbronico Eu- solitam fuisse, Budaetiset alii nolariini.
scbii •»I). liieronymo latinUaie donaio ac locuple- b Fieri: Quaeseqtiunliir, in aliqnot velnsiis codi-
lalo (uiide li.-ec videlur suinfisisse Lidorus) neque D I cibus sic habcnliir : Prohibere quod nialum est peri;
iu Jeg. 1. § 2. ad leg."Falc. ubi referiintur propria permittere vel licita, ut prmmium petere, vel eliam
verba ipsius legis. Esl latneii apud Isidorum etiam quwdam, elc.
in codicibus niantiscriplis. C. IV. c Divina : Hinc usque ad finem non sunl
C. VII. c Satira : In aliquot Ciatiani manuscriptis in codicibus Isidori, neque in aliquoi e\oiiiplaribiis
coilicihus el uno Isidori legitur: Satura, (ie qua Valicanis Graliani. In aliis vero, oiiiissa voce divinu,
ila Festus : Satura est cibigenus ex variis rebus con- legitur: aut prmcipitut: diliges DominumDeum luum.
ditum; et est lex multis aliis conferia legibus. Itaque

DIST.H. C. V. ' conslitutiones: Ed. Bas. Bolim. — vulgalam servat ipse Isidorus. = *C. VI * Diclio
rxiraneis abest ab Isidor. ed. Areval. — in extremo letlamento : Ed. Ven. I. = C. VII. «/oo«il«r: Isid.
et Kd. Bas.
DIST. III. C. 1. »Anselni. in prooe:n. = C. II. ' Anselin. ib. • ajjqnem : Edd. Lug 1 I. II. Paris.
' Deutcroii. c. 6. v. S
AuUvcip. * pravjumqueauid : Isid. — p. quidquid : Anselin. = C. IV.
35 DECRETI PARS PRIMA. DIST. IV. S6
DISTINCTIO IV.
GRATIANUS. \ C. IV. Seplem hebdomadibuia carne et deticiis antt
pascha clerici abstineant.
I. Fars. Cansn vem constitutionis legum est htima- Telesphorus • urbis Romw Episcopus omnibus epi-
nam coercere audacuim el nocendi facnllalem refre- scopis,epist. un.
' *
nare, sicut in eod. lib. V, c. 20 Isidorus teslatur Statnimus, ut septem bebdoinailas plenas anle
dicens : saucltim pascha omnes clcrici in sorlem Domiui
C. 1. Quare lcges fuctm sint. vocati a carne jejunenl: quia sicut discreta debet
Facine suiil aittcm leges, ut earuin metu huinana esse vita clericorum a laicorum conversalione, ita
cocrcealur audacia , lutaque sit inler improbos in- et injejunio debotesse discretio. Elinfra : Has ergo
noccnlia, et iu ipsis improbis formidato suppiicio seplem hebdomadas omnes clerici a carne et deliciis
refrcnetur.nocendi ' facullas. jejttnent, et byninis et vigiliis alque oralionibus *Do-
II. Pars. Gralianus. Prwterea in tpsa conslilntione mino' inbaereredie noctuque sludeant. .
legtun tnaxime qualilas constilucndarum esl obser- C. V. Seplimam heddomadam Telesvlwrusquadra-
vanda, ut conlineanl in se honestaiem,justiliam, pos- gesimmaddil.
sibilitalem, convenientiam, cetera, quw in eod. lib. llem Ambrosius in libro sermonumc
Isidorus [c. 21] enumeral, dic.ens: Quadragesima sex septimanas babet, cui addidit
C. II. Qualis debealesselex. Telcsplinrus Pontifex seplimam bebdomadam, et
Eril aulem lex lionesla, jusla, possibilis, secnn- B vocatum est boc teinpus qninquagesinia.
dtiiu naltirain, secundiiin palriae consiieludinein, loco Gralian. Quod sitnililer de eo capilulo est inlelli-
lcmporique conveniens, necessaria, ntilis, manifesta gendum, guod B. Gregorius [I.]' Augustino Anglo-
quoqne, ne aliquid per obsciirilatem in caplionem rum Eptscopo scribit dicens:
« s coniineat, iiullo privalo commodo, sed pro com- C. VI. A
quittquagesiniajejunandi propositumsumant,
miiiii civium iitilitale conscripta. quos ecctesiaslicigradus dignilas exornal.
III. Pars. Gralian. Ideo aulem inipsa constilulione Denique sacerdoles el diaconi ct reliijui oiiines,
isla consideranda sunt, qnia ctim leges iiisliltttwfue- quos dignilas ecclesiastici gradus exornat, a quin-
rint, non erit liberumjudicare deipsis, sed oportebit quagesima propositum jejunandi suscipiant, qtio et
judicaresecundum ipsas. Vnde Augusliniisaif inlibro aliquid ad pensum sanctacinsliliitionis adjicianl, et
de vera religione, c. 31 * : eorum, qui in laicali ordine consislunt, observan-
III. De legibus tunc est judicandum, quum insti- liam sicui loco, ita religione praecellant. § 1. De ipsa
tuunlur, non qnum instilulw sunl. vero die dominica hsesilamns, qnidnam dicendum
In islis temporalibus legibus, quamquam de his sit, quum omnes laici et saeculares illa die plUs so-
bomines judicent, qtium eas inslitiiiinl, tanien quiim lilo ceteris diebus accuratius c.ibos carnium appe-
fuerint inslilulac el firmatse, non licebil judici de lant, et nisi nova quadam aviditale usque ad medias
ipsisjutlicare, sed secunduin ipsas. noctes se ingurgilent, non aliler se hujiis sacri tem-
Gratianus. Legesinslituunlur, quum promulganlur; poris observationem sttscipere pulant; quod ulique
firmantur, quum moribus ulenlium approbantur. Sic- non ralioni, sed voluptali, imo cuidam mentis cae-
ut enim moribus utentium in contrarium nonnullw citali adsciibendum esl, unde nec a lali consuetu-
leges liodie abrogalw sunt, ita moribus ulentinm ipsm dine averti posstiut; el ideo cum venia suo ingenio
leges confirmantur. Vnde illud TelesphoriPapw (qni relinquendi sunt, ne forte pejores exisianl, si a lali
decrevit, ut generaliler clerici a quinqnagesimab a consuetudine prohibeantur. Ul enim ait Salomon * :
carnibus el deliciis jejunenl) quia moribus uienlittm Qui mnltum etnungil, elicit sanguinem. — Et post
approbalum non est, aliler agenles transgressionis pauca : § 2. Par autem est, ut quibus diebus a carne
reos non arguil. animalium abslineinus, ab omibus quoque, quacse-
NOTATIONESCORRECTORUM.
DIST.IV. C. II. » In captionem: Anle ea legeba- D susciperentet a carnibus et deliciis abstinerent; sed
tur: »Hcautum captione. Restituta esl vera leciio ex oinnes fere nianiisciipli babent eo modo, quo resti-
codicibus Isidori niaiiuscriptis iib. 5, cap. 21 et ex tiitum est.
itnpressis eiiam lib. 2, c. 10 tibi cadein scribuiitiir, C. V. c Sermonum :' Inventi surit Romae in bi-
partimqnc ex antiqiiis Gratiani exeiuplaribus, a qui- blioihcca Vaticana et Mediolaniin liibliotliecamona
biisabesl dictin, cautum. Simili vcro locutioue iilitur sierii S. Aiubrosii sermones aliquot manuscripti,
Patilus 1. 5 senleiil. lil. 35. c 2. Ne quis, inquit, Ambrosii nomeii (incfereutes, inler quos esl sermo
m cupiionemverborum in cnvendoincidal. do Scxagesiina, cujus iiiiliuiii est: Adest tempus,
C. III. b Quinquagesima: Posl boc verbum in co- unde boc capul sumptiim est.
dicibus im;>ressis seqiiebalur :jejunandi proposilum

DIST.IV C.l. MvoPan. I. 2. c. 142. Decr. p. 4, c. 1G8.audncia el nocendi fdeultas : ex Tnrn creinata Ed.
Foiitanini, Bobni. = C. II. * in cuplione
B
: Ed. Bas.— in cutuione : Ivo D. I. I. = C. III. Mvo Pan. I. 2,
c. 143. Docr. p. 4, *c. 169.= C. IV. Episl. Pseu- doisidor. — Ansolin. 1. 7,;c. 183. Ivo Pan. 1 2, c. 174.
lk-cr. p. 4, c. 25. ex lilir. Pont. = C. V. 8 Abjudicaiil bunc can. nh Ambros.' Opp. Iiujus Edd. Fr.
lionodioiiiii ox congr. S. Mauri. Paris 1086. — Anselm. I. 7, c. 184. = C. VI. S. Gregorinm linjus
canonis auclorcm non esse contendunt Fratres ex congr. S. Mauri. Ed. Paris 17u5.— lvo Decr. p. 4, c. "1%
» Proverb. c. 30. v. 55. •
57 DECRETl PARS PBLVLV.DIST. V. 58
nicntinam carnls trahunt originem, jejuiiomus, a A IV. Pars. Gralianus. Ilwc,. etsi legibus constituta
lacte videlicet, casoo el ovis. Et post pauca : § 3. sunl,tamen quia, communi usu approbatamon sunt,se
CaHerum piscium esus ita Cbrisliano relinquilur, ut non observantes iransgressionis reos non arguunt;
boc ei inlirmiiatis solatium, non luxuriae pariat in- alioquin 10his nOnobedientesproprio privarenlur lio-
cendiuni. Denique qui a carne abstinet, nequaquain nore, quum illi, qui sacrit nesciunt obedire canonibus,
sumptuosiora marinarum belluariim convivia prae- penitus officiojuteantur carere suscepto; nisi forte quis
paret. § i. Vinnm quoque ita bibere permillitur •, dicat, liwc non decernendo esse slatuia, sed exhor-
lil ebrietalem onuiiiio fugiamus; alioqui restat, ut tando conscripta. Decretnm vero necessiialem facil,
omnia, quaecorpnri libent, simililer faciamus. exhortalio uulem liberam voluntalemexcilat.

DISTINCTIO V.
GRATIANUS. tur; voluptas etenim carnis, non dolor in culpa est.
I. Pars. Hwc, qum de privilegiis et ceteris infra In carnis aulem comniixlione voltiptas esl, in * pro-
posilis scripla stint, lam swcularibus quam ecclesiasti- lis vero partu dolor et gemiius. Unde ipsi priniae
cis legibusronveniunt. Nunc* addifferenliam natu- malri omnium dicitur " : In dolotibus paries. Si ita-
ralis juris et celerorum revertamur. § 1. Nalurale jus queenixam mulierem prohibenius intr.ire ecclesiam,
inler omnia primatum obtinet tempore et dignilate. B ipsani ei pceiiam suam in culpam dcputamus '.
Cwpil enim ab exordio ralionalis crealurm, nec va~ C. III. Mulierem enixam. velqnod ab ea genitum fue-
riatur lempore, sed immulabile permanet. § 2. Sed ril, eadem hora nihil prohibet bajitizari.
quiim nalurale jus in tege el Evangelio supra dicatur Idem arf eundem. "
esst comprehensum, qnwdam aulem contraria his, Bnptizari auiem vel enixam iniilierein, vel hoc,
quwin lege statuta sunt, nunc inveniantur concessa, quod genuerit, si periculo moriis urgetur, vel ipsa
non videlur jus naturale immutabile permanere. In hora eadem, qua gignit, vel boc, quoil gignitur, ea-
lege* namque prwcipiebalur ul muliei, si inasculnm dem, qua natum est, ntillo modo prohibetur : 'qiiia,c
parerei, quadraginla, si vero femiiiain, ocluaginta sicul sancti mysterii gralia viveniibus atque discer-
diebus a templi cessarel ingressu; nunc auiem sla- nenlibus cum magna discretione providenda esl, ila
lim posi partum ecclesiam ingredi non prohibelur. quibus mors imminel, sine u|la dilalione oflcrenda
Item ' mulier, qummenstrua palitur, ex lege immunda est, ne, duni adliuc tempus ad praubendum redem- .
esse repulabatur; nunc aulem nec statim intrure ec- tionis myslerium quacritur, intervenieiiie paululum
clesiam, nec sacrm communionis tntjsteria percipere, mora, inveniri uon valeat, qtii rediinatur.
sicul nec illa, qum parit, vcl illud, quod gignitur, sla- C. IV. Anlequam puer ablacletur, vel mater purificc-
lim post parlum baptizari proliibetur. C tnr, ad ejus concubilumvir non accedal.
Vnde eidem Auguslino Anglorum Episcopo Grego- Ilem. f [Gregor. ibid. continenler.]
rius fI.] 3 scribit, dicens : Ad ejus .vero concubitum vir suus accedere non
C. I. PALEA b. debel, quousque qui gignitur ablacleiur.
iQuum enixa fuerit mulier, posi quot dies inlrare [PALEA.J
ecclesiam debeal, Testanieiili Veieris praeceptione iPrava aulem in conjugaiorum moribus eonsue-
didicisti : quia pro masculo XXXIII, pro femina luilo surrexit, ul mulieres (ilios quos gignunt, im-
vero LXVI diebus debet abstinere; quod laraen trireconlemnaut, eosque aliis mulieribnsad nutrien-
sciendum, quia in mysterio accipilur. i dum tradant; quod videlicet ex sola cansa' incon-
C. II. Mulier enixa gratias actura ecclesiamintrare tinenliac videtur inveiilum, quia dum se conlinere
hora eadem non prohibctur. noliint, despiciunt lactare quos gigntinl.i
ibidem continenter. * H;c itaque, quae filios stios ex prava consueltidine
[Gregorius ]
Si inulier eadem hora, qua geuuerit, actura gra- aliis ad nuiriendiim tradunt, nisi purgationis lern-
lias inlrai ecclesiain, iuillo pondere peccaii-grava- [) pus prius transierii, viris suis non dcbent admisceri:
NOTATIONESCORRECTORUM.
DIST,V. I. Pars. » Nunc ad differenliam : In vul- plaribus (exceplis duobus Vatieanis) el in qnatuor
gatis legebatur : Nuticmitem ad doclrinam. Emenda- conjunctiim esl cum sequenli capite : Si mttlier, «d-
tinii esl ex veliistis codicibus et ex principio disl. 15 dila ad illius initium voce : Nam, queinadmodiiiii
ubi
" lioc reperiliir. est apud Gregorium.
b
C. I. Patea : De Paleis universe in proefatione C, III. c,Quia sicut'. Hiuc iisque ad verba : Ne
dicliun esl. Hsec vero, cui primiim praBponilur no- dum, addila siinl ex B. Gregorio.
iiien Palea?, habelur etiam in maniiscriptis exem-
DIST.IV. C. VI. • pcrmi/timiir: Ivo. = lV.Pars Gral. '• verba3 S. Gregorii infr. C. 25. q. 1, c. 15.
DIST.V. I. Pars. > Levil. c. 12. v. 5. » ibid. c. 15. v. 20. Ep. 64, lib. 11 Indicl. IV. (Ao. 601.) (ad
interrog. Augiistini 10.) Ed.*Paris 1705. Epislola, admodtini dubiaelidej, inlegra habetur apud Bodain Hisl.
Angl. I, 1. c. 22. =C. II. Nicolaus P. ad consulta Bulgarorum (Coll. conc. Mansi T. XV.) c. 65. Beda
lr. p. p. 1, l. 55, c. 70. " nam in p:olis prolatione gemilus:
ib. Graiianus tamen sunisit can. ex Coll. '
Codd. Grcgor." conseiitienie Beda. ' Genes. c. 3. v. 6. vertimtts : Edd. priores omnes. = C. III."
Coll. ir.p. p. 1, 1.55, c. 71. Hmcli. 1. 4, c. 32. Ivo Decr. p.' 1, c. 62. = C. IV. •{• Nicolaus P. I, „ fieda
1. I. — Coll. tr. p. p. 1, t. 55, c. 72. Ivo Docr. p. 8> c. 88. carnis incontineniia : Edd. coll. o.
89 DECRETI PARS PRIMA. DIST. VI. 40
quippe qtium et sine partns causa, quum in consue- A palitur, ei non liceat Domini ecclesiam intrare'£t
lis mensiruis deiinenliir, viris suis misct-rl prohi- infra. Si igitur bene praesumsit, qune vestimentum
boaiiiur, iia ut morte lex " sacra feriat, si quis vir Domini in langutire posila teligit, quod uni personae
ad inenslrtialam mulierem accedal. § 1. Qnaetamen infirmanti conceditur, cur non concedalur cunclis
mulier, diim ex consuctudine menstrua patitur, pro- mulieribus, qnie nalnrae suaevitio infirmanlur? § 2.
biberi ecclcsiani intrare non debet, qiiia ei nalurae Sanctae amem commuuionis myslerium in eisdem
supcrfluilas iu culpani nnn valel imputari, cl per diebns percipere non debet prohiberi. Si autem ex
boc,qiioil invita palilur, jiislum non esl, ut ecclesiae veneratioue magna percipere non prxsnmii, lau
iugressu privetnr. Novinms * namquc, qttod mulier, danda esl; sed si percipiat, non judicanda. Bonariim
(|ti;e sangiiiuis fliixum patiebalur, posl tergum Do- quippe inentium est, ibi eliarn 'aliqno modo*cnlpas
miiii veuiens 10vesiimenii ejus fimbriam leligit, at- suas agnnscere, ubi rulpa non esl; quia saepe sine
qtie siaiim ab ea sua iiilirmiias recessit. Si ergo in culpa agitur, quod venit ex culpa. Unde etiam quum
fliixu sanguinis posiia laudabiliter poluit Domini ve- estirimns, sine culpa comedimiis, quibus ex cuipa
siimentum tangere, cur, qua? menstruum sanguinis primi hominis f.ictum est, ut esiiriremus ".

DISTINCTIO VI.
GRATIANUS. 3! lurae superlluitale vel infirniitale evenerit, omnimodo
hsec illusio non est limenda, quia hanc animus ne-
Qttia vero de naturm superfluitate sermo cmpil ha-
sciens perttitisse magis dolendus est, quam fecissc.
beri, quwriiur an posl illusionem, qum per somnium
3. vero ullra modum appelitus gulae in sn-
tolet accidere, velcorpus Domini quilibet accipereva- § Quum
mendis alimentis rapitur, aique idcirco humorum
leat, vel ti sacerdos tit, sacra mysteria celebrare.
receplacula gravanlur, habel exinde animus aliquem
Dehis ita scribil B. Gregorius [I.] A«fli«sM'no An- reaium, non lamen usque ad prohibiiionein
perci-
glorum episcopo, resp. 11." piendi sacri mysterii, vel missarum solennia cele-
C. I. De multiptici genere illusionis. brandi, quum fortasse aul festus dies exigit, aut
Tcslamentum veteris lcgis hnnc pullutum Domino exbibere * mysierium pro eo, quod sacerdos alius
dicil, el nisi loluin aqua, etiam usque ad vesperam in loco deest, ipsa necessilas compellit. Nain, si ad-
inlrare ecclesiam non concedil. Quod ' tanien aliler sunt alii, qui implere myslerium valeanl illusio per
inlelligens populus spiritualis quasi per somnium crapulam facia a perceplione sacri myslerii prohi-
eiim illudi reputal, qui tenlatiis immundilia veris » bere non debel, sed ab immolalione sacri myslerii
iiuaginibiis ' iu cogilalione inqtiinaltir. Sed lavandus abslinere ", ul arbitror, humiliter debet, si b lamen
est aqua, ut ctilpam cogitationis lacrymis ablual, et C dormienleinliirpiimaginatione illnsio non concnsserii.
nisi prius ignis tenlalionis recesserit, reiiin se Nain sunl, quibusita plerumque illusio nasciiur, ut
quasi usque ad vcsperam cognoscat. § 1. Sed est in eorum animus etiam in snmnn corporis positus non
cadeni iilnsione valde necessaria discretio, qua sub- foedelur lurpibiis imaginationibiis. Qua in re unum
tiliter pensari debel, ex qua re accidat menti dor- ibi ostenditur, quctd ipsa mens rea non sit lunc c,
mientis. Aliquando ' eniin cx crapula, aliquandoi sed suo judieio peniius libera ', quum se, etsi dor-
ex nattira! siiperlluitate vel infirmitate, aliquando ex inienii corpore' nibil meminit vidisse, tamen in
cogitatione contingil. § 3. Et quidem quum ex na- vigiliis corporis meminit in ingluvicm cecidisse. § 4.
NOTATIONESCORRECTORUM.
DIST.VI. C. I. » Veris : In plerisque codicibus B. D etiam lectio Panormiae : nam Burchardus el Ivo
Gregorii el apud Bedam et iit collectione connilinrum parum ab originali discrepant.
c Non sit tunc, sed suo : Omnia fere Gratiani ma-
Colonia?1530 impressa legilur : vanis, in aliquilius
vero B. Grcgorii codicibus : variis; sed ob glossam nuscripla exemplaria habenl : vel tuo '. Celcrum
non esl mtitalum. magna boc loco est inler celeros colleclores et
b Si uimen : In codicibus B. Gregorii et apud Bedam et B. Gregorii codices varieias. In colle-
Bodam csl : si tamen dormientis menlem turpis ima- ciionelsidorijetiain iiiaiiuscripla est: qua in re unum
ginatio non concusserit. Iu colleclione vero Isidori ibi ostendilur, ipsa mensnon rea, nec lamen suojudi-
eiiain iiiautiscripla : si tamen animum dormienlislur- cio libera. Verum ob codicum vaiietatoni nibil est
pes imiiginnlionet concusserunl; quem sensuni lelinel iu contextu inutaitim

DIST.VPAI.EA. * Levit. c. 15. 'Mattb. c. 9. " liumiliter veniens: Gregor.— Edd. Ar<{.Venel. 1. "
esuriamus: Bolim.'
DIST.VI. C. I. ad inlerrog. Auguslini 11. (Ao. 601.)—Beda Hisl. Angl. I. 1, c. 27.—Coll. lr. p. p. 1,
t. 35, c. 76. Hurch. 1. 5, c. 43. Ivo Pan. 1. 1, c. 160. Decr., p. 2, c. 52 Polycarp. I. 3. t. 16. «ln bis, qiitc
a Gregorio pauliibuii receduni, magis videntur colleci. lr. p. aucior el posl illum Gralianus Bedam seculi.
* leciionem veris in plerisqne
Gregorii ct Bedaccod. mss. * baberi, uissenlientes• a Corr. Rom. asserunt
euitmes Gregorii Fr. Maurini. »lvo Decr. p. 9, c. 111. exhiberi : Gregor. abstineri* ; Grcgor. ' .
ostendiiur ipsa mens rea, non tunc vel suo judicio libera : Ed. Greg. Maur. sec. Bedam. Nihito lamen
ininus liv Etld. anliquioribus collalis omnibus legilur ted tuo. 7 abest a Bochm.
41 DECRETIPARS PRIMA. DIST. VI. M
Si vero ex turpi cogitatione vigilantis oritur illusio A membris est, repugnabat; si autem repugnabat,
in mente dormienlis, patet animostius reatus. Vtdet caplivus non erat, Ecce itaque bomo est (ut iia
enim, a qua radice inquinatio illa processeiit, quia» dixerim) caplivus, et liber : liber ex justiiia qtiani
quod cogilavit sciens, hoc pertulit nesciens; eld diligil, captivus ex delectatione quam porlat invi-
propter talem pollulionem a sacro myslerio ea die tus. i
abstinere oporlet. C. III. Quando sit peccatum nocturnis imaginibitt
PALEA o *. itludi. Item Isidorus libro III Sententiarum, de
C. II. Peccalum non dicitur perpetratum cogilatione summo bono, cap. 6 *.
solum, sed delectalioneet consensu. Non est peccatum, qtiando nolentes imaginibus
t Sed pensandum est, ipsa cogitatio ulrum in nocturnis illudimur; sed tunc est peccatuin, si,
suggeslione, an delectalione, vel (quod majus est) antequam illudamur, cogitalionis affectibus praeve-
peccati consensu acciderit. Tribus enim modis im- nimurl' Luxuriae quippe imagines, quas in veriiale
pletur omne peccatum, videlicet suggeslione, dele- gessimus, ssepe dormientibus in animo apparent,
ctaiione, consensu : suggestioqtiippe fil perdiabolum, sed innoxiae, si non concupiscendo occurrunt. § 1.
delectatio per carnem, consensus per spirilum; quia Qui nocturna illusione polluitur, quamvis extra
et 9 primo culpam serpens suggessit, Eva velut caro B memoriam turpium cogitationum sese persentiat
delectata est, Adam velut spiritus consensil. § 1. inquinalum, tainen boc, iit tenlarelur, culpae suae
Et necessaria est magna discretio, ut inter sugge- tribuat, suamque iiiimtinditiamstatim flelibus lergat.
stionem f l0, delectationem et consensiim judex sui Gralian. His itaque respondelur. In lege el in
animus praesideat. Quum enim malignus spiritus evangelionaturale jus continetur; non tamen qumctin-
peccatutn suggeril in mente, si nulla peccaii delc- que in tege et evangelio inveniuntur, naturali juri
ctatio sequatur, peccalum omnimoilo perpetralum cohwrere probantur. Sunt enim in lege quoidam mo-
noii est; qtiuni vero caro delectari cceperil, ttinc ralia prmcepla, ul: non occides, quwdam mystica
peccalum incipit nasci; si autem etiam ad consen- ulpote sacrificiorttm prwcepta, ut de agno, et alia
sionem ex deliberalione descendit, tuiic peccatum similia his. Moralia mandata ad naturalejus spectant,
cognoscitur perfici. In suggeslione igilur peccati atque ideo nullam mutabilitatem recepissemonstran-
seinen est, in deleclalione (!l nulrimentum, in con- tur. Mystica vero, quanlum ad superficiem, a natu-
sensu perfeclio. § 2. Et saepecontingit ut hoc, quod rali jttre probantur atiena, quantum ud moralem in-
malignus spiritus seminat in cogitatione, caro in telligentiam, inveniuntur sibi annexa; ac per hoc, et
deleclationem trabat, nec lamen animus eidem de- si secundum superficiemvideantur esse mutata, tamen
lectationi consenliat. Et quum caro sine anima dele- C seeundum moralem intelligentiam mutabilitatem »e-
clari uequeai, ipse lamen animus carnis voluptatilms stire probanlur.§ 1. Naturale ergo jus ab exordio ra-
reluctans in delectalione carnali aliquo modo ligalur tionalis crealurw incipiens, ut supra dictum est, manet
invitus, ut ei ex ratione contradicat, nec consential, immobile. Jus vero consuetudinis post naturalem
el tamen delectatione ligatus sit, sed ligatum se legem exordium habuit, ex quo homines convenienles
veliemenier ingemiscat. Unde et ille ccelestis exer- in unum cceperuntsimul habitare; quod ex eo lempore
citus praecipuus ntiles gemebal dicens " : Video factum credilur, ex quo Cain 14 civilatem wdificasse
aliam legemin membris meis repugnanlemletji menlit legitur, quodquum diluvio " propler hominumrarita-
mem, et captivum me ducentemin lege " peccati, tem fere videatur exstinctum, postea a lempore Nem-
qv.west in membris meis. Si autem 6 captivus eral, roth reparatum sive polius immutalum existimatur,
niinime repugnabat : quapropier et caplivus crat, et quum ipse simul cutn aliis alios ccepitopprimere; alii
repugnabat ". lgilur legi mentis eius lex; qiiaein sua imbecillilate ejus. ditioni cmperunt esse subjecti,
NOTATIONESCORRECTORUM.
d Et propier : Haectisque ad finem neque in codi- D leetationem, et itiler deleclalionematque consensum;
cibus B. Gregorii, neque apud Bedam, neque in judicem sui faciat animiim prwsidem/ Burchardus
tribus vetustis Graliani cxemplaribus habentur. judicem sui prwsidere animum. Reliqua fere ut Gra-
Snnt lamen apud Burcliardum et Ivonem et Panor- lianus.ApudBedani vero : el inter suggestionematque
miam et Polycarpum. delectationem,inter dcleclationemet consensumjudex
e
C. II. Palea : Abesl bsec Palea non solum a sui animus prmsideat. In collectione lsidori : et ne-
priino et decimo Vaticariis, verum et ab aliis, quae cessarium est magna dhcrelione inter suggestionem
aliquot Paleas babcnt. Rubrica autem abest ab om- et deleclationematque consensumjudicem sui prodere
nibus. In quibusenim capui hoc reperitur, conjuncte animum.
ponitur cum superiore, quemadmodum etiam apud g Si autem: Magna eliam hoc IOGOcodicum va-
Biiicliaiiluiii et Ivonem. rietas est. Brevissima ei saiis integra lectio est in
1 Suggestionetn: Sic emendatum est ex originali, codiceepislolaruni B. Gregorii olimLuieiiae impfesso:
a quo paruin discrepat Ivo; antea legebalur : el ne- Si autemcaplivuserat,minime pugnabat, sedpugnabat,
cessaria est magna discretio inler suggestionemet de- quapropter captivus non erat. Ecce itaque, etc.

DIST.VI. C. I. s qui, quod : Gregor. = C. II. * Greg. ib. Beda I. 1. Burch. 1. 5, c. 43:>'Ivo D.ecr.
p. 2, c. 12. squia primam : Gregor. Ivo. 10leclionem a Corr. ex BoJa laiidalain
qui quumprimam:
servat Ed. Opp. Greg. Maur. " Rom. c. 7, v. 25. " in tegem : Edd. Arg. Venet. I. " leciioiieni a
Corr. indicata.in sequitur Edd. Opp. Greg. Matir. — in Chiffleliana est ut apud Gralianum. = C. III. ' Ivo
Decr. 1. 9, c. 112. u Genes. c. 4, v. 17. '• Genes. c. 7.
PATROL.CLXXXVII. 2
43 DECRETI PARS PRIMA. DIST. VIII. 44
unde in Genesi " legitur de eo : Ccepil Nemroth A num oppressor el exstinclor; quos ttiam ad turrim
robustus venator esse coram Domino, id ett b homi- mdificandamallexil.
DISTINCTIO VII.
GRATIANUS. C. II. Nomtna eorum, qui leges XII tabularum expo-
suerunt.
I Pars. Jus autem constilulionis ccepila justifiea- [Isidor ibidem continenier.]
l
tionibus, quas Dominus tradidit Movsi dicens: Fuerunt aulem hi App. Claudius, T. Genticins,
Si emeris servum Hebraeum, etc. P. Sextius, Sp. Veturins, C. Jiilitts, A. Manlius,
Vnde Isidorus in libro V Etym. c. 1 ait : Ser.Sulpicins, P. Curiaiius, T. Romilitis, Sp. Post-
humius. Hi decemviri legum conscribendarum electi
C. L De conditoribus legum. sunt. Leges autem redigere in Iibris primus constil
Moyses genti Ilebraeaj prinuis omnitim divinas Pompeius inslituere voluit, sed non perseveravit
leges sacris litcris explicavil. Phoroneus rex Graecisp oblreclalorum metu. Deinde Ceesarccepit id f.icero,
primtts leges judiciaque constituit. Mercurius Tris- sed ante inlerfectus est. Paulatiin aulem antiqtiai
megisltis primus lcges jEgypliis tradidit.- Solon leges veltistate atque incuria obsoleverunt', qtiaru.n
primus leges Atheniensibus dedit. Lycurgus primus etsi nulius jam usus est, notitia tamen necessaria
Lacedaemoniisjura ex Apollinismicloriiale confinxit. vidctur. Novaelcges a Conslaniino Caesarecoeperunt
Nunia Pompilius, qtti Romtilo succcssit in regno, et reliquis succedentibus, erantque permixias et
primus leges Romanas edfdit. Deinde quum populus inordinalae. Postea * Theodosius minor Augustus ad
6editiosos * magistratus ferre non posset, decemvi- simililudinem Gregoriahi et Hermogeniani cotliccm
ros legibus scribendis creavit, qui leges ex Iibris faclum corstilulionum a Constantini temporibus sub
Solonis in Latinum ser monem translalas XII labulis proprio cujusque imperaloris tiittlo disposuit, qttem
exoosuerunt. a suo nomine Theodosianum vocavit.

DISTINCTIO VIII.
GRATIANUS. jure vero conslilulionis hoc meum, illud atteriut
1 Pars. Differt autem jus nalurale * a consuetu- est.
dine et conttitulione. Nam jurenaturali omnia sunt Quo jure defendis villas ecelesiae» *, divino, an
eommunia omnibut, quod non solum inter eos ser- humano ? Divinum jus in scripturis habemus, huma-
valum creditur, de quibus legilur » : Multiludinis num jus in legibus regum. Unde quisque possidei,
autem credenlium erat cor unum etanimauna, etc, C quod possidet ? Nonne jure humano ? Nam jure di-
*
verttm etium prmcedenti tempore a philosophistradi- vino Domini est terra et plenitudo ejus. Pauperes
*
tum invenitur. Vnde apud Plalonem illa civitasjustis- et diviles Deus de uno limo fecit, et patipereset
sime ordinata tradilur, in qua quisqueproprios nescit divites una lerra supportat. Jure lamen humano
a/fectus. Jure veroconsuetudinisvel conslitulionisIwc dicitur: haccvilla mea est. hseedomus mea, hic ser-
meum est, illud allerius. vusnieus est. Jura 6 aulem humana jura imperatoruni
Vnde Auguslinus* ait tracl. VI ad c. 1 '5 25. sunl : quare? Quia ipsa jura humana per impera-
Joannis: (ores el reges saeculiDcusdistribuit generi bumaiio.
C. I. Jure divmo omnia sunt communia omnibus: Item ibidem paulo inferius. § 1. Tolle b jura iinpc-
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. III. h Id est: Glossaordinaria ad istum locnni darentor, aut adderenltir, quaecuriqtieaddenda vtde-
ex Alcuino ita habel : id est hominum oppretsor et banlur, placuil integrum apponere locuin B. Augu-
txslinctor; quos ailexil, ut turrim contra Deum con- siini. Apud ipsum igitur posl verb. humano, amece-
struerent. dentis paragraphi, haec seqtiuniur: Vultis legnmn*
*
DIST.VIII. C. I. Ecclesiw : Haec dictio non est j) ] leges jurisperitorum *, el secundum ipsas ngatnus de
apud B. Auguslinum. Nam ibi agit conlra Donatislas, villis'! Si jure humanovuttis possidere,recilemusleges
qui legibusimperatorum villas sibi ademptas et eccle- imperatornm; videamus, si aliquid voluerint ab luvre-
sise catholicae atlributas esse querebantur, Quare, ticis possideri. Sed quid mihiesl imperalor ? Secundum
qiium Donatistae dicerent : villas noslras tulerunt, jus ipsiuspossidesterram. Aut lollejuraimperalorum,
fundos noslros-tulerunl; ut eos ipse conviucat, nul- et quis audet dicere: mea est illa villa, aut meus est
iom jus in illis habuisse, aul habere, quibusdam illeservus, aul domushwcmeaest ? Si autem ut tenean-
praeposilis, addit ista : Quo jure defendis vitlas? di- tur ista ab hominibus,jura acceperunlregum, vuliis
vino, etc. Et infra 11. q. 1. c. Si qum causm, ubi recitemus leges, ul gaudeatis, quia vel unum horiim
Gralianus citat iuilium hujus capilis, isla dictio, habealis, et non imputetis, nisimansuetudinicolumbm,
ecclesim,non babelur. Est lamen apud Anselmum, quia vet ibi vobis permittilu permanere? Leguntur
lvoneni et iioPanoriiiia locis indicatis. enim leges manifestm,ubi rpraceverunt imoerato-
b Tetfft; Quooiam glossa obstilit, ne omnia emen- res. elc.

Dis^yj.sG. III. " Genes. c. 10, v. 9.

DIST.,V1I.Pars. I. * Exod. c. 21, v. l. = C. I. • ita legitur etiam apud Aurel. Victorem de viris illuslr.
•quern Isidorus est secutus. = C. II. ' exoleverunl:lsidor. * lvo Pan. 1. 2, c. 144. Decr. p. 4, c. 170.
• DrV.f'.VIII. Pars I. ' jus naturm : Ed. Bas. • Act. c. 4, v. 32. = C. I. * Anselm. 1.12, c. 62. (56). Ivo
Pan. I.'2, c. 63.'Decr. p. 3, c. 184. ' vox : ecclesim,quam apud Anselmum proslare asserunt correctores,
in codice Ans. coll. certe. non esl inventa * Psalm. 23, v. 1. ' Genes. c. 2. ' jure ergo humano, jurt
tmperatorum, quart ? Atiguslin. Anselm.
48 DECRETI PARS PRJM',. DIST. V.II. 46
ratorum, el qtiis audet dicere : mea est illa villa, A ril, sine diibilalione scrviendum est ? Sicut enim iu
aut metis est ille servus, ant domus haec mea est? potestaiibits socielatis humanae major potestas nii-
Si autem, ut teneantur isla ab' bominibus, regum nori ad obediendum prscponitur, ita Deus omnibus.
'
jura fecerunt, vultis ut reticeamus leges, i.t gau- C. III. Radicilus est eveliendaperniciosa consuetudo.
deatis ? etc. Item ibidem paucis interjectis. § 2. Le-
* Item Nicolaus c *.*Papa Hincmaro Remensi Arclii-
gantur leges", ubi manifeste prseceperunl impera- episcopo.
lores, eos, qtii prseter ecclesiae catholicse cominu- Mala consuelndo, quaenon mintts qtiam perniciosa
nionem usurpant sibi nomen Chrislianum, nec vo- corruptela vilanda " esl, nisi cflius radicitus evel-
lunl in pace colere pacis auctorem, niliil nomiiie latur, in privilegiorismjtis ab improbis " assiimitur,
ecclesiae audeanl possidere. § 3. Sed quid nobis et et incipiunt praevaricaliones el varioe prasiimtiones,
imperalori? Sed jam dixi, de jure humano agiiuri celerrime non compressae, pro legibus venerari et
El tamen Apostolus 10voluit serviri regibus, voluit privilegiorum more perpetuo celebrari.
honorari reges, et dixil : Regem reveremini. Nolite C. IV. Veritati et rationi consuetudoest
? tibi et posiponenda.
dicere, quid mihi el regi Quid ergo posses-
sioni? Per jura regum possidenlur possessiones. n ltem Auguslinus"'/ifr. IIIdec. Baplismo, 6.
conlra Do-
mtistas,
Dixisli, quid mihi et regi ? Noli dicere possessiones i Veritale manifestala cedat consneludo veri-
tuas, quia ipsa " jura humana renunciasli, quibus tali" i : plane respondeo, quis dubitet veritali ma-
possidentur possessioncs. nifeslatae debere constietudinem cedere? Item i Ne-
II Pars. Gratianus. Dignitate vero jus naturale ino consueludinem ralioni et veritati
pracponat,
simplicilerprmvaletconsuetudiniet conslituiioni. Quw- quia consuetudinem ratio et vcrilas semper exclu-
cunque enini vel moribus recepta sunt, vel rescriplis dit". •
tomprehensa, si naturali ynri (uerinl adversa, vana C. V.
et irrila habenda sunt. Quwlibel consuetudo ventati est poslponenda.
Item Gregoriusd " Wimundo AversanoEpiscopo.
Vnde Augustinus f ait, lib. III Confesttonum, c. 8:
C. II. Adversusnaturalejus nulli quicquam agere licet. Si consueludinem forlassis opponas, adverten-
Quse contra mores hominum sunt flagilia, pro dum esl, quod Dominus dicit1': c Egosum veritas
morum diversilate vilanda sunt, ul pacturn inter se et vita. Non dixit: Ego sum consueludo, sed veri-
19
civitatis aut gentis consuetudine, vel lege fiiniaiiim, tas 18.i § 1. Et certe, ut B. Cypriani utamur sen-
nulla civis aut peregrini libidine violetur. Turpis lentia, quaelibet consuetudo, quantumvis vetusta,
enim omnis pars est suo universo non congruens. quantumvis vulgata, verilali omnitio est poslpo-
§ 1. Quum autem Deus aliquid contra morem aut nenda, et usus, qui verilali est contrarius, abo-
pactum quorumlibet jubet, elsi nunquam ibi factum lendus.
est, faciendum est; et si omissum, inslaurandum C. VI. Verilate revelala, consuelndinem sibi cedere
esl; et si inslilulum non erat, inslituendum est. § 2. oportet.
Si enim regi licel in civitate, cui regnat, jubere Ilem Auguslinus lib. III de Baptismo, contra Do-
aliquid, quod neque atite illum quisquam, nec ipse nalislas, cap. 5.
unquam jusserat, et non contra societalein civitatis Qui"contepmlaveritale praesumit consuetudinem
ejus obtemperalur, imo conlra societalem non ob sequi, aut circa fralres invidus estet malignus,
lempcralnr (generale quippe pactum est societalis qnibus verilas revelalur, aut circa Dcum ingralus
Iiumanae, obedire regibus suis), quanlo magis Deo cst, cujus inspiratione ecclesia ejus instruiiur et
regnatoriuniverfoe creaturso suae, ad ea, quaejusse- D infra. In evangelio " Dominus : Ego sum, inquil.
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. III. c Caput hoc est ex epistola Nicolai, quae C. V. d Guitmundo: In aliquot manuscriptis, et
incipit: Epistolam Beatiludinis luw; exstatque una apud Ivonem est: Gregorius VII. In liujus pon-
cuni aliis ejusdem et aliorum Ponliflcum epislolis tiQcalu Guilmundtis Aversanus episcopus scripsit
manuscriptis Romaein bibliotheca inonasterii Doiui- de corpore et sanguine Domini contra Berengarium,
nicanorum, ex qua hoc caput emendatum est. qui liber exslat.

DIST. VIII. C. 1. * recitemus : Augustin. Ivo. 8 relegantur : edd. ant. collataeomnes. • Tbeod. Cod. 1.
16, t. 5, const. 43, 51, 54. — Just. Cod. 1. 1, L 5, const. 4. " 1. Petr. c. 2, v. 17. ,l ad ipsa ** : August.
lvo. *- imperalorttm : August. Auselm. Boehra. = P. II. flvo Decr. p4 4, c. 178.= C. III. Dat. A.
868, interacta —
synodi Suessionensis. Mansi CoII.Conc. Tom. 15, p. 752. " Ivo Pam 1. 2, c. 165. Decr. p.
4, c. 205. " abjicienda et vitanda : Edd. Venelt. I. II. Paris. Lugd. I. 11. : Edd. ant. coll. omnes. t
impiis
»4
— lyo. = C. IV."* lvo Pan. 1. 2. c. 165. Decr. p. 4, c. 208. — inf. ead.- c. 6. verba Libosi a Vagis
in Conc. Carlh. Cypriani c. 30. A. 256. l" verba Felicis a Buslaceni, ib. c. 63.— C. V. l6 cauon. in-
certi plane lemporis.—Ivo Pan. 1, 2, c. 166. Decr. p. 4, c. 213.—Gregor. Vll Wimundo Av. E.: Ivo. —
Greg. VII. Guillimundo Av. E.: Ed Basil. — Greg. Guillimundo Av. E.: Edd. anl. coll. oinnes cum
Panorm. Ed. Basil. — Gregor. VII. Gilmundo adversario Ep. : Durand in praef., lib. 2, de modo gen.
conc. celebr. — Gregorium IV in vet. cod. Pan. laudari monuit Baluz. ad Ant. August. de emend. Grat.
" Joann. c. 14, v. 6. ls verba Libosi a Vagis in Conc. Carth., c. 30. " in Gonc. Carth. modo lai*-
dalo. C. VI. •' Ivo Decr.rp. 4, c. 234, ab init. sunl verba Casli a Sicca 1.1, e. 28. " cf. supr. not. 15, 16;
47 DIXRETI PARS PIUMA. DIST. IX. 48
teritat : non dixit: ego siiin constielndn. Iiaque A ris est: propler quod relicto errore seqtiamur veri-
veritale manifestala ccdal consiictiido veritati, et tatem, scientes, quia et apud Esdram •• vcrilas
infra. Revclatione »» facta veritalis cedal consue- vicit, sictil scripliuii esl: Veritas mane el invalescit
luilo « veritati, quia el Pcirus •', qni prius cir- in wternum, et vivit el obtinelin smculaswculorum.
cuinciilebat, cessit Paulo verilatem praedicanti, Idem in epistola ,0 ad Jubaianuin , circa med.
el infra. Quum Cbrislus '* verilas sit, magis verila- lgnosci* polesl simpliciter erranti, sicul de seipso
tem, quam consuetudinem sequi debemus , quia ' dicit apostolus Patilus' 1: Quiprimo, inquit , fui
consuetudinem ratio et veritas setnper excludit»'. blasphemus, et perseculor et injuriosus; sed miseri-
C. VII. Consueludorntioni fruslra opponitur. cordiam merui, quia ignorans feci. Posl inspiratio-
Iilein in lib. IV ;\ de Baptismo, contra Donatistai, nem vero et revelalionem faciam, qui in eo, quod
cap. 5. erraveral, perseveral, prudens el sciens sine venia
i Fiuslra ", i inquit, t quidam, tim ralione vm- ignorantiae peccat: praesumplionecniin atque obsti-
ciiitiur, consucludinem nobis objiciiint, quasi con- natione quadam nililur, qtium ratioue superetur.
stieludo inajor sil veritate, aul non id sit in spiri- C. IX. Dei veritatem, non hominum consuetudinem
ttialibus scqucndum, quod in meliiis fuerit a Spi- sequi oporlel.
ritii sancto rcvelaium.i Hoc" plane verum cst, quia .. Idem lib. II, ep. 3, ad Cwciuum•».
ralio et verilas consueludini praeponenda est. Sed Si solus Christus audiendus esl, non dcbemus
anle nos facieiidum putave-
quum constietudini veritas suITragatur, nihil oportet attendere, quid aliquis
Srmius retin.eri. rit, sed quid, qui ante omnes est, Cbrisliis prior
C. VIII. Ratioiiem consueiudo, impedire iion debet. fecerit. Neque enim hominis cousiieitidinem sequi
"
Item Cyprianus in epistola *s ad Pompeium, conlra oportel, sed Dei veritalem , qiium per Esaiam
epistolum Stepliani. propheiam Deus loqualuret dical :Sine causa autem
Constieludo, quoe apud qnosdam obrepseral, im- colunt me, mandata el doclrinas hominum docenles.
pedire non debet, qtio inintis veritas praevaleal et Graiianus. Liquido igiiux apparel, quod consue-
vincal. Nam consuetudo sine veritale vetuslas erro- tudo naluruli juri postponitur.

DISTINCTIO IX.
GRATIANUS. C pro veritate conlra faisitatem conslilutint bonas
1 Pars. Quod aulem et conslilutio nalurali juri leges, lerrentur sacvienies et corrigtinltir inlelli-
c.-.ial, mutliplici auctoritute probatnr. genles. i
Ail enim Augustinus ad Bonifacium Comitem, 1. b * ergo lcgibns imperalorum,
§ Quicunqiie
episil L.: Dei veritate ferunltir, obtemperare non
C. I. Legcs principnm naturali juri prmvalere non quae pro
debent. vult, acquirit grande siipplicium. Quicunque vcro
PALEA «. legibus imperalorum, quae contra veiitatem Dei fo-
« Smperatcres, quando pro lolsitate contra veri- runlur, oblemperare non vtift, acquirit grande prse-
talcin constiluunl malas Icges, probantur benc cre- mium.
dentes et coronanlur perseveranles; quando aulcm < § 2. Nam el temporibtts prophetarumomnes re-

NOTATIONESCORRECTORUM.
C. VI. o Cedal consuetudo ;Apud B. Aiigiislinnni " ignosci enim potest, el his anlecedtinl ea, qna; le-
et lvononi cl in Panormia lcgitur: cedat error. Sed giintur supra c. frustrn, usque. ad verl). revetatum.
vere B. Aiigiistinus ex ipsiusinet Znsimi verbis col- DIST.IX. C. I. a Palen ; In exemplaribus anii-
Jigil, quod ille errorein appellabat, fuisse consue- quis Gratiaui, in quibus aul nulhc, aul pauca?stint
ludinem. lla enim respondet: Noluil quidem itle Paleae, boc loco habelur tanUiin a versic. Quicun-
dicere consueludinem, sed errorem. Verumtamen, que, usque ad vers. Nam et temporibus. In aliis
ctim dicii: quia et Petrus, qui prius circiimcideiiai, aulem, in quibus sunt, babelur iiilcgruin boc caput
cessit Paulo veritalem praedicDiiti,.salis indicul, et siue noia Puleao. Est autcni lotum in eodem B.
quod aliud eliam de baplismo fteri solebal. Auguslini loco.
f Owia consueludinem: Verba baecusque ad finem b Quicunque : Commiitatus eiiam apud Ivonem
apud Ivonem et Gratianum satis commode hic ad- el in Panormia esl ordo verborum B. Augustini,
neclunliir, repelila ex verbis Felicis, quae referuri- apud quem, qui meielur praeiniuin, priore, qui
tur supra, c. veritate. supplicium, postciore loco ponitur.
e
C. VIII. Ignosci: Apud B. Cyprianum legilur :

DIST.VIII. C. VI. *» verba Zosimi a Tharassa 1.1. "Gal. c. 2, v. 7. •* verba Honorati a Tuccal. I,
c. 77. " sup. ead., c. 4. = C. VII. j lvo Decr., p. 2, c. 94 cf. p. 4, c. 255. »6 Verba Cypriani in Ep.
ad Jiibaiaiiiim. •'verba ipsius Aiigustini. = C. VIII. " Ep. 74. (sc. c. A. 256) in Ed. Opp. 0\on. »* 3
Esdr., c. 4, v. 58. " Ep. 73, ibid. " 1 Tim., c. 1, v. 13. = C. IX. »• Ep. t>5 (A. 253) Ed. Ox.
— Ansel. I. 9 c. 8 (5). " Esa. c. 29 v. 13.
PIST. IX*.P. 1. « Ep. 185 (scr. c. A* 417) in Ed. Maurin. ss C. I. « Ivo Pan. 1. 2, c. 145. Decr.,
p. 4, c. 148.
 «9 DECRETI PARS PRIMA. DIST. IX. 50
ges, qui in popuiODei non proliibuerunt, nec ever- A pellantur, didici hunc timorem honoremque deferre,
lernnt, quae conlra Dei praecepla fueranl insiiiuia, ul imlliiin eorum " scribendo errasse audeam cre-
cuipantur, et qtti prohibuerunt et everterunl, snper dere, ac si aliquwi in eis offendero, quod videalur
aliorum merita laudantur. Et rex 3 Nabuchodonosor, contrarium vemati, nibil aliud quam vel mcndo-
qtium servus esset idolorum, constituit sacrilegain siim esse codicem, vel interprelem non assectiiiim
legem, ut simulacruin adoraretur; sed ejus impiae esse, quod dictum est, vel me minime inlellexisse,
constitulioni qui obedire noluerunl, pie fitieliierqtie non ambigam. Alios autem ila lego, ut quaiilalibei
fecerunl. Idem tamen rex, divitio correctus mira- sanctitale doctrinaque polleanl 18, non ideo venim
cnlo, piam et laudabilem legem pro vcritate consli- ptitem, quia ipsi ila senserunt, sed quia mibid per
tuit, ut quicunqtie diceret blasphemiam ih Deum* alios auclores, vel canonicas vel probabiles ratio-
Siarac, Missacel Abdenago, cum domo sua peni- nes, quod a vero non abborreat, persuadere po-"
ttts interiret. • tuerunt.
PALEA. C. VI. Li&nsveterumllebrwa votumina,novisGrwca
C II. Principes tenenlur el ipsi vivere legibus suis. auctoritalem inipendunl.
Ilem ex verbis Isidori //6. III Senlentiarum , de Idcm c.
summo bono, c. 55 c*. B
Ct veterum librorum fides de hebrais vo.umini-
i Justum esl, principem legibus oblemperare bus examinanda
est, ita novorum graeci sermonis
snis. Tunc enim jura sua ab omnibus cuslodienda norinaui desiderat.
cxistiinet, quando el ipse illis reverentiam praebet.
leneri nec in se C. VII. Nihil auclorilalis canonicis remanebil scri-
Principes legibus suis, convenil',
pturis, si ad eus mendacia fuerinl admissa.
possc damnare jura, qtue in subjeclis coiisliluunl.. Item Augustinus ad Hieromjmum, episl. IXl*.
Justa est enim vocis cortim auctoritas, si quod Si ad scripluras sanctas aclmissa fuerinl vel "
populis probibeni, sibi licere non patianlur. i ofliciosa mendacia, quid in eis remanebit auctori-
C. III. Scripturis canonicis tractatorum literm
deserviunt. tatis? Quse landem de scripturis illis sentenlia pro-
tem Au«itstinus f tn Prologo libri III d> Trt- feretur, cujus pondere contenliosse falsitatis obte-
nitatt. ratur 1' improbitas?
II Pars. Noli meis literis qtiasi canonicis scriplu- C. VIII. Litcris omnium episcoporum saera prwpo-
ris deservire. Sed in illis et qitod non credebas nilur scriptura.
quuin inveneris, iiicunctanter crede: in islis au- Ilem ' de Baptismo conlra Donalistas, lib II, e. 3.
lem, quod cerliim * non habebas, nisi cerluin intel- iC Quis nesciat sanctam scripluram canonicam, latn
lexeris, noli firmiim * tenere. veteris quam novi teslamenli, certis suis leriniiiis
C. IV. In tractatorum opnsculis mulla corrigcnda contineri, eamque omnibus posterioribus 'episcopo-
inveniuntur. rum literis ila praeponi, ut de illa omnino dtibitari
Iiiemad VincentittmVictorem, lib. IVde anrma et et non possit, ulrum verum vel iitrtim
1 **. disceplari
ejus origine, cap. rectum sit, quicquid in ea scriplum esse constite-
Ncgare non possum, nec debeo, sicul in ipsis ril?
Diajoribus*, ita multa esse in tam muliis opusculis Episcoporum autem literas, quae post coiiPuina-
lum canonem vel scriplae sunt vel scribtintur, et
iueis, quaepossunt justo judicio et nulla lemeritale
(lamnari. per sermonem forte sapienliorem cujuslibet in ea
C. V. In scriplit canonicis mendacia non admit- re perilioris, et per aliorum episcoporum gravio-
tuntur. rem auctoritatem doctiorernque prudeniiam, et per
Mem ad Rieronymum epist. XIX '. concilia licere reprebendi, si quid in eis forie a
Ego solis eis scriptorum 10, qui jam canouici ap- ;Q veritate devialum est?
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. II. c In aliquot vettistis exentplaribus caput tione: ne.c multo secus apud lvonem. Alias vcro
lioc non habetnr : in aliis vero conjuncium esl su- nonnullas varietates satis visum est in margine ir~
periori, etd non babel rubricam. dicare.
C. V. Milii per alios: Sic etiam in manuscri- C. VI. • Idem : Verba hujus capilis sunl B. Hie-
plis, ct in glossa. Apud B. Aiiguslintiin est: milti ronymi ad Lucinium Baeticumepist. 28, sed mutata
vel per illos auctores canonicos, vel probabili ra- non esl inscriptio ob glossatn in vers. Graoci.

DIST.IX. C. II. »'Dan., c. 3, f. 5. * Deum verum • Augustin. " Biirch. I. 15, c. 42. Ivo Decr., p. lfi,
c.43. C.ll. ' convenitfruslrarijura:\nU\. Ed.Arevai., textum Graliani servat Isidori Ed. Breulisina.irsC.
'
III
' ceHumhabebas: Edil. Arg. Bas. Venet. I. finniler reti-
f Ivo Pan. I. 2, c. 120. Decr., p. 4, c. 71. ** 8
nere: Auguslin. firme tenere. Eil. Bas. Ivo. = C. IV. Ivo Decr., p. i, c. 73. inoribiis Anguslin. Ivo.
= C. V. » Ep. 82, § 3. (scr. A. 405.) Ed. Maurin. — Ivo Pan. I. 2, c. 119. Decr., p. 4, c. 74. 10 Scri-
plurarum libris : Aiiguslin. Ivo Pan. u eorum nuclorem in scribendo aliquid errasse, firmissimecredain :
Ibiil. " prwpolleani: Aiisuslin. = C. VII. " Ep. 40, c. 3 (scr. c. A." 597.) Etl. Manr.—Ivo Dccr., p. i,
c. 2(5. u velut ofjiciosa: Augtisl.—fuerint
' officiosa: Ed. Lugil. I. obserelur : Eibl. Arg. Ycuetl. I,
U. Norimb. Ludg. I, II. = C. Vlil. Ivo Decr., p. 4, c. 227. Polyc. I. 3, t. 21.
IH DECRETI PARS PRIMA. DIST. X. 52
C. IX. Ex dictis quorumlibet episcoporum contra A si forle invenerimus, quod aliter senserint quam
divina mandata calumniw non colliganlur. verilas habet, divino adjutorio vel ab aliis intellecta
Idem ad Vincentium epist. XLVIII " conlra Dona- vel a nobis. Talis ego sum in scriplis aliorum, qua-
tistas. les •• volo esse intellectores meorum.
Noli fraler contra divina lam multa, lam ciara,
am indubilata teslimonia colligere velle calumnias C. XL Exemplis ruito sana prmfertur.
ex episcoporum scriptis, sivc noslrorum, sicul Hi- Idem ad Marcellinum de civilale Dei, lib. I, c. 23'»
larii. sive f 1T(antequam pars Donati separaretur), [c. 22, § 2].
ipsius unilalis, sicut Cypriani et Agrippini; primo, Sana qulppe ratio eliam exemplis anleponencJa
qtiia lioc genus lilerarum ab auctorilate 1Scanonis est: cui quidem et exempla concortiant, sed illa,
distinguendum est: non en.im sic leguntur, tanqtiam qua3 lanto digniora stinl imilatione, qiianlo excel-
ita cx eis testimoniiim proferatur, ut contra senlire lenliora pielale.
pon liceat, sicubi forte aliler sapuerint, quam veri- Gralianus. Quum ergo in naturali jure nihil aliud
tas poslulat. In eo qtiippe numero sumus, ut non prwcipialur, quam quod Deus vull fieri, nihilque ve-
dedigncmiir etiani nobis dicttim ab Apostolo acci- telur quam quod Deus prohibet fieri; deniquequum
pere 19 : Et si quid aliter sapitis, id quoque Deus in canonica scriptura nihil aliud, quam in divinis
vobis revelavil* so. *»legibus invenialur, divinw vero letjes natura consi-
C. X. Non debetur par auctoritas canonicis scriptu- ttant: patet, quod quwcunque divinm voluntati, seu
ris et expositionibusearum. canonicm scripturm conlraria probantur, eadem et
hem od Forlunalianum, epist. III ". naluxali juri inveniunlur adversa. Vnde quwcunque
Neque quortimlibet dispulationes, quamvis ca- divinm volunlali, seu canonicm scriplurm seu divinit
tholicorum et laudatorum hominum, velut scriptu- legibus postponenda censentur, eisdem naturale jus
ras canonicas habere debemus, ul nobis non liceat prwferri oportet. Conslitutionesergo vel ecclesiasticm
salva bonorificentia , qtiae illis debetur hominibus, vel smculares, si naturali juri contrarice probanlur,
aliquid in eorum scriptis improbare atque respuere, penitus sunt excludendw.

DISTINCTIO X.
GRATIANUS. C obviareb. Item *: Lex imperatorum non est supra
Constilutionesvero principum ecclesiusticiseonsti- legem Dei, sed subtus. lmperiali'judicio non possunt
lutionibus non prweminent, sed obsequuntur. , ecclesiastica jura dissolvi § 1. Ad quodostendendum,
(Jnde Nicolaus Papa scribit episcopis in Concilio duorum borum ', scilicet lnnocenlii et Gregorii,
apud convicinumcongregatis ' : satis sufficiunt lestiraonra. Sanctus * quidem Iuno-
C. 1. Lex imperatorum ecclesiaslica jura dissolvere centius in decretali epislola sua ad Alexandrum
non polest. Anliochenum episcopum ait: « Nam quod sciscila-
Lege» imperalorum non omnibus ecclesiaslicis ris, ulrum divisis imperiali judicio provinciis, ut
conlroversiis utendum est, praesertim quum inve- duaemelropoles fiant, sic duo metropolitani episcopi
nianlur evangelicaeac canonicae sanctioni aliquolies debeant nominari : non visum " est ad mobiliiateui
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. IX. ' Sive antequam: Antea legebatur : sive D servus servorum Dei Reverendissimisac sanctissimis
Cypriani et Agrippini,, anlequam pars Donaii tepare- confratribus nostris MelropoiUanis, Episcopis el ce-
tur. Restiiuta est vera lectio ex B. Augustino et teris diversarian provinciarum ac urbium Prwsulibus,
aliquot cxemplaribus Gratiani etlvone. Cyprianus qui in Convicinum villam publicam secus civitatem
enim et Agrippinus multo ante Donali schisma in Silvanectis couvenislis. Eadem epistola nuper im-
ecolesirc unilale decesserant : qua in re erravit pressa est in appendice Bibliotbecsesanctorum Pa-
auctor glossae. trum.
8 Revelavit: Ita enim originale el Ivo et aliquot b Obviare : Apud Nicolaumsequitur contmenler:
editiones novi testanienii. Sed idem B. Augusttiius adquod ostendendnm, etc. Quaeautem apudGratia-
iu Joannem tract. 5, 45, 55 el 98, et alibi fere iium sunt inicrjecla, nonsunl hoc loco in epistola,
semper legit: revelabil, el explanat. Graece est neque in Polycarpo, neque apud Anselmum; sed
verba illa : Lex imperatarum non est supra legem
DIST.X. C. 1. » Lege:Capvt hoc samplum est ex Dei, sed subtus, a Burchardo el lvone. citanttir ex
cpisiola Nicolai quae exstat in codice bibliotliecae decrelis Pii Papaec. 3, habenlur autem in capitula- -
Dominicanae,de quo dictum est supra dislinct. 8, c. ribus adjectis c. 17, reiiqua autem habenlur iufra iu
mata. Titulus autem epislolie hic est: Nicolaus hoc eodem capite. § Ecce quemadmodum.'

DIST.IX. C. IX. " Epist. 93, c. 10 (A. 408). — Anselm., I. 4, c. 56(59). Deusdedit, p. 2. 1»o
Decr. , p. 4, c. 256. " apud Anselmum legilur ul restilutum est a Corr. R. " a canonicis aucto-
ritate: Codd. August. " Philipp., c. 3, v. 15. »° revelabil: Ed. Arg. Bas. = C. X. " Ep. 148, § 15.
(scr. anteA. 413.) Ivo Decr., p. 4, c. 237. •» tales: Augustin. = C. XI. »' Coll tr. p. p. 2, t. 5u,
c. 27. Polyc, 1. 1, t. 26.
Dist. X. C. I.» Ep. 32. scr. A. 865.—Anselm. 1. 12. c. 34. Ivo Pan. 1. 2. c.138. Decr. p. 4. c. 86. Polyc.
L 1, t. 27. "idetn: Ed. Bas. ' heroum : orig. et Anselm. — hominum : Ed. Bas. * lnnoc. Ep.* 24.
(scr. c. a. 415). Ed. Coustant. — Burcli. 1. 15, c. 10. lvo Pan. 1. 2, c. 139. Decr. p. 16, c. H. r.on.
tsse e re visum ; Innoc.
 53 DECRETI PARS PRIMATDIST." X. 6i
necessitatum mundanartim Dei ecclesiam commu- A C. IV. Bonis moribus et decrelis Romanorum ponlifi-
cum conslitutionescontraire non vossum.
lari, honoresque aut divisiones perpeti, quas pro
Item ''.
suis causis faciendas duxeril imperator. i Beatus " r
autem Gregorius scribens ad Theoclislam patriciam Conslitutiones conlra canones et decrela praesu-
inter caetera : < Si, inquit, religionis causa con- lum Romanorunij vel bonos mores, nulliiis sunt
momenti.
jugia debere dissolvi dicanlur, sciendum est quia,
etsi boc lex htimana concessit, lex lamen divina C. V. Qum sacerdoium sunt, reaibus usurpare non
licet.
proliibitil. » Ecce ' quemadmodum imperiali judicio
iion possuntecclesiastica juradissolvi. Eccequaliter, Ilem Nicolaus Papa I in epistola i%adMichaelemimpe-
bumana divina lex ratorem, cujus initium est : « Proposueraiuus. »
quod lex concessit, prohihuit vestrum suis publicoe rei quulidianis
Imperium
§ 2. Non quod imperatorum leges (quibtis saipe ec- administrationibtis debet esse contenlum nou usur-
clesia ulilur conlra hccrelicos, saepeconlra lyrannos
contra dicamus pare qnae sacerdotibus Domini solum conveniunt.
atq/je pravos quosque defenditur) C. VI. Tribunalia regum sacerdotali sunl poleslati
)ienitiisrenuendas, sed quod eas evangelicis, apo- sttbjecla.
slolicis alque canonicis decrelis (quibus poslponendae_ Item Gregorius Nazianzenns in oratione ad civcs
** Nazianzenos angoris plenos el maaislralum ira-
sunt) nullum posse inferre praciudicium asse-
ramus. tumi 3.
C. 11.Nihil qttod Suscipitisne liberlatem verbi? Libenter accipitis;
evangelicisregulis obviel, impera-
' lori
agere licei. quod lex Christi sacerdotali vos subjicit polestaii
* atque istis tribunalibus subdil? Dedil enim et nobis
Item Symmachus Papa in sexta Synodo Romana,
tempore Theoderici regis. poleslalem, dedil el principalurnmultoperfectiorcia
principalibus vestris. Aul numquid jusltim vobis vi-
Non licel imperalori, vel cuiquam pietatem cu-
detur, si cedat spirituscarni, si a terrenis ccelestia
stodienli aliquidcontra divina mandala praesumere, sidivinis prseferanlur htimana?
nec qnicquam, quod evangelicis, prophelicis aut superentur,
II Pars. Gratianus. Ec.ce quod constilutiones prin-
aposlolicisregulis obviet, agere.
cipum ecclesiasticis legibus poslponendw sunt. Vbi
C. III. Jnecclesiasticis causis regia voluntas sacer- autem evangelicis alque canonicis decrelis non ob-
dotibus est postponenda. viaverint, omni reverenlia dignm habeanlur.
ltem Felix' [111]Papa. Vnde Anguslinus ail in Dialogo, id est lib. II contra
Certiim est, lioc rebus vestris esse salulare, ut lilteras Peliliani, c. 58*.
C in adjutorium ecclesiw •
quuin de causis Dei agilur, juxta ipsitis constilulio- C. VII. Leges imperaiorum licel assumere.
ncm regiam voJuntalem sacerdotibus Chrisli sludea-
Si in adjiilbriiim vestrum ctiam terreni nnperii
tis stibdere, non praeterre, et sacrosancla per eorum
leges assumendas putalis, non reprebendimtis. Fecit
praesules polius discere, quam docere; ecclesiasti- boc Paulus
cam formam sequi, non htiic humanitus sequenda '*, quum adversus injuiiosos civein
Romanum se esse testatus est.
jura praefigere.neque ejus sanclionibus velle domi-
C. VIII. Reges pontificibuspro wternis, et ponlifices
uari,cnjus cleinenliae Deusvoluil luae piaedevoiionis regibus pro temporatibusindigent.
colla siibmiiiere, ne, dutn mensura cceleslis dispo- IlemA I in VII 1" ad Michaelem
NicolausPapa episl.
sitionis 10 exceditur, eaiur in conluroeliam dispo- Imperalorem.
ncntis.. Quoniam idem medialor Dei el liominum, lioroo
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. VII c. Ecclesiw : Auclor hiijus rnbricae captit ln manuscriplis omnibus, exccpto undecimo Vati-
lioc ita accepit, quasi bic agatur de legibus iropera- cano, abest dictio : Imperatori; quemadmodum et
lornm jn favorem ecelesise lalis, qiium ibiB. Augu- apud Ivoncm. Noniiiii atilem babel: Juliano Epi-
sliniis Petiliano et Donalislis baereticis concedat, scopo. Aliud pervelustum : Jubiano. Ceierum iute-
legibusimperatoruni ipsos in adjutorium suum uli n" grum hoc caput est in epistola Nicolai ad Michaelem
posse, modo id fallaciler non facerenl, quod eos imperalorem, qtiacincipit: « Proposueramus; i ex
fecisse convincit. ' quo refertur infra dislinct. 96, c. quum ad vernm,
C. VIII d Huic capiti in codicibus impressis erat una cum aliis verbis ejusdem epislolae,, ex quihiis
praeposilus bic titultis : Cyprianus Juliano impera- liaio pendent. Et sumptum esl ex Gelasio in lomo de '
tori; quod est contra omnem lemporum rationem. anaibematis vinculo.

DIST.X. C. I. « Fp. 44, 1. 1, 1 cf. infr. L. 27, q. 2. c. 1. ' Ivo P. an. 1. 2, c. 140 Decr. p. 4,
c. 187. =C. II. * Synoilus, quam A. 502, babiiam esse vnlgo ferunt, suppositilia esl. Ipsa canonis verba
legunlurin Epp. Pseudoisidd. Calixt. 1, eiMarcellin.il.—-Ex capitulis Hadriani cilantur apudBurch. 1.15,
c. 8, Anselm. in fine 1. 5, Deusdedil p. 1, c. 3, IvoPan. I. 2, c. 141. Decr. p. 4, c. 251, p. 16, c. 9. =
C. 111. * Ex Ep. ad Zenonem Aug. scr. A. 484. Anselm. 1. 4,c. H, Polyc. 1. 1, t. 18. i0 dispentalionis:
Anselm. = C. IV. " idcm : Edd. coll. o. Desumtus canon est ex Capit. Hadriani c. 59, atque haec citant
Aifsehn. ad fin. 1. 3, cnm Deusdedit p. 1, c. 3, Ivone Decr. p, 5, c. 38, Polyc, 1.1, c. fin. — Burchardus
conlra I. 15, c. 9, laudat Concilii Triburiensis cap. 1, el in hoc lvonem p. 16, c. 11, nactus est imitaio-
i-ein. Ceterum ipsa verba habebis 1. 7, c. 346. Capitul. Ed. Baluz. = C.V. " Ep. VIII. fip. Mans. scr.
A. 865. — Coll.tr. p. p. 1,1. 62, c.*70. = C. VI. la Coll. tr. p. p. 2, t. 14, c. 6, Greg. Naz. Impp. Con-
stantinopp. : Edd. Coll.o.= C. VII. Ivo Pan. 1.2, c. 153. Decr. p. 4, c. 153. " Act. c. 22. = C. VIII.
" Ep. scr. A. 865, inlr. D. 96, c. 6. — Ivo Decr.
p. 4, c, 188. — Jutiano Episc. caput tribuilur ; Edd-.
Arg. Ven..I. %ar. —Jutiano Imp. : Venet. II, Ltigdd. I. II. Anlw. — Juliano ; Ed. Bas.
«3 DECRETI PARS PRIMA. DIST. X. gg
Cbrislns Jesus, sic artibus propriis et dignitatibns A C- XI. Legesorincipum, aut regutas patrum conUmni
distinciis oflicia polestalis utriusqiie discrevit pro- non licel.
pria °, volens medicinali bumiliiaie hominuin corda Ilem Gelasius Rufino el Aprili episcopis ".
sursum etterri **, non hiunana superbia rursus in atilem " legcs principum, aut regulas pa-
Qnis
inlrrna demergi : ul el Cbristiani imperaiores pro
truin, aut admonitiones paternas li dicat debere
aelerna vita ponlificibus indigerent, etponlifices pro
nisi qui impunilum sibi lanlum aeslimet
cnrsu teniporaliiun taniiimmodo rerum iraperialibus contemni,
Iransire commissum?
legibus ulcrenlur, quatenus spirilualis actio a car-
nalibus distarct incursibus, el idco " « mililans Deo C. XII. Leges Romanorum principum servandw sunt
ininime se negoliis secularibus implicaret"; i ac ab omnibus.(
vicissim non *• ille rebus divinis praesidere videre- Ilem Theodorico regi *'.
tur, qui esset negoiiis saecularibus implicatus. Cerlum est magnificentiam vestram legesRoma-
C. IX. Leyes imperalorum custodiri oportet. norum principurn, quas in negoiiishomiiiiimciisto-
Ilem Leo IV Lothario Auguslo ". diendas esseprfccepil.mullomagiseirca revereniiain
Decapilulis vcl prneceptis imperialibus vestris ve- beali Petri apostoii pro suse felicitaiis auginento
strornmque * poiiiificum pra'decessorum irre5rag>a-B velle servari.
biliter cuslodieiiilis et conservandis, quantum va-
Iuimus et valemus Cliristo propilio et ntinc et ia C. Xlll. Romana lex nullitts lemeritale debet cor-
rutnpi.
ajvuin nos conservatuios modisomnibus profilemur.
Ilem Leo 1YLolhario Auguslo 36.
El si fortasse qtiilibet aliler vpbis dixerilvel diclnrus
fuerii, sciatis eum pro ceiio'mendacem. Veslram B flagitamus clemenliatn, utsicut bacte-
C. X. Legis auctorilale distolvilur quod. conlra nus Romana lcx viguit absquc universis proccjlis,
eam fit. cl pro nullius persona bominis reiiiiniseiliir esse
ilem Joannes VIII " LudoviboImperalori. corrupla, ita nunc suum robtir proprimnque vigorera
Vides, fili carissime, quia quod conlra leges ac- oblineat.
cipitur, per Ieges dissolvi merelur.
NOTATIONESCORRECTORUM.
• Propria : In originali est: propriam volens me- ila constituisse traditur : Placitil uobis , utcapilula,
dicinaii humilitale sursumefferri. Ivo babet tit Gra- qttw excerpsimttsde capilulari bon. mem. gloriosis-
tianus hic in plerisque eodicibus. Innonnullis taroen r simi Domini nostri Caroli, el genitoris noslri Ludo-
esl° : propria volens medicinali humilitate sursum vici, imperat. inviclissimi, his omnibus, el fidelibus
efferri: quemadmodumctiam infra.disl. 96, c. quum nvslris, el sanctw ecclesiw in regno llaliw consislen-
adverum. Apnd Gelasium loco indicata legitur : sic tibus, per legem leneantur el servenlur : el quicunqne
actionibus propriis dignilalibusqne dislinctis, officia horum capitulorum contemlor exstileril, sexaginla
poteslalis utriusque discrevit, suos volensmedicinali solidis componatur. lil populo Romario, qui jure an-
httmilitale salrari, non humana superbiarursus inter- liquo Romanorum uli prohiberctur, valde displicuit,
cipi, ut etf Clirisliani, etc. sicut ex c. fin. infra ead. dist. colligi polest, disse-
C. IX. Vestrorumque: Epistola haec non est in- minatusque etiam rumor fuit, catndem esse Ponti-
venta : ct in islis verbis videtur subesse mendum, ficis ac populi senlenliani. De qua re Loo bac. se
ex quo auctor glossac errandi occasionem sumseiit, cpislola videtur purgare volttissc; el lanien postea,
qui Chrisliaiiis imperaioribus, cujusmodi fuerant pro conservando jure civili Romauoruni, ciinicoiloin
prsedecessores Lotharii, nllribual illttd, quod Isido- Lothario itertim diligentius egil, quod apparol cx
rus dcelhnicis dicit : niinirum imperatores solitos diclo c. finali.
fuisse appellari ponlifices : de qua re optime Gela- C. XIII. * Vesiram : Videtur Lotbariiis populo
sius in loinodeanalhemalis vinculo,elinfra dislinct. Roraano,'quod hic Leo peiiit, concessisse. Nain in
21, c. cteros. Apud Ivonem Iegitur : vestris, notiro- legibus Longobardicis lib. II, tit. 57, sio habetur:
rumque eliam ponlificemprwdecessorum; in Panor- ut inlerrogelur populus*liomanus,gua lege vult vivere,
mia : nostris nostrorumque pontificum et prmdeces- etseouilur constiitiiii» :
sorum. Sed foriasse celera quidem recte apud Gra- r« Lolharius linperator.
tianum habent: tantummodo ante dictionein : prw-
decestorum, est addenda conjnnctio et, quemadmo- Volumus iitciinciiispoptilus Roinanus inlerrogetur
dum cst in Panormia. Nam boc significabitur, qua lege vult vivere : ut lali loge , quali vivere pro-
imperalores illos solitos fuisse edere capilula, adbi- fessi stint, vivant. lllisque denuncieliir, ut hoc tinus-
bitis inconsiliumponlificibus regni.quod verissimttm quisqtie, lam judices quam duces, vel reliqutis po-
est. Onmino baec,quaJ a Leone scribun.lur, speclare pulus sciat. Quod si offonsionem contia eanidem
vitlentur ad capitula Caroli el Ludovici, qtiaeLotha- legem fecerint, eidem logi, qua proliieiiinr vivere
rius in universa ltalia servari mandaverat. Nam in per dispensationem [at. dispositionem], Pontificis
legibus Longobardtcis.j lib. III,, lit. 35 Lolharius cinostram, subjacebunl.

DIST.X. C. VIII. •• humilitalesursum ejferri: Ed. Arg. " et Deo mililans : Ed. coll. o. 182 Tim. c. 2,
v. 4. " ne . Ed. coll. o. — lvo. = C. IX. »• Fragm. epislol. depcrdilae, scr. c. A. 847. — Ivo Pan. I. 2,
«. 149. Decr. p. 4, c. 176. = C. X. " Joannes VII; Ed. coll. o. praetet-^as. — caput incerti lemporis.
—lvo Decr. p. 4, c. 230, cf: p. 6, c. H5.= C..X1. '2 Fragm. Epist. scr, exeunte saec.V. infr. D.«•54,c.U.
— Ivo Pan. 1. 2, c. 150. Decr. p. 4, c. 179. " guis aut : lvo. »* modernas : lvo. = C. XII. Fragm?
"
epistolae incerti lemporis. — lvo Decr. p. 4, c. 180. = C. XIII. Fragm. epislola: dcperdilae, qtiam c.
A.847, scriptam esse suspicantur VV. DD.—IvoPan. I. 2, c. 151. Decr. p. 4,c. 181. *Capil.ularecujus lne
reoensio Langobard. refertur (exstat enim Romana etiarn, edila ex Coll. Card. Deusdedit a Holstenio.
Coll. Rom. monum. Rom. 1662) anle Leonis lempora (A. 824) scriptum esse, dudum observavit Baluzius,
Capit. prsef. § 24.
 57 DECRETI PARS PRIMA. DIST. XI. 58
DISTINCTIO XI.
GRATIANUS. A deleclati.armali,' contra cuncta inimicorum jarulf
1 Pars. Quod vero legibus consuetndo cedai, Isido- persistere valeatis.Salis' enim iiidignuni est, qiiem-
rus leslutur, dicensin Stjnonymis,lib. II [c. 16.]* : quam vel pontilicum vel ordimim siibsequciiiiiim
C. I. Pravus usus ratione superalur et lege. hanc regulam refutare, quam beati Peiri sedem et
etdocere. Mtilium enim convenit, ut
Usus auclotilati cedat; pravum usum lex el ralio sequi videat,
lotum corpus ecclesiacin hac sibimet observatione
vincat.
concordet, quae inde auctoritatem habet, ubi Domi-
C. II. Non polesl staiutispmtifiiitm consuetutfo cu- nus ecclesiae lotius
posuil priiicipaiuni.
jnsquam refragari.
Item Nicolaus Papa 1 Michaeli Imperatori '. C. IV. Non potesl usus et consttetudo tegem et ra-
tionem vincere.
Consequensest, ul quod ab bnjiis sedis rectoribus. Iiem
Imp. Constanlinus A. ad Proculnm lib. VIII
plena aucloriiaie sanciiur, luillius consueltidinis Cod. lil. Quae sit louga consuetudo [t. 53,
praepedienteoccasione, proprias lantum sequendo eonst.'2] *'.
voluntales removeatur, sed lirmiteratque inconcusse Consuetudinis tisusqiie longaeviiion vilis auclori-
(eneaiur.
j, tas est : verum non usqtie acleo stii valitura mo-
C. III. A consuettidineRomanw ecclesim membris menlo,.ut aut rationem vincat, aut legem.
dissenlire non licet.
II Pars. Graliaiius. Qttum veroaec sacris -canoni-
Item Juliiis Paoa I ad Episcopos ' crieitlales, epi- bus, nechumanis legibusconsueludoobviaremonslra-
stola I ».
* tur, inconcussa servanda est.
Nolile errare.fratres mei carissimi, doctrinis va-
riis el extraneis l noliie nbduci. En instititta apo- Vnde ex diclis b Basilii -j-:
stoloruin et apostolicorum virorum canonesque ha- C. V. Inviolabilis est cotisitetudo,qum nec hamanit
betis : his fruitnini, * bis circiimdamiui a , his dele- legibus nec sacris canonibus obviare monstratur.
*
clainiui, his arinamini, ' ut bis freii, ciicuindati, "Ecclesiasiicaruin inslitutionum qtiasdam scriptu-

NOTATIONESCORRECTORUM
P'5T. XI. C. III. » His circumdabimini : Locu- fisviTipa, w; u.tyai.nviyovzu izpb; TO[totjTopu/D Tviv
pictatus best hic locus ex originali et Anselmo. f iuyyv , ex T-Q; uypuyov SiSurjv.ui.ia;Trao«).K66vT£f.
C. V. Ex diclis : Hoc capul antea ciiabatur ex Eu^.o^yo-u^iEV oe TOUSCJO TOUfSKTrTta-jxaToc;
xat TO£*).atov
Av?gustinoin lib. ex dictis Basilii. ln cotlice Vercel- TV],- y.uiTrooo-ETt
jcpto-Eto?, KUTOV TOV ^aTrTi?6u£vov,.«Tro
lensi est : unde Augustinns ait, velex dictis Basilii: Trottdv
iyyputpwv . oux «TTO T TIC; xat /jtucrTtxvjv
fftwrr&JUEvvjC'
et retenia esl posterior pars hujus disjtiiicti,quoniaiii TrKjOaSscrEwj; TI 5e auTrjvTOUe).«touxrlvxpitriv TIJ )6-
itfi cilanl Burcbardus et auclor Panoriniae.Ivo aulem Q ; TOSETpi; |3a7TTi?scr6at
EotS'/c;s
| "/Ofysypuu.iJ.ivo; TOV av-
cUal ex lih. Basilii de Spiriiusancto, c. 27 quomodo OpwnovniOtv; a).A«Si oca TTEptTO jSRTrTttrua,«TroTacr-
ir>margine est indicatuin. Celerum, quoniam mullis cr£iT6atTw er«T«vaxat TOtc; uyyiloi; «UTOO ex Troiac;
ECTTI
locis glossa obstitit, ne einendareliir, necessaritim yGaynj; oOxsx TOU«SvjptocrtsuTOU Taurvjr;xai «TtopovaTOU
visuin est integrum B. Basilii locnm et grsece et 3tSacrxa).tac;, v?viv KTroXuTrpa^ixowJTM xat «TrtjOtepyacTTeo
laline aflerre : TeovSV TJJEv.Ar.aiu Ktfjluyu.ivoiv trtyvjot Ttaxips; vjfiSv £c(.u).ac;«v," xaXttir;sxitvot SsSt-
S07uttfuvxat xvipuy/xaTwv, T« /usvsx Tvj;iyypufOM §1- Sa7J3IEVOlTWV flUCTTlipttOVTCt(TEftVaCTtMTCfl
Sta<7ti?£cr6«t.
ix.
Saaxukiu; iyjtu,sv, TUSe T-fi; T WV ar:oo"T6).wvTT«p«- Id est : Dogmatttm insttiuiorum, qumin ecctesta
et
56orcocStaSoOsvTa vjutvIv ptuo"Tvjpt<uTtupeStzap.z6a,UT:spservala sunt, atia quidem habemusex doclrina, quas
afifOTcpaTVJ KUTVIV 'Cyjuviyji irpof Triveuaiostav,1 litteris consignata esl, alia veroex apostolorum tra-
zai TOUTOt? ouS-i'f uvTSpsi,OCTTI? yi xav XKTK utxpov ditione ad nos transmissa in mysteriorecepimus. Quw
70OV 6EO".UCOV
Exx),vjcrtao"Tixcov
Tr£TC£tparat.Eiyup ir.vyji- Utraque eamdem vim ad pietalem habent, atque kis
. pviTatuevT« uypuau TCOV E'6COV syor.u Tviv nemo sane contradixerit, qtti vel exigua legum eccle-
£>;ou [i-syuhviv
duva/ttv TrapatTStcrOat, ).«8otiusvav et'sOXITUTKxaipta siasticarum peritia sit prwdilus. Nam si aggrediamur
cJvjtitouvTse;TOt\iuyyD.tov,j*a).).ovSs fij ovoua ^t).ov ea, qnw non scriplo, sed lanlum consuetudinc con-
freptcrTcovTe;;TO xvipuyua. Otov, tva TOOTrpwTOU xai slanl, [lanquam non magnam liubenliavim]repudiare,
xotvOTaTOu TrpcoTOv
ptvvjcr6coTCO yun-K)TOOcrraupouTOU? imprudenles evangelio, cl quidem in prmcipuis ipsius
et? TOovouaTOO KupiOu viuoiv'IrjaoOXpiorou vj/Wt/oTaf; partibus, officiemus,vel potius ipsamet inslilula ud
xaTKO-»uatv£trSat, ri;oSia ypufiiiuTo;StSai;«f; TOTT/JO?inane quoddam nomen redigemus. Exempti ctiusa
avaTo).«jTETOK'j.6at XKT«TVJV 7rotoveSiSa- n (ut, quod primum maximeque communeest, primo
TrpocrEuj^viv,
EEV7?u«f;ypKjv.ua;Tti TVKETrtxXvicrEcoc; p'vipt«Ta^rrt TVJ loco commemorem)eos, qui in Domini noslri Jesu
UVuSliZllTOU HOTOU TV);SU/«OtOTt«f x«i TOUnoTnpioxj Christi notnir.espemposuerunt, figura crucis signari
TT,;sxikoyiu;TU TCJV uyiSiviyypufa; vi^tfvxaTa)i)vOtTr£v;ecquis scriplo docuil? Dum oramus, ad orientem
ou yip §vjTOUTOtf «joxouu£6a,wv 6 «TrotrTO^.ot; i' TO sotem converli ecquw nos titlerw docuerunt? Verba
tiuyyiXioviTiefivvjo-6v7j«X)«5i Tzpo\iyop.sv xat iitikiyo- invocationis,quum panis eucharhtiw el calix benedi-

DIST.XI. C.I.' Ivo Pan. 1. 2, e. 163. B-ecr. p. i, c. 207. = C. II. ' Vcrba capiiis exslant in ep. Ni-
colai I ad Pbolium scr. A. 802. Mansi T. 15, p. 175. — lvo Decr. p. 4, c. 211. 3Col!. tr. p. p. 1, c. 02, c.
M. z= C. 111. s Ep. Pspudoisidoriana. Aiiselm. 1. 1, c. 8. Polye. I. 1, I. 17. llebr. c. 15, v. 9. * pere-
grinit: Yulg. f atlamen verba asleriscis inclusa desuntin Cod.Anselin. coll. 5 Verba Gelasii in Ep. ad
**lv'o*Pan.1.2, c. 105. Decr. 4, c. 202. C. V.
Epp. Lucaniaec. 9. —Polyc. i. 8, c. 3. = C. IV. p. %Pt*
in
gino App. I, c. 55. Btitch. 1. 5, c. 127. Ivo Pan. 1. 2, c. 159.Decr. p. i, c. 69.
89 DECRETl PARS PRIMA. DIST. XI. 60
ris *, quasdam vcro aposlolica tradiiione per succes- A lege tenenda sunt. El sicul 4 prsevaricatores diviua-
siones ' in ministerio confirmalas accepimus; quas- rum legum, iia conteinptores ecclesiasticarum con-
dam vero consucludine roboralas approbavit usus, sueludinum coerceudi sunl.
quibus par rilus et idem utrisque pielatis debetur C. Ylll. Auclorilate et traditione generali vel speciali
nffectus; unde quis vel aliquantulum sacrarum ex- ecctesiaregitur.
pertus scripturarum hsesiiaveril? Si enim atienlave- Idem in libro de fide chrisliana e.
riinus 8 consuetudines ecclesise non per scripturas a Calbolica ecclesia, per orbem terrarum di.Tnsai
Patribits iraditas nihil sestiinare, quantum religio Iribusmodisprobatiirexsistere. Quidquid enim in ea
detrimenti sit latura, intenle 9 inspicienlibus liquido tenetur, aul auctorilas esl scriplurarum, aut tradilio
constabil. § 1. Quae enim (ut inde ordiamur) scri- universalis, aut certe propria et pariicularis insii-
ptura salutiferse crucis signaculo fideles docuit insi- ttilio. Sed auclorilate lota constringitur, iiniversali
gniri? vel quae trifariam digesta super panem et tradilione majorum niliilominiis lola; privalis vero
calicem prolixse oralionis vel consecralionis verba conslilutionibus el propriis informalionibiis unaquse-
commendavil? Nam non modo, quod in evangelio que pro locorum varielate, prout cuique visura esl,
coniinelur vel ab Apostolo 10inserlum esl, in secrelis subsislit et regilur.
dicimus, sed et alia plura adjicimus, magnam quasi B C. IX. Vaiel ad fidem calholicm auclorilat ecclesim.
vim commendanlia ll mysleriis. Quaeorienlem ver- Idem in libro conlra Manichmos s ".
sus nosorare litterarum forma docuil? Benedicimus Palam est, quod in re dubia ad fidem valeal au-
fontem baplismalis oleo " unctionis. Huc accedil, Clsritas ecclesiae calholicse, quas ab ipsis fundalis-
quod ler oleo inungimus " quos bapiizamus, verbis simis sedibus apostolorum usque ad Jiodieruuiii diem
abrenunciare satanae ct angelis cjus infonnamus. succedentium sibimel episcoporum serie et tol popu-
Unde bsec et alia in bunc iiiodum non pauca, nisi lorum consensione firmatur.
quia lacila et mystica tradilione a Patribus ecclesia- C. X. Ab aposloticis instiiulis non licet recedere.
stico more reverenliori diligentia suntin mysleriis u Item Leo Papa ad episcoposper Siciliam conslilulos,
observata silenlio, quam publicala scriplo? epist. IV.c.Q »».
C. VI. Laudabilis est eonsuetudo, qumnihil fidei con- Hoc vestroe indicimus caritali, ut ab apostolicis
irarium uturpat. inslitutis nullo ullerius recedalur excessu, quia inul-
Item Pius Papa I. c in decretis, decrelo VII '*. tum posl lioc esse non polerit, si quisquam aposto-
ConsueludiiicmIaudamus,qua3 lamen conlra fidem licas regulas in aliquo crediderit ncgligendas.
catbolicam nilul usurpare dignoscilur. C. XI. Ab omnibus servari debet, quod Romana servat
C. VII. Vbi auctorilas deficit,mos populi el majorum C Ecclesia.
insiitutu pro tege servantur. Ilem Innocenlius I ad Decentium Episcopum Eugu-
ItemB. Augusiinus ad Casulanum, epist. LXXXVl'*. binum, epist. I ".
In bis rebus, de quibus nihil cerli statuit divina Quis nesciat aul non advcrtat, id quod a principe
scriplura, mos populi Dei et insliluta majorum pro aposlolorum Pelro Romanae ecclesiae traditum est,
NOTATIONES CORRECTORUM.
etionis offertur, quis ex sanctis Patribus scripta nobis C. VI. e Verba hiijns capilis, quod antea tribue- -
reliquit ? Non enim iis contenti snmus, quorum Apo- balur B. Augustino, legtinlur in ediiione coiicilio-
stoltts , et evangelittm mentionem fecerunt; sed alia rum Coloniensi iribus tomis inter decreta Pii < de-
quoque cum antea, lum post, dicimus, ulpote qum creto seplimo, et in epistola ejusdcm Pii ex codice
magnum momenlnm ad ipsum mysterium habeant, sexdecim librorum, lib. 3, c. 19, quam ctiam citant
doclrina non scripta, sed tradita eruditi.Benedicimus Iturchardus, Ivo et auclor Panormiae : cujus lamen
aquam baptismatis et oleum unctionis, atque illum epislolae omnia fere verba habentur lib. 1, regist.
ipsum prmterea, qui baplizatur, ex qua scriptura? B. Gregorii (qui citatur in Polycarpo) episi. 75, et
nonne ex occulta et myslica tradilione? Quid? ipsam ea, quaj ad boc caput pertinent, referunlur infra
olei unctionemquis sermo scriplus docuit ? Quod homo disl. 12 c. nos consueludinem.
ter mergendus sil, unde accepimus? Abrenunciure C. VII. d Et sicul: Hii5cusque ad finem non sunt
tatanm alque angelisejus, et retiqua omnia, quwcun- in epistola indicala, * sed a Burcbardo eiiain et Ivons
D
qtte in bapltsmo observamus, qum scriptura jussil ? et in Panormia referunlur.
Annon hwc ipsa minime vulgala, sed secreta doctrina^ G. VIII. o Hodieinter opera B. Angusiini ntillum ex-
quam quielo minimequecurioso silenlio patres nostri stal boc litulo. In epislola vero ad Sannarium, quseest
cttstodierunt ? probe quidem illi inteltigentes, myste- il8, c.l el2, baeceadem sententia copiose exponiiur.
rivrum mojestatem tacitumitdle servari. C. IX. i Apud B. Augustinum iib.lt, conlra Fau-

DIST.XI. C. V. • in scriplis : Edd. ant. coll. nmnes. ' successores: xdem. — Bohm. 8 attenderimus :
E Id. cod. o. » deest ap. lvonem. — inlentivum ; Ed. Bas. inientive : Edd. coll. rel. 10 Ap. "quolibet :
Edd. Arg. Venet. 1. Norimb.— Ap. quod : Edd. rel. ,l consummandis occommodanixa: Burch. olettm :
Idem. ls ler immergimusq. b., oleo ungimus : id. u in minisieriis (Ivo) observata magis : id. — Edd. col1.
0. — Bobm. =3 C. VI. " Canonis Pio male adscripti verba desuinta sunt ex ep. Greg. M. ad Epp. Numi-
dia; scr. indict. IX. (Ep. 77. 1.1, Ed. Maurin.) Edd. anl. coll. auclorein laudant Angiislinum ad Casiilaniim
Presb. — Bnrcb. 1. 3, c. 124. Anselm. 1. i, c. 42. Ivo Pan. 1. 2, c. 157. Decr. p. 4, c. 03. Polyc. I. 3, t. 27.
= C. VII. " Ep. 36 (scr. A. 396). Ed. Manrin. — Ansehn. 1. i, c. 43. Burch. 1. 5, c, 126. Ivo Pan. I. 2,c.
158. Decr. p. i, c. 68. Polyc I. 3, l. 23, c. fin. ' ea verba eliam apml Anselm. 1. c. — C.
Leguntur
IX. » contra Faustum Manicb.l. 11, c. 2. =C. X. " Ep. 10, c. 6. (scr. A. 447.) Ed. Baller. — Anselm.
I. l.c. 45. Polyc. 1. 1, t.17. = CXI. " Ep. 25. (scr. A. 416) ap. Couslanl.—Burch. 1. 3, c. 125. Anselm,
1. l.c. (U.IvoDecr.p. 4, c. 67. Polyc. I. 1, t. 47. 1.3,1.24.
 61 DECRETI PARS PRIMA. DIST. XII. P2
ac nunc usque cnstoditur, ab omnibus debere ser- A venisse ad nobiscum in ccclesia convenisse, el quein
vari? nec superinduci aul introduci aliquid, quod morem vel in considerandis mysleriis, vel in ceieris
aut auctoritatem " non babeal, aul aliunde accipere agendis arcanis teneat, cognovisse g Jt. Quodsullicere
videaturexemplum?praesertim quum silmanifesliim, arbitraremur " ad informalioiiem ecclesiaelu.-evel
inomnem llaliam, Gallias.IIispanias, Africam atque reformationem, si "praedecessores(ui miiius aliquid
Siciliam insulasque interjacenles nullum instiluisse aut aliler tenuerint, et satis certutn babercnius ",
ecclesias, nisi eos, quos venerabilis apostolus Pe- nisi de aliquibus consulendos uos esse duxissel "•';
trus aut ejus successores constituerunt sacerdotes; quibus idcircn respondeimis, non quod tc * aliqua*
aut leganl, si in islis provinciis alius aposlolorum " ignorare credamus, sed ut majori aucioritate iuos "
invenitur, aut legitur docuisse. Quod si non legunt, insliiuas, vel si qui a Roman* ecclesi;c instiiutio-
quia nusquam invenilur, oporlel eos boc sequi, quod nibus errant, aul commoneas, aut nobis " indicare
ecclesia Romana cuslodil, a qua eos principium non differas, ul scire valeamtis, qui sint, qui aul
accepisse non dubium est : ne dum peregrinis ser- noviiales inducunl, aul allerius ccclesiaequam Ro-
monibus !2 studenl, caput institutionum videantur nianseexislimanl consuedincin esse servandam.
oiuittere *3. 1. Saepe dileclionem tuam ad Urbem

DISTINCTiO XII.
GRATIANUS. JBC. II. Apostolicis prwcptis nullus superbe resislat»
1 Pars. Quod absque discretionejuslilim nulliagere Item Gregorius » Papa IV '.
licet.
Vnde Calixtus Papa I omnibits Eviscopis ail in Epi- Pra-ceplis apostolicis non dura superbia resislaiur,
slola I ' ad BenedictumEpiscopum : sed per obedientiam, quae a sancta Romana eccle-
*
C. I. Nulli agere licet sine discretionejustitim contra sia et apostolica aucloritate jussa sunt, salulifere
disciplinam Romanm ecclesim. impleantur, si ejusdem sanctsc Dei ecclesiae,qutc est
Non" decet 3 a capite membra discedere , sed capul vestrum, communionem habere desideratis.
jtixta sacra scriplurse testimonium omnia membra Et post multa : § 1. Non novum aliquid praesenli
caput sequautur. Nulli vero dubium est, quod apo- jussione prsecipimus, sed illa, quae oiim videntu.r
stolica ecclesia est maler omniam ecclesiarum, a indulla, firmamus : quum nulli dubium sil, quod
cujus vos regulis nullatenus convenit deviare. Et non solum pontificalis causatio, sed oninis sanctse >>
sicut Dei filius venit facere voluntalem patris, sic et religionis relatio * ad sedem apostolicam qunsi ad
vos volunlatem vestrae implealis matris, quae est capul ecclesiarum debeat referri, et inde nonnani
ecclesia, cujus caput, ut pradictum est, Romana sumere 10, nnde sumpsil exordium.necaput institu-
exsistil * ecclesia. Quidquid • ergo [sine discretione lionis videatur omiltere ". Cujus aucloriialis san-
jusliliae contra hujus disciplinam actum fuerit.ratuin ^ clionem omnes teneant sacerdotes, qui nolunt ab
baberi ratio nulla permittit. aposlolicaepetrae, super quam Cbrislus universalem
NOTATIONESCORRECTORUM.
Etum Manichaeum c. 2, legilur : Et videsin hac re duxisses. Sed ob gtossam, praecipuein ver. morem,
(deflde exemplariumloquitur)quid ecctesiwcatholicm non esl mutatum. »
vateat auctoritas, quw ab ipsis, elc. Hanc vero epi- DIST.XII. C. 11. Gregorius : Integrum boc caput
scoporttm successionem poiissimuin in sede Petri, inveniturin epislola Gregorii quarti : « Universis
.el in libro contra episiolam Fundamenti, el in Episcopis per Galliam, Germaniam, Europani et
epist. 165, de scbismate Dnnatistarum, merilo cer- universas provincias coustitutis, » quaeest in codice
tissimum putavit ecclesirecatliolicx indicium. supra citato bibliolhecaamonasterii Dominicaiiorum.
_G. XI. 8 Cognovisse: Locus hic in originali conci- lniiium vero csl etiam in epislola Anastasii 11 ad
liis qttaluor lomorum inserto sic habet : cognovisse Anasta: iiim Augiislum, c. 6.
non dubium est. Quod sufficeread informalionem ec- b Sanctm retigionis: Sic emendatnm esl ex ipsa
clesiw tum vel reformationem (si prwdecessores lui epistola el aliquol nianiiscriplis Gratiaui codicibus;
minus uliquid, aut aliler lenuerunl), satis certum inductis bis vocibus : spei Romanw ecclesim.
haberem, nisi de aitquibus consulendos nos esse D

DIST.XI. C. XI. ,0| auctortlatem generatem debeataliunae acctpere ve. exemplum? Edd. coll. omnes, Bas.
Omissa voce: generalem."Apud Ivonem legitur, ut a Correct. ex ipso lnnocenlio esl reslitiiluiu. "
sa apotto-
lus : Edd. coll. oinn. assertiombus: Coll. Dionys. et Hisp. — Ivo. amittere : Edd. ant. oinnes.
**agnovisse : eaedem. " arbitrarer: Coll. Hisp. — Ivo. — Bohm. " haberem : Coll. Hisp. — Ivo. — Ed.
Bas. " duxisses : ibid. — Ivo. — Edd. Arg. Bas. Yen. 1. II. ** vel luos : Coll. Dionys. el Hisp. — lvo.
— Bohm. *9dcest in Coll. Dionys. et Hisp. et apud Ivonem.
DIST.XII. P. I. :' Epist. Pseudoisidoriana. = C. I. ' Anselm. 1. l,c. 12 (13). Polyc. 1.1,1.17 * licet:
Edd. Lugdd. II. III. * in bis et sequentibus auctor canonis imilalus esl Leonem M. Ep. 14, c. 6 el 16, c. 1.
Ed. Baller. ' consistit: Edd. coll. omn. prjeier Bas. 5 cf. Cap. Hadriani (apud Harzbem. Coll. Conc.
Germ. 1.1), c. 3. = C. II. ' Epistola noninoffensce ftdei iniegra leg. apud Mabillon.Vet. Anal. p. 298,
adjecta subscr. : Dal. VIII. Id. Jul. Ind. XI. A. 852. — Anselm. 1. i, c. 20 (21). Polyc. 1.1, t. 17. •
abest ab originali. 9 leclionem a Corr. indicalam servant : Edtl. Venetl. I. 11. Noriinb. Lugdd.I. H. —
&. R. E. et religionis: Edd. Arg. Lugd. III.; in sola Basil. legitur ut est restitulum. " assumere.et paulo
post : assumsit: Edd. coll. o. exc. Bas. ll omitti: Edd. coll. o.
63 DECRETI PARS PRIMA DIST. XII. 64
(undavit ecclesiam, solidilale divelli ". Si quis bajc A C. VII. Quidquid contra longnm consnetudinemfit,
revocari oportet.
apostolicaesedis praecepta nnn obsorvaveril, percepti Item Cod. lib. VIII, lit. [55.] quw sit lonqa con-
bonoris essc bostis non dubiiettir. suetudo, l. 1 **,
C. 111.Non est resislendmn consuetudini, cui cano- Consucludo praecedens et ratio, quae consiietii-
nica non obstat attcioritus. dinem suasit, tenenda esl. Et quidquid • conlra
ltem Lco IX ° Michaeli Episcopo 1SConstanlinopoli- longam consue.tudinem fiel, ad solliciludinem suam
lnno, ephl. I, c. 29, etNicolaus I evisl. II ad Plio- revocabit
tinm. prajses provinciae.
C. VIII. Immota permaneat consueludo, qum conlra
Scit snncla Romana ecclesia, quod nihil obsunt fidem calholicam nihil usurpare dignoscilttr.
saluti creilenlitun diversae pro loco el tempore con- Item
Gregorius uniuersis EpiscopisNumidim, Iib. 1,
suctudines, si illis canonica non obsistal atictorilas, epist. LXXV ".
pro qtia eis obviare debcamus; unde nil judicamus Nos constietudinem, quae * tamen * contra fidem
eis debere vel posse resistere ". calholicam niliil tisurp.tVe diguosciltir, immotam
C. IV. ConsiteiuriiHes,qnm fidei nan ojficiunt, ttt a permanere conCedimtts, sive de primaiibus consti-
majoribtts traditm sunl, observentur. luendis, sive de ceteris capilulis, exceptis iis, qtii
Item Ilieronyinus ad Lttcinium, epist. XXX VIII }•. B cx Donatistis ad episcopatuni perveniunl, qtios pro-
Illiul breviter te admonendum pulo, tradiliones vehi ad primattts dignitaiem (eiiam quum ordo clc-
ecclesiasticas, praeserlim qtiae fidei non officiunt, ricorum * eos ad locum eundem deferat) niodis om-
ila observandas, ut a majoribtis iraditae, sunt, nec nibtts prohibemus. Sulficial atitem illis commissne
aliorum constietudinem aliorum conlrario morc suh- sibi plebis curam gerere, ncn aulem * etiam * illos
verti. anlisliies, qnos catholica fides in ecclesiae sinu et
C. V. Traditiones a patribus inslilulm, non sunl in- edocuil, et genuit, ad obiinendiim culmen primatus
frigendm. anteire.
Item Nicolaus] Hincmaro * Archiepiscopo'". C. IX. Non neganlur qum ccnstteluedinis suitt.
Ridiculiim esl, ct salis abominabilc dedecus,
* Ilem Gregorius ad Maximtim Satonitanttm Evisco-
<tl lemporibus noslris vel falso insimulari sanclam pum, lib. VII Regesl., epist. 81 ".
Dci ccclcsiainpcrmillamus, veleas* Iraditiones, quas Quemadmoduni illicita perpelrari non patimur,
rfnliquiiiis a patribus suscepimus, pro libilu semper sic qtiae sunt eonsuetudinis non ncgamus.
erraiuiuin infringi patiamur. C. X. IVon locus consueiudinem, sed consuetudo
C. VI. Diutumi mores pro lege sunl habendi. locum comrrtendat.
Item Justinianus Institutionum lib. I, tit.%[dejure C Ilem Gregorms nd Angnsliinm Anglorum Episcopo-
•i«'.§9.]*. cum, resp. [ad inler.,:g.\ 5 IB.
Diuturni morcs conscnsu ulenliura approbali le- Novit fralernilas lua Romanoeecclesias consuclu-
gem imilantur. dincm, in qua se meminit enulritam Sed mihi pla-
cet, ul sive in Romana, sive in Gallicorum ", sive
in qualibel ecclesiaaliqnid invenisli.quod plusomni-
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. III c Caput boe confecttim est ex dtiobtis longe caclens archiepiscopis el episcopis in regno Caroli
diversis locis. Nam usqne ad verb. : si itlis, sum- ccclesias rcgeniibus, qnaeexslai in cotlice jam me-
tuni est ex prima cpistola seu libello Leonis IX, ad- morato bibliolhedse Dominicanorum, el ex ea caput
verstis innudii.is prasumtiones Michaelis Constanti- boc locupletalum xest. Nam antea brevius erai, ut
nopolitani el Leonis Acridani episcoporum, cap. 29, etiam apud lvonem et in Panormia.
ubi loquens de Roniaua ecclesia ait : Scit namque, C. VII. • Quidquid ; In originali est : et nequiu
quia nihil obsint taluli credeulium diversmpro loco conlra longam consuetudinemfiat; sed qnoniam ru-
et lempore constteludines; quando una fidet per dile- brica videtur magis convenire lectioni Graliani,
ctionem operansbona, quwpolest, uni Deoeommendal qua; est etiam apud lvonem et in Panormia, non
omnes : et II.TCfere ab Ivone el in Panormia refe- est mutatum.
riintiir. Aliera vero pars accepla esl ex cpistola C. VIII. f Ordo clericorum : Sic etiam icgitur in
secimda Nicolaiad Pliotitim, quoc incipit: Poslquam 1) aliquot vetuslis Gratiani et in aliquibus 8. Gregorii
beato Pctro. lbi enim babcniur haec : De consuelu- codicibus; sed aucior glossaenon videtur babiiisse
dinibus, quus nobis opponere visi eslis, scribentes,per verbum : clericorum, quemadmodum neque Ivo.
diversas ecclesias diversas esse r.ontuetudines,ei itlii neque pleraque Gratiani manuscripla excmplaria,
canonica non obsistal aticloriias, pro qua obviare de- neque aliquce eliam B. Gregorii operum edi-
benmus, nihil jttdicamus vel eit resislimus. liones.
C. V. d llabelur in eoistola scripia ilincmaro et

DIST.XII. C. I>. * convelli: eaedem, praeter Bas. = C. III. ltMichaeliImperatori; Edil. coll. o-
cum lvone. — fcp. 2 in Coll. Conc. Mans. (A. 802.) — lvo Pan. 1. 2. c. 155. Decr. p. 4, c. 225, et
p. 5, c. 44. " retisli. Edd. coll. o. = C. IV: f Anselni.*I. 4, c. 44. — lvo Pan. I. 2. c. 156. Decr.
p. 4, c. 212. = C. V. •» Ep. 7.0,**scr. A. 867. = C. VI. Coll. can. Ans. dcd. 1. 7, 2. Ivo P.an. I. 2, c.
160. Decr. p. i, c. 194. = C. VII Coll. Ans. ded. I. 7, 68. Ivo Pan. I. 2, c. 162. Decr. p. 4, c. 201. =
C. VIII. » I. 1, ep. 77, (scr. A. 591.) Ed. Maur. cf. supr. D. 11, c. U, — Ivo Decr. p. 4, c. 204 = C. IX.
" Ep. 81. I. 9, (scr: A, 599.) Ed. Maur. = C. X. " Ep. 64, 1. 11, (sc*r. A, 601, cf. ad Dist. 5, c. 1.) Ed.
Maur. " Galttarttm : Greg. Gallicanu : ho.
S5 DECRETI PARS PRIMA. DIST. XII. t'5
polcnti Dco possil plnccrc, sollicile eligas, et in An- A II Pars. Grntianus. Hoe aulem de consueliiedine
$lorum ecclesia, qute adliuc i:i fide nova cst insti- illa inielligendum esl, qum vel universatis ecclesiu}
tutionc prsr.cipiia,quse de inullis ecclesiis colligere usu, vel lemporis proxililale rvboralur. Cwlerum,
poteris so, infundas. Non enim pro locis res, sed si pro varietate temporum vel animorum vel loco-
pro rebus 21loca amanda sunl. Ex singulis ergo rnm varim consueludines introditcantur, invenla op-
quibusqiis ecclesiis quae pia, qnoe religiosa, quae portuniiate, resecandw sunt polius, qunm obser-
recta sunl, elige, et baecquasi in fasciculum coilecia vandw.
apud Anglorum menles in consuetudincin de- Vnde Aiigustiniis sctibil nd inqnisiliones Januarii
pone. epist. CXlX,c. 19 ".
C. XI. Qttod neque contra ftdem, neqtieconlra bonos C. XII. Resecanda sunt, qtiw neque aucloritale, ne-
moresesse coiivincitur.in.diffeien'.erest habeinium. que moribus universitalis comprobanlur.
Item Aiigtislintis ad Januarium , episl. CXVIII Omnia t.tlia, quae neque sanclarum scripiiirarum
cap. I.[el2j '*. aucloriialibiis coniinentiir, nec in conciliis cpisco-
llla autein, quae non scripia, sed tradita custodi- porum staluta iiiveniuiittir, nec consueiuiline uni-
rnus, quai qnidem toto terraruni orbe obscrvantur, versalis " ecclesiaeroborata sunl, sed diversorum
daltir inielligi vel ab ipsis apostolis, vel plenariis B loeorum divcrsismoiibus innumerabiljlcr vaiianlur,
conciliis (quoriim csl in ecclesia salubcrrima aucto- ita ut vix, aut omnino nunqiiam inveniri possint
ritas), coinnicndala alque statula retinere : siculi causoe,quas in eis inslitueiidis hoinines secuti smit,
quod Domini passio* et resurrectio el ascensio in ubifacultastribuitiir, sine ulla diibilalioneiesecaiida
*
cnelumet adventus de eoelo Spirittts sancli an- cxislimo. Quamvis cnim neque boc inveniii possit,
niversaria solemnitate celebranlur : et si quid aliud qtiomodo contra lidem sint, ipsam lanien religio-
lale oocurrerit, quod servatur ab universa, quaciiri- iiem, quam paucissimis et manifestissiinis cclebra-
que se dhTundit,ecclesia. § 1.Alia vero, qua3per loca tioniun sacramenlis misericordia Dei esse libeiam
lerrarum regionesque variantnr, siculi estquodalii voluit, servilibus oneribus premunt ", ut tulerabilior
jejuiianl sabbato, alii vero non : alii quotidie com- sit conditioJudoeoruinqui, eliam si tempus liberlalis
municanl corpori el sanguini dominico, alii certis non agnoverinl, legalibus tanien saciainemis*', non
diebus accipiunl: * alibi nulltis dics inlermillitur, htimanis proesumiioitibussubjiciuntur.
*
quo non ofl'eralttr,aIibisabbalo tantum etdominico, C. XMI. Omnet provinciw " eundem n psnllcndo
et si quid aliud Iiiijiisii:odianiinadverti potest, lo- modum leneant, quem melropolitanam sedcm ha-
linn genus reruin liberas babet observaliones; * nec bere cognoverint.
ltem ex Concilio Tolelano XI 30,r. 5.
disciplina ulla esl in his inelior gravi prudentique
Chrisliano, quam ut eo niodo agat, quo agere vide- III Pars. De iis, qtti contra Aposloli *' volusUa-
ril ecclcsiam, ad quamcunqiie forte deveneril.* tem circumferunlur omni venlo doctrinoe, placuit
Quod enim neque conlra udem, iieque conlra bonos 'buic* sancto concilio, ul melropolilanae scdis
niorcs injungitur ", indiflerenter est habendum, et aucloriiate coacti uniuscujusqueprovincioe11cives.re-
pro eorum, inler qtios vivitur, socielate servandum cloresque ecclesiarum iimim eundemque in psallendo
esl. Mater mea BMediolanumme consecuta " inve- teneant modum, quem in " metropolilana sede co-
nit ccciesiam sabbato non jejiiiianieni; cceperat gnoverint institultim, nec aliqua divcrsitate cujiis-
fluctuare quid ageret. Tunc ego consului de hac re que ordinis vel oflicii a melropolilana se palianliir
beatissi.nocmemorioevirutn Ambrosium ; al ille aii: sededisjungi. Sic enim justum est ul inde uiiusquis-
quum Romam vcnio, jejuno sabbalo, quum Medio- que sitmal regulas magislerii, unde honnris couse-
lani suin, non jejuno. Sic etiam Iti, ad qtiam forte crationem accipit3', ut juxla niajoriiin decreta sedcs-
ecclesiam veneiis, ejus niorem serva, si ctiiqunin qtiaenniciiique sacerdotalis dignitatis est mater, sit
non.vis esse scandalo, nec qucmquam libi. lloc ecciesiasticoe3*magislra ralionis. Abbalibus sane
quum matri renunliassem, libenler amplexa est. D indullis oiBciis, quoejuxla volunlatem sui episcopi
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. XI. g Maier mea : in boc capile, quemadmo- pervetusto bibliothecoeRegis Catboliciet in concilii:
dum ct in seqiiemi, inulia sunl emendata ex B. Au- impressis in margine legilur : provinciw ponlifices;
giisttno, ac nonnulla etiam addita. Ab boc lamen quoedictio, in line hiijus capitis repetit;,, oslendit
loco usque in liiieni, quoniam verba B. Augiistini lianc esse veram leclionem. Verum in oninibus
apte erant iu epitonieii redacla, nihil addilum conciliorum edilionibus in lexlu, et duobus codici-
est. bus Vaticanis legilur cives
P. III. h Provinciw cives : ln codice Lticctisi

DIST.XH. C. X. " potuisse : Greg. *" rebus nobis : itl. = C. XI. " Lib. l,ad inquis. Januarii.s.
Ep. 54 (scr. c. A, 400.), Ed. Maur. ***'esse convincitur: Edd. coll. o. et Aug. Ed. M.iur "—anle cor-
reclionein legebaiur : secuta. = P. II.*6 Ep. 55 (scr. pioxiine"
ineuiue saie. V.) Ed. Maur. Ivo Pan.
1. 2, c. 168. Decr.p. i, C.206.C. XII. universm:Ivo. C. XII, premunt.adeo : Ldd. coll. o. '" sarcinis:
= C. XIII. " provinciales: Edd. coll. o. 30 hab. A. 675. — Coll. tr. p. p. 2, l. it, c. 2.
Augiist.
" Ephes. c. 4, v. M — apostolkam: Edd. aut. coll. omn. pr. Bas. " a : eaed.exc. Bas *' accepiti
Coll. Uispp. — praelerilo eliam Edd. coll. ant. oroucs ulunlur *k ecel. dignilatis vel rat. iiunj. : Ldd.
coll. o. prxter Jias. .
•i'
67 DECRETI PARS PRIMA. DIST. XIII. 68
regulariter illis implenda stint, cetera oflicia pu- A sacerdotes adstringat, sed ctinm ceteri episcopi
blica, id est vesperas, maluliiium, sive missam, snbjeclos sibi ecclesiarum rectores obtemperare
aliler qttam in principali ccclesia celebrare non bis °* insiitutionibus cogant.
liceai. § 1. Quisquis atiiem borum decretorum vio- C. XIV. Ordo servetur in matulinis et vesperlinis
laior exsliterit, sex mensibus communionc privatus officiisttnus et idem.
apud melropolitanum sub pcenitentiae censtira per- llem ex Concilio Bracarensi 1a6, cap. 1;
maneal corrigendus:quatenus apud illum et praeter- Placuil3T omnibus communi corisensu, ut uiius
itoe iransgressionis culpam lacrimis diluat, et ne- ntque idem psallendi ordo in matulinis vel vesper-
cessariam olliciorum docirinain | studiose addi- liuis ofliciis tenealur, et non diversae ac privatoe 38,
scat § 2. Sub ista ergo regula disciplinae non solum neqtie » monasteriorum consueludines cumecclesia-
melropolilanus totius suoe provincioe pontifices vel stica regula sint permixloe.

DISTINCTIO XIII.
GRATIANUS. ligari. Quod melius ostendinus, si qua ex conversa-
I. Pars. Item adversus nalurale jus nulla dispen- lione boininttm illigationis hujus exempla profera-
saiio admittiiur; nisi forle duo mala ita urgeant, nius ". Et nonnullis interjectis : § 1. Ecce qtiidam,
ut alterum eorum necessesit eligi. dum mundi bujus amicilias appelit, cuilibel alteri
Vnde in Concilio Tolelano VIII ', c. 2 legttur. similem sibi vilam ducenti, quod secrela " illius
C. I. Minus malum de duobus eiigendum est. omni silenlio contegat, se jurejurando constringit.
Sed is, cui juraiumest, adultcrium perpelrare cogno-
»
Duo mala, licet sint omnino cautissime proeca-
scitur, ita ut eiiam maritum adulleroe occidere co-
vcnda, tainen si periculi necessitas ex his unum nelur. Is aulem, qui jusjurandum proebuit, ad men-
* compulerit, id debemus
perpelrare resolvere, tem revertitur el diversis hinc inde cogiialionibus
quod niinori nexu noscitur obligare °. Quid auiem impugnalur, alque boc silere formidat, ne silentio ls
ex his levius, quidve sit gravius, purae * rationis adulterii simul et homicidii particeps fiat, et pro-
acumiiie investigemus. Elenim dum pejerare com- dere ne reatu se perjurii obstringal. Per-
trepidat,
pellimur, crealorem qtiidem offendimus, sed nos plexis ergo tesliculorum nervis ligalus est, quia in
tantuminodo maculamus. Qutim vero noxia pro-
" quanilibelpattem declinet, meluit, ne a transgres-
missa complemus el Dei jussa superbe* conlem- sionis liber non sit. § 2. Alius cuncta,
contagione
iiimus, et proximis impia crudelitaie uocemus, et quae mundi sunt, deserens, alque per ontnia fran-
nos ipsos crudeliori gladio * trucidamus. lllic * volunlates quoerens, alieno se sub-
gere proprias
enini dnplici culparum telo perimiinur 7, hic tripli- dere sed sibi "
reginiini appelit, eum, qni apud
citer jugulamur.
P Deum pracesse debeat, minus caula inquisitione
C. II. De codem. discernit : cui forlasse is, qui sine jttdicio eligilur,
Item Gregorius in Moralibus , in c. 40 Jot> /. quum praeesse jam cceperit, agere 18 quoe Dei sunt
XXXIl,c. 17,18, 19 el 20. mundi sunt jubet. Pensans itaque
probibet, quoe
Nervi tcsticulorum Leviathan 8 perplexi sunt, subditus, vel quoe sit culpa inoDedientiae, vel
quia suggestionum illius argumenta implicatis in- quod contagium soecularis vitae, et obedire tre-
venlis • illiganlur 10, ut plerosque ita peccare fa- pidat.etnon obedire formidat, ne aut obedicns
ciant, quaienus si fortasse fugere peccatum appe- Deum in suis pracceptis deseral, aut rursus non
tanl, hoc sine aliquo " peccati laqueo non evadant, obediens Deum in electo priore conlemnat. Et
el culpam faciant,dum viianl ", ac nequaquam se infra : § 3. Alius pensare pondus bonoris " ec-
abuna valeant solvere ", nisi iu aliaconsenliantse clesiastici negligens ad locum regiminis proemiis
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. XIV. ' Neque Monaslerium : ln concilio ipso, D sinl permixtm.
poslremo Colouia1.excuso, abest vox : neque. In ce- DIST. XIII. C. I. » In ipso concilii capilc multa
leris autem editionibus sic legitur : privatm mona- antecedunt et sequuntur, quae perlegenda sunt.
sleriorum consuetudinescontra ecclesiasticas regulas

DIST.XII. C. XIII. " deest in Ed. Bas.— suis: Edd. coll. o. = C. XIV. S6Conc. Brac. I, (II, ap. Mansi
T. 9. p. 774.) bab. A. 561 *' cf. Conc. Tolet. i, c. 2. S8diuerse ac private : Coll. Hisp.
DIST.XIII. P. I. «Conc. Tol. VIII. hab. A. 655. Burch. 1. 12, c. 29, et 84. — IvoPan.l. 8,c. 119. Decr.
p. 312, c. 16. C. I. * remeare : in Conc. ap. Mansi.— lemerare : Coll. Hisp.— lemperare : Ivo Decr.
obligari : Edd. ant. coll. omn. cum Panorm. * pio : Coll. Hisp. — pro : in Conc. ap. Mansi,
• mortis gladio : Coll. Hisp. — Conc. Mansi. — Ivo. — Edd. ant. coll. omn. 6 illinc : Edd. coll.
ap.
omn. exc. Bas. ' percutimur : Coll. Hisp. — in Conc. ap. Mausi. —-perimus ItinC: Edd. coll. omn.
exc. Bas. = C. II. ° Et in c. 40. Job. et ap. Greg. haec de Behemoth praedicaniur. * inventionibus :
Creg.: — 10 atligantur, et paulo post: aliigationis : Edd. coll. o. exc. Lugd. II, 111. Antw. " alio :
G«eg. —"Edd. coll. omn. proeter Bas. — " c. etiam f. d. aliqua vitanl : Edd. Coll. o. pr. Bas. II, III.
" secreta sceiera :
Aniw. absolvere : Edd. Arg. Ven. H. Paris. Lugd. I. u : Greg.
conferamus
Etld. coll. omn. " st'enrfo ; Edd. Lugdd. II, III, Anlw. " ad Deum : Edd. omnes prsot. citl.
.. " agi: Greg. " onehs : Ed. Bas.
 69 DECRETI PARS PRIMA. DIST. XIV. 70
a«cendit. Sed qtiia omne, qnod bic eminet, plus A inter miuora el maximn peccaia conslringitnr, st
nioeroribus afficilur quam honoribus gatidet, dum omnino nullus sine peccalo " evadendi* adilus pa-
cor tribiilationibus " premilur, ad memoriam tet, minora seinper eliganlur; qnia et qni iniirorum
cnlpa " revocatur, dolelque se ad laborem cum undique ambilii.ne fugial, claudilur, ibi se in fugaiu
culpa pervenisse, et qtiam sit iniqutim, quod admi- proecipitat, ubi brevior iniirus inveniiur '*. Ilinc
scrit, ex ipsa fractus " difllcultate cognoscit. Reuin Paulus ", quum quosdam in ecclesia iiicoiitiiienies
igitur se cum iropensis praemiis agnoscens, vult adspiceret, concessit minima, ulinajora declinarent,
adeptoe sublimitatis locuni desererc, sed limet, ne dicens : ^Propter fornicnlionem auiem unttsquisque
giavius deliclum sil suscepti gregis ctistodian reli- uxorem suaoi habeal. Et quia lunc solum coujuges
quisse; vult suscepti gregis curam gerere, sed for- in admixtione sine culpa stmt, quiim non pro ex-
midat, ne delerior culpa sit, regimina pasloralis plenda libidine, sed pro suscipienda prole miscen-
gratioe " empta possidere ". Per honoris ergo ambi- lur,.iil hoc etiam, qtiod conccsserat, sine culpa
lum ligatum culpa hinc inde se conspicil. Esse (quamvis minima) non esse monslrarel, iliico ad-
qtiippe sine realu criminis neulrum videt, si aut junxil: Hoc'° autem dico secundum indulgentiam **,
susceplus semelgrcx relinquatur, autrur.sum sacra ' non secundttm imperium. Non eniin esl sine vitio,
actio sa'culariler empla leneatur. Undique metuit et quod ignoscilur, non praecipilur. Pcccatum prolecto
siispectus latus omne pertimescit, ne aul stans in vjdil, quod posse 30indulgeri praevidil. Sed qnum iu
empto regimine non digne, Iugeat quod non etiam dubiis conslringimur, utiliter miuiniis subdiiuur, nc
deserens emendat b, aul certe regimen deserens, in magnis sine venia peccemus. § 5. Ilnqtie plo-
dum aliud flere nititur, rurstisaliud de ipsa grcgis rumque nervorum Belieinolli istius perplexitas sol-
destitiitione committat. Et infra : vilur, dum ad virtutes maxiroas per coniinissa mi-
II Pars. § 4. Est lamen, quod ad destruendas nora liansitur.
Behemoth versutias subtiliter"fiat, ul, duminens

IDISTINCTIO
GRATIANUS.
I Pars. Verum hoc in una eademque persona in-
lelligilur. Celerum an in diversis eadem dispensalio f,
toeum habeal, videlicet, ut committamus minora, ne
alii gravioribus implicentur, merilo qumritur.
De his ila scribit Angustinus in lib. Qtimsl. sttper
Genes., cap. 42*.
C. I. Non sunt a nobis aliqua committenda delicta,
ne alii graviora committant.
Quod ait Sodomilis Lotl : Sunt mihi duw filim,
qum nondum noverunt viros; producam illas ad vos,
utimini illis, quomodo placuerit vobis : tanlum in vi-
ros islos ne faciatis iniquum ; quoniam proslituere
volebat filias suas hac compensalione, ut viri hospi-
tes ejtis nibil a Sodomitis tale palerenltir, utrum
admillenda sil compensalio flagiliorum vel quorum-
cunque peccatorum, ut nos faciamus mali aliquid,
ne alitis gravius malum faciat; an polius perlurba-
tioni Lot, non .consilio tribuendum sit, quia hoc
XIV.
dixerit, merilo quoeritur. El nimirum periculosissime
admiltitur hocc coropensalio. Si atilem perturbatioui
bumanoe tribuilur et menti lanto inalo perroolae,
nullo modo iroilanda cst.
II Pars. Gratianus. Consuetudinisautem vel consti-
lulionis rigor nonnunquam relaxalur.
Vnde Leo Papa ail ad Rusticum Narbonensem Epitc.
epist. XC ante cap. 1'.
[ C. J\. Qua> consiilutiones vateani temperari, vtl
quie non.
Sicut quacdam sunt, quoc nulla possunt ratione
convelii, ita multa su.it, qnae aul pro necessitale
temporum *, aut pro consideraiione octatum opor-
teat temperari; illa consideralione* semper scr-
vata, ut in iis, quse vel dubia fuerint aut obscura,
id noverimus sequcndum, quod nec proeceptis evan-
gelicis contrarium, nec decrelis sanctorum Patrum
inveniatur adversum.

NOTATIONES CORRECTORUM.
C. II. b Emendat: Hoc loco m originali videtur constructio verborum perturbata et restituenda ex ]
Gratiano.

DIST.XIII. C. II. " tribulatione : Edd. coll. omn. prater Lugad. II, III. Antw. " culpm: Edd. Venett,
I, II. Nov.Paris. Lugd. I. **f. sine dubio diff.**
: Ed. Bas **gregis : Edd. coll. omnes. *' dimiilere, quam
emta poss.: Edd. coll. omn. praeler Bas. P. II. utililer: Greg. *6ingeritur ; Edd. coll. omn. exc. Lugdd'
II, 111.Antw. "lCoc. 7, v. 2. "ib. v. 6. *' intelligentiam : Ed. Bas. ao possit : Lugd. II, III.
Bas. possel ; Edd.' coll. rel.
DIST. XIV. C. I. Ivo Decr. p. 9, c. 117. « Genes. c. 19, v. 7. = C. II. » Ep. 167 (scr. A. 458, vel
459). Ed Ball. CoII. tr.-p. p. 1, i. 43, c. 46. Anselm. 1. 2, c. 73. Ivo in prol. c. 12. »rerum : Leo.
Ans. 'conditione: Leo.
?1 DECRETl PARS PKIMA. DIST. XV. ?*
DISTINCTIO XV.
GRATIANUS. A Theodosio Angusto edita esl, quoeNestorium, duas
in Chrislo assereniem, justo anallieintte
1Pars. Quoniumdejure naltirali el constitutione vel personas ostendens mancreb in duabus naluris
consueludine hactenus disseruimus, differentiam, quw condcniiiavii,
unam Domiui nostri Jesu Chrisii personam. § 5.
invicemdiscernunlur, assignanles : nunc ad ecclesia-
earum Quarta synodus ChalcedonensisDCXXX sacerdolum
sticas constiluliones stijlnm verlamus, origi- sub Marciano
principe habila est, in qtia Euiycliem
nem el aucloritalem, prout ex libris sanclorum Pa- abbalem vcrbi Dei el carnis
Coiistaiiiitiopoliianiim
trum coltigere possumus, breviter assignantes. unam iialuram pronunciaiuem, et ejus defensorem
C. I. Qtio tempore cwpcrint canones generalium con- Dioscorum, quondam Alexandrinum episcopum, ct
ciliorum.
ipsum rursus Neslorinm cum reliquis boereticis, una
Canones f generalium conciliorum (ut Isidbrus Patrum senlcntia damnavit; proedicans eadem sy-
ait lib. tjEnjmol., c. 16 •) a temporibus Constanlini nodus Cbristum Doinimnn de Virgine sic natum, ut
cceperiinl. In proscedenlibus namque annis persecu- in eo subslantiam divinoe et humanoe confiteamur
tione fervente docendarum plebium minime dabalur naiurx. § 6. Hae sunl qualuor synodi principales,
facultas. Inde Cbrislianilas in diversas haereses fidei doctrinam plenissime prcedicanles. Sed et si
scissa est, quia non erat liceiilia cpiscopis in unum "qua*suiit conciiia, qure sancti Patres spiritu Dei
convcniciidi', nisi lempore supradicli impcraloris. pleni sanxeruiit, post istortim qualuor aucloritalem
lpse cnini dedil facullalem Christianis libere con- oiuni manenl stabilita vigore : quoruin gesta iu boc
gregari. Sub boc etiain sancli Palres in concilio Ni- opere condila continentur 6.
c;eno de omni orbe terrarum convenieules juxla § 7. Synodus antem cx Graeco inlerpretatur co-
liilein evangelicam et apostolicam sccundum post milalus vel ceetus. Concilii c vero nomen traclum
apostoios symboluin tradidcrunl. § 1. Inter eetera est ex more Romano. Tempore enim, qtio causae
aiiiem contilia qtiatuor esse seinms venerabiles syn- agebantur, conveniebanl oiiincs iu unum, coiiiniu-
odos 5, (|ii33tolam principaliler fideui compleciun- nique inientione tractabant. Unde coucilium a com-
tur, quasi qualiior evangelia, vel tolidem paradisi niuni inieiilione dicitiin quasi consilium ; consilium
fluinina. § 2. Harum priina 3 Nicoena synodus qnasi considium, d in / lileram iranseuule : vel con-
CCCXVHl episeoporum Constantino Atigusto impe» cilium dictum est a communi inlentione, eo quod in
ranie peracla cst ; in qtia Arianse pcifidiac condem- unum dirigant omnem mentis obtutum : cilia' enim
nata blasphcmia. quam de inaequalilale sanclae Tri- oculortnn sunljuiide qui sibiinet dissenliunt, non
nilatis, idem Arius asserebat, consiibstantialem Deo P agunt conciliuni, quia non cousenliunt in unum.
Patri Deuin * Filium cadem sancla synodus per Ccetusvcro couvenius est vel congregatto, a coeun-
symboliiin dclinivit. § 3. Secunda synodus CL. Pa- do, id esl a conveniendo in unum. Hinc eiiam coii-
iriiin sub Thcodosio seniore Consiantinopoli congre- venlus est nuncupalus, eo quod ibi hoinines .conve-
gata esl, qu;c Macedonium, Spitituni saiiclum Detim niuni in unum; sicut a conventn ccetus dicitur, sic
csse negaiilcm, condemnans, consiibslanlialcm Pa- et concilium a societate multorum in unum*.
tri el Filio Spirilum sanctum demonslravil, dans De quatuor vero conciliis scribit B. Gregorius, ila
symboli formam, quam lota Grsecoruni et Latino- dicens, lib. I Regesli, Episl. 24' :
runi confcssio in ccclcsiis proedical. § 4. Terlia sy- C. II. De auclorilale quatuor conciliorum.
nodus Ephesina pritna CC. episcoporum sub juniore Siculsancti evangelii qualuor libros, sic quatuor
NOTATIONES CORRECTORUM.
UIST. XV. C. I. » Caput hoc nabelur eliam in ejusdem lsidori, editioni Parisiensi conciliorum
coiiciliorum collectione lsidori ante ipsius proefatio- procposiia, quoe ctim aliquot vetustis codicibus col-
neiu.non atilem in coilice bibliothecoeDominicamc : lala esl, siclcgitur: Concitii vero nomen traclum ex
in ipio lainen usque ad versiculum, inter celera, po- commuui iiuenlione, eo quod in unum dirigant omnes
iiitur etiani (queinadmodum el in aliis) anle inititnn, mentisobluttim. Cilia enim oculorum sunt: ttnde et
coucilii Nicxni. quisibimet dissentiunl, non agunt concilium, quia non
b Manere : In plerisque antiqtiis Graliani exem- D sentiunt unum. Cceltisvero conventus est vet eongre-
plaribus ei lsidori codice imprcsso legitur ut est yalio, a coeundo, id esl conveniendoin unum :conve-
uiide
eniendaiiun. Sed in aliis eoiuiidcni mantiscriplis cl el conventusesl nuncupatus, quod ibi homines
impressis Graliani legitur : nianere in Cliristo duas niaitl. Sicut convenlus,cmtusvel conciiium asosietate
nulttras, el nnam Domini nostri Jesu Chrisli perso- dicitur mullorum in tinuiu. In Gratiani codicibus
nam'. ' siini muli;c'varietates, ex quibus ea leclio retenta
e Concitii vero: Apud lsidorum in lib. Eiyinol. cst, qiiae visa est melior, quamvis adbuc aliquid
locus hic mendose legitur. Yerum in praefationu forlasse desiderettir.

DIST. XV. C. I. f Ansefni. in pr. Ivo Pan. 1, 2, *cap. 104. Apud Boehm. conlra codd. et edd. fidem
legitur inscriptio : Leo Papa. l convenire : Isid. quatuor sunt venerabiles synodi: Edd. ant. coll. omn.
3 prior : exdem cum Ans. *Dei: Edd. coll. oiwn. * in Lias. tamen legitur, tit a Corr. ex lsid. est resiiiu-
tnni. * si ijim sunt alia : Edd. coll. omn. Bohm. * verba ; quorum, etc, desumpla 8
ex pra;f. Isid. in coll.
can., absunt ab Anselmo. ' supercilia : Edd. coll. omn. exc. Lugdd. 11,111.Antvv. sicut conventus in unitm
dicilur ccetus, sic et concilium.—appellnlur: Bas. sicul conv. vel ccelttsdicilur, sic et apellalur : Arg. Venetl.
1, 11.Norimb. Paris Lugil. 1,—in Lngdd. II. III, cl Antw. legitur ul iu textu.—sicul conventus cmlus, elc.
Ans. * I. 1, ep. 25. Iscr. ad Joanncm Ep. Coust. et celi. Patr. A. 591.) Ed. Maur. — prior canon»
 75 DECRETIPARS PRIMA. DIST. XV. 71
concilin siiscipere et venerari mc fateor. Nicrenum lA . nopolitanam, medianle Tlieoiiosio seniore Augusisi,
scilicel, in quo pcrversum Arii dogma destruitur : in qua Macedonius liacretictisdchiinm daninalinu<-i!i
Conslanlinopolilaniim quoque, in qno Etinomii ett excepit; sanctam synodum Ephesiiiam,T, in qua
Macedoniierror convincitur : Ephcsinum eliam pri- Nestorius damnatus esl consensii bnaiissiini Papa:
mum, in qno Nestorii impietas judicalur : Cbalce- Cceleslini, mediante Cyrillo Alexandrinac seilis an-
donense vero, inquo Euiychis Dioscorique praviias5 listile, et Arcadio episcopo ab Italia destinato;
reprobalur, toia devotione compleclor, iniegerrimai sanctam synoilum Chalcedoncnsem, meiliante Mar-
approbalione custodio, quia in his velul in quadrato> ciano Augnsto et Anatolio Const.inlinopoliiano cpi-
lapide sanclne fidei slruclura consurgil, et cujusli- scopo, in qua Nestoriana et Eutychiana Ii3erese«
bet d viioc,0 alque actionis norma consisiit. § 1. siinul ciim Dioscoro ejusqtic complicibus dainuaia:
Quintum quoque concilium *pariter* veneror, in quo) sunt; sed et si qua sunl concilia a sanctis Patribus
epislola, qu.-e Iboe11 dicilnr, crroris plena reproba- haclemis institula, posl islorum quatuor auctorila -
lur; in quo Theodorus personam mediatoris Dei ett tem ef cuslodienda, et rccipienda decerniiniis ct
liominum in dtiabus substantiis separans, ad impie- mandamus e.
tatis perlidiam cecidisse convincilur, el in quo scri-'
§ 1. Jam nunc snbjiciendiim esl de opusculis sa:i-
1
pta qtioque Tlieodoriti, per quae beaii Cyrilli fides' ctorum
Patrnm, qnae in ecclesia caiholica recipinn-
reprehenditur, ausu demcnliae prolala, refutantur. B. Cypiiani manyris et Cartlia-
Cuactas vero quas prcefatnveneranda concilia per- ttir. §2. Opuscula
sonns respuunt, respuo; qtias vencrantur, ample- ginensis episcopi. § 3. Ilem opusciila B. Alhanasii
ctor : quia diim universali sunt conscnsu consliluln,' Alexandrini episcopi. § 4. liem opuscula B. Gregoiii
seet non illa destruit, quisquis prscsumil aul sol- Nazianzeni episcopi. § 5. Item opuscnla B. Basilii
vere" qnos religant ", aut ligare" quos sol- CnppadocioRepiscopi. § 6. Ilem opuscnla B. Joannis
* 7. Ilem
viinl ". Constanlinopolitani episcopi. § opiiscula
Deiisdem etiam Gelasius " in concilio Itabiio Romw Thcophili Alexandrini episcopi. § 8. Iteui opusculi
cum LXX episcopisscribit dicens: B. Cyrilli Alexandrini episcopi.* § 9. Iiem opnsciila
C. III. Quw concilia tancta Romana ecctesia susci- B. Hilarii Pictaviensis episcopi. § 10. Ilem opnscula
piat. B. Ambrosii Mediolanensisepiscopi. § II. Ilem opu-
Sancla Romana ecclesia posU illas veleris tesla- scula B. Aiiguslini Hipponensis episcopi. § 12. Itein
menti et novi scripluras, quas regtilaiiter suscipi- opuscula B. Hieronymi presbyteri. § 13. Ileni opu-
mus, eliain bas suscipi uon probibel : Saiictam scula Prosperi viri religiosissimi. § 14. Item episto-
synodnm Nycaenam CCCXVlll Pairum, medianie: Q ( lam B. Leonis Papocad Flavianum Constantiuopoli-
Constanlino Maximo Augtisto, in qua Arius haereii- taniim e|iiscopuin deslinalam, cujus texliim " quis-
cus condemnalus est; sanctam synodtim Constanti- . piatu, si usque ad unum iota disputaveril,'et non
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. II. d Cujuslibet : Apud B. Gregorium legiiur : bent ul Grntianus. Ac certe in loto hoc capiie lot
El cujuslibel vilw atque actionis exsislat, quisquis modis discrepant collectiones ali origiuali, ul salis
eorumsoliditatem non tenet, etiamsi lapis essecerni- certo slatui non possil, quaovera el pnra sil Gelasii
ittr, tamen extra wdificiumjacel. Qnintiim, elc, et lcciio : nec magnopere sit miranilum, s! noiiniilla
in seqtienlibus sigiiilicanlur Irin illa (apiltila, quo- sint, quoe dillicullalem faciinil. Qii.iniobrem, qii;e
riim occasione noiniiilli qtiinlam synodum uon reci- auxilio codicum ttilo cmendari poleranl, ea snnt
piebant. cmendala : ceteris locis pnriim imlicaU varietates,
C. III. • Mandainus : Posl hoc verbum in decreto pnriim, quoniam omnes indieave inliniiiim ftiisset,
Gelasii sequitur coiiiinenter : Item opuscula B. Cy- labor hic ad libros adeundi accuraio lectori e»t re-
priuni, etc. Sed Btirchardus el Ivo et Panormia lia- licltis.

DIST. XV. C. II. 10 vitw communis : Edd. coll. omn. cxc. " Bas. " tbt : eaeile:n exc. Lugdd. I,
Antw. * absolvere : Edd. coll. o. " ea-d. rWtotire; eaed. Bas. " nbsot-
II, III,
" ligant : pr.
runi: E.ld. coll. o. = C. III. lloc (lecrelnm, quo I Gelasio pransidenii Conc. Rpm. (A. 494, vel
496 ) vnlgo iribuiiiitdmn dcsiml eiiini, qui apocryplinm lotiim piiienl) legilur ap. Burch. I. 3, c. 220. seq.
lvoneni Pan. 1, 2, e.'9i et 123. Deer. p. 4, c. 64 seq., in capiuil. Altonis Vercell. ap. D'Aelieriuin, c. luO
ei ex parte (§ 15-18.) apud Ai.selm. I. 2. c. 193 (208). In coll. Ilisp. Gonzalezn (ad iin. lom. 2) hoec
inscriplio est : Decrelale in urbe Roma ab Hormisda P. editum de scnptum divims, qnid nnivcrsaluer ca-
tholicu recipiat ecclesia, vel postliac quid rilare de.beal.atquc brcc certe, qnaeapud Gralianum prostat. re-
censio, sane llormisdae esse videlur. (Cf. Raller. Ed. Opp. Leon. M. t. 5, p. CLI.) Tres recensiones legun-
tur in Coll. conc Mansiana, qiiarum iiltima, prolata ex Cotl. Jm-eti-i Cluffletii, ciim collijet. Hispana fere
concordat, nisi quod in hac nonnulla sunt emeiidaia, quotl infra uoiabilur. — ln Edd. coll. nonntillis (Ve-
nett. 1,11.Bas. Nor.) ita proferlur, ul post vers. subdeuda (qui est linis cap. ap. lvonem) sequatur : Qui-
dum in sepluagesimadecreto de libris apocrypbis novo proceinio praeinisso: (item) Quw vero opuscula velqui
iibri sim inter apocryphos eomuulandi, idem GelasitistnlenJii diceus. Eodem plane modo (miitala lameii
voce : sttbdenda in : damnuiida) habetur in Co.l. Lips. A. — In Ed. Arg. eodem procemio servato, verba :
e quibits pauca cet. ad.calcem lotius decreli siinl rejecta, el setpiiiur vers. : Qttinquagesima. — In Cod.
Lips. C. non lcgnnlur"ea verba, reteiilnm tamcn cst "pnvi-niiiiiii; in cod. denique soque Lips. B. omnia
i.eMini inde a§ 17. Eph. primam : Eil.l. coll. o. cujus textum aut umtm iola si quis idiola : e;cd.
exc Bas,
PATROL.CLXXXVII. 3
75 DECRETIPARS PRIMA. DIST. XV. 76
eam in omnibus venerabiliter reccperit, anathema A i § 21. Item Rufinus vir religiosus plurimos eccle-
sit. § 18. Item opuscula atque tractalus omnium siaslici operis edidillibros, nonnuiias eliam scriptu-
Patrum orlhodoxorum, qui in nullo a sanclse Ro- rns inlcrpretatus esl; sed quoniam B. Ilieronyiiius
inanaeecclesiae consorlio cfcviaverunl, nec ab ejus jn aliquibus eum de arbitrii libenalc nolavit, illa
lideli" proedicalione sejnncti snnt, scd communionis sentimus, quae praediclum B. Hieronymum sentire
ipsius gralia Dei usqtie ad iiltimuindiem vitoesuae cognoscimus : el non solum de Rufino, sed ctiam
*°
pariicipes fuerunt, legenda decernimus. §16. Itcm de universis, quos vir soepius memoralus zelo Dei
ilecretales epistoloe,quas beatissimi Papae diversis et fidei religione reprehendit. § 22. Item Origenis
temporibus ab urbe Roniana pro diversorum Patrum iionnulla opuscula, quoevir bealissimus Hieronymus
consulalione dederunt, venerabiliter suscipicnda; non repudiat, legenda suscipimus, reliqua autetn
sunl. | 17. Iletn gesta ' sanclorum marlyrum, qui omnia cum auclore suo dicimus esse renuenda.
iniiliiplicibus lormenlorum crticialibus el mirabili- § 23. Iiem chronicon Eusebii Csesariensis atque
bus confessionum triumphis irradiant. Quis iia " ejusdein bistorioe ecclesiasticae libros, quamvis in
cssc catholicorumdubilei, et majora cos in agonibus primo narralionis stioelibro lepuerit, el poslea' 1 in
fnissc perpessos, ncc suis viribus, sed gratia Dei et laudibus alque cxcusnlione Origenis schismalici
«idjutorio universa tolerasse? Sed ideo secundum "' unum conscripseril librum : propier rerum tamen
" singulari cautela in notiliam
antiquam cpnsuetudinem singularem , quae ad instruclionem perti-
sancta Romana ecclesia non legmilur, quia et nent, usquequaque non dicimus renuendos. § 24.
corum, qui conscripsere, nomina penitus ignoran- llem Orosium virum eruditissimnm collaudamus,
tur, el ab infidelibus aut idiotis" superflua, aut quia valde nobisnecessariam" adversus pagaiiorum
ininus apta, quam rei ordo fuerit, scripta esse pu- calumnias ordinavit * hisloriam,* miraque brevitale
lanlur : sicut cujusdam Qnirici cl Julitrc '*, sicut contexuit. § 25. Item venerabilis viri Sedulii pa-
Gregorii " aliorumque hujusmodi passiones, quae schale opus, quod heroicis" descripsil versibus,
ab liaerclicis perhibentiir " conscriploe. Proptcr insigni laude proferiinus3*'. §26. Ilein Juvencig
quod, ut diclum est, ne vel levis" subsannandi nihilominus laboriosum opus non spernimus, sed
orireiur occasio, in sancla Romana ecclesia miramur". § 27. Celerum", qtioe ab hst-reticis,
non leguntur. Nos tamen curo proedicta ecclesia sive schismalicis conscripla vel praedicala sunt,
omues marlyres et eorum gloriosos agones, qui nullatenus recipit «alholica et aposlolica ecclesia
Deo magis quam bominibus noli sunl, omni Romana. E quibus pauca, qtiae ad memoriam vene-
devotione veneramur. § 18. Item vilas Palrum, runt, et a calholicis vitanda sunt, credimus" csse
Panli, Anlonii, Hilarionis el omnium eremitartim, C 1 subdenda. §28. Imprimis 38Ariminensem syiiodum,
quas tamen vir bcaiissimus scripsit Hieronymus, a Conslanlio Consare Constanlini filio congregalam
cum omni honore stiscipimiis. § 19. ltem acttis B. medianle Tauro proefecto, ex tunc el *nunc et us-
Silvestri, apostolicae scdis proesulis, licel ejus, qui que* in oeterinini confitcmut»esse damuaiain. § 29.
conscripsil, noiiien ignorcnius, a multis laroen in ltem ilineraritim nomine Pelri apostoli, quod ap-
urbe Roma calbolicis legi cognovimus, el pro anti- pcllatur sancli Clementis lib. Vlll**, apocryphum.
quo usu muliae hoc imitaniiir ccclesiae. § 20. Item § 50. Actus nomine Andreae apostoli, apocryphi.
scripla de inventione S. cittcis doniinicae, el alia 5 31. Acius nomine Philippi aposloli, apocryphi.
scripla de invenlioiie capitis B. Joannis Baptistsc, § 52. Aclus noniine Petri apostoli, apocryphi. § 53.
«ovellaequidem revelationes " stinl, el nonnulli eas Actus nomine Thomaeapostoli, apocryphi*0. § 34.
catholici legiinl, sed quiim hocc ad catholicortim Evangelium nomine Thaddaei, apocryphum. § 35.
manus pervenerint", B. Pauli 30 aposloli sentemia Evangelitim nomine Tboin;c aposloli, quo ulunlur
praecedal : Omnia probate, qnod bonum est lenele. Manichaei, apocryphum. § 36. Evangelium nomine

NOTATIONESCORRECTORUM.
' Item gesta : Hiuc usque ad finem capiiis omnia 8 Juvenci : Anlea Iegebatur : llem Vincentii :
abstint a plerisque vetusiis Gratiani codicibus: rcstiluta est vera lectio ex Gelasio. Btirchardo et
quod eliam Arcbidiaconus adnotavit. Sunt lamen Ivone. De quo Juvenco meminit B. Ilieronymtis in
cjusdcm Gelasii usque ad vcrs. Ceterum qtti libri, et catalogo.
npud Burcharduin et Ivonem referunlur proxime
poslsuperiora.

DIST. XV. C. III. "fide vel: Coll. Hisp. — Burch. * </ioenr/a; Ed. Lugd. III. "ista : Ans. " aucto-
ritattfn et cons. : ' Edd. coll. o. " dictis: eoed. cum Ans. et Iv. *l Julilw, matris ejits ; Edd. Venelt. 1,
II, 111. Anlw. Georgii: Edd. coll. o. prtct. Antw. '* probantur : Edd. Par. Lugdd. I, II, III, Autw.
" leviut: Edd. coll. o. '" relationes : Coll. Hisp. "advenerint: Coll. Ilisp. — Ed. Bas. 301Tbess., c. 5.
11deesi iu Ven. 1, U; Lugdd. I, II, 111Par. Amw. "necessaria : Edd. coll. o. '•hwrelicis : Venett. 1,
II. ,Kprwferimus: orig. '"imitamur : Edd. coll. o. *'cetera : Coll. llisp. " antea legebalur : decrevi-
mut — decemimus : Eil. Bas. " Burch., I. 3, c. 121, Ivo Pan., 1. 2, c. 125; Decr., p. 4, c. 65.
nnovem : Coll. Hisp. v6ln coll. Hisp. add. : Ev. nom. Mathiw, ap., Ev. nom. Barnnbw, ap., Ev. nom.
Jacobi minorit, ap. (et cum Bas.) : Ev. nom. Petri, ap.
77 DECREfI PARS PRIMA. DlSt. X\\ 78
Barnabae, apocrypbum. § 57. Evangciium nominc \ Lusanoe", apocrypbus. § 61. Liber canonum Apo-
Barlholomoeiapostoii, apocryphum. § 38. Evange- stolorum , apocrypbus. § 65. Liber Physiologus,
Iimn nomine Andreae apostoli, apocryphum. § 59. *qui" ab boerelicis conscriplus*est' et B. Ambrosii
Evangelia, quae falsavil Lucianus, apotrypha. § 40. nomine proesignatus, apocryphus. § 66. Hisioria
Evangelia, quae falsavit Hyrcius 41, apocryplia. § 41. Ensebii Pamphili, apocrypha. § 67. Opnscula Ter-
Liber de infantia Salvatoris, apocrypbus. § 42. Li- tulliani'* sive Africani, apocrypha. § 68. Opuscula
ber de nativiiate Salvaloris, el de S.h Maria, et" Postumiani M el Galli, apocrypha. § 69. Opuscnla
de obstetrice Salvatoris, apocryphus. § 43. Liber, Montani, Pris illoeet Maximilloe, apocrypha. § 70.
qui appellatur Pasloris, apocryphus. § 44. Libri Opuscula oinnia Fatisli Manichoei, apocrypha*6.
omnes, quos fecil Lenlicius *3, discipulus diaboli, § 71. Opusctila alteriusClementis Alexandrini, apo-
apocryphi. § 45. Liber, qui appellntur Fundanien- cryphn. § 72. Opuscnla C.assianipresbyleri Gallia-
tum , apocrypbus. § 46. Liber, qui nppellnlur The- rum , apocrypha. § 73. Opuscula Victorini" Picta-
saurus, apocryphus. § 47. Liber, qui appcllatur de viensis, apocrypha. § 74. Opuscula Fausti Regien-
filiabus Adae, vel'* Geneseos, apocryphus. § 48. sis Galliartim, apocrypha. § 75. Opnscula Fru-
Ceiilimelrum**de Christo Virgilianis compaginaliini menlii 118,apocrypha. § 76. Epistola Jesu ad Agba-
versibus, apocryphum. § 49. Libcr, qtii appeilaiur Brum 89 *regem,* apocrypha 60. § 77. Passio Geor-
Actus Theclae et Pauli aposloli, apocryphus. § 50. gii", apocrypha. § 78. Passio Cyrici el Juliioe",
Liber, qui appellalur Nepolis*5, apocrypbus. § 51. apocrypha. § 79. Scriptura, qnoe appellatur Con-
Liber Proverbiorum, qui ab haereticis conscriplus" tradiclio 63 Salomonis, apocrypha. § 80. Phyla-
ct S. Xisii nomiue signatus est, apocryplms. § 52. cleria omnia , quae non angelorum6*, iilcbnfinguni,
lievelatio, qnoe appellatur Pauli apostoli, apocry- sed daemor.um magis arle conscripta sunt, apocry-
pha. § 53. Rcvelatio, quaeappellalur Thomot apo- pba, § 81. Haecet*omnia" his similia, qnaeSimon
stoli, apocryphn. § 54. Revelalio, qtiaeappellaiur Magus, Nicolaus, Cerinlhus6*, Marcion, Basilides,
Slepliani, apocrypba. § 55. Liber, qui appellaiur Ebion , Paulus etiam Samosaienus, 'Photinus* et
Transitus* 8 S. Mariae,npocryphus. § 56. Liber, qui Bouosus et qui simili errore defecerunl, Moiitaiius
appellalur Pcenitentia Adoe, apocryphns. § 57. quoqtie cum suis obsccenissimis sequacibus, Apo!-
Liber Ogioe" nomine Gigantis, qui ab haereiiciscum linaris 68, Valenliritts sive Manichoetis, Fanslus",
dracone posl diluvium pugnasse perhihctur, apocry- Sabellius , Arius, Maccdonius, Eunomius, Novatus,
phtis. § 58. Liber, qtti appellattir Teslamentum Sabhaiius, Ccelesliuses, Donalus, Eustalbiiis, Jo-
Jacob*0, apocryphiis. § 59. Liber, qui appellatur - vinianus , Pelagius, Jtilianus el 69Latiensis. Ccele-
Pceuitenlia Origenis, apocryphus. § 60. Liber.qui slinus, Maximintis, Priscianus' 0 ali Hispnnia, Lam-
*
*appellatur* Pcenitenlia S.* Cypriani, apocryphus. pedius, Dioscorus, Etilyches, Petrus, et alius Pe-
§ 61. Liber, qui appellatnr Pceuilentia Jamnis" et lrus , e quibus unus Alexandriam, alius Anliochiam
Mambrae,apoeryphus. § 62. Liber, qui appellattir maculavit, AcaciusConsianliiiopoiitanus, cnmcon-
Sorlcs" apostolorum, apocryplius. § 63. Liber sortibus suis, nec non et omnes haereses", quas

NOTATIONESCORRECTORUM.'
~b De S. Maria : In colleclione Isidori legitur : et Maria, vel obsteiriee. Apud Ivonem vero : el de S,
de Maria et obslelrice. Apud Burchardum : et de Maria, vel de obsietiice Salvatoris.

DIST. XV. C. III. " Hesfjchius : Coll. Hisp. — Ysicius : Burch. — Ysitts : Ivo. -— Ylius ct
postea § — per errorem repeiita : Itlticiits : Bas. Iricius: Arg. **»W: Coll. Hisp.— Edd. coll.
*'
o. proeler
Lugdil. "Leucins : Coll. Hisp. Biiri.h. Ivo. — Lucius : Mnnsi.— Etiliciits: Ed. Bas. lepwgenesis :
:
Mnnsi. —adjectus genesi Coll. Hisp. — —
Adw genesis: Burcli. vel genesis : Edd. coll. o. *• Cenlo :
Coll. H. — Pentametrum : Ed. coll. o. *6 anlea legelialur : Lepolins. — : Bas. *' trans-
Nelipotts
**
cripius: Edd. Coll. o. *87VansJ(«s: i. e. assumtio : Cnll. Hisp. —Eil. Antw. Vgim : Col. H. —
Eild. anl. et Burch. Diogenis nomen latidant. — Diogim: Bas. — Diogeniw; Ivo. °"Job : CoII. H.—
Bnrch. Ivo. — Edd. coll. o. Par. Anlw. add. ex glossa : alias est Jacob. 'lJamnw : Edd. cotl. o. —
"Sors : eaed. "°Luus aposlolorum : Mansi. — Lusa ap. : Burch. —Jus aposloiorum : Coll. Hisp. ila ut
de conslitiilionibiis apostolonnn, npocryphis et ipsis, canonis anclores sensisse viileantur. "*Opp. Ter-
titlliuni apocrypha. Opp. Laclanlii sive Africani apocryplia. Coll. Hisp. "*Geminiani: Ed. Arg.—Joviniani :
Ed. rell. pr. Bas. *sin Coll. Hisp. add. : Op. Comotiani apocrqpha; «t post § 71 opnscuta Tasc. Cypriani,
ArnovielTiconii apocryplta. *' anlea legebatur Victoris, el poslea § 74 : Faustini Reginensis. Altamen
de Viclorino Pictaviensi non satis consiat, el videlur legendiim esse : Pilabiensis (s. Peiabionensis) qun.l
Mansio eliam placuit. Et ita legilur etiam in ancia illa Dionys. colleci., ap. Amon. Elcm., tom. 2. Peia-
vium vero ad Dravium flumen in Moravia situin est. ''Frumenti cwci : Coll. Ilisp. — Frumentici : Edd.
coll. o., pr. Bas. *•Abagarum : Edd. coll. o. — vox regem deest etiatn in Hisp., est tamen ap. Ivnnem
ct Burcb. 60in Hisp. sequ. : Ep. Abgari ad Jesum apocr. "Gregorii ; Ed. Par. 6aVilictw : Ed. Bas.
63interdictio: Coll. Hisp. 6*a6 angelo, ut illi con[, sed a dwmone. Ed. coll. o. "Clterindus : Ed. Bas.—
Thervidus : Edd. rel. Nomen Photini, quod ab Edd. coll. o. abest, proslnl apud Btircb. *°Apoltinttris
Valentims : Coll. Hisp. " Faustus Africanus : ead. ^'Callixtus : ead. — Etid. coll. o. in qiiibus pancis
post : Eustachius et Jubianus 1 audanliir. °*Julianus Edanensis : Bnrch. — Celanensif. Coll. Ilisp.
" Priscillianus : ead. et Edd. coll. o. in quibus pnulo post leg. : Lapeditis. —-in illa sequitnr : Nettoriut
Conslantinopolilanus, Maximut Cynicusl, etc. '• hwresiarchm: Coll. Hisp.
79 DECRETl PARS'PRIMA. DIST. XV. 80
ipsi eoriimquc discipuli, sive schismatici docuenint j\ fulurorttm bonorum. Seoiinda leclio 8' : Vbi enim
vel conscripseriint, qiioruin nominn inininic reiinen- Testamenlum est. Terlia 88 : Vmbram enim ha-
tur", non solum repnilinln, vcruni etiam ab omni bcns lex fulurorum bonorum. In pasclia Doiuiui
Romana et nposlolica ecclesia eliminata, atque liomilias ad ipsum diem perlincnies , infra hebdo-
ciiin suis niicliiribus aiicloniniquc sequacibus sub mndnm bomilias. In oclavis™ paschoe poniinl aclus
anaibcnialis indissohibiii vinculo, in octernum con- aposlolorum ct cpistolas canonicns el apocalypsin,
lileinur esse damnala. us'|ue in octavas pentecostes. ln oclavis pentecosles
§ 82. Cetermn', qui tibii in ccclesiaslicisofficiis ponunt libros regum el paralipomenon usque in
per anni'' 3 eirculum a uonnuUis lcgantur (qttod ritttm calendas augusti. In dominica prima wensis augusti
illum aposlolica non reprvbat, sed seqtiitur ecclesia) pnnunl Salomouem usque in calendas septembris.
pro fidelium wdificatione adnolandum censuimus. In domiuica prima septemliris poiuint Job, To-
Qtiidam", qtiod in seotuagesiina poiiiinl pcnla- biam8', Ilesler, Esdram nsquein calcndas oclobris.
ieuchiimk usque io XV' 5 dicm anlc Pascha, XV In dominica prima ir.cnsis octobris ponunt librum'' 0
iiie ponunt Hicremiam usque in cccnam Domini. In Macliabaiorum usque in calendas novembris. In do-
ccena Domini legunt tres lectioncs de laiueiitatione minica prima mensis novcmbris ponunl Ezechieleui
llieremiae' 6 : Quomodo sedet sola civilas , eic, et .r. el Daniclem el minores propheiasusquein caieinlas
Ircs de iraclalu S. Augustini in 'psalm. LIV: decembiis. In dominica priina mensis decembris
Exaudi Deus orationem meam" el ne despexeris, ct ponimt Esaiam prophelam usque ad naliviiaiem
ires de Aposlolo, ubi ait in cpislola ad Corinthios' 8: Domini. In natali» Domini legunt primum de Esnia
Convenienlibus vobis in unttin. Secunda lectio sic tres lccliones. Prima leclio 91 : Primo lempore alle-
incipit' 9 : Simititer 'et calicem* postqnam cwnavit, viala esl terra Zabulon, clc. Secunda9* : Consola-
elc Terlia80:: De spirilualibus autem nolumus**vos mini, consolamini. Terlia 93: Consurge, consurget%.
ignorare fratres. In parascevc trcs lectiones de la- Deinde legiintur sermones vel homilioe ad ipsuin
iiicntalionc Hieremioe, cl Ires de Iraciatn S. Angu- diem pertinenles. In nalali S. Stepbani horaiiia de
slini in psalmum LXIII : Exaudi Deus orationenisi ipso die. In natali S.' Joannis simililer. In nalali
meain, quum deprccor, et tres de Aposlolo , ubi ait innocentium simililer. In natali S. Silvestri simili-
in cpistola ad Hebroeos83 : Festincmus ingredi in ter. In oclava nalnlis Domini bomilia de ipso die.
illam rcquiem, clc. Secunda lcclio 84: Omnis namque In dominica priina posl nalivitalem Domini ponmit
ponlifex. Terlia 88: De quo grandis nobis sermo. In epislolas Pauli usque in septuagesimam. ln cpipha-
sabbato sancto tres lectioncs de lamcntatione Hiere- nia lecliones tres de Esaia. Prima leclio incipit :
iniac prophelae, et tres de traclalu S. Auguslini in C Omnes°° sitientes. Secunda' 6 : Surge, illuminare
cumdcin psalmuin LXIII : Exauiii Deus orationem Uierusalem. Tertia " : Gaudens gaudebo in Domino.
meain, quum deprecor, et tres de Aposlolo, ubi ait Dcinde legunlur sermones vel homilioe ad ipstim
iu epistola ;td Hebroeos86: Chrisius ussislens ponttfex diem pertinenles.
NOTATIONES CORRECTORUM.
' Ceierum: Ilinc usqtie ad fincm neque iu colle- 1 In Psalmum LIV : Sic eiiam apnd Ivonem. In
ctione Isidori, iieque in ullo veieri codice Graiiani Ordine Romano, cap. de officiit divinis a cmna Do-
ooiiini, ipiiBcollata siint inveiiitinliir. A verbo la- mini usqueinoctavas pentecusles, el apud Burcliar-
nien : in Sepluagesima ponunl, referuntur a Bur- iliitn legilur : in psalmum 65, id cst : Exatidi Deus
thardo et Ivone sine aucioris nomiue, in Panormia oralionem meam, quum deprecor. llemque in cap.
cx Gelasio ipso cum LXX Episcopis. Fere auicm de ordinein nocle parasccves: Tres de traclalu S. Att-
omnia balicnliir sparsim in libru, qui Qrdo Roma- gustini dc psalmo 65.
nus uiinciipaliir. m In Octavis: Ipsam diem oclavam solitam fuisse
k Pentateuclium : Aptul lvonem legilnr : Ilepla- proferri nomine miiililudinis, id est, oclavas, no-
teuclittnt, ul tillra qtiinquc libros romprchendat li- tabilur infra de consecratione, dist. 3, c pronun-
bruin Josuacct Judicttm , qua voce ac librorum con- ciandum.
. jiinclione B. llieronymus ad Lticinium scribens tili- n ln natali Domini : Burclinrdus et Ivo habenl :
•nir. Alii vero lleptaiiciim appellant, m S. Gregoriiis in vigilia natalis Domini, ct ila in Ordine Romano,
'libro 7, indicl. 2, epist. 48 el lib. 10, cpist. 22, et cap. quod inscribilur : In Christi nomine, incipit
alibi, cl Rabanus in proefalione in Hicremiam, ct ordo calholicorum librorum , qui in ecctesia Romana
Ordo Romauus cap. de septiiagesinia. vonunlur. Panormia aiitein habcl ul Gratiaitus.

DIST.XV. C. III. '* retinuimus : Coll. Hisp. — reveremur : Arg. — relinemus : Edd. coll. rel. '3 lota
§ 82 abest, ut a Burchardo el lvone, ila ab Edd. Arg. Yeneii. 1, II Nor. et codd. Lips. A. B. C.
— De auctore hujus canonis parliculoe non consial, licet Ant. Augustiims eam in libro Anii-
larii sc inveuisse testalus sil. Lcgunlur lamen similia iu Micrologo de ofllcio missae, quem ma-
iuiscripliim serval bibl. Patil. Lips. (n. 60S), et traclaius qtiidam, inventus ad calcem codicis tlecrcli
abbrev. Ivonis : Ordo legendorumper circulum in matulinali officio, et causis eorum (bibl. Paul. 955) ex-
cerptits ex micrologo, ut videiur, a Graliani verbis proxinie abest. '* Burcb. I. 3 , c. 222; Ivo Pan. 1. 2,
(. 90; Decr., p. 4," c. 63. '*X : Bas. — XI : Edd. coll. rel. "Thren., c. 1. "depreealionem : Edil.
coll, o. jir. Bas. Lugd. I. "Oorintli., c. 11, v. 10. "Luc, c. 22, v, i>0. *°1 Cor., c. 12, v. I.
fl)io/o : Eilil. coll. o. cum Vulg. — pr. Bas. "'deprecalioiiem : Edd. coll. o. c. 4, v. tl.
83Hebr., «'
"'Ilcbr., c. 5, v. 1. "ib., v. 11. " ib., c. 9, v. 11. "'ib., v. 16. 88ib., c 10, v. I. ad Judith :
Ivo. "tibros : id. "Es., c. 9, v. 1. 62ib., c. 40, v. 1. 93ib., c. 52, v. 1. 6l add. Ilicrusalem: Veu.
IPar. Lugdd. I, II, III, Aniw. 8*Es., c. 55, v. 1. 96ib., c. 60, v. 1. 97ib., c 61, v. 10.
 81 DECRETI PAR§ PRIMA. DIST. XVI. 82
DISTINCTIO XVI.
GRATIANUS. A ter apocrypha, exceplis qiiinquaginta capitulis, quae
' 10
1 Pars. Aposlolorum vero canones', qui per Cle- decreverunt orthodoxae lidei adjungenda.
menlem Ponlificem Romanum, sicul quidam asserunt, C. IV. Ilem VI. Synodus ", cap. 2.
dicuntur esse translali*, sunl quinquaginla. Placuil biiic sanctaesynodo, ui amodoconfirmata
Hos non recipiendos, sed inler npocrypha deputatos, et rata sint canonum aposiolorum LXXXV capi-
lsidorus *iscrifci(dicens: tula.
C. I. Aposlolorum canones aposlolica rejiciunlur^ Epistola « Isidori in capite canonum'*.
auctoritale. Isidorus ' servus Christi lectori suo cbnservo ",
Canqnesb, qui dicuntur apostolorum, seu quia §1.Propter eorum aucloriiatem celeris conc.iliis
cosdem nec sedes apostolica recepit, nec sancti prseponimuscanones, qui dicunliir aposlolorum, licet
Palrcs illis assensum 3 proebuertmt, pro co quod ab a quibtisdam apocrypbi dicanlur, quoniam
plures1**
hoereticissub nomine aposlolorum compositi digno- eos et sancii Patres eorum sentenlias
recipiunl *•*",
scunlur, qnamvis in eis utilia invenianttir, tamen synodali auctorilate roboraverunt el inter canonicns
ab* auciorilaie canonica alque apostolica eorttm
posuerunt consliltiliones. J/em in/Va § 2. Primo le
gesta constal esse remota atque inlcr apocrypha quidem ordo, ut proedicium est, de celebrando con-
depulnta*. B cilio insertus habetur, et poslmodum canonum apo-
Zepliyrinus autem contra scribil Episcopisper slolorum, ac primorum " apostolicorum (id est a
Siciliam constitutis, epist. 1°. S. Cleincnte usque ad S. Sylvestrum) decrelorurn
C. II. Aposlotorumcanonessunt recipiendi.
senlentias aique diversorum coitciliorum breviarium interpola-
Sexaginlac apostoli pracscripserimt' lur 18,sequcns ordinem siiuin.
8
ciiin aliis plurimis episcopis, et scrvandas cen-
Gratianus. liem quum Hadrianut papa sextam sy-
siierunt.
tiodttm recipiat cnm omnibits cunonibus stiis, cum
C. III. Exceptis quinquaginla capilulis canones apo-
stolorum inler apocrypha depulanlur. eliam sancta oclo universnlia concitia professione
"
Item Leod papa IX contra epistotam Nicelw ab-. Romani Ponli/icis sinl roborala, in sexta autem
balis *. synodo,sive in seplimo concilio, aposiolorum canones.
Clemenlis Iibruni, id est Petri apostoli ilinera- sinl recepli el approbali : palet, quod non sint inter
riiini, et apostolorum canones numeraul Patres in- apocrypltadepulandi.
NOTATIONESCORRECTORUM.
DI-T. XVI. I Pars. a Translali : Iti lilulo qui G belltim Niceltc presbyleri et monachi conlra Latinos
prteponilur canonibiis Apostolorum iu collectione edituni, quoe Ronue in monasterio sanctae Maii«
lsidori et in concilio Slcphani Pap;e IV (cujus novoeet iti multis privatis bibliotliecis exstat ina-
iiiagiiain parlem Deusdedit Cardinalis in sua cano- nuscripta. Merito atiteni potuil citari Leo IX, quo;I
iiuin colleclione refert) pro vocc : translali, babe- ejus auciorimte et jussione Iluiuberius legatus sedis
lur prolali. Dionysitis verlc Exigaus iiullain hujus apostolic:n ea scripscril.
versionis inentioncm facil, et aliqui scriplores so- (1 IV. e Epistolu : Uaecepistola ab Ivone vocaiur
lent epislolas Clemenlis hoc modo cilare : Ex diclis praefaiio in opus canoiiiiiu, et est ea, quoe lsidori.
Petri Apostoliper Clementemprolatis, ul aucior Po- noniinc esl pneposita tomis concilioriim, licel in
Jvcarpi etb alii. vcliisliore editione, in qtia prior est lsidori colle-
C. 1. Capnt hoc est in piwfatione Isidori ad ctio, uoniuilla verba desidereniur. Esl aiitem cou-
colleciionem concilioruni, quae ex bibliolbeca ec- fectum hoc capul ex duobus locis illius proefalionis.
clesitc Tolelan e descripla Rpmam missa est. Nam Nam verba illa : Propler eorum auclorilaiem, elc,
in illa , qu;c vtilgaloeIsidori colleclioni, de qua ini- usqiic ad vcrb. constititiiones, nnn longe absiinl ab.
tio dieliuu est, praeponiiur, contrarium potius vide- inilio; reiiqua vcro siinl in exlremo.
lur dici el leferlur infra, c Placuil, bac cad. dist., f lsidorus servus : ln Paiiormia esl eodem modo
si iuodo idem est Isidorus. alque apud Graliuiium. Apud Ivoneni el in uianii-
c
C. II. Sexagitita: Ivo etiam et auctor Panorniiae scriptis collectionis illius codicibus est : Isidorus-
liabenl : SeMiginta.Iicmqiie originale in inargine. Mercator servtts Christi conservo suo et parenli fidei
Sed in lextu : Septuaginla. Polycarpus : Quinqua- ,,, [al., fideli] in Domino salutem. In vulgatis auleni
yinia. d coiicilioruin cdiiiouibus : Isidorus peccator, ser-
C. III. llem
" Leo : Hoc capittL ,'onissuuilum cst ex vus, eic.
rcsponsione liuinberii, Legaii IX, ad li-

DIST.XVI. Pars 1. 'Eadem leguniur in procemioColI.Auselm—similia cliam babebis in BertholdiCon-

siant. tract. de canonum aucloriiaie §28 /Ed.l79"2).=C. I. *in praefntioue in can. Coll. llisp. 3consensum:
Coll. Ilisp. *deesr. ib. el iu Ed. Bas. 'reputala: Coll. Hisp. = C. II. 6Ep. Psetidoisidor. — IvoPan.l. 2,
c. 105; Decr., p. 4, c 107; * Poljc, I. 5, I. 10. 'prwfixerunl : orig. — Ivo. °quam plurimis : orig. —
tvo. — Edd. coll. o. = Ivo Pnn. 1. 2, c. 124. Decr. p. 4, c. 105." "*dat. A. 1054. • regtttis °rthodjms:
lvo. 10 add. traciores : Eil. Lugdd. I; traclalores : II, III. = C. IV. ex can. 2 synod. Quiiiisex^uwa^^*^
692 (inulala lainen in nonmillis seiitenlia). — (cf. infr. ead. c. 7.) Ivo Pan. 1. 2, c 125. Deo/^j^+-,"'c.-'^.\
106. " cx pi-ii-faiimiecoll(i<-t.Pseudoisidori, cujus verba auclor ex praelalionibus et Dionysll.eVIjjjtdori f,v.
miitaliis esl.— Ivo Pan. 1. c. 125. Oecr. 1. 107. 13consorlio : lvo Pan. 14 Ivo.
" receperuut: Ed. Ilas. ,0 llcm.2,Prinms : E ld. coll.
lbsp. p. 4,
o,
po|i^iji-es': j'^
cum lvone. " deest in Edd. o. prlmitf.rl;' " tst J „ )
ijiterpolatum: Edd. coll. o. — B.JIIUI. 19sept. synodo sive in sextoconc. : Ed. Arg. vfevw"i<^'$^'
83 DECRETl PARS PRIMA. DIST. XVI. 84
Vnde tcribit Hadrinnus papa Tharasio Pulriar- jx II Pars, § 2. Etsoluta synodus est ConstanltniXIV
chw": anno. Posl quatttor vero aut quinqtie annos iidem
C. V. Sexta synodut auclorilale lladriani corro- sancti Patres congrcgali sunt sub Jiisliniano, filio
boratur.
ei proedicios canones promulgaverunt,
Sextam * synodum sanctain rccipio cum omnibus Conslanlini,
dequibus milliis dubilct. Qui enim sub Constantino
canonibus suis. in synodo fuerunl, iidem ipsi cpiscopi stib Justiniano
Gratiaims. Sed dubitatur de ea, an canones con- istis
&" canonibns subscripserunt. Oportebat enim, ut
tcripseril, quod ex quarla actione sextm synodi synodus universalis canones ecclesiasticos
promul-
facile absolvitur.
Ait enim Pctrus * episcopus" A'icomeditE: garet. ltem°s : § 3. Sancta sexta synodus posl pro-
C. VI. Sexta synoduscanonesconscripsit. iiiitlgatain ab ea diffinitionemconlra Monolheliias,
Constanlino imperatore, qui eam congregftverat,
Habeo » librum continenlem canones sanctoe
non mullo posl defunclo, et Justiniano ejus filio
sexlae synodi. Palriarcha dixil: § 1. Quidam scan-
dalizantur pcr ignoranliam pro canonibus islis, regnante pro eo, § 4. Eadem sancla synodus divini-
tus inspirata iterum Consianliiiopoli quarto aut
direntes : Nunquid sexta syr.odus canones fecit?
numero CII"
Sciaut ergo, quoniam sancta synodus sexia sub Con- quinlo anno congregala esl, el canones
ad correctionein ecclesiaeproinulgavil.
stantino congregata est contra eos, qui dicebant
unaiu operationem et unaro volunlatem csse in Gratian. Ex his ergo colligilur, quod sexla synodus
Cbristo, in qua sancli Palres illos ut haerelicos" bis congregata esl: primo sub Constanlino et nullos
anathemalizavcrunl, et orlbodoxam fidem explann- canones conslituit; secundo sub Justiniano filio ejus,
verunt. et prwfatos canones promulgavit.

NOTATIONESCORRECTORUM.
C. V. 6 Sextam: Hoc habetur in secunda aclione ptem niiuos a fuie sextae synodi lempore Agalhonis
«eptimaesynodi in cpislola tladriani ad Tharasiiim. babitae usque ad hanc liujiisiuodi decretorum edi-
Sed eo in loco Hadiianus refert verba synodicae tionem asseruiit intercessisse. Episcopos vero, qui
epislolac a Tharasio ad se missae. El hic Graiianus bos edideruut noluisse ipsos edere lanqiiam cnnones
iion refert propria ejtis episloloeverba, in versione sexl;e synodi, sed volnisse supplere, qiiod videbatur
cnini Anastasii Bibliotbecarii sic legitur : Invenimus in V ac"Vl synodo deesse, ipsamet illorum ad iinpe-
atttem in prwdicia synodica epislola sanclitatis vestrw ratoreui allocutio testaiur. Iiaque nova diceuda cst
posl plenitudinemfidei el confessionemsacri symboli, haec episeopormn coilio : ideoque Graeci illam, ut
et omnium sanclarum sex synodorum, et de sucris el scribit Balsamon,7rsv9'i/TJ!v,id est qiiintam sextam
venerabitibus characteribiis miraculum laude ac ve- synoduin appellant. Celerum non ftiisse omnes illos
neratione dignhsimum contineri. Quare et easdem C canones a Romana ecclesia receptos, duo viri rerum
tanclas sex synodos suscipio cum omnibtts regutis, ccclesiasiicarum peritissimi, Aiiastasius Bibliolhe-
qum jure ac divinilus ab ipsis promulgalx sunl. Et carius et llumbertus Leonis IX legatus aperle le-
haec quidem poslrema verba sunt eiiam in illa ipsa siaulur. Iluinbertiis quidem his verbis : iVonautem
Thnrasii epislola, quod ex concilio graccoet nova miror, si Agathoni Papw el sanciis Patribus VI sy-
interpretatione clare apparet. nodi vestra imputetis deliramenta, el qnw aut cor-
h Sexta : In secuiido et tertio Valicanis est: rupistis aul finxistis capilula, quum et ipsi Domino
sextw, atias septimw. Et vere scpiitna est, scd ob Jesu el apostotisejus impitlelis figmenta. Vnde not
scientes VI sijnodum ad aestruendam hwresin grwco-
glossaiu nihil esl miitaluiu. rum Monotlielilarum, non aulem ad tradendum Ro-
C. VI. » Ilabeo librum : Verba sunt Petri episcop: manis novus conslitutiones conqregalam, capilula,
Nicomedioe,ac Tharasii palriarcbse Const.iniiriopo- quw nobis sub ejus aucloritate apponitis, oiniiino
litani, aclione quarta VH synodi: quod quidem ipsi refutamus, quia prima et apostolica sedes nec ali-
de cenlum ac duobus canonibus dixerunt, qui in quando ea accepit, nec observal liacteittis.Anaslasius
Trtillo tempore Jusiiniani Rhinotmeti secundo anno vero in proefatiune in septimam syiiodiim ad Jonn-
suae revocalionis ad imperium edili suut. Verum ex neiu VIII Romaiium Poniifieem ita scripsit : Ergu
bis ipsis verbis Tbarasii apparet, eos canoncs non regulas, quas Grmci in VI synodo perhibenl edilus,
esse proprios sexta; synodi, quia fatetur, post annos ila in hac VII synodo principalis sedes admittii, ut
(piatuor aut quinque, quain ea synodus fueral ab- nultalenut ex liis illm recipiantur, qutv prioribus ca-
soluta , cnnones illos fuisse cditos : quo lempore nonibus, vel decrelis sunclvrum sedis liujus ponlifi-
cerlissimum est, neque eumdem Romanum Pontifi- " cuiii, aul cerle bonis moribus inveniuntur adversw;
cem, neque eosdem episcopos fuisse. Quanquam quamvis omnes hactenus ex toto maneanl apud La-
in bac ratione lemporis potius credeudum est dili- linos incognitw, quia nec interprelalw. Sed nec in
gentissimis chronologis, Theophani (cujus eliam cwlerarum palriarchalium sediutn, licel grwca utanlur
verba, quae ad hunc locum pertinenl, ex originali lingua, reperiunlur urchivis : nimirum quia nullti
grapco, quod in bibliotheca Valicana exstal, satis earum, quumederenlur, aut promulgans, aul conseu-
Jideliler translaia leguntur apud Franciscum Tur- tiens, uut sallem prwsensinventa est, quanquum eot-
j-ianum lib. de VI, Vjl ei VIUsynodo), et Anastasio, dem Palres illas Grwci promuigasse perltibeanl, qui
el Georgio Cedreno, quam Tbarasio. Itli enim non in VI synodo sunl invenli; sed nullis certe probare
quatuor aut quiuque, ut Tharasius, sed viginli se- possunt indiciis.

DIST.XVI, C. V. " Ep. Tharasii, ex qua canon desinnius est, et Hadriani, in qna ipsacanonis verba
laudantur, prostant act. 3 conc Nic '11 bab. A. 787. — Ivo Decr. p. 4, c. 122. " Ed. Bas. add. ex
glossa : alias ett septimm. =C. VI. '* lvo Decr. p. 4, c. 121. "" Edd. aut. eoll. (exc. Bas.): epiicopo,
*•'utvote : Edd. coll. o. — Boelun. Ex act. 6 couc. Nic. 11. CCU Edd. coi. o.
 85 DECRETl PARS PRIMA. DIST. XVI. 86
Vnde sancti Patret in eadem tynodo tecundo eon- A C. VIII. Auctorilate Romani Pontificis tancta ecta
gregali dixenml: concilia roboranlur.
C. VII. ConsliJuiiones synodi sextm ". Item ex Diurno i *• Libro professio Romani Pon -
" tificis.
k
Qnoniam sancloe et universales synodi, qiiinla Sancta octo universalia 3r concilia, id est primum
sub Jusi.iniano Auguslo, sexla snb Conslantino patre Nicxnum, secundum Conslantinopolitanum, terlium
luo *8Augusto, de roysterio » Jidei pleotssime dis-
Ephesinum, quarlum Chalccdonense, ilem quintum
putanles, canones non fecerunl, sicut ceterae qua- Consianiinopoliianum et sexttim; item Nicoenum
luor universales synodi: propterea nos convenientes
seplimum; octavum quoaue Constanlinopolilanum
in hanc imperialem urbem sacros canones conscri-
usque ad unum apicem immutilata servare, et pari
psimus. Item *9: § 1. Placuil biiic sanctae synodp, honore et veneratione digna habere, et quoepraedi-
iil amodo confirmata et rala sint canonum aposlolo- eaverunt et staluerunl modis *8 omnibus
m " sequi et
rum LXXXV capitula. Item : § 2. Confirmnnuis
proedicare, quaeqne condemnaverunt ore et corde
et ceteros sanctorum canones el synodos, id est, coiidemnare profiteor.
Nicaenam 31, Ancyranam, Neocusaricnsem, Gan- Qito autem tentpore sexta
synoduset prima, seeunda,.
grensem, Anliochenam, Laodicensem, Conslantiiio- ierlia, quarla et quintu congregatm sunl, Beda tV
politanam, Ephesinam priniam, Chalcedonensem, , libro De lemporibus, c. 65 8', scripsit, dicens :
Snrdicensem ei Carthagiiieiisem n, el opuscttla Theo- C. IX. De temporibus conciliorum.
phili Alexandrini episcopi;, ct Dionysii ° Alexan- Sexla synoilus universalis Constantinopoli celc-
drini episcopi ", *et Pelri Alexatulrini episcopi et brala esl, et groeco scrmone conscripta, temporibus
*
martyris, Gregorii Thaumaturgi " Neocoesariensis Papae Agalbonis, exseqttenle'acresidente* piissimo
episcopi, Athanasii episcopi Atexandrini, Basilii principe Constantino intra palatiuin suum, siroul-
CoesareaeCappadociae episcopi, Gregorii Nysetii " que legatis apostolicae sedis, et episcopis CL resi-
*°
episcopi, Gregorii Theologi, Amphilochii Iconiensis denlibus. § 1. Prima enim universalis synodus ia
episcopi, Tiinothei Alexandrini episcopi, Gennadii " Nicaea congregata esl conlra Arium CCCXVIII Pa-
u' Papa?, sub €onslanlino.
Constantinopolilani episcopi, Cyrilli Alexandrini trum, teinporibus Julii
episcopi, Cypriani Caribaginensis episcopi el svno- principe. § 2. Secunda in Conslanlinopoli CL Pa-
dum P suam. rum, contra Macedonium et Eudoxium, temporibus
NOTATIONESCORRECTORUM.
C Vh. k Qttomam : Einendata sunl multa in hoc Nectario ,imperialis hujus civilalis prmside, el Theo-
capile ex canone sccundo eoriim, qui sextoe syuodo pliilo, qtti Alexandriw fuit archiepiscopus.
tribuiinlur, iu quo indicaniur concilia et auctores 0 Et Diomjsii: ln cniioue graecovulgalo fere esi,
canoiium,qitibusGr;i'ci utebanlur.Sunt attleiii verba C qiiemadmodum antea apud Gralianuin : Dionysii
iliiiiscanouisapud Gratianum et Ivonem in suminam Alexandrini episcopi et martyris. 5ed apud Balsa-
redacta. lnonein el Ivoiiem legilur, quemadmodum reslitti-
1 De mysterio.: Graece est : To ntpi xn; mo-TEt»? tuin est: Dionysii archiepiseopi Atexandrinorum me-
iraTptvui;StuTpaviiO-ucrui id esl : fidei my- galopotis, el Pelri Alexundriw arcltiepiscopi et mar-
ftuariijstov, tyris. Reliqttas varielates per se accuralus Jector
tlerium palerne declnrantes.
m Confirmamus : Ivo habet : Confirmamus san- notabit. p Et synodum : In islo cnnonis loco est error,
et
clorutn Pairum canones synodos, etc. Grsece est : qttia illa synodus Cypriani probatur, in qua ipse
''i.TtiafpayiXop.lvSs xui TOUJ1OLT:OV; TZUVTU; Itpov; ciim nniltis aliis Africoeepiscopis ptilavil, bapliznlos
xuvo.u; TO\J; UTIO TWV ayiav xai p.axapia>vjraTEjswv nb haereticis veriim baplismu non recepisse : cum
riu.uv ixTibivTa;, TOUT'sortv TWVEVNtxata O"u»x6j00t- tamen B. Augiisiiiuis asserat, aliam exsiitisse tra-
O-SSVTIUV, elc, id esl: obsignandu autem confirmtimus tlilionem aposlolorum, et ipsam Cypriani seiilen-
el celeros omnes sacros canones, qui a sanctis el liam plenario lotius orbis concilio exclusam fuisse
beatis Palribus nosiris siinl editi, id est ab iis qui lestelur.
Nicmwconvenerunt, etc C. VIII. 1 Item ex diurno : lnlegram professio-
n Carlhaginensem : Aptid Ivonem seqtiiiur : Con- neni lidei, quando quis in Roiuaiium 1'oiitilltein
slanlinopoliliinam sub Neclario, el opuscnla Tlieodo- promovebnttir, relert Deusdedtt Cardinalis in colle-
sii (al., Tlteophili), etc Groece antein est : Rat TWV ctioue canonum, quae servalur iu ^bibliotheca Va-
«u6tf £v'TauT>i Tn SsofvkuxTto xai fiuiriliSi no}.eio-\jvs\- ticnna.
6OVTMV ETriNsxTaoiouTOUT«; fiuad.iSo; TauTnjir6t\sa; D C. IX. r Julii : Cerluin est, synodum Nicaenam
irpoiopov, xaX &sofQ.o\jTOOysvop.ivo\j'A).E?«v5j3£taf primam celebraiam esse tempore Silvestri. Sed iu
apyjsTzitrxoTz»v. iil est : et eorum, qui rursus in hac illa temporiiiu obscurilaie inirandiim non est,
a Deo custodila et imperiati urbe convenerunl sub Bedain et alios errasse.

DIST. XIV. C. VII. " ex conc Trull. bab. A. 692, et prior quidem
pars : Quomam ,
etc. , ex oralione episc iu Trullo congregutoruin ad Jiisiiuianum. (Ivo Decr. p. 4 , c 125 : e*
epist. VII syn. ad Justinian. Constartt. fil. ) " verisimiles : Edd. Lugd. II , 111. **-suo : Edd.
coll. , Ed. Rom. et posteriores ouiiies. Sed in Rom. in indice erratoruin ex Ivone est einenda-
lum. " cf. supr. eod. c, 4. 30 Ivo Pan. 1. 2, c. 117. Decr. p. 4, c 154. 31 Nicmn. 1 : Edd. coll.
o. " add.: el martyris : eoed. 33 Trismegisti : eaed. ** Nicwni : Ed. Bas. Misceni : Lugd. I. Miseni :
Edd. coll. rel. 3*Germani : Edd. coll. o. — Ivo. = C. VIII. 36 canon ipse legittir til. 9 Libri diurni,
conlecti haud niulio post A. 714. — lvo Pan. I. 2, c 105. Decr. p. 4, c 132.— In Edd. coll. 0. (pr. Bas.)
ipsa concilia sic enunieranliir «8: Chalced. IV et V. Ilem Constanlinop. VI. Item Nicoen.VII, VIII.' " veri-
similia. Edd. Lugilil. II, III. omnimodis: lvo. = C. IX. 3s imo libro de sex mttndi wlalibus ad A. 4659.
-^Jvo Pan. 1. 2, c. 115. Decr. p, i\, c 123. »• verisimitis : Edd. Ltigdd. I, H. " Sitveiii: Ed. Bss.
87 DECRETI PARS PRIMA. DIST. XVI. £8
Daniasi Papoe el Graliani principis, quantlo Necia- A aliam personam carnis, aliam facerel Deitalis, lem-
rius eidem urbi *' est ordinatiis episcopus. § 5. Ter- poribus Tbeodosii principis *' junioris, Ccelestini
lia *3 in Ephcso CC Patrum, contra Neslorium au- Papae Rnmani, Juvenalis Consiaiilinopoliiaiii epi-
gusiae tirbis episcopum, stib Theodosio magno prin- scopi, Cyrilli episcopi Alexandrini; qui XII ** ca-
cipe et Papa Ccelestino. § 4. Quarta in Chalcedone. piltila contra Nestorii blaspbemiarum lotidetn capi-
DCXXX Patruin, sub Leone Papa, lemporibtis Mnr- tula, auctore eodem sanclo Cyrillo, anailiematizando
ciani principis, contra Eutychem nefandissimorum conscripserunt. § 5. Quarla in Chalcedone DCXXX
pitesulem monachorum. § 5. Quinta ** 'item* Con- Palrum, conlra Euiychem Conslantii\opolilanum ab-
stanlinopoli ** temporibus Vigilii *6Papae, sub Jus- batem, qui asserebat, Christum post bumanam as-
liniano principe, contra Theodorum et omnes hae- sumiionem non ex duabus nattiris exsislere, setl
reticos. solam in eo divinam naluram permanere.ieniporibus
C. X »'. Marciani principis, Leonis Eapoe Romani, Jtivenalis
Prima 5 autem synodus in Nicaea, CCCXVIII.Pa- Hierosolymitani, Anatolii Conslaniinopolilani, qui
truin, conlra Arium Alexandrinum presbyterum **, condemnata p.raescripta baeresi staluerunt canones
(|iii tres gradus *s in trinilaie asseiebal, Patrem XXVII *', quorum auctor maxime idem sanctus
fcilicct majoreni, Filitim minoreni, Spiriliim san- " Anatolius Conslantinopolitanus episcopus fuit. § 4.
cliim creaiuram *°, temporibus Coiistantini princi- Quinla in Conslanlinopoli, conlra Theodorum Mo-
pis el Silveslri PupaeRoninni, Macarii Ilierosolymi- psueslenum 60 el omnes haerelicos, qui Theodorus,
tan.i, Alexandri ' Alexandrini, qui condemnata ea- dicebat aliud esse Dei verbuui, et aliud Chrislum.
dem hoeresi staluerunt canones XX, quorum auctor ct sncram Virginem Mariam negabat Dei genilricem
inaximepraefnius " Alexander episcopus fuit. § 1. fuisse, temporibus Jiistiiiiani principis , Vigilii 61
Secunda in Coiistaniinopoli **, contra Macedonium Papae Romani, Doinnini Aiuioclieni, Eutychii Con-
Conslantiiiopolilanuni episcopuni, qui negabat Spi- slantinopolitani ; qui XIV " capilula analheinati-
litum sanctuui Deum esse, temporibus Graliani et zando scripserunt contra Theodori et sociorum ejtis
Theo losii principum, Damasi Papoe Romani, Cyrilli blasphemias. § 5. Sexta in Conslanlinopoli CL Pa-
Hiero-.olyniiiaiii, Nectarii « »••Conslanlinopolilani. trum, conira Macaritim Anliochenuin episcopum et
<pii condeinnata praefaia **lioeresi sialuertint cano- socios ejus, qui iinani voluntatcm et operationem iu
neslll, qiiorum inaxime aiiclor Nectarius Conslan- Christo falsa suspicione iisserebant 63, lemporibus
liiiopolitanus **fuit. § 2. Tertia in EphesoCC "°. Coiislantiiii principis.AgalhonisPapoeRomani, Geor-
1'alniiii, conlra Nestorium Coiistanlinopolitanum gii CanslaniiiiopoHlaui ; qui condemnata haeresi
cpisiopum, qui dicebal, bcalaui Virginem Mariain praefata anaihemaiiz.ando scripseriint noveni T ca-
noii Dei, sed liominis laniuuiiiio.do genitriceiii, ul pitula iiiferiiis** annexa.

NOTATIONESCOUllECTORUM.
C. X. » Prima : Caput boc invenitnr et in recen- Alexandriae leinpore illius synodi Alexandri noinine.
lioribus eiiiiionibiis coiiciliorum, el in veiusliore vocabanlur.
Colonieusi, anno MDXXX,et in mnnuscripia colle- a Neclurii: Anlea legebatur qiieniadmodum etiani
«•lione,ipiam nMciuniest asservari in bibliotheca Va- npud Aiiselmum : Neclarii Alexundrini. Eiiiendaluiii
licuia ; sed non in colleclione, quae est in bibliu- est ex origiuali. Sed fortasse el hoc loco integra
iheca inonasterii Domiiiicauoruiii. Ponittir atiiesn lectio boec est: Nectarii Constanlinopolitani el Ti-
ante praefationem, quae nomeii Isidori mercatons ifioihei Alexandrini.
ipiidcm in manuscriplis, peccatoris niitem in ini- v iVoiem: In loco citnto ex colleclione Isjdoi i le-
presS'S praefert. Et sane in illa proefatione lanium gilur : scripserunt octo capilula, el verba illa : i»-
tpialuor geiieraliiini syiiotloiuni menlio fit, sexta ferius annexa, ibi non bnbeniur. In conciliis deinda.
vero posl Isidori llispalensis oelalemest habita. Colonioeiinpressis post actionem sexue synodi ex
* Alexandri: Apuil Auselmum
est, ul apud Gra- vetusio cotlice monasterii S. Bavonis referiiulur
titinuui. In originali: Alexandri Constaiilinopoliiani. novcm capilula, et ante primuni cnpitiilum suiil haec
Sed viiletur leclio, si ulraqiie conjtingalur. D verba : scripseruut uovem capitulit inferius annexuK
• Naminlegrn
et episcopus Conslaiitinopolis, el episcopus qtite apud Aiiseliiuiin quotpje babenlur.

Dis-r.XVI.C.lX. »'ejiist/emur/>is:Edd.coll.o. *3in Ed. Bas.tota§ haec est: TeriiuinEpheso contra Neslo-
rium. *»Pun. 1.2, c ill. *' in Constantinopotilatta: Ed. Arg.—inConst. chilttte : Etld. coll. rel. *6Ju/ia :
Edd. coll. o.—Panorni. = C. X. *' lluic capili in Merlini colt. conc, quae aucla Pseutloisidoii collect.
recensio est, sic inscribiiiir : i De synodis principalibus, quibus in locis, quibus pro causis, quibns lem-
poribus,qiiibus,atictoribus celebratai sinf. — ln procemio Anselmi legiti.r post verba :de «.Apostotorttm, etc.
(quas Graliani noniine*"prostanl in lnijus dist. fronte), pneposilo iilulo : Item ralio canombus app. et
*° ad.l :
de VI synodis priuc. episcopum : Edd.Bas. Arg. ts in Ei!d. coll. o."(pr. Bas.) ndd : iuwquules.
vel servum : e;ed. pr. Bas. " in coll. conc Merlin. add : Sanctus- ib. el in Edd. coll. o. add : CL
palrum. »' Nec. Alexandrini: Edd. coll. o. — Aiiselm. **dcusl in orig. " add. episcopus: Edd. coll. o.
*8 CCC: eaitl. *' Magni principis: Orig. *a XV : Edtl. coll. o. *9 XXVI : Ed. Nor. XXVIII. Eild. coll,
rel. ""Mosophenum: Etl. Bas. Mesoclienum: Eiid. coll. rel. " VigilH, et paucis pusl C3 ciiin orig : Dumtnt :.
Edd. coll.o. 6* XXIV : Ed. Nor. XXVII. Edd. Lugdd. I, II, XXVI : Lngd. lil. adsiruebttiti : td.
Bas. *»interiits : Edd. coll. o.
 89 DECRETI PARS PRIMA, DIST. XVI. 30
C. XI. •*. A qua Paires XXIX " staluerunt canones XXV quo-
Prima T adnolalio Ancyranoe synodi, qtiae ante rum auclor inaxime Eusebius Paloeslinensisepisco-
Nicaenam ferlur fuisse, sed propter iauctoritatem pus exstiiil. § 5. Sexta Laodicensis, in qua Patres
majorem poslponilur ; in qua Patres XVIII stalue- XXXII " slatuerunt canones LIX '*, quorum auclor
runt canones XXIV 66quorum anctor roaxime Yi- maxime Theodosius episcopus exstitit. § 6. Se-
talis Antiocbenus episcopus exstitit. § 1. Secunda plima * Carthaginensis, in qua Patres CCXVHsta-
Neocoesariensis, quoe posl Ancyranam, el anle Ni- luerunt canones XXXIII, quorum auctor maxime
coenam* legitur fuisse ; in aua Patres XVI " sta- Aurelius Cartliaginensis episcopus exslilit. Etiam S.
tueriinl canones XIV quorum auctor maxime Vila- AiigusiiiiiisHipponensis episcopus in eadem synodo
lis episcopus Salaminius 68exslilil. § 2. Tertia Gan- legitur fuisse, leinporibns Honorii Aiigusti. § 7.
grensis, quse post Nicaenain legitur fuisse, in qua Ociava Africana sub'*Theodosio niinore Auguslo, in
Patres XYI stntuerunl canones XX propler quasdam qtia Patres CCXVll recilaverunt el fiimaveruiit
necessitates ecclesiaslicas, muxime contra Eusta- canones CV, qui per diversa concilia Africana? pro-
thiuni 69, qui dicebat, quod nullus in conjugali or- viiicioe lemporibus Anrelii Carthaginensis episcopi
dine positus, nee ullus fidelis, qui non omnibiis leguntiir esse conscripli. § 8. Nona Arclatensis, in
"
reniiiiciaretquoe possideret, spem " apud Doniinum B qtia Patres CC slatuerunt canones IV, quorum
baberel, el mnlta alia venenosa, qu;e enumerare auclores niaxime Silvester urbis Roinae episcopus,
longum esl. § 5. Quarla Sardicensis, in qua Patres el S. Marinns " Arelatensis episcopus exstiterunt,
LX f " statueruntcanones XXI qiiorum auctor ma- lemporibus Constantini Augusti, sicut quidam as-
xime Osius Cordubensis episcopus, el Vincenlius serunt. § 9. Decima ilem Arelaiensis, in qua Pa-
Capnanus episcopus, et Januarius * Beneveniantis, tres XIX slatuerunt canones, quoruin auctor ma-
elCalepodius Neapolitanus sanctoe Romanae eccle- xime S. Coesarius Arelatensis episcopus exslilit "*.
sia3legati exsliterunl f § 4. Quinla Anliochena, in § 10. Undecima item Arelatensis, in qua Patres
NOTATIONES CORRECTORUM.
C. XI T Prima : Major pars hujus capitis, id est y Sexaginta : In codice canonum LX episcopi re-
usque ad finem vers. Nonadecima, habetur in colle- periuniur subscripsisse : sed postea additur : et
ctione Isidori impressa, ante proefationem ipsius ceteri, el subscripserunt omnes episcopi diversarum
Isidori ; in Valicana aulem usque ad finein vers. ; provinciarnm vel civitatiim, num. CXXI. Socrates
Vigesima prima. Deusdedit et Ansebnus integrum lib. 2, cap. 16 in eo coucilio ex occidentis partibus
ante suas collectiones babent. Neque vero-sum- episcopos circiler CCC convenisse dicil, ex orienlis
mula haecejusdein (sidori esse polesl : nain neque C veroLXXVI, qui etiain secessionem feceruni. Idem
praefutioni ipsius, neque colleclioni respondet, in Nicephorus lib. 9cnp. 12 el Triperlila. Tljeodore-
qua, ut ceterae miltanlur varietales , inulla re- tus aulem lib. 2 cnp. 7 docet ex anliquis narrntio-
Jerunlur conciiia Hispanioe, quorum bic nulla nibiis, episcopos CCL convenisse. Oninino et in his
mentio. et Palriim, et canonum numeris iiiulta sunl emen-
* Ante Nicmnam : Sicest emendatum ex Anselmo data. Sed in mullis eliam satis visum est indicare
et Deusdedit et Vaticana collectione. Nam ante le- varielales; nonnulla autem lectoris diiigentiae sunt
gebatur: Antiochenam. ln collectione autem Isidori reservala.1 Et Januarius: Anselnms habet, ut Graliantis.
impressa legitur quiilem : Nicwnam, sed deest vox :
anie. Sic aulem legendum esse, queinadmodum est In collectione indicala est : Vincenlius Capuanus
einendatum, oslendunl verba, quae ipsum Neocaesa- episcopus, et S. R, E. legatus exstilerunt. ln conci-
riense eonciliiim anlecedunt : Otxty»?SEUTSBOI ju.lv lio ipso cap. 18 nominatnr Januarius episcopus. la
ctfft TMV iv 'Aysnioa,TWV Si ev Ktzitta tipoytviaztpot, subscriplione vero in codice canonum non noinina-
iil est: qui canones posleriores quidem Ancyranis, tur, sed tantum Vincentius Capuanus S. R. E. le-
tinieriores aute.m Nicwnis sunl, quo loco in colle- galus, etCalipodius Depolilanuslegatus S.R. E.
ctione Isidori impressa mendose est: Et hi quidem Septima : Hic numeratur lanliiminodo unica
cnnonessecundi sunteorum,qui in Ancyra »1Cwsarea synodus Carihaginensis , quoe habetttr in codice
expositi sttnt. Redundat enim illud »1 Cmsarea , canonum, de qua inferius XX dist. c. de libellis
quare in recemioribus editionibus conciliorum Q dicetur.
omissum est. Similis error cst in codice cauonuin
Mogunliiio.

DIST.XVI. C. XI.' " ApudAnselmum 1.c. cnpilis hujus titiiltisest: llemannotatio de reliquis synodis.—\n
collect. Pseudoisidori ex ed. Merlini XIX tantum concilia exbibentur ; in ejusd. codd. manuscr. iioiinul-
lis, collalis a V. C. Camus (cf. Nolices et extraits, elc Paris. an IX. t. VI), lola scries cunc.
Matic II. non excedit, quod corr. Rom. dudi.im observavertinl. — Ceteruin iniegrum prostat in
colleclione ed. a. Petil. (Par. A. 1677) et apud D'Acherium, Spicil. T. 1. p. . 587, et plurima id genus
excerpta, i ex Isidori Collectariude canonibus > legunttir in Berihold. Constant. optisc. de auctoritaie ca-
uonum supra citato. — In numeris caiionum et palrum in impiessis magna varieias est, orta plertimque ex
operarum vitiis. 66in groeco vulg. et apud Balsamonem sunt XXVI. cujus numeii varielas exinde venit,
quod in Dyonis. Ex. colleciione ex 4 et 5 canone unus facius est. — Propter eandem Dionys. 6' compiilandi
ralionem Neocaes.concilii apud Latiuos XIV, apud Groecos XV canones iiumeraniur. XIII : D'Ach.
— X VIII : Bert. 6SSaloniianus : Edd. r.ol. o. 69 —
Eustacliium : Merlin. Edd. coll. o. — Eustasium :
D'Ach. Berth. 70spem utlam ad Deum: Edd. coll. o. " XL : Merlin. \.Januarii el Catepodii notiiiiia
n|ittd Merlinum '3non legnntur'*; apmi D'Acherium et Berlh. uiiius Osii menlio lit. " XXX : Merl.,
l)'Ach. Benh. XX : ih. LVIII : IVAcb. XLIX : Merl, LX : Bohm. '* CCXIV ; D' Ach. Meil.
'6 ulcrque iiumerus abcst ab Lsidoro Merljui. " Maurinus : Edd. coll.. o. " add. : temp. Coiisiant.
Aug.: ib.
01 DECRETI PARS PRIMA. DIST. XVI. &
XVI "staliierunlcanones. §11. DuodecimaitemAre- A slatuerunl canones, quoriim auctor» maxime Phi-
"
lalensis in Vico IIortensiiBO,inquaPalres XI sialue- lippus Vicnnensis episcopus exslilit. § 23. Vige-
runt canoncs, quorum maxime auctor S. Caesarius sima quarta item Lugdunciisis, in qua Palres XX
Are'aiensis episcopnsexstitit. §12.Terliadecima iiem consliliierunl canones, qiiorum auctor maxime idem
Arelatensis, in qua Patres XIX statuerunt canones, Priscus Lugdunensis episcopus exstilil.
qtiorum auctor mnxime Snrpidius al Arelatensis Sed qttod Nicwna synodtisXX canones snpra statuisse
episcopus exstitit. § 15. Qunriadecima Arausicensis, dicitur, contrariitm videtur ei, quod in epislola
in qua Patrcs XVI.8' siaiueriinl canones, qnorum Alhanasii invenilur. Scribit enim Alhanasiiis '»
klexundiinus episcopus Marco Papw, ila di-
auctor iiiaxiine Hilnriiis cpiscopus exstitit. § 14. cens :
b
Quiniadecima Epniinensis *', in qua Paires XXVI C. XII. Epislola Allianasii postulantis capitula Ni-
"* slaliieruut canones XXXIX, quorum auclor ma- cmni concitii.
xime CoesariusEpiscopus cxslilit. Septuaginla d Nicami concilii capitula, qu;e do
§ 15. Sextadecima Agatheiisis, in qua Palres praefaia synodo, jtibenle domino meo Alexandro,
XXIX *' statuerunt caiioncs, qtiorum auctor ma- decreto '* omnium episcoporum altuli, quacsunl
xinie Caesarins 86episcopus exsliiil. § 16. Septiina- igne combtista, optamus, ut a vestroe sanctaesedis
deciina c Aiirelianensis, in qua Patres LXXII sm- B atictoriiaie percipere per praesenies legatos merea-
•*-
tiiertinicniiones, quorum auctor maxime Aurelius innr. Item ; § 1. Prsesenlibus nobis ocloginla
" Arelalensis *
episcopus cxslilit, teniporibns Clo- capituia memorata synodo iraclata sunt.: quadra-
dovei regis. * § 17. Octavadecima ilem Aurelianen- ginta a Groecis, graeca ediia lingua ; el quadraginla
sis, in qua Paires XXXI statuerunt canones, quo- a Laiinis, similiter latina edita lingua. Sed visum
rum auctor maxime Mclanius **Redonensis episco- est CCCXVIHepiscopis " Spirilu sanclo replelis, et
pus exsiilit. § 18. Nonadecima item Aurelianensis, maxime jam diclo Alexandro, et aposlolicae sedis
in qua Paires XXX *' slaliierunt canones, quorum apocrisiariis, ut decem capitula adunarentur, aliis.
aucior maxime S. Albinus Andegavensis episcopus atque " congruis locis insererenlur, et ad formam
exslitit. § 19. Vigesima Arvernensis, in qua Patres LXX discipuloruro, vel totius orbis terrae lingua-'
XV slaiiierunt canones, quorum auclor maxime rttm, septtiaginta tanti et lam excellenlis concilii
Honoratus Brcutensis 90episcopus exstitit. § 20. Vi- fierent capitula, quoe omnem Chrislianorum infor-
gesima prima Maticensis, in qua Palres XXI sla- niarcnt orbem.
tuerunl canones, quorum auclor maxiroe Priscus Gralian. Quomodo ergo viginti tantum capitula in
Lugdunensis episcopus exslilil. § 21. Vigesima se- _ Nicwna sijnodo statuta dicunlur, quum septuaginlti
cunda ilcm Malicensis, in qua Patres LXXXVI 91 capitula (ul Athanasius scribil) in ea statuta mon-
slatiieruul canones, quorum auctor inaxime idem slrentur ? His ita respondelur : Capitulorum Nicwnm
Priscus Lugdunensis episcopus, exstilit. § 22. Vige- synodi qnwdam in desueludinem abierunt : viqinti
sima lertia Lugdunensis, in qua Palres XVIH " tantum in Romana ecclesiahabentur.

NOTATIONESCORRECTORUM.
*•Epaunensis : Ila cmendatum est ex aliquol ma- Isidorus in praefalione conciliorum toinis inserta.
nuscripiis et colleclione Isidori Vaticana. Nam antea Et ex epislola quadam Gregorii X ad regem Ar-
legebntur : Empanensit. Venimiamen in concilio meniorum, qmim concilium Liigdunense indixissei,
Epauiieiisi impresso milliis Caesarius nominalur, /quam manuscriplam habet Cardinalis Sirlelus)
sed Aviti primum esl nientio. intelligitur iutegrum Nictcnum concilium in lingua
c Sepiimtidecima: Hic numeranliir tria concilia Arnicniorum eo lempore exstitisse. Sic enitn scri-
Aiirelianensia, qiiorum baec in conciliis impressis bil: Qtiia vero multipliciler expedit, ut in ejusdem
indicin invcniunlur.. In ijuiuto Aurelianensi sub- celebratione concilii anliquorum concitiornm copiam
scribit prin.o loco Aurelitis Arelatensis. In primo habeamus, celsitttdinem regiam rogamus el liortnmtir
inter jalios lcgittir nomen Melauii Redouensis. Iu atlente, quatenus integrum Nicivnttm conciliitmet
tertio subscribit quarto loco Albinus Episcopus alia concilia,quw habere diceris, in Armenica lilera,
Andegavensis. D eum aliquibitsperitis interprelibus, nobis citm ea qtia
C. XII. d Septuaginta : Ex his Allianasii verbis poteris celeritate transmittas. Tuneti quoque et Ale-
constal, non omnes Nicamoe synodi canones aut xandriae invenli sunt ocloginin cauones Arabico
graece, aut latiue nuiic baberi. El Julius Papa ad scripli, sub nomine hujus concilii, qui Romie in
orientalcs, el lnnoceiitius Victricio, el alii multos Arabica ct Armenica lingua scripti penes eumdeui
cx illa canones citnnl, qui non snni in liis viginli, Cardiiialem Sirlelum siinl; et nupcr eliaui in lati-
qui in inanibusouiiiium versaiitiir. De qua rescribil nam linguam conversi sttnl et impressi.

DIST.XVI. C. I. '9A"V///:D'Acli. 80 Horlensico : Ed. Bns. Horlensio : Edd. coll. rcl. *• Sapar-
dns : Merl. D'Ach. Larpedius: Ed. Arg. — Lapidius : Ed. Nor. *'XVII : Berjb. 83 Hyponensis :
Ed. Bas. Empanensis : Edd. rel. — lola § abest a Merlino. *»XX VII. ei postea LX : D'Acb. 8*XXXI V :
Merl. D'Ach. A"A'/V : Berlh. 86 Arelatensis : Edd. coll. o. — Gozasius : Berth. " Aurelianus :
Etld. coll. o. —Ed. Arg. : Melanius'Ronen., al. Aurel. Arel. ss Melianus : eaed. 89.VA'V : D'Ach.
" Brevitensis: D'Ach. — Brelilensis . Eild. coll. Par. 91LI7V; D'Acb. "XIV: ib. »3Me-
pr.
nensis J: Edd. Arg. Par. = C. XII. 9*Ep. Pseudoisidoriana Anaslasii et Episc jEgypti ad Marcum P.
- Ivo Pan. 1.2 c 10«.Decr. p. 4 c 108. Ans. I. I c 59, 60. Polyc \. 5, t. 20. "Decrela : Edd. coll. o.
"
septutitjinta,cl paucis posl, triginta : ea-d. " Patribus : ong". 8 add : aliis: Edd. col. o. pr. Bas. — C,.
Aid.
95 DECRETI PARS PRIMA. DIST. XVII. 94
(Jnde Stephanus Papa scribit, dicens Luylhobto Epi- A. C. XIV. Auctorilale apostolica Sardicense concilium
seopo Moguntino °°: recipitur.
C. XIII. Nicmni concilii viginti tanlum capitula ha- Quod dicitis, neque Sardicense concilium, neqne
bentur. decrela 10' alia vos habere sanctorum Poiuificum 103,
Viginti • tanlum capitula Nicaenoe synodi in san- nun facile nobis factillas credendi tribuilur, maxime
cta Romnna ecclesia habentur; sed quo neglectu qutim Sardicense concilium, qtiod penes vos in,
alia defecerint, ambiguum est. Plurimi arbitranlur veslris regionibus actum est, et omnis ecclesia re-
ea Antiocheno concilio esse inserta ll10. cipit, qua ratione convenerit 10», ut hoc saneta
Sardicense quoque concilium aucloritale Nicotai Papw Conslanlinopolilana ecclesia abjiceret et ut dignum
recipitur. Vnde idem scribit clero m Constantino- est non relineret 106?
politano;

DISTINGTIO XVII.
GRATlANUS. C. II. Non est ratum concitium, qitod aucteritale
I. Pars. Generalia concilia quorum tempore cete- Romanm ecclesimfullum non fuerit.
I in rescripto contra orienlales pro
brala sint, vet quorum auctoritas celeris prmemineat Item Julius Papa Alhanasio. C. XXIX *.
sanctorum auclorilatibus, supra monstratum est. veslra nullas babet vires, nec habere po-
Regula
Auctoritas vero congregandorum conciliorum penes
leril, qtioniam nec ab orthodoxis episcopis hoc con-
aposloUcamsedem est. " ciliiim acium est, nec Romanoe ecclesioe legalus *
Vnde Marcellus papa scribit Maxentio <»* :
interfuil; canonibus sine ejus au-
C. I. Absque Roinani Ponlificis auctoritate synodus ctorilale concilia fieriproecipientibus,
non debere. Nec ullum ' ra-
congregari non debet. tttm est, aut eril unqunin concilium, quod 11011 ful-
Synodnm episcoporum absque hujiis sanctoe sedis tum fueril cjus auctoritate.
anctoritate (qiianqiiani quosdam episcopos possitis C. III. Niitlus vsurpet concessa Rotnanw ecclesiw.
congregare) non poleslis regulariler Jacere. ltem Damasus Papa I ad Stephanum epist. IV'.
[PALEA.] Huic soli 8 sedi concessa nulltis usurpare sine ejus
< Nequeb ullum episcopum, qui hanc appellaverit consultu non vult honore ccclesia-
praesumnt, qui
aposlolicain sedein, damnare, nnlequam liinc sen- stico indignus ul ' conteniplorjjudicari.
tentia definitiva proccdat. Nam si saeculares in C. IV. sedis auctoritate '
Absqueapostolicm synodum
publicis judiciis * iibellis uliintur appellaloriis, '
particularem contra nniversalem aliquibus con-
quanto magis sacerdotibus boec eadem agere licet, gregare non licet.
qui super illos sunl ? de qtiibus dictum esl : Ego Iteui Gregorins « ",
dixi', Dii eslis? > Nec licuit alicui aliquaudo, nec licebil particula-

NOTATIONES CORRECTORUM.
C. XUI. • Apud Ivonem p. i cap. 252 babelur ma- C aliquot manuscriptis Graliani exemplaribus
gisintegrum hoccnpnt: Capilula Nicwni concilii, C. IV. c Gregorius : Hoc proculdubio est Pelagii,
lestimonio Alhonasii sepluaginta, in figuram septua- sicut ab Anselmo et lvone citatur. Simt aiitem aptid
non dubitamtis, e quibus Gratiamim iimlta capita exPelagio bujus argumenti,
ginla dtscipulorum scripta sancta
tiginli lantum in ecclesia Romana, et quae ad npostoliens sedes recurrendum esse, quum infe-
sequunlur. riorcs episcopi, aut quivis alii cognoscere deside-
Disv. XVII. C. I. a Maxentio : Antea legebalur, rant, quid in aliqua universali synodo essct consti-
Maxentio Episcopo : in tomis autem conciliorum in lutiun, et valde illos condeninandos, qui apostolicis
epistolae inscriplione est: ad Muxenlium tyrannum, sedibus iion commuiiicanl, ut C. 25, q. 5, c. non
sed in principio episioloe ipsius est : Marcettus vos, et cap. de Liguribus. Ex hoc antem capiie : nec
Maxentio, quae leclio visa est reiinenda. licuil, et capite, istud. C. 11 q. 1. habetur integra
i>Ntque : Hinc usquu ad finem non habenlur in epistola Pelagii, queniadmodum ab Anselmo relertur.

DIST.XVI. C. XI. " Auctor capitis (quod rrnslra cum Bohm. inier ncln conc. Rom. A. 7G5,quaesiveris),
Slephanus V esse videtur ; ejus lenipore ciiim Luilbertus Mog.(sic enim pro Httmberti iioiniue, quod iu
codd. est, videtnr legendiim esse) pnelnii Conc Mog.A. 888. — lvo P.an. 1. 2, c. 107. Decr. p. 4 c 252.—
100incerta : Lugd. I. — C. XIV. 101Imo Photio Coiislani. (A. 862) quem recte laudal Ivo Pan. I. 2 c.
117. Decr. p.|4c. 155. 102decrelalia : lvo. ">'SS. Palrum vel recipere : Edd. coll. o. — Pontiftcum
sacerdotum vel rec. : Pan. — Ponlif. sacrorum vel rec : Decr. 10*conveniut : Edd. coll. o. '°* dictum :
Edd. coll. o., cuin Panorm. 106reciperet : Edd. coll. o.
DIST.XVII. C. I. Ep. Pseudoisidoriaiia (II) ad Maxenlinm ivrnnnum, cnjiis fons hoc quidem capite
est Hislorin tripait. I. 4, c 9; 1. 5, c 54. — cf. Conc. Snrdic. c 5. — Ans. I. 2. c. 60. lvo Decr. p. 4.
c. 240. Polyc. I. 1. t. 15." * deesl in Edd. Arg. et Bas. » Psalm. 81. =C. II. * Ep. Pseudoisidorinna.
cf. Eiiiiodiiep. 20. 1. I. Hislor. trip. I. 10, c. 17; 1. 4, c, 9 ct 19. — Ans. 1. 2,' c. 47 (46). Polyc. 1. 1.
1.15. ' legalio : orig. — Ans. — Ed. Bas. 6 Hlum : Ed. Nor. = C. III. ° Ep. supposilitia, confecta
tainen anle tempore Pseuduisidori. — Ans. I. 1, c 55. Polyc. I. 1, t. 17. deesi in coll. Anselni. el Edd.
Arg. Bas. ' aui : Edd. coll. o., exc. Bas. =C. IV. x° Imo Pelagius 1 Ep. ad Narsen; eadein habeniiir
iu fragin. ep. Pelagii ad Viilerianum Patricium, (ex collect. Ilolsteuii ed. apud Mausi T. IX, p. 732), atque
IIOBC capitis inscriptio apud Ivonem est. Decr. p. 4, C.2S9.—Ap. Ans. I. 12, c. 43. laudalur Pelagii,
ap, folyc. conlra 1.1, t. 14. Gregorii nomc-ii.— ln Ed. Bns, legilur : Gregorius P. Constantinopoitm,
05 DECRETI PARS PRIMA. DIST. XVII. 86
rem synodum * congregarc; sed quotics aliqtia de A nis decrela per provincias, quia proesenliam Papae
universali synodo aliquibus dubitalio nascimr, ad non habent, valetudinem perdideruntc. Legistis "
recipiendnm de eo, quod non inielligunt, ralionera, insanissimi, aliquando in illis proeter aposlolici
aut sponte ii, qui salulem animie suaedesiderant, ad apicis sanctionem aliquid constitutum, et non de
aposlolicam " sedem pro recipienda raiione conve- majoribus negotiis ad consultalionem ", si qtiid
niant, aut si forle (sicut de talibus scriptum est : occurrerit, praefatoe sedis arbilrio fuisse serva-
Peccator •* quum venerit in profundum malorum, tum?
conlemnit, ita ohslinali et conlumaces exsliterint, II Pars. Gratianus. Hinc " eliam quum auctoritas
ut doceri non velint, eos ab eisdem aposlolicis sedi- Theodorici regis exdiversis provinciis ad urbem Ro-
bus aut altrahi ad salutem quoquoroodo necesse est, mam sacerdotes convenire prmcepisset, ut sanctum,
aut (ne aliorum perditio esse possinl) secundum ea- conciliumjudicarel de iis,qumvenerabili PapwSym-
nones per soeciilarescomprimi " potestates. macho, prmsuli apostolicmsedis, ab adversariis ipsius
C. V. Non est concilium, sed conventicutum, quod dicebaniur impingi, Ligurim et jEmiliw, seu Vene-
sine sedis aposlolicw anctoritate celebratur. tiarum episcopisuggesserunt, ipsum, qui dicebatur**
Item Pelagius Papa II Episcopit, qui conveneranl impetitus, debere
ad illicilum vocalionem Joannis Constantinopoli- synodum convocare: scientes, quia
tani, epist. I, cap. 1 •*. ejus sedi primum Petri apostoli meriium, deinde
Multis l5 denuo apostolicis et canonicis alque ec- secuta jussione " Domini conciliorum venerandorum
clesiasticis inslruimur regulis, non [debere absque auctorilas singularem in ecclesiistradidil potestatem,
sentenlia Bomani Pontilicis concilia celebrari ". nec antedictm sedis antistitem minorum subjacuisse
§ 1. Quapropter, ut jam dictum est, recte non con- judicio.El infra: §l.Ad hmc serenissimus rex Deo
cilium.sed vestruin conventiculum vel conciliabulum adspirante respondil: Synodalis esse arbilrii in tanio
cassalur ", et quidquid in eo acluin est, irritum negotiosequendaprmscribere, nec aliquid ad se prw-
habelur et vacuum. Vos quoque deinceps^videle, ut ler reverentiam de ecclesiasticis negoliis perlinere,
nullius hortatu lalia proesumalis, si apostolicaesedis commiilensetiam potestaii pontificum, ut sive propo-
conimiinione carere non vultis. Et infra l° : § 2. Si siium vellentaudire negotium, sive nollent, qund ma-
vero in qualibet provincia ortoe fuerim quaestiones, gis putarenl ulile, deliberarent, dummodo venerandi
et inter ipsius provinciae episcopos discrepare ccepe- provisione concilii pax in civitale Romana " daretur.
ritratio, aique inter ipsos dissidenies non eonve- Episcovi vero in synodo residentes congregata aucto-
niat, ad majorem tunc setlem referantur. El si illic rilale ejusdem Symmachi dixerunl : i Symmachus
facile et juste non discernuntur, ubi fuorit synoihis (j Papa sedis apostolicw prwsul ab hujusmodi opposi-
regulariier congregata, canonice et jnstejtidicentur. lionibus " impelilits quanlum ad homines respitil,
Majores vero et difficiliores qttoestiones (ut sancta sit immunis el liber, cujus causam lotam Dei judicio
synodus staluit, et beaia consneiudo exigil), ad reservamus. » Et infra : § 2. t De clericis vero me-
sederfi apostolicam semper referantur. morali Papw, qui ab episcopo suo ante tempus conlra
C. VI. Provincialia concilia sine Romani Pontifitis regulas discesserunt, et schisma fecerunl, hoc fieri
vrwsentia pondere carenl ". decernimus, ut " i//i satisfacienles episcoposuo mise-
Item Symmachiis Papa **. ricordiam consequaniur et officiis ecclesiusticis se
Concilia sacerdotum ecclesiasticis legibus quotan- faudeant restilui. i Ibidem infra : § 3. < Lauren-

NOTATIONESCORRECTORUM.
Vemm m Polycarpo citatnr ex Gregorio, et in mar- episl. 53 ei alibi soepe), et parliculnreni synodiim-
gine est additum : ad-Episcopos Mauritaniw. Atque universali, ac sedium aposlolicarumauciorilali prae-
in summariis capiium dictatus ipsitis Papae, qui ha- ferebant. Itaque hoc capite non prohibel Pelagius.
lietur lib. 2 Reg. Gregorii seplimi, inter celerahoc sive Grcgorius, ne episcopi possint dicecesanas, et
:
esl quod nultu stjnodus absque prwcepto summi melropolita?provinciales synodos convocare, sed ne
Pontificis debetyeneralis vocari. ad judicandum universalem synodum congre-
d Synoduin : Apud Anselmum, Ivoncm el in Po- D ipsas ila est iu rubrica eiiieiidanim.
gent; alque
lycarpo addiintur boec : ad judicandum universalem •
C. VI. Perdiderttnl : Uic in libello Eiuiodii in
sijuodum. Hoc cnim est, quod proliibetur hic a Pe- recentioribiis edilionibus est nota interrogationis.
lagio. Mulli enim eo tempore aul ignoranlia, aut Simlenim verbn iniinicorum Syiuiiiaclii,lioc lanquani
animi perversitale adducli, nolebant qiiiiilum conci- absurdiiin quidpiam objicieniium. Quibus Emiodiiis
lium recipere (qua de re B. Gregorius, lib. 7, in sequeniibus verliis respondet : Legite, etc-

DIST.XVII. C. IV. " apostolicas sedes : Ivo. -r- lloisten. " Prov. c 12. v. 2. 13opprimi : Ans. —
opprimi oportet : Edif. coll. o. =C. V. u Ep. Pseudoisidoriana. — Ans. I. 2, c. 56. Polyc. 1. 1, I. 14.
" add. modis : Ed. Bas. 16eadem vcrbn in iis
legiintur in ilecretis Julii, c 9,. C. 5, q. 6, nlque secultis
"
auclor videlur quae in Hislor. triparl. 1. 4, c 9, 19, ex Socralis Graeco translata legunliir. casiabilttr :
cad. 18 3. cf. conc Antioch. c. 14, Chalc. c. 9 t-t 17. — et lnnoc 1 ep. 2. = C. VI. " carebnni :
cap. *°
Edd. coll. o. —
Imo exEnnodii libello apolog. pro Syuod. Rom. IV hab. A. 501. Ans. I. 2, c 56(.:>5).—
l.voDecr. p. 4, c 242. Polyc. 1. I, l. 7. '" legite : orig. — lvo. — Ei). Bas. — legilis : Edd. Ven. 1, I!.
" collationem :
orig. *3Haec quocintcr acta Synodi Roni.2V IV exbibel lsidorus Merlini (syn. III esi, hab
!* jussionem : orig. ap
A. 501) inlegra legunttir in coll. Anselni. I. 5, c. 105. judicubalur : Merlin.
Mansi. *6 add. : Christitwis omnibus ap. Mcrl cl M;ms. *' vropositionibus : iid. " eot satisfacienie*
u. s. miscricordia consequatkr: iitl.
 97 DECRETI PARS PRIMA. DIST. XVIII. 98
ffas ecciesim Mediolanensts eptscopus huic slaluto A C. VII. Ait enim Gregorius I, lib. VII reg. epist.
nostro, in quo totam causam Dei judicio commisi- 112. so Syagrio Episcopo Augustodunensi:
mus, subscripsi *9. i Pelrus Ecclesim Ravennalis Episcopos secundum ordinntionis suoe lempus sive
Episcopus snb eisdem verbis subscripsil, et posl eum ad considendum in concilio, sive ad subscriben-
LXXV, episcopi. Illud de clericis pro pace in Vrbe dum, vel in qualibet alia re, sua atlendere loca de-
refortnanda misericordiler et dispensdlive factum cernimns, el suorum sibi praerogalivam onlinum
dignoscilitr. § 4. Hoc quoque notandum est, quod in vindicare.
hoc concilio et in alia synodo Symmachi Papm anle Gralianus. Verum iempus ordinationis non txdec-
Ravennatem episcopum Mediolanensis subscripsisse clesias, sed ad personas refertitr, sicul ex consuelu-
ei respondisse legilur : ex quo et sedis--prwrogati- dine Cardinalium sanclm Romanw ecclesiw, et epi-
vam ante eum habere colitghttr. tcoporum uniuscujusque provinciw evidenter apparel.

DISTINCTIO XVIII.
GRATIANUS. D (quod absit) peccatis causa nascatur, quoe proviir
1 Pars. Episcoporum igitur concilia, ul ex prm- ciali nequeat examine definiri, fraternitaiem luam
missis apparel, sttnl invalida ad definiendum el con- de tolius negolii qualitale metropolitanus curabit
stituendum, non aulem ad corrigendum. Sunt enim inslruere, el si coram posilis parlibus nec luo *
aecessaria episcoporum concilia ad exhortationem et fuerit res sopita judicio, ad noslram cogiiilionem,
correclionem, qum etsi non habent vim constitulionis, quidquid illud esl, transferatur.
liabent lamen auctoritalem imponendi et indicendi, C. 111.Quo lempore concilia episcoporum sint cele-
quod alias slaluium est et generatiter seu specialiler branda.
observariprwceptum. Ilem ex NicaenoConcilio 6,cap. 5
C. I. PALEA». Habealtir semel conciliuro ante dies qundrnge-
Ex Cabilonensi Concilio, cap. 6 *. smioe, tiiomnibus, si quoe sunl, simullatibus ampii-
i Placuil, ul conservalo mclropolitani primatu latis, mundum b jejunium el solenne Deo possit
ceteri episcopi, secundum suae ordinationis tempus, oflerri; secundum vero agatur circa tempora aj.
nliiis alii deferal * locum. • tiimni.
Unde Leo I, epist. LXXXIl, c. 7,* Anaslasio Tkes- C. IV. Ad morum correctionem et controversiarum
bis in anno episcopale concilium fiai.
salonicensi Episcopo *: (r, dissotutionem
C. 11.Bini convenlus per singulos annos ab episcopo llem ex Anliocheno Conciiio 7, cap. 21).
celebrentur. Propter ecclesiasticas causas et qua? exsisluut
De conciliis aiitem episcopalibus non aliud indi- conlroversias dissolvendas, sutlicere visum esl, bis
cimus, quam sancli Patres salubriler ordinarunt : in anno per singulas provincias episcoporum conci-
utscilicel bini convenlus per annos singulos ha- littii) fieri : semel quidem post lertiam hebiloma-
beanlur, in quibus de omnibus querelis, quae inler dam pascbalis festivilaiis 8, ita ul in quarta hebdo-
diversos ecclesiaeordines nasci assolent, judicetnr. mada, qnae conseqtiitur, id est media « pentecosle,
At » si forle inler ipsos, qui praesunl, de majoribus concilium compleatttr d. Admoneantautem compro-
NOTATIONESCORRECTORUM.
DIST.XVIII. C. I. a In perveluslo Graliani codice C. IV. c Id est media : Antea legebalnr : ci in me"
Palea baecest ni exiremo praecedenlis distinctionis, dio temporis inler pasclta et penlecoslen ', nec mnllo
cniivenilque cum ultimo illius capite : Episcopos. aliier ;i|iud Ivoiiem: id est, medio lemporis, etc. Sed
Ex Cabilonensiauifim citnnt etiam ceteri collectores; reposita esl boec Ieclio ex plerisque Gratiani exen.-
t-xstai vero in Bracarensi l, c 24, el concordalcum plaribus et collectione Isidori, in qua est hoeceadem
cap. 13 concilii Milevitani, el, cap. 53 concilii versio. Nam ceteri collectores secuti potius vulcultir:
Africani. versioneni Dionysii, quaa cst in cotlice canoiuini
C. III. b Mundum : Caput hoc esl ex versione, qua jv quamviselBurcliardiisel Panormia boclocobabeani:
iisus esl Isldorus. ln ea tamen hoc loco est: miw- idest, mediopenlecosles,vel: inmedio penlecosle, tibi
dum solemneDeo munus, quemadmodum el in Poly- in versione Dionysii est: ita ut quarta septimana pcn-
carpo, el aliquibus Graliani codicibns est: mundam lecosles, verbilni plane c verbo.Graeeeenim esi:"i}or«
el solemne Deo munus. Gtaece est : "iva rrao-v)? TJ5 ' dTSTUpTri £§5of/.«5tT«f 1fEVTEXOO"TW.
ptxpojnjxiuc uvutpo\jp.ivn;TO SWJOOV xaBupbv-Kpoo— Compteatur :Vocem E7TtTE),!to-6atDionysius vertil:
fipmux TW6sS>, id est, «/ omni sublala animi an- comenial.
gustia munus purum Deo offeralur.

DIST.XVII.— C. VI. 59siifcscn>sH:Bolim.= C.Vll.Ep.l08,1.9(scr.A.599)Eil.Maur.— Anselm.1.6, c.

134.(131).
DIST.XVlil. C. I. Imo cx conc Bracar. I, (A. 561) c. 6. — Burch. 1. 1, c 55. Ivo Pan. I. 4, c 20.
Decr. p. 5, c 165. ' add. sedendi : Coll. Hisp. — lvo. — sedenli: Ed. Bas., in qua, quod rectins esse
videlur, hoc captit in fine praecedemis dist. posilum esl. = C. II. ° Ep. 14, c 7 (scr. A. 446.) Ed. Baller.
— Burch. 1. 1, c 43. Ivo Pan. I. 4, c. 13. Decr. p. 4, c. 241. 1'olyc I. 5. t. 15. * ac : Coll. Hisp. — Ivo.
— Edd.coll. .n. * lua et baud mullo posl : agnitionem : Ed. iias. =C. 111. • hab. A. 325. — Polyc.
1. 3, l. 19. =C IV. ' liab. A. 552, (vul^. 341). — Burcb. I. 1. c 44. — lvo (cx " vcrs. Diouys.) I>an.I.
4, c. 15. Oecr. p. 5, c 154. — Polyc 1. 3, l. 19. ° soleinlitnlis : lidd. coll. o. iii Ed. Bas. lamen legi-
lur, ut esi restitutum.
M DECRETl PARS PRIMA. DIST. XVIII 100
vincialcs episcoposii, qui in amplioribus, id estinA "i bus negotiis liberi sunt, licerc eos fralernaecaritaiis
metropolilanis civitalibus degunt. § 1. Secundum admonilionibus corripi.
vero concilium lbid. oclobris habealur, qtii dics C. VII.Canonicis snbjaceal pwnistoncitium metropolilanus, qui
" sallem semelinanno cetebrare negligil.
apudGnecos byperberetaei mensis decimus inve-
nitur. In ipsis autem conciliis et presbyteros et dia- ltem ex Seplima Synodo, cap. 6 ".
conos praesenles esse oportet, et omnes, quotquot 11Pars. Qtioniam qtiidem regula est, quae dicit
lieri
se laesosexistimanl, el synodicam exspectare sen- bis in anno per singulas provincias oportere
tcntiam. Nec Iiceat aliquibus apud semelipsos con- per conventum episcoportim regulares inquisitiones
*° et ul opporlune h ha-
cilia sine meiropolilanoruin episcoporum conscien- ", propter faligalionem
lia 10faccre, quibus de omnibus causis constal per- beantur ad iter agendnm hi, qni congregandi sunt,
missum esse judicium. definieriint sexlae synodi sancti Palres, omni excu-
sationc remola, omnibus modis seroel in anno fieri,
C. V. Semelipsos accusant, qui vocali ad synodum ct depravata corrigi. Hiinc ergo canonein et nos re-
venire conlemnunt. novamus, ct si quisquam princeps invenlns fuerit
Item ex Concilio Laodiceno <1, cap. 40. boc prohibere, cominunioiie privelur. Si quis vero
Non oporlet vocatos episcopos ad synodum con- gI melropolilanorum hoc neglcxerit agere absque ne-
temnere ", sed adire" debere, et aui docere, aut cessitale, vel vi, seu aliqua rntionabili occasione,
Dum auiem synodus ngi-
doceri, quae sunt ad ecclesiae ceterorumque corre- canonicis pcenis subjaceal.
ciioncm utilia; quod si coniemserint, se ipsos viden- lur super canonicis et evangelicis negotiis, oportet
tur accusare, nisi forle * pro infirmitale * ire non congregatos episcopos in nieditatione et sollicitu-
dine fieri cuslodiendorum divinorum et viviliconim
possint.
Domini mandatorum. El post pauca; § 1. Porro non
C. VI. Corripiantur episcopi, qui ad concilium vocati liabeat
venire conlemnunl. metropolitanus licemiam ex his, quae "defert
Iiem ex Concilin Chalcedonensi '*, cap. 19. episcopus secum, sive jumentum sive aliain spc-
ciem expetendi. Quod " si hoc egisse convicius fue-
Pervenit ad noslras aures, quod in provinciis con-
rit, solvat quadruplum.
stituta •* episcoporiun concilia minime celebrenliir. C. VIII. Non
f coganlur presbyleri ad sacra concilia
Hoc ex eo probnlur, quod roullse, quaecorrectione eulogias Ueferre.
opus habenl, ecclesiaslicae res negliganlur. Slaluit Item Leo IV ad Episcopos Britannim > ", c. 3.
ergo baecsancta synodus, secundum regulas Patrum De eulogiis ad sncra concilia deferendis nihil inve-
bis iu anuo in unum convenire per singulas proviu- C ( nimtis a majoribus lerminatum : sed sicut nnicuique
cias episcopos, ubi singula e, quaeemerserint, corri- prcsbylero placuerit. Naro si constiiulum fuerit,
gantur. § I. Qui vero noluerint convenire episcopi illo * in tempore benedicliones afferri, forsitan
eonsliluli in suis civilalibus, et hoc maxime, quum minus libenler ad synodos occurrent, et magis ve-
sui corporis sanitate consislenlesl 6 etiam ab omni- nire obtreclabunt. Quae, ut arbilror, non sunt ra-
bus aliis urgenlibus necessitalibus " el inexcusabili- tionabililer quxrendoe, nec ullro delalae rcspuendte.

NOTATIONESCORRECTORUM.
• Decimus : Prorsus ex Groeco. Dionysius autem, 7;o).la iiupup.i>\lXTUi TWVSiopQaersu;Seoftsviuvhxi\v
qtieni Burchnrdus et Ivo sequuntur, hubet : Idibus otua-Tixuvnpuyp.uTuv:id est, el propterea multw ex
oclobris, id esl, quinlodecimo (lie mensis octobris, rebus ecctesiasticis, quw correclionis egent, negliyun-
quem hyperberelwum Grwci cognominanl. In cnnone lur.
aiitem aposlolorum 37 lcgiiur, seciindam anni syno- * Vbi singula: Ila in colleetione Isidori " etapuil
(liim celeluandain essc vmpGtptTuiovSOJSSXUTTI, id Ivonem et Aiiselmum. Graece esl: "Ev8aav o TVJ?
esl : duodecimo die hyperberetwi. Non convenire p.VTpotzb\sto; xctiStopflouvsxwrTa
srtVxorro?SozifjKirv),
auiem oiniiiiio Lalinorum menses cum Gracorum, tu avazuTrTovTa, quoe Dionysins sic verlit: Quo me-
salis conslat. Suidas qnidem scribit, apud Macetlo- tropolilanus anlisles probaverit, el corrigere singitla,
nas liypcrberetaeiimeiimdem esse, qui october, Ga- D si qua forlassis emerserint.
lenus aiilein Pergami eumdem, qui september. C. VII. i* El ut opportune : Grocce esl: xui TO
C. VI. f Hoc ex eo: In collectione Isidori, ubi svSsS>;iyjiv npb; bSotttopvuv,id est: Et quud non
alioipiin eadem videlur esse versio, legitur : exhoc bene parati sunl ttd iter \aciendinn.
probtitur,quod mtttiw", elc. Ilemque apud lvonem, C. VIII. » Habetur haec epistola Romoe manu-
adtlita laiueii particula, et. Groeceesl: Kat EXTOUTOU scripta, IIl in indice dictiim csl.
DIST. XVIII. C. IV. • hyperberici : Ed. Bas. , hyperberiii : Ven. , II, II, hyperberiti : Nor.
10 add. : et consensu : Edd. coll. o. pr. Bas. — Bohm. = C. V. " Conc Laod. hab. inter
nmi. 547, et 381. — Burch. I. 1, c. 47. lvo Decr. p. 5, c. 157, ex vers. Dionys. '» adil. : venire:
Eild. coll. o. pr. Bas. 13 abire: Coll. Hisp. = C. VI. * " Conc Chalc hab. A. 451. — Anselm. I. 6, c.
199. Ivo Decr. p. 4, c. 243. '• ttatuta ; Coll. Hisp. hoc roodo sane legilur in Isiiloro Merlini; in Coll.
Hisp. lamen est: celebrenlur, et quod. " Collect. Hisp. ad verba Dionysii in his proxime accedit. • cun^
sisiant: Coll. Hisp. — coiisisleiiiestinl; Edd. coll. o. " abesl a Coll. Hisp., lsid. Mcrl., et Ivone. = C.
YH. " Conc. Nic II, (bab. A. 787.) — versio Anaslasii Bibl. esl.— Ivo Decr. p. 5, c. 573. " <!'.
supr. eoed.c-4, infr. c. 15. *• fatigationes : Edd. coll. o. " aliquam : eted. " Qui: Ed. Bas. = C. VIII.
» Ep. scr. c A. 850. — Coll. tr.
p. p. 1, t. 60, c. 5. »* i//t atiquid i» lemp- benedtctionis afferrc : Edd.
coll. o. pr. Bas.
101 DECRETI PARS PRIMA. DIST. XVIII. 102
C. IX. Sine orfltJtnecessitate episcopus ad synodum A C. XII. A communionesit alienus, qui syrwdo adeste
ire non lardet. contemserit.
ltem ex Concilio Carthaginehsi IV ", c. 21. Item ex Concilio Arelatensi, c. 19 30.
Episcopus ad synodum ire non tardet ' 6, nisisatis Si quis atitem synodo 31adesse neglexerit, vel cce-
gravi necessiiale inliibealur : sic lamen, ut in per- tum fralrum, anlequam dissolvatur concilium, cre-
sona sua legatum mittat, susceplurus salva fidei dideril deserendum, alienum 3»se a fratrum coro-<
veritate quidquid synodus slaluerit k. munione cognoscal; nec eum recipi liceat, nisi in
C. X. Excusalorias lileras diriganl, qui gravuli ad sequenti synodo fuerit ahsolulirs.
synodum ire non possunt.
Item ex Concilio Carthaginensi V *T,c. 10. C. XIII. Usque ad proximam synodum a communiona
abslineal, qiti a melropolilano vocalus absque gravi
placuit, ut quoliescunque congregnndiim est con- necessitalesynodo adesse neglexerit.
ciliinn, episcopi, qui neque oetate ' 8, neque aegritu- Ilem ex Concilio Agathensi 3', cap. 35.
dine, neque alia graviori neccssiiaie impediunlur,
coinpelenter occurrant. Et infra ; § 1. Quod si non Si episcopus metropolitnnos ad comprovinciales
pottierint occurrere, excusnliones suas literatorie l episcopos epistolas direxerit, in quibiis eos atil ad
conscribant; nisi autem m rationem impedimenti R ordinalioncni summi pontificis, ul ad synodum invi-
sui apud primalem suum reddiderinl, ecclesioesuae let, postpositis omnibus (excepla gravi infirmiiate
coinmunione debent esse contenii. corporis, aut praeceptione regia) ad constiltilum diem
C. XI. PALEA ". adesse non diJTerant. Quod si defuerint (sicut prisca
Item ex Concilio Turonensi ", cap. 2. canonum praecepit auctoritas) '* usque ad proximam
< Episcopus non debet abbatem cogere ad syno- synodum a caritale frairiim et ecclesiae communione
dum ire, nisi aliqua rationabilis causa exsistat. > privenlur.
NOTATJONESCORRECTORUM.
C. IX. l Similem senrerrtiam,".-et paene eadero laia est, ab omnibus ecclesiis, eorum communto prw-
verba refermn Burch. 1.1, c. 51, et Polyc. I. 2, tit. cidetur. In concione quoque secunda in Psalm. 38,
16, ex Felice. eadem vox quater inveiiitur: et episiola Syricii,
C. X. ! Lileratorie : In conciliis iropressis legitur: quae recilatur, in concilio Teleptensi, ibi vocalur
in tractatoria '. Dubiiatum ftiit, an legendum esset: iraciatoria. Cujtis mentionem faciens Innocentius in
tn tracloria. Nam epistolae, qtiibus imperatores vel „ epislola ad Exsuperium Tolosanum, cap. 1, ait: De
reges suos praesides vocabant, vel eveclionem ali- *- Aisel beatm recordationis viri Syricii episcopi monila
quam concedebant, tractoria? dicebanlur. Sic in evidentiacommearunt: quibus verbis videturindicare,
codice Tbeodosiano lib. 8, titulus 6, est: de traclo- non ad solos Africoeepiscopos, sed ad omnes pro-
riis et stativis, el sic videtur emendandum in lib. vincias missam fuisse illam Syricii iraclatoriam.
Cod. 12, quamvis in impressis legatur : de tractaio- lla Leo Papa II, postqtiam sextuin universale con-
riis, quam vocem, tractoriam, eadem significalione cilium finein habueral, brevem ejus concilii sum-
Carolus Magnus in suis capitularibus usurpavii, lib. inaiii ad Hispaniae episcopos, ul ei stibscriberent,
4, c. 30 et 69, et eadero nolione est in conciljo Mel- roisit, quam traclatoriam vocal, quoe Leonis II epi-
densi, cap. 71. Sanclus quoque Augustinus in libro stoiae manuscriplae ex Hispania Romam sunt missoe.
poslcollaiionein conlra Donatistas c. 24, tractoriam " Nisi autem : In originnli est : vel siposl adven-
pro epislola vocatoria usurpat, his verbis : Sic autem tumlraclutorim aliquw necessilales repente forsitan
a primate suo per tracloriam fuerunl evocati. Alquc orlm fuerint, nisi rationem impedimenli sui apud suum
in hoc canone, ubi de vocandis episcopis ad conci- primalem reddiderint, ab ecclesimcommunionedebere
lium agitur, vox isla esset aptissimn. Nam in con- esse contemtos ". In Africano c 43, reliqua eodem
cilio Africano, inserlo in' codice canonum c. 43, ubi niodo. Sed in extremo est fere ut apud Gratianum :
boc idem reperilur, et c 57, § Luciaiiiis, et § Aly- Ecclesiw suw\communionedebereesse contenlos.llem-
pins in vetustis codicibns semper legilur : tractona, que in Carlbaginensi graeco : 'Ojtttstv TOUJTOIO-J-
uhi in impressis esl: tractaioria, el in Carlhagineiisi TOV;TJ)KOtV&IVtOt T7)f/StlCfKUTWV EXxh)0"ta<;.
K(2XEl0"6at
groecoc 91, est: » o-uvoSmi. Verum idem B. Augu- Similis quoedain pcena imponitur in eodem concilio
stintis iililur dictiune : tractatoria, in eam quae nunc D iufra dist. 58, c lin.
subjiciettir senlentiam. Loquens enim de episcopis, C. XI. n HoecPulea abest ab illis lanlum exem-
si vocati noltiissent venire ad concilium et ibi objecta plaribus, in quibus pnucissimoereperiuntur, et re-
criinina purgare, epist. 162, ait: Quod si non fece- ieilur infra 18, quaest. 2, post can. fin. a Graliano
rint, itrietiam eorum pravilas et perversitusimiotescet: ex eodero Turonico : qiiemadinodum et a Burchardo
missaque iraclatoria super eorum nomine per iotum et lvone.
orbem lerrarum, quacunquejam Christi ecclesiadita-

DIST. XVIII. C. IX. " Canones, quiConc Carth. IV, hab. A.398, nomine Isidori collectione conlinenlur,
lmic eonc. nullo moiloadscribi posse, imonihilesse.nisicanoiium anliqti. summas quasdam, inoiiueriini Balle-
rinii. lnter staluia eccl. antiqua,ab his edita.capuinostriimlegiiurniim. 9.—Coll. tr. p. p. 2,1.18, c 70. Ans.
1.7,c 170, '* verba: non tardel," nisi absunt a Coll. Hisp. et Slatutt. eccl. ant. — iu Isid. Merlin. legitur:
ire non sine satis, etc. =C. X. Conc Carth. V. bab. A. 401. — Coll. tr. p. p. 2, l. 19, c. 10. Ans. 1. 7,
c. 188. *8net7«emtate: desunt in Coll. Hisp., legiintur lamen in lsid. Meri. ' in Coll. Hisp. lamen iractoria
est in yarielale lectionis. ** conienlos: Coll. H. = C. XI. * Burch. 1. 8, c. 75. lvo Decr. p. 7, c. 91. liiler
conciliorum Turon. canones hoc caput non exslnl, ei videiur Burch., ctijus hic nios esl, ex Poeiiitentiali
Theodori c 2 illnd esse mulualtis. = C. XII. 30 hab. non serius A. 460, nisi sit privata qiioedam anl.
canonum collectio, quod Ballerinii contendunt. — Coll. tr. p. p. 1, i. 47, c. 1, 2. Burch. 1. 1, c. 50. lvo
Decr. p. 5, c 160 (ex conc Hispal. c.'10). Polyc I. 2, t. 15. 31 ahestab oris:. el Ed. Bas. 31 aliena-
fum: orig. — Ed. Bas. = C. XIII. 33 hab. A. 506. — Biirch. 1, l,c. 49. Ivo Pan. 1. 4, c. 17. Decr. p. 5,
c. 159. 3* cf. can. 12, ead.
 103 DECRETI PARS PRIMA. DIST.' XIX. 104
C. XIV. A communione privetnr episcopns, qui a j\ liceat propria apud semetipsum concilia facere,
metropolitiinu vocatus ad synodum venire con- praeter eos, qnibtis metropoles sunt creditoe.
teninil. C. XVI. PALEA <t.
Ilem cx Concilio Tarraconensi ", ctip. 6. [Item ex Concilio Bylon 39.
Si quis episcoponim commonilus a metropolilano «SAnnis singulis episcopus in sua dinacesi syno-
ad synodum, nulla gravi inlercedenle necessitnte dum faciat de suis clericis, nec non abbatibns, et
disculiat alteros clericos et monacbos. >
corporali, venire contemserit, sicut slatuia Pairum
Gralian. Singuli vero episcoporum suis ecclesiis
sanxerunt, usque ad futurum concilitim cunctoriim
episcoporum carilalis coinmunione privetur. notificarestudeant, qum in conciim slaluunlur.
Vnde in Concilto Toletanu XVI, cap. 6 *'.
C. XV. Presbyteri et diaconi, el cuncli, qui se Iwsos C. XVll.Cuic in conciliis staluuntur, tinguli episco-
existimant, ad metropotitanam synodum conve- porum suis ecclesiis notificent.
niunt.
Decernimus tit, dum in qnalibet provincia conci-
•
Item ex Concilio Martini Papoe ".. liiim agilatur **. unusquisque episcoporum admoni-
Propler ecclesiasiicas causas et altercalioiiom tionibtis suis intra sex mensium spalia omnes ab-
soltitiones bene plactiit per singulas provincias bis rj bntes, presbyteros, diaconos alque clericos, seti
in anno concilinm fieri, convocante roelropolitano ctiam omnem conveuitim civitalis ipsitis, ubi prae-
episcopo omnes provinciales episcopos, ita ul ad esse dignoscilur, nec non et cunclam dioccesis suae
concilitim veniant " omnes prcsbyteri et diaconi, plebem aggregarc nequaquam morelur : qualeiius»
vel hi P *', qui se laesos existimant, ut in eoncilio coram eis plenissime omnia reseret **, quae eoiiem
causae examinaloe adjustnm jtidicium perducantur. anno in concilio acta vel definita esse noscunltir. Et
Et si qui manifeste episcopi, vel presbyteri, aul dia- infra: §1. Qnod si quispiam hoec parvipendenda
coni inventi fuerint in offensa, secundum rationem crediderit, sentenlia excommunicationis tluorum
excommunicenliir, quamdiu commnni consensu de mensium curriculo persistat usqneqiiaque nml-
bis placuerit dare senlenliam. Nulli aulem episcopo ctalus.

DISTINCTIO XIX.
GRATIANUS. C ficax habealur : quanto potius, quoe ipsa pro ca-
I Pars. De epistolis vero decrelanous qumritur, an Ibolica fide, pro sanis dogmalibus, pro variis el
vim aucioritatis obimeant, quum in corpore eanonum mullifariis ecclesiae necessilalibus et fidelium niori-
non invenianlur. bus diverso tempore scripsit, omni debeut honoie
De his itd scribil Nicolaus Papa arclnepiscoptt et ept- proeferri, et ab omnibus prorsus in quibuslibel op-
scopisper Gallias constitutis'. portunitatibiis discretione veldispensatione magisira
C. I. Decretales epistolw vim aucloritalit habenl. reverenter assumi ? Quanquam quidam veslium
Si Romanorum Pontilicum decrelo cetcrorum scripserinl, haud iila decrelaliapriscorum Ponlifi-
opuscula tractalorum approbanlur vel reprobantur, enm in lolo csnonum codicis corpore conlineri de-
itn ut, qnod sedes apostolica ' probavil, hodie le- scripta ', qutim » ipsi, ubi boecsuae iriteiilioni suf-
nenlur acceplum, el qtiod iila repulil, bacleniis inef- fragari conspiciunt, illis indificrenler utantiir, et
NOTATJONESCORRECTORUM,
C. XV. • Marlini; Graliamis hoc primum cilat C. XVI- t Palea : In nullo collatornm exempla-
noinine Mariini Papie, deinceps eodem nomine multa riiiin babettir, sed versiculus, tinguli, conjunclus est
cilalurus, quoe omuia sumta sunt ex libro capilulo- proecedenti capiti: Ptopter ecclesiasticas. Sunlque
rum groecarum synodorum Marlini episcopi Braca- verba Gratiani.
rensis. (Anlii|iiitiis eniin episeopi Papae dicebantur.) C. XVII. ' Qttatenus: In duobus exemplaribus *
Hic eiiim qiium esset Grxeus, .ul ulililatem eccle- Iiujus decimi sexti concilii Tolelani loctis hic ita
sinriim Ilispanioe, ubi episcopatum oblinebat, ea D Jegilur : quatenus coram eis publice omnia reserata,
capilula lalina fecil, et in iioiiuullis qiuedam addi- de his, quw eodem anno in concilio acta vel definita
dil, in aliis vero aliqua dclraxit, qtieinaduiodiim in exstilerinl, plenissime notiores efftcianlur.
hoc capitc, quod sumsit ex concilio Antioclieno, DIST.XIX. C. I. « Quum ipsi: Locus fuit eraen-r
c. 20, sup. ead. c. propter. Aliqua etiam ex Toletanis dattts ex ipsa epistola Nicolai, quae Romoemanu-
conciliis in eum libellum retiilil. babetur, et nuper impressa est iu appendice
P Vel hi: ln aliquol coucilioruin edilionibus legi- scripla
Biblioihecae SS. Patrum, ut dicium esl supra dist.
ttir . ut eorum, qui se twsos exisiimuni, in conctito 10 c leges. In qua epistola iniilta alia babentur, ad
causw, etc epislolas decrclales etiam anliqiiissiinas pertineiilia.
DIST.XVIII. C. XIV. 35 hab. A. 516. =C. XV. 36Cap. Martini Brac c. 18 (ex synod. Antioch.). — Polyc.
1. 5, t.17. 3')>i/iis proceduni: Coll. Hisp. 3st'e//ii,a«itHconci/ioeorKmca«sff;,elc.:iiiendose, ut videlur.Coll.
Ilisp. = C. XVI. 39 Bylonense concilium plane non exslat; inio suspicatur Berardus, canonem ad.Conc
llipponense (bab. A. 395), pertinere, ciijus sumina quaedam legitur in codice canoniim Quesnelli (Opp.
Leon. M. ex ed. Baller. l. 3) Cetertim in Ed. Bas. haec palea non esl. = C. XVII. *° c. 7 (hab. A.
*' agitnr : Bolun. *' *
091). * referei: id. ct Coll. Ilisp.
DIST.XIX. C. I. bocc legilur inier acla Conc Rom. hab. A. 865. — lvo Decr. p. 5, c. 53.
* atld.: vere: Edd. coll.Ep.
o. 3 add. : et ideo inler canones uon esse assumenda : Edd. coll. o.; desunl tauien
in orig.
i05 DECRETI PARS PRIMA. DIST. XIX. 100
solum nunc ad imminulionem sedis aposlolicocpote- A do : omnium decestorumnostrorum, ntilluro Pontifi-
stalis, ctad suorum augmenlum privilegiorum minus cum Romanoruro, qui anle sc fueruiit, cxcepil, cu-
aCcepta esse perbibeant. Ilem infra : § 1. Si ideo jus ita non proeceperit decretalia constituin ab wn-
non esse decretales epistolas priscorum Pontificum nibus cuslodiri, ul si quis inilla commiserit, veniam
Romanornm udmittendas diciinl, (|uia in codice ca- sibi deinceps noverit denegari. llaque nibil referi ",
nonumnon babentur adscripiae,ergo ncc S. Gregorii, utrum sint omnia necne decrelnlia sedis apostolicoe
nec ullius alterius, qui ante vel posl ipsum fuit, est constituia intercanones conciliorum imniixla, quum
nliquod inslilutum vel scriptum recipiendum, eo omnia in uno corpore compaginari non possint, et
quod in codice canonum non habeatur adscripium. illa eis intersinl, quae firmilalem bis quae desunl,
Ergo doctrinam eorum et sanctiones, quoeab omni et vigorem suum assignent, praescrlim quum syno-
" .sunl,
Iingua veneranlur, quia in codice canonum non ba- dalia gesla, inler quoe ipsi canones slatuti
bentur adscriptee,de codicibus suis eradant. Ut quid in codice canonum non habeanlur, sed a nobis omni
vel memhranas occupant, poslquam non habentiir cullu debito venerentur. Consonal aulem buic bca-
accuploe?Sed quare niullum iromoramur, quum nec lissimo Papse Leoni sanclus et facundissimus in de-
ipsas divinas scripturas veleris el novi tesinmenti " crelis suis Papa Gelasius ", ita inquiens : Decreta-
jnm recipiemus, si istos duxerimus audiendos? " les epistolas, quas beatissimi Papw diversis tempori-
Etenim neutrum bbrum in codice canonum eccle- bus ab urbe Roma pro diversorum Patrum censulta-
siasticorum habetitr inserlum. Sed responsuri suiil tione dederunt, venerabitiier suscipiendas decernimus.
isti, qui non ad obediendum polius, quam nd resi- In quo nolandum est, quia non dixit: Decrelalet
stendum * semper sunt parati, dicenles ", quod inler epitlolas, qum inier canoneshabenlur, nec tantum "«
canones inveniatur capilulum. S. PapaeInnocentii6, quas moderni Ponliftces ediderunt; sed :quasbealis-
cujus nucloritatc doceatur, a nobis ulrumque tesla- simi Papw diversis lemporibitsab ttrbe Roma clede-
mentum esse recipiendum, quanquam in ipsis pa- runti Diclis autem u: diversis temporibus etiain illa
lernis canonibus ntillum eoriiin ex tnto coniiitealur lempora vir sanctus comprehendit, quae crebre-
insertiiiTi.Quibus adhaec asserendum' csl, quoninm scentibus paganorum pcrseciitionibus ad sedem apo
si vetus novumque tesiamentum recipienda sunt, stolicaro deferri causas episcoporum diflicillime
Ron quod codicicanontim ex lolo hubeanlur annexa, permillebanl. His ila divina favenle graiia pra-Iibatis
sed quod de his recipiendis S. Papa-.Innocenlii pro- osiendimus, nullam differentiam esse inter illa de-
lata videalur esse sentenlia, reslat nimirum, quod crela , quae in codice canonum habenlur, sedis
decreiales cpislolae Romanorum Ponlificum sunt _ apostolicae praesulum, et ea, quaeprac niultitudine
recipiendae, elinmsi non sint codici canonum com- vix per singula voluminum corpora reperiuntur;
paginalae, quoniam inier ipsos canones iinum B. quiim oronia et omniuro decessorum suoriini decre-
Leonis capitulum conslal esse permixlum, quo ila talia constiluta alquc decrelales epislolas, quas
omnia decrctalin consliluln sedis nposiolicae cuslo- beatissimi Papae diversis lemporibus ab urbe Roroa
diri niandantiir, ut si quis in illa conimiserit, nove- dederunl, venerabiliter forc suscipiendas et custo-
ril sibi vcniam denegnri. diendas, eximios praesules, Leonem scilicet el GeJa-
[PALEA «.] sium, mandassc probavimus.
i Ail enim c. 10 * sunrum decrctalium : t Ne C. II.
Omnessancliones apostolicw sedis irrefraqabi-
quid vero sil quod prmlermissum a nobis forle cre- liler sunl observandm.
dalur, omnia decrelalia constituia, tam beala recor- Ilem Agalbo Papa omnibus Episcopis "
dalionis Innocenlii, quam omniumdecessorumnoslro-
tum , qum de ecclesiasticis ordinibut et carionum Sic omnes aposlolicoesedis sanclioncs accipiendie
promulgata sunt disciplinit, ita a vestra dilectione sunt, lanqnam ipsius divini Petri voce llruialoe
cusloHirimandamus, ttl si quis in ilia commiserit,ve- sinl.
niam tibi deinceps noverit denegari. i u^ C. III. Tolerandum etl
jugum, quod a sancla sede
DicendoVero : omnia decretalia constitula, nulluin imponilur, ticel importabile videatur.
de decretalibus conslitulis proeiermisil, quoil non Item ex Capilulis i>Caroli Imperatoris ".
mandaveril esse ciistodienduin. Et rursus asseren- In memoriam B. Petri apostoli honoremus san-
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. III. 6 Capuitlis : Sic emendatum esl ex ahquot tulis, qnaeCarolus Magnus nd omnes suas provincias
manuscriptis et lvone. At Nauclerus vol. 2 gcn. 28 inisit. Burchardus autem cilai ex concilio Triburi-
narral, boc esse unum ex viginti tribus lcgtim capi- censi c. 50 ubi etiam exstat.

DIST.XIX. I. P. * ad resist. potius, quam ad obed. : Edd. COlI.o. — Bohm. * nssereiiles: Ed. Bas.
agenles : Ivo. • in episl. ad Exsuper. Tolos. c. ult. ' respondendnm: Eiid. coll. o. referendum : ivo.
8 abest ab Ed. Bas. * qninto :
" orig.—lvo. (sumins hic locus
"
est ex ep. ad Epp. Caropani* (secr. A. 445
ep. 4. Ed. Baller.) " interest: orig.—Ivo.—Edd. coll. o. eonstituli: l\o.—instituii Edd. Bas. " <f.
supr. dist. 15 c. 3. vet: Edd. coll. o. u dicerisa : Ed. Arg. — dicens : E Id. coi. rel. = C. II. " Vi-
denlur haecexcerpta esse ex nllocutoria Agalhonisad episc. in conc. Ronr. A, 680 coii"re" ilos — Deus-
dedit p. 3, Ivo Decr. p. 4 c. 258. Polyc II t. 17= G. 11116cf. Baluz. Capit Reg. Franc ad A. 801. T.
1 p. 367) et conc. Tribur. hab. A. 895 c 50. — Rurcb. 1. 1 c 220. lvo p. 5 e. 50.
PATROL.CLXXXVII. 4
 l6? DECRETI PARS PRIMA. DIST. XIX. l08
ctam Romanam et npostolicamsedem, tu quae nobis A daronalus a sancta et apostolica ecclesin 'ac aucto-
sacerdotalis mater esldignilatis, esscdebeat cccie- rilale' sua dc " inobedientia atque pnesumptione a
sinsticaemagistra rationis. Quare servanda csl cuin qtioquam csse non dubilatur : quia majoris excoin-
nirinsuetudine humililas ", ul " licet vix fcrendum muuicalionis dejectione esl abjiciendus **, cui snn-
ab illa sancla scde imponatur jugum, lamcn fcramus cloeecclesia?comroissa fuerit disciplina, qui " non
ct pin devolione toleremus. § 1. Si vero (quod non soluro praefattesanctac ccclesioc jussionibus parere
ufccel)quilibei, sive sit presbyter sive diaconus ali- dcbuii, sed etiam aliis ne prauerirent iusinuare.
quam perlurbaiionem machinando et noslro mini- Silquc alienin adiviniset pontificaiibus ofliciis, qui
sterio insidiando redargtiatur falsam abapostolica " noluii praccplis apostolicis obtemper.ire 30.
scde delulisse epislolaro, vel aliud quid, quod indc C. VI. Inter canonicas scripturat decretales epistolm
non venerit", salva fide c et iniegra circa Aposto- connumerantur.
licum humilitaie penes episcopum sit poteslas , licm Augiislinus rfe doclrina Christiana, lib. II,
cup. 8 * '.
utrum cum in carccrero, aulaliam deliudat cuslo- In cnnunibus scripturis ecclesiarum calholicarum
dinin, usquequo per epistolam, aut per idoneosstioe
sublimilatem; quamplurimum divinarum scripiurarum solertissi-
pnrtis legalos apostolicam inlcrpellct tiuis indagator auctoritatem sequattir, iitler quas
ut potissimuin sua sancta legalione dignclur decer-
snnc illaesint, quas apostolicas sedes babere et ab ea
irerc, quid de lalibus juslo ordine lex Romana sla- alii 31mcrucruni accipere cpistolas. § l^ Tenebil '*
luat dcfinire, ut el is corrigatur, et ccteris modus
igitur buiic modum in scripturis cnnonicis '*, uteas,
imponalur. ab
G. IV. Quidquid Romanaecclesia siattiilvel ordinat, quoe omnibus rccipiuntur ccclesiis '*, proeponai
ub omnibus observandumest. cis, quas qiioedam non accipiunt. In eis vero, quoe
Itcm Slephanus Papa "-. non accipiuntur ab omnibus, proeponat eas, quas
Eiiiinvero, quia in speculum et cxemplum sancla pliires gravioresque accipiunt, eis, quas pauciores
Romana ecclesin, cui nos Chrislus proeessc voluil, niinorisque nuctorilaiis ecclesiaclenent. § 2. Si au-
" tem alias inveneril a pluribus, alias a gravioribus
proposila est, ab omnibtis, quidquid staluii, quid- 8* 36
quid ordinat, pcrpetuo •* el irrcfragabililer obser- haberi (quanquam lioc inveniri vix possit) se-
vandum est. quaiis lamen auctorilaiis cas habendas pulo.
C. V. A ponlificalibussil alienus ojficiis,qiti aposlo- C. VII. Minislerii " divini se extortem intelligat, qui
licis non vutl obcdire prwceptis. a sotiditate Petri recedil.
liem Grcgorius IV d '*. Ilem Leo papa I. ad Episcopos Viennenses,epist,
Nulli fas est vel velle, vcl possc transgredi aposlo- c LXXXVII. •*
liccc sedis praecepia nec noslrac disposilionis mini- Ila Dominusnoster JesusChrislus humaiii generis
sterium, quod veslram sequi oportei, carilatem. snlvator instituit , ul verilas, quoe aniea legis et
II. Pars. § 1. Sit '* ergo ruinsesuaedolore pro- prophctarum proeconiocontinebalur, peraposlolicam
stratus, quisquis aposlolicis voluerit contraire de- lubam in salulcm universilaiisexiret, sicnt scriplitm
cretis, nec iocum deinceps inter sacerdotes habeat, est '* : In omnemterram exivitsonttt eorum, et in
sed extorris " a sancto ministerio fiat; nec de cjus fines orbis terrm verba eornm. Sed biijus muneris
judicio quisquam posleacuram habeat, quoniamjam sacramenlum iia Domimis ad omnium uposiolortun
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. l!l. * Salva fide : Apuii Burcbaidum est: falsa qttm ab omnibui accipittntur eccletiit [ calholicis j.
fide el non inlegra. prwponateis, quasqumdam non accipiunt. In eit veio,
C. V.d Caput boc esl in eadcm epistola Gregorii qtim hbh accipiuntur ab omnibus, prmponal eas, quat
IV. ex qua sumpluin cst c. DecxclOnoslro. Iufra 2 q. plures graiiioresque accipiunl, eis. quas pauciorcs
G. Exslat autem in codicc soepe memorato bibiio- T)minorisqueanctoritalis ecclesiwlenenl.Si aulem alias
thecaeDominicanoe. invenerila pturibus, alias a gravioribus haberi (quan-
'
C. VI. Caput hoc apud B. Augusiinum leco indi- quam hoc [facile] invenirenon pussil), wqv.alislainen
caio sic habet: /n canonicis autem scripturit ecclt- aucioritatis eas habendas puto. Quae qtiidem B. Au-
siarum catltoticarum quamplurimum auctdritalem guslini sententia non ad decretales Romanorum
sequalur: inler quat sane illw sunt, quw aposlolicas Poiiiificiun, sed ad canonicas et sacras scripiuras
sedes habere el epistolas accipere meruerunl. Tenebit referenda est.
•gilur hunc modum in scripturis canonicit, ut eat,

DIST.XIX. C. IV. •' humanilas : Ivo " et .-Edd.toli. o. ' ntVApottotico:coiic.Trib. " convenerii: il:
cliu Cap.BaJuz.=C. IV. " Leguntur haecin fineep. Slcphani Varf episc. oiieiU.,qUoeadcalcemconc.Con-
slant. lV(gener. XII) a Mansioedila est lom. 16. — Slephanum V laudant eiiam Edd. Arg. Bas. Ven. I JNor.
" posita ett omnibut: Ed. Bas. —
prwposita: Edd. Nor. Ven. 1. II. Par. Lugd. I " add. quidem ; Edd.
coll. o. pr. Bas. =C. V. '»ex ep., dat. A. 832 (cf. ad. c. 2 dist. 12.) Ans. I 2 c. 21. Ivo p. 5 c. 11 et 349.
Polyc. I. 1 l. 17 '* tic : Etl. Bas. *6exsors: Edd. coll. o. pr. Bas. " deest in Edd. coll. o. — hac cu-
ctorilate suaque (pro sua : Ivo ) inobed. : orig. »* exigendus: orig. — Ans. Ivo " quia : Edd. coll. o.
obedire: Ans. = C. VI * Ans. 1 5 c. till. (c. 125.) Polyc 1 1 t. 25 •' ab ea aiti : desunt ao. Ans. "* Ans.
3016 c. 212. (c. 209.) Teneal : etc. " add indagalor : Etld. Bas. Lugdd. 11,III. Antw. 3*add. canonicis :
Ans. " quum : Ed. Arg. »•hmc: Edd. Yen, I, II. = C. VII. " mysterii,-et poslea : exlorrem : Ed. Bas.
31Ep. 10.
(Ed. Ball.) scr. c. A. 445. — lvo Decr. p. 5 c. 6 " Psalm. 18 v. 5
•09 DECRETI PARS PRIMA. DIST. XIX. 11,'I
officium pertinere vdUiit, ut in bealissimo Petro A omnem niaciilam humanae pollutionis exclusit, qua
**declaratur ac dicilur : Hic esl••, qui bnptizai in
aposlolorum oninium siimmo principaliter colloca-
ret *•, ut ab ipso quasi quodam capite dona sua Spiritus sanclo el igne. Nani si visibilis solis islius
velut in corpns Ohine diffunderet*1, ut exsortem " radii, quum per loca fceiidissima iranseunt, nulla
se mysterii *' intelligeret esse divini, qui ausus fuis- conlactus inquinalione niaculanliir, multo niagis
set a Petri soliditaie recedere. Hunc enim in con- illius qui islum visibilem fecii, virtus nnlla mini-
sortium individuaehnitalis assnmpitim, id quod ipse stri indignitate conslringilur ". Nam et Judas,
**eral, voluit nomiiiari, dicfendo: Tu ** cs Petrus, quum fueril sacrilegusatque fiir, quidquid egit inter
et sttper lianc pelrdm wdificaboectlesiam meam : ul apostolos pro dignitate commissa; benelicia per in-
aetemi aedificatio templi mirabili munere gratiae Dei dignuin data mllla ex hoc delrimenla senserunt,
in Pelri solidilate consisterei; bac *6 ecclesiam declarante hoc ipsnm Dominb manifestissima voce :
suam firinitale corroborans, ut illam nec biimana Scribm »*,inquit, et Phdrismi super calhediam Moijsi
temeritas possefappelere, nec portoe contra illam $edent;quwdicunt,facite: qumautem faciuni, facere
inferipraevalerenl. Verumhanc petrae istius sacralis- nolite; dicuut enim el non faciunt. § 2. Quidquid
simain firmitaiein, Domino, ul diximus, aedificante crgO ad hominuni profeclum quilibet in ecclesia
construclani, nimis impia vult proesumptioneviolare, jj roinistcr pro oflicio suo videiur *' operari, hoc to •
quisquis ejus poleslalem tenlal infringere, favendo lum contineri implente divinitaiis effectu. Ita illc,
"*
cupidilalibus Suis, Ct id, qtiod accepil a veteribus, per quem loquilur Chrislus, Paiilus affirmat : Ego
non sequendo. planlavi, Apollorigavit: sed Deus imrementum dedii.
Gratian. Hoc aulem inlelligehdumest de illis san- liaque nequequi planlal esl aliquid neque qui rigltt;
ciionibus vel decretalibus epistotis, in quibus nec sed qui incremenlum dat, Deus. § 5. Adeo " aulem
prmcedentiumPatrum decreiis, nec evangelicisprm- non quaeriiur, quis, vel qualis proedicet, sed quid ,s
cepiisaliquid conlrarium invenitur. Anaslasius ' enim . praedicet, ut invidos etiam benc Christum prscdicare
tecundut favore Anastatii imperatoris, quot Acaciut aflirmei *'; qub malo ipse diabolus dejectus " es',
pott tententiam in se prolalam sacerdotesvelLevitas ei lioc ipsc praedicare non desinit. Ideo ergoet hic
ordinaverat, rile fungi acceplit officiisdeberedecrevit, **,cujus nomen dicimus reticendum 60, malc bona
ita inquient : ministrando sibi tantum nocuii. Nam inviolabile
C. VIII. Nulla twsionis portio atlingit eunl; qui ab sacramentum, quod per illum datum est nliis '•,
hwreticis jam dumnatis ordinalur. perfectionem sr.aevirtutis obtinuit. § i. Quod •'
Anaslasius II. ad Anaslasium Augusttim,epist. I c.l quideiu generaliler verum est, nisi aliquorum in
et 8 *'- C tanlum se extenderet6a ctiriosa suspicio, ul imagi-
Secundum ecclesioe calholicae consuetudinem sa- nentur, prolalo a Felice Papa judicio, postea inefli-
cralissimum serenilalis tuae peclus agnoscat, quod caciier in sacramcniis quac Acacius usurpavJt,
ntilltimde liis, quos baptizavit Acacius, vel quos sa- egisse; ac proinde eos metuere, qui vel in consecra-
cerdotes sive Levilas secundum canones ordinavii, lionibus, vel in baplismate mysleria 6*liadila susce-
tilla exnov»ine Acafcii portio Isesionisattingal, quo peruni, ne irriia bcneficia divina 6' videantur.
forsitan per iniquum tradiin sacramenli gratia mi- Gralian. Quia ergo ttlicite et non cunonice, sed
iii5 iirina videalur. § 1. Nam el baplisina (quod conlra decreta prwdecessorumel successorumsuorum
procul sit *° ab Ccclesia)sive ab adullero vel a fure hwc rescripta dedit (nt probat Felix et Gelasius, qui
dalum fueril, ad percipieutem munus pervenit illi- Acacium ante Anastasium excommunicaverunt, el
balum, quia vdx illa, quoe souuil per coliinlbaui, Hormisda, qui ab'imo Anastasio tertius eumdeinAca-
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. Vll. f Annsitisitts: Minime veruin est sonsisse D in ea epiSlola ex B. Augustino Anastasius accipit.
Annstnsinm ordinntos ab Acncio posl latniii in ip- verae sunt. Habetur auiein boeceadero Anastasii
SIIIIIseiuenliam, rite fungi acceptis olliciis potmsse. PapaeII epislola in corpore canonuin, quod Romana
Hoceiiiin dimiaxnl, inqtiit, in capite seqtu-iiti, lirinain ecclesia semper approbavil, ut infra distinel 20can.
esse sacramenti gratiam ab Acacio liaililan. Qno.l delibetlis, est adnotaliim. Itaqiie sine causa repre-
verissiinum esl, sicul et aliaedmnes senleniioe, quas hentiiiur lioc loco Anastasids a Gratiano.

DIST.XIX. C. VII. *" collocavit : orig. u vellel incorp. bmnemanare : Coll. Hisp. *' exiorrem : Ed.
Bas. *3minisierti; Edd. coll. o. pr. Bas. el Nor. k°domiitus: Edd. Bas. Nor.—ipse dominus .-jEdtl.coll.
rel. "Mattb. c 16, v. 18 3 *"/iaiic : Ed.Bas.—hanc etiam : Edd. coll. rcl.=C. VIII. »' Ep. 1, scr.c. A.
497.—Coll.tr. p.p. 1 t. 47, c 1,2. Ans. I 9, c 62,113, c. 51. Ivo Delr. p. 1, c. 151. Polyc. I 3, 1.10 *»
fit: orig. — Edd. coll. o. pr. Yen. II. Lugdd. II, III. *9 quod decl. quum dkitur: Edd. coll.<o. »• Luc.
c. 3, v 16 " contingitur : Coll. Hisp. *• Malth. c. 25, v. 2 '3 videntur : Eild. coll. o. "* 1 Cor. c. 2,
v. 6 " A Deo: orig. — Edd. Bas. Ven. II — cf. Philip. c 1, v. 15 66 quw : Ed. Bns. " cunfirmet :
orig. — Edd. coll. o. "* deceplus est, et hoc ipso prmcipitare : Coll. Hisp. " Ed. Bas. add. ex glo-sa :
sc. Acacius. *• dicitur rejiciendum: Ed. Bas. — dicitur retic: Edd. col. rel. 61in aliis : Edd. coll. o.,
pr. Bas. et Ven. I. — i» perfectionem: Ed. Bas. 6*Quoc/quum ila sit, aliqnorum in tanlum se extendil, elc'.:
orig. ap. Mansi. — Quod si est aliquorum
**musteria •*
in lanttim se extendens, etc: Coll. Ili.sp. " exiendut: Ed. Bas;
; orig. — Ed. Bas. deest in Ed. Bas;
1)1 DECRETI PARS PUIMA. DIST. XX. 112
eiitm postea damnavtt), ideo ab ecclesia Romana .A occulte revocare Acacinm, ctnori poluil, nutu divino
repudialur, et a Deo percussus legitur [uisse hoc percussus est.
modo: Ilinc etiam de Maximo h Episcopo in Constnnti-
nopolilana Synodo slatultim est, sub Damaso Papa,
C. IX. Anastasius a Deo reprobalus, nutu divino c. 6. 69:
percussus esi.
6* C. X. Qum circa indisciplinatosprwlatos, vel ab eit
Anastasius 8 11., natione Romanus, fuit lem- geruntur, in irritum revocentur.
poribus Tbeodorici regis. Eodem tempore mulli Propicr totius indisciplinalionis ejus doclrinam,
clerici ei presbyteri se a communione ipsius abcge- quoeConstanlinopoli orta est, sialinn est, ne Maxi-
iniit •', eo quod communicasset sine concilio epi- mus fuissc aut csse jam puieiur episcopus, neque
scoporum vel presbyterorum et cleri °8 cunclae hi, qui ab eo sunt ordinati, qualenicunque gradutn
ecclesiaecatholicoediacono Thessalonicensi, nomine clericaius obtincanl; omnibus scilicet, quae circa
Pholino, qui communicaverat Acacio; el quia voluit euin, vcl ab eo gcsta sunt, in irrilum revocatis.

DISTINGTIO XX.
GRATIANUS. B cmlorum : in altera dans ei sciemiam discernendi
I. Pars. Decretalet itaque ep>slolmcanonibus con- inler leprum el lepram, in allera dans sibi polestatem
cilioram pari jure exwquantur. Nunc autem quwritur ejiciendi aliquos ab ccclesia, re/ recipiendu Qutim
deexposilionibus»sacrwscripturm,anexwquentur, an ergo quwlibet negotia finem a&ipiant vet in absoltt-
subjiciantur eis ? Quo enim quisque magis ralione tione innocenlium, vel in condemnatione delinquen-
nititur, eo majoris aucloritatis ejus verba esse viden- :ium, absolttlio vero vel condemnalio non scienliam
tur. Plttrimi oulem tractalorum, sicul pteniori gratia tanium, sed etiam poteslalem prwsideniium deside-
tancti Spiritus,ita ampliori scientiaaliis prmcellentes, ,rel; apparel, quod divinarumjraclatores tcriptura-
rationi magis adhwsisse probanlur, Vnde nonnullo- rum, elsi scientia Pontificibus prwmineanl, tamen,
rum Pontificum conslilulis Auguslini,' Hieronymi quia dignitalis eorum apicem non sunl adepli, insa-
atque aliorum tractatorum dicta videnlur esse prm- crarum quidem scripturarum exposilionibuseis prw*
ferenda. ponunlur, in cattsisverodefiniendh secundum posl eo*
II. Pars. § 1. Sed aliud est causis lerminum im- locttm meremur.
ponere, atiud sacras scripturas diligenterexponere. Vnde Leo Papa IV. scrifcif Epitcopis Britanniw *:
In negotiit definiendis non solum est necessaria
tcienlia, sed etiam potestas. Vnde Christus diclurus C C. 1. Aliorum tcripiurw Romanorum Poiitificum
Petro ' : Quodcunque ligaveris super lerram, erit decretis non sunt prmponeudw,
Jigalum el in coelis, elc, prius dedil sibiclaves regni De libellis et commentariis aliorum non couvenit
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. IX. 8 Anastasius : Caput hoc habelur quidem fivovizokstytvop.ivn;.'I1O"TE f«ifi MafjtjiovE7rto"x07rov
fi
tomo secundo conciliorum in vitn :
Anaslasii sed ysviaQut,ri tlvai, p-ms Toufnup' auTOu^StobTOvn^svraff
csse omninoconfictum, cum"exmultisaliis argiimen- SVOtWSflTTOTt fiuQp.& 7TKVTWV
x).»)J0OU, XalTWV TZSplUVTOV
tis, tum ex boc manifeste ostenditur, quod Acacius xat Ttuvitup ctuTDU ysvoiuvurvuxvpovtvTort,t(l CSt: l)e
(sicut Nicepliorus lib. 16. c. 12, et Evagrius lib. 3. Maximo Cynico, deque iis rebus, quw nullo ordine
cap. 18. etseqq., ct clarissime Anastasius Biblio- circa ipsum Constanlinopoli gestm sunl. i Neque
thecaritis in Chronologia lestantur) tempore Fcli- Maximum aul [uisse aut esse episcopum, neque eos,
cis III. obiit, cui successit Gelasius, et Gelasio Ana- qui ab ipso sunl ordinati, in uiio cleri gradu censen-
slasius, qui initio epistoloe suae et c. 1. ad Anasta- dos; omnibus,quw in ipso el ab ipso facta sunt, infir-
sium imperalorem, Acacium morluum jam et nnle mutis. i Ac de eodem Mnximo, quod niinqiiam fue-
judicem Chrislum una cum Fclice adslare scripsit, ril cpiscopus, cst locupletissiinum testtmonium in
ut Gelasius quoque ante ipsum scripserat, et habe- episloia Hadriani Papae, scripla Basilio imperatori,
tnr infra 24, q. 2. c. nec quisquam. Quomodoergo D quaehabeturaclioneprima VIII. synodi manuscriploe,
potuii Auaslasius de eo revocando traclare, qui jam qu« est penes Cardinalcm Sirlelum. Citans enim
obieral ? Leonem primum ait: Vicit enim aliitona tuba, san-
•>De Maximo : ex verbis luijus canonis , prae- ctus videlicetsedis aposloitcw Papa Leo, cujus sen-
serlim graeciset inierpretaiione Balsamonis, ac vila lentiam quicquid ubique calkolicum est vetut cmleste
Gregorii Theologi per Gregorium Presbylerum de- miraculum celebral el veneralur oraculum : Quum
scripla, el aliis ex locis (taiuelsi Theodoretus vide- swpe quwslio de male acceplo Itonore nascalur, quis
tur pariim diligenter hoc iraciasse) apparet, hunc ambigat nequaquam islis esse tribuendum, quod non
Maxunum nuiiquain fuisse episcopum, ac propterea docelur fuisse collalum? Neque en.m inier Pholium
recie statui, luiiluui abeo potuisse imprimi ordinis mcechum,et Muximum Cynicum a synodoll dam-
cbaractcrem, quod non eral deAcacio assereiidum. natum, vel inter ordinationes Itujus el iltius, distin-
Verba graeca hujus canonis baecsunt: Utpi t,iaS,itnov ctionis aliquid esseconvicimus.
voOxwtxour.ai xnt xav' auxovaraljta» ri; iv Koivaxav-

DIST. XIX. C. IX. •• Ex Pontificali Romano recle laudatur ab Ivone Decr. p. 14, c. •• 40. «' ejecerunt,
Ivo. — erexerunt: orig. 6Sclericorum: Edd. coll. o. •— ap. Ivonem esl: siue eorum. Conc. Coiistanl.
I. hab.A. 381. —inColI. Hisp. capitis inilium hoc est:* De MaximoCynico philosoplto et totius, etc
DIST.XX. Pars I. ' exposiloribus: Ed. Bas.Pars II. •
Malth. c. 16, v. 18. | Ep. 11. s. 6, scr. A. 850.
— Aiiselin. 1, 3, c 123. lvo Pan. I. 2, c. 118. Dccr. p. 4, c. 72, Deusdedil p. 2. Polyc. p. 3, l. 20.
 Ii5 DECRETI PARS PRIMA. DIST. XXI. 114
sliquem * indicnre, et sanctorum concilioruro cano- A quatuor evangelia utililer et eflicacilcr ad eJTectum
nes relinquere vel decretaliuro regulas, id esl, quae suuin relinere vel credere probatur.
• babentur apud nos simul cum canonibus "; Quibus C. II. Corripiendi sunl, qut decrela Romanorum-
'auteni* in omnibus ecclesiasticis ulirour judiciis, Pontificum non Itabent, vel non observant.
Item Nicolaus I. Photio, in epistola, cttjus iniitum
*sunt canones* ' apostoloruro, Nicaenorum, Ancy- la . »
est: « Posiquain B. Pelro
ranorum, Neocaesariensium.Gangrensium, 'Antio- Si decreta Romanorum Pontificum non habetis,
chensium, Laodicensium ,a Constaiitinopoiitanorum, de
Chalcedonensium Sardicensium neglectu atque incuria eslis arguendi. Si vero
Epliesinortim , ,* ,
b habetis el non observalis, de lenicritatc estis cor-
Africanensium, Carlhaginensium ', et cum illis et increpandi.
ripiendi
regulac proesulum Romanorum, Silvestri, Syricii, C. III. Ad quos sit recurrendum, quum satrm Scrir
lnnocenlii,Zosimi,Coelestini, Leonis, Gelasii,Hilarii, plnrw aucloritas non occurrit.
*
'Symmachi ,* Hormisdoe, "Simplicii* et Gregorii Item Innocenlius APapa ".
junioris. Isti oninino sunt, et per quos judicant epi- De quibus causis nulla solvendi Iigandique aucto-
scopi, et per quos episcopi simul judicantur' et ritas in libris vcleris leslamenli, quatuor evange-
Clerici.Nam si tale einerserii vel contigerit inusita- fj; liorum ciim tolis scriplis aposlolorum appareat, ad
lum negotium, quod minime possit per istos definiri, divina recurre u scripta graeca. "Si neque in illis,
ttinc sijilorimi qtiorum meministis dicta Ilieronymi, canones • aposlolicoesedis inluere.* Si nec in illis,
Auguslini, Isidori vel ceterorum siroiliter sanctorum ad calliolicae ecclesioehistorias catholicas, a doclo-
doctorum- similium reperta fuerint, magnanimiler ribus catholicis scriplas, manum mitte. Si nec in
sunt retinenda ac pronuilganda, vel ad apostolicam illis, sancloruin exeinpla perspicaciter rccordare.
sedem referendum • de lalibus. § 1. Quam ob cau- Quod si omnibus bis inspeclis hujus quaestionis qua-
sam luculenlius et mngna voce pronunciare non lilas non lucide invesligalur, seniores provinciae
limeo : qtiia, qui illa, quae diximus sanctorum Pa- congrega et eos interroga. Facilius namque inveni-
trurti stattila, quse apud nos canonum n nomine lur, quod a pluribus senioribus quaeritur. Verus
praeliiulanttir (sive sit *ille*episcopus, sive clericus, enim •' reprimiissor Dominusait 16: Si duo ex vobis
sive laicus), non c indiflerenter recipere convinci- vel tres eonveniunt super ierrani in nomine meo, de
tiir, ncc catholicam et apostolicam fidem, nec sancta nmni re quamcunque petierint, fiet illit a palremeo.

DISTINCTIO XXI.
GRATIANUS. G sacrorum canonum et decretorum Pontificum sunt
I. Pars. Decretis ergo Romanorum Pontificum el summi Ponlifices et infra prmsules ac reliqtti sacerdo-
tacris canonibut conciliorum ecclesiastica tiegotia, ut tes,quorum inslituiio inveteri testamenloest inchoata,
tupra monstratum est, terminantur. Minittri vero et in novo plenius consummata.§ 1. Summi enim Pon-
NOTATIONESCORRECTORUM.
• DIST.XX. C. I. o Sunt canones : Indicat cnnones ar.cipiat, quod suis locis iudieabilur. Et de hac iinica
cl regulns, ex quibus conslal corpus vel code*ca- Carihaginensi synodo intelligenduin est, quod ha-
nonum, de quo in proefatione dictum est, quo Ro- betur snpra dist. 16. c. prima adnotatio, vers.
mani Ponlifices proesertim in judiciis utebantur; in seplima, quod hic deciaranduro dilattim fuit.
' c
quo codice sunt canones lanttim, non synodalia Non indi/fcrenter: Anselmus,Deusdedit etGrego-
gesla, ut superius Nicolaus in c. Romanorum, 19. rius Presbyter in Polycarpo babent: qui eadem in-
distinct. scripsil. differenter non recipil, ipse se convincit, minime
b Carthaginensinm : In codice canonum uniea est calholicam et apostolicam fidem ad effectum sua
synodus Carlhaginensis, conlinens canones triginta relinere sahtlis.
tres, qui ex variis conciliis Carthagini babitis col- D C. III. ». Innocentius : Capul boc non est inier
lecti fuerunl. Eos canones sedes apostolica videlur epistolas Innocenlii primi, quae niullae exslant: ue-
probasse, et usa eis esse, qiiando in codicem canc*- que vero Innocentii secundi esse potest, qiium anlc
num referendos curavit. Eosdem eiiam Graeci, quo ipsum scripserinl Burchardus et lvo, a quibus liuc
ordine apud Lalinos habenliir, cum aliis praeterea ipsum cilatur.
muliis Alricanarumsynodorum conjunctos inlinguam 'Conones: Verba baec, quaeapud Gralianum dee-
siiam verterunl: et hi ipsi sunt, qnos iisdem nume- rant, sunt apud Burcbardiim et lvonem el Polycar-
ris Anselmus, Burcbardus et Ivo citant: quamvis pum, in quo Polycarpo habentur hoc ipso loco, in
Gratianus intcrduin quidem his utatiir, interdum quem sunt restituta.
vero ex singttlis Carthaginensibus conciliis canone*

DIST.XX. C, 1. * aliquos : Edd. coll. o. "cnm illis in canone : orig. ap. Mansi. 1.14, p. 884. — Ans.
Ivo. • id est; Edd. coll. o., cuin Ivone el orig. — canones, qui dicunlur, app.: Ans. ' Concilia Constant.,
Eph., Chalc, Afr. absunt ab Anselmo, neque pontificum quaesequniur nomina apud illum leguntur. ab
est ab orig,; legiintur tamen de Gregorii decrelalibus epp. iiouuulla ead epist. c, 5 ex quo ipsum
nomen huc videtur esse iranslatum. * judicant : Bohm. 10 referatur : Ivo. —Edd. coll. o. " ca-
nones: Ivo. — Ed. Bas. = C. H. " scr. A. 862. In Edd. coll. inscribitur capiti: Clero Constantinopol.
— Coll. ir. p. p. 1, t. 62, e. 16. =C. III. 13Fragmentum incerli aucloris el leroporis. — Burch. I. 5, c.
128. Ivo Decr. p. 4, c. 70. Polyc. 1,7, l. 3. u recurraiur : Ed. Bas. '* eliam : Edd. coll. o. *• Matih.
c.18, v. 19.
 '
115 DECRETl PARS PRIMA. DIST. XXI, 116
'
tiftces el minores sacerdoles a Deo sunt instiluli per A Matthias sorte eleclus esl, quem primum per apo-
Moysem ', qtti ex prwceplo Domini Aaron in sum- slolos legimus ordinatiim. K).Apo;enim graece, sors
intim pontificem, filios vero ejus unxil in minores sa- laline *-vel heredilas diciur. Proplerea ergo dicti
cerdotes. Postea vero David, quum minisleria domus sunt clerici, quia de sorle Domiiii sunt, vel quia
Domini ampliaret, janitores el cantores instituit. Domini 9 partem habent. Geuernliter auteni clerici
Porro Salomon quemdam modumexorcizandi invenil, nnnciipnntiir omnes, qui in ecclesia Chrisli deser-
quo dwmones adjnrati ex obsessis rorporibus pelle- vitiiil, quoi uin grudus el noniina sunl hoec: Osiia-
bantur; huic officiomancipati exorcislw vocali snnt, rius, p>alniisia, lector, exorcista, acolylhus, sub-
de quibus Dominus in evangelio *: Si ego in Beel- diaconus, diaconus, presbyter, episcopus. §1. Ordo
zebub ejicio doemouia, filii vesiri (videlicel exor- episcoporiim qiiadripartilus 10cst, id esl in patriar-
citlw) in quo cjiciunl ?//a.-c omnia in ngvotesidmenio cliis, arcbiepiscopis, metropolitanis alqtie episcopis.
ecclesia imilata habet janituret suos, quos osliarios § 2. Puiriarcha groeca lingua sumnius Patrum in-
appellamus. Pro cantoribus lectores et simul canlores lerpretatur : quja priipum, id est apostolicum *
insitluil. Exorcislas aulem nomine antiquo el officio retinet locum, et ideo, quia siiinino hpnore fungi-
permanenle recepil. Pro filiis vero Aaron omnes infra lur, lali noniine censelnr, sicut Roroanus, Anlio-
sttmmum pontificem sacerdolium administrdntes sunt B chenus et Alexandrinus. § 3. Archiepiscopus
consecraii. § 2. Inter eos quwdam discretio servala graeco dicilur " vocabulo, quod sit summus episco-
est, iti alii appellenlux simplicilex sacerdoles, alii porum, lenet enim vicem apustolicam, et pra?sidet
nrchipresbyleri, alii chorepiscopi, alii episcopi, alii taro meiropolilanis qiiam celeris episcopis. § 4.
aichiepiscopi scu melropolitae, n(ii primates, alii Melropoliiani autem a mensura civilatum vocatHur,
pniriarchoe, atii siimnii Ponlifices. § 3. Horum singulis enim proyinciis pra-emincnt, quorum auclo-
discrelio a genitlibus maxime inlroducta est, qui suot ritati el dociiinae ceteri sacerdoles subjecli siint,
flamines aliossimpliciter flamines, alios archijlamines, sine quibus nibil reliquos agere licet episcopos-;
alios protoflamines appellabanl. Simpliciter vero solliciludo enim tolius provincioe ipsis commissa esl.
majorum et minorum sacerdotum discretio in novo § 5. Omnes aulem supcrius designati ordines unp
lestamento ab ipso Cltristo sumpsit exorditim, qui XII. eodenique vocabulo episcopi nominanlur; sed ideo
aposiolos lanqtiam majores sacerdotes, et LXXII. privalo nominc quidam uluntur, propler dislinctio-
disciputos quasi minores sacerdoles inslilttil. Pelrum nem poteslalum , quam singulariter accepertint.
"
vero quasi in stimmum sacerdotem elegit, dum ei § 6. Patriarcha Palrtnn priuccps : Ajs^wv ls enim
prw omnibus el pro omnibtis claves regni- cmlorum princeps : inde 13arcbiepiscopus princeps episcopo-
G ' sicut *
tribuit, el a se petra Petri sibi ncmeu imposuit, alque riim, melropolilaiius a mensurn civilatum.
pro ejus fide se specialiter rogasse teslattts est, ei ul § 7. Epistopatus autem vocaljtiluni inde ducium l>,
cctcros confirmaret sibi tnjunxit dicens •: Ego rogavi quod ille, qui efficitur " episcopus, siiperiniemlai, 6,
pro te, Pelrc, ut non delkiai fides tua, ct lu ali- scilicet curam gcrens subditorum : sxojrstv enim
quando conversus confinnafralres tuos. Ilanc eam- groece, latine inlendere dicitur. Episcopi autem
dem formam apostoli seculi in singulis cirilalibus groccc, laiinc speculatores interpretantiir; nam spe-
episcoposel presbyteros ordinaverunt. Levitas autem culalor est proeposilus in ecclesia dictus, eo quod
ab apostolis ordinatos legimus, quorum ntaxiinus fuil spcculetur, et perspiciat populorum infra se posilo-
B. Stephanns *; subdiaconos el acolijlltos procedente rum mores et vitam. § 8. Pontifex princeps sacerdo-
iuni est, quasi via sequentium. Jpse ct summus
temporeecclcsimsibi constilttit.
De his ila scribil B. Isidorus lib. VII. Etijinol '. sacerdos, ipse el poniifex maximus nuncupaiur. Ipse
cap. 12. itomina illorum el nominiim causas e.rpo- enini eflicil sacerdptes alque Levitas: ipse omnes
nens, ila inquiens. ordincs ccclcsiaslicos disponit: ipsc quid unusquis-
C. 1. Vnde nomina ecclesiaslicorumgraduum su- que facere dcbeal ostendil. Anlea aitleni qui reges
mantur. D erant " ct ponlifices erant. Nam niajorum 18haec
Cleros 6 et clericos hinc appelatos credimus, qttia crat consucludo, ut rex essel etiam sacerdos et
NOTATlOfSESCORRECTOUUM,
DIST.XXI. C. I. a Aposlolicuin: Antea legcbatur : suitt apostoti, pro ipso tamen principilatu sola apo-
post apostolicum. Restiluta est vera Iectio non moilo stotorum principis sedes in auclorilate convaluil, quw
c.x Isidori el veterum exemplarioriim Graliani fide, in uibus locis unius esl. Ipseenim s.ublimavittedem,
sed ex ipsa ab Isidoro allnla ralione, qui Romanum, in qua eliam quiescere et prwsenlem vitam finire
Anuoclienufiiei Alexaiidriimm palriarchas propterea dignalus esl. Ipse decoravil sedem, in qtta evange-
vocat, quia apostolicum locum lenent. Iloc idem lislum discipnlum misil. Ipse firmavit sedem, in qna
B. Gregqrius lib. 6, episl. 37. scribens Eulpgio Ale- septem annis, quamvis discessurus, sedil. Alque hoc
vandriiio declarul liis vetbis : Itaque qtium multi idem ail Anaclelus, c sacrosancta. Infra dist. 22.

DIST. XXI. Pars I. • Exod. c 28, 1 Paral. c 25, et 2, c 23. * Luc. c 11, v. 19. • Luc c 22,
v. 32. * Acl. c 6. * ef. Isid. de oflic 1. 2. = C. I. Raban. de instit. cler. 1. 1, c 2. • ex Augu-
stin. in Psalni. 67. 'Act. c 1. " abest ab Isid. ? Dominum : ib. 10 : Raban. "
13 triperlittis •*interpre-
tatur: Etld. coll. o. ls latine, princeps : eoed. abesl ab Isid. el Ed. Bas. dicfimi;
,5 upyjtv enim grwce. 16 "
Edd. coll. o. superefficittir : Isid. ex August. De Civ. Dei 19, c 19. pontifices el rcges erant:
Edd. coll. o. " e Serv. ad JEII. 1,5. v. Rex Anius.
 117 DECRETI PARS PRIMA. D!ST. XXI. 118
ponlifex. Unde et Roroani unpeialores pontilices; A quidam leclores ita miserubiliter pronuncienl, ut
dicebantur. $ 9. Vales a vi menlis appellalus " cst; ; quosdani ad lticium lamenlaiioneinque compellant.
"
cujus significalio muliiplex est: nam motlo saccrdo- lidcm ctiain el pronunciatorcs vocanlur, quod porro
tem, modo proplietam significal, modo poclam. annuiiciciit. Tania cniin ct taro clara erit*'eorum
§ 10. Antisles sacerdos diclus est", quod anicstnt: : vox, ut quanivis longe positorum aures adimpleant.
primus est cnim in ordine Ecclesioe; suprn se: § 16. Cantoraulem vocaius. quia vocem modulatur
iiullum habet ". § 11. Saccrdos autem nomeii habctL in canlu. Ilujiis duo genera 3Sdicuntur in arte mu-
compositum exgrocco et l.itino-, qunsi sacium dnus;; sica, siciu ca docli homines laiine dicerc potuerunl,
sicul enini rex a rcgendo, ita sacerdos a sncrifi- pr;pce:itor ct succcntor : proecenlor scilicet, qui
cando"vocatiis est: consecrat cnim et sacrificat". vocem prxmittii in cantu, succcntor nulem, qui
Sacerdoles autem gentilium flamines diccbaiiiin*.Ilii stibscqucnlcr caneiulo rcsponJct. Concenlor aulem
ih capite habebant pilcum, in qiio eral brevis virga,, (licitur, quin consonat; qui aiiiein non consonat nec
desuper babens lanae aliqtiid, quod, quiiin proptcr concinit, nec cnr.tor ncc concentor erit. § 17. Aco-
oesiumferre non posscnl, iilo * tanliini capua rcli- lylhi *' grsRt-e, lalinc cerofercrii dicunlur a depor-
gare cceperunt; nam nudis penilus cos eapiiibus; tandis ecreis, quaiulo •' Icgcudum cst cvnngelium,
incedere nefas crat. Umle a filo, quo tilelir.iilnr,, ' aui sacrifit-iiiin oflcrciiduro; tunc cuni accendun-
flamincs dicti sunl, qunsi filamines. Vcrum fcstisi iur liiniinaria ab cis, ct dcportanlur, non ad cflugan-
diebus, filo^deposito, pilettroitnponebm.t pro sacci - das lenebr.is, diim sol codein icmpore rutilet, sed
dotii cininentia. § 12. Presbyter grsece, latine senior ad sigiuim la-lilia: derooustranilum, ut sub typo
inlerprctatur; non modo pro oei**level decrepi:.! liiiiiinis corporalis illn lux osicndaliir, dc qua in
seneclulc, scd etiam proplcr bonorem ci digiiiinicm F.vancelio *• legiiur " : Erat htx vera qum illuminat
quam ncccperunt, presbyteri noiniiiatitur: iindo b omnem hominem venientcmin hitnc mundum. § 18,
" et
apuil t-eteres iidero episcopi ci presbyteri lue- Exorcisia; ex groeco in latinuro adjtiranles sive in-
runi, quia ijlud nomen dignitatis csi, cl nnn * ,eia- trcpautcs vocaniur, invocaiil enim super calechu-
tis. Ideo aulcm et prcsbyteri sacerdotcs voeantur, ineiios, vcl supcr cos qui babenl spiriuiin immun-
quia sacrum dant, sicul cl cpiscopi; qui lirci siiit iluin, iioinen Douiini Jcsti, adjurnnics per eum ut
sacerdotes ", lamen ponlificaltis apiccm non habcnt, cgrcdiniur ab cis. § 19. Osliarii, idem et janitor.?s,
qtiia siec chrismatc frontem signant, ncc Paraticium qui in Vcicri Tcsiamcnlo electi siinl ad custodiani
Spiriium dani, quod solis deberi episcopis lc- lio lcnipli, iil noii iiigrcdcrctur in iiiud imroundus'" -
Acluum " apostolorum demonstrat. § 13. Lcviioeex r( in omni re. Bicii **aiitcm osiiarii, quod praesin.t
noniine auctoris vocali. DuLevi eniin Lcviiaaexorii ostiis tcmpli. Ipsi " cnim tcncntcs clavem om.iia
sunt, a quibtis in templo Dei mystici sacramenii intus cxtraquc ctiatodiuni, atquc intcr bonos et mn-
ministeria cxplebanlnr. Hi groece diaconi, latine los habentcs judiciiim, fideles rccipiuni ct rcspuiuu
ministri dicnntur, quia sicut " in sacerdole conse- inlidelcs.
cratio, ita in diacono ministerii " dispensatio habe- C. II. liomana Ecclesia a Christo primalttm accepit.
tur. § 14. Hypodiacones graece, quos nos subdiaco- Item Annclctus «rf episcopos liatiw, epist. II *.
nos dicimus, qui ideo sic appellantur, quia subjacent In Novo Tcstamciuo post Chrisium Dominum a
praecepiis et ofliciis levitarum. Oblaliones enim in Petro sacerdolalis ccepii ordo, quia ipsi priroo pon-
tcmplo Dei a fidelibus ipsi suscipiunt , et lcvitis tificatus in Eeclcsia Chrisli dalus cst, Doniino di-
s.uperponendasallarihus defuerunl; hiapud llebroeos ccntc ad CIIID**: 7"« es Petrus, ei super hunc petram
Nalbinaei '• vocanlur. § 15. Leciores a legcndo, mdificabo Ecclesiam meam, et porlw inferi non prw-
psalmislaea psalmis cnnendis vocati.- illi enim proe- vatebuni advertus eam : ei libi dabo claves regni cmlo-
dicant populis quid sequanlur; isti canunt, ut cxci- rum. Hic crgo ligandi atque solvendi polcslatcm
tent ad compunctionero animos audienlium ; Ijcet ct D I primus accepit a Domino, primusquo ad fidcm popu-

NOTATIQNES CORRECTORUM.
t Vnde et apud : Restiluta haec sunt in Iocum apud Hieronymum in cpisl. 83 ad Occaniitn; sed ob
Riiuiii, quo loco habentur apud Isidorum. glossaro non esl mutatum.
" Et non mtalit. ln originali est: hoc wtatis, et ita

DIST.XXI. C. I. •• dictus : Ed. Bas., " ab eo qttod : Edd. coll. o.—Isid. "Ed.Bas. ndd. exglossa : sive
latinesacerdux, "tanctificando : Isid, "sanclificai: id. **filum incapile:Edd. coll. o. " in Edd. coll. o. hrec
in line § legunlur. "ex epist. Innoc 1 ad Decenlium, c.3. "ib. c. 8. "ex Hieronyroi cpisl. ad Riislicuiii
Narb. de septem gradibus. " mysterii: Isid. 30Anathanei: Ed. Bas,—Natltanei: Edd. rel. 31populo : Edd.
col. o. pr. Arg. Bas., Nor. " abest a Boehm. *' ex Aug. in psnlni. 87. 3*Ivo Decr., p. 6, c. 8. "exHie-
ron. ep. adv. Vigilantium " add. : Christi : Ed. Bas. " Joan. c 1, v. 9. 3*add. : spiriius : Ed. Bas.
39add. tunt : roissa voce : auiem : Edd. coll. o. *° ex dicta ep. llieron. ad Rustifiim. =C..ll. *! Ep.
Pseudoisidori, et in hoc cap. quidem| auclor potissiroum imitauis est Isidorum in lib. 2 de oflic, c. 5. —
Ans. 1.1, c I et 7. Burcli. 1. 1, c. 1. Ivo Pan. I. 3, c. 82 Decr., p. 5, c. 1. *»Matth., c. 16, v. 13.,
•119 DECRETI PARS PRIMA. DIST. XXI, m
lum virtule *uae pisedicationis addu-xit.Celeri vero *\ Sola ergo ' polior inleriorein convenlenler absolvit.
nposloli cum eodcm pari cousortio bonorem et pole- Hinc liquido provideiur, quia quem npn potest ab-
staiem acceperunl, ipsumque principem eorum esse solvere, nec potest judicio inferior potiorem Iigare.
voluerunt, qui eliam, jubeiite Domino, in lolo orbe Et infra : Unde Prophela8,ail: Nuuquid glariabitnr
d spersi F.vaiigeliuropraedicaverunt. §1. Ipsis quoque securis contra eum qui secat ("n ea ? aut exallabilur
decedentjbus in locum eorum siicccssertiut episcopi, serra contra eum qui trahii eam? His ita ex divina
*
qnorum ordinatio praeiaxaio **debet fieri ordine et Scriptura et pmbabilium Patruro docirina * com-
modo, quos qui recipit el verha eorum, Deum reci- meiiioralis, sole clarius exhibuimus, non posse
pit: qui autero spernil **eos, eum, a quo missi suiit qiiemquain, qui minoris auctoritatis est, eum qui
etcujus legaiione fuiiguniuiyspernii, et ipseindtibi- inajoris potestalis est, judiciis suis addicere, aut
tanter speiiietur a Domino. § 2. Videntes *-•autero piopriis defiuiiionibus subjugnre.
ipsi aposloli messem esse multam et operarios pau- C. V. De eodem.
cos, rogaverunt dominum megsis, ul mitlerct opera- Idero eadem episiola ".
rios in inessem suam; inde ab eis elecli sunt LXXH*• Nolite nos existimnre facta cujuscuoque proxjmo-
discipuli, qtiorum lypum gerunt presbyteri alque in ' rum noslrorum, quae sunt digna reprehensione,
eorum locum sunt constiluli in ecclesia. " velle defendere, sed
quod ita velimus filios circa
C. III. Primatum Romanm Ecclesim non aliqua tyn- spiritualem palrero, et discipulos erga magisirum
odus, sed Cluislus instiluil. devolos ac sobrios esse, ut niilla penitus lemeriiate
Idem Gelusius urbis Ronue episcopus omnibus ad eorum vitam, ut non dicam "• dijudicandaro, sed
urthodoxis *'. nec saltem tenuiler reprehendendam prosilianl.
Quamvis universoe per orbem Catholicae Ecclesiae C. VI. Inferiores majoribus nec benediceret nec male-
unus thalanius Christi s>nl, sancla lamen Romana, dicere possunt.
calliolica el apostolica Ecclesia nullis synodicis Idem Nicolaus papa eadem epistola '*.
constilutis cetcris ecclesiis praelata est, sed evan- Denique si in epislola legimus ad Hebrxos, quod
gelica voce Domini et salvatoris noslri prima- minor a majore benedicilur, restat profeclo, ul exi-
tum oblinuil. Tu e* Petrus (inquiens) it super hanc genie rat,ione etiam maledicalur. Siquidem boec
petram mdificabo Ecclesiam meam, ' el portm inferi *ulique* praenoscenles periculosa lempora illi qui
non prmvalebunt adversus eam. Et tibi dabo claves ante nos fuerunt, providam in ecclesiis consuetudi-
regnt cmlorum: et quodcunque solveris super lerram, nem iradiderunt, hodieque in Romana Ecclesia, q«a>
erit sotutum st in cmlis'. Cui data est etiam socieias magislra est omnitim ecclesiarum, impraelermissa **
Lcatissimi Pauli, vasis eleclionis, qui non diverso '" servatur, ita ut nullus sacerdos, majore suo non
"6
(sicut liaerelici garriunt) sed uno tempore, uno eo- innuenle consacerdote, cuilibel rei benedictionem
deinque die, gloriosa morte cum Pelro in urbe Roma, dare nitalur ; sed et anterior slans ad pronuncian-
subCaesare Neroneagonizanscoronatuscst, etpariter dam aliquam leclionem, benedictionem quidem
supradictam sanctam Romanam Ecclesiam Chrislo postulal, sed ei quilibet inferior non audet peniius
Domino consecrarunt, eamque omnibus urbibus iu benedicere. Cur hoc? nunquid benedicere peccatum
universo mundo sua pra-.sentia atque venerando est?absit. De maledicis enini, non de benedicis
triumpho prsetulerunt. Esl ergo pr,iroa Petri aposloli dicit Aposlolus ", tjuto regnum Dei non possidebunt;
sedes Romana Ecclesia, non habens maculam neque sed per hoc innuitur, quantae censurae freno inferio-
nec res quique a *• suis praepositis judicandis *• coer-
rugam, aliquid hujusmodi.
III Pars. Graliauus. In hit omnibus, quanto gradut cendi sunt, si bis nec etiam benedicendi jus ullum
celsior, tanlo major auctorilas invenilur. In majoribut penilus oblineunt.
siquidem esi regendi tt jubendi polestas, in minoribut C. VII. De eodem.
absequendinecessifas. Idem. eadem epistola '°.
Vnde Nicolaus papa I ad Michaetemimperalorem, j) Nunc autem divina inspiratione non nos pigebii.
ii( epislola cujus initium est: t Proposueramus *'. > nec nobis impossibile erit osteiidere vobis (si taroeu
ab iis qui
C. IV. Inferiorum facla superiorum sententiis obnoxia audire velilis), non posse quemquam rite
sunt. inferioris dignitalis vel ordinis sunt, judicialibus
Iitferfor sedes superiorem *' absolvere non potest. submitli definilionibus. Siquidem tempore Diocler

DIST.XXI. C. II. »* prmlacto : orig. ** respuent : Edd. coll. o. pr. Bas. Lugdd. H, III. "
Luc, c 10. Matth., c. 9. *" LXX : Ivo. =C. 111. *'Pertinet hoc cap. decr. Gelasii (in Edd. coll.
lauilatur Petagius) (dal. A. 494 vel 496) de quo supra ad c. 2, disi. 15, nonnulla sunt noiata. — An-
selm., I".1, c. 69. Burch., 1.3, c. 220. Ivo Pan., 1. 4, c. 8,Polyc, J. 1, t. 2.**Ceterum verba : cuidata, elc,
in rem suam vertil Pseudoisidor. — infr. D. 22, c. 2 (Anaclet). = II P. dal. A. 865. — In Edd. col. o.
inscribilur : Nicolaus episcopoConstant. — Coil. tr. p. p. 1, t. 62, c. 68. = C. IV, *' potiarem : Edd. coll.
o, "• entm: oed. 51Esa., c. 10. =C. V. " Coll. tr. p. p. 1, t. 62 , c.»* 69. **dicamus : Edd. coll. o,
= C. VI. ",*Ans., 1. 7, c. 154. Ivo Decr., p. 5, c. 17, p. 6, c. 355. imprwtermisse, orig. —Ans.
vol. Ed. Bas, " benedicere: orig. — Ans. Ivo. "'Gal., c. 5. *8ad suos judicandos prmpositot:—orig.
" 60Ans., 1. 2, c. 65. *vo
— Ans. lvo. judicandi coercendique: Edd. coll. o. — Bohm. = C. VII.
Pan., 1. 4, c 6, Decr. p. 5, c. 8. Polyc.J I. 1, t.20. — (In Edd. col. o. nnnc demum inscribKur : Mt-
chaeli imp.).
1?! DECRETI PARS PRIMA. DIST. XXII. 122
liani et Maximiani Augustorum Marcclliiius cpisco- jA Alioquin ncephaluin liquet esse conciliiiin, ubi de
pus urbis Romae, qui poslea insignis martyr effectus tania persona agittir, et majoriini non exspeclalur.
esl, adeo compulsus est a paganis, ut in teroplum sentenlia, quum nec in causa clericoruin inferioris
eorum ingressus grana ilmris super pruiias impone- gradus solius episcopi sui judicium lanlummodo
ret: cujus rej gratia collecio numerosorum concilio poslulandiim " sit.
episcopor.ini, el inquisitioue facta hocidem pontifex C. IX. Minorum tenlentiw majores damnare non
seegisse confessus est. Ntillus lainen eorum proferre valent.
senlentiam in euin ausus est, duiii ei soepissiine Idem Nicolaus eadem epistola •».
onines perbiberent,l: Ttto ore judica causam tuum, In laiiluin baiic praesumlionemsancti Patres apud
nen nosira judicio. Et iteriun : Noti, aitint, audiri Chalcedonem delestati sunt, ut Dioscorum Alexan-
in nottro judicio, ttd cottige in tinu tuo cautam luatn, drinum anlistitem inier cetera idcirco potissimum
Et rursus : Quoniam ex te, inquiunt, justificaberit, sine ulla reslitutione damnaverint, quia in conlu-
au( tx ore luo condemnaberit. Et iterum dicuni : macia d 'permanens erga primae sedis Romanoepri-
Prima tedes non judicabitur " a quoquam. Idem in vilegium, resipiscere a suis superslitionibus, ut ser-
eadem. fj 1. Sed et quuni quidam tempore quodam varetur a prima sede apostolica, noluit: el poncns *
contra Xistutn papam teuiassent quaedam roali " B.in ccelo os snuin, et lingua ojus transeunte super
rumoris objicere, et in concilio, cui et Yalentinianus terram, exconimunicatioiiem in S. Leoncm papam
Auguslus intererat, dicium fuisset, nou licere adver- tliclavil; ita ut in sentemia contra ipsuro prolala hoc
sus Pontificem dare senienliam, surrexit idem pro- videanlur meroorare proecipue, dicenles : Quoniam
linus imperalor, et in arbitrio praefali Ponlificis tri- secundis excessibus"°priorem iniquitalem valde trans-
buit judicare judicium suum. Etenim iiulltts ponlifi- cendit:prmsumpsiienim e( excommunicationemdiclare
cum minorum vel inferiorum urbiuiu subactus judi- adversus sanclisiimum e'tbeatissimum archiepiscopum
ciis 6*inveiiitur. magnm " Romm Leonem. Numquid ibi legilur in-
C. VIII. Majoret a minoribus judicari non possunt. quisitionem fuisse faelain, ulruin juste an injusle
Idem Nicolaus eadem epislola **. ipsam " Dioscorus exconimunicniionera diclusset?
Submiilitur Ignalius minorum, inferiorum et Non plane; sed absque omni controversia boc in eo
subjcctorum deliberalionibus, quum sacris canonibus ulii sunt, quia quum esset inferior, potiorein quibus-
praecipientibuset exemplis sapclorum Pairum, sem- 'ibet conatus esl lacessere coniuineliis, tesie Ana-
per, ubi est major auctoritus, sit eunduro 66, et in tolio Constanlinopoiitano praesule, qui dicit " :
omnibus conlroversiis ad polioris sedis judicia Propter fidem non est damnalus Diotcorus , sed
actio •' dirigitur. Quod non solum a calholicis, C *- quia excommunicalionemfecit domino archiepiscopo
verum etiam ab ipsis conslul observatum haerelicis. Leoni.

DISTINCTIO XXII.
GRATIANUS. Iropoleon primalus, aut cpiscopaluum cathedras,
I. Pars. Quia ergo major a minori judicari non vel ecclesiariiro cujuslibet ordinis dignitales instituit
debet, videndumesl, quminter celeras ecclesiasprimum Romana ecclesia. Illam vero solus ille fundavii, ec
tocum; quw tecundum , vellerlium obtineat. Romdna super pelram fidei mox nascentis erexit, qui bcalo*
ecclesia (sicul supra dictum esl) primum locum inter teternoe viiae clavigero lerreni siimil et cceleslis iro-
ceteras oblinet, Aiexandrina secundum , Antiochena D perii jura commisil. Non ergo quoelibet terrena sen-
ecclesiatertium ab ea locum accepii. tentia,' sed illud verbum , per quod • coiistructtim
Vnde Nicolaus Papa II. scribit Mediolanensibus 'per est ccelumel terra, per quod denique oinnia condita
Pelrum Damianum legalum suum' ' : sunt elemenla, Romadnm fundavil ecclesiam. lllius
C. 1. liomana eccletia ceterarum primalum lenei. cerle privilegio fungitur, illins auctoritate ftilcitur.
Omues sive palriarchii cujuslibcl apices, sive roe- Unde non duhium, quia , quisquis cnilibcl ecclesioe

NOTATIONESCORRECTORUM.
C. IX- d In contumacia. Hinc usque ad verbum ponens addita sunt ex originali *.

DIST.XXI. C. VII. 61 dicerent : Edd. coll. o. ** fustificabitur : Edd. Bas. Nor. 63 non boni: orig.
Ans. e*judicio : Ed. Bas. = C. VIII. •» Coll. tr. p., p.•' 1, t. 62, c 72. J 6" ettndum este: Edd.
co!l. o. pr. Arg. Par. et'*Anlw., in quibus est: eundem. abest ab orig., pr. Edd. coll. o, pr. Arg.
et Lugdd. H, III Aniw. prmstolandum : Ed. Bas. = C. IX. *• Ans., I. 2, c. 65. lvo Pan., J. 4,
c. 6, 7. Decr. p. 5, c. 8. Pofyc, 1. 1, t. 20. * absunl etiam "ab Ans. et Ivone.— Verba : ponent,
" etc,
'• secundut excessus : Ivo. add. : ecclesim: CiL Bas. in ipsum :
sumpla" sunl ex psal. 72, v. 9.
ead. act. V Conc Cbalc.
DIST.XXlI.T. P. ' Hasc, quae apud Anselmum (I. 1, c. 64.) Nicolai junioris nomen prae se ferunt, lia-
bcntur in epist. Pelri Damiani ad Hildebrandum, quae inter acta3 coiiventiis Mediolanensis ( h. A\ 1058".)
exstat ap. Mansi tom. 19. = C. I. ' atld.: Petro : Edd. coll. o. quo : Aus,
123 DECRETI PARS PRIMA. DIST. XXII. 124
jiis simm dotrahit, iiijtisliliam facit. § 1. Qui nulcm A cst ccclesii beneiicio Romanaeeoclesiae', quam (ut
Itomana? ecclesiae privilegium ab ipso siimmo om- memoratum est) bealissimi Petrus el Paulus suo
niuin ecclesiarum capilc Iradilum auferre conaiur, marlyrio consecrarunl. § 3. Secunda autem sedes
bic prociildubio in hoeresim labitur; el quum illc apud Alexandriam B. Pelri nomine a Marco, ejus
voc.eiur* injuslus, liic est ' procul dubio * dicendus discipulo alque evangelista , consecrala est' quia »
haerelicus. Fidcm quippc violat. qui ndversus illam el ipse in ^Egyptopriroum verbum verilalis, direclus
ngit, quae maier esl lidei : et illi coulumax inveni- a Pelro, praedicavit, et gloriosum suscepit mariyrium
tnr, qni eam cunctisecclesiis practiilissecognosriiur. cui venerabijis successil Abilius.* § 4. Tertia vero
Et infra ; § 2. Unde.ei ipse S. Ambrosius se in oro- sedes apud Anliochia,m ejusdem, * id est * B. Petri
nibiis scqui magislram sanctam Romanam profitetur aposloli nominc habetur honorabilis : quia 10 illic,
occlesiam. pritisquam Romam veniret, habilavil, el Ignatium
C. II. JVonab nposlolis, sed ab ipso DoiniiiQRomaiiit episcopiun conslituit; el illic primum nomen Chri-
ecclesia primalum accei.it. slianortun * novellaegculis * exortum est. Et post
itein Anaclettis Scrvtts Christi Jesu ad omnes "
epitcopot, epitlola 111, c 5 ". puuca: § 5. Inter beatos apostolos quoedam fuit
Sacrosaucta Roinnnn el npostoiica ecclesia nonnb »r discretiopotestatis1', et licet omnes.esscnt apostoli,
Petro tamen a Domino concessum est (et ipsi intei-
apostolis, setl ab ipso Domino salvatore noslro pri- se
matum obiinuit, ' et cminentiam potestalis stiper idipsum voluerunt), ut reliquis omiiibns praeesset
uuiversas rcclesias ac lotum Chrisliani populi gre- aposlolis, et Cephas b, id esl caput et principium te-
* * nerel apostolatus; qui.et camdem forinam suis suc-
gem assecuta est, sicut ipse* B. Petro aposlolo c
dixit : Tu et Peirus, et sttper hanc pelr.am wdificabo cessoribus et reliquis episcopis lenendam iradidc-
eccletiam meam, el porim inferi non prmvatebitnlad- ruiit. Et non solura hoc in novo leslamenlo est con-
•'
«ersns eam; et libi dabo claves regni ccetorum,et qitod- Sliliilum, scd elinm in veteri fuit; undc scriplum
cst : Moyses el Aaron in sacerdotibus ejus, id est
cunque Rgaverissuper terram, erit ligatum et in cuslis; *
el quodcunque solverit tuper terram, erit totutum et p,rimiinler eps fuerunt. El pust paitca : § 6. Ilaec
in cmtis. § 1. Adhibila • est eliam socielas in eadem vero 'aposlolica sedes cardo et* capnt (ut procfatum
"
Roroana tirbe beatissimi apostoli Pauli, vasis ele- esl) omnium ecclesiarum a Doinino, et nbn ab
ctionis, qui uno die unoque tempore gloriosa mortu alio cst constiliila; el sicul cardine osliiiin regitur,
cum Peiro " sub principe Nerone agonisans* coro- sic bujus saiiciae sedis auctoritate oinnes Ecclesiaj
natus est, et nmbo sanctam ecclesinm Romnnam (Doininodispoiieuie) regunlur.
consecraverunl, aliisqiieoiiiiiibus urbibusin universo, (_ Graliau. Hac auctoritate. Alexandrina ecclesia se-
mundo sua praeseulia atque venerando iriumpbot cundtim a prima locum habere censetitr. Sed postea
praetulerunt. Et licel pro omnibus nssidua apudI in Conslanlinopolilanasynodoecclesia Conslantinopol.
Deumomniiimsanclortiineirtindaturorntio, bis laiuen, secunt/Mmt) sede apostolica locum accepit.
verbis Paulus bealissimus aposlolus Romanis proprio» Vnde in oadem Synotlo , [id est Coiislanlinop. I.J '*
chirographo pollicelur, diccns' : Testis enim mihii c 5. ita constiitiium est:
est Deus, ctti servio spiritu meo in cvungeito Filii1 C. III. Secundttma Romano Ponlifice Conslanti-
ejus, quod sine intermissione memoriam veslri [acioi rtopolilaniisobtinet locum.
semper in oralionibus meis. § 2. Prima * ergo scdesi Conslaiiiinopolitanoed civitatis episcopum lutbere
NOTATIONESCOURECTORUM.
DIST.XXII. C. II. a Quia : Hinc usque ad verb. ciunt, libro 2. eodem modo quo Annclelus accepil,
Tertia addita sunt ex originali : quemadmodum ct bis utens verbis : Igiiur negare non poles , scirfi le
alia nonnulla. D in urbe Roma Pelro primo cathedram episcopatem
i>Cepliat : ln cvangelio Jonnnis c. 1. Cepbas(quae esse collalam, in qtta sederit onutium aposlolorum ca-
vox syriaca est) cxponilur mxpo;, quod graece pe- put Petrtts ; unde el Cephasappctlalus esl. Etlsidorus
lram siguificat: idque docet eliani B. Hieronymiis in lib. 7. Eiym. cap. 9. sie de Peli;o loquitur : Cephas
comm. epist. ad Galntas cap. 2 ; neque credenduni ttictus, eo quod in capite sil consliluius aposlolorum.
estignorasse Aiiaclctum.sed voluisseeam diclioneni KeyaWenim grwce capttt dicilur. Verum npud Bur-
ad gnrcam liiigunm eo lenipore noiissimam referre. churdiim el lvouem sic hnbetur: ut reitquit omnibus
Quod fecit Cyrillus llierosolymiianus, calechesi 10, prwessel apostotis Cephas, idesl, ul Petrus principa-
in nomine Jesus, non nioilo hebruicam, sed eliain lum leneret apostolaitis.
gr;ccam illi elymologiani tribuens. Alqui hoc ipsum <•Et reliquis : lu originnli c^.l : el reliquis apostoli
nomen Cephas Oplaius Afer, anliquiis cl probatus episcopis.
auclor, quein llieronymus ct Auguslintis mngni fa- C. III. d Cnuon bic cx iis est, .^tiosapostolica Ro-

DIST.XXII. C. I. ' noietnr : id.—Ed. Bas.=C. II. » Ep. Pseiiiloisidoriann— Ans. 1.1, c. 67.(npuaqtiem
veibi astcriscis notatapariierdesideranlur). Ivo Pan. I. 4, c 2.(in quainiliumet liniscapitis
6 legunlur).Decr.
p 5, c 26. -ix pra-lalione*Nira:ni conc. in codice Quesnelli). Polyc I. 1, t. 2. 10ex Gelasio supra dist. 21,
C. 3. 'Roiii. c. 1, v. 9. '' Pan. I. l,c 5. ' Romana ecclesia : Edd. coll. o. quam," et paucis posl,
habuit : Edd. coll. o. Ans. 1. 1, c. 7. Burcb. I. 1, c 159. lvo Dehcr. p. 5, c. 269. abest ah, Ivone.
" Psalm. 98, v. 6. •*Ans. 1. I, c 67. Btirch. I. 1, c 178: Ivo Decr. p. 5, c. 294. Polyc I. 1, t. 1.
" desunt etiam in decreio Ivonis. 16Rom. Corr. hunc Conc Consi. (h. A. 381.) canonem , qui Hisp.
inierpreintioiiis csl, cx prisca desumptuin esse in margine nssenint. In illn Inmen lo<-oejus legilurian. 28.
Conc. Chalced., t!c qua re vid. Baller ad c c in opp. Leon. 1. 5, p. 555.—Pclyc. 1. 2, t. 22.
 125 DECRETI PARS PRIMA. DIST. XXII. 126
oportet primatus bonoieni post Romanuro episco- A el" Conslantiiiopolilanoe civilatis cpiscopus, qui"
pum, propterea •' quod sit nova Boma. uliqne per canoues inier sedes ruilliim nomen acce-
C. IV. Apostolicwtedi Con°tanlinopuliianam constat pii, in communioncm reeidenspcrfidorum nondebuil
esse subjectam. submovcri?
Ilem Gregorius* Joanni episcopo Syracusano, C. VI. Conslaniinopolilnna ecclesia secundum q
tib. VII epist. 63'8.. Romana oblinel locum.
De Conslantinopolitana ecclesja qupd dieunl, quis ltem ex Vl.SynodosH» Jmtiniano cangregata,
eam dubitet sedi aposlolicae essc subjeelam? * quod cap. 36 *'
et dominus piissimus inipwalor, et frater nostcr Rcnovantesf sancli Constanlinopoliiani decrein
Eusebins •' ejusdem civitatis episcoptts assidue pro- concilii, pelimns ", ut Constanlinopoliiana sedes si-
fitentur. * Tamen si qt|id boni vel ipsa , vel aliern milia privilegia, quae superior* Roma habet, acci-
1
ecclesia habet, ego et minores meos, quosab illicitjs piat,nec nont in ccclesiaslicis rebus magnificelur,
in liono imitari sum. Slultus est iit illa; sed baec" secunda post illam exsistens, prins
prohibeo, paralus
sedes numerelur; deinde Antio-
eniin, qqi in eq se primum existintat, ut bona, qtiae quam Alexandrina
viderit, discere contemnul. ldem eidetn epist. 64.*°: chena, et pqst eam Hierosolymiiana.
Nam qnod primas Byzanzenns sedi apostolicae ilicit •^ Gratian. Hinc dalur inlelligi, quod Alexandrina
se subjici, si qua culpa in episcopis invenitnr, nescip ecclesia de secunda facla sil lertia, et Anliocltena de
quis** ei subjectus non sil; quuin vcro culpa non (eriia sil quarta : nis{ forte quis duas contendat esse
exigit ", omnes secundum ralionem liumililatis secttndas, ut Conslatttinapolilanam et Alexandrinam
aequales stitnus. parem suir (injnilatis velit locum obtinere.
C. V. Constanlinopolilanus episcopus auctgrilaie Lnde in VHI. Synodo, habita sub Hadriano Papa II,
Romani Pontificis deponitur. can. 2130.
Jtem Gelasius Paoa I. ad Fauslun} magistrum lega- C. \TI. Qnw patriarchalium sedium pximumyel
lionis ". deinceps teneat locum.
Qua traditione majoruin aposlolicain sedem in ju- Diffinimus neminem prorsus mundi potenlum
diciuro vocanl? An secundae sedis aiitisliles el ler- quenquam eorum, qui palrjarchalibus praesunt sedi-
liae, ceterique bene sibi conscii sacerdotes depelli bus, iiihonorare.auimoverea proprio throno (entare;
debiienint, et qui religionis exslilit inimicns, depelli sed omni reverenlia et hcnore dignos judicare; proc-
non debuit? Viderinl2* ergo, si alios habent canones, cipue quidem sanclissimum Paparo senioris llomne,
mitbus suas ineptias exsequanlur. Ceterum isli, qui deinceps aiileni Conslapiinopoleos palriarchain ,
'
sacri, qui erclesiastici, quj legilimi celebrantpr, se- J deinde vero Alexandriae, ac Anliochiae, ac IIicro<-
dem apostolicam ad judicium vocare nqn possuut, solymorum.

NOTATIONES,COBRECTORUM.
mana sedes a principio et longo post tempore non tem Constantinopolilano.quoil videnturei Gralinnus et
recepit: quod ex epislola 51. alias 33. Leonis Papae Anselmus, apud quem eoiiem modo legitur, voluisse,
I. atl Analolium Constantinopolilaiiuin, et aliis ejusT . adducti forlasse sinniniila illa, qiuc praeposila est
dem episiolis facile esl cuivis cognoscere; i(emque epistolae Gregorii. Auclor quidem glossae, quod Gra-
exduabusepistolis LeonisIX, unaadvcrsuspraevimp- lianum putavit sensisse , aperle exposuil.
tiones Michaeliset Leonis.cap. 28, allera aileiniulem C. VI. f Renovanies : Hic agitur de 5. illo canone
Michaelem, Sed miiiloclarius ex B. Gregorii epistola D I. synodi Consianliiiopoliianoe, de quo supra eod. c.
51. lib. 6. ad Eulogium Alexandrinum et Anastasium Conslaminopoliianm (liclum fuil. El quod allinet ad
Aniiocheiium,|atgue exepislola Nicolai 1. ad Michae- oiiines hos cnnones, qni synodo VI. iribuuntur, vi-
leiri Imp., qiiae incipit : « Proposueramus. »-Quan- demla est notalio ad c sexlam supra 16. dist.
quam Constanlinopolitani episcopi , imperatorum 8 Superior : Ita habetiir in aliquot vetustis exem-
polcnlia freli, secundum lociim patriarchalium se- plaribus : nain in vulgatis eral inferior. Graece est:
dium sibi usiirparuntj idque landem pacis et tran- Tjjf nptoSvTspa; 'Vwwo;,id est, anliquioris vel senioris
quillitatis causa [fuit lpsis concessuii), sicut in cap. Romw, ul infra c. proxiino. Omnino aiilem capiil
antiqua de privileg. Innocenlitis P. III. deelaravit. hoc longe breviusestin hacversione, quam ingraeco
_C. IV. «Hoccaput sumpium estex duabtis cpistolis excmplari, uno lantum loco copiosiits, quod Anlio-
eidem Joanni episcopo Syracusano scriptis : setl in chenaui iiiimerai sedem, cujus in graecovulgato nulla
cpist. 6,3,.,ex qua accepta est prior pajrs, agitur de nieiiiio.
Constantinopoliiana ecclesia; in sequenti vero 64. •>Nec non : Sic emendalum est ex aliquot manu-
agitur primate Byzazeno provinciaeAfricoe, iion au- scriptis, el groeco; anlea enim legebalur: non latnen

DIST.XXII.C. II'. " propler : CoII. Hisp. C. IV. •» Ep. 12,1.9. (ser. A. 599.) Ed. Maur.—Ans. 1.2, c. 65.
" In hoc nomine error librarioruni enim tum lemporis Coust. Ep. non erat; qunre noinen illud
est; Eusebius*•
nbest a codd. Gregor. meliuribus et Anselmo. Ep. 59. Ed. Maur. scr. A. eod. " add. : episeoput :
" exhjilur,: Ed. Bas. = C. V. " ser. A. 493. r- Jvo Decr. p. 5, c 9. **videanl : Edd. coll. o.
orig^.
*" Consi. vero : eoed. "
qum.: Bohm. = C. VI. *'ex *» Syn. quinisexia bab. A. so
692,—Coll. ir. p. p. 2.. 1.11,
c. 17. .*»in orig. est: opt?ojwvi. e. deeemimus. ui : Ed. Bas. = C. VII. bab. A. 869. —rTraiisJatio
canonis Anastasii Bibl. est.—Anselni, I. 2, c. 72 (70). Detistleditp. 3.
 DECRETI PARS PRiMA. DIST. XXIII. »28
«7
DISTINCTIO XXIII.
GRATIANUS. A perpcnditur, si, perspeclis diversorum Patrum re-
1. Pars. Breviler qnm ititex ecclctiatlica officia sil gulis sive gestis, eliam illa B. Leonis proedeces-
differenlia monstravimus. Nunc a summo incipientes, soris nostri sententia recolatur. > Nutla ", inquit,
el usque ad ullimum gradum descendentes, qualiter rniio sinit, ul inter episcopos, habeanlur , qui
quisque eoritm debetil ordinari, saiMorum auctorita- uec a clericis sunt elecli, nec a plebibus expetiti,
tibus ostendamus. nec a comprovincialibus episcopis cum melropo-
Vnde Nicolaus Papa II' in Concitio Laleranensi». lilani judicio consecrati. i Quia vero1* sedes apo-
C. I. Decrelum Nicolai Papw de electioiipMimiui slolica cunciis in orbe terrarum praefetlur eccle-
Ponlificis. siis alque ideo stiper se metropolitanum babere
In nomine Doroini noslri et salvatoris Jesu Cbristi. non potest, cnrdinales episcopi'p'oculdubio me-
Anno ah incarnatione eiusdem MLIX. mense Aprili, tropolitani vice fungunlttr, qui videlicet eleclum
indiciione XII proposilis sacrosanctis evangeliit, episcopum ad aposlolici culminis apicem prove-
praesidente quoque reverendissiino ac bealissimo banl. § 4. Eligatur autem de ipsius ecclesiae gre-
Nicolao * aposlolico*Papa, in basilica La*lcranensia mio, si reperiliir idoneus; vel si de ipsa non in-
patriarthii, qttoecognominaiur Constanliniana, con- B venilur, cx alia assumalur; salvo debito honore
sidenlibns cliam rcvercndissimis episcopis, abbati- cl levcrenlia dilecti filii nostri Hcnrici, qui in
bus, prcsbyieris: diaconis, idem venerabilis Ponlifex praesentiaruro rex habelur, et fulurus imperator
nucloriia!e apostolica decernens de elecliono sumnii Deo concedenle speralur, sicut jam sibi conces-
PoiUifieis, inquil: § 1. Novitbeatiiudo vestra, dilee- sinius et successoribus illius, qui ab hac aposto-
tissimi fratres et coepiscopi , inferiora' quoque lica sede personaliter boc jus impetraverini. § 5.
membra 'Cbristi* non latuit, defunclo piae mcmoriae Quod si pravorum atqite iniqtiorum bominum ita
domiiio Stephano prnedccessorenostro haecaposlolica perversitas invaluerit, ut purn, sincera aique gra
gedes, ctii auctore Deo deservio, quot advcrsa per- ttiita fieri in Urbe noii possit electio, cardinales
lulerit, quod deniqne per simoniaccc haeresis trape- cpiscopi cum religiosis clericis catholicisque lai-
zitas repetitis malleis crebrisque lunsidnibus' sub- cis, licet paucis, jus poteslatis oblineant, eligere "
jacuerit*, adeo* ut columna Dei vivenlis jamiam • apostolicaesedis Pontificem, ubi congrucre viderint
pene videretur concussa* nulare, et sagena sumnii '". § 6. Plane, poslquam electio fuerit facta, si
piscaloris procellis inlumescentibus cogeretur in beKica tempestas vel qualiscuuque hoiniuuin co-
naufragii profunda snbmergi 6. Unde, si placet fra- natus inalignitatis sludio resliterit, ut is, qui elc-
ternitaii vcslra:, deberous auxilianie Deo fuluris ca- cUis est, in aposlolica sede juxta consueludinem
sibus prudenler occurrere, et ecclesiastico statui,ne inlhronizari " non valeal, eleclus tamen, sictit
recidiva' (iiuotlabsit) rnala proevaleant 8, praecavere. verus Papa, ohlincal auctorilateii) regendi Roroa-
§ 2. Quapropter instructi pradecessoruni noslrorum nam ccclesiam, el disponendi omnes facultatcs
aliorumque sanctoruiii Palium auctoritate, decer- illius. quod beaturo Gregoriura ante suani conse-
nimus alqueslutuiinus, ut, obeunle luijus Romanaj crationera fecisse cognoviinus. § 7. Quod si quis
universalis ecclesioe Ponlilicc , impriinis cardinales conlra boc nosl.rum decietuni synodali sentenlia
episcopi diligcntissiine * simul de eleclionc Iraclan- promulgatum per sedilionem, vel proesiimlionem,
tes, inox Cbristi 10 clericos cardinalcs adhibeaiit: aut quolibet ingeuio electus, aut etiam ordiuaitis.
sicque reliquus clerus et populus ad consensum sen iiiirlionizatus fuerit, aucloritate divina et san-
novae electiouis accedat, iiiiniruin prseeavenies, mi ctorum apostolorum Petri ct Pnuli, perpetuo ana-
venalitatismorbiis aliqua occasione subrepul.Et ideo themale cum suis auctoribus, iautoribus el sequa-
", religiosissimi viri praeduces sint in promovenda cibus a liminibus sanctae Dei ecclesioe scparaltis
Pomificis eleclione, reliqui autem scqnaces. § 3. abjiciatur sicut anlichrislus, invasor et destructor
Ct-ruis vero alque legiiiiuus hic • eleclionis ordo D lotius Christianitalis; nec aliqua super hoc ei

NOTATIONESCORRECTORUM.

DIST.XXIII. I. P. « Hujus decreti integrum exem- Farfensis, literis Longobardicis ante annos peno
pluin est in vetustissimo libro abbalioe monasterii quingenlos scripto, et alibi.

riisT. XXIII. I. P. ' in conc. Rom. b. A. 1059. Nec tamen desunl, qui lioc decreium, quale apud Grn-
tianinii est, corriiplum putent, de qua re vid. Itnron. ad A. 1059.—Cbronicon Farfense, in quo illud de-
Corr. Rom., legiturin Miiratorii Rer. Ital. T. II, p. 2. p. 645. C. I. ' anteriora . Pan. I. 3,
preheiiderunt
" * *
c. 1. tonsionibus: F,jd Ven. I. Lugd. I.
° subjacuit : Edd. coll. o. ' jam: Edd. coll. o., et Pan.,
*
in qua
Ot ipsa seqiicns vox concussa deest. demergi : orig. ap. Mansi. rediviva : Chron. Farf. add. : fii
: ib. ' diligenlissima : Ed. Bas. '• ipsi : orig. " abesl ab eod. •' desunt in Ed.' Bas. •' cf. •
posierMm
inf. D. 62. c. 1. •* sed auia : Edd coll. o., pr. Bas., in qua nojnleguntur. •" eligmdi : Edd. coll. o.
•• congruentius fudicavertnt: Pan. —Chron. Farf.— congruerii: Edd. coll. o., pr. Bas. — Haec,licet aliis
verbis, legtinlur in Decreto Ivonis p. 5.c. 80. " auctorizari: orig. ap. Mansi.
 129 DECRETI PARS PRIMA, DIST. XXIII. 130
audientia '* reservetur; sed ab omni ecclesiastico0 A si in dogmniibus ecclesiasticis exercilalns; et anle
gradu, in quocunque ftierai prius, sine relracta- omnin, si fidei documenta verbis simplicibus asse-
tione deponatiir : cui quisquis adhoeserit, vel qua- rn:, id esi Patrem et Filium et Spiriinm sanctiiin
lemcunque tanqtiain Ponlifici reverentiam cxhihu- i- unum Deum esse confirmans, lolamque trinitalis '
crit, aul in aliquo eum defendere praesumserit, pari•i deitatem coesscntialem et consubslanlialem et coae-
sentenih " sit mancipatus. § 8. Qnisquis *° au- tcriialem " et coomnipotenlem proedicans; si sin-
lem Iinjiis noslra *' decrelalis sei)lenti;c teineratorr gulas **quasque in trinilaie personas plenum Deum,
cxsiiieril , et Ronianam ccclesiaro sua praesuni- el totns tres personns iinum Deum, si incarnalio-
lione conftinderc et conlurbnre conlra lioc staliitumi nem divinam 3" non in Patre, neque in Spiritu
" lentaveril, perpetno unatheuiate atque excom- sanclo factam, sed in Filio (antum credal, ut, qui
*
municatioiic damnelur, el cttm impiis, qui nOnresttr- eral in divinitale Dei Palris Filius, ipse Jieret
iram con- in homine horoinis malris * Deus verus ex
in
genl jndicio ", repuletur, omnipolentjs filius,
tra se senliat, el snnctoruro apostolorum Pelri ct1 Patre, homo verus ex malre, carnem ex malris
Pauli (quorum ecclesiam pr.esumit confundere),, visceribus habcns, etanimain biimanam ralioiialein,
iu hac vila el io fulura furorem seniiat, fiat "4 simuJqtie in eo veritas utriusque' 6 nnliirae, idem
habiiatio ejtis deserla, et in labernaculis ejus nonj B Deus ct hoino, una persona, iinus Filius, iinus Chri-
sil qui inltabitet, fianl **filii ejus orpliani el uxorr stus, iiiius Dominus 3', crcator 3» omiiium quoesunt
ejus vidua, commotus anioveatur ipse et filii ejus, elI et auctor, Dominus el reclor cum Patre et Spiritu
mendicent, el ejicianlttr de habitalionibus suis, scru- sant-io omniiim crealurarum; qui passus sit vera
tetttr (wnerator omnem snbsiantiam ejus, et diripianti camis pnssione *•, morluus vera eorporis sui
alieni labores " ejus,.orbis " lerrarum pugnet conlra, niorie, resurrexit vera rarnis st ae resurreciione **
eum, el cuncta elemenla sint ei conlraria, et omnium, el vera aniinoc resumptione, in qun veniel juuieare
sanclorum quiescenlium merila illum coufiindant, vivos et morluos. § 1 Quaerenduin etiam ab eo, si
ct in hac vila supcr euni aperiam viudiclam osien-, novi et veteris lestamenli, id est legis (t propheta-
dant. § 9. Observalores autero liiijus noslri dccreli rtim et aposlolorum iinum eumdemque credal au-
omnipotentis Dei gratia prolegal, et nuctorilas ben- clorem et Deum *', si diabolus non per condit 0 lem,
lorum apostolorum Petri el Pauli ab omnium pec-, sed pej arbiiriiiin *' factus sil malus. § 2. Qiiseren-
catorum vinculis absolval. dum eliam ah eo, si credat hujiis*3, qtiain gestamus,
II. Pars. Gralian. Episcopi vero el ceteri ordinet • et non allerius carnis resurreciionem, si credat
infra constituii qualiler ordinari debeunl, ex attctori- ^ judicium futurum, et recepluros singulos pro bis,
tale CarlhagiHensisconcitii IV, cap. 1, ctti inter- quae in carne gesserunl, vel pcenas, vel praemia/*,
fuit AugustinuslemporeHonorii Aitgusli, oslendamtts, si nuplias non prohibeat **, si secunda matrimonia
ab eorum examinatione incipientes. non damnet, si carnimn perceplionero non culpct,
C. II. Qitando sit examinandns, qui in episcopum si poanilenlibus rcconciliaiis communicet, si in
etigitur. baptismate omnia peccala, id esl tam illud originale
Qui *• episcopus i> Ordinandus cst, anlcn exa- conlraclum *6, quaro illa, quoe voluntnrie ndmissa
roinelur, si natura sit prudens, si docibilis ", si stntl, dimillantiir, si exlra ecciesinro catbolicani
moribus (emperatus, si vita caslus, si sobrius, si nullus salvetur. § 3. Quum *' in his omuibus exa-
seinper suis negotiis cavens 3°, si hiunilis, si afla- minatus fuerit inventus plene inslruclus, tttnc cum
bilis, si miscricors, si litteralus, si in lcge Doniini consensu clericorum et laicorum et **convenlu lo-
instructus, si in scriplurarum sensibus caiitus *', tius provinciae episcoporum, iuaximeqiie melropo-

NOTATIQNESCORRECTORUM.
C. II.l Captit hoc integrum exslal in Ordine Ro- D quarlo concilio esse praeposimm iu aliquol vetuslis*
mano, addilisad initium his vocibus : Statuta eccle- codicibus, lestaulur illi, qui lomos concilioruin
siaslica : cui siroilem lilulinn loti Carthagineusi edidcruut.

DIST.XXIII.C. I. 18add : ib.—Pan. et Ed. Bas. '*seutentiw: Eild. Bns. Lugdd. 11.III. Antw.
•• quod st quis : Edd. coll.aliqnando:
o., pr. Bns. *l add. : sanctw : Edil. coll. o., exc. Bas. " de-
aetum : Edd. Biis. Nor. " Psalm. .1. v. 5. »*Psalm. 68. v. 26. " Psalm. 108. v. 9. " add.: omnes:
Ed. Bas. " Sap. c. 5. v. 21. = C. II. **cap. 1. Slatutorum eccl. ant. np. Baller., de quibus vide supr.
ad. c 1».D. 18. — Regino I. 1. c. 448. Burch. I. 1 c. 8. Ivo Decr, p. 5. c. 6*1.Polyc. I. 2. t. 9. *» docilis;
Ed. Bas. — lvo. — In Edd. coll. o. add.: si pervigil. •' vacans: Stalnla eccl. anl. — si sempersuit negoiiit,
si hominibusaffabilis : Coll. Hisp. " cautus vet acutus: Edd. coll. d. 3* in Irinilate.: Ivo."— Baller. —
add.: unilattm: Edd. coll. o. ** cowiernam: lvo. — Edd. coll. o. exc. Bas. 3*singulamquamque pers :
Reg. — Ivo seeundum Statutaeccl. ant. el Coll. Hisp. 3" divinitatis: Ed. Bas. 36ambm: Buller. *' Deus:
Edd. coll. o. ** crealurarum : Coll. llisp. — Regino. 3»pro salttte nostru: Edd. Coll. o. *° receptione:
Edd. col. o. *' ln Edd. o. pr. Bus. add.: et Deum (demum: Edd. Lugd. II. III.) vivos ac morluos jtidicatu-
rttm. *' add.: suum: lvo. *' hujusmodi: Edd. **gloriam : Baller. *• improbet: llegino, Ivo^^apudipicm
deestvox: non), Stalula eccl. ant., Coll., Hisp. *• peccuium: Ed. Bas. — orig. pecc conirtuium: Edd.
cqll. rel. *' Apud Reg., Burch. et Ivonem haec § in epiiomen cst redacta. **ex : Coll. Hisp. —
IM DECRETI PARS PRIMA. DIST. XXIII. . 152
litani vel aucl.iriinte, vel proescnlia ordineliir epi- ,\ possini digneopus Dei exereere, quain iiiultos inu-
scopus. Susceplo iu iiomiiie Christi episcopntu, uon liles, qui onus grave ordinalori adducant.
Gtin:(leleclnlioni, nce suis nioiilius *°, sed bis Palnim C. V. Si eleclo in episcopumaliqua objiciunlitr, quttr
tleliiiilionilnis acquicscat r. qde vel sex episcopi ad ejtts pitrgationem conve-
niaiit.
C. III. Quatis esse debeal clerirorum conversalio.
Item ex Concilio Carthagincnsi III. c 40 6".
Ilem Isiilorus de ecclesiasticis officiis lib. 2. c. 2 "°.
lltud staiuendum est, ut, quando ad eligendum
111.Pars. His "' igilur lege Patrum caveltir, ut
a vtilgari vila seclusi a mundi volupialibus sese cpiscopum convenerimus, si qua contradiclio fuerii
oborta 63(quiasiepe lalia factn sunt apud nos),J uoii
absiiiieanl; non spectaculis, uon pompis intersinl; ad
convivia publica ftigianl, privata non lantum pudi- proesumanl purgandiim eum, qni ordinandus est,
et tres lantum 61, sed postulentur ad iiiimerum supra-
ra, sed sobria colunt; usuris nequuqiiani inctim- 6" duo vel tres, el in eadem plebe, cui
diclorum
bant, neque turpium occupaliones liicrortim, frau- Ordinandus
" studium umorein esl, iliscittiaiilur primo personae coulra-
disque cujusquam appetanl;
(licentium, postremo illa cliam, quae objicitintiir,
pecuniae quasi maieriani cunctorum crimiiiiun fu-
giani, et soeculariaofficia negoiiaque abjiciaut '•; pertractentilr, ei quiini purgatus fuerit sub couspe-
hoc cuin ve-
houoris gradus per ambitiones iiun subeanl '*; pro B ctu publico, ila demiiro ordinelur: Si
veslrae
bencficiis mediciuoe Dei niuiiera non accipiunt; strae sanclitalis animo coucordat, roboretiir
dicliim
dolos el conjuraiioncs cuveant; odinro, oemulaiio- dignitatis responsione. Ab universis episcopis
Satis placet.
liein, oblreclalionem atque invidiam ftigiaiit; non est:
" non cfJieni aut "6 C. VI. Vola suw prontissionis spondeant, qitos eccie-
vagis oculis, lingtia, petulatiti siasltca promovet disciplina.
"'
Uuidoque gestu inccilunt. sed pudorem ct vere- llem cx ConcihoTolelanoXI. 60c 10.
cundiam inenlis simplici liabilu inccssiique osten-
** Quanquam omnes, qui sacris maiicipaulur or.li-
dant; obscoeiiilulero etiam verborum, sicul et nibus, canoiiicis rcgulis teueaiilur adslricii, expedi-
operum, penilus cxsecrcntur; viduarum et virgintim bile laineii esi, ul prouiissionis suoe vota sub cau-
iVequcniationem " fugiant; toniubernia exiranea- tione ad promotiouis gradus eccle-
rum feminaruin nullateniis appetant; castiinoniam spondeanl, quos
siastica probal•' disciplina. Solel euiiu plus limeri*
quoque invinlati corporis pcrpeiuo conservare stu-
quod singulariler pollicetur, quaiii qnod generali
deant, aul certe unius inairimoiiii vinculo fcederen- 68 concluditur. § 1. El idco placuit huic
sponsione
tur; scnioribtis quoque debitnin obedientiaro prae- ' sancto coucilio ul unusquisqiiej qui ad ecclesia-
••}
beant, neque ullo jnctantiae sludio semetipsos at- slicos est .ascensurus 70, uon ante honoris
Q gradus
tollant; poslremo doctrinae lectionibus, psalmis, coiisecralioiicm
60 accipiat, quain placiti sui adnota-
hyinnis, caniicis, exercilio jugiler incuiiibant. lione '• ut fidem calholicam sincera cor-
Tales eniin dcbent t-sse, qui divinis cullibus sc man- proiniliat,
* * dis devoiione cuslodiens juste el pie vivere debeat,
cipandos stndent exhibere, scilicel uij diim scieu- et in nullis
lia) operaui dantj doctriiue gratiam populis admi- operibus stiis canouicis regulis conlra-
uistrenl. dicat, atque ul debiiuin per oiiinia honorem atqtie
Obsequii reverenliaro praeeinineiili s,bi uiuisquisque
C. IV. Qiii digne tacrumehta tfaciare non possunt, dependat} juxla illud B. Leonis " Papae edictum :
ud minislerium non etigantur divinum. t Qui se scil aliquibus esse prmposilum, non molesle
Item Clemens ad Jacobum fralrem Domiiti ferat aliquem sibi esse prmlalum, sed obedientiam, '*
epist. 11 •'. quam exigil, eliam ipse dependat. » Pcena etiain
Tales ad ministciium eligantur t erici, qui digne juxia ecclesiaslicae consuetudinis morem et placilis
possint doininica sacramenia tractnre. Melius esl lalium inferenda '*, et ab iiS}qui iransgressores fue-
«nim Dnmini saterdoti paucos habere roinistros, qui D rinl, persolvenda csl.
NOTATIONESCORRECTORUM.
* Acquiescatt Posl boc verbum lam in concilio, etiam wtas requiralur, qtiant sancti Pdlres in prweli-
quam in Ordiue sequilur *: ln cujus ordinalione gendis episcopts conttituerunt^

DIST.XXIII. C. II. *' moribus : Coll. Hisp; — Edd. coll. o. * exirinsecus laroen adjectum, utvidetur.=
C. III. "° eadero leguniur in conc Mogiinl. I. c 10. — in Edd. colL o. illisinsiribilur : Isidt de vita clerico-
rwm.= HIP. " Hic: Bochn. "fraudibus: Edd. Coll. o. "abn uant: Edd. Bas.Lugdd. I. 11.111.Anlw, Par.
»-suscipiant: Edd. coll. o. "" vagi: eaed. "6petulanlia: Ed.Bas. "' /wmidogttegressu.-orig. »8aild.:,mem6iO-
rwm: t.dd. coll. o. "' visitationes (requentissimas : Edd. coll. o. °" jugi : orig..— Ed. Bas. = C. IV. "
Epist. suppositilia, quaro el ipsam llufiniim jam lattnilate donasse conienderuiii qiiidcm, nec lamen proba-
verunt Ballerinii. — Polyc. 1. 4. t. 31.= C. V. 6' hab. A. 397. — in Edd. coll. o., pr. Arg., cilntur
Conc Carlh. IV.—Coll. tr. p.p. 2. t. 17. c 28. Ans. I. 6. c. 65, Burcb. 1.1, c. 6. Ivo Decr. p. fj. c. 60. —
Pelyc. i. 2. t. 8. •' suborta: Edd. coll. o., pr. Bas. '* adtl.: accedere: Edd. coll. o. tresjam: Coll. Hisp."
•»tupradictum: Ed. Bas. = G. VI. •• hab. A. 675. — Coll. tr. l. 42, c. 5, — Ans. 1. 7, c. 88.
p. p. 2, "
provehit: Coll. Hisp. 6»innexione: Coll. Hisp. "' s. synodo: Ed. Bas. accesswnt»; ib. — Coll. llisp.
" iunodatione : Coll. ILsp. " '* inserenda : Coll.
Ep. ad Anastisium Thessnl. " tamen ; Edd. coll. o.
Hisp.
 153 DECRET.I PARS PUIMA. DIST. XXIII. iU
Delvnc ditpOmtttr, qttaliter ecclesiasiica ojftcia ordi- A
. tJmie Gregorius Are;;io Episcnpo Francorum, lib. VII.
nantur, in Concilio Carthngin. IV. c 2 '". epist. 111»*. '>
C. VII. Qualiler ordinelur episcopus. C. X. Absque apostaitca licenlia dntmaticis nec epi-
Episcopus quiim oiilinalur, duo episcopi ponnnt scopis nec diaconis uii licel. .
et lenennt evangeliorum codicem super cnput et Comniiinis filius Petrus diaconus nobis innottiitf
'•
cervicem ejus, et unO super enm fundendo bene- quod fraternitas veslra lempore, quo hic fuit, po-
dictionero, reliqui omnes episcopl, qui adsunl, mn- posceril, ul sibi el archidiacono suo ulendi dalmn-
nihus suis caput ejus laugnnt. licis licenliam praeberemus. Sed quia * iia " hominiiHl
C. VIII. Qualiter ordinetur presbyter. [Ex eo- suorum infirmitate comptilsus fesliiianler abscessil,
dem c 3. "] iil nec ipse moeror incumbens diutins (ul digniuii
Presbyler quum ordinatur} episcopo eum bene- eraletresdesiderata poscebal) sinerel permanere »",
dicenlc et roanum super capul ejus tenenie, elinm et nos in multis implicito-; ecclesiasticae »" rationis
emnes presbyteri, qui fpraesentes suni, manus suas consideratio novum boc inconsulte ct subito non
juxta manuro '» episcopi super capnl illius te- permitterel indulgere, idcirco postulahe rei prolon-
neanl. gatus effeclus est. Nunc vero, caritatis luae bona
Sicut " auiem in die sttw ordinalionis sacerdos B \ revocantcs ad aniinum, hujus auctorilatis nostrae
orario ulroque humcro ambitur, ita tempore conse- serie petita *' concedimus, atque le et archidiaco-
crationis eodem orario debel uti instanier. nitni tnum dalmaticarum nsti decorandos esse con-
Vnde in CbnCilio Bracarensi III. c. 3. 80leqilur : cessimus, easdemque dalmaticas dilectissimo filio
C. IX. Quod qttisque accepit tempore consecrationis, tiostro CyriacO abbate deferente transmisimus.
ferat lempore oblationis. C. XI. Qnaliter ordinetur dioconns [Ex Conc
*
Ecciesiustica * el anliqua institulione praefixum Carih. IV. c. 4] »8.
noviniiis, ut omnis sacerdos, quum ordinatur, ora- Di.iconus dum »9ordinatur, solus episeopns, qui
rio utroque humero amhialtir: scilicet, ut qui iin- ciim benedicit, niaiiinii super caput illius poiiai,
perlurbatus proecipitur consistere inter prospera et qui non ad sacerdotium, sed ad ministeriiiin cnnse»
adversa virlutum semper ornamenlo, ulroque »• ciatur.
circumsepius appareat hiirtiero 8*. Qna ergo ratione V. Pars. Gratianus. Qumritttr atttem an posl bene-
tempore sacrificii non assuroit, qiiod se in sacra- diclionem maniis
mento accepisse non dubitat? Proinde modis oiiini- presbylerorum el diaconorum chrl-
smatis liqttore debeanl perungi.
bns convenil, ut, qtiod quisqne percepit in conse- (
cralione honoris, hoc retineal et in ohlmione vcl De Itisita scribit Nicolaus Papa [1.1 lladulpho Ar-
perceplione snoesalulis: scilicet, ut, quum sacerdos chiepiscopoBituricensi '* :
ad solemnia missarum accedit, aut per se Deosacri- C. XII. Nec presbyteris, nec diaconit in consecralione
ficium oblaiurus, aut sacramenlum corporis et san- chrismale manus perungere licet.
guinis Domini noslri Jesu Chrisli stiinlurus, non Praeleren scisciiaris, uiruni solis presbyieris, ai(
aliter * accedal, * quam orario utroque liumero cir- ct diaconis debeant, quum ordinanliir, maniis cbri-
cumseptus, sicut et lempore ordinalionis suaedi- smalis liquore perungi. Quod in sancta hac Romana
gnoscitur consecralus, ita ui de uno eoderoque ora- ecclesia, cui Deo auctore deservimus, nculris' 1 agi-
rio cervicem pariler el ulrumque humerum pre- tur. Scd el quia sil a novac legis ministris nctum,
mens signuro in suo peolore proeparet crucis. § 1. nusqiiam (nisi nos fallat oblivio) legimus. Ergo ad
Si quis autero aiiler egerit, excomniuiiicalioiii dehi- B. Innocentii Papae canonicn decrela sunclitatcm
tse suhjaceat »*. luam Iransmiltimus, et. qu.-e libi sinl in consecrn-
V. Pars. Graliantis. Dalmalicis autem nec episco- lionibus et ordinibus " observnnda, piincipia pn-
pis, nec diaconis, absqtte apostoltca itcentia uli per- ,n ginoe ad Decentium Eiigiibinum cpiscopum nii^sacte
miltitur. afTatimedocebunt.

DIST.XXIII.C. VI. "Hoec et seqq.tituloi Recapiiulalio Ordinationis officialium eccl., I gi ntnr inde aer
90. inle Staluia eccl. ant., dequibus vide supr. disl. 18 c. 9. — 1'fastani etiam ex parte in sacrameutario.
Gelasiil. 1. n. 95. — Ans. 1.6, c 55. Ivo Pan. 1. 3, c. 18. Decr. p. 5, c. 124. Polyc 1. 2, I. 9. = C. VII.
" fundente: Coll.
Hisp. —Siatula eccl. ant.—Ans. Ivo. = C. VIII. " c 91. Staiuionim eccl. ant. —Ans. I.
7. c. 55 (98). lvo Pan. I. 3. c. 53. Decr. p. 6. c 12. Polyc. I. 2. I. 52. '» manus: Edd. coll. o; -- Sialuia
eccl. ant. " Hoeca Statulis eccl. ant. et Ans. ei Ivone absunl, qnare videnlur Gratiani verba esse, cui
senientiae Edd. coll. fere omnes sulTragaiitur. 80 hab. A. 675. — Coll. tr. p. p. 1. t. 48. c. 1. = C. IX.
"' utrobique : Coll.
Hisp. *» abest ab end. »3subjacebit : Edd. cnll. o. = IV. P. »* Ep. 107, I. 9, (scr.
A.599.) »'Ed. Maur. —Ans.1.6, c. 95. =C. X. "'iittminere: Ans. »6u(e. u\est c: Ans. — Eild. toll.n. —
Bohm. rempeiilam: Edd. Bas. = C. XI. »8c. 92. Slniuior. cccl. ant. — Ans. I. 7, c 52 (60). Ivo Pan.
1. 3, c. 31. Decr. p. 6, c 13. Polyc L 2, l. 32. 8>quum: Slat. eccl. a. — Coll. Hisp. — Ed. Bas. =
C. XII. " scr. A. 864. Coll. tr. p. p. 1, i. 62. c 51. Ivo Deer. p.0, c. 121. " de neitiris: Edd. coll. o.
" ordinalionibus:
orig. ap. Mnnsi.
«5 DECRETl PARS PRIMA. DIST. XXIII. 135
C. XIII. PALEA •». *i C. XV. Qualiier subdiaconus otdinetnr.
[ExConc. Hispal. II. c. 5. •*]. Item cx Concilio Carthagin. IV: & 5 '".
< Ex d epittola Simplicii Papm Severo et Ftoren- VI. Pars. Subdiaconus quum ordihatur, qnia
tino Episcopis direcla. Ad cognitiohem nostri exn- manus imposilionem non accipit, palenam demanu
minis Gabreiicnsis •" diaconi relaiu pervenit de qui- episcopi accipiat vacuam et calicem vacuum; de
busdam ipsitis ecclesiae clericis, quorum qutim unus manu vero nrchidiaconi accipial urceolum Cnm
ad presbyterium, duo ad Levitarnm ministerium aqua 10*,manile "* et manutergium.
consecrarentur ", episcopus eorum, oculorum do- C. XVI. Qualiier acolytlius ordinetur.
lore detenius, fertur manum suam super eos tanliim liem ex eodem Concilio, c. 6 10*.
posuissc, el presbyier »' quidam illis conlra eccle- Acolythus quum orilinnlur, ab episcopo quidcm
siaslicuin ordincm bencdictionem dedisse; qui pro- (ioceatiir, qualiler in officio suo agere debeat: sed
pter lanlam pra:sumtioiiis audaciam polerat accusa- ab nrcbidiacono accipial ceroferariuro '"" cum ce-
tusjudicio praesenli dnmnuri, si adhuc in corpore reo "*, ulsciatse ad accendenda ecclesiaeluminaria
]iosilus, non fuissel mortisvocalioneproevenius. Sed mancipnri; accipiat el urccolum vacuum ad suggc-
quia jam ille examini divino relictus huniann judi- rcnduin vinum in eucharistiam sangtiinis Chrisli.
cio accusari non poiest, ii, qui supersunt, et ab eo B C. XVII. Quatiter exorcista ordinetur.
non consecrationis tiiultim, sed ignominioepolius Item ex eodem, c 7 10'.
elogium •* acceperunl, ne sibi licenliam lalis * ul- Exorcista quum ordinatur, accipial d.e iiiaiiu epi-
'
ira usurpalio faciat, decrevimus, ut a gradu sa- scopi libellum, in quo scripti sunt exorcismi, di->
ccrdoialis vel leviiici ordinis, quem perversi adepti cenle sibi episcopo : i Accipe, el commenda mttno-
sunl, depositi aequo judicio abjiciantur •». Tales riw'°°.el habeto poleslatem imponendi manttssuper
enim mcrito judicati sunt removendi, quia prave energumenum, sipe baplizatttm, sive caiechumenum.t
inventi suiiiconstituti. C. XVIU. Qualiier lector ordinetur.
Gratian. Iiem qumrilur, an eorum ordinaiio sit rala Jtem ex codem Concilio, c 8 109.
kabcnda, qnibus episcopus, oculorum languore delen- Lcclor qtium ordinatur, faciat de illo cpiscopus
lus, manus imponil, el presbyier super eos oralionem verbuni ad plebem, iudicans ejus fidem ac viiam
dicii. "• speclante plebe tradat
atque ingenium; post haec
De his ita statutum est in Concilio Tolelano : ei codicem, de quo lecturus est, dicens *ad etim *:
C. XIV. El ordinator, el ordinatus damnalionis subeat i el esto relalor '" verbi Dei, habilurus, si
Accipe,
pwnam, qunm episcopus munum imponit, el alitts
orttiionemdicil. f fidetiter et uliliter impleverit o/Kciwm^.partem cum
Qiiorundam clericornm, dum tinus ad presbyte- eis qui verbumDei ministraverinl ,la. >
riiim, dtio nd lcvitarum ministerium sacrarenlur, C. XIX. Quaitler otliarius ordiitelur.
episcopus, oculorum dolore detenlus, ferlur manum Item ex eodem, c. 9 "*.
suam super eos imposuisse '•• lantum, et presby- Osliarius quuin ordinatur, postquntn au archidia-
icr quidam illis conira ecclcsiasiicum ordinem be- cono inslructus fuerit, qnaliter in dorao Dei debeat
nediclionem dedisse. Sed quin jam ille examini di- conversari, ad suggestionem archidiaconi tradal ei
ecclesiae de altario dicens "* :
viuo reliclus huinano judicio accusari non potest, episcopus claves
ii, qui supersunt, gradiim sacerdotii vel levilici or- Sic age, quasi reddilurus Deo rationem pro his re^
dinis, quem perverse adepli siinl, amittant. bus, quw his clavibus recluduntur.

NOTATIONES CORRECTORUM
C. XIII. ° Ex epistola : HaecPalca in nullo inanu- D test lnic esse Imnslalus lilulus. Ceterum caput hoc
scripto cxcinplari est inveuta. Burchardus el Ivo a Burchardo cilalur ex concilio Bracar. ab Ivone
ante boc cnput, quod incipit: Ad cognitionem, refe- in 5 qiiiilein part. c. 215 ex Carthaginensi, in6 vero
riml aliud quoddam caput, quod incipil: Relatio, ex c. 102 ex Hispalensi 2 cap. 5 quo etiam loro ex-
episioln Simplicii missa Equitio Floreniio (sive Fio- stat; et scqiiens canon : Quorundam, estquasi hujiis
renliiio) et Sevcro episcopis. Qunroobrem inde po- sumina.

DIST.XXIII. C. Xlll. «"abest luccPalea abEd. Bas. »*hao. A6I9.— Bnrch. I.3,c.3. IvoDecr, p.5,
c. 213, el 6, c. 102. »' Egabrensis: Coll. Hisp. " sncrarenlur ib. »'
»» prisbyterum quen-
dani :,i Edd. coll. o. — Bolim. eulogium : Edd -coll. o. —eloquium perceperunt : CoII. Hisp^
" odmtHaiilur : E(ld. Lugdd. gradus — arbilranlur : Edd. rel.= C. XIV. 10° posuisse : Ed. Bas.
= C. XV. 10tc. 95. Slatulor. eccl. ani. ap. Baller. — Ans. I. 7. c. 59. Ivo Pan. 1. 5, c. 3. Decr.
p. 6, c. 14. Polyc. 1,2, t. 32. '•• aqua et aqjuamanili: Coll. Hisp. et,Sacramentarium Gelasii. '•' manili:
Edd. coll. o. pr. Bas., Lugdd. =C. XVI. *°*c. 94. Staimor, eccl. anl, — Ans. 1, 10, c 58. Ivo Pan.10T ib.
Decr. ib. c 15. Polyc. ib. 10" cereoforaliitm : Slatuta eccl. ant. "" cereit : Coll. Hisp. = C. XVII. c
B5. Sialutor. eccl. ant. — Ans. I. 7, c. 57. Ivo Pan. I. 3, c. 57. Decr. p. 6, c. 16. Polyc. I. 2, t. 32. ,oS
deest in sacram. Gelasii. = C. XVIII. 10»c. 96. Statutor. eccl. ant. — Ans. ib. c. 55. Ivo Pan. ib. c. 58i
Decr. ib. c. 17. — Polyc. ib. "• hoc : Edd. coll. o. H1lecior : Ed. Bns. "' add.: luwm ; Edd. col. o.
"* add. : bene : Ord. Rom. = C. XIX. "* c. 97. Slatulor. eccl. anl. — Ans. ib. c. 54. Ivo Pan ib. c. 39.
Decr. ib. c 18. Polyc ib. '" add. : ita : Ed. Bas., ei : Edd rel.
 137 DECRET! PARS PRIMA. DIST. XXIII. **>S
C. XX. Qualiter psatmisia ordineiur. A vel sacrataspallas p:nes vos con;ingere,ct mcensnm
Item ex eodem Concilio, c. 10 " 6. circa nllnria deferre, perlatum est ad npostolicam
Psaln~:ista, id est canlo.r, potest ahsque liceniia, sedem ; quocomnia repreliensione plcna esse ct vi-
episcopi, sola jussione preshyleri olficitim suscipeio, tiiperatione, nulli recte sapienlium dubium cst.
canlaiuli, dicenle sibi presliylcro : Vide ul, qnod( Qiiamnbrem hujus sanelae sedis auctoritate hoec
ore canlas, corde credas, et quod corde credis, operi- omnia vobis resecare fundilus, quando cilius poteri-»
bus comprobes. lis, ceiiseinus. Et ne pestis haec "' latins divulge»
Gratian. Clerici comam nutrire pronibenlur, quo- lur, per omnes provincias abstergi ciiissime man-
rum capul desuper in tnodum splicerm rasttm esse danius.
debet. C. XXVI. Sacrarium subdiaconis ingreili nnn licet.
Unde Anicelus Papn Episcopis Galliw "' : Iiein c.v Cohcilio Laodicensi, c. 21 12S.
C. XXI. Clerici comnm nulrire proltibeutur. Non oportet, siibdiaconos "• licenliam Iiabere in
Prohihete "*, frntres, per universas regionum\ sacrarium sive secretariuin (quod Grxci diaconium
73siraruro ecclesias, ut clerici, jiixta apostoluin,, appeilanl) ingredi, et coniingere vasa dominica.
comara non nutriant, sed desuper capul in modum1 -c C. XXVII. De eodem.
' sph.eroeradant. B
Ilem c\ eodem, c. 22 13».
C. XXII. De eodem. Miiiislrum non oportet uli orariis, nec hostias •
Item exConcilio Agaihensi, c.-20-"*. 131derelinquere.
Clerici, qui comam nulriunl, ab arcbidiacono,
C. XXVIII. Deeodem.
cliamsi noluerint, invili delondeantur "°. Vesli-
llem ex eodem, c 23 I3'.
nienta etiam '" vcl cnlceamenta eis, nisi quoe.reli-
Non oportel lectores aut psalmistas orariis uli. et
gionem deceant, uii aut habere non liceat.
sic iegere atil psallere.
C. XXIII. De eodem.
liem Gregorius II in Concilio Romw habito in Basi- C. XXIX. Mulier in conventu viros docere no
lica S. Petri, c. 17 '». permitiilur.
ltem ex Concilio Carthagin. IV, c. 99 et 98 ***.
Si quis ex clericis relaxaverit 123comara, sit ana-
themn. Mulier, qtiamvis docta et sancta, viros in cou-
ventu docere non proesumat. Laicus aulem praesen-
C. XXIV. Quibus vesiibus monialis sil induenda, "* docere non
consecralur. tibus clericis (nisi ipsis rogantibus)
qnum
Item ex Concilio Cartliagin. IV, c.ll "*. ardeat.
Sanciimonialis virgo, quum ad consecrationem C. XXX. Miitislris non sacralis vasa dominica con-
stio "* episcopo offerlur, iu talibus vestibtis appli- tingere non licet.
jstur, qualibus scmper ustira est, professioni et Item ex Concilio Agathensi, c. 66 13*.
sanciimoniae aplis. Non oportet insacratos ministros licentiam ba-
Gratian. Vasa quoque sacrala et veslimenia ailaris bere in sacrarium (quod Graeci diaconium appei-
nudieres Deo dedicalw contingere, et incensum circa lant) ingredi, et contingere vasa dominica.
aliaria-deferre prohibenlur. C. XXXI. Cuilibel ex lectoribus vctsa sacra attarit
Uitde Soter Papa omnibus Episcopis Italiw, epi- portare nou ticel.
stolall1". Item ex Concilio Bracarensi I, c. 10 136.
C. XXV. yestimenia altaris et vasa sacrata mu- Non liceat cuilibet ex lectoribus sacra altaris vasa
lieres langere prohibenlur. portare, nec aliis 13', nisi iis qui ab episcopo sub-
oacralas.Deo feminas vel monacbas sacra vasa diaconi €uerint ordinali.
NOTATIONES CORRECTORUM.
C. XXVII. e Hoslias : Vera Iectio, quae habetur etiam in aliquot manuscripiis, est osiia, sed ob
giossam iion est restituta.

DIST.XXlif. C. XX. "6 Ans. I. 7. c. 35. Ivo Pan. I. 5. c. 40. Decr. p. 6. c 19. Polyc ib. =C. XXJ.
*" Ep. Pseudoisidoriana. Ipsum caput derivatum esl ex libro pontif. — Ivo Decr. p. 6, c. 46. "8 add.: vos:
Eil. Bas. = C. XXII. "»hab.A. 506. —Coll. tr. p. p. 2, l. 28, c. 18. n0 tondantur: Ed. Arg. '"». autcm,
vel-eiiamcalc : Ed. Bas. = C. XXIII. 122hab. A. 751. — Ans. 1. 10, c. 53. — cf. comp. 1. 123 Decr. tit. de
vita ei Iwn. cler. c. 3, et X. b. h c. 4. Eadem fere Ieguntur in conc. Rom. bab. A. 743, c. 8. laxaverit:
Eil. Bas. = C. XXIV. ,s* c. 99. Statut. eccl. ant. — Bitrch. 1. 8, c. 25. Ivo p. 7. c 45. Polyc 1. 4, l. 55.
i" sui: Staliii eccl. anl. =C. XXV. 126Ep. Pseudoisidoriana, cujns fons hoc quidem capite liber
poniif. est. — Ans. 1. 7, c. 240. Btircli. 1. 3, c 215. Ivo Decr. p. 2, c 72, el 5, c. 205. Poiyc I. 5, t. 9. '"
httjusmodi : Ed Bas. t=29 C. XXVI. ,28 bab. inter A. 547 el 581. — Ans. 1. 7, c. 89. (ex Dionys. vers.).. Ivo
Deer. p. 5, c. 105. minislros : Coll. Hisp. = C. XXVII. 130Ans. ib. c. 88. »••oslia : Coll. "Hisp. —
os/ins: Edd. Lugtld. II, III. = C. XXVIII. 132Ans. ibid.' =C. XXIX. 133c. 56 el 37. Siaii. eccl. nni. —
Bnrch. I. 8. c 83. Ivo Decr. p. 7, c. 101 et p. 8, c. 324. — infr. tle cons. D. 4, c. 20. m probantibtis . '
Slatt. eccl. a. = C. XXX. • 13"hoc caput, qtiod sane c 25 et 26. Stniuil. eccl. ant. simillimum esl, ad
conc Agalh. non pertiuet, et pariier utldiiitium est aique omiies illius canones post quadrag. sepliiniim. —
Coli. tr. p. p. 2, t. 28, c. 04. = C. XXXI. "* liab. A. 561. — Coll. tr. o. p. 2, 1..45 e. 1. 13rdesunt i»
coil. Hisp.
'
PATROU CLXXXVII, -.. 5
 •39 DECRETI PARS PRIMA. DIST. XXIV. W
C. XXXII. De codem, ttt clerici comamnon nutriant. A C. XXXIII. Qualiler sponsns et sponsa tint benedi-
Item ex ConcilioMarlini Papoe, c. 41 ,38. cendi.
Non liceat cuilibel iuinisleria langere, nisi subdia- /lemex Concilio Carlhagin. IV, c. 13 '*'.
couo atit acolytho, in secretario 13Svasa dominica. Sponsusetsponsa quum benedicendi stinl a sacer
'*'
gl. Nec •*• oportet clericos comam nutrire, et dote, a parentibus suis vel a paranymphis offeran-
luinislrare : sed attonso capile, pntenlibus auribus, tur, qui, quum benedictionem acceperinl, eadem
ct seciindum 1MAaron lalnrcm vestcm iudueie, ut nocte pro reverentia ipsius benedictionis in virgini-
siul in babitu ornalo. late perraaneant.

DISTINCTIO XXIV.
GRATIANUS. cisse, atque in ejus Iocum Julianum, diacontiiri
I. Pars. Qualiler episcopus sil examinandus, et ipsius ecclesiae*, pro cclebrilale ipsius loci quanio-
cius debere ordinari. Et ideo, frater carissime, si de
qualiter ipte simul cum reliquis infra ipsum conslilu-
lis sil ordinandus, breviter monstratumest. Nunc au- ejus vila vel moribus nihil est quod contra cano-
•
tein videndumest de sacerdolibitset reliquis, an sine iiurn veniat statutn, suprascriplum presbylerii ho-
examinalionesinl promovendi.De his ila scribit Pau- nore decorabis, sciturus eum visilatoris le npmine,
ttts ad Timotheum*: Manusneroini cito imposueris, non cardinalis creasse pontificis. Pariter etiam et
el nihil sine praejudiciolacias In alleram partem de- Felicissimuin diaconum in ejus ecclesieeminislerio,
clinando. si conversalio ejus patitur, subrogabis, ut.locus
C. I. De eodem. processionis celeberrimus ad mysteriorum •• con-
sccralionem nec sacerdole indigeat, nec minislro.
[PALEA.J
Ex decretis Silvestri Papoein Synndo Rom. c. 9 *. C. IV. Metropolitanorum et episcoporum examine
« Nullus acolythorum vel subdinconorum « rem promoveanturepiscopi.
consecralam a presbytero aliis 3 porrigal ( quia Item ex ConcilioLaodicensi " c. 12.
aliud esl miuister, aliud assistens), nisi tantum Episcopi judicio metropolitanorum et eorum
supportet quod ei sacerdos imposuerit suo ore be- cpiscoporum, qui circumcirca sunl, provehantur ad
nedicium. > ecclesiasticam dignitatem, ii videlicet, qui plurimo
C. II. Aiileprobationem nullus ordinelur clericus. tempore prohanlur tam verbo Jidei quam rectae
Item cx ConcilioCarlhagin. III *, c. 22. conversalionis exemplo.
Nulliisordinettir clericus, nisi probatus fueril vel (C 11.Pars. Gratianus. Quum itaque sine examina-
episcopoiiiin examinc, vel populi " teslimonio. tione nullus sit ordinandus, quemadmodum, et quo
C. 111.Ad ministerium alicujus ecclesimclerici ejus- lempore sacerdotum el celerorum infra posiiorum
dem promoveanlur. examinalio debeat fieri, considerandumest.
.tem Gelasius Papa Cmletlinoepiscopo'. De Itis in Concilio Nannelensi ", c. H italegiiur:
Presbyteri, diaconi ct universi clerici Slomensis ' C. V. Qut ordinandi sunt, [cria quarta ad examina-
civitatis petitorio nubis suggessere porrecto, in ec- tionem conveniant.
clesia beali marlyris Elentherii episcopi (quae in Quando episcopus ordinaliones facere disponit,
suprndictae civilatis parochia i>probatur esse con- omncs.qui ad sacrum ministerium accedere volunl,
slrnctn) presbylerum, qui conslitutus fuerat, defe- feria qu.irta ante ipsaro ordinalionem evocandi stwit
NOTATIONESCORRECTORUM.
DIST.XXIV. C. I. " Vel subdiaconornm: Verba C. III. b Paroeltia : In omnibusantiquiscodicibus,
II.TCIIOIIsiint in syuodo Romann sub Silvesf.ro; sed tam impressis quam manuscriptis.sic legitur; cujcs
hahciitur apud Burehardum et lvonem, ei in iis Va- vocis loco in recens impressiserat posiium purtrcia.
licanis Grali.ini exemplaribus, in quibus est boc Sed visnni est antiquam leclionem esse retiiienilam,
cnpui. Nuni in antiqtiioribus non est, sed post ver- j) proeserlimquum dictio haeceliain groeceaplissimuiii
situliiui : lieclinando,sequitur continenter : Nullus habeat eiymologiam.
ordiiieiur.
DIST.XXIII. C. XXXII. "* c. 41. inler capitula Martini Brac — cf. can. 31. h. D. — Ivo Decr. p. 6,
c. 377. •»• sacrarium : Ed. Bas. '*• c. 66. Martini. — Ivo p. 6, c 378. — cf. c. 25 et 26. Sialtitl. eccl.
ant., s. ConcCarth. IV. c 44,45. •*•add.: sic•: Edd. coll. o. '** Exod. c. 41.= C. XXXIll. '"clOl.
Staiutt. eccl. anl. — Coll. tr. p. p. 2, t. 18, c. 12. Burch. I. 9. c. 5. Ivo Pan. 1. 6, c. 20. Decr. p. 8. c. 6,
cl 143. (et boc locoquidem cx conc Valentino.) — cf. infr. c. 5. C. 30. q. 5.
DIST. XXIV.I Pars. • Ep. c. 5. — C. 1. ' ex apocrypbo constituto Silveslri. — Ans. 1. 7, c. 56. Btirch.
I. 5, c 34. Ivo Decr. p. 2, c 43. 3 add. : jam : Eil. Bas. = C. II. * hab. A. 397. — Coll. tr. p.p. 2. 1.17,
c. U.Ans. I, 7, c. 88. ' poputari : Edd. coll. o. pr. Bas.=C. III. 6 De anno hujusGelasii epistolaenon cou-
hiat. Legiiur ap. Ansclm. 1. 7. c. 92, et, licel abbreviata, iu coll. Deusdedit. I, i. c 141, ex qua edidit Hol-
oicnius. ' Sloniensis: Ans. — Hisloniensis: Deusd. * basilicw : Ans. * supradictum : Ed. Bas. "mi-
nistcriorum : Edd. coll. o.=C. IV, " hab. inter A. 347 et 381.—Versio Dionysianaest.—Burch. 1.1, c. 9.
lvo Decr. p. 5, c. 63. = P. II. " Epocha hujus concilii (qttod in Ed. Bus. : Manelense,in reliqtiis Navalense
(liciiur, inceria est; vulgoquidem A. 895, teuipore Forniosi Papte habitum esse ferunt, qnnm vero c 5et
II, in lih. 7. Capit. leganlur, anliquins t-sse Benedicto Lcvita contemlendtimenl. Nec destuU inter liis-
toriographos, qiu de concilio quodaiu Nannctensi, hab. c. A. 660, loquaiilur. — Regin. I. I, c. 4il. Burcb.
1. i. c. i. Ivo Pun. 1.3, c. 21. Decr. p. 6, c. 21. Polyc. 1. 2, t. 29.
141 DECRETI PARS PRIMA. DIST. XXV. 142
ad civitatem, una chm archipresbyteris ", qui eos A Gralian. Alias aulem, sme certcorum videlicel
repraesenlare debent; et (nnc episcopus a latere suo concilioel populi testimonio, nultum episcopus ordi-
eligere '* debet sacerdoies et alios prudenles viros, nare prwsttmat.
gnaros divinoelegis el exercilatos in ecclesiasticis Vndein Concilio Carthagin. IV, c 22, legilur "
sanctionibtis,qui ordinandorum Vitam, genus, pa- C. VI. Sine clericorum suorum conciiio episcovus
triam, aelatem, institutionem, locum, tibi edueali clericosnon ordinet.
sunt, si sint bene literali ", si instrucli in lege Do- Episcopus sine concilio " clericorum suorum cle-
mini, diligenter investigent; ante omnia , si lidem ricos non ordinet, ita ut civium connivenliam et
calholicam firmiter teneant et verbis simpiicibus testimonium quosrat.
asserere queant. § 1. Ipsi autem, quibus hoc eom- III. Pars. Gratian. Qumritur quid fieri debeal de
miuitur, cavere debent, ne aut favoris gratia, aut his qui sine examinalioneprovecti sunt.
ciijuscunque muneris cupiditate illecti a vero de- De his ita legilur in Concilio Martini papae " :
vienl, ut indignum et miiius idoneum ad sacros C. VII. De iis, qui sine examinatione ordinantur, et
gradus suscipiendos episcopi roanibus applicent, poslea peccala sua confilenlur.
Quod si fecerint, et ille, qui indigne accessit, ab Si quis presbyter aut diaconus sine aliqua exami-
aliari removebitur, etilli, qui donum sancti Spirilus B natione ordinati sunt, aut certe, qutim disculeren-
vendere conati sunt, coram Deo jam condemnali, tur, criminosa peccata sua confessi •» sunt c, aut
ecclesiaslica dignitate carebunt. § 2. Igitur per tres post ordinationem ab aliis detecti sunt, abjiciantur
conlinuosdiesdiligenlerexaminentur, et sic sabbato ex clero. § 1. Similiter vero et de universo ordice
* *
qui probali invcnti sunt episcopo repnesen- clericorum servetur; nam hoc sibi, quod irrepre-
tentur. hensibile est, sancta caiholica defendit"° ccciesia.

DISTINCTIO XXV.

GRATIANUS, me consulis, ex parle qua valeo expediam, el da

I. Pars. Quod nullus sineexaminatiom ordinandus
til, breviter demonslratum ett. Quid autem ad epi-
tcopum, quid ad unumquentqueinferiorem periineat,
Isidorus Hispalensisepiscopusin epistola ad Ludifre-
dum « • scribil, ila dicens :
C. 1. Quod episcopi et ceterorum tit officium in
ecclesia.
Perleclis sanctjtatis luae literis gavisus sum, quod
optaiam salutem tuam earum relalu cognovi. De
bis autem, quaein sequentibus insinuare eloquii ttii
scrmo studuil, gratias ago Deo', quodsoliciludinem
ofliciipastoralis impendis, qualiterque ecclesiastica
officia ordinentur, perquiris; et licet omnia pru-
dentiaeiuaesintcognita, tamen, quia affectu fralerno
omnibus ecclesiaegradibus quid ad quemque perli-
neat eloquar. § 1. Ad osliarium namque pcrtinent
claves ecclesioe,ut claudat et aperiat lempluro Dei,
etomnia quse sunt intus extraque custodial; fide-
Ies recipiat, excommunicatos et infideles excipial'.
§ 2. Ad exorcistam pertinel exorcismos memoriter
retinere, manusque super energumenoset catechu-
menos in exorcizando iniponere. §5. Ad acolyihum
perlinet praeparalio luminariorum in sacrario; ipse
cereuro portat, ipse suggesta pro eucharistia, cali-
ces * subdiaconis praeparal. § 4. Ad psnltnislam
perlinet officium canendi, dicere benedicliones,
laudes, sacrificium ", responsoria, et quicquid per-
linet ad canendi peritiam. § 5. Ad leclorcm pertinet
lectiones pronunciare, et ea quac prophetae vati

NOTATIONESCORRECTORUM.

C. VII. c Confessi sunl: In originali est confessi D dist. 81, c si quis sine.
non sunt, el post ordinationem, elc Verum in conci- DIST. XXV, I. Pars. " lntegra hoecepistola ha-
lio Nicoeno,c 9, unde hoc capul videttir sumptuin, betur in codice bibliolhecacnionastcrii Dominica-
lwbelur sine negationcqueinadmodum hic, et infra nonini.

DIST.XXIV,C. V. «3presbyteris : Edd. coll. o. •*dirigere: orig. " ipsa verba can. 2, D. 25. =C. VI.
16c 10. Siaiuior. eccl. antiqu. — Coll. tr.p. p..2,1.18,c 21. " consilio (Edd. Bns. Lugdd. II, 111)com-
presbylerorum: Baller. = C. VII. 18apud Mart. Brac iuler capilula c. 24. — c 9, couc. Nic (nam hunc
iranslulit Martinus)legitur infr. D. 81, c 4, et ex Dionys. vers. ap. Anselm.1. 8, c 1-3. 19ceiaverint: Coll.
Hisp. »»defendet:ib.—defendat Edd. coll. o.
l
DIST.XXV. Pars I. Epistola boecad Ludifredum (s. Leofredum s. Leudefredttm s. Lattdefredum) ab
Isidoro polissimum ex eo adjtidicaiur, quod et in codicibus Pseudoisidor. plertinique circuiiiferlur et
cxeinplaria admodum inter se differimt. Sane Leudefredus (al. sed male, Leudeficus)subscripsit conc.
Tolet. IV. — Ipsa ep., sed posleriori manu addita, ut videtur, legilnr in line lib. 7. Anselm. til. lsid.
Spal. ad Laudefredum Ep. Cordub.de omnibus eccl.gradibus, deiride ap. Burch. 1.5, c 50. IvoPun. 1. 3,
•
c. 41. Decr. p. 6, c 20, et muiila in Gregorii Polvcaroo. = C. I. ' add. : meu : Ed. Bas. vroiieiat:,
Ans. * calieis : Ans. Ivo. " sacrificittm; iid.
H,-> DECR;;TI PARSPRIMA. DIST. XXV, 1*4
cinarunt, populis praedicarc. § 6. Ad siibdincoiiuin .\ ruui parochiaium, gesta. libcrtatum ecciesiarum
pertinet calicem et patenam ad allareChristi delerre episcopo idem referl, colleclam pecnniam dc com-
et levitis tradere, eisque ininislrare; urceolum inunionc ipsc nccipit et cpiscopo defert, el clerieis
qiinquc ei 6 aqtiain, manile et manutergium lenere, proprias partes ideni dislribuil. Ab arcbiiliacono
episcopoque el presbytero et levitis pro lavandis iiuiicianliir cpiscopo excessus diaconorum, ipse
ante nltare mnnibus aquam praebere. § 7. Ad dia- denunciat sacerdoti in sacrario jejiinioruin dies
conum perlinel assislere sacerUotibus, el ministrare atque solennilatttm, el ab ipso publice iu ecclesia
iu omnibus quoe agunlur in sacrameiilis Chrisli : proedicaturd; quando vero archidiaconus absens
in baplismo scilicet, in cbrismate el patena et ca- csl, vicem ejus diaconus seqtiens adimplet. § 12. Ar-
lice; oblaliones quoque inferre et disponere in chipresbyter e vero seessesub archidiacono.ejtisque
nllario; componere eliam mensam Domini atque praeceptis, sicul cpiscopi sui, sciat '» obedire, el
vesiire, crucem ferre, et pracdicare evangelitim et (quod specialiter tul cjus minislerium pertincl) su-
Apostolum '. Nam sicut lecloribus velus lestamen- pra omnes presbyteros in ordine posilos curam
tiim, iia diaconis novtim praedicare proecepium esl. agere, et assidue in ectlesia slare, el, quando
Ad ipsum quoque pcriinet officium precum et reci- episcopi sui abscntia contigerit, Ipse vice ejus inis-
lalio nominum; ipse proemouet * aures haberi ad B sarum solennia celebret et colleclas dicat, vel cui
Detim, ipse hoi tattir clamare b, ipse donat pacem ipse " injunxeril. § 13. Ad primicerium perlinent
cl ipsennnuticiat 9. § 8. Ad prcsbylerum pertinel acolythi,exorcistae,psalniisioealque leclores; sigmim
sacrnnieiiium curporisel sanguinis Domiriiin altario quoque danduin pro officio clcricornm, pro vitae
Dei conUcere, oraliones dicere, et benediccre do:ia lioi-.estale, el oflicii meJitandi *•el peragendi solii-
Dei. 5 9- Ad cpiscopiim pertinet basiiicarum con- cite, lectiones, benedicliones, psalnuim, laudes
seerulio, unciio aitnris el confeclio clirismnlis. Ipse Oiferlorium " el responsoria quisclericorum dicere
prxditin oliicia ct ordincs ecrlcsinslicos dislribuit, debeal. Ordo qucque et modus psallendi ' i.i cboro
ipse sacras virgines benetlicil, ct, dum proecessil 10 pro solennilatc leroporum ", ordinatio quoque pro
iinusquisquein singulis, ipse lanien esl praeordinaior luminaribus deportandis. Si quid eticta necessarium
in cuiit-lis, § 10. IK sunt ordines et niinisleria cleri- esl * pro rcparaiione basilicarum qtiae sunt in
loruiii, quoe tamen auctoritale ponlilicali in archi- urbe, ipse denunciat »3sacet^oti; epistolas episcopi
iliaconi cura el primiccrii ac ihesaurarii " sollici- pro diebus jejuniorum parcchitanis '* per ostiarins
ludiuc dividunlur. § 11. Archidiaconus eniin imperat ipsedirigat; clericos f,quos delinqucre cognoscit,
subdinconis el Lcvilis; ad quem ista ministeria ipse distringat, q-ss vero i emendare non valel
pertincnt : ordinatio vestiendi altaris a Levilis, cura eortiin excessus ad agiiilioiioi! episcopi de;eral;
inccnsi '* ei sacrificii necessaria solliciludo, quis basilicanos '" ipse constituat, et matriculam v° Ipse
Leviinrum "Aposlolum ct* cvangeliuin legal, quis disponal. iQuando aiilein priroicerius absensesl, ca
preces dical, seu responsorin " in dominicisdiebtis quoe predicla") sunl, ipse exquirat *8), qni-ei atit
aut soleniiilalibusdecaiilel. Soliciludo quoque paro- lege proximus est aut erudilione B. § 14. Ad thesau-
tbiarum c '* cl ordinalio et jurgiaad ejus perlinent rarium perlinel basilicarum et"ostiarii ordinalis,
ctirani, pro reparandis dicecesanis basilicis ipse incensi praeparalio, cura chrismatis coiificiendi,
suggerit sncerdoli; ipse inquirit parochias cum cura baptisterii ordinandi, prseparatio luminario-
jussioiie episcopi el ornamenta vel '* res basilica- rum in sacrario ct in sacrificiis 30.
NOTATIONESCORRECTORUM
C. I. t>Clamare : In epislola B. Isidori el apud micerium non sunt in ipsa epistolu lsidori, neque
Ivoiicm legilur : ipse horiainr orare, ipse clamal et in Pnnormia, neque apud' Burcli. * et X, cap. 1, de
pacem ipse annunciat. offic.archipresbyl. cilatur ex concilio Tolctauo.
c Parochiarum : In epislola legilur : parochitano- ' Clericos: ln primo Vulicano est: clericos urbis,
ruin, quuinadroodiimei paulo inferius : et vox ista D et post verbtim : deferat, atlditiir : celeri eiiim, qut
freqiiens cst in aiitiquis exenipiaribus conciliorum sunl extra urbein , ad archidiaconi curam perliueut,
Toleianoriini. qucmadinodum ct' in iiounullis aliis cxemplari-
* Prwdicaiur : Sic emendatum est ex manu- bus ".
script. Gral. et originnli. Anlea legebatur : prcedi- 6 Erudilione : ln originali f est : ervditione liit
ciintur. explendis certus.
• Arcliipresbtjter : Ilinc usque ad vers. : Ad pri-
—*#
DIST.XXV. C. V. • citm aqua : ivo. —vers. seqiu : presit/leiis : Edd. coll. o. ' add. : ad populum :
EiKI.coll. o. pr. Bas. * ipse ptwparat aures ud Deum, et cet. ut ap. Ivonem ( cf. Corr.) : Ans. "
—
clnre : Ed. Roni. operaruin vilio. ' festivitates : add. Ed. Bas.— annunciet: Edd. Arg. Ven. 1. prat-
cisacrit: Edd. coll. o. " Thesattrisarii : Ed Bas. " Ans. add. : et sacriticii deferendi ad allare; cura
subdittconorumde subinferendis ad allare. '*
'* responsorium el postea : tolenuitatem ' Ivo. parocliiunorum ;
Aus. '* et : Edd. coll. o. * neqtte ap. Aiiselm. 10add. se : e:ed. " Ed. Bas. : itle. '° cuntandi : lvo. — Eibl.
coll. o. " vox : offerlorium : dcest in Edd. o. p. Bas. Iu Edd. Ven. I, II. Lugdd. Par. legittir : resp. offi-
cioriim. " cunendt : Edd. o. exc. Bas. " et tempore : Ans. ivo. —Eild. " tolh o. '''fuerit: Edd. coll. o. pr. Bas.
•• denunciet : Ed. Bus.—lvo. »* parochiunis : Edd. coll. o. et in Ed. Bas. »*basiiicarios : Ans. Ivo.
— Ed. Bas. *6malriculas : Ivo. — Ed. Bas. " diclce : Edd. coll. o. " exequalur : Ed. Bas. f et aP>An*,
**et : deest in Edd. cull. o. " prwparalio sacrificii : Ans.
 145 DECRETI PARS P.RIMA.DIST. XXV. Uo"
II Pars. Gralian. Ex Itac epistola liquel quid A Hbet peccatum inleiligiiur; unde in eadem epistola
cujusqueofficiisil. Est etiam alid distinctio episcopo- Hieronymus dicit : Res i>contra naluram pir-ne esi,
rutn, presbylerorum, diaconorum, quam fecit Cle- ut sine peccato aliqnis sit : sed lalis eligatur, cujus
mens in epislola sua 111 31) iia dicens : comparatione celeri grex dicanttir. In epislola vern
C. \\. Quid ab episcopis, quid a presbyleris, quid a ad Titum 3S crimen vocalur criminale peccalttm vel
diaconis audire oportet. criminalis infamia: unde ibi » legilur : Crimen est
Audire episcopum nttenlius oportet, et ab ipso qtietela, iil estpeccalum accusatione et damnatione
suscipere doctrinam fidei; monitu aiitem vitoe a dignum. § 5. Quod atttem sine criminatione *' jube-
presbyteris inqttirere, a diaconis vero ordinem lur esse qui in episcopumeligitur, non ante baplisma,
discipliuae. ted post baptismttm inlelligendum est : ut a tempore
GrmiMi. Sacerdos quoqueutrumque humerum ora- videlicel baplismatis nullius criminis conscientiamen-
rio ambit; diacontts verosinislrum lantum, ul ad mi- lem ejus remordeat k. § 4. Criminis autem apvellalio
nisterium expedititts discnrrat. aiias lale palet, compleclensomne peccalum, quod ex
Vnde in Concilio Toletano IV, c. 40 '*. dcliberalione procedil. Vnde Beda • super epislolum
C. III. Qttare Levila unum tantum humerum orario lacobi: Peccala, quee ex ignorantia vel lnfirmilaltf
ar.ibli. " buinanacommittuntur, dicil et praccipil alleriilriim
Unum ornrium oportel Levitnm gesinre in sini- r.oulileri, quia facile dimiltumur : qiiaecunqiie vcro
slro liumero, proptcr quod oral, id est praedicnt; fiunt cx deliberalione, non nisi per pmnitcntiam.
dfxterum aulem parlem opnrtct hnbere liberam, Linc etiam Augustiitus ait :•Nullum peccatum "* cst
ut expetliliiis "' au itiinisleriuui saceniolale dis- ndeo veninle, quot! non liat criminnle, dnm phicet.
ciiiiat. AV.as' aulem' ea demum significat, qtiw semel cotn-
III. Pars. Graiiai:. Nitnc av.tem per singulos gra- r.iissa ad datmuuionem sufficiunl.§ 5. Mutla enim es
dtis ordine recurrenles, qni, ea quibus ordiuibus, i.i deliberalione procedunt, qum nisi swpius iieraia ct
quem gradum conscendere possir.l; qui posl lapsum in consuetudineni fuerint deducla , qttamvis grn-
valeant reparari, vel qui non; qnibus culpis a prcprio venl post morlem , non tamen aternaliter per-.
gradu mereanlur dejici; quo accusante, quibus lesli- dunt : quia elsi quadam ratione crimina cppellenltir,
ficantibus possint convinci: cujus senteniia sint ab- .smcnmortifera, et capitalia non suiit. Unde Augit-
splvendi ve.l condemnandi, breviier ccnsiderenius. siinus in homilia *° de igue pnrgatsriu, exponcns ic'-
§ 1. Ac primum a ponlificali gradu incipientec, qua- ba Apostoli: Si quis super hoc fiiiidnmciiuiin oeiliji-
lem oporleal eum esss, qui in eptseopumest ordinan- „ caverit, ligna, fcenum et stipulam, elc, cii: Mulli
dus, diligenter i:ives:igennts, Apcstoii regttlam se- sunt, qtti lectionem isiam male intelligentes falsa.
ctiii, qiiamjn hujusxiodi re Timotheo ei Tito scribit securitate decipiuntur, dum crcdiint; quod si 3upra
dicens: Oporlet "eplscopuHi irreprehensihilsni esse: lundainetuum Chrisli capitalia criminn xililicent,
id " est, non obnoxiur.ireprehensioni. IIoc ad Titna- peccala ipsaper ignem transitorium possint purgnri,
theum. Ad Tiliim 36autem : Opo.rtctcpiscopum sine et ipsi postea ad,vitam perpetuam pervenire. Tn-
criminc esse : quod (ut Ilieroivjmus scribit ad Ocea- telleclus iste, fratres carissimi ,. cnrrigentiiis e>;t,
num ") idem esl. § 2. Nomine aute;x aiminis quod- quia ipsi se seducunl, qui taliter *' sibi blaiuliuniur.

NOTATIONESCORRECTORUM.

P. III. h Res conlra : Sic fere in glossa ordinaria t. Vnde Beda : In commentariis ipsins ad c. 5,
ad vocetn illaui : irreprehensibilem; et est epitoine epistoloeJacobi, ad illa vcrba : confitemini alteru-
qiioedain verborttm B. Hieronymi i:i epislola ad trum, sic legilur : In hac autem sententia illa debet
Oceannm, explananlis locuin Aposloli ad Timoibeum esse discretio, ut quotidianu leviaqite peccata alterit-
el nd Titum. Irum cowqualibus confileamur, eorumqite quolidiana
1 Vnde : Id est non apud B. Paulum, sed ii: C credamus oratione saloari; porro graviuris leprm im-
glossn ordinaria ad locum B. Pauli. Suiupta autem mundiliam juxta legemsacerdoii pandamus, alquead
eententia est ex B. Aiigiistino, ex traciatu 41, ad ejus arbilrium, qualiter et quanlo tempore justeri'.,
c. 8 Joannis; ejusque veiba habentur el apmlBe- purificari cttremus.
dalii ad eumdem B. Pauli locum el infra D. 81, c •^ Nullum peccaium : In glossn ordinaria i.i
Apostolus1. cap. 11. 1. Corinlh. ad ea verbu : ivits ent corpoiit
k Remordeat : Sequebattir in vulgalis : Vnde et sanquiiiis iJoinini, citatiirhaec sententia e\ B. A.u-
Ilieromjinus scribil in eadem epistola ad Tilum: quae gusl. homilia "24,in Joannem, in h;ec verb.i : ATw/-
verba sunl iiiducla, quoniam in niillo inamiscriplo luni pecciliiui veninle cst, dum placet, quantumeuii-
siinl invenla : habenlur aulem inlra ead. ante que pttrrum : iicul mortale, si vere dispticet, nuliuin
cap. 1. judieatur.

DIST.XXV. Pars II. " Ep. apocrypha; (Ans. 1. 7,c 81.) Capitis liiijus verba ex Recognilionibus Cle-
menlis, el ipsis stipposiliiiis, deproinpta sunl. = C. 111." iiab. A. 655. —Aiis. I. 7, c 86. " expeditus :
Coll. Hisp. — Ans. = Pars 111. '*lTim. c. 3, v. 2. " ex gloss. inlerlin. nd hunc loctim. »» cap. 1,
v. 7. " et infr. end. c 6. 38 el iu gloss. ordin. ail loc c. epist. ad Tim. 30 •'
crimine Edd. colt. o. —
fcoliiu. *• Serni'. 41. da sanctis, sive de anim. defuiictoium. " sic; Edd. coil. o.
1*7 DECRETl PARS PRIMA. DIST. XXV. 148
lllo enim transitorio igne, de quo dicit Aposlolus A maledicimus, quum scriptum *' sit: Neque malediei
*': Ipse atttem salvus erit,sic lamen qjiasi perignem, regnum Dei possidebunl
noii capitalia, sed ** iniiuila peccata purgantur: de C. IV.
Qum sunt venalia peocata, qum post hanc
quibus, etsi non omnia, vel aliqua commemoranda vitam purganlnr.
611111,ne aliquis se inaniter excusare conetur, et Item GREGORIUS Diatog. tib. IV. "*c. 39.
dicat se nescire quae sunt minora **peccata, vel Qualis hinc quisque egreditur, ialis in judicio
qua» crimina capitalia. § 6. Et quamvis Apostolus praesentatur; sed tamen de quibusdam levibus cul-
capitalia plura commemoraverit, nos tamen (ne de- pis esse ante judicium purgatorius ignis credendus
speraiionem facerevideamur) breviter diciraus, quae est, pro eo quod veritas dicit " : Quia si quis in
sunt illa": sacrilegium, homicidium, adulterium, Spiritum sanctum blasphemiam '• dixerit, neque in
lornicatio *',r,falsum teslimonium, furtum, rapina, hoc swculo remittetur ei, neque in futuro. In qua
superbia, invidia, avaritia; et si longo tempore sentenlia dalur intelligi quasdam culpas in hoe
teneutur, iracundia, et ebrieias, si assidua sit, in soeculo, quasdam * vero * in futuro posse laxari,
eorum numerum compulanlur **. Quicunque enim Quod enim de uno negalur, consequens iulellecius
aliquod *Tde istis peccatis in se dominari cognove- palel, quia de quibusdam conceditur. Sed tamen,
rit, nisi digne se emendaverit, et si habuerit spa- ** • ut prxdixi, hoc de parvisminimisque peccatis fieri
tium, longo leropore pcenitcntiam egerit, et Iargas posse credendum est, sicut est assiduus otiosus
eleemosynas *• erogaverit, et a peccalis ipsis absti- sermo, iromodcratus risus, vel peccatum curae " fa-
nuerit, illo transitorio igne, de quo ait Apostolus, miliaris, (quae vix sine culpa vel ab ipsis agitur, qni
purgari non poierit, sed aeterna illum ilamma sine culpam qualiter declinare debeanl sciunt,) * aut iu
ullo reroedio cruciabit *•. § 7. Quae aulem sint mi- non gravibus rebus error ignorantiae, * quae* cun-
nuta peccata, Jicet omnibus nota sint, lamen quia cta * eliam post mortem gravant, si " adhuc jn
longum est, ut omnia replicentur, opus est, ut ex hac vita posilis minime 6*fuerint relaxata.
eis vel aliqua nominemus. Quoties aliquis in cibo C. V. De eodem. PALEA.
aut •• polu plus accipit, quam necesse sit"', ad [ltem AUGUSTINUS '* in libro de vera el falsa pmntten-
minula peccata noverit perlinere; quolies plus; tenlia c. 18.J
Joquitur, quam oportet, aul " plus tacet, quami Qui in aliud saeculum dislulit fructum converaio-
•*
expedit; quotics pauperes importune petentes *' nis, prius purgabilur igne purgationis. Hic autem
exasperat; quoties quum sit sanus corpore, aliis; ignis, etsi aelernusjnon sil, roiro tainen modo gravis
jejunanlibus prandere volueril, aut somno deditus, _ est. Excellil " enim omnem pcenam, quam unquain
n *'•
lardius ad ecclesiam surgit; quolies, exceplodesi- aliquis passus est in hac vita, vel pati polest
derio filiorum, uxorem suam cognoverit; quotiesin Gratian. Aiias aulem ea lantum delicta significal,
carcere * clausos, aut in vinculis * positos tardius quorum esl perpetua infamia.
requisieril; quoiies ** infirmos tardius visilaverit; Vnde HIERONVMUS •» scribit in, eqdem eptstola ad
si discordes ad concordiam revocare neglexeril; si Titum, cap. 1:
plus aut proximum, aut uxorem, aut filium, aut; C. VI. A die baptismi sine crimine debel inveniri, qui
servum exasperaverit, quam oportet; si amplius; in episcopum esl ordinandus.
fuerit blandilus, quam expedit*"; si cuicunque ma- Primum itaque sine crimine jubetur esse episco-
jori personoe aut ex voluntate, aut ex necessitalei pus, quod puto alio verbo ad Timotheum irrepre-
adulnri volueril; si pauperibus-esurienlibus, nimiumi hensibilem nominalum: non quodeo tanlum teinpo-
deliciosa vel sumptuosa convivia *sibi' prseparaverit; re.quoordinandus est, sineu|lositcrimine,etprseie-
si se in ecclesia aut extra ecclesiam fabulis.oliosisi ritas maculas nova conversatione ** dilueril, sed
(de quibus in die judicii ralio reddenda est) occupa- quod ex eo tempore, quo in Cbrislum renatus est,
vcril; si dum incaule juramus, et quum hoc per ali- nulla peccali conscientia remordealur ,0. Quomodo
quam necessitatem "• iroplere non polerimus, utique: D enim potest praeses ecclesiaeauferre maluni de me-
"
perjuramus, et cum oinni facilitaie vel lemerilate! dio ejus, qui in dilecto simili corruerit? aut.qua

NOTATIONES CORRECTORUM.
C. V. n Vel pati poiesl; Haecverba non sunt in onginali, neque infra de poen. dtst. 7. c. ult. §. fin.
ubi boc idem recitalur.

DIST. XXV. P. 111.*' I Cor. c. 5. " add. : quasi: Ed. Bas. *» miimta: Edd. coll. o. *' abest ab
orig. *•' computabitur : Ed. Bas— computatur : Edd. coll. o. orig. *' aliqua ; orig. **add.: non : coll. o.
*» trucidabit: Ed. Bas. *' et; Ed. Bas. "' est : Edd. coll. o. *' deesl. ib."» paup. peleniem : Ed. Bas. —
Bohm. »*et: Edd. coll. o. »' oportet: eaed. »« pro aliqu. nec : Bas. »' 1 Cor. c 6. v. 10. = C. IV. Opus
noninoflensa? fidei. — Ans. 1. 11. c 159. " Matth. c 12..V. 32. 60 blasphemias: Edd. coll. o. •»
add. : rei : Ed. Bas. — Bohm. •' elsi : Ed. Arg. 63 add. : in morie : Edd. coll. o. pr. Bas. = u v,
64 Lihrtim de vera et falsa non esse, dudum monuerunl VV. DD. — in Ed. Bas. liujiis
poen. Augustini
Paleae nulla inscriptio est. •* purgandus est : Bohm. 66 superat :• ead. " abest "
ab Ed. Bas. — L. VI.
•* in comment. ad v. 6. c 1. Pauii ad Tituin. " convers:one Ed Bas mordeatur: Edd, coll. o.
,! delktum timile: Edd. coll. o.Ep.
 149 DECRETI PARS PRIMA. DIST. XXVI. {50
libertale cornpere peccanlem potest quum taci- A non solttm tempore sum ordinationis, scd etiam
lus sibi ipse respondeat eadem admisisse quoe cor- ontni lempore post baplisma a crimine iinmur.is esis
ripit? debet.
Gralian. Ecce, aut, ordinandus esl in episcopum,

DISTINCTIO XXVI.
GRATIANUS. episcopus unius uxoris vir, significat ex oinuibus
I Pars. Sequitur in utraque epistola [tinius ' uxo- gentibns unitatem uni viro.Christo subditam.
ris virum] post baptisma videlicel, non ante bapli- II. Pars. § 1. Ilaque sicut duobus dorainis servir
smum. re °, sic ab uno Deo.apostatare, et in alteiius super-
'Jnde HIERONVMUS * scribit ad Oceanum, stilionem ire non licet.
episl. 83: C. III. Bigamus c probatur qui ante baptismum ha-
C. I. Post baptismum debet esse monogamus, qui in buerit unam, et post baptismum alleram.
episcopum est ordinandus. Item. INNOCENTIUS [1.] Rufo et Eusebio, el ceterit
Unius uxoris virum, id est monogamum, post episcopisMacedonim, epistot. XXII. c. 2».
naptismum. Si enim et ante conjugem habuit, quae Deinde' 0 ponilur, non dici oportere bigaroum eum
obierit, non ei iroputatur *, cui prorsus novo horoi- qtti catechumenus habueritaique amiserit uxorem
ni • nec stupra, nec alia, quae ante fuerunt, jaro ", si posl baplismum fuerit aliatn sortitus, eamque
obsunt. primam videri, quoe novo homini copulala sit, quia
C. II. Qui ante bdptismum habuerit unam, el post illud conjugium per " baplismi sacramentum cuin
baptismum aliam, ordinandus non est. ceteris criroinibus sit ablulum ' 3. Quod qiitim de
AUGUSTINUS vero * conlra lestatur, scribens in epislo- una ulique dicilur, cerie, si tres babuerit in vetere
lam ad Titum. positus homine uxores d, erit ei quae post bapti-
Acutius inlelligunt, qui nec eum, qui catechume- smum quarta est, sic inierpretanlibus priroa, ct
nus vel paganus * habuit alteram, ordinandum cen- virginis'* aeque nomen accipiet, qtise quarlo ducla
suerunt, quia de sacramento agitur, non de pecca- est loco. Quis (oro) istud non videat contra aposlo-
to b. ' Nam in baplismo peccata omnia dimitluntur, li" esse praecepium, quijiit, wnins uxoris virum
et qni dixit: Si°nupserit virgo, nonpeccat, satis oporlere fieri sacerdolem? Sed obiicitur, quod iii
declaravit, nuptias non esse peccalum *. Propter baplismo totum11', quicquidinveteri bomine geslum
sanclitatem autem sacramenti sicut femina, si cale- est, sit solulum". Dicile mihi (cum " pace vestra
t-humenaviilata est, non potest postbaplismum iuler Ioquor), crimina lantum dimitluiitur in baplismo,
Dei virgines consecrari, ila non absurde visum est an et illa, quae sccuinjtim Domini " praecepia ac
bigamum non peccasse, scd normaro sacramenii Dei instilula complentur? Uxorem ducere crinten
amisisse non ad vitae merilum, sed ad ordinaliouis cst, an non est crimen ? Si.criinen est, ergo " (proe-
'ecclesiasticae* signaculum necessariam. Et sicut fata venia dixerim) erit auclor in culpa, qui, ut
plures uniiquorum Patrum uxores significaverunt crimina commitlerentur, in!1paradiso proecepil e,
futuras ex omnibus gentibus ecciesias, uni viro sub- quum ipse eos benedixit. Si vero non est crimen,
dilas, id est Chrislo, ila nosler antisles, id est' quia quud Deus insliluit" nefas sit" crimen appel-
NOTATIONESCORRECTORUM.
DIST. XXVI. C, I. • Hieronymus : Senientiae C. III. c Bigamus : Bubnca hujus capilis ct se-
quidem hujus et sequenlis capitis sunt Patrum, qui quenlis, quae in codicibus impressis erant trans-
cilanlur, i'd est Hieronymi et Augustini: verba ta- posila, in suumj locum ex aliquot maniiscriplis siiut
meii ipsa potius vitieiitur sumpta ex colleclaneis resliluta.
Bedoe, el ex glossa ordinaria, hujus quidem capitis d Homine uxores: Sic in omnibus manuscriplis
in primam- ad Timoth. c. 3, sequentis vero in epf- et apud Burcharduni et Ivonem part. 1, c. 292.
slolam ad Titum, cap. 1. quamvis in originali et apud eundem lvoueni pai-t.
C. II. b Peccalo: Sequebatur, propter sanclilalem n 8, cap, 503, paulo aliter etobscurius legatur.
°
sacramenti, sicut si femina, elc Restilutus est totus Prmcepit: In orig. et apud ceteros collecl.
liic locus ex glossa ordinaria. Nam apud B. Augu- legitur : in paradiso attum ipse eos jungeret, oen««
siinum et feliquos collectores copiosior eliam dixit.
est.

DIST. XXVI. Pars 1. • 1 Tijn. c. 3. v. 2. el Tit. c 1. v. 6. = C. I. ' imputabilur: Edd. Bas.

tmpwfelwt. Edd. coll. rel. * abest a glossa ord. ad loc. c. Tim. el ab Ed. Bas. = C. II. * ex gloss. ord.
adc 1. Ep. adTitum.suinpta tamen sentenlia ex Aug. libro de bono conjugali c. 18. — Ans. 1. 9. c. 59
Ivo Pan. I. 6. c. 66. Decr. p. 8. c. 294. Polyc 1. 2. t. 31 — infr. C. 28. q. 3. c 2. » paganus ante /m-
ptismum habuerat unam, et post bapt.• alleram : Edd. coll. o. 6 1 Cor. c 7. v. 32. ' Sicul episc : eaed. =
P. II. 'Matth.c. 6. v. 24. = C. III scr. A. 414. Burch. 1. i c.98. lvo Decr. p. 1. c. 292. et p. 8. c 505.
Polyc 1. 6. t/4.'* " opponitur: Edd. coll. 0 '' add.: wnam; Ed. Bas. •»" per: lsid. Merlini. 13"abiatum :
Edd. coil. 0. virginisque: orig. ap. Coustant. " Tit. c. 1. v. 6. abest a coll. Hisp. lotum :
ib. el Isid. Merl. 18 ut loquar : Edd. coll. 0. — loquar: lvo — ap Bohm. sequ.: an, quod abest ab
"
orig. legis: orig. ap. Coustant. s0 add.: «l cum : Edd. coll. 0. " Gen. c 1. v. 28. " junxit: 01'ig.
*.»est: Edd. coll. 0.
1?| DECRETI PARS PRIMA. DIST. XXVI. 152
lari, et Sa.omon **addidit: e,lemm a Deo prmpara- A baptismus videlur esse concessus ? Si ita creoitur,
tur viro uxor, quoroodo credilur inter crimina esse inihi credile, non niodicuinerratur, quia quicqiiid
diinissum", quod auctore Deo legilur consumma- bene gc-slumfuerit et secundnm proecepia legalia
tum? Quid de lalium filiis percensetur? Numquid '• cuslodiluro, non potest facientibus deperire. §. 4.
ron erunt admiltendi in heredilatis consortio, quia Nuptiarum ergo copula, quia Dei mandato perlici-
ex ea suscepli sunt, quae ante baptisroum fuil ". tur, non potest dici peccatum, et quod peccatum
"
uxor, crunlque appeliandi vel nalurnles, vel spurii, noncst, solvi inter peccata credi omnino non
quia non esl legilimum roairimonium, nisi illud (ut debet 33, eritque, inlegrum a?stimare aholeri '* nou
vobis videtur), quod post bnplismuro assumiiur? posseprioris nomen uxoris, qtiumnon dimissum sit
Ipse Dominus, quuminterrogaretur a Judoeis, si li- pro peccato, quod*eex Dei sit voluntate completum.
cerel diinitiere uxorem, alque exppneret fieri non C. IV. In baptismale culpa dimittitur, non lex con-
debere, addidil* 8: Owod ergo Deus junxit, homo jugii aboletur.
non separet. Ac *» ne de liis locutus esse credatur, Ilem Ambrosius Ub. I de officiis,c ult. *' [c.80].
qui' *»post baplismum sorliuntur, meminerithoc el Una lantum, nec repetita nobis copula permiiti-
a Judaeis inlerrogaltim, el Judeeis esse responsum. lur, ct in ipso ccnjugio lex esl, non iierare conju-
§. 2. Quaero, et sollicitus quaero, si una eademque ® giam, nec secandee conjugis sortiri conjunclioiieni.
sit uxor ejus, qni ante catechuiuenus, poslea sit Qucd plerisque 'mirum videuir, Cur " eliam anle
fidelis, filiosque exea.quum essst calechumenus, baptismum iterala^ conjugia electioni *3muneiis ct
susceperit, ac postea alios;l, quum fidelis: utrum. prserogotivoe ordinalionis iropedimenta generent,
sint appellandi fratres, an non habesnt postea ds- qtium ei:am delicta obesse non soleani, si lavacri
functo palre erciscundae haere&iiatis consortium, rcmissa faerint sacraroenio. Sed intelligerc debe-
**
quibus filiorum nomen regeneralio spiritualis credi- rons, quia iri baptismo culpa dimitti potest, lex
lur abstulisse? Quod quum ila sentire atqt-.ejudicare 'abeleri r.on potest. In conjugio r.ca culpa, sed lex
absurdum esi, quaefmalum') ratio esf* hoc defen- ect. Qnod culpaoest igilur, in baplisino rclaxatur:
di, et vacua magis opinione iaclari, «Juaaialiqua quo;! leijis est, in conjugio ndn solvitur. Qttomodo
auctoritale roborari, qtiuro non possil inler peccata auiem potest bortator esse viduitatis, qui ipse con-
depulari, quod lex praecepitet Deusjimsit"*? £-.5. jugia frequentaverit ?
Numquid si»*,quiscaiecluimeniis virtutibas stutiuerit, Gralian. Joannes etiam Bttptista, dutn Herodem
humilitalcm seculus fuerit, patientiam lenuerit, ab hcesiu prohiberet dicens: Non ** licet libi habere
eleeinosynas feceril, morti destinalos cualibetra- ^ uxorem fratris tui, evidenler ostendit inler infideles
lione eripuerit, adulleria axhorruerit, castitatem conjugia esse. Vnde dalur intelligi quod bigami
lcmierit, quatro, si haec, quum fuerit faclus Cdelis, clicunlur :wn solum gni poU baptisma conjitgia fre-
amiuit, quia per baptismum totum, quod vetus quentani, sed e'iam qui anle baplismum unam, el
lionio gesserai, piilaliir auferri ? Aspiciamus genti- post baplismum alleram habuisse probanlur. §. 1. Bi-
lem hominem Cornelium 3" orationibus atque elee- tjamm vero in sacerdolem ordinari' non debet, non
mosynis vacantem, angelum audientem per revela- quia deliquerit secundam accipiendo uxorem, sed
tionein, ipsumque 8 Petrura videntem; numquid per quia prazrogaliva exulus est sacerdotis.
baptisinum baec ilJi " ablala sunt, propter quoe ei

NOTATIONES CORRECTORUM.
1 Qui post baptismum : Apud Burchardum et Ivo- angelum Petrumque ipsnm vidisse. Apud lvonem :
nem in 1. parte legittir: qumpo°t baptismum sor- Peirum ipsum revelalionevidisse.
tiuniur. Sed in originali ct apud Ivonem part. 8, et C. IV. h Ilerata: Apud B. Ambrosium locus bic
in Panormia, et infra 28, q. 1. c. uumatiirf, hoc varic legitur. Nam in antiquis inipressionibii» habe-
moilo : qui posl baptismum uxores sortiuntur. Verum T, lur : iterato coiijngio; in recentioribus vero : iteraii
ob glossam nihil est mulatum. conjugii. Itemque in Panormia et apud Ivonem. ln
8 Ipsumque Pelrum: Apud lnnocentiuro in cod. his tamen, quaeseqnuntilr.coiicordant, sic legcndo :
can. et Bnrchardum est: atque eleemosynis reve- ad eleciiontm muneris, et prwrogulivam ordinaiionh
tiitionem Pelrumque ipsum vidisse. Apud ipsum In- impedimenla generenlur.
nocentium in tomis conciliorum : per revetationem

DIST. XXVI. C. 111. •*•Prov. c. 19. v. 14. »» commissum: Ed. Bas. *• cf. infra C. 28. q. 1. c. 1. "
fueiii: Edd. Bas.—fuerat: Edd. coll. rel. *»'8 Matlh. c. 19. v. 6.' — in Edd. coll. o. est : quds conjunxit,
missa voce quaeJegitur in sola Bas. Al: Ed. Bohm.—an : Edd. Arg." Ven. 1. Nor. Lugdd. Antw.
*° qum: ergo,
ojig. ap. Coust.—Edd. Arg. Par.—Ed. Bas. in seqq. add.: tia-orem. add." : filios :etEdd: coll. o.
"3 qitw raitu esl hoc malum defendi (Ivo) et vacuam opinionem probari : Coll. flisp. add.: lex junxit:
teul Merl'.—conjunxit.: lvb.—subjunxit: Ed. Bas. — adjunxil: Edd, rel,—injunxit: Bohm. **.g«i : Edd.
Arg. Bas. Yen. I. Nor.—quis : deest *'in Edd. coll. rel.—ln seqq. onmes prselerito utuntur : studuit,'»*etc 3*
Aci. Ap. .c.'10. 36ei:Ed. Bas. abest ab orig. —econlra vox : so/i'i: abesl ab IvOrie. add.:'
dimissum: Ivo, apud quem hic est finis cap. 39abolere :. Ed. Bas. *° qnia : orig. = C, IV. *' lvo
Pan. 1. 6. c 64. Decr. p. 8. c. 291. ** awnm; Edd. coll. o. *' eleclionis : Edd. Bas. '* .add.: conjungi,
ibid. " Matlb. c. 14. v. 4.
153 DECRETI PARS PRIMA. DIST. XXVII 154
Vnde Ambrosius ad Vercetlenses, iib. X, epist, 82 *6 A legem sacerdotii -suscipiendi. Qui autem iieraverit
ait:
conjiigitim, ciiipam qiiiilem non babel coinquinati,
C. V. Non peccat bigamiis, sed prwrogaiwa sacer- sed proerogativa exuitur sacerdotis.
doiis exititur.
Qui sine crimineest unins uxoris vir, tenetur ad

DISTINCTIO XXVII.
GRATIANUS. cant, qui tales dividunt.
I. Pars. Qttod auiem uniits uxoris vir episcopus C. III. De eodem.
esse jubettir, qttmrilur an de lempore ordinaliouis Itein Theodorus in Pmiiilenliali *.
hoc sit accipiendum,ut lempore suw admiuistratioiiis Si vir siniplex h * vottim virgiuiiaiis haber.s adjun-
ejus possil copula fungi, quam unicam el virginem gitur uxori, ppstea non dimillal uxoreni, sed tribits
sibi desponsavit. aitiiispcenilent.
Hoc Martinus Papa proliibel dicens :' Hieronvmus c t-eroecontra scribit ° :
C. I. iVonordiuelur diaconus, nisi caslilalem fuerit P C. IV. Damnabile est vovenlibus virginilalem, velle
professus. nubere.
Diaconus qtii eligilur, si contestatus fuerii pro Voventibus virginiiatem non solum nubere, sed
aicipiendo matrimonio, el dixerit * non posse in eliam vclle daninnbile est.
caslitaie permanere, hic non ordinctur. Qtiotl si in C. V. Damnaitonein hnbebit, si nupserit, quw virgini-
ordinatione tacuerit et ordinalus ftieril, ei postea tatem vovit.
malriinonium desideraverit, alienus sila miuislerio Idem contra Jovinianum, lib. I '.
et vacet a clero. Si ntipserit virgo, non pcccat » : non illn virgo,
Gralian. Hac aucloritate dalur inteltigi, quod illi, qiue semet • Dei '° cultui dedicnvil. Hariini eniin si
qui uxores habent vel acciperevolunl, nec diaconi, qua niipserit, babebildumnalionem, quia " piimain
nec sacerdoles fieri possunl, nisi conlinenitam profi- fidem irriiam fecit.
tzanltir : § I. Si vero diaconus a niinislerio cessare C. VI. Qum sanctimonialemse esse finxerat, nubcre
voliterit, el contracto tnalrimonio licile potest uti. non valel.
Nam etsi in ordinationesua castilatis velnm obtuleril, liem NicolausPapa [1]ad AlbinumViennens. Ecclesia'
lamen tanla esl vis in sacramento conjugii, quod nec archiepiscopum".
Qtiod interrogasti de femi/ia, quae post obiluni "
exviolvtionevnii polesl dissolvi ipsum conjttgium.
niariti sui saeriim velamen super caput siiiiin iropG-
Vnde Augiislinus « in libro De bono vidmiaiis ad C
Jitiianam viduain, cap. 10 ' : suit, et finxit se sub codem velnmine sanciimonia-
'*
C. H. Nubentes posi voium iionsunl adinvicem sepa- lem esse, postea vero ad nuptias rediit: boiium
randi. niihi " videlur, qnia per hypocrisim ecclesiasticain
II. Pars. Quiilam nubentes post vottim asserunt regulam conturbare voluit, et non legitime in voto
adulieros esse. Ego autem dico, qtiod graviier pec- suo permansit, ut pceiiilentiam agul de illusione
NOTATJONESCORRECTORUM.
Dis-r.XXVII. C. .11.« Atiguslinus : Verba propria interlinearis.
hnjus capitis non sunl invenla apml B. Augiisiiniini. Hieronymus : Gratianus hic, el infra 17. q. 1.
Senienlin tamen babettir in libeilo de bono viduita- c. voveniibus. et |Magister sentenliarum hoc iri-
tis. Oimiiuo autem ihtclligendum hoc est de voto buunl Hieronymo, apud quem nonest inveuluin. In
simplici, ul Gralianus in fme bujns disiinclionis glossa ordinaria 1. Tim. cap. 5. ad ea verba : huben-
exponii. les damnationem, refertur ex B. Auguslino , ctijus
C. III. b Simplex: Abesl vox ista ab oinnibus ma- propria verba habeniur infra c liuptiaruin. 27. q. 1.
miscriplis, ei infra 27. q. 1. c si quis votumeliam nh n posl principium.
iropresbis. In aliquot tamen pervetustis esl glossa

DIST.XXVI. C. V. *\scr. poslobitum jmenii Ep. Vercell,, A. 371. — in Edtl. col. o. in inscr. add.:
in'epistola. — Ivo Pari. 1. 6. c 03. Decr. p. 8, c 290.
DIST.XXVII. P.l. 'c.10. Conc Anc.ex vers. Martin. Brac, intercap.c. 59.—cf. D. 28,|c. S.-^IvoPan. I,
3, c 97. Decr. p. 6, c. 576. = C. I. * add. : se : Ivo. = C. 11. 3 Non desunt, qui lib. de hon. vid. al>
Aiigiisiino abjudiceiil. Ipsa canonis verba in eo non sunt repena ; legilur lainen siinile aliquid, quod relalum
esi inl'r. C. 27, q. 1, c 41. — Augustini nomine canon legitur etinm in Pwniteniiuti Ant. Ang. t. 8, c.
11. = C. III. * cap. 32. ap, D'Acheriuui. — Pa>nit. Rom. t. 8, c 11. — cf. infr. C. 27. q 1. c.fin. —
Theodositts: Ed. Bas. * abesl a Tlieodoro et Ed. Bas. = C. IV. 6 Ha-c, qme in Pcen. Rom. t. 8, apud
Peiruni Lombardum Seiiteni. li!>.'4. D. 58., el infr. C. 17. q. 1, c. 2. Ilieronymi nomeii ferunt, magis
vi.lenlur ad libri de bon. vid., Augtislino vulgo tribuli, c. 9. pertinere. = C. V. ' Ivo Pan. I. 5, c 192.
Decr. p. 7, c 124. — Pcen. Rom. t. 8, c. 10. — contra Lucianum : Edd. Arg. Nor. Ven." I. 8 peccavit :
orig. — Ivo. 9 se semel : ib. 10divino : Edd. coll. o. " 1 Tini. c 5, v. 12. = C. VI. ln hac inscri-
piioiieadmodum iiuer sedilferunt collectores. Btirch. 1. 8, c. 47. ei Ivo Decr, p. 7, c. 65. Iribiiiint Nicolio
ser. AdiilwinoVieiin. ArMep. — Pan. : Adatwino Vivacensiseccl. Ep. Conira ap. eunuiein Ivoiiem p. eail.
c. lo?.. legiiur : AliimiuoJunarieusi Ep. — ln Ed. Bas. est: Ep. Alduinomonensi.Ciim Reginone lanit-ii iu
app. 1, c. 57.'•legeiiduiii erit: Adalwino
"
Juvavieusi (i. e. Salisburgensi) Archiep., qui intfiluit coni-.Colou,
b. A. 870. moriem; Ed. Bas. add : feminam : Regino. »*abest ab cod.
135 DECRETI PARS PRIMA. DIST. XXVIH. 156
nefanda, et revcrtatur ad id, quod spopondit, et in A l G. VUI. In sacris ordinibus constiluli, non aucant
sacro minislerio " permaneat, quod inchoavit. uxores : el si duxerinl, separentur.
C. VII. PALEA •'. [Idem ibid.] llem Calixlus Papa II ".
i Nam d si consenserimus, quod omnia sacra- Presbyleris e, diaconis, subdiaconis et monachis
menta ecclesiastica quisqne prout vult fingat et non concubinas habere, seu matrimonin contrahere pe-.
vere faciat 18,oninis ordo ecclesiaslicus lurbabilur nilus interdicimus; conlracta quoqueinatrimonia ab
", nec caiholicae fidei jura consisiunt, nec canones hujusmodi personis disjungi, et personns ad peeni-
sacri rite observaniur. Quid enim profuit Simoni lenliam redigi debere, juxta sacrorum canonum
Mago baptismum sacrum ficte suscipere, et in Chri- diffinitiones judicamus.
stianilaie pcrmansurum se linxisse, qtiiun per Apo- Gratinu. Hic distinguendvin esl, quod voventium
stolum, fraude • ejus detecla, quod sibi fulurum alii sunt simpliciter voventes, de quibtts Attguslinus
esset pronunciatum " ftiit ? Ait cnim " : Pecunia el Theodorus loculi sunt, alii sunl, quibus post votnm
tua lecum sit in perditionem : cor enim luum non est benedictioaccedit consecralionis, vel propositum reli-
reclum coram " Deo. Potniteniiam ilaque age ab hac gionis, de quibus Hieronyiuus et Nicolans et Calixtut
nequitia lua '*, et roga Deum, si forie remitlaiur '» scripserunt.
libi hmc cogitatio cordis tui : in felle entm amantu- Vnde idemHieronymtis " contra eumdemJovinianum
dinis el obligalione iniquilalit video le esse. Ideo lib. 1 scribens, aii:
lales, nisi resipiscanl, spirituali gladio perculere C. IX. lnceslm tunt virgines, quw posl consecratio-
rensenius. Non " eniin fus est Spirilui snnclo inen- nem nubunl.
liri, sirnl Ariuniaset Saphira menliti sunt, et sialim Virgincs, qtiaeposl consecrationem ntipserunt, non
peiierunt. » tam adlleruae sunl, quam incesloe.

DISTINCTIO XXVIIII.
GRATIANUS. el supra uxores duxerint aut concubinas babuerint,
I. Pars. Ecce ostensum est, quod noleates vovere offieio alque ecclesiaslico beneficio careant. Qiitini
coniinentiam, nee ad subdiaconatum, nec ad tuperio- enim ipsi templum, vasa Doroini et sacrarium Spiri-
res possunl gradns conscendere. Vnde ad subdiacona- lus sancli debeant esse et dici, indignum est, eos
lum accedentes, uon sine volo castitatis jubentttr C cubilibus et imrounditiis deservire.
admilli, uuctorilale B. Gregorii, qui scribem Pelro C, 111.Casle se victuros promittant in diaconos vel
subdiacono [lib. I, epislola 42 ' in fine] ait : presbyteros ordinandi.
C. 1. Non fial subdiaconus, qui se catle viclurum non ltem ex Concilio Toleiano IV *, c.27
promiserit. II Pars. Quando presbyteri aut * diaconi per pa-
Nulluin faccre subdiacouum proesumant episcopi, rochias consliliiunlur, oportet eos * primum * • pro-
nisi qui se vicluruin caste promiseril: (Et nonnullis fessionem episcopo suo facere; ul>caste et pure.
interjectis) quia nulltis ad ininislcrium allarisacce- vivant sub Dei limore, ut, dum eos talis professio
dere debet, nisi cnjus caslitas anle suscepluin roini- obligaverit', viiaesanclae disciplinam ° relineant.
steriuro fuerit approbata. C. IV. Qui longam corporis sui continenliam nonhabel,
in episcopumeligi non debet.
C. II. Subdiaconus el supra consliluli incontinentet, * *
uxorem aul concubinam ducenles, ecclesiaslicobe- ltem Gregorius clero et nobilibut civibut Neapo-
neficioel offieiovareant. litanis, lib. VIII epist. 40 ».
Item liinocenlius II in Concilio Romano ' c. 6. III Pars. Priusquam ad nos scripla vestra discur-
Decernirous ut ii, qui in ordine siibdiaconalus ' D renl, Joannem diaconum, qui ab allera parte electuz
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. VII. d Caput hoc in muliis Graiiani codicibus cod. Valic. biblioth. in fragmenlo cujusdam concilii
(iiiquibiishabclursinenominePaleae;, est conjttnctum ab Urbano 11. habiti, c. 2. Ex eodem vero concilio
superiori, quemadmodum ei upud Burcharduin el suiil canones, Alienaliones, 12. q. 2. el Palernarum,
lvonem. ln Pnnormia auiem cst sejunctum. 24. q. 3.
e :
C. VIII. Presbyleris Hic canon invenlus est in

DIST.XXVII. C. VI. " ministerio inchoavil: Reg. Ivo. =C. VII. " Burch. et Ivo. Decr. ib. Pan. ib.
c. 206. — Paleae nomen abest ab Ed. Bas. " fiat : Reg. " conturbalur : Reg.— conturbabilur, et poslea :
tonsistent—ofcserua/iwnlMr : lvo. »• /"raws.-Reg. " prwnuncialum est : Ivo. " Act. Ap. c. 8. » absunt ab
Ed. Bas. **ab hac iniquilats tua : Edd. o. pr. Bas., in qua omissa stnil. ** wt.remtllantwr cogitatus : Ed.
Bas. — cogilationes : Edd. coll. rel. *»Act. Ap. c 5, v. 3. = C. VIII. " ln conc Remens. h. A. 1119.
c 5, el Lateran. I. h. A. 1123, c 21. C. IX. '»Ivo Pan. 1. 3, c 195. Decr. p. 7, c'124.
DIST. XXVIII. P. 1. ' Ep. 44. (scr. A. 591.) 1. 1. Ed. Mnnr. —cf. infr. D. 31, c 1. Coll. tr. p p. 1. t.
ffo, c 60. = C. 11. » hab. A. 1139. Eadcro fere babebis in Conc. Reroens. h. A. 1131. c 4. — Ivp Pnn.
I, 8i c 142. » diaconalus . Ivo. = C. 111. * hab. A. 635. — Ans. 1. 7, c 145. Burch. 1. 2, c 155. Ivo
Pan. 1. 3, c.22. Decr. p. 3, c. 130. p. 6, c 248. » '
el: Edd. coll. o. 'abesl a Coll. Hisp. et Ivone. alli-
gai: Coll. Hisp. — oWiaat ; Edd. coll. o. » disciulina relineal : Coll. Hhn. = C, IV, »Ep. 62, scr. A,
600.) 1.10. Ed. Maur, — Ans. I. 6, c. 13.
1S7 DECRETI PARS PRIMA. DIST. XXVIII.. 158
esi, parvulamhaberefiliam, * ex * quorundam rela- A / auferre non possuinus, ita nt, quuro provectoeaetatis
tione cognovimiis; unde, si ralionem voluissent " in conjugio positi, renunciaiuros se
0 pari consensu
attendere, nec aliiI eum eligere, nec ipse debuerat operihus carnis spoponderint, ad sacros ordines
consentire. Nam qua proesumptione ad episcopalum adspirent.
audet " aceedere, qui adliuc longam corporis sui C. VI. In conjugio consiitutut ad sacerdolium assumi
continentiam, filiola a leste, convincilur non ha» non debet.
bere ? Ilem ex Concilio Arelntensi 11» c 2.
C. V. Ad subdiaconatum accessuri conlinenliam pro- V. Pars. Assumi aliquem ad sacerdolium in con-
fileantur. jugii vinctilo conslituluin non oporiet ", nisi fuerit
Item ex Concilio Toleiano II c. 1 ". promissa 80conversio.
IV. Pars. De iis, quos voluntas parentum a primis C. VII. Non ordinentur Diaconi, qui castitaltm non
infantiae annis clericatus b officio mancipavit ", projitentur.
statuimus observandum, ut mox delonsi, vel mini- Item ex eodem 1|I 31.
sterio e leclorum •* iraditi 1B,in domo ecclesiae sub Praetereadplacuit, uldeinceps non ordinentiirdia-
episcopalipraesentia a praepositosibi debeant erudiri. coni3», nisi qui prius conversionis proposito pcofessi
Al ubi octavum deeiiniun setatis suae compleverint B 1 fuerinl casliiatem.
annum, coram lolius cleri plebisque conspectu vo- Gralian. Verumilla priori auclorilate diacouis vi-
luntas eorum de expetendo conjugio ab episcopo detur permilti conjugium, quum ad sacerdotium lan-
perscrutetur : quibtis si gratia cnstitatis (Deo inspi- lum conjugali proJiibeantur assumi. Porro sequenti
rante) placnerit, et promissionem '» caslimoniae suoe aucloritate videtur permitli subdiaconis, quum de
absque jconjugalinecessitate spoponderint " serva- diaconis speciatiter prmcipitur, ul iine probalione
luros, hi lanquam appetiiores arciissimae viae•» le- castitaiis non ordinenlur.
vissimo Doroini jugo suodantur, ac primo subdiaco- Hoc idem in Ancyrana Synodo3S videtur esse pexmis*
naius"ministerium, habila probaiione professionis sum, in qua c.-lO sicslatutum esi :
suoe, a vigesimo anno suscipiant. Quod si inculpabi- C. VIII. Diaconi non prohibeantur a ministerio, si i»
liter ac inoffense vigesimum quintum annum *° * ordinatione dicunt se contiiterenon posse.
*
aetalis suae peregerinl, ad diaconalus »• officium, Diaconi quicunque, quum ordinanlur, si in ipsa
(si ") * scienter * implere posse ab episcopo compro-• ordinalione protestatf sunt, diceni.es velle se ha-
banlur, promoveri debent **. Cavendum tamen est bere uxores, nec posse se coiuinere, hi, si postea
his, ne quando suoe sponsionis immemores ad ** ad nuptias venerint »*, maneant in ministerio,
terrenas nuptias aut ad furlivos concubitus uitra '* f, quod his episcopus licenliam dederit.
propterea
recurrant. Quod si forle fecerint, ut sacrilegii rei "
Quicunque sane tacuerunt, et susceperunt manus
ab ecclesia habeanlur extranei. Quibus aulein volun- si postea ad
imposilionem professi conlinentiam,
tas propria interrogationis tempore desiderium nu- venerint a ministerio 8» cessare debe-.
3",
beudi persuaserit, concessam ab Apostolo licentiam nuptiasbunt.

NOTATIONES CORRECTORUM.

DIST.XXVIII. C. IV. » Filiola: Sic emendatum atque apud Gralianum.

estex originali, Anselmo et Polycarpo, quum antea <=Ministerio iectorum : In omnibus codicibus con-i
legeretur : filia. Superius etiam dixerat: parvulam ciliorum ante cilalis (etiam Lncensi) legilur : mini-
filiam, quibus vocibus recens incontinentia manifeste sterio eleciorum. Verum in epislola 1. Siricii ad
exprimitur. Himerium c. 9. el Innocentii 24, c 5. (ubi de eadem
C. V. i> Clericatus : In omnibus editionibus et fere re agitur) est : Lectorum ministerio seu officio.
duohus codicibus Valicanis conciliorum legitur : in C. Vll. d Prmterea : In Arelatensibus, qua; exstant,
clericatus officio,vet monackali [al. monachi) posuit. hic ipse penitus canon non invenitur. Sed senteiilia
Sed in codice Lucensi-regio habelur eodem modo D habetur in lertio c. 2. in tine.

DIST.XXVIII. C. IV. ••• i//i.; Ed. Bas. "awrfeat; ead. auderel: Edd. coll. rel. = C. V. bab. A.
527. — Ai;s. I. 7, c. 42. (50.) = P. IV. '» mancipaverit, id. : Edd. coll. o. " eieclorum : Coll. Hisp.
•• promissione : Edd. coll. o. " add. : se : Coll. Hisp. " viiw,
quum t. fuerint : ib. -^"Ans.
leitissimo : Coll. Hisp. " subdiaconii: Ed. Bas. — subdiaconi : Edd. coU. rel. '• XX V. annos : Ed. Bas.
» diaconii: Edd. Arg. Bas. Nor. — diaconi: Edd. coll. rel. " add. : id : Edd, coll. o. »»abesl n Coll.
Hisp. »*aw«ad : Edd. coll. o, »» w/(ro : Edd. ooll. o. * rei damnentur et ab : Coll. Hisp. *' add.:
suw : Ed. Bas. = C. VI. »«hab. non serius A. 460. cf. tamen qtiae monuimus ad c 12..D. 18. — Coll. "
tr.
p. p. 2.1. 24, c 2. »•In Edd. coll. o. pr. Bas. laud. Conc Arel. 111.,et in sequenli capite IV. = P.V. non
posse: Coll. Hisp, prmmissa: ib. = C. VII. 31Pertinet hoccap. ad c. 43.|conc Arel. 11,ex — quocau. proece-
dens desumplus est, el plane respondet c. 22. conc. Arausic 1. add. : conjuyati: orig. 3*Edd. coll. o.
— conjurati: Ed. Bas. = C. Vlll. »3hab. A. 314. — Pan. 1. 5, c\ 87. Polyc I. 4, t. 51. convenertnt:
Coll. Hisp pervenerint: Edd. coll. o. exc. Bas. — Proxime sequentia, quae cum Coll. Hisp. plane con-
sonant, in cod. can. Quesnelli a Baller. in hunc modum sunt emendata : maneant in clero lantum, et a
ministerio abjiciantnr, **convenerint; orig. --- Ed. Bas. — pervenerint: Edd. coll.-rel. " ap. Quesiiell,
add.: vel clero.
«9 DECRETl PARS PRIMA. DIST. XXViii. 10«
C. IX. Presbyter dncens uxorem, ab ordine j*i C. XI. De uxore pretbyleri vel diaconi, si aliit se
depnnaiur. conjunxerfl.
//emex Coucilio Neocaesariensi»', c. 1. Item ex concilio Atirelinncnsi 1, 4Sc. 13.
VI. Pars. Presbytersi uxoreiu dttxeril, ab ordino Si se cuiqiiam '» mulier dupliei conjugio presby-
'suoMiliim deponi debere. Quod si fornicatus fueril, leri veldiaconi rclicla conjuuxerit,aul**separentur,
vel ndtilteriuro comniiserit.extrn ecclesiam abjiciet aut cerle, si in criminis ' iulenlione persiilerint,
ad pccnitentiam inler laicos e redigi oporlet. jiari cxcommunicatione pMectaniur.
C. X. De eo, qui relictam cujusdam diatoni duxit C. XII. De eodem.
uxorem. Item ex concilio Martini Papae *».
Item Gregorius lib. XI, episl. 59 '*. Si qua vidua episcopi vel presbyteri aut diaconi
VII. Pars. Quia sunt culpae, in quibus culpa est maritum acceperit, nullus clericus, nulla religiusa
relaxare vindictam, qnaerenda seinper est veritas, persona " cum ea convivium sumat, nunquam coni-
ul inqiiiri debeat utrum accusatum noxa " con- inunicet; inorierili lamen "*ei sacramenta subve-
demnel, an a pcena *° innoceiitia patefacta subdu- niant 00.
cat. Itaque perveuil ad nos, Fantiiitim *' defensorem C. XIII.
** Cujusdam episcopiordinalio differtur, quia
ultioneni exercere in Petrum lalorem prtescntiuro uxorem habcl el filios.
voluisse, pro eo, quod *' (quanlum diciiur) relictam Item Pelagius f Cethego Patricio "'.
ciijusdain diaconi, tempore quo conductor fuit, ma- VIII. Pars. De Syracusnnae urbis antislile optave-
rilo tradideril. Sed quoniam isle conjugcm diaconi ramus in ipso initio glorioevestrae desideriis obe-
asserit non fuisse, dicens, nec eam *»virginem ad dire, nisi nos multiplex ratio ipsius non paucis
eum venisse, denique ** nec religiosam mutasse femporibu3 ordinationem dilferre sacerdolii cnegis-
vesiem, postipiam ille in sacro ordine promolusest, set, ob hoc, quod vel personae qualitas (sicut el vos
adjiciens etiam, priusquaro ad diaconum perveni- melius nostis), ve! superstes uxor aut filii (per quos
ret *' et poslea, prava illam, opinione vixisse : Ideo ecelesiastica solet pericliiari siibstanlia) '° nostios
fraternilaiem luain liis borlnrour affatibus, ut cum animus diutius ab ejusordinatione suspeiulereiil ".
Dei, sicut dccet, limore causaro hanc subtili oro- El quanlum ad eautelam humanam perlinet, iutegro
nino *' iiivcslignlioneperquiral *•',ut, si in conjtigio poene cnno dislulimus, opinantes, quod in nieliiis
diuconi muiierein, de qua ugittir, fuisse constilerit, Syraciisanorum provenirc posset eleclio. Sed qnia
elsiiprascripius lalor memoralo defensori et reclori in voluntalis suoc proposilo irrevocabiliter perstiie-
patrimonii nd vindictam inodis omnibtis tradatur, et /, runt, ei lutllcs est alius in eadcm reperlus ecciesia,
ciim competenli emeiidatione ii, qui male sociati nisi longioribus adhtic teroporumdifferretur spatiis;
sunl, disjunganlur. Si vero in ejus conjugio non ne paulo aroplius insanircnt (sicut filii nostri ma-
fuit, memoraium Funtinum ex noslro mandatocom- gnifiei viri prxloi-is tcstificaiionc didicimus), inter
monere le voluinus, ut ei facere nil praesninat, nec Irujtisinodi ambigiiitatcs illud consultiiis judicnviinus
falsa *8 illtim accusalio apud eum in aliquo prae- faciendum, ulcoiigrua providenlia causam, propier
gruvet. quam principalis constituiio habentem Jilios et

NOTATIONEoCORRECTORUM.

C. IX. • Inter laicos : Groece legitnr : '^to6sl<j5ut
tsXiov, xui aytaBuLUVTOV si; ftirotvotav: qtioeDiony-
•
jiiis Exigtins veriit innplius pelli debelet ad pmni-
lenliam redigi. Uhi inilla mentio fit pceiiileiiiiaeinier
laicos ageniitc, de qua AC copiosiusdiectur infraSO.
tlisl. c lin. '
C. XIII. Itetn Pelagitts : Aiiselnius et •auctor D
Polycarpi ex ealem epislola rercruiitliaec, qn;e t-aput
is:iid aiilecctliint : Quodde ordinnndo eccletimCati-
nensis episcopo salubris electione judicii fieri deside-
rastis, ajnovimus, eor.festim seqttenti die eum juxta
morem dkcuitentes, tsrlio, quo venit, die eptscopttm
consecravimui : shnili quidem modo de Sijracusanm,
et quac sequunlur. In Polycarpo lanieii inscriplio
esl : Gelasias Papa Celo. Ivo auiem in epistola ;ul
lliigonem arcl-.iepiscopiiui Lugduiiensem, qu:c inci-
pit : Causcm Belvacensis, elc ita scribit : Si eiinn
Pupa Celasius quondam Sijraciisaiiw ttrbis electnnt,
tixorem habei.tem et ftlios, inierveniente Cctiteijoi>.-
tricio, ete;

DIST.XXYUI. C. IX. *' bab. A. 514. Regin. I. 1, c. 84. Bnrcli. 1. 2 , c 108. Ivo Pan. 1. 5,
c. 91. Decr. p. 6, c. 185. (ex vers.- Dionys.) = C. X. 3a Ep. 5. (scr. A. 604.) iih. 14. •— E,l
Hnur. — Coll. lr. p. p. 1, t. 55, c 68. — Ivo Dec p. 9, c. 126, p. 6, c. 184. =P. VII. »• add. :
debila : Ed. Bns. *» pwnw: ib. *' Fatninum : Edd. coll. o. *J add. : in : ib. *3 t7/«m : orig. —
Ivo. **denique ttt nec religiosam mular» vestemprcesumerel: orig. *Bvenisset : Ed. Bas: — pervenissel :
Etlil. coll. rel. *» nittmo : Ed Nor. *' perquirere : Etltl. Arg. Ven. I. Nor. — perqniras*9: Edd. coli. rel —
jn omii. pro seqti. ttt leg. : el. *8aoest ab Edd. Greg. Mnurfim prioribus. = C. XI. hab. A 511. —
in Coll. Ilisp. hic est can. 9. —Coll. tr. p. p. 2, l. 29, c. 12. »»cukunque : orig. " anl caslilale (rnantur,
aui sep. : Edd. coll. o. — castigali separentur : orig. *' criminum : orig. = C. XII. "3 Mariini Brac.
Cap.
c. 29, (iesiiiiipiiim ex conc. Tolel. 1, c 18, ex quo ilescriptiim est ap. Ans. 1. 10, c 6. ** abesl a Coll.
Hisp. otAns. " taiKttm: Coll. ilisp. es sacramento subveniatur : Aus. = C. Xilf. "' Fraitin. ep. Pela-
vj\ I, ex coliect. Deusdedit in momimentisedidil Holslenius. — Coll. ir. p. p. 1, l. 54. c. 12. — Ans. I.
6, c 4«. $>olye.I. S, l. 1. BSc.f. Novell. Ju&iiii.6, c. 1, § 3 Hi et Nov. 123, c I. *»susvenderet : Eiid»
coll. o., pr. Yei» I.
 151 DECRETIPARSPRIMA. DIST. XXYHI. 132
uxoremad epiM'opalus ordinem promoveriprohibel, A eleclo in episcopum antea scriplum esl) ante subdiaco-
snlva disposiiiune consilii 00 rounirerous. Qua de re natum memoratits diaconus eam in n.xorem dttxerat.
stimnio sliiilioabcodein Syracusanae urbis episcopo, § 4. Illud aitiem Neocwsariensis el Ancyranm synodi
pr,iiisquama nohis contingerel ordiuari, hiijusinodi vei ex lcmpore, vel ex loco inlelligilur : ex tempore,
t-xcgimus caulioncm, per quam et su.am faterelur, quia nondttm erat inlroducla continenlia ministrorum
qunuiuia essel, proesentis lcmporis habila rerum altaris; ex loco, qiiiu ulraqtie stjnodus orienlalis esl,
descriplione stibslanliam, et niliil unqtiam per sc, et orientalis ecclesianon suscipit generale volumcasti-
. nut per filiosei u;:orem,sivequainlibei propinquam laiis. lloc tamen diiigcnli observaiione ctistodit, ut
;.iit (iomestica.n vel extraneain forte personain de posl udeplnm sac,'rdolium, defuncia priore uxore,
rebus usK;pareteccIesiae,elv '.iversa sui episcopalus citm qua sacerdos faclus fuerat, si alleram duxerii,
quoesita tempore eccle. !ae suae dominio sociarel, deponalur.
nihil ultraid, quo' :.iodo descriptum est, filiis suis Item opponitur itlud quod legitur in canone
vel heredibu&; -.ieturus. Aposloloviiin", c 6. til. 5.
Gratia-'. ^ccehac auclorilate eieclus in episcopa- C. XIV. Presbyler causa religionis non contemnat
tutn t: .. prohibelur 8 habere uxorein ei filios. Eligi proprium uxorem.
aui.stn ad episcopalum non debei, nisi aui sacerdos B IX. Pars. Si h quis docueril, sacerdotem sub ob-
ani diaconus; subdiaconus vero non, nisi necessiiaie tentu religionis propriam tixorem conleronere, nna-
cogente. Sive ergo presbyler, siva diaconus, sivesttb- thenia sil.
diaconus fuerit, apparet, quod in praifalis ordinibus C. XV. Analhema sil, qtti presbijlerttm
conjugalum
constituti licite malrimonio tiii possuni. J 1. Quia discernil a comiiiunionenupliaruin occasione.
ergo aticloritale Gregorii, qui reliclam diacotti ma- Item cx Concilio Gangrensi *3, c. 4.
rilo iradidil, puniendus ssi; ilen in Neocwsariensi Si i qtiisdiscernit presbyterum cniijiigniiun, tnn-
concilio presbyler ducens uxorem, non diaconus, jn- qiiani occasione nupliarum qtiod offerre ntui rie-
betur deponi; ilem in Ancjraita s-jncdo diaconi, qui beat, et ab ejus o-blaiioue idco se **abslinet, ana-
in ordinalione sua dicunt se velie haiiere uxores, si lliema sit.
poslea venerint ad nuptias, non prohibentur a mini- C. XVI. Ab offtcio abstineal presbyter non legalibus
sterio : palei, quod nec diaconi, i.sc subdiaccni sunt nuptiis deieiuus.
prohibendi a conjugio, Sed quod dz electione cbjici- liem ex VI. Synodo in Trullo 6", c. 26.
' *
iur, verum quidem est in episcopatum non eligendum, . X. Pars. Presbyterum, per ignoraniiam non
nisi insacris ordinibus constittitiim; sed ipsum uaoreni legalibns nuptiis dclentum, callieilram quideut
habere et filios, non repugnat pramissis aucierilati- C habere, sed abofficio k abslinere praccipiinus. Suffi-
bus de coniinentia clericorum. ? 2. hi laicali enim ciienim hujusmodi indulgentia ei, quia benedicere
liiibitu, vel in minoribus ordiuibns constiiutus poltdl aliis eum, qui vulnera sua debet curare, conseqnens
habere uxorem el filios : et ci poslea ex cunsensu non esl. Benediclio eiiim sanclilicatioiiis trnditio
itxoris conlineniiam prcfessus s&bdiaconattr.n vct est- Quivero hanc non habel propter.delicium ignu-
diuconaium vel presbylerii gradur.i udeplits fnerat, raiiliae, quomodo aliis tradel? Non igiitir " publice
aitainen uxori et filiis ipsum r.ecessaria subministraxs nequeprivaie benedicat, nec corpus Domini dispen-
opurrebal.l5.IUud autem Gregorii ducbns r.iodls sel aliis, ncc alio modo ininislret; sed suflicial ei„
soliilur : velquiu ecclesia illa, ctti diaconus itle mi- quod proesidel, et iniplorct a Deo, ul dimitiatur cl
uistraveral •', nonditin continenlim volum susccperat iniquitas ignoranliae stia\ Maii-festuiii esl auteni,
tn diaconis et reliquis ministris; vel quia (sicul dz %quod6' hujusmodi non legitimoenuptiot solvcniur, ei

NOTATIONSSCORRECTORUM.
E Non proliibelur : A plerisque vetustis exeinpla- colleciores ipsa etiam fere verba.
rihus * nbesl-riictio : iion;' reienia laineu est, quo- n C. XV. * Gr.cce est : Et TI; SIKXO/VOITO .rco-}
iiiaui liic Grntiaiuis in allcram parlcm dispulando TtpsaGvTspovytyuu.riY.OT'.;,oi; pn y^pnvuL,
j.sixovpyr,nuv-
ex caiionibus prius citatis proe se fert hoc probare, TO? «OTOO.TtpocfOpu;ptTuXuuSuvtiv,avdtSs/jtae<7r«i>.
suhdiaconis, diacoiiis alque etiam presbyteris non Id esl : bi quis secernul se a-presbytero, (^ui uxoiem
fuisse proliibituin usuiri cunjugii. Quod tumen duxit, tanquam non oporleal itlo liturgium pera-
qualiier accipieiuium sit, ipse postea declarat a gente de oblalione percipere, analhema sil, qn.-e
vers. : Sed quod, usque ad vers. illud autem. Hac versio non iiiulitim discrepnt a versioue Jiionysii
de re ageiur etiam infra iti nolatione ad principium Exigui.
disi. 51. C. XVI. k Ab officio: Gracee est: Tfiv Si ),ot7rwv
P. JX. t Gratianus refert sensum canonis, celeri ivspytiuv, id esl, a celeris officiis

DIST.XXVIII.C. Xllt. 60 co>ici/ii: Holst.ex Deusded. — Ans. — Edd. col). o. pr. Bas. * Arg. Ven. I. II.
Nor. Par. Liigd. I. 61iniUlaverat : Edd. coll. o. exc Bas. et Nor. = P. VIII. •'Burcli. 1.1, c. 78.
— Ivo Pan. 1.5. c. 113. Decr. p. 5, e. 184. = C. XV. 6S hab. c. A. 355. — Burth. I. 5, c. 75. — lvo
Dec.p. 2, c 128, p. 3, c.158. °4 abest ab Edd. coli. o. = C. XVI. »' bab. A. 092.--Verba caiionis
pntres mntiinti suiil ex caiionibus S. Basiiii ad Amphiloch. c, 27. =P. X •' enim: Edd, coll. o. •' adtl. t
ub ; Ed. Bss.
*65 DECRETI PARS PRIMA. DIST. XXX. 164
ntillatcnus **vir accessum habebit ad eam, propler A oriri facit
super bonos et malos. Dejicere vero il
quam sacro ininisterio privatus est. eum a vobis ideo non debells, quoniara nec Judam
C. XVII. De presbyleris nonesl laicit judicdndum.
Dominus, quum esset mendax discipulus, de **
ltem Nicolaus ad consulta Bulgarorum 6',c.70. numero aposlolorum ejecit. Vertim '3 de presbyte-
XI. Pars. Consnlendum decernitis, utrum presby- ris vobis, qui laici estis, nec judicandum est, nec
t
terum habenlem uxorem debeatis suslentare, et de eorum vita
quidpiam '* iiivestigandum; sed
honorare, an a vobis projicere. Ad quod responde- episcoporum judicio, quidquid '* est, per omnia
mus:Quoniam licet ipsi valdesintreprehensibiles, reservandum.
vos lamen Deum convenit imitari, qui '• solem suum

DISTINCTIO XXIX.
GRATIANUS. persona et negotio instante nccessilaie iraditoS
Sed notandum est, quod secundum Isidorum ple- sunt.
raque capitula ex causa, ex loco, ex lempore, ex per- C. III. Pro aiversitate locorum, temporum ethominum
sona consideranda tunt. tcripiurm intetligendm sunt.
Ait enim Isidorus ': B Item Hieronymus tn prommio epistolm ad
C. I. Ex lempore, loco et persona et causa regulce Epltesios.
canonum intelligunlur.
Sciendum est, quod pleraque capitula ex causa, Necesse est, ut juxta diversitates Iocorum et tem-
ex persona, ex loco, ex tempore consideranda sunt, porum el hominum, quibus » scriplae sunt, diversas
et causas et argumenta et origines habeaut. Et
quortiro motli, quia medullitus non indaganlur, in
erroris labyrinthum nonnulli inlricando impingun- quomodo B. Joannes in Apocalypsi sua ad septem '
scribens ecclesias in unaquaque earum specialia vel
tur, qiium ante judicant, quam intelligant; ante i-n- vitia
reprehendil, vel virlutes probat, ita et S. Apo-
culpant, quam iterando lecta perquirant. stolus * per singulas ecclosias vulneribus medelur
Hinc eiiam Gregorius ait * :
C. II. Pio diversitaie rerum temperanlur regutm illatis, nec ad instar imperili medici uno collyrio
sanclorum. omniuro oculos vult curare.
neguloe*sanclornm Pairum pro tempore, loco et

DISTINCTIO XXX»
(n
GRATIANUS. C. I. De multimoda superstitione hmreiicorum, quot
Pars. Illud aulem, quod in canone aposlolorum, Gangrense concilium anathematiiavit.
tt in Gangrensi concilio, et in VI synodo * legitur, ex Conc. Gangr. c.161.]
causa contideralur el ex tempore. Causa fuit hmresit
Manichworum ", qttia conjugium deleslabantur, Si qui filii parentes, maxime fideles, deseruerint
sicul eliam quorundam superttitio multa in Catholi- occasione Dei cullus, hoc isturo esse indicanles, et
corum detestalionem introduxisse invenitur, contra non potius debilum Iionorem parentibus reddiderint,
aiioiin Gangrensi b Concilio capilibut sexdecim sta- ut hoc ipsuin c i:i eis venerenlur, quod fideles sunt,
tntum legitur: analhema sint *.

NOTATIONES CORRECTORUM.

C- XVII. t /'resdulerum : ln uilimo cap. harnm IIIST. XXX. Pars I. * Manichaporum : Proprie
respoiisiontim referuntur Bulgarorum verba, dicen- Gangrensis synodus staluit conlra Euslatbianos, ut
tiiiin: miiltos apud se esse GraecosetArroenos et supra dist. 1S, c prima adnolatio. Sed hunc errorem
alios, qui diversa docerent. Nondum enim a Romana D Euslalhiani hauserant a Manichoeis.
sede episcopttm atu presbyterum acceperunl. Quam- b ln aliquot vetustis exemplarihus haec omnia,
obrem niliil miraiidum, si presbyter, de quo in boc quae hic citantur ex concilioGangrensi, unicocapite
capite agitur, coujtigalus erat. et conjuncta oratione legunlur. Suntautem ex prisca
DIST.XXIX. C. III. a Quibus scriptae : Anlea le- versione *. Sed ea, quse est Dionysii Exigui, longe
gebalur : quibus diversw scripturm factm sunt. magis respondet originali groeco, quamvis neque
Eiiieudatum hoc esl ex maniiscriplis et originali, ipsa usqueqtiaque.
quemadmodum el lioiiiiullaalia. C. 1. °. Vt hoc ipsum : Graece est: npoTijiwftevijf

DIST.XXVIII. C. XVI. «8 nullo modo : ib. = C. XVII. »»Epist. scr. A. 866. — Ivo Pan. 1. B, c. 12.
Decr. p. 2,' c. 82 '• Malth. c. 5, v. 15. " enim : Edd. coll. o. " a : eaed. " add. : et: esed. — sie
et : Eii. Bas. '* quidquam : Edd. coll. o. '* add. : id : eaed. — illud: Ed. Bas.
DIST.XXIX. C. I. ' De hujus canonis auctore non satis constat; apudlsid. Hisp. enim Jibro eDnorma
vivendi (queni suppositiliuro nonnulli pulanl) similia tantum legunlur. NotatioCorr., quoein ipsa Ed. Rom.,
et ex ea in Ed. Pelleierii et Boahm. legitur, itiducta est, nam id ipsiin indice erratorum voluerunt Cor-
rectores. = C. II. * canon aeque iucertus. Ans. 1. 4, c. 52. = C. 111. * sepiem ecclesiis : Edd. coll. o.
* add. Pattlus Bolnn.
Disr. XXX. Farsl. * iroo ex versione Hisp. = C. 1. ' hab. c. A. 355. Ivo Decr. p. 8, c. 519.' *t(.
orig.
165 DECRETI PARS PRIMA. DIST. XXX. 166
C. II. Deeodem. — liem ex eodem, c. 173. — ltem ex eodem, c. 18 ,T.
A C. VII. De eodem.
Quaecunquemulier, religioni d judicans convenire, Si quis, tanquam hoc continentia? convenire judi-
comam sibi amptitaverit, quam Dens ad velamen. cans, die dominico jejunaverit in ejusdem h diei
ejus e et ad memoriam subjeclionis illi dedit, tan- contemptum, anathema sit.
quam resolvens j.us subjectionis, anaihema sit. C, VIII. De eodem.
C. III. Deeodem. — Ilem ex eodem, c. 14 *. Ilem ex eodem Conc Gangrensi, c. 19 ".
Si qua roulier, derelicto»viro, discedere volueril, Si quis eoruin, qui in proposito sunt conlinenliae,
soluto vinculo conjugali, nuplias condemnando *, propter necessitatem i corporalem superbiat, el je-
analhema sit. junia communia pttlaverit contemnenda, lotius ec-
C. IV. De eodem. — Item ex eodem, c. 10'. clesioe perfectam in sua conscienlia judicans ratio-
Si quis propler Deum virginilaiem 8 professus in nem, anatheroa sit.
conjtigiopositos per arrogantiam vituperavit', ana- C. IX. J3e eodem. — Item ex eodem, c. 20 ".
theroa sit. Si quis per superbiam, lanquam perfectum se exi-
C. V. De eodem. — Ilem ex eodem, c. 9 ". slimans '•, conventus, qui per loca et basilicas san-
ciorum marlyrum fiunt, vel accusaverit, vel etiam
Si quis vel " virginitnlem, vel continentiam pro-
abominabiles et B oblaliones, quae ibidem celebranlur, sperncndasesse
fessus ', lanquam nuplias judicat,
continentiae " el vir- crediderit, memoriasque Sanctorum conlemnendas,
noii propler hoc solum, quod analhema sit.
ginilatis bonum sanctum propositum esl, arialhenia
C. X. De eodem. —'Item ex eodem, c. 5".
sil. Si quis docct,domum Dei conlemptibilemesse de-
C. VI. De eodem, — Item ex eodem, c. 13 ". bere, el congregationes, quaein ea fiunt»», analbe-
'*
Si qua mulier suo proposito utile judicans, ut "
ma sit.
Virili veste utatur, propter »• hoc virilero habilum C. XI. De eodem. — liem ex eodem, c. 6 ".
iniiletiir *, anaihema sit. Si quis extra ecclesiam privalim oopulos congre-
NOTATIONESCORRECTORUM.
3H>OV6TI icup' avrol; T»J 6soo-e6stac.ld est: quod sci- C. VIII. t Propler necessitalem: Nihil mutatiim
licel diuinus cultus apud ipsos omnibus rebus prwfe- est ob glossns; ceterum muliis modis discrepnt a
ralur. prisca versione el a Dionysiana, quain sectili Btir-
C..H.d Retigioni: Groece esl: Ata vojuiljofiivjiv chardus et Ivo. Prisca sic habet: Si quis eorum, qui
ao-joio-tv, id esi : Ob eam, quw exislimatur pietatis in proposito tunl conlinenlim, prwter necessiluiem
exercitatio : quod Dionysius verlit: propter divinum corporalem, et superbiensjejunia communia totiui ec-
cultum, ut exisiimat. Graecienini religiosorum, quos C clesim putaveril contemnenda, perfectam in sua scien
nosdicimus, viiamproprieaTxwrtv noroinabanl. Bur- tia vindicans ralionem, anulhema sil. Dionysiaua au
ciiardus et Ivo in part. 6. secuti sunt versionero tembocmodo : Siquis eorum, quiconlinenliw sltidenl,
Dionysii, in oclava autem Ivo priscam. absque necessilale corporea, tradita in communejejn-
• Ad velamen ejus; Haecnon sunt in graecoorigi- nia et ab ecclesia custodita superbiendo dissolvn,
nali, neque in versione Dionysii. Yidentur autem ttimulo sum cogitalionis impulsus, anathema sit. Quae
sumpta ex episn. 1. ad Corintb. c. 11. versio in celeris quidem parlibus originali graeco,
C. V. * Professus: Hic erat addilum : inconjugio, etiam vulgato salis respoudel: sed in postrema in-
quod neque esl in canone groeco, neque etiam in sum signis esi varietas. Nain ubi Dionysiushahet: siimuio
laliiio, qui titatur infra dist. 31, c. quicunque.neque cogitationis impulsus, in graeco vulgato est :
in niultis nianuscriplis Graliani codicibus. «jrozupoOvTof iv avriiiTitaiou\oyttrp.o\i,id est : nimi-
rum perfecla, quw 'in ipso est, ratiocinatione, illa
C. VI. t Imitetur: Graece lcgilur: iiai avrl TOO abroganle. lu manuscripiis atilem hujus cunonis
«IW8OTOS yvvuiY.swv ajatfiao-ftaTOjavS/jstovava^afiot,quae exeinplaribus parliro est : vmixovpovvTo;,id est :
Dionysius Exiguus apte vertit: eipro solito muliebri perfecta ineo residenteratione; parlinuiTrtxou/souvToe,
ainictu virilem snmit; sicque babel Burchardus et id esi: perfecta, qum in ipso esl, ratione sibi auxilium
lere eiiain Ivo. (erente. Noianttir vero Eustalhiani (quos poslea Bo-
h
C. VII. In ejusdem : In originali hujus priscoe* gomiiici sectati sunl), qui ita statiiebanl, peracio
vcrsionis esl, aul in ejusdem diei conlemplum: quod certo quodam jejunio ad eam se perfectoe vitaeraiio-
in versione Dionysii, quani atliilcrunl Burchardus et Q nem pervenisse, ut posiea oronia sibi essenl ind.f-
Ivo, istis vocibus videtur exprimi : aul contumaciam ferentia, nullisque prteceptis obligarentur, sed soluti
(al. propter contumaciam, sed in greecovulgato nihil omnino esseni, nc nec peccnre quidcm posseut;qua
esl, quod istis respondeat. de re Balsaiiion in capitis bujus inlerpretaiione.
DIST.XXX. C. II. ' Burcb. I. 8, c. 62. Ivo Decr. p. 8, c 520. et (ex vers. Dionys.) p. 7, c 80. =
C. 111.* Ivo Decr. p. 8, c 229. (ex vers. Dionys.) et ead. 517 * reliciu :E<\. Bas. • contemnendo: Ivo
1. c. 317. — Edd. coll. o., pr. Bas. =C. IV. ' Burch. 1. 8, c. 64. Ivo Decr. p. 8, c. 316. et p. 7, c. 82,
et hocloco quidem ex vers. Dionys., quaelegitur D. 31, c. 9. — ° virg. prupriam vel continentiam fuerit
pro[essus el lanquam abominabiles,etc. Ed. Bas." • vituperaverit : Coll. " Hisp.—Ivo. = C. V. '"Bureh. I. 8,
c. 61. Ivo Decr. p. 7 c 79, (ex vers. Dion.) abest abEd. Bas. cominentia et virginitas bonum sanc-
• "
iumque,elc Coll. Hisp,—bonum
'*
et sanctnm Ed.Bas. = C. VI.
'" '•
Burch. 1. 8, c 60. Ivo Decr. p. 7, c 78,
(ex vers. Dion.) hoc :, Coll Hisp. ahesl ibi. ad hoc ut:' ib. — ef propter: Edd. coll. o. = C. VII.
" Burch. J. 13, c. 219. Ivo Decr. p. 4, c 51, (vers. Dion.) hoec, ut monuimus,
'8 Hisp. versio esl, in
qua tamen vox aul pariteralque in prisca vers. non legilur. = C. VIII. Regin. I. I, c. 280. Burch. I.
—
13. c 5. Ivo Decr. p. 4, c 38, (yers. Dion.) Ceierum vers. Hisp. a Gratiani canone in nonnuliis discre-
pat, quod ex notatione Correctorum (quibus illa priscaevers. nomine venit) apparet. = C. IX. " Ivo
Pan. 1. 2. c 8. »• msiimans: Coll. Hisp. —Ed. Par. = C. X. " Burch. 1. 3, c 94. Ivo Deer. p. 5, c, 84,
(vers. Dion.) " (uerint: Ed. Arg. — C. XI. »»Stirch. 1. 3, c. 95.
 57 DECRETl PAftS PRIMA. DIST. XXX. 1(38
gnns con(emnnl*»eccIesiasticas sanctiones k, ipsnm- iA C. XVI. De eodem. — Iiem ex eodem^ c. nllimo ".
que ecclesiam apud se sirie concilio n episcopi cum II. Pars. Hoecaulem scripsirous, non abscindcnfes
preshyiero agat, nnnlhemn sit. eos qui in ecclesia Dei seciindum scripluras snn-»
C. XII. De eodem. — Item ex eodem, c. 1 »'. ctum proposilum continentioe eligunt, sed eos qai
Si quis nuptias in accusationem duxerit»', et suscipiunt habitum >>ejus, et in superliinm effernn-
mulierem fitlelem ac religiosam cum viro suo dor- lur adversus eos, qui simplicius vivunt 39.Sed el hos
mientein nbominandnm crediderit aut eliam accu- condemnamus, qui seexlolltint adversus scripturas
saiidaro, tnnqunin non posse conjugalos in regnum et ecclesinslicos canoncs, et nova introdticunt *"
Dci ingredi, atiathema sit. proecepla. Nos autem el virginitatem cum humilitate
C. XIII. De eodem. — Item ex eodero, c 2 »8. admiramur, et conlinemiam cuiti caslitale et reli-
Si qtiis carnem " manducarilem ex fide cum re- gione ** Deo acceplissimam dicimus, et renuncia-
ligione, pracler snnguinem et idolo 30immolatum et tionem saecularium negotiorum atque actuum cum
• siiffocalinn, crediderit condemnandum, tanquam huroilitaie " approbando laudamus, et
nuptiarum
*l
Spem non habeniem, qui eam roanducat, analhe- vinculum n, quod secundum caslitalem perdurat, *3
mn sit. honorarous, et divites cum justitia et operibus bonis
B non abjiciinus °.
C. XIV. De eodem. —-liem ex eodem, c. 15 '*.
Si quis dercliqiieril " proprios filios *suos* '*, et C. XVII. Anal/temaiiin/wr, owi Manichworum super-
non eos nliieritel »", quod pietalis est, * nccessaria slilioites sequiiitr.
noii proebuerit, sed sub »6occasione conlioenlioe ne- Ilem ex Conciiio Mnrtini Papoe **.
gligcndos puiaverit, anatbeina sit. Si quis presbyter p ** propier publicam pcenitcii-
C. XV. De eodem. — Ilem ex eodem, c. 12 ". tiara a sacerdote acceptam absque *6a.liqua neeessi-
Si quis virorum pulaverit sanclo proposilo (id tale die doniinica pro qur.daiu religione jejunaverit,
est coniincnlite) convenire, ul pallio utalur, tnnquam sicut Manichaei, anaiheina sii. § 1. Similiier quia 1
ex eo jusiiiiam habiturus, et reprehendatveljudicet *' quod ab apostolis Iraditum esl canon lenet anti-
alios qni cuin reverenlia birris iitiinlur et alia ve- quus, plucuit, ul *8 per omnes dominicas et *s per
ste comnuini, quoc in usu cst, annthcma sit. omnesdies pasdhac usque ad pentecoslen non pro-
NOTATIONESCORRECTORUM
C. XI. k Sancliones; Post hoc verbum in prisC3 6 Non abjicimus : Post honcverbn in concilio ipso
versione isia sunl iiiierjecla : aliteique ea, quw sttnt proxime scquuntur, quae habentur infia cap. pdrci-
ecctesiw, volncrit ttstirpare ,non convenienlepresbijtero moniam, dist, 41.
jusla decreltim episcopi,ipsamque el caetera quae liic j£ C. XVII. P Presbyter : Sequebalur : vel diaconns.
sequiiiiliir. Dionysii utiiem versio, quoe opiinie re- Qtiaestiblaln sunt, ipioiiinro absiiut a plerisque ina-
spondel verhis graeeis, el refertur a Biirchardo, hoec nuscriplis ut originali. Ceterum Biirchardus et Ivo
csi : Si quis exira ecctesiamseorsttm conventus cele- siroilcii)canoncm cilanl ex concilio Turonensi, nlquc -
brut, el despiciens' ecclcsiam, ea quw sunt ecclcsiw iln hnbet: Si quis pYopter pnblicam pwnitentium a
volnerit usurpare, non convenientepresbylero, juxta saccrdote acceplam, aul proaliquanecessiiate, etc ln
decretum episcopi,anulltema sit. aliquol Graiiani mamiscriplis esl: si quis prwter pu-
'
C. XIV. Quod pietatis est ; Longe fulelius Dti- bticam ptcnilenliam a sacerdote ucceplam, absque ati-
nysius; el qttod ad se pertinet, non ad piclatemdivini qua necessitate, etc, quoeoptima videltir leclio. Nam
ctittus informat. Groece est ciiim : v.ui -ro OTOV* ITT' in c. 18. concilii Gangrensis, tinde hoc videturMnr-
avrw; al. iavTu>irpo;QeoaiSsiuvr/iv jrfoc-iizouo-av uvuyy. limissunipsisse, nulla piesbyleii Irt meiilio, sed uni-
Siib.nielligiuir aiitein pariicnlj iiegans, id esi, iii, verse pruiuinciultir, ut sup. ead. c. si quis lanqttam ;
ex superioie meinbro. Si quisobpietalis, quemadmodum pmalttr, exercila-
P. il. m Eos, qui; Graece est : To-ij'\UU£KJOVTU;tionem, die duminicojejunei, aiiatliema sit: el vcrha
-rrjvuTr69«(7tv si; vnspti^uvstuvXUTU
TO; u<jy.?io-io>; TO>V illa, absque aliqua necessilate, videnlur huc impor-
uyslio-TspovjSiouvTiuvir.uipovp.ivov;TS v.uittapu T«f tata cx cap. 19. cjusdeiu concilii. Neque vero pre-
ypufu; xui TOU»5/.7.).i?o-taa-Ti'tou? xu-vova;/.ULVio-p.ov;sbytcris liiijiisnioili pcenilcnliitt more laicorum im-
SLGv.yovTu;; ul est : qut ex uislilulo exerctlattonts poiiebantur, c illud, cuni scqiicnt. disi. 50. et c.
Itiijiisinoili cupiunt occasionem sese efferendi, seqtie lin. vcrs. weccnim. 82. dist. Scd quando in gruvissi-
exiultiini tidvirsus eos qui simplicius vivunt, el ad- ma crimina publice inciirrebant, Uepositi peregri-
versu.iscripturtts el ecctesiaslicos canones introducunt ** nari jiibebnniur, c si qids sitcerdos, 59. q. 1., e.
nov,lnles. sacerdns. de pcen. dist. 6.
" lit nuptiarum vinculum ; Grocce:Kat i Sitniliier quia : Hoc suniplum cst cx canops
yajnouttvvoi-
miiv <jsp.vhv, quoe Dionysius vertit: et nupliaruin ca- ullimo concilii jNicacui.
s.uiit riiic.uluin.

DIST XXX. C. XI. »*condemnat : Ed. Bns. . 8»consilio: orig. — Edd. Bas. Ven. II. Lugd. I. —
GraiiC esi : p\i, avvovto; TOVnptcrSvTspovTLUTK TO\>
yv£>iri,v — C. XII. se Burcll. I. 8; c. 61. ivo
tTtury.oiTOV.
Decr. p. 7, c. 79. — infr. I). 51. c. 8, (ex vers. IJioiiys.) '" deduxerit : Coll. Hisp. = C. XIII. '* Ivo
De.cr. p. 4, c 50. *»corues ; Coll. Hisp. 30idolis : lvo. — immolalam el stiffocalam : Ed. Bas. =
*' quud eos matidiicet : Coll. = C. XIV. 3! Ivo Dccr. p. 8, c. 318. 33 reliquerii: Edd.
Hisp,
eoll. o. pr. Bns. 3* nhest n ColL llisp. •'el secundum quod: ib. 3Gdeesl ib = C. XV. »'Burch.
I. 8, c. 63. lvo Decr. p. 7, c 81. (e'x vers. Di-m.) = C. XVI. 38Ivo Decr. p. 8, c. 521 =P. II °° sim-
piiciier-: Eil. Bas. *»inlroducaiu: Eild. coll. o. *' religionem : eoed. *»add. : discessum: Coll.
43 iidd. : sectim: ib. — C. XVII. ** Ilisp.
Cnp. Mart. Brac c 57. et.58. —Burcb. 1.15. c*»20. lvo Decr. p.
*»
c.
"4, ei 52. (ex— couc. Turoiiico c 57) vel diaconus : add. in Edd. coll. o., pr. Bas. aul: Coll. Hisp.
quod —
iraditum, canoit: Coll. Hisp. Edd. coll. o. — traditus: Ed. Bas. *» lam : Coll. Hisp.
*' qttam: ib.
 16«« DECRETI PARS PRIMA. DIST. XXXI. 170
siernant ' " se in oratione causa hiimiliialis, sed A placuit sancto cnncilio, ul prasgusiet, et sie, s! vult
reclo vuliii ad Dominiim fungniitur orationis officin, ahstinere, ahstiiicnt. Si niitem spernit, itn ul olera
quia in his diehiis gaiiilium resiirrectionis Doroini " cocla ciini cnniihiis non degustel ", iste non obe-
celebrnnnis. Si qttis etiam " iinn pro abstiiicntia ", diens, nec suspicionero hoeresis a se reiiiovens, de-
sed pro exsecrntione escarum 3'a cnrne ahstitieat ** ponntur de ordine clericalus.

DISTINCTIO XXXI.
GRATIANUS. nisi cujus c.astilas ante siiscepium ministcrium fue-
I Pars. Tempus quoque, qttia nondum a erat insti- ril approbaiu.
tttium,tti sacerdoies conlintniiatn servurent. II Pnrs. Graiinn. Causa vero hujus institulionis
Unde Gregorius scribit Pelro subdiacono Siciliw,lib. mttnditia sacerdoialit fuit, ut itbere cunctis diebut
I, epist. 42 '. orationi possint vacare. Si enim (ut Paulus ' aii) ab
C. I. Qtti casliialem non promisit, ab uxore sua sepa- uxoribus est cessandum, ut expedilius oraiioni vace-
rari non cogalur. mus, ministris ulique allctris, quibus quolidiana ne-
Anle trienniiini subdiaconi omnium ecclesiarum " cessitas orandi incumbit,
nunquam conjiigali officio
bieilke prohibiii fuerniil', ut more Rotnanoe cccle- vacare permittitur.
si;e iiullateuus suis uxoribus miscerentur ». Quod Vnde Bedn in commeni. super Lucam, ad
' cap. 1
inilii diirum alqne incompelens videtur, ut, qui tiil :
iisum 'ejusdem' cunlinenliae non invenit, nequeca- C. U. Sucexdotibussemper castitas observanaa prw-
Milalcm *aule* proroisit, compellalur a sua tixore cijdlur.
separnri, alque per hoc (quod absil) * delerius ca- Sucerdolibus, ulsemper aliari queanl » assistere,
dat. Unde videtur niihi, ul a procsenli die episcopis seniper ub uxoribus contiiicndiiin, semper '• castilas
omnibiis dicatur, til nullum subdiaconum facere observanda proccipiiur.
praesumanl, nlsi qui se viclurum caste promiseril, C, 111.Qui divinis sacramenlis
esse
inserviunt, conliiieiilet
oporiel.
quaienus et proelerila mala b, quae * per proposilum Ilem in Concilio Cartliagiiiensi II ", cap. 2.
inenlis a|ipetita non sunt, violenlcr non exigaulur
ct futiira caule cavcanlur. § 1. Qui vero posl ean- Episcopos, presbyteros el diaconos ila.'• placuii,
ul decel sncros antisliies ac Dei sacerdotes, nec nou
demprohibiiionem, quoe anie triennium fncta est, et
contiuenter cum suis uxoribus vixcrunl, laudandi Levitas, vel qui sncramentis divinis inserviuni,
C continenies esse " in oninibus.
•
alque reintinerandi stiut, el ul in bono suo pcr- C. IV. Sacerdoies et Levilm ettm
nianeant exhortandi. § 2. Eos aiitem, qui posl pro- uxoribus suis mi»
sceri non debent.
bibiiioiicin factam se a suis uxorihus tontinere no- ltem liinocenlius I Viclricio
Rothomaij. Episcopo,
Iiierii.it, ad sucrum ordiiiem iioliimus psomoveri, epist. II, cap. 9 '*.
quin iitilliisdebet ad miuislt-rium altaris accedere, Tt-nere dubet * omiiino '"eeclesin, ui **saccrd ,tes

NOTATIONES CORRECTORUM.
r iVonprotternam : In codice Lucensi regio legi- lociim habere polest. Fnit enini tempiis. quuni siib-
lur: tton vroslraii, ted erecto vullu ad Dominum fun- dinconi in aliquibus provinciis, ul in Sicilia, conti-
ganlnr oralionit neutiae legilius non adsiringebniiiur: quod Gregorii
* Si qttis eiiiimofficio.
; lloc sumtum est ex concilio An- locns, qui snlus nd lianc rem coufirroandnin proxime
cyrnno, c 13 [nl. 14], el in eo meniio fit presbyteri a Graiiano cilabiliir, manifesie probal, Diaconis au-
;ic iliaconi. lemetpresbyieris in Inlin.i ecclesia iiiinquani licuiss»
BIST. XXXI. Pars I. * Nondinii : Quod ail hic uxoiibus, quas ante sacrosordiuesduxeraiii, uii, ex
Gi-aiinuus, fuisse leinpus, quo noiiiluni eral instilu- caiionibus, (]iii post prirouiu in hac eadem disl. ci-
liini. uisacerdotes coiilinenti,im servarent, in sub- tnniur, ei nliis muliis, proesertim ep. 2 Siricii ad
diaconis (nain el hi sacerdoium noroine iiiierduin D liimeriuiii Tarrnconeiisem, ciare demonslraiur.
coiiipreheiidiiiiiur, vuleique idem sacenloiis noinen, C. I. b Mala ; Vox isla ahest a Polycarpo et ali-
:<tqiiein sacris toiislilutus, ul infra ad iiiiliuiii dist. quoi veliisiis Grntiani codicibus.
53, nolaturque in gl. c 1, q. 1. Qui uer pecuniaiu)

DIST.XXX. C XVH. " no« prottrali, neque humiiiati, sea erecto viiltn ad uom. [uiigamur orntionum
off,:\\>. "domiuicw: Edd. coll. o. " absiinenitm ditciplina : Coll. Ilisp. *» ub escu carntum : ib. "• te
ubsituet : ib. — nbsiinet: Edd. coll, o. " gwsiei: Ed, Bas.
DIST.XXXI. P. I. * Ep. 44. (scr. A. 591.) I. 1. Ed. Mnnr. — Pan. I. 5, c 89. Pulyc. I, 4, l, 51,
= C. I. » fuertint : Ed. B.is. 3 misceaniur : Ivo. — Edd. coll, o. exc Bas. * add. : m : Ivo,—Edd, coll, o.
• verba: awa'—exiqanturalisunl nb Ed. Bas.—cf. D. 28. c. I, 6 ubesi ab lvone.=P. I . ' 1 Cor. c 7=C. II.
• Pnn, I. 5, c 92. =C. U. » vateant : Etkl. coll. o. " non legilur ap, IV. = C. III. " hnb.A. 590. cf. infr.
D. 84, c 4.— Pan, I. 3, c 95. Raban. poeni:. c 29. " abest u Ijobrn. — ln Edil. coll. o. hoc modo
b.ec legmiliir : ila ut placuil et decet, tacrosancii anlistites nitl sacerduies, aul Leaiiw. '• aild ; decet ;
Ivo. — Edd. Bas. Ltigdd. II. III. Anlw. — in Etld. rel. : debem =,C. IV. •'* scr. A. 404.- Reg. I. 1,
c 88. — Ans. ;. 7, c 134 (144 ) Btirch. I. 2, c. 118. Ivo Pan, 1. 5. c, 94. Decr. p. 6,. c 94, el c. 194.
Eadein ferc legunliir in Ep. limoe. a.l Exsuperiiun c 1. — cf. iufr. 1). 82, c 2. " adil.; omnitnodo ;
Edd. toll. o.
PATHOL.CLXXXVII. (i
171 DECRtTI PARS PRIMA. DIST. XXXI. 17*
ct Leviinecuin uxnribus suis non roisceantur "., quia Ai Gralian. Quod autem Manichmorumcautadeconju-
minisierii quotitliani necessilntibiis occiipanlur. gi<>• tacerdolum illud supra diclum tit, exGangrensi
" "
Scripium esl cnim : Sancti eslotc, quoniam et ego Concilio apparet, in quo cap. 1 sn: tlalultim U-
taiiclus sttm, Dominus Deus vester. Nam si " priscis gilur:
iciuporibus nnuo vicis suae de lemplo Dei sacerdo- C. VIII. Analhcma til, t/tti nuptiat viluperal.
les tioit discedebanl (sicul de Zacharin legimus) ", Si quis vituperal nuptins, et dormicntem cuni viro
ncc domuin stiam omniiin langebaiil, quibus utique suo fidelem nc rcligiosnm deiestalnr nut culpabilem
propier sololis successiouem uxoris " usiis fuerat nestimat, velul quoeregnuin Dei introire non possit,
relaxatus, quin " ex alin tribu el procterqiiam " cx anatliema sit.
gemiiic Aaron ad sacerdotiiim iiiillus accedere prae- C. IX. De eoaem.
cipiebalur " : quanlo magis bi sacenloles vel Lc- Ilem ex eotlem, cap. 9 **.
viioe pudicitiam ex dic orilinationis suueservare * Qiiicunqiie virginiiaiem cuslodiens ant conlinen-
debcnt, quibus vel sacerdoiiiim , vel minislerium ti;e slinlens, velut horresceiis iiuptins ", nec propicr
sine successionc esl, nec pracierit dies, qua vel a sa- hoc,
quod liuiium et snnctum est, iiomeii virgiuilu-
crificiis divinis, vel n baplismalis ofiicio vacenl? assiunil, anathema sit.
C. V. PALEA. Btis
III Pars. Gralian. Polett el aliier intelligi iltud,
[Idem ibidem.} quod in canone apotlolorum legilur, ul isle sit sensut
"
« Nam • sicut'" Paulus ad Corinlbios scribil,
capittili: Si quis tloccl sacerJoluin iixorem siiaiu
dicens : Abstinele vos ad tcmpus, ut vacetis orationi, conlemiieie, non
qiiam uxorem in sacerdolio ttccepii,
et hoc utiqiie Inicis prceccpil : mttlto magis snt-er- ted
quam, diiin adhuc esset laicus vel in minoribitt
dt>les,<quibusorandi el sacrificandi juge sacrificium ordinibus conslitulus, sibi coputavil,cum qua coniwt-
*' est, semper dcbrbunl ab luijusmodi consortio
liam professns esl, quum ad sttcroserdines ascende-
abstiuere. i
ret, quam nullus debet contemnere, lioc est, ab animo
C. VI. Qwtab uxoribus tnis abttinenl, ad tacnficia el cara sita abjicere, quin et uecessaria provideat.
udmillnntur.
Idero Extuperio Tolutano Epitcopu,epist. III *', c. 1. Probalur autem hwc inlerprelatio auetoritaie Leoi.is
Eos d ad sacrificia fas sit '• admiiti, qui vel " Papae '*, qiti episl. XC^cap. 3, scribens Ruslico N tr-
cum uxore non exercent •» carnale oflkium. bonensiEpiscopo ail:
C V!l. Sacerdoti, eui ett temper orandum, matrimo- C. X. Ministrit altarit cum epitcopit tt pretbyterit
nio temper ett carendttm. eadem ett lex coniiiieiuim.
ltem llieronymiis eontra Jovinianum, lib. 1 ". C Lex conlineutiae eatlem est allaris minislris, quae
Si laictis el quiciiiique fulelis orare non potest, episcopis alque presbyieris, qui quiim essent laiti
riisi oareat olficio conjugali, saceidoti ", ctii sempcr sivc lectores, licite et uxores ducere, et filios pro-
* *
pro populo offeieinla siini sncrificia , sempcr creare polueriinl; scd quuin nd proedictos pervene-
oraiiduui est; si semper oraiiilum esl, ergo '* sem- rnul" gmdus, ccepit eis non licerc quod licuil.
per iiiatrinioiiio carcndiiiu. Unde, ut *• de carnali fiat spirituale coiijiigium.
NOTATIONES CORRECTORUM.
C. V «. HaecPalea in dunbus Vaticnuis * (in qni- liannsreslringitad conjsigia sacenloltim.qiiiiro ta-
bns lolis rcperiiui') esl coiijiiucla ctiui superiori ca- inen in eodaiiincutiir illi, qui oiiuiiiio nnpiias vim-
pile, qiieiii.ulniodiiiii ciinm in episiola lniiocenlii, pernhnul, uec volebnnt uliqticm Chrisliaiuim, eliuin
et k>giiur : Nttm si Puulus. Sed iion esl intilaiuni, laiciiin, lihcris operain dure. Ncc fuil eiiilus pruprie
qiioiiiain esl iniliuni capilis. coiurn Maniclix-os,sed (Onlia (pienilam Eiistailiiiim,
C. VI. d/'.,'os: Apud liinocenliiim, et infr. disi. i|tn linne eriorcin cnni uliis niubis in Ariueuia ilis-
82, cnp. Proposuisii, ubi hoc iilem esl rcpeiiium, j) semiiiavcrut. Esi aiilein taput hoc iilem tsiiu cjpi-
legilur: neque eos ad sacrificia fai lit adniitit, qtti tc: ti quis nupliut, sup. dist. 50, sed ex alia vcr-
txercent i e/ cum uxore ctirnnle cousorlium. sione.
•
C. VII. Deconjugio: Sequeiuem canonem Gra-

DIST. XXXI. C, IV. '• coeatu orig. ap. Conslani. " Levit. c. H, v. 14. " abest ab Edd. coll. o.
" Lev. «-. 21, v. 12. " waioriHs: orig. ap. Coiislant. — abesl ab Ed. Bas. " Num. c. 18, v. 7. ••
prwter : orig. ap. Cousl. ei Merlin. •' fueral prmceptits : Coll. Ilisp. — Merl.*'— Ans. Ivo. — ii«//i
fuerui pr,vcepttim : orig. ap. Cousl. — permiltebatur : Edd. coll. o. exc. Bas. * comervare: Ed. Bas.
c= C. V. ,sii : orig. — tic: Ed. Bas. "I Cor., c. 7, v. 5. " officiitm orig. ei Ed. Bas. =C. VI.
" ser. A. 405. — IvoPau, I. 3. c. 95, iufr. D. 82, r. 3. »• tst : Eild. Nor. Par. Lugdd. II. III. Amw.
" add. : eiiam : Edd. Arg. Ven. 1. II. Nor. Pnr.
Lugd. I. " exerceanl : Edtl. coll. o. = C. »» V||. »»
Ivo P.iii, I. 3, c 96. " add : ergo. Eild. Biis. Liwiid. H. III. Anlw. — rero : Eild. coll. rel. jbcsi
nb Ed Bus. '• Hab. c A, 355. — Yersio Dionys., qnae eliam in scquenli esl. — cf. supr.
I). 50, c. 12, ex vers. Hisp. =C. IX. " siqir. D. 30, c 5, ex vers. Hisp. — Biirch. I. 8, c. 61. Ivo
Decr. p. 7, c. 79. *' add. : lemera/ : orig. — lvo. = P. III. " Ep. 167. (scr. A. 458 vel 459). Ed.
Biller. — Reg. I. 1, c. 96. Ans, 1. 6, c 201. linrcb. I. 2, c. 114. lvo Pnn. I. 5, c. 106. Deir. p. 6,c.
08. Polyc I. 4, t. 31. =C. X. ** pervenerint : Coll. Hisp. *° add. : jum : Edd. coll. o. — ut id Coll. Hisp.
 »73 DECRETI PARS PRIMA. DIST. XXXL 174
oporlel eos nec dimillere tixores, ei *' qunsi non ^ consccrntiouem dmerant, non dortnirenl. Suigen*
liabannt sic habcre, quo et sulva sit cariias*', 0: aulem " in medio * Pnphniitius '* confessnr contr.t-
ccssenl opcru niipliarum. dixit, bnnorabiles confessus " nuptias, et rastitalem
C. XI. Episcopns vel presbyter uxorem propriam a esse dicens cum propria conjuge eoncubilum, sua-
cura tua non abjiciat. silque **concilio, ne tnlem poneret legem, gravem
Item Leo IX '. eontra epistolam Nicelm Abbatit. esse asserens causam '*, qua? in ipsis •* ant eonu:-
Omiiiiiocoiifilemiir, non licere episcopo, preshytero, conjtigibus oocasio foinicalionis exsisierei. El litce
(liacono, * subdiacono 'propriani uxorem causa re- " qiiidem Paphnuiius (licet iiiiptiarum esset inex-
ligionis nhjicere a cnra sua, sciliccl*3ul ei vicltim pertiis) exposuit, synodiisque laiu'avit se/itenliuin
clvesiiiiim largiatur **, non ut citro illa ex more ejus, et uiliil ex hac
8 parie snncivii, sed hoc in
cariialitcr jnceat. Sic* el sanclos nposlolos legimus iiniiisctijiisqne voluniate, non in necessilate di-
cgisse, B. Panlo aposlolo *6dicente : Numquid non misit.
habemus s potestuiem mulierem tororem circumdu- C. XIII. .VoK
*' in perpelttum ,sed tempore oblalioi:is
cendi, ticut fralret Domini ct C.npnas ? Vide iu- a cumplexu suarum itxorum sacerdoies abttineam.
sipiens, quin non dixit : iiiiniqiiid non hnbeimis po- llem Synodus VI, cap. 13 **.
**
lestateni sororem inulierero ampleciendi ? sed : B
Quoniam * in Romnni ordine canonis esse co-
drcumduccndi, scilieei ul de mercede praedicationis gnovimus traditum, eos,
qui ordinali " sunt dia-
siisienlaieiiir ab cis, liec inmeii forel deinceps inter coni vel * riebere '
presbyteri, confiteri, quod jam
eoscnrnnle conjiigium. *»
suis non toptileiUur uxoribus ; nos aniiqtiiim se-
Gratian. Rinc el ittttd Gregorii: Presbyter qui-
qucnles canouem nposlolicnediligenihn et conslilii-
"iam quod require infr. disl. seq. cap. penull. § 1. Vt tinnes '», saciorum viroruro
legnles niiplias amodo
igitttrex his aucloriialibus upparel, sacerdoles ttxori- valere voltimus, niillo nindo ciim uxuribus suis eo-
bus, qitasiii laicali habitu vei in minoribus ordinibus iiiin connubia dissolvenles, ant
privanles eos faroi-
consiituli tibi legitime coputarunt, necessaria niiiti- liarilate ad inviceni in
lempnre opporiuno. Quicun-
strare, debita vero reddere non vatent. qtie ergodiligcns 60 invenliis fueril in siibdiuconnli
IV Pars. § 2. Sed objiritur itlud Tripartilm hi-
ordinaiione, aut diaconali, aut sacerdolnli, hic
sloriw°° libro 11, capile 14. •' nullo modo probibentiir ad talem ascendere
C. XII. Ditsuasu Paplmuiii Niewna synodus non (liiii) * gra-
*
constiliiil, quod presbyleri eum suis uxoribus non pro nxoris snae legilimae cobabitaliotie ; nec.
durmirenl. ctiam •» tempore ordinnlionis suoe profiteri •* coga-
Nicoennsynodus corrigere volcns hominuro viiam lur, quod ahslinere debeuta legalis •* * propria'*
in et-rlesiis commnrniiiiuro, posuit leges, quasea- C nxoiis familiaritute. Item in[ra : § 1. Oporlel e<-;s,
nones vocanuis, in quoruin tractalu videbnmr ali- qui altari ministrant, in teropore oblnlionis sancio-
tjuibus iiurodiir.ere legem, ul episcopi, presbyieri, rmn eotiiincntes esse in omnibiis, ut a Deo possinl
*'
diaconi ct siibdiaconi u cum conjiigibiis, quas ante cmisequi qtia; simplicitt-r poslulanl. § 2. Si qitin
NOTATIONESCORRECTORUM.

C. XI. ' Leo IX : Hahetiir in responsione IIi.ui • cibus el in originali Socialis non sunt duie isla* vo-
berti' ad lihcllnm Nit-eue preshyteri et niouachi ces. Sozoinemis inmen lih. 1. cnp. 22 hahet tain
ailversiisLaiinoscililiiin : quam respoiisioiiemqiiiini gr:tu-e, qunm in latina vetere et nova versione, ut
iioiiiiiie Leoiii-i IX, cnjus erat legnlus. scripseril, eiiam Nicephorus.
rccte uomiue ipsius cilnri, sicul miilta ex C. XIII'. i Qitoniam : Gr.rce sit- habetnr : •ETTIIJIJ
iiiunilii libro iiomine Syiiiniachi ciiuia iiiveniiininr, Iv Tp pv>p.ui<>>v
Iiolesl txx^iio-taiv Ta?it xavovofTtupuStfiaOut
Biip.disl. 17, f. concilia. el infr. 40, dist. c uon nos, Stiyvwjusviil est : Qiwttium in Rhmitna ecclesia loco
cl 81 disi. c. nemo recie 8, qiioesi. 4 c. nonne. el cuiiunis Iradilum esse cognovimus,etc Hnnc vero
9 q. 5. c aliornin. Ac supra disl. 22 nomine Ni- cccli'si:c Romauae tiailitioiiciii nou soluin 6. Hiero-
culai citatnrcaput : omnes, quod habettir in oraiioiit* nyuuiscoiilin Joviuianum, Uiimbertiissiipra cilalus,
Pelii Dnmiaui. ei ulii latini scripiores ilefemluui, sed elinm Bulsa-
* Niimquid non habemtis : Vnrioesnnt liujiis loci ,ty mon in explnnniione hiijiis canonis satis npeiie pio-
inleipretulioncs, ([iioil inloi ulios B. Hierony s in bnt. Veriim de omnibus hujiisiiiodi canoiiibus, qui
1 libro t-onlrnJoviuiaitiiui oslendit. VI syuodo nilscrihiiiiiur, quid sit seiitiendiim, ad
C. XII. h El subdincoiii : lu uliquot vetustis codi- c liubeolibrum, tlist- 16, suiis explicatum fuit.

DlST. XXXI. C. X. *' sed qui habent, sic habere videantur : Eihl. Arg.rBns. " Ven. I, II. Nor. — licet
" caritas pro sequ. : cessent leg. : cessei. = C. XI, scr. A. 1054. — Ivo Pan, 1. 3.
qui, ete. : *'Kdd. rel.
c 115. sed : Edd. coll. o. ** add. : ««0": ih. « sicitt et : ib. — sicut : Ed. Bas. *• 1. Cor, c. 9.
*' fraler Domini Jacobus : Eil. Bas. —sicul et frater Donitni : Edd. coll. rel. " mulieris : Ed. Ai^
= P. IV. *'tf. Socr. I. l,c 11. Sozom. I. 1, c.25. —Ivo Pan, I. 3," c 80. = C. XII. " Pannutiui: Ed;l.
coll. o. pr. Bas., qune hnbet: Phanuiius. " add. : est : Ed. Bas. suasi: ituque : Edd. coll. o, exc
BJS. *3 legem : Ed. Bus. ** aut ipsis — cunjugalibus : Edd. coll. 0. — jugalibus: orig. " hoc :
E.ld. coll. o. = C. XIII. " lnio c. 13. synod. quinisext. liab. A. 692. — Ivo Pan. I. 3. c. 86. »' ordi.
naitdi ; (p.i).lovTa;i?iouo-9ai): orig. "abeslabEd.Bas. •• coiiililiUioiii*: Ivo. .•• digniis (ajtoc): ori}.-.
— |vo 6l /ti — proliibeniur: Eild. coll. 0. pr. Bas. Lngrid. II. III. Aulvr. " uhest ab Etl. Bns. " add .
castitiitem . ib. Lugild. II. III. Aniw. **legali : Ed. Bas.—Bohm. •* siippliciter : Edd. coll. o. pr. Ai\-.
Bas.'counubiofum: orig. — Ans. Ivo Decr. — Ed. Bas. — cmiitas cotmub.: EJd. rel. — lvo Pan. in 0. \t°.
173 DECRETI PARS PRIMA. DIST. XXXII. 17e
igitur " prxsumsertt conira apostolicos canoncs A YTPars. Gralian. Simililer tt capitulum Nicotai
aliquos presbyterorum et diaconorum privare con- ex loco consideratur, quia gens Btilgaionim noviltr
tactu 6'et coininunione legnlisuxoris 6», deponatnr. ad fidem conversa pmposilum sacrw religionis ex in-
§. 3. Similiter et presbyter nut diaconus, qui reli- tegro assumere nondum didicerut. § I. Quod aulem
gionis caiisn itxorem suam expellit, excommtinice- in c. VI synodi " presbyler non legilimis nnptiis
lur; si vero in hoc permanserii, deponnlur. delentits puniltir, non legnles nnpliw secundw inlel-
Gratiun. Hoc auiem ex loco inleUigendum est. ligendm sunt, a qitibus. aiicioritate canonica sacerdos
Urientalis enim ecclesia, cui Vl.synodus regttlam qnilibet debet tsse immnnis. lltud milem Gaitgrensis
rivendi prmscripsit, volum castitalis in minislris alta- concilii7i : Si quis discernit presbyterum conju-
ris non suscepit. gaturo, etc, simiiner inieliajendum ert vel localiter
Vnde Slephanns Pnpa IV •• ail in I actione Synodi, traditum, vel conjiigalum ab ea appellatum, qUam
ub ipso iit basilica Laleranensi congregalw: anle tempus ordinalionis suw duxeral. § 2. lllttd
C. XIV. Occidentalis, non orientulis ecciesiaciislilalis qttoque Martini Papw " : Si siibdiaroniis seciuidam
obtulit voinm. duxcrit uxorem, non dissimitiler inlelligendttm est.
V Pars. Aliicr se oricnlulium trariilio habei ec- Primam enim uxorem ante subdiacoiinlum htibere
clesiarum, aliier hujus sanclac Roinunoe ecclesiac. B permittitur, qtta defuncla vel casliliitem profesta
Nam earuni sacerdotcs, diaconi atque " subdiaconi promovelur isle ad subdiaconalum. Promoms aulem,
matrimonio k copiilaiuur ; islitis aiitem ecclcsiaevel si secttndat desideraverit nttpiias, senteniim Martini
occidenlalium nullus sacerdotum a subdiacono iis- Papm subjacebit.
que ad cpiscopum liceiiliain babet coiijugiuro sor-
tiendi.

DISTINCTIO XXXII.
CRATIANUS. gmiili t-sl cuslodiri, qiianlo inngis iu priino, vcl in
I Pars. Scrvanda ett eigo lonlinenlia ab omnibut secundo lerliove servuuduni est, nc aiil levitico *
in sacris ordinibns constitutis. minisleiio *', aut presbylernli honore, aut episco-
Vnde Leo Papa ' ad Anaslasium epist. LXXXll; pali excelleutia quisqunm idoueus aesliinetiir *, qui
5
cap. el 4, ni( : se a voluplale uxoria a nec dum frcnasse * dcte-
C. I. Neque etiam subdiaconis connubium conce- gitur.
ditur. C. II. PALEA.
Oiiiiiiiim'<sacerdotiim inm excellens est electio, C Item
Grcgorius Leoni episcopo Caiinenti, tib. 111.
nl b;ce, quae iu aliis nieiubris ecclesioe vacant a epist. 31, ".
ctilpn, in illis tanien habeanlur illiciia. Naro quuin * i Mullorum relatione coroperimus ", hanc apml
extrn clericorum ordincm conslilutis niipiiarum vos oliiii consuetudiiiein tenuisse, ul stibdinconi suis
socielati el procrcalioui filiortim studerc sit liberum licite miscereiiinr " uxoribiis ". Quod ne deimo
*, ad exhibendam lanien pcrfectae conliiieniioepuri- quisqiiam praesuroeret '*, a Servodei seuis noslr.t-
lalcni ncc sulidiaconis quidein connubium carnnle diacouo ex auctoritnie nosiri deressoris esl islo
coticedilur, ut elqui liabent sinl tnnquain non ha- niodo prohibiliiro, nl eo.lein lempore ii, qui jnm
benles, el qui noiihahenlpcrmaiie.ini singulnres *. uxoribus fiiernnl copulmi, uiuim e diiobus cligeicnt,
Qtiod si in hoc ordine, qtii quarius esl ' a capite, di- itl est, aul a suis uxoribus absliiierem, aui certe
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. XIV. tt Matrimonio : Idesl, posstinl simnl csse npud Gialianiim : hixttriw. Ex istn aulcm epislolaj
iu Sacris ordinibiis el inalrimoiiio juncli. Nain ne- ioco ostcnditiir, eo quni|iie lempore in miiliis cct-le-
que illis, posiquaui nd sncros ordines ascendissenl, siiseam ftiisse consiietiidinemut sttbdincoiii.i piopriis
licebat cuntrnhere malrii.iionium. uxoribusabslinereiil.Quod inmeii anl^B.Gregoiiiiiii
"
DIST.XXXII. C. I. Vxoria. Sic erocndalum est p. iioii eral gencraiiin. omnibus ecclesiis pracepiiim,
ex cpislola Leonis et ceteris collecioribus, pneter- quippe qiuiiii in Sicilin aliler observurclur, C.
quam Ivoue iu p. U, e. 98, nam ibi esl, ut antca nnltum, sup. dist. 28, el c. ame triennium, riisi. 31.

DIST.XXXI. C. XIII. •• ergo : Ed. Bas. " contraciu : Edd. Arg. Bns. Vcn. 1. II. «» add. : ttim : Edd.
coll. o. " ln conc Lat., hnb. A. 769, hacc non lcgiiniiu-, licel etiain ab Ivone Pan. I. 3, c 84. ex cap. 4.
act. 1. allegentur. Nobis quidein de Stephunn IX senliendiim videlur, quem de ccelibniii sacerilotum
Itom. eccl. (forlassis in conc. Rom. I). A. 1058, cujus fragm. est npud Mansium (iioniiullasanxisse , le-
slalur Pelrus Damiani el posl itliim in cbron. Be.MholilusConst. = C. XIV. " uul : Edd. t-oil. o. pr. Bas.
= P. VI. " snpr. D. 28, c. 16. " ib. c. 15. " infr. D. 34, c. 17.
DIST.XXXII. P. 1. ' Ep. 14 (scr. 446). Ed. Buller. — Ans. 1. 7, c 147. Burch. 1.1, c 5, I. 2, c
•148. lvo Pan. I. 5, c. 100. Becr. p. 5, c 59, p. 6, c 98 et 221. =C. I.' abcsl nb orig. • qttum eMim:Edd.
«•iill.o. * add. : arbilriiim : •Coll. Hisp.— Ans. Ivo. * ndd. : et (vel : Ed. Bns.) iimiipii : Edd. t-oll. o.
cxc. Nor. ' exttai: Edd. coll. o. ' abesl nb orig. et Ans. et Iv. * existimetur, Edd. coll. o. ' refrenasse,
i.Mi\.==C. II. " Ep. 56, (scr. A, 594) I. 4, Ed. Matir. — Ans. I. 7, c I4S. Polyc. I. 4, l. 51. — tf. infr.
C 27, q. 2, c 20. " co»/tot'imiis, 1'M. Bas.' " inisceunlur, Ed. coll. o. '• conjugibus , orig. —Ans.
'* prwsumat, Ed. Bas.
 177 DECRETI PARS 1'RIMA. DIST. XXXII. 178
uiinislrare nulla raiione prtcsumereiii. Et quanttimi A ductain mnlierem. Unde eliaro ipsa sancta synodus
dicitur, Speciosus ttuie siihiliucotius probacreab i hoc capiiulum sub excommiinicalione statuil, di-
adininislralinnis se siispendil oliicio, el usque ini cens : Quicunqiie sacerdoium et diaconorum, etc,
obilus sui lenipus " notarii quidein gessil oflicium,, sicittin sttbsequenti i> cap. Alexandri 11 contine-
cl n minisierio, quod subdiatoniim oporlucral exlii- tur »».
bere, cessavit. Et post ai.qtta : § 1. De cetero veroi C. VI. A'oit est audienda missa presbtjteri, qui con-
fraternims lun sit omnino solicita, tit quos ad hoc, cubinam habet.
" jnni ofiicitim Ilem Alexander II *».
conligerit promoveri, hoc qunm!
ninxime diligenter inspit-int, ne si uxores habent ", Proeier' lioc atttem praecipiendo mandamus, ut
misceudi se ciiro cis licemia polianliir, sed ad simi- nulliis inissaro audial presbyteri, qtiem scil concu-
iiiiiJiiiem sedis apostolicaeeos cuiictn observare stia binam habere indubitanter ve.1 stibinlroduclam rou-
nihilomiiiiis dislriclinne '» constitual. > lierein. Unde eliam sancta synoclus.hoc 30cnpituhuu
C. III. Exlra sacros ordines coustiiiili ducanl uxores sub exconimiinicalione statuit 31, dicens : I.
et ab ecclesia siipendia nccipianl. § Qui-
ciinqne saeerdos 3!, diaconus, subdiaconus ** post
Ilem Gregorins Auguslino Angluriim episcopo, consiiiiitiim bealaj meinorise proedeccssoris nostri
cap. 2, ad secitntlum inlerrogationem ". B sanctissimi 3* Papae Leonis ac **Nicolai decaslitnle
Si qui vero sinil clerici extra sacros ordiiies con-
ftituti qui se coiitincte non possunl, sorliri uxoies clericortnn, toiictibinam palaro duxeril, vcl ductam
non reliqiierit, ex parte omnipoteiitis Dei et aucto-
debenl, el slipendia sua exierius accipere, quia 36
el de eisdem Pairibus, de quibus pra-fali sumus, ritale bealoriim nposlolorum Petri et Pauli prae-
iiovinuis srriptuin *•, quod dividebatur " singulis, cipimus et oinnino coniradicimus, ul missas non
cunlet, nec evangeliuin 3Taul epistolaro ad niissnin
"
proul cuique optis eral. De corum ergo slipendio
in preshyierio ad divina officincuro.
cogilanduni atque providenduni cst, el sub eccle- legal 3», neqiie
siastica regula suiii teneudi, ut bonis moribus vi- his, qtii praefutae coiislilulioni obedienles fiicrini,
vanl, et caneudis psalrois invigileiil, el ab oninibiis innneni,nequeparlem abecclesiasuscipint. § 2.Proeri-
illicilis »3cor et linguain el corpus Deo auctore pientes elinm slaluiiiiiis, ullii praedicloruni onliiiiiiii,
conserveni. qui eisdcni pracdecessoribus noslris obedientes
C. IV. Subdiacono uxorem ducere non licei. •caslitateni servaverinl, juxta ecclesias, * quibns
ltem Nicolaus pnpu | I j Odoni Viennensiarchi- ordinnti siini, * (sicul oportet religiosos clericos)
episcopos*. sirotil ninnducenl el dorminnl, el quicquid eis ab
De illo clerico Alverico " noroine, quero per or- ecclesiis compelit3', communiter hnbeniii. * El ro-
tlines ccclesiasticos usque ad subdiaconatum easle C "- gnnles c moneiiiiis, ul ad aposlolieam, cominunem
vixisse dicilis, cur vesira aiiclorilate uxorero du- scilicel *', vitam suroniopere pervenirc sludeaiu,
xerit, miramtir, eo quod iiulli unquain (exceptis qunlenus perfeclioneni ctim his coiiseculi, qui cen-
illis, quibus ecciesinsiica regula babere perroiliit) tesimo *' fructu dilanttir, in ccelesli patria inerean-
iiiorem ducendi "licenliain dainus. lur adscribi." Deinde, ul decinue el primilioe seu
C. V. Non audialur missa presbyteri concubinam oblationes vivorum ei mortuoniin ecclesiis Dei lide-
habentis. liler reddanlnr a laicis, el ul **in disposilione epi-
llem Nicolaus Pnpa [11]omnibus Episcopis ". *3
scoporiim sini, quas qui retiniierini, a sanei;»
II Pars. Niillus missam audint presbyteri, quem ecclesioecoinrounione separenlur
st-il coiictibiuniii iiidubilniiter hahere nut siibiniro- III Pars. Graliun. Yerum principia harum aucto-
NOTATIONESCORRECTORUM.
C-.^-.b Sicut in subsequenli. Haec clausula esj se habito iisdem verbis repetivii. Quare in Pa-
Cratiani omiiientis referre ex cnpile Nicolni ea, iiormia nppellalur decretum Nicolai junioris et
qiiaeproxime ex Alexnndrorelatiirus erat. Siint enini Alexandri.
ea.ileinverba. Nam Nicolaus II in episi. qnae exslal, C. VI. c Et rotjanles. Hoecusqne ad vers. deinde,
••mnihiis episcopis cathnlicis scripsii, se in concilio, .. addita siinl ex cpisloln mnnusci':plu Alexandrj, quo-
quod Romae habuit CXJII episeoporum; hunc cano- " riim aliqua e.liaui sunt in concilio Nicolui, in quo
nein edidisse, quem poslea Alexander II (ul ipse est pnclerea sequens versic deinde, qui in episl.
etiam testaiur in epist. manuscripia) iu conciiio a Alcxandri IIOIIcsl.

DIST.XXXII. C. II. '» obitum stti temporis, Edd. coll. o. exc Bas., ui qua taincn pro : Umpus, leg. tem-
pora. '« Ab hoc off. renwvere, Ed. Bas. " hulieanl, ib. " distinctione, ib.—C. 111. " Ep. 64 (scr. A,
'"H), I. 11, Ed. Mnur. cf. nol. ad.c. 1, I). 5. — Ivo Pnn. 1. 3, c 108. Decr. p. 6, c. 86. »• Acl. Ap. c 2.
"Idividebtml singulis, Erid. coll. o. **qtti.qite, lvo. '• adil., et, Edd. coll. o. =C. IV. *' Ep. 1, ad Ado-
iiem Vienn. (scr. A. 864). — Ivo p. 6, c. Ii9. »»Alvico.orig. ap. Mansi T. 15. — Ivo. — Eilri. Arg. Ven.
I, II, Nor. — Alveru, Bohin. *6habendi, Edri. coll. o, pr. Bus. = C V. " in tonc. Rom. (h. A. 1059)
c. 3. — Ans. I. 8, c. 40. — Ap. lvoneiu Pnn, I. 5, c. 155, hnic cnp. inscr. : Decrela Nicalni jttniuris et
Alexattdri.— P.\\.'»:u\ii., diceniis omnibus Epp., Ed. Bas.=C. VI. »' in cou c.Roro. h. A. 1063,c.3, 4, 5.—
Ivo Pan. 1, 5, c 133, I. 8, c 142. 30a capite, orig. np. Mansi. *' constUuH, Ed. Bas. a*sacerdoittm, Eriri.
coll. o. 33abesl ab orig. 3*sancli, Edd. coll. o. — lnntiil canouis aiictor cuiistiluta Leonis IX, in conc
llom. •' nut oiig.—Eri. I!ns. 36abesi nboiig.—principum App. Edri. coll. o. »' arid. -Aegal, Ed. Bns. '*
dicntr ib. 3»ndri'.: hoc, Edd. coll. 0. '° a-liestab oiig. *' Mallh. c. 13. '" add. : i/««t,'Eild. toil. o.. **
*', Ed. B.ts.
179 DECHETI PARS PRIMA. DIST. XXXB. 180
ritutt contxairt videnlur Hieronymo tt Aiiguttino el t\Vrum confertio, el nliter qnam prrcmis*um esl scieti-
ttierit, gui Cftriid' tacramenta neque in bono, neqtte ler susteptio veheiiienler a sanclis canonibns proiii-
in malo homine fugienda oslendunl **,stcul subse- beantur. Ail enini Saiimel »* prophcta : Quoniam
quent causa timoniacorum ptenius demonstrat. Sed quasi peccalum ariolandi esl rcpugnare, el qunsi
Vrbanus 11 in episl. ** destinala prwposito S. Iven- tcelut idololatriw nolle aeqniescere. Haec de malis
tii ** hanc contrarietatem determinal dicent: culholitis, qtii intra ccclcsiam suul. § 4. Celerum
§ I. Ad boc d vero, quod subjiingilur in eadem schisinalicoriiro et haerciicorum sacramemn, quo
episioln, id est, ulrutn sit ulcndum ordinalionibtis et niam extra ecclcsinin siml, juxta snnetotum Pu-
reliquis sacramentis a criroinosis exbihilis, ul ah trnm tradiiiones, scilicel Pelngii, Gregorii, Cy-
adulleris vel sanctimonialium violaloribus vel lni- priani, Augiislini et Hicronymi, formsni quiriem
jnsmodi ? ad hoc, iiiquam, iia responriemus : St sncrnroenlonim, non aiilem virtuiis effeclum babere
schismale vel hmresi ab ccclesia non separnnttir, prolitemur, nisi qmim ipsi vel eoruro saci amenlis
eorundem ordinaiiones et reliqua sacranienta san- iniliati per manus impnsiiionem ad ralholicam re-
tia et veneranria non negamus, sequentes B. Au- riieriiit iniiiaiem. Sciendum vero, qnod canoues
" (quorum auctoritaie urienialis et
guslinum »', qui super Jonnnem de hujiisroodi tnm apostolortim
copiose qnam vernciter disserit. Ait enim : Baptizat ex parie Romana uliiur ecclesin), et insignis Cy-
tervus bonus, tive servns tnaliis : non sciat se ilte, prianus roarlyr, cl LXXX episcopi ciim eorieiu
qui bapliiatur, baplizari, nisi ab illo, qni sibi teimil baplisma liairelicorum lavncruro diaboli nppellnnl.
baptixandi potestatem. El paulo post: JVonhorreat Sicphaiuis verocl Corneliiis niarlyres et Ponlifice»
rolumba minisleriutu malorum, respicittt Domini pe- Romani, et venerabilis Augiistiiuis in libro De bupti-
tetiaiem. El infra : § 2. Atiamen decessores nostri smo, eumdero Cyprianuro.el proefatos episcopos ob
Nicolaus et Gregorius a missis sacerdolum, qtios lianc causain veheineiiter redarguunt, afiirmantes
tnles revera esse consiiteril, fuleles abstinere decre- haplisma sive ab haereiico sive schismalico ccde-
vermil, ul el peccandi licentinni ceteris auferrenl, siastico more celebraiuin ratum csse; el meiilo,
t\ hujusmodi ad dignae pcenilenliaeInmenla revoca- quia alia in baptismo, ei alia in reliqttis sacrameu-
renl. Scrihit hoc praetlecessor nosler Gregorius*' lis considernlio esi, ijuippe qnuni ct ordine prior.
* duci Stieviae*et Bertnlpho duci * Caren- ei neccssarior sit. Subiio cnini moiiiuro priu»
Rudolpho
tanorum * inter cetera : Offtciumtimoniacoritm et in bnplismnte, quam doroinici corporis r.ommiinione
fornicatione jacenlium seienler nullo modo reeipiatii, vcl nliis sacratncntis consuiitur, ct dum forlc cu-
i'l quantum poleslis talcs a tanctit minitteriit *', nt _ tholicus non invenilur, saiius *' esl ab hoereiico
" oportuerit, prohibeatis, etc. § 4. Porro ad hoec, bnptismi sacrniuenliim siimcre, qiinin in oeierniim
quac tibi syllogislice in eadem epislola objiciunttir, perire. El lianc senientiain pracscriploriiin Ponlifi-
id est, si corpus ct sanguis Chrisii non siuii, et alin, cutn Cornelii, Stepbuiii el Angiisiiiii, secuti sunt
" non liabenl viriuiis liinocenlius ", Siricius »', Leo '•, Anaslasius ", el
qua? praediximns, proprias
dignitnies, quid agentibtis obsuiil? quod si ba- M. Grt-goriiiR'• el omnis catholica ecclesia.
benl, eur spernuntiir, si •* ab indigno proesumiiiitiir? IV Pars. § 5. Prohibeniur errjo de manibus lalium
Ad haec, inqnnni, ila respondemus : proprias qui- sacerdolttm sacrameiila sttscipi, uon quin sint vera
dem babent virtutis "* dignitales, ut procfaltisAu- quanlum ad (ormnm el effectum, sed quia, dum hu-
^ustiiuis ail super Jonnnem conlra Donnlislns; scd jusmodi sacerdoles se a populo conleinlos viderinl,
agenlibns vel suscipienlibus eadem sacramenln rubore verecundiw facilius ad pmnitenliam provo-
conlrn proefntorum Poniificuro inslitutn (nisi forte centiir.
sola inorte intervenienlc, utpoie ne sine baptismulc C. VII. Qui ttxorem thtcere voluerit, ante ordinem
vel communione quilibct huroniiis rebus exccilat), tubdiaconiilus hoc facial.
eis, inqiinm, in lauliiin obsuiit, ul vere '* iriololatrae Item ex VI Synoilo •', cap. 6.
sint, qimm talibus et ordinationum, el sacrnmenlo- Si quis eormn, qui ad clerum accedunt, voltierrt

NOTATIONESCORRECTORUM.

Pars. III. d Ad hoc Hinc nsquc ad finem cspiiis iiiilinii) et ningna pars Iiaoeiur, infra, c talra-
omnia itccepia sunl ex epistola Urbani H, L. [Lucio] tor l,q. 5, ntqtie in nliquot vetuslis Graiiani co-
praeposilo S. Ivenlii apud Ticinum, qu:n bahetur in (licihiis cs: capul distincium ciiro rubrica : De
vetuslo codice bibliolbccocValicauoe, cujns episiolae eodem.

DIST.XXXII. C. VI. •* drmonttrnnt. Eld. coll. o. »' Ep. Urbani (17 ap. Mnnsi) ad Lucimn Praep.
*>. Juvenlii ap. Tricinnni. " Vi»ce/ilii, Edd. Bas. Arg, Lugdd. — Innocenlii, Edd. coll. o. *'*'Trnct. •>,
ail r. 1. **Lib. 2, Reg. ep. 45 — verba *'aslcriscis iticlnsa absunt ab orig. np. Mansi. mytterih,
*' «icwoi.
" — sum virlulis effcctum non habeant, Edd. coll. o.
orig. "ubi, Edtl. coll.o. vi, ti, orig. •* — Eri. Bas. *• 1 Reg. c. 15. " ran. 45, 46,
orig. *' viritttet et. Edd. coll. o. «eri, orig. •» «• Ep. ad Ru-
o. " ad Viciriciuro c, 15. Ep. ad Hiinerimn r. 1.
47. anclins, E.ld. coll.
»' Ep. " et 8. »» c. 13 = C. VII. •* Ex sjn.
mir.iim Nnrb. c 16. Ep. nd Atmst. — Aug. c. Dinlog. 1, 2.
•iuiiiisext. h. A. G92, Pnn. I. 5, c. 102. cf.l. I, X, 14, 9 (Innoc III.)
1. r.
181 DECRETI PARS PRIMA. DIST. XXXII. 152
nuptiali jnre mulieri copitlari, boc ante ordinem '* A Idem in Melvhiensi Synodo prwtidtnt dixit,
siibiliaconnnis facint. cap. 5 '*.
C. VIII. Lectoretuul ttxnres dttcanl, aul continenliam C. XII. Ad tacros ordines non arcedat, nisi tirgo
prafileanlur. attl probttiw caslitalis.
Ilem, ex Concil. Carthng. III, cap. 19 •• Ncmo nd sacrum ordinem permiitatur acccdere,
* *
Lertores qtiuni ad annos puberlaiis venerinl ••, nisi nul virgo, aul prohatne sil custitnlis, ct qui
cngniitur nul uxores ducere, ntit coiiiinciiliam pro- iisqne ari siibiliaconnliiiu unicam et virgiiiem uxo-
fiieri. rem hahuerit ".
C. IX. Stibdiaconos conliitenliam servare oportel. C. Xlll. In iribus grndibiis constituli eliam ab uxo-
liem Gregorius Bonifacio Ephcopo Regino, lib. 111, ribus abslineaitl.
episi 5, ". Ilem in Concilio Caribagiuensi V , c 3 ".
Snbdiaconis luis hoc, quod de Siculis " slalui- Placuil episcopos, presbytcros, diaconos ' " se-
n.ns, deceruinuis obscrvari, ncc illnm delinilioiiem cunduin priora stalula * etiam ab uxoribtis ahsli-
noslrani ciijusquam siuas coiiluuiucia aut teinerilate nere : quod uisi fecefint, ab ecelesiaslico remo-
roriiiinpi. veanlur officio, celeros vero clericos ad hoc non
C. X. Beneficio et officiocareant, qui post diacona cogi, sed seciniduin uiiiiiscujusque ccclesiae " con-
lnm uxoribus vacant. siieiiidinein observari dehere.
Item Urhanus II, inStjnodo apud Melvhiam, C. XIV. In tniiioribits ordinibus constilttti uxorem
cap. 12, ". diicanl, nisi voio aul religioso habitu prohibeantur.
Eos, qui posl siibdiaconalum • iixorihus vncare Ilent Leo IX contra epislolam Nicetm Abbalis ".
volunt, ab omiii sacro orriine reinovemiis, ofiicioque Scrialim cl aperie prosequemur, quid sancta
alque beueficio eoclesinecarere decernimus. Quod si Roinnnn ecclesia in ** gradibus clericorum agat •'.
ab episcopo commoiiiii non se correxeriiil, princi- Clericos 'tantum*
osiinrios, lectores, exorcistas,
pibus iiululgenius liceniiam, ul eortim feminas mnn- acolylbos, si exlrn votiim et hahilum iiionaclii inve-
cipeni servituti. Si vero cpiseopi consenscrinl eo- nianlur el contiiieiiiiam proliteri noluerinl, uxortm
rum prnvitalibus, ipsi '• officii inlerriiclioiie mul- ducerc
virginem ciun benedittione sacerdolali per-
ctentiir.. noii atilem viiliiam aut repudiatam, qui»
miitit",
C. XI. Excludendi tunt a suorum graduum dignilate hoc deinceps ncc ad suhdiaconatum provehi
tubdiiiconi, et deincept, ti coulinentet etse propter
nolttnl. polerunl, quia ncc laicus non '• virginein sorlitu;
Ilem '• Dominico Palriarchw Grandensi ". uxortim aut bigarous ari clericaluro potesl ascciulcrc.
Erubescant iropii, el aperie iniellignnt judicio Quo:l'* si quis ex praefnlis ordinibus ricsiderai ad
" siibdiaconnliim nscendere, nequibit" hoc sine cou-
Spirims sancii eos, qui in aacris ordinibus ", pre-
de carnali ricineep?
sliyieratu, diaconalu, subdiacoiiutu sunt positi, nisi sensu uxoris suse, ut fiat * ad hoc *
inulieres abjeceriiit el casle vixerinl, excludendos spiritunle conjugium, neniine eos cogente.
ab * omni * eoruiidein graduuro dignitaie. De mn- Neque permilliliir posten uxor jungi eidem mnrita
irifeslis qiiiilem loquinuir : secretortim nutcin cl sno rarnalilcr, nec cuiqiiam nubcre in viia aut posi
inortem illius.
ccgniior Deus, et judex est.
KOTATIONESCORRECTORUM.
C. X • Sitbdiaeonaliim: Anlea * legebnlur: diaco- lex fuil constiluta, quam Urbanus II bicinnovandam
natum. Sed einendatum esl t-x nliquol veiuslis Gm- staliiit.
tiani t-xeroplnribiis, ei ex ipso concilio, cujus iiuiim C. XIII. f IDiaconos: Sequebaliir : subdiaccnot,
exemplnr csl in bibliolheca Vnlicniia , et ulte- qii.i: vox sublaln esl, (|iioninm nbesl ab origiuali, et
ruiii missiini est e Gailin. Diaconis cnini iiiin- ab Afiicnno, cnp. 37, el n Cnrlhnginehsi graeco,
quam in lalina erclesia legilur perinissiiin fuisse cnp. 71, et riisl.in 84, c a-uim t/e quorundam; quam-
conjiigiiiin, aui iisiini ipsius, quos Siricius et Iuno- Q vis habealur Cnrthngitieiisi, codicis cano-
«eiuius semper eadero coiilinentiae lege ciini episco- num e.5.
pis cl presbyieris coiijunxerunl. Subriiaeotiis quo- s Secititdiim priora slalula : Graece cst: Kara
ipie posl B. Gregoriiun et pmhibiiioiicro iilam, quae TOU;(Sioucopov; el Bnlsamonseiileiuia
iiilerprelalur: lempore
(ontinetiir in c. ante triennium, sup. disl. 51, eadem vicis suw, qiiori ab origiiiuli alicnum esl.

DIST.XXXH. C. VII. «*ordinaliontm, Ed.l. coll. o. = C. VIII. " li. A. 59/. - Ans. I. /, c 61 et
152. Pan. I. 3, c 111. •• remunl, Eriri. eoll. o. = C. IX-•• " Ep. 5 (scr. A. 594) I. 4, Ed. *Maur. —
Pan. I. 3, c 99. '• singulii, Ivo. — Edd. coll. o. = C. X. hab.A. 1089.— Pan. I. 5, 101. excepia
tumen Eri. Arg. " ipsiut, Edd. coll. o. = C. XI. " ldem, Bohm. — Reciins lunien, ut videtur, a con-
cilioniin collectorihiis post Labbeum Alexainiro II, haec ti-ihiiunlur," ciijns lenipurihiis Do Ti iicus vixii.
— Ivo Pan. I. 3, c 103. -• tf. I. 1, X, 1.14, c 9. ubi eailem Urhani II, nomine prolci-iiiilnr. Gradensi,
— '* liab. A. 108}>.—P.-m.
Bohm. — Gangrensi, Ed. Bns. " iribut sacris qradibut, Ivo. Ed. coll. o. I. 5,
c. 101. — I. 1, X,i. 14, c.9, Ap. Iv. et iu Eriri. roll. o. lauilaliir conc Meidense. = C. XU. ''habint, " ib.-st
Etl. Bas. = C. XIII. '" hali. A. 401. — Pan. 1. 5, c. 105. " ailri. subdiaconos, E.Iri. coll. o.
n coll. Ilisp. = C. XIV. '» Imo ex resp. Hmiiiicrii 8l legnti L-onis IX conlra" Nicetaro, scr. A. 1054.
— Pan. 1. 5, c 107. " de : Etld. coll. o. pr. Bas. ait : Eild. colU o.•' •lermitiimut : Ed. Bns.
— permiituniur : Erid. coll. rel. ~- Ivo. " nisi :. Ivo. — Edd. coll. o. vel: ea>d. no/i potcst:
:<t'.i.
183 DECRETl PARS PRIMA. DIST. XXXIII. 184
12. XV. Xon hctttt (Uricit alltrius ttctis nxorem A liabilaulis cxurit. § 5. Nuiiqimm rie furini* roiilicruiii
accipere. riisputes, § 4. Feminoe nomeii luum ' novcrini »,
ltem ex Concilio Chalceionensi, cnp. 14 •". viiltum nescinnl, § 5. Feiuiiiam, qiinm bene virieris
Qunniam in quibusilam provinciis cnnccssum est ronversaiifem, inenie dilige, non corporali frenien-
lectoribus el psalroistis uxores duccre, stnluil sancta tin". §6. Si bonmii est nuilierem non langere, malum
syuorius, non licere cuiquam ex his nccipere sectae est ergo tangerc. »
nlicrius uxorcm. C. XVIII. Vresbyter tixorem suam quasi sororem dili-
C. XVI. Non habitent cum clericis mulieres, nisi. gat et quasi hoslem fttgial.
qum nalurali fwdere omnem tuspicionem exclu- Ilcm Grcgorius in Diatog., lib. IV, eap. 2. ".
iluiit.
Presbyier quirinm sihi eoniniissam rcgebai cccle-
Ilem in Nicu-no cont-ilio, c 3". siam cuni inngno limore Doroiui, qui cx lempore
V. Pars inlerdixilperomnia sanela **synoilus, non accepti ordinis pra;sbyleram stiain ut sororem dili-
ppiscopo, non presbytero, non diacono ", vel alit-ui gens, sed quasi hoslcin cavcns, nd se propius acce-
nmnino, qui in clero est, licerc siibinlroriuciam dere non sincbnt, enmque sibi nppropinquare nulla
habere mulierem, nisi forle aiilM mntrem, .iut oceasionc pcrmiiiens9*, ab ea sibi coromunionem
sororeni, aul amitaiii, aut eliam h eas idoneas" B fiKidilusfamiliarilalis abscidil ".
personas, qu;c fuginnt" suspiciones. Grniiaiius. Presbyteramvero quam debeamut acci-
C. XVII. PALEA. pere, Laodicense Concilium, c. 11 *»ostendit, dicent:
Item llieronyroiis *ad Nepotittnum de vita clerieorum, C. XIX. Viditw vel seniores presbylerm appellantur.
et ttlibi'. MulieresD, ipiae apud Graecos presbyterae appel-
< Ilospiiioliiui' luiim aul raro, nul nunqunm lantiir, npnd nos " viduae, seniores, univirae et ma-
inulierum pedes ternnt, § l.Qiiianon potesl 11loio Iricuriae •* nppellanlur, in ecclesia lanquam ordi-
eorde cuiti Doo bahilare, qui feroiiinruni aecessibus nalas consliliii non debere.
cojmlaltir, §2. Femina 1 t-oiiscientiain secum pariter

DiSTLNLTIO XXXIII.
GRATIANUS. concubinam habens, ad tacrum ordinem consccn-
I J'.irs. Ecce, quod in sacris ordinbns consliiuli dere non valcl.
nxores habere non possunt, vel si bigami aliqui fue-. Si quis post accepium bnpiisma * secun.lis implii»
rini inventi, cd sacros ordines ascendere non valenl. fuerit copulultis aul coiicubiiiaui babueril, non po-
Sed qttwrilur, si qitis prater uxorem concttbinamIta- lest lieri' episcopus, non presbyter, aul diaconus,
buerit, ulriim in sacerdotem promoveri valeat ? Tnlis ;iut prorsus * eorum, qui minisierio » sacro descr-
a tacris ordinibus auctoritale caiionum Aposlolorum ' viuiit.
probibetur, in qiiibus can. 17 sie slatulum legilitr! Ginlian. Deservientessacro minislerio intelligunlKr
C. I. Secitndis nuptiis posl baplisma copulatut, aul subdiaconi, qui caitcem diacono offerunt, ct acolyihi.
INOTATIONESCOURECTOUUM.
G. XVI i>.Aut eliam! Groeccesl: *Ha iiovu -rpie scriplis, et ex cpislola Hieronynii ad Rtisticum
twwa T.uisavvr.oiiavStctjriyeuysv,id esl : vel eat liin- iiionncbiiiii.
iitm persomi', qum omnem fiigerint sntpicionetn. n Freqiicntia: ln epistola ad Oceanum esl: /re-
C. XVII >. Ilotpitiolum: Caput hoc Iiahelur in quentes oriiain.
miiltis mamiscripiis, et sine Pnleoe noniine. Est C. XIX °. Mulieres: Sic habet prisca * versio.
aiiiero colleciuni ex variis B. Hieronymi locis, in Groeee: lltpi tov u.n ostv ta; ">,syopLsvu{ icpttrfjvziixc,
quibus de viianda mulieriim consueludine agitur. «tot iv Exx/.rjo-ia Id esl :
xct6to"T«o-8at.
k iVo»potett: In cpisloln a,i Oceaiuim, quoe non Qnodrtpo-Aubitp-iva;
non oporleat eas, qnw presbyterm vel pra?ti-
piilaiur esse B. Ilieroiiymi, legilur : Jtf/7/icrede, denies dicuntur, in ecclesia eollocnri, qnae est Dio-
non loto corde cum Domino habilure, etc nysii versin, pra-leiqunm in ullimia verbis. Illecnim
' Femina : lliiriem pnulo
siiperius : Flammigero habel : ecclesiis ordinori. Ei vidcudiis e.sl Balsainon
igne percniil [emintt cunscientiain pariler habilanlis ad ciiin lociim.
rxnrilque fiindameiila mentiiim. D DIST.XXXIII. CT 1. H Ministerio : Graece: ToO
m Novminl: Aiilcn iegebatur : Fetninm notnen TOOispuTLy.ov,id esl : qni suiit in culalogo
itium netciant. Eiiieiiriatuni est ex nliqiiol iuaiiii- xctTKAoyou
suceiilotiili.

DIST. XXXII. C. XV. •« hab. A. 451. — Versio Dionys. — Ivo Pan. I. S, c 110. o»C XVI. •'
hab. A. 325. — Versio Dionys. — Reg. 1. 1, c 9. Biuch. I. 2, c 109. Ans. 1. 6, c. 202~(199). lvo Pan.
I. 3, c 112. Decr. p. 6, c 180. "° magna ; orig. — Ivo Decr. Burch. *' add. : i/on snbdiacono : Ed.l.
roll. o. exc. Arg. »° abest ab orig. el coll. ciit. " vel e.as lantum : orig. el coll. citl. pr. Pan., iu
qua est ut ap. Gr.it. " effugiuni: orig. — suffugittnt: Rcgino. = C. XVIII. •' Ivo Pnn. I. 5. 114.
•* permitlebtit: Edri. coll. o. exc Bns. " absciderat: lvo. °° hnb. inter A. 347 et 581. = C. XIX. "
add.: autem : Edri. coll. o. 9S malricularim: Coll. Hisp. — Bohm. * iiuo llispanica.
Dist. XXXIII. P. I. «.Ans. 1. 6, c. 148. Ivo Becr. p. 8, c 287. = C I. ' Arid.: sancliim : Ed. Bas. —
Stcrum ; Ed.l. coll. rel. ' essc: Dionys. ' Add. i ex numero: Edd. coll. o.
 185 DKCRETI PARS PRJMA. DIST. XXXIII. 186
«ui cum cereit diaconot prmcedunt,unde el ceroferurii A riiiie el locosuspensi, quousque iiiiiusanni spaiioper
dicuntur, qui eliam vinum et aquam prmparando discretionem episcopi invenianlur ab incursii ria:-
calici tubministrant. Concubina inlelligenda etl prm- nionuiii libcrati ".
ler nxorem, ul itte sit tentttt capiitili: Si quis posl C. IV. De eodem.
acit-plinn saeruro baptisma secundis ntipliis fucril ltem Nieolaus pnpa <=**.
copiiiains, aul conciibiuam dcxerit: distinguendum Clcrici, qui in adolescentia a daunonihus cogno-
eti, anieauam uxorem duxerii, sive post ntortem scuntiir obscssi, nd superiorein sncri rcgimiiiis gra-
uxorit. duiii ascciidere " non possunt.
VncteB. Gregorius h ait ' : C. V. De eodem.
C. II. Duarum matrunarum mariins posl baplitmum Ilem Gclnsiiis pnpa [1] episl. ad unirersos Episcopot
clericut non ordinciur. per Lucaniam consinuios, c. 19 »*.
Murilum duariim posl bapiismum inatronnrum Usque ndeo sane compeiimus " illicita quaeque
clericum non ordinandum •; neque eum', qui iinam prnrtimpere, ut daemonibus»6siiiiilibiisque pnssio-
'
qiiiileni, sed conciibinain, non matronam liabuit; nihtis irrelitis minislerin sacrosancta Irnclnre iri-
nec illuin, qui viduam ant repudiaiain * vel inere- bttatiir ". Qiiilms si in boc opere posiiis aliquid
triccm in mnirimonium assumscril; uec euni, qui B propriie necessitalis occurrat, quis fidelium '» de
* *
scnieiipstiin8 quolibcl corporis sui ineinbro in- sua saltile conliriat, ubi miiiislros ipsos curatiouis
iligiiaiioiiealiqua vcljusto, vel injnsto tiroore supe- lnimanaelanla prospexerit cnlamitnle vexnri? Alque
ralus Iruncavcril; nec illtun •, qui usuras ncce- idco necessario removendi sunl, ne quibuslibet, pro
pisse coiivincitur, nul in sceun lusisse dignoscilur; quibus Clnisliis esl mortmis, scanrialum generelur
nec eiim, qui piiblicn poenileiilia niorlnlin ciimiua iiilirniis.Poslremo, si corpore oaucinium fortassis
rieflevit"1; neque illuro, qui in fnriain al qunurio aut debilem neqiiaqnaiii sancta contingcre les *»
versus insanivit, vcl alllielioiie dinboli vexnliis est; divina pcrmisil, quanlo roagis doni cce.lestisdispen-
neque eiiro, qui per aiiibitioneiii" nd " imilatioiiem sntores esse non convenit (quod csl deterius) inente
Simonis Magi pccuniam obiulerit ". perculsos 1
C. 111.Arreptilii vel epilepticisacris attaribus C, VI. Qui lempore baptismi nxores habenl, si postea
noii ministreiit. rcligiote vixerinl, clerici fieri non prohibenlur.
ltem Pius pnpu ". Iiem Innoceiiliiis pnpn I. Felici Epiicopu Nucerino,
11Pars. Comiiiuniler difiinimus, ul nullus dc iis, epist. 1 V, c. 4 »».
qui aul in lerraro " arrcpii a rinemonibiiseliriiiiUur, III Pars. Laici, qui habenles uxores bapliznli
aut quolihet nio.lo " vexntionis inciirsibiis efferitn- siiiii, ac sic se inslituernnl, ul opinio eorum in
tnr, vel sacris audeant" allnribtis roinislrare, vcl iiullo vncillel, * nl* aul clericis juncti sinl ", aul
inriiscussese ingerniil sncrniiiciuisriivinis, cxceptis iuonasteriis, ex quo bnptiznti siinl, adhaescrint ",
illis, qiii corporis iiicomroodilalihiis '» dcriili sine si nou concuhinnro, non " peilicero noverinl, si in
liujiisroodipassionibus in terrnro " probaiitur elisi: omiiibus bonis ojieiibus vigilaverinl, non prohi-
qui lanien ei ipsi lamiliu erutii nb oflicii *• sui or- bentur hujusmodi uri clericatus sorlem assumi.

NOTATIONESCORRECTORUM.
C. II b. Gregoritts; Hoc raput siimtum est ex rnp. 20. Pelrns Lorobnrdiis, sent. 2, disl. 8, S.
rnp. 72, lihelli de ecclesiasiicis dogmatibus, qui Thnronsquorilib. 12, nrl. 10, Platina iu Symmacho,
inicr opi-ra R. Aiigiisiini criiliis est, nlquc ex eo cl alii.
niibi s.i!,issiine nb ipso Grntiano cilalur. A Trilhe- C. IV c. Simile qtiiddam habclur in conrilin
niio aiiiem adscribilur Alcuino, ub aliis lsirioro Arausico 1, c 10. Ivo citat Nicolaum Ahivino*
Sed plures cl mnjoris nuclnrilnlis Gciuinriio Iri, Jovanensi nrchippiscnpo, nd qiiem eiiam forlassc
butint, ut Vnlfridus Slrabo, lib. de reg. eccl. scribilur c. quorundam, iufr. dist. 34.

DIST. XXXIII. C. I. • Augustini noniine baec np. Ans. I. 7, 26. Ivon. Decr. p. 8, c 2°5. Po.yc.
6
I. 2, c 31, profenintur. = C. II. arid.:censuimus : Eri. Bas—censemus: Edd. coll. rel. ' eunt quidem, ijiii
vnam concub.vel meretr. in matrimonittm assumserit (assumsit: Ed. Bas). Eild. coll. o. » nbscidens quod-
libel niembrum: ex Anseli». eoed. 9 i/(os, et eorieni niimero plurali rieiuceps : Erid. coll. o. '• deflet:
" emtionem: Edd. coll. o. " ac: Eri. Bas. " offeri: orig. — Ans. Ivo, npiiri
orig. — Ans. Ivo. queiii
in iine ad.l.: expeteudohonorem. = C. 111.'* arid. : Felici Ep., c 3: Ed. Bns. Desiimtiim laiuen cupni
i-x ronc Tolci. XI, c 15, qui crror riebetur Burcbnrrio, I. 3, c 72. — lvo Decr. p. 2, c 125. Polyc 1 4,
1.31. " lerra: Coll. cili. — Eriri. coli. o. " qitibustibet vex.:Edt\. Bns. " audeut—ingertil: ib. "
incoiiimoditnli: Erid. coll. o. — nriri.: variis: Coll. Hisp. " lerra: Edd. coll. o. *° officio suo:* E.l. Bas.
" alieni: orig. — Ivo. Biireh. = C. IV. " lvo Decr. p. 11. c. 104. »»accedcre: Ed. Bas. forlassis
lcgeiiriuiu esl: AdalwinuJuvav. Ep,, cnjus supra menlio facla esl ad c 6;»*1).27. =C. V. ** scr. A. 494. —
Biirch. I. 2 c 20. Ivo Decr. p. 2, c 88. p. 6. c 40. Polyc I. 3, I. 9. in ilt.: Ed. Bns. »a aV/Ho/iii.eis:
orig. ap. Mnnsi. " iribuantur : Eriri. Bus. Par. •• de sua ttc fidelium: Ivo.— d. s. ftdel umqiie: Eild.
coll. o. »» Levii., c. 21. = C. VI. a° Ep. incerli lerop. — Ans. I. 7, c 54. IvoPan. I. 5, c. 45. Decr.
p. 6, c 95. — ln Edri. Bas. Lugrid. Anlvv. inst-r. Felici Ep. Capuano. quod ex eo venisse videtur, quod
in corid. Gral. inaniiscr. ct Panorm. Irgitnr: Felici /'.';>.rnp. IV. In Ivonis Dcc profertur cx cp. ad
Exsitperhim. 81tunt — adliascitini: I.tld. coll. o. " haserim : Coll. Ilir.p. — ivo Pan.
»87 DECttETl PARS PRIMA. DIST XXXIV. 18S
IV Pars. Gralian. Ceterum anie tuicepivm taerum A nata suspicio. Scd quia in rcluts amhiguis absolu-
ordinem qnotdam legimut concubinam habuitte, quos iiim noii debet esse judiciiun, hoc tuae coiiscienliae
lamen tacri '* canonet uon rejiciunl, ti pott tacrum eligimus *• cointnitteiidum. Qua de re, si in sacro
ordinem ub ejut coimnixiione tete immaculalot cu- orriineconstitiiliis ejus te permixliniie* esse ' recolis
slodiitnl. niaciilalniii, sacer.lolii bonore rieposilo ad niinis-
Vnde Gregoriiis Andrem Tarentino Epitcopo, lib. 11, Iraii.him millo morio prxsumas acccriere : sciturus
epitl. 44 •*. in aniinae lu;e peri. ulo le miuislrare, el Deo nosiro
C. VII. De qttodnm epitcopo, qni anle tui epitcopaiut lc sine .Itibio reil.lere r.iiionein, si hiijus" scelcris
apicem coiuubinam habuit. cnnsciiis in eo quo cs otdiiie celans veritalcm per-
Ilahuisse le cmicubiuani innnifesta verilalc com- uiancrc volueris.
pcriiiins d de qua eliam rontraria esl /luiliusdain

DISTINCTIO XXXIV.
GRATIANUS. B poriun suonim ralionibus non ohedil, et per lno-
I Pars. Dometiicnrum qttoque pertonartun immo- bedientiain in rulpam proioplasti relabiiur, §1.
deraiam fumiliaritatem episcopnmvilare oportet. Oporlet ergo fraler liinicm IUIOI svnorinle cuui
"
Vude Nicolnus pnpa ad Alhinum ' archiepiscopum: episropiscl siiflYagaiieistuis ronvocare conciliuin,
el hiinc sahitaribus eloquiis cpiscnpiim convenirc,
C. I. Etiam contangiiiuenriiin immoderatam illi pasloiali " iiuctorilalc praecipere, qua-
fiimiUaritulemepitcopnm viiare uporlet. nlqne
lenus nb omnium beslinriim vel volucrum vena-
Qiioiundam relationc fitlclium nostris aurihus lione pcuiiits nlieuus exsisial, nlqae ah iiiimolcrau
•
iiitimntiiin est, quo.l Lanfierins episco us, qui el filiaesiia- fainiliarit.ile seinel .nmiiiiinc.oerccal
Quo-I
jiiveuis esse * riiciliir, vcnalioiii sil ileililus, qtiod si pnrere coiilcmsciil, el lain pro venalio.iis ile-
viiitini pliirimos eiiam * de clcrirali cnlnlogn ', tiinnlione qnnin pro iiiimoilerulu liliae su;e conv r-
geuere (liinlnxat Geniianos et Gallos. irrevert-nter •
salinnu vilanria voiiis ariiiiouciil;lius obe.lire riislu-
iiuplical. Veriini iste (si ila esl, ut ainiivimiis) mc- leril. a vestro collegio excoiiiiiiiinicaliis ubscedal.
lilo juvenis ilicilur, qui jiivcnilibiis ricsi.leriis occu- Qnoil si in liuc r.o.iliimnx nilliuc
' upparuerit a mi-
palus nulln gravitale conslringiiiir. Et infra: Nain nislcrio t-ossare dcheliit.
(nl B. dicil llieronyimis)*, vcnaloreni iiiniqiiam r,
C. II. PALEA'.
legiinus saiicliiin '. F.i infra : Niliiloiiiinus niilero de l*
lior. episcopo relalimi csl aposlolnlni noslro qcod [Ex concilio Aiiieliaiiensi IV ]
ciiin qua lain lilia snn immuderat.-iui lenenl fami- < Episcipum, picsliyieriiiu nut diacouum cane»
liarilalem . et ob id roala fama ci oria sit, prn nd veiinn.liiin, aut nccipitrcs, nut liiijnsinodi res ba-
qua re a snm-lilnte lun cetcrisquc coepiscopis suis herc iionlicei. '*Quoil si quis lalium personariini in
coiiiiiioniliis " aique curreplus esl, sed luillnientis hac volupinte su-pius rii-lenliis '• lnerit, si episco-
emeiirialus; qu:e res iu hoc maxime displicet, et pus csl, liibtts tiicnsibus a comrotiuione b siispeinla-
inagis nc roagis delcrioreni rie sc rcdriit opinioneni, tur "; diacontis veroab oiiini ollieio ct communioue
iu quo beuliludiiiis " tiiae el cctcrorum coepisco- siispeudatui-. >
NOTATIONES CORRECTORUM.
C. VII. «• Comperimtts: Scqnebaliir : el te illittt cap. 8. Sed iu Atirclinnciisibiis, qiuc exslanl, nn*>
erintinis ptirticipaiioiiem habere ', quae verha sunl esl inventa. liiirchnrriiis cl Ivo pail. 0, cnp. 288,
•-liani in eriilioue operiim B. Gregotii Fioheiiinnn. riiniil e\ Mellensi. Emlcm vero senlentia est in
Veriiin sulilala sunl, qiioiiiam absiiul el nh aliis Agalheusi, cnp. 55 tquoil eliam cital Iv» p. 5, c.
cililioniliiis, et :i ci.-teris coll.-rtoribus, el a Jo.intic 5o't>. el p. 13, c 30, el in Epniiueusi, <:up.5.)
Dincouo, lib. 5, iiiiui. 43, vila- ejusdein Gicgoiii, b A communione: ln ileciel.iliiins legitur : a eom-
oinninoqiie seiitciitinm perliiibanl. D munioite, si presbyier. dtobtts, ti diacuntts, ub omni
DIST.XXXIV. C. II.» Attrefmmnti: Hxc Palen officiostispendutur. Apuii Biirc.hnrriiiroesl: te a com-
etiain in riecrctalibiis lil. de cleric. ven , cnp. 1, ci- muniune sitspendal presbyter duovus, dinconut vero
latur ex concilio Aureliaiieasi, ct in Panorroia ex ub omni elficiu el communione tuspendalur : neque

DIST. XXXHI. C. VI. " ti non : Edd. coll. o. »»tacris : Bohm. = C. VII. " Fp. 45 (scr. A.* 593),
I. 5, Eri. Maur. — Burch. I. I, c. 195. Ans. I. 8. c 12. Ivo Decr. p. 5, c 510. Polyc I. 4, I. 59. add.:
rognovinint: K.l. Bas. *• e/e/,i/»/(s: Bobni. " hiijusmodi: Eri. Bas.
DIST.XXXIV. <:. I. ' A/rf/ii//wm:Eri. Bas. — Afriuum : Edd. ((.11.rel. —* Ivo. — Vidciur inoien •legeu-
diiro csse : Adalwino Juvav. Ep , cf. nric G, I). 2T •— Ivo Derr. p. 5, •5">3. Leu(icthts: Eil. Bus. abesl
ab E!d. cotl. o. pr. Bas. * nhesl nb Ed. Bas. nri.l.: vei: ih. inercrenies: Eriri. coll. •). cxc. bas.
' ariri.: senum : Ivo " nd c 5. M,tlie;c ct iu Ps. 90. » nri.l : csse: E.l. Ilas. '" admomius: E.l-.l.coll. o.
" 6enlitiirfiui; E.l. Bas. " suis : ili. " a.lri. : diguhate vet: ih. = C. II " cx conc. Epaon. h. A. 517. — Reg.
I. 1, c 17«. Bnrch. I. 2, c 213 — Kn Pan. "I. 5, r. 107, Dccr. p. 5, c ,e30«, p. *i, c. 288. p. 15, c. oU.
'-c. 1, Comp. I, de cler. ren., c 1. X. b. 1. vohtnlaie : oiig. — Ivo. detcciit»: ib. -Comp. 1, 1. U
— Ivo, npiiriqticm lamen, p. 5, c 3<JG,CSI : rcpvtus. " ariri. : si p<-etbnle",dvobnt : E.l. Bns.
IMt DECRETl PARSPRIMA. DIST. XXXIV. 190
C. III. PALEA •> •*. A mul hnbere licitum esi, nlsi unam tantum ant uxc-
i Omnibus scrvis Dei venuiiones ci sitvaticns va- rem, aut certe locn^nris (si conjux deesl) concu-
gatioues cum cinihus, el ut accipilres aut falcones biiiani.
bahe.uit iiilerdicimiis. > C. VI. PALEA.
II. Pars. Gralian. Concubinnautem hic ea inlelli-
cetsttnlibiit iiislriimentis uniia [Ex diclis Augtistini in lio. VII homiHtirtnn, hom.
gnur, quw legulibits 49 •*. ]
tsl, et conjtigali affectu adscitttr; hanc conjngem < Auriile rarissimi, memhra Christi el mniris ca-
fucil affeciui, conxttbinam vero lex nominal. De hac tholic* eccleske filii! Quori riico compclenlihiis • "
diiiltir in coneilio Tolelano I, c 17, ".
et fidelibus, auiliaiit peeiiitentcs. Qno.l riico li lelilms,
C. IV. Q/ti HOIIhabet uxorem, sed loco illius con- riico
citbinam, u conimnninne non repeltilur. et coinpeieniibus, ct paeiiiientibiis. Auriiunt
Is, qui d IIOIIhahet uxorcm, et pro uxore t-oncii- cntethiimeni, nudiaiil omues, oinnes limeniil, uemo
biiiam hnbel, a coiniiiiinioiienon repellatur : lainen conteumul; sil mihi in coiisol.iliouem vesler nurii-
nt iiuitis mulieris, aut " uxoris aut conciibinne,sit tus, ne vohis sit in lesliinouiiim riolor meiis. Com-
conjunctione t-oiilentiis. pelcntibus dico, fornicari vobis iion lit-ei, sulDciant
C. V. Dceodem. .. vobis uxores ' ; auriiat Deus, si vos siirrii eslis, au-
Jremlsiiloriisrfedislantia novi el vetcris testamenti'". diant nngt-li, si vus contemuitis. Ciiuciibinas voliis
Ciiris.iani) non liieain phirimas, sel nec duns si- habere non licet; cl si non liabelis »* uxores, la-
NOTATIONESCORRECTCRUM.
roiritonliicr npndlvoiiem part.O, elin conrif» Epnu- neque n procrentione lilioruin nhliorrert-iil ; lcrliiim,
nen>i. In Agnlhensi aiilein et aptitl Ivoncm pnrl. 5: IIt usqiic ari morieui in eu viia- coiijiiiieiionem.meit-
Se a coniiintiiiiinesuspendat; presby* er tlitobns men- iliini sihi proponeienl. El iu li'S quidein scriliil B.
tibus se iibtlineal: diuconnt vero nb omni offtcio Aiigiisliiius posse aliqun morio riici iiupiias osse ct
tl cominiiniuneeestabit. Veriiin upuri eiiiirieiu Ivo- coiiiiiilii'ini, quamvis sic hal.ilani nou aurieal :.;>-
IICIII,parl. 13, ex coneilio ileiu Agalhensi hoc mo- pellare iixorem, (|iiia uon inlerveiieranl in.sii-iiiinnu
(lo lcg lur : se n comniunione ubstiHeut. presbyier "" riolalin et nlin, qu.e jure civili ci cinouico n.'(|tiin'
duobus mensibitsse abs ineitl ", dtaconut uno tib bnnliir, ut e»sel lcgilimn uxor : quo.i lialicl r iu
omni offtciuvelcommuiiitmecessel. pi;i:ilictn imv. 18, et infra 50, q. 5, c. aliter. Itaque
c
C. III. ll;cc eli.iin 1'ulea habelur eoil. iil. de cle- linjiisiiioili inulieies, (pmiii nou essciil IIXOIIs. vo
ric ven , c 2,. ui.i cx eoilem concilin Aurelinnensi cabnniiir roiiciibiiiic; seil ob illn Irin. ne pncriuie,
citaliir, qiieiiiariiuoriiiiiiel apuri Rurchui.lum el Ivo- (juoil iu ulfeclu inarilnli permanere siatiicra.it. p-r-
iiem. Seiileulia iisrii-m piene verbis c»l in synorio niitlehaiiir ipsis t-ominiinicare, hnlieliai.uirqiii- lun-
Francica siib Zach.iria papa, tjua- el concilioruiii qiinm iixores miiiiis soleniiilei' riiicl;e. El III<>- tsl,
loniis esl inserla el. hnbelir Ji!>.5 Capil. cnp. 2, el i|.ioil bic et in seipienti capiie riiiiiur pm uxoicei
iiiamiscripln «•liain inler episl.rins iacliaruc , lnco iixoiis habcie conciibinam; iriqiie (jr:iii..,iit-
iu to.lice saepe meiiiorato uionasierii Domiiiicuno-C ( ipsc iiri liiiem cnpilis aulecerirnli», § concubin«. \n-
riim. riicavil. Nani toiicubilliiruiii nii len.pus niiiiiiKt.uiim,
*
C. IV. /i, qtti non : lntcger conrilii canon, qui cliamsi liiioriiin procre.uirioniiii cnusu b.iiicrcn.iii,
apuri honeiii(|iioi|iieel iu Pnn.iriniu relcrlur,esthic : plnue illicitns eiat conciibiiiiitiis, q.io.i assetil id-m
Si quit, hnbeiis uxorem fidelis , coniubinum ha- B. Aiigiisiinus c. uuilie, iulra cnil. et in eoicin
bent, nun commiiiiiiel. Ceieritni is, qui nn hubel lib. De boiio tonjng.li, cap. cuncubnia, inlin 5i,
nxorem, el pru ttxore tor.tubinam hubet f, a cum- qua-sl. 2.
munione non rcpelltttitr : lamen ut uuius mutie- C. VI. « Compelentibas: Hoc luc.overba siinl ex
rit, aut uxi.r t attl concubinm (ttl ei placueril), oiiginali in siiiiin oriiiiieni resiiiuin. Qur niilein vo
til coitjttnciione. cunlenlus. Atias -ff vivens ubji- cureiuur coiiipelentes, .leclarnt \i Aiigiisiinus ui st-r-
ciaiur, donec desiiiut et ad pwnileniiain reveriatur. iiioue nri coiiipt-lentes, ulque inlelligi etiaui po.e.U
Neque vcro ouine coiiciihiiinrum genus eo eli.im ex' eoilein B. Aiiguslino nlibi, el e\ niiis.
tempore periiiiiiehatur. De quihtis ijuitl in legilius Vxores : iu hnt- pnecipue pai tc uon suiit rcl.ila
geniiliiiin iniperuioriiiii legutur, nilril opns esl re- propriu verhn B. Aiigu.slini; scil uoiiiiirila oiiussa
lerre. Cerlc Jusiiuiaiuis i.ov. 18, c. 5 tut esl apud ac inutnln. Nnm ipsu f ila scrihil: sitfftciniil vobis
Jiiliaiium aiitect-ssorem), i|iiasriuiii conciihinns com- uxores, uul nec ttxures, concubinus vobis habere non
purul quodumiiiorio uxoribiis, quae siue riolulium licet. Aiidiul Deus, si vus turdi etlis ; aiiditinl any.li
tabiilariim soleiiintnle iluclie fueraiil. A.l quoil con- ... ejus, si voscutiteinnitis : concubintisvobis Itubere non
°
ciihiiiarum gemis referenriiim esi, quod scripsit B. licet ; si audiant coinpelenles, quod dico fidelibus,'
Angusiiiius iii lib. rie bono coiijugali, ct referliir non habelis uxoret, non licet vobithabere concubntat,
iulia 52, q 2, c solel. lu quibus b;ee Iria eraiil quiis postea [dimillnlis, w\ dncatis uxoret; qnttnio
necessurin : piimuiu, ttt uterque essct soiuius; iitagis damntuio vobis erii, si ItaberevoHteritisel cuit-
ceinii* liries niuliia ouo.l alleri non jungerenlur, cubinttsei uxores'diinittaiis't

DIST. XXXIV. C. II. Aoi. Corr. * tino. " abstineatur, et in line, cetsubii : Cnll. Hisp. '"vero:
Bohm. = C. III. '" Ex Syn. sub Bonifnc h. A. V.x>.— Biirch. I. 2, c. 214. Ivo Decr. p. 6. c. 289.
— c 2, Comp. I, decler. ven., c. 2, X. h. I. " hab. A. 400. — Ivo Pnn. I. 6, c. 49. Decr. p. 8, c. «4.
= C. IV. *• add. : scilicei : Ed. Bas. f habeat: Coll. Hisp. ff arid. : t-ero : ib. = C. V. " Ivu
l'aii. I. 0, c 50. Decr. p. 8, c 06. (ex lilir. de consonaniia nov. et vet. lett.) Celcrum liber isiiiismodi ititcr
opern Isiriori non exslal; similia lameii siiul, I. 2, rie ililferentiis spir., n. 28; de oflic
" eccl., I. 2, c. la, et
lih. I. Senlenl., c. 20, ciijus litulus est : de differenliu lestnmentorum.=C VI. Serro. 592 Ed. Mn.u.,
couipaginaius ex vaiiis AuguSi. locis, et suppositiliiis,
"
ul videiur.—Burch. I. 9, c. 15. Ivo l'an. I. 0,
c 45. Decr. p. 8, c 153. Polyc 1. 6, I. 8. quod dico compctentibus,audittnl fideles, quud dico fideiibus,
audiant et competentes, quod dico fidetibus ei cotnpeieniibtiset pwmientibus (tiocc riuo vcrna absimt ab Eud.
Bas.) aitdiani calcclitimini, el omnes, ete. : Erid. coll. o. '* habeath : Ed. Bas.
!ttl DECRhTI PARS PRIMA. DIST. XXXIV. J«2
men iinn Irebil voliis liaberc eoncubiuas, qnns posi- .A qui pellicem vetmerelriceiitcotjiioveriimaritaH ttffectti
ea " ilimillalis, el riuoalis uxores, lanio inagis vel quia corrupta fiorem virginitalts amiserit,relquia
damnnlin '• vobis eril, si volucritis. hahcre uxores merelricari non desinil, licel in ttxorem ductilttr.
et cnncuhinas. i VIrttinqtie euiin impediinenlttm ctititbel ptwstal, qtto
111Pars. Grnlian. Ceierum, si non talis concu- minus ad sacros ordines pertingere valeat.
binn fiteril, el trlas illins, de qito agitttr, fulurw in- Vnde IlilariusPapa in Synodo Romana, cap. 2, ttri-
eoniinentite. tuspicionem anferre dignotcitur, apo- bii, dicens " :
StoHcaconcessionead ordinem diaconalut protcliipo- C. IX. Qi/i virginem non dnxil uxorem, ad tacrot
lest. ordines .*>«aecedat.
Curandiim " ergo impriinis est, ne nd sncros or-
Unde Pelagius Pnpn tcribit Florentino Episcopo : "
riines " sicut gcstis prioribus ante pnrscripium est
C. VII. Qtti post mortcm uxoris habueril de ancilla
filiot diiiconiis fieri permiltiliir. qiiisquaui ", qui uxorein nun virginem duxil '*,
Fralernilatis tu;e rclntione susceptn, cjus lalorcm aspirei.
secirorias qiiiriem nuptias experiuui nnn fuisse rii- C. X. Bigamns, velpaenitent, corpore ritiatns, lilleras
dicimus, caslil.item tumen nuin *»priori noii ser- ignorant, curim vel conditioni obnoxittt, clericut
iion fiat.
vasse ronjiigio riesignasti. Et qiiamvis mulla sint, Ittm Giegorins *' nrbis RomauoePraesul Sqttiltatino
quas in hnjiisinoili casihus ohservari canoiiicoejn- *' Epitc, lib. 11, epitl. 25.
bent siihlimilalis " aiu torims : lanien quia dcfectus Pr.itcipimus, ue unqiiam illicitas ordinationes fa-
nnstrorum " temporum, quibus non sobnn merila, cias, nec bigamum aut qui virginero nouesi sorlilus
scil coipora ipsn hoiniuum riefeccriml, districlionis uxorein, aut ignorantem lilleras, velin qualibcl parie
* '
illius iion patitur in oronibus mancre censuram, corporis viliatiun, vcl poenitentioe *', vel curioe aul
ei.Ttas islius, de quo agitur, lutiiroe incontiiienlie ciiilibet conriilioni obnoxium, ail sacros orriiues per-
suspicioneiii auferre dignoscilur, til ad diacoiiatuni niillas accedere : sed si quos Iinjiismorii repereris
** possil provehi, ' ut dietum esl, con- *', non audeas promovere.
leiiiporuin,
(lescenricntes ilefectui, * concessisse nos noveris. El C. XI. Ao/i fiat tacerdos, ciijut nxorem evidenter
infra : § 1. Micenani '* vero ancillam ejus, de qua constal adullerium admisisse.
sc post Iransilum uxoris liliosbabcre confessus cst, Item in Neocacsariensi Concilio **, cap 8.
jiilieinus, ii1lua disposilione cuiqiiani'» niouasterio Si cujus uxorem ndtilleriuin toinmisisse, quum
coniiiiciitiam professura tradalur *. essel Inicus, evidenlcr fuerit cnmprobaliim/hic ud
Gralinn. lloc ex dispensatione misericordim; ce- ministeriuiii ecelesiasliciini adniilti non potesl. Quod
terum ex rigore disciplinw intelligiiur illud Aurelia- ^ si in clericalu jam eo consliliilo adulteravil, rialo
nrnsis !•Cont-ilii : repudio riimillere enni debet. Si vero relinere ejtis
C VIII. Non adinittatttr ad clerunx, qui prwler uxo- cousortiuin vclit, iion polesl stisccpto miiiisteiio
rem tiliam cognoverit. perfrui.
Si qms de laicis post uxorem aliam ciijuscunqiie C. XII. De eodem.
rondiiionis cognoveiil niulicrem, in ticricum '* mil- Item ex concilio Marlini Pnpae *'.
lalemis adinillalur. Si Inici **uxor in adullCrio fueril deprehcnsn, hir.
IV Parg. Graiian. Quod ergo de pellice ei mere- lalis ari miiiisierium ectiesiaslicum imllo morio u.l-
trice apud Gregorium el lnnocenlium scribilur, pro- riiicatur. Si aiiletn post ordinutionero nlicujus cle-
pier tpem futurm inconlineuiiw conslitutum credilttr, rici uxor adulterata fueril, riiiniltat eam *'. Si nu-"
quia difficite conlinenliam servat, qtti se ilticilo con- tein cmri ipsa voliierilperinaiierc, a iuinislerio alie-
cubitu maculare non metuil. Vel prohibetur ordinari, niis sil.
NOTATIONES CORRECTORUM.
C. VII. s Tradatur ; Apnd Anselmiim sequilur : D inulio nliter in Polycnrpo.
nl mrtiori sorle ud quod promovelur officinmstib bo- •> Atireliuneiisis : lla-c na verbum hnbenlur ia
nw vossil fumm mcrilo minislrtire. nec tiliqua opinio- concil. Geriinrieiisi', cnp. 8.
tiis ejits inacntaiidw relinqvalur occusio : nctjtie

DKT. XXXIV. C. VI.»' " propterea : ib. «« damnum : ib. f Verha nsleriscis inrlusn in Ed.l. Manri-
noi-iiin non leguiUur. Ha.-cPelngii II, m vi.ielur, episloln integra legimr np. Anselni; eisilcin plame
v.rhis eam ex msc. Colberlino, I. 5. Misrcllnneorum prolulit Bahizius. — Polyc I. 2, t. l.=C. VH.
*' ri/m : Krid. Par. Liigdri. Anlw. — Bohin. S9siiblilitalis : Ans. *» nnslri lemp. *: Erid. rolL o. " rfinco-
niitut ordinem : eaiil. " Nicennm : 3* Eri. Bas. »» cujuscunque : ib. =C. VIII. Imb. A. 517. — Burch.
I 2, r. 5S. Ivo Decr. p. 6, c. 139. clcro : orig. ~-c/erwm : Edd. "roll. o. " hnb. A. 4!i5. — Ans. "
I. 7,
c. 13. Ivo Pnn. I. 5, c 50. =C. IX. '" cavendum : orig. — ivo. gradtts : orig. — Ans. Ivo. quit-
*• rfwaerii: Ed. Bns. = C. X. *° —
37. (scr. A. 592.) I. 2, Ed. Manr. Ans. I. 7, c 55 (42).
qttis: urig. Ep.
Ivo Dccr., p. 8 , c. 288. — Pnlvc, I. 2, l. 51. *' Saleruiiano : Eri. Bns — Siiiiano : Eriri.coll.
••el *» ymniienicm : Greg. — ** Aiis. Ivo , n (piibus verbn riuo proxime sequeiitia pariler nbsiini. "
reperis : Eri. Par. = C. XI. hnb. A. 514. — Interpretatio'* hiijtis rap. iu coll. Ans. 1. 7. c 19,
nrc prisetc, iieipie llisp., nec.Dion. vers. responilet. =C. XII. c 28. Cnp. Marl. Brac. cx c. 8. Conc.
Neo.uis. " (iHcitjits: Coll. Hisp. *' ;vriri.: « ci(ru :_Eri. I!;is.
m DECRETI PARS PRIMA. DIST. XXXIV. 194
Gratinn. Prcemissit aneioriiatibus bigami et qui A VII Pars. Gratian. Sed potlea temporum defeetui
tirgines non sunt sorlili uxores a sacris oidinibns coiidesceijdensPapa Marlinus in miiioribiisordinibus
"
prohibenlnr. Sed quwrilur, si quis anle baptisma vi- eos conslitui permisit, non regulam prwfijendo, di-
duam diixit uxorem, an piopterea sil prohibendns a cens:
sacrit ordinibtts? C. XVII. Inter lectores vel otliariot depnlelur tub-
De his ila scribit Innocenlius *" Papa Victricio *• diticonns, secundam ducent uxorem.
RoiliomiigensiEniscopo,epist. 11, cttp. 5 [elO.j. Si " subriinconiis seciinriain uxorem duxerit,
C. XIII. Qni ante baptisma, teu posl baplisma vi- interleclores vel oslinrios liabeatur, ita utAposto-
dwtm dnxil uxoretn, nvn admiltalur ad cleruin. liim " non legnl.
Si qnis viriumn(licet luicus) dnxciil uxoreni, sivc Gralian. Necessitatetamen exigenlebigamut utque
anle bnplismiiin»°,sivc.po-t bnplisiiium,non ndiuiltn- ad tubdiaconalnm polest promoveri.
tur ad cleritm,quia eoriemviiio virietur cxclusiis. Iu inde Marlinus Pnpa ait •• :
li.-ipiismoeiiinit-riinina riiniitliinliir, nonacreploeiixo- C. XVHI. Virfttfimducens ttxorem, sitbdiaconus, li
risconsoriium relaxatnr. El infra : § 1. Qtioil si non necenilas exigat, fieri potest.
pululiir uxor esse couipiilniiiln.qiccante baplismiim Lerior, si vidiiaui alierius uxorem acceperil, in
riticlncst, ergo nec filii, qui nnie baptismuiu gcniii B lecloratu perinant-at, aul si forle necessilas sil ",
sunl, pro liliis lialieantiir. subriincoiius linl, nihil atilem supra. Siniiliter et si
Gratinn. Prohibeitlur etinm bigami tt quolibet ar- bigarous fuerii.
dine cleriialusjitxla t7/wriAmhrosii,epitt. LXXXIl, VIIIPars. Grntian. Quibns autem propria coriju-
*' ad Vercellensem*' ecclesiam:
gia prultibenlur, inlerdicilur eliam nuptialibtit con-
C. XIV.Quisecundaconjiigiasortiiur, clericusnonfitit. viviis interesse.
'
Cognoscaroii.s"*, non solum hoc * de episcopo i-l Vnde iu Aguihensi Concilio, cap. 39 legitur •• :
preshyiero Aposlohim siatuisse, sed eliam Pulrcs in C. XIX. Nupiiarum conviviispresbyleri interesse tton
coucilii NicamiIrnctulu **ndrii.lisse, neque clericiiin debent.
qiiciiqiinm debere csse, qui secuuda conjugia sor- Presbyleri, diaconi, subdiaconi vel deinceps, qui-
titiis sit. IJIISducendi uxores licentia " non est •, etiani alie-
VPnrs. Grnlinn. Simililer elittm vidttarum ntarili, nnriim nuptiaruin evileut convivia, nec his ccetilius
vel iinciUaruin,vel meretricum,clerici fieri non pos- roisceaiiiur •*, ubi umaloria canlantiir et lurpia, nul
Slllll. obsroeui iiiolus corporum cboreis '* et saltaiionihua
Vnde in caiionihiis Aposiolorum, c 18, legiittr": efferuntur •', ne nudilits aul •' obtulus sacris mys-
C XV. Spectttciilispublicis mnncipatam, vel ejectam, C teriis»* depuiuti •• lurpiiim spetlaculoittm uiquo
vel ancillam diicens tixurem, diacunus non fiul. verbomm coniagione polluuiilur.
Si quis viiluatn aul *• ejeciam acceperit, auliinc- IX Pars. Gialian. Vidua vero intelligenda est,
retricem, aut ancill.iin, vel aiiquaui de iis, qtiaepu- si post solenne fcedusnupliarum morte interveniente
blicis spectaciilis iiiaiicipantur, noii potesl esse epi- a viro suo divisa (ueril. Celerum si antequam conrt-
sroptis, aiit presl.yier, aut dinconus, anl ex eoruin niatit [titali necessitale ab allertilro diviii [ueriitl,
iiiiiiier», qui miiiisterio sacro rieseiviiini. licel ex sponsalibiis uxor sil appellala, non tamen
VI Pars. Grnliun. Quw aulem sit vidua, quw eje- posl morlem sponsi, etiamsi in propria sit ducta, et
cta. vel meretrix, llieroiiymus episl. CXXVIII, ad cuni eo velata, vidua appellatitr, nec ex ejus copula
Fubiolam de veste sacerdoiali, oslcnJil dicens: u sacris ordinibut iiliquis prohibelnr.
C. XVI, Qum sil vidua, vel ejecla, vel meretrix. Vnde Pel.igius Papn scribit" :
Viilua esl, ciijus niarilus csl morluus. Ejcctnest, C. XX. Qiti ctim aiw veltilum,non tamenilli nuplam,
quic n marilo vivcnlc projicilur. Merctrix, quoeiuul- uxorein duxil, sacerdus fieri non proltibetur.
toruin libidini ualel. Vatcntiuo cleiico, cui nuilier cum ulio ante velata.
, NOTATIO.NESCORRECTORUM.
C. XIX. ' Licentianonest : In codicihtis impres- D concilio Venetico. c. 11 (ubi lioc ideni repeiitur) ha-
sis' legebatur : ticentia modonon ett. Expunna est bctur. Ac presbyieris quiricm iiiiiiquain, ne apud
riiciio, modo, qu;e neqne iu origiiinli, nc(|iie in ve- Grsecosquitlem, licuil riuceie uxores.
luslis e.veiiitriaiiliusGrntiani , aut Burch., Ivone,

Disr. XXXIV. C. XIII. »« scr. A. 404. — Ans. 1. 7, c. 11. Ivo Decr., p. b, c. 55. " Viclori :
Eriri. c.ril. o. = C. XIV. «» alie.il nb E;l. Bas. *' c A. 598.— lvo Pnn. p. 6, c 03. Decr., p. 8, c.
290. " ad Vercellenses: Eri.l. coll. o. *»coqnuscimus: Eri. Bus. **concilioNic. traclaltts : orig.
**lvo Pnn I. !>,c 68. D.ci-., p. 8, c. 297. = C.XV. " vel abjeclam : Ed. Bns. — et ei: Eriri coll. rcl.
= C. XVI. »' ha-c irin verhn absuiil ah Eriri. Arg. Nor. '= C. XVII. «» c 4i. Cup. Mart Btnc ,
ex conc Tolei. I, c 4. " epistotam : E.lri. Luurid. II, 111. »° c 45. Cap. Mnrt. Brac, cx eod. runc
Tol. c 3. = C. XVHl. " fuerii : Edri. coll. o. •'«hab. A. 506.— Reg. 1. 1, c 525. Uurch. 1. 2. c. 154.Ivo
Becr. p. 0, c 2t>8.Polyc 1. 4, c 51. = C. XIX. 63licilum : Ivo. 6*udinisceanitir: Coll. Ilisp. — Ivo.
•* choris : ih. cs ufferttntur : Eri. Bas. " et : Erid.coll. o. — Ivo. •* minisleriis : Eriil. coll. o. pr. Bns.
'
Arg. '» depiilalits — polttialur : Coll. Hisp. — excepla tamcr. Eri. Bns. '• llnnc ep. Ivo Decr.
p. 6, c 115. Pclagii nomiiie profert, scriheiuis ad Marcetlum Aloniensem Ep. (Senoniens. Ep. : Bnl:u.
in Misc.I. 5.) Nec lainen ilesuut inier VV. !)!)., i|tiibus siipposilitia esse virieatur.
495 OECRETl PARS PRIMA. DIST. XXXV. 196
non tamen ci nupla, «ed virgu permanens, posl A tepit, nulluni in proinovendogencretur " nbstacu-
mortem ejus, rum quo velnia ernt spnusu ", conju- Iiiin, quia nihil e-l (quaiiluiu utl hiinc nrlieiiluui
gali t-sl coptilu sociata, quia itertim " velaincu ac- perlinct) quod ei de cauonicis obviel insiitutis'*.

DISTINCTIO XXXV.
CRATIANUS. carnes, 'dicente Apostolo " : Bonum esl rimtni non
I. Pnrs. A quibiis orttinibut biqami prohibeantnr, bibere, el carnes non comedere.Et viiiiim euiro ciiin
tt utrum repulentur bigami, qtti ante buplhmum cnriiibus posl ililiivium ileriicnlnmcst.
iiabuerunl uniiin, et post baptiMtum alteriim, et C. 111.Aiieuum r.,7 a sapieme poialionibus el ebric-
an licr.at sorliri uxores in sacris ordinibut con- tatibiis vncure.
tlitnlii, multorttm aucioriliilibus breviier monstra- Iriemtib. 11 coutra Jovinianum.
Liixuiiosa '* tes vimim, ei iiuiiuliiiosa " cbrieias;
tum etl. 1.
§ Seqnititr uitlcm in descriilione ilta apo-
tlolictt': iil sit sobrius, qui ordinandus etl, non orouis ", qui rtiin his iniscetiir, noii erit sapiens.
vii.olentiis, qitol ex auctoritttte veterit testamenit in- C. IV. lgnominiosttm esl sacerdoii nffluere deliciis,
tasciviis.
iroductum esl. Minittri ' enim teinpli prolitbetuur " epulis alqtte
Irieiu in Michmam ad c. 2.
vinum ei siceram bibere, ne ebrieiale gruventur corda
Ecclcsiae principes, qui deliciis aflluunt, el iuter
eorum et ut sensuseorum vigeal semper,el tenuis sii,
lascivias puriiciliani servare se crcdunl,
vel quia venier mero msluans facile despumal in libi- epulns uique"
serino descrihit, quod ejiciendi tint de
dinem. UmleNoe in ebrielate uudavit femora; Lolh prnpbeticiis
domibus Utuiisqueconviviiset multo labore
autem, quem Sodoma non vicil, vina vicerunt. § 2. spaliosis
Qvod ' Inmen » vinoleitus este proltibelur,nonteinel, epuiis conquisitis, et ejiciendi propler" malat cogi-
taiioues et opera sua. El si vis srire, quo ejiciendi
ted frequenier vino repletns'debet intelliai. " lege : in lenebras sctlicet exlt-
Ilinc eiiain iu canonihiis Apostolorum, can.io tt 42 suiii, evniigeliuni
legitur * : riores, tibi erii fietus el stridor dentiutn. Annuii ton-
C. I. Diaconns, pretbyler et e;iscopus ebrielait el alem fttsioel ignominia cst Jesinn ciucilmini, 'iuagistruiu*
deservieules, «/»/' desierinl, deponttnlur•_•. paiiperein atque esuiienlem, furtis prneilicnre cor-
Episcnpus, aut presbyier, aul diaconus, alea? poribiis? jejiinioriimque rioclriiiain rubenies" hiic.-
aique» elirieiati ileseiviens, aul riesinut.^aiii certe cns liiiiieiuiuque orn proforrc? Si in aposioloruni
dainneliir'. Suhiliaconus, aul lector, nut canlor loco siimus, noii solum serinnneni eoruiii iiniieniiir,
siinili.i fatiens, aut riesiual, aul comrouiiioneprive- n sed conversalionein quoque " el abstiiiemiaiu ain-
lnr. Siinililcr ciiam laicns. plectuuiur.
C. II. Eius curwum ei vini polut posl diluvium con- C. V. Dt eodem. PALEA.
cessut leyiiur, potl Clnitii advenlum inhibilus. Idem ad Oceunutn, epist. 83.
llem Hieronyuiiis tib. 1 conlra Joviniuntim. Venter mero oestuans ciio ilespiimal" in libi-
Ab exorriio t-oiiriiliouisliiiinaii;enec cnrnibus ve- dines. Ubi ebrietns, ibi libido dominatur el furor. i
scehainur, nec dabamus rcpiidiuiu, nec prsepiitia C. VI. De eodem. PALEA.
nobis eiipiebauliir iu sigiium. Hoc cursti ad riilti-
viiiin iisque pervenimiis. Posl diluviiim nutein cuin [Idem ad Nepolianum, de vila cleiieorum.]
riuiione iegis, qiinm implere uulliis poiuii, carues t Viiinlenium sacer.lolem et Aposiolus damnai,
ingesiae siiul ad vescendiini, et repuriia * concessa el veius" lex prohibet. Saieriloies, qui iuiiiisiraiit**
diiiili;e, ei ciillcllns circumcisionis apposilus, quasi in leniplo Dei, prohihenlnr viiniin el siternro bibere,
Dci niuniis' plus in nobis creaveril qiiam neccsse ne iu " crapuln el ehrietnie nggraveniur " corria
esi. Postqiiam aiilem Christus venit in line tempo- eoruro. Siiern hebrao " serinone oninis polio niiu-
runi", el ft revolvit" ad A, el'» exlreniiiaiein (iipalur, quaj " inebrinre poiesl. Et infra : QuiJ-
reiraxil ud principiiun, ncc repiidiuni nobis dare quid incbriat et " staltim meiilis everiit, fuge suui-
perinitiitiir, nec i-irciiiiicidiniur, nec comedimus liter ul " vinum. Nolite ", ail Aposlolus, inebriari

DIST. XXXIV. C. XX. " S//0//SO : Balnr.. I. 1. — Eri. Bas. — [nera. sponsa : E U\. coll. o. " inlexim:
Ivo.— Bnluz. '* generalur : Boliin. '* conililutit: Baluz. I. 1. —Eriri. coll o. pr. Bns. Lug.lil.Anlw.
DIST.XXXV. Pars I. ' 1 Tim. C. 5, v. 2. » inlr. end. c 6. » gloss. inteiiin. ail Tini. I. c. * anlem :
Edil. ciill. o. * Rcg. 1 c 144. Biirth. I. 14, c 5. Ivo Pnu. I. 5, c. I7!i. Decr. p. 15, c 73. Polvc I. 0. l.
17 Bahnn. de paeu. c. 28.—f communioneprivenlur : E.l.l. coll. o. = C. I. • aut : Ed. Bas. ' deponnlur :
orig.= C. II. *repwt/ii— durilia : Eilri. coll. o. • m/i»/us: e;t-ri. '• smettloritm: Eri. Iks. " revolut
eliiim l Eriri. coll. o. pr. Bas. " id e.\l : Eilri. coll. o. " Roin. c. 14, v. 21.=C. III. '* Prov. c. 20. v. I.
'* coiuumeliota : Erid. coll. o. " nilri. : eitim ; E.l. Ilas. = C. IV. " Mitb;v;c c 2. " lu Edd. toll. u.
h:cc vei-ba lcgiinlur vers. seq. post verb. : ejieiendi sunt. " Malth. c. 22, v. 13. " ndtl. genut el : E.l.
Bas. " ubest ab Eri. Bas. = C. V. »• ipumul : E.l.l. coll. o. exc. Bas. = C. VI. " Li-vil. c 10, v. 9.
KIIIII.c. 6, v. 3. '* deserviunl aliario : orig. " a : Eri. lius. »• gravemur : ib. " grwco : ih. " qutt
qttii inebitari: E.lri. coll. o. " abest ab Edd. coll. o. »• et virum, in quo esl lux. : ib. »' Non licei : E l.
Bas.— Ephes. e.5, v. 18.
197 DECRETl PARS PRIMA. DIST. XXXVI. 198
•*
vino, in quo est tuxuua. Et tupra : Qui ullnrio " de- .\ Ubi "etiim* malum ehrictatis agnovit, jti-ceiiiiiui
serviimt, vinumel siceraro non bihant. Sponsa Chri- siiiiin ad reroediuin lemperavii, non elTudiind vi-
sli * viniim fiigial ut vcneiiiim. Viniini et ebrietas linm. § 5. Manebai*', nutequnm viniiin i;iveniiclnr,
incendiiim est. > omnibiis inconeiissa liberlas; neiuo .i(->f''/ala rnn-
C. VII. De eodem. [PALEA.| sorle naliir.r. suae obsequia serviimis exigcre. Non
liem Prosper " de vila contemplaliva, lib. II, e. 22. essel horiie servilus, si ebrielas non fuissel. Obrep-
< LuMiriamfucil el niitril vini perceplio nimia, serat quiilero jam fiatcrnsc pi-oelaiionisinviriia, ma-
iion natiu-a. > nebat tnmen nrihucpaterme pietaiis revcrenlia. La?sa
C. VII1../;/ parndiso nbttinenlia, post paraditum pietas est, riiiin liilelui ** ebrielus. Non illis ilnque
' edendituscicia incepil. solis iioccn! viua, quos leiilnui; seri el illis ainplius,
Iletn Ambrnsiusin lib. tle Elia et jejunio, cap. 4 el 5. qtiorum oculis leninl'iilu ehrioriim mt-mbra niirian
Sexto riie beslia: snnt creatae,el ciim besiiis nrla tur. § 4. Legimus ctiain quoil pnirem Loth in bria-
cdemli pntesins esl et itsus escarum, Ubi cihus veriul filiic iu mniite, ari qneni limeiles inccnliniii
ra-pil, ibi liuis fut-ius esl miiurii : ibi '* c.a-pit sun Sorioinitaruin coiifiigeranl, et linbiiuliunl in spe-
IntTcinentn nest-ire, ubi t-aqieruiil divinn oper.i ** Inncn. Et iufra : § 5. Fuit ilnquc ebrielas origo**
circu eiiin feri.-iri.Quo indicio" riccluraliimcsl, ipi.nl Binccsii, pessiuia) regcneraiioiiis »• pnrliis rieleiinr.
per rihos nniii.liis hahcrel immiiiui, per quns ilesiil § 6. Al iion Abrahnni vina in suo convivio minislr;.-
augeri. Et infra : § 1. Ei ul st-iamus, non ussc no- but, setl iiinnolahat viuilum; bisiyruui el lac eiinin
viiin " jcjiiniiiiii, primaui illic legcm consiiliiil de ang.iis hospitibus exhibubat. 'Coeli domiiiumiiuindi
jejiuiio. Et infra : Eousque neino proevaricuri no- agnost-cbal uuciorem. Viiiumergo cxhihere non po-
veiat, III" nrihiicorla non esset, qute primn est lcral.' Sed iccte *' illic rieerai materia peecali, ubi
pra?vnrii-.aIio.Iiiilicluiii jcjiiiiiiroi, absiiiicnli.e *• lex cral reroissio pcct-nlorum.DeniquemmimliavUeiiin**
a Doiuino Dt-o: pra:vnric;i.iolegis a riiiibolo; tulpa i aimes, mm maiidueaiispanem,neque bibenstinum.
p.-r tihiini, lalt-hra-post tiliniii; cogniiio iiifiiiuitniis Qui eiiim Chrislum uniiiinliut *', uh omiii vilioiiiin
ju cilio, viriiis liiiniiuii.i in jcjunio. Et iufra : Ser- inceiilivo praislure se riebel alieiiiiu;.
peus.gnlje persnadei *°, Uoniinus jejiinnre liecernii. C. IX. Triyinia tliebus a comminlune abniineatcle-
Itaqtie gnlu ile *' parnriiso ivgiianiein txpulil, Jihsti- ricus, quem ebrium [tiisse cuiisliltril.
iiciitia ;.d parariisum revocavil t-iraiitciu El injra : Itent ex CuncilioAgathensi *°, cap. 41.
§ 2. Iii piiiit-ipiogeneiis linmuni igiioiabatur i brie- Ante miinia tiericis vitetur " ebrielas, quse om-
tns; piimiis Noe viiieaui plantavit, rieriil iiutiir.ui, iiiiim viiioi-tmi lomes ac niilrix est. lluque eiun,
se.l Iguuravil pnteiiliaiii. Iluipie viniini uec suo pe- C ijiiein ebiiiiro ftiisseconstiteril (ut orrio puliiur), aut
pertil nuciori. /'.'/ infra ': Scri illius ebrieln.s uohis liigiiiln riicriiin spulio a coiiiiiiiiiiioneslnMimussub-
siiuricl subrielutem. Seinel eiiiiu iuebiiaius esl Noe. iiiovciidiiin", aui corporali subdeuduui sup')licio.

DISTINCTIO XXXVI.
CRATIANUS. Vnde in epitlola Gcl.iii Pnpoeatl Epitcopot per Lu-
1 Pars. Oporleleiiiiinordinuitdiimeste priulenlem, cuniain, cap. 18 *:
•Quodconlra eos nouindiim, qui snb nominesimplici- C. 1. IUitierali el corpore viliati i/o/i proinoveaiilur
Kitn exiusant tluliitiam tacerdolum. Priiriculem ' ad clerum.
witem epkcoptimoporlelintelliginon tolum lillenirum Illillcralos, anl uliqiin |.artc corporis vitialos " vei
penlitt, verumetitnn smculariiimneyotiortimdisposi- immiiiiilos, iinll.is prjcsiiiiinla,l (iciiculiis *orriii;ein
^ione*. prouiovere', quia liiieris carens sacris nou poiesi
N0TAT10NESCORRECTORUM.
DIST.XXXV.C VI. « Sponsa Chrisli : Iu epislola DIST.XXXVI.C. I. » Vitiaios, vel: Kiir ifuasvores
ail Etislochiiimsic h.ihi-iiir: lloc pruuttm moneo.hoc D ahsiiut a plerisqiie veiusiis excmplarihus Gralinni cl
vbteslor, ul sponsti Clirisli linuin (ngiat pro veneno. originali', ciijus expressa esl pbtius sententia, qunni
El paulo post, !>>'//////(
el adotescenita duplex esl in- verba relula.
cendiumvoluplalit.

DIST.XXXV. C. VI. »»cf. Ilieron. corom. ari Gnl. c. 5, et ep. ad Eustochiiiin. = C. VII. *»Imo" Jnlia-
nus Poicerius, cujus hic liher esl. = C. VIII. *»nbi—ibi : orig. " lempora : Etl. Bas. *' jndi-
cio : EiUI.coll. o. " novellum: eoeil. " quum : roed. pr. Arg. " adri. : tcilicet : Eri. Bns. tnatit :
E.lil. itill. n. *' a : eiii.l. *' invenlitm: orig. *»a.lri. : aw/<-m: Edtl. coll. o. '* deridetur : Ed. Bns.
— irrideiur : E 1(1.col. rel. *" arid. : concubittis: Eilri. roil. o. oxc. Arg. Nor. ** regeneralricis :
Edd rcill. (i, pr. Bas. *' Recte euim : Eilri. coll. o. **Domiiium: emri. — cf. Maith. c. II, v." 18.
»• anniintiavit : E.l. Bas. = C. IX. " bab. A. 500. — Btirch. I. 14, c II. lvo Decr. p. 13. c. 79 ve-
lctur : Coll. Hisp. — Eriri.coll. o. — ln coll. conc Gall. ed. a DomLabal : a clericis vitelur. " submo-
teatur — siibdtilur : Eilri.coll. o.
DIST.XXXVI. Purs I. 'Gloss. interlin. ad 1 Tim. c 3, v. 2. « ditpentalione : Edri. coll. o. ' srr. A.
494. — Nuroeriiscan. Merliniesi; in coll. conc rel. est c. 16. — Reg. I. *I, c 411. Bnrch. I. 2. c *18. Ivo
Pan. I. 3, c 40. Decr. p. 6, cap. 37. —" et Hegin. t-l Ivone. = C. I. cltrUorum : Ed. Ilas. prcvt-
hert: Reg. Ivo.—
199 DECRETI PARS PRIMA. DIST. XXXVL «08
"
csse aptus ofiiciis, el viliosuin nihil Deo prorsus A yrwdicalttr. § 8. Ilinc idein Dominusait : Qui nuriil,
offcrri ' legulin' proeccplasnnxerunl. § 1. Similiter" riicat. veni. § 9. llinc etiam pritts aposiolos docuit,
deinde eos ad misil, dicens " : Esioie
se
qui ipsos absciiiriunl. prwdicandum
C. II Ad titmnntm tacerdolium non atpiret, qtii divi- ergo pruilciit.es sicut serpentes, el siinplices sicrt
nit stipendiis vel disctplinit non esl erudilus. coltinihtc. Sic eliam posl resurrectionem prius illis
Ilem Zosirous Papa epist. ad lleiychium Episcopum tentttm aperuit el tcripluras explanavit, et postea
Sttlonitanum '. dixit " e/s : Euntcs iu mmidiim iinivcrsum , cic.
Qui ecclcsinsticis disciplinis per ordinem non est Vnde quum " de quinqite panibus quinque miiiu ho-
imbiiiiis, et teinporuni approbalionc divinis siipen- ininttm veltet reftcere, prius panes accipiens fregit, et
diis eriidilus, nequnqiiam ail suiniuum ecclesiai sa- postea disciptitis dedil, et per eot demtim tttrbis ap-
r.srdotium aspirare pr&siimat; et non snliini in eo posuil,quiasacramentalegiselprophetiirttm prius dis-
ambitio inelTicaxhabealiir, verum eliam or.linalores terendo exposuii, el poslea eorum scienliam discipttlis
'•
pjns eareant eo oidinc, quem "sine oidine* conlra dedil, el per eos lundem itlam fidelibui dispensarit.
prnece;la Pntruin crcdideranl prjcsiiinenduni. § 10. Hinc el Ptlrus, quum rectoribus eccletiw scribe-
Gralian. Ecce, quod sacrarum litterartim oportet ret, ait " : Puruti esse debetis redriere rationeiii
epitcopum habere peritiam : unde in veieri teslutnen- "[ omni poscenii vos salisfuclioiiem de ea fule et spe,
to *•'inJer ceiera ornnmenta pontifex raiionale [erebat quoein vobis esl. § II. tlinceiiam fau/ws'*scribens
iu pectore, in quo tcribebalur mani(eslttlio el verilat, ad Timotheum ail: Attenrie leciioni, exhorlnlioni et
quia in peclore pontificit manifesla debet esse cognitio doclriiiie. § 12. Ex quibns omnibus liquidb colligitur,
veritalis. § 1. Hinc eiiam vecles ", quibus arca porta- non sufficil prmlalis bona convertatio el morum
quod
batttr, jugiter annulit erant interti, ut, qutim arca honeslas, nisi addatur sciemia doctrina\ § 13. Vnde
ettel portanda, nullu fierei mora de intromiittndit sucerdotes" ingressuri labernnculiim prins tavabuntur
vectibttt, quia prwdicalores, per quos ecclesia cireutn- in labro wneo, quod fecerat Moysesex tpeculis mulie-
fertttr.taciit litterit temper debent insistere, ne tuiic rum. § 14. Hinc eliam in Cunticis canticorum »'
qumranl discere, qnum ex offtcioalios debeanl docere. oculi, per quos prwlati ecciesiminletliguniur, assin:\-
"
§ 2. Hinc eitam David priws ex gralia Spiritus lanlur columbit, qum retidenl juxla fittenta plerJs-
•ancti donum tcieniim percepil, el postea administra- tima.
iionem regni asteculits est. § 3. Salomon '* qnoque llinc eliam Hieronvmus k in Leviticum[c. 8.] *':
non divititts, non longa lempora hujus viiw, sed sa- C.lll. Sitcerdotit etl tegis scieitliiimhabere,non bellis,
pientiam a Deo petiit ct impetravil. | 4. Ilinc etiam sed orationibus vacare.
Domiuut priut ponit verba sua in ore prcphelw, el C ( Si quis vult pontifex non tnm vocabulo esse qiiain
postea constiliiil enm tuper genlet el regna, dicens ad inerito, imilelur Mnysen, iiniteiur Aaron. Quid eniiu
llieremium " : Ecce, dedi vcrba mea in ore tuo. dicilur de eis? quori non discediinl de tubernaculo
*»
Ecce, conslilui le hodie super genlcs el super regua. Doinini '*. Eral ergo Moyses indesiiienler in luber-
"
J 5. Hinc etiam Malachias " ait : Labia sacerdotis nnculo Doiniui. Quod aulcm opiiKejus erni ? ul aut
custodieiil scicnliam, et legem requircnl de ore ejus, a Dco aliquid disceret, aut ipse populum doceret.
"
qnia angelus Domini exer. itiiiiin est. § 6. Hinc etiain Iloccduo siint poniificis npcra, ul aul a Deo discat
Snlvalor " notier priut in medio doclorum sedit, an- legenrio scripluras riivinas et saepius meilitando, aut
dient illot et interrogans, et posiea prmdicare cmpit, populum doceat. Sed illa doccal, quae a Deo ipse "
quia priut quitqite diicere, et potlea prwdicandi offi- didiceril", non ex proprio corde vel hiimauo scnsu,
ciuin uturpare debet. § 7. Ilinc etittm Salomon prius"• seil quae Spirilus sanctus ilocet. § 1. Esl ct alinri
ait : tcmpiis Inccurii, et postea : leropus loquendi, opus, quod facil Moyscs : ad belia non vadit, non
qnia veritat prius lacendo discilur, el postea loquendo pugnnt contra inimicos. Sed quid fucil? orui, et
NOTATIONES CORRECTORUM.
C. II. b Ilieronymus ; Cilnlur cx B. Hieroiiymo, D in Mitiioearoprofessus csl. Ac freqnenier Gralianus
eti-xsiatin homilia 6 Origenis in Leviiicum, quas ca, quoe suiit Origenis, Hicrnnynii nomiiie cital, vel
qiiiriein honiilias fiim aliis niultis B. Hieronymiis qtiia pi-;i:<:ipuiecclesia: rio. loris auclorilas mnjiis
laiinns fecil, sc.l ita, ul noxia quocquerietruncaiit, poudus bnhel, vel qiiin Hieronymus eo quo dicluin
iuilin It-niisiulerit. Quod ipsemei ad Theophilum csl morio illa vertenrio picne sna fecerat.
episi. 02, ad Vigilanlium episl. 75,et in prologo lib. 2,

DIST. XXXVI. C. I. «offerre : Ed. Bas. ' Levit. c 22. » haic ctpiiis 17 (19,: Merl.) np. Gelas.
siimmn esi. =C. II. ' scr. A. 118.— Ans. I. 6, c 28. Ivo Decr. p. 5, c 102. '• ubsunl elinm ab Ans.
el Ivoue; lcgiioliir Inmen in orig. lu boc et ap. Ans. pnecerientia boc inorio balicnltir: t-erwmeliam in
urd. ejits, iil airereul, etc. " Exori. c. 28, ex inierpr. LXX. " Exori. c 25. " 2 Reg. c. 5. '* 2 Reg.
r. 3 —Paral.c 1. " llicrcin. c. 1, v. 9. '• Mnlach. c 2, v. 7. " Luc. c. 2. '» Eccles. c 5, v. 7.
"Apocc '» 22, v. 17. «• Matih. c. 10, v. 16. " Mari-i, c 16, v. 15. '» M.-uili. c. 14. »*1 Peir. c 5,
v. 15. 1 Tim. c 4, v. 13. *" Exod. c 38. •* C 5, v. 12. " Imo ex lioinil. 6. Origenis in Levit.,
iiiierprete Riilino. = C. III. " abesi ab Eri. Bas. " oral : Eri. Arg. 3» quid — ei : Erid. coll. o.
" ahest uh Eriri. c.oil.o. pr. Lugriri. II, III. Aulw. " abest nb Eri. Bus. " didkerat : Eriri. o. pr. Bas.
Liigrid. II, III. Antw.
201 DECRETI PARS PRIMA. DIST. XXXVII. 26?
denec *ille * orat, vincil populus ejus; si relaxaverit. \ vincat populus, qui siin ipso esl, hostes invisibles**
et demiscrit '* inanns, populus ejus vinciiur el fuga- Amalechilas, qiii sunt d;cmones impugnantes eos,
tur. Oret ergo et sacerdos ecciesioe indesinenter, ut qui volunt pie vivere in Christo'*.

DISTINCTIO XXXVII.
GRATIANUS. Vino inebriantur, quantlo scripturas snnclas male
1. Pars7 Sed quwriiur, an smcularibus lileris opor- inlelligunl atque pervertunt: sicera, quando ' soecu-
leat eos esseerudilos ? De his ita scribilur in Concilio lari abuluntiir sapienlia et dialecticonim tendicu!5s
Carlhagin. IV, cap, 16. ': quoe non lam vincula sunt appellantla quaro phas-
C. I. Libros genlilium non legat episcopus. mata•", id est umbrse qusedam et imagines, quaecilo
Episcopus gentiliiim libros non legat, heerelieo- pereunt atque solvuntur ". Idem " : § 1. Secundum
rum auiem * pro necessitate * aut tempore. tropologiam pseudoprophetas eos dehemus accipere,
C. II. Reprehenduntur sacerdotes,qui omissisevangeliis qui aliter scripturarum verba accipiunt, qiiain Spi-
comwdias legunt. riltis sanctus sonal, et divinos eos, qui conjectura
Item Hieronymus ad Damasum Papam ,de filio pro- mentis SWRincerta futurorum
* quasi vera prominciant
digo, epist. CXLVl. divinorum atictorilate verborum. Iriem '»:
Sacerdoles Dsi omissis evangeliis et prophetis vi- absque '* ita intelligit '*, m
amatoria bucolicorum ver- § 2. Quicunque scripturas non
demtis comoadias legere,
rei veritas habet, uvnm acerbam comedit.
suuni verba canere, Virgilium tenere», etiri, quod
in pueris necessilatis est *, crimen in se facere C. V. Repxehendnnlur episcopi,qui filios suostwcula-
ribus erudiunt literis.
voiuplatis. ldem lib. 111. ad cap. 6. epist.ad Ephes ".
C. 111.Jn vanilaie ei obscurilaie sensus ambulant, qui
smcularibus disciplinis occupantur. Legant episcopi alque presbyleri, qtti fi|ior>suos
Idcm ad cap. 4. episf. ad Ephesios, lib. II. comment. saecularibusliieriserudiunt.et faciunt illoscomcedias
Nonne vobis videtur in vanitale sensus el obscuri- legere et mimonim turpia scripta canlare, de ec-
late menlis ingredi ', qui diebus ac noctibus in clesiaslicis forsitan sunuibus cruditos. Et quod :a
dialectica arle lorquetur?qui physicus perscrutator corbonam pro peccalo virgo vel vidua, vel loiam
oculos trans ccelum levat, et ultra profundum ter- subslantiam suam effundens quilibel pauper obnile-
"
rarnm et abyssi iri 8 quoddam inane demergitur? qui rat, lioc in calendariam slrenam, et snturnnlitiani
iambum feril•? qui tantam metrorum silvam in suo sporlulam, et minervale miinus grammaiicus et
siudiosus corde distinguit et congerit? et (ut ad alie- G orator, aut in sumtus domeslicos .'* lempli siipes,
"
ram partem transeam) qui divitias per fas et uefas aut in sordidu scorta convertit. Heli'» sacerdos
quserit? qui adulalur regibus, hereditates captat ipsesanclus fuit; sed qtiia filios siios non erudivit
alienas, el opes congregat, quas in momento cui sil in omni disciplina et correptione ", supinus cecidit
relicturus iguoral? et mortuus cst,
C. IV. Qwi scripluras sacras male inteiligil, vel C..-VI. PAIJ;A.
smculari tapientia abutilur, vino inebriatur et . [Item ex responsione lladrinni b Papoe ad Carolum,
sicera. cap. 49 ] ".
Idem Hieronymus tib. IX. ad cap. 28. Esaim. « Qronem vim venenorum " suoruro in dialeclica

NOTATIONES CORRECTORUMi
DIST.XXXVII. C. III. • Ferit: Anlea legebatur : D Ac de iisdem senariis Isidorus lih. 1. Eiymolog.
iambum [ervet. In originali auleni impresso est : cap. 38, ail: hos Grmci, quiageminos feriunt, Iritne-
iambum slruil. Eiiienrialiini vero est ex anliquo tros - dicunt.
Gratiani exeroplari. Nam Tt-reiuiaiius de iambo sic C. VI. b Hadriani : Hoc caput anlea Iribuebalur
scribit: Urbnno. Sed est in scripto lladiiani de imnginibus
Jambus ipse sex enim locis manet, ari Caroluni M. c 49, et in.le enieiiriaiiimest. Earieni
Et inde nomen inditum esl senario; vero habenlur apuri B. Ambrosium lib. 1, de lide ad
Sed ter feritur, hiitc trimetrus dicilur, Gralianum Imp. cap. 5;
', Scandendo binos quod pedes conjungimus.

DIST.XXXVI. C. III. ''* dimiseril: Edd. coll. o. '» ad(L : et: Ed. Bas. »« arid. : Jesu : ib.
DIST.XXXVll. P. 1. cap. 5. Slntutl. eccl. ant. ap. Baller. cf. supra nri c. 9. D. 18.— BurCh. 1. 1, c. 95.
IvoPniul.2, c 150. Decr. p. 4, c. 160, etp. 5,c 197. Polyc. 1.4,1. 7.=C. I. * adil. :perlegat: Edd. coll. 0.
• necess. lemporis : orig.ap. Baller.= C. II. * scr, c. A.398.— IvoPan. 1. 2,c. 151. Decr. p. 4, c. 162. *
arid.: w manibus : Ivo. — Edd. coll. o, exc Bas. • causaest : Edd. Bas. Arg. — causa adett: Etlri. coil.
rel. =C. III. ' add. : i//um ; Ed. Bas. * abest" ab Edd. coll. o. pr. Bas. Par." = C. IV. » qui : Edd.
coll. o. '• phanlasmata : Edd. coll. o. — Bohm resotiuniur : Edd. coll. o.
'* '"
Cx. I. 5, comin. Hier. ad
Hierem. c 29, vol. 8. '»ib. 1. 6, ad c 51, v." 29. abesl ab Ed. Bns. intelligunt — comedunt : Edd.
coll. o. = C. V. " lvo De.cr. p. 4, c 166. calendarum — saturnalium : lvo. Edd. coll. o. '* aut in
" sorrftdwmlucrum : esed. •• 1 Reg. c. 2. **correctione : Bohm. -r- Edri.
tempti: Ivo. — Edd. coll. o.*»
col.l. o. pr. Arg. = C. VI. scr. A. 787. — Ivo p. 4, c. 229. — iu Edd. coll. o. cilatur ex : xespontalibus
UrbaniP. " ini/tnlorwm: Ivo. — Eriri. coll. o.
PATROL. CLXXXVII. 7
103 DECRETI PARS PRIMA. DlST. XXXVII. 204
'* haeretici, quse philo- A
tlispiilnlionc " consliliiiml . alibi qnxritur, hic perfecle inrenilur. In Danieleel
sophorum sen-tenlia defiiiilur non adslruendi vim Salomone ostendil infidelibus se totius anctorein
liabere, scd stu.lium deslruendi. Sed non iu dialec- sapientioe. Quod infideles non putant, quia non
tica coinplaciiit Deo " salvum facere populum stium. leguntin evangeliiset prophelis astrologiam, geome-
Regniim enim " Dei in simplicilate fidei est, non triam et nlia linjiismorii, quoeideo despecta siml a
in conienirioncscrmonis. > noslris, quia nihil valent ad saltilem, seil miliuiii in
C. VII. B. Hieronymnt ab angelo verberalur, quia errorem, el, dum his student, curam auiniae noit
Cicerouis librot legebat. habenl. Qui vero Christum novit, thesaurum sapien-
liem Rabanus de pretturit eccletiatticis **. tise el seientise invcnit, quia id novit, quod ulileest.
Ilinc etiam Beriatib. 11. Regum, c 9, in Samuelit
Legimus de B. Hieronymo, quod, quum libros" allegoricit *• :
exposiiionibus
legerel Ciceronis, ab angelo esl correptus, eo quod C. VHI. Non prohibeanlur clerici twcularet literat
vir •• Chrislianus pagauorum figmenlis intendcret. legexe.
Gralinn. Hinc etiam filiut ille prodigtit in evange- Turbat acumen egenlium et deficere cogit, qui
lio " reprehenditur, qui de tiliquit, quat porci man- eos a legendis saecularibus lileris " omnimodo
ducabant, ventrem tuum replere cupiebat. § 1. Hinc ,ga5stim.it prohibenrios, in quibus si qua inventa "
etiam Origenet e cyiripltet et ranat, quibus JEgyplii sunt ulilia, quasi sua sumere licet. Alioquin ncc
tunl percutti, vanam dialecticurum garrulilatem et Moysesel Daniel sapientia vel lileris iEgypiiorum "
sophittica argumenta inltlligit. Ex qttibus omnibut paterentur erudiri, quorum lainen superstiiiones
coltigiliir, quod non ett ab ecclcsiasticisswcularium simul et delicias horrebanl. Nec ipse mugisler gen-
tiierarum quwrenda peritia. § 2. Sed conlra legttur, tium aliquol versus poetarum suis vel scriptis *•
quod Moytes el Daniel" omni tcientia Mgyptiorum inriidisset, vel dictis.
itt Chaldmorumeruditi fuexunt. Legilur **eliam, quod II. Pars. Gralian. Cur exgo legi prohibentur, qum
prwcepit Dominut fitiit ltrael, ul extpoliarenl JEgyp- tam rationabiliter legenda probantur? Sed smcularet
:tiot auroet argenlo,moraliter inttruent, ut tive aurum lilerat quidam leguht ad voluptalem,poetarumfigmen-
^apieiltiw, tive urgenlum eloquentiwapud poeiat inve- tis et verborum ornalu delectati; quidam vero ad
nerimut, in usum tnhttiferm erudiiionit vertamut. eruditionemeat addiscunl, ul erroret gentiliumtegendo
**
'§3. /n Xcmiico elitim primitiat d me//ts, id etl detettentur, et ulitia, qum %neit invenerint, ad utum
ditlcediuem humanm eloquentim Domino jubemur tacrm eruditionis devoteconverlanl.Talei laudabiliter
'*
offerre. § 4. Magi quoque tria munera obluleruni twcularet lilerat addiscunt.VndeB. Gregoriut'' quen-
Domino, in quibnt nonnnlti tret parlet philotophimC ( dam episcopum non repreliendit, quia eat didicerui,
volunt intelligim§5.'Denique,ut in expotitionePtalterii ted quia conlra epitcopale offtciumpro tectione evan-
Catiiodorut* leitalur, omnit tplendor rheloricwelo- gelica grammaticam poputo exponebal.
guentiie, omnit modut poeliem locutionii, qumlibel Hinc etiam Ambrosius tcribit tuper Lucam, in expla-
varietat deeorw pronuneiationit a divinit tcriplurit nalione prommii" :
tumsii exordium. § 6. Hinc et Ambrotiutl ail tupex C. IX. Swcutaret literm legendwtunt, ne tgnorenlur
epistol. Colostentium-.Omiiisratio scieniiaesupernre Legimus aliqua, ne uegiiganlur B; legimus, ne
vel terrenaecreatune in eo est, qui esl caput -earum ignoremus; legimus, non ul leneamus, sed ut repu-
d auctor, ut.qui Imnc novit, nihil ulira quoerat, diemus.
—
quia hic est perfecta virlus -et sapienlia ; quidquid1
NOTATIONES£ORRECTORUM.
C. Yll.« Origenet: ln bomil. 4.ad cap. 7. Exodi B liam explicat et commendal. Sed quae aifert in
rnnas quideiii coroparal poetis, cyniplies auiem principio explanationis Psal. 6, valde videulur bis,
diulertiris. .qu.c. niinc rnferuntur, convenire.
* Primitiat: Levitici c 2, prohibelur ferroenluro { kmbrosius : Ex B. Ambrosii principio expo-
ac wel *dMeri in sacrilicto Dumini; primiliaelamen silionis c. 2, epist. ad Coloss. hoecsummaiim col-
eonini jubentnr otferri, sed-non super allare impnni. lecta sunt, referuulurque in glossa ordinaria, el ab
Ubi in glossarordinaria mel exponitur genlilii elo- Anselino ad idem capui 2, cnjus Anselroi verbis
qutnlia, ab lsvehio anlem paganorum doctrinarcnyis Gratiani verba roagnopere sunt siroilia.
priinitiie ad imilalionein B. aposloli Pauli possunt in C. JX. « Negliguniur : Sic eliaro in Panormia sed
Deo offerri. originali, et iu uno Gratiani manuscr. : ne
• Cattiodorut: In prologo Psalterii c. 15, el seq. iegantur. Ibi enim agilur de pseudoevangeliis. Sed
mullis verbis^CassiotJorusriivinaesexipturoeeloquen- iioii esl roulaiuin ob glossam.

DIST.\XXV1L-C. VI. °.disputautes.[: eoed. exc.Bas. — Jvo. "ponuni : Ivo. — Edd. coll. o. *»mis-
sis ^equeiilibiis in Edri. coll. o. exc Bas. legitur : ptacuit Deo Patri^ Filio et Spiritui S. " abest
abEd. Bas.=C. VII. " lu libro de press. eccles. Allonis Vercell. (nain Rabani non esl) ed. a D'Acherio
in Spicilegio. — Ivo Pan. 1. 2, c. 132. Decr. p. 4, c."164. (ex parte II. Rab. de eccl. prets. »• librum :
l*o. *• wx : Ed Bas. "X,uc. c. 1S. »«Dan. c. 1. Exod. c.3, v. 22. »*Levit. c. 2, v. 14. '* Matlh.
«; *i. Raban. ad. h. I. »• Ivo Pan. I. 1, c. 133. Decr. p.,4, c. "85. = C. VIII. " libris : Edd. coll. o. '•
JNVettiuniur; Ed. Bas. — quibut ubilibel inventa utilia.: Ivo. udd. : Chaldtvnrumque: Edd. coll. o. **
" infr..D.' 8t>,c 5. "Iso Pan. I. 2, c. 131.
aeripturit: eaed.
 205 DECRETI PARS PRIMA. DIST. XXXVII. 206
C. X. Grammatita tegeitda est, ut per eam taerm tcrip-. A magistros, neque curam inveniri pro studio litera-
turm intelligantur. rnm. Idcirco in ** universis episcopiis subjeciisqne
Jtem Hieronymus ad cap. 1, epittolm ad Tilum *'. plebibus, et aliislocis, in quibiisnecessitasnccurrerit,
Si quis artem grammaiicam noverit vel dialecti-- omnino cura et diligentia adbibeatur *», ut
magislri
rani, ut ralionero rccte loquendi habeal, et inierr et rioctores consliluantur '*, qui studia literarum
fnlsa ei vera dijudicel *', non improbamus h. § 1.. Jilieraliumque artium dugmala assidue doceant, quia
Geometria quoque **el arilhmetica el musica habentt in his maxiroe divina manireslanlur alque decla-
in sua scientia veritatem, sed non est scientia illa» rantur mandnta.
scientia pietatis. Scientia pietatis esl nosse legem *6, C. XIII". Auctorilatibus
gentilium eorum vanitat re-
intelligere prophetas, evangelio credere, apostolos i lunditur alque convincilur.
non ignorare. § 2. Grammalicorum ' aulem doctrinaI llem Augnsiiniis contra Faustum Manichwum.
etianipolesl proficere ad viiaiii,dum fuerilin meliores_ lib. X///, cap. 15 ".
usus assuinla. Si quid veri de Deo Sibylla, vcl Orpheus, aliive
C. XI. Exemplo Danielis probalur, non etse peccatum, genliuin vales aul pbilosopbi pradixisse perlribentur,
smcularibus titeris erudiri. valel quidem aliqtiiri ad pagnnoruro vanilatem revin-
Item Hieronyniiis in cap. 1. Danielit *'. 1
Bcendam, non tamen ad istorum aucloriiaiem am-
*
Qui de mensa regis et de vino polus * ejus» plectendam. Quanliim •• enim dislat de Chrisli ad-
noiiinl *"comedere, ne polluantur, ulique si *ipsam *' ventu inler prsedicationem angelorum, et confessio-
sapientiam alque doclrinam Babyloniorum scirentI nem daemoniorum ", lantum inler aucloritatem
esse peccalum, nunquam acqtiiescerent discere quodI prophetarum, et curiositatem sacrilegorum.
non licebat. Discunt aulein, non ut sequanlur, sedI C. XIV. Ad inteltigenliam sacrarum Scripturarum
ut juriicent atque cohvincant, qnomorio si qnispiaih, smcutarium peritia necestaria oslendiiur.
adversus maihematicos vclit scrihere *' imperitus( Item Clemens papa I, epist. V, ad suos discipulos *».
mallicmatis *', risui " paieat, et adversus phi- III. Pars. Relalum est nobis, quod quidam in
e*
losophos disputans, si ignoret dogmata philoso- veslris parlibus commoranles adversanlur sacris
phorum. Discunt " ergo ea mente "* doclrinam doctrinis, el prout eis videtur non secundum tradi-
Chalrioeorum, qua el Moyses omnem sapientiatn tionem palris ••, sed juxta senstim suum docere
'* : § 1. Si quanrio videntur. Multas enim quidam, nt audivimus, ve-
iEgyptiorum didicerat. Iriem •' homines ex iis quaa
cogimur lilerarum saecularium recordari, et aliqua slrarum partium ingeniosi
cy his discere ", quoe olim omisimus, non noslroe legunt, verisimilitudines capiunt. Et ideo diligeutcr
esl voluntatis, sed, ul ila dicam, gravissimss neces- C "- ohservandum est, ut lex Dei quum legitur, non se-
a sanctis cundum propriam ingenii •• intelligentiam legatur
silaiis, ut probemus ea, quse prophelis
ante siecula roulta proedicta sunt, tam Gr.TCorum, vel doceatur. Stint enim mulla verba in scripturis
•• ad eum sensum quem
quam Lalinorum el aliarum genlium literis, con- divinis, quse possunt trahi
lineri *•. sibi unusquisque sponte procstimsit "; sed fieri non
C. XII. Magistros el doctoret episcooi congruit locit oportet. Non enim sensum quem extrinsecus adui-
constituunl. teretis ", alienum et extraneum debetis quaerere,
Item ex Synodo Eugenii » Papae II. [c. 34-] *' aut" qtioquo modo ipsuin scripliirariini auclorilaie
De quibusdain locis ad nos referlur, neque confirmare, sed ex ipsis scripluris " sensum capere
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. X.h Non improbamus : Absunl istaeduaevoces synodo habila Rommin consist. Laleran. a Beato "'.
ab originnli. Exponens enim B. Hieronymus verba lu Polycarpo eoriem nioilo, et adriitur iioroeu
illn ex principio epistoliE ad Tilum : Et cognitionem Eugenii, exqiioetiam ciiallvo. Invenliim veroesl iu
veritatis, quw esl juxla pielalem, ita scripsil : Est synodo Eugenii Papoe H, et iu synodo Leonis IV.
ptant veritus, qum non habel pielalem, si quit gram- jrj qtiaruin synorioriiin, utaiibi dicluni est, exemplaria
maticam, etc. sunt in Vuiicana biblioiheca. In indice etinm synodi
i Grammaiicorum : Hxc non sunt B. Hieronymi, aGregorio VII. Roinoehabilae lalis cujusdam capilis
scd Isiriori lib. 3, de summo bono, c. 15, ex quo hnecponitur suninia : Vt omnes episcopi arles lilera-
ciiat Ivo *. rum m tuis ecclesiis docere faciant.
C. XII.k Eiigenii: Apud Anselmum eilatur : Ex

DIST.XXXVII. C. X. *»IvoPan. 1.2, c. 135, **judicet: Bolim. *» nbest * ab Edd. coll. o. pr. Bas.,in qua
*8 —
les.:«u'em legere scripturat: Erid. coll.o. pr.Lugdd. II. 111.Antw. Pan. 1. 2, c. 136. Decr. p, i, c.
— Polyc *» des cribere,: Eri.
107.=C.XI. "Polyc. 1.4, l. 7. *8nonvuil,et sicnum.sing.deinceps:orig.
Bns. *'matheseos: Edd. coll. o.** *'add.: non : Edd. Luiuld. II. III. " ditcant: Erid. coll. o. *• pr. Bas. Par.
*'add.: dogmaia et: Ed. Bas. in prooem. in Daniel. "dicere : Ed. Rom. operarum vitio. continere :
Ed. Bas.= C.XII. " hab. A. 826. —Alis. I. 7, c. 2. Ivo Decr. p.-4, c. 214. Polyc.••1. 4, l. 52. *" ab univ.
epitcopitsubjeclit: Edtf. coll. o.— Bohm. «'habeatur : orig. —Ans.— Edd. coll. o. instituantur:Eri. Bns.
= C. XIII. •'sed ibi fusius. *» ib. post pauca. •» dmmonum: Edd. co!l.o.= C.XIV. •* Ep. Pseudoisi-
rioriana. Eadem fere, Pctro Ap. tribuia, legunlur" itkl. lO.Recogn. Clementis. — Coll. tr. p. p. 1, l. 1, c 25.
«' *aai*; Isid. Merl. "palrum: Edd. coll. o, tecundutu huminum ingenium:Isid. Merl. "ariil.: virtutem-
vel: Edd. coll. o. " retrahi: Ed. Bas. r™prwsumterit: Edd. coll. o. " attuleritis: Isid. Merl. — seni.
" ul—confirmetis: Edd- «ojl. o. — Bohm. " scriptis : Ed, Bas.
^txtrinsecut alienum : Edd coll. o.
207 DECRETI PARS PRIMA. DlST. XXXVIII. 20fs
veriialis '*. Et irieo oporlct ab co intelligentinm '» A{. cmperinl, ambo in foveam cadunt; unde dicitur in
discere scripluraruro, qui eam a majoribus secu.n- Psalmo " -.Obscurcntur oculi eorum ne videanl, et
duin veritalem sibi traditaro servavit'», utipse pos- (Iorsum eoriiro semper incnrva. Quutn enim obscu-
sil ea quae recte suscepit', competenter asserere. ranlur illi qui prweunt, ad ferenda onera pectaiorum
Quiim enim ex divinis scripluris integram qnis " et facile sequentes inclinantur. Elaborandum etl ilaque
firmam regulam veritatis susceperit, absurdum non sacerdotibus, ul ignorantiam a se quasi quandam pe-
eiit, si aliquid etiam ex erudilione coinmuni ac li- stem abjicianl. Licel enim servus •* nesciens volunta-
beralibus studiis, quoe forte in puerilia attigit, ad tem domini sui, et non (aciens, dicatur vapulare pau-
assertionem veri dogmatis conferat, ita taiuen ut, cis, nontamen hoc de omnibusgeneraliter intelligitttr.
ubi vera didicerit '*, falsa cl simulata declinet. Ailenim Apottolus **. Qui ignoral, ignorabilur. Quod
€. XV. Quare prohibealur Chrfitianit poeticafigmenta de eo inlelligendum est, qui noluil intelligere, ut
legere. bene ageret *'.
ilem isidorus in lib. 111 Sententiarum, de summo
bono, cap. 13 ". Vnde Aiigusiinus ait in libro Quwst. veterit ac novi
IV. Pars. Ideo prohibelur Cbristianus "• llgiiienta leslumenti, qumsl. 67 *».
lcgerepoetnruni, quia per oblectainenla inanium *' . C. XVI.
fnbulnrum menlem excilant ari incentivn libidinum. Non 'oninis ignorans immunis eslapcena.llle enim
Non enim solum thiira offereudo d.-emonibusimmo- ignorans polest excusari a pcena, qui a quo *' disce-
latur, scd etinm eorum dicta libentius cupicndo. ret nou invenit. Istis 8Sautem hoc ignosci pelil qui,
V. Pars. Gralian. Vl itaque ex prwmissisapparet, habentes a quo discerent, operani non dederunt,
*
imperiiia sacerdoitbus semper esse debet adversa, quia Hujtisinotli non licet ignorare; accipienl ergo ve-
•auumper ignoranliam caicati aliis ducatum prwsiare niaro, si convertanlur*.

DISTINCTIOXXXVIII.]
T.RATIANUS. C. II. Officialemtibellumab episcopoaccipiant pret-
L Pars. Quum itaque voluntaria ignorantia omni- byleri, quum ordinanlur.
bus noxia sil, sacerdotibusest periculosa. C liem ex eodem ToleYinoIV, c. 25 *.
Vnde in Concilio Tolelano IV, cap. 24 legiiur ':
Quandnpresbyleri iiiparochiisordinanUir, lihellum
C. I. Sacerdotibus maxime ignorantia vitanda esi. oHicialeroa st:o sncerriole accipiant, ul ad ecclesias
Iguoranlia maler cunciorum errorum maxiroe in sibi dcpuiaias instructi succedant', ne per ignornu-
sacerriotibus Dei vitanria est, qui doceurii oJficiuro linm ctinm in ipsis divinis sacraroentis* ofliendanl'.
iu populis ' susccperuut. Sacerdotes enim legere Quuro vero ad litanias vel ad concilium venerint,
sanclas scripluras *freqtienler* admonet ' Puultis rationem episcopo suo reddant, qualiter susceptum
nposlolns *, dicens ad Timolheum : Attende leclioni, officiiiuicelebrent '•, vel baplizent.
exhortalioni et doctrinm, cl: temper permane in his. C. 111. Inscitia sacerdotttm nec excusalione digna
Scianl igilur sacerdotes scripturas sanctas et cano- est, nec venia.
ues», ut omne opus eorum in praedicatione et rio- Item Leo Episcopus ad Clerumel plebemConslanli-
ctrina cousistal, atque oedificentcuncios tairi Gdci nopolitanw urbis, epist. XXII ".
«cieniia quaro operuro disciplina. Si in laicis vix"tolerabilis videlur inscitia.quaulo

NOTATIONESCORRECTORUM
'*
C. XVI. 3aput hoc in plerisque vetHStis Gra D iur? maxime quum dicat rearAbimelechad Deum:
tiaui excmplaribiis coiijiiiielum est superiori. Est Ntimqiiiri gcntem ignoranlem perdes? Non omnit
auiem responsio ad qua:stionein qunin prieinisil B. ignorans imntunis esl, eic ln exlremo uuiein ariililn
Augiislinus his verbis: Quid esl quod in cruce positus suiil noiiiiulla ex ipso B. Auguslino, quo sentenlia
*
talvalor ail : Pater, ignosce illis, non eniiii sciuut sil inlcgrior.
quid faciunl. Si enim nesciunt, quid est quod ignosci-

DIST. XXXVII. C. "XIV. '* atld. : oportel : Edd. coll. o." " scientiam : Edd. coll.'» o. — s. ad-
ditcere : Ed. Bas. tervat: lsid. Meii. — Edd. toll. o. quuque : Edd. coll. o. didicii: Isid.
Merl. = C. XV. " Ivo Pan. 1.2, c 137. Decr. p. 4, c 167. »• Chrislianis : Eri. Bohm. n nimium:
Eilil.roll.o.=P. V. «*Ps. 68, v. 24. «'exGreg.M.pastor.1.1, c.l. "* 1Cor.c 14,v.38.** »»Ps.35,v.4.
*• Liber apocryphus. — Ans 1. 8, cap. fin. = C. XVI. " quod disc.: Edd, coll. o. istis non poterit
" Luc c 23, v. 34. **
ignosci: Edd. coll. o. '
Gen. c. 20, v. 4.
DIST. XXXVill. P. I. hab. A. 635. — Coll. Ir. p. p. 2, t. 37, c. 6 Bnrch. I. 1, c. 100. Ans. 1. 7,
c. 1U (118). lvo Decr. p. 5,c. 202.=C. I, ' poptilo Dei: Edd. coll. o. ' sancta scriptura admonet: Coll. Hisp.
— Ivo. — admonenlur : Aiis. — Edd. coil. o. * Paulo Ap. dicente : Coll. Hisp. — Ans. lvo. — Edtl. coli. o.
— cf. 1 Tim. c 4, v. 13. * cf. Conc Arel. IV, c. 5. = C. II. • Coll. Hisp. c 26.—Coll. tr. p. p. 2. t. 37,
c. 7. — Bnrch. I. 2, c 157. Ans. 1. 7, c. 113 (117). lvo Pan. I. 3. c 23. Decr. p. 3, c 129. ' acceddnt:
Ans. — Eri Bohin. '• add.: Christum : Bohm, — Edd. coll. o. (pr. Bas., in qua legiiur: tcriptis offendani).
* offendanl, ita ttl qttando : Coll. Hisp. — Ans., et missa vocc : ila : Ivo. " celebrant — baplizant :C6I1.
4Iisp.— =C. III. " Ep. 59. (scr. A. 450.) Ed. Baller. — Ans. I. 7, c. 119. Polyc I, 4, t. 4. " iniolerabitis:
Atis. Edd. coll. o.
209 DECflETI PARS PRIMA. DIST. XXXVIII. 2*0
niagN in iis qui praesunt, nec excusniionc riigna est, A rnm disciplina, qucmadmodiim magnus perlirbet
nec venia ? Dionysius »•. Qnod si disceplaveril, et ila libenter
C. IV. Canones non licet sacerdolibus ignorare. facere et docere niinime spoponderit, iiullalenus
Item Ccelesiinus ti//ii>er*/sepiscopis per Apuliam et consecretur. Ait enim prophetice '* Deus : Tu scien-
Calabriam conslilulis, epist. 111". liam repulisti, et eqorepeltam le, ne sacerdolio funga-
Nulli sacerdolum lir.eat canones'* ignorare, nec ris mihi.
qiiicquam faccre quod Patrum possil reguHs ob- C. VII. De eodem.
"
viare. Quse enim a nobis res digne servabitur, si ltem ex coucilio Carlhaginensi III, c. 3 ".
decretnlium norma conslitiilorum pro aliqtiorum Placuit, ut ordinanriis episcopis vel clericis prius
libiiu liceuiia populis permissa frangatur? ab orriinaioribus suis decreta conciliorum auribus'*
C. V. Qum sinl sacerdotibusnecessariaad discendum. eorum inculccnliir, n<;se contra statuta con-
aliquid
Ilem ex diclis Auguslini ". cilii fecisse pceniteat **.
Quoea ipsis sacertlolibus necessaria sunl ad dis- C. VIII. Sacrm scriplttrw inhwrentes non obscuralur
cenriiun,iriest liber sucramentoriim ", lcctionarius, iniquilate mttndunq.
aiiliplioiiarius, baplisierium, computus, canon pie- llem Zephirinus pnpa, episl. I adepiscopos Siciliw*^.
nitenlialis, psallerium, homiliae.per circuluro is anni ,D Sicul stellns cceli non exstingtiit nox, sic mentes
riominitis " diebiis et singulis festivitatibus aptaj. fidelitim firmumcnio " inhoerentcssanctac scripluroe
Ex quibus oninibus si unuin defuerit, saccrdotis no- non obscurat mundana iniquitas.
3ien »° vix in eo constabil ", quia valde pericnlosae C. IX. Ignorantia scriptnrarum est ignorantia Christi.
siinl evangelicae niinoe, quibiis dicilur " : Si cmcus Item Hieronyinus ad Eustochium in prommio com-
cmcoducaiitm prwslet, ambo in foveam cadunt. ment. in Esaiam.
C. VI. Quw oporlel scire eunv, qui episcopus est Si juxla apostolum Paulum '• Christus Dei virtus
ordinandus. csl Deique sapientia, et qui nescit scripturas, nescit
Item ex VII, Synodo, cap. 2.' Dei virtulem ejusque sapicntiam, ignoralio " scr;-
Omnes psallentes repromiiliuuis Deo : In '°justi- piurnriim ignoralio Chrisli est.
X. A Dominosciunlur, vel ignoraniur qui ea, quoe
ficuiionibus luis medilabor, non oblivitcur sermones C. Dei sunt,sapiunt, vel ignorant.
iuos. Quod omnes quidein Cbrisliunos observare sa- ltem Gregorius in Pastorali **,part. /, cap. 1.
Iiiherrimumest,seri prsecipue.hosqui liierarcliicaiu"
Qui ea, quoe Dei sunt >>,sapiunl, a Doroino sa-
conseculi sunt iljgniiaiem. Unde definimus oiunein et qui ea, qu;e Dei sunt, ncsciunl a Deo "
piuntiir,
qi|i ad episcopntus provehendus est grariwu, inodis nesciiintur, Paulo atlestante, qui ait *•: S/ quis
oinnibiis psalieritun nosse, ul ex hoc ct omnis cle- i
stib ignorat, ignorabitur. Idem *', Quicunque slultus est
rtis, qui ipso fucril, ila rooncaliir el imbiiatiir, in culpa, erit sapiens in pcena.
Inquiratiir aulero diligenler a melropolitano, si in C. XI. Non
habeat '• el non qui aliquid nescil, sed qui pulal se scire
prorolu legere scruiabiliier transi- quod nescit, errttre probatur.
loiie lam sacros canones et sanctum evangeliuni, Ilem Augustinus in Enchiridio ad Laiirentium,
qiiam divini Apostoli libruro el oinnein divinnm cap. 17 *».
scripiuram, atque sccundum maudala Dei " convcr- II. Pnrs. Quamvis errare *' qunnla possumus cura
sari'», el riocere piipuliiu) sihi coininissum. Sub- cavendum sil, non solum in majorihus, verum eliam
Slanlia eniin summi sacerdotii noslri siuil eloquia in roinoribus rebus, nec nisi rerum ignorantin possit
divinitus tradila, id est vera divinarum scriplura- errari, non taiiien esl consequens, ul continuo erret

NOTATIONESCORRECTORUM.

DIST.XXXVIII.'C. V. « Ceteri etiam collcctores D C. X. i> Dei swni.-ln loco indicnlo legitur: Qwi
Augiisliniim cilant. Fere atilem oninin haeehnben- eu qnm sunt Domini, nesciuni, a Domino nesciuntur,
tur in poeniteiitinliBedoe,ei in libro rie olliciiseccle- Paulo alleslanie, etc
siusticis et alilv
I)I-T. XXXVIII. C. IV. " scr. A. 429. — durcli. 1. 2, c 160. Ans. 1. 7, c 108 (120). Ivo. Decr. p. 6,
c 251. Polyc. I. 4, l. 4. " uriri.: suos : orig. —Ivo. " digna : orig.— Ed. Bus=C. V. '" apud Berinin»
qiiein cniionis auciorem esse voluerunt Corr. Rom., similin lantiim legunlur. Integer canon proslnl in
—
Cnpituluri Aliytonis Basil., eri. iu Coll. couc Mnnsiana. Burch. 1. 2, c 2, I. 19, c 8. Ans. I. 7, c 109
lvo Pan. I. 3, c 24. Decr. p. 6, c 22. Polyc 1. 4, t. 51. " sacrorum: Etlri. Bas. Nor. Ven. I.
(121).
*» ariri.: totius: Eri. Bas. '» in dom. : Hnhm. — Eriri.coll. o. pr, Arg. Bas. »° nomine : Edd. Arg. Baf,
" slare poterii ;Ed. Bns. »• Malili. c 15, v. 14. =C. VI. " hab. A. 787.—interprelatio Anastasii Bi-
bliolhecarii. — Ivo Decr. p. 5, c 572. !* Psal. 118, v. 16. *» ecclesiasticam:lvo. — Eriri.coll. o. **hane
legem : Ed. Bas. — habeat legem : Ivo. " abest ub Edri. coll. 6.—mund. eorum : Ed. Bas. »»conservari:
EJ. Bas. — conversari vel conservare: Ed. Arg. — conservare: Erid. coll. rel. " Dionys. Areop. libr.
(suppos.) rieeccl. hierarch.»*c 1. «° Oseae, c 4, v. 6=C. VII. »' hab. A. 597. — Ans. I. 7, c. 61. Coll,
r. p. p. 2, 1.17. c 1. in auribus : Eri. Bas. »»pmniteant: Coll. Hisp. — Edd. coll. o. = C. VIII.
»*Ep. Pseudoisiiloriana, cf. Prosper Aquit. Sent. 220, exquacaput roiitualnseslinipostor. "el^rm.:E.lri.
coll. o, exc Bas.= C. IX. "1 Cor.c. 1, v. «8. " iqnorantia:*'Erid. coll. o. =C. X. " i» Moralibiit
E.l.i. roll.o. '• Domino : Ei.l. coll. o. " 1 Cor. c. 14, v. 38. ex Moral. I. 15, c. 23, in cap. 21 Jobi
= C. XI. *' Petr. Lorob. Senlent. I. 5, dist. 58. *' error — eai>e>/di«:orig.
511 DECRETI PARS PRIMA. DIST. XXXIX. 212
quisquis aliquid nescil, sed quisquis **se existimat A j isla miiiinie corrigenda sunl, ul populus ad id quori
scire quod nescit. Pro vero quippe approbat falsum, plans intelligil, dicat Ainen; sed quia *' pie lole-
quod est erroris proprium. Verunlamen in qun re randa siint ab eis qui didicerunt " ul sono in foro,
quisque erret, interesl plurimum. Nam in una ea- sic volo in ecclesia benedici. Itaque forensis illa
demqiie re et nescienti sciens, et erranti non errans nonnunquain forte bona diclionunqiiam lameu bene-
recla ratione prscpoiiitur. In diversis autem rebus, riictio dici potest.
iri est quum istc scil alia, ille alia, el isle utiliora, C. XIII. De eodem. [PALEA.J
ille minus utilia vel etiam noxia: quis non in eis, Ilem Gregorius ad Leandrum " Episcopum Hispa-
qiise ille scil, ei proeferat nescieniem? Stint enim lensem, in prwfat. Moral. ad fin. d.
quaedain, quocnescirequam scire sit melius. t Indignum vehemeuter exisiimo, ut verba ccele-
111.Pars. Gralian. Sed licei per ignoraniiam gram- slis oraculi restringam sub regulis Donaii.
maticm arlis dtiquid vitiotum proferant epitcopi vel C. XIV. PALEA.
pretbyteri, non tamen ideo a tcholatlicit tunl despi- [Ilem Augustinus de vera religione, cap. 49. et 50.]
ciendi, quia morum vitia magis quam verborum tunt c Locutio divinartim scripturariiro secundiim cu-
prmcavenda. jusque linguaeproprielaiem accipienda est. Habel
Unde Auguslinus tn t%bro'Decalechizandis rudibus, B enim omnis lingua 'sua* qu:edam propria genera Io-
cap. 9 *». ciilionum, quoeqtnim in aliam **'linguam* transfe-
C XII. Non contemnant scholatlici ecclesiasiicam runtur, videnlur absurda. >
simplicitaiem. C. XV. PALEA.
Seriulo monendi sunl scholastici c, ut, humilitate [Item Hieronymus ad Pammachinm , episl. LII.
induli *• Chiisliana, discant i>on conlemnere quosi cujus initium esl : Chrisiiaui inlerriiiiii pudoris esl.]
cognoverint morum vitia quam verborum amplius *' «Ecclesiaslica iriterpretatio etiamsi hahet eloquii
deviiare, ct cordi **casto linguam exercitalam nec venuslatem , dissimulare eam debet" et fugere *',
conferre audeanl, quam etiam praeferre consueve- ut non oliosis pbilosophorum scholis pnucisque disci-
lant. Et infra : His etiam *' maxime ulile est nosse, pulis ", sed universo *»loqualur homiiiiim generi. »
ita esse praeponendas verbis sentenlias, ut praepo- C. XVI. Propler opprobrium senectutis a parvulis
nitur animus corpori. Ex quo Jit, ut ila malle de- et a minimis non erubescal discere episcoput.
beant veriores quaro disertiores*' audire sermones,, liem Ctemens Papa, epist. 111*»;
sicut malle debent prudenliores quam iormosiores• Nullus cpiscopus •• propler opprobriutn seneciutis
liabere amicos. Noverint etiam non esse vocem adI vel nobilitnlem generis n pnrvulis vel niiuiniis erurii-
aures Dei, nisi animi affcctum. lla eniin non irride- - * tis, si quid forte est ulilitalis aul salutis , inquirere
bunl, si aliquos antistites et ministros ecclesiseforte: negligal. Qui cnim rebelliler vivit, et discere aique "
animadverterinl vel cum barbarisinis el solecismis> agere bona recusal, magis diaboli quam Christi
Deum invocare, vel eadem verba. quas pronunciant,, membrum esse ostenditur, et polius infidelis quam
non inlelligere, perlurbaleque dislinguere, non quiai fidelis monstratur.

DISTINCTIO XXXIX.
GRATIANUS. prwlali tubditis non solum tpiritualia, sed etiam car-
Ecce ptenarie monttratum eit, quoa sacerdotet oportel nalia tubtidia minittrare, exemploChritti, qui lurbas
literarum tam tacrarum quam tmcularium ette peri- tequentet non tolum verbo docebal, ted eliam virtule
los. Nttnc quwrilur, an smcularium negotiorum opor- sanabal el corporalibut alimenlis reficitbat. Vl aiiiem
teat eos habere periliam ? Hanc prmlatis essenecessa- prmlalihmc omniaplene pottinl perficere, smculttrium
riam, multit rationibut pxobatur. Debent namque D

NOTATIONESCORRECTORUM.

C. XII. « Scholaitici: Vox ista abest ab originali.
Sed in en h:cc praeceduiil: Sunl item quidam de
tcholit usitatistimis grammatieorum oratorumque ve-
nteules, quot neque inter idiolas numexaxe audeat,
neque inler illot doclittimot,quorum ment magnarum
rerum ett exeroilata qnmttionibus. Hit ergo, qai lo-
quendi arie celerit hominibut exceltere videnlur ,
quum venmnl, ut Chrisriani fianl, hoe ampliut admo-
qv.atn
tllis illiteratis impertire debemus,quod sedulo
nendi sunl, nl humitilale, elc
C. XIII. d Iloc el duo sequenlia capita ahsiint a
miillis antiquis exemplatibus, ncqiie glossam ha-
bent.i

DIST.XXXVIII.C. XI. **si quit: Edd. coH.o. = P. III. *' Ivo Decr. p. 6, c. 383. =C. XII. M tndttctt: EtL
Bas. »' magit: Erid. coll. o. *» corde: Ed. Par. *»abesl ab Edri. coll. o." — hit enitn : Ed. Bas. •*
disere/iores ; Ed. Bas. " lamen : orig. •* didicerint: Ed. Bas. = C. XIII. Item ad Alexandrium Ep,:
Ed. Nor.—Atexandrinum: Edd. coll. rel.= C. XIV. **in atia : Edd. coll. o. exc. Lugdd. H. III. Anlw.=
C. XV. »' debetit: Ed. Bas. — debet : Edd. coll. rel. "won fugere: Erid. coll, o. pr. Arg. Bas.
»'' «liicip/inis: eicd. *»universa : Edd. coll. o. = C. XVI. *» Psetuloisitlori, qui h.
loqu. hom. genera Ep.
1. secutuscsi 1. 1. Rccogn. Clero. c 67. «• abest ab orig. " attt: Ed.Bas
«5 DECRETl PARS PRIMA. DJST. XL. Sr*
negotiorum oporlel eos habere soleniam, ut eorum ,A C. I. Swcularhtm wgotiorum imptriti non sunt in
cautela et ecctesimservenlur indemties, el cuique ne- epiicopos ordinandi.
cettaria pro suo modo minittrentur. Unde quiddm in Petrus diaconus, quem a vobis ' eleclum asseritis;.
episcopumelectut a B. Gregorio pro sua simpliritate omnino (ul dicittir) simplex esl, et nostis, r_uiatal!»
repellitur, ne ejut occatione res eccletim dilaoidaren- boc tempore in regiminis debet arce constilni, qur
tnr. non solOmde salule animarum, vernm etiam de
Sic enim tcribit Gregorius Clero et nobilibut Nea- extrinscca "subjectorum* ulilitale et caulela st-iai
poi. tib. VIII. epitt. 40'. csse solicitus.

DISTINCTIO XL.
GRATIANUS. B Pelri jam cum Christo regnan-lluro, quia hinc b riici-
I, Pars. Oportet ' quoque episcopumetse ornalum itu-: noti sanctoruro filii siint, qui lenenl loca san-
et hospitalem. Ornamenla episcopalia virtutes debent etoruro, sed qui exercent opera enrum.
inielligi, qum a Dominoeis repromitluntur, quum C. III-.Morttm nobilitat, non toci vet generit, ta*
dicitur: Sacerdotes' ejus induam salutari. Unde in cerdotei nolificet.
veteri ' lettamenlo variis vettibut ex prmtepto Domini Item Gregorius ".
tacerdoles ornati teguntux, quia multimodit virtutibui Nos, qiii prasumus, non ex locorum vel generis
debel tplendere vila pontificis, ut gxadui conferal de- dignitate, sed morum nobililale innotescere debe-
eorem, quem ab eo non accepit. Non enim loca, ted mns, nec nrbium claritale, sed fldei puritate.
viia et mores sanctum faciunt sacerdotem. Unde ex C. IV. Non loca vel ordinet, ted merita nos Deo
tutcepto officionon lictnliam peccandi, sed necestila- jungnnt.
tem benevivendi te noverint asseculot. Item Gregorius ad Anattatium Pretbyltrum,
Unde Symmachns a Papa nit *. lib. VI. epitt. 29. "
C. I. Officiumtacerdotii non confert, ted adimil Non loca vel ordines creatori noslro nos proximos-
peccandi Ucentiam. faciunt, sed ci " nos merita bona jungunt'*, aut
Non nos beatum Peirum (sicut dicitis) a Domino cum ^ mnla disjuiigiml.
sedis privilegiis, vel successores ejus, peccandi ju- C. V. Magniludo peccati vel dignltatis qttemaus
dicarous licentiam suscepisse. Ille perennem meri- forliter dejicit.
lorum dotem cum heredilale innoccnlia; misil ad * Item Joannes Chrysoslomtis, [id-est, aactor operir
posteros. Quod ilii concessum est pro • nctiiuro luce, imperfectiin Mallhwum, homilia 40. ad c. 21.] ".
ad illos pertinet, quos par conversationis splenrior II. Pars. Homo Chrislianus fortiter cadit in poc-
illuminat. Quis enim sanctum dubitet esse, qtiem ealo ** proplcr duas causas, aut proplcr magiiiiu-
apex tantoe dignitatis allollit ? In quo si desunt bona dinem peccati, aut propter altitudiiiem riignilaiis.
acquisila per merilum, sufiiciunt, qute a loci deces- VI. Damnatur Apostolicus,. qtti.suat et (ralernx
soreT proestanlur *. Aul enim claros ad hsec Risttgkt talutis est uegJigens,
erigil, aut qui erigunlur, illustral. Item ex dictis Bonifacii e Martyris ":
C. II. Filii sanclorum sunt, qui exercent opera eorum. III. Pars. Si Papa siueet fralernoe salntis neglir
Item Hieronymus ad Heliodorum, epist. 1°. gcns deprehendiUir imililis ct remissus in operibiis
Non est facile slare loco Pauli'° et lenere gradtim suis-, et insuper a bono lacilnrnus, auoii inngis
NOTATIONES CORRECTORTJM.
DIST. XL. C. I. » Caputhoc, quod citaturex !D C. VI '. Diclis HonifacU: Naiirferus "Gcn. 26.
Syuuiiaclio, est in libro, qiiem pro Symmacho En- teslatur hoc fuisse dictum BouifuciiMartyris. Veriiin
iioriius tliaconus scripsil: jureque Symniactii noini- Deusdedit prcsbyler cardinalis lil. Aposlolorum iit
nc cilatur, quoti eum librum Syromachus el uni- Eudoxia, lempore Victoris Papx III. libros IV.
veisa V. synodus pro catisa Symmachi habila sic de rebus ecclesiaslicis composnii, qui in hibliothecar
approharuni, ui paremei cuin synodis et apostolicis Yalicana servantur. Ei iu libro I. cap. 231. cx geslix
decretis auclorilaieni iribuerlnt. fsic habent eliam inulli Gratiani eoilices,. et Ivo )
C. II. b Quia hinc: Hoec usqtie ad flnem non Bonifacii mariyris el arcbiepiscopi Mogtiiitini, scd-
siint inventa apuri B. Hierouymum , cx qno lamen, ap. legali, IUJCC sanctissimi jllius viri rie Romamv
aut ex ejus diclis , citant eliani ceteri collectorcs. Pontiftce ac sede aposlolica verba referl, in quibus-

DIST.XXXIX. P. I. • Ep. 62. (scr. A. 600.) 1,10. Ed. Maur.-Ans. I, 6, c. 13. (iVo6i/i6n» civibuf
Neapolim). Polyc. 1, 2, t. 1. = C 1. " omntPHs: Eri. Bas.
Dist. XL. Pars I. ' I Tim. c. 3, v. 2.—'Psal. 131, v. 16. »Exod. c. 28. * ex lib. apolog. Ennoriii
pro Syn. IV. A. I. 5, t. 7. =C. 1. • trantmitii: Edd. coft: o. • per-lucem : e/jed.
" (hab. 501.)— Polyc.
prwdecessore-: eajri., */e«an/wr: eoeri. pr. Lngriri. II, III. Aiuw. =C." II.. » Bilrch. 1,1, c. *207;
Ivi» Decr. p. 5, e. 321., Polyr. I, 5, l. 8. — hifir; C. 2, q. 7. c 29. Patrfi et Petri> el («ct'/iret, Erid^
Bas. Lugrid. Antw.) tenere caihedram : Edd. coll. o. — lvo. = C III. "
" caput incerii auctoris — Burcli.
1,1, c. 208. Ivo Decr. p. 5, c. 322. Polyc I, 3, t. 7. =C IV. Ep. 32. (scr. A. 597.) 1,-7.'*Ed. Maur. —
Coll. tr. p. p. 1, t. 55, c. 109. "abesi ab Edd. coll. o., pr. Bas. Lugdd. II. III. Antw. cnnjungnnt.-
Eri.l. coll. o. exc. Bas. = C. V. " POlyc. ib. " peccatum : Edd. coll. o.= C. VI. "Capul noiv
inoffensaefitlei -r- Deusdedit dt rebut tccles.X, \, c 131. Ivo Decr. p. 5. c. 23. eigesiit BonVatii. Eoriouv
mado inscr. in Ed, Bas.
215 DECRETI PAUS PRIMA. DIST. XL. »16
olficit sibi et omnibus', iiihiloiiiiinis imiuroerabilcs A pueritia, nec ab adolescentia mea didici, el ec lem-
populos catervatim secum riur.il, primo mancipio pore, quo " discere ceeperam, vis mihi facla est
gehennu3cum ipso plngis multis in auernum vnpula- inerito peccatorura nicorum. Nam quid aliud existi-
luriis ". Hiijtis " culpns islic reriargnere pr.c.siiinit mcro nescio, ut sccundus locus giibcrnaciilorum
moitaliuin nulliis, quia cunctos ipse jiiriit-nlurus a mihi traderetur*s, qiii-renium" tencrcnonnoveram.
neinine est jtidicandus, nisi dfprehendatur a lirie C. VIII. Corrumpilur et ad terram sacerdotium
devius '•; pro cujus perpetuo slaiu liniversiias fide- iruhilur, nisi legaliler et jusle servelur.
liiini lunlo inslanlitis orat, quunlo suaro salttlcm Item Isidorus 30.
j'Ost Deum ex illins incoluroilate animadverlil " pro- Sicul viri et mulieris digna conjunctio unum faci'
peusius pendere. malrimoniuro , et sicul duoruro copulalio uniiro
C. VII. Non ordinet, ted vilm merila nos Deo perficil" corpus, ita clericalns et sacer.lotium iinum
eommendanl. faciunt presbyleruro, el tieclio Ci cor.scciatio miuiii
llem Aiigiislinus ad Valerium, episl. CXLVIIl. »« faciunt episcopum : qnoc oinuia iinuro elliciniii cor-
IV. Pars. Anie o.mnia peto, iil cogitet religiosa pus, quod cilius corrumpilur et ari terrain trabiiiir,
prudentia ttia, nihil esse in hac vita et inaximc hoc nisi legalitcr servetnr, nisi juste vivendo laurictur.
lempore facilius el laslius »» et hominibus accepta- *" C. IX. Grtitia, non locus salvat aniinam.
liilius episcopi, aut presbyteri, anldiacoiii ofiicio, si Ilem Ainbrosiiis, tib. dcparadiso, c. 4.
perfiinctoric atqne ndulnlorie res ngatur, sed nihil V. Pars. Illud auteni aniroadverte ", uuia exir.i
apuri Deum miseriuset tristitiset dainnnbilius. §. 1. paradisum, vir ractus esl, et mulicr intra paradisum
Iteni »* nibil esse •" in bac vila et " maxiroe hoc ul advertas ,
quod r.on loci, non gcncris nbbilitale,
leropore difficilius,laboriosius, periculosius episcopi, seri virtulc unusquisque gralias sibicompur.il. Deni-
aul presbyieri, aut riiaconi offieio, seri apud Deum qne extra parariistim factus, hoc csl in inleriorc loco,
sjhil beatiiis , si eo modo militetur, quo nosier iro- vir melior invcnilur, ct illa , qtioe in meliore loco,
_erator jubel. Quis auteni 'iste* sit iuodus , nec a hoc esl iiiparatliso, faclaest, infcrior reperitur '*.
NOTATJONIiS CORRECTORUM.
esl hoc cnptii, et quidem ex anlccedcntibiis ct sc- C ( tacilitrntts \qvod magis officit sibi el omnibns), nihV.o-
qiietuibus vnlde illuslrnuir. Sancta Uoinnita ecclesia, mintis innumerabiles popntos calervalim secwmditcil,
privitegio specialis auctoritatis divinitus et humanilut primo mancipio gehennw cum ipso plagis nutllis :n
capul omnium ecclesiarum pbsl CltrislumJesum.effee- mternttm vapulaturus; cujtts culpas istic redurguere
ia, secundum antistitis vel recloris stti qiiulitalem el prmsumit monalium nullut, quia cuiiclos ipsejudicn-
ri'.eludinem a/ficit lolius Christianitatis membra, ut turus a nemine est judicandus, nisi forle dnpreheiida-
utius incoliimitati sua respondeant incolumilale et con- tnr a fide devius; pro cujus perpeluo slatti unhersilas
gaudeant, ei nihilominus ejus languoribus suo lafigtto- fidelium tanto instanlius orat, quanlo suam suiutem
re consenlianl, cl sicul ejus gloria juxta Aposlotum' posl Deum ex iliitts iiicolumitale aniinudverltinl pru-
conglorificantttr, tic ejus dejectione dejieiuntur, ut pensiuspendere. Salvo eniin divinw omnipoteninv >/../-
illud propheticum in eo prwcipue compleri deprehen- sierio, ul dignum est, loco ab ipsa secnndo , ilhtd R.
dalur : Onine'* capnt languiriuui, el omno cor ince- Job. •{•'Honincongrue aptaxi S. Romanw ecclesiw po-
rens, a plinta pe.lis usque ari verliccm ne-ncsl in eo lest: Si deslruxerit, ncino cst, qui xriilieci, et si
sanilas. El revera lanta reverenlia upicein prwfalw iiicluserit hominero, imllusesi, qui aperiat ei; si
aposlolicw sedis omnes suscipiunt, ut nonnitllam sdn- continueril aquas, omnia siccabunlHr, et si cmiscril
clornm canonum diiciplinam el antiquam Chrislianas eas, siibvertenl terrani ; nec immerito , quum ipsa
religionis institulionem magis ab ure prweessorisejus, speciulius in[Pelro cceli lerrwque retehlcl btibenns.
quam a sacris paginis et palernis trtidilionibus expe- Hwc quum oniniiim fideliHtn in Chrislo spirii.Jis
tant ; illius velle, illius nolle lantum explorant; ut ad sit mater, nemo debel renuere itlitts [eriri disctpitmi
ejus arbilrium sitani conversalionemel ipsi renutlant, D vel emendari censura, juxla illa provcrbia [-_ Stiio-
aut intendant, Quod si, ut summopere sibi el oiiini- moiiis: Ne dimitlas legem roairis tua>, lign t-nm in
bns expedil, zelo dointis Dei sine inlermissione labe- corde tuo jugiter; qiii cniro abjicit riisiiplinaiii, in-
scens , fidelis dispensator et prudens exislens, Deo et felix est, et.stultus boroo riespieil matrem suam ; ci
hominibut opere el sermone irreprehensibilem sese rursus': Eslnialeriictus a Deo, ipii cxasperat nin-
conservare sluduerii, ul vere fatear, universum pwne lieni, et nialedictiQtuaiiiseradicat finiri.tmeiiia;.///«
mundum secum ationilum et sollicitum post Deiiin ulique quw arroyanl", divisa a sede iltius, citi itic-
currere fucit, ex utruque sexu populos diversm profes- iitm est: Tu**" es Petrus, et supcr linnc peir.uu
sionis, conditionis el mialis calervaiim Domino suo ffiriificaboecclesiam meam : ei sttper arcnain concn-
snper omnia bona ipsius consliluendus ducit. Si vero piscenlimcarnalisseu human.v prwsuniftioiiis si probun-
sitw et (raternw salulis negligens depreltendilur, inu- tur posita ; cursus rtvi minune prosperattir , a sno
tilis et remisstts in operibus suis, et insuper a bonu [onte dividalur.

DIST.XL. C. VI. " «apn/a/uros : lvo. " hujusmodi: Ed. Bas. !0 In ep. Clero. * I. ad JJ<C.cadcm
" Tor-
mula legilur, cf. etiam Isid. Hisp. sent. 1, 3, c- 59. ." animadvertuni: *Ivo. 2 Cor. c. 1. " E^:u
c. 1, v. 5. •_•Job c 12, v. 14. tf |,|0V- c- }' v- 8- el s> v- 2l- Deut- c- 29' v> -K '''''"
lassis leg. esl; arroganter divisa. *'*Mallh. c 10, v. 18. =C. VII. " Ep. 21. (scr. A. aOl.i Eri.
Knnr,—lvo Decr. p. 0, c. 589 • levius: Ivo.—Etiri. coll. o. »*/t/em: "Erid. coll. o. pr. Bns.—Ans.
J. 6, c 193. "esi.-Edtl. coll. o. ex Ans. — "eliam hoc : Ed. Bas. adri. : tempoxe : Eri.30 B.is.
'» iraditus est: Eriri. roll. o. pr. Bas. Lugriri. 11,111.Antw. — •• poslreintim: Ans. — C. Vili.-- Fr.<-
" udvertai: Ed. Bas. »3inveniiur: Edri. coll.o.
giueutuai oinniiio iuceiuiiu. »' facii; Ed.Bas. = P. Y.
217 DECRETI PARS PRIMA. DIST. XLI. 218
C. X. De eodem. K sedelis *« super cathedrain, quia non cathcrira facit
Item Gregorius lib. VI. Reg. epist. 5 '». sacerdotein, sed sacerdos catheilraiu ; non locus
sanctilicat hominein , sed homo lociim ; non oinnis
Qu/clibet occulta Ioca sine gralia Dei animam sal- sacerrios sanctus, seri orouis sanctus sacerdos. Qui
v-ue non possiint, quori aliquando in ipsis qiioque
" Iiene serierit super cathedrain, bonorero accipit nb
conspicimus erratibus eleclorum. Nam Lolh in illa *' ; qni male sederil, injuriam facil calbedroe;
ipsa perversa civiiate ftiit justus : in monle peccavil. malus sacerdos de sacerdoiio suo crinien ac-
?
Sed istn ctir dicimus, quum majora noveriroiis Quid ideoque
non dignitatem. In judicio enim sedens, si
enim paradiso jucundius ? quiri ccelo securius? et quirit, beue vixeris et bene docueris '*, omniuni
tnmen homo ex paradiso, et angelus de **' ccelo quidem
judex es ; si aulem bene docueris el male vixeris,
peccando cecidit. lui solius condemnator eris. Nain bene vivendo et
C. XI. De eudem, et bene docendo populiim inslruis, quoinodo debeat
ldem". vivere : bene autem docendo et male vivendo Deum
Adam d prinnis horoo pro peccato rie paradiso cjec- inslruis, quomodo te debeat condemnare. Idem *':
lits esl: hoc est, quia Dei iiohilitateiu a se dejecit", §. 1. Quicunque desideraveril primatuin iu terra,
nnbiliiaie loci privaius esl ". .,3 inveniet coiifiisioiiein in coelo, nec * inter servos
C. XII. Non est vtrus sacerdos omnis, qui nominalw Cbrisli coroputabilur, qui de primalu Iraclaveril,
sacerdos. nec unusquisque eorum festinet, quomodo aliis ma-
Jtem Joannes Clirysostonius, [idesl, auctor operis jor apparcal, sed quomodo omnibus inferior viriea-
imperfectiin Matlh. hom. 45. ad c..25.]*«. lur, qnoniaro non qui major fueiit in bonore, ille
esl justior, sed qui fueritjuslior, ille major. 'Con-
VI. Pars. Multi sacerdotes, el pauci sacerdotes ; versaiio ergo melior est desiderauda, non dignior
multi noroine, pauci opere. Videte ergo *' quomodo grarius.*

DISTINCTIO XLl.
GRATIANUS. atit flagitiosus est. (n omnibus eniro lalibus non usus
I. Pars. Ecce, quibus oporteat sacerdolem esse rerura, sed libido uteniis in culpa est. £< infra;
ornalummoribus. Sed prwlerea oporlet illum ette or- § 1. Quid igilur locis, et lemporibus, et personis
nulum in exterioribus, habiiu videlieet et incessu : conveniat, diligenler altendenduin est, ne lemere
habilu, ut nec fulgidis, nec sordidis se vestibut ornet. * fbgitia reprehendamus. Fieri enim potesi, ut sine
Ul enim ail Hieronymus », nec affeclatw sordes, nee aliquo vitio cupidinis * vel voracilatis pretiosissimo
exquititm deliciw laudem parittnt, quod lam de vesti- cibo sapiens utatur, insipiens aulem fcedissima
but, quam de cibit inteUigendumest. gulseflamma in vilissimum olus * ardescal, etsaniiis •
Unde Augustinus ait lib. III. dt doelrina Ckritliuna, quisque maluerit more Doroini' p:scc vesci, quusn
cap. 12. * : lenticula more Esau s, nepotis Abrahse, aul horrieo
C. I. Pro tmribut eorum, eum quibut vicitnut, etiam more j.imenlorum. Nou enim propierca coiitinenlio-
uli debemus aiimenlis. res nobis sunt pleroeque bestiae, quia vilioribus
Quisquis rebus prsetereuntibus restrieiuis ulilur, aluiUur escis. Nam in oinnibus hujusceniodi rebus
quam sese habenl * mores eoruro, cuin quibus vivil, non ex earum nalurai, quibus ulimtir, sed ex catira
ai:l iniemperans b, aul superslitiosus est. Quisquis * utendi et rnodo appelendi vel probandum est, vel
vero sic eis uliltir, ut metas consuetudinis bouorura, improbandum quod facimus.
inler quos versatur, excedat, aul aliquid signiikat,

HOTATIONESCjORRECTORUM.
C. XI. d Primo libro B. Gregorii in Eaeebielem, de custodia virg. sic scribit: nec affeclatcr sorWes,
homil. 9. legunliir h;cc verbn, quoftnoiinihit atl hane nee exquisitm tnundilix conveniunl Chnsliuno. A<1
rem facere virienlur: Quia autem loea mentim non D Nepotianutn quoque in eandein fere seiiientiam :
muniunt, ipse Itumani gentrit primus lesialur parent, vestespitllas mque devila ui candidus, ornalus nl sor-
qtti tl in paradiso cecidit. des pari modo fugiendm sunl, quia ailerum delicias ,
C. XII. e Nec inter : In loco inriicato legitur : ut ailerttm gloriam redolet.
inler servosChristi non sil de primatu certnmen, nec C. I. b Intemperans : Aptul S. Augusl. el Ivpnem
umisquisqtieetc Sed ohsiilit glossa_,ne mutarelur. legilur : temperans. Sed ob glossam non cst inuta-
Dist. XLI. Pars 1. * liieronvmus': Ad Eustochium tum.

DIST. XL. C. X."Ep. ad Cyriacvm Ep. Const.,ep.i, (scr. A. 597. ) 1, 7. — Coll. tr. p. p. 1, t. S5,
c. 4. "Genes. c 19. — " ex': Eri.Bas. = C. XI. »'Burch. I, l,c. 20fi. Ivo Decr. p. S, c 320 '•ejeeit :
Eri. Bas. "privelur: lvo.—privatur : Edd. Arg. Bas. = C. XII. *• Fragm. apocryphum. *' a.l.l. :
fratres : Edd. coll. o. pr. Bas. %tsedealis: orig.— Edd.Arg. Bas. Nor.—B6hin.= C. XII. ** catliedrm:
Erid. coll. o. **docneris, populum inslruis : Edd. coll. o. M Ibitl. Iiom. 5S, nd c 20.
Disv. XLI. P. I. ' Ivo Pnii. I. 2, c. 195, Decr. p. 4, c 24. = C. L « habeaiit: Ed. Bas. .» Si qnis: ih. —
* cupedix : August * abesl ab Augusl. et lvone. — cibum : Ed. Bas. * lanut : Augusl. ' Luc.
t.2i. «Geu. c. 25.
219 DECRETI PAHS PRIMA. DIST. XLI. 220
C. II. Non cibut, sed appeiuut in cutpa est. A perpeti, et vel anle ora " posilas epulns, si id in
Iilein sitper epittolam Joannit. leropore opus sit, cuin iranquilliiale aspicerc, neque
Delicioeqtioelibet,si absqne desiderio percipi.intur, tangere. Magisergo interesl, non quid vel qiinntum
nn)i officiunt. et viles cibi appelenter nccepli irope- nliiiienlorum pro congruenlin homiiium atque |ier-
riiiinl profeclum ahsl;nenti;c. Daviri ' enim aquam son:c suoc, et pro sua; valeliidinis necessilate quis
nale concupiiaro efludii, cl Helias '• carncs co- capi.it, sed quanta fuciiitate alqtic sereniiate animi
meriil c. careat, quiim his vel opoi-lei' 0, vel " necesse est
C. III. Conlra tum infirmitalis consueludinem aliqui- carcre; ul illuri in aniino Christiani compleatur,
bus cibis, divites uti non cogantitr. quod Aposlolus»' dicit: Scio et minns habere, scio ei
Idem de verbisDomini tecunditm Matlhmum, [c 7.] abundare; ubique " el in omnibut imbutnt sttm : e<
serm. V ".
tatiari, et etnrire, el abundare, et penuriam pali,
Non cogantur divites panperum cihis vesci, iilan- omnia
pottum in co, qui me conforiat.
tur coiisueiuriine iiifirinit.uis sua>; sed dolennt aliier C. V.
se non posse " : si consueluilinem mutnnt, oegro- Temperantia ciborum el vettittm, uon ditsolu-
lio eorum laudalur.
lant. Ulantiir siiperfluis, rient inopibus necessnria'; Ilem ex Concilio Gangrensi '*, c. ultimo.
ulantiir pretiosis, dent pauperibus vilia. B Parsimoiiiam cum veste liumili non rcprobamus,
C. IV. AZquanimilat lolerandi, non utut, vel abstt- sicul ctiam ornatum proeler corporis d diligenliam
nentia cibi jusiitiam facil. iiifiicatum lauilainus. Dissoltilosautetn el fractos in
Idcni lib. II qumst. evang. c 11 ". veslibus incesstis «" non recipimns*; et doroos Dei
Quod dicit Doininus in evangclio '*: Jnstiftcala est honoramus, et conventtis, qni*in liis fitint, lanquam
tapienlia ab omnibus filiis sttis, oslendit lilios sa- sanctos et utiles recipimus, pielatem in privaiis
picutioeinttiligere, ncc in abstinciulo, nec in roan- domibus non conchulentes , sed onmein locum in
ilutando esse juslitiam, sed in ocqiianiinitate tole- iiomine Dei oeriificaiiirohonorantes **; et congrega-
raudi inopiaro, el in lemperanlia per abundantiam lionem in ecclesia fnclam ari uiilitalem communem
iion se corrunipendi, atquc opporluiie sumendi vel recipimus, et bona opera , quas supra vires e *' in
non sumendi ea , qtiorum non usus, sed concupis- fratres paupercsexercentur,sectindtim ecclesiasticas
centia reprchendenria esl. Non enim inlerest oronino, traditiones beatificamus, et omnia, qua: 'conveniin.il
quid aliinenlorum sumas, m succurras necessiluti trariitionibiis apostolicis et snnclarum scripturartim
corporis, iluromoriocongrtias " in generibus alimen- praeceptis, in ecclesia fieri exoptamus.
toruin bis, cuni quibus tibi vivendum est. Neque r C. VI. Sub tpecie virlttiis smpe se viiia ingerunl.
qiiantum suinas inlerest mulium, qtium virieauitis llem Gregorius Joanni Conslantinopoliiano, lib. I,
alioruii) stomuchum cilius saturari'°, et eos tamcn Reg. episl. 24 »*.
illi ipsi parvo, quo saliantur, ardenter el inlolera- Ssepe se vitia *' esse virlutes mentinntiir, ul tena-
biiiler el oinuino lurpiter inhiare; alios aulem plns- citas **,parsimonia effusio largilas, crudclilas zclus
ctilo " quiilein fsaliari, sed tolerabilius '* inopiam jiistilire, reroissio pielas velit videri.

NOTATIONESCORECTORUM.
C. II. c In operibns benli Augustini ant impres- C. V. d Prwler corporis : Esl ex prisca * versione.
sis, aul manuscriptis, qute hacienus ad manus venc- Grajce.esl: At'sTctp.i\tiavPLOVOVTOV ai>p.aTo;iittpitpyot.
riini, h-ec non suut invenla. Ceierum apud Prospe- id esl : propler corpurit luntum curam minime iuper-
rum de vim eontemplativa, I. 2. cap. 22. eadem fere vacaneam dique operotam; sed ob glossaro non est
leguniur : Nec delicimquwlibet, si abaqtte desiderio niutatiim.
«
percipiantur, officiunl, el viles cibi plerumque absli- D viret.Sitpra vires: In prisca illa versinne cst: _/M.T/B
nenlimprofeclum, si appetenteraccipiantur,impediunl. Dionysius hubet, ul Gralianus. Graeceantein :
Ilinc esl, quod sanciut David aquw in se concupi- Tac x«8 vtrspGolriV tvt:ova; T5>V aoeAcpwvTU;xara raf
tcenliam castigavit, alque eam tibi a tuis oblalam, ne nxpaSiatii StaTV;ixxk-ntria;ti; rov; jrrw_£ovfyivopiva;'
desiderio suo ex ea satisfacere viderelur, effudit, et iri esl: eximiat aique excellentet (rairitm beneficen-
sancio Heliw perceptio carnium non concupila non lias, quw secundum tradilionei per ecciesiumin pau-
t)ocuit. peret fiunt.

DIST. XLl. C. 11. ' 2 Reg. c. 23. «»ib. c. 17. = C. III. " Serm. 61. Ed. Maur. " add.;
swstenlari; Edd. Bas. Ltigdd. II. III. Anlvv. — tustentare :• Edd. coll. rel. =z C, IY\ " lvo. Decr. p. 4,
c. 23. '* Mallh. c. 11, Luc c. 7. " "congrual: Edd. coll. o. " add.: cibis : Edd. coll. o, exc. Arg.
— " paulo plttt poculo : Edd. coll. o. lolerabililer: — Eri. coll. o. " horam : Cod.l. Aug. — Ivo.
— Edd coll. o. " oooneat : Eri. Bas. »' add. : eliam : Bohin. •» Philipp. c. 4, v. 12. " adri.:
tiwgwa/im/em : Eri. Bis. = C. V »*hab. c. A. 355. —* Ivo Decr. p. 8, c. 321. '* et incessu : Ivo. — Kilil.
coll. o. '* honoramus : Eild. coll. o. —Coll. Hisp. Iino ex versione. quoe apud lsiri. Merl. est. In Coll.
Hisp. et in cod. Qucsnelli , qucm Ballerinii ediderunt, legilur : propter. In nolatione sequenti roajor eliam
confusio apparuil. Etenim etiaro hoc Ioco Gralianus posl Ivonein vulgato Isidori lexlu nsus esl. Dionysli
vero interprelatio longe diversa esl; legilur quippe in ea : incredibili liberalitale : ( xaS'lJTrepgoW»).Conira
"
in Coll. llisp. leRitnr; juxta, ut a Corr. est indicaiiim. C. V. aliest nb Ed. Bns. = C. VI»» Ep. 25, (scr.
A. 591.) 1.1. Ed. Maur. — C '11. tr. p. p. 1, t. 55, c 3. " ad.: ingerunt et; Edd. coll. o. *• lewacta.-
t-aed.— orig.
 «2t DECRETI PARS PRIMA. DIST. XLII. 222
_ quibus vivimus, observare montmur, tic el de indu-
C. VII. Meritit fidei et vitm, non diviliit epitcopalis A
auctoritat qumritur. mentit intelligendumett. Ul enim a/i/u'»*dicitur; Quis-
Item ex Concilio Carthagin. IV. c. 15. *'
qnis contemlis his cum quibus vivil.lnntioru silri vel
Episcopus vilem supelleclilem, et inensam ac vi- austeriora prae celeris iuduincnla vel alimema qux-
rltim pauperem habeat, el dignitatis ,su;c auclorita- rii, aui iniemperans sui, aulsuperstitiosusesl./i/i/i-
tero fide et vilae merilis quoeral. § 1. Hospitium "
cessuaiUemdebetessesacerdos ornatus,ul gravilale iti-
quoque iion longe ab ecclesia habeat. neris menlis maturitatem ostendat. Incomposilio enim
C. VIII. De eodem. corporis (ul Auguslinut " aii) inwqualitatem indicat
Item ex eodem, c. 45 »». menlis. Unde historiographus *•ille, qtium ejus mula-
Clericus professionem suam et habilu el incessu bitilalem describeret, cujus conscienlia excita ". curis
probei, et ideo nec vestibus, nec calceamentis deco- mentem vastabal, inter cetera hoc eiiam nolabilejudi-
rem quaerat. cavil, dicens : Citus modo, et tardo modus incessus.
Gralian. Sicut ergo in cibis, mores eorum, eum

DISTINCTIO XLII.
GRATIANUS. B opera detpicientes in Gangrcnsi ' Concilio excommu-
nicantur. Sic enim in eo statnlum esl. c 11.
1. Pars. llospilalem vero taeerdotem esse oporlet,
ne tit in numero eorum quibus in judicio dicetur : C. 1. Non sunt despiciendi, qui convivia pauperibut
exhibenl.
Hospes' erain, el non suscepistis roe. Qui enim Apo- Si quis despicil eos, qui fideliter ngapas, id est
stolum seculus alios ad hospitalitalem debet invitare,
exhortator do- convivia, paiipeiibiis exhihent el propier honorem
quomodohospilalilatis poleril este,qui Dei * convocant fratres, et noluerit communicare
mum propriam hospilibus claudil ? Si enim sacerdot
a se et a domestica ecclesia sua debet hujuscemodi vocationibus, parvipendens quod geri-
primum ipso lur, anaiheina sit.
si
exigere quod poslea poputis imperet; primum, imi-
Gratian. Hinc eliam Joannes Evangelista in epi-
tando Chrittum, ipse debet facere qumpostea populum ttola sua
quendam Diolrephem excommuuical, qui
doceat: necesst ett, ut pauperes hotpitio recipiat, nec pauperes recipiebat, et recipientes de ecclesia eji-
quo ad hospilalitatem [acilius tuo exempta tubditot eiebat.In hospitalilale autem non esl liabendusdelcctut
attrahat. § 1. Ordinandut ilaque tucerdot ad me- sed indi/ferenter quibuscunquesnfficimus
moriam revocetquomodo Abraham * et Lolh per hos- personarum, nos exhibere debemut.
me- hotpiialet
pitalilalis opera Deo placuere, et angelos hospilio Unde Joannes Chrysostorous in epist. ad Hebrmot,
ruerunl recipere; quomodo angeli, Sodomis hospila- Q hom. XI. ad c. 6. [circ. /ln.J
lem domum ingressi, Lotk cum familia sua libexave- C. II. In recipiendit hotpitibui nulla debet ette
runt; quomodoelausas dnmos cum hospitibus ignit distinctio.
ingressus perdiderit; quomodo eliam teeundnm Hie- II. Pars. Qiiiescamus ab hac ahsurda curiosilate,
ronymum* aliena rapere convincitur, qui ullra neces- et diaholica, el peremtoria *. Si enim in clcro se
taria sibi retinere probatur; ae sic per opera pielatit elcctuin esse dicat, si sacerdotem se iiominct, scru-
te inttruat, ul et prmsentis vitw subsidia, ei aternm tare: non enim sine periculo in talibus indiscussa
clariialii prmmia a Deo percipiat: utxumque enim eomuiunicaiioesl; circa majora periculum verlilur :
pieluti promiltitur. § 2. Undt Apotlolut tcribent ad non enim das, sed accipis. Si vcro pro iiulrimenlo
Timotheum* ait: Exerco IOipsum ad pietalem. Nam postulat, nilril »• in his exaroines. Tnquire,' quo-
corporalis quidem exercitatio atl modiciim ulilis est; modo Abraham hospitalem sc circa omnes ostende-
"
pietas aulem est utilis ari omnia, habens proinissio- bat. Si scrutator fuisset circa refugientes ad se,
nem vilae,qtia- nuncest, et fiiturse. Ab hac quisquit nunquam angelos hospilio recepisset. Forlassis
alienus fuerit, in saeerdotem ordinari non poteril. enim non pulans " eos angelos esse, cuin " reliquis
*
§ 3. Si enim vidua in ecclesia recipi proliibelttr, qttce _ ot hos repulissel; sed quoniaro omues recipiebal,
pauperet non recepil hospitio, quw pedes sanctorum suscepil et angelos. Non enim ex viia eoruni, quos
non lavil, qnm omne opus bonum non est exserula: accipis mercedem tibi retribulurus esl Deus, setl
* '
multo magis sunt prohibendi a tacerdotio, qui ab opere ex volunlate tua, ex liberalilate , ex honorili-
•
pielatit probantur alieni. § 4. Unde hotpitalitalis cenlia multa, ex misericordia, ex bonilale.

DIST. XLI. C. VII. " Stamil. eccl. nni. c 4. (cf. ad c. 9, D. 18.) — Coll. tr. p. p. 2, l. 18, c. 14'
»* c.14, conc. vulg. — r. 1. Siaiiii., ectl. ant. — Begino I. 1, c. 82. — ln his oninibus el Ed. Bas legi"
lur : hospiliolum. = C. VIII. »»Slaiult. eccl. ant. c. X6. — Biucli.
'»
I. 2, c. 209. Ans. 1. 7, c. 202. Ivo Decr-
p. C, c. 284., '* supra ead. c 1 " Ep. 109, ad monachas. Sallust. Calilina. c. 15. *' iu Salluslius.
' — excilala : Ed. coll. .o. — Bohm.
DIST.XLII. Pars. 1. ' Mallh. c. 25, v. 35 «Gen. c. 18ell9. * In regula inonacborum perperam ci
'
ariscripla. * 1—Tim. c. 4. v. 8. * ib. c. 5. «arid.: quidam : Erid. col. o, pr. Bas. bab. r.« A. 355. — ln-
terpr. Dionvs. Burch. I. 19, c 124. Ans. I. 5, c. 76. Ivo Decr.|p. 15, c. 77. = C. I. Domini: Edd.
coll. o. = C. II. • perniciosa: orig. *• nec in his : Etl. Bas. * ne />ihis: Edd. coll. rel: " esset: EoVK
—
cull. o. " ptttasset: c<ed. " sed cam rcl. repelleret: escd. Hispanica potius.
223 DECRETI PARS PRIMA. DIST. XLIII. 224
III. Pars. Gratinn. Sed licet ipsa convivia despi- A C. V. Nisi necessitale coactt clerici in ecclesia no*\
cienda non tir.t, non lamen in eccletiit celebrari, nec convivenittr.
clericos ad ea convocatot ex eis paries sibi toltere Ilem ex Concilio Cnrthnginensi III, c 30 '».
oportet. Nnlli episcopi vel clerici in ecclesia ronvivcnttir,
Uide in Laodicensi Concilio '*, c. 27 : nisi forte transeunlcs hospiliorum neee-siiate illic
C. III. Cterici ad agapem vocali parles sibi non reficinniur ". Populi etiam ab bujusiuodi conviviis
tollant. quaiitutn polesl ficri probibeniiliir. >
Non oportet minisiros allaris vel quoslibet cle- C. VI. De eodem. PALEA '».
ricos » ad agapem vocatos partes lollere, propter Itcin ex riietis B. Bcncriicli uhbatis.
injuriam *>,quae ex hac occasione ecclesiastieo or- Oralorium hoc sit, quotl dicitur; nec ibi qtiic-
dini possil » deptilari. qnani aliud geratur vel condalur, qiiaro *' quori di-
viuis" mhiisleriis " conveniat.
C. IV. In locis Deo sacratis nec comedere,nec accu- C. VII. De eodem [PALEA].
bitut slernere ticeat. Item Auguslinus epist. CIX de regula monacho-
Item ex eodem, c. 28 ". rum **•
IV. Pars. Non oporlet in basilicis " seu in eccle- In orntorio prscter orandi et psallendi cullum
slis agapein fncere el iutus c roandacare, vel accu- peiiilus nihil ngniiir, ut nomini huic el opera jugi-
bilus steinere. lcr iropensa concordent.

DISTINCTIO XLIII.
- GRATIANUS. errorederelinquil. Soepenamque rectorcsimprovidi,
I. Pars. Pudieut quoque debel este sacerdos, ut et bumnnain amiltere gratiam formidanles, loqui li-
noribus, et verbis pudorem indesinenter exhibeat. bere recta pertimescunl, et juxta veritalis vocem *
Cnde i/t Canticit Caniieorttm ' genw sponsw, id est nequaquam jam * gregis cuslodioe pnstoruro studio,
V'«dicalores, luriuri comparantur. § 1. Debet etiam P sed niercenariorum vicc descrviunt, quia veniente
gratiam docendi habere, quia ut Hieronymus ' ait ; lupo fugiunt, dum se sub silcnlio absconriiiiil. Hirtc
Innocens et absque serroone conversaiio, quantum nainqiie cos per Propbeiam» Dominus increpal'
exeinplo prodest, tantum silenlio nocet.-Nam latratu dicens : Canes muti, non valentes latrare. Hinc rur-
canum et baculo « paslorurn lupi sunt arcendi. In stis* queriltir dicens »: Non asccndislis ex adverso,
ipta aiitem doetrina discretum oporlet esse rectorem, ncque opposuislis '° murtzm pro domo Israel, ul stit-
ne aul tacenda proferal, aul proferenda taceal. retis in prmlio in die Domini. Ex ariverso quippe
Unie Gregorius parl. 11 sui Pastoralis, c. 4, ail; ascentlere est pro defensione gregis voce libera
C. I. De discretione prmdicalionis et silentii. hujtis " munrii potestatibus conlrnire. Et in ilie Do-
_ Sil reclor discrelus in silenlio, utilis * in verbo, mini in proelio stare esl pravis deceriaiilibus" ex
ne jiut tucenda proferat, aut proferenda reticescat. iustilise amore resistere. Pastorem'» enim rccia
Naro sicut incnuln loculio in errorem pertrabil, ita limuisse dicere, quid esl alitid qiiaro taceurio terga
iiidiscretum silenlium eos, qui erudiri polerant, in praebuisse? qui iiimirum, si pro grege seobjicit,

NOTATIONESCORRECTORUM
DIST.XLII. C. III. » Clericos : ln concilio groeco D BsoO, quod Dionysius verlit: nec intra aomum Dci,
et piisca'cti;un versione nririiliir: vel luicos. seri nptiri Bulsainonero abesl vox, Dei.
t> Propter iniuriam : Groeceest : Ata TOT«-Jvtpiv DIST. XLIII. Pars I. "Baculo : ln epistola B. Hie-
trt TU\U 'npoaTpiSsaBuiTO cKxXnatuo-Tirn; iil esl: eu ronyini legilur : baculoquepasloris luporum rubies
quod ecclesimlico ordini inurulur conliimelia. deierrenda est. Sed glossa ordinaria ciun Gratiuno
•
C. IV. Et intus : Groece est Kai BVTW ot/.wTOO concordat.

DIST.XLII. P. III. '» hab. inter A. 347 el 581. —Ivo Decr. p. 3, c 128, et ex translat. Dionys. Ans. 1. 5,
" Reg. I. l,c.57. — ex inierpr. Diouys:
c.77.=C.IH. "poietil. Co\\. Hisp. — Edd. coll. o. — Ivo. =C. IV.
Burrli. I. 5, c 82. Ans. 1. 5, c 77. lvo Decr. p. 3, c 75. " i/i dominicis eccies. : Coll. llisp. — doi//i-
ci/iitdiv. sivecccl. :Reg =C. V. »»bab. A.597.—Reg.I, l,c.56,Burch. 1,5, c 83. Coll. tr. p. p.2,1.17,c 20.
Ivo Decr, p. 3, c.74. " reficianl : Coll. Hisp. — resideant : Reg = C. VI. *° Regulu S. Bened. (A. 515.)
c 52. — Reg. 1, 1, c. 55. Burch, 1, 3, c. Sl.lvo Decr. p. 5,c. 71. »»hoecultima verba nbsiint ab orig. et
R g. »*abesi ab lvone. *' laudibus : Ed. Arg. —mysleriis: Eriri.Ven. I, II, Nor. Lug.l. I Par. =C. VII.
*'' ln siroilia quaeriaralegunlur. Eadero in reguln Tnrna-
Augusiiiii Ep. 211 ad sanctimonialet (scr. A. 413)
lensis inoriasi. se invenisse lestatus est Baluzius. — Reg. 1.1, c. 54. Burch. I. 3, c. 80. lvo Decr.
p. 3, c 72.
DIST. Xl.lll. t^ars 1. ' Canl. c 5, gloss. inlerl. ib. ' Ep. ad Ocennuro, et gloss. ord. in 1 Tim.-c. 3.
= C. I. ' ariri. et caiitus : E.lri. Ven. I, II. Bns. Lngriri. Antw. *Jo;inn. c. 10. ' ahesl nb Eriri.coll. o.
exr. Bns. • Esn.c. 5G. v. 10. ' increpnnt ail : E.l. Bas. * add. dominut, missa voce seq. : Eriri. t-oll.
O. pr. Bas. Liigilri. II, III. Aniw. • Eiech. c 15, v. 5. " posuistis : Erid. coll. o. pr. Bus.; iu oinn. add.;
vos " hitjusmodi: Edd. coll. o. exc. Bas. " decerlaloriwws: Ed. Bas. " paslori : orig.
 225 DECRETI PARS PRIMA. DIST. XLHI. 22S
iniirtini pro riomo Israel hoslibus opponii. Hincriir- A . l's coinpagcin insipienicr aliseinriat. Ilinc nninque
sus deliiiqucnii populo dicilur'*: Prophetm tui" verilas dicit 3» : Uabete sal°*in vobis, et pacem ha-
vidervnl libi falsa H siulta, nec aperiebant " iniqtti- bete inter vos. Per sal qtiippe vcrbi snpienlin desi-
ttilem luam, ut le ad pmnitentiam provocarent. Pro- gnatnr. Qui ergo Ioqui sapienter nilitur, utngriupi-re
phetoeqtiippe iu sacro eloquio nonnunquam docto- meliiat, lieejus cloquio niiriicniium uniias coiifuii-
res vucantur, qui rium fugilivn csse pnrsenlia inrii- dnliir. Hinc Paulus 38 ait: Non plus sapere, quam
cant" quaj sunt ventura inanifeslant; qiiosdivinus oportct sapere, sed sapere ad sobrietatem. HjnC in
sermo falsu videre redarguil, quia, riiim culpas cor- sacerdotis veslejuxta divinam* 6 vocem linlinnabii-
ripere meluiint, incassuro delinqticiilibns proinissa lis mnla Punica conjungunlur. Quitl cnini pcr mala
securitaie blatidiunliir, qui iiiiquilntem percaulium Punica nisi fitlci uniias designntur? Nam sicul in
ticquaquam aperiiiut, quia ab increpatioiiis voce malo Punico uiio exierius cortiee multa interius
conticesciinl. Clavis quippc npertiouis est sernio grana mtiniunuir3', sic iniuimeros sanctac ecclesitc
correclionis '• quia increpaiio culpam rielcgit, quairi populos unitas fid.ci contegit, quos iiitus divcrsitas
saipe nescit ipse eliam qui perpcirnvit. Hinc Pnulus meritorum lenel. Ne igitur rcctor incaulus ad Io-
ail " : Ut poiens sit iu docirina sana e.vhorlari, et qticnduin prorual, boc, qnod jam brsemisinuis, per
eos, qui rontradictinl, redargvere. Ilinc per Mnla- scinctipsaro vcriias discipulis clninal ** : llabeie sal
. chinm*0 riir.itur : Labia sacerdolit custodhtnl scien- in vobis, et pacem habete htler vos : ac si figiirale
liam, et legem requirunl ex ore ejns, qnia angetus per bsbitiim saocrdolis ilicat: Mala Punica liiitin-
Domini exerciiuum est. IHnc per Esninmsl Doininus nabulis jungilc, u; per omne, quod dicilis, uniiaicm
arimonet dicens ; Clama, ne cesses, qunsi *.* tuba fidci cuila obscrvatioiic lenealis. § 1. Providcndiim
exttlta vocemluam. Prajconis qnippc ollicium susci- quoque cst solicita intcnlione rectoribus, ul ab eis
pil", qiiisquis ad sacerdolium acccriit, ul nnte non solum prava niillo modo, sed nc recta qiiiriem
ailventiim juriicis, qui lerribiliter seqiiilur, ipse nimieel inorJinaie proferanlur, quia stcpe dictoriim
sciliccl claroando '* grariialur. Sacerrios ergo, si yirtus perriilur, qiium apud curria auriieiilium lo-
prjedicationis est nescius, qiiain *• clnmoris vocein quacilalis »' incauta iinporlunitate levigntur, ct
(l.iliirns est praco mulus? Hinc est eniin", ,'quori auctorcm suum hcec eariem Ioquacilas inquinai.,
super paslores primos in'Iinguarum specie Spiritus qii3Dservirc auditoribus ad ustiin profecliis ignornl.
sanctus insedit, quia niiniriiin, quos repleverit, de Unde benc per Moysen diciiui 40: Vir, qui fluxum
se prolinus loqiienies facil. Hinc Moysi pracipiiur seminir patilur,immuitdus est. In nienle quippe au-
*', ut tabernacultim sacerdos ingredieus tiiitiiiiiahii- f,( riiciiiiiini seinen sectituroe cogitaiionis est qualiias* 1
lisi, ambialur, ut videlicct voces prxdicaliouis ha- anriilje locuiionis, qtiia, dniii per aurein serroo con-
beal, ne- superni inspecloris judicium ex silcntio cipittir, cogitaiio in mente geneialur. Unile el ab
offendal. Scripturo quippe esl : Vl auditiur sonilus, liujiis ** roun.li sapieutibiis proeriicator egregius sc-
qnando ingreditursa vel egrediinr sanctuariitm in miniverbiiis* 3 cst vocatus. Qui ergo fluxiim seminis
couspectu Domini, el non morialttr. Sacerdos nain- paiitur **, iiiinuintltis asseritur, quia innltiloqtiio
que ingrediens vcl egreriiens niorilur '", si de co so- subriiius ex eo se inqiiinai; quod si orriinate pro-
niius non aiuliiur, quia iram conlra seoccultj jnrii- meret, prolem rect,c cogitatiouis eriere in auriien-
cis exigil '*, si sinc proedicalionis sotiilu inccdil. lium corda ** pctuissei, duinqiie iucautiis per lo-
Apte autein lintinnabula vesliinenlis illius descri- quacitatem riefluil, non ari usiim generis**, sed ail
biiniiir inserta. Veslimcnia elenim sacerdotis quid ininiunditiam seroen efluiulit. Unde Paulus quoque,
alitiri quam reciaopera deberous accipere? Propheta quuni riiscipiilum de instanlia ora?riicationis uriino-
leslanle, qui ail" : Sacerdoies iui induanlur jttsli- neret, dixil*' : Testificor coram Deo el ChrittoJe-
lia. Vestiinenlis itaqiie illius tiiilinnabitla iiib.-erenl, su, qui jvdicatnrus est vivos et mortuos per advenlum
ui vita: viam cum lingnx sonitu ipsa quoque*bona* ipsius et regnutn ejus, prmdica verbum, insla oppor-
opera sacerdoiis clament. Sed quum rector se ad 1Xtiune, imporittne. Diclurus : impoxlune, pr.tniisit,
loqiicndum pra?parat, sub qiianlo caulelai sluriio opporlune, quia scilicet apuri atiiliioiis meiiieiu ipsa
loquatur, altenrinl, ne, si inorriinale ad loquendum sua iiiiiiiuie.* 8 se destruit, si habere iroportuuiias
rapiiur, erroris vulnere nitdienliuro corda feiianliir, opporlunilntem nescil.
eiquum fortasse sapiens »*videri desiderut, tmiiu-

DIST.XLIII.C. I. "Hierem.c2, v. 8. "ndri. :quippe:Ei\. Bns. ."Jadd.; libi:Edd. coll.o. * jnatcaiii.

Eri. Bus. '* eorrepiionis . Eil. Bohin. " nri. Tii. c 1, v. 9.— //izzeel/.w/i.-Edd. coll. o. »° Mal.c. 2, v. 7.
*• Esa, c. 58, v. 1. »*s/'cwi: Ed. Bas. '* declamando ; eoed.exc. Bas. »*add. : libi :
"suscepit: Bohm.
Edri. coll. o. "add : quod in act. App. legitur : eoeri. »' Exori. c. 28, v. 55. " dcsiinl in Eil. Bas. -^- ef
egr. : Eriri.t-oll. rel. r9 moriatitr : Ed. Nor. *° erigit: Edri. Nnr. Par. "Psnlm. 131, v. 9. " sapieniem
se virlitlis : Erid. coll. o. »3 Marc. c. 9. v. 50. a*talem : Erid. coll. 0. exc. Arg. *»Rtun. c. 12, v. 3.
*• E\od.c.28. " uniuntur • Eil Bjis. s8.Marc.c. v. 50. i( : Erid. coll. *» Levil, c, 15,
9, loquacitas o.
v. 2. *' wquttlitas : Erid. coll. o. *' httjusmodi : Erid. coll.o. (exc. Arg.) '• Act. c!7,v.l8. —semiver-
bius : Erid. coll. o. exc Par. Lugdri. Antw. ** sutiinel: E.lri. coll. o. ** *•
corde : eaed. - genertilionit :
Ed. Bas. *'2Tiin. c. 4,v. 1. *" seniiitate : Ed. Bas. — viliitite : Eriri. Arg. Ven. I, II. —-orig.
227 DECRETl PARS PRIMA. DIST. XLIV. 828
C. II. Porcit et canibtis sacra non sunt commillenda. A . beali ", qui persecutionem patiuntur propter justi-
llem Clemens epist. 1,11 in extremo *'. liam.
II Pnrs. In mniulatis habemus, ut veiiienles nd C. IV. Non est mundus a sanguine tubjectorum,
civilatem discamus prius, quis in ea dignus sit, ut qui Dei consilium illis non annunciat.
apud eiiin cibum suniamiis *°; qnanto magis nossc ltem Gregorius Venantio, lib. I, epist. 53 •».
convenil", quis qualisve sit is, eui immorlalitatis Ephesiis Paulus dieit6'*: Mundie sunt manut mew
*
verba crerieiula suiil? Soliciti enim et valde soli- a tanguine omnium vettrnm ; non enim tubierfitgi,
citi* esse dcbcmus, ne margaritas noslras miliamus quominus annunciarem omne contilium Dei vobit.
aiitc porcos"". Sed et ob alias causas ulile est viri Mundus ergo a sanguine eorum non esset, si eis
*
hiijus " habcre me'notilinin. Si enim seiain"*, Dei concilium annunciare 6" noluisset, quia, quinn
quia in bis 'rie quibus non polest riubilari quotl bo- incrcpare delinquenles noluerit, eos procul dubio
na sint, einenrialus esl el inculpnbilis (hoc est, si tacendo paslor occidit.
sobrius, si niiscricors, si justus, si mitis, ct hiiroa- C. V. JEiernw damnationis pmnam incurril prwdica-
nus, quae iuique bcna esse nullus atnhigii), ttinc lor, qui semen divini verbi non spargil.
consequeus videbimr, utci, qui ohtincl bona virlu- llem Nicolaus <idMichaelemlmperalorem in epitiola,
JJ cujus initium est: i Proposuerainus•*. >
tuin, cliani quot! deesl firici cl scientioc confer.ilur,
et iu quibus maculnri ejus vila vidctur**, quocest Dispensalio est nobis ccelestis seminis injuncta;
tu'" st non sparserimus, vm si tacuerimus. Quod
in relii|iiis prohabilis, enioiirietur. Si vero iu iis,
quum eleclionis vas formidct et clatnet, qnanlo ma-
quoepalam sunt, pcccalis involutiis permanet ct in- cuiiibel exiguo meuienrium esl ? Proinrie, sicut
non nie 'ei* ile secrciiori- gis
quiiinlus, oporlct aliquid noii [leve discrimen incumbit poutificibus, siluisse
bus** cl remolis divinsc senlenlioc proloqui, seri
divinitatis cultu et ecelesioc correctione* qnod
magis proicslnri, et convenirc etiin, ul peccare dc- 'pro
sinat ct acius suos a viiiis emeiiriei. Quod si ingcs- cougruil, iia bis (quod absit) nou mediocre pericu-
sciit se, et provocavcril", uos riiccre, qnae euin lum est, qui, (.iiiiin debeant parere, despiciunt.
ininiis recie ageniem non oporlel "* audirc, pru- IV. Pars. Gratian. P.ariler quoqne observaredebet
denter ciim debcmus eliulere. Nam niliil oninino sacerdos, ne indignis et non inlelligeniibus secrela
sua prwdicatione reserare incipial.Qui enim
responriere aiiriilorum causa uiilc non viriclur, nc mytleria
forle existirocnl, nos rcsponsionis pcnuria riccliuaru ea docel, quw ab auditoribus non valent inttltigi, non
ad eornm tttiUtatem, sed ad tui ostenlationem (acit.
cerlamen.et lirieseorum hcdalur non inleHigcniium
Unde in expositione : Beati iinmaculati, dicitur •*:
proposilum nosiruin.
C. III. Verba prwdicalionis perseculoribus suis prm-, C Viiium cst, sccreta. roystcria vulgarc imlignis, quotl
lati non tublrahanl. fit vcl loqnacilale incauta, diiin sine judicio volat
Item Anaclctiis, epitt., 1 omnibus Episcopis *'. irrevocabilc verbuin, vel adulalione, ut ei placcat,
III. Purs. Scirous aulcm, mullos ob id infcstarc cui secre.a rcvelal, vcl jactatione scienlioe, ut plnra
doclores •*, ut eos perdanl, ul plncita proprise vo- scire videalur. In quibus omnibus profecto datur
luntalis adimpleant. Non proplerea tainen doctores intelligi, quanta debeal esse discretio in prwdicalione
(in quanluin vires suppelunl) a recta oumulationeet sacerdotis, qua si forle caruerit, lanquam torto nato,
bona iutentioiie" reccrierc riebcnl, scieuics, quia tiicerdolalis officiijudicalur indignus.

DISTINCTIO
GRATIANUS.
I. Pars. Qimrn auiem vinotentus esse prohibctur,
gulm inlemperanliam nequaqnum habere permitlilitr;
neque enim ebrielas prohibetur, et voracitas permitli-
lur. Ulrumque enim inler opera tenebrarum Aposio-
his connumerat, scribens Romanis ' : Non in comes-
sntionibus et ebrielatibus Venlris namque ingluvies
ad luxuriam provocat facile, el omne oput bonum dis-
XLIV.
solvil. Unde ' venter el genitalia tibimeliptii vicina
iiint, ut ex vicinilale membrorum confwderatio intel-
•
ligalur viiiorum. llinc etiam Nabuzardam princept
coquorttm muros Hierusalem deslruxisse legilur, quia
venler, cui mullitudo coquorum descrvil, wdificia
virlulum ad solum redigit. Sacerdos itaque de altari
iiiteie, non /itntniiri qumrat, ut ail Hieronymut * :
Tihi, o sacerdos, de aliario vivere, non luxuriari

DIST.XLHI. C. II. *"Ep. Pseudoisidori. Endein fere leg .in 1,2.|Recognit. Clementis. In Edd. coll. o. nomine
Origenis pruferuiiiur. •• Mailh.clO.v.ll. "' oporlei: Edri. coll. o. "* Malth. c 7, v. 6. "hujutmudi:
Eilri. coll. o. **seienltn : Ed. Bns. **videbalur : Edd. i-oll. o. .• *6 add. mtjtteriit: Ed. Bas. *' provoca-
bit : Edd. Arg. Bas. Nor. Ven. I, H. "» oporieat : Edd. coll. o. = C. 111. "»Ep. Pseudoisidori. — Coll.
tr. o. p. 2, t. H, c. 4. lvo Decr. p. 5, c 257. 6»add. : suos : Edd. coll. o. " haec tria verba absunl ab
Ed/Bas. «»Matlh. c. 5, v. 10. = C. IV. •' Ep. 54. (scr. A. 591.) 1.1. Ed. Maur. Coll. tr. p. p. 1, t. 55,
c. 59. •* Acl. c. 20, v. 26. **pronwi/ctare : Ed. Bas. = C. V. "dal. A. 865. --• Ans. 1.1, c. 75. Imita-
lus in his esl Nicolaus Getasiuni ep. ariAnastas. Aug. " 1 Gor. c. 9, v. 16. = P. IV. 6*Gloss. ord. ex
Anibros. Serm. 2, in Ps. 118, vcrb. : Abscondieloquia lua.
UIST.XLIV. Pars I. ' Roin. c 15, v. 13. '*cf. Ilieron. in ep. ad. Ainanrium, August. Scrm. rfe temp.
C5, et Gregor. Pastor. p. 3, c. 2Q. 'Heg. c 25, scc. LXX. *iu Micbieanic. 3 in line.
 229 DECRETI PARS PRIMA. DIST. XLIV. 230
permillitur. § 1. Stinl aulem cumessationes non so- _Vbetur, quanto magis aliis niinislrnre in en? Si quis
lumsaccrdotibus, sed etiam laicis noxim, qui festivos vero lale quid fecerii, aut cesset, aut rieponu-
et sotennes dies non aliter se digne cetebrare putani', lur.
nisi comessaiionibusdeserviant. C. IV. Nisi necessilate eompulsi clerici tabernas non
Unde Augiistinus scribit ad Aurelium Episcopum, ingredianlur.
episl.LXIV: Item ex Concilio Carihag. III. c 27 '".
C. I. Non esl vacandum cometsationibus et ebrieta- Clerici edendi vel bibendi causa tubernas uon in-
libus. gredianiur, nisi peiegriuationis nccessiiaie coin-
Coniessaliones et ebrietates ila concessc et licitae pulsi.
* beaiissimorum
putantiir, ul in honorein 'eiiain C. V. Corripiendus esi episcopus qui conviviis occu-
mariyrmn uon solum per riies solennes (qunri' ipsuin paiur.
quis non lugendum videal, qui liaec non carneis Ilem Gregorius Natali epitcopo, Ub. ll.Reg.
oculis inspicit?), sed etiaro quolidie celehrentur. Et lndict. X. epist. 14 »°.
II Pars. Mullis ab urbe lua venienlibus, frater
post pauca : Non ergo aspere, qiianlum exislimo*,
non duriter, non morio imperioso ' isla toliuniur: carissiroe, didici, pasioi-afi cura derelicla solis le
magisdocendo quam jubenrio, roagis monendo qiiain conviviis occupalum. Quaj auriila non crederem, nisi
miuando. Sic eiijm agendum est cum iiiuliiiiidiiie bxc actionuin luariim experinieulis approbarem.
Nam quia nequaquum lectioni studeas, iiequuqiinm
peccantium ". Severitas autem " exercenda est in
peccala paucorum. El si quid minamur, cum doloro exbortnlioni invigiles, sed ipsum quoque usum ee-
fiat, de scripluris comminando vindiclam futuram, clesiaslici ordinis ignores, hocestin testimonium,
ne nos ipsi in noslra potestate ", sed Dens in nostro quod eis, sub quibus es posilus, reverentiam servure
sermone liinealur. Ita, prius movehunlur spiriiales nescis.
aul spiritalibus proximi, quorum auctorilate el le- C. VI. De eodem.
nissimis " quidem, sed inslanlissimis adinonitioni- Idem ad eundem lib. 11. epitl. 37 ".
bus retera multitudo frangatur. Convivia '*, quoeex intentione impendenrise cari-
" in suis epistolis
C. II. Nulli clericorum aut conlinentium licet lu- talis litint, recle vestra fialernitas
• bernat intrare. laudal. Sed lamen sciendtim est, quin tunc ex cari-
ltem ex Concilio Laodicensi, c. 24 '*. laie veraciler prodeuut, quiim in eis nulla absen-
Non oportet clericos " servientes * " a presbyte- lium vitaroordelur, nullus ex irrisione reprebendi-
ris usque ad diaconos " et deinceps ordinis eccle- tur, necineis inanessicciilariumnegoiioriiin fabuloe,
siastici oinnes usque ad minisiros, aul lectores, aut n sed verba sacroe leciiouis auiliiiiittir; quum non
exorcistas, autosliarios, autpsaIinistas,auteliaroeos, plus, quam necesse cst, servitur corpori, sed sola
'* exercendoe
qui in proposilo conlinenliae sunt, laberuas > in- cjus infirmitas reficitur, ut ad iistiin
Irare. viriulis habeatur. Htcc itaque si vos in vestris con-
C. III. Deponatur clericut, qui labernam aul erga- viviis agilis, abstinenlium , faleor, magistri estis.
sierium habere votuerit. C. VII. PALEA ".
Item ex VI. Synodo, cap 9 ". [Item ex Concilio Nanetensi. ]
Nulli clerico licet tabernani c aut ergaslerium t Nitllus presbyieroruni, quanrioadanniversnrium
habere. Si euim hujusmodi labernam ingredi prohi- diem, Irigesiniuro, aul septiinum, vel teriium alicu-
NOTATIONES CORRECTORUM.
DIST. XLIV. C. II. » Clericostervienles : Graice D ncqiie in ipso consilio Luodicensi aut Aquisgranensi
esl . ispunmv;, quod Dionysius verlit : sacro mini- (ubi c 60. hoc idem rcpeiilur) leguniur; videntur
sterio deditos; quam versioiiein concilium Aquis- tainen accepta ex can. apos!. 54.
granensc, Burchardus ei Ivo altuleriint. C. III. * Tabernam aul ergasterhtm : Groece esl :
b Tabernas : Sequebatur in impressis : nisi cansa KunnUxov spyuo-Toptov, id est : caitpoi/ariam luber-
necessilalis, qtioesiinl expuucia , quia neque in ple- nam.
lisque iiiaiiuscriplis, netjue in Bucbardo et lvone,

DIST.XLIV.P.I. *cf.Grcgor. adAugustin. supr. D,4,c. 6. «Ep.22(scr. A.59l.)Ed. *Maur. Ivo Decr.
lugendum : Eriri. coll. o. — adri. >zo/i:Ed.Bas. wstimo : Erid.
p. 13, C.I68. = C. 1. nquod unusqttisque ' : Erid. Arg.
Ven. I, Jl. Nor. Liigd. I. — Pro seqq. operaruro vitioin E.l Arg. leg.: flon duxil. imperiote
"
Bas. " ahesl ab orig. et Ivone. " ai»oo«e ; Ed. Bas. " adri. : limeamur : Eri. Bas. tevittimii : Eri.
coll. o. = C. II. '* hah. inier A. 3*7 el 381. — Reg. I. 1, c 178. Biirch. I. 2," i. 131. Ans. I. 7, c. 91.
lvo Decr. p. 6, c 205, referunt ex vers. Diouys. —«1. Conc Aquisgr. c. 60. abesl a Coll. Hisp. "
ariri. : atlario : ib. " tubdiaconos : couc. Aquisgr. = C. III, '" Imo ex syn. quinisexia hab. A- 698. —
Vers. Anast. Bibl.=C. IV. '» hab. A. 397.— Reg. 1.1, c. 177.—Coll. ir. p.p. 2, l. 17,|c. 17. Burth. I. 2.
•-. 150. Ivo Decr. p. 6, c. 204. = C. V. '» Ep. 18, (scr. A. 592.) I. 2. Ed. Maur. — Coll. **
tr. p. p. 1, I.
55,.c 97. = C. VI. " Ep. 52, (scr. A. eori.) I. 2. — Coll.— tr. p. p. 1. t. 55, c 98. adri. : commumn
comra Mser.pl. liriem : Erid. Greg. recenliores, exc Maur. eodem modo leg. in Edd. coll. o. {pr. Bas.J
et apud Boliro. *»sanctitas. orig. '* utus : E.ld. col o. = C. VII. " Ad conc. Nannetense (.Uiitieense;
Ed. Bas.), de cujns epocha supra ad c. 5. D. 24, nounulla sunl nolala, IIJBCnon peitineul. Imo ilesniiiia
sniit ex Cnpitiil. Hincmari RemensU (A. 852.) c. 14., qiiorum noiiiine apud Reg. 1. 1. c 215, prosianl.
Erroris aiiciorem etiain hoc loco cognosces, Biirch. I. 2. c. 161. — Ivo Decr. p. c. 252. cf. infr. de cons.
D. 3. c. 35.
<iS\ DECRETI PARS PRIMA. DIST. XLIV. 252
jus ricfiincii, ant qiiacunqne vocalionc ad colleclam {] A hominibus habentur. El irieo peractis omnibus,
preshytcri conveneril, sc incbriare" ulluienus pro»- qui voluerinl, pancm cum caritale in domo fralris
sumat, iiec prccalus amorc " sanciorum vel ipsius sui simul cum fratribus frangant, el singttli singtt-
anirooc biberc, aut alios ad bibcndum cogere vel Iosbihcre faciant, el maxiroe ultra leriinm vicero
se aliena precalione ** ingurgitare; ncc plntisus ct pocultim non conlingant *», el sic ad ecclesias rc-
rjsus inconditos, et fabulas inancs ibi referre, aut dennt. i
cnnlareprasumal, autturpia jocavclurso ", vel tor- C. X. Christani ex symbolis convivia non celebrenl.
nnlricibus n nlc se ficri 30palinlur; nec lnrvas doeroo- Iiem. ex Concilio Laodicensi, c 55 "•.
iium <•aiite se ferri consculial, quia hoc diabolicuih III. Pars. Non oportet ministros altaris vel quos-
esl ct n sacris cnnonious prohibiltiro. » libet clericos, aul eliam laicos Cbristinnos ex syro-
C. VIII. Dceodcm. PALEA.
bolis, qtue vulgtis comessalia *' appelial, convivia
//('/>/ex eorieni ".] celcbrarc.
« Qiinmlo aiitem convciicrini " preshyleri ad ali-
" prior illorum versum C. XI. Sacrarum tcripiurarum leclio sacerdolalibut
quod coiivivium, nliqnis semper coimviis miscealur.
ante mcnsam incipiat cl cibum bcnedicai. Et lunc
liem ex Concilio Tolelano 111.c 7 "'.
secunrium ordincm scdcnut allcr alteri " honort-m B !
»* Pro reverenlia Dei ei **sacerdoium id universa
prjchentcs; el per vitcs cihum ct potum bcncdi-
cant, ct aliquis ric llloriim clcricis nliqtiiri .le sancta sancia ** consiiiuii sy.iodus, ut (quia solent crebro
scriplurn legal. El post refetlioiicm similitcr san- mciisis oiiosoe fabulae inierponi) in cmni sacerdo-
'
cliiro bymnuin dicanl * ari cxcinplum Doinini, si- lali convivio leclio divinarum Scriplurarum misc.ea-
cut in ccena fecissc lcgiltir, ct" sic* se coiilincant lur. Per boc enin: cl animae leililicanlur ad bonum,
oiiines presliylcri, roaximc in tnlibiis locis, til non et fabulas noii i.ccessarioc proliibentur.
viluperelur roiiiislciiiim ilhiriim '•.) > C. XII. De confcrtis ncc comi:ia fucere, nec ante
C. IX. De iodcm PALEA. lioram diei terttani, clertcis comeder»licet.
ltem ex codcni ". ltem ex Concilio Martini Papx, c. 61. ct 66 "'.
« Quando prcsbyteri per calciulns simtil **convc- Non litcai saccrdotes vel clericos, scri nee rnJigio-
nittnl posl peracuim riiviuiuii liiysieriuin *• ari *° ne- sos laicos convivi.i laccre de coitfcrlis. 5. I. Nec
cessariam collalioncm *', non *' quasi ad plciiain oporici clericos \el laicos rcligioscs antc sacram
refeciionem, sed quasi ad pranriii.m ilji nb labii- liorani riici tcriiain inire convivia, ncc aliqiianilo cle-
Ins " resideanl, ne pcr tnlia iiihonesia convivia se ritos, ni-ji bymiio riitio, touicdcre " panem, et post
invicem gi-avent, quia indeccns est et oncrosum. *-' cibos gr.-iti.isautiori Deo refcrre.
Sscpe ctiani tarde ad ecclesiam redeuntes niajus Gratiam. *>i ergo lauis co>nessal'onesdamnabilet
damroim dc reprcliensione cniiseqiiuutur, quod ** wnt, multo magts snccaolibus imvutantur aa ge-
do graveriine nmiua coiilrahunt, quam luerum ibi ** liennam. 1'c/ilcr emm pmguis (ul Hleronymut *'; uil
fuciatu. Nam rie hujusinorii conveiilu Paulus *» Co- Tassnm sensitm qeucral, Qtmm saccritotalts sensns
riulhios rcprehendit, qui inconvenienler ccenain contra rigil esse dcbeat etjemns ;nique iteoetiaeitu-
dominicaiu iiianducare conveniebant. Sic et qiti ad lis vitio obnoxii in saccrJotes uugi non ttcbtnt. Hi
«enam domiiiicam, id est ad collationem *' verbi, cmm (m ail Gregoints i/i Morahbus) ", qwi adhuc
sub occasione conveniunl, et ex vcrilate **veniris viiiorum oello sttbjaccm, 'icquaquam pcr prwdica-
causa conjuuguntiir, reprehensibiles corum Deo et lionis nsum p<-wesscmagistcno ceterorum aebent.

NOTATIONESCORRECTORUM.
C. VII. •» Damonura : Burchardtis ' nilriii: quas vulyo taluniascas dicttnt.

DIST.XLIV. C. VII. *• inebrittri : Ed. Bas. — mtllalettus : Ivo. — Eritl. coll. o. rxc Par. Liigri.l.Antw.
" i/i antore : orig. — Reg. Ivo. — prwvaricari amore : Eri. Bas. " prwdicaliune : Ed. Bas. *»tiso : Eri.
Bas. " facere vrwsumai : orig. — [. permiltttt : Reg. Ivo —' ciim orig. ci Reg. = C. VIH. " Cnp.
Hincninri ibid. —' Reg I. I,c 215. Burcb. I. 2, c 102.lvo Decr. p. 6.255. '» coui-rHiti/ii.Ed. Lug.l. 11,111.
Anlw. — veniunl: Erid. Arg. Nor. Par. Ven. I. II. 3i aecanns aut aliqnis : orig. — Reg. liurch. **alterius
— portantes : orig. — portattlcs : — Reg. 3" rtcissilarii/ies : orig. »• nostrum : orig. — Rrq. = C. IX,
" Hincniar. c. 15. — Reg. I. 1, c 210. Btirch. I. 2, c. 164. Ivo Decr. p. 6 255. 3*in iuiwm : Eri. Bns.
*• tiii/iis/cri'i(m • Rcg. Ivo. — Eriri. coll. o. k" el : Etl. Bns. *' coltectionem : Erid. coll. o. *' vcrha :
non — sed non leg. ap. Rcg. *» ailri. sibi: Eri. Bas. " et Reg. — ut : Eri. Bas. *" riJt : ib. *' 1 Cor.
c. 11. *' collecitonem: Edd. Arg. Bas. Nor. Vcn. I. II *" mlate : Reg. inyhtvielale: Ivo.— Edd. coll. o. rxc
Bas. in qua legilur : gnrgitate. *s contingat : Eri. Bas. = C X. '• bah. inicr A. J47 ct 381. — Kn.lc-mle-
guntur in C.onc Aiitiisgr. c. 85. — Rab'. Poen. c. 27. *» Commissatia :Coil. Ilisp. = C. XI. ** hab- A.
589. — Burcli. 1.2, c 169. Ivo Decr. p. G, c 260. Rab. Peen. c. 28. *»Dei sacerdotitm : Coll. Hisp. ** in
metitit: Eri. Bas.' C. XII. " Cap. Mnrl. Brac. c 01,et GS.Burch. 1,2, c. 165.— Prior cnp. parsiulcrpre-
tatio esl c. 55, conc. L.iotl.; posterior ap. Ivonein Dccr. p. 6, c. 256, ex conc. Cartliag. c. 12, riepi-nmtn
essc dititur, ubi fruslri, qii:ini;im sciinus, caro qxesicris. Iiiventa ct.ain esl iu coll. Rcgin. I. i, c 187, cl
Burch. I. 2, c 185. »• edere : Coll. ilisp. " cp. ad Ncpolianuro. »3 I. 23, c. 12.
 «3 DECRETl PARS PRIMA. DIST. XLV. «34
DISTINCTIO XLV.
GRATIANUS. A quando, elsi contra longum usiim fuerint veiiti, ad
I. Pars. Sequitur: non percussorem '. Non enim fidem illis *° et conversionem nihil proficit ? Aut
oportet epitcopnm ita ette iraseibilem et perturbati cur Judaeisqualiter ceremonias suas colere debeaut
tensus, ut percutiat, qui. debet este palient : sed regulas ponimus, si per hoc eos lucrari non possu-
sequalttreum, qui dorsum posuil ad flagella. mus? Agendiiin ergo est, ul ratione potius et nian-
Unde Gregorius tcribit Joanni Episcopo Contlanti- sueludine
nopol. lib. I, epist. 52 '. provocali sequi nos velinl, non fugere, ut
C. I. Verborum' correplwne, non verberibus timeri eos, ex eornm codicibus oslendentes qua: dicimus ,
debet episcopus. ad sinum matris ccclesioe Deo possimus adjuvant:
Quiri auiem de episcopis,qui verberibus limeri vo- convertere. Ilaquefratemitas lua eos monitis *qui-
Iiinl, canones dicant, bene fralernilas veslra novil. dem,* prout potuerit, Deo arijuvante ari convcrlrn-
Pastores eieniro facii sumus, non percussores *, el dum accendat, et de suis illos solemnitatibus in-
egregius proedicator* dicil: Argue, obsecra *, increpa quietari denuo non permiltat, sed omnes fcslivitatcs
in * omni patientia el doctrina. Nova vero atque feriasque suas, sicut hactcnustam ipsi quam paren-
inaudita est isla proedicatio, quu: verberMius exigil tes eortim per longa colenles retro teropora lenue-
fidem. runt, liberam habeant ohservandi celebrandique
C. II. De eodem. "' licentiam.
Item in Concilio Romano sub Silvestro, c. 17 '. C. IV. Non severitate, sed benevolentiasabditos prw-
Neminem * quisqam peccanlem clericuro cxde ' lali corripiant.
Item IV " t/t epistola
attingat, non presbyler ", non diaconus, non epis- Gregorius " Episcopis per Gal-
liam el Germaniam constilutis.
copus clericum vel servitorem ecclesioe ad coedeni
Licet plcrumqiie nccidant in sacerriolibus, qtne
perducat. Sed si ita causa exigit clerici triduo pri-
vetur bonore, ut pcenilens redeal ad malrem eccle- suntreprehendenda.plus lamen ergacorrigendosagat
benevolentia quam severilas, plus cohortaiio quam
siam.
C. III. /VoR asperit, sed blandis verbit ad fidem comminatio ", plus carilas qiinni polestas, quiiin
tunt aliqui provocandi. neroo nosirum sine reprehensionc aut sine pcccato
ltem Gregorius Patchasio Episcopo Neapol. lib. XI, vivat. Nam si Dominus '»sialim post irinam ncgn-
epist. 15 ". tionem B. Petrum apostolum proeceptorem nostrum
Qui sincera intentione extraneos a Chrisliana judicasset, non tantnm ex eo frucium, sicut fecii,
religione ad fidem cupiunt rectam perducere ", recepisset. Exspeclandi ergo atque corrigendi magis
blandiineutis, non asperitatihus riebenl studere, ne sunt reclores ecclesix, qiiam statiui juriicanrii ",
•
quorum nientem reddita ad "planum ratio poterat' C quum majora negolia ct riifiiciliores causartiin
revocare '*, pellat procul adversitas. Nam quicun- cxittts sanctorum Palrum canones spiritu Dei con-
que aliter agunl, el eos sub boc velamine a con- diti et toiius muntli reverentia consecrali juheaut
sueta riius sui votunl cullura suspendere ", suas sub nostroesenlentiocexspeclatione suspendi noslro-
illi " magis, quam Dei causas prohantur altendere. que moderamine finiri. * Uhde necesse cst * liaecet
1. Jutlsei" consistenies '* quesli alia ecclesiasticn * quseque negotia posl mullarum
§ siquidem Neapoli
uobis sunt asserenles, quod quidam eos a quibus- cxpcrimenla causariun solliciiius perspici *', et di-
dam feriarum suarum solemiilatibus irralionabili- ligentiiis proccaveri, qualenus perspiritumcnrit.itis
ter nitantur arcere, ne illis sit licitum feslivitaluin el pacis omnis roaierics scnndulorum cl proesumplio
suarum solennia colere sicut eis nunc usque et invidorum » alque oppressio simplicium fratriim de
parentibus eorum longis relro lemporibus licuil oh- ecclesiis Doniini auferantur. El sicut non vull quis-
servare. Quod si ita se verilas habel, Mipervacua* quain fratruin se nliorum judicio praegravari, ita non
rei videniur operaro dare ". Nam quid uiilitalis esl, audeat alii inferre quod sibi non vult Jieri.

NOTATIONESCORRECTORUM.
DIST.XLV.
* C. IV. » Invidorum : In epistola Gre- D thecaeDoroinicanae),el aliquot veluslis exemplaribus
gorii IV (quoe est in sot-pemeinoralo coriice biblio- Graliani legilur : Judmorutn :

DIST.XLV.P. I. ' Tim.c. 5, v. 2. ' Ep. 55. (scr.A: 594)1. SEd.Manr.Polyc. 1.4,1. 9.r=C. \.*persccu-
tores : Greg. * 2 Tira. c 4, v. 2. * obscura : Eri. Bas. ' cwm: ib. = C. II. ' Ex nprocrypho con-iliiuto
Silvestri. Edd. coll. o. : Jlem in quodam concilio. * nemo : orig. * verberibus: Ed. Bns. '•
presbtjter
diaconum : E.id. coll. o. = C. III. " Ep. 12 (scr. A.605.) I. 13, Ed. Maur. — Coll. ir. p. p. 1, l. 55, c.
16. " adducere : orig. — Ed. Bas. " a plano : E.ld. coll. o., exc Lugrid. II. III. Anlw. '* provocare :
Ed. Bas. " remotiere: Edd. coll. o. " iWi«;ea?d. " Ivo Decr. p. 13, c 105. '» Neap. habituntet : Erid.
coll. o. ex Iv. " adhibere : orig. — Ivo. '• fidei illius conversionem: Edd. coll. o. = C. IV. " A. 852.
cf. ad. c 2, D. 12 — lvo Derr. p. 5, c 368. — Pleraque capilis verba sunt Leonis M., infr. eari. c. 6.
»*add. : et Europam : Erid. coll. o. ex Ivone. •• commolio: Ivo. — Ed. Bas. "» Matth. c. 26. *" adri. :
*
abtque notiro contulto : Ivo. " protpici : orig. — In orig. ap. Mabillon Anal. p. 298, recle, ul vide-
tur, legilur; invidorum.
P*Tnou CLXXXVII.. 8
•835 DEGRETI PARS PRIMA.DIST. XLV. 13t»
Judai " non tnnt cogendi ad fidem, quam tnmen A cuit hoc Doniiiins. E contrario vero ipse k°,quum
si invili susceperint, cogendi sunt retinere. percttteretur, non repercutiebal, quum malediceretttr,
Vnde in Concilio Toleiano IV. c. 56. tiatutum non remaledicebat **,quum paterelur, non commi-
esi'°. nabalur.
C. V. Sicut non sunt Judmi ad fidem cogendi, ila C. VIII. Non verberibut, sed verbis sabdilot epitcopi
nec conversi ab ea recedere permitiuniur. corripiant.
"
De Judaeis autem proecipit sancia synodus, ne- Item ex Concilio Bracarensi III. c. 7 **.
"
mini deinceps ad credendum.vim inferri *'. Cui Quum beatus Aposlolus *6 arguere, obsecrare vd
enim vult Deus miseretur, el quem vutt indural. Non increpare in omni putienlia *' prsecipiat, exlra hanc
enim tales inviti salvandi sunt, sed volenies, ul in- doctrinam novimus quosdam cx fratribus lantis cse-
tegra sit forma justilise. Sicul enim hnmo proprii dibus in bonoraios **'subdiios ' elfervescere, quan-
arbitrii voluntate serpenti obediens periil, sic vo- tas *' poterantlalrocinantium promereri personoe.Et
ctnle se " gratia Dei proprioe menlis conversione ideo, qui gradtis jam ecclesiasticos meruerunt, id
*homo* quisque credendo salvatur. JErgo non vi, est presbyteri, abbates ct *• levitse, qui, exceplis
sed liberi arbilrii facultate »' ut cotiverlantur sua- gravioribus el mortalibus culpis, nullis debent ver-
riendi sunt, non polius iinpcllendi. Qui autem jam- 3 beribus subjacere, non est dignum, utpassim unus-
* * *' membra sua
pridem ad Chrislianitaiem coacti sunt venire qtiisque prarialus honorabiliora
(siciit facluin est temporibus religiosissimi principis prout voluerit el ei placueril verberibus subjiciat el
Sisebuti), quia jam constal eos sacrnmentis divinis dolori, ne dum incaute subdita percuiit"' membra,
sociatos '* baplismi gratiam suscepisse, et cbris- ipse " quoque debilam sibi subdilorum reverentiam
male unctos esse, et corporis *et sanguinis* Do- sublrahat, juxta illuri, quori quidam sapiens dixit :
mini exstitisse pariicipes, oportet, ul lidem, quam Leviler casligatus reverentiamexhibet cattiganti, aspe-
etiam vi vel necessitaie siisccperunt, lcnere cogan- rilalis ''* autem nimim increpatio nec correclionem *•
lur, ne nomen Domini hlaspberoelur, et fides, recipit, nec saluiem. Et ideo, si quis aliter, quam
quam suscepertint, vilis et coniemtibilis habeatur. diclum est, pr.-cdictos lionorabiles subditos, liceniia
C. VI. Benevolenlia plus quam severilus erga corri- perceploe potestatis elatus, roalitia animi ** tanlum
gendot agat. crediderit verberandos, juxta inodum verberum,
Item Leo Papa, epist. LXXXII, ad Anastasium quoeintuleril, excommunicalionis pariter et exsilii
Epitcopum Thessalonicensem, c. 1 *". senlenliam suslinebit.
Litet nonnunquam accidant, quse in sacerdota-
II. Pars. Gratian. Salomon " vero contra admonet,
libus sunt reprebendenda personis, plus taroen erga C
dicens : Percule filium tuum virga, et liberabis ani-
corrigendos agal benevolentia quam severilas, plus mam a morle. Hinc etiam B. Gregorius **tcri-
"
cohortatio quam comminatio", plus caritas quam bil in ejus
Sed hi sua sunt non dialogo, B. Benedictumquemdam munachum
potestas. '*, qui quas quoerunt, sanasse, qttem crebra admonilione
virga perculiendo
quse Jesu Christi, facile ab hac lege discernuntur;* curare non poterat. Hinc eliam Dominus " flugello
el dum dominari magis quam consulere snbditis
* facto de funiculis male versantes in templo flagellavit
quserunt, placet honor *», inflat superbia, el quod et de orationis domo ejecit. Hinc etiam Apostolus'•
provisum esl ad concordiam, lendit ad noxam. illum tatanm corporaliter vexandnm
C. VII. Dejiciatur ab officio presbyler el diaconut et [omicatorem " i/(«m corporali cwcitate dam-
verberibustimeri qumrens. iradidii, et magum
episcopvs " pueri, qui ante
llem ex canone Apostolorum, can. 28 (juxta pri- navit. Hinc eliam in canonibut
scam versionem) *•• rationalet annot irralionabililer versanlur, verberibus
Episcopum, aul presbyterum, aut diaconum per- catligari jubentur. Virgines quoque, si retigionis
culientem iideles delinquentes aut infideles inique vesie deposila aliis se copulaverint, ergatlulit relrudi
*'
agentes, el per hujusmodi volentem limeri, dejici prwcipiuntur.
ab ofiicio suo prrecipimus, quia nusquaro *' nos do-

DIST.XLV. C. IV. " Haecsunt verba Gratiani, quare lilterarum characleribus a reliquis sunt distincla
•" hab. A. 653. — Btirch 1. 4, c. 89. Ivo Pan. 1. 1, c 72. Decr. p. 1. c 276, et p. 15, c. 94 = C. V.
" hoc prwcepii: Coll. Hisp. '• inferre : ib.— Erid. coll. o pr. Liigd. II. III. *' Rom. c 9, v. 18 **
ahest a Coll. Hisp. " add.: et voluntale : Edd coll. o. '* associatot: exd. ctim Coll. Hisp. C. VI. "
Ep. 14. (scr. A. 446.) Ed. Baller. — Polyc I. 4, t. 29. »• exlioriutio : Edd. coll. o. exc. Bas. " com-
molio : orig. ** ab his — disceditur : orig. — Edd. coll. o. »» honor inflat tuperbiam : orig. — Edd.
coll. o., addito tamen (exc. Bas.) : in. = C. VII. *' Iroo cx interprelatione Dionysii Ex. — Ans.
1. 6, c. 159. Polyc. l. 4, c. 9. *' volejttes : Ed. Par. *' nunquam : Edd. coll. o. ** 1 Petr. c. 2,*'
v. 23. '* maledicebat: Edd. coll. o. = C. VIII. *» bab. A. 675, — Coll. tr. p. p. 2, I. 48, c. 2.
add. ; Paulus (2 Tiro. c 4, v. 2.) Edd. coll. o. *' adri. : et bonitate : Edtl. Par. Nor. Lugdd. II. HI.
Anlw. — patienlia — el doctrina : Coll. Hisp. *" inhonoratores : Ed. Bas. — inhohoralos : Edd. col.
rel. *• quanlo : Ed. Bas. *° siue : Coll. Hisp. — Edri. coll. o. " honorabilia : Coll. Hisp. " percu-
liant:: Erid. coll. exc Bas. •» ipsi eoed. exc. Bas. Lug.ld. II. III. Antw. •* asperitate uutem ni mim
inerepationis : CoII. Hisp. **increpationem : Coll. Hisp.— Edd. Coll. o. " abesl a Coll. llisp.= P. II.
•T Prov. c 23, V. 14. " Lib. 2 Dial. c. 4. •» Joan. c. 2. «» 1 Cor. c 5. •» Act. c 13. •' Siricius
P. «p. 1 c 6.
237 DECRETIPARS PRIMA. DIST. XLV. SS8
lanto ejus populi amorc con-
Hinc etiam Gregorins fn Moralibut lib. XX. p. 4, A Sed tamen iste, qui
c.G": stringitnr, contra ejus culpas pensemus quanlo zelo
C. IX. Ditciplina non ett servanda tine mitericordii, rectitudinis accendalur. Mox enim, ut" petitione
nec misericordia tine disciplina. prima, ne delerenlur, culpse veniam oblinuil, ad
Disciplina vel misericordia mullura desiituitur, eundem populmn veniens, 'ait *°: Ponat virgladium
si ima sine altera lenealur. Sed circa subdilos^suos* suum super femur suum, ite et redite de portb usqite
inesse recloribus debetet juste consolans •* mise- ad porlam per medium castrorum, et occidat unus-
ricordia, et pie sseviens'* disciplina. Hinc est, quod quisque fratrem " et amicum el proximum suum;
semivivi illius vulneribus, qui a Samarilano »*in cecideruntque in die illo quasi viginti h tria miltia
stabulum ductus est, el vinum adhibelur et " hominum. Ecce, qui vitam omnium "' eliam cum
oleum, ut per vinum mordeantur 6*vulnera, per sua morte petiit, paucorum vitam gladio exstinxit.
oleum fbveanlur : qtiatenus unusquisque, qui sa- Inliis arsit ignibus **amoris : foris accensus esl
nandis vulneribus proeest, in vino morsum distri- zelo severitalis..Tanta fuil pielas, ul se pro illis co-
ciionis adhibeat, in oleo mblliliem pietatis; per ram Domino morli offerre nnn dubitaret; tanta seve-
vinum mundenlur *» putrida, per oleum sannnda ritas, ut eos, quos divinitus »* feriri timuerat *",
foveantur. Misrenda est ergo lenitas cum severitate, B ipse judicii gladio feriret. Sic amavit eos, quibus
faciendumque '• qudddam ex ulraque temperamen- proefuit.ut pro eis nec sibi parceret, et lamen rielin-
tum, ul neque multa asperilate exulcereniur subditi, quentes sic persecutus est, quos amavil, ut eos etinm
neque niroia benigniiate solvanlur. Hoc nimirum Domino parcenle prosterneret. Utrobique legatiif
illa labernaculi " arca significat, in qtia cum tabii- fortis, utrobiqtie mediator admirabilis, causnm po-
lis virga simul et manna. est, quia cum scriptune puli apud Deum precibus, causam Dei apuri popu-
sacroe scientia in boni rectoris peclore " si esivirga lum gladiis allegavit. Inlus amans divinae iroe sup-
riislriclionis, sit et manna dulcedinis. Hinc etiain plicando obslitil : foris sxviens. culpam feriendo
David " ail: Virga lua et baculus tuus ipsa me con- consumpsit. * SuccuriljCiliusomnibus, oslensa morle
solata sunt. Virga elenim '* perculimur, el baculo paucorum. Et idcirco omnipolehs Deus fidelem fa-
siislentamnr. Si " ergo est dislrictio virgoe,quae mulum suum citius exaudivit agenlem pro populo,
ferial, sil ct consolaliobaciili, quoe sustentet. Sit quia vidit, quid super populum acttirus essel ipse
' *
itaqiie aroor, sed non eroolliens; sil rigor, sed non pro Deo. * ln regimine ergo populi utrumque
cxasperans; sil zelus, sed non iromoderate soeviens; Moyses miscuit, ut nec disciplina deesset miseri-
sil pielas, sed non plus quam expediat parcens. , cordiae, nec misericordia disciplinae. Unde hic *•
Intueri libet in Moysi pectore misericordiam " cum "*quoque juxla ulramque virlutem dicitur : Quumque
severilnte sociatam. Videarous aroantem pie et sederemquasi rex circumstante exercitu, eram tamen
riislricte saevientem. § 1. Certe qimm Israeliticus mmrentiumconsotator. Sedere quippe circumstante
populus anle Dei oculos paene inveniabilem con- exercitu vigor " est ac disciplina regiminis •--«««-
traxissel offcnsam, ita ul ejus reclor audiret" : renlium vero corda consolari minislerium pieta-
Descende,peccavit populus tuus, ac si ei divina vox tis.
riicerei : qui in lali peccato lapsus est,' jam ' meus C. X. Jusle misericordiam cum justitia
judicans
non esi, alque subjimgeret: Dimilie me, ut irascalur servat.
furor meuscontra eos, el deleam eos, faciamqve te ltem Isidorus lib. III. Sententiarum, de summo
in genlemmagnam, ille semel el iteruro pro '• po- bono, c. 54 *».
pulo, cui praerat, obicero se ad impclum Dei ira- Omnis, qui juste judical, stateram in manu ge-
scentis opponens ait: Awtdimitte eis hanc noxam, stat, el in utroque penso jusliliam et misericordinm
aut si nonfacis, dele me de libro tuo, quem tcripsisti. portat; sed per jusiitiam reddit peccanti *' senten-
Pensemus ergo, quibus visceribus eumdem populum liam, per misericordiam peccati '• lemperat pcenam,
amavit, pro cnjus vila de libro vjtae deleri se peliit. utjuslo libramine quaedam per oequilatemcorrigal,
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. IX. * Viginti tria : Sic etiam legilurin codici- D daica, versione Sepluaginta, el vulgatn est : tria
biu B. Gregorii; seri in hebrxis, paraphrasi chal- millia.

DIST.XLV. = P. II. •» ad c 29 Job. — cf. Pastor. p. 2, c. 6. C. IX. «* consulem : Edtl. coll. o.

" serviens : Ed. Anlw. •• Luc c. 10. •' ad : Ed. Bollin. •* moderentur — foverenlur : Ed. Bas. **
mun dantur—jovenlur : Edd. Coll. o. '• fac igilur : eaed. pr. Lugrid. II. III. Antw. \'* Hebr. c. 9.
" add. : est : Edd. coll. o. '* Psal. c. 22, v. 4. '* abest ao Eri. Bas. " sit ergo districtw (discrelio
Eri. Nor.) justiiim: Edd. coll. o. " add. : timitl ; eaed. " audisset : ea-d. —cf. Exod. c 32, v. 7.
" abest ab Erid. Ven. I. II. Par. " ul culpm veniam, ne delerenlur (damnarentur : Ed. Bas.) obtinuii,
xelci rectitudinis succensus inquit (ait: Ed. Bas.) : Edd. coll. o. »° ibiilero. " add. : uxorem : Edd.
Yen. I. II. Par. Lugdd. II. 111.Antw. *' hominum : Edd. coll. o. »» igne : eaed. cum orig. **
divinitas : Ed. Bas. "" limueril : Ed. Arg. C. IX. " Vnde in Job (c 29, v. 25.) juxla : Edd. coll. o.
»' vigor disciplinm(add. : majoris : Ed. Bns.) : Edd. coll. o. = C. X. '» Burch. I. 16, c. 25. *' pecca-
tit : Ed. Bas. — neccali : Edd. rel. " oeccanli: Bohm.
559 DECRETI PARS PRIMA. DIST. XLV. 240
•' inriulgeat. Qui jA Hinc eliam Gregorins scribit in Moratibui.lib. XIX.
quxdam vero per miseralionem
Dei judicia »* oculis suis proponit '*, semper limens p. 4, c. 23 '".
et treniens in omni negolio formidal, ne de jiislitire C. XIV. Mantueludo et dittriclio ad invicem non st-
tramile devians cadat, et unde non juslificalur, inde parentur.
Sunt namque nonnullt ita dislricti, ut omnem
potius condemnetur.
C. XI. Qut remittit, et qui corripit, uterque misexe- etiam mansuetudinem benignitatis amittant; et sunt
tur. nonnulli ila mansueti, ut perdant dislricli jnra re-
llem Auguslinus in Enchiridio, c. 72 *». giminis. Unde cunctis recioribus utraque summo-
Et qui emendat verbere, in quem potestas datur, pere sunt tenenda, ul nec in disciplinsevigore beni-
vel coereet nliqua disciplina, et lamen peccatum gniialem mansueludinis, nec rursum mansueiudine
rjus, quo ab illo loesus aut offeiistts esl, diroitlil ex districtionem deserant disciplinoe, qualeniis nec
corrie, vel orat ut ei dimiltatur, non solum in eo, a »" compassione pictalis obdurescant, quum con-
quod dimittil atque orat, verum eiiam in eo, quod lumaces corrigunt, nec disciplinaevigorem mollianl,
corripit et aliqua emendaloria " pcena pleclil, quum infirmorura animos consolanlur. Regal ergo
elcemosynam dal, quia misericordiam praestat. Multa disciplinoevigor mansuetudinem, et mansuetudo or-
cnim bona proeslanlur invitis, quando eorum con- B nel *•' vigorem, et sic alterum commendelur ex
nulitur utiliiaii, non voluntati, quia ipsi sibi inve- altero, ul nec vigor sil rigidus, nec mansueludo dis-
uiuntur esse inimici. soluta.
Gralian. Sunl enim multa genera eleemosynarum, C. XV. Vera jtttlitia miteris compatilur, delinquen-
de quibus Albinus »' ait: libut indignatur.
C. XII. De mulliplici genere eleemosynarum. ldem homit. XXXIV, in evangel. tcirca inil.) "*.'
Tria suntgenera eleemosynarum : una corporalis: Vera juslilia compassionem habet, falsa vero de-
egenti dare quidquid poieris : allera spirilualis, di- dignationem, quamvis et jusli soleant recle pecca-
mittere a quo laesus fueris : terlia, delinquenles " toribus dedignari "". Sed aliud est, quod agilur
corrigere, el errantes in viam reducere veritatis. typho '•* superbiae, aliud, quod zelo '•' discipliuoe.
C. XIIL Eleemosynwpecunim prmferlur eleemosyna Dedignanliir 1,s etenim, sed non dedignanles "".
tordis. El pott pauca : § 1. Al contra hi, qui de falsa jusli-
Item Auguslinus, tib. L. homiliarum, liom. 6 ". tia superbire solenl, ceteros quosque despiciunt,
Duoesunl eleemosyme, una corriis, aliera " pecu- nulla infirmantibus iniscricoidia condescendiint, ct
nise. Eleemosyna cordis est dimittcre ei, aquo lsesus. quo se peccatores esse non credunl, eo "• deterius
es. Nuro dare aliquid inriigenli aliquando quaeris, et C peccalores fiiinl.
non hahes; indulgere peccanti quantum volueris C. XVI. Peccantet mantueludine provocenlur, ton
redundal libi. £( in/ra;§l. ausleriiatc abjiciantur.
Eleemosyna cordis
multo major esl quam eleemosyna corporis. Et in- Item Hieronymus, ad c. i, Threnorum "'.
: 2. Charitatis sine subslamia Recedite (inquiunl) polluli, recedile, abite, nolite
fra § eleemosyiia * in * nobis "' comniuni-
terrena suflicit sibi : illa vero, quse corporaliter nos tangere, nolite aliquo
care. Talis "' loqucla non illuminal caecum, non
ilatur, si.non beniguo corde irihuilur, omnino non
sufficit. sanat aegrolum, non curat infirmum, sed magis
111.Pars. Gratian. Ex his omnibus apparel, quod occidil, atque in desperalionem pericliiantem mit-
nec tenitas mansueludinissine reclitudine severilalis, lil "*. Boni etenim reclores ex sua infirmitale alio-
nec zetus rectitudinis sine mttnsneludinein prmlatii rum iiifirmilates pensantes magis per bumililalis et
debetinveniri. Percustores ergo, qui prwmissisaucto- mansuetudinis levaineiitum student peccantes ab
ritalibus ab episcopali officioremovenlur,non quilibet erroris laqueo eruere, quam per austeriiaiem in
foveam perdilionis nulantespropellere. Unde doclor
corporatiter fiagellantes, sed prwtcrniissa mansueiu- "" : Faclus sum, inquil, infirmut
dine ad verbera semper parati inteliujendi swil, qui ** genlium infirmit.
In populum ira Dei detmvil, quum prmdi-
per flagella non vitia corrigere, sed ttmeri appetunt • C. XVII. cator delinquentes palpat, non corripit.
quibus Pelrus scribit '••; Ne silis (loroinanlcs in Item ex Origene, homilia VII, in Josua '".
clero, sed forma facti gregis ex aiiiino. Scd ilhid non oliose iransmilienduiu "' esl, quod
uno peccanle ira Dei super omnem populuin venit.

DIST. XLV. C. X. " misericordiam : Bohm. " jttsiitiani: Edd. coll. o. exc. Arg. Bas. *' prm-
ponit: Eri. Bas. =C. XI. "Petr. Lonib. Scnl. 1.4," D. 15. »* emendaliora : Ed. Bas. "Apiul "
Alcuinum
in libro rie viriiiiibus ac viliis, c 17. = C. XII. delintiuentem: Ed. Bas. = C. XIII. Sermo apo-
— Pan. I. 2, c 195. " aliit: orig. — Edd. coll. o. = P. lll. ' 001 Pelr. c 5, v. 3. '" c 12,
cryphus. "» ad compass/o/iem:Ed. Bas. '•» adri.-.sermonem: Etld. coll. o.=C.XV.»°*m
n. 16inr.29Joh. = C.XIV.
ev. Lur. c 13. '•" indignari : orig. ""• lypo : Edd. coll. 0. "" add. : geritur : Ed. Bas. 10*in.lignan-
tur : Erid. coll. o. '"udri. : snnt : caid. cxc. Bas. "• adri. : quidem Ed. Bas. =C. XVI. »" R;.bani
poliusesse videutur, inter cujus opera circiimferuiitur. "» nobiscum: Edd. coll. o. '" Sed talis : E.i.
Bas. "* cadere permiitit : ibid. "» adri. : ail : Ed. Bas. — cf. 1 Cor. c. 9, v. 22. = C. XVII. "« ex
iiiterprelalione Rulini. '" transcuxxendum : orig..— Edd. coll. o.
241 DECRETI PARS PRIMA. DIST. XLVL V2
Hoc quando accidil? quando sacerdotes, qui populo A , Sicut ex una morbida universus grex inficitur, sic
proesunt, erga delinquentes benigui "* videri volunt, eliam uno '*' fornicante vel aliud quodcunque sce-
et verenles '" peccanliura linguas, ne forie raale de lus comniiltente plebs universa polluitur.
eis tuquantur, sacerdotalis severiiatis iromemores Gratian. Ilinc etiam alibi ••* dicitui : Rectorem
nolunt complere quod scriptum "• est : Peccanlem subdiiis pietas mairem, disciplina vero palrem cx-
eoram-omnibusargue, ul"' el cmieri timorem habeant; hibeat.
et iteruni'" : Auferte malum ex vobis ipsis. Neczelo IV. Pars. Percussor quoque dicitur, qui sermone
Dei succensi imitanlur Aposlolum dicentem '" : inulili infirmorum conscientiamvulneral.
Tradidi hujutmodi hominem Salanm in interitum car-
Unde Anacletus pnpn epist. 11 ad Episcopot
nis, ut spiritus salvus fiat. Neque illud evangelii "* Italim '".
iroplere siudent, ut si viderint peccantem, primo C. XVIII. Qui sermone incaulo conseientiam pexculit
secrete '" convenianl, post etiam duobus vel tribus intirmorum, percussor vocalur.
adhibitis "»; quod si contempserit, et post '" hasc Sane pcrcussor ille dicilur rioctor, qui sermone "*
ecclesise correctione non fuerit emendalus, de ec- inulili conscienliam pcrculil infirmorum. Ideo te-
clesia expulsum velul genlilem habeant ac publica- nere vos et omnes fidcles oportet ciim, qui secun-
nuin ; et dum un1 parcii.it, universae ecclesiae mo- B ' ritim doctrinam esl, fulelcm "3 scrrooncm, ut polon»
liunlur interilum. Quoe ista bonilas, quoe isla mise- sit consolari '»* in doctrina sancta '", ct conlradi-
ricordia " 8, uni parcere, et omncs in discrimen ad- centes redarguere, et rccte viventes alque rectan:
ducere? Polluitur eniin ex uno peccatore populus. fidem tuenles "' consolidarc.

DISTINCTIO XLVI.
GRATIANUS. tius hoc elationis vitiura fugit pcr cogitauonero ',
I. Pars. Sequitur ' : Non litigiosum. Niliit est quanto ardentius verborura suorum jnculis ipsum
enim impudentius arroganlia ruslicorum, qui garru- magristrum elationis insequitur. Cavct enim, ne
iitatem aucloritatem putanl, et parati ad lites in eum 'magis* elatis moribuspracdicet, quem in cordu
subjectos tumidi inlonant, quod ex arrogantia el su- auriienlium sacris sermonibus insectatiir.
perbia provenire manifestutn esl. II. Pars. Gratian. Ecce,quare liligiosl prolitbenlur
Unde Gregorius scribit in Mnralibus, lib. XXIII, in episcopos ordinari. Est el alia causa hujus prohi-
p. 5, cap. 12, [c. 15, § 23 et 24J ad c. 33, C bitionis. Liligiosi namque vel adulationibus animot
Job. :
principum sibi conciliant,vel fr.atribus suis delrahendo
C. I. Arrogantet nesciunt inferre humiliter qum infamim notam ingerunt, vel inter fratres discordiam
docenl. teminando sedilionem nunquam [acere cessanl; qum
Hoc habet proprium doctrina arrogantium ', ut omnia in
' prwlalis damnabilia esse probantur.
humililer nesciant inferre quod docent, et recta, Unde Gregoriustlribiiin Moralibus,lib. XVIII, p. 4,
quae sapiunt, recte * ministrare non possint. In c. 3, ad cap. 27 Job
verbis enim eorum proditur, quod, quum docent, C. II. De iis, qui peccatoribus adulanlur,
quasi in quodaro sibi videntur sublimilatis ' cul- Sunt noimulli, qui, dum malefacta boroinum lau-
mine residere, eosque, quos docent, ul longe infra dibus efferunt, augent quaa increpare debuerunl'.
se positos veluti in imo respicjunt, quibus non Hinc enim per Prophelam '• dit-ilur : Vm " qui
coiisulendo loqui, sed vix dominando dignantur. consuunt pulvillos sub omni cubito manus, et faciunt
Recle autem his per prophetam Dominus dicil •: cervicalia sub capile univerlm mlatis. Ad hoc
Vos autem cum auslerilale imperabatis eis et cum quippe " pulvillus ponilur, ut mollius quiescalur ".
potenlia. Cum ausleritaie enim et polentia iihpe- Qujsquisergo male agentibus adulatur, pulvillum"
rant, qui subdiios suos non Iranquille ' raiioci- D sub capite vel cubilo jaccntis ponit, ut qui corripi
nando corrigere, sed aspere inllectere doniinando ex culpa debuerat, in ea fullus laudibus molliter
festinant. Al coutra vera doctrina lanto vehemen- quiescat. §1. Hinc rursiim scriplum est '* : lpse
DIST.XLV.C. XVII. "» benevoli : eoed. '" verttntes : Ed. Bas. "' 1 Tim. c 5, v. 20. '" ut celeri
tnelum : orig. — Edd. fcoll. o. "' 1 Cor. c. 5, v. 13. "» ibidem. "* evangelicum : Eri. Bas. cum
orig. "" arid. : ewm : Edri. coll. o. »" add.: arbilris : orig. — testibus,: Erid. coll. o. *-" post eccl.
correctionem : Edd. coll. o. — correptionem : orig. "* add. : est: Edd. Coll. o. '" add;: vet: Ed. Bas.
"° Greg. Past. IV.'" Ep. Pseudoisidoriana. — CoII. tr. p. p. 1, t. 2, c. 18. = C. XVIII.
"' ex p. 2, c. 9. = P.
Hieronymo ad c. 1. Tit. '" fidelis sermone: Edd. Par. Ven. I, 11.— fidelis et sermonem: Ed. Nor.
— ewm.serm-, qui sec doctrinam est : Ed. Arg. "* exltortari: Ed. Bas. "" sacra : ib.—ia/w ; Ed. Bohm.
•"tenentes: Ed. Bas.
DIST.XLVI. Pars I.' ad Tim. c. 3, v. 5. = C. I. * arrogantiam : Ed. Bas. ' qum : Edd. coll. o. pr.
Bas. Nor. *eiiam rec/e : eoed.exc. Bas. * summitatis : orig.—Edd. coll. o. ' Ezech. c 54, v. 4. Tc«m
tranquitlitate : Edd. coll. o. exc Bas. * cognitionem : Edd. coll. o. = C. 11. » debuerant : Edd. eoll.
o. l0 Ezecli. c 13, v. 18. " vw his : Edd. coll. o. exc Bas. " sub cubito putvitlus, vel cervical sub capit»
jacentis ponitur, ut moililer : Edd. Coll. o. " quiescal : Edd. coll. 0.' exc Arg. '* add.: velcervical : Ed.
Bus. — putvitlum sub cubito, vel cervical sub copile : Edd. coll. rel. " Ezech. c. 13, v. 10.
243 DECRETl PABS PUIMA. DIST. XL\TI, 244
tvdificabal parielem, illi aulem liniebanl eum. Pa- \ C. VI. De eodem.
rietis quippe nomine peccaii 'duritia designatur, Item ex eodem Concilio, c. 60, ".
j-Edilicare ergo parielem est conlra se quempiam Clericum scurrilem et yerbis turpibus joculato-
obstacula peccati conslruere. Sed parietem liniunt, rero " ab olficio relra,hendum cens.emus•*>
qui peccata perpetranlibus adulantur, ut, quod illi C. VII. De eodem.
perverse agenles sedilicant, ipsi adulantes quasi Ilem ex eodem, c. 54, **.
nitidum reddanl. § 2. Sed sanctus vir sicut mala Clericus invidens fratrum profeclibus *', douec in
de bonis non sestimat, ila judicare bona de malis vitio esl, non proinovealur.
recusat, dicens ": Abtit " a me, ut juttot VQS
non recedam ab C. VIII. Non tunt ordinandi, qui teditionibut
jndicem; donec deficiam, innocentia vacant.
mea.
IV, c. 56, Ilem ex. eodem, c. 67, »7.
llinc etiam in Concillo Carlbaginensi
tegitur **: Seditionarios slaluimus nunquam ordinandos
C. III. Adulator vel prodiler ctexicus ab officio clericos, sicul nec usurarios, ncc " injuriarum
degradetur. suarum uliores.
Clericus,quiaduIationibiis el proditionibus vacare B G. IX. Vsuxat eeigere clericit minrme licet.
rieprelienditur, ab oflicio degradelur. Item ex Concilio Laodicensi, c. 5, ".
C. IV. Excommunicenlur ab epitcopo, qui fralribut III. Pars. Non licel fosnerari minislris nltaris, vel
non probqxtda qbjiciunt.
in sacerdolali ordine constilutis vej usuras, vel lucra,
ltem ex eodem Concilio, c. 55, '*.
Accusatores fralrum episcopus excoinmunicel, quaesescupla dicuntur, accipere.
qui noii probanda fralribusobjiciunt »;etsi emen- C. X. Nec suo nomine, nec alieno clexicut fmneralot
daverint vitium, recipiat eos ad coromunionem, non exsislat.
ad clerum. hem Leo Papa Episcopis per Campaniam, epitt. IK
c. i, ".
C. V. Removeatur * ab officio ctexicusmatedicus;
tcurrd et fratrum pxofecttbus invidens non promo- Sicut non siio, ita ncc alieno nomine aliquis cleri-
veatux. corum exercere fooniisallenlel. Indecens esl enim
Item ex eodem Concilio, c. 57, '••. crimen suum commodis ahenis impendere ".Fcenus.
Clericus maledicus (maxime " in sacerdotibus) aulem hoc solum aspicere et exercere debemus, ut
cogatur ad postulandain veniam. Si noluerit, degra- quod hic misericorditer tribuimus, ab *eo*Domino,
detur, nec unquam ad oIBcium absque satisfactione r (qui multipliciler elin perpetuum mansura tribuil),
revocetur. recipere valeamus.

PISTINCTIO XLVII.

GRATIANUS. Vnde in canonibus Apostolo.rum, c. 44

I. Pars. Qwodautem in fine hujus capituli usurarii
ordinari prohibenlur, inde ett, quod uturam exercen-
iet cupiditaii deservire probantur; cupidi autem ab.
Apostolo ' ordinari otohibenlur, qitia talet facile a
*
jnslo deviarenl.
legilur»:
C. I. Diaconut, presbyter el episcopus exigent uturai,
nisi desierit, deponalur.
Episcopus aut presbyter aut diaconus usuras a
debitoribus exigens, aut desinat, aut cerle depo-
nalur»,

NOTATIONESCORRECTORUM.
DIST.XLVL C. IV. ". Qui noji probanda fralribus D C. V. b Removeatur : Rubrica hoecp,erlinet simul
objiciunt : Verba isia neque in originali, neque in ad hoc caput, el ad duo sequentia.
inultis Graliani antiquis coriicibus habenlur.

DIST. XLVl. C. 11. " Job c. 27, v. 5. '»add. : hoc : Edd. coll. o, exc Bas. " Stalutt. »» eccl,
ant. c. 43, (cf. ad c 9, D. 181. Burch. I. 2, c T6. Ivo 1.
Pan. 3, c. 173. Decr. p. 6, c. 267. = C. IV. Ih.
c. 17. =C. V. " Ib. c 44. — Reg. 1. 1. c. 155. Btirch. 1. 10, c 66. Ivo Decr. p. 11, c 11 el p. 13, c. 66.
" maximeque : Coll. Hisp. Eri Bas.=C. VI. " lb. c. 73, (cf. conc. Tolel. IV, c 23. Agath. c 70.)—Reg.
1. 1. c. 152. Burch. 1. 2, c 172. Aus. 1. 7, c. 165" (177, ex Agath. c. 70). IvoPan. I. 3, c. 172. Decr. p. 6,
c. 265, p. 11, c 79. "jocularem : Coll. Hisp. abest ab Edd. Coll. o.exc Bas. Lugdd. II, 111.Antw.=
C. VII. '» Ib. c. 42.—Burch. 1. 2, c. 16. IvoDecr. p. 6, c 55. M provectiombus : lyo.=C. VIII. " ib.
c 55—Agath. conc c 69 — Reg. I. 4, c. 171. Burch.l. 2, c 17. Ivo Decr. p. 6, c. 56. *»tie/ : Coll. Hisp,
=C. IX. *»hab. inter A. 547 et 381.—Cap. Abylonis Bns, c 17.—Reg. I. 1, c 225 ex, inierpr. "Dionys,
= C. X. '• scr. A. 445. — Burch. I. 2, c. 121. Ans. I. 7, c. 150 (160). Ivo Decr. p. 6, c. 66. add. :
tuiuendere: Edd. coll. o. cxc Arg.
DIST.XLVIl. Pars I. ' 1 Tiro. c. 3, v. 3. = C. I. ' Reg. 1.1, c 221. Burch. 1. 2, c. 119, lvo.Pan..
*
\ 3, c 157. Decr. p. 6, c 195 et p. 13, c. 15. = C..-L damnetur: orig. et c«II. cUt,
 245 DECRETI PARS PRIMA. DIST. XLVII. 216
C. II. Vsuras exigens ttvt clerieut, tive subjeclus A sed longius atque distanlius studiosos se Deo exhi-
regulm dejicialur. bent, quam sieculo fuisse meminerunt '*. § 2. Nam
Ilem ex Concilio Nicoeno,c. 17 *.
quum quibusdam per praedicatorem* nostrum dici-
Quoniam multi sub regula constituti avaritiam et tur '" : Humanum dico propter infirmitatem carnis
turpia Iucra seciantur, oblilique divinse scripturoe, veslrm. Sicut enim exhibuistis membra vestra servire
dicentis": Qui pecuniamsuam non dedit ad usurdm, inimundiliw et iniquitaii ad iniquitalem, ita nunc
inutuum dantes cenlesimas • exigunt: jusle censuit exhibete membra vestra servire juslitim in sanclifica-
sancla ei magna synodus, ul.si quis inventusfuerit lionem, eorum procul tltibio iufirmitaii '• condescen-
post hanc definilionem lisuras accipiens, aut ex dilur, ac si eis aperlius dicerelur : Si nequaquam
adinventione ' aliqua vel quolibet modo negotium amplius potestis, sallem tales estote in fructu bo-
transigens, aut hemioiia, id est sescupla • exigens, norum operum, quales fuistis dudum iu actione
vel aliquid tale prorsus excogiians lurpis lucri viliorum, ne debiliores vos babeat sancta libertas
gralia-, dejiciaiur a clero et alienus exsislat a aeris b, quos in carne validos habuit usus terrena:
regula. voltiptalis.
Hinc etiam Gregorins in lib. XIX, Moralium,
c. [16, i/.] 25, i/i 29 cap. Job. scribit, di- B C. IV. Ad sacrot ordinet usurarii, promoveri non
cens : debent.
C.III. Temporalibuslucrisdeservientes Deonequaquam Item Gregorius Clero et civibus Neapolitants
mililare probanlur. lib. VIII, epist. 40, ».
Omnes hujus saeculi dilectores in lerrenis rebus De Pelro insuper ad nos pervenisse cognoscile,
fortes sunt, in cceleslibus debiles. Nam pro tempo- quod solidos dedil ad usuram. Quod vos oporlel
rali gloria usque ad mortem desudare appelunt, et cum omni subtililaie perquirere, et si ita constite-
pro spe perpetua ne parnm quidem in labore subsi- rit, alium eligite, el ab bujus vos persona siue
stiini; pro terrenis lucris quaslibet injurias tolerant, mora suspendile. Nam nos aroaloribus. usurarum
et pro cotlesti mercede vel tenuissimi verbi ferre nulla ralione manus imponimus. Si vero subiili
coniuroielias recusanl; terreno judici * tolo eliam habita inquisilione boc falsura esse patueril ",
die assistere fortes sunt, in oratione vero coram (quia persona ejus nobis ignota est, et utrum ita sit
Domino vel unius horae momento lassantur; soepe de simplieilale ejus, quod ad nos perlalum est,
nudilatem, dejectionem, famem pro acquirendis di- ignoramus), cum decreto a vobis faclo ad nos
vitiis alque honoribus toleranl, et earum rerum ' eum venire necesse est, ul vilam moresque illitis
se abstinentia '• cruciant, ad quas adipiscendas f sollicilius inquirenies " sensuro quoque pariler
festinant; superna autem laboriose quserere tanlo agnoscamus, " ut, si huic judicio aplus exstiteril,
magis dissimulant, quanlo " ea relribui tardius vestra in eo (adjuvante Doroiuo) desideria coro-
putarit. § 1. Hi itaque quasi aliarum " arborum pleamus.
more deorsum vasti sunt, sursum angusti, quia C. V. Degradelur clericus, qui usuras accipere
fortes in inferiora subsistunt, sed ad superiora de- delegilur.
liciunt. At conlra exqualitale palmarum designatur Item ex Concilio Eliberitano, c. 20. ".
proficiens vila justoruro, qui neqnaquam sunl in Si quis clericorum delcctus fuerit usuras accipere,
terrenis sludiis " fortes et in ccelestibus debiles, placuit " degradari el abstinere.
NOTATIONES CORRECTQRUM.
DIST.XLVH. C. II. » Sescupla : IIoc sesquialte- omnes pecuniarias usuras clericis inlerdicunt, vo-
rariiro usurariim genus, quamvis gravissimuro. iu luerunt eiiam sescuplam frugum expresse iisdem
frugibus liuniidis vel arenlihus Cunsiantinus lege inferdicere.Poslea vero in aliis conciliis eta Roina-
permiserat.qtioe nunc exstat incodice Theod. lib. 2, nis Ponlificibusgenusomne usurarum, tanqnamjuri
tit. ult. de usur. 1. 1. Eotiem perlinet, quod scribit naturali ac divino contrarium, lam clericis quam
B. Hierouymus in cominentnriis in Ezech. lib. 6, Jaicis fuit interdiclum, quemadmodum apparet in
c. 18, his verbis : Solent in agris frumenli et milii, D Decreialibus, lit. de usur.
vini et olei celerarumque specierum usurw exigi, tive, G. III. b Aeris : Apud B. Gregorium legitur :
nt appellat sermo divinus, superabundanliw : verbi tancla liberlas heredes, \e\-: sancta liberlas carila-
gratia, ut kiemis tempore demut decem modios, el in tis, quam in carne. In uno autem exemplari Gratiani
messe recipiamus quindecim, hojcest amplius purlem Vaticano : cwleslis conversatiohis,quod in glossa ud
mediam. Quaniobrem hoc canone, quo Palres 111 i explanandam diclionem : aeris, affertur.

DIST.XLVII. C. II. * hab. A. 525, — mterprelalio Dionys. — Reg. 1. 1, c 222. Burch. . 2, c. 120.
Ans. I. 7, c 165. Ivo Decr. p. 6, c. 196, p.13, c 8. Rab. poenit. c 52,—inf. C. 14, q. 4..C.8 , ex vers.
Hisp. » Psalm. 14, v. 5. » ndd.: usuras: Erid. coll. o, ' aliquam adinventionem : Edd. coll. 0; — arid. :
faciens : esed. pr. Arg., Bas. Yerba : awl — transigem absunt a coll.Reg. = C. III. ° judicio : Ed. Bas.
» add.: spe: Eriri.coll. o. exc Bas. " per abslinentiam: Eriri. coll. o. " add. : magis: esed. "matarum':
eaed. exc Lugdd II, III. Anlw. " desideriis : eaeri. l* memineriht : eaed. " Rom. c 6, v. 19. " adri.
cordis : Eri. Bas. = C. IV. " Ep. 62 (scr. A. 600),, 1.10., Ed. Maur. — Ans. I. 6, c 9 (15: Nobil. civi-
bus Neapotim, quod et ipsum in Edd. coll. legitur). Polyc 1. 2, 1.1. '» pulaveritis : Ans. — Erid. coll. o.
" xequireutet : Eri. Bas. *• eum : Ed. Bas. = C. V. " bab. iion serius A. 310 Ivo Pan. 1. 3, c. 158,
Decr. p. 13, c, 12. " add. : ewm; orig.
247 DECRETI PARS PRIMA. DIST. XLVTI. 248
C. VI. Nec impticari erxore, nec cupidilale violari _\ t gnitalis su:e experimenta conferre, el alium pervir-
tacerdotem oporiei. tutem palientioe coronare? Tu vero susceptis Dei
Item Leo Analolio Epitcopo Conttanlinopol., **in sinum tutim redaclis, nihil le
muneribus, etsi
epitt. Ll»». " agere iniquum, si tam multorum vitae sub-
II. Pars. Virum catholicum et praecipue Domini putas
sidia solus oblineas? enim tam * lam
sncerdolem sicut nullo errore implicari, ita nulla Quis injustus,
' lam
avidus, avarus, quam qui*' mullorum ali-
oportet cupiditale violari, dicenle sancla scri-
inenta suum non usum, sed abundanliam el delicias
plura »*.Potl concupitcentiat tuas non eas. Mens
cnim polenliae avida nec abstinere novit a velilis, facil? Neque enira ininus csl criminis babenti tol-
nec gaudere concessis, nec c pietali adhibere con- lere, quam, quuro possis et abundes '*, indigentibus
sensnm. denegare. Esurienlium panis est, qnem tu detices;
C. VII. Qui cupidilatem a se non abscindit, bonorum nudorum indumentum est, quod tu recludis; et mi-
auctori inhoererenon valet. serorum reriemlio est et absolutio pecunia, quam tu
Item Gregorius, /. VII, epist. 100 »*. in lerram »" defodis. Tot ** te ergo scias invadere
Bonorum auclori inhaererenliter non valerous, nisi bona, quod possis praestare quod velis.
cupiriilatem *• a nobis (quoe" omnium malorum ra- III. Pars. Gratian. Necesse *' est etiam, ut ille, qui
dix est) abscindamus. ' ordinandus est, suae domui sit hene praeposilus, id
B
C. VIII. Avari est hominum bona invaaere, quorum est, si in laicaii habitu uxorem Itabuit vel filios, a vilii»
necessitalibus subvenire valel. ad virtutum sludia et verbo et exemploprovocet, ut
Jtem Ambrosius Serm. LXXXI,de eo, quod scriptum quod potlea prmcepturus esl populis, prius exiyat a
est in evangetio : Hominis cujusdam divilis fructus dumesliciis. Unde Apostolus Ephesiis *' scribit, ut
uberes ager attulit '*. uxores suas sicut sua corpora diUganl, el filiot tuot
Sicut ii, qui per insaniam mente translati sunt, non ad iracundiam provocent, sed enulriant illot in
non jam res ipsas, sed passionis sux phantasias omni disciplina el correciione Domini. Unde quuin
vident, ila etiam mens avari semel vinculis cupidi- Paulus ad Timollieuin *' scribens, dixisset: suae do-
tatis adstricta semper auruin, semper argentum vi- mui bene praepositiiro, statim subjunxit: habentem
riet, semper rcriitus compulat, gralius aurum in- filios sibi subdilos in omni caslitaie, non **iu accu-
tuetur quain solem "; ipsa ejus orniio el supplicalio salione luxuriae. iVoti enim talium cohabilalor fron-
ad Dominum " atiiuro quaerit. Et post pauca : lem habel alios redarguendi. Unde de B. Job **legi-
§ 1. lulerdum etiam usuroe arte nequissima ex tur, quod pro filiit suis quolidiana offerebat Deo ta-
ipso auro atiriim nascilur. Sed "quid agis?" nec sa- „ crificia, offerens holocausta per tingulos, quos tania
lielas unquam, ncc finis aderil cupiditati. El infra , caritalis perfectione in unum constrinxil, ut quitque
§ 2. Sed ais " : quiri injiislum esi, si quum aliena eorum in suo die convivium (ralribus pararet, et ad
non invadam, propria diligeniiiis servo? 0 impudens eputandum secumtres sorores tuat pariter invitaret,
dictum "! Propria " dicis? quae? ex quibus recon- Quod quia Heli facere dissimulavit, ac falsa pielate
ditis in hunc raundum riettilisli? Quantloin haucin- superatut delinquentes filios ferire noluit (sicut in
gressus es lucem, quanriorie ventre matris exiisti, libro Regumlegilur), apud dislrktum judicem semet-
quibus quaesofacultaiibus quibusque subsidiis stipa- ipsum cum filiit crudeti damnatione percussit, unde
lus ingressus es? El post pauca :. § 3, Proprium ei divinavocedicilur^ : Ilonorasli filios tuos magis,
nemo dicat, quod est conimune d, quod plus quam quam me. Hinc etiam David erga filios benignitatem,
sufliceret sumptuin »*eliam violenter oblenlum est. non disciplinm severitatem exercent, eorum juventu-
Et infra : § 4. Numquid iniquus esl Deus, ul nobis tem experimento didicit perniciosam quorum *' ptie-
iioii aequaliter dislribuat viiae stibsidia, ul lu quidem ritiam vaga licentia permisit este voluptuosam. Unut
esses afDtiensel abundaus, nliis vero deessel et quippe eorum sororem suam slupro corrumpens a
egerenl? an idcirco magis, qitia etlibivoluit beni- (ratre ejus, Absalone *8 videlicet, inler epulas, qwt

NOTATIONESCORRECTORUM.
C. VI. c Nec pielati : Hoc poslremum oralionis D lur : Proprium nemo dicat auod e communi p.ut
lnembrumabesi ab originali;sed habelur etiain apud quam sufficerelsumlum el violenter obtenlum est. Sed
Anselmum. ob glussam non esl mulalum.
d
C. VIII. Commune : Apuri R, Ambrosium legi-

DIST.XLVII. C. VI. " Ep. 106 (scr. A. 452). Ed. Baller Ans. 1. 7, c. 140 (159). = P. H. " Eccl. c. 18,
v. 30. = C. VII. '» Ep. 106 (scr. A. 599, ad Syagrium, eic), 1. 9. Ed. Maur. — Coll. tr. p. p. 1, t. 55,
c. 5. " add. : rerwm : Ed. Bas. " 1 Tiro. c. 6, v.!0.=C. VIII. " ex Basilii homilia adey. Luc.c. 12,
v. 16. " add.: videt : orig. *• Deum : Edd. coll. o. " ait avarut : Ed. Bas. — ait atiquit : Edd. coll.
rel. *' diclu : Edd. coll. o. pr. Lugd.lll. *' Qwid propria : eaed. exc. Bas. '* swmrwi: Edd. coll. o. pr.
Ltigd. "111. *" el : eaetl. " reputat: eaed. " add. : tam : eacd. exc. Bas. »* abunduns sit : eaed. exc.
Bas. terra ; Edd. coll. o. *• lantorum — quanlis : caed. pr. Lugd. III. = P. IIK *' Hier. ad Ocean. i
Tim. c. 3, v. 2, et ibi gloss. *' Epbes. c 5, v. 28. *» 1 Tim. c 3, v. 2. **Tit. c 1, v. 6. *'Job, c. 1-
»' 1 " 2 Reg. c. 13-18.
Reg. c 2, v. 29. *' abcsl ha-c ullima pars pcriodi ab Ed. Bolun.
 24^ DECRETI PARS PRIMA. DIST. XLYTfl. 250
fratribut suis [raudulehter paraverat, obtruncatus lA deo, ul domus mea mclior sit quam arca Noe, ubi
est. Abtaton vero, postquam veniam a palre obtinuit, tainen " inler oclo homines iinus reprobus, inven-
de regno illum expulit, et ad concubinas ejus ingres- tus est, aut melior sit quam domus Abrabse, ubi **
sus est; demum per invia desexti patxem pexsequens, diclum est: Ejice ancillam et filium ejut, aut melior
" de duobus geminis
quercui inhwtil, alque ita suspensus interiit. Hinc sil quam domiis Isaac, cui
eliam Paulus ad Timotheum *» tcribit dicens : Qui (liclum est •* : Jacob dilexi, Esau atttem odio hubui.
suoruin et maxime domeslicorum curam non babei, Et infra : § 1. Simpliciter autem faleor carilali ve-
fidem negavii et est inlideli deterior : Jtire ergo, slrae coram Domino Deo noslro, qui leslis " est
qui domui suie nescit prwesse, in episcopum oxdi- super aniinain roearo, ex quo Deo servire coepi,
naxi prohibetur, quia qui in re minima, de qua sibi quo •• niodo dilficilesuin expertus melioresquam qni
familiarior debet cura inesse, fidelis nonest quomodo in monasteriis •' profecerunt, ila non sum expcrius
in ecclesiaDei (ubi tol sunl et alieni) sollicitam dili- pejores " quam qui iu monasteriis ceciderunl ",
'* ut hiuc arbilrer in
gentiam adhibebit? Unde Hieronymui *•: Non enim ita Apocalypsi •' scriptum :
*' juslus polluitur ex vitiis filiorum, sed libertasab justus juslior •», fiat et sordidus sordescat adhuc.
Apostolo ecclesiae principi reservatur, ut lalis fiat, C. X. Conviciaperditorum a via recliludinis nos mo-
qni non limeat propter vilia liberorum exlraneos B vere non debent.
reprehendere. ltem Cyprianus, //'6. / epist. 3. Cornelio Papm ".
IV. Pars. § 1. Quod lunc fiet, si nonerit quod Quod ad nos allinet, conscieniiaenostrae convenit,
tibi imputelitr. Quum enim gressus hominis a Domino frater M, dare operam, ite quis culpa noslra de ec-
dirigantur *»nec sinl *' in homine ejus vim, corripere clesia percat; si quis aulem uliro el crimine suo
quidem poiest, corrigere aulem non valei; pulsare perierit, et pcenilenliam agere alque ad ecclesiam
potest, non aperire, manus comprimere, non animum tedire noluerit nos in die *' judicii iiiculpaios futurcs
mutare. creriimus, qui consulimus sanitaii; illos solos iu
Unde Augustinus Clero et populo Hipponensi, poenis remansuros, qui noluerinl consilii noslri sa-
epitt. CXlLXVll »*. lubrilale sanari ". Nec movere uos debent convicia
C. IX. Bonorum hominum disciptina mores immutare perditoruro, quo miiuis a via recla,et a certa regula
non valel. non recedanuis, quando " et Apostolus inslruat ",
Quantumlibet vigilet disciplina domus meae, homo dicens": Si hominibus placerem, Christi setvus non
suin et inter homines vivo; nec inihi arrogare au- C essem.

DISTINCTIO XLVIII.
GRATIANUS exogavit. ln arrogantiam (qum eitruina diaboli) tnci-
1. Pars. Prohibentur eliam neophyti • in episcopot dunl, qui puncto horm necdum ditcipuli fiunt magi-
ordinari, ul qui [heri * eXat calechumenut, hodie non stri, el sicut lnnocentius ' ait, miserum est, eum
fial episcopus, qui heri erat in thealro, hodie non se- fieri magislrum, qui necdum didicit esse discipu-
deal in ecclesia, qui vespere erat in circo, hodie non lus.
tninistret altario, qui dudum (uerat faulor histrio- Unde in Nicaeno Concilio, c. 2, legilur * :
num, hodienon tit coriservatorvirginum. Causa aulem C. I. Neophylut in episcopumnon esl ordinandus.
Itujus prohibitionis esl secundum Aposlolum, ne ela- Quoniara mulla sive per iiecessilaicin, sive ex
tus in superbiam, tanquam religio Christiana pluri- quacunque a causa, contra regulam gesla sunt, ita
mttm eo egeret, incidat in ruinam diaboli. Momen- ut homines ex vila genlil * nuper adhuc catecbizali
taneus namque tacerdos nescit habere humilitatem, vel instrucli • statim ad spiritualem baplismuni ve-
observare modofpersonarum, vel se conlemnere; non nissenl, et continuo, quum baptizali ', etiam ad
jcjunaiit, non flevit, non se corxexit, non paupexibus D] episcopatum vel presbylerium provecti sunt: recte.
NOTATIONES CORRECTORUM.
DIST. XLVIII. C. I. • Quacunque causa t Graece est : *H ulXu; imifopivm xuv uvQpuxuv; quod Dio
pysius verlit; aut alias eogenlibushominibus.

DIST.XLVII. PARSIII. *»1 Tim. c. 5, v. 8. " In comm. ad. c. 1, Til. •' iiaque : orig. = P. IV. ** Psalm.
36, v. 5. "»Hierem. c. 10, v. 23. ** scr. A. 404. — Coli. tr. p. p. 2, t. 53, e. 37, 38.= C. IX. '*
tantum : Edd. coll. o. *' ewt : Edd. coll. o. pr. Bas. — cf. Genes. c. 21. *' cujus : orig. — ubi: Ed. Bas;
** add. : in M alachia
primo•': Edil, coll. o. " add.: tntAi: eaed. pr. Bas. •• quoniam : Edd, coll. o. *
aild. :sicut: eaed. exc. Bas. monasterio, el infr. eod. modo : Edd. coll. o. " deteriores : eaed. exc.
Bas, " defecerunt : Edd. coll. o. " unde : Ed. Bas. •* Apocal. c. 22, v. 11. •• juslifieetur, et qui sor-
didut est : Edd, coll. o. = C. X. •' scr. c. A. 252. ,s tempex: Edd. coll. o. e» add. : eorum : eaed. '•
add.: awl consolari : Ed. Bas. " quam : Edd. coll. o. — Sequ. : el : abest ab Edd. Bas. Yen. I, II.
Lugrid. II, III. Anlw. " instituit: Edd. coll. o. exc. Bas. " Galat. c. 1.
DIST.XLVIII. Pars 1. * Tim. c 3, v.2, glossa ord. ib. et Hieron. ad Oceanura. * Ex J,eo»ieAns. 1. 6,
c. 34 (35). *Ep. ad Aurelium * hab. A. 325. = C. I- * aentUium : Edd. coll. o. pr. Bas. * insiituti :
Coll. Hisp. ' add. : i«»!: Edd. coll. o.
e^ 1 DECRETl PARS PRIMA. DIST. XLIX. »5J
*
igimr visura est, deeetero nihil lale debere* fieri. A Vnde B. Gregorius scribii Syanrio Episcopo ei
Nam et lempore opus'esl, ut sit * catechumemis, et alits Eplscopis, lib. VII, eptst. 110" :
post bapiismum mulla piobalione indiget. Evidens C. II. Quis dicatur neophytus.
nainquc est aposlolicum praceplum, dicens• : Non Sicut neophytus ' tunc * dicebalur, qui inilio * "
neophytum. n» forle elatus " in judkium incidat el sanctae fldeierat erudilione plantalus, sic modo neo-
laqueum draboli. Si vero pracedenle b lempore ali- phytus habendusest, qui repentein religionishabim
quod mortale c peccatum admiserit, el conviclus planlatus ad ambiendos " honores sacros irrepse-
iluobtis vel tribus teslibtis fuerit, cessel " a clero rit. § 1. Ordinaleergo adordines accedenduni est".
qui liiijusmodi esl. Si qtiis vero praeter haec" fe- Nam casum appelit, qui ad summi «*loci fastigia
ceril ", tanquam conlraria u stalulis sancti con- postposilis gradibus per abrupta quaerit ascensnm.
cilii gerens, ipse praecipitabilur " de statu sui Scimus aulem, quod ledificati parietes lion prius
cieri. tignorum pondus accipiunt, nisi a »' novitalis su»
Gratian. Neophyti vero hodie appellnntur propoti- humore siccentur, ne, si anle pondera, quam soli-
(um tacrce religionis noviler assumenies. dentur, accipianl, cunctam simul fabricaro ad ter-
ram deponant.

DISTINCTIO XLIX.
GRATIANUS. B et repente subjungltur : St cacus fuerit, si claudus,
Ecce, a quibus vitiis debeant esse immunes, qui in si vel parvo, vet grandi et * torto naso, si fraclo pede
«piscopumsunt ordinandi. Quienim intercessares pro vel manu \ si gibbus, si lippus, si albuginem habeiis-
*
populo ad Deumparantur, necesseest ul ejus gratiam in oculo, si jugem scabiem, si impeliginem in cor-
lene vivendomereantur. Vnde Gregorius ail in Pa- pore, vel ponderosus. %1. Caecus qtiippe est, qui su-
ttorali ': § 1. Sollicile formidandum, ne, qui pla- pernaecontemplationis lumen ignorat,qui praeseniis
care posse iram Dei creditur, hanc ipse ex proprio viiae tenebris pressus, dum venluram lucem neqiia-
lealu mereatur. Ctmcli enjm liquido novimus, quia, qiiam diligendo conspicit, quo gressus operis porr'.-
quuiii is, qui displicet, ad iiitcrcedendmn mitlilur, gaf ueseit. Htiic etenim prophelanteAnna ' didiar:
irati aninms ad deteriora provocatur. Qui ergo ad- Pedes sanctorum suorum servabit, et impii in lenebris.
litic desidcriis terrenis adslringilur, caveat, ne di- comicescent. § 2. Claudus vero esl, qui quidem quo
.stricti iram judicis gravius accendens, dum loco pergere debent aspicil, sed per infirmilatera mentis
delectalur glorke, fial subditis auctor niinae. Soler- vitaeviam perfectae»non valet tenere quam videt;
ler * ergo se quisque metiaiur, nec locum regiminis quia " ad virtulis slalum dum fluxa consuetudine
assumere audcal, sj in se adliuc viiiuin daninabiliter non erigitur, quo * per* ll desiderium innililur ",
regnui; ncc is, quem criiuen depravat proprium, " illuc gressus operis efficaciler non sequuntur. Hinc
iutercessor tieri appetal pro ctilpis uliorum. etenim Paulus " dicit : Remissas manus et dissoluta
"
C. I. Sacrificium Deo non offerat qui vitiisest mucu- genua erigite, et gressus rectos facile pedibus ve-
latus. siris, ut non claudicans quis erret, sed magis 1Ssa-
Idem i(i eqil. Pustoruli eod. c. 11 continenter. netur. § 3. Parvo aulem naso est, qui ad leiiendaiu
Hinc eieuim superna voce ad Moysen dicitur 3: inensuram discrelionis idoneus liQnest. Naso quippe
Loquere ad Auron : homo de semine tuo per (ami- odores foetoresque discerniiiius. Kecle ergo per
*
lias, qui habuerit maculam, non ofjerat panes Do- nasum discretio expriiuitur, per quani virtutes eli-
mino ' Dco suo, nec accedai ad ministerium ejus Ubi gitnus, delicta reprobamus. Unde et iu laude"
NOTATIONESCORRECTORUM.
t>Prwcedente: w^OIOVTO;, id est, procedenle. sed habelur prior pars hujus capills usque ad vers.
o'i |>lossam iion est iiuitaiuiii. Scimus autem, legitur, in sanctai fidei erat conversa-
*
c Morlale : Abest vox ista a prisca versione. lione planialus. Lib. autem 5, ep. 31, sive c. 95 (ubi
Graece est : Yvyjxov rt afxKpTnjwi : quod Pionysius et eadem fere iisdem verbis habentur, ac pranerea
verlil, delictum animat. sequens pars usque ad (iiieni) legitur hoc loco : qui
C. 11. d lnitio sanctat : In lib. 7, epist. 110, ubi D cfdhuc noviter eral erudilione planlalus in fide.

DIST.XLVIII, C. I. * sic : Ed. Bas. » l Tiro. c. 3," v. 6. >' add. : in superbiam

u
: Edd. coll.o.—' imo
" cessabit : Coll. Hisp. " hoc: Edd. coll. o. facit : Coll. Hisp. contra stalula: Edd. coll. o.
Hisp.
15eiiam ipse periclitabitur : Coll. Hisp. 16Ep. 106. (scr. A. 599.) I. 9. Ed. Maur. — cf. ep. ad Yirgiliiim
Arelai. 1. 5,q>. 55.—Ans. 1. 6, c. 26 (30). lvo Decr. p. 5, c. 131 (ex epist. ad Virgiliuin). Polyc. 1. 2; t. 1.
= C. II. " in initio : orig. — Edd. coll. o. ,8 ambigendos : Ed. Bas. " ascendendum : orig. — Ans.
— Edtl. coll. o. " lumma : orig. " abest ab orig. '
DIST. XLIX. ' Purlel. c. 10. » ib. c. ll. = C. I. • Levii, c. 21," vi I. —In Edd. coll.o. s exc.Liigdd.
H, III. Antw. el liic ct in seqq. SS. libri in ipso textu laiidantur. vel: Edd. coll. o. Si mancus, si
»
: Ed. Bas. Uirigal : Edd. Lugdd. II, 111,Anlw. " 1 Reg. c. 2, v. 9. »perfecte :
gibbosas : eifid. «si ctiam
orig.—Edd. coll. o. 10quia videlicetqnis : eaed. " abest eliain ab orig. nititnr : Edd. coll. o. exc. Bas.
*sIlebr. c. 12, v. 12. "egressut: Ed. Bas. "magitautem: oiig.—Edd. coll. Q. '* laudibut: eaed. eic. Bas-
«53 DECRETI PARS PRIMA. DIST. XLIX. 554
sponss dicitur " : Nasus tuut ticut tums, qum esl in A seu justiliae caecatur. Pupilla namque oculi nigra
Libano, quia nimirum sancta ecclesia quae ex causis videt, albuginem lolerans nihil videt, quia vide-
singulis tentamenta prodeant per discrelionem con- licet seusus humanae cogilationis, si stultum se pec-
spicit, et venlura vitiorum bella ex alto deprehendit. catoremque intelligit, cognitionem iniiuiae clarilatis
Sed sunt nonnulli, qui dum aestimari ,s liebeles apprehendit. Si autem candorem sibi jusliliac sivo
uolunt saepe selsqiiilinsdam exqtiisilionisplus qtiam sapientiae tribuit, a Iuce se supernae cogiiitionis ex-.
necesse cstexercenles exnimia subtilitate falliintur. cludit, et eo clariiatem veri luminis neqiiaquam
Uude liic quoque subdilur i vel grandi et%0 lorto penetrat, quo se apud se per arrogantiam exallat,
naso. Nasus enim grandis et tortus est discretionis sicut de qiiihusdam dicitur*-1: Dicentes enim seesse
subtilitas immoderaia, quae, dum pius quam decel sapientes stulti facti sunt. § 8. Jugem vero habet
excreverit, aclionis suae reclitudinem ipsa confiindii. scabiem, cui carnis pelulantia sine eessalione do-.
§ i. Fracto autem pede vel manu est, qui viam Dei minatur. In scabie etenim fervor viscerum ad cutem
" pergere omnino '" non valel,
atque abouis aclibus trahilur, per quam recte Iuxuria designatur, quia **•
fmidiiiis exors vacat, qualenus haec non ul claudus si CQrdis tenlatio usque ad operalionem prosilit,
saltem cum infinnitale teueat, sed alj his omnimodo nimirum fervor intimus usque ad culis scabiein
alienusexisiat. § 5. Gibbus " vero est, quem terre- " prorumpit, et foris jam corpus sauciat, quia eum in,
nae sollicitudinis pondus depriinit, ne uuquaiii ad cogitalione voluptas non reprimilur, eliam iu ac-
superna respiciut, sed solis liis, quae in inlimis cal- tione dominatur. Quasi enim culis pruriginem,
caiimr, intendat, qui et si qqando aliquid ex bono Paulus curabat abslergere, cum dicebal* 3 : Tentatio.
jialriae ccejeslis audierit, qd hoc **, nimirum per- vot non apprehendat, niti humana, ac si aperle di-
versre consuetudinis pondere praegravatus, cordis ceret: Iliimanuni quidem est tenlationem in cordo
(acicmnon attollil, quiacogilalioiiis"staluni erigere perpeti, dremoniacum vero esl in ** tentalionis cer-
noii valet quem terreuas solltciludinis lisus curvum tamine in ** operatione superari. § 9. Iinpetiginem
lenei. Ex horum quippe specje Psalmista *8 dicit: quoque babet in corpore quisquis avaritia vasialur
Jncurvalus sum el humiliatut usquequaque. Quorum in mente, quae si in parvis pon compescitur, nimi-
c;ilpdin quoque per semetipsam veritas reprobans rum *6 sine mensura dilatalur. Impetigo quippe sine
ail : Semen autem, quod in spinis '» cecidit, hi sunt, dolore corpus occupat, et absque occupati taedio,
qiti audiunt "verbum et a sollicitudinibus et diviliiset excrescens membrorum decorem fcedat, quia et
volupiatibus vilK euntes suffocanlur, ei'non referunl avarilia caplivam animain, dum quasi delectat,
fruclum. § 6. l.ippus vero 30 est, cujus quidem in- f> dum 8 cogitationi
( exulcerat, adipiscenda'*' qua^qne*
geuium ad cognitionem veritatis emicat, sed lamen objicil, ad inimicitias accendit, el dolorem in vul-
hoc " carnalia opera obscuranl. In lippis quippe nere non facit, quia aesluanti animo ex culpa abuiH
oculis pupillae sanae sunt, sed humore deQuenie danliani promiltit. Sed decor membroram perditur,
infirmaiae 3t palpebrae grossescunl *3, quae .* quia quia aliarum quoque virlutum per hanc pulcliri-
infusione crebra alleruntur, etiam acies pupilla: ludo depravalur, et quasi totum corpus exasperat,
vitialur. Et sunt nonnulli, quorum sensuin carnalis quia per uuiversa vitia animum supplantat. Paulo
vitae operalio sauciat, qui videre " recta subliiiier atlestante, qui ait *' : Radix omnium malorum est
per ingenium polerant, sed usu pravorum actuum cupiditas. § 10.2Ponderosus veio est, qui turpitu-
caligantS 8. Lippus itaque est, cujus sensum natura dinem hoh exercet opere, sed tamen ab hac cogi^
exacuit, sed conversaiionis pravitas confundit , talione continua sine inoderamine gravalur ii|
cui bene per Angeliim diciiur " : Collyrio inunge mente; qui nequaquam quidem usque ad opus ne-
38oculos tuos, ut'* videas.
Collyrio quippe ocu- farium rapitur, sed ejus animus voluplate luxuriae
los ut videamus inunginins *°, cum ad cogno- sine ullo repugnalionis ob.stacu!o"° delectalur. Vit
scendam veri luminis claritalem intellectus nostri lium quippe est ponderis, cum humor viscerum at)
aciera medicamine bonae opeiationis adjiivamus. .1 D virilia labitur, quaeprofecto cuin modestia dedecoris
§ 7. Albiiginem vero habet in oculo, qui verilalis intumescunt. Ponderosus ergo est, qui totis cogita-r
|ucem videre non siuilur, quia anogaiilia sapientiao tionibus ad Lasciviam defluens, pondus turpitudinis

DIST.XLIX. C. I. " Cant. c. 7, v. 4. "existimari : Edd. coll. o. —. add. : se s eaed. exc. Bas. "
abest ab Edd, coll. o. exc. Lugdd. II, III. Anlw. " vel: Edd. coll. o. " bomini : eaed. ^ omnimcdo :
Ed. Bas. " Gibbosus : Edd. coll. o. pr. Bas. ** hoic : Ed. Bas. ** cognitionis : Edd. cnll. o. exc. Bas.
*" Psalm. 118, v. 107. — Luc. c. 8, v. 14. »»spinat: Ed. Bas. " audierunt; orig. — Edd. coll. o, 3*
quippe : Ed.3aBas. J1hatc :Edd. Nor, Ven. I, II. Par. " infirmiiatw : Edd. Arg. Boiim. infirmantes : Edd,
r.oll. rel. aigrotescunt: Ed. Arg. a* quorumquiq: orlg. — Ed. Bas. —quorum quidem (quidam : Ed.
Bas.) quia : Edd." coll. rel. exc. Lugdd, MII, III. Anlw. " add. : et\studere : Ed. Bas. 38 caliganlur :
Edd. coll. o. Apocal. c. 5, v. 18. junge : Ed. Bas. 39 et: ib. ^jungimus : Edd. Arg. Nor. Ven. 1,
11.— injungimus : Ed. Bas. M Roni. c. 1, v. 22. ** quia elsi: Edd. coll. o. ex Bas. Lugdd. II, III Anlw.
*'1 Cor. c. 10, v. 13 **abest ab Edd. coll. o. *"e« : eaed.— orig. *8 nimium : Edd Arg. Ven. 1, II; *'
add.: negotta : Edd.coll. o. exe. Lugdd. II, III Anlw. *8 quisque : Edd. Arg. Nor. Veti. I II I'ar. u
^ Tini., c. 6, v. 10. ">stimulo : Edd. coll. o, exc. Lugild. II, UI Antw.
-M DECRETI PARS PRIMA. DIST. L. _5«
gestal in corde; et qnamvis prava non exerceat A digne accedunt, quique daio munere sacerdolium
opere •', ab his tamen non eveilitur ** menle, nec praesumunt. Panem quoque poliuit, qui doctrinam
ad nsum boni operis in aperlo valet assurgere, quia Domini in populo male dispergit, et qui honorat
graval himcin abditis pondus tuipe. § 11. Quisquis potentem et desptcit pauperem. Et infra: § 1. Si
ergo quolibet "s horum vitio subigitur, panes Do- offeralis caicum *8 ad immolandum, nonne malum
mino offerie prohibetur, ne prolecto » diluere aliena esi ? etc. Superius accusati de panibus nunc " ac-
delicta non valeat is **, quem adhue propria deva- ctisantur de viclimis. Caecum animal offert, qir.
£'.ant. § 12. Quia igitur paucis ad magisterjum pa- ordinat indoctum ** loco docti, magistrumque facit,
slorsile dignus qiialiter veniat, alque hoc indignus qui vix discipulus esse poleral. Claudum offert, qui
qnaliter pertimescat, qslendimus, nunc is, qtii ad lucra terrena quaerenlem local, utpoie pedem in
illud digiie pervenerit, in eo qualiter vivere debeat, diversa ponenlem, unum in divinis, allerum in car-
itcmoiistremus. ralibus, cui polest inferri illud de libro Regum " :
C. II. Indoctus, terrena lucra tectans, vitiosus or- Vtquequq claudicatis, 0 in duas
dinuri non debet. partet? Languidum
Item Hieronytims super Malachiam, dd e. 1. offert, qui vitiosum liabel pro religioso, quique lar-
[v. 7,8.] »*. dum et pigruin probalb patientem *', dicens illum
Sacerdotes nomen Domini despiciunt, et, quantum B negligemiaered_'guendum. Indighum est enim dare
ad se, panem poliulum offerunt, qui ad allare in- Deo quod dedignalur homo.

DISTINCTIO L.
GRATIANUS. ciderit, deinceps jam depositus erit, nullumque gnt-
I Pars. Ex pramiissis auctoritatibus liquido mon- dum sacerdolii poteril adipisci.
slratum esl, quod variit criminibut irretiti in tacer- C. III.
dotet ordinari non pottunl. Nunc autem de eisdem Presbyter post laptum nulla ratione in sacio
ordine reparari valet.
quatritur, ulrum posl peraclam pamitentiam, vel in Item Gregorius papa Sabiniano episcopo, lib. VII,
proprhs ordinibus remanere, aut ad majores gradus epist. 25'.
conscenderevaleanl? Mutlorum aucloritatibus vaiiit Presbyterum, de quo nos fraternitas lua laloris
criminibusirretiti a propriis ordviibut dejkiuntur, et praesentium legalione * consiiluil, nulla ralione in
ab accessu majorum prohibentur. sacro ordine posl lapsum aul permanere, aul rcvo-
Vnde Gregorius ail Constanlio Mediolanentiepitcopo, C cari posse cognoscas*. Circa quero tamen mitius
lib. 1V, epist. 17 ': agendum est, quia commissum facinus facili diritur
C. I. Lapu in suum ordinem reparari non possunt.
professione confessus.
Si lapsis ad suiim ordinein revertendi licenlia
C. IV. Post perpetratum homicidiumsacerdotale offl-
concedaiur, vigor canonicae procul dubio frangitur cium ministrari non potest.
disciplina:, dum pro' reversionis spe gravae actionis Item Joannes CenomanttcoVticensi epitcopo '*.
* VIII,
desideria quisque concipere non formidat. Et post scientiam " luam sacerdo-
Miror minus doctam
pauca: § i. lllud igitur * prae omnibus sludele, ul tem homicidium posse in
putare post perpetratum
lapsos in sacrum ordinem nullius vobis supplicalio sacerdolio ministrare, imo (quod esl ineplius) nobis
uliquo modo revocare sludeat', ne hujiisuiodi non stiadere velle, ut ipsi tali praesumplioni praeberemus
siatula, sed leinporaliter dilata credatur eis esse assensum. Quis enim tam demens tainque perversi
vindicta.
sensus lale quid aeslimaret vel post qiianlumcunque
C. II. Qui pott luam ordinationem tabitur, depositus " sit ca-
poenitenliam concedsndum, cum omniiio
permunebit.
Itetr. ufarlius papa I, Amando epttcopo*. nonicae disciplinae contrarium? Debet ergo sacer-
lam tm-
Qni semel posl suam ordinalionem in lapsum ce- D dolio privaius lacrymarum fonte flagitium
NOTATIONESCORRECTORUM.
DIST.XLIX. C. t. » iV« profecto : Sic.etiain in C. II. b Probat puiientem : Sic interpungilnr etiam
originali impresso *. In aliquot Graliani manuscri- in mauuscriptis et in glossa, cum lamen ita posset
piis legitur : Nec profecto diluer» aliena deiicta «a- etiam disliugui, et pigrum probal, patienlem dicent
tet ii, quem adhuc propria devaslant. illum, etc.

DIST.XLIX. C.I. *'op«ro:Edd. coll. o. •' elevatur:* Ed. Bas. — avellilur . Edd. 8*
rel. cuthbet
(quolibet: Ed. Bas.) h. vitiorum subjicitur : Edd. coll. o. et Edd. coll. o. exc. Bas.•" Ins : Ed. Arg. =
C. il. '• Apud Hier. multo latius h*c hahenlur. »• add. : animal"
: Edd. coll. o. add. : aiitem : til.
Ilas. »8 add.: in: Edd. cell. o. «« 3 Reg., c. 18, v. 21. claudicas : Edd. coll. o. ex Bas. pro
patienle: Ed. Bas.l „Pan. ,1. _ c. 145 _
.,„ .Decr.
DIST.L. P. I. Ep. * (sc.r. A. 595). I. 5, Ed Maur. —Ans. \. 8, c. 25 (35. Ivo 3, p
*
6, c. 80.—Constantino8: EJd. coll. o. s=C. I. ' pir—spem : orig. quis— : Edd. coll. o. autem : eaed. *ji«-
dtat: esed.= C. II. Ep. ad Amandiim Trajectinum, scr. A, 649. Ivo Pan. 1. 3, c. 44.1.= L. im.
' Ep. ad Sabinianum ISabinum : Ed. Bas. — Eabianum : Edd. coll. rel.) Jadertinum. Ep. 24 (scr. \. oa»),
1.8 Ed. Maur. — Ans. I. 8, c. 26. Pan. I. 3, c. 146. • re/_'io)ie: orig. Ans. • cognoscat: Edil. coll. o.
= C. IV. " Fragm. «pist. fieperditae.-- lvo Pan. I. 3, c. 153. Decr. p. 6, c. 114; p. 10, c. 5t: Lwnomoco
" omni : Ivo.
Venet.ep. " sentenliam : Ed. Bas. — Ivo p. 10, c. 51.
.57 DECRETI PARS PRIMA. DIST. L. 2,19
mane diluere, ut lalibus saltem remediis curatus A non admittatur ad clericatum ". Qirod si irrepse-
salutis possit 4nvenire siuTragium. rit", dejiciatur. Simililer si homicidii aut facto,
C. V. Ad majorem gradum clericus provehi non po- aut praecepto, aut cousilio, aul defensione posi'
test, qui paganum eccidil. baptisniuni conscius fueril, et per aliquam stibre-
Item Nicolaus papa ". ptionem ad clericatum venerit, dejiciatur, el in fine
Clericum, qui paganum occiderit, non nporlel ad vitae suae laicam »* communionem lantummodo re-
gradum majorem provehi, qui carere etiam debet cipi.il".
acquisito, homicida enim est. Nam cum discreti C. IX. De sacris ordinibus lapsi reparari non
sinl milites saeculi a iuiliiilnis Ecclesiae, non con- possunt.
venit militibus Ecclesiae mililare. saeculo, per quod Ilem Gregorius Januario episcopo Caralitano, lib.
ad effusionem sahguinis nec.sse sit pervenire. III, epist. 26»«.
C. VI. Qui defendendo se paganum occiderit, sacer- Pervenit ad nos, quosdam de sacris ordinibus
dotalt careat ofjicio. Japsos vel post poenilentiam, vcl anle ad ministerii
Idem Osbaldo chorepiscopoQuailranlino •*. stii officium revocari; quod omniiio prohibemus, et
De his clericis, pro quibus consuluisli, scilicet, in hac re sacratissimi quoque canoues contradicunt.
qui se defendendo paganum occiderunt, si postea _ Qui igitur posl acceptum sacrum ordinem lapsns
per pceniientiam einendati possinl ad gradum pri- in peccatum carnis fuerit, sacro ordine *ita* ca-
slinuin redire, aut ad alliorem conscendere, seito, reat, ut ad altaris ministerium 'ulterius' non ac-
nos nullam occasionem dare nec ullain tribuere cedat.
eis licentiam quemlibel hominem quolibet modo C. X. De eodem.
occidendi. Verum si conligerit, ut clericus sacer- Idem Venantio Lunensi episcopo, lib. IV, episl. 5. "
dotalis ordinis sallem paganum occiderit, mullum Accedens ad Gorgonam insulam fraiernilas ve-
sibi consulit, si ab offieio sacerdotali recesserit; stra discutiat id, quod ad nos de Saturnino presby-
satiusque est illi in hac vita Domino sub inferiori lerob perlatum esl '". Pervenit iiamque ad nosr
habilu irreprehensibiliter famulari, quam alla inde- quia poslqtiam pro crimine lapsus sui a sacerdolii
bite appeicndo damnabiliter in profundum '• de- ordine est dejeclus, ad explendum niinisleritim sa-
niergi. cerdolii" praesumpsit accedere, et omnipoienti Deo
C. VII.Cadat ab officioepiscopus, presbyter, aut dia- hostias immolare. Quod ,si ita facluni fraternita*
conus capilale committenscrimen. veslra repereril, eum sacri corporis et sanguinis
Ilem ex concilio Agalhensi, c. 50 ". dominici *° parlicipatione privatum in posnilcnliam
Si episcopus, presbyler, aut diacomis capitale _ ita ut usque ad diem *• obilus sui in cadeiu
redigat,
criinen commiserit, aut cliaitam falsaverit", aul excommunicalione
permaneat et viaticum tantum-
falsum testimonitiui dixerit, ab ofiQcii h onore depo- modo exilus sui lempore recipial. Sin autein eiiui
silns in nionaslerinm " retrudalur ", el ibi quara- fralernilas lua talem
poeniientiam agcre cognoverii,
diu vixerit iaicam tanlummodo communionem ac- ul ei
jusle ad recipiendam inter laicos coinmiinio-
cipial. nem etiam anle exituin debeat misereri, lioc in
C. VIII. Qui homicidii faclo aul prwcepto, auicon-
silio post baptitmum conscius fuerit, ctericus non luae fialernitalis ponimus poteslate. Et infra : § 1.
ordinetur. Praetcrea " ad fraternitatis luae consulla respon-
Item ex concilio Marlini papae, c. 26 '*. dentes slatuiinus, diaconutn ei abbalem de portu
Si quis viduam aut ab alio dimissam "• duxerit, Veneris, queni indicas cecidisse »*, ad sacrum or-
NOTATIONKSCORRECTORUM.
DIST.L. C. VIII. • Defensione: In codice Lucensi D Gratiani* legilur : espresbytero, itemque inferius in
regio (in quo sunl etiam haec capitula a Marlino lioc eodem capile : Saturninum vero expresbyierum,
Bracarensi episcopo collecta) et apud Anselmum et sive ut in impressisB.Gregorii, expresbytero. Depo-
in editione coiiciliorum tribus lomis, in margine silos enim presbyteros expresbyleros, et eos, qui
legitur : assensione'; cui leclioui convenit, quod le- monasteria «Jeseruerant, exmonachosant
appellabant;
gilur in couc.ilioTriburiensi, c. 11 circa finem. sicut illi, qui cousnlalum guaeslurani gesseianl,
C. X. b Presbytero : In vetusto codice epistola- exconsuies aul exquaestores vocari soliti fuerant.
rum fi. Gregorii, et aliquot autiquis exemplaribus

DIST.L. C. V. " Fragm. epist. deperd. ad Wilfredmn (s. Ilumifredum, ». Buntfredum, R. Gui
— c. 120. = C. VI. '* Fragm. epist. deperditae. — Coll.
fredum) Morinensem episc. Ivo Decr. p. 6, " hab. A. 506, cf. tainen , qnae
ir. p. p. 1, t. 62, c. 64. *•»add. : inferni: Edd. coll. o. = C. VII. "
niouita sunt ad c. 50, D. 23. — Coll. tr. p. p. 2, t. 28, c. 48. falsaverml, et sic nomcro plnrah
de/ra_a«iir: Edd.
deiuceps : Coll. Hisp. " monasterio : Edd. coll. o. exc. Lugdd. II, 111Antw.
coll. o. — Bolim. = C. VIII. •• Martini Brac. interpietaiio can. Apost. 17, ei can. 21 conc. Ancyr.
" relictam : Edd. co'l. o. »«ita apnd Merlin. — clerum : Coll. Hisp. —Edd. coll. o. "aut *i obrepsn :
Coll. Hisp, r-' eamdem leclionem servat Coll. Hisp. »*abest a Coll. Hisp. et Istd. Merl. panter ac se-
quens : laniummodo. »»accipiat: Edd. coll. o.= C. !X. »8Ep. 26 (scr. A. 594), 1. 4 Ed. Maur.—Ans.
I. 8, c. 20. Ivo Pan. 1. 3, c. 133. Decr. p. 6, c. 78. Polyc. 1. 4, l. 59. = C. X. " Ep. 7 (scr. A. 595), 1.
5 Ed. Maur.—Ans. I. 8, c. 21. lvo Decr. p. 6, c. 85. Polyc. il). —' el apud Anselm. relalum : Edd.
coll. o. '* presbyleri orig.— Ans. Ivo. — Edd. coll. o. 30 Domini: Edd. coll. o. " dtem ulltmum : esed.
*« ex 132. add. : m
ep. 3 ad eundum Yenanlium, scr. A. eod. — Ans. I. 8, c. 22. Ivo Pan. I. 3, c.
crimtn : Edd. coll. o.
259 DECRETI PARS PRIMA. DIST. L. 860
dinem noh debere vel posse uilo 3* modo revocari. A ett, quia in Moyien murmuravetat, aeta panitentia
Quem quidein sacro ordine privatum in poeniten- a peccato mundala et tanala ett, el prislinam gra
tiam deputare le convenil; cujus si postea aclus tiam proplielandi recepil. Aaron *" autetn post con-
conversatioque meruerit, prioreni inter alios mo- flatum viiuliim etiam in summum sacerdotemconse-
nachos, ubi tti tamen xlecreveris, stanli locum 3B cratus ett. David **post adullerium el homicidium
obtineat. Subdiaconi quoque, qiio similis culpa spiritum propheliw recepit, el in proprio gradu per-
conslringit, ab officiosuo irrevocabiliter deposili, mansil. Achab *• quoque post morlem Nabuthw viri
inler laicos communionem accipiant. In porlu au- sanclissimi per poenitentiamhumilialus in regia sede
tem Veneris loco lapsi diaconi alium, qui hoc offi- remar.sit. El ut prwlereamus multa exempla Veleris
cium implere debeat, ordinabis: Saturninum vero Testamenti, Pelrus *8 r.egavit Chrislum, el lamen
presbyleruni'«, ul nunquam ad sacri ordinis mini- poslea princeps aposlolorUmfactus est; Paulus *'
Bterium prasumat accedere, scriplis cavere decre- Stephanum lapidavit, et lamen a Deo in apostolum
vimus; sed eum in insula Gorgona atque Capraria electus est. Mulli quoque ab hwresi ad unitalem ca-
solliciiudinem de monasteriis gerere, et in eo in tholicw fidei revertentes in suis ordinibus slint re-
quo est slatu sine cujusquam adversilale nianere cepti, alii vero ad episcopalem eliam gradum tiint
permillimus«'. B promoti, utpote Anguslinus et alii compltires.
C. XI. Loco lapsi alius ordinanaus est. C. XIII. De eodem, PALEA <=**.
Idem Mariniano episcopo Ravennw, lib. VI,
epist. 39 38. i Joannes Chrysoslomus *a* duabiis synodis or-
Postquam quemquam criminaliler abscedenlem thodoxorum episcoporum fuit dijudicatus, sed ite-
in locum, *de' quo lapsus est, nulla permiltit ratio rum fuit restitutus. Marcellus episcopus Ancyrae
revocari, el ullra tres menses Ecclesiam vacare Galatise depositus fuil, sed poslinodum proprium
ponlifice slatuia sacrorum canoiunn non permit- recepit episcopalum. Asclepius dijudicatus a synodo
tunt, ne cadente " pastore dominicum gregem an- ecclesiam suam" postea recepit. Lucius•*• episcopus
tiquus(quod absil!) hoslis insidiando.|diIaniet; fra- Adrianopoliles damnatus a Papa Julio recqiit
terniias veslra deprecationi eonim consentire ct in ecclesiam sui episcopatus. Cyrillus episcopus Hie-
Inco lapsi debet cpiscopum ordinare, rosolymilanus depositus fuit, poslea reconcilialiis
C. XII. Qui post ordinalionem suam in lapsum ceci- est ecclesiaesuae.Simili modo Polychronium " ejus-
derii, sacra myslertu non debet tractare. dem ecclesiae Hieiosolymilana: pontificem Sixtus
llem Marlinus papa I in epistola ad Amandum**. Papa damnavit et iteruin ipse eum reconciliavit.
Si post ordinationeni suam quispiam in lapsum C Innoccnlius Papa Photinum "» episcopum damnavit,
cecideril, et praevaricationis pcccato fuerit depre- sed postea eum in proprium locum resliiuit eccle-
liensus obno_ius, omiiimodo prohibendum *' est, siaesnae.Misenum d episcopum a Felice Papa dam-
eum manibus lutulentis alque pollulis mysleria no- nalum Gelasius Papa successor illius reconciliavit"
strse salulis traclare. et ccclesise suae resliiuil. Leontius «*, dum essct
11Pars. Gralian. Econlra exempliset aucloritaiibus presbyler, depositus fuit, sed poslea in Anliochia
probalur, post actum pcenilentiam proprios gradut patriarcha exslitit. Gregorius vero quarlus Papa
licile posse administrare, et ad majores conscendere. Theodosium, quem Eugenius ejus antecessor prcs-
Maria *' enim toror Aaron, potlquam lepra percusta byterii honore privaverat, sanclae ecclesia: Signi-

NOTATIONESCORRECTORUM.
C. XIII. *Palea : Capul hoc a velustioribns codi- d Misenum : Antea legebalur'; Nicanum. Emen-
cibtis abesl; in vulgalis inscribebatur : ltem ex daiiim est ex Burcliardo, Ivone el c.Gregorius 35,
epistola Cyrilli ad Joannem Antiochenum; quae in- qiiSBSi.9. Atque in Pomilicali Romano manuscripio
scriptio sublata est, quoniam quae in hoc capite in vita Nicolai I, haecleguntur : Sicut R. Papa Felix
traclanttir, ex variis hisloriis sunl collecta, et aliqua Vitalem et Misenum episcopos,qui in Petro Alexan-
longe post Cyrillum el Hierosolyinitanum et Alexan- _; v drino hperelicafwce coinquinato coacti consenserant,
drinuni contigerunl. Neque apud Burchardum et sacerdotali gradu, ecclesiasticaimo communionepri-
Ivonem ulla lalis inscriplio esl sed tantuin in Pa- vavil.
normia.

DIST. L. C. X. 3* a/i'/«o : csed. *" add.: non ordinem : eaed. «8 expresbylerum : orig. — Ans.
»' permisimus : Ed. Bas. = C. XI. «8Ep. 42 (scr. A. 597), 1. 7 Ed. Maur. — Mariano : Ed. Bohm. — In
Edd. coll. o, inscriptionis loco esl: Idem. — Anselm. 1. 8, c. 25. ** cadentem : Ans. —*'Edd. coll. o. =
C. XII. *° scr. A. 649 ad *' Ariiandum Ep. Traject.— in concilio Marlini P. : Ed. Bas. proltibendus —
cum.=P. U.Edd. coll. o. Num. c. 12,—cf. C 33, q.2, c. H. *" Exod. c. 32. **2 Reg.c. 1, et 12. .*«5
*° Mallh.c. 26. Joann. c. 21, *' Acl. Ap. 7, el 9. = C. XIII. *8 Inter fontes liuju* capitis
Reg. c. 21.
1'ontilicale Romanuin priiiiarium locum leuere videiur; quid quod infr. C. 35, q. 9, c. 8, verba : Misenum,
ctc. ex Pohtilic. dicunlur excerpta, licet ipsa verba ibideui non exslent. — Burch. I. 1, c. 255. Ivo in pro-
longo Panormiae et Decreli. *• Marcianus : Edd. coll. o. "• Andronopoiites: Edd. Lugdd. II, III Antw.
— Andrinopoliiw: Edd. coll. rel. B1Polocronium : Edd. Bas. Lugdd. H, III. — Polycromium : Ed. Antw.
— Potocromium: Edd. coll. rel. «' Forlunutum : Edd. coll. o. * ila in Edd. Par. Lugdd. Antw. •* et
communicavit : lvo. «*Lenciu*: Edd. Arg. Ven. I. — Letwciu»: Edd. Nor. Ven. II. Ltigd. I.
_GI DECRETI PARS PRIMA. DlST L. 2G2
nae•• consecravit episcopum. lbas *• namqne epi- A t sententia aut Domini non est, atil vera est. §4. Nos"
scopus dijudicalusfuiit sed sancta syriodus canomca vero iniltibitanler. tam Domiui sacerdoles qualn re-
suam illi resliliiit ecclesiam. Rolhadum *' vero liquos fideles post dignam salisfaciioiieni pOsse re-
episcopum sanctae Suessionensis "• ecclesiie , a sy- dire ad honores credimus, teslanle Domino per
nodo, cui Carolus inlerfuil, coudemnatum, et So- Prophetam '* : Numquid • qui dormit, fion adjiciet,
phrouium -j-Placeriiiniim episcopum merilo repro- ut resurgat? ElpropIiela'»David poeniteniiam agens
balutu, Nicolaus Papa ambos reconciliavil. > dixil : Redde mihi Iwtiliam saluturis tui, el spiritu
Prwlerea Calixlus Papa I, de hujusmodi scribil ild, principali confirma me. Ipse namque posl pcenilen-
epist. II, ad Episcopos Galliarum "' : tiam et alios docuit, et sacrificium Deo obtulit, d.ns
C. XIV. Clerici posl lapsum insuis ordinibus reparari exeniplum docloribus sanclae ecclesiae, si lapsi fue-
possunl. rint et condignam pccnileniiam Deo gesserint,
Ponderel unusquisqiie sermones suos« et quod ulrumque facere posse. Docuit enim, quanilodixit:
sibi loqui non vult alteri non loqnatnr. tlnde bene Docebo
60 iniquos vias tuas, et impii ad te conveflentur.
sacra ail scriptura : Quod tibi non vis fieri, alieri *Et* sacrificjum
61 Dep *pro se* olilulit, dum dicebat:
ne facias. Nos enim lcmpore indigemus, tlt aliquk Sacrificium Deo spiriius contribuldius. Videns eniin
inalurius agamus, nec «' "
praecipitemus consilia B j Propheta scelera sua niHiidata per pceiiiientiam,
«*
et opera nostra, neque ordinem corrumpamus. non dutiitavil praedicando et Domino iibando cu-
'«
§ 1. Sed si aliquis lapsus quocunque 68 modo rare 80 aliena. Et infra : § 5. Mundaiur ergo homa
fueril, portemus «' eum et fraterno corripiamus a peccalo el resurgit gratia Dei lapsus 81,et iit pris-
affeciu, sicut ait B. Apostolus 68 : Si prwoccupatus tino nianet officio juxta praedictas auctoritates. Vi-
fueril homo in aliquo delicto, vos, qui spiritates eslis, deat, ne amplius peccet8', ut83sententia evangelii
itislruite hujusmodi in spirilu lenitalis, considerans le maneal in eo : Vade el amplius noli peccare. U_de
ipsum, ne el ut tenleris. Alter alterius onera porlale, ait Apostolus**: Nonergo regnel peccaium in vestrtt
et sic adimplebilis legemChrisli. § 2. Porro S. •' morlali corpore, ut obedialis eoncupiscenliisejus. El
David de criminibus morliferis egit poeuilenliam, et infra : 6. Sententiam, fratres, quae miseiicoriliam
§
lamen in honore permansit. § 3. B. quoque Petrus vetat, non solum lenere, sed et audire refugite**,
amarissimas Iacrimas fudit, quando Dominum ne- quia potior est misericordia omnibus holocaustoma-
gasse poenituit, sed tamen apostolus permansil. Et tilms et sacriliciis.
Dominusper Prophelam ,0 *peccaotibus*polIicetur, C. XV. ln pristinum gradum post pcenilen:iir<
dicens : Peccalor in quacunque die " conversus in- revocari possunl sacerdoles. .
gemuerit, omnium iniquitatum illius non recordabor .Q ltem Hieronyniiis ad cap. 3 Malachiw.
ampiius. Errant " enim ", qui pulant, 'Domini' Et *6purgabil filios Levi; tempus "' est enim, ut
saoerdotes post lapsum, si condignam egerinl poe- judicium incipiat a domo Dei, et alibi scribitur " :
nitentiam, Doraino ministrare non posse, et suis A sanctis meis incipite. ln flliis aulem Levi omuem
hoaoribusfrui, si bonam deinceps vilam duxerint, sacerdotalem inlellige •* dignitatem. Si aulem sa-
etsuum sacerdolium condigne '* custodierint. Et cerdoles purgandi sunt et colandi, ut purum aiirum
ipsi, qui hoc pulanl, non solum errant, sed eliam remaneat et argenlum, quid de ceteris est dicen-
contra iraditas ecclesiaaclaves disputare " et agere duin? Qui quum emundati fuerint el colaii, Itiuc
videnlur, de quibus dictum esl'« : Quwcunque tol- offerenl Domino *° jusla ,! saciilicia, et placebit
veritis in lerra, erunl solula el in coelo. Alioquin haec sacrificium eorum, quod offerunt " pro Juda et

NOTATIONESCORRECTOROM.
C. XIV. e Numquid : In epistola Calixti et apud D peccatoris, sed ut converlalur el vivat. Qnae duoe sen-
colleclores indicatos lcgitnr : Numquid, qui cadit, lentiae habentur Hierem. 8. et Ezecb. 53. Sed ob
non adjiciei, ut resurgat, et qui aversus est, non re- glossam nihil esl mutaium
vertetur ? el alibi : Nolo, inquit Dominus, morlem

DIST. L. C. XIII. " SeguinwJ Edd. coll. o. exc. Bas. " ,sAbbas : Edd. coll. 0. »' Rocar-
dum : Ed. Nor. — Rocardum. Edd. Arg. Ven. I, II. Lugd. I. Sueoviensis : Ed. Nor. — Stieso-
vi.n*is;Edd. Arg. Ven. I!, 11. Par. Lugd. I. f Sofrenum : Ivo.61 — Sophidinttm : Edd. «*
coll. o. exc.
Bas. =C. XIV. «' Ep. Pseiuloisidoriana. 60Tob. c. 4, v. 46. ex Ambros. ep. 59. ne : Ed. Bas.
— non : Edd. coll. reL 6a concilia : Edd. coll. o. exc. Nor. Ven. I, II. Lugdd. II, III. Anlw. •add. :
eorum : Edd. coil. o. " Burcli. 1.19, c. 42. Ivo Decr. p. 6, -c. 48. "•6«quoquo : Ivo.—Edd. coll. o. " non
perdamus — sed : orig. 6»Gal. c '*6, v. 1. •• ex Augusl. ep. 50. Ezech. c. 18. v. 22. " hora conver-
sus fuerit et ing. : Edd. coll. o. lvo Pan. 1. 5, c. 148. Poiyc. I. 4, t. 38. " ilaque : Edd. coll. o. '*
digne : eaed. '" traditas eccl. cl. despicere : Ivo. —Edd. coll. o.—ex Augiislin. ep. 50. '6 Matlli. c. 16,
v. 19. " cf. Gregor. I. 9, ep. 52, fragm. suppositiiium de lapsis81 cp. ad Secundiniim inserium. '8 Psalm.
40, v. 9. "Psalm. 50, v. 14. 80 add. : etium: Edd. coll. o. a tapsu : eaed. .»»jaceat : Edd. Arg.
Ven. I, II. Nor. —carfai: Edd. coll. rel. 83 sed sem. evangelica — quw ait : Edd. coll. o. — cf. Joaini.
c.8,v.ll. 8a 8*Rom.c. 6, v. "'12. 8" fugite : Edd. coll. o. = C. XV. »6Malach. c. 3, v.3. •' 1 Pelr. c. 4,
v. 17. Ezech. c. 9, v. 6. inleltigens : Edd. coll. o. (exc. Lugdd. II. 111.Antw. in quibus esl : inlelligit)
add. : esse, exc. Bas. — •• Deo : Edd. coll. o. 81juxta : Ed Lugd. II. " offerenl: M.Bas. — offetlur :
Edd. coll. rel.
263 DECRETI PARS PRIMA. DIST. L. 264 .
Hierusalem, (hoc est, pro iis, qni Dominum conli- A poslpoenitentiam ad ecclesiaeministerium lapsusnon
tenlur el paccm ejus menle " cgnspiciunt ** sicut revocetur? Sicut J in Apocalypsi "* dicitur de mi-
dies saeculiet sicut" anni anliqui'«,) ul quoinodo nislro "' ecclesiae : Mementounde exciderit, et age
in principio placuerunl Deo, sic post peccalum et pwnilenliam, el prima opera fac. Quid enim est gra-
paenilentiam placere incipiant, quum omni " flierint vius, aut carnale delicium admiliere, sine quo pauci
pcccatorum sorde pmgati. inveniuntur, aul Dei filium jurejurando negare? In
C. XVI. Lapsi reparari possunt. quo m 'lameii* hnnc ipsum B.Petrum apostolorum
Jtem Gregorius Secundino lib. VII, episl 53,". principem, ad cujus sacrum corpus indigni sedemus,
Quia sanclitas tua 'hocanobis* requisivil, ut lapsum esse cognoscimus. Sed post negationem pce-
sibi **de sacerdolali ollicio postlapsum resurgendi nitentia secula est. ei posi poenitentiam misericor-
auctorilales 10«scriberemus, dum sc dicil l01de hoc dia data esl, quia 'postea* ab apostolatu eum non
canoncs diversos legisse el diversas senlenlias in- expulit "', qui "' ante quidem "* ipsum se negaro
venisse10', alias resurgendi.alias nequaquain posse: praedixil.
ideo uos f generales 10a synodos, a Nicama inci- C. XVII. Pott acerrimam pwnitenliam lapti
"* "•
pienles, hanc cum reliquis quatuor venera- ™ reparantur.
mur, quia ipsam sequentes cetera? in cunclis cano- ldem tuper Ezechielem, hom. IX, ad c. 2.
nicis sentenliis unanimiter concordanl. Nos vero Quid est hoc, quod Prophelae jacenti dicilur : Sta
praecedenles Palres sequi debemus "", qni (auctore tupra pedet tuot, et loquar lecum? Qui enim jacenti
Deo) a sacra doctrina illorum non discordamus. A loquebatur, cur'iion se nisi* slanti "* promiltit esse
capite itaque incipientes usque ad "' quarluni alta- locuturuin? sed sciendum, quia alia sunt, quaeja-
ris ministrum " 8, hanc formam servandam cogno- centes, alia quaeslantes audiredebeamus1*6. Jacenii
scimus "', ii. sicut minorem major praecedilin ho- enim dicifur, utsurgal; slanti autem praecipitur,ut
*
nore, ita et' in crimine, et quem major sequitiir ad prxdicaiionem proficisci debeat. Adhticenim no-
culpa, majore pleclatur "° vindicla, et sic postea bis in infirmitatis confusionejaceniibus praeberi non
P-snitenlia credalur esse frucluosa. § 1. Quid enim debel auctoritas praedicalionis. Sed quum jam in
prodesl trilicum scminare, et fructum illius "' noncol- bono opere surgimus.quum jam recti stare cceperi-
ligere? aut donmm conslruere, ct non illic habitare? inIIs, dignum esl, ut ad lucrandos alios in praedica-
Post dignam igilur "' satisfactionem Credimusposse tiouem milli debeamus. Stans ergo Prophela visio-
rediri "• ad honorem, Et infra : § 2. Ad fonlem mi- nem spiritalem vidit, et cecidil; cadens vero *jam *
sericordiae recurrenles evangelii "* proferamus sen- (C monitionis "' verbum suscepit, ul surgeret; surgeris
tenliani : Gandeo, inquit, super uno peccatorepoeni- aulem praeceplum audivil, ut praedicarel. Nam qni
tentiam ngenie magis quam super nonaginla novem adhuc ex superbise verlice slainus, qiiuni jam de
jutlit, qui non indigent poenitentia.Et ovemperdilam, «ternitatis timore aliqnid senlire coeperimus, digniim
iionaginta novem uon erranlibus relictis in "• de- esl, ul ad "" pcenitentiam cadamus "'. El quum "*
serto, hiimero pii pasioris ad ovile reportatam "' ' infirmilatem nostram subliliter cognoscentes'" liu-
Doininus ipse lestatur. Si ovis perdila errans post: miliier jacemus, per divini verbi consolalionem sut>
inventionem ad ovile humero reportalur "', cur "*' gere "' ad fortiora opera "jubemur.*
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. XVI. f Ideo not: In duabus editionibus episto- miam : Nam nos generaliter; ceteroqui parum a
laiuin B. Gregorii legilur : ideo generatittima, quw Gratiano discordant.
a Nicwno concilio incipiunt, cum reliquit quatuor in- s Sicut: Hinc usque ad versic. : Quid enim. in
renimui concordaniia. Nam et nos prwcedentes, elc. aliquot codicibus epislolarum excusis el duabtis
1ii iino iiianuscriplo codice est, generalitsime; reliqua manuscriplis, Burchardo, lvone et Rabano non ha-
eoiiem niodo. Apud Biirchardum, Ivonein, Panor- benlur.

DIST.L. C. XV. *a recte : Ed. Bas. •* concipiunt : Edd. Lugda. II, III. •» sic : Ed. Bas. •• add.:
hocest: Edd. col.o. " omnium:eaed. exc. Bas.=C. XVI. "Hoc fragmenluin, inseriumep. Gregoriiad Se-
cuiulimim inclusutn (ep. 52, scr. A. 599,1. 9), apocryphum esse, duduin judicaverunt VV.DD.; videltir lamen
anle teinpora Pseudoisidori esse confectum. — Raban. pcenit. c.l. Burcb. 1.19, c. 43. Ivo Pan. i.5,c.l47.
Decr. p. 6, c. 85. " tibi: Ivo. — Edd. coll. o. 10°auctoritatem : Ed. Bas. — abesl ab lvone. "" dicis:
lvo. — Edd. coll. o. "' abestab Ivone; in Edd. coll. o. legitur : eanonum diversorum te legisse diversas
sententias. "' add.: sanctas ; orig. "* abest ab orig. 10«add. : po«(faclis: orig. "* sequimur, quia :
lvo. — Edd. coll. o. 107in •.ib. "" ministerium : orig. — Ed. Bas. "' cognovimus: Edd. coll. o. "» im-
plicetur : Coll. Pauli Diaconi. — Edd. Arg. Bas. "' ejus (iltius : Ed. Bas.) non tollere : Edd. coll. 0. "'
enim : lvo "* redire : Edd. coll. o. — lvo. — add.: lapsum : lvo. "* evangelicam : lvo.—Edd. coll. o.—
cf. Luc. 15, v. 7. "• haec duo verba ap. Ivonem et Ed. Bas. non legunlur. "6 reportandam : Edd. coll.
o. "' IXC. non errantibus in deserto reliclis : Edd. coll. o. "8 add. : iste : orig. —
deportatur, prwdictis
Edd. coll. o. exc. Arg. lit Apocal. c. 2, v. 4. "• ministerio : Ed. Bas. m add. : verbo : orig. : —Edd.
c.11. o. "' distulit: Ed. Bas. — dejecit : lvo. "a quem — negaturum esse : Ivo. "* abest ab Ed. Bas.
= C. XVII. • "» statim : Edd. Arg. Ven. 1. II. Nor. Lugd. II. "6 debemus : Edd. coll. o. '" admoniiiom*
verba : eaed. "' per ': Edd. Bas. Lugdd. 11.111.Antw. "* accedamus '. Edd. coll. o. exc. Arg. Lugdd. 11.
111.Antw. "° dum infirmitates nostras: Edd. coll. o. "' agnoscentes: Ed, Bas. "* surgamus: E<ld.Arg.
lias. — rcturaamui: Edd. coll. rel.
265 DECRETI PARS PRIMA. DI3T. L. 266
C. XVIII. De eodem. ^ C. XXII. De eodem.
Idem lib. XV111 Moral. c. 16, ad cap. 28 Job.^ Item ex Concilio Martini Papae, c. 17 '**.
Ferrum de terra tollitur, quum fortis propugnator Si quis presbyter aut diaconus h inventns fuerit
ecclesisea lerrena, quam prius leniiil, acliont se- aliquid de ministeriis ecclesiae venundasse, quia
paratur.Non ergo in codebet despici.quod fuil, qr.ia sacrilegium commisit, placuit eum in ordinalionc
"* jam incipit esse, quod uon fuit. ecclesiastica non haberi. In judicio lamen episcopi
C. XIX. Post condignam pmnilenliam prislina dimiltendum u*est, sive'1*6 dignussit, sive indignus
recipiantur ojficia. in suo recipi ut debeat gradu, quia mullolies
Item Hieronymus ad cap. 5 Michww"*. lioc "*' ipsum, quod de sacrosancto altario con-
Quum exaudiero cos, dabo eis virtutem spiriius taminatiini est, in episcopi poteslate dimissum est.
mei, et iniplebo eos judicio meoet fortitudine. Ani-
madverte "", in praesenli loco possedocere aliqnem C. XXIII. PALEA i '*».
Jtem Augustinus ad Bonifacium.
posl peccalum, si tanien vitia prislina poenitemia
digna diluerit. Unde David post adulterium el homi- i Bene valct sacerdos restilui ad honorem suum
ciijium loquilur in Psalmo "" : Asperges me hyssopo, post peractam pcenitentiam, licet in hoc diversi
etmundabor; lavabis me,el super nivem dcalbabor, B diversn sentiant, diccntcs, non posse reslitui ad
Nec sua tanlum puritale conlenlus esl* sed infert : honorcm. Sed sic dictum est propter siniulatas
Redde mihi Iwlitiam salularis tui, et spiritu princi- pcenitenlias qtiorundam, et propler affectatas hono-
pali confirma me, quumque hoc feceris, Aocebo,ail, rum dignilates. »
iniquos vias tuas, et impii ad te converlentur. C. XXIV. PALEA «*•.
C. XX. De eodem. < Sa.erdosquidem si cadit, valet, el habet restitu-
ltem Hieronymus lib. II contra Jovinianum. tiouis loctini post dignam "• peraciam pcenilcnliam
Jesus "' filius Josedech sacerdos magnus quan- in honorem suum,
"* Prophela allestanle "", qui ait :
in
quam typo praecesserit salvatoris, qui nostra Numquid qui cadit *••»non adjiciet, ut resurgat ?
peccata portavil et aiienigenam sibi ex gentibus co- El B. Gregorius hoc dicil ad Secuiidinum incliisum,
pulavit ecclesiam, lamen secundum literam post sa- amictim suum : Eiiam ab
cerdoliuro sordidatus inducitur, et stat "* diabolus ipso Prophela in hoc
a dextris ejus, et candida iili deinceps vestimenta argumentum habemus, qui, quum post peraclum
adullerium et homicidium perpelravit '", tamen
redduirtur.
C. XXI. Per pwnitentiam clerici correcti gradum poslea peracla digna pcenitenlia per Dei gratiam ad
suum et dignilalem recipiunl. pristiuum officium resliluitur. >
llem ex Concilio Agalhensi, cap. 2 *»•. 111 Pars, Gratian. Quomodo igitur hujusmodi
Contumaces clerici, proul dignilatis ordo permi- auclorilatum dissonantia ad concordiam revocari
serit, ab episcopis m corrigantur '*», et si qui prio- valeat, breviler inspiciamus. Sunt quidam, quos non
ris gradus elati superbia communionem fonasse odium criminis, sed timor vililalis et amissio proprii
contemserint l*a, aul ecclesiam frequenlare vel olfi- gradus el ambilio celsioris ad poehilentiam cogit. Uos
"* dejiciunt, quia qui
cium suum implere neglexerint, percgrina eis com- sacri canones irrecuperabiliter
munio tribuatur; ila, ul quuro eos pcenitentia cor- simulatione pcenilenliwvel affectatione honoris a Deo
rexerit, rescripli in matricula gradum suum digni- non consequimr veniam, nec ab ecclesiareparationem
merelur.
tatemquerecipiant.
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. XXII. ii Diacoiuis: Sequebaliir *: aut subdiaco- D Quomodo igilur; sunt tamen in mullis, atque in iis
nus, quae iluaedictiones expunclae sunt, quia neque quidem, a quibus plerumque Paleae absunt. Ac vi-
apud Martinum aut Burchardum autlvonem, neque denlur summae quaedampariim praecedentium capi-
in antiquis Gratiani codicibus habeniur. tum : Ponderet, et: Quia sunctiias, pariim sequentis:
»
C. XXIII. Palea : In aliquot vetnsiis exemplari- Ut constitueretur, quod refcrlur ex Augustino ad
bus Gratiani hae duae Paleae non habentur, sed post Bonifacium. Alque inde potuil in has Paleas haec
finem capilis «i quis presbyler, sequitur continenier : eadcm irrepere citatio.

DIST.L. C. XVIII. "3 qui: orig. = C. XIX. "* In coll. Anselmi tribnitur Atigustino, quod Edd. coll.
o. sunt imitalae. "« Animadverlite: Edd. coll. o. "« Psalm. 50, v. 9. = C. XX "' Zach. c. 3. — cf.
infr. D. 2, de pcen. c. 40. "8 add. ; adventum : Edd. coll. o. "• astat: Edd. coll. o. exc. Bas. =C. XXI.
^*0 hab. A. 506. — Ivo Decr. c. 366. — Capit. I. 7, c. 311. "•"•episcopo: Edd. coll. o. pr. Bas. et
'** p. 6,
Arg. corrtpianlur: Ed. Bas. "» coniemserit, et sic num. sing. deinceps : Ed. Bas. = C. XXII. u*
c. 21, conc. Ancyr. ex interpr. Martint Brac, Cap. c. 17. — Regino I. 1, c. 342. Burch. I.
5, c. 1-79.Ivo Decr. p. 3, c. 240, ex conc. Rracar. II. — Ivo ead. c. 173 : ex Marlino. ' nec
lamen Edd. Arg. et Bas. •*"dimitlendusesl : lvo. — Edd. coll. o. liB *i in suo recipi debeat gradu, quia,
etc. : Edd. coll. o. ex Ivone. — verba : ul debeai : a Coll. Hisp. absunt. '*' tn hoc.ipso, quod de sacr. alt.
inlaminaverint,
'*" cf. id ctim episcopi : Coll. Hisp. = C. XXIII. lw Ep. 185 (scr. A. 417) Ed. Maur. = C. XXIV.
Ep. Pseudo-Callist. I. et fragm. de lapsis apud Greg. ad,MSecund. (super. c. 16) '"'
unde haic
sunt excerpla. — ln Edd. eoll.spuriumo. nomine circumferuntnr. add. : et : Ed. Bas. Kieron.
c. 8. '*« dormit: Ed. Bas. "3 perpelral : Augusiini
ib. — P. 111.— »* irreparabiliter: Ed. Bas.
PATROL.CLXXXVII. 9
207 DECRETI PARS PRIMA. DIST. L. SC8
Vndc Aiigtistiims sciibit ad Bonifacimn, epist. L 1«".A^ ulique non profulura praeslenlur, * et nova per
C. XXV. Quuie conslituium est in ecclesia, ne post roisericordiam falsam vulnera veteribus transgres-
pwnilentiam quis ad clericatum redeal. sionis vulneribus imprimanttir, ut iniseris ad ever-
Ul conslitiierelur in ecclesia ne quisqnam posl sionem iriajorem eripiatur el pcenitenlia. * Ubi enim
alicujus ciiniinis pcenitentiam clericalum accipiat, poterit indulgentiac 16Tmedicina proficere "', si
vel ad clcricatum redeat, vel in clericalu nianeat, etiam ipse medicus intcrcepta pcenilenlia indulget
non desperationeindulgenlioe, sed rigore factum est periculis 1' si tantummodo operit vulnus, nec sinit
discipliiiaB. Alioquin conlra clavcs datas ecclesise necessaria lemporis remedia condncere cicairicem?"
dispulabilur, de quibus dictum cst : Quw sotverilis Hoc non est curare, sed (si verum dicere volumus)
in terra, soluia erunt et in cwlo. Sed ne forte etiam occidere.
de caeleris "6 criminibiis spe honoris ecclesiastici C. XXVII. lmpanilentibus venia contedi non potest.
animus iutiimesccns superbe ageret pcenitentiam , llem Cyprianus in sermonede lapsis ,6».
severissime placuit, ut posl actain de crimincdam- Si quis pracpropera "° festinatione temerarins
nabili pcenitenliam nemo sitclericus, uidesperalione remissionem peccatorum dare se cunctis pulat
lcmporalis allitudinis medicina major et verior esset posse, aut audet Domini prsecepia rescindere, non
liiiinilitalis "'. Nam et S. David de criminibus mor- B lantum nihil prodesl, sed obesl lapsis. Provocasse
tiferis pcenitenliain egil, el tamcn in honore suo est iram, non servasse senteiitiam, nec misericor-
perslitil, et B. Peirum " 8, quando amarissimas diam prius "' Dei deprecandam putare, sed con-
lacrimas fudil, uliqiie Dominum ncgasse poenituit, lemto Dominode sua facilitate praesumere. Et infra :
et lamen aposlolus mansit. Sed non ideo supervacua § 1. Mandanl "' aliqua marlyres fieri, si jusla, si
puianda 1S9 est posteriorum diligenlia, qui "•, ubi licita, si non contra"*ipsum Dominum a "a Dei sacer-
saluli nihil delrahebaliir, humilitati aliquid addide- dote facienda; sit obtemperantis facilis et prona
iu.il, quo salus tolius 161muniretur, experti ,02, consensio, si petentis fuerit religiosa moderatio.
c.redo, aliquorum ficlas pcenitentias per affectatas Mandant aliquid "»marlyres fieri; sed si scripla non
bonorum potenlias. Cogunt enim mullas invenire siini in Domini lege, qu.-c mandant, anie est, ut
mcdicinas multorum experimenta morborum. Ve- sciamus illos de Deo impetrasse qtiod postulant, et
rnm t6a in liujusmodi causis, ubi per graves dis- tiinc facere quod mandant. Neque enim statim
sensionum scissuras non liiijus aut illius hominis videri potest de "«divina majestate concessum, quod
*est" fuerit "' humana pollicitatione promissum. Nam et
periculum, sed populorum 16*stragesjacent"",
(letrahendum esl aliquid severilali, ut majoribus . Moyses pro peccatis populi petiil, nec tamen pec-
^ caniibus veniam " 8, quum petiisset, accepit.
malis sanandis caritas sincera subveniat.
C. XXVHI.Quisunt reparandipost lapsum, velqui non.
C. XXVI. Reparationis beneficium non nisi post
llem lsidorus ad Massanum Episcopum"'.
pwnileniiam potesl concedi.
Jtem ex epislola Cleri Romani, missa Papm Dominosancto meritisque bealo fratri Massano
Cypriano *•" 6. episcopo salutem 18°.Quod in epislolis venerabilis
Absit a Romana ecclesia vigorem suum lam pro- fraternitas tua innotuii 181,videlicet quod in canone
fana facililale dimiltere, el nervos severitatis eversa Ancyrano l, cap. XIX legitur, post tapsum corpo-
lidei majestate dissolvere, ut, quum adhuc non lan- raiem restaurandum honoris gradum posl pcenilen-
tiim jaceanl , sed el cadant eversorum fralrum liaui, alibi vcro legitur, post hujusmodi delicuim
vuiiuc, properata nimis remedia communicalioniim nequaquam reparandum anliqui ordinis meHlum :
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. XXVI. « Locupletatum esl capul hoc ex ori- scopum. Dominosanclo, merilisque bealo, elc. In epi-
ginali. stola autem longiore, eodeni arguineiilo et iisdem
l
C. XXVIII. Ancyrano : Sic habet hoc capul in pa>ne verbis, (quae el ibidem. et antea Antverpiae,
epislola, quae nuper una cum aliis lsidori operibus cum libris de summo liono impressa est) non fil
est impressa Parisiis, et ila inscribitur : Isidori lioc loco mentio concilii Ancyrani; sed lamen in
Hispalensis archiepiscopi epistola ad Massanum epi- editioneParisiensi lilulus hic esl: lsidori llispalensis

DIST.L. C. XXIV. "« Ep. 185. scr. (A. 417) Ed. Maur.—Ans. 1. 8, c. 3. Ivo Deer. p. 6, c. 386, el in pro-
Polyc. 1. 6, t. 20.—Cap. adi. c. 152.1C
logo. 1M C. XXV. "6 deteclis: orig. ,»'/iumi7iiaj;Bo„m. "8 Petrus : Ed.
IJ:is. opinanda : Edd. coll. o. pr. Bas. 0 ania sicut in depositione, ubi:Ed. Bas. 161tutius : Edd. coll. o.
"* inveniretur, expertus : eaed.exc. Bas. ,6Scf. infr. C 23, 4, c. 24. ,6* : Ed. Bas.— plttrtm.
q. plurimorum
pop. : Edd. "'coll. rel. "»jacet : Edd. coll. o. = C. XXVI. "6 Ep. 30. (scr. A. 250.) Ed. Fell. ---Ans. 1.8 ,
c. 20 (30). pwnileniiw : Ans. 16sprwcedere: Edd. Lugdd. II. III. procedere : Edd. coll. rel.=C. XXMI.
"* Ans. 1. 8, c. 32. "° : Edd. coll. o. m piissimi Dei deprecari : Edd. coll. o. "• add.;: emm :
prwposlera
Edd. coll. o. pr. Bas. "3 ac Dei sacerdoles sunt, fdcienda sunt: Edd. coll. o. "* si : eaed. "* aliqua : eaed.
176abesl ab Edd. coll. o. "' fuh : Ed. Bas. — fueral: Edd. coll. rel."» ad. : a Deo : Edd. coll. o.
pr. Arg.
= C. XXVlll. "» Non desunl qui hanc Isidori ep., scriptam Massonw (liaec enim vera lectio esl) Ep.
Tolet. pro supposititia habeant-, coiitra eos ejus fidei defensor exstitil opeiuin Isidori edilor postremus
Arevalus. Codd. mss. plerique eam Ao. 608, assignanl. — Rab. poen. I. 1, c. 1. Burch. 1. 19, c. 45 et 73.
Ans. I. 8, c. 37. Ivo Pan. 1. 3, c. 149. Oecr. p. 6, c. 59"i, p. 15, c. 57 el 86. — cf. eiiam Algeri prsef. m
libr. de miseric. ei jttsi. in MaljiUoniiAnaleelis. ,80adil. : ltid. Ep.: Edd. coll. o. '" innuit: Bohin.
MQ DECRETI PARS PRIMA. DIST. L. 270
haecdiversilas hoc modo solvilur "'. lllos enim ad A fac; alioqui veniamtibi, el movebocandelabrum tuum
,,a redire canones de loco "«. 2. Ecce ™ in quantum valui con-
pristinos gradus praecipiunl, qnos ejus §
poenil.ntiae praecessil salisfaclio vel condigna pec- cilii Ancyrani antiquam plane el plenam aucto-
catorum confessio. At conlra hi, qui neque a vitio ritatem "'sacris leslimoniis explanavi, ostendens
corruplionis "* emendantur, alque hoc ipsum car- eum posse restaurari in proprio gradu, qui per
nale delictum, quod admittunt, vendicare quaquam poenilenliae satisfactionem noverit propria delicta
superstitiosa lemerilalenitunlur.nec gradum ulique deflere. Qui vero negligii, nec luget quae gessit, et
honoris, nec gratiam communionis recipiunl. Ergo liigenda sine ullopudore religionis vel limore judicii
ila est determinanda senlentia, ut necesse sit illos divini commitlit, eum ntillomodo posscad pristinum
restaurari in locum honoris, qui per poenilenliam gradum restaurari cognoscas. § 3. ln (ine *>'•»aiitem
reconcilialionem recepisse "»merenlur divinaepieta- liujus epislolae hoc adjiciendum pulavi, ut quoiies-
tis. Hienim non immerilo conseqiiunlur ademtae-"6 cunque in gestis conciliorum discors sentenlia
dignilalis stalum, qui per emendatioiien» poenilen- i.ivenitur, illius concilii magis teneatur senlcntia,
tiae recepisse noscunlur remedium vitae. Id aulem, cujus aul antiquior, aut polior exstal "• aucloritas.
ne forte magis sil ambiguum, divinac aiiclorilatis Gratian. Quicunqueigilur pro criminibussuis dignt
senlentia confirmetur "'. Ezechiel "» quidem pro- " Deo pwnilentiam oblulerint, auctoriiate Gregorii el
pheta sub lypo praevaricatricis Hierusalem oslcndit, Augustini et Hieronymi et Isidori gradum prisiinw
'••
post poenilentiaesalisfactionem prislinum posse dignitatisreciperepossunt.Quiautemnonodio criminis,
reslaurari honorem : Confundere, inquit,o Juda, et sed timore utilitalis velambilione honoris falsas Deo
porta ignominiam luam. Et post paululum : Et lu, pwnitenlias offerunt, in prislini honoris gradum re-
inqtiil, el filia tuw, revertiminiad anliquilalem luam. parari minimepoterunl.
§ 1. Quod dixil, confundere,ostendit, post "• peccati Sed objicitur illud HormisdaePapae "•*, qui tcribit
opus debere quemque erubescere, el posl confes- omnibus Episcopis per universas provincias :
sionem pro admissis sceleribusm verecundam fron- C. XXIX. Diaconusaut presbyier in adulterio
tem humi "" proslratam demergere, pro eo quod deprehensi reparari non possunl.
dignum confusione perpetraverit "» opus. Dcinde Si quis ° diaconus aut presbyler post acceptam
praecepit, ut post ignominiain el "* dejeclionem benedictionem Levilicam cum uxore sua inconliiiens
iiominis sui sive diguilatis revertatur ad suam invenilur *01, ab officio suo dejiciatur *". § 1. Ecce
aiiiiquitaieiii. Ergo dum quisque post opus confes- manifeste constat, quia secundum litulosantiquoruin
eionis sux confundilur, atque ignominiam porlans Patrum sancto Spiritu P suggerenle conscriptos, et
depositionem suam cum huinililaie lugel, revocari C secundum senlenlias CCCXVIUepiscoporum (quas
secundum Prophelam ad priorem slalum poteril. etiam Gallicani canones continere videntur), clerici
Item Joamies "* evangelisla Angelo Ephesi ecclesiae in adulterio deprehensi.aut ipsi confessi, aut ab aliis
inter cclcra qiioedam simiiia scribit: Memor esto convicli '•', ad ltonorem redire non possunt. Sed
unde ceciderts, et age pwniienliam, et prima opera quia forte non desunl *«*,quibus pro nimia pielale

NOTATIONESCORRECTORUM.
archiepiscopiepistola de restituendis in prislinam di- non autem in alia, quam celeroqui Gralianus videtur
gnitatemclerictspamitentibus. seu : Explanado cano- scculus.
v_m aliquotAncyrani concilii.Veruntamen in canone C. XXIX. ° Si quis : Hinc nsque ad versic. : Ecce,
illo 19 versionis Dionysii (qui apud Gra?cos el in sunt ex cap. 23 concilii Arausici, quod videtur ciia-
aliis versionibus XX esl) ubi Icgitur, perfeciionem lum fuisse ab Hormisda, sive aiio quisquis fuerit
conseqttisecundumprislinos gradus, Graeceest: xtxxi hiijiis capitis auctor. Anselmus quidem et ipse
TOVIJ pafifiovcvoiifnpoayovraf, id esl : secumlum gra- "r. Ilormisdam cilat.
dus, qui eo deducunt. Et Balsamon louge aliam sen- P Sancto Spiritu : Apud Anselmum legilur : a S.
lentiain elicit, qiiam Isidorus. Joanue Papa trausmissos.et CCCXVllI,episcoporum
*
C. XXVIU. £cce; Hic in epislola longiore niulta, senlentiat, quod videlur convenire cuni his, qua:
inlerjiciuntur. paulo inferius habentur : Major esl in illit miseri-
11In fine: llaecnunc legunlur in
longiore epistola, cordia, quam in S. Joanne apostolicoPapa ?

DIST.L. C. XXVIII. ."* distinguitur : orig. — Ans. Ivo.— loquiiur : Ed. Bas. **•add. :'officii : Ivo. —
pristinum ttatum ;Ed. Bas. "* correpti: orig. — corporis : Ivo p. 15. "« abest ab orig. Ivone et Ed.
Bas. "« adepto!:Ivo. -Edd. coll. o.exc. Lugdd. 11, III Antw. "' eonfirmatur : Ed. Bas. "»E7,ech. c. 16,
v. 52. "9 abesl ab orig. el Ed. Bas. "• confusionis, id est: lvo. "• sordibus : Ed. Bas. •»»«umo .
Edd. col. o. *»»perpelravil: Ed. Bas. "* id est : ibid. "' Apoc. c. 2, v. 4. "« add. : nisi pwnilenliam
egerit: Ed. Bas. "' add. : tenlenliam : Ed. Bas., in qua pro gradu (vers. seq.) leg. : ordine. •**cf. infr.
c. 33, q. 2, c. 11. '»* extislat : Ed. Bas. =C. XXIX. ,0°Prior canonis pars ad conc. Araus. I. (hab.
A. 441) _c.'25 pertinet; de alterius vero ejusque longioris auctore haud sane constat; ab Hormisda cerie
ex eq adjudicandaerit, quod tum iuorig., tum apud Anselm. et in canon. collecl. Jacobi Pelit (Paris 1677)
menlio fit Joannis P. II. Sirmondus, coiiciliomm Gall. editor, Caesarium Arelatensem canonis aiictorem
esse, non sine suo jure suspicatus est, quod Balleriniis etiam placuit. — Ans. 1. 11, c. 87. Ivo Pan. 1. 3,
c. 98. '0l invenialur : Edd. coll. o. exc. Bas. »••abjicialur : Edd. coll. o. *" revicti: orig. "* deerunt: ib.
.-9.71 DECRETI PARS PRIMA. DIST. L. 272
supra-cripia sanctorum Patrum severitas minimc: A lingua? eorum expavimus, aut falsa blandimenta et
.placeat, scianl, se CCCXVIHepiscoporum, qui, 0»1 perieulosas adulationes ipsorum libenter accepimus,
fuerunt congregali in concilio Nicoenoct reliquos; in eisdem permanere peccalis eis inuliliter indulr
statuerunt canones, senlentias reprclicudere vclI gemus, aul ipsa peccata augere permillimus, non
damnare. Sed forle major est in illis piclas, quami recolenles *" illnd, quod in Veteri Testamento scri-
in suprascriplis CCCXVIII,episcopis? inajor cst ini ptum cst *"•: quia uno peccante contra omnesira Dei
illis misericordia, quam in S. Joannc apostolico, desaeviitf.
Papa? major carilas, quam in reliquis sanctis sacer- C. XXX. Di"icile est posl lapsum ad pristinum gra-
dolibus, qui hoc ,0" exemplo remedia ecclesiarum dum redire.
suis . defiiiilionibus delibcraveriinl? Et ideo aut liem Hieronymus q *19.
prom'a *07 volunlale praeceptisillorum consentiant, Quicunque dignitatem divini gradus non custo-
aut si non fecerinl, omnibus illis conlrarios se ct diunt, contenti fiant animam salvare. Reverli enim
inimicos esse cognoscanl. Qttse est ista justiiiae in pristinum gradum posl »"• lapsum diflicileest.
inimica bciiignitas S08, palpare criminosos, el vul- C. XXXI. Lapsus posl pwniteniiam altario tantum
nera eorum usque in diem judicii incurata servare? ministret.
§ 2. Quod si cos durissimam pccnilcntiam pcr plures B 1 Item Basilius r *».
annos videremus agere, lunc nos et saluti eorum, Qui sub gradu ceciderit post pcenitentiam, con-
possemus coosulere, et slaliila canonum debereinus; tenlus fiat baptizare, coinmunionem infirmis dare,
icmperarc *09;Quumveroinaliquibusneccompunctio , et allario tantummodo ministrare.
humililalis, nec instanlia orandi vcl plangeudi ap- C. XXXII. De saceraotibus, diaccnis et laicis, qui
parcal, ncc bealum David imitcntur, qui dicit : idoiis thurificanl.
Lavabo "° per singulas noctes leclum meum; lacrimis ltem ex Consilio Ancyrano, c. 1 el seqq. '**.
meii Stratum meum rigabo; et illud : Cinerem »" Presbyteros, qui immolaverunt, et postea cerla-
tanquam p3'iem manducabam, et potum meum cum men ilerum inierunl, si ex fide * luctali sunt, et
*" ad ostentaiionem ul caperen-
fletu miscebam; nee cnsjejuniis vel'" leclionibus »'» non ex compaclo
vacare videamus, possuniu. agnoscere, si ad pristi- lur •**ipsi fecerunt, hos placuit honorem qiiidem
nos "* honores redirenl, cum quanta negligentia et sedis propriae retinere, offerreautem illis et sermo-
cum quauto torpore **•*ctanimse suae inimica secu- nem ad populum facere, aut aliquibus sacerdotatibtis
ritate permanerenl, credentcs, quod sic eis non acta officiisfungi non liccat. § I. Diaconi similiter, qni im-
pcenilenliadigna *16dimiscrit Deus, quomodo sacer- molaverunt, postea vero ilertim reluctati snnt, alias
' quidem bonorem habcre oporlet; cessare autem de-
dotes indulsisse videnlur. Vere dico, quia illi ipsi, C
quibus cum pcriculosa et falsa misericordia indul- benlab omni sacro ministerio, ita ul nec panem,nec
gere videmur, quum anle tribunal Christi pro lantis calicem offerant, nec cvangelinm pronuncienl Sms' 1
pcccatis damnandi advenerint, conlra nos causam forte aliqui episcoporum conscii "sinl" laboris eorum
dicturi sunt, dicentes quod, dum aut asperitatem et liumilitatis et mansueludinis, *et" voluerint eis
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. XXX. 1 Sinule quiddam priori parti luijiis capi- synodi in Trullo.
tis habettir jn can. 27 Rasilii ad Amphilocbiurn, et C. XXXII. » Si ex fide : Hic verba conCilii sunt
in can. _6Jsynodi in Trullo. in compendium redacla ; oinniiio aulem versio Dio-
C. XXXI. r Rasilius : Ivo cilat ex diclis Augu- nysii, quam altulerunl Bnrchardus el Ivo, propius
stini. liabetur nnnnihil ad hanc rcm faciens in epist. accedit ad verba graeca. Sunt larnen nonnulla in
Basilii ad Amphilochium, c. 27. Sed proprius etiam boc capite emendata et locupletata ex versionibus,
ad hancsenleniiam accedil c. 14 conc. Aurelianen- quas Gratianus videtur secutus.
sis 1, et c. 9 conc. Neocaesariensis (qui habelur p * Nec evangeliumpronuncient: In versione" anli-
infr. 15,quaest. 8, c. qui admisit) praeeipiiesi hic lega- quiore esl: nec pronuncienl; in alia, quam Burchar-
tur, quemadmodum in plefisque Gratiani codici- dus altulil : vel prwdicando, graece ZH/JUTTEW, quod
bus" : communioneminfirmis dare, non aulem sacri- proprie signifial evangelium et fidei doclrinam prae-
Hcareel atiario ministrare. Similem quandam sen- dieare.
lenliam referl ex novella Leonis Balsamon ad c. 21

DIST. L. C. XXIX. *°»I;i orig. legitur : episc. praxepla, et S. Papw (i. e. Joannis I!) auctorttatem, et
illorum Ponlificttm qui ordinanlibus 318 epp. reliquos, elc. s06pro exemulo el remedio : orig. "' plena :
orig. — bona : Ed. Lugd. 11. — prona : Edd. toll. rel. ' 09 bonitas : Edd. coll. o. "9 servare : orig.
*10Psalm. 6, v. 7. "" Psalm. 101, v. 10. "* nec : Ed. Bas. "• lectioni : orig. '" add. :
gradus et : Edd. coll. o. "« lepore : orig. — corpore : Ed. Arg. "• digne : orig. *" recordantes :
orig. — Edd. coll. o. •" Num. c. 16, v. 22. — f deswvil: orig. — Edd. coll. o. exc. Lugdd. II. III. Aniw.
= C. XXX. »'• Capnt incerti auctoris. — Burch. !. 19, c. 78. lvo Decr. p. 15, c. 91 : ex dtctts Htero-
nymi. — Polyc.»«* I. 4, t. 39. — •«• ap. Ivoncm et Edd. Arc. Bas. Nor. haec duo verba non leguntiir. =
C. XXXI. Burcli. 1.19, c. 80. Ivo Decr. p. 15, c. 19. * el Edd. Arg. et Bas. = C. XXXll. "'hab,
A. 314. —-Prior capitis pars (usqne ad § 2. ) Hispanicae,allera Dionysii versionis est. — § 6 est c. ll
conc. Nic. eodem Dionysio interprete. — Burcli. 1.'5, c. 40, 41. Ivo Decr. p. 2, c. 49, 50. Polyc. 1. b, t, 12,
c. 2, et ipsa priori parte eadem iranslatione usi sunt. »»»paclo : Ed. Bas. ***offerrentur : orig. — offer-
rent : Edd. coll. o. " i. e. apud Merlinum; in Coll. Hisp. vero hacctria verba omissa sunt, licet etiam ni
hac sit varielas lectionis.
 273 DECRETI PARS PRIMA. DIST. 1* 27»
aliqiiid amplius tribuere vel, adimere "•. Penes A Vnde Nicolaus Papa Carolo ArcMepiscopo, et ejus
ipsos ergo erit de his potestas. §2. Qui "6 autem fu- suffraganeis '*• :
gientes comprehensi sunt, vel a domestfcis traditi, C. XfXXIII.Non pvlest restitut in sacerdolem, cujus
vel ademtis facullatibtis sustinuere lormenta, aut in crimen fuenl manifestum.
custodiam trusi proclamaverunl seChrislianos esse, Sacerdotes, si in fornicalionis laqueum cecide-
et eousque adstricti sunt, ut manus eorum compre- rint, et criminis manilestns sive oslensns fuerit
hendenteS violenteratlrnherenl et funestis sacr.ificiis aclus, sacerdotis non possurit habere honorem se-
admovercnt, aul aliquid polluti cibi per necessitalem cundum canonicse institulionis auctoriiatem.
sumere cogerentur, "confitenlesjugiterse Christianos ltem Rabanus Archiepiscopus scribitad Heribal-
dum '" :
esse.et luctum rei, qucecontigil, incessabiliteroslen-
dentes" omni dejeclione et habitu et humilitate viise C. XXXIV. Qui valeant reparari posl lapsiim, vel non.
"', hos*' 8 velul exlra deliclumconstilulos a commu- .De his vero visum est nobis scribendum, qui S3-
"8 anle vel post ordinalionem
nionis gratia non prohiberi '"decernimus. § 3. Sivero cros ordines habenles
contaminalos se esse in capitalibiis criminibus cou-
prohibiti sunt ab aliquibus propter ampliorem cau-
telam, vel propter quOrundam ignoranliam, stalim filentur "*. In quibus, ul niilii videtur, haecdislanlia
n esse debet, ut bi, qui deprchcnsi vel capti fuerint
recipianlur. § 4. Hoc autem siiniliter et de clericis
et de laicis celeris observari»»' convenit. § 5. Per- publice in perjurio, furto atque fornicatione et ce-
quisitum est autem etillud, si possuntetiamlaici" 1, teris hujusmodi criminibus, secundum canonum
qui in has necessilatis anguslias inciderunt, ad cle- sacrorum instituta a proprio gradu decidaut, **°
quia
ricatus ordinem promoveri. Placuit ergo et lios lan- scandalum est populoDeitalespersonassupra sepo-
ulira modumviliosas esse constat.
qtiani qui nihil peccaverunt, si et praecedens eorum silashabere,quas
vita probabilis Sil *3', ad hoc olBcium provehi. § 6. Nempe inde retrahunttir homines a sacrificio Dei
De "a liis autem, qui "S4 negaverunt praeter necessi- (sicut quondam, Heli filiis peccantibus•*'•, fecisse
el rebelles hinc alque conlrarii exsisten-
laleni, aut praeter ablalipnem facultatum, aut praeler leguntur),
tes eoruni pravis eiemplis quotidie pejores (iuiil.
pcriculum, vel aliquid bujuscemodi (quod factum est **' ase
sub tyrannide Licinii), placuit sancla3synodo, quam- Qui autem de praediclis peccatis abscondite
vis humanitaie probenlur indigni, lamen eis bene- admissis per occukam confessionem coram ocu-
volentiam commodari. lis **3 Dei, prxsente eliam sacerdote, qui eis ir.di-
Gralian. Sed itlud llormisdw Papw desidiosos et cturus esl poenitentiam, confilentur »**,et semet-
negligentes, non vere pwriilenles reparari prohibet. ipsos graviler deliquisse queruniur »*»,si se per
» sacras ora-
§ 1. Illud aulem Hieronymi faleiur hoc esse difficile,C jejunia et eleemosynas vigiliasque et
non impossibile.§ 2. Rasilius aulem circa delinquentes tiones purgare cerlaverinl, his etiam gradu servato
rigoreni jtistiiiw servandum ostendii, quem circa pw- spes veniaede misericordia Dei promittenda est.
nitentes alii relaxandum misericordiler affirmant. § 5. IV Pars. Gralian. De lapsiseliam i» hwresinhoc
Possunl et aliier dislingui prwmissw aucloritates. observandumest, ut anle senlenliam concilii nullus lis
Quorum enim "» criniiria manifesla sunt ante velpost communicel.
ait inler cetera,
ordinalionem,a sacris ordinibus dejiciendi sunt; quo- Vnde Cyprianus Papa Anloniano
rumaulem peccala occulta sunlel sdlisfaclione secreta C. lib.lV,episl.2""si
XXXV. A communione abstineant, qui laptis anie
secundum sacerdolis edictum purgala, in propriis or- resliiulionemcommunicant.
dinibus remanere possunl. De eo autem **', quod staiuenduin esset circa cau-
sain lapsorum, distuli, ut quum quies et tranquilli-
las data essel, et episcopis '*8 in unum convenire
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. XXXIV. « Si se per jejunia : Sic eliam in ma- Ilemquc Burchardus, qui cap. hoc cilal ex
Tjjejunta.
ntiscriplis, et apud Ivonem et Panormiam. ln origi- concilio llerdensi.
nali autem legitur : si veraciter pwnituerint, el se per

Dist. L. C. XXXH. «"»adhibere : Coll. Hisp. — Edd. coll. o. — vocem : adimere invenies apud
*'" Ans. I. 8, c. 31. '" add. : confidentes:
Dionys. et—Isid. Merlini. In prisca versione leg. : minuere.
Ed. Bas. viiw fidsm confitenles : Edd. coll. rel. *'• add. vero : Edd. coll. o. pr. Bas. Lngdd. II, III
Antw. '*• vetari, missa voce : decernimus : orig. — Ans. sao observare conveniat: Edd, coll. o. '"
add. : »7/i; Ed. Bas. *3' probabitur: Ed. Bas. — probaveril : Edd. coll. rel. "a Ans. 1. 11, c. 134.
••*'add.: ; Ed. Bas. *•»Raban., pcen., c. 1. = C. XXXIII. »*"Imo c. 11, conc. Wormat. h. A.
sponte
868. — Ivo Pan. 1. 3, c. 136. Decr. p. 10, c. 180. = CXXXIV. "' Ep. ad Heribald. Ep. Autissiodoren-
sem scr. A. 853, — cf. Rab. pcenit., c. 10. — Ipsa verba leguntur in cap. 49 Theodori Cant., unde sunt
depromta.'— Burch., I. 19, c. 150. Ivo Pan. 1. 3, c. 152. Decr. p. 6, c. 400. *38habenlel : orig. — lvo.
— Ed. Bas. —habenles et: Edd. coll. rel. — *39profitentur : Ed. Bas cum orig. et l.vone. **°superposi-
las ;Ivo.— **' 1 Reg. c. 2. **•absconse : Edd. coll.o. **»angelis : Edd.coll.o. '**add. : peccata : eaed.
*" accusant: orig. — P. IV. — **•scr. c. A. 254. — Ans. I. c. 28. '" abest iy. Ed. Arg. — lamen :
8,
Eild. Bas. Vcn. I, II Nor. "8 ephcopos : EM. coll. o.
 .75 DECRETl PARSPRIMA. DIST. L. 275
'
indulgeutia divina permilterel, lunc communicato A C. XXXVIII. De eodem.
et libralo *49de omnium collatione consilio "• sta- Item V Sickiberto Corsicw Episcopo "'.
"! Siephanus
tueremus quid lieri oporleret. Si quis vero anle
consilium *«*nostrum el ante sententiamdeomnium Quia te quasi obnoxium judicas, eo quod a Sar-
consilio '"' stalutam Iapsis temere communicare racenis capttis homines "6 inlerfecissc vidcris, bene
voluisset, ipse a commutiicatione abstineretur '"*. facis. Sed qtioniam non lua sponle id fecisse cogno-
1 V Pars. Gratian. Quod vero
supra de homidicis sceris, inde canonice nuilo modo judicaris.
slalutum tegitur, inlelligendum est, qriandofacullas Gratian. Si vero ira presbyler commotus aliquem
effugiendi datur, necnecessitateclauduntur obsidionis. interfeceril, etsi animum occidendinon habueril,per-
'
Ceterum, quum necessitale anguslali effugere non petuo lamen deposilus erii.
possunt, si lunc homicidium admiserint, purgati per Unde Nicolaus scribii Osbaldc ChorepiscopoT
pwnitentiam et offtcio,et communionireddenlur. Papa
Quadiatiiino ***.
Unde in Concilio Ilerdensi, cap. 1, legitur ***:
C. XXXVI. Posl duorum annorum pcenitenliamofficio C. XXXIX. Perpeluo careat officiopresbyter, qui ira
et communioni restiluanlur clerici, qui in obsidio- commoius, licet extra animum, aliquem inlerfe-
nis posili necessilatesanguinem fuderunt. ceril.
]
B
De his clericis, qui in obsessionis **' necessiiale Sludeat sanclitas lua persuadere episcopo tuo,
positi fuerint, id slalulum est, ul qui allario mini- sibi canonicum sociare *6Snumerum collegarum, id
stram et Christi corpus et »" sanguinem tradunt, est sex ex vicinis provinciis fratres et coepiscopos
vel vasa sacro olDcio deputata contreclanl '"8, ab suos, quibus lecum junclis "9 ct deccrnentibus dili-
omni humaiio sanguine, ctiam hostili, se abslineanl. genler invesligate cl omni nisu "° scrulari procu-
Quod si in hoc inciderint "», duobus annis lam ofli- rate, qtialenus invenire valealis, ulrum percus-
*" jam nominati presbyteri *'*, an cervicis
cioqiiam communione'60corporis Domini priventur, sione
ita ul Iiis ' 61 duobus annis vigiliis, jejuniis, oratio- fraclione idem diaconus, ut ferlur, exstinctus esi.
nibus et eleemosynis pro viribus, quas Dominus do- El "a siquidem a saepe falo presbytero non ad mor-
naverit, expientur; et ita demum officio vel com- tem percussus est, sed ex eqno cadens cervice fracta
munioni reddanlur, ea lamen ratione, ne ulteritis inleriil,secuiidum arbilrium veslrum pro percussione
ad officia potiora provebantur "". Quod si in »«' incaute agemi presbytero pcenilenliam competeniem
definito tempore negligentiores circa salulcm suam indicite, et aliquanlo tempore a missarum solemuiis
{ rslilerint, proteiandae ipsius poanitenliaetempus in suspendatur, dcnuo post haccad sacerdolule rcditu-
potestate maneat sacerdotis. C rus ouicium. Quod si veraciier qualicunque percus-
Gratian. Casu quoque si clericus homicidium fece- sione 'islius* prcsbyteri ille mortuus est diaconus,
rit, in proprio gradu ex dispensalione remanere per- nulla hunc ralione ministrarc sacerdotis more de-
mititur. cernimus, quoniam, etsi voluntatem occidcndi non
Unde Urbanus II scribil Guernerio Narbonensi Epi- habuit, furor tamcn ct indignatio, ex quibus molio
scopo *•*: illa mortifera prodiil, in omnibus, sed praecipue iii
C. XXXVII. Qui casu homicidiumfaeit, ex dispensa- Dei minislris, niuliipliciier inhibenlur *'* alque ubi-
tione in ordine suo permuneat. que damnautur. Verum si presliyler adeo vestro
Clerico jacienlc lapidem puer dicilur interemtus. studio obnoxius *'" forte claruerit, praecipimus, ut
Nos pro amore tuo in suo ordinc eum permanere tale beneficium sibi "6 ecclesiae suae concedaliir,
permilliiniis, ut tauicn semper iu poenilentia ct quo et ipse et sui siiflicienlcr possint habere stiae
timore uermaneat. sustentalionis solaiium.
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. XXXIX. » Cltorepiscopo : Anlea legebatur : D lala sunl, velustis Gratiani exemplaribus, oplimeqtie
Coepiscopo': eincndalum est ex omnibus, quae col- convenit vcrbis Nicolai.

DIST. L. C. XXXV. *»•deliberato : Ans. »•• concitio : Edd. Bas. Ven. I. Par. Ludg. I. Aniw.
»51slaluerem : Edd. coll. o. '*' coiici(ium : Edd. Bas. Ven. II. Par. Lugd. I. Anlw. "s conciho :
eaed.et Lugdd. II. 111. 3"*abstineat : Edd. coll. o. — abstinerel : Bolim. = C. XXXVI.— P. V.—
'"» hab. A. 546. — Coll. tr. p. p. 2, l. 34, c. 1. **• obsidionibus : Edd. Arg. Bas. Ven. 1. II. Nor. —
obsidionis: Edd. coll. rel. *"' baecduo verba in Coll. Hisp. non legunttir. "8 ul ab : Edtl. coll. o. cxc.
Antw. "9 ceciderint : eaed. exc. Arg.'"'Bas. "60 communione priventur : Coll. Hisp. —
Lugdd. II. III.' 61
Isid. Merl. in duobus : Edd. coll. o. exc. Bas. promoveantur : Coll. Hisp. — Edd. coll. o. "6a
infra prwfinitum tempus : Coll. Hisp. — infinilo lemp. : Isid. Merl. = C. XXXVII. *•* Videlur legendum
esse cum Baluz.io: Guarnerio Merseburg. Episc. (-J-1095)suffragantilnis Panormiae(I. 3, c. 154) atiquot co-
dicibns. = C. *XXXVIII. •«• Fragm. incerti temporis. Ivo Pan. I. 3, c. 155. »68hominem: Ed. Ras. =
C. XXXIX. nec tamen Ed. Arg. '" Fragm. ineerlum. — lvo Decr. p. 10, c. 24. "8 consocmre :
Edd. coll. o. "• conjunctis : eaed. "° annisu : lvo. *" ex perc. : Ed. Bas. — pro perc. : Edd. coll.
rel. *'» add. : incaute agentis : VA.Bas. "3 ut : ib. — qui: Edd. Ven. II Par. Lugdd. Antw. "* i«/n-
belur — damnatur : Edd. coll. o. "• «o.ritis: Ivo. ,76sibi et: Bohm.
 27/ DECRETI PARS PRIMA. DIST. L. .78
C. XL. De ro_em. PALEA,. A niiani ecclesise catholicae semper subjaceal "09,et
Item ex Concilio Maticensi VT,c. 6 "'. communionem in exitu vitae suae rccipiat. Si aiilein
i Qui vero odii medilalione vel propter cupidila- non voluntarie
a0°, sed casu aliquod homiciditim fe-
tem Judaeumvel paganum occiderii, quia imaginem cerit, canon seplem amiis agere 30ipoenilen-
prior
Dei et spem futurae conversionis "" exterminat "», tiam
jussit, secundus canon quinque mandavit.
quadraginta dies in pane et aqua posnitcal. i C. XLV. Deeodem.
C. XLI. De eodem. PALEA *8».
i Si quis homicidium fecerit, si episcopus est, ltem Dig. lit. de furlis 1. Qui saccum ffr. 77, l. 2,
XV annos pceniteat, el deponatur; cunctos quo- 1.4].
*81 dies viiae suae finiat. Qui saccum habentem pecuniam surripiieritai" ,
que peregrinando Presby- furti actione aoaetiam sacci nomine tenetur,
83
ter Xll annis pceniteat, tres l ex liis in pane et quam-
vis non sit ei aniuius sacci surripiendi.
aqua, et deponatur superioris 'R3 sententia. Diaco»
nus X annis pceniieai, tres ex his in pane et aqua. Contra animum, non opus puniri, lib. IX Cod. lit.
ad leg. Cornel. de sicar. [I. 5] exempto sacrarum
Clericiis ei laicns VII annis pceniieal, tres ex liis in liiterarum Diocleliani et Maxiiniani30* colligitur:
pane el aqua .***,et ad gradum cujuslibet sacerdolii
accedere non praesumat. > C. XLVl. Deeodem.
B Eum, qui asseveral honiicidium se non.volunlate,
C. XLH. Quinquennio a communione abslineanl, qui
casu homicidium faciunl. sed casu fortuito fecisse, quum calcis ictu mortis
Jlem cx Concilio Ancyrano, c. 22, § Eos vero »8". occasio praebita videaiur, si hoc ila cst, nce super
Eos vero, qui non voluntate, sed casu homicidium hocambigi poterit, omnirnelu ac suspicione, quam
feceritit, prior quidem, regula post seplem *86anno- ex admissae rei discrimine sustinet, secundum id ,
rum poenitenliam communioni sociavit secundum *8' quod adnotalione nostra comprehensum est, volumus
gradus conslitutos; haec vero * huinana *8*ouin- liberari.
quennii lempus tribuit. C. XLVII. PALEA.
C. XLIII. Quibus iemporum spatiis a communione liem Imperalor Antoiiinus C. ad leg. Cornel. de
abstineal quw voluntale vel casu ancillam suam sicar. I. 1 30".
interfecerit.
Item cx Concilio Eliberitano, c. 4 *89. i Frater vester rectius fecerit, si se prasidi pro-
Si qua femina ">°zeli furore accensa flagellis *91 vincife obtulerit, qui »06, si probaverit, non occi-
verberaverit ancillam suani, ita ut inlra "* tertium dendi animo Iiominem a se esse percussum, remissa
diem aniniani cuin crucialu cffundat *93, eo quod homicidii pcena secundum mililarem disciplinam
incertum sit, volunlale, an casu occiderit: si vo-1C sentenliam proferetao'. Crimen enim contrahitur,
tuniate, pdst seplem aiinos.si casu ,,post quin- si et voluntas nocendi inlercedat. Ceterum ea, quae
qiie »»*aniioriim tempora *"" (acta legilima pceniten- ex improviso casu polius quam fraude accidunt, falo
tia) ad comiiTunionemplacuit admitti. Quod si in- plerumque, non noxae imputantur a08.i
tia *»• tenipora constiluta fuerit infirmala, accipiat Hinc et Gelasius aos Papa :
communionein. C. XLVHI. De eodem.
C. XLIV. De his, qui voluntatevel casii homicidium Quanlum dicit iste Placidus 310, anno praelerito
faciunl. dictum est de uxore illius, quia subito inter caiial-
Itemex capitulis Marlini Bracarensis Episc. c. 78 *". los inventa est, etdum traherentiir caballi, collisa
Si quis volunlarie *98honiicidium fecerit, ad ja- est illa, et abortum fecit. Quod si ila est, ibrte si
NOTATIONES CORRECTORUM.
_. AL. TT Slattcenst: liurchanlus et Ivo citant ex D wevratTijzp&Mv_i»fitau; ul est: becundavero quir,-
concilio Alogunlino : in liullo tamen eorum, quae quennii lempus explebit. Atque ita fere Burcliadus
exstant, liabeltir. Simile vero aliquod legilur in con- etlvo ex Dionysii versidne, el infr. ead. cap. Si quis
cflio Vormaciensi, c. 27 *. votuntate.
*
C. XLII. Hwc vero : Graece : "o Sk fovxepo; TOV
DIST. L. C. XL. " In conc. Wormatiensis ( bab. A. 868) c. 27 de Judaeis nihil constituitur-
vi rum eniin vero apud Reginonein (I. 2, c. 95) ubi cap. illud lanquam ex Moguntino profertur, Judaeorum
pariter ac paganorum caedes prohibitae leguntur. *" Burch. 1. 6, c. 33. Ivo Decr. p. 10, c. 162. "* conver-
sationis: Ed. Bas. »" exstinxerat : Ivo. =C. XLI. *80 cf. Pcen. Rom. t. 1, c. 16.—Ans. I. 11, c. 34, s81
abesl ab Edd. Arg. Bas. *81quatuor : Pcen. Rom. s8asuperiori: Ed. Bas. *8* verba : Clerieus — aqua ^8*
in-
ducta sunt a Bohm., refragante tamen et ipsius fontis el codd. Graliani auclorilate. = C. XLH. hab.
A. 314.— cf. Triburiensis eonc. c. 52. — Burcli. I. 6, c. 15. Ans. I. 11, c. 45. 46. lvo D..cr. p. 10, c. 25
et 144. Polyc. 1. 6, t. 10. »86add. tanlutn : Edd. coll. o. 88' add. pwnitentiw : Ed. Bas. *"8 humamor :
Coll. Hisp. et lsid. Merl.— add. : definilio : lsid. Merl. et Edd. coll. o. *89hab. non serius Ao. 510. —ef.
conc. Worm. (h. A. 868) c. 39. — Rab. pcen. c. 14. Burch. 1. 6, c. 19. Ans. 1. 11, c. 36. Ivo Decr. p. 10,
c. 22 et 148. *90domina : Ivo. *>l flagris : orig. — Ans. '9* infra : Edd. coll.o exc. Bas. Lugdd. II, III
Antw. ™emitlat : Edd. coll. o. *'* quinquennii: Coll. Hisp. "" spalia : Ed Bas. »96infra : Coil. Hisp. —
Edd. coll. o. pr. Bas. Lugd. II, III. Anlw. = C. XLtV. •»» c. 22 conc. Ancyr. ex Marlim Brac. inteiprel.
—Ivo Decr.p. 10, c. 39. *»»voluntate : GoII. Hisp. — Edd. coll. o. pr. Bas. "99jaceal : Edd- coll. o. 3C0
votuntate : eaed. »01agi : Coll. Hisp. = C. XLV. 30*surripit: orig. — surripuit : Edd. coll. o. 303abest ab
orig. el Edd. coll. o. exc. Arg. — C, XLVl. 30*Dat. A. 290. — C. XLVU. a05 Dat. A 216. — abest liaee
Palea ab Edd. Arg. Bas. Ven. I, II. Nor. — Item Anlon.in conc. : Ed. Par. 306Quod : Edd. Lugdd. II, 111
Antw. ao' proferri j Edd. Par. Lugd. Antw. — proferat : Bohm. 30Simputanda sunt: Eaed. = C. XLVIIl.
«•» Pelagius : Edd. Arg. Bas. Nor. Ven. ad neuirum taincn hoc cap. perlinere ipsa scribendi ralio
1,11;
docel. "° Placidius : Kdd. rel.
279 DECRETI PARS PRIMA. DIST. L. 280
caballos alienos sil lulerit, inde est culpabilis. Nam A in a" flenda carnis fragililate corruerint, el Domino
de muliere, quaecasu inter caballos confracla est, respiciente digne poanituerint, ita ui mortificato cor-
ubi voluntas illius non aguoscitur *" perniciosa pore cordis conirili sacrificium Dco offerant, ma-
fuisse, non potest nec debel addici per leges. neat in polestate ponlificis vel veraciter afflictosnon
C. XDX. Deeodem. diu suspendere , vel desidiosos prolixiorc tempore
Item Nicolaus Papa 313. ab ecclesiae corpore segregare ; ita tamen , ut sic
Ili, qui arbores al* incidere videnliir , si contige- officiorum suorum loca recipiant, ne possinl ad al-
rit, ut cadensarbor occiderit bominem, inculpabi- liora eflicia ulterius promoveri.
les sunt alque innoxii, quia nec voluntate eorum, PALEA.
nec desiderio homicidium perpctratum est. Si vero § 1. i Quod si iteratoT velut canes ad vomitum
aliqua culpa eorum vel negleclu morienlis hominis reversi fuerint, el veluli sues in volutabris Iuli "*
interitus cognoscilur advenisse, abjiciendi sunt a jacuerint, non solum dignitate officii careant, sed
gradu, et in sacro ordine nullatcnus suscipiendi. ctiam sanclam communionem nisi in exil,u non per-
C. L. De eodem. cipiant. >
Item ex Concilio Vormaciensi, c. 29 31*. Gralian. Sed exemplo R. Petri (qui postquam
Saepe conlingit, dum quis operi necessario insi- trinw negalionis maculas confessione diluit amoris,
stens arborem inciderit, ut aliquis subtus ipsam ve- non solum in gradu sui aposlolalus remansil, ve-
niens deprimatur. Et idcirco , si volunlaie vel ne- rum etiam in paslorem totius ecclesiw a Chrisio
gligentia incidenlis arborem factum est, ut homicida inslitui meruit), probantur lapsi post dignampwnilen-
poenitenliac debet omnino submilti. Quod si non liam non solum propria officia relinere, sed eliam ad
TCto,'non "• incuria illius, non denique scientia majora posse conscendere. Quod autem R. Pelrus
contigit, sed, dum ille operi necessario fortassis post negationem pastor ecctesiwa Domino sil instilu-
incuraberet, iste insperatus occurrens sub arbore tus, probalur auctorilate B. Gregorii '*', qui in ho-
improvisus devenit el sub ipsa oppressus est, inci- milia' dominicw resurrectionis de eodem principe
sor arboris non tenetur pro homicida. apostolorum scribit, dicens:
C. LI. De eodem. C. Llll. Petrus post culpam negalionis pririceps Apo-
Iiem ex Concilio Triburiensi , cap. 36 M. [Sed ibi stolorum a Domino est instilutus.
copiosius.] Coii.iderandum nobis est cur omnipolens Deus
Si duo fratres iu silva arbores succiderint, el ap- eum, quem cuncla? ecclesiae praeferre disposuerat,
ai9 arboris frater di- ancillae vocem pertimescere et se ipsum negareper-
propinquante casura31S ipsius C
xerit fratri, cave, el ille fugiens in pressuram ar- misit. Quod nimirum magnae aclum esse pietalis
boris inciderilf, el mortuus fuerit, vivcns frater dispensalione cognoscimus, ut is , qui futurus erat
innocens de sanguine germani dijudicetur. pastor ecclesiae, in sua culpa discerel, qualiler aliis
Gratiau. Prwmissis aucloritalibus , lapsis permil- misereri debuissel. Prius itaque eum ostendit sibi,
titur, ut post pcenitentiam in suis ordinibus reparari et lunc praeposuit ceteris, ul ex sua infirniitale co-
"6 infirma
valeant; ad majorem autem conscendere post lapsum gnosceret, qtiam misericordiier aliena
nulla eis auctorilale permiltitur , imo penilus prohi- toleraret.
betur. C. LIV. Post negalionem in fide et gradu Pelrus
Unde in Herdensi Concilio, c. 5, legitur »*». profecit.
C. LII. Lapsi in suis ordinibus reparari possunt , sed ltem Ambrosius in serm. XLVII de fide
non ad majora conscendere, Petria"; •
Hi '**, qui altario Dei «** deserviunt, si subilo Fidelior factus est Pelrus, poslquam fidcm se per-
INOTATIONESCORREf.TORUM.
C. LII. T Quod si iteralo : Haec usque ad finem D non leguntur in anliquis edmonibus conciliorum
absunl in codicibus illis' Gratiani, a quibus Paleae Coloniensi ac Parisiensi , duobus codicibus Valica-
abesse solent. ln alio autem hic praepositum est nis, Lucensi regio*, neque infr. 15, q. 8,c. Hi qui.
nomen Paleae. Sunt tamcn apud Ivonem, et in edilione Colon. 4
z Et veluti sues in volutabris luli jacuerinl : Haec volum.

DIST. L. C. XLVIII. Jn add. furatos : Edd. coll. o. exc. Bas. ai3 cognoscitttr : Ed. Bas. =
C. XLIX. 3,3Fragm. rcqne incerlum. Coll. tr. p. p. 1, l. 62, c. 21. al* arborem : Ed. Bas. = C. L.
31Bhab. A. 868. — Reg. I. 2, c. 17. llurcli. I. 6, c. 21. Ivo Decr. p. 10, c. 150. — cf. Leg. Sax. c. 11, ct
Leg. Langob. 1. 1, l. 9, c. 5. 316sed incuria illius (add. Bas. :— oui) morlnus esl, non Itac cum senteniia
conlingit (contigit : Edd.3"Arg. Ven. I, II.—Nor.). Si enim dum occurrerit sub arbore, et sub ipsu, elc.:
Edd. coll. o. =C. LI. hab. A. 895. Reg. 1. 2, o. 19. Iliirch. I. 6, c. 22. Ivo Decr. p. 10, c. 151.
318casu : Reg. 31»unius : iil. — Ivo. — Ed. Bas. — 3,°
ceciderit : Edd. coll. o. = C. Lll. 3" hab. A.
546. — Rab. poen. c. 1. Burch. 1. 19, c. 74. Ivo Decr. p.8,a15, c. 87. — infr. C. 15, q. 8, c. 2. Si qut :
Edd. Nor. Ven. I. **' add. : sancto : Edd. coll. o. abest ab Edd. " Bas. Nor. Par. et Coll. Hisp.
»'*eiim« : Edd. Par. Lugd. Antw. — immersi : Edd. rel. el Ivo. — nec Coll. Hisp. 3" Hom. 21, in .
ev. Marc. c. 16. 3'6 ulienam infirmilalem : Ed. Bas. — alienas infirm. : Edd. coll. rel. = C. LIV.
"" Alias hic sermo tribuilur Maximo Taurintmi (Bibl. Patr. I. 6). Adscribitur etiatn Augtisliuo (in App.
Ed. Maur.) — Ans. I. 1, c. 71.
 281 DECRETI PARS PRIMA.DIST. L. 282
didisse deflevit; atque ideo majorem graliam repe- A poenitentiaebenedictionem, quam viaticum depula-
rit quam amisit. Tanquam enim bonus pastor luen- mtis aa9, per communionem acceperit, et postmo-
dum gregem accepit, ut qui sibi antca infirmus dum reconvalescens •*• captit poenitentue in ccclesia
fuerat, fieret omnibus firmaraenluin, et qui ipse in- publice non subdiderit, si prohibilis vitiis non deli-
terrogaiionis tentatione nulaverat, ceteros fidci sta- nelur obnoxius, admiltalur ad clertim.
bilitate fundarel. Denique pro soliditale devolionis C. LVHI.
8,a Qui ad pwnitenliam agendam in monasterio
ecclesiarum pelra dicilur, sicutail Dominus : recludilur, presbyler non ordinelur.
Tu[es Petrut, et super hanc petram wdificabo eccle- hem Hormisda Papa omnibus Episcopisper universas
siam meam. Petra enim dicitur, eo quod primus in provincias constilutis **'.
nationibus fidei fundamenta posuerit, et lanquam Si ille, qui ullropelit poenitenliani, quamvis eam
saxum immobile totius corporis **• Christianilalis perfecte agat, non potest episcopus aut presbyter
*'•
coinpagem molemque contineat, ordinari, ita ut, eliamsi per igiioranliam ordinatus
VI Pars. Gratian. ltem objicilur, pwnilentes ad fuerit et postea convincilur poenitentiam accepisse,
sacros ordines promoveri non debent: non ergo lapsi dejicialur : ille ergo, qui invitus ad pcenitenliam
post pwnitenliam ad tnajora pertingere possunl. agendam mittilur in monasterium **' (qui ulique
Unde in Concilio Carthaginensi IV, cap. 68 et 69, B nihil aliud, quaih poenitens dicendus esl), qua con •
tegitur™: scientia ad sacerdolium venire «*3 permittitur? Nenio
C. LV. Non ordinelur clericus e%pwnitentibus. mihi alia qnaelibet conlra auctoritatem sedis apo-
Ex poenitentibus, quamvis sitbonus, clericus "' siolicx, vsl CCCXVHIepiscoporum, vel 3U reliquo-
non ordinelur. Si per ignorantiam episcopi factum rum canonum coiislitula objiciat; quia quicquid
fuerit, deponalur a clero, quia se ordinalionis tem- contra illorum definitionem (in quibus Spirilum
pore non prodidit fuisse poenitentem. Si auiem > sanctum credimus locutum) dictum luerit, recipere
sciensepiscopusordinaveril talem , etiam ipse ab » non solum temerarium, sed eliam periculosum esse
episcopatu suo ordinandi duntaxat poleslate prive- non dubito.
lur. Simili sententiae subjacebii episcopus, si sciens '".LIX. Bigamus, vel quilibet posi pwnitenliam
ordinaverit clericum eum, qni viduam aut repudia- sacris non appliceiur mtnisteriis.
taih uxorem habuit ••', aul secundam. Ilem Gelasius Urbis Romae episc. omnibus Episcopit
C. LVI. Rigamus , pwnilens, viduw marilus , sacrw per Lucaniam, etc, cap. 5 3l*.
militiw se ingerens, sine spe promotionis in suo or- Non confidat quisquam ponlificumbigamos 3*6!rut
dine permaneat.
f, conjngia sortientes ab aliis derelicta '*', sive quos-
Item Siricius Papa Himerio Episeopo, episl. I, c. libet post poeniieniiain, vel sine lileris, vel corpore
15 »'*.' viliatos.^vel conditionarios, aul curiae publicarum-
Quicunque pcenitens, quicunquc bigamus, qui- que rerum nexibus implicatos, aut passim nulla
cunquaeviduae marilus ad sacrain militiam indebite temporis congruentis exspectalione discussos, divi-
et incompelenter irrepserit, hac sibi condiiioiie a nis servilnros applicare ministeriis.
nobis veniam intelligat relaxatam , ut in 33" magno C. LX. Pwnitentes nec eliam clerici fieri possunt.
dcbcat computare benelicio, si ademta sibi omni Iiem Innoceniius Agapito et ceieris, epist. VI '*'.
spe promolionis "• in hoc qno inveiiilur ordine Canones apud Nicaeam «*' consiiluti pcenitentes
perpetua siabililale permaneat. etiam ab infimis ofliciis clericorum excludunl.
C. LVII. Non prohibeaiur a clero , qui pressus lan- Gratian. Hoc non de quibusiibet pwnitentibus intel-
guore per communionem pamilenliw benediclionem liyitur, sed de illis tanlum, quiposl aclam paenilen-
accepit. liam swcularis militiw cinguluin accipiunt. De quibus
Item ex Concilio Gerundensi, c. 9 33'. Innocentius Episcopus scribit Victricio Rothoma-
Si338vero, qui aegritudinis languore dcpressus gensi Episcopo, epist. II, c. 2.3"«.

NOTATIONES CORRECTORUM.
C. LV. a Ipse ab : In originali legitur : Ipse ab Al.: ipse episcopatus sui, quemadmodum et apud
episcopalus sui ordinandi duniaxal polestaie privelur. D Ivonein p. 15, c. 5.

DIST. L. C. LIV. '»»• Matib. c. 16, v. 18. '»• operis Christinni : nrig. —•Ans. *** Chri-
sliani: Ed. Bas. P. VI. — asl Statutt. eccl. anl. c. 84, 85 (cf. ad c. 9, D. 18). Burcb. I. 2., c. 35. — Ans.
I. 7, c. 20. Ivo Pan. 1. 3, c. 160. Decr. p. 6, c. 156, et p. 15, c. 23. Polyc. 1. 2, l. 31. = C. LV. aa»add.: i
tamen : Edd. coll. o. "' habuerit: eted. = C. LVl.aa* scr. A. 585. — Ans. 1. 7, c. 21. "• id : Coll. Hisp.
*»*provectionis : orig. ap. Coustanl. = C. LVII. "' hab. A. 517. — Coll. tr. p. p. 2. t. 52, c. 4. *»»/*
vero : Coll. Hisp.— Edd. coll. o. »*»dicimus: Edd. coll.o. **•si caput : eaed. =,C. LVIII. »*1 Non
perlinelad Hormisdam; cf. ad c. 59, supra
'*• monasierio
ead.— Ans. I. 7, c. 22, e.t 1,11, c. 87. Polyc. |1. 2, t. 31.
: Ans.—Edd. coll. o. »*3 pervenire : eaed. »**et : eaed.=C. LIX. ***scr. A. 494. — Ans.
I. 7, c. 18. »*«add. : fas esse : Ans. — Edd. coli. b. a*' relicla : eied. = C. LX. •*" Ep. incerli tempo-
ris. »' cf. conc. Nic. c. 9. = C. LXl. ^*10scr. A. 404. — Coll. tr. p. p. 1,1. 58, c. 19. Ans. 1. 7, c. 13.
285 DECRETl PARS PRiMA. DIST. L. » 284
C. LXl. JVoridebet fieri clericus, qtii post remissionem A aHatis fragiliiateiu. Vialicuro lamen omnibus in
peccalorum militiw cingulum habuit. morte positis nori est negandum.
Si quis post remissionem peecalorum ciiigiiium
C. L\l\. Quw sint servanda in solenni pwnitenlic.
mililiae saecularis habuerit, ad clericatum admilti
oiiinino non debet. llem ex eodem d »"9.
Gratian. Polesl el aliler inlelligK Esl quwdam In capite quadragesimae omnes peenitentes, qnt
pwnitentia, quw solennis appellalur, quw semel tan- publicarn suscipiunt aut susceperunt pcenitenliam,.
lum in ecclesia conceditur, de qua Ambrosius S!1 ait: ante fores ecclesiae se repraesentent episcopo civita-
Sicut iiniiin esl baptisn.a, ita unica est poenitetiiia. tis, sacco induti, ntidis 3eopedibus,. vultibus in ter-
ltem : Non esl sccundus locus pcenitentiae. Merito ram deinissis 3f'\ reos se esse ipso babitu et vultti
repreliendiintur b, qni s&pius agendam po-iiilcii- protestanles. Ibi adesse debenl 36«decani, id est ur-
tiam putant, quia luxurianlur in Cltrislo. Nam si cbipresbyleri parocbiarum '" et presbyteri e pceni-
vere agerent poeuileiiiiam, ileraiidam poslea non leuliutii, qui eorum S6* conversationem diligenter
putarent. inspicere debenl, et secundum modum culpae pcc-
C. LXII. De eodem. nilcntiam per praefalos 3M gradus injungere. Post
Item Augustinus ad Macedonium, epist. B haeceos in ecelesiam inlroducanl 366, el cuin omni
LIV 3". clero sepieni pceniteiitiales 367 psalmosin lerra 33*
Quamvis caule et salubriter provistim sit, ut locus prostraius episcopus cum lacrimis pro eorinn abso-
'illius* lnimillimaepoeniteiilue semel lanliini in eccle- lutione decantet; ttinc resurgens 369 ab oralione,
sia concedatur, ne tnedicina c nimis utilis vilis '*' juxla quod canoues jubent, manus eis impoiiat,aqaam
haheatur, tamen quotidie peccanlibus nunquam benedictain super eos spargat, cinerem prius niilial,
per poeuiletiliam venia iicgntiir. deiude cilicio capita eorum operial, el cuni gemiiu.
Gialian. Hwc auiem pwnitentia quomodo impo- et crebris suspiriis denunciel eis, quod sicut-Adam
nenda sit, in Agalhensi Concilio legilur, in qtto sic projectus est de paradiso, ita ipsi 37°pro peccalis ab
itiitulum esl c. 15 "* : ecclesia abjiciuiilur »"; post haec jnbeal niinislris,
C. LXIH. Quomodo pwnitenles ad pwnitenliam ac- ut eos exlra januas 8,s ecclcsiaeexpellant, clerus vero
cedunt. prosequalur eos cum responsork)3,a: ln sudore.vul-
Poeniientes lemporc, qtto poenitentiatn petunt, lus lui vesceris pane luo, elc, ul, videnles sanctain
impositioiiein maiiuutn el ciliciuin super caput 3"«a ecclesiam pro 3'* facinoribns suis iremefaclam at-
sacerdole (sicut ubique constilutum a"*es!) conse- que commolam, non parvipendanl. poenitentiam. ln
quanlur "'. Si aulein comas non deposuerint, aut C sacra aulem Doraini ccena rursus ab eorum decanis
vestimenla non mutavcrint, abjicianlur, et nisi di- 3" et eorum presbyteris ecclesiae liminibus reprae-
gne poenituerint, non recipiantur. Juvenibus etiam senienttir.
'*» pcenitentia non facile commiltenda est Gralian. Hanc pwnitentiam itulli unquam clerico-
propler
NOTATIONES CORRECTORUM.
C. LXI. b Reprehenduntur: Legebatur : repe- primam pwnilenliam rutsus se laqueis. iniquitatis
riunlur. Eiuciidaiiim csl hic ex oiiginali, quod ta- obslringit, adhuc iterum parcis? elc.
men fieri iion poluil iulr. c. reperiuntur, de pcen. C. LXIV. d Ex eodem: Ex Agathensi etiam ciiaiit
dist. 3, quia vox : reperiunlur, ibi est inilium capi- Burchardiiset lvo,el Rliebaldtis Cardinalis(qui lem-
lis. pore Paschalis P. claruil) in libro suo de pwnileniia
C. LXH. c Ne medicina : In aliquot vetustis publice non iteranda. In uno laineii manuscriplo
cxeinplaribiis Graliani caput hoc est coiijtincium Burcbardi exemplari cilatur ex Pcenitentiali Ro-
superiori. Locuiu ruim Augiisiiiii suo inoiio aplat. mauo. Senlentia vero bujus capitis magna ex parte
Apiidillum qiiiilein hoc loco ita legitur: Ne medicina habeliir in Ponlificali, et Ordine Romatio a pag. 24
vilis minus ulilU esset wgrotis, quw tanlo magis salu- usquo ad 30.
bris esl, quanw minus conlemlibilis fuerit. Quis la- c Ei presbyleri: Apnd Burchardiim legilur ; id est
men audeal dicere Deo: Quare huic homini,qui post D presbtjteri.

DIST.L. C. LXl. »" libr. 2 de poen. c. 10. — cf. c. 2 et 49. D. 5, de poen. = C. LXII. »»»scr. A.
414.—-Ivo Decr. p. 15, c. 24. Petr. Lomb. Senl. 1. 4, dist. 14, c. 3. — infr. D. 3, de pcen. c. 22. "3 nimis
vilis haberetur: Ed.Bas. 36*hab. A. 506. —Capit. 1. 5. c. 58.1. 7, c. 310. Reg. 1.1, c. 290. Burch. I. 19, c.
27. Ivo Decr. p. 15, c. 17. "" capiia : Reg? Ivo. r—c. sua : Edd. coll. o. "6 statutum : eaed. *»' conse-
quuntur : Ed. Bas. "8 cnim :'Ed. Bas. = C. LXIV. 3"9 Reperlum est inler Capitula Theodori c. 40, cx
quibus transiilin coll. Rcginonis I. 1, t. 291, inscriptione : Unde supra. Et inde faclum est, ut Burch.
1. 19, c. 26, et post eum Ivo Decr. p. 15, c. 45, rem niinus recte intelligenles, conc. Agath. capitis fonlem
laudarent. 360absunl ab Theod. 361proslralis : Tbeod. — Reg. Burch. Ivo. 86' adesse debent archi-
presbyleri parochiarum, i. e. presbyteri pwnitentium : Theod. 86aadd. : cum leslibus, id est: Reg. —In
Edd. coll. o., exc. Bas., sic legilur : dec, i. e. archipresbyieri , presbyteri paroch. et presbyter
(presbyleri : Ed. Anlw.) pwnitentium. 9C*add. : pxnitenliam ei: Edd. coll. o. exc. Bas. ***prwfixos :
Theod. — Coll. cill. 366introducal : iid. — Ed. Bas. 8I" pwnitenliw : Coll. cilt. — Ed. Bas. 3t*terram :
Theod. — Coll. cill Ed. Bas. 369consurgens : Rcg, s'° et ipsi : Theod. — Coll. cilt. — Ed. Bas.
*»*dejiciunlur : Reg. 37*januam : Theod. — Ed. Bas. 373Gencs. c. 5, v. 19. aT''ob fac. : Reg. —
pr<8 , Lugdd. H, III. S7«(tcc, el eor, : abs. a Theod. — nirsioi eccl. lim, se rcprasentenl : Reg.
285 DECRETI PARS PRIMA. DIST. LF. _.C
rum agere conceditur, atque ideo hujusmodipwniten- A , bit proeo? Unde hujusmoili lapsis ad promcrendtim
tes ad clerum admilti prohibentur. misericordiam Dei privala est expetenda secessio E,
Unde in Carlhaginensi Concilio V, cap. 11, stalu- ubi illis salisfaclio, si fuerit digna, sit eliam fru-
lum est "*: ctuosa.
C. LXV. Clericis non imponatur trianus tanquam pw- Graiian. Probanlur elidm auctoritale Tolciani Con-
nilentibus, cilii 1 *»*hujuscemadi pienilemes ad clerum non ad
Confirmandum »" est ut, si quantlo presbyleri millendi, in quo c. 2 sic stalutum est:
vel diaconi in aliqua graviori culpa convicti fuerinl, C. LXVIH. Causa necessilalis ud clerum pwnitentes
qua eos a ministerio necesse sit removeri, non eis admiiiantur.
inanus lanquam poenileiitibus vcl tanquam fidelibus Placuit ntpceniientcs »8*nonadmittantur ad cle-
Iaicis imponatur, neque unquam permittendum ut rum, nisi tanlum si necessilas aut usus exegeril;
rebaplizati ad clericatos gradum promoveantur. *et*lunc inter osliarios depulcnlur »86vel ihter le-
Vnde Siricius Papa Ilimerio epist. 1, c. 14 3'»: clores, ita ut evangelia aul cpistolam3*' non legant.
C. LXVI. Nec clerico pwnitenliam agere, nec pwni- § l.Si qui aulem *ante* ordinali stinl diaconi '",
tenti ad ctericalum accedere permiliilur. inler subdiaconos habeantur, ila ut maiium hon im-
Illud quoque nos "par fuit providere, ut sicut pce- B ponant, nec sacra continganl. § 2. Eum 38* vero
nitentiam agere cuiquam a" non concedjlurclerico- poeniienlem d^eimus, qui post baptismum, aut pro
rum, ila *el*posl.poenitudinem ac reconciliationem homicidio, aut pro diversis criminibus gravissimis-
nulli **•unquam laico liceat honorem clericaiusadi- que peccatis publicam pcenitentiam gercns sub cilicio
pisci, quia, quamvis sint omnium peccatorum con- 390divino fueril rccOnciliatus allario.
tagione mundaii, niilla tamen debent gerendortim VII Pars. Gralian. Aposlatw quoque ad ctericatus
sacramentorum instrumenla suscipere 38t, qui du- officium admitii non debent.
dniii fuerunta" vasa vitiorum. Vnde iu Concilio Arclatensi II, cap. 25 ^91:
C. LXVH. Presbyteris et diaconis tanquam pwnilen- C. LXIX. Ad clericatus officium non admillanlur apo
libus non debenlmanus imponi. slatw.
Item Leo Papa Ruslico Narbonensi, episl. XC, cap. r Hi, qui post sanctam rcligionis professionem apo-
2 38S# slalanl et ad saecularem 3" redetnil conversalioncn»,
Alienurn est a consuetudine ecclesiaslica, ut qui cl postmodum poeniientiac3" rcmedia non. requiriinl,
in presbyterali honore aut "in*diaconii gradu fuerint sinepoeniienlia comnninioiieiii pcnittis non accipianl.
consecrati, ii pro crimine aliquo suo per manus im- Quos eliam jubemus ad clericatus oificium non ad-
posilionem remedium accipianl pcenitendi; qu.odsine C mitti. El quicunque '•* ille sit, posl pceiiitenliani
duhio ex apostolica tradiiione desCendit, secundum saecularem habiium accipere non praesumal. Qnod si
quod scriplum esl; Sacerdos f si peccaverit,quis ora- praesumserit, ab ecclesia alienus habealur.

DISTINCTIO LI.
GRATIANUS. Vnde ait Innocenlius Pnpa Episcopis in Toletana
1 Pars. Ecce,quod criminosi, velnon vere pwni- Synodo conslitulis, episl. XXIV, c. 2 '.
vel a sacris C. I. Posl baplismum mililantes, vel in foro decertan-
tenles, )publicam pwnitenliam agentes,
ordinibus. sancla mater les, a sacris prohibenlur ordinibus.
prohibentur Adjecil quoque ' ex his, qui post acccplani baptismi
ecclesia, ut curiales, aut post [baptisma militantes, Aliquantos
aul in foro decerlantes, a sacris proltibeantur ordi- graliam in forensi exercitatione versaii sunl et ob-
nibus. linendi perlinaciam susceperunl, accitos ad saccrdo-
NOTATIONES CORRECTORUM.
C. LXVH. ' Sacerdos : Vulgo saepe indicatur in D se transgrediendo prwcipita., qui ad tntercedeni.nui
margine locus iste ex 1 Reg. _, tit infr. de pcen. pros aliis ordinalus esl ?
disl. 1, c. Si sacerdos, nuum laincn in eo scripurae Secessio ;Sic emendalum e?t ex aniiqms coili-
au-
loco in vulgala legalur : Si aulem in Deum peccave- cibus ei.epistola ipsa; el hanc lectionem liabmi
rii, quis orabit pro eo? Verum B. etiam Gregoiius clor gloss*. qtiod ex manuscriptis glossis consiat: :n
nd illum locum in morali interprelatione talem sen- idcirco et in ea emeiidandum. Anlea legebalur*
tentiam elicit: Quis ei intercessor remanet, quum ille exvelenda successio. .
DIST.L. C.LXV. s" hab. A. 401. — Reg. 1.1, c, 310. Coll. tr. p. p. 2,1.19, 3'8 c. U. Biircli. I. 19, c. A.
lvd Decr. p. 15, c. 85.—Capit. 1. 5, c. 66. 3" Confirmatum : orig. = C. LXVI. scr. A. 3bo.. — CoII. tr.
I. 19, c. 49. Ans. I. 7, c. 20. Ivo Decr. p. 6, •»» c. 54, p. 15, c. 65. nullt un-
p, p. 1, t. 36, c. 9. Burch.
380 asl Bas. fcd. Bas. = C. J_AVH.
quam : Edd. coll. o. cuiquam non : ea>d. accipere : eaed. pr. fuerant:
»•»Ep. 167. (scr. A. 458 vel 459) Ed. Baller. — Ans. I. H, c. 28. Bnrch. 1. 19, c. 7i. Ivo Decr. p. 0,
c. 67. Polyc. t. 4, c. 39. - * nec lamen Ed. Bas. =C. LXVIH. »* hab. A. 400. — Burcli. I. 2, c. 37.
Ans. 1. 7, c. 51. Ivo Pan. 1, 5, c. 61. Dec.r. p. 6, c. 138. Polyc. 1.2, t. 51. — cf. Cap.a"Marl. Brac. c. i5.
»»«add. ; solenniter : Ed. Bas. — depwnitente : Coll. Hisp. **• depulantur: ib. '«' Apostolum : orig.
— Coll. citt. »88«u.diaconi: Coll. Hisp. — Ans. — in diacones : Edd. coll. o. ex pwniiente:L»A.
— l. c. 8. Uiii-Ci..
Hisp. S9° concilio : Ans. — P. Vll. »»1-hab.*•'non serius A. 460. : Coll. tr. p. p. 2, 24,
1.19, c. 67. lvo Decr. p. 15, c. 81.=C. LXIX. adswculutu redeunt orig.—lvo.~Ed. Bas.=C. LAIA.
•**ownitenlittm: Edd. coll. o. exc. Bas. 39*qui : Ed. Bas.
' ^uanto», eUx per
DIST.Ll. P. I. • Tolosana : Coll. Ilisp. et Isid. Merl. ' scr. c. A. 404. C. I.
exclainalioneui deinceps : orig.
287 DECRETI PARS PRIMA. DIST. LI. 288
lium esse comperimus, e quorum numero * Rufinus ,A.voluptates exhibere, quas a diabolo invenlas essc
eldregorius perhibenlur; aliquanlos ex militia, qui, non dubium est, et iudorum et mimorum ' appara-
quwn polestatibus obedierunt, saeva " necessario tibus aut praeesse, aut forsilan interesse. Sit cerle
praecepta sunt exsccuti; aliquantos ex curialibus, in exemplum solliciludo el tristilia fralrum, quam
qui, dum parent' poleslalibus, quse sibi stint impe- saepeperlulimus imperatore praesenle, quum proliis
rata fccerunt; aliquantos, qui voluptates et editio- saepius rogaremus, quam ipse nobiscum posittis co-
nes popuio celebrarunt, ad honorem summi sacer- gnovisti, quibus non solum inferiores clerici ex cu-
_otii pervenisse, quorum omnium neminem 'ne' ad rialibus, verum eliam in sacerdutio constiiuti ingens
societatem quidem ordinis clericorum oporluerat molestia ul redderentur instabat.
]>ervenisse'.QuaesisinguIa discutienda mandemus*, C. IV. Non promovealur ad diaconatum, qui post ba-
non modicos mottis aut scandala Hispaniensibus plismum ad fidelem necandum accinctus fuerit.
Item exConcilio Toletano I. cap. 8 ".
tprovinciis, quibus mederi cupimus, de sludio emen-
dalionis ' inducemus ,0; idcirco remiltenda polius Si quis posl baptismum *a militaverit, et clilamy-
** "
liaec puiamus. Scd ne deinceps similia committan- dcm sumserit aut cingulum ad necandns fideles»,
lur, dilectionis veslrae maturitas providere debebit, eiiamsi gravia non admiseril, si ad clerum admissus
ni tantae usurpationi saltem nunc finis necessarius B ftieril, diaconii non accipiat dignilatem.
imponatur, eo 4I videlicet constituto, ul, quicunque C. V. A quibus debetesse immunis, qui in episcopum
ordinatur *'.
tales ordinati fuerim, cum ordinatoribus stiis depo-
Ilem ex Concilio Tolelano IV, cap. 19 ".
nantur.
Qui in aliquo crimine detecli " sunt, qui infamiae
C. 11.De quibus laicis aliqui ad ctericalum non pos-
sunl pervenire. nota aspersi sunt, qtti scelera aliqua per publicam
Idem Felici Episcopo Nuceriano, epist. IV, c. 3 *. pcenileiHiam se adniisisse confessi sunt, qui in hae-
Dcsignala suni genera laicorum, de quibus ad cle- resin lapsi sunt vel qui in hseresi baptizati aut reba-
ricalum pervenire 13 non possunt, id est, si quis fi- ptizati esse noscuntitr, qui semetipsos absciderunt
delis 'militaveril '*, si quis fidelis causas egeril, hoc aul naturali defeclu membrorum *aut decisione*ali-
"
est postulaverit, si quis fidelis* administraverit. De quid b minus habcre iioscmiiur, qui secundaeuxo-
curialibus aulem manifesla ratio est, quoniam, etsi ris conjunctionem sortili sunt autnumerosa conjugia
invcniantur liujusmodi viri, qui debeant clerici fieri, frequeutaverunt, qui viduam vel a marito reliclam
tamen quoniam saepius a curia '" repelunlur, ca- duxeruut aut corruplarum mariti fuerunl, qui con-
vendum ab his est propter iribulaiionen», quae sa?pe cubinas aul fornicarias c liabueriint, qui servili con-
de his ccclesiae provenit. C dilioni obnoxii sunt, qui ignoti sunt, qui neophili
C. III. Non admittantur curiales ad clericale offi- vel laici suut, qui saeculari militiae dediti sunt, qui
cium. curiae nexibus obligali sunt, qui inscii literarum
ldem Victricio Episcapo Rolhomagensi, episl. II, sunt, qui nondum ad triginta annos pervenerunt,
cap. 11 ,6. qui per gradus ecclesiaslicos non ascenderunl", qui
Praelerea frequenier quidam ex fratribus noslris ambitu honorem quaerunt, qui muneribus honorem
curiales vel quibuslibet publicis functionibus occu- oblinere moliunlur, qui a decessoribus 31in sacerdo-
patos, clericos facere conienduut, quibus " poslea lium eliguntur. § 1. Sed nec ille deincepa sacerdos
major tristilia ", quum '* de revocandis eis aliquid erit, quem nec clerus, nec populus proprise civitatis
;ib imperatore praccipitur, quam gratia nascitur dc elegit, vel auctorilas metropolitani, vel comprovin-
accito *°. Conslat enim eos in ipsis muneribus eliam cialium sacerdotum assensus non exquisivit. Qui-
NOTATIONESCORRECTORUM.
DIST.LI. C. IV. » Ad necandos fideles : Verba haec D vel aesectione.
non sunt in codice Lucensi rcgio*. * Aut fornicarias : In codice Lucensi regio" legi-
C. V. b Aui decisione: Addita haec sunt ex conci- tur : ad fornicationes; quod videtur intelligendum de
iiis olim Coloniae ac Luletiae impressis. In novissima concubiuis ad lempUs adhibitis, ul supr., distinct.
vero Coloniensi edilione legitur - vel defectione,pro: 54, c. Is qui, est annolalum.

DIST. Ll. C. I. * numero ad minislerium assumi : Ed. Bas. • severa : Coll.

aliqni prohibenlur
Ilisp. et Isid. Merl. — desideraiur apud Conslantium. • parerent: Edd; coll. o. ' pervenire : Coll. Ilisp.
— Edd. coll. o. * mandaremus ; Edd. coll. o. • emendationes : Edd. coll. o. pr. Bas. Lugd. II, 111.Antw.
10 indiceremus : Ed. Lugd. I. — induceremus : Edd. coll. rel. — inducimus : Coll. Hisp. — indicemus :
Isid. Merl. " sequentia ex marginc in textum kid. Meri. irrepserunt. = C. II. " Ep. incerli leinporis.
— Ans. 1. 7, c. 10. lvo Decr. p. 6, c. 95. Polyc. 1. 2, t. 51. — Miceriano En. : Edd. coll. o. 13aliqui
venire : e*d. u si auis /. mil. : desiderantur in Coll. Hisp. *• ad curiam : Coll. Hisp. — lsid. Merl. —
Ans. Ivo. — Edd. Arg. Bas. = C. III. 16scr. A. 404. — Ivo decr. p. 6, c. 349. " pro qutbus : Edd.
coll. o. •" add. : est : eaed. 19tunc, quum jam : eacd., Arg. et Nor. missa voce : tunc. *° de acc. : non
sunt in Coll. Hisp. " munerum : Constant. — Coll. Hisp. — minorum ; Ed. Bas. = C. IV. " bab. A.
400.* — Coll. tr. p. p. 2, t. 55, c. 4. " add. : acceptum : Edd. coll. o. »* ac : eaed. " necandum : eaed.
— neqtie Coll. llisp.; sunt tamen ap. Merlin. = C. V. *• est ordinandut: Edd. Arg. Bas. " hab. A.
633. — Coll.
" tr. p. p. 2, t. 37, c. 3. '• detenti : Edd. coll. o. " al. : desider. in Edd. coll. o, exc. Arg.
Bas. *- el Coll. Hisp. '" accesseruni : Coil. Hisp. 31 prwdecest. : Ed. Bas.
 289 DECRETi PARS PRlMA. DIST: LlV. 290
cnrique ergo deinceps ad ordinem sacerdolii postu- A ctoritate vel praesentia ejns, qui est in metropoli»•
lalus ", et in bis, quae praedicta sunl, exquisitus, conslitutus. Episcopus autem comprovincialis ibi
in hullo honim deprehensus fuerit, et examinatus consecrandus est, ubi metropoliiaiius elegeril; me-
probabili " vita el doctriha exstiterit, tunc secun- tropolitanus autein non nisi in civitate metropoli,
dum synodalia vel decrelalia constituta cum omnium comprovincialibus " ibidem convenientibus. § _. Si
clericorum vel civium voluntate ab universis com- quis auiem deinceps contra praedicta vetila canonum
provincialibus episcopis, aut certe a tribus, in sacer- ad gradum sacerdotii indignus aspirare conienderit,
dotem die dominica consecrabitur, convenienlibus ** cum ordinatoribus suis adepti honoris "tericulo sub-
ceteris, qtti absenles sunl, literis suis, el magis au- jacebil.

PISTINCTIO LII.
GRATIANUS. porlator islarum literarum diaconalus et presbyle-
Qwivero prwtermissis aliquibus gradibus non super- ralus officium idoneus sil peragere nec ne, quum
bia, sed negligentia ad majorem ascenderil, lamdiu a ad id prsepostero » cursu, subdiaconatus ordine post-
majoribus abslineat, quousque congruo lempore prw- posilo, negligentia polius quam superbia cogno-
lermissos accipiat. JJ scatur ascendisse. Unde nos consulendo ca.iitati tuae
Unde Alexander « II scribit,Grimaldo Constantktensi mandamus, ut ab oflicio sacerdotali eum prohibeas,
Episcopo l: d_nec proximo qualuor temporum jejunio subdia-
C. I. De eo, qui subdiaconatus ordine poslposile conalus ministerium sibi rite imponas, el sic dein-
diaconus et presbyler esl ordinalus. ceps ad majora officia eum redire concedas.
Solicitudo dilectionis tuaestuduit consulere, utrum

DISTINCTIO LIII.
GRATIANUS. riis converlanlur, vestrac sludui fraternitati trans-
Curiales aulem, ul supra scriplum est, ideo ordi- miuere, hoc maxime ' exhorlans, quod hi, qul sae-
nari prohibentur, quia frequenter, dum ab ecclesiare- culi actionjbus implicali sunt, in clero ecclesiae prae-
petuntur, plurima incommoda ecclesia consequitur, propere suscipiendi non sunl, quia, dum in ecclesia-
vel quia iidem curiales non voto religionis, sed ut slico habilu non dissimiliter quam ' vixeranl vivunt,
officiorumsuorum raliociniafugianl, ad ecctesiam se nequaquam studenl saeculum fugere, sed mutare.
si eliam tales quoque * monasteriuui petunt,
transferunt* Quod
nullo modo sunt, nisi prius a ralioci-
Unde Grcgorius Papa scribit lib. VII Reg., Indicl. C suscipiendi
' publicis absoluli fuerinl. § 1. Si qui vero ex
I, epist.; 11j omnibus Siciliw de lege niis
Episcopis
Maurilii Augusti ' : miliiaribus viris * in monasleriis converti « fesli-
C. I. Quare sit constilutum, ne curiales ordinenlur. nant, non sunt temere suscipicndi, nisi eorum vila
Legem, quam piissimus imperalor dedil, ne for- flierit sulitililer inquisita. El juxta normam regula-
tassc hi, qui miliiise vel rationibus sunt publicis rem debent in suo habilu per triennium probari',
obligati, dum causarum suarum periculum fugiunt, et lunc monachicum babiiuin Deo auctore susci-
ad ecclesiasticum habitum veniant vel in inonaste- pere.

DISTINCTIO LIV.
Unde*Leo Episcopus scribit epist. 1 omnibus Episto-
GRATIANUS. pis per Campaniam, elc.':
1 Pars. Serni auiem ordinari prohibentur, nisi a C. I. Servus ad clericatus officium non promoveatur.
propriis dominis liberlatem legitimam consequantur. Nullus* episcoporum servum alterius ad clerica-
NOTATIONES CORRECTORUM.
DIST.LH. C. I. » In libro perveluslo est epistola D tiani exemplaribus et apud Ivonem legitur : numeris,
ejusdem Alexandri ad Geryasium Remensem ar- ut signiftcentur milites in breviculo seu malricnla
chiep., cuilioc idem consilium dal, quod Rumaldo descripii.
Constaniiensi ep. se dedisse narrat. DIST.LIV. C. l.*Nullus: Capnl hoc videtur con-
«
DIST.LIH.C. I. Viris ; Iii aliquot vetustisGra- fectum ex litulo, qui in codice ciiiionum praeponilur
DiST. LI, C. V. "postulalur: Coll. Hisp. " pr.obabilis: ib. 8*connivenlibus : Coll. Hisp. — Bohm.
*» metropolitanus : Edd. coll. o, add,: vere ; eaed. exc. Bas. »6 a : eaed. exc. Bas. — add.:
compr.
omnibus : Ed. Bas. '
DIST.LII. C. I. Ep. ad. Itumoldum Constantiensem, scr. A. 1065. -?- Ivo Decr. p. 6 c. 409. * pr_r-
propero : Ivo.— Ed. Bas.
DIST. LHI. C. I. l Ep. 5 (scr. A, 598) 1. 8. Ed. Maur. — Ivo Decr. p. 10, c. 124. « o. hanc maxime
causam : Edd. coll. o. — hoc max. excitat : Ivo, 3 add. prius : Edd. coll. o. * quique : eaed.
rationibus :-orig. «ingredi: Ed. Bas.. — annumerari: Edd. col. rel. ' nrobati — tuscipiaril : Edtl.
coll. o.
DIST.LIV. P. I. ' scr. A. 443. — Ans. 1. 7, (. 28. Polyc. I. 2, t. 51.
_9l DECRETI PARS PRIMA. DIST. LIV. 292
tus officiumpromovere praesumat, nisi forte eorum Al clerum ab episcopis suis, necesse est ul libenatis
pelitio aul voluntiis accesserit, qui aliquid sibi in percipiant donum, et si boiiestae vitae claruerini me-
eo vcndicant poleslalis. Debet' enim esse immunis ritis ", tunc demum majoribus funganliir officiis.
ab aliis, qui divinae mililioe est aggregandus, ut a Quos vero flagitii sordidaveril incorrigibilis noxa,
castris dominicis, quibus nomen ejus adscribitur, pcrpelua servilus condilionis religet in catenam u.
imllis nccessitatis ' vinculis abslrahatur. Gralian. Qui aulem ordinandi a dominis.suisliber-
C. 11. De servili condiiione nullus ad sacros ordines latem consequuntur, ab eorum palrocinio penilus de-
devenial. bent esse alieni, ut in nullo eorum obsequiisinveniaii-
ltem ex Concilio Triburiensi b *. lur obnoxii.
Nulli de servili condilione ad sacros ordines pro- Vnde in Concilio Toletano IV, c. 73, legiiur 19:
moveantur, nisi prius a propriis dominis legilimam C. V. Ad clericalum suscipiunlur qui nullo obsequio
liberiatem conseqiianlur; cujus libertatis chartaantc relenlo a dominis suis tiberiatem percipiunt.
ordinationem in aniboue publice legatur, el, si nul- Qiticunqtie libertatem a dominis suis ila pcrci-
lus coulradixerit, rite consecrabunlur ». Porro ser- piuul, ul iiullum sibi in eis obsequitim 'pairoiius
vus iioti caimnice cousecratus, poslquani de gradu reteniel *°, isti, si sine crimine " sunt, ad clerica-
cecideril, ejus conditionis sit, cujus fuerat ante B I tus ordinem liberi " suscipiantur, quia direcla
gradum. iiianumissione absoluti noscuntur. Qui vero relento
C. 111.PALEA. obsequio maiiuniissi sunt, pro eo, quod adhuc pa-
[Ex Concilio Cartliaginensi I e, c. 8 «.] lroui " servitute teuenlur obnoxii, nullalenus stint
i Maguus episcopus Astiagensis ' dixil, quid di- ad ecclesiaslicum ordinem promovendi, ne, quando
leclioni 8 veslrse videttir, procuralorcs, aclores et voluerinl eorum domini, (iant ex clcricis servi.
exsecutores », seu ,0 curatores pnpillorum si de- C. VI. PALEA.
beant onlinari ? Gralus episcoptis dixit: si posl de- [Ex Concilio Tolelano e, c. 82 **.]
posila universa et reddita ratiocinia actus vitae « De servorum ordinalione, qui passim ad gradus
ipsorum fuerint comprobati in omnibus, debent u ecclesiasticos *", promovenlur ", placuit omnibus
cl cum laude cleri, si poslulati fuerint, lionore mu- cum sacris canonibus concordari debere, et slatu-
nerari l*. Si enim anle libertaiem negoliorum *vel tum est ut nutlus episcoporum deinceps eos ad
ofliciorum" ab ** aliquo sine consideralione fuerint sacros ordines promovere praesumat, nisi pritis a
ordinati, ecclesia infamaiiir d. Universi dixerunl : dorninis propriis libertatem conseculi fuerint. § I.
Recle oinnia statuit sanc.tilas tua, ideoque '* ita est El *' si quilibel servus dominum *suum*fugiens aut
*et*nostra isla quoque senlentia. i ' per lileias ", aut adhibitis teslibus munere condu-
C
C. IV. Post donum libertatis famuli ecclesiw revo- ctis vel corruptis, aul qualibet calliditale vel fraude
cemur in clerum. , ad gradus ecclesiasticos pervenerit, decretum est
Item ex Concilio Toletuno IX. c. 11 '". ut deponatur, el doininus ejus eum recipiat. § 2.
,6
Qui ex famiiiis ecclesiae servituri devocantur in Si vero avus vel pater ab alia patria in aliam

NOTATIONES CORRECTORUM.
primo decreto Leonis I, et ex parte posteriore ipsius Burcliardo, Ivone, Decretal. in c. un. de oblig. ad
decreti, in qua exceplio eorum, quae prius slaluit, ratioc.
coiitiiieiur; prior autem pars, quae hic deesl, habe- d Ecclesia infamalur : Sic emendatum est ex ccn-
lur infr. ead. c. admitiuntur. cilio et decrelal. et Burchardo et lvone. Antea lege-
C. II. b Concilio Triburiensi : Hujus capitis in batur : ab ecclesia ittfirmentur.
conc. Tribur. c. 29 senlentia polius habetur, qtiam D C. VI. e Tolelano : Sic etiam cilatur
vcrba, quae aliqua ex parte videnlur convenire cum duin cl lvouem. In Panormia vero a vers. apud Btirchar-
si quilibet,
iis, quae scribuntur lib. 1 Capitul., c. 88 de ordi- cilalur ex lib. I Capitularium, ubi inlegriiui exstat
naticiie servorum vers. Et quandocunquc. hoc capul, aique eliain caput posl hoc secundum,
°
C. III. Canhaginensi ; ln codicibus impressis _ De rebus.
cilatur ex Mogtiniinensi. Emendalum vcro est ex

DIST.LIV. C. I. * Burch. 1. 2, c. 22. Ivo Decr. p. 6. c. 64. » necessitatibus abstr.: Ans. = C. II. *
hab. A. 895. Reg. I. 1, c. 407. Burch. 1. 2, c. 21. lvo Pan. I. 3, c. 48. Decr. p. 6; c. 41. * consecrabiiur :
Reg. — Ed. Bas. =C. III. 6 hab. A. 548 vel 549. — Burch. I. 2, c. 56. Ivo Decr. p. 6, c. 157. —cf. c.
1. Uecr. Comp. I, et c. 1. X de obl. ad rat. (I. 19) ' Astuagensis : Coll. Hisp. lvo. Augusiensis : Decretal.
I. c. —Ed. Bas. — Augustudinensis : Edd. coll. rel. — Aptongensis : Mansi. * diteclionis : Edd. colt o.
9 tutores etiam : Coll. Hisp. — excusatores : Ed. 10seu cur. : desideranlur ap. lv. " debere : Edd.
" Arg.
coll. o. numerari : Ed. Bas. ,a et ab : Edd. cotl. o. pr. Bas. Lugdd. Anlw. '* ideoquequw lua est no-
stra est quoqtte senl. : Coll. Hisp. = C. IV. " hab. A. 655. — Coll. tr. p. p. 2, t. 55, c. 4. Ivo Decr. 6,
c 373. 16 famulis: Edd. coll. o. " add.: adjuti : eaerl. 18 catena : Ed. Bas. = C. V. 10hab. A. p. 635.
Rcg. 1.1, c. 594. Btirch. 1. 2, c. 25. Coll. p. p.2, t. 57, c. 3. Ivo. Pan. I. 5, c. 46. Decr. p. 6, c. 126,
Polyc. 1. 2, I. 51. *° relineat: Ed. Bas. ,l add. : capilali: lvo. " libere : Coll. Hisp. ^apatrono'.
ib. — patronis : Ed. Bas. =C. VI. •* lmo ex Cap. Reg. Franc. 1.1, c. 82, unde recte recilat I.
1, c. 596. — Burch. 1. 2, c. 31. Ivo 1. 6, c. 132. — cf. c. 2. Decreial. Comp. I, el c. 2. X. deRegino. serv. non
«>r_.(1. 18). »» add. : indiscrele: Cap, — Coll. cilt. " promovebantur : Cap. " Ivo Pan. 1. 3, c. 163.
**aut latitans :
Cap. — Coll. citt.
 2S3 DECRETI PARS PRIMA. DIST. L!V: 394
migrans in eadem provincia filitim genuerit, et ipscc A lioininessuo juri debitos *'alios jam clericos, alios
lilius ibidem educalus *9et ad gradus ecclesiasiicoss jam diaconos ordinstos, qnuin non solum post mo-
promotus fuerit, et utrum serviis sit ignotum 80sit,., dernum concilium (quod taiitorum collectione pon-
et posiea veniens dominus illius legibus eiirn acqui- tificum sub omnium saluberrimae provisionis **
sierit, sanckum esl, ut, si dominus ejus illi Iiberia- assensu consi.it esse perfectum) hujtiscemodi per-
lem dare vOluerit, in gradu suo permaneal. § 5. Si'i sonae suscipi non deberent **, verum etiam, si qni
vero euin calena servilutis a castris dominicis abs- forte in divinaecultu mililiae anle ftierint ignorantia
trahere volueril, gradum amittal, quia juxia sacross faciente suscepti, eliminati prorsus el exuii reli-
canones viiis persona manens sacerdotii dignilateB gioso privilegio, ad dominorum stiorum possessio-
fungi non potest. > nes jusla debuerint ** admoiiilione compelli. Et
C. VII. Sine patroni consensunon ordinetur, qui pa- ideo, fratres carissimi, eos, quos siipradicli viri
trocinio cujuslibet est obligalus. actores in clericatus ofiicio.monslraverint detineri,
Item Ex Concilio Marlini Papae ". discussos et obnoxios approbatos, custodilo *"leguin
Si quis obligatus est tribulo servili, vel aliqua1 tramite sine intermissione
rcstituile, ita ut si quis
conditione, vel patrocinio cujuslibel domus3», non estL jam ex his presbyler reperitur, in eodem gradu
ordinandus clericus, nisi probalae vitae fueril, ct pa-' B sui *« amissione niulclatus *' maneat. Dia-
aa peculii
troni conseusus acccsseril. conus vero aul vicarium praeslct, aut, si non liabue-
C. VIII. PALEA.
rit, ipse reddatur. Beliqua *8 vero officia sciant
[Es Concilio Tolelano ', c. 2 »*]. neiuinem posse ab bac obnoxietale *9, si convinci-
< Dc rebus vero illorum vel peculiari, qui a pro-
tur, vendicari, quatenus hoc ordine cuslodito nec
priis doimnis libertate " donanlur, ul ad gradus' domiiioruin
ccclesiasticos jurc promoveantur ", slatiitum est jura, nec privilegia ulla ralidue lur-
benttir.
nt.in potestate dominorum consistat, quidquid ante
liliertalem habuerunt utrum illis concedere, an. sibij C. X. Servus clericus factus serviluii obnoxius
retinere voluerint. i maneat. ,
Gratian. Celerum, si a dominis suis liberlaiem con- ldem Ilercutentio, Stephano et Jusio Episcopis.**.
seculi nonfnerint, et ad ecclesiaslicos ordines aliquo Frequens equidem et assidua nos querela cir-
modo irrepserini, presbyler pecutii amissione mutcie- cumsirepil de his pontificibus, qui nec antiquas
tur, diaconusvero aui vicariumpro seprwslabil, aul regulas, nec decreta noslra noviler 51
directa cogitan-
insehiiulem revocabiiur; ceteri vero gradus non pos' tes, obnoxias possessionibus obligatasque perso-
" officii cingulum non
suul quemquam a nexu servilutis absolvere. i nas vcnienles ad clericalis
/>
Unde Gelasius scribil Martino et Juslo Episcopis *' : refulant. § 1. Nuper"»enim aclores illuslris femin».
**
C. IX. Servus si lalenler irrepserit ad sacerdotium, Placidae petitorii oblalione conqiiesti sunt, Sabi-
peculii amissione mulcietur. num Marcellaniensis **sive Clusitanae " urbis anti-
Ex nnliquis regulis et novella synodali explana- stitem Antiochum servum juris "' palrbnae suae
lione comprehensuin esl, personas obnoxias servi- (absentis dominae occasione caplata) ad presbyterii
tuti cingulo coeleslis mililiae non praecingi. Sed honorem usque perduxisse **,ejusqiie fralrem Leon-
nescio utruin ignorantia an volunlate rapiamini, ita tium clericalis officii priviiegio decorasse. El ideo,
utex haccausa as nullus pene episcoporum videatur fralres carissimi, inter supradiclos aclores, et eos,
extorris. Ita enim nos frequens el plurimorum que- qui exlremae condilionis repetuntur objectu *', co-
rela circumslrepit, ut ex hac parte nihil penilus gnitionem vobis nostra auciorilate deputamus, ut
puteturconsiiiulum. § 1. Aclores "siquidemilluslris omni veritate discussa, si revera objeclam sibi ma-
viri filii nosiri Amandi *° graviler conquerunlur, culam justae refragalionis non poteruul "• raliono
NOTATIONES CORRECTORUM.
C. VIH. ( Toletano . HaecPalea in Capitiilaribus rum, sed apud Burchardum et lvonem ex eodem
h&betur con:uucte cum Palea aiitecedenle De servo- D Tolelano separatiin referuntur.

DIST.LIV. C. VI. *' add. : est : Edd. coll. o. »°ignoraveril : Cap. = C. VII. " c. 46, inter Cap.
Manini Brac. ex conc. Tolel. I. Mi. A. 400) c. 10, .'» domini: Ed. Bas. a* **concessus : Coll. Hisp. =
C. VIII. a* Regin. 1. 1, c. 397. Burch. I. 2, c. 23. Ivo Dccr. n. 6, c. 38. liberiali : Ed. Bas. »6pro-_
moveri debeant: Edd. coll. o. ex Ivone. =C. IX. " De fide hiijus episl. non est qtiod dubilenms, Marty-
rius enim (sic legas cum Ahs. 1. 7,c. 29), episcopus fuit Tarracinensis, elJustum praefuisse legimus eccle-
siaeAcberonlinae in Lucania. De epoclia non consiat, videlur lainen scripta 3* panlo post eptstolam ad Epp.
novclla synodalis explanatio vocatur. : Ans. " Ivo Pan.
Lucaniae, etc. (A. 494), cujus inilio *' cutpa **
1. 5, c. 164. Decr. p. 6, c. 353. *° Amandiani : Ans. lvo. add.: adhuc : ib. professionis : Ed.
Bas. **de-.Hl : ib. **debuerant: Ed. Bas. — debuerunt: Edd. rel. *«custodiios: ib. *°so/a ;Ans.
lvo..— Eil Bas. *' abesl ab Ans. el lvone. *8 Residua : Ans. lvo. *9noxietate : iid. — Edd. coll. o. exc,
Bas. = C. X. *• Dat. baud mtilto poslA. 494. (cf. cap. 9 ead.) Anselm. 1. 7, c, **30. Polyc. 1. 2, 1.51.
11possessoribus : Ans. — Ed. Bas. "*clericale cingulttm .-Ans. — Edd. coll. o.' Ivo Pan. I. 3, c. 165.
"
Decr. p. 6, c. 554. «*Placidiw : Ans. lvo. — Ed. Bas. »' Marcelliunensis«8 : iid. — Edd. coll. o. **
Cusilinatis : Ans. Ivo. — sive Cluss. : absunl ab Ed. Arg. jure : Ed. Bas. . perducium : Ans. lvo* T—
Edd. coll. o. pr. Litgdd. II, III, Antw. "9 repetunlur, objectam : Ivo. 6Cpoluerii: Ans. Ivo.
295 DECRETI PARS PRIMA. DIST. LIV. 296
diluere, Leonlium clericum, quem gradus praefini- ._ que"jurgari, aut videri (quod absit) obnoxia. Qui-
tus legihus non defendit, ad sequendam conditionis bus solicita competenter interdictione prohibitis,
suae necessilalem modis omnibus reddi jubeatis °>61. quisquis " episcopus, presbyter aut diaconus, vel
Antiochum vero, quia propler sacerdolium recon- eorum, qui monasteriis praeesse noscuntur, hujus-
ciliari«' non potest, si in sua ecclesia in hoc in quo modi personas apud se tenentes non reslituendas
cst honore collocare desiderat domina 63, non vclut patronis, aut deinceps vel ecclesiasticae '* servituti,
redditum sibi habeat, sed pro mysleriorum 6*cele- vel religiosis congregalionibus putaverinl applican-
bratione susceplum. das, nisi volunlate forsilan dominorum sub scri-
C. XI. De eodem. plurse " teslimonio primilus absoliitas vel legitima
Idem Rufino et Aprili Episcopis «". transactione concessas periculum se proprii honoris
,6 subiluros, si su-
Quis aul leges principum, aut patrum regulas, non ambigant communionisque
aut admoniliones niodernas dicat debere conlemni, per hac re cujusquam verax nos querela pulsaverit.
nisi qui impunilum sibi lantum sestimet transire § 1. Magnis quippe studiis secundum B. Aposlolum"
commissum? Actores siqnidem flliaenostra: illuslris praecavendum est, ne fides et disciplina Domini
et magnificae feminae Maximae petitorii nobis insi- blaspbcmetur. ldem ' : § 2. Nihil perire credimns
nualione conquesli sunt, Silvestrum alque Candi- ecclesiaslicis ulililalibus, si qtiae sunl aliena red-
dum, originarios suos, conlra constilutiones, quae daiuur.
supra diciae sunt, el contradictione praeeunte a Lu- II Pars. Gralian. Hoc tunc observandum est ,
cerino »6 pontifice diaconos 6T ordinatos. Ideo 68, quum dominus et servus ejusdem professionis inve-
iratres carissimi, tanlae pra-varicationis excessus niuntur. Celerum si Judwus mancipiumChrislianum
noveritis sagacius inquirendos, et, si constiterit emeril, judicis vel episcopi aucloritate, eliam eo in-
querelam verilate fulciri, continuo, qui conlradi- vito, ad libertalem debet perduci.
ciione praeeunte non legitime sunt creati, a sacris Unde Gregorius Libertino Prwfeclo Siciliw, lib. II
episl. 37 '• :
officiis repeltantur.
C. XIII. Ad libertatem perducanlur mancipia Chri-
C. XII. Nec ad religiosw vitw proposilum, nec ad stiana a Judwit comparala.
clericatus officium servi sine dominorum consensu
admittantur. Mancipia Chrisliana, quaccunqtie Judaeum com-
parasse paluerit, ad libertatem juxla legum prae-
Idem Episcopis per Lucaniam, etc , epist.l,c. 16 ".
cepta sine omui " ambiguitate perducite , ne ,
Generalis etiam querelae vitanda praesumtio esl, ••
quod absil, Chrisliana religio Judaeis subdita
qua propemodum causanlur ttniversi, passimservos **polluatur.
ct originarios dominorum jura possessionumque h C. XIV. O/ficia publicn Judwis non sunt commit-
fugientes, sub religiosse conversalionis obtentu vel lenda.
ad monasteria sese conferre, vel ad ecclesiasticum Item ex Concilio Tolelano III, c. 1481.
famulalum connivenlibus quoque '° praesulibus in- Nulla officia publica \Jiidaeis •' injungantur, per
differenteradmitli.Quac modisomnibus est amovenda quae eis occasio tribuatur Cbrislianis poenaiii in-
pemicies, ne per Christiani nominis inslitulum aut ferre. Si qui 8a vero Christiani ab eis Judaismi •*
aliena n pervadi, aut publica videalur disciplina ritu sunt maculali vel eliam circumcisi , nou
subverli; pracipuc qtium nec ipsam minislerii cie- reddito pretio ad libertatem et religionem redeanl
ricalis hac obligaiione fuscari conveniat dignitatera, Christianam.
cogaturque pro slatu lnilitantium sibi conditione- Gratian. De his autem, qui in infidelilale emii ad
NOTATIONES CORRECTORUM.
C. X. g Reddi jubtatis. In plerisque vetuslis J) modum, 1. originarios, lib. XI Cod. lit. de agrtcot.
exemplaribus Graiiani, Anselmo, Ivone et Polycarpo Ac propterea supra in c. frequens, non esl muinia
legitur : redhibete; sed ob glossam non est mutatum. vox : possessionibus, quamvis in plerisque vetuslis
C. XII. h Possessionumque : Emendatum sic est codicibus legatur: possessoribus.
ex decrelo Gelasii, quuin antea iegereltir : posses- i ldem : Haecnon suni inventa apud Gelasium *,
sionemque. Nam originarii non soltim dominis, sed neque apud ceteros collectores babentur.
.undis ac po.sessiombus addicti erant I. quemad-

DIST.LIV. C. X. " jubete . Edd. coll. o. exc. Lugdd.ill, III. Anlvr. " per sacerdottum retolli: Ans.
Ivo. •» abesl ab Ans. et lvone. '* ministeriorum : Ans. lvo. = C. XI. 6»Ep. non salis cerli lempons,
genuina lamen ut 6« videlur,— cf. D.10, c. 11. — Ivo Pan. I. 2, c. 150. Decr. **p. 4. c. 179, p.—6, c. 104.
Deusdedit p. 4. legas : Nucerino. " add. : non legiiime : Edd. col. o. Et ideo : lvo. Ed. Bas.
C. XII. "scr. A. 494. — Ans. I. 7, c. 196 (198). Ivo Decr. p. 6, c. 100. Polyc. "
1. 4, c. 34.
'• quippe : Bohm. 71add. : iura : Edd. coll. o. exc. Arg. " condiiione : Ed. Bas. lvo Decr. p. 16,
"
c. 47. '* ecclesiw : Edd. coll. o. '» subscriptionis ':eaed. '• add. : nostrw : Ans. add. : Petrum :
Edd. coll. o cf. 1 Tim. c. 6. — 2 Petr. c. 2. —' ln ep. Gelasii ad Maximum el Cierum se ea invemsse
teslantur Pitlicei. =C. XIII. P. II. '• Ep. 58 (scr. A. 595), 1. 5. *•Ed. Maur,—Coil.—tr. p. p. 1, t. 54, c. 64.
»• abest ab Ed. Bas. 80subjecta : Edd. coll. o. = C. XIV. hab. A. 589. Coll. tr. p. p. 2, t.
»* i/»
06, c. .. »• eos : (i. e. Judaeos) opus esl agere : Coll. Hisp. •' abest ab Edd. coll. o. exc. Bas.
jttdaismo : Ed. Bas.
 DECRETl PARS PRIMA! DIST. LIV. 203
•37
baptismi venire desideranl, qnidfteridebcal, t
A pielalis palroeinib in liberlatem modis omnibui
graliam
Gregoritis Papa scribil Forlunnlo Neapolitnno Epi- defend-tur. >
C. XVII. PALEA.
scopojib. V, episf. 31. a5 :
C. XV. In libertaiem vendicenlur servi, <7ttiab [Iiem es Concilio Tbletano XII c. 9 ••*
100.]
infidelilale ad fidein acceduni. « Et,oi si Judaeorum servi; nec dum adhnc
Fraternitatem veslram *de his" oportei esse <16 cnnversi, ad Christi gratiam coiivolavcrint, liberta-
solicilam, *et* si xleJudseorum servilio non soliim ic loa donetnr. »
Judauis, sea etiam quisquam pagaiioruui fieri vo- C. XVIII. PALEA.
ttierit Chrislianus, postquani volunlas ejus fuerit [fi.ni ex Concilio Matisconensi I c. 1(>"*.]
patefacia, ne hunc sub quolibei ingenio vel argu- • Praesenti * concilio Deo atictore sancimus,
menlo «' cuipiam Judatorum venundaiidi fucuitas nt l" nulluin Chrislianum mancipiiim Juilseo dein-
•sil; sed is, qtii ad Ciirislianam couverii fidein de- fcepsservial: sed datis pro quolibel bono mancipio
sideral, defcnsione vestra in libertalem niodis om- dundecim solidis ipsimi mancipiiini quicunque
nibus vendicetiir. § 1. Ili vero, quos btijiismodi Clirisliauus ,06*seu* ad ingenyiiaiem. scu ad Ser-
oportel sCrvos amiticre, ne forsitan uiililalcs 1stias vitium licciitiam hdbeat redimehdi. Et "" si Cliri-
irratioiiabilitcr aesiiiiieni " impediri, soliciia vos '* slianus lieri desiderat, ei non permiltitur, siinilitcr
haeccoiivenilconsideralioiie servare, tit, si paganos, faciat, quia nclas est, quem Christiis Dominnssan-
qiiosmcrciiiionii causa de exlernis 89fiuibtisemcrint, gttinis sui effusione redemit, blasphuinuin 10S
iutra 90 tres mcnses, dum emtor , cui vemliii Cbristiaiiie rcligionis " in * vinculis lenere. Quod sl
fueriiil ", tion iiivenilur, fugere ad ecclesiam forie accpiiescere his, quae "" slalnimus , qiiiciinque
couligeril, et velle se lieri dixcrint Christianos. Judaeus noluerit, quamdiu ad pecuniam consiiiiilain
veletiani cxira ecclesiain hanc lalem voluiitaicin venirc dislulcrit, liceat mancipiuni i" 1 ipsiiui cuin
proiliderinl, pieiiuineoruni" a Clirisiiano scilicet 9' Chrisliauis ubicunque voluerit liabitare. »
einlorepercipiani0*. Si autem posl procfinitos tres C. XIX. De eodem.
inenscs quisqliam hiijusmoiJiservorum 9*velle smim ltetii ex Concilio Aureliancnsi I c. 5 "^.
cdixcril *6, et ficri volueril Clnislianiis, nec aliquis III Pars. Si servus, absenle vcl ncscicnie doinirio;
ctiin posliiiodum emerit ", nec dciminiis qualiltet cpiscopo lamen sciente quod servus sit, diacomis
bccasionis specie audeat venundare, sedad libcrtaiis aut presbyter fnerit ordinatiis , ipso in clericalns
procuklubio ph.inia perducatur, quia liiinc non Officiopermaneiile, episcopus eiun domino in dti-
ad vendenduni, sed ad serviendum sibi dicitur •* plici salisfactione compensL'1lls. Si vero episcopus
coinparasse. I eumservum nescierli, qui icslimoniiim perhibenl "*,
*-"
C. XVI. PALEA. aut eum supplicaverini ordinari, simili redbibi-
[Mem Januario Careliiano Episcopo, lib. lil tiorii "• lcnearitur obuoiii.
episi 9 '».] C. XX. De eodem.
« Si qullihel Judacorum serviis ad veiieraliiJia liem Constilulii}nova ra.
lbca confugerit cattsd lidei, nullaleniis cuiii paiia- Si "6 servus, sciente et non contradicenie doinino,
mini praejudiciuih susiiiiere; sed sivc olirii Chrisiia- , in clcro fuerit ordinatus, ex boC ipso, *qiiort"con-
hns, sive nunc fueril baplizatus, sine uHo Cbrislia- stiiiitiis csl, * liber el ingciuius erit. Sed si ignoranie
noruin k patiperiim dainno religioso ecclcsiaslica* domiiio '", licet ei inlra spatiiini uuiiis auni ct
NOTATIONESCORRECTORUM.
C.XV(.k Chtistianorum : Jiianncs Diacoims in vita ipso pamo a.iler habelnr, et nonnull» desunt.
S. Gregorii, lib. 4. iiuni. 46. referens lianc episto- C. XX. m Exslat lioc capul ad verbum in epilo-
lam, et Ivo parl. 13. cap. 102. habent hanc vb- riiisnovellaruin consiiliiiioninn ab Irnerio descriplis,
reni. quaetamen abesl a codicibus cpistolarum S. p quae post Codicem poni solent, ilemque iu Novella
Gregorii lam impressis qiiam nianusci ipiis, qui simt 125. c. _6. per Jiiliamini unlecessorem. Verba
Collali. auieni, quae addila ei-inl in lilulo : I.eo imperator
i
C. XVIII. Prwsenii : Caput hoc eodem mbdo omnibus episcopis, videiittir illiiC irrepsisse ex sc-
refertur a Burchardo et lvone; in concilid tamen quenti titulo.

DIST.LlV. C. XIV. *"Ep. 32. (scr. A. 596.) 1: 6: Ed. Maur; —lvo Decr; p. 15; c. 106. Polyc. I. 7, t. 14.
=C.XV. 8«add. : pnmo : Edd. coll. o. exc. Bas. 8' iii^nio aioiito; Ed. Bas. '" exislimeni : Ivo. — Edd.
coll. o. 89extraneis : Edd. coll. o. 90infra : eaed. 91 cni iieudidebearit : orig. •»add.: ibi: E.ld. coll.
o. pr. Bas. — Bobm. 93abesl ab Edd. coll. o. exc. Bas. 9*percipiatur : Ed. Bas. 9» add. : JUdworum:
Edd. coll. o. 96dlxerii: eaed. »' emere : orig. 9»inteliiqilur reservasse : ib. = C. XVI. *» Ep. 9.
(scr. A. 594.) I. 4. Ed Maur. —10i Ivo Decr. p. 13., c. 102. = C. XVII. "• hab A. .81. — Bui.li. i. 4,
c. 86.IvoDecr. p. 1, c,,28l). Ul : orig. ,0»in ecctesiis : Edd. coll. o., ,03liberlaii : 6rig. — Edd.
coll. o. = C. XVIII. ,0* hab. 581. — Burch. I. 4, c. 88. lvo Decr. p. i, c. 282. '<" nullus CRrtstianus —
debeal deservtre: ong. ,06Chrhiianorum : Edd. coll. o. , "" haec nsque ad verbum : faiial: desid. in
orig. ,08perseculoruth vinculis maneant irreliii : orig, 109siaiutis nostris : Edd. coll. 6. "• mancipio
•" hab. A. 511. —
ipst : ong. = C. XIX."« I. 1, c. 392. Btirch. 1. 2, c. 24. Ko Decr. p. 6. c. 125.
Reg. "3
Polyc.l. 2, t- 31. add. : suo.: Edd. cotl. o. tecompenset: eaed. "* perhibueriiii: Ed. Bas. "
rrdhtbtttone : Edd. coll. o. = C. XX. "« J(!ct, Nov, consl. 125 c, 17, et Aulh Si seretti Cod. d«:Epp. et
cler. (1,5.) "' add.: suo : Edd. coll. o.
PATCOL. CLXXXVII. 10
899 DECRETIPARS PRIMA. DIST; LIV. 500
servitem fortunam probare, et servum sunm acci- A 1 Gratian. Huc aucloritate prohibentur servi adi-
"* eliam, si legilimo probalo "• expe-
pere. Verum pisci liberlalem recedendi qb obsequiis monaslerii,
rimento monachus eDiciatur, evadit jugum servi- sed non prohibentur nancisci libertatem promovendi
tutis. Debent enim per tricnnium antequam monaclii ad sacros ordines. Potest enim in sacris ordinibus
efflcianlur in monaslerio permanere, postea vero si eonslitutus monasterii obsequiis perpeluo deservire,
monachi effecli fuerint, liberi elficiunlur. Episcopa- ac sic servus monasleriiet libertalemadipisci et sacris
lis "» enim ordo liberat a fortuna servili vej adscri- officiisassoctari valet. Unde tn alio capilulo pra>faiw
plitia, sed non a curiali sive ofiiciali, nam et post consittulionis hwc causa reddiiur: Injuslum ° esl
ordinationem durat. Sed el jus "' patriae polestaiis enim, ut monacbis rurale opus facientibus servi
solvit episcopalis dignitas. Adscriplitios "• vero eorum olio lorpeant ac diliciis aiftuaul.
in ipsis possessionibus clericos eliam praeter volun- V Pars. Grati.n. Quod aulem servt ecclesiarum
latem dominorum fieri permiltimus, ita tamen, '
(quo nomine eliam monasterii servos significari in-
iit clerici facti imposilam sibi agriculluram ad-
lelligimus) ad sacrw religionis propositum debeant
iiupleanl. assumi, aucloritale Gregorii probatur, qui ingenerali
C. XXI. De eodem. residens "' dixit '.
Synodo
item Leo Papa omnibusEpiscopis, episl. I c. 1 "». B !
Admitlunlur passim ad ordinem sacrum, quibus C. XXlll. Si convenationis probatw fuerit famu-
tus ecclesiw,potest ordinari.
nulla nalalium, ntilla morum dignitas suffragalur, et
Multosde ecclesiaslica familia *seu saecuiarimili-
qui a dominis suis liberlatem consequi miriime po- tia * "» novimiis ad
ad sacerdolii servilis omnipotentis Dei "' servitium
tuerunt, fastigium (lanquam
vilitas hunc bonorem 'jure* capiat) prnvehunlur. festinare, ul ab humana *
servilute liberi in diviho
* "° in monasteriis
Et infra : Ab his ilaque, fratres carissimi, omnes servilio valeanl familiarius
vestrae provinciae abstineanl sacerdotes, el non conversari. Quos si passim dimitiimus '", omnibiis
tanlum ab his, sed etiam "* ab aliis originariis, vel fugiendi ecclesiastici juris dominium occasioneni
Si vero festinanles ad omnipolcniis Dei
qui alicui condilloni obligati sunl, volumus lempe- praebemus.
rari, nisi forle eorum pelitio aut voiuutas accesse- servitium incante retinemus, illi inveniimir ncg_re
- quaedam, qtii dedit omnia. Unde necesse est, ut
ril, qui aliquid sibi in eos vendicant potestalis. " ecclesiastici servitute vel sse-
IV Pars. Gralian. De servis monasterii quwriiur, quisquis ex juris
an ecclesiaslicis officiis possint aggregari, an non. cularis mililiae ad Dei servitium converii desiderat,
"• habitu constitutus. El si
Sed famuli ecclesiarum non sunt ordinandi, sicut probelur prius in laico
supra dictumest, nisi a propriis episcopistibertatem C mores illius atque conversalio nono desiderio iilius
testimonium ferunl, absque ulla relractaiione ser-
eonsequantur, Porro servusmonasteriilibertatemcon- "* permillalur,
non ad clericatumsibi accedere vire in monasterio omnipoienli Deo
uqui nonvaleln, ergo
licet. Quod autem liber fieri non possit, probalur ul a servilio humano liber recedat, qui divino
aucloritate oclavai Synodi, in qua sic stalum le- amore districtiorem subirc appetit servitutein. Si '"
autem el in monastico 13ehabitu secundura Palrum
gilur.
C. XXII. Monasterii servumabbali vel monacho regulas irreprehensibiliter fuerit conversatus, poSl
*
non licet tiberum facere. praefixa"' sacris ,38canonibtts tempora licenler"
Abbali "* vel monacho moiiaslerii servum non, jam ad qnodlibet ecclesiaslicum officiuni proveiia-
iicebit facere liberum. Qui enim nihil proprium, lur, .! lamen iliis non fueril criminibus maculatus,
habet, libertatem rei alienae dare non potest, quac in testamenlo veteri morle mulctantur.
nam " 6, sicul etiam sacculi leges sanxerunt, iioni Giatian. Ecce, quomodo servi adeteticalum assumi
potest poss.ssio alienari, nisi a proprio domino. valeant, vel quomodo non admittanlur. Likerti quo-
NOTATIONESCORRECTORUM.
IV Pars. » Non vaiii : In primo Vaticano post 1) esl, quain apud Isidorum Hispalenscm in reg.
bsec verba sequilur : qui enim sunl monasterii, in monach. c. de fainil. vila.
nullius jus transveepossunl. Vnde nec abbas potest C. XXU. o.ii/usium : Inrra 17. quaest 4. c. ln
dicere, hoc meum esl, non ergo, etc. Caput autem, vendilionibus.vers. injuslum. hoc ipsum citalur cx
quod nunc a Gratiano citatur, alibi reperltim non concilio Agathensi, tibi etiam exstal, c. 56.

DIST. LVl. C. XIX. "» Just. Nov. 5, c. 2. — Atith. Veruin Cod. de Epp. et cler. (1, 3.
1" probaius : orig.— Edd. Arg. Bas. Nor. Ven. I, II. "° Jusl. Nov. 125, c 4. Aulh. Episcopalis Cod.
de Epp. et cler. (1.5.) m Just. Nov. 81. Auili. Sed episc. Cod. 1. c. "' Just. Nov. 123, c. 17.
Aulh. Adscriptilios Cod. I, c. = C. XXI. "3 Ep. 4. (scr. A. 445.) Ed. Baller. — Keg. 1.1, c. 391,Burch.
I. 2, c. 22. Ivo De^r. p. 6, c. 64. ***sed ab aliis eliam, qui originali aut alicui: orig. = C. XXII. "' lsidori
Reg. mon. c. 19. — Cell. tr. p. p. 2, t. U, c. 29. "6 add. : el: Edd. coll. o. —V. P. "' A.595.—Ans.
I. 7, c. 184 (193). Polyc. 1. 6, t. 16. — cf. conc. Tribur. c. 29. = C. XXIII. »» absunt haecab Ans. —
eccl. seu swc. famiiia : orig. '*• dcsideratur in Edd. coll. exc. Bas. ,30abest ab Ans. ,3t dimiHimus;
Edd. Arg. Nor. Ven. I, II. ,3" viris ecclesiaslicisvel : Edd. coll. o. "«laicali ; eaed. "* Domino : eaed.
'Je Sequcnlia iu ipso coniilio non legiinlur; sunl lamen apud Ans. 'H tnonachali : Edd. coll. o.
pr.Bas.,
in qua leg. : monachico. '" fixa : Ans. "• a sacris : Edd. coll. o.
301 DECRETI PARS PRIMA. DIST. LV. 50_
que non sunl promovendiad tlcrtim, nisi ab obsequiis A G. XXIV. Absqttepatroni asscnsu liberti nonpfb-
moveantur ad elerum.
lui palroni fuerinl absolnti.
Probiberidum esl, ul liberli, quonim palroni iii
Vnde in Concilio EliberilaM.i C. 80 " 9: saeculo fueriiit, ad clerum nonprovehanlur»

DISTINCTIO LV.
GRATIANUS. suggeslio iniqua subrepat 10, necesse fuii; ut mine
1 Pars. Corpore vero vitiati simililer a sacris offlciii severiorem regnlam sibi velirit Domini sacerdctes
prohibenlur. imponerc. El ideo, quicunque ab hac die contra ea,
Uride Gelasius Papa Episcopis per Lucaniam el quae superius siint compreheosa, clericum ordinare
Rrutios conslilutis , episl. 1, c. 2 el 3, scribit,
dicens': praesumpseril, ab ea die, qua ei potuerit Iioc appro-
liari, anno integro missas facere " non praesumat.
C. I. Qui de monaslerinlibus disciplinis ad clericale
munut accedii et de laicis ameacta ejus vila exa- Qnani rcm si quis observare noluerit, et contra
minelur. consliluliim " fratrum faciens missas ceiebrare
Priscis igitur pro sul rcverciilla mijnehlibus praesumserit, ecclesiae communioneprivelnr c, etab
consliluiis 3, (quae *, ubi nulla ' Vcl*rerum vel tem- B oniniiim fratrum commnnione noverit se alienum,
porum perurget augustia, rcgulariter convenil cu- quia dignum est, ut severitatem ecclesiasticiBdisci-
stodiri), eaienus * ecclesiis », quae vel ctinctis snnl plinae sential, qni 'lolies* " saiubriter a sauctis
privalae miuislris, vel suflicienlihus * usque adeo Palribus iiistilula observare conlemniti
despolialaeservitiis," ut plebibus ad se pcrtincnlibtis C. III. Non ordinenlur pwniteniet, vel illiterati
divina muncra supplere non valeam, "lam insli- ltem HilariusexConcilio Romano ab ipso habito-,
'.uendi quam promovendi' clericalis obsequii sic cap. 3 **.
*
spatia dispensanda concedimus, ut, si' quis mo- Pceniienles l* vel inscii literarum, aut aliqua
nasicrialibus b disciplinis eruditus ad clericale membrorum damna perpessi '\ ad saCros ordines
riiunus acccdil, eliam de laicis, anieacla cjus vita aspirare non audeant. Quisquis aulem talitim con-
requiralur, § 1. ne sil aliquo facinore infeclus, vel secralor exstiterit, factiim suum ipse dissoivet.
illitcraliis, ve! bigamus, vel ab adolcsccntia sordi- Gratian. Corpore autem vitiati inieltiguMur noii
datus, vel corpore viiiaius, vel servilis vel origina- casu, sed propria voluntate abscissi.
riae conditionis, vcl curiae vel publicarum rerum Unde in canonibus Apostolortim , [c. 22 et 25]
nexibus implicatus, vel publica pacnitciitia notatus, legilur ,T:
vel nulla congruenlis temporis exspcctatione dis- C. IVi Qui semetipsum absciderit, non ordinetur.
CIISSIIS. Si qliis abscidil seiiietipsum, (id est, si qnis am-
C. II. Anntiw suspensiom subjaceal,, qui prwier '"
pulavit sibi virilia), non fial clericus, quia sui csl
canonum forniam aliquem ordinai. homicida, el Dei conditionis " iuiinicus. § 1. Si
Item ex Concilio Arelatensi III, c. 5 *i quis, qttum clericus fuerit, abscideril semetipsum,
"
Nulliis poeniieutem, nullus bigamum; nullus vi- omuino damnetur, quia sui est homicida.
(liiariiiu * marilos in praediclis honoribus audeal C. V. iVotiproducanlur ad clerum, qui se iptot
ordinare. Et iicet hoc jam prope omnium canonum abscindunti
iiistituta contineant, tamen ne cuiquam sacerdotum Item ex Concilio Arelalensi II, c 7 *_
supplicamiiim (sicut jam tliximtis) imporlunilas vel ili " , aui se carnali viiio repugnare ** ne-
NOTATIONESCORRECTORUM.
DIST.LV. C. I. a Eateitut ectletiis : Restituius cst D legenda.
hic locusex epistola Gelasii et Ivone. C. 11. « F.cdesiw communione prtveiitr i flrcc
*>Monaslerialibus : Ilic de industria videntur Ge- verba ndn suril in ipso concilio, et ViJcndir ideni
lasii verba mtilala el in compendium redacla, inte- significare ac seqiientia, sunl lamen in veluslis quo-
gra aiitem referunliir infr. dist. 77. c. Si quis, et ibi que Gratiani codicibus.

DIST.XLVI. C. XXIII. "» hab. non serius A. 510. — Coll. tr. p. p. 2, t. 30, c. 16.
DIST.LV. P. I. l scr. A. 494. — Ans. 1. 7, c. 46. Ivo Decr. p. 2, c. 142, 143. Polyc. I. 2,1. 31. = C I.
' sua : orig. — lvo. — Edd. coll. o. exc. et Bas., in qtiibus omissum est. ' institutis: Edd. coll. o.
Arg.
ex Ivone.—conditis : Bohm. * add. : quidem : Edd. coll. o. ' quatenus : Coll. Hisp. — qftia eatenus
ecclesiw vel cunctis vel sufficientibus sunt privatw ministris : Edd. coll. o. ' providendi: orig. T ib.
c. 5.—-cf. infr. D. 77, c. 8. = C. II. • lmo IV, sec Sirmondum, hab. A. 524. — Coll. tr. p. p i,
l. 25, c I. • inlernuptarum : Coll. Hisp. ,0 subripiat : ibv " celebrare : Edd. coll. a. " staluta :
eaed. " abest a Coll. Hisp. el Isid. Merl. = C. III. * hab. A. 465. — Ans. I. 7, c, 16. '« Verba :
Pwniienles vet in coll. Ans. desiderantur, el vjdenlur irrepsisse ex rubrica coll. Isidori. '« add. : vel hi,
qui ex pwniteniibns suni: Coll. Hisp. " Ans. 1. 7, c. 57, 38. = C. IV. ,8 MUS: orig. — Ans.
*••conditioni : Edd. coll. o. *°SUKS ; orig.— Ans. = C. V. "•' liab. non seiins A. 4..0. — cf. ad. c.
12. D. 18. — Coll. tr. p. p, 2. t. 24, c. 4. »* Hus, aui —. iion ' pcsse : Coll. His,». »» add. : debert;
Ed. Bas. .
505 DlECRETIPARS PRIMA. DtSt. LV. 301
scientes abscindunt, ad clerum perveriire non pos- A I C. IX. Non exctudunlur a clero, qui a medicis,
sunt. vel barbaris, vel a dominis suis castrantur.
llem Innoceniitis scribit Felici Nuceriano Epitcopo Item ex Marlino Rracarensi episcopoiri capilults,
epist. IV. cap. 1. **: synod. gmc.,c.'ii *'.
Si 38naturalia a medicis sccla
C. VI. Nen est ordinandus, qui parlem digiti volens quis pro oegritudine
sibi abscidil. habuerit, similiter et qui a barbaris aut dominis
suis 39fuerinl castrati, et moribus digni fuerint *•
Qui partem ciijuslibet digili sibi ipsi volens ab-
*' ** *3
scidit, hunc ad clerum canones non admillunt. Cui visi, hos canon admiltit ad clericaius officiura
vero casu aliquo conligit **,dum 'aut* operi rustico promoveri. Si quis autcm sanus non per disciplinam
eiirain impendit, aut aliqtud faciens se non sponle religionis et abslinenCiae,sed per abscissionem pla-
et clericos smali a Deo corporis, existiraans **posse a se car-
percussit **, hos canones praecipiunt
lieri, el, si in clcro fuerint reperti, non abjici. In nales concupiscenlias ampulari, caslraveril se, non
illis cnim voluntas est judicala *', quae sibi ausa '* eum admitti decernimns ad aliquod clericalus olTi•
fuil ferrum iniicere d **;' in istis vero casus veniam cium. Quod si jam ante fuerit promotus ad clerum,
mcruil. proliibilus a suo ministerio deponatur.
Gratian. Similiter vero intetligendum esl de iis, t> \ C. X. Non prohibitur a saeris ordinibus, qui a
medicorum incisioneclaudus efficiiur.
qui per languorem a medicis secantur, aut a bar- Iiem ex Concilio Ilerdensi 4".
baris abscindunlur, aut a dominis castrantur.
Si quis in infirinitaie positus clericus medicorum
Undein NicaenoConcilio, c. 1. legilur 30:
incisione claudus eflicilur, promoveri ad sacros or-
C. VII. Qui per lanquorum a medicis desecalur, dines eum non denegamus *6.
ad clerum valel admilti.
C. XI. Non prohibelur a clerq, qui digilum sibi
Si qtiis a medicis propter languorem desectus est casu abscidit.
aut a barbaris excisus ", bic in clero permaneat. Item Roberto *' Metensi *8 Fpiscopo^
Stephanus[V]
Si quis autem se ipsum " sanus abscidit, bunc el in Lator pracsentiuni, Flavius* 9 scilicel clericus, ad
clero constitutura abslinere convenil, el deinccps ° sanclam sedem
aposloticam veniens, detulit a te
Biillum debere lalium proraoveri. Sicut auiera lioc nobis directam
33 epislolam, qua indagare studuisti,-
claret, quod de his, aui lianc rem affeclanl ao- eum a Normannisnuperrimecaptum siuistrae raanus
dentque semetipsos abscindere, diclum sil 3V,sic digitum habere abscisstim, sciscitans "', si ob hoc
cos, ,quos aul barbari, aul domini castraverunt, si ad ccclesiasticum ordinem valeat promoveri, air
mveniuntur alias dignissimi, tales ad clerum susci- non.
36 C Quod et nos repericnles •*, qiiia solerlia tua,
yil regula 36. magis super hoc solicita , a sede aposlolica doceri
C. VIII. Licite ordinetur eptscopus, qui per ho- flagitat, normam jusliii* semper sequi exoptaus ",
minum insidias eunuchizatur. studium tu;c sanctilatis merito collaudamus, reve-
llem ex canone Apostoiorura 21. renliam tuam sc.ire volentes, quoniara si ita esl,
Eunuclms, si per insidias r hominum faclus est, quod a Norniannis digitum ipsum habsat abscis-
vel si in persecutione ejus sunt amputala virilia, 6um, ad promovendum (si aiias dignus fucrit) nil
vel si ita nalus cst, el est dignus, fiat episco- ei noeebit, eo quod quid de his, qui a dominis, vel
pus B. mcdicij, sive a oaganis non sponte tale quid patiiin-

NOTATIOTSES
CORRECTORUM.
C. VI. d lnjtcere : In originali* sequitur, qttod titlis Nicaenscsynodo a Teilone et Tbearislo versis.
sciticet el atii id facere dubilari non potsit., in C. VIII, f Per insidias : i%citvpcia: id esl: ex in-
istis, elc. jy sultu el injuria.
•
C. VII. Et deinceps : His verbis nihil respondet s Episcopus : In graecisexeinplaribus non habelur
in graeco vulgalo codice, sed optiine aptid Balsauio- vox ista, et videtur subintelligi xhtptxit
nem, quemadmodum et in Carihaginensi 6.. in capi-

DIST.LV. C. V. '* Ep. iriceriitemporis.— Reg. 1. 1, c. 410. (ea: Ep.FelicisP.) : Biirch. 1 2,c 14...ns. .
I. 7, c. 55. lvo Pan. 1. 5, c. 45- Decr. p, 6. c. 58. Polyc. I. 2, t. 51. = C. VI. " comigerit: Edd. coll. o.
»• percutit: Edd. coll. o. " vindieanda: eaed. '*' causa Coli. Hisp. — Ans. " ferro iricidere : Coll.
* : Coll. Hisp. 30 hab. A. 525. — Inlerpretalio Djonysiana. — Ans. 1. 7,
Hisp. dubiiare non possnnt »'
c. 36. Polyc ib. =±C. Vll. abscissus : orig. — Ans. — Edd. coll. o. " auuni sanus essel : Edd. coll.
o. " hanc rem affeclaverini : Edd. Nor. Ven, 1, II, Arg. et Bas. Ohiissa voce : rem. '* hwc quw dix.
sunl staluta: Edd. coll. o. pr. Arg. Bas., ubi Ifigilur : decreluni sit. **'suscipiat : Bolim. »6ecclesia :
Ans. —eccl. regula : Edd. coll. 0. = C. IX. 3' F,x cap. Martini Papw: Edd. eoll. o. — lvo Pan. 1.3, c 5fr.
Decr. p. 6. c. 374. 38pro causa wgriludinis : Coll. Hisp. 39hominibus siuliis : ib. *° inveniuntur : Edd.
coll. o. '* canones permitiunt: Ed.Bas. **admiltat : Ed. Arg. *3 clerum : Edd.coll. o. ** exislimat
et ideo : eaed.= C.X. *»Pertinet ad conc. Tribur. h. A. 895. — Burcb. 1. 2, c. 15. IvoPan. 1. 5, c 42.
Decr. p. 6, c. 54. *«denegemus : Ed. Bas. = C. XI. *' scr. c A. 887. — IvoPan. I. 3, c. 44. Decr.p. 6,
c. 118. *8Marensi : Edd. coll. o. exc Bas. *9 Ftavinus : Ivo. *• sciscilaris : Edd. coll. o. " adci. ;
t.r«»i etse vEdd. Bas. Lugdd. II, III, Anlw< "» desidvram : Edd. coti. o.
 505 DECRETI PARS PRIMA. DIST. LVI SOfJ
tnr, sacricenscanl canoncs, dileclioneirt luam lalerei A Unde Gelasius scribit Rnfino Episcopo **:
non credimus. C. Xili. Non sunt prwslanda jura sacerdolii, cui
oculus erutus esl.
C. XII. Tempore sincerilatis dignilas accepta Si evangelica admonitioiracundiam nec usque ad.
sequente debililale non amiltilur.
verbum fiircntcm prosilire permillit, ne, si Racha
Item Gelasius Papa Patiadio Episcopo "', fratri suo quis dixerit, reus sit gebennae ignis : qtiali
esse, qui non solum pu-
Praecepta canonum , quibus ecclesiastica regilur putamiis pcena pleclendtim
gno impie percussit homincm in Levitici ofiicii mi-
disciplina , sicul ad sacerdolium debiles corpore nisterio servienlem sed
non patientur venire, ita *et*si quis in "* eo fuerii , quasi non sulliceret ad
cxdem manus, ita (instiganle se diabolo) raptus est
conslilulus, ac tunc fueril saucialus, amittere non
ad iracundiain, ul fuste non solum percuterel, sed
polesl quod lempore suae sinceritalis accepit § 1.
eliaii) erueret oculum fralris '•? Et qiiamvis hujus-
Stepbanus siquidera presbyter petilorio nobis de-
flevil oblato, quod habelur h in subdilis, olim sibi modi excessus graviori essel poenaplectendus, bene
tamen fraternilas lua fecit ab officioeum presby-
ame" annosplurimos collalam presbylerii dignita-
lerii removere 60. Hoc lainen soliciludinis tuae sil,
tem, qitam revera immaculati corporis indicio sus- B ullocum ei
po.iiilenliae consliluas, et in aliquo eum
cepisset; sed nuper propler provinciae vaslilatem nionaslerio
retrudas, laica taniummodosibi commii-
(quam Thusciaa proe omnibus "6 barbarorum ferilas nione concessa, !n loco autem illius aliuin lc neeesse
diversa sectaniiuni, el anibiguitas invcxil animo-
esl ordinare presbyterum, nam illi, cui eruiiis cst
rum), dum immincnies gladios evadere fug;e praj-
oculus, non possunt secunduni 6I canones sactrdoti 1
sidio niterettir, acuiis sudibus occurrentia sibi septa
jura concedi. Nequeenim aliquid ei prodesl, qqiod6*
transsiliens, inferiores parles corporis inseruisse ocultim inviius nec volens qnisquam
vix amisit 63,qutim
suggessil, quae adhibila cnralione biennio po- oculuni amisisse credciuhis
est, nec sacratissimoj
tuissenl abstergi. Et ideo, fraler carissime, supra- canones
diclo locum suiim dignitatemque restitue, quaieiiiis *ad* sacerdoiinm aliquem casum in amissionc oculi 6*, qui
ndipiscenduin non impediret, suis
sacrosancta mysleria , sicut consuevit, exerceat.
excepisse rcgulis invenimus; scd hoc lanlummodo
Neque enim convenit ob hoc auferri anle susce- ad
prohibilionem suffecisse 6»videmus Palribus, ut
plum ordinem, in quo postmoduui in invalcludi- qni careret "«oculo, sacerdotii officium adipisci non
nein " corporis casu probatur faciente colla-
possit. Sed nec illi ullatentis quasi in compensa-
psus. lionem *' injuriae sacratus ordo concedi poteril, (|ui
II Pars. Gr.ilian. Hoc autem non de otnnibus C ( ad laniam sacerdoleni proprium potuit iracun-
tnembris inlelligendum esl. Qui enim oculum casu diam provocare, ul et ille oflicium, in quo erat,
aniiseril,licel desil volunlas, lamen sacerdolium adi- amilteret, et iste provectus 68sui perderel facul-
pisci non polest. latem.

DISTINCTIO LVI.
GRATIANIJS, C, 1. Filii prcsbyterorum a sacris prohibenlut
officiis.
Pars. 1'resbyierernm etiam filii ad sacra officia Presbyterorum filios a sacris 'allaris* minisieriu*
non sunt admittendi. removemus, nisi aut in coenohiis, aut in canoniis
religiosc probali fuerint conversali 3.
Unde Urbanus Papa II, ail ' II. Pars. Gratian. Sed hoc inlelligendum esl de

NOTATIONES CORRECTORUM.
C. XII. t Quod habetttr : Sic esl emendatum ex ubi propria verba pctiiioniim siibjuugiint. Anlea le-
Anselmo et aiiiiquis codicibus Graliani. Nam haecesl D gebatur : quod haberei.
usilata forma in epistolis Rouianorum Ponlificum,

DIST.LV. C. XII." De epocha iiujtis epist. nOnsatis constat. Scripta esl :ul Palladium (Paltadinum :
Ed. Par..) Ep. Sulmonlime ecclesiae in Apnnio. — Ans. 1. 7, c. 39. ivo Pan. I. 5, c. 55. Decr. p. 6,
c. 107. Polyc. 1. 2, t. 31. "* add. : aciu : Ivo. 3» et ante : Edd. coll. o. "6 add. : provinciis ; Edd.
coll. o. " in valetudinem : Ivo. —P. II. "-"Apnd Ans. I. 11, c. 169, el Ivonem Decr. p. 6, c. 111, hoc
caput Pelagii nomine profertur, nec videlur Gelasio Iribui posse. cujus quippe temporibus necdum mos
eiat, ul clerici in'iiionasieria-(Ielruderentur.= C. XIII. "9add. : sni : Ed. Bas. 6"removeri : Edd. coli. o.
"jttxia . Ivo. — Ed. Bas. 6' qui : Edd. coll. o. •* amiserit: Ed. Bas. 6* add. : ejus : Ed. Bas.—
ei : Edd. coll. rel. 6»fecisse : lvo. — Edd. coll. o. 66 caret : eaed. 67compensaiione: eaed. 68 profectus :
Ed. Bas.
DIST.LVI. P. 1. » Ex ronc Melphitano hab. A. 1089; eadem fere leguntur in Urbani ep. ad Pibonem
Tullensein (ep. 17, ap. Mansi)scripia eodem anno, ut videlur. — Ans. I. 6, c. 150 (147). Ivo Pan. 1, 3,
c. 51. Decr. p. 6, c. 41. (ex decrciis Gregorii II, et Urbani II. = C. I. ' canonicis : Edd. coll. o. exc
Lugdd. II, III. Ant\V.—canonicis regutaribus : lvo Decr. —monasteriis regularibus : Pan., * conversari .
Ans.
807 DECRETI PARS PRIMA. DIST. LVI. 308
illis, qui paternx incontinentiai imitatores fuerint. A Nunquam de vitiis erubescamus parentum, sed
Verum si morum honestas eos commendabilesfecerii, uinim illud qiiaeramus•>et " ainplectaiiiur, virtu-
"
exemplis auclorilaiibtts non solum sucerdoles, sed tein videlicet. Hujtisraodi enira,' etiamsi alienige-
etiam summi sacerdoles fieri possunt. nam quis " habcat **maireni, etiamsi fornicatione
[Unde Damasns Papa scri.il « *] : polliilam vel quolibel ejusmodi dedecore sordidatam,
C. II PALE.*,. niliil lamen de ejus aul vilitaie fuscabilur, aut cri-
i Qsius Papa fuil filius Slephani snbtliacoui. Bo- mine polluelur. Quod si fornicatorem ipsnin ad
nieliora converstini nequaquam pi'ior vila comma-
(lifacjus Papa 1'iiiifilius Juciindi presbyteri. Felix *
filiusFelicis de litulo Fasciolae. culat, piulio inagis ex meretrice nalus et adulleru,
Papa presbvteri Aga-
filius Gordiani Theodorus si propria virtute decorelur, parenlum suoruin non
pitus Pap_ presbyteri. " opprobriis. Ilem infra :
dedecpratur
Papa filius Theodori episcopi de civitale Hieroso- est oinnino nec de § 1. Non
Siiverius filius Silverii" Romae. virltite, ncc de vilio parentum
lyina. Papa episcopi
Densiledil Papa filiiis Slephani' cubdiaconi. > aut laudandus aliquis, aul culpandus, nc.i.o inde
< Felix enim tcrtius, natione Romanus, ex patre verc '«aul obscuctis, aiit elariis cst, imo ctjam (si
Felice presbylero fuit. Item Gelasius, natione Afer, " quiddain ca cnmiiiuni opinioiie abhorrens dicenduui
ex palre episcopo Valerio naliis est. Itein Agapilus, est) nescio, quomqdo iile inagis resplendet, qui ex
nalione Romanus, cx palre Gordiano presbylero pareiilibus a viriu,tibus prorsus a|ie|iis, ipse lamen
fuerit de virlule inirabilis,
prigiuem duxit. Complures etiam alii iiiveiiiuiitur,
qui de sacerdolibiis nali apostolicae sedi praefue- C, V. Non parentum, sed propria culoa auemaue
runt. » condemnat.
Hinc Augusiiiius «i' libro De bono conj.tg. c. 16.« : llem Hieronymus in epistota ad Panmaehium, contra
G, 111.Vitia parentum filiis non imputantur. errores Joannis llierosolymiiani ".
Nasci de adullerio non cst ejus culpa, qui nascj-
Undccuiique homines nascanlur, si pareuium v!(ia
non scctentur * * et Deum recte colant,' honesij et lur, sed illius, qui generat. Quomodo in seniinihus
salvi eruut. Semen enim homjnis ex qualicunque noii pcccal lerra, qtiae fovet "," non seinen, quod jn
non litimor el calor, quilms iei|i-
Iiomine Deicreatura est, et eo male utentibus male sqlcis jacitur,
frumenta in gernien pulliilani, sed, verbi
erii, non ipsum aliquando rr.alum erit. Sicul autem perata
iioni filji adqlierorum nulla esl defensio adulterii'*, gralia, furetlatro, qui fraude cl vi eripit semina :
sic *° in generatione homiuum recipil lcrra, id est
sic mali f»lii conjugalorum nullum est crimen nu-
_ vulva, quod suum est, recepluni confovet, confo-
ptiarum. luni corporat, corporamm in membra distinguit, et
C. IV. D_eeodem.
"
/'emJoannes Chrysostomus homilia III, in Mat- inter illas secretas ventris auguslias Dei manus
tliwum [c. 1.] ". semper opcratur, idemque csl corporis creator et
NOTATIONESCORRECTORUM.
DIST. LVI. C. II. a In nullo vetusto Gratiani co- Roiiiai»orum Pontificum. Oiunino partem aliquam
d:ce adscribittir liic iionicn Palcae. In deciino Vati- hiijus capilis, saltem illam, quae in decimo Vaticauo
cano cl aliis quihusdam.habetur conjiincie cum ver- habetur, ab ipso Gratiano scripiom esse consiat ex
bis snpcrioribus Graliani, a vers. Felixenim tertius, verbis Gratiani in extremo praecedenle capiie, et
usque ad finem. (n alio autem salis eliam einendato capite pentiliiino htijus dislinclionis, AuclQr vero
ista eadcm cobaercnt cum superioribus : scd post Paleae, dum unuin per se caput conficere voluil,
illa verba : ex patre Gordiano presbtjlero originem ordineui perturbavit, praesertim in repetitione Fe-
duxil , sequitur : Unde Damasus Papa scribil : licis III, cl i11iiilde Osio lemere adjunxil, quod niilli
Deusdedit Papa filius Stephani subdiqconi, Romfa- Romanorum Poniificum nomen fuit,
cins Pupu filius Jucundi presbyteri, Felix Papa filius C. IV. b Quwrnmus : ln versione, quae nunc vul-
Felicis presbyieri de litulo Fasciotw, Agapitus Papa _ gala est, legilur : atque omnibus siudtis asscquamur
filius Gordiani presbyieri, Theodorus Papa filius " nobilitari propriarum honore virtulum Graece intener
Theodori episcopi de civilale Hierosolyma, Silverius locus ila babcl : n_tS:uuv y.ai >ip_; Si« TOUTIUV
Papa^fiitus llormisdw episcopi llomw. Complures >_>ISS_BTE £yxa^uirTE.8«ieizi T« TWVTtfoyovwvxctxift.
eiiatn, etc Nec vero magiiopere niirandum est licec 'AW.'SV povov im^mtiv rrrt ctpexiv.
oiiinia ex Damaso ciiari, qui vixit ante islos, qui c Si quiddum a communi : Sic est eiiiendaltim ex
hic enumerantur. Liber enim, qui Pontificalis dici- Graeca: Ei Se -/jph ti xat _«p«8o5ovt'mih>. Antea
tur, ubi liaec scripla suis locis leguntur, a Damaso legebalur, qtiemauuiodiim * fere et in vulgaia versione
coeplus csl scribi, ideoquc, iic.t ab aliis nnilta el apud Ivoiiem : 24! consideranlius aliauid dicamus
deihde sint addita, retinuit lamen primi auctoris aut expressius.
nomen. Ivo quidera eadein fere ista referl ex gestis
DIST.LVl. C. 1.* In Edd. coll. o. add.: Hieronymo Presb., quod cxinde venit,quodepi$i. spuriaDamasi ad
Hieronyiiiuin prxmissu invenilur libro ponlificali, quem Damaso iioiimilliperperam adscripserunl. Quaepost.
verb. telix etc. sequunlur, depromta sunl ex prologo et c.5_, I. 3. Panonniae, necvidentur, caputsinguiare
eflecisse ante tcmpora aucloris Paleaium._=C. II. * verba:Felix—presbyteri* de.ideranlur in Edd. colt. o.pr.
Bas. Lugdd. II, III. 6 Hormisdw : Pan. ' Jocundi presbyteri: Edd. coll. 0. lvo in prologo Pan., et Decr. p.
6, c _15.-=C.III. 'sectanlur : Edd, coJI. 0. 10adulteriorum : orig. _=C. IV. ll Ivo Decr. p. 6, c. .1..
**add. :s.Hiper:Edd.coll. 0. ex Ivone. " abest ab IvoneetEdd. coll. o. pr. Lugdd. 11,111.Antw. '* habet:
Baid. •» decoloraiur : Ivo. " vero Ed. Bas. * add. : si: Edd. Arg. Nor. Ven. I, II. _= C. V. " scr. A.
39-. — llieron. ep. contra Rufinum : Edd. coll. 0. el lvo Decr. p. G, c. 413. eonfovet : Ivo. _- Edd. .coll.
p. " vel eaud. a0 sic genut liumunum : lvo. — _a_d. " sacri: ibid.
509 DLCRETI PARS PRIMA. DIST. LVI. 3H>
anim-.. Noli despicere bonifalcni figuli 'tui* **, qui A unius uxoris, ncquaquam a sncerdotio repellitur.
ic piasmavit et lecil ul voluit. Ipse est Dei virtus et Judas '* enim patriarcha concubuit cum Thamar
Dei sapienlia, qui in ulero virginis *' aedificavil sibi nuru sua, et ex illo concubilu nali sunl Phares e
domum. Jephte '*, i.nter viros sanctos Apostoli voce Z.aran, inde poslea Salinon. qui fuit dux in deserto,
*
numeralus, meretricfs est iilius. Seii audi*, Esau inde Obelh «, inde quoque Booz :a, inde postea Isai,
de Rebecca et Isaac 'geuitus*, liispidus lam men(e qui fuilpater David. Ex illa crgo " progenie origo
quam corpore, quast bonum triticum in ** lolium ducilur Christi, qui verus sacerdos est; ideoque si
avenasque degencrat, quia non in seminibus, sed in filii ejus. suiiius, quse ipse fecil nos iniitari debe-
yoluntale nascetitis causa vitiorum est atque virtu- Ill.US.
tt.m. C. IX. A populo Det non separai aliquem mnlcrnn
C. VI. Iniquilales paremum filiis obesse non pos- conditio, sedpropria culpa.
sunt. ~iemAuguslinus dc unico baptismoconira Donalklast
Ilem Auguslinus dconlra Fauslum, lib. XXII, lib. I. c. 15 ".
c. 64. ismael ul separaretur a populo Dei, non obfuil
Sponsus *6 ille, qui vocalurus erat ad nuplias mater ancilla 3S,sed obfuit fralerna discordia; nec
bonos et raalos, 'suis* congruens invitatis, nasci 3 profuil polestas uxoris, cujus magis filius erat, quia
eliam voluil de bonis el malis, quo exemplo d.iscant pcr ipsius jura conjugalia et in ancilla semiiiatus
fideles", paren.um suorum iniquiiales sibi obesse erat, el ex ancilla susceptus ".
non posse. III. Pars. Gratian. _oii'ra*Bonifacius Martyr scrt-
C. VII. Non aliena culpa, sed propria aliquem ab eo, bens Echeldobaldo Regi Angtorum *°:
quo fungilur, dejicit gradu.
Item Gregorius adColumbum Episcopum Numidiw, C. X. Viiia parentumrunlur. etiam ad posteros transfe-
lib. X, epist. 8 »*.
Salis perversum et conira ecclesiasticam probatur Si gens Anglorum (sicul per islas provincias di-
esse censuram, ut frustra pro qttarundam *• voliiu- vulgalum est, et nobis in Francia et in Italia impro-
*' est
lalibus quis privetur, quem sua culpa vel facinus peratur, et ab ipsis paganis improperium
ab officii, quo fungitur, gradu non dejicit. spretis legalibus connubiis adulterandoe.t luxuriando
G. Vlll. Ex adulterinis nali conjunctionibus a sacer- ad insiar Sodomiticae gentis fcedam vitam duxerit,
dolio non prohibentur. de lali comniixtione meretricum a.stimandum esl
Item Ilieronymus ". degeneres populos et ignobiles, et furentes libidine
Dominus noster Jesus Christus voltiil, non solum fore procreandos, el ad exlremum universam ple-
de alienigenis, sed etiam de adulterinis conimixlio- C bem ad deteriora el ignobiliora vergemem, et no-
nibns nasci, nobis magnam fiduciam prcestans, ut vissime nec *in" bello saeculan forlem, nec in iide
qualieunqtie modo nascamus, duin '" tamen ejus stabilem, et nec honorabilem hominibus, nec Deo
vcsligia imilemur, abipsius corpore non separemur, amabilem esse vent.iiram, sicul aliis gentibus Hispa-
cujus per fidem membra cffecti suraus. Et sicul ille niaeet Provinciaeet BurgundiQiiuni*' populis conti-
verus esl pontifex ex *' adulteriuis nalus conjun- git, quae sic a Deo recedentes fornicaiae sunl, donec
clionibus, ita, qualicunque ordine nalus sil aliquis, judex *' 'omnipolens* talium criininuin ultrices
laii.iim " ul perfcclani fidem habeat, et quod fide pqenas per ignorantes ' legein Dei, id esl**[per
lCiiet operibu.s iinpleal, siique lileialus, et vir Saracenos, venire et saevirepennisit.

NOTATIONES CORRECTORUM.
G. VI. d Apud B. Augusliuiim I. 22, contra. Fau- D C. VIII. e Inde O.belh.: In.priino. capjtb evangelii
Stum, c. 64. sie legitur : Fideles enim ejus venl/iri S. Maithrei Booz dicitur geimisseObeUi.
ex omnibus. gentibus etiam exemplo carnis ipsius C. X.f Per ignorantes : in epistola B. Bonifacii
discere debueruni, parentum suorum iniquiiales sibi Mariyris. (i|iiae una cum mullis. aliis exstal inanu-
obessenon posse. Proinde sponsus ille suis congruens scripla in coilice s_>peuiemoralo bibliotliecaeDouti-
inmtalis qui vocuturus e.ral ad nuplias bonos el ma- nicaiue legilur : per igupraniiam legis Dei, et per
los, eiiam nasci voluit de bonis el malis. El ex liis Saracenos, eic., cuni qna leclione coucordaiii aliquol,
coinposituincsl lioc capul. velusta Graliani', etfereeiiuiii lvo.

DIST. LVI. C. V. " add. : i. e. Dei : Edd. coll. o. exc. Bas. »* add. : Mariae: Edd. cotl. o
•ijudic. c.ll.v. 1. Hcbr., c. II, v. 32. »«inler : Edd. coll. o. = C. VI. «6cf. Matth. c. 22. *' filii':
Edd. coll. o. = C. VII. *»Ep. 8. (scr. A. 602.) I. 12, Ed. Maur. '* quor. parenium. voluptatibus sujs quit
privelur officiis: Edd. coll. o. — volupU: Bohm. = C. VIII. " Apud Hieronymum in cap. 1, ev. Maltb.
el in prnctemiocomment. in Oseam siinilia quaedamleguntur. Ipsa eadem verba ex exposilionegenerationit
Jesu Christi referunlur in epistola Noviomensiurn clericorum ad Cameracenscs, quae prostat in Mahillon.
MusetimItalic. t. 1, p. 2, p. 128. — Ans. 1. 6, c 149. Polyc. 1.2, t. 51. »' tantum ut : Ed. Bas. *'•et ex:
Edd. coll. o. pr. Lugdd. II, III. Ani\v. -**tamen : Edd. coli. o. »*Genes, v. 38. »*Ruth., c. 4. »6autem -
Ed. Bas. = C. IX. " Ivo Pan. 1. 6, c 47. Decr. p. 8, c. 61. " add. : Agar: Edd. Bas. Lugdd. II, III.
»• add. : est: Edd. coll. o.—P. III. *° scr. c A. 750. — Ivo Decr. p. 8, c 224. : Ronifac. Hillribaldo Rey.
Angl.=C X. *' improperium objicilur: i% Ed. Bas. Lugdd. 11, III. Aniw. —vox : tmpropenum.abest ab Edd,
*' rindex : Edd. Bas.
coll. rel. —
* impropemtum est : Bolim. Rnrgundiorum : Bolnn. Lngdd. 11,11),
Anlw. — el Ed. Bas. ** eliam : Edd. coll. o. exc. Bas. Lusrdd. II 111.Antw.
Sll DECRETI PAI\S PR1-|A. DIST. LVll. 312
Vnde Uibanns " in fine superioris caoitis distin- ,A Gratian. Quum ergo ex sacerdotibus naii insnm-
guendo subjunxil : mos. Poniifices sttpra leganlur esse promoti, non sunt
p. XI- Si retigiosi inventi fuerint filii saceraqlum, intelligendi de fornicalione, sed de legiiimis conjugiis
ordinentur *. sace.rdotibus•> anie prohibilionem ubique
*6 nati, quw
Nisi aut in ccenobiis, aut in canoniis religiose licita el in orienlali ccclesia usque hodie eis
eranl,
prpbali fuerint conversari *'. licereprobatur.% 1. Quodauiem vitium originis semini
C. XII. De eodem. impuiari negatur videtur,esse conlrarium HHsenten-
liem Alexander II. **. tiw "' : Adulterorum filii abominatiu sunl Doiiiino.
Aposlolica anctorilate praecipinius vpbis, ut si Sed sicut supra dictum esl de presbytexorum filiis,
enm, qui ab ecclesia clectus est. altero digpiorem ila et hoc de filiis adulterorum intetligendum,videlur,
esse, canonicamque ejus electionem probaverilis, jit illi dicanlur esse abqminalio Dominq, ad quos
fnlti noslra auctoritatc cpnsecretis. Nam pro co, paterna (lagitia hereditaria successione descendunt.
quod lilius sacerdolis dicitur, si ceterae virtutes in Similiter et illud Urbani inielligendum esl, quod ipse
ciiiii conveuiant, non rejiciintis, sed sii-fragantibus scribit Pelronio *•*Legioneysi episcqpo :
merilis connivendo etim recipimus.
Gralian. Hqc aulem, quod de filiis sacerdoium .B C. XIV. De eodem.
dicitur, ex dispensaliqne ecclesiwinlroductum yideiur,
el quod ex dispensalione introducilur, ad consequen- Quh simplicilcr nd sedem apostolipam veniens
huinililer peccatum cqntessus es, quod "• ponlificii
tjam regulw Irahi non pqteril.
lui videbatur officium inipedire, videlicel quod ex
linde Urbanus Papa II scribit Rariholomwo Turon.
Archiepiscopo *9 : malre non legitima procrealns sis, quam vivenlu
XIII. Filii sacerdofum non proliibentur «£ episco- propria uxore pater luiis cognovisse dignoscilur **,
patu, si ceterw viritttes eis inveniantur. nos aposlolicae mansueludinis gratia admoneule a
Coenomaneiisem electuin, pro eo quod filius celeris quae sacerdolium inipediunt criminibus lam
sacerdolis dicitur, si celerae virlutcs in eum con- lui professione qtiain fialrum teslimonio, qni te-
veriitinl, noii rejiciinus, sed suffragantibus jneriiis- qum *" sunl, i_p.mune.m le agnoscentes, et vitam
«6
palientcr *• siiscipimus : non tamen, ut hoc pro liiain religiosam audientes, ab htijus le peccati
regula in postcrum assumalur, sed ad lcmpus ec- yinculo absoiuium in susceplo sacerdotali ofiicio.con-
ctcsiae periculo consulilur. firmamus.

DISTINCTIO LVII,
GRATIANUS. I^ lus, presbyler ordinari non debet, (non enim fides
\lem, qui in wgriludine conslilnlus baplizalur, pre- iilius voluntaria, sed ex necessiiateesi, nisi forle
sbyter ordinari non debel. posira ipsius stmiiuni et fides probabilisj fuerit, aut
Undc in Neoca<sariensi Concilio, c. 12. tegitur ' : liomiiium raritas exegerit *,.
H. L Non ordinelur presbyter, qui in wgritudine
constitutus baptizatur.
Si c quis in ae<ritudine constilulus fuerit bapliza-
NQTATIONES CQRRECTORUM.
C. XI. s Rubiica hiijiis capitis abesi ab aliqtiol narravit crealos fuisse siimmos Pontifices, dicendum
vetustis (neque enim est ulla capitis disfinclio) et esl, eos, anleqiiam palres ipsoiuin ullo sacro ordine
pra!ponittir sequenli captti : Apostolica. cssent decorati, fnisse generalos.
C. XIII. •>Sacerdotibus ante : Hic oslendit aperte DIST.LVII. C. I. » Quod canon hic staluit, viile-
Gratianus se in caMuisse-opinione, aliquando in la- lnr multo anle in Romana ccclesia observatum,
iino ecclesia presbyieris eliam liciiisse uti conjugio, qnemadmodum ex epislola Cornelii Papae de Nova-
quod in ecclesia Graecorum et olim et nuiic permis- p tiano palel, c.ujiisverba, relata ab Eusebio Historiae
sum est. Id vero minime ita esse, superius inilio occles. iib. 6, c. 35., islnc speclnntia h;ec siinl :
disl. 31, est annotatum. De illis vero, quos aniea Qui qnidem, ubi exorcistarum prwsidiq spiritu illq

DIST.LVI. C. X. *Bcf. supra catl. c. 1. = C. XI. *s ranonicis : Edd. coll. o. exc Lugdd. II, III. Anlw.
*' conversati : Edd. Arg. Bas. — add. : filii sacerdqlum non adtiiittuntur ad clerum : Edd. coll. o. exc. Nor.
= C. XII. *8dc hujiis capilis lide raiillnm, sed immerito dubjtavit Berardus. Legimus eniin Alex. P. II,
qiium de eleclione Arnaldi Cenoraanensis quaeslio mola esset, benigne in hunc modum rcspondisse. (cf_
Acta Epp. Cenonianens. ap. Mabillon. Annal. p. 307.). Apud Anselmum 1. 6, c 19, in fiue leguntiir quae iti
exci.u c. sequ. proslant, *9 Hoc fragmenltim contra rectius ab Urbano adiudicaveris. istius eniin leinpore
laraduilum vita i.lefuiiclus erat Bartholomaeus. Accedit etiam, quod conflatum esse videaiur ex epistola
Alex. II, qualiler ab Anselmo profertur. — Ivo Pan. 1. 3, c 55. = C. XIII. *° add. : eum : Edd. coll. o.
" Sap. c. 3. »*Videlur legendum esse : Pelro Leg. Ep., quemadmodnm est in Edd. coil. o. exc Bas.
Lugild. II, III. Antw. Petri eniin Legionensis mentic fit inter acta conc. Fns.selensis,
S3
hab. A-1088in Hisp.—
Apud - Ivoneii) Pati. 1. 5, c. 54, ipsum nomen dcsideratuc. = C. XIV. ex eo, quod : Ed. Bas.
** cognoscitur : lvo, —Ed. Bas. ** secum : Ed. Arg. »6 add. : morfi: Ed. Bas.
DIST.LVIl. C. I. « hab. A. 314. — Burch. I. ., c. 43. Decr. p. 1, c. 227, p. 6, c. 101. Polyc. I. 2,
c. 31. * cogal : orig. — Ivo.
313 DECRETI pARS PRIMA, DJST. LIX. Si_

DISTINCTIO
GRATIANUS.
item ex monachali habitn nullus assnmitur ad ec-
clesiaslicum officium, nisi fuer\l oblutus voluntaie
proprii abbalis
Unde Gregorius scribit Mariniano EpiscopoRavennalt,
lib. VII, episl. 18 '.
C. 1. Monachusnon ordiiietur clericus, nisi volunlaie
abbatis episcopofuerii oblatus.
Nullus ad ecclesiasticum officium ex uionasterio
producalur monachus ., nisj qiiem abbas loci ad-
moniips propria voluntale obtulerit cpiscopo.
LVIII.
* C. II. Deeodem.
ltem ex Concilio Carthaginensi V.
Si quis de allerius nionaslerio * repeilnm » ve
ad clericatuin promovere voluerit, vel in suo moiia-
slerio majorem monasterii» constituerc B, episco-
pus, qui hoc fcceril, a ceterorum coinmuniooe
sejiincliis, snae laniiini ' plebis communione con,-
tenlus sit, et ille ncque clericus '', neque prapposi-r
lus perseveret.

DISTINCTIOHX.
GRATIANUS. examinatis* lemporibus * deferupl, qtiis *ille" lam
B
ftein qui ecclcsiatlicis disciplinis imbuli, et lempo- arrogans, lam Impudens inveniliir. ut' in cadesli
rum approbalione discitss,inon sunl, ad summutn mililia, quae propensius ponderanda est, et sicut
sacerdolium non aspirenf. anrum repelilis ignibus exploranda.statim dtix csse
Unde ail Zosiipus Papa ad Hesychintn Siilouilanutn desideret, quum liro ante n,o,nfueril, et prius vclit
Episcopum, epist. 1 '. docerel quain disccre? Assuescal in Doniiui casiris
in ieclorum * primitus gradti divin,i rudimenla 9 ser-
C. I. Non aspiret ad summum sacenloitum qui eccle-
siasiicis discilipnis non esl imbulus. vilii, nficilli vile 10sit exorcislam, acolythum, sub,t
diaconum, diaconum per ordinem lieri, nec lioc
Qui ecclesiaslicis disciplinis imbulus perordinem
non cst et' lemporum approbaiione divinis stipen- saltu, sed slaluiis majoriun ordinalione leniporibus,
vero ad presbylcrii fastigium lalis accedat, ut
diis eruilitus, ncqnaqiiani ad summiim ecclesin. sa- Jam
el nomen _etas impleat, et mcritum probitatis sti-
cerdoiium aspirare pra?$umat, el» non solnm iu eo
anteactn testentur. Jure inde summi ponti-
ambiiio incfiicax habeattir, verum elinrti * in * orT pentlia
ficis locuinsperare debebit. Facit hoc nimia rcmis-
dinalores ejus, * ul * careanl eo ordine, quem sine
sio consacerdolum "nosirorum, qui pompain multi-
ordine contra prxcepla palrnm crediderant praesu-
liidiiiis quaerunl, et putaiil cx hac lurba aliquid
mendum.
C sibi,digiiiialis acquiri. lliiic passim nuinerosa popu-
C. II. Ad sacerdotale officium nullus, nisf per siugu- laiilas " etiara his ''' loiis, ubi soliludo esl, laliiim
los gradus probaius, accedal.
reperitur, dum '* parochias exiendi ciipiunt,' aut
Idem a eadem episiola *. qiiiluis aliud prnestare non possuut divinos ordines
Si officia saecularia priiicipem * locum non vesti- lafgiiiniur. Qnod oporlet districii somper esse judw
biiluin aciionis ingressis, sed per singulos 6 gradus cii. Rarum *"•est enim omne quod niagiiuin est.

NOTATIONES CORRECTORUM.
malq esset liberaius, el pqst in tam gravem morbutfi, est : si quis ab alieno monaslerio receperil ait-
uljam ferme mori putareiur, incidisset, in lecto, in quem.
quq.decumbebat,aqua circumfususbaptismuin accepit, &Constiluere : Antea sequebalur, sine licenlia
et paulo post, qiium >lc ipsius ordinaiioue agit, ad- abbalis el monachorum ', qine verba sunt cxpuncln,
jungil : Qui quidem episcqpus, non sqlum ab univexsq quia absunt a concilio Carlbngin. et Africano, et
clero. sed etiam a muliis laicis velitus, quoniam m>- plerisque velusiis Gratiani codicibus.
nime licebat quemquam in lecto propler morbum D * Clericus : Sequebaliir : neque canonicus ", quae
baplizatum, sicul huic contigerat, in clerum assumi, ob easilcm catisas stiivlsublala.
magnopereposlulabai, sibi polestulem dari, huic soli DIST.LIX. C. II. a Idem : Caput hoc antea tri-
mauus in sorlem presbylerii imponendi. buebaiiir Urbano. Emcndata est inscriptio ex pleris-
a
DIST. LVIII. C. II. Repertum : Gr.vce lcgitur : que vetustis Graliani exemplaribus; habeiur enim
'Ei. Tt,_«_' c\)loTpiov(/ovao-rofiov0„o5_.nra. T.VK,id . in eadem epistola.

DIST.LVHI. C. I. ' Ep. 15. (scr. A. 598.) I. 8. Ed. Maur. * abest ah orig. pariter atque verb. epi-
scopo, quod iu fine est. '= C. II. ' hab. A. 598. — Coll. tr. p. p. 2, t. 19, c 5. * monasterii eonventu :
Edii. coll. o. C. II. add. : personam : eaed. — * add. : suorum : Ed. Bas. 6 tanluinmodo: Edd. coll.
o. — " nec tamen Ed. Arg.
DIST. LIX. C. I. ••scr. A.4I8. — Ans. 1. 6. c. 28. Ivo Decr. p. 5, c. 102. — supra Disl. 36, c.2.
— In Ed. Bas. hoc caput ad calcem Dist. est rejectum. » nec : Edd. cnll. o. 3 ut : Coll. Hisp. =C. II.
* Ans. ibid. « principalem : l.dd. coll. o. ex orig. et Ans. 6 plurimos : orig. — Ans. ' qui : Edd. coll.
o. 8 electorum : Ed. Bas. ' rudimenlis : Isid. Merl. ,0 vilescat: Edd. coll. o. u sacerdolttm ': Eil.Iias.
" pluralitas : Edd. co!|. Q. '* add. : in ; cted. "add..; per : caed, 1.«add,: scmper : Ed. Bas.
315 DECRETI PARS PRIMA. DIST. LX. 3*6
C. III. Cujuslibet meriti laicus ad summum non aspi- A scopos , qui ntillis ecclesiasticis onliuibiis ad tantae
rel sacerdoltum.
Item Gregorius Itb. VII. Reg. epist. 110 '«. dignitatis fasligiiim fuerint inslituli " conlraPalruiii
Hoc ad nos pervenisse *' nou dissiniili dignum decreta, hujus usurpatione, qui se hoc recognoscit
deteslatione complcctimiir, quod quidam desiderio fecis.se, didiciiiins, qiiuin ad episcopaium his.gradi,-
honoris infiaii '* defiinclis episcopis lonsuranliir, bus, quibus frequeiilissinie caulum es.l, debeal per-
veniri '*, ul riiinorilitis " iniliali officiisad
el fiunt repente ex laicis sacerdotes, atque inyerc- majorn
cande '• religiosi proposili ducalum arripiunl, qui firinentiir. DeLtel eniin nntc esse discipnlus, quis-
nec csse adliuc mililes didicerunl. Quid putamus quis doclor esse desidernt, ul possil docere qtiod ili-
dicil: omni.s viiae institytio hac*6-, ad id *' teu-
qnod isli subjectis praestaturi sunt, qui anlequam quo
limen " dit, se ratione coiifirmat. Qui minime iileris operain
iliscipulaius attingant lenere magisterii lo- dederit
cum non formidant? Qua de re necesse est, ut, praeceptor non potest esse liieraruin. Qui
non per singula stipeudia crever.il ad inerilum '* oi>
quamvis inculpnli qiiisque sit meriii, ante lamen diuem slipendii noii potesl pervenii.. Soluiiisacer-
per dislinctos " onlines ecclesiasticis exerceatur dmium intcr isla, rogo, vilius esl, quod facilius tri-
ofa-ciis. "9 dillicilius impleatiir?
C. IV. _Vonaspiret ad summum sacerdolium qui ec- B buitur, quum
-
ctesiasikis disciplinis non esl imbuius.
Item G-dcsiimis Episcopis Galliarum, enist. 11
c. 5, ".
Ordiuatos vero qiiosdain, fralrcs caiissimi, epi-

DISTINCTIO LX,
GRATIANUS. rum, nullus in oecantim nisi presbyter *, nulius i^.
Ecce. ostensumex parte est, qui possint ad sacer- archidiaconum nisi diaconusordinelur.
dolii ordinem promoveri, et qui non. Nunc auiem C. III. De eodem.
considerandum est, ex quibus ordinibus in archipres-
llem Innocenlius II, in Concilio Romano, c. 10",
bylerum, vel prwposltum, vel episcopum, velarchie-
viscopumsint eligendi. c Innovamus autem et praecipimus, tilnullus in ar-
vel decanum nisi diaconus vel presliy-
De hls Ua slatutum ecl iu Coucilio a Uibani Papae, chidiaconum
celebratoAlverniw'; ler ordinetur. Archidiaconi vero, vel decani, vel
infra ordines praenominatos exislunt,
C. I. Archipresbyter, vel decanus, aut archidiaconus pr.i.positi, qui
non nisi diaconus aul presbyter ordinetur. si inobedientes ordinari contempserint, honore sus-
Prohibemus auteni, ne adolescen-
Niillus episcopus in ecclesia sua, nisi diaconus sit, cepto priventur.
vel infra sacros ordines constitulis, scd qui
archidiaconum insliluere, nec archipresbyterum aut libus,
el merilo vita. clarescunl, oracdicti con-
dec.nuii), nisi presbyleri sint, ordinare pra_sumat. prudentia
ccdanliir honores.
Qtiod, ut dislrictius teneatur,apostolica auctoritate
Gralian. Horum unum propier ptocaciialem. quo-
prohibemus et interdiciinus.
C. II. Nultus in prwpositum, vel archipresbyterum rundam slalulum esl, qui nomen prwposiiurw adepl[
nisi presbyter, nullus in arehidiaconum nisi diaco- officium conlemnunt, notentes fieri sacerdole.t; alias
nus ordineiur. enim inane esset, quum eiiam in episcopum eligi
Item Cnlixtns t>Papa [11]'. possint in subdiaconalu consliluli, juxta illud Urbani
Nullus in prappqsiium*, nulliis iu nrcliipresbyte- « Papa. :

NOTATIONESCORRECTORUM.
DIST-LX. C. I. « In capitibus manuscriplis con- D nuscriptis codicibus.
ctlii Claramiontensis habiti ab Urbano II (quae non C. III. c Vrbani : In. c A multis. X. de wlate et
siinl decreta ipsius concilii, sed suiiiinaequaedainip- qualitate * lauquam decrelura Urbani I. ciiatur;
soruin) iu lertio luec lcgiiniur, quae ad praesentem apud Ivonem vero ct in Panorinia ex synodo Bene-
canonem faciunt: ... ni(//us fiat decattus in ecctesia ventana, quae lempore Victoris III, cui Urbanus II,
nisi presbyter; nullus archidiacanus nisi Levita'. successit, habila fuil. Nani Lhbainis I, ceuluni plus
C. II. b Et rubrica el capul enieudata suntexma- iniiiiis annis iNici.nainsvnodtira anlecessit.

DIST.LIX. C. III. '• Ep. 106. (scr. ad Syagrium Augustodunensem A. 599.) 1. 9, Ed. Maur.—Ans. I 6,
c. 32. Polyc. I. 2, 1.1. " quod — dignum esl comptecti: Edd. coll. 0. '» inflammali: eaed. " add.: el
repente: eaeil. " regiminis : eapd. ex" Ans. fl per disiincta ecclesiaslici ordinis officiaexerceatur*»
: Ans. — se
exerceal : Edd. coll. o. =C. IV. scr. A. 428. — Burcb. I. l,c 18. Ivo Decr. p. 5, c 72. consiituti .
Edd. coll. o. »* perucnire : eaed. **in min. : Edd. coll. o. — a min. : Coll. Hisp. *6 abest ab Edd.
Pnr. Lugdd. » auoef : Edd. coll. o. pr. B.is. *»add. : et : Coll. Hisp. " cui: Ed. Bns. — cur : Edd.
coll. rel.
DIST.LX. C. I. • Conc Claromont. hab. A. 1095. — ' lntegri eilili snnt canones Clnrom. conc ex
Cencii Camerarii volumine MS. in coll. conc. Mans. t. 20. = C. II. ' h»conc Lal. I, hab. A. 1123.
* add, : uultus in
archiepiscopum : Edd. coll. o. *add. : vcl dinconus : eaed.* = C. III. «Couc fcaf. II.,
bab.A. 1139. Concordal c. 8, oonc. Rcmensis ap. Iv. Pan. 1. 8, c. 140. C. III. el c. 3. Coriip. III, h. t.
317 DECRETI PARS PRIMA. DIST. LXI. 318
C. IV. Non eligatttr in episcopum rtisi insacris ordi- A slrant, opporlunitalc exigenlp'concedimus,$i lameii
nibus constitutus. spectatae sim ' religionis et scientiae. Quod ipsiiiu
Nulliis «in episcopum eliystur, nisi in sacris or- non sine Romani Pontificis * vel metropoli.ani li-
dimbus religiose vivens fucrit invenlus. Sncros au- cenlia d lieri 9 pcrrailiiinus.
lem ordines dicimus diaconatiim et presbyleratum. Gratian. Altertim vero,ut in episcopum:velarclti-
Hos siquidem solos primiliva legilur babtiisse eccle- episcvpum nisi in sacris ordinibus conslilulus non eli-
sia, subdiaconos yero, quia et ipsi ajiaribus mini- gaiur, propter dignitatem ordinis statutum .«..

DISTINCTIO LXL
GRATIANUS. § 1. Nec lantum de laicis consecrari »• inhlbemus,
I. Pars. Item laici non sunt in eptscqpos eligendi, sed nec " de pcenilentibus quidem quisquani ncl
sed per singulos ordines prius sunt probandi. hujusmodi gradum profaims lenieralor aspiret, Saiis
Vndt Gregorius Rrunichitdw Reginw Francorum, illi postulaiiii sil venia "; qua coiiscientia absolvat
tib. VII. Reg. epist. 115 *: „ renm, qui se peccata sua " populo scit leste confes-
C. I. Sacerdotes ex laicis non sunl ordinaudi. sum? Quis enim quem paulo ante vidit '• jacenlem
Sacerdotale officiumvestris in parlibus in tantam * venerelur anlislilem! Praferens '» memorandi "
(sjciit didicimus) ambilionem perduclum est, ut crlminis labem non iiabel Iucidani sacerdotii di«ui-
tiacerdoles subllo, quod grave niinis est, ex laicis tatem.
ordinentur, C. IV. J5eeodem.
C. II. De eodem. Ilem InnocenUris Pnpa ad Aurelium Carthaginensem
Item Horroisda Papa Episcopisper Ilispantam consftT Episcopum, epist. XII ".
lulis, epist. 111, c. 1 *, Miserum est, cum magistrum fieri, qni nunquam
In sacerdotibus eligendis * curain oporlet esse
* discipulus fuit; euni summum fieri sacerdotem
perspicuam. Irrepreliensibiles enim* esse convenit, qui nunquam in ullo gradu obsecutus fueril " sacer-
quos praeesse necesse est corrigendis. Et infra : f 1. doti.
Longa debet * vitam suam propalione monslrare, C. V. De eodem,
cui giibernacuta committunlur ecclesiae. Item Leo Episcopus ad Episcopus Africanos. epist.
C. III. Deeadenf. LXXXV.al.LLXXVIl.c.i».
Idem ° eodem loco continenter '. Miramur lantum apud vos per occasionem tempo-
Non negamus esse in laicis Deo placilos mores, ris irapacali aul ambicntium prajsumpti-nein ant
sed rnililes snos probatos sibi qiiseruni inslitula fide- tiimultuiu valuisse popularem, ul indignis quibusqiic
lium '. Discere prius' quisque debet antequam *° el longe extra sacerdolale meritum constituiis
doceat, el exemplum religiosae conversalionis de se pastorale fasligium et gubernaiio ecclesite credere-
potius aljis praesiare quain siimere. Emendaliorem tur. Non " est hoc consulere populis *», sed nocere,
csse convenit populo, qnem necesse est orare pro nec praeslare regimen, sed augere " discritnen,
popqlo. Loriga observatione religiosus cultus trada- Integritas eniin prcesidentium salus csl subditorum,
(ur, ut luceat, ct * ciericatibits obsequiis erudiendus el iibi est incolumitas obedienliae, ibi snna est
(nserviat, ut, ad veiieiandi gradtts summam perilu- foiliiu doctrinae. § 1 Principatus b '* auteni, qiiem
ctus, quis sit fruclus biiiniiilatis osteudat, Et infra: aul seditio cxtorsit, aut atnbilus occupavil, etiamsi
NOTATIONES CORRECTORUM
C. |V. d Licentia : Sic mutatum esl ex dicto cap. D Gratiani codicibus legitur : Principatus esl *. Et
4 multis, Ivone ei Panormia,
"* qiiainvis etiain in vetu^ iufra : Quod si, etc. Id aiilem lacluin videtur, quia
stis Gialiani codicihus legatur : scienlia. infra 1, q. 1, c Principalus, citaliir hic versiculus,
DIST.LXI. C. III. » In plerisque velustis Gratiani proul notalur in glossa, quae in illis eiiam veluslis
codicibus capnlhQCCOfijunctiimestsuperiori.queni- exemplaribus est, in qtiibus aliae glossae non haben-
adinodum est in ipsa llormisdae cpistola. tur.
C. V. b Principatus : ln plerisciue manuscriptis

DIST.LX. C. IV. «c. 1, conc. Benevent_ini, nab, sub Urbano II, A. 1091 tvo Pan. t. 3, c. 5. Dccr.
' *
add. : vitw : Edd. CQ'I. O. add. ; cura : Ed. Bas. — Pontificis, vet cum : Edd.
p. 5, c 72.'
coll. rel. add. : firmiter : Edd. coll. o. — *' et Edd. colt. o.
DIST.LXI. C. I. ' Ep. 109. (scr. A. 599.) 1. 9. Ed. Maur. — Ans. »I. 6, c. 77 (75). Polyc. 1. 2, 1.1.
' tnnta ambilione : Edd. coll. o. exc. Lugdd. II, 111.Anlw. = C. II. scr. A. 517. — Ans. 1. 6, c 22.
ib. * add. : velcotuecrandis : SJdd.coll. o. " decet : Coll. Hisp. = C. III. « Ans. Polyc. ib.
Polyc.
' fidelia : Coll. Hisp. — Ans. — 8 abest ab iisdem. » add. : diu : Coll. Hisp. ,0 consecrate : Edd. coll.
o. " ne : Coll. Hisp. — Ans. i%veniamconcedi : Edd. coll. o. — Bohm. " " sua suo': Ed. Bas. — *ui> ft
:
Edd. coll. rel. 14videat : Edd. Par. Lugdd. 1. — viderat Edd. coll. rel. perferens : Edd. coll. o.
miserandi : Coll. Hisp. — Ans, = C. IV. ' scr. A. 416. — Ans. 1. 6, c 34. Polyc. ib. — ln Ed. Bas.
,s "
quani c. loco interjecta est § 4, c sequ. fuerat: Edd. Arg. Bas. _*°C. V. Ep. 12. (scr. A. 446.)*»
Ed, Baller. — Coil. ** tr. p. p. 1, l. 43, c. 51. lvo Decr. p. 5, c 105.
" *quibuslibet : Edd. coll. o.
add. : eiiim : eaed. :
populo'* eaed. cuin Ivone. agere : Ed. Bas. — quapropter in Ed. Bas. li.ec §«
Palea3nomine est insignila. Ans. I. 6, c 20. — cf. C. I, q. 1, c.<25.
519 DECRETI PARS PRIMA. DIST. LXI. 520
moribtis alqtie actibtis non offendit " ipsius lamen A f ad honores mundi sine suffrngio lomporis, sine me-
*
initii sui cst pcrniciosus exemplo. Et difficile esl, rilo laboris indignum esl pei veaire, el notari ambi-
_t * bono peraganiur exitu quae mnlo suni inclioata tus soleiit, quos probitatis documeuta non adjuvant,
principio. § 2. Quodsi in quibtislibet ecctesiaegra- qttam diligcns el quam pr.udens habcuda cst dis-
dibiis providenter scieiilerque curandum est, ut in pensalio divinorum mqnerum cl cadesiium dignita-
Doniini domo nibil sil inordiiialuiii nihilque pra_po- iuni?
stertnn, quariu magis elaborandum est, ut in ele- C. VI.' Non sunt eligendi atl episcopatnm, nisi quos
ctione ejus, qui supra omncs gradus constiluiiur, probabilis vila commendat.
non erretur ? Nam lolius familiae Domini *«stalus Iiem ex Concilio Laodicensi, c 12 *'.
et ordo nutabit, si quod requiritur in corpore non Episcopum non oportel prceler judicium melro-
inveniaiur" in capitc. Ubi '* csl illa B. Paqli apo- polilanoruin et finitimorum episcoportim constilui
sloli pcr Spiritum Dci emissa praeceptio. qua in ad ecclesiaeprincipaliini. Nec cligantur nisi hi, quos
miillo ante** nola probabilisqtie vita coiiinieiidal, ct
persona Timolliei omnium sacerdotura Cbristi nu-
merus eriidilur, et proinde " iinicnique nostrum nihilominnssi in sermone fideiet recta operaiione **
dicitur " : Manus cito nemini imposueris,nequecom- per suara conversalionem *6 iuerint probati.
municaveris **.peccelis aitenis. Quid c " est cito P C. VII. De eodem.
maiius imponere, nisi ante maturitaiem " aelalis, Item Ccelesliniis ad Episcopos Apuliw et Calabriw,
ante lempus examinis, anle merilum a* Iaboris, epist. 111. cap. 2 *'.
ante experientiam, disciplina. sacerdotalcm honorem Qui prodcril per stngiiia clericos stipcndia mili-
lasse el omnem egisse in dominicis caslris aualciii,
trihuere non probatis? Et quid csl comraunicare1 si *8pra.fuliiri sunf, ex laicis rcqtiirantur,
hi, qui
peccatis alienis, nisi lalem cllici ordinantein, qualis
* ille * esl, [ qui vacantes saeculoet oinnem ecclesiasticum ordi-
qui non nieruit ordinari ? § 3: Sicut '* nem nescienles sallu *9 in alieniiin lio-
enim boni operis sibi coinparal fruciiim, qui rectum praepropero
noremambiunl immoderata cnpiditate transccnderc,
lencl **in eligendo sacerdoie '* judiciuin, ita gravi[
et in aliud vitae genus (calcata reverenlia ecclesia^
semetipsum afiicit damno, qui ad suae '
dignitntis siicac discipliuae) transire? Talibus
coilegium sublimat indignum. Non enini in cujus- cnrissimi, * iiaque, fialres
qui juris nostri, id est canoniim guber-
quam persona prxtermiltendum est quod institulis'
nacula, cusiodiraus,' nccesse esl obviemiis *°, liis-
generalibusconiinetiir, nec putandus est lionor ille
" quc fralernit-ilcm veslram epistolis " commone-
legilimus, qui.fuerit conlra divinaelegis praeccpta ne quis laicumad ordineni clericalus adniiiiat,
collatus. Et infra : § 4. Merito sanclorum '» Patrum C mus,
cl sinal fieri uiule ctilltun decipial, el sibi causas
venerabiies sacliones, quum de sacerdotum *' ele^'
gcncret, quibus rcus coiisiiluloium ** dccrelaliuin
ctione loquerenlur, eos demum idoneos sacris ad-
ministralionibus censucre, quorum omnis aetas a (ial.
*• C. Vlll. Rudibus et imperilts gubernacula ecclesiw
puerilibus exordiis usque ad perfectiores annos s iioii suul commiitenda.
per disciplinae ecctesiasticae slipendia cucurrisset,» Item Leo 1., epist. LXXXV, al. LXXXVll,c. 1,
ut iinicuique teslimonitiin prior vita praeberet, necc ad EpiscoposAfricaitos *».
possel de ejus provectione dubilari, cui pro labori- Staluimus d, nc in aliquo apostolicn el canonica
biis muliis, pro moribus caslis, pro aclibus **slre- decreta violenlur, el ne liis ecclesia Dominiregenda
nuis cetsioris loci praemium deberetur. § 5. Si enini n credaiur, qtii legiuinaruin inslilutionum nescii, cl lo-

NOTATJONESCORRECTORUM,
* Quid esl : Sic in iisdcm mamiscriplis legilur ; D Miramur snpra eadem, lioc niocio : quam diligem
Qnid est cito manus impanere, elc Et infra : Sicul el quam prudens habendn csi dispensatio divinortitn
enim, ct in inargine citatur, infra dist. 78, c. Quid Viunerumel cwlesliumdignitaltim, ne in aliquo apo-
est tnanns. slolica et canonica dccreta violentur, el liis ecclesia
C. Vlll. d Slaluimus : In epislola ipsa conjungun- Domini etc. tolaque orniio per inlerrogalioneni pro-
lur verba hujus capitis cum exlreinis verbis capitis fertur.

DIST.LXI. G. IV. " oslendtt: Ed. Bas. " abest a Coll. Hisp. " in.emVur: Edd. coll. o. ex lvone. —
sit : Aus. *' Ans; I. 6, c. 55. " inde : Edd. colt. 0. — abesl ab Ans. et orig. apud Baller. 301 Tim.
c. 5, v. 22. " cowmuHiccs: Edd. coll. o. »' cf. Dist. 78, c 5. »» wtatem maluriiaiis : orig. — Ivo.
»*tempus obedientiw: Ed. Bas. — femp. emeritum obedienliw : Edd. coll. rel. — meriium obedienliw:
orig. " Ans. I. 6, c 21. '• s.ru.aiur : Coll. Hisp. = C. V. " sacerdolcm: Edd. coll. o. " prwvari-
catione collatus : Coll. llisp. " beaiorum: ibid : — lvo. — Edd. coll. o. *° sacerdotis : Ed. Bas.
»' provectiores : Coll. Hisp. **aaionibus : Edd. coll. o. = C. VI. *' hab. inier A. 547, ct 381. — supra
Dist. 24, c. 4, ex interpreialioiie Dionysii ** mullo ante probabilis : Coll. Hisp. *' raiione : ib. — Edd.
coll. o. *6pro sua conversatione: Edd. col. o. = C. Vll, ." scr, A. 429, — Ans. I. 7, c 35. Polyc I. 2,
l. 1. *" qui futuri sunl sacerdoles : Edd. coll. o. si qui his prwfuluri sunl : orig. *»prwpostero : Edd.
coll. o.exc. Arg. Bns. *• oo-eniemu»:Ed. Lugd. II. M decretis: Edd. coll. o. ex Anselmo. " conslilulis
decretalibus: orig. = C. VIII. " Ep. 12, (scr. c. A 446.) Ed. Baller. — Coll. tr. p. p. 1, l. 43, c. 3f. Ans.
1. c. 6, c 138 (136). Ivo Decr. p. 5, c. 105.
 521 bECl-ETl PARS PRlilA. DIST. LXJ. 522
tius humilitatis ignari, non ab infimis °* sumere A eligiiPostulaturnexibiiscuriwadslriciusab iinperatorc,
incremenlurn, sed a summis volnnt habere princi- clericus alterius civitatis a suo episcopo; sed non
piuin, quum valde'iniquum sit et absurdum, ut im- eligiiur aliqnis nisi in sucris ordinibus conslilulus.
periti magistris,. novi antiquis, et rudes praeferantur Fit enim eleciio cam sofeniiiiale decreti omnium
emeritis. stibscriplionibus rqboraii; postulalio vero simplici
Gralian. Ilis omnibus auctoriialibus lalct prohiben- velilione. Quam distinctioneni B. Gregofius innuit
tur in epitcopatutn eligi. ilt regesto, lib. 11. epist. 19, scribens Benenalo
II. Pars. § 1. Econtra B. Nicolaus ex laico ele- Episcopo 61:
ctusest inepiscopum, B. Severus ex lanificio assum- C. XI. FJectio
episcqpi debet fieri cum solenniiate de-
B.
ptus est in archiepiscopUm, Ambrosius, quum non- creli omnium subscripiionibuSroborali.
duui essel baptizalus, in arclitepiscopum est eteclus. Episcopus, dum fnerit poslnlatus, cimi solenniiato
§ 2. Sed sciendum est, quod ecclesiaslicw prohibitio- decreli subscriplionibiis oniiiiuui roborati, el tlile—
nesproprias habent causas; quibus cessanitbus cessaitl clionis tuac ' leslinionio lilec-fuhi ad nos sacrau-
ei ipsw. Ut eniin luicus in episcopum non eligereiur, dus62occurral.
hwc cattsa fuil, quia vilii luicalis ecclesiaslicis disci- Gratian. Sk B. Ambrqsius h anle susceplum ba-
plints per ordinem non erudita nesch exempla religionis " plisma ab imperatoreesl postulalus, non eleclus
de se prwslare aliis, quw in se ipsa experimenlo non
IV. Pars. Gratian. Ilemclenci allerius ecclesiw noti
didicil. Quum ergo quiiibetlaicus merito suwperfeclio- suiU piirferendi in eteclione iis, qui bene mililunt
nis ctericalem vilamtranscendii, exemploB. Nicolui el in propria ecclesia.
Severi et Ambrosii ejuS electio polesl rata habeii. VndeCceleslinus Papa ad Einscopos Galliw, epist. //,
C. IX. Vnde idem Ambrosius • in epistola LXXXII. C. 4 •'»:
ad Vercellensesail de se ipso 6S; C. XII. Extranei emsritis in snis ecclesiis non prie-
Neophytus prohibeiur ordinari, ne extollatur in poiiaiitur.
Nec emeriiis in suis ecclesiis * clericis* 6*
superbiam. Sed si non deest lmmiliias competens pere-
«*
sacerdolio, ubi causa IIOIIhaerei *6, vilium non im- gfini ei extranei, el qui ante ignofati sinil, ad
putaiur. Ilaque ordinaiionein meam occidenlales exclusioiiem eoruni, qui beue de suorum Civiuin
episcopi judicio, orienlales etiam exemplo proba- mereiilur lestimonio «6, pncponantur.
runi. . CXIIL Deeodcm.
C. X. Scholaslicus ex foro aut ex administratione idein eadehi epist. c. 5. 6'.
postulari potesl episcopus. Nullus invitis ilelnr episi.ptis. "Cleri >, plebis e'l
Ilem objicitur iltud Sardicensis Concilii, c. 13 *'. C ordinis consensiis et desideritim requiraiur.* Tiinc
Osius episcopus dixit : Et hoc necessarium arbi- autent alter de altera eligatur ecclesia, si de civita-
tror, ul diligentissime tractetur, si forte aui dives lis ipsius clero 6S. Cui 6Sest episcopus ordinandus,
laicus f, aul scholaslicus de foro &aul ** adniini- nulliis dignus (qnod eveniie noii credimus) poterit
slralione episcopus fuerit poslulatus, ut nou prius reperiri. Priinum cniiii illi reprobandi sunl, ul ali-
*
ordinclur, nisi ante el* lectoris miinere, et ofDcio qui de alienis ecclesiis merilo praeferantnr. llabeat
diaconi "'. aut presbyieri 60 fu.erit perfunctus, et ita unusquisque fructiim suae militia; in ccclesia,- in qua
per singulos gradus (si dignus fuerit) ascemlat ad suani peromnia officia transegit 70aeiatem. In aliena
culmen episcopatus. stipendia minime aller olirepat, nec alii debilani
III. Pars. Gralian. Sed aliud esl poslulari, aiiull alter sibi vindicare audeat mercedem. Sit faculias
NOTATIONES CORRECTORUM.
C. IX. e li» aliquot velusiis exemplaribus caput dotio, ubi causa non hwrel, viliitm non impuinlur.
lioc coiijiincliiin est superiori. Nam Gralianus (qnod C. X. f Laicus : Abesi »ox ista a cousilio, sed ob
saepefacit) senteniiam potius B. Ambrosii afferre glossain non esi inducia.
. Voluit, quam ipsa omnino atqne eotlem servalo Or- s De foro, aul de adminislralione : Givcce lanlum-
dine verba relerre. Locns eiiim integer sic habet: modo csl ctiroTilf ifjopa;.
Quam resislebam, neordinare>:,poslremo quum coge-. D C. XI. k Ambrosius : Quod synodiis elegeril Am-
rer, sullem ordinatio protelarelur. Sed non valuii prw- biosium et non imperator, osieiiditiir iu c V.ulenii-
scriplio, vuluil impressio. Tamen ordinalionem meiim nianus, infVa dist. 63. Ac de sua eleciione ipsemet
occidentutesepiscopijttdicio, orientales etiam exemplo Anibrosiiis referl atiqua lib. 1. offic. c. 1. el de
probarunt. Ellamen neophyiusprohibeiurordinqri, ne pceu. lib. 2, c. 8., et ii> epistola ad Verce.Melenses.
exlollalur superbia. Si dilalio otdina>ioni defuit, vi» C. XIH. iCleri : Hinc nsque ad vers. Tuiic. siinl
cogentis esi ; si non deesl humilitas cumuetehs sacer- addita ex brig. et refcruntur infra 65, cap. Cleri.

DIST.LXI. C. VIII. «* infitmis : Bohm. =C. IX. »*scr. c A. 396. *«adhwret : Edd. coll. o =C. X.
*' hnb. A. 344.— Burcb. 1.1, c. 27. Ivo Decr. 5, c. 71. ** ex ddministratore :
60 p. 61 orig. »*diaconii : Edd.-
Arg. Bas. presbyterii: Edd. Arg. Bas. Par. Lugd. I. Ep. 28, (scr. A. 592.) I. 2. Ed. Maur =C. XI
e*consecrandus : Edd. co.ll.o.— P. IV. 63scr. A. 428. — Ans. J. 6, c. 11. Deusdedil p. 1. Poiyc I. 2,1.1
=C. XII. 6*desideratur eliam in coll. Ans. 65 Edd. coll. o. 66 iestimonium : cned. = C. XIII.
ignoti:
67Burch. 1.1. c. 7. Ans. I. 6. 25. Ivo Pan. I. 3. c. 7. Decf.
p. 5. c. 61. Deusdedil. Polyc. ib. 68clencis :
69
orig. cujus: Edd. coll. o. '° transrgit : Ed. Arg,— transegerit ; Ed. Bas.
323 DECRETI PARS PRIMA. DIST. LXI. 324
clericis retinendi ", si se viderinl praegravan, el A rabit *», el assiduis adhortalionibus clcrum pleberii-
quos " sibi ingeri ex transverso " agnoverini non que ejusdem ecclesiaeadmonere festinet, ttt, reniolo
timeant refutare. Qui elsi non debilura pracmiiini'*, studio, iino eodemque coiisensu lalem sibi praeficien-
vei liberum de eo, qui eos recturus esl, debeiit lia- dum eipetant sacerdotem, qui *el" tanlo minislerio
bcre judicium. dignus valeal reperiri, eta venerandis canonibusnul-
C. XIV. PALEA *-'*. latenus respuatur. 'Qui, dum fueril posliilalus,
'•
i In orduiaiione pracpositi illa semper conside- ciun Solennitate decreli omnium subsCriptionibus
retur ratio, ul hic constitu.ilur, qnem "sibi' omnis roborati, et dileclionis luae lestimonio literaruni ad
concors congregatio secundum limoreni Dei, siVe nos sacrandus occuif..t.* § 1. Commonemus**etiam
e.iani pars coiigregationis (quamvis pnrva) saniori fraiernitatein luam, ut iiiilluiii de altera eligi per-
consilio elcgerit. Vitx auiem merito cl sapienlia mittas ecclesia, nisi forle ifiier clericos ipsius civi-
" fue-
cligalur qui ordinandus esl, etiamsi ultiimis tatis, in qua visitalionis impCndis officiiim, nullus
* '
ril iu ordine congrcgalidnis. Quod si ciiam ora- ad episcopatum dignus (qtind Cvenirenon credimus)
nis congregalio vitiis suis' (qdod absit)*coiiscuiientem potuerit •• iuveniri, proVisurus anle omnia, ne ad •*
personam parf consilio elegeril, et vila ipsa aliqiia- hoc x cnjiislibet conversalionis vel meritifaica: per-
leiius in uotitiam cpiscnpi, *ad cujus dicecesin per- B sonae aspirare praesumanl, ne *' el conattis eorum
tiuet locus ipsc,' vel '* ad alios vicinos praeposilos habeatur inefficax, el in *»
pei iculuin ordinis lui
vel Cliristianos clnruerint, prohibeanl pravorum (quod absilj incurras. Moiuisterin aulem, si
qtia"
pra-.Va.ereconsCnsiim, el" domiii Dei constituant siinl in ipsitts conslilua paiocliia, snli lua Cura ili-
dignum dispcnsatorem. > sposiiioiicque, qiiousque illic proprius fuerit ofdna-
C. XV. De eodem, lus episcopus, esse concedimus.
Item Gregorius Clero et nobilibusciviDus Neapoli-
tanis, l. VIII. Reg. epist. 40 ••". C. J-VII. De eodem:
Sludii vestri sil, cliani alium, qui aptus sil, pro- ltem Pclagius Papa [ II. 1'* Eucurpo Mettancnti
viticre, ul) si forte Pelrus, quem a vobis elecimn Epitc.
asseritis, liuic ordini non videatur idoneus, sit«', Catinensis ecclesiae visilalioncm libi iiijunginms,
in " quein se veslra declinare possit electio. Nam ciijtis episcopum de bac luce Iransiisse suscepia
grave cleri illius erit opprobrium, ut, si liic forlasse cleri relatione didicimus. Impossibile eniin esl, u'
approbatus non fueril, alium se dicant qui eligi de- nos in provincia illa dunlaxal in Syracusanis parti
bcat iion habere. »"
bus alii cuilibet causas, quae ad Deum pertiiienL
C. XVI. De eodem. iC commitlamus, nisi forte lalem per te Deus ntinc in
item Gregorius Barbaro episcopo, >.XI. epist. 16 *'. Catinerisi ecclesia etigerc voluerit, dc cujus con>
Obiluui Victoris Panonniiamc civitalis antistitis scientia possimus esse securi, ut a te labores islos
direcla relnlio pntefCcil **. Quapropier visilatioitis paululum removere possimus. Mox ergo dilectio
deslilula. ecdesiae fraiernitati *' luae operam solen- tua ad supradictam Gaty/iensemecclesiam pergal, et
niter delegamus, ' qtiain ila le convenil cxhibere, hominem dc clero, qui nec uxorem babeat, nec C-
ul nihil de proveclionibus 8« clcricorum, rcdilu, lios, nec crimen aliquod canonibus ininiicuni, eligi
ornalu ininisteriisque, vel quicquid est in patriino- cinii auxilio Dei compellnt atqtie suadeat; et statim
*
nioejusdem, a quoquam praesumntuf ecclesiae. Et euiri ad urbem Roinam ctini decrelo et leslificalione
ideo dileclio *' lua ad praediclam ccclcsiam prope- relationis luaetransniitte.
NOTATIONESCORRECTORUM
C. XIV. k Putea : llaec Palea nbcst nb omnibus Scyllaceno, et lib. 7, indicl 2 epist. 25. Fortunato
vetuslis exemplaribus Graliani, i|ii;u sunt collala. Episcopo Neapolitano. Ex quibus locis, collalis ve-
Eislat aulem in regula S. Ueuedicti, ex qtia non- teribus codicibus liaruin epislolarum, emeridatus
nulla stinl emeiidnia. est hic locus, ul non multum discrepet ab ai-tiqua
C. XVI. ' Ne ad hoc : Similis claiistila csl etiam D lectione Graliani. Verum in recentioribus editioni-
eodem lib. proxima epist. 17, ct lib. 2, indict. 10, bus epislolarum B. Gregorii in epislola hic cilata
epist. 19. legitur : ne ad id cujuslibet conversaiionisvel mtrili
Benenato Episcopo, et episl. 26. Joanni EpisCopo laisam personam aspirare perniillas.

DIST.LXI. C. XIII. " renitendi: orig. ap. Coustant et lsid. Merl. =-> Ivo. — Edd. coll. o. exc.
Lngdd. II, 111.— Bohm. — resisfendi : Coll. Hisp. '» quetn viderint : Edd. coll. o. ex Anselmo. '* exira-
neorum : Coll. Hisp. '* add.: episcopalus : Edd. coll. o. = C. XIV. '» Ex Reg. Benedicti c. 64. — ln
Ed. Bas. liaecPalea non legitur. '* abbatis : orig. " utiimus est in congregalione: Edd. coll. o. " vel.
abbatibut velChristianisvicinis claruerint : orig. '* et episcopus
81
constituai cnmaliis : Edd. coll. = C. XV. 80.
Ep. (scr. A. 600, I. 10. Ed. Maur. — Ans. 1. 6, c 13 add. : aliquis : Ed. Bas. *' in quo vestra — d.-.
ctinari: eic.: Edd. coll. o. exc Lugdd. II. III. Anl. = C. XVI. " (scr. A. 605:) 1. 5. Ed. Maur.— Ans. I-
6. c. 26. Deusdedilp. 1. **patefacit : Ed. Arg. •*"libi: Ed. Bas. *" provenlionibus•'': Bobm. »' fraterni.
tas — ire properel : Edd. coll. o. " add. : Ans. comtnonenies: orig. — Ans. polerit : Edd. coll
o. »*ad ctijnslibetconversationismerilum : Edd. coll. o. ex Ans. " ne et illwpersonw
" (abest a Arg. Bas.)
«jo/uiitafisaffeetum (effeclum : Bas.) non invenianl : Edd. coll. o. ex Ans. tu : orig. Ans. — Edd. coll.
». — Rolinu = C. XVII. **Episiolnm hanc (scr. inter A. 580 et 5y0) inler Miscetlaneaedidil Baiu*. t. 5j
9S Doininum: Ed. B is. =_
p.«46l — Ans. 1. 6, c 44 (il).
 325 DECRETI PARS PftlMA. DIST. LXIf. 525
C. XVIII. Qui in episcopumeligittir, non sit reus cri- A rebus ejusdem ecclesiw a qnoqnam prwsumi pa-
minum, quw sacra lex morle punil. tiaiur.
Item Gregorius Passivo Episcopo, lib. X. epist.
1596. Vnde Gregorius Gaudentio Episc, l. IV. epitt.
|g 100.
Bene novit fralernitas vestra ", quam longo sit
lcmporc Aprulium paslorati solicitudine destituluin; C. XIX. Noti paliatur a quoquam prwsumi de rebus
ubi diu quaesivimus, quis ordinari debuisset, el ne- ecctesiw, cui ejus fueril injuncta visilaiio.
quaquam poiuimus invenire, Sed quia Opportunus Quoniam Festtis "" Capuanae ecclesiae episcopus
mihi in moribus suis, in psalmodiae studio; in amore in Romaiin rivitate positus de hac luce migravit,
oralionis Vaidelaudatur 98, et religiosara vitam om- curae nobis fnit (quae universis eCclesiisa nobis im-
nimodo agere dicitur, bunc volumus ut fraternilas pemlHur) ad fraternilaleiri 10*luam praeseniia scn-
vestra ad se faciat venire, et de anima stia admo- pta dirigere, ut memorata. ecclesiae visitnlor acce-
neat, qtialeiius in bonis studiis crescat. Et si imlla das, sic tamen, ut nihil de provenlionibus "' cleri-
ei crimina, quae per legis sacrae regulam morte corum, feditu, ornaiu minisieriisque; vel quidquid
hiulctanda sunl, nbViant 9», luriClioftandus est, ul praefali loci esse patuerit 10*,a quoquam pncsiiini
vel monaclius, vel a vobis subdiaconus fial; el post B paliaris • sed omnem vigilanliam alque cautelaiu
aliquanitim femporis, si Deo placueril, ipse ad pas- circa clerum plebemque ejusdem ecciesiae exbibere
loralem curarii debeat promoveri. leconvenii, ut in vigiliis obsequioque ecclcsiastico
Gratian. Cui autem visiiatio injungitnr nihil de sedulo ac devote dcbeant deservire;

DISTINCTIO LXII.
GRATIANUS. si nesciuni, eos quid liceat quidve non jiceat com-
I. Pars. Briviter monstrdtum est, ex quibus ordi- monere, nmi his consensnm praebefe debemiis.
kibttt in quos gradus sunl eligendi. Nuuc videndum Quisquis 'vero* conntus fueril tenlare proliibita,
est, a quibus sum eligendi et consecrandi. Eleclio cle- sentiet censuram scdis apostolicae minime defuli:-
ricorumest», petitio plebis. ram ». Quaeeniin sola admonilionis auclorilale non
Unde Lco Papa Rustico Narbonensi Episcopo, epist. cdrrigimus, necesse esl, ul per severitalem con-
X_, al. XCIl, c.i 1: grueniem regulis vindiceinus. Per totas ergo hoc',
C. I. Non sunl habendi inler episcopos, qui nec a
cleiicis etigunlur, riec a plebibus expetunlur. quae propriis rcctoribus careut, ecclesias voluiniis
innoiescal ", ut nullus sibi aliqua soe forsitan
Nulla ratio sinil, ut inter episcopos habeaiitur, blanditiis " illudal.
(j
qui nec a clericis siinlelecli.iieca plebibus expeliti, Gratian. Nisi autem canoniee eleclus fuerit conse-
'
nec a provinciaiibus episcopis cum melropolitani crari non debet.
judicio consecrati. Undequum saepequaestio de male Unde Calixlus Papa II " :
acceplo honore nascalur ', quis ambigat nequaquam
istis * esse iribuendum quod nec * docelur fuisse C. III. Non consecrelur in eptscopum nisi canonict
collatum? Si qui autem clerici ab islis pseuiloepi- elecius.
scopis in eis ecclesiis ordinati sunt, etc, ut infra Nullus in episcopum nisi canonice clectum con-
in causa simoniacorum. [ C. 1. q. c 40.J secrel. Quod si pracsnmplum fuerit. el" coiiseCrans,
C. II. Populus non debet prwire, sed subsequi. et coiisecratus absque recuperationis spe depo-
Item Cceleslinus Papa ad Episcopos Apuliw et Cala- natur.
briw, epist. 111. c. 3 6.
Doccndus est populus, nsn sequendus, nosque ',

NOtAIIONES CORRECTORUM.

DIST.LXIl. Pars I. tt Est : ln vulgalis codicibus D vero partim legitur : tonserisns plebis *, partim !
sequebalur : consensus principis. ln manuscriptis petilio plebis, alque ila esteiiiendntiim.

DIST.LXI. C. XVIH. " Ep. 12, scr. A. 602, ad Passivum (Passinum : Edd. coll. o.99Ep. Firmannm.) 1.
12. Ed. Maur. " lua :EM. coll. o.9* laudatus religiosam : orig. — Edd. coll. o. obvient : Edd. coll,
0. exc Arg. Bas. Nor. 10°Ep. 15, (scr. A. 595.) I. 5. Ed. Maur. Ans. ,oa I. 5, c 12 (13). = C. XIX.
,0* po*
,9' Fuscus: orig. "• fraternitati tuw : Edd. coll. o. ex Ans. = C. XIX. prqveclionibus: eaed.
tuerit : eaed.ex Ans.
DIST.LXII. * Ed. Bas. = C. I. ' Ep. 1(>7.(scr. A. 458 ve. 459.) Ed. Baller— Bnfch. *1.1, c. II. Ans.
1. 6, c. 75 (75). Ivo Decr. p. 5, c. 65. Polyc. 1. 2, t. 1.' comprovincialibus : Edd. coll. o. nascitur: eaed.
* ab islis : e_ed. 8 non doceaiur : Coll. Hisp. = C- II. s scr. A. 429. — Burch. 1.15, c. 13. Ivo Decr.*
p. 16, c 14. Deusdedit p. 1, Polyc. 1. 6, l. 1. ' nos quoque : Edd. coll. o. 8" desiluram : Ed. Bas-
hic : Ed. Bas. ,0 innotescere : Ed. Bas. Lugd. II. " blanditiit: Edd. colt. 0. c 10 cOnc Lat. 1, hal>>
A. 1123|= C. III. " abesl ab Edd. coll. o. pr. Lugdd. II. III. Anl^'.
527 DECRETI PARS PRIMA. DIST. LXIII. 328
DISTINCTIO LXIII.
GRATIANUS. . tae, aut cujuslibet episcopi, ne videlicel inordinaia
A
I. Pars. Laici vero nullo modo se debenl inserere hinc et iiicongrua fiat " confusio vel contcntio ",
eleclioni. praesertim qiiuiii in lalibus nullam potestntein quem-
a
Undc Hailrianus Papa iii VIII. SynOdo' Consianli- quaiii potesialivoruin vel ceferorumtaicorum liabere
nopoli sub ipso celebrala [c. 22 ] :
C. I. Luici eleclioni pontificum uon se inseraril. coiiveniat, sed silere et attendere sibi, usqiicquo re-
Nullus laicorum principum vel potentum semet' gnlaiitera collegio ecclesise suscipial linemetecliofn-
luri ponlificis. Si vero quisquam laitorum ad conlra-
inserat electioni aul promotioiii palriarchae, metro-
clandtira •' et cooperandum invilalnr ab ecelesia',
politae, aut ciijuslibel episc.opi, ne videlicel inorrii-
* * licet liujusmodi •* cum reverenlia, si forte voluerit,
nata hinc* el incongrila Oal confusio vel conten-
nuilain in talibus olilemperare se adsciscenlibiis. Taliter enini di-
tio, pfaeseriim quum polestatcm
vel celerorum laicorum giiiint pastorem sibi regulariler ad stiani eccle-
quemqiinm potestalivorum sia lg salulera proinovel b '«.
*
balierc conveniat. __. infra : Quisqiiis 'autem*
saoculariiim principum el potenliim, vel alterius di- C. III. Eleciiorii episcopornmiriiperator interesse non
debet.
gnilatis laicus adversus communem el consonaniem ltem Ex Hisioria triparlila, lib. VII, c. [1.] 8.
jttque ciiuonicam elcctionem ecclcsiastici ordinis "; Valentinianus imperaior veniens ab oriente adbe-
agere tcnlnverit, atialbema sil, donec obediat et
sperias parles (lit referl liisloria ecclesiastica mor-
conscniiai, quidquid ecclesia dc eleclione et ordi- tno
naiione proprii praesulis se velle monslraverii. Auxentio, Arianae perfidia. mngislro, quiMedio-
lanensem ecclesiam ut lupus diianiaverat, quiiin
C; II. De eodem. vellet" calholicum, Deoordinante.ibi consecrare"
Ilem ex VIII. Synodo, actione 1 ", episcopura, evocans episcopos, ftaeceis loculus est:
Hadrianus Papa secundus (quod Nicolnus pracde- Noslis aperte; erudili "qtiippe* divinis eloquiis,
" non
cessor ejus disposiieral) missos suos, Donntum sci- qualeni oporteal esse poiiiificcm, el quod
licct llosiiensein npiscopum, el Siepliaiiuni Nepesi- deceat eum verbo solo, sed eliam conversalione gu-
niim episcopum, et Mariiium diaconum sanctae Ro- bernare subjeclos, el totius semeiipsiim iinifatoren.
manae ecclesiac, ad Basilium imperatorem et ad filios virtulis oslendere, lestemque doclriuae conversa-
ejiis Constantinum el Leonem Augustos Conslauli- tioneni bonam habere. Talem ilaque iri pontifical>
nopolim direxit, cum quibiis el Anastasius bibliotbe- constiluite sede, cui et nos, qui guberuaraus iinpc
carius Roinana. sedis, utriusque linguab,grsecaoet riura. sincere nbstra capila subinillaiiius, ct cjiis
latinae, perilus; perrexit, el synodo congregata monila dum lanquam '° IioiiiineS dcliquerimus ",
(quum octavaui universalem syiiodiim illus conve- necessario veltit Curaniis medicaiuenta suscipia
nieiites appcllaverunl) exorlum schisma de Ignalii mus. Haec" quum dixisset imperator; petiit syno-
dcpositione et Photii ' ordinatione sedaverum, duS, ul magis ipse decernerei sapieiis el pius exis-
Photium anatliemalizantes etlgnaiiura festiluenlcs, . icns. Al ille, super c vos est, inquil, talis eleclio.
lu quu sic statutum est : Consecrationes et promo- Vos eriim gralia divina potiti ei illo splendore ful-
liones episcoporuni, concordans prioribus conciliis,, gentes, melius poteritis eligerc Tunc sacerdotes
clericoriim ' electione ac decreto 8 cpiscoporumi egressi de episcopali sede Iractabant. Et infra :
collcgii ficri sancta haecet riniversalis synodns dif- § 1. Qiiiiin aulem ordinatione divina Ambrosiiis
ffiiit ', el " slaluit atque jure promulgut, neminemi iiondum baplizalus eleclus fuisset, exsiillans im-
laicorum principum vel polentum semet insererc! peratbr ait : Gratias ago libi, Doinirie Deus onini-
elcclioni vel promolioni patriarchae, vel melropoli- polens et salvalor nosler, quoriiara huic viro '* ego

NOTATIONESCORRECTORUM.
DIST. LXIli. P. I. > Hic cilantur parlCs quaedam X)odi VIII. In vulgntis sequehniur vox : clerui, quae
canonis 22, synodi VIII., sub Hadfiauo Pupa. II, in veiustioribus est glossa interiihearis.
babitae, et ab Anastasio Bibliolli.cai.o latinilate do- C. 111.• Super vos : Vera lectid esl : snpra nos,
nutaK. jj.igo. fi xa_' nt_«f. Sed ob glossmu rion est resti-
C. II. t»Proniovet: Si hic addaturvers. Quisquis tx luta.
capite aiuecedente erit inleger canon, 22, syn-

DIST.LXIH. P. 1. hab. A. 870. — Ans. 1. 6, c 23. Ivo Pan. I. 3, c 8. Oecr. p. 5; c 222. Deusdedit
p. 2. =± C. I. ' add.: »ipsnm : Ed. Bas. * add.: electiovel : Edd. coll. o.l et Pan. * cf. c sequens. —Po-
lyc. 1.2, t.' l.=C. 11. coll. tr. p. *p. 2, t. 23, c 2, et Collecl. cil. 1. 1. Fotjnict infra : Foiinum : Edd.
coll. o. abest ab orig. et A|is. »
et episcop. collegio : lvo.— Edd. coll. o. diffiriivit— promulgavit : ib.
'* desiderautur in Ed. Arg. " aild. : etectiovel: Edd. coll. o. et Pan. " coniemlio : eaed. exc Bas.
Lngdd. III. " concerlandutn : lvo Oecr. — Ed. Bas. '*•add.: laico : Edd. coll. o. et Pan. '* ecclesiw :
Panorm. — et eccl. : Edd. col. o. 16atld. : cferus : Edd. coll. o. = C. 111. " add. : imperaior : Edd.
coll. o. 18consecrari: e;ed. •• quia : e;Cd. " latrien : Edd; Liigdd. II, III. " deHnqnimuS: Edd. colh
o. »' hic Ed. Aig. —-add. : au.em : Edd. coll. o. C. III. *" add.: cui • Ed. Bas.
529 DECRETI PARS PIUMA. DIST. LXIII. 330
*«
quidcm commiseram corpora, lu aiitein animas, et A potestatibus usus, ecclesiam per ipsos oblinuei it-
iiicam sci.ilentiam oslendisli lun. juslilia. convenire. deponalur, et segregenlu.r • ab.S 9 ecclesla omncs
Quumque sanctus Ambrosius contri»iareiur de hoc, qui illi cominiinicunt. i
quod ncciderat, ut idem ipse in suis epislolis '* C. VIII. Non eliganlur,„ a populo, qui sunl promo-
vendi ad clerum.
scribit, conforlavil-iiiii imperator el ait : Noli ti-
Item ex Concilio Marlini Papse, c. 1 **.
mere, quia.** Deus, qni le elegit, semper te adju-r
vabit, et ego.adjutor et defensor tuus (ul meum or- Non licet populo eleclionem facere coriiui c;ui ad
dinem decel, semper.existam. sacerdotium promovenlur *', sed in judlcio ** cpi-
C IV. Auclorilate aposlolica non regio fuvore epi- scoporumsii, ul ipsi *' ettm **probent, siinsermone
scopus esl eligendus. et (ide spirituali vita edoclus sit *5.
Iiem Nic.olaus Pnpn. I. Lolhario Regi»«. Gratian. His omnibus auctoriialibus laici exclu-
Porro scias '*', quia relatum cst nobis, quod, dttnlur ob eleclione sacerdolum , alqud injungi-
quicunque ad episcopatum in regno tuo provehen- lur eis neccssiias obediendi, noii liberias, itppe-
dus esl, non nisi favenlem tibi permillas eligi- randi.
Idcirco aposlolica aucioritale sub divini jndicii ob- II. Pnrs. Conlm vero scribil B.
Gregorius .lotiniii
.esialione iiijnngimus tibi, ut in Treverensi urbc B Episcopoprimw Jmlinianw ltlyriciv, lib. 1V. eaist.
el in Agrippina Colonia nullum cligi patiaris antc- 18. '* :
quam relaium super hoc nostro apostolattii fial. C. IX. Volunlas principis in ordinalione poitiificis
C. V. Non reeipialur a comprovincialibus qui regia desideratur.
ordinulione episcopale citlmen est adeplus. Quia igitur suscepta palrum et eoepiscoporiiivi
Item ex Concilio Pariensi l. cnp. 8 **. * nostrorum * relatio ad locum vos sacerdotii lotius
Si per ordinalionem regiam honoris jusiius cul- consilii unito " consensu et serenissimi principis
nien pervadere aliquis iiimia leineritale praesumpsc- voluntate declarat accersiri, gratias " omnipnienti
ril, a comprovincialibus loci ipsius episcopis" Dco* crealori *» nostro magna cum 1 exsullatiohe
recipi nullaieniis mereatur, quem *• indebite ordi- fetulimus, "qui vitam ac.tiisque vestros ita de prae-
natiim cognoscunl ". Si quis de comprovincialibus terilis fecit esse probabiles, ut oriinium vos, qiiod
rccipere. eum contra interdicta " pr3_sumpse.it, sit estvalde landabile, faceret placere judicio. Qulbus*
a fratribusomnibiis scgregatus ct ab ipsortim om- rios qnoque in persotiam fraternilatis t«;eper oninia
nium **caiit.iie' semotus '*. consentimus, atque omnipotenlem Dominum depfe-
C. VI. Deeodem camur, ut caritatem vestram sicul sua gratia *' clo-
Item e\ Concilio Laodicensi, c. 13 ". (_ git, ita in omnibus sua protectione custodiat.
Non est permilicndum ttirbis electionem eorum C. X. Clerus
el populus pontificis eleclioni inter-
f.icere, qui sunt ad sacerdotium promoveridi. sinl.
C. VII. lrrilasit eleclio episcopi, vel presbyleri, vel Item Gregorius JoanniSubdiacono,lib.lI. lndicl.il.
diaconi a principibus facta. epist. 30 f.
litm ex seplima d.synodo,- qiiae est secnnda _Vic_c-
na, CCCL. Episcoporum, c. 3 »6. Quanio aposiolica sedes Deo *° auctore 'ciiric.is
Omnis electio episcopi, vel presbyteri, vel diaconi proelala conslal ecclesiis, lanto inter miiltiplice'.'
a principibus facta irrila maneat secundum regu- curas etilla nos valde sollieiial, uti ad consecran-
*l arbilrium.
lam, quaedicit: c Si " quis episcopus, saecutaribiis dnm antistitem nostrum exspectatur
NOTATIONESCORECTORUM.
C. VII.<•Ex septima: Citabalur ante ex actione 2. episcopus, ubi liic idem canon ex nlia referlor ver-
I, *. Reslitutns esl locus ex Ivone. : sione, legilur : el segregelur, omnesque,qui illi com-
* Et Vsegregenlur
_^ynodi
: ln aliquot vetuslis Gratiani municant, eodemque modo est npud Anselmiini. Yc-
exeinplaribus est: segregettir, sed plerisque cum vul- D' riiminversioneAnastasii Bibiiolltccnriilegiiurniicm-
gala leciioue convenil." in canone 51, aposiolorum admodum apud Gratianum, et convenit cuni ver-
graece sic legilur : Ka6a.ps_rfi_,jtai „yo/j.5i_-8_,x.a.1 sione prisca ac Dionysiana,
aoivo-vouvret «0T$>Tsmzii. Et infru 16, q. c Si quis

DIST. LXHI. C. III. '«* in epistola ad Vercellenses. ** add. : et : Ed. Bas. = C.' IV. "In-
tegra epistola, cujus hoc iragmentum est, non exsiat. — Ivo Decr. p. 5. c 37. »' abe.l ab'
lvone. = C. V. " hab. c. A. S37. — Ivo Pan. I. 3, c 9. Decr. p. 5, c. 123, *»episcopus: orip;. »*,'
add. : vere : Ed. Arg. — «ero : Edd. coll. rel. 3l agnoscunt : Edd. coll. o. *' interdicium : Ed. Bas. *»'
omni: Edd. coll. o. •* silbmolns.: Ed. Bas. = C. VI. »* hab. inter. A. 347 * et 381..— Burch. I. 2, c. 8.
Ans. 4. 6, c 38 (43). lvo Docr. p. 6, c 28. Deusdeditp. 1, 4. = C. VII. Eadem capilis inscriplio apud
Anselmumest. In nonniillis tamen cjns'codd. Ms. tegitur: Ex VIIsynodouniv., habita a' Vpafriarcltis cum 150
e.pp. sub primo Adrtano c. 3. •* hab. A. 787.Btirch.' 1. 5, c 109. Ans. I. 6, c 8. Ivo Decr. p. S, c'120.
Deusdedit ib. " can, App. c 31.—cf. C. 16, q. 7. c. J4. " ecctesias : Edd,.coll. o.—"*dcsiderantiir in
orig.,ap.Ans.etlv.et in Eiid. Arg. Bas Nor,=C. VIII. *° c. 12, lo.conclLaod.ex interpret.Marlini BfaC.
—I.urcli. 1.1, c 10. Ans. 1. 6, c. 12. Ivo De,cr.p. S, c 61. " provocantur: orig.—Ans.—provebanlur.'lvo.
**JM..i-i_«»:orig. *' episcopi: Edd. Coll.o. **aild.: qui Ordiimndusesl : orig.—Ans. lvo. **dociuscsl:
orig. in Coll. Hisp.— Ans. =C. IX. *• Ep. 25 (scr. A. 592.J I. 2. Ed. Maur. — Ans; 1. 6, c, 95 (96).—
*' uiii-0 : Ed. Bus. *• salvaiori : Edd. coll. o». *».id(l.: le : ered. excLugdd. II, III. Antw. __=C. X.
3U.(scr. A. 593.) I. 3. Ed. .Maur.—Ans. 1.6, c 26 (27). Polyc 1.1, t. 5. *• swa aucloritate : Edd. e'o.1.
Ep. *'
o. speratur : Edd. par Ven. I, II. Lugd. I. — spcclatvr : Edd. Arg. Bas Nor.
PATitot. CL XX XVII. li
"531 DECRETI PARS PRTMA.DIST. LXIII. 53»
Defuncto Igitur " Laurentio, ecclesia. Mediolanensis A C. XXII. De eodem.
cpiscopo",sua nobisrelatione clerus innoluil, inehv- Item Stepli.inus Episcopus serrns servorum Dei, Ro-
tione se filii nostri Constanlii, diaconi sui, unanirni- mano Archiepiscopo Ravennati •'.
ter consensisse. Sed qtioniam eadem non fuit sub- Nosse tuam (raternitatem voluimis, ad nostras "
scripta relalio, ne quid, quod ad cautelam pertinel, anres fore pervenlum, Imolensem episcopum ab bac
omittamus, liujus idcirco praecepli auctorilate suf- luce migrasse; in cujus sticcessoris electione populi
fiillum Genuam '* te proficisci necesee est. Et quia divisionem provenisse audivimus. Quod quia saepe
mulli illic Mediolanensium coacti barbarica feritaie contingere solel, quacrentibtis singulis quae sua suni,
«onsistunt, corum te volunlates oportct eis " con- non quae Jesu Ginisti, non atleo miramur. Verumta-
vocatis in commune " perscrulari. Et si nulla eos mcn iu boc tuam pluriinum oportet adhiberi sollici-
diversitas ab eleclionis unilate disterminat, siqui- ludinem, ut convocato clero et populo talis ibi "
dem in praedicto filio nostro Conslanlio oniniuin eligalur per Dei misericordinm, cui sacri non oh-
voluntates alque consensum perdnrare cognoscis, vient canones. Sacerdotum quippe est electio •", cl
tunc eum a propriis cpiscopis, sicul antiquitalis lidelis populi consensus adhibendus est; quia" do-
mos cxigit, cum nostrae auctoritalis assensu, sola- ccndus est populus, non sequendus.
tiante et •' auxiliante Domino, facias consecrari, B C. XIII. De eodem.
*
qualenus hujusmodi servata consuetudine et aposto- Iletn Nicolaus Papa Joanni Ravennati Archiepisc.'*.
lica sedes proprium vigorem relineat, el a se con- Episcopos per .Einiliam non consecres, nisi post
eessa aliis jura non niinuat. elcctionem cleri et popttli.
C. XI. ln eleclione episcopt populus debet adesse. C. XIV. De eodem.
T1 '» Epitcojio Grumeu-
Item Gelasius **Papa Philippo et Geruntino '» liem Pelngius Pupu Juliano
lino.
Episcopis.
Plebs Diotrensis *• dala nobis petilione deflevii, Literas caritatis tu_esu_cepimus,quibus significns,
diu se sine recloris proprii gubernatione dispergi. Latinum diaconum tuum ad episcopalum ecclesia.
Ac, sicut asseriiur, is qui a vobis jam probalus di- Marcellianensis a clero el omnibus, qui illic conve-
citur, a paucis ct lenuibus«' puiatur electus, quum niunt, poslu.ari. Et infra ; Sed " nunc et hoc dici •
ad vos pertineal, universos assidua admonilione mus, ul si euin omnes eligiinl, ei vis eum concedere,
compellere, ut omnes in unum, quem dignum sa- gratum nobis esse cognosce; el si potest, ante diem
cerdotio viderinl et sine aliqua reprehensione, con- sanctum '* festinet occurrere, ut vel sabbalo ipso
senliant. Et ideo, fratres carissimi, diversos ex om- noclis magnae posl baptismum cum Dei gratia vaieat
nibus saepe dicti loci parochiis presbyteros *«, dia- " ordinari.
conos el universnm lurbam vos oporlet saepiuscon- C. XV. Ex sacra g principis quis ordinatur'.
vocare, qnatenus non prout cuilibet libuerit, sed Idem Laurenlio Episcopo Cenlumcellensi".
concordanlibus animis talem, vobisadmonentibus", Principali devotissimorum iniliium, qui illic m
sibi quaerant sola divinilalis uttentione personam, civitate Cenitiuiceitensi consisiunt, relalione ad 1109
qiiam niilla conlrarietas a constiiutis possil revo* directa, sacram '«insinuant se clemenlissinii prin-
care praescriplis 6*. cipis impetrasse, quae eis presbyterum, diaconum ct

NOTATIONESCORRECTORUM.
C. XIII.f In vetuslo codice Mulinensisex concilii C. XV. * Exsacra : Emeiidnta esl haec riinrira,
Rnm;e habili refertinlur capitula, qiiorum secundum ut indicel illum, de quo agitur. fuisse ad pelitioueui
esl hnc. Et de liai: eadr-m re habentur niulla in D imperatoris ordinalum- sucra eiiim cpislolain impe-
Ponlilieuli manuscriplo in gestis NicolaiI. '
raloris significat.

DIST.LXIII C. X. '* add.: antistite : Edd. coll. 0. " archiepiscopo : eaed. " Januam (quod idem
**t) : caed. exc. Lugdd. II, 111.Antw. " clericis : Edd. coll. o. pr. Arg. Bas. — Bohm. "' in concione:
Edd. coil. 0. exc Lngdd. II, III. Autw. " desideruntur baec duo verba apud Greg. et Ans., el in l.dd.
Arg. Bas. Nor. = C. XI. " Nec de lemporc hujus epislolae, nec deepiscopis, quibus direclu est, coustat.
1—Ans. 1. 6, c 48. " Gerentino : Edd. coll.o. pr. Bas. Lugd. II, 111. — Geruntio : Ans. ^0 Bohmeriis
ex cod. Reg. 1. legenilum esse censnil: Dieslrensis, quod noiiien oppidi liiil in Mcesia secuiidn, aliug
Durostoli vocati.—Apud Ans. legitur: Clientensis. " add. : jam: Ed. Bas. *' et presb., et : Edd.
coll. o. •* imminenti.us : Ans. «* prwceptis: Aus. — reicrip.is : Edd. coll. o. = C. XII. 6*ln hac
nibrlca inendum lalere videtur; etcnim Romanus Ravennas vita deftinciiis est Joanne VIII. ndlmc
superstite (cf. Joannis Ep. 304. ad Mansi). Nec tainen de lide ipsius epistolae (quae apud Anseliiitiiii
1. 6, c. 36, solum prostat, dubitandum erit. .Nobis quidem, si divinare licel, legeiidum esse videtur :
Dom. (i. e. Domiriico)quem Romani successorem fuisse constal. " add. : apostolicas : Ans. «' iniii .*
Ans. " ad. : consentus: Edd. coll. o.pr. Arg. «»cf. supr. D. 62, c. 2. = C. XIII. '• Iino ex conc
Ilom, bab. A. 861, in causa Joannis Ravennaii.. = C. XIV. " Epislol» incerti lemporis — cf. Disl. 76,
c fin. — Ans. 1. 6, c. 60 (58). Ivo Decr. p. 6, c. 112. Polyc I. 2, t. 29. '* Jullino : Ans. — Tuliano :
Vvo. '» Hoc itaque : Ans. — Edd. coll. 0. '* paschw : Ed. Bas. = C. XV. ' antca legebalur : Sacra
principis auctoritas necessaria ett ordinandit. " Epistota incerti leinporis. — Ans, I. 7, c. 94. '« add. :
tpittulum : Etld. coll. 0.
553 DECRETI PARS PRIMA. DIST. LXIIl. 331
siibiliaconvimfiert debcre pro_.epit. Lleo hortamur jA mus durissime hoc quocvinque modo pcrciperct. Sed
dileclioneiu luam, ut personns ipsas videas, et tlili- scienies, ecclesiam Dei siue proprio diu pastore
genlcr inquiras ", ne aliquid contra canoncs coni- non debere consistere, gtoriae veslrac mandamus,
inisissent; et si eos inculpabiles repereris, et vitae quoniam aliter nos agero non debuimus, ut vestra •'
ipsorum laudabile tesiiiiioiiiuni videris, veniente ine- solerlia imperinli (ut prisca consueludo dictati per-
diana septimana '«pasclia. (si Dominus votuerit, et repta licentia, et nobis, quemadmodum vos sciru
vixerimus), ununiquemque per officia quae pra- credimus, imperatoria direcfa epistola, tunc volun-
diximus, no» differas promovere. tati vestrac de boc parebimus, eumdemque eleclum
C XVI. Papa rogat Auguslos, ut Reatinam eccletiam Domino adjiivanle consecrabimus; quod, carissime
cuidam electo dignenlur concedere. fili, moleste nullo modn suscipias ".
llem Leo IV. Lothario et Ludvvico Augustis '*. C. XlX. Clerkorum et civium voluntaie metropoli-
Iteatina ecclesia, qtiae per tot temporum spalia tanus est ordinandus.
pasloraiibus curis destituta consistit8*, dignum cst, ut Item Leo Pnpa I ad Anastasium Thessalonicensem
brachio ainplitudinis veslrae sublevetur, ac gubcr- Episcopum, epist. LXXXII, at. LXXXl V, c. 6 *'.
nalionis legmine ** protegatur. Unde salulationis Metropotitano defuncto, quum in loco ejus alius
fuerit subrogandus, provinciales episcopi ad civi-
aiioquio praeraisso veslram niansueludinem deprecu- g1
latem metropolim Convenire debebunt **,ut omnium
mur, quatemis Gokmo humili diacono eamdein eccle-
si-in ad regendum concedcre digneimni, ut, vestra ctericorum atque civium voluntate discussa ex pres-
licentia accepta, ibidem euiti Deo adjuvanle conse- byteris ejusdem ecclesiaevel diaconis optimus ordi-
nelur •*.
crare valeamus episcopuin. Sin aulein in praedicta
ecclesia nolueritis ut piaeliciatui'episeopus, Tuscula- C, XX. Cum clero et populo clio.
archipresbyteri fiat tit-
nam ecclesiam, quae viduata existil, iili veslra se- ltem Isidorus in libro Officiorum»*.
renilas " dignetur concedere, ut consecratus a Si in plebibus archipresbyleri obierint aut pro
tioslro prasulatu Deo omnipoienti vestro.juc imperio
atiquo reatu exinde ejecti fuerint, archidiaconus
grales perxgere valeat. quanto ocius proficiscatur iliue, ct cum clericis et
C. XVII, llegis prwcepto ab Apostotico Colonut Rea-
tinw ecclesiw ordinalur Episcopui. populis ipsius plebis etectionem facial, qualenus
liem Rilw Comiiissw ". dignus pastor doinni Dci constituatur, et, duin ordi-
-Nobisdominus imperalor et imperatrix per suas natur, ejus providenlia ipsa ptebs cuslodialur.
C. XXI. Electus in Romanum Pontificem non ordine-
«pislolas dixerunl, ul Colonum in Realinu ecclcsia, tur, nisi ejus decretum impetalori primum prwsen-
quaepasloris officio per longa jam lempora destituia '
C lemr.
videbatur, episcopum facere deberemus sicut el Item ex geslis Romanorum Pontilicum **.
fecimtis. Agalho nalioiie Siculus, cujus legatione fungens
<_. XVIII. jmperatoris ipitt«la in electiouis cqnfir- Joannes episcopus Portuensis domlnico die oclav.i-
matione desideratur. ruiii *6paschat in ecclesia S. Sophiaepublicas missas
llem Siep.ia.uis Guidoni Comili8*. coram principe el pairiarclia laline celebravit, hic
Lectis sagacitalis veslrae apicibu.% qui defuncto suscepit ab illo divalem " secundum suam postula-
.cclesir. Reatinae an.istite clerum et plebem ejusdem lionem, per quam relevata f est quantitas, qu:e
ecclesi _ elegisse sibi fuiurum anlistilem, nobisque ** soliia erat dari pro ordinatione pontilicis faciends,
consecraudum vestro sludio direclum esse, ne ipsa sic lamen, ut, si conligerit post ejus traiisitur.j
ecclesi. diu sine proprio conslet pastore, fateban- eleclionem (ieri, non debeat ordinari qui eleclus
tur; nes, de obitu prioris dolentes, nunc ipstim fuerit, nisi prius decretum generale introducaiiir
«lectum unauimilale et canonica ipsius ecclesiae in regiam urbem secundum anliquam cousuetudi-
eiectione, ut mandastis, lam citissime *6 ordinare neiii, IIt ctim ejiis scienlia 9*et jussione debeat ordi-
omiiiinus, eo quod imperialem nobis, ul mos est, natio provenire •». § 1. Item Vilalianus natione Si-
absolutionis minime detulit *' epistolain. Pro qua guiensis direxit responsales suos cum synodica epi-
scilicet re ambiguum est nobis, ideo "* voluniali slola juxta consuetudinem in regiam urbem ad "•
veslrae in boc parere distulinitts, ne augiistalis ant- piissimos piincipes, significans de ordinalioue sua.

DIST.LXIU. C. XV. " rtqniras : eaed. ex Ans. " hebdomada : Ed. Bas. = C. XVI. " scr. anle A.
SS3, quo Colo Realinus subscripsit conc Rom. —-GolK tr. p. p. 1, t. 62, c. 10. "• constitit: Edd. coll.
o. • regimine: Edd. coll. o. — BoSim. **sevetitas: eaed. _=.C. XVII. »*Ep. Scripla paulo post antece-
i!i. ___:_.XVIII. »* Ep. ad Guidonem s. Widonem comitem Spoletanuin.
dentem, ut nidetur. — Coll. tr. p.~«*
— Coll. tr. p, p. i, t. 6_, c. 7. et a nobis : Edd.coll. o. •' cettissime :.. Ed. Bas. " detulerint: Ed.
Bas. — detulerit : Edd. coll. rel. **in Deo : Ed. Bas. " a vestra : Edd. coll. o.pr. Bas. •• suscipiatis!
-Ed. Bas.ES C. XIX. " Ep. U. (scr. A. 446.) Ed. Baller. — Ans. I. 6, c 19. Ivo Decr. p, 5, c. 348. Deus-
dedil p. 1. '*•debent: Edd. coll. coll. o. " : orig.—Ans. Ivo. = C. XX. •* Auctor capitis
eligatur
non est inventus. = C. XXI. 9«ex Anastasii. Bibl. vilis RR. PP. 9« ociavo : Edd. cotl. o. »' add. : «'.c.
teoiam epistolam : Edd. coll. 0. — revelata : Bolun. " conscienlia ."Edd. col). o. ,9 prosoerari: eaea.
"* apud : e__d. ^
_
-335 DECRETI P.-f.. Pi.IMA. DIST. LXJII. 33S
C. XXII. Impcralorjus habet eligcndiPontificem. A vei pniricinm vel Poniificem summip sedis nposio-
ltem in Hisloria ecclesiastica ,01. licae, aul quemcunque episcopum ordinniidi habent
Hadrianus Papa Romam venire Carolum regem facullatemabsqueconsetisuipsius imperatoris (quod
ad defendendas res ecclesiae postulavit. Carolus vero tnmen fial absque omni pecunia), et ut ipse sii pa-
Romara veniens Papiam obsedil, ibiqne relicto excr- tricius et rex. Quod si a clero el populo quis eligaiur
citu in sancla resurreclione ab Iladriauo Papa Romae cpiscopus, nisi a supradiclo rege laudetur ct inve-
lionorifice susceplus est. Post sanctam *vero*resur- stiatur, non consecrelur. Si qtiis coiilra hanc *iegu-
rcclionem reversus Papiam.cepit Desiderium regem; lam et* aposlolicam"auctoritalen) aliqnid niolietur,
dcinde Romam rcvcrsus, constiluit ibi synodum cum liunc excommunicationi subjncere decernimus, et,
iladriano Papa in palriarchio ,0" Laleranensi in nisi resipuerit, irrevocabili exsilio puniri.vel ultimis
ecclesia S. Salvatoris, quae synodus celelirata est a suppliciis affici "*.
CLIll episcopis religiosis el abbaiibus. Iladrianus C. XXIV. Prwcepto prinnpum Maximo remillilur,
autem Papa cum uuiversa synodo tradideruut "' quod absque aucloritate aposlotica ordittalur.
Carolo jus ct polcsiatem eligendi Pontificem, et or- ltem Gregorius lib. \V Heg.epist. 54, ad Constan-
dinandi apostolicam sedem. Digiiiiatem quoque pa- liam Anguslam ,l3.
triciaiusei concesserunt "". Insuper archiepiscopos rj Salonitanae civitalis episcopus me ac responsabili
et episcopos per singulas provincias abeo inveslitu- meo nesciente ordinatus est, et facta res est, qua?
ram accipcre diffinivit, et ul, nisi a rcge Iaudeluret sub niillis anlerioribus principibus evenit. Quod ego
investialur episcopus, a nemine consccrettir, el qui- audiens, adeumdem praevaricalorem, qui inordinate
cunque conlia hoc decrelum agcret, anailiematis ordinalus est, protinus misi, ut omnino missarum
vincnlo eum innodavit, et tiisi resipi.sceret ,0», bona solennia celebrarc nullo modo praesumeret; nisi prius
ejus publicari prawepil. n serenissimis dominis cognoscerem, si hoc ficri
C. XXIII. Eleclio Romani Pontificis ad jtts pertinet ipsi "* jiississeni; quod ei sub excommunicalionis
imperaloris. inlerposilione mandavi. Qui "* contemplo nie alqnc
ltem Leo Papa *". despecto, in audaciam qiiorumdam sa_culariiimiin-
Iti synodo h congregala Ronuc in ecclesia S. Sal- iiiinum, qnibns denudaln sua ecclesin prcemia ninlia
vatoris. Ad cxemplum B. Hadriani aposloiica. sedis pracbere dicitur, nutic usque missas facere pra.iimii,
nnlisiitis 10T, qui domino Carolo, victoriosissiiuo aique ad me venire seciindiim iussionem rioiiiiiionnii
iegi Erancorum ct Longobardornin, patriciatus di- noltiil. Ego aulem pracccplidiii pietatis u* eorun»
gnilalem, ac ordinationem apostolicaescdis, et inve- obediens, eidem Maximo, qui rne ncscienie ordinn-
bliliiram episcoporum concessit, ego quoque Leo 'C tus est, hoc, quod in ordinatione sua nie vel respon-
episcopns servus servorum Dei, cum tolo ,0*clero salem metim pr_eierin:tlcrc pra_suii!psit.itaex corde
ac Roinano populo constiluimus el coiifirmamus el laxavi, ac si nie auctore fuissel "' ordinains. Aliu
ciorioboranius, et per noslram apostolicam atictorila- vero perversa illius, scilicel mala corporalia, qu;e
tem concedimus alque largimur dominoOlhoni primo, cognovi, vel qnia enm pi>cuniis "• cst cleclus, vel
regi Teulonicorum, ejusquesuccessoribusIiujiisregni quia excommunicaltis ntissas facerc pra.suiupsii,
liali;c,in perpetuum facultatem,09cligendi successo- propter Deum irrequisita i .linquere "9 non possum.
iem,atque summacsedis aposlolicaePontiGcem ordi- Et infra: Et si ad me diti '*' venire distuleril, in co
iiandi, ac per hoc arcliiepiscopos seu episcopos, ttt exerceredislrictionem canonicam nullomodocessabo.
ipsi ah eo invesliluram accipiant elconsecraiionem, C. XXV. In electioneepiscoporumprincipis desidern.
unde debenl, cxccplis his, quos imperator pontilici- tur assensus.
bus "• ct arcbiepiscopis conccssil; elutncmo dein- ltem ex Consilio Toletano XII, c. 6 '".
ceps cujusque diguitatis vel retigiositalis ,u eligendi Qnum "« tonge laleque diffuso iractti lerrarum
NCTATIONESCORRECTORUM.
C. XXIll. h In synodo : Iniiiuni hiijtis capilis vi- D congregala Romwin ecclesia S. Salvaloris. Esfautem
deiur cssc istud : Ad exemplum, elc. verba aiilem, Leo VIII., de qtio mulla scribit Liiilpruntlus in tuic
qua. niilcceiliini, ipsa quoque perlinere ad litulum, libri 6., et S. Aiilouinus pait. 2, tit. lti, c 16.
ul inicger liliilns ita liabeat : Leo Papa in synodo

DIST. LXIH. C. XXII. '• Aucior hiijus capitis inventus est Siegeberlus Gemblacensis (A. 1112.) adA.
774. De cjus lide vehemenler disputaium est imer VV. DD.; iiuperrimus ejus dcfensor.exstitii. A.C.Ernesii
D. de conc Lal. A. C. 774, aucloritate. Lips. 1761. 4. — Apud Ivonem Pan. I. 3, c. 134, capilis lilulus bic
esl: Ex Vlll synodo historia ecclesiastica.Ex antiquissimo libro Florenlino protulit illud Theodoricus __
tyiein Tract. de priv. etjur. imp. in Schardii coll. operum de jufisdictione tlc. imptriali. Bas. i-566, in-lol,
•°«pa.riarcrtniu : Ivo. — Edd. coll. o. '•* Iradidil: Ed. Bas. "* eonctssil: >b, ,0»respicerit; ib. = C.
XXIII. «••Primus, quantum sciiiius, integram Leonis VIII, constitulionem (assign. A. 965.), unde hcccsuiil
cxcepia, ex libro Floreiilino pro nimia vetustaie paene consumpto edidit Theodoricus de Niem I. 1. D_
lide ejus pariter non convcrii inter historiograplios. Ivo Pan. I. 8, c. 135. "' episcopi: Ivo. l**cunciis
ctericis : id. ,09 adcl. : sibi : Ed. Bas. ex Ivone. "» Pontifici: lvo. — Edd. coll. o. "' religionis : E(ld.
coll. o. "* feriri: Ivo. = C. XXIV. "» Ep. 21. (scr. A. 595.) 1.5, Ed. Maur. — Polyc, 1. 1, l. 5.
"* abest ab Ed. Bas. "» /•.'(: orig. "° acld. : eausa. Ed. Bas: "' fuerit : Edd. coll. o. "« pecunta :
.xd. "9 Prwtcriie: ered. "• abest ab Ed. Bas. =C. XXV. *" hab. A. 681, ."' Dum : orig.
 537 DECRETI PARS PRIMA. DIST. LXIII. 33_
<oiiiineantiuii. impeditur celeritas nuncioriim, quo A III. Pars. Gralian. Principibus vero aiqne impera-
aut non qtieal regis '** auribus decedentis pracsulis toribus electiones Romanorum Ponlificiim alque alio-
transitns innotesci "*, ant de successore morieutis runi episcoporum referendas usus et constilutio tradi-
cpiscopi Hbera principis electio pr .stolari "*, nasci- dii pro schismaiicorum atqne hwreticorum disseiisio-
tur saepe el "6 nosiro ordini de relatione lalium diffi- nibus, quibus nonnunquam ecclesitt Dei concussa
ciillas, et regiae polesiati, dum consullum iiosirnm periclitubatur, conira quos legibusfidelissimorum im-
pro subrogandis ponlificibtis sustinet, innumerosa peritlorum freqttenter ecciesia munila legilur. Reprw-
'*' nccessitas. Unde placuil omnibus pontificibus senlabaiur ergo eleclio Pontificum catholicorum
prin-
Hispaniae atqne Galliciae "», ut, salvo privilegio cipibus, ul eorum auctoritate roborala nutlus hwreli-
iiniusciijusque provinciae, licitum maneat deinceps corum vel schismalicorum auderel conlraire, et ul
Tolelano pontilici, qiioscunque regalis potesins ele- ipsi principes tanquam devotissimi fitii in eum con-
geril, el jam dicli Toletani episcopi judiciiim dignos seutirent, qttem sibi in patrem eligi viderent, tit ci in
esse probaveril, in quibiislibet provinciis cl in pr;e- omnibus suffragalores exsisterent, sicui Valenlinianus
ccdenliiim sedibus pra_ficere piaesules, cl decedenti- B. Ambrosio supra legittir dixisse: Noli limere, quia-
lius episcopis eligere successores, sic "* tanien, nl, el Dens, qui te elegit, sempcr te adjuvabit, ei ego
quisquis iile fueril ordinatus, post ordinaliouis stiae B' adjuior et defensor tuiis, urmeuni ordincni decet,
icn.pus infra trium mensium spatium proprii metro- semperexsislam.
politani praesenliam visurus accedat. Unde Slephaiius Papa slattiii dicens, 37:
Grafian. Electiones quoque summorum Pontificim C. XXVIU.Prwsenlibus ieaatis imperaioris ordinetiit
alque alioitim infra prwsulum qtiondam imperatori- Ponlifex komanus.,
bus reprwsenlabanltir, sicul de electioneR. Ambrosii Quia snncta ltomana ecclesia, cui auctore Dco
el B. Gregorii legitur. Quibus exemplis el prwmissis praesidemus, a pluribus patiltir violenlias Ponlilice
autloritalibus liquido eolligiiur, laicos non esse ex- obeunte, qua. ob hoc inferiinlur, quia absqtio impe-
clttdendos ab eleciwne, neque principes rejiciendos riaii notitia Ponlificis fit ,3sconsecratio, nec cauo-
cb ordinatione ecclesittrnm. Sed quod populus ,3°ju- nicoritu el consueludine ab imperaiore directi iu-
belur eleciioni imeresse, non prwcipitur advocari ad lersuul *39nuncii, qui scandala fieri vetenl : volu-
electionem faciendam,sed ad consensum elecitoniad- nnis, ui, quum iiisliiuendus esl Poniifex.convenicn-
hibendum. Sacerdotum enim (ul in fine snperioris tibus episcopis et uuiverso clero eligatur praesente
capituli Slepltani Papw legitur) est eleclio, el fidelis seiialu et populo qui ofdinandus est, et sic ab
populi c.t humililer consenlire. Desiderium ergo plebis . omnibiis eleclus praesentibus legatis imperialibns
C
requiritur ut clericorum eleciioni concordet. Tttne consecretur, nullusqtie sine periculo sui iuramenlu
enim in ecclesia Dei rile prwficielur anlisles, quum vel promissiones aliquas noya ..diiivenlione audcat
"• constieiudo,
popultit putitcr in eum acclamaveril, qtiem clertti exlorqnere, nisi quae anliqua exigil
communi to,o elegciil. ne vel ecclesia scandalizelur, et imperialis iionorifi-
L *i-e C-Me.liiHis P.ipa ailad F.piseopos Galliw, centia niiuuaiiir.
epttl, II, c. 5. ,31): IV. Pars. Gratian. Vetum,quia imperatores quan.
C. XXVI. PUbisaonesi tligere, sed electioni doqiie modum suum ignorunles non in tntmero con-
tonstntire. seniientiitm, sed primi distribuenlittm, imo extermi-
tleri, plcbis *ctordiiiis* ciniscnsus et desidcrium nanlium esse voluerunt, frtqutnter etium in hareti-
ici.uiraiur. corum perfidiam protapsx ealholicw matris ecclesiw
C. XXVII. Deeodem. tinilittem impugnare conaii sunt, ideo sanclorum Pa-
lttm Leo I, arf F.viscopos Viemiensisprovinciw enisl. trum statuta adversus eos prodierum, tit semetele-
LXXXVII, at. I.XXXJX*". clioni non insererent, et quisquis eorutn suffragit
Vota civiiim, tcstimonia popiiloriim, bonoratonim ecclesiam obtinerel analhemaits vinculo innodarelur,
arbiirium, clcctio clericoruiii in ord.nntionibus sa- . sicut scriptura quoque divina dicit, quod Ezechias '*'
ccrdotuiu exspeciantiir "'. Et infra : Per pacem et dissipavit excelsa, el contrivil slaluus, el suceidil itt-
qiiii.ciii saicrdotes, quipraifuluri "* sunt, postulen- cos, el (regit serpenlem aneum, qttem fecit Moyses;
lur "*, teiicniur subscriptio . clcricortim, bonoralo- videlicet, quiaillum serpenlem Deus fierijusserat, ne
ruiii tcstiinoniiim, onlinis consensus ,36et plebis. serpenlina morte populus inleriret, ideoipse populfis

DIST.LXIll. C. XXV. "» regiis auditibus : orig. — regibus audienlibus : Edd. coll. o. "* nolificari:
Edd. coll. o. ,5S exspectari: eaed. "6 aut — aut : eted. • "' injuriosa : Coll. liisp. "* Gattiw : ib.
"» ita : ib. — Edd. coll. o. — "° aut princeps: Edd. Ven. 1, II. Par Lugdd. = Bohm. C. XXVI. "' cf.
snpr. D. 61,'f __13.= C. XXVIL- ,3' Ep. 10, (scr. A. 445). Ed. Baller, sed ibi paulo aliter, el copiosius.
"* coiisti/«n«T.ir;, Edd. coll. o. "* futuri : eaed. ,3« postulantur : Edd. Arg. Nor. Ven. I, II. ,3«con-
ventus : Edd. eoll. o. — P. III. "'Fidem hujuscapilis acriter impugnaverunt Baronius.Papebrocbius,
INaialisAlexander et reliqui hujtis generis scriplores. Pagius (ad Baronium) econlra Siepliano VI, (al. VII),
iUud iribiieiidiiin esse censuil; Muratorius vero liibuilStephano IV, ad. A.816, quod nos el ipsi ainplecii-
inur. Cominentiliura certe nonesse, vel inde liquet, quod Joannes IX. A_ 898, in conc. Rom. illud ad
verbum reiulii et coufirmavit. —lvo Pan. I. 3, c 1. § Stephanus. — C. XXVIII. 13*udd. : electio et : Edd-
c.dl. o. — Bdhm. ,39snnt: Edd. coll. o. u' exegil; Ed. B>s.«-P. IV. M i Rcg. c. 1S.
539 DECRETI PARS PRIMA. DIST. LXIM. 340
coiere et rtnerari eum caperal, et idcirco destruxit ,t. a praedcccssoribus nostris '** usque ntinc in veslra
iste,qtiemjubenie Deo fecerat ille. Ac per hcc magna poteslaie cl ditionc tenuislis et disposuistis, Roma-
auclorilas isla esi habcnda in ecclesia, ut, si non- nam civitatem cum diicalu sno, elsuburbnnisatque
nulli, ex ptwdecessotibus el majotibus nosttis fecetunt viculis "• omiiibus, et terriloriis ejus montanis, et
aliqua, quw illo ttmpott polutrunt tsse sine culpa, e'l marilimis litoribus, et porlubus, seu cunclis civita-
poslea vertunlur in ertotem et supetstilionem, sine libus.caslellis, oppidis, ac villis in Tusciae partibtis.
larditale aliqua et cum magna aucloritale a posteris Item infra : § 1. Quando divina vocatione liujussa-
deslrunntur. Postttmo ptwseniibus Itgatis impttato- craiissima. sedis Ponlifex de hoc mundo migraverit,
rum tl iuconsullis tltclionts Romanorum Ponlifieum nullus ex regno noslro aul Francus, aut Longobar-
itguntitr celebratw, ei tandem iidem impetatotes re- dus, aulde qualibet genle homo sub noslra poicstale
iigioso mentii affectu ptwfatis ptivilegiii renunciace- constitulus, licentiam habealcontra Romanos aut
runt, multa imuper donaria ecclesiw conferentes. ptibliee, aut privatim veniendi, aut electionem fa-
Unde Gregorius » scribil '**: ciendi, nullusque iu civitalibus aut in lerritoriis ad
C. XXlX. Incontultis legatis imperatotis Hadrianus II, ecclesise B. Petri apostoli potestalem perlinentibus
ad Pontificatum eligitur. aliquod malum propter hoc faccre praesumat; sed
Quum lladrianus scctindus ad Romantim Pontifi- B iiceal Romanis cum omni venerationeetsine qualibet
caliim abecclesia Dei genilricisdomina. nostrae,qtia. perturbatione bonorificara suo Pontifici exbibere
dicitur Ad praesepc, Iraherelur ad Lateranense pa- sepulturam, et eum, quera divina inspiratione et
triarchium, certatim a clero et proceribus et plebe B. Pelri inlercessioue omnes Romani ttno consilio
'** deportatus esl. Quod audientcs missi Ltidovici "• alque concordia ""* sine quatibet1*' promissione
iinperatoris molesle tulerunt, indignati u* scilicel, ad Pontificatus ordinera elegerint, sine aliqua ambi-
quod, dum praesenies essenl, non fucrunl '**invitati, guiiale vel"* contradiclione more1"" canonico cou-
nec optatae a se futuri pracsulis electioni interesse secrare, el, dum consecralus fuerit, legali ad nos,.
inerueriiiit. Qui accepta ratione , quod non causa vel ad nostros successores reges Francorumdirigan-
conlempiiis Atigtisti, sed Itituii temporis prospeclu ttir, qui inter nos et *** illum amicilinm el cariu-
omissum U6hoc fueril (ne videlicet legatos principum tem ac pacem sociei.l.
in eleclione Romanorum praesulum exspectandi mos C. XXXI. Electia et consecratio Romgni PoniiHcis
. per hujusinodi fomitem inolesceret), oninem indi- non nisi juste et canonice fiat.
[ttem Leo Vi.Loihario et Ludovko Augustis.}
giialionem ntedullilus sedaverunt, et ad salutandum
PALEA1»'.
-lecium eliam ipsi humiliter accesserunl k.
p i Inter nos et vos pacli serie slatutum esl et
C. XXX. Eltctio Romanorum Ponlificum a Ludovico confirmaliim, quod electio et consecratlo ftiutri
conctditur Romanis.
Roinani Pontificis non nisi juste et canonice fieri
Itsm pactum constitulionis Imperatoris primi
Ludovici cum Romanis Ponlificibus **"_ debeal. »
Ludovicus statuo et con- C. XXXII. Ab imperalore vel nunciis ejus eleclioni
Ego imper.lor Augustus Rontani Pontificis nullum obstaculum genereiur.
cedo per hoc pactitm confinnalionis nostrae libi \liem Constiiutio l primi Henrici et priini Olhon s
U. Pelro principi apostolorum, el per la vicario luo cum Romanis Pontificibus. *•*•]
domino Pascbali summo Pontifici *et universali PALEA.
Papa.* el successoribus ejus '** in perpeluum, sicut f Constitutio primi Hcnrici et orimi Olbonis cum
NOTATIONES CORRECTORUM.
C. XXIX. t Gregorius : Hoc antea cilabaiur ex tam, cunclos Romanos, aut aignum lanlo peregissent
Gregorio IV, cujus esse non potest, quuin lladria- officio prwsulem, cotlaudavit; psr quam epistolam
iius II, deqiiohicmenlio fit, poslerior sil GregoriolV. videitcet innoluit, nulli quidpiam pramiii fore pro
lu ponlifioulibiis vero mamiscriplis inler gesln consecratione Romani Ponlificis quoqtto modo potti-
Ilndriani 11, itemque in colleciione maiiiiscripta r, cendtim, quum ipse hanc nonsuotum suggestione, sed
dccretorum I.onianoriim Ponlificum in dccrelis Romanotum potius unanimilate atdenlissime cuptret
ejusdcm lladriani II, habetur. provenire; maxime, quum ttddi quw ablata futrant,
* Accesserunl : In iisdem Pontificalibns bacccon- non auferri a Romana eccletia, vel deperire quicqttam
tinemer seqiiunliir : Audietis hoc.Ludovicus impera- se diceret anhelare.
tor Christianissimus, mox imperialem scribens episto- C. XXXU. i Constitutio : Ex anliquo exemplari

DisT.LXIII. C XXIX. ParsIV.1**Exaddii.ad Anastasii vitasRR.PP., quaeperperamGuilelmoBibliolliecano

• tnbtii solenl. — Ivo Decr. p. 5, c 16. "'popn.o ; Edd. coll. o. *'* ef iHriianatitunt: esed. pr. Bas.
n* fuerint: Ed. Bas. u« commissum fueral: Edd. coll.o. = C. XXX. "' Inlegra constilutio(supposita, ut
Videliir.sa-C XI, et confecla cx conslilulione Oltonis infr. c '*» 1, p. o91. —
52), prostat apud Baluz. Capit. T. '»°
i Ans. I. 4, c. 35. Ivo Decr. p. 5,c. 51. »»» tuis : Ed.'*»
Bas. , resiris; Ivo. — Edd. toll. o. vdhcuhs:
"3 alque : eaed.
i Edil. Lugdd. Antw. iil concilio : Edd. Arg. Bas. ndd. : una : eaed. a/iauo:eaed.
'"'__no»i.ce; Ans. "6 intsr: eaed. = C. XXXI. "'luter epp. Leonis IV, baec non suni inveitta,
"• Diploma authenticum
videnmr innien omnimoiio genuinn esse. — lvo Decr. p. 5, c 14. = C. XXXII.
el gcnuimim, dat. 15. Febr. A. 962. Apud Anselm. 1. 4, c 57, haec adjecta est subscriplio : Elsubscnpse-
runt ambo lmpp. quisque suis temporilm*. Et sub Ollone quidem subscripserunt Epp. X. Comttes V. «ero Opttma-
tes Vlll. An, Dom lnrarn. DCCCCLXU. lnd. V. Sub lhinrico (in qj.o crror— videlur1.lalerc)l. 37. *«.-
—
Ivo
ictipsetunt Epp. XIII. Abbates 111. Duces 111, Comiles IXi OptimMes VIII. An_. 6,
Decr. p, o. c. 52.
541 DECRETI PARS PRIMA. DIST. LXIII. 348
Itomanis Pontificibtis. Ut iinllii. iiiissorum noslro- A ritum c-i sapienlia. domim cliganlur, til exemplo ct
"' sibi subjcclis usqucquaquc prodesse va-
riim ciijiisciinque impeditionis arguinentiim iu ele- verbis
clione Roniani Ponlificis compoiicrc audeat, omniiio leant.
Gralian. Ex conslltulionibus his et paclo Ludovici
prohihenitis. litm : § 1. In "'elcclione Romanoriiiii
Poiitilicum neque liber, nequc servus ad hoc vcnirc imperatoris deprelienditur, imperalotes iltis tenuiir
piaesunial, ut illis Romanis, quos ad banc clectioneni ciasse privilegiis, quw de elecitone summi Pontificis
per coustitulionem sanclorum Patrum anliqua ad- Iladrianus Papa Carolo imperalori, et ad imilatio-
misit consuetudo, facial aiiquod impedimenliim. nem ejns Leo Papa Olhoni 1 regi teutonicorum fe-
Quod si quis conlra lianc nostrain conslilulionem ceral. Quum ergo prwmissis auctorilatibus cunetis
1'ncere"• praesuiiipseril, exsilio trndatur.» liqneal eteclionem cteticotum tanlummodo esse, qutc-
C. XXXIII. Juramenium Oihonis, quod fecil domino ritur, qtiorum sit ipsa etectio, an clertcorum tnajoris
Papw Joanni. ecclesiw tanlum, an eliam aliorum religiosorum, qui
Item Coiislilulio Oihonis'«'. in eadem civitate fuerini 1 Sed (sicul in breviatione
Tibi domino Joanni Papae ego rex Otho promit- canonum Fulgenlii, Carthaijinensis eccleske diaconi,
lere "' el jurare facio per Palrem et Filiiim et Spi- invenilur) inseptimo capitulo "* Nicwni cuncilit et i_
rilum sanclum, et per lignum hoc vivificaecrucis, el **Gangrensi statutum est, ut ad eligendum episcopum
per bas reliquias Sanctorum, qttnd si (permittenie sufficial ecclesia: malricis arbilrium. Nunc autem
Domino) '" Romam venero, sanctam Roraanam sicut etectio summi Pontificis non a Cardinalibus tan-
ecclesiam et te recloreui ipsius exaltubo sccundum tum, verum etiam ab aliis religiosis clericis auclori-
possemetim, et nunquam vilam, aut tnembra, et tate Nicolai '" Papw esl facienda,ita et episcoporum
ipsum honorem qnem habes, mea voluntate, aut electio non a canonicis tanttim, sed eliam ab aliis re-
ineo consiiio, aul meo consensu, aul mea exborta- ligiosissimis clericis, sicut itt generali synodo Inno-
tione pefdes, et in Roinana "* urbe ntillum placi- cenlii "' Papat Romw hubiia conslitulum est. Aii
tum aut ordinationem faciam de omnibus, qua. ad enim:
Te aut ad liomanos pertinenl, sine luo consilio, et C. XXXV. Absque religiosorum virorum coniiho
qtiicquid de lerra S. Pelri ad noslram potestalem canonici majoris ecclesiw episcopum non eligant.
pervenerit, libi reddam, el cuicunque Italicum re- Obcunlibus sane episcopis, quoniam ullra tres.
gmim commisero, jurare faciam illtim, ut adjutor menses vacare ecclesiam sanclorum Patrum prohi-
tui sit ad defendendam ,6« lerram S.Petri secttndum benl sancliones, sub analhemalis vinculo interdici-
suiim posse. * Sic me Deus™adjuvet et h__csancla IIIIIS,ne canonici de sede episcopali ab electione
Deievangelia." ^ episcoporum excludant religiosissimos "' viros, sed;
C. XXXIV. Liberum sit clero el populo de propria eorum consilio honesta "* el idonea persona in
diwcesi episcopumeligere. si exclusis *eisdem * re-
episcopum eligatnr. Quod
llem ex primo libro Cnpilulorum Caroli et Ludovtci ligiosis eleclio fuerit celebrata "«,- quod absque
Imperatorum c. 84 "«. assensu "«eorum et connivenlia faclum fuerit, irri-
Sacrorum canonum non ignari, ul in Dei iiomine tum babeatur et vacuum.
sancla ecclesia suo liberius potiretur m honore, Gratian. Nunc ergo quwritur, s» vota eligentitm
nssensum ordini ecclesiaslico praebuimus "s, ut in duas se diviserint partes, quis eorum alttri sit
scilicel episcopi per eleclionem cleri et populi se- prwferendus? De his ita scribil Leo Epitcopus ad.
ciindura slataia canonum de propria dio_cesi,remola Anastasium Thessalonictnstm Episcopum, epist*.
persouartim el muuerum accentioiie, ob vilae me- LXXXll, al.LXXXIV, cap. 5 "'.

NOTATIONESCORRECTORUM.
Gratiani restituius est hic litulus, in quo exemplari veluslis quoque exemplaribus, in quibtis Pa.es csse
posl liliilum islum, inlerposila rubrica, incipil ca- " nop solenl. m
put : Utnullus, elc.utetiam apud lvonem. Verum, C. XXXIII. Sic me Deus : Addila h;cc snnt ex
quia receptum est, ul initium liujos capitis sit a Cencio Camerario *, in cujus libro habentur mnl-
dictione Constiiutio, relicta sunl haec verba eliam tae formae juramentoruin, el exstal inaiiuscriplus
ln principio ipsitis. Exslal. vero hoc capilulum in Roinac.

DIST.LXIII. C. XXXII. •••ApudAnselmuml. 6, c 7, rccie liaecea;capit. Lotharii citaniur. cf. Leg.Langob.

1. 3, l. 11, n. 3. "• abest ab Ans. 1. 6, c 37, et Edd. coll. o. pr. Bas. = C. XXXIII. ,61Fecil Imjus ju-
risjurandi meniionem Luilprandus ad A. 961. — Contra vero iu anonymi scriptoris fragmento quodam
(quod legere est Notices et exttails T. Vll, p. 45), corporaliter illud Romae ab Ollone prxstiium esse, mi-
IIIISrecte, ut videlur, asseritur.— Ans. I. 1, t. 90. '•• ptomitto et juro : Nolic. — promitto ; Ed. Bas.
"» Deo: Ans. Ms. Vatic. — Ed. Bas. "* Romw : orig. II. cc — Edcl. coll. o. "* defendendum : Edd.
coll.o. *male, ut opinamnr, quoniam nequein orig. leguntur. = C. XXXIV. '" dai. A. 803. — Ans.
I. 6, c 6. '•' potiaiur ; Ans. -~ Edd. coll. o. '*• prwbemut: ib. **•verbo : Edd. coil. o. w*seplimo
Niceni concilio : Ed. Arg. — s. Nkeno c.: Edd. coll. rel. Legendum tamen est cum ipso Ferrando c. 11
Seplimunicensi concilio, el pro Gangrerisi: Macrianensi. ''• Nicol. II, in conc. Rom. A. 1059. — cf,
Dist. 23. c, 1. "* in conc Lat. II, hab. A. 1139 c. 28. =C. XXXV. •" religioiot: Edd. coll. o.
"* honetlam — eligant: Ed. Bas. "' facta : Edd. coll. o. "• eonsensu: eacd. "' Ep.14, (scr. A. 446).
E-.I.Ballcr. — Ans. I. 6, c. 19. Ivo Pan. L 3, c, 6. Decr; p. 5, c.347. Polyc. I. _,.,..
513 DECRETI PARS PRIMA. DIST. LXIV. 344
C. XXXVI. Qtinm vola eligentium in duas se A feratur, qui majoiibus *et* studiisjnvatiiretmeritis;
diviserunl parles, quis sil prwferendus alteri. tantum ut nnlliis invilis et non petentibus "'ordine-
Si "8 forie [quod n nec reprebensibile, nec irre- tur 180,ne 181civitas 1S*episcopum non optatum *ani*
ligiosum judicamus] vota eligenlium in duas se di- conieintiai, aul otlerit.
viserint parlcs metropolitani uidicio is alteri prae-

DISTINCTIO LXIV.
GRATIANUS. praesumploribiis", ut sicubi coniigerit duos episcopos
1. Pars. Hine eonsiderandum est, a qnibv.svel quo lcrliumordinare 9, et ipsec, et auctores10'damnabun-
siinl antiquitus institula 11,
tempore sacri ordines sunl Iribnendi, vel quibus in tur, quocautius ea, quie
locis palriarchw, primates, archiepiscopi, episcopi, serventur. i
chorepiscopi et reliqui sacerdotes sinl ordinandi. A C. lY.Cel.ris asseniieniibuscum tribus provincialibus
ordinetur episcopus.
qnibus ordinetitur episcopi, in Nicaeno primo Cou-
cilio definilum esl, in quo sic legilur, c. i. l : Item Anicelus in episiola ad episcopos GalliwJ*.
C. I. Ab omnibus comprovincialibttsepiscopi or- Comproviiiciales episcopi, si necessefuerit, cete-
dineniur. B ris consenlieniibus a iribus jussu archiepistopi con-
Episcopi ab omnibus, qui sunt in'provincia sua, sccrari possunl episcopis.
jlebciil ordinari. Si vcro lioc dillicilc fucrit, vcl*ali- C. V. iVoii ordinetur episcopus exlra conscienliam
qtia urgcntc ncccssilate, vcl itineris longitudinc, metropoliluni.
'ccrte* trcs cpiscopi dcbent in unuin congregari, ila Item Jnnocenlius Papa ad Victricium Episcopum
nt 'cliam* cctcrorum, qui abscntcs sunt, conccsstim Hothomagensem epist. 11, c. I 13.
-inliteris leneant, *et ila faciant ordinalioncm." Po- Exlra conscicntiam iiielropolitani 'episcopi* nullus
. lcslas sane vcl;con_rmalio pcrtinebit per singulas audeat ordinare episcopura. Integrum eniiu esl ju-
provincias ad metropolitanum cpiscopum. dicium, quod plurimorum sententiis confirnintiu-.
C, II. Dt eodem. Nec uniis episcopus ordinare pr__sumat episcopum,
Itein Anaclctus ad e.piscoposllaliw, epist. 11', ne furlivura praesliium beneficium videalur. Iloc
Ordinationes episcoporum auctoritate aposlolica enim et synodus Nicaena conslituit alque 14 deli-
ab oranibus, qui in eadem fnerinl 3 provincia, cpi- nivit.
C. VI Episcopi a suo metropolilano, el ipse ab
scopissunl celebrandae. Et infra : §1. Quodsi simul eisdem consecreiur.
oinnes conveuire mininie poterunl, assensum tamen
llem Gelasius universis per Durdaniam consti-
euis* apicibus » praebeant, ul ab ipsa ordinalione.' r tutis is.
auiino noii desint. II. Pars. Quin per ambitiones illiciias non pudet
C. III. PALEA. qiiosdam ecclesiarum jura lurbnre, ac privilegia,
[Ex Concilio Arausieano I. c, 21'. quae inelropolitanis vel proviucialibus episcopisde-
11
«De abjeclione* ejus, quem duo praesuinpserint crevit antiquitas, temeraria prasumplione
pervade-
ordiuare ojiiscopi in nostris' proviueiis, placuit de re, propler quod etiani communionis aposiolicae
NOTATIONES CORRECTORUM.
C. XXXVI. n Quod nee repreliensibile, nec irreli- capilis : Duo si prwstimpserint ordinare episcopum,
giosum judicamus : Haecverba, quae a ceteris eolle- etc. ac deinde tota res plenius exponitur. Apud ce-
ctorilnis non refertinlur.jnon sunt inventa apud Leo- leros vero colleciores eodem fere modo hnbet ai-
iiem, sed npudGregorium, ex quoreferunlurinfra 8, que bic et in mullis vetusfis Gratiani codicibus
qu. I,c Nec novitm. « abesl.
DIST. LXIV. (.. II. Apicibtts: In epistola est: c Et ipse; sic cmendalum est ex originali, et ce-
precibns; npud lvonem et Burcbardum : precibus et D teris collectoribus ; anlea legebalur :et episcopi, et
tcrijitis. uuctores.
C. III. b In concilio'ipsohocest inilium liujus

DIST.LXIII. C. XXXVI. 17»Inorig. et apud coll. cill. boc capilis initium csl : Si in aliam fortassepersonam
in aliitm : Ivo Pan.) partium vola se diviserint. "' pwnitentibus : Ed. Arg. ,B0 delur : Edd. coll. o.
i' 1 nec : Ed. Arg. 18Jplebs : Edd. coll. o.
DIST. LXIV. Pars I. l bab. A. 325.—Burch. S. 1, c. 27. Ans. 1. 6, c 59. et ex interpr. Dionysii id.
c. 52. Ivo Decr. p. 5, c. 117.=C. 1I,=C. I. *Ep. Pseiuloisidoriana. —Burch. I. 1, c. 15. Aus. I. 6, c. 52
(51). Ivo Pan.* I. 5, c 12, etl7. Decr. p. 5, c. 69. Polyc I. 2, t. 16. — cf. inlr. C. 75, c. 1. « suni:
Edd. coll. o. SUUHI : Ed. Bas. = C. IIL * bab. A. 441. "— Burch. 1.1, c. 30. |vo, Pan. 1. 3, c 20.
Decr. p. 5, c. 141. —- lu Ed. Bas. haecPalea desideratur. Ex ed. Merlini : in Coll. Ilispp. inilium hoc
est : in nostris provinciis, elc. 6 add.: et ambitione : edd. Coll. o. ' .esiris : ;cd. * pra.'sump(.6itibiis.:
xd. * consecrare: lvo. 10 actores : Eilxl. coll. o. exc. Lugdd. Anlw, " staluta : Edd.cpli. o, = C.
IV. ' Ep.: Pseudoisidoriana. — Burch. 1.1, c 28. Ans. 1. 6, c. 39. Ivo. Pan. 1. 5, c. 40. Decr. p. 5,
c. .-58. Polycl. 2, t. 8. = C. V. " scr. A. 404. — Ans. I. 6, 56 (54), Ivo Decr. p.$, c. 113. Polyc.
jli. •* add.: constiiuendo : Edd. coll. o. = C. VI '« In cpp. Gelasii ad Epp. Daruaiiia. ha_c incassum
qmesieris; quae npud Anselmuin I. 6, c. 41, ex ep. Gelasii ad Nalalem presbylerwn a Corr. referuuUtr,
priori lauiuui parti consonant, unde videlur Gratiatius Coll. tr. p. p. 1, t. 46^ "c. 55, essc secut|_s.
343 DEGRETI PARSPR.MA. D13T. LXV* J46
fratrcs, stve pcr Dardaniam, siveper.quamquecon- A nullatetius cuslodire ces.etis, sicnl persecutionum
desideranl dissidium tenere, quo scilicet ab ejus au- tempore diveisarum Patres nostros- constanter fe--
ctorilate divisi vcl" impune proprias ustirpaliones cisse non dubium esl.
exerceaut, non respicientes, quia aelerno judici ra- C. VII. Deeodem.
tionem lam de cafholicae sinceritalis injuria, quam liem ex Concilio Marlini Papae-**.
d'e traditionum praejudiciis palernarum non sine III. Pars. Episcopum oporiel maxiirie quidem al>
perpeluo. sint damnulionis interitu rcddituri, si hac omni concilio consiiiui. Sed si lioc»0pro necessi-
obstinalione permanserint, cariiatem vestrnmUuxi- latc, aut pro longinquilate iiiueris diflicile fuerit, ex
mus iustruendam, ut vos otiiues in cotnmune" oninibus tres eliganlur* 1, et omnium pra-senliuni
f raires, siveper Dardatiiam, sive per quamque con- vel absentium siibscriptiones teneantur, et sic
ligtiam proviiiciam consliluli, qui vos sub metropo- postea ordinaiio fiat. §,1. llujus aulem rei polcsias
lilanis vestris esse meministis, et ab eisdem sub- in omni provincia ad melropolitanuin pertineat **
slilui decernenles **,sicut vetus consiietudo deposctt, episcopum.
unnnimiler statualis antislites, el vicissim, si me-
C.. VIH. Non erit episcopns, qui prwter melropolitani
tropolilanus liumanx conditionis sorte decesserit, a sententiam fuerit ordinaius.
coniprovincialibtis episcopis, sicut forma transmi- " Ilem ex Concilio Nica_iio I, cap. 6."
sil, sacrari modis oranibus censeatis, nec quen:- Illud generaliter est clarum, quod, si quis pracler
quamsibi quod vobisautiqua disposilione concessum senteniiam'* nielropolitani fneiit facius cpiscopus,
est patiamini vindicare; qualenus et inter ipsas hunc magua
synodus diffinivil episcopura esse non
udversaiitium voluiitalum procellas velerum regulas oporterc.

DISTINCTIO —LXV.
GRATIANUS. aulem hocdiflicile fuerit, plurcs oporlel occurrere 8.
I. Pars. Comprovinciulium episcoporum universa- Qtii aiilein non convenerini',
praesentiniii sui pcr
liter desideralur cohsensus in ordinatione episcopi. cpistolas» faciant, el sic omnium facto consensu
Quod si aliqui animosilate ducli conlradicere volue- ordiuationem episcopi fieri oportel. Si auteii»
rint, obiineat sentenlia plurtmorum. aliler, praeter quod terminatiim esl a nobis, fue-
Undem NicaenoConcilio, c. 7. *: 'C rit fnctum, talem ordinationem nil.il vatere 9 dccer-
C. I. Si celeris consenlienlibus ordinalioni episco- nimus.
porum duo vel Ires cqntradicanl, obtinealtenlenlia
' - II. Pars. § 1. Si autem secundum canones or-
plurimorurit. dinatio fueril facta, et aliquis cnm msii-
Sane, si communl omriium consensu *>raiionam'- tia 10 inepiscopi
liter probato sccundum ecclesiaslicam regulam, duo aliquo contradixerit, plurimorum consens is
vel tres animosilate ducti per confenlionem con- obtineat.
C. III. De eodem.
truilicant, obtineat pturimorum sentcnlia sncerdo-
ltim. Item ex Concilio Antiocheno, c.l9b".
C. II. De eodem. Episcopus Tion est ordinandus sine consilio" et
Item ex Concilio Marlini Papae'. praesentia melropolitani episcopi, ctti melius eiit, si
Non debelordin.iri episcopus absque consilio' et ex omni provincia congfegentur episcopi. QnOd si
piaesentia melropoiitani episcopi. Adesse auiem fieri non polesl, hi, qui adesse non possunl, propriis
opqrlct omnes, qui sunt in provincia sacerdoles, literis conscnsum suum de ipso designenl, el liinc
quos per suara debet epistolam metropolilanus eon» demum post plurimorum '* sive per1* praesentiam
vocare Et quidem si omncs occurrerinl*, bene*; si ]D sivc per literas '* consensura sententia consona or-
i
NOTATIONES CORRECTORUM.
DIST.LXV. C. I,' Consensu: Graece legitur : C. III. k Verbis graecis ninlto melius rcspondet
ifstfa cviAoyw ouffvj, xaX XKTK3t_»o»«ixxbiviawxty.ov aliera versio, quae Diouysii est, ideoque illa consu-
qnod Dionysiiis verlit: decreto raiionabili el secuu- lenda.
dum ecclesiuslicdmregulam comprobato.

Df_T.LXIV. ParsH. " add. : quia: Edd. coll. 0. pr. Ltigdd. Antw. " communione: Bas. " videlur
legenduiii esse : decedenles : = C. VII. 19c. 2. Mart. Brac ex conc Nic. c. 4. " add.: au: : orig.
-r-Edd.coll. 0. " cotligantur : orig. — Edd. Arg. Bas. " periinet :Edd. coll. o. = C. Vlll.
•» hab. A. 325. — Translatio Dionysii Ex. — Ans. 1. 6, c. 42. Deusdedit p. 1. »* add. : vel
conscientiam : Edd. coll. o.
DIST. LXV. C. I. * hab. A. 325 = C. 11. * c 3. Mart. Brac ex oonc. Aniio.h. c 19. ' contilio:
Ed. Pnr. * occurrunt: 'Edd. Bas. Arg. — occurrant: Edd. rel. '.melius : coll. Ilisp. 6 coiicurrere ;
Edd. cotl. 0. pr. Arg. conveniant : Ed. Bas. — conveniunl; Edd. rcl. C. II. ' add,: suas : Edd. coll.
o. » prwvalere:Coll. Hisp. et Isid. Merl. — P 111."'contra suam maliliam : ib. — cum suamal. ;Edd. coll. 0.
= C. III. " hab. A. 552 (vulgo A. 341.) la prwter concil. et prws.: Coll. Hisp. — iegendum laracii
esse : concilium graeca verba U%«--uvoSou demonstranl. " add. episcoBorum: Edd. coll. 0. " abest a
CoJI. Hisp. " /i/er«j stntentitim consoini» : <"oll. Hisp. ct Ifid. MerJ, ,
347 DECRETI PARS PRIMA. DIST. LXV. -48
diuetur. Quod si nliler, qunm statutiiin esl, fiat, A C. VH. Decodem.
itihil valcre hiijtismodi ordinnlioncm". § 1. Si vero llem ex eodcm, cap. 7.
ctiam seciindum definilas" regulas ordinalio cele- Quoninm mox antiquus.oblimiit ct velusta tradi-
breiur, conlradicnnl autem nliqui propter proprias tio, ut _Eha., id est Ilicrosolyinorum episcopo
et doiucsticas simultales, his coulemptis sententia de honor dcfcrntur, habeat consequenter lioiiorem,
eo obtineal plurimorum. iiiaucnle lamen metropolitanae civilati** propria
Gralian. Si autem provinciam primalem hubere dignilalc".
consliterit, nec eliam V metropolitano absque ejus Gratian. Qiti tero a comprovincialibtts sutt cum
conscieniia episcopum consecrare licebii. meiropolitani licentia fuerii ordinatus, infra constiiu-
Unde Leo Papa Anaslasio episcopo, epist. LXXXII. ta tempora ejus se reprwsentel aspectibu*.
al.LXXXlV.c.li. 1» Unde in Tarraconenst Concilio, c. 5. legitur**.
C. IV. Absque primatis consensti metropotitanus epi- C. VIII. Metropolilano se reprasenlel nuper faclus
scopum non ordinet. episcopus.
De persona auiem consecrnndi episcopi, et de Si quis in melropolitana civitalc non ftierit epi-
clcri plebisque consensu metropolitanus episcopus scopus ordiiialus, postqiinm susccpia benediclione
ail fratcruitalem tiiara. referai, quodque in provincia per melropolitani lileras honorem fuerit episcopi
licue placuit sclre te facial, ut ordinationem rite U adeplus, id oplimiim esse decrevimus' 1, ul postnio-
telebrundam tua quoque coiifirmal nuctoriins. Quae dum slaluto terapore, id esl inipletis duobiis mensi-
rectis dispositioiiibus nihil niora. atil dillicullatis bus, se metropolilani sui repracseiilel " aspectibus,
debet" atferre, ue grcgibus Domini dcsil curn pu- nl ab illo nionilis ecclesiaslicis inslructus plenjiis
sloruiu. quid observare dcbeat recognoscnt. Quod si forie
C. V. dc eodem. hoc implere neglexerit, in synodo increpatus a
Item ex Concilio Carlhnginensi 11.c 12,"v fratribus corrigalur, Et si forte infirmilale aliqua
Placet omnibtis, ut inconsulto primalc cujuslibet ne hoc impleat fuerit praepeilitiis' 3, hoc suis lilecis
provinciac tam fucile nemo praesuinul, licel ctiin meiropolitaiio indicare procuret.
iniiliis "cpiscopts*", in quocuuque loco sine ejus ul III. Pars. Gratian. His aucloritalibus daiur intel^
dictuin esl praecepto episcopum ordinare. § 1. Si au- ligi, quod episcopi a comprovincialibussuis debeant
tem necessitas fuerit, tres episcopi, in quocunque ordinari. Sed quwritur, si in provincia plurimi epi-
loro sint, ciiin piimatis praecepto ordinare debeanl" scopi fuerint '*, et contigeril forte unum remanere
cpiscopura'*. episcopum,quid fieri debeat ? Itle, quia soltis esl, or-
dinare non potest episcopum; comprovinciales enim
C. VI. Unkuique ecclesiw praprius honor servelur. C
non habet cum quibus episcopum consecrare raleat.
Ilem ex Concilio Nicaeno, c 6 ". Quum ergo latis necessitas fueril, quid faciendnm sil,
Mos antiquiis perdural" in .lEgyplo, vel Libya, in Sardicensi Conci.io'" definitut, in qno cap. 6, sic
et Pentapoli, ul Alexandrinus episcopus horuin statutum
legitur.
oiiininni habeui poteslatem, qiiaiidoquidem'6episco-
0 C. IX. Ri forte untts tantum in provincia remnnserit
po Romano pnrilis mos esl", § 1. Siiniliteraiilcii) episczpus, ad consecralionem episro; i de vicina
ct apud Antiociiiam ccterasqtie provincias bonor provincia convocentur.
suus unicuiquc .ervetur ecclesiaa. Sid forte ii» provincia iiniiin lantum roniigerit
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. VI. € Patilis : Oraece legilur: fatiSv x«XxS>iv ejus forma, qnod Alexnndrinw ecclesiw tribueret,
v>»"Po-j_t>jiirtorx6„_TOUTO
ffvvijfiif.ITTIV,id esl: qno- particnlatiler snmpsil exemplitm. HaclcniisNicolaus.
niam ei Romw I'ontifici hoc usitatum tst. Quibus Siatuluiii igilur fuit, ita in Alcxnndrina ecclesia ob»
verbis lltilla parilas Romnni cl Alexandrini patri- D servainlum, quin sic lierel in Romana.
arebatus inducilur, ul quidam male interprctali C. IX. d Capitulum boc, quomodo referltir a
snni. De qua re optinie Nicolans I, in episiola ad Gratiano, pra.ci'riue in priore parle, cum latino,
Michaelem imperatnrem, quae iucipit: Proposuera- quotl gcminiun esl in lomis conciliorum, inulloqiie
mus, sic scripsil: Nicwna synodus noveral Romanw miiitis ciiin graeco canone convcnit, quin etiam apud
ecclesiw omnia Domini sermone concessa. Si omnia, Biirchardiim el Ivonem varic lcgiiur. Ilujus vero
ergo defuit nihil, quod non illi cpncesserit. Deniqtte, concilii canonesa Laiitiis laiinc, ct a Graecis graece
s't insiiluta Nicwnw synodi dUigenler inspiciitninr, a principio scriptos fuisse. Nicolnus Papa Pholio
invenilur profeclo, quia Romanw ecclesiw nullum . scribens in epislola, quaeiuci|iil: lnnumerabilium,
eadem synodus coniulil incremenlum ; sed polins ex his verbis iudicut: Quomodo autem non esse mpud

DIST.LXV. C. III. " add. : scial: Edd.c oll. o. » ordinatas : Edd. Arg. Ras. = C. IV. '» Ep. 14.
(scr, A. 446.) Ed. Baller.— Ivo Decr. p. 5, c 548. Dcnsdedil p. 1. ls debebit :orig. — Ivo. — Edd. coll.
o. = C. V. »• hab. A. 590. »' abest ab orig. " debebunl : Eil. Bns. — debeitl : Edd. rel. »' abest
•*
ahorig. = C. VI. " hab. A. Ans. 1. 4, c. 46. Polyc I. 2, l. 22. " "
perduret: orig. qnoniam qui-
dem : Edd. coll. o. haecverba ex Dionysio.in collcclionem Isidori, qnemacliiioiliini in Gallia liabcbaiur,
videntiir irrepsisse. In Coll. Hisp. ita legitur : qttoniam qttidem et Ep. Rom. hoc idetn moris cst. = C.VII.
"' civitalis: Edd. coll.o. " proprio honore: Edd. coll. o. pr Bas. = C. VIII. *° hab. A. 516. —
Coll. tr. p. p. 2, t. 31, c. 4 " decernimus: Edd. coll. o. —- Bolini. ** pticsentet : Edd. coll. o. '*
impeditus : e;»>d.= »'• non fucrinl: Ed. Bas. = C. IX. *• hab. A. 347. — Biirch. I. I, c 26. Ivo
Dci r. p. 5j G. 137.
549 DECRETl PARS PRIMA. DIST. LXVI. 350
remanere episcopum, superstes episcopus convocet . populi petant.sibi eprscopum rcctorem, et doceaut
episcopos vicinae provinciij- et cum eis ordinet justum esse, ut veniat ipse e, el ctim eis ordinet
coriiproviuciaies sibi episcopos. Quod si facere ne- episcopum. Quod " si Klteris convenlus tacuerit et
glexerit, populi conveniant episcopos provinciae vi- dissimulaverit, nihilque recripseril, liinc salisfacicn-
einae, et illi prius commoneanl episcopum, qui in dum csl populis, ul convenianl ex vicina provincia
eadem provincia commoralur, el ostendant, quod 'episcopi,* et ordiuenl epis.opum.

DISTINCTIQ LXVI.
carere non dubium esl, quia irrila erfl ejus ' sccus
GRATIANUS.
acla ordinalio.
I. Pars. Archiepiscopus autem ab omnibits suat II. Pars. Gratian. De episcopis aulem non ordinan-
provinciwepiscopis debet ordiuari. dis a paucioribtts quam tribus episcopis, Anadelus
rtdeAnicetus Papa in epist. ad, Episcopos Galliw1: ep. II', ad episcoposItaliw scribit, dicens:
C. II. Episcopus non minus quam a tribus episcopis
C. I. Ab omnibus tuffraganeis suis archiepiscopus ordinetur.
ordinetur.
Porro et Hierosolymilarum ' priimis. arcbiepisco-
Archiepiscopus a ab omnibus suae provincia. epi- pus B. Jacobus, qui Juslus dicebutur, ct sccuntlum
scopts ordinetur. Etinfra b: § 1. 'Hlud * tamen, quod carnem Domiui nuncupatus esl frater, a Petro, Ja-
de archiepiscopi consecralione praedictum esl at- coho et Joanne apostolis est ordinalus, successori-
* *
que pra_ceptum, id esl' ul ouines suffrnganei eiim bus» videlicel* suis dantibus formam, ut non minus
ordinent, nullalenus immulari licet, quia qul iltis' qttam a tribus episcopis ,0, reliquisque omnibus as-
praeest ab nninibus episcopis, quibus praeest debel sensuin praebentibus, ullalenus cpiscopus orditielur,
conslitui. Sin *aliter Draesuinpiiimfuerit, viribus et cummuni voto ordinatio celebrelur.

NOTATIONESCORRECTORUM.

vos Sardicensts canones lu solus aslruere poteris, Xf.t f*»TpOJT-)__f) OTl«5t'oiTa jrWflj)jro.f-iva UVXOtf
quando non solum a lalinw, verum etiam cum aliis C -o_»va., wyoupta.xul£>{-jrnv *"' TOUTOIV ixSiyjoOat,
a grwcwlinguw hominibusstatuti sunl et promulgali ? Iva itupuyivwxut. Et Si /_ri 8ta ypup.fi.uxMv a;t_8itf
Qua de re credibile non esl, qttod ibi diffinitum est itupuyzvnxM,urixipiv uvxty[.ufot,xo txavovTJ)^.u_»_-__
unumquimqne ipsorum minimt propriw tinguw tradi- TOUjr_ijt/oujxpri ytviaQui. Xpri 5i xat ptxuxuktiaOui
disst. Dionysius quoque Exiguus in epistoln ad xul Touf airo xrt; jr_»_.ox--fou inupyias lirtax&itovf
Siephanum episcopum, qua ei suam graecorum ca- Ttpit T»jvxuxuaxaacnTOUTB»/-»T/)O_OX-_-? ijrtffxdirou.
nouum inierprelaiionem obtulit, Sardicense conci- Iil est : Ostus eptscoptis di.ru : _i qua m provtncia,
liiim a principio inter L.linos laline editiim ftiissc in qua plurimi sunt episcopi, conligerij unum episco-
his verbis siguificat : Tunc sancli Chalctdonensis pum morari absenlem, neque iis propter negligentiam
concilii decreia subdentes, in his grwcorum canonum qtiamdam convenirevoluerit, neque episcopotumcrea-
fintm esse declaramus, ne quid prwterea noihiw tioni coiisenlire, pbpuli vero congregatipostujent eutn,
vestrw eredamur velle subtrahere. Staluta. quoque qnem ipsi expelunt, episcopnm conslilui, primttm
Satdicensit concilii, alque Africani, quw luline sunt oporlet episcopum illum, qui ubsens motatur, admo-
edita, suis a se numeris cernuutur esse dislincla. neri litleris primalis provinciw (nimirum episcopi
» Ut veniat ipse : Tani in concilio, quod est in meiropolitani) de popularum poslnlalo, paslorcm sibi
codice canoiium, quam quod in collectione Isidori *, dari pctentium; recie aittem se habere puto,eumquoqiie
el apud Burchardum el Ivonem legitur : ut et ipsi ul intetsil exspecluri. Quod si neque per litletas ro
reniunt, el cum ipso ordinent episropum. Graecus galus adfuerit, ac ne reseripserit quidem, satisfacien-
aiilem canon ita babel: "po-tof_7T.oT_.rof .Ijrev. 'E_V dtim populi voluntati est. Convocari autem oportet ex
cvf-Sjievpm tnupxla, h y tihiaxoi _jr.ffxo.rotxvyyu- V _. vicina etiam provincia episcopos ad metropolitani
V4u.iv, £va i7.urxo.roviaroutivui, xxxtivof xuxa Ttva episcopi crealionem.
uip/_ou_»9jii7uv.).6.tvxa.1avvutviaa.iT»?xuxua-
<iJ7.i...t_. DIST. LXVl. C. I. » Arcltiepiscopus : Hacc prior
xitati TWV .jri-'».jrtav, v_ Si jr-i».» auva.potff8ivTa71a- pars in epistola ipsa et apud celcros collectores fu-
puxu7.oiivyivtaSat xiv xuxaaxuaiv TOUjraa auT_-v sius exponilur.
__t£»TOUfx_vou EirtTxojrou , y^pn ttcixepov ixtivov xov >>
ilic in epistola cum multa alia simt interjecla,
tva.ou-iyav.a e_taxo7ro.\itzop.ip.vnaxia^ui Sta yf.up.pa- liini c. Comprovinciales.sup. dist. 04.
?av TOO '*\ap-/wixtit inap%iu; (leya 3>iTO. i_iazojiou

DIST.LXV. C. IX. * in colleclione Hisp. nihilo tamen minus csi: veniat et ipse, cui graecus textus re-
spondet. "Et si: Edd.•coll. o.
DIST.LXVI. Prrs 1. Ep. Pseudoisidori, cnjiis fontem hoc loco cognosces Con. Carth. A. _09, c. 12. Nic.
c. _. Anlioch. c. 19. — Burch. I. i, c. 28. Ans. I. _, c. 39. Ivo Pan. I. 3, c. 10. Dec.r.p. 5, c. 139. — cf.
'
c. 9. Coinp. 1, de elecf.ete, 5, X, de temp. ord. (1, 11). C. I. * Hoc auiem : Edd. coll. o. omnibui: Ed.
Bas. 4add. : autem : Edd. coll. o. * arcltiepiscopi: e_etl.-_=C. 11. * Ep. Pseudoisidori, ctijus h.i-c pnr-
ticula ex praefatione conc. Nic. apud Quesnellum, et Isid. llisp. de oflic. I. _, c. ., conflata cst. — Biucii.
1. l,c. 15. Ans. I. 6. c. 53 (51). Ivo Pan. 1. 3, c. 17. Decr. p. 5, c. 139. Polyc. I. 2, I. 8. ' Hierosolymi-
tanorum : Ed. Bns. — Wierosoltjmitanus: Edd. rel. * add. ; aulem : Edd. Arg. Bas. * tcilkei: Ed. Bus.
,0 abesl ab Ed. Arg. Bas.
351 DECItETl PARSPI.IMA. DIST. LXTHI. 5o_

DISTINCTIO LXVH.

GRATIANUS. A ct jejiinanles ordinalionem celebrent. Similitcr el

aulem graduum dis-
I. Pars. Presbyleri vero el chorepiscopi ab uno diacoui ordincntur. Celerorum
Iribuiioni trium veracitun testimoiiiiiii» cum ' epi-r
episcopo ordinari possunl.
scopi scilicet approbalione snfiicere potest.
Unde Anacletus e/>isf. // ad Episcopos llatiw ': Ilem in Hispalensi * Concilio II, c. 0, legitur :
C. I. Sacerdoles ab uno episcopopossunt ordinari. C. II. £>eeodem.
Reliqui sacerdolcs a proprio ordineniur episcopo, II. Pnrs. Episcopus sacerdolibus ac minislris so-
ita ut cives et alii sacerdotes assensum pracbeanl. lus honorem dare potest, solus * auferie non potesl.

DISTINCTIO LXVIII.
GRATIANUS. primum ud consecrationem veniensab epitcopo sacer-
I. Pars. Quwriiur de illis, qui ordinantur ab his, dotulem bcnedictionemelconsecraliotiem consequitur.
quos non conslal fuisse episcopos, an sinl iterum con- Si aulemjus consecrandi habuil,inprimaunclionecon-
secrandi, an non ? Quod vero consecrandi non sim, jj secutus esl cvnsecrationem; in secunda vero non reile-
probatur aucloritale Gregorii, qui tcribens Joanni ratur consecralio, sed sola unctio,sicut dequo dubium
Ravennati Epncopo, tib. 11, episl. 32 ', ail: est.an sit baptizalus, velnon, debet baptizari; qni si
C. 1. Semel cottsecralus ilerum consecrari non debel. prius baptizalus ndn fueral, consequilur gratitini ba-
Sicut seincl bap.izalus iierum baptizari non de- ptismi, si autem bupiizatus eral, nihil uccipil in se-
* *
bet, ita ' qui consecratus est semel, in eodem ite- cunda uncitone , nec pertinet hoc ad reiierationem
rum * ordine * non debel * consecrari. Sed si quis baptismi, sed ad canielnm salulis. IIoc ei de ecclesiis
'forsitan'* cuin levi culpa ad sacerdolium venit", consecrandis similiier observandum esl.
pro culpa poeniienlia indici debet, et tamen onlo Unde in Nica>uoGoncilo legitur ib:
servaric.
Contra Gregorins III 7, itd Bonifucitim Episcopum *, C. III. Non debel ilerum consectuti ecclesitt _e.»_-'
cousecrutu.
episl. II, scribens testulur:
C. II. De presbyteris , qui ordinantur ab eis, quos Ecclesiis scmel consecralis Dco non iterum riebet
consiat episcopos non fuisse. consecralio adbiberi, nisi aut ab igne exusta., nitt
*ibidem *
Presbyteri *, qnos reperisti, si incognili Q snnguinis effusione, aut cujusconqiie semine fucriitt
fuerinl illii 0, qui *' nrdinaul, et dubiuin est, eos polluiie: quia sicut infans a qualicunque saccrdoie
cpiscopos fui.se, an " non '*, qtii eos ordinnverunt, in nomine Patris et Filii el Spiritus sancti seincl
si boiiaeaclionis ct catholici viii sunl ipsi presby- baptizatiis, non debel iterum baplixari, ita nec lo-
,0
teri, ct in ministerio Chrisii omnique lege sancta cus Deo dicatus esi ilerum consecrandus, nisi pro-
edocli, ab episcopo suo benedictionem presbytera- pter eas causas, quas supeiius nominavimus, si la-
lus suscipianl et consecrentur, el sic ministerio sa- inen fidem sanctae Trinitalis lenuerunl ", qui cuiii
cro u fiinganiur. consecraverunt.
Gralian. Quod ergo consectatus in eodem otdint II. Pars. Gralian. Inler episcopos et chorepiseopos
itetum consecrari proltibetur, dt eo inltltigendum tsl, auttm hwc tst differentia, quod episropi non nisi in
qui consecratus esl nb illo, quem ttrtum trat tonse- civilalibus, chotepiscopi etiam in vicis ordinari pos-
erandi jus habere. Qui autem ub illo consetralur, sunt. Epistopi [ormatas tribuunt, chorepiscopinon
quem non constal jus constcrandi habutsse, iterum nisi eommendatiiiat el pueificas dare valent. Episcopi
consecrandus esl, quia si ille consecrandi jus non jus eonsecrandi habenl, cltorepiscopilantum minores
habuii, iste ex olei effusione nil censeerationis atcepii. D ordines tribuunl, Levilkam autem el sucerdolalem
El quia in ipso ordine consecrutus non erat,nunc quasi benediclionem non valenl prwsiare.

DIST. LXVII. Pars I. ' Caput Pseudoisidorianum , confectum ex Isid. Hisp. de offic. I. 2, c. 6. —k
Aus. Polyc. II.. cc. C. 1, * abest ab Ed. Bas. » hab. A. 619. — cf. C. 15, q. 7, = C. Ii. P. II. .. 7.
add. : Autem : Eil. Bas.
DIST. LXViU. Pars I. l Ep. 46. (scr. A. 592). Ed. Maur.—Ans. 1. 7, c. 104. Ivo Pnn. I. 3, c. 7G. Decr.'
*
p. fi,e. _2. Polyc. 1.* 2,t. 36. Pctr.4 Lomb.Sent. I. 4. D. 25. C. 1. sicetsemel ordinaius ilerum non T polest
c.: Edd. coll. o. tia/ef: Ans. abesl ab Ans." venerit : Edd. coll. o. 'serveiur : casd. ___C. II. scr. A.
740. —Ans. 1. 7, c. 110, (ex Gelasio) Ivo p. 6, c. 117. * cuidam episcopo: Edd. coll. o. * Presbijteris:
Ed. Rom. sed correctum esl in indice erralorum. ,0 add. : »iii : Edd. coll. o. " o quibus fuerint
ordinali : orig. '* aul : Ed. Bas. *•* abesl ab Edd. coll. o. pr. Bas. Lugdd. II, III. Anlw. ,,abesl
ab Ed. Uohi.1.r=C. III. " Auctor capitis, conc. Nic. perperam tribuli, non est invenlus. — cf. infr.
P. I, decotts. c. 20. **dedicalns : Edd. coll. o. " i-.nt.rif. — consecrattrit : Ed. Bas.
 535 . DI.CRETI PARS PRIMA, DIST. LXlX. 35*
De his ita scribil Leo I **,ad Eplscopo* Germaniw et A eorum inslitulio improba, nlmis est prnva, qnia,
Galliw", epist. LXXX VI, al. LX^XVtil. uu" hi de summo sncerdotis ministerio aliquid prae-
C. IV. ln quibus cltorepiscopi ab episcopis differanl. siimnnt, omni auctoritate caret 40. Et infra:$i.
Qunmvis cborepiscopis et presbyleris plurimn Nnm non amplius, quani duos ordines inier disci-
cinn cpiscopis minisleriorum communis sil dispcn- pulos Domini esse cognovimus, id esl duodecim
saiio, quaedam lamen *0*anciorilate veleris tegis, npostolorum, et LXX " discipulorum. Unde fsle ler«
* *
quxdam novellis el ecclesiasticis regulis* sibi probi- lins processerit, fundilus ignoramus. Et quod
bita noverint, sicut esl presbyterorum et diacono- rntione caret exsiirpari '* necesse est.
nut * sicut * constiltitio IV. Pars. § 2. Quod aulem cpiscopi non sint, qui
riim, virginum consecratio,
altaris, ac benediclio vet unctio. Siquidem nec eri- minus quam a tribus sun> ordinali episcopis, omni-
*
gere cis allaria, nec ecclesias* vct altaria* conse- bus palel, qtiouiam, ut bcne nosiis,* prohibitum **
crare licet " nec per impositionem lnanimm fideli- a sanctis est Patribus, ul qui ab tino vel a duobiis
bus bnplizatis " vel conversis h«reticis **parncte- siinl ordirtali episcopis nec nominentur episcopi.
inm Spiriium sanctum tradere, nec chrisma coiifi- Si noraen ** non habent, qualiter offician» tiabe-
c.ere, nec chrismate baptiialorum fronles signare, bunl?
nec publice quidem in missa quemqttam poenilen- ^ Unde Urbanus Pnpa II'":
lem reconciliare, nec formatas cuilibcl" epislolas C. \l.Apostolotum in ecclesialocum episeopi leneanl.
mittere. Quorura vices in ecclesia babeaut episcopi, et ouis
[PALEA.J eis banc dignitalem dare debeat, S. Augustiuus "
c Hoec" enim omnia illicita snnl cliorepiscopis, ostendit, inquiens: Pro patribus tuis naii sttnt libi
qui ad exemplum et formam LXXII discipulorum filii. 'Quid est, pto pairibus luis nali sunt tilti filii?'
esse nosciintur, vel presbyteris, qui eandem gestant 'Palres missi sunt aposloli:pro apostolis fitii nati sunt
' *
figuram, qiioniam, quanqiiam consecrationem ha- tibi, constiluti sunt episcopi. Hodie enim episcopi,
beant, poiiuticalus tamcn apicem non habent. > qitisunl per lotum" mundttm, unde nali sunt ? Ipsa
III. Pars. Gralian. Hi vero propter insolentiam ecclesia patres illos appellal, ipsa illos genuit, et ipsa
suam, qua officia episcoporum sibi usurpabant, ab illos constituit in sedibus palrum. Non ergo ie pules
ecelesiahodie proltibiti siint. deserlam, quia non videt Peirum, quia non vides
Unde Damasus Papa ail ad Episc. Africw, episl. V": Paulum, qttia non vides iltos, per quos naia es : de
C. V. Ordo chorepiscoporum a sacra sede tepro- prole tua tibi crevit palernitas. Pro pairibus tuis nati
balur. ,- sunl libi filii: conslilues eos principes super omnem
Chorepiscnpi tnni ab bnc sacra sede, quam a totius terram. El infra : Filios genuit ecclesia, consiiiuit
o?bis fueranl " episcopis prohibili. Nimis " ergo eos pro patribus suis principes super omne.m terratn.

DISTINCTIO LXIX.
GRATIANUS. tes, praccipimus amodo id minime fieri. Idipsum
I. Pars. Tonsttra vero clerici de manu abbatis su- qnoqiie observandum est cliam inter monachos.
tcipipotest, si eidein abbali manus imposilio ab epi- II. Pars. § 1. Lecloris ' autem manus imposi-
scopofacta no.icatur. tionec ticentia est nbbati* solumiiiodoin propriomo-
Unde in Septima Synodo c. 14 ' legilur : nasterio facieudi, si dunlaxnt eidem abbati inaniis
C. I. Abbates, quibus ab episcopo manus imponitur, impositio facta noscalur ab episcopo [seciindiiin'
aliqnos tonsurare possunt. morem pracliciendoriiin abbaluin], dtim constet ihiim
*
Quoniam videmus sine manus impostiione a par- esse presbylerum. §,2. Simili * etiain modo secun-
vula a-tale lonstiram cleri * qnosdam * accipientes, diini antiqiiam coiisiieludinem chorepiscopos * prae-
nondiimque nb episcopo msnus impositione perce- ccptione oportei episcopi prornovere leclores.
pta suber ambonem irregularilcr in collecta legen- D

DIST.I_XV1H. Pars. II. '* Ep. snpposititia. — Inieger fere hic locns sumptus est ex conc. Hisp.
II, c. 6.—Ans. I. 7. c. 123 (125). Ivo Decr p. 6, c. 72. Polyc. I. 4, t. 26. " omnibus epp. : Ans. —
Edd. coll. o. —add. : et presbgietis: Ed. Bas. __=C.IV. *° verba asleriscis inclnsa neque aptid Anselnium
" : Ivo.
permillimus** — licitvm est: Ans. "baplizandis : orig. — Ivo. *' exhwresi : orig.
reperiunlur.
— Ans.— cfe hwr.: Ivo. add. : cterico : Ed. Bas. '* eadem verba reperies in ep. Damasi, cujus
scquens canon" particula est. P. III. *'Ep. pseudoisidoriana. — Ans. I. 7, c. 123 (126). Polyc. 1.4,
t. 2(1. _=C. V. sunt : "Edd. coll. o. —ftierunt: Bohm. »*Nimis enim — et prava : Edd. coll. o. **et si:
e;iil. **earent: ered. LXXII: caed. — Ans. **exstirpandum est : Ed. Bas*P. IV. " add.: enitn :
Edd. col. o. ** add. : eitint : e;ed. _= C. VI. " Capul incerlum - ItemUrbanus : Edd. coll. o.
16 in commenl. ad Psalm. 44, in fine. 3T universtim: Edd. coll. o.
'
DIST. LXIX. Pnrs 1, Conc. Nic II. A. 787, ex interpretalionc Anaslasii.—Ivo Decr. p. 5, c. 376.
G l. ' ctenei: orig. —Ivo.-^ Edd. coll. o. * multos : Edd. coll. o. P. II. * lectores : Edd. Lugdd. II, III.
* impositionem: orig. * add.: unicttiqite: orig —Ivo,—Edd. coli. o. * hacc non sunt in graeco ca»
uone 8. chorepiscoptim: Ivo, — Edd. coll. o.
*>
5S5 DECRETI PARS PRIMA. DIST. LXXI. 556
C. II. Non exorcizcnt qtii ab episcopo provecti non A scnpis, 0 suiil promoli ", neque inccclesiis.ncque 111
sunt. doiuibus "
ltem ex Concilio Laodicensi, c. 26 *.
Non opoi-lel exorcizare eos, qui iiecdura ab epi*

DISTINCTIO LXX.
GRATIANUS. ea perpetuo pcrsevcret. § i. Omnino auiera ln dn.1-
Ab episcopis alterius eivitatis clericus oraman non bus nliqucm tilulari * non liceat, sed umisqiiisque,
poteril, ntc etiam a proprio absolule ordinandus est: in qua litulalus est, in ea tanliim canonicns habea-
tibsoluta enim ordinalio Cbalcedoncnsi Concilio pro* tur. Licet enim episcopi dispositione untis diversis
hibelur, el vacuam kabtre manus impositiontm prw- JJ praeesse possil ecclesiis, canonicus lamen praeben-
eipitur; in quo sic stalutum tst, can. 6 ': darius, nisi uniiis ecclesiae, in qua conscriptus esl,
G. I. Ntmo otdinandus esl absolute. csse non debet. § 2. Si quoe lamen capellae sunt,
Neminem absolule ordinari prcsbyterum, vcl' quac suis redilibus clericos stistentare non possuni,
dia-onum, vel quemlibet in ecclesiaslica ordinationc ca ' cura ac dispositio praeposilo majoris ccclesiae,
consliltilum, nisi * manifeste iu ecclcsia civitnlis', cni capellae subditae esse videntur, inimiueat, et
«ii- possessionis, aut in martyrio, aut in monastc- inm de possessionihus qiiam de ecclesinsticis ca-
Tio*, qui ordinatur, mereaiur ordinationis publi- pullnrum ofliciis ipse provideut.
«alae • vocabulum. Eos autem, qui absoluleordii.au- Gratian. /n eodem etiant concilio aniiquis novem
lur, ilecrevii sanctn synodus vacuam habere manus ptwfationibui decima addila esl, quw iia se habel :
.mposilionem, et nullum lale factum *>valere ad in- iEquum el salulare, el te in veueralione vel as-
juriam ipsius, qui eum ordinavit. sumptione B. Maria. collaudare, benedicere el prae-
C. II. Ittila til otdinatio sine lilulo facta. dicare.quae el Unigcniiuin tuum S. Spiritus obum-
tttm ex Concilio Urbani II habito Placentiw [c. 15]'. bralione concepit, et virginilatis gtoria permanenle
Sanclorum canomini stalutis consona sanctione lumen aetemum mundp effudit, Jesum Cbristum
deceruimus, ut sine litulo facta ordinatio irrila ha- C Dominum noslrum.
Lealur, et in qua ecclesia quilibet tilulatusT esl, in

DISTINCTIO LXXI.
GRATIANUS. miueiii » ' sollicitare et in stia dioecesi cleiicum or-
Dt clerie.it vero non ordinandis ab episcopo altc- dinarc. * Universi * dixerunl: Placet,' qnia ex liis
rius civitatis, in Sardiceusi Concilio', c. 18 el 19 sta- conlentionibus solenl nasci discordiae, et ideo pro*
tutum est, in quo Januarius Episcopus dixisse legi- hibel*omnium" sentenlia, ite quis hoc faccre an-
tut: deat. §i.Osius episcopus dixil: Et hoc universi
C. I. Clerici ab eptscopo alleriu» cnhatis non consiiiuimus, ut qiiictinqne ex alia parochia volue-
ordinentur rit alienum miiiistrum sine consensu episcopi
lllud quoque sanctitas vestra slalunt, nt nulli ipsius * et sine volunlate ordinare, non sit rata or-
episcopo liceal alterius civitalis ecclesiasticum ho- D dinatio ejus.
NOTATIONESCORRECTORUM.
DIST.LXX. C. . » Nisi manifeste : Grapcelegitur: t>Nnllum tale faclum : Graece: Mn.a/x.OSuvao-9-i
__tfi» tStxu; iv imd.vaia jroiee_f,» xitp.ii;, . papxvpia, ivipytiv, id est nunquam potstoptrari.
»5u.bvatTxvplu> o _retn»Tovo_'U_vor
___»_j/>U-_-i.o, hoc esi: DIST. LXXI. C. I. " Hominem: ln concilio l.ttino
nisi propriein ecctetia civilatis, vel pagi, aut marty- legitiir : Eccltsiastitumminisirum sollicitare et in tuit
rio, aut monasterio, qui ordinatur, pronunlieinr. In parochiit clericum, elc. Inf. ead. cap. Pritnatus. (ubi
Ordine autem Romniio fil menlio lalis pronunliatio- bujtis canonis senteutia videlur referri) legimr: ut
nis, episcopi noinine per archidiacomim fncla.: De ntmo alterius piebis hominem usurpet. Graece atilem
titulo S. Stephani eligimus Petrum ad leciortm ad captu istud, quod iu lalino deciinum oclavum est,
eumdtw lulum. non habelur.

DIST. LXIX. C. II. • hal,. inter A. 547. el 581. •• add. 8suis : Edd. coll. o. " provecti: orig. — Ed.
Bas. " tnter rfoi.to»; Coll. Hisp.
DIST.LXX. C. I. ' hab. A. 451. — Apud Ivoncm Pan. I. S, c. 27, prior tantum hujtts canonts pars ex
vers. Hisp. (quseapud Gratianum est) desumpla esl; in allera et in Decr. p. 6, c. 26, cum* Reg. I. 1, c. 386.
Burch. 1.2, c. 6. Ans. I. 7, c. 105, secutus est Dionysium. * nec — nec : Edd. coll. o. add/:' stttc ; esed.
ex Ivone. k add. : hic : easd. ex eod. • publicat: eaed.ex eod. __BC. II. ' hab. A. 1095. intitttlatu* :
Edd. coll. o. * intitulari, et paulo post: intitulatus ,-ea?d. pr. Arg. Bas. Ven. 1,1L " eartim ; Edd. Bas.
Lngdd. II, III. Antu. «
DIST.LXXI. C. I. hab. A, 347. Reg. 1.1, c. 432, 433. * abesl ab orig. el Ed. Bas. * veroa astenscis
Inclusa desiderantur in inierprt.1. Hispanica, ad quam ceteroquin hoc capuipertinel; leguntur lamen aputl
Dionysium, ex quo a Corr. Gratiano sunl oblrusa. * proliibetur.: Edd. Arg. Bas. — pronifreafur: Edd. rel.
* «mni: Edd. coll. o. 6 sni : ea,'d.
?57 DECRETI PARS PRIMA. DIST. LXXI. 358
C. II. De eodem. \ noii praividiintis differendam. Idcirco srriplis libi
eum nccessario duximus concedehdum,
lttm Innocenliiis ad Victricium Rothomagensem pracsenlibus '* liccntiam diaconum illum noslra inlervc-
Episcopum, epist. 11, c. 7 '. linbiluro
De aliena ecclesia ordinare clericum niilliis prae- nicnte aucloritato ccclesiae tuoe, Deo propilio, con-
smnat", nisi ejus episcopus precibus exoratus con- stilucre cardinatem.
redere voluerit. C. VI. Sine litteris episeopi sui in aliqua ecclesia
clericus non sutcipialur.
C. III. Quisine episcopi consensu ordinatur, irrita lit
Ilem ex Concilio Carihaginensi I, c. 5 '*.
ejus ordinatio. " episcopus Vegeselilanus dixil : SIIR-*
in
ltem ex Nicaeno Concilio, c. 16, fin. *. Primntiis
Si quis ausus fuerit aliqtiem, qui ad alterum per- gcro sanclitati vestrac, ut slatuatis, non licere clc-
* * rlctim alienuui ab " suscipi sine lilleris cpl-
titiel, in sua ecclesia ordinare, qtitim non liabeat aliqiio
consensum illius episcopi, a qno rccessit clericus, scopi sni, ncque apud se retinere, nec laicum usur-
irrila sit hiijusmodi ordinatio. pare sibi de plebe aliena, Ut eum oblineat" sine
C. IV. Ctericus unius tcclesiw in alia non ordinelur. conscientia ejus episcopi, de ctijus plebe esi. Grntus
liem ex Concilio Chalcedonensi, c. 20 ,0. episcopus dixit: Haecobservantia pacem custodit;
" B nam el memini in snnctissimo " concilio Snrdiccnsi
Clericos in suis ecclesiis constiliilos, sicnt jnm
difliiiivimus " , non liceat '* in nlierius civilaiis slatiituin, ut nemo ntterius plebis hominem usur-
ccclesiis ordinari; scd quiescant in en, iu qun ab pet' 5; sed si forle eril" necessarius, pclat a collega
iuitio minislrare «* meruerunl, exceptis iltis, qui suo, cl per consensnm hnbe.it.
C. VII. Sinelitleris commendatitiis clericus exlta
proprias civitaies perdiderunt, et cx necessilate ad suam ecclesiam non miiiislrel.
alias' ecclesias migraverunt. Si vero quicunque epi- Item ex Concilio Clmicedonensi, c. 13 ".
scopus post definitionem istani ad aliiim episcbpum Exlraneo clerico et lectori exlra civitatcm snam
perihieiilem ctericum snseeperil, placuit sanclae sine coinmendalitiis lilleris proprii episcopi nusquam
synodo, et etlm '*, qui suscepit, et eum, qui susce- penilus liceat ministrare.
ptus est, tamdiu excommunicaios manere, quamdiu C. Vlll. De eodem.
ipse clericus reverlatur ad propriam ecclesiam. Item ex sermone S. Anguslini ad populttm ".
G. V. Apostolicapermissioneunius ecclesiwclericus Ilorlainur Chrisiianitatem vestram juxla sanclo-
in altera valeat ordinari. rum canonum instilula, ut in ecclesiis a vobis fHn-
Iiem Gregorius Fortunaio Episcopo Neapolilano datis aliunde veniens preshyter nou suscipialur, nisi
iib. V, epist.il".
Q a vestrae fueril ecclesiae consecratus episcopo, aut
Fralerniialem tuam a nobis petiisse recolimns, ab eo per commendaliiias litleras
suscipialur.
ut Graliaiiiim ecc'_si__ Benafranae " dinconum luae C. IX. Absque formaia eleriei
peregrini non suseh
concedereiniis eccicsiae cardinandiim b. El quoniam piantur.
iiec episcopum, rui obsecundarc ", ncc prnpriam Item ex Concilio Anliocheno, c. 7 *'.
habet ecclesiam, boste scil.cet prohibenie , quo Nnlluin absque formala «, quam Graeci epistolam
stium debeat ininisterium exhibere, pcliiionein tunin ilicuni, pcregriiiorum tlericorum suscipi oporlcl.
ROTATIONES CORRECTORUM.
C. V. *»Cnrdinanaum: Anlea legebntur : ordinan- bniur incardinari; quod ex isto nunc indicalo loco»
dttm. Emendatiim est ex ipsa epislola. Cnrdinare paicre poiesl, el ex I. 3, epist. 14, et alibi. Quod
vero, seu cardinalem consliliiere (quod est in fine ' etiam in episcopis B. Gregonus faciebat, lih. 2 in-
hujus capilis), ila videtur B. Grcgorius accepisse, dict. 10, ep. 6, et ep. 25, (quod referlur infra 7,
ut canonicam iranslalionem significet. Nam qiiiim q. 1, c. Pasloralis) et indict. 11, ep. 13, et sequenti,
tcrapore S. Gregorii canon 6, coucilii Chnlcedonensis quod habetur infra 21, q. 1, c. Relatio. De ba. n:
nccurate observaretur, ul nullo modo darettir alicui D Jnannes Dincoims lih. 3, cap. 8, 11 el 16. Grcgd-
locns in ecclesia (qui nunc titulus vocatur) nisi si- riuin vero Joannes VIII, et fnclo ipso, ei vocabnlo in
mul ad eum locuiii ordinarelur, quum aliquis jam eadem notione acceplo est imitatus, quod ex aliquot
ordinatus , necessilate aliqua ii: aliam ecclesiam inamisciiplis ipsius epistolis constat.
iransferebatur, ut in illa in eodem gradu, quo iu C. IX. c Formata : Graeceest: Mv.tva Svevitlpt>vi-
prima ordiuaius eral, deservirei, in secunda dice- x_v Sixwcut T..V.ev_-v,quod Dionysius vertit: nuliu*

DIST. LXXI. C. II. ' scr. A. 404. — Ivo Pan. 1. 5, c. 64. ' ttsurpet : orig. = C. III. • h:>b.
A. 525. — ex Dionys. ap. Reg. I. 1, c. 38i. Burch. L i , c. 109. = C. IV. ** liab. A. 451.
— Ivo Decr. p. 6, c. 361. — «x Dionvs. : Ans. I. 7, c. 109. ,l singulis : Coll. Hisp. — Ivo. — Edd.
coll. o. " decrevimus : Coll. Hisp. il lictrt, et post en : asquiescere : Coll. Ilisp. Isid. Merl. Ivo. u
liaec videnlur ex Dionysio in collect. Isidori, quateuus a Meriino editn est, irrcpsisse; in Coll. Ilisp.
genuina enim legilur" : fecil principium ministrandi. " hunc : Cotl. Hisp. — tsid. Merl. — Ivo. — Eild.
coll. o. = C. V. Ep. II, (scr. A. 596), 1. 6. Ed. Maur. — Ans. 1. 7, c. 80. Polyc. 1.1, t. 7. " Ve-
'nefranw : orig. —Edd. Bas. Lugdd. Antw. " obsec. debeat, propria ecclesiahabtal : Ans. — Edd. eoll,
o. '• habituru* : ib. -= C. VI. " hab. A. 348. — Btirch. I. 2, c. 43. Ans. 1. 6, c. 124. Ivo Decr. p. 0,
c. 114. " privatui ep. Reieitelitanut : Coll. Hisp. " add. : episcopo: E<M. coll. o. " ordinet : Coll.
Hisp. et Isid. Merl. " sancto : Ed. Bas. " sibi usurpet: Coll. llisp. Edd. Bas. Ltigdd. II, III. Antw.
"add. :episcopi sui: Edd. coll. o. — Bolun. =C. VII. " hab. A. 451. — ex,Dionysio : Burch. 1. 2.
c. 139. Aus. I. 7, c. 162 (176). Polyc. 1. 4, t. 31. =C. VUI. " Desideralur inler sermones AiigusiinT.—
Burcli. 1.15, c. 30. Ans. 1. 7, c. 181. Ivo Decr, p. 16, c. 51 : ex.dietit. Augttstini. = C. IX. .»' bab. A.
532, (vulgo 541).
_S9 DECRETl PARS PT.1MA. DIST. LXXIH.
DISTINCTIO
GRATIASTJS.
Dimissorias vero liiteras episcopus nisi royatus non
Iribuat, sicul staiulum est in Synodo habila Romw.
Unde Leo Papa ail':
C. I. iVisi eodeni pelenle, nttlli diinissoriw lillerm
prwstenlur.
Episcopns subjecM)silii sacerdoii, vel alii clerico,
nisi ab ipso postiilntus, dimissorins non facial, ne
'ovis quasi perdita aut errnns iuvcnialur.
C. II. De eodem.
Item ex Concilio Carlhaginensi III, c. 2_*.
Clericum atienum, nisi concedcnte ejus episcopo,
3fi0
LXXII.
A nemo audeal vet reiinere, vel promovere in eccleia
sibi credita. Clericorum autem noinen etiam leclo-
res et psalmistae et osliarii reiinent'.
C. III. In una ecclesia ordinatus in alia non
suscipiatur.
Item ex Concilio Milevitano H, c. 15*.
Placuit, ut quicunque in una ecclesia *vel* semel
eligitur a, ab alia ecclesia ad clericalum non te-
neatur.

DISTINCTIO LXXHI.
GRATIANUS. D In nomine Patrisn., ei Fili. r., el Spiriins snn-
Quatiter vero commendaiiiia , vel dimissoria seu cti A. *n*. Walierio Spirensi episeopo ego Burchar-
formala epistola factenda sit, videndum esl. Debenl diis sanclacWormaciensis ecclesiae devotus gregis
nuntquelilterw Grwcw interpuni in ea episiola, el non Ghristi famulus, in Deo *vero* siunma. felicitatis
sine causa. Grwca l enim etementa liuerarum nume- beatituilinem. Qunm sancta calliolica ccclesia prom-
»_5 etiam exprimere, nullus, qui vel tenuiter grwci ptn sit _equi documenta evangelica, quae dicunl:
sermonis notitiam habel, ignoral. Neigiiurin facien- Qui' recepit prophetam in nomine prophetw, accipiet
dis epislolis canonicis, quas mos latinus Formatas mercedem propltetw, el qui recipit juslutn in nomine
vocat, aliqua (raus [atsitatis temete prwsumerelur, justi, mercedcm jusii accipiet, etc , et Apostolus ju-
'hoc a Patribtts CC CXVIII Nicww congregatis satu- beat bospilalitatem seclnri, ct necessitatibus san-
berrime inventum est et constitutum, ut formalw epi- ctorura virorum communicare; tamen propler eos
stolw hanc calmlationis seu suppulationis habeant qui caiilerialam babenl suam conscientiam, dicen
ralionem, id est, ut assumantur in snppuliitionem tcs se esse siniplices, quum sint aslutia diabolica
prima grwca elemenla Patris, et Filii, et Spirilns san- repleli, et pro opere pietalis dicunt se de loco ad
•cii, lioc est, n. T. A. oua? elementa ociogeharium et lociim transire, quuin sinl sua malilia faciente fti-
quadtingentesimnm et primum significaul numerum.' gitivi, et dicunl se esse minisierio sacro insertos,
Pelri quoque apostoli prima littera, irfesl n., quw qtmni non sint: statutum esl a sanciis Patribus,
tiiimernm octoginta significut; ejus quoque.qui scri- neminem clericum alienum el igiiottim recipi a!»
i<il,episcopiprima lillera : cui scribilur, sccvnda lil- nliqno episcopo, et inihronizari in sua ecclesia, nisi
lera; accipientis, lertia litlera; civilatis quoqut,de babeat a proprio episcopo epistolam, qu;x>in cano-
<qua scribitur, quarla, el indiclionis, quwcunque est nibus nominatur Formatn. ldeo nolum facimns frn-
•illius * temporis, numerus ussumaiur. Atque ila his lernitali Testr*, quod praesens frater noster, liaruui
oinnibtis grwcis lilteris, quw, itf diximus, numeros lilterarum portitor, nomine Ilermanmis 7, non pro
' exprimunt, in ttnum duclis, unam, quwcunque fuerit sna ncquilia expulsus est n nobis, sed posliilamibtis
•cotlecla, summam epistola teneul; hanc qui suscipit, frntribus, eo qnod e.v familia noslra fuit et noster
omni cum cautela requiral expresse1*.Addat prw- bnpiizalus, fecimus ei liberiatcra receplam in* eorim
terea separatiin in epistola eliam nonagenarium et allaris canonice, et ordinaviinus cum ad gradiun
nonum numerum, qui secundum grwca elementa si- presbyierii. Cui etiam lias dimissorias sive commen-
ynifical 'Af-»v. datitias lilteras facimus, el eum ad veslram dilc-
C I. Exemplar formatw cspistolw, quw in Nicaena B clnm fraternilatem dirigimus, ut in vestra parochia
Synodo a CCCXVIH Patribus factaesl*. sub »estro sacro regimine et defensione consislere
NOTATIONESCORRECTORUM.
^ereannorum siue pacificis, id est commendatitiis su- Cartliaginensi graeco, eap. 91 : K«Va«a? lcvuyvu.ln
epistolis. Aique» ita Burch. el Ivo habenl.
'*cipiaturLXXH. Africano auiem cap. 57 : vel semel suscepto officio
DIST. C. UI. Eligitur: In Concilio Mile- legerit.
viiatio esl, vet semel legerit *: itemque in concilio

DIST.LXXH. C. I. * Ex syn. Eugen. II, hab. A. 826, c. 18, cr>nfirmaia per Leonem IV. = C. II. »
linb. A. 597. —-Burch. 1. 2, c. 42. Ivo Dccr. p. 6, c. 143. ' retineant : *lvo. = C. III. •
imh. posl A. 416,— Reg. I. 1, c. 585, — Coll. tr. p. p. 2, l. 22, c. 6. priroam vel semel
•legerit : Coll. Hisp.' tribui solct.
DIST.LXXlll. lhec»est rfegula formatarum, qtins Aliico Constantinopolitano coiislanter*
Ans. I. 6, c. 121* (12_). lvonem Decr. p. 6, c. 455. aui numerus ;
Integra__ legitur ap. Reg.' 1. 1, c. 438. — * Burcb. I. 2, c. 2"i7.
<>rja. Reg,—Ans. id. ; orig. Ans. C. I. txpressam : ib. = C. I.
*•Jistlh.-c. 10. ' Eimanus : Binch. * a : Ed. Bits.
 361 DECRETI PARS PRIMA. DIST. LXXIV. 5P2
valeaf. Ego, inquam, Burchanliis humilis episcopus, A ac detonsus, pnrvilatem noslram rogavit, quaicnns
in noniine Palris', et FHii, et Spirilus sancti, et in illicommendatitias lileras conscriberemus, quibus
unitate sanctae ecclesiae,in qua Pelro datum esl jus veslrae celsitudini commendalus sub tuilione vestri
ligandi atque solvendi, absotvo Hermannum presby- regirainis degere posset; cnjus voluntnti consentiemes
tcrnm de civitate Wormaciensi indictione X, et li- secundum canonicam auclorilatcm lilcras ei dimis-
cenliam do vobis iutbronizandi eum in qiiaciinque sorias dedimus, per quas et ipsi conccdimus, ut sub
ecclesia vultis vestrae parochiae. Hanc crgo epistolam veslro magisterio divinae servituti insisiens sufc
graecis litieris binc inde munire decrevimus, et deserviat ulilitati, et vobis licenliam tribuimus, ut,
annulo nostracecclesiaefirmare censuimus. Frater- si dignum eum judicaveritis, ad sacros ordines pro-
nilalera vestram Chrisius nobis iucotumem conser- moveatis. Commendatum ergo eum curae vestrae
vet«. n. r. A. n. B. E. Z- 2. Kf-ijv.Data Wormaciac suscipite, et noslris ex partibus absolutum in vestra-
ldibusMarlii, anno Doniinicaeincaniatioiiis MXll". rum ovium numero cuslodile. Quns literas, ui vi-
Indictione X. gore verilatis firmala. indubilanier a vobis susci-
C. 11. Incipit epislola formata a CCCXVIII Epi- piantur, literis graecis, ut canonica docetaucloritas,
scnpis et ab Attico b Conslaniinopolilanw urbis confirmare salagimus. Sancla Trinilas veslram
Episcopo ediia : B be.tiludinem ad rcgimen sancla. suae ecclesiae per-
Sanclissiitio in Chrislo fralri suttima dulcedine pelualiter bene valere concedat, 'A/«.vc. [vel sic : Et.
caritalis amplectendo A., illius civitatis episcopo, ©. '* (quw eandem summam exprimunt) indiclioneX.
y., illius ecclesia. praesul, perpelnae beatitiidinis " Conimel hwc formata epislola suminam ,v numert
optat in Christo salulem. Ci. Y. A. a. De cetero MCCCXV. Y. grwcam in nomineillius pritnam poni-
jioverit sancla fralernitas vestra, quod isteclcricus, nus, quia Grwcieam in quibusdam locis pro Y. con-
licrinannus *r noniine, nostra in parochia instructus sonanle ponunt, sieui est Aecu_S ef tvuyyihov,s.]

DISTINCTIO LXXIV.

GRATIANUS. C. II. Nulltts promoveatur invittts.

I. Pars. QuwrUur de his qui ab episcopis suis
promoveri eontemnunt, an invili sint sublimandi, an
non ?
De his ila statttlum inveniiur in Concilio Anrelia-
nensi III, cap. 7 ' :
C. I. Annuie'suspensiom subjaceat episcopus,qui
invilttm ordinare prwsumit.
Episcopus, qui invitum aut reclamanlem prestim-
serit ordinarc, annuali posnil.ntiae subditus rais.as
facere non prxsumat.
Item Gregorius Nalali Episcopo Salonilano,inlib.I.
Reg. epist. 19 '.
Gesla, qnae nobis in concilii * veslri confecta se-
eretario direxislis, in quibus * arcliidinconus Houo-
ratus addicitur *, plena esse cognovimus semine
jurgiorum, qiiuin uno eodemque tempore una per-
sona noiens ad sacerdotii ordinem provebilur *,
quaetanquam immerita a diaconatus ofiicio remove-
lur'. Et sicut justum est, ut nemo crescere com-
pellalur invitus, ita censendum pulo 'similiter,' no
quisquam insons abordinis sui ministcrio dejicialur
< injuste.

NOTATIONESCORRECTORUM.
DIST. LXXIII. C. I. » _o_se>_e.: In hoc et se- D excmplum c. 434, si ubi nunc summa esl 1539, fiat
quenti capite ca lanliim sunt emendam, quae exem- 1459. Satis sit iocuin indicasse.
plarium auxilio reslitui poterant. Caeteriimquae boc b
C. II. Ab altico : Antea legebatur : abbalibus.
loco seqiiiintur etiam npud Bitrchardiiiii stint deprn- Resliltiltts est locus ex conjeclura (quod perraro
vata. Facile autem restitui possunt ex regutis initio faclum esl), quoniam evidenti ralione niiebatur.
disiiuciionis traditis. Quibus quidem regulis optime c 'Aft»-.,vel sic : Et. Q. : Addila sunt haecex ali-
respondel exemplum ab Ivone collatum p. 6, c. 433, quol vetustis exemplaribus, et utrisque islis notis
si litlerae, in extremo 434, capitis posilae, ponanlur idem niimerus XCIX signilicatur. In codicibus vero
loco earnm, quae in ipso 455, aflerunlur. Addila inipressis vel nihil erat, vel diclio : Amen, laiine
enim illis dictione 'A/i»v, resullat numerus ibi no- scripla, in qua nulia est numeri siguificatio.
laius, id est, UCCLXXVIH. Bene etiam procedet

DIST.LXXIII. C. I. ' Pairis II, tl Filii Y."et Sp. S. A. : Edd. coll. o. •• MII. mense XII: Edd
cotl. o. = C. II, " add. : ofcseguium : Ed. Bas. R.: Edd. Arg. Bas — Rer. : Edd. Nor. Ven. 11.— Her. .
Ven. I. " YE: Edd. coll. o. ,v epistotam sttmtni: Ed. Bobm. lBhacc in impressis iniruin quanium
ilepravaln csse, h;ec le exempla docebunt; leg. iu Ed. Bas. : a. jj. yo. id. — in Ed. Arg. : a. n. y. s. id.— •
Eximte lamen videtur factnm esse, quod in Edd. Par. Lngdd. est : aito^aia i. e. absenlia, q»iodsensu om-
nimodo caret. .
LXXIV. P. I. * hab. A. 558. = C. H. * A. 591) 1. 1. Ed. Maur. -- Ivo Decr. p. 6.
; c. DIST.
379. Polyc. I. 2, t. 33. * consitii: Ed. Bas, * Ep. 19, (scr.
; ib. » adducitur ; EJd. coll. o. pr. Bas. ° erquU»-
gtto
vealur: Ed. Bas. T remo.eflfur : Edd. cott. o.
PATitOL. CLXXXYII. *.*
l(Z DECRETI PARS riUMA. DIST. LXXIV. 564
Conlra .»u._,.nr in Concilio Carihaginensi c. 31. " : !_dinalem. Quod et f.icero, quantum arbitraniur, de-
C. 111. Qui ab episcopis suis promoveri conlemnunt, bebiiis, si tomen nihil est, quod juste contra ipsum
(i locis suis dejiciantnr. animos " vestros cxasperet. Si vero aliqua culpa
Si qui <*cierici ab episcopis suis promoveri con- est, suis nobis hoc vestra fraternitas, ut
epistolis
temserint, nec illic raaneant, unde recedere nolue- scire possinius, insiiinel.
runi. III. Pars. Gratian. Verum illud Gregorii de Ivs
C. IV. De eodem.
ut cierici vel diaconi intelligendum est, qui non causa necessilatis, _ed
Placuit, quicunque pro causa callide ab episcopis suis promo-
-neccssitalibus ° ecclesiasticarum * rerum non ob- veri ingratitudinis lllud autem Carlltaginensis concilii
queruntur.
lemperaverint episcopis suis, volentibus eos ad de his intelligiiur, qui nolunt oblemperare episcopis
honorem amplioreni in ecclesia sua promoverc, nec suis
propter necessitalem ecclesiw volenitbus eos ttd
illic minislrenl in suo gradu, uude noluerunl rece- alitora Hanc distinctionem ex decrelo
promovere.
«lere. " Papae quilibet corroborare valel, qiti
Simplicii
C. V. Posleriores prioribus episcopi non prwponanl. sctibens Joanni
Ilem ex Concilio Agathensi, c, 25 ". Episc. Ravennati, epist. 11, ail inter
" cetera :
Episcoporum etiam, quorum vita non repre-
bendilur, posteriorem prinri nullus praeponal, nisi C. VII. Non esi aliquis invitus ad episcopalum
perlrahendiis
forle superbia elalus quod pro necessitate ecclesiae Ubi ista didicisti, quac in fralrem "el coepisco-
cpiscopus jusserit implere conlemnat. " iioslrum Gregorium non dilerlione, sed invi-
II. Pars. § 1. Sane si ofiicium archidiaconatus " piini
" dia perpetrasii? quem inexcusabili violeulia pertrabi
propter simplicioreni naturam implere aut expe- ad '* te
dire nequiverit, ille loci sui nomen teneal et ordi- passus es aique vexari, ut ei honoieiii tan-
* lum non per animi *8tranquilliialera, sed per aincn-
iiationem ecclesiae, quem elegerit episcopus prae-
liam, sicut dicendum "est, irrogares? Neque eniin
ponendum. talia potuissent fieri sanitaie cousilii. Nolumus
C. VI. In quo toco quisque ordinalus est invilus
teneri non debel. exaggerare quod geslum est, ne cogamur judicaro
Item Gregorius Joanni EpiscopoSyracusano, lib. XI, quod dignumesl; nam privilegiumss ineretur amii-
epist. 54 ". tere, qui permissa sibi abutitur potestale-. El infra
Quoriindani ad nos relatione pervenii, Cosmani, *' : Deminciaiiius autem, quod, si postbacqnicquaiu
qui ex monacbo monaslcrii S. Luciae a deccssore ** tale praesumseris, el aliquem " seu epi.scopuin,
veslro " meinorandae *' memoriae Maximiano in „ seu presbylerum, seu diacouum invitum facere *'
ccclcsia Syracusana factus subdiaconus, alque a forte credideris, ordinaliones libi Ravennatis ccclc-
Yobis poslca in possessione, quae Juliana dicitur, siae vel jEmiliensis noveris auferendas.
prcsbyler est ordinalus, ita nimia trislitia et loci C. VIII. De eodem
qualiiaie vehementer affiictum, ul viiam sibi pccnam ltem Gregorius Antonino Subdiacono, .._>.II,
" epist. 16. lndicl. 10 »3.
cxistimet, et conlrilioni3 suae fugani quacral
auxiliuin. El ideo, quia tales erga suhjecios nostros Honoralus, arcbidiaconus ecclesiae Salonilana. a
dtbenius exsistere, qualcs iiobis , si subjecti fuisse- sanctae memoriae decessore meo missa supplicationo
iniis, nosiros volueramus ,8 esse praeposilos,iii3giia- poposcerat, ul ab antisliie suo iuvitus provebi ad
benignitafis cst, si emn in ecclesiam ", uli subdia- forlioris gradus ordinem contra morem nuilatenus"
coni est functus ofilcio, sanclitas veslra reducere cogerelur. Hoc enim Aeri sibi non provehendi gra-
* 0 tia **, sed causa ingraliludinis perhibebat. Pro qua
atque illic piesbyleniin* voluerit! consliiiiere car-
NOTATIONESCORRECTORUM,
DIST.LXXIV. C. 111.d Si qui: Yerba luijns capi- J} C. V. f Et ordinationem : Qunmvis in recentiori-
tis siml litulus sequcnlis capilis : Placuil. qui esl bus conciliortim ediliouibtis Coloniensibus legalur :
propiius canon 51, concilii Carthaginensis in codice el ordinalioni ecclesiw,quem elegerii episcopus, prw-
caiioiiiini et apud Gnccos. ponatur'; la-men iu veteri Colonien-i, duobus Pari-
e
C. IV. Pro necessilatibus : Grccceesl : Ata xivu; sieusibus et duobus codicibus coiicilioitnu Vaiica-
uvuyxaaxixat aixift T_v .x_X»0'_<_v a.TtTiv;id esl : ob nis esl eodcm modo atque apud Grniiamiui.
quasuam cogentes cuusas suarum ecclesiarum.

DIST. LXXIV. C. II. »Exsyn. Carth. bab. A.419, apud Dionysium. — Burch. 1. 2, c. 178. Ans. I. 7,
c. 105. Ivo Decr. p. 0, c. 42. = C. IV. * ecclesiarum '; orig. — Ans. Burch. = C. V. "
liab. A. 506. — Coll. tr. p. p. 2, t. 28,* c. 21. *•*•Episcopus : orig. " archidiuconus: Edtl,
Ven. 1, 11.Lugdil. '* simplicem : Ed. Bas. eodeu» molo legitur in Coll. Hisp. — ad ordinationcm :
Kd.Bas. =C. VI. u Ep. 28 (scr. A. 605), 1.13. Ed. Maur. " tuo, et sic humero sing. deinceps : Ed;t.
coll. o. ,6 veuerandw: orig. — Edd. coll. o. " conlriiioni'*: Ed. Bas. ,8 vellemus : Edd. coll. o. " ec-
clesia : eaed. *" studuerit : eaed. '* animum tuum : e;ed. scr. A. 482. —Burcli. 1. 1, c. 29. Ans. I. O,
c. 66, 67 (64, 65). lvo Decr. p. 6, c. 140. Polyc. 1. 2, t. 53. = C. VU. " confruirem : Ed. Bas. " epi-
26 S7 dxtum : Edd. coll. o. 2Sadtl. :
scopum: Edd. coll. o. " " a : eaed. = C. VII. 30anui : l_d. Bas.
diyniiutts : Edd. coll. o. cf. C. 25, q.2, c. 23. uliquid : Edd. coll. o. al add. : tulem : eaed. *»
ndd, : posse: e:cd. =.C. VIII. •»,Ep. 20 ( scr. A. 592), I i. Ed. Maur. - Ans. 1. 7, c. 75. 3t uullo tnoio .;
'
Edd. coll. o. **causa : eaed. » *
 365 DECRETI PARS PRIMA. DiST. LXXV. 5i;_
re tunc jam ** _ancl_ememoriac decessor ** noster A. , in cadem pertinacia pers-verare perspexeris, domi-
scriptis suis Natali fralri coepiscopoque nostro in- nici quoque* corporis et sanguinis eumdem anti-
terdixeral, ne praedictum Honoratum arcliidiaconum sliiem parlicipatione privabis.
inviluui provebeiel, neve dolorem conceptae ingraii- Gratian. Adhibenda est etiam disciplina, qua
ludinis 'diufius' in corde relineret. Quumque et a nolenles promoveri ad sacros ordines ad obedienditm
nobis* 8 bseceiilem summopere fueriiil*' interdicta, episcopis suis provocenlur. In minoribus siquldem
non solum mandala Dei negligens, sed et scripta* 0 otdinibus consliluti paulalim per singulos grtidus
noslra* 1contemiiens, praefalumarckidiaconum quasi tmtt provehendi, vl conlemnenles suis obedire episco-
ad fortiorem honoTem provehens conatus est arie pis doleant sibi illos esse pralalos, quos prius habe-
"
callida degradare. Unde aclum est, ut, eo.de» 3 bant subjeclos
archidiaconatus loco summoto, aliuin adsciscerel, Unde Gelasius scribit Viclori Episcopo":
qui ejus ohlemperare moribus ** poluissef. Quem •C. IX. Quttm majores ordinari conlemserint, de
llonoratum arcliidiaconuni a-ibilrainur antisliti suo ininoribus promoveantur ordinibus.
aliunde dispiicere non potuisse **, nisi quod euni Consuluit •*•dilectio lua de suorum promotione
vasa sacra suis dare paieulibusprohibebat *•. Qiiam clericorum, perbibens, quod diaconi ad presbyterit
causam subtili voliiiinus el lunc sanctae memoria. II I gradum (quo ecclesiam luam memoras indigere)
decessor mens, eljiunc egoindagatione iliscniere ", venire detrectant. Quspropter, quia invitos lisii
sed ipse ** siioriim sibi actutim conscius personan» ecclesiasticn moderatio gravilasque iton patitur, ut
ad judicium poslposuit deslinare. Proinde **expe- , ex nolentibus fiant volenles ordinalio illa potcst
rientiam iuam priesentis praecepli auctoritate duxi- perficere ", si quos habes *vel* in acolytliis, vcl
inus fiilciendam, qualenus, conveniens in Salona "a, subdiaconis maturiores aetatc, et quortim sit vita
Nalalem fratrem coepiscopumque nostrum saliem probabilis, hos in presbyieratum sttideas promovere,
tol scriptis adinonilum studeal " adhortari, ulsiipra ul, qui**insuis ordinibus •• proficere noluerint,
inemoraiuin arcliidiaeoniim in suo " statim loco reddantur suis inferioribus poslminorcs '*, ipsaque
suscipial. Quod si facere hoc contumnciter, ut cou- commoda presbyteri propensius quam diaconi con-
suevit, forle disluleril, usura ei pallii, qui ab bac sequantur, ut hac saltem ralionc conslricii el ho-
sede coiicessus est *', ex auclorilate sedis apostolicae norem, quem refugerant, appetere nilaiitur, etquae-
.coiitradices •**.Quem si etiam amisso pallio adbuc sluni.

DISTINCTIO LXXV.
GRATIANUS. C exemplo prophctarum ct regum *, capiia eoruiii
X.Pars. Tempus autetn consecralionis, sicut in Or- raore apostolorum cl Moysis ungentcs; quia oninis
jtiine Romanohabelur, ad episcopi oenedictionem non sanclificalio constai ' in Spiritu sanclo, cujus virlus
eligiluf. Omni enim lempore benedicantur, dummodo iuvisibilis sanclo .hrismali-cst permixta, cl hoc
jejuni el hora tertia benedklionem accipiant. Tilu solemnem cetebrent ordinaiionem.
Unde Anacleius " Pnpa scribit ad Episcopos ' llaliw, II. Pars. Gralian. Tempus aulem coitsecrationi*
epist. 11, in princ. trium mensium spalio clattdilur, ultra quod, nisi ne-
C, l. Ordinationes episcoporum qua hora tieri cessitale cogente, episcopomm consecraliones post
debeant.
eleclionem differri non ticei.
Ordinaliones * cpiscoporum auctoriiai. apostolica Unde in Chalcedoncnsi Concilio, c. 25, legitur *:
ab oinuibus, qui in endcm fucrinl provincia, epi-
C. II. Ullra trcs menses iton differalur eoiscoporum
scopis stiiit celebrauda.. Qtii siiuul .onvenicmes ordinalio.
*
scrutiniiim diligeuter aganl, jejuuiumque cum 0111- Qiioniara quidam metropolitanoruur, sicut ad nos
'
nibus* celebrenl precibus, et manus in sancli. *
* periatum esl, negligunt creditos sibi gregcs, et dif-
«vangeliis, *quae praedicaturi snnt, imponniiies fj ferunt ordiuatioues facere cpiscoporum, placuit
doraiiiica dic, bora lerlLi orawtes, sacraqueuitciioue, sancla. synodo, intra • tres menses Jieri ordinatio-

DIST. LXXIV. C. VIII. ** eiiam : eaed. *' prwdecessor : c_ed. ** me : eacd. ex Ans. " fueranl :
eaed. **scripiuram ; eaed. *' tueam :_»._. pr. Bas. *' caitide ; eaed. ex Ans. " eodem : eaed. ** add. : in
omnibus: Ed. Bas. ** posse : Edd. coll. o. ex Ans. •* prohibueral : e;ed, pr. Arg. Nor. *7perquirere : eaed.
** sui smrumque : eaed.ex Ans. w Unde: eacd.ex eod. u veniensin Saloniam :
** s* "* eaed. ex eod. " studeas :
«aed. in siqlu quo : eacd. sibi ftterat : ea_il. contradicilo : orig. et Ans. **Caput inecrlum.—ex Pela- •
Hio.: Ans. I. 7, c. *'102. — ex Gelasio : Ivo Decr. p. 6, e. 106. Polyc. I. 2, t. 31.=C.IX. *• add. :
ttos : Ed. Bas. profieere : lvo. ** Ivo J. 1, c. 43. •*• i» suis "ord. : absuut ab Aus. '• posterio-
res : Ivo
DJST,LXXV. P. I. "»Captu Pseudoisidorianum. — Burcl». t. 1, c. .5. ^ns. ). 6. c 53 (51). Ivo Pan.
1. 3, c. 12.Decr. p. 5, e, 69. Polyc. I. 2, t. 6.—cf. supra D. 64, c. 2. »omnibus
s ex coll. o =C. i.
conc Nic. c. 4, * ex slatutis eccl. antiq. c. 93. Ed. Baller. * cum : orig. —Evp.:Edd,
o.. • regum capita ptrungeittium, e__ niore : Edd. coll. o. T add.: esse : ewd. * Ans. Ivo. —-Edd. cnll.
hab. A. 451.= ex Lio-
uym: Burcb. I i, c. 24. Ans. 1. 6, c. 40. lvo Decr. p. &, c. 135. = C. 11. *
infra : Edd. Dns. I'_r.
567 DECRETI PA..3 PRI.MA.DIST. LXXV. 568
nes c[iiscoporum, nisi forte inexcusabi.is necessitns Ai sacerdotum celebrentur, non tantum ex consuelu-
cncgeril leinpiis ordinationis amplius prolclari, 0. Si dine, seu etiam ex apostolica novimus venire doc-
auteni quis ° episcoporum haec ,l non observaveril, Irina, scripttira manifeslante, quod , qutim nposloli
ipsum debere ecclesinsticaecondemnalioni subjacere, Paulum et Barnabam ex praeceplo Spirilus sancti
reditus vero cjusdem viduala. ecclesiae inlegros re- ad evangelium gentibus " millerent praedicandum ,
scrvari npnd ceconomum ejusdem ecclesiae pla- jejunanles el oranies imposuerunt eis nianiis , ut
cuitf. inlelligamtis, quanta et danlium ct accipienlium
111.Pars. Gralian. Ceferorum vero ordinaitones devnlione curandum sit, ne lantae benedictionis
non nisi in lemporibus cerlis et diebus, maxime sa- sacratneiiluin negligenler videatur impletum. Et
cerdotum et Levilarum, fieri debenl, vespera videlkel ideo pie et laudabiliter apostolicis morein gesscris
sabbali, vel mane diei dominicw continuaio jejuuio. inslitutis, si haiicordinandorum sarerdolitm formnm
Unde Zepliyrinus " Papa scribil ad Episcopos " per ecclesias, quibus Dominus praeesse te voluit,
AZgypli,episl. II. eliam ipse servaveris, ol his, qui consecraiidi siuit,
C. 111.Ordinationes presbylerorum vel Levi.arum qua nunqiiam henedictio, nisi in die dominica. resur-
hora fieri debeant. rectionis tribualur, cui a vespera snbbnli iiiitinn»
Orditiaiiones presbyterorum Lcvitariimque tem- ] tonslnl el " tantis divinarum dispensa-
adscribi,
pore congrno, muttis coram adslanlibus, solenniter tioniim ** mysteriis esl consecrata, ut, quicquid est
agite, el probabiles ac doclos viros nd boc opus a Domiiio insignitis** cotisiiluiuin , in liujus diei
provebite, ul de eoruin socictate eladjiimenlo plu- , dignitale sit gestum. In hac mundus sunisit exor-
riraum gaudenlis. dium ; in hac per resurrectionem * Cbrisii * et
C. IV. Presbyleri el Levilwqua hora ordinandi niors interilum, el vita accepii initium **. ln hnc,
«u»i/.t elc.
Itcm Leo Episcopus DioscoroAlexandrino Episcopo, 'C. VI. Deeodem. PALEA.
episl. LXXIX, cap. 1 ,v.
liem in Ordine Romnno, cap. de gradibus
Quod a Palribus noslris propeusiore cnra novi- ecclesiw **.
mtts esse servalum , a vobis '» quoque volumus
i Quandoet ubi libituin fueril usque ad stibdia-
-custodiri, ut non passim diebus omuibus sacerdota-
lis vcl levitica ordiuaiio celebrelur, sed posl diem conalus officium ordinanlur clerici, diaconi vero
sabbati ejus noclis, quae Iucescil in prima sabbati, alque presbyleri iiunquam , nisi in publica ordir.a-
cxordia consecrandi ,e eligantur, in quibus liis, qui lione. >
•consccrandi suiil, jejunis et a jejunantibus sacra *" C. VII. De lemporibus ordinntionis.
fce.-Cilictioconferatur. Quod ejusdcm observantiae Item Gelasius ad Episcopos per Lucaniam, episl. I.
crit, si mane ipso dominico die, continuato jejunio cap. 15. "
snbbati, celebretur ", a quo lempore praecedentis V. Pars. Ordinationes presbylerorum el diaco-
noctis iniiia non recedunt, quod 18ad diem resur- norum nisi ccriis temporibus el diebus exerceri
reciionis (sicul ciiam iii pascha Domini dcclarslur) non debent, id est quarti mensis jejuuio, seplimi et
icrliiierc non dubium cst. decimi; sed el eliam quadrngesimalis initiij, ac me-
'*
C. V. Quare die dominico sacerdolum ordinaliqnes dianac hebdoniadac, el sabbati jejunio circa vespe-
celebrentur. rani noverint*• celebrandas, ncc cujusiibet utilitatis
Idem codem cap. **. causa seu presbyterum, seu diaconum his praeferre**,
*°
IV. Pars. Quod dic h dominico ordinationesi qtii ante ipsos fuerinl ordinali

NOTATIONESCORRECTORUM.
DIST.LXXV, C. II. a Si autem qttis : Sic etinm in D dem loco, unde ct antecedens , tnnlalo tamen ver-
prisca* versione. Graeceest: Ei 8. un TOUTO 7.o..in-oi, boiiim ordiue, el iioiinullis inilio adjectis. In ipsa
-___i-_'6a(auTov(nl. auTw) _z-/).»_-ia(jTi/.w
__tTtfxtu; enim epistoln post uitimn verbn praecedeniis cnpitis
quae aliier inteipres vertii : Quod si hoc miniine fe- sequittir coiilinenler : Nam prwter auctoritutem
cerii, cotrepitoni ecclesiasiicwsubjacebii. De melro- consiteludinis , quara ex aposlolka novimus venire
polilano hcnini loquilur. doclrinn, eliam sacra scriplura manifeslat , quud
C. V. Quod die: Sumtum est caput hoc ex eo- quum apotloli, elc.

« D»ST.LXXV. C. II. ,0 propaqari : Coll. Hisp. * imo Hispanica. " hoc : Edd. coll. o. f ctnsemut t
Edd. coll. o. '* Caput Pseudoisidoriaiiuin, desuintnm ex libro — Burcli. I. 2, c. 3.
pontificali.
Aus. 1. 7, c. 43. Ivo Decr. p. 6, c. 23 et 47. Polyc. 1. 2, t. 28. " omnibus Epp. : Edd. coll. o.
= C. IV. '* Ep. 9 (scr. A. 445\, Ed. Baller. — Ans. 1. 7, c. 44. Ivo Decr. p. 6, c. 51. Po-
lyc. 1. I. "'» noois: Edd. coll. o. "abest ab orig.*• " ndd. : ordinatio : Edd. coll. o. " guam : orig.
_=C. V. lvo Pan. I. 5, c. 15. Decr. p. 6, c. 70. irt die : Ed. Bas. " add. : omnibus : ib. '* qtu$
tantis : orig. Edd. coll. o. — et — consecralam : Coll. Hisp^ " dispositionum : orig. '* insigne ' Edd.
coll. o. " principium : eaed. = C. VI. " Hoc cnput prostal in Ordine Rora. (vide ad. c. 2. D. 25),
queni num. IX, iu Museo Ital. publici juris fecil Mabillonius. — Ans. 1. 7, c. 61 (51). = C. VII. " scr.
A. 494. — Ans. I. 7, c. 43. Ivo Pnn. 1. 5, c. 25. Decr. p. 6, c. 74. Polyc. I. 2, t. 28. ** mediaUa qua-
draqesimw die : orig. — Ans. lvo. '* add. : ipsas ordinaliones : Edd. coll. o. ex Ans. so add. : uudeant;
cad.
 800 DECRETI PAKS PRIMA. DIST. LXXVI. 370
DISTINCTIO LXXVI.
GRATIANUS. A non dicatur. § 5. Eodcm modo de septembris »
I. Pars. Quibus temporibus jejunia celebranda jejunio constiltilum est, ut, si calendae septembris
sint, Calixtus Papa delerminat, scribens Renedklo in quaria feria evenerint aut antea , jcjunium in
Eviscopo epist. I. ': lertia hebdomnda celebrelur , et si in quinta , atit
C. I. Quibus temporibus jejunia celebrenlur. sexla, aut sabbato conligerint ,0, in qunrta hebilo-
Jejtinium, quod ter in nnno nptid nos celebrare mnda jejunandum erit. § 4. In deccmbri vero illud
didicisli, convenientius nunc perqunttior le,ni|iora observnudum eril, ut in proximo sabbalo ante vigi-
fieri decernimus, ut, sicul nnmis per qiialuor volvi- liam natalis Domini celebretur jejiinium, quia , si
tur tempora, sic et nos qualernum solenne agamus vigilia iu sabbato evenerit, simul vigiliam et jeju-
jejunium cer anni quatuor tempora. nium celebrare " non convenil.
C. II. De eodem. Contra Urbanus II. in Concilio Placenlino, c. II.1*:
Itetn ex Concilio Moguntino I. a cap. 34*. C. IV. De eodem.
Consiiliiimus », ut quatuor lempora anni ab om- Staluimus eliam, in jejunia qualiior temporum
itiliits* conimuni jejunioobserventur, id est iu raense hoc ordine celebrenlur : primum in inilio quadra-
Marlio , hebdomada priuia ; in Junio, secundd ; in gesimae, seciindum in bebdomada penlecostes, ter-
Sepiembii, lertin; iu Deceinbri, quarta. B tium vero in sepleinbri, quarlum in decembri moi _
C. 111.De eodem. solito fiat.
Iiem ex Concilio Salegunstae habito, cap. 2. * C. V. De eodem.
Dejejunio aulem *ineerlo* qualuor temporum llem Leo Papa 1, sermone 1, de jejuuio penteco-
bnnc certiludiiien» slaluimus, ut si calendae Martiie sies ".
in quarta feria sive anlea evencrint, eadcm hebdo- Igitiir post sanctae laetitiae dies, quos in honorem
mada jcjunium celebrelur. § 1. Si autem calendae Doinini a mortuis resurgentis ac deinde in '* ccelos
Martia. iu qiiinlam feriam aul sexlam,aut sabbatum asceiidenlis exegimus, postque accepliun sancii
distenduntiir, in sequentem e hebdomadam jejiiiiiiiui Spirilus donum, salubriter el necessario coiisiieliulo
ilifierntur. Simili quoquc modo, si calendae Junii in est ordinata jejunii, ut, si quid forte inlcr ipsa
quartn leria aut' nnlea evenerint, in subseqiicnli festivitatum'"gaudia negligens libertas et Iicentia
hebdomnda jejiinium celebretnr; el si in quinta, aul iuordinala ,e praesumsil, hoc veligiosae abslinenliiB
scxtn feria, aut sabbato contigerini T, jejunium in censura castiget.
lerliaiiiMiebdomadam reservetur. <% 2. El hoc scien- C. VI. De eodem.
dum cst quod, si quando jejuiiiiim mcnsis Junii in Idem sermone,VIH. de jejunio decimi mensis ".
vigilia penlecostes secundum praediciam regulam "* Hujus observantiae ulilitas, dilectissimi ", in ec-
eveneril, non ibi celebrandum eril, sed in ipsa beb- elesiasticis praecipue cst constiltita jejuniis, quae ex
domada solenui pentecostes , [quia vigilia b simui doctriua sancti Spiritus ita per totius anni circulum
ct jejuniiim celebrari non debcnl,] et tiinc propter dislribula sunl, ul lex abslinentiae oraiiibus sit ad-
solcmnilntem Spiritus sancli diaconi dalmaticis in- seripta lemporibus. Siquidem jejunium vernum in
duantur, et Alleluia canleliir , et Flcctamus gcnua quadragesima, aesiivumin penlecoste, aulumnale in
NQTATIONES CORRECTORUM.
DIST.LXXVI-P. II a. Auctor Micrologi c. 24 et pentecosies absque genuum flexione tum Alleluia et
25 tle boc ipso Aloguntini concilii canone disputans, Gloria in excelsis Deo, et- vestibus solennibus fiet;
aperte ait, lioc ex ignoratione iradilionis ecclesias- lerlium plena hebdomada anle wquinociium aulum-
licae fuisse profectum. Unde Leo Papa ait: Hujus nale; quartumplena hebdomada anie nalalemDomini,
observantiw, etc, quod referlur infra ead. dist. c. 6. vigilia ejusdem aceepta. Et idem i-epetitur in altero
Et ne quis occasione horum conciliorum Germani- concilio Place_tia_ postea habito, quod est in biblio-
corum deciperetiir, Gregorius VII (quod in eodem D theca Vaticana , et citatur infra ead. cap. Stalui-
Micrologonarratur) velerem RoraanaeEcclesia?con- mus.
suetiidinem renovavit. De qua re in concilio Claro- C. III. i>Quia vigilia : Haecusque ad verbum : de-
montensi Urbani II, c. 1, sic statuilur : Primum bent, DOtisiinl in ipso cuncilio impresso ex Bur-
jejunium qualuor temporum semper fiet primu heb- cbardo, eadem vero seiiteniiti repetitur iu fine ca-
domqda quadragesimw; secundum in hebdomada pilis.

DIST.LXXVI. C. I. * Cap. Pseudoisidorianum, desumium ex Iibro Pontif. —cf. Ora. Rom. npttd Hit-
torp. p. 85. ~ lvo Pan. 1.2, c. 175. Decr. p. 4, c. 27. Polyc. I. 3, t. 23. =C. II. ' cap. 54. Conc. Mog..
hab. A. 813, in epitonien redactum. — Cap. 1. 5, c. 86. Reg. I. 1, c. 277. Burch. 1. 13, c. 2. lvo Pan.
I. 2, c. 180. Decr. p. 4, c. 55. 3 Statuimus : Ed. Bas. * add. : hominibus : Edd. coll. o. = C. III. *
hab. A. 1022. — Burch. in fine. Ivo Pan. I. 2, c. 181. Decr. p. 4, c. 33. 6 sequenti hebd.: bdd.coll. o.
7 conligeril : caed. s lertia hebd. : eaed. pr. Lugdd. II, III. * mensis : eaed. — seplem-
seplimi
bris mens : Ed. Bas. 10 coniigerit : eacd. " celebrari: eaed. " hab. A. 1095. — Polyc. 1. 3i,
t. 25. = G. V. " Serm. 78. Ed. Baller. — Polyc. ibid.. 1* absunt ab Edd. Lugdd. — cwlum
ascendemis : Edd. coll. rel. " festivitatis : Edd. coll. o. ,6 immoderata prwsumseril: eseu. = C. VI. "•
Senn. 19. Ed. Baller. — Polyc. ibid. '" add. : fratres _ Edd. coll. o. -
-71 DEdRETI PARS PRIMA. DfST. LXXVl. 373
inense sepiimo ", hiemale *autcm* in hoc, qui est /_ rum; aralnm " lemplum in ignominiam gentis op-
iteciiims, celebramus '", inleliigenies divinis niliil prcssae a Tito Annio Rufo. Ia septimo vero, qm
vaciium essc prxceptis, elverbo Dei ad erudilionem apud nos nppellntur oclober, *sicut supra diximus,"
nostram omnia elementa servire, dum pcr ipsius occisus est Godolins; et Judae iribus, ac Hierusalen.
miindi cardines quasi per qualuor evangelia iuces- reliquia. dissipatae. "Legamus Hieremiam**e. Mens*
snbili " luba discimus quod et prxdicemus, et aga- (lccimo(qui apud nos Janunrius dicilur , co quod
nius. janua anni sil alque principium), Ezechiel " ia
II. Pars. Gralian. Primum vero menscm,quartum, eaptivitate posilusamlivit et cunclus populus capli-
scptimum el decimum, non Hebrworum ratione, sed vorum, qtiinlo mense temp{jum esse subversuu» r
twslra debemus accipere. Primus enim mensis apud quod pleni.ssime in eodem propheta cognosciinus.
illos est Aprilis , quartus Jutius, septimus Oclobtr, Hoc est igitur omne, quoci diciliir , dies ptauctus ct
tlecimus Januarius. /n quibus, tl prwterca in quinio jejuniorum, quos hactenus habuistis in luclum ,
mense, qui est Augustus, quw fueril eis causa jeju- seiatis vobis (quia cogitavi,ut benefaciam Hierusa-
tiii, Ilicronymus in commentariis ad cap. 8. Zacha- lem " el douiui Juda) io Jacliliam el gaudiurjr»et
riw exponit, dicens "; solennitales esse verlcndos; ila duiilaxal, si verila-
**
C. VU. Quare in suptadiclis mensibus jejunia lex lem diligali. el pacem. Juxla anagogem, quia tunc
impetavit. jejunamus, quando *' sponstis aufcrlur a nobis, et
Jcjiiniiim quarli, et jejunium quinti, et jejunium non mcremurejus habere praesenliam, qunm rever-
scptimi, ct jcjuiiiiim decimi ("„„o.xo.vouenim* sub- sus fuerit Doraiuus ad nos, et cogitavcril, ut bene-
uuilitur niensis) " domui Judae et Hierusalein Ln faciat nobis, ounls tristitia vcrietur in gaiidium , et
dics feslos verletur et gaudiiim : 'veriiaiem uniiun fames pristina sermoiiis Dei pracsenlia doclrinarum
Deus quaerit et pacem." In hoc loco nostrorum ** ejus eicc-leslis panis saturitate pensaliilur **.
imilfi multa dixerunt, et inler se dissonaniia. _.. 111.Pars. Gralian. Non aulem videniur jejunia
pnucis inletjectis : § 1. Cogimur igitur nd Ilebrxos quarli nien.is posse celebrari ante diem pentecosles.
rccurrcre, etscienlia. verilalem de fontc magis quara A die enim dominicw resurrectionis usque in diem
de rivulis quaerere. Et paulo post : § 2. Jcjunium pentecostes non inducuniur observandajejnuia.
quarti mensis, qui apud Latinos vocalur Julius, die Unde Ambrosius in ejusdem diei sermone LXI, qui
septima et decima ejusdem mensis illud arbitran- sic incipit **:
tur ", quando descendens Moyses " de monte Sina C. Vlll. De eodem.
tabulas legis abjecil aiqua confregit, et juxta Hiere- Scire debet « tanctitas veitra. Per hos quinqua-
**
niiain *' muri primum rupti sunt civitatis. In quin- ginla dies nobis esl jugis el continuaia festivitas.
10 " mense, qui apud Latinos " appeLla.ur Augus- ita ui boc omni tempore neque ad observandum
•**
tus, quiim propler exploratoresterrae sanetae seditio jndkamus jejunia , neque ad exorandum Deum **
erta essel in populo, jussi sunl montem non ascen- gcnibus sticcedainus **. El infra ; § 1, Inslar
dere, scd per quadraginta annos longis *• a lerra ergodoininicae** loiaquinquaginia dierum curricula
Bancta " circumite dispendiis, ut excepiis duobus, celebranlur, et omnes isti dies velttt dominici depu-
Chaleb " et Josue , omnes in solitudine cadereut. tanlur. Resurreclio enim dominica " est. Nam in
in lioc mense et a Nabucbodonosor **, et mulia dominic- resurgens salvator reversus ad homines
post s__cutna Tilo et Vespasiauo leniplum Hieroso- est, et posl resurreclioneni lota quinqungesima cum
'* hominibuscommoratiis est. .Equalis **ergo eorum**
lymis incensum est atque destructum; capla urbs
Beiliel, ad quam mulia millia confugerant Judaeo- neces__rium ut csset fcstivitas, qiioruni acqualis
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. Vllt. e Scire debel : In mtiltis manuscriplis D praecedenlis capiiis, atqua iia legendum : UndtAm-
exemplnribus a capite Jejunium , usqne ad cnp. hrosius in ejusdem diei sermone LXl, qui incipit:
Post Patcha , in aliquot etiani usque ad ultimum, Srire debel sanctitas veslra, ac deinde siibjmigen-
niilla est distinctio capitnm. Tanquam enim unico diim, Per hos qninquaginlii, efc. Suo eniin moilo
contexlu contiiientiir muliae auctoritaies a Gratiano nplnvil liiinc locura Grniinnus. Nain apud B. Am-
cilatae. Ideo verba ista : Scite debet sanctitas ve- brosiura paulo aliler babelur.
siia.cohaerent cum extreinisverbisGratianiad finem
" incessabiliter:
DIST.LXXIV. C. VI. " septcmbri : Ed. Bas. '• celebretnus : Edd. coll. o.
orig. - " aiiamen in homiliis Pauli dinconi et in ed. primn opp. Leonis M. legilur ut npud Gra-
'*
tianum. Polyc. ib. = C. VII. " abest ab Edd. coll. o. pr.»• Bas. ties/iorttm : Edd. Arg. Bas
"
** .ir.i.ramur : Edd. coll. o. pr. Lugd. II, 111. Anrw. Exod. c. 52. Hier. c. 52.
" ndil. : tero : Edd. coll. o. " ttos : esd. '• longius : esed. ** pr. Lugd. II , III. Anlw. "
ud lerram s. : orig. ** Nuin. c. 14. »»4 Reg. c. 25. Hier. c. 39, et 41. cnpfa url>e:*•
Edd. coll. o. pr.
Antw. »' seqneniia in Edd. coll. o. pr. Lugd. 11,111.
Lusd. II. •* Anlw. desiderantur. c. 52. »' Ezech.
c. 33. Israel: Edd. coll. o. pr. Lugd. II, 111.Antw. *»Joan. c. 16. *• compensabilur : Edd.*'coll.o.
M Tribuitur sermo Uie Maximo Taurinensi, Bibl. Pair. (Ed. Lugd.) l. 6, p. 29. = C. VIII. esse :
** Dominum : Edd. coll. o. u succidamut: orig. — Edd. Lngd.
Edd. coll. o. pr. Lugd. II, III. Antw.
II, III. Autw. ** adtl.: Ad : Edd. coll. o. »*add. *» : resurrectionis : esed. "add.: dies: ib. **aqualit
eotum; etgo : Edd. Nor. Ven. t, II. Par. Lugd.-l. add. : -fierum : Ed. Lugd. II, III.
57- DECRETI PARS PRIMA. DiST. LXXVII. 574
ess.l" el sanclilas. *Sic enim disposuit Dominus , A j ecclesiaruniabslinentiaerigoremprandiisrelaxarerit,.
ul, sicut ejus passione in quadragesima. jejuniis lamen si qui 6* monacliorum vcl clericorum *' jeju-
conlrisiareniiir, ita ejiis resurrectione in qtiinqua- nare cupitiiit, non sunl probibendi, quia Anloniug..
gesima. feriis laeiaremur.* Non igitur jejunamus el Paulus et celeri Palres anliqui ctiam his dicbus in-
in " quinqiiagesiina , quia in his diebus nobiscum cremo leguntiir abslinuisse,
ncque solvisse abstinen-
Domiiius coinmoralur •*.Item in Apologia David "': tiam , nisi tantum die dominico.
Ilnnc numerum (quinquagcsimum videlicei) laeti C. XI. De eodem.
celebranius posl Domini passionem, remisso culpae Item Ilieronymus ad Lucinium 6*, ep. XXVIII. •*
lotius debito, cbirograptio ** quoque evacualo, ab Ulinani omni tempore 'jejunare possemus ,
quod in
onini nexu liberi, et.uscipimus advcnientem in nos Aciibus apostolorum diebus 6e et die
penlecostes
graliam Spiritus sancti; die pentecostes vacanlc ** dominico apostolum Paulum ct cuin eo credentes fe-
jejmiio laus dicilur Deo *5, Atleluia caiilattir. cisse legimus. Et infra : Nec lioc dico, quod domi-
Gratian. Necessario ergo ecclesia consliluit, ul nicis 6' diebus jejunandum putem , el contexlas
post diem pemecostesjejunia celebrenlur. Sed quod quinquaginta 6Sdiebus ferias 6»auferam ; sed una-
in illis quinqtiaginla diebus jejunandum esse nega- quaeque provincia abundet in suo
scnsii, et prae-
lur, ex observanliw necessilate intelligilur. " cepta majorum "• Ieges apostolicas arbiiretur T1.
Unde idem Ambrosius in ejusdem diei sermone LX, C. XII. Sabbalo magno posl horam baptismi episcopus
qui sic incipil": valet ordinari.
C. IX. De eodem. llem Pelagius Papa Pefro Episcopo Potenlino 7*.
. Nosse credo <lDOSfralres. Non M mihore .ae.ilia Dileclionis tuae scripla suscepimtis , quibus sig_i-
celebramus dicra pentecosles, quam sanctum •• ficas Latinum ecclesiae Grumenlinae diaconum nd
pascha curavimus. Tunc enim, sicut modo fecimus, episcopntum Marcellionensis ecclesiae sive Clusi-
jejunavimus sabbalo, vigilias celebraviinus, oralio- tanae '* ab omnibus fuisse eleclum , quod jam ante-
nibus pernoctantes 60insiiiimiis : unde necesse csl, hoc lempus retulisti; et jussimus, ut veniret, cre-
Riuiilem-observantiam el similis Jaelitia subsequa- dentes eos de persona ejusdem ab episcopo suo di-
tur. missorias accepisse. Quod "si modo fecerunt, facite
Gratian. Observanlia vero similis dicilur quoad eum velociler ad urbem Romam occtirrere, ut si
faclum,non quoad necessilalem. Deusjusserit, insabbatomagnoposlboram baplismi
Unde Isidorus lib. I. de eeclesiasticis officiis,cap. 42 : ordinetur. Quod si ante memoratum diem noiv
C. X. De eodem. occurrerit, cogelur usque ad qunrli mensis jejiinia
Posl pascha usque ad pentecosi.u , licet tradiiio substinere '*.

DiSTINCTIO LXXVH.
GRATIANUS. Unde Caius Papa Felici episcopo, cp. «n. in. exir. ' _
dislinctos gradus quisquam ad sa-
Ilis lemporibut secundum Anaeletum, Zephtjrinum, G. 1. Non nisi percetdotium
aspiret.
Gelasiutn et Pelagium episcopi, presbyteri et diaeoni lllud nos statuentes vobis el omnibus servare
snnt ordinandi, Meiropolilanus autemjuxla Leonem mandamus, ut * ad ordines ecclesiasticos si«
ex presbyterisejusdem ecclesiw vet ex diaconis op- a.cendant in ecclesia, qui ordinari merenlur : id
itmus ordinetur. Ex monachis autem vel laicis nullus esl , si quis episcopus esse merctur, sil primuiu
nisi pergradusecclesiw debetad summum sacerdoiium osliarius, deinde lector, postea cxorcista: inde *
pervenire. sacretur acolythus, deuium * vero subdiaconus,
ISOTATIONESCORRECTORUM.
0
C. IX. d Nosse crtdo : Idem evenit in hoc capile, D enim cum superioribus, prima sermonis period
qnod in superiore evenisse notalum est. Cohaerel quasi in suminara redacta.

DIST• LXXVl. C. Vlll. *° est: Edd. coll. o. " add. : hac : Edd. Bas. Lugd. II, III. " commora-
B»iiacant jejunia :
Uts esl Edd co.l. o. " C. 8, "* chirographoque : "Edd. coll. o. cf. Coloss. c. 2.
Edd coll o. "add. :e« oralio ; eaed. pr. Arg. Ambrotii nomen in Edd. coll. o. omissuni est.
" diem s. p. cetebrare c. : Edd. coll. o. 60pernoctanler : Ed.
= C-' IX. *'8 guia non : Ed. Bas.
15is ciim orie. el similis obs. simitem Iwt. subsequ. : orig. = C. X.. 6* si quis — cupit .
Edd coll o. es add. : vel lakorum : ib. = C. XI. " scr. A. 385. — Ans. I. 4, c.*• 44. Polyc.
I 3 l *23 " Lucianum : Bohm. *• die : "> Ed, Bas, " [estivis : Edd. col. o. sexagtnta :
ori». "add. : e« solennitales : Edd. coll. o. add. : et : Ed. Bas. " arbitrenlur : Ed. Nor.
— arbitremur : Edd. Ven. 1, II. Lugdd. Par. = C. XII. " Ep. incerti temporis. — Ans. I. 6, c. 59 (<>1).
1 2 t 25. — cf. D. 65,c. 14. — Pontino : Edd. Lugd. II. — Bohm. '» Clusitanum : Ed. Arg. —
Polyc '* Unde vel nunc, sicut dicis eum concorditer ab omntbus
Cassilitana:: Ed. Bas. — Cusilinatium : Ans.
eleclum, et nihil ei sacri canonescontradicunt, et ab episcopoejus dimissoriam acctpiunt, factte, etc. : Ans.
" subsistere : Edd. coll. o. pr. Par. Lugdd. — Bohm.
DIST.LXXVH. C. I. ' Caput Pseudoisidorianum, *concinnatum secundum Iibr. ponl)f»calem.— Coll. tr,.
* deinde : Edd. colU 0.
p. p. 1, t. 26, c. 2. » add. : omnes : Edd. coll. o. deinde : Ed. Bas.
573 DECRETl PARS PRIMA. DIST. LXXVH. , 576
deimle * diaconus , et postea presbyter , et exinde ,. A -ctate grandaevus, melioris proposfti conversatione
_i meretur, cpiscopus ordinelur. provocatus , ex laico ad sacram mililiam pervenire
t/«_eZosiuius Epise. urbis Romw attad Hesychium, festinat, desiderii sui fructum non aliter obtinebit,
epist. I. cap. 5. * . nisi eo quo baptizattir tempore siatim lectorum aut
C. II. Quw intervalla temporis in singulis gradibus exorcistarum numero
servanda sinl. societur, si tamen eum unum
In singulisgradibus haec tempora suntobservanda , habuisse vel habere, et hanc virginem accepisse
si ab infanlia » ecclesiasticis ministeriis nomen de- constet uxorem. Qui , dura initiatus fueril expleio
biennio , per quinquenniiiin aliud acotylhus etsub-
derit, ut inter leclores et exorcistas quinquennio
diaconus fial, et sic ad diacoualum "', si per haec
teneatur, exinde acolythus vcl subdiaconus quatuor-
decim ' annis fiat, et sic ad benedictionem diaco- lempora dignus indicatus fuei.1, provehatur. Exinde
accessu temporum prcsbyterio vel episcopatui,
nalus, si merelur, accedat, in quo ordine quinque jam si eum cleri ac " plebis evocaverit ,s electio , non
*
annis, si inculpate se gesserit, haerere debebit.
Exinde ' suffraganlibus slipendiis, per tot gradus immerito societur.
datis propriae fidei documcntis , * presbyterii * sa- C. IV. De eodem.
cerdotium polerit promereri, de qtio loco, si eiini Item ex Sexta Synodo , c. 15. ".
cxaclior ad bonos mores vila perduxerit, summum Subdiaconus nonminorviginti annorumordinetur.
debebit. Et : I. Defen- § 1. Si quis vcro in aliquo ordine »• sacerdotali
ponlilicnium sperare infra §
sores etiam ecclesiae, qui ex Iaicis fiunt, supra- praeler consliluia. tempora ordinatus fueril, de-
dicta observatione leneanlur, si meruerunt *°esse in ponatur.
ordineclcricalus. C- V. De eodem.
C. III. De eodem. Itemex Concilio Carthaginensi III. c. 4 ".
Ilem Siricius Papa ad Himerium Tarratonensem , Placuit, ut anle viginli quinque annos aelalis nec
epist. I. cap. 9. ". diaconiordinentur, nec virgines consecreulur, et.ut
Quicunque itaque se ecclesiae voverii ** obscqniis lectores populum non saluteni.
a sua infanlia , anle puberlatis annos baptizari et C. VL Minoribus XX V. annis levilica non
prwsleiur
lectorum debet minislerio " sociari, qui ab accessu benediclio.
adolescentiae usque ad vigesimum b ik aelalis annum Item ex Concilio Agathensi, c. 16 et 17 *'.
si probabililcr vixerit, una tantum, et ea, quam Episcopus benediclionem diaconalus minoribus
virginem communi per sacerdotem benediclione per- quam vigiuti quinque annorum penitus non com-
cepil, uxore contentus acolythus et subdiaconus ess» £j mittal. § 1. San. si conjugati juvenes consense-
debcbit, posteaque ad diaconii gradum ( si se ipsum rinl *» ordi__a_i, etiam uxorum voluntas ita requi-
primitus, continenlia praeeunte, dignum probaverit) renda esi, ut sequeslralo mansionis cubiculo , re-
accedat. Ulii si ullra • quinque annos laudabititer ligione pramissa, posteaquam pnriter conversi fue-
miiiisiraveril, eongrue presbyteriura consequatur. rint, ordinentur. § 2. Presbyterum " vero vel epi-
Exinde post decennium episcopalem calbedram po- scopum ante triginla annos, id est antequam ad viri
lcrit adipisci, si tamei» per haec tempora integritas perfect» aetatem pervenial ", * et diaconos ante vi-
vitac " ac fidei ejus fnerit approbata. Qui verojain giuti quinque , * nullus mctropolitanoruin ordinare

NOTATIONESCORRECTORUM.
DIST.LXXVII. C. II. a Si ab infnntia : Priorb_ec pervetusioGralianicodice,.et apud Rabanum, lib. 1.
liujus capitis pars sumnialim refertur. Integer locus cap. 15.de instilut. cleric. legilur : qualuor annis,
stc babet : Si ab infanlia ecclesiasticis ministeriis non ; quatuordecim. Sed ob glossarq nibil mutalum
nomen dederit, inter lectores usque ad vigesimum D adtlilumve est.
cslalis attnum continuata observalione perduret. Si C. III. b Vigesimum : in plerisque vetustis. exem-
tnajor jam el giandwvus accesseril, ita lamen, ut post plaribus et Graliani, et epislolae, afque apud Ivonein
baplismumslalimsedivinwmilitiwdesideretmancipari, legilur : trigesimum ; sed in epistoin Zosiiui, qnce
sive inter leclores , sive inler exorcislas quinquennio relala est in antecedente nolalione : vigesimum.
teneatur, exinde ucolythus velsubdiaconus quatuor an- o Ultrti : Sic legitur in omnibus matiuscripliset
uis,et sic ad benedictionem,etc. Acsane inunoetiam in originali ipso. In vulgalis eral: intra

DIST.LXXVH. C. I. *desunl in Ed. Arg. * scr. A. 418. — Ans. 1. 7, c. 49. = C. II. * quatttor :
orig. — Ans. » adhwrere : Edd. coll. o. »add. : vero : Ed. Bas. ,0 meruerint ? Edd. coll. o. =C. III.
11 scr. A. 585. — Coll. Ir. p. p. 1.1. 56, c. 10, 11. Ivo Decr. p. 6, c. 91. seq. " vovit : ofig.— Ivo.
— Ed. Bas. — .o.Heri. : Edd. Par. Lugdd. " officio: Ed. Bas. — '* trigesimum : orig. — lvo. — add. :
sua: : Edd. coll. o. " add. : suw : eaed. -'6 diaconii officium — promoveatur : Coll. Hisp. " aul ;
Edd. coll. o. — attt clerki : Eil. Lugd. II. " edecumaverit : Constant. ex codice Pith. et vetere
Colliertino literis Lansobardicis exaralo. =C. IV. " ex synod. _EV.' exx-nhab. A. 692 — Coll. tr. p.
p. 2, t. 1), c. 6. *° __"d. : sncro : Edd. coll. o. = C. V. "• hab. A. 597. — Burcb.
»»
1. 2, c. 11. Ans. 1. 7,
<•..95. lvo Pan. 1. 3, c. 50. Decr. p. 6. c. 51. Polyc. 1.2, l. 27. = C. VI. hab. A. 506. — ho Decr.
p. 6, c. 565. »» add. : se : Edd. coll. o. '* Burch. I. 2, c. 9. Ivo Pan. 1. 3, c. 58. Decr. p. 6. c. 29.
" pcrvenianT-: Coil.
Hisp. — Edd. coll. o.
577 DECRETl PARS FRJMA. DIST, LXXVHI. S73
prrcsumat, ne per aetatem (quod aliquoties evenil) A citur **, conlinno lcctor , vel notarius, aul*' certe
aliquo errore culpeiilur. defensor effectus, posl trcs menses exsislal aco-
* "
C. VII. De eodem. lytlius , maxime si buic actas eliam sufiragatur ,
llem ex Concilio Toletano IV. c. 20 ". sexlo mense subdiaconi nomen accipiat, ac si me-
In veteri legi ab anno vigesimo quinto Levitaein des.a_conversationishoiiesia_quevolunlatisexsistit4»,
tnbernacuto servire mandantur " , cujus auclori- IIOIIOmense diaconus, compleloque anno sit pre-
*'
latem in canonibus el sancli Patrcs secuti sunl. Nos sbyler; cui tamen, qtiod annorum inlerstilia fue-
et divinae legis , et conciliorum *3 praecepti iinme- ranl collatura , sancli proposili sponte susccpta do-
mores, infautes et pueros Levilas facimiis anle legi- ceatur praestilisse devolio. § 1. Si vero lairus quis-
timam aelalem , ante. experienliani vilac ; ideoque piam ecclesiaslicis est aggregandus ofiiciis, lanio
neullerius fiat a nobis, eldivina !9 lege, cl cnnonicis solicilius in singulis , qua. superius comprehcnsa
adnioneinur sententiis, ul 30a viginti qiiinque annis sunl hujusinodi decet examinari ** personam,
aetatis " Leviiae consecrenlur , et ea triginla prae- quaiitiimiiilermundanamreligiosnmqiievilaniconslal
sbyteri ordinenlur. csse discrimiiiis , quin utique convenienlin ecclesiae
C. VIII. Per quw intervatla temporum ordinetur qui ministeria reparanda *3sunl , non inconvenientibus
de monachis in clericatum eligitur. " inerilisingerenda, lantoquemagisquod sacrisaplum
llem Gelasius Pnpn ad Episcopos per Lucaniam, possil esse serviliis in eorum quacrendum est insii-
1.
epist. ciip. 5. ". de lcmpore, quo fueranl** haec as-
Si qms de rcligioso proposilo et ** disciplinis mo- lulis, quanlum
sequenda , decerpilur , ut morum habere docealur
naslerialibus erudilus ad clericale munus accedat **,
* * acta 3S hoc probilas , quod prolixior cousuetudo non con-
imprimis ejusvita praeleritis temporibus
nullo lulit, ne per occasionem supplendn. penuria. cleri-
inquiraliir,si gravi facinoreprobatttr infeclus; calis ** vitia
si secundam non habuitse forlassis uxorem , nec a polius divinis ciillibus inlulisse non Ic-
* gitimae familiae Domini coinpulemtir *• proeurasst,
marilo relictam sorlitus oslendiiur; si poenilen-
anni inetas
liam d publicam fortassis non gessit, nec ulla compendia. Qiiorum pronioliouibus super
sexmenses nihilominus siibrogamns, quoniam.siciil
corporis parte viliatus apparet; si servili autorigi- " interpersonarn divino
dicliimest, distareconvenit
nariai non est condilioni obnoxius; si curiac jam
ctiltui deditam *8, et de laicoruni conversalione ve-
probatur nexibus absolutus; si assecutus esl lileras,
sine quibus vix fortassis ostiarii possil implere nii- nienlem. Quae lamen catenus indulgenda credidi-
uisieriuin. mus", ut ecclesiis f ab liac occasione cessanlibus
C. IX. De eodctn. (_ canonum palcrnorum velus forma servelur.
Iiem eodem capite et sequenti *'.
Monachus • vero novitius moruin honcslate ful-
DISTINCTIOLXXVIII.
GRATIANUS. millo raodo presbyter ordinelur, etiamst valde sit
Qua vero wlate sacerdoies ordinari debeant, Boni- dignus. C. II. De eodem. PALEA.
facius a Papa » diffinivit, diceus :
Itcm in Novellis in Authentica de sanctiss. episcopis
C. I. Anle annos XXX. presbyier non ordinetur.
§Clericos.apudJulian.Anlec.coiistil. CXV.c.iQ*.
Si quis triginta aetatis suae annos non inipleveril, t Neino presbytcr consecretur, qui niinor triginta
NOTATIONES CORRECTORUM.
C. VIII. d Si pwnilenliam : Hinc usque ad finem ' ministeria,rcnovenlur,qualenusnis Deo propitio resti-
adilila sunt ex epistola ipsa, ut melius percipiatur lttiis,inecclesiasiicisgradibnssubrogaiidiscanonnmpa-
nexus sequenlis capitis. Nam post verbtini : minis- ternorum eelusforma servelur ,necconlra eos ttlla ra-
.erium , continenter apud Gclasium sequitur : ui si lione prievaleat, quod pro accidentis defectus remedio
iiis onnibus, quw sunt prwdkta , (ulcitur, continuo providelur , non adversus scila majorum nova lege
lecior, elc. proponilnr, celeris ecclesiis ab liac occasioneccssan-
C. IX. Monaclins : Quomodo hic locus in ori- D fifrus , guus non simili clade vaslulas prislinam fa-
ginali habeat, proxima superiore notatioue indicatiim ciendis ordinalionibus conveuiitenere sementiam.
est. a
DIST. LXX-VIII. Ihnifacius : Ceteri colleciores
' Ecclesiis: llaec miilto plenius a Gelasio expo- ciiant cx ilecrefis Fabiani. Exslat npud Marlinum
niintnr : Ul illis, inquit, ecclesiis quibus infesla- Itracareusem episcopnm in capilul. gra_c. synod.
tionebellorumvelnulla penitus, vel exigtta remanserunt e. 20, ex Neoccesariens. c. 11.

DIST.L_iXVII. C. VII. »e hab. A. 633.—Bnrch. 1. 2, c. 12. 6. c. 52. Polyc.

IvoPan.l. 3, c. 31. Decr. p. **
1.2, t. 27. " prwcipiumur : lvo. — jubentur : Edd. coil. o. " prwceptorum canonttm : eacd. dtvtnm legis:
orig. — Ivo. 30sed : ib. 31add.: suw : Edd. coll. o.= C. VIII. u scr. A. 494.—lvo Decr. p. 5, c. 143.
33atld. : de : Edd. coll. o. ** accedit : eaed. ante acta : Edd. Lugd. II. Anlw. — acia temporibus : Edd.
coll. rel. 3e habuerit : Edd. coll. o. =C. IX. *' Coll. tr. p. p.*'l,t. 46, c. 12. 3Rsi*»— fulciiur : Bohm.
39 fiat': Ed. Bas, 40exsistat : Edd. coll. o. *' quot : eacd. examinare : eaed. depuianda : eaed.
**fuerint : eaed. " cterkalus : eced. *e : Edd. Arg. Bas. *' credimus : Ed. Bas. — Debet:
compulenlur
Kdd. coll. rel. 4" dedicatam : Edd. coll. o. *»credimus : eaed.
DIST.LXXVHI. C. I. J Regino in app. 1, c. 39, (*: ex can. orient. antiqu. Palrum).—Burch. '
1. 2, t. 10.
Ivo Pan. 1. 3, c. 29. Decr. p. 6, c. 50. Pr!yc. J. 2, t. 20 (; ex decretis Fabiani). =C. 11. Polye. . 2,
t.27. /
37fl DECRLTI PARS PIUMA. DIST. LXXi... 580
*
nnms sit; nemo diaconus vel subdiacnniss fial, qui A Jesus Cbrislus trigesimo anno bapiizatus est, et
uiinor viginli quinque annis sil, nemo lccioribus cou- lunc pr__dicavit.
niimcrenir , qui minor decem el octo annis fueril; Gratian. IIoc ,0 reijntare est, unde et Cltristus, et
iietno inlcr dinconissas consccretur sacrosanetae JoannesBaptista, et Ezechiel, et nonnulli propheiu-
«•cilesiae, quae niinor sit quadrnginln anuis vel ad tum non leguniur anle hoe lempus proplielusse vel
" et Daniel "
sfciniiiuio mntrimoiiium pervcneril 3. » prwdicasse. Verum, quia Hieremias
C. III. iVo» est ordinandus sacerdos niii longo sil ante jttvenilem wlalem spiritum proplieliw accepisse
probattis examine. legnnlut, David et Salomon in adolescentia uncti
ItemLeo Papa ad EpiscoposAfricanos, epist. LXXXV. inveniunlut, Joannes etiam Evangelista ,3, guum ad-
cap. i. *. huc essel adolescens, a Domino in aposlolum electus
Quid est manus cilo imponere , nisi ante aelatem * ei citm aliis ad prwdicandum missus invenitur; Patt-
luaturilaiis , ante len pus examinis , anic incritiini lus " qnoqtie apostolus in adoiescentia a Dominoele-
obcdienlia. • , ante cxperienliam disciplinae sacer- ctus, et ud prwdkandum missus asserilur: ecclesia
dotalciii bonorem tribuere non proliaiis? Et quid similiter necessitate exigenle nonnullos anle trigi.tta
csi communicnre peccntis alienis, nisi talem efiici annos ordinare consuevil.
ordinnnlem, qualis illc est, qui non meriiit ordinari, " Unde Zacharias Papa Ronifacio Episcopo, episl.
C. IV. Ante XXX. annorum wtatem presbyter non VI, cujus initium : t Benediclus Detis **: >
ordinelur. C. V. Necessilate exigenteXXV. annorum prt-
liem ex Concilio Ncocacsariensi, c. 11.'. sbyteri ordinentur.
1'resliyler auie trigiula aunorum aetateni non or- Si iriginla ..nnorum non rcperiunfur, et neeessi-
dinetur, quamvis sit probabilis vitae; sed observel » tasexposcit, a viginti quinque annis 'etsupra Lo-
*
usque adpi__fiuiium ' lempus. Doniiuus enim noster viia. et* sacerdotcs ordinentur.

DISTINCTIO LXXIX.
GRATIANUS. C. II. Papa sttperslile, eo inconsullode tleclione
fulttri Pontificis uemo audeal loqiti.
1 Pars. Apostdlicui aulem non nisi a Cardinulibus ltein Symmacliiis. Papa, in Synodo Ilumuna I,
et religiotis clericis est inlltronizandus. cap. 3.1.'.
Si quis Papa •>superstite pro Roniano Pontificaiu
Untle Nicolnus Papa II uit in episiola, qua stjno- cuiqunm * quolibet raodo tavorem prseslare conviu-
dum a se Romwhabiiam refert, cap. 1. ': Q *
citur, loci sui honore vel coraniunione' privelur '.
C. 1. De eo, qui sine concordi Cardinttlium ele- Si quis presbyter c, aut diaconus, aut clericus, Papa
clioiie inihronizulur. incolumi et eo inconsullo, aut subscriptionem pro
Si quis • aposiolicae scdi sine concordi * el ca- Romano Pontilicntu commodare, aul pyctacia pro-
nonicn cleclione Cardinalium cjusdem ecclesin. ac niitlere, aut sacramentum praebere tentaverit, aut
dcindc scqueiiliiim rcligiosorum ' clericorum inllno- aliquod certe suffragium polliceri, vel de hac caus»
nizntur, non Papa vel Apostolicus, sed apostaticus privalis convenliculis factis deliberare ' atque de-
habc.iliir. ccmcre, loci sui dignilate, atqtie * communioiie
NOTATIONESCORRECTORUM.
DIST.LXXIX. C. I. « Si quis : Verba Nicolai in -i.ultim : Si quis presbyler, est caput 2. snggcstionis
rpislola, qua. in viiluminiliiisconciliorum impressis Fiilgcntii arcbiiliaconi Roiuame ecclesiae, quod una
posl ilccreta Nicolai I. habcntur, haec siint : Prinio cuin tribtis nliis capilulis iu lomis conciliorum prae-
tmmqueinspeciore Deo est stalutum, ut eltclio Ro- 'cedil I. vel II. synodum sub Symniacbo, cum bac
mani Ponlificis in polestate cardinalium episcoporum jx inscriptione : Cupilula synodi 1. Romnnwsttb Sym-
sil, i'a ut, si qnis aposlolicw sedis sine prwmissa macho Papa. In r.odice vero canouuiu praeiiolniilur
ccncordi el canonica eleetione eorum, ac deinde se- his verbis : Tiiuli decretorum Papw Symmachi nu-
qiteniium ordinnm rtligiosorum clericorum et laico- mero qualuor.
rum consensninihrouiziiiHr, eic. Idem fere habeinr • Si guis Presbyter : Haec siint propria verba
:ul fineni illius synodi et refertur infra c. i_ guis c. 3. ipsius synodi, quod est secundum in codice
peainia. h canonum.
C. 11. Si qttis Papa : lnitium boc tisque ad vcr-

DIST. LXXVIII. C. II. ' perrenit : orig. — Ed. Bns.— C. III. * Ep. 12, (scr. A. 446). Kd. Bnller.
— Ans. I. 6, c. 34 (35). Ivo Decr. p. 5, c. 105. — cf. D. 61, c. 5. » wtatis maturilatem : Edd. coll. o.
* laboris :
orig. — Ivo. — C. IV. ' hnb. A. 514. — ex interpr. Dionys. : Ans. 7, 1. 95, el Ivo Pnn.• I. 5,
e. 29, ( : ex decreiis Fabiani P. orienlalibus missis in conc. Neocws. —) Polyc. 1. 2, t. 27. = C. IV. ob-
servetnr : Edd. coll. o. • pristiuum ; Edd. Arg. Bns. — " Gregor. M. in Ezech. llom. 2. " Hier.
c 1. " Dan. c. 1. " Malth. c. 4. " Att. c. 7. " scr. A. 751.
DIST.LXXIA. P. I. l A. 1059.—Ans. 1. 6, c. 15. Polyc. I. 1, t. 4.=C.I. » concordia : Edd. Arg. Bas.
* ndd.: ac : ea_d.= C. II. * hab. A. 499. — Burch.
* • 1.1, c. 225. Ans. 1. 6,c. T 1. lvo Decr. p. 5, c 556.
Polyc. I. 1, l. 4. cnicnnque : Ed. Bas. loci stti ordinc r>rii<etur:Ans. add. ; aliquid: Edd. coll.
o. * vel: esed.
 m 6ECRETI PARS PRIMA. DIST, LXXIX. 33-.
privclur. Et infra : Propler o.cultas fraudes et A C. VI. Anathema sil, qtti canonicw etectioni Uomam
conjiiralionum secrclas insidias, quas hujiis seuten- Ponlificis contradicere prwsumserit,
tin dislriclionis consequitiir, si quis ad ecclesiasli- ltem ex Concilio Leonis Papae IV ,e.
cam pertiileril noiiiiam ' coiisilia eorum, qui contra Si qnis ex sacerdolibns, seu primalibus nobilibus,
hanc synodum de ponlificali egerint nmbitu, et ra- seu cuncto clero " snnclac Romana. ecclesiac, ele-
tionabili probalionc convicerit, pnrticeps ..ctionis clioni Romani Poniificis contradicere praesumserit,
" Bonifttcii et Steobani Papae le-
hiijiismodi non solum purgalus ab omni cnlpa sil, sicut in concilio
j sed etiam* remnneraiioiie, qua. non indigna sil, sub- gilur slntulum, analhenia srl.
j levetur. Universa synodus, etc. > C. VII. Nullitts episcopifiat eleciio, nisi posl diem
lertium deposiiioms nlierius.
C III. /n aposiolatus culmen ntillus nisi ex.Car- Item ex Concilio Bonifacii Papa» III ••.
dinalibus promoveatur. li.Pars. Nulhis Pontifice Romano viveme tiui epr-
llem ex Concilio ,0 Stephani Papae III ". scopo civilalis suae prxsumal loqui, nut partcs sibi
Oportebat* ut h;cc sacrosancta domina nostra facere, nisi terlio die depositionis cjus, aduuato
Romann ecclcsia (juxln quod a B. Petro el ejussuc- . clero el filiis ecclesiae, et tunc electio fint.
cessoiibus instituuim est) rile ordinarettir, et in g III. Pars. Gralian. Sed quwrilttr, si duo concertan-
aposiolatiis culmen uniis tle cardinalibus prcsbyteris tium lemeritate electi fuerinl, qtus eorum alleri prw-
aul diaconis consecrarelur. ferendus sil? Dehis ila scribil llonorius Aiigustiis «d
*• :
C. IV. De eodetn. Ronifacium Pupam
C. VIII. Si temerilale concertantittm duo ftierini
llem ex eodem ". d ordinali.
Nullus unquam laicorum neque ex alio ordine Si duo forle contra fas leincriiaie concuiiaiiiimii"
fuerint onlinali, niillum ex his fiituriini penitus **
pr;csumal, nisi per distinclos gradus ascendens dia-
coniis aul presbyter cardinnlis factus fuerit, ad sacerdolcm, sed illtim solum in sede apostolica per-
sncri " Poiilificnliis honorem promoveri. maiisuriim, quem ex numero clericornm nova or-
dinatioue diviuum jiidiciura et iuiivcrsiiatis coiisensiis
C. V. Anatltematiseliir episcopus, monnclms, »_/
taictts Romanum ecclesiam invadens, et in grtidum elegerit.
fiiiorum ejus prorumpens. IV. Pars. Graiian../Idc autem capitulum non de eo
Item ex eodein • ". inlelligendum esl, qni uno per aposlasiam ordinttlo a
Ctirdinalibus el religiosis clerkis aposlolicw sedi in-
Si quis ex episcopis, *vel presbyteris,' vei mona- thronizaiur, etiamsi iile apostxtlicus ila caihedram
'
p
chis, vellnicisconlra canonum el sauclorum Patrum R. Pelri violenler lenuetil, ul cnnonica eleclio intra
slatuln " prorumpens in grnduni filiorum sanctae Urbem
fieri non valeal.
Rotnan__ecclesiae, id esl presbylerorum cardinalium Unde Nicolaus Papa 11iit Conc.ilioRomanv sialuit,
et diaconorum ire praesiimseril, et hanc apostoli- dicens "3:
cam sedem invadere quilibet ex supradiclis tenla- C. IX. De eo, qui per pecitniam vel populari inmullu,
verii, cl ad summuin pontificalcin honorem nscen- non canvnica eleclione ordinaittr.
dere volneril, ipsi el sibi favenlibtis fiat perpetuum Si quis pecunia vel gralia hiimana, vef popularl
anallienia. Etinfra : § 1. Si quis resistere pra_sum- SCIImililari lumullii, sine conconli el canonicn ele
serit saeerdotibus atque primntibus ecclesiae, vcl . ctionenc bonediclione cnrdinalium 'episcoporiiin*'*,
cunclo clero ad eligendum sibi Romanum Pon- nc 'deinde* sequentium ordinnm religiosorum cle-
tificem se.nmliim canonicam trndiiiouein, annthe- ricorum fuerit apostolicae sedi iiitbronizalus, non
ma si:. Apostolicns, sed aposlaticus babealur, liccatiir.e-
NOTATIONESCORRhXTORUM.
C. IV. d Iii Pontificalibns manuscriplis, nno Va- sbylcr catdinalis fnclns fueril. ad jsacri Pontificatttz
ticnno et allero Cardinalis Sirteli in vila Slcpbaui honorem promoveri; el alia pliira, qitw cationica in-
Papselll, referendo synoduin ipsius tempore habi- digebant correclione, in eodem concilio staluertini
lain, li;cc leguntur nd caput hoc pertineutia ; Tunc einendanda.
allalis sacratissimis canonibus, eisque liquido per- C. V. * Deusdedit presbyter cardinnlis til. Apo-
scrulatis, prolala est sentenlia ab eodem sacerdolttti D siolorum in Eudoxia pnrl. 2. cnp. 151. rererl inulin
concilio, sttb analhemale interdicens, ne nullas nn- ex synodo habila a Slepbano III, in quibus capul
qnam prwsumal laicorum, tiequc ex atio ordine, nisi hoc inlegrum continctur
per distincios grudus ascendens diaconus anl vre-

DIST.LAXIX. C. II. » atld. : vet: eaed. = C. III. ,0 hab. A. 769. — Polyc. I. 1, t. 4. —Dcusdcdit p. 1
addil. : habito in basitica Constaniini.ina. act. 5. " Apnd Anselmum 1. 6, c. 25 seqq., unde" allegant
Corr., neque hoc cap., neque seqq. '* sunt invenla. = C. IV. " hab. A. 769: — Collecl. cill. sacrtim
p. ordinem: Edd. coll. o. = C. V. hab. A. 769. — Deusdedit 1. 1. " inslilula : Edd. coll. o. = C.
VI. " Inter nctaconc. Leonis IV. haec non legunlur. " ndd.: hujtts : Edd. coll. o. 18_idd.: beatissimi:
e cd. = C. VII. " ex Pontificali Romano. — Deusdedil p. 1. *° dat. A. .20. — Ans. I. 6, c. 17. — cf.
Disl. 97, c. 2, = C. VIII. *l ita npud Dionysiuin; certantes : Coll. Hisp. " permitiimus : Edd. coll. o.
" hab. A. 1059. — Ans. 1. c. 16. i Nic. in con.ilio XIII. Ivo Dccr. p. o. c. 80. Polyc. 1. 1, t. 4
6, epp.)
= C. IX. *l abesl nb Ans.
38_ DECRETl PARS PRIMA, DIST. LXXX. 58»
cnrdinalibus 'cpiscopis"" cum '* religiosis et Deum \ ncrit, ut de sui eleclione successoris, tit supra pla-
timenlibus clericis et laicis invasorcm elinm *' cum cuit, non possit ante decernerc, siquitlem in uiiuui
niinthemale et humano auxilio cl sludio a sede npo- lolius inclinaverit ** ecclesiaslici ordinis electio,
slolica repellcre, * et quem digiiuni judicaverint consecrelur electus episcopus. Si auiem, ut fieri
pnrponere' **. Quod si hoc intra Urben» perficere solel, studia coeperint esse diversa eorinn, de qui-
iicqniveriiii, noslrn " auclpritate apostolica con- biiscerlameiieiiierse.il, vincat '* sententia pluri-
gregati in loco 30, qui 31 eis placueril, eliganl " morum : sic lainen, ut sacerdotio careat, qui caplus
'qiiciii digniorem ct uliliorem apostolicac sedi per- promissioiic non recto judicio de electione decre-
spexerint*, conccssa ei auctoritale regcndi et dispo- verit. Synndusdixil: Placei, elc*.
nendi res et utiiilutem sanclac Romanac ecclesiae, VI. Pars. Gralian. Sictti supra monslratum esl,
*secundtim quod ei melius videbitur*, juxla qua- eleciio sttmmorum sacerdoium a Cardinalibus et re-
litalem temporis, quasi *jam oiiinino" inthronizu- tigiosis clericis fieri debel: electiovero eorum judicio
lussit. divino reservata esl.
V Pars. Grntian. Eleelio vero Romani Pontificis Unde Anaclctus Papa aif ad Episcopis ltaliw,
cum deliberaiione prwdecessorisfieri debet. epist. 2 3e:
Unde Symmathiis Papa uit in Synodo Romana. B C. XI. Summortim Pontificum ejeclionem sibi
Dominus reservacit.
cap. 4 '».
C. X. Si Pupa de eleciione sui successoris ante Ejeciionem vero " siiniiuortini f sacerdoltim sibi
decernere iton poiueril. Domiiins reservavit, licet electionem eorum bonis
Si transilus Pauie 'uuod absit* ! inopiualus eve- sacerdotibus et spiriiualibuspopulis concessissel.

DISTINCTIO LXXX.
CRATIANUS. ethnicos primi flamines eorum atque primi legis
I. Pars. I.oca vero, in quibus primates, palriarchw, doclores erant, cpiscoporttm primates poni vel pa-
archiepiscopi, episcopi, presbyteri sunl ordinandi, triarclias B. Petrus praecepil, qui reliquorum epi-
hwcsuni secundum Lucium Papam, el Ctemeniem, scoporum «ausas el majora, "quoties necesse foret,*
atque Anacielum. ncgolia in iide agilarent. Et paulo post : § 1. In
Ail enim Lucius Papa *: illis aiitem 'civitatiljus," in quibus duduin apud
C. I. ln quibus tocis primates rel patriarthw de— ,_ praediclos * erant arcliiflamines, quos tamen mi-
beanl ordinari, nores * tenebant quain memoralos primates, archi-
Urbes et locn, quibiis primates praesidere deb.nl, episcopos insfitui praecepit. Et infra : § 2. In sin-
non a inodernis, sed "eiiam* inullis ante ndventum gnlis * vero reliquis civitalibus singulos, et non
( bristi sunt stnlulae lemporibus, quarttm primates "binos, vel lernos aut* plures cpiscopos constilui
etiam gentiles pro mnjoribus 'etiaiti' negoiiis appel- praecepit, qui *uon primalum ', aut archiepiscopo-
labant. § 1. In ipsis vero urbibus posl Christi adveu- rum , aut nietiopolilanorum nomine , qnia nia-
tiim apostoli et successures eorum patriarchas vcl tres eivilatuu. non tenent, sed* episcoporum tan-
l»riinales posuerunl, ad ' quos cpiscoporum nego- (um voeabulo polirentur; quoniam, nec intcr ip-
liu, salva in omnibus apostolica aticlorilale, el sos * apostolospar institulio fuit, sed unus omnibus
majorcs causae post auostolicam sedeu» suitl refe- pra_fuit,
icndac. _. 111.De eodem.
C. II. De eodem. ltem Anacletus episf. ///, cap. 2».
Item Clemcns Papa ad Jacobiim epist. 1 *. Episcopi non in castcllis aul modicis civiialibus
In illis vero civitatibns, in quibus olim npud dcbenl constitur, sed presbyteri per castella et mo-
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. XI. f Sunmiortim : Sequebalnr : Ponlificttm vel D neqite in originali, ncqne npud Ivonein, neque in
tactrdoium. Sublata. stiiit ilu;e priorcs voces, quia tetustis Gratiani exemplnribus legunltir.

DIST. LXXIX. C. IX. " desiderntiir apml Ans. *• cttm atiis Deitm itmentibns : Ans. — Edd. coll. 0j
»' illum anaihemaiizare el hum. auxilio a sede ap. pellere : ib. ** reponere : Ans. " abesl ab Ans. '
" bal».
ndtl : exlra urbem : Ans. — Edd. coll. o. " guo :"ib. *' eleciionemfuciant concessa eleclo:»*ib.
A. 499. — Ans. I. 6, c. 1. Ivo Pnn. 1. 3, c. 2. Deusd. p.»*1. Polyc. I. 1, t. 4. = C. X. convenerit:
Jvo — Edd. coll. o. »' »» coniincat : ib. et ap. Ans. Cap. Pseudoisidorianum. — Ivo Decr. p. 5,
'
c. 258. = C. XI. abest ab Ed. Bas. .
DIST.LXXX. P. I. ,lnep. 2. (Pseiidoisidoriana)Stephani eadem habenlur. — Ans. 1. 6, c. 1I5. = C. I.
» ex ep. Sixii III. aj synod. Thessalon.= C. II. » Desuinlum est hoc caput ex his, quae Pseudoisidorus ep.
Clementis a Rufino laiiniiate donatae cognosciiur ailjecisse.— Burch. 1. 1, c. 155. Ans. 1.*6, c. 110. Polyc.
I. 2, t. 22. * add.: ethnicos: Edd. coli. o. * ndd.: esse : eaed. • cf. conc. Nic. c. 8. verha asienscis
inclusa apud Ans. pariter non legunlur. • seciindum Isid. Hisp. in ep. (spuria) ad Engenium — Toiosaiium.
=C. III. » Cnp. Psemloisidorianiim, cnjus lous ZaichariaeP. ep. ad Bonifacium repertus esl. cL conc.
Nic. c. i.^Burch 1. 1, c 4. Ivo Decr, p. 5, e, 58, 59.
2.5 DECR-.T1 PARS PRIMA. DIST. LXXXl. 3E6
dicas civitales atque villas debent ab episcopis ordi- A. C. V. De eodem.
nari et poni, singuli tamen per singulos titulos snos. liem cx ,Concilio Laodicensi, c 57. "
Et '• episcopus non ab uno, sed a pluribus debet Non debere [in vicis et villis episcopos ordinari,
cpiscopis ordinnri, et, ut dictum cst, non ad modi-
sed visilatores a, id est qui circtimeanl, conslilui;
cam civitatem, ne vilescal nomen episcopi, sed ad
lios atitem, qui antchnc " ordinnti siim, nihil ngero
honorabilem 'urbem* lilulandus et deiiominandtts
ceiisemus sine conscienlia eplscopi civitalis. Siinili-
esl. Presbyter vcio ad qualemcunqiie loeum vel "
ler eliam " presbyleri nihil sine praecepto cl consilio
ecclesiam in eo coustitutam est pracficiendus.
episcopi agant.
C. IV. De eodem.
II. Pars. Gratian. Sedes aulem episcoporum ncn
ltem LeoPapa ad Episc. Africw, episl. LXXXV,
c. 2 •'*. longo intervallo debenl disjungi, uf ad consecralionem
lllud sane, quod ad sacerdolalem pertinet dignita- sui comprovincialis sine difficuliate possint occurrere.
tem, inier omnia voltimus canonnm stntuiu servari, Unde Grcgorius Augiisiino Anglorum Episcopo,
ul IIOIIin quibtislibel locis, neque quihuslihel ca- resp. 8. " :
stellis, eiubi nnte non fuerunt, episcopi consecren- C. VI. Episcopales scdes von longo intervallo a se
debent disjungi.
tur, quuin, ubi minores sunt " plebcs minoresque B
vonventus, presbylerorum cura sulficial; episcopalia Fraiernilalem ttiam ila volumus *in Anglia *cpi-
nutem gubernacula non nisi «v mnjoribus populis ct scopos ordinare, ut ipsi sibi cpiscopi longo inicrvallt»
frequeiilioribus civilaiibus oporteat pracsidere, ne, minime disjunganliir, qiiatenus nulla sil nccessitas,,
quod sanctorum Patrum divinitus inspirali decreta ul in ordinatione *alicujus* cpiscopi convenire nou
veluerunt, viculis et possessionibus, vel obscu- possint. Nam episcoporum ordinatio sine nggregafis
ris et solitariis municipiis tribtialur sacerdotale tribus vel quatuor episcopis fieri nou " debel.
fasiigium.

DISTINCTIO LXXXI
GRATIANUS. atitem cst peccntum grnve, -ccusstione ct dnmna-
I. Pars- Hwc de ordinandis et ordinaloribus atque lione dignissimttm.
de singulorum graduum dislincitonibus et officiis II. Pnrs. Gratian. Quolibel ilaque horum implicaltt*
dixisse nos sufficial. Verum quia aliquanlulum diffu- ordinari non dvbel; vei si jam ordiualtts anle lempu*
sius in his immorali sumus, quwdam prwcedentibus vel post lempui suw otdinalionis aliquid eorttm ad-
cohwrenlia sub epilogo ad metnoriam subjiciamus. misisse convincilur, suscepli gradtts officioprivabitur.
De.belordiiiiindusin episcopum(ut Aposlolns ' scribit) Unde Syiumachus Papa ait " :
esse sine crimiiie, id est stne peccato morlali, quod C. II. Moniloris persottam non recte suscipit, qni
non solum de episcopo, sed etiam de quotibet electo verbis, non operibus docet.
ad aliquam prwposituram ecclesiw oportel intetligi. Nemo recte moniloris personam suscipit, nisi qui
Unde Aiigusliniis scriftit traclatu XLI. ad cap. 8. actibus suis errnla condennial, el amorem iiinoceii-
Joannis * : liae conversatione demonstral.
C. I. Sine crimine el gravi peccalo debet esse qui C. III. Careal ordine, quem prtvstat, qui indignum
ordinatur episcopus. sublimare non meiuit.
Aposlolus Paulus, quando elegil ordinandos vel Item Coaleslinusad Epistopos Galliw, epist. 11. c. 5. *
prcsbyteros, vcl diaconos, et quicunqtte ordinandus Tantis Dnniel gravalus tesiimoniis, tanla facino-
est ad praeposifuram ecclesiae, non nit : Si quis sine mm accusatione pulsatus, sacrarum, utdicitur, vir-
peccato est (boc enim si diceret, omnis hoino repro- giniini polluius incestu, episcopus asseritur ordina-
baretur, nul.us ordinnrelur), sed nit : Si quis sine lns. Et ', ut in nosiri libellis serinii conlinelur,
crimine est: sicut est boinicidium, ailiilleiiuin », quorum ad vos quoque cxemplaria direxiinus, in
aliqua imiminditia fornicaiionis, furlum, fraus, sa- D ponlificii dignitalem hoc tempore, quo ad causan»
crilegium el cetera iiujusmodi. Item * : § 1. Criinen dicendam missis a nobis litecis vocabaiur», obrcpsil.
NOTATIONES CORRECTORUM.
DIST. LXXX. C. V. " Sed visitatores : ln codice graccoimpresso legitur: ri _.'/). Iiurar, in tribus au-
tem inunuscriptis : «X_«7r.l..or..-JT_<;. I

DIST. LXXX. C. III. " Episc. vero : Edd. coll. o. " in eo conslitutw ecclesiw: &Jd. coll. o. =: C. IV.
^Ep. 12. (scr. A. 446.) Ed. Baller.- Burch. 1.1, c. 32. Ivo Decr. p. 5, c. 107 ei 1.5. Polyc. 1. 2, t. 25.
n sint : Edd. coll. o. '* add. : in : eaed. = C. V. " hab. inter A. 547 et 581. " anle ad hoc. Edd.
coll. o.. " autem : eoed.' " Ep. 64, (scr. A. 601), 1.11. Ed. Maur. — cf. c. 1. D*5. — Pan. I. 3, e. lt>.
= C. VI. " nullatenus : Edd. coll. o.
DIST.LXXXI. P. I. ' ad Tit. c 1, v. 7. * Beda ad Tjt. 1. 1. = C. II. ' ndtf. : aut : Ed. Bas. * cf.
stipr. D. 25. P. III. *ex iibello apolog. Ennodii pro syn. Rom. IV, h. A. 501.—Coll. tr. p. p. 1, t. 48^c f 0.
= C, III. 6ex ep. scr. ad Epp. Vienn. et Narb. prov. (scr, A. 428.)—Goll. tr. p. p. 1, t. 41, c. 6. ft •
ut : nbsuiil aborig. * vccabitur : Ed. Arg.
 $87 DECiVETi 1'ARS PRIMA. OIST. LXXXI. 3S8
Racio iioniiiii absil nijurisl F-teilius esl ', ul baite A C VII. Cuilibet ab ordine deposito cpiscopiprotidenlia
locus pwnitentiiedeputetur.
digiiilatem lali dundo 'ipse' amiseril ordinalor, quain
cain oblineul ordinaliis; cui conviclo sociabilur, qni liem Eiigenius Papa [II.] ".
sibi eiim credidil largiendo ponlificiiim sociandum. Sacerdos, nut quivis nlius in ordine ecclesiastico
Qnnlis cuiiii ipsc sil, quisquis lales ordinaveril, proveclus, si in eo scclere invenilur, qno abjiciendi:.
tisicndit. comprobnlur, depositus providentia episcopi bene
'* Itigeat ot
C. IV. Non recipit ordo ecclesiasticus eum, qui sine proviso loco coiistilualur, ubi peccala
examinaiione, vel poslea confessus ordinatur. iilterius non coininiital.
Item ex Concilio Nicaeno, cap. 9 ". C. VHl. Retrudantur in monasierium presbyteri, qui
"Siqni sii.e exainiiiatione promoli presbyleri siint, pwnilenliam agere conlemnunt.
et poslea examinati confessi suut peccata sua, et, Ilem ex Concilio Mogiuuino ".
t|iiiiiii coufessi (uisscn., conlra regulam venientes " Dicluin est nobis presbyieros propter suam negli-
hoiiiincs cis maniis imposucrunt, hos ecclesiasticus g. ntiam caiionice degradaios et sacculariter gradu .
ordo iion recipil ". ln omnibus quod irreprcliensi- amisso vivere, et pienitentiae agendae boiium negli-
iile est saucla " dcfendit ccclesia. gcre. Unde staluiiniis, ut gradu amisso agenda)
_.V. Lapsi, perignoraniiam aut contemtuordinaiuium B po_iiitcnii;c gralia in monasleiiuiii b aut in cano-
oidinuti, dejiciantur. niam *' rcgularem iiiiltantur. Si vero hoc fieri causa
Item cjnsdeiii Coitcilii cap. 10 '*. qua_Iibel prohibuerii, ubicunque sint, pcenileuiiam
ex bis, qni lapsi sunt, pcr ignoran-
' Qnicuuqiic
" agere non dcsislanl. Si autem nmisso gradu saxu-
tiam suiil ordinaii- vel contemlU tt eoruni, qui lariler vivere voluerint, ct
pcenilentiam ageie
.03 ordinnvcriinl, hoc nou praejudicnt regulae ec- negle_ceri.nl,ab ecclesias commiinione
separentur.
t-lesiasticie. Qiium enim comperlum fuerit, depo- C. IX. Mutalio loci
nliqttando valet conversis ad
.liinliir '*. pwnilentiam.
<_. VI. Alientts fial a ministerio, qui illud vivendo ltem Isidorus Sententiarttm, de summo bono,
illicile poltuil. lib. 11. c. 10.
Iiem Innocentius ad Mrtximum el Severum, Valel interdnm conversis pro animns ** salule
epist. V ". mulaiio loci; plerumque enim, dum niuialur locus,
Mnximianus " filius nostcr, "agens in rebus " mnlalur et meulis afiectus. Congruum est euini '*,
.iiijiismudi,*qiialem querelam delulerit, libelli cjus inde eiiam corporaliler avelli »', ubi quisque *• il-
series annexa declarnt. Qui zelo fidei el disciplinae lecebris descrvivil. Nam locus, ubi quisque prave
ductus, iion palilur ecclesiam pollui ab indiguis P vixil, "hoc*in nspeclu incnlis npponil, quod saepe "
prcsbytcris, quos in presbyterio filios asscrit pro- ibi *vcl"cogilavil **, vel gessit
'*
creasse, "qiiod non licere exponerem, nisi nossem C. X. Clericus adullerasse eouvictus vel confessus in
veslram prudcntiainicgis totius hubere noiiliaiii.' Et tiionaslerio delrudalur.
ideo, fratres 'curissimi,* libelli, qtii subjectus esl, 'tem ex 111.Synodo Aureliancusi, c. 7 *'.
tcnore perspecio, eos, qui talia perpetrasse dicun- Si quis clericus adulterasse aut confessus, aut
lur, jubebilis " iu tuedio collocari, discussisque convictus fuerit, dcposims alt ollicio commiiiiioinv
objectionibus, quae ipsis presbyleris iinpinguutiir, si concessa in monasterio lolo viiae suae leinpore de-
convicli " ftierint, a sucerdotali reinovenntur oflicio Irudalur'*.
(quia qtii suncfi non sunl sancla tractare non pos- C. XI. />eeodem.
sunt), atque alieni efficianlur _ miuisierio , quod Item Pclagius 3* Papa Constanlino Defensori.
vivendo illicite pollucriinl. Romnniis ecclcsiae Tbaeanensis " clericus pro cri-
NOTATIONES CORRECTORUM
DIST.LXXXI, C. V. • Confemtu: Grarce cst in ron- D nensi, ubi hic cnnon hnbeiur (licet Biircbardus etiair»
rilio viilgato : i. xortTrpottS.Twv xSrt npoytipiauuivuv, et Ivo ex Moguiitino citent), el npud ceieros col-
kl esl'. vel eliam iis tinlea scientibus, qui orduiuve- lectores Icgilur : »« nionastcrio, aut canonko, attt
riinl. regulari; in uno aulem pervelusto Graliani codico :
C. VIII. *>In monusterium : In roncilio Cabilo- in monasterio juxta canonkam regulam.

DIST. LXXXI. C. III. » esf enim : Edd. coll. o. = C. IV. " •• bab. A. 325. — Burct». I, 2,
c 13. IvoDecr. p. 6, c. 33. Ans. I. 8, c. 13, ex inlerpr. Dionys. udd. : temere : orrg, " recejjit:
Edd. Aig. Ras. Nor. Ven. 1, II. " abesl ah C. V. " hab. A. 325. •» add. : jam : Edd. coll. o.
" deponeuttir : eaed.ciim. orig. = C. VI. " orig.= Ep. incerlae epochae.—Ans. I. 8, c. 15 (14). Ivo Decr. p. 0,
c 96,. Polyc 1. 4.1. 59. '* __ax»_ii_ia»ius: oiig. — Ans. — Edd. Arg. Bas. " a^ens iu rebus, quatem ':
ovig. *° liceret exponere: Ans. "de.eiis eollocare : Edd. coll. o.»* " convinti potuerint : Edd. colL
o. tiim oiig. =C. VII. "in conc Rom. bub. A. 826, c 14. peccatum : "Ed. Bas. = C. VIII. "
c. 40, conc Cahilon. hab. A. 813. Bureh. I. 2, c. 191. Ivo Decr. p. 6, c. 236. canonicam : Edd. coll.
o. i>r.Lugdd. II, III. = C. IX. add.: suw i Edd. coll. o, ergo : eaed. evelli: eaed. pr. Bas. *° add.:
»' " "'
pntve vixerii et: Ed. Bns. " semner : orig. '* add. : quisqtie : Edd. coll. o. = C. X. ** hab. A. 558,
(in Coll. llisp. est Aurel. II). In Edd. coll. o. ciiatiirconc. Aurel. V., pr. Lugdd. 11,111,in quibus Aurel. VI,
lnudatur. — lvo Pan. 1. 3, c 143. Decr. p. 8, c 285. *l retrudaiur : ori». = C. XI. *' Utrum ad Pela-
g'mm I, an II, pertlneat, hniid sane liquet. — lvo Pair. 1. 3, c 144. ** Thianensis : Edd. cotl. 0., videtur
Uiueu i-cte a Corr. esse emciidatuin; ecclesia enim Tbxanen.is iu Apulia sita eral.
 519 DECRETl PARS PRIMA, DIST. LXXXI. 330
liiine adiiltcvil, quod adniisisse perbibetur, a clerica- A C. XV. Non ingredianinr eeelesiam presbyteri,
tus ordine deposilus in monaslerio " hic iu urbe diaconi, stibdiaconi, qui in forniatlionis crimine
Rnmana ad agendampcenitenliam cx riostra jussione jaceitl.
(lelrusiis est. llem Gregoriu-s VII. omnibns prr rcqntnn Italicuin et
*
Tetitonicoriim debilam S. Peiro obedieiuium
C..XII. In erimine caplus presbyler vel diaconus e.rliibenlibus*£ *'*.
deponalur, non lamen communione privelur. Si qni siint presbyteri, dinconi, vel subdiaconi, qui
Item ex canone Aposlolorum 25. *8. in criinine fornicnlionis j'aceant, inierdicimtis eis
Prcsbyter aut diacoiius, qui in fornicnlione, au( ev parte Dei ** omnipolcnlis et S. Petri auctoritate
perjurio, aul furto, aul homicidio c capuis est, de- ecclesiae iniroiluin, usque dum
pceniteant el emen-
ponuliir, non tumen commuiiione priveiur d: dicit dcnt. Si qui vero in suo
eniin Scriplura : Non vindicabil 3' Dominus bis in id peccato perseverare ma-
luerint, nullus vestrum oflicium eorum aiuJire prae-
ipsum. siimat, quia benedictio corum verlilur *' in male-
C. XIII. De eodem.
* dictionem, etoratio in peccatum, lestanle Domino
Item ".
pcr Prophetain *' : Malcdicam, inquit, benediciioni-
Si quis episcopus, aut presbyler, aut (liacoiius bus veslris.
Qui ts vero huic saluberrimo praccepio
post diaconii gradum accepium liieril fornicatiis aul B j obedire noluerit ", itlololatria. peccalum incurrit,
mcechalus, deponalur, etub ecclesia projecltis inter Samuele *• testanle, et B.
luicos f agat poeiiiteuliam. Gregorio"' adslruenie *":
Peccaium ariolandi est non obedire, el quasi " scelus
C. XIV. De eodem. idololatriw non acquiescere. Peccatum igilur jiaga-
Itetn ex Concilio Aurelianensi I. c 9 c( 12 *'. nitalis incurrit, quisquis, dum Cbristianum se as-
Si diaconus aut presbyler criincn cupilale com-
serit, sedi apostoticac obedire comtemnit.
iniserit, siniul et ub olficio, ct u comiiiunioiie pel-
latur. Si vcro pro reatu suo se ah aliaris com- C. XVI. Officio et beneficio privelur episcopus.
presbyter, vel diaconus feminam accipiens, vel
inunione sub pocnileiilis profession.e asiibmoverit acceptum relinens.
**
his quoque, si nlii defuerini, el cnusn cerla " Ilem Alexander H. Episcopis el Regi Datmaliarum **.
neccssitatis exoiilur, poscenteii» baplismn Jiceal Si quis amodo episcopus, presbyier, aut dinconus
baplizarc feminam acceuerii velucceptamretinucril,proprio"

NOTATIONES CORRECTORUM.
C. XII. • Aut homicidio : Iltec dictio non est in (C in c. 1. concilii Neocivsariensis f, cilalo supr. dist.
canoue 25. Aposlolorum *, scd in concilio Tribu- 28, c. Presbyier (ul ibi iiotalum est), neque in capi-
riensi, qiiiim Patres illi ila dixissent : legimus in tulo Martini Bracarensis.
canonibus Aposlolorum, quod episcopus,presbyter et C. XV * In regesto epislolarum Gregorii VII, non
diaconus, qui in fornkatione, attt petjttrio, aul furto est inventn bap.cepistola, in quasint oiiinia prorsus
captus esi, deponaiur, biuc nrginnenlaiilur, idem verbu biijus capiiis. Sunt Ininen in eo miilta, qua_
inullo magis siatiiendura esso de lioitiicida : quae for- liiijns decreti faciunl meiilioiiein. Lib. 1, epist. 50,
lusse entisa fuit, quamobreni a Giatiano et aliiscol- episcopo Snlzburgensi, et lib. 2, epist. 61. Leodiensi
lecloribus ea iliciio huic canoni adjecta sit. In cn- episcopo, el scijuenti epistola Sicardo Aquilegicn...
iionc aiiiein 52. Basilii idem siatiiilui' de clerieis De quo decreto, ul ipsum exsequi omnino curareui,
peccautibiis pi__cnt_ii»ad morteiu, quod etiain de codein lib. 2, epist. 66. Btircbnrdo Halberslaleiisi
fornicnloiibtis expositum erat in cunonc 3. et episl. sequ. Annoiii Coloniensi _tr-
d Privetur : iu codicibus impressis sequebatur " : episcopo,
ciiicpiscopo diligeiilissime scribit, et lib. 3, cpisl. 4.
si parueril senientiw, qua. verba sunl expuncla, quin Sigifredo arcbiepiscopo Nogunlino idera iiian.lal, et
neque in origmali, nequein vetusiis Graliuni exeni- lib. 4, epist. 10, comitissae FJaiidriensi, et sequ.
pluribus legiiniur. . coniiii de eadem re scribit. Inler decreta etiam
•
C. XIII. Proprius nnclor liiijus capilis non csl liinoccniii 11, lil justius decreti menlio. Vcrtim pr<>-
invenliis; sed simile hubelur in concilio Neoe;_su- prin verba liiijus capitis usqiie ad versic. Qui ren>
1'iensi, c 1. et in cupitulis Martiui Bracarcnsis, huic saluberrimo, Marianus Scotus referl in line
cap. 27.. siioruin cbronicorum. auiem verba val.o
1 Inler laicos : Hae duae dicttones non icgiinlur p suul ipsi Gregorio VII,Sequentia
familiaria.

DIST. LXXXI. C. XI. " add. : fofo tempore : Ed. Bas. ='C. XII. »»Reg. 1.1, c. 86. Burch. I. 2,c.
189. Ans. I. 11, c. 29.' Ivo. Decr. p. 6, c "254. Polyc. t. 4, t. 51. — cf. couc. Tribnr. c li.
Rabani poen. c. 1. Ans. tamen Ed. Bas. 3S judical Dens : E.sd.
neque ap. excepta
*• c. 1. conc Neocaes. h. A. 314. Ex interpretatione Mnrlini Bmc. pro-
coll. o. = C. XIII.
tulit Ans, 1. 11, c 31. f npud Dionysium ea verbn non reperiunlur, sunt tamen apud lsido-
rum. = C. XIV. *' hab. A. 511, — Ivo Uecr. p. 5, c 568, et p. 15, c 18. ** sic.: orig. — is : Ed.l.
Arg. Bas.-**certe : Edd. Nor. Ven. I, II. Lugd. I. Par. =C. XV.— ** Haec tanquam fragmentum couc.
Rom. hab. A. 1074, ex Gerhoo Reicherspergensi edidil Mansius. Contra eadein, quae nunc apud Graim-
num est, inscriptione ad A. 1079, reiulil Bertholdus Consl. in chronico. — Ivo Pan. 1. 3, c. 134. **ailiL
patris : Kdd.coll. o. *6verlelur : Edd. coll. o. — orig. ap. Berlh. " Malach, c. 2, v. 2. *• Iro Decr.
p. 5, c. 56. *9noluerint — incurruni : Edd. coll. o. •• 1 Reg. c. 15, v. 25. *•' cf. C. S. q. 1, c. 10.
*» insiruente : Edd. coll. o. *" abesiab eisiLpr. Bas.= C. XVI. " Etsi epist. ipsa pro genuina usque-
(|iiai|iie babeiida sil, videtur tameii in inscriptione meiidum latere ; elenim Daluialia.
•'
duces demtini snb
Gicjforio VII, reges vocatos esse, Barynius lestalus e.i. — lvt»'Pa>».I. 5, c. 138. a orop.; Edd. coii o.
r.9l DF.CRETl PARS PRIMA. DIST. LXXXI. 592
gradu decidat. usqito dum ad sa.isfactionem vcninf, .A non accedal, nec properel " sine majoris natu.sn-
nec in cboro psnllcntium mancat, ncc aliquani por- cerdotis ts jussionc k; nec " solus presbyter cum
tionem dc rebus ccclcsinsticis babcat. Sola femina fnbulas misceal, nec archidiaconus sub
C. XVII. De eodem. praetextu bumililatis aut oflicii frequenier iniret
Idem Clero Mediotanensi "6. domicilia matronarum, aut forte per clcricos aut
Si quis sacerdoliini, vel diaconorum, vel subdiaco- domeslicos malronae mandet aliquid secrete7». Si
noriim ofQciumconlumaciler deserens femiuam sibi agnilum fuerit, et ille deponalur, et illa a liminibus
poliiiseligil", sicut sponleob fornica.tionem dimillit arcealur ecclesiae.
«fficium, ila ob pra_varicalionem dimillere cogatur C. XXI. De eodem. PALEA.
eliam invilns beneficium. ldem i ".
C. XVHI. ___ eodem. i Sed si forlealiqua iulercessio fueril, episcopo
Idem popnh Mediolanensi'**.
Eos eiiain, qni, ut fornicari eis liccal, divinum suggeralur. Et si talis est, ad quam debeat ire pio
oflicium dereliiiquunt, et a Deo recedentes diabolo inlerventu, ipse pergal : sin nuiem, de latere suo
ct opcribus cjus serviunt, sicut se jiisiissime ab olfi- dirigat- cura duobus aut tribus teslibus. Nemo
cio alicnos faciunt, ita benclicio' ecclesiarum priva- laiiien cum exlranea habitel femina, nisi proxima
tos esse audinmus »'. aut soror fuerit. Et "hoc* cuni magna soliciludine
C. XIX. De eodem. lial. Non eniraignoramusmaliiias" salanae.i
Ilem Lucius Papa **. C. XXIL De eodem. PALEA.
Minislri altaris presbyleris sive dinconi addomi- [Ex decreto n Eugetiii Papae]' 3.
nica lales eliganiur officin, qni ronlineniinm ser- « Si quispiam sacerdotum, id csl presbyter, vel
vent. § 1. Si vero jiost ordiiinlionem sitnni iuiuislros diaconus, vel subdiaconus, dc qtiacunque femin.i
conligerit propriae uxoris invndere cubile, sncrnni crimin£ fornicalionis suspectus post primam, se-
non inlrenl limina, neqiie sacrarii i>porlitorcs (ianl, cundam el tertiain admonilionem ° inveniaiur fabn-
nequc altaria contingnnt, neqne ab offerenlibus lnri cuiii ca vel aliquo modo conversari, excommn-
liolocausli olilalioiieni6* suscipiant, neque ad domi- nicetur, feinina *vero* canonice judicetur.»
iiici corporis porlionem6* accednnl, ncque propi- C. XXHI. Simui cum mulieribus sacetdotes habitare
iieiiti 6a, neque siue ir.ajoris nalii nuclorii.ile miiiora non licet.
geranl ** ofliciu; urceum snne nd allnre vcl cnliccm Item Gregorius7*.
ue •» suggcrnnt. IV. Pars. Oportet sacerdotes, quibus Dqmini po-
C. XX. Clerkus matronarum domicilia {tequentttns C pulus commissus est, cum magna*animi* constan-
deponalnr. lia vigilare super dominicas oves, ne lupinis morsi-
Iilem*. bus, id est diaboli stimulis lanienlur. § 1. Neque
III. Purs. Clericus solus nd feminrc Inbernaciiluiii enim hoc silere debeo, quod cum gravi animi tris.i-
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. XIX. h Sacrarii: Inepist. 2. Cleuicntis (iinde C. XXI. l H__cpnlea in plerisque vetuslis exem-
•oapnt hoc sunitiim videri, poiest, et uiiilc citat Ivo) plaribus habeltir coiijuncla capiii antecedciiti.
legitur : sacrificii. ln uno uulem veluslo Gralinui * Dirigat: ln episinh» S. Clcmenlis sequilur :
coilice sacri. CKIIIdnobtts ac iribtis, qui lioc sanare debeat. Satie
i Neque propinenl : ln epislola Clcmenlis esl : ad risitandum mulierem infirmam nulius clericus
tiec iiquam sacerdolibtts porrigat ad muntis, oslia ingredialur, nisi cumduobtts aul tribus. Nemo tamtn,
farinsecus claudal, minora geral officia, urceum sive etc
caltcemad allare non sufferal. Apud Ivoncm VITO: C. XXII. " Ex decreto : Ilic canon in concilio .
Sed aquam lantttm sacerdolum manibus porrigat, vs- Roinano primtim ab Eugenio II, ediius et postea a
tia forinsecus claudal, minora gestet officia, urceum Leone IV, eiiam in concilio fuit repetilus, et cita-
sane ad tillare suggerat. lur in Decreliil. lit- de colutbii. cleric. ei mttl. Et
C. XX. k.Jitssione : In epislola Clenienlis seqni- in plerisque vetustis exemplaribus est sine no-
tnr : Nec presbyler solus cum sola adjuugiiiitr, sed inine.
duobus adduciis teslibus visilel infirmam; nec sotus ° Ac/1-io.ii.io.iem."In eodem canone seqiiitur :
citm sola fetiiina fubulas misceai, nec atcliidiaconns Metropolilani vel allerius episcopi, aut ejus cui sub-
nui diaconus sub prwlexlu officiihumilitatis freqtten- jucere videulur.
tet, etc
DIST.LXXXl. C. XVII. *6 IIoc capul forsitiin suinliim cst ex coiislilulinnibus Maynardi ct Joannis,
A. S. Legalormn, Mediolanensiliiispra-scripti.s. — Ivo Pan. 1. 5,c 159. — In Ed. Bus. laudatur ex concilio
Mediol., in Ed. Arg. ex Meldeusi. " eteqerit : Ed. Bas. — etegil : Edd. Lugdd. 11, 111.— Bolmi.
__=C. XVIII. «» cf. ad cnp. pra.c—Ivo Pan. I. 5, c. 140. *9 judicamus: Edd. coll. o. = C. XIX.
«• cx cp. II. npocryp-ia Cleineniis 1.— Aus. 1.8, e. 5. Ivo Decr. p. 5, c 87. Polyc. 1. 4. t.
41. 6t add.: el hoslw: Ed. Bas. 6*portationem: orig. *3proponent : Ed. Bas. 6i geslenl : ib.' **nou 4-
Edd. coll. o. — abest ab (M-ig.,edito a Ralleriniis tit. : Prwcepta S. Peiridc sactameutis conservandis. =
C. XX. •* lhid. paulo inferius. — Ans. 1. 7, c 147 (149;. 1. 8, c. 42. Ivo Decr. p. 6, c. 89. Polyc. 1. 4. t.
31. **add.: freqiienter : Ed. Bas. »8 abest ab Ivonc — et sacerdolis : Ans. I. 7. — Ed. Bas. — princi-
pis : Ans. I. 8. *• haec videiur Ps.-lsidorus epistolae, aute ipsnm confectae. inseriiisse. — cf. Isid. Ilisp.
deoflic I. 2, c 2. — conc Tur. III, c. 29. " secreti: Ans. I. 7. = C. XXI. " ib. continenter. — Ans.
Poiyc ib. " intidiat: Ed. Bas. = C. XXII. '» c 15, conc Rom. hab. A. 826. — Ans. 1. 8, c. 9.
Polyc 1. 4, t. 51. -- cf. c 5, de cohnlt. cler. cl mul. iu Com. 1. __ C. XXlll. '* Aucfor canonis inveu-
lus est Zncharias P. in conc. Rom. Iiab. A. 7t5. — Ivo Dccr. p. 7, c. 76. (: Gngorius civibus Rcmw).
Polyc. 1. 4, t. 51.
3S3 DECRETI PAKS PRIMA. DIST. LXXXI. 39.;
lia T*dico : sacerdolescum fcininis habilare conspi- A . til. Melius" est enim duos" essesimul, quam unum.
cio;quod nefnrium est dicere vel audire, el conlra Simul 8» cnin» et fidclius, et tulius res geritur.
sanclorum canonuni sancitn. Ubi eiiiin talis fuerit Vw enim uni, quia si ceciderii, non est qui erigat
commornntium cohabil .lio, anliqui hostis stimnli eum.
1)01» dcsunl. Ideoqueadinonendi sunt, ul non antiqui C. XXVII. De eodem
boslis decipianturfraiide, qualenus juxia Aposloli 76 Ilem cx concilio Caribaginensi III. c 17 •••
vocem non viluperetur ministeriuiti noslrum.Cavere Ciim oinnibus oninino clericis exlraneae femi-
cnim nos oporlet, fratres ab illicilis, ul iiiundas nae non coliabilent, sed solac matres, aviae et
valenmusad Doniiniim levarc mamis. Scripiuin " inaterterae, amitae, sorores et fili;e frairum aut
cst enim : Sancli estott, qnoniam sanclus ego sttm sororum, ct quaeciinque90 ex faniilia domesiicn
91
Dominus Deus vester. Si quis vero praesuinpserit iiecessilatc, etiam antequnin ordinnreniur, jam
aliter agcre, sacenlotii sui honore privetur. Uude riim eis habilabaiit, vel si filii eoriim jam ordinntis
oinnimodo cavendiim est fralres, ne fallamus popu- pnrentibus uxores acceperunt, aut servis t non ha-
lum, et illudProphet;c7*dicluni implealur in nobis : bentibus in domo quas ducant, aliunde duccre ne-
Sacerdoles meicontaminant sancta et reprobant legem, cessitas fuerit.
quos et aliuspropheta" increpat dicens : 0 vos sa- B C. XXVlll. De eodem.
cerdolet, qui fallilis nomen meum, et dixistis„in qua Item ex Concilio Laodicensi, c 30 **.
re fallimus nomen tuitm ? qnibus responsttm est: Non oportet ministros altaiis, vel etiam clericos
80 aui continenles aut *omnem * om-
offerenlesad aliare meum panes pollutes. JVon est quoslibet, se,
mihi volunlas in vobis^ dicil Dominus, et sacrifi- nino Clirislianum cnin mulieribus lavacrn hnbere
cium non accipiam de matiibtis veslris, qnia polluli cominiinia. Haec esl eiiim apud gemiles prima re-
tstls. prchcnsio.
C. XXIV. De eodem. C. XXIX. De eodem.
Idem SymmachoDefensori, lib. 1. Reg. lndict. IX. /.emGregorius adJanuariamepiscopum Caralitanum,
lib. 111, episl. 26 •'.
epist. 50".
Archidiacontim tuuni, ut audio, habitare cum mu-
Volumus, ut sacerdotes probiberi deb.unt, ue
o.uii mulieribus converseiuur : exoepta dunta- lieribns prohibuisli el nunc usque in ea probibi-
Jtat malre, sorore, vel uxore, quae caste regenda lionedespiceris; qui nisi jussioni tuae paruerit, eum
est8». sacro ordine voJumus esse privaium.
C. XXV. Deeodem. C. XXX. Venundenlur ab episcopo quw apptlunt
'p . consorlia clericorum ilticita.
Idem «6. VII. episl 59". Item ex Concilio Toletano IV, c 42".
Legilur, quod B. Augustinus8* nec cum sorore
Quidam clerici. legilimum non habenles conju*
liabitare consenseril, dicens : Quae cum sorore mea extranearum liiulierum vel aucillarum sua-
uuni sorores meae non sunt. Docli ergo viri cautela giiim, rum interdicta 9»sibi consortia appctuni. Ideo, qual
magna nobis debet esse instructio. 96coiijunctae" laliter*eum*clericis sunt.ab
C. XXVI. De eodem. episcopi»
auferaniur, et veuundenlur illis pro tempore relega-
/temex VII. SynodoP8'. lis •* ad poeniteiiiiam, quos sua libidine infecerunl.
In omnibus observare convenit, ut certius quis, C. XXXI. Non habilenl feminw cttm clericis, nki
et certo tempore, et cerlo loco, et cerlis personis quas necessitudo excusat.
Vel apparere clericus, vel loqui debeat mulieribus, Item Siricius Papa Himerio episcopo, ep, I,
ut cxcludniur omnis nefnnda suspicio. Certe solum c. 12 »'.
*et*ad solam accedere iiulla religionis ratio permit- Femiiius nou alius esse pniiniur in doinibus 1" cle-
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. XXVI. P Capui hoc eiinm in aliquol mauii- D lur sunipta ex cap. 85. Ascoiicoriim 8. Basilii,cuj'us
scriptis ciiatur ex synoilo VII, in cujus sane pus- rcgulas sub nomiiiesynoili Vlil, saepe citari alil.i no-
iremo capile aliqnn lnic speclnnlin habentur. Cete- t.iliin: esl.
runiin plerisque citaiur ex VIII., ei'seiileulia viile-

DIST.LXXXI.C.XXIII. '» add. : et amatitudine : Edd. coll. o. '• 2 Cor.•"> c.6, v.3. " Levit. c.8120, v. 7.
'* Suph. c. 5, v. 4. — prophelicum: Ed. Bas. 7S Malach. c. 1, v. 6. ibid. = C. XXIV. Ep. 62.
fscr. A. 691.) 1. 1. Ed Maur. --Ivo Decr. p. 6, c. 81. »» regendw— suiil: Ed. Bas. = C. XXV. 83 ex epist.
iid Homanumdefensorem scr. A. 599. 1. 9. ep. 60. Eii. Maur. Ivo Decr. p. (j, c. 77. — Idem iti
registro: Edd. coll. o. 8*ex Possidio in vim Augustini 8«
c 26., non eisdeui verbis. sod * eodem sensn.
Protulit ea eiiam regin. 1. 1, c. 98. = C. XXVI. Coil. tr. p. p. 2, t. 14, c. 15. — et Ed. Bas. 8»
Eccl. c. 4, v. 9. "' duo qitam tinus : Edd. coll. 0. pr. Lugdd. II- 111. 88 simililer: eaed. exc. iisdem
et Nor. =C. XXN'11. «»bab. A.5!»7. — Coll. tr. p. p. 2, l. 17. c 10. 90quicunqtte Edd. Lugdd. II. 111.
" abesl ab Edd. coll. o.
pr. Bas. —C. XXVIII. 9*bab. inter A. 547, et 581.= C. XXIX. »' ep. '26. (scr.A.
594.1. 4. Ed. Maur. — Aus. I. 7, c. 146. =C. XXX. 94 bab. A. 633. — Ans. 1. 7, c 148. (150). Polyc
1.4,1.59. »• quw imerd. sunl : Edd. coll. o. 9eqitmcunqne: eaed. coll. Ilisp — Ans. " adjuuclw t
coll. Hisp. »«religatis : Coll. Hisp. el Isid. Merl. — Ans. = C. XXXI. »» scr. A. 585.Biircb. I. 2 c. HOi
Ans. I. 7, c 149 (lSlj.lvo Decr. p. 6, c. 52, el 187, ct Poiyc. I. 4 1. 51. "^0 domo: Edd. coll. o.
PATBOL. CLXXXVII. 13
 395 DECRETI PARS PRIMA. DIST. LXXXII. 596
•ricorum, nisi eas tantum, qnas propter solas neces- A C. XXXIII. Episcopi provideant ne occasione tem-
siludinum causas habilare ciiin iisdem synodus Ni- poralium clericorum famitiarilatibus viraines so-
cacna permisit. cientur.
C. XXXII. Nisi majorum jnssione ad feminarum do- Ilem ex ConcilioCarlhaginensi IV, c 102 '"
micilia clerici non accedant. Ad reatum episcopi pertinet vel presbyleri, qui
ltem ex Concilio Africano, c 5 '0I. parochiseprssest, si sustentandaevilae praesentis cau-
Clerici vel ••' continentes ad viduas vel virgines sa adolescentiores viduaeve\ sanctimoniales clerico-
nisi ex jussu vel permissu episcoporum aul presby- rum familiarilatibus subjiciantur.
terorum non accedant. Et hoc non soli facianl, sed C. XXXIV.De eodem.
cum conclericis, vel cnm quibus episcopus aut pre- lteth ex eodem, c 103"*.
sbyter jusserit. Necipsi episcopi el presbyteri soli Viduae,qu_e stipendio ecclesiaesustentantur, tam
habeant accessum ad hiijusmodi feminas sed ubi aut assidure in Deiopere esse debent, ut et meritis, et
clerici pr_esen.es sunt, aut graves aliqui Chrisliani. orationibus suis ecclesiara adjuvenf.

DISTINCTIO:LXXXH.
GRATIANUS. JJ inde ab initio cuslodita, quod h) templo anno vicis
-I. Pars. Genetaliiet etiam pauperibus et iis, qui suaehabilare praecepli sunt sacerdotes, ut servien-
suis manibus laborare non possunl, episcopus neces- tes sacris oblationibus puios et ab omni Iabe
pur-
saria provideat. gatos* sibi vindicent divina minisleria, neque eos
Unde in Concilio Aurelianensi 1. c. 18, legi- ad sacra' officiafas sit adinilli, qtii exercent vel*
tur* : csiin uxore carnale consoriium' qui scriptum est":
C. I. De eodem. Sancli estote, quia et ego tanctus sum" Dominus
Episcopus pauperibus vel infirmis, qui debilitate Deus vester. Quibus utique propter sobolis succes-
faciente non possunl suis manibus laborure, vicium sionem •* uxoris " usus fuerat4* relaxatus
ct vestitum * (in quantum sibi possibile * fuerit) "alia quia ex
tribu, *et,! praeterquam ex semine Aaron,* ad
largiatur. sacerdotium nullus fuerat praeceptus•• accedere.
€. II. Qui voluplatemafficioprwposuerit, modis om- " magis hi, 8 sacerdoles vel Levilae pudiciliam
nibus submoveatur. Quo
ex die ordinaiionis suacservare debent, quibus vel'"
ltetn Innocentius* Exsuperio Toksano", epist. III.
c. i. sacerdoiium, vel niinisierium sine successione est,
II. Pars.Proposuisti, quis de his observare debeat, ncc pueierii dies, qua vel a sacrificiis divinis, vel
quos in diaconii minislerio aut in ofliciopresbyterii C baptismatis oflicio vacent? Nam si "B.* Paulus
positos incoiitinenies esse aut fuisse genernii filii 'aposlolus* ad Corinlliios scribit, dicens*0 : Absli-
".prodiderunl. De his et divinarum legum manifesia nete vos ud lempus, ul" vacetis orationi, et hoc uti-
est disciplina, et bcaiac recordationis *viri* Siricii que laicis praecepil, multo magis *' sacerdotes, qui-
cpiscopi monita evidenlia commearunt ut inconii- buseloraiidi et sacrifi.andijuge officiumesi,sempcr
ncnles in ofOciis lalibus positi omni ecclesiasiico debebiint ab hujusmodi consorlio abstinere, qui ", si
honore privaientur, nec admitianlur ad lale miiii- lontauiiiialiis fueril cnrnnli concnpiscentia •», qu-
-lcriiim, quod sola coiiliiienlia oportel impleri. Est ipudore vel sacrificare usurpabil, aut qua conscien-
cnim vclus udmoduni sacrae legis aiielorilus jaut lia quove*inerilo exaudiri »*se credit, qiium dictum

NOTATIO.NESCORRECTORUM.
DIST.LXXXII. C. II. a Concupiscenlia: l.iueuila-
<laltiscl locupletatiis esl bic locusex ipsaepislola lii-
iiocenlii, qiieiiiailiiioiliiniel iniilla nliain hoc cnpile, i\
tilii per glossam licuil. fu epislola aulein Sjricii (jiue
referiurin concilio Teleptensi (iln enim pro Tellen-
si' bgeiidum videtur) sic legilur : Quid faciel? ex-
ctisabil ? quo pudore ? qtta menle ttsurpabil
x ? quo
merilo hic exaudiri se credil ?

DIST.LXXXI. C. XXXII. '•' c 25. Conc. Gnrll». III. bnb. A 597. ,03 ex Dionysio — Ans. 1. 7. c 1-1
(155). "" abesl nb Edd. coll. o. pr. Bns. Lugilil. II, III. = C. XXXIII. c. 68. Slnluit. eccl. nnl. (vnl.
nd. c. 9, D. 18.) Biirch. I. 8, c 55. Ivo Dec.r. p. 7, c 73. Polyc. 1. 4, t. 57. = C. XXXIV. '•* c 105.
Slututl. cccl. nnt. — lvoDecr. p. 8.C.327. Polyc ib. * «estimenfum: Edd. coll.
DIST.LXXXH. P. I. ' hab. A. 511 — Coll. tr. p. p. 2, l. 29, c II. =C.I.
o pr. Bns. a possibilitas: Ed. Bas. — possibititashabtierit :»orig.= C. II. * scr. A. 405. — Ans. I. 8, c 8.
Ivo Pnn. I. 3. c 157. Dccr. p. 6. c 57. *Polyc I. 4, l. 51.— Toletano : Edd. Arg. Bas. Nor. Ven. 1. 11.
8 mundalos : Coll. llisp. et Isid. Merl. sacrificia: ib. Ans. 8 e.iam : Edd. coll. o. * commercium:
Fd Bns 10Lev. c II, v. 44, c 20,'» v. 7. " nild. : dixil : Ed. Pnr. — dicit : Edd. "coll. rcl. add. :
proplerea: Edd. coll. o. cum orig. abest ab E.ld. coll. o. pr. Bas. Lugdd. II, III. fuerit: eaed. pr.
l.ngdd. 11, III. ,s" in orig. hiec non legimttir.. '• passns : Ed. Bns. — uusus : Edd. coll. rel. quanlo:
— ,9 et: Edd. o. «• 1 Cor. c 7, v. 5.
Ans. ex orig. episcopi: Ed. Arg." ipsi :. E Id. coll. rel." coll. '
"adil. : exiieditins: KM. Coll. o. ndd. : igiiitr: e;cd. qitiit : e;cd. pr. Bas. - ex Ballennioruin
scnlunlia Telcnsesen poiius Zellcnselegendum est. ** udd. : ponse : cacd.
597 DECRETl PARS PRIMA. DIST. LXXXII. 398
sil " : Omnia munda mundis coinquinalis autem et._•_Sancti eslole, quia el ego sanctus sum Dominus Deus
infideiibus'nihil mundum" ? Sed fortasse hoc" li- vester ? Cur etiam procul a suis domibus nnno vicis
cere credit, quia scripium est '* : Uhius uxotis suaein lemplo habilare jussi snnt sacerdotes ? Hac
virum. Non dixit lioc b, ut permaneret in concupi- videlicet ralione, ne vel cum uxoribus*» possint car-
sccnlia generandi, sed propler inconlinenliam futu- nale exercere commercium, ut conscieniia. inlegri-
lam. 'Neque enim imegros corpore non udmisit, tate fulgemes acceplabile Deo munus offerrenf.
quiait": Vetlem aulem omnes sic esse, sicul et Quibus * etiam * " explelo dcservitionis suae tempore
ego'. Quod *et* aperlius declaral, dicens' 0: Qui uxorius** usiis solius successionis causa fuerat rela-
aulem in came sunt, Deo placere non possunt. Vos xatus, quia non ex alia, nisi ex tribu Levi, qiiisquam
uulem jam non estis in carne, sed in spiritu. "Et ad Dei ministerium fueral praeceptus admitti.
ItabetUem31 filios, non generantem dixit." Sed ea C. IV. De eodem.
plane dispar et diversa sententia cst. Nam si ad Idem c paulo inferitts *'.
aliquos forma "illa* ecclesiaslicae vitae pariter et Quia aliquaiiti, de quibus loquimur, (ut tua san-
«lisciplinae,qua? ab episcopo Siricio ad provincias3* ctitas relulii), ignoranlia *6 se lapsos esse deflent,
commeavit, non probalur 33 pervenisse, his igno- bis haccondilionemisericordiaii) dicimusnon negan-
rantibus3* venia non3S negabitur, ita ul de cetero **dam, ul sine ullo honoris augmento, in hoc, quo "
penilus incipianl abstinere ct ita gradus suos, in dej'ecli**sunt, quamdiu vixerint, oflicio perseverent;
quibus inventi fuerint, retenteni, ul eis non liceat si lamen poslhac continenies se studuerinl exhibere.
ad poliora conscendere» 6, quibus in beneficio esse Hi vero, qui itlicili privilegii excusalione nituntur,
_ebet, quod hunc ipsum locuin, quem retinent, non et **sibi asserunt veleri hoc lege consessum, nove-
aniiltunl. § 1. Si qui antem scisse 37formam viven- rint se ab omni ecclesiastico honore, quo indigne
di missam a Siricio deteguniur, neque statini cupi- usi snnt, aposlolicae sedis auctoriiate dejecios, nec
dilates libidinis abiccisse, illi sunt modis omnibus unquam pftsse veneranda attrectare *• mysteria ",
subtuovendi, quia post admonitionem cognilam quibtis " se ipsi "3, dura obsccenis cupiditatibus in-
praeponeiidam arbilrali sunl volunlatem. hiant, privaverunt. Et quia exempla praesenliacavere
C. III. De eodem. nos praeinonenl in futurum, si qiiilibel episcnpus,
"
Item Siricius Papa ad Himerium Tarraconensem presbyter* alqne8* dinconus (quod non optamus)
Episcopum, episl. 1, cup. 7 38. deinceps fuerit talis inveutus, jam nunc sibi oninein
Plurimos sacerdoles Chrisii atque Levilas post per nos indulgeniiae adiium intelligat obseraiuin,
longa conseciationis suae lempora lam de conjiigi- r quia fcrro necesse est ul abscindanlur vulnera, qtise
bus " propriis, qnam eliam de lurpi coilu sobolem fomentorum non senserint ** meilicinam.
didicinius procreasse, et criuien suum hac praescri- 111.Pars. Gralian. Qui autem propter peccata jtt-
plione defendere, quia iu veleri testainento sacerdo- benlur deponi, posl condignam pwnilenliam in suo
tihus ac ministris generandi facullas legitur nltri- ordine poterunt reparari.
buta. Dicat mihi nunc, quisquis ille esl seciator Unde in Concilio Hibernensi d *6;
libidinum praeceptorque vitiorum, si a_stimal*°,quod C. V. Quw pwnitenlia sit imponenda sacerdoti, qui de
in lege Moysis passim sacris ordinibus a Deo nostro fornicatione conviclus fuerit.
laxata sunt frena Iuxuri*, cur eos, quibus commit- Presbyter, si fornicationem feceril, quanquam
lebaiilur sancta sanctorum, praemonel, dicens" : secundum canones Aposloloriiin debeal dejioni, la-

NOTATIONES CORRECTORUM.
>>Non dixit itoc : In originali sic legitur : non ad lio
* in Gangrensi, in quo legilur. Emendalum est ex
permanenlem
c concupiscentiagenerandi hot dixit. Polycarpo, el alio libro maiiuscripto pervetusio, in
C. IV. Caput hoc in aliquotmanuscriptis Gra- quo libro smit iiiulti canones pceniientiales, et hic
tiani exemplaribus conjunclum esl superiori.
d Hiberuensi : Caput hoc cilabatur ex conci- D refertur ex Theodoro arcliiepiscopo Hiberiicnsi.

DIST. LXXXII. C. II. '* Tit. c 1, v. 15. *' add. : sed coinquinala esl eorum mens et conscienlia :
Edd. coll. o. " add. : sibi : eaed. *8 1 Tim. v. 2. * : Ans. »' 1 Cor. c 7,
c. 5, permanenti
v. 7. »• Rom. c. 8, v. 9. 311 Tim. c 3, v. 4. — ad habentem : Coll. Hisp. 31 add. : omnes : E^ld.o II.
0. *3proiafcitur : Ans. ex orig. **ignorationis : id. a" remittetur : orig. »' ascendere : Ed. Bas. "
scire : Coll. llisp. = C. III 3Sscr. A. 385.— Coll. tr. p.p. 1, l. 26, c. 3. lvo Decr. p. 60, c 50. Polyc.
1. 4, l. 3i. 3»conjugiis : Edd. coll. o. *• existimat: Edd. Bns. Lugdd. II, III. *• Lev. c. II, v. 44. *«
add. : suis: Edd. coll. o. *3 abesl ab orit,'. 4*uacoris: orig. — Edd. coll. o. — add. : suw : eaed.
= C. IV." ** Coll. tr. p. Polyclvo ib. *6 ifl«or«tio»ie: Coll. Hisp. —ignoranler : Isid. Merl. w gwod :
Bdlnn. *»detecii: orig. *9ut — asseranli: Coll. Hisp. *• tractare : Eild. coli- o. pr.Bas. •• minisieria :
Ed. Bas. *»a quibus : Edd. coll. o. *3ipsos : Eii. Bas. °" aut: Edd. coll. o. ** seniiuut : eaeil.
*• Certissiinum est, haec ad
synodum Hibeniensein non perlinere, el videtur Anselmus causam er-
roris Gregorio Polycarpi auctori (1.4, l. 39) praebuisse. Apud illum enini in line I. 8, post. c. 2. C. 9, q. 2,
et Dist. 6, de poen. c. fin., quae ex Hibernensi alleganinr, pr_emisso proOMuio: Inter eetera, quw de or-
dine sanclarum ecclesiarum sancita sunt, S. Ibemensis synodus, cui prwfuit Leo S. R. E. Ep. tempore
Caroli regis Francorum cum Theoderico Anglorum et Ibemensium episcopomuttisque aliis illarum regionum
episcopis, de lapsu sacerdolum sic ait, liae.-sequiintur : Setl et hoc i.i omiti pwniientia, etc. Ac proinde con-
'51.9 DFXRETl PARS PRIMA. DIST. LXXXIll. 400
meii juxia auctorilatcni B. PapaeSilvestri, si in vilio A in choro uitiinus can.it, nd cornu allaris non acet-
non pcrduraverit, sed " sua sponte confessusadjecit, dal, j"uxtaB. Clemenlis " vocem minora gerat ofli-
III lesiiignt, decein aunis in bunc modum pceniteat : rin. Deinde vcro tisque ad impletioiiemseplimi anni,
iribus quidem mensibiis * privalo loco*a celeris re- omni qtiidcm lempore, exceptis paschalibus diebus,
niotus pane ct aqua a vcspern in vespemm utalur, ii05 legilimas ferias in unaquaque hebdoraada in
iniilum'* anteni diebus domiiiicis el praecipuisfeslis pane et nqua jejiinel. Expleto septinio nnni circulo,
inodico vinocl pisciculis alqne leginninibus recree- si ' sui * confratres ", apud quos pceuiiuil ejus con-
tur, sine carne, et sagimine *9ovis, et caseo e; sncco dignam pceiiilenliam collaudaverint66, episcopus in
indiitus htimi adbicieat, dic ac nocic jugiter miscri- prisiinum lioiioremjuxln B. Culixli Pupae67unclori-
rordinm Dei niiinipoleniis implorei. Finitis tribus tatem eum revocare polerit. Sane scieudum " est",
ineusibus conliiiuis exeat6°: tuiiieu in publicum non quod secundara ferinm umiin psallerium cnnendo,
pi-occdal, ne grex fidelis in eo scnndalnm palinlur; aul unum denariuin pauperibus dando, si opus esl••;
nec enim debel sacerdos publice poenilere, sicnt redimere poterii. Finitis iiilem septem annis, deinde
laicus. Postea aliquantisperrcsiiniptis viribus, uninn usque ad flneni decimi anni sextam (eriam (nulla
aiiiium et diniidium in pane el aqun cxplent, excep- inlervenienieredemplione)observet in paneet aqtia.
lis doniinicis *' et praecipiiisfestis6*, in quibtis vino, § 1. Eadem quoqtie poenileiitiaeril sacerdoti de om-
cl sagimine" ovis, ei cnseo juxtu caiiouicam nien- nibus aliis peccatis et criminibus, quaeeum in depo-
suram uli polcrii. Finito primo anno ct dimidio, sitionem inducunl. Neque hoc cuilibet videatur one-
corporis cl sanguinis Domiiii, ne indiirescat, parti- rosum, si sacerdos posl lapsum digne, ut supra
cepsTinl, et ad pacem veniai, psalmoscum fralribus dictum esl, poenitens ad pristinos redeat honores.

DISTINCTIO LXXXIH.
GRATIANUS. diaconorum *, subdiaconorum * », vel crinien inces-
I. Pars. Providendum quoque est, ne is, qui ad or- tus in sua parochia prelio intervenienie vel prccibus
*
dinanduin eligitur, elsi a proprio vitio videulur alie- consciiseril, vcl commissum " sibiquc * compciiiim
nus, consenliendoalienis inquinelur. Ul enim Symma- aucioiiiate oflicii sui non impugnaverii, ab oflicio
chus Papa \ail : Non esl grandis dilferentia, an le- siispcndatiir.
ilinni inferas, an admittas. Morlem enini languemi- C. II. Maximeecclesiamtwdit, qui sub nominesOncli-'
lius probalur infligcre, qui banc, qiiuin possii, nun tatis delinquit.
cxcludil. C Iiem Gregorius prima parte Pastoralis, c. 2 *.
Ilinc Gregorius VII, ait in Reg. lib. VI, c. 12. Ro- Kemo quippe in ecclesia • nocet amplius, quam
tnanw Synodi, celebtatw Anno Domini 1080», «. qui perverse agens nomen vel ordinem sanctiinlis ?
1078. hnbei. Delinqueiilemnamqiie hunc nemo redarguere
C. I. Suspendatut episcopus ab officio, clerkorttm praesumit, et in exemjitum cnlpa veliemenler exten-
tuorum fornicationi consenliens. dilur, quando pro reverentia ordinis peccator hbno-
Si quis episcopus fornicationem ' presbytcronnn, ratur. Episcopusb itaque 8, qui laliiim Crimina non
NOTATIONESCORRECTORUM.
• El caseo : In vulgatis sequebaiur' : ulatur, quae C. II. h Episcopus : Haec non snnt ibi apud B.
vox sublata esl aiicioritate omniuin fere exempla- Gregorium. Similia citantur infru 2, q. 7, c Qni
rmm Graliani maiiuscripioriini, el Polycarpi, cl libri nec regitninis cx Augustino (cui eliaiu reliqua liujiis
manuscripli in superiore° noiaiione iinlicaii. capilis aulea tribuebanliir) et ex codem a Burchardo
DIST.LXXXIII. C. 1. Subdiaconorum: Athiilum et Ivone citaulur. Ceterum iidem collectores, Bnr-
hoc est ex originali et Anselino, quemadinoduin cl !• cliaidits quidem I. 1, c. 13. lvo aulem p. 5, c 67,
paulo post verba illa : sibiqtiecompertttm.Noiuni au- rcfertinl aliqua ex Origene, quae cum his aliquaiiiu-
tem esl, a lempore Grcgorii I, subdinconos eadem lum conveniunt.
legc coniineiilia., qua presbyteros, adstrictos luisse.
tiderala humanw fragititaiisinfirmitate, sacerdos, _i suggerenlediabolo in fornkationem ceciderit, si Deo mi-
serunlead pwnilenliwremediumconfugeril,qualuor annts in Ittincmodttmexpiabitur, elc. quilms absoliilis sub
inscriptione :/tem ; capul, de quo agimus, denium proferiur. Ailanien tempore syn. Hibernensis Pseu-
doisidori collectio, qua capitis auclor usus est, iu lucem iiecrluin evaseral, nec verisimile csteamdem sy-
nodiim sacerdolibus i. e. presbyieris vnriuni poenitendi inoiliiiii propter ident crinien proposuisse; qua-
propter nobis et ipsis ex pceniieiiliuli quodum caput siiiiipiiiin csse vidt_ur. " si sua : Eiid. coll. o.
"*• abesi nb Ed. Bns. " sanguine: Edd. coll. o. pr. Pur. Lugdd. 11,111. "cxc. lanien Edd. Arg. Bas.
1,0 add. carcerem:Ed. Bas. 61 add. : diebns : t-dii. coll. o. c* [estiriiaiibus : ercd. 63satiguine: Ktl-t.Aisr.
Ven. I, II. Nor. Lugd. 1. 6l cf. 1). 81, c. 19. " fratres : Etld. coll. o. 68 laudaverinl : eaed. C7Ep. 2.
" opcrarius : Ed. Arg.
Polyc
DIST.LXXXHI. P. 1. * Ex libelloEnnodii pro Symmacbo. ' Refertnr bocconciliiimiiitegriimaaA. 1078,
" n Uertholdo
Coiisianiiensi.— Ans. 1. 6, c. 177 (17'4).= C. I. 3 fornicationi —crimiui: orig. 1.1.—iwlm».
* haecnoii sunt
ap. Bcrihnldum; = C. II. " ln6 Edd. coll. o. haeccitanlurex 7Augiistiiio.Burcli. 1. 1, c.209.
Ivn Decr. p. 5, c. 323. Polyc. I. 4, l. 51.
8 Hnrch. 1. 1, c. 203. lvo l)i.cr. p. 5, c. add. : Dei . Edd. coll. o. add. : el sacerdoliis : eaeil.
517, (ex Cregorio). Integercunon lcgilur eiiani np. Alger, (de inis.
cl jusl. Marleue 'Ilics. T. V, c. 211).
_AI DECRETI PARS PP.IMA. D!ST. LXXXIV. 4C2
corrigit, magis dicendus cst eanis impirlicus qiinm A Unde Anucletus Papa, episl. I, Episcopis omuibus " :
episcopus. C. VI. Miserrimus est episco;ius, qui malorum laudi-
C. 111.Qui non resisiu erroribus consentit. bus glorittlur.
Ilem Innoruii.iiis 9. Nihil illo' esl* pnstorc miserius, qui luporum
Error, cui non resistitur, apjirobatur, el verilns, laudibtis
iniiiinic gloiiatur. Qnibus si plar.ere voiuerit, atque
qiiiiin defensaiiir, opprimiiur. Negligere ab bis amari
delurbare '• tlclegerit, erit binc ovibus niagna per-
quippe, qniini pnssis perversos, nibil nicies. Nnlliis ergo pasloitini placere lupis el gregi-
aliud csl quniu foveie. Ni.c rarel scrnpulo societalis
bti.oviiim potesl. Perdii eiiiin labioruiii^ memoriam
occultae, qui nianifesto facinori de.init obviare. mens lerreuis obligala carceribus. Sicul" arliuin
C. IV. Non prodest suo errore non poilui, qui ulieiio in suo qtioque opere invenitur mater instanlia, ita
consentil. noverca eruditionis est neglrgenlia.
ltem Pius, epist. I, ad omnes Chrhti fideles".
II. Pars. Gralian. Quanquam sacerdoiem lam a
Quid enim prodesl illi suo errore non pollui, qui
consensum praestat erranli ? suis, quam ab alienis criminibus oporlet esse immu-
C. V. Qui non occurril, consentit erranti nem, lamen si aliorsum sese habuerii, nonideo verba
llem Gregorius« ". B suw prwdicationis debent contemni. Sicut enim Hie-
Consentire videtur erranti, qui ad resecanda, qurc ronyinus aif": u( lixivium per cinerem humidum fluens
corrigi debent, non occurrit. lavat, et non lavatur, ila bona doclrina per malttm
sordibus pecca-
Gratian. Sicut aulem aliorum vitia palpare non doctorem animas credenlium lavat a
debet, ita nec malorum luudibus delecturi. lortim.

DISTINCTIO
GRATIANUS.
I. Pars. Solicilum quoque et vigilanlem oporlet esse
ef.iscopumcirca defensionem paupermn, relevationem
opptessotum, luilionem monasteriorum.Quod si facert
ntglexeril, aspere corripiendus esl.
Unde Gnegorius Anihemio Subdiacono Campaniw,
lib. XI, episl. 29 •:
C. I. Corripiatur episcopus, qui e.irca officium suum
negligensexsliterit.
Pervenit ad nos, fralrem et coepiscopum nostrum
Paschasiuin ita desidtem negligenlemqiie in cunciis
exislere, ul in nullo quia est episcopus agnoscatur,
adeo ni neque ecclesia ipsius, neque nionasleria,
sive filii ecclesise' vel oppressi' pauperes ejus erga
se dilectionis sludium senliant, nec aliquam suppli-
cantibus sibi * iniquibus justum est opem defensionis
accommodet, et (quod adhuc*diciesl gravius)consi-
lia sapientum et recta suadenlium nulla patiatur ra-
lione suscipere, ut quod per se neqnit atlendere ab
LXXXIV.
altero saltem possit addiscere. Et in[ra : Quod si
ila esl, noii sine culpa tua esse cognoscas, qui emn
objurgare atque coercere, ut dignum esl, distulisti
*
Quia ergo hoc lolum non solum ipsum reprobat,
sed eiiam ad sacerdolalis officii pertinere probalur
opprobrinm *e, voliinms 7, ul eum coram aliis sacer-
dolibus el quibusilam de filiis suis nobilibus ronles-
tari pro hac re debeas el horiari. Si vero (quod non
s
credimus) post hanc adhorialionem nostram soiito
adhuc more negligens esse lenlaverit, ad nos est
modis omnibus transmitiendus, ulbicpositusiliscere
possit, quid vel qualiter secundum Dei liuioreni
agere conveniat sacerdotem.
C. II. De eodem.
Idem ad eumdem eod. lib. epist. 33'_,
Nunciatum est nobis, Campaniae cpiscopos ita ne-
gligentes exsislere, ut imniemores honoris sui neque
* *
erga ecclesias, neque erga filios suos patcrnats
vigilantiae curam exhibeant, vel monasieriorum solr-

NOTATIONES CORRECTORUM.
C. V. •* Gregorius : In epislolis impressis B. Gre- corrigenda ul resecari debeant non occunil'. Quia
gorii non habenlur. Verum lib. 7, epist. 117. Sy- vero, etc. d
agrio Episcopo Augtistodunensi post ea verba, gui C. VI. Labiorum: In episloln Anacloti legitur:
non reslilerit, in regesto manuscriplo pervelusto, et laboris<;apud Aiiselniuii), ei jn uno ex veluslis coili-
in Polycarpo, ubi ipsa epistola integra referlur, cibus Gratiatri : laborum : iinde poluit irrepsissa
haec sequiiiitur : Nam conseiitirevidetur ertunti, qni iiieiiiliiin, quod lanien ob glossam non est sublnluiii.

DIST.LXXXIH. C. 111. • Eadeni fere leguntur in line ep. Pseudoisidorianae Eleulberii, cf." c. G>.
C. 2 , q. 7, desumia ex Felicis 111, ep. 1.- '» perturbare : Edd. coll. o. = C. IV. Caput
•» A. 113.
Pseudoisidorianum, repelitum ex Hormsdae
* ep. 25. =C V. Ex ep. ad Syagrium scr. 549, ep.
1. 9. Eil. Maiir.—Polyc 1.4, t. 31. conctirril : VA.Mallr. •' Capul Pseudoisidoriaiium, eujus Ibntes ejiisl.
Kpp. Turoii. (Mansi i. 9, p. 808^, ep. 73. Bonifacii (ex ed W .rdiwein), el"•Ennoi.liidict. I. 8, c. 11, sunt
reperti. — Ans. 1. 6, c. 154 (151). Ivo Decr. p. 5, c. 237. = C. V|. add. : autem : Edd. coll. o.
•* cf. Bnrcli. I.l,c.204. lvo Decr. p. 5, c. 518.
DIST.LXXXIV. P. I. ' Ep. 26 (scr. A. 603), 1. 13. Ed. Maur. —.Ans. 1.*6, c. 188. = C. I. s abest nb
Ans. eiiiielioriljtis Greg. codicibus. 3 vel pattp. : Edd. coll. o. 4 liis: orig. abestab Edd. coll. o. pr. Bas.
f veiba nsleriscis iuclusa ap. Ans. pariter desiderniitur. 7 aitil. : itaque : Edd. coll. o. ex Aus.
* i.sfram : Edd. coll. o. = C. 11. * Ep. -27 (scr. A. 603), 1. 15. Ei. Maur. — Ans. 1.'6, c. 189.
403 DECRETI PARS PRIMA. DIST. LXXXIV. 404
ciiudinem gernnt, seu in oppressorum et '• pnupcrum A C. IV. De eodem.
se tuilionem impendant. Ideo bac tibi auctoritate ltem ex Concilio Carlhnginensi V. • cap. 3.
*'
praecipiinus, ut, eis a teconvocatis, cx nosiro illos Quum de quorundam clericornm, qiiantvis crga
inandato dislricte commoneas, qualenus desidcs* " uxores proprias, inconlincnlia referretur" placuil
iilterius esse non debeant, sed sacerdolalem se ba- episcopos et presbytcros cl diaconos secundum
bere zelum et sollicitudinem opere doceant, atque * priora " slatuta eliam ab uxoribns continere : quod
ila in his, quae cos jusle secundum Deura agere con- nisi fecerint, ab ecclesiastico removeantnr oflicio :
venil, vigilnnles exsislanl, ut nullum nos de-cis ceieros autem clericos ad hoc non cogi, sed secun-
deiiiio murmiir exasperet. Si quem vero eorum post diim uniuscujusqiie ecclesiae" consucludiuem ob-
birc negligentem esse cognoveris, ad nos eum sine scrvari debere <_
aliqua excusaiione transmitle, ut quam sit grave III Pars Gralian. Similiter, quod monogamusepi-
nolle ab his, quac reprehensibilia et valde vitupe- scopus ette jubelut, etiam ad reliquot ordines eccle-
rnnda sunt, corrigi, reguluri in se valeat disiriciione siasticos derivari oporlet.
sentire. Unde Siricius Papa Himerio Tarraconensi Episcopo,
II Pars. Gratian. Quod autem de mundilia castita- epist. 1, c. 11 " :
lis sacetdotibus impetalut, hoc etiam de quibuslibet C. V- Laica sit tantum communione contenlus cleri-
attari servienlibus intelligendum est. cus, viduam aul secundam ducens nxorem.
Undem Carlbaginensi Concilio II cap. 2. Aurelius
" Quisquis clericus aut viduam, aut certe secundam
Episcopus dixisse legilur : 4
conjugcm* duxeril, omni ecclesiaslicae dignitatis
C. III. Qui sacramentis divinis inserviunt, continen- raox nudetur", laica sibi tantum commu-
tiam in omnibus servent. privilegio
nione concessa. Quam ita demum poterit possi-
Quum in praeterilo concilio de continenliae et ca- si nihil poslea, propter quod hanc " perdat,
slitatis moderumine traclareiiir, gradus isii tres dere,
admittat.
conscriplione quadam caslitati per consecrationes
IV Pars. Gratian. Presbyterorum vero nomtn qnan-
annexi sunt; episcopos, inquam, presbyteros et dia-
u quam a seneclute sit sumptum, magis tamen maturi-
conos ila placuit, nt condecet sacrosanclos anli-
talem indicat sapienliw, quam caniciem corporis.
stites et Dei sacerdotes, nec non et Levitas, vel qui
eacramentis divinisiuserviunt'"j conlinentesesse in Unde Anaclelus ad Episcopos Ilaliw, epist. 11" :
omnibus, qno possint simpliciler qnoil a Deo16 po- C. VI. Presbyteri seniores dicuntut, non lam I
wtate,
stulanl impetrare, ut quod aposloli docuerunt » et quam sapientia.
ipsa servavit antiquitas nos quoque cuslodiaiiinsb. C Porro Moysipraecipilur, ut eligal presbyleros [itl
Ab universis episcopis diclum esl " : Omnibus pla- esl " seniores]. Unde et in Proverbiis " dicilur :
ccl, ul episcopi, presbyleri et diaconi, vel,s qu» Glotia senum canicies. Haec30vero canicies sapien-
sacramenta conlreclant, pudicitiae custodes etiam tiam designat, de qua scriplum esl 31 Canicies ho-
ab uxoribus abslineant. Ab omnibus dictum est: minum prudentia est. Quumque nongenlos" et nm-
Placet, ut in omnibus el abomnibus pudicitia cus-to- plius annos ab Adam usque ad Abraham vixisse
diatur, qui attario deserviunt. homines legerimus", nullus alius prius appellalus

NOTATIONESCORRECTORUM.
DIST.LXXXIV. C. III. » Docuerunt: In vulgatis in receniioribus Coloniensibus conciliorum editioni-
codicibus*seqiiebatur : exemplo, quod esl suhlnium, bus adscripta sunt aliis characteribus. Verum in
quia neque in ipso secundo Cartlmgiiiensi aut im- prisca Coloniensi, duabus Parisiensibus et codicibus
presso, aut mamiscripto, neqne in unico codice Vaticanis «legitur quemadmodum apud Graliaiiuc».
cnnonum, cum quo graecus canon convenit, neque C. IV. Debere : In codicibns impressis***haec
in vetiistis Graliani exemplaribus habettir, et ex p sequebantur : Contra Mariinus Papa, si leclor »>»-
^lossa viilelur translntum in lexttim. duam duxerit, ul sttpra legitur. Sed illud ubi necesci-
b Custodiamus : In codice canouum cnp. 5 uniri tas, hoc, ubi nulla necessitas urget. Quae suni ex-
Curlliagincnsis sequuntur haec : Faustinus" episco- puncta,qiiia in vetuslis codicibus aut non liabeutur,
pus ecclesiw Potentinw provinciw Piceni legalus ec- aut suiil adscripta in margine.
tlesiw Romanw, dixil : Placet,ul episcopi.eic, quae

DIST.LXXXIV.C.H. "si.e:Edd.coll.o. " ao_..:eaed. "desideranlureiiamincoll.Ans. " hab.A.390. —

Desumlus canon esl ex Dyonisio, apud quem inier eos profermr, q»iiA. 419subAnreliodicuniuresse consti-
tuti. — Cell. tr. p. c. 3. = C. III. '*sa»»cios: Edd. coll. o. " cf. Dist. 31, c 3. " Domino:
p. 2, 1.19,
Edd. coll. o. — ' nec laineii Ed. Bas. —** npnd Dionysium : in Coll. " Hisp. vero recte legilur : Geneclius,
" hnb.
qui ipsi coiic. hnb. A. 390, praefuit. " add.: swpius : Ed. Bas. el : Edd. coll. o. — C. IV.
A. 401. —cf. Dist. 32, c 13. — Ivo Pan. 1. 5, c 103. »» referinr '** : Ed. Lugd. 1. — referatur : Edd. coll.
rel. pr. Lugd. II. " priorum : Coll. Hisp. **abest ab ead. — praeler Ed. Bas. " scr. A. 385. —
Ans. I. 8, c 5. Ivo Decr. p. 6, c 51. =C. V. '* uxorem : Edd. coll. o. " denudetur : eaed.—ex Ans.
**hac caretedebeat: e_ed. *7Capul Pseudoisiilorianum, derivalum ex lsid. de oflic I. 2, c 5. Burcb,
1. 2, c o. Ans. 1. 7, c. 96 (100). Ivo Decr. p. 6, c 25. = C. VI. " haecnon snnt in orig. " c 20, v.
"
29. »• hic : Edd. coll, o.pr. Veu. II, Nor. »' Sap. c 4, v. 8. '» nongeniis—annis: Edd. coll. o. lega-
utus: caed.
 435 DECRETI PARS PRIMA. DIST. LXXXV 40f>
est presbyler, id est senior.nisi Abrnhani, qui multo A pter decrepilam senectutem •*, sed propter sapien-
l>aucioribiisvixisse annis convincilnr. Non ergo pro- liam presbyteri nominaniur.

DISTINCTIO LXXXV.
GRATIANUS et coepiscopo nostro Armemo, suprascnpta. eccle-
*
11ospilalitas vero usque adev episcopis est neces- siae Anconitanie visiiaiore, illuc feslinel accedere,
*
saria,ut, si ab ea inveniantur atieni, jure prohibean- et diligenter de- moribus singulorum requirere, si
tur ordinari. *de*nullo 'sibi" siint crimine conscii, quod eos ad
Unde Gregorius scribil Joanni Episcopo, lib. XII hocoflieium velet accedere. Pariter etiam requiren-
tpist. 6 ': dum est, slhoc, quod de praefato archidiacono di-
C. 1. Hospitalitatem nesciensnon fiat episeopus. ctum est, quia nunquam amicus doinum ejus ir-
Archidiaconum Florentimim ecclesire Aneonita- gressus est, si ila se veritas habeat, et utrum ex
nae, qui ad episcopatum fuerat electus, Scripturae . necessitale, an ex lenacia * talis sil; aut si ita se-
quidem sacrsescientiam habere, scd ita aelatis senio B nex est, ut ad regendum non possit assurgere, vel
jam confectum 'accepimus, ut ad regiminisofiiciura si tactis sacrosanctis 7 evangeliis (sicul nobis nun-
noii possit assurgere; ailjicientes etiam, ifa illum cialum est) jusjurandum praebuerit, nunquam se ad
lenacem exsistere, ut in domo ejus amicus ad cari- episcopatum accedere. Sed et de Rustico diacono
taiem nunquam introeat. Riislicus autem diaconus quanlos psalmos minus teneat perscrulnnduin est.
ejusdem ecclesiae, qui simililer eleclus fuerat, vigi Florentio * aulem diacono Raveunali, si nullum,
lans quidem homo dicitur, sed, quantiim asseritur, sicut diximus, crimen est, quod obsislat, apud
psalmos ignorat. Florentium 3 vero diaconum eccle- episcopum ejus agi ' necesse est, ut ei debeat ces-
siaeRavennatis, qui ab omnibus eleclus dicitur, sol- sionem concedere; non lamen ex noslro mandato
licilum csse novimus, sed qunlis sit iulerius omnino vel dicto'•, ne conlra suam volunlatem eum cedere
iion scimus. Ideoque fraternitas lua una cum fralre 11videalur.

DISTINCTIO LXXXVI.
GRATIANUS. C severius casligar» necesse est non saevienlis plecta-
I Pars. Doctorem auiem episcopum oporlet esse, ne tur animo, sed medentis.
C. III. Qui negligil emeniare quod valet, facienlit
inferiorum culpw in eum refundanlur, qui docendi i habet.
cutpam
officiumacctpit, quod exsequinescit vel negligil. /.ewJoaiinesVIH 11*.
Unde Leo Episcopns scribit Aquileqiensi Episcopo,
Facientis culpam proculdubio habet, qni quod
epist. III et LXXXIVseu LXXXVI ' :
C. I. Negligentiw rectorum imputanlur culpw infe- potesl corrigere negligit emendare. Scriptum quippe
riorum. est * : Non solum qui faciunt, sed eliam qui consen-
Inferiorum culpae ordinum ad nullos magis refe- tiunl facientibus, participes judicanlur. § 1. Et li-
rendae sunt, quam ad desides negligentesque reclo- bat' Domino prospera, qui ab afilictis pellit adver-
res, qui nnultani saepe nutriunt peslilentiam, dum sa. Et negligere, quum possis deturbare perversos,
.msteriorem « dissiinnlanl adhibere medicinam. nihil aliud esl quam fovere. Neccaret scrupulo con-
C. 11. Hominessunl diligmdi, peccalo odio habenda. sensionis occultse, qui manifesfo facinori desinit
Item Leo Episcopus Rttslico Narbonensi Episcopo, obviare. El probat odisse se vitia, qni condemnat
epist. XC seu XCIl in princip. * : errantes. Nec relinquit sibi locum deviandi, qui non
Odio habeanlur peccata.non homines; corripian- peperceril excedenti. Et primus innoeentia; gradus
lur tumidi, tolerentur infinni; et quod *in peccatis* ]9 est (>dissenefanda. Et latum pandit dclinqueiitibus

NOTATIONESCORRECTORUM.
DIST. LXXXVI.C. I. «Aits.er.orem : Sie legitur colleelis cowfeetum est, quarum prima usque ad
in epistota 84. Veriim in episiola 3, ejiisilem Leonis vers. emendare, sunipta esl ex epislola B. Gregorii
legitur : necessariam. Reliqua utrobiqtie eadem lUlili. VII, imlicl. 2, Theoderico et Tbeoberto re-
Slllll. gibus Fiancorum.
C. III. bCaput hocex variis senlenliis hinc inde

DIST. LXXXIV.C. IV. **a-iafem : eaen.

DIST.LXXXV.C. 1. • Ep. 11 (scr. A. 604), 1. 14. Ed. Maur. * conlraclum : Orig. » Ftorenlinum :
— Kdd. coll. o. * festmes : Edd. coll. o. pr.
orig.
• lenactinte : eacd. T sanctis : eacd. » Floremino Lugild. * vita
*
ac moribus :. Edd. coll. j. ex orig.
; eaed.ex orig. agere : eaed. '• ediclo : Edd. coll. o.
— Bohm. " concedere: e.ed.
DIST.LXXXVI.P. 1. • Ep. ad Septimum Aquileg. scr. A. 442. Ed. Ball. ep. 1. — Ans. I. 6, c. 155
(152). — Eadem leguntiir in 3 ep. ad. Januariinn, ep. 18, Ed. Baller. = C. II. • Ep. 167 (scr. A. 458, vel
4MI. Ed. Baller= C. III. Fragiiienltim incertuin. — ivo Deur. p. 6, c. 115-. — ct. Dist. 83, c. 5, 4. 5.
* Itom.c. *
!, v.32. tibet : Ed. Bas.
407 DECRETI PARS PRIMA. DIST.LXXXVI. 408
adilum, qui jungil cum pravilute consenstim. Et A Unde Gregorius scribii lib. V eptst. 29. Secundino
nihil prodesl alicui noii puniri proprio, qui ptinien- servo Deiinler cetera " :
dus cst alieno peccalo. C. VI. Sine liberalilate inane portatur nomen
11Pars. Grniiau. Si autcm ir>corripiendo quis mo- episcopi.
dum excesserii, non a subditis, sed a Domino veniam Frnlren. noslrum Mnrininnum" episcopum ver-
pelat. bis, quibus vales, exciln, quin obdormisse eum sn-
Unde Aiigtisiinus de vila* clericorum '. spicor. Et iufra : Dic crgo ei *°, cum loco mulet ct
"
C. IV. Veniam a subdilis non petal qui in corri- menlem. Non sibi crednl solnm lectionem et ora
piendo tnodum excesserit. tionem snfficere, ut remotus sludeat" sedere, ct de
Quando necessitas disciplinae minoribus 7 coer- inanu mininie fruclificare : sed largam inaimiii
cendis dicere vos verbo dura compellil, si eiinm habenl, necessiiatem pntienlibiis concurrat, alienum
ipsi * modum vos excessisse sentitis, non a vobis inopinni suam crednl, quin, si hx>e" noii babet, va-
exigilur, ul ab' eis veniam postulclis, ne apud CIIIIIII cpiscopi nomen tenet.
eos, quos oporlel esse subjectos '°, dum nimia " V. Pars. Gralian. In ipsa aulem liberalitate modus
servatur humilitas, regendi frangalur aucioritas. adliibendus est rerttm el personarum : rcrum, ut non
Sed '* tamcn pelenda est venia ab oinniuni Domino, B omnia uni, sed singulis quwdam prwstentur, m pltt-
qui novit*etiam* eos, quos plus justo forte corripi- ribus prodesse possimus,juxia illud Propheiw: Di-
tis, quantn benevolenlia diligatis. spersil, dedit paiiperibus ; personarum , ul primum
III. Pars. Gralinn. In docirina vero sacrw Scri- juslis, deinde peccaloribus : quibus tamen dare pro-
plurw auctorilalem debet episcopusprwferre, non sw- liibcmur, non quia homines sunl, sed quia pecca-
cularivm literarum periliam oslentare. Non enim tores.
episcopalisofficiiest grammalicam exponere, ne lau- Unde Aiiguslinus tract. C. ad c. \6 Joannis **:
des Jovis personent ore pontificis.
Unde Gregorius scribit Desiderio Episcopo, lib. IX C. VII. Jmmane peccalum tst res suas donare hislrio-
nibus.
epist. 48 »3: Donare res suas hisfriotiibus vitium est iramane,
C. V. Sacram Scripturam, non grammalicam debet
episcopusexponere. iioii virtus. El*»scilisde lalibus, quam sil frequens
Qiiuin multa nobis 'bona' de vestris fuissent siu- faina»' cum laude, quia, "sicut scripliini esl,* lauda-
diis nunciata, iia cordi noslro uala'* est laelitia, ut tur peccator indesideriis animw suw, el qui iniqua
negare ea, quae sibi fralernitas vestra concedenda gcrit,benedicitur.
poposcil •", miuime valeremus. Sed post hoc perve- Q C. VIII. Graviter delinqunnt qui vendlori aliqnid
nit ad nos (quod sinc verecundin memorare non donant.
"
possumus), frnternitalem luam graminaticam qui- Idem in Psalmo CII ad vers. Faciens misericor-
busdam exponere. Quam rem itu molesle suscepi- dias ".
mus, ac sumus vehementius aspernati, ut ea, quae Qui venatoribus donanl, quare donanl? dicant
prius dicta fucrinl ", in gemilum et tristiliam ver- itiibi, quare donanl venatori? Hoc in illo amant, in
leremus, quia in uno se ore ciini Jovis landibus qno iiequissimus est, hoc in illo pascunt, boc in
Chrisli laudes non capiunl. El qiiam gruve nefun- illo vesliunt, ipsam nequiliam publicam*»specta-
dumque sit episcopis canere, quod nec 'Inico*reli- culis omniiim ".Qui donanl histrionibus, qui donant
gioso conveniat, ipse considera. aurigis, qui donnnt merelricibns, quare donant?
IV Pars. Gralian. Liberalem qnoqtie necessitatem nuiiiquiil non ct ipsi*° hominibus donant3* : Non
patienlibus sacerdotetn esse oporlet; aiius uutem va- taiiiei»ibi altenilunt natiirnm operis Dei, sed nequi-
cuum portabit nomen episcopi. liam operis humani.

NOTATlONiiSCORRECTORUM.
C. 111.c De vila : Inier opuscula B. Angiislini, A. rj nutem cuni epislola 109, omnino convenit; sed quae
1). 1481 Parmae impressa, sunt tres serniones de in epislola dirigiintnr ad inonachos, in sermone di-
coniiiiuni vita clcricoruin, ex quibus in vulgatis lo- riguntur ad viros. Ex isiis tribus sernionibus de
inis opcrum B. Augiistini lomo 10, referuiiliir duo communivila clericoriiinmiilln capiln accepit Gratin-
sub nuraero 52 et 53, ad fratres i|) eremo. Tcrtius iitts(tilstiis locis nolabitur),el iiocquidem ex tertio.

DIST. LXXXVi, C. III. * lmo ex Angiisiini ep. ad. Seleuciaiium. — Ivo Decr. p. 6, c. 384.=C. IV.
? in moribus : Edd. coll. o. ex Ivone. 8 in ipsis : orig. — Ivo. ' vos a subditts : Edd. coll. o. — a
vobis subditis : Ivo. '"'subditos: Ed. Bai». " tiimium : Edd. coll. o. ex Ivone. " ei tamen : Edd.
coll. o. 13Ep. 54 (scr. A. 601), I. 11. Ed.|Maur. — Biirch, 1. 1, c 97. lvo Decr. p. 4, c. 161, p. 6, c 199.
= C. V. ,v innata : Edd. coll. o. pr. Bas. " deposcit ;.Edd. coll. o. —poposcerat:' lvo cum orig.
16vestram : Edd. coll. o. " fueraitt: eaeil. cum orig. el Ivone. •* Ep. 30 (scr. A. 596), I. 6, Ed. Maur.
= C. VI. •»Manrianum ; Ed. Bns. — Mariannm : Edd. coll. rel. *" illi, tu cum: Edd. coll; o. *•r.ee:
«.ed. '* tii.ti. stttdeal de nianu fructificare : eacd. »3hoc : e:cd. **lvo Decr, p. II, c 84. = C. VII.
" scd : Edd. Bas. *6Psalm. 9, v. 5. — C. VIII. " Ivo Dccr. p. 15, c. 51. '" publicanl : Edd. eull,
Arg.
0. pr. Bns. " homiiiuni: l_dd. coll. o. :o ipsn : c;cd. " dontinlitr : Edd. Lugdd. II, III.
 409 DECRETl PARS PRIMA. DIST. LXXXVI. 410
C. IX. De eodem. A rare,aeruninam perpeti, qui pracserlimegerft erube-
Idem ibidem pattloinferius 3*. scal *', si in cnusnm ceciderit nnt capiivitalis *7
Qui venaloribus donanl 33, non homini donant,, siiorum, aul caliimnifo,et non adjnves, si sit in car-
sed arti nequissimie. Nam si liomo taiiiuui essct, ett cere **,e'. poenis el suppliciis propter debiium ali-
vcnatur non essct, iton **donares : honoras in eo> quod jusitis excincietiir (nnm eisi omnibiis dcbelnr
vitium, non naturani. misericordia, 'tamen* justo amplins), si lempore
C. X. De eodem. afllielionis suae nil.il a te impelret, si lenipore peri
Idemiu Psaltn. CXLVI 3" culi *', quo rapilur ad mortem, plusapiid te pocu-
Videnl honiines venalorem 38, cl delectantur : nia tun valeal quam vita morituri, non est leve pec-
vae miseris, si non se correxcrint. Qui enim videntl cnlum *.
venalorem et deleclnulnr, vidcbunt Snlvalorem ett C. XV. De eodem.
contrislabunlur. Ittem ibidempatilo inferius **.
C. XI. De eodem. Dominiis non vult siniul effundi opcs, sed dis-
Iiem Hieronymus in Psalm, XC, ad vers. Sperabo pensari, nisi forte, ut llelisacus *', qui boves suos
iu Dtiiniiio37, occiilil, et pavil pauperes ex eo, qnod linbnit, ut
Esau venator erat, quoniani peccator cral. El pe- B 1 nulln cura tenerelur domestica, scd relictis omnibiis
riilns non iiiveniiiinsih Scripiuris sanclis saiiclum in disciplinam se propheticam darel.
aliqiiem venalorein : piscatorcs inveiiimiis sanctos. C. XVI. Deeodem.
C. XII. De eodem, Idcm ibidemconlinenler ".
Jlem Ambrosiusin homilia XXXIII, de Quadrage-
sima 3S. Estprobanda illa »3ctiam liberalitas, ut proximos
33 seiniiiis lui non 5* despicias, si egere cognoscas.
Quid prodest jejunare visceribus, el luxuriare
venatibus? abstinere cibis t0, errare pcccatis? Melius estenim, nl ipse subvenins luis, (juibus pu-
C. XIII. De eodem. dor esl nb uliis sumptum deposceress, nui alicui pos-
Idem ibidentpaulo inferius **. tiilare siibsidium necessiiali '•; non tainen ul illi
An pulatis illuin jejunare, fralres, qui primodilu- diliores eo "' fieri velinl,quod iu possest confcrrc
culo non ad ecclesium vigilal, non beaiorum marty- inopibus : causam eiiira f naliira pra-stat, non gra-
rum loca sancta perquiril, sed sttrgens congregat tia. Neqne enin» propierca te Domino *• tlicasli, ut
tervulos, disponit retia, canes producit, snlttis sil- tuos '".divites fucias, sed ut yilain lilii perpeluairi
vasque perlustrat ? Servulos, inquam, sccum pertra- fructn boni operis acquiras, et prclio miscrationis
bit, fortasse mngis nd ecclesiam fesiinantes, el C ( peccata redimas tua. Putnnt se partiin poscere? pre-
voluplatibus suis percata accumulat aliena, nesciens lium,'" tiium qu;irunt, vilae tuae fruclum adimere
rciim se fuluruni lam de suo delicto, quam de per- contendunt *', et accusanl,quod cosdivites non fe-
tlitione servorum. ceris, quum le illi vclint a-ternaevit;e fraudare mer-
C. XIV. Qtiw sint in liberalitaie servanda cede?
liem Ambrosius lib. I, de officiis,c. 30 *'. C. XVII. De eodem.
Nonsaiis d esl bene velle, sed etiam bene facere. Idem ibidem pattlo inferiuses.
Nec salis est iienim bene facere, nisi id ex bono Considcranda est "eiinni* in largieudo irlas aiqim
fonie *»,boc esl ex bona votiintate proficiscatur. Et debiliins, nonmintfiiametinni verecundin, qnaeingt-
infra : § 1. Perfecta liberalilas fiile, causn, loco, lem- imos prodit nninles, ut senihus plus Inrgiaris, qui
pore commcndalur, ut primtira opercris **circa do- sibi 'labore* jam non qiicnnt viciiim qnacrere. Simk
'
mesticos fidei. Grandis culpa, si scienle te fidelis liler el debililas corporis, *el 1I:BC juvanda *•
cgcnl, si scias eum sine sumpiu esse, fame " labo- promptius; lum 6*si quis ex iliviliis cecidil in ege^
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. XIV. d Non salis ; llinc usqne nd c. Si quid D C. XVI.f Cansam enim : Apud B. Ambrosium le^
tero in aliquot vetustis Gratiani exemplaribus et gitur : causa enitn prwstut, non gralia, ileiiique apud
nptid Anseliiinmest unicum caput. Anselmiim et in Polycarpo. Sed veiusli codicesGra-
«iVonest leve peccatum: Verbn haec nou siint ibi tinni el glossa ciiin impressis concordanl. Alia au-
npud Arabrosium, sed tnmen apud Anselmum el in leiu nonnulla ex ipso Ambrosio siint etiiendala.
Potycarpo.

DIST.LXXXVT.C. IX. 3* Ivo ibiit. »' /rfiuit — donal: Eil. Ba«. 3i ndd. : ei: Edd. coll. o. = C. X,
"' Ivo Decr. p. 15, c 34. *6venalores: Edd. coll. o. = C. XI. 37H;ecnd
38 llicioiiyniiiin non pcrliiient lvo
Decr. p. 13, c. 35. = C. XII. Cnnonemhunc el sequentcin Cu-saiio Arelateiisi assignnnt Fr. Maurini ln
«:d.opp. Angiislini. Ivo Decr. p. 13, c. 31. 3» luxuriari : caed. *° a cibis el : eaed. = C. XIII. *' Ivo
—
ib. = C. XIV. **Ans. 1. 13, c. 28. Polyc I. 6, t. 20. '3 add. : procedat: Edil. coll. o. **operetur:
c;ed. *5el famem tolerare : eaed. *6 ernbescit: eaed. *7capl. suw vel suorttm filiorum : e:ed. **2IIM.:
vosiius: eaed. " ndd. : stei: Ed. Bns. = C. XV. *°Ans. Polyc ib. " cf. I. 3. Reg. c 19. = C. XVI.
**Ans. Polyc. ib. »»et alia : Edd. coll. o. «*ne : escd. III. **petere : Ed. Bns. '" ne-
pr. Lugdd. II,,
cessilatis: Edd. coli. o. " ex eo : eaed. f poles: Bohni. »8Deo.dedicasli: c;cd. *' iltos : caed. " vrw-
tuittm : ea.d. pr. Bas. 61Bohni. ndd. inviiis codd. ms. ct iinprcssis : et se juste faeere putant. = C. 3_Vl|,
" Ans.
Polyc. ib. 6*promplius cst adjuvanda : Edd. coll. o. **qutnn : Ld. R.s.
«I DECRETI PARS PP.IMA. DIST. LXXXVI. 412
stalem, et maxime, si •' non vitio suo, sed nut ln- . _ C. XX. De eodem.
trociniis, aut proscriptione •*, nut calumniis qucc Idem ad cap. 18. Lucw.
liabebat amisit. Ceteruni Dei iradiiio est, ul prius pascas paren-
C. XVIII. De eodem. les. Nnin si juxin divinum oraculiim 7»contumelia
Idem libro II officiorum, cnp. 21 •'. parentis inorle Iiiitur, quanto magis fames, quaa
Pulchra * eliam libernlilas est, in ipso qnoqiie morie gravior esl? Quo loco insolentem Dominus
pauperis dato menstiram tenere, ut abundes pluri- infreiiat jaclanliara, elc.
bus, noit **conciliandi favoris gralia ultra modura C. XXI. De eodem.
•»
Duere. Quicquid ex affectu puro et sincero promi- Idem in tibro de officiis •>»'.
tur '*, hoc esl decorum : non superfluas aedificalio- Pnsce fame morientem. Quisquis enim pascendo
nes aggredi, nec praetermillere necessarias. El hominem servare poleras *', si non pavisli ", occi-
maxime sacerdoli " hoc convenit, ornare Dei tem- disti "'.
plum honore congruo, ut eiiam *hoc* cultu aula C. XXII. De eodem.
Domini resplendeat, impensas misericordia. * con- Item Hieronymus in commenlariis ad Galatas, c. 6,
venienles' frequenlare, quantum oporleal targiri in vers. Alter allerius.
peregrinis, non supcrflua7', sed conipelenlia, etc. B -' Qui clemenliam non habet nec indutus est viscera
Idem: § 1. Compatiamur " alienis calamilatibus. misericordiae el lacrimarum, quamvis spiritalis sit,
necessilates alioruin qnantum possuinus juvemus, non adimplet ** legem Chrisli.
el plus interdum quam possuinus. Melins esl enim VI. Pars. Gratian. Similiter etiam oportet epi-
pro misericordia causas pracslare vel invidiam per- scopum nonessepetcussotem, id esl non ad vindictam
peti, quam praeleiidere inclementian»; ut '* nos ati- facilem.
quando'*in invidiam incidimus; qui confregeriinus Unde Gregorius ** **
sctibil Joanni Episcopo Panormi-
vasa myslica, ut caplivos redimeremus. tano libro XI, epist. 49 :
C. XIX. De eodem. C. XXIII. Ad vindiclam episcopus facilis esse non
debet.
3.
Idem ad c. Lucee, in vets. Generatio viperarum. Si quid vero de quocunque clerico ad aures tuus
In singulis quoque generibus hominum conveniens
quodje juste possit oflendere, facile non
Iribuil S. Baplista Joannes responsura unum omni- pervenerit, nec ad vindiclam te res accendat incognita;
credas,
bus ita : publicanis, ne ultra praescriplum exigant,
'• sed prxsentibus senioribus ecclesiae luae diligenter
mililibus, ne calumniam faciant, ne praedam re- est verilas perscrutanda, et liinc, si qualilas rei
quirant; docens idcirco slipendia constituta mililise, C poposcerit, canonica districtio cuipam ferial delin-
ne, dum sumplus qiiscritur, praedo grasselur. Sed
liaec et alia ofliciorum praecepla propria " singulo- quenlis.
XXIV. De quodam episcopo,qui anlequam mitsa-
rum, misericordia 7*communis est usus. Ideo com- C. rum solemnia celebraret, die dominico ad exaran-
muiie praeceplum omnibus ofliciis, omnibus aelatibus dam messem cujusdam profeclus est.
necessaria, cl ab omnibus deferenda. Non publica- Idem Januario Episcopo, lib. VII. Indict. 2,
nus, non miles excipilur, non agricola, vel urbanus, epist. i 8T.
dives el pauper, omnes in commune admonenlur, ut Tanta nequilia ad aures meas de lua sctiectiitc
conferant tion habenli. Misericordia enim pleniludo pervenit, ut eam, nisiadhuc humaiiitus pensaiemiis,
virtutum esl.et ideo omnibus esl proposila perfectae iixa jam malediclione feriremus.Dicliim quippe inihi
forma virlulis, ne veslimenlis nlimenlisque suispar- cst, quod dominico die, priusquam missarum solen-
cant. Misericordiae lamen ipsius pro possibitilate nia cclebrares, ad exarandam iriessem latoris prae-
conditionis humunae mensura servetur, ul non sibi senlium perrexisli, et posl exaratiqnem ejus missa-
unusquisque totum eripiat, sed quod habet cum ruui solemnia celebrasti; posl missnrum solemiin
paupere partiatur. eiiam lerminos possessionis illius cradicare miuiine

NOTATIONES CORRECTORUM.
C. XVIII. * Pulchra etiam : apud B. Ambrosinm C. XXI. t>De officiis: Caput hoc non est iiivenlum
legitur : pulchra liberalitas, erga ipsos quoque pan- npnd B. Ambrosium, scd npud Anscliniini cl in Po-
peres mensuram tenere. Sed apud Anselmum el. in ' lycarpo ex eodem cilniur, et I_nrlholi>iii_eiis Urbinas
Pnlycnrpo habetur ul apud Gralianum, et adest f.ieinila in Milieloquin,quod collegil ex dictis B. Am-
glossa in voce : dato.

DIST.LXXXVI. C XVIir»* si sine : Edd. coll. o. *' pr.escriptio.ie : Edd. coll. o. = C. XVIII. 71" Ans.
'* add.: enim : eaed. " ptomittiiut: ercd. pr. Lugdd. II, III.
Polyc ib. •* «ec : Edd." coll. o. '»
— compeienles: e.aud. add. : iiaque: ca.il. '*
sacer-
abesl ab Ed. Bas. —
doltbus : Edd. coll. o. superfluas 7' add.: sttnt:
et nos : Edd. coll. rel. '* abesl ab Ed. 7»Arg. = C. XIX. '• calumnias : Edd. coll. o.
ea_d. '* mistricordiw : eaed. = C. XX. Levil C 20. Exod. c. 21. Mntth. c 15, = C. XXI. «• Ans.'
I. 13, c 28. *' poieris : Edd. cotl. o. .*' p«-eris : esed. 8» add. : fafiie : eaed. p. Bas. =—'C. XX|1.
». iidimplebil: orig. •• Ep. 44, (scr. A. 603). I. 13. Ed. Maur.*7
— Coll. tr. p. p. 1, l. 3«, c 15. cr. C. 15,
q. 7.C.2. •• Coiinf/itotum : Edd. coll. o. = C. XXIV. Ep. 1, (scr. A. 599), I. 9. Ed. Maur. —
Burch. I. 1, c. 197. Ivo Decr. p. 2, c 78, el p. 8, c 512.
415 DECRETI PARS PRIMA. DIST. LXXXVII. 414
timuisti. Quod factum quae prena debcat insequi "*, A VIII. Pars. Gralian. Prohibetur etiitm episcopu*
omnes, qui audiunt, sciunt. Dubii autem de tantn turpis lucri esse cupidus, ne aliqub inhonesto negotio
bac perversilale fiieramus.sed filiusnoster Cyriacus victum vel celera sibi necessaria quwrai. Quod gene-
abbas a nobis reqnisilus, * dum esset Caralis* "*, ita raliter de omnibus divino culiui mancipatis, id est
se cognovisse perhibuit. Et quia adhuc canis tuis clerkis el monachis, intelligi oportet.
parcimus, horlainur, ul aliquando resipiscas *° nii- Unde in Chalcedonensi Concilio, cap. 3, legitur •* :
ser senex, alquea lanta te Ievitnle morumet ope- C. XXVI. Qui connumerantur in clero, lurvibus
rum perversiiate compescas ". Quanto morti vici- lucris non inservianl.
iiior efficeris, tanto fieri»» solicitior alque timidior Pervenit ad " sanclam synodum, quia de iis, qui
debes. El quidem pcenaesenteutia in te fnerat jacu- in clero conmimeranliir, quidam propler turpis lucii
landa; sed quia simpliciiatein tiiam cum senectute gratiam alieiiarum ••• possessiomim condurtiones,
novimus, interira tacemus. Eos vero, quorum con- el causas saeculnres •'• suscipiunt, el a sacris ••*
silio haecegisti, in duobus mensibus excommunica- * qtiidem ' ofiiciis se per desidiam separant, ad do-
tos esse decernimus »* : ita * tamen,* ut, si quid eis mosautem saeciilnriuiiiconcurrunt, elsnbslantiariim
intra duorum mensium spalium humanilus '* adve- eorum gubernaliones avnritice causa suscipiiinl. De-
nerit, benedictione viatici non privenlur. Deinceps B crevii ergo sancta '•* et magna synodus, neminem
autem ab eorum consiliis cautus existe; le »*qno- liorum deinceps, lioc est episcopum, sive clericum,
que soliciie custodi, ne, si eis in malo discipulus aut monachum, conducere possessiones, aut mi-
fueiis, quibus in bono magister esse debuisli, nec sceri "* sceculnribus procurationibus '•", nisi forte,
simplicitati tuse ulierius, nec senectuli parcamns. qui legibus ad minorum aetatum tutelas sive cura-
VII. Pars. Gralian. Vet percussor esse prohibelur, liones inexcusabiles ailrahunliir, aut cui civitalis
ne videlicel propriis manibus aliquem cwdat. ipsius episcopus ecclesiasticarum reruni commiserit
Unde ii» Agathensi i Concilio legilur »6 : gubernacula, vel orphanorum ac viduarum, quae in-
C. XXV. Non licet episcopopropriis manibus aliquem defensa. sunt, et enrum personnrum, qua. maxime
cwdere. ecclesiastico indigent ndminiciilo propter limorem
Non licet " episcopo manibus suis aliquem cae- Dei. Si quis vero transgressus fuerit liaecpraecepia,
dere. Hoc enim alienum a sacerdote esse debet. correclioni ecclesiasti c__subjaceal.

DISTINCTIO LXXXVII.
GRATIANUS. C iu qnanium possumus nos negare *, plus tamen vi*
I. Pars. Viduis aulem et orphanis ecclesiw prwsi- duarnm et orphanorum causas etinipensins ducimus
di-
dium imptorantibus episcopi debenl adesse, el conlra exseqnendas, quas lueri a nobis vel ab omnibus
vina manifeslnl assertio.
improborum violenlias proiectionis patrocinium eis
C. II. De eodem.
negare non debenl. Idcm Anoslasio Episcopo ».
Unde Gelasius Gerontio et Pelro Episcopis ' :
C. I. Implotanlibus patrocinium episcopi debent Defensionis propriae desolalis auxilio, el qui suis
adesse. aclibus adesse * pro aetaiis inlirmiiale non possunt,
Licet omiiibus de nobis speranlibus non debeamus exoratum pontificem decel siibveniie, quia pupillis»
NOTATIONES CORRECTORUM.
brosii, affert bunc locnm ex eodem Ambrosio in terpreialur synodus Conslanlinopolitana, qnaepnma
libro de atendis puuperibus, qui liber hacleiius de- elseciinda dicia est, cap. 9.
sideratur. DIST.LXXXVII. G. 11.» Pupiltis : ln codicibus im-
C. XXIV. i Agathensi : Iloc capui non habelur in pressis seqtiebaiur : et viduis, quae voces expunclie
Agathensi, quodexstal. Biirchardus el Ivo cilant ex D siinl, quia absuiit a plerisque velustis. El quae anie-
decretis Bonifacii Papan. Habelur aiiiem in novellis cedunt ac sequuiilur, osiendunt agi hic lantum de
constit. 123. cap. 16. npud Juliniiiini Anlecesse. Nou pupillis-
dissimilis etiara canon 28. Aposioloruiu, quein in-
»• lior-
DIST. LXXXVI. C. XXIV. 8Ssequi: Edd. coll. o. »» chorulis, i. e. regionarius : Ivo. —
tamur resipisce : Ivo et Burch. cx9» orig. *• compescas : orig. — compescere : lvo. 9* Burcb. Edd.
humanitatis :
coll. o. 8*esse : Edd. coll. o. decrevimus : Edd. coll. o. pr. Lugdd. II. III.••
Edd. coll. o. pr. Bas. '". omissa sunt, quae sequuntur, in Edd. Arg. Nor. Ven. II. ex Nov. Jusl. 1-23,
»7 liceat : Edd. coll. o. =
c. 11. — Burch. 1. 1, c 202. Ivo Decr. p. 3, c 516. = C. XXV. »' in : Coli.
C. XXVI. "» bab. A.'00 451. — Bmch. 1. 2,c 148. Ivo. Decr. p. 0, c 218 (ex Dionysio).
— majorum : lsid. Merl — '" swcnlarium :
Hisp. et Isid. Merl. altorum : Coll. Hisp. — Edd. coll. o. 10*
Edd. coll. o. — add. : negotiorum : Etbl. Bns. Lugdd. II, III. sanctis minisieriis : Coll. Hisp. Isid. Meri.
101add. : et ttniversalis : Kdd.coll. o. ,0*miscere— posse : Coll. Ilisp. —inisceri — posse : Edd. coll. o.
''°» possessiouibus: Edd. Lugdd. II, III.
DIST. LXXXVH. P. I. • Frngiiiciiiiim incerli temporis. Geroiilinm el Petnim tempore Gelnsii episco-
pos in Lntio fuisse, illum Fiilenutem, luinc Lniirensein, comperimus. —Coll. tr.p. p. 1, l. 46, c 32. = C. I.
! denegnre : Edd. coll. o. = C. II. * De epocha hujiis epist. pariter non conslat; videtur tnmen scripla esse
nd Anaslasiiiui, Lwcerinaeeccl. in Bciicvciiinnn Neapolitaiioruin provincia *episcopum. cujus menlio fit ab
ioso Gclasio ap. Baluzium Miscell. l. 5 - Coll. tr. p. p. 1, l. 46, c. 40. sifii prodesse : Ed. Bas.
41S; DECRETl PARS PRIMA. DIST. LXXXVili. iiO
tiiitionem etiam uiviuitas jussit impcndi. Et idco A sione defendi. § 1. Si quis aincni mancipia clericc-
Mnximoet Januario clcricalis ofiicii (qui.se solatio * runi prosuis mnncipiis a.l ccclesiam confugieniibus
parciitum vcl propinctuori»m asserunt destilutos) crediderit nrciipnndn, per onines ecclesias "districtis-
iiuvilium ex nostrn dclegntione pracslabis, ut ad- sinia (lamnatiotie ferinlur. § 2. In ecclcsia quoque
versus improhilnles ndvcrsnriornm suoriim prolecti niniiumissos, ei pcr teslaiiienium ecclesiaeconimen-
tna: exseciilioiiis aiinisti • noxin coimnenla non sen- dalos si quis in serviinleiii vel obsequium, vel ad
liant colonari.iin conditioneni revocare '* lentaverit,
animadversione ecclesinsticn coercealur '*.
C. III. De eodem.
Llem Leonlio et Petro Episcopis '. C. VII. ln liberlale ecclesia tueatur libertos
llem ex Concilio Agnthensi, c. 29 •*.
in
Quisquis negotiis suis nosiri nominis interccs-
II. Pars. Liberlos legilime a dominis suis faclos,
sione speral sibi remedia posse conferri, prona nos
coiivunil nuimositalc praeslare. ecclesia, si necessilas exegerit ", liieaiur; quos si
C. IV. De eodem. quis ante aiidicnliain aul pervadere, aut exspoliare
Idem llonotio Episcopo*. pricsumserit, ab ecclesia repellatur.
Divina. relribiiliouis menior ad ponlificalcm con- B C. VIII. A sacerdottbtts defendatttur liberti, ne in
sei.i.M.ei» retioceu.ur.
scieniinn» non ambigns pertinere, egeiitium coinmo- liem ex Concilio Toletano IV. c 72 ".
dis piain sollicitudinem non negare.
Liberti, qtii n quihusctinqiie iiinnumissi snni, el
C; V. Tueaiur ecclesia, qttos in sui defensione ecclesiae patrocinio coinuiciidati exsistunl, sicul re-
suscepit..
Idem Fortunaio Episcopo '. gulaeaiiliqiioriini Patruin constituerunl, sacerdolali
defensione a cujuslibet insolenliu proiegautur, sive
lrreiigiosnm prorsus el exsecrabile judicamus, si
iu stntu liberlalis eorum. sive in peculio, quod
qiiisquam •>vel extraneos in sua tnilione susceptos bnbere noscunlur.
iion omni fide et lota animi sui educaveril sancti-
C. IX. Expositos defendat ecclesia, si quis eorum
latc Ac -J-qnum Olympiiis diaconus diteclionis lti;c calumnialor exslilerit.
Felicis et Olympii suggeratur avunculiis, eosque Item ex Concilio Arelulensi II. c. 32 '*.
parvulos fulelao vice susceperit nutriendos, ultra III. Pars. Si exposilus ante ecclcsinm cujuscun-
latrocinium esse judicamus, qnod eos bonisculis pu- qtte fueril '» miseratione colleclus, con.eslation.s
rentum (sicut asseruni) reliqnit extorres, alia reti- ponnt, 0 cpisloium, ul si is, qui collectus esl, intra
iiendo, atia contra leges et jura vendendo. dcccm dies quacsiliis agnitusqiie non fuerit, securus
C. VI. Confugientesad ecclesiam exlrahere nbn.tkel. babeal *' qui collegit. Sane, qui post praediclum
llem ex Concilio Arausicano I. c. 5, et seqq. '•' C lcmpiis calumnialor exslileril, ut homicida cccte-
Eos, qui ad ecclesiam couftigerinl, tradi non siastica dislriclioue damiiabilur, sicut Palrum
oportere •', sed loci sancti reverentia et interces- sanxil auctorilas.

DISTINCTIO LXXXVIII.
GRATIANUS Unde Melcbiades » Papa ' :
I. Pars. Prohibenlur ergo clerici cupiditatis negotia C. 1. De eodem.
suscipeie, non pielalis curam vitluis et orphahis int- Decrevit sancta synodus, nullum deinceps cleri-
pendere. cum aul possessiones conducere, aul negoliis saecu-
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. V. b Quisquam : In vulgatis codicibus seqiiilur voliiminibus continenter sequitur post deereta Mel-
vox : clerkos *, quae in aliquol maiuiscriplis, et npud cbindis, (quamvis in recentioribiis concilium Neo-
lvonem non hnbelur, ideoque sublata est. Non caDsarien$esit intcrposiiiiin), el ex illa conjunclionc
enim hic. clericos cum laicis, sed exlraneos cum D forlasse faclum est, ut hoc qnoque scripuini olim
sunguine jnnctis comparat. dccretis Melchindis.lilnumernri solitum esset, qiinm
UIST.LXXXVHI.p. 1. a Melchiades: Cnpul hoc lninen in eo de Nica.no concilio, el aliis, quai post
halieiur in scriplo de primitiva ecclesia et iniuiili- Melchiadcmgesia sunl, nientio fini, quod ex capiie
ccniia Cmisianlini, quod in untiquis conciliorum Ad [uluram. infra 12. quaest. 1. appnret.

DIST. LXXXVIl. C. II. " solaliis : ib. ' adminiculo : ib. = C. III. 7 Videniur liaec deprompla esse cx
ca^em ep. nd Geroiilimn et Peirum, cujns modo mentio fncln esl. — Coll. tr. p. p. 1, t. 46, c. 44. = C. IV.
8 Frngmenliiin aequc incerli — Col'. tr. p. p. 1, t. 46, c 55. = C. V. • Fragnirnliim
leniporis.
pnritcr inceriiim. — Ivo Derr. p. C>.c. 109. * clerictts : Edd. Arg. Bus. " fAc: Bolnn.=C. VI. *• hnb.
A. 441.— L_nr.li. I. 3, c 193. lvo Decr. p. 3, c 112. Rab. poen. c 22. oporiet : Edd. coll. o. —Bohin.
" lvo Piin. I. 2, c. 84. Decr. 5„e. 154. " ,v
" hnb. A. !.H0.-- IvoPau. I. 2, p. iniprimere : Ivo ex orig. •• coercebilur : ib. = C. VII.
c 82. Derivp. 5, c 159, p. 16, c. 51. ftterh vel exegevil: Ed. Bas. =
C. VIII. " bab. A. I.53. — Burcli. I. o, c. 186. Ivo Pan. I. 3, c. 85. Decr. p. 6, c. 210, p. 16, c. 52. =
C. IX. '" bab. A. 452, vide Innien suprn nd e. 6. D. 28. — Burch. I. 3, c. 201. Ivo Decr. p. 5, c 253.
Polyc. "I. 3, t. 13. — o.f.conc. Vasens, (h.•A. 442), c. 9, 1«. " sil : Edd. coll. o. " ponaiur epislola :
en:d. ndd. :cum : Ed. Bas.
Disj- LXXXVHI.P. 1. ' Cupui Pseiidoisidoriantun, couflaiiimex r.onc. Cbalc.-c. 5, .-.tGreg. M. ep. 24,
l I, ctPnslor. I. 2, c 5.
417 DECRETl _'ARS PRIMA. DIST. LXXXVIli. 41g
Iaribusse miscere", nisi propter curnni pupillortim 3 A nostrum I.asilium cpiscopum veliir" untim de.luic.?
[el orpliauorum] ac viduarum, aut si forle episco- in cnttsis saeculuribiis occupnri, et practoriis inuti.i-
pus crvilaiis ccclcsiuslicarum rcrum solliciliidineni ter deservire. Quae res quoniam et ipsuni vilem
babcre * praccipial. Ubi 'liquido* patet, quia alia ieddit,ei rcvereniiam sacerdotnlein annibilat, statim
sitnl ncgotiu saecularia, alia ecclesiastica. Nonne ui cxperientia nia lioc praeceplum suscepcrit, eiini
Moyses in sseculo eral, quuii» crebro tabernaculum "ila*ad revcrlendum districta cxseculione compel-
inlraret, elexirel, qui intus conlemplatione raptus», lal, qiiaienus ei illic s° le iiisistcnle quinqiie diebus
foris infirmantium negoliis ' urgebaltir? Et infrit : snb qual.bet excusatione immorari non liceai, ne,
Sic ' et Jacob ascendentes et deseendenles angelos si quolibet mudo eiini ibidem amplius moram liabere
vidil, quia *videlicel*reclores ecclesia: noii soliiin permiseris, cum ipso apud nos graviter incipias esse
*Deo*conieinp!ando»siipcrna appetiint, sed ileorsiiin culpabilis.
qiioque ad membra illins miseraiido desciidiiiu. C. V. Testamentorum tuilionem et curam rei fami-
•
Ei Domini sacerdotes horuin fnclu imiiuuiur, cl liaiis episcopusnon suscipial.
sc custodiunl, el siibdiloriim onera pnrlunL Item cx Concilio Curthaginensi IV. c. 18 *.
C. II. De eodent. . Episcopustuiiioiiem teslamentorum non suscipint.
Item Gelasius Pnpa ad Episcoposper Lucaniam, C. VI. De eodem.
cap. 17 ,0. liem, ex eodein, c. 20 *'.
Consequcns csl, 111illa quoque, quai de Piceni'"
ad nos missa relalio non Episcopus nullum rei farailinris ciirnm ad.sc. re-
pnrtibus uuper utincinvil, scd lectioni ei orationi, verbi *" Dei praedi-
vocel,
pra.tereiinda putarcmus, id esl, plurimos clerico- cutioni lantummodo vacel
rtim negoiialioiiibus inboneslis et lucris lurpibus
imiiiinere '», nullo pudore cerncnies •» evangelicaiu C. VII. De eodem.
Item ex eodem, c. 17 ".
leciioiicm, qua ipse Doiniiius negoiiniores e templo
verberatos 'flngellis* nsseritur expulisse, nec Apo- Episcopus gubernaiionein viduarum et piipillorum
sloli '* verba recolenles, quibtis ail1»: Nemo mi- ac peregrinorum non per se ipsum, sed per archi-
lilans Deo implical se negoliis swcularibus; psalini- presbyteruin aul per archidiaconum agat.
slain quoque David surda dissimiilaiilcs aure, can- C. VIII. Ratiociniotum causas clerkus suscipere
tantcm '•: Quoniam non cognovinegolialiones, in- non debel.
iroibo in poteftias Domini. Proinde hiijusniodi aut llem Gregorius Qiiertino exprwfeclo, epist. 30.
lib. X »•.
sb Indignis postbac quaeslibus noverinl ubsiinen-
(Inm, el ub oniiii cujuslibet negotialionis ingenio C Iuutile el valde laboriosum est, bominein liiera-
vel ctipidiiuie " cessundum, aul, in quociuique tum raliociniorum causas assumere, ct in eis se,
•
gradu sitil pofiti, mox a clericalibus ofliciis absti- quod uoii expedit, obligare.
uere tognnlur. quoniani doiniis Dci domus orationis C. IX. Fugiendus esl clericus negotiutor.
el esse debet ei dici, ne per " officia iiegotiutionis Item Ilieronymus ad Nepotianum de vita
potius sit lalioiiniii spelunca. clericorum *'.
C. III. ln sacris ordinibtts conslitutus, swculares Negofialorem cler.icum, et ex inope divitem, ex
ciirus ussuiitire non debel.
ignobdi gloriosum, quasi quandam pesleii» fuge.
lietn ex Seplimo cnnone Apostolonnn '».
Episcopus, aut presbyter", atit diaconus nequa- C. X. Clerico negotiari non licet.
quam sacculnres " curas assumal **; sin aliter, llem Augiislinus in libro quwstionum veteris et novi
dejicialur. leslamenli, cap. 127. *».
C. IV. Episcopus swcularibus causis occupari non Fornicari oninibus *" semper non licet, negoliari
debet. TJvero aliquando licet, aliquando non licet; ante-
Item Gregorius Romano De[ensori, l. VIII. ep. 11 »». quam **eniin ecclesiusticus quis sil, licel ci nego-'
Perlatuni est ad uos, revercndissiiiium fratrem tiari; facto jam non licet.

DIST.LXXXVIH.C. 1. ' immiscere : Edd. coll. o. ' aut pup., aut orph., aut vid. : eaed. * add. :
eiii/i : r-a.il. * rupiebalur : eaed. .* negolio : easd. ' sed : eaed. s contetnpluiido asiendunl : eaeil. 9 F.t
dum sitcerdoles : eieil. = C. II. '• scr. A. 494.— Polyc. I. 4, t. 31. " Piceitis : Edd. coll. o.—Bolim.
•" inliiiire: Edd. coll. o. '* censentes: eaed. "•
I7 ls aposiolicu : eaed.•pr. Bas. "2 Tim. c. 2, v. 4. ,6Psaliii.•
70, v. 16. citpidilateqiie : Edd. coll. o. ne officina negotialionis, et potius sil speluncd lalronum
•»
orig. = C. 111. Ans. 1. 6, c 155.»* sacerdos : Edil. coll. o. !1 swculi : eied. pr. Bas. **asstonanl -
*°
dejiciantttt. ea_d.ex Ans.= C. IV. '* l<jp.10(sor. A.600), I. lO.Ed. Maur.—Ans. 1.6, c.179 (180). ^vt>ut
iiimmde iillimis occupuri: oii^'. "
i//_c».eiiisisienti: Edd. coll. o. pr. Liigdtl. 11,111.= C. V. c.6. Slatul.
eccl. aul. — cf. ad c. 9. D. 18. — Coll. tr. p. p. 2, 1.18, c 17. Polyc I. 4, I. 5. =C. VI. «• c 3, ib. —
Coll. tr. p. ib. c. 19. 88 verboprtrdicatiouis : Ed.l. coll. o. = C. VII. *• c. 7, ib. — Coll. tr. p. ib. c 16.
Polyc I. 4, l. 5. = C. VHI. 30 Ep. 27, (scr. A. 602), I. 12. Ed. Mnur. = C. IX. *» scr. A. 31.2.
= C. X. »»lvoPan. I. 7, c. 26. Decr. p. 8, c. 89. >*liominibu*: Ivld. coll. o. »kadd. : fluiein : Ed.
Bas.
«9 DECRETI PARS PRIMA. DIST. LXXXVIlL 420
C. XI. De eodem. PALEA. A mum, usum mansionis *• capit ex ea. Ideo qui locat
Item Joannes Chrysoslomus super Matthwum,[id est agrum vel domum, sniim usum dare videtur, *et
attctor qperis imperfecti, hom. XXXV111. ad c. 21. pccuniam nccipere,' et quodammodo qiiasi commu-
Malllt. b '». tare videlur cum lucro lucrum: ex pecunia reposila
t Ejiciens Dominus vemlentes et emcnles de nullum nsuir capis. Terlio ager vel domus *ulendo*
templo, signilieavil, quia *liomo* mercator *vix veterascil. 'Pecunia aulem quum fuerit mutuata f,
aut* nunqiiain potest Deo placcre. Et ideo nulliis nec ininuitur, nec velernscit. § 5. Et mensas nttmmu-
Chrislianus dcbel csse mercator, nul, si voluerit lariorum subverlit." Pecunia spirilualiter homines
essc, projicinlur deecclesin Dei, dicenle Propheta *•: inielliguntiir, quia sicut numnius habet charagma
Quia non cognovinegotiationes, intrvibo in polenlias tesaris, sic homo 'habet* cbaragma Dei. El que-
Domini. Quemnduiodum eniin qui ainhiilat inter madmoduin *' solidus, qui non hnbet charagma Cae-
ilnos inimicos, ambobus placere volens 'et se coin- saris, reprobus est, ila *et* bomo, qui non osten-
mendare*, sine malilnquio »7esse non potesl (ne- dit *in se* imaginem Dei, 'reprobus aestimatur*.
cesse cst euini , ul isli inale toquatur de illo, Unde Esaias *8dicebat *» ad Hierusalem : 'Pecunia
ct illi niate de isto), sic "* qui emit el vemlit tua reproba ett," caupones tui miscent vinum cum
sine mendacio ct perjurio esse non potest. Et pau- B aqua, etc Ideo ergo mensas iiummiilarioruni ever-
eis interjectis : § I. Sed *• est nec stabilis sub- lit, significans, quia in lemplo Dci non dehentesse
slanlia eorum, neque ad bonum proflcit, quod nummi, nisi spiriluales, id csl, qui Dei imaginem,
de malo congrcgatur. Quemadmodum enim, si non diaboli, porlant. Aul certe mensas mimmula-
triiicum aut aliud *• lale cernas iu cribro, dum riorum '• sacerdolum dicit scripturas. Novo enim
huc ct illuc jactatur, grana omnia pnulatim dcor- teslamento succedente priori, eversae sunt scriptii-
sum cadunt, el tandeni in cribro nibil remnnei, nisi rae illorum. >
slcrciis "solnm*: sic de siibslanlia negotiatoruin no- C. XII. De eodem.PALEA.
vissime nil remanel, nisi solum peccatuin. § 2. Sed Item ex verbis
oinnes "lioinines"videnlur csse mercatores; oslen- Augustini \liinc iude collectis, et in
summam redaciis ad Psal. LXX. vers. Quoniam
dam ergo, quis non est negotiator, ul qui talis non noii cognovi].
fuerit, cum intelligns csse negoliatorem. Quicunqiie . Quoniam non cognovi liieraturam : Aliqui co-
rein comparal, non ut ipsam rem inlegram *' et dices habeut negoliationes: iu quo diversitas inter-
iinmutalani vendal, sed ul materia sibi sil inde pretum sensum osieudil, non errorem inducit. Ergo
atiquid operandi, ille non est negotiator; qui autem £ sipropterea istesllola dielaudem Dei dicil.quia non
comparai rem, ul illam ipsain integrain et immuta- "* negoliationes, * se * Christiani,
cognovit corriganl
tam dando *» tucretur, ille est mcrcator, qui de nonnegotientur. Scdaitmihi " negotiator : Afferoex
lemplo Dei ejiciiur. § 3. Unde super omnes merca- longinquomerces, mercedem laboris mei.undevivam,
tores plus nialedictus esl usurarius; ipse namque pelo: dignus ** est operarius " mercede sua. De men-
rem datam a Deo vendit, non comparatam, ut mer- dacio, de perjurio agitur, non de
negoiio. Ego eiiim
cator el posl fcenus rem suam repetit, tollens mentior, non negoiium. Possem eniin dicere, tanto
aliena cum suis, raercnlor autem non repetit rem emi, lanio vendam : si placet, eme. Quomodo ergo
vendilam. § 4. 'Adhuc* dicit aliquis: Qui agrum revocas *• a negotialione? omnes artificesmeniiun-
locat, ut agrariam recipiat »', aut domuin **, ut lur, sutores, agricolae. Vis, ut oplem carum tempus,
pensiones recipiat **, nonne esl similis ei, qui pe- ut possim vendere annonain, quam servavi? sed non
ctniiain dat ad usuram? Absit. Primum quidem, hoc faciunl, inquis", agricolae boni, nec illa nego-
quoniam pecunia non *ad aliqnem usura* disposila tiatores boni. Quid enim ? etiam et filios habere ma-
est, nisi ad etneudum; secundo, quoniam agrum lum esl **, quia, qtiando eis caput dolet, *malaeel"
habens, arando. accipit ex eo fructum, habens do-- D infideles matres ligaluras sacrilegas et incunlatio-
NOTATIONESCORRECTORUM.
I C. XI. b Haec Palea (quemadmodum ]ei muliis locis de industria, quod ibi plenius,
sequens) quidem
est in aliquol vetuslis exeuiplaribus, in qiiibus Paleae bic in siiiiiiiiain redaclum est, incoluini fere seiilen-
raro habeiilur. Est uutem suuipta ex auctore operis lia. Qunmobrcin en laniiiin mutatu atil locuplelata
imperfecti (nijus muliae seiilenli;e pariiin rejicieu- sunl, qttae valde conducere visuni esl. Quod efium
d_e, pariiin in bonam parlem inteipretuiidae siini) et in seqiieuli capite eslobservalum,

DIST. LXXXVIIl. C. XI. »»Opus apocrypbiim. '• Psalm. 70, v. 56. " alloquio mali : Edd. coll. o.
" sic mercnior: eaed. "Sed (Ei : Eilif. Arg. Bas.) substanlia talium siabitis esse non potest : eaed. *• ali-
quid : Ed. Bas. " ita integram: E Id. coll. o. **vendendo : eaed. »»accipiat :.ea:d. **doiium : Ed.
** accipiat : Ed. Bas. ••
pensionis : ib. f mntata : Bohm. " sicnt nummus : Edd. coll. o. **Es. c. 1,Arg.v.
22. *»ait : Edd. Arg. Bas. Nor. »• add.: id esl : Edd. coll. o. = C. XII. "• proplerea assidue : Edd. Bas.
Nor.Ven. I, II.—propler assiduam laudetn: Edd. coll. rcl., pr. Arg., in qua vcrbu : ergo— dicif oniissn
sunl. "cognevi : Edd.coll. o. *" ipse : e;ed. exc. Bas. **Lu_. c. 10, v. 7. " merceuaiius': Edd. coll.
o. »• add. : nie : eaed. *' inquit : eaed. 68 Est peccatum liubere fiiios: eaed.
181 DECRETI PARS PRIMA. DIST. LXXXIX. !<_<_
nes quaerunt? Onmia isla hominum, non rermn pec- A comparari carins velle dislrahere ? Et infra : Nego-
cata sunl. Qnacre ergo, "episcope," (dicil " milii lialores ergo illi aboininabiles existimantur, qni
negotiator) quomodo, Psalmistam intelligas, et noli jnstiliam Dei ininiine considerantes per immodera-
me prohibere a negoliaiione : negoliatio enim me iiim peeunke anibitiim polluuntur, merces snas
iion facit innliim, sed iniquitas mea et mendaciiim plus perjuriis onerando qnain pretiis. Tules ejecil
menm. Quaeramusergo negotiatores, qui praesumiint Dominus de lemplo dicens: Nolite'* fucere domum
gloriari ex suis operibus, si stint conlra illam gra- patris mei domum neaotiaiionis.t
tiam, quam hic Psahnista commendnl, ut nemo de
suis operibus glorielur, Et sicut contrn meilicos su- C. XIV. Nomine sacerdolis careat,qui Deiministros
a suis avocat officiis
perbos '• saliilis hoc ', quod
pollicilatores vigilut
dictum esl *' : Tota die salutem •' tiiam, sic contr.i ltem Cyprianus ad clerum et plebemFurnitanorum,
lib. I, epist. 9."
negotialores 'de* operibus suis glnrianles vigilnt hoe,
quod dicluui esl •*: Os menmannunciabii jusiiliam •* II. Pars. Neque apud aliare Dei meretur7• nomi-
luam. Unde et Dominus expulit •• illos de templo, nari in sacerdotum prece, qui ab altari sacerdotes
volentes suam justitiam statuere et ignorantes justi- et ministros voluit" avocare. £l ideo Viclor qiiuiii
liam Dei. Mcrito dictum iiegolium, quia negat B contra forniam nuper in concilio a sacerdotibus
otium, quod nialum esl, neque quaerit vcram quie- datam Geminiura'* Fausiiniim presbyterum aiisus
tem, quae esl Deus. > sit tutorem coiislituere, non est, quod pro dormitio-
C. XIII. De eodem. [PALEA.] ne ejus apud vos fiat oblatio", aut deprecatio ali-
Jtem Cassiodorus in eumdem psalmum LXX, in eun- qua nomine ejus in ecclesia frequenleiur, ut sacer-
dem versiculum". dolum decreltim religiose et '* necessarie faclum
i Quid e.sl aliud negotium, nisi quae possint vilius servetur a nobis.

DISTINCTIO LXXIX.
GRATIANUS <C enim varietas membrorum per diversa ofOcia et
I. Pars. Domus quoque suw oportet episcopum1 robur corporis servat, et pulchritudinem repraesen-
bene esse ptwposilum, ul quwdam inde quodammodo tal,;ila varielaspersonarumperdiversa nihilomiuus
fututw dispensationis argumenta sumanlur. In dis- officia dislributa* et fortiludinem et venustatem
pensalione vero ecclesiwlianc regulam observandam sanclae Dei Ecclesiae lnanifeslat. El sicutjindeconini
noverit, ut nulti quantumlibet exefcilatw personw duo cst, in corpore humano allerum merabrum alterins
simul officia commitiat, neque swcularibus vitis tes fungaturofficio, ita nimirum noxium siinulque tur-
ecclesiasticas gubernandas committat. pissimum, si singula rerum ministeria personis to-
Unde Gregorius* scribit omnibus episcopis*. lidem non fuerint dislribuia.
C. I. Uni personw duo non commillanlur officia. C. II.
Quilibet episcopu*vicedominum et wconomum
Singula ecclesiaslici juris officiasingulis quibusque habeat.
personis singulatim commitli jubemus. Sicut enim Item Gregorius Anthemio Subdiacono, tib. IX,
in uno corpore multa inembra babemus, omnia au- ep, 66».
tem membra non eundem actum hahent, ita in' ec- II. Pars. Volumus, ul fraler noster Paschasiuset
clesiae corpore secundum veridicam* Pauli senten- vicedominum sibi ordinet et majorem domus, qua-
liam in uno eodemque spiritu * alii confereiidiim 'D lenus possit vel hospitibus supervenienlibus, vel
est hoc offlciuni», alii committendum ejt illud, ne- causis, quae eveniunl, idoneus el paralus exisiere. 1
que' uni quaiituiiilibel exercitalae personae uno Si vero *et* negligentem eura prospicis, el ea, quae
tempore dnaiuin reruiit ollicia coinmitleudu siitil : diximus, implere difierentem, oinnis clerus adhiberi
quia si lotum corpus est oculiis, ubi nudiius ? Sicul debet, ul coinmuni consilio ipsi '• eligant, quorum
NOTATIO.\l_S CORRECTORUM.
DIST.LXXXIX. C. I. " Gregoritts: Caput hoc a Singula erclesiastiei juris officia singulis quibusque
collectoribus ita citntiir, quusi siut verbn alicujus personis singultilim committidebere dicebat: asserens
cpistola- B. Grcgorii. Veruin u Joanne DiaconoI. 2, quia sicui in uno, etc. Ex eo uuiem noniiiilla sunt
viiae ejusdem S. Pontifici.., niini. 54, sic referuntur : emeiidala.

DIST. LXXXVIII. P. XII. *' add. : ipse : eaed. pr. Lugd. III. *• superbe pollicilantes satutem : eaed.
«' hic : Ed. Bas. " 1'salin. 70. v. 13. •» saltilure tuum : Edd. coll. o. ** Psalm. v. 13. •" laudem :
•• 70,
Edd. coll. o. ejecit : e:ed. = C. XIII. « negotiari: orig. 68Joan. c 2, v. 16. = C. XIV. •• s. r.
<:.A. 249. — Ivo Decr. p. 7, c, 592. '• mereniur.- Edd. coll. o. " voltterint: Ed. Bas.— volttnt: Edd. coll.
iel. '* Geminum: Edd. coll. o. 7*ob doivii ioitem ejus apud IOSnon fiat obtutio: esed. 7*aut: eaed. j
DIST. LXXXIX, P. 1. «1 Tim. c 3, v. 2. * Ex Jnniiiiis Dinconi viia Greg. M. c. 54. —Ans. I. 7, c
108 (111. Ivo Decr.p. 6, e. 3*4. Polyc I. 4, l. 23. = C. I. ' in ecclesiu : Ans. * Roui. c. 12. *
spiriiuali» corpore : Edd. coll. o. 6 add. : uiti : eaed. 7 add. : enim: ra.il. * constituta : Edd. Bas. =
C. H. Ep. 77. (scr. A. 601.) U. Ed. Maur. — Ans. I. 6, c "45 (142;. Polvc. 1. 4, 1.22. '• episcopi
eliganlur. Edd. coll. o.
«3 DECRETl PARS 1'RlMA. DtST. LXXXIX. 42»
"
personae adea,'qua_ pracdixiiiius, vuleanl ordi- .i convcnit, aique inler eos eeclesiaequevestrre rusu-
nari. cos causatn examinare subtilius. El quicquid in
Gralian. Ilinc b colitgi pntesl archidiaconi eleclio- eis* fm.rit fraudis invcnlum, cum poena legibus
nem a cuttcto clero, si e)iisco<:ttsnegligeiisdifjeiens stntutn reddcre conipellnntur. De cc.ero vero ca-
fucrit, canonice fieri posse. Olficiumvicedominiest venduni a fraternitale vestra cst, ne s;i'ciilaribus
episcopalum disponere. viris atque non sub regula nostra degentibus res
Unde Gregorius ClemcnlinwPatricinw, tib. 1, epist. ecclesiaslica:" commiltaiitiir, sed probalis de vestro
11, post alia '». oflicio clcricis, in quibus, si quid rcperiri polerit
C. III. Quod sit officiumvicedomini. pravitalis *, ul in subdilis emendare quod illicite
Diaconiiin vcro Aiintolium, queiit nd vos dirigf "
gesluin fuerit valeatis : quo e vidcliccl apud vos
poposcislis, hoc nos facere non possc, causrc magis habilus sui oflicium mngis convenienter ailmini-
modus qtiaiti rigoris ausleritas '* facit Viceiloini- strent, quam accusenl'*.
liiiin cnini ctim conslituiiiius, cujus arbitrio episco- III. Pars. Gralian. Propinquis eliam, vel (avore
piiim " comniisiimis disponendum. sibi conjunctis ecclesiaslicaofficia episcopttscomtnit-
C. IV. De eodem. lere nonaudeat.
Item ex ConcilioChalceiloiieiisi, c. 26. c '* ]3 Unde in Concilio Tolelano X, c 3, legiiur".
Quia in qiiibusdam ccclesiis, sicut ail nospeivenii, C. VI. Ecclesiltstica offtcia non rommiitat episcopus
sine tecoiionio episcopi res eclesiaslicas trartuiit, propinqui*vel favbre coiijunclis.
placuil, oiiiues c.clesias habentcs episcopos eliani ' Decenter omuibus placcl, *ef in pra.senli tala
oeconoiniim" habere de proprio clcro, qui gtibcr- rescindcre factum,' el non esse de cetero facieiidimi.
uei ecclcsi-C res ctiin arbiirio sui episcopi, ul non Quicunqiie igitur ponlificum deinceps aut sanguiue
sine lcstimouio sit gubernaiio ipsaruni rerum ec- propinquis aui favore personis»8 qiiibuscunque sibi
7
clesiaslicarmn, et ,8 ex hoc evenial res ejusdeni conjunctis* lalin lucrn commeinlnre lenlaverii,
ecclcsia. dispergi, et cl sacerdoiali dignilnti obtre- ad'* suum ncfnndaepraesuniptionisexcidium et quo I
clatio gencrctur. Si vero quis hoc non observaverit, jussum ftteril devocetur in irriium, elqui ordinaverit
divinis subjaceal" regulis. amiiiae exconimiinicalioui subjaceat. Qnse vero
C. V, Saxularibus viris res ecclesiastkw non com- ablata fortasse fucrint, ab eo, qui lulerit", red-
millanlur. dantur in dupliim,
Ilem Grcgorius Januario Caratiiano Episcopo, lib. Gratian. Porro ipsa officia quare ita sint disiitt-
VI1 epist. 66»°.
guenda, et non uni personw omnia committenda ex
Indicatum cst nobis, quod laicis quibusdam curam iJ auctoritate Gregorii et Bouifacii*° Papae daiur inlel-
vestri palrimonii " comniiserilis, qui poslmodum
ligi, qui sic aiunt:
in riisiicorum vestrorum deprcdalionibus nlque C. VH. Graduum el ordinum distribulio ecclesiasti-
fatigalionibiisd fuerint dcprehensi, *et reddcre res, cam unilatem conservai '.
quas indeceiiter retincnt huhiins quasi siuc ditionis, Adhoc dispeiisationis*divinac'provisiogradus diver-
quippe vcslrac non suppositi ctiralioni, postponant, soset ordines coiisliluit essedistincios,ui,dum reve-*
vobisque despiciant aciuum siiorum reddere ratio- renliam minoies polioribus exbibereul el poliores
nein'". Quod si ita esl, disliicte a vobis disculi miiioiibns dilectionemimpendercut, vera" concordia

NOTATIONESCORRECTORUM.
C. II. t>Ilinc : Verba haec u?que ad vers. Of- stolarum codice : niqtie per hoc exfugalionibus.
Hcium, absiini a plerisque vetnstis exemplaribus*. e Quo videlkel : Apud B. Gregoriuin legitilr:
C. IV. « llic idem cnnon referlur inlia 16, qinest. quos apttdvos habitus suimagis officiumcommendet,
7, c. Quoniam itt quibusdam ex versione Dionysii. qttam excuset.
Hic enim est ex prisca", qttaeexstat in colleclione C. VII. ' Caput hoc pcene iisdem verliis tcgitnr
lsidori. in epistola Bonifacii II, ad Eulaliiim, et Gngorii I,
C. V. d Alque fatigationibus: In plerisqne maliu- D ad episcopos Galliarum, 1. 4, episl. 52. Sic quoque
scriptis lcgilur : atqtieexfatigationibus -\; in edilio- in aliis epislolis B. Gregorii inulla legniitur, quae in
nibiis cpistolarum B. Gregorii : alque per hoc et scriptis superioruin Ponlificum habeiitur.
fatigationibus: in uno aulcm vetusto earutidem epi-

DiST.LXXXIX.C.ll. " valenl : Bolun. ' ct Ed. Bas. " Epp. 11. A. 591.) 1. 1. Ed. Maur. —
" (scr.
•* '»
Ans. 1. 7, c 77. = C. 111. dirigere : Edd. coll. o. pr. Lugild. II, 111. auclorilas : Eild. coll. o.
" iino 1Cbab. A. 451.—
episcopum: Eild. Arg. Nor. Ven. 1, II. Lugdd. — Bobin. = C. IV. Hispanica.
Ans. I. 6, c 143 (140). (ex vcrsione prisc..). Deusilodit. p. 4. Polyc'l.,4, t. 22. — cf. C. 16, q. 7, c. 21.
17 wconomos — qui gnbernenl : Edd. coll. o. ex orig. '* neoiteex hoc : ea:d. — Ed. ISas. add. : euiin .-
19subjacebit: cuid. = C. V. 20Ep. 65. scr. A. 599.) 1.9. Ed. Maur. — Ans. I. 6, c. 146 »• pairo-
(143).
cini; Edd. coll. o. pr. Lugitd. IL f atque per hoc ex ftttigationibus: Ans. »° verba astericis inclusa it
iiifra verba : in eis apud Ans. pariler non legiintiir ss cujuslibet res ecelesiw: Edd. coll. o. * privatis :
B.ihm. '* magis coinenial, qttam accusel : Ans. '• hab. A. 656. —ciill. tr. p. p. 2, t. 41, c. 1. = C.
VI. *' personat: Edd. coll. o. pr. Lugdd. II, III. *Tdevinciis : orig. ** ausu nefandw prwsumtioni*:
Coll. Ilisp. " tulit: ib. — Edd. Aig. Bas. »• lionifacii II, ep. ad Eulalium Pscinioisidoro dcbeiur;
ipsav.rba a 31Gratiar.o relata habebis iu ep. Greg. M .ul Epp. Galliarum, cp. 54. scr. A. 595.)Ed. Maur.
= C. VII. unaconcordiw fteret ex divcnitate comexiio: oiijj(
 125 DECRETI PAR5 PRIMA. DIST. XC. itb
diversilale contexlio, et recte officiorum generetur A vel vivere non potest, ccelestiummilitiarum exein-
adininistralio singulorum. Neque enim universitas* plar nos instruit, quia dum sunt angeli, et '* sunt
alia poternl ratione subsislere, nisi hujusmodi ma- arcbangeli, liquct, quia non sunt aequales, sed in
guiiseain differentiaeordo servaret. Quia veroquae- potestate el ordine (sicut nostis) differl** alterab
tpic crentura in una eademque qualitate'» gubernari altero.

DISTINCTIO XC.
GRATIANUS. ttim ? *An*secumesse Chrislum, qtium cotlecli fue->
I Pars. LiligiosusquoqueprohibetUr ordinari, quia rint, opinantur, qui extra Christi ecclesiam colligiin-
•
qui sua poteslatediscordantesad concordiamdebetat- tur ? Tales etiamsi occisi in confessione nominis*
trahete, qui oblationes dissidentium prohibelut teei- fuerini, macula ista nec" sanguine abluilur. lnex-
pere, nequaquamliiigandi facilitale alios ad dissi- piabilis", el gravis culpa discordiae ncc passiong
dium debet provocare. purgalur.
Uudein Concilio Carthaginensi IV, c 59,ieg»tur '. C- IV. Murmuranles a fratrum Unitale alieni
C. 1. Clerici discordet dejiciantur vtl revocenlur aa efficianlur.
concordiam. Item ex Octava Synodo » ".
Discordantesclericos episcopus vel ralione, vel Alienus sit a fralrum unitale, qui murmurat, ct
poU.st.iiend concordiam trahat; inobedientes* sy- R opus ejus abjiciatur, qui murmurans!>exsliteril, ne
nodus per audientiam damnet. poenammurmurantium incurral de jtia Aposlnlns"
C. 11.Dissidenlium frairum in ecclesiaoblaltonum dicit: Neque murmuraveriiis, sicut quidam murmw
dona non recipianlur. raverunt, et perierunt ab exterminalore. Juxta *
llem ex eodem, c 95 et 94*. inensiiram ilaque'* operis peccalcr (qttod in hac.
Oblationesdissidenliurafralrum nequein sacrario, senlcnlia aposloli plenius declaraiur) sacerdotis
ncque in gazopbylacio recipiantur. Similiter : § 1. jutlicio pceniieat.
Dona * corum, qui pauperes opprimunt, a sacerdo- (_. V. Corripianlur, qui rixas et contenliones
tibus refutanda sunt. atnant.
C. III. Extra ecclesiam esse ptobatut, qui paeem //emex eodem".
cum proximo nonhabet. Si quis monachus d '* conlentiones vel rixas ajna-
liem Cyprianns de unilaie ecelesiw verit, vel manifestum convicium fralri intulerit,
Neque'ad Cain niunera respexit Deus; ncquc jiixla arbitrium rectoris modumque peccalidiiitunij»
enim pacatum • hanere Deum pcterat, qui cuni ^ expietur pcenitenlia. Item" : § 1. Qni conlenliosus
fralre 7 pacem per zeli discordiam non habebat. aut murmurans exstiterit, secundum arbitrium
Quam sibi igilitr pacon»promilliiiitinimici fralruiii? prioris tamdiu • poenileal, quamdiu culpae qualitas
quae sacrilicia cclebrare sc rreduni aemiilisacerdo- cxslut'*.
NOTATIONESCORRECTORUM.
DIST.XC. C. IV. « In libello B. Basilii de insti- Apud Biirchardum vero et lvonem (a quibiis citalur
tutis monachoruin Rufino interprete (qui nuper Co- cx conciiio Mogunt.) sic legilur : juxta mensuram
loniaeciim regula B. Benedicti est impressus) cap. opusquepeccaii, quia in hoc sentenlia, elc.
42, in ultima responsione habelur prima pars hiijus C. V. d Si quis monachus: Hauc priorem partem
capitis usque ad vers. abjicialur. Burchardus el lvo citant ex coiicilioAgathensi, in
b Quid murmurans : Ejusdem libelli cap. 50, pe- quo eliani habetur ex codice librorum sexdeciiu,
nultima interrogalio sic habet: Si vero eliam quis Iib. 5, cap. 22. Abest autem fere, ubique etiain iu
nurmuret propler escam, quw erga ettm senlenlia mtiliis Gruliuni exeinplaribus, vox tnonachus.
servabititr? llesp. Ea, quw circa eos, qui murmurave- * Tamdiu: Apud Burcbardura et lvonein (qui
rum in deserto; dicit enim Apostolus: Neque mur-* citant hanc partein posteriorem ex Mogtinlino; ha-
muraveriiis, sicut quidam corum murmuraverunt, bntur aiiiem in libro senienliarum Palrum, c 96,
el perieruiii _ib exterminatore. ex slatutis seuiorum) legitur: ita vwniteat, qualiier
c Juxia: llxc pars non habelur in eo Basiliiloco. culpwqualilas exstat.

DIST.LXXXIX.C. VII. »» wqualitate : ib. »»e. : abest ab Edd. coll. o. pr. Lugdd. II, III. ** diffe-
runi: Eild. coll. o.
UIST.XC. P. I. ' c 48 Statutt. eccl. anl. — cf. ad c. 9. D. 18.,— Burch. I. 2, c. 215. lvo Decr. p. 6,
c. 290. = C. 1. » add.: eos : Ed. Bas. =C. II. * c. 49 et 69 Statult. eccl. ant. — Burcb. I. 4, c. 58 ei 39.
lvo Decr. p. 2, c. 47 et 48. * cf. inir. c. 8. = C. III. » Neque ad Cain, nequead munera ejits : Edd.
coll. o. ' placatum : eaed.pr. Bas., in qna legitur: neque enim pacem cum Deo habere. ' non pacem, sed
zeli discordiam: Edd. coll. o. 8 oliosi : Ed. Bas. » add. : Chrisli : Edd. coll. o. '° non : Edd. Arg. Bas.
" ndd. : euim: Edd. coll. o. = C. IV. " Haecdesumtn sunt ex libello de institutis inonachorura, Basilio
iributo, c. 71 et 95. — Posterior vero cnnonis particlila pcrtinet ad primum ejusdem Basilii sermonem de
iiislitulione monncborum. — Reginol. 1, c. 164, 165. — Poenil Rom. t. 6, c. 9, Burch. I. 10, c. 54, el Ivo
Decr. p. 13, c 53, citnnt ex conc Mogunlino. " 1 Cor. c 10. " opusquepeccati: coll. cilt. = C. V. •*
In conc Agalhensi, unde citant Burcl».1. 10, c. 62, et Ivo Decr. p. 15, c 65, similia tantum habenlur;
integra prnnu pars ex Isidori liisp. regula monachoruin desuinta legilur in Poen. Rom. t. 6, c 10 —
»• Regino 1. 1, c. 159. — Co.l. lr. p. p. % l. 13, c. 23, 24. " Rcg. 1. 1, c. 160, Burcb. 1. 10, c. 53, Iv«
Decr. p. 15, c. 54. " exsistui: Ed. Bas.
PATUOL.CLXXXVII. 14-
127 DECRETIPARS PRIMA. DIST. XCI. 428
C. VI. Distidentes episeop aa concordiam rtdirt co- \ suo, sntisfuciente eo qui contrislavit, acerrimis ms-
gantur. ceretur inediis, usqtie dum gralanli animo salisfa-
Item ex Concilio Carlbaginensi IV ", c. 25. ctionem recipiat.
Dissidentes episcopos, si non tiinor Dei, synodus
reconcilicl. C. XI. Episcopi ad pacem firmitet tenendam vicissim
sibi consilium et uuxilium praslent.
C. VII. Deeodem.
Item Innocenlius II '*.
Item ex eodem, c 26 ".
Studendum esl episcopis, nt dissidenles fratres, II Pars. Praccipimus ", ut episcopi, ad solum
sive clericos, sive laicos, ad pacem magis quam ad Dcum el salutem populi habentes respectum, oinni
judicium coerceant»'. tepiditale semola*»,ad pacem firmiter lenendam
C, VIII. Non recioiantut dona eotum, qut pauperes muluum sibi consilium et auxilium praebeant, neque
opprimunt. hoc alicujus amore vel odio praeleriniilant. Quod sj
ltem cx eodem, c. 94 ". quis in hoc Dei opere tepidus invenlus fuerit, dam-
Eorum, qni pnuperes opprimunt, dona a sacerdo- niiiii orooriae dignilalis incurrat.
tibtis sunl rcfutanda.
C. IX. A cwtu alienentur fidelittm,qui ad concordiam 3 C. XII. Expellendi sunl a communionefidelium, qut
redire contemnunl. sibi invicem reconciliarinoluerint.
llem cx Concilio Agathensi, c. 31 ". Item Viclor Papa ad Afros, epist. 11 ".
Placuit eliam, ut (sicut plerumque fil) quicunqne
odio aul longinqua inter se lite dissenserint, et Perlalum est ad sedem apostolicam, aliquos ve-
ut cadunt decertare,
ad pacem revocari diulurna ** obstinatione ne- strum nocere fralribus velle, et
similiter in sacramenlis discrepare, el ob id conlen-
qiiivcrint, a sacerdotibus civilatis primilus arguan- tiones et aemulationes fieri inler vos, a
tur. Qui si inimiciiias dcpor.erc perniciosa inlenlione quibus dis-
sensionibus vos avertere, et in his omnibus concor-
iioluerini, deccclesiae ca_lu juslissima excommuni-
calionc pellaniur. dare, et opem ferre vicissim maudaraus. Namsi hoc
cilo neglexerilis, el vicissim reconciliari nor»
C. X. lnediis maceretur acerrimis, qui fralri suo re- agcre
conciiiari noluerii. studueritis, ab apostolicae sedis el lotius ecclesia.
Item Fabianus Papa **. communione vos pelli non dubilelis.
Si quis coutris.alus noluerit reconciliari fratri

DISTINCTIO XCI.
GRATIANUS. C reniur ecclesia, illis contemnentibus implere non
I Pars. Qui aulem lurpi lucro vel inhonesto nego- posse, sed magis unumquemque suis (poslposito ec-
tio victum sibi quwrere prohibenlur, de oblationibus clesiae servitio) vacare negotiis. Et ideo experientia
ecclesiw slipendia consequanlur. Quod si ecclesiaei tua eos, quos libi esse ostenderit contumaces, dcbiia
sufficere non potuerit, proprio arlificiolo vel agricul- objurgniione compesce, el modis omnibus vigiliis
tura (exemploAposloli', qui de labore manuum vive- vacare compelle
bat) sibi necessaria invenial, ita tamen, ul occasiont C. II. De eodem. PALEA.
su» operis vigiliis ecclesiwnon desil, quod absquein- tem ex Concilio Nannetensi ».
wqnalilate sui corporis nulli impune conceditur. » Presbyter mane, matulinali officioexploto, pen-
Unde Pelagius Papa » : siini servitutis suac canendo primam, lertiam, sex-
C. 1. Corripianlur clerici, qui officiismalulinis tie. re- tam nonainqiie * persolvat, ita tamen, ut poslea
sperlinis se subtrahunt. horis compelenlibus et * signis designantibus juxla
Eleuiherius frater el coepiscopus noster qiieritur, possibililaiem aut a se, aut a scholaribns punlice
clericos suos sibi contra canones superbire, et id, conipleanlur. Deinde peractis horis, infirniis visita-
quod nobisjubcnlibus facta in scrinio cauiione pro- tis, si volueril, ad opus rurale exeal jejunus, ul ite-
inisit, ut quolidanis diebus vigiliae in ejus celebra- rum necessilatibus peregrinorum et bospitum sive

DIST.XC. C. VI. '» c. 47ISlnlull. ecci. anl. — cr. ad. c. 9, D. 18. — Bnrcli. 1. 1, c 62. Ivo Decr.
p. 5,c 172. = C. VII. »• c 54 Slatutt. eccl. ant. — Burch. I. l,c 101. Ivo Decr. p. 5, c 203. " co-
hortentur : vera lectio. =C. VIII. »»cf. supra c 2. = C. IX. »' hab. A. 506. — Burch. 1.10, c. 61.
Ivo Decr. p. 13, c. 62. ** diutina intentione : orig. = C. X. "Aucior liujus cnpitis incnssum quaesi-
lus esl; priora tniiluin verba reperla suni inter dicta Basilii c. 4. — Burch. I. 10, c 59. Ivo Decr p. 13,
C. 68. = C. XI. *• hab. A. 1159. — cf. conc Remens. c II. — cf. cctnp. 1de treuga et pace c. 1, et
X, I».l. c 1. — Ivo Pan. I. 8, c 147. — P. II. " add. enim : Edd. coil. o. '* seposita ; eaed. = C. XII.
"Capui. Pseiidoisidorianuin. — Polyc 1.4, 1.13.
DIST.XCl. P. 1. ' Acl. c 2. ' Fragmenium incerlnm. — Ans. 1. 7, c 165 (169). = C. II. * Auclor
liujiis cap. invenms est Hincmarus Remensis, inler capituia c 9. — Regino I. 1, c 208. Burcb.
1. 2, c 104. Ivo Decr. p. 6, c 181. — X. de celebr. miss. c 1, cilalnr ex Agalhensi. * add. : vesperam-
que : Edd. coll. o. * et sign. des.: desideraniur ap. Reg. cl in Eil. Arg.—in Ed. Bas. omissmn esi verb. :
itgnit.
 129 DECRETI PARS PRIMA. DIST. XCH. »30
diversorum commeantium, iufirmorum quoqne at- A mento, parel *». Itcm : § 1. Clericus •', qtii absque
quedefunctorum succurrcre possil usque ad statulam corptisculi" sui inacqualitate vigiliis deest, slipcndio
horam pro qualitate leniporis et opportuniiate *. privatus excommunicelur.
Item ex dictis S. Denedkti ' : § 1. Propheta dicenie : C. IV. De eodem l>.
Sepfies in die laudem dixi libi *, qui septenarius sa- Iiem ex eodem, c 51 53 et 48, et 50 ".
ciattis numerus a nobis sic iniplebitur 9, si maluii- Clericus quantumlibei " verbo Dei erudilus artl*
nae ", primae, tertiae, sextae, nonae, vesperae comple- ficiolo " victum quaerat. lietn : § 1. Onines clerici»
loriique tempore nostriu servitulis ofiicia persolva- qui ad opcrandum validi '" -iinl, et nrlificioln, et
mns, qnia de bis dixil Prophela : Septies in die tgu- liferas discant. Qui vero non pro cmelido aliquid iri
dem dixi libi. Nam de noclurnis vigiliis idem ipse nundinis vel *in* foro deumbtilaiit, ab officio suo
Prophela ail: Media nocle surgebam ad confilendum degradcntiir. IntcrenitOres c autem nb oflicio'dccli-*
libi. Ergo his leniporibus referamus laudes creatori nantes vel ncgligentius agenles ab officio suo rc-
nostro super judicia justitisc suae. > moveanlur.
C. III. Sine officii delriinento artificiolo sibi clericut C. V. J5e eodem.
necessaria quarat. Itcm ex Concilio Aurelianensi I, c. 28 •'.
Ilem in Concitio Cartliagincnsi [IV], c 52 et 49 ". Clerici vero, qui ad opus sanclum adesse conlein-
Clericus vicium et vcstimcnlum " sibi artificiolo serint, secuiidum arbitrium episcopi ecclesiasticam
vel ugricullura, absque olficii sui duntnxat delri- suscipiaiu disciplinam.

DISTINCTIO XCH.
GRATIANUS'. Unde Gregorius (lib. IV, epist. 44, ei l. XII post
I Pars. Quum autem ad ecclesiam venerint, corde finem episiolarum, in Concilioab ipso habilo ':
tt.agit quam voce Deo canlandum memincrint. C. II. Canlandi officium diaconi sibi non usurpenl.
Undt Hieronymus lib. III comment. ad cap. 5 epi- In sancla Roinaua ecclesia dudum consuetudo cst
siolw ad Ephesios [v. 19]: valde reprehensibilis exorta, ut qiiidam ad sacri *
C. I. Corde, non voce tantttm Deum laudare debemtts. altaris ministerium "-canlores eligunlur, el in diu-
Cantanles el psallenies in cotdibus vcstris Domino. conaiusordineconstitutimodulaiionivocis inse •viani,
Audianl haRCadolescentuli *, nudianl ii, quibus psal- quos ad pracdicationis ofiicium et eleeniosynniiiiu
lcndi in ecclesia ofliciuni est: Deo non voce, sed C studiiim vacare congruebal. Unde fit pleruir.que, ut
corde canlandum, nec in tragoedorum » modum gut- ail 8 Sacrum minislerium, dnin bluiidn vox ruaeritur,
ttir et fauces *dulci* * medicamine liniendae ' sunt, *quaeri"congrua vitn ncgligntur, et cnntor mii.lster
lilin ecclesia tbentrales moduli audianturet cantica; Deum moribus slimulei, quum populum vocihu»
*sed in timore, in opere, in scienlia scriplurarum*. delectat. Qua in > re prsesenti decrelo constiluo
Grafian. Ab officioautem cantandi et psallendi dia- ••, ut in liac sede sacri allaris ministri canlare non
coni tnveniunlur exemti, ne, dum vocis modulationi deheant, solumque evangelicae lectionis ofliciiini in<
studenlj allaris minisleria negligant. icr aiissarum solennia exsolvanl; psalmos vero ae
NOTATIONESCORRECTORUM.
DIST.XCI. C. III. « Privatus : In postrema Colo- jubet : Clericum inler tentationes officio suo incuban •
niensi conciliortim editione legitur : privelur. Sed in lem gradibus sublimandum: Sed ob glossum nou est
vctuslioribus Coloniensibus, duabus Pnrisiensibus, mutuliim. De* tenlnlionibus vero, ob quas (praeier
e.einplaribus diiobus hiijus concilii mnnuscriptis tyrannorum perseciiiionein) aliqni cleriei ollicium
Valicanis, et uno Soriensi regio fegilur quemadrao- suum deserebant, agii B. Ambrosiiis, episl. 17.
diun apud Gratianum. " DIST.XCll. C. II. » Ministerium : ln impressis se-
C. IV. b Caput hoc confectum est ex multis capi- quebatur **: constiiuti, quae vox expuncla esi, qno-
tibus Carlhaginensis IV, non suo ordine dispositis. uiam neque in veluslis Graliani exemplnribus esl,
1 Interemtores : In exemplaribus concilii etiam nequeapud B. Grcgoriiim, neque npud nlios colle-
mnuuscriplis legitur : Clericum inler lenlaliones ab ctores, et videtur addi in glossa ad versic. ministe-
officioIUOdeclinanlem vel negligentius agentem ab rium, qnae etinin glossa non est inter vetustiores.
ojficio suo removendum. Conlra enim in cunone 42,

DIST.XCI. C. II. « opportunitatis : Edd. coll. o. 7 c 16. — Burch. 1. % c. 105. ivo Decr. p. 6, c 182.
•Psalin. 118, v. 164. • implelur : Edd. coll. o. "matuiini: eaed.=-C. III. " c 29 et 35 Slalult. eccl.
unt.- vid. ad c. 9, D. 18. —Burcb. 1.2, c. 105. Ivo Decr. p. 6, c. 179, 180. " vesiitum : Edd. coll. o,
" prwpaiei : orig. — Coll. citl. — Edd. coll. o. " adil. : enin» ; Edd. coll. o. = C. IV. *»c. 79,
45, 54,
72 Slatutt. eccl. ant. — Bnrch. I. 2, c 51, 102,210. Ivo 1.I. et c 285, ex Dionys. •• quilibel : Edd.
* Haecmale in Edd.
Arg. Bas. " ariificio : eaed. '» videiur legendiim esse : invalidi. Pelleterii, freiesleb.
et Boehmeritanqnain dicliun Gratiani proferunlur. =C. V. " hab. A. 511.
' '
DIST.XCH.P. I. Ans.l. 7,c 70(71). = C. 1. adolescentes : Ed.Bas. 'ftagwdiatum : Edd. coll. o. »
abesl ab eisd. pr. Lugdd. II, III. » colliniendas : Edd..Ltigdd. II, III. • hab. A. 603.—Ans. !. 7, c 70 (in-
seriplione : Gteg. genetali
" synodo prwsidens dixit : ) Ivo Decr. p. 2, c 79. Polyc. 1. 4, t. 31. "= C. H.
•
sacrum Ed. Bas. exc Ed. Bas. » in sacro min. : Edd. coll. o. ' de te : esed. " consliluio : Ed.
Dus.
431 DECRETI PARS PRIMA. DIST. XCII. <31
)-eliqunslcctionei censeo per subdiaconos vel, si ne- A et ministerii parliccps, dummoilo rebtis ecclesi;n,
cessitns exigil, per minores ordines exhiberi. Si quis ubi ministrare cognoscitur, in nullo " molesius ex-
auiem contra lioc decretum meiim venire lentave- sistnt. Qucm etiam observare • convenit", quidquid
rit, anathema sit. synodus perfocta ' " provinciae judicando deere-
II Pars. Grafian. A quibus ordinanaos oporleat verit.
esse immunes, brevitermonstratttm esl. De quorum C. VI. A sua parochia non recepti aliis molestiam
rero manibus ordines suscipere debeant, facile patel. non inferant.
Sncerdos enim el cuncli infra ipsum constituti ab epi- ltem ex Concilio Ancyrano, c 28 '*.
Si qui episcopi ordinati sunt, nec recepli ah ill.i
scopis tuis debent ordinari.
Unde in Concilio Mnrtini Pnpaelegitur ": parocbia, in qua fuerant " denominati, voluerint-
C. III. Qui non sunt ordinati ab episcopo,in pulpilo que alias occupare parochias, et vim praesulibus ea-
non psallant neque leganl. rum inferre, seditiones adversus eos excitando, lios
Non liceat in pulpilo psallere aul legcre, nisi qui abjici placuit. Quod si voluerint in presbyterii or-
nb episcnpo leclores sunl ordinuti. dine, ubi prius fuerant, ut presbytcri residere, non
Grnlinn. De episcopisaulem, a quibus vel tnquwus abjiciantur a propria dignilate. Si autem seditiones
locis ordinuri debeant, supra definitum est. B commovent *• ibidcm constitulis episcopis, presby-
III Pars. § 1. Nune autem quwrilur dehts, qui or- terii quoque honor talibus auferalur, fianlque damn»-
dinali a parochiis suis non recipiunlur, vel pro aliqua lione notabiles.
cuusa eas adire noluerint, an in allerius parochia C. VII. Communtoneprivelur episcopus,quisibi com-
missam ecclesiamadire neglexeril.
episcopalepossinl officiumcelebrare? De his in Con-
cilio Martini Papw sic stalutum est " : Item ex Concilio Antiocheno, c 17 'T.
9i quis episcopus per manus imposilionem episro-
C. IV. Sacerdotis lantum officium gerat episcopus,
quem sua parochia non rectpil. patnm acceperit, et sibi « commissum ministerium
S) quis ordinaius episcopus b pro " contenlione c subire neglexerit, nec acquieverit ire ad ecclcsiam
aul sibi commissam, hunc oportet comniunione privuri,
populi pro uliqua rafione, non pro sua culpa, in *• coaclus officium, aut certe de eo
ei fucrit non '* donec susceperit
parocbiam, quae dala, ierit, liunc
oportet honorem sacerdotii laiituinmodo contingere, aliquid infegra decreverit ejusdem provinciae syno-
ita " ut de rehus ecclesiae, in quam vcnit ", nihit dus sacerdotum.
*sibi*pracsumat, suslineal nutera, quod " de eo san- C. VIII. Sine concilio integri ordinis vncantem
cluin concilium judicare volueril ". episcopus vacans ecclesiamnon adeat.
Q Item ex eodem, c 16 h **.
C. V. De episcopo ordinalo, quem sua parochia non Si quis episcopus vacans in ecclesiamnon haben-
recipil tem episcopun», surripiens poptilos, sine concilio
llem ex Concilio Aniiocneno, c 18
iutegri ordinis irruerit., eiianisi populus, quem se-
Si qnis episcopus ordinatus ad parochiam, cujus '• dtixit, desideret illum, alienum ">eum ab ecclesia
cstelectus, miniine accesserit, non suo vitio, sedquod esse «portet. Integrum autem et perfectum conci-
eiiiii aul populus vetel d, aul propier aliam causum, lium dicimus illud, cui melropolitanus » episcopus
»ton inmeii cjus vitio perpetratam. hic el honoris sit inlerfuit *l.
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. IV. h Episcopus : In vnlgalis sequebalur • ad post sequenlibus capitibus integra dicitur, exponitnr
parochiam, cujus est electus, quae inducla sunt auclo- infra ead. *> c Si quis episcoptts,3.
rilnte muiiuscripiorum et originalis, ac ceterorum* C. VII. Et sibi: lta eliam Burchardus el lvo. Sed
collectorum. in versione quam in ceteris partibus refe-
i Coufeufione: In duobus vetnslis exemplaribus runt, legiturDionysii, : et prwesse populo consiituius ministe-
Giaiinni et nno conciliortim regis cnlholici legilur : rium subire, etc. quod ad verbura de giaco expres-
contemtione. r>sum est.
<i
C. V. Vetel: 5:tt T-.VTO0^aoO7r_t0_.-i-.---v:eo quod C. VIII.h Haecversio, quam et Gratianus, et Bur-
popttlus recuset. cbardus, et Ivo sequuntiir, eadem fere est atqtie illa
• Oftjeruut- : exS_x_a--u,'•' esl: exspeclare et sus- Marlini Bracarensis. Dionysiana vero longe magis
cipere. accedit ad verba graeca.
' Perfecla : Antea legi.halur : perfectw. Restiluta > Melropolilanus : Addendum est eliam. Sic enini
est vern lectio ex origiimli et Biircbnrdo et Ivone. gnroe ; K«(i ri»? ii-nxpottoksu;.
Quitl autein sit synodus, qn;u liic perfeeta.el in paulo

DIST.XCII.C.H.P. ll."cl5conc.Laodiceni exiiiterpr.MariiniBrac.c.45.=C.IH.P. III. »• c. iaconc

Antiocli. (h. A. 332), ex interpr. Marlini Brac c. 10.— Burch. 1. 1, c 40. lvo Decr. p. 3, c 151 (ex conc.
Aiii-lianeiisii.Polyc" 1.2, t. 13.=C. IV. " perconf.: Ivo." ureceptus non ftterit: id. "et " .Coll.H.sp. "cou-
renil : Ed. Bas. quid : Coll. Hisp. —Edd. coll. 0. judieaverit : Ivo. = C V. hab. A. 532. —
lnterpretatio Dionysiana esl. — Btirch. 1.1, c 141. lvo" Decr. p 5, c 152. Polyc ib. " cui : orig. —
»* bab.
Ivo. »' nihil molestus : ib. »» conveniel: Ed. Bas. perfecle : Edd. Lugdd. II, 111.= C. VI. *'
A. 514. — ex iranslatione Dionvsiana. — Burch." I. 1, c 36. lvo Decr, p. 6, c 147. Poylc ib. fue-
runt : Bolmi. »• commoverint;'ib. = C. VII. hab. A. 552. — ex interpr. Dionysii Ex. — Burch. I. 1,
c 57.. I.o Decr. p. 5, c 148. Polyc 1. 2, t. 12. " acceperit : Ivo, = C. VIII. »' cx interpi-laiione Mar-
t.»ii Bracarensis c. 9. — Burch. I. 1, c -.39. Ivo Decr. p. 5, c 150. 30add. : tamen :Edd. toll.o. *' in-
ttrfutrit: Eil. Bus. —Burch. Ivo.
455 DECRETI PARS PRIMA. DIST. XCIII. 45*
IV Pars. Grntiun. Quod autem supra clerici se A ecclesiae deputalus, si intrn civitalem fuerit »111.in
vigiliis subtraltentes excommunicari jubenlur, de his quolibelloco, in quo ccclesia esl, et ad quolidianutn
"
iiilelligendum est, qui ab episcopo frequenler admo- psallendi oflicium malutinis vel vesperlinis boiis
uili, negligenliam suam cofrigere conlemnunt. ad-ecclesiam non conveneril '*, deponalur a clero,
Unde in Concilio Munini Papae legitur *»: • si tamen castigalus veniam ab cjiiscopo persatis-
C. IX. Excommunicelur clericus, qui ab episcopo fuctionem noluerit promereri.
commonilus matulinis vel vesperlinis horis adesse
neglexeril.
Si quis presbyler aut diaconus vel quilibet clericus

DISTINCTIO XCIII.
GRATIANUS. tius deinceps agere studeal et cautius, nec ' perversi
I Pars. Obedienliam aulem infertores ordines el inlideles homines ltedend! fideles ac benevolos
superionbus debenl. Summo enim Pontifici ea debe- habeant faciillatein.
tur ab omnibus obedientia, ul nulli liceat ei commu- C. II. A nullo debel suscipi, quem Romana depellit
ecclesia.
nicate, cui pto actibus suis inimicus ipse exsiilerit "
nec in ecclesiaesst poteril, qui ejus calhedram deserit. Ilem Gregorius /. V, epist. 26 '_
Miralus valde sum, quiu iu lunto Snlonilaiiae ec-
Unde R. aposlolorum princeps Petrus in ordinalione
Ctemenlispopulum alloquens, intet cetera ail ' : clesiaeclero vel populo vix duo ex " sncris ordinibus
inventi sunt, frater scilicet et coepiscopus noster
C. 1. Cui pro aclibus suis Aposiolicus inimicalur ei
communicare non debemus. Paulinus, et dileclissimus filius meus Hoiioraius
Si inimicus est iste Clemens alicui pro aclJbus nrchidiaconus ejusdem ecclesia?, qui communicare
suis, vos nolite evspeclare, ut ipse vobts dicat: cum Maximo sacerdotiuin rapienli miniine consentireni,
illo noiiie amici esse, sed prudenter observare debe- etse Christianos esse cognoscerem. Debuislis enim,
*
lis, et volunlafi ejus absque conimonilioiie obse- lilii carissimi, pensareordines vestros, et quem sede»
cundare, el averlere vos ab eo, cui ipsum semitis aposiolica repellebal repnlstim cognoscere, ulpritis,
adversum; sed * nec loqui bis, quibus ipse non si posset, ab illalis criminibus mundnrelur, et lunc
loquilur, ul • unusquisque, qui in culpa est, dutn ei veslra dilectio communicaret, ne pnrliceps obli-
cupil omnium vestrum amicitias ferre *, feslinet gationis ejus exsisteret.
citius reconciliari ei, qui omnibns praeest, et per C. III. Non est in ecclesia, qui cathedram Pelri non
hoc redeat ad salutem, qutim obedire cceperil mo- G sequilur.
llem Cyprianus de unitate ecclesiw > ".
nilis praesidenlis. Si vero quis amicus fuerit his, Qui calbedram Petri, super quain fundala est
"quibur ipse amicus non est, et locutus fuerit his, ecclesia, deserit, in ecclesia se esse non confidat.
'quibus ipse tinn loquitur, unus esl et ipse ex illis, Gratian. Episcopi vero, qui aposloticw ordinaiioni
qui exterminare Dei ecclesiam volunt, et • quimi subjacent, etiam hanc reverentiam debent, ut sese sin-
corpore vobiscum esse videatur, niente 7 et animo gulis annis aposlolorum liminibus reprwsenlenl.
cnntra vos est. Et est multo nequior hoslis hic, Unde Anacleius el Zacharias Papa " :
quam illi, qui foris sunt, el evidenter inimici sunt; C. IV. Singulis annis aposlolorum limina visilent
hic enira per amiciliarum speciera quae sunl ininiica episcopi , aui ordinalionibus uposlolicis sub'a-
gerit, et ecclesiam dispergit ac vastat. Ideoque «, cenl c.
* *
carissimi, his * aposlolicis instilutis vos moneiites Juxla sanctorum Patrura et canonuni institula
inslruiraus, ul effecta certior caritas veslra sollici- omnes episcopi, qui hujus aposlolicae scdis ordina-
NOTATIONES CORRKCTORUM.
DIST.XCIII. C. I. a Ideoque : Hinc usque ad finem continentur, et inler ea hic iractalos. Atqtie in eo
siint iu Fabiani tantummodo epislola. Qiiamubrem codice, itemque in altero integro monasierii S. Sal-
ex ipso potissimum videlur Grulianus cetcra elium valoris Bononiae, suni verba haec, quse a Grntiuno
sumsisse. et Ivone nfferunlur. Ac sane paulo nnie Cypriauus
C. III. b Apud Cyprianum Pomae iinpressum haec r. hanc ipsam Peiri calhedram esse ostenderut, unde
leguntur : lianc ecclesiw unitatem qui non lenet, uuitasIV. ecclesiae penderet.
* Hic esl cunon 4 synodi Romae habilm
lenere se fidem crcdil? Qui ecclesiw renililur el re- C.
sistit, in ecclesiase esse confidii ? Veriim in Vnticnna sub Zucharia Papa, quae exstat in bibliotheca Vali-
bibliotbern. praeier octo integra Cypriani exeinpla- cnna, ex qua noiiiiulla sunt in hoc capite eiiien-
ria, eslelium utiud, in quo taiitiimopiiscula qu_edam dala.

DIST.XCII. C. VIII. P. IV. *»cx conc. Tolel. 1, bab.A.400.=C. IX. •* *acri/_c.um:orig. »*con_e«if: ilt.
DIST.XCIil. P. 1. ' Capul hoc desuinlum est ex illa parle apocryphae ep. Cleinenlis, qiiam Rufiiius
grreco laiiiiain*lecil. — Coll. tr. p. p. 1, l.
3 18, c. 2. Ans. 1. 1, c 6. Ivo Dccr.
* p. 14, c 22. Polyc
unde : Edd. coll. o. '
1. 1,
habere :
l. 6.= C. I. cum ynonilione:7Ed. Bas. abest ab Edd. coll. 6. pr. Bas.
» '
ea.il. • add. : si : Ed. Bus. add. : famen : Edd. coll. o. " hujusmodi : eaed. ne : eaed. SKC. II.
" Ep. 26 (scr. A. 596), I. 6 Ed. Maur. — Ans. I. 12, c 11. in : Edd. coll. o. = C. 111. «*lvo Decr.
" ex conc. Rom. hab. A. 745. — Ans. 1. 6,c 16* (161). Polyc. I, 4, t. 25..
p. 5, c. 561. = C. IV.
455 DECRETJ PARS PRIMA. DIST. XClli 456
lioui subjacenl, qui propinqui siint, annue circa •* _» \ Reali estis, qtium maledixerinl vobis Itomiitet, elc , cl
"
idus maii sanclorum priiicipuni aposlolorum Petri iteruni: Vos esiis sal lerrw.
et Pauli liininibus praeseiilentur onini occasione C. VIII. Hic non sunt habendi clerici,
qui episcopali
seposiia.Qui vero (fe longinquo ",juxta chirographum providenlia non gubernantur.
guum inipleani. Qui autemhujus" conslilulionis con- Ilem ex Concilio Parisiensi '*.
leintor exstilerit, praclerquam si aegriludine fueril Nulla ratione clerici aul sacerdotes habendi sunl,
detenlus, sciat se cunppicis subjacere sententiis. qui sub nullius episcopi disciplina el providenlia
Talesenim acepbalos, id cst sine ca-
II Pars. Gralian. Reliqui vero in ecclesia minores gtibernantur.*
pite, prisca ecclesiae* consuetudo nominavit
temper debent majoribus subesse, sicut in Synodo C. IX. De eodem.
Romana d S. Silvestri '», c. VIJ,legiiur; Iiem ex epist. 111Clementis *T.
C. V. Minores majoribus obedienliam exliibeanl.
A subriiacouo usque ad lectores omnes subdili Qui suis episcopis non obediunt, indubilanter rei
et reprobi existunt. Porro ipsi a Deo donum summi
sint diacono cardinali '* urbis Romae, in ecclesia niiineris *
consequuntur, qui per jiisliiioe el praece-
repr.-semaiiiesei bonorem.PorroPontificipresbyler, plorum ejus semitqs incedentes* doctoribus suis,
presbytero diuconus, diucono subdinconus, subdia- recte episcopi intelligunlur, Iibenter obediiint,
g qui
cono acolyilms, acolytho exorcisla, exorcistae leclor, C. X. llti in Deum scandalizanlut, qui suo non obe-
lectori ostiarius, osliario abbas e, abbati monachus diuttt episcopo.
in omni loeo repraesentenl obsequium, sive in pu- Ilem Anaclelus, epist. I *».
blico, sive iu greraio ecclesiae. Ille proculdubio scandalizalur in Deum, qui recle
C. VI. Quqd sit pfficium diaconorum- non docel, et qui ejus scandalizal episcopum -vei
ltem ex epist. 1 Clementis ud Jacobum fratrem sacerdotem.
Domini *° : C. XI. Septem debenl esse diactstri i« unaquaque ci-
Diaconi ecclesiae tanquam oculi sint episcopi, _»''«.(_.
Item Evaristus ad Episcopos Africanos, epist. I'».
oberranles et circumluslrantes cum verecundia
aclus totius ecclesiae, et perserutantcs diligenlius, Di;_c_ni(qui quasi oculi videnlur esse episcopi)
in civilale consiituln *
si quem vide.ul viciiu_i_itleri prsecipltio et proxi- unaquaque *juxta aposloloruin
debent esse, qui cuslodiant episcoptiui prac-
inum esse peccato, tit referant haec ad episcopum. sep.eni
dicantem, ne * aul' ipse episcopus ab iusidiatoribus
El infra '•':§!. Sed el deperegrinis similiier epi-
ei caetera his similia. quoquoraodo infestelur, aut laedalura suis, autverbn
scopo stiggerani refovendis,
ad ctiltuin 'Q diviua delrahendo aut insidiando polliiaulur vel
quae ccclesiae et disciplinain ejus perli-
neni, diaconis cura. sint, despiciantur; sed veritas spiriluali redoleal fervore,
et pax pradicala labiis aiiiini cum voluniate con-
C. VII. De eqdem, cordct.
llem ex eodem, eadem epiilola ". C. XII. De eodem.
Sacerdotes vero B. Petrus sal"ierrae et raundi luT llem exConcilio Neocaesariensi, c 14 ••.
inen doceus " praecepitinsplenilorebonorumoperuni Diaconi seplem es»e debenl secundum regulam,
patrero glorilicarcDeum, de quibus Dominus ait *• : qtinmvis B magna sil civitas. Regulae auiem aucto-
NOTATIONES CORRECTORUM.
C. V. <•Capul hoc et apud i.ralianum, et in ipsius talem, et propter glossas ac doctorum dicta nihil
syuodi editiouibus
* videiurvulde mendosum. Burcbar- fere in textu imilaium est.
ilns el lvo sic babent : A subdiacono usque ad te- * Abbas : De abbaie e( monacho in synodi cdt -
clorem omnes sttbdili sint diacono cardinali urbis lionibus nulla meniio esl.
iiomw, in ecclesia honorem reprwsenlqnles tanlum. C. VI. ' Et infru : Sic legitur in plerisque mnnii-
Ponlifici vero presbyter , diaconus , subdiaconus, scriptis. ln vulgalis legebntur: et ita ; alia vero
ttcolyllius, exorcisla, leclor, abbds, monachus in onnii notiniilla verba restituta sunt ex oiiginali.
loco reprwsentent obsequium, sive i'n pubtico, sive in C. XII. * Quannis magna : Aniea legebulur, quum-
gremiu ecctesiw. Vcruin ob mngnam codicum varie - vis non tnagna. Emendulum esl ex canoiie giaco

DIST.XCIIl.C.IV. "idibus: orig. "add. :|.u..Hii»:Edit. Arg. Bas. "add.: su«f: Edrt.coll. o. "hujusmodi:
eaed.— P. II." "ex apocrypho consliluto Silvestri, c 7. —Burch. I. 2, c 224. Ans. 1. 7, c 65(67). Ivo Decr.
p. 6, c 291). et Aiiselmiis. = '•C. V. " add. : wiroreverendissimo : Edd. coll. —o. ex Aiis.— »iir. rev. et re-
ligiosissimo: Ed. Arg. =C. VI. ex priori parte ejus a Rulino lutiniiate donatn. Ans. I. 7, c 68. " ei iia
episcoposuggerere, quw ad cullum, elc. : Edd. coll. o. = *3 C. VII. " ex addilamenlis Pseudoisidori ad ep.
Cleinentis; seciinduiu Greg. M. ep. 18, I. 5. — Ans. ib. udd. : dicebat : EdJ. coll. o. *'* add. :eus :
eaed. *• Matih. c 5. ==;C. VIII, *6ex svnodo Reginticinn (i. e. Ticinensi hab. A. 850), c 18.—Sinii-
lia babebis inconc. Mogunl. 1».A. 813, c"22.— Burch. 1. 2, c 226. Ivo Decr. p. 6, c 301. = C. IX.
•7 CaputPseudoisidorianum, sumtnmex Recogn. Clementis 1.2, c 20. = C. X. " Capul Pseudoisido-
rianiiin. — cf. Ambros. dedign. sacerd. et Bonif. Mogunt. ep. 73, KXed. Wurdtwein. — Ivo Decr. p. 6,
c.245. =C. XI. " Caput Pseudoisidorianum. — Verba : <yui—episcopo, ex Cleineniina I, reliqun cx
Pontificali miitualus est inipostor. — Ans. 1. 7, c 69. Polyc. I. 2, t. 38. — Evaristus omnibus Epp. :
Edd. coll. o. = C. XII. *• hab. A. 314. — Conflaium est boc capul ex interpietalionibus Isidori e|
pionysii. —Burch. 1.2, c 119. Ivo Dccr. p. 6, c. 294, 295.
437 DECRETl PARS PRIMA. DIST. XCIII. 438
riins isla est, quod et liber acluum apostolorum A ludo tradidit, ul hi, qui offerendi sacrificii non hn-
idem iiisiminl. bent poleslatem, his, qui offerunt, corpus Christi
111Pnrs. Gralian. Ul igitur ex prwmissis apparet, porrigant. Sed et illud innotuit, quod quidam dia-
diaconi debent obedienliampresbyleris, sicut presby- coni etiam ante episcopos sacramenta sumunt «.
leri episcopis: Sed diaconi superbientes sacerdolibus Haecergo omnia amputenlur •*, et in sua dinconi
wquari, velpoliusprwferri quwrebant, contra quorum mensura permaneanl, scienles, quod '» episcoporum
insolentiam mullorum auclorilates manaverunt, eo- quidem minislri sunt, inferiores aulem *• presbyte-
rnm sitpercilium reprimenles, alque ut sacerdolibus ris liabenlur. Per ordinem ergo post presbyleros
condignamobedienliamexhibeantdecernentes. gratiam sacrae communionis accipiaiit,"aul cpiscopo,
Unde Gelasius h Papa, in epist. ad *• Episcoposper aut presbylero porrigente. Sed nec sedere in medio
Lucaniam, c. 9 ef 10, aif : presbyterorumdiaconis*'liceal, quiasi hocfiat.prae-
*
C. XIII. Nihil eorum, quw sunt decrela primts orai- ter regnlam et ordinem * *»probatur exsistere. Si
nibus, vendicentdiaconi. quis aulein *etiam*post has definitiones obedire
"
Diacanos propriam constituimus servare men- nolneril, a minislerio cessare debebit.
suram, nec ultra lenorem paternis canonibus depu- _ C. XV. Diaconushonorem exhibeat
lalutn quidpiam lentare permiltimus, nihil eorum *» presbylero,el ipst
ab inferioribus honorelur.
'*
sno minislerio penitus applicare, qnaeprimis or- ltem ex Concilio Laodicensi, c. 20 *'.
dinibus proprie decrevit anliquiias. Absque episcopo Non oportel diaconum coram presbylero sedere,
vel presbylero baptizare non audeant, nisi praedictis sed jussione presbyteri sedeat. Similiter uulem dia-
fortassis ordinibus '* lougius constitulis necessitas conus **bonorem habeat a sequenlibus, id est a
exirema compellat. Quod et laicis Christianis facere subdiaconis el omnibus clericis.
plerumque concedilur. Et infra. § 1. Sacri corporis C. XVI. Calicembenedicere el panem dare diaconis
praerogalionem ** sub conspeciu ponlificis *' seu non ticel.
presbyteri (nisi his absenlibus) :us non habeant Item ex eodem, c. 25 *"
exercendi. Non oportet diaconos ' *' panem dare, nec ea-
C XIV. Inferiores presbyleris se diaconi cogno- licem benedicere.
scant. C. XVII. Sicut episcopis,ita et presbyteris diaconi
ltem ex Concilio Nicaeno,c. 14, sea 18 »**. minislrenl.
Pervcuit ad sancluni concilium, quod in locis Item ex Concilio Carthagineiisi IV m, c. 37 *'.
quibiisdam el ctvitatibus presbyleris sacramenta Diaconi *»ita se presbyteri, sicul *»episcopi mi-
diaconi porriganl. Hoc neque regula, neque consue- (_ Qistrosesse cognoscant **.

NOTATIONESCORP.ECTORUM,

(qui etinm recitatur in synodo VI, c. 16) et ex vnl- C. XVI. t Diaconos: In vetustioribus priscae ver-
gatis etiani versionibus. In canonibus Nicaen* sy- sionis edilionibus est. : diaconum. Graece est :
nodi I, qui exArubico in lalimini conversi nuper virnpixu;, quod Dionysiusvertil: subdiuconos,et sic
cditi sutit, c 62, miilla babentur ad hanc reni per- linbetur in concilio Aquisgranensi.
tinenlia.qiiem forlassecnnonem C. XVII. **Quario: Caput hoc cum duobus se-
sigiiificavilAndreas
Colossensisaclione. 7 svnodi Floreniiuae. quentibus habetur in concilio IV Carlbaginensi, et
h
C. XIII. Gelasius : Sic est in plerisque mami- in codicibus Gratiani etiaiu inaniiscriptis* iiemqne
scriplis, el apud Burch. et lvonein. Nam in impressis aptitl Anselmum litulo liujus capilis eral addiluni:
erul: Pelagius. Carthaginensi IV, ctti Papa Zosimus interfuil per
C. XIV. > Prior pars hnjus* capitis iisquead vers. Vkarios, quod minime convenire osteuduiil acla
amputcntur, esl ex prisca versione in canone 14. synodi VI. Carthaginensis, ad quam Zosimus Fau-
Reliqun vero pnrs est ex versione Dionysii in ca- sliniim Poientinae ecclosiaeepiscopum, Philippum,
none 18, quam quidem lolam afferunt et codex ca- D ct Asellum legatos misit. Nam quarta liubitu est
Doniiinel Burcbardus et lvo. llonorio IV el Eulychiano Coss., sexta vcro lloni»-
k Sacramenia suinunt :Graeceest: "rHiei^uptaxia; rio XII et Theodosio VIII Coss., i. e. anno vigesimi»
attxovxut,quod Dionysius verlil: oblala conttngant: posl. Quo nnno (prout ex Africano conciliocan. 7ti,
(]iianqiiam Burcbantus et lvo, hoc uno fere loco et sequentibus apparet) contra Pelagii el Creleslii
ili.screpunies, hnbeiit, ille qiiidem : sacra oblata lueresin quaedam sunt delinila, quuin Ctelesliusad
contiiigant, bic vero : sucram oblaiionem coniin- Zosimum Papnm appellasset, quod ex nonnullis ma-
giint. nuscriplis Zosimi, et episcoporura Africae ad ipsum

DIST.XCII. P. III. C. XII. " scr.A.404.— Btirch. 1.4, c 57.Ans. 1.7,c. 63. Ivo Decr. p.l,c.252,et
p. 6, c. 99. Polyc. 1. 3, t. 10. =C. XIII., 3Sobservare: Edd. coll. o. ex Ivone. " in suo : eaed. »*officiis:
" prorogalionem: lvo. — Ed. : Edd. coll." rel. '• episcopi : Edd. coll. o.=C. XIV.
<rig. Bas.—erogtitionem
37hab. A. 525.— Bnrch. 1. 5, c. 26. Ans. 1. 7, c. 64. Ivo Decr. p. 2, c. 36 (ex Diouysio). * imo
**n(ld.:ef excidanlur: Etld. coll. o. 3*quod, quia Epp. minislri sunt : eaed. *• add. :Hispanica.
a :
41 diucono : eajd. *' verba asteriscis imlusa desider. ap. Ans. = C. XV. '* hab. inler A. eaed. 347
—
et 581. ex interpr. Dionysii. — Burch. 1. 2, c. 221. Ans. 1. 7, c. 65. Ivo Decr. p. 6, c 2'.6. ** dia-
conis honor hiibealur ab obsequenitbus: orig.— Burch. Ivo. = C. XVI. *'ex vers. Isidori. — Ans 1.7,
c ex Uionysio. *• diaconum : Isid. Merl. — fninistros : Coll. Hisp. =C. XVII. *
" c.9<J,
57 S atuit. eccl. ant. —cf. ?d c 9, D. 18. —
etEdd. coll. o.
Ans I. 7, c 65 (66). Polyc. I. 2, l. 39. *8diacotius,:
toll. Ilisp. el Baller. — " ut —miitisirum : ib. •• cognoscat: Coll. Hisp. —cognoverit : BallW.
*59 DECRET) PARS PRIMA. DIST. XCIII. 44i)
C. XVIII. De eodem. A pra>sumserint, nobis subliliter innotesc.it, 'nt co-
Iiem ex eodem, c. 38"'. gnita veritatequid fieri debeat disponamus.* Nnmsi
Pi-acsentepresbytero diacomis euchnristiam cor- negligenler ea, quaemale usurpantur, omiaimus, ex-
poris Christi poputo, si necessitas cogul, jussus cessus viam aliis aperimus.
croget. C. XXII. Mappulis clerki sine apostoliciHcenita ut\
C. XIX. De eodem, non debent.
ltem ex eodem, c 39, 40 et 41 *', Idem Joantti Ravennati Episcopo, lib. II, epist. 54
Dinconus sedeat •' quolibet loco jubente presby- circa finem •••
Jero. Item diaconus in convenlu presliyterorttm in- Hlud autem, quod pro ulendis a clero veslro niap-
a nostris esl clericis fortiter ob- (
»*
lerrogalus loqualur. Alba vero lempore oblntionis pulis scripsislis,
tantum vel *' lectionis utatur ". viuLum,dicentibus, nulli hoc unquam alii c.uilibet
ecclesiae concessum fuisse, nec Ravennales clericos
C. XX. Diaconi presbylerisse superiores non •• cuni sna
illic, vel in Romana civitale tule aliquid
cognoscanl.
ttem ex Concilio Toletano IV, c 59 ". conscicntia pi__sum$isse, nec si tentaium essei, cx
Noniiulli diaconi in laulam erumptmt supcrbiam, furtiva usurpatinne sibi praejudicium generari, sed
ul sese presbyterisanlepnnant, alque in primo choro B eiiam si in qualibet ecclesia lioc pr.xsiiiiiliiin fmrit,
ipsi»' priores slare praesumanl, presbyteris in se- asserunt emendandum , qnod non concessione
cuiido cboro consliluiis. Ergo, nt sublimiores se Roniani Ponlificis, sed sola »7 surreptione pra.su-
presbyteros agnoscant, tnm bi quara illi in utroque a mitur.
consistanl, C. XXIII. Sicut in ministerio, ila in dispensatione
IV Pars. Gratian. Compagis vero calceari absque sine diacono episcopus non vivat.
apostolici liceniia diaconis non permiltilur, sicut nec Iiem Hieronymtts de septem ordinibus ecclesiw,
c 5 6S.
tnappulis uli absque ejusdeni auctotilale quibuslibet •• tegi-
tlericis concediiur. V Pars. Diaconi sunl, quos in Apocnlypsi
Unde Gregorius Joanni Episcopo Syracusano, lib. nvus, seplem angeli ecclesiarum, hi sunt scptem
VII, episl. 28, indkt. 1 •»: candelabrn aurea, lii voces lonilrtiorum. Et infra:
C- XXI. Absque aposlolka licentra diaconi compagis § 1. Virtutum operatione praeclari, liumililale prae-
uli non prwsumant. diti, quieti, humiles, evangelizantes pacem, anmiii-
Pervenit ad nos, diaconos •* eccleske Catinensis ciantesbona, dissensiones et rixas et scamiala »-ese-
ralceatos corapagis •' procedere praesunisisse, quod canles, docenles 70, soli Deo colloqucntes, in leinplo
quia nulli hactenus per totam Siciliam licuit, nisi fC nihil de mundo penilus cogitanles, dicentes patri et
(solis lunliiminodo diuconis ecclesiae Messanensis, matri : non novi 7' vos, et filios suos non agnoscen-
quibus olira a prxdecessoribus nostrls non dubitatiir les. Et paulo post: § 2. Sine hoc sacerdos iionica
esse concessiim, bene recoiitis. Quia ergo tantae le- non habet F, ortum non habet, ollicinni non babi.t.
meriiatis ausus non est leviter utlendcndus, cum Hic minister Dei dicilur, quia scriplum est: Quis'
orani hoc fraternitas vestra subtilitate perquirat •», majorest, qui ministrat, an " cut minislralur? l_t
"ct si ita i sicut ad nos pervenil invenerit verum •* sicul in sacerdotio miiiistralio ", ita in miiiisiro est
esse," utrura •* vel a se, vel alicujus hoc aucloritate 1• sacramenti dispensatio 7*. Et paulo post: § 5. Sn-

NOTAT10NESCORRECTORUM.

rpistotis, qnae in bibliotlieca Valicana servantur, risque vetustis Gratiani, ciiam impressis, neutra vox
deinonstratur. Quare qnuin Zosimus in Pontilicatii habelur.
duos laiilum amios et menses aliquot vixerit, neces- C. XXI. • El si ita : Hic et paulo inferius addita
sariiim est, niulto ante ipsius Pontificalum synodum JJ siinl uliquot verba ex originali.
IV Carthaginensem habitam fuisse. C. XXIII. P Nomen non habel : Sic eliam in
°
C. XX. /n utroque : Licet in vulgatis Gratiaiii originali , sed in niultis Gratiani manuscripiis",
codicibus f legaltir : in ttiroque ordine, et in tomis et apud Anselmum est : notnen habet, officium non
conciliorum impressis ff : i»i uiroque choro: lamen habel.
in vetuslo codice conciliorum regis catholici, elple-

DIST. XCIII. C. XVIII. «' c 53 Stalull. eccl. ant. — Burcb. 1. 5, c. 15. Ans. I. 7
c 66. Ivo Decr. p. 2, c. 23. Polyc ib. = C. XIX. *» c 59, 60, 61, ib. — Aus. ib. »»
add. : in : Edd. coll. o. »* Orario : Baller. »« e. : Edd. coll. o. *6 induatur : Isid. Merl. = C. XX.
•' bab. A. 655. — Burch. I. 2, c 222. lvo Derr. p. 6. c 297. — »» ei ipsi : Edd. coll. o. f et Edd.
B.is. Lugdd. II, 111.f f et apud lvonera et Burch. —P IV. *».Ep. 27 (scr. A. 598), I. 8 Ed. Maur. --Ans. 1.7, c.
74. = C. XXI. 60quod diaconUs — prwsumsisset : Edd. coll. o. *' legendum esl : campagis, quod cnl-
ceamentorum genus a X_UT»J,flexuta, iiomen lulit. " tequirut : Ed. Bas. •* ut an per se : Edd. coll.
o. •'absunt ab orig. = C.'XX11. '* Ep. 57 (scr. A. 593J, I. 5. Ed. Mnur. — Ans. I. 7, c. 168(174).
c* aliud : Edd. Arg. Bas. " add. : usurpaiiones vel: Edd. coll. o. = C. XXIII. e*
Ep. Hieronymi ad
Rusticum (s. libelluni de septem ecclesiaegradibus,) spuriam esse constat. — Ans. 1. 7, c. 72. Polyc. 1. 2,
t. 39. — P. V. •» 70 "' *
novimus : Ed. Bas. — et Edd. coll. o. pr.
" Ap. c 1. abest ab orig. el Ans.
u
Lugdd. II, 111. quam : Edd. coll. o. consecralio : vera lectio. 7*add. : administrationis : Edil. Arg.
feas.
 441 DECRETl PARS PRIMA. DiST. XCill. 412
«xrdolibus eliani propler praesumtionein non licetit A _ vineam, non siiDveclorium aliquod, non fannilos,
il<.mensa Domini tollere calicem, nisi eis traditttss iion fructus 106;quanto niagis tjui ecclesUe Dei prav.
fuerit a diacono 75. Et paucis ititerjectis : § 4. liaa esl debet ila in omnibus servare justitiam, ut sibi
enim Deus noster omnipotens universa disposuit, utit hoc lantuui '" vindicet, quod sui juris esse ccgnos-
qui majorem se esse crediderit minor sit7», et qui:i cit, aliena non rapiat, aliena non conlingal, a.qiia-
viileretur niinor major exsisieret. Deniqtie quam boec lein se ceteris faciat, et sicut-sine his ,08 in niini-
verum sil ipse perpende. * Levilae jnferunt oblatio- sterio non vivit, i.la in dispensatione non vival? § 8.
nes in altari,* Levitae eomponunt m.nsam Domini, Certe, ut ipse nosti, qui visibililer in hoc inundo
Levitte *cum* sacerdolibus, dum sacramenla bene- jus invadit alienum, accusatiir a paupere, dnninatur
dicunl, assistunt, Levit.e ante sacerdoles orant, njudice, itn et in ecclesin Dei, quum unusquisque
ut 77 si dislinctio locorum credilur ", etiam in al- stipendin sua "" perdit, clamat ad Deum, exaudiitir
tnri Dei videanl sibi episcopi, si " superbi sunt, a Chrislo, nec differlur *iu "• hac parie* ultionis
diacouos anteponi. Si humilitalem diligunt *°, ma- sententia, si non reddunlur '" universa. Moderalio
jores se esse in eo, quod stint humiles, cognoscant". enim Dei ac pietas soluni nostrum redilum quaerit,
Tiinc deniuin **, ut aures habeamus ad Dominum, acnoscupit sualonga"* bonitate salvari. Sed si
diaconus ucclamnt •', ipse praedicat, ipse horlatur, B * non convertimur, si duri '" corde sunius, si in
ipse ** commonet adslantibus sacerdotibus, ne 8» peccalis usque ad morlem illicite perduramus, as-
leviter lianc vocem, quae *6 loquitur haec et pacem, sidue peccanli "*, *sicut scripliim est,* Deus non
annunciat, aul negligenler aspicias, aut contemnen- miserelur.
dam pules. Sufficit huic ordini lanlum per Domi- VI Pars. Gratian. Hoc capitulo sacerdotttm ava-
iuun fuisse concessum, ul non solus 87sacerdos in, ritia reprehenditur, diaconorum dignitas sive ofjicium
templo »8 totum agere et implere videalnr. El infra: commendatur. Sed quia (ut supra diclum est) diaconi
§ 5. Nunc aulem ex quo iu ecclesiis, sicut in Ro- insolescenles etinm presbyteris se prwferendqs arbi-
niano imperio, crevit avariiia, periit lex de *9sacer- trati sunt, contra eorum supercilium scribit Hie-
dole et visio de propheta; singuli quique pcr'• po- roiiynius "» ad Evayrium '*' Episcopum, episi.
lcntiam episcopalis " noiniiiis, qijain sibi ipsi illiciie, LXXXV:
absque ecctesia vendicarunt, tolum, quod Levitarumi C. XXIV. Diaconi presbyteris debenl subesse.
esl, in usus suos redigunl, nec hoc »* sibi, quod1 Legimus iu Esaia : Fatuus fatua loqueiut '".
.scriplum est, vendicanl, sed cunclis auferunt uni- Audio quemdam in lanlam erupisse vecordiam, ut
versa. Mendicat infelLxclericus in plateis, et eivili 9' diaconos presbyteris, id est episcopis, anteferret.
r
operi mancipalus publicam a quolibel deposcit "* Nam quum Apostolus perspicue doceat, eosdem esse
nlimoiiiam •". Et »• quidem ex eo despicitur ciinctis presbyteros, quos episcopos, quid palilur mensarum
sncerdolnle ofDcium, dum misericordia " desolatus et viduarum minister, ut supra eos se lumidus effe-
jusle putalur ad hanc ignoniiniam devenisse. Et rat, ad quorum preces Cbristi corpus sanguisque
infra : § 6. Solus incubat bonis 88,solus ministerio 9* conficjtur? Quairis auctoritalem ? Audi leslinio-
iititur, solus universa sibi vendical, solus partes in- niiim •'*: Paulus et Titnotheus servi Chrisii Jesu
vadil alienas, solus occidit universos. Et paulo post: omnibussanclis'in Christo Jesu ,* quisunl Philippis,
§ 7. Hinc propter sacerdolum avaritiam odia ' 00 cum episcopiset dittconis. Vis el aliud exempluin? ln
consurgunt, hinc episcopi accusantur a clericis, Actibus apostolorum ad unius ecclesia. sacerdotc»
hinc principiira '•' Jites, hinc detraclionis •°*causa, ita Paulus loquitur "• : Aitendite vobis, et cuncio
hinc "* origo criminis. Etenim si unusquisque gregi, in quo vos '*° Spiritus sanctus posuil episcopos,
iu hoc mundo visibili aliquid possidere jubelur, ut ut regeretis ecclesiam Domini, quam acquisivit san-
sna tantum possessione contentus sit, ac res non in- guine suo. Ac ne quis contenliose in una ecclesin
vadat alienas, non agrum pauperi "*-'°» lollat, non plures episcooos fuisse contendat, audi'" et aliud

DIST.XC.II. C. XXIII. 7"diaconibus : Edd. coll. o. " esset : en>d. 77 Et si credatur: eaed.pr. Lngdd. If, III.
78 nild.: in mundo: eaed. ex Ans. " qui: eaed. 80ndd. : el diaconi: eaed. 8I eaed. **deinde : orig.
recognoscant:
— Ans.8* cianiai: Edd. coll. o. pr. Ltigdd. 11,111.8*add.:e_.flni:ea_d. 8»nec : Ans. — Edd. cnll. o. pr. Lugdd.
II, III. 8»qua 91
: Edd. coil. o. 87solum : Ed. Bns. mlemplo Dei : Edil. coll. o. ex Ans. 89a : Ed. Bas. ^pro po-
lenlia: orig. coepiscopalis : Edd. coll. o. pr. Lugdd. II, III. 9a hoc solttm, qttod sibi adscripium est : eaed. 9*
servili: eaed. "*poscit ; eced. **eleemosynam : eaed. 86qni ex eo magis despicitur : eaed. ex Aus. 97
miser el desolatus : Edd. Coll. o.—miseria desolaius : Ans. 98 diviliis: orig.—donis : Ans. 99ministeriis :
Ed. Bns. I0°add. ; semper : Ans. — swpe : Edd. coll. o. "" principium litis : Ans. — Edd. colt. o. pr.
Lugdd. II, 111. ,07••' desolationum causw : '° 3 ndd. : fit: Edd. coll. o. 10*-'05paupcris : e;eil. '°6 fru-
orig.
ctum : eaed. solum : eaed. "8 sine his ecclesia non fuit, ila el sine his in minislerii dispensalione non
vivat: Ans. "" nbest ab Edd. coll. o. pr. Bas. "° haecdesider. in coll, Ans. "* sedantur : Ans. —Edd.
Arg. Bas. •" abest ab orig. "' dari colli: Edd.coll. o. ex Ans. "* peccantittm : Edd-.coll. o.— Bolim.
— P. VI. "»Ans. 1. 7, c 87 (92). "s Euangelum : Ans. = C. XXIV. "7 : ib. — Edd. coll. o.
loquitur
— cf.Esa. c «3-, v. 6. "»Pbilipp. ff 1, v, 1. "9 Act. c; 20, v. 28. '»• add. : fralres : Edd. coil. o. '"
amiiat : eaed.
413 DECRETlPARS PRIMA. DIST. XCIIL 444
leslimonium, in quo mani.esiissime '" comproba- A aucloritas qnaeriiur '** orbis, major esl urbe. Ubi-
lur, eundem esse episcopum alque presbylerum : ctinque fuerit episcopus, sive Roniae,siveEugubii'",
"* sive Constanlinopoli »**,sive Rbegii "•", sive Alexun-
Propler '" hoc reliqui te in Crela "*, itl quw
deerant corrigeres, et conslittieres presbyleros per driae, sive Tanis •'*, ejusdem inerili, ejusdem esl et
civilutes, sicut' et' ego libi mandavi: si quis esl sine sacerdotii. Potentia diviiiaruin el pauperlatis hurai-
crimine, unius uxoris vir, filios Itabens •**fideles, non litas vel sublimiorem, vel inferiorem episcopum uon
in accusatione luxuriw, attt non subdiios. Oportet facil; celerum omnes aposlolorum successores sunt.
enim episcopum sine crimine esse, quasi Dei dispen- § 2. Sed dicis •*', quomodo Romac ad teslimonium
salorem. Et ad Timotheum '" : Noli negligeregra- diacnni presbyter ordinatur? Quid mihi praefers "•
tiam, quw inte est, quw tibi data est per prophetiam\ unius urbis consuetudinem ? Quid paucitatem, de
per impositionem manuum presbyterii. Sed el Pe- qua ortum est supercilium , in leges ecclesiae ven-
trus '** in prinia epistola : Presbyteros, inquit, dicas? Omne quod rarum est plus appetitur. Pule-
»'n"* vobis precor '»• compresbyler, et leslis passio- gium apud Indos pipere pretiosius est. Diaconos
num Chrisli, et fulurw gloriw, quw revelanda est, paucitas honorabiles, presbyteros turba coniemii-
paniceps, regile '" gregem Chrisli, et inspicile non biles facit. Ceterura etiara in ecclesia Romae pre-
ex necessilale, sed voluntarie •" juxta Deum. Quod sbyleri sedent, et slant diaconi, licet paulalira in-
quidem graece significantius dicilur imo-xoiriiivxts"', crebrescentibus vitiis inter presbyteros absenle
idf esl superintendentes, unde et nomen episcopi episcopo sedere diaconuni viderim, et in domesticis
tractum est. Parva libi videntur tantorura virorum conviviis benedicliones "* presbyteris dare. Di-
testimoniu ? Clnngnt tuba evangelica, filius lonilrui, scant, qui lioc faciunt, non se recte facere, et au-
quem Jesus amavil plurimum, qui de pectore sal- diant Apostolos *»*: iVon esf dignum, ut reliquente*
vatoris doctrinarum fluenta potavit: Presbyler "* verbum Dei ministremus mensis. Sciant quare dia-
Electw dominw, et filiis ejus, quos ego in verilate coni constituti siut. Legant Acla apostolorum, rc-
diligo. Et in alia epislola '**: Presbyter Caio caris- cordenlur conditionis suae. Presbyter et episcopus
simo, quem ego diligo in veriiale. § 1. Qnod autem aliud aetatis, aiiud dignitatis est nomen. Unde et ad
postea uniis eleclus csl, qui celeris praepoiierctur, iu Titum et ad Timolh.eum de ordinatione episcopi el
schismalis remedium factum est, ne unusquisque ad diaconi dicitur; de presbyleris omnino reticeiur,
se lrahens Christi ecclesiam rumperel. Nam et Ale- quiu in episcopo et presbyler continetur. Qui pro-
xandriae a Marco evangelista usque ad Heraclam "• vebitur, de minori ad majus provehitur. Aut igitur
et Dionysiiim episcopos, presbyleri semper unum ex £ ex presbylero ordinetur diaconus, ut presbyter "*
se electum " 7, in excelsiori gradu collocalum , epi- minor diacono comprobetur, iu quem crescit •'*
scopatuin nominabant, quomodo si exercilus impe- ex parvo, aut si ex diacono ordinelur presbyter,
ratorem "•fncial, aul diuconi "'eligantdesequem noverit se r; laicis majorera, sacerdolibus esse
industrium noverinl, et archidiaconum vocent'*•. minorem.
Quid enim facil excepta ordinatione episcopus, quod C. XXV. De eodem.
presbyler iion faciat '*'? Nec altera Romanae urbis lttm Cyprianus, lib. III, epist. 9 "*.
ecclesia, nllera totius orbis existimanda esl; elGal- Dominus noster *ipse* Jesus Christus, rex et
!.:.., et Brilanniae, el Africa, el Persis, el '** oriens, judex et Deus noster, usque ad passionis diera set-
et India, et omnes barbarae nationes unum Chrislura vnvit honorem pontificibus el sacerdotibus, quamvis
adorant, tinam observant regulam verilatis. Si '*' illi nec timorera Dei, nec agnitionein Christi servns-
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. XXIV. . Per propheliam : Sic in vulg"ala re se a sacerdotali gradu esse dislinctam, et ad de-
editione, el graece : ___«irpoyrmiut. Sed hic apud culiendam superbiam ministrorum, qui ignorantes
B. Hieroiiymiim* : propheliiv. humilitalem slatus sui, ultra sacerdoles, hoc est, p>_-
' Noveritse: ln originali esl*, noverit se lucris sbyteros, intumescunl, el dignilalem non merilo, sed
minorem, sacerdotio esse majorem. Quo etiarn per- ' divitiis wstimant. Yerura ob glossam non est rau-
tinct, quod idein llieronyiiius ad capul iiltiinum tuluin.
Ezeciiielis scribit: Levitarum mulliludinem inlellige-

DIST.XCIII. C. XXIV. "* ndd. : declaratur vel: eaed. '" ad Til. c 1, v. 5. '«* C'cef.e: Edd. coli. o. pr.
Lngdd. II, III. "* qtti : Edd. Arg. Bus. "6 Itabeat: Bobm. '" c. 4, v. 14. —' et Anselmum. "* 1 Pelr. c 5,
v. i. "» qui in vobissttnt : Edd coll. o. "• ndd. : ego :e;cd. "' regere—inspicere : —Ans. '" volunlate: Ed.
Bas. '»' Epirltius : Ed. Bas. — Epiitus : Edd. coll. rel. pr. Par. Liigdd. II, 111.f li.ee desitleranlur
up. Ans. et in Edd. coll. o. pr. Ltigdd. II, lil. "* 2 Joann. v. 1. "* 5 Joami. v. 1. — Verba : El — veri-
tale omissa sunl ab Anselmo. •*• Esdram : Edd. coll. o. pr. Lugdd. II, III. '" eligebant — coltoca-
bant — quen» : eaed. pr. Lugdd. II, III. "8 add. : sibi : eaed. pr. Lugdd. II, III. "» Diaconi autem : e;ed.
'*• nuncupent : Edd. coll. o. '*' [acil : ex»d. '" ef Oriens, el India : desider. np, Ans. '*' add. : aiifem
Edd. coll. o. pr. Lugdd. II. III. "* quwrerelur : e.rd. pr. Bus Lugdd. II, III. '" Eugubio : Edd. Arg. Bas.
'*' Conslanlinopoiim: eaed. '" Regio : caed. '*8 Thebanis : Ed. Arg. — Thebis, Edd. coll. rel. pr. lias.—
add. : sine Guarmuciw: Edd. coll. o. pr. Arg. '*• dkes : Edd. coll. o. '»• profers : eaed. '" benedjciio-
•tem coram' presbyleris : ered. "* Act. c 6, v. 2. "* presbytero ma;'t^:Eild. coll. o. "* concretcit : eaeJ.
pr. Bas. cl aptid Ans.= C. XXV. "' Ep. ad Rogatiauum scr. c A. 266. — Ivo Pecr. ps 5, c. 3.55,.
 «5 • DECRETI PARS PRIMA. DIST. XCIV. 416
_eut. Nam quum leprosum emundasset, dixit illi '*»: A. ecclesiae minislros. Quod si nos aliquid audcre con-
et
Vade, et monstra le sacerdoli '»", ef offer donum. tra Deum possumus, qui episcopos fucit, possunt
Humililale "» ea, qua nos quoque esse humiles do- contra nos audere diaconi, a quibus fiunt.
cuit, sacerdotem adhuc appellabal, quem sciebat VII Pars. Gratian. Hoc auiem, quod de diacono-
esse sacrilegum. Item sub '" iclu passionis quum rum minoritate dicilur, ubique servandum esl, nisi
alapam accepisset. etei diceretur ' 60: Sic respondes quum locum diaconus habueril aut proprii palriarchw,
pontifici? nihil ille conlumeliose locutus esl in per- aut stti metrovolitani.
sonam pontificis, sed magis iiinocenliam suam tu- Unde in VI Synodo, c. 7, legilur"':
latus esl, dicens "• : Si male loculus sum, exprobra C. XXVI. Diaconus sacerdotibus non prwferatur,
de malo: si autem bene, quid me cwdis? Quaeoninia nisi locum metropolitani sui obtineat.
abeo ideo facta sunl humititer atque palienter, ul Pr__cipimus, ne diaconus (quamvis etiam in di-
nos bumilitatis ac patieruiae haberemus exeinplnm. gnitate, hoc est in officio quolibet ecclesiastico sit)
Docuit enim sacerdotes veros legitime et plene ho- ante presbyterum sedeat, nisi qmira locum habuerit
"» sui pro
norari, dum circa falsos sucerdotes ipse talis exsti- proprii palriarchae aut melropolitani
lit. § 1. Meminisse autem diaconi debenl, qiioniam " aliquo capitulo; tunc enim sicut lllius locutn lenens
aposlolos, id esl episcopos el praepositos '", Donii- honorabitur. Si qnis vero praestimseril hoc lyran-
iuis elegit, dineonos uulem posl nscensiiiii boinini in nice facere, a proprio gradu repulsus ullimus om-
c/O-losaposloli sibi consliliicrunt episcopalus sui et niiim fiat in ordine suo.

DISTINCTIO XCIV.
GRATIANUS. nocet, ila a inultis arguendus est, et bonorum so-
I Pars. Subdiacono etiam summus patriarcha vices cielate privandus '. Et quia Dei cnusam impedil, et
suas commiiierevalet. stntum conlurbat ecclesiae, ideo ab ejus liminibus
arceatur. Ab omnibus Blalis est cavendus, et
Unde Gregorius » ad Episc. Siciliw libro I, itaque
ep. 1. ail ' : non in communionem fidelium usque ad salisfactio-
C. 1. Eliam subdiaconis vices suas apostotica nem recipiendus.
comtnillit ecclesia. 111Pars. Gratian. Archidiaconus vero, quamvisex
Valde necessarium esse perspeximus, ui sicut officio svo clericorum vitam diligenli examinalione
praed.ecessorum nostrorum fuit judicium, ita uni debeat inquirere, et quw corrigenda invenit episcopo
cidemque personauomnia commiltamus, ul* ubi nos nunciare, tumen dominationem super eos exercere, et
praesenies esse non possumus, noslra per eum, cui censum ab eis exigere prohibelur.
praecipimus, repraesentetur aucloritas. Quamobrem „ Unde in Cabilonensi Concilio, c 15, legitur ':
Petro subdiacono sedis noslrae intra provinciam Si- C. III. Archidiaconi super presbyteros jurisdiclio-
ciliam vicesnostras Deoauxiliantecouimisimus. Nec nem • non exerceanl.
eniin de ejus actibus dubilare possumus, cui Dco Dictum est, quod in plerisque locis arcbidiaconi
auxiiiante totum nostrce ecclesiae noscimur palroci- super presbyleros parochianos quamdam exercent
niiim * comniisisse. doininaiioiiem, et ab eis censum exigunt, quod raa-
II Pars. Gralian. Legalum vero aposlolicw sedis gis ad tyrannidem, quam ad recliludinis pertinet
"
quicunque impedierit, usque ad sutisfaciionem excom- oidineni 9. § 1. Si enim juxta Apostoli sententiani
muiiiceiur. episcopi iioi) debenl esse dominantes in clcro, sed
Unde Alexander Papa I, episl. II omnibus Epi- forma facti gregis ex animo, mnllo minus fucere
scopis * : isli hoc debent, sed " coiitenli sint regularibtis
C. II. Excommunicelur, qui legatum sedis apo- disciplinis, et teneant propriam niensuram, et qiiod
sloticw impedire tentaveril. ab episcopis eis injungitur, boc per parocbias suas
Si quis auleni Jegationem b impedit, non uiiiiis, exercere sludeant, niliil per cupiditatem ei uvaritiani
$ed mullorum piofeclum avertil, et sicut mullis praesumentes.
NOTATIONES CORRECTORUM.
DIST. XCIV. a Gregorius : Reslituta est inscriptio Triburiensi [c. 9.], et apud Burcliardum udditur •
ex Polycarpp; »ia>»aniea legebalur: Symmaclius vestram. Eu etiiin legulio videiur signilicari, qua
1'ttpa f. .aposlolos ct episcopos pio Chrislo fungi docuil B.
C. 11 b Legationem : ln epistola ipsa, couciliu Paulus 2 Coriulli. c 5.

DIST.XCIH. C. XXV. '*• Luc. c 5, v. 14. '" ostende le sacerdotibus : Edd. coll. o. • "* humHitntem
tios humilis (humililer : Ed. Bas.) docuil, appellana : Edd. coll. o. '"» subdiius passioni : eaed. ^" Joaini.
c 18, v. 25 '•' presbyieros : Edd. coll. o. — P. VII. '»' imo synodo, 7rsv9'h.xn, liab. A. 692. Ivo Decr.
••»me.'ropo/if_ : Edd.
p. 6, c. 125. = C. XXVI. Arg. Bas.
DIST.XCIV. P. I. f qui errorex eo venisse videtur, quod apud Ans. fragmciiium quoddam ad Sym-
macbum» pertinens praecedit. = C.* I. ' Ep. 1 (scr. A. 591), I. 1, Ed. Maur. — Ans. 1. 1, c 26. Polyc I. I,
t. 14.. et quia : Edd. coll. o. palrimonium*: orig. — Edd. Arg.•Bas. Nor. — P. II. * Caput ' Pseudoisi-
dorianum. — Burch. I. 15, c. 57. = C. 11. arcendtis : orig. —- quoque : ib. — P. III. bab. A. 8)5.
*
— Ivo. Decr. p. 5, c 154. = C. '111/ dominationem : Edd. Aig. Ilas. "
*• [ortimdinem : lvo. - ordinem:
Edil. toll. o. 1 Petr. c 3, c 5. .' Sint ilaque conlenli: Eud. cull. o.
447 DECRETI PARS PRIMA. DIST. XCV. 448
DISTINCTIO XCV.
GRATIANUS. A.eis ungere infirmos. Unde Jacobus ait: Infirmatiir
I Pars. Quod autem sacetdotes supra jubentur quis in vobis? inducat presbyleros ecclesiae, qui
orent super eum ungcntes eum oleo in nomine Do-
episcopis tanquam subdili obedire, non ila inlelligen-
dum esl, quasi non liceat eis prwsentibus episcopis mini, etoratio fidei salvabit infirmum.
sacra mysleria celebrare, (sicut episcopali supercilio II Pars. § 1. Sed quwritur, an episcopis liceat
eodem oleo ungere infirmos ? vel si impamitentibus
quidam ab his volebant presbyleros proltibere), sed
unclio sil concedenda?
quia pretbyteri pontificibus, tanquam filii parentibus, hujusmodi
debent obedire. Raplizalos etiam chrismale eis tangere De lium his vero ila scribil Innocentius Papa ad Decen-
concedilur. Eugubinum Episcopum;episl. 1, c.ull.'':
C. III. Oleo sanclificato non prohibelur episcopus
I Unde Gregorius scribil Januario Episcopo Carali-
tano, tib. 111, epist. 26, Indicl. XII ': infirmos lungere.
C. I. Ubi episcopidesunl, baptizatos in fronlibus lllud superfluum videmus adjectum, ut de episcu-
presbyieri chrismale langanl. po ambigalur, quod presbyteris Iicere non dubiuin
Pervenit quoquc ad nos, quosdam scandalizalos esl. Nara idcircode* presbyleris dictura esl, quia
fuisse, qnod presbyteros chrismate tangere "in episcopi occupntionibus» aliis impediti ad omnes
fronle* eos, qui baptizati » sunl, prohibuimus. El g languidos ire uon possunt. Celerum si episcopus aul
nos quidem secundnm usum velereni ecclesiaenoslrae potest, aul dignum ducilaliquem a se visitandum,
fecimns. Sed si oiniuno bac de re aliqui contrisian- et benedicere, et langere chrismale sine cuncla-
lur, ubi episcopi desunt, ul presbyteri eliam in fron- lione potesl, cujus est ipsum chrisma conficere.
libus baptizatos * clirismale tangere debeant, con- Nam iioii pceniientibus 4 islud infundi 10non polest,
cediraus. qiiia genus est sacramenli. Nam quibus reliqua
Gratian. Supra Leo episcopus conlra : Quamvis sacramenta ueganlur, quomodo " unura genus pu-
tatur posse concedi? His ergo, frater carissirae,
chorepiscopis, etc. [Dist. LXYIII.]
C. II. Ultra suum modum presbuteri tendcre non oimiibus , quae tua dilectio voluit a nobis exponi,
prasumant. prout potuiinus responilere'» curayimus.
llem Gelasius Papn episcopis per Lucamam, etc. III Pars. Gralian. Chrisma vero a suis episcopis
Epist. V, c. 8*. ad baplismi sanciificationem presbyteri petant.
Presbyieros ullrnsuura modura tendere* prohibe- Unde in Concilio Carlhaginensi 1V,C. 36'*:
mus, nec episcopnli fastigio debila sibimct audacter C. IV. Chrisma singulis annis a oroorio petalur ept-
ussuniere, non conficiendi chrismatis, non consigna- scopo b.
lionis pontificalis adliibeiidaesibimet arripere* facul- C Presbyteri, qui per dioeceses ecclesias regunt,
tatein. non a quibuslihet episcopis, sed a suis, nec per ju-
Gratian. Sed isiud Gregorii pro scandaio sedando niorem '* clericum, sed omni aiuioc autperse ipsos,
semet concessum legitur. Illud autem Leonis Papw aut per illura, qui " sacrariuin teuef, anle paschae
et Gelasii usu approbanle prwvatuit, nisi forie ubi soleniiilulem chrisma petant.
aliquorum consuetudo hoc admisit, ut in absentia epi- C. V.
exlrema necessilate ex concessioneGre- Presbyler idem est qui episcopus, ac sola
scopi cogenle consueludineprwsunt episcopi presbyleris.
gorii presbyleri bavlitatos in fronte liniant. Prohibi- liem Hieronymus ad caput 1 epislolw ad Titum, ad
tio vero Leonis et Gelasii in eo casu inlelligalut, ea verba: Et consiiluas. "
quum episcopi prwsenles sunt, vel quum non cogit Olim" idem cratpresbyler, qui et episcopus, et
ullima necessitas. Oleo veto sanclificalo permitlilur antequam diaboli instinclu studia in religionc fie-
NOTATIONES CORRECTORUM.
DIST. XCY. C. III. « Non pwniienlibus: In epi- c Omni anno : Veibaliaec non sunt iu editonibns
stolis Innoccntii tam impressis quam manuscriptis coiiciliorum Colonieiisibus duobiis, et quatuor tomis
(licet aliler lesietur auctor glossae), in concilio impressorum, neque infra de consecr. dist. 4, ubi
YVormaciensi, in quo boc ideni repeiilur,apud Al- hoc idem, sed ex concilio apud Valenlias refertur.
ciiinum et lvouein, etin aliquot Graliani codicibus Verum el in Coloniensi prisca, ac iriiim lomoriim,
legilur sine negntione. El in glossa (ut est in anti- et duobus Parisiensibus, duobusqne codicibus Vati-
quis exemplaribus) ulraqiie lectio expouilur. canis babenlur. Et in c Literis, de consec disl. 3 a
b
C. IV. Huic capili rubrica esl praeposiia ex ali- Fabiano Papa singulis annis iiovuin cbrisma licri
qtiot vetustis exemplaribus. praccipitnr.

DIST..XCV.P. I. » Ep. 28 (scr. A. 59), *I. 4. Ed. Maur. — Ans. 1. 7, c 129. Polyc I, 3, t. 10. —
Pelr. Lomb. Sent. 1. 4. Dist. 7, c I. = C. 1. buptizandi : orig. 3 bapliztmdos : ib. =C. 11. * scr. A. 494.
Ans. 1. _,c. 127. ' contendere : Edd. coll. o. 6acc.pere:B6h)».—P.II." scr. A. 416.—Co.ll tr. p. p. 1, t. 38,
c. 5. Ivo Decr. p. 12, c 75. =C. 111. * abest ab orig. et lv. • prwoccupalionibus : Edd. coll. o. »•fundi:
ea.d. " add.: hoe : eaed. pr. Arg. Arg. Nor. "exponere : Ed. Bas. — P. III. " Slatutl. eccl. nnt. 0.87.-^1".
ad c 9, D. 18. — Burcli. I. 4, c 76. Ivo Pan. I. i, c 101. Decr. p. c 270, ex conc. apud Valenlias. =
C. IV. '* minorem : Edd. coll. o. «' aui ejusdem ordinis est,: Burch. lvo. =. C. V. '* Ans. I. 7, c 129.
(130). •' Idem ergo est presbyter : orig..
449 DECRETI PARS PRIMA. DIST. XCV. 450
renl, et dicerelnr in populis"": Ego sum Pauli, ego A , catus est oiniii parte virtutnm, solum presbyteri
Apollo, ego autetn Cephw, communi presbyterornm nomen habet, pleniiudinem ac " perfectionei))S,quie
consilio ecclesiae gubernabaniur. Postquam vero consecralioni ejus competil, non rcleniai. § 4.
iiiiiisquisqtie eos, quos baplizaverat, suos putabat Qnis " hic, rogo, o sacerdoies , honor vester
ess», non Christi, in totum orbe decretum est, ut est ut damnum gibbi" inferalis ? Quoniam qiium
unus de presbyteris *electus* superponerelur cele- pasloribus per potentiam veslram auferttir Deo di-
ris", adquem oinnis ecclesiae cura perlineret, et gna ditigenlia, contagiuin quoddam et calamitas
schismalum semina lotlerentur. Ei paulo posl: § 1. crescit in gregibus, ac domiuici ' patrimonii damna
Sicut ergo presbyteri sciiinl, se ex ecclesiac consue- conquiritis, dum soli vuliis in ecclesia polentari:
tudine ei, qui sibi praeposilus fueril, esse subjectos, Et paucis inlerjeclis : § 5. Presbyteri ab initio, *uts»
ita episcopi noverint, se mngis constietudine qiiam'' legimus," negotiorum judices esse mandati sunt,
dispensalionis *• dominice veritaie presbyleris esse presbyteri interesse sacerdotum concilio *7quoiiinm
majores, et in commune debere ecclesiam regere. el ipsi presbyteri, ullegiinus, episcopi nuncupanlur,
C. VI. Coram episcopis presbyteris docere ticel ". seciiiidum quod scriplum est ad episcopum* »» :
Idem ad Ruslicum Narbonensem episcopum, de Noli negligeregratiam, quw dala est libi per imposi-
seplem gradibus ecclesiw'». B tionem mattuttm presbyterii ** et alibi*°ad majores
Ecce ego d dico, praesentibus episcopis suis at- nalu : Qui vos posuit episcopos regere ecclesiam Dei
que adstantibus in allnri presbyteros posse sacra- *'. Et infra : § 6. Sed oderunt hoc sacerdoles super-
inenla conficere. Et infra : § l.Sedqtiia scriptum bi in presbyleris'* nonien, qni nolunt esse
hocquod
esl " : Presbyleri duplici honore honorenlur, maxime Cliristus, qui discipulorum pedes lavit, qui
bapiiza-
quilaborantin verbo Domini, praedicareeos decet.uii- tus esl a Joanne, lieet baptizandum se Joannes*'
le" est benedicere, congruum confirmare, convenit a Doniino proclamaret. Propierea** h__c
scribo, ut,
reddere coiiiniunionem, necesse est visitare inftr- si prteiefili lemporjs error non potest jam revocari,
nios, orare pro invalidis, aique omnia Dei sacra- vel ad praesens in ecclesiis servetur '* buuiilitas,
menla complere. Et infra : § 2. Nemo binc episco- ut presbyieri hoc in ecclesiis suis faciant, quod
porum invidia diabolicae lenlationis iuflatus ** ira- Romae,sive quod in oriente, quod in Italia, *quod
scatur in templo, si presbyteri interdum exhorlen- iii Crela, qnod in Cypro,* quod in Africa, "quod in
tur plebem, si in ecclesiispraedicenl, si plehibus**, IHyrico,*quod in Hispania, quod in Brifannia,
quod
ul scriplum est, benedicant. Etenim abnuenti* 7 milii *etiam ex parte* per *• Gallias" , quod in oinnibus
ista sic dicara : qui non vult presbyleros fncerequae _ locis ubi htimililas perseverat, quod *8 in coelis lit
jtibcnlur a Deo, dicai, quis major estChristo? aut (quod majus eslj, ubi sedes angelorum *' legis' 0 esse
quid corpori ejus aut *8sanguini poterit anleponi ? dispositas.
Si presbyler Chrislum cousecral, quura in altario C. VII. Episcopi et clerici invicem sibi honcrem e__*
Dei sacramenla *9 benedicil, benedicere populo" hibeant. ltem ad Nepolianum, epist. 11 *».
non debet, qui Chrislum "etiani* ineruit 3' consecra- Eslo subjeclus pontifici luo, et quasi anima. pa-
re? Et pauloposl ; § 3. Circa laicos e ac mulieres rentem suscipe *'. Et paulo posl: § 1.,Sed
episcopi
jubeiiiibusvohis, o injustissimi sacerdoles, presby- sacerdotes se csse noverint **, non dominos, bono-
ter Dei benedicliouis perdil ofiicium »*, amiltit lin- rent clericos quasi clericos, ut * et * ipsis **a cleri-
guae opus, non habet confidenliam praedicandi, irun- cis **quasi episcopis honor deferatur. § 2. Sciiuin
NOTATIONES CORRECTORUM.
C. VI. d JEcce ergo : Principium liujus capiiis * Circa laicos : In libello sic legitur : lamen cre-
longe aliter legilnr in libello de septem gradibus et dendum esl summi sacerdotis judicio, el hoc facien-
additur negatio : Nec ego dico prwsentibus episcopis dum, quod jusseril circa taicos et mulieres. Jubenli-
atque adstanlibus aliari presbyterosposse sacramenta bus vobis injttstissime sacerdoiibus non recle presby-
conficere; sed si forte usus exegerit, nt venienies ad ter Dei benedictionis, etc.
ecclesiam sacetdoles eisdem horis, quibus. aut obtatio 1 Ac dominici : lbidein est : ac Deo noslro non
parala non sil, aut non possit offerri, non debere patrimonii sui damna conqviritis, dum soli vullis in
episcopum repudiare Eitcharislium presbylerorum, ecclesiispolenlari ?
etc. 6 Ad episcopum : Hoc loco longe plenior cst ratio

DIST.XCV. C. V. "1 Cor. c 1, v, 12. *9ommtms: Edd. coll. o. *° dispositionis : orig. — Ans. = C. VI.
" non liceal:Ed. Bas. "Ep. Ad Rnsiicum Hieronymi non esse, supra inoniiimus.—Ans. 1.7, c 128(151j.
" 1 Tim. c. 5, v. 17. **Uiile esi enim . Edd. coll. o. " infleiur : Ans. — Kd. Bas. *6 plebi: Ans.
— Eild. coll. o. *7abnueniibus : eaed. s» e. : eaed. pr. Bas. *»add. C<_»isf» ; Edd. Arg. Bas. *• populum.
Edd. coll. o. *' non metuit: easd. ** officia : eapd. **ad : Ed. Lugd. II. 3* add.; iyitur : Edd. coll. o.
*» gregibus : vera lectio. '• absuntab Ans. " consiiio : orig.— udd.: debent:EM, coll. o. " 1 Tiin.
c 4, v. 14. *»presfcysicri: Edd. coll. o. — Bdhin. *' Act. Ap. c 60, v. 28. *' suam : Edd. coll. o. " in
presbyterii nomine : Edd. coll. o. ex Ans. »' ille : Edd. Lugdd. II, 111.— nbest ab Edd. coll. rel. **Quod
propiereu scribo vobis : Edd. coll. o. **verba asleriscis inclusa neque apud Ans. leguniiir. *» in Gallia :
l.dd. coll. o. cx Ans. *7add. : in Vasconia : Ld. Bas. *8add.: eliam: Edd. coll. o. *9eortim orig.—-Ans.
*• legilur disposiia : Edd. coll. o. = C. VII. " scr. A. 592. — Ans. 1. 7. c. 121 (131). •* «mn : ese.l.
ex Aiis. " stiani : eted. ex eod. »*add. : episcopis : easd. ex eod. " a cl. : abs-.int ab Edd. Arg. Uus-.
431 DECRETl PARS PRIMA. DIST. XCVI. 432
cst illud oratoris Domilii : Ctir ego te, inquil, ha- A in peregrinalionis commodo h " eum abcsse consii-
beam ul principem, quum lu me non habeas ut sena- terit.
lorem? § 5. Quod *6 Aaron ellilios ejus hoc episco- C. IX.
Episcopus non dominum, sed cnllegmn se
piuii cl presbyteros esse noveriiniis. § 4. Unus presbyterorum cognoscat.
*
Dominus, unum lempliim *7, unum sil*etiam mi- Item ex Concilio Cnrlhaginensi IV c. 54 7'.
iiislerium. § 5. Recordcmur semper, quid apostolus Episcopus in quolibel loco sedens slare 71presby-
Petrns *8 praecipial *' saccrdotibus : Pascite eum , terum non paliatur.
qui in vobis esl, gregem Domini, providentes non C. X. De eodem
coacli ", sed sponlanee, secundum Deum •', neqne Item ex eodem, c 55 ".
' ut * * *
lurpis litcri grutiu, sed voluntarie, neque ul do- Episcopus in ecclesia et " in consessu pre-
minanles in clerum, sed forma facligregi"ex animo, sbyierorum sublimior sedeat. Intra domuni vero
ut quum apparueril princeps pasiorum, percipialis collegam se
presbyieroruin esse cognoscat.
immarcescibilemgloriw coronam. § 6. Pessiinae con-
C. XI. Sine prwcepto episcopi presbyter non signel
snetudinis esl in quibusdam ecclesiis, lacere pre-
infanies.
sbylerosel praesentibus episcopis non loqui quasi Ilem ex ConcilioMarlini Papae 7*.
63
aut invidcani, aitt non dignenlur audire. ___c*si "
6B Presbyter praesente episcopo non signet_ infantcs,
alii , inquil apostolus Paulus, fuerit tevelalum nisi ab
" episcopo fuerit illi prceceptum.
sedenti, ptiot taceai. Et paulo posl: Gloria palris
csl filius sapiens. Gaudeal episcopus judicio " suo, C. XII. De eodem. PALEA.
quiiin tales Christo elegerit sacerdotes. [Iiem ex Concilio Neocaesariensi », c. 15 7*.
C. VIII. Ptesbyieri episcopos non prwcedant, sed co- » Presbyteri ruris in ecclesia civitatis, episcopo
milenlur vet subsequanlur. praesente vel presbyteris ipsius urbis, offerre non
llem ex Concilio Laodicensi, c. 56 •*. possunt, nec panem sacrificalum ± dare, calicem-
Non oportet presbyteros anle ingressum episcopi que porrigere. Si vero absentes hi fuerint, et ad
ingredi, el sedere in Iribunalibtis, sed cum episco- dandam oralionem " vocentur soli, dare debe-
po ingredi, nisi forte aut acgrotet episcopus, aut bunl". i

DISTINCTIO XCVI.

GRATIANUS. C Unde Symmachii.. Episcopus caihoticw ecctestw urbit

Romw Synodo prwsidens dixit * :
Illud ' aufcn»Honorii Augusti, quod de electione C. I. De rebtts ecclesiasiicis ditponendi laicis nulla
summi Pontificis supra constilutsse legitur, nultius facultas retinquiiur.
essemomcnti probalur, quum non solum de ordinibus, Bene quidem fraternitas vestra ecclesiasticis
sed ncc etiam de rebus ecclesiaslicis legalur aliquando legibus obsecula *, sub divini timore judicii quae
laicis atiributa disponendi [acultas. Unde qucccunque eraul statuenda definivit, et ad jusliliae cumulum
a principibus in ordinibus vel ecclesiaslicis rebus pcrvenit, dum * sufficienter universa complectitur,
decreta inveniuntur, nullius auctoritatis esse mon- nec adjectione indiget pleniludo, maxiine de cieri-
strantur. cis, qnos amor dominalionis invnsit, et jugum disei-
NOTATIONES CORRECTORUM.
in libello, et pro hac auctorilate Apostoli -ad Timo- Esl aulem haec fere Dionysii versio.
tiieum multa alia afferunlur. k Sacrificatum : Alibi ubique legilur : sanetifice-
C. VIII. h In peregrinationis commodo: Sic prisca lum. Graece est in conrilio impresso • apxov SiSd.at
*
versio ; sed Dioiiysins longe propius ad verba -v tuyjn; sed apud Balsanionem apxovsv/rit, id est :
gracca : nisi forsitan infirmitate delineatur, aut pro- " panem
l Admyslicwprecationis.
ficiscalur episcopus(liM» ti p.rtuvup.alom, . aitoS-ny-^l dandatr. oralionem : xuiei; tvyjiv xk-oBy
p-ovott
i iniaxoico;). SiSwaiv, id est: ef solus ud muslicum vreeationem
C. XII. *_Veocwsariensi:Anteacitabaturex Genuen- vocatus [ueril, dal.
si". Restituta est inscriptio ex ceteris collecloribus.

DIST.XCV. C. VII. »• add.: autem : Edd. coll. o. »7add.: unus baptismus: eaed." *' 1 Petr. c. 5, v. 2.
**f.rwcipil: Edd. Lngdd. Par.—prwcepil : Edd. coll. rel. •' coacle : Edd. col. o. Domiui prwceplum:
6*
_3"d. •* gregis : ext\. **dedignentur : eaed. Sed si aliquid: Ed. Lugd. II, III. —•s. s. aliud : Edd. coll. rel.
•* ul inquil : eaed. — cf. 1 Cor. c. 14, v. 50. •• Prov. c. 10, v. 1. »7in judicio : Edd. col. o. — Bohm.
* 69 in-
= C. VIII. **hab. inter A. 54. et 381. imo vulgata lsidori. — in Coll. Hisp. : es< peregrinis.
commodo : Ed. Arg.= C. IX. 70 c. 12. Statutt. eccl. ant. -- cf. ad c. 9.D. 18. 7* mid. : diu : orig. ap.
ISnller.= C. X. " <:. 2. ib. — lvo Decr. p. 5, c 357. " abest ab orig. ap. Baller. — »neccletiw
consessu : Coll. Hisp. = C. XI. 7* c 57, inler "' capitula Martini Brac, ex conc Tolet. I, hab. A. 400.
— cf. D. 4 de cons. c 124. = C. XII. Genitensi: Edd. Arg. Nor. Ven. 1 Januensi : Edd. coll.
rel. pr. Lugdd. 11, III. '* hab. A. 314. — Burch. 1. 5, l. 4. lvo Decr. p. 2. c. 55. " debenl: Edd.
cull. o.
DIST.XCVI, ' Dist. 79. c 8. * synod. Ron». III hab A. 502. =__C.I. ' assuefn.-Edd. coll. o, Kquum
vmnia : esd.
453 DECRETI PARS PIUMA. DIST. XCVI. 4.4
plinac ecclesiasticae fecit respuere. F.t paulo post: A si amplitiidini vestrae vel sanctilati placel, incolu-
§ 1. Qiiorum excessusenarrare difficile est : uniim min omnin, quae nd futuri antislitis cleclioncni
lamcn, quod occurrit, venerando ordini veslro inli- respiciunl, religiosa venerntione servemus, lianc
mare non differo. Dixeruul ' inler alia, scripluram Iegeni sperialiter pra.lerentes, quam nohis heredi-
qunmilum illustris memoriae Basilium qnasi pro ec- btisque nosiris Chrisiianae mentis devolione sanci-
clesiasticae amore subslniiiiae conscripsissc, in qua mus : ne iinqunm praedium, seu rusticiim, scu urba-
nullus Romanaeecclesiae " nec * inlerfuit, nec 6 sub- num, ve! ornaineiita, aut mitiisteria ecclesiarum ,
scripsit anlisies, per quem potuisset sorliri legili- quae nunc siini, vel qnac ex quibuslibel tiiulis ad
mani firiniialem. Ne"vero*ego 7 inde disputem, ecclesiarmn jura pervenerint, ab eo, qui iiuiic an-
unde potesl vestrum judicare concilium reqiiiratnr , lisles sul) eleciione comimmi fnerit ordiiinmlus, et
et deferalur *in medium, ul ex lectione cognoscn- illis, qui futuris saeculis seqiienlur *6, qiiocunque
tis *, cujusmodi possit babere substaiitiam. Sancla li.tuloaique comiiienio alienari licent. Si " quis vero
syhodus respondit: < Deferatur in medium, ul cu- aliqnid eoiuni alienare volnerit, ineflicax aiqne
jiisuiodisil possii agnosci. » El '* dtim dicerei, Hor- irritiim judicetur, silque facienti, vel consenlienii **
misda diaconus recitavit: < Quum in Mausoleo a , accipieiiiique anathemn. > § 2. Maximus episcopus
quod est apud B. Petrum " aposloluin, resideret B Bleranae ecclesiacdixii.: < Modo sancta synodns di-
subiimis et emiiieiilissimus vir pracfeclus pnclorio gnettir edicere, si licuit laico lioiniiii annihema in
niqne patricius, agens elinm vices praecelleniissimi oidinem ecclesiasiicum diciare, nul si potuit laicus
regis Odoacris, Basilius, dixit: < Qiianquam sludii sacerdoti unathema dicere, el coiilra canones quod
veslri et religionis inlersit, ul in episcopalus ele- ei non compeiebal constiluere? Dicite, vobis quid
ctione concordia principaliier servetur eeclesise, ne videiur?De me licuit lnicolegemdnre?»Sancla syno-
tamen " per occasioneni seditionis " staltis civitatis dus dixil: < Non licuit, > et adjecit: < Lege seqtien-
vocetur '* in dubium »", admonilione '• beatissimi tia. » Hormisda diaconuslegit: < Et is, qui pranliuin
viri Papae nostri Symmacbi '7 Siniplicii, quain " rusticum vel urbanum juris ecclesiastici fuerit con-
ante oculos semper habere debemus, hoc nnbis me- secutus, noverit se ntilla lege vel praescriplione mu-
miuistis sub obtestalione fuisse mandaium, ul pro- nittiin ; sed sive is, qui alienaverit, sive qui eum
pter illum slrepitum et venerabilis ecclesiae deiri- sequetur »»,voliinlale contrarin praedium bujusmodi
inenluni, si enm de bac luce transire contigerit, non nlienaliiin revocnre i>voluerit »°, id eum fructibiis
sine nostra consultatioiie cnjiislibet celebrelur ele- restilunt, quos " illic fuerit consecutus. > § 5. Hiec
ctio. » H__cquuni legerentur, Cresconius episcopus quum legeret, Slephnniis episcopus Venusinae eccle-
'civitaiis*Tuder.iu__eeclesicB surgens e consessu " " siae surgense consessu **dixit: . Perlegatur.i Hor-
dixit : < Hic *• perpendat sancla synodus, titi " misda diaconus legit: t Qua pcena c placuil acci
praetermissis personis religiosis, quibus raaximc pientis etiam heredes aflicere. In qua re cuilibet
ctirae '» est de lanto Pontifice, eleciionem laici in clericorum contradicendi libera **sit facullas. Ini-
snam redegerint »*poteslalem, quod contra canones quum est enim et sacriiegii instar, ut quae vel pro
* *
esse manifesium est. > Item Hormisda diaconus snlule, vel pro rcquie animarum suarum unus-
legit »*: « Nam et quum quid confusionis alque quisque venerabili ecclesiae pauperum causa coiitu-
dispendii venerabilis ecclesia sustiiieret, miramur, leril aut certe reliqtierit, ab his, quos ha_cmaxime
praetermissis nobis quicquam de **.rebus ecclesiae servare convenerat, in alterum transferanlur. Plane
fuisse lenlatum , quum " eliam * sacerdote noslro quaecunqiie in gemmis, vel auro atque argento, nec
superslite nihil sine nobis debuissel assumi. Quare non et veslibus minus apta usibus vel oriiatui vide-
NOTATIONESCORRECTORUM.
DIST.XCVI. C. I. » Ouum in Mausoleo : Hoc ini- sunt visae.
.itiiii scripturac Basilii in lomis conciliorum et codice b Revocare : Sic est emenaafum ex omnibus con-
canouiini sic habet: Quum in unum apud B. Petrum cilii exempluribus el impressis et maiuiscriptis quum
aposlolum resedissenl, sublimis, elc.'. Oinnino anle antea legeretur : relinere.
inuliae sunt liujtis capiluli varielatesin exemplari c Qua pwna : ln omnibus edilionibns conciliorum
bus Gratiaui, in variis concilioruni editionihiis, et legilur : Quam panam placuit accipienlis heredespro-
in codice canonum, ex quibus eae tanlum partim iii- heredesque respicere. In codice vero canonum manu-
dicatae, partiin notaiac sunl, quae majoris ponderis scripto non esl diclio : proheredesqut.

DIST.XCVI. C. I. * Refero : eaed. * vel : eaed. * ergq ; eaed. pr. Bas. * referaiur : Edd. coll. o.
9 agnoscatis : orig. — Ed. Bas. 10 Qtium hoc : Edd. coll. o. * in colleclione
" ap.'* Eus.
Ainort, qtife Dionysiana esse cognoscitur,
" eleaionis '* legitur ut in textu.
"
Paulum : Edd. coll. o.
"
obest
aborig. " : Edd. coll. o. revocetur : eaed. bivium : orig. ap. Amort. add. : lameii :
orig. priits iiomen abesl ab orig. ap. Munsiuin, alierum desideraiur in collect. Atnort. *•'quem: Edd.
Arg. Bas. "*' conveniu : Edd. coll. o. »* exc Bas. '• Hoc : Edd; coll. o. " ufrum : eaed. **cnra : eaed.
ciini orig. redigere possint : eaed. legilur dixisse: eaed. ** </e reb.. eccl. : desidcrantur in orig.
**sequuntur : Edd coll. o. " El quicunque hoc facere votuerit : eaed. " add.: rfanfi: eacd. ** qui eum
sequens : exd. —qui consequenler : orig. np. Mnns. et Amort. — ^ui frequenler: orig np. Meilin. »• (e«-
i«Berij; Ed. Bns. ex orig. "atti illud : orig. •» consensu : Edd. Arg. Lugdd. I. II. " add. : nu//a : Edd.
coll. o.
455 Di-CRETI PARS PRIMA. DIST. XCVI. 4. 8
lninliir ecdesi;e, quae servari ac diu mancre non ^ raiione subsistere modis omnibus in synodali cnn-
possunt, subjtista aeslimaiione vendanlur, et eroga- ventu provida bealitudinisveslrae sentenlia enervari
lioui »* religiosaeproficiant. > § 4. Quiimque lecta conveniebnt el in irritum deduci, ne in exemplum
fuisset, Laurentius episcopus Mediolanensis eccle- reinaneret praesumendi quibuslibel laicis, quamvis
si;c tlixil: < Istascriptura nulluin Romanae civitatis religiosis. vel potunlibus, in quacunqne civitate,
poliiil obligare Poulificem, quia non licuit laicos quolibel modo aliquid decernere de ecclesiasticis
statuendi in ecclesia praeter Romanum Ponlilicem " facultntibus, qunrum solis*6 sacerdolibiisdisponendi
babere aliquain potestatem : quos obsequendi manet indiscusse a Deo cura commissa docctur. >
necessilas, non auctoritas imperandi, maxime qumn Undein sexla actione ChatcedonensisConcilii Mnrcia-
nec Papa Romanus stibscripserit.nec alicujus secun- nus liuperaior_fi-.it inler ceicra *7:
riniii canones mclropolitani legalur assensus. > § 5. C. II. lmperatores ad fidem confirmandam, non ad
Petrus episcopus Ravennatis ecclesiaedixit : < Scri- potenliam oslendendamsynodo inleressedebent.
Nos ad fidem confirmandam, non ad potenliam
pturam, quae in noslra congregalione vulgata est,
nttllis '• eam viribus subsislere mnnifeslum est, quia ostendendam exemplo religiosissimi principis Con-
»icccanonibus conver.il, el a laica »7 persona con- slanlini synodo iuleresse voluimus, ut inventa ve-
cepta videlur, maxime quia in ea nullus praesul sedis B ritate non ultra multiludo pravis doctrinis aliracU
apostolicae interfuisse, vel proprin subscriptione " discordet.
lirmasse monslralur. > § 6. Eulalius episcopus Syra- C. 111.De eodem.
cusanae ecclesiaedixit: < Scripturam, quae in sacer- ltem ex eadcm VI actione, in fine **.
dolali conciliorecilalacst.evidentissiinis documenlis Quacdam capitula snnl, quae ad honorein vestne
constat esseinvalidam: primum,quodcontra Patrura revereniiae vobis servavimus **, decorum esse in-
regulas n laicis, quamvis religiosis (quibus nulla de dicantes, a vobis haec regulariier polius firmari per
ecclesiaslicis facullatibus aliquid " disponendi legi- synodum, qunm noslra Iege sanciri.
tur unqiinm alliibula fncultas), lacla videtur; deinde C. IV. Synodait convenlni imperatores inleresse non
qtiod nulliiis prxsulis aposlolicae sedis subscriplione convenil, nisi ubi de fide agilur.
firmala docelur. Quod si ciijuslibel provinciae sacer- Item Nicolnus Pnpn in epistola ad Michaelem lmp.
quw incipil: t Proposuerniiins. > "
dotes inlra tcrminos suos concilio habilo quidquid
sine melropolitani sui aiictorilate lenlaveriiit*', irri- Ubinaralegislis, imperatoresantecessoresvestros"
ci-nvenlibus interfuisse, uisi forsiian ii»
litm esse debere sancti Palres sanxerunt, qiianlo synodalibus " de fide tractatum est, quae universalis est,
*' quibus
inagis quod in apostoiica sede, iion- exsislenle
merito *' B. C quae omnium communis *est', quae non solum ad
praesule (qui, Petri apostoli per univer-
sum orbam primatum oblinens sacerdotii, stalutis clericos, verum etiam ud Iaicos et ad omnes omnino
pertinet Cbristianos ?
.ynodalibus consuevit tribuere firinitaiem) a laicis C. V. De
prwsulibus divinarttm rerum, qui humanis
(licet consenlieniibus aliquantis episcopis,qui tanien rebus prwsunljudicare non possunt.
Pontifici, a quo consecrali probantur, praejudicium Idem in eadem epislola ".
iul_rre non potuerunt) praesumtum fuisse coguosci- Dcnique hi, quibus tantum bumanis rebtis, etnon
tur, viribus carere non dubium est, nec posse inler divinis praeessepermissum est, quomodo de his, per
ecclesiastica ullo modo slntuia censeri?>§ 7. Sancia quos divina minislrantiir
" judicnre praesumant, pe-
synodus dixii: < Licet secundum prosecutionem nitus ignoramus.
venerabiliiim fratrum nostrorum ", Laurentii, Pelri C. VI. Nec eliam imperalor jura Pontificis, nee
Eulalii, Crcsconii, Maximi, vel Slephani, nec apud Pontifex, jura regia usurpet.
nos iiic.ertiiinhabelur, banc ipsam scripturam nullius Idem paulo inferius **.
esse momenti, verunlameii **efianisi aliqua posset Quum ad verum d venttun est ultra sibi iicc
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. VI. ii Ad verum : Posl ultima verba capitis nico spiritu vendicare coniendii), ul pagani impera-
anieccdeutis sequitur coiiiinenler in cadam Nicolai toresiidem et maximi pontifices dicerentur. Sed cttum
epistola: Fuerunl hwc unle advenlutn Chrisli, ut ad verumventum est, eumdem regemalque Pontificem
qtt'dam ttjpice reges simul el sacerdotes exsislerenl. ultra sibi, etc. Nihil autem mtiiainin est, et ob glos-
Quod S. Mef_7iise_.ee.» fttisse sancla prodil liisloria, sum, et quoniam est inilium capitis. Nonnulla vero
qiiudqne in membris suis diabolus imilaltts (utpote qui alia hiic periiuentia notala stinl, supra distinct. 10,
semper quw divino cultui conveuiunl sibimel lyrun- cup. Quoniam.

DIST.XCVI. C. I. »* erogalio religioni: caed. ** Papam : Edd. Arg. Bas. cum orig. " nullas virts
habere : Edd. coll. o. »7laicali : Edd. coll. 0. *8add. : eam ; eaed. ** aliud : Edd. Arg. Bas. *• Ira-
claverint: Edd. coll. o. —instituerint: orig. ap. Ainorl. *' nunc exstante : Edd. coll. o. *»prwrogaliva
meritis : orig. ap. Mansi. — prwr. meriti : orig. ap. Ainort. ** Liquet: orig. ap. Mansi. **abesl ab Edd.
Aig. Bas. **quam, eliam : orig. " si solum : Ed. Bas. *» hab. A. 451. — Ans. 1. 3. c 107. = C. 111.
*»liab. A. 451. — Ans. ib. — Deusdedit 3. »»ooserDa.imu..: Edd. coll. o.
*° scr. A. 865. — Coll. ir. p. " pr. Lugdd. II, 111.=C. IV.
p. p. 1, i. 62, c. 6, seqq. *v nosiros : Edd. Arg. Bas. " in quibusdnm, ubii
Edd. coll. o. = C. V. ** Coll. tr. p. ib. = C. VI. Ipsn lamen verbn desuinta snnl ex Gelasii lomo
de an ilieniatis vinculo. — —
Coll. ir. p. ib. cl. supra Disl. 10, c 8.
457 DECRETl PARS PRIMA. DIST. XCVL 458
'niperalor jura Poniificaius arripuii, nec Pontifex \ dixisse : Vere s» propriis oculis vidissemsncerdotem
nomen imperatorium usurpavit ", quoniam idem Dei, aut aliquem eorum, qiti monachico •* habiiu
mediator Dei et horoinum, homo Christus Jesus, circumamiclisunt,peccanlem,chlamtjdemmeamexspo-
"sic*aclibui. propriis etdignitalibus dislinctis oflicia liarem *7 et cooperirem eum, »e ab aliquo videreiur.
68
polestatis utriusque discrevit,propria volens medi- lnquibus desideratissime 69fili.necessario commo-
cinnli huniilitaie sursumefferri,nonhuraana stiperbia nemini, ut quemndinodumfideetreligionenchonoris
rursus in infernum ** demergi, ut *' et Chrisliaiii pnrilitale ei adacquari videmini, ita quoque humi-
iinperatores pro aelerna vila Ponlificibus indigerenl, litate alque devolione aequiparari nihilominus anhe-.
el Pontifices pro cursu teuiporalitini laniiimmoilo lelis, ita ut in nullo inferior eo, sed polior, invenia-
rerum imperialibus legibus ulerentur, qiinlciius spi- miiii post illius exempla , qui talem se exhibuit ante
ritualis actio carnalibus *8dislaret iucursibus, et ulia 70 prorsus exempla. Sed hoc quidem diximus ,
*ideo*militans Deo minirae se uegotiis saecularibus cautos vos reddere cupienles, ut si de Domini "
implicaret, ac vicissim non ilie rebus divinis praesi- sacerdotihus, qui jure patres-7< dicuntur, aliquid
dere viderelur, qui essel negotiis saecularibus im- contigeril vos audire, quod confusionem piis menli-
plicatus. bus ingerat, non infrunitum, sed pudoratos filios
C. VII. .4 swcutari potestale Pontifex prorsus nec B Noe imitanlcs, pnlernnm de reliqno verecundium
solvi nec iigarivalet. coniegntis, ui alflueiiii, queinudinodiim et illi,
Idem in eadem, paucis interjeclis **. benediclione repleri moderanlc Domino merearaini.
Sutis evidenter oslenditur, a saccularipoteslate nec C. IX. Rcgum et principum paires et magislri
ligari prorsus, nec solvi *posse*Ponli-icein, qtiem ' sacerdoies esse censentur.
constal a pio principe Constantinb (quod " longe Ilem e\epistola Gregorii VIIad HermannumMelensem
61
superius memoravimus) Deum appeliatuim, nec Episcopum, lib. VIII, epist. 21 ".
posse Deum ab hominibus ".'.udicari manifestum Quis dubilet sacerdoles Cbristi regum et princi-
•
esl. Sed et Tbeodosius minor sanctae synodo scri- pum oimiiumqiie fidelinmpalreset magislros censeri?
bens Ephesinaeprimae, dixit: Deputatus est igilur Nonne miserabilis insaniaeesse cognosciiur, si /ilius
Candidianus, magnificenlissimus comes slrenuorum patrem, discipulus magislrum sibi conelur subjugare,
domesiicorum,transireusque ad sanclissimamsynodum et iniquis obligationibus illum suae poteslali subji-
vestram, et in nullo quidem *eis*.quw faciendw sunt cere, a quo credit non solum in terra, sed etiam iii
de piis " dogmatibusquwsliones seu potius exposi- ccelis se ligari posse et solvi ?
tiones, communicare. Illkitum namque est eum, qui C. X. Auctortias sacra Ponlificum el regalis poteslat
non sit ex "' ordine sanctissimorum episcoporum,ec- Q
hujus mundx gubernacula regunt.
elesiasticis intermisceri tractatibus. Et post pauca: Item Gelasius Papa Anaslasio Imperalori 7*.
§ 1. His itaque manifesterepertis, apparet connnini- Dno siint t qnippe, imperator nuguste, quibus
slrtim noslrum Ignaliumper imperialem tanlummodo
principaliter hic mundus regilur : auctoritas sacra
seiilciiiiam nuliomodo pohiisseprorsusexpelli.In cujxs Pontificum, et regalis poieslas, ln quibus lanto
damnatione quia praesuluraquoque assensus est suh-
gravius pondus esl sacerdolum, quanto eliam pro
secutus, apparel id causa fuisse palratum adu.a- " hominum in divino sunl reddiluri
ipsis regibus
lionis, non legitimae sanciionis. examine rationem. Et posl pauca : § 1. Nosti iiaquc
C.VHI. FaclaPonlificum imperatorjudicarenondebet. ihter hanc ex illorum le pendere judicio, non illbs
ldem Ludovko Imperatori ". ad lnam rcdigi possi 7Svoluiitniem. § 2. Talibus
In scripturis narratur Constantinus imperator igitur insliluiis. lalibiisoue liilli aiictorilntibus ple-

NOTATIONESCORRECTORUM.
C. VII. • Theodosius minor : Verbn haec sunt nc- D et optime conveniunt.cuni grrecis.
cepta ex epistola Theodosii ac Valentininni linper.i- C. X. { Dttosnni Capul hoc siimtuin est ex eadeni
torum, synodo Ephesirrae per Candidianum missn, epistola Gregorji VI», ex qua anlecedeiis, et ab boc
quaeesl in exlremo primae actionis ipsitts synodi. kn inilio usque ad verbum : voluntatem, sunt verl/
versione anliqua, quae servalur in bibliolbeca Vati- ipsius Geiasii ex epislola, quae habetur impressa,
cana, el quae Lutetiae edita est, eadem plane boc cilala a Gregorio VII.
loco habentur verba cum his, quae refert Nicolaus,

DIST.XCVI. C. VI. "usurpet : Ed.Bas. '**inferno'• : Edd. coll. o. »7ei ul :•'eaed. " n carnalibus : eaed.
= C. VII. **Coll. tr. p. ib.— Ans. I. •*1, c. 71 (75). quem : Edd. coll. o. — quum nec possemanifestttm
sil: eaed. **add. : omnibus : Ed. Bas. his: Edd. Lugdd. II, III. **in ordine : Edd. coll. o. =C. VIII. "lmo
ex eadem episloln Nicolai P. ad Michaclem.—8"Coll. tr. p. ib. 6Sin monachali '6*
: Edd. coll. o. pr. Lugdd. II,
III. 67explicassem et cooperuissem : orig. add. : igifur : Edd. coll. o. desideruntissime: Ed. JB.is.
70 lalia : Edd. Coll. o. 7' dominis : Edd. Arg. Bas. " add.: animarum : Edd. coll. o. = C. IX.
'» scr. A. 1080. — Ans. I. I , c. 84. Ivo Pan. I. 5, c 108. Decr. p. 5, c 578. = C. X. 7*
polius ex eadem ep. Gregorii VII. — Ahs. I. 1, c. 75 (84). — Pan. 1. 5, c 109. Polyc
1. 1 , l. 27. " reai/ninifcus: Edd. Lugdd. II, III. — regibus vel legibus : Edd. coll. rel. " velte:
Ans.
PATBOL.CLXXXVII. 15
439 DECRETl PARS PRIMA.DIST. XCVF. 460
rique Ponlificum, alii reges, alii impcratore» excom- A latum est, ne conlra eum tendal8t abrumpi, a quo
niunicaverunt. Nnmsi spcoiale aliquod de personis omnia constiluta sunt, et " coutra illius beneficia
prircipum requiratnr exemplum , B. Iniiocenlius piignare videatur, a quo propriam couseculiis est
Papa Arcadiiiin impcraiorem (qnia consensit, ut potesiatem.Non n legihuspnblicis, non a poteslalibus
S. Joannes Chrysoslomus a sua sede pelleretur), sacculi,seil a poniificibiiset sacerdotibus omnipotcn§
excomniunicavit 8. B.eiiam Ambrosius, licet sanctns, Deiis Christiaiiie religionis clericos et sacerdoles
non inmen universalisccclesiacepiscopus, proculpa, volnil orilinnri, e^disculi recipique de errore re-
quaealiis 77sacerdolibus uon adco gravis videbatur, nieantes. linpeialiiresCbrisliani subderedebent exse-
Theodosium Magnum iinperaloreni excoramuiiicnns cutioues suas ecclesinslicis praesuiibus,non pra.ferre.
ab ecclesia exclusil; qni etiam iu suis scriptis C. XII. De eodem. [PALEA.]
oslendii.qiiod aiiniin non lam prctiosius sil plunibo, Item Gelasius ad Episcopos orientales *'.
" c Nunquain de ponlificibus nisi ecclesiam judi-
quam regia polestate sit aliior dignitas sacerdo-
tulis, hoc modo circa principium stii paslomlis casse "*; non csse humanarnm legum de talibus
-cribens : llonor, [ralres,el sublimitas episcopalis ferre senlentiam absqtie ecclcsiae principaliter con-
nitltis poterit comparationibus adwquari. Si regum ™slitulis poutilicibus; obsequi solere principes Cbri-
fulgori compares el principum diaiemali, longeerit stianos decretis ecclesiae, non suam praeponere po-
inferius, quam si plumbi melallum ad auri fulgorem lestatem; cpiscopis caputstibdereprincipem solitum,
compares, qnippe quum videas regum colla el prin- iion dc eoriiii) Capilibus judicare. >
cipum submiltigenibus sacerdolum, et osculata eorum C. XIII. De eodem. PALEA «>.
dextera, orationibtts eorum crtdant se communiri '*. < Consianlinus imperalor coronam, et omnem
£. XI. Imperalores debenl Pontificibus subesse,non rcgiam digniteilem in urbe Romana, et in Italia, et
prwesse. in parlibusoccidenlalibus Apostolico conccssit. Nam
ltem Joannes Papa 80. in geslis B. Silvestri (quaeB. Papa Gelasius in con-
"Si iinpernlorcaiholicusest (quod salva pace ipsius cilio LXX episcoporum a calholicis legi comme-
xlixerimus) filiusest, non praesul ecclesix; quod ad morat, el pro antiquo usti inultas hoc imilari dicit
religioneni compelildiscere ei convenft, non docere; ecclesias) ila legilur : >
liabet privilegia suae poteslaiis, quae administrandis C. XIV. De eodem. PALEA i «*.
legibus publicis divinitus conseciilus est, ut ejus be- < Conslantimis k imperator quarla die sui bap-
ncficiis non ingralus conlra dispositioncm ccelesiis tismi privilegium Romanaeecclesia_ Ponlifici con-
ordinis nil usurpet. Ad sacerdotes enim Deus voluit lulil, ut in 10loorbe Romano sacerdoles »• ita hunc
qnae ecclesiae disponenda sunt perlinere, non ad caput habeanl, sicul judices regem. ln eo privilegio
sreculi polestates, quas, si fideles simi, ecclesiae ita iiitcrcctcralegilur : i Ulile ' judicavimusuna cum
eiiaf.sacerdotibus voluit esse subjectas. Non sibi ven- oinnibus salrapis noslris el imnerso senatu optima-
cficet alienum.jiis, et rainislevium, quod alteri depu- libusque *meis *7, eliam et cunclo populo Ro-
NOTATIONESCORRECTORUM.
"*Excommunkavit: Si luc
mterponatur caput, gestis seu actis S. Silveslri, in quibus multa prae-
alius iiem, infr. 15, q. 6, haec pars epistolae integra cedunl, uc inulla deinceps plenius narranlur. Sedhic
habebiiur. ea lanlum videnlur relala, qure in colleclionibus
C. XIII. h Apud Anselmnm lib. 4, pro rubrica Anselmi et Deusdedit habeiitur. Tiluliis proprius
cnpilis 52, bacc habeiiliir: Quod Conslanlinus im- liiijus partis in gestis ipsis esl hnjusmodi: Privile-
perutot Papw concessil cotonam et omnem tegiam gium sanclw Romanw ecclesiw, quod constiluil D.
digniialem in urbe Romana, et ltalia, el in parlibus Constantinus Auguslus S. Silveslro episcopo urbis
ociidentatibits.ln principio vero ejusdem cnpilis 52, Rornw, el omnibus successoribus ejus ttsque in per-
haec lcguntur : /n gesiis R. Silvestri^ elc nsque ad petuum, et oblulit snper corpus R. Petri uposloli. De
fiiicin Inijus ct seq. Paleae, queinadmodum eliam quo item privilegio Leo IX, in epislola 1, seu libello
iu colleciione Deusdedit. adversus inaudiiaspraesiimiiones MichaelisConsian-
C. XIV. > D
Hacc Palea in mullis habelur exem- linopolitani el Leonis Acridani episcoporum, cap.
piaiibns, in qnibns niiaePnleacesse non solent. 13, sic loquitur : Pauca ex privilegio ejusdem Con-
k Consfan/iuus: Verbn haec usque ad vers. lu slamini manucuat cruceaurea super cwleslisclavigeri
eo privilegio, non solum hnbcntur npud Anselmum el venerabile corpus posilo ad medium proferemus. De
Deusdedit, sed ctiam in geslisB. Silvestri inbis, i|iiu_ iisdem gestis sive actis Gelasius in coiicilio LXX
a Consiantino per octo dies post bapiisniuni acln episcopormn (et referlur sup. distincl. 15, in cap.
rcferuntur. Sancia Romana) sic loquilnr, ul en videntur appro-
1 Uiile : Hinc usque ad finem sumta sunl ex bare. El iu niartyrologio Romano el Usuardi iu

DIST.XCV!. C. X. 7Tab aliis : Edd. coll. o. pr. Lugdd. II, 111. " ordo : Edd. coll.o. 7* communicari
vel communiri: Ed. Lugdd. II, III. — comm. vet muniri : Edd. coll. rel. = C. XI. 80 Auclor hujus "capitis
non est inventus, nec.videiur Joanni VIII, adscribi possc — Ans. I. 4, c 12. Polyc 1. 1, t. 19 con-
tendut: Etld. coll. o. 8' : eaed. p. Lugdd. II, 1I1.=C.XII. 8* scr. c. A. 494. — Ans.l. 6,1.157(155).
neque
Polyc 1. 1,1. 19. 8*judicare debere : Edd. coll. o. exAns. =C. XIV. 8BDeauctore hujuscupitis, uinim
Grierus an Romamis liieril, IIOHsalisconstat; videlur lameii multo anle Pseudoisidorum, in cujus colle-
ctione prosiuiy confecta csse ex geslis B. Silvesiri, quae ue raecolibro Eusebii convcrsa sunl. Sumsit ca-
iioiiein Graiiaiiusex Aiiscfnio I. 4, c 5_, iinde inale lcceriuiiCorreclores, qui illuin ad lexluui Isidori, qui
_epravaiissimus est, rcdigcrenl.-*- Deusdedit I. 4, c 1. 86pontificesv.eltacerdoles : Edd. coll. o. *' opti-
_iijiif>usntiam : Ans.
 4Ci DECRETI PARS PRIMA.DIST. XCVI. 462
manae glorioe 8S imperio subjacenli, ut sicut B. A . qnaeque ad cultum Dei vel fidei 9" Christianoriim
Petrus in terris vicarius Filii Dei esse videlur con- stabilitalem procuranda fuerint disponanlur. Et
' *
stitutus, ila et Ponlifices, qui ipsius principis infra ; § 1. Ecclesiis bealorum apostolorum Petri
*
apostolorum 8» gerunt vices *, principatus pote- et Pnuli pro conlinuatione 96 luminariornm posses-
stntem amplius quam terrena imperialis nostra. sioniim praedia contulimus , el rebus 97diversis eas
serenitaiis mnnsueiiido habere videtur, concessam a ditavimus, et per nostram imperialera jussionem
nobis noslroque imperia oblineant, eligentes nobis sacram lam in oriente, quam in occidente, vel etiam
ipsum principem apostolorum vel ejiis vicarios fir- seplentrionali el meridiana plaga, videlicet in Ju-
mos apud Deum esse palronos. Et sicut 90 noslrara daea, Graecia, Asia, Tbrncia , Afriea et Italia , ve.
lerrejram imperialem potenliam, sic ejus sacrosan- diversis insulis, nostra largitate ei concessimns, ea
efam Romanam ecclesiam decrevimus vencranter prorsus ratione, ut per raanus bealissinii palris no-
honorari ", ct amplius quam noslrum imperium et stri Silveslri summi Pontiticis successorumque cjns
terrenum thronum sedem sncralissimam B. Petri omnia disponantur. Et infra : § 2. Bealo 98Silvestro
gloriose exaltari, tribuenles ei potestatem, el gloria. * Palri nostro, summo Pontifici et universalis urbis
•* dignitatem *
atqne vigorem, et honorificenlinm RomasPapae, el ornnibus ejus successoribus * Pon-
imperialem. Atqne decernenles sancimus, ul prin- g] tificibus, qtti tisque in finem mundi in sede B. Petri
cipatum lcneat lam super qiialuor * praecipuas * erunt sessuri, * de prsesenti conlradimus *' palatium
sedes, Alcxandrinam, Aiuioclienam, Hierosolymila- imperii nostri *00 Laleranense, deinde diadema ,
nam, Conslantinopoliianam, quam etiam superomnes videlicet coronam capitisnostri, simulque phrygium,
in universo orbe terrarura ecclesias Dei, et Pontifex, n.c non et superhumerale, vidclicet lorum, quod
qui pro 93 lempore ipsius sacrosancfa. Romana. imperiale circumdare assolet collum; verum etiam
ecclesiae exstiterit, celsior et princeps cunctis sa- * et *
cblamydem purpuream, atque lunicam cocci-
cerdotibus lolius 9Vmundi exsistat, et ejus judicio neam, et omnia imperialia indumenta; sed et digni-
NOTATIONESCORRECTORUM.
feslo S. Silveslri legitur : cujus aclus clari habentur. solenl) Romanae ecclesiae non satis sequus. Ilanc
hiveniuniur vero etiam hodie pervetustis littcris de- eandem donalionem ante Gratianum recilarant
scriptu in bibliotheca Vaticana , et abbaliae Nonan- Anselmus, Densdedit, Ivo locis notalis. Quo ea per-
mla?, quorum inlerpres in prooemio hacc ait: Histo- tinent, qua. Petrus Damianus in disceptatione syno-
riographus noster Eusebitts Cwsarew P-atestinw urbis dali infer regiiiin advocalum et Romanae ecclesiu:
ephcopus, quum hisloriam ecclesiaslicam scriberet, de.ensorem scripsil: Lege, inquit, Constantini, im-
prwtermisil ea, quw in aliis opusculis sunt, vel qttw se peraloris edictum, ubi sedis apostolicwconstiittii supet
meminit relulisse. Nam viginti tibros omnium pwne omnes in orbe lerrarum ecclesias principalum. Nani
provinciarum, passiones martyrum, episcoporum et poslquam supra corpus R. Petri basilicam fundalor
confessorum , et sacrarum- virginum ac muliernm C erexil, postquam palriarchium Lateranense in R.
continere fecit. Deinde sectttus et ab aposlolo Petro Salvatoris honore construxit, mox per imperialis
omnium episcoporum nomina el gesta conscripsit, et rescripti seriem Romanw ecclesiw constiluil digni-
earum urbittm, quwarcem pontificatus per aposlolicas tatem, ubi nimirum B. Silvestro suisque successoribus
sedes tenere noscunlur, ut urbs Roma, Anliochia, oblulil, ut regali more/et aurea corona pleclerentur
Hierosolyma, Ephesus et Alexandria. Harum urbium in capile, et ceteras regii cullus infulas usurparenl.
episcoporum otnnium prwlerilorum nomina usque ad. Vernm R. Silvesler ornamenla, quw sacerdolali con-
tentpus suum et gesta grwco sermone conscripsit. Ex gruere judicabat officio, in proprios usus assumsil;
quo numero unum episcoporum urbis Romw S. Sil- coronam vero, vel celera, qttw mtigis ambiliosa quam
vestrum me de grwco in latinum transferre prwcepisti, mysticu videbuntur, omisil. Cui etiam Conslantinus
domine sancte ac beaie pater. Quibus verbis, qui- Laleranensepalalium, quod ealenus aula regalis exsti-
cunque sit auctor istius proo.mii, eadem gesta ab terat, perpeluo jure concessil, regnum Italiw judican-
Eusebio graece scripta fuisse clare profitetur. Quae dum tradidit. Num et ipsius regis hwc verba sunt:
etiam in vetuslissiinis ponlifi.alibiis et codicibus, in < Unde congruum, > inquit, < prospeximus nostrutn
quibus sancloruin vilau sunt descriplae, in vita B. imperiutn, et regni poteslalem orientalibus transferri
Silveslri referuntur. Partem horum actorum (quod ac muluri regionibus, el in Byzantina provincia
ad bapiisiiiuiii Constanlini, el imagines SS. Pelri inoptimo loco nomini nostru civilatem wdificari, te
el Pauli speclal) refert Hndrinnus Papa in epislola nosirum illic conslilui imperium, quoniam, ubi prin-
Conslanlino iuiperatori el matri Irenae scripta, quae cipalus sacerdolum et Chrislianw religionis caput ab
in actione 2 septimae universalis synodi habetur. D JJ imperatore cwlesii conslitutumest,justum non est, ut
lpsum aulem privilegium fere inlegrum refert illic imperutor lerrenus habeat potestatem. > De hac
Leo IX, loco superius indicato, el Theodorus Bal- eadem re scribil Ado Yiennensis in commentarii»
sanion in Photii nomocaiiouein, liiul. 9, cap. 1, aetatis sextat., et Gotfredus Viterbiensis in chroni-
quanquam aliis in rebus (quod Graeci plerunique cis, parl. 6, cap. 2.

DIST. XCVl. C. XIV. 88 ecclesiw: Edd. coll. o. 89adu. : in lerrts : Edd. coll. o. pr. Bas. — «psiusprin-
cipis apostototum vice: Ans. »• et sicut noslra esl tetrena, etc " : Edd. coll. o. ex Ans. et lsid.**Merl. " hono-
rare : lsid. Merl.—Ans. — Edd. coll. o. pr. Lugdd. II, III. et gloriam : Edd. coll. o. per lempora :
Edd. coll. o. ex Ans. 9* '*
e. totius : eaed. pr. Lugdd. 11,111. weffidem Christ. vel stabilitatem : eaed. ex
Ans. *s concinnatione: Isid. Merl. —Ans. 9Tapud Ans. haecita lcgunlur : ef per nostrum imp. jussionem
in occidenterebus diversis eas ditavimus, vel etiam a septentrionali, etc) 98 Ivo Pnn. I. 4, c 1. Decr. p. "5,
49. — (Ex teslamento cotisliluli nosiri concedimus, etc " tradidimus : Edd. Ven. I, II, Lugd. I. — tra-
dimus : Edd. coll. rel. "^0 noslri : abesi ab Edd. Arg. Ba
463 DECRETI PARS PRIMA. DIST.XCVL 461
taiem mperialium '•' praesidenliuni equitum •*,, A cnpile ad laudem Dei*pro nonore B. Pefri 'gestaro*.
conferentes eiiam '•* et imperialia sceplra, simulque Ipse vero healissimus Papa , quia "8 super coronnm
cuncta signa, atque banda "" el diversa ornamenia clericalus, quam geril ad gloriam B. Peiri, "omnino*
'" pbry-
imperialin, el omneni proccssionem imperinlis ctil- ipsa ex auro non esl passus uti eorona, nos
niinis et glorinm poleslatis uoslrae. § 5. Viiisaiileni giuin candido nitore splenilidum, resurrectionem
reverendissimis clericis in diversis '°* ordinibus * dominicam designans, ejus sacralissimo verlici mn-
eidem * sacrosanctae "* Romanae ecclesiaeservien- nibus noslris imposiiimns, el lenenles frenum equi
tibns illud culmen '•• singularitate, polentia et prae- ipsius pro reverenlin B. Pelri strntoris officium illi
cellenlia hnbere sancimus, cnjiis amplissimus noster exhibiiiiniis, statuenles eodem pbrygio omnes pjns
senntus videlur glorin ndornari, id cst patricios » successores singulariter uti in processionibus ad
ntqne consules effici, nec non et ceieris dignitatibus imilationem iniperii noslri. § 6. Unde ul "' ponlifi-
imperialibus eos promulgnmus decorari. E( sicnt calis apex non vilescat, sed mngis quain lerreni
imperialis *07 mililia oinalur 108, iia et clerum imperii dignilas gloria et polentia decoretur, ecce
sanctse Roniana. ecclesiaeornari "" decerniimis "•. lani palatium nostnim, 'iil prredirtiim '" est,* quam
El quemadmodun. imperialis potentia ofliciis diver- Romannm iirbem, et oinnes Imliaeseu occidentnlium
sis, cubiculariorum nempe, el osliariorum, alque B •"» regioniim provinciasj loca et civitutes praefato
omnium excubitorum "' ornaliir, iia et sanctam bealissimo Pontifici "nostro* Silvestro universali
Romanam ecclesiam decorari volumus. El ut am- Pupa?contradimus "3 atqne relinqitimus, et nb eo et
plissime poiitificale decus praefulgcat, decernimus a successoribus ejus per *hanc divalein nostram el*
ei.hoc, clericorum cjusdem sanctae Romanaeeccle- pragnialicum constitiilum decerninius dispoueiidn ,
siae manipulis '" et linleaniinibus, id est candidis- atque juri snncta. Romaiiae ecclesiae concedimus
simo.colore, decorari "* equos, ita et equilare. Et permansura "*. § 7. Unde congruum pcrspcximus
sicut.noster senatus calceamentis utitttr curn udo- nostriim imperium et regni potestulcm in '*• orien-
nibus 0, id est cnndido linteaminc illuslratis "*, lalibus transfcrri regionibus, el inByzaiitiaeprovin-
*sic qi..nturet clerici,* ui "' sicut ccelestia, ita ct ciae oplimo loco noinini uostro civilatem aedificari,
terrena ad laudcmDei decorentur. § 4. Prae omnibus el noslrum illic constiiui imperiuni, quoniam ubi
autem licentiam tribuimus *ipsi sanclissimo Patri principatus sacerdoium ct Chtisliuua. religionis
noslro* Silvestro et successoribus ejus ex nostro caput ab imperatore ccelesli consiitiiium est, jiistuni
indicto, ul quem placatus P proprio consilio cleri- non est, ut illic imperator terreiius babeat potesta-
«are "* voluerit, ei in religiosorum numero cleri- lem. § 8. Haecvero oirnia <t, quaeper hanc 'nosiram*
corum connumerare , imlliisex oinnibus praesumal imperialein sacram, et per alia divnlin decrelu sla-
superbe agere. § 5. Decrevimus "7 itnque el hoc, ut tuinuis alque confirmaviimis "", usque in fincin
ipse et snccessores ejus dindcniate, videiicel coronn, mimdi illibata et inconcussa pernianere decernimus
qiiam ex capite noslro illi concessimus, ex aiuo '". Unde coram "» Deo vivo, qui nos regnare prae-
purissimo et gemmis pretiosis uti debeanl, 'et in ccpit, et coram terribili ejus judicio obtestainiir
NOTATIONESCORRECTORUM.
m /"rrrsiaen/ium equitnm :Gi'as.ccesl upiul Balsa- senatus noster ferl calceos, seu san-
quemadmodum
monem : Kai u\iLtp.u.xu TWV (.«o-tXtxwv iil esl : datia cum lititeis albis, ila etiam cwleslia, sicnl ter-
el dignitales imperialium equorum. aXoywv,
n Id est patricios : Locus hic graece sic habel : reslria ad Dei laudem.
P Ouem placalits : "iva_«vxt; TJJ?a»yx\hxo-o(_ov>ir)5>j
K«i tyj.iv .xs.v»-.T«VtynXbx-nxu xai (_s,ya).oo-uv>.v, £v f~.TaiSto-.Btkop-zxo;, xui svapiaxm, yzviiOai.xinptxb;,
xtxbap.nxut-opiyuknavyxknxo;vp&v,-rJTOi o! iruxpixiot, xaXiv TWo.piSp.K> TMVLyiuv xt\ripixSfj rswvpitip.tfcQcti,
v.uiot xovo-ouXoi,riTOt
o. v7raTO_,r.ui).oi7r_.
!t\ti>p.uxu ; id r\ j-tiJTt?
To)ua a7ro7T«VT&_V TOUTW.
sf-T-.ot.s.v Id esl : Ul
est el illam habere cetsitalem atque ampliludinem, si quis ex senalu sponte sua, qttodqnc itit ipsi tibeat,
qua orriatus esl magnus nosler senalus, sive palrtcii volveril fieri clerictts, el in sunctorum clerkoruin
el consules,sive Itypali el reliquwdignitales.
0 Cumudonibus :Graccetolushic locns liabet paulo numerum adscribi, tie qttis ex omnibus hoc audeat
impedire.
aliter : Ka<<__>5-hptxipaavytt.-nxosy_(.stVTroS>if<«T«, i Hwc vero omnia : Hic quoque est magna ver-
i..o_ iruvSuWtuIsvxu Stu oOoviav,O.TO-.xul T« oi_p«vt«, boiuin vaiielas, sed endeui lere senteiitia.
u; xai xa yniva npb; uiviaiv TOOe.oO. Id est : El

DIST. XCVI. C. XIV. "" imperialium prwsidentinm, equum eliam : lvo Decr. — imperialium
prws. ct prwcedenliurii equitum : Kdd. Arg. Bas. '•* ei : Edd. coll. o. '° 3 bnnna : Ans. —
luld. coll. o. '•* ditiersisordinis : Rdd. coll. o. 10Ssanctw : eaed. "6 culmensingularis potentiw et prw-
tellenliw : Edd. coll. o. — Ans. — lvo. "7 imperialibus : Edd. roll. o. 108exstat decorata : eaed. cum
Ans. et Ivone. '0» adornari: eied. ^".decrevimus: caed.pr. Lngdd. II, 111. '" conctibiiortimordinatur .
eaed. '" mappulis : Edd.coll. o. ex Ans. "* decoratos equos equilenl : eaed. ex eod. "* illuslrenlitr :
eaed.ex eod. "" el ita cwlesiia sicul terrena, etc : Ar.s. — Edd. coll. o. pr. Arg., in qun leg. : ut cwlestin
sicuf, elc "* clerkali conciliovoluerit iu religiosorum, elc : Edd Bas. Lugd. 1. '" Decernimus : Edd.
Bas. Lugdd. II, 111. "8 nbest nb Ans. el Iv. et Edd. cnll. o. »" add. : vero : ib. '30ef:Edd. Arg.
B.is. "' prwlaiutn : Ans.Ivo. '" accidentatium :.Edd. Ven. 1, II. •*' concedimus : Isid. Merl.— Edd.
coll..o. "* periuaHeurfa: esed. ex Ans. •" abesl a'b Edd. coll. o. II, 111,ubi legiiur : ab
pr. Lugdd.
orientalibus. '** con/irmamus : Eild. Bas. Lugdd. 11,Hl. *" decieuimj»*: Edd. coll. o. pr. Lugdd. II,
III. "8 coram te Deo : Edd. Arg. Bas.
 465 DECRETI PARS PRIMA. DIST. XCVH. iflfi
*per "• hoc iioslriim uiiperiale conslitulum* omnes A sentis regiii non minuit, sic imperialis pra.sen.ia
noslros successorcs imperalores, vel cuiictos opti- iiiensurnm dispensaiioiiis religiosae non mulal. Et
males, salrapas ciiam , amplissimum senalum.el infra : § 1. Semper r est effectum in sacerdolali
universum popiilnra in toto orbe terrarum nunc et concilio de sacerdotibus judicia provenire. Nam
in posterum cuuctis retro temporibus imperio nostro qiialescunqiie pontifices sint, etsi errore humanilus
subjacentem, nulli eorum quoqtio modo licere haec accidenle, non lamen conlra religionem ullatenus
aut infringere ' 30, aul in quoquam convellere '". Si excedenles, iiullaleinis videaniur "» a saeculari po-
quis auleiii, quod non credimus.iii hoc lemeralor teslaie posse percelli.
aul contemtor exsliterit, aelernis condemnnlionibus C. XVI. Ecclesias
restanrare conlrilas, non ponlifices
siihjaceal innodalus, el snnctos Dei, principes apo- versequi, boni priricipisest.
slolorum Peiruin el Pautum sibi in pra.senti el in
futtira vita sentiat contrarios,' atque in inferno in- Item Marcellus Papa Maxentio » ,3».
feriori concremalus cuni diabolo et omnibiis deficiat Boni principis est ac religiosi ecclesias contrilas
impiis. lltijus vero imperialis decreti noslri paginam atque conscissas "7 restaurare , novas aedificare, et
propiiis iiiuiiibiis roborantes, super venernnduni Dei sacerdotcs honorare atque ineri. Unde sanctos
corpus B. Petri principis aposloloruni posuimiis. '" aposlolos eoruinque successores sub divina conle-
Daiiim Romae 3 Kalend. Aprilis, "Domino nostro slatione constituisse '" legimus, uon debere lieri
Flavio*Conslantino Augusto qualer '**, el Gallicano persecutiones, nec inferri fliiciuationes, nec invidere
*V. C* Coss. "». » laborantibus in agro dominico, neque expellere "*
C. XV. Imperialis auclorilas religiosw dispensaltoni acterni regis dispensatores.
mensuram non mutat.
Ilem Gclasius ad Episcopos Dardaniw "*.
Sicut quamvis parva civilas pr&TOgativumprac-
DISTINCTIO XCVII.
GRATIANUS. vobis res humanas regentibus deputavit, nos cura
I. Pars. lloe capitulo palenter oslendilur, quodnec conslringit, ne cansis ejus, quainvis adhuc corporis
imptralori, nec cuiiibet laico iicet decernere vel de incommodilate detinear, propter convenius, qni a
eleciione Pontificis, vel de rebus ecclesiaslicis. Quw- sacerdotibus universis el clericis * et Chrislianae
cunque aulem ab eis conslituia fuerint, pro infeclis ' pIebispertiirbaiionibusagitaiiiur,apudaiiresCbristia-
habenda sunl, nisi subscriplione Romani Pontificis C nissimi principis desiin *. Si etiim secus quam opor-
fuerinl roborata. Unde illttd llonorii Augusli 1, ut teat evcniat, non vos id faccre', qui cuncta a:qua
supra dictum est, vunum esse videtur, quod conlra moderalione componilis, scd nos per noslram ta-
anciorilutem sacrorum canonum de electione summi cenlem ' desidiam videbimur qttod civilalis qiiietein
Ponlificis decernere lenlaveril. Sed sicut ex eodem et ecclesiaepacem pervertere valeat udmisisse. Quiim
capilttlo habetitr, ecclesiwprecibus imperalor in prw- enim liiinianis rebus divinac cullor religionis Do-
sumlores-valet decernere , sicut pro defensione fidei miiio fnvcnle providens *, noslra culpa erit, si non
quondam decrevisse leguntur, ne hwrelici aliquid id sub vestra gloria, qtiam cerluin est divinis semper
nomine ecctesiwpossiderenl. Ab ea aulem uon invilali rebtts animo promliore lavisse, firmo el stabilijure
de rebus ecclesiastkis aliquid disponendi non habenl ciislodialur, quod pcr lol annorum seriem et sub
[acultaletn. Honorins vero Angustus non stta auclo- illis eliain principibus obtinuil, quos niilla noslrae 7
ritale, sed B. Bonifacio supplicante, ecclesiaslicw religionis cura constrinxil, id esl ut licita a ser-
quieti consulere et concertamium ambitionem pttnire venlur, el sub vesirae imperio clementiae minime
curavit. quae sunt illicila formidentur. § 1. Ipsa eiiim eccle-
Unde idem Bonifacins Episcopus supplicaitonis epi- sia devotionem tuam, Christiahissime imperator,
slolam Honorio Augusto destinavil,-dicens * : nieo * quidcm sermone, sed suo ' vencrabili appellat
C. I. Epistola Bonifacii ad llonorium Auguslum. affectu, quam Christus Deus noster, vestri •• fidus
Ecclesisemeae, cui Deus noster mcum sacerdotium rector ct gubernator iraperii, uni desponsatain sibi
NOTATIONESCORRECTORUM.
r
C. XV. Seniper : Miilatus esl a colleciore orn- eptscopo, qiiaevox abest at» omn.uus manuscriplis.
lionis diictus, ne quae aniecediinl recitanda essent. Disx. XCVH.C. I. « Id est, ut licila : In epistola
C. XVI. s Maxeniio : In impressis * addebatur : ipsa legilur : id est, ut fidens ular iicilis.

DIST.XCVl. C. XIV. "• Verba astcriscis signnta ap. Ans. non legunlur. "• con[ringere : Edd. coll. o.
ex Ans. "' conveili : eaed. pr. Lngdd. 11,III. "* quarto consule ; E>l<l.coll. o. •" qiiarlo concilio : ered.
"* scr. A. 495. —Ans. I. ii, c. 68. "s videnlur. Edd. coll. o. = C. XVI.
pr.
* Lugdd. 11, III. =-_C. XV.
praeier Ed. Bas. "« Ep. Pseudoisidorinna. — Ans. I. 6, c. 192 (194). "7 et concussas : Ed. Bas. absunt
nb Ed. Arg. "• conslilutos, prwcepisse : »Edd. coll. o. ex Ans. ' "9 expelli: Edd. col. o. *
DIST. XCVll. Pars. I. 'c.8..D. 97. scr. A. 420. _=C. I. add. : ef luicis : Ed. Bas. __».s.i»iemur
deesse : Edd. coll. o. * tacenles ': orig. ap. Dionys. * prwsideas : ib. — Ed. Bas. 7 id esl elhnkis : Cou-
siantiiis ex conjeclura. — id est licila : Dionys. ap. Amort.; ap. Vcelluin 9conlra Graliani lectio reperitur.
In coll. Hisp. legitur ut a Corr. est notaimn. 8 non meo : Edd. coll. o. a !d. : quidem : Edd. coll. o. pr.
Par. Lmtdd. II, III. •» vera- lidei : l.dd. toll. o.
46. DECRET) PARS PRIMA. DIST. XCVIl. 4.8
ct inlactam virginem serval, ne in eam aliquos A sanclimoniam luam post lOiiguin incommodum op-
paliamini iiisUlianlium pracellarum fluctus illidi, el tai;e redditam didicimus sanilali. Et ideo reveiien-
quietam faciem tempeslalis insolitae " lumore '* libus venerubilibus viris gatuliuni iiostrum sacro-
turbari, gloriosissime et tranquillissime imperator riiin ** npicum aiteslalione signamus, ac petimus,
3*
augusle ". Ipsa ergo (quie uni desponsala, nostra '* uti quolidianis oralionibus apostolalus luus stu-
tamen mater est) ecclesia *hac* pietatem veslram diiiiti ac votiim siiiini circa salulera atque iiiiperiuni
legatione, quam suis sacerdoiibus commisit, appel- nostrum dignelur impendere. lllud autem pietali
lat, praelerita praesentiaque '» repetit. Vobis, inquit, nostrae,3* satis placilura ** esse cognosce, qtiod
36
religiose " imperanlibus b crevit meus, qui modo 17 sanclimonia tua de ecclesiarura aut populi per-
lutis est, populus, tam fidus '" Deo quam libi, qui turbatione sollicita est. Quaene aliqua ratione possit
es princeps Chrisiianus. Ecce enini inler *ipsa* evenire, satis cleraentia noslra credidil esse provi-
inysteria, inter preces suas, quas pro vestri felici- sum. Denique bealitudine lua praedicanle id ad
tate '» dependit iniperii, teste, apud quem et de cunclorum clericorum notitiam volumus pervenire,
cujus sede agitur, sanclo Petro, solliciiis pro reli- ut, si quid forte religioni tuae (quod non optamus)
gionis observanlia vocibus clamat!», cum sollicita " humana sorte contigeril 37, sciant omnes ab ambi-
pelitione miscetur oratio, ne humanas » res solito B lionibus esse cessandum. Ac si duo 38, ul supta.—
tentalore occultesollicitanie semel evulsa discordia Et in[ra : % i. Unde id observandum 39 est, ut
dislrahat. Augeretur !s pluribus, princeps Chrislia- omues traiiquillam meniem et pacificos animos ex
nissime, mater** ecclesia, nisi npud te sunrum essei serenilaiis nostrae adiiionilione custodiant, nec uli-
cura '* causarum, el nisi in oppressionibus idolo- quid seditiosis *° conspirationibus tentare conen-
rum, in ha_relicorum correctionibus, fide tua, divino lur, quiim certum sil, nulli parlium sua studia pro-
cultu pariler cum nnperio *' semper florente, vicis- fuliiru.
set. § 2. Habet refugium pium luae mansuetudinis II Pars. Gratian. Sine signatis apicibus non est
animum, ciim suae religionis veneralione conjun- mos Romanw ecclesiw undecunque legalionem susci-
ctuni, qutim, quidquid buic " proficiat, vos agalis, pere d.
et conferatis fralribus et consacerdolibus meis, Unde Nicolaus Papa *':
probatissimis viris, a me et ab omnibus (qui eccle- ecclesia sine signatis
siara faciunt »7)legatis; quibus (precamur) sacrae C. 111.Romana non consuevit
apicibus legationem undecunque suscipere.
causara religionis prosequentibus, in urbe vestrae
Nobilissimus vir aique slrenuus veslrae sublimi-
mansiieludinis hoc animo, quo postulalis annuitis
in C talis legalus, licet nullain epislolam juxla consue-
»8, perpetuum slatui universulis eccksiae consu-
tudinem a vobis nostro Ponlificio detulisset, licet
latis.
nunquam aposlolicae sedis inodns ** fuerit absque
C. II. Rescriptum Honorii ad Ronifacium Papam ".
Victor Honorius, inclytus, triumphator, seraper signalis apicibns undecunqiie legalionem susciperc,
nos lameu vos in illo honorantes, ejusque gravita-
auguslus, sanclo et venerabili Bonifacio Papae urbis
a_ternae3».Scripta bealitudinis tuae debita revereu- tem et eloqniorum illius veridicas cognoscenles
eum et sicut decnit susce-
liae gralulalione »' suscepimus, quilms recensitis . assertiones, nihilominus
pimiis, el ei, sicitt honestum fuit, credidinitis.
egimus omnipolenli Deo inaximas gratias, quod

NOTATIONESCORRECTORUM.
b lmperanlibus : Additis aliquot ex epistola voci- n [alias : vos\ in varias res semel evulsa dislrahat a
DIIS,emeinlatiis est hic locus : crevit meus, qui modo cultu solito, tentatore sollicitanle, discordia.
tuus est, populus. C. II. d Suscipere : ln vulgatis sequebatur : neque
« Ne humanas : In plerisque veluslis legilur * : ne mittere, qn_e absunt a velustis, neqite conveniunt
hos in varias res solito, elc In originali vero, ne nos cum his, quae sequenti capile afferunlur.

DIST.XCVILC. I. " insolito : exd. " timore : Edd. Arg. Bas. " semper auguste : Ed.
Bas. '* veslta : Ed. Bas. ciira orig. '" add. : auxilia : Edd. Bas. Lugdd. II, III. **religio-
sissime : Edd. coll. o. '7 mocfotutus est popuius : eaed. — orig. ap. Dionys. —meus, modo tuus; popitlus :
Coll. Hisp. " lam fidelis Deo, quam tibi, principi Christiano : Edd. coll. o. — Dionys. ap. Amorl. "add.:
ecclesia : Edd. coll. o. !0 clamat ad vos : Edd. eoll. o. pr. Arg. Nor. " add. : obsecranlis : Ed. "
Bas.
'haccin sola Ed. Bas. leguuiur. **Ageret : Dionvs. — " absunt ab orig. !* secura : orig. add. :
tio.iio : Edd. coll. o. »" add. : ecclesiw: Edd. coill.o. " add. : istiusmodi: Dionys. ap. " Vcell. —ista,
quw mandat legatio : Dionys. *8et annuilis : Edd. coll. o. — adttnaiis : Coll. Hisp. __=C. II. scr. A. 420.
*• Romw: Edd. coll.o.3I : Edd. coll. o.—n.s.rotum:
33 congratulaiione :3*Edd.Bas. Lugdd. II, 111.8asanctorum
3S
Dionys. Aniorl. tuutn : Bohm. uesfra: : Edd. Arg. Bns. placuisse : Edd. coll. o.— orig.
M ac : ib.ap. 37 Ed. Arg. 38cf. Disl. 79, c 8. *9servandum : Edd. coll. o. *° seditionis : eafiil.
contingit:
— sedilionibtts aceconspir.: Dionys. ap. Amort. »' Cochlaeiisin colleclione decrelorum Nicolai 1, ap. Mansi
t. 15, epistolani Nicolai ad Ludovicum imp. fonlem capitis laudavit, quam lamen non conligit iiivcsligqre.
— Coll. ir.p.p. 1,1.62, c 31. = C. III. *» moris: Edd. coll. o
46D DECRETI PARS PRIMA. DIST. XCIX. 470
DISTINCTIO XCVIII.
GRATIANUS. •Anemo suscipial, nisi quinque aul co umplius episco-
Qua ctrca ordinandos sinl observanda, quw in porum chirographis sinl" designati, quia multa per
eorum clectione diligenler sint consideranda, mullo- subrepiionem solent evenire
rum auetorilatibus monslrata sunt. Sed quia veriias
rei nonnunquam obscuralur mulaiwne provinciw, C. III. De eodein
decretum est sacris canonibus', ut peregrini, nisi Ilem Gregorius Romanw Ecclesiw Prwsul Sguilla-
lino Episcopo, lib. 11, episl. 25 6.
quinque vel eo amplius suornm eptscoporum fuerint
commenilalichirographis, non ordinentur. Afros pnssim, vel 7 incognilos percgrinos, ad
Unde Silvester Papa generali Concilio prwsidens ecclesiasticos ordines tendentes 8, nulla- ratione
dixit *:
suscipias, quia Afri 9 quidem aliqui Manicb_ci,aliqui
C. I. Nisi quinque episcuporum litleris designatum , in mi-
iransmarinum hominem ad clericalum nullus sus- rebapiizaii; peregrini vero plurimi "etiain'
cipiat. noribus ordinibus constituti forliores « '• de se prce-
Nulliis aliqua ralione transmarinura homineui lendisse " honores saepeprobnti suni.
penes vos * in clericatus gradus suscipiat, nisi quin-
C. IV. Non sunl promovendi ad clerttm, qui peregre
que faut' eo ampliiis] episcoporura designalus sit fuerinl baplizuti.
JJ
chirographis.
C. II. De eodem. Item ex Concilio Eliberitano, c 2i '*.
Item Anastasius I itrbis Romm Episcopus ad omnes
Germaniw ac Rurgundiw Episcopos ep. 1, Omnes, qui peregre " fuerinl baptizati, eo quod
cap. 2 *. corum minime sit cognila vita, placuit ad clcrum
Transmarinos homines in c.ericatus honorera non esse promovendos in alienis provinciis.

DISTINCTIO XCIX.
GRATIANUS. . renovata. Et in capite provinciarum ', ubi <i•idum
I Pars. De primalibus autem (quorum supra men- primales legis * saeculi erant ac prima judiciariu
tionem /eeimwsjqua>riiu); quem gradum in ecclesia poteslas, ad quos, qui per reliquas civitntes com-
eblineanl? an-in aliquo a palriari'iis differant?quam _ morabantur, quando eis necesse erat, qui ad aiilatu
obedientiani archiepiscopi eis deoeant? Primaies el imperatoris * vel regum confugere non potcrant vcl
palriarchw diversorum sunt nominunt, sed ejusdem quibus permissum non erat, confugiebanl pro <>p-
officii.Ab archiepiscopisauiem, quoties necessefueril, pressionibus» vel injustitiis suis, ipsosque appella-
episcopiad primates appellani, sed a primatibus ad bant quoties opus erat, sicut in lege corum prn.ee-
archiepiscoposappellare non licel. Debeitt ergo obe- ptuni' eral, ipsis quoque in civilalibus vel locis
dientiam primatibus arehiepiscopi in omnibus, qua nostros patriarchas vel priinates, qui unam (ormara
tibi ab eis juste fuerint imperata. teneni, licel diversa sint noinina, lcges divinae ct
Unde Anacletus Papa ait ad Episcopos lialiw, ecclesiaslicae poni et esse jusserunt, ad quos cpi-
ep.ll* •: scopi, si necesse fuerit, confugercnt eosque appcl-
C. I. Qttw obedieniia sit exhibenda primalibus et larenl, et ipsi primatuni noinine fruerentur, *ct nou
palriarchis. alii*. Reliquae vcro uietropoliiaiia. civitafes, qua.
Provinciaemulto anle Chrisii advenlum tempore minores judices habebant (licct majorcs comiiibusT
divisaesunl maxiina ex parte, el poslea ab apostolis essenl) liabcrent meiropolitanos suos, qni praidictis
et B. Clemente pnedecessore nostro ipsa divisio est 8
jnstc obedircnt priuiatibus, sicut et in legibus sacculi
NOTATIONESCORRECTORUM.
DIST.XCVHI.C. III. " Foniores : Sic legitur in n DIST.XCIX. P. I. a IIoc capul inlegrum repetiiiir
"
yetustis Gratiani et B. Gregorii codicibus : verum a Gregorio VII, lib. 6, reg. epist. 55. Rolhoniagensi,
in Frobeniana DCLugdunensi ejusdem B, Gregorii Turonensi ac Senonensi arcbiepiscopis scripta, ex
operum editione • ad [ortwres prwtendisse ho- qua ct originali nonnulla sunl restilula.
nores.

DIST.XCVIII. C. I. ' Haecdesiunla siiul cx decerplionibiis ex decrelis S. Silveslri P. apud Pseudoisido-

rum. Fonlein habebis vilam Anastnsii in lib. ponlif. Rom. —cf. etinm Greg. M. 1.2, ep. 57. Ed. Mnur.
et Greg. II, ep. ad Bonif., ep. 10, apud Wurdlwein.— Ans. I. 7, c 23. Polyc 1. 2, t. 31 * nos : Edd.Arit.
Bas. * haecdesideranlur in orig. et ap. An_.= C. II. * Caput Pseudoisidori, confeclum ad lib. pontif.
Rom. — Ans. 1. 7, c. 24. Polyc. ib. » fuerint : Edd. coll. o. = C. III. » Ep. 57 (scr. A. 592), 1.2.
Ed. Manr. — Ans.' 1. 7, c 25. » et ignaros peregrinos : Edd. coll. o. 8 ttccedeitfes: eaed. * Afrorum alii.
-^alii : eaed.— et ap. Ans. " ad (orliorem de se honorem prwlendisse: Ed. Maur. " prwsumsisse :
Ed. Arg. __=C. IV. " hab. non serius A. 510 Ivo Decr. p. 6, c 35_. " »» peregtinalione : Edd.
coll. o.
DIST.XCIX. P. I. • Cnpul Pseudoisidori.—Ans. 6, c 111.— lvoPan. 1. 4, c 23. Decr. p. 5, c.52. C. I.
*add.: omnium : Edd. Bus. Lugdd. II, 111.» teges : Ivn. * imperalorum;. Edd. coll. o. ex Iv. " ndd. : eorum :
Edd. coll. o. * scriplum : eced. pr. Bas. 7 add. : vel conitaiibus; Edd. Arg. Bas. 8 add.: suis: Ed. Bas
 471 DECRETIPARS PRIMA. DIST. XCIX. 472
olim ordinatum erat, qui non primatum, sed aul \ Uude Pelagius II epist. omnibus eptseopts illicite a .
melropolitanorum, aul archiepiscoporum noniiiie Jotinne Consiaminopoliianoconvocatis,elc. '• :
fruerenlur. C. IV. Nec eiiam Romanus Pontifex universalis est
C Non vocentur primates, nisi qui primas sedes appellandus.
lenenl. Nullus palriarcharum universalilatis 17vocabulo
Itcui Anicelus acf Episcopos Galliw '. iinquam uiutur, quia, si unus patriarchn universalis
II Pars. Nulli archiepiscopi primatcs vocenlur, dicilur, palriareharum nomen celeris derogatur.
nisi iili, qui primas teuent civitnfes '", quarum Sed absit hoc ", nbsit a fidelis cujtisquum mente,
cpiscopos aposloli et successores aposlolorum " boc sibi *vel*" velle quempiani arripere, unde lio-
rcgiilariter patriarchas et" primates esse consli- norera fralruin suoruni imminnere ex quantulacun-
lueruni, uisi aliqua gens deinceps ad hdem con- que parte videalur. Quapropter caritas veslra ne-
vertalur, cui necesse sit propter " miillitudinem inincin uiiqiiam snis in cpistolis iiniversalem nonii-
"eorum * primatem constitui. Reliqui '* vero, qui net, ne sibi debitum sublrahat, quum alleri bono-
ulins melropolitanas sedes adepti sunt, non primales, rem defert *• iudebitum.
sed metropolitani nominentur. C. V. De eodem.
C. 111.Primw sedis episcopttsnon appellelur princeps B ltem Gregorins Eulogio Patriarchw Alexandrino,
sticerdoiuiii vel suminus sacerdos. lib. VII, epist. 30, indicl. 1 t>".
Iiem ex Concilio Africano, c 6 ". Ecce in praefatione epistola., quam ad me ipsuin,
Primae sedis episcopus non appelletur princeps qui prohibui, direxislis, superbae appellatiouis ver-
sacerdotum, vel summiis sacerdos, aul aliquid hu- bum, universalem me Papam dicentes, imprimcre
jusmodi, sed tantuni primac sedis episcopus. curasiis. Quod peto dulcissima niibi sanctitas ve-
II Pars. Universalis autem nec etiam Romanus stra ultra non faciat, quia vobis sublrahitur, qtiod
Pontifex appetleiur. alleri plus quam ralio exigit pracbclur. Ego "enira*
NOTATIONESCORRECTORUM. ",
C. V. *»Apud B. Gregorium haec sequuntur : Et venire, ut gregem per tota vobis universalis ecclesiw
qttidem in S. Chalcedonensi synodo aique posl a membra commissum, pervigil cura me adhortationis
sttbsequentibus Palribus hoc prwdecessoribus meis informat. El Joannes episcopus Nicopolitnniis ad
oblatum vestra sanctitas novit. Sed lamen nullus P eundeiu : Decenterad veslras orationes concurro, ut
eorum uti hoc unquam vocabulo voluil, ut dum in " juxta consttetudinem apostoticw sedis'veslrsecuncta-
hoc mundo honorem sacerdolum diligerent omnium, rum ecclesiarum curam et Nicopolitanorum habere
apud omnipotentem Deum cuslodirenl suum. Quaui dignemini, secundum antiquam speciatem itispotitio-
rem etiam plenius exponit, lib. 4, episl. 32. Referl item veslram. Et in breviario Liberali cap. 22, epi-
autetn B. Tlioraas in opusculo contra errores Gri_- scopus Paterae ha_c imperatori de Siiverio Papa ait:
cornni, loiara illam synodum S. Leoni sic acela- multos esse in hoc mundo reges, el uon esse ttnum,
inasse : Leo sanctissimus apostolicus ei wcumenicus, sicut ille Papa est super ecclesiam mundi tolius. El
id esl univetsalis, palriarcha per multos annos vival. Regino Gerinanus lib. H Chronicorum, de Nico-
F.t Leo IX, Micbaeli Coiir.iaiitinopolimno arcbiepi- lao I loquens, sacpg ilhnn vocat universalem Ponli-
scopo de bac cadem appellatione scribens, ait: Licet licein. Sed istius diciionis : universale, dine sunt
viagno Lsoni prwdecessori noslro et successoribus notiones, quod iniiocenliiu III, lib. 2, ep. 206 (qua.
ipsius lioc S. decrevit Chalcedonensissynodus. Sed in iucipit: Apostolicwsedis), palriarchae Consiaiitinop.
liiultis quoque libellis, qui aclione 5 ejusdem synodi scribens, exponil bis veibis : Diciiur enim univer-
habenliir, baec esl inscriptio : Sanctissimo ac bea- salis ecclesia, quw de universis conslat ecclesiis, quw
lissimo universali patriarchw magnw Romw Leoni. grwco sermone catholiea nominalur, el secttndum
El in codicibus mullnrum cpistolurmn ad Roiuanos luinc acceptionem vocabuli ecclesia Rotr.ana non est
Pontifices, quae maniiscripla. in Valicana biblio- universalis ecclesia, sed pars universalis ecclesia;
ihecu servanliir (quaruin iiiulin exempla sunl penes prima videlket el prwcipua, veluti capul in corpore;
privutos) ud Horiiiisdain Papam plns quani trecenli I' quoniam in ea plenitudo poteslatis exsislil, ad celeras
arcbiinandriiae ac monachi secuudae Syriic sic scri- aulem pars aliqua plenitudinis derivalur. Et dicitur
bunt: Sanctissimo ac bealissimo orbis terrw patriar- universalis ecclesia illa una, quw sub se conlinel ec-
chw llormisdw, conlinenli sedem principis apostolo- clesius nniversas. Et secundum hanc nominis ratio-
rum Peiri, deprecaiio et supplicatio minimorum ar- nem Romana lanlum ecclesia universalis nuncupalur,
chimandritarum, el ceterorum monachorum secundw quoniam ipsa sola singularis privilegio diynilaiis
Syriw. Et in niedia lere epislola : Quoniam Chrislus ceteris est prwluta, sicut et Dens universalis Dominus
l)eus noster principem pastorum, et docloremel me- appeltatur (non quasi jam divisus in speciesaul spe-
dicum animarum conslituil vos nostrum sanctum ciatissimas, aul eliam subaltemas), quoniam omnia
angetutn, dignum est pnssiones, quw nobis coniiqe- sub ejns dominio conlinentur. Est enim una generalis
runi, exponere, elc. Avilus quoque Galliae episcopus ecclesia, de qua Veritas inquit ad Petrum : Tu es
nd euudein Hnrinisdain sic scribil : Dum religionis Petrus, el super banc pelram aedificaboEcclesiam
slatui et pleuis cathoiiew fidei regulis perspicitis con- nieniii.

DIST.XCIX. C. II. » Cnput Pseudoisidori. — Ans. 1.2. c 13. Ivo Pan. 1.4, c 25. Decr. p. 5, c 51.
Polyc 1.2, t. 21. '• sedes: Edd. coll. 0. " eorum : eaed. " i_/: eaed. " prw muttiludine : eaul.
'* lieliqiii meiropotitani nominentur,
qui alias metropoles tenenl : eaed. = C. III. '• c 26, conc Carth.
III, hab. A. 597.— c 37, apud Dionys. Ex. — Burch. 1.1, c 5. Ivo Decr. p. 5, c 57. Polyc I. 2, t. 26.
" Ep. Pseudoisidoriunu. M. I. 4, ep. 56.—Ans. I. 6, c 150 (128).
Ipsa fere" verba leguntiir np. Gregorium
Volyc 1. 2, t. 25. _-_.C. IV. '» universtiaiis : Ed.so Bus. universatis : Ed. Arg. is absit hoc a fidt-
—
libus : Edd. coll. o. ex Ans. abest nb Ans. o^erf: Ed. Bas. -rrjinfsri : Edd. coll. rgl. pi'. Ar".
=_C. V. " Eo. 30 (scr. A. 598), I. 8. Ed. Maur. — Ans. I. 6, c. 131 (l'2'9). Polj-c 1. 2, I.-26.
 473 ECRETI PARS PRIMA. DIST. C. 474
joii verbis qiiaero prosperan , sed moribus, nec A ralus sum, quum smgulis quibusque honor debitus
honorem esse deptito, in quo fralres meos honorcm non negalur. Si enim universalem me Papam vestra
suiiiii perdere cognosco. Meus namque honor esl saniiiias dicil, negat se hoc esse, quod me fatetur
'bonor* universaiis ecclesiae, meus honor est fra- nniversum. Sed absit hoc, recedanl verba, quae va-
trum nieorum solidus vigor. Tunc ego *vere*" bono- nitaiem " inflaut et caritatem vulnerar

DISTINCTIO C.
GRATIANUS. pallii nisi exigentibus causarum merilis et fortiter
I Pars. Episcopos autem ordinare ante pallium. posliilanti dari non debeat.
acceptum nec archiepiscopo, nec primali, nec pa- C. 111.De eodem. PALEA b.
triurchw licet, quod ex auclorilale Pelagii Papw, Iilem Joanni Corinihiorum Episcopo, lib. IV,
minus dalur episl. 55 ".
(licel evidenler) intelligi. < Novit sanctitas 6 lua, quia prius pallium nisi
Ait enim Pelagius Papa ': «
dato commodo non dabalur. Quod quoniam incon-
C. 1. Intra tres menses fidem suam exponere et pal-
lium postulare a Romuna ecclesia quisque metro- gruum erat, facto concilio anle corpus B. Pelri
politanui sludeat. g apostolorum principis, lam de hoc quani de ordi-
Qiionhm quidam melropolitanoruin fidem suami nationibus 7 aliquid accipere sub districta inlerdi-
seciindiiin piiscam consiieludiiieni sanclae sedi ' ctione vetuimus. Oportel ergo, ut neque per com-
aposlolioseexponere detrectantes usum pallii neque modum, ncque per gratinm aut qiioriindani suppli-
expetunt, neque percipiunt, ac per hoc episcoporumi cationem aliquos ad sacros ordines consenliatis vel*
consecratio viduatis eeclesiis non sine periculo pro- permillatis adduci. >
lelatur, placuit, ul quisquis melropolitanus ullrai III Pars. Gratian. Causarum vero merita accipienda
tres menses consecrationis suaead fideni suam ex- sunt, ut et is, qui poslnlat, merealur accipere, et fidti
ponendam palliumque suscipiendum ad upuslolicam suw professionem prius juramento confirmel, eVapo-
scdem non miserit, commissa sibi careat dignilale, stolicis decretis atque synodalibus stalulis se obedi-
sitque nietropolitanis aliis licentia, post secundam turum nihitominus caveal. Pallio aulem non nisi cerlis
el lerliam commonitionem vidualis ecclesiis cumi diebus et intta ecclesiam ad missanim solennia cui-
consilio Romani Pontificis ordinando epi.scopos sub- quam metropolitano uti licebil.
venire. § 1. Si vero consecrandi episcopi negligenlia Unde Joannes 9 Episcopus Vuliberloc *• Agrippineml
prbvenerit, ut ulira tres menses ecclesia viduata Episcopo :
consislal, communione privetur, quousque aut loco Q C.IY. Nisi post consueiam fidei professtonemvalliw>
dari non debel.
cedat, aul se consecrandum offerre » non difleral,
Qnod si ulirn qiiinque nienses per sunm negligen- Oplnium libi pnllium nunc conferre neqiiivimui.,
liain relinuerit viduatam ecclesiam, ncque ibi, ne- quia fidei tuae paginam niiniis uiiam ODorleal con-
linere qiiuin videlicel in ea nullain san-
que alibi consecrationis doiium percipial, imo me- ciaruinreperiiiius,
universalium synodortim, in quibus fidei
Iropolitani sui judicio cedat.
C. II. llonor pallii non detur nisi meritis exigenli- noslrae syiuboliini conlineitir, nec decreialium Pon-
libus el forliler postulanli. tificum Roinaiioriim coiisliliiiorumsecundum morem
Item Gregorius Papa Rrunichildw Reginw, lib. VII, feceris metuionem, sed nec illani propria subscri-
episf.5*. plione munieris", nec aliquem, qni" banc jure-
II Pars. Prisca consueludo obtinuit, ut honor jurando firmarei, raiseris ".

NOTATIONES CORRECTORUM.
DIST.C. P. 1. » Burchardus, Anselmus et auctor o Vuliberto: Resliiutum est hoc nomen ex An-
Panoriniae citanl ex decrelis Dainnsi : lvo vero citnt D selmo. Nam antea ernt : Giliberto; nnm Regino
iil Grutianus ; itemque Inuocenlius III, lib. 1, epist. in ea aelaie, qua Joannes VIII Ronianni ecclesiae
117. Bituricensi archiepiscopo (qua_ incipil: Ne si pracfuit, meminil Vnliberli episcopi Agrippinensis,
universif.refert paragraphum : _i vero consecrandi, et iiiier epistolus Joamis Pap;e Vlll, quae in biblio-
ex eodem Pelagio. Iheca Vaticana servaiitur, esl episiola alterius arg.
b
C. III. Ha_cPalea habetnr in plerisque vetustis ad eiiiidem, et Deusdedit refert iniegraui ejusdein
exemplaribus. Joannis epistolam ad eundem Vtilil.eniiin.

DIST.XCIX. C. V. " vera : Bohm. " unitatem : Ed. Bas. — veritatem : Edd. coll. rel. pr.
Arg»
DIST.C. P. I. ' Imoc 1, conc Ravennat. 1».A. 878.— Burch. 1. 1, c 25. Ans. 1. 6, c 92 (98). Ivo
Pan.l.5,c* H.Decr. p.5,cl3d. Polyc.1.2, t. tO. =C. 1. * fidei: Bobm. 3 prwbere : orig. — Coll. citl.=
C. 11. Ep. 11 (scr. A. 599), 1. 9. Ed. Maur. —Aus. I. 6, c 93 (90). Polye. I. 2, t. 24. = C. 111. » Ep.
57 (scr. A. 593), I. 5. Ed. Maur. — Ans.,1. 6, c 90 (87). Polyc 1. 2, t. 1.— cf. C. 1. q, 1, c 116. • (ra-
lernitas vestra: orig. 7 add. : eorum: Edd. coll. o. 8 absunl nb orig. 9 scr. A. 872. vel 875.—Ans. 1.
6, c. 92 (98) ,0 Vuiliberto : Ans. = C. IV. " munietas : Edd. coll. o. " ad hanc jurejurando fir-
tnaridam : Aus. " miseras : Edd. coll. o.
 47S DECRETI PARS PRIMA. DIST. C. 476
C. V. Oui pallium desiderat accipere, prius] a se i*_sit auditum, extra missarum lempns usum slbi
rcmovete illieita ptomiltat. pallii vendicasse. Et quod bene hancconsueiudinem
ltem Gregorius ** Ategio " Episcopo Ftancorum, generalis ecclesiac noveritis, vestris nobis mani-
lib. VII, epist. 111. festissime*6 significaslisepistolis, quibus praeceptuin
fn ea synodo, quam contra simoniacam haeresim bealae memoriae praedecessoris nostri Joannis Papae
per fralrem et coepiscopum noslrum Syagrium de- nobis iu subditis transmisislis aiinexum, continens
crevimus congregari, sanclitalem vestram volumus omncs consueludines ex privilegio praedecessorum
interesse, alque eidem fralri ita pallium, quod nostrorum concessas vobis ecclesiaeque vestr;e
transmisimus, tribui, si prius se promiserit illieita, debere servari. Confitemini igilttr aliam esse ge-
quae prohibuimus, per definilionem synodicam " a neralis ecclesiaeconsueludinem, posiquam ea, quse
'sancta ecclesia removere. De qua synodo omncm vos geritis, vobis ex privilegio vendicalis. Nulla ergo
n&bissubtiliter ordinem tuam fraterniiaiem volumus vobis *7 in hac re, ul arbitramur. DOterit remanere
scriplis discurrenlibus nuntiare, ut ipse, cujus nobis dubietas. Ant enim mos omnium metropolilanorum
sanciiias valde experta est, oos reddas " de omnibus eliara a lua est fralernitate servandus, aut, si tuae
certiores. ecclesiae aliquid specialiter dicis esse coiicessum
C. VI. Nonnisi ad missarum solennia archiepiscopo IB praeceplumve *8 a prioribus Romanae urbis Ponlifi-
uti pallio licet. cibus, quod lnec Ravennati ecclesiae sunt concessa,
Idem *• Virgilio " Episc. Arelatensi, lib. IV, a vobis oporlet oslendi. Quod si hoc non ostenditnr,
episl. 51. reslat, poslquam talia agere neque consueludine
IV Pars. Pallium libi transmisiraus, quo fraler- **
generali neque privilegio vendicas, ut usurpnsse
nitas lua intra ecclesiara ad sob missarum solennia te comprobes quod fecisti. Et infra: § 2. Deeorari
utatur. 80
pallio volumus forsan moribus indecori, dum nihil
C. VII. De eodem. PALEA. in episcopali cervice splendidius fulget quam huini-
fldem Joanni Ravennati Episcopo, lib. 11, epist. 54, lilas. Oporlel igitur fralernitalem tuam, si honores
Indict. 11 ".] suos sibi qnibuslibet argumenlis stabili pi-oposuit
< Non inultura temporis intervallum est, quod
menle defendere, aut generalitatis usuni ex non
quaedam nobis de tua fralernilate fuerunt nuntiata, aut ex scriptis " privilegiis se lueri.
scripto ^equi,
de quibus vobis, venienle illuc Castorio, notario si postremo nihit horum est, aliis melropo-
Quod
sanctae, cui Deo anctore praesidemus, eeclesiae, litanis hujus te praebere nolumus praesumtionis
subliliter nos indicasse meminimus. Pervenerat
ad nos in „ exemplum.
namque quaedam ecclesia vestra contra
d V Pars. Gralian. Privilegia quoque cum usu pallii
eonsueludinis»'atque hiimilitalis tramitem geri,
sola bene est oflicii sacerdotalis semper debent concedi.
quae (ut noslis)
erectio ". Quaesi sapientia veslra mansuete .»*,vel Unde idem Gregorius Syagrio Episcopo Auqustodu-
nensi, lib. VII, epist. 112 '*:
cum episcopali suscepisset sludio, non de illis ac-
C. IX. Cum usu pallH atiqua privilegia debenl
cendi debuerat, sed oportuerat *te*haec eadem cum concedi.
gratiarum actione corrigere. > Rationis ordo omnino nos admonet, et cum
C. VIII. De eodem. usu pallii aliqua *simul, sicut diximus*, largiri
idem Joanni Episeopo Ravennati, in eadem privilegia debeamus. Sed quoniam cum honoris
epistola '*. augmento cura quoque sollicitndinis debel accres-
Conlra morem quippe ecclesiaslicum est, si non cere3*, ul cullui vestium aclionis quoqtie ornamenta
patienlissime tolernlur (quod n vobis *' absil) etiara conveniant, oporlet, ut enixius in cunctis se sludiis
injiisla correctio. Et infra: § 1. Ulud, frater caris- vestra fraterniias exerceat, el circa e subjectorum
sime, libi non putamus ignotum, quod paene de aclus sit cura -j-vigilans, *ul3* vestrum illis exem-
nullo melropolitano in quibuslibel miiiidi parlibus D plura instructio, et vita magislra sil.*

NOTATIONES CORRECTORUM.
C. VII. d Humililatis: Reslilutus est hic locus ex C. IX. c Et circa: Locupietatus est bic locus ex
ipsa epistola. Anlea enim legebaiur : contra ulili- originali.
tatem ecclesiw el consuetudinis tramitem geri, quw
soln (ul bene nostis) est officiisacerdolalis ereplio.

DIST.C. C. V. "> Ep. 107 (scr. A. 599), 1. 9. Ed. Manr. —Ans. 1. 6, c. 90 (93). " Remiqio : Ed. Bas.
" synorf». Ans. —Edd. coll. o. " reddat: e_ed.= C VI. " Ep. 53 (scr. A. 595), 1. 5. Ed. Maur.—Ans.
" Edd. coll. o. = C. VII. »» Ep. 56 (scr.A.593), 1.3. Ed. Maur. —
1.6,c.98(95). Vigilio: Ans.— " erepfio: Edd. coll. o. " vel
1.
Ans. 6, c 87 " consuetudines ; orig. — consueiuiinem : Bohm.
(92). t. 20. " noMs: orig. — Edd. coll. 0.
mansueie : eaed. C. VIII.*7 Ans. 9, 95 (92). — Polyc
= ** 1. c 1.2, "
*» manifeslissimis : eaed. nobis : orig.— Edd. coll. 0. *8"concessum, prwceptum 3*
: orig. usurpare :
Edd. 0. pr. Bas. Lugdd. 11,111. 30nolumus: Edd. coll. 0. scripto : orig. Ep. 108 (scr. A. 599), 1.
»' excrescere: orig. — Edd. coll., 0.
9. b-1. Maur.— Ans. I. 6, c. 85 (91). Polyc 1. 2, l. 21. = C. IX.
— -j- abest ab /Vnselmo. »* verba asteiiscis signaia non sunt ap. Ans.
 477 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA I. 473
C. X. £7sus vallii conceatttir, et antiqua privilegia i. C. XI. De"eodem.
•nnoiianiur. Idem Episcopis Epiri, lib. IV, episl. 1. Indict. 14 ".
Idem Joanni Episcopo primw Jttsiinianw lltyricw, Scriptorum veslrorum insinuatio, fratres caris-
lib.1V, episl. 15*». simi, patefecit, Andream "fratrem nostrum* Nico-
Paliinm vobis ex more iransmisimus, el vices medianaecivitalis episcopum Deo propitio soleuniler
vos aposlolicae sedis agere iterata innovalione de- ordinalum 38.Et infra : 'Suprascripto igilur Andrea.
fratri et coepiscopo nostro* pallium nos direxisse
cernimus ".
agnoscile3B,atque privilegia *atque*cuncla conces-
sisse, quae praedecessores nostri ejus praedecesso-
ribiis contulere.

DISTINCTIO CI
GRATIANUS. sanctn synodus deinceps niliil lale ailentari a quo-
.n una aulem provincia duo melropolitani essenon libet episcopo, eos vero, qui aliquid tale attentave-
uebent, sicut in Chalcedonensi Cuncilio ', cap. 12, rint *, cadere de proprio gradu.
slatutum est. Gralian. Haclenus de electione el ordinatione cle-
C. I. Duo metropolitani in una el eadcm provincia ricorum tractavimus. Nunc ad simoniacorum ordina-
esse non debent. B liones transeamus, et ut facile liqueat; quid super hac
Pervenit atl nos, quod quidam praeter ecclesia- hwresi sanclorum Patrum decrevit aucloritas, causa
slicas ordinationes affuctantes potentiam per pra- deducatur in medium, cujus negolium et de scienter
gmaticum sacrum « unam provinciam in duas divi- a simoniacis ordinatis, et de ignoranler a simoniacis
dant, ita ' ut ex hoc inveniantur duo melropolitani consecratis, et de ordinationibus, quw per pecunias
episcopi in una eademque provincia esse. Statuilergo fiunl, conlineat.

N0TAT10NES CORRECTORUM.
DIST.CI. C.I. « Pi-agmaticum sacrum : Versiones eodein capite paulo post dicitur : Ata ypttu.pa.xm
priscae et Dionysiana habenl: per pragmatkam (or- P__t..ixwv,id est: per literas imveriales.
mam, Gra.ee auiem esl: Atu irpuyp.uxtx5>v,quod in

DIST.C. C. X. '* Ep. 23 (scr. A. 592), 1. 2. Ed. Maur. — Ans. I. 6, c 99 (96). »3decrevimus. Edd.
coll. o. = C. XI. '7 Ep. 8 (scr. A. 596), 1. 8. Ed. Maur. — Ans. 1. 6, c 100 (97). 38 ordinatum, cui pai-
lium: Ans. — Edd. coll. o. *9cognosciie: orig. — escd.
DIST.Cl. C. I. * bab. A. 451.— Burcb. 1.1, c 35. lvo. Decr. p. 5, c 146, ex Dionysio. — * imo inler-
pretatio Isidori. ' ef ex hoc :»Edd. coll. o. 3 tentaverit: Coll. liisp

DECRETI PARS SECUNDA.

CAUSA I.

GRATIANUS. victus sentenliam in se damnalionis accepit. (Qu. 1.)

Quidam habens filium obiulit eum ditissimo cwno-
bio; exaclus ab abbate el a fratribus decem libras
solvil, ut fitius susciperetur, ipso tamen beneficiow-
lalis Itoc ignorante. Crevil puer, et per inctementa
temporumet officiorumad virilemwlalem et sacerdolii
gradum pervenit. Exinde suffraganlibus meritis in
epitcopum eligiiur, interveniente obsequioet paternis
precibus; data quoque pecunia cuidam ex consiliatiis
axchiepiscopi, consecratur iste in antislilem, nescius
palerni obsequii et oblalw pecuniw. Procedente vero
tempore nonnultos per pecuniam ordinavit, quibus-
dam vero gralis benediclionem sacerdolalem dedit;
tandem apud meltopolilanum suum accusaius et con-
Ilic primum quwrilur, an sit peccalnm emere spiri-
luatia? (Qu. II.) Secundo , an pro ingressu ecelesiw
sit exigenda pecuhia, vel si exacta fuerit, an sil
persolvenda? (Qu. III.) Terlio, an ingressum vel
prwbendas ecclesiw emere sit simoniacum? (Qu. IV.)
Quarlo, an isle sit reus criminis, quod eo ignoranle
paler admisil! (Qu. V.) Quinlo, an ticeat ei esse in
ecclesia, vel fungi ea ordinaiwne, quam paterna pe-
cunia cst assecutus? (Qu. VI.) Sexto, an illi, qui ab
eo jam simoniaco ignoranter ordinati sunt, abji-
ciendi sinl, an non? (Qu. VII.) Seplimo, si tenun-
cians suw liwresitit recipiendusin epicopalidignitate,
vel non ?
479 DECRETl PARS SECUNDA;CAUSA I. QUJEST. I. 430
QU/ESTIO I. \ non solum ecclesia privetur, sed clinm sacerdotii
honore spolielur, quia allare, et decimas, et Spiri-
GRATIANUS. tum sanctum emere vel vendere , simoniacam hae-
I Pars. Quod autem spiritualia emere peccatum resim esse, iiullus fidelium ignorat.
sit, probalur multorum auctoriiale'. C. IV. De eodem.
Aif enim Leo Papa : Item Gregorius I dicia epist. 110, lib. VIId'.
C. I. Simoniaci gratiam non prwstant, quamvendere Benediclio illi in malediclionem convertilur' 0, qtii
quwrunt. ul fiat hacreticus, proinovetur.
Gratia» si non gratis datur vel accipitur, gratia adhoc,
C. V. Partem habebit cttm Simone, qui conlra si-
non est. Simoniaci * uulem non gralis accipiunt : moniacos vehemenler non exarseril.
igilur grntinm , quae maxime in ecclesiasticis ordi- Idem tn eoden»'".
nibus operalur, non accipiunt. Si autem non acci-
Quisquis per pecuniam ordinntur, nd lioc, ut fint
piunl, non hnbent; si autem non bnbent, nec gra- haerelicus, promovetnr. Quisquis ergo contrn simo-
tis, nec non grntis cuiqunm dnre possunt. Quid ergo niacam el hacresim pro officii sui loco
dnnt? profecio quod habenl; quid aulem habent? neopbytorum
vehemenler non exarseril, cum eo se non dubitet
spiritum utique mendacii. Quomodo hocprobainus? B habituruni portionein , qui prius conimisil hoc pia-
quia si spiritus veritatis (teslante ipsa veritate*, culare flagiliura.
de qua procedit) gratis accipitur, proculdnbiospiri-
tus mendacii esse convincitur, qui non gratis acci- C. riter VI. Simonis damtiatio dantem et accipieniempa-
involvit. ltem Gelasius Papa ad Episcopos
pitur*. per Lucaniam constitutos , episl. I, cap. 26".
C. 11. Inaniler sacerdos dicilur, quicunaue simoniace Quos consliterit indignos meritis , sacram " mer-
ordinalur. catos esse pretio digiiiiateui, convictos '* oportet
Item Gregorius Sqagrio Episcopo Attguslodunensi, non " sine periculo facinus tale perpeiranies,
lib. VII, epist. HOb». arceri,
sfudet dalione* ordinem quia danlem pariler et accipienlem damnalio Simo-
Quicunque prelii sacrum
mereari 7, *duin non oflicium, sed nomen atlendit," nis, quam sacra lectio leslatur involvil.
sacerdos non esse, sed dici lanlummodo inaniter C. VII. Analhetriatis sentenlia, dttmnatut, qui simo-
niace ordinatur.
concupiscil.
C. III. Spolietur honore, qui ecctesiam per pecumam Item Ambrosius' »'n libro pastoralii*.
obtinet. Item ex Regeslo c ». Reperiuntur quamplurimi, negotio " iniineris pe
Presbytersi per peciiniain ecclesinm obtinuerit.i C riluri, mercari velle graliam Spiritus snucii, dum
NOTATIONESCORRECTORUM.
QU_SST.1. C. I. o-Gratia : Siraillima primis ver- 55, el lib.« 5, epist. 107, episcopis Epiri.
bis biijiis capitis habentiir in epistola Leonis I. Ni- C. V. Verba prorsus ipsa hujus capitis non sunt
cehe Aqiiilegiensi episcopo scriptn, quae est 84. Lo- inventn in epistolis B. Gregorii. Verum Paschalis
quens enira de gralia ail : quw nisi gratis delttr, non Papa II (ut cst apuoj Ivoneni ac Polycarpuni) citat
esl gratia, sed merces. Reliqua apud ipsum non baecex ipso B. Gregorio, ac simillima prioiis partis
sunt invenla. hiijus capilis siint lib. 4, epist. 55 et 56 , poslerio-
C. II. bCnpul hoc ex originali est emeiidaluni et ris vero partis lib. 10, episi. ?3, Victori episcopo.
lociipletalum. Et Joaunes Diaconus lib. 3, cap. 4 , scribit, gene-
C. III. cNon est inventum in regeslo B. Grego- raleni sententium a B. Gregorio conlra siinonia. et
rii, unde videtur citari. Similin habenlur apiul Gre- neopbyloruiii lueresim prolntnm in episloln Victori
goriiim VII, lib. 6, reg. in indice concilii eo anno seripta coniineri. Cap. 42, conc Meldensis ab
liabiti, et in concilio Turonensi sub Carolo M., lvone, p. 5, c 75, ciiatum pnrlim convenii cuni
c 15, in Remensi, c 21 , Mogiiulino snb Rubuuo, ipsa epislola Victori scripta, el parlim cum iis,
c. 12, el altero Moguiitino sub Arnnlpho, cap. 5, quae Ivo et Polycarpus citaiit ex Pascbali, et cum
el infra cadeni qnasl. 3, cup. Allare, quod ibi.ci- his , qttae hoc loco refert Gratianus. De qua ha_resi
tatur ex Paschnli. D e Gullia ejicienda Gregorius, lib. 4, epist. 51, scri-
C. IV. dln nliquol vetuslis exemplnribus cnput bit Virgilio Arelatensi, et lib, 7, epist. 110, Syagrio
lioc conjunciiim cst superiori, et prauter epistolam et aliis episcopis Galliac.
110 indicatam, eudem senieiitia habetur 1. 4 , cpist. C. VII. f Ambrosius : Capul hoc in libro paslo-

' Desumlum caput est ex responsione Humberti

Qu-EST.I. P. I. ' aucioriialibus : Edd. coll. o. = G. I.
Cardinalis de simoniacis , c 4 , qua. est apud Marteniuin Thcs., t. IV. 'Maltli., c 10. * add. : vel datur:
Edd. coll. o. =C. II. »Ep. 106 (scr. A. 599), 1. 9 , Ed. Maur. — Ans. I. 6, c 77 (79). eper dationem :
7
Edd. coll. o. pr. Arg. Bas.-finqua leg. : donalione) Ven. 1 Nor. percipere : Ed. Bus. — accipete : Edd.
coll. rel. = C. III 8Apud Berlholdum Conslnnt. in npologelico pro Gregorio VII haec cilanlur, ex epislola
Gregorii M. ad ClementemRixuzenum (I. 4, <;p.15) ubi lanieii paulo aliler habentur. Ullerior cnpitis purs
infra quaest. 5, c 14, cilutur ex Puscbnli I, npud quem non est inventa. = C. IV. 'cf. ad c 2.—
Burch. 1. 1, c 21; Ans., I. 6, c 80. Ivo Decr., p. 5,c 73 et 112.—cf. Conc Meldense c 42.
10verliiur : Ed. Bas. = C. V. "Fonlem hujus capitis invenimiis episiolam nd Mediol. eccl., qunm
Paschali I supposiiil Wido miisicus quidani (foitassis Guido Aretinus Camaldulehsis inonachus), de qna »;e
videsis Ber.tholtl. Consl. (ed. Martin. Gerbert A. 1792.), p. 204. —•Apuii Auselin. 1. 6, c 77 (81). landatur
Gi.gorius ad Victorem (Ep. 29, I. 12, Ed. Maur.), cnjns vciiia epistolie auclor imiialus est. — Burcb.,
1. 1, c 21, Deusdedit p. 2. Ivo Decr., p. 2, c 84 et p. 5, c 75; Polyc 1. 2, t. 1.=C. VI. " scr. A. 494.
— Deusdedit p. 2; Burch. I. 1, c 22; Ivo Decr. p. 5, c 76. "sacramenla : Ed, Bas. **add. : i/.'os : f_.il.
Bas. "verba : non — perpetranies, absunt ab lvoue.=C. VII. "irao c 5, coiic ToL.VIH 'h.ab. A. 653)
quod rcctc laudal Aiistlmus I. 0, c. 85. "negotialione : Edd. coll. o.
 481 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA I. QUJEST. I. 482
vile" prelium tlonniit, ut pontificalis ordinis s»i- A . riculo subjacebit, et qui ordinalus est, nihil ex hac
blime'» culmen accipinnl, oblili verborum Pelri, , ordinatione vel promolioue, quae est per negolia-
qui dixil ad Siinoiiem" : Pecunia tua tecum sil in[ lionem facta , proficiat, sed sit alienus a tligniiate
perdilionem , quoniam donttm Dei exislimasli per pe- vel solliciludine, quam pecuniis acquisivit. Si quis
euniain possideri11.Pioinde quia et usitalum est tan-. vero meiiiaior tam turpibus et nefandis datis vel
tuiii maluni, et majoriiin freqnenter conslat" mu-. acceptis exstileril, *et ipse* 37, siquidem clericus
crone siiccisum , nos quoque hnic vulneri cancroso> fueril, proprio grndn decidnl, si vero Jaicus *aut
igniliiin (quod superest adhuc) injicimus ferrum, , monacbus*, analheinatizelur.
ilecernenies omnino, ut, quicunque deinceps pro- C. IX. A sacerdolio est alientts , qui per pecunias
pter accipiendam sacerdotii" dignitatem quodlibet', ordinal vel ordinalur.
praemium fucrif detectus oblulisse, ex endem tem- ltem ex VIII* Syiiodo»8.
pore se noveril anaiheiuaiis opprobrio condemna- Qui per pecunius qiienqiiam consecrnveril, vel ab
lum, alque a parikipalione" Chrisli <_oi|>oris_.et alio consecralus est, alienus a sacerdotio fia
sanguinis alieiiiiin, cx quo illum conslat exsecrabile C. X. iVec otdinari, nec promoveri in ecclesia Dei
Christo perpelrasse flagitium. Quod si nliquis exsti- per pecuniam aliquis valet.
lerit, qui" nccusel, ille, qni hunc ordinem mune- B ' Item Calixttts Papa IIi>*».
rum fuerat" datione* 7 lucrnlus, et susceplo **bo- Sanclorum Patrnm- exempla sequenles el officii
noris gradu privetur, d in monasierio sub percuui nostri debito innovanlcs, ordinnri quenquam per
pceiiitenlia relrudattir 89. Hli vero, qui hac 30 causa pecuniam in ecclesia Dei vel promoveri, auciori-
miinerum acceplores exsliterint, si clerici fucrini, la:c sedis nposlolicae modis omnibus pioliibemiis.
lionoris 8' amissione mulcleiilur, si verolaici, ana- Sitjuis vero in ecclesia ordinnfiouem vel promo-
themate perpetuo condemnenlur. tionem Inliler acquisierit, acquisila prorsus careat
C. VIII. Damnalur episcopus, qui per pecuniam dignitate.
ordinalionem facil. • C. XI. De eodem.
llem ex Concilio Cbnlcedonensi, c.2". llem Gregorius Nazianzenus • **.•
Si quis episcopus per pecuninm onlinaiionem Qui sludet doniini" Dei pretio mercari, in sacro
fecerit, et sub preiio redegerit gratiam ", quae ordine nulla ralione de cetero permanere aut rc-
vendi non polesl, ordinaverilque per pecuniam vocari posse dubium non est. Tnlis a communione
"episcopum, chorepiscopuin,' presbylerum, aut omhibus niodis abscindalur. Nam Spirilus sancli
diaconum , vel quemlibet de his, qui connumeran- donum pretio comparari quid aliud esl quam capi-
tur in clero, aul** pronioverit *per pecunias* dis- ^ lale crimen et simoniaca haeresis? quod qtiam de-
pensalorem , aut delensoreni, *vel mansioiiarium* leslabiliter in utroque lestamenio vindicatum sit,
", vel quenquam *omiiino*,qui subjectus est regu- multorum exemplis facile apparet. Giezi gratinm
lae, pro suo turpissimi lucri commodo, is, qui3a sanitntis Naaniaii" Syro venditlil; eumleni grulinm
hoc attentasse probatus fuerit, proprii gradus pe- sanitatis Helisaeovindicanle leprosus faclus aniisit.
NOTATIONESCORRECTORUM.
raii B. Ambrosii, unde cilalur, non esl iiivenliun. nem, deponi prwcipimus; sed et illos, qui nos ordi-
Habelur luinen in conc Toletnno Vlil, cap. 3, qiiem ttasse noscuntur. Exsiat etiam bac tie re epistola
canoiiem iiilegriiui Anselmus lib. 6, c. 85 , pnrieni Basilii ad episcopos sibi stibjecios.
vero ipsius Ivo p. 5, c 83, ex dicio concilio C. X. hl_sl Calixti II, qui panlo nnie Gtaiinnum
eit.nl. vixit, el nliquol conciliis n se bniiilis contra simo-
s
C. IX. Oclava : ln nliquol vetustis exemplnri- niam et investiturus ecclesiariun, quas Gennanici
bus caput Iiocciiutur ex VII synodo, in qun cap. 5, T^iinperalores usurpaverant, niiiltn decrevit: de qui-
referlur canon 50 nposlolorum nd banc rem faciens. bus abhiis Urspergensis nb A. I). MCXVHI, in quo
Iii epislola aiitem Tnrasii ad Iladi iaiiiiin Papiiin elecius est Pontifex, usqiie ad A. MCXXIVaccurale
(quae iu exen;plaribiis biblioiliecae Valicana:, el scribit.
aliis, est in line ipsius VII synodi) refertur .anoii 22, C. XI. >In operibnsB. Gregorii Nazianzeni, quae
synodi, quae iu Trullo, his veriiis : Eos, qui per multa graece w latine exsiant, nihil tnle repeituni
pecunias ordinali sunl sive episcopi, sive quicunque est. Iliibentur autem similia in episiola Turasii ad
clerici, et non secundum probaiionem el vilw optio- lladriuiiuin

QO_EST. I. C. VII. "illi: eaed. ex Ans. '»sublimitatem : e;cd. ex eod. "Acl. c 8, v. 20. "posse possideri:
Edd. Lugdd. II, III. —possidere : Edd. rel. cl orig. "exstal : Edd. coll. o. "accip.
»6 dignitate divini dom:
eaed. exAns. "perceplione Coll. Hisp. »»ejus accusalor : Edd. coll. o. [uerit30: e;cd. "acceplione:
Coll. Ilisp. — Ans. *8suscepti: Coll. Ilisp. — Ed. Bas. Mreligeiur : Coll. llisp. add. : de : Ed. Bas.
»»add. : sui : Edd. coll. o. = C. VIII. 3ibab. A. 451. — lnterprelalio Dionysii. — Abbo Floriacensis
c 13; Biirch., 1. 1, c 112; Ans. I. 6, c 88 (85); Ivo Pan. 1. 5, c 118; Decr. p. 5, c 118; Polyc 1. 2,
l. 37. "add.: Spiritus sancti : Edd. coll. o. ^promovetit et : esed. »*h;ec neque ap. Dionys. ex Ld.
Amort, nequeapud Ans. el l.itrch. legmitur. ucui altenlunli prabatum (uerit': Ans. — Ed. Bas. "absunt
ab orig. cit. et Anseluio. = C. IX. »8Periinciit baecud Basilium c 91, apnd Bevereg. Pandect. caiioiiuin.
— Ivo Decr, p. 5, c 121. = C. X. 39ex conc Lat. 1 bnb. A. H25. = C. XI. 40Epistoln Thnrasn,
quaiu capitis fonlem esse volucriinl Correctores, integra legilur inter.acta conc. Nic II bab. 787, Eudem
fere leguniur npud Algeriim Schol. libr. de miser* el just., in Tbesauro Maiienii T. V, c 52, p. 3, et
videnlur quidera inde a § Giezi ab ipso Algero confecta esse. "domum : Ed. Arg. **4 Reg. c _.
485 DECRETl PARS SECUNDA. CAUSA I. QMEST. I. 481
Judas ** omnium redemtorem vendidit, mox laqueo A _ C. XIV. Qui pretio ordinat, lepram, non officittm
suspensus eandem redemtoris graliam non obtinuit, confert.
et merito, quia nemo potesl relinere quod vendidit. Itcm Ambrosius de ministeriis, seu de dignitate sa-
Simon *'*etiam magus quum eandem Spirilus sancli cerdotali, cap.&st.
graliam emere vellet, damnationis*» senlenliam a Quum ordinarelur episcopns, quod dedit aurum
Pelro audivit: Pecunia tua lecum sit in perdilionem, fuit, quod perdidit aniina fuit; quum alium ordi-
quia donnm Dei exislimasii pecunia possideri*s. Do- naret, quod accepit pecunia »»fuit, quod dedit lepra
minus eliam, ut vendenles el emenles hiijiis gratiae fuil.
expertes ostenderet, cunctos peccatores per gratiam C. XV. De eodem.
:ti templo dimisit, singulariler vendentes et ementes Idem ibidem ''*.
increpans el flngellans de lemplo ejecit, in quo Gratiam, quum ordinnreris, non suscepisti, quia
venditores ct emtores snos gratia Spirilus sancli graluilo eam non meruisli.
constat deslitutos esse et vacuos. Quos enim Cliri- C. XVI. De eodem.
stus ejecit de lemplo numquid Spiritus Chrisli fa- ldem lib. IV, ad cap.i, Lucw [v. 27]»*.
ciet sib. templum? Cito lurpem sequilur lepra mercedem, et pecunia
^ corpus auiraumque raale quaesita*6 commaculal. Et
C. XII. Simoniaci sacerdotes esse non possunl.
pauloposl: § 1. Vides, quia faclo aucloris succes-
Item Gregoriusk* 7. sio damnntur heredis. Inexpinbilis esl enim vendili
Quicunque sacros ordines vendunt aut emunt, culpa myslerii *7, et gratiae vindicta cceleslis transit
sacerdotes esse non possunt. Unde scriptum e_st: ad* 8 posteros. Denique Moabilae et ceteri non in-
i Analhema danfi**, anathema accipienli, hoc est trabunt ecclesiam usque ad " lertiam et quariam
simoniaca hwresis. » Quomodo ergo, si anathema *• generationem, taradiu videlicet (ut simplicius inier-
sunl et sancti non siint, sanctificare alios possunt? preiemur), donec culpam nuclorum multiplicis suc-
Et quuin in Cbristi corpore non sint, quomodo cessio generationis aboleret. Sed quum illi, qui in
Christi corpus tradere vel accipere possunt ? Qui Deum idololalriae errore deliquerunt, in quariam »
malediclus est benedicere quomodo potest? generationem videanlur esse mulctali, profecto
C. XIII. De eodem. durior videlur essesentenlia, qua Giezi semenusque
in aeternnm habendi '* au-
,tem Gregorius Syngrio, et aliis episcopis, lib. VII, pro cupiditate prophetica
episl. 110 *°. c.torilate damnalur, praeserlim quum Domiuus nos-
hanc hxresiin anteonines 1 radice ler Jestis Christus per lavacri regeneralionem om-
Quum liqueal viiio-
pestifera surrepsisse, atque in ipsa origine sua apo- nibusremissionemdederitpeccalorumn,nisi*'
stolica esse deteslalione dainnalam, cur non cave- rum magis quam generis semen intelligas. Sicut
lur ? cur non perpendilur, quia benedictio " illi in enim qui filii promissionis" sunt aesiimantur in
malediclionem convertilur, qui ad hoc ul fialliaere- semen hoiium, ita cliam qui*filii* errorissunt acsti-
licus, promovelur? niantur in seinen malum. Nam et Judaei ex patre
diabolo", non utique carnis successione, sedcri-
minis. Ergo omnes cupidi, omnes avari Giezi le-
pram* 4 cum divitiissuis possident, et male quaesita

NOTATIONES CORRECTORUM.
G. XII. k Deusdedit in tractatu contra simoniacos
referl hoc cx epistola Paschalis P. 11ad Mediola-
nenses.
C. XIII. ! Omnes: Antea legebatur : omnia, sed r\
glossa videtur magis convenire lectioni restitutae,
quae esl in aliqiiol maiiuscriplis el ipso originali.
m
C. XVI. In quarlam : Antea legebalur : in ter-
tiam et quariam. Sed ela B.'Ambrosio, et ab uno
vetusto Graiiani codiceabesl vox : tertiam. Deulero-
nomii autem c 23. Idumaeorurn qiiidem el-Egyplio-
rum liliiperiiiilluiiliir terlia generatione inlrare in
ecclesiam Domini, sed de Moabilis sic scribilur *
Ammonitesel Moabites eliam post decimam genera-
tionem non intrabunt ecclesiam Domini in wternum,
" Peccatorum : Sequebalur : cttr ergo Giezi semen
in wternunidamnatur ? qu__apud B. Anibrosiumnon
habenlur.

QIWEST. I. C. XI. *»add. : qui : Edd. Lugdd. H , III. **.._.. c. 8. "add. : suo. : Ed. Bas. **possi-
dere : Edd. coll. o. pr. Lugdd. II, 1II.=C.|XH. "Haec olim ad Paschalis 1, ep. ad Mediolanenses, qnaui
stipposililiam esse iiioiiuiiniis (cf. ad c. 5 ead.), suspicamur pertiimisse; ad Paschalem II, quem lauda-
vit Deusdedit p. 4 , ea pcrlinei _ non posse , ipsa verba Urbani, qui aule Pascbalem 11vixit, in ep. ad
Lucium (cf.C. i,q. 3, c 8) aperie tleiuonslrniii. *8_fnn_fi — accipiendi : Ed. Arg. Bas. *9analliemiiii-
zaii : Edd. Bas. Lugdd. II, III. = C. XIII. «• Ep. 106, (scr. A. 599), 1. 9. Ed. Maur. — Burch. 1.1,
c 121. Ivo Decr. p. 5, c 75. Detisdedit p. 2. Polyc I. 2, c 1. " cf. supra c 4. = C. XIV. »» llunc li
briim npocryphuni esse, consliil. — Deusdedit p. 2. lvo Decr. p. 5, c 95. *3aurum : Edd. coll. o. = C.
XV. '* cf. ad c 14. = C. XVI. »«Ivo Decr. p. 5, c 152. Densd. p. 2. *»acquisila : Ed. Bas. «7mi-
ttisterii : Edd. coll. o. pr. Arg. Ven. I, II. »8in : Edd. coll. ex Ivo. *• in : ead. ex eod. 60prophetiw .
Ed. Bas. " nisi ul : Ivo. — Edd. coll. o. 6*promissionum : e;ed. " add. : sunf: eaed. 6*add. : spiii-
tuulem : Ed. Bas.
485 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA I. QU_£ST. I. 486
mercede non tam patrimonium " facuitalura, qnam A difflcultate longiorem exigit dispulalionem. Quun»
ihesaurum criminum congregarunl aeterno supplicio nos dicamus 70 ab haereticis ordinalos vulneralum
el brevi fruclu. per illam manus impositionem habere captu, ubi
II. Pars. Gratian. Quia ergo auciorilale Leonis vtilnus infixumest, medicina est adhibenda, qua 71
Papw simoniacinon nisi spiriium mendacii accipinnt; possit recipere sanitatem. Quae sanifas post vulnus
secttndum Gregorium apud simoniacos sacerdolium seciita sine cicatrice esse non poterit, alque ubi
non subsislil °, benedictiojeorum in maledictionem pcenitentiae remedium necessarium est, illic ordina-
converiilur, apnd eos manet anathema danli et acci- lionis honorem locuin habere non posse decerni-
pienti, quuni sancli non sinl nec in Christi corpore mus". Nam si 73, ut legitnr n, quod" leligerit
constituii, quum sint maledicli nec sancitficdre alios immundus immundum eril, quomodo ei 76 tribuelur
possunl, nec corpus Chrisli iradere vel accipere, nec quod miindilia ac puritas consuevit accipere ? § 1.
benedkere aliis vulent; secundum Ambrosium vero Sed econlrario 77 asserilur, eum, qiii honoreni 78
anathemalis opprobrio condemnanlttr, alque a par- amisil/honorem dare non posse, nec illum aliquid
licipalione corporis et sanguinis Christi atienantur, accepisse, quia nibil in danteerat, quod ille posset
quitm accipiatttr aurum et lepra dclur, quum inex- accipere. Acquiescimus,et vcrnni esl cerle.quiaquod
piabilis sii culpa vendili mtjsterii; secundnm Chalce- B non habtiil dare non poluil. Daninntionem ulique,
tlonense concilium ex tali ordinatione nihil proficere quum hnbuit, per pruvam mniius imposilionera de-
judicantur ; secundum Gelasium Simonis damnatione dit, etqui purliceps effecius *9est dnmnato 80, quo-
involvunlur;secundum Gregorium Nazianzenum in sa- niodo debeal honorem accipere inveuire non pos-
croordine permanere aut renovarinulla ratione possunl, sum. § 2. Sed dicitur vera ac jusla legitimi sacer-
ab Heliswolepra perfunduntur, a Pelro in perditionem dofis benediclio auferre omne viiium, quod a vilio-
damnanlur, a Chrislo vero de lemplo ejiciunlur: quid so fueral injecluui. Ergo si ita esl, applicentur ad
aliud simoniacus simoniaco in sua ordinalione polest ordinntionem sacrilegi, * adulteri,* afque oraniuin
conferre, nisi quod Innocenlius de ceteris hwreticis criminum rei, quia henedictione 81 ordinationis
lestattir, dkens epist. XVIII, ad Alexandrum, cap. crimina vel vilia pulantur auferri; nnllus sit poeni-
3.« 6 tcnliae locus, quia id poiest prastare ordinatio,quod
C. XVII. Qui Spirilus perfectionem non habenl, longa salisfactio praestare consuevil. Scd iiostrse lex
ipsam dare non possuntv. ecclesiae esl venientibus ab ha.relii.is, qui tameu
Qui perfectionem Spiritus, quam acceperant, illic baplizaii siint, per manus imposilionem laicam
perdiderunl, non ejus dare plenitudinem possunt, tantum tribuere coininunionein, ne ex his aliquem
quac maximeopernlur in ordinalionibus, quam per in clericatus honorem vel exiguum subrogare.
suam perfidiam perdiderunt. Et iierum 67; § 1. Qui
•8 honorem non habuit, honorem dare non potuit, 111.Pars. Gralian. Sed objicitut: alii hwtelici a
nec aliquid ille accepit, quia niliil eratin dante, sed fideexorbilant, simoniaci auiem, elsi graliam Spiri-
damnaiionem, quanriiabiiit, per pravam maniis im- lus sancii venalem puiant, lamen a fide alieni non
posiiioncm dedit. sunt, atque ideo, quod ab Innoceniio de ceieris hw-
C. XVIII. Simoniacus per pravam manus imposi- reticis decemitur, non valet de his consequenler
lionent non benedktionem, sed damnalionem prw- inteliigi. His ita respondetur : Simouiaci etsi fidern
slat. lencre videanlur, infidetilalis tamen perditioni subji-
Idem Rufo, el aliis episcopis, epist. XII, c. 3. 69
ciuntur.
Ventumesl ad terliain quafsl-onem, qusc pro sui

NOTATIONES CORRECTORUM.

• Non ittbsislil : Simoniaci recipiunt quidem D C. XVII. P Iii hoc capile non referuntnr ipsa
characterem, sed stint ipso facto suspensi. Ita ratio- prorsiis verba Innocenlii, quae tamen babenlur par-
ne habita usus vere dici potest ipsorum sacerdolium lim infra. ead. c Arianos. parlim in capite iiiinc
non subsistere, ac proplerea reclissime B. Grego- sequenti. Venfuro est, in versiculo : Sed e con-
rius I. 10, epist. 33. Victori episcopo scribens, trario.
siinoniacam ordinationem vocat illicitam et effectu
carentein.

I. C. XVI. *» facultatem patrimonii : Edd. coll. o. 60 c scr. A. 415. — Ans. I. C,

QILEST. A cf. c «8 cf. c. 75, 97 et.98, infra ead. =
c 73(78). = C. XVII. ex ep. ad Rufum sequ.
C. XVlll? 69 scr. X. 414. - Coil.V'p. p. 1, t. 38 c 12, 13 Ans. II. Ivo P.m. 1. 3. c 130.—Decr
ut .
« fi <• .9/fiOi Polvc 1 2 t. 31. el 1. 7, t. 7. 70 dtctmus : Edd. coll. o. "'^uo : Coll. Hisp.
" Nam si sicut: Edd Lug.ltl. II, III. - Nam si-
Coustam. (" al,L :. Couslant - posse constat : Ans.
c«": Edd. coll rel. Coll. Hisp. 76 - Ans. 7* Nu.n. c 19, c. 22" qut ieligertt tmmundum
o. : Ed. Bas. " econira : EJd. col . o. - o -g. -
immundus erit : Ed.l. coll. agi A»^.
»°. dam-
ivo 78 honores • Ed. Bns. 7» factus esl : Ed. Bas. — faclus stt : Edd.»' coll. rel.
ttati : Ed. Bas. - damnaiioitis : Edd. coll. rel. - Bohin.
- Couslant. per benedicttonem .
orig.
487 DECRETI PARS SECUNDA.CAUSA I QILEST. I. 488
Unde B. Anibrosius in lib. II, r/e pcen»..cup, 4, ad- .A C. XX. Simoniacus infidelis esse probalur
versus Novalianos scribit, diceris: Ilem Gregorius /. IX, ep. 53, ad Theodoricum
C. XIX. Simoniaci fidei integrilatem non regem ".
liubent. Quum omnis avarilia idolorum sil servitus, quis-
Pclrus Siraoni **, qni magica. arlis consiietudine quis hanc et maxime in dandis ecclesiasticis bono-
depravalus putasset, quod gratiam Christi per impo-. ribus vigilanlernon praecavet, infidelilalis perditioni
silionein manus atque infusionem Spirilus saucti subjicitur, etiamsi tenere fidem quam negligil r vi-
compnraret pecunia, ail 88: Non est tibi pars, neque deatur.
sort"- in liac fide ., quia cor luum non est recium C. XXI. Simoniacorum Itwresis ceteris
damnabiliot
apud Deum, ctc Vides, quod huncmagica vanitnte8* esse probalur.
86 snnclum npostolica Item ex episi. Tarasii Consianliiiopoliiani
blnsphemunlem in Spiriluin Episcopi,
auctorilate condemnet, el eo raagis, quia puram missa Papw Hadrianos *8.
coiiscicnliam fidei non babebat. Eos, qui per pecunias niantis imposuerunt vel im-
NOTATIONES CORRECTORUM.
C. XIX. _ lnhacfide: Vulgata edilio bnbei : B o-xoirofeav iS»iTVJV poufuiav ipyouevnv, xut pn anp.uvn
in sermorie islo. Gncce est; evTW).?7WTOUTW. xri acO.myyi,xul 6 )aof fjti. fvluinxut, xui etVirjvau>j
«•
C. XX, Quam negligit : Sice.-.ienieiiiialum ex pofifuiu luSri i\ aUT-ivi/v/iiv, xb uip.u ix xH; yetpb;
maiiiiscriptis exeinplatibus et originali. In vulgatis TOOO-ZOTTOU ex^ijTTiaw,yoSwTOUTrj?aiani; xuxoxpi-
eniin legebatur : fidem verbis, quam negal fucio, puxo; uvayyiXhouev xoT;ttpoeSpot;tzaai xo>vxuQ ripu:
videalttr*. ixxlnoiwv, hu pexu nupptiaiu: xuxuxbvBeiovirrdoTo-
C. XXI. * Cnput boc est parsepislola. Tarasii ad ^ov et7rwf-ev'xuQupoi. iap.tv unb xov uiuaxo; xo>vttaou-
Iladiianum. Sed iininiilata est olujiiol locis series (.atvovTwvTK,- xavovtxafStaTa!_eij,xat trj.vvyt uuHov
verborum, et epitome qiiaedara adhibila, qiiemad- xo>viizi ypnuuai _^etpoTOvyj(ravT6_v -h yetpoxovrfiivxwv,
lnodiim et apud Anselmuin. Inlegra bubetur manu- XlixpovTOOfieiou a7roo-T_),ou , ov xui xriv xuHiSpuv
scripta post VII syiiodum in Valicana bibliotheca, ixYMipi>auxo jj uSelftxri __ra uytbxv;, o>:StfxwvaxKv
etingraecis ejus synodi codicibus, et in latinn cx fj-uyov,TOUTOUf xa$e)ovTOf. TOOTOU evexevou^'' U7TOO-TE).-
versione Anasmsii Bibliothecarii. Exstat etiain )v0f-e6a TOUuvuyyiWttv xr,v aktfittav, fviiaxxovxt: xai
laline impressa apud Balsamoneni. Sed inea versio- v.paxovvxt;xu ixupuTWV kyiav xui navtvfinp.w b.ixoixb-
ne uul interprclis, aul exerapluris, quod secultis esl, )_v, xat TWV aotStf-wvTtuxpo>v •hp.tovxavovtxwfix$o-
vitio flagiiiosum ineiiduni inest. Nam ubi Tarasius 6e'vTa.Kal «i TI TOUTWV 7r«peSa8»j urro'Ttvwv,fZSzhjxxo-
Hadiiamiiiiiiiiiilice landat, interpresreprebendenlem uzBa. 'H OUVaSe)yix»iufiwvapytepottpeifn: «ytwo-uvr»
inducil bis verbis : Fraterna ergo vestra sacerdota- ivSiauo>:xal xaTa 6eou ^ouXijtrtvTrpuTKveuouira TIQV
talis sanclitas, quw non jure, nec ex Dei voiunlale iipupvixnv iiytaxeiuv, SiaSoijToviyet xr>vO_|KV. Etpnxe
pontificale munus administrat, tnagna laborat infa- ,
/• Sta TOU o xat uiyu; upyitpevt
mia : quamvis cnin alin mulin, luni proxime sequen- yup Trpoyj-TOuttpmxo;
tw a).-.'
o Xptaxb; b @eb;rtu.€>v eya>, n ToOfSo^a.ovTaf
lia verbn inunileste repiignenl, in quibus eiim vocat f_e So^acrw.OtSaf yotp, uvep iitiBvuto>vx£>vxovmiev-
viriiin (lesiderioriimSpiritus, et aliis praeclarisiilulis uuxo:, bxt fopnxoxipu uidj\bveaxt MaxeSovtou xat TWV
ornnt. Exemplarin quidem graecu Vaiicana, et Vll auf auT.v Trveuf-aTOf/.a^wv ij Suo-o-eSii?uipeat;.
synodi, el ipsius Balsamonis optime habenl. Quare 'Exeivwvyup xxiauu xai Sou)ovTOU 6eou xat Xiuxpb;xb
iiecessarium visuiu esl, priorem epistola. paiiem uytov TtvzvuuXwpoSovvxuv, ourot e'auTo_v,wfSoxoOo-i,
cuiii graece, liiin uovn cum versioue afferre; reliqua SovXov a.vxbTtotovat.\\u; yup Szaitbxri:bx" a.veyoi, ei
ex Balsaiiione impresso peli poierunl. ntixoi.oy.ei,e\xeoizeVuv,etTeexepov,wvX_XT»J-
Tw xa tzuvxu uyto>xux'axai uuxuptaxuxtfuSe).fS> \3ov\otxo, Tat. 'iltrauTwr xat o ayopa^wv, Seo-7r6Tijf fyavkbuevo;
xui avX>.eixovpyS> xupiw 'ASptavw IlaTra .fjf Ttptaou- tlvut xov rtyopuauivov.Sta Ttotvjv apyvpiov xovxoxxuxzt.
xipa; Twf-rjj, iu.pa.aio: uvu^to; 'fLiriaxono; KwvaTav- O-Twf ot TauT»vTrjva.20-f~ov irpufyvipyu^bu-tvotxuxu-
xtvjvttbktt»: iv Kupiwy_y.ipti.v.Ylo).vuepS>; xui irolv- -tSa^ouert TO7rveuuaxb uyiov, Xau uuapxuvovxt;xoi;
xpbira; evayyt).ixS>;xai uv:oaxa\ir.>j>; xt xai Ttuxpi.xS>: \^kuafriuovaiv,iv pee),.e6ouAe'x6aWetvTa Satuovia TOV
.t_aerx6t.s8a uftXapyvpovxbv Tp6.ro. eyetv ev TTJTvjf Xptoxbv,7),xbyecd.ifizaxzpov elixziv,izuptoixaaiv'IoOSa
hpaavvn: uytaxEiu,xai un ypvait,zoBut,vjupyvpi$t>s6at TW7rpoS_T»i, of TotfStozTovot;'louSaiot?Ttf-fjfupyvpiov
V)Tt aftzepiCtoQutiiri yetpoxoniu ixttvxb; iepuxtxov TOVxuptov arrnf-Trw/.r^aTO. '--f ouv TOaytov 7rve0fj.a
avSpb;, wf v7zoSziXoii.zv _v Tatf xaS' i-r.oxixuyp.ivut; Ofxooufftdv eaTt Xpiaxu xS>&eS>JJUWV, Tfjf auTiif Trav-
Xpriaeotv, urtb xi ypaftxSivGenyoptwv 1
xai ttuxptxSyj Ti7rouS^ov taovxai fj.tpitio;,d>:u-KoSiSttxxat.Ei Si ou
5tSa<Txa).twv. Ot yap _J._T_-.VT-. Taf yjlpu; viropexuir. ixmpuoxtxat , 7rp6S/j).ov yup , ov3auS>;, uvaufUixxta;
xov 7rv£Uf_aT0r ziaiv, ov/i tcpaxttt TOU 7rve0f-.arof.Aw- ovx zoxiviv auTotf rj yupi; xov uyiov ixvtvuuxo;, r>xoi
peav yup ),a_ovT.fT.v yupiv TOOnvzvuuxo;, Swpeav 1 [ul. etV ouv| ri Trjf iepwo^Ovnf
Si5__.ai xoi; itup uvxStvuzxaXuuGavovaivK7.eyvjvavTO 1 e^aCovouSe zy^ovat. MvvjffflvJTWcrKv aytaxtia, xui o oux
TOOayiou Utxpov
_x Trif xuptaxvjfywvvjfxuvxnvTVJV _).eu6eptOTvjTa eO.vj- rtpb; TOVTOOTO e*7rtTrjSe_(raVTa OUTWO"! ).eyovTOfoux
fbxe;. Et <__xi; ei,eyyBe'mypvoia> TauTrjvtbvriouutvo:, i' taxt aoi uzpi:, ouSex)vvjoof evTWWyw. Et yip ccKeuixa-
UTtoxnpVY.xov Siuyoptvovotxbv xoiovxovT>ifiepa.xty.ri: ),etTatvjTrjftepwauvvjfa!_ia,a.pu[»\. apu\ Tteptxx-h nap'
xu\eb>;|ul. a.iafj. l-at ei xui ovbauxt xriv izproovvnv i aurotf vjxaTa TOVl_tovaeuvn 7roXtTeia, zai n iv uyvziu
xexlrtptoxut, u/X ovv Stu-^evSexui b ).byo;,£7riTWrrpu- xat apixri uvuoxpofn. lizpixxb; xu.x"uvxov; xv.iIlaO)._f
yuuxt. OuSetfyup &tS>Sou)eOeivSOvaTatv.uip.auuovu., , 6 8stof a7r6aToXo., StSao-xwv,Setv TOV_7.i_-zojro.ave-
a>. svuyyehxSt;ep.uSou.ev.Kai itrzi nxovoauevirpofn- 7rt),vj7rTov eivwt,ai>fpova, xbautov, StSaXTtxov, iyxpuxv,
ttxS>;TOOS.oO |3owvTOf tepetrXuknauxe ti; TVJV o
xapSiav vnfbltov, aVTe%6f_.E-.ov TOUxaTa TVJV StSa/rjv 7T<_-TO0
Atpovaukhu, au6if TS xa<
_7ta7rtj)vo0vT0f Xiyovxo;' bo . ).6you, tva SuvaTOf^ xai 7rapaxa^etvev -rj uytKtvoucrj

QIJ/EST.I. C. XIX. " qmim Simon : Eild. coll. o.. 8a Act. c. 8. * ntld. : aliqua : Ed.
Bns. «» arle : ili. s» Spiritu sancto : Eild. coll. o. pr. Lugdil. 11, III. __= C. XX. " Ep.
59 (scr. K. 601), I. 11. Etl. Maur. ' Eild. coll. o. pr. Bas., in qua legilur ut esl reslitutuin.
= C. XXI. "8 scr. A. 787. — Ans. 1. 6, c. 86 (83). Deusd. p. 2.
...i» DECP.ETl t»ARS SECUNftA. CAUSA I. QU_£ST. I. *90
poiiuitt Pctrus iliviniis Apostolus (cujns calliedram A Judnis Dei" occisorlbus Clirislum vendiuit. Quum
soriila eslsanciiins vestra) lanqiiam Simonem ma- crgo Spiritus sanclus consubstanlialis sit Chrislo,
guiini deponit. Ei infra : § I. Tolarabilioresl enim Ma- ejiisdem "omnino et* ipsi portionis crunt. Et pro-
cedoniieleormn.qiii circa ipsumsuul, Spiritns sancti culdubio in eis non est gralia Spiritus sancli, id cst
iinpiignalortim impia lin.resis. Illi enim crealuram saccrdoiii snnctilns. Nam quod non acceperunl non
el servum Dei Palris el Filii Spirilnm sancltim de- liabenl, Ail enim Petrus Simon 9S : Non est tibi
liramlo fatenlur, isli vero cundcm Spiriliiin 89 cfli- jmrs tieqtte sors in scrmone islo, qtiia existimasli do-
liunl siium servuni. Omnis eiiim dominus quod lia- iium Dei pecunia possideri. El supra: § 2. Nam et
liet, si vult, vendit, sive servmn sive nliquid nliud viccsimiis nonus canon sancloriim npostolornm, et
corum, qusepossidet. Similiter etqui emil, doniiinis actus cornndem, ct lertius et qii-iiusHilier rcgno-
ojus volcnsesse quod emerii, per prelium pceuiiia_ rum, alienum omnino n sacerdouo^pronuniiant
illud ncquiril. ha et qui hanc iuiquan. aclionem ciim, qui nliquando dederil vel accepeiil pecuninm
operanlur, delraliunt Spirilui sniicio, fcqunlilcr in nliqno lempore, sive nnle mnnus imposiiionem,
pcccnntes liis, qui lilaspliemaverunt, dice.files", *sivein ipsa manus imposilione*, sive post". Acci-
('.lirislnm in Beelzebnbejicere (Iscinonin»' atque, ut pere cnim esl qiinndocunque accipere.
terius dicamus, Juda: coniparnuliir prodilori, qui
NOTATIONESCORKECTOI.UM.
3i3a_-x«).ia , xat xov; avTt.iyovraf iXiyytiv. 0'iytxai B iradita. Elsi qttid liorum ab aliquibus violatum est,'
voivuvTKUTa 7ravTaexTOOirpuxov,xa.iuyopuaxovTVJC te- arersamur. Frnterna igiltir vestra sumnto sacerdalio
pwo_vrif.AiouvuJrbxei|o_!v_.ta"/id).exTOt
^prjeretful.Xbxptov congruens sanciitas, legiiime el apie ad volttntalem
iruvxy xi; itptaovvn: uTtOfuivovxui,xbvizoxi obvxu vj Dei sacerdoialem sanciificalionem ailminisirtins,
/a66vTa evo!w S/jjroTeypbvm, e'ixt xui izpb_xf,; %ei- celcbrcm adepla esl gloriam. Dixit enim per Prophe*
poxovtu;,txi xc.i iv xn yetpoxrjiu, etxe xui uzxa vvjv lam'" primus et magnus ponlifexCltristus: Vivo ego,
yctpoTOviav.Aa.-tv yz/.piaxt xb Xutelv OTE5iJ7roTe. nisi cos, qui me glopifionni, glorificnbo. Nosii enint,
AXXu xai 7r«7«f TKf izpoSoXuc xu; ixx).r,ataaxixu;ufo- o vir eorttm desideriorum, quw Spirilus sunt, lonije
pi&vatv [ul. apaipouo-v].rri TflTWVypnuuxuv Sbaet. tolerabitioTemesse ilacedohii el eorum, qtti ab illo,
Frulri ei coiiiniiiiislro usqueqttaque sanclissimo et sancli Spiritus impngnulorum liwresim. Nam qunm
bealissimo Domino lladriano Papw veteris liomw. illi sanctum Spiritum llei el Pitiris crealuram el ser-
'jurasius indignus episcopus Constanlinopolis novtn vum nngenlnr, hi suum ipsorum, quaiilum piiluni,
llomw in Domino S. Multipliciler mullisqUe tnodis servum ipsum faciunt. Oinnis enim Dominusquicqitid
<__cvangeHo cl ay.osiclorum Palrumque prwceptis habet, quttm libueril, vendil, sive famulum, sive ati-
docemnr, in sanctifieaiione sacerdolii mores ab ava- quid aliud ex his, quat possidet. Sintiliter et quiemit,
ritiit longe atienos prwstare, neque in tillius sucerdo- volensetnlw rei dominus fieri, argenli pretio eanl
inlis viri ordinuiioiie aurum argentumve accipere aut acqniri!. lia qui hoc nefarium facinus admillunt,
tilittd quippiam nobis vendicare, quod senlentiw ev sanctum deprimunt Spirilum, wqve peccanles alqui
divinis scripturis ei Pnirum doclrinis infra subjectw illi, qui Christum in Beeltebttb ejicere dwmonia ore
(lemonstrabunt. Qui enim manus imponunl, ministri C I blasphemodicebant, vel, tttverius dicam, Judw pro-
sunl Spirilus, non venditores Spirilus, nam qutim ditori snnl similes, qni Dei inlerfecloribus Judwis
gralis graliam Spirilus acceperinl, gralis etiam iis, argenli pretio Dominum rendidii. Quando igiiur Spi-
qni tib ipsis accipiunt, darejussi sunl ex voce Domini, rilus sanclus consubstanlialisesl Chrislo Deo noslro,
liac ipsa liberlate polestaleque accepla. Quod si quis perspicuttm omnino est, eos in eadem parte ac sorii
eam aittroemisse conviclus fueril, hunc ex sacerdotali numerandos esse, nt demonsiravimus. Quod si nott
ordine excidisse pronunlianl quanquam nomine sacer- vendilur, qttemadmoditmcene rton venditur, comper-
iloiium soniius est, sed in eum falso nomen istud lissimum quoqne est, in'istis sancli Spirilus graliam
"
vonferri re ipsa comprobaiur. Ncmo enini potest nonesse aul sacerdotii sanctificolionem, et quod non
Deo cl mamniona. servire, prout ex evangelio didici- acceperunt nonhabent. Meminerint S. Pelri ad cum,
mus.Et quoniam audivimus Deum per os Prophelw'" qui id procuraral, hoc modo dicentisf : Non est libi
clamaniem : Sacerdolcs loquimini ad cor Hierusa- pars, neqiie sors in scrmone islo. Nam si vendilur1
lem, rursusque minamem ac dicentem': Si speculalor sacerdolii dignitas, snpervacuu igitur apud ipsos est
videril gladium venicniein, et-non insonuerit bucci- honesta vitw instituiio et puritatis virluiisque cultus;
na, cl populus se uon custodieiit, veneritque gla- supervacuus apud ipsos el Paulus divinus aposioltts
dius, et lulerit de liis aiiiniam, ille quidem in ini- ff, docens oportere episcopum esse sine criitiine,
qnitate suacapius est, sanguinem autem ejus de temperaniem, modestum, aplum ad docendum, con-
inanu speculaioris requiram : hnjus igitur, quw ex linenleni, sobrium, insisieuiem lidcli sectindum do <.
sileulio imminet, condemnationis melu, omnibns clrinam sermoni, ut poicns sil el exbortari in do-
fitrum, quw apud nos sunt, ecctesiarum prwfectis D ctrina sana et conlrndicentes refellere. Pereunt
anuunciamus, iia ut fidenter divinum apostolum" igiiur hwc omnin ex eo quod sacerdotium vendilur et
imilaitles dicamus, miindi sumus a sanguine eorittn, emitur. Subjeciw igitur sentenliw cx sanclis colleciw
qtti ob pecunias ordinaverunl aut ordinali sunt,quip- alienum omniuo asacerdotio pronunlianl eum qui
pe cum Petrus, divinus ille apostolus cujus el calhe- quocuuque lempore dederil vel acceperit, sive anle
dram sortita esl fralerna vestra sanclilas, hos depo- ordinalionem, sive in ordinalione, she post ordina-
sueril, ut Simonem magttnt. Propterea non refugi- tionem. Accipere enim cst quaniocttnque accipere.
mus, quinwrilntem prwdicemus, servantesac relinen- Sed el otnnes eccledasticas promotiones, in quibus
nentes ea, quw a sunclis el omniqituque benediclis pecunia intervenil, irrilas esse jubenl.
aposlolis el ab inclitis Palribus nostris canonicesuiit

I. C. XXI. " Mniili. c. 6, v. _i '" Esn. c. v. 2. ' Ezech. c. 53, v. 6. **Act. c. 20.
QO_EST.
'" 1 40,
Ueg. c. 2, v. 50. -j- Acl. c. 8, v. 21. ft * T'">- c- 3> v- *• "' aM- •'sancium : Edd. coli. o.
»° Maltli. c. 42. " dwmonium. Ed. Bas. •• abcstab Eilil. toll. o.
pr. Bas. " Act. c. 8. " add. . manut
imposiiionem : Edd. Bas. ex Ans.
PATBOL,CLXXXVII. i6
m DECRETI PARS SECUNDA.CAU.A 1. C--EST. I. 49-
A et in '" divin.ibnnl, et snper
C. XXII. El qui tlal ei qui accipil, nl ordines sacri propbetns ejus pecunia
prwslenlur, anathema sit. Dominum rcqiiicscebant, dicentes : Noime Domiint»
liem ex Concilio Bracarensi H, c. 58!. in nobis esl ? Non venient super nos'" mala.
Placuit, ut de ordinatione clericorum episcopi Idcirco propler vos m Sion quasi ager arabilur, ct
immcrn nulla accipiant, sed, sicut scriplum estse, llieriisalem ut cuslodia pomarii'•* erit. » Nemo
quod gratis donante Deo accipiunl gratis denl. Non aniliigil ,oa, lliertisalcm propter scelera, quie in boc
nliqno pretiogralia Dei" et imposilio manuum ve- cnpitulo describuuiur 10T, fuisse siihversam. Et
nui.delur, quia anliqua defmitio Palrum iln de ec- in[ra-:§\. Poiernt'utique' Petrus Simoni mago
clesinsticis ordinationibus slntuil, dicens81*:A»in- vendere quod pelebal; imo poterat simulare *•*vcn-
thema sit danti et accipienli. Propterea, qnia nli- dentem (Spirilus enirh sanclus nec venundaii "",
quanti muliis sceleribus obruli sanclo altario indi- nec emi potest); sc.doblatam pecuriiam cuiii «ffe-
gne ministranles, non boc *'• testimonio bonorum rente damn,aVil.El paulo post: § 2. Nec quenqnain
ncl.ium 'H, sed profusione munerum obliitcni, moveat illud quod in primo Regum 110libro Iegi-
nporlel "" non pcr graliam munerum, sed per dili- mus, Saulem volenlem ire ad Samuclem dixisse
gcntem prius discussionem, deinde per niuliornm puero suo, ad cum se ire non posse, quia pretitim
teslimonium clericos ordinare. B "', quod offerret pro vaticinio , non babercl, et
Gralian. Ex illa auctorilate B. Ambrosiiet Gregorii piieruin respondisse: Ecce inventa est inmanu meq
patel, quod simoniaci (sicut el alii hwrelici) u fule quarta pars sicli pecuniw, et dabo viro Dei, el an-
exorbitanl, el ideo rousequenler de illis iniclligitttr, nunliabil nobis viam uostram. Non enin» scripliiin
quod de aliis decemilur. est, quod Samuel ncceperit, autquod illiobliileriiii,
IV Pars. § 1. Ilem opponilur, quod prophetia quin poiins a proplieta pascuntur, *el invitant.ir
donum Spirilus sancli est, hwc aulem in veterilesta- ad prandium.* Sed fac eum accepisse : stipes magis
menlo a sanctis proplteiis vendi consueverat. iiide asstknandi» sunt labemuculi quam niunera prophe-
Saul ad Samuetem pro valieinio expelendo non uisi lia.'", siclus enim viginti obolos habel, et quaria
cum munere ire prwsunttit. Vxor eliam Ilieroboum 113pars sicli qtiinqtie sunt oboli. El11* nostri igilur
ad hominem Dei non nisi cummunere accessil. Item sacerdotes. si volunl vendere prophetium, et co-
Christus a Juda vcndilus auriculam serri sttntivit. lumbns iu catbedris suis proponere, quas Doniiiius
Kxemplq ilaque Saulis et uxoris Eieroboitm palet, flngello subvertit, quinque lanlum obolorum sinl
quod donum Spirilus sancii emere velvendere nou est mercede contenli, quiu uliiiain non pretia ,15villa-
peccatum. Exemplo Chrisli liquel, quod Spiriltts san- mm, sed quinque obolos acciperent. § 3. Hoc ipsuin
116Regnorum libi-o, quod 117uxoir
etus, elsi injusle a simoniacis venalis pulelur.virlulis C s«nat et in lertio
tamen suw non oblivisciiur, nec desinit effectum suw Hieroboam infirmante filio pergit ad Acbinm homi-
gratiw eliam venditus prwslare. Sed de prophelia B. nem Dei, et defert ei decem pnnes * et crusiulnm
Hieroiiymus »')»c. 5 Michww competenler sohit, ma- et vas mellis, quia lirec magis TTin sumium proplie-
tos tanlum accepisse, non bonos denuncians : t_e, quam muneri 1,&proplieii_erepntanda suni.licet
"• hi, qui ad ariolos ire consuevernnt
C. XXlll. ilali prophetw, nonboni propheliam poluerint
i vendebanl*. *quia multi divini el arioli ernnt in Israel* mala 150
t Jndices, > inquit, i ejus in muneribus jmliea- consueludinc _Esiiniasse*n id ipsum eliam de pro-
_ai)t, *ct*sacerdotes ejus in mercede respondebant, phetis, et vohiisse1M sanctis viris oflerre quod di->
NOTATIONESCOKRECTORUM.
C. XXIII. » Capul hoc in uno veluslo exemplari mus hnbet: panes el uvas passas el vasculummellis.
.oiijunciiim esl superiori, et loco prima. dictionis : ln graecn nulein vulgnta el criismla, el nvse pnssie
Jndtces, legitur : Duces; qnemadinodtim esl apud coiiimeniorantiir :"ApTouf,inquit, xui xolXvptuxoie
B. Hieronyinum in versione LXX. TexvotfauTOu,xuiaxufvX'/.;.
u Quinquetantum obplorum sint mercede conleiili, JJ w Quia hwc magis: Isln usque ad vers. Licet,
: Isla oniuia absunt a recenlioribus editionibus non hubcnlur hic apuil B. Hieronyiiiiim, scd loeo
5. Hieronymi, aique eliam a veluslioribus, praHer eorum hsec : Dicilur enim, quid secumilla porlaverii,
?_»»
diciionem : qui. Sed non sunt expuncta, quia sen- et tamen propheta non scribiiur aecepisse, quippe
tentiic iionolliciiinl. quum et corripueril eam etvenlurum luclum prwdixe-
T Decempanes : Sic in vulgata laiina B. Hierony- rit, licel, etc.

QB.EST. I, C. XXII. •• hab. A. 572. — Ivo Decr. p. 5, c. 128. " Mnllh. c. 10, v. 8. ** abcslnb Ivone.
•* in. suprn c. 2. '• ob tesiimonium : Ivo. im operum : Edd. coll. o. 10' ndd. : ergo : Coll. Hisp. — lv<>.
r= P. IV. C. XXlll. 10' pecuniis : Edd. coll. o. pr. Bus. ,03vos : Ed. Bns. ,oi nos : Ed. Arg. ,os pomtr.i :
._ii<l.coll. o. exc. Lugtld.il, 111. 10aambigat : Edd. coll. o. ,0' ieguntur : e:ed. ,08stmulale vendere:
__;U!.Bns. Ven. 11Par. Lugd. 1. — simulate vendere : Edd. Arg. Nor. Ven I. 109oendi: Edil. coll. o. ,10
jietjorum : Edd. Arg. Bns. — cf. 1 Reg. c. 9. "^ quia prelium non esl in "•manu mea, et adjecit : Quarft
pars est in manu mett, lianc dabo, elc. ,l: 4Eild. coll. o. pr. Lugdd. 11,111. prophelw : Eild. coll. o. ,lJ
qitarioergu : eoed. pr. Lugdd. '"II, III. abest ab eisdem. l" pretium : exd. ,l6 3 Reg. c. 14. — ___•-
gnm ; Etld. coll. o. pr. Bas. de uxore Jeroboam ad hominem Dei pergentem, quw ttonnisi decem pitne*
obttcil ei cruslulam et vas meliis : Edd. coll. o. pr. Lugdd. 11,III. ,,a in riiunera : Ed. Bus. ,19poiueruiii:
Eild. coll. o. pr. Bas. Lugdd. II, 111. 1!0 ex mata eorum : Edd. coll. o. "> existimasse: extl. •" no-
ttiiss. ; Ed. Bas.
 493 DECRETl PARS SECUNDA. CAUSA I. QU.EST. I. iU
vinis offcrre consueverant. § 4. Unde "* in quarto» A _ etiam in cruce supplicavil; sic et Spiritus sanctus non
•**libro Regiini legitur : quod llelisWus venit Da- vendenli vel ementi, sed his, </»»de manibus eorum
mascum, et Benadad rex Sgriw wgrotabat, annuncia- ignoramia ducli sacramenla dominica accipiunl, suw
veruntque ei, dicentes : Venit vir Dei huc, 'el~ ail gratiw effectum largiri probatur. § 1. Item objicitur,
rex ad Azaelem: Tolle tecum munera, et vade in quod etst malum sil ecclesiastica emere, tamen swpe
occursum viri Dei, el consule Dominum pereum, sinistra principk ad felices perveniunt exitus. Ut Ja-
dicens, si evaderede infirmiiale hac polero. lvit ergo cob per sttppiantationempervenit ad benediclionem,ut
Azael in occursuit ejus, habens secum munera, el seges, quw leprosa manu seritttr, munda tamen meli-
omnia bona Damasci, onera quadraginla camelorum. tur, ut ex adullerino concubitu pulchra soboles nasci-
Sed iion est credendtim accepisse, sicut de eodcm tur : sic et pecunia, quw per Simoniatn acquiritur
Helisu-0 legittir, quod Naainan mundalus a lepra felicem Itabel exilum, quum pauperibus profulura
obtulit ei munera, dicens : Obsecn, ut accipias be- erogatur. Sed niltit horum simoniacis palrocina-
nedictionema servo tuo. Al ille respondil : Vivit Do- tur.
miiitis, anle quem sto, quia non accipiam. Quumque Ailenim enim Leo Episcopus ad Maurosl"Episcopos,
_i»i faceret, penilus non acquievit. epist, LXXX V, al. LXXX VII :
(_. XXIV. Qttod divinalio in bonum accipitur. „ C. XXV. Quw mato inchoantttr principio, non per-
aguntur bonoexitu.
Idem i« eodem capiie..
"in in Principatus, quem anl seditio exlorsit, aut ambi-
Nunquam divinalio scripiuris* bonnm par* tus occupavit, etiamsi moribus alque aclibns non
lem accipilur. 'Non l" esl augurium in Jacob, neque
ofTenilit1!S,ipsius lunien iuiiii sUi est perniciosus
divimtio in Israel.' Yidebunliir sibi qiiidcm csse
exemplo. Etdililcile cst, ul bono peraganinr cxiin,
prophela., sed qnia pecuninm accipiebant> prophelin qua. malo sunt inchoata principio.
ipsorini) facta est divinatio.
Gralian. Quum ergo secundum Hieronymum boni C XXVI. iVoi» superwdificaiur bonum opus, ubi C.hri-
slus fundamenlum non esl.
prophetw non munera proplieliw accipiebanl, sed sti-
Ilem Gregorius [Anaslasio], Aniiocheno episcopo,lib.
pes tabtrnaculi, malis aulem, qui accipiebant, pro- VII, epist.il, Indict.-2 * l".
phetia,quw Dei erat donum in divinationem, quw
diabolica esl, convertebalur, quid aliud colligiiur, nisi Quum Paulus dicat ,3°: Fundamenium aliudnemo
simoniacis dictum nulta polest ponere, prwler id, quod est Cltristus Jesus,
quod (quod superius esl) spi- ubi Chrislus non est
ritualis gratia cooperalur ? Quum enim in sacramen- conseqnenter probalur, quia
tis "' neque qui plantat, neque qui rigat, situliquid, fundamentum, nullum boni operis est siiper__di!i-
cium.
sed qui incremenlum dat, Deus, quis operatur in Q C.
XXVII. JVonpotest fieri eleemosyna ex pecunia
eis, si Dominus, qui incrementum dat, in eis non lu- simoniace acquisila.
cet, sed est otiosus ? Ilem, quod diciiur de Christo, Idem Syagrio et aliis F.piscopis, lib. VII, epist.
quod sicut Christus venditus auricutam reslituil Mal- \\i) m.
cho, et fecit miracula, sic et Spirilus sanctus possit Non est putanda eleemosyna, si pauperibus dis •
vendi, et in ipsa venditione suam gratiam operari; penselur, quod ex illicilis rebus accipitur, quia
non valet hwc similiiudo. Non enim hoc operatur qui hac inlentione malc accipil, ut "quasi* bcne
Spirilus sttnctus spiritualiier in perfidis mercimoniis dispenset, gravatur potius quam Juva.ur » "*. Et'
avaritiw, quod Christtts gessil corporaliter eerli mtj- paitlo post: § 1. Unde etiatn *illud* certum esl,
sterii causa ad exemplum patientiw. Si enim omnifa- quia etsi monasteria aut xenodochia, vel quid aliud
tia esl similitudo, quum credatur posse vendi, sicut de "• pectinia, quae pro sacris ordinibus datnr,
Chrislus, credatur etiam Spirilus sanclus possecruci- construanlur, mercedi non proficit. Et paulo post :
figi, quod impossibile est. Polest etiam inlelligi (ut § 2. Ne ergo sub oblenlu eleemosynae cum peccato
tt simililudine non recedamus), quod sicut Chrislus aliquid studcamus accipere, "aperte* sacra scriptura
venditus nonvenditori vel ementi, sed eis, qui nescien- *nos* prohitiet, dicens m : Hosliw impiorum abomi-
les aderanl dona suw gratiw contulit, pro quibus D nabiles "• quw offerunturex scetere. Quicquid enim in
NOTATIONES CORRECTORUM.
1 Vnde in quarlo : Hsecusque ad finem nou sunt quw in Christo est, firmilatem tenet, eundem Jesum
niveniaapud B. Ilieronynium. Chrislum, Dei et hominis filium apud se posuil fun-
C. XXIV. y Hocetium caput in nliquot vetustis damenlum. Sperandum ergo est, quod ubi Chrislus
est conjunclumsuperiori et legitur ul iu originali : fundamenlum est, bonorum quoque operum sequalur
Nunquam enim. wdificium.
*
C. XXVI. Apud B. Gregorium sic legitur : C. XXVII. » Juvatur: Si hic interponalur cnput,
' Prwdicaior autem egregitts dicil : Fiindamenltim, Eleemosyna, infra 14, q^ S, critinteger hic locns.
etc. Quisquis ergo cumdileclione Deiel vroximi .t.e»

QU_EST. I. C. XXIII. l" Hiec videntnr Graliani verba esse. iM 4 Reg. c. 5_ = C. XXIV, i".Nuin.
C. 23. v. 25. "6 1 Cor. c. 3, v. 7. "' scr. c. A. 446. — Ans. 1. 6. c. 20. = C. XXV. "8 offenderit :
Ed. bas. = C. XXVI. "» Ep. 49 (scr. A. 599), 1. 9 Ed. Maur. "" 1 Cor. c. 3, v. 11. = C. XXMI.
"'Ep. 106 (scr. A. 699), 1.9 Ed. Maur. — Ans. 1. 5, c. 50 (31). Ivo Pan. 1. 2, c. 194. Decr. p. 5,
c. 112. Polyc. 1. 2, t. 1. "• JM..t»r ; Edd. coll. o. "* ex : Edd.'"coll. o. "• Prov. c. 21, v. 27.
iu add, : sunt Domino : Edd. coll. o. pr. Bas.
'49.. DECKETl PARS SEC..NDA. CA.SA I. Ql'_EST. 1. 49G
Dei sacriticioex scelerc ofTertur,oninipoieiiiisDei non j\ profniius aiiior obiincal. Et, dum vilia remuneran-
"° lionore, in locum ultoris is, qui foriasse lue-
placat iracundiani, scd irriut. Hinc rursus scripliiin liir
e_t,M : llonora Dominumdetuis juslis luboribus. Qm rut nlcisccndus, adducitur, atque hinc sacerdoles
crgo mnle tollil, ut quasi bene praebeal, coustat iion proficcrc, sed perire polius judicanlur. Vulne-
sine dubio, quia Dominum non honoral. llinc quo- rato iiumque paslore quis curandis ovibus adbibeat
"' dicilur : Qui offerl sacrifi- lnediciiiam ? aul quomodo populum orationis clypco
que per Salomonem
cium de subslantia pattpertim, quasi »'• liclimat liienlui-, qni jaculis se hoslilibus "' feriendum ex-
'
filium in conspectu palris. Quuntus auieni <lolor ponii ? nui (jiiulem de se fructtim produclurus esl,
palris sil, perpetidumus, si in cjus conspcctu filius cnjus grnvi pesie rndix infcclu cst? Mnjor ergo "*
victimetur,* ei hinc facile cognosciinus "', quanlum iueiucnda cst locis illis *fofe*cnlamilas, ulii lales
xi" apud Deum dolor cxnsperalur, quando ei sacri- intercessores ad locuni
rcgiminis adducuntiir, qui
licium ex lapiua tribuitur. Nimis ergo decliiiandum Dei in sc mngis iracuiidinm provocnnt, qiiam per
cst, '(.ilectissinii fratres,* sub obtentu eleeniosynse semeiipsos plncare debueranl.
peccala simoniaca. luereseos perpetrare. Nam aliud Grnlian. Quum ergo secundum Leonem simonia
cst propter peccalaelecmosynas facere, aliud pro- non bono peragalur exilu, secundum Gregorium nnl-
pter eleemosynas peccuta cnmmitlcre b ul. Et post B lum boni operis sequatur wdificium, nec sit pulundn
pauca ; § 3. Quisquis crgo sacerdolium non ad ela- eleemostjna, qum exprelio simoniw-erogalur pauperi -
tionis poiiipain, sed ad uliliiatem adipisci desideral, bus, vulneralo puslore mediviiia non adliibeatur rn.
prius vires suas cum hoc, quod est subilurus, unerc rundis ovibus, de infecta radice fructus non prodit-
inetiatur, ul si impar esl, ubstineul, cl ad id ciiin catttr, niajor eliam catiimilas in fulttro melualttr,
inetu elian», cui •**se suSiccre cxistimat, accedul. delam sinistro principio quis felix exitus speritlur'1
C. XXVIII. Paslor siwonincus nuttam ovibus prwbet llinc etiam Aiignslinus ail,JS :
medicinam. C. XXIX. Simoniucorum sacramenia effeclu graliw
Itlcni '** Theodorico el Theoberio '** liegibus Franco- cttrent.
rum, libro VII, epist. 114. Sicul eunuchus fuit, qui "* Josepli comparavil,
Ferlur simoiiiaca hscresis quac u* prima contra ila qui gratiam mercnlur, vivum scmen nou habet
Dei ecclcsiam diabolica plantulione ua subrepsit, ct siccis genilalibus. Sic quoque ignis 1" sacrificii,
jn ipso orlu suo zelo apostoliea. ullionis percussa qui per septuaginia annos Babylonica; captivitaii»
atque daniiiata esl in regni vestri finibus dominuri, sub aqua vixerat, exslinclus est, Anliocho Jasoui
quuiii in sacerdolibus fides sil eligemla cum vilu. vendente sacerdolium, quod signilicavit Spiritus
Si eniin vila deest, lides meritum non hubct, B. _ saneti iguem _non lucerc in simoniaci. sacra-
Jacobo atiestunle, qui ail f : Fides sine operibus inenlis.
mortua est. Quae enim opera esse valeanl sacerdo- Gralian. Quid in his simililudinibus B. Augustinus
lis, qui honorem U7 lanti sacramenli convincitur nolare voluit, nisi quia sacramenta simoniacoruiu
obliuere per pr_emium? Et post pauca : $ 1. Hinc (sicut et celerorum hwreticorum) licet sint vera quan-
igilur non solum iu ordinnloris el ordinati auimain tum ad formam, inania lamen el fulsa sunl quanium
lelhale vulnus infligilur, verumv eliam excellenlia. ad e/feclum, quum non possint in cordibus hominum
vestras regnum U8 episcoporum culpa (quorum ma- gignere vel accenderc cwtestem gratiam ?
gis inlercessionibus juvari dcb.uerai) pr_egravalur. Y Pars. | 1. Sedobjicilur iltud Auguslini conlra
Si ciiini dignus is sucerdolio credilur, cui non hwrelicos tractalu V super evangelium Joannis " 6:
ndionis '" merita, sed prsemioruiii copia suffraga- C. XXX. Sive
bontts, sive malus sit minister, per
tur, restat, ut nihil sibi in ecclesiasticis liono.ibtis utrumque effectusgratiw conferlur c.
gravitas, nihil defendul induslria, sed loluiu auri Si jusiii. fuerit minisler, compulo eum cuni
NOTATIONESCORRECTORUM.
k Commiitere : Hic apud B. Gregoritim imerji- D donum Christi,
Algerus lib.5, cilat ex B. Auguslino,
ciiinlnrc. Hoc quoque. disl. 59, et c. Sicul Neophy- cujus tanien propria verba habenluriiifra deconsecl•.
ttts, dist. 48. disl. 4, e. Alittd, § Si fuerit.
c
C. XXX. Ab inilio htijus capilis usque ad vcrs.

QuiEST.I.C. XXVII. "• Prov. c. 3, v. 9. '" Eccl. c. 34, v. 24. 158 idem est, ac si : Edd. Bas.
Lugdd. — ac si : Edd. coll. rel. ex orig. "» cognoscitur : Edd. coll. o. •*• quunius : Edd. coll. o. ex orig.
»*' perpeliare : eaed. u» qui : orig.=C. XXVill. "» Ep. 110 (scr. A. 599), 1. 9 Ed. Maur.—-Ans.I.C.c. 78
(70). Ivo Decr.,v"p. 5, c. 111. Polyc. ib. '**Tlieodeberto : orig. ** verba in paremliesi posita desideran-
lur up. Ans. stipplaniatioiie ; Edd. coll. o. — Ivo. f Jac. c. 2, v. 17. 1Mhonores : Ed. Bas. — lvo.
**»rcgimcn tiestrorittn ; Edd. coll. o. — excellentia regia veslra : Ans. •*• accusaiionis : Ed. Bas. "• mu-
nerantur : orig. — honor remuneral : Ivo. — Edd. ISus. Lngdd. II, 111.— hotwie remttnerat : Ed. Lugil. I.
— honore munerat: Edd. coll. rel. •" hostium : Ivo. — Edd. coll. o. "' -»iim; Ed. Bas. •" Caput iu-
certum; eadem Augnstini noinine cilanlur apudAlgerum I. 3, c. 47. =C. XXIX. "* Gen. c. 39. "• _
Biacl».c. 1, cl4. —J?. V. "a Ans. 1. 9, c. 30 (42). Polyc. 1. 5, t. 10.— cf. infr. de tons. Bist. i,
«. 39, %i.
 497 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA I. QU.EST. I. 498
I .iiilo, qui gloriam .uum non quicrit, dieens • A lantum honoreni,*rex* David, pius'" *Dei;servns*,
Ego '" plautavi, Apollo rigavit, Deus autem» exhiliiiit.
incremenluni dedil. Qui vero fueril superbus miiii- C. XXXV. De eodem.
stcr, ciini dialiolo •• compulatur " 9; sed non conla- Sdem ad Donatistas 8.
miualiirdoiiiim Cliristi, quin pcr illum d purus fiu- Sicnt ficli veraciter non "* licte reeipiiint, nec
vius trnnsit, ct venit ml ferlilem lerram. Scio, quiai eorum bnplismn reprobnlur, sic et illa, quae sclii-
lapis ex aqita frucium ferre non potesl, et si per smalici velhterelii.,'si'non aliler habent, nec ali-
lapidcos canales iransit aqnn ad nreolas, in cnnalii ler ngiintquam vera ecclesin, quum ad nos veniunt,
lapideo nihil generntur: sed *tnrnen*hortiis ,60 plu- nnn emendamus, sed polius approbamus.
rimttm friiclum affert. Spiritunlis enim virtns sa- C. XXXVI. -Voii fitgianlur sacramenla Dei, a quo-
crnmcnii ut lux pura ub illumin-.nllis excipilur ; cunque minislrentur.
seil per immiindos transiens non coinqiiiuntur. Iilem conlra literas Petiliani, tib.lll, c. 9 c "".
C. XXXI. De eodem. Neque in homine bono aliquis Dei sacrainenla
lileni ad Vincentium Donaiistam, ep. XLVIII1". fugini, neqiie iu homine malo.
Ex cntliolicn ecclesia sunt omnia dominica sncrn- C. XXXYll. Ilominum malitia sacramenta non pro-
nienla, qn;e sic ,6' habeiis et dnlis, qiiemadmoilnm 13 ' fanat.
'" liabebantiir et Idem de baplismo contra Donatislas, l. VI, c. 44.
dabanlur*etiani*priiis, qiian» inde 178erant, id est
e_.irelis. Nonne Sodomitre eihnici gentiles?
Pejores crgo 'eranl* judaei, quibus Dominus ili-
C. XXXII. De eodem. cil 1" : Tolerabilius eril Sodomis in die judieii quam
_..em de bnplhmo conlra Danatislas, lib. V, c. 19"*.
163 vobis, et quibus Prophela" 8 dicil: Justificastis So-
Sic aiilem Deus adesl sacrainenlis et verbis''
"6 "' domam, id esl *in" comparalione veslri "• jtisU
suis, per qualesiibet adminislrentur, et sucra- facta est.
meula Dei ubiqiie rccla sunt, sicut innli homines, Niimquid tamen ideo sacramenta divina,
qnse apud Jiukcos erantv lalia erant, quales ipsi f
quibus nihil prosunt, ubiqiie perversi sunt " 8. erant ? qure Doniiniis ipso quoque praecepit, et ad
C. XXXlll. De eodem. en celebranda leprosos "', quos muiidaveral, misii,
lilcm lib. IV de bapt. conlr. Donatistas, c. 12 "'. ct cu Zachnri_c ff niinistranli angelus adstitii,
Nec foris ergo, sicut nec intus ipiisquam, qui ex eiiinque in tcmplo sacrificantem exaiiditum esse
. parte diabolim est, potest vel in se, vel in quoquam nuneiavit. Huec eudem sacramcntn el in bonis ho-
maculare sacramenliim, quod Chrisli est. minibus illius lemporis erant, et in malis pejoribus
, C. XXXIV. Sacramenta, quw non nmtanlur, eatholi-. C quam sint ethnici, qtiandoqiiidem Sodomilis in mn-
cis el hwrelicis communia probantur. litia prrelali sunt, el tamen illa sacramenta erant
ldein Aiigtislinus ad Emerilum, episl. CLXIV "y. in ulrisque inlegra alqne divina. Nam et ipsi geuti-
Sacramenla, quae non mutaslis, sicul liabetis np- les, si quid divinum et reclum in doclrinis suis.lia.
probantur a nobis, ne forte, quum vestram pravita- bere potuerunt, non improbaverunt sancti nostri
tem corrigere volumus, illis mysleriis "Chrisii*, qua. ,sl, quamvis illi per suas superslitiones, et idolola-
in vestra pravitate depravata non sunt, sacrilt gam triam, et superbiam, cceterosque pertlitos more»
faciamus injuriam, Neque *enim et* Saull" depra- detestandi essenl, nisi corrigerentur divino judicio
vavcral unclioncm, quam acreperat, cni unciioni. pnniendi.
NOTATIONES CORRECTORUM.
•i Qtiia perillnm : Apud B. Aiigusiiniim tractatii D
pitis usque nd vers. Rcprobalur, non sunt iiivent;»
:
5 legiliir Quod per illum ftnit pttrum est, quod per apud B. Augusliniim, sed hnbetur senlentin lib. t
itliim transit liquidum venil ad ferlilen terram, pula, de bnplismo contrn Donalistas, c. 12. Reliqua nu-
tjttitt ipse lapidtms esl, quia ex aqua fruclum [erre lem hujus capitis parsest iu eodem lib. c.13.
non polest. I'er lapideum canalem transit aqua ad C. XXXVI. ' Libro 3, contra literns Peliliani,.
areolas, in canali lapideo nihil generans, sed lamen niide videlur smutuni csse hoc capni, sic legitur :
hortis plurimttm fructum affert. Spiritualis enim vir- iVeiHoglorielur nec in homine bono; netno bona Dei
tits sacrnmenli ila est ut lux, el ab illttminandis fugial nec iu homine malo. Noc nutem cnpui si-
pura excipilur, el si per itnmundum transeat, non in- giiificntur supra disl. 32, c. Prwler, § Verum priu-
quiiialiir. cipia.
C. XXXV. « Verba ipsa prioris parlis hujus ca-

Ott-ST. *I. C. XXX. '" 1 Cor. c. 3, v. 7. "8 Zabulo: Edd.coll. o. "»compulabilur: Edd.Ven. 1, II. Nor.
Liigihl. et npud Anselm. ,6° ortus : Edd. Arg. Bns. Nor. Lugdd. II, III. — horlis: Bohm. =0. XXXI.
151scr. c. A. 408. Polyc. I. 3, t. 10. "• si.Mt : Edd. coll. o. Bas. "» sicnt : Ed. Bus. — sic : Edil.
pr.
coll. o. = C. XXXII. "* Ans. 1. 9, c. 49. Ivo Decr. p. 1, c. 117. 16»'S» ; orig. — Ivo Ans. "• quos-
cutiqtte : Edd. coll. o. "7 quorum sacr. el verba : eaed. ,6S add. : i. e. foris el inlus : e.Tul.= C. XXXHl.
189Ans. 1. 9, c. 48. ib. ,7° patre diabolo : orig. = C. XXXIV. m scr. A. 405. Ep. 57. Ed. Mnur.
Polyc.
— Polyc. 1. 7, i. 10- '" 1 Reg. c. 24. "^prius : Ed. Lugd. II. — add.: swpe : Ed. Bns. — swpius :
Edd. coll. rel.=C. XXXV. ,n et non : Ed Bas. = C. XXXVI. "»Ivo Decr. p. 10, c. 75. = G. XXXVII;
,7a el ethnici : Ed. Uas. 17TMaiih. c. 10, v. 15. 17SEzecl». c. 10, v. 51. "9 vestra : Edd. coll. o.
pr.
Bas. Lngdd. II, III. f el ipsi: Edd. coll, o. ••• Zach. c, I. tt I>«c- c. 17. "' t>iri; Edd. coll. o. pr..
Pss.
499 DECRETI PARS SECCNDA. CAUSA I. QU__.ST. I. $00
C. XXXVlll. Sncramento mali habere possunt, licet A VI Pars. Sed nolandum est, quod sacraoienlorum
virtutem Spiritus sancti habere non possint. alia sunt necessitalis, atiu dignilalis. Quia enim ne-
Idem lib. III, cap. 16 "*. cessilas non habel legevi, sed ipsa sibi faeit legem,
Multae aiitein operationes sunt Spiritus sancti, illa sacramenta, quw sululi sunt necessaria, quia
quns Apostolus "' quum quodain loco, 'qiianltnn "* iterari non possunt, quum sinl vera, auferri vel
suflicere arbilratus est' commemorassei, ita conclu- amitti non debeni, sed cum pwniientia rata esse per-
sil "": Omnia aulem hwc operutur unus utque idem mitlunlur. llla verosacramenta, quw sunt dignilalis,
Spirilm, dividens singulis ,,a prout vult. Quum ergo nisi digne (uerint admiitistrula, ila ut digni digne a
aliud sit sacramentum, quod habere etiam Simon dignis provehanlur, dignilates esse desinuni, non
magus potuit, alind prophetia, qme in malis liomi- ut minttatur veritas sacramenli, sed ul cessel officiurx
nibus eliam lieri solet, ut,S 7 in Saul, aliud operatio administrantiii vel loco, vel tempor.e, vel promo-
cjusdem Spiritus, quam nisi boni habere non pos- itone.
sunt, sicut,,s est "finis prwcepti' caritas de corde Loco, ut ail Leo ad Rusticiim, NarbonensemEpi-
puro, et conscienlia bona, et fide non ficta;' quodli- scopum, epistola XC al. XCII, cap. 1 BS0» :
bet "• haeretici et schismatici accipianl,90^ caritas
n C. XL. De his, qui a pseudoepiscopis ordinaiuur.
"', quw cooperit l" multitudinem peccatorum, pro-
prium donum est calholicae unitatis et pacis, nec Si qui 'clcrici* ab 'islis* pseudoepiscopis, in eis
e.-l in omnibus "», quia nec ejus sunt omnes. ecclesiis ordinali sunl *06,qu;..*07ad proprios epi-
C. XXXIX. Licel sacramenta mali ministrent, re- scopos pertinebant, et ordiuaiio eorum cum con-
missionempeccatorum non prwstunt. sensu etjudicio prsesidenliuni facla est, potesl rata
Idem eodem libro, c. 18 "*. liaberi, ila ut in ipsis ecclesiis perseverenl. Aliter
Rcmissionem "" peccatorum avari non dabant *autem* vana est habeiida. ordinatio, quae *°* nec
"s, quse per orationes f *sanctorum*, id esl per loco fuadata est, nec aucioriiaiemuniia.
columbae gemitus, datur, quicunque baptizei"", si Gratian. Ecce atiquis a pseudoepiscopisordinatus,
198adejuspacem illi perlinent, quibns datur. Non si locum suw ordinationis mulaverit, vana esl el sixt
enim raptoribus et feeneraluribus diceret "'.Dorni- adminislrulione eril lalis ordinalio.
nus'°°: Sixui dimiserilis peccata, remiltuniur*?1 illi; Tempore, ut ait iiinoceniiiis episl. XXII, c.S,dt,
«i cui tenueritis, tenebuntur. Foris quidera nec ligari ordinatis a Bonoso *09:
aliquid "". potest, nec solvi, ubi, non sit qui aut C. XLI. necessilate conceduniur, eadem
*•• Quw pro
ligare possit, aut solvere '"*, sed solvilur qui 'r, cessanle.cessubunl.
cum columba feceril pacem, et Iigatur, qui cum co-
lnmba non habet pacem, sive aperte foris sit, sive Quod pro necessitate temporis siaUitnm est, ces-,
gante necessitale debet 'ujtique* cessnre pariiei
intus esse videalur. alius *10 est ordo legilim»»s,
Gratian. Si ergo sacramenta in modum lucis ab alia quod urgcbat, quia
immundis coinquinari non possunt, si in modum puri usurpatio, *quam ad pricsensh lieri lempus
impellit*,
/luvii per lapideos canates ad ferliles areolas perve-
Gratian. Ergo atiquis alio temppre ab eo, qui
niunt, patet quod simoniaci sacramenlum unctionis
stbi quidem inutililer el perniciose habenl, aliis au- Bonoso similis sit, ordinalus, cessabit ab admini-
tem utililer et salubriter eamdemunclionem admini- stratione, quw pro necessilate illitts lemporis fuit
stranl. Sicut ergo sunt vera sacramenta hwreticorum permissa.
quanlum ad formam, ila sunt vera et non inania, Item promotione, ut ait t_eo epistota III, ad Ju-
quantum ad effeclum. 11:
lianum Aiyui/egitfiisei»!*
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. XL. B Capui hoc eniendatiini esl ac locupleta- D Innocenlin, cujus verba in lioc capile In snininaiii
tum ex ipsa epislola, et refertur supra disl. 62, c. redacta infra aulemq. 7, c. Quod pro remedio, ple-
\ASiqvi nitis rcfeiunlur.
t>
C. XLI. Quani ad prwsens : H..c suiit addita ex

QiiyEST. I. C. XXVIH. i8«Ans. 1. 9. c. 39 (41). Polyc. 1. 5, t, 10. •»*add. : itlem : Ed. Bns. "* absHnt.
ab Ans. ,8'1 Cor. c. 12, v. 11. ,8e propria unicuique : ib. 187sicul Saul habuit : orig. "8 id est :
Ans. — Edd. coll. o. —verba, quae sequuntur, desiderantnr ap. Ans.—cf. 1 Tim. c. 1, v. 5. ,8' qui-
libel: Ed. Arg. — quodlibel horum : Edd. coll. rel. 19° accipiunl: Edd. coll. o. Arg. Ven. I, II.Nor.
1911 Petr. c. 4, v. 8. "•operit; Edd. coll. o. ex Ans. ,93 add. : douuim e\us pr. : eaed. = C. XXXIX.
"* Ans. I. 9, c. 33 (45). "•Remissam : orig. — An&. "a danl: Edd. coM.6. f orationem : eaed. "'
bnptizat: eaed. pr. Bas. *-98add. : tamen : Edd. coll. o. "• dixit : EdiV Lugdd. 11,llt — dicit : Edd.rel.
so° Joan.c. 20, v. 23. ' 01 demiltuntur : Edd. coll. o. *•»aliquis : eaed. *03add. : a.iui»»: eaed. *°*ub-
solvere: eaed. pr. Bas. Lugdd. II, 111.= C. XL. — P. VI. *°»Ep. 167 (scr.... 458. vel 459). Ed. Baller. —
Burch. 1. 1, c. 11. Ivo Decr. p. 5, c. 65. — cf. supra Disl. 62, c. 1. *oafuerint: Edd. coll. o. *07verba :
quw — facta est: desiderantur in Edd.'•»coll. o. pr. Bas. *08quae ab hinc—usque ad finem legunlur, *" nbsun^
ab Edd. coll. o. pr. Bas. = C. XLI. scr. A. 414. — lvo in prologo. cl. infr. q. 7, c. 7. itlud :
»"
Ed. Bas. Ep. 17 (scr. A. 447). Ed. Ballei. —lla apud MeiliJiiim, legendum lainen erit : Januurio. —
«... C. l,q. l,c. 112. C. l,q.7, c 21.
501 DECRETI PAltS SECULNDA.CAUSA I. QUiEST. I. 502
C. XLII. Qui ab hmrelicis redeunl, sine spe promo- X dalum fratrum, ad quorum utilitatem, non solum
tionis in suis ordinibus recipi possunt. ul prmsint, sed eliam ut prosint, sacerdotium
Si quis hserelicEe communionis contagione se ma- dalur,
cnlarit », hoc in magno habeat beneficio, si ademta Unde Hieronymus ad c. ZJIichane :
*sibi*omni spe promolionis in quo invenilur ordine C. XLIV. Simoniaci rei sunt infidelitatis eorum, qtti
pennaneat. a se scandaiisantur.
Gralian. Ecce si clericus.vel ordinaiione, vel quo- Hi, quoscunque de asseclis suis ordinanl*1* "cle-
tibel sacramenlo hairelicis communicat, cessans a ricos,* et vitam eoriim in scandaluni populis ex-
promolione vix in suo ordine perseverat. Non ,est ponenles, rei sunt iniidelilatis eorum, qui scan-
enim de sacrumenlo hoc ut de ceteris , celera enim dalizanlur.
vel ad culpas abluendas dantur, ut baptismus et pce- Graiian. Iievera enim, qui ad hoc eliguntur, ul
nitenlia, vel pro culpis non in wlernum, sed ad ho- celeris prmsint, sicut prmordinantur dignitule, sic
ram neganlur, ut eucharislia, qum in arliculo morlis prweminere debent sanctitate. Alioquin cur ceteris
a ceteris
pcenileiili eliam de nefariis peccatis conceditur: Iwc prmferuntur, qui nulla meritorum gralia
solum nou solum pro culpa, sed etiain pra infamia assumunlur ? Hinc etiam Symmachus Laurenlio
inlerdicilur, et pro imnmuta mundilia; sum, vel ex- U Mediotanensi Episcopo post sextam Synodum Ro-
,l" :
trinsecai, vel inlrinsecm perfectionis prmrogaliva, ul manam
bigamis, vel vidum marilis, vel illiteralis, vel corporis C. XLV, Sicut honore, ita et scientia quisgue prm-
ceilere debet.
qualibel parte vitiatis denegalur, quibus tamen ba- !l 6 compulandus est, nisi pra:cellat
Vilissimus
ptismus veleucharislia non negalur. Potesl eliam lalis sciemia et
cetcra sacramenta sacerdotaliter adminislrare, qui sanclilate, qui esl honore praeslaniior.
islud solum non valel conferre. VII Pars. Gratian. Patet ergo illud Augustini ($a-
cramenta videlicet Christi per hmreticos minislrata.
Unde Lep ail uci Episcopos Africw, episl. LXXX V, suo nou earere
al. LXXXVU, cap. 2S1!: . effectu) non de omnibus intelliqi aene-
C. XLIH. De episcopis, qui talem consecrant, qualem raliter, sed de sacramento baptismi.
consecrare non licet. Unde idem Augustinus ait tract. V in Joannem :
Si qni episcopi lalein consecraverint sacerdo- C. XLVI. Baptismus sive per bonum, sive per mulum
tem, qualem non liceat !la, eiiamsi aliquo modo ministrelur, reilerari non debel.
damniim proprii honoris evaserint, ordinalionis ta- Dedit baplismum Judas, et non baptizaluin est
incn jus nllerius non habebimt, nec illi unquam sa- posl Judani, dedit Joannes, et baptizalum esl post
cramenlo interarunt, quod, *neglecio divino judicio,* Q Joannem, quia qui dalus est a Juda, bapiismus
jntmerilo praesliierunl. Christi erat !", qui 'aulem* a Joanne "dalus*,
Gratian. Ecce quum honoris periculum evadant, Joannis erat. Non Judam Joanni, sed baplisinum
nt cetera sacramenta sacerdolaliler administrare per- Chrisli, etiam per Judae manus datum, baptismo
millantur, ab hoc solo non modo pro hmresi vel pro Joannis, *etiam per manus Joannis dalo,' recta
qualibet majori culpa, sed eliam pro negligenlia re- praeponiinus. Et paulo post : § 1. Qnos 'baptizavii
movenlur. In quibus omnibus sollicite notandum est, Joannes, Joannes baplizavit, quos aulem baplizavit*
quod sacramentuin sacerdolatis promotionis prm ce- Judas, Cbristus baptizavit, sic ergo quos bapiU
leris omnibus magis accurale et digne dandum vel zavit ebrius k, 'quos baplizavif bomicida, *quos
accipiendum est, quia nisi Jla collalum fuerit, eo baptizavil* aduller, *si baplisma Chrisli erat,* Chri-
desinet esse. ratuni, quo non fuerit rite perfeclum. sl.us baptizavit. llem paucis interjectis: § 2. 'Quoil*
Cetera enim sacramenta unicuique propter se dantur, saCiamentum lam sanclum est, ut nec homicida
et unicuique lalia fiunt, quuli cord.e vel conscienlia minisirante- polluatur.
uccipiunlur. Istud solum non propler se solum, sed C. XLVII. De eodem.
propter alios dalux, et ideo necesse est, ul vero D Idein de baptismo contra Donatistas, lib. IV, c. 4!ls.
corde mundaque conscientia, quanlum ad se, su- Sicul urgori videor, quum milii dicitur : ergo
matur, quantum ad alios vero non solum sine omni luerelicus dimiilit peccata? sic et ego urgeo, qaum
Qulpa, sed etiam sine omni infamia, propter scan- dico : ergo "qui coelestia maedala nan serval*-,
NOTATIONES COUUECTORUM.
C. XLII. t Macularit: Hic apiul B. Leoneni cum C. XLVI. k Ebrius: Addita, sublala, et emendata
alia verba sunt inierjecia, lum c. Saluberrimum, simt nonnulla in hoc capile ex oiiginali, non la*
inlra q. 7. Caiiut eniiu hoc esl quasi siiinma qu;c- nieu vox ista ob glossam. Legendum est enim :
(iam, qiieinadmoduin el c. Omnis, infra eadcm, la- ebriosus.
inetsi iilud paulo plenius sii.

QVMSX.I. C XLIl. !" In ipsa epislola (ep. 12, scr. A. 448. Ed. Ball.) hsec non leguntur, neque ad
Leonem perlinere videntur; habenlur enim in ep. de cliorepiscopis, quam Leoni atite tempora Pseudoisi-
dori suppositam esse consiat — Ans. 1. 6, c. 55 et 74 (72). Ivo Decr. p. 5, c. 107. — cf. C. 25, q. 2, c. 24.
=C. XLIH. "3 add. : esse : Edd. co I. fi.=C. XLIV. a14ordinanles: Edd. coll.o. — add. episcopi: Ed B-is.
*" scr. c. A..500. = C. XLV. !IS Vilissimis comparandus : oii«. = l\ VII. CXLVI. J,T est : Edd,
coll. o. = C. XLVH. S1»Ans. 1. 9, c.55(47). Ivo Dccr. p.I, c.165; p. 2, c. 9i. Poivc. 1. 5,1.10.
5« DECRETl PARS SECUNDA. CAUSA I. QUJIIST. I. 304
avams "'', *raj.ior, fcenerator, invidus, verbis uon A , invisibilis et spirilualis ila in eis non poiesl esse,
faclis socculo reiniiicians,* diiniiiit peccatn? Si per qiicinadnioduni sensus non seqnitiir 'honiiiiis' men>
vim sacraincnii Dei, sicut et ille, ita et ille" 0; si brum, qitaudo ampiilaliir a eoipoic.
per meriiiwi suum, nec ille, nec ille. Illud euini C. L. Ve eodem.
sacramenliim el in malis hominibus Christi essc Item Ambrosius in libro de iuiliandis rndibus " 6.
cognoscitur, i:i corpore aulesn unicae columbae, in- Kon sanat baplisnius perlidorum, iion inuiidai,
lorrupla?, *sancl;«, pudicae, non habentis tnaculam scd poiiuil °, quia in diluvio nquariim muliartun
aut rugain,* nec ille, nec ille invenilur. [Ut si ctijus 1 ad Domiiium non approximatur '", quia, ul per
inanus esset arida, verum quidcm esset niembruiu, Apasloluiii diciltir !s.8, quicquid non esl ex fide, pec-
quanivis sinc sanguine et ineflicax esset, ct nior- cutum est, et ipsis, qui faciunt, et quibus faciunt
tuuni, sic et fides, quum sitvera, lamen sine ope- non soluiu uon prodesi, sed ct ad jiidicium est.
ribus mortua est.] 7f(»i paulo post: § 1. Sic 'ergo* C. LI. Per manus impos tionem confirmentur qui ub
in hxresi baptizatus in nomine sanclce "' Triniiaiis hwrelicis baptisma accipiunl.
lanien non fit templum Dei, si ,ab ha:resi nou re- Iiem Lco ad Niceiam Aquileqiensem Episcopum,
cesseril, quomodo tiequeinavarilia in eodemnomine epist. LXXVII, al. LXXIX, c. 7 '».
ab lisereticis accepeiuul,
baptizalus fit lemplimi Dei, si ab avarilia non re- B Hi, qui baplismum
cedal qu&>esl idolornni seryilus. quum baplizali anlca non fuisseni, sola iuvocatione
Spiritus sancti per iinposiiioneiii maiiiiiun !ao cim-
VIII Pars. Giuiian. Ex his itaque verbis apparet,
lirmaudi sunt, quia formam taiiliun baptismi sine
biiplisma, qtiod ab harelicis tribuilur, virtute sua re-
tnissionem conferre peccalorum. sanctilicationis virlutesumpserunt. Etsal hanc regu-
la:n, ut scitis, seivandain omnibus !3! ecclcsiis prai-
Scd idem Auguslinus econtra teslatur libro VI de
dicamus, ut lavacriim semel iniium nulla ileralione
baptismo contra Donaiistas, c.\, dicens :
C. XLVIH. Baptisma Christi, etsi nutla perversilate violelur, diceme Apostolo !33: Unus Dominus "*,
violetur, upud hmreticostamen caret effectu. vna fides, unum baptisma, cujus ablulio nulla ite-
Etiain corde lardiores, "quantum existimo,* in- ralione temeranda est, sed, ut diximus, sola sancti-
lelligunt baplismum Christi nulla perversitate 'lio- licalio sancti Spirilus itivocanda est, tit quod ab h:»1-
iuinis, sive* danlis, sive accipienlis posse violari. relicis nemo accipit a calholicis sacerdotibus cun-
Sed quia aliud m est sacramentum ab effectu sacra- sequatur.
inetui, qiium eos, qui in ipsa unilate ecclesias per- IX Pars. Gralian. Sed notandum est, quod liwre-
tlite vivunl, constet remissionem peccalorum nec tici, iiI Ariani et Sabelliani, quorum alii inwqualiia-
dare, nec habere posse, quia nou malignis, sed bonia. C tem, alii indiscretionem personamm conjitebantiir,
filiis dicium est!2!: Si cui dimiserilis peccata, di- baptisma non in formn ecclesiw, sed sum perversi-
miituiilur "s 'ei, li* cui tenueritis, lenebuntur; patet tatis minislrabant. § 1. De his specialiter Ambro-
ergo haereticos lanlum dare vel accipere sacra- sius locutus est, dicens : Nou sanat baplismus
mentuni baptismi, el non dare remissionein pecca- perfidorum, elc., sed etiam, ut rebaptizentur et
torum. reordinentur, in Concilio Nicajno !", c. 19 slatutum
C. XLIX. De eodem. est:
Idem in sermone XI de verbis Domini, de blasvhemia C. Lll. Rebaptizenlur et reordinenlur qui de Paulia-
in Spirilum sanctum a "*. nislis^et Calaphrygis ad ecclesiom redeunt.
Corporalia sacramenla, quse porlanl et celebrant Si quis confugeril ad ecclesiam calholicam de Pau-
ciiam segregati ab unilale corporis Chrisli, formain lianislis et Calaphrygis P, slalulum est " 6, rebapli-
possunt exhibere"' pielatis. Virtus vero "pielalis* zari eos omnino debere. Si qui vero clerici eraut
NOTATIONES CORRECTORUM.
C. XLVII.' Ut si cujus: Verba haecusque ad vers. ad vers. approximalur, ac deinde c. 13, cilans etiain
Item, in vulgaiis R Augiisliiii codicibus, eo loco nou " eundem libruni B. Atnbrosii, adjungit reliqua hujus
legiiiiiur, netiue apud ceieros collectores. capitis usque ad Jinem.
C. XLVIIl. m Sed quia aliud: Hinc iisque ad finem C. LIl. P Calaphtygis : Legitur hsec diclio in prisca
cerbis B. Augustini in summam redactis senlenlia versione, qua>est in variis exemplaiibus collcclionis
tamen inanel incolutnis. Imeger locus habetur de Isidori impressis, ac manusciiptis. seil tiou csl in
cons. disl. 4, Quomodo, § Non ob aliud. canone graeco, neque in versionc Dionysii, aui aliis
C. XLIX. n In aliquot vestusiis codicibus hoc et recentioribus. Quod aulem el isii baptizamli sini,
sequens °caput sunt conjiincta superiori. tradilum est in concilio Laodiceno c. 8, in synodo
C. L. Polluit: Hucusque Ambrosius. Sed Alge- VII, seu Nicsena U, c. 7, et infra de cons. dist. 4, c.
rus libro 3, c. i, referens hunc locum, addit usqge //» vero, quod est Grcgorii.

QDJEST. I.C. XLVII.! 1! add.: religionissimulator: Edd. coll.o. exAns. !!0apud Bohm. operarum vitio in-
teger fere versus excidit.—* Auclor inventus est Algerus Scholasticus in libro de miseiicordia et ju-
siitiap. 3. "l add.:e/tndiDidu<r?:Ed. Bas. = P. VIII. C. XLVHI. !" Joan. c. 20,25. *" dimillentur : Ed.
Bas. = C. XLIX. "* Serm. 71, c. 19. Ed. Manr. "« habere : Edd.!!S coll. o. = C. L. "'Algertis in libro de
misericordiaet juslilia.l. 3,c.l7.!" approximabunl: Edd.coll. o. Rom. c. 14, v. 23=C. Ll. "' Ep. 193
(scr.A. 458). Ed. Baller.—Coll. ir.!31 p. p. 1, t. 43, c.!5!33. Ans. I. 9. c. 50. Polyc. I. 3, t. 10. 3"3"' ma-
»u* ; Edd. coll. o. — Coll. Hisp. cf. itifr. c. 57. add. • in .- Edd. coll. o.— Coll. Ilisp. Ephes.
C i, v. 6. "• Deus : Edd. coJ. o. = C. Lll.-P. IX. '» hab. A. 525. !" sit : Coll. Hisp.
505 DECRETI PARS 6ECUNDA. CAUSA I. QLVEST. I. 506
apud eos, siquidem inculpaii fuerint el irreprchen- A , C. LVI. Inftrma sunt dona, qnw prmler nmtatem
sibiles, rebaptizandi sunt !3', et rursus eliam ab ecclesiw habenlnr.
cpiscopo!3Secclosiie caihoIicK ordinentur. Si vero ldem iractatu XIII ad c. 5 Joannis.
examinali iniims fuerinl apli deprehensi, deponi eos Teneamus, fratres mei, linilalein. Pneier miiia-
oporlel. Similiier autem et circa diaconos 1, et de tem et qtii facil miracula nihilesl; in iiniuue 'enim*
omnibus, qui in eodem clero invenhiniur, eadem erat popiilus Israel, et non faciebai miracula ; pru:-
fornia seivabilur. ler unitatem eraut magi Pliaraonis '", et faciebam
C. LIII. De eodem. similia Moysi. Popultis Israel, ut dixi, non faclclial
Item Iniiocenlius ad Episcopos Macedonim, epist. miracula. Qui erant salvi !" apud Detitn, qni fa-
XXII, c. 5 !39. ciebanl, an qui non faciebant? Peirus !48aposlolus
Paiilianislaein nomine Patris, et Filii, et Spiritns resuscitavit moriuum. Simon inagus fecit inulia.
s;'.nc!i minime b;>ptiza!;ant, el! 40Novatiani iisdem Erant 'ibi* multi !49Chrisiiani, qui non polcrant
tremeuilis "venerandisque* noniinibtis baplizabaut, facere nec quod faciebal Petrus, nec qnod lacieliai
nec ipud istos ilc unilaie poteslalis diviiue, lioc est Simon. Sed unde!5|) gaiidebanl?
qitia, 51 nomina
Patris, Filii el Spiriltis sancli, quseslio aliquando eoruin erant scripta in ccelo.
rnota '" est. | C. LVII. Baplisma semel traditum non est rette-
B
Gratian. Aiii [ormain ecclesiw in baptizando ser- randum.
vani. Sed dum ab eis baplizantur, qui in hwresi vel Item Leo ad Nicelam Episcopum, epist. LXXVII,
sihismale eis communicant, sacramentum quidem al.LXXIX,c.l»'.
tsplismi ab eis accipiunl, virtulem vero non conse- Hanc regulam, "ut scilis,* servandam !" omnibus
quunlur, quum sine j-de nullus consequi potesl. Unde eccresiis prsedicamus, ut lavacrtim semel iiiituni
de Doinino dicilnr, quod in palria sua non poterat nulla iteralione violetur, dicenle Aposlolo 254: Unus
facere signum propler incredulilatem eorum. Dominus "", una fides, unum baptisma, cujus abluiio
Unde Auguslinus tract. LXXX ad c. 15 Joannis, «t nulla ileralione leineranda est, sed, *ui dixinuts,*
sermone de cataclysmo, c. 3 initio: sola sanclificalio sancti Spirilus iiivocanda *est*, nt
C, LIV. Dum verbum accedit ad etementum, fil sa- quod ab hasreiicis iiemo accipil a calholicis sacer-
cramentum. dotibus consequaliir.
. Detralie verbum !4!, et quid esl '** *aqua* nisi X Pars. Gralian. Nemo in hwresi vel schismale
aqua? accedit verbtim ad elementum, et fit sacra- constitutus intelligendus est. Ceterum, si cum fideiin-
nienlum. Et infra : § 1. Unde isla tanla virlus legritate et animi puritale de manu hwreticorum in
aquae, ut corpus langal et cor abluat, nisi facienie iC forma ecclesim aliquis baplisma acceperit, lunc im.
verbo? iioa quia dicilur, sed quia credilur. Nam et pletur illud
Augtisiini! 56: Per lapideum canalen
in ipso verbo alitid est sonus transiens, aliud virlus aqua transitad areolas. Et iterum:
Spiritualis virius
inancns. sacramenti, elc.
Gratian. De his etiam, qui in hwresi vel schismate C. LYllI. Etiam per malos boni coUiguntur.
bnpiizanlur, scribit Augusiimis !44 libro de ftde, ad Idem
[Aiignsliiius] sermone XI de verbis Domini, de
Pelrum Diaconum, c. 56 dicens : blaspliemia in Spiritum sancium "'.
C. LV. Extra ecclesiam baptizati perniciem sibi Spiritus sanctus in sancla ecclesia eiiam isio
cumulant, si ad ecclesiam non redierint. lenipore, quo velul gianum ,n cum palca triliira-
Firniissime lene et nullateuus dubiles, exlra ec- tur!5', sic operatur, ut nullius veram confessionein
clesiam baplizatis, si ad ecclesiatn non redierinl, aspemeiur, nullius simulalione fallatur, atque ila
baptismo cmmilari perniciein. Tanlum eniin valut reprobos fugiat, ut eliam per eorum niinisterium
ecclesiaslicaesocielatis communio !i° ad salulem, ut probos colligat.
bapiismo non salvetur cui non ibi dalur, ubi opoitet Gratian. Ecce quando ab hmrclicis baptisma cum
ut delur. sua virlute accipitur,cujut tam necessaria admtntsiia-
D tio est, ut nec eliam a paganis daium possit reiterari.

NOTATIONES CORRECTORUM.
t Diaconos: Giva3ceest: ntp' TMVStaxovtuo-jSv,xal diaconissis, el de his omnino, qui in canonc connu-
o).ur rtspi TUVEVra xavovt I^STa^o^svov;id est: De merantur.

QILEST. I. C. LII. "> snnt, et : desid. ib "» add.: caiholico : Ed. Bas. = C. I.lll. •"' sci\, A.
414. !4° verba : el — baptizabant : desiderantur in Coll. liisp. !41 commoia : Edd. coll. o. = C. LIV.
!4! add.: ab aqua: Edd. coll. o. pr. Arg. Nor. !4Seni: Edd. coll. o. =C. LV. "* Librum islum An-
Eiistini non esse, sed ad Fulgenlium perlinere inonuerunt Maurini in Ed. operuni !49 s> unilas :
Atigiisimi.
orig. = C. LVI. !"> Exod. c. i. »*7 salvandi : £dd. coli. o. !4S Act. c. 8, 9. 55!qnidam : Edd. coll. o.
253tamen : Ed/Bas. — inde : Edd. coll. rel. !" Luc. c. 10, v. 20. = C. LVII. Ep. 159 (scr. A. 458).
Ed. Maiir. !5Sconservandam in : Edd. coll. o. "* Eph. c. 4, v. 5. !55 Deus : Edd. coll. o. -<-P. X.
»»Jcf. supra c. 30. = C. LVljJ. '" Serm. 71. Ed. Maur.— Ivo Decr. p. 2, c. 101.— cf. inlr, c. 81.
"" area \ orig. !" atterilur : Edd. coll. o.
507 DECRETI PABS SECUNDA. CAUSA I. QUJEST. I. 608
Undein ecclesiaslica hhloria" 6 legilur,quod Alexan- ^ conlaminata erunt in conspeclti meo. Qtiamvis enim
der episcopusAlexandfiw,quum Pelri Martyris solen- sancia videanlur specie sui qtiae offeruntur ' a lali-
nia celebraret, postexpleta missarum sacramentavidil bus *, tamen.quia tacta !6°*suul abeo, qui pollutus
super oram maris puerorum ludum, imitautium, ut in aninia est, omnia polluentitr.
fieri solet, episcopum, el gerenlium eu, quw inecclesia C. LXIIi. De eodem.
geri mos esl. Mox eos ad se perduci jubet, el quid ldem Hieronymus in Amos Proplietam, c. 5 !".
egissenl percunclatur. Illi rei ordinem pandunl.bapti- Odil Deus sacrificia hsereticorum el a se projicit,
zalos a se esse quosdam calechumenos confuentur per et qiiotiesciinqiio sub "° nomine Domini fuerint '"
Alhanasium puerum, qui illis fuerat episcopus simula- congregati, delesiattir fceloiein eoriini el claudit
lus. Ubi ex responsis eorum vidil secundum retigionis nares suas.
nostrm ritum cuncta censtare, slaluil illis, quibus C. LXII. De eodem.
iulegris inlerrogationibus et responsionibus aqua Ideiii in Osew cap. 6.
fueriil iufusa, ilerari bavlismum iion debere, sed adim- llli offerunt panem sacrilegnni, et dant eleemosy-
ptexe ea, quw sacerdotibus mos esl. nas etseclarividentur humilitatem'. Qu;e ego, si vere
Hinc eliam Isidorus ait *a" : fianl.holocausia interprelor. Quum autem scieiiliani
C. LIX. De his, qui per ignorantiam ordinantur an- j, Dei rcliquerinl, frustra truncato capite lidei cetera
lequam baptizentur. membra habere se jactant.
Si quis per ignoranliam ordinatur anlequam ba- C.
LXIY. Sine fide et carilate nec evangelium habe-
ptizetur, debent ab eo baptizati itertim baptizari, et , tur, nec prosunl aliqua bona.
ipse ulteriiis non ordinetur. Sed Romanus Ponlifex Idem in epistvl. ad Galal. c. 1 \v. 1!],
noii liominemjiidicat.qui baplizat.sed Spiritiim Dei 0
Marcion et Basilides.et ceterse liaereticormn pestes
Mibministrare !6! gratiam baplismi, licel paganus non habent Dei evangelium, qtiia nnn habent Spiri-
sil, qui baptizat. lumsancttim,siucquohumani]in fit evangelimii quod
C. LX. PALEA » !63. docetur. -Nec putemus in verbis scripturarttm esse
[Ex Concilio apud Compendium "*.] evangelium, scd in sensn; non in superficie, scd iti
« Si presbyler ordinalus deprehenderit se non medttlla; non in sermonum fo.liis, sed in radice ra-
esse bapiizatum, baplizetur el ordinelur ileruin *.i lionis.
Gralian. Quod aulem cetera sacramenla ub hwre- C. LXV. De eodem.
licis minislrari non possint, testalur Hieronymus in Idem ad cap. 5 ejusdemepistolm [v. 14*.
AggwumProphetam, cap. 2 : Vide, qitantumbonum sitcaritatis !,!. Si iia r.iar-
C. LXI. Non placenl Deo quw ab hmreticis 'pffe- Q lyrium fecerimus, ut nostras velimus ab hominibus
runlur. , 73 reliquias honorari, si "* opinionem vulgi sectan-
Sic populus u isle liserelicorum omnium est in tes inlrepidi sanguinem fuderimus, et substanliam
conspeciti nieo, dicit Dominus, omne, quod fecerint, nostram usque ad mendicitatem propriain dederi-
quod mihi obtulerint, vel vota T, vel pro salute, vel mus, liuic operi non lam prsemium quam pcena de«-
*
pacifica, vel pro peccato, yel pro dileclo *, vel in betur, el perfidiaemagis lormenta sunt quam corona
liolocaustum "*, sive !66eleemosynas, sive jejunia , viclorhe.
* siveviclusconlinenliam' el,6T
corporis castilatein,
NOTATIONES COUUECTORUM.
C. LIX. * Caput hoc Burchardus et Ivo citant ex clione, quoe esl in tonio 5 Concilioritm posl decrela
diclis lsidori, ex qua citandi fornmla solel judicari, Alexandri III, et cap. 1 de presbyiero iwnbaplizato,
iioii esse propria aucloris verba. Videlur atitem iu citatur ex concilio apud Compendium.
1 Iterum : Sequebatur : el omnes, quos prius ba-
priore parie vel proponi quaestio, vel falsa alicujus
opinio recilari, cui deinde in posieriore parle oppo- ptizavit, qtiae sunt expuncla quia non liabenlur in
ualiirvera : Sed Ilomanus, cic.qux inira eliam de dicto c. 1 depresbylero non baptizalo,ii&i\iu>, iu-c;rp.
consecrat. dist. 4, c. Romanus , cilaltir ex lsidoro. Q Veniens,eod. tit. ubirefertur, licel habeaiuur in aliis,
Idqiieciaritis Sib.5. Capilulariuni c. 4. exponittir his locis indicalis *.
verbis : Si quis baptizatus est a presbytero non bapti- C. LXl. u Sic populus: In originali legiiur: Sic po-
znto, el sancla Triniliisinipso baplismo invocata fuit, pulus isie, el sic gens ista, Judworum videlicel aiqite
baptizatus esl, sicut Scrgius Papa dixil, impositioue gentiliumv
et hwreticoruin omnium, etc.
vero mantis indiget. Gregorius Episcopus Romanus et Vola : ibidem habelur : vel vota pro saluie, sed
Joannes Sacellurius sic senseXttnt. ob glossam non esl muiaium.
C. LX.s Ilaec Palea el locis indicatis, et in colle-

QU.*ST.I. C. LVIll. "' 1. 10, c. 14. "' Auclor capitis inventiis est EgberlusEboracensis, sive qtiisquis
auclor libri pcenit. est, qui legiturapud Mansium t. 12, p. 435. — Burch. I. 4, c. 100. Ivo Pan.!6!I. 1, c.
97. Decr. p. 1, c. 294. Petr. Lomb. Senl. 1. 4; disl. 5, pr. Alger. I, 1, c. 52. =C. LIX. add. .
credit : Edd. coll. o. = C. LX. "•' toliim caput abest ab Ed. Bas. !64imo ex capilulis Theodori Caut.
— cf. Capil. 1.0. c. 95. Burcli. I. 4, c. 74. IvoPan. I. 1, c. 90. Decr. p. 1, c.268. — c. 1. Comp. I. de
presb. nmi bapt. — c. !, X, h. t. * et iu orig. ap. Thco lonini. = C. L.XI. ,65 vel holocausium : Ed. Arg.
— velIwlocauslu : Edd. coll. rei. iU "' !,s tru-
s69 per eleem.,sive perjej. : Ed. Arg. »el : Edd. coll. o.
ctata : ea:d. = C. LXII. Ans. I. 9, c. 48 (60). Alger. 1. 5, c. 12. Deusdedit p. 2. "°in nomine ejus :
Edd. coll. o. *71sunt : esed. pr. Bas, = C. LXV. s" est cnritas : Edd, coll. o. "' omnibus : Edd. cuiL
o. pr. Bas. S74quin si : E.I.Lugrt. II. — c( 5t"; Edd. cull rcl.
 809 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA I. QU.<EST.I, 610
C. LXVI. Hwreticorum benedictio maledictio est. X qiium non cuslodissel, divina sententia inde rediens .
liem ex Concilio Laodicensi, c. 32 !". inorsu leonis in itenereinieriit. § l.Et andet,ST quis-
Non oportet "' baereticorum benedictiones acci- quam dicere, aquam ss* baptismi salularem, ct
pere, qiioniam magis sunt lnaledicliones quam be- graiiam coelestem communem cum haereticis esse
*
iiedicliones. posse, cum quibus nec terrestris cibus, nec saecula-
C. LXVII. Neque cnm hwrleicis, neque cum schisma- ris polus debet esse communis? Constat ,ssTaulem
licis licet orare. . *9*oleum, unde baplizati ungunliir, sanctificari, e&
liem ex Concilio Martini Papae, c, 70 !". eucbarisiiam lieri apud illos omnino non posse, ubi
8
Non liceal clericis vel laicis!' ab haerelicis eulo- spes nulla est et fides falsa, ubi omnia per mcnila-
gias accipere, quia maledicliones sunt magis quam cium gerunlur. Nam hserelicus simiarum more, qiiag
*
benedicliones, neque liceat aut cum haereiicis, aut qiuini homines non sinl, htimana "' tamen * iuii-
cum schismaticis orare. tanlur, vult s9a ecclesiae catholicae auctoriiatem sibi
C. LXVllI. Extra ecclesiamnon sunl vera sacrificia. et verilaiem vendicare, qtiando ipse in ecclesia non
Iiem Leo ad Analolium Comtantinopolitanum Epi- sil. Benedicit a Deo malediclos' 93, viiam pallicelur
scapum,episl. XLVIII, cap. 2 *". Deum invocat blaspbemus, sacerdoliiim
In ecclcsia Dei, quae corpus Christi esl, aliier B nioriinis,
ponit !9ialiare sacrilegus. Ad
nec rala sunt sacerdotia, necvera sacrificia, nisi adininistralprofanus,
"" h;cc omnia accedit et illud maliim, ut aniisles
in nostrae !S0 proprietate naturae vertis nos ponii- diaboli audeat eucharisiiam ,96 nec
' facere, quando
fex reconciliel, vertis immaculali agni sangnis sanclificari oblaiio illic
* possil, ubi Spiriltis sancltis
emundet. iion sil, nec cuiqiiain Domin.iisper ejus oraliones et
C. LXIX. lmpiorum manibus divina sacramenta se
subducunt. preces prosit, qui Dominum."' ipse violavit. Si enim
a9Squi ecclesiam conlemnunt "' " et" elhnici, et
Idem Leoni Auguslo, epist. LXXIII " 1. *
publicaui habenlur, mulio magis utique* rebelles
Manireslum est, per crudelissimam insanissimam-
et hostes, falsa allaria, el illicila sacerdotia, et sa-
que sseviliam!S!in Alexandrina sede omne cosleslium crificia et nomina so° adulterata S01lin-
sacramentorum lumen exstinctum. Inlercepta est sacrilega,
est
sacrificii oblaiio, defecit chrismalis sanclillcatio, et genles, inter ethnicos el publicanos necesse
parricidalibus manibus impiorum omnia se subtraxere computentur, quos omnes conslat a caritate aique
*
* ab uiiitate ecclesiae30!recessisse. s" omnia,
mysteria. Ergo
qusecunque faciunl haerelici, carnalia sunt, el ina-
C. LXA. Sacramenfa extra ecclesiam ministrari pos- 304ul nihil eorum, quaeilii gesserint,
salutem vero non nia,et falsa, ita
sunt, conferre possunt. " ,05stalim suscipienda
Item B. Marlyr Cyprianus in epistola contra hwre- a nobis probari debeat. Non
ticos TT. sunt et assumenda quae jacianlur in Christi nomine,
Si quis "*, inquit de ecclesia haerelica prsesum- sed quae geruntnr in Cbrisli verilale. Quomodo a("
tione exierit, a semetipso damnatus est. Cum hu- enim perficere S0Tquae agunt aut impetrare aliquid
jusmodi secundum Apostolum, nec cibum quidem illiciiis conalibus de Deo possunt., qui conlra Dcum
sumere debemus. Declaratur hoc in libro Regno- quod eis non licet moliunlur?§ 2. Quare.qui haere-
rum *8*,ubi, quum homo Dei ad Hieroboam misstis liciset schismalicispatrocinantur, censura *divina iu
esset, qui "». * ei ' peccata sua exprobraret alque eorum probantur facinore et pcenis non solum duces
ultionem futuram praediceret,panem *quoque*apud et auctores, sed etiam participes deslinari, nisi se a
iHiint edere et aquam bibere velaretur ,86. Quod communione malorum separaverint, prajcipienie per
NOTATIONES CORRECTORUM.
C. LXX. TyCaput hoc colleclum estex vanis locis lulari baptismo posse, ubi constet bapliztmlem bapti-
epistolarum B. Cypriani et concilii ah ipso habili, zandi licentiant non habere; alque ut magis intelligi
inlerdtim itnmutaiis et in summam redaciis, quae in posset, conlra ejusmodi andaciam quw sil censurn
margine sunt indicaia. divina, invenimus in tali facinore non soliun duces. et
i Censura : ln epistola ipsa sie habelur : Fruslra auclores, sed et parlicipes pwnis deslinari, etg.
CQntendun{bapli^ari et sanctificari itlic aliquem sa-

QU^ST. I. C. I.XVf. •" hab. inler A. 347 et 581. — Burch, 1. 3, c. 239, Ivo Pecr. p. 3, e, 260.
"6 oporteret : Ed. Lugd. II. = C. LXVIl. !" c. 32 et 38 conc. Laod. ex inlerpr. Marlini Brac.
!' 8 add. : catliolkis : orig. = C. LXVIII. "» Ep. 81 (scr. A. 451). Ed. Baller. — lvo Decr. p. 2, c. 9,
ex Lanfranco in lib. de eucharistia. ^80suw : Edd. coll. o.=C.LX!X. !,1Ep. 156 (scr. A.457). Ed.Baller.
—Ans. 1. 9, «: 40 (52). ™-vesaniam : Ans. = LXX. S8SPrior capitis pars excerpta esl ex Cypriatn ep. ad
Magniiin. =C. LXX. !S*Regum : Edd. coll. o. pr. Bas. —!8S cf. 3 Reg. c. 13, '" quo.d : Edd."' Lugdd. H,
III. "* prohibitus est : Edd. coll. o. !8TAn debet: eaed, sacramentum salnlare : eaed..
"°
ex ep. ad
Janiiaiitini (ep. 70 ed. Baluz.). — Eadem fere legunlur in conc. Carlh. h. A. 236. ergo : !"
Ed. Bas.
""• formam liumanam : Edd. coll. o. !9Svultum—et auctor. — vendicat, quum : Edd. coll. o. quum
S94 aliure : Edd. rel. "" ex
sit mutedictus : Edd. coll. o. componit altare : Ed. Bas.— munus ponit anie s" "»
ep. ad Epictetum (ep. 64 Ed."" Baluz). "6 qvum nec sacrificari: Edd. coll. o.
301
Deum : eaed. es;
inemoraia ep. ad Magnum. violant : Edd. coll. o. "• omnia : eacd. adulterinu : cxA. — Bohm,
"* add. : cathoiww: eaad. 803verba Nemesiaiii ex eod. conc. 30*ex dicta ep. ad Jamiaiium. 30*cx ep^
ad ^ubaianum. 366ex dicta ep.ad Alagnum. '" perf. aliqua,quw aguntur : Ed. Bas.
511 DECRETI PARS SECUNDA. CVUSA I. QUJEST. I. 612
* *
Moysen Domine, ac dicente *•" : Separamini a A perficitnr)'", nec Spiiitiim saucliim cos habere ex
tabernaculis hominum islorum durissimorum,et nolile illo bapiismate illisqno mysieriis »" arbitrair.ur, qno-
langce ab 809omnibus, quw sunt eis a,°, ne simul niam, quum a calholica fide eoriim auctores descis-
pereatis in peccatis eoruni. El qtiotl comminaius per cerent, perfeclionein Spirilus, qeain 3" accepeiant,
Moyscn Dominus fuerat implevii, tit, qtiisque 3li se amiserunt, nec dareejus pleniliiiJiiiem |M)ssiini,qu;e
a Chore, et Dathan.et Abiron nou separasset, pcenas inaxime in ordinalionibns opcrelnr, quam per iin-
slalim pro impia coinmunione persolveiet "'. Sicut pielalis suae perfidiam ' polius, quam per Pidcm3S*
etiam per Osee prophclam Spiritus sanclus con- * dixerim ", perdidcrunl. Propler 38Squoil Pteri non
testalur "' el dicil : Sacrificiaeoruin lanquampanis potest, uteorum profanos sacerdotes dignos Cdristi
luctits; omnes, qui manducant ea, contaminatumur ; honoribtis arbilremnr, qtiornm laicos imperfecios,
doccns scilicel el oslendens omnes omnino ciim au- nt dixi, ad saneli Spirilus percipiendam gratiaui
ctoiibus 3I* supplicio conjungi, qui fneriut eorum cum pcenitenliac imagine recipinms, //em3,6:§l.
*
peccalo conlaminaii. Si, nt "legilur UT: Qui teligerit * immundiim im-
C. LXXI. Vera sacrificia non nisi in fide ecclesim mundus erit, quomodo ei Iribuetur qnod niimclilia
ceiebrunlur. "' ac ptiritas consuevit accipere? Et infra : § 2,
'
liem Aiiguslinus Ub. Senlentinrum [per Prosperum " Qtii pariiceps effectus 3" estdamnati, quomoilo de-
Aqtiilnnicum Episcopum Req. colleclarumlJ c. beat honorem
15'": accipere, invenire non possum 3,°.
Exlra catbolicam ecclesiani non est locus veri Graliau. Exeo.aulem,quod maiws imposilio i.erari
sacrificii. pra:cip'tlur, sacramenlum non esse ottenditur.
Itcm Gregorius in III Ub. Dialog. cap. 31 ait de Unde Aiiguslinus lib. IIIc. 18 de bnplismo conira Donu-
sal :
"• lislas,
Ermigildo Rege. Leovigilifitio :
C. LXXII. De manu hwreiicorum communio non est C. LXXIV. Manus impositio non est tacramenti
ileratio.
recipienda.
Manus imposilio non, sicut hapiismus, repeli
Snpervenienle"T paschalis feslivilalis die iiiteni-
lioii polesl. Quid enim est aliud, nisi oralio snperho-
pcsi.-enociis silenlioad eum pcrfidiis pater Arianum
niinem?
cpiscopum misil, ul ex ejus nianii sacrileg:e conse-
cralionis conimunionem perciperet, atque per hoc Gratian. Quum ergo lnnocentius solum baptisma
a«l palris grnliam retlire mercrelur. Sed vir Deo hwrelicis ratum esse permittal :quum Gregorius sticn-
deilims Ariano episcopo voiiienti exprobravit ut legam vocel consecrationem Arianorum : qnnmCy-
ab liwrelicit finnt carnntia, et
debuit, cjusque a se perfidiam dignis increpaliotiibus prianus quwcunque
G inania, et jalsa judicet: qunm Ilieronymus omnia ,
rcpulit.
C. LXXIII. Sacerdotet hmreticorum Chtitli honoribus quw ab eis offerunlur contamiaala in conspe.tn Dei
iio» habenlur digni. asserat; quum Leo exlra ecclesiam nec rala sacerJo-
ltem Innocenlius ad Alexandrum Episcopum, epist. tia, nec vera sacrificia esseteslettir : palct quod tacra-
XVIII, c. 5 ••. menta ecclestasitca praler baptisma lul siiprn diclum
Arianos procterea ce.ierasque hnjusmodi pesies J, esl) ab hwreticis minittrari non possunt.
quia eortim laicos convcrsos ad Dominuin sub ima- Ilem objicilur illud Hieronymi adversus Luciferia-
giue pcenitenlia? ac sancti Spirittis saticliftcatione nos i33!.
per manus impositionem suscipimus, non videlur "* C. LXXV. Qtti in baptismo sanclus est ad allure
clciicos eoriiin ctim sacerdolii aut minisleiii cujus- peccator non erii.
piam suscipi »*•ilebere digniiate. Quoniain quibtts Sicut Christus est [qui baplizal, ila Cbrisiiis 3"
soliiin biplismiini raluin csse permitiiinus (quoil estqui sanclificat. Unde oro le, ut aul sacnlicandi
uiiquc in nomine Patris, et Filii, el Spiriltis sancli» licenliam ei tribuas, cujus baplisina probas *", aut
NOTATIONES,CORRECTORUM,
C. LXXIII. r Pesies: Anlea sequebatur : delesta-. D calis scriplurae locis.
tnur, quod esl siililauim, quia neque est in veiuslis C. LXXV. • Inititimlitijiis capitis iisquead vers.
codicibiis, ncqtte iu ipsa epistola, neque apud Ansel- OTOle, non est eo loco apud B. IJieronynuim. Est
iiiiim, anl in Panonnia habeiur. lamen apud Algerum, lib-3, c. 10, apud qitein eliam
z Qni leiigcrit : In
epistola est : quod letigerit im- nonnulla verba ex iis, quae seqiiiinliir, einicni modo
tnnndus, sed ob glossam non est muialum, atqne habentur apud Gratianum , licel apu.l B. tiicrony-
hu'us etiam leclionis senlentia babetur iisdem indi- nium aliler leguniur.

QUJEST. I. C. LXX. ,os Num. c. 10, v. 26. "" de: Edd. coll. o. "• in eis : eaed. »" quisquis : e;ed-
"! soherel : eaed. *'» lestatur dicens: eaed. — cf. Os. c. 9, v. 4. "» add. : fautoribus : ercd. = C. LXXI.
»15 Liber iste*
apocryphus cst. ,ls leg. : //erminigiWo.et postea : Leuvigitdi = C. LXXIL , 17cf. C. 24,
q. i, c. 42. — Diusdedil p. 2. = C. LXXIII. 81Sscr. c. A. 415. — Ans. I. 9. c. 18 (17). Ivo Pan. I. 3,
c. 129. "» videmur — suscipienili esse : Edd. coll. o. »" snscipere : Coll. Hisp. — Ans. 3S1 percipiiur .
Edd. coll. o. S!1 ministerus : raed. 3!3 qui: eacd. ,!* add. : Domini : eaed. "5 Quomodo fieri polest : Colk
II sp. "•' cf. snpia c. 18. '" Nnni. c. 19, v 22. "8 qui mmnndiliat el spurcilias conmevit accipere.:
Edd. coll. o. '" faclin : exi\. "' possnmus : cxd. = C.LXXIV. s81Ans. I. !), c. "* i!i (3i). Polyc. I. 5.
I. 10. = C. LXXV ''' Algcr. I. 5, c. 2.'.. »" ipse : Edd. coll. o. — hic : Alg. appiotns : Ed.l. .
toll. o,
5!3 DECR.ETIPARS SECUNDA. CAUSA 1. QUJ£ST. I. 514
reprobes ejns baptisnia, qucm non ptilas esj>esacer- A esi ciiim, quod in verbis Chrisli sncramcntn coufl-
iloicin. Ni-que eiiiin polesl (ieri ul, qui in baptismo cianttir. Cujus ptius cre.intur iinpeiio, ejus uliq-.ie
s.inciiisesi sit ad allare peccalor. verbo recieanliir ad melius.
Gralian. Sed !35hoc de peccalore^ tanlunt catlto- C. LXXVlll. De eodem.
tico, iion de hwrelico inlelligendunt esl. Quicqiiul Item Aiigustinus lib. II conlra epislolam Parmenia-
eiitm cum fide calholica pro officiosno fucil licet ni, c. 10 f.
indignus, lamen divina gralia cooperanle ralttin esse Oinnia sacramenta qutim obsinl indignc traclan-
creditur. Alioquin si hwrelicis dicium intelligerelur, tibtis, prostint laineii per eos digne siinienlibus,
ipse sibi contrarius essel, quum dical ad c. 5 Amos : sic.ntct verbiim Dci 344.llnde dicinm tsis* 8: Quce
Saciilicia eorum odil Douiinus. Et alibi in persona dicunl fucite, qum anlem fuciuul facere nolile.
Domini*3*: C. LXXIX'. De.iis qui sanctis- male tttunlur.
C LXXVI. Benedictionibus nwrelicorum Deus Idem in psalmum 67//, rers. Qui tcgis '**.
muledicit. Prophetavil *el*Saulmalus rcx, *et liinc prophe-
Maledicam c benedictionibus veslris*" : hoc cst lavi',' qmun*" David sanc.um perseqiic.renir. Et
qiiicquiila vobis beiiediceiur *34a "» meeril male- infrti: Nou crgose jactenl qui forte sine caritaie
tlktlllil. B hubiieiinlS 48 'hoc' munus Dei sanclum, sedvidcant,
XI Pars. Gialian. lloc ergo intelligcndum de qualcin rationcm habiluyi sunt cum Deo, quisanclis
hwreticn, illud uuiein adversus Litcifeiianos de eccte- noii Sancte ulunlur. Ex his erunl. qui dicturi suiil*:
sitittieo peccaiore. De quo Augusiinus *"ail in libto ln nomine tuo priplieiavunus. Non" illis ciicetur :
de corvore Domini34°: Meutiinini, sed dicettir : Non novi vos, cic.
C. LXXVII. Boni el mali sacerdotes trqtte corput Gralian Spiritum eryo propheliw dicendi sunt
- Clirisli
conjiciuiil. liabuijse, non meritum.
Inira calbolicam ccclesiain in mysterio S41c.orpo- C. LXXX. Quisque non lam snncitficalur ex Itosliis,
ris et sauguiiiis Dominiuiliil a bono majiis, nibil a quam pro pcccaio polluilur.
malo ininiis perficilur sacerdole, quia non in merilo Item Hieronyinus in cap. 2 Aggai B3V 0.
coiisecianiis S4!,sed in vcrboperlicilur crealoriset O' 50prophela 881,qui in allari lanttim exstructo
virluie Spiriliis sancti. El infra : Si euim in mcriio et domo mea diruta hosihts inihi offers in allari, ct
esset sacerdolis, neqiiaquamadCbristiim pertineret. victimis ejus sanclificari le pulas, scito, quoniani
Nimc aulein sicut ipse S43 est qui baplizal, ila ipse sanctum quidenVest quod oireriur in aliari, sed non
esi qui per Spirilum saiicium hanc suain elficil tain sanclificaris ex hostf.is, qtiam exM! moituis
carnem et iransfuudit in sanguincm. Crcdendum e operibus pollueris.

NOTATIONES CORRECTORUM.
b Peccatore : B. Hieroiiymits eo loco aigiiiiienla- C vcrbo ad melius recreanlur, qttia nemo crealor alicu-
l iv, ut aolcnt dialcciici dicerc, ad homineni,' nci]iic jus rci aul recreator nisi untis Detiscalltolice prwdi-
id agit, ul consliluat ac sancial aliquid, sed tan- calur. Proplerea veniendum esl ad verba Christi,
tum, ul adversarium inodesunn reddai. Nani posl- ei credenilnm, quod in ejusdem verbis \ta conficiantur.
qiiam illuni eo addtixil, ut se non ainplius advcrsa- C. LXXIX. f ln tracialu VH in cpistolam Joau-
ritiin, sed tliscipiilum profiteaitir, liinc verissimani nis sttnt aliqua, qu;e ad scntentiaiu littjiis capilis
ei raiionem exponit, cur ecclesia episcopos recipiat refcrri possunt.alque inde anlea cilabatur. Sed ipsa
qui in Arimineiisi concilio inipriidcnles haerelicis prorsus verba siini loco iudicaio.
coiisciiseranl. C. LXXX. s Apuil B. Hieronymnm sic legitur:
C. LXXVI. c Hacc sunt in glossa inlerlineari ad 0 popule, qui altari laiilum exslructo et diruta donto
euni Malacbiaeloeum ex llieronymo. mea Itostiasmilti offersin altari, et viclimisejus ei car-
C. LXXVII. <i Augustinus: Caput hoc etiam ab nibus le sanctificari putas, scito, non tam sancti/icari
Algerolib. 5, cap. 8, cilalur ex Atignstiiio in libro te ex Itosiiis, qum templo diruto tibi prodesse non
de corpore Domitii : sed Possidius in iudictilo poterunt, quam coniaminari omnia operatua et cuncta
operuin B. Aiiguslini iiullaui liiijus libri ineniio- quw agis, cx eo quodnegiigis, el tuam magis domum
nem facit, el ad verbtnn (exceplo uliimo versiculo) quum meam exstruere conalus es. Sanclum quidem esl
haeclegiiiiiiir in libro Pascbasti abbalis de corpore quod offertur in altari; sed non lam sanetificaris ex
el satigtiine Doinini, cap. 12, ex quo eiiam libro Iwsliis, quam ex eo, quod in convallibus habilas et
Mint c. Jteratur, cuniseiiq., infra de consecral.disl. 2. interes mortuis operibus, pollueris. In duobus etiam
° Credendum : llaec eodem modo-Ieguntur .ipud j) Graliani velusiis codicibuslegiiur, o popule ; vertim
Algermu. Sed Pascbasii verba c. 15, hsec sunt ; idem Hieronymuscoiiiinuo islacadem per anagogen
Cujus ergo polenlia creala sunt prius, ejus utique aptal eceiesiastico viro-

QU^ST. 1. C. LXXV.ss" Iwc Graliani diclum ad verbum legilur ap. Algerum.=C. LXXVI. "• Alger. 1.1.
"' Malach. c. 2, v. 2. "8 benedicetur : Alger. — Edd.Bas. Lugdd. II, III. S3' per : Edd. coll. o. — Alg. =
C. LXXVII—1\ XI. 340Alger. 1. l,[c.66. 341ministerio : Edd. Arg. Bas.—Alger. s4! add. : est: Ed. Bas.—
Algcr. 3*3 aild. : Christus : Eild. coll. o. =C. LXXVIII. t Alger. I. 1, c. 75. '** add. : leslaiur : orig.
»*» Miiith. c. 23. = C. LXXIX. s*6 Ilasc citantur ex tractalu Augusiini in ep. Joannis ab Algero I. 1, c. 58,
ct in E.ld. collLo. pr. Lugil. III. »47add. : eliam : Alg. — Edd. coll, o. »*»habent : ib. * add. : in
judicio :SEdd. coll. o. — cf Matlh. c. 7, v. 22. "" quitus non : Edd. coll. o. = C. LXXX. S4«Alger. 1.1,
c. 59. 6° aliest ab Edd. coll. o. pr. Lugdd. Par. ^1 po/;u/« : Alger. ex orig. *" ex eo, quod iuicnt
tttortuis oooribus. voUueris: ib.
BI5 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA I. QUJEST. I. 516
C. LXXXI. Contra spiriium snnclum verbum diciiur, A adesse poininuni Jcsum invocaium precibus sacer-
quum ex dhpeisione nunquam reditur. dotiim, qui ait 86": Ubi"* fuerint duo vet tres, ibi
Ilcm Auguslinus in lib. de verbis Domini, serm. XI, et ego sum.
circa fin.38s.
C. LXXXIV. Non merita sacerdolum, sedvirlus
Ita fit'8* verbum conlra Spirilum sanclmn, quum divina sacramenla sanclificali
ex dispersione adcohgregationem nunquam venitur, Iiem Gregoritis "86T.
355
quae ad remillenda peccala accipil Spiritum san- Mulli saccularium hominum, quum plus sacerdo-
liim. AJJqUam congregaiionem eliamsi per maltim lum vitam
quam suam discutiunl, in magiium con-
clericum, sed lamen cailiolicum ministruin, repro- temlionis divinorum sacramenlorum crimcn incur-
hiiin el fictumi aliquis acccsseril corde non ficto, in runl.
h "6 Magna enim trabe vulneratos habenies oculos,
ipso Spirilus sanCtus operalur remissionem eamque negligentes feslucam lenuem in aliorum
peccatorUm, qui in sancla ecclesia ila operatur, ut conspiciunt oculis, quam dum incauie festinant
reprobos fugiat, et tamen per eorum ministerium avellere,6S, erroris in foveam delabuntur, mintis
probos colligat. quidem considerantes, quod non eos sacerdoium
C. LXXXII. Non meritis Itominum, sed virlute vita laederet, si ipsi humiliter bonis sacerdotuni
Spiritus sancti peccaia remitiunlur.
Idem in sermone de remissione peccalorum "T. B admonitionibus aurem accommodarent. Sed dtim by-
Ut evidenler 'hoc* ostendcret Dominus,'a Spiritti pocritarum more plus illorumS69 famam quam propriam
vitam vel vitae negligcntias dijudicant, spernmit
sanclo, quem donavit fidclibiis suis, dimilti peccala,
non meritis hominum, qitodam loco sic ait 368, sancla monila et spirilualia dona. Unde fn, ut non
solum ab eis dicta respuant, sed ( quod est de-
'resur^ens a morluis*: Accipite Spiritum tanctum;
el continuo subjecit : Si cui dimiseritis peccatu, - terius ) divina etiam mysteria conlemnant, tit nec
dimiituntur ei: hoc est, Spirilus dimiilit, non vos. corporis communionem aut sanguinis domini nostri
Proinde'sicut is s", quem sacerdos tolerat in ec- Jesu Chrisli eorum ministerio confeclam assurilant,
hanc minus esse sanlificatam, si illorunl
clesia, est tamen exlra ecclesiam, et extra corpus, pulantes,
fiat oflicio, qttorum vita eOrum oculis videtur igno-
cujtis caput est Chrislus, si ei osliarius non ape-
rueritk 36°, ita non ideo 361extra ecclesiam, est el bilis. § 1. Heu in quam magnum laquemn incidnni
non est de corpore,[si quis pastoris praejudicio com- ut divina et occulla mysieria plus ab aliis sanctifi-
cala posse fieri credant, qtmm uims idemque Spiri-
pellittir foris esse. 37°
C. LXXXIII. Dominus non merita personarum, sed lus sanclus in ecclesia diffusa per tolum orbeui
sacerdotum officia consideral. lerrarum incomprehensibibterea mysleria el occulie
Item Ambrosius de iis, qui iniiiantur mustetiis, ^ atque invisibililer 3'1 et opcrando sanClificet et
c.'5'M. benedicendo benedicat. § 2. Myslerium itaquen8T!,
Quum scriptura "tibi* lesletur.qiiod adHieroboam fralres, ob hoc dicitur, quod secrelam et recondi-
preces ignis descenderelS6Sde ccelo, el rursus pre- tam habet dispensationem ; sacrilicium aulem,quasi
canle Helia Ignis esl niissus, qui sacrificia consu- sacruin factum, quia prece mystica consecratur
meret, dalur inielligi l, quod Deus non merita per- pro nobis in memoriam dominicae passionis. Et
sonaruin considerat, sed oflicia sacerdotum. Et infta: § 5. Sacrainentum vero est in aliqua celebra-
punlo posl : § 1. Ignis illis visibilis mitleba- tione, quum res gesta ita sil, ut aliquid signiPicare
lur, ut crederent : nobis invisibilis operalur, qitl *fs inlelligalur, quod sancte accipiendum'est. Sunt
*6*credimus. Et paucis interjectis : 2. Crede autem sacramenta: baplisma, chrisma, corpus el
§ ergo,
NOTATIONES CORRECTORUM.
C. LXXXI. b Spirilus sanctus : Hoc loco concise sunt haecverba. Sed qiium anlecedenlia pendeant
relertur senienlia B. Augiisiini, plenius auiem supra ex superioribtis, hic nova incipit periodus: Non
ead. C. Spiriius sanclus. merila personarum consideres, sed officiasacerdolum.
*
C. LXXXIl. Proinde : Verba ipsa hujus partis Nonnullae autein aliae varietaies, el qiiidem non
nou sunl iuventa apud B. Augusliniim. Simillima n miiiimi pondetis in margine sunt indicatae.
babentur apud Origenem hom. 14, ad c 24 Le- C. LXXXIV. m Caput hoc collectum est partim
vitici, et relerunlur infra 514,q. 3, c. Quum aliquis, ex sententiis B. Gregorii, parlim ex verbis ipsis
el c. Si quis non rcclo. BB. lsidori atqtie Hieronymi.
k Aperuerit : ln iionnullis vetuslis codicibus lcgi- n Myslerium itaque : "Haecusque ad vers. Hoc de
lur : aperuit, in aliis : apetial; ab uno aulem abesl corpore, sunl apud isidorum, non tamen eoJem
negatio. prorsus ordine.
C. LXXXIH. i Datur intelligi : In originali non

QUJEST.I. C. LXXXI. "8 Ivo Decr. p. 2, c 104. *"•*rfititttr : orig. — Ivo. "8 accepit : Ivo.
— Edd. coll. o. pr. Arg. Nor. •• cf. supra c. 58. = C. LXXXIl. »«' Serm. 49. Ed. Maur.
— Alger. 1. 1, c. 66. "8 Joan. c. 20, v. 22. 85t apud Algerum haec sunt in epitomen redacta. *"
aperit : Ed. Bas. 8" abest ab Ed. Bas. ==C. LXXXHI. »6! Alger. 1.1, c. 67. ln Edd. coll. o. haec ciian-
tur ex : Ambrosio de sacramentis. "' descendit : Edd. coll. o. "* quod : eaed. exc. Arg. S6' Mattb.
c. 18, v. 20. *•• Ubi sunl — eongregati, ibi sum in medio eorum : Edd. coll. o. pr. Bas., in qua vox :
congregati desideramr. = C. LXXXIV. 8" Aucior capitis, qitem investigare non conligit,""in priori parte
u&quead'" § 2, Gregorium M.*">in Past. p. 3, adm, 5, et Mor. p. 15, c. 16, imitalns est.
"'' '"
evellere : Ed.
Bas. negligentiam : ib. diffutut : ib. operelur ei operando : ib. lsidor. Elymolog. I. 6,
"'
v. 19. ttgnificat» rei: Ed. Bas. <—significate : EdU. rel. — add.: at. significativt ; Ed. Arg.
 517 DECRETI PARS SICUIVOA. CAUSA. I. QUJCST, I. 5-9
sanguis Clirisli, qnse ob id sacramenla dicunltir, A 1 intuendo Chrisluin obliviscunliir! qui et miiito
quia sub legumenlo corporalium rerumvirtus divina anie pr*dixit, ut legi Dei polius oblemperelur,
secreliussalntein corumdem sacramentorum opera- quam imilandi videanlur illi, qui ca, quae dicunl,
tur. Undeet a secrelis virtulibus vel sacris sacra- non faciunl, el traditorem suum tolerans usque ia
nienta dicuntur. Quooideo frucluose penes ccclesialn finem etiamad88* evangelizandum ciim ceteris inisit.
fiiiiil, quia sanctus in ea manens Spiritus corum- Nam aposloli talem consuetudinem iton liabuerlint,
dein sacramcnlorum latenter opcratur effectum. nec habendam docuerunt.
Cujiis panis et calicis sacramenttim graece euchari- C. LXXXVI. Dceodem.
slia dicitur, latine bona gratia interpretalur. Et Item NicolausPapa Mickacli Imperatori,
inepisi.qum
quid inelius corpore et sanguine Chrisli ? § 4. Unde incipit: 1 Proposueramus 885. >
"* sive per bonos, sive per malos ministros inlra Non quales sacerdotes Domini sint, sed quid de
*Dei* ecclesiam dispenselur, sacramenliim lamcn Domino Ioquanlur, esl vobis magnopere praeviden-
est, quia Spirilus sanctus myslice illud vivilicat, dum, nec in vicariis B. Pelri aposloli vobis est
86
qui quondam apostolico in lempore visibilibus appa- attendendum quiS sint, sed qtii pro correclione
rebat operibus. Nec bonorum meritis 3'5 dispensaio- ecclesiarum, quid pro salule veslra 3STsatagam. Nec
rumamplificalurS76,necmalorumaitenuatur3n,quia g] enim illos inferiores dicelis scribis et pharisaeis
neqne" 1 qui planlat est aliquid, ncqtte qui rigal, sed sedentibus super catbedrain Moysi, de qiiibus Do-
qui incrementum dat Deus s". Hoc de corpore et ininus praecepit, dicens 388: Qtimcunquedixcrinl vobis
sanguine Domini nostri Jesu Christi, hoc etiam 'observale et' facite, secundtim opera 'vero' eorum
de bapiismate et chrismale sentienduin 38° cst el nolitefacere. Ergo, imperator, consiilera 389,si illos
tenendum quia virlus divina secrelius operalur in dixit atidiendos, qui super calhedram Moysi setle-
eis, el 881 divina solummodo hacc est virtus sive bant, quanto potitis "his", qui supcr cathedram
0
potesias, non humanae efficaciae.Polluimtis ° ilaque Petri resident, esseexistimetis8* obaudiendum.
panem, id esl corpus Christi, quando indigni 38!ac- C. LXXXVII. Sacerdolum immunditia sacramenia
cedimus ad allare el sordidi mundum sanguinem non pollnit.
bibiinus. Et infra : § 5. MaledicamP, inquit, bene- Item' Augusliiius conlra literas PeliUani, lib. II,
c. 22 '".
diclionibus veslris, hoc est, iis, quae nunc meis be-
Doiiiinus dcclaravil in 11110 ccetu hominum eadein
nediciionibus possidetis, seu quicquid a vobis bene-
sacrainenla smneniium, aliqtiorum iminuiidiiiain
dicilur maledicam, vel quoniami non benedicunt 1, niundis obesse
11011
posse s9a.Et infra f: § 1. Peli-
sanciis ex vero corde.vel qiiia qui inique agttnt lianus dixil: Aut S9S
Q si quisquam carmina sacer-
benedicuntttr ab eis, adulanturque peccatoribus,*
dolis memoriter leneal, nuinquid inde saccrdos est,
dumtnodo divites sint.
ore sacrilego carnem pnblicat sacerdolis? Au-
C. LXXXV. Non sacerdolum vilam, sed qucedocent quod
el minislranl considerare debemus. gnsliniis respondil: Ita istud dicis, qtiasi modo qua>
Item Fabianus Papa Episcopis orienlalibus, ramus, quis sit verus sacerdos, et non quid sit
epist. II38S. verum baptisma. Ul eniin sit quisque verus sacer-
Significaslis insuper plerosque allendere, mullos dos, oportet, ut non solo sacramenio, sed jusiiiia
in ipsis honoribus ecclesiaslicis non congruenler quoque induatur, sicut scriplum esl S9*:Sacertlote*
viveresermonibus et sacrameniis, quae per eos po- tui induantur justitia. Qui autem solo sacrameulo
pulis minislranlur. 0 miseros homiues, qui hos sacerdos esl, sicut fuit pontifex Caiohas, persecutor

NOTATIONES CORRECTORUM.
6 Polluimus : Sumlitm est ex B. Hieronymo in q Quoniam: Sumlutn est ex eodem loco paulo
comnicnlaiiis ad cap. 1 Malachiai, in illis verbis: inferitts, ubi hoec legunlur : Vel certe, quia ad sa-
El dicilis, in quo polluimus, elc. cetdoles proprie mandalum est, vertunlur benedictio-
P Maledicam : Apud eiindem ad c. 2, sic habetur : [D nes eorum in malediclionem, quando non benedicutil
El maledicam (inquil) benedictionibus vestris., hoc sanclis exvero cordis affectu, sicut Isaac Jttcob, et
esl. quw nunc meis benediclionibus possidelis, sive Jacob palriarcliis, et Moyses duodecim tribabus, sed
quicquid a vobisbentdicilur a me malediclum eril, et per dnlces sermones et benediclionesdecipiunl corda
vialedicam illis, subaudi, benediclionibusvestris, quo- innocentium, et qui iniqtie agunl benedicuntur ab eis,
niam noluistis iutetitgere quw dicuntur ; hoc est enim, adutanturque peccatoribus, dummodo diviles sini,
quod dicitur: non posuistis super cor. alque eoruin vitiis blandiuntur.

QCEST. I. C. LXXXIV. "* sive ergo : Edd coll. 0. "» nec bon. meritis, nec bon. operibus : Ed. Bas.
3,6 ttmpliantur : Ed. Bas. — amptialur : Edd. rel. 3" atlenuanlur : Ed. Bas. "» 1 Cor. c. 3, v. 7. 3"
Hiicusque Isidorus. sso sciendnm : Ed. Bas. SS1 et divinw etiam : ib. 88!indigne : Edd. coll. 0. =
G. LXXXV. 883 Caput Pseudoisidorianum, confeclum ex Augusl. lib. 50, bom. ult. S8*etim evangelim-
turum : Ed. Bas. — eum evangetizare : Edd. coll. rel. = C. LXXXVl. 385Ep. 8, ap. *•' Mansi, scr. A. 8f>5.
— Ans. 1. 1, c. 75. lvo Decr. p. 5, c. 18. == C. LXXXVIL *M quid : Edd. coll 0. nosiia : Ed. Bas.
9°
188Matih. c. 25, v. 5. *•»adtl.: intente : Ed. Bas. S esse existimas [ exislimes : Edd. Lugdd. II. III),
obediendos: Edd. coll. 0. = C. LXXXVII. s>1 Ivo Decr. p. 2, c 98, 99. '•* non obesse : Edd. coll. 0.
f rb. c. 30. "' At i Edd.;coll. 0. — B6hm. '»*Psalm. c. 131, V. 9.
519 DECRETl PARS SECCNDA. CAUSA I. QU,EST. f. 5*0
unitis et verissimi sacerdotis, quanivis ipse non sil A pnlluli, si facla ejus displicebant vobis. Nam "Tuti-
verax, quod dat tainen veruni est. si non del suuiii, qne panis illius ]ianis luctus eral, sub cujus iniqui-
sed Dei. Ilem puulo inferiiis: § 2.' Dixil 398quidam latibus Africa loia lugebal, sed pancm lucltis omni-
ex ipsis proprius eoriiin prupheta * 39°: Cretenses * bus vobis coiiimiinem esse omniuin veslrum iiialiini
semper mendaccs', mala besitw, ventres S0Tpigri. schismalis facit. Item *18: § 8. Graiias Deo, qnia
' Tcstimonium hoc verum esl. * Si
crgo apostolus landem confessus es, posse valere iiivoealiini nonien
nescio cujiis alienigena; icsliiiionium, quia verum Clnisli ad aliortim salulem.etiam si a peccalnribus in-
compcril, cliam ipse aiiesiatus esl, citr nos, apud vocetur. Hinc, ergo inlellige 419,qiiUmChrisli noiuen
queiulibet S98 invcnerimiis quod Chrisli cst el .ve- 'nvocatur non obesse aliouim saluti aliena peccata.
riini esl, eliamsi ille, apud qtiem invenitur, perver- C. LXXXVIII. Eliam
per malum minhtrum donn
sus et fallax estj non discernimus vitium S9', quod Deiad eos pervenittnt, qui cum fide accipiunt.
lionio habel, cl vcritalem, quam iion suam, sed Dei Idem in Psalm. X, in vers. Justtis autem quid fe-
*00habet, et dicimus, sacramentum hoc verum est, cil 4»0?
sicui illcail: Teslimonium hoc verum esl .*Nnmqnid Chrislus quid fecit vobis *", qni Ira lilorcin sntiiu
iileo dicinnis: ctiam ipse liomo verax csl, quia di- lanla palienlia perlulil, ul ei primain eueharisiiani
cimus : sacrameniiim hoc vertim est ? El paule B I confeclam manibus suis cl ore suo commcndaiain,
**'*fecit
posl • § 3. Vos *01autem neccsse est ut semper er- sicul celeris aposlolis, iraderel? Quid vobis
reiis, quamdiu proplcr homimim viiia Dei sacra- Christus *!S, qui eundem traditorem SUIIIH,qiiem
meiila violatis, uul nOs propler Dei sacramenla, diabolum iioniinavii, qui anle iradilionem Doiiiiui
quae m nobis *" violare iioliimus, etiam veslri schi- nen loculis dominicis fidem potuit exhibere, ciim
smalis sacrilegium asstimere piuaiis. ltem ff: § 4. ceieris discipulis"* ad praedicandum rcgnuin ca-lo-
Baptismi ergo purilas a puritaie *flsvcl immunditia rum niisit, ul dcmonstrarel ***,dona Dei pervenire
coiiscienlix sive dantis sive accipicntis *°* omnino ad cos, qui cum fide accipiunl, cliam si lalis sit, per
distiiicia esl. Item *05: § 5. Meinento * ergo * sacra- quem accipiunt, qualis Judas fuit?
ineiilis Dci nihil obesse mores uialoruni hominiim, C. LXXXIX. Sacramentis episcopi malllia non
* * nocet.
quo illa vcl oniuino non sinl, vel niinus sancia
sinl. Item *06: § 6. * Quaero, * si non habebat Saul Item Gregorius*".
sacramenti sauctilalein, quid in eo David veneniba- Non nocel malitia episcopi, iieque ad baplisinuin
iur! Si autem habcbal innoccniiain, quare innocen- infantis, neque ad ecclesiac consecralionem, quia
lem persequebalur? Nam eum propter sacrosanciam baptisma a Deo datur, non ab liomine veuit; sie
*'T uiictiotiem et honomvit vivum, et vindicavit oe- et eucbarislia, el oninia "', quaecunque in allari
fisiim. Et quia vel panniciilum ex ejus vesle prae- ponunttir, non ab homine, scd a Deo sanctificatio-
scidit 408,percusso corde trepidavil. Ecce Saul non nem acciniuut.
h;ibebal innocentiam, cl lamen habebat sanctitalem, Gratian. Sed objicitur illud Hierouymi in Soplw"
iion *09 vitoesuue r *", (nam lioc*' 1 sine innocenlia niam, c. 3 *":
jiemo polest), sed sacramemi *" Dei, quod et in C. XC. Non verba, sed merita sacerdolum euchari-
malis homiiiibus sanctum esl. Item *13: § 7. Nos di- ttiam faciunt.
cimns lale cuique sacrificium iieri, qualis acceditut Sacerdotes, qui eucharisliae serviunt, et sangtii-
oileiat, et qualis accedil ul stimat, el eos de sacrifi- nem Doiniui populis ejus dividunl, impie agunt
ciis taliuin manducare, qui ad illa *u lalcs accedunt, in legem Cbristi, putantes eucharisliam impre-
quales cl illi sunt. Itaque si offerat Dco malus, et canlis facere verba, non vitam , et necessariam
accipiat inde bonus, tale cuique esse *w, qualis esse tanltim solennem oralionem , el non sacer-
quisque fticrit, quia et illnd scriptum est* 16: Omnia dolum merita, de quibus dicitur : * El" sacerdos^
mnnda miinJis. Per hatic senlenliam veridicam et inquo *!*fueriimacula, non aceedet offerre oblationet
caiholicam etiam vos Opiaii sactificio non cslis rj ] Domino.
NOTATIONES CORRECTORUM.
C. LXXXVII. » Viicesuw: Sequebalur: std unctio- exemplaribus, licel iu codicibus etiain B. Atigusiini
uis; ijuaj voces absunt ab omnibus velustis Graliani impressis legantur.

QOJEST.I. ,BTC. LXXXVII. ,98 haec usque ad. verb. : verum est, dcsider. ap. Ivonem. '**' ad
Til. c. 1. pigri corde : Edd. coll. o. ,9S quetncunque : eaed. 399 propler vilium : ered. *»•
Chrisii : eaed. *" vobis : eued. '0i vobis : Edd.Bas. Ven. I. Lugdd. II. III, ex Ivone. ff ib. c. 33.
*os impunitale : Edd. coll. o. *04 : Ed. Bas. *05 ib. c. 47. 406 ib. c 48. *07 sacramentum
excipienlis
unctionis : Edd. coil. o, *08 abscidit : eaed. *°* »ieri(o vilw suw : Ed. Bas. *10 add. : sed unclionis :
Edd. coll. o. 41t luvc : eaed. *,! sacramentum : eaed. pr. Bas. *13ib. c 52. *14 i//«d : Edd. coll. o.
"*cst : eaed. *16Til. c. 1, v. 15. *,Tnon : Edd. coll. o. pr. Bas. *'" ib. c 54. *'* inlelligite : Edd.
Arg. Bas. Ven. I, II; = C. LXXXVIH. *!0lvo Decr. p. 2, c. 105. t!1 nobis : Edd. coll. o. — cf. Joan.c.U
v. 3. *»! nobis : eaed. *" Deus : eaed. pr. Uas. Lugdd. II, III. "* Matth. c. 10. *" wonsirare» : Edd.
coll. o.= C. LXXXIX. *!6 Capul incertum. *" alia : Ed. Bas. = C. XC. *" Ivo Decr. p. 2, c. 110.
***
inquocunqtie : Edd. coll. o. ex lvone. — add. : depreheusus Ed. Bas.— ef. Levil. c. 21, v. 21
 521 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA I. QUJCST. I. 53^
C. XCI. Tanto facilius sacerdotes exaudiuittur,quan- A . C. XCV. De eodem.
lo apud- Deumsunt digniores. Idem lib. IV. de Trinilate, c. 14 **».
Item Alexander, epht. // *30. Neque *14 polest id rite offerri nisi per sacer-
Ipsi sacerdotes pro populo inierpellant et pec- dotem juslum et sanctum, nec nisi ab eis aco-
caia populi coinedunl, quia suis precibus ' et piamr qnod offerlur, proquibus offerlur **",aiqne
oblationibus * ea delent atque consumuni.; qui, id sine viiio sil, ut pro viliosis mundandis possit
*31
quanto digniores fuerint, lanlo facilius pro offerri. IIoc certe onmes cupiunt, qui pro se offerri
necessitatibus, pro quibus ciamant, exaudiuntur. sacrificium Deo volunt,
C. XCIi. Non adest sacramenlis Spirilus sanclus, Gralian. Quum vila sacerdotum eucharisiim ne-
qttw per criminososminisirautur. cessaria esse dicilur, non consecralioni, sed effeciui
Item Gelnsius Elpidio Episcopo *3*. non enim effectum salutis confert
Sacrosancla religio, quae caliiolicam continet inlelligendumest;
tantani sibi reverenliam ttt ei, quem merita faciunt indignum; poiius completur
disciplinam, vindicat, illud **6 : Qui manducat corpus
ad cain qiiilibel nisi pma conscienlia non audeal in eo Aposloti
Domini el ejus sanguinem bibil indigne, jiidicium
peiveniie. Nain quomodo ad divini mysterii con-
sibi manducat et bibit. Ergo contra eos, qui cre-
secrationem coeleslis Spirittis invocatus adveniel, R
si sacerdos, et qui etim adesse deprecatur, ctimi- bra oblatione sacrificii se putant posse mundari,
non cessanles impie agere in legem Dei, inlclligitur
uosis plenus aclionibus reprobetur?
illnd esse diclum Bieronymi *". Quod vero sacer-
C. XCIII. Manus immunda tacla inquinat, non dos, etmeisi malus sit, tamen pro
mnndal. officio snw digni-
tatis gratiam transfundat hominibus, lestaiur Au-
Item Gregorius in Regesto, lib. I. epist. 24 *38. ***quwslionum veterislest. c. 11.
guslipus in lib.
Necesse esl ul esse miinda studeat maiius, quae
«liluere sordes curat, ne tacta quaeque delerius C. XCVI. Sacerdotes nomen Domini invocarit, Donii-
nus autem benediclionem prmstal.
ruquiiiet, si sordida ipsa slercoris *3*luluin tenet: Dictuni est a Deo in Numeris ad * Moysenel *
scripimn namque est *": Mundamini, qui fertis Aaron ' sacerdotes * *49 : Vos
vasa Dotuini. Domini etenim vasa fertinl '*", qui ponite nomen meum
Dominus benedicam eos, ut
proxiiiioruin animas ad inleriora *3Tperduccndas super fitios Israel,^" ego
in coiiversalionis SHaeexcmplo suscipiuut. graliam Iraditio per minislerium ordinanlis *""•
"C XCIV. JEque servandum est verbuin Christi et transfundat liominibus, nec volunlas sacerdotis
corpus Chrisli. obesse aut prodesse possit, sed meritum benedictio-
Ilem Aiigtisiinus lib. L. homiiiarum, homil. nem poscentis. § 1. Quanla aulem sit dignifas ordi-
26 *38. i nis *" sacerdotalis, hinc advertamus. Dicliun est
C
Inlcrrogo vos, fiatres vel sorores, dicile mihi, enim *" de nequissimo Caipha, iiiterfeciore Salva-
<juid vobis plus esse videtur, verbum Dei *3», loris, inter caelera*84: Hoc autem a semelipso non
^in corpus Chrisii ? Si verum vullis respondere, dixit, sed, quum essel princeps *5' sacerdolum anni
lioc * utiqiie ' dicere debelis, quod non sit niiniis illius, prophetavil. Per quod ostenditur Spiritum **•
verbum Dci **" qttam corpus Cliristi. Et ideo, gratiarum non personam sequi * aut * digni, aut
quania sollicitudine observamus, qtiando nobis indigni, sed ordinationem traditionis, ul, quamvis
«orpus Ciirisli ministratur, ut niliil ex ipso de aliquis boni meriti sit, non tameti possil benedicere,
nosiris manibus in terram cadat, tanta sollicitu- nisi fueril ordinalus, ut *5ToQiciumministerii exhi-
dine observemus, ne verbum Dei, quod nobis ero- beat. Dei aulem esl effectuni iribuere benediclionis.
^atur *M,dum aliud aut cogitamus, aut loquimur, Gralian. Quod vero per hareticos sacramenla di-
de corde nostro *" pereat, qiiia non minus reus gnilatis minislrata dicunlur carere effeclu,improbatur
«ril qui verbinn Dei negligenter audierit, quam D I aucloritale Anastasii Papw, qui ordinalionemAcacii,
illc, qui cprpus Christi in lerram cadere negligenlia quamvis hwretici, ila ralam approbat, ut eliam eis,
sua permiseril. qttos posl damnationem suam baptizavil vel ordinavit.

QUJEST. 4. C. XCI. 4MCaput Psendoisidoriantim. — Ivo Decr. p. 2, c. 69, et p. 6, c. 45. *sl in : Edd.
coll. 0. ex lvone. =C. XCII. *3' De epocha hujus ep. non constat; Elpidius episcopus fuit Volaier-
rauus. — Ivo Decr. p. 2, c. 90, et p. 6, c 110. =C. XCIU. *33Ep. 20 (scr. A. 591), ad Joannein Ep.
Const. el rell. pairiarchas I. 1, Ed. Maur. — cf. Past. p. 2, c. 2. *3*sordida sequens lutum : Edd. coll.
o—*. insequens l.: orig. *3'Esa. c 52, v. II. *36fuerunt : Ed. Bas. *3Tinierna sacraria : orig. = C.
XCIV. *88Serino, unde haccsunt depromia, supposilitius est.—Pilhcei fratres canonem citant ex Origcn.s
lioin. XIII, in Exodiim. — lvo Decr. p. 2, c. 100. k'3 Christi : EJd. coll. 0. — ivo. **°Domini : E.l«l.
coll. o. pr. Bas. *41irrogatur : Ed. Bas. — *4spuro : Edd. coll. 0. = C. XCV. *43Ivo Decr. p. 2, c.
107. *»*add.: enim : Ivo.—Ed. Bas. **'o^eis ; Ed. Bas. *461 Cor. c. ll, v. 27. *" supra c. 90.
*48 Liber XCVl. **»c 6. *80iradiiam : Eib/.
apociyphus. lvo Pan. 1.3, c. 79.45!Decr. p. 2, c 100. =C. *53 *"*
coll. 0. "^ ordtntiti: eaed. ciiin Ivone. add. : vel officii: eaed. autem : eaed. ex Ivone. Joan.
c 11, V, 31. *•• —
: Ed. Bas. poniif. et princeps ; Edd. rel. *16 : sanctum : Edd. coll. o.
puntifex add.
ex Ivone. **fiv/ ; Edd. Lngdd. f cf. Dist. 19, c. 9.
PATnoL. CLXiXVlI. 17
 B25 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA I. OUJEST. I. 624
: in nullo ream personam nocuisse asserat. Sed hoc A qtiamditi caritalem non babcnt unitatis; sed tameu
'.nm 8 illicile, el non canonice, imo contra decrela aliud est prorsus non liabere, aliud pertiiciose ha-
"suorum prwdecessorum fecisse, probaitt Felix el Ge- bere, aliud salubriter habere. Quicquid non habemr
lasius, qui Acttciitm anle Aniislasium excommunica- daiulum est, qniim opus esl dati, quod vero perni-
verunt, et llonnisda, qui ab ipso Anastasio lertius ciose habelur, per coireciioncni *69depulsa pemicie
eundem Acacium damnaiii. Unde eliam ab ecclesia iigcndtim-est, ut salubriter habeatur. Qtianqiiam *",
Ilomana repudialur, et a Deo fuisse percussus legilur eisi laicus aliqua *" pereutitis dederii neccssitate
in gestis Romanorum Poniificum lioc modo: Anasta- compiilsus, quod, qiitnn ipse acciperei *'*, danilum
sius f secundtis nalioiie Ronianus, eic. Require esse *'3 addidicit 4'4, nescio, an pie quisquam dixe-
retro in traciaiu decretalium episiolarum. rit esse repctendum. Nnlla enim cogente necessi-
Item objicitur illud Augustini lib. II, contra epist. tiie si fiat, alieni muneris iisurpalio esl. Si autem
Parmeniani, c. 15 *ss : necessilas urgeat, atit iiiillum, aut veniale delictum
C. XCVII. Qui recedit ab ecclesia, nec baptisma, nec est. Sed *'" et si nulla *76 necessitate usurpelur, et
jus dandi ainitlit. a quolibet cuilibet delur, quod daliun fueril no»
Quod quidam dicunl, baptisma, qtiod accepit x, potest dici non dalum, quamvis recte dici possit
non amiitit qui recedit ab ecclesia, * sed * jus **illicite datum. Illiciiam ergo usurpalionem corrigit
tainen dandi, quod accepit, amiliil, multis inodis reminisccntis el pcenitenlis affeclus. Qtiod si non
apparel fruslra et inaniter dici. § I. Primo, quia correxerit, nianebit ad poenam usurpatoris *" quoil
nulla oslenditur causa, cur ille, qui ipsum bapiismum datum est, vel ejus, qui illicite dedit vel ejus,
ninUlere non polesl, jus dandi ainiuera. possil. qui illicite accepit: non tamcn pro non dato habebi-
Utrumque *59 enim sacramentum est, et quadam lur. * Neque ullo modo n per devolum militem, quod
consccralione utruinque homini datnr, illud, quum a privaiis usnrpatuin est, signuni regale violabilur."
*66
bapti/.atur, istud, quiim ordinatur, ideoque in § 4. Si eniin aliqui ftirlim et extraordinarie, non in
catholica utrumque non liccl itcrari. § 2. Nam si inonetis publicis, aurum vel argenlumT perculiendo
quando *61ex ipsa parte venientes eliam praepositi signaverint qutiin fuerit deprehensum, nonne illis
*6*pro bono pacis, correcto schisuiatis *6» errore,
punilis aut indtilgentia liberalis cognilum regale
suscepti siiiil, elsi visum est opus esse, ut eadem signiini thesauris regalibus cogelur inferri *T8. Et
officia gererent, quae gerebanl *6*, non sunt rursus paulo posl: § 5. Si forte "illum* mililiae cbaracte-
ordinaudi *65, sed sicul baptismtis in eis, ita ordina- remin corpore suo non mililans pavidus exborrue-
tio niansil integra, quia in praecisionc fucral vitium -, ril,fet ad clementiam imperatoris confugerit, * ac
(quod unilate pacis est correclum), non in sacra- prece fusa* et impetrata jam venia militare cceperit,
nienlis quae ubictinque suni ipsa vera sunt. El quum liumquid hominc liberato atque correclo characler
*66 ecclesiae, ul praepositi ille
expedire hoc videattir repelittir, ac non potius agnilus approbalur ?
eorum, venienles ad calholicam socielatem, hono- An forte minus ha-renl *" sacratnenla Chiisliana
rcs suos ibi uon adminislrenl, non eis latnen ipsa quam corporalis baec nola, qiuim videamus, nec
«rdinaiionis sacramenla dciraliiinlur, sed manenl apostatas carere baplismate, quibus ulique per poe-
*" super eos. ldeoque uon eis in populo manus nilenliam redeunlibus non
resliluilur, et ideo amilli
impouiiur, ne uon homini, sed ipsi sacramenlo Piat non posse judicalur? Et paulo post: § 6. De iis *8*,
injuria. Et infra: §• 3. Sicut aulem habent in *68 qui ab ecclesiae *81 unilate separati sunt, nulla jaui
baplismo quod per eosdari possit, sic in ordinatione * * *"*
quaestioesl, quin et habeant, el dare possinl
483
JUS dandi; iilrumque quiilem ad perniciein suam, et quin perniciose habeanl pemicioseque tradant
NOTATIONES CORRECTORUM. .
C. XCVI. Sed noccwm :Supra dist. 19. c. Ana- D u Neque ullo modo: Ha?c usque ad verbtim: vio-
tlusius. osteiisum csl, imnieiilo rcpiehensiim esse Inbitur, addila sunt ex originali, ex quo etiam aliis
Anasiasiiim, el verissima esse, qttae ipse de Acacio locis Ciipnt hoc lociipletaluin est.
scripsit el decrcvil.
*
v Vel argentum : In codicibtis B. Angtislini impres-
C. XCVlt. Quod accepit: Sic eliam Algerus, licet sis scqniliir: sed ws; in duobus autem manuscri-
paulo aliter Iiabeal origiuale. plis Vaiicanis: vel ws.

Qu/EST.I. C. XCVI. *58 Alger. I. 5, c 85. = C. XCVU. *59 Ivo Pan. I. 3 r.77. Decr. p. 2, c 97. *60 a
callwltca : Alg. cx orig. *" abesl abEdd. coll. o, pr. Bas. Lugcld. 11, 111. "'proposili: Ed. Bas. "'schisma-
ticorum : Edd. coll. o. 46% aqebanl : cajd. *" ordinali : orig. — Alger. *66videtur ipsa eccl. : VA. Bas. —
vid. tpsiecci.: Edd. rel. 46' ibi remanent : Edd. Arg. Nor. — add. : eiiam : Edd. roll. o. pr. Arg. *68esl:
*" forreptionem : eaed. Bas. Lngdd. *'° Quod si : Ed. Bas. — Quod el si : Edd.
i «
* °,' e!P,AIS- pr.
rel. altqmd *" pereunti : Alg. — alicui pereumi baptisma : Edd. coll. o. *7Sacceperil: e;cd. pr. Bas.
Lugdd. II, HI. add. : aticui : Edd.. Bas. Lugdd. II, III. *'* addhcii : Ed. Par. *" Sed si :
ftdd. coll. o. m nulla : Edd. Ven. 11. Lugdd. Par. *" usurpationis : Edd. coll. o *,s cogeretur ;
ong. — congregetur: Edd. coll. o. *'9 habenl : Alger. — Edd. Lugdd. 11, 111.—haberel : Ed. Bas.--
habereni: Edd. rel. *80 add. ; vero: Ed. Eas. ^81add. : catholicm : Edd. coll. o. *6sadd.: sacramenta 1
eaed. p. Bas. *83sed permciose Itabent, quia sunt exlra, elc. : Edd. coll. o.
 K<»5 DECB.ETIPATtS SECUNDA. CAUSA 1. QUJEST. I. CS6
cxtra vinctilom pacis. Et infra: § 7. Neulri sacra- A ^ ab ha'retico vel paqano si ministratnm fuerit, ttulia
nienlo injmia facienda esl. El infra: § 8. Sicut reiterutione violabitur; nutla autem ratio sinit, ut
DOIIrecte habent *S4 qui ab unilate disceduul, sed inler sacerdoles habeantur, qui de manibus laici vel
lamen habent, el ideo redeunti non reddilur, sic pagani oleum sacrm (imo exsecrandw) unctionis as-
eliam noii recle dat qui ab unilaie discedit, sed sitmant. Non ergo consequentercolligilur, ut, si rece-
tamen dat, et ideo quodab eo accepit venienli ad denlibus a fide jus baplizandi relinquitur, potesius
nnitatem non *8Biieralnr. Et infra: § 1. Sicut red- etiam distribuendi sacros ordines eis relinquutitr,
eiinii non reddilur quod et foris habebat, sic ve- quamvis utrumque a consecratione proveniat. Degra-
nienli repelenduin non est'quod et foris habebat, dalus enitn ephcopus potestatem largiendi sacros
sic venienti repetendum non esl quod * etiam " ordines non habel, facullalem tainen baptizandi non
foris accepil ,486.Umle consequenler inielligiliirper- amisit. § 5. Sed ne Augusiinum ,T in hac senlenlin
versilatem hominum esse corrigendam, sanctilatem penilus reprobemus, inlelligamus aliud esse polesiatem
autem sacramentorum in nullo perverso esse violan- ditlribuendi ordines sacros, aliud esse exsecvtionem
•dam. Conslal cnim eam in perversis et sceleratis ho- illius poleslatis. Qui enim intra unitalem cnthoticm
minibus, sive in eis, qui inttissunt, sive in eis, qui foris ecclesiw constiluti sacerdotalem vel ephcopabem un-
•» ctionem accipiunt, o/ficium et exsecutionemtui officii
stint,iinpolliitamaiqueinviolabiIempermanereetquia
ilicuntur ea "' mali polluere, quantum in ipsis est ex consecralione adipiscuntur. Recedentes vero ab
dicunlur, qnum ilfa impoifuia permaneanl *88; sed integrilale fidei, poteslatem acccptam sacmmento te-
in bonis permanent *8*ad praetnium, In malis per- nus retment, effectu sum potestaiis penilus privanlur,
manent *91ad judicium. Et infra: § 10. Qnomodo ca» ticut conjugaii ab invicem discedenles conjugium semel
tholici non clarificant Deum;*91,*qui promissa ejuS initum iton dissolvunt, ab opere tamen conjngali inve-
' nuilis honiinum
sceleribus qno minus implereniiir iin- niuntur alieni. § 4.- De his ergo.qui, accepta sacerdo-
pediriposseceiifiduni^quisacramenlaejuslamdebita tali polestale, ab unitate calholicm ecclesiw recedunt,
veneralione proseqnuntur,ut*ea*, si etiam abindignis loquitur Auguslinus, non de illis qni in schismate vel
traclatafueriiit, illis*9*suaperversitaie damnatis, illa iit hwresi positi sacerdotalem unctionem accipiunt;
intemerata sanctitaie permanere demonsireniiif *•*. alioquin esset donlrarius Cltalcedonensi*'• concilio, i»
XII. Fars. Gratian. Ex *•* his verbis Augustini quo ordinati a simoniacis in nullo proficerejudican-
eonstat, in omnibus iam apostalis quam hmreticis vel lur, et Innocentio *96,qtti ordinulos a ceteris hwreticis
diimnatis permanere Ghristi sacramenta vera, quan- per pravam manus impositionem solam damnationem
tum ad se, etsancta, et nisi pcenitemia vel indulgenlia et capilis vulnus assecutos lestatutu § 5. Quamvis pot-
subventum fnerit, ad damnalionem usurpatoris perve- sit generaliter dici, sacramenla, quw apud hwrelicos*
nient, vel Itabentis, iiel dantis, vel accipientis. Quid non aliter quam in ecclesia Dei celebrantur, vera et
ergo prodesl, quod vera et saitcta sunt, quum usur- rata esse quanlum ad se, faha vero el inania quan-
patores suos aque perimant, ac si essent mala et tum ad effectum, et i« iis, a quibus male traetantur,
noxia? Crassus aurum silivit el aurum bibit: wqtte el in illis, a quibus mate suscipiunlur. Nec mirum,
jperiit vero auro, sicut vero veneno. § 1. Item aurum ipsa enim salus noslra bucellam *" Jrtdw dedit; statim
wque verum est in arca furis, sicut in thesauris regis. cum bucella non bonus; sed malignus spirilus inlra-
Sed a fttre, quia illicite habelur, iiljcite dalurvel ac- vrt: quare? non qnia bonus non daret bonum, se.'
cipilur; a rege autem licite habetttr, licite datur et quia malus male accepil bonum; sicque bonum effe-
accipilur; ideoipse fur el communicalor furti (nisi ctum bonum non habuit, quia ubi illtti faceret non
forle de conscientia furti se purgaverint), ut perhibet invenit. § 6. Ilem'Dominus *'8 in patria sua prwsens
Gelasius ad Anaslasium imperatorem, ulerque jusfe et vcrus affuit; mn per malum winistrum, sed per se
el digne damnabiiur. § 2. Opponitur autem huic sen- ipsum nihil potuit, quia fidem non invenil; pro per-
lentiw Auguslini: Potestas dandi buplismuiin, el jus. fidia aiiorum non caruit sua verilale, sed effeclut
consecrandi dominicum corpus, el largiendi sacros D ] boni virtute. |7. Quod ut plane in omnibus sacra-
ordines, plurimum thler se differunl. Suspenso enim mentis oslenderet, bis esl transfiguraius, quum esset
vet deposilo sacerdote, nulla ei relinquimr poleslas in -carne. In una iratlsfiguralione *" sicut sol appa-
sacrificandi. Sacramenlum tamen baplismi non solum ruit mirabitis, ut fides credeniium augeretur ad con-
a sacerdote deposito vel laico calholico, verum etiam templandam cwlestem gloriam super se elevaiam. In
NOTATIONES CORRECTORUM.
" Setl ne Augusimum : Hic (iratiantis rta vtdelur melius ac fusius in Iibro contra Donatistas rem bane
loqui de B. Auguslino, quasi ipsius hac in re sii exposuerit, omninoqiie cum Chalcedonensi concilio
dubia aul iucerla seiilenlia, quuin lamen uemo ipso et lnnocentio concordet.

QUJEST. I. C.
' XCVIl. *8*habel qui — recedil : easd. *8Sitem iteratur : Ed. Lugdd. II. *se acceperat:
Edd. coll. o. 4STeam : ea?.d. pr. Bas.; *ss permaneal : eaed". pr. Arg. Bas. *89 permaneret : Ed. Nor. —
permnnei: Edd, rel. pr. Bas. **"permanet: ib. *91Domiiium: Edd. coll. o. *9!vel: eaed. pr. Bas. wde-
tiionstrantttr : esed. *9*Haecusqne ad § 2, ad verbum leguntur ap. Algerum. *9Bcf.supra c. 8. M*S»i«
jirac. 17. *" Joan. C. 13, *08Malth. c 13 *99Mauh.c. 17.
 5^7 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA I. QUJEST. I. 5^3
altera ul peregrinus 500et incognoscibiUsde se dubi- A exsecralionem, el Innoceitlius 807vocal Donosi ordi-
tanlibus ire longius se finxit, el, ne agnoscerelur, nalionem damrniionem , non quod ila in se
sinl, sed
octtlos eorum tenuit: ad quid aliud, nisi nl, quia per quia male daniibus vel accipientibu„ id
efficiunt. Sic
fidcm non eral in cordibus eorum, longius se ab iis eliam Hieronymus in Osee""1 sacrificia eorum panern
recedere oslenderel, el quia ipsum non credebant esse ttictiis vocat, non
quantum ad se, sed quantum ad
qttod ertit, viderenl et eum alium quam erat? Ecce in effeclum, quod iptemet ostendil, subjungens : Quictin-
utraque visione sua erctl prasenlia et verilas : sed in que coiiiedeiii ex eo, contaminabilur, quia sibi ad
una cxerccbatur fides, ut magis crederent qnam cre- jiidiciuin siiiiicl.
debant, in allera lenebalur incredulitas, nec etium llinc eliam Angiistinus lib. II conlra epist. Parme-
agnosccrenl quod videbant. Sacramenltim ergo corpo- niani, cap. 5 509.
ru el sanquinis sui aliis esl ad salutem, aliis adjucli- C. XCVIH. Sacramenta quamvis obsint indigne tra-
cium. Eides eliam, qiiamvh sit vera, tamen sine 501 clanlibus, prosunl tamen digne sttnientibus.
operibus morlua est. Sic et omnes decem virgines 50! Per Esaiam 5,° Dominus dicit: Facinorosus, qni
mqualiler erant virgines, sed ex hh quinque eranl sacrifical milii vilnlum, quasi qui canem 5I1 occidai,
faluw el qiitnque prudenies. Mqua erat lirginilalh et qut coquit * similaginem, quasi sangttinem porci-
verilat, sed pro cjusdem virginitatis inleitiwne uon B num, el qui offerl thtis in memoriam, quasi blasphe-
omnibus wqua merili tdenlilas. Sic eliam esl wse°3 so- nuis. (Et pauch interjectis:) § 1. Quilibet ubilibct
uans aut cymbalum linniens marlyrium vel eleemo- olferl sacrificium lali 5ls corde vel factis, hoc 51Sut
syna, quam nescit caritas. Si vero cwcus cwco lu- nierealiir audire, perniciem sibi infert, non illis bo-
cernm minislret verilatem, neuter tamen ideo magis nis qui accipitinl ab eis sacramenla eailem, qui
tuam illuminat cmcitatem. Sic el malus ministrat sectindum prophetam Ezechielem i1*gemtint et ma-
malo vera sacramenta,, sed non ideo dona spiritualia,' rent peccala •'", quac fiunt in medio eorum, quainvis
quiu malis eorum merilis Spirilus sanctus impeditur, non se inde corporaliter separent. El infra°lt:
ne in eis quod suum esl operetur. Unde Innocen- § 2. Sacrificia inipiorum eis 'ipsis* oberunl, qui of-
lius°°'>, quum liwreiicorum baptisma concedat esse ferttnl impie. Nam unum alque idem sacrificium5,T
talum, non tamen ex illo baptismaie concedil haberi propter nomen Domini, quod "18invocalur, etsem-
Spiritum sanclum. El Leo °"° hos, qui formam bapti- per sancliim esl, ct lale cuique fit, quali corde ad
smaiis acceperunl, non sinit rebaptizuri, sed jubel accipiendum accesserit. Qui°l* enim manducat et
Spiriium sanctmn, quem ab hwretich ttemo accipit, bibit indigne, judicium sibi manducal et bibil; non
per ejus invocationem el manus imposilionem a ca- 'ail*, aliis, sed sibi. Et infra °": § 3. Hoc paene in
tlwlicis sacerdolibus consequi. Sciendum vero est ^ omnibus talibus quaesiionibus inteiligendtim ndmo-
quod sacramenta hwreticorum dicuntur irrita, vel nemus, scilicel quia °n oninia sacrauienla, quuni
eliam damnanda, falsa et inania, non quanlum ad se, obsinl indigne tractanlibus, prostmt lamen pcr eos
quum sint sancla el vera etiam ab haretich celebrala, digne sumentibus. Elinfra°": § 4. Spirilussanclus
sedquia, qitum illicite danlibus perfidh sinl ad judi- in ecclesiae praeposito vel minislro sic inest, ut, si
cium, tUieite ab eis accipientibus non conferunt fictus non est, operelur per eum 'Spiritus sanctus*.
Spiritum sanclum. Irrila el non vera dicuntnr, quia el *ad" ejus mercedem in salutem seinpiternam et
quod promitlunl el conferre credunlur non tiibuuut, eorum generalionem vel aedificalionem, qui per euin
el ideo damnanda, ut ea dari vel recipi ab harelicis sive cousecrantu.* sive evangelizantur. Si aitleui
uon approbelur, sed inlerdicalur. Non enim quuntum ficlus est, quoniam verissime scriptum estS! 3: Spi-
ad se pollula sunt, quamvis ab hwreticis pollui dican- ritus 'enim^sanctus dhciplinw effugiel fictum, deesl'"1*'
tur. Unde Gregorius 50Bcommunionem Arii vocul quidein saluti ejus, ut 525auferal se a cogilaiionibtts,

NOTATIONESCORRECTORUM.
C. XCVIII. * FAqui coquit: Apttd B. Auguslinum D qui offert similam, quasi qui sanguinem suillum; qui
legilur : et qui similaginem, quasi sanguinem porci- dat tltus in memoriale, quasi blasphemus. (Vnlgaia
ttum, et qui offerl lltus, quasi benedical idolo. Et sic aulem latina ex Hieronymo sectindum hebiaeum
etiam Ivo, nisi quod habel: el qui ponil similaginem, exemplar sic habet: Qui immolat bovem,quasi qui
sicut eiiam B. Atiguslinus contra literas Petiliani inlerficiat hominem; qui maclalpecus,quasi qtti exce-
lib. 2. cap, 52. Lectioni graece vulgalae oplime re- rebret canem; qui offert oblationem, quasi qui saii-
spondet versio li. Hierouymi secutidum LXX : Ini- guinem suillum offerat; qui recordalur tlturis, quusi
qntis autem, qui immolat vitulum, quasi percutiens qui benedical idotum.
virum; sacrificans de grege, quasi qui occidal canem;

QUJEST. I. C. XCVII. "00Luc. c. 24. 501Jac. c 2. "0! Mailh. c. 25. 50S1Cor. c 15. 50''supra s. 73.
*05 supra c. 51. loe supra c. 72. 50' supra c 17, 18. 508c. 9. "9 Ivo Decr. p. 2, c. 97. = C. XCVIll.
•10c. 06, v. 5. •« add. : vivum : Ed. Bas. »" lale : lvo. 51Shmc : id. 51*Ezech. c 9. *'* add. :
el iniquiiatesTEM. coll. o. 816 eodein libro c. 6. "hidd. : esl: Edd. coll. o. 518 add. : ibi; ead. 51»
1 Cor. c. 11, v. 27. °i0 eod. libro c. 10. m cf. supra c 78. 5SS eodem libro c U. ss3 Sapient. c. 1,
v. 5. "* desit: Edd. coll. o. 526 et auferel : Edd. Ltigdd. II, III. — et auferat : Edd. Arg. Bas.
 S29 DECRETI PAUS SECUNDA. CAUSA I. QUJ£ST. I. 530
quw sunt sine intelleclu, ministerium lamen ejns A C. C. A percipiente graliam commutiionis pretium
non deseril5S6, quo per eum saiulein operalur alio- exigi nbn debet.
rum. Item ex sexta synodo, c 23 "'.
Gratian. Conslat ergo ut Innoceniius °" ait, de Nullus aut presbyter, aut diaconus, qui
celerh hwrelicis, ordinalos a simoniacis per pravam sacram episcopus,
tnanus simoniacm imposiitonem vulneratum liabere dispensat communionem, a percipiente gra-
liamy communionis aliquod preiium exigal. Neqtie
eapul. §1. Sed objicitur, quod in ordinalione simo- eniiii vendiiur
niacdrum hoc -solum reprehensibile invenialur, quod graiia, neque pro pretio gratiam Spi-
rilus sancii damus, sed dignis munere 53*sine de-
gralia Spiritus sanctisub pretio redigi putetur, alior- fraudalione participare 5S5 concediinus. Si
(«ui aulem in omnibus inlegra forma sacramemorum eorum quis vero
qui commemoranlur in clero, abeocui sacram
servetur. Quum ergo ilitcita sacramenli usurpaiio per communionem
dispensat, aliqtiod prelium exegerit,
pwnilentiam correcta fueril, ul gratia Spiritus sancli
deponalur, sicul imiiator simoniacae fraudis.
gratuila et non venalis existimetur, integer debet
udesse unclionh effeclus; imo eliam, si non sequatur C. CI. Munera invisibilh graiim qumstibus non sunt
comparanda.
pwnitentia, licet simoniace, lamen revera consecratus .. Ilem ex coucilio Tolelano XI, c. 8 5S6.
reputetur, sicut itli qui quondum nonnisi pretio dato,
ttec ad sacri baptismi regenerationem, nec ad sanctw Qiiicquid invisibilis gratiae consolatione z tribtii-
communionis parlicipalionem adntillebanlur, licet tur, nunquam quaeslibus » vel quibuslibet praetniis
simoniace, tamen non ideo minus baptizati, vet sacrat veinindari penitus debei, dicenie Domino : Quod
communionisparlicipes reputati sunt. Sed Itoc lanlutn grath accepistis grathdate. Et ideo quicunque dein-
tacrh canonibus constilutum esl, ne de cetero sacra- ceps in ecclesiaslico ordine conslilulus aut pro
me<)taChristi simoniace dislribuanlur. baptizandis consignandisque fidelibus, aul colla-
tione *3T chrismatis, vel promolionibus gradtium
Unde Gelasius ad episcopos per Lucaniam, epht. I,
c. 7 5ss. prelia quaelibet vel prsemia (nisi b) voluntarie ob-
C. XCIX. A baplizandh vel consignandis pretiu nnn lala B3Spro hujusmodi ambilione susceperil, equi-
-exiganlur. dem, si sciente loci episcopo tale quicquam a sub-
Baplizandis consignandisque fidelibus sacerdoles ditis perpelralum fuerit, idem episcopus duobus
preiia nulla praefigant, nec illationibus quibuslibet mensibus excommunicationi subjaceal pro eo qiiod
impositis exagitare cupiant renascenlcs, quoniam scita« mala contexitel correplionem *35necessariam
quod,s* gralis accipimus,m gralis dare mandamur. non adhibuil ***.Sin autem suorum quispiam, eo-
Et ideo nihil a prsedictis prorsus exigere molianltir, |C dem nescienle, pro **' supradictis quodcunque ca-
quo vel paupertale cogente deterriti, vel indigna- pilulis accipiendum esse sibi crediderit, si presbyter
lione revocati redemplionis sua causas adire *3' de- est, qualuor8*' mensium excommunicatione plecta-
spiciant, certum habentes, quod qui prohibila depre- tur; si diaconus, Irium 8*s; subdiaconus vero vel
hensi fuerint admisisse, vel commissa non potius sua clericus his cupiditalibus serviens et competenii d
sponte correxerint, periculum subiluri *™proprii poena •**, el debita excommunicaiione plectendus
sinl honoris. est.
NOTATIONES COIiRECTORUM.
C. C. y Gratiam : Sic eliam Ivo. In uno vetusto latis : nunquam qumstu.
Graiiani codice esl: gratia communionh,qnod graecas i>Nhi: Ab eodem codice regiof abest diclio ista :
leciioni magis convenil: t:a.pa. rov p.sxixmT°i E'V nhi, ita ut in his casibus volmilarias etiam oblalio-
jr,o«TT£tv TJif TOtauTHjpeTaloipeat; yapa oSo).ou?n nes probibeat, sicut de baplismo in concilio Eliberi-
elSo; TOotovouv;id est: «6 eo qui percipit communio- tano est constituium, infra ead. c Emendari, el de
nem, ejusmodi parlicipationis gralia obolosvel aliam sacris ordinalionibus in concilio Tridentino sess. 21,
quamvis speciem exigat. Sunt eliam alise nonnullae .A c. 1. In aliis lamen codicibus est ipsa dictio : nisi.
varietales non magni ponderis. e Quod scila ;Antea legebalur : in conscienlia mala.
C. Cl. z Consolatioite: ln crtnciliis olim Coloniae Emendaliim est ex codice regio et lvone; in conciliis
ac Liiteliae impressis, duobus ipsorum codicibus vero impressis varie legilur f f.
Vatieanis, nnp regis caiholici", et apud Ivonem le- d Et competenti: In vulgatis Iegebatur : pro arbi-
gilitr: collatione; sed ob glossam non est emenda- tro competenti pwna; sublaiae sunt voces : pro arbi-
tinn. trio, quia in vetuslis exemplaribus, in conciliis im-
**
Nunquam qumslibus : In eodem codice regio pressis et manuscriptis, et apud Ivonem non baben-
legitur : nummorum qumstu vel quibuslibel prwmiis lur, neque auclor glossa: eas ngnoscit.
venundari peniius non debet; in aliis vero supra ci-

QO^ST.I. C. XCVIII. "'deserat: Ed. Bas. '" supra c 17. 8SRscr. A. 494. — Reg. I. 1, c 12i.
Burch. I. 4, c. 71. Ivo Decr. p. 1, c 72, et 205. = C. XCIX. 5!* Malih. c. 10, v. 8. *30accepimus : Orig.
— Coll. oilt. *31 jure : Edd. coll. o. 53s subeant : exi. = C. C. 533hab. A. 692. — Ivo Decr. p.. 2, c.
92. *3*muneribus: *Edd. coll. o. 588partkipamus : Ivo. = C. CI. 53ehab. A. '675. — Ivo Bfccr. p. 1, c.
57, et p. 5, c 126. et Coll. Hisp. **et Coll. Hisp. 53' pro chrhmate : Edd. coll. o. f et Coll. Hisp. 538
ornata : Ed. Bas. ff quod et scilu mala : Coll. Hisp. — in consequenlia • Ed. Lugd. I. — in conscienlia :
Edd. Lugdd. 11,III. inscientia : Edd. rell. 539correctionem : CoII. Hisp.—lvo.—Bohui. ""0 acquhiverit :
Ed. Bas.—acquishit : Edd. rel. 6il quicquam de supradiclh Edd. coll. o. 54!irium : Coll. Hisp. CM
quatuor : ib. 5i* verbere : ib. . ,
 531 DECRETI PARS SECUNDA.CAUSA I. QU.4EST.I. 531
C. CH. Nihil a sacerdotibus exigattir pro balsamo, A C. CVI. Non pro dedicandh basiiicis vel mo celerit
quod in chrhmaie ponitur. sacramentis ecclesia conferendh uliquid exigi
Item ex Concilio Bracarensi II. " c.4 5*6. debel.
Placnit ••• ut nullus episcoporum pro modico bal- Item ex Concilio Cabilonensi, tempore Caroti M.
sami, qnod benedictum pro baplismi sacramento c. 16.56!.
per ecclesias datur, quia 6*Tsinguli "*8 tremissem Statuimus ut sicut pro dedicandis basilicis et
pro ipso exigere solent, nibil "*9 ulterius exigat5V9', dandis ordinibus nihil accipiendum est, ita eiiam pro
ne forle quod pro salule animarum per invocalio- balsamo sive Iuminaribiis emendis niliil presbyteri
nem sancti Spiritusconsecratur, sicut Simon magus chrisma acceptnri denl. Episcopi ilaque de laculia-
donum Dei pecunia voltiit emere, ita nos venundan- tibus ecclesiaebalsamum emant, ei.Iuininaria singuli
tes damnabiliter veniindemur 850. in ecclesiis suis "concinnanda provideant.*
C. CIII. Non est aliquid exigendumab ih, qui infan- XIII. Pars. Gratian. Sicut ergo hac sacramenla,
les suos ad baptizandum adducunt. licet simoniaceminhtrenlur, lamen benedictioniscffe-
Ilem ex eodem, c 7.85'. ctum conferunt accipienti, sic el sacerdotis unctio,
Placuit nt unusquisque episcopus per ecclesias licet simoniace tninislrelur, sun lamen non debel ca-
suas hoc praecipiat "6!, ut hi, qui infantes suos ad B rere effecln. Sed, sicut stipra f diclum est, itla sacra-
baplismum oflcrunt, si quid voluntarie pro suo offe- menta sunt necessitalis, liwc dignilatis, et ideo privi-
. runt voio, suscipiatur ab eis. Si vero per 553ncces- legia illornm non possunl generare comtnunemlegetn
silalem pauperlalis aliquid non habeant quoil offe- istorum. Ilabent ergo simoniaci vulneratum caput per
rant, nullum eis pignus violenter tollalur a clericis. simoniacw manus pravam imposilionem. Hoc autem
Nam mulli pauperes, hoc timentes, (ilios a baptismo de illh intelligilur, quos nec excusat ignorantia, nec
leirahunt,6*, qui si forte, dum differuniur 588,sine attraciionh violentia, qui ab illis ordinanlur, quos
gralia baplismi de hac vita recesserinl, necesse esl, indubitanler sciunt esse simoniacos, sive simoniace
ut ab illis eorum perditio requiraittr, quorum spolia sive non simoniace ordinantur ab eh. Ul enim dhlin-
**• pertimescentes a baptismi gralia se retraxe-
guit Nicotaus Papa, alii simoniace ordinantur a si-
vunt85T. ntoniacis, atii simoniace a non siinoniacis, alii non
C. CIV. Qui baplizalur nultos nummos in concham simoniace a simoniacis. Hanc dhtinclionem innuil
mittat. Nicolaus Papa II, scribens omnibus Ephcopis 563.
Item ex Concilio Eliberiiano, c. 48. 88*
C. CVH. De triplici genere simoniacorum.
Emendari placuit, ul qui baptizantur (ut fieri so-
lebat) nummos in concham non mittanl, no saccrdos C Statuimus decretum *de simouiacis tripariila hac-
quod gratis accepil prelio distrahere videatur. Neque resi, id est* de simoniacis siinoniace ordinatoribus
**' pedes eorum lavandi sunt a saccrdoiibus vel vel ordinatis, et de simoniacis simoniace a non simo-
!clericis. niacis, et de simoniacis non simoniace a simoniacis.
C. CV. Pro perceptionebapthmi vel chrismalis aliquid § 1. Simoniaci simoniace ordinati vel ordiiialores
exigi non debet. secundum ecclesiaslieos canones a proprio gradu
Item ex Concilio Triburiensi6eo. decidant. Simoniaci quoque simoniace a non simo-
Diclum est solere in qiiibusdam locis pro percep- niacis ordinati similiter :>b officio male acceplo
tione chrismatis nummos dari, sitnililer pro bapti- removeantur. § 2. Simoiiiacos aulem non simoniace
61110et communione. Hoc simoniacae baeresis M1 a simoniacis ordinatos misericordiler pcr niaiius im-
*semen*deiestata est sancta synodus el anatlieina- posilionem pro temporis necessitale in oflicio con-
tizavit, et ut de celero nec pro ordinatione, nec pro cedimus permanere.
chrismale, vel baplismo, vel pro balsamo, nec pro Gralian. Sed hoc inleUigendumest de iis, qui ordi-
6epullura, vel communione quidquam exigatur, sla- nanlur a simoniacis, quos ignorabanl essesimoniacos.
tuit; sed gratis dona Christi gratuiia dispensalione IIos facit simoniacos non reatus criminh, sed ordi-
tloneiilur. D naiio sitnoniaci.
NOTATIONES CORUECTORUM.
C. CII. e Bracarensi: Emendaia est inscriplio ex aliquol veluslis codicibus. Nam in vulgatis eral: ex
Carlhaginensi l V., itiquo non habelur.

QCEST.I. C. Cll.5'* 6*5 bab. A. 572. — Coll. tr. p. p. 2. I. 46, c. 4. — In Edd. coll. o. pr. Bas. cilalur
Conc Carth. IV. 8 Placuil, ul modicum balsami, elc. : Coll. llisp. **Tqui : Bolnn. 5is quia singuli tre-
tnhses pro ipso exigi solent : Coll. Hisp.•" aliquid : Edd. coll. o. •*•' exigatur : ed. Rom. niendose. "^"
temindiire videamur : Coll. llisp. = C. CHI. 661Coll. tr. p. ib. c 7. "" facial : Edd. coll. o. "6Spro
iteces*itate+ Edd. Bas. Lugdd. II, III. 55i relraherenl : Ed. Bas. 5S5 differunl : Coll. Hisp.' -°°°expolia :
ib. *" subiraxerunl: Edd. coU. o. == C. CIV. "68hab. non serius A. 310. — Coll. tr. p. p. 2, t. 50, c.
9. 5J9 add. : enim : Edd. coll. o. = C. CV. S60In conc. Tribttr. (bab. A. 895), unde cilant Regino 1.1,
c. 147. Btirch. 1. 4, c. 101. Ivo Decr. p. 1, c. 295, haecnon leguntur. — Bertholdus Constant. lnijus decreli
mentionem fecit in tract. deemtione ecclesiarum (in ed. A. 1792, p. 377). "61 hwresh esse : Edd. coll. o.
56!hab, A. 813. — Burch. 1. 4, c. 93. Ivo Pan.,1. 1, c 98. Decr. p. 1,
pr. Bas. Lugdd. II, 111.= C. CVI.
c. 287. f cf. supra c. 59. 563Ex epist. Nicolai, qua concilium hab. A. 1059, referl. — Gralianus
tamen magis sensuni retuli! quaiu verba. — ho Pan. I. 3, c. 121.
 533 DECRETI PAflS SECUNDA. CAUSA I. QUJEST,!. 534
De quibus Urbanns Papa II, in Concilio Placentino, A rent ab haereiigis ordinaios, quamvis •" nihil ab cis
c. 3. et 4., ail 66*;
acceperunt"', rei 573siint usurpalae dignilalis.
C. CVIII. De ih, qui non simoniaee a simoniacis Gralian. Tales plerumque ex intuilu pielalis refor-
ordinuniur.
mal calliolicm manus imposilio cum salhfaclione el
Si qui a simoniacis non simoniace ordinaii snnt,
medicina poenilentim;sed damnationem simoniacorum
siquideni probare potuerinl se, qinnn ordinarenlur, et eorum, qui eh consenserunl, legimus, medicinant
nescisse eos simoniacos esse, et si tunc f °6' pro
catholicis habebanlur in ecclcsia, talium ordinalio- vero aulhenlicam ex hac hwresi nominalim non legi-
jies misericordiler sustinemus, si tamen eos lauda- mus, nisi quod, sicut usurpalum est in Novalianis
cano-
bilis vita commendal. Qui vero scienler se a simo- vel Donathth, minoribus utique hwreticis, non
sed ex intuilu pielalis, ita eliam ex his possefieri
niacis consecrari (imo exsecrari) periniserint, eorum nice,
consecralionem oinnino irritam csse decernimus. colligimiis, ideo etiam, quia aliorsum per omnia or-
C. CIX. De eo, qui ordinatur ab illo, quem scil simo- thodoxam habent fidem, nisi qtiod Spirilum sanctum
niacum esse. credunt esse venalem. Fl, ut ait B. Augustinut f ,
Idem Nicolaus junior. Hoc idem Alexander II. 8 "6". hwrelici quum redierinl, qua parte se absciderint ab
De celero statuimus ul, si qtiis in posterum abeo, ecelesia, cureniur, qua vero parte adhmserint, cogno-
quem simoniacum esse non dubitai, se eonsecrafi tcantur.
'l
permiserit, ct consecrator, et consecratus non dis- Hinc el Leo Jannario Aqnilegiensi, epist. III. "*'*:
parem damnaiionis sentenliani subeant; sed uler- C. CXII. Qui ab hmresi ad ecclesiam '•edeunt, in quo
inveniuniur ordine ex beneficioperseverenl.
que depositus pceniienliam agal, et privatus propria
Omnis (ujuslibel ordinis clericus, qui catholicam
dignilatc persislat.
C. CX. Simoniach in dignitate servanda nutta est im- deserens iinitatem, .«erelicae vel scliismalica; con-
pendenda mhericordia. junciioiiis contagione se maculaverit, si ad ecclesiam
Idem paulo inferius *•'. redierii ciim legitima salisfactione et erroris sui
Erga simoniacos nnliam misericordiam in iligni- damnatione, hoc in magno beneficio habeat, si, ad-
tate servanda liabendum essa decerniimis 5SS, sed emta sibi oiiini 5'5 spe promotionis, in quo invenilur
juxta canonum sanctioncs 56iet decreia sanclorum ordine permaneal.
Patrumeos omnino damnanius ac deponendos'esse' Gratian. De his autem, qui ordinantur simoniace
apostolica aucloritaie sancimus. a non simoniach (utpoteilli, qiti daia pecunia axclti»
Cralian. Subaudiendum esl, nisi violemer aitracli diacono vel consiliariis episcopi, episcopo ignoranle,
fuerint. De his enim et a quibuslibel hwreiich violen- ,n hoc efficiuni,ul de martu ejus sacros ordines accipiant).
ter ordinalis ait Innocenlius ad Ephcopos Macedo- itascribit Gregorius VII. [lib. 6. Reg. inSynodo Ro-
niw, epist. XXII, c. 5, *"",: ma habila, A. D. 1078. die 19. Nov., cap. 5.1"6]:
C. CXI. De iis, qui inviti ad hwrelkorum ordinatio- G. CXIIl. Ordinuliones, quw simoniace fiiml, fahw
nem trahuntur. judicantur.
Conslal mullos vim passos, atque invitos atlractos, Ordiualiones, quse intervenieute pretio 5" v«l
repugnaniesqiie ab haereticis ordinatos; sed hiijus- precibus, vel obsequio alicui persona? ea intentione
modi aliquis, si post ordinationem lalem non inter- itiipenso, vet quae non communi consensu cleri ei
fuit, quum illi conficerenl sacramenta, si commu- populi secundum canonicas sanctioncs fltinl, et ab
nioni eoruin parlieipatus non est, si siatim disce- iis, ad quos consecratio pertinet, non comprobanlur,
denlibus illis h pessimo couciliabulo coruru abreutin- falsas 5'8 esse dijudicamus, quoniam qui laliler or-.
ciavit et ad ecclesiam rediit, iste talis potest habere ditiantur non per ostium, id est per Chiistum, in-
colorem aliquem excusalionis. Ceterum, qui post trant, sed, ul ipsa verilas 5" teslalur, fures sunt
mensem aut ainpliiis rcilierunt, quum se considera- et latrones.
NOTATIONES CORRECTORUM.
C. CVIII. r Et si tttnc :Anlea legebalur : et quod '.D f C. CXI.h Illis : Iri editione trium lomoriini legitur:
tunc, quasi onus id probandi incumberct volenti se discedens de ejus pessimo. Sed editio qiialuor tomo-
purgare. Einendalum vero est ex duobus manuscri- riiui et codex cauouum habel nt Graiianus; mtilia
ptis islius concilii exeniplaribus. aulein in hoc capite collector arbitiaiii suoaplavil.
C. CIX. « Yerba liujtis elsequentis cap. Ergo si- » Januario ; Sic eliain cilalnr inlia ead. q. 7.
moniacos, sunt in episiola Nicolai 1! in qua eonci- c. Suluberrimum, et sic habelur in maniisciiptis
lium a se habiliim referi, atqne ea repetivit Alexan- Leonis codicibus, quanivis in excussis sil: Juliano.
der II in epistola omnilins catholicis episcopis dire- Ceierum verba ipsa epislolse referuniur in dicto c
cta, quae h:ibetur Romae manuscripla iu iiibus per- Saluberrimum, et ex parte supr., eod. c Si quis
veluslis codicibus. hwreiicm. Nam hic senteiilia polius afferlur.
Qo/EST. I. C. CVIH. *6* hab. A. 1095. *68 et tunc : Ed. Bas. = C. CIX. 566 cf. ad c CVII. —
Ivo Pan. I. 3, c. 126. Decr. p. 5, c 79. = C. CX. *6Tcf. ad c. CVll. — lvo Pan. 1. 5, c 125. Decr. p. 5,
c. 79. Deusdedit p. 2. "6Sdecrevimus : Edd. coll. o. pr. Bas. Lugdd. II, III. 56° sanctionem : Edd. coll.
o. 5T0 scr. A. 414. — Etiam hoc loco ipsa fontis verba non sunl relata. =C. CXI. "" certe quamvis:
Ed. Bas. 57!receperunt : ib. "'* add. : ttimen : ib. f supra c 97. ""*Ep. 12. (scr. A. 446^. Ed. Baller.
— Ivo Pan. I. 3, c. 151. Polyc. 1. 7, t. 5. Ans. 1. 5. c. 19. — cf. c 42, et infra q. 7, c. 21;. = C
«'5 5'6 supra
CXIt. omnis : Edd. coll. o. Ivo Decr. p. 5, c. 81. Polyc 1. 2, t. 58. = C. CXIll. *" veccato . Edt
"'" 79
Uas. infirmas et irrilas : orig. » Joan. c. 10.
535 DECRETl PARS SECUNDA. CAISA I. QUJ«ST. I. 53&
XIV. Pars. Gralian. Qnia ergo timonia tripliciter A j dam stipplicaiionem aliquos ad sacros ordines con-
in capilnlo notalur, videndum est, quot modh, pre- sentiatis S9Svel permiltalis adduci.
tiuin in hac hwresi delur. C. CXVH. Nec preiio, nec prece, nec gralia, nec sup-
lioc B. Gregorius in evangeiwrum Iractalu hom. 4. plictitione atiqui ad sucros ordines accedant.
in fine exponii, dicens ,so: Idem "93universis Episcopis per Helladem "9*provin-
C. CXIV. De muitiplici genere simoniacorum. ciam conslilutis, eud. tib. epist. 56.
Sunt nonnulli, qtti quidem itunimorum praemia ex Quibusdam narranlibus agnovi, quod in illis par-
ordinatione non accipiunt, el lamen sacros ordines tibus nullus ad sacrum orilinem sine coinniodi da-
pro liuinana gratia 881largiuntur, atque de largitate tione perveniat. Quod si ita est, flens dico, geinens
88' eadem denuncio, quia, quuin sacerdotalis onlo intiis 69*
laudissolummodoretribtitionemqtiaerunt.
lli nimirum quod gralis acceptum 6S3 esl gralis non cecidil, foris quoque diu siare non polerit. Scimus
tribuiint, quia de impcnso officio sanclilatis nummum quippe ex evangelio, quid redemlor nosler per se-
t-xpetunl favoris. Unde bene, quum jusltim virum meiipsum feceril, quia ingressus *in" templum ca-
«lescriberel Propheta, ait "•*: Qui "8" excutit manus thedras vendenlium columbas evertit. Columbas
snas ab omni munere. Neque enim dicil "86, *qui quippe vendere est de sanclo Spiritu (quem sibi con-
excutil manus suas ' a munere, sed *adjunxil*: ab p] siibslanlialein Deus omnipotens per imposilionem
omni, quia aliud est munus ab obsequio, aliud *mu- inanuum honiiiiibus tribuil) cominodtmi lemporale
nus*a manu, aliud "nianus" a lingua. Munus "quippe* percipere. Ex 596quo, ut praedixi, innuiiur quid se-
ab obsequioesl subjeciio 58Tindcbile impensa. Munus qiialur, quia, qui in lemplo Dei columbas vendere
• rnanii pectinia est; munus a lingua favor. Qui praesuniserunt, eorum, Deo judice, caihedra: ceci-
irgo sairos ordincs tribuil, tunc ab omni mimere derunl. § 1. Qui videlicct crror in subdilis ciini
inaniis exculit, quando in divinis rebus non solum augmento propagatur. Nam ipse 69' quoque, qui ad
liiillain pecuniam, sed eliam humanam gratium nnn sacrum ordinem perducitnr, jam iu ipsa provecltis
lequirit. sui radicc viliaius, paratior est aliis vcndere "9Squod
C. CXV. JElemam damnalionem inveniet qui quolibel eniil. Et ubi est quod scriplmn esl 699: Gratis acce-
munere ad sacros ordines accedit.
phth, gralis dale? Et qtium primo conira saiiclau-.
liiem in Regesto 88S. ecclcsiatn simoniaca hseresis sitexorta.cur non per-
Si quis nequc sanclis pollens moribus, vel neque penditur, cur non videtur 60q,qnia eum, qtiem quis
a clero populoque vocatus vef pulsalione coaclus, cum prelio ordinai, |provehendo agit, ut haereticus
impudenler Chrisli sacerdolium, jam quolibet faci- fial? Ideoque hortaniur ut nullns vestrum ileimo lioc
nore polliilus, injuslo cordis amore, vel sordidis C Pieri paliatur, sedr.eque gratia alicujus neque snppli-
precibus oris, sive comitatu, sive manuali servitio, calione aliquosad sacros ordines audeatpromovere,
sive fraudulenio munusculo episcopalem seu sacer- nisi eum,
qtiem vilae 601et actionis qualitas ad hoc
dotalem, non lucro aniinarum, sed inanis gloriae dignum esse monslraverit. Nam si aliter faclmii
avarilia fullus, dignilatem acceperit, et in vila sua dcnuo senserimus, dislricia ac canonica illud nove-
non sponte reliquer-it, eumque insperata l mors rilis ultione compesci.
poeiiiicntem non iuvenerii, procnl dubio in selernum C. CXVlll. Ad episcopalem honorem nullus per am-
peribil. bitum accedal.
Ilinc idem Gregorius Joanni Corinlhiorum Episcopo, Item Symmachus ud Casarium, f?pis'. /. c. 5 60!.
lib. 1V. ep. 55. scribit 589: Nullus ilaque per ambiltim ad episcopalem hono-
C. CXVI. Pro ordinalionibus nilitl oinnino accipiatur. rem pcrmittatur accedere. Nan quuin liic cxcessus
De ordinationibits aliquid acciperc sub dislricta in laica conversalione culpetur, quis dubital, quin
inierdictione velnimus 5,°. Oporiel ergo ut neqtiei religiosis el Deo servicntibus incutiat 663 oppro-
per commodum "91, neque per gratiam aut qttorun- fj brium?

NOTATIONES CORRECTORUM.
C. CXV. k Insperala :In aliquot veluslis Gratiani codicibus * legitur : in aspera mors panitentia.

QUJEST.I. C. CXIV. "80Reg. 1. 1, c 259. Burch. I. l,c 113. Ans. 1. 6, c. 83 (80). Ivo Pan. 1. 3, c. 121.
Decr. p. 5, c. 86. 8S1 add. : vel taude : Edd. coll. o. pr. Bas. "8! de ipsa targitale , Edd. coll. o. *a*ac-
chiium : eaed. — acceperunt : Ans. "8*Esa. c. 35. 683Bealus qui : Edd. coll. o. 586dixit solum : eaed.
,S7 serviius : eapd. = C. CXV. J8Slloec neque apud Gregor. M. neque in epp. Gregor. Vll. sunt inventa. *
<t Ed. Bas. 589Ep. 57, (scr. A 595), 1. 5. Ed. Maur. — Ans. 1. 6, c. 90 (87). Polyc. 1. 2, t. 1. — cf. Disl.
100, c. 5. = C. CXVI. S9° decemimus :;Ed. Nor. — decrevimus : Edd. rell. pr. Lugdd. II, III. 591</»-
i.-nm: Edd. coll. o. °si consenitus —permitlas : eaed. = C. CXVII. "9SEp. 58, (scr. A. 595), 1. 5. E<l.
Manr. —Eadem legunittr in ep. 55, 1. 5, etep. 8, 1. 6.—Biirch. 1. 1, c 21. lvo Decr. p. 5, c 108. 5J*
Jlelladiam: orig.— lvo. — Elendam : Ed. Arg. — lterdam : Edd. rel. "9" add. : ortus : Edd. coll. o. "s5
«r quo — malo jam creniie crediiur : caed. — malo jam innuilur : orig. 1. 6, ep. 8. — Ivo. — 691nameo
ipno, quod quisque ud sacrum ordinem (;uld. : vel honorem : Edd. coll. o. pr. Bas), perducilur : orig. 1. 601
6,
ep. 8. — Edd. roll. o. 598venundure : Edd. coll. o. *•• Mallh. c 10, v. 8. fi
0 ° cavelur : Ed. Bas.
add1. : meritum : Edd. coll. o. pr. Bas. = C. CXVIII. 60ascr. A. 502. 603iujkial vet inculiat: Edd.
coll, o. pr. Bas. — tnuru' : Coll. flsp
537 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA I. QUJEST. I. 533
C. CXIX. De eodem.' A crum ordinem provehere deberemns vobis transmit-
ium Gregorius Adeodalo Ephcopo, lib. II. In- lere •'*. Sed in uno vos audivinius, in aiio * autem *
dic. XI. epist. 48. > 60*. minime audire poluimus. Diaconus quidem faclus
Eslote ergo praicipue in ordinatione soliciti, et
608 est; sed quisquis semcl in hac ecclesia ordinenieis
ad sacros qrdines nisi provectiores aelate et
acceperit, egrediendi ex ea ulleriiis licentiain non-
inundos opere nullatenus admittatis, *ne forle sem- habet. Si 618vos videre non polui, hac ex re-
* ergo
per esse dcsinant quod immalure esse festiiianl. consolalionem habeo, quia in filiovestro requiesco.
Eorum enim, qui in sacro sunt ordine collocandi, Gralian. Non itaque quorumlibet precibus ordina-
pritis vilam moresque discutile, et ut dignos huic tiones falsa dijudicanlttr, sed ha demum, qumpxcci-
olTicioadhibere possitis, non vobis poientia, atit bus ordinandi vel
ejus amfci , non spiriiuali , sed
siipplicatioquarumlibelsubrepatpcrsonarum.*Ai:le carnali affeclu porreclh fiunt,quttm alias fulurw non
oinnia aulem cautos vos esse oporlet, ct nulla pro-
essent; qitas non carilas interveniens, sed ambiiio
venial in ordinalione venalitas, ne (qtiod absii!) et
supplicans extorqnel. Non solum aulem clericos cu-
ordinalis.el ordinaiitibus periculiim majus iniini- sumtnus Ponlifex in ecclesia Romana
juslibet ephcopi
ncat. Si" quando igimr de his (ractari necesse est, vulel ordinare verum etiam
60* , opporluniiaie exigente
graves expertosque viros consiliis vesiris adbi- monaclws et quoslibet clericot convocare potesl et
bete parlicipes, et cum eis comniiiiii de hoc delibc- ' ' invitare.
ralione pensale. Unde Nicolaus Papa Michaeli Itnperatori in epist.,
C. CXX. Neque favore, neqite venaiilate ad sacros 61T:
qua incipit : < Proposueramus »
ordines quisquant proniovealtir. C CXXIH.De eodem.
Idem Columbo Episcopo, lib. II. Indict. XI. Per principalem bcatorum apostolorum Pelri et
ep. 17 6".
Pueri ad sacrns ordines uullaienus admillantur Pauli poteslateni jtis 61Shabeiiius non sohiin inona-
ne lanto peiiculosiiis cadant60*, quanio cilius con- chos •", vcrum etiam quoslibet clericos de qiiacun-
scendere ad altiora fcstinanl. Nulla sil in ordina- que dicecesi, quum necesse fuerit, ad uos convocare
lione venalitas; polentia vcl supplicalio personarutti alque ecclesiaslicis exigenlibus opportuuilalibus in-
niliil advcrsus hacc, quaeprohibemtis, obiincat. Nam vitare.
procul dubio Dcus offcnditur, si ad sacros ordincs XV. Pars. Gralian. Quolibetergo munere intervc-
quisqttani non exmerilo, sedex favore (quod absit!) niente falsa dijudicatur ordinalio. Sicul auiem pretio
aut cx venalilate provehilur. interveniente sacri ordines non sunt tribuehdi, ita
Gratian. Econtra idem Gregorius quibttsdam sttp- nec restiluendi. Ul enim ait B. Ambrosius,sacri or-
plicantibus uiium acolyilium, el alierum diaconum pi dines nec pretio sunt emendi, nec redimendi.
legilur ordiitasse, sicnl ipse scribil lib. VII. liulict. Hinc etiam Gregorius VII. ail [lib. VI. Reg. in Con-
I. ep. 2. Pelro m Episcopo Corsicwinler cetera *" : cilio habilo A. D. 1078. Poniificatus sui VI.i
C. CXXI. Ephcopo interveniente Papa quendam aco- c. 96!0:
lythum ordinavit. C. CXXIV. Prelio intervenienle sacerdolale officium
Latoreui pracseniiumper 61° inierccssionem san- nonrestitualur.
clilatis vcsirac acolyilium fecimus, quem ud obse-
"* Nullus cpiscopus gravamen seu servile servitium
quia vcslra transmisimus •", ul, si Iucrandis ex usu contra ecclesiasiicam normam abbatibus seu
animabus smplius servieril, proficcre amplius
clericis suis imponat, vel inlerdiclum sacerdo-
possit. tale officium pretio interveniente reslituat. Quod st
C CXXII. Qnisqtth in Romana ecclesia sacrum ordi-
nem acceperit, ab ca ulterius egredi non poterit. fecerit, officii sui periculum subeat.
Idcin Heiim Presbylero el Abbati, tib. IV. Gralian. Qui autem pecuniam accipiunl, ul ordi-
episi. 50 6,s. nandis sacros ordines non tribuant, vel canonicm
Filium vcslrum Epipliauitim mandaslis ul ad sa- eleclioniassensum non prwbeant, aut ecclesih adifi-

NOTATIONESCORRECTORUM.
C. CXlX.l. Capiil hoc diiobus locis, ubi visum f) per Corsicam. Anselmus aulem eodem modo habet
cst e.vpedire, locnplelainm est ex originali. ac Gratianus. Ad Petrum episropum Alexandriae cte
C CXX. '" Pclro : In codicibus impressis epi- Corsica legitur epislola alia libro V, cap. 122,quam-
slola, unde rapui hoc siimlnm est, inscribilurC/ir»- vis sit forlasse mendum in voce Alexandriw, el
sanlo Ephcopo. Vcrtiin in codice pervettislo Vaticano scribendum videatur : Aleriw.
carundem cpislolarum inscribilur : Peiro Episcopo

QUVEST. I. C. CXIX. 60*Ep. 49, (scr. A. 593), 1.3. Ed. Maur. 606ad sacros ordines aspirare, nisi:608 orig.
«*•coMsi/iiiicslri:Edd.coll. o.=C CXX. 60' Ep. 48, (scr. A. 593),l. 3. Ed. Maur. — Ans. I. 7, c 46. ce-
dant : Ed. Bas. 60SEp. 1 (scr. A. 598), 1.8. Ed. Maur.— Ans. 1. 7, c. 76. = C. CXXl. 610pro intercessione:
•" tua: Edd. Arg. Bas. 61!retransmhimus: Edd. coll. o. =C. CXXil. 613Ep. 38. (scr. A. 595.) 1.5.
orig.
Ed. Manr. — Ans. 1. 7, c.78. 61*relransmitiere : orig. 6,5add.: sacrum: ib.— Edd. coll. o. 6i6 vero: Edd.
coll. o. 61'scr. A.865. — Ans. 1. 1, c 75,1. 2,c 14. — inlra C 9, q. 5, c 21. = C CXXIII. "18e/;'ti*:
6!0 Conc. Roui. V. — Polyc. 1..4^ t.,2l.
orig. — Ed. Bas. tl,in monachos— in ctericos : Edd. roll. 0.
859 DECRETI PARS SECUiNDA.CAUSA L QUJEST. II. 540
candis vel consecrandis lapidem benedictuin vcl conse- A Legc Julia rcpetundarum lenelur, qui, qutim ali-
crationeni sublrahunl, multis argumenlis acceplm pe- quam potestalem haberet, pecuiiiam ob judicanduni
cuniw rei el infames esse probanlur. vel non jtidicaudiiin P decernendtiinve acceperil,
Ait eniin Paschalis II. 6!1 : [Veniileiits Saluriiinus /. Velquo. eod. lit.] vel quo
C. CXXV. Sacrilegi sunl judicandi qui ecclesiatn Dei inagis aul miuus quid ex officiosuo faceret.
non permiuttnt^regulariier ordinari.
C CXXX. De eod.
Sunt quidain, qui vel violentia, vel favore non
Idem eod. lil. I. 6.
perniiiluntecclesias regulariter ordinari. Hoc etiam
decrevimus 8!! ut sacrilcgos judicandos. Eadem lege lenetur 638,qtii ob denunciandum vel
C CXXVI. De eodem. iion deiiunciandiim testimonium pecuniam accepe-
Codicis lib. IX. ad legem Juliam repeltindarum, rilt. Et poSlpauca : § 1. Lege Julia repelundaruin
Jmpp. Graiianus.Valenlinianus et Theodosius 6!3: cavetur, ne quis ob niililem lcgendum miliendumve
Jiibemus et horiamur, ut, si quis forle honora- aes accipiat, neve quisob sententiam in senalu con-
loriim, decuriomini, possessorum, poslremo eiiam siliove publico dicendam peciiniam accipiat, vel ob
colonorum, a cujuslibel ordinis jtidice fuerit aliqua accusandum vel non accusandum. § 2. Macer 6!*
rationc concussus, si quis scit de jure venalem B lib. 1. public. judic. I. 7. Lex Julia de repetundis
fuisse seutenliam , si quis pcenam vel prelio re- praecipit, ne quis ob judicem arbilruinve dandum,
niissam vel vitio cupidilatis ingestam, si quii iuutandiim, jubendumve ut 68°judicet, neve ob non
non non * etc *,
postremo qiiacitnniie de causa improbtim judicem dandum, mutandum, jubendum,
pottterit approbare, is vel adminislrante eo, vel neve ob litem oestimandam, judiciumve capilis pe-
post adininistralionem deposilamin publicum prod- cuniseve faciendum vel non faciendum aliquid acci-
eat, criinen deferal, delatum approbet; quum pro- piat 681.Et infra : § 3. Hodie ex lege Julia 63!repe-
baverit' et * victoriam reporlalurus, ct gloriam. lundaritm extra ordinem puniuniur, et plerumque
C CXXVII. De eodem. vel exsilio piiiiiuniiir, vel eliam durius, prout admi-
Idem in Digeslis lib. III. titulo de calumniatoribut, snriiit. § 4. * Venuleius eod. lit. 1.6. * Hac lege darn-
/. 1 n. [ Ulpianus lib. X. ad ediclum.] nalus lestimoniuin publice dicere 63>, aul judex
In eum, qui, ut calunmiae causa negoliiini facerel esse postulareve prohibelur.
vel non facerel, pecuniam dicetur 6!*acccpisse, in-
tra annum ittilem ° in qttadruplum ejus pecuuiaa,
•* QUiESTIO II.
quam accepisse dicetur, post anniim siinpli in C GRATIANUS.
facltim aclio competil.
c cxxvni. I. Pars. Sequitur secunda quaslio, qua qumritur,
Ibidem lib. XLVII. lit. 15. /. 2. de concussiont. an pro iugressu monasterii pecunia sit exigenda, vei
f Macer. 6!0 lib. I. publicorum judic. ] exacta peisolvenda ? Uoc ulrumque licite fieri, utrius-
l
Concussiouis judicium publicum non est. Sed si que testainenli serie contprobalur. Legilur enim in
idco pecuniam quis accepil qtiod crimen minalus primo-libro Regum, quod Amta detulil secutn Samue-
sil, polesl jiidicium publicum esse ex senalus con- lem, postquam ablactalus fuerat, in tribus vilulh, et
stillis, quibus poana legis Corneliae teneri jubenlur Iribus modiis farina, et amphora vini ad domum
Domini in SUo. "j \. In Actibus vero *
qui in accusalionem iiiuocenlium coierinl, quiye ob aposlolorum
accusanduni.veliioii accusandum deniiuciandum vei legitur quod mullitudiniscredentiuin erat coriiniini
iioiideiiuiiciandiini leslimonium pecuuiamacceperiiil. et aniina una, nec aliquid eorum, quw possidebanl,
C CXXIX. quisquam proprium esse dicebal; sed e.ranl illis
lbidem lib. XLVIII. tit. II ad legem Jttliam repe- omnia comniunia, el singuli vendebanl pradia sua, et
lundarum, I. 5. [Macer. "7 iib. I. pubt. jud.] panebant pretia eorum ante pedes apostolorum, quo-

C CXXVII. nIn hac el seqtic.niibns legibus, quae D Digestis vnlgatis ; sed a Pandeciis Florentinis ab-
ex IT.ciianttir, reposili sunl lituli ex velustis exem- sunt istae voccs. Est autem 1'alea ista fere in om-
plaiibus Graliani, quae ciiin Pandeclis Florentinis nibus velustis exemplaribus Gratiani, el a cap.
valde conveiiiunl. Sunt quidam usque ad fineui quaeslionis nulla est
• Utilem : Haecdiclio non est in antiquis codicibus distinctio capiuim.
r.rati;ini, neque in Pandectis; sed ob glossam non C. CXXX. i Acceperil : In Pandeclis seqnitur ver-
eslsublata. sictilus : Hac lege damnatus, qui reponilur in Pine
C. XXIX. P Vel non judicandum : Sic etiam in hujiis capitis.

6!1 P. non snnt = C CXV. 6!!decerntmus:

QIUEST. 1. C CXXIV. Ipsa verba in epp. Paschalis reperla.
Eil. Bas. = C. CXXVI. 6!8 c. 4, I. 27. — dal. A. 586. = C. CXXVU. 6" diciiur : Edd. Arg. Bas. — dete-
fli/wr :Edd. rel. cs" in simplum : Edd. coll. o. =C. CXXVIll. 6!6 Marcellus : Edd. Arg. Bas. = C.
CXXIX. 6» Marcellus : Edd. Arg. Bas. Nor. Lugdd. 11, III. = C. CXXX. 6!Stenenlur — acceperint:
Edd. coll. o. pr. Lugdd. 11,111. s31 accepertl: tud. coi^.
Bolim. 8!9 Marcellns : Edd. coll. o. 630desuiil in 6a
o. pr. Lugdd. II, 111. 63! abesl ab Ed. Bas. 3 dare . Edd. coll. o.
' 1
Qu^sr. 11.P. I. Reg. c. 1. ! Aci. c. 4, v. 32.
541 DECRETl TARS SECUNDA. CAUSA I. QUJEST. 11. *>£2
rnni umis , Ananias 8 iiomine , dum parlcm sibi A lcsiificor, ipsa quoqtie me diibtlalio reddit anxium
reservarel, cnm uxore sua Sapphira, sentenlia male- ct inepluni. Nusquam 16cnim legimus Domini disci-
diclionh accepta, anle pedes apostoli cecidil mortttus. pulos vel eorum minislerio convcrsos qtiempiam ad
§ 2. Hinc liquido apparel quod ingressuri monasle- Dei culltim aliquo muneris interventu provocasse,
rium sua debent offerre rectoribus, nec aliter sunt nisi forie de pauperum alimenlo quis inconcinne
recipiendi, nisi sua obtulerinl. Sed aliudesl sua sponte proponal, quorum nulli, ciijuscunque professionis
offcrre, aliud exacta persolvere. Anna mater Samueih esset, victualia negabantur. Scimus " equidem,
tton exacta neque peitltt, sed sporite mune.rasacerdoii- quod otnne dalum oplimum, et omne donum perfe-
bus obtuitt. Credenies eiiam sua sponle offerebanl ctum desursum esi descendensa palre luminum, a '*
aposlolh, ut indigeutium necessilalibus deservirent, quo bonae volunlalis donum accipit qui sanclo de-
quw instante perseculione infidelium eis possidere libcralionis arbilrio gratis Deo servire disponit.
twn licebat. Ananius quoqtie nou ideo dumnalus cst, Restal ergo ut qui pro aliqua ecclesiaslica 19sus-
quia sua nollel offerre, seit quia, Spirilui sancto men- reptione intinus accipit, donum Dei, quod a palre
tilus, pretia eorum, quw apostolh obluleral, ex parte luniinum descendere debuit, vendal; munus autem
fraudabal. Non ergo lih auclorilatibus permitlittir largiens importunus emal. Quid autem de divini
recloribus ab ingressuris aliquid exigere, secl sponte B doni vendiloribus vel emloribus consequaltir, con-
oflala suscipere, quia itlud damnabile esi, hoc vero cludi necesse non esl. § 1. Cavete ergo, fralres,
tninime. quam sit ambiguum quod pelistis !0 eonsilinm,
Unde in Concilio Bracarensi II. cap. 5. * legitur; quod quidein secundum vcslrae voliinlatis proposi-
C I. Pro dedicandis ecclesiis nihil cxigatur. tiim nulla invenimus ratione confirmalum. Veriin-
Placuit ut, quolies ab aliquo Pideliumad conse- lamen, si vestrae necessitali *»adeo esl opporitinus
crandas ecclesias episcopi inviianlur, non quasi cx qtiem rcperislis !!, dum lamen omnisabsil pactio,
dcbito munus aliquod a * fundalore reqiiirant 6 ; omnis cessel conveniio, ntillaque vestrte ecclesiie
sed si ipse ' quidem aliquid cx suo volo oblulerit, fiat disfractio, accedal, gralis Deo servire incipiat,
noii respuatur, si vero aut pauperias illum, aut ne- suique regiminis devole !3 gestel obscquium, et
cessiias retinet, nihil exigatur ab illo. Hoc tamcn 8 posimodum vos, quasi snbsidii gralia, aliqua siitc
unttsquisqiie cpiscoporum meminerit, ut non prius ecclesiae munera largiri frairum solaiio Romana
dedicet ecclesiam ', nisi antea dotem basilicae et permitlit ecclesia.
obsequium ipsius per donationem charitilao conlir- Unde Urbanus Papa in coucilio apud Mel<iam,
matum 10accipiat. Nam non levis culpa " est ista C..12.J"*:
lemeiiias, si sine ltiminariis vel sine subslaniiali " C C. III. De eodem PALEA b.
susleiiialione eorum, qui ibidem serviiuri sunt, < NuIIiisabbas pretium sumere velexigere ab eis,
doinus consecretur ecclcsia. ad conversionem !B occa-
taiiquam privala qui veniunl, aliqna pacti
Iiem Bonifacius " urbis Romw Ephcoptts scribii sione !6 prsesumal. Regulam " antiqiiain seqtiens,
oiniiibiis l* Caralilanw ecclestw Cwnobith : nulli unqtiam de ordinaiionibus aliquid oinniuo ac-
C. II. Ab ih, qui ad conversionem accedunt, niltil cipiendum esse constituo, neque cx dalione pallii,
esl exigendnm, nec pretia atiquis ad conversionem neque ex traditione 88chartarnm.ncqiie cx ea, quain
est invitandut *.. nova !9 per ambiiionem simulalio inveiiil, appella-
Quam pio mentis affeclu, fratres carissimi, ve- lione paslelli. Quia eniip c ordinando s0 episcopo
Ftrae •* destiiutioni Roniana coinpa|iatur ecclesia, Pontifex manum imponit, evangelicam leclionem
vobis forlassis est incognitum, sed cognitori om- ininisier legit, confirmationis auiem ejus epistolam
nium non iiicoguilunl babelur. Dubitationi autem noiaritis scribii.»
veslrae quod idoneum demug responsum , Deum
NOTATIONES CORRECTORUM.
Quwst. II. C H. » B. Thomas cilal hoc cap. 2, D habent hanc Paleam, non stint fstae duae voces. Ve-
qiuest, 100, in fine articuli 3., et rem, quam ibi rmn apud B. Gregoriiim legunltir, quoiiiam pendet
lractal, sola hujus capilis auclorilale constiluil. adhtic oralio et conjungitur cutn iis, quac in sequenl;
C III. b In nonnullis vetuslis exemplaribus, in capile aflerunlur, hoc modo : Quia enim ordinando
quibus paucaesunt Paleae, babettir caput hoc usque episcopo Pontijex manum imponit, evangelicam te-
ad vers. Regutam. Reliqua vero sunt B. Gregorii lo- ctionemminister legit confirmutionis autem ejus epi-
cis judicaiis. slolam notarius scribit, sicul Ponlificem non decel, elc.
c Qnio enim : In plerisque excmplaribus, quoe

QUJEST. II. P. I. 3Acl. c. 5. = C. I. *hab.A. 572.—Burch 1. 3, c 57, et Ivo Decr. p.3,c. 42, ex conc.
'
6 exigatur : Ed. Bas. add. : fundaiur .
Wormaciensi, 3ubi eadem fere legunlur. 9= C. I. * e : Coll. Ilisp. — 10
Etld. coll. o. tantum : Coll. Hisp. atld : aut basilicam : ib. confirmatam : Edd. Bas. Lugdd. II, lli.
" abest a Coll. Hisp. " abesl ab ead. " Ad Bonifacitnn hoc caput non perlinere, tmn ipsa scribendi
lalio, tum Dionysii Ex. silentitim docet. '* universis : Ed. Bas. =C II. 15vestri: ib. ls Nunquam : Edd.
coll. o. pr. Lugdd. II, III. " Jac c 1, v. 17. 18apud quem et a quo : Edd. coll. pr. Bas.'* 19 ecctesim :
Edd. coll. o. ,0 expelith ; Ed. Bas, !1 vortin/aii : ib. ,! pethiis : ib. rfewHum. ib.
a*liab. A. 1089. = C lil. !" placiti : orig. S6add. : obsecratione vel : Ed. Bas. — conversalione vel :
Edd. rel. "haec desumla sunt exconcilio hab. sub Gregorio M.,ROIII;EA. 595. — Ans. I. 6, c°" 91 (88).
lvo Decr. p. 5, c. 109. Polyc 1. 2, t. \. " donutione : Edd. coll. o. " per novam : Ed. Bas. in ordi-
uando: Edd. oll. o.
543 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA I. QUJEST. L C4I
C. IV. Ab ordinamlo twn debet aliqnid exigi, sed nec i\t suo unde pauper viclurus eral acripiunt. De cleri-
votttnlarie oblala respui oportet. cis qiiideinilicil*per Prophetam*Spiritus sanctus**:
Itein Grogorius »"»Regesli lib. IV. epitt. 44. sive Peccala populi mei comedunt. Sed sicut nihil haben-
cap. 88. in Synodo Romm hiibila ". tes proprium *', non peccata, sed aliincnta, qttibtis
Sictil cpiscopuin non decet manum, quam impo-
indigere videnlur, accipiunl, ila possessores non
nii, vcndere; iia minisler vel notarius non debet in
sed aliena peccata sus-
oriliuaiioiie ejus vocem suam vel calamtim vcntin- alimenla, quibus abundant,
dare. Et paulo post: § 1. Is autcm, qtti ordinatus cipiunt.
Gratian. Verum his auctoritalibus prohibenlur ab
ftieiit, si non ex placilo *', lieqtte exactus neqoe ecclesia
chartas et suscipi non ilii, qui quondam fuerunt diviles,
peiilus, post acccplas pallium aliqnid vero omnia ut *' Pelrus et Mal-
cnilibet ex clero gratise tanlummodo causa dare 83 postea reliquerunt,
Ihwus et Paulus, aul pnuperibusdhtribuerunl, ul Za-
volucrit, hoc accipi nullo modo prohibemus, quia
cliwus, aut ecclesim rebus adjnnxerunl, sicttt illi,
rjus oblalio nullain eulpx niaculain ingerit, quso
non ex ambienlis8* peiilinne processit •*. qui pnvdia sua vendentesponebantpreiia ar.te pedes
Graliau. Aucloritat* Bonifacii paienltr otlenditur, apostolorum, ut essenl illh omnia communia: sed
illi, qui in domibus parentum residenles vel sua relin-
quod, sicttt nutlus prelio est invilandus ad conversio- B nolentes ecclesiaslicis facultatibus pasci desi-
nem, ila nulti inlervenlu eccletiw qtiere
pecuniw Ittrgiri deranl.
oportet ingretsum. Auctorilatt tero Gregorii datur De quibut in eodem libro Prosperi, c. 10. sub-
inlelligi, quod pro ingressu ecclesia non lictl pecu- inferlur *• :
niam exigere, sed sponlanee oblatam lieet suscipere. C. Vlll. Qui tua
retinquere non vult non debel iiim-
II. Pars. Item opponilur iilud Aposloli 1. ad Ti- libtts ecclesimsustentari.
motheum, cap. 5. [t>.2.] Si quis propter hoc non vult sua relinquere, ut
C V. * ••. habeat unde vivat, ut quid accipit, unde rarionem
Vidtias honora, quae vere viduae siin!. Quae antem reddat? ut quid peceatis alienis sua muliiplical?
iion sunt vere viduw, id est quae snis vel parentum Idem ibidem paulo superius : §.1. Non cst meiint
opibus siistcnlari possunl, non recipianlur, ut ec- dicere,quali**peccato cibos pauperum prxsumendo
clesia stifficiatiis quae vere vidur* sunt. suscipitint, qui ecclesiam, quara juvare de propriis
C VI. Qui sumlibus propriis sustentari potest ab faculiatibus dcbuerant, suis expensis insuper gra-
ecclesia stipendia non accipiat. vant, propler hoc forlassis in congregatione viven-
Itcm Hieronymtis ad Damasum Papam»".
les, ne aliquos pauperes pascant, ne advenientes
Oericos aulem illos convenil ecclesi;e stipendiis C
excipiant, aut ne suum censum expensis quolidia-
sustentari, quibus parentum et propinquorum ntill» uis imniinuant. §2. Quod **si aliquid de fructibus
suffragaiilur bona. Qui autem bouis parentum et suis ccelesiaevelnl pro ipsa expensa sua conlulerint,
cpibus suis sustentari possunt, si quod pauperum non sc
est accipiiinl, sacrilegium profecto commiUunt, et praeferant inani jactanlia illis, quos nihilha-
benies pascit et veslit ecclesia , quia perfectior *•
per abiisionem talium judicium sibi manducanl et est
bibnni. ille, qui se inundi rebus exspoliat, aul qtti, quum
C. Vtl. Quibus tua tnfpciunt ecclesiw alimenlit non uiliil liabuerit, ilec habere desideral, quam iile, qui
sustenleniur. ex mullis, quaepossidet, ecclesiaealiquid praeslal *T,
ltem Prospcr de contemplativa vita, lib. II. cap. 9. ac sc de eo, quod praestiierit, forsitan jactat.
el 10 '*. Gratian. Ecce, qui prohibentur ab ecclesia suscipi.
Paslor ecclesire iis, qtiibus sua sufEciunt, non Illi vero, qui omnia cua retinquunt, vel panperibus
«lebet aliqttid erogarc, quando " nihil aliud slt ha- dhtribuunt, vel ecclesim rebus adjungunt, el ab ec-
beiilibns dare quam perdere. Nec illi, qui sua pos- clesia laudabiliter susctpiendi sunt, el ejus opibus
sidcntes dari sibi aliquidvolunt, sine grandi peccato sustentandi.

IS0TAT10NESCORRECTORUM.

C V. <i Caput hoc in multis vetustis codicibus D chortim cx dictis Hieronymi, in c. De patiperlaie,
est cnnjuncltim superiori. et in glossa ordinaria ad c. 5. piimse ad Timoih.ex
C VI. • lnfra eiiam 16. quaesl 1. rap. Pin.citalur Hieronjmo.
ex Hieronymo.Ac similia habenlur iu regula niona

QOJEST.II. C.33IV. 81 Greg. ibidem conliiienler. — Ans. Ivo ib. — cf. c. 1. X. de simon. " pacto :
Edd. coll. o. offerre: eajd. 3*ambigenlis : Ed. Bas. 85quie ex accipienth ambilu87non processit: orig—
Ans. = C. V. 36llaec.in ipsa sacra38scriplnra paulo alner proferunlur. = C. VI. Caput incerlum. —
rf. C. 16. b. l.c. 68. = C VII. Imo Julianus Ponieiius, rnjus hic liber esl. —cf. conc. Aquisgr.
*l
c.107. 30quandoquidem : Edd. r.oll. o. *° Os. r. 4. v. 8.** proprii:Ei\. Bas. *! cf. Maltb. c. 5.
Luc. c. 19. Act. c 4/ **3 Concil. Aquisgr. ib. = C VIII. quale peec. (aciunt : Ed. Bas. — quale pec-
catum sit illis : Edd. Ltigdd. II, 111.— quale pecc. est • Edd. rel. *" Qui: Ed. Bas. ** adil-.: profecto :
Edd. coll. o. " prwslti«rit : eted. exc. Arg
«•l»: DECRETl PARS SECUNDA. CAUSA I. QUJEST. III. 5415
Pnrfe in eotlem libro, cap. H. legitur **: A cnndum servilii sui meritum per *6 ordiuatioiiera
C. IX. Qui sua reimquunl, vel pauperibus distribuunt. canonum a sacerdotibus conseqtiantur.
vel ecclesiw rebus udjungunl, laudabititer eccle- Gratian. Multorum e auctoritatibiis luce clariut
siastica dispensant.
conslnt, quod ab ingressurh monastcrluni non licel
Sacerdos, cui dispensationis cura commissa est,
11011solum sine cupiditate, sed etiam cum laude pecuniam exigere, ne et ille, qui exigit, et itle, qui
a et fideliler solvil, sintotiia crimen incurral.
pietalis accipil popttlo dispensanda,
dispensat accepta, quia 49omnia sua aut paretitibus 1
aut aul ecdesiae rc- QUJESTIO III.
reliquil, pauperibus dislribuit, GRATIANUS.
bus adjunxit, et se in n.uniero pauperum pauper-
Sed adliuc objicitur, quod qui ingressuri wonasle-
lalis amoreconsliluit,*ila*ul unde paiiperibus suli- rium
tribuunl, non propositum religiottis,
niinistrat, inde et ipse tanquam pauper volunlarius sed pecunias
vival. Clerici quoque, quos pauperes*atil volunlas, pariicipationem slipendiorum ecclesiw emunl.
aut* nativitas fecit, cum perfeclione virlutis viiae Temporalia ergo,non spirilualia ementes,nequaquam
simoniaci Iwbendi sunl. § 1. llis ilaque responde-
necessaria sive in domibus suis, siye in congrega-
: Non solum qui spiritualia, sed ctiam qui lempo-
tione vivcnles accipiant, quia ad ea accipicnda non " tttr
ralia eis annexa prelio nccipittnl vel tribuunl,simoniaci
eos*habendi*ducitcupidilas,sed cogit vivcndi neces-
judicantur. Unde Malaclitas l loquens ex persona
sitas. Etinfra cap. 14:§1. De laiibus dicere videtiir
Domini: Quis cst, inquil, in vobis, qui claudal oslia
Aposlolus Qtti: in sacrario operantur quit de sacra-
el incendat aliare metiui graiuito ? Non esl mihi
rio sunt edunt, et qui'iri" altario deserviunl eiim"
in vobis, dicit Dominus cxercituiim, ct
allario participanl **. Qui, nisi hoc de contemlori- voltinlas
munus non suscipiam de manu vestra. Ostia clau-
bus facultalutn suarum vellet intelligi, niiiiqiiain
sacri munerit officium,sed lantum sibi
seculus adjungeret : Ila et Deus ordinavil his, qui dete non esl
adjunclum.
evangeliumannunliant, de evangelio vivere. De evan- Item
Gregnrius sctibit universis Ephcopis Hispanh ':
gelio vivimi " qui nihil propriutn habere volunt; C l. De
iis, qui sacros ordines munerum acceplione
qui ncc habeni, nec habere aliqnid concnpisciinl, dispensanl.
noii suorum, sed coinnniniiini possessorcs. Quid cst
Audivimus, dilectissimi, quod nos andisse* opor-
aliud de evaugelio vivere, nisi laboranlem inde,
tuit, sed audisse profecto non libuii, quosdain sci-
ubi laboral, necessaria vitae pereipere? Aposlolus licet csse sacroruni ordinum
** professores, qui sub
laiiicu, qui sic evangelium prsedicavil, ul "nec _ munerum dalione vel acceptione Dei ecclesias vel
de evangelio vivcrel, sed* necessaria sibi suis ma- earuni sibi beneficia
usurpanl. Quod quidcm scclus
nibus ininistraret, de seconlidetiler cloqiiitur Ego :
vosfnon jaindudum acriter correxisse vclieiiicuter
auleiii nullo Iwrum ttsus sttm. Et qnare "* *hoc*di-
adiniraniur; juste enim uterque corripiendus est
xeril, secutus apcruit, diccns : Expedit niiki mori et a sanclx limiiiihus ecclesia: stibmovendiis, ct qtii
tnagis qitum ut gloriam meam quis evacuet. Evacuari pro ecclesiae ambilu munera largitur*, et qui ut
dicil gloriam suam, si ab cis, quibus prxdicabat, ecclesiam adeal quicquam praesumit accipere. ista
volttisset accipere vitae lemporalis cxpensam. No-
quippe douum Dei emere, hic aulem praesiimit
lebat quippe in *re* praesenli laboris sui Iructuui, vendere. A
sacrilegio quoque hoc facinus non dispar
sed in fuluro recipere.
dixerim, qiium id, quod sponte et sacro delibera-
C. X. Juxta merilum laboris ecclesiastica stipendia lionis arbitrio gratis fieri debuil, sub pecuniie pa-
sacerdotes distribiinnl. ctione causalur. Quare, fratres carissimi, quae lali-
Item ex concilio Agallieusi, c. 56 "*. terfactasunlcurio.se refellitc ", iufecta probibele,
Clerici omiies, cui ecclesia: fiileliter vigilanterque vestrisquc jussionibus resistentes digno anallieina-
dcserviuiil, stipeudia sanclis laboribus debita se- tis vinculo perculere non dubitale.
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. IX. ' Aitt pareulibus: In aliquot mantiscriplis D C X. 8 Multorum : In vulgalis codicibtis* Imic
Gratiani legitur : aui pauperibus reliquit. In vetiisto § Mullorum, praeponebatur liic titulus : Ilem ex
atiiem Prosperi codice, el in concilio Aqiiisgraneiisi concilio Urbani Papw habilo Alverniw, qui subla-
lcgitur : quia omnia sua aut reliquit,- atit ecclesiw ttts csi, quoniam abealab oinnibus veiuslis exem-
rebus adjunxil. Sed quoniam mttlia exeinplaria Gra- plaribus collatis, ct in plerisque iiic § esi in.iiitim
tiani ei Prosperi babenl vulgatain leciioneiu, nibil seqnenlis lcrtia, quaestiouis.
est mulalum.

QDJEST. II. C IX. *8 cf. conc. Aquisgr. c 108, et 111. *9 qui : Edd. coll. o. pr. Liigtld. li, III.
Vcu. 1, II. ** de : eaed.pr. Bas. 81participentur: Ed. Bas. —participent : Edd. rell. —cf. I Cor. c 9,
v. 13. **vivanl : Ed. Arg. " abesl ab Edd. Arg. Nor. Ven. 1.— s'c : abest a Bohm. "' verba : (/uare —
*
dicens : desid. in Ed. Bas.= C X. °° hab. A. 50ii. *6vel : Coll. Ilisp. el Edd. coll. o. pr. Bas.
111. ! Malach. c. 1, y. 16. ' Caput incertnm. = C I. 8 oiidiie : Edd. coll. o. pr. Bas. — T
QU/EST.
hos : Ed. Arg.—»./ar<j|iMn(ttr,et sic deinccps : Edd. Arg. Nor. Ven. 1. * revelate : Ed. Bas.
547 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA I. QCEST. I. &W
C. II. De iis, qm ecclesias vel ecclesiasiica beneficia A i prabendas omnes venundandas inlerdicimus. Porro
vendunt. quaecunquealtaria vel decitnas ab '8 annis triginia
Idem Rothomagensi episcopoet Gallicis omnibus'. et supra sub hujiiscemodi redemlione possedisse
Si quis dalor vel acceptor Dei ecclesias vel ec- nionasleria noscunlur, quiete deinceps et sine mo-
clesiastica beueficia (quae quidam ') praebendas vo- lcslia qttalibeteis possidenda firmamus. §. 1. Salvo
cani) sub pecuniaa inierveniu susceperil, sive dando utique episcoporum censu annuo, quein ex eisdem
emeril, sive accipiendo vendiderit, a Simonis 8 non allaribus habere solili sunl.
excluditur perdiiione. Sed si perseverans fueril, C V. Quicquid dala vel promissa pecunia in sacris
perpelua mulcleliir damnatione. Nam qui sub re- ordinibus acquirilttr irritum habealur.
ligionis oblcnlti Deo famnlari voluerit, si quid ac- Ilem b in Concilio Placentino, c. 1. et 2 ,s.
cipit 9, et meriliim perdit, el beneficio acceplo fru- Ea quae a sanclis Patribus de simoniacis statnia
slratur. Ralionis ergo vigore cogilur quod injusle stint, nos quoque et judicio 'sancli Spirilus*, el apo-
rcceperil u restitucre, et quicquid turpis lucri gra- slolica auctorilale firmanius. Quicquid ergo *vel"
lia receperat u non lenere. in sacris ordinibus, vel in ecclesiasticis rebus vel
C III. Ab officiosuspendatur ephcopus beneficia vel data vel promissa pecuuia acquisilum est, nos irri-
ecctesiaslica officia vendens. B tum esse et nullas unquatn vires habere *• censo-
ltem Gregorius VII. Papa, lib. VI. Reg. in Synodo, mus.
cap. i. ".
Si quis episcoptis praebendas, archidiaconatus, C VI. Quicquid possideiur nomine pecuniw inlelli-
gilur.
praepobituras vel aliqua ecclesiastica officia vendi- Item Auguslinus de dhciplina Chrhtiana, vel de dono
derit, vel aliter , quain slatula sanclorum Patrum dhciplina, cap. 1.! 1
pra-.cipiiint, ordinaveril, ab ecclesiae ofiicio suspcn- Toium, quicquid homines possident " in terra,
dalur. Digniim est enini ut, sicut gralis episcopa- omnia, quoriun domini sunl, pecuuia vocalur, ser-
tum accepit », ila mcinbra ejusdem cpiscopalus viis *sit', vas, ager, arbor, pecus; quicquid horum
gratis disiribuat. est pecunia dicilur. Et infra: %1. Ideo aulem pe-
C IV. Nec aliaria, net prabendas ephcopis ven- cunia vocata esl, quia antiqui "toluin* quod habe-
dere licet. bant, in pecoribus habebant.
Itemex concilio Urbani Papae Uhabilo A/uerniaJfff. C VII. Qui ecclesiaslica beneficia emerit ecclesias
Quaesilumest de episcopis, qui altaria monasleriis quoque emere probatur.
data frequenier redimi compellebant pecunia, quia Item Paschalis Papa ".
qtiidam u simoniaca, pravitatis usus in Galliarum Q Si qnis objecerit, non consecrationes emi !*, sed
parlibus jam diulitis iuolevit, ul ecelesiie vel de- res *ipsas\ quae ex consecralione proveniunt, peni-
cimae (qu;e vnlgari vocabulo apud eos aliaria nun- tus c desipere probalur. Nam quum corporalis eccle-
ciipantitr) monasteriis dalac saepius ab episcopis sub sia d, aut episcopus, aul abbas, aultale aliqtiid sinc
palliata avarilia vcndanliir 15, morliiis nimirum seu rebus corporalibus in millo proficial, sicui nec anima
intitatis elericis, quos personas vocant. Nos" au- sine corpore corporaliter vivit, quisquis horuni alle-
clore Dco venalilatein oinnein lam ex rebus qnam rum vendit, sine quo nec alterum provenit. neu-
ex ininisleiiis rcclesiaslicis propeilenles hoc ulteriiis trum inveiiditum derelinqtiil. Niillns igitur e !S emat
fieri auclorilate aposlolica proliibenius.siciii 1' eliam ecclesiam vel prxbeudam, vel aliquid e<-.clesiasli-
NOTATIONESCORRECTORUM.
a C. VII. c Peniltts: Deusileilitet Anse.nms legunl*:
Qnaest. III. C IV. In sitmmis capiltiloruin cou-
cilii Claromoiensis habili Alverniiu(de qtiibus supra videtur qttidem aliquid dicere, ntltil autem penitus
ad c. 1. Dislinct. 60 diciinn esl) cap. 6.'haec legtm» sapere.
tur, quae ad caput hoc videiilur spectare : Ul alta- d Corporalh ecclesia : Deusdcdit sic liabel" :
ria congregaiionibus canonicorum vel monncliorum qiium corporalis ecclesia episcopus vel abbas siue
per personas data, nwrttiis personis libera redeanl rj rebux, etc Reliqui colleclores et vetiisti codices
in manus episcoporum, nisi fuerini iltis per coruin Graiiani coiicordant ciim vulgala lectione.
scripta vel priviletjitfconfirmala. • Nultus igitur : Deusdeilit, Polycarpus, lvo et
C V. b liem: Antea legebatur : Ilem Gregorius. codex iiiiiiiUMitipiusilecrcioriim Poniificitiii (in quo
Sctl iu aliquol velustis rerte est : Item, iiiniirum inlegra fcre Pascbalis epislola, unde capul hoc
Urbanusll, iu cujus synodo haeciiabeuliir. acceptiim cst, icfertiir) non habcnl hsec vcrba; sed

QCEST. 111.C II. 6 Dclnijiis capitis atictore non conslat, videtur tanien pariler alque antecedens atl
Grcgorii VII. leinpora perlinere. — Polyc. I. 2, l. 4. ' quidem : E<ld.Bas. Ven. II. " simoniaca : Ed.
Bas. 9 acceperit : Ed. Bas. 10recepil : Edd. Arg. Bas. " acceperat : Ed. Bas.= C. III. " Conc. Rom.
V. hab. A. 1078. ,3 accipit : Ed. Uas. =C. IV. -J-f hab. A. 109?. Eadem legunlur in concilio Nemau-
sensi, liabito sub Urbano. '« quidetn : Ed. Bas. " venduntur : Edd. coll. o. pr. Lngdd. II, III. la add. :
flttlem: Edd. coll. o. " sic .: Ed. Bas. 18sub : ib. = C. V. 19hab. A. 1095. s0 oblinere : Ed. Bas. = C
VI. ,l Augustinus de doctrina Cltrhtiana : Edd. coll. o. — legendiim est: de disciplina Chrisiiana; et
enim libcr de dono disciplinse apocryplius cst. " habent : Edd. coll. o. = C VU. !3 Capttl apocr.v-
phum; cf. ad C 1, q. l,c. 12. — Ans. I. 13, c 33. lvo Pan. 1. 5, c. 1"23.Decr. p. 2, c 84. Deiisdeiiit
p. 2. Polyc. I. 7, l. 6. — Eadem leguntur
* apud Bertholdum Consiant., in op. de damnaiwne sclthmu-
ticorum. !* vendi : Ans. Berlhold. et BertholdiiS. **et Berlh. el Ans. !" haecmagis videntur ad conc.
Pictaviense sub Urbano P. hab. pertinere. in coll. Aus. pariier non leguntur, sunl lamen apud Algerum
lib. 3, c. 39. ,*_
549 DFCRETI PARS SECUNDA.CAUSAI. QUJEST. III. 550
89
cum, nec pastellum, nec pasluin antea vel poslca !*,A suni, quoitiam a Dco fidelibus, et a fidclibus Dco
pro hiijusmodi solvat. donanlur, quaeab eodcm gratis accipiunlur, et idco
C VIII. De eodem. gratis dari debeni) proptersua lucra vendil vel emit,
llem Urbanus II. Ephcopns , servtis servorum Dei, cum eodem Simone donum Dei possideri pecitnia
dileclo filio L. Praposito ecclesta sancli Juvenlii existimat. easdem res non :nl boc, ad quod
Ticinum, salulem el apostolicam benedictio- Ideo, qui
apudf instiiutae sunl, sed ad propria lucra munere *° lin-
nem ".
Salvator praedicit !S in evangelio, circa finem guac,vel indebiii obsequii, vel pecuniselargitur vel
Sieciilipseudochrisios !9 et pseudoprophetas surgere adipiscitur, simoniactis est, quum principalis inlen-
el miilios seducere, et Pulelessuos in mundo mulias lio Simonis fueril sola pecuniae 41 avariiia, id est
*
liabituros. pressuras, sed lamen porlas inferi ad- idololalria, ut ail aposlolus Paulus. Alioquiu cnr
versus ecclesiam' nonpraevalituras. Proinde, "qtiia", sanc.ta synodus Chalcedonensis DCXXX, episcopo-
ut ait Apostolus 30, oporlet haereses esse, ul qni rum piocuraiorem vel defensorem ecclesiae, vel
probali sunt manifesli fiant, oporlel nos citni Pro- quenqtiam regnlaesiibjcctum adeo per pecuniani or-
phcla **•ex adverso consurgere, et murum opponere dinari prohibet, ut inlervenlores quoque tanti sce-
domo Israel, et cum 'eodem*Apostolo 8! per multas leris analhemalizet, nisi qtiod eosdem Simoniacos
tribulationes ihlrare in regntim Dei, qiioniani non -J-•»judicet ? Quod si praefali miliies ecclesiae ob hujus-
sunl condignaepassioncs hujiis lemporis ad fuliirani modi scelus laliler percelliinlur, nemo sapiens nega-
gloriam, quae revelabilur in nobis. § 1. Igilur, qnia bit, non militaiitcs ecclesiie mullo damnabilius ob
innntuisli nobis, quod libi objicilur, uirnm vendere hanc causam, id esl emtionis vel vendilionis debere,
ecclesiasiicamrctn simoniacum sil, hoc simoniacum percelli. Sed *et*beaius procdecessornoster Pascha^
esse palenler rolligiliir ex hoc, quod B. aposloltts lis h *! de consecralione affirmat, quod quisquis
Pelrtis ail,S Simoni : Pecunia tua lecttm sil in per- eorum alterum vendiderii, sine quo allerum non
diiionem, quia exislimasti donum Dei pecnnia possi- provenil, neiitrum invendilum *8derelinquit, ac per
deri. Donum quippe Dei est Spiritus sanrlus, et hoc eum, qui rem ecciesinevendit vel emil, simo-
donum Dei esl res ipsi ecclesiaeoblata. El, si bene niacuin esse intelligitur **. § 2. Nomine *5vero pro-
nnimadvcrlis, Simon magus, qui ad fidem ficte ac- curaloris intelligit prscfata synodus quemlibel eccle-
'
cessit, non Spirilum sanctum proptei» Spiritum siaslicarum rertim adminislralorem, ul, verbi gra -
sancimn ' e quo ipsc eral indignus (qitoniam •*, ut lia, praeposiltim, (cconoinum, vicedominum; defen-
scriptiim esl, Spirilus sanctus tlisciplinac clliigiet sorisnomine advocaiinn sivecaslaldum, eljudicem;
Ptcltim), sed ** ideo, quautiim iu ipso erat, emere, ^ in stibjecto vero reguke archipresbyterum, archi-
voluii, ut cx venditioiie signorum, qnae per etindein diaconum *6, canonicum, monachum vel quemlibet
lierent, mtiliiplicatam pecuniam lucrarelnr. Nec ecclesiastico mancipaium oflicio. § 3. Quod vero
Aposlolnsemtionem Spiriius sancli (qtiam bcne fieri Spiritum sancltim, qttanliim in se est, vendat vel
non posse noveral), sed ambitionem quacsitis(alis ct emat qui prxposituram vcl aliquid liujusmodi vendit
avariliam, qusc est idoloruin serviius, in eodem Si- vel emit, andi Augustiiium super Joannem : 0 quol
mone exhorrnil et maledictioiiisjaculo pcrculit 86. prmposiluras > fecerunt *'.' Atterum ** pwposi/ttm
Qttisqiiis3' iguur rcs ecclesiaslicas (qnae88dona Dei habel Carthagiite *9 Primianus *•, * alterum habet
NOTATIONESCORRECTORUM.
pnsl verbum : derelinquil, conlinenler siibjungiini : voccs, et lotus hic locus emendatus esl cx ipsa
Qtinmtamen objectionemsacer Chalcedoneusiscanon epislola, qiieinadmodumcl alia iionnulla.
penilus exlerminal, elc. Auclor vero linjiis capilis ac J»Paschalis : Anlea legebatur : Paschasius libro de
tolius liujiis epistolae est Paschalis 1, Nam in eo fonsecratione. Reslimtus aulem est locus cx veluslis
decretorum coilice lncc epistola Paschalis est posl cotlicibus el originali. Cilalur enim liic quod ha-
dfccielallailriani II, quum decrela Paschalis II sinl bclur in capiie anlecedenie ex epislola Pasclialis
post Urbanum II, co plaue ordine, quo sibi succes- .D Papae.
scrimi; qund eiiam ex se<|iienticapite indicaliir. » 0 quot prmpositnras : Apud B. Augustinum
C VIII. f Integram epistolam Urbani II, dileclio (ciijus niulti vetusti codices lioq loco coltali sunl)
iilio L. praepositoecclesiaeB. Juventii apud Ticinum legitur : o quol ptoposita fecerunt! alterum proposi-
refeit Deusdedilin stia colleciione. lum, etc. "ApudUrbanum vero ubique est: proposta
* Propter Spiritum sanctum: Addiloesunl baeduae et proposlum.

QUJEST. III. C VII. !6 add. : ex paclo : Ed. Arg. = C. VIII. "Ep. ad Lucium praep. S. Jnvenlii (Vin-
centii : Edd. coll. o.) scr. A. 1089. — Deusdedil p. 2. !8 prwdixit : orig. — cf. Matlh. c. 24. !9 pseu-
doapostolos:Edd. Bas. Par. Lttgdd. II, III. s° \ Cor. c. 11, v. 19. 31Ezeeh. c. 13. " Act. c 14. •}•
Kom. c. 8. 33Aci. c 8, v. 36 20. 3* Sap. c 1, v. 5. >° sed donum Dei (ejus : Edd. Arg. Bas. Nor.),
CHierevoluit : Edd. coll. o. eum percussil : Edd. coll. o. pr. Bas. " cf. infra c 12. 88 el dona
Dei : Edd. coll. o. exo. Bas. 30 et a Deo : Ed. Bas. — qua a Deo : Edd. rel. *° mnnera : Edd. Lugdd.
11, III. " pecuniw causa videitcel,id esl : Edd. coll. o. — Coloss. c 5, v. 5. *! antecessorPaschasius
libro de consecr.affirmavil: Edd. coll. o. pr. Bas. — cf. caput aniecedens. *3 non venditum : Edd. Bas.
** — intelligil : Edd. rel. cum orig. *" ln
Litgtld. H, III. = uenrfiium: Edd. rel. intelligimus : Ed. Arg.
nomine : Edd. coll. o. cum orig. *6ad<l. : diaconum • eaed. pr. Bas. *' secernunt : Ed. Bas. — sec. vel
seqiiuntur : Edd. rel. pr. Lugdd. 11,111. *8alium : Edd. coll. o. pr. Bas. Lugdd. 11, III. *°Carthagini : Ed.
lias. — Carthaginem: Ejl. Lngd. 1. —Carthaginensh : Edd. Ard. Nor. Ven. 1,1!.Par. *° principattts :
Edd. coll. o. pr. Lngdd".11,III.
551 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA I. QU/EST. I. 552 -
JVa.TiniiVimM ', aliertim ' liiihel' in Maiirilttnia Roga- A eiinia. arquirunt, et cos, qui sacram manus imposi-
lus, atlernm hubeiil 61in Numidia illi et illi, qttos lioncm (perquain Spiritus sauctus conferliir) inei-
jam nec nominare sulftciiiius. Circuil 5! ergo aliquis caii dignoscnnliir. Ulrnsqtic enim auclorilate inex-
emere coltimbam; nnusqnisque laudat prapositum pugnabili, illos a benellcio, islos a sacro ordine
stitiin k, qiiort vendii, clc. Ecce venerabiiis Augttsli- juliet expelli. Unde humaiii generis redemlor omnes
nus, de prsepositurae disiraciione agens, nomine *' ementes et vendentes dc lemplo ejiciens caihedras
coltimbaesancti Spirilus vendilionein vel cmiioncin vendenlitim columbas evcrtil, nunimulariorum effu-
accipii, sicnt ct omncs hujtis cvangelici capituli dit aes, praecepti sui auctoritate denuncians et di-
tractatores. §4. Pcnsandum vcrocst, quapoeiia mul- cens 6*: A'o/tie facere domum patrh mei domvm
clciitur qui jam Deo et ccclesiae stiae"* oblala ven- negotiationh. § 2. lllud quoque in eodem faclo solicite
<liuilvcl emiint, si ciun flagellis a Dei lemplo "" ejecii i-oiisiderate, quod per lolum texttim sancti evangelii
sunlqiii qiix DeoerantolTereiida vendebanl veleme- ntisquam reperimr, Dominum lanla severiiale, tam
lianl. Si deofierendonim vcndiloribus vel emioribus dislricla censura justiliae peccantes corripuisse,
dicuini cst 56 : Vos fechtis doinum patris mei domum qtium uon solum cloquio increpans, verum eiiam
negotialionis -el speluncam lalronum : quid dicelur faclo flagelio de funiculis verberans omnes climina-
<leeciiesi:e jam oblaiorum venditoribus vel emlori- B ' vit de lemplo, aperle demonstrans, quod lales nego-
IIIIS?§ 5. El ne quis insanus objicial, mcrilo lioc liatores non sicut celeri peccalores sunt cortipiendi,
Dominum lam acerbe vindicasse, quia lunc illa in sed a lcmplo Dei, id esl a sancta ectiesia, longius
Dei lemplo vendcbanlur, ecclesiasticaevero res moiio snnt projiciendi. Nam sictit per columbarutn vendi-
exlra lemplum dislrahiinlur "', atlende superius Au- tnres illi deiiolanltir, qtti sacram manus impositio-
giisiiuiim noii deieriniiianiem loctimvendiiionis vcl nem vendcre conanlitr, sic per nummularios eccle-
emtionis praeposiloruin, sed lantum indcfmite <Ji- siastici benelicii venditores designanlur, qui domiiui
centein : Circuit aliquis cmere columbam; unusquis- Dei leste evangeiio speluncam latrontim elliciuiii.
<jtieprwposiuim suum laudat, quod vendit; non adji- § 5. Quapropler cgo Alexander, sanctse Ronians
ciens, in templo, vel extra templum. Haec circa ecdesiae et aposlolicaesedis episcopus, imo minisier
vemliioies vel emlores rertiiu sacrarum suffi- indignus, tol el lauia mala in miibis ecclesiis et
ciant »*. maxime in Luccnsi ecclesia ex iniqua conctipisceu-
C. IX. Minisiri et servitores ecclesiw absque ulla tia fieri conspicieus, ne sanguis iniqnortim a di-
venaiuale ub episcoph ordiuenlur. stricto judice de manu noslra requiralur, illa exslir-
Ilem Alexandcr U'». Ephcopus, servus servorumDei, < _ pare et penilus eratlicare decreviiniis. Constitiiiinus
Lncensh ecclesia clero et populo salutem perpe- itaque et praescnti decreto (irniamus (sicttl olim
tiiam 1 60. nosiri decessores 6" fecisse noscuniur), ut nulltis
Ex mullis lemporibus hnc delesiabile malum inlra deinceps episcoporum benePicium ecclesiae (qiiod
vcslram ecclesiam inolevisse coguoviiuus, ut nulli quidam canouicam 66, vel praebendas, seu eiiam or-
iinquam clerico, quamvis religioso, qiiamvis scien- dines vocant) pro aliquo prelio vel munere clericis
tia cl moribus praediic , ecclesiasticum benelicium audeal unquam conlerre, sed omnes miiiistros et
roncedcrelur, nisi ei, qui profano pecutiiaemuncre servitores ecclesiaegratis el absque ulla " venaliiate
illtul etnere studtiissel, liebatque ecclesia etresejus iu sancta ecclesia studeant ordinare. Nec eliganl6*
iia vcnalis, veluti quaedamterrena et vilis merx 6l a in domo Domini qui majores saccuios pecuniae con-
negoiialoiibus ad vendendtini exposila. Quod inaliiin feianl, sed eos, qui moribus et disciplina atque
qiiam deteslabilc , quantum Dco sanctisque 6! sil scienlia divites pro ofliciosuo ipsam valeant suslen-
conlrarium, cl sacri canones docenl, et fere omnibus lare ecclesiam. Constiluimus et eodem modo lirina-
maiiifcsiiim exislit. § 1. Chalcedonensc 6> namqtie: mus, ut nullus cujuscuuque gradus clericus pro
coiiciliuiu, iinum cx principalibus, simili pcena con- ecclesiae benclicio aliquid audeat conferre aul fa-
demnaleos, qui ecclesiae benelicium inlervenlu pe- bricoe ecclcsiarum vel donariis ecclesi.irum, seu
NOTATIONESCORRECTORUM.
C.VIIl. i<Pra'posilmn siinm: Apud B. Atigiistinum D B. Aiiguslintiminterdum signiPicari scclam qiiandam
)('t;iliir : unusquisqitead proposilum suum laudal quod conslal ex 2 lib. conlia Crcsconiuni, cap. K6.
reiulii.lu cpsitola vero.Urbani: unusquisqueproposilum C IX. l Exstal integra hacc epistola in biblio-
nuttiiiluudttt, quodvendit.Noniineau tempropositi apud theca Vaiicana posl librtun Auselini Lucensis

QUXST.III. C VIII. • habel "* ille vel (et : Edd. Lugdd. II. III) itle : Edd. coll. o. "! Joan. c 2. *3il%
tioiiiine: Edd. coll. o. ex orig. abest ab Ed. Bas. "8domo : Ed. Bas. *6 Matlh. c. 21. 5Tdhlrahau-
lur. Edil. Arg. Nor. Ven. l.cum orig. M abesl ab orig. = C IX. 59 liujus epistolae (scr. A. 1068),
duplex forma est, '•
una brevior, quae apud Grat. proferltir, altera mullo longior, quaea Mansio pnblici
juris 1'actacst. Clero Luc. eccl. in perpelmtm : Ed. Bas. M merces : Etl. Bas. 6*add.: suh : Edd.
Lugdd. II, III. — ejiis : Ed. Bas. " cf. supra q. 1, c. 8. — In Edd. coll. o. ex Glossa ha:c huic §.
pi-iumissalegitniiir : Isla sentenlia
•* (scicntia : Edd. Lugdd.u II, III), invenitur in secundo caiwne Chatc. ca-
citit. 6*Joan. c 2, v. 16. pradeccssores : Bolini. caiwnicatum : Edd. Arg. Nor. 6Tabesl ab Ed.
Uas. 6S eliganlur : Edd. Arg. Bas. Ven. I, II. Nor.
KKS DECRETl PARS SECUNDA. CAUSA L OCEST. III. 554
etiam quod pauperibus sit tribuendum, quia (leste \sermones Dei; qui minhtrat, tanquam ex virtule
* *
Scriplura m) qui aliquid male accipit, ut quasi quam adminittrat Deus, ut in omnibus honorificelur
bene dispcnset, polius gravatur quam juvaltir 6S. Deus * per Jesum Christum. Quicunqne ergo lales
Quod si aliquis, divinorum pracceptorum et anima- sunt, si nolunt venicnte Dominode ecclesia auferri,
rum salutis immemor, praefalura beneficium cccle- auferant ista dc actibus suis, ne facianl domum Dei
siae iniqua cupiditale duclus vendere vcl emere domum negotiationis. '
temerario ausu pnesumserit, sicut in Chalcedonensi C XII. Qumex consecrationeproveniunt, in tuumjut
concilio dePiniiumest, gradus sui periculo eum sub- vi vel mttnere nemo convertat.
llem ex ephlala Urb;*niPapae 8'"8'.
jacere deceriiimus, nec minislrarc possit ecclesiae,
Res ecclesix, quae ex consecralione proveniunt,
quam pecunia '• venalem fieri concupivit, et insuper
terribili anathematis mucrone perfossus, nisi resi- in suum jus vel vi, vel aliquo muuere aliqitem
convertere non debere, dor.ens sanctus Urbanus
pueril, ab ecdesia.Dei, quam laesit, modis omnibus ait : a res ecctesiasticas (quw dona Dei
abscindatur. Quisquh
C X. Qui dona Dei venditnlvel emunt, pariter a Deo sunt, quoniam a Deo fiJelibus, et a fidetibus Deo
damnantur, donanlur, qumque ab eodem gratis accipiunlur, et
Item Gregorius homilia XXXIX ". B ideo gralis dari debenl) propter sua lucra vendit vel
Vendentes et ementes e " lemplo eliminat Chri- emil, cum eodem Simone donum Dei pecunia possi-
sius, quia vel eos qui pro munere impositionem deri existimat
manuum tribuunt, vel eos qui donum " Spiritus '* C. XIII. Simoniacus est ephr.opus,qui decimas et
ciuere niiunlur, 'damnat. Item infra : § i. Venden- oblationes taicis, non clericis dhtribuil.
tes in lemplo sunt, qui hoc, quod quibusdam j;ire Item Gregorius VII ° 8!*
Pervenit ad nos fama sinislra, quod quidam epi-
compelil, ad praemium largiuntur. Jtislitiam enim
vendere est hanc pro praemii T*acceptalioneT6 ser- scoporum non sacenioiibus propriae dioecesis deci-
vare. Emenles vero templo siint, qui, dum hoc mas atque Chrislianorum oblationes conferant, sed
persolvere proximo, quod justum esl, nolunt, dum- potius laicaiibus personis, inilitum videlicet sive
que rem jure debitam facere contemnunl, dalo servitorum, vel (quod gravius esl) consanguiueis.
Unde si quis amodo episcopus inventus fuerit hujiis
palronis prelio " emunlT 8 peccatum.
divini praecepli transgressor, inter maximos baere-
C. XI. Qiii gratiam, quam a Deo accipiunt, non gra- ticoset interantichristos non minimus habealur,
tis exercent, vendilorescolumbarum tunl. ct,
sicut Nicaenasynodus de simoniacis censuit, et qui
Item Beda ad cap. 2 Joannis ".
2 dat episcopus, et qui recipiunt ab eo laici, sive
Non solum venditores sunt coliimbarum, et do- pretio, sive beneficio, aeterni incendii
ignibus depu-
inum Dei faciunt domum negotiationis, qui sacros tenlur.
ordines, largiendo pretium pecuniae, vel laudis, vel C XIV. Syirilutn sanetum vendit, qui decimas pro
etiam honoris inquirunt; verum ii quoque, qui gra- pecunia tribuit.
dum vel graliam in ecclesia spirftualem, quam Do- ltem Paschalis II P 85.
mino largiente perceperunt, non simplici intentione, A larc el decimas per pecuniam dare, et Spir itura
sed cujuslibel humanae causa retribiilionis exercent sanetuin vendere, sinioniacam haercsim esse nullus
conlra illud Petri f apostoli : Qui loquitur, quasi fidelium ignoral.

x NOTATIONES CORRECTORUM.
»>Teste scriplura: Hic referuntiir verba beati Schafneburgensis narrat, episcopnmquemdam B.im
Gregorii ex epislola ad Syagrium, quae habentur bergensem ecclesiam illam contra excommunicaiio-
sup. eadem qtiaesl. 1, c A'on estputanda. nein Gregorii VII, favore militum, quibus niulia
C XII. n Quisquh: Haecsunt ex epistola Urbanill, largiebalur, per aliquod tempus retinuisse, et in
quae referlur supr. c Salvator. Verba aiilem anlece- ipsius Gregorii regeslo lib. 6, epist. 5, simile ipiid-
denlia nusquam repcrta siinl*, qttamvis similia quse- dam reprelienditur in Herimanno episcopo " Meteusi.
dam, dissimili tamen senlenlia, legantur in epistola Ij C XIV. P Supra ead. q. 1, c. Presbyter lioc idem
B. Urbani I. In aliquot vetuslis Gratiani exemplari- Iribuilur Gregorio, qtiod hic Paschali II. El foriasse
bus caput hoc sic citalur: Item Beda ex ephiola Paschalis hoc, ut multa alia, accepit a Gregorio VII,
Urbani Papw, quod non cohaeret. quae ipse innovavit. In Polycarpo lib. 3, lil. 11,
•
C XIII. Infra etiam 16. qunest. 7, c Pervenil. ciiaiur ex concilio Toielano.
cilatur caput hoc ex Gregorio. Ac sane Lambenus

QOJEST. III. C IX, •' juvetur: Edd. coll. o. " pecuniam: Ed. Bas. =C X. T1Ivo Pan. I. 3, c.
119. Decr. p. 5, c. 88. " de : Edd. coU. o. ex Ivone. " domum : Ed. Bas. '* Dei : Edd. coll. o. ex
Ivone. ™pretii : orig. 76 accepitone : orig. — Ivo. — Edd. coll. o. pr. Nor. Ven. 1. " pramio : orig.
'• emilur : Edil.coll. o. pr. Bas. = C XI. " Ivo Pan.l. 3, c. 124. Decr. p. 5, c. 97. f 1 Petr. c.4, v. H.
=C.XH. 80'8,cf. supra c.8. * Yidentur nobis Gratiani verba esse.= C XIII. 8! Similis senienlia habetur
in Conc Rom. V. hab. A.1078, c. 1, et 6. —Polyc.l. 3,1.11- —cf. infra C 16,!q. 7, c.3. — In Edd. Lugdd.
II. ciialur nomine Paschasii II. = C XIV. 8a Desumlum esse canonem ex conc Pictav. hab. A. 1100),
'* et
pulamus. Alger. 1. l,c. 49.
PATKOL.CLXXXVll. 18
 o.",5 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA I. QCEST. IV. 586
C XV. Careal lionore mate acquisilo, qui ecclesiastica A C IV. De todem.
beneficiapro pecunia invenirelentaverit. Item in eodem, c 24 '.
Item Innocenliiis II. in Synodo Romana, cap. 2 8*. Qui apud Donalistas parvuli baplizati sunt, non-
Si quis praebendas, vel prioralum, seu decanalum, dum scire valentes crroris eorum 8 interitum, et
aiil bonorem, vel promoiionem aliqttam ecclesiasli- postea, quam ad aelatem ralionis capacem perve-
cam, seu quodlibet sacramentum ecclesiasticum, nerunl 9, agnita veritale falsitatem eorum abhor-
utpote 85chiisma, vel oleum sanclum 80, et conse- renles, ad 10 ecclesiam "Dei " catholicam per uni-
crationes allarium vel ecclesiarum, interveniente versum mundum diffusam' ordine antiquo per manus
exsecrabili ardore avariliae per pecuniam compara- imposilionem recepti sunt, tales ad suscipiendum
veril •', houore male acquisito careat, el emlor muiius clericalus non debet inipedire nomen er-
. atqtie venditor, et inlerventor nota infamiae percel- roris.
lantur, et nec pro paslu, nec sub oblentu alicujus C. V. Consanguineorum maleficia in nttllo clericis
consuetudinis anle vel post *a qtioquam*aliquid exi- obsunt, nisi conscii (uerinl.
gatur, vel ipse dare proesumal, quoniam simoniacum Jtem Leo IV. Ebrunio et AdelfredoEphcopis 1!.
esl; sed libere 'el* absque diminulione aliqua col- Quia praesulatus noslri (qttod bene noslis) ma-
laiasibi dignitale alqne beneficio 1 perfruatur. B gisterium nou solum de sacerdotum, vertim eliam
Gralian. De secunda et lertia quwslione quid sacri de saecularium ulilitalibus debet esse solicittim,
canones difftnianl, auclorilatibus hinc inde in me- propterea fraternitatem veslram scire volumus,
dium deduclis patefaclum est. liunc praesentem presbyterum ad sedem aposiolicain
venisse, nobisque violentiam etexcommunicalionem
suam per ordinem relulisse ; quod etiam sine juslo
QUJESTIO IV. legis tramite illi sua fuisset ablata ecclesia, similiter
GRATIANUS. indicavit, quam aliits dato munere sacerdos zelo
duclus invidiae usurpare praesiimsil. Inde parenles
I. ?ars. JVUKC est
ergo dequarta quwstione pcrlra- ejus magno dolore compulsi presbyterum illttm, qui
ctaitdum, an paternum crimen liuic impulelur, quod suiim tenebat ecclesiam, mox comprehenderunt, et
eo ignorante conslat admhsum? Quod ignorantia ei 13 octtlos eruerunt. Tamen
ipse saepe dictus sa-
hunc excuset, mullorum aucloxitalibttsprobalur. sua volnniaieet sine ejtts
l cerdosdicil, quod absque
Aitenitn Aiiguslinus, ep. XLVIII. ad Vincentium:' consilio hoc sit
peractum. Quod si iia est, ut ipse
C. I. Alienum crimen nescientemnon maculal. nobis suo ore leslatus est, vobis f magnopere pro-
Nullius crimen maculat nescientem. C videndum est, ul, si canonice ipse excommiinicalus
II. De eodem. non esl, canonica supereum lial reinissio.
Iilem in eadem epistola » *-. C VI. PALEA.
Quis locus innocentiae relinquitur, si alienum Digestts tit. de pcenis, /. crtmen **.
crimen maculat nescienlem? Critnen vel pcena paierua nullani maculam fllio
C III. De infaniibus, qui ab hareiich bapiizaniur. infligere polest. Nainque unusquisque ex suo ad-
Ilem in Africano Concilio, c. 14. tegitur': niisso sorti stibjiciiur, nec alieni ciiminis succcssor
Placuil * de infanlibus, qui ab haereticis bapli- consliluitur. Iilque ,5 divi fialres Hierapolilanis re-
zantur, ne *, quod non suo fecerunt judicio, quum scripserunt.
ad ecclesiam Deisalubri proposilo fuerint conversi *, C VII. Perfidia parenium fiiiis obesse non debet.
parenliim illos error impediat, quo minus promo- ltem ex Concilio Toletano IV. c 60 16.
veanlur sacri altaris minislri *. Judaei baptizati, si postea praevaricanles in 1T
NOTATIONESCORRECTORUM.
C XV. i Beneficio : Ex dtiobus manuscriplis liu- D QJEST.IV. C II. a Verba B. Aiigustini sunt haec:
jus concilii exetnplaribus in uno sic legitur, in altero Quis locus innocentia reservatur, si crimen esl pro-
vero : officio. prium nescire crimen alienum ?

Qu/EST. III. C XV. 8*i hab. A. H59. — Eaiiem leguntur in conc. Remensi nab. A.
1131. — lvo Pan. I. 8, c. 138 (: ex concilio Romanw sedis). s° utputa : Edd. coll. o. 86 sanc-
tiftcalum : Ed. Bas. 8' act/itisiuen/ : Ed. Bas. — acquhivil : Edd. rel. cum orig. — compuravit :
Bohm.
Qu/EST. IV. C.I, II. ' Ep. 95, (scr. A. 408). Ed. Maur. — Coll. tr. p. p. 2, t. 50, c. 31, 52. =C III.
! c. 48. Conc. Carth. III. bab. A. 597, apud Isid.— c. 14, apud Dionys. —Alger. I. 3, c 27. 8 Placuit et:
Edd. coll. o. pr. Bas. Lugdd. II, 111. * nequesuo : Edd. coll. o. " reversi' : Edd. coll. o. — Alger. • mi-
nhterio : Ed. Bas. —Alg. — ad ministerium : Edd. coll. rel. = C IV. Ex conc. Carlh. V. (liab. A.
401, c 2), cujus, decrela integra apud Dionysium, mutila apud lsidorum exslant, — Deusdedit p. 2. Alger.
1.3, c 27. * sui: Edd. coll. o. pr. Bas. • pervenerinl : Ed. Bas. — proveniunt: Ed. Lugd. 11.— perve-
niunt : Edd. rel. 10ab ecclesia : Edd. coll. o.— u verba asteriscis signaia neque apud Algerum legunlur.
= C V. " Suspicalur Berardus, hanc Leonis IV. epistolam djrectam fuisse Erpuino Silvanectensi et
Hermeiifrido Bellovacenci epp. — Coll. lr. p. p. 1, t. 60, c. 18- 13 ejus : Edd. coll. o. pr. Bas.
[• nofcis: Bohm. = C VI. '» D. 1. 48, l. 19, fr. 26. — In Etl. Bas. add. : Graiianus et Theodosius "
Au-
gusti. '* add. : eiiam : Edd. coll. o. =C VII. 16 hab. A. 653.—CoII.tr. p. p. 1, l. 37 c 20. verba :
in — damnali: desid. in Ed. Bas.
557 DECRETl PARS SECUNDACAUSA I. QCEST. IV. S53
Christum qualihet pcena damnaii exstiterint, a rebus A hmretich baptizati sunt, sola excusat ignoranlia, ui
eorum fideles Piliosexcludi non oportebit.qnia scri- juxta illud Africani concilii ad suscipiendum clerico
plum est 18: Fitius non portabit iniquilatem patris '•. lus officium noneos impediat nomen errorh.
C. Vlll. IVonimpulanlur peccata parenlum iis, qui ab ltem sicut Augtistinus b 80 scribit od Auxilium "
eh personatiter divisi probanlur. Ephcopum, epht. 75:
Itetn Augustinus ad Bonifacium, epist. XXIII ". C X. De eodem.
Jam itaque, quum homo in se ipso est, ab eo, qui Non imputantur Ptliispeccaia parentum, quaepost
genuil eum, alter effeetus, peccato alterius sine sua eorum nalivitatem a parentibus coinmiltuniur; nec
consensione non lenetur obnoxius. Traxil ergo rea- pro peccatis parenlum spirituali pcena filii sunt
tum, quia unus erat cum illo et in illo, a quo traxil, plectendi.
" admissum est. Non autem Gralian. Officloaulem vel bcneficioecclesiwprivari,
quando quod traxit
trahit alter ab altero, quando sua unoquoque propria spirilualis pwna est: non igitur hanc ex peccalo pa-
vita vivenle jam est, unde !! dicatur !S: Anima, quw trh promerelur filius. Ilem si excusatur, qui ignoran-
peccaverit,ipsa morietur. Ul autem possit regenerari ter a simoniaco ordinalur, ut sup. in cap. Urbani
per officium voluntalis alienae, quum offeritir con- legitur, et hie excusandus est, qui per ignorantiam
secrandus, facil hoc unus spiritus, ex quo regene- B simoniaceordinatur.
raiur oblalus. II Pars. Sed objicilur illud Gregorii c *':
C XI. De ecclesia,quwpactione consecratur.
Jine etiam Gregorius in lib. XXVI. Moralium c. 8,
in cap. 35. Job. : Ecclesia, quae paclione consecrala fuerit, polius
exsecrala qtiam consecrala dici debet.
C IX. Ei, qtii imitalur, impielasalterius nocel. Gralian. Item peccato civium thesauri Hiericho
Uomini"', qui similis tui est, nocebilimpietas tua, anathematizali legunlur. UndeAchan ", qui regulam
sl filium hominisadjuvabitjuslilia lua. Humana im- auream et quwdam alia prvtiosa furatus esl, de
pielas ei nocet, quetn perverlendo inquinat *", et analhemale dicitur tulisse. § 1. Ilem peccalo Amale-
rursus eum adjuvat nostra justilia, quem a pravis chilarum animalia eorum jussa sunt interfici, quibus
actionibns mutat". Nocere enim vel juvare " ne- quia Saul pepercit, audivit a Samuele 3*: Nescis, qtiia
sciunt ea, qua? vei a bono corrumpere, vel a malo peccatum ariolandi est repugnare, et quasi sceltts
permutare non possunt. idololatriae nolle acquiescere? § 2. Item peccato
Gralian. Econtra Dominus ad Moysen " : Ego jEgyptiorum 8*possessiones eorum grandini tradilm,
siim Deus zeloles, qui visilo peccala patrum in lilios jumenta el primogenita eorum morte consumtusunt.
usque in tertiam et quarlam generaliouem, licet non " §'3. ltem peccato Israelilarum arca'" Domini Phi-
intsquaiilatejitdicii, sed magnitudine clementiwAn- tisthwh tradila esl.Si ergo quw sensu carenl, ut eecle-
guslinus asserit hoc diclum, ila decens: In terlia et sia, altare, arca Domini, lapides Hiericho, vel exse-
quarta generalione peccatum patrum se Dominus crantur, vet peccaloribus traduntur, vel anathemali-
comminalur in lege filiis reddituriim, non inaeqtia- zantur, vel grandine devastantur; si ea, qum vim
litate judicii, ut alii peccent et alii puniantur, sed intelligendi non habent, ul animatia JEgypliorum et
magnitudine clementiae, dum semper exspeciat ad Amalechitarum, peccalis hominum perduntur morte :
pcenilenliam, et quod in prima generalione delin- paiet, quod nultum excusat ignoraniia criminis, ma-
quitur non prius corrigit et emendal, nisi et lertia xime quum ex eoutililas deferatur ignoranti; veluti si
et quarta generatio venerit. Quum ergo de baplizalh quispiam de lalrocinio et rapina filio stto ignoranli
ab hwrelich lnnocentius " scribat : Lex est eccle- divitias congreget, non excusat filittmignoranlia, quin
siae iis, qui ab lisereticis baptizaii.sunt, per manus posl mortem palris cogatur reddere mate acquhila.
impositionem laicam tanlum communionem prae- § 4. Ilem peccato Achan " plebslsraelitica in mani-
bere, nec ex his aliquem in clericatus honorein vel bushoslium tradita est. § 5.*Item peccato filiorum
exiguum subrogare: patet, quod infanles, qui ab D Heli 88populus in manu Pliilhtinorum corruit. § 6.
NOTATIONESCOURECTORUM.
C X. b In aliquot velustis exemplaribus et caput estapud B. Augustinum loco indicaio. Verba auiem
hoc et sequenlia usque ad Pinem quaestionis, con- ipsa referuntur infra 24, q. 3, c( Si habes.
juncta sunt 'superiori. Nam sententiis hinc inde ac- C. XI. c Gregorii: ln aliquot vetustis codiciims
Anselmus vero citat ex Alexan-
ceptis, verba fere de suo (quod saepefacit) in his legitur : A«<7ws/ini.
Gratianus affert. Et hujus quidem partis senieoiia dro secundo.

QUJEST. IV. C VII. 18Ezech. c. 18. 19add. : et pater non porlabit iniquitalein filii : Edd. coll. o. pr.
Arg.=C VIII. »• Ep. 98, (scr. c A. 408). Ed. Maur. — Ivo Decr. p. 6, c417. ' contraxit : Edd. coll.
o. " ul vere : eaed. " Ezech. c 18, v. 4. = C IX. !*Job. c 35, v. 8. !* coinquinat : Edd. coll. o.
'6 immutai : eaed. " adjuvare . eaed. —! 8 Exod. c 20, v. 5. " 1. c. 18. = C X. *• Ep.250.
Supra q.
Ed. Mattr. 8l Auxeniium : Bohm. = C. XI. 3! Apud Ans. 1. 5, c 20 (21). et Gerhomn Reicherspergen-
sein (in tracl. de simonia ap. Marieniiini T. V.) hxc ex Alexandro II, ita proferunltir : Ecclesia, qum
pactione claruerit 8»esse consecrala, et, ul verius dicant, exsecrala, nullo modo pro ecclesia habelur. = C
XI. !3Jos.c.6. 1 Reg. c. 15, v. 23. 3»Exod. c. 9. SB1 Reg. c. 4. " Jos. c. 7. 8S 1 Reg.
c 4.
559 DECRETI PARS SECUNDA. CAIISA I. QUJEST. IV. 5p0
Peccato quoque plebis " electi eorttm smpe sunt A Jona periclilatur, ut fugitivus sorle deprehensn\
\mpediti, et tandem cum eis prophelm duc i sunt fluclibus immergerelur. Aliquando pro meriHs prm^
japliui. talorum depravalur vila subditorum, ul prwlalis su:i
III Pars. § 7. //t's ita respondelur. Insensibilia et subdili favenles ad malum cum eh simul corruant
•rrutionabitia peccalo hominum vel exsecrantur, vel sicut filii Israel, diu porlanles peccala sacerdolum,
unatliematizanlur, vel morte perduntur, non parlici- tandem cum eis cecideruni in manibtis hostium. Item
paiione peccati, sed causa sacramenii, vel delesta- David ** populum numeravit, quo peccalo gladins
tione peccati, vel ftageilo delinquentium. Causa Domini desmvit in poputum. Sed *" in lata gente
sacramenli, ut ihesauri Hiericlw el animalia Ama- gloria regis est, in diminutione plebis coittritio
lecltilarum. Hiericho enim luna inlerprelaiur, et principis. Qui ergo de numerositate suw genth super-
tignificat mundum hlum. Amalechitm interprelantur bivil, juXe in ejus diminulione punilus est. § 10. Item
lingenles sanguinem, et significant cupidos el avaros patvulos Sodomitarum *• no»i excusavit icjnorunliu,
ct dmmones. Israelitm inlerpretantur viri videntes quin pro paterno scelexecwlesti igne consumexentux;
Deum, et significanl mullitudinem sanctorum. Lapides sed igne hoc pwna itlis diminuta esl, quibus successio
ergo el thesauri Hiericho analhematizaniur, animatia n pntexni sceterh esl ademla. Pariler eliam demon-
AmaUchitarum inlerfici jubenlur ad examinandam slralum est, peccath parenlum parvulos aliquandn
cupidilalem Israelilicw plebis, ei ut significaretur, corporaliier flagellari. Illud idem intelligendum est
quod muri viiwrum, et hujus mundi thesaurt, qui de purvulh, qui peccato Dalhan " et Abiron vivi de-
ver lapides et thesauros Hiericho desighantur, irra- scenderunl ad inferos. § 11. Item Cham *8 peccante
tionabiles quoque viliorum molus, qui per animalia Chanaam filivs ejus maledicilur; Giezi *9delinquenle
Amaleckitarum inlelligunlur, non debeni transire in lepra transmittilur ad posteros. Judmis *° clamanli-
torlem sanclorutn. Animalia vero Mgyptiorum, et libus: Sanguis ejus super nos et super filios noslros,
potsessiones eorum, et primogenila, grandine el moxie etiam reliquiw eorum ptenm moriis Chrisli addictw
consumla sunt, ut in illis punixentux, quorum felici- sunl. Achab "l quoque peccante posteri ejus regni
tate twtabanlur, et ul darelur intelligi, quod mundus solium amherunt, et qui de ejus semine in regno
*°
peribil et concuphcenlia ejus. Sed et lerra Israe- Judw nali sunl, usque ad purgulam labem illius
titarum in satsuginem versa esl, et segetibus eorum (ainiliw a genealogia Domini sunl exclusi. Odium
imbres adversi sunt, animalia eorum slerilitcile et quoque Esau (ut Malacltias " leslatur) txansicit ad
motbo confecta sunt, ut auclorem suum, quem per Idumwos. Ex quibus omnibus colligitur, quod igno-
benefteiacognoscere noluerunt, saltem inter supplicia P rantia peccati non excusut aliquem. § 12. Sed his
tenlirent. In deteslalionem vero peccati pecunia Simo- exemplis non probantur Ueneri peccalo aliorum nhi
nis damnala esl, cui diclum *' est: Pecunia tua lecum imitatores neqvitim eorum. Quicunque enitn de se-
sil in perditionem, qui exislimasli donum Dei pe- mine Esau et cwterorum ad Deum conversi paternam
cunia possideri. /n deteslationem quoque ejusdem malitiam deteslali sunt, non odium, sed Dei clemen-
criminis allare et ecclesia, quwper simonian con- lium experli sunt.
secrantur, non tam consecrari quam exsecrari dicun- Item ul Ambrosius ait sermone XI. d •}•:
tur, quia qui inlerventu pecuniw oleum consecrationh
C XII.
effundil non consecrare, sed exsecrare dicendus esl.
Hinc esl, qttod B. Gregorius " ecclesias ab Arianis Turbalur navicula Pelri, in qua erat Judas, quia,
consecratas ilerutn consecrari proecepil,quia sahctifi- qui suis merilis eral lirmus, lurbaius esl alienis.
eationem consecralionis, qua non nisi in fide Trini- Gratian. Ignorabat aulem Petrus peccatum Judm.
tath perficilur, prwslare non polerant qui fide care- Non ergo ignoranlia excusavit illum, sed turbaiio
bant. Arca vero ~elpropkelw peccato suorum civium hmc non peccali coinquinatio , sed corporalis perse-
hoslibus traditi sunt. Electi quoque, qui muxmure eulio intelligilur, quia meritis matorum nonnun-
eorum impediti sunl, non in pwnam criminis, sed in " quam adeo premuntur boni, ul eorum lurbetur fir-
auclorilalibus simoniaci pro-
experimtnlum el exemplum palientiw hwc passi sunl. milas. Non Alaque hh
data est.
§ 8. lle)n populvs, qui peccalo Achan el filiorum bantur, pro quibus ignoranlibus pecunia
Heli in manibits hostium tradilus esl, significat, sub- Non ergo potest probari iste reus criminh, cujus non
dilos corporaliler flagellari, ut inler ipsa flagella habuit conscienliam.
peccaia prmlatorum (erianiur, sicut Achan sorie.de- IV Pars. §. 1. Noiandum quoque est, quod no.i
*3 omtiis ignorantia aliquem excusat. Est enim ignt-
prehensus lapidibus obrutus est. § 9. Sic et navicula
NOTATIONES CORRECTORUM.
C. XII. d Hujus etiam capilis senienlia sumta est ad c. 5. Lucae. Ipsa autem verba habenlur infra 24.
i\ sermotie 11. Anibrosii, el lib. 5. c 1. comment. q. 1. c. Non lurbatur.

*° Psalm. 106. *» Aci. c 8, v. 20. " Dist. 1, de cons. c. 21. *•

QILEST.IV.**C XI. s9Psalm. 77.
Jon. c 1. 1 Rcg. c uli. *5 Prov. c. 14, v. 28. *GGen. c. 19. " Nuni. c 16. *'8 Gen. c 9.
*°4Reg. c. 5. " Matib.c. 27, v. 25. •' 3 Reg. c. 21. »'Mal. c. i. = C. XII. t cf. C. 24, q. 7, c. 7.
561 DECRETl PARS SECUNDA. CAUSA I. QUiEST. V. 562

ranlia aita facti, alia jurh. Facti alia est ejus (acti, }k QUJ-ESTIO v.
quod oporluit eum scire, alia, quod non oporluit GRATIANUS.
eum scire. "Quodnon oportuit eum scire , sicut Apo- I. Pars. Quod vero quinto loco quwxilur, an ticeat
stolus " aii : Si qnis infidelium vocaverit vos ad ei esse in ecclesia, vel fungi ordinatione, quam pn- '
ceenam, et vullis'ire, quidquid vobis apposilum fu- terna pecunia est assecutus , auctoritate Urbani defi-
erit, comedile,'iiihil interrogantes. Si quis vobis nitur, qui scribens de simoniacis ait inter cetera in
dixerit.hoc idolis immolalum est, nolile comedere. Concilio Placentino *', c. 5. el sequenlibus, ilemque
Ecce quod vocalum ad ccenam non oportuit scire , in ConcilioRomano :
carnes sibi appositas (uisse idolh immolalas. Quod C I. De eccletiat
parvulis, qui cupiditate parentum
oportvil eum scire, ticvt ignorantia Judworum et emunt.
reliquorum infidelium , qui ea, qum a prophetis de . Quicunque sane cupidilate parenlum, quum ad-
Chritto fuexunt pxwnunciaia, adhuc ignoxanl esse huc parvuli essent, ecclesias vel ecclesiarum partes »
completa, unde a Judwis adhuc exspeciatur venluxus. per pecunias adepli sunt, postquam eas ' omnino
Hwc neminemexcusat. §, 2. Item ignoranlia juris dimiserint, si canonice in eis vivere voluerinl, pro
alia naturalis, alia civilis. Naturalis omnibus adultis n magna misericordia ibidem eos esse concedimus,
damnabilis est;jus vero civile alih pexmillilux igno- neque pro hoe facto a sacris ordinibus * remove-
rare, aliis non. Juris civilis ignorantia nemini obest inus, si alias digui invcnianiur. §.*1. Illi vero,qui
in damno vitando, si negolium inde conligerit, ut, si
per se ipsos, quum *jam* inajoris essent aelatis,
minor pecuniam dederit filiofamilias, repelit; in nefanda ducti cupidiiate cas emerunl *, si in aliis
majore vero quasi delictum est. §. 3. Ilem si succes- ecclesiis canonice vivere volnerinl, servatis propriis
tionem eliam libi majori delatam cum alio sinejudiee ordinibus
pro magna misericordia ibi eos minislrare
dividas, putans teslamentum jure subnixum, quum permittimus. Quod si ad alias * forlassis transferri
non esset, solidam successionemoblinebh; vel si id, non potuerint, et in eis canonicc vivere promise-
quod nullojure debuisli ,aut jure naturali non de- rinl, minoribus ordinihus contenti ad saerosordines
buisti, sed civili, tanquam ex clitrogxaphosolvas aul non accedant, salva tamen in omnibtis aposlolica;
protnillas, repelis; non ita, si deliclum. Nam si pu- sedis aucloritate. §. 2. Si qui timen ante emtionem
tal rem suam sibi per legemlicert rapere, incidil in catholice ordinati sunt, ca, quae emeruni, di-
quum
constiiulionem • illam Codich l. VIII. tilulo : miserint, el vilam canonicam egerint, in suis gra-
unde vi. dibus permiltaniur, nisi forie ejusmodi ecclesia si/,
C XIII. PALEA5*. ( ibi primuin locum debca.nl obtinere. Primui^
" C.ut
[Imperator Valentinianus Augustus.] enira , vel singularem , vel praeposiluraeb lscum in
« Siquisintantam furoris audaciam pervenerit, ut cnilis ecclesiis eos habere non patimur.
possessionem rerum apud liscuin vel apud quoslibet II Pars. Gratian. Hoc autem eum non in prmju
homines constitularum ante evenlum "" judicialis dicium canonum, sed ex misericordiw dhpensationt
arbilrii violenter invaserif, domiuus quidem consii-
dixisse, ex epislola ejusdem colligiiur, mhsa Vitali
tulus possessionem, quam abslulit, resiitu.il posses- c 6 in hwc verba :
Presbytero
sori, el dominium ejus " rei amittal. Sin vero alie- simoniach misericordia
iiarum rerum possessionem invasit, non solutn eam C. 11./n dignitale servattda
poiesl impendi, si eos vila commendat.
possidentibus reddat, verum. etiam aestimationem Eos, qui ecclesiam emerunt, si persona talis fne-
earundem reruni restituere coinpellatur. » ril, quam vila commendet, videlicet ul in canoniis
Gratian. /n hoc aulem non (uit ignoranlia juris, vel monasleriis regttlariter vivat, in sui honoris
sed facli, et illius, quod non oporluit eum scire. A officio misericordiler condescendendo ministrare
realu ergo criminh eum ignorantia txcusal paierni
concedimiis,absque lamen sanctorum canonum prx-
delicti, quod etsi oporluhset etim scire, infirmitule iudicio.
tamen cetath deprehendere non poierat. III. Pars. Gratian. Ex hac itaque auctoritate colli-
gitur, quod ignorantia lales excusal a realu crimi-
NOTATIONESCORRECTORUM.
• Conslilutwnem: In plerisque vetuslis codicibus b Prwpositurw : In concilio subjungilur : vel
legilur : incidit in constitutionem, si quis in lantam. officii. e
Reliqua vacant. C. II. In libro manuscripio decrelorum Pontili-
QUJEST. V. C. I. » Partes : In concilio ipso legi- CIIIIIhiccanoii ciiatur ex Nicolao ad Vilalem pres-
tur: beneficia , sed ob glossam non esl emendalum. byiertnn Pruvieijsem.

Qu/EST.IV. C XII. 531 Cor. c 10, v. 27. = C. XIII. ** t. 4, c "".—Dcsideralur in Ed. Bas. " Vaie-
rius: Edd. coll. o.5* advenlum: orig. *' ejusdem : ib. !
QOJEST.V. C.* 1. • hab. A. 1095. —* Ans. I. 7, c. 109. add. : ecclesias : Ed. Bas. * add. : i//o*:
Edd. coll. o. emerim : Ed. Bas. add. : ecclesias : ib. = C II. 6 Fragm. epist. ad Vitalem presb.
Brixiensem, quam in codice Rivipullensi integram se invenisse leslalus esl Baiuzius. — Coll. tr. p. p. 2,
l. 50, c. 24.
363 DECRETI PARS SECUNDACAUSA I. QUiEST. VI. 564
,«s, ut tupra diclum esl, non a frtictn emlionh, quum A 1] ritus sancti donum emere qut nun pro consecratione,
m ecclesih , quas parentum pecunia adepli sunl, non sed pro eleclione munera largiunlur , quutn nutlius
tisi postquam eas omnino dimherinl et ex misericor- spiritualit graliw aliquos faciat eleclio parlicipes.
4ia ibidemeh esse conceditur. Jn quopalet, quod etsi Sed sicul ecclesiasticarum rerum emtores sinwniact
illis ignorantibus simonim peccalum sit admhsum, jtidicantur, quia ecclesiaslich offtciis ila adjunctct
'ructum tamen paternm emtionh reportare non pos- sunl, ulallerum sine altero alicui non provenial,ita,
sunt. Quod vero a crimine excttsentur, hinc patel , qtiia per electionemvenitur ad consecralionem , pe-
quia pro hoc facto a sacris ordinibus non removen- rindc simoniacus habetur , qui pro eleclione prwmia
iltius criminhtur. Si enim participes essent, ad sa- largttur, ac si pro consecrationemunera dedisset.
cros ordines conscendere non possenl. Illud idem Unde Symmachits scribil Cwsario Ephcopo,
intelligcndttm est de eo qui per pecuniam est adeptus epist. I. c. 5. ! :
tucerdotii dignitatem, non ephcopo, sed cuidam ex C I. De iis, qui muneribus ordinationem faciunt.
principibus ejus datain; utroque lamen, ordinatore Si quis autem episcopatum desiderai, daiapecunia
videlicet et ordinato, hoc ignorante. polcntes personas minime suflragatrices adhibeal 3,
Unde Urbanus II. scribit Alberto Meiensi Ephcopo ': nec ad decretum sibi faciendum clericos , vel cives
C. III. De quodam , pro quo incuria parenium pe- P I ad subscribendum * adhibiio
cujuslibet generis
cuniam dedit non episcopo, sed uni principum ejus. limore compellat, vel praemiis
quibuslibet 5 exhor-
Pracsentium portitorem, quem parenlum incttria, tetur.
per pcctiniam non episcopo, sed cuidam principum C. II. Simoniacus est, qui ut eligatur pramia
ejus datam, invilum 9 sacerdotii dignitalem obli- largilur.
nuisse significasli, licel sancti canones deponendum Item Gregorius Salona-consislcntibus, lib. V.
esse teslenlur, tamen , quia culpam istam nesciens
episl. 26. 6
el coaclus commisit, el quia ab eodem ordine ut
Ego autein et vesirae dileclioni providens,' et
tleponeretur supplicavit ullroneus , ex considera- meie animae omnipotentis Dei judicium perlime-
tione discretionis (quae ' mater est omnium virtti- scens
, ejusdem Maximi causam ' subliliter exquiri
lum) magis quam ex rigore canonum, misericordiae desidero, si nullis 8 criminibus pressus, quae sacro
viscera adhibendo, ipsum in eodem ordine esse ordini
contradicunt, si non per simouiacam haere-
fralernilaii luae cousuliiniis ; ila lainen , ut, si ec- sim, id est praemia quibusdam se
eligentibus prae-
clesia illa , cui deservit, sacerdotuui penuriam non bendo, ad sacerdotale oflicium conatur.
pertingere
patitur >0, suspensus a sacerdolali ollicio permancat. „ Tunc enim liber pro vobis' apud Dominum inter-
Quod is fortasse ecclesiaeuiilitas exegeril, utcuram ' cessor erit, si non obligatus de suis ad locum inter-
regiminis assumat, liceat ei ex concessione sui epi- cessionis venerit.
scopi frairumque obedientia sacerdotali ofiicio fungi. C III. Sicul ordinalio sic electio vel consensus sine
,
venalitule debet prmfern.
QUJESTIQ VI. Itetn Gregorius Syagrio Ephcopo Auguslodunensiet
GUATIANUS. aliis Episcoph, lib. VII. episl. 110 10.
Qutd vero de his fteri debeal, qui ignordnler a si- Sicut is , qtti invitalus renuit, qu.iisilus refugil,
moniacisordinali sunt (quod sexto toco quasitumesi), sacris esl altaribus admovendus, sic qui ultro am-
supra, in capilulo videticel Urbani', quod sic incipil: bii vel importunese ingerit est proculdubio repel-
Si qui a simoniacis clc requiratttr. Nunc aulem de leudus. Natn qui sic niiilur ad altiora conscendere,
illis qumriiur, qui non pro ordinalione pecunias offe- qnid ,l aeit ,'nisi ut crescendo decrescat, et ascen-
runt, sed pro eleclione, vel ut decretum eleclionis dendo exterius interius ad profunda 1! descendat?
fiat, vet ut subscriptionefirmetur, vel ut electioni non llaque,fratres " carissimi, in sacerdolibusordinan-
resistatur, aliquibus prmmia largiuniur, an eorum dis sinceritas vigeal; sit simplex sine •* venalitate
eleclioviliosa sit judicanda? Non enim videnlur Spi- D '. consensus; pura pracferatur electio, ul ad summa a 15
NOTATIONESCORRECTORUM.
QUJEST. VI. C III. " Summa : In vulgalis codici- Polycarpo, el plerisque vetuslis Graliani exempla-
bus lcgebalur : ad summiimsacerdotii vel pontificii. ribus.
Eineiidatus veroesl liic locus cx origimili, Anseinio,

QU/EST.V. C 111. T Etsi baecepisl. Urbani II esse videri possit, inscriplio tamen mendo laborat.
,Adalbero enim, quem Meiensi, Tullensi et Viriiunensi eccles. intrusil imperator, a Melensibus rejectus
**est, quo faclo Popponem sibi canonice elegerunt, quem Gebehardus Constant. A. S. L., consecravit (ul
teslatur in Chronico Berlholdus ad A. 1093), vel Hugo*Lugd. archiep., (ut refert Hugo10Fla-
8 el invitum : Edd. coll. o. pr. Bas. add. : dhcretio : Ed. Bas. pa-
viniacensis).
tiatvr : ib. '
QCEST. VI. C I. supra q. 1, c 108. ! scr. A. 502. Ans.l, 6, c. 69 (74). Polyc.• 1. 2,1.1. 8add.:
tibi: Edd. coll. o. * subscribere : Coll. Hisp. — Ans. " aliquibus : ib. = C H. Ep. 26, (scr. A.
B96), I. fr. Ed. Maur. Polvc. 1.2, t. 3. ' causas : orig. — Edd. coll. o. 8 in itlis : Ed. Bas. 9 nofcis
"
: ib.
s?C, III. 10Ep. 106, (scr. A. 599), I. 9. Ed. Maiir. — Ans. I. 6, c 79 (77). Polyc I. 2, l. 1. add. :
aliud : Edd. coll. o. 1!tn profundum : Edd. Bas. Lugdd. — in profundo • Edd. rel. ,3 frater canssime:
Edd coll. o. '* et sine : eaed. '* summam : orig. — Ed. Bas. — sunimum • Edd. rei.
'565 DECRETl PARS SECUNDA.CAUSA I. QUJEST VII. 506
sacerdolii non suffragio venditorum provectus, sed A scriplam vel non scriptam violat, anathema sit.
Dei credalur esse judicio. §. 1. Omnis' episcopus «, vel presbyter, aut dia-
Gratian. Siaulem pecunia promhsa fuerit vel so- conus, conviclus quod pro muncribus ordinalionem
tuta, eleclo vel ordinato penitus ignoranle, nec eo dederil vel acceperit, a sacerdoiio cadat. §. 2. Sed
modo ad electionem vel ordinationem pervenerit, ei dicuni "forlasse* quidam, quia pcenitentiam agimus
nultatenus obesse vidctur, nec ad reatum criminh pro peccato, etDeus indulget illud; itaet ego dico,
perlinet cujus conscientiam non habuit, nec ad elec- quia omnem pcenitenliam recipit Deus, et iiululget
lionis vel ordinationh cassalionem, ad quam alias per pcenitenliam peccala, quaejam facta suiii. Novi
non per pravam illorum cupiditatem pervenhse do- enim, quod David fornicalorem et homicidam per
cetur. pcenitentiam receperil Deus, et quod dixerit de 8 eo:
lnveni virum secundum cor meum, *qui faciet omnes
QUJESTIO VII. volunlatet nieas*. Novi rurstts eumdein audientem
GRATIANUS. a Deo • : Non wdificabh mihi domum, quia vir satt-
es. Scio Manassem 10per confessionem di-
I. Pars. Nunc aulem de seplima qumstione tra- guinum
missam impietalem suam. Scio mereirices 11et telo-
clandum est, an renunvians sum hwresi sit recipien- "
s. i!J narios per pceiiilenliam receptos, nullum lamen
dusin ephcopali dignilate?{ d peccavii, sacerdolibus
eorum, qui anie baptismum
De hh ita scribit Cypriarius, lib. II. epist. i. ':
connumeialum. Scio quosdam, dum essenl in
C I. Qui redeunles ab hmresi in suh ordinibus reci-
mundo, in multa fornicalione mansisse, monachos
piantur.
Si qui presbyteri aut diaconi, qui vel in ecclesia vero factos quasi luminaria mundi resplenduisse;
' calholica nulhim lamen ad sacerdotitim ascendisse. Quod,
prius ordinati fuerint, et postmodttm per- etsi
fnli ac rebelles contra ecclesianj sleterini', vel apud raro °*coniigit, nulla lamen lex ecclesise fuit.
1!
liaerelicos a pseudoepiscopis et aniichristis comra Novimus peccatricem prius Mariam; post conver-
Christi disposiiiouein profaua ordinalione promoti sioncm, quamvis sancta et casta, taincn inter dia-
siut, et contra allare unum alque divinum * sacri- conissas non est computata. Sed quid hoc 7 dico?
licia foris falsa ac sacrilega offerre conaii sint, eos Sequens sanclos apostolos et venerabilesPatres cum
quoque hac condilione suscipi convenit a, quiiin oiiuii fiducia clamo ,s: Qui per simoniam ordinalus
revertuntur, ut communicenl Iaici *, et satis ha- est, sive episcopus, sive presbyler, sive diaconus,
teant, quod adniitluntur ad pacem, qui hosles alienus est a sacerdolio, neque"*enim venalis est
pacis exsliterinl"; nec debere eos revertenles ea Q gratia Spiritus sancti; Caiphae tradiiio et adin-
venlio Simonis " a sancto sacerdotio cst aliena.
apud nos ordinationis et bonoris arma retinere, qui-
bus contra nos rebellaverint. § 3. Ellc si in fornicationem lapsus est aliquis post
in sacerdotium nen canor.es 1
C. II. De iis, qui pro muneribus ordinalionem faciunt, baplismuni, recipilur;
et qui redeunles ab haresi in suh otdinibus reci- eniin hoc prohibent. Si quis vero cum hoc peccato
viuntur. ad sacerdotium proveclus est, cognitus degratletur
Item ex Synodo VII. Item paulo posl: § 4. Episcopum, qui per pecuniam
Si • quisb omnem tradilionem ecclesiaslicam ordinatus est, confneor, quia per pcenileniiam reci-

NOTATIONES CORRECTORUM.

QUJEST. VII. C I. a Convenit : In originali non est nem presbyterum, (omissis tamen inlerdtim non-
verlium istud, sed loco ipsius lucc huic capiti ante- nullis verbis), quae quidem episiola in versione Ana-
cedunt: Addimus plane et adjungimus, (rater carh- slasii esi post actiones et canones VII. synodi; sed
sitne, consensu el autorilate communi, ut eitam si in nova versione impressa in tomis conciliorum est
qni presbyteri, etc Mulla vero in hoc capile ex ipso. ante ipsam synodmn.
B. Cypriano sunlemendala. D d Ante baptismum : Hoc quidem loco perspicuum
C 11.b Si quh : Caput hoc ex magna parte col- erratum est, quod auciori glossae negoiium- exbi-
lectum est ex variis locis VII. synodi, sed non ex bilit: OuSevaSe TOUTWV ei; UpWCTVVIJV«pt6ii,»9svTa,e:
versione Anastasii Bibliolhecarii, qua alioqui saepe ft»7rtanpo TOO(SajvTttrftaTos; TOOTOvTSTrpKj^jv ; id esl:
uti soIeiGratianus.lnitiumquidemest in actione 1., neminem vero horum in sacerdotio adnumeratuin,
anathematismo 7.j ttisi si (orle anle bapthmum hoc admisil.
c Omnhepiscopus :Hincusque ad vers.: Tarasius • Elsi raro : Longe plenius in nova versionc:
palriarcha, sumpla sunt ex epistola Tarasii ad Joan- Quod si autem id semel atque iterum faclutn esl, non

QUJEST. VII. C I. • scr. A.256. — Ans. I. 8.C.39. ! exslilerint : Ans. — Edd. coll. o. 3 atqne tndi-
viduum : Codd. Cypriani. — niaue divinum verbum : Edd. coll. o. ' taicis : eaed. * exstiterunt, et in
fine : rebellaverunt : eaed. = C. II. 8 haecsuut verba Basilii in prima actione; conc. Nic. II. hab. A.
787. — Ivo Decr. p. 4, c. 198. Deusd. p. 2. ' ex epistola Tarasii ad Joannem presb. et
anacboretam. scr. A. eod. — Ans. 1. 6, c 87. Ivo Deer. p. 5, c 121, magis ad Anastasii interprelis
verba accedunt. "Act. c. 13, v. 22. * 1 Paral. c 22, v. 8. *• 2 Paral. c 35. ** Mattluc. 21. '•
primnm :" Ed. Bas. f hic : Ed. Bas. ls c. 28. Aposl. u Joan. c. 11. ls Act. c. 8. 16cau. 16, el 2-4.
Apost. c 9, conc. Neocaes.cf. C 15, q. 8, c 1.
 567 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA I. QUJEST. VII. 568
pilur '?. Deus enim bonus est in omnibns, et aperla A . factione ,0, calliditate ,• promissione, seu coinmo-
visccra ejus omni Iiomini " pcenitenli. Sed quoniam dilflie aul dalione per se aut per snbmissam " per-
juxia Aposlolum !0 oportet episcopum irreprebensi- souam. i
bilem esse, quicunque per pecuniam vel ordinaverii C IV. Qui redeuntes ab hwretich recipi possunt
vel non.
aliqucm vcl ordinatus esl, ab omni sacerdolio alie-
nus sii. § 5. Tarasius f patriarcha !1 dixit: Quicun- Iiem in eadem Synodo VII, actionel >**.
II. Pars. Convenienlibus apud Nicaeam Dithyniae,
que pcr pecuniam 8 vel ordinant, vel ordinave-
runt ft, vel ordinati sunt episcopi, vel presbyteri, et considcniibus Petro archipresbytero 88, et Petro
ve) diaconi, vel quilibel de numero sacerdolali!! rc- presbylero et abbaie monaslerii sancti Sabae, locuni
et Tarasio archiepiscopo
pellantur omnino a sacerdotali,a honore, sicul Si- tenenlibus Hadriani Papae,
mon magus a Peiro. Quicunque per pecuniam b !*, Constanlinopolis, el Joanne et Thoma apocrisiariis
et ceteris epi-
dispensationem vel curam sortiti sunt monasterio- aposlolicarum sedium orientalium,
rum vel ecclesiarum, vel religiosarum domorum, scopis, episcopi Siciliae dixerunt: Dignum est k, ut
de futuris inquiramus. § 1. ltem Basilius episcopus
ceronlocomiorum **, xenodochiorum, orphanolro-
dixil : Constitiitio' ecclesiasiica habet ca-
phiorum, cum depositione expellantur a dispensa- Ancyrae
tione illa et cura. Qui " post baplismum cadens in B nonice tradila ab antiqtto a sanclis aposlolis'* et
fornicationem ordinatus est, si postmodum confes- successoribus eorum, sanctis Patribus noslris et
sns fuerit, cesset a minislerio; si vero conviclus ab magislris, et sanclis universalibus sex synodis, et
localibus synodis orlhodoxis, ut qui ab aliqua hac-
aliqtio, depouaiur omnino. § 6. Similiter "percussor
cpiscopus, aul presbyter, aul diaconus per se vel per resi revertuntur ad orthodoxam tidem et traditio-
r.ein calholicae ecclesiae, scripto negare debeant
aliquem alium, quasi per hoc limeri volens, depo-
naiur. Ilem": § 7. Qtii per saeculares polestates haeresim suam el confiteri caibolicain Pidem.
ordinatus fuerit aul ecclesiamoblinueril,deponatur^ § 2. Ilem Tarasius patriarcha dixil: Videlur vobis,
si vero religiosam b domum, expellatur. ul sedes suas recipianl qui ab baeresi reverlunlur?
C. III. De eodem.";PALEA. § 3. Religiosissimi monachi dixerunl: Sicut rece-
[Item ex Concilio Meldensi, c. iZ]". pertmi universales sex synodi ab haeresi reverlentes,
«Cavendum est et summopere studendum, ac per ita et nos recipimus ". § 4. Sancia synodus dixit:
virtuiem Christi sanguinis interdicendum *et* epi- Placel omnibus nobis. Et jtissi sunl Basilius episco- 88
scopis et regibus, et omnibus sublimioribus pote- pus Ancyrae, et Theodorus episcopus Myrorum ci-
statibus, atque cunctis fautoribus et elecloribus (C vitaiis, et Theodosius episcopus 'Amorii* sedere in
qnortimcunque *alque* consensoribus, seu ordinato- gradibus et in sedibus suis. § 5, Ilem Constanti-
ribus in gradu ecclesiaslico, ut nemo per simonia- nus" episcopus Cypri dixit: Non oponet nos, qui
cam hsresim 'regiminis- locum oblineat quacunque episcopi sumus, indigere doclrina, sed aliorum esse
doctores. § 6. Item Tarasius episcopus dixit: Malo-
NOTATIONES CORRECTORUM.
tamen confeshm legem in eccletia proescribit. Gnaece tecedunt, sunt haec : 'ATT6 /USSWVOU OUTOJC : id
est : E/ 5s xal ajravtuc ysyovt, ou voftoc ijntlijo-tac est, ul inlerprelatur Anaslasins : exavsyv(a
libello legit ita.
TOUTO. Non en.im sentenliam dicit nunc Basilius, sed abju-
1 Taratius : Haecvidentur sumta ex
epistola T.a- rat haeresim, in quatn cuni aliis lapsus fuerat, quam
rasii ad Hadrianum (de qua dictum est supr. q.l. una ctim professione calholicas fldei
ail r. Eos, qui) aut ex5, capite VII, synodi, quibus abjtiralionem
oportuil ipsum ex libello, quod nunc etiam iumore
locis refenur canon 30 Apostolorum.
8 Quicunque per pecuniam : Haec habentur etiam positum esl,etc.recitare. Libellus vero hic incipit:
nnvella 123, c. 24, apud Julianum antecessorem. Constitulio,
**Constantinus : Post receptionem Basilji, Theo-
» Si vero religiosam : Haec non sunt in canono dori et
Theodosii, aecesserunt alii episcopi, qui in
Aposl. eandem haeresim lapsi, admitti se a sancta synodo
C IV. ' Hoc eiiam caput collectum est ex variis D eodem modo poslulabant, et quum unus ipsorum
ocis 1, actionis ejusdem VII. synodi, omninoque excusationis dixisset se a malis magistris
gratia
operae pretitim est iniegram illam actionem perle- seductum fuisse, Constantinus episcopns Constantiae,
gere; nonnulla tamen nolabuiilur. quae in Cypro est, hoc ei exprobravit. Exprobralio
k Dignum ett : Loc.us hic est post recitationem sic habet : "ESCIOfiac eirto-x6»rou? OVTK?
noininum episcoporum, qui convenerant; sed valde graece Ssto-fiat, a),XaSt3ao-y,a).ouc
ft»J
Etvai STS^MV;
concise refertur, quod in aliis eiiam locis hujus ca- SiSatrxakiat
quae sic Anasiasius verlit: Oportebal ros, quum esse-
pilis evenjt.
1 Cons/i/ulfo tis ephcopi, dhcendi nullam necessitatem habere, sed
: Verba, quae proxime huic parti an- maghlros esse potius aliorum.

i
QUJEST. 18
VII. C. II.? xecipitDeus : Edd. Arg. Bas.! Nor. '» abest ab Ed. Bas. " 1 Tim. c 3. !1 ex
cp. Tarasn ad Hadrianum (cf. c 21. C. i, q. i), et c 5, conc Nic. II. ff add. : vel ordinantux:
' " '
sacer(l°">m Eii. Bas. ** a sacexdolio : ib. !* cf. conc. Chalc. c. 2. — Nov.t
'* a'
1 A c" " " A,'er0(;o*n'<,"""•" Ed. Bas. — hieroniorum : Edd. rell. pr. Lugdd. " Conc Neocaesar.'
c. 9. « c 28. Aposl. — vox : similiter : abest ab Ed. Bas. !8 c 3. Nic. II. ex c. 31.
Apost. — cf. c. 7. D. 63. = C III. " hab. A. 845. — Burch. 1.1, c 21. Ivo Decr. p. 5. c. 75. " fau-
twne : Ivo. — functione : Eild. coll. o. 81 emissam : orig — Burch. — Ed. Bas. — C. IV. 3! hab. A?
/87. "archiephcono : Edd. coll. o. ' add : et apostolich virit : Edd. coll. o. pr. Arg. Nor. *' rece-
ptmus: Ed. Bas. »' Emirew : Ed. Bas. — Mircw : Edd. rell.
 509 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA I. QUJEST. VII. 570
riim « doctorum mala est docirina. Ecclesia de malis A et Joannes, et Constantinus ab haereticls illis archi-
doctoiibus sacerdotes non recepit. § 7, Item Joan- episcopi facti sunt, et tamen propler lioc non sunt
i nes » apocrisiarius orientalium sediumdixit: Haeresis reprobati. § 15. Sancta synodus dixit: Hoc manife-
separat omnein hominem ab Ecclesia. § 8. Item stum est. § 16. Conslantinus episcoptis Cypri dixit:
Tarasius episcopus dixil: Ecce multi canonici libri, Suflicienter oslensum est, quod ab haerelicis venien-
et synodici, et paterni lecli sunt, et ab haeresi re- tes recipiendi sunt. Si vero quis spOnte ad haereti-
vertenles docuerunt nos recipere, si aliqua alia cum vadit et accipit ordinatioiiem, non recipiaiur.
causa P non est in eis. § 9. Ilem Petrus ? apocrisia- § 17. Ilem Tarasius palriarcha dixit: El ego refuto
riiis Papae dixit : Romae exsulatus est Macarius eos, qui ob hujusmoili causam ad fidei subversio-
Iiau-eiicus a sancta sexta synodo, et quadraginta nem ordinati sunt, et niaxime, quum praesenles
dierurri inducias dedit illi pater nosler Benedictus cssent orlhodoxi episcopi, a quibus poterant prdi-
Papa, el quolidie mittebat ad eum Bonifacium co:i- nari. Sic esl **.*enim* pateriins inlelleclus. Si vero
siliarium suum, et instruebat eum commonitoiiis synodalis * consonanlia ftierit, et unilas ecclesiarum
verbis ex divina scriptura, et nullalenus voluit de orthodoxis, qui prxsimiseiiiU ab immundis hae-
emendari. Hoe autem faciebat *", ul cum reciperet relicis ordinari, depositioni subjaceanl. Sancta sy-
in ordine suo. § 10. Ilem Tarasius cpiscopus *5 di- " noiius dixit: Hoc est juslum judicium.
zil: Quid dicitis de Analolio* Nonne etiam in quarta III. Pars. Gralian. Ex Itac auctoritate datur intet-
synodo faclUs est princeps? et eceo ab ipsoDio» ligi, quod qui ab unilale catholicm fidei in hmreti-
scoro ordinatus esl. Et nos igilur ila s* recipiamus eorum socieiatem transierit, ut de manibus eorum
eos, qui ab haereticis ordinali sunt, sicut et Anato- ecclesiastiewdignitatis sacramenta percipiat, vel qu*
iius receplus est. § il. ltem: Vere '•ox Dei est'°, conlemlh orthodoxh ab hwrelicis ordinari deside-
qvioniani non moriuntur filii pro patribus, sed raverit, elsi pottea sum abrenuncians hwresi ad eccle-
tmusqnisqiie in peccato suo raorietur *•; *addalur*, sidm redierit, officiolamen accepto fungi non poterit.
qnoniam ex Deo est ordinalio. § 12. liem Tarasius Auctorilate vero Cypriani **prohibentur ab admini-
pittriarcha dixil : Audivimus palerna mandata. slralione tcclesiastica, qui intra calholicam ecelesiam
Quid igilur? oportet recipere ab hsereticis crdina- ordinati ad fidei impugnaitonem dilabuntttr. Pcrro
tos? § 15. Sancta synodus dixit: Audivimus, do- simoniaci nec ab hwxetich ordinantur ad fidei sub-
mine, et oporlet nos recipere. § 14. Tarasius pa- versionem, nec intra ecclesiam cathoitcam ordinati
triarcha dixit: Plures eoruin, qui in sesta syncdo adversus fidem armanlur. Quamvis enim nonnullos
convenerunt, a Sergio, Pyrrho, Paulo et Petro or- per pecuniam ordinent, non lamen fidem impugnani,
dinati sttni, qui fuerunl principes haereseos Mono- '^ nec gratiam Spixitus sancli venalem pxttdicant. Undt
theliiarum *!, quoniam isli co-ntinustim in Con- vexacipwniieniia quum hmresixrisuum detestali fue-
stantinopolitana sede saderunt, et ab ultimo eorum, rint, prmmhsh auctorilalibus non prohibentur recipi
Petro scilicet, usque ad 'sextam • synodum non in suh gradibus. Verumtamen capiiulo illo Nicwnw
fuerunt plures quam duodecim anni. Tuomas vero, synodi *': Si qttis per pecuniam etc et illo alio se-
NOTATIOHES CORRECTORUM.
» Malorum ; Qutim Hypaiitrs et alii episcopi, qu» ukix o-"zfso-Ttv*v auTotc; quae Anastasius
roimpa.
n sancta synodo admiiti petebant, dixissent, a malis verlit: nisi forte in eis maligna fuerit noxa reperta;
magislris nialas se dOclrinas accepisse, respondens et paulo post: si non est in ittis aliqua causa ne-
eis Tarasius palriarcha inquit : 'EKetSjiirspciirttTf, (aria.
xav.GvStSao-xa^wv xaxa xa itaSnjxara, v sxxtacia sx <! Petrus : Post mtilios canones lectos el mtillas
xaxuv StSao-xaWjtsostc Sej;s<T8atov irpoo-TtsTat.ld sancloriim Patrum aucioiiiaies recitalas, qiium
est : Quandoquidem dixhlis, matorutn doctornni Tarasitis ex illis collegisset, ab haeresi reverlenies
malm dhciplinw, ecclesia, nl ex malis doctoriOutsa- esse recipiemlos in catholica ecclesia, Pelrus lega-
cerdotes admittat, non facile adducitur. Ex quo ap- tiis Hadriani Papae exemplo Benedicli Papae id con-
parel Tarasium non coniradicere Constantino, ut fjffirmat.
auclor glossseputavit. r Usque ad sexlam : Graece est: "Eur T>ICSXTHIC
0 Iiem Joannes : Post recitala verba Tsrasii, iruvodVjITIJ 7T^S'OV O">otii/\8ovJJ 3s-/.a7rsvTe:id esl :
quum in synodo tiiibilareiur, an etiam hi, sicuti tres tisque ad sextam synodum non intercessermtl anni
priores recepli erant, statim essent recipiendi, plures quam quindecim.
Joannes apocrisiarus patriarchae Antiochias, et Con- " Si vero synodalis : Graece legiutr : 'Eav Si
slanlinus episcopus Conslanliae Cypri petiernnt, ut OTjvoStxri sxyiivvio-ifyjvvjTatxai iuivom TMVsxx/no-twv
canones et sanctortim Patrum libri eo spectanles STT'6p8o5oc;ta, 6 TO\«5Va.iti>TMVfiiSrtlwv atpSTtxtuv
legerentnr, ul maturius posset constitui quomodo %stpoTOVSto-8at qilifi Ana-
T» xaSatpsffEt'j7roTrso-stTat',
redeunles ab.haeresi ad ecclesiam catholicam essent siasius verlit : Si autem synodica promulgalio et
recipiendi, et quuni de 8, canone 1. Nioaenresynodi corxordia ecclesiarum causa ortlwdoxiw facla fuerit,
(in qtio de calharis recipiendis agilur) dissererelur, qui prwsumserit a profanh hwrelicit ordinari, de-
Joatines liaecest inlerlocutus. positioni succumbel.
P Si aliqua alia causa : Graece est : Kat sm rt;

Qvmsr. VII. C. IV. " fiebat : Ed. Bas. 3Spalxiaxcha : Edd. coll. o. '• abest ab Ed. Bas. *' Ezech.
e. 18. " moxitur : Edd. Arg. Bas. *! Jl/dnoie/ilflrttm : Edd. Arg. Ven. 1. Nor. — Monoscelitarum : Edd.
rel. _*3ei : Ed. Bas. ** supra c. 1. **snpra q. 1, c. 9, et ead. q. 7, c. 2.
571 DECREiT PARS SECUNDA. CAUSA I. QU/EST. VII. 572
ptimw synodi. Si quis omnem Iraditioncm elc et .'A Gralian. Item : Priscis igitur, etc. [Require suprd
Innocenlii *6, el atiorum mullorum aucloritalibus ir- in tractatu ordinandorum]. llem lnnocenlius Papa
reparabililer damnari 'jubenlur. quum pro necessilate temporh, ne nimium scandalum
Iline etiam Leo IV. Ephcopis Britannim t *': essel in ecctesia ordinatos a Bonoso hwrelico susci-
C. V. /n ordine male accepto simoniaci pwniienliam perel, ait in decreth suis. epist. XXII, ad Ephcopos
agere non possunt. Macedonim, c. 5, f:
Requiritis de iis, qui turpissimo lucro coltimbas C. VII. Cessanle necessitate, debet cessare, quoci
in lemplo Domini vendere non perlimescunl, et sua urgebat.
facia**improba temerilaie Simonis hseresi conjun- Quod pro reinedio ac necessilate lemporis statu-
gttnl, ulrum possint in ordine pcenitentiam agere, lum est constat primitus non fuisse. El infra: Quod
an tantummodo extra ordinem el sacerdoialem ergo necessitas pro remedio reperit, cessanle ne-
lieri *! gradtim ? Quod '" nos quidem convictis el iis, cessitate debet ulique cessare pariter quod urgebat,
qui lam delestabile nefas (quod jam multis est quia aliud » est ordo legiiimus, aliud, quod usurpalio
damnatum conciliis) peregisse noscuntur, nulla ad praesens fieri tempns impellit.
possumus pcenitenlia subvenire, et tot spiritualibus Gratian. Similiter ex dhpensatione eliam in Ni-
Pairibus obviare, sed in illorum Palrum me senten- B caeno Concilio, c. 8. °° de Novalianh statulnm est,
lia convenire omnibus certum sit. ul ad ecclesiam redeunles ordinenlur :
IV. Pars. Gralian. Nisi rigor dhciplinw quandoque C. VIII. llerum ordinenlur, qui ex Novatianis
relaxetur ex dhpensatione mheiuordiw. Mullorum ad ecclesiam redierint.
enim crimina sunt damnabilia, quce lamen ecclesia Si qui voluerint venire ad ecclesiam caiholicam *
toterat pro tempore, pro persona, inluilu pielatis, vel et ** aposlolicam * ex Novatianis , placuit sancto
necessilath, sive ulililath, el pro evenlu rei. Pro concilio, ul ordinentur v et sic maneant in clero.
lempore : sicul Gelasius, qui, quum necessitate lem- Ante omnia aulem hanc ab eis confcssionem per
poris videret Italicam ecclesiam propter belti famhque scripturam exigi oportet, ul fateantur se communi
incursionem fere omnium clericoxum offici*deslitu- consensu ecctesiae calholicae * et " apostolicae *
lam, adeo ut plexhque populh subsidia xegendaxum slatuta observaturos.
deessent animaxum, concessil de monachis vel de lai- C. IX. Juramenlum a schhmate redeuntium.
cis clexicos assumi, ita dicens Episcoph pex Luca- Item Gregorius, Ub. X, Beg. ep. 31 6S.
niam, episl. I, c. 1". Quolies cordis oculus nube erroris obdncitis su-
C. VI. Pxo lemporum necessitale apostoticwsedis pernae illustrationis Iiimine fit serentis , niagna
decrela temperanlur. C cautela nitendnm est. ne latenter auclor schismatis
Necessaria rerum dispensatione " constringimur, irruat, el ab unitatis radice eos, qui ad eam reversi
el apostolicae sedis moderamine convenimur sic ca- fuerant "*, lelo iteruin erroris abscindat. Et ideo
nonum patcrnorum decreta librare, el retro Praesu- poslquam ego eo ille TT" civiiatis illius episcopus,
1um decessorumque °* noslrorum praecepta metiri, comperto divisionis laqueo, quo lenebar, diutina
ut quoe prsesentium necessitas temporum in "* re- mecum cogitatione 6! pertractans, prona et spon-
staurandis eccleslis relaxanda deposcit, "adhibita* tanea volunlale ad uiiilalem sedis apostolicse divina
diligenli consideratione (quantum polest Pieri) tcm- gratia duce reversus sum, et ne non pura mente,
peremus. sed simulata 6S reversus exislimer, spondeo sub
NOTATfONESCORRECTORUM.
C. V. * Epistolae hujus Leonis IV ad episeopos triarcha Constantinopolitanus in actione 1, syno-
Britanniae magiia pars (iu qua etiam cst hoc caput) di VII, post reciiationem islius canonis istam vo-
habelur in codice pervelusio. cem : XsipoSso-ia,interpretalur: benediaionem, non
C. VII.a Quia aliud: In otiginali, et apud Ivonem, ordinutionem.
el in mtiliis maniiscriplis Gratiani iegilur : alius est JJ C. IX. w Ego ille: Reposita est anliqna nota :
ordu legilimus, alia usurpatio, quam ad prwsens fieri i//e, ex codicibus epislolartnn B. Gregorii impressis
tempus impellil. ac manuscriplis, quae quidem nola in hoc capite
C. VIII. * Ut ordinenlur : Graece est : "ne-vs mullolies repetitur. Pro ea in vtilgalis Graliani
J£Sipo8sTOUI*SV0Vr aurouc (XSVStV
OUTUC Iv TW x/\»jpw, exemplaribus erat JV. Aliqua vero alia, quae parum
quoil Dionysius vertit: ut impositionem manus uc- ab originali discrepabant, nihil r.ausae visum est
cipienies stc in clero permaneant. At Tarasius pa- cnr ntuiareniur.

QU.UST.VII. C.IV. "supra q. l,c 73=C.V. °" *' scr. A. 850. — Ivo Decr. p. 5, c 115. *8acla : orig.
— Ivo. —Edd. coll. o. **abesl ab Ed.J Bas. Quibus nos : orig. — Ivo.— Edd. coll. o. pr. Bas. x=
C. VI. *»scr. A. 494. — Ans. 1. 1, c. 75. Ivo Decr. * 15. Alger. I. 1, c 10.
p. 5, c 141. Polyc. 1. 7, t. '*
" disposiiione : Coll. —Ans. Ivo Alg. " : Bohm. deest in Coll. Hisp.
Hisp. prmdecessorumque '»
— C. Vll. f scr. A. 414. — cf. supra q. 1, c.41. Aiger. I. i,c.9. = C. VIII. hab. A. 525 " verba :
el ap. neqtte apud lsidorum leguntur. Sunt tamen in interpretatione Dionysii. " conf. not. anleced. —
C. IX. °8 Videlur lioc juramentuin praistitiim esse A. t>02, per Firiniiium episc, ad quem exstat ep.
35, c 12. Ed. Mans. — Ans. 1. 6, c. 161 (158). Polyc c. 7, 1. 6. »»fuerint . Edd. Bas. Lugdd. 11,111.
60et hic et infra verbo : ilie a Corr. ex orig. restiluto legitur N. 6l lalis : Ed. Bas. 6! deliberalione :
pro
fidd. coll. o. 6*simulate : orig. — Ans. — Edd. coll. o. pr. Par. Lugdd»
573 DECRETl PARS SECUNDA. CAUSA 1. QUJEST. VII. 57*
ordinis mei casu et anathemaiis obligalione, atque A Gratian. Pro persona : sicul B. Gregorius scribent
promillo libi el per te sancto Petro, apostolorum Januario Ephcopo, lib. VII. Indict. 2, episl. i,
principi, atque ejus vicario beatissimo Gregorio vel ait " :
successoribus ipsius, me nunquam quorumlibel C. XI. Rigor canonum pro persona aliquando
snasioniljus vel quocunque alio modo ad schisma relaxalur.
de quo redemloris nostri misericordia ** liberante Tanta nequilia ad aures meas de tua senectute
ereptus sum, reversurum; sed seiiiper me in uni- pervenit, ut eam, nisi adhuc humanilus peusaremus,
tate sanctae ecclesiae calholicae et communione iixa
jam malediciione feriremus. Et infra: § 1. Et
Roinani PontiPicis per omnia permansurura **.
68 quidem pcenaeM sententia in le fuerat jaculanda ;
Unde jurans dico per Deuni omnipolentem, et sed
quia simplicitatem luam cum seneclule novi-
hrcc sancla quatuor evangelia, qus» in msnibus mus
" **, inlerim tacemus. •
meis teneo, et salutem dominorum noslrorum Gratian. Pietatis intuitu : sicut de illiteratis et
rempublicam gubernantiura, me in unitate, sicut corpore mtialis Gelasius ait ephcoph per Lucaniam,
dixi, ecclesiae " catholicte * et ''" communione Ro- ephl. I, c. 18 *!:
mani Ponlificis semper et sine dubio permanere.
C. XII. Canonum decrela pielatis intuilu nonnunquam
Quod si (quod absit) aliqua e::cusatione vel argu- g relaxantur.
rnento ab hae me unitate divisero, perjurii realum
Si " qui vel temeritate propria vel incuiia prae-
incurrcns aeternaepcena. obligatus inveniar, et cum
sidentium tales * anle ' suscepti sunt, * in liis, in
auclore schismatis habeam in fuluro saeculo por-
constiluli sunt, locis eatenus perseverent,
tionem. Hanc autem professionis " promissionisque quibus *
""* ut nihil unquam promotionis 8* accipiant8», sa-
nieae chartulam notario illi cum consensu pre-
tisque habeant, hoc * ipsum * sibi pro nimia mise-
sbylerorum el diacouorum atque clericorum, qui ralione concessum *8.
ine in hac unitate obligantes in " suprascriptis
Gratian. Necessilath intuitu : sicut Hilarius Papa,
omnibus prona simul 71 voluntate seculi atque pro-
'* qui, quum de quodam ephcopo prmler notitiam atque
priis manibus subscripturi sunt, scribendam di-
consensum metropolitani ordinato loqneretur, ne in
ctavi, et propria manti subscribens libi tradidi.
Acla in loco illo, die iilo, et consulibus suprascri- utroque grave scandalum fierel, ail in ephtola sua .
'* ad Ascanium et universos Ephcopos Tarraconentit
ptis. Subscriptio episcopi illius. Ego ille, epi- *7 :
provinciw
scopus civilatis illius, huic confessioni promissio-
nique meae praestito de conservandis suprascriplis C. XIII. Necessilath causa quwdam in ecclesia
C toleranlur.
omnibus sacramenio subscripsi.
Cratian. Celerum ex canonum rigore contra scribil Quoniam quicquid ab alterutra parle est indi-
Felix Papa III, omnibus Ephcopis, epht. I, c. 5 '• : catum 88omnias videmus perversilate confusum,
iemporum necessilate perspecta hac ratione decer-
C. X. Qui exira ecclesiam baplizati fuerint vel re- nimus ad veniam pertinere quod gestum esl, ut
baptitati, ad ecclesiaslicam militiam non admii- nullus * deinceps praeter nolitiain atque " con-
tantur.
sensum metropolitani ordinelur autistes.
in
Qui qualibet auate alibi quam in ecclesia ca-
iholica aut baptizati, aut rebaptizati sunt, ad eccle- C. XIV. De eodem.
siasticam mililiam prorsus non " permiltanlur Item Innocenlius Episc. Macedoniw, ep. XXII,
accedere. Quibus satis esse debet, quod in catholi- c. 6 •'.
corum numero sunt recepti. Quoniam de suo ordinei Quolies a populis aut a turba peccalur, quia ia
et communione videbitur ferre judicium quisquisi omnes propter multitudinem non poiest vindicari,
hoc violaverit instiluium7T, vel qui non removerit; inultum solet transire. Priora ergo dimiltenda dico
eum, quem ex " ejus ccetu ad minisierium clericale; Dei judicio , et de reliquo maxima sollicitudiue
obrepsisse cognoverit. 1 praecavendum 9!.
D
NOTATIONES CORRECTORUM.
C. XIII. z Nullus : Hoc loco verba Hilarii summalim referunlur.

QOJEST. VII.C.IX.**gralia : Ans.— Edd. coll. o. 6" permnnere:-Ans. "jnratui-.Edd. coll.o.— "salutem
genlium atque illustrium dominorum : Corr. ex AnselmO. — salulem 6S geniumque illius, utque dominorum :
Ans. recens collatus.—salutem geniumque illustrium dom. orig. add. : ad quam Deo propitio sum
reversus : Edd. coll. o. exorig. et Ans. " : orig. —Ed. Bas. 70noiario meo : orig. —Ans.
confessionh
— Edd. coll. o. " se (add. : etiam : Ed. Bas), in suprascriptis : Edd. coll. o. " similiter : caed. '* sub-
scripli: Ed. Bas. " abest ab Ans. et Edd. coll. o. pr. Arg. Bas., et videlur rubrica esse. =C. X. "scr
A. 488. -- Ans. 1. 7, c. 17. Burch. 1. 4, c. 99. ivo Decr. p. 1, c 293. "" ne unqvam : orig. Coll. citt. "
anthtiiuM : ib. " ex his : ib. =C.XI, " Ep. i, (scr. A. 599), 1.9. Ed. Maur. — Burcli. 1.1, c. 197. Ivo:
Decr. p. 2, c 78, et p. 5, c 312. Alger. 1.1, c 8. 80pene : Edd. Lugdd. II, III. 8I cognovimus : Edd.
coll. o. ^=Ci XII. "* scr. A. 494.—Alger. 1.1, c. 11. 8SHi qui: Edd. Arg. Bas. Nor. 8*promolionem
E<ld.Ven. I. Par Lugdd. 8Sarripiant : Coll. Hisp. 86 pcrmisstim : ib.— C. XIII. 87 scr. A. 465. -
Alg. 1.1, c 12.= C. Xlll. 88judicatum : Edd. coll. o. 8Sonuie : Coll. Hisp. •• vel : Edd. coll. o. = C. XIV.
" scr. A. 414. — Alger. I. I, c 15. "
pracavenda : Edth coll. o. — Alger.
575 DECRETl PARS SECUNDt. CAUSA I. QUiEST. VII. 576
et causa dispensalio-
C. XV. Ex dispensatione quadam toleranlur, quw A communionem, indulgentes ei,
canonum rigor condemnat.j nis ejus negolium non subtilius vel districlius sive
vehemeulius erga serecognoscat agitari. Dispensatio-
Item ex epislola Cyrilli mhsa Maximo Diacono
y nis enim gratia.sicul dixi, eget negotium mullum ".
Antiocheno ".
C. XVI. Deeodem.
Didici a diligendo mihi Paulo monacho, qui re- Idem " ad Gennadium " Presbyterum el Archi-
cusat pietas tua usque hodie communionem reve- mandrilam.
rendissimi episcopi Joannis amplecti, pro eo, quod Dispensationes rerum nonnunquam cogunt parani
quidam in Antiochena ecclesia male adhuc cuin quidem a debilo quosdam foras exire, ut majus
Nestorio vel sentiant, vel jam senserint quidem •*, aliquid lucri faciant. Sicut enim ii, qui marc na-
sed forsilan resipuerint. Probel igilur tua modestia vigant, lempestate urgente naviqne periclitante
' *
Utrum aliqtiando hi ", qui dicunlur colligi, nude anxiati quaedam exonerant, ut caetera salva perma-
ac irreverenler cum Nestorio scnliant et invicein neanl, ila et nos, quum non habemus salvandorum
colloquantur; licel aliquando caulerialam habuerint omnium negoliorum * penilus ccrtitudinem, despi-
conscientiam, colliganiur aulem ntinc, acla pceni- cimtis ex iis qusedam, ne cunclorum o&tiaoiur
tentia super iis, in quibus subrepli sunt, quamvls TJdispendia «.
confiteii fortassis revereanlur excessum. Et infra : Gratian. Utililath inluiiu : sicnl in Meldensi
" amare contanlio-
§ 1. Ut autem non aisliiuemur yoncilio, c. 64, perhibeivr de filiis virginum vi ra-
'" :
iiem, amplectamur episcopi reverendissimi Joannis plarum etsic ad conjugiumraplorum applicatarum
NOTATIOtlES CORRECTORUM.
C. XV. T Haecepisiola B. Cyrilli refertur in ac- conversos videas, malorum prcelerilorum memoriam
tione 1, syuodi VI). Et quoniam in magni ponderis depone.Ualumus enim eosvidere negantesquamdefen-
argumento versatur, ac prudenlissrme scripta est, dentesNesiorii vitia.Ceterum,ne videamur contenlionit
multa autem in hac vcrsiona corrigenda fuissent, cupidi religioshsimi Joannis communionem ampte-
placuit graecam ipsam epistolam cum inlerpretalione Clamur, indulgentes ei, atque, ul conveniens in his
nova alferre. Tou aytou TtaxpbsxfiwvKupOAov KPyts- rebus moderalio teneatur, non nimittm diligenler in
7rto-zojrou AXsStxvSpstKc; MKfjiftwSiazovw AvTto^etac eos, qui resiphcitnt, inquirentes. Res enim, ut dixi,
UTrOflVrjO-TtXOV."Efta6ovjre-.paTOOctvanriTO-jl-'.OVa£oVTOC tnagnmeget moderationis.
Ilau/.ou, OTIirapatTEfTatrj <rrj6to<7iGstaftsjrpt trrjuspov In candein sentenliam scribit Joanni Anliocheno
T)JVXOlVWVtaV TljvTTpofTOVEU(7£§£0TKT0V 'IWKVVIJV, 6i« palriarclne, in epislola, quae habetur lomo S, acl.
T6 Ttvaf evTJ)'AVTIOXEVIJ iy.vXriaia.rj rapovoOvTac ETITK conc. Ephes.4nuper lngolstadii impressi, his verbis:
TOUNso-Toptou,r, jrKfpowixoTac ftiv, «jroo-jfoftivouc Si [j Optamus auiem ul omnes res suas agant, neque lur-
to-wcEtvat. Aoxtftao-KTO TOIVUV TO0"6V ejrtstxic, jroTepov bas ecclesih per Christi gratiam doctoxumque tibi-
TtoToot /\ey6ft£voto"Jvay£o-6at yuu.vwcx«i «vato-^wvToif libet agenlium pxudentiam utcunque jam sedatas
fi. TOONEoropiouXKIypovouo-tv,XKI/,a).ou<7tv eTipotc, denuo excitent, neque vel sibi ipsis, vel alih negotia
»1xsxauTi)ptao-ttsv»)Vftev so"j£rjx«a-iJTOTI Trjvo"uvstSrjo"tv,(acessant. Ceterum si sunt, qui a Nestorio aliquando
cuvKyovTKt Ss vuvftSTaftiXnSsvTSf if otc cruvrjpjrayrjTav, tteterunt, nunc vero ex animo resiphcenles a nugis
«to-jruvousvot3e Ttjwf ofto/ioysivTO7TTafo"ftK. Xufttfatvet illis dlsr.edere, mutataque voluntate rectam inculpa-
yip TtvaTOtauTa7T£pJ TOUC «rrKTrjStvTac yive<r0at.Kav lamque fulem complecti capiunt, eos placide suscipere
etSijf o-uvTpsj^ovTac vOvT.ij 6p8rj7rto"T£t,afivrxj-Tixibm oporict, nec cuiquam illorum prmteritorum graiiu
jript TWV jrap£/i96vTwv. Bou),6ft:0ayap jaKiXov apvoup-e- convicium facere, ne qaa ratione nnsa quibusdum
vouf auTouj opKv,ij KVKSO-XUVTM yy&fv.jo-uvayopouvTaf prwbeaiur, ul cunctantius ad meliora festinent.
Taff Netrropiouxaxiatf. "iva 3s ftri ooxwftivT-.ftav TO z
C. XVI. Negotiorum : Grsece est: OUTUxatrifufc
ft/ioveixov,aajrao-wftsSaTIJV TrjvjTpofTOVsu/\a6s'<7TaTovE»TOICTrpayfiao-iv,OTKV ftri %XnTO).tav KxpiSecrrepi
ejTttrxorrov'iwavvrjvxotvwviav,o-uy^o)poOvT»c xai e-w?£tv,7rapopwptEv
C:-JTIT>, Ttva; id esl: Sic el nos in nego-
otxovofuacevexaftrj Kxpi6o/\oyouftsvct o-yoSparrspi TOUC tih, uiii non ticet exquhilissimamillam ralionem ser-
ftETaytvwcxovTac. Oixovoftiaryctp, <i; eyrjv, StiTat TO vare, « clespicimus quwdam.
rrpayftK 7roU,rjc.— Sancti pulrisnoslrt Cyrilli archi- Dispendia : Omisit hic Gralianus ex hac epi-
ephcopi Alexundrini ad Maximum diaconum Antio- stol% ea referre, quae ad piopositam qua?stionein
cltenum admonilio: Cognoviexdilecto monacltoPaulo inaxime faciunt. Sunt autem lioec, quse Tvo eiiam
pielalem tuam usque ad hunc diem recusarecommunio- D recital: Et hac scribo cognoscens, quod pietas tua
nem religioshsimi ephcopi Joannis, eo^quod aliqui trhlelur in sanclhsimum et Dei eullorem jratrem et
sttnt in ecclesia Antiochena qui vel adhuc cum comminhtrum nostrum Prvclum episcopum, eo quod
Neslorio sentiunt, vel senserunt quidem, nunc autem cdmheritin communionemJEtiensittm hegumenum,
ab eo (ortasse abstinenl. Perpendal igiiur mqiitlas quem quidem ecclesiw leges Palwstinw pteepositum
lua, ulrum landem qui dicunlur convenire palam non noverunt. Et infra : § 1. fgiiur ne refugial
atque impudenter Neslorianael senliant, etcum aliis pielas lua sunclhsimi et Deo timicissimi Procli epi-
eiiam loquanlur, an aliquandoquidem cauterialam ha- scopi communionem. Una enim fuit cura mihi et
buerint conscientiam, nunc aulem ideo conveniant, sanciitati ejus, et dispensationh modus nulli sapien-
quod ipsos pwnituerit erratorum, quibus simul abre- lium dhplicuit. Vocem autem : hegumenon, id esl,
pli fueranl, pudeat autem (oriasse lapsum suum (a- prxposiltim, videlur supplesse Anastasius, ul expri-
teri. Solet enim fere lale quiddmn iis, qui decepli merel lotutionem grtecam : Tov TWV AfttEvoiwv,aut
sunl, usu venire. Quod si itlos nttnc ad rectam fidem lorlasse illam in suo codice habuit.

QILEST.111.C. XV. 9a In pnma actione seplima; synodi hab. A. 787. — Ivo in prologo. Coll.tr.
•"•quidam : Edd. Arg. Bas. Par. Lugd. I. •• hsec
p. p. 2, t. 24, c. 5. neqne aptid lvonem legunlur.
'• exhtimemus : Edd. Arg. lias. " inultum : Ed. Bas. = C. XVI. •» eadem Vlt, er
— *• prima aciipne syn*.
'••
inlerpr. Anasiasii. Ivo in prologo. Coll. ir. p. ib. Jutiuarium : Edd. coll. o. = C. XVII. hab. A.
845. — Alg. 1.1, c. 16.
 S77 OECRETl PARS SECUNDA.CADSA I. QU/EST. VII. 878
C. XVII. Utiiilatis intuitu qumdam in ecclesia A C. XX. De eodem.
tolerantur. Idem ibidem initio c. 3.
Tali conjugio generali ecclesiaslicis ordinibuss Donatum autem Salicinensem "• ex Novatiano
aon applicenlur, nisi forte eos atit maxima eccle- cum sua (ut comperimus) plebe conversum ita do-
tia?utilitas vel necessitas poslulet, vel evidens me- minico volumus gregi priesidere, ut libellum fnlei
rilorum prsrogaiiva commendel. suse.ad nos meminerit dirigendum, quo et Nova-
Gralian. Huic Petrus '" concordans ail: In ve- liani dogmatis damnel errcirem, et plenissime con-
ritate comperi, quia non est accepior personarumi fiteatur catholicam veritatem. Qua? enim nunc cer-
Deus, e.tc, § l. Pro eventu etiam rei quwdam ini larum remisimus consideratione causarum, anliquis
• ecclesia loleranlur, sicut Leo in decretit tuis de'
deinceps cuslodienda stint regtilis, ne qnod ad
laicis subito contra decrela canonum ordinath epi- tempus pia lenilate concessimus
justa post haec
tcophait, ep. LXXXV, nl. L\XXVU, c. 1, Epi- uliione pleclamus.
scoph Africw *•*: C. XXI. Redeunles ad hmresi posl publicam profes-
sionem in suh ordinibus recipi possunt.
C. XVIII. Laich, qui contxa decxeta canomtm ad
episcopatnm pxomovenlux, ex misexicordia sutce- Idem Januario Ephcopo Aquilegiensi, epht. III m.
ptum officiumrelinquilur. 1 Saluberrimum enim el spiritualis medicinae uti-
B
Exigunt causae h, ut non solum in tales praesules, liiaie plenissimum est, ul sive presbyteri, sive
"" aut cnjusiibet ordinis
. sed etiam in ordinatores corum ultio "" competens diaconi clerici, qui se
proferatnr. Sed circumstant noshinc mansueludo" 14 correctos videri volunt atque ad caiholicam fidem,
* *
clementise, hinc censura justiliae, ut credamus '°8 quam jam pridcm amiseranl, rursum rovcrii
(iuaedam delicta utcunqtie toleranda, quaedam vero ambiunt, prius errores sttos et ipsos attclores erro-
Illos ,06 rum damnari *'• a se sine ambiguitale fateantur,
penitus ampulanda. ergo, quorum pro- "* sensibus pravis etiam
vectio hoc tantum reprehensionis incurrit, quod ex ut peremiis nuila sperandi
"• supersit occasio, ne ullum membrum talium
laicis ad ofBeium episcopale, delecti10T sunt, lo-
cum '•* suuin lenere permittimus, non praejudi- possil socielate violari, qtiuni per oinnia illis pro-
canles aposlolica; sedis slalutis, nec bealorum Pa- fessio propria cceperit obviare. Circa quos etiam
trum regulas solvenles, quia remissio peccali non illam canonum conslitutionem prxcipimus ctislo-
dallicenliam delinquendi, nec quod poluit aliqua diri, ut in magno habeant beneficio, si ademta sibi
ratione concedi fas eril amplius imptine commilli, omni spe promolionis, in quo inveniuntur ordine
ne qtiod ad tempus c pia lcnilale concessimus justa r stabilitaie perpetua maneant, si tamen ilerata lin-
^ ciione I16non fuerint maculati.
post f haecultione plectamus.
C. XXII. Ab haresi redeuntes hmresim el ejus aucto-
C. XIX. Donathtm et Novaiiani, quamvis reprehen- res publice detestenlur.
sibiliter ordinali, tamen ex necessilate toleranlur. Item ex Concilio Martini Papae, c. 56 11T.
Idem in eadem epist. c. 5 "". Si quis episcopus, sive alicujiis episcopi presbyter
Maximum quoque ex laico, licet reprehensibiliter aut diaconus in alicujus baeresis opinionem oflen-
ordinatum, lamen si Donaiista jam non esl et a derit, el ob hanc causam fuerit excommunicatus,
spiritu schismalicae praviiaiis alienus, ab episcopali, nullus episcopuseiim in communionem recipial. nisi
modo adeptus est, non repellamusf prius in communi concilio porrecto fidei suse libello
*quam quoquo *
iligniiate, iia ut el ipse libello ad nos directo satisfaciat omnibus, elita liberamsuamtenealpurga-
ciilliolicum se esse manifestet. tionem. Hocidem et de ftdelibus laicis sii decrelum,
NOTATIONESCOftRECTORUM.
C. XVIII. t hxtgunt csusw: In lpsa epislola siw, i/i t/Kitmstsla commtssa sunt, judicto severtore
Leonis liaec antecedunl: Quum ergo inier vos tan- purgentur, et non solum in lales prasules, etc. Est
tum valuerint aui studia popttlarium, aut ambitus vero caput hoc mullis locis in sumtnam redactum,
stipeiborum, ut non solum laicos, sed eiiam secun- omissa narratione deliclorum illorum, quibus mi-
darum (sic eniin recle legititr in epistolis ctiin aliis rv nime sanctissimus ille Pontifex ignoscit.
I!. Leonis operibus Coloniae impressis, non swcu- •'. Ne quod ad tempus: Haec, quse repeluniur infra
larium, ut in tomis conciliorum) uxorum viros aul c. Donqtum, sumta sunl ex 2 capiic ejusdem epi-
viduarum marilos ad bfficiumcognoscamus paslorate slolae.
protectos nonne aposlolicw exigant causm, ut eccle-

QU/EST. VII. C. XVII. 101Act. c. 10. =C. XVIII. m Ep. 12, (scr. A. m), Ed. Maur. — Alger. I. I,
c. 7. ' 03digna dhtrictio moveatur : Coll. Hisp in orig. ap. Baller. est ul ap. Gralianum. 10*consue-
tudo mhericordiw : Ed. Bas.— mans. mhericordiw : Edd. rel. — Alger. 105dcfiniamus: Coll. Hisp.—ecrda-
mus : Baller. 106Celeros vero : Coll. Hisp. — Baller. — 10' elecli :Edd. coll. o. 108susceplum sacerdotium :
orig. — f postmodum :Edd.coll.o.
"' —Alg. =C. XIX. ,0"c.6.Ed.Baller.— c.2.Goll. Hisp.— f repeltimus:
Edd. coll. o. = C. XX. Salacinensem: Coll. Hisp.—Seminacensem:Edd. Lugdd. — Seiacensem: Edd. coll.
reI.=C. XXI. "' Ep. 18, A. 447J. Ed. Baller. — Ans. 1.12. c. 59. lvo Decr. p. 6, c. 97. — cf. stipra
(scr.
q. 1, c. 112. '" add. "*
: sive subdiaconi : orig. — lvo. — Edd. coll. o. pr. Arg. Nor. Ven. I. "" damnastos :
)vo.- Edd. coll. o. et :ib.. "• desperandi : Edd. coll. o. "6 unctione : ib. = C. XXII. , 17 c. 8,
conc. Nic. ex interpr. Martini Bracarensis.
579 DECRF.TI PARS SECUNDACAUSA I. QUJEST. VII. 580
si in aliqtia ,ls hscrcsis opinione fuerint nominati. A /) tyiiHmab hareticis nihil doceatur eis fuisse coltalum.
V. Pars. Gratian. Ecce, quibus de causis quwdam Unde Urbanus II scribil Petro Pisloriensi "6Episcopo
et Rustico Abbati Vallh umbrosa : ,
fii ecclesia lolerantur, qum ehdem cessantibus pia
C.XXIV. Redeuntes ab hwrelich snni ordinandi.
weriiate vindicantur. Quando auiein loleranda sint,
Gelasius dicens Daibertum a Nezelone 4, licet simoniaco, non
quando resecanda, Papa dhtinguit,
c. 11 "'. simoniace ejusdem confessione reperimus in diaco-
Episcoph per Lucaniam, ephl. I, num ordinalum; et B. lnnocenlii Papse sententia
;C. XXIII. Quando in ecciesia aliqua sinttoleranda. constat declaralum, quod Nezelon "T (qnem constat
Etsi illa nonnunquam sinenda sunt, quae, si cete- ab haerelicis nihil habuit, nihil
"• ordinaliim) quia
rorum constet intcgritas, nocere sola non va- dare potuit ei cui manus imposuit. Nos igitttr tanti
leant itl, illa tamen sunt magnopere praecavcnda, Ponliflcis auctoritale (irmaii, et Damasi <8S
"' manifesla tlecoloralione non Papte
quae recipi nisi
leslimonioroborati, qui ait: Reiterarioportel "'quod
possunt. Ac si ea ipsa, quae nullo detrhnenlo aliquo- male actum est, Daibei-lum, ab haerelicis
corpore et
lies indttlgenda credunlur, vel rerum lemporumqtic utililatibus 1>0 ecclesiae pt o
'*• cogit iiUiiitus, vel acceleratae provisionis rcspo- spirilu digressum aique
viribus insndaniem,ex integro (ecclesioe necessitaie
cttisexciisat, quanlo magis illanullatenus mutilanda m diaconum "• consliluimus. Quod non
B ingruenle
sunt, qiiae nec ulla necessitas, nec ecclesiaslica reiteraiionem existimari censemus, sed lanlum in-
prorsus cxlorquel utililas ? tegram diaconii dalionem, quoniam, ut prjediximus,
Graiian. Aliquando enim pro necessitalevel uliliiate
qui niliil liabuit nibildarc potuit.
ecclesiwmulilantur el laxanlur pracepta canonica.
C. XXV. De eodem.
VI Pars § i. Breviler oslendimus, qui reverlentes Hem Damasus Papa, epht. IV, de clwrephcopit13a.
ab haresi in suis ordinibus valeant recipi, vel qui Per illicilam manus imposilionem vnlneraium ca-
iioii. Aititc flitlcjn quaritur de iis, qui ab Itmrelicis1 put illi, qui videbanlur aliqtiid acccpisse, habebant,
ordinati stinl, si ad unilatem calholicw matris eccle- et ubi vtilnus infixum esl, necesse est medicinam
sia redicrint, utrum in eodem ordine iterum valeant' adiiibe re, qua infixa sanetur macula; idest, reite-
oruinaii? Semel enim consecralus (ul ait B. Grege- rari "* necesse est quod legitime aclum "•* ant
rius) "* iterum consecrari non debet. § 2. Jtem sa- collatum minime probatur e. Nam quomodohonorem
cramenta, quw ab hwreticis in (orma ecclesix mini- possit retinere qui ab illo acceperit, qui potestatem
strantur (sicut Augustinus "° teslalur, reilerari non1 dare legilimenon habtiit, invenire non possum.
debent, ne non homini, sed sacramento videatur C. XXVI. Item lib. 9. Cod. lil. ad
-, tegem Juliam re-
injuria fieri. § 3. Sed illud Gregorii de his inlelligi-' L petundarum lao. Impp. Theodosius ac Valenlinianus
lur, qui consecralionemsacerdotalemvel episcopalem' ia* AA. Florentino.
acceperttnl, qui anl per manus imposiiionem, quumi VII. Pars. Sancimusejusmodi viros ad provincias
ad ecclesiam rcdeunt, effectum sua unctionh acci- regendas accedere, qui ad honoris insignia non am-
piunl, aul ab ejus adminhiralione perpetuo cessarei bitione vel preiio, sed probatae vilse et ampliiudi-
jubenlur. Simililer itlud Augustini de eadem mysticai nis luae solenl tesiimonio promoveri, ita sane, ut
unclione et de sacramenlo bapthmaih intelligitur. *
quibus hi honores per sedis luae vel per" nostram
§ i. Sunt autem in ecclesia alii ordines, qui sine sa-i- fuerint eleclionem commissi, jurati inler gesta dc-
cramentait unctione, sola episcopi benediclione,cum n promant,se pro administrationibus sortiendis neque
quadam vasorum vel indumentorum dhlribuiwnee dedisse quidpiam, neqtie daluros unqnam postmo-
praslantur; ut sunlLevitmet cmteriinfra eosconslituti. i. dum fore, sive per se, sive per inicrpositam perso-
Ili quamvisabhwrelichordinenlur, tamenadecclesiam n nam in fraudem legis sacramenlique, aul doitatio-
redetinles in eodem ordine (si alias digni fuexint abb nis venditionisve titiilo, aut * alio * velamento cu-
ecciesia oxdinenlux, nec fiet ineis xeitexatio muneris, i, jusque contractus, et ob hoc (exceptis 13Ssalariis
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. XXIV. * Nezelone: Marianus Scotus in vita D C. XXV. • Probaiur : In originali haecaddunlur :
Gregoiii VII, mentioneni facil arcbiepiscopi Magde- si perfeclum esse debebil.
burgensis hoc nomine appellati.

Qu/EST. VII. C. XXII. "• lls in aliquam — opinionem : orig. = C. XXIII. 119 scr. A. 494.
- Alger. 1. 1, c. 14. conslal : Edd. coll. o. nl valent : Edd. Arg. Bas. "• sine : Coll.
"• vel temporum, quw : Edd. coll. o. ln sup. D.
Hisp. — Edd. coll. o. — Alger. 68, c. 1. "» supra
q. 1, c. 97. = C. XXIV. "6 De epocha hnjus ep. (quaeap. Ivo Pan. 1. 3, c. 51, legitur) non satis con-
slal. Guezilo Moguntinus, cujus mentio fit, inlrusus ab Henrico imp., deposittis fuii ab Urbano. — Dai-
berlus (seu : Lamberlus, quod prolulitBerardus ex codice Panormiae Taurinensi, seu : Eiaiberlns, uti
legitur in append. ad epp. Urbani II, ap. Mans., post ep. 36),
"7
ab ipso consecratus, fuit episcopus Pisanus.
— cf. Urbani ep. 19, directam iisdemPelro et Ruslico. add. : hareticus : Edd. coll. o. — Ivo. "8
cf. supra q. 1, c. 18, et cap. sequens. "9 oporlere : Ed. Bas. — Ivo. 130uiilitati : Edd. coll. o. — Ivo.
1,1 congruenle : Edd. Ven. I. Nor. ,3' in diac.: Edd. coll. o. pr. Ven. II.
Lngdd. = —C. XXV. ,33Caput
Pseiiiloisidoriaiiiiin, confeclum ex lnnoc. ad. Rufum supra q. 1, c. 18. Ans. 1. 7, c. '28.
"* reiierare : Edd. coll. o. pr. Bas. Ven. ep. 1. "• add. : non esl : Edd.coll. o. pr. Arg.- etAns. =
C. XXVI. ,30dat. A. 439. ,37 Valerius : Edd. coll. o. lss add. ; solis : Bohm.
 581 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA II. QU/EST. I. 582
nihii peniius tam in administralione positos quam A reticos ab omnibus iidelibus respuendos, et si com-
posldepositum officium pro aliquo praestito beneflcio moniti non resipuerint, ab exteris '*" potestatibus
tempore administralionis, quam graluito meruerint opprimendos •**.Omuia eniin crimina ad compara-
"» accepttiros.. Et licet neminem divini limoris, tionem simoniaca: bxresis quasi pro nihilo repu-
conlemnendo jusjurandutn, arbitremuriinmemoiem, tanlur **.
ut saluli propriae ullum commodum anteponat, Gratian. Hh breviter prwmhsis ad ea venia-
tamen ut ad salutis limorem etiam necessitas 14° mus, quw ecclesia severitaie dhciplinw parata est
periculi snbjungalur, si qtiis ausus fuerit praebita ulchci, ostendenies quibus accusantibus vel testi-
sacramenta ncgligere non modo advcrsus accipien- ficantibus quilibel tint convincendi; quo judice quis-
tem, sed eliam adversus dantem accusandi cunctis que debeat condemnari vel absolvi; si causa vitiata
tanquam publicum critnen concedimus facullateni, fuit, quo remediopossit sublevari; si accusatores de-
quadruplici pcena eo ,*V1quiconvictus fuerit,Jmodis fecerint, an reus sit cogendus ad purgalionem. Et
omuibus feriendo. ul jacilius paleal qnod dicluri sumus, exemplum po-
C. XXVII. De eodem. natur sub oculis, in quo aucloritates hinc inde con-
Item Paschalis Papa * •*'. IToversantesdhlinguantur, el quid sanctorum Patrum
Palet simoniacos, veluli primos et praecipuos hre- B senlial uuclorilas tiquido inlimetur.

CAUSA II.
1
GRATIANUS. QUiESTIOI.
Quidam episcopus de lapsu carnis a laico impeti- GRATIANUS.
tur; duo monachi, unus subdiaconus, et duo Levitw I. Pars. Quod aulem nullus sine judiciario ordine
ndversus ipsum lestimonium feruni; a metropolilano damnari valeat, auctoriiatibus nullh probatur.
suo sentitse prmgravari; in ipsa ventilalione causm De eo namque ait Augustinus hom. L. de ulilitaie
tres ex testibus deficiunl, sive promissione decepti, pwnitentiw ' :
sive canonica examinalione reprobati; exspoliatur C. I. Damnari non valeai nisi aul eonviclus aut
tamen ephcopus, quia crimen ejus nolorium erat. sponle confessus.
Nos in quenquam senteniiam ferre non possumus,
(Qu. I.) Hic primum quarilur, an in manifestis ju-
diciarius ordo sil requirendus? (Qu. II.) Secundo, an Q nisi aut conviclum, aut spome confessum.
extpolialus ab aliquo sil judicandus ? (Qu. III.) Tertio, C. II. De eodem.
qua peenasinl feriendi qui in accusatione vel testifi- Item Consianlinus Imperator » *.
catione dejecerinl? (Qu. IV.) Quarto, an duorum Judex criminosum discuiiens non ante senlentiam
teslimonio sit condemnandust (Qu. V.) Quinlo, si •proferat' capiialem * quam aut retim se ipse con-
*
deficienlibnsaceusatoribus stt cogendus ad purgatio- Gieatur, aul per innocemes lesles convincatur.
nem ? (Qu. VI.) Sexto, si remedium sit dandum ei, Gratian. Hoc b idem leslatur Auguslinus, et eisdem
qui causa dilationis vocem appellationis exhibueril ? verbis.
(Qu. VII.) Scptimo, si laici, monachi vel quilibet C. III. De eodem.
inferiorum ordinum in accusatione majorum sinl au- Ilem Gregorius lib. VIII, episl. 50 °.
diendi ? (Qu. ViU.) Octavo, quomodo debeal fieri Sicut sinejudicioquenquam nolumus condemnari,
accusalto, an in scripth, an sine scriplis ? ita quaejuste c diffinila fuerinl 6 nulla patimur ex-
cusalione dillerri.
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. XXVII. ' lii tribus velustis exemplaribus post D c. 156.
capul Sancimus, omissa inscriptione Pascbalis, et b Hoc : Absunl ista ab uno ex pervetustis exem-
capile islo : Paiet, sequtinlur continenter subjecla plarihus.
Gralian verba : His breviter, elc. C. 111.o Juste : Abest vox isla ab originali. In
CAUSA II. QCJEST.1. C. II. a Habeliir capul hoc uno autem manuscriplo Gratiani est : jusla sunt
Cod. Theod. lib. 9, lil. 40, in legis interpretatione diffinita sentenlia.
itemque in capilulis Hadriani c. 57, el Cap. 5;

Qu/EST. VII. C. XXVI. "9 meruerunt : orig. '*• ex necessitate pencu.i subjitgetur : Edd. coll. o.
•*' eum : eaed. = C. XXVII. l*' haec videntur margini a nescio quo glossograplio primum adscripta
fuisse, et post Gratiani lcmpora demum lextui esse inserla. Prior cap. pars exstat ap. Anselinumjiconira
Wibertum 1.2 (Canis. Lect. antiq. t. 3). 143add. : eliam: Edd. coll. o. pr. Arg. l** reprimendos : Edd.
Arg. Bas. **•reputabuntur : Ed. Bas.
CAOSA II. QTJJSST.1. C. I. f Sermo 351. Ed. Manr. — cf. infra c. 18.= C. II. ' ln capilulis a Hadriano
Angilramno traditis (ap.• Ans. in fine 1. 3), c, 57. — Burch.
*
1. 16, c. 6. Ans. 1. 3, c. 82, ( : 'ex Augiutino).
Wo Pan. I. 4, c. 111. add. : definitivam : Ed. Bas. idoneos : Bttrcli. Ans. = C. III. Ep. 50, (scr.
ad Domiliatram metropolilanum A. 600), I. 10. Ed. Maur.^ Ans. 1. 3, c. 30. 6 sunt : Edd. coll. o. —
583 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA II. QUJEST- I. 884
C. IV. De eodein. A *sua* etofllciosuodebeatrevocari. § 1. De episcopi
Item Eleulherius Episcopus ad Ephcopos Gallim'. "supradicli* persona hoc statuendum "esl, ut, si
Niliils [contra • quemlihet accusatum] absque le- nulla conlra eum criminalis causa, quae exsilio vel
gitinio etidoneo accusalore fiat. Nam et Dominus deposilione digna est, mola sive probata est, is qui
nosler Jesus Cliristus Judam furcm esse sciebat; eo superslile cpiscopus perverse ac contra canones
sed quia non esl accusams, ideo non est ejeclus. in ecclesia ejus ordinari prsesumsil *•, sacerdotio
C. V. De eodein. privalus ab omni ecclesiastico ministerio repellatur.
Item Felix Papa 1. ad Paternum Episcopum ". Qui etiam eidem dilectissimo Januario fratri et coe-
Primales accusatum discutienles episcopum non piscopo nostro tradehdus est, ut ab ipso " in cus-
anle senleiitiam proferant damnalionis, quam * apo- lodia habeatur, aut ccrle ab eo ad nos per omnia
siolica freti auctoritale * d, aut reum se ipse confi- transmillatur. EpiscOpi vero, qui eum ordinave-
teaitir, atit pcr innocentes et canonice examinaios runi, vel ordinationi ejus consenlienles inlerfne-
regulariter tesies convincalur. Aliler irrilam esse runt, sex mensibus dominici corporis el sanguiniii
censemus cl iujusiam episcoporum damnationem, communione privati agere pcenitentiam decernantur
et idcirco a synodo " retractandam, ila ut oppres- in monasterio, et suprascripcus Januarius loco el
sis ab omnibus in cunctis subvenialur causis. B ordini suo modis omnibus reformetur. Si vero com-
Graiian. ldem decrevit Zephyrinus Papaf. munione privatis morlis conligerit ,s imminere pe-
C. VI. Mulli per loleraiiliain suslinendi sunt, quam- riculum, benedictio eis viatici non negetur. Si au-
vis sentenita divini judicti sint condemnali. tem episcopi in praejudicium e '• condemnationis •*
llem Augustinus • ". vel deppsitionis memorati episcopi se metu judicis
Unus ex vobis me traditurus est. Bene dixit: ex cousensisse ac lalia fecisse non " sua sponle fassi
vobis, et non : ex nobis : Ex vobis enini est, a qui- *' ftierint, et lempus eis abbreviandum est, et modus
bus perjudiciariam poteslaiemconlessus autconvic- pcenitenliee teracerandus. Si vero ille, qui loctiin
lus exclusus non esl. A me vero, qtii nttliis indigeo ejus invasit, de hac forlasse luce migravil' 3 et aller
argumetitis, et omnia cerlissime novi, separatus et est ordinalus, quia levioris **culpaa videtur (quum
divisus esl. Tale enim cst, ac si dicerct: Etsi ego " non quasi isti superstiti, sed successisse defuncto
eiim perocculii judicii senlentiain damnaium habeo, videalur), episcopalus i!li ofiieium in '• illa ecclesia
vos laiiien aUhuc illum per tolerantiam sustinete. tanlummodo interdicatur, ul in alia ecclesia, qu.e
C. VII. IVullumservetur judicium, nisi ralionabiliter sacerdole vacavejit, si electus fuerit, possit esse
tiabitum. episcopus, ad Malachiianam lainen ecclesiam niin-
Item Gregarius Joanni Defensori, eunti in Hhpa- " quam aliquo modo reversurus. § 2. Gloriosus au-
niatn, lib. XI, epist. 50 ". tem comiliolus quidquid praediclus episcopus per
Imprimis rcquirendiim est de persona presbyleri, violenliam atque inseculionem ipsius expendisse
dileclissimi fralris et coepiscopi nostri Januarii, et vel damnum pertulisse dalo sacramenlo firmaveril,
si ita se verilas liabel, sicut ejusdem episcopi pelilio cidem episcopo reslituere compellalur ". Si autera
conlinel, in ecclesia atque *in* loco u suo niodis aliter, quam antefati episcopi petilio coulinet, ac-
omnibus idem presbyier revoceiur. Si aulem diclum t;:m esse forsitati perhibetur, stiblililer qiiacrendum
fuerit, quia conlra ipsum causa. aliqua mota sive esl, el veritaie cognita cum Dei limore quod justi-
probata est, subtililer ipso proesenie el pro se ralio- tice ordo suaseril judicanduin. § 3. Quia ,s ergo
nem reddenie qiisercudum esl et genus causae, et Stephanus episcopus odio ", sui qusedam ficla, et
modtis probationis, ni ex hoc colligere valeas.utrum de falsis se capilulis accusalum, neque aliquid ordi-
atlhuc in exsilio ' demorari, an certe in ecclesia nabililer factura, sed injusle se asseril condemnatuin,
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. V. d Aposiolica freti aucioritate : Haecaddita D c. Dhcutere, et alibi.
snniex epistola Felicis et Zephyrini. Nam damnari C. VI. e Augusiinus: Sic in muliis veluslis exem-
episcopi sine consensu el auctorilate Romani Pon- plaribus, quamvis verba hujus capitis apud S. Au-
lilicis nec tunc poleraut, nec nunc possunt. 3, q. 6, gusliiiuin iion sini inventa.

Qu/EST.sI. C. IV. 'Caput Pseudoisidorianum, compositum ex9 conc. Tol. VI, c. 12, el Ambros. 10
ad 1
Cor. c.5. Ans. I. 3, c. 54. lvo Pan.l.4,c. 115. Polyc.l.5,t. 1. haec non sunt in orig. = C. V. Capui
Pseudoisidorianum, confectum ad Aniani inlerpr. Theod. Cod. I. 9, t. 40, c. 1, et conc. Cartli. IV, c. 28.
— Burch. 1. 1, c. 157. Ans. 1. 3, c. 68. Ivo Decr. p.5, c. 247. — cf. C. 3, q. 6, c. 11.— C. 11, q. 3,
c. 35. " add. : sancta: Edd. coll. o. — f Ksec minus recte apud Bohmerum lanquam capitis
sequeniis inscriplio proferuntur. = C. VI. " Augustini*• nomen (apud quem hoc caput frustra
qutBsiiumest) in solau Ed. Bas. capiti imponitur. =* C. VII. A. 603), I. 13. Ed. Maur.—
Ep. 45, (scr. *'
Ans. I. 5, c. 93. in tocum suum : orig. et Edd. coll. o. pr. Bas. neque ap. Ans. " facien-
dum : Edd. coll. 0. 16prwsumsexil: ib. " add. : awl: orig. — Ans. — Edd. coll." o. ^- Bohm. " con-
tingit :" Ed. Arg. lB prwjudicio : Ed. Bas. '• damnationh : Edd. coll.o. pr. Bas. abesl ab Ans. etEtl.
Bas. Ans. — Edd. coll. o. •• Edd. coll. o. — orig. '* levior cul: a : Ans. cum
confessi: migraverit:
orig. " verba : quum clvideatur vers. seqti. non sunt ap. Ans. et in Ed. Bas. "6 ab illa: orig. — ab
ea : Ans. — Edd. coll. o. " condemnetur: orig — Ans. — Edd. coll. o. exc. Arg. *" Ivo Pan. 1. 4,
C. 82. Decr. p. 6, c'. 540. " i« odio suo : orig,— Ans. — Edd. Arg. Ven. I. II. Nor. Lugd. 1.
583 DECRETIPARSSECUNDA.CAUSA 11.QUJ£ST. I. 583
30
diligenier quaerendiim esl primo, si judicium or- A aliqua de objectis conlra memoratum Siephanuni
dinabiliier est habittim, id est ", si alii accnsalores episcopum probata sunt, aliqua vero doceri minime
atque alii tesles fueiunt •*. Deinde causarum qnali- poluerunt, caula omnino consideratione pensanduni
tas esl examinanda.si digna exsilio vcl deposilionef est, ulrum leviora capilula, an cerle graviora pro-
fuit 33;si 3*eopraesenle, qui 3* accusalus est, sub balasini.utcx eis qnaliler definitionemluamformare
jurejurando contra eum lestiinonium dicium esl; si debeas possis scire. § 5. Gloriosus vero comiiiolus,
scriptis aclum est, *vel* si ipse licentiam respon- si suprascriplus episcopus innocens esse claruerii,
dendi et defendendi se habuit3B. Sed et de personis quidquid de rebus ejus vel ecclesiae ipsius tulil ei
accusantium ac teslificanlium subtiliter quaerenduni sine aliqua restiluat dilalione. * Sed etqureque *s se
est 37, cujits conditionis, cujusve opinionis, attt ne in persecutionem ac violenliam ejtis expendisse, vel
inopes 38 sint, *aut* ne forte aliquas conira pra3- damnum idem episcopus pertulisse juraverit, idem
dictum episcopum •» inimicilias habtiisscnt, *et* memoralus Gloriosus comiliolus reddat ac saiisfa-
ulrum lestimonium **ex auditu dixerunl *\ aul cer- ciat.* Si *9 autem episcopum ' antedictum* laletu
tesescire speciajiler testali sunt; si scriplis judi- culpam 'commisjsse constiterit* (quod absit!) eic,
catum est, et pariibtis prcEsentibus senlentia reci- ut infra [C. XVI, q. 6, c. 3] in causa monachorum.
lata est **.Quod si forte haec solenniter acta nori B De persona presbyleri, etc, ut infra [C. XI, q. 1, c.
snnt, nec causa probala est, qupeexsilio vcl depo- 38] in causa : Clericus adversus clericuni. Et infra
6itione digna sit, in ecclesiam suam modis omnibus in eadem epislola 54, undecimi libri. § 6. De persona
revocetur. Hi vero, qui eum conlra Dei limorem et Januarii episcopi sciendum est graviter omnino et
canonum statula condemnaverunt, excommunicati contra leges esse actum, ut violenter de ecclesin
in monaslerium *3ad agendam pcenitenliam sex ** traberelur; dum, si quaiiilihet "aliam* injuriam u
mensibtis millendi sunt, ita sane, ut, si cuiquam quocunque episcopus ,0 passus fuerit in ecclesia,
eorum mortis contigcrit imminere periculum *', injurianlem Iex capilali pcena perculiat, et sicut
viatici benediclio non negetur. Ipse autem, qui eo majeslatis reum omnibus det accusandi illum licen-
vivente locum ejus teroerarie ambivit, privatus sa- tiam, ut liujtts legis series loquitur codicis lib. I, lil.
cerdotio ab omniministerio ecclesiastico repell.itur, III, conslitul. 10, *' : § 7. Si quis in hoc genus tacri-
atque eidem dileclissimo fratri et coepiscopo no- legii proruperit •*, ul in ecclesias catholicas " irruen*
siro tradalur, ul eum aut ipse ad nos transmitlat, saeerdotibuset minhtrh ff, vel ipsi cullui locoqut
aut apud se in custodia habeal. Episcopi vero, qui atiquid importet injuriw, elc. Et infra in eadem epi-
eum ordinare praesumsenint, vel perversse ipsius stola. § 8. De persona Stepliani episcopi *ad * hcc
ordinationi praebuereconsensum **,'iidem' commu- attendendum est, quia nec invitus ad judicium trahi,
nione privati sex mensibus ad agendam pcenilentiam nec ab episcopis alieni concilii debuil judicari. Et
in monasierio depulenlur. *Si autem episcopi in irifra : § 9. Contra hsec si dictum fuerit quia nec
piacjudiciuin* condemnalionis vel deposiiionis me- metropolilanumhabuit, nec patriarcham, dicendum
morati Slephani se melujudicis consensisse, ac ta- esl quia a sede aposlolica (qtue omnium ecclesia-
lia fecisse non *' suasponteprofessi fuerinl, letiiptis rum caput esl) hsec causa audienda ac dirimendi
eis abbreviandum est et modas poenitentix tempe- fuerat, sicut et pracdiclus episcopus petiisse diguo-
randus. Si igilur is, qui praedicti Stepliani locum scitur, qiii »*episcopos alieni concilii judices habnii
invasit.forlasse deftjnctus est, alque aiius inecde- omnino suspectos. *Quia ergo* senleniia non a sno
sia ejus episcopus ordinalus est, illud de eo slalueii- judice dicta nihil firmitalis obtineal,'ieclionis bu-
dum est quod superitis de causa fralris et coepi- jus lenor oslendil libro codicis VII, etc. * Et infra :
scopi nostri Januarii dixirnus.* § 4. Quod si forte § 10. Quodautem dicilur a servis suis aceusatus.
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. VIIf Exsilio : In vulgatis sequebalur* : vel de- D usque ad vers. Si autem ephcopum, ut oralionis
portdtione, quse-voces sublala: sunt, quia neque in cursus sit expeditior. Nam Gratianus referebal se atl
"*
vetitsiis Gratiani, neque apud B. Gregorium lc- superiora, inqtiibushabcniur similia, hoc modo, ete.
guntur. ut supxade causa Januaxii ephcopi. Quoruin atitem
s Si autem episcopi in pxwjudicium: Haecusque capitum initia citantur ex inferioribiis causis, ea sic
ad vers. Quod si foxte, addita siint ex epistola f : relicla siint, quemadmodum.anlea se habebant, ut
queinadmodtimet paulo inferius a verbo, dilalione, niodus citaudi Gratiano usitatus agnoscaiur.

Q/EST. I. C. VII. M requirendum: Ed. Bas. sl aut si : orig. *•*fuerint.: Ed. Bas. " fuerit: Edd. col.
o. 3*aut si : orig. **<7uiaccus. est: desid. ap. Ans. u habuerit :,Kdii. coll. o. •' add.: cujus vitw r
Bolnn. •• add.: palnmorju : Edd. col. o. — liolim. 3*pastorem ;:'Edd. coll. o. *• add.: verum : Ed.
Bas. *' dixexim: Edd. coll. o. **sit : ib. exc. Bas. *3mongslerio: ib. **seplem : Ed. Bas. *• dhcri-
tneh : Edd. col. o. *6assensum: ib. — f legunlur etiam ap. Ans. *7abesl ab Ans. *•quwcunque : Edtl.
coll. o. — Ans. *• baec excerpla sunl ex capilulari legum imperialium, quod in Ed. — Maur. legitur post
finem ep. 45, 1.15. •• ^1
•• episcopo: Bohm." male. Theod. cod. lib. 16, t. 2, c. 31. Cod. Just. I. 1.
t. 3, c. 10. Edd.
irruperil: »* coll. o. ecclesiacathotica: eaed. pr. Lugdd. II, III. f f add.: vel cut~
toribus ipsis : Bohm. Quia ergo episcopos. — sen'enlia, eic: Ans.— Edd. coll. o.
Pvntoj.. CLXXXVII. 19
.SS7 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA II. QUJ€ST I. 5S8
selcndum est quia amliri" miniine dcbucrunt, Et A ecclesiastica socieiale quolibet excessu discindilur» '
"6
iajra : § 11. Si vero de crimine majestatis dicilur libelli 6' inscriptione aut recipitur, aut ejicitur. Sed
• accusalus, nec *7ipsum deeo credendum fuit, si vita cl qui i accusalur aut excommunicalur, seu recon-
vel opinio ejus lalis ante non exslilit. Et infra : cilialur, per scripluram accusari vel reconciliari
§ 12. Quod autem dicit idem episcopus, quia se ab- jubelur. El sic in ceteris hujusmodi in tantum scri-
sente aliqui sint vilissimi tesles exbibiti, hoc si ve- ptura dcposcilur, ut sicut B. Gregorius in commo-
rum esl, nullius *esse" momenti *lege noscendum' nitorio ad Joannem defensorem ex Romanis legibus
est *s.Et infra : § 13. Testes autem qnales vel cnjus sumens scribil 70 : Sentenlia, quw sine scrip'o "
-opinionis ad tcstimonium admillendi suut, pluritnac proferiur, nec nomen sententiwhabere merealur "". t
leges oslendunt, quae pene nulli habeutur incognilue, C. X. Reslilnendus esl, quem neque conviclum, neque
quae eliam sanciunl *•, ut vilissimis testibus sine confessumconslat esse ejecluni.
73
corporali discussione credi non debeat. § 14. Quod Item Nicolaus Papa Girardo Turonensi Arehiepi-
autcm dicilur, quia nihil scriplis •• judicatum est, scopo.
libri codicis Nolum sil luse fraternx carilati, quod iste pre-
legendus est titulus XLIV, VII •1, quia
sbyler pauper, noinine Chrislophorus, de sua angu-
scriptis debuil judicari. Nam ibi inter alia 'dicilur slia ad nostram cieraenliam lacrimabililer sit con-
ul seiitentia, sine B
atque* praecipitur, quae scripio
* dicens se falsis criminibus impetilum, et
Uicla fuerit, ne nomen quidem' seitteniiai ba- queslus,
e*
ab ecclesia sua non conviclum neque confessum ir-
oere merealur. ralionabiliter fuisse ejcctum. Nam, ut ipse refert,
C. VIII. Ultima sententia debet de scripto proferri. lua 7* diligentia per tres vices
inquisiiione facia,
ltem Codicis tibro VII t 63, titulo de scnlenliis ex nulla in se neque de fornicalionis crimine,
breviculo 6*reciiandis, Imppp. Valenlinianus, Va- homicidii consensione ^ 7S neque de
lens el Gratianus AAA. [PALEA.] (de quibus impetebaiur),
nisi quia suaepaupertatis causa
« Slalulis generalibus jussimus, ut universi judi- reperiri polttil culpa,
reddendi in permisiinus quac pelebaniur aut conseniire noluit, atit implere' 9
ces, quibus juris provinciis non poluit. Quse " suus lameii «mulus ultroneut
facultalem, cognilis causis, ullitnas deliniliones de,
recitatione Huic 68san- egit, qui injuste illius ecclesiam praeripuil. Idcirco
scripli proferant. adjicimus
magnopere monemus reverenliam luam, ut "eliain*
lioni, ut senlenlia, quae dicta fueril, qutim scripia leforle ignorante, Gieziaca cupidilate peracla
non esset, nec nomen quideni sententiae habere me- quce,
decretorum esse videntur, luse fraterniiatis censuraceleri emen-
realur, nec ad rescissionem perperam
solennilas • , dalione corrigantur , scilicet resliluendo ecclesia;
uppellationis requiratur.
Ite.j ex Concilio apud S. Medardum. Hincmarus propriaejam dictum sacerdotem, atque ei reddendo
Remorum Archiephcopusdixit6G : lua pietate prislinum, quem perdidit, honorem, et
C. IX. De eodem. [PALEA.] nullalenus canonica inslituta alicujus lemeriiaie
< Legum ecclesiasticarum "consucludo et* aucto- contemni permiltas, quia facientem el consentienteui
riias talis est, ut in causis gestoruin seinper scri- par pcena constringit.
pliiram rcquirant 67,adeo, ul qui ad sacrum fontem C. XI. Anlequam causa probetur, aliquis excommu-
accedit, suum dare nomen praecipiatur. Qtti ad sum- nicari nondebet.
mum sacerdotium provchitur, decreto manibus om- Item de libro constiiulionum '•.
nium roborato eligitur 6S.Ordinatus aulem a suis Nemo episcnpns, nemo presbyier cxcommunicet
ordinatoribus lilleras accipere jubetur. Qui eliam ab aliqnem, antequam causa probelur, propler quam
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. VIII. u In duobus vetustis codicibus hoc et se- tcripluram accusari, velteconciiintus commendariju-
quens capttt noti habenliir, el hanc legem codicis betur. Eiksic, elc.
15.Gregorius in praecedenli capite nianilesle indica- C. X. Consensione: Sic est emendatiim ex ple-
verai. risque vctttstis exemplaiibiis. Nam aniea legebatur :
C. IX. » Sed el qui : In originali est : Sed qui ac- confessione.lvo aulem habet cousensu.
rusatur, vel qui excommuiticatur, reconciliatus per D
" Si vero dictum fuerit, quia de hoc accusalus est,
QU/EST.I. C. VII. •* audire debuerant: Ed.*7Bas.
quod ad majestatis crimen altettdil : orig. nec ipsh : Edd. coll. 0. pr. Bas. *8nullius momenli esl :
eliam Ans. "• sciunt: Ed. Bus. — : Ld. Par. 60in scriplh jmlicatum : Ed. Arg. — sine
legitur ap. (aciunl
tcriplit judicatum : Ed. Bas. — in scriplh •• judicandum : — Ed. ven. 1.—sine scr. judicandum : £dd. rel.
61 add. : conslit. ultima: Edd. coll. o. nec : esed. orig. = C. VIII. 63Dal. A. 5746*I. 7. Cod.
I. 44, const. 3. — cf. Grcg. M. ep. I.665, ep. 45. 6*periculo : Edd. coll. o. pr. Lugdd. II, 111. addhnus :
Ed. Bas. — addicimus : Ed. Arg. hab. A. 855. Btirch.69
es
1. 2, c. 197. Ivo Decr. p. 6, c. 269. = C. IX.
" scriplura requiratur : Edd. coll. o. eligalur : il). libellari scriplione : orig. —Burch. — Ed.
Bas. — lib. inscriplione Ivo. — Ed. Lugd. 111.— lib. dcscriptione: Edd. coll. rel. 70 cf. c. anleced. in
line. " scripiura : Burch. — lvo. — Ed. Bas. — scripth : Edd. rell. 7! meretur : lvo. — Edd. Arg. Bas.
Nor. Ven. I. = C. X. ,a legendum est: Herardo, qui episc. Turonensis fuit lempore Nicolai I. 7*in Ed. —
Bas. inscribitur : Arlaldo — ap. lvonem (p. 6, c.429).: Airardo — Epocha episioloe incerla esl. a tua :
Edd. Arg. Bas. Nor. Ven. I. 11. 7*confessione: Edd. coll. o. |pr. Arg. Bas. 76 adimplere : Edd. coll. o.
,7 quod : ib. — lvo. = C. XI. 7s Juliani ep. nov. 115, c. 15. — Coll. can. Ans. ded. I. 2, c. 500. Abbo
Flor. (ap. Mabillon. Anal.) c. 36. Ivo Pan. 1. 5, c. 124. Decr. p. 5, c 571. p. 14, c. 42. — cf. infra C. 24.
<j. 5, c. 6.
 M9 DECRETl PARS SECUNDA.CAUSA II. QU/EST. I. 530
ecclcsiaslici canones lioc fieri jiibenl. Si quis aulem A accusandum acceperinl "'. Alii propler conditionem
adversus eam"excommunicaverit aliquem, ille qni- suam, ut9V libertini •» contra patronos ". Alii *'
tleni'qui excommunicatus esl, majoris sacerdotis propler suspicionem ralumniac, til illi qui falsuin
aucioritate ad gratiain sanctoecomnuinionis redeat; lestimonium subornali dixerunt. Nonnulli9Spropter
is aulem, qui non legitime 80excommunicavil8I, in paupertalcm, ul sunl qui mhius quam qiiinqnaginta
tantum abslineat tempus "sacrosancla communioue, aureos habenl. III " latnen omnes, si suain injuriam
quanlum majori sacerdoli visum fueril, ut quod in- exsequanlur, mortemve propinquorum defendant,
juste fecil *' ipse jusle palialur. ab accusatione non cxcluduntur l0°. Liberi liberti-
C. XII. Incerla et dubiu judkari non possunt. que 11011 sunl proliibendi suaruui rcrum defendenda-
Item Augiislinus in ephlola CXXXVII, ad clexumet ruiii ,01 gratia de facio parentum patronorumve
univexsamplebem Hipponensem". queri '•*, ptila ,03 si dicant, vi se de possessione ab
Nomen presbyleri propierea non ausus sum de liis
expulsos, scilicel non uicriineii vis meis inten-
numeroicollegarum ejus vel stipprimere, vel delere, danl, sed ut '•• possessionem recipiant. Nam et li-
iie divinaepoteslali 8*, sub ciijus examine causa ad- Iius quidem non prohihilus est de faclo matris
queri
liuc pendct, facere viderer** injuriam, si illius judi- " 6, si dicat supposiluin ab ea partum, quo magis
cium meo vellem judicio praivenire; quod nec in " coheredem haberet; sed eam ream lege Coruelia
negoliis sxcularibus judices faciunt, quando'cau- faccre permissum ei nonesl. § 1. Ab alio dciaiiim
sae*dubilatio ad majorem potcslatem referttir "6, nt alius deferre non potest : sed eum, qui abolitione
pendeute relatione aliquid audeant cominulare. Et 87 pnblica vel privata inicrvenienle, aut desislenie ac-
in episcoporum concilio constiiuluin ss est, uulltim cusatore de reis exeintns csi, alius "' dcferre non-
clericum, qui nondum eonviclus sit, suspendi a com- prohibetur. § 2. Mulierem iva proptcr publicam uli-
niunionc debcre, nisi ad causam suam examinandam lilalem ad annonam pcrlincnlcm audiri a prxfeclo
se iion praesenlaverit. annonac ileferenlem divi Verus i0* et Antoninus re-
C. XIII. Nec snspicionh arbitrio, nec ante verum et scripserunt. Famosi quoqtie accusantes sine ulla
justum judicium aliquh condemnetnr. dubitatione admillunlur. Mililes quoque, ' qui cau-
ltem Melcbiades Papa Ephcoph Hhpaniw ".
sas alienas deferre non possunt, qui pro pace excu-
Primo semper ante omnia diligenter inquirile, ul vcl magis*ad hanc accusalionem admiltentli
cum justitia et. veritate •• deOnialis; neminera cou- bant, sunt. Servi qtioque deferenles audiuntur.
itemnelis anle verum et juslum judicium ; nullum
II Pars.Gralian. Hh omnibus auclorilalibus dalur
suspicionis arbitrio judicetis; sed priraum probale, „ nullus esl condemnandus, nisi judicio
e( postea caritalivam proferte sententiam, et quod I intelligi, quod
ordinabiliter habilo aut convincatur, aut rettm te
vobis non vultis lieri alteri nolite facere.
Verum hwc de illis inielligenda sunt,
C. XIV. Qui ab accusalione prohibeantur, el qui ipse confitealur.
recipianlur. quorum crimina sunt occulta ; celerum quw manifetla
licm Diq. lib. XLVIIl, tit. de accusalionibus et sunt judiciarium ordinem non requirunt.
inscriptionibus, /. qui accusare 91. UndeAmbrosius1 "•:
Prohibenlur accusare alii propter sexum vel :eta- C. XV. Sine accusalione manifesta judicentur.
tem, ul mulier et pupillus. Alii propter sacramen- Manifesla accusalione non indigeni. >
lum, ut qui stipendium merenl. Alii propter magi- C. XVI. Deeodem.
stralum polestatemve, in qua agentes sine fraude in Item U1Nicolaus Papa Ludovico"' Itegi in ephtota,
jus vocari 9* non possunt. Alii propter delictum qum incipil: Syllabaruni "*.
proprium, ut infames. Alii propler lurpem quae- QuaeLotliarius rex nepos vesier facil accusatore
"3
slttni, ut qui duo judicia adversus duos reos sub- non indigent. Manifesla quippe sunt (teste Apo-
scripta habenX, nummosve ob accusandum vel non slolo) opera caruis, fornicalio, immuudilia, elc.
NOTATIONES CORRECTORUM.
C. XV. ! Ivo in epistola ad ffugoncm, quae inci- D i'frca: Judicis non est, elc, ul infra, c. De mani-
pil: Literas V. P. sic ait: Manifesia auiein accusa- festa.
tione non indigere, testalur Ji. Ambrosius super epi- C. XVI. * Snmtiim est ex epistola, quse habetur
stolam ad Corinlhws, ita dicens de eo,qui cuinno- iiicodiccsiepe iuemorato monaslerii Domiiiicanorutu,
I. C. XI. " add.: constitutionem : Edd. coll. o. pr. Bas. " add.: eum ered. pr. Arg. Bas. " ex-
QUJEST.
communicaverit: Ed. Bas: "* feceril: ib— add.: eum excommunicando: Edd. coll. o. = C. XII. 8*scr. A.
404. — Ans. 1. 5, c. 80. lvo Decr. p. 6, ;c. 358. 8* pielati: Ed. Bas. — pielath polesiati: Edd. coll.
rell. exc Arg. •* videar : Ed. Bas. 86 defertur : ib. *' In ephcoporum quoque : "'Edd. coll. o. — Senlit
Auguslinus de conc. Carth. III. hab. A. 597. "• statulum : Ed. Bas. = C." XIII. Capul Psendoisidoi i.
Col.tr. p. p. 1, t. 31, c. 1. •• caritale: Edd. coll. o. = C. XIV. Macer 1. 2, de publ. jud.
**> evocari:orig. "acceperunt: Ed. Bas. '* add. : filii contra parenles et: Edd. Lugd. H, III. •* liberli
••
E<l.
Bas. *6add.: tuot:ib. S7fr.9. ex Paiilo 1. 5. Sent. 9B^r.l0.ex Hermogeniano 1. 6, epist. fr. 11.
ex Macre I. 2. de publ. jtidic. ,<u)exctudentur: Ed. Bas. ,01 deferendarum : ib. *" conqueri l0*
: ili.
*•» veluti : Edd. coll. o. ex orig. l"in «os : Ed. Bas. — in eis : Edd. reli. exc. Lugdd. 11. add. :
tantum : Ed. Bas. i0<conqueri: Edd. cojl. o. "T alios : Ed, Bas. 108lfr.13. ex Marciano I. 1, de publ.
jud. ,09Severus : Edd. coll. o. — P. II. "• Sentenlia sumta esl ex comm. in ep. 1. ad Cor., qui Aui-
brosio suppositus est. = C. XVI. "l scr. A. 867. — Ans. 1.12. c. 55. "' Carolo : Edd. cotl. o,. il'ma-
nifesta enim sunt—opera ejus : Ed. Arg. reiiquis omissis. — manif. sunt op. ejtts, tesie Ap. opera carnis, qna>
tuni: Ed. Bas. cf. Gal. c. 5, v. 19.
-501 DECRETI PARS SECUNDACAUSA II. QUJEST. F. 595
Gralian. lnmanifeslis enim callidilale accusantium A stim, aut in aliqito sive saeculari, sive ecclesiastico
non opprimitur retis, nec lergiversaiione proprium judicio noniinaium atque "s convictum. Quis cnim
crimen cetaiur, quttm culpa stta oculis omnium sponie sibi utrumque andeat"» assumere, ut cuiquam 130
se ingeral, aique ideo in talibus judiciarius ordo non ipsc sil el accusator, el judex ? Cujusmodi regitliim
reqtiiritur, qiti ideo inslitulus est, ul nec innocentia etiam Paulus apostolus in "eadum*ad Corintltios
insidiit paterel adversantium, nec culpa delinquenlium cpislola 131breviter insinuasse inlelligilur, quimi
sentenliam effugeretjttsli examinh. quibusdam commemoralis criminibus ecclesiastici f
Unde Slephanus "* Papa V Leoni Ephcopo Thea- 'judicii* formam ad omnia similia cx quibusdam
nensi n "": daret. Ait "* enim : Scripsi vobh in ephlola non *••
G. XVII. Ordinem judiciarium manifesla non deside- commhceri fornicarih.
rat causa. Nonwtique fornicarih hujut
De manifesin et nola pluribus" 6 causa non sunt mundi, aut avaris, aut raptoribus, ant idolis ser-
qiia;rendi testes, ut S. Ambrosius in epistola ad vientibns, alioquin debueratis de hoc mundo exisse
'". Non enim possunt homincs in hoc mundo vi-
Corinthios dixit " 7, de.fornicalione ,<s sentcnliam '" eos possunt
ventes nisi cum talibus vivere, nec
exponens Apostoli : Jttdicis, inquit, non est sine lucrifacere si eorum "• con-
accusalore damnare, quia'el* Dominus Judam,quum B Christo, colloquium
viclumque vitaverinl. Unde et,ST Dominus cum pu-
fur essetli','sciebat "• : sed' quia non est accusa- blicanis et
peccatoribus comedens : Non,3I!est opus
ttts, minime abjecil ",. 'Ul tolleretur de medio ve- tanis medicus, sed male habentibut. Non
tlrnm qui Iwc opus fecii. Cogniio ***opere itio "3 "', inquit,
"* enim veni vocare jutlos, sed peccatores "\ Et ideo
pellendum illiun 'ftihse' de ccetufraternitatis Apo- '*' Apostolus, et
ttotus censnit. Omnes enim crimen ejus sciebanl, ei sequilur adjtingit '**: Nunc nripsi
vobis [non lw commhceri. Si quis fxatex nominfllur
non arguebant. Pttblice enim novercam sttatn loco 'in
vobis*aut fornicator, aut idolis serviens, aut ava-
nxoris habebat, in qua re neqtte testibus opus erat,
crimen. Ei rus, aul malcdicus, aui ebriosus, aut rapap, cum
neque tergiversalione aliqua poterat legi
: Absens aulem auctorilale hujusmodi nec 'quidem' cibum 'simul* sumere. Quid
puulo post facie, prwsens enim milii de his, qui foris sunt, judicare? Nonne d»,
Spiritus" 5, quinusquamabesl,jamjudicaviutprwsens his, qui intus sunt, vos judicalis? De his autem, qui
ium, qui hoc admisit, iradi satanw in interilum carnis.
Deus judicabit. Auferle malum a vobit
III Pars. Gratian. Sed sciendum est quod eorum, forh sunl, verbis
ipsis. Quibus salis ostcndit, noti lemere, aut
quw manifesta sunt, alia sunl notajudici, el inco-
alia sunl et occulla quomodolibet, sed per judicium auferendos esse
gnila alih; manifesia aliis, ju- malos ab ecclesinecommuuione, ul, si perjudiciuni
dici; quwdam vero sunt nota jndici, el alih. Qum Q auferri non tolerenlur poiius, ne perverse
tunlum nota sunl, sine examinalione feriri non possunl,
judici malos 'quisque* evitando ab ecclesia ipse discedens,
postunt, quia, dum accusatorh persona assumitur, '** ad gchennam.
eos, quos fugere videtur, vinciat
jndiciaxia poleslas amittitttx.In una enim eademque Quia et "" ad hoc nobis sunt in
catisa nullus simul polesl esse accusatox el judex. scripttiris 'sanctis*
exempla proposila, velut in l*6 messe, ut palea suf-
Und» Aitgtislinus in homilia de pwnitenlia (quw etl
L) c. 12 »' : feralur usquc ad ultimum venlilabrum, vel iutra
C. XVIII. Quando aliqtii sunt coxrigcndi, quando illa retia, ubi pisces boni cum malis usque ad se-
tolerandi. gregalionem *•*',quae futura est in liliore, id est in
Mnlli corriguntur, ulPelrus; multi toleranlur, ut fine saecuii, aequo animo tolerentur. § 2. Non enim
Jutlas; niulti nesciunlur, donec '"' venial Dominus, contrarium esl huic loco id, quod 'alio loco' dicit
8
qui illuminabit abscondila tenebrarum. Et infra : Aposlolus1* : Tu, qui es, qui judicas alienum ter-
§ 1. Nos vero a comniunione prohibere quemquam vum?suo domino slat mtt cadit. Noluit enim homi-
non possumus (qtiainvis hoccprohibilio nondum sit nem ab homine judicari ex arbitrio siispicionis vel
inorialis, sed inedicinalis) nisi aut sponte confcs- etiam extraordinark) usurpalo judicio, sed potins
NOTATIONES CORRECTORUM.
in qna hsec praecedunt: Accusatorem autem habere D comperimus,quw vero Lqlharius rex, etc
Lothurium non nhi illum, qtti accusalor fralrum in C. XVII. n Exslat iniegra boecepistola in colle-
Apocalypsi appellalur, et opera ejus, quw et ipsa ctione canonum sine aucioris nomiue in Valicana
ejusilem anliqui hoslis inslinclu patrantur, profeclo bibliolheca.
QU/EST.I. C. XVI. "* Fragm. epist. deperdilse, scr. A. 887. — Ivo Pan. I. 4. c. 117. Decr. "• p. 6, c. 431.
— Eadem lcgiinltir apud Geiiiomn de aedif. Dei in Anecdotis Pezii t. 2, p. 2, p. 574. Turonensi :
Ed. Bas.—Lfo»i/«»<;nsi:lvoPan.= C. XVU. ""plurimh: EJd.coll. o.— Ivo. 117dici>.eaed.pr. Par.Lugdd.
— cf. Cor., c. 4. "8 fornicatore : Edd. coll. o. ex lvone. "9 fuhsel : ea>d.e\ eod. "° hacc neque ap.
lv. neque apnd Geiiioiim in ejecit: Edd. coll. o. pr. Arg. Bas. "* add. : autem : Ivo. Geiiious.
legiintur.
- Edd. coll. o. "3 islius : Edd. Bas. Lugdd. II, III. "* add. : aposlolicm: Ed. Bas. "* add. : sanclus :
Ed. Arg. P. III. "6 Serm. 551. Ed. Maur. — Ans. 1. 3, c "° 70. Polyc. I. 7, t. 7. = C. XVIII. '"1 Cor.,
c 4, v. 5. "" aut: Edd. coll. o. "• auderet "* : Edd. coll. o. ctyusouam :eaed. ,31add. : sua : Edd ciitl. o.
pr. Bas. — f ecclesiatlicis : Edtl. coll. 0- 1 Cor., c 5, v. 8. M ne commhceamini : Edd. Coll. o,
"* exire-. eaed. pr, Bas. JS*cf. C. 23, q. 4, c. 17. 136colloqu. sive collegium conviviumque: Ed. Bas.
"'abesl ab £dd. coli. o. pr. Bas. ,3SMatlh., c. 9,'v. 12. *" necessarius : Edd. coll. o. •*• iW add.: ad
^*1 "" 1 Cof., c. 5, v. 11. non com-
poznitentiam: Edd. coll. o. pr. Arg. — consequenles: Edd. coll. b.
misceamini: Edd. coll. o. pr. Bas. add. : fornkarih : Edd. coll. o il* vincat : Ed. Bas. — vel vincat.
Edd. Nor. Ven. I. -- vel jungatjvel mittat : Edd. Arg. —tmitiat : Edd. Par. Lngdd. '*'abest
-ab Edd. colh o. pr. Bas. "6 Matl., c. 3 et 13. l*' separaiionem ; Edd. coll. 0. pr, Bas. ,M Rom., c. 14, v. 4.
 513 DECRETl PARS SECUNDA.CAUSA II. QUJEST. I. 594
exlegeDeisecundumordineineccIesiae,5ive ullrocon->A citlam episcopus, el nlius illum nemo novil. Ego
fessuni.siveaccusatumatqae conviclum.Alioquin il- nolo illum publicc corripeie, et lu quseris inscribe-
lud U9cur dixil: Si quh fnternominatur aut fornica- re? Prorsus nec prodo, nec lf" negiigo : corripio
lor,aulidolis serviens, etc, nisi quiaeam nominalio- 166in secreto, pono anie ocuios ejus i67 Dei judi-
nem intelligivoluit1'0,qua.titinqiienquam,quumsen- cium, lerreo cruentam jconscientiam, persuadeo
lentia ordine judiciario atf;ue inlegritate profertur? ' poeniienliam. Ilac carilate prtjediii esse debemus.
Nam si nominatio 'sola* sufficil, mulli damnandi Unde aliquando liomines reprehendunt nos, quod
sunt innocentes, quia ssepe falso in quoquam cri- quasi non corripiamus, aut putant nos scire quod
. mina nominantur. § 3. Non ergo illi, quos nionemus nescimiis, aut putanl nos tacere quod ,68 scimus.
agere pceniientiam, qtiscrint sibi comiles ad snp- Sed"• forle quod scis et ego scio : sed non coram
plicium '•', nec gaudeant, qtiia plures invetieriut te corripio, quia curare volo, non accusare. § 5.
"*. Non eniin propterea minus ardebuut, quia cuin Smil homines aduheri in domibus suis, in secreto
muliis ardebunt. peccanlm, aliquando '" nobis produntur ab uxori-
C. XIX. Peccatum, qttod lantum juclici nolum est, ab bus suis, plerumque zelantibus, aliquando marito-
eo damnaxi non valet '**. rnm saiuiemqiisereiilibus. Nos non prodimus pa-
Idem sexmoneX VI, de tiexbisDomini. i lam "*, sed in secreto arguimus l". Ubi1'* coniigit
B
Si peccaverit, *inquit*, in te frater luus, corripe maluiii ibi morialur "maliim*.Non lamen vulnus
emn inler te et ipsuni solum. Quare? quia peccavit illud negligiinus, anle omnia ostendentcs, homiui
in te. Qnid esl : ln te peccavit? Tu scis, quia m in lali peccato conslilulo, sauciamque gerenli con-
peccavit. Quia enim secrelum fuit, quando in te scientiai», illud vulnus esse mortiferum.
peccavit, secretum quaere, qtium corrigis quod in le IV Pars. Gralian. Quando vero crimen est notum
peccavit. Nam si solus nosti, quia ""peccavit in te, alih, el non judici, nec tunc sine examinnlione fe-
et eum vis coram omnibtis arguere, non •"• es "' riendum est, quia in erimen sibi occullum judex ten—
eorreplor "*, sed proditor. Attende, quemadmodum lentiam ferre non debet.
vir justus Joseph tanto fiagilio, quod de uxore fue- Unde Eyarislus Papa ail epist. 11"° :
rat suspicalus, tanta benignilate pepereit, antequam C. XX. Senlenlia non pracipilanler fereuda est.
sciret unde illa eonceperat, quam gravidam sense- Deus omnipolens, ut nos a prsecipitatse "6 sen-
rat, el se ad illam non accessisse noverat. Reslabat tcntiae prolatione compesceret, quum oninia'" nuda
kaqne certa adulterii suspicio, et lamen, quia "• et aperta sint oculis ejus, mala lamen Sodomce no-
ipsesoius senserat, ipse solus sciebat, quid de ilU , luit audila judicare prius, quam manifesle agno-
ail evangeliuin? Joseph autem, quum essct vixju- sceret 1'8 quae dicebahtur, unde ipse ait "•: De-
ttus, el nollel eam divutgaxe160.'Marili dolor non scendam, el videbo, ulrum clainorem, qui venit ad
vindictam quaesivit : vobiit prodesse peccanti, non me, opere compleverinl,ari non esl ila, ul sciam. De:is
punire peccantem. Quum, inquil, nollei eiitn divul- omnipotens, cui nihil cst abscondilum, scd omnia
gaxe', voluileam occulte dimitlere. El infra : § 1. Ergo ei manifesla sunt etiam anlequam fiani, nopls° ob
1
ipsa corripienda sunt coram omnibus quse peccan- aliud haec et alia multa (quse liic 1S prolixilatem
tur coram omnibus. Ipsa vero corripienda sunt se- vilantes non inservirnus) per se inquirere dignatus
creiiusquse peccantur secrelius. Distribuite 161tem- esl, nisi 1" ut nobis exemplum daret, ne praecipites
pora, et concordat16s scriplura. Sic agamus, et sic in disculiendis et judicandis negoliis essemus, et ne
agendum est, nonsolum quando in nos peccatur, niala quorumque 1S3 prius quisquam praesumat cre-
sed etiam quando peccalur ab aliquo, ut 183ab al- dere quarn probare. Cujus exempio inonemur, ne
tero nesciattir, in secrelo debemus corripere. Et ad proferendam senlentiam unqiiam prsecipites si-
pauloposi: § 2. Navil"* enim nescio ouem hoini- mus, attt temere indiligenleraue iudiscussa,av

'*' illh : Ed. Bas. "» «a/t: ib. '" supplicia : Edd. coll. o. "* inveniant sibi timi-
Qu/SST.I. C. XVIH. *•**
les : esed. = C. XIX. Sermo 82. Ed. Maur. — Ans. 1. 11, c. 26. "* add. : in le : Ed. Bas. "' qnanto
il>. "" jam non : ib. "' erh : Edd. coll. o. ,5Scorreclor : esed. — add. : errorh : eaed. pr. Bas. "• et
tamen ipse quia non noverat, quod dicii: Edd. coll. o. pr. Lugdd. II, III, in quibus legitur : el tamen, qnia
ipse solus noverat, ipse solus sciebat; quid clieit evangelium? — cf. Mallh., c. 1, v. 19. **•traducere: Edd.
Lugdd. II, III. — divulgare et traducere : Ed. rel, 161dhtingue : Edd. Ven. I. Par. Lugdd. '*• conconla-
bit: Ed, Bas. — concordabii : Edd. rel. i6>et : Edd. Par. Lugd. I. — verba seqq. : i. s. d. c. : desid. in
Edd. coll. o. pr. Lugdd. II, 111. 16*iVescioqtiem noverit : Edd. colL o. pr. Lugdd. II, III. "' add. : la-
tnen : esed. pr. eacd. et Arg. 166add. : lamen : esed. pr. Lugdd. 167et i Ed. Bas. i6Sadd. : si quid :
Ed. Arg. "'abesl ab Edd. coll. o. pr. Lugdd. II, III. "'peccantes : Edd. coll. o. 17iqui al. : Ed.
Bis. "'ahest ab Edd. coll. o. pr. Lugdd. 11, lll. '" conipimus : Ed. Bas. "* ul ubi: Edd. coll. o.
"* Caput Psetidoisidorianimi, desuinium ex c. 14. Gregor. Moral. 1.19. — Eadem leguntur in conc Tribiir.,
c. 22. —Burch., 1. 11, c, 9. Ans. I. 3. c 07. lvo Pan. 1.4, c. 116. Decr. p. 5, c. 240. Polvc 1. 7, t. !.
= C. XX. P. IV. "• praciphanda : Edd.coll. "' llebr. c. 4. "" cognoscerel: eaed. 17*Genes, c. 18.
180'tdeo : Edd. Bas. — non ideo : Edd. rel.—verba : et alia —inseruimvs : non sunl ad Ivd Pan
181 ob protixitatem capilulo non inseruimus : Edd. coll. o. "* non quod ea ignoraverit, sed ut.
eseI. "* pro^itTiornm: e*d. "* add. : probqla': Edd. Bas. Par. Lugdd. — improbata : Edd. rell. ex.J
Iv. Pan.
50r* DECRETI PARS SECUNDA CAUSA II. QUJEST. II. >m
qiitrquc* quoqtio mo:!o judicemiis, dicenle veritalis A manifesttim esi. Sed et dudum episcopos Thieigau-
voce : Nolite judicaxe, ut non judicemini"»: in quo dtini "6 et Gtinterinm in tali facto etim liabuisse
enim judicio judicaveritis judicabimini, el rcliqua. lutores alque faulores, pcne totus nobis orliis un-
Nain mala audila niillum moveant, nec passim dicla dique ad limina seu sedem confluens
aposlolicam
absque cerla probatione quisquam unqiiam credat, referebat. Et infra : Igitur deccrncnte nobiscum in
sed ante audita diligenter iuquirat, ne "6 praecipi- sancta synodo, in prscsenlia deposiii, et ab oflicio
tando quicquam aliquis agat. Si enim Dominus "' sacerdolali excommunicali, alqtie a regimine epi-
omnium Sodomorum mala, quorum clamor ad cce- seopalus alienati indubilanler existunl " 9.
lum usque pervenerat, omnia sciens prius, nec cre-
dere, nec judicare voluit, quam ipse ea cum fideli- QUJESTIO II.
biis testibus diligenter invesligans, quse audierai, GRATIANUS.
opcre "veraciter* cognosceret ,8S, niulio magis nos Qttod eutem exspoliatus ante judicem stnre non
"• humani et
peccatores homines, quibus incognita possil, tnultis auctorilatibus probaltir.
sunt occulta judicia Dei, et "°, haec praecavere el Ait enim Joannes Papa \.ad Zticliariam Archiephc. *:
nullum "' anle vcram justamque probationem juili- C. I. Ante litem contestntam possessori cuncta ttit.t
care aut damnare debemus, manifesle apostolo tli- B restiluenda.
<elllePaulo,•* : Tu, qui es, quijudicas seivum alie- Aniiquilus decrelum est, tit omncs possessiones,
iiiun ? suo enim dominostat aul ca-lit. et omiiia sibi sublata, alque frttctus ciiuclos anle
"VPars. Gratian. Quando autein crimen notum liiem conlestaiaiii perceplos * * episcopus vel pri-
est jttdici et aliis, aliquando xeus inficialur faclum, nias 3 possessori reslituai.
veluti si quis negarel intexfecisseeum, quem sub ocutis C. II. De eodem.
judicis in conspectu mullorum interfecit. Hic, quia ltem Nicolaus Papa *.
«e xeiim negat, sine examinatione fexixi non potest. Omiics leges lam ecclesiasticse, quani vulgarcs et
Aliquando evidenlia ipsa opexis retun esse leslalur, publicse prsecipiunl, ul omnia sibi ablata resliluan-
qnando opere publico crimen suutn confitelur, lunc lur ei, qni sttis est rebus exspolialus.
post secundam et lertiam correctionem sine examina- C. III. Nullus debet accusari, dum suis rebut fuerit
tione damnandus est vel puniendus, si incoxxigibilis spolitttus.
exstilerit. In Iwc ilaque ullimo casu intelligenda est Itcm Stephanus Papa, epistota II h *.
auclorilas illa Ambrosii'" el Nicolai : Manifesta Nullns episcoporum, dnin suis fuerit rebus exspo-
accusatione non indigent. Fornicalor enim ille, in lialus," aut a sede propria qualibet occasione pul-
* debet ' aul a
qnem sine examinaiwne sententia aposiolica proces- C sus, accusari, quoquam potesl ei cri-
* *
terttt, publice coram omnibus novercam snnm pro men objicj, pritisquam inlegerrime reslauretur,
vxore habebat. Lotharius quoqtte, de qtto Nicolaus et*omnia, qnse illi ablala <|nocunque-ingcnio ftie-
* et
scribit, similiter publice uxorem suatn dimiseral, et rant 6, legibus redinlegrcnltir, ipse propriae sedi
aliatn superduxerat. el prislino stalui regulaiiler reddaiur *: ita ul om-
Unde idem Nicolaus Papa scribit Archiephcopis e.t nes possessiones,*et ciincla' sibi injuste ablala," ai-
Episcopis per Galliatn, Jlaliuni el Germaniam ton- que fiuctus 8 omnes anlc cceplam • accusationempri-
ntiutis "* : niales cl synodus episcopn, de quo ,0 agilur, fundilus
C. XXI. Sine accusalione manifesta ferienda sunt. restilnaiii.
Scelus, quod Lotbarius rex (si tamen rex veraci- C. IV. Nec convocari ad sijnodum, nec in aliquo
ter dici possit, qui nullo salubri regimine corporis debet judicari spoliatus.
appetitus refrenat, sed lubrica enervatione magis llem Eusebius frntribtts constitutis per Alexandriaiu
illicitis ejus motibus cedii) in duabus feminis, Thie- et JEgypiutn, epist. II ".
tberga 19' scilicet et Gualdrada, commisit, omnibus In scripturis veslris repcrimus quosdam episcopos
NOTATIONESCORRECTOHUM.
QU^ST. II. C. I. a Perceptos : In vetttsiis exem- D C. III. <•»Lapul boc snx tntegrilali ex origmali est
plaiibus ct epistola Joannis, iloinque Eusebii esl' : restituiiini.
perccplor vel primas possessori reslituat.
I. XX. ,s" et n"n Ivo. — Edd. coll. o. pr. Arg. — cf. Malth. c. 7, v. 1, '" 6 nec
QU.CST. C. jnbicabimini: 188 comprobaret : eaed. 1S0 nos
o. >87 add : : eaed. ex lv.
pracipituiitcr : L.ltl. coll. ,90 cognitor
cf. C. 30, q. 5, c. 10. Rom.
qui homines sumus et pecc.: e:ed. hac prwcaventes: eaed.— Ans. "»
c 14, v. 4 — P. V. "» supra c. 15, 16. 196 "* scr. A. 863. Ivo Decr. p. 8, c. 226. = C. XXI. 7e-
: Edd. coll. o. — Theiberga : Ivo. Teugualdum : Ed. Bas. — Teugaldum: Edd. rel. cum Ivone.
berga
*•' rofciscHtn: Ed. Bas. i9Sexhlanl: ib. _ cf. Breviar.
l ex Theod. cod. 1. 9, t. 10, c. o,
QUJEST.11. Caput Pseudoisidorianum, desumptum Pan I. * et Ans. et Ivon. 1.1.
Alar. I. 8, t. 1, c 2. — Ans. I. 3, c. 44, et in line I. 7. Ivo 4, c 47. ap. *
= C. 1." prw.ceplor,vel ep„ vel primas : Ed. Bas. » videlur legendumesse : primq— C. II. ex praefalione
Pseiidoisidori. — cf. C. 53, q. 2, c 5. = C. III. * Caput Pseudoisiilorianuin, confeclum secunduni hi-
Mnr. trip. I. 8, c. 12, et syn. 5, snb Symmacho. Coll. tr. p. p. 1, 't. 21, c. 3. —Burch. 1.• 1, c. 142 Ans.
) 5, c. 52. Ivo. Decr. p. 5, c 255. 6 sunt: lvo. Edd. coll. o. add. : pradia : Ivo. add.: ejus Ld.
"
Has. ' iucepiatn : Edd. Bas. Lu^dd. — acceptam : Edd. rel. — conceptam : lvo. Bitreh. adtl.: stipra:
••'(I.Ras. = C. IV. " Caput Pseiidnisidorianum; cf (spuriam) syn. V. SynunKcln. — Ans-. 1. 5, c U.
Ivo Pan. I. 4, c 45. Decr. o. 5, c. 2ii.
&97 DECRETI PAKS SECUNDA. CAUSA 11. QUJEST. III. 5!)S
vestris in partibus a propriis ovibus accusalos, ali- ,\ enim iltcili criminh cum dhpendio existimaiionh ac-
quos videlicet ex suspicione, el aliquos ex certa ra- eipienl.
lione, et idcirco quosdam suis esse rebus exspoliatos, Unde Caius <*Papa l:
quosdam vero a propria sede pulsos •'. Quos sciatis C I. De ih, qui non probanda objiciunt.
nec ad synodum comprovincialeni, nee ad generalem Si quis circa hujusmodi personas non probanda
posse vocari ", nec in aliqno judicari, anleqnam delulerit, auctoritate hiijus sanctionis intelligat se
cuncta, quae eis sublata " sunt, legibus potestati eo- jacluram infamioe suslinere, ul damno pudoris et
rum redintcgrentur. exisliiiiatiohis * dispendio discat, sibi alienae vere-
C. V. De eodem. cundfse impune insidiari saltem de eetero non licere.
Item Julius Papa, i» ephtola ad Orieniafes, c. 35 C. n. Si accusator in accusatione defecerit, talionem
et&c". recip'at.
Ntillns potest con-vocari" aut judicari, aniequam Item Damasus Papa ad Slephanum 6 Ar.hicphcopum^
omnia sibi ablala etomnia juraei in integrum resli- epht. UI ".
luanlur, quia non habet privliegiinn, quo possil Calumnialor, si in accusatione defeccril, liilioiiem
exiii jam nudatus. recipiat.
C. VI. De eodem. B C. III. De eodem.
Item Zephyrinus Papa ad Episcopos jEgypii, ep. II". Item ex decrelo Hadriani Papae in cctpitulis ab ipsa~
colleclh, c. 52, in medio *.
Prseceplum ergo est in anliquis slatutis, episcopos Qni non probaverit quod objecit *, p<rnam, quam
ejeetos atque suis rebus exspoliatos ecciesias pro- intulerit, ipse patialur.
prias recipere, et primo sua omnia eis reddi, et de- C. IV. De his, qui falsis criminibus aliqnem impetunt,.
iniim, si quis eos juste accusare vofuerit, sequo pe- ltem ''.
riculo facere; judices esse decernentes episcopos
Si quis episcopum, aut presbytcrtim, aut diaco-
recta sapientes, et ineccFesia convenientes, ubi le- num falsis criminibus
appelieril 7, et probare non
stes essent singuloru.m, qui oppressi videbantur, nec nec in line d • dandam ei coinmunioneir
* potuerii 8,
prius ens respondere debere *, quam omnia sua eis censemus ".
ct ecclesiis eorum legibus inlegerrime reslituantur. 11Pars. Gralian. Aliud esl accusalionem non int-
plere, et aliud esl convicium non probare. Illitd eninv
nulli sine abolitione, hoc omnibus licel.
QtLESTIO III. Unde Fabianus Papa ad llilarium Ephcopum,
GRATIANUS. " :
C ephl. III
I Pitrs. Qua antem pwna feriendi sint qui in ac- C. V. Coiwicium non esl pro accnsalione habendun .
'
cusatione deficiuni, canonum censura definjt. Poenam Si quis iralus crimen * aliquoJ cuilibet temere

NOTATIONES CORRECTORUM.

C. V. c Capul hoc conlectum esl ex decretis Julii cibus. In vtilgalis autem Iegebaltir : Item Damasut
Irigesimo quinte et octavo, verbis lamen mulalis et c. Papa. Exslat autem caput hoc in capilulis Hadriani
alio modo (lisposilis. 62, et in concilio Eliberitano cap. 75. Ivo citat e*.
QUJEST.III. a Caius: Sic est in plerisque velusiis, Carihaginensi. Et in tomis conciliorum adjungitur
cl habeiur hoc caput in epislola unica ipsius, in qna Cartbaginensi III.
d fine : Sic legilur in concilio Eliberitano,
proxime his anlecedunt verba capitis : Si quh ephco- non JVecin in hoc tantum canone, scd eliam in aliis, quani
pus, infra ead. quaest. 7. In vulgalis aulem hic cita-
batur Gelasius. ob causam, atque etiam oli glossam nihil est muia-
C. II. b Verba ipsa Damasi refcruntiir infra 4, q. 4, iiiin. Apud lladrianum lamen est: nist in fine dan-
C Nullus introducalur. n dam ei non esse communionem. Apud Ivonem : non-
C. IV. e Iiem : Sic est in plerisque velustis codi- nhi in fihe dandam ei esse communionem.

**convocari : Edd. coll. o. — Ivo.

Qu/EST H. C. IV.— " ejeclos : Ed. Bas. — depulsos : Edd. rei.
"oblata: Ed. Par. ablala : Edtl. rel. pr. Bas. = C. V. "Caput Pseudoisidorianum, confectum "
ad
Enuodii apolog. pro Symmatlio. — Burch. 1.1, c. 144. Ivo Pan. 1. 4, c. 46. Decr. p. 5, c. 257. vocari:
Ed. Bas. = C. VI. " Caput Pseudoisidori, haustum ex histor. tripart. 1. 7, c 12.—Ivo Pan. 1. 4, c. 43.
Decr. p. 5, c 246. *
QUZEST. 111.P. I. CapulPseudoisidori,cujus fons estc. 41. Theod. cod. 1.16, t. 2. — Ans. 3
1. o, c. 46.
Alger. p. 2, c 37. = C. 1. * wstimationh : Edd. coll. o. pr.*
Bas. Lugdd. H. III. = C. II.. Caput Pseu-
«loisidori, repeiimm exTheod. cod. I. 9, l. 1. = C. III. Caput Pseudoisidori, cf. ep. Fabiani ep. 3, cf.
C. 5, q. 6, c. 1. — Fons capilis esl inteipr. ad. c 10. Theod. cod. 1. 9, c 1. — Alger. 1.2, c 47. » obje-
cerit: Edd. coll. o. = C. IV. * ex conc. Eliberitano (hab. non serius A. 319) c. 75. — cf. conc. Arel...
II, c. 24, et cap. Hadriani c 62. — Regino' I. 2, c 338. Burch. 1. 2, — c. 195. (ex Carlhaginensi) Ans. in
fine 1. 3. lvo Decr. p. 6, c. 240. impetierit : Edd. coll. o. add. : vel accusavil : eaid. exc
Bas. • poterit: eaed. ' finem: Coll. Hisp. " abest a Coll. Hisp. el Ans. lv. Burcli. = C. V. P. II.
11Capul Pseudoisidori, desumtum ex interpr. adTheod. cod. I. 9, 1.1, e. 15, — cf. Capil. Hadriani e. 54,
— Ans I. 3, c. 89 (87). Ivo Pan. 1 4, c. 74. Decr. p. 6, c. 324.
E'J9 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA 11. QUJEST. III. 600
objeceril, conviciitm non est pro accusalione ha- ,\ nola perpetuoe iufain;se ad pceniteiiliam suscipimus.
bendtim, sed permisso tractandi spatio id ", quod Vel non fiunt infames lege canonum omnes, quos le-
iralus dixit, per scripluram se probaturum esse fa- ges swculi infames pronunciant, quum Paulus diaco-
leatur, ut, si fortasse resipiscens quae prse " ira- nu3, qui non itnpelrata abolilioue ab accusationede-
"*
cundia dixil iterare aut scribere " noluerit, non slilerat, hac auctoritute dignilatem
officiisui recupe-
ut reus criminis leneatur. ravil, quem senatus-consullum Turpilianum infamem
III Pars. Gralian. Sed aitud est crimenillatum non pronunciat. Quod eliam de ea
faleri cogimur, qttw in-
posseprobctre', aliud aliqua promissione accusatio- tra tempus luctus nnbit, quum malrimonia hodie re-
nem deserere. Huic enim, qui promhsione ' deceplus gantur jure poli, non jure fori, et jure poli morluo
accusalionem deseril, venia dalur; illi vero, qui cri- viro mulier solula esl a lege viri: nubal cui vult. § 1.
tnen illalum probare non valuerit, infamia irrugatur. Sed idem Slephanus econtra scribit, dicens: Infames
Unde B. Gregorius scribit Joanni EpiscopoCorinthio- dicimus quoscunque leges sseculi infames pronun-
pim, lib. I V, epist. 50 " : ciant. Sed illud Getasii ei Slephani" : Quanquam
C. VI. De eo, qui promhsione illcctus accusationem animas, elc, et : Sub nota
deserit. perpetuse infamiae, etc,
de illh inielligitur, quibus per jvdicem civileminfa-
Paulnm ilaque diaconum quamvis culpa sua vehe- '.
mia irrogatur, quorutn sicui examinalio et casligatio,
nienter coiifundat1T, quod deceptus promissione ab
ita et in inlegrum reslilutio non nisi ad civilemjttdi-
aecusalione nuper depositi * quondam * episcopi sui cem
speclal. De ea vero, quw intra tempus luclus nu-
dosiileril, lamen hanc-ei culpam ignoscimus. bit, non csl contrarinm ei, quodStephanus ait: Infa-
[PALEA.] mes dicimus, etc. Quum enim leges smcvli prmcipve
« Omnis * igitur is, qui crimen objicit, scribat se in matrimonio sacros canones sequi non dedignentur,
probaturum. Revera ibi semper causa agitur", ubi non videntur pronunciare infamem, quw aposlolica el
crimen admitlilur; etqui non probaverit quod obje- canonica aucioritale non illicite nubit.
cit ", poenain,quam intulerit, ipse patiatur. >
IV Pars. § 2. Nolandum est quoque, quod aliud
C. VII. De iis, qtti accusationem deserunt, ut eccle-
siaslicos ordines accipiant. est, quum aliquempwnitueril criminaliter accusasseet
Item Gregorius eadem ephtola ". inscriptionemfecisse, si ab innocente fuerit absolulus:
si a nocenteacceperit, vl a probaiione
EuphciTiiiimaiqiie Thomam, qui pro deserenda aliud, pecuniam desislat.
accusatione episcopi sui h " sacros ordines accepe- ejus, quod objecerat,
'
runl, eisdem sacris * privalos ordinibus esse ", at- £ Unde in Libro Capitularium, c. 175, legitur " .
o,ue ita, sicuti sunt depositi, volumus perraanere.
Gratian. Hinc coltigitur clericorum infamiam per C. VIII. De eo, quem pcenitetcriminaliler accusasse.
Romanttm Poniificem aboleri posse, conira illud Ge- Si quein pceniluerit accusasse criminaliter, et in-
lasii "•: Quanquam animas per poenitenliam salvare scriplionem fecisse de eo, quod probare non polu-
possimus, infamiam lamen abolere non possumus, erit, si ei " cum accusalo innocenle conveneiii, in-
conlra illud Stephani, qui, quum causas enumerasset, vicem se absolvant. Si vero judex eum, qui accusa-
ex cjuibusinfamia irrogatur: IIos omnes, inquil, sub tus est, criminosum csse cognoverit, et inter reum

NOTATIONESCORRECTORUM.
C. V. e Probare -: In plerisque exemplaribus se- diclo PanlO in utililalem ecelesbe facia, quse eliam
quiiitr : quiii falsum est, aliud, elc. Sed in emenda- movcre B. Gregorium polueruut, ui erga euni esset
lioribus ea verba vel non ,habent,ur, vel alia manu clenientior.Erant aulem in ipso capilemulla B. Gre-
sunt addila. gorii verba omissa, quorum iionnuHa visa sunt ad-
f Promitsione : Non est simplicitcr dicendum illis, denda.
qui pro aliqua promissione deserunt accusationem, D C. VI. g Omnis : Hinc usqne ad finem in veluslio-
non leguntur,
semper vcniain dari. Nain in Paulo, de quo in sub- ribus ac melioribitsGratiatii codicibus
jecto capite loquitur B. Gregorius, aliae aderant nec sunl Gregorii, sed Fabiani et Hatlriani Ponti-
causae, quae in ipsa epislola exponunlur, his verbis : iicum, quae infra q. 8, c. Qtti erimen. el 3, q. 6, c. 1,
lamen quia plus esse convenil nos mhericordes quam citantur ex Fabiano, et c. fin. ex capilulis lladriani.
dhlricios, hanc ei culpam ignoscimus, alque eum in C. VII. h Ephcopi sui : Hsecverba in eo epistolae
ordine locoquesuo recipiendumessecensemus.Nam ei loco non sunl, sed ex iis, quaeatitecedunt, inuiiiliir,
a letnporeproluim senlentiw afflictionem,quam pertu- eum, a quo Eupbemius et Thnmas ideoordinali fue-
lil, credinittsad vindictatn liujttsposse culpa sufficere. runt, ut ab ipsius accusatione desistereni, fuisse
Et iuft-rius in eadem epistola refeii aliqua a prae- piopriutn iUoruiu episcopum.

Qu/EST.I"II. C. V. " si id : Edd. coll. o." pr. Bas. l° per iracundiam : Edd. coll. o. '* dixerit : eaed.
pr. Bas. inscribere : eaed. — P. 111. Ep. 52 (scr. A. 505), 1. 5. Ed." Maur. — Ans. 1. 3, c. 113. Po-
Ivc I. 1, t. 6. = C. \!. " add. : alque "redarguat : orig. —Ans.*° lvo Decr. p. 6, c 524. —cf.
i«'iC. 3, q. 6, c 1, etl8, et C. 6, q. 1, c 6. ugatur : Edd. coll. o. objecerit : Edd. coll. o. = C. VII.
•' Ans. I. 8, c. 36. " ep. sui : desid. ap. Ans. " add. : censemus: Bohm. '* imo Calixti ep. 2 (Psen-
"
doisid.). — Ivo Decr. p. 9, c 23. '» C. 6, q."l, c 17.— P. IV." lmo in inlcrpretatione ad Theod.
ccd. I. 9, l. 57, c. 1. lvo Dccr. p. 16, c. 251.= C. VIII. abesl ab Edd. coll. o. pr. Bas.
 01 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA II. QU.-EST. V. 603
el nccusalorem per obreplionem i convenerit de col- A Iraordinaria. Et infra : § 4. Accusator 3*de praeva-
ludio, pcenain accipiat *8legibus conslilulam. ricalionc conviclus, postea ex lcge non accusat.
V Pars. Gralian. Nolandum quoque -est, quod, § 5. ln omnibus causis (praclerquam in sanguine) qui
sicut Diyesl *• l. XLVIII, til. de abolit. criminum, delatorem corrumpil, pro viclo habelur 36. Et infra
l. I, legitur : Accusalorum temeritas tribus modis lib. XLVJII, til. de aboiuionibus eriminum : § 6.
* * Aul enim Praevaricatorem esse eum
detegitur, et tribus pcenis subjicitur. oslendimus, qui colludit
*
ealumnianfur, aut prsevaricantur, aut tergiversan- cum reo, et translatitie munere accusandi defun-
tur. Calumniari est falsa crimina inlendere; prseva- gitttr, * eo quod proprias quidem probationes dissi-
ricari vera crimina abscondere; tergiversari in uni- mularel, falsas vero rei excusationes »' admitleret.
versum ab accusatione desistere. § 1. Calumnialori- § 7. Si quis autem ab acctisatione citra abolilionem
bus prena legitime 30irrogatur k. Sed non ttlique qui destilerit, punilur. Abolilio privalim a prsesidibus
iion probat qtiod intendit prolinus calumniari vide- poslulari ac impetrari solet; ilempro tribunali, non
tur. Nam ejus rei inqnisitio arbitrio cognoscentis de plano, nec praeses hanc cognitionem alteri de-
committiiur, qui, reo absoluto, de accusatoris inci- mandare polest. Si plura crimina idem eidem iniu-
pit consilio quaerere, qua mente ducttis ad accusa- lerit, singulorum abolitionem debet pelere, alioqui,
tionem processerit, et si qtiidem justum ejus erro- " prout quid admiserit3S, ejus nomine senalusconsulti
rem reperit, absolvit eum : si vero in evidenti ca- pcenam palietur. Et titulo eodem : Dcstiiisse 3" eunv
lumnia eum deprehendit, legitiraam pcenam ei irro- accipimus, qui in *• tottim animum agendi deposuit,
gal. Qiiorum alterutrum ipsis verbis pronunciationis non qui dislulit **accusationem, sed qui permissu
manifeslalur. Nam si quidem ita pronunciaverit : imperatoris ab accusatione deslitit*', impunitus est.
Non probasti, pepercit ei: si autem pronunciaverit: §8. Abolitioenimpwnam remittit,in(amiam non lollil.
Calumniatus es, condemnavit eum. Et quamvis nihii Uxtde Imppp. Valenlinianus, Valens, el Gralian.it
de poena subjecerit, lamen legis poteslas adversus AAA., lib. IX, C.eod. litulo de generali abolilicte
eum exercebilur. Nam * (ut Papinianus respondit) * dixisse legunlur *3: Indulgentia , patres conscripii,
facii quidem qusestio in arbitrio est judicantis : quos liberal **notat, nec infamiam criminis lollit,
pcenscvero persecutio non cjus volttntati mandattir, sed pcense gratiam facit. Si auletn : restiluo te .n
sed legis auctoritati reservalur. Si atitem inlerto- inlegriim, princeps dixerit, infamiam tollil. Unde fi
qttendo * dixeril : Tilitts lemere accnsasse videtur, eodem tib. lit. de sententiam passis et restitnlh, cui-
non calumniulorem pronunciavil. Temeritas enim fa- dam deporlato in insvlam imperalor Antontnus dixisse
cilitath °l veriiarit continel, et inconsultus calor ca- legitur *': Restiluo te in integrum provincise luse,
lumniw vitio caret, el ob hoc nullam pamam httic ir- " et adjecit : Ut aulem scias quid sit in inlegrum re-
rogari oportel. Ulpian., lib.XLVII, tit. d« prwvarica- sliluere, resliluo le honoribus et ordini luo, el om-
torib. l.'\ **: § 2. Prsevaricalor est quasi varicator, nibus celeris.
qui diversam partem adjuvat prodila causa sua. QUJESTIO V».
33
Quod nomen Labeo a varia certatione traclum ait.
Nam qui prsevaricaiur ex utraque parte constitit "*, GRATIANUS.
quinimo ex altera. Is autem praevaricator proprie di- I Pars. Deficienlibus vero dccusaloribus retis non
citur, qui publico judicio accusaverit. Ceterum ad- videtur esse cogendus ad purgqtionem. Sicttl eniin rei
vocatus non pfoprie pra.varicator dicitur. Quid igi- possessor deficienle actore lilulum sum possessionis
turdeeo fiel? Sive privalo judicio, sive publico probare non cogitur, ila qui itnpelilur ad innoeentinm
prsevaricaius est, hoc esl prbdiderit causam, hic ex- suam probandam cogendusesse non creditur. Aucto-
tra ordinem solet puniri. § 3. Sciendum esl quod ritate quoque Papm Cornelii, et Triburiensis concilii
hodie iis, qui prsevaricali sunt, pcena injungilur ex- sacerdolesjvrare prohibeniur, ni&ipro recla fide.
NOTATIONESCORRECTORUM,

C. VIII. > Per obreptionem: Apud lvonem legilur: 0
factum per corrvptionem consensum, de colludio pm-
nam excipiat legibus conslilulam. Sed in interprela-
tione legis 1, quse est in Cod. Theodos., hoc modo :
per corruptionem de absolutionerealus convenerit, is, '
qui reus probatur, remolQconcludio pwnam excipiat
legibus conslitulam.
k Culumnialoribus pcena legitime irrogalur : Hsco
verba, licet in collatis Gratiani maniiScriplis exem-
plaribus non habeanlur, lainen, quia sunt eiiam iij
Pandectis, non sunt expuncla.
1 Si autem inlerloquendo : Hactenus retuleral Gra-
tianus verba jurisconsulli. IliojC aulem nsque ad
vers. Oportet, referl tanlummodo sentenliain.
QU/EST.V. a Quinlani ponit post tertiam, quia ha-
rum quaestionum simillimum est argumentum.

QCEST. III. C. VIII. "excipiat: Edd. Arg.Bas.—P. V. •• fr.l, seqq.de SC.Turp. el deabol.crim.48,16.
10 lege Remmia : orig. sl feticitath : Ed. Bas. 3*1. 47, 1.18, fr. 1 seoq. **concertatione : Edd. coll. o.
Lugd. II, III.*7»•*consistit: Edd. coll. o. **ls
fr. 5 seqq. h. t. »6add. : ex. SC. : Ed. Arg.—ex. *»
SC Turpilliano :
£dd. rell. accusationes : Ed. Bas. omherit: Edd. coll. o. pr. Lugdd. 11,111. fr. 13 de SC.
Turp. *°
• abesl ab Ed. Bas. 41dhiuterit: Edd. coll. o. pr. Bas. " desliter l Ed. Bas. *'c. 3, l. 43.
*' add. : a piena : Edd. coll. o. pr, Bas. *' c 1, l. 51.
603 DECRETl PARS SECUNDA. CAUSA II. QUJEST. V. V
Ail enlm Cornelltis, epist. II, ad Rufum, Episcopum A , Unde Cregoritts Papa III 10adBonifacium, ep. /T^A
orientalem b l: C. V. Sacerdos a poputo accusatus juramento inno-
C. I. Juramenlttm a sacerdotibtts nonesl exigendnm. centiam suam asserat.
Sacraiiicnium hactenus a summis c sacerdoiibus * Presbyter vel quilibet sacerdos si a populo accu-
vel Dci miuistris exigi, nisi pro fide recta, minime salus fuerit, et certi non fuerinl lestes ", qui cri-
cognovimus, nec sponle eos jurasse reperimus. mini " illato approbent vcritatem, jusjurandum in
C. II. De eodem. medio " erit, el illum lestem proferat de innocenlue
ldem paulo inferins 3. sttae pttrilate, cui nuda et aperla sunt omnia.
Nos, sanctorum 'exempla" sequentes, "sanctoriim" C. VI. De Leone ephcopo, quetn B. Gregorius purga-
tionem prabere fecil.
npostolorura eorumque siicccssorum jura firnianius,
cl sacramenla incaula fieri prohibemus. Ilem ex Regeslo Gregorii, lib. II, Indict. 10r
epist, 23 ", ad Juslinum Prwloxem « ".
C. III. De eodem. Habel hoc proprium anliqui hoslis invidia, nt quns-
Idem ibidem *. in pravnrum " aciiium perpetratione (Deo sibi resi-
Nos sacramentum episcopis nescinins oblalum, stenie) dejicere non valel, opiniones eoriiin, falsa
nec unquam fieri debet d. _ ad prscscns simulamlo, dilacerel, Qtioniam igitur
C. IV. Siqnis prcsbyter contra laicum, vel laicus con- qusedam contra sacerdolale propositum de Leone-
Ira presbylernm querimoniam liabeal, ephcopo prw- fratreet cocpiscopo nostro sinister rumoraspersil",
eipienle lerininelur. uiriim vera cssenl districta, diuiius fecimus inquisi-
Iiem ex Concilio Trilmriensi, c. 21 *.
tione perquiri, el ntillam in eo de his, quse dicta
Si qtiis presbylcr cnntra laicunt, vcl laictis contra
habct fuerant, ctilpam invenimtis. Sed ne quid viderelur
presbyterum aliquam qtieiinionise controver- omissum ls, quod noslro poltiissel dubium cordi re-
siam, episcopo praecipiente sine personarum accep- manere, ad B. Patri sacratissimum corpus dislricta
lione liniatiir, *el'laicusper-j-jurameiitum(sinecesse " ex abundanti fecimus sacramenta praebere.
eum
sit) se expurget; presbyier vero vice juramenii • sumus exsttllatione gavisi,
sanctam consecralioiiem Quibus prseslilis magna
per inlerrogetur, qttia sa-
cerdoles ex levi causa jurare non debenl. ."ilantis' quod hujusceinodi experinienlo innocentia ejus evi-
denter eniluil. Pro qua re gloria vcslra pra-diclum
eiiiin,perqiiamcorpusetsangiiisCiirislicoiiliciiiir,ju- virum cum oinni caritate suscipial, et reverenliam
ramentopolluelur?Absit,qiium Domiuus inevangelio ei,
qtialem saccrdoti *° decel, exhibeat, ne qua "
ilisciptilis suis (quorum vicem nos indigni in sancta *in*cordibus remaneat de his quse sunl jam pur-
gerimus ecclesin) dical: Noliie 8 oinnino jttrare; sit
C gata, dubietas. Sed " ita suprascripto vos episcopo
itiiiein sermo vesier: F.st, esl; Non,non!Qttod auiem
devotissiine oporlet in omnibus adltscrere, ul con-
his abiindanlibiis est a * malo est.
grue deceiiterque Deum in ejus persona cnjus inini-
II Pars. Cralian. Verum his auclorilatibtis non
videamini bonoiare.
omnimoda jurainenta prohibenlur fieri a saccrdotibus, slerest,
C. VII. Quomodo B. Gregorins Meitnam episcopum
ted lantum incauta el ea, quw pro quatibet causa jitramento purgnri fecii.
temporali judicio offerunlur. Quum autem populuri Ilem ex eodeni acl BruiiichilclamItcqinam Francorum,
infamia sacerdoui opprimunlur, lunc ad innocentice tib. XI, epht. 8 *».
snw assertionemjuxamenia debenl offerri. Mennara vero reverendissiinum ''fratreui et coepi-
NOTATIONES CORRECTORUM.
C. I. ]) ln vetuslis codicibus capul hoc conjiin- D plis, neque in ipsa epislola hoc Ioco habentur, sed
ciuin est CIIIIIduobus sequenlibus, quae sunt ex ead. sup. eiid. cap. 1.
epislola Cornclii Papae. e
C. VI. Pralorem : In codicibus Gratiani est:
« Snmmis : Sic habct originale. Sed Btirchardtts Jmperatorem. In epistola excttsa legilur : Jtistino
cllvo in quinla parle : ab ephcopis et reliquis ordi- Presbytero, emendaiuni vero est ex duobus vetttslis
nibus exigi. lilem vern lvo in parle 12 : a summis eodieibiis epislolarum et Polycarpo; eslque idein
sac.rdotibus rel reliquis Dei minhlris. Jtistiiius, ad quem scripla esl epistola 2 libri I, in
C. III. d Debel : Seqtiebaltir : nisi pro recta fide, libris etiam impressis incorrupta inscriptione.
quse siililaia suiil, quia neque in oplimis manuscri-

QU/EST.V. P. I. ^ CapiilPsniiiloisi(loiianiim,lia(islumevact. 1 conc.Conslant. hab.* A. 448.—Coll. tr. p. p.

1, t.19, c 1. — Btirc.li. 1.1,
3
c. 195. Ivo Decr. p. 5, c. 308, p. 12, c. 77. = C. I.
*
sac. vel reliquh exiqi:
Edd. coll. o. = C. II. Coll. tr. ib. — Burch. 1.1. Ivo 12, c 77. = C. III. Coll. ciil. = C. IV.
" hab. A. 895. Burch. I. 2, c. 182.p. lvo Pan. 1. 5, c 10. p. Decr. p. 6, c 227. - f pra juramenio : orig.
6 prmjuramenli: ib. ' ne mantis : Ed. Bas. — manus vero : Edd. rell. pr. Ltigdd. II, III. 8 Matth. c. 5,
v. 54. 9 ex : Burch. — Edd. coll. o. pr. Bas. Lugdd. II, III.IP. II. " Imo Gregorius II, A. 726. — Burch.
1, 2, t. 186. Ans. 1,3, c 79. lvo Pan. I. 5, c. 9. Decr. p. 6, c. 231. =C.V. " add. : inventi : Edd.
coll. o. " critnini illato veritatem dicanl : Coll. cilt. — cximinh illaii v. d. : Edd. coll. o. " (acial in
medium : Ivo Pan. — (ac. in medio : Edd. coll. o. = C. VI. ** Ep. 33 (scr. A. 592), 1.2. Ed. Maur. —
ISurch. I. l,c 194. Ans. I. 6, c. 162. lvo Pan. 1. 5, c. 5. Decr. p. 5, c 309. Polyc 1. 6, l. 11. " lm-
pexaloxem : Coll. citl. —• Edd. coll. o. " improlioruni : Edd. coll. o. " aspexsexal: orig. — Coll.
citl. — Edd. coll. o. " ambiguum : Edd. coll. o. 19 eoxum: Bohm. invilo fonte. »• sacexdotem -.
ea;d. — Ivo Pan. * nec aliqud : liolnn. — ntc quwdam : orig. " Et: Edd. coll. o. = C. VII. •» Ep~
.7 (scr. A. 603), 1. 3. Ed. Manr. — Burch. I. 1, c 196. Ivo Pan. 1. 5, c 6. Decr. p. 5, c 311. Polyc. 1.1.
**revereittmimum : lvo Pat< — Edd.'Bas.
^^-.^•^^^^""^"'^IICRETIPARS SECUNDA. CAUSA II. QUJEST. V. 60«
tM-opuni noslrum, poslquam ea, quae de eo dicla A C. IX. De eodem.
fueraiit '*, rcquirentes, in nullo invenimus culpabi- Idem Mariniano Ephcopo Ravennie, lib. VII, ev.
lem esse, qui insuper ad sacralissiimnn corpus 79 3S.
B. Pelri aposloli sub jurejttrando satisfacicns, ab his, Quae de causa Maximi sint " agenda, ex episloiis,
quoe objecta ejus opinioni fuera.nl-", se demonslra- quas ail vos "ante* transinisimus, agnovislis. Sed
vit alienmn, reverti illuc purgalum absolutumque qnia, qualis de hao re fralernitatis veslrse volunlas
sit*ac* magis*pelitio", a praesenliuin latore Caslorio
pcrniisinius, quia, sicut dignuin erat, ut, si in ali-
charlulario nostro renuncianle cognovimus, ideo, si
quo reus resistcrel, culpam in eo canonice punire-
mus, ila dignuui non fuit, ut euiu adjuvanle inno- idem Maximtts coram vobis et prsediclo charlulario
centia diulius rciinere vel alfliitere in aliquo debere- noslro de simnniaca hscresi 'proestito* se sacramenio
*•
IIIIIS.| 1. Purgaiionem f tameii " anle te dtiobus purgaverit, atque de aliis ante corpus sancti
sibi sacerdotibus junclis, ubi accusator cessavcrit, Apollinaris (ul scripsimus) tanlummodo requisitiis,
eundem *s ex se prsebere tno commitiimus *' arbi- liberum sc csse responderit, causain ipsius. fr.ilerni-
trio. Vulgorem deniqtte, ac nulla canonica sanctione talis vestrse, de eo, quod excomniunicalus missarui»
fuliam legem, ferventis scilicet sive frigidte aquae, solennia agere prsesumserit, judicio comiiiilliiniis,
igiiilique fcrri coiilaclum, aul cujuslibel popularis JJ qua debcat pcenitenlia lalis culpa purgari. El ideo
inveulionis (quia fabricanlo hsecsunt omnino »° licia quidquid vobis secundum Deum placel securi tlispo-
invidia), nec ipsum exhibere, ncc aliquo modo le nite, nec aliquod dc nobis dubium habeatis. Nam
vulumits postttlare, iino apostolica auctoritale prohi- qtiidquid a vobis de hac catisa fueril ordinaltim nos
bemiis firmissime. et grate " suscipimtis, el libenler admitlimus.
C X. Qitaliier Sixtus semetipsunt purgavit.
C. VIII. Be Maximo Salonilano ephcopo, qui sacta-
meiilo se ipsum purgavii. liem Sixtus Papa III, epist. ad orienlales Epise.r
c. i »'.
Ilem Gregorius Custorio Nolario Ravennw lib. VII,
JnJict. 2, ephl. 80 3i. Mandastis, ut scriberem vobis, qualiler inslans
jurgium coulra me suscilatum sit, vei a quo, ut
Qtianto a nobis credi3* *iibi*,et necessarias vides
causas injuiigi, lanto le slrenuum debes 3a el sollici- veslro adniiniculo pelleretur, elcausa mea firmare-
tur. Scitote me criminari a quodam Dasso, et iujuste
lum cxhibere. Proinde, si Maximus Salonitanus
sacramento firmaveril se simoniaca hae- persequi. Quod aitdiens Vuleniiiiiamis Augusius uo-,
praestilo
resi noii leneri, atque de aliis ante corpus sancti ** slra aiicloriialesynodum congregari jussit. Et faeto
lantummodo innoxium se concilio, cum magna examinatione salisfaciens om-
Apollinaris reqiiisilus, salis aliter potuissem, suspi-
esse responderit, el de inobedientia sua pceiiiienliam C nibus (licel evadere
cionem tamen fugiens), coram omnibus me purgavi,
(sicut depulavimus) egerit, volumus, utad consolan-
me scilicet a suspieioue et semulatione liberans; sed
dum 3" illuin epislolam, qttam ad eum scripsimus
36 non aliis, qui noitterinl aut sponie boc *3 noii elege-
(ubi ei gratiain noslram, ct communionem nos
rint, faciendo** formam "exenipltimque*dans.
reddidisse signavimiis), experieniia tua dare tlebeat;
C. XI. De causa Guillandi presbyteri.
quia sicul in coiilumaciii persistentibus severos nos Jtem Alexander *" Raynaldo *6 Cunmno Ephcopo.
esse convenit, sic ilcruni hutniiiatis " ct pccniteiili- *'
bus negare locum venise nou debemus. Supercausa Guillandi prcsbyleri lui de morie

^OTATIONES CORRECTORUM.
C. VII. f Purgationem : Hic eral gravissimus slolifi initiunr esl infia eadcm c. Super causa. Et
error. Conjnncie enim lisec lcgebantur cuin superio- hic versiculus : Purgationem, coiitineiiter legendiis
libus, quael'runicliil(te sunl scripla, quasi purgatio est posl exlrema verba illitis capilis. Ac proptcr
presbyteri a B. Gregorio mulieri comniilterelur. Sed cilationes doclorum liinc quidem motus non est;
uil lale legitur in epistola B. Gregorii, ex qua prior sed addilum esl in margine nomen Alexandri II. lta
pars liujus capitis esl accepta. Verum Ivo p. 10, W niliil loci relinquitur admirationi aucloris glossse,
c 15, ei Pan. I. 5, c 8, citant hoc ex epislola iiusi|iiaiii enim Roin. Ponlifices linjiismodi causas
Alexandri 11 Raynaldo Cumaiio episcopo, cujusepi- niulieribtis legutiiur commisissc.

QU/EST.IV. C. VII. *» suni : Edd. coll. o. pr. Bas. — fuerinl: Ivo Pan. •• sunl: Ed. Bas. *' ex episl.
Alexanili i U ad Raynalduiii Ciimanum. — cf. c. II, htiic qusest. — lvo Pan. I. 5, c 8. Decr. p. 10, c 15.
*»add. : liic ; Ed. Bas. '• commisimus: Edd. coll. o. pr. Bas. »• omnia : Ed. Bas. =fG. VIII. 3i Kp.
80 (scr. A. 599), 1. 9, Ed. Maur. — Coll. tr. p. p. 1, t. 35, c. 10. " credilur : Edd. coll. o. 3a debcres ;
caei. 3*sanctissimi: Ed. Bas. 3*consulendum : Edd. Bas. Ven. I, 11,Nor. S6qua ei el: Edd. coll. o.
37 htinitlitath : Ed. Lugd. II. = C. IX. 3SEp. 81 (sc A. I. 9, Ed. Maur. — Coll. tr. p. ib. c 11.
"9 *° 599),
— Polyc. 1, 2, t. 57. tunt : Edd. co|l. o. sanclissimi: Ed. Bas. " <jia'is : Ed. Arg. — gratanter.
Edd. rell. = C. X. **Capul Pseudoisidoriannm, confeclum ad libruin poniif. — Coll. tr. p. p. 3, 1. 10.
<:. 10. *3add. rltic : Ed. Bas. 4Sfaciendi: Edd. coll. o. = C. XI. " Ep. incerti leinporis, — Ivo Pan.
5, c 8. Decr. p. 10, c. 15. *6 llamaldo : lvo Pan. — Runatdo : Ed. Bas. — Rimaldo ; Edd. i'elU
*' Gilttintli : Edd. coll. o.
 ' * '
C07 DECRETI PARS SECUNDA.CAUSA II. QUJSST. Y.
episcopi sui prse.lecessoris lui, infainaii, itt mcdiiim A non perpetrav.il. Et hac salisf:iction&pwgavus*«» ',,
consuluimus. Itaque circuinstantium fralrum una- cure deinceps siium exsequatur officium..
iiinii asscnsu tuse dilectioni rescribimits *s, prsefaltiin C. XIV. De eodem. PALEA.
Guillandum presbylerum anle te praesenianduin *9, l
[ Iiem Silvester Papa ". 1
ubi, si ceiii accusatores defuerint, tunc diclanle i Accusalum simoniacum necesse habuimus sum-
juslilia sine omni conlroversia presbyter qnseciinque mopere perscripturam proliibere, ne missaruni so-
ob hoc injuste amisit "• ac sacerdotium accipiat el leunia celebraredebnissel, donecquid esset veiius »'
inlegra beneficia «. poluissemns cogtioscere.i
C. XII. De pnrgatione clericorum, si convinci nonpo- C. XV. PALEA.
tuerint. m '''.]
[Item ex Coucilio Triburiensi
Item ex Concilio Agalhensi",. t Nobilis homo vel ingenuus si in synodo accusa-
Si legitimi accusalores crimina h sacerdolis pro- tur el negaverit, si eum constilerit fidelem esse,.
bare non potuerinl, el ipse negaverii, "tunc ip3e* cttm duodecim ingenuis se expurgel; si anlea de-
emn seplem *' sociis sui ordinis (si valei) a crimine prehensus^ fuerit in furto, aut perjtirio, aul falso.
seinetipsuin expttrget. Diaconus vero si eodera cri- testimonio, ad juramenlum non admiltalur, sed
niine accusalus fueril, cum tribus semclipsum ex- (sicut qui ingenuus non est) fervenli aqua vel can-
cuset. denti ferro se expurget *8.i
C. XIII. De eodem. C. XVI. Deeodem.
ltem i,x Concilio llerdensi *3. Jtem Hincniarus Remorum Episcopus n *'.
Presbyter si a plebe sibi coinmissa mala opinione Si mala fama de presbylero exieril, el accusato-
iiifamalus fucrit, et »*episcopus legilimis lesiibus res ac lesics legales defucrint **, ne, contra Apo-
approbare jnon potuerit, suspendatur ttsque ad di- slolum, infirmorum corda de mala fama presbyleri.
gnam satisfar.tionem, ne populus fidelium in eo scan- perculiantur.et nevilupereturminislerium nostrmu^
dalum palialur. Digna vero satisfaciio est (sicut a ' neve securiores presbyteri exislenles licenlius in.
majoribus conslitulum » esse doqelur), quandosive peccatum prolabanliir, secundtim decreta» majoruin
secundum canones, sive ad arbilrium episcopi se- cum denouiinatis sibi vieinis presbyleris, quos
ptem sibi collegas adjungit, el jural in sacrosanclo k scimus se nolle pejerare, sacramenlo famam siiam
evangelio coram posilo, quod crimen sibi iliatum C purget.
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. XI. "•Beneficia : In cpislola hoc loco sequilnr gunllir : Pervenil itaque arf HOS,quod per simonia-
versic Puryciiionem, supra ead. c. Mennain, ut ibi cam haresim (ueris ordinatus. Sed et alia de te tnulia
uoialiim esi. hic dicta sunl, de quibtts unum qnam maxime fuit,
C. XII. <»Crimina : Apnd ceieros colieclores legi- propler quod necesse habuimus le summopere per
tur : si autem aceusatores legitimi non fuerint, qui scripla nostra prohibere, ne mhsarum solennia cete-
cjus crimina manifesth judiciis probare conienderint, brare debuisses, donec quid esset vere poluissemns
et ipse, etc addiscere. Et ex hac epistola videri potest accepta
»
C. XIII. Sicnt a majoribus constilulum : Hoc lisec Paiea, et c Accusaiuin. et e. Quoties. X de~
loco, sicul et patilo inferius plura sunt verba apud simoii. Nam inilium ipsius cpislolse esl : Quoties
ceteros collectores. contra, elc '
k Sacrosanclo : Apud eosdcm legilur : in sacro C. XV. ra Bttrchardus etiam cilat ex concilio.
coram positoevangelio, qno fecitcap. Teslimonium. Tribitriensi cap. 10, el in Triburiensi illo, qttod
in vers. iVerooclericum, infra H, q. 1. exstat impressum, habenlur nonnulia ad banc rem
'
C. XIV. Citatnr hic ex Silveslro; fere idem est D facienlia.
in decret. lit. desimon. c Accusaium; et ibi trihui- C. XVI. p In concilio Remensi Trosleiano 9 c.
tur Deodalo Pontilici. Sed in nullis liortim duoriiin relertiir synodus ab Hineinaro Remorinn archiepi-
Ponlilicum scriptis, quse exstant, lale aliquid esi scopo habita, in qua habeliir hoc capul.
inventum. In regeslo B. Gregorii lib. 5, episl. 3 a Secundum decrela : ln synodolegilur : secundum
Maximo pra^sumtori ccclesiie Salonitante, haec le-

QU/EST. V. C. XI. ** referimut: eoed. " reprasenlandum : easd. »° amiseril : eaed. pr. Bas. = C.
XII. " ll:cc ad conc. Agalh. non pertinere constat. In poenitentiali , quod apud Canisium Lect.
anl. t. 2, proslat, laudalur ex concilio magno sub Ludovho rege, sitmptum est hoc caputexconc Mo
jrunt. hab. A. 851, ed. inter Monum. Germ. hisl. ill. Perlzii!; t. — III, p. 413. — cf. Cap. 1. 5, c 54. -
Burch. 1. 2, c 181. lvo Pan. 1. 5, c. 1. Decr. p. 6. c. 226. c 1, Comp. 1, de pnrg. can. etx
2. X. h. l. "'se.T.: Canis I. I.. quod conc Canh. (cap. 20, apud Dionys.), quod capitis auctores
seculi siint, cgregii? convenil. = C. Xlll. "3Capul seque inceilum. — cf. lainen cap. 1. 5, c. 36, et Isaaci
Lingon. capilula apud Balux. t. 2, c 3. — Burcb. 1. 2, c 184. lvo Pan. 1. 5, c 9, Decr. p. 6, c»6229. '*
et si: Ed. Bas. =C. XIV. »«Imo ex ep. Greg. M. ad Maximum 1. 6, ep. 13, scr. A. 596. abest al»
Ed. Arg. = C. XV. "7 In conc Tribiir. (hab. A. 895) quod Bnrch. 1. 16 c 19. laudal, sensus tanttim
habeiur. Regino 1. 2, c 43, et Burch. 1. 6, c. 7, ex conc Mogunt. hab. sttb Rabano similia quaedam pro-
ferunt. Videtur tamen capitis auclor esse Theodorus Cant., inter cujus capilula est repertum. — cf. c 1,
da purg. vulg. Comp. 1.c 1, X. de purg. can. — In Ed. Bas. haec Palea non legiiur. ** cxpiiroai: Ed."
• Arg. = C. XVI. " c 24. Cap Uiiicntari Rcmensis 'Mansi 1.15). lvo Decr. p. 6, c. 420. «• '°kcerM
Ed. Bas.
 609 DECRETl PARS SECUNDA. CAUSAII. QUJEST. V. C10
C. XVII. De eodem. [PALEA.] j^ ster A. pracdictam purgationem feceril, vos ei au-
Jlem Innocentius Aquileiensi Pairiarchw et Man- ctoritate noslra prsediclum ofllcium el Tridentinam
tuano Ephcopo P ". ecclesiam restituite. Hanc autem pnrgationem anle
rQuoties fraler nosler Tridentinus episcopus in proximam ptirificationem B. Mari.x virginis adim-
nostra 6" prsesentia de simonia sil impetitus, pru- plere jubemtis. i
denliam vcstram latere non credimus, cujus causa Gratian, In prmmissh auctoritaiibus subintelligi-
tandem in noslra praesentia venlilata prodticli. sunt tur, si reus se, purgare voluerit, ut sacri canones mo-
adversus eum ac.-.usatores, viva 63voce et6* scripto dum, non necessitatem
6" puxgandi accusald imponahl,
asserenles, quod ecclesiam S. Pelri de Pado pre- sicul appaxel ex fine capiltili Sixti Papw, et nucloxi-
sbylero Paulo dederit pro qnatuor modiis frumcnli, tate Leonis, qui data purgalione ait de se ipso :
quos ab ejusdem ecciesiae laicis acceperit. Veriim C. XVIII. De Leone,qualiterse purgavit i.
quoniam nec accusatores, nec testes secundum for- Aitdilum 7* esl, fralies carissimi, quuliter niali
mam canonum et sanctorum Patrumstaluta in causa homincs in me
gravia crimina confinxernnt, Quam-
procedere polueruut, communi fratruin no- obrem ego Leo Pontifex sanclse Romanse ecclesix
' ipsa
slrorum concilio 66 judicamus, ut terlia manu sui
purilico me in conspectu vestro corani Deo et an-
ordinis el quatuor •' abbalum et religiosorum R
gelis ejus, quia islas criminosas et sceleratas res,
sacerdolum de supradicta simonia in vestra proe-
6S quas illi mihi objiciunt , nec perpetravi, nec
sentia se debeat expurgare. Porro purgationis
perpelrari '» jussi. Hoc autem faciens non legem
lenor eril hujusmodi. Idem episcoptis super sancia
praescribo ceieris, qua id facere cogantur.
evangelia primuin jurabit, quod proecclesia S. Peiri Gralian. Ecc%qualiler summus Pontifex semetip-
de Pado, presbylero Paulo damla, neqtte ipsc per sum purgal, nec tumen ceteris necessilalem pttrgandi
se, neque per subir.issam personam, neque alitts pro
* vero' prxscribii. Unde dalur intelligi, quod sathfactio pur-
eo, se scienle, prelium receperil. Deinde
6» galionh tn volunlale consistil accusali, non in arbi-
purgatores super sancta Dei evangelia jnrabttnt trio judicis. Sed quum in Herdensi concilio presbyter
", quod sicul ipsi credunt, vcruin jnravit 71. Nos jubeatur suspendi usque ad tlignam
salhfuciioiiem,
itaque causae hujtis seriem coinmittentes prudentisc qnum eliam in decrclo Leonitin arbilrio ponalnt,
veslrse, mandamus vobis ut congruo loco in itniim ephcopi, quola manu tacerdos purgare se debeat,
convenire curetis, et ita " causam ipsam juxta prae-
patet quod ad purgationem cogendus est, nec in sua
senliam tenorem prseslante Domino reslaurelis.qua- iC volunlate, sed in arbilrio
judicis conshtit.
lenus et omnis de celcro hujus qusesiionis scrupulus Unde Leo papa scribens' ad Carolum Regem
auferalur, et ulrique parli sua jtislilia conservelur. aiiT f:
Si quis vero de vobis, certa prsepediente causa, in- C. XIX. Qualiter sacerdotes se purgare debeont.
teresse non poterit, vos, qui f adesse poteritls, idem Omnibus vobis visu anl atidilu notiim esse non
judicium7a terminate. Quod si proadictus frater no- dubitamiis, quod ssepissime susideiile anliquo hosle
NOTATIONESCORRECTORUM.
decretum Gregom juntons stt jusjurand-um tnmedxo, chardum et Ivoneni pleniiis esl hoc caput, alque lisec
et habealmalm famw presbyler in sacramento purga- visa sunl nolalti digna : Quamobrem ego Leo Pontifeti
tionis stim eum testem, quem habebil el judicem. S. R. E. a neminejudicatus neqite coaclus, sed spon-
C. XVII. P Caput hoc exstat in decret. lit. de tanea mea volunlale purifico me in conspectu vesiro,
purg. canon. el tribtiitur Innocentio 111.Sed visum coram Deo et angelis ejus, qui conscientiam meam
esl ibi esse mendum, ut III sil positum pro II. Nam novil, et B. Pelro, principe aposlotorum, in cujus
colleclor decretaliuin solet in. Ponlilicibtis hunc or- conspeclu conshtimus, quia hlas criminosas et scele-
dincin observare, ut eos, qni antecesserunt, prius ratas res, quas itli mihi objiciunt, nec perpetravi,
citel. Ila qtium ibi hoc caput habeatur aule aliquot nec perpetrari jussi. Testis est mihi Deus, in cupts
canones.Alexandri ac Lucii III,. qui pra?cesserunt judicium venluri sumus,et in cujus conspectu cortsi-
Iiinoceiiiiiiui III, non videlur luiic posse tribui, stimus. Et hoc propter suspiciones malas totlendai mea
qtianquain habealiir eliam eitler.i adscriplum inler sponlanea volunlate facio, non quasi in canonibus in-
opera ipsius post sermones, el i:i cor.ciiiis, quse in venlvm sit, aul quasi ego hanc consueittdinem aut
qiiattior tomos sunl divisa, toino 3. A plerisque decrelum in saneta ecclesia successoribus meis.nee-
aiitem maniiscriptis Gratianicodicibus etiam iis, in non et fratribtts el coephcopis noslrh imponam, sed
quibus Palesc esse solenl, totum isluil capul abesl. ut metius a vobis r
abscindalh rebelles cogitittiones.
A versiculo auleni : Nos itaque, usque ad finein, C. XIX. Apttd colleclores capnl hoc ita refer-
abest abomnibus. tur, quasi arceplntn sit ex aliqua decreiali epislola
C. XVIII»i Caput hoc est Leonis III. Tota vero ]D Leonis ad Caroliini. Verum ex libro 5 Capilularium
historia falste accusationis et piirgalionis ipsius (ubi.hoc ipsum esl capul 54.), alque ex ipsa eliam
refertur in vetustis pontiiicalibus, ex quibus ma- oralionis forma saiis constat ediltini fttisse hoc ca-
gnain pariemaceepit S. Anloninus p.2, bistor. lil.14, pitulare nomine Caroli M., ipso Leone III consiillo,
cap. 1, § 8, de qua etiara re nieniiiit Marianus el cum consilio miilioriim episcoporiiiii.Quoil lanien
Scolus, et Aymoinus lib. 4, c. 90. Apud Bur- pius priuceps, qttia sibi jurisdictibncui iu presbyte-
QU/EST.V. C. XVII.6i epistola Innocentii II incertt temporis. — cf. c. 4, Comp, I. c. 5, X de purg.
can.— Omissa est in Ed. Bas. " nostra 66 et vestra: Edd. colli o.— Couip. I. 6»una : Gomp. I. 64in : Edd.
coll. o. " de Pasorum: Coinp. 1. consilio : Edd. Arg. Lttgdd. —' Comp. 1. " quarta: Dccre-
tal. 68 expurgalionh : Edd. coll. o. " expurgaiotes : eaed. '°add.: similittr: Edd. Arg. — scilicet ;
Edd. rel. lljuraveril : Ed. Arg. 7' in causam: Eild. coll. Oi pr. Ltigdtl. II, III. — f vosque : Ed. Roin.
operannn vitio. '» negotium : Ed. Arg. = C. XVIII. 7*Goiifeeiuiu
" caput est ex libro Roiiiani ordinis.—
Burch. 1. 1, c 198, lvo Pan. I. 5, c. 4, Decr. p. 5, c 515. perpeirare : Edd. coll. o. — j Ex Capiiul-
Caroli M. A. 803, cf. Capilul. Reg. FratLC I. 5, C 38.— lvo Pan. 1. 5, c. 5. (Decreialh et responsio Leoiur
ed Carolum.) Decr. p. 6, c 419. [Decreinm et re.p. Leonis P. ad Carol. Imp.)
611 DECiiETI PARS SECUNDA.CAUSA II. QU.EST. V. 612
sacerdotibus crimina diversa objiciantur 76. Sed A suspiciosus aut incredibilis suo cpiscopo attl reli-
"*
qualiter 77 ex eis ab his rationabilis examinatio qttis stiis consacerdoiibus, sive bonis et jtistis de
et salisfaclio fiat, licet tempore bonae ft memoriie suo populo vel de sua plebe bominibus fuerit, ne in
domni geniloris vestri " Pipini, sive priscis tempo- criinine aut in prtedicla suspicione remaneat, cmn
rihus a sanctis Palribus el reliquis bonae •• devo- tribits, aut quinque, vel septem bonis ac vicinis
*
lionishominibussscpissime venlilalnm ftieril, nos la- sacerdotibus, exeinplo Leonis Papae (qui duodccim
nien pleniler el 91 ad liquidum definilum reperire episcopos in sua purgalione habuil) vel eo amplius,
miniuie qitivimus. Nostris quippc temporibus id ip- si suo episcopo visum ftierit, atit necesse piopler
siim a sanctis episcopis, el reliquis sacerdolibtts, et liimulium poptili inesse S8prospexerit, ct ciim aliis
ceteris ecclcsiastica! dignitalis minislris, veslris 8' Uonis el justis hominibus se sacramenlo coram po-
iu regnis, seu in aliis Deo degenlibus , nobisqne 83 pulo super qualuor evangelia dato ptirgaliim eccle- ,
una cum eis agcniibus, sa'pissiinepropier mttltas ct sice reddal. Si quis auicin scire desiderat, quales
nimias rcclamatioiies, qme cx hocad nos ex 8*di- lesles ad accusalionem sacerdoium racipi debeant,
versis parlibus veiierunt, venlilaluin est. Sed qua- el qiticquid SB.de acctisatore faciendum sit, pleni-
90
liter consiiltti domni et palris 'noslri Leonis Apo- ler in caiionibus reperire poleril.
stolici, ceteioritinqiie Romanse ecciesise episcopo- B 111Pars. Gralian. Jttramento vero candenlh ferri
riim, et rcliquoruin sacerdotuin, sive orientaliuniet vel fervenlh aqum puxgalio non est adjicienda.
gisecorinn palriarcharum, et mullorum sanclorum Uude Stephauus V 9I Humbexto " Episc. Mogun-
cpiscoporum el sacerdolum, nec non et noslrorum tino :
cpiscoporum»,omniumqiieceieronim sacerdolum ac C. XX. Candenih ferri et (errenits aqttw judicium
Lcviiaruin auctorilate et consensti, alque reliquo- in ecclesh fieri prohibetur.
rum (idelitim et cunctorum consiliariorutn nostro- Consuluisti de infanlibiis, qtii in uno leclo dor-
rum consullu dcfinitum est, vos M omnes ulriusque iiiieutes cum parcntibus mortui reperiuntur, ulriim
ordinis minislros scire volumus. Slalulum esl nam- feiio ciiiideiitc, autaqua fervente, seu alio quolibet
* *
qtie ralionc et nccessitale ac auctorilate ptsedicta examiue parenies se purificare debeanl eos non op-
coiisiiliu omniuin, ul quoliescunque cui.quain sacer- pressisse. Monendi sunt naniqiie el proteslandi pa-
doli crimen iinponilur, si ipse accusalor lalis fuerit, rcntes, ne lam tciicllos secum in uno lecto colloceni,
ut recipi dcbeal (quia qtiales ad acciisalioncin sa- ne negligenlia qualibel proveniente suffoceniur vel
ccrdolum admitli debeant, in canonibus plcniier opprimanliir, unde ipsi homicidii rei inveniantur.
cxpressum est); si aiiiem, ul dicliiin esl, ille ac- Q Nam fcrri candeuiis vel aquse ferventis examina-
cusalor, qui canouice est recipiendus, euin cum lione coiifessionem extorqueri a quolibet sacri nou
86
legitimo iiumcro vctoruin el boiiorin» lesliutn censenl canoncs, et quod sanctorum Palrtim docu-
approbare in conspcclu episcoporum poterit, iunc iiiCnlosaiiciluin iion est superslitiosa adinventione
canonice dijudicelur, et si culpabilis invenlus fueril, non est praesumendum. Sponlanea enim coiifessione
canonicc daninciur. Si vero euin suprascriplo prse- vel teslium approbatione publicala delicta, habiio
lextu approbarc ipsc accnsaior uiinime poteiil, el prae oculis Dei limore, commissa sunt regimini
hoc canonice dcfiniatur 87. Ipse ergo sacerdos, si noslro "» judicare. Occulta vero el incoguila illi
NOTATIONES CORRECTORUM.
ros arrogasse vidcbaiur, libro 7 Capiltilarium, c. neat in proprio gradu.t Ista vero omnia, quia vires
281, einendavii, ita scribens : Omnibus vobis tam nostras excedunt, in judicio ephcoporum juxla cuno-
prwsenlibus quam el (tiluris scire cupimus, quia de nicam sanctionem definienda relinquinus, ut hwc,
consullu sedis cipostolicw,et omnium nostrorum epi- quando orla fuerint, ita definire salagant, ut nec
scoporum, uc reliquorum sacerdolum, atque maxime secundum swculum justam reprehensionem,nec penes
cunclorum fidelium noslrorum, de criminalorumpur- Dominum (quod absit!) damnalionem, sed wlernai
galione tucerdolttm causam traclavimus, eamque cum D bealitudinh, ipso auxiliante qui omnia infucala prw-
teslibus(sicul in anleriori capilutari nostro conlinelur) slal, prwmia consequanlur.
fieridecrevimus, quoniamnesciebamuseamdemcausam 8 JYosirorumephcoporum :In vulgalis iegebalur':
a B. Gregorio Papa esse definilam. Nam quumWor- noslrorum Romanorum ephcoporum : sed vox : Ro-
maciw generalem convenlumhabuhsemus, altata est manorum, abest non modo a capitulari, sed etiain
nobh a Rieulfo Magonitacensi metropolitano ephtola a vetuslioribus Graliani codicibus, et ab lvone.
B. Gregorti Papw, in qua inter cetera conlinebantur Panormia aulem habet: noslrorum episcoporum om-
hwc : i De pre*bytero vero, vet quolibel sacerdote a nivmque Romanorum sacerdolum.
populo accusato, si cerii non [uerint tesles,qui cri- * Qui duodecim : Haec usque ad vers.>>Habuit,
miui illuto approbenl veritalem, jusjurandum eril in sunt eilatn apud ceteros collectores, sed non iu
medio, et illum lestem proferal de innocentiw sum Capilulari.
puritute, cui nuda el aperla sunl omnia, sicque ma-

QU.EST.V. C. XIX. '• objiciuntur : Edd. coll. o. " quoniam qualiter : orig. — Ivo. '8 xationabilitex;
ea^d. — tt betita : Ed. Bas. 7" nostri: orig. 80 add.: fidei et : Edd.* coll. o. 81pleniter inde aliqtiid :
esed. "a uosiris : orig. 83vobhque : Ed. Bas. 8*de: Edd. coll. o. — et Edd. coll. o. pr. Bas. "• vobis
omnibus : orig. 80vivorum : Ivo. — Edd. coll. o. 8T 8S abest ab Ivoue. — <?jse.-£dd.
dijudiceiur : ib.
coll.o. "' gwd.-orig.—lvo.— Edd.coll. o. 90 reperiri : lvo.— Edd. coll. o. = C. XX. P.III. 91Epislola
non salis ceili teniporis.— Ivo Decr. p. 10, c 27. 8* videtur legendtim esse : Luitperto : (cf. ad. c. 13, D.
16..) - Lamperio : Etl. Ba,s. — Htiberto : Edd. coll. o. 93tabegt ab lvoue. •
 <5i3 DECRETl PARS SECUNDA. CAUSA11. QU/EST. V. f 1i
sunt relinqnemla , qui solus novit corda [filiorum A aqnse islse amarissimse, in quas maledicla congessi.
hoininiim. Ili aiiteni, qui probantur, vel confilcntiir Si autem declinasti a viro tuo, atque pollula cs, et
talis **realus se noxios, tua eos casligel moderalio, concubuisii ciiui altcro viro, his maledictionibus
quia si iile, qui concepttnn in ttleto per aborlum subjacebis : del te Dotninus in maledictionem et
deleverit, homicida est, quanto magis, qui uniiis exemplum cunctorum in populo suo; pulrescere
salleui diei piieriilum pereineril, liomicidain se esse faciai femur luum, el lumens uterus luus dirumpa-
excusare 9*neqiiibit ? tur, ingredianliir aqtue maledictse in ventrem tuum,
Graliau. IIoc aulem utrum ad omnia genera] pur- et ittcro ttnnesceiitc pulrescat femur tuuin. Et re-
gntionh, an ad hac duo tantum, quw hic prohibila spondebit mulier:Amen, ainen. Scribelque sacerdos
esse videnlur, periineat, non immerito dubitalur pro- isla rnaledicta in libello, etdelebit ea aquis amarissi-
pler sacriftciumzelotypiw, el illudGregorii'°: Si vir, niis, inquas maledicta congessil, ei dabitci bibere;
qni frigidse naturae esse dicilur, per verum judicium quas quum exhauseril, tollet sacerdos de manu cjus
probare potiieril, uxorem suam nunqtiain se cogno- sacrificium zelolypiae, et elevabit 103 illud coram
visse, separelur ab ea. Domiiio, imponeique illud super aliiite.itaduntaxal,
C. XXI « 97. iil prius pugillum sacrilicii tollat de eo, quod offer-
In libro namqtte Numerorum 9S legitur, Dominum " lur el iiicendat super altare, et sic poiuin det mulieri
prmcephseMoysi, ul loqueretur filiis lsruel et diceret aquasj amarissimas. Quas quum biberu, si poliuta
eis : Vir cujtis uxor erraveiit, inaritumqite coniem- esi el conlempio viro adulterii rea, pertransibiint
nens dormierii cutn altero viro, et. id 99marilus de- eam aquse malediclionis, ei inflalo venlre compu-
prehenderenequiveril, sed lalet adulterium, et lesli- tiescet femur, eritque mulier in maledictionem et in
bus argui non potest 10°, quia non est inventa in exemplum omni populo. "Maritusvero *T absque
stupro,si spiritus zelolypiseconcilaveril virum conira culpa erit, et illa recipiet iniquitalem suam. * Quod
tixorem stiain, quae vel pollula est, vel falsa suspi- si poliuia non fueril, innoxia erit et faciet liberos.
cione appetitur, adducet eam ad sacerdotem, et IV Pars. Gralian. Sed quwlibel hujusmodi pur-
offeret oblationem pro illa decimam partem sali ioi gatio videtur esse inhibita, quum in prmmhsa aucto -
farinse hordeacese: nOn fttndetsuper eam oleum, nec ritate Stephani Papm dieatur : Spontanea conlessio -
imponet thus, quia sacrificium zeloiypiae est et ne, elc.
oblalio invesligans adulterium. Offeret igilur eam C. XXII.7«novoteslamento monomachiation recipilur.
sacerdos, et statuet coram Domino, assumetque Ilem ex decreth Nicolai Papse TTi0*.
aquam sanclam in vase fictili, et pauxilhim terrae f, ( Monomachiam vero in lege non assumimus, quam
de pavimenlo tabernaculi miltet in eam. Quumque praeceplum i0*fuisse non reperiinus, quia 106,licet
slclerit mulier in conspectu Domini, discooperiet quosdara iniisse legerimus "", sicut sanciuni Davia
caput ejus, et ponet super manus illius sacrificium el Goliumsacra prodit hisloria " 8, nusquaui lamen ut
rccordalionis el oblationem zelolypise. Ipse aulera pro lege leueatur alicubi ,09divina sanxit auctoritas,
lcnebit aquas amarissimas, in quibus cum exsecra- quum hoc et hujusmodi sectantes Deum solummodo
tione maledicta congessit, adjurabilque eam, et tentarc videanlur.
dicet: Si non dormivil viralienus tecum, et si non V Pars. Gratian.Contra in Concilio Wormaciensi,
pclluta es deserlo raariti thoro, non nocebunl"' tibi c. 15 ,10 :
NOTATIONES CORRECTORUM.
C. XXI. u Capiti hiiic in vulgaiis erat prseposilum D ille, qui parles Thetipcrgse tueretur, cadcret, ipsa
nomen Palese; sed in omnibiis.quae collaia-sunt,raa- plane adulterii couvicta censerelur. ilocque valde
nuscriplis habetur sineullo noniinePaleaj.eiquidem reprelieiidilNicolaus, docens hanc iionesselegilimani
conjunclum cum prsecedenli capite. Ac certe versi- ralionem probaudi crimina (quamvis in Longobar-
<'.ulus: Sed quwlibet, videtur judicare, locuiii hunc dicis coiislilulionibus et in Capitularibus habealur)
Numerorum ab ipso Gratianp recitatum fuisse. sed potius nihil aliud esse quam Deuin lenlarc.Addii,
v Maritus vero: Haecusque ad vers. Quod si, sunt vero denegalatn fuissea Lolliario Theupergse jiislam
huc transposita ex extremo ejusdem quinti capilis pitrgalionem, his verbis : Sed de adulterio illa coram
Numerorum. mhsi nostri prwseniia purgare se voluit, sed ipse non
C. XXII. TTEpislola scripia Carolo regi patruo annuit. Tolam lianc historiam describit Regino !.«!>.
Lolharii (ex qua caput hoc est accepttim) exstal 2 Chronic Ex his vero ostendilur riibricain
Romae in codice ssepe citato monasierii Dominica- liiijus capitis apud Graiianum nimis esse gcuera-
norum. ln qua inter alia referlur Lolhariuiii, quum lem, quippe qiitim Nicolaus hoc lamen velil de-
scirevellet an Theuperga, sive Thietperga (ut vocat moiisirare, nou esse uleuduin niouoiiiacliia ad pur-
Regino), ipsiusuxor, adulleriu^n patrasset, voluisse gatioiiem.
duos Iioinines moiioinacliiain commiliere, ita, ul si

vOu/EST.T. C. XX. »*tali realu : Ed. Bas. »»accusare : ib. »6 cf. C. 33. q. 1. c. 1.= C. XXI. <"bsec
ipsiusGratianiverba sunt. 8SNumeri: Edd. coII. o. pr. Arg. Bas. — cf. Nu.n. c 5. ''hic: Eil.. Bus.
100wol«rii • Ed. Bas. ,oi sali, i. e. mensurw: Ed. Arg. —sacct : Edd. coll. o. pr. Arg. Bas. Nor. 10' te-
Bas. =C. XXII. P. IV. "* scr. A. 867. - Reg. 1, 2. »*
nebttnt te : Edd. coll. 0. pr. Bas. ,03 levabit. Ed. "» c.
77. Burch. 1, 9. c 15. Ivo Decr. p. 107 8. c 187. prwceplam : Coll. c.tl. - ,osEdd coll. o.-Bohin
tjiinm • Coll. citt — Edd."' coll. o. legamus : Ivo Burcb.- Edd. coll. o. 1 Reg. c 17. "» alicm t
Edd. Arg.Bas.-- P. V. hab. A. 868. — Reg. 1. 2. c. 273. Burcb. I. 11. c 66.
615 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA II. QUJEST. IV. Oifc
C. XXUI. Si furla in monasterio fiunt, judicio mo- A , Gratian. Illud vero, quod Sixlus el Leo in fine stics
nachi se expurgenl,
pnrgalionis addiderunt, ex corum exemplo inieltigen-,
Saepe contingit ut in monasteriis furla perpe- dum est; exemplo enim suw sathfaclionis noluerunt
trenlur, *et qui haeccommiltant ignorentur. 'Idcirco ceteris prmscribere legem purgandi.
slaiuimus ul, quando ipsi fratres de talibus se ex-
purgare debuerint '", missa ab abbale celebretur IV.
"
vel ab aliquo, cui ipse abbas prseceperit, * prsesen- QU.ESTIO
GRATIANUS.
libus "' fratribus, et sic expleta * missa omnes coin- I. Pars. Quod vero quarto loco quarebalur ; An
municent in haec verba: Corpus Domini sit mihi "»
duorum lesiimonio ephcopus sit condemnandus ? mul-
ad probalionem hodie. lorum auctoritale probalur. Sicut enim in evangelio
C. XXIV. Quicunque de adulterio accumtur, proba- Joannis "
bili judicio se expurget. legitur, ait Christus ad Judwos : In lege '
Item in Salegustadiensi Concilio» c. 7 "*. vestra scriplum est, quoniam duorum honiinuiu
leslimoniuni veruin esl. Hinc consequenter contra eos
Inlerrogaium est, si duo de "" adullerio inculpali
fuerinti 16,ct unus profitetur, et alter negat, quid argumentalur, dicens : Si duorum hominum tesli-
inde agendum sit i17. Decrelum est a sancto con- monium veruiri est, quare lesiimonium meum et
cilio, ut ille, qui negaverit, probabili se judicio ex- Patris non accipilis ? Ilem Paulus in ephlola ad Co-
rinihios 8: In ore duorum vel trium stabit omne ver-
purget, el qui professus fuerit dignam ,1S poeniten*
tiam agat. bum. llem in ephtola ad Hebrwos * • Quis praevari-
C. XXV. Quum plures de adulterio accusantur, et cans legem Moysi, duobus vel tribus tcstibus cou*
unus celeros purgare voluerit, omnes rei habeaniur, viclus, sine miseratione lapidabitur.
si ipse in judicio ceciderit. C. I. Quol leslibus quhque clericorum convinct
Item in eodem, c. 14 "». debeal.
Slatuit quoque sancla synodus ut, si duo de adul- Item ex Concilio Bracarensi II, c 8 °.
terio accusali fuerint, et ambo negaverinl, et orant Placuit ut, si quis aliquem clericorum in accusa-
sibi concedi, ut alter illorum utrosque divino purgel tione • fornicalionis impetit, secundum prseceptum
judicio, si unus iu hoc ceciderit "°, ambo rei ha- Pauli apostoli duo vel tria lestimonia requiranlur ab
beanlur. illo. Quod si non poluerit dalis lestimoniis appro-
C. XXVI. Pro singulh missa celebrelur, qui de aliquo> bare qttod ' dixit *, excommunicalionem accusali
crimine accusantur. accusaior accipiat'.
ltem in Concilio Wormaciensi, c. 10 "'..
Q II Pars. Gratian. Ex prwmhsh itaque colligitur,
Si episcopo aul presbylero* causa criminalis, hoc1 quod duorum vel trium testimonio episcopus convinci
eslhomicidium, adtilleritim, ftirlum, et* maleficium el damnari polest. Porro Silvesler Papa i« generali
l" impulalnm ls3 ftteril, pro "'* singulis missam ce-
synodo residens econlra dixit 10:
ls"
lebrare T debet, et coniinunicare, ct de singulis' C. II. Quot !es'i6u« ephcopus, vel presbyter, vel reli-
tibi impuiatis innocenlem se ostendere " 6. Quod si qui clerici sinl convincendi.
non feceril, quinqtietinioa liminibus ecclesiae.cxlra- Prsesul non damnabitur " nisi com LXXH lesli-
*
neus habeatur. bus, nec prsesulsummus a a quoqiiatu judicabilur,
NOTATIONES CORRECTORUM.
C. XXIII. * Sic expleta : In hoc capUc addita sunt dicere.
iioiimilla verba ex concilin, quae a co.lectoribits vi- QCJEST.IV. C.II. tt Nec prasul sttmmus : Excon-
dcbatilur omissa ; sed boc loco satis vistim est va« cilio Romano sub Silvestro el ceteris iocis indicatis
rielatem indicare Nain in concilio ipso sic legilur : (excepta Pauormia) addiia sunt hacc usque ad vers.
el sic in ullima mhsa celebratione pro expurgalione Presbyter. Ac mirandum est de auctore glossae, qui
tuacorpus el sanguinem Domini noslri Jesu Chrhti putavilPoiilificem maximum minore nuinero testium
percipiaut, quatenus iia inde innocentes se esse osten- D posse condemnari quani diaconum cardinaleni atque
datit. ostiaiittm, quinn tanien ipse Ponlifex a generali sal-
C. XXVI. T Celebrare
' : In concilio ei apud Btir- leui prsesulis iiomine minime esset cxcludendiis.
charduin el Ivoiiem sequilur : el secrelum publice

Qu/EST. V. C. XXIII. iil debeant: orig. — debent : Reg. — Edd. coll. o. lls exprms. : Edd. coll. o.
1,3 tibi : eaed. — Reg. = C. XXIV. "* hab. A. 1122.— Burcli. in line operis. Ivo Decr. p. 15. c.
173. "»in : orig. — Burch. — Ivo. ,16 fierent : Burch. — Ivo. l"esset : ib.—orig. 1IS digne : ib. =
"• "'
C. XXV. 119Burch. ib. — lvo ib. c. 180. deciderit: orig. — Coll. citt. = C. XXVI.
"»
hab. A. 868.
— Reg. 1.2. c.277. Bitrch. 1. 2. c. 199. lvo Decr. p. '6. c. 273. mateficium aliquod: Edd. "6 coll. o.
"» reviKaftiiit: Reg. is* in : orig. — Reg. Burcli. — et ap. Reg. is» iractare : Coll. cill. red-
dere : orig. ' 3 *
QO/EST.»IV. P. I. Joan. c. 8. v. 17. ' Dcut. c. 17. v, 6. 2 Cor. c. 13. v. 1. Hebr. c 10. v. 28.
= C. 1. hab. A. 572.— Coll. ir. p. p.' 2. t. 46. c 8.— Burch. 1.2. c 202. Ivo Pan. 1. ' 4, c 97 Decr. p.
6, c. 276 cf. Capii. 1. 5. c. 240. 6 maculalione : Ed. Bas. —" mactda : Edd. rell. quw : Coll. Hisp.
6 dicil : Edd. Lugdd. II, III 9 excipiai: Coll. Hisp. — P. II. ex apocrypho canone Silvestri c. 5. —
cf. Capit. Hadr. c. 72.— Conc. Mog. hab. A. 888. c 12. Detisdedit p. 3. lvo Pan. I. 4, c. 91. Decr. p. 6,
c. 534. Polyc I. 6,1.1.—ln Ed. Arg. bnic capiii canon quidam, snb iiomine Deusdedii P. Laiidams, pr»-
«lillilur. =" C. II. •' diiiniietur : Edd. B.is. Lugdd. II, lll. — damnatur : Edd. rell.
 617 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA II. QUJEST. VI. 613
quoniam scriplum esl" : Nonest discipulus super A nis exliibuerit? Causa vero vitiala remcdio appellatio-
*
magistrum. Presbyier aulem cardinalis " nisi cum nis sublevaripolerit.
XLIV. " teslilnis non danmabiliir '*; diaconus vero U xde Fabianus Papa ail ad Hilarium Evhcopum s
cardinalisurbis Romae nisi cum XXVII teslibus non episl.lll, c. 3 :
conderanabitur. Subdiaconus, acolythus, exorcista, C. I. Causw vttialw remedium appellalionis sub-
leclor, ostiarius non nisi septem testilius non " ^ veniat.
conderanabiiur. Testes aulem et accusalores siue Liceat appellalori viiiaiain causam remeaio ap-
aliqua sinl infamia. pellalionis sublevare.
C. III. Episcopi non nhiLXXII testibus condemnandi C. II. De eodem, PALEA.
sunt. [ldem pauto attte *.]
ItemLeo IV, in ephlola EpiscophBrilanniw ". t Appellanlem non debet affliciio ulla », aul de-
Nullam damnalionem episcoporum unquam esse tentionis injuriare cuslodia. >
censemus, nisi aut anie legitimum numerum episco- C. III. Deeodem.
porum (qui fit per duodecim episcopos), aut cerie ltem Anacletus Papa, epht. I, in fine *.
probata sentenlia per LXXIljtestes idoneos, qui tales Omnis oppressus libere sacerdolum (si voluerit)
*
sintqui *ei accusare possint. § 1. El prius ad saera r, appellel judicium, et a nullo prohibealur, sed abhis
Chrisli qualuor evangelia sacramentaprseslent, quod ftilcialur et liberetur ". Si autem diliiciles causse aut
nihil falsum depromant, sicut nobis b B. Silvesler inajora negotia orta fuerint, ad majorem sedem re-
tradidit, eiRomana sancta videttir lenere ecclesia. ferautur. Et si illic facile discerni ° non poteruut'
El si infer eos, quos damnandos esse dixerinl ho- aut jusle lerminari, ubi fueril summorum congre-
* *
mines, fuerit episcopus, qui suam causam in prae- " gata congregatio a (quse per siugulos annos bis
senlia Romaiiae sedis episcopi petierit audiri.nullus lieri solet et debet), juste et Deo placile coram pa-
super illum definitivam prsesumal dare senlenliam, triarcha aut pninate ecclesiastica negotia b 8, et
sedomninoeum audirc decernimus. coram patricio ssecularia judicenlur ' negotia in
, Gratian. Sed hoc vel speciali privilegio de clerich commune ".
Romanwecclesiw inletligilur, vel propter improbita- Item Sixtus Papa epist. II, omnibus recloribus eccle-
tem quorumdam, qui, quum non sil spectatw vitw et sim scribit, dicens " :
scienlim, in accusationem minhlrorum Dei repente C. IV. Quisauh putsatus fuerit, apostolicam sedem
uppettet.
pxosiliunt. Quorum vero vita adeo laudabilis est, ul Si quisveslrum pulsalus fueril in aliqua adversi-
omnibus imilanda appareal, de quorum assertione
nulla dubilatio nasci poterit, eorum testimonio duo- C tale, licenterhauc sanclam et apostolicam sedem
rum veltrium teslium quilibel jure convinciet damnari appellet, et ad eam quasi ad capul suffugium " ha-
beat, ne ipse innocens damnelur, aut ecclesia sua
poterit.
deirimentum patiatur.
QTLESTltD VI. C. V. In gxavioxibuscausts pulsati apostolicam sedem
GRATIANUS. appellent.
f-Pars Sequitur sexla qumslio, qua quwriiur: Quo Item Grato." ephtola I ".
remedio causa vitiata sublevetur, ei siremedium illud Omnes episcopi, qoi in quibusdam gravioribus u
sit dandum ei, qui cuusa dilationis vocemappellalio- pulsantur vel criminantur causis, quoties necesse

JTOTATIONESCORRECTORUM.
C. III. b Sicut nobis : Hinc usque ad diclionem. b Ecclesiasiica negotia:ln epistola legitur: primate
Ecclesia^non legunlur in episl. Leonis manuscripta, ecclesiastico, et coxam paixiciosmculaxia, elc
habenlur lamen apud Ivonem *. C. V. c Gxato: Sicest restitutum ex plerisque ve-
QUZEST, VI. C. 111.* Congxegaiio: In vulgatis **se- tustis (nam in vulgalis erat : ltem Gregoxius),
quebatur : sub metxopoliiano,qusesublata sunl, quia quanquam in tomis conciliorum hacc epislola tribua-
in nullo manuscripto neque in originali habentur, el " (ur Sixlo II, illa vero, ex qua caput antecedens,
in sequeniibus verbis exponitur ; coram quibus sit Sixlo I.
habendum concilium.

QCEST.IV. C. II. " Mailh. c. 10. " abesi ab nrig. * LXIV : Edd. coll. o. *•"deponalur ; ib. ,8 abest
ab Edd. coll. o. pr. Bas. et Bohm. = C. III. " scr. c A. 850. Ivo Decr. p. 5. c 116. — * cl apud Nico-
laiim I. ep. ad Salinonem Briilonuin regem, ubi Lconis ep. refertur.
Qi/EST. VI. C. I. Caput Psettdoisidori, <lesumlumex Aniano ad Theod. coii. 1. 11. t. 30. c. 20.— Cap.
I. 7. c 555. Btirch. 1.1. c 148. Ans. 1. 2. c 11. el inler capilula Hadriani ad finem 1. 3. lvo Pan. 1. 4. c
121. =C. II. * Capul Pseudoisidori, hatistum ex Aniano all Theod. cod. I. ll. t. 50. c. 2 et 15 Burch.
ib. Ans. ib. Ivo ib. » adtl. : aul caxcexh : Ans. —Cap. I. I. — Edd. coll. o. — Bohm. = C. III. * Caput
Pseudoisidori, confeclum ad ep. Innoc 1. ad Victricium c 5. et Leonis M. ep. 5. (Ed. Baller.) c. 6. —
Coll. tr. p. p. 1.1. 2. c 5. Ans. I. 3. c. 21. »add. : el andialux : EilJ. coll. o. • decexni: Edd. Lugdd.
II, 111. ' potuerinl: Edd. coJl. o. —"* Edd. coll. o. pr. Bas. 8 abesl ab Ans. • dijudicentur : Ed. Bas.
communi: Edd. coll. o. Pseudoisidori.— Ans. I. 2. c. 8. Ivo Decr. p. 5. c 5. = C. IV.
"" suffragium : Edd. coll. o. ="'Caput
,'•
C. V. " Caput Pseudoisidori, pertinens ad op. 1. Sixti II. — Burcli. I. 1.
c 144. Ivo Pan. 1. 4, c 124. (ex Gregorio) Decr. p. 5, c 257. (ex Julio), quod in Edd. coll. o. pr. Bas,
elipsis legitur. — Ans. 1. 2, c 12 — '* aliquibus: Edd. coll o.
PATROL. CLXXXVII. 20
 6)9 DECRETIPARS SECUNDA.CAUSA II. QU.CST. VI. f.mi
ineiil.iibere apostolicam a,ppellenlscdem, alque ad A mis ecclesiarum negotiis, ut ab ea omncs oppresy
eam qtiasi ad nialrem confugianl. auxilinm, et injusle daninaii restitiitionem sumant,
C. VI. Abomnibusappelletur ad Romanamecclesiam. el lalia ab improbis ne !3 praesuinantur absque ul-
Item Marcellus Papa, epht. I, ad Episcopos Aniio- tionc, necexerceaniur absque damnalione **.
chenwprovinctm". II Pars. Gralian. Quum ergo Zephyrinus dicat ab
Ad Roinanam ecclesiam onines episcopi, qui vo- omnibus esse appellandum, maxitne tamen ab oppret-
liierint vel quibtts neccsse fuerit, quasi ad caput sis, et Marcellut scribal : Omnes episcopi, qui vo •
suffngiTe,camqne appellarcdebcut, ulindeaccipiant lueiint vel qttibus necesse fuerit, appellare debent:
iiiiiioncin atqne consecralionem d. Quod omnibiis pntet, quod accnsato (siuegravelur, sive non) vox ap-
niiiiinieconvcnit denegare 16 episcopis ; sed absque pellalionis non esl deneganda. Quidam tamen ita
iillaeuslodia.aiilcxcoiiiuninieaiione, veldatnnaiione, dhiinguunl, utvolenles ad consecrandos, necessilalem
vcl cxspnlialinne liberc ire concedalur ". palienles ad oppressosreferunl, ut sil sensus: Omnes,
C. VII. Qui a proprio melropotitanose gravari puta- qui voltterinta Rotnana ecclesia consecralioneinacci-
verit, majorem sedein uppellet. pere, el ab aliquibus impeditinltir, eam debent appel-
Ilein Viclor ad Theophilutn Alexaudrinum, ephl. 1, lare; qiiibuscunque in suis oppressionibtis necesse
c. 3 ls. R fneril ad eam suffugere, simililer vocemappellationis
Si quis pulaveril se a proprio mcirnpolilano gra-
vel exliibeanl, ul isti luilionem, et illi cvnsecrationemab
vari, apud palriarcham priinaicm diceceseos, aut
cn accipiant. Simililer el illud Zephurini dittinguiiur:
penes uriiversalis aposlolicse eeclesia.- judicetur se-
dem. Aboniiiibusestappellandum ad Romanamecclesiam:
est, qui ab ea consecralionem voluerint
C. VIII. Ad Romanam ecclesiam quasi ad niatretn intelligendum
appellelitr ab omnibiis. accipere, vel qui a pralalh suis aitquam injuriam
Ilem Zephyrinus urbis lioma Ephcopus, episl. I •'. pussi fuerint, maxime tamen ab oppressis. Secundum
Ad Romanam ecclesiam ab omnibus, maxime primam interpretalionemoppressi intelligunlur atiqua
lamen ab oppressis appcllanduin est, ct concurren- injurta affecli; juxta secttndamvero oppressidicuntur
duni quasi a<lniatrem, ut ejus uberibus nulriantur, a judice injusle condemnali. Secundum hanc dislin-
auctoritale defendanlur, et a suis oppressionibus clionemqui in aliqitibus negotih non ad relevandtim,
relevenlur, quianon polcst nec debetmateroblivisci sed ad differcndum vocemappellalionh exhibuerint,
filium suiim. appellandi aucloritalem non habent.
C. IX. Quoties aliquis appellaverit, audientia sibi non Sed quum Gregorius scribat omnibus *" per diversas pro-
denegetur. vincias :
C
Item Julius Papa in decrelh, sive in rescriplo ad C. XI. De causa appellationiscognoscerenon licetnisi
Orientales, c. 22 ">. ei, ad quem appellalur.
Placuil, ul a quibuscunque judicibusccclesiasticis - Decreto noslro veslram roganles caritatem man-
ad alios jutlices ccclesiasticos ( ubi est auctoriias' damus, ut si aliquis ( quod non optamus) suorum
major) fueril provocatuin, audientianon negetur ,l. semulorum Aldricum, Ccenomanensisecclesise epi-
C. X. lnjttsle damnali reslilulionem, el oppressi au- scopum, accusare damnabililer attentaveril **, *ut
xilium a Bomana ecclesia debenlItabere. honoretureB. Pelri apostolorum principis memoria,
Ilem cap. 50 !*. ecclesiaeque Romanae, cui prsesedit, privilegium,
Mcobuicsanctaesedi praifata privilegia specialitei noslri nomiuis aucioritas", liceal illi postaudiliouein
sunt concessa, lam dc congrcgandis conciliiset judi- primalum diceceseos, si necesse fucrit, nos appellare,
ciisac rcslitutionibus episcoporum, quam el de sum- el nostra aucloritale aul ante nos *', aut ante lega-

NOTATIONESCORRECTORUM.

C. VI. J Aiqueconsecrationem: In originali esl* : D ex qua ettam stimlum est caput JVu//ifas, dislinci.
ul inde accipiunl luiiionem et liberalionem, unde ac- 19, et apttd Ivouem uiruinque capul sunul habetur.
ceperuni informutionem alque consecrationem; sed lstius auiem Aldrici (ul ex calaiogo episcoporum
ob gloss.im non cst mulaiiiin. ecclesiaeCenomanensis colligitur) inentio est iu con-
•
C. XI. Ut honoretur: Ilinc itsque ad versic. cilio apud S. Medardum, quod paulo postGregoriiini
aucloritas, aildila stinlexipsa cpislola, quse exslatin IV babilum fuit. Ilaque defensio ipsi a Gregorio
bibliotbeca Doiniiiicinia,etvidciiir esse Gregorii IV, prsestila profuil.

Qo/EST.VI. C. VI. " Capui ' Pseudoisidori, confcct. ex Innoc 1. ep. 4, c. 1. 2. — Ans. 1. 2,
c. 7. Polyc 1. 1. t. 7. — 1ii Ms. Anselmi collaio eadem legiintnr; in Ms. vero Valicano quodam
lcgi ut apud Gratianum in margine inveniinus indicalum.— " denegari : Edd. coll. o. 17 conce-
dtintur: Ed, Bas. = C. VII. " Caput Psettdoisidori, confecium sec conc. Chalc. c. 17. — Ans.
inier cap. Iladriani in fine I. 5. c 5. et Btirch. 1. '. c. 144. Ivo Decr. p. 5, c. 257. (ex Julio). Pan.
1. 4, c. 126. = C. VIII: " Caput Pseudoisidori. — Ans. I. 2, c. 6. = C. IX. !0 Capul Pseudoisidori,
confecliiiti ad conc. Carlh. 111.c. 10. —Coll. tr. p. p. 1. t. 32. c. 6. Ans. 1. 2, c. 9, et ex Julio 1. 3, c.
l->5, el iuler cap. lladr. c. 43, ad fin. I. 5, lvo Dccr. p. 6, c 526. !1 denegetur : Ed. Bas. — C. X. "
Ans. I. 2, c. 47. s3 iioii: Edd. coll. o.. »* add. : st<«: ib. — P. II. »»scr. A. 852. — cf. ad D. 12, c.
2. — lvo Deer. p. 5, c. 549. Ans. I. 2, c. 19 (22). Polye. 1. 1. t. 7. = C. XI. " teniaveril: Edd. ciH.
O. " eos : Bolitn.
 681 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSAII. QUJEST. VI. m
tos noslro **ex latere missos jttxla Patrum decrelai A fomilem judicii et maleriam deposilionis adversus
suas exercere atque dilfinire actiones, nullusque Rholandumassuinpsit, ct ab itinere apostolicsesedis
illum ante hscc judicet aut jtidicare praesumat. SedI rcmovits", el continuaiim aposlolicam scdem appel
si quid (quod absit!) grave inlolerandutnqtie ei obje- lanlcm damnavit el carcerali custodise mancipavit.
clum fueril, nostra erit exspeclanda censura, ut! Etinfra*6:^ 1. Privilegia lamen apostolicse sedis
niliil priusde'eo, qui ad sinum sanctse ecclesiae Ro- vos oblivioni tradere nullatenus debuislis ", quibus
manae confugit *• et ejus implorat auxilium, decer- venerandi canones judicia lotius ecclesiae ad lianc
nalur, quam ab ejusdem ecclesiseaucioriiaie fuerit deferri jubent. Et infra : § 2. Haec quippe. nos in
praeceptnm, quaevices suas ita aliis impertiviteccle- Rhotando idcirco noveritis operaios, ut privilegia
siis, nl in partem sint vocaisesollicitudinis, non in setlis aposlolicse, quae male a vobis violata videban-
plenitudinem polestatis. El infxa : § 1. Si aulem lur, *et3Sa nobis tot impensis laboribus vestra re-
(qttodnon arbilramur)a quoquam secus prtesumluin sistenle coniumacia recuperari non polerant*, auclo-
fuerit, ab ofiicio cleri submoltts aucloriialis 30 apo- rilale aposlolica et cana" Patrum deliberatione
slolicsc rens ab omnibus judicetur, ne lupi, qui sub pristino tandem genio 39 et proprio decorarentur
specie ovium subintraverunt, bestialisseviiia quosque honore.
audeanl lacerare, et quod sibi fieri nolunt aliis in- B
ferre prsesumanl. C. XIV. Qtihque eam obedientiam majoribus exhi-
beal quam ab inferioribus desiderat.
Item quum Vigilius Papa in ephloia
* ad Eieuthexium,
c. ult. dicat 31 : Ilem Leo Papa ad Anastasium Thessalonicensem
C. XII. Judicia appellantium ab eis sunt audienda, Ephcopum, episl. LXXXII, al. LXXXI V *».
<td quos appellatuu Qui scit se quibusdam esse praeposituin, non mo-
Qui se scil aliis esse praepositum, non moleste leste ferat aliquem sibi esse prselaium, sed obedieu-
ferat aliquem esse sibi pralalum. Ipsa nauique ec- liam, quam exigit *', eliam ipse dependat, ct sicut
clesia, quie prima esi, ita reliquis ecclesiis vices non vuli gravis oneris sarcinam ferre, iia non au-
suas credidit largiendas, ut in parlem sinl vocatae deat alii *<imporlabile pondus imponcre. Discipttli
solliciludinis, non in pleniludinem potcslalis. Unde enim stimtis humilis el inilis *3inagistri, dicentis **:
«lunium ajipelianliuin aposlolicam sedem episcopo- Discite a me, quia milis sum el humilis corde.
rnni judicia, et ctinclarum s* majorum negolia cau- Gratian. Patet ergo, quod nulti appellanti tunl
sarum eidem sanctic Uedi reservala esse liquel; inducim denegandm. Celervm, si causa fruslralorim
jiraeserlim qutim in bis omnibus ejus semper sit dilalionh appetlaveril, a judice, ad quem provocatum
cxspeclandum consullum, cujus tramili si quis ob- i" fveril, condcmnabitur. Tempus vero appellationh est
viare tenlaverit sacerdotum, causas se non sine unle dalam vel post datam senteniiam. Quoties enim
honoris sui periculo aptid eandem sanclam 33sedem quit se gravari senserit, libere polesl appeliare.
noveril reddilurum.
Gratian. Item quum Nicolaus papa in Ilincmarum Unde Sixlus Papa II, aitepist. 1, ad Gralum Episc.
*":
RemensemArchiephccpuminveniatur, qtii Rhotandum
C. XV. Qvi gravatur a proprio melropolitano, pri-
ephcopum appellantem aposlolicam sedem damnare malem aut universalis ecclesimsedem appellet.
ausus esl, ita dicens 3*:
C. XIII. De Remensi archiepiscopo, qui appellaniem Si quis pulaverit se a proprio metropolitano gra-
Romanamsedem judicare est ausus. vari, apud primatcili dioeceseos aut penes univer-
Arguta sapienlia lua, utinam in bono accepta, salis aposlolicse ecclesise Papam judicelur.
NOTATIONES CORRECTORUM.
C. XI. ' Restiiutum est caput hoc Vigilio anti- C. XIII.8Cana: Qiium antea legeretur: canonica*,
quornm exeinplariitm atictoriiale. Anlea vero tri- emendatum sic esl ex epistola ipsa, quse habetur
buebatur Julio", in cnjus ctiain cpisiola prinia ha- j) manuscripia, et nuper est impressa in appendice
betnr prior pars bujtis capitis usqite ad vers. lpsa bibliothecse, et in lib. Ennodii pro Symmacho legi-
tiamqtte (quemadniodum et apud Leonem cpisl. 84, tttr: cana miracula eicanum genium, luxtaillud Vir-
<|uod referliir supra distinct. 25, c. Quanquam, et gilii:
in c. seq. Qui sunt), et eliain senieniia ceierarum Canafideset Vesta, Remo cum fratre Quirintis
parliiini. Jura dabaul.

Qu/EST.VI. C. XI.!S nos/ios:'" orig. — Ivo.— Edd. cell o. exc Bas. *9confngerii: Edd. coll. o. "injti-
riaruitt reus: orig —C. XII. Eild. coll. o. pr. Bas. 31ex cap. 7. cp. Vigilii ad Prnfuluriim, quod pariter
.ilquesexiiiniPsetidoisidorianum esl.— Coll. tr. p. p. I, t 52, c. 2, Ans. 1. 2, c. 22 (20).M.adjecla subscri-
plione: Dat. Kal. Mart. Belisario et Joanne Coss.—Capilis inilinin sumimn esl ex Leonis ep. a<lAnasla-
sium infr. c. 4. =C. XII. 3Scuttcta: Edd. coll. o. *3abest ab iisdein pr. Bas. 3* scr. A. 865. — Ans.
1. 2, c 67 (64). = C. XIII. 3" revocuvit: orig. SSAns. in linel. 2. S7debuhselh : orig.— Edd. coll. o. pr.
Arg. Bas. 3Sverba asleriscis inclusa non sunl ap. Ans— * in orig. ap. Anselmiim legilur : canonica.
" abest ab orig. — ingenio : Edd. coll. o. = C. XIV. *° scr. A. 446. ep. 14. Ed. Baller. — Coll. tr. p.
t. " : Edd. coll. Bas. *»atih : Edd. coll. o. »S miiissimi : Ed. Bas. **
p. 1, 43, c. 17. exegeril o.pr.
*" — Ans. 1. -2, c. 9.
Matih. c. 25, v. 4. Capnt Pseudoisidori, confeclum cx conc Cbalc c. 9, el 17.
Ivo Pan. 1. 4, c 126. Polyc 1.1, t. 6.
62.1 DECRETIPARS SECUNDA.CAUSA11.QUJEST. VI. 024
C. XVI. Romanam sedem cippeltetquijudicem suspe- A obtemperare judicibus, quuin hoc primae sedis epi-
cttim habet.
scopo fuerit probalum f, det literas, ul nullus ei
ltem Felix II, ad ephcopos in Aiexandrina synodo coniniunicei episcoporum, donec
congregatos, cap. 19 *6. oblemperel.
Gralian. Item quod post datam sententiam appel-
Quoties episcopi se a suis comprovincialibus vel lari
a meiropolitano putaverint proegravari, aut eos sus- possil, Fabianus Papa testatur, dicens Hilario
mox Romanam Ephcopo epist. III, c. 2" 6:
pectos habuerint, appellent sedeir.,
ad quam eos 'absque ulla delentione aul suarum C. XX. JVondenegelurappellalio ei, quem in suppit-
*7
cium senteniia deslinavit.
reriim ablatione* Iibere liceat ire; ei dum praedi-
Liceatetiam in criminalibus causis appellare, nec
ctam Romanam matrem appellaverint ecclesiam*8, *' sen-
appellandi vox denegctur ei, quem supplicio
aul ab ea se amliri poposcerint *9, nullus eos aut
lenlia destinavit *8.
excoinniunicarc, aul eoruui sedcs surripere, aul res
Gralian. Quod paulo ante iaem affirmat eod.
enrtini auferre, aul aliquam eis vim inferre pransu- " :
"°
iiiat ante quam eorum causa Roniani Poniificis cap.
aucioritate linialur. Quod si aliler a quoquam pra> C. XXI. Anle dalam senlenliam licet alicui appellart.
siiiiiiuin luerit, niliil erit, sed viribus carebil. Si quis judicem adversum sibi senseril, vocetn
C. XVII. De eodem. B appellationis exhibeat.
llem Julius Papa in rescripto ad Ephcopos orientales, IV Pars. Gratian. Post dutctmvero sententiam qui
cap. 50 u B1. appellare voluerit, inlra quinque dies appellel, et in-
« Ideo huic sanctae sedi pracfala privilegia specia- tra eosdem a quo provocavii literas dimhsorias acci-
liierconcessasunl, ut ab eaonines auxiliumoppressi piat, el inlra eosdem ad quem appellavit iter arri-
ct injiisle damiiaii reslilulionem sumant. i piat.
Gratian. Oppressi el se prmgravari putanles inlel- Unde in Theodosianis > legibus sic statulum invent-
liguniur anie daittm senteniiam, injusle vero damnali tur6":
vost datam sentenliam. C. XXII. Post lalam sentenliamintra quod temput
Unde Eutychianus urfcis Romanm Ephcopus scribit qutsqueappellare debeat.
Episcopisper Siciliam, epht. II, c. 1 *' : Propter superfluam appellalorum liccnliam , ne iu
C. XVlll. Ante exitunt causm per appellalionemrece- retraclandis vel revocandis sententiis liberum ha-
dere licet.
bere arbitrium videantur •', et tempora appellalio-
Non ita in ecclesiasticis agendum est negotiis,
sicut in ssecularibus. Nam in saecularibus"3 legibus, nis, elpccnaeconslilulse sunt, ut quicunque apud
judicem, qui causamejus audivit, appellare, el ad
postquam vocalus quis ** veneril et in foro decer- C alium '* voluerit, inlra
lare cceperit, non licet ci anle peractam causam judicem appellare quinque
dies appellel, elhis ipsis quinquediebus ad judicem,
recedere. In ecclesiasiicis vero dicta causa recedere
ad quem provocaverit, sine aliqua dissimulaiione 6*
licct, si necesse fuerit aul si se praegravari vi-
perveniat, el ipse dies, quo 6Vaccepit litteras, in
derit.
his quinque diebtts specialiler compuletur. Qtiod si
III Pars. Gralian. Qui veroexcontumaciajudicibus
longius iter sit, exceplis "his* quinque diebus spa-
obtemperare nolueril, communione privelur. tiuin dierum, quo iler agi possil, computetur.
Unde in Concilio Milevilano, c. 24 *":
C. XIX. Excommunicetur, qni judicibus suis oblem- C. XXIII. IPALEAk6».]
perare non vull. i Habila dinumeralione XX millium diurnorum
Quisquis probatus fuerit per conlumaciam nolle per singulos dies compuletur. >
NOTATIONES60RRECT0RUM.
C. XVII. h Est summa qtisedamcapitis recitali su- conjunctas fuisse cum codice Tbeodos. seu breviario
pra ead. c ldeo, ei habeiurin vetustis exeiiiplaribus, Alaiici. Alaricus autem in praefaiione profitetur se
in qutbus Paleiu esse non solent. volumen illud non ex solo Theodos. codice, sed ex
C. XXI. i Tbeodosianis : lloc et quatuor sequen- D variis libris collegisse, et in legum collectioue alque
tia capita. qiiae citaiilur ex legibusTheodos., haben- interpreiatione episcoporutn praecipue opera usum
tur lib. 5 senl. Julii Pauli cum inlerpretatione. Ex fuisse.
quo apparet Gratiani eliam tempore iias senienlias C. XXIII. k Capul boc abest a vetuslioribus Gra-

QUEST. VI. C. XVI. **CaputPseitdoisidori, compositutn*'ad conc Sartlic c. 4, et7. — Ans. 1. 2, c. 60

— Ans. *° amborum :
(58). —*7atque eos : Edd. coll. o. °l*s sedetn : Ed. Bas. expoposcerinl: orig. **
Ans. Edd. coll. o. = C. XVII. Capttt Pseudoisidori. — Ans. 1. 2. c. [47. —Capul Pseudoisidori.
— cl. exeerpt. canon. Egberti. (Mansi t. 12.) c 3. ubi h<ccex Gregorio laudantur. Atts. 1. 3, c. 75. lvo
Pan. 1. 4, c. 100. Decr. p. 6. c. 55«. Polyc I. 5, t. 1. = C. XVIII. »s natn in swc. ponquum tegibus :
Edd. coll. o. **quisque: Edd Lugdd. II. 111.— quisquh : Edd. rel. — P. III. »»hab. post. A. 416.— Coll.
tr. p. p. 2, f. 22. c 11. — Ivo Pan. 1. 4, c. 182, (ex conc. Spalensi). — f) proialum : Coll. Hisp. = C. XIX.
"6 Capul Pseudoisidori, desunitum ex interpr. ad Tbeod. cod. I. 11, l. 50. c 20. — Burch. 1. 1, c. 148.
Ans. I. 2, c II. lvo Pan. 1.4. c 122. Decr. p. 5, c. 261 =C. XX. *8»7 in suppticium : Burch. Ivo Deer. »9
—
Edd. Lugild. II. III, — in supplicio : Ivo Pan. — Edd. coll. rell destinaverit: Edd. coll. o. Caput
Pseutloisidori. — linrch. Ans. ib. Coll. fr. p. p. 1. l, 18, c. 9. lvo Pan. 1. 4, c 120. Decr. p. 5, c. 248, =
C. XXI. c0Ex iiiierpietalione ad Paulum 6S Sent. rcc 1. 5, 35. §jl. — lvo Pan. 1. 4, c. 127. Decr. p. 5, c.
281. =C. XXII. " viderentur : Ed. Bas. provocare : orig. — lvo. — Ed. Coll. o. 63sintulalione: Ivo.
Pan. •* »i qno : ib. — Edd. coll. o. = C. XXIII. c" ex IV. 1. D. si quis cauiiouilius 2, 11 — abesl «b
Ed. Bas.
625 DECRETl PARS SECUNDA. CAUSA II. QIJiEST. VI. 62i
C. XXIV. A quo appellatur ad quem appeltalum fuerit A nibus suh corrigens, intra decem clies
dimhsorim lillerm dirigantur. appellatiouis
remedinm ctiique dandum decrevit, dicens :
Ilem ibidem lil. XXXIV ".
XXVTIl.Inlra decem dies remedium appellalionh
Ab eo, quo 6' appellattim esl, ad eum, qui de C. conceditur.
appellalione cogniturus esl, dimissoriae litteraj di- Imperator Justinianus Aogustus 8».
riganiur, quie vulgoapostoli«» appellantur, quarum Anleriorum legum acerbitati plurima remedia
69
poslulatioetacceptio intra quinque dies ex offi- iinponciiies '*, et maxime haec circa appellaliones
cio finienda 7 est. Ista^jam saperius sub titulo de facienles 90, et 91 in
praesenti ad hujnsniodi benefi-
caulionibus et pcenis appellationum interprelala sunl, cium
pervenire duxiinus esse necessaritim. Aniiqui-
§ 1. Qttiinlra sialuta tempora diinissorias non pos- late 9! eteniiii cautiim eral, ut si quis per se liteni
lulaveril 71, vel acceperit, vel reddiderit, prsescri- exercueril et fuerit condemnaiiis, intra duos dies
ptiotie ab agendo siilunovetur ", ei poenam appel- lantummodo licenliam appellationis haberet;. sin
lalionis ferre " cogitur. autem per procuratorem causa ventilata sil, et io
C. XXV. Dehh, qui causa dtlalionh appellant. iriduum proximum eam extendi. Ex rerum aulem
Item ibidem, tit. XXXV, c. 27*.
experientia invenimtis hoc satis esse damnosum ;
Quicunque non confidentia jnstsecausse, sedcausa B plures enim homines ignaros legum subliliiatis, et
aflerendse " morse, ne contra eum sehtentia profe-
pulantes in triduum esse provocationes porrigendas,
ratur.appellaverit, vel si defacto suo confessus, ne in promtum periculum incidisse, el biduo transacio
addicalur 76,appellare voluerit, hujusmodi appella- causas perdidisse. Unde necessarium duximus liu-
liones non recipiuuliir 77. rei compelenter mederi. El sancimus omnes
jusmodi
C. XXVI. Quum possessor apvellat, dum evenius
causw dubius esl, possessionis fruclus sequestren- appellaliones, sive per se, sive per procuraiores,
lur. seu per defensores, vel curalores et lutores venii-
Item ibidem, lit. XXXVI, c. 1 7S. lentur, posse inlra decem dierum spatium a recita-
Quoties post aiidilara causain judicii 79 possessor tione senienlise enumeranduin 93 judicibus nb liis,
appellat, fructus possessionis, de qua agilur, duin quorum interest, ofTerri, sive magni sive minores
secundaesa auilientise evenlus diihius esl, nierilo se- sunt (excepta videlicei sublhnissiina praetoriana
questrantur. Nam si petitor appellaveril, hoc ab eo prsefectura), ul liceat homini inlra id spalium plems-
postulari non poiest, quia non potest sequeslrari sime deliberare, sive appellandum ei sit, sive quies-
quod non habet, § 1. Si 81 propler praedia urbana cendum; ne limore instante opus appellatoriiim
vel mancipia 8Sappelletur, pensiones 83eorum vel frequentelur, sed sil omnibus inspeclionis copia,
mercedes. vecturae »* etiaiu, si de navi 8» agalur, quae et indiscussos hominum calores polest refre-
depnni solent. nare. § 1. Ad hsec sanciinus, si quando lis speratur
C. XXVII. Injusle appellans omnino puniendus est. in noslrum inferri consisiorium, si forie coiitigerit
Itcm ibidem, lit. XXXVII, c. 1 86. •* majesiatem occupatam publicis
imperatoriam
Ointiinopuniendus * 87 esl, *ul', quolies injusta causis ex mundanis provisionibtis non posse convo»
appellalio pronunciatur, sumtus, quos, dnm seque- care patres, qualenus causa agiieiur •", non ex hoc
retur, adversarius impendit, reddere cogatur 110« lilem periclilari. Quod enim vitium est litigantium,
simplos, sed quadruplos. si culmen imperalorium occupetur? vel qtiisianuc
Gratian. Prwmissh auctoritatibus inlra quin- est auctoriiatis, ut nolenlem principem possit ad
que dies posl datum senlenliam cuique appellare convocandospatrescelerosque proceres coarctare?
permillitur. Quod posleaJuslinianus in constilutio- Sed si quid tale evenerit, causa inlacla permaneal,
NOTATIONESCORRECTORUM
tiani codicibus, el ab originali, el Ivone, et Pauor- Pauli legilur : omnimodo probandttm est, etc Sed
mia. In uno aiilem Gratiani valde eraendato est iu quia esi inilium capituli, el de hujiismodi punitione
niargine superioris capilis lanquam glossa quse- siiilla sunt adoctoribus adnotata, non est muialum;
dam. Mniummodo ducius orationibus est emendaius ad-
C. XXVII. " Omnino puniendus : In senlenliis dila patrlicula : ut.

QCEST.VI."'C. XXIV. 66 ex Pattli*sSent. rec 1. 5, t. 6954. — Ivo Pan. —I. 4, c. 128. Decr. — p.
5, c 482. a ouo : orig. — Ivo. ephtvla : Ivo Pan. quoruin : orig. — 7 facienda : Ivu. 7' orig.
"' Hsecesl inlerpreiatio ad Paiilum 1. c 71 postulaveriiii, et '*sic deinceps : lvo. Edd. coi. 0. sub-
movedntur — coganlitr : ib. '"inferre : orig. = C. XXV. ex inlerpr. ad Panl. Sent.76
rec I. 5, t. 35.
— Ivo Pan. 1. 4, c. 129. Deer. p. 5, c 285. 7» differendm : Ivo Pan. Edd. coll. o. abdicatur : Ivo
Pan. — abjiciaiur: Edd. coll. o. " recipianiur : eaed. =C. XXVI. 7S ex interp. a.l Paul. Senl. ree. I.
5. t. 36. — Ivo Pan. I. 4, c 130. Decr. p. 5, c. 284. 79judhein : Ivo Pan. sl — Edd. coll. 0. — abesl in
Kd. Bas. •• seqttenits : Ed. Bas. — scquendw : Edd. coll. rel. ex Iv. Pan. ex Paulo ih. § 2. 8»add. :
vel jttmenta : Ivo Pan. — Edd. coll. 0. pr. Bas. 83 possessiones: Edd. Coll. 0. ex Iv. Pan. 8Vveclura-
rum : Ivo Decr. — vectura : Edd. coll. 0. "" si de navis87 uaulo : eaed.ex lv. Pan. = C. XXVII. ss Paulo »"
1.1, l. 37. — Ivo Pan. I. 4, c.'15l. Dacr. 89
p. 5, c 285 ponendum : orig Ed. Arndls. = C. XXVIII.
haecest integra novella 25 data A. 536. interponenles: Edd. coll. o. "faciendns : csed. pr. Bas. Lugdd-
*' 9I °3 nnmtrandorum :
II. III. Abest ah Edd.foll. o. pr. Bas. amiquitaii : orig.
9*
Edd. coll. o Bolim.
Edd. coll. 0. pr. Bas. .'"' itnperatorh :csed. pr. Bas. Nor. exagilalur : Ed. Bas.
627 DECI4ETIPARS SECUNDA.CAUSA II. QU/EST. VI. C2«
Jonet imperalor sua sponte motus et convocari A (Tiimviro "' excelso pro lempore quaestoreeas diri-
»6 jusseril, et litem inferri paiiatur, et mat, ulroque officio subminislranle, id esl lam ex
^roceres
jmnia secundiim morem procedere. § 2. lllttd eliam sacris scriuiis more solito quara prsefectorio. Ila
in tcrlio capilulo disponendum est, quod antiquitas tamen lisec sancimtis, ut nec a ducibus vel aliis
uene staluil, novilas aulem neglexil. Quum cnim speclabilibus judicibus (quibus forle, el si privali
veneranda vetusiaiis aucioritas ila inagistraius di- sinl, imperialis majestas causas itijunxerit) appel-
gesseril •', ut alii majores, alii medii, alii minores lalio ad memoratos spectabiles judices cttrrat, ne
sinl, et appellaliones a minoribus judicibus nou causa non giadalim procedere, sed perpcram vi-
solufn ad niaxiinos 98judices remitleremur °9, sed dealur; sed a praesidibitsquidem provinciarum, et
jd speclabilium jiidictini tribunal, qtiatcnus et judicibus a nobis daiis, si non sinl speclabiles jniii-
ipsi 10°sacroaiiditorioailhibitoliiem e.vercerenl 101, ces, intra memoraiani quantiiaiem referetur. Si au-
novilas autcm bocdereliquerit 10J,evenit, ut super leni vel illuslres sinl dati a nobis judices (qtiibus
minimis causis maxiuii noslri judices iiiqiiielenuir, apices digniiaium super spectabililatem sunl) vel
et homines propter niinimascausas magnis fatigen- dttces, qui omnimodo spectabiliiale sunl decorali,
lur dispendiis, ul forsitan toiius litis seslimalio ad vel hi, qui a principe delegati sunt, spectabilem
jumlus judiciales non suflicerei. Ideoquesancimus, 0 habeant dignitaiem, eorum appellaliones sub qua-
i\ quando ex /Egyptiaco tracttt vel atljuncia ei uira- ciinque quanlilale in hanc regiam urbem ad com-
.mcLybia provocatiosperatur usqitead decem libra- petenles atuiquo more judices referuntur "', omni-
nini auri qiianliiaiem, non in banc regiam urbem bus aliis, quac in appellationibus stalula sunt vel ab
iam venire, sed ad prsefeclum augustalem, qtii au- anliqua prosapia, vel ab aucloritate anleriorum
iliat et catisam dirimat vice sacri coguitoris, iiulla coiistilulioniim, vel a noslra humanilaie, iniactis
ei ,03penitus 10*post diflinilivain senteuiiam ap- illibalisque cuslodiendis.
pcll.itionc porrigenda. Similiqtie modo quolies in C. XXIX. Quundo appellanaum ,sit primo vei
Asiana dicecesi vcl Ponlica tale aliquid enierserit, secundo.
usque ad praediclam i|uaniilalem decem librarum ltemitb. XLIX Digesl., lit. quandonppellandum sit,
aiiriappellalionesadviios spcctabiles, comiles forle, lege 1, § Biduum "".
vel proconsules, vel praelores, vel iuotieralores, ipii- Bidtium vel Iriduum appellalionis ex die senientiaj
DUSspecialiter easdem iites peragcndas dcputaviiiius, latse conipulandiim erit. § 1. Quid ergo, si senien-
remiltanlur, qualenusethi ad simililiidinem praulecti lia fueril sub condilione dicta, ulruni ex dic sen-
auguslalisvicesacricognitoris intercedant, etcausas _ lentiae 'latre.* teinpuscomptitamus ad aiipellandum,
sine spe quidem appellalionis, Dei tamen et legum an vero ex die, qtto condilio senteiiliae exstilil "*?
limore perferant decidendas. Oriciualein 10»aulem Sane qitidem non esl sub condilionc senlentia di-
iracium causas appellationc suspensas, et usquc ad cenda; scd si fuerit dicla, quid fiet? Et est utile sla-
decem librarum auii qiianlilatem limilatas, ad vi- lim lenipora ad appellandum computati debere. § 2.
rum speclabilem comilem orienlis miltere, sintili Quod 116 in sentenliis receptum lle est, ut vel
»nodoaudienliam et linem cis impositurum 106.Illo altera 117dic, vel lerlia provocelur, hoc etiam iu
videlicet observando 107,ut viri, 108spectabiles du- celeris observandum esi, ex quibus senlentia qui-
ces 10»vcl alii spectabilesjttdices non adalios^eadem dem non proferlur, appellari lamen oporlere u* et
*
speclabililate decoralos judices suas transmitlant posse supra relatum est,' ul quum "9 quh m ad
appellationes in lilibus, quanlsecunque sint quanli- tutelam vel ad alia civitia munera nominalur, el ejus
latis (qiiinn non oporleat ad compares judices appel- excttsatio non admittitur, § 3. Dies auteni istos, in
laliones rcferri, sed a niiuoii judicio in majus tri- quibus appellandum est, ad aliquid uliles esse, ora-
bunal ascendcre), sed ad illustrissimam praefeclu- io divi Marci voluii, si forte ejtts, a quo provoca-
ram itlorum appellaliones, cujuscunque sinl li0 lur, copia non fuerit, ul * ei * libelli deniur. Ait
quantiialis (ut diclum esl), diriganlur, quae; unat " enim : Is dies servabilur, quo prinio faculia
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. XXIX. m Ul quum quis : llinc usque ad verba: non sunt expuncta, sed descripla aliis cuaracie-
/loii admitlilur, non sunt in Pandectis; sed qnia su- ribus.
•erius in eadem lege senieniia ipsoruin exprimilur,

QU/EST.VI. C. XXVIII. 96 et cetevos proceres : Edd. coll. o. pr. Bas, Lugdd. II. III. 97 digessil :
Ed<l. Lttgdd. II. 111. 9S majores : Edd. coll. o.. pr. Bas. Lugdd. II. III. 99 remitiantur: Edd. coll.
o. pr. Bas. 10° ipso : Bolnn. 101exercennt : Edd. coll. o. pr. Bas. Lugild. II. III. i0» dereliquil :
esed. pr. Lugdd. II. III. ,03 eis : eoud. ,0*abesl ab eisdem. !0Sorienlales iraclus : Edd. Arg. Ltigd. I.
— orienliilh tractus : Edd. rcl. pr. Lngiid. II, III. 106add. : sanciimis : Edd.coll o. pr. Bas. 107obser
rulo : Edd. coll. o. los ut viri spectabiles non ad, elc. : Ed. Arg. — ut viri spectabilesjudices non ad, elc.:
Ed. Ven. II. 10"abesl ab Edd. coll. o. pr. Lngdd. H, III. uo add. : dignilalh vel : eaed. ul add. : suo:
K<ld.Bas. Ven. II. Par. Lugd. I. us referaniur : orig.— Edd. coll. o. pr. Bas. — Bohm. = C. XXIX.
113ex I. 49. D. t. 1, IV.1, 5, — Rubrica capili superiinposila abesl ab Edd. Arg. Bas. "* exslile-
§ seqq.
ril : Edd. coll. o. "* add. : aulem : Edd. col. o. pr. Bas. "6 prwcentum : orig. — Edd. coll. o. pr.
1 iigdd. II, III. "7 «//« : Ed. Bas. U8oporlet et potest : Edl. coli. o'. "° cf. § I, 2, ejusdem :Va-
giiiculi.
COQ /fcECRETl PARS SECUNDA. CAUSA II. QUJEST. VI. 650
aueundi erit. Quare si foaie posl seiilenliam siatim A . insulam ei assignaverit; comprobala m enim sen-
diciam copiam sui non fecerit is/ qni pronunciavit teniia piscsidis i3' lunc soleli3S insulam assignare.
(ut fieri assolel), dicendum est nihil nocere appella- Rursus illud verendum est, si mendaciis apud priii-
tori. Nam ubi primuin copiani ejfis.habuerit, poterit cipetn oneravit eum, quem deportandum laborabat
isl
provocare. Ergo si st^lim se_ sm">duxiii»°, simili 139, intercludi '*° illi viam provocandi. Quid ergo
modo subveniendum ist, § 5. Quid igittir, si condi- est? Recie dicelur humanitatesuggerente ut ei hoc,
itoliorae efTecii1SS,utserecipiiret? Si forte dicta et illo lempore non fruslra provocarelur, quia non
sit sententifjimi suprema hora, ulique non videbi- adversus principem, sed adversus judicis callidila-
llir i»a « bubtraxisse, § 3. Adeundi aulem facultatem tem provocavit. Et infra •* : § 11). Illtul quoqtte
semper accipimus, si in puhlico stii copiam fecitls*. videamus '*», si, quum imperalori scriberetur, ex-
CaHerum, si non fecerit J-". an imptiietur alicui emplum litlerarum litigatori ediluni sit, neque is
gtiod ad (lOifltfiiiejns non venent,'quodque 186in appellaverit, el poslea contra eum rescriptum sil, .
/.oitos noii accesserit, et iilteiius quod ad villam an appellarea litleris pridem i*3sibiedilis
possit? <\
sttburbaiiam ? Magisque esl ul non debeal impulari. quia qui tunc non appellavit vera esse quse scripla
Qnare si in ptiblico ejus adeundi facullas non fuit, sunt consensisse videlur, necest audiendus, si dicat
melius dicelur faculiatem non fuisse adeundi, § 6. B ] evenlum * sacri rescripti se sustinuisse.
Si quis ipsius quidem "', a quo appeliavit, adeundi
facitliatciii non habueril1,s, ut eilibeUosdarel' 0, ejus [C. XXX.
aulem, quein •*• appellavil, habeat copiaip, viden- lletn Ulpianus lib. XLIX,in iit. De recipietidh ap-
dum est.uti 30 ei prsescribi possit quod eum non petlalionibus vel non, lege 1 "•**.
adierit. Ex hoc jure uliinur, ut, si alterutrius ad- V Pars. .Non solent audiri appellanles, nisi hi,
eundi laeril copia, prasscriplio locum habenl, § 7. quorum interest, vel quibus niandaltini est, vel qtti
*ln propria causa biduum accipilur. Propriani cau- negotium.alienum gerunt,j|tiodmox i*5 ralum ba-
sam ab aliena quemadmodum discernimits?* Et pa- betur. Sed etsi mater r, *quum filii rem sententia
lam est eam propriam esse causam, ctijus eiiiolu- versamf aniiiiadverterer, provoeaveritpieiati dans,
inentum vel damnum ad aliqnem suo nomine perli- diceudum est ct hanc audiri debere, et si litem
net. Etinfra : § 8. Si adversusabsenlem fueritpr»- prseparandamcurare maluerit, inlercedere non vi-
nunciatum, biduum vel triduum ex quo quis scit delur, licet ab inilio defendere non potest. § 1.
'*'
compuiaudum est, non ex quo proiiiinciatiini est. Scavola libro IV regularumM. Ante seiueiiiiam
Quod aulem diciiur absenlem posse provocare ex appellari potest, si quseslionem in civili negotio ha-
quo scil, sic accipit 131, si non in causa per pro-' C bendaui judex inlerlocutiis sit, vel in ciiiiiinali, si
curatorem defensus est, nain si ille non provocavil, coiiira leges boc faciai. § 2. Macer libro 1 deappel-
diiBcile est, ut hsec audiatur, § 9. Si 13Squem 13Sin talionibus, lege i !*8. Ejus, qui ideo causam agere
insulam deportandum adnolaveril praeses provincise, frusiratiir, quod dicit se libelluin prineipi dedisse,
et imperatori scripserit ° ut deportetur , videamus etsacrum rescripttim exspeciare.audiri desiderium
quando sit provocandurn, ulrum quum imperalor prohibelur, el si ob eam cattsain provocaverii, ap-
rescripserit •»*m deportettir, an quum ei scribitur? pellatio ejus recipi sacris coiistilulionibus vetaiur,
Et pulem 13*,tuncesse appellandum, quum recipi C. XXXI. De dhnissorih libellis.
eum praeses jubel, "senleiuia prolala P, irnperalosi Item Marcianus /. 2, De appellalionibus, tii. De
scribendum ut deportetur. "Celerum verenduni est, libelth dimissorih, l. unicda'.
ne sero sil, ut tunc provocelur, qutim imperaior Post appellationem inlerposilam Iflersedandse sunt

NOTATIONESCORRECTORUM.
n Ut ei libellos daret : Verba hsec non snnt in D cene twn poiest, quae neque in veluslis, neque in
Pandectis, sed ob glossam non suiii indticta. P:mdeclis habentur.
0 Imperatori scripserit : Sic est emendaitiin cx (/. XXX. rMuter : Antea brevius legelwlur : sed
Pandectis. Autea legebalur: Imperalor rescripserit'. et si maler ex pielale provocaverit, dicendum , elc.
p Senlentia prolata : Hseciisirne ad vers. Celerum, Mtilta vero alia in hoc el sequenli capilnlo ex ipsis
sunt addiia ex Pamlectis. *' Piindcciis sunl emeiKlata,
q Possit : In vulgatis codicibus seqtiebaltir :

Qu/EST.VI. C XXIX. li0 subiraxerit : Edd. coll. o. ,Sl simitiier : exd ex orig. "' efficit; Edd.coll. o.
pr. Lugdd. II, III. "3 videbatur: Ei. Bas. •»* fecerit: Edd. coll. o. pr. Bas. "° fecit: Ed. Bas. "»add.:
adeum : ib. "' add. : judicis : ib. i2SItabiiu : Edd. cidl. o. ex orig. 129adquem : Etld. coll. o. 13°an :
orig. — Edd.coll. o. 13i acctptiur : Ed. Bas. — accipimus : Edd. rell. 13Jin principio ejusdem fragmenti.
'" quidem
orig. —Edd. coll. o. pr. Arg. Lugdd. II, III. * Edd. coll. o. 13* rescripsit : eaed. pr. Bas.
133puto : Edd coll. o. 136add. : dies : Ed. Arg. 137add. : vel pratorh : Edtl. coll. o. pr. Bas.
postX
138add. : eis • Ed. Bas. — ei : Edd. Lugdd. 11,III. 139laborat: Edd. coll. o. ^*0 inlerctudit : Ed. Bas.
'*" fr. 3, ejusdem tit. 1Mvidenduiiiesl : Edd. coll. o. pr. Bas. '*3 quidem : Bolmi. "" et Edd. coll. o.
pr. Bas. = C. XXX. *•**fr. '"1, lit. 5,1. 49. lwaMod mox reus ,is
ratum habet : Edd, coll. o. f eversum :
orig. — Bohm. '*sfr. 2 ib. add. : datam : Ed. Bas. fr. i ib. = C. XXXI. us Dig. I. 49,
t. 6.
 6*>i DECRETI PARS SECUNDA.CAUSAII. QUJEST. Vrl
nb co, a quo appellalum est, ad enm , qui de ap- ;i Romanam sedem appello, et C52
apostolospeto , 8 2 Si
pellalione cognittirus est sive principem, sive quem autem unus, vel dtw pro pluribus appellare
1,0 alium , quas Iileras dimissorias sive aposlolos sic 'voluerml '
appellabunl
n : < Eqo
» P. ci a «,„,/,„,• .
. L'u-Syidict canontcorum
nppcllant. Sensus aiiiem lilerarum talis cst : ap- S. B. E. senttentes nos pra9rttvnri $ vd
Titiuni a scnleniia contm ^
pellasse (puta) Lticiiun illius1*', leiiltam , elc. Romanam sedemappellamns et
1"
8 apo-
qtise inter illos dicia est. SuiTicit aulem pcliisse stolos postulamus. , El hujuScvnodi
intra tcmpus dimissorias instanteret saepius, *ut", appetlationes in
scriplh fieri debent.
et si non accipial, id ipsum contestetur. Nam in- Adjndicium aulem altenus jiuet ca<.»M0
slantiam repetentis1*3 dimissorias conslituliones lure non licet. appet_
desiderant. jEqniim esl igilur, si per eum slelerii"'*, Unde in Concilio Carlhaginensi IV, c. 7 ,6':
qui dobobal,sa (hire lilcras , quo niinus del, ne hoc C. XXXII. Excommunicetnr catholictts , qui com-
.iccipieuli noreal. § 1. Ulpianus UbroIV de appella- mitlit cau;amrTXffitjudicio alleritis fulei.
iwnibut litulo : Nihil innovari appellatione inlerpo- Calholiciis, qin causam suam sive justam sive
sita, lege unica1". Appellalione inlerposita , siveea injiislam , ad judicium alterius fidei judicis,C3 pro-
reccpla fuerit 16' sive non, meilio lempore nihil no- vocat, excommunicelur.
vari oporlet. Et infra'" : § 2. Si quis ex pluribus R VI Pars. Graiian. Notandttm vero est, quod qui-
facinoiibus condeninatns propter quaedam appclla- dam judices sunt, a quibus appellari non oportet.
veril, propler quscdam non , iiirum differcnda pcena Unde in Concilio Milevilano, c. 24, legilurn'* :
cjus sil, an non , quscritiir. El si quidem graviora C. XXXIII. A quibus jtidicibus provocari non licel.
sunt crimiiia, ob «]ii:cuppellalio inlerposiia est, le- A judicibus, quos coinmunis consensus elegerit'6",
vius atilcm id , propier quod non appellavii, reci- non liceal provocare 166.
pienda est omiiino appellalio, el diflerenda pcena. Gralian. Quod de arbitris inleUigenduinesl. Judi-
Si vcro graviorcin senteniiam meruil ex ea specie, cum cnim alii sunl ordinarii, alii arbilrarii. Ordinarii
ex qua non esl appcllatum, onmimodo 1»9 pcena im- varo sunl, qui ab aposlolico, ul ecclesiasitci, vel ab
ponenda esl irnperulore, utpole swculares, legitimctmpoteslaiem
Gratian. Forma apostolorum hac esl: i Ego ille ttccipiunt. Arbilrarii sunt, qui nullam potestatem ha-
'" sanclw Bononiensh ecclesiw ephcopus, le presby- bentescum lonsensu Utiganliuminjudicet eliguniur, in
terum Rolandum, capellanum S. Apolitnarh, ad qnoscompromiltitur,vt eoxumsententia stelttx.Hoxum
aposlolicam sedem , qnam appellasti, ab observulione *.'ii sunt oxdinaxiiel arbilrarii, alii arbitrarii tanlum.
mei judicii his apostolh dimitto. , Forma vero ap- Ordinarii et arbilrarii sunt, qui legitimam poteslaiem
^
pellanth anle sentenliam hac est : < Ego Adelinus habenles ab eis eliguntur ud arbitrandum, qtti non
S. Reginw ecclesiw minhter licet indignut sentiens stinl sua dilioni supposili. Ab Itis, elst ul qrbitrarii
me prwgravari a domino Gualterio S. Ravennath ec- sedeanl, el non ul ordinarii, privitegio lamen ordi-
clesiw archiepiscopo Romanam sedem appello, el nariw dignilath, gravalus aliquis appellare valebil.
aposiolospeto. > § 1. Si vero post datam sententiam Unde in Concilio Caribaginensi III, c. 101G 7:
appellare volueril, hic erit ei modus appellandi: i Ego C. XXXIV. A judicibus, qui eliguntur communi
A. sancla Regina ecclesia minhler licei indignus consensu, provocare licel.
contra sententiam doinini G. sanciw Rav. ecclesix Sane, si ex consensu pariinm judices clecti fue-
archiephcopi injuste in melatampridie Kal. Mttii, A. rint, etiam a pauciore nuniero, quam constilulum
Dotnini incarnalionh MCXLI' '", indictionc qunrtci, est liceal * provocari.

NOTATIONESCORRECTORUM.

C. XXXI. "MCXLI : lu vulgatis erat: MCLA7 qui D liiijusmodi jndicibus licete appellari. Verinn in con-
niimerus, ut rectc in glossa tlicitur, conslare non cilio Caribaginensi lani impresso quam manuscripio,
jiotesl. Quod hinc cliain cnnlirinalur, quia quarla cuiii variis cxeinpiaiibus collalo, et unico codicis
indiciio, de qua hic est tneniio, non convenit cuin canonum etiain iuipiesso ac nianusciipio, et Graeco,
anno illo. ln inanuscripiis aulem quiim varia sit quod ciini ipso concordat, et Africano, ubi hoc re-
lcclio, haec visa esl nuiior, <ni;e iiiitaruin lanluni petilur, el apud Ivonem legitur: non liceat. Etquae
transpositionc restilui poluit, ci quarta indiciio cttm iu ipso canone aiileceduni ct referuiitur inlia ead.
lioc anno concurril. c. Iloc elitim oslcndunl oiiiuino ciim ncgaiioue le-
*
G. XXXIV. Liceat : Hunc ciinoneni citaiGriilia- gendiim esse.
' niis
(quod ipsemel apcrte proliletur) ul oslciidal ab

QUXST.VI. C. XXXI. 16°quemlibel : Edil. coll. o. '«' illius N. : Ed. -Bas.—,5S inlh judich : Edd. rell.
"'illum et Mavium ;iuEdd. coll. o. 1S3 petenlh : ewl. "'slelil : eaed. pr. B:is. debnal : Edd. coll. o.
l. 7, I. 49, Dig. in piinc. l°7sil : oiig. — Ed. Bas. 19a fr. 5, ibiil. 1S9 omnino :
pr. Arg. —Bohin.
Eiil. coll. o.— ,floEooN. : Edd. coll. o. pr. Bas., ubi : Eqo, jjet Arg., in qua : Kqo Ilcnricus legilur.
161MCLXI : Edd. Bas- Ltigdtl. — MCV : Eild. rell. 161c. 50 Stalntl. eccl. ant. ap. Ballcr.cf. ad. c. a,
D. 18. = C. XXXIl.i 63abest ab orig.—P.16B VI. "• hab. post A. 416. — Ivo Pan. 1. 19. c. 132 (ex conc.
Spatensi) Decr. p. 6, c. 505. =C. XXXIII. elecjii: Edd. Nor. Ven. 11. ,6<iprovocuri : Eild. coll. o. —l"
hab. A. 397, —Ans. 1. 3, c.123 lvo Decr, p. (i, c. 565.
 633 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA II. QUJEST. VI. 634
C. XXXV. Qui de ephcoporumjudiciis querunlur, a A sunl, eril in ejus arbilrio. Si vero crediderit sufli-
vicinh episcopis audiantur, vet ab aliis ex consensu cere episcoposT, ut negotio terminum imponant,
. eorum adhibilh. 18»quod sapienlissimo consilio' 86suo judica-
i faciat
Item ex Concilio Milevitano, c. 22'6».
veril.
j Placuil, ut presbyleri, diaconi, vel ceteri infe-
Gralian. Arbitrarn lanlitm sunt qtii nnliam legi-
riores clerici in causis, quas habuerint, si de jttdi- timam
ciis episcoporum suortim questi fnerinl, vicini epi- poleslatem acceperunt, a quibtts appellari non
eos et inter eoS est liniant licet, quia eis impulandum est quod sibi lales elege-
scopi audiant, quidquid runl. Si vero senlenlia eortttn, a quibus appellatur,
"*, adhibili ab eis ex consensu episcoporum suo-
* sotuta fuerit 1, nihil eis oberii, nisi forte vel inimi-
rum. Quod si et* ab eis Drovocandum putaverinl,
citia vel pecunia depravati injustam probentur tulitse
noti piovocent" 0, nisi ad Alricana concilia vel ad
171 sentenliam.
primales provinciarum suariim. Ad Iransmarina
Unde in Concilio Carthagiiiensi III, c. 10,
aulem qui pulaverit"» appellandum, a nullo inlra legiiur 1" :
Africam in communione suscipialur. C. XXXVII. Quum per appellationem sententia sol-
Gratian. Nisi forte* Romanam sedem appellave- vitur, non debel obesse ei qtti non iniquo animo
rint. Is aulem , qui appetlaverit, ad eum, a quo ap- judicavit.
B VII Pars. Hoc eiiam placuit, ut a quibuscunqiie
pellavil, remilli non debet.
• judicibus ecclesiaslicis ad alios judices ecclesiasli-
Unde in Sardicensi Concil.o, c. 7173
cos, ubi est-major auctoritas, fuerit provocalum ,
C. XXXVI. Deeodem. non eisobsit, quorum fueril soluia sentenlia, si
Si quis episcopus accusatus fuerit, et "* judica- convinci non poluerinl vel iniquo "^8 aniino ju-
verint congregali episcopi regionis ipsius, et de
suo eum dicasse, vel aliqua cupidilate aut gratia depra-
gradu dejecerint, si appellaverit qui"» vati.
dejecius fuerit •'», el confugerit ad beatissimum
Gralian. Qvwrilur autem de eo a qtto appellalur,
Romanae ecclesise episcopum , et voluerit se au-
an sil evocandus in. leslimonium apud eum, ad
cliriT, si justum putaverit ut revocetur velTT reno-
vetur examen , scribere episcopis dignetur'" his, quem appellatur, super negotio, cujus cogniiionem
suscepit.
qui in flnilima el propinqua17Sprovincia sunt, ul De hoc ila slaiuium esl in Concilio Carlhaginensi
1" omnia 180 el fidem
ipsi diligenter requirant juxta V, c. 118»:
veritatis deliniant. Quod si is, qui rogal * causam C. XXXVIH. Clericus non devocetur in leslimonium
buam iterum audiri, Ueprecatione sua moveriliSi illius causw, cujus primum cognitionem suscepil.
episcopum Romanuin, ut de 18»latere suo presbyte- G Slalutum 190est, ut qui 'forle* in ecclesia quam-
ros miltat, erit in potestale ejus *el*1S»quid velit, libet causam jnre apostoiico ecclesiis imposilo ngere
et quid sestimet. Etsi decreverit'"* miltendos esse voluerit, el fortasse decisio clericorum uni parli
qui prsesentes cum episcopis judicent, utetiam ba- displicuerit, non liceat clericuni in judicium ad
beani.auctoritatem personae illius, a quo deslinati lestimonium devocari eum, qui prseses 191vel co-
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. XXXV. 1 Nisi forte: Haecin antiquis cooici- Si quh autem postulet el rnrsut negolium suum au-!
bus scribuntur tanquam Graliani verba. Et ad hanc diii.ut sit secunda appellatio, quae eiiaiu signifi-
sententiam demoustrandam affert sequens caput ex catur in capite Gaudentius, quod apud Grtecos
concilio Sardiceusi. proxiine antecedit huic capiti.
C. XXXVI. TSe audiri: xat fiovk-nBtirt aOToO StaxoO- TEphcopos : Sequebatur in codicibus Graliani,
trai, id esl: si Rdmanus episcopus voluerit ipsum etiam in manuscripiis, quemadmodura et apud lvo-
audire'. neiii : comprovinciates,quse vox non est in concilio,
TTRevocetur, vet: Hsec absunt a concilio lam im- neque apud Nicolaum 7. Grsece Iegilur : xaiajroepa-
presso quam manuscriplo", cum variis exemplari- (rtvTOO'Ttto-xoTrou, id est : et ipsius epicopi se.nien-
bus collato, et legitur tantummodo : renotelur, iiam. Balsamon lamen videlur legisse : w i-niaxa-
quemadmodum grsece esl: uvavtoaatrBai, et sic re- D TTM-J, et primuin inlerpretaiur de episcopis proviu-
fertur a Nicolao el Ivone; sed ob glossam non stmt cialibus, deinde de aliis.
inducta. 1 Fuerit : Seqtiebalur in vulgalis ff : per eum,
xQuod li is, qui rogat : Graece est : Et Si -rts ad quem appellatum est, quae sunt expuncla, quia
Ktjtwvxat iraitv auTO-u TOirpayfia ay.ouo-vijijat, >d est : in vetusiis codicibus non habenlur.

( QOJEST. VI. C. XXXV. 1S8hab. post A. 4iG —Coll. tr. p. p. 2, l. 22, c. 10. —cf. infra C. 11, q. 5,
17i "'
ic. 34. "'definiant : Edd. coll. 0. "°provocetttr : Ed. Bas. primatus : Coll. Hisp. putaiierinl —
tuscipianlur : ib. —Edd. coll.o. "»hab. A. 347. —Ans. 1, 2,c. 78; Ivo Decr, p. 5, c.27. = C. XXXVI.
"* add. : omnet: lsid. Merl. — Ivo. — Edd. coll. 0. "°quum : eaed. pr. Bas. "6 videiur : orig. —
Coll. citt. — Ed. Bas. * voluerit audiri : Coll. Hisp. — Ans. **el Ans. et Ivone et Ed. Bas. "'add. :
"»
Romanus episcopus : orig. —Coll. cill. — Edd. coll. 0. i78add. : a//era : orig. — Edd- coll. o. 3 ibi :
Ans. mperquirant : Ed. Bas. ^»1monuerit : Edd. coll. 0. ex lvone. 18' e : Coll. Hisp. — Ans. ^» abesi
ab orig. et Coll.cill. ""decrtvil: Ed. Bohm. f esl lamen apud Isidor. Merl. el lvonem — in Coll. Hisp.
el apud Ans. legilur provinciales. ,Mfaciant : Edd. Lugdd. II, III — faciet. Edd. rel. pr. Bas.—Ivo. —
Isidor. Merl. 1S6conci/t'o: Edd. Bas. Ven. II Nor. Par. Lugd. 1. ff et Edd. coll. 0. pr. Bas. 1S7 hab. A.
397. — Ivo Pan. I. i, c. 133 decr. p. 6 c. 563.=C. XXXVII. ^88 inimico : orig. — Ivo. — Ed. Arg. •"
Imb. A. 401. — Coll. tr. p. p. 2, t. 19 , c. 1. — Ivo Dccr. p. 6, c. 250, cx Dionysio.= C. XXXVIII
"' statuendutn :
orig. — Kdd. Aig. Bas "'prmsens. orig. — Ed. Bas.
635 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA II. QUJEST. VI. 630
gnilor fuit, et nulla ad leslimonium dicendum ec- j*i confirinetur vel rescindalur senlenlia, omni casu
clesiastici 19' cujuslibet pcrsona pulsetur. absenie»08 irapensis' 06 condemnando* seciiniluin
Gratian. Ab eis qtwque, ad quos prevocatitm fuerit tempora falalium dierum*. Neiitro*vero*coiiciiriente
(sicut in Africano Concilio, c. 65 193legilur) ulterius »07poslsecuiidum*08fatalein permaneat» 0»senlenlia
pxovocare non licet : "raia*. Constitutinne seeunda, in collatione IV *'*":
C. XXXIX. Non liceal provocare ab his, ad quos § 2. Sed lis, quse
speratur in consislorium principis
provocalum fueril. damno morae manet intacia , tlouec
Si autem provocatum fueril, eligat qui provoca- inferri, absqtte
facial eam introduci, el a proceribus seciiiidttm
verit judices, el cuni eo *el* ille, contra quem ipse
morem diriini.
provocaverit, ut ab ipsis deinceps nulli lieeat pro- Gratian. Si vero h, qui appellavit, pwiiilenlia
vocare. ductus ab appeltatione deshiere volueril, non prohi-
Grutian. Post secundum provocationem intelligen- sicul in 7 libr. Codich, lit. de appeltaiionibus,
dum est: terlio enim in una eademque causa super betur, l. 28 Arcadius el Honorius slatuhse teguntur:
eisdem capitulh provncare non ticel. Unde in VII li- Si Impp.
bro Codicis19*,tilulo ne liceat in una eademque causa habere quis libellos* appellalorios ingesserit, sciat se
licentiam arbitrium commutandi et suos tibel-
tertio provocare, lege ttnica, imperator Justinianus "]
los recuperandi, nejuslw pwniludinh humanilas am-
scribit : Si qnis in qiiactinqne lile ilerum provoca-
puletnr. § 1. Est aulem quando appellationem inter-
verit, non liceai ci icrlio in eadem lite sttper eis- non est necesse.In eodem namque libro, et eod.
dem capilulis provocaiione uli.vel sentenlias ex- poni til. I. 27, «dem Itnpp. decreverunt : Nominalionet
cellentissimorum praefectoruni prsetorio retraeiare,
vero libellfs vel edictis (acla , citra concilium publi-
Jicenlia danda 19"liiigaloribus , arhitro dalo, ipsius
cum non valent, de nec appellare necesse esl,
audienliam, qui euin dedii, ante iilis conieslalionem si solennitas deest. quibus
invocare, et Iiiijusinodi peliiione 196minime provo- Vlll Pars. § 2. Diffiniliva'n quoque senientia,
calionis vira obtinenie. § 1. Quum auiem in causa
qua condemnaiwnem vel absoluiionem non continet,
capituli vel stalus interpellatum fuerit, non per pro- pro nulla habelur. 3. Item sententia' 1' citra solitum
§
curalores, sed per se ipsos appetlanles causam suam ordinem
judiciorum a prwside prolata auctoriiaiem
agere oportet. non obtinet. § 4. Item si°i 3 sentenlia lata
reijudicatw
Unde Hadrianus Papa ait in capitulis a se colleclh,
c. W">*: [ueril contra res prius judicatas, a quibus provocatum
C. XL. Appellalionem in causa capitali vel stalus non esi, senlenliw auctoriiatem non oblinebit, et ideo
interpositam per procuralorem' exsequi non licel. Q ( appellare non esi necesse. § 5. Item si'1* senieniia
Si quando in causa capitali vel catisa slattrs in- conlra jus scriptum feralur, veluti dum defunctus et
terpellatuin fuerit, non per exploratores19S, sed per minor XIV annh fuisse, ei teslameiilum jure fechse
ipsos"» est agendum. dicitur, nullas vires obtinet, nec contra eant est ne-
Gratian. Tempus autem exsequendw appellalionh ccssarium auxitium provocalionis. § 6. Si vero contra
annus esl, vet, si justa causa intercesserit, biennium. jus litigaloris sententia diculur, veluli dum minor
Unde in Authenlicis constitut. 11, collal. V, legitur : XIV annh,annum XIV implevhse, ac per hoc te-
C. XLI. Deeodem"". stamentum jure fechse pronuncialur, ad provocalionh
Ei, qui appellat, imperlitur annus, intra quem remedium oportel confugere, §. 7. Item si '•» plures
secundiim se comuiuniier' 01 "cum adversario' lilem judices dati sunt, el unus lanlum ex eh pronunciasse
exsequatur, ant, si justa' 0' causa intercesserit, proponitur, non videtur appellandi necessilas fuisse,
alius aiinus indulgcalur'° 3, quo Iransacto lile non quum sententia firmilatem jure non obtineat. § 8.
completa rala manet senleniia. § 1. Appellatore llem "6 quum cexla ratione el fine*" judices mulclaxe
cessanle, quum unus mensis superest ex biennio , possunt, si atilex conlxa staiulum legh moduin mttl-
licel victori ingredi ut reus quaeralur, quo sive in- ctam ixrogaverint, quod conlrajus gesium videlur fir-
vento sive non, suas afferat allegationes, eta0* vel D mitattm non tenet, et sine appcllalioiiepolest rescindi.

NOTATIONES CORRECTORUM.

C. XLI. aSi quis libellos: Hinc usque ad finem quartim non retulit eadem omnino verba, sed quse
Lujus capilis^varias leges Codicis Graiianus referl, ad quaesliouem suam facere judicavit.

Qu/csl. VI. C. XXXVIII. "• add. : ordinh : ib. "3c. 5. conc. Carih. V. — c. 61, apud Dionys. = C
XXXIX. mCod. Jusl. 1. 7, l. 70 i»°duia : Edd. coll. o. pr. Arg. i96petitionem—obiinere : Ed. Bas.—
'"exinlerpr.ad Patil. Sent. rec.t.' 0035,1. 5.—Ans. infine 1.3, c.42.=C.XL. "8procutatore :orig. n*ipsis
vrwsenlibus : orig. = C. XLl. ex Nov. 47, Auih. Ei, qui Cod. l. 65, 1. 7. '"comm. vel : Etl. Bas. —
commumiert'« : Edd. rell. ex orig. '""injusla : Ed. Bas. '03indu/gc'.<r : Eild. Coll o. '•* ut : esed. '•»
absentem : aed. pr. Par. Lugdd. II, III. '06iii expensh : orig. — Edd. coll. o. ,0Tcuranii : Ed. Arg. —
occurrente : Ed. Bas. '08add. : ii«m : Eild. coll. o. pr. Bas. »09permanel : Edd. coll. 6. "°ex Nov.
23, Aiilh. Sed el ei Cod. 1. 7, l. 63.-P. VIII. "• c. 3. C. 1. 7, l. 45. "* c. 4, ib. „*18c. 1. C. I. 7, l. 64. »*
c. 2, ib. » c. 4, ib. aie c. 5, ib, '" sententia : Ed. Bas. — fine cerlo : Edd. rcll. — Bohm.
6J7 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA II. QUJEST. VII. 638
§ 9. Venales"* quoque senlentias, quw in mercedem A § 20. Quod si wtalis auxilio untts contra senienliam
a eorruplh judicibus proferunlur, eliam cilra inter- restilutionem impetraverit, majori, qui suo jure non
posita provocationh auxilium infirmas esse decretum appellaverit, hoc rescriplum non prodest. § 21. Judi-
est. § 10. Iiem siu' propter infirmilatem wtaiis ad cibus' 31 avtem non solum suscipiendm appellalionh
Iwnorem, ad quem nominatus es, inhabilem te esse necessitasvidetur imposiia, verum eliiim XXX dierum
probaverh, pratermissa appellatione iniqua nominalio spatia ex die sententia definiia sunt, intra- qum gesta
removebilur. § 11. Sunt eliam, quorum appellaliones unacum relationelitigatoribus convenitprwslari. §22.
non reciviuniur. Non "° enim polesi recipi ejtts appel- Simililer" 1 arbiler appellalionem suscipere el relali-
talio, qui per conlumaciam absens, quum ad agendam onem dare cOmpellitur,si delegalus fueril. § 23. Lili-
causam vocalus esset, negolio prius summatim per- gatoribus *»"vero copia esl etiam non scriplis libellh
scrutalo condemnandus est. § 12. Nullus" 1 eliam illico voce-appellare, quum res judicata poposcerii,
homicidftrum,veneficorum,maleficorum,adulterorum, tam in civilibus quam in criminalibus causis. § 24.
itemque eorum, qui manifestam violentiatn commhe- Ab'»* eo antem, qui de appellatione cognoscit, non
runt, argumenth eonvictus, lestibus superatus, voce polesl fieri recursus ad juciicein, a quo fuerit provo-
etiam propxia vitium scelusque confessus audiatur ap- catum. Quapropler remillendi litigatores ad provin-
pellans.Elhocinnotorih.%\*i.Inocculihautem:Si, "' cias remolam sibi occasionem atqtte exclusam penilus
teslibus produclis, instritmenlh prolatis, atihque argu- intelligant, quum super omni cavsa interpositam pro-
mentis prwstith senteniia conlra eum laia sit, et ipse, vocationem vel injustam tantum liceal pronunciare,
qui condemnatus <?«*"*,aut minime voce sua con- vel juslam. § 25. Hwc omnia in VII lib. Codicis
fessus sit, aul formidine tormentorum lerritus contra invenies, a til. de appellationibus, usque ad tit. ne
sealiqnid dixerit, provocandilicenlia ei non denegatur. lieeat in una eademque causa.
1'
§ 14. Nulli" quoque officialium a senteniia proprii
judicis provocalio tribualur, nisi in eo lanlum negoiio, QUiESTIO VII.
quod civili ratione super palrimonio forle apud pro- GRATIANUS.
prium judicem inchoaveril. § 15. Quoties"' etiam I Pars. Quod vero laici in accusatione ephcopo-
fiscalis calculi satisfactio postulatur aut tributum ex-
rum non sinl audiendi, Evarislus Papa testatur, di-
poscilur, aui publici, vel eliam privali debili evidenih
cens Ephcoph per JEgyplum, epist. II " :
et convicli redhibilio flagilatur, appellatione exclusa
C. 1. Laici in ephcoporum accusationem non sunt
necessario in conlumacem vigorjudiciarius exercetur. recipiendi.
§ 16. Ab"° exseculionesentenliw appellari non po- Q Non est a plebe aul vulgaribus hominibus arguen-
test, nisi forie exseculor sententiw modum juclica- dus vel accusandus episcoptts, licel sil inordinalus,
tionis excedat. § 17. Si quis eliam ausus fuerit provo-
quia pro meritis subdilorum disponilur a Deo vita
care, nem voluntas defuncti leslumento scriptct rese- reclorum. Et infra: ldeo isla dico, qnia insidialor
retur, vel ne ii, quos sctiplos paitierit heredes, in pos- bona sacpissime solet convertere in maluin, et in
sessionem miltanlur, el h, cujus de ea re notio erit, eleclis * maculam.
ponil
tppellalionem receperit, el judex, qui tam icjnuvam C. II. Lcticvs clericum non accvset.
conniventiam adhibuerit, el titigalor, qui lam iinpor- Ilem Silvester Pana in eviloqo Concilii Romani.
tune appellaverit, viginti librh argenli mulctenlur. Nullus laicus audeat clerico crimen inferre".
§ 18. I)e'" possessione eliam et ejus momento si C. III. De eodem.
causa dicatur, qum senlenlia inlerlocutoria appellatur, Ilem Marcellinus
Papa ad Ephcooos orientales,
quamvh provocatio imerposila flterit, lanten tata sen- ep. II.
tentia soriialur effeclum. § 19. Quandoque'" unam Laico non licet queinlibet clericum accusare*.
ei eamdem plures simul reportanl condemnaiionem, C. IV. Analhemaitzuitts sacerdotes accusare non
nec diversitus faclorum separalionem accipii, quo poiesl.
casu, si omnes appetlaverinli et uno ex hh ngente n Iiem Julius Papa in decretis,.c. 36».
eorum appellaliojttsta pronunciala fuerit, emolumen- In sancta Nicaena synodo statutum est, ut nemo
tum victoriw eliam ad alios pertinebit. Si"" aulem analhematizatus 6 in noslra suscipiatur accusalione', *
iinns tanlum appellavit ejusque appellatio justa pro- nec illi, qui nqs in sua nolunt recipere' querela vel
nnnciata esl, ei quoque prodest, qui non appellavil. accusatione 8, quum nos super illos sciamus a Do-

QU.*ST. VI. C. XLI. "8 c. 7, ib. "* c. 8, ib. »"c. 1. C. I. 7, t. 65. "' c. 2,"Sib. ***const. esed.
*'•' conJemnandus : Bohm. "* c. 3, ib. "« c. i, ib. "6 c. 5, ib. »*."c. 6, ib. c. un. C. 1. 7, t.
69. "9 c. 1. C. I. 7, t. 68. *30 c. 2, ib. '" c. 24. C. 1. 7, l. 62. '" c. 31, ib. in fine. *33 c. 14. ib.
"*c. 6, ib.
QU/EST.VII. P. 1. • Caput Pseudoisidori, sumtum ex Isidor. Hisp. Sent. I. 3, c. 39.—Ans. 1.5, c.ll. Iyo
Pan. 1. 4,1. 57. = C. II. » ponere: Edd. coll. o.—C. II. » Caput Pseudoisidori, confectum ad libr. pontil.
-Burch. I. l,c. 151. Ans. I. 5, c. 23. — Ivo Decr. p. 5, c. 264. = C. III. *CapulPseiidoisidon, sum-
luin ex vila Silvestri in lib.pont. — Ans. I. 5, c. 22.— cf. C. 11, q. 1, c. 5. = C. IV. "Caput Pseudo-
isidori, confecluni ex conc. Caith. VII, c. 1, constilulo Silvestri, ep. 1. Zosimi ci ep. 1. Siricjtc-^- co\\.
ir. p. p. 1, t. 32, c. 7. 6 untithema : orig. ' noslrwn accusatknem : Edd. coll. 0. pr. Bns^^^nam aC\
cfisqtioncm: Edd. coll. o. f»'''/',; , • ,\
I l*oi>/-- „'- ,—.:]
tM DECRETl PARS SECUNDA. CAUSA II. QU.EST. VII. 640
uiiiio consiitulos, non illos super nos, et sicut major .A ceptis obedire, etiamsi ipsi aliier" (quod absit!)
non potest a niinore judicari, iia nec obligari f, agant, iiisi in flde erraverint.
quia rarum est ouiiie quod magnum est. Portamus ' C. IX. De eodem.
onera niiinium ", qui gravantur, qtiinimo haecporlat Item ad eitmilem, epist. II'».
in nobis B. apostoius Pelrus, cnjus vice fungimur Qualis condemnalio eis iinmiueal, qui in patres
legaiione, et citjus icgnla informamiir, quatenus peccant, scriplura divina ostendit. Si enim Cham,
ejus fulli auxilio ab omiiibus nunc et in perpeluum quia non operuil pudenda palris, maledictus est,
ttieamur adversis. miilio amplinri condemnatione digni sunt qui patri-
C. V. De eodem. bus legatione Dei fungentibus coiiluiueliaiii inferunt.
Iiem Eusebius ad Ephcopos Galliw, episl. I". Gialian. Personw inferiorum ordinum in superi--
Laicos non accusare episcopos haclenus observa- oruiii accusationem recipiendw non sunt.
tiim el eonstilulum est, quia ejusdem non sunl con- Unde Silvester Papa in epilogo Concilii Romani":
versalionis, et oppido eis quidam infesti exsislunl, C. X. Minores non debentaccusare majores.
quippe qiiuni vila eorum el conversatio debeat esse Clericus adversus exorcislam, exorcisla adversus
secreta et a laicorum aciibus rcmola, nec ab eis acolythum, acolyihus adversus subdiaconum, sub-
"
impeii debeant; qui " eornm castitaiein et gravita- diaconus adversus diaconum, diaconus adversus pre»
tpin noliinl'» imilari, maxime qiiiim '* nec hi eos in < sbyierum, presbyler adversus episcopum accusa-
stiis volunl recipere accusationibus. tiouem dare aul leslimoniuni ferrec non valet.
C. VI. Nec clerici in accusntione laicorum, nec laici C. XI. De eodem.
in uccusatione clericorum sunt suscipiendi. Item Zephyrinus Papa ad Episcopos Sicilim, ep.
Item Eabianus Papa ad Ephcopos orientales, episl,
II". Majorum quispiam minoruin aecusalionibus non
Sicnt sacerdoles vel reliqui clerici a saecularium impetatur.
laicorum excluiliiniiir accusalione, ita illi ab istorum C. XII. De eodem.
suntexcliidendif el alienandi criminalione, el sicut Item Anacletiis Papa, epht. III *3.
isti nb illis, ita illi ab islis non recipianlur, quoniam Sententia Cham filii Noe damnanlur qui suorum
sicut Domini sacerdotum segregaia debet esse con- doclorum vel prsepositorum culpam produnl, ceu
versalio ab enrum conversatione, ila litigatio, quia Cham, qui palris pudenda*' non operuit, sed*
BervumDomini non oporlet litigare '». ntagis"»» deridenda* 6 monslravit.
I C. VII. De eodem. [PALEA.]
liem ex Concilio Magunlino • ". P C. XIII. Oves pasiorem suum, nisi a fide exorbita-
verit, non possunt accusare.
i Decretum est, ut presbyleri suos plebeios et Item Eusebius Papa ad Ephcopos Alexandrim,
accusare et atteslimoniare possinl. Si autem negle- ep. II".
xeriui, sui gradus periculo subjacebunl. > Oves, quse pastori suo commissse sunt, eum nec
C. VIII. Laict clericos accusare non debent. reprehendere (nisi a recta flde exorbitaverit *)
Item Clemens ad Jacobum, epist. I b ,s. debent * nec ullatenus accusare possunt, quia facta
Sacerdoies et reliqui ecclesia?minislri omnesque pastorum oris' 8 gladio ferienda 11011 sunt, quanqtiam
plebes episcopos suos diligere debent, et eorum prse- recle reprehendenda videantur.
NOTATIONES CORRECTORUM.
QU^EST. VII. C. VII. « Caput hoc a best a plerisque in originali, neque in aliis locis indicatis, ac lotus
antiquis exemplaribus Gratiani, neque hic recle col- etiain ordo in enumeratione est immutaius : iia enim
locaiur, sed exstat apud Burchardum, qui pro voce : in concilio et apnd ceteros : Fecil hos gradus in gre-
plebeios, habet : ptebesanos. mio sqnodi, ut non presbyler adversus ephcopum, etc.
C.-Vlll. * In hoc et seqttenti capite non referun- C. XI. d In originali, quemadmodum et apud Ivo-
tur ipsa prorsus verba S. Clemenlis. nem *, est: nec summorum quispiam minorum accu-
C. X. c Aut lestimonium ferre : Haec non sunl D sationibus impelalur aul dispereai.
" hominum : Ed. Bas. = C. V. '*
Qu/EST.VH. C. IV. f cotligari : orig. ' Portcmtcs : eaed.pr.Bas.
Caput Pseudoisidori, confeciiim ex conslilnlo Silveslri.—Aus. 1. 3, c. 25. " quorum : Ans. '* notuerint ;
Ed. Bas. " quum eos ualiini : Edd. coll. o. = C. VI. " Cnpul Pseudoisidori, confectum cx vita Silvestri
in libro ponl., et constiluto Silveslri. — Ivo Pan. I. 4, c. bl. Decr. p. 6, c. 520. f add. : accusalione
el : Ed. Bas. '" adil. : sed mites esse ail (quoad : Ed. Bas.), omnes : Ivo Pan. — Edd. coll. o. pr. Arg. — cf.
2 Tim. c. 2. = C. VII. " iu conciliis Moguntinis, quse exslanl, hsec non legiinu.tr. — Burch. 1. 16, c.
7. — abeslhaec Palea ab Edd. Arg. Ven. 1, 11. Nor. Par. = C. VIII. 18Captit Pseudoisidori, desumium
ex regula Benedicti c. 4 el 5. " add. quam debent : Edd. coll. o. pr. Arg. Nor. Ven. I. = C. IX.
*° Capul Pseudoisidori, sutntum ex confessione Justiniani adveisus tria capitula (Mansi t. 9, p. 57t>).
" Capul Pseudoisidori, hauslum ex constiluto Silvestri. — Burcli. 1. 1, c. 151,- Ivo Decr. p. 5, c. 262.=
C. XI. * el Ans. *" Capul Pseudoisidori, desumltim ex eodem. — Ans. I. 5, c. 62. Ivo Decr. p. 5, c.
2to. = C. XII. '» CapntPsetidoisidori, confecium ex Isid.. Hisp. Sent. 1. 3, t. 59. — Ans. 1. 5, c.- 37. Ivo
Decr. p. 5, c. 239 Deusdedit p 3. '* verenda : Edd. coll. o. '» abest ab Ans. et Iv. " irridenda :
Edd. coll. o. = C. Xlll. *7 Capul Pseudoisidori, siimlum ex lsid. 1. 1, el Greg. M. Past. I. 3, c. 5.—
Ans. 1. 3, c. 44. Burch. I. 1, c. 139. lvo Pan. 1. 4, c. 139. Polyc. I. 5, t. 1. '» oris vel ovh : Ed. Arg.
— ovis : Ed. Bas. — eorum : Burch.
 641 DECRETl PARS SECUiSDA.CAUSAII. QUJEST.VTI. 642
11Pars. Gralian. 7/is auclorilatibus probatur, quod A et successores eornm non immerito dicuntur. Sed
subdili, sive sint laici tive clerici, prcelatossuos accu- si 3' quis adversus eos vel ecclesias eorura commotus
sare non possunt. Verumde eriminosis el de infami- fuerii atu causas»* habtterit, prius ad eos recurrat
bus hoc inielligendum est, qui vilam suorttm prwlaio- caritalis sludio, ul familiari colloqtiio commoniii ea
rum parati sunl reprehendere, non imituri: quod ex sanent quse sananda sunt, et carilalive emendent
verbisAnacleli datur intelligi, qui aii e: quse juste eraendanda agnoverint. Si auiem aliqui
C. XIV. Quare laici in accusalione ephcoporum non eos prius, quam.hoc egerinl, lacerare, accusarc aut
audiantur. infesiare prsesiimserinl, excommiinicenturei miiiime
Laici" in accusatione episcoporutn audiendi non absolvantur, antequam per saiisfactionem (ul jain
sunl, quiaoppido eisqtiidam infesii siini, et indignuin dicium esl) contlignam egerint pceniientiam, quoniam
est ut ab eis accusenlur, qui eorum gravitalem injiiria eorum ad Chrislum perlinet* 0, cujus lega-
noliinl imilari. lione fimgiintur.
C. XV. Sacerdoles non nist a viris idoneis et probalit C. XVI.
accusari possunt. Communione.privetur, qui publice ndversvs
ephcopum conquerilur prius, quam famUiariter
Item Anacletus ad episcoposItaiim, episl. IIs 0. eum conveneril.
Accusatio quoque eorum, super qua nos consu- B ltem Alexander, epist. I, c. 3*',
iere voluistis, non nisi ab idoneis31el probalissimis Si quis erga episcopmn vel actores ecciesise
viris, qui el suspicionibus el sceleribus earent, (ieri quan-riibet querelam justam se habere crediderit,
debel, quia Dominus sacri sui corporis tractalores a iion prius primales aut alios judices adeat, quam
vilibus et reprobis ac non idoneis personis iufamari
* ipsos, a quibus se Isesumsestiraat*', conveniat faiui-
noluit, nec caliimniaii permisit", seii ipse proprio liariter, et non semel, sed ssepissime, ul ab cis aut
flagello peccanles sacerdotes a templo ejecit. Unde suam juslitiam accipiat.aui* justam* excusationein.
liquet, quod summi sace/dotes, id est episcopi, a Et infra : Si autem secus egerit, ab ipsis et ab aliis
Deo sunt judicandi, non ab humanis, aut pravse comniiinioue
privelur tanquam apostolorum Patriiin-
vitae hominibus lacerandi, sed polius ab omnibus aliorum contemtor.
fidelibtts porlandi, ipso Domino exemplum dante, que
se et non aliiim vendentes et C. XVII. Nisi opinione discussa non audiantut
qtiando per ipsuni, per accusatores ephcoporum.
ementes ejecil de lemplo. Et pauio post: § 1. Niillus Ilem Evarislus Papa Ephcopit per dZgyptum,
eiiiiii (ut reor) invenitur inler nos, qui velit suum ep. II **.
servum ab alio qnarn a se judicari. Quod si prae- Si qui sunt vitnperatores aut accusatores cpisco-
siinitnni fiierii, aul muka ipse indignatione irascitur, C porum vel** reliquorum sacerdotum, non oportet
aul poliiis ultionem»* quseril super eum. Et infra : eos a judicibus ecctesise audiri, antequiin eoruin
§ 2. Unde et Dominus per Prophelam" inquit: discutialiir sestimationis** suspicio vel opinio, qua
Qui vos tangit, langit pupillam oculi mei. El paulo inlentione, qua fide, qna temerilale, qua vita, qua
post: § 3. Si deiractores quorumcunque graviter conscieniia, quove meriio, si pro Deo, aut pro vana
jiidicantttr, el. in perditionis Iaqueum cadunl, inulio gloria, aut inimicilia, vel odio, aut cupidilate i»ta
magis laceralores et detractores alque accusatores'
* prsesumserinl *nec ne".
memoratorum Dei famulorum aique persecutores C. XVUI. Majores nattt non accusenl nisi qui sint
damnanliir, et in baraibrum (nisi se correxerint, rectw fidei et conversationis.
cl per3* eorum salislactionem condignam egerinl Item Calixlus Papa ad Ephcopos Gallim,
podniieniiam) indubilaiitcr caduiil3», et vindicibus ep. II *6.
flanimis36 exiiruiilur. Et infra : § 4. Hsec el alia Quaerendum est in judicio, cujus sit conversatie-
periculosa considerames aposioli staiueriinl, ne fa- nis el fidei is qui accusat, et is, qui accusatnr, quo-
cile coininoverenliir, aui lacerarentur, vel accusa- iiiain hi, qui non sunt reciae conversaiionis ac fidei,
renlur coluinnae" sanclse Dei ecclesise, quse apostoli et qtiorum vila esl accusabilis *7, et quorura lides,

NOTATIONES CORRECTORUM.
QCEST.VII. P. II. • Apinl Anacleium, ex quo citalur, non exstal. Eadem tamen fere verba habenlur in
episl. Ensebii, supia ead. c. Laicos.

" cf. supra c. 5. = C. XV. »• Caput Pseudoisidori. Ans. I. 5. c. 31, et ex

QutisT. VII. C. XIV. 31
parte IvoPan. I. 4, c. 58. Decr. p. 5, c. 258. 3»verba Consl. M. iu-Edd. ep. ad Ablavium »3
et conc. Carth. (Iiab. A.
421). c. 6,etlsidor. Ili-p." Sent. I, 5, c. 59. vindictam : Ivo.— coll. o. Zach. c. 2, v. 8. s»pro
: Ed. Bas. vadunt: Ivo. 36flaminh: Ed. Bas. 37plnasis ccnc. Paris. hab. A. 829,
satisfuclione orig.—
c. 3. 3»baic confecta sunl sec. conc. Aurel. V. c. 17. »9catisam : Edd. coll. o. *° ex ep. 1. Anastas. H.
— cf. Conc. Aquisgr. bab. A. 856, c. 3, c. 7. = C. XVI. *' Caput Psemloisiilori, suniium ex
conc.Aurel. V. c. 17.** — Bnrch. I. 1, c. 132. Ans. 1. 5, c, 83 (56). Ivo Pau. I. 4, c. 55. Decr. p. 5, c. 244.
Alger. I. 2, c. 51. exhitmat : -Ivo Decr. — Edd. coll. o.=C.*' XVII. *3 Caput Pseuiloisidori. —
cf. conc. Cailh. III, c. 8. — Ans. I. 3, c. 51. Ivo Pan.I. 4, c. 59. ttui aliorum ; Ed. Bas. *» existima-
lioriis : Edd. Arg. Bas. Lugdd. II, III. — Alger. = C. XVIII. *6 Caput Pseudoisidori, confeciuni ad'c. 53.
Staiutt. eecl. ant. —*7 Ans. I. 5,"c. 8. Cell. tr. p. p. 1, l. 14, c. 13. Biiieh. I. I, c. 171. Ivo Pan 1.4, c.57.
Decivp. 5, c. 289. culpubilh : Edd. coll. o. exc. Arg. Bas.
643 DECRETl PARS SECUNDA.CAUSA II. QUJEST. VII. 644
vita" et libcrtas ncscilur, non permiltunlur majo- .A accusent nec repreliendani, nisi a fide exorbilave-
res natu accusare. Neque viles personae in eorum riiit. Ecce in quo casu suni accusandi a subdiih : in
recipiantur accusalione. aliis autem miniine.
C. XIX. Absqne duobus rel iribustcslibiis nonreci- 111Pars. § 1. Huic opposilioni respondetur sic :
pianlur ephcoporum accusaliones. Dhtinctio illa ccmonum de criminosis et infamibut
Item Sixlus Papa II, od Ephcopos IHspanim intelligitur. Oves enim criminosw el infames paslo-
ep.II**. rem sunm accusare vcl reprehendere noit possunt,
Accusalio episcopoium noircst facile recipienda, nhi a
0 1 fide exorbilaveril. Ceterum si a fide exorbila-
dicente Domino» non suscipies' vocemntendacii.
veril, tanta esl labes iltius criminis, quod ad ejvt
El Apostolus inqnit»', adversus presbylernm inscri- accusalionemel servi udversus dominum et quilibel
ptionem non recipiendam absque duobus vel tribus criminosi el infame's adversus quemlibel admitiun-
idoneis lesiibus. Si hsec de presbyteris vel ceteris lur.
ridelibus sunl prsecavenda, quanlo magis de epi- Unde Dionysitts Papa ad Severum Ephcopum,
scopis ? ephi. II f »7:
C. XX. Prosola conveniioneephcopi nonsubmovealur C. XXIII. Infames ei hwretici homines bonw \amw
aliquis a communione. n uccusare non possunl.
llem ex concilio Aurelianensi I, c. 883. Alieni erroris socium, vel a sui volunlarie propo-
Si quis ab episcopo "suo*, vel de ecclesia, vel de siti tramite recedentem, aut sacris Patrum regulis'
proprio jure aliquid crediderit repelendum, si nihil ct conslilulionibtis non obedieutem snscipere. non
convicii aul criminalioiiis objecerit, eum pro sola possumus, necdebemus, nec impeteie reclecreden-
convenliotie a communioue ecclesiaetion liceat sub- les vel sanclortim Palrum sanctionibus obtempe-
nioveii. ranies permitiiinus, quia infames omnes esse cen-
C. VXl. Quare suiditt prwlalos suos reprehendere scmus, qui suam6S aut Cbrislianam praevaricantur
non jiotsunt.
Ilem Evarisius Papa, ephl. II »*. legem, autapostolicam vel regularem libenter posl-
auctoritalem.
•IUIIInoimulli, qui prsepositos suos perverse re- ponunl C. XXIV. Chrhiianos accusare vel tn eos lesiificaxi
prchendunt, si vcl parum ipsis molesii exsiilerint. non possunlquifidem accepttimdesexuexunt.
Gralian. Ex lih omnibusdalttr inlelinji, quod illi Ilem ex ConcilioTolelano IV, c. 63»9.
a> accusalione removenlur, qui non affectione carila- Non polest erga homiiies esse fidelis qui Deo
liit sed pravilate suce aclionh vitum eorum diffamare exsiileril infidus 60.Jiidtei ergo, quidudum Chrisli-
et repreltenderequwrunl. § 1. Quod vero prmmissh <i ani effecli sunl, el nunc 61 Christi fidem" praevari-
aucloritalibus criminosi proltibetintur ab accusatione cali sunt, ad teslimoniuin dicciidiira admilti non
prwlatorttm,iestalur Auguslinus in tib. Soliloquiorum, debent, quamvis esse "• se Cbrisiianos annuniicnt,
ilc dicens : quia, sicut in fide Christi suspecti sunt, ila el in
C. XXII. Non omnes subdili, sed criminosi lanliim teslimonio hnmano dubii habeutiir. lufirmari "ergo"
proltibentur accusare pralulos. oportel coniin tcslimonium, qui in lide falsi docen-
°°
Prsesumunt prselati non debete se reprehendi ttir, nec eis est credendum, qui veritalis a se fidem
vcl accusari, pro eo quod canones non eos passim abjeceruni6*.
conslitiiunl accusandos. Quod lamen ncgatur solis C. XXV. Hmrelici, Judwi vel pagani Chxislianas
criminosis, quttm de reprehendendo Veritas ipsa accusare non possunl'.
cnnsiilttal " : Si male locutus sum, teslimonium per- llem Caius Papa Felici Ephcopo 6».
Mbe de malo, clc. Pagani, vel hseretici, sive Judaei non possunt
Gralian. Opponilur hnic dislinclioni: Ipsi sacri Chrisiianos accusare, aut voccui eis infamationis
canones dhtinguunl in quo casu pnstores sint accu- referre.
sandi a subdith, dicentes: Oves f pnslores suos non Gratian. In Iwc capite decernitur, vt hwrelici non
NOTATIONESCORRECTORUM.
1 C.XXill. 'In multisveliislis excmplaribtis mbrica D C. XXV. "• Verba epislolse sunl : Prtmo o»id<H»
liujits capitis sic habet: Infames accusare possunt scias paganos el hwreticos non posse Chrhtianos
hareticos'. in alijs vcro nonnullis : Infames non accusare, elc.
posstmt uccusare catlwlicos.

C. XVIII. *s abest ab Edd. coll. o. pr. Bas. Lugdd. II, 111. = C. XIX. *» Caput
QU/EST.VII. »•
Pseudoisidori. Exod. c. 50, v. 1. »' suscipias: Ed. Bas. — accipias : Edd. rell. «» 1 Tnn. »*
c.
5, v. 19. = C. XX. »3 bab. A. 511. — Coll.»»tr. p. p. 2, l. 29, c. 4. = C. XXI. °° Cap.
Pscttdoisidori. — Ans. I. 3, c. 11.= C. XXII. Captti iiicerttnn. — Alg. 1. 2,—c. 16. Joan.
c. 18, v. 23. f snpra cap. 13. —P. III. »'CaputPseudoisidori. —cf. C. 3, q. 4, c. 1. Ans. 1. 5,c. 65.
" ila iu Ed. Bas. — conlta in Edd. Vcn. 1,11. Par. Lugd. I, legilur : ittfames non possunt acc. hwreticos;
in Ed. Nor. : in(ames acc. non possunt. = C. XXIII. " add. : fuiem ; Edd. coll. o. = C. XXIV. "9 hab.
A. 653. — Ivo Decr. p. 15, c. 9U. 60infidelh : Edi. coll. o. pr. Bas. 61 abesl ab Edd. Lugdd. Venell.
Par. 6I in fide : Edd. coll. o. 6a
qunmvh sese Chrisiianos : Coll. ilisp. 6* abjiciunl : Coll.
Hisp. a» C. XXV. •» Caput PseuJoisidori, sumlum ex conc. Cartii. VII, c. 2. — Ans. I. 5,
c. 10. Ivo Pan. 1. 4, c. 05.
«45 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA II. QU/EST. Vll. 640
impelani recle cxedenles. Unde econira inlelligiiur, A qui siioruin doctorum vcl prsepositorum culpam
quod hwreiici ab hwrelicis impeti possunt. Item a produnt ceu Cham, qtii patris pudenda non operuit,
tramile sui propositi votunlurie recedentes non pos- sed magis deridenda monstravit. IIac enim auctori-
sunl impelere servanles limilemsuw professionis. Ex tate subditi non prohibenlur ab accusatione, sed a
hoc dalur inlelligi, quod xecedenlesa suo pxoposito proditione. Aliud est enim prodere, aliud accusare.
similitex xecedenlescriminori possunt. Ilem non obe- Prodit qui non probanda deferl : accusal qui reo
dientes sanctionibus sancloxum Palxum non possunl prasente crimen judici offerl, probaiurus quod in-
accusaxe obtempexantes sacxis conslitutionibus. In tendit. Cltam solus vidil pudenda palris, el ideo per
quo similiter intelligitur, quod inobedientibus inobe- eum inieltiguntuf, qui, quum soli sint conscii crimi-
dienles accusare licet. Unde generaliler colligitur, num suorum pralatorum, aique ideo ctccusnre non
quod in accusatione wqualitas ftdei el conversaiionis possunt, vilam tamen eorum infamando aliis riden-
inier accusantem et accusalum semper consideranda dam offerunt. § 1. Item objicilur, quod subdili etiam
est, ul is, qui nccusal, vel par, vel superior invenia- religiosi prmlatos suos accusare 'non possunl. Legitttr
tur. enim in Exodo", quod Maria soror Aaroii, quai
C. XXVI. Hareticus hwrelicum accusare et contra prima post transiium maris rubri sumto tympano
eum testificaripolesi. B hymnum cantare meruit, poslea murmurans in Mo-
Item Novellarum constit. novella 45, in fine co. ysen, eo'° quod Mihiopissam duxcralin uxorem,a
Si haereiicus contra hsereiicum liligel, liceat Domino lepra percussa esl. § 2. ltemin lib.7i Re-
cnivis eorum haereticum teslem adducere. Sin auiem gum tegilur, quod quum David fugeret a fctcie Saul,
orthodoxus conlra hserelicum litigel, pro orlhodoxo latuit in spelunca , in quam quum Saul divertissel atl
quidem "etiam* hsereiici tesiimonium valeat: conlra purgandum ventrem, David prmcidit oram chlamydis
orlhodoxum autera solius onhodoxi lestimonium ejus quod se fecissepostea graviler doluit et vehemen-
valeat. § 1. Orthodoxis aulem liligantibus ad testi- ter pwniluit. Savf" a Domino erat reprobatus, et ex
iiionium ntilli hseretico paleat adilus. invidiaDavidpcrsequebatur, ut evm morti traderet.
Gratian. Sed qumritur,si flagitioshsimus calholi- David erat vir humilh et mitis, Sauli a Domino sub-
cus possit convenirehwrelicum de alio crimine, quam stitutus, per Samuetem vnctns in regem, sed tamen,
de haresi? Huic quwsiioni iia respondetur: lnquo quia prwcidit oram chlamydh Sauli, graviter flevit,
harelicus tnferior esl, videlicet in regula fidei., in eo quum a Saule sola administratione unctionis sttpera-
a malo catholico accusari potest. In quo autem supe- retur. Unde dalur inlelligi, quod subdili, quamvh
rior fueril, videlicet in conversatione vita, in eo a fla- religiosi sint, prmlatos suos criminosos accusare non
gitioshsimoconveniri nonpotest. %\.Jlemquoddicilur, possunt. Nam'" per Saulem, qui ventxem purgabat,
pastores pro suis actibus magis sunl tolerandi quam prmtati intelligunlur, qui maiitiam suam corde conce-
corripiendi, dupliciter intettigitur, vel quia a crimi- plam iniopvs producvnl. Item legilur in libro '* Re-
nosis tolerandi sunt el non corrigendi, unde ibi sub- gtim, quod quum arca Domini reducerelur de Gabaa
infertur quia swpe pro merilis subditorum depravalur in Hierusalcm, bobus recaicitranlibus arca inclinala
vita reciorum. Quorum ergo meriio (Deo permittente) est; cui ctunt Oza Levila munum adhiberel, ut eam
vita reclorum depravatur, ab eis polius sunl toleran- erigeret, a Domino percussus inleriil. Per arcam
di, quam corrigendi. Vel quiasunt quidam, quisape prwlati ivtelliguntur, per Oztim subditi, per inclina-
deseruntur publich documenlh, el crimen, quod in- lionem arcm casus inlelligilur pralalorum, per itlum
tendunt, probarenonvalent. qui manum adhibuil, inlelitgunlur reprehendentes vel
De quibus in homilia de pwnttenlia c. 12, Auguslinus accusanles vilam doctorum, qui a Domino percussi
aii•': inlereunl. § 3. Hh ila respondelur: Verum est per
C. XXVII. Quw pttblich documentis probari non arcam significari prmlalos, et per Otatn subdilos.
possunl toleranda sunt. lllud verojalsum esl, quod per inclinaiionemarcw casus
Plerumque L boni viri propierea sufferunt aliorum significetnr prmlatorum. Aliud enim est inclinari vel
peccaia, et laceni, quia saepe deseruniur publicis 5 descendere, atiud cadere. Legitur"i enim quod Salva-
documemis quibus ea, quse ipsi sciunt, judicibus tor nosler se inclinaveril, sicut quando digiio scribebat
probare non possunt, in terra; et de moniibus frequenter descenderit, i»
IV Pars. Gralian. De his etiam illud Anacleli quos ascendebal, vel ut pernoctarel in oratione, vel ul
inteUigitur"': Senlenlia Cham filii Noe damnantur, dhcipulos in monte altiora doceret pracepta, vel ut
NOTATIONES CORRECTORUM.
C. XXVII.i» Plerumque : In aliquot velustis codi- dam, el in originali, ciijus lamen non ipsa prorsus
cibus legiiur: pleriaue, qiieinadmodutn et apud Be- verba hic referuulur.

I. 5, c. 28. Decr. p. 16, c. lol.

QOJEST.VII. C. XXVI. •« Julian. Nov. 41, c. 2. — Ivo Pan. 68
Serm. 351. Ed.Maur. — Beda in 1 Cor. c. 5. = C. XXVII. supra ead. c. 12. c. Exod. c. 15.
•"Num. c.12. "lReg. c. 24. " ib. c. 16. '» glossa ordin. in 1 Reg. c. 24. '*2Reg. 6. Joan.
c.8.
647 DECRETl PARS SECUNDA. CAUSA II. QUJEST. VII. 648
turbas (ugicns ex altitudine monlh eas respicere et ,"i enim regni polestas inielligitur. Ilanc prwcidit, qui
libere possel docere. lnclinatio vet descensio humili- pralatum senlentia damnalionis ferit quod nulli sub-
tatem significat, qua spiriluales nonnunquam carnali- diiorum licet. Facta enim •* paslorh oris gladio, id
bus condescendunt, ct eorum infirmitaiicompaliuntur, estsenlenlia datnnationh, a subdiiis fcrienda non sunl.
juxta iltud Aposloii 76: Quis inlinnaliir, el ego non Hinc est, quod Hieronymus ail super Murciun S3de
ittfirtnor ? llos etiam sigitificaveruntangeti, quos " ponti/ice, qui scidit vestimenlusua. Scissiovesth scis-
Jucob vidit in scata descendentes. De liis etiam per sionem significal sacerdotii, quocl in proximo erat
Prophelant '• dicitttr : iucliiiavit ccelos el descendil. sciiiclenduiu, et nuferendum Judais. Vel per David
Per arcam ero tnciinatam inlcllicjiinlurpralali, qui signiftcanltir, qui, nequiliciinsuorum prwluloium vi-
subditorttm cttlpum mhericvrdiler portunl , el eorutn dentes, ntujora eoriim peccata conlemniinl, minitnu
inftrmilali liumitiler compaliunlur. Unde bene dicitur, vero el levia, quasi exlremam oram chlumtjdh praci-
quod bobns recutcilranlibus arca inclinala esl. Bvves dentes, repreliendere et lacerare satagunl. Vel' quia
quippe recalcilrcinles subdilos significant sttis doclori- Suul soius divertit in spetuncam, in quu David solus k
bus non obeJientes,quibus duin prmlati compatiuutur, lalebal. § o. Ilem super hoc polest inlelligi, quod de
quasi bobusrecalcitriintibusarcaincliiiatur.Levilu,qui uChum diclum est, qui solus viiiit ptidendtipatris,
manttm adliibuit, significat illos, qui mhericordia com- B quw iion cooperuit, sed ridenda mouslruvit. Hac ita-
pussionem in pralatis suis repreliendunl, eosque in que auclorilate non inlubelur subdiih uccusare preela-
severitatis amariiudinem erigere volunt. Unde bene tos, st accusabiles fuerint. § 6. llem probalur quod
levila iste Oza dicilur; Oza quippe robuslus dicitur. subdili prwlalos suos accusaxenon possunt, eliamsi
Illi eiiim robusli diciinlttr, qui quum de sua justitia religiosi fuerint. Infames enim sunt co ipso quod
prwsumuitl , niisericordiam peccantibus negandam suoiuin doclorum viium reprehendere conantur. In-
putant, el impendenles reprelienduiil. Undea Domtno (ames eliam fiunt (ut canonum tradit aucloritas)
percussi inlcreuut, quia'" jiiclicium sine mhericor- omnes, qui in paires armanlur, el qui doclorum suo-
dia eril iltis qui nolunt (ttcere misericordiam delin- rum vitam repreliendunl 'veCaccusant. Nullus autem
quentibtts. Cui per Sulomoiicm dicitur " : Noli esse infumis in accusatione prwlatorum esl audiendus, nisi
nimis justus, quia csljusliis qui perit in juslitia sua. forte a fide exorbitaveril, ut supra diclum est. Quum
Sic e: illuil Mutjsis intelligitur. Per Moysen enim ergo subdili eo ipso, quod in accitsulionempralalorum
pralaii inlelligtintur, per jEihiophsam peccalores- prosiliunt, infames efficianlur, iiifumibus uuiem copia
desiijilantur. Moyses jEthiopissum uxorem duxit, accusandi denegelur,paiet, quod subdiii prwlatos suos
quum quilibel pradicator peccatorem sibi copulat, „ accusare non possunl. § 7. Hit ita respondetur; Non
«' ex eo sobolem bonorum operum Deo gignere valeal. omnes pralaii pro pralalis habenlur; nomen enim
lianc coputam dum Maiia, id est subditi, xepxehen- non facil ephcopum, sed vita.'
dunt, lepra peccuti iiificiunlur. Vel per Maricttnsyna- Unde Januario Ephcopo scribit, lib. VII,
Gregorius
goga inielligilur, qtta in Moysen, id est in Chrhlum, Indicl. 2, episi. 1 :
niui muravit, quia Ailliiophsam, id esl ecclesiam, de C. XXVIII, Quem atas, non vila seniorem facil,
genlibus sibi coputavil, quos lepra perfidia el errorh graviler est increpandus.
svrdidvs fecil. Non 81ergo hh auclorilatibus subdili Paulus 8»dicit : Seniorem ne increpaverh. Sed
proltibenttir ab acctisatione suorum prwlalorum, sed haic ejus regula in eo 86 servanda esi, quum culpa
munenlur, ne reprehendani mhcricordem compassio- senioris exemplo sno non trahit ad inieritum corda
nem eoruni. § 4. Iiem per Satilem pralati intelli- jiinioriim. Ubi autem senior juvenibus exemplum ad
gtinttir, el per David subditi. Saul purgans venlrem inlerilum prsebet, ibi dislricta 8' increpaiione fe-
eos significat, qui mciliiiamcorde conceplamfoxas in riendus est. Nam scriptum est »8: Laqueusjuvenum
opus producunt. Sed in prachione chlamydh non omnes vos, et rursus *Propheta dicit* »9 : Maledi-
significalur > nist repreliensiopeccati. Per cldamydem ctus^puer1 centum annorum.

NOTATIONESCORRECTORUM.
' JVOM significatur: ln aliquot vetuslis exempla- D Gregorii partim islo fere modo Iegitur, partim vero
ribus legitur -. Non significatur reprehensiopeecaii ; et peccalor centuin aunorum malediclus esl, quem-
in aliis vero iionnullis : significalur reprehensio pec- adiiiodum el apnd Joannein diaconum, et in vul-
cati. quod hiec habel non : est, sed erit. Se-
k Dctvidsotus : Primo regiim cap, 21, legitnr : gala, nisiauieiu, tiicstapud B. Hieronyinum. habue-
piiiaginla
Pono Duvid el viri ejus in interiore parte speluncm runl: et q<ti morilur peccalor centenarius , maledi-
lalebanl. ctus cril.
C. XXVHl. { Malediclus puer : ln codicibus B.

QUJEST. VII. C. XXVII. '» 2 Cor. c. II. " Gen. c. 28. ,s Psalm. 17. f9 Jac. c. 2. «° Eccles.c. 7,
v. 16. »' Greg pasi. p. 3, c. 5. 8*supr. c. 13. 83ad. c. 14. s' suprac. 12.= C. XXVIII. 8»Ep. 1 (scr.
A. 599), 1.9. Ed. Matir. Alg. I. 2, c. 18. — cf. 1 Tim. c. 5, v. 1. »6iu»c in eo esl observ.: Ed. Bas. —
unc est observ.: Edd. rell. »7stricta : Edd. Bas. «8 Es. c. 42. •» Es. c. 65.
 649 DECRETl PARS SECUNDA.CAUSAH. QUJEST. VII. 630
C. XXIX. Dignitas non [acit episcopum, sed vita. A major "• catisa luxuriosis exsistit, verbum ve*rilatis'
Item Ilieronymus ad Ileliodorum, epist. I de laude amorc peciniisc vel desiderio reruin ui teinporaliiim
\vitw solitariw f : adullerare, qiiam quod •" carnis se concupiscentiie
Non omnes episcopi sunl episcopi. Atlendis " inancipaveruiil. El infra: Sed et nomen ipsius Ba-
Petrum , sed •' et •» Judam considera. Stephanum laam.qui vanus populus, sive prsecipitans eos, in-
suspicis '», sed et »* Nicolaum respice »". Et in(ra: lcrprelatur, lalibus convenit. Qui cnim agniiain
§ 1. Non facit ecclesiastica dignilas Chrislianum. veritalis viam sponte "3 "ipsi" deserunt, quid niti
Cornelius *6 cenlurio adhuc eibnicus dono sancii vanus sunt populus ? Quid "*, nisi in prsecipilium
" puer •» suos
Spiritus mundatur , presbyleros Daniel mergunt "'» audilores, quibus non salularia ,
judicat. Et infra : § 2. Non est •* facile stare loco quae corrigant, sed quse illos delectent erronea pr;«-
Pauli ••», lenere gradum "l Petri, jam cum Chrislo dicant? Dequibus bene i 16subditur: Hisuut fonies
"* sal ad sine
regnaniium. El infra: § 3. Infaluatum aqua, el nebulm turbinibus exagitatm, quibus
iiihiium prodesi, uisi ul projiciatur foras et a porcis caitgo lenebrarum reservalur.
conculcetur. Gratian, Quia ergo non omnes episcopi sunl epi-
C. XXX. Non episcopi nomen , sed vita reverentiam tcopi, presbyteri a Daniele puero judicantur, sal in-
meretur. B fatuatum a porcis conculcatttr , et qui dicil : Pax
Ilem Auguslinus traclaltt VI, in c. 1 Joannitff. vobhcum, plerumque non columba, sed corvus repu -
Non omuis, qui dicit: Pax vobiscum fff, quasi tatur : patet, quod non semper pro officioalqtte au-
columba est audiendus. Et infra : Gorvi de morle ctoritate persouw ab accusctlioneesl cessandum, imti
pascuntur. Iloc columba non habet; dc frugibus conlra pravos esl agendum, quum omnis persona cri-
terrse vivit, innocens ejus viclus esl. tninaliler peccans altereiur, et (ut ila dicam) legibut
C. XXXI. Docti ab indoctis, ctertci a laich qnando- capite minor censeatur; Qui enim facil pecculunt
que meriio reprehenduntur. tervus est peccati lam in pcenaquctmtn culpa.
Idein Beda ad c. 2 epislolw II Petri*: B '" :
Sectiti sunl viam Balaam et Bosor, qui mercedem Unde Auguslinus ait
iniquitatis amavit, correptioneni vero habttil suse C. XXXII. Qui snscepium officium non admimsirat,-
vesaniae. Siibjugaleinuliim*in* hominis voce loquens non est episcopus, sed canh impudtctts.
prohibtiil '" prophetae insipieutiam. Pleruiiique Qui nec regiminis in se rationcm habtii', nec sua
hseretici lam siulla dogmala, lam exsecrauda profe- dclicla deiersit, nec iiliorum crimen correxit, canis
runt sacranienia, ut etiam hebetum sensus el paga- impudicus dicendus est magis uuain episco-
norum '•*, <-tqui ratione divinse agnitionis oinninio-' C pus.
dis carent, illorum detestelur "* insaniam, el illo- Gralian. Quibusergo '•' Hieronymus, Augitstinus,.
ruin dislorla el Dcoconlraria ilinera sanius sapiendo Gregorius auferunt nomen columbw, episcopi, senio •
redarguat ••'. Et (quod pejus, *quia frequeulius* ris, nonne et privilegium est auferendum dignilcilh,
est) noniiunqiiam uiulli catholicorumin lanluniiner- ut possint a subdith reprehendi ? Unde Scriplura,
cedem amanl iniquitalis, ut eliam docti ab indo- dhsimulans privilegium pravm senedulis, ail: Maie-
ctis, a laicis clerici merilo redarguanlur '*', qui diclus ••», non senior, sed puer cenlum annortini.
jure "» comparantur prophelae, qui verbis asinse Appaxet ergo, quod hi ex accusatione prmlalornm
conira naturam loquenlis corripilur, nec tanien a infames fiunt, qui eorum vitam reprehendere ei luce-
proposito pravi itineris retardatur. Quibus eliam rare conantur, qui locum sui regiminis non nomine
aptissime "» nomen congruit civitatis, de qua Ba- tantum, sed vita et moribus lenent. Atii autem potius
laam venisse perhibetur. Bosor namque carneus sive laudubiles fiunt ex accusalione prwlalorum suorum,,
in tribulatione " interpretalur. Neque enim alia quam infames. llem , quod dicilur : Majorum "•
NOTATIONES CORRECTORUM.
C. XXXI. •* Tribulatione .\Sequebalur : positus"; D quo cilatur, non est invenlum. Burchardiis et Ivo
quse dictio sublata est, quia neque apud Bedam , citant ex Gregorio, et eadem fere verba inse quoque
neque apud B. Hieronymum in nominuin Hebraeo- Gratianus sup. dist. 83 subnectit capiii Nemo quippe
rum interpretatione habeiur. quod est.Gregorii. Simile quiddam Burchardus 1.1,
C. XXXII. » Caput hoc apud B. Augustinuin, ex c. 13, et Ivo p. 5, c. 67, afferunl ex Origene.

QU*ST. VII. C. XXIX. '• Attende : Edd. coll. o. pr. Lugdd. II, III. " abest ab Ed. Bas.
" abest ab et Edd. coll. o. Bas. »» suscipe : Edd. coll. o. pr. Arg. Lugdd. II, III.
Alg.
** abest ab Edd. coll. o. pr.
'» adhuc pr. Lngdd. 11,111. »»respue : Ed. Bas. *• Act. c. 10. •' Dan. c. 13.
puer : Ed. Bas. »• cf. Dist. 40, c. 2. "• Petri et Pauli: Alger. — Edd. coll.o. pr. Lngdd. Il,
111. 10i locum : esed. »•• Luc. c. 14, v. 34. = C. XXX. ff Alg. ib. fff vobh : Edd. coll. o. =
C. XXXI. * Coll. tr. p. p. 2. I. 50, c. 15,16. i0» probavit: orig. ••* add.: Jndmorum : Ed. Bas. 10»de-
leslenlur : Ed. Bas. — delestentur: Edd. coll. rell. — orig. "6 redarguant : orig. — Edd. coll. o. ,0T
lacerentur : orig. '•• vero etjure: Edd. Par. Lugd. I. — vereei jure : Edd. rell. pr. Bas. Lugdd. II, III.
109apertissime : Edd. coll. o. " et Edd. coll. o. "" : orig. — Edd. coll. o. '" desideriorum :
magh
oiig. "» qui•••: Edd. Bas. Veu. II. Par. "* abest ab Ed. Bas. "» 9111' eiiam in : Edd; coll. o. "» mit-
iuw:orig. aperle : Edd. coll. 0. = C. XXXII. •" cf. ad. Dist. 85, c. 2. — Burch. "» I. 1, c 203.
lvo Decr. p. 5, c. 317. Alger. 1. 2, c. 20. '"Iisecad verbum apud Algerum leguniur. cf. snpra .
c. 28. »'• cf. snpra c. 11.
PATROL. CLXXXVII, 21
651 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA II. QUJEST. VII. 658
quispiam minorum acciisalionibus non impetaiur, A l betur palri a filio, 'qtise dcficita filio*. Non sequa-
minoret intelliyendi tunt non dignitale, ted viia. mus filium patri in honore, sed praeponimus , *si
*
Unde Hieronymus ait de Paulo super epislolam ad bonam causam habet*: filiuni soqnamus* pairi in
Galatas ° : veriiate, et sic tribuimus honorem debilum, ut non
"6 merilum.
C. XXXIII. Majores et minores non dignitate, sed perdat xqualilas
vita intelligi oporlel. C. XXXVII. jEquales fuerttnt meriiis, licet gradu
1
Paulus" Petrum rcprehendii, quod non auderet, differentes, Petrut et Paulus.
nisi se non imparem sciret. Ilem Anabrosius sermone LXVI de natali Pelri et
Graiian. JJoc non de officio ecclesiasticwdignitath, Pauli P l" :
ted de puritale vilm el sanclitale conversalionh intel- Beati Petrus el Paulus eminent inler universos
Ugitur. Solut enim Pelrut inler aoostoios primalum apostolos, et peculiari quadam prserogativa proecel-
gerebat. lunt; verum inler ipsos quis cui praeponatur incer-
Hine Augustinus aii ad Hieronytmitn, epht. XIX,
•" lum est. Puto enim illos aequales esse merilis , quia
prope finem :
aequales sunt passione, el simili eos fidei devotione
C. XXXIV. Non ephcopi nomen, ted vita majorem QVixisse, ' quos simul videmns ad martyrii gloriam
facil. 1. Non enim sine causa faclum pute-
pervenisse. §
Quanquam secundum 'honorum* vocabula, quse mus " 8, quod una die, uno *in*loco, unius "* ty-
*jam ecclesise*usus obtinuit, episcopatus major pre- ranni toleravere senlentiam. Una die passi sunl'",
sbytcrio sit, tamen Auguslinus ¥in muliis rebus* i'l ad Christum
pariter pervenirenl; uno in loco, ne
Hieronymo minor est. alieri Roma decsset; sub tino persecuiore, ul seqtta-
C. XXXV. Episcopi licet pares sint merith, gradu lis crudelitas ulruinque conslringeret. Dies ergo pro
tamen differunl dignilatis.
merito, locus pro gloria, persecutor decreius esi pro
Idem Hb. II de baptismo conlra Donathtas, virtule. Et in quo landem loco iidem martyrium
c. I" 3: '*' el
perluleruni? In urbe Roma, quse principatuni
Pulo, qund sine ulla sui conlumelia Cyprianus capul oblinet nationUin , scilicet ul ubi caput su-
episcoput Petro aposiolo comparatur, quanlum perslitionis eral, iliic caput quiesceret sanciitaiis ,
allinet ad martyrii coronam. Cseierum magis vereri et ubi genlilium principes habilabanl, illic ecclesia-
dcbeo, ne in Petrum contumeliosus exsislam. Quis rum principes morareniur '"*.
enim nescit illum aposlolattis principalum cuilibet V. Pars. Gratian. Ilem pceniienles, bigami, sacer-
cpiscopalui praeferendum? Sed, eisi dislat cathedra- C < doles accusarenon potsunl. Unde generaliter coiligi-
rum gratia, una tamen cst marlyrum gloria. Item sacerdotes non sunl vel esse
tur, quod quicunque
infra : Quum Pelrus a Paulo posteriore corrigitur, sacerdotes non possuni, in sacerdoies accusationenx
"* vinculo custodito ad mar-
elpacis atque unitatis vel testificationem proferre non possunt.
tyrium promoveiur •'*, quanlo facilius et forlius Unde Fabianus ail ephl. 11 ad ephcopos
quod per universse Ecclesise slaiuta firmatum esl
orienlales 133:
vel unius episcopi aucloritati, vel unius provincias
concilio praeferendum esl? C. XXXVIII. Qui sacerdoles esse non possunt, tacer-
dotes accusare non valenl.
C. XXXVI. JVonin honore, sed in veritate filius
aquatw vei praponilur patri. Ipsi apostoli, et eorum successores *olim*statue-
Idem iraclatu XXX in Joannem, in fine: runt, ut sacerdotcs Domini non accusent, nec iti
Querilur pater de malo filio, 'aut* querilur filitis eos tesiificentur, qui sui ordinis non sunl nec csse
de duro patre. Servamus honorificeniiam, quse de- possunt.

NOTATIONESCORRECTORUM.

C. XXXHl. • Caput hoc, quod cilalur in plerisqtte D eorvm auderel Pelro primo aposloto, cui clavet regni
exemplaribus ex B. Hieronymo, et in aliquot ex B. cwlorum Dominus dedit, reshlere, nisi alitts lalis, qui
Augustino, in neutrius libris inventum csl, sed in fiducia eleclionis sua sciens se non imparem , con-
glossa ordinaria ad ea verba ipsius epislolse ad stanter improbaret, quod ille sinecontiliv feceral.
Galalas: Jn (aciem ejus restiti, addilur liaec interli- C. XXXVII. P Serino, unde hoc capul sumlum est.
nearis explanalio : quad non auderet, nisi se non inter sermones B. Ainbrosii esl 66, inter sermones
imparem tentirel. Et in commentariis B. Ambrosii B. Augustiui de sanctis27, et apud Maximum Tau-
in illum euindem locum haec leguntur : Nam quit rinensem 5, in feslo eodem, qui num. 54 est.

QUJEST. VII. C. XXXlil. "' Gal. c. 2. = C. XXXIV. "» Ep. 40. Ed. Matir. scr. A. 397. — Alger. ib.
c. 21. =C. XXXV. "slvo Decr. p. 5, c. 24. "* verilath : Ed. Bas. "»provehitur ; orig. = C. XXXVI.
"• flsauit«UL: Edd. coll. o. = C. XXXVII. "7 Non desunt, qui huiic sermonem vel "9Augtistino vel
Maximo Taurinensi Uibuanl. — Ans. 1. 1, c. 71. i»8pii(am«s : Edd. coll. ,sl o. ex Ans. sub uno pet-
secutore pa§ti sunl: esed. ex eod. '*° passi sunl: desid. in133
eisd. pr. Bas. add. : lanlum : Ed. Bas.
1,1 morerentur : Edd. coll. o. — Bohm. = C. XXXVHl. Hoc caput, quod P6eudoisidori est, in orig.
pauto aliter legitur. — Ans. I. 3, c. 47 (14). Polyc. I. 5, 1.1.
 «55 DECJAETIPARS SECUNDA. CAUSA II. QU.EST. VII. 6*»i
C. XXXIX. Sacerdoles accusare vel in eot testificari jA habtant, verbo tamen et exempto quoscuntfue taleitt
tton valenl , qni ad sacerdotium prohibenlur lucrari Deo satacjunt. § 3. Respondeiur et aliter:
eligi. Aliud est, quod de rigore cogimur servare discipitnw ,
litmi Damastts Papa ad Stepfianum Archiepiscopitm, aliud, quod adriitltitur ex perfectionh consideralionc.
'
ephl. 111, c. 3 iU : Chrhtus ad se arcjuendum Judaos admhit perfeclione
Tesles"* ab.sqtie ulla infamia, aul suspicione, vcl humiiitalis, non severtlate juris. Si enitn legh rigori
tivanifesla tnacula, el verse fidei pleniltidiiie r in- essent admissi, hac auctorilate criminosi el infames
slrucli esse debenl, el tales, quales ad sacerdolium in accusalione religiosorum essenl retipiendi, quuni
eligere jnbet divina auctorrtas. Quoniam sacerdoles essenl sceleratitsimi, qui, de Christi nece tracianies,
(ul antiqua *** tradil auctorilas) criminari "6 non innocentem condemnare rolekinl. Iloc ergo exemplo
possunt, nec in eos leslificari, qui ad eumdem nou prwlali non coguniurrecipere subdilos in accmnitotic
debent, nec possnnt provehi honorem. sui, sed petmilluntur. § 4. Jiein Paultts '** Petruni
Gratiau. Sic el illtut Silvestri intelligitur: Lai- reprehendil, qui princeps aposlalorum erat. Unde du-
rns ,w non accusel clericum, etc. id est qui in infe- tur inlelliyi, quod subditi possunl reprehendere prala-
riori gtadu constituli ad superwtem ascendere non ios suos, si reprehensibiles fuerinl. Sed hoc facile re-
possunl, in superioribwsagentes accusare non debent. B [ellitiir, si, unde sil repreltensus , adverlitnr. Pelrm
§ 1. Ecce, oslensum esl, quid respondeatur auctori- cogebal genlesjudaizare, et a veritttle Evangctiirecc-
tatibus el argnmenlh, quibus subdili ab accusatione dere, cttm Judais gregem faciens, et a cibis yenlilium
prwlaiorum videbciniurrepellendi. Nunc demonslran- laienter se subtrahens. Par autem in se est a fide
duin tst, quibus ralionibus probtniur recipiendi, ci exorbitare, et alios exemplo vel verbo a fide dejicere*
quid conlra respondeaiur a prwlath , Chrhtus , qui Ergo hoc exemplo non probantur prwlati accusandi a
tratpatlor paslorum, ovibus suh, de quibus ait "* : subdilis, nisi forte a fide exorbitaverint, vel alios exor-
Non sum missns, nisi ad oves, qtiseperierunl, domtis bilare coegerint. § 5. Ilem quum '*' Petrus inlrasset
lsrael,eic, tiiier oj)|n'o(Mi«e'verbtra,qttwabeit palie- ad Cornelium, conqnesli fratres sunt, qui eranl iit -
balnr, ail "': Si maleloculus sum, testimonium per- Judwa, et reprehenderunl eum, quod ad gentitem
hibedemalo.elc. Iiem "•*•:Quis ex vobis arguel me diveriissel. Ecce, qnodprwlalt jnre possunt reprehendi
de pcccaio ? At quicunqne ad leslificandum in aliquem a subdiih.
vet ad arguendum aJnuUuiUur, ad eumdem accusan- Setl Ituic oppositiom B. Gregorius respondil, 4icens
dum admitii possunt. Quum ergo oves , ut adversus Tlteoclhim Patriciw, lib. IX, ephl. 39» '*':
pastorem suum testimonium feranl, et ut ipsttm (si r C. XL. Petrus a fidelibtis inlerrogatus, cur ad geiiltt
*' intrasset non expoteslate
patuitl) reptehendant, admitlanlur, palel, quod sub- respondit, sed huinititer
diti poisvnl accusare pralatos suos. § 2. His ita re- rationem reddidit.
tpondetur: Chrhlus, quamvis tssel pastor suarum Pelrus poleslalem regni'*» acceperal, it laincn
oviutn, quas verbo el exemplopascebat, tainen quun- idem aposlolorum primus querimoniae conlra cuiii
IKHI ad officiorum dhlributionem (ex qua hodie iii a fidelibus facise , cur ad genles inlrassel, non cx
Ecclesia atii prwsunt aliis, vnde quidam prwlali, qui- poleslate officii (qua posset dicere, oves paslorem
dam subditi vocanlur) inpopulo suo pastorale officium suum non accusenl nec reprehcndant), sed ex ratione
non gerebal.. Mtjstica enim et vhibili unctione nec in '*• divinae virtutis, qua geutiles acccperanlSpiriiuiii
regem, nec in sacerdotem unctus erat, quw solm dum sanctum, respondit:
personte iri populo itlo prwlaturw nomen sibi vendi- Gratian. Quum ergo Pelrus poluil ex off.cio rc-
cabant. Nonergo ex hac aucloritaie tubdiliprobantur pellere querelas, sed noluii, non hoc exemplo prwlati
admillendi in accusatione prwlalorum, sed tantuin coguntur suscipere reptehensionem subdilorum. Ex
ostendilur, quod auditores eos reprehendere possunl, hac eliam humilitatis dhpensalione inlelligitur iltud
el ineos lestificari, qui, cum officia ecclesiaslica non Leonis IV t '*6, Ludovico Augusto diclum :
NOTATIONESCOHRECTORUM.
C. XXXIX. i Testes : Damasi verba baec sunt: D C. XL. » Operne preuum fnerit ad ipstim B. Gre-
Accusutores auiem ephcoporatn, et lestes , super qni- gorium adire; copiose cnim exponit quse hic a Gra-
busrogitaslh,ubsque ulla infamiaaut suspicione, etc. tiano concise referuntur.
* Apud Ivonein hujus capilis haec est inscri-
sicque referuntur a Burchardo el Ivone; Panorniia
aulem babet ut Gratianus. : Quod in prwsenita legatorum imperaloris
« P/eniiuditle : In epistola ipsa legilur : pleniter, plio
Leo Papa causcitnsuam exuminaxi Voluerit. Idem Ni-
*
Btirchardiis vero et Ivo habent: vera fide pleni- colaus ltuperaiori.
ter.

QCEST.VII. C. XXXIX. "* Cap. Pseudoisidori conleclum ad' conc. Carth. VII, c. 2. — Btirch.13S I. 1,
c. 172. Ans. 1. 3, c. 41 (47). Ivo Pan. I. 4, c. 186. Polyc. ib. iu Decrelo, nec lamen Panorm. an-
citl. — Edd. coll. o.
liqttorum : Coli. '*" ,3S cf. cap.58. ,37 cf. supra c. 2. ,38'Malih. c. 15, v. 24. l»' Joau.
c. 18, v. 23. Joan. c, 8, v. 46. '*' c. 2. **' Acl. c. 11. = C. XL. "3
"*
GaJ.
'** **"• Ep. 45 (scr. A. 601),
1. 11. Ed. Maur. regendi : Ed. Bas. . aucloriiate : Edd. coll. o. Videlur legenilum esse :
tconis Ji/, etenim liunc inter et Ludovicum Piom simultaies iuiercessisse conslal. — Ivo Deer. p. 5,
c. 2-2.
<555 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA H. QUJEST. VII. 656
C. XLI. Imperiali judicio Aposlolicus se emendare i\ gare pwnam, tacerdotum spirilualem inferre vindi-
promillil, si qitid erga subditos injusle commisit. ctam. David ergo, elsi ex regali unclione sacerdolibut
Nos, ti incompelenter aliquid egimtis, el in stib- et propheiis prwerat in causis smculi, tamen suberat
diiis juslse legis iramilem non conservavimus, vestro eis in causis Dei. Unde '.**reges a prophelh et.sacer-
ac niissorum veslrorum cuncta volumiis emendare dotibus ungebantur et eorum oblalione peccata regum
judicio, quoniain si nos, quf aliena debemus corri- expiabantur. § 4. Sicul leo ergo Ozias a Domino
gere peccata, pejora comminimus, cerle non verita- lepra percussus est, quia sacerdolum offtciausurpare
tis discipuli, sed (quod dolenles dicimus) erimtis voluil, sic sacerdotibut et propltetis regum usurpare
pru ceteris erroris magistri. Inde magnitudinis offtcianon licuit. Nalhan ergo prophela, quum regem
vestrse magnopere clementiam imploramus, ul lales redurguil, suum est exseculus officium, in quo erat
ad bsec , quse diximus , perquirenda missos in his rege superior, non usurpavit regis officium, in quo
partibus dirigalis, qui Demn per oinnia timcant, el eral rege inferior ; nionuit eum, ut per pwnilentiam
cuncla (quemadmodum si vestra prscsens Ittisset im- peccata suaexpiaret. noti lulit in eum senientiam,
pcrialis gloria) diligenler exquirant, el non tanlum qua lanquam aduller et homicida morli addiceretur.
liaccsola, quse superitis diximus, quacrimus ut exa- § 5. Sic el B. Ambrosius Theodosium, et B. Innocen-
niiissim exagitenl, scd sive minora, sive eliam ma- B ijus imperatorem Arcadium excommunicavit, et ab
jora illis sint dc nobis indicala negolia, ita eorum ecclesiw ingressu prohibuit. § 6. Sicut enim non sine
cuncta legitimo terminentur examine, quatenus in causa judex gladittm vorlat, ila non sine causa claves
•»• portat glaaium
poslerum nihil sit, quod cx eis indiscussum vel in- ecclesiw sacerdotes accipiunt. Itle
diiftnilum remancat. ad vindictam malefactorum , laudem vero bonorum;
VI. Pars. Gratian. Item, quum •*' Balaam arioltts h:i habent cluvesad exclusionem excommunicando-
iret ad maledicendum populum, angelus Domini rum el reconcilialionem pwniientjum. Hoc ergo exem-
asinw, cui insidebal, in via se opposuil, evaginatoque plo subdili probanlur reprehendendi a prmlalh, non
'** nulla legi-
gladio eam ab itinere compescuil, quam dum ille ver- prxlali a subditis. § 7. ltetn Daniel
beribus affligeret, in vocem prorupil, el prophelw ve- lima poteslate functus judices a populo constitutos de
saniam redarguiti. Si ergo animal mutum angeitca falso testimonio convicil, et convtclos damnavit. Con-
virtute prophelw insipienliam reprehendil, mullo ma- stnt ergo , quod nullam poleslatem habenles possunt
gis subditi possunt accusare pralalos suos. § 1. His redarguere dignitalibus sublimatos. § 8. His ita re-
iia respondelur: Verum est, quod per asinam subditi spondelur. Miracula (et maxime Veteris Tettamemi)
significantur, et per Balaam prwlati; non tamen hoc suni admiranda, non in exemplum no&irw actionit
exemplo probaniur prwlali accusandi a subdith, sed trahenda. Mulla enim concedebantur lunc, qum nunc
tubditis lantum forma dalur humililer renilendi prm- penitus proltibenlur. Tunc enim Samuel Agag •" piii'
latis, ii forte eos ad malum cogere votuerinl; Balaam guhsimum regem Amaleck in frusta dividendo con-
namque asinam urgens , ut ad maledicendum populo scidil; nunc nulli ecclesiasiicorum.judicium tanguinh
Dei eum veherei, significat eos, qui verberibus el cru- agitare licet. Tunc Phinees '»* Judmum coeutttem
ciatibut a subditis exigunt, ut eis in malo fautores cum Madianita inlerfecit, et repulalum est ei ad ju-
ei coadjutores existant. Sed, quia angelus, quilibet stiliam; hodie sacerdoiibus hujusmodi aclus in per-
videlicel vrmdicalor, evaginato gtadio, aperle sciticet niciem sui ojficii verteretur. Exemplo ergo Danielis
prwdicato timoxeet hoxxore (ulurw vindictm, a con- non solum accusandi vel redarguendi, sed etiam jtt-
tensu alienm malitim illos revocai, licet eis in hujus- dicandi poteslalem subdiii sibi in prwlalos vendica-
modi vocem conqueslionis prorumpere et prmlalh suis renl, si illud in argumenlum nostrw aclionh liceret
dicere : Cur nos verberibus affligiih ? cur nobis injuste assumi, quod nulla unquam aucloritale permiltilur.
irascimini? numqutd vobis inobedientes atiquando Magis ergo ex hoc facto dalur inielligi, quod.in no-
(uimus, nhi nunC, quum ad malum cogimur ? Videle vhsimis temporibus suscitaret Deus spiritum pueri
illum, qui prohibel ab incepto. Non ergo hinc prwlati D juniorh, illius videlicet, de quo per Prophetam '»'
probanlur accusandi a subdith. § 2. Item quum Da- dicilur : Puef nalus esl nobis, et iterttm : Ecce puer
vid '*» adulterium et Iwmicidium commhissel, missus nieus, qui judices iniquilatis, Scribas scilicel el Pha-
esl a Deo Nathan propheta, ut eum redargueret. rhmos, falsh criminibus Susannam, id est Ecclesiam,
Ecce , quod prwlati sunt arguendi el reprehendendi a accusantes el ream adulterii pronuncianles, eo quod
subdilh. § 3. Sed nolandum est, quod dum sunt per- Chrislum tequeretur, convinceret el condemnaret.
sonm, quibus mundus iste regilur, regalis videlicet et § 9. ltem Hieronymut u referl in libro virorum illu-
saccrdotalis. Sicul reges prmsum in causis swculi, ita slrium f, quod Damasus Papa a stibdilh de adullerio
setcerdotesin causis Dei. Regum ett corpoxalem ixxo- accusalus cum quadraginla duobus tphcoph se pur-
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. XLI. u Hyeronymus : In calalogo B. Hieronymi, aul aliis ipsius libris nihil tale legilur; in vetustis
tamen Pontificalibus in vila Damasi hoc refertur.

Qu/EST.Vll. C. XLI. •»' Num. c. 22. '*• 2 Reg. c. 12. "• 2 Reg. c. 8. *•• 2 Paral. c.26. '" 1 Pelr.
c. i. •" Dan. c. 13. '*' 1 Reg. c. 15. m Nuin. c. 25. "» Es. c. 9, v. 6. f Alger. I. 2, c. 13.
657 DECRETI PARS SECUNDA.CAUSAII. QUJEST. VII. 653
ativil. § 10. llcm SymmachusPapa, in Romana sy- A pracsenlium sibi substitulum ab eo cpiscopatu pro-
nodo dignitate sua exspoliatus, prius slaiui suo reddi jecit, et ad summara injuriam ac necem psene per-
decernilur, ut lunc veniretad causam, et si ila recte duxil. Fraternitas ilaque vestra haec ornnia curet
videretur, accusanlium propositionibtts responderet. addiscere, et qusecunque ecclesiae abstulit omni
Digua res visa est maximo numero sacerdotuin qum mora vel exeusatione cessanle reddere compellat.
mereretur effectum, el cum poslmodumordinaretur, Si vero nihil ecclesiae, sed proprium se dixeril ab-
quomodoesselaccusandus, prmfaius Papa, ut causam slulisse (quamvis grave et iniquura fuerit, ut non a
diceret, occvrrebal; sed ab mmulisest impeditut. vobis 163,vel a melropolitano ejus hoc petieril, sed
llem Gregorius ait de se ipso T "•**: tcmerario ausu agere praesumpseril), verumtamen,
C. XLII. Redarguendise licentiam B. Gregorius alih si quid proprium lulit, sub fralernitalis veslra; de-
praslat. bet examine constare si verum esl. Sed et illud di-
Si quis super his nos arguere voluerit, vel exlra iigenier quaerendumest, si quid male de rebus di-
auclorilalcm nos facere contenderit, veniat ad se- lapidavit ecclesise.ut ex eo, quod nunc abslulit, illud
dem aposlolicam, * quo omnia ecclesiasiica negolia, reformare acsalisfacere modisomnibus compellattir.
de quibus quseslio habelur, confluere jussa sunt, * Gratian. lloc edicto non in accusatores vel dcposi-
ut ibi ante confessionem S. Petri mecuin juste de- " lores ulchcitur, sed in depositumulterius prosequitur,
'** senteiir ui si ultra ad
certet, qualenus inibi '" unus ex nobis episcopalum aspirure tentaveril, modit
tiatn suscipial suam. omnibus repellalur, et ad agendam pwnilentiampe-
Gratian. Ex his omnibus coltigilur, quod subdili rennemin monasterivm detrudalur. Quem ergo Gre-
possunl reprehendere et accusare prmtatos suos. Sed, gorius ad ephcopalum aspirantem omnibus modit
ticut de Cltristo diclum est, quando Judwis dixit: repellit, quem gruvi pwnitenliw subjicil, patel, non
Si male locutus sum , elc, tfa de hlis intetligendum sua dhpensatione, sed canonum censttra a subditit
esl, quod suo exemplo prwlalis dederunl (acullatem esseaccusalum e' conviclum.El, uljam non exemplis,
recipiendi subditos in accusationemsni. sed non coe- sed legibus agamus, videndum esl, quid Gregorius
gerunt. scribat lnnocentio T et reliquis ephcopis Sardinix
C. XLIII. De eodem.Ilem w, lib. VII, indict. 2, episl. 8, ita dicens i6*:
Paulus •**Dyaclinm,6» cinilalis episcopus accu- C. XLV. Quod tubdili prwlatos suos accusare possint.
saiur a subdilh de lapsu carnis, convincitur, depo- Melropolilanumvestrum in aliquo poslponere nou
ttitur, alius locoejus substituitur. Hoc an ex dispen- praesumaiis, exceplo si (quod non oplamus) contra
saiione accusali, an ex rigore juris sit faclum, ex _ eumdem habere vos aliquid causse contingat, ut ob
regesto Gregorii ad Joannem Episcopum prima Ju- hoc sedis apostolicsejudicium "» petere debealis.
stinianem, l. X, ephl. 35, potest deprehendi, ubi C. XLVI. Vitam prmlalorum subdili nulla dissimu-
ait - 16>: latione negligant.
C. XLIV. Pavtus Dyaclinwcivitath episcopussubdi- Item idem universh ephcoph conciiti Bizacii, lib.X,
torum accusationeconviclusdeponitur. epist. 37 i66:
Lator Nemesion ad nos veniens indicavit, quod Sicut (inquit) laudabile discrelumque esl reve-
Paulus Dyaclinse"* civilalis episcopus, inter alia rentiam et honorem debitum cxliiliere prioribus, iia
mala in corporali crimine lapsus, a suis clericis ac- recliliidinis et Dei timoris cst, si qua inler 167eos
cusalus el conviclus, episcopali senientia depositus correctione indigent, nulla dissimiilatione poslpo-
168mor-
esl; poslea, cutn auxilio ssecularium veniens , epi- nere, ne lolum (quod absil) corpus incipial
scopatum more pracdonis ingressus est, ablatisquc bus invadere, si languor non fueril curatus in capiie.
rebus ecclesise dileclissimuin Nemesion laiorem Qnsedam* enim ad nos de Clemenlio 169 primaio
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. XLH. T Esl Gregorii IV in epistola citata sup. D v Innocentio : In originali impresso est: Vin~.
ead. q. 6. c. Dtcrelo nosiro, et dist. 19 : Nnlli fas. centio atque quampturimh ephcopis. In vettisla
in qua epislola quiiin niulla dixisset de privilegiis el auiem exemplari Valicano expriinunltir nomina epi-
primatu Romanse Ecclesise, ista adjungil. scopornm, ad quos haec epistola scribitur, hoc or-
C. XLlll. TTVerba sunt Gratiani, qui proponit dine : Vincenlio, Innocenlio, Mariniano, Liberiino,
sunimam sequentis capituli, quod saepefacere soli- Agalhoni, el Viciori Episcoph Sardinim.
liitn esse mullis locis est noiatiim. C. XLVl. z Quwdam : El his suiniiiiilim referun
C. XLIV. * In hoc capile non refertintur ipsa om- lur verba B. Gregorii. Quare pauca iniiiuiu qmedam
nino verba Gregorii (quod a Burchardo et Ivone suui-addila, quae neccssaria videbauiur
lii), sentenlia lamen satis expressa esl.

VII. C.XLI. "6 scr. A. 832. — cf. ad Oist. tt, c. -i. — Ans. I. 2. c. 20 (22). Polyc.
QUJEST.
I. 1, t. 18. = C. XLll. ^7 ibi: E.ld. colislo. •»»vobh : Ed. Bas. = C. XLIH. "* Alg. 1. 2, c. 13.
*•• Deaclinm: Edd. coll. o. = C. XLIV. Ep. 31, (scr. A. 602), I. 12. Ed. Maur. - Btirch. I. 1,
c. 182. lvo Decr. p. 5, c. 298."' Declanenw:lvo.— Doclavenw:16S Btircb. —legendiim lainen esl: Docleatina,
Doclea eniui urbs in lllvrico sitaest, vulgo Antivari vocala. nobh : Edd. Arg. Bas. = C. XLV. ">*
Ep. 9, (scr. A. 599), i.*9.Ed. ,6SMaur. — Alger, I. 2, c. 19. 16»;itdiciumii,qui pelere festinant, habeant
licentiam : orig. =C. XLVI. Ep. 52, (scr. A. 692), 1. 12. Ed. Mattr. — Alger. I. 2, c. 19. '"in eis:
orig. — Alger. — Edd. Arg. Nor. Ven. I. — si qua in eis sunl, quw : Edd. reli. ,68 tnvadat : Alg. —
Edd. coll. o. pr. Ilas. :69Cremeniio: orig.
«;,9 DECISETlPARS SECUNDA.CAUSA II. QU.fcST. VII. GSO
vcslro pcrlala simt, quoe, qnoniam ila gravia sinit, .'i relaiione s.gnaie.ut qttid fieri debeat censeamus.
ut iransire iudiscuasa ullo modo non dcbcant, fra- C. XLIX. Clerici aul laici sine examinatione ad epi-
leinitatem vestram hortamur, ul cum omni sollici- scoporum acciisationemnon admittanlur.
itnline ac vivacilale nientis indagare muliis modis Iiem ex Concilio Chalcedonensi, c. 21 ,-*1:
deliciilis illala, ct si stinl ul audila simt, nllionc ca- Clericos atit laicos accusanles episcopos aul cle-
c
noiiica rcsecculiir. § 1. Adnioneiniis atneni, nt non ricos passim et sine probalione ad accusalionem
ctijusqiiam personae gralia, non favor, non quodlibet non recipiendos decernimus, nisi prius eorum dis-
,s' opinio d.
lilandinieiilum quemquam veslrutn * vel ad discu- cutiatur exislimalionis
licndtiiii' quse nobis nunciata sunt molliat "°, vel a C. L. Qumlibet persona ephcopos aut nlios accusans,
tnonslrunda documentis inferal.
veritale excuiiat, sed saccrdotaliter ad invcsligan- ltem ex Synodo Romana ,B3:
ilam vos propier Deum veritalem aceingile. Nain, Si qttis episcopus, * presbyter, * aul diaconus, vel
si quis in lioc piger aut negligens csse prsesumpseril, clerici ,s* apud episcopos (quia alibi non
quilibet
diclis criniinibus apud Deum sc noverit esse parti-
oportei) a qtialibet persona fuerinl accusaii, qui-
cipem, ciijus zelo ad persciulatidas sitblililcr nefatnli fuerit ille, sive subliniis vir honoris, sive
cunqtie
cansas facinoris non inovetiir. ' ullius * alierius
l> dignitaiis, qui hoc gcnus illaudabiiis
Gralian. Ilacsi quh specialia, el cx hh genetatem inlenlioiiis arripuerit, noverit docenda « '»' proba-
regulnm colticjinon oportere conlendit, audial, qtud tionibus, monslranda docutnenlis se dcbere iuferre.
Gelasitts, r. XX VIII a dical, oninibus clericis cujus- C. LI. Sacerdoles non accuscnt qui ad eumdem ordi-
cuiic/iteQxdiithita scxibens"' : nem provehi non possunl.
C. LXVII. Clerici excessus stii episcnpi nttxibus de(e- Ilem Damastis Papa Stephano Archiepiscopo,
xunt Rontani Pontiftcit. episl. 111, cup. 3 **«:
Sacerdoles (tit antiqua iradit auclorilas) crimi,-
Quapropler nec clericorum qnisquam se aposlo-
licse"* nffensae fiuiirnni conlidat immuncm, si in nari non possunt, ncc in eos teslificari, qui ad
his, qnau salubrilcr sequemla apostolica deprom- eumdcm non debent ncc possunt provehi liono-
sil "3 aiictoritas, sivc episcopum, sive presbyteruai, rem.
sive diacomim videril "* exccdeniem, non "" proti- C. Lll. .Vtstirreprehensibilesm majorum accutaliont
"6 noii recipiuntur.
ad
nti» aures Romani Ponlificis deferre curaverit, Item llyginiis Papa, epht. Iin:
probalionilius dnniaxat compeienler cxliibilis-, tit
"7 * * Criminaliones majorum nalu pcr alios non fiant,
iransgressionis nllio fial et cssleris interdiclio
"8 Q nisi pcr ipsos, qui criinina inlendunl, si lamen
delinquendi. Sin vero, modis oinnibus eril unus-
ordinis el honnris sui si ipsi digni et irreprehensibiles apparuerint, et aclis
qdsque ponlificum elisor,
clericorum "' vel Ecclesise totius auditui publicis docuerinl omni se suspicione carere et ini-
cuiquam fidem habere "*
hscc pulaverit siippriineiida. micitia, aique irreprehensibilem
ac conversationem ducere.
C. XLVHI. De eodem. Gralian. Colligilur ilaque ex Ith omnibus, quod
Idcm 'so : subdili in nccttsationr pralalorum sitnt admitiendi.
Si quid in ecclesia damni, aut in liis, quae sunt Nunc videndiim est, an monachi in accusatione epi-
prseceplionis noslrae auctorilate b prohibita, ponlifi- scoporumsint audiendi? lladrianus Papa tii capitulit
cem veslrum vidcritis admitlere, mox nostris auribus c. 31, videttir eos ab accusalione removcre,ila dicens:
NOTATIONESCORRECTORUM.
C XLVI. > C. XXVIII: Hic cilalnr numerus ca- D vero copiose exponiiitr in concilio Constanl. I,
pitum , tit cst in codice canouum , de quo in prsefa- cap. *"
6.
lione (lirtiim esi. Exhlimalionh opinio : » vxoXnili', id est : exi-
b
C. XLVIH. Auclorilale : Abest is.la diclio a ple- slimalio.
risque veltisiis exeinplnribus*, et ab aliis collecto- C. L. e Docenda : Sic apnd Sixtuin III, ct in Ca-
riiuis, qni eliam Gelasimn cilant. pilulari; aptul Caium vero et Hadrianum paulo ali-
C. XLIX. • Passiin : uir).&sx«t «Soxtftao-Tuc,quae ter, quemadinodum et aliis locis liujiis capiiis non-
" verlil : teinere alque indifferenter, pns^ uullse, sed non inagni pouderis, sunt varietales.
Dionysius
siiiilquc cliam coiijungi cimi seqnetili membro. Id
"• emolliat : Ed. Ras. = C. XLVII. '" Ep. ad cpp. Lucanis scr.
QU.HST.VII. C. LXVI. "' hujus :
A. 4U4.— Coll. n, p. p. 1, I. 46, c: 9. — Ans. I. 7, c. 147. Alger, I. 2, c. 15.
"3 depfoinsinins': ib. "* videat : Etl. Bas. ,7»et non : Edd. coll. o. "6 orus noslras :
orig. — Alger. "7 "' cui :
iirig.'— Aliter. iransgressoris : orig. —Ans. Alger. i78 Sie : orig. — Sui : Ans. Alg.
Edii. coll. o. = C. XLVIII. 1S0IIsecest uliiiua parsep. ad Respecium et Leoninum, quam ex coll.
card. Deusdedit 1.5,, c. 99, potulil Holsieniiis. — Aiis.' 1.7, c. 16.1.HoDecr. p. 3, c. 15 (ex ep. aj Justi-
immet Eaiisiinn). Polvc. I. 5, t, 12, I. 4, l. 18. et Edd. coil. o. pr. Bas. Ltigdd. II, III. = C. XLIX.
"• hab. A. 451. — inierpret. Dionysii. — Alger. I. 3, c. 17. 18' ojsiimalioiiis : Edd. coll. o. pr. Bas.
— " itiio Isidoius. = C. L. is» cx
Eugdd. II, III. Alger. ep. (Pseudoisidori) Sixli III. —cf. cap. Usi-
dri.mi c. 24, ei Capil. I. 7, c. 458. — Suaui fecil canonis auclor"• llonorii const., quse legitur in
Theo-.l. Cod. c. 41, de epp. ct clerc. — Ans. in fine I. 5. c. 22. clericus : Edd. coll. o. ,s» di-
cenda : ift. = C. Ll. 1S6 Capul Psciuloisidoii. — Burch. 1. I, c. 172. lvo Decr. p. 5, c. 290. — cf. supra
<•.58, 59. = C. Lll. "" Capiil Pseudoisidori. — cf. inlerpr. ad. c. 15, "8
l. 1, 1. 9. Theod. 'cod. — Capit.
T, c. 322, Coll. tr. p. p- I, I. 3-2, c b. Ivo. Dccr. p. H, <_•326. abcst ab Ivonc.
661 DECRETI PARS SECUNDA.CAUSAII. QUJEST. VII. 60%
C. LIH. Monachi tacerdotet accusare vel in.eos A C. LVII. Subdiii vitia prwlalorum
testificari non possunt. reprehenderestu-
deant.
Placuit "* eorum accusandi sacerdotes et testifi- Item Gregoriiis b •*-:
candi in eos vocem obstruere, quos non l.umanis *
Admonendi sunt subditi, ne plus quam expedit
"*, sed divinis vocibus mortuos esse sciinus, qtiia sinl subjecii, ne, qiiuni student plus
vocem riineslam inierdici ,91 poiius quain audiri esl Iiominibus quam necesse
stibjici, compellantur vilia eorum
oporiet. venerari.
Gralian. ltem Concilio Cbalcedonens1, e. 4. "*
Item generali Synodo,prmsidens,dixit, c. 2. "• :
pracipiiur, ut ecclesiasticasactiones monachi attre- C. LVIII. Clericisivemonachisinl cubicularii ephcopi.
ctare non prwsumanl.
Quum pastoris vita esse discipulis * semper* de-
C. LIV. Monachi in accusalione non sunl audiendi. beat in
exemplo 199,plcrumque clerici qualis in se-
Item Pelagius II Ephcoph llalice ,9*: crelo sit vita sui pontificis nesciunt.quam, **•,* ut
Nulliis inonachus lalia unqtiam arripial, ncc dicium est* sseculares
pueri sciunt. De qtia re prae-
ssecularia aut ecclesiastica negoiia perlurhare prae- senti decreto conslituo
*•', ut quidam ex clericis,
sumat, qtiia morltia in talibus vox csieorum. vel eliam ex monachis electi, minislerio '•' cubiculi ,
Gralian. Sed aliu.d est, quod ex prasumptione asstt- B ul is, qui in Ioco regiminis
poniilicalisobsequantur,
mitur temeritath; aiiud, quod ex necessilale gerilur est, lalcs habeat
testes, qui vilam *•*ejus in secreta
charitath. Monachi enim ex prasumptione ephcopos conversaiione *°* ex visione sedula
videanl, qui
accusare non possunl: ex charitaie possunl. Unde et
exemplum profeclus sumant.
in canonibus pracipitur, ut cubicularii ephcopi sinl Ilem Virgilio episcopoArelalensi, lib. IX,
tel religiosiclerici, vel elecit monachi, ul de ejus vita
ep. 49»°" :
testimoniumdicere possint. C. LIX. Pravos in sua societate episcopus habere non
VII. Pars. § 1. Ilem illud Eleutherii Papse in debet.
epist. ad Gnllia provincias omnibus generaliter di- Pervenil ad nos fralrem et coepiscopum noslrum
ciittr "*: Serenum Massiliensem pravos homines omnino in
C. LV. Consenlire convincilur, qui, quum possil, societale sna recipere *06, ila denique, ut presbyte-
perversisnegligil obviare. rum quemdam, qui post lapsum *°' in suis adhuo
dicilur iniquilalibus volutari, familiarem habeat,
Negligere, quum possis deturbare ,9" perversos,
nihil aliud esi quamfovere ,96.Nec caret scrupulo Quod a vobis subtililer requirendum est,'•*et, si ita
societatis occullae qui manifeslo facinori desinit constiterit, cnroe vobis sit nostra hoc sic vice-
C corrigere, ul et qui talem recipit non familiaritate
cbviare.
fovere, sed discat '° 9 potius ullione comprimere, et
iiem Hieronymus lam de se, quam de aliis monachis est *idem" discat" cum" lacrymis pec-.
qui receptus
in primo prologd Bibliw s scribit, dicens : cata diluere, non iniquitatem immundiliis macu-
C. LVI. Quantum ex viim merito quis ecctesiamwdi- , lare "•.
ficat, idntum nocet, si destruentibus nowresislat. C. LX. Viros boni testimonii semper ephcopi secum
Sancta quippe ruslicilas solum 19' sibi prodest, et habeant.
qiianium sedificat ex vitse merilo Ecclesiam Chri- ltem Paschalis Papa *u.
sli, tantum nocet, si distribuentibus non resislat. Episcopi lectioni et orationi vacent, et semper
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. Llll.f iVoithumanh: In epistola Slephani est: D maxiinisque flagilus oonoxios (ut est infra o. q. o.
quos humanis etdtvinh vocibusdamnatos vel morluos c. Canonica ) non bene videtttr hic referri ad mo-
esse cognoscimns. In epistola auiem Melchiadis est nachos ; sed minime id maliliosc factum est, quum
quemadmodum hic reslittilum esl ex veluslis exera- Gratianus moiiachus
g
esset.
plaribus Gratiani, et capilttlo Hadriani ; sed sub- C. LVI. Bibitm : In plerisruie veluslis Gratiani
jungilur : Quoniam infidelh homo nwrluus est in codicibus legilur : Bibliolhecw .
corpore vivenle, et foriasse siguilicatur locus Mat- C. LVII. b Collecla est haec sentenlia ex verbis
thsei 8 : Dimille morluos sepeliremortuos suos ; aut B. Gregorii lertia parie Pasioralis, admanilione 18,
locus Pauli 1 Tim. 5. : vtvens mortua esi. Quani- ubi de elalis huinilibus loquitur.
obrein quod proprie periinet ad homines infaines,

QUJEST.VII. C. LIII. ,89cf. Cap. 1. 7, c. 440, et Tbeod. Cod. const. 3, lil. «e prwlor crimen mai., ex qua
capui coiifecluinest. - Ans. I. 3, c. 88 (in line— 1. 3, c. 21). Ivo Pan. 1. 5, c. 45. Decr. p. 16, c.,0i552. »•*-
ab humanh.EM. coll. o. pr. Bas. Lugdd. II, 111. hum. voc.lantum, sed et:Edd. Lugdd. II, 111. tnlrcidi:
•»»Caput Pseudoisidori.—Ans. 1. 3, c. 63. ,9* Capui Pseudoisidon,.
orig. •'•*C. 16, q. 1, c. 12.=C.LIV. ,9S perturbare :.
siiiiiiuin ex Felicis III, c. 1. — cf. Disl. 85, c. 3, et 86, c. 3. Alger. I. 1, c. 29. =C. LV.
Edd. (oli. o. 196favere : Edd. Par. Lugttd. II, III. = C. LM. * et Edd. Arg. Bas. •" solummodo : Ed.
Bas. =C. LVH. f Alger. I. 1, c. 31. =C. LVlll. i98 liab. A. 595. —Ans. 1.6, c. 124 (UO). Polyc.
1. 4, l. 5. ,99 exemplttm. Edd. *•• Bass. Lugdd. 11,111. ' 00 add. : tamen : oiig. — Ans. — Edd. *°* coll. o,
'•• constituimus: Edd. coll. o. in minist. : ib. *"'veram in secreio cohversationent: ib. <sl: ib^
= C. LIX. *•• Ep. Eo (scr. A. 601), 1.II Ed. Maur. — Ans. 1. 6, c. 141. »06in soc. sua habere:
Edd. coll. o. >07add. : carnis : ib. *08eum: ib. *09 add. : se : ib. '" cttmulare : ib. — ong. --
C. LX. '" bixc videnlur ex syn. Rcgialicinsc (liau. A. 850), c. 1, excerpla csse.
C63 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA II. QU/EST. VIII. 664
scciim presbyieros et diaconos, aut alios boni testi- A ptionis arripial, custodiss similitudinem b (habila
inonii clericos habeant, ut secundum Apostolum *" lamen digniiatis seslimatione) patiatur*, nec impu-
et sanctonim Patrum inslitula possinl irreprehcnsi- nilatem fore sibi noverit Iicentiam mentiendi, qiiiini
bilc.sinveniri calumniantes ad vindiclam poscal simililitdo sup-
Gratian. Item Joannes Bapthta , quum duceret plicii. Et infra ': § 1. Qui vero ad sorlilegos ma-
eremiticam vilam, Scribas et Phariswot, sacerdotes gosque concurrerint ', nullaleuus ad accusationem
et Levitas Judworum ad se venientes aspera increpa- sunt admiitendi.
tione redarguit. § 1. Ilem ex canonibut definitur "•': C. IV. De eodem.
llli sacerdotes accusare possunt, qui ad etimdern Ilem Sixtus III, in ep. ad ephcopos orien-
gradum consccndere valent. Quum ergo monachi talei, c. 4 *:
'
itd sacerdolii gradum laudabiliter perlingere va- Qui crimen objicil, scribat * se probatnrum. Re-
teuiit, patel quod el ipsi sacerdotes libere accusare vera • ibi semper causa agaiur, ubi crimen admil-
possunl. liiur. * Et qui " non probaveril ** quod objecit,
pccnam, quam inluleril, ipse palialur.
QILEST. VIII. Sed Slephanus Papa conira videtur tcribere, diceni
GRATIANUS. B ep. II, c. l":
I. Pars. De accusatione vero, qualiter fieri valeat, C. V. De eodem.
in canonibns aperte decernitur. Per scripta nullius accusatio suscipiatur, sed
Ait enim Calixlus Papa ad episcovos Galliw, propria voce (si legiiima et condigna accusatoria
*•
ep. 11. » persona fuerit) prarsenle videlicet eo, quem aecu-
C. 1. Accusaiio semper fial in scriplis. sare desidcrat, quia nullns absens ll aut accusari
Accnsatorum personaj nunquam reripianltir sine potesl, aul accusare.
scriplo ncc absente eo, quem accusare voluerinl, Gralian. Sed Caiixlus Papa prmeipit, ut accusa-
ouibuslibet accusare permitlatur. lor prmsente eo,qnem accusal,in scripth judici accu-
C. II. De eodem. sationem offeral, el propria voce lilltras suw accusa-
Cod. lib. IV, lit. De probationibus, t. fin. ': lionh legal. Slephanus autem prohibet, ne absens.
Sciani cuncti accusatores, eam se rem deferre aliquem per epistolam aeeutare audeat.
iu publicam notionem, quse munita sil idoneis testi- II. Pars. § I. Quw vero sit forma accusationis, et
lms, vcl insiritcla aperiissimis documentis, vel in- quis modus concipiendorum libeUorum, Paulus in
diciis ad probalionem indubitatis el Itice clarioribus „ Digesih, libro '*d« publieisjudiciis, tituloJeaccusalio-
expcdila. nibus elinscriplionibus, legeZ, oslendit dicens : §2. Li-
C. III. Accusatio semper debet fieri in seripth. bellorum inscriptionis.concepiio |lalis est: Consul et
llem Eutychianus Papa ephcopis Sieilim, ep. II*: dies. Apud illuin praelorem vel proconsulem "Lucius
Qnisquis ille est, qui crimen ir,'endit *, iu judi- Tilius professus est, se Mseviamlege Julia de adulte-
cium veniat, nomen rei indicet, vinculum inscri- riis ream deferre, qtiod dical eam ctira Caio Seio in
NOTATIONES CORRECTORUM.
QUJEST. VIII. C. 1. • In cptstola Calixli, itemque dignitath wslimalione pottalur, nec forte sibi nove-.
apud Burchardiim el Ivonein sic habelur : Rimanda >ii,eic. Iieinqiie apud Hadrianum, nisi quod habet:
sunt enuclealim personm accusalorum , qum sine nec sibi fore noverit. Ilemque apud Ivonem, et in
scriplo difficile, per scriptum aulem nunquam reci- aliquot vemstisGratiani codicibus, in qtiorum utio
pianlur, quia per scripluram nullus aecnsare vel csi : habitw tamen diguilalh. In Panormia auiem
accusari polest, sed propria voce el pratenle eo, qutm legitur : custodiat similitudinem supplicii, habila
accusare volueril, cuicunque accusalori credalvr. —(onicn dignitatis wstimaiione. Nec fortt sibi nove-
Quorum verborum bona pars rcferlur iufra, 3. q. 9, rii, etc. ln codice est eadem leclio, qusehic retenta
c. Absente, quod sumlum esl ex hoc eodem episiolue est.
loco. , C. IV. « Revera : Addila est hsec clausula ex
C. III. b Cttstodim simililudinem : In originali originaU, quae esl eliam apud Fabianum, infra 3.
•
imjiresso est custodial similiiudinem ttabita tamen q. 6. c. 1.

QU.EST.VII. C. I.IX. "» 1 Tim. c. 3. *'» cf. supra c. 51.

QUJEST.VHI.C.I-' CaputPseudoisidori.cf. inlerpr. adTheod. cod.l. 9, t. l,c. 15.—Btirch.l. l,c.l71.[Ans.
1.5, c. 55. Ivo Dec.r. p. 5, c.298. = C. II. *Cod. Hist. 1. 4,1.19. ==C. III. 3Caput Pseutloisidori, sumtuni
ex Theod. Cod. 1.9, 1. 1, const. uil. — Ans. inter cap. Hidriana in line 1. 3, c. 6. Ivo Pan. I. 4, c. 76. Decr.
* * S Decr. p. 6, c. 33. ' con-
p. 6, c. 332. add. : probcire : Ed. Bas. similiivdine poiiatur : Ed. Bas. Ivo
curruni : Edd. coll. o.— sortilegos mooosr/tieconsulucrint : Ivo. =C. IV. » Caput Pseudoisidori, cf,
Fabian. cp. 5. (C. 5, q. 6, c. 18), el Aniiin. ad c. 10, 1. 9, t. 1. Theod. cod. ex quo caput desumlum esl.
— Cnll. ir. p. p 1, l. 42, c. 4. Burch. I. 16, c. 5, ( : ex conc. Arausico). Ans. I. 5, c. 87. Ivo Pan. 1. 3,
c. 75. 9 sctnt: Etl. Arg. 10cf. C. 5, q. 6, c. 1. " add.: crimen : Ed. Bas. = C. V. " Caput Pseu-
doisidori, bausluni ex tiiattit. cccl. ani. et interpr, ad c. 15,1.19, l. I. Theod. cod. — cf. Calixti ep. 2.—
Bttrch. I. 1, c. 177. Ans. 1. 5, c. 55 (56). Polyc. I. 5, t. 1. Ivt- Pan. I. 4, c. 55, 55..Decr. p. 5, c. 295, et
"
p. 6, c. 528. ,3 uccusare potesi, nec ab atio iiccusari : Etld. coli. o. '* 1. 48, t. 5, fr. 5. consulcm :
Edd. colli o.
665 DECRETI PARS SECUNDA.CAUSA III. QJJiEST. F. 666
civitate illa, domo illius/nicnse illo, consulibus illis, A si aliud " crimcn objiciat, veluli qnod domum suatn
*
adiilterium commisisse. Uliqtie eniin etlucus desi- prsebuit, ut sluprum maierfimilias pateretur, quod
gnandus est, in quo adulierium comniissuin esl, et adulterum deprehensum dimiserit, quod prelium
persona, cum qua admissum dicilur, ct mensis. Hoc pro comperlo stupro acceperil, et si quid simile, id
enim lege Julia publicorum judiciorum '6 cavetur, ipsum lihello coniprehendendiim erit. Si accusalor
el generaliter prsecipilur omnibusqui aliquem reum decesserit, aliave *quse* causa eum impedierit, qtto
(leferiinl. Neque aulem diem, neque hortin invitus minus accusare possit, et si quid simile est, nomen
comprehendet. Quod silibelli inscriptionum legitime rei aboletur postulanle reo, idque et lege Julia de
ordinati non fuerint, rei nomen aboletur, el ex in- vi, et senatusconsultis caulum est, ita ut iiceat alii
tegro repetemli reum polestas fiei/ § 3. Item sub- ex inlegro repetere reum. Sed inlra quad tempus,
sci ibere debebit is, qui dal libellum ", se professum videbhsu». et utique XXX dies uliles observandi
*
essc, vel alius pro eo, si liiteras nesciat '. Sed et* sunL

CAtUSA III.
GRATIANUS. B QUiEST. I.
Quidam ephcopus a prqpria sede dejeeins est, petil GRATIANUS.
restitui; post restitulionem ducitur in causam, indu- restitutio quibvslibet danda sit,mullhauctorita-
ciat poslulat, landem ad ejus accusationem procedit Quod
tibus probatur.
quidam non legitime conjunctus, et duo infames, et Ait enim Caius Papa, epist. unica ad Felicem
tres retigiosi; accusatores tesies de domo sua produ-
Episcopum, cap. 3•:
cunt, et alios tibi inimicos extra suam provinciam ; C. I. Expoliatit vel ejeclis omnia sunt redinte-
reus criminoso judiei offertur ab uno tantum audien- granda.
dus eljudicandus. Quidam de accusaloribus et testibus Episcopis suis rebus exspolialis vel a propriis se-
nbsenlesper epislolam illum accusare, ei in eum testi- dibus ejectis orania, qure eis ablata sunt, legibus
ficari conlendunl; quum multa capitula ei objicerenlur, sunt redinlegranda.qitia priusqtiamhocfueritfactum,
in primo accusalores deficiunt; demum accusatio in nullum crimen eis objici potest.
accusatorem vertilur. (Qu. I.) tlic ptimum quwrilvr, C. II. De eodem.
nn reslituiio danda sit quibuslibetexspoliaih ? (Qn. II.) Item Fabianus Papa, ep. 11 Ephcopis orien-
Secnndo, de inducih, an post restilutionem tanlum, p ialibvs ':
an eliam patl voealionem ad causam qiiibuslibel con- Episcopi, si a propriis sedibus attl ecclesiis ' sine
cedendmsint ? (Qti. III.) Tertio, quo spatio mensium .iticiorilate Romani Ponlificis " expulsi * fuerint,
utrique tint concedendat? (Qu. IV.) Quarto, an infa- anteqmun ad synodum vocenlur, proprius locus et
ines et non legilime conjuneti ad accusationem sinl sua omnia eis redintegranda sunt. Nulla enim per-
admittenti (Qu. V.) Qumto, an tesles de domo accu- inillii ralio, dum ad tempus eortim bona, vel eccle-
satorum sint producendi; vel inimicorum vox sit au- sise, atque res ab semulis aut a quibuscunque deli-
dienda? (Qu. VI.) Sexto,an exira provinciam reut nentur, ut aliquid iilis objici deheat. Nec quidquam
sit producendus ? (Qu. VII.) Septimo, an tit audienda potest eis * quoquo modo * quilibet majorum vel
ejnt tenteniia, quem eum reo par inficit maliiia ? minorum objicere, dum ecclesiis, rebus aul potesta-
(Qu. VIII.) Octavo, an ab uno tanlum ephcopus sit libus carent suis.
audiendus veljudicandus? (IX.) Nono,an accusaloret Gralian. Sed notandum esl, quod restitutionis sen-
vel testes in absentem vocem accusaiionh vel tesli- tenlia sola non suffieil, nisi praseniialiler omnia jitdi-
ficalionis exhibere valeant ? (Qu. X.) Decimo an de- cis officio rettituantur, vt ejeclus vel spolialus etiam
ficientes in printo capitulo sint admitlendi ad se- naluratem possessionem recipiai, sive animo suo et
quenlia? (Qu. IX.) Uudecimo, an accusalo liceat accu- D corpore alieno, veluti per procuralorem, sive animo
talionem in accusalorem vertere el corpore ttto. Cuncta quoque, quw tibi ablata fue-

NOTATIONESCORRECTORUM.
CAUSA III. QILEST.I. C. II. a Sine auctoritale cujus bic sententia polius, quam ipsamet verba re
flomani Ponlificit : Sunt baec verba eliam apiid ferunlur usque ad vers. Nulla.
Auselmum, licet non sinl expressa in originali,

QUJEST. VIII. C. V. ,6 abest an orig. libellot: orig. * add. : profilealur : Ed. Bas. *»add. :
aliquod : Edil.coll. o. pr. Arg. Nor. Ven. 1.
CAUSAIII. QUJEST.I. C. II. 'Caput Pseudoisidori. — Ans. 1. 3, c. 46. — ex Hygino : F.d. Bas.
= C. II. * Caput Pscudoisidori, confeclum secundum Hist. trip. 1. 7, c. 12. — Ans. 1. 3, c. 50. ' ec-
clcsia : Ed. Bas. * add. : vel ejecli : ib.
•567 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA 111.QUJEST. I. 66R
raul quacunque condittone, in eodem loco, unde A . Et in fine epist. III : Dominum crncifigunl, qni
turrepta fueranl, revocanda sunt. citm in sacerdotibus suis persequiinlur, quia sl
Unde Joannes urbis Romm episcopus scribil Zachariw crux a crucialit dicilnr. Magnum vero cruciatum
Archiepiscopo,episl. I *: suslinet qui virn palilur.
C. III. De eodem. C. VI. Excomniunteeiifur qui opprobrium el calum-
niam inferunl sncerdolibtts.
Rediniegranda sniit omnia exspoliatis vel ejectis
rpiscopis pFsescnlialiler ordinalioneponiificiim », et ltem. Fabi.tnus Papa ep. II ad ephcopos orien-
in eo locob, iimleabscesseranl, fundilus revocanda, lales *»:
quacunqtie condiiione lemporis, aut caplivilate, aut Deus ergo, fratres, ad hoc praeordinavil vos et
dolo, aut violentia ' majortim, attl s per quascunqiie omnes qui summo sacerdoiio funguntur, ut in-
injttslas causas res ecclesise, vel proprias, aut' sub- justitias removeaiis, et prsesumtiones abscindalis,
staiiiias suas perdidisse nosciinlttr * ante accusalio- ei in sacerdolio laboraniibus succurratis, opprobriis
nein « aut regularemad syuodtim vocaliouem eoruin, el calamilalibus corum locuni non prxbeatis, sed ei,
et reliqua *. qni caliimniam ct opprobrium patilur, adjutorium
C. IV. De eodem. B feralis ; illum vero, qni calumiiiam vel opprobrium
Ilem Eusebius aposiolicw scdis Ephcopus, epht. II facil, abscindalis, el Domino ct suis sacerdotibtts
ad jEgyptios ": opetn feratis.
,l Gralian. Patel ergo , quod exspoliati prius sunt
Redintcgranda sunl omnia exspolialts vel ejeclis prasenitaliler reslilneiidi, auteqtiam ad causam sint
episcopis, elc., usque funditus revocanda, eodem vocandi. Sed objicilur, ubi non (uil legilima institu-
tnodo, ut supra. tio, ibi non potesl esse resitlutio. Non enim probalur
C. V. Non est sacerdos, sed schismaticus, qui fra- clesiilulus qui prius non fuil instilultts, ac per hoc
trum se sublrahit obsequih. nec restaurulionem poslulare polest. Illi ergo, quorum
Item Alexander Papa, epist. II. in princip. ": electio viliosa esl, vel qui a clero non stinl elecli,
Nulli dubium esl, quia boni a malis semper perse- vel a poputo expetili, vel qui pcr sinwniam irrepse-
quiintiir et tribulaniur. Propier quod humiliemur " runl, non suiil liabendi inler ephcopos, el ideo, si a
snb polenli manu Dei, ut liberet ,v nos in tempore sedibus qucis lenere videbantur, expulsi fueritil, non
iribulationis. Nam * sicut leo rugiens circuil, quse- possunt reslitniionem peiere antequam voceniur ad
rens quem devoret, sic' diabolus non cessat cir- caitsain. Untle sttprtt '* tii tracialu ordinandorum :
cumire, et quaerere quos ex lidelibus perdat, et C < Si quis pecunia vel gralia hitmana, seu populari vel
maxime illos, quos ardentiores in servitio Salvatoris mililari luniiillu, elc. Sed hoc in eo lantum casu in-
eique familiares invenerit. Familiares dico eos, telligiiur, quo aposlolica sedes per violenitam occtt-
quos sibi sacrart, et iu ordine apnstolalus consii- palur, quo casu judex non invenilur, cujus officioille
titi " voltiil. Ipsi, 6 enim pro populo inlerpell.ini, et apostalicus possil excludi. ln alih antent locutn non
populi " peccala coniediinl, qttia precibus suis et habet, quum violenta possessio, nisi per judicis sen-
oblationibus ea delenl atque constimiinl. Et infrti,s : tentiam, viotenio detentori delrahi non possit. Si
Qui autem cx vestro collegio fuerit ", et ab auxilio autem verus dominus, bello non conlinuaio, sed
vcslro se sublraxerit, magis schismaticus quam rcnovato, vi illum de possessione ejecerit, judicit
sacerdos csse probabiiur. Ecce, inquit Propheta *°, aucloritale pradoni possessionetu reslituel. Si ergo
qnam boiium et qucimjncundum habitare fratres in episcopi a sedibus, quas quoquomodo lenere videban-
ttntiin. Illi vero in unum non habitanl, qui*a* fra- lur, non per judicem, sed violenter ejecti fuerint, post
tium solalio se sublrahiint, aut (quod deterius esl) ejectionem restituendi sunt ahle regutarem ad syno-
fr.iltibiis insidias ' prseparant", aul laqueos ponuni. dum vocaiionem.
"
NOTATIONES CORRECTORUM.

C. III. b In eo loco : Aptid Joannem et Symma- D c Anle accusationem : Hsec iisque ad finem atldila
clitnii lcgiiur : el in eorum, vnde abscesseruni, pole- sunl ex originali, quibtis oralin absolvilur, el quo-
sicitem funditus revocanda. Apud Eusebititn vero : rum pars in fine hujus qusesiionis a Graiiano repe-
in eorutn, unde abscesserunt, loca hinJilus revo- tilur.
cundii.

QUJEST.I. C. II. . » Capnt Pseiidoisidori , confeclum ad " Theod. cod. I. 9, ' t. 10, c. 3,
el Brev. Alar. I. 8, I. 1, c. 2. — Ans. 1. 3. c. 44. = C. III. : Ed. Bas. virtute : Ans.
• el : Edd. coll. o. ' i. e.: ib. = C. IV. ,0 Capnl Pseudoisidori, pontiftcis
cf. c. anlec. " spoliaih : Ed. Bas. =
C, V. '* Caput Pseudoisidori. 13 oportel humiliari: Edd. coll. o.—cf. 1 Pelri c. 5, v. 6. •* exallet :
Ed. Arg. *« add. : Detts : Edd. Bas. Lugdd. 16 cf. C. 1, q. 1, c. 91. " cf. Osea c. k, v. 8. "
Burch. I. 1, c. 129. lvo Decr. p. 5, o. 229. " (ugeril : Ivo. *° Ps. 132, v. 1. " phrasis, ex Greg. M.
Iiom. 57, in evang. peiiia.=C. VI. " Capnt Pseiidoisidoii, pelituni ex Procli ep. ad Doinnum Auliochc-
iiiim /vid. acl. 14, conc. Chalc). " cf. Disi. 79, c. 9.
 €69 DECRETI PARS SF.CUNDA. CAUSA III. QUiEST. II. 670
QILEST. II. iA lerina fcedilate '* sponsas suas *» (quas el *•*• uxores
GRATIANUS. eoritm praefixo tenore esse inielliginiiis) lenent, ejici
I. Pars. De imiucih ciulemposl resiiitttioncm prw- nt " adulteros, alque infames fieri, eosque ab eccle-
slandis, el quo spalio temporis concedendw sint, siaslicis honoribus arceri jubemus. Si atilem adver-
scrib.it Joanhes Papa epist. I ad Znchariam archi- sus eos aliquam querclain habueriiis, his peractis
ephcopum ', dicens : inquirendum eril et auctorilate hujus sanctse sedis
C. I. Secundum tempus exspoliaiionh concedunlur lerrainandum.
inducia reslitulionh.
C. V. Inducim sex mensium ejeclis vel exspolialit
Qttanio lempore exspoliati vel expulsi esse vide- prmslenlur.
bunttir * anle qiiam ad synodutn convocentur, sttb Item Caius epist. I ad Felicem »*
eodem spatio lempons eis inducise indulgeantur.
C. II. Dttm possessiones vel res ephcopi delinentur, Ejeclis vel exspoliatis jiosl integram reslilulionem
anniversarise induciae vel sex mensium iiHlulgemlse
atiqttid sibi objici non potest.
llem Pelagius Papa II, Episcopis Ilalim ' : sunt.
Qiiuni ecclesiie alicujtis episcopi, aul possessiones C. VI. Posl resliiutionem induciw prwstandm tun:.
vel res ab semulis ejus vel a quibuscunque aliis non _ llem Eusebius Papa, epist. II ":
* illis *
sua sponle detinenlur, aliquiil illi non debet aut po- Prius ergo oportel omnia exspolialis legi-
"
test a quoquam ante redintegralionem omnium bus redinlegrari, et ecclesias, quse eis subiatae
"
reriim suarum objici. Sed prius illi legibus redinle- snnt, cum omni privilegio sibi restitui, el postmo-
siini el a dmn non sub *° angusli temporis spatio, sed laiilum
granda omnia, poslea tempore Patribus
* *
.lefinito suiilnegolia venlilanda. lemporis spalium eis indulgealur.quanlum^xspoliali
" anlequam ad syno-
J. III. Anie liiem contestainm violenter ablata rettt- vel cxpulsi *esse* videntur
luantur. dum convocentur.
Iiem Stepbanus Papa V », Girardo Leodiensi *: C. VII. De eodem.
Oporlel, ut primum vos tam de invasis civiialibus, Item Felix Papa II in rescripto ad episcopoi AZgy-
et monasteriis.cl mansis. quamde reliquisgeneralilcr pli, eap. 8 ".
rebus redinvestiri' faciatis, quia nec nudi conten- Tamdiu in sede propria pacifice et pote&tativs
dere, nec inermes inimicis nos debemus opponere. cuncia ** disponens resideai, quandiu expulsus '*
C, IV. Dejiciantur a clero el infames fianl, qtti toca vel exspoliatus suis carere visus esl rebus.
expulsorum adulierina fceditaleinvaserunt. C. VIII. Anle restilulionem aliquis ad causam vocari
Item Evaristus Papa, episl. II * : non debel.
Q
Audivimus quosdam a vobis infamatos el dilace- Item Felix Papa I, episf. // ad ephcopos Gallia ":
ralos episcopos *ac* e civitatibus propriis pulsos* Si episcopus suis fueril aul ecclesiaesibi commissa;
(quia alibi episcopi consiilui non possunl, nisi in rebus exspoliatus, aut (quod absit, quod alienum ab
civitatibus non minimis), et alios * in eis* ipsis '• omnibus esse debel fidelibus) a sede propria ejeclus
viventibus " conslidjtos. Ideo haec vobis scribimus, aut in detentione aliqua a *6suis ovibus fuerit se-
ut scialis hoc fieri non licere, sed proprios revocari questratus, tunc canonice b ante in prislinum sta-
et integerrime reslitui debere. Hlos vero, qui adul- tum restitualur cum omni privilegio sui honoris, e*.
NOTAilONES CORRECTORUM.
QU/EST.II. C. III. • QtiinJus : Addila est haec.vox D lunc canonice (anlequam in pristino ttatu*) resti-
. ex vetuslis codicibus et restiluta vox : Leodinnsi, tuatur cum omni privilegio sui honorh, et sua omnia,
quum anlea legeretur : Laodicensi. Nam Mansi, de qum insidiis inimicorum suorum ei ablata fueruni,
qtiibus in subjeclo capile agitur, ostendunt non ad tegibus redinlegrentur, nec convocari, nec judicari
Grsecum episcopum, sed Germanum, vel Gallum polerit, nhi ipse, elc. Nec mullo secus habenl lvo et
iisec fuisse scripia. Panormia, nisi quod loco : anlequam, legunt ut
b
C. VIII. Tunc canonice: In originali sic legitur : Gratianus : ante..

QC/EST.II. C. 1. ' Caput Pseudoisidori. — cf. inlra c. 6. — Ans. 1- 5, c. 44. * videbantur : Edd. coll,
o. = C. II. 3 Caput Pseudoisidori, confeclum ex hist. trip. I. 7, c. 12. — Ans. I. 3, c. 63. * prwfiniio :
Edd. coll. o. ex orig. " add. : pradicta : Ed. Bas. = C. III. 6 Suspicatur Berardus, legendum esse :
Girardo Laudensi, qui suffragaueus fttil archiep. Mediolanensis, et conciliis Ticinensi et Ravennensi stib
Stephano V. babilis subscripsit. — Coll. tr. p. p. 1, t. 64, c. 2. ' reinvestire : Edil. coll. o. pr.
Ltigdd. II, III. = C. IV. "CaputPseudoisidori, confectnm ad conc, Sardic. c. 4 —6, et Aurel. V. c. 12. —
Burch. I. 1, c. 140. Ans. 1. 3, c. 4*5.Ivo Decr. p. 5, c. 254. Polyc. 1. 2, I. H. » expnlsos : Edd. coll. o.
10 ephcopis : Ed. Bas. '• add. : ibidem : ib. '* : ib. l° i. e. ecclesias tenenl : Ans. *•*
feritate sponsas
abest ab Edd. coll. o. pr. Bas. •*et : Edd. coll. o. = C. V. ,s Caput Pseudoisidori. — ln Edd. coll. o.
exc. Bas. cilatitr nomine Gelasii Papae. = C. VI. " Caput Pseudoisidori, confeciuin ex hisl. trip. I. 7,
c. 12. — Ans. I. 5, c. 44. Ivo Pan. I. 4, c. 50. Decr. p. 5, c. 249. " sibi : Edd. coll. o. " suo : ib. —
Coll. cill. *• non snb angvslo temp. svaiium eis indulqeatur (indtilgebatur: Ed. Par.), sed qucintuin :
Edil. coll. o. ^ videbaniur: ib. =C. VII. " Capul Pseudoisidori. —Ans. 1. 3, c. 53. lvo Pan. I. i,
e. 52. " add.: acla : Edd. coll. o. !l rel repulsus : Ed. Bas. = C. VIII. *» Capnl Pseudoisidori. —
cf. bist. irip. I. 7, c. 12,—Ans. I. 5, c. 84, (iu fine I. 5, posl c. 125). IvoPan, 1. 4, c. 44. Decr. p. 5,
«•..248. ?• ie : E.M. Arg. Nor. Ven. I. ' honore : Atis.
 '
•571 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA III. QUJEST. III. 672
sua omnia, quse insidiis inimicoritm " suorum ei A et 'necesse fuerit* °, induciaeei peienti a Patribus
ablata fuerant, legibus rediniegrenlur. Non enim constitutse absque impedimenio concedantur, et ui-
convocari potcrit vcl prsejudicari, nisi ipse pro sua dices a se electi sibi tribuanliir '.
neccssilate (minime tamen judicamius) advenire C. II. Quod ntensium induciw episcopis prastandce
sponte elegeril. Nullalenus ergo a quoqiiaiii' respon- sint.
dere* cogalur ante qtiam iniegcrrime oiniiia, quse Item ex eailem «"pisl.ad fraires JEgypii, c. 20 *:
per suggestiones inimicorum suorum amiseral, po- De induciis vero episcoporuin, super qtiibtis con-
lestali ejus ab honorabili concilio lcgali ordine re- sultiislis, diversas a Palribus regttlas invenimus
diiilcgrentur. § 1. Prsesul '* vero " cutn omni ho- instilulas. Quidam enim ad repellenda impetitorum *
nore sialui pristino reddatur, el ipse disposiiis niacliinamenta, et suas praeparandas » responsiones,
ordinaiisqtte libere ac secure diu suis rebus, liinc et testes confirmandos, el consilia episcoporum
regulariler inlra qualuor, vel qninqne, vel sex, aut nique amicorum quscrenda, annum et 6 scx mantla-
scptem menses, juxla qtiod possibilitas ei fiteril, et vcrunl menses concedi. Quidam auteni anninn, in
non ante convocatus, ad lempus in concilio legitimo qno pliirimi concordant. Mitttisvero qtiam sex men-
el canonico veniat so ad causam, ei, si ila jusie ses non reperi, quia et laicis hsec indulta sunt,
videlur, accusantium propositionibns respondeat. B quanto magis Domini sacerdolibus ? Et infra : § 1.
II Pars. Gralian. Quod si mule vivendofacultates Inducise namque ' non sub angusto tempore, sed
ecclesiw dispersit ephcopus, ab ejus patrinwnio, sub longo spatio concedendse siint, ui accusati se
quousqne de dilapidaitone rerum ecclesiusliCarum prseparare, el universos commtinicalorcs in provin-
tognoscatur, submovendus est, exemplo tulorum el ciis posilos convenire, et testes prseparare, alque
curalorum, qui,dum (uerint suspecti, a lutela, vel conlra insidialores se plcniier armare valeant.
cura removcniur, donec de suspecto cognoscamr. C. III. De inducih prastandh.
Unde Pelagitts Papa Petro presbytero ": liem Eleulherius Papa in epist. ad Gallim vrovin-
C. IX. Al> adminhlratione removeanlur qui res cias :
ecclesiwmale vivendo dhpergunt. lndiicise non modicsead inquirendum dandse sunt,
Qtiia ca, qtise de fraudibus Maximilianic flebili ad f.c aliquid prsepropere agi a quacunque parle videa-
aures noslras supplicum relalione venerunt, non tur, quia ' per subreplionera multa proveniunt,
facile secundum veritatem ngnosci polerunt, nisi C. IV. De eodem. PALEA.
faculias ecclesise, quam in usus suos male conver- Item Damasus Papa epist. 111 ad Stephanum Ar-
tendo dispersit, ab ejus poteslate, donec causa 3* chiepiscopum ,0:
33
cognoscatur, seponaiur : idcirco nos euni a supra-' " < Induciae accusalis in criminalibus causis sex
diclae ecclesiie pairimonio volumtis interim submo- iuensium, vel eo amplius, si necesse fuerit, conce-
veri 3*,et in vestro, discussionis ipsius lempore *', dciidsesunt. >
inodcramine delineri. II. Pars. Gralian. Spalium vero dilationum, sicut
in lib. 111 Cod. tit. 11 de dilationibus invenitur ",
QUJEST. III. hac ralione moderandum esl, ut, si ex ea provincia,
GRATIANUS. ubi lis agitur, vel persona, vel instrumenta poscanlur,
I. Pars. Quod vero posl vocalionemvenienliad ju- non amplius quam tres menses indttlyeaniur. Si vero
dicium indiicia negantlw non sint, Felix Papa II, iu ex contineniibus provincih, sex menses custodiri ju-
ephtola ad (ralres JEgypli cap. 8. lestalur, di- stilim " est. In transmarina autem dilalione novem
cens ' : menset computari oportebil. Judicantes autem b hac
C. I. Venienti ad judicittm induciw non negentur. ralione non sibi concessuminlelligant dandw dilalio-
Qutim accusatus atl judicium venerit, si voluerit nh arbilrium, sed eamdem dilationem (si rerum ur-
NOTATIONES CORRECTORCM
C. IX. e il/n.fimtfiam : In vuigalis *' sequebatur : D sunt ex epistola ipsa, Ivone el Panormia, habentur-
presbyieri, quse vox inducla esi, quia in nullo velusto que infra eadera cap. Induciw.
codice Gratiaui ex iis, qui collali sunl, habetur. C. IV. b Judicantes autem : In codice Justiiiiani
Gralianus aiiicni capul hoc de episcopo, non ile legitur : Quod ila constiiutum judicanles sentire de-
presbylero accepil. a bebunl, ul in hac ratione, eic.
Qu/EST. III. C. I. Et necesse (uerii : Hacc addita

QDiEST.II. C. VIII. " add. : omnium : Ed. Bas. " lvo Pan. 1. 4, c. 48. "• idem : Ed. Bas. »• con-
veniat : Edd. coll. o.= "C. IX. •• Ep. Pelagii I, non salis certi lemporis, genuina latuen ut videmr, cf.
c. 44. C. 23, q. 3. et Edd. coll. o. pr. Bas. 3»de causa : Ed. Bas. 33oos : ib. 3*submovere : Edd.
coll. o. 3» tempora : Edd. Arg. Bas. Nor. Ven. I, II.
QUJEST. III. C. I. ' Capul Pseudoisidori. —Ans. 1. 3, c. 55 (53). Ivo Pan. 1. 4, c. 98. Decr. p. 6,
c. 335. » atlribuantur : Ed. Bas. = C. II. * Caput Pseudoisidori.— cf. conc. Carlh. III, c. 7, hist.
irip. 1. 7, c. 9, Theod. cod. 1.2, t. 7, c. 1, 2.—Burcb. 1.1, c. 180. Ans. 1. 5, c. 118, 119. lvo Pan. I. 4,
c. 102. Decr. p. 5, c. 296. Alger. I. 1, c. 52. * impedimentorum : Ivo. — inimicorum : Ed. Ras. — im-
peralorum : Ed. Lugd. 11.—Alger. — imperilorum : Edd. rell. — Bitrch. " sperandas : Ed. Bas. 6 uui :
orig. ' rero : Edd. coll. o. = C. III. 8 Caput Pseudoisidori. — Burch. I. 16, c. 30. Ans. I. 5, c. 56 (54).
Ivo Pan. 1.4, c. 103. Decr. p. 6, c. 517. Alg. 1. 2, c. 60. * phrasis ex c. 54. Apost. dcsumia. = C. IV.
"• Pseudoisidori. — Ans. I. 2, c. 76. lvo Pan. 1. 4, c. 101. pecr. p. 6, c. 287. " c. 1. Cotl. 1. 3,.
Caput"
t. H. jusliiia : Edd. coll. o. pr. Lugdtl.
675 DECRETl PARS SECUNDA.CAUSA. 111.QUiEST. IV. 674
genihtima ralio flagitaverit, et nccessilas desideralas A. sum esi, et ti quid circa lilem plus impendisse cuin
inslruclionh exegeril) non facile amplius quam semel, taxatione judicis juraveril. [§ 7. Excepiio fori « dila-
nec ulla trahendi arle scianl esse tribuendam. %1. Ei toria est , aique ideo in iriilio litis debet opponi et
autem '» dilatio penilus est deneganda, qui rescri- probari. Peremplorias autem exceptiones, vi sttni
plum ad extraordinarium judicem deporlaveril »*. prmscripiioneslongi lemporis, sufficit in inilio litis
llli autem, qui in judicium vocatur, danda est ad contettari.]
probanda •* precum mendacia, vel proferenda aliqaa
inslrumenta vel lestes, quoniam instructus esse non
QUJEST. IV.
potuil qui prmier spem ad alienum judicium trahitur.
GRATIANUS. .
§ 2. Quum •' vero ad appellationem consullaiionemve
a principe rescriptum fuerit, sive sit primo judicio Quod vero infames el non legitime conjuncli ad
petita dilatio et " ea tribula non sit, sire nec peiita accusalionem admitli non debeant, et qui generaliler
quidem, eam dari cuiquam non licebil eadem ratione, ab accusatione removendisinl mullorum auctorilit-
qua ne in judicih quidem cognilioniint imperialium libus claret.
dilalio tribui totet. § 3. A judice " procedente dila- Ait enim Hyginus Papa, epist. II' :
lionem non conveuilpostulari, etiam si vtraque parte C. 1. Infames eot, qui tunl bonw ramm accusare twn
prwsente tribualur, quum non alias, nisi cavsa co- possunt.
gnita, indutgeriqueat, et cogniliocausw non inlerpel- Alieni erroris
i societalem • sectantem,' vel a sui
lalione planaria ", sed considerante *° magh jttdice propositi tramite recedenlem, aut apostolicse sedis
leyiliine colligatur, ntsi (orle ddationis petilio fuerit jussionibus * inobedientein suscipere non pbssumtts*
improbata, suscepla quwstio per senlentiam judicis nec impelerc recte credenles, ve.lsanctorum Pairum
dirimalur. Conttitttiione septima, in collatione VII, jussionibus oblemperunies periniuimtis, qtiia inter
§ i. [Libellum " vero non alias actor dirigat, nhi iideles et infideles magna debel esse discretio.
pritts el in ipsum, quem dicit obnoxium, el in negotii C. II. Qui legemsuamsponle transgreditur, antesuam<
exseeuiorem exponat caulionem, se vel inlra dttos reversionem tecie agenles accusure non potesl.
menses lilem contestatttrum, vel omne damnum ei, lletn Anacleius Papa i« prima decretait *:
qui convenitur,conlingens restitulurum in duplum **. Beatus praedecessor nosier Clemens , vir apostoli-
ln coll. V, const. 6. cus et spirilii Dei plenus, uiia ciim reliqttis sanciis
III Pars. § 5. Offeralnr **ei, qui vocatur ad judi- collegis suis statitit dicens : Accusandi vel * lesti-
ciitm, Ubeltus, et exinde prmbitis sporlulis , data '* ficandi licentia dencgelur his qui Chrislianse rcli-'
fidejussione,XX dierum gaudeat inducih, qttibus de- ginnis et noniinis dignitateni, et sune legis vel sui ,
liberel", cedatne, an contendat, atquejudici ne alittm proposili iiormam ant regulariler prohibita negle-
tociari pelat, an recuset eum, nisi ilte sit is, queni xcrinl. Transgressores euim sponle legis stise, ejii*-
ipse " alio recusato jam pclierit. Denique prmsens qtte violalores, *el recedentes", aposialac tiomiiianliir.
interrogetur, ait hoc tempus 'lilis' iransierit? Qtmd Omnis eniin apostala refittaiidiis esl ame reversio-
non modo *ex' ipsitis responsione, sed etinm 'ex' li- nein suam, non in aeciisalione recle ageniiiiin aut
belli subscripiionemanifesletur, quam in inilio facere lestiiiionio suscipiendus esi.
debet. Lilh ergo -j-coniestatio conlra hoc indullum " C. III. A suo proposito dhcedenles sttnt infames.
habita pro nihilo est. lbidem : § 6. Quod *" fieri non Iiem Pius Papa, epist. 1 »:
debet, nisi aclor satis dederit, certam promitiens Si quis ' vero a suo proposilo retrorstnn exorbi-
quantitalem se dalurum, sVliiem' non exsequatur, aut taverit, et jtissiim aposlolicae seilis libenlcr trans-
exsequensnon vincat causam, Si igitur post lempus gressus fuerit, infamis ellicilur. Reprobari ergo
'a se' constitulum " inlra decem dies reo prwsenle oportet eorum redargutiones, qui in recta fide su-
non occurral, dimillatur reus exactt eo, quod promis- specti sunl. Fides autem el conversatio priinum *
NOTATIONESCORRECTORUM.
« Exceptiofori: Poslrema hscc pars abest a ple- D aulem verba legunlur infra ead. q. 6, c. Si quit epi-
risque velustis exemplaribus. In uno aiiieni est iu tr.oporum, § Exceptio, el ibi sunt in omnibus auli-
margine cuin hoc litulo : Glossu Joannh. Eadem quis codicibus.

111.C. IV. ** ib. c. 5, sed mutala verborum sene. . u reportaverit: Ed. Bas. " im-
QDJEST.
probanda : orig. " ib. c. 4. "" nec tribula : Edd. coll. o. " ib. c. 4. " plenaria : Bohni. " contidende :
orig. —Glossa.—Edd. coll. o. Nov. 96, c. 1. —Cod.lit. delilis conlesl. Auili. Libellum. "abest abEdd.
coll.o. pr. Lugdd. *» Nov. 53, c. 3. — Cod. ib. Auth. Offeratur. •*•dato fidejnssore : Ed. Bas. '• an
cedat : Edd. coll. o. " et ipse — peiiit : Edd. coll. o. fvero : eaed.tpr. B.is. *' privilegium : orig.
*»Nov. 53, c. 1. Cod. tit. de ililaC Aulh. Quod fieri. " prwstilutum : Edd. coll. o.
QUJEST.IV. C. I. * Capul Pseudoisidori. — cf.*supra C. 2, q. 7, c. 23. — Coll. tr. p. p. 1,* t. 7, c. 3.
Ans. 1. 2, c. 16 (17). Ivo Pan. 1. 4, c. 70, et 88. socium a sui proposiii tramile : orig., institutioni-
bus : Ed. Bas. = C. II. *Capul Pseudoisidori.—cf. inlerpr. ad Theod. cod. I. 16, l. 1, c. 7.— An.s.
1. 3, c. 9. Ivo Pan. 1. i, c. 60. ' et: Bohra.= C. III. • Caput Pseudoisidori. — cf. Staitiia eccl. anl.
c. 52. — Coll. tr. p. p. 1, t. 8, c. 2. —Ans. I. 3, c. 4. ' Si quis a vero prop. :<Edd. coll. o. pr. Bas,
;ussa : Edd. coll. o. • prius : Ed. Bas.
675 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA 111.QUjf.ST. IV. 678
scrulanda est, et demdcqui irreprehcnsibiles appa- ii C. VIII.Clericus, qui episcopum accusaverit, infamh
ruerint sur.l recipiendi, et non prius. efficiliir.
Ilem Stephanus Papa , epist. II, c. 8 ••:
C. IV. lncesluosi el non legilime conjttncli sacerdotes Clcricus vero, qui episcopum suutn accusavorii,
et legilimecoiijunclosaccusare non possunt. aut ei insidiaior exsiileril, non esl recipicinliis,
Item Calixtus Papa ad ephcopos Galliw, episl. II, quia infamis effeclits esl, et a gradu debet recedere,
c. 4": ac cttrise tradi serviturus.
Cotisangoincorum conjniiclioncs nec legilimse C. IX. lnfames et exsules fianl qui ephcopot perse-
suiil, nec manere pOssunt, sed sunl repellemlse. Et qutinltir.
llem Alexander Papa, epist. I, c. 1 '
infra cap. 5 : § 1. Quisquis ergo non legilime con- IIi suos « persequunlur et amovcre
qui episcopos
junctiis, vel absque dotali lititlo ac benediciione s-i- nituiilur conlra *
cerdoiis consiat copttlaitis, sacerdoies vel lcgilime iujuste aposlolicam auctoritalein,
elsi a morle prohibenlur, dicente Doinino '* : A'o/o
conjimclos criininari, vcl in eos testificari imnin.e morletn sed *»ul convertalur et vival, pcr-
peccaloris,
potest, qtioniam omnis inccsli macitla polluius iu- lamen '* notanlur infamia, el exsilio digni
famis cst et accusarc supradiclos non pcniiiltilur. peiua
Non solum ergohi rejiciendi " sunl ct iiif.inies elfi- judicauiur linilimo; de quitius a lemporibus apo-
slolorum ei infia *isla*tciiemus, alque decrela h:w
ciunlur, sed etiain omnes eis consenlienies. § 2.
Slmililer de raptoribus, vel eis qui semores impc- bemiis, 'quibus* eorum accusandi episcopos vel
•* lestificandi in cos vocem obstruimus, quos non hu-
tunl, fieri ceiiscmus. Hos ergo legcs sseculi in-
•* manis *', sed diviuis aclibus mortuos esse scimus.
lerficiuni, sed nos misericordia prseeunle sub
C. X. Delractores et inimicorum auctores ephcopot
ipfamiae uoia ad pcenilenliam recipimus. non accusent.
C. V. Qui non sunt recipiendi in accutaiione. Item Zcpliyrinus Papa, epist. I ad ephcopos Sici-
Idem in eadem ephlola •*: tienses":
Conspiratores in nullius accusatione sunt reci- Detractores , qui divina auctorilale eradicandi
piendi, nec eorutn vcl aiiatlicmatizatoriim vox ullum sunt, et auctores *' iuimicorum ab episcopali »ub-
nocere vel accusare " potest. movemus accusalioue vel lesiiiuonio.
C. VI. De eodem. C. XI. Infamis vel sacritegus religiosum Christianitm
ltem Slephauus Papa, epht. II ": accusare non potest.
Item Eulychianus Papa, ep. II ad ephc. Sicilix *".
Ntillus anathemaiizatorum •' suscipiatur, nec a Nulli unqtiam infami atque *»sacrilego de quo-
quoquam credantur quie ab eis dicunlur vel conscri- C cunque negotio liceat adversus religiosum Chrisiia-
buntur. Eos " dico anaibematizalos esse, quos num
(quamvis humilis »• servilisque persona sit)
episcopi suis scriptit anatheinatizaverunt, aut eorum leslimonium dicere, nec de qualibet re *• actiobe vel
staluta anaihemaiizanl.
nscriptione Chrislianum impelere.
C. VII. Anathematizati fideles accusare non possunl. Gralian. Notandum vero, quod aliud sit excnn-
liom Fabinnus Papa, ep. I ad Ecctesiwminhlros ": municalio, et aliud anaiheinutiialio.
Omiies, quos saucloruin Palrum sialula lam proj- , Unde JoaunesPapa VIII, scribit cuidam Ephcopo b ":
tcrilis quani fuiuris lemporibus ;/lailieinalizani, C. XII. Aliud esl excommunicalio, aliud anatltetrrti-
submovemus, ct ab omni accusalione fidelium alie- lizatio.
nauiiis. Engellrudam uxorem Bosonis noveris non solum
N0TAT10NES CORRECTORUM.
QIXEST.IV. C. IX. * Sttos: Vox isla abesl a ple- D mate percussam. Cnjus nuilieris flagitia, ob quse
risque niaiiuscriplis et originali , sed ob glossam juslissime hanc poenain tulii,- refert Regino lib. 2
non est sttblaia. Cliroiiicorum. Potuil anlcm tempore Joannis VIII
C. XII. b Epistola haec Joannis VIII non est in- vivere haec femina, quoniam Hadiianus II, qui inter
venta. Veriiin Nicolaus I in concilio a se Romaeha- Nicolaiim I elJoannem VIII imercessil, quiniuin sui
bilu de Meiensi synodo penilus abolend», cap. ult. Pontilicatus aiiiium uou implevit.
narrai, hanc Eiigellrudain bis a se fuisse anathc-

Qu.csr. IV. C. IV. ,0 Captit Pseudoisidori. — cf. conc. —Amel. lll I. , c. 10. conc, Turon. II,
c. -A', Slatuta eccl. ant. c. 101, cour. Carili. VII, c. 2. Biirch. 7, c. 1. lvo Decr. p. 9,
•• : Edd. coll. o. " enim : Eild. coll.. o. " add. : tates : Ed. Bas. = C. V.
c. 23. repellendi
•* Capui Psaudoisidori. — cf. conc, Carlli. liab. A. 421, c. 6.— Ivo Decr. p. 6, c. 346. »»Imdere :
Edd. coll. o.=x C. VI. 16IS Caput Pseudoisidori. — cf. conc. Cartli. VII, c. 1. — Ivo Pan. 1.4, c. 71. "
nniilltemtt : oiig. — Ivo. add. . quoque : oiig.= C. VII. " Capul Pseudoisidori, — Ans. 1. 3, C. 16.
Polyc. I. 5, i. 1. = C. VIII. '» Caput Pseudoisiuori. — cf. Theod. cod. I. 16, l. 2, c 59. = C. IX. *'
Pseudoisidori. — Ans. I. c. 7. * et Eid. Nor. Ven. I. '* Ezech. c. 33, v. 11. *' add. :
Ciipiil 3, Arg.
iimgis : Ed. Bas. **add. : procul dubio : Edd. co!l. o. *»abhumanh : esed. exc. Lugdd. II, 111.= C. X.
'« Capiil Pseuduisidori. — cf. Slatuta eccl. ant. c. 46, - - Ans. I. 3, c. 35 (62). Ivo Decr. p. 5, c. 245.
"' aciores ; Edd. Lugdd. = C. XI. *9 Caput PseuJoisidori. — cf. Paul. Seut. I. 1, t. 2, § 1, cum interpr.
BUrch. I. 16, c. 11. Ans. I. 5. c. 25 (24). lvo Pan. I. 4,c. 92. Decr. p. 6, c. 333. *»oui. : Edd. coll. o.
3»add.: otjeciu . esed. pr. Arg. " raiioue : Edd. cotl. o. = C. XII. " Fragmentum epistolae deperditse
Joamris VHI,ad Luitbertum archiep. Mogtini., qui piaefuit concilio Moguntino hab. A. 888.— cf. Ivo
Decr. p. 14, c. 51, et Joaunis ep. 108 (ap. Mansi). — Rubiica capilis oinissa esl a Bohni.
 677 DECRETl PARS SECUDA. CAUSA 111.QUJEST. V. 678
exeommunicalione, quse a fraterna societate scpa- A anatheinate feiiatitr, Secretas vero insidias vel ma-
ral, sed eliani analhemate, qnod ab ipso Christi nifestas ponlificlbtis a quibiiscunque illaias, vel ea,
corpore (quod est Ecclesia) recidit, crebro percus- qttaebujus sancttc synodi sententia complecliltir, s<
sam esse. quis ad ecclesiie pertuleril noliliani, polialur honon .
Gralian. Undedalur intelligi, quod anathemalizaii el hi, qui achersa eis moliunlur, sicul a saucii
inlelligendi sunt non simpliciter a fraterna socielate, Patribus dudum siatulum esi, *el hodie synotlali e.
sed etiam a corporeChrisli (quod est Ecclesia) omnino apostolica auclorilale firmalur penilusabjicianiur,
separati. et exsilio suis •• omnibus sublatis perpeluo tradau-
lur.
C. IV. Qui non possunt esse accusalores vel lestes.
QVMS T. V.
Jlem Ponlianus sanctm et universalh ecclesia Epi-
GRATIANUS. scopus, episl. II, omnibusChrhlianh ":
Quod vero tettet de domo accutatorum producendi Suspeclos, aut inimicos, atit facile liiiganies, et
non sinl, et quod vox inimicorumnon tint audienda, eos, qui non sutil touse conversationis. aul qiioruin
mullorum auctorilalibus probalur. vita est accusabilis, et qui reciam uon tenent et
Ail enim Calixlus Papa, epist. II, ad episcopos Gal- B docent fidem, accusalores esse et tesles et anteces-
lim >: sores noslri " aposloli « prohibuerunl, el uos eo-
C. I. Consanguineiet (amiliares adversut exlraneot rum auclorilate siihmovemits alque fuluris lempo-
teslimonium non dicant. ribus excludimus.
Consanguinei accusaloris ' adversus extraneos C. V. Ab accusalionibtts clericorum
testimonium non dicant, nec familiares, vel' de repellai.lur, quot
teges swculi non admittunl.
domo prodeuntes, sed, si voluerint et invicem con- Item Eusebius episctph Galliarum, epitl I " :
senserint, Inter se parentes 'lantummodo' teslili- De accusalionibus clericoruin '», supe? quibu»
centur, et non in alios. mandastis, scilote, a tempore apostuloruui iu hac
C. II. Nuper inimici accusaiores vel lesies esse non sancla Urbe servaluin esse, accusalores et accusa-
possunt.
Item Anaclelus Papa, episl. III, c. 5 *. tiones, quas exlerarum cousuetudinum le./es uon
a clericorum accusalione subinotas. Et
Accusatores et testes esse non possunt, qui ante asciscunt,
heslernum diem aut nudius tertius inimici fiicrunt, infra: Idcirco et HQSsequentes Patruin vesiigia pro
ne "irali nocere cnpiant, vel * Isesi, se ulcisci velint. salvalione servorum Dei quaseunque ad accusaiio-
liioflensus igilur accusalorum et lestium affeclus nem personas leges publicse non admitiunt, his im-
C pugnandi alterum ei nos liceniiam submovemus, et
el
quserendus esl, non suspectus.
C. III. Deeodem. nullte accusaliones a judicibus audiantur ecclesia-
Item Symmachus Papa, in V Synodo Romana, sub sticis, quse legibus sseculi prohibentur.
ipso habita ': C. VI. Alienigenm, et quos divinm voces mortuot
Accusnloribusvero inimicis, vel de inimici domo appellani, episcoposaccusare non possunl.
prodeuntibus, vel qui cura iniinicis immoratilur *,. ltem Pelagius Papa II ephcoph llaliw " :
aul suspecli sunt, non credalur, ne iraii nocere cu- Canonica sanctorum Patruin statuta (ne coluinnse
piant, ne Isesiulcisci se velint. Et infra : § 1. Si quis sanclae Ecclesise vacilleni)*sequcmes ac roboranles,
hsec.quae hodie inMiac' sancta synodo prohibila omnes infaines, cunctosqiie suspecios, vcl inimicos,
sunt, iiifriiigere prsesumpserit; aut volunlarie trans- el cos qui non sunt eorum geulis, vel quorum 11-
gredi tenlaverit, si clericusest, gradu proprio pe- des, vila et libertas nesciliir, et qui non sunt bgiia;
nilus careat, si vero monachus aut laicus fuerit, conversationis, vel quoruin vita esl accusabilis, ab
communione privetur, et si non emendaverit vitium, omni accusatione episcoporum funditus subinove-

NOTATIONESCORRECTORUM.
QU/EST.V. C. IV. • Apostoli: Sic est emendatum D et aniecessoresnoslri aposlolica repulerunt auctori-
ex Vaticanis codicibus. Aniea enim legebalur: Apo- lale, et nos submovemut, atque futurit, elc.
ttolici *". Originaie autein imoressum sic habet :

QCJSST.V. C. I. • CaputPseudoisidori, peliltim ex conc. Carth. h. A. 421, *

c. 7.—Burch. 1.1, c. 171.
Ans. 1. 3, c. 55. lvo Pan. I. i, c.85. Decr. p. 5, o. 289. Polyc. 1. 5. l. 1. accusatores : orig. — Coll.
cilt. * nec : Ed. Bas. = C. H. * Caput Psetidoisidori. — cl. Ambros. ep. 64.— Btirch. 1.1, c. 152.
Ans. 1. 3, c. 13. Ivo Pan. I. 4, c. 85. Decr. p. 5, c. 259. ' et ne : Ed. Bas. 6 aul ne: ib. — ne : Edd. rell.
— Burch. lvo Pan.= C. 111. ' Capul Pseudoisidori, pelitum ex Paul. Sent. I. 5, t. 15, § 1, conc.
Chalc. c. 27, el syn. Syinm. I, c. 5. 8 morantur : Edd. coll. o. » firmatum : ib. " add. : *»''*: Ed.
Bas. =C. IV. " Capttt Pseudoisidori, haustum ex Pauli Sent. 1. 5, i. 15, § 1, et *'conc. Carili.
hab. A. 421, c. 6. — Ans. I. 3, c. 16 (15). »* abesl ab Edd. coll. o. pr. Bas. ita legitur
ap Bohtn. et in Edd. coll. o. pr. Bas.—ap. Ans. legitur : antecessuresnostri aposloli repulerunt aucto-
rilale;el nos submovemus.= C. V. "Caput Pseudoisidori.cf." conc. Carlh. Vll, c. 2, et Enuodii apolog. pro
Syminacho.—Ans. I. 3, c. 26 (23). — cf. C. 6,q. 1, c. 19. a Id. : Galliarum : Edd. Arg. Nor.=C. VI.
"
Capul Pseudoisidori, cf. conc. Carth. hab. A. 421, c. 6. — Aus. I. 3, c. 59 (63'
 679 DECRETI PARS SECUNDA.CAUSA III. QU.tST. V. 680
iniis. Similiicr el omncs, quos diviuseleges morluos \ ne suspccti, aul infanies, aut crin.inosi, aut graliosi.
appellanl, submovcndos esse ab eadem accusatione vel calituiiiiatoresi vel affines, aut scelerali, aut fa-
ct pitblicii!poenilentiaesubmilieiidos judicamus. cile liliganies suscipianitir accnsatores, sed lales,
C. VII. A clerkis repetluittur accusaliones, quas leget qui oinni " careant *• suspicione.
sacttli non asciscnnt.
Item cx Synodo Roinana, habita sub Uadriano C. XI. Qui inimiciliisnec studet vet facile litigal, necac-
b cusulor, lesth esse polest.
Papa '•:
Accusationes ct accusatores, atquc eorum " ne- liem Felix Papa II epist. I, c. 14 '» :
goiia, qttse saeculares nnn asciscunl leges, divina ac Nullus servus, ntillus liberlus, ntillus inlidclis ",
synodica ftinditus a clcricis repelli aitctnriiatc cen- niillus criminibtis irretiliis, niillus calumiiiaior, uul-
seinus, quia iiidigntim esl superiores pati ab inlerio- lus, qui iniuiiciliis sludel, iiullus 3I, qui frequenlcr
nhus (|iije infcriores ab cis pati dcspiciuiit. liiigai, el ad accusanduin vcl dclraliendtira esl faci-
C. VIII. Nec servus, nec libertus, nec infamis ephco- lis, nulla infamis [persona, vel omiies,
qttos ad ac-
pos accusare prwsumant. ciisanda ctimina publica lcges publicse non admit-
Item Slephanus RotnitnaEcclesiw Ephcopus omnibus tunt,
permitiaiititr episcopos accusare.
ephcoph, ep. 11, de accusationibus sacerdotum, " C. XII. Familiares,
c. 5. '•: suspecti, de doino prodeuntes,
non recipiunlur in accusalione.
Accusalorcs el accusaliones, quas sseculi leges
non recipiunt " et antccessores noslri prohibuerunt, ltem Calixtus Papa, cpht.ll, ad ephcopos Galtiw ":
et nos siibinoveinus. Nitllus 'eiiiin* alienigena aut Accusaiores vel lesies stispecti non rccipiantur,
33
accusator lial eoitim, aul judex. Unde el de Lolli nec familiares vel de iloino prodeunies, nec etiain
acctisaloris adversus extraneos tesii-
scriplum est'": Ingressus es KI advena, nunquid ut consanguinei
inonium dicant, quia piopinquiiaiis el familiaritaiis
jutlices ? Accusalor atilem nostroruin " nullus sit ac
servus atit liberlus, iiullaque suspecla persona aut dominationis affeclio vcriialetn impedire solet.
iiifamis. Amor carnalis ct limor atqne avarilia pleruiiique
C. IX. lnfantes, qui ad sorlilegos el divinos concur- sensus hebeiaiil liumanos, cl perverltinl opiuiones,
runt, nec accusaiores, nec testes esse possunt. tit quacstiim pieiaiein pulenl, et peciiniam quasi
llem Eusebius I'apa, epitl. 111, ud ephcovosThu- mercedem prudenlise.
sciw ". C. XIII. Qui inimicivel suipecti sttnl, et qui odio qr.os*
Consiittiiiiiiis'iteruin, firmantes cana Patrum sta- libet insequunlur, ub uccusalione removeanlur.
Item Pelagius Papa II, epist. VIII, c. i. **:
lula', cum omnibus, qui nobiscum sunt, episcopis, ^
*sicut dudum decrelum reperimus*, ut homicidte, Oinnes, qui advcrstts Patres armantur, ttl Pairuni
malefici, fures, sacrilegi, raptores, adulteri, incesti, invasores *et niactaiores* infames esse censetiiiis.
El infra : Horuni ergo viiiortim auclores vel palra-
venefici, suspecli, criminosi, domeslici, perjuri, et
fecerunl, vel falsum leslimonitim dixe- lores noii siinl in accusaliono 3»poniificiim"• reci-
qui raplmn
riint, seu qui ad soriilegos **divinosque concurre- piendi, sed penitus rcpellendi, qiioniam jitbenl cauo-
runt '*, siinilesque eorum, nullatenus ad accusa- nica decrela Palrum, ut accusaiio vel testiiiioniuiii
tionem vel ad testimonium sinl admitlendi, quia eorum, qui odio quoslibet persequunlur •', vel qui
infaincs sunl el juste repellendi, quia funesia est " inimici aut suspecti habenlur, nullo modo reci-
vox eonnn. pianliir.
C. X. Suspecti aut gratiosi ad accusationem non ad- C. XIV. De eodem. PALEA.
| mittantur.
Item Paschalis Papa c *8.
Item Julius Papa in rescripto ad Orientales,c. 33. *»:
Similiter in *jam*prsefixa synodo est decretum, t Nulli episcoporum ab accusaiione sua repellere
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. VII. b Capul hocelc. JVeminem.,inTraead. q. D C. Aiv. <=m uno perveiuslo exemplan Grattani,
6., quse citantur ex synodo Romana, exstant in ca- a qtio pleraequePaleaeabsunl, caput hochabetiiriion
pilulis Hadriani; ea aiilein expressius eliam appel- hic, sed sup. 2., q. 7., post c. B. Peirus et Paulus,
iatilur syuodi uominc infra 5. q. 3., in pr. ubi etiaiu citatur ex Paschali 11.

Qu/EST.V. C. VII. "c. 11, inler capilnla Hadriani, cf. Capit. 1.7," c. 307, et cap. Herardi Turon.,c.
18
102.
— Ans. I. 3, c. 20 (19). ( : ex synodo Nicwnct)et in iine I. 3, c. 9. ea : orig. = C. VIII. Caput Pseu-
doisidori.ct conc. Carth. hab. A. 421, "c. 6. Tlieod. cod. I. 9, t. '•1, c. 10, conc. Carlh.
*• VII, c. 1.— Ans.
I. 3, c. 18 (17). Ivo Decr. p. 6, c. 327. admitluni: E<ld.coll. o. Gen. c. 19, v. 9. vestrorum: orig. =
C. IX. "Cap. Pseudoisnloii, pelitum ex conc. Carlh. VII, c.2. — cf. cap.Hadrianic.67.—Ans. I. 5, c. 18,
et in line 1. 3, c. 10. " sacrilegos : orig. .**coiiciirnin*:; Edtl. coll. o. pr. Arg *" add. : in laiibtis
Ed. Bas. = C. X. *6Capul Pseudoisidori, cf. conc. Carlb. hab. A. 421, c. 6.**— Ans. 1. 3. c. 21 (20).
*' omnino: Ans. — Ed. Bas. *' add. : tilio et : Edd. Bas. Ltigdd. = C. XI. Capul Pseudoisidori, cf.
conc. Carth. VII, c. 1, 2. — Ans. I. 3, c. 62 (66). 30 infidus : orig. — Ans. *• nultus frequenler tiiignns:
Ans.— Edd. coll. o. =C. XII. '* Captil Pseudnisidori, conlectum ex Paul. Seni. 1. 5, I. 15, 6 1, juncia
iuierpret. et Ambros. ep. 44. — Btircb. I. 1, c. 171. Ans. I. 3, c. 57 (55). Ivo Decr. p. 5, c. 289. — cr.
supra ead. c. 1. 33nec : Ed. Bas. = C. XIII. 3'*Cap.Pseudoisidori, "coufectum ex Procli ep. ad domnuin
Anliocli. in acl. 14, conc. Chalc. —Ans. I. 5, c. 6, (: ex Gelasio). accusulionem : Edd. Coll. o. pr.
Bas. *6 : Ed. Das. " inseqttunlur : orig. — tequunlur : Ans. = C. XIV. 3» Capul incerluin.
pontifich
— cf. c. 3. Coinp. 1, de acc. c. 5. X. h. t.
 '
68.1 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA III. QUJEST. V. 6851
liceat, quos anle, quam d ab eis impetretur 39, a sua A *8conquestus est, iteralo ad judicium renovandum
communi familiaritate neglexerit separare. i dirigiiur, etsi inanifesta f sibi ollicianl crimina, la-
Gratiah. Quod vero iriimici accusalione prohiben- men suse reddi ecclesise prsecipitur : qrianlo magis
tttr, inde esl, qvia eorum callidititte innoienlia fre- Igiialius, qui non a patriarcha, sed ipsc poiitis exsi-
quenler opprimt sOlet.Sed, quuril Athanasius sumca- stens palriarclia, minime debuil ecclesia propria *•
thedrw reddi prwcipilur, qitia de iniriticitia sui va- inimicis et suspectis judicibus decernentibus expo-
triarchm conqueilus est, palel qtlod, etsi manifesia liari? Et paulo post: § 3. Veniat et fecundissiinus
crimina alicujus sunt, noii lamen condemnandus est noster Papa Gelasius, hseretiborum expugnalor for-
accusatione inimici. tissimus, et quod de Constantinopoliianis episcopis
Unde Nicolaus Papat scribit Michaeli Imperatori in more solita tunc segrotantibus dixit, eliam nunc no-
ephlola, qumincipil:« Proposueramus. i *° : bis edisserat. Qumro, inquit **, *tamen*,ab sl his,
C. XV. Qui inimici sunt, juatcei esse nori possu.nl. judiciuiri, qudd piwlendunt, ubinam '* possit agitari?'
Quoil *' suspecti et inimici judices esse non de- dn apud ipsos, vi iidem »3inimict sini el tesles el ju-
beant.etipsaralio dictai, et pluriinisprobaiur exeni- dices? Sed tuli jttdicio riec huritana debenl committi
plis. § 1: Nara quid gfatius et amabilius dare quis negotia. Quod sl judicio, ubi iidem sunt iniuiici qui
'iiimico polest, quaui si ei ad inipeiendum cdriimise- ^' judices, nec humana debent coininilii negblia.quanlu
rit, quemdaedereforie VoIueritlQuod provide Con- niiniis divina, id est ecclesiastiea ? Qui sapiens est
staniinopolitana synodus canonum suorum sexlo ° intelligalB*. § i. Et °° revera hinc JuSiinianus »6
'
diguosciiur proliibere bapilulo. El infra : § 2. Ve- ihiperdtor pius " legibus suis *8promulgasse digno-
nianius **"ergo*et ad S. Chalcedonensem synodum, scitUr, dicens : Licea' et, qui suspectum °" judkem
et quid nobisde *3Athanasio **Paraenorum epiScopo putat "; antequam lis irichoeiut; ettm recusate, ul ud
referat audiamus. Is enim anlistes tertio evocatus ulium recurratur. Nam quodammodo naturale est
*ad syuoduin*, quia non occufrit, a patriarcha suo suspeclorum judicum insidias declinare el inimico-
canonice cbndemnattis exstiterat, sed sOlum quia, runi judicium 'semper* velle refugere; § 5. *Hinc S.
quiini Vocaretur ad synodiim, quod inimicus suus ** Aihanasius inimicoruth ssepe declinavit insidias:
essel ipse, qui judicabat, clainavit* 6, a S. Chalcedo- Hinc S. Joannes, os aureum, concilii conlra se con-
nensi synodo ad causas illatas sibi, examinandas re- gregali renuit iritrare collegium.
servatur, et nisi dehuo cortVincatur *', recipere 6fc- Gratian. Patet ergo, quod, elsi trianifesla sinl cri-
clesiam propriam judicalur. *Quod*si Alhariasius miha aticujus, lamen accusaiione ininiici cdndemiian1
a palriarcha siio depositus, quia de iniinicilia ipsius r, dus non est.

NOTATIONES CORRECTORUM;
<i Qitos ante; quuni: In eodem cbdice legilur: eliam quod liic dicitiif de inimicixia judicis ad dccnsa-
qtws et arite, quam ab eis irhpeterentitr, a sua cotri- torisfnimicitiam trailSIUIil.Nec vero (quod extota illi
ir.uni (amiliaritale neglexeruril separare. In aliis vero aclione 14 facile conslal) Aihanasius iu ea causa eral
iionnullis, in quibus haec Palea habelur hoc loco, acior,quireslitiilioiiem peierel (quippeqUiiin.liceliil
legiiur : ^ttos ariie; quam ab eh se impetendos cogno- concilio Anlioclleno depositus, poslea laineii p*r Dio-
scerent, a sua, etc. ln decretalibus aulem non iniillo scorum episcopaium recUperasseL,luiicqiie pOsside-
secus : anle, quani se ab eh impetendum cognosceret, ret),Sed Savinianiis;qiii post Athariasii deposiiioueiil
a sua; etc. in ejus locuni a metiopolitano et comprovincialibuS
e
C. XV. Sexio: Hic canon est sextiis concilli episcopis stiffeclus, abeodcniDioscoroejectus ftierat;
Coiistanliuopolilani I, apud Graecos, qui in conciliis ideoque reslitui slbi epiScopatumpelebal. In ipsoau-i
in qtialUor volutnina conjcclis (nani in aliis ediiio- tem concilio Clialcedonensi statuium ftiit, ut (quaudri
liibus abest) lomo 1 bis afferlur, primiim in coiicilio Atlianasius diceret, se ad concilium Auliocheiiuni
ipso Constantinopoliiano, deinde in iibello synodica- ter vocatUm ideo non venisse, qnod dOmnus eo lem-
iiiin conslitutionurii. De quo capilulo el aliis cano- pore patriarcha AnlioclieiiuSsibi inimicus csset) Sa-
iiibus liiijus concilii supfa disl. 22 cst notaliim, et vinianuS quidem maneret in episcopatu, inieriin verd
infra 4, quaesi. 1, c. Quod auiem, aliquid dicilur. causa Alhanasii apud Maximum lunc Anliocliiic pa
1 Eisi manifesta : Vera lecfio esl : el nisi manife- triarcham agerelur, atquc inter oclo meiises cogno-
sia sibi officiaril crimiria , suw reddi ecclesiw prwci- . Scerelur, au Athanasius crimen depdsilione digiiuni
pitur. Esique idem, quod antea reluleral ex ipso D commisisset, ac, nisi commisisse consinrei, suus illi
voncilio : el nisi denuo conviricatur,reiipere ecciesiam episcopaius reddereiur. Ex quo loio facto Nicolaus
propriarii judicalur. Verum nou esi emendalum ob parlem illam accepit; quse ad fem stiatii opiime la-
glossam, *et qula Gralianus in verbis sequenlibtis ciebat.
iiiauifesie ostendit, falsa leciionese usum esse, qlii

QCJEST.V. C. XIV. *°»9impelretur : Edd. ',Ven. I. II. — rinietjuam ab eit se impetrandos cognoscerent :
Etl. Bas. = C. XV. scr. A. 865. *• Quta : Orig. — Ed. Bas. *»Ivo Decr. p. 5, c. 55. « add. :
ipso : Edd.coll.o. **Anaslasio : Edd. coll. o. pr. Ilas.'» »»ejris: Edd. coll. o. *6proclamavit *•
: El. Bas.
" coniiiBcerctitr: Ivo. —Edd. coll. o. *' ejus : ib. add. : privari el : Edd. coll. o. in coinnio-
hitorio ad Fatistum. " abeh : Edd. Lugdd. II, III. — desid. in Edd. rell. *» nbi non : Edd. Arg. Nor.
Ten. II. — ibi non : Ed. Ven. .1. »3 add. : rei : Edd. B is. Lugd. I. »* el »on intell. : Ed.°" Bas. »» Sed'
et ib. »6c. Cod. de judic. *' prius : Eid. Lugid. II. III. °*pih : Ivo. — EJ. Arg. adJ. : sibi
Edd. coll. o. •• habet : lvo.
PiTnoL. CF.XXXVH. 22
 633 DECRETIPARS SECUNDA.CAtSA III. QUJEST. VL 684.
QUJESTIO VI. A C. V. A comprovincialibtisaccusalus veljudicatus
GRATIANUS. apostolieam sedem appeltel.
I. Pars. Extra provinciam aulem reus nullalentts Item Sixlus Papa II, ep. I ad Gralum Ephcopum ».
est producendus. Accusalus vel judicalus a coniprovincialiabitsin
I/JK/C Fabianus Papa scribit Hilario Episcopo,Cp.111, aliqua causa episropus licenler appcllet, et adeat
cap. 4 ". apostolicsesedis Ponlilicem, quiaut per se, aut per
C. I. Ubi crimen admiititur, ibi causa ventiletur. vicarios suos ejusdem retractari, 0 negolium procu-
. Ibi' semper causa agalur, ubi crimen admiltiinr, ret. Et dum iteralo judicio Pontifex causam suam
et qui non probaveril quod objecit, pcenam, qttain agit, nullus alius in ejus loco ponatur aut ordinetur
inltileril, ipse paiiaiur. episcopus, quoniam, quanquam provincialibus epi-
C. II. Accusatusnonnisi in foro sno audialur. scopis accusati causam ponlificis" scrutari liceat,
Idem eadem epht. c. 2 3. non-iamen diflinire 1! inconsulto Romano Ponlifice
Si quis episcoporum super certis accusetur * cri- perinissum est.
minibus, ab omnibus audiatur, qui stint in provincia C. VI. De eodem. [PALEA.J
sua, episcopis, quia non oporlel accusalum alibi Ilem Damasus Papa Slephano Archiephcopo, epht.
quam inforosuo andiri. B //, C. 2 a ».
Grathn. Exceplio fori dilaloria etl, atque ideo in < Discutere episcopos et summasecclesiaslicorum
inilio tilis debel opponi et probari. Peremtoriasaulem negoiiorum causas metropoiitano una cutn oiu-
excepliones(ut sunt prmscripliones longi leniporh) nibus suis comprovincialibus, ila ut nemo ex eis»
iuffttit in initio litis conteslari. desit, et omnes in singulorttm concordent '* nego-
C. III. De eodem. tiis, licet; sed diffinire eorum atque eccleslastica-
ldem Fabianus ibiclem*. rum sumraas, querelas causaruni, vel damnare
Pnlsaltis atile stium judicem causam dicat, et anle episcopos absque hujus "sanctse*sedis1*aiictoritate
non suum judicem pulsatus, si volueril, taccal. Pul- miniine licet, quam( 0 omnes appellare, si necesse
Salis vero, quotles appellaverint, induciaedentur. fuetit, ci ejus fulciri aux-iliooporlet. i
Gralian. lloc autem, quod de locodiclum esi, ttine C. VII. Comprovincialeset metropolitanicphcoporum
causam audire sed diffinire, non possunt.
iiitelligendum est, qunm verilas causm nonnisi in
loco admissicriminisdeprehendipoiesi,aui ntsiallera Iiem Eleutherius Papa scribens ad Galliw prcvincias,
sive cap. 21'.
pars judicivm majoris personm interpellaveril,
declinandojudicium, siverelevandosenlenliam. Quamvis liceat apud comprovinciales, et melro-
venlilare
Unde Stephantis, sancla et apostolica alque univer- r' poliianos, aique 1Sprimates episcoporum
snlis Ecclesia Romana Ephcopus, scribit omnibus accusationes et criiiiiiiaiiones, non tamen licet
Episcopis, epht. II. cap. 7. ° : diflinire b sine hujus sanciae sedis auctorilate, sicut
C. IV. Inira provinciam, el a comprovincialibuslan- ab aposioiis eorumque successoribus muliorum
lunt causa est atidienda. consensu episcoporum jam diffmiiumest. Nec in
Uilra provinciarum ' lerminos accusandi licenlia eorum ecclesiis alii aut prseponantur, aulordinen*
non ptogrediattir, sed oninis accusatio inlra provin- tur anleqiiam liic eorum juste terniinentur ncgotia.
ciam audialiir, ct a comprovincialibiis termiiielur, Reliquorum vero clericorum cansas apud provin-
nisi lanttim 8 ad apostolicam scdem fuerit appella- ciales 19,et meiropolitanos, ac primales et ventilarc,
luni. el juste finire 40licel.

NOTATIONESCORRECTORUM.
QU.CST.VI.C. VI. « Caput hoc in aliquot velustis perius vero hscc praedicla fuerant : finitiva eptscc-
cxciuplaribus non habeiur, neque in ipsum adesl porum lanluin jttdicia huc deferanlvr, ut hitjus san-
glos^a. b I) cta tetlis aucioritate finianlur, siculi ab aposlolh,
C. VII. Diffinire : In epistola ipsa sequitur : eic, itsqiie ad verbum : Reliquoruni.
secus quam pradictum est, rctiquorumvero, elc. Su-

OU.EST.VI. P. I. * Caput Psendoisidori, cf. C. 2, q. 5, c. 5. C 2, q. 8, c. i, et infra c. fin. — Ans.

I. 11, c. 8". = C. 1. *adtl. : enim : Edd. coll. o. pr. Bas. Lttgdil. II, III. = C. II. sCap. Pseiidoisidori, cf.
Greg. M. ep. 8, I. *3. Ed. Maur. — Burch. I. 1, c. 147. Ans. °
I. 5, c. 77 (76). Ivo Dccr. p. 5, c. 260.
Polyc. 1. 5, l. 1. accttsatvr : Edd. coil. o. = C. 111. Capttl Pse.udoisidori,cf. Theod. cod. 1. 9, t. 1,
c. 10,1. 9, t. 10, c. 7>,et syn. III, sub Symmacho Ans. I. 2, c. 11, el inler cap. Hadriani in fine I. 5,
c. 3. lvo Pan. 1. 4, c. 125. Decr. p. 6. c. 523. Polyc. I. 1, l. 7. — C. IV. 6 Caput Pseudoisidori, cl.
Theod. cod. 1. 9, l. 81, c. 10, et 16. —Ans. in fine 1. 3, inler cap. iladriani c. 9. Ivo Pan. 1. 4, c. 55.
' protiincice: orig. abest ab orig.— lamen : Ed. Bas. = C. V. • Caput Pseudoisidori, cf. conc. Sard.
c. 4, 5, 7.—Coll. tr. p.p. 1, t. 2-2, c. 2. — Bttich. 1. 1, c. 144,176. IvoPan. 1.4, c. 125. Decr. p.5,c.4,
et 257. " retractare: Edd. coll. o. " episcopi : Edd. coll. " definiri : orig. = C. VI. ,3 Caput
Psettdoisidori, cf. Iniioc I, ep. 2, cl Greg. M. I. 5, ep. 8. — Ans. 1. 2, c. 61 (59). "•*concordilerconve-
niant : Edd. coll. o. pr. Bas. ••abesiab Ed. Bas. 16 : Edd. Ven. I. Lugdd. — cf. Burch
qttoniam
I. 1, c. 179. Ivo Decr. p. 5, c. 293. = C. VII. ,7 Caput Pseinloisidori, confectuin ad conc. Sard. c. 4.
— Ivo Pan. 1. 4, c. 154, loli. Docr. p. 6, c. 51U. 1Stei : Edd. coll. o. '* comprovinciales: ib. " diffi-
tiire • Ed. Bas.
'i"S8i> DECRETI PARS SECUNDA.CAUSA III. QILEST. VI. 68«
C. VIII. Ante apostolicam censttram in causisephco- A UndeJoannes Papa Salontoni lerlio et ultimo Regi
porum, non est diffinitiva ferenda tenteniia. Britonum **:
Ilem Leo Ephcopus urbis Romm Anasiasio Episc. C.conscienliam X. Quomndam ephcoporiim depositionem, extrd
Thessalonicensi,ep. LXXXII al LXXXl V, c. I ". Romani Pontifich factam, vro pace
toleravit ecclesia.
Mullum slupeo, frater carissime, sed et" pluri- Ilaec quippe est ordinatio Dei palris lui, el haec
mum doleo, quod in eum, de quo nihil amplius ju- est lex ecclesise matris tuse, videlicet ut omnes
dicaveras, qnam quod evocatus adesse differret et episcopos fegni lui ad Turonensem archiepiscopum
excusationem inlirmitatis oblenderet, tam atrociter miltere non delrectes, ipsiusque **judicium postu-
et lam vehementer potueris commoveriyprsesenim lafe non dedignefis. Ipse enirii est metropoliiaiiiis,
qtium, elsi tale aliquid mereretur, exspectandum et omnes episcopi tui regni suffraganei ejus sunt,
tibi fuerat quid ad tua consulla rescriberem. Et sicut "conscfipiioiies pnedecessorum riieorum evi-
infra: Sed eliam, si qtiid grave intolerandumque denterostendunt, qui praedecessores luos, quia illos
gessisset**, nostra" exspectanda erat ccnsura* ut ob ipsiijs cufa subtfaxerant, forte 3*invectione cor-
nihil prins ipse decerneres qnam quid nobis place- ripefe 34 stiidueriini, qiuinivis nec nostra scriptsi
ret agnosceres. Vices enim nostras ila luse credidi- snper hac re missa decsse videantur. Qitumque
mus cafiiati, ut in partem sis vocatus. sollicitudi- n cofam designalo 3» Turonicse ecclesise prsesttle et
nis, non in pleniludinem polestalis. Unde sicut inlegro iiumero collegarum, idest duodecim episco-
lntillum nos ea, qiiaea le pie sunt curata, laetificant, portiin, cclebfalo convenlu fuerint ejecli episcopi»'
ita nimirum", ea, quse perperam sunl gesta, con- rcgnlariter exauiinali, apparueritque quod canottice
trislant. fiierint ejecli, ipsis in sua dejeclione.nianenlibus,
C. IX. Praler sentenliam Romani Ponlificis nec (jui in locis eofum consecrati suni.poluerunt utique
concilia celebrari, neCepiscoputn damnari oportcl. episcopatus honore potiri. Quod si episcopi ejecli
llem Julius Papa orientalibus Episcopis, ep. I ". insonles fuerint declarati, his amotis, qui illis snb-
rogati sunt, ccclesias suas ipsi recipiant. Nam, quttm
Dudum asanctis aposlolis successoribusque eorurn mei 3S eorum
aniecessores prsesules ejectionem
in antiquis " decretutn fueral stalutis, quse hacte-
episcoporum, qui ab ecclesiis suis expuisi sunt, nec
iius sancta cl universalis aposlolica tenet ecclesia,
9 8 admiserunt, nec approb=iveruril, ncc ipsos, qui eis
non oporterel* praeler sententiam» Romaui Pon-
30 siibrogati "posl* siinl «,. viventibus illis Iegiiiunis
lificis concilia celebrari nec episcopum damnari,
31 episcopos dixerunt;. Sane, si ad turonenscm forle
quoniam sanclam Romanam ecclesiam pfimalcm C archiepiscopum mitlere praefalos cpiscopos dedi-
•mnium CccJesiarum esse voluerunf ei sicut B. stttde duoscpiscopos de expulsis et duos de
gnaris,
Pelrus apostolus primus fuil omnium apostororum, una cum ecclcsiaetuse lcgato ad aposioli-
subrogaiis
ita et hsec ecclesia suo nomine consecrata (Domino camB. Petri sedein iransinitiere, ubi,
digna exami-
instiluenlc) prima et eapul sit ceierarumv et ad cam natione prxmissa, qui legitimi episcopi sunt appa-
quasi ad matrem alque apicem oinnes majores reant, et suas ecclesias irregtilariter non atnitiant.
ecclesia?causse et judicia episcopofum feeurrant, Nihil cnim queo 39aliud in prsesenli negotio diffini-
et jnxta ejus sententiam terminum sumant, nec re.
Quia vero magna quis sit metropolitaniis apuil
extra Romanum quicquam ex. his debere decerni Britannos contentio
esl, licet nullius memoria te-
Poniificem. neal vos in vestra regione ullam habtiisse metropo-
II Pafs. Gralian. Aliquando inconsulto RotHano lilanam ecclcsiam, lamcn si IjbeC(postquam Deus
Ponlifice plerique ephcoporum damnali inveniunlur, omnipotcns pacem inter vos ei dilecttini lilium no-
et alii in eorum locutn subrogali, quorum damnatio- slrum, Carolum regem gloriosum, consiilucrit) fa-
nem el subrogaiionempro bono pacis ex dispensalione cile hoc potcrilis adverlerc. Quod si adeo cooien-
iolerasse legiiur ecclesid. liose*0 crcditis agere, ad nosifum aBostolaluni de-1

NOTATIONESCORRECTORUM.
t. X.c Snbrogatt posl sunt : Sic reslitutum est ex aliquot veiuslis et valde emendatis codidbtis;
Aniea legebalur: subrogari possum*.

QU.EST.VL C. VIII. " scr. A. 446,'*ep. U Ed. Baller. —Coil. tr. p. p.Ven. 1.1.43, c. 20. '• abest ab Ed.—
Bas<
"committeret: orig. —Edd. coll. o; i'es/ra:Ed. Bas. "minimum: Ed. H. — nimtum : ong. Etlil.
coll. o.=C. IX. *6Cap. PseiJdoisidori, cf. hist. trip. 1.4, c. 9, donationein Corist. M. et InnOc. I. ep. 2.-^
»8 oportere : orig. — Ans. — Edd. coll. o. —
Ans. 1. 2, c. 41. *7add. : ptwfath : orig.—Ans. »*
Bohm.
conscientiam : Edd. coll. o. pr. Bas. sovel: Edd. coll. o. " primatum : ib. — P. II. Into Ntcolaus I.
(A. 865), cujus nomineepistola in Edd. coll. o. cilatur.—Coll. tr. p. p. 1.1. 62, c. 58.*6=C. X. " ipsius quo- "
Ed. Bas. 3* — Edd. coll. o. *' corrigere: Edd. Nor. Ven. I, 11. prasignato : ong.
que: (orli: orig.
verba : ephcopi — ejecti : operarum vitio oiiiissa sunt in Ed. Bas. *selectionem : Bolun. ' ita leg. iri
Edd. coll. o. pr. Bas., in qria ctiin orig. ap. Mans. leg. : subrogali sutil. *° " qnaro : Edd. coll. o. *&
nihii enim aliud est, quod in prwsenti negotio pettitus diffiniri possil : orig. conieniwsius : ib<
CS7 DECRETl PARS SECUNDA.CAUSA111.QUJEST. VI. 688
stinare contendile, quatenus nostro libraminc quac j\ C. XIV. jVu//iticeat aliarunt provinciarum iudicium
fuccit apud vos anliquitus arcfaiepiscopalisecclesia expetere.
luce clarius innotcscal, el deinceps onmi ambiguitate llem lunocenliiis Papa ad Viclricittm3*9. Roihomagen-
sem Ephcopum, epht. II,c.
recisa qiiam " sequi episcopi vestri debeant in-
Non liceat cuiquam, sine praejudicio lamen '•
cunctanter agnoscant. Neque enim ecclesias Dei
damna Romanaeecclesise, cui e in omnibus causis reveren-
per discordiasTegum divisionis aliqua pati tia el aucloritas debclur, relictis his sacerdoiibus,
necesse est, qiniui (quanlum ex se est), pacem,
et iu qui in eadem" provincia Dei ecclesias nulii divino
qitam prsedicant, servare sludeant invicem
omnes. giibcrnanl, ad alias convolare provincias vel" alia-
III Pars. Gralian. Alias attlem irrila erit eptsco- rum provinciarum episcopornmjudicia expetere vel
porum senlenlia et a synodo reiraclanda. pali. Quod si quis proesumserii, *et*ab officiocleri
stibmotuset injuriarnm"3 reus ab omnibus judiceiur.
Uttde Felix Papa 1, episl. /, ad Palernum'' :
C. XI. Damnatio injusta irriia est et a st/nodo re- Gralian. /leverenlia aulemtquw apostoliemdebelur
iractanda. ecctesim,el ejus auctoriias intelligenda esl, quum
lrritam esse censemtis et injustam a eptscoporum vel ad ipsam appellatum fuerit, vel ab ea judices
damiiatiouem et idcirco a synodo relraclandain, jj elecliconcedunlur. Unde Sixtus Papa, quum dicerel :
ita tit oppressis ab omnibus in cunclis subvenialur Comprovincialeset a se electos debent habere ju-
cansis. dices, staiim subjungit: nisi fuerit appellatum.
Gralian. Quod aulem metropolitanumsnuin con- C. XV. Absque aposlolicw sedis decreto extraneos
lemnere, et aliorum jttdicium alicui expeterenon li- judices adire non possumut.
Item Anaclelus Papa, epist. 1, c. 5 **.
ceat, Sixltis Papa III *3, lestatur in eoist. ad orienta-
les Ephcopos, c. 5, dicens : Unaqusequeprovincia tamjuxta ecclesiae*sqtfam
C. XII. Peregrinajudicia tunt tubmovenda. jtixta saeculileges ,suos debet justos el non iiiiquos
habere judices, el non exlraneos, nisi apostolicse
Peregiiua judicia, salva in oinnibus aposlolica sedis decreveril auctoritas.
sauclione prohibemus, quia hujus
aiicloriialc, generali
iiidignitmest ul ab extraneis judieentur qui com- C. XVI. iVisi per appellationem alterius provtncice
adire non oportet.
et a se eleclos debenl babere judices
provinciales judices
nisi fueril appellatuni. ltem ex Roniana Synodo*".
C. XIII. Deeodem. Neminem exhiberi" de provincia ad provinciam
ltem Anacletus Papa, cpisi. /, c- 3 *'. vel ad comitatum oporlet, nisi ad relalionein judi-
Leges ccclesiaeaposlolica firmamus auclorilale, & cis, *ad quem fuerit appellaluin*', ita ul actor rei
«l percgrina judicia4* submovemiis. Unde et Do- furum sequalur: E( in/ra»8: § 1. Illa, quse gsunl per
minus **, menlioneni faciens Lolh *', per Moysen unamquamque provinciam, ipsius provincise syno-
loquitur, dicens : Ingressus est quidem (inquiunt)*8 dus dispenset, sicut in Nicseuo consut decrelum
vl udvena, numquid ul jndkes? esse coii(Uio. § 2. Ullra *9 provincise lermiiios ac-

NOTATIONESCORRECTORUM.
C. XI. d El injuslam : Sic in oiiginali, et ante-
cedil vox : aliter, sed in decretis Julii, et in conr.i-
lio Carihaginensi IV (unde cilatur infra 11, q. 3, c.
lrritam) el in capitulis Hadriani, et apud Ansel-
iiiiiin esl: iriiiam esse injuslam ephcoporum dum-
naiiunem, etc, quse lcclio videlur magis convenire
ciim rubrica hujus capitis.
C. XIV.« Cui : In epistola et Marcelli et Innocen-
lii* legitur : sine prmjudicio lamen Romanm eccle-
tia, ctti inomnibus caushdebet revcrenltacnsiodiri:
quamvis a postrema eonciliorum in qiiatttor lomis
ediiione absinl illse duae voces : sine prcejttdicio,
queiuadmoduin et paulo inferius istse : vel aliarunt
provinciarum ephcoporumjudiciu expelere vel pali,-
quseiamen habenturin aliis locis indicalis.
C. XVI. i Ad qitem (uerit appellalum: llacc simt
addila ex Hadriano, epistcJa synodica Fclicis et
Ivone.
8 llla, qua. Hinc tisqoe ad fiuem in caoilulis-
lantura lladriaui sunt iuventa.

QUJEST. VI. C. X. *''quem Edd. Bas. Ven. I. Lugdd. — P. III. ** Caput Pseudoisidori, cf. Statuta
ecii. ani. c. 51. — Coll. ir. p. p. 1, t. 24, c. 3. — Ans. in line I. 5, inter cap. Hadriaui. '
= C. XI. *3 Capui Pseuiloisidori, cf. Theod. cod. I. 9, t. 1, c. 10. — Coll. tr. p. p. 1,
t. 42, c. 2. — Bitrcb. I. 1, c. 147. Ans. I. 5, c 77 (76), el inler cap. Hadriani in fine
1. 5. lvo Deor. p. 5, t. 260, p. 6, c. 531. Polyc I. 5, t. 1. = C. XIII. ** Caput Pseudoisi-
dori. — Coll. tr. p. p. 1, t. 2, c. 6. *»add. : omnino: Ed. Bas. *6Gen. c. 19, v. 9. *" de Lolh : Edd.
coll. o. *»inquit : esed. =C. XIV. *9scr. A. 404. — Ans. 1. 2, c. 52. •*' abest ab Ed. Bas. * et in
Coll. Hisp. et ap. Ans. " iisdem provincih : Cnll. Ilisp. »*verba ': vel — pali non sunt in orig. ap.
Conslani. et in Coll.Hisp.; legunlnr lamen apud Isidor. Merl. et inep. Marcelli1. " injurim : Edd coll.
o. = C. XV. •* Ciipul Psendoisidori, cf. conc. Sard. c. 3.— Coll. tr. p. p. 1, t. 2, c. 7. — Ans.T. 3,
e. 21. »• ecclesiasticas: Edd. coll. o. = C. XVI. *6c. 5. Cap. Hadriani, suintum ex ep. I. FeJicis I.
(Pseiidoisidor.). — cf. Nov. 1,1.3, l. 1, juncta inieipr. — Ans. I. 5, c. 123. Ivo Decr. p. 5, c. 218,
p. 6, c 351. " exire : Edd. coll. o. pr. Bas. »8c. 9. Cap. Iladr., deprompluin ex c 2, conc. Chalc. —
Ans.Hiler cap. lladr. in liuc 1. 5, c. 8. »•'c. 10. Cap. Iladr. — cf. Capil. I. 6,c. 381.
689 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA III. QUJEST. VIF. 690
cusandi licenlia non progredialtir. Omnis accusatio A ptum esl ul civilibus officih non \unganlur. Verunta-
intra provinciam audiattir et a comprovincialibus men, si servus, dum putaretur liber, ex delegatione
lerminelur, nisi prselatus 60sil qui accusatur h. senlentiam dixit, quamvh poslea in servitulem depul-
C. XVII. De eodem sus sil, senlenlia ab eo dicta reijudkatw firmitalem
Item Sixlus i 61. tenet.
Si quisclericus superquibuslibet criminibus ac- C. II.
cusalus fueril, in provincia, in qua consislil ille, qui In Digestis lit. de poslulando b
accusatur •*, suas exerceat* 3 actiones, nec existi- Infames * non possunt esse procuratores vel pa-
met eum accusator suus alibi aut longius ad judi- troni causarum. Sunt autem tres ordines eortim,
citim pertrahcndum **. qui poslulare prohibentur. § 1. Est autem postulare
€. XVIII. Ubi crimen admiititur, ibi causa venti- desiderium suum vel amici sui in jure apud eum,
lelur. qui jurisdiclioni prseest, exponere, vel alterius desi-
Item ex decreto Hadriani Papse 6». derio conlradicere. § 2. Nara, ut praemisimus, non
Qui crimen objicit scial 66 se probalurum, Re- postulantium tres ordines sunt. Quidam prohibentur
vera ibi causa agatur. ubi crnnen admittitur. omnino poslulare vel propler selalcm, ut minores
" decem et septem annis, vel propter casum, ut sur-
QILESTIO VII. dus, qui prorsus non audit. Alii prohibenltir ne pro
GRATIANUS aliis postulenl vel propter sexum, ut feminae, vcl
I Pars. Quo judex esse non posstt quem cum reo propter casum, ut utroque lumine orbali, vel pro-
par aul major macula inficiat, muttis auclorilaitbus pter nolam lurpitudinis, ut ii qui corpore suo mu-
probatur. liebriapassi sunt, nisi forle vi praedonum velhostium
Dicil enim sancla*Romana Synodus » ' : stuprali probenlur. Simililer qui capitali crimine
C. I. Infames judices esse non possunt. vel calumnlse causa " publico 6 judicio suni damnati,
Infamis persona nec procuralor esse polest, nec vel qui operas suas locaverunt ut cum besliis depu-
cogniior. gnarent in arena, pro aliis poslulare prohibeniur.
Gralian. Tria sunt', quibus aliqui impediuntur ut His personis pro se allegare permitiitur, pro aliis 7
judices non fiant: Nalura, ut sttrdus et mulus, et qui poslulare prohibelur, nisi forte lulelam impuberum
perpeluofuriosus esl, et impubes, quiajudicio carent. vel curam adolescenlium non affectatam, sed ne-
Lege, qui tenalu amotus » est. Moribus, feminm et cessariam administrent. Pro his enim, quorum cu-
tervi, non quia non Itabeanljudicium, sed quia rece- fj ram geruni, eis postulare concedilur. Alii eniin

NOTATIONES CORRECTORUM.
t> iVisi prwtulus sit qui accusatur : Verba IISPC iraclanda decrevimus. Eadein pars habelur in capi-
neque in capilulis Hadriani, neque in antiquioribtis tulis lladfiani, quse (ut superius cad. q. 5, c. Accu-
Gratiani exemplarit-us leguniur; in aliis vero loco sationes adnolaltim est) nomine Romanse synodi in-
ipsorum sunt bsec : nisi ad sedem aposloticam fueril terdum cilanliir. Reliqtta vero hujus capilis viden-
appellatum. i lur esseGratiani, sumta lamen fere ad verbum ex
C. XVII. Caput hoc, quod citaiur ex Sixto, in 1. Quttm prmlor, versic. Quidam ettim ff. dejudkiis,
niilla epislola Ponlificum hujiis nominis est inven- queinadmothim el in seqtienti capiie mulla colli-
tuin. ln aliquot vetustis exemplaribiis est taniiiin : gunliir ex variis legibus Digeslorum et Codicis.
Item, ut videalur citari eadem synodus Romana, Qiiainobrem iii anliquioribus coilicibus oinnia haee
quae in superiori capite, id est quse conlinetnr in usque ad c. Qui sine peccato, conjuncle habentiir.
capilulis Hadriani. Ivo autem part. 6, cap. aulem C. II. b Caput hoc (quemadniodum in superiori
529, citat ex Felice I. nolatione significaluin esi)in veltislioribus exempla-
a
QUJEST.VII. C. I. Prior pars hiijus capituli us- D ribus non est sejunclum a superiori, et est colleclio
que ad vers. cognilor, habetur in epistoln 2. Felicis variarum legum facla a Graliano. Sed, quoniam
1, inquarefert synodum a se habiiam, quod in pleraque verba sunt ipsorummel auctormu, et in
principio epislolae commemorat his verbis: Nos vero vulgalis est distinclum caput, ideo iisdem. caracle-
ad supplementumvestrum fralres et coephcopos no- ribus impressum est, quibus cetera auciorura ca-
stros vocavimusamplius quam sepluaginta, cum aui- pita.
bus hwc, aum subtus habenlur inserta, regulaxiiex

QU/EST.VI. C. XVI. *• nisi ad sedem ap. fueril appetlatum : Edd. Bas. Lugd. 1. = C. XVIl. " Cap.
Pseudoisidori, cf. ep. Eleutherii ad Gall. prov. et Felicis I, ep. 1. — cf. interpr. ad Nov. 1,1. 3, t. I. —
Ans. 1.3, c. 27, et in fine 1. 3, inter Cap. Hadriani, c. 7. — Ivo Decr. p. 6, c. 318, 529. **pulsatns : Etld.
coll. o. — Coll. cilt. 6*exerat : Ans.—lvo p. 6, c. 329. — 6*prolrahevdum : Edd. coll. o. = C. X"»III.
** c. 52. Cap. Hadriani. — Burch. I. 16, c. 3. (: ex conc. Arausico). Ans. 1. 3, c. 87. Ivo Pan. I. 4„
c. 75. Decr. p. 6, c. 524. 68 scribat : Ivo.
QUJEST.Vll. P. I. ' c. 5. Cap. lladriani, depromtum ex ep. 11.Felicis I. (Pseudoisid.). — cf. inlerpr.
ad. Pauli Sent. I. 1, I. 2. — Ans. 1. 3, c. 7 (123). lvo Pan. 1. 4, c. 78. Decr. p. 5, c.* 248, p. 6, c 5ol,
3 molus : orig. — Ed. Bas. = C. II. ex fr. \, 1.5,1. I,
Polyc. I. 5, t.'l.=C. I. *ex lr. 12, 1. 5,t.l.
6 '
vctbis aiio modo aptatis. » abcsl ab Ed. Arg. ptibtici judiai: Edd. coll. o. alio : Ed. Bas.
(391 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA III. QU-^ST. VII. 6931
omiies, qui ut infames iiotantur, nisi pro se et. A parii palrocinium denegaverit, careal foro; sciat
pro cerlis personis postulare non possirnt, nisi in etiam ntinqiiam sibi au agenditm 30copiam poss,e
integrum restitulionem acceperinl. § 5. Perinittitur reslilui.§U. Si quis autein ex liligaloribus detecius
aulem eis postulare pro parenie, pro patrono patro- fticril separatim tractasse cum plurimis, el adversa^
nave, liberis parentibusque patroni patronseque ; rio suo * tali fraudc * subtraxisse paris defensionis
8
pro liberis eliam s.uis ', fralribus et 10sororibus, copiam, ostondcl 31 proculdubio iniquam a se litem
"uxore", socero, socru, genero, nuru, vitrico, naverca foveri, ct aucioritatem judiciariam a se clusam cxt
privigno, privigna, pupillo, pupilla, furioso, furiosa, perietur. § 15. Item»', quamvis illi, qui cattsain fisci
faluo ", fatua, muto, sqrdo, prodigo, et adolescente. egissent, prohibeanlur adversus fiscum patrociniuni
§ 4. Item " pro iis, quibus propler infirmilalem cu- prseslare, lamenliodieetiam adversus fiscum palroci-
ralores dari solent, et qui ncgotiis suis aliquo per- nium possunt exhibere privalis, dum eam causam
petuo morbo stiperesse non possunt. § 5. Omnes " declinent suscipere, quam tractaverant, dum fisci
autem, qui non sponle, sed necessario fungunlur advocali fuerunt. § 16. Item, si 33 conlra patrem
* "
offlcio, sine offensa edicti posiulare possunt, pupilli causam egisli, tulor vel curator dalus ean-
eiiamsi ii sunt, quibus non nisi pro se * ipsis* po- dem causam defendere non prohiberis. § 17. Cogni-
slularepermiltilur. § 6. Affinilates **vero non eas ° lores 34vero ex officio intelliguntur, non ex arbilrio.
accipere debemus, quae quondam fuerunt!, sed prae- Nibil s» enim refert c, is 30,qui arbitrium suscipit,
sentes § 7. Nurus et generi appellatione et soceri, an sit inlegrse famse, an ignominiosus. § 18. Filitis
et socrus. et ulleriores, quibus pxo.prsepositio solet 37etiam in rc pairis arbiter esse potest. Nam et
accedere •*, coniinentur. juiiicem eum esseposse plerisque placel. § 19. Si *8
II. Pars. § 8. Arcentur etiain a pro.fessione advo- quis vero jttilex s|t, arbitpium recipere ejus rei, de
catorum (sicut in secundo libxo Codicis, titulo de po- qua judex esl, et in se compromitti jubere prohibe-
stulando invenitux " qui sub nomine honorariorum tur * lege Julia *, et si sententiam dixeril, non est
17 ex ipsis negoliis, qttse tttenda
susceperint, emo- danda pcense persecutio. Servus *9 arbiter esse
lumenlum sibi certae l* partis cutn gravi damno non valet, libertinus potest. § 20. Porro infamia
liligaloris et deprsedalione '» poscentes inveniuntur. mullipliciler irrogaiur. Aliquando enim conlrahitur
§ 9. Iiem ", si quis adeo procax fueril, ut non ra- genere delicti declarali per sentenliam, veluti quura,
tione, sed probris " putet esse certandum, opinio- judex pronunciat: injuri,am 40 fecisti, hercditatem
nis suse imminutioncm patiatur '.». § 10. Praeterea ** expilasti, calumniatus es, Aliquando generj pcenae,
non licet advocalo ullum contraclum inire, ullam f, sicut illi, qtii " damnanlur in opus publicum, qui
pactionem conferre cum eo litigatore, quem in pro prislinum quidem slalum oblinent, sed damno nt-
priam recipit fidem, nec ex industria jurgium pro- famiae etiam post impletum tempus subjiciuntur.
trahere. § 11. Apud Urbem '* Romam etiam hono- Aliquandq genere pcenae, et delicli declarati per
ratis, qui hoc pulaverint cligendum, eousque liceat sentenliam, veluti dum fustibus *" cseso per praeca-
orare, quotisque maluerint, videlicet ut non ad nein dicitur : iavzoyuvTniru;*3, id est : calumnialus
turpe compendium slipemque '"defonnem hsec arri- es. Aliquando ipso genere facti, ut exercentes im-
piautr occasio. Nam, si lucro pecuniaque capiantur, probum **fcenus ei illicite exigenles usuras usura-
veluii »6degeneres inter vilissimos numerabuntur. rum, et mulier **, qua3intra J,enipus, quo moris est
§ 12. Si " vero in uno audiiorio duo tanlum prse Ittgere marilum, contrahit matrimoniuin, et qui
ceteris fuerint vel plures, quorum fama sit hilarior, scienseam uxorem duxerit.
in judicantis officiosit ut par causidicorum distti- Gratian. Idem teslatux Felix Papa et ehdem k°
litttio fiat, et's exaequelur partibus *9auxilium sin- vexbh § 1. Item in evangelio " qui txabem gesial in
gulorum. § 15. Si quis vero monitus a judice ea oculo pxobatux non posse educexe feslucam de oculo
excusalione, quae nequeat comprobari, cuicunque fxatxh sui. § 2. Item David in lib, PsalmQxum*" :
NOTATIONESCORRECTORUM.
«IVi/ii/enim refert: Verba legis, ex quibus hunc D an libertinus sit, integrm famm quh sit arbiler an
ct versicuhiin : Servus arbiler, Gralianus accepil, ignominiosus. Inservum Labeo compromiili nonposse
sunt haec : Pwdius libro nono, el Pomponius libro libroundecimo scribit, el esl verum.
trigesimo lertio scribunt, parvi re(erre, iiigenuus quis

QUJEST.VII. C. 11. *10 add.:eliam suts:Edd. coll. o. 9 add. : (ralribus el parenlibus patront et patronw :
Edd. Arg. Nor. Ven. I. fralre, sorore : Ed. Bas. " fr. 2, 3, il>. " fr. 4, 5, ib. 13fr. 6, ib. "fr. 15, ili. "
uccidere : Ed. Bas. —P. 11. ,6 c 5. Cod. I. 2, t. 6. " honoralorum : Ed. Arg. 18certi temporh : Ed. Bas.
*.'deprecaiione : ib. " c. 6, § 1, ib. *.1 add. : verbh : Edd. coll. o. pr. Bas. Ltigdd. II, III. *' patietur :
orig. — Edd. coll. o. '* c. 6, §272, ib. '* c. 6, § 5,!Sib. °° stipendium deforme : Edd. Bas, Ven. ** I. '•
adri. : abjecii atque : Ed. Bas. c. 7. Cod. cod. eienim aquelur : Edd. Arg. Ror. Ven. II. pro
paxt.: **Edd. coli. o. 30 agendi: ib. 31 ostendit : Ed. Bas. 3a c. 1. Cod. 1. 2, l. 9. 33 fr. 10. 1.
3Sfr. 7, ib. 30eum : Edd. coll. o. 3' Dig. 5,
l.l. cf. fr. 3. Dig I. 4,1.8. pr. Lugdd. II, III. fr. 6, ib.
•*fr. 9, § 2, ib. »» fr. {/, pr. ib. *° cf. c. 5, 12. Cod. 1. 2, l. 12. 41c. 6. Cod. cod. *« c. 16, 17. Cod.
eod. *3 i. e. calumniarh : Edd. Lugdd. II, III.—sycophanth i. e. calttmniator : Edd. reU.
o-uzoyaiiTeffi5
*•>c. 20. Cod. coJ e. 15. CoJ. eoil. " supra q. 5, c. 11. — *7Matlh. c 7, v. 5. *° Ps. 49, v. 16«,
 693 DECRETi PARS SECUNDA. CAUSA III. QU^ST. Vll. 691
'Peccalori aulcm dixil Dens : quare lu enarras ju- A judicat, non voliintati su:c o.blemperare debcl, sed
siifiLismcas,et assnmis testamenium meum? eic §3. tenere quod legitm esl 67. Etpost pauca : §5. ln ju-
Ilem Gregorius " : Ctijns vita despicitur, reslat, ut dicando magis cordi sit6S verilalis cuslodia, quatii
ejus praedicaiio conteninalur. obedienlia volttnialis.
C. III. Qui aliorum vitia puniunl sua prtus corrigere C. V. Gravatus criminibus judicare non valet.
studeanl.
ldem in Moralibus tib. XIV, in Job. cap. 15. Item Gregorius prafalionh in Job. c. 3, al. 6 6».
111.Pars. Qwi *° sine peccalo est vestrum, primus ln gravibus peccatis qtiis positus, dum $uis pre-
*' in illam lapidem mitiat. Ad aliena quippe pu- mitur, aliena non diluit. § 1. Cuncli '• enim
liquido
nientla peccaia ibant^el sua reliquerant. Revocan- novimus 71, quia, qtium is djsplicet, qui ad interce-
tur "iiaque intus ad conscientiam, ut prius propria dendum millitur, irali aniiniis proculdttbio ad dete-
corrigant, et lunc aliena reprehendant. Hinc est, riora provocatur. § 2. Scriplum " quippe est : Vi-
quod quum Iribus ** Benjamin in carnis scelere ctimw impiorum abominabilesDeosunt, vola justorum
fuisset obruta, collectus omnis Israel ulcisci iniqui- placabilia'".Neque enim in omnipolentis Dei judicio
tatem voluit, sed tamen semel et iterum in belli . quid'*, sed a quo datur, inspicilur. § 5. Hinc est
certamine ipse prostratus est. Consulto enim **Do- B enim quod scriplum est '* : Respexit Dominus ad
uiino, si ad ulciscendum ire debuisset, jussum est Abelet ad munera ejus, adCain auiemet ad munera
[ut »*iret], qui juxta divinse vocis imperium per- ejus non respexit. Diclurus quippc, quia Dominus
rexit, el serael et secundo perdidit" 6, et ttinc demum respexil ad munera,prsemisit sollicile, quia respexit
peccatricem tribum valde feriens pene funditus ad Abel. Ex qua re patenter ostenditur, quia nou
exslinxit. Quid esl *', quod in ultionem »8sceleris offerens a muneribus, sed munera ab offerenle pia-
inflammalur, et lanfen prius ipse °' proslernilur, cuerunt. §.4. Dona >"quippe '6 iniquorum nonprobat
nisi quod prius ipsi purgandi sunt, per quos aliotum Althsimtis, nec respicil in oblaiiones " eorum, nec i»
culpse feriantur, ut ipsi jara mundi per tiliionem triuliiiudine tacrificium eorum propiliabitur peccqtit.
veniant, qui 60aliorum vitia corrigere feslinant? § 5. 7/em : Longe '8 est Dominus ab impiis, ei er«»
C. IV. Itle de vita alierius judicet, qni non habet in tiones jttstorum exaudiet.
se ipso quod puniat.
Item Ambrosius super : Beati immaculati, sermone C, VI. Primuni nosmetipsos, deinde proximos debe-
XX. ad vers. Miseraliones tuae, Domine 61. mus corrigere.
Judicel ille de allerius errore, qui non habet quod Item Beda inc. $. Joannis dejudicio adullerm.
in se ipso condemuet. Judicet ille, qui non agit Poslulalus Dominus judicare de peccairice non
"
eadem, quse in alio putaverit punienda, ne, qiiiMn slaiimdaljudicium, sedprius inclinans se deorsuni
de alio judical, in se ferat ipse senienliam. Judicet digito scribebat in terra, ac si demura quam obnixe
ille, qui ad pronunciandum nullo odio, nulia of- rogatur '• judicat, nos videlicel lypice instiluens,
fensione, nulla levitate 6»ducatur. Et post pavca : ut, quum quselibet proxiinorum errata conspicimus,
80
§ 1. Bonus judex nihH ex arbitrio suo facil et dotne- non hsec ante reprehendendo judicemus, quam ad.
sticae proposito 6' voluntatis, sed juxta leges et conscientiam noslram liumiliter reversi digito eani
jura pronunciat, slalutis 6*juris obtemperal, non discretionis solerter exculpamus 81, el quid*in ea
conditori * sedula exa-
indulget proprise voluntali, nibil paralum et medi- placeat, quidve displiceat,
tatum domo defert, sed, sicut audit, ita judicat, et minalione dirimamus, juxla illud Aposioli »* : Fra-
°*
sicut se habet * negotii *66 natura, decernit; obse- tres,si prwoccupatus fueril homo in aliquo delicto, etc.
quiliir legibus, non adversatur, examinat causse Et infra : § 1. Qui sine peccato est vestrum •* : id
merita, non mutai. Discile judices sseculi, quem in est, primo vos ipsi jusliliam Iegis implelc, et sic
judicando tenere debeaiis'aflectum, quam sobrieta- innocenles manibus * et mundo corde * ad lapidan?
tem, quam sinceritatem. Et paulo post :§2. Qui jD dam ream concurrite.

NOTATIONES COKHECTORUM,
C. V. <tDona : Haec non .egiintur ibi apud B, Gregorium, sunl U»menEccles. c. 34, et repetiintur
jnfra 14, qticesl. 5, ^cap. Scriptum.

QVMZT.VII. C. 1L *9 Hom. 12, in evang.=C. III. "°Joan. c 8, v. 7. '"pnus" : Ed. Bas. *• revocentur:
Edd. coll.-o. »*Jud. c. 20. ** avtem : orig. **desid. in orig. 5Scecidit : orig. 60 add. : hoe : Edd. coll. o.
pr. Bas. «' uliione : Edd. coll. o. " abest ab Ed. Bas. — iste : Edd. rel. <7uiel : Ed. Bas.=C. IV.
61 ex comni. Ambros. in Psal. 118. — Aiis. 1.3, c 54. 6S novitaie : orig. 63' proprim : Ed. Bns. ••
scilis : orig. — Ans. —si quh scith : Ed. Bas. 6°-de domo : Edd. coil. o. 66 abesl ab Ans. >" legh ;
Ed. Bas. 6S esi: Edd. coll. o. = C. V. 6» Coll. trl p. p. 1.1. 55, c 41—45. '• ex Past. p. 1, c. 10.
— cf. Dist. 49, pr. 71Cunctis liqttel : Edd. coll. o. 7* ex ep. ad Reccarednm. ep. 122. (scr. A. 599),
1. 0. Ed. Maur.- cf. C 14, q. 5, c II. , 73 Prov. c. 15, v. 8. " add. : daiur: orig '» Gen. c.4, v. 4,
5. 76 Eccl. c. 34, v. 23. " oblationibus : Edd. coil. o. pr. Bas. 78 Prov. c 15, v. 8. =C VI. " quod
r- rogalur : Etld. coll. o. 80 add. : errata : Ed. Bas. "' exsctt/pemus : Ed. Arg. — exculpemus : Eddt
rell. 'pr. Lugdd. II, III. *s Gal. c. 6, v. 1. •» Joau. c. 8, v. 7.
095 DECRETI PARS SECUNDA. CA.USAIII. QUJEST. IX. 696
C. VII. Sacerdos vrtmum sua peccula, deinde aliena A judicari non debeat, Zephyrinns Papa teslatur, epi-
delergat. slola 1 ad Ephcopos Siciliw, dicens • :
Item Augiislinus ad quemdam Comitem'81*. C I. Episcopus non nisi a pluribus audialur et
Sacerdos ul sapiens et perfectus medicus primum judicetur.
S!
sciat cttrare peccala sua, et poslea aliena vulnera Accusalnres episcoporum omni careant suspi-
detergere et sanare, et non pnblicare. cione, quia coliitnnas suas Dominus flrmiter stare
Gralian. ltem, in evangelio 8e sal infatualum ad. voluit, non a quibuslibei agitari. § 1. Nullumnam-
nihilum ulile esse dicilur, nisi ul projicialur foras et que eoriim sentenlia a non, suo judice dicta constrin-
ab hominibus conculcetur. Ex quibus omnibtis datur gat, qnia et lcges sseculi idipsum fieri praecipiunt,
inlelligi, quod criminosus cilteriuscriminis judex esse [ul fqdice a libro seplimo, itlulo de sententiis et inter-
non potesl, el se ipsttm condemnai, dum in alterius loctitionibus on),ntumjudicum, lege penullima : § 2.
crimen sententiam pxofert. § 1. Sed qbjicilur : Saul Ctijus in agendo quis observat arbilrium, eum lia-
87quum a Domino essei reprobaius, populum Dei ju- bere eliam contra se
judicem in eodem negotio non
dicabal, el ejus judkium universuspopulusexpelebat. dedignelur.] § 3. Judices * duodecim quilibet epi-
ltem, David, quum esset adulier et homicida inter- scopus aecusalus (sinecesse fuerii) eligal, a quibus
togatus a pruphela, senienliam in diviiem dedil, qui B ejus causa juste judicelur. Nec prius atidiaiur, aut
ovempauperh rapuit, dicens *.*.: Judiciiim morlis est, excommunicelur vel judicelur, quam ipsi per seeli-
Viro hiiic Item, Salomon", quum amoxe muliexcu- gantur, et regulariler vocalo * ad suorum priino;
laxum deos gentium colexet, lanyenuniversa ptebs cpnvenlum episcoporum, per eos ejus causa juste
lsraeiuka ad ejus jud\cittm confluebat. Sk et Acltab audiatur et ralionabiliter discernatur. Finis vero
**, quamvis colerel Baal, lamen decem iribus judica- ejus paussead sedem aposlolicam deferalur, ul ibi-
bal. Mulli eiiam alii tam in veleri teslamenlo quam dcm lerminetur. Nec antea finiatur * sicut * ab
in novo inveniuntux, quorum vita quum essei blas- aposlolis vel successoribus eorum olim stalulum est*
phemabUh, tamen eorum senlentia, quia ex officiosuo quam ejus auctoritale iulcialur. Et paulo sttperius:
servata judiciurii ordinis iiilegrilate processil, inveni- § 4. Absens * vero nemo judiceiur, nisi ex cont*•
tur servata. Unde et Dominus ait in evangeiw9i : Su- macia absens fuerit b, quia et divinm el humanw h-^c
per calhedram Moysis sederunl Scribae el Pharissei, prohibent leges.
elc Hinc liquido constal, q.uod mali paslores, dum Item Felix ephcopus dixit in conc. Carthagtnenst II,
sententia jusli examinis aliorum crimina feriunt, sibi c. 10 6:
ipsis nocenl, dum sine exemplo suw emendaiionh C II. A quot episcoph audiatur eptscopus, qtii in rea-
aliorum vilia corrigere curant; subdith vero prosunt, Q tum inciderit.
si, eorum increpatione correcli vel sententia coerciti, Suggero secundum slatula veterum conciliorum,
vilam suam in melius cominuiare didkerinl. Ac per ut, sihquis episcopus' (quod non oplamus) in reatun\
incurrerit el 8 nimia necessitas ei fuerit
Itoc, dumub ecclesiatolerali fuerint, eorum judiciutn aliquem
tublerfugere non licet. pon posse plurimos cqngregare *, ne in crimine re,-
inaiieali 0, a duodecini audiatur episcopis c.

QUiESTIO Vli-I. QMISTIO IX.

GRAiiANUS. GRATIANUS.
Quod aulem ephcopus ab uno lanltim auclixi vel 1 Pars. De.accusutoxibusvexovel teslibus, quod in\

NOTATIONESCORRECTORUM.
C. VU.«ln vetnsta impressiope epistolarum B.Au- b Nisi ex conlumacia absens fuerit : Haec absunt
gustini exslat cpistola longissima ad Julianum comi- ex plerisque manuscriptis, et cpistola ipsa, et An-
letn; in recenlioiibtisauleniomniuni operum edilipni- selmo et lvone. lnfra vero ead. q. 9. c Absens, ha-
nibits lialieiur quarlo lomo sub tittilo De salularibiis beniur tanquam Graliani verba.
(lociiineulis, in cnjus libelli cap. 52, hoc cst caput. 1) C. II. c Episcopis : Qusehoc loco in capiie decimo
QU*:ST.VIII.C I. » Ul Codice : Ilinc iisque ad concilio Carlhagiiiensis II adducuntur,^ referunlur
vers. Judices, non snnl in epislola Zephyrini, ne- inlra 15 q. c. Felix, el ibi notabilur varielas.
que in vetustis Grat^ianicodicibus.

QU/EST.VII. C VII.8»8> cx libro de salutaribus documentis, quem supposilum*•esse censent VV. DD.
— clelexe: Edd. Arg. Yen. 1. Nor. — diluere : Edd..rell. Matlh. C. 5, v. 14.
"" 1Ans. I.c.7,15.
c 101-
-8S 2 Reg. c 12. 89 5 Reg. c II. 903 c 16. 91Malih. c 25, v. 2.
Reg. ' Reg.
QU/EST.Vlll. C I. Caput Pseudoisidori. — cf. Stalt. eccl. ant. c. »55, Conc. Paris. hab.—A.cf.829, et
Theod. cod. I. 4, t. 1. —Aiis. 1. 5, c. 38 (41). Ivo Decr. p. 5, c 245. cf. C. 5, q. 4, c.2. Greg.
»
M. cp. 55, 54, 1. 5. Ed. Maur. rocalus: Edd. coll. o. * verba asieriscis inclusa non stinl ap. Ans.—
ln Edd. Arg. Ven. II, ita legilur : terminetur, nisi ex conlumacia absens (ueril. Absens vero nento judkeiur,
ouia.etc » cr. ead. q. 9, c. 15. = C. II. 6 hab. ' A. 390, (c. 12, ap. Dionys.) — Burch. I. 1, c. 149.
Ans. I. 5, c. 40 (121). Ivo Dccr. p. 5, c. 262. inciderit ; Edd. coll. o. * « : ib. 9 add. : ephcopos :
ib. ,0 maiicat : ib.
697 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA III. QU^EST. IX. C98
absentem vocemaccusalionis vel testificationis' exhi- A sancitum, non fore canonicum quemquam sacerdo-
bere non valeant, mullorum auclorilalibus liqjiet. tum judicare vel darnnare antequam accusalores
Aii enim Tclesphorus papa, epistola unica ': cauonice cxaminalos prsesenles habeat locumque
C 1. Nisi reo prwsenle accusulor non qudiatur, defendendi accipiai, id esl inducias ecclesiaslicas ad
Accusaiori omnino non credi decernimus, qui abluenda crimina.
absente adversario causam sugggrit, ante utriusque C VII. PALEA
partis justam discussionein. [Idem Damasus iojdem conlinentex ".]
C. II. Absenteadvertario senlenliam ferre non licet. Nec " extra propriam « lial provinciam pritno ik
ltem Eleutherius papa in ephtola ad Evhcovos Gal- discttssionis accttsaiio, sine apostolica prseceptione,
liw ', cui in omnibus causis debet revcreniia cusiodiri,
Caveant jndices ccclesise ne, a*osenieeo, cujus
quoniamet anliqua docel boc Patriim regula, iu qua
causa venlilalttr, sentenliam proferant, quia irrila el '*
imperialiter i6 pariler slalnla concinunt. Cri-
erit;imo etiam *et* causam in synodo pro faclq minum'*, inquiunt, discussio ibi agenda18esl,ubi cxi-
dabuiil. Proditoris vero nec calumnia, nec vox a.11- men admissum est. Nam alibi cximinum reus
prohi-
dialur. belur audiri.* Et alibi in canonibus prsecipittir * ,9 :
C III. Reo absenle accusator non audialur.
Quwcunque negotia in suis toch, ubi orta '" sunt,
Item Calixtus papa, epist. // ad episcopos Gallim 3. *
finienda sunt, et reliqqa talia, el his similia ',
Absente eo, quem accusare voluerit qujspiam *, salva lamen in omnihus *
apostolica auctnritale, ut
accusalori non credalur,quiassine scripto difficile6, niliil in his deflniatur
priusquam ei placerc cogno-
per scriplum autem nunquam recipiafur; quia per scatur, qua omnes sulTuItosesse oportet'.
* *
scripluram' nullus accusare vel accusarl poiesl, C VIII. De epdem.
-
sed propria voce, et praesenle eo quera accusare Item idem ad episcopos lialim, episf. VI ^1.
volueril, suam quisque agat accusationem. Qui accusare aliuin elcgerit, praesens per se et
C. IV. Quw in absentes geruntur omnino evacucniur. non
per alium accuset, inscriplione videlicet prae-
Item Cornelitis papa ad Rufum, ep. 11, c. 2'. missa. Ncqtie ullus tinquam judicetur antequam le-
Omnia quae adversus 8 absenles in omni negotio accusalores prsesenles habcat, lociimque
attt loco aguntur aut jndicantur, omnino evacuen- gitimos
defendendi accipiat ad abluenda criniitia.
*.ur,quonia.m abscnlem nullus addicit nec ulla lex C IX. De eo.Jem.
damnat. .lem ex concllio Tolelano VI, c. H ".
C. V. Non judicelur qui prwtentialiier uon accusatux (P Dignum est ut innocenlis *»viia imlla maculeiur
vel convincilur.
pernicie accusalorum '*; ideo **si quis *6 a quoli-
ltem Marcellus papa ad Maxentium, ep. II'. bet criminatiir, non ante accusalus supplicio detur,
Non oportet quemquam judicari 10 vel damnari quam accusator prsesenieiur, aique lcgiim et cano-
priusquam legjlimos liabeat praesentes accusalores, num scntentia !T exquiratur. Quod si indlgna ad
locumque defendendi accipiat ad abluenda cri- accusandum persona invcniiur, ad ejus accusationcin
niina. lion judicelur, * nisi b ubi pro capite regise majesta-:
C VI. De eodem. lis causa versatur.
lleni Damasusad Slephanum archieptscopum,ep. 111, C. X. Zenlenlia feriaturqui cnusa suw neyligil adesse^
c. 8 '*. Ilem Bonifacius Papa ad G.allosepist. II ".
Ilabetur ouoqtie in decrelis sanctorum Palrum Decernimus " veslram *• debere inlra provinciam
NOTATIQNESCORRECTORUM.
QUEST.IX. C. VII. • Propriam : Sic emendatum et nonimlla siiul ex epislola.
ex epistola ipsa, Anselmo et.lvone. Anlea legebalur: C. l^. b Nhi: Haecsunl addita ex originali. ,
Nec extra patriam fiat provinciam *, Addita auiem

QUJEST. IX. P. 1. * Caput Pseudoisidori, sumtum e% interpr. Theod. cod. I. 11, t. 39, c. 9. — Ans.
1. 3, c 12. = C. 11. * Caput Psendoisidori, cf. Sialt. eccl. nnt. c 53.— Cap. Hadriani c.» 55. Burcli.
1. 16, c. 14. Ans. 1. 3, c 27. Ivo Decr. p. 6, c. 319. — cr. Capil. 1. 7, c. 219. = — C III. Caput Pseu-
doisidori, cL interpr. ad Theod. cojl. I. 9, t. 1, c. 15, et Slall. *eccl. ant. c. 55. Buicli. 1. 1, c 171.
Ans. I. 3, c. 55. Ivo Decr. p. 6, c. 289. — cf. C 2, q. 8, C 1- qukquam —
: Edd. coll. o. pr. Liigdri. II,
' Caput Pseitdoisidori,
III. * oui : Edd. Arg. Bas. » add.: est : Edd. coll. o. pr. Arg. Bas. C. IV.
* in : Ed. Bas. = C V. '
suiiiiuin ex conc Clialc act. 10,. — Ans. 1. 3, c. 62 (61). i0 Caput Pseudoisi-
dori, petitum ex Acl. ap. c. 25, v. 16. — Coll. tr. p. p. 1, t. 29, c. un. judicare : Edd. Ari?. Nor.
Ven. II. =C VI. " Caput Pseudoisidori, stimtum ex Act. ap. c. 25, *v. 16. — Ans. 1. 2, c. 59. Ivo Decr. l* cf.
p. 6, c. 347. = C. VII. "Ans.lvoib. ",»Ne : Edd. Bas. Ven. 1. provinciw : Edd. coll. o.
Jnnoc I. ep. 2. "» abesl ab Edd. coll. o. pr. Bas." **imperialia : Ans. lvo.19 —Edd. coll. o. — Bohni.
" ex interpr. ad. Theod. cod. 1. 9, t. l,c. ull. agitanda : Edd. coll. o. ex ep. Afiicanoiuiii ad
Coeleslinum P. •• uosorpla : Edd. Nor. Lugd. I. — absorla : Edd. rell. pr. Lugdd. II, III. — quilms leg. :
oborta. = C. VIII. sl Cap. Pseudoisidori, confectum ad Act. ap. c 25, v. 16. — lvo Decr. p. 6, c. 548.
= C. IX. " hab. A. 639. — Burch.' I. 16, c 5, ( : ex decretis Felicis P.) " innocenlum — non macule-
tur pern. accutantum : Coll. Hisp. »* accusatorh : lsid. "Merl. — Coll. Hisp. " adeo : Bnrcli. '* quis-
quh : Coll. Hisp. — isid. Merl. — Bureh. — Ed. Bas. ul: Coll. Hisp. = C X.
ssnlentim exquirenlur, *'
?8 scr. A. 419. — Burch. I. 1, c. 161. lvo Decr. p. 5, c. 271, p. 0, c, 338. Decrevimus: orij,'. --•
Coll. cilt. 30vesinim : orig, — Burch. lv. n. 5.
699 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA III. (JCEST. IX. 700
esse judicitim, et congregari synodum ante diem j\ A sit et compaliemlum, quam puniendum vel3* alitjtto
ealendarum novembrium, ut, si adesse voluerit, modo feriendum.
prsesens, si confldii, ad objecta rcspondeat: si vero C. XV. Tesles non dicant testimonium, nhi de liit
adesse neglexeril, dilalionem sententiae de absentia qua prasentialiter et veraciter noverunt.
non lucretur. Nam manifestum est confueri eum de Item Calixlus Papa ad ephcopos Gallia, ep. II*'.
criiiiine, qui indullo et tolies delegato judicio pur- Tesles pcr quamcunque scripturam testimonium
gantli se occasione non uiitur. Nihii enim interest non proferant *, sed prsesentes de his quse nove-
nirnm in prsesenli examine non omnia « qiiae dicta runt et viderunt, veraciler leslimonium dicant**.
suni comprobcntur, quum ipsa quoque pro confes- JNecde aliis causis ve.l negotiis dicant lcstiiiioniuni,
sione sl procurala '* tolies constet absenlia. nisi de his quse sub praesentia eorum acta esse no-
C. XI. Absentesnec accusari necjudicari possunt. scuntur 43.
Item Felix Papa ad ephcopos Galliw, ep. 1133. II Pars. Gratian. De hh eliam qui audierttnt, si ad
Absente adversario non audialur accusator, nec hoc convocali sunt, in civiit causa leslimonium dicere
scntentia absenle alia parte judice dicta ullam possunt, ut in Autlientkis cotl. VII tit. de teslibut,
oblineat firmilalem. legilur : § 1. t Si debitum scriptum sit, el probaiio
C XII. Aliera parle absente diffinitivd non feratur B ' soluiionh proferatur a liliganlibus per lestes sine
sententia. scriptura, tunc sttsceplibilem eam apud judicem esse
llem Nicolaus Papa Gallioni axchiepiscopoSenensi3*. volumus, dum ad hoc ipsum testes assumantur, ut
Revera justtis uiediator non est, qui uno liligante perhibeant testimonium pro facienda solutione, aut
el altero absenle amborum emergenies liles deci- pro meinaria alicui jttm factw solulionis, et pro con-
dere non formidat. His ila praemissis, volumus et fessione ejus qui pecunias accepit. Hac dulem inania
aposiolica attctorilate nionemits ul, si presbyier, et ex transilu perhibita leslimonia (ul si propter aliud
de qno agitur, posl excommunicaiionem suam apo- opus adveniens audivit aliquem dicenlem se accephse
slolicam sedem adire voluerit, nullus iter ejus im- ab aliquo aurum, aut debere alicui) nulta ralione va-
pedire praesuniat. lere censemus. I
C XIII. In alisentem non est ftxenda sentenlia. III Pars. § 2. Simul autem necesse esl ut videant.
Item Zephyiinus Papa ad ephcopos Siciliw, ephl. 13». Quod si alius uno, alius aiw tempore viderit,diversi-
Absens vero nemo jndicetur; quia et f divinse et tas temporum eortim lestimonium non admitiil.
liiimanaehoc prohibent leges. Unde Leo papa **:
Gralian. JVisi fuexit ubsens ex contumacia. Pro _ C XVI. JVon adtnitianlitr ad iestimonium quos non
crwseute namque eum contumacia haberi facil. '
** eodem lempore negoiio inierfuhse consliterit.
C XIV. De eodem. Nibilominus quoque piuiienili suiit tesles qui ad
Ilem Nicolaus Papa Galliom Senensi archiepiscopp"8. calumniam aliquid tesiiflcantur, nec eorum voces
Indicas Hermamium episcopum super quibusdam tanquam pluritim admiliuntiir, quos lemporum quw
freqnciitcr fuisse accusalum, pro qtiibus (quia ex dem diversiias simul interfitisse prohibtiit.
parie ipsius persona deesi) nos uni parti ad discri- C. XVII. Ad seriem gestornm tesiis ex suo nihil ad-
inen allerius credere procul dubio non possumus, jicictl.
Item Apibrosius in libro de Paradiso, c. 12".
quamvis nec usque adbuc qtii ftterint jllic excessus
dixeris, nec utrum sanae iiienlis crat idem antisles, Pura et slmplex <•leslimonii series intimanda est.
nec ne; quuin ipsos excessus perpelrabat, evidenter Plerumque testis, dttin aliquid ad seriem gestorus;
oslenderis ", satiusque »8 arbitramur, quamlibet ex *6suo adjicit, totam lestimonii fldem partis men»
* vel *
inleiiiii inlirmitalern ad poenam peccati, quani adI dacio decoloral. Nihil igilur, quod bonum vi^
ip»uni pertinere peccaium, cui magis consulendura delur, addendum est.

NOTATIONESCORRECTORUM.
C X.«JVon omnta : In origipa et apud cseteros D C XVII. <JSimptex : Inleger locus B. Ambrosii
colleciores,et iu nno pcrvelusto Graliani codice esl: est: Pura el simplex mandati forma scrvanda, vel
ommii; sed, quia idein sensus elicitur,eiadest glossa, iesiimonii series intimanda est.
non esl inuiaium.

QUJSST.IX. C X. 31professione : 33 Ivo. — profcssio : Etld. coll. o. ** est procnrata : Ed. Lugd. II. —
exprocurata : Edd. rell. =C XI. Capul Pseudoisidori, cf. Paul. Senl. I. 5, t. 5, §C,.juncta interpr.
— Cap. Hadriani c 4. Ans. in fiue 1. 3. Ivo Pan. 1. 4, c 54. Decr. p. 5, c. 248, p. 6, c 331. = C. XII.
**Caput iiicertum. —Coll. Ir. p. p. 1, I. 62, c <12.— Similia parii priori habenlur in ep. Nicolai 32, ap.
Mansi. = C XIII. »»Capul Pf-udoisidori, cr. Staiuta eccl. ant. c 53. — cf. supra q. 6, c. 1. f aliest
nb Ed. Bas. = C. XIV. 36ex ep.3Sad Wenilonem Seiiensem Ep., scr. A. 862. — Coll. ir. p. p. 1, i. 62,
••
c 49. s' osiendens : Ed. Bas. sanctiusque : ib. " add. : eiiam : Edd. c.oll. o.=C. XV. »' Capnt:
P.scudoisidori. — Biireh 1. 1, c. 171. Ans. I. 5, c. 55.*»lvo Pan.l. 4, c 93. — Decr. p. 5, c 289.
** ferant
Ivld. coll. o. pr. Bas. »»proferunt: Edd. cpll. o. *5 non nosc.: Ed..Bas. P. II, III. Caput iiiccrtuiu,
Ans, 1. r), c. 58, *6 de \ Ed. Bas,
iclcrcndum fortassis ail Lcoiicin 111.= C. xVll.
701 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA III. QUJEST. XI. 702
C XVIII.Absensper alium nec accusare, nec accusari A QU.ESTIO X.
potesi.
Iiem Felix papa ad Ephcopos Galliw, epist. II *'. (GRATIANUS.
Quod capiluto non slnl ad-
Absens per alitim accusari anl accusare non *» mittendivexodeficienlesainpximo
ailinis adsequentia, exConcilioCarlhagiiiensi VII1.
polest, nec tesiis admiititur. in quo sic cap. 3, slalulum legi{ur :
confirmalur,
IV Pars.Gralian. iVisiincrimine injuriarum,in qno C I.
Qui in primo capitulo deficil ad ceiera non ad-
illustrh persona etiam per procuratorem inlendere et millalur,
excipere polesl, servalh celerh solemnitatibus, ut Placuit, ut quoliescunque clericis ab accusalori-
Cod. tit. de injuriis, l. utt. bus multa crimina objlciitntur, et tinum ex his, de
C XIX. Iieo absente libtllus accutalionit frutlra quo prius egerint, probare non valuerint!, ad cse-
offerlur. lera jam non admittanlur.
Iiem Pelagius Papa *• Sindulw e *• Magistro mililum. Gratian. Probatur illud idem auciQfilale Arela-
Chartse, quas dedit nobis Lucidius, si illo lempore tensis Concilii II, in quo sic c. 21, definitum est ' :
adversarius ipsitis illic praesens fuisset, validaeeranl. C. R. Qui ftilsa fratribus objkiunl usque ad exittim
Sed, quia adversario absenle gesla, quse nobis re- non commvnicenl.
* »
censuil, facta legunlur, talia leges non recipiunt. jj Eos, qul falsa fralribus capitttla obj'ecisse con-
C. XX. Testes corporaliier prastito juramento lesti- victi ftterint, placuit tisqtte ad' exilum non comniu-
monivm dicant. nicare (sicut magna synodus ante constittiil), nisi/
Idem Decorato Palricio »'. digna saiisfaclione pcenituerinl.
Hortamur ut, sub timore Domini consuelam con- C III. Qui quod objicit probare non valet, de ceterc
scientiaeveslise sinceriialem in boc quoque negotio ud arguendum non admitlilur, nisi propriam cuu-
sam civitemduntaxat asserere voluerit.
conservantes, omnem personis **, quse veritatem Ilem Felix Papa in sectinda decretuli, Ephcoph
causseisiius scire possunt, facialis amputari formi- Gulliw".
dinem, et vestris prsesenlari conspectibus, taclis Si accusalorum personse in judicio episcoporum
sarrosanciis evangeliis, prsebito etiam legaliter sa- culpabiles apparuerint, ad arguendum episcopos de
cramenlo, quse »3in verilale rerum noverunt pro- csetero b non admillantur', nisi proprias causas
fcssione suse testiflcationis aperiant, ut, patefactis asserere (nou tamen criminales vel ccclesiasticas)
omnibtis,quae secundum leges et justiliara censenda voluerint.
sunt.cognoscalis, et compelentem **legibus el veri- Gralian. Quum ergo qui faisa fratribus objkivnt
tati lerminum delis, usque ad exitum vilw a communioneprohibeamur;
C XXI. Accusator et accusatus simul debent adesse. C quum ilti, qtii in ephcoporum judicio culpabiles inve-
Item Nicolaus Papa "* Hincmaro *6 Remoxum axthi- niitnlur, ad arguendum de cwlero admitli prohtbean-
ephcopo, lur: apparel, quod in primo capilulo deficienteslan-.
Necesseesl secundum sacrarum scripturarum do- quam falsorum objectores ad sequentia procedere non
cumenia ac secundum jusiiliac tramiiem, et accusa- valenl.
satuin et accusatorem simul adesse, el unam partcm,
QU7ESTIO XI.
qtiantacunqueet qualicunque pnedita sil auctoritale,
sic prorstts audiri, ut alteri parli nullum praejudi- GRATIANUS,
pium irrogetur. I. Pars. Ab accusalo veroaccusationem in accusatot
rem verti, mullorum auctoritalibus prohibelur.

NOTATIONESCORRECTORUM.
C. XIX. e Sindttlw : lvo p. 8, c 67, referl quod- sles, sed ad accusalores pertinent. Et superius ini*
dam capul epislolae a Pelagio ad Siudulam magi- tio causaein propositione bujus qusestionis 10, nulla
strum mililise scripise, * est mentio lesiium.
Qu.£St. X. " Deficienles : In vulgatis codicibus C III. b Episcopos de celero : Voces islse abstint
legebatur : testes deficientes, sed expuncta esi vox : ab omnibus vemslis codicibus **,et ceieris locis in-
lesles, quae abest a plerisque veiuslis codicibus. dicatis. Auclor lamen casus eos habuil el pondera-.
Quseeiiiiu in hac qusestione afferunittr, noti ad le- D vil,

QU^ST. IX. C XVIII. *' Caput Pseudoisidori. — Ivo Decr. p. 5, c, 248, p. 6, c. 331. Polyc. I. 5, t. 1.
48 »emo : Ed. Bas. =C. XIX. *»Ep. Pelagii I, ut videlur. — Coll. tr. p. p. 1, l. 54, c. 8. *» Sinditw :
Edd. coll. o. = C XX. *• Coll. tr. p. p, 1, t. 54,c 9. »»a pers. : Edd. Bas. Lugdd. »3 ul </««•: Ed.l.
B;is. Lugdd. II, III. — oua."ut : Ed. Lugd. 1. »* convenientem: Ed. Bas. = C XXI. ** incer-
Caput
niin.—Coll. tr.* p. p. 1, l. 62, c. 55. "6 Ismaro ' : Edd. coll. o.
QU^EST.X. Edd. coll. o. pr. Bas. = C 1. hab. A. 419. — Raban. 'pcenil. c 1. Btirch. I. 2.C.198,
Coll. tr. p. p. 1,1. 22, c. 5. IvoPan. I. 4, c 64. Decr. p. 6, c. 271. voluerim : Ed. Bas.= C. II,
3 liah. iioii seritts A.460. — cf. lamen quoe diximus atl D. 18. c. 12. — Coll. ir. p. p. 2 l. 24, c. 7.
*
Burcli, I. 1H, c 54. * falso : orig.8 — abesl a Burch. capitatia : orig. Burch. * conc. Arelal. I. c. 14.
'add. : prius : Eil. B.is. = C.HI. Caput Pseudoisidori, cf. conc. Carlb. h."*A. 409, c. 24,—Cap. Hadr, c
4. Capit. 1.5, c. 595. Ans. in' line 1, 3. Ivo Decr. p, 0, c, 418. ul fcd. Bas. ' admittuniuf i
Ed, Bas.
703 DECRETI PARS SECUNDA.CAUSA IV. 701
Ait enim Slephanus Papa, epht. 11, c. 7.' : A C. IV.
llem lib. IX. Cod. tit. de his, qui accus. non possunl.
C I. Accusati, nisi prius se purgaverint, alios accu- I. I.
sare non potsunt.
Pritis esl, ut criminihus, quse tibi ut graviora
Neganda est accusalis licenlia criminandi, prius- ab adversario luo objiciuntur, csetlis atqtie vnlne-
quam se crimine, quo premunlur, exuerint, quia rum respondeas, et tunc ex eveniu causse judex
non' est credendum contra alios eorum confessioni, seslimabit, an tibi permiltendum sit eundem nccu-
qui crimiuibus implicati sunt», nisi se prius proba- sare, lametsi prior inscriplionem deposuisli.
verint innocenles, quoniam periculosaest etadmilli II. Pars. Gratian. Aliquando civilis prajudkat
non debel rei adversus quemcunque professio. civili, aliquando criminali. Sicut enim in septimo lib.
C. II. De eodem Codkis, tit. de ordine cognilionum, l. Si de lieredi-
: Si dc hereditale et liberlale con-
Lib. IX. Coa.,tit. 1, l. 19. Imppp. Valenlinianus, tale, legitur"
Valens et Gralianus, AAA. troversia est, prius agi causa libertatis debel. Item
lege sequenli" : § 1. Si crimen aliquotl inferatur
Neganda est accusatis (qui* non suas suorumque ei, qtti ingenuus esse dicitur h, ante liberalis causa
injiirias persequunlur) * licentia criminandi in pari B suo ordine
vel minori crimine, priusquam 6 se crimine, quo agi debet, cognitioncm suam prsesidc
exuerinl secundum ' scita veterum prsebente, quoniam necesse esl anle sciri, si deli-
premuntiir, juris clum probatum fuerit, utrum ut in liberum, an ul in
condilorum ; ita tamen, ut el ipsi inscripliones servum conslitui
contra eos eliam pendeute accusatione deponere oporleat judicium.
III. Pars. Ilem : § 2. Qui ls confiletur se pali
possiilfr. controversiam slaltis, frustra poslulat sibi dari po-
C III. De eodem. testalem accusandi eum, qui se siium dominum esse
Item ex decrelo Hadriani Papae, c. 33 *. fatelur. Catisa vero iiberali terminata, si servus
Non est credcndum contra alios eorum conles- pronuncialus fuerii, dominum suum accusare , non
sioni, qui criminibus implicantur, nisi se prius pro- polerit. Codkis tib. IX, til. 1, '. penullima :" § 3.
bavcrint innocenles, qnia periculosa est et admilii Si *' quis ex familiaribus vel ex servis ctijuslibet
non debet rei adversus quemcunque professio '. domus cujuscunque criminis delalor alque accttsa-
Gralian. Hoc auiem inlelligendum est in pari vel lor emerserit, ejtis exislimalionem, caput aique
minori crimine.Cmterum,si de ma}ori crimine eum ac- fortunas petiturus, cujus familiariiali vel dominio
cttsare volueril (veluti, si accusaltis de fornkaUone, inhseserit, anle exhibitionem lesiium atque exami-
de perjurio, de homicidio, vel simonia, vet quolibet C nationcm jutlicii in ipsa expositione critninum atque
uiio hujusmodi crimine accusatarem tuum impetere accusalionis exordio nllore gladio ferialur. Vocem
voluerii), hh ancloritatibus non prohibelur. § 1. Alh eiiim funeslain intercidi oporlel potius quam audiri.
qnando eniin criminath quaslio prmjudicat civili, ali- Majeslatis autem criinen excipimus. Siruiliter l. ut-.
qunntlo criminali «. Unde in lib. III. Cod. lit. de or- tima: § 4. Si liberti accusatores manumissorum
dine judiciorum, lege i,legitur: Civili qtiseslione 10 hseredumve esse praesumserinl, eodem quo servi
inlermissa sscpcftl.ul prius de criminejudicetur, supplicio lencbuniur, luiluri pcenas aule probibilae
quod, utpole tnajus, minon meriio praeferlur. delationis exordium.

CAUSA IV.
GRATIANUS. quarlum wtatis annvm ad asseriionem svm causm ad-.
Qutdam in excommunicationeconstiiutus ephcopum dticil; prohibilus ab accvsalione adolescentemaccusa-
^ccusare dhponit; adolescentem infra decimum el D torem et se lestem iacit; adolescent personam accusa-
NOTATIONESCORRECTORUM.
QU.GST.XI. C. III. « Aliquando criminali: Anlea est: quum ingenuam esse-dich. Mulierem enim allo-
lcgebatttr : ciUquandocivilh criminnli; expimcta est quitur. Quare panlo etiam inferius, tibi apud Gralia-
riiclio civilis atictoritaie velerum codicum. Nani hic nnm legitiir : utruin ul in liberum et ingenunm, au
taniiiui ngiltir , qitando causa criminalis civili aut ut in servum, in lege est: ulrum ut in liberam el
criminali prsejudicet. Iu sequenii niitem c § Ali- ingenuam, an ut in ancitlam. Duas eliain, quas.
juitndo civilis, exponilur , quando civilis et civili et proxime recital leges, Gralianus suo modo in sutn-
criuiinali prseferatur. niam redegil,
C IV. b Ei :
qui ingenuus esse dicilur In lege ipsa

-
QU^ST. XI. P. I. l Caput Pseudoisidori, petitum ex Theod. cod. i. 9, t. 1, c ' 12, infra cum lnlerprel,
BmVh. 1.1, c. 164. Ans. 1. 3, c. 74. Ivo Pan.1.4. c. 67. Decr. p.5, c. 274. = C. I. cf. c. 5. 3 tmptt-
ctitiitir : Eilil. coll. o. = C. II. * nisi: Edd. coll. o. * pxosequantux : ib. • nisi pnus : Ed. Bas. ' sec.
— contliioriim : desid. in Edd. coll. opr. Ven. 1 Lugdd. = C. III. 8 cl". ail. c 1 supra. — Ans. mi fin.-.
I. 5. 9 confessio : Ed. Bas. = C. IV. ,0 dhceplatione : orig. — P. II. " I. 19, c. 2. ' ib. c. 3. —P.Hl
" cx. c. I, cl i vcrbis alio mod.o ,v lvo Dccr, p. 10, c, 01, 62.
apiatis.
705 DECRETl PARS SECUNDA. CAUSAIV. QUJiST. I. 70S
toris el lestis gerere cupit; die slaluiaad jvdicium AC II. Hwreiiciprobanturquischhmaievelexcommu-
electorttmjudicum episcopusminime occurril; a com- nkalione ab ecclesiasunl separati.
munione suspenditur; tandem revocalo judicio accu- Ilem Nicolaus Papa in epislota ad Michaelem Impe-
salor culpabitis in accusalione invenitur; demum ad raiorein, ejus iniiium esi : i Proposueramus. > '
asserlionemproprim causmprocedit. (Qu. I.) Hic pri- Quod autem hi, qtii a jara ' fatd 8 fratre et com-
mitm quarkur, an 111excommunicalione consiituius niinisiro nosiro excommunicati *
lgnatio depositi,
alium accusare valeat? (Qu. II.) Secundo, an in[ra vel analhemalizali
fuerant; nnllam advcrsus euin
decitnumquarlumannumin criminalicausatestariquis damnalionem intorquere poiiierim , ex piolalo b '*
possit?(Q\i.\\i.)Tenio,anabaccusalioneprohibitusper- secundse universalis synodi capiiulo declaratur^
sonamiestificanthpossitassumere?(Qu. IV.) Quatto, qutim diciiur : Si vero ecclesiasticum fuerit crimen^
anidem possitesse accusalor et leslis?(Qu.V.) Quinto, illatum exsiitetilli, tnnc probari opoi-
an die consiitula non occurrens a communione sit re- quodepiscopo
tel accusanlium personiis, ut ; rimo qnidem liarelicis
viovendus?(Qu. VI.) Sexio, si in episcoporumjudicio non liceat accusaiiones corilra orlhodoxos
accusatorh petsona culpabilh inventa fuetit, an ad ephcopos
ecclesiaslich negvlih fatere. Sni ne hos haereli-
assertionem propriw causm de cwlero sil adniutenda ? pro
jj cos esse denegetis is, audiie seqiienlia : Hwrelkos
autetii (inquiunl) dicimtts titm eos, qui olim ab eccle-
sia c projecli '3 sunl, qunnt qui posl b.ac ik a nobis
QUJESTIO L anathemalizali sunt. Porro, si adltttc nec sic credi-
GRATIANUS. tis, andite quod subdilur : Prater hos autem (aiunii
el eoS, qui fidem " sanam " simulant contiteri, schi-
De prima cjuwslionesic statulum legilur in ptimo smalicos etiam d ", ei eos , qui seotsum a communi-
et secundo capiie Concilii Carlhaginensis • VII., cui canlibtis nobh episcopiscolteclasfacivnl. Deinde vero*
' el si quidam ab ecclesia super causis quibusdam re-
interfuil Faustinus Romanw ecctesiw legalus :
C. I. Ad accusationemnon admiliatur qui in excom- prehensi fuerunt ls,- el prujecii aul excotnmunicali,
munkalione perseveral. sive ex clero sive ex laicali ordine, nec his licere ctc-
Diffinimuseum recle ' ad accusaiionem non ao- ctisare episcdpitin aMe quam proprio crimirie priini-
tus exttanlur. Simililer auleih et eos, qui sub accusa-
lnilli, qui, postquam exeommunicatus fuerit,in ipsa
adlmc excommuiiicatione conslitultis, sive sil cle- tiorie priori conshlunl ", non ctnteesse acceplabiles
ricus sive laicus, accusare volueril. § 1. Omnes * in acCUsalioneephcopi aul aliorum clerkorumf quani
eiiam infamiaemaculis aspersi, id est histriones ac C innoxios semetipsos illatorum sibi oslenderint crimi-
* lurpitudinibus subjectse • personae, hseretici eiiam, num. Quid *° auiem periculi regulse bujns immr-
sive pagani sive Judaei, ab accusationc prohiben- iieat coiiieniloribus, non ignoratis.
tur •.

N0TAT10NES CORRECTORUM.

CACSA IV. QCEST.1. C I. « Ab accusalione pro-
hibemur: A concilio absunlhsecverba; subintelligun-
tur enim illa ex principio capitis : ad accusalionem
non admiiianlur.
C. II. b Ex prolato : Nicolaus hic cilal canonem,
qui apud Grsecosest 6 concilii 1 Consiaiilinopolilani,
ciijus canonis priorem partem paulo superius in ea-
dem epistola recilarat, el signittcatur supra 3. q.
5. cap. lin. Eo atttem loco Nicolaus de isto capiiulo
hsec verba addiderat: Quod lanten non apud nos in-
venilur, sed apud vos haberi perliibelur. Nam non
modo hic canon, neque in versione Dyonisii, neqtie _"
in prisca habeiur, sed de omnibus illius concilii
ranonibus hxc scribil B. Gregorius ad Eiilogium,
lib. 6, epist. 31 : Romana uiileinecclesiaeosdem ca-
ttonesvet gesla synodi illius hactenus non habet, nec
accipit. In hoc aulem-eamdemsynodum accepil, quod
est per eam conira Macedoniumdefinilum.
1 Olimab ecetesia: Statuitur in liac parte canonis
perinde pro hserelicis liabendos esse Macedonianos
et Eudoxianos, qUi in isto primo CoiiSlaniinopoli-
tano concilio damnabantur, atque habendi erant
Paulianistse el Ariani, quos olim Nicama synodus st
calholica ecclesia absciderat. Qiiatnobrem non de'
quolibet excommunicato hsec sententia pionuncia-
lur, quod pulavii auctor glossae.
d Schismaikos etiar»:lia in epistola Nicolai et
apud Ivonetn. Grsece autein est: ll/ooc<5iTouTotrxul
ToufTijv7tio-Ttv /MvTijvvyifiirpoaxcilovpMovz ofto/oystv,'
<5exui rotc
(Mroo-^.iitravTKf «VTto-uv«yovTetc xavovtzotV
liftfiviitioxbnois; Id esl: Prwterea vero el ittos, qui
fidetn quidein sanam simulant confileri, schisma au-
lem jaciunt, et adversus regulares nostros ephcopos
conventumhabent, ut niliil miramlum sil, istos etiant
pro haereticis censeri, quemadmodum et Balsamonf
iiiteipielalui'. Simulanl enini illam tueri lideni, quatn
oppugnanl.

CAI>S*1V. QU^ST.£. C— l. 'hab. A. 419. — CoII. tr. p. p. 2,1. 21, c. l.lvoPan. 1. 4, c. 72. Decr. p.
14, c. 69. 'rile: Ivo. Edd. coll. o. * Ivo Decr. p. 16, c. 64. * aul : Ivo.—Edd.coll. o. ° suspecta :
Ed. Bas. =C; II. * scr. A. 865. — Ans.9 I. 1, c. 71 (75). Ivo Decr. p. 14, c. 70. ' abest ab Edd. Arg.
Ven. 1, Nor. * prafato : Edd. coll. o. vel exc.: esed. ^pralalo : Edd.- Bas. — prafaio : Edd. rell.
*• fuerit: Ans. — EdJ. coll. o. " denegemus : Edd. coll. o. ls ejecti : Ed. Bas. u hoc : Edd. coll. o.
" add. : quidem : orig. — Edd. coll. o. ls add. : negant vel: esed.pr. Arg. " esse : Edd. coll. o. 1Ssunl:
ib. l' exsiitunt: ib. — Ans. *»quod periculnm : Eil. Bas.
70"? r>T^ETrTAR:S~SECUNDA. CAUSA IV. QUiEST. II £T III. 108

QCIESTIO II el 111 / L ideoqtie in persona eorum exploranda erunt imprimis

GRATIANUS. condilio cujusque, utrum quis decurio, an plebeius
I. Pars. Secunda aulem ,el lerlia quwstio eodenl sit, et an honesiae et inculpals? vilse, an vero qtiis
Concilio Carlliaginensi VII ', uno eodemque capi- noiatus et reprchensibilis, an locuplcs, vel1* egens
luto qttario terminanlur. lllud vero est hujusmodi: sil, ut1* lucri causa quid facile admillal, vel an ei
C. I. Qtti ab accutationc repelluntut, aul ad annum inimicus sit, adversus qttem testimonium ferl, vel
XI Vnondum pervenerunl, ieslesessenon possunl. ainictis ei, pro quo lesiimoniumdai. Nam, si careat
Tcstcs autem ad tesliinonium non admiliendos suspicione leslimonium, vel propler personam, a
esse censemus, qui ncc ad accnsalionem admiili qua ferlur 10,quod honesla sit, vel propler.causanij
proecepii' siuit, vel eiiam qtios ipse accusalor de quod neqtte lueri, neque gralise, neque inimiciiise
doino sua prodiixeril. Ad tcslinioiiium aiiiein infra * causa llat" admiltendum, 8 est. Item eaclem lege
annos qualuordeciin aetalis suae * non aiiiiiuanlur. paulo inferius :
C II. De eotiem. PALEA. III. Pars. § 5. Lege Julia de vi caveiur, ne hac
[Iiem ex Concilio Malicettsi, c 6. *. legc in reum testimonittm dicere liceat 19*ei', qtii
< Placuit sanclo conventtii, ut testes ad leslimo- seab eo parcnteve ejns liberaveril, quive impubes"
nium dicendum prelio non conilucaiilur« et ut qui- eril, quive judicio publico damnatus 21 erit, qni
que opiiuii el fidcliores in leslimonium asstimantur, eorum in inlegrum restiiultis non erit, quive in
ut is, conlra qucin tesiiinonium * ferre debenl, ntil- vinculis custodiave publica erit, qiiive ad bestias, ut
lam eis possit afferre' calumniam, et nl nullus lesli- depugnei", se locaverit, quaeve" palam qtisesuim
monium dical nisi jejunus. > faciai*"1 feceritve, quive ob teslimoniuin dicenduni
II. Pars. Gralian. Ilem in crintinali causa : Pto- vel non dicendum pecuniam accepisse judicatus vel
duci tesiis r.on potesl, qui anle in eum reum testi conviclus erit!*. Ilern l. 4. : § 4. Lege Juiia pttblico-
moniuin dixitt sicul in 22 lib. ff. lil. de testibus, 'eae rtim juilicidrum cavetur, ne inviio denuticietur, ut
*
25, tnventtur. Item liti eod. L Ob carnem, § Si lesiimonium lilis' dicat adversus socerum, generum,
ieslcs : vilriciim, privignum»6, sobrinttm, sobrinam, sobri-
C HK nove" natum, eosve, qui priore 28 gradti*9 sinU
Si • tesles omnes ejttsdem honcsialis et existima- § 5. Item, ne liberto ipsius, liberorumve ejus, paren-
tiouis siul, et uegolii qualitas, ac judicis moius cuin tum viri uxorisve. § 6. Item, tit nec palroni patro-
his concurrat, sequenda sunt omnino 9 lesliinonia. naeve adversus libertos, neque liberli adversus pa-
Si vero ex his quidam eoruni aliud dixerunt, licct p.lronum cogantur leslimotiitim dicerc. § 7. Qiiuni
in pari 10 inimero, credendtim* quidem* est, *sed* aulem ^excipilur, ne gener aut sOcer inviius testi-
qnod nalurse negotii cotivetiit, et quod inimiciliseaut nioiiiuin dicere cogaiur, generi appellaiione spon-
graiiae suspicione caret.confirinabitque juilex molum siun liliaequOqtie coiilineri placei. liem soceri spon-
uninii sui ex argumeiuis et testiiiioniis, quae rei ap- S;Bpatrem. ltem lege 6. : § 8. Idonei non viilentiir
tiora et vero 11 proxiiniora esse compereril, Non esse lesles, quibus imperari potest ut lestes fianl.
enim ad muliiludinem rcspici oportet, sed ad since- Iiem lege 7.: § 9. Servi responso lunc credcndunl
rmi icstinioniorum fidem, el lestimouia, quibus esl, quiitii alia probatio ad eruendam verilatem uon
polius lux Verilnlis nssistit. Item lege%, ff. eod.: § 1. est. Item lege 8. : § 10. Inviti teslimonium dicere
In tcstibns *-afides, digniias, mores 13,gravitas exa- noii cogiinlursenes, valeludinarii, vdl milites, vel illi,
minamla est, el ideo tesles, qui adversus fidem te- qui cum magislraiu reip. cansa abstiul, vcl quibtis
siiilionis siiae vacillant, audiendi non siini. hem lege venire non licel. ltem lege 19 :-§ 11<Publicani etiani
3.: § 2. Teslium lides diligenter examinanda est, testinioniura non dicunt iiiviii. § 12. Hcin is, qui noti
NOTATIONES CORRECTORUM.
QUJ:ST.II. et III. C 111. » In hoc capile varias D vero mutel, ac ifSnsponai, et in summam redigali
leges Digesiorum et Codicis ita refert Graiianus, Ac plttra quidein snnt cx originali emeiulala, nisi
iit inlerdum eadem prorsus afferal verba , inlcrduin ubi Gratianus de indusiria mutaver.it.

, QUJEST. II el III. P. I. ' hab. *. 4J9. — cf. Cap. 1, 7,c 101. Burch. I. IC, c. 20. IvO Pan, 1.4, c 83.
ducr. c 304.= C. I. 'jussi : Edd. coll. o. 'intra : Coll. Ilisp. —IvoPan. —Edd. Bas. Lttgd. 11,III.
* add.p.: 6,cvnsliltitus : Edd. coll. o. = C II. * imo ex Cap. reg. Franc, 1. 3, c. 52. — Reg. I. 2, c. 556.
Burch. 1. 16, c.55. — c. 1, Comp. II elXde test. • teslimoniare: Riirch. * auferre: Ed. Bas. =P. II. C 111.
8 I. 22. Dig. I. 5. fr. 21. • omma : Edd. coll. o. i(l : Edd. Arg. Bas. Lugdd. II, III. — ong. ,(
impari
verilati: Edd. coll. o. " teslinioniis orig. 1*moritm : Ed. Bas. '* an eliam : Edd. Ven. II, Par. Lugdd.
18 vel: Edd. B;is — tiul : Edd; Arg. Nor. Ven. L 16 : Edd. coll. o. " fit: Ed. Arg. — sii :
pro(ertur
Edd. rel. ls admitiendus : Edd. coll. o.—P. III. 19liceret: esed. pr. Bas. —orig. — *••impubeies eruni:
orig. — Ed. Bas. " condemitandus : Ed. Arg **depugnaret: Edd. colh o. — orig. "3 quive : Edd. Arg.
Bas. Veiii I, II. Lugdd. !* faciel: Edd. Bas. — facii : Edd. rell. " fuerit : Edd. coll. o. *• add.: privi-
gnam : eaed. pr. Bas. *' add. : sobrinave: Edd. coll. o. pr. Arg. Ven. ll.Nor. ss proprioxe : Etld. Vcn. 11«
Nor. Lngd. I. — propiore : Edd.,Vcn. I Par. Ltigild. II, III. a9in — gradu : Edd; collj o,
 709 DECRETI PARS SSCUNDA; CAUSA IV. QU<EST. II ET III. 710
detractandiieslimoniicausa aberil.§ 13. Itemis.qtii^" A velnti consentiens fama confirmat rei, de qua qtiae-
exercitui prsebenda" conduxeril. Scd nee pupillis ritur, fidem. Non ergo ad unain probalionis speciem
tesiimoniuin denunciari polesl. ltem l. 20. : § 14* cognitionem stalihi* 3 jtttler alligare debet, sed ex
In testimonium accusator cilare non debet eum, sentenlia aniirii sui exisiimare, quid aut credat, aut
3
^ qui in judicio publico reus eril3*, aul» qui minor partim sibi probatum opinetur. Item pavlo inferiut:
viginii annis erit. Item l. 21. : § 15. Ob carnien § 29. Alia est aUclnriias praesentiuni teslittm, alia
famosum damnaliis inlestabilis fit3*. ltem : § 16. Si lesiimoniorum, quac recitari solent. /lem"* Codiei*
res exigat3", non lanlum piivaii, sed etiam magi- lib. IX, ttl. de testibtis, I. 2. : § 50. Soli lestcs ad
slraius, si in prsesenti sint, leslimoniiim dicant. ingenuitatis probationem non stifliciunl, nisi instru-
Praelor quoque teslimonium dare debet in jiidicio mentis et argumentis adjuvenlur. Item /. 3 : § 3t.
adulieri causa 36. § 17. Si aufcm ea rei conditio sii, Eiiam jure civili domcslici lestimonii fides iinpro-
ut 3' arenarium leslcm vel similem personam admit- balur. Ilem l. 4. : § 32. Sola altesiatione prolaiam,
lere cogamur 38, sine lormentis lestimoiiio ejus cre- nec aliis legilimis adminiciilis causam approbal.ini
dendiim non est. ltem l. 24.: § 18. Testes "eos", nnllitis esse niomenli certitm esl. llem /. 5. : § 53.
quos accitsator de domo39 produxii*0; iuterrogari Eos lesles ad verilalem adjuvandam adhiberi»» opor-
non placuit. Item I. 25.: jj 19. Palronl quoque in let, qui omni gratise et polenluttii fidein religinni
causa, cui patrocinium procslilerunl*1, icsiimoninm juiliciariscdehilam possint" 6 prseponere. llem I. 6. :
non dicanl, quod el in exsecutoribtis negotiorum § 54. Parentes et liberi invicem adversus se nec
observanduin esl. Item lege 16. : volentes ad lestimonium admillendi sunl. Item l. 7.:
IV. Pars. § 20. Qui falso**vel varie* 3 leslimonia § 35. Qui inlendil, suse intenlionis»' proprias debet
dixerunt, vel utrique parti prodiderunl, a jitdicibus afferre probaliones, nou peiere adversarium cogi ad
compelentcr punianttir**- liem l. 17. : § 21. Pater exhibilionem corutn, per quosb, sibi negoLiumfial.
et filiiis, qui in poteslate ejus est, item duo fralres, Item t. 8. : § 56. Servi neque pro domino, ncque
qui iu ejiisdem patris poteslaie sunt, lestes ulriqiie adversus dominum, sed pro facio suo inlerrogari
in eodem testamento*", vel eodem negotio fieri*8 posstml. Item l. 9. : § 57. Juiisjurandi religione
pnssunt, quoniam nihil nocet ex una domo plures tesies prius, quam peihibeant testimonium, coar-
tesles alieno negotio adhiberi. Item l. 15.: § 22. c.lenliiTc, et honestioribus potitis teslibus fidcs ha-
Hermaphrodilus an ad testimonium adhiberi possit, beattir. § 38. Unius vero lestimoniutri nettto judicuin
qualitas iucalescenlis sexus osiendil. Item I. 9. : iu quaciinque causa facile paliatur admitli; inio
§ i3. Teslis idoneuspaler (ilio, aul filius patri non £ iinius tcsiis responsio omnino non audiatiir, eliamsi
est. Iiem /.10. : § 24. Nullus idoneus leslis in re prseclarae*8 curise honore priefulgeat. Item l. 10. :
sua inlelligiiur. Iiem l. W. : § 25. Ad fidem rei § 59. Oinnibus in re propria dicendi icsiimonii"»
geslse faciendam eliam non rogatus leslis intelligi- facultalein jura submoverunt. Item l. II. § 40:
tur. llem l. 12. : § 26. Ubi numerns testium nnn Liberi 60 lestes ad causas postulanlur 61 alienas, si
adjicitur, eliam duo sufficient". Pluraliseiiim locu- socii et parlicipes criininis non dicanltir, sed fides
lio duorum numero conlenla est. Itcm I. 3. : § 27. ali iis notilue postulelur. Venturis autem ad judicium
In tcslibus considerandum est, qus simpliciter 48visi per accusatorem, vel ab iis, per qttos fuerant 6'
sunt dicere, iitrum iinum, eiindemque*et' prscmcili- posiulaii, siiiuUis compeiens 6» minisiretur, etiamsi
tatum*9 sermonem allulerint, an ad ca, quse inter- in pecuuiaria causa ab alteriitra parle lesles prodti-
roganlur, ex lempore verisimilia respontlerint5». cendi sint. liem l. 12.: § 41. Liberti adversus palro-
llempaulo inferius : § 28. Saepe*1 sine publicis mo- nos sponie prodire6* non audeant, sed ne vocati
niimenlis" cnjusque rei verilasdeprehendilur; alias quidem in jndiciiim 8" veuire coganliir. llem l. 17.:
nuraerus lestium, alias diguitas et auctoritas, alias § 42. Si quis teslibus usus fuerit, iidemque tcstes
NOTATIONES CORRECTORUM.
1 Per quos : In vnlgatis* legebatttr: per qnw. 0 c Coarcieniur : Sic in aliquot mantiscnplis, quse
Emendalum vero est ex inanuscripiis et lege ipsa, leclio cum his Verbis legis : arctari prmcipimus,
in qua agilur ite exliibilione lestium, non aulcin de inagis convenit auam vox : coerceantur, quse erat
editione insirumentorum. in iinpressis"«

QO.EST.II et III. C. lll. *' gut quid exercilui prwbendum conduxeril: orig. ** prmbendam : Edd. coll.
o. "fuerh : Edd. coll. o. pr. Bas. »3ani — eiif : desid. in Ed. Arg. **en/ : Edd. coll. o. **exigit:
esed. " de — rn««a:e:eil. *' ubi : e;ed. ss cogiinur : eaed.pr. Bas. 39add. : sna : Ed. Bas. — *'propria ;
Edd. rell. *' produxerit: Edd. coll. o. *' prastant: esed. — IV. **fcilsa : Edd. Bas. Ven.II. varia :
Ed. Veu. II. ** ** add.: esse : Edd. coll. o. pr. Bas. *» este : Ed. Bas. "
puniuntur: Edd.*8coll. o. *» suffl-
ciuni : Edd. coll. o. pr. Bas. simpl. testinionium dicattt : Edd. mediiaivm: eaed. "respondeant :
e:ed. **adtl.: etiam : e3»d.pr. Bas. »*mnnimenth : Ed. Bas. — documeuih : Edd. rell. **suam : Edd.
** ** •*•' *"inlehtioni i cxd. * et
coll. o. Cod.*"1. 4, t. 20, c 2. haberi : Bolim. possunt: Edd. coll. o.
Edd. coll, o. — coercenlur : Ed. Bas. — coerceanltir : Edd. rell. *s prwsidalis : Edd. Nor. Ven. I. Par.
"9 teslimonia : Edd. coll. o. 60 Liberti: Eilil. Lugdil. II, III. 61
Lttgdd. — prasidali 6* : Edd. rell.
6S potlulcri-
iur : Edd. coll. o. : Eild. Bas. ministrehtui : Edd. coll. o. — Bohm'.
'* procedere : Etld. coll.fuerinl°° Lugdd. compelentes
o. judicio : eaed.
"Mj DECRETl PARS SECUNDA. CAUSA IV. QU.EST. IV. 712
adversus eum in alia lile producanliir, non licebit ei .Vinsciiptionem nemo debet judicari vel damnari»
66 retineant.
personas eorum excipere, nisi osienderit, inimi- quiim et sseculi leges liaeceadem
cilias inter se et illos postea emersisse"', ex quibus Gralian. Ulcodice libxoIX, liiulode accusationibus
tesies repelli le;:cs praecipiunt, non adimenda scili- el iriscxiplionibus, l. 6, et Codice, eodem libxo, de
cet ei licenlia ex ipsis deposiiionibus lesliiiiohium ddullerih, l. 6, et litulo de ubigeis, l. unica. § 1.
enrum arguere. § 43. Sed el si liquidis piobationibus Aliquando etiam tine inscripiione accusatio fieri po-
dalione vel promissione pectiniariitn eos corrupins test. Ea 6 enim, qUaeper ofliciales' prsesidibus de-
esse ostenderit, eiiam eam allegalionem iutegram nunciantur, et citra solemnia accusationum posse
ei servari oportet. perpendi incognilum non est. § 2. ltetn Codice de
Gralian. Sed objicitur illud beati Bricii", qtli adulteriU, l. 6: : Si marilUS jure marili, hoc est
vocepueri triginta dies ab orlu habenth innocens pro- iiiira sexaginta dies utiles, adullerium uxoris suae
batus eht. Sed miracula Jioiita sunt admiranda, noit accusare voluerit, quam ex siispicione sola reani
in exemplum humana actionh irahendai, facere valet, non continelur vinctilo inscriplionis.
§ 5. Item Cod. de abigeis, l. unica: Abacii animalis
. accusatio non solUmcum inscriptionibus, Sed eiiani
QILEST10 IV. B sine dbservatiOne
proponitur. § 4. ltem Cod. de ac-
GRATIANUS. cusai. I. 8.: Si quis se.injuriam ab altquo passum
putaverit, et querelam deferre volueril, non ad
I. Pars. De quarta veio quaslione Fabiantis Papa slationarios decurrat, sed
// ad orientales : prsesidalem adeat pote-
ppisl. ', Ephcopos constiiuii,dicens libellos offerens, aut querelas Suas apud
C. 1. Acciiscttoret lesiis Veljudex aliquh timut esst staiem.aut
non potest. acla deponens. § 5. ln aliis autem ° criininalibuS
causis dignura est ut inscriptioues prseponanlur,
NIIIIIISunquaui praesumat accusalor simtil esse et
quae magnitudinem videiicct criminis leinpusqiie
judex vel lestis, qtioniam in omni judicio quaiuor ul allerulram partein digna legum terrers'
«lersonas necesse est semper adesse», id esl judices designentj
auctoiilasa.
vleclos, accusalores idoneos", defensores congruos possit
aique lesies legilimos. Judices* aulem 1"debent uii III. Pars. Gratian. De dbmo eiiam jvdich acctt*
non debel, ne iii cttutam su-
sequilale, testes veritate, accusalores intenlione ad salor vel testis produci
aimplific.indam causam, defensores extenuatione ad tpicionh incidat judix.
rninuendam causam,
Q Unde Nicolaus Papa ad Michaelem Imp., «ephtold)
S:
C. II. Quilibet in causa duas personas gexexe non cujus initium est : < Proposueramus. »
debet. C; IIL Suspkionis incidet in crimen judex, de cujui
ltem Damasus Papa, epht. IV, c. 7*. doiiw vel accusalox iiel testh pxoditcilur.
Nullus inlroducatur personaliter", sed accusatoreS Contra riittm ecclesiasticum, conlraque vencran-
et accUsati sequa audianiur ralione, juxta quod das legcs producitur accusator de imperialibus ;cdi-
*
gestorum* ordo exigil. Accusalores vero et judices biis, et cui imperari polest ad* falsum dicendum
Iton iiderti sinl, sed per se accusalores, per se ju- testiiiionittm adliibetur. Fiunt suspecti judices et
dices. per se testes, per se accusali, unusquisqiie in in.erccnarii, el lupi cusiodes, 'qui viaebantur csse
sUo*ordinabiliter* ordine. paslores';
II. Pars. § 1: "Nam* inscriplio "primo* semper
fiat, ul lalionem calumnialor recipiat, quia ante

NOTATIONESCOMECTORUML
Qui;st. IV. C; I. a Idoneos : Apud Fabianiim et C II. • In alih aUleiri: Lex. 16, Cod. de accus:
Burcliartlttm ei Ivonem hic lotus ila habet : judices sic habet: In causis criminalibus, ceiera vero eodem
eieclos, el accusalores, ac defensores, alque lesles. plane modo atqtie a Gratiann inferuiiiiir.
Vertitii quia voces illae: idoneos, congruoti legilimos, D d Auctoritas : In vulgatis hic repetebatur versi-
sunt in omuibiis vetuslis coJicibus Graliani el Pa- culus : Inscriptio, ex capilulo Damasi, sed abest a
iioruiia;, niliil esl iniilaluni. veiusiioribus cndicibus, et frustra repelitur.
h Judices atitem : llaec neque in epistola sunl, C. III. * Capul hoc emendatum esi ex ipso origi-
hcque apud alios collectorcs, nisi in Panorinia. nali Romaeimpresso.-

6» 1 •' emersas fuisse: Edd. coll. o. 6»Sul-

QB^ST. II cl III. C III. inpers. : Edd. Bas; Vcn. Lugdd.
picius Scveius i. vilse
5, ' S. Marlini.
I. 16, c.
QU*ST. IV. P. I. Capui Pseudoisidori, cf. Capit. A. 744,= c.CI.18—' esse
Cap. 1. 7,c. 339. Burch.
: Edd. coll. 6. 3 ha>cdestimiai
15. Aus. I. 3,c. 75. IvoPan. I. 4, c. 81. Decr. p. 6, c 521. --•
snniex Capit.A.744, c. 18. =C U. * Captil Pseudoisidori, cf. Theod. cod. 1. 2" , t. 2,c 1 el I. 9, l.: 1.
Biitch. I. 10, c. 51. Ans. I. 5, c. 47. Ivo Pan. I. 4, c 81. Decr. p. 6, c.8 537. add. : in causam Edd.
coll. o.—P. II. • Cod. I. 9,t.2,c. 7. ' officium ;oiig.=C 111.—P.III. scr. A. 865.—Coll. tr. p.p. 1; t.62,-
fc; 71. • Qtmm itdfalsttm testimoniiim quh (abesl ab Edd. Arg. Nor. Ven. \l)i adhibetur : Edd. coll. o;
7)3 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA V. 714
OXJ/ESTIO V. A QILESTIO VI.
GRATIANUS. GRATIANUS.
De quinta vero qnwslione in Concilio Carlhagi- Sexta vero quwstio eodem seplimo capitulo Con-
nensi' III, c. 7, tk invenitur definilum : cilii Carihaginensis III l terminatur, in quo se-
C. I. Non esl a communione svspendendus, qui die quitur:
staiuta ad causam venire non poluit. C I ln civili el proprio dunlaxat negolio ad ar-
guendum admittitur, qui in ephcopi accutaiione cul-
Qiiisqttis episcoporum accusalur, ad primalem* pabilis invenilur.
lllud vero placuit, nt quum agere cceperit in epi-
provinciae ipsitis* causam deferal accusalor. Nec a
communioneSuspendalur cui crimen inlendilur, nisi scoporum jiidicio, si fuerit accusatoris persona cul-
ad causam suam dicendam eleclortim judicuma, die pabilis', ad arguendum' non admillatur, nisi pro-
slatuia, Iiteris* evocatus minime occurrerit, hoc prias causas, non lainen ecclesiasticas vel crimi-
esl intra» spatium mensis ex ea die • qua euin Iiie- nales a, asserere voluerit.
ras accepisse constiterit. Quod si aliquas veras' ne- C II. Propxiam causam agexevalel cui accusaxe
cessilatis causasprobaverit, quibus* eum* occurrere non licet.
non potuisse manifestum sit, causae suse dicendse B ltem ex Concilio Carlhaginensi VII, c. 2, prope
intra allerum rnensem integram habeat facullatem. finetn *:
Omnibus, quibus accusatio denegalur, in causis
Verum 8 tamdiu post mensem secundum non c«m-
propriis accusandi licenlia non esl deneganda'.
municet, donec purgetur. Sin autem nec ad conci-
C III. lii accusatione ephcoporum deficient
lium universaleb* oecurrere voluerit, ut vel ibi civililertanium experiri poterit.
causa ejus terminetur, ipse in se damnationis "suse" llem Felix Papa omnibus Ephcoph per Galliw pro-
" sentenliam dixisse judicelur. Tempore sane, quo vinciat consliluth, epittola 11'.
non conimunicat, nec in sua ecclesia 0 vel 11 paro- Si accusalorum personse in judicio episcoporum
chia communicet. Accusalor autem ej'us, si nun- culpabiles apparuerint, ad arguenduni non admii-
quam diebus causae dicendae defuerit", a comuiu- lanlur, nisi proprias causas asserere, non tameu
nione non reniovealur. Si vero aliquando defuerit criminales vel ecclesiasticas, voluerint.
sublrahens se, restilutoin communionem " episcopo, C IV. De eodem.
removeatur a communione accusator, ita lamen ut llem Iladrianus Papa in capituth, c. 5 ' :
nec ipsi adiinatur facullas causae peragendse, si se Quod si accusatorum pcrsonae in judicio episco-
ad'* diem 1» occurrere non noluisse 16, sed non r. poruin culpabiles apparuerint, ad arguendum non
poluisse probaverit. admiltanlur, nisi proprias causas habueriut, non
tamen criminalcs vel ecclesiasticas.

CAUSA V.
GRATIANUS. itonh occulle conscribttur; tandem accusalor pro-
/n infamiam cnjusdam ephcopi chartuta accusa- cedit in publicum. Ephcopus autem semel literit

NOTATIONESCORRECTORUM.
QU«ST.V. C I. a Electorum judicum ': Istae duae D collectores. Sed in editione quatuor lomorum est:
voces absunl ab editione Colouiensi conciliorum in nec »nsua plebe communicet. Grsecec. 19, legilur :
qualiif r tomis". iv TYJISlu ixrhiaiu, junSsiv jtupoixia xotvuwicrt)
b Universale: In concilio" ipso addilur : anniver- p-nSi
id est: neque in propria ecclesia, neque 'in parochia
;
sarium, qttod in Africano concilio c. 62, ostenditur communicabil.
de universali concilin Africseesse intelligeniliim. QU^ST. VI. C. I. a Vel criminales : Ahest hoc a
• Nec in sua ecclesia : Sic in celeris conciliorum concilio et ceteris collectoribus, sed reienlum est
ediiionibiis, el codice canonum, el apud ceteros ob casum. et reoerilur in c. Si accusatortun.

*
QL\EST.V. C>\. * hab. A. 391. — Burch. 1. 1, c. 160. Ans. I. 5, c. '122 (121). Ivo Pan. 1. 4, c. 106.
Decr. p. 5, c. 170. piunaies
' : Edd. coll. o. — Coll. Hisp. — Dionys. ipsius ejus : Edd. Bas. Lugiil.
— ipse ejtts : Edd. rell. leguntur" qnidem ap. lsid. Meii. el Dionys., nec tamen inColl. Hisp. * add. :
ptimm sedis : Ans. — Coll. Hisp. infra : Edd. col. o. pr. Lugdd. II, III. • adtl. : numerandum : Ans.
' vera: Ivo. 8 add. : tanien : Ed. Bas. "* lsid. Merl. et Ans. • add. : infra arini spaiitim:
ap. Dionys.,
Burtii..— Ivo. ,0 abest ab orig. el Coll. citl. " nec vel : Edd. col. o. pr. Bas. " add. : sublrahen* se:
Ivo. — Pan. — Edd. coll. o. ls communione: eaed. — lvo Bitrcii. u ante : Edd. Arg. Nor. Ven. I!
** add. : constitulum : Ivo. — slalulum : Edd. coll. o.' " voluhse : Ivo Pan.) — Edd. Arg. Nor.
Ven. I, II. Lugd. I. Par.
QD«E.ST. VI. C. 1. * hab. A. 397.—Burcli. Ans. Ivo ib. * damnabilh : Edd. coll. o. ' add. : de cetero:
eaeil.-=C. II. * hab. A. 419. — Coll. tr. p. p. 2, t. 21, c. 2. Ivo Decr. p. 16, c 64. ' neganda: orig.
— Ivo. — Ed.Bas. = C. III. 6 Cap. Pseudoisidori, cf. c 1. eaed. — IvoDecr. p. 6, c 418. ^-cf C 5,
q 10, c. lin. =C IV. ' cl. cap. 1,5, cad. — Ans. in fine 1. 3.
PATKOL.CLXXXVII 23
715 DECRETI PARS fECUNDA. CAUSAV. QU/EST. II. 716
evocatus, causm suw die statuta adesse non valcns, A prsesiimsii oslendat. ° Quod 8 si non exierit, neque
per procuratorem judici se prwsentavit; absque s>in- pttblice confcssus fueril, quisquis ille sit, qui hoc
oJali audientia damnatur. Demumjudkio per appel- agete pr.TSiimsil»,vel consensum "in* laniae iniqiti-
lationem renovato, de accusaioris inimicitia episcopus lalis consilio prsebuit, ex Dei et Domini nostri Jcsti
cenqneritur; tandem in ipsa probalione deficil ac- Christi spirilu deflnimtis, ut sancti ejus corporis ac
cusutor. (Qu. I.) Primo quwriiur, qua pmna sit fe- sanguinis participatione privatus sit. Si vero, quia
riendus, qui, famosumlibellumclanculo scribcns, pro- latet, et qtiouiam nescilur, leneri ad disciplinain "
bare ncgligitquw literis mandavii? (Qu. II.) Secundo, non valet,si" taiilinialicoiiscius,eliam "prohibitus,
quoitet sil vocandusad cattsam anlequam senlemiam corpus ac sanguinem Domini percipere prscsumit ",
damnationis accipiat ? (Qu. 111.)Tenio, an per pro- anathemalis ullione percussns sit d, et ul fallax ac
curalorem causam suam agere vale'at qui per se pcstifer a sanctse Ecclesiae corpore sit divistis. Et
ipsum causm suw adesse non polest? (Qti. IV.) infra: Sin autem in '* eadem civilaie egressns "
Qtiarfo, an absquesynodali audienlia sil damnandns? ad publicum polueril " docere quae dixil ", vel
(Qti. V.) Qitinlo, an ideo aliquis habendus sil ini- certe " sciens se non posse quse scripsit ostcndere,
micits, quia crimen alterius judicat ? (Qtt. VI.) Sexlo, errorem suum fuerit aperle confessus, dominiri
qta pwna sil pleclendus, qui quod intulit probare non " corporis acsanguinis parlicipalione non sitpiivatus,
vulel ? neqtie corpore sanctse Ecclesiae alienus existat.
C III. Analhemalizentur qui famosos libellos
in ecctesiaponunt.
QUyESTIO I.
Item in Concilio Eliberitano, c. 52 " :
GitAHANUS. Si "• qui inventi fuerint famosos libcllos " in ec-
De prima qnastione lladrianus Papa scribil in ca- clesia ponere ", anathematizentur.
piiiilis, cap. 49, al. 50, dicens • : Gratian. ltem Codice lib. IX, tit. de jamosis li-
C 1. Flagellelur qui scripta in nllerius (amam bellis, lege un. Impp. Valentinianus et Valens, AA. :
neglexcrit probare. Si quis famosum libellum domi *3, sive in publico,
»
Qui in alteritis famam pnblice scripturam ain vel quocumquelocoignarus repererii, autcorrumpat
verba conliimeliosa confinxerit, el reperlus scripla alter inveiiiat, aul nulli confiiealnr **
* pritts, quam
non probaverit, flagellelur, et qni ea prius inve- invenlum. Sin vcro non sialim easdein charlulas
i^crit rumpat, si non vull aucloris facti causam 3 vel
corruperit, vel igne consumserit *', sed vim
ncnrrere. _, earum *6 manifestaverit, sciat, se quasi aticlorem
C II. De eoclem.
* hujusmodi; delicli capilali senleiilise subjugandum.
liem Gregoritis /. V. episi. 30 : Et infra : Iltijusinodi autem libellus alterius opinio-
Quidam maligni spiritus consilio repleins, conira iiem iion laedal.
Casiorium notarium ac rcsponsaleiu nostrum no-
cttimo silentio in publico b civitatis Ioco conlcsia-
tionem posuil in ejus criminc loquenlem *, mihique QUiESTIO II.
etiain ' de facienda pace callide conlradicentem c' GRATIANUS.
* Et Vocatioatiiem ejus, qui impetiiur, non semel, sed
quia quisquis veraciler loquitur, semotipsuni
innotcsccre non debcl formidare, oporiet ut publice bhet tertio per congruumspatium ralionabilibut scri-
excat, et quaecunque in contestatione sua loqtti ptis fieri debel.
NOTATIONESCORRECTORUM.
CAUSA"V.-QU*:ST. I. C. L « Publke : Hadriantis, D eiiam ablvone.
Caroli.el Ivo hnbcnl: in pubtko. d Percussus sit: Anlea legebalur: pexcuttalur **,
Capimlare
C. Jl. b Publico: llaec vox abest a manuscripiis* sed qiiiiin ea, qiisc aniecedunl, ipso faclo li-
cl originali ellvone, sed ob casuni esl.rclenla, el gcnl, quia ad occtilliim ilelicliini referuniiir, einen-
in aliquot vetuslis eslglossa interlinearis. dalum hoc esi.qiieiiiadmoiluui alia miilta, ex epistola
« Contxadicentem: Qusesequunttir ttsque ad vers.: ipsa. Apud lvonem vero legitur : anaihemalh uliione
QwodM, addita sunl ex ipsa epistola, et referuntur percussus ui (allax. etc.

' 1. 7, c.361. —Ansiti line 1. 5, c 42. Ivo Decr. p. 4, c. 156,

CAUSA V. QUJEST. 1. C I. Cap.
c 235. * eam : Edd. coll. o. 3 : Ed. Bas. = C II. * cp. 31, (scr. A. 596, atl Marinia-
p. 16, (amam
nuni Ravennalem) 1.6. Ed.Maur.— Ivo Decr. p. 6, c 581. * et Edd. coll. o. pr. Lugdd. II. III. • loqu.
• abesl ab Ed. Bas. ' add. : asserebanl : Edd. coll o. • 8
mihi, et etiam,* elc. • Edd. Arg. Nor. Ven. II. " dcsid. ib. " ei jam : ib. " prwsumal : Ed.
Qui: esed. prwsumseril : exd. .'" a disc. : orig.
rell. **ila Edd. coll. o. »»tn eiindemciv. : Edd. II, III. " ingressns :
Bas.—pra'suiHs«ri! : Edd. Lugild.
Edd. coli.o. "poleril : eaed. pr. Bas. i7 dixerit : Edd. Bas. Ven. 1. Lugdd. i8 forle : Edd. coll. o. =
C. III. " hab. non scrius A. 510. —Capit. 1. 6,«»c. 516. Burclt. 1.— 3, c 199. Ans. in fine »l
I. 3. lvo Dr.cr.
p. 3, c 201,— p. 4, c. 154. Polyc 1. 3, '*t. 21. Ui : Coll. llisp. Edtl. Arg. Bas. add. : vel igno-
tos : Burch. et ignolos : Ivo p. 5. legere : Ans. Ivo p. 4. — tegere velcantare : Burch. Ivo p. 3. '*
zive domi: Edd. coll. o. s* fatealur : Ed. lias. **comi«sseiil : Edd. coll. o. pr. Bas. *" add. : dolote:
iidd. coll. o.
 717 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA. V. QUJEST. III. 718
Unde Damasus Papa Stepliano Archiephcopo A quae sub praesentia eoiiim acta esse noscunlur. Si-
epht. III, scribit, dicens l: iniliter et qui " alium accusare elegerit prsesehs
C. I. Vocatio ad synodum ejus, qui impelilur, et in perse, etnon per alium accusei, inscriptione vide-
scripth, et per spatium fial congruum. licet praemissa. Neque " ullus unquam judicetur
Vocatio ad synodum jtixta decreta Patrum cano- anlequam legitimos accusatores prsesentes balieat,
nica ejus, qui impetilur, ralionalibus scriplisa per locumque defendendi accipiat ad abluenda ciiiiiina.
spalium fieri debet congruum atque canonicum,quia, Curandum namque " est, nec ira quenquam stibri-
nisi canonice vocalus fuerit suo tempore et cano- piati 3, facialque cilius omne quod non licet **.
nica ordinatione, licet venerit ad conventum qua- C IV. Vi aut limoxe
nisi nullatenus ejecli, aulsuisrelus exspoliali,
cunque necessitate, spoule voluerit, ad synodum non vocenlur.
suis respondebit insidialoribus. Item Felix Papa II, Alhanasio, et omnibus orien-
C. II. Quibus lemporum spatih reus vocetur ad talibus Episcoph, epht. 1, c. 3 ":
causam. Si primates accusatores episcoporum cum eis
Ilem Silvester Papa : *
paciflcare familiariter minime poliierinl, tunc (em-
Prsesenli decreto censemus, ul imprimis pater- eos ad " canonice convo-
pore legitimo synodtim
naliter ' vocentur, el per septem dies exspeclentur, " eatam non intra "
angusta lempora canonice con-
nullius ecclesiasticse rei interdicta licentia. Huic vocent, et nonprius, qtiam eis per scripla significent
vero exspeclationi iterum addantur septem dies, quid " eis opponitur, ut ad responsionem prseparati
iu.terdicla ecclesiam inlrandi licenlia et omnia divina adveniant. Nam si autv.i, aul timore ejecti, aut
officia audiendi. Posl vero addanlur * duo dies, suis •' rebus expoliati fuerint, nec canonice vocari
quibus a pace et communione sanclse Ecclesise sint ad synodum possunt, nee respondere semulis de-
suspensi. Deinde vero iterum aliis duobus diebus bent anlequarn canonice resliluanlur, et sua eis
sub eadem exspeclalione deporienlur b. Quibus uno omnia
legaliler reddanlur.
die superaddito, omni exspeclatione veluti jam de- Gratian. Ilis aucioritatibus evidenthsime datur in-
sperata, reus mox analhemalis gladio feriaiur. lelligi, quod, nisi quis canonke vocatus fuerit, etiamsi
C. III. Nullius accusatio pex sexipla suscipialux.
aliqua occasione ad synodum venial, suh nullalenus
Item Damasus Papa ad Ephcopos Itatiw, epist. VI *. cogilur respondere insidialoribus. Canonica autem
Relatum est ad sedem apostolicam, vos accusa- vocatio est
quando servato dierum inierslitio, secun-
tiones tratrum per scripta suscipere absque legitimo dum aucloritalem B. Sylvestri, eausw suw lileris
accusatore. Quod deinceps iu omni lerrarum orbe r adesse
jubelur, quibus quid ei objkialur auctoritaie
fleri apostolica auclorilate prohibemus, et qnod Felich Papw significari oporiet.
faclum esl ulla retardalione •
iinper nbsque corrigere
curamus, nec unquain prius per scripta eorum, qui
causam ' disculere *iiceai\ QUiESTIO III
accusantur, quam per
GRATIANUS.
querelamium institulionem vocati canonice ad
synodum veniani, et praesens per prsesentem agno- Quod aulem per procuratorem suum causam agere
scat veraciter et inlelligat 8 quse ei objiciuntur. Et valeal qtii impedilus causm sum adesse non valel, au-
infxa, § 1 : Leges enim sseculi accusatores prae- ctoriiale Rouianaesynodi,qum lemporeHadrianiPapa
sentes exigunt, el non per scripta absentes. Unde celebrata esl, probari videlur, inqua, c. 5, tic statu-
canonica Patrum constiluta non semel, sed ssepis- tum legitur l:
sime clamant, nec accusaliones, ncc leslimonium» C. I. Pro se legatum ad synodum miltal anem gravit
ullum per scripta posse proferre, nec de aliis ne- necessiias premit.
goliis quicunque leslimonium dicant, nisi de his, Si segrotans fuerit episcopus, aul aliqua eum
NOTATIONES CORRECTORUM.
QUJEST.II. C I. a Rationabilibtts scriptis : ln epi- D C. II. b Deportentur: Anlea legeoatiir*: expe-
slo|aDainasi loco horum verborum legitur : lam sua clentur. Emendatum est ex Polycarpo, Ansehno et
prwsenlia, qnatn el scriplh, alque apocrhariis; verum veluslis Graliani exemplaiibus, in quorum nonnullis
Anselmus, Btirchardus, auclor Polycarpi et lvo cum haec esl. glossa interliuearis : id est expecietttur.
vulgata leclione conveiiiunt.

QCEST. II. C. I. * Caput Pscudoisidori, cf. conc. Carlli. IV, hab. A. 419, c. 24. — Burch. I. 1, c. 156.
Ans. I. 3,'C 50 (47). Ivo Decr. p. 5, c. 266. Polyc 1. 5, l. 1. = C. II. ! Capul * inccrtum. — Ans. 1. 3,
c. 120. Polyc 1. 5, l. 3. * personaliter : Ans. * adjicianlur : ib. — Ed. Bas. iia in Edd. coll. o. ex-
repta ArB-. = C. III. * Capul Pseudoisidori. — Ans. I. 5, c 48. Polyc 1. 5,\t. 1. 6 corrigi rogamus :
orig. ' cait6as : Edd. coll. o. '.*add. : ea : ib. ' leslimonia : orig. 10cf:»*C. 3, q. 9, c. 8. H cf.Act.
c. 25, v. 16. 1! quoque : Edd. coll. o. " cuiquam subrepat : esed. ticecil: Ed Bas. = C. IV.
ap.
" Caput Pseudoisidori, cf. conc. Carth. hab. A. 419. c 24. — Btirch. I. 1, c 221. Ivo Decr. p. 5, c 33S.
16 add. : anle : Ed. Bas. — anlea : Edd. coll. o. " infrct: Coll. cill. — Edd. coll. 0. 18 qukquid : Ki*.
Bas. " a suis : ib. '
QIJ^ST. III. C I. Capnt Pseudoisidori, cf. C. 4, q. 5, c. un. — Burch. 1. 1, c 51. Ivo Pan. 1. <S,
c. iy. Decr. p. 5, c. 161. Polyc I. 5, t. 1,
*7t» DECIIETI PARS SECUNiA. CAUSA V. QUyEST. IV. 720
•jravis necessitas delinuerit, pro se lcgiiuin ad A / teiupore apostnlica aucLorilate convocata, super
synoduni millal, uec a communioiie suspendaiur quibtisd.im ciiininalionibiis pulsatus audiaiur, vcl
cui crimcn inleiitlitiir, nisi ad causam suam dicen- judiceiiir vcl damneiitr. Sin aliter prsesunituiii a
dam, cle;loruni jiidicuni dicslalula lileris evocatus, quibusdam fuerit, in vaiiuin deducalur quod ege-
niininieoccurrerii,hocesl(iiisi aliena prseoccupaveiit rint, nec inter statula ° ecclesiasiica ullo modo re-
neeessilas) infra* dunrum vel trium mensiuni spa- ptiiotiir.
liuiu el * eo amplius, protit causa diclaveril. C. II. Episcopus accttsalus a dtioaectm audicttnr,
Gratian. Codicis lib. IX, tit. de accusat. el in- causw vero finh ad sedem apostolicam deferatur.
tcripi.., I. 5 : Item Zephirinus Urbis RomwArchiephcopus, epht. I,
Imp. Alexander A. : Reos capilalium crimintim Episcoph Siciliw *:
abseiiteseliam per procuratorein defendi leges pu- Duodecim judices quilibel episcopus accusatus, si
hlteortim judiciortim permiliunl. § 1 : Ecce, quod uecesse fueril, eligal, a quibus ejus causa "jusle*
episcopusimpeditus, et cintsw suw adesse non valens, judicelur, nec prius audialur, aut excommuiiicetiir
iegaiutn pro se jubetur ad synodum mittere. Sed vel judiceiur, 3quam ipsi per se eligantur, el regula-
iegalus hle non ad causatn agendum, sed ad necessi- riier vocalus ad suorum priino convenlum episco-
tatem synodo exponendam. mittitur, qua impeditus R porum, per eos ejus causa juste audiatur, et ralio
episcopussynodoprasenliam suam exhibere non vatuit. nabiliter discernatur. Finis vero ejuscausac ad se-
Causnm autem (maxiine criminalem) nulli nhi per se dem aposlolicam deferatur, ut ibidem terminetur,
agere licet. nec antea fiuialur *(sicut* ab aposlolis, vel succes-
Unde lladrianus Papa in capiiulis c. 58, nti*: soribus eorum olim statutum est)', quam ejus auclo-
C II. Crimiitaliter accusans vel accusatus per rilate lulcialiir.
se experiatur : Gralian. Quod vero absque synodali audientia epi-
In criminalibns causis nec accusalor, nisi per se, copus damnari prohibelur, sine piajitdkio Romame
nliquem accusare poicst, nec accusattis per aliam sedis oporlet intelligi, qvw sua aucloritale quosque
pcrsonam se defendere permilliiiir. valet damnare veldamnatos absolmre. Unde Gelasius
C III. In omnibus causis, prwierquam in crimina- papa °: ipsi sunl canones elc. Infra, causa nona :
libus, ephcopi el sucerdotes pro se advocalum ha- Sententia excommunicationis noiatus. § 1. ltem
beunt.
Item Anacletus Papa « »: iladrianus c. 8. : Salvo Romanse Ecclesiae in omni-
bus primalii, manifesluin esl quod illa, quse siinl per
Quia ep.scopus universique sacerdoles ad solam
laudeui Dei bonorumque operum acliones» consti- " iinaniquaraque provinciam ipsiusprovincise, synodus
sicut in Nicaeno constal decretum esse
luunlur, debet unusquisque eorura lam pro cccle- dispeusel,
concilio : Quum vero accusatus ad conciliumvenerii,
siaslicis, qiiam eliam pro suis actionibus (excepto
quidquid considentium consultalionibvs agiiur, aut «4
publico viilelicct crimine) habere advocatum, non accusaniium
mal.e famae stispectum, sed bonse opiuionis et lau- parte proponilur, non contentiosit vocibus,
sed milissima verborum relatione proferatur.
dabilis ariis inventiim, ne, duin hiimana lucra aticn-
Unde in Tolelano Concilio XI, c. 1, *:
dunl, aeterna pracmia perdant. iegiiur
C III. /n cognitionecausarutn contenliosi locum non
QU.ESTIO IV. habeant.
GRATIANUS. In loco benedictionis considenles Domini saccr-
Quod aulem absque synodali audientia damnari doles nullis' debenl aul iudiscretis vocibus per-
non debeat, auctoritate JuliiPapsn 1prooutur, quicpisl. slrepere 8, aul quibuslibel lumullibus perturbari »,
1 uii: nti11is etiam vauis fabulis vei risibus agi, el (quod
,0 luintil-
C. 1, iVtst in legitima synodo ephcopusjudkari velI deterius est) obstinalis disceptalioiiibus
audiri uon debel. tuosas voces effundere. Si quis enim (ul Apostolus "
Nulitis cpiscopus, uisi in legilima synodo et suoi ail, pttial se retigiosum esse, non refrenans Unguam

NOTATIONES CORRECTORUM.
QU«ST. III. C. III. » Hoc capitnhiin, quod ex D tit. de advocatis et^vicedominis, oclavum capituiare
Anacleto ciialur, habetur in conciiio Eugeuii P. II., composuit.
tempore Ludovici ac Lotharii imperaloruni habiio, QU^ST. IV. C I. a Statuta: Abesl hsec dictio ab
cap. 19. Quott eiiam a Lcone IV esl repetiium. Ex originali, et ceteris locis indicatis.
quo canone Lothariiis, lib. u legum Longobard.
* vel: Edu. coll. o. = C II. * Ans. in fine 1.3. Ivo
QUJSSTIII. C I. ' tnira :* Edd. Lugdd. II, III.
Pan. !. 4, c. 56. = C.' III. ex conc Rom. hab. A. 826. 6 aclionem : orig. — Ed. Bas.
QU^T. IV. C. I. Caput Pseudoisidoii. — Coll. tr.* p. p. 1, t. 32, c. 1. Ans. 1. 3, c. 86. — cf. Cap.
Hadr. c. 5. Capit. reg. Franc. 1. 6, c. 287. =C II.' Capttt Psetidoisiilori, cf. Greg. M. ep.53, 54,1.5.
— Ans. 1. 5, c 45 (41). lvo Decr. p. 5, c. 245. Polyc. 1. 5, t. 4. 3 uocaia : orig. — Ivo. * verba aste-
liscis inclusa non stini ap. Ans. " C 9, q. 3, c. 16. = C. III. * hab. A. *675. — Ans. iu princ. Ivo
Decr. p. 4, c 245. ' nutius dcbet : Edd. coll. o. * prmslrepi : Coll. Hisp. perlurbare : Edd. coll. o.
**j&nceriuiionibut . Coll. liisp. — Aus. " Jac. c. 1, v. 26.
 721 DECRETI PARS SECUNDA.CAUSA V. QCEST. V. 722
luam, ted tedncens cor sttum, httjus vana eSlreligio. A quam voluntaria oscula inimici. MielUis-ast'cunise-
Culiiini eiiim suum justilia perdit, quando silentia veritale diligere qiiam cum lcnitate decipere: §jf.
jutlicii ohslrepenliiim turha" conftindit, dicente Utilius esurienli panis lollitur, srde cibo securus-
Propbeta " : Eril cullus juslitiw silentium. Debet justitiam negligebat, quam esttrienli panis frangi-
«rgo quidquid aut consullaiioiiibus '* considenliitm tur, ut injuslitise ' seductus acquiescat. §'2. Et qui
agitur, aut ab " accusanlitim parte proponilur, sic phreneticum iigat, et qui lelhargieum excilal, am-
inilissima verborum relalione proferri, ut nec con- bobus molestus 8 ainbos amat. |3. Qhis nos potest
lehtiosis vocibus sensus i6 audientitim turbent, nec amplius amare qiiam Deus? Et tamen nosnon so-
jiulicii " vigorem de lumiiltu enervent. Quicunqtie luin docere suaviter, verum eliam saluliriier lerrere-
ergo in conventu coucilii Iiaec,quae praemissa sunl, non cessat. Fomenlis lenibus, quibus * consolatnr,
violantla crediderit, el conlra hscc interdicta ani ssepe etiam mordacissimmn medicamenium tribu-
lnniiiltii , aut coiitunieliis vel risibus cuncilium lationis adjungens 10, exercel fame patriarchas ",
conturbaverit", juxta divinse legis edicium, quo " etiam pios etreligiosos; popufum conluniacem poenis
prsecipilur »*: Ejice derhorem, et exibil cum eo gravioribus agilal; non auferl ab Apostolo" sti-
jttrgium, *et* cum " onini dedecore de conses- niuluin carnis tertio rogalus, ut virtutem in inlir-
sione'* abstractus a coiiimuni coatii seccdat, el D mitate perficiat. Et infra, § 4. Noveris » aliquan-
tritiin dierum, excoiumunicationis seiitentiam per- do " furem avertendis u pecoribus pabtiluni spar-
ferat ". gere, et aliquando pastorem flagello ad gregem pe-
cora errantia revocare.
QUJESTIO V. C III. Non odio habetur, sed diligitur, qui cattigatur
GRATIANUS. et corripitur.
Nunc avtem quwritur an sil aliquis juclkandus Item ex sermon$LXXX1V Amhmsit, qui tic incipit :
malevolut, quia crimen allerius indical. De hoc scri- t Aniarior fortasse: >
bil B. Aiigusiinus ser. III de communi vita cleri- Non osciilalur semper pater filium, sed et ali-
corttm, sett regula 3, dicens l: qiiaudo casligat. Ergo quando castigaliir qui dili-
C. I. Magis nocel qni crimen celat quam qui amicabi- gititr, tunccirca etim pietas exercetur. Habet eniin
liler indicat. el " amor plagns suas, quae dulciores suni, qiiuni
Non vos judicetis esse malevolos, quando crinien ' amarissime *» inferuntur. Dulcior enim est
religiosa*
allerins indicalis. Magis quippe innocentes * non
casligatio quam blanda remissio. Unde ait Pro-
eslis, si fratres veslros , quos indicando corrigere {C pheta " : Dulciora sunt vulnera *•*amki
laceudo Si eniin frater quatn voltiit-
potestis, perire permillilis. laria oscula inimici.
luiis viiliuishabet in corpore, quod velit occullari, Gratian. Hahis verbis datnr intelligi, quod magis-
diiin ' tiitiet sccari, nonne crudeliler a te siletur ac utitilali \raternm, qni crimen accusando vei
misericordiler imlicalur? quanto ergo potins dcbes conferl
indicando persequitur, quam qui celando fovere niti-
iiianifeslarc criinen *;, ne delerius pulrescal iu
tur. Eitsebius autem Papa conlra slatuere videtnr,
corde?
dum aliorum crimina sponte confitenles in ephcopo-
C. II. Nec qui parcit esl amicus, nec qui verberal
inimictis. rum accusatione recipi prohibel, dicens epist. 1 act
Gallim " :
Idem ad VinceniiumDonathtam et Rogatistam, epist. Ephcopos
XLVIII ° : C. IV. Ad accusalionem non admillantur aliorum>
Non omnis, qm parcii, amicus est, nec omnis, crimina sponle confilenies.
qui verberat, inimicus. Meliora • sunl vulnera amici Illi qui aut iu flde calbolica, aul in iuiniicilia.

NOTATIONES CORRECTORUM.
QUJEST.V. C 11.« IVoreris:Apud B. Augiistinum D pcriodi parle : et putas nullam vim adhibendam esse*
legitur : et noveris, petidctque haecpars ex superiore homini, elc

QU/EST.IV. C III. " lurbo : Edd. coll. o. " Esa.,flc.32, v. 17. '* collalionibus : Coll. Hisp. •» abest
a Coll. llisp. ei Iv. — oul cnitsmilium: Isid. Meii. atidientiam : Coll. Hisp. aures audientium : Ans.
" judicanlium : Coll. Hisp. — Ans. — jndkum : Ivo. — justi judicii : Ed. Arg. —jttdiciorum :Edd. rell.
18perturbaveril : Coll. cill. — Edd. coll. o. " quw pracepil : Ed. Bas. '• Prov. c. 22, v. 10. •«*
cttm omni confusionh dedecore : Coll. Hisp. — c. o. confusione et dedecore : Ans. •* eon-
fessione : Ivo. — ' Eild. Bas. Lttgd. 1. •« ferat : Edd. coll. o.
QCEST.V. C I. Liber de conim. vit. cler. Augusliiii non cst, sed ab incerto auciore ex Aug. ep. atl
Seleiiciannm confecltis. ' nocenles estis : Edd. coll. o. * : Edil. coll. o. * abest est ab Ed. Bas»
quum
— eum : orig. = C. II. " scr. A. 4U8, ep. 103. Ed. Maur. — cf. C 23, q. 4, c. 37. » add. : entm : Edd.
coll o. — cf. Prov. c. 27, v. 6. ' injnsie : Ed. Bas. " adtl. : exsistil, et lamen : Ed. Bas. » add. :
Deus : Edd. coll. o. — omnes : Edd. Lugdd. Ven. I, II. Nor. Par. '• adjungit : Edd. coll. o. " Gen.
c. 42. "2Cor. c 12. ". aliqitem : Ed. Arg. l* in av.: Ed. Bas. rs C lli. '* abesl ab fSd. Bas. '*-
umarius : orig. — omaiis umarhsime : Edd. Bas. Lugd. " Prov. c. 27, v. 6. ,8 verbeta •-
Ed. Bas. = C. IV. » Caput Pseudoisiilori, conlectum ex conc Carth. ha|». A. 421, c. 6, Ambros. ep,
64. Auian. ad Paul. I. 5, t. 15, § 2, Theod. cod. 1. 9,, t. l»c. 18, et EriiioJii apologetico. — Aus. 1, "">
c. 25.
723 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA V. QUJEST. VI. 701
suspeeti sunt, ad pulsalionem episcoporum ", 11011A QUiESTIO VI.
admiltantur, *quia verilalem professionis infidelilas GRATIANUS.
et inimicitia impedire solet*. Nec illi 'credendi sunt I. Pars. Qui auiem quod intendit probare non
aut admiliendi', qui aliorum sponle crimina con- valel, puniendus esl.
filenlur. Et ideo replicanda est solicile veritas, quam Unde Hadrianus Papa ait in capiiulis, c. 41 ' :
sponte prolata »" in illis " vox habere non polest. C. I. Punialur qui aliis falsa intulerit.
Hanc diversis cruciatibuse latebris suis religiosus* 3 Omnis, qui aliis falsa iululeril, punialur, et pr»
lortor exigerc debet, utdum pcenis corpora **sub- falsitale ferat iufamiam.
jiciuniur, quae gesla sunt fideliler et veraciter ex- C II. De eodem.
quirantur. Item Gregoritts Papa » :
C V. De eodem. Qui calumniam illatam non probat, pwnam debet
ltemm Proverbiis, c. 11 **. incurrere, quam, si probassel, reus utique suslincret.
Qui ambulat fraudulenler, revelat arcana; qni C. III. Qua pwna ferialur qui erimen iilalum non
autem fidelis est, celat amici commissura. Item probal.
infra c. 25, § 1 : Quse viderunt oculi lui ne proferas Item in Regesto i>':
B Qnia jitxta canonicas Palrutn sentenlias qui ca-
injurgiocito, ne poslea emendare non possis, quum
dehonestaveris amictim tuum. liimninm illalam non probat pojnam debel incur-
Gratian. Sed aliud est ex charitate aliorum crimina rere, 'quain si probasset, reus iitique sustiiierel*,
deferre, ut quos secreta admonilione corrigere non ac per boc, qttia subdiaconus crimen diacono pro-
possumvs conviclos judicis senlenlia corripiat, alque bare non pottiit, quoniam impositionem mantis (qua
aliud insidiando (alsa objicere, vel insullando vera carere non potuisset) non habtiit, non soltim c sa-
facile exprobrare.lllud vero chariialis,, hoc autem im- cerdolio, sed offieio caruit, tanquam revera infamis
pietaih est officium. § 1. /Jnde in eisdem Proverbih, meruit verberibus castigari. Nam cui cum tribtis
cap. 12, dicitur *": Verba impiorum insidianlur san- testibus veluli laico crimen qttodlibet approbalur,
guini : os jiislortnn liberabit eos. Et infra : Qui " non esl mirum, quod objecit dum probare non
quod novil loquitur, judex b juslitiseest: qui auiem suflicil, si corporali infamiae quemadmodum laicns
nicntitur, teslis esl fraudulentus. llem*B : Labitim exjuris simililudine subjugalur. Quod enim esset
verilatis lirmum erit in perpeluutn :qui aulem leslis diacono gradum amittere, hoc fuit subdiacono fatnse
est repentinus, concinnat linguam mendacii. ltem plenitudine caruisse.
c. 13 " : Qui custodit os suum, custodit animam f, Gralian. Codicis libro 1, tiiulo de ephcoph et cle-
suam ; qui autem inconsiderate 30 loquimr, sentiel rkis, I. 8. Impexalox Theodosius :
inala. Et infra 31 : Vcrbum mendax jueitis detesta- II Pars. § 1. Presbyleri cilra injnriam quaestio-
bilur : impius aulem confundit.et confundelur. § 2. nis 3 leslimonitim dicnit, ila latnen ut falsa non
*
llem Auyustinus in Psal. 57 : Si aliquando c hii- simulent. Celeri vero clerici, qui eorum * 'deinde
mana inflrmitale pedes nostri in aliquod peccaium gradum vel ordinem sequuntur, si ad lesliinoniuiii
movenlur, insurgunt linguae iniquissimoruin 3* ini- dicendum peiiii fuerinl, prout leges praecipiunt *,
niicoriim ; quum fuissel misereiidum, irrident impii, audianlur, "ufsalva lamen sit liligatoribus falsi
unde dolenl pii. aclio, si forte presbyteri, qui suo iiomine superioris
loci leslimonium dicere cilra * aliquam corporalem

NOTATIONES CORRECTORUM.
C V. t> Judex: Sic in Bibliis etiam Conipluli et D
Antwerpiseimpressis. Sed in nonnullis maiiuscripiis
liabelur : index. Grsece aitlcm : imthixvjpiivnvTrto-rtv
uvuyys/st Sixatoc, 6 Se u.apTvpTMVuSixoiv§o).to?; id
est: claxum testinwnium dal justus, lesth autem in-
justoxum dolosus.
e Si aliqitando: Hic versiculus videtur sumlus par-
tim ex vcrbis B. Augiisiiui, parlim ex glossa margi-
nali et inieiiineari in eundem locum ex eoil. B. Au-
gtislino et Cassiodoro.
QU.EST.VI. C. II. « Hic Graliaims parlem se-
queulis rapituli quasi quuntlaiii per se scnlenliam ,
quod non raro solct, proponil.
C. III. i> In regeslo B. Gregorii Iisec non siint in-
venla, sed habenliir otnnia in Vita ipsius a Jo le
Diacono scripia 1. 4, c 51. Is enim , postqtiain ciia-
vit epislolam 66, 1. IX., Anlhemio subdiacono scri-
plam, inde isia colligil : Idcirco Gregorius non pro-
banlem quod objeceral subdiaconum officiojubet pri-
vari, quia jttxta caitonkas Patrum senlentias qui ca-
/umuiam, elc,usquead'fineni. Sicul amein caput hoc
ex Joan. Diacouo sumlutii esl, ita in Decretalibits
caputl. lil. de calunrniat. ex ipsa Gregorii ad An-
ihumiiim epislola esl acceptiim.
c Soluin : Vox isia abesl ab originali, sed ob gio-
sam non esl inducia.

QU,EST.V. C. IV." prwdiclorum : Ans. " prolalum : Eild.coll. o. " ail<1.: nlliits : Ed. Das. ** rigorosus:
orig. »*corporalibus : Ed. Bas. = C. V. s»Prov. c. 11, v. 13, c. 25, v.8. " c. 12, v. 6. " ib. v. 17.
" ib. v. 19. "• ib. c. 13, v. 5. 30 inconsiderulus est ad —Ed. Arg. S1 ib. v. 5. 3»
loquendiim:: Vulg.
iniquhsimw : Edd. Arg. Bas.
QUJJST.V I. P. I. J Ans. in fine I. 3, inler cap. Hadr. — Cap. I. 7, c. 518. = C III. » Joannes Diaco-
nns in vila Greg. M. 1. 4, c 51. — P. II- * qtttvf.ioitum : Edd. coll. 0. * eum ; orig. " voluerinl : E«*.
Bas. 6 conira ; ib.
 725 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA VI. "25-
injitriam sunt pracepti, hoc ipso, quod nihit mc- A capnt ampulelur. § I. Dclatores atilem sunt qui
tuanl', vera snpprcsserint. Mullo inagis enim pcena invidia »*produnt alios.
digni snnt, quibus quam phirimum houoris per no-
stram jussionem delalum est, si8occuke» inve- C VI. De eodem. PALEA.
nianlur in crimine. ltem constiiutionelertia, coll. IX: [Item ex Concilio Eliberitano »*-.
§ 2. Presbyieri '• seu " diaconi, si falsum testimo- i Delator »" si quis exslilerit fidelis, et per
niuin dixerint, si quidem in re pecuniaria, divino aelalionem ejus aliquis "8 fuerit proscriplus vet
ministerio duntaxat per tres " annos separati mo- inlerfectus, placuil non nisi s in fine accipere-
nasterio iradantur: si in criminali, clericaius ho- commnnionem. Silevior' 1 causa fuerit, infra " quin-
nore nudati legitimis pcenis subjiciantur. Ceteri quennium accipere poterit commmiionem. Si cale—
vero " clerici coinmuni <•jure aboflicio ecclesiaslico chumenus fuerit , posl quinquennii *' tempora»
pulsi sine delectu causse legiiime cocrceantur. admittalur 3» ad baptismum. i
C IV. Ad sanclw communionh ministerium non
accedat aui crimen illatum non probat. C VII. Qui innocentem falso crimine maculaverit,r
sacerdolh arbilrio pcena diuturna purgetur.
/lemGregorius Januario Ephcopo, lib.lll, ep.241*.
III Pars. Epiphaniuin • presbyterum qiiorundam R Item ex VIII synodo "»* :]
sacerdotum " Iiteris criminaliler accusalum, cnjus Si quis falsum dixerit, vel personam innocenlis
nos, nt valuimus, discutientes causam, nihilqtte in falso criminemaculaverit,juxta sacerdolis arbitrium
eo objeclorum 16 reperienles, ut ad lociim suum re- diuttirna pcenitentia expurgetur.
verteretur absolvimus. Criininis ergo ejus 1T aticto- C VIII. A communione coerceatur vet sacnlarh, vei
res te voltinius perscrulari, et nisi qui easdem 18 laicus, qui ecclesiam vel clericum per calutnniatn
transmisit epistolas paratus fuerit hoc, quod obje- fatigaverit.
cit ", canonicis alque disirictissimis probationibus ltem ex ConciJib Agalhensi, c. 32 ":
edocere, nullalenus ad sanclse miiiisleriuni »° com- Si qnis vero *' ssecularium per cahimniam eccle-
munionis accedat. siatn atit clericum fatigare tentaverit »*, et convi-
C V. Qua pmna delttlor sil feric.ndus. cliis 3" fuerit, ab ecclesise " liminibus el a caiholi-
llem ex decreto Hadriani Papoe, cap. 49 ' " : corum eommunione, nisi digne pceniluerit, coer-
Delatori auiem lingua capuletur *', atit convicto ceaiur.

CAUSA VI.
GRATIANUS. C rewsatterlus procinciwarcltiephcopi jttdkium expelit,
Duo fornkatores el infamia nolati quendam reti- tandem in probaiione deficit accusalor; reus cogitur-
giosum episcopum de simonia accusare nitunlur; ad suw innoceniim asserlionem. (Qu. 1.) Hic primunt'
NOTATIONES CORRECTORUM,
d Communi: Haecomnia verba ; communi jure ab C. VI. BNonnhi : In concilio ipso et capitma-
officio ecclesiastko pulsi, abstinl a manuscriptis*, ribus legilur : nec in fine, quod in mttllis ejnsdeiu-
sunt tamen in iranslatiotte, quse habelui' in codice. concilii decretis repeliiur. Quomodo aiitem hic, et-
Nec vero Gralianus ipsa omnino verba aut veteris aptiilRurcharditm alque Ivonein legittir, convenit
iuierprelaiioiiis, aut Juliani, nin trnerii retiilit. canoni 13 Nicaeni concilii, in quo sic slatutiim esl :
Quare operse prelium fuerit Novellam ipsam gr:e- De hh,quiadexituin veniunl, eliam nunc lex antiqua
cam et vulgalas inlerprelaiiones consulere, cxstant regularisqtte sereabitttr, ila ut, si quis egreditur e-
enim aliquse varielates non coniemnendie. rorpore, ullimo et necessario viatico niinime prhelur.
C IV. e Epiphanium : In epislola bseC aniece- Ilanc coiitroversiam copiose explicat liinoc. 1,
dnnt: Pralerea nosii latoiem prmsenlium Epiplta- c|iist. 3, c. 2, Exsnperio episcopo Tolosano.
nium prmsbylerumquorundam, eic C VII k. Capiti huic iu vulgatis erai proposilmu-
C V f. Ilabeiur inter capilula lladriani c. 49, D iioiuen Palese, quod siiblaluni esl aticlorilate omniuui
allalum, quanlurn conjicere ficet, cx regibus saeculii- vetusioruin exeinphiriinn, quolquot collala siuiu
ribus. Nam in Codice Theoif. lili. X, tit. 1U, I. 2, Exsiat auloin in regula monuchoruiu B. Isidori,
fere idem, in libro auiein 7 Capitul. c 360, prorsus c 17.
idem habetur.
QU^LSST. VI. C III. " meinunt : Edd. coll. o. * abest ab Edd. Nor. Arg. Ven. 11. '• occullo :
Edd. coll. o. ,0 Nov. 123, c 20. — Aiith. Presbqteri. Cod. ib. " abest ab Edd. Arg.* Bas. Ven. I.
Nor. " XII : LMd.Arg. Bns. Nor. Ven. II. "'abest ab Edd. Arg. Bas. Nor. Ven. II. el Eil.l. coll.
o. pr. Ven. I. Lugdil. = C. IV- " Ep. 17, (scr. A. 594), 1. 4. Ed. Maur. l* Sardorum : orig. »6 add. :
criminum : Edd. Bas. Lugd. I. " lntjns : Eil. Bas. — desid. in rell. " eandem ep. : Edd. coil o. "ob-
jkit : Edd. Lugdd. II., III. —»objecerit :*\FA. lias. !0 '* si Ans.
myslerium : orig. orig. =" C. V.
inler cap. Hadriani in fine L 5. — Capit. I. 7, c 360. ampuietur ; Ed. Arg. ex sua inv. : Etl.
Bas.=CVI. ** hab. noii serius A. 510. — Capit. I. 6, c 317, 1. 7, c. 205. — Burch. I. 6, c. 27..lvo
Decr. p. 10, c. 156. «»Delatorum : Ed. Bas. " add. : fidelium : Ivo Burch. — Edd. coll. o, " le- ,
ntor : Ed. Nor. " i tra : Burch. — Etl. Bas. *»quinquennitim : Edd. coll. o. 3» admittilux : ened. pr>
Bas. = C. Vll. " iino ex Isidori regula monachormn c. 17. — Coll. tr. p. p. 2, I. li, c. 26. — iioineik
Paleae desid. in Edd. Ara. Bas. Ven. II. = C VIII. »' hab. A 506. — Burcli. I. 15, e. 5. APS. I. 3, e.
116. Ivo Decr. p. 6. c 567, p. 16, c 6. »3abest ab Etl. Bas. 3,tprasumserit : Edd. coll. o. »• ecictus,z
lvo p. 16. Burcb. 36 add, : suw Edd. coll. o. pr. Bas,
727 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA VI. QU^EST. I. 728
' ail: Quoniam qui talia agunl
qumritur, an crtmine irretiti vel infamia nolati ad .A slolus regnum Dei
hujusmodi accusaiionemsint admittendi? (Qu. 11.)Se- non consequenlur, valde cavendi sunt, et ad eiiienda-
cundo, si episcopus in eos accusalionemvertere volue- lionein', si voluntarie nolucrint, compellendi, quia
rit, an simplici assertioni sum sit fides habenda ? infamise maculis sunt aspersi, et in baraihriim dela-
(Qu. III.) Tetito, si liceat sibi expelere judicium bunlur 8, nisi eis sacerdotali atictorilate subventiim
archiephcopi allerius provincim ? (Qu. IV.) Quarlo, fucril. § 1. Simililer et illi, de quibtts ipse ail' :
sibi sit si circa suam Cum " * homiiiibus ' nec cibvm
cujus judicium expetendum, hujuscemodi sumere,
sentenliam ephcopos sum provinciw discordare conli- quia infamia sunt notati, antequam sacerdolali
* '
gerii ? (Qu. V.) Qttinlo, si in probaiione deficil accu- aiicloritate sanentur ", et in gremio sauetse mn.
tator, an reus sit cogendus ad probaiwnem suw liis Eeclesiae redinlegrenlur, quia qtii exlra nos
innocentiw. siinl nobiscum communicare nou possuul.
C. IV. Ante talisfactionem excommnnicali ad accusa-
QUiESTlO I. lionem non admiltantur.
GRATIANUS. ltem Fabianus, epht. II "
1Pars. Quod autem crimine irretiti alios accutare B Omnes illi simt ab accusatione
repellcndi, qtios
non possunl, Anacletus Papa testalur, ephiola II, " : Cum eh nec ci-
Apostolus commemorat, dicens
Ephcopis Italim dicens ': bum svmere, et ante satisfactionem ecclesise non
C. 1. A criminosis accusari non permiititur. siinl suscipicndi '*. .
Si sacerdos sine crimine eligi praecipilur, nulla-
tenus ab hominibus ' criminibus irreiitis accusari C. V. Sacerdoies non nisi a comquaitbus accutari
debenl.
aut calumniuri permilliltir, nec ab aliis, quam ab
Item Clemens Papa Jacobo, llierosotymorum i>.
iis, qui sine crimine sunt, et juxta eleciionein « 1" :
Ephcopo, ephl.
sacerdoles ordinari possunt, et tales per omnia
Beatus Petrus homicidas el adulleros, el cnnctns
inveniuntur, quales sacerdoles eligi jubenlur.
C. II. Infames et qui cutpis exigenlibus ad sacerdo- criminalibus nexibus alligatos, el qui cis cosequales
lium provehi non possunt, sacerdotes non aceu- non eranl.ab episcoporum vexalione et accusaiione,
tent. dicente ,a Domino, prohibebat, et non nisi coaequa-
Item Hadrianus Papa in capitulh,cap. 21 ': libus aliquid eis " inferri debere docebai. El paulo
Omnes vero infames esse dicimus, quos leges posl : § 1. lnfames cliam omnes, et quos primates
sseculi infames appellant, et omnes, qui ctilpis exi- f, et leges sseculi non suscipiunt, 9, sed et laicos ab
gentibus ad sacerdolium non possunt provehi. Iudi- eorum accusatione et vexatione semper repelli "
gnum est enim ', ut illi eos accusent, qui esse non debere" rogabat, et cunclos illis *» subditosesse
possunt quod ipsi sunt, qubniam sicut majores a praecipiebal, cunctorum sacerdotum vilam sttperio-
niinoribus non judicanlur, ita nec criminari possunt. rem sanctioremque, ae discretara a sapcularibus et
C 111.lnfumes sunl qui regnum Dei eonsequi laicis hominibus esse, et spirituales * qttosqtie * at-
non valent. que sacerdoles super carnales ac laicos semper
llem Fabianus Papa, epist. II Epheoph orienla- eonstituendos " docebat ", quoniam pro minimo
libus " : nobis esse debei, ut a lalibus argnaniur et jiidicemnr
Illi, qui illa pcccala perpelrant, de quibus Apo- vel ab humano die. Majoros vero a minoribus nec

NOTATIONESCORRECTORUM.

CADSA VI. QCJ:ST.I. C I «. Juxla eleclionem : D et tales per omnia fuerint, quales eligi sacerdoles
Sic itt omnibits collaiis maniiscriplis codicibus, prse- jubenlnr.
lerquam in tino, in quo esl : justa etectione'.\a C V. b Hierosolymorum : Anlea eral : Meiropo-
vulgalis erat :juxla electionem canonkam. In epi- Ulctno". Emendatmn est ex plerisque manuscripiis
stola autem ipsa legitur : el juxta electionem, si ne- codicibus. Nam et Clemens in epistola sic ipsum
cessilas fuerit, aut ipsi volendoDominoservire elege- Jacobum vocat.
rint,tacerdotesque sttiecritninefieriet ordinari possint,

"
CAUSA
* VI. QUJEST. I. P. 1. Caput Pseudoisidori, cf. conc Carth. II, c 6. = C I.' criminosh: Edd.
* coll.
0. et quod jttsta : Ed. Bas. = C II. .» Ans. in fine I. 3. Polyc I. 5, t. 1. Capii. 1. 67, c 437. abest
ab Edd. Arg. Nor. Ven. I, II. = C. III. » Cap. Pseudoisidori. — Ans. I. 11, c 35. Gal. c. 3, v. 21.
,0 his : Ed.
' add. : sui : Ed. Bas. 8 damnabuntur al. dilabuntur : Ed. Arg. ' 1 Cor. c 5, v. 11.
" 1 Cor. c. 5, v. 11. »*
Arg. " curentur : Edd. coll. o. pr. Bas. = " C. IV. " Cap. Pseudoisidori.
recipiendi : Edd. coll. o. pr. l'as. = C. V. Cap. Psettdoisidoii, conf. cap. Aquisgr. A.—789, c 54,
constil. Silvestri c. 3, conc. Carth. VII, c. 2, cap. Pipini A. 755, c" 9, et vitam Silvesiri. Ans. I. 3,
c. 1. "exc Edd. Arg.Bas. Nor. Ven. I, II. " docente : orig. sifci: Ans.— Edd. coll. o. " xeci-
uiunCEdd. coll. o. pr.Bas. " repetlere : Edd. coll. o. " abest ab Ed. Arg. " add : sibi: Ed. Bas. " con-
tliluere cl (ore dcbere : Ans. — Edd. coll.o. »3dicebat : Edd. Lngd. I. Ven. 1. %
729 DECKETI PARS SECUNDA.CAUSA VI. QU.-EST. I. 730
accnsari, nec judicaii ullalenus posse dicebat, quo- A omncs venerandi sunt, non respnendi aut insi-
niam non soluni hoc divinas, sed el leges sseculi diandi ".
inhiberedocebat. C IX. Deeodem.
C VI. Qui criminosus fnerii sacerdotes accusare non Item Pius Papa epist. I " :
polesl. Oves pastorem sutnn non reprebendanl; plebs
" non accttset, nec vulgus eum
llem Hadrianus Papa incapi'.ulU,.c. 68** : episcopnm arguat,
non *° est discipulus super magisiruin,
Qui crimen intendit, agnoscendunt est si ipse quoniam * servus supra dominum *. Episcopi aiiteni *'
anie non fiat»" criminosus, quia periculosa »8 est neque
a Deo sunl judicandi, quieos sibi oculos elegit. Nam
et ailmilli non debet rei adversus qtienicunqiie prn-
a subditis aul pravae vilse homiuibus non sttnl ar-
fessio. Et infra c. 72 : § 1. Tesles aiilein sine aliqua
* gttendi vel accusandi aut iacerandi. Et infra : § 1.
sint infamia, uxores et filios habentes, et" Cliri-
Nemo bonum faciens alteri verbo autfacio noccre
stuin oinnino prsedicantes.
Gratian. Non soium autem criminosi, sed eliam vult; quanlo minus in suspicionem debet venire
fidelis boniQ, nt dicat aut faciat ea, quae pali non
quilibel alii ab accusalione ephcoporum repellun- vulti omnis suspicio poiius repellenda est
tur. quia
**quam approbanda vel recipienda.
Unde Anaclettis Papa, epht. I, ait " : Gratian. Ipsa autem delraciio, licet ex vilio delra-
C. VII. Deonon placet qui servossuos accusal. hentium, tamen juslo Dei judicio nonnunquam adver-
Sl omnia in hoc sseculovindicata essent, locuni sus bonosexcilalur, ut quos vel domeslica prmsumlio,
divina judicia non liaberenl. Supervacuis * euim ad velaliorum favor in altum extulerat, detraclio humiliet.
beneficia* laborat impendiis,qui snletncerial facibus Unde Ambrosius adc. 22. Lucw :
adjiivare. Iileo si aliqitis puial se Deoin hoc placere, C. X. iVequis d de se prasumat, lingum matornm
quod servos suos accusat, et ul meliores fiant dicit ex Dei prwceplo contra eum excitantur.
se hoc agere, in vattuiii laborat, cl plus invidisesli- ImitarePelrumtertio*aIihi* dicentem *»: Domine,
mulis agitatur quani charilalis.quoniam gratiseple- tu tch quia diligo te. Elenim, quia terlio negaverat,
niiudo adjeclione non indiget, nec ulla requiril lertio confilelur; sed negavitin nocte, confiteiur in
commendalionis augmenta, die. Hsecauteinideo dicla sunt, ut seiaiis *3 neminem
C. VUI.Populus sacerdotesarguere vel increvare non jaciare se debere. Nam si **Pelrus lapsus est, quia
valel. dixil**: Et sialiiscandalizati fuerint inie,sednonego,
llem Telesphorus ephtola unica, c. 3 **: iC quisaliusjiiredeseprscsiimai?DeiiiqtieelDavid, qiiia
Sacerdotes, qui proprio orecorpus Domini confi- dixeral *6 : Ego dixi in mea abundantia: Non move-
ciunt, abomnibus sunt audiendi *• alqtio timendi, borin wternum, eam sibi jactaiitiam obfuisse proli-
non dilacerandi aut detraheudi, quia a quibus se lettir, dicens: Avenhti faciem tuam a ne, el (uctut
Domini populus benedici, salvari et instrui *°cupit, sum conturbalus.
nullaienus debel eos arguere, nec vulgus in enruin
C XI. Ul boni salubriier hitmiUentnr, ttngttm malo-
uccusationesuscipi. Populus eniin ab eis docendus rum conlra eos insurgunl.
cst el corripiendus **, non ipsi ab oo.quia non est ** Iiem Gretjorius lib. IX, epist. 59, ad Theocthiam
discipulus stiper magislrum. Et infra : § 1. Dei ergo Palrkiam *' :
accusat ordiiiationem.qui eosqui abeo constiiuuniur Sunt plurimi, qui vitam bonorum amplitts '" qtiam
sacerdoles, accusal "vel damnari **eupil. ldem in- debcnl laudant, el ne qua elatio de laude surrepal,
fra : §. 2. Hi, qui c non sunt idonei, non suscipian- permiitit oiniiipotens Deus malos in oblreciaiionem
tur ad accUsalionem; omnes, qui adversus patres" et objurgalionein prorumpere, ut si qua ctilpa ab
armanlur, infames esse censemus. Patres **enira ore laudanlium in corde nasciltir, ab ore vitupe-
NOTATIONES CORRECTORCM.
C. VIII. « lli, qui: In aliquot vcluslis codicibus D subjecto capili. el pie est inlerpretanda; nam simili
esi iiipiitilislincliiu) a superiore. locutione uiiiiir David2. Regum 16., loquens de
C X. d Ne quh : Rubrica haecnon valde convenit Semei.

QU.SST. I. C. VI. " cf. snpra C 5, q. II, c 1, 3. — Ans. in fine I. 5. " ftterii : Edd. cob. o. —
Boliui. " pericttlosum: Edd. coll. o. = C. VII. **Caput Pseinloisidoii, siiiiilinn ex Enuodii 1. 2, ep. 19,
•22. — Ans. I. 5, c. 38. = C. VIII. »8Caput Pseudoisidori, cf. Hieron. ep. I, Isid. Sent. "I. 3, c 59, et
inierpr. ad Theod. cod. I. 9, »•t. 39, c 9. — Ans. 1.3, c. 12. Ivo Decr. p. 0, c. 314, 515. obediendi :
Ans. Ivo. — Edd. coll. o. inslilui: Bohm. 31corrigendus : Ed. Bas. " Miittli. c. 10, v. 24. *»
nccnsare: ib. '* damnare . Ans. lvo. — Edil. coll. o. * add. : t. e. sacerdoles : Edd. coll. o. '• aild. :
s*.e. sacerdoles : esed. 37non accusandi vel insidiandi : Ed. Bas. — ««( accusandi, vet insidiandi aut infa
mandi : Edd. rell. = C IX. 38 Capnt Pseudoisidori, cf. Isid. Sent. I. 3, c 59.*°— Ans. I. 3, c. 32. Ivo
Pan. 1.4, c 36. Decr. p. 5. c 245.Polyc I. 5, t. 1. '• add. : suum : Ed.*3Bas. Matth. c. 10, v. 24.
»' vero : Ed. Bas. — enim : Edil. rell. = C. X. *' Joan. c 21, v. 15. seiamus : Edd. coll. o. **et
si: esed. pr. Lugdd. II. III. *° Matc. C. 14, v. 29. *' Psal. 29, v. 7. = C XI. " Ep. 45, (scr. A. 601), i,
II. Ed. Maur. ^9 aiid. : [ortasse : Edd.coli.o. — orig.
751 DECRETl PARS SECUNDA. CAUSA VI. QU.EST. I. 753
raiitiiini suflbcetur. Ilinc esl ergo *» quod doctor'iA hendo, el advcrsus filium malris tum ponebas scun-
genlium se in praedicalione currere testatur M per *• dalum, elc. Parcant singuli deiractioni linguse, cus-
infamiam et bonam famam, qui eliam dicit : Ut todianlqtie sermones suos, elsciant, quia cuncta ",
seduclores ei veraces. qusedealiis loquunttir, sua senlenliaj'uilicabiinlur.
Gralian. Verum hac auctorilale prohibentvr spiri- Nemo invito audilori libemer refert. OtTiciisingu-
ivates a carnalibus accusari, non carnales a spiritua- lorum sit, dileclissiini, non soluin octilos caslos
libus. Quod ex verbh ejusdem dalur intelligi, quibus in servare,sed ellinguam, nec qnid in cuj'usquam donio
»3
eodem capitulo'subjunxit, dicens " : Capite langues- agalur alia domus per eos unquam noveril. ila-
cenle facilius reliqua corporis membra inficiuntur, beanl omnes simplicilalein colnmbae, nec cuiqtiaiu
sicul scriplum esl»» ; Omne caput languidura, et inachinentur dolos etserpenlis aslutiam, ne aliorum
onme cormcerens; a planta pedis usque ad verli- stipplanlentur insidiis.
cem iion est iu eo sanitas. Qttapropter manifestum liem Lucius Papa episl. vnica, ephcoph Gallim et
est, diabolum (quisicut leo °*rugiens circuil, qumrens Hhpaniw scribens •*:
cordibus suadere ut C XIV. Sapiens nocere non cupit.
qtiem possit devorare) plebium
doctoribus atque pastoribus suis detracliortes irrogent, Sapiens non est omnis qui nocet.
vel eos accusent, ut plebes languescentes (non lenen- B C. XV. Raptoribus deteriores sunt ephcoporum de-
iraciores.
tibus pastoribus (renaeorum) lasciviam, alque inima Itein Anacletus Papa, eptsi /// 6*:
ruant, ul taltem tic perklitari potsint. Muttum vero Deleriores sunt, qtii doctoruin vitam moresque
dislanl damna morum a damnis rerum tewporalium,
in nobis. Et : corrtimpunl, his qui subslanslias aliorum prsediaque
quum ista exlra nos sinl, illa vero infra
f diripiunt. Ipsi enim ea quse exlra nos, licet nostra
Pejus malum fore non exislimo, quam Chrislianos sint, auferuni; noslri autem *' detraclores, et mo-
suis invidere sacerdotibus. rnm corruptores noslrorum, sive qui adversus nos
Hinc etiam Felix II ail Episcoph in Alexandrina armantur, proprie nos ipsos diripiunt h ", et ideo
synodo congregaiis °° : jusie infames sunt, et inerilo ab ecclesia extorres
C. XII. Deo recte famulanles persequi non licet. fiiinl. Pro meritis ergo plebis ssepe paslores depra-
* "
et magna Nicsemi vanlurEcelesiae,ut proclivius corruuntqui sequtinlur.
Qiticscile, inquit sancla
" Deo
synodus, el nolile persequi eos qui recte "
C. XVI. De eodem.
fatnulantur, et sincera voluntate superni Dei mau- llem Alexander Papa, epist. III 68:
data custodiutil, et nostris legibus subjiiganliir; Summa iniqtiilas est fralres detrahere et accu-
* * *
quia nec decet, nec ordo palitur *, ul iniqui el C sare. Uiide scriplum est 69: Omnts qui detraliu fra-
carnnles spiriluales persequantur. iri suo, homicida est; et omnis homkida non habet
C XIII. Subditi prmlatos suos accusare non debent. pariem in regno Dei "".
Item Anterus ">Papa, ephlola unica »8. Gralian. Patel ergo, ut pramissum est, quod car-
Ex merito plebis nonnunqiiam episcopi depravan- nales prohibentur ab accusutione spirilualium ; nou
tur, quatenusproclivius cadanlquisequuntur. Capite spirituates ab accusatione carnalium.
langiiescente csetera corporis membra inficiuntur. II Pars. § 1. Quum itaque cximinosi el infumes ab
Deieriores *' sunt, qui vitam moresque bonorum „ accusalionibus prohibeantur, videndum esl quos ca-
corrumpunl.his, qui subslantias alioruin prsediaque' nonum sacra aucloxilas in(ames appellet.
diripiunt. Caveat unusquisqtie, ne aut linguam,aut De Ith Slephanus Romanw Ecclesiw ephcopus scxwil
aures habeat priirienles, id esl, ne aut ipse aliis> Hilario, ep. I, c. 1, dtcens ^1 :
deirahat, aut alios audiat dctrahentes. Sedens •*,i C. XVII. Quw personm infames habeantur.
inqtiit 61, adversus fralrem tuum loquebarh detra- Infames '* esse eas personas dicimus, quse pro
NOTATIONES CORRECTORUM.
C. XI •. Capitulo : Quoe suhjungil Gratiantis : D C. XV. h Diripittnt: Anlea legebatur : nos ipsvs
capiie languescente, elc, snnL in episl. 3 Anacleti et decipiuni. Emendatum esl ex Isidoro, libro 3 de
apinl Isidoiiim de summo bono, lib. 3, c 58. siiimiio bono, cap. 38, Anacleti veiba.quanlum cnn-
f Pejns : Siiut in prima epist. Alcxandri I. jici potesl, referenie, et optime convenil cum iis
C XIII. g Anlents : Sic resliltnum est ex plerisqtie quae aniecedunt. Verutn in duobus aniii|tiis exem-
veluslis. Nam anlea erat : Gregoiitis *. Coiifectiun plaribus epistolarum Anacleli, aliero Vaiicauae, al-
aiiiem capttt hoc est magnam partein ex Anacleti tero Florenlinse biblioihecae, habelur : non nos, sed
senlentiis, in cpist. 3. proprie se ipsos decipiunl.
" inter : Edd. coll. o. »*2 i^or. c. 6, v. 8,
QCEST. I. C XI. *' etiam ; Ed. Bas. — desid. in Edd. rell.
" infra c. 15. ** Esa. c. 1. 6* 1 Petr. c 5. = C XII. »" Capul Pseudoisidori. *6perfecle—minhlrant
"8 Pseuildishlori, cf. Isid. Seut. 1. 3, c. 3S. Hieroii. ep.
orig. .»Tsuperna : Edd. coll. o. = C. XIII. * itaCaput " infra c. 15, el
2, ad Nepotiau. el 60 ep. 13, ad Paiilininn. 61 in Edd. coll. o. pr. Bas. Nor.=C. XIII. «*
C. 9, q. 3, c 15. Psalm. 49, v. 20. add. : Propheta : Edd. Bas. Ven. I. Lugdd. cuncti, qui :
Edd. Lugdd. II, III. •' vos : orig. = C. XIV. 6* Cap. Pseudoisidori, cf. Sixli Pylhag. senl. 292. — Ivo
Decr. p. 5, c. 140.= C. XV. 6* Cap. Pseudoisidori, 66 cf. supra c. 13. — Burcli. t. 1, c 138. Atis. I.
5, c. 11 (10). Deusdcdit p. 5. 68 Ivo Decr. p. 5, c. 239. quoque : Edd. coll. o. " decipiunt : Coll. "
citt.
Chri-
ei Edd. coll. o. =C. XVI. CiputPseuiloisidini. — Ans.i. 11, c 43. •»! 173. Joan. c. 3, v. 15.
sii et Dei : Ed. Bas. = C XVII.—P. II. ""Caput Pseudoisidori. —Burcli. 1.1, c. Ans. 1.5, c 5. Ivo Pati. 1.
3. 1. t. 1. " cf. inlcrpr. ad Paul. Seut. I. 1, l. 2.
•i, c. 00. Decr. p.5, c. 291. Dctlsdcdil p. Polyc. 5,
 733 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA VI. QU-iEST. 1. 734
ahcftta culpa notantur infamia, id est omnes qui A et nos licentiam submovemus, ei ntillseacctisaiioties
Cliristianse legis normam abjicinnl, et staiuia eccle- a judicibtis audiaulur ecclesiaslicis, qtinelegibus sac-
siastica contemnunt; siiniliter fures, sacrilegos et culi prohibentur-
omnes capilalibus criminibus irreiilos; sepulcrorum Gralian. Sed licet infames ab accusatione episcopo-
quoqueviolatores,'elaposlolorumatqiiesuccessoriiin rum prohibeanlur, non tamen isti ab hujusmodi accn-
eorumreliquorumque Palrum stainta libenier violan- salione prohibendi sunt. Hwrelicos namque accusare
tes *, et*"' omnes qui adversus patres armantur, qui infamibus non prohibetur, ut stipra patttil in ea "
in omni mundo infamia nolanlur; simililer '* el in- causa, ubi de accusatione minorum adversus majores
cesluosos, homicidas, perjttros, raplores, maleficos, dhputatum est.
veneficos, adulleros, de bellis publicis " fugienles, C. XX.
et qui indigna sibi pelunt loca lenere, aut facullales Item k »'. .
Ecclesiseabstrahunl *" injuste, et qui fratres calttm- Quum majores scientia et moribus a minoribu*
nianlur, aut accusanl" et non probant, vel 78qui accusari prohibeantur, non mqvales ab aqualibus, vel
contra innocentes principum animos '• ad iracun- minores a majoribus, ab hujus ergo l accusatione non
diam provocant, et omnes analhematizatos vel pro svnt hi probibendi, quum hwrelicus catholko minor
suis sceleribus ab ecclesia pulsos *», et oranes quos B sit.
ecclesiasticse vel sseculi leges infames pronunciant. Sed hoc an generaliter accipiendum sit, Auguslimis
" **
Ili nimirum omnes, nec servi ante Iegitiinam non definivil,lib. IV de Bapthmo conlra Donalhlas,
liberialem, nec pceniteutes, nec bigami, nec illi qui c. 5, dkens:
curiae deserviunl, vel non sunt inlegri corpore, aut C XXI. D-ubium est an sciens avarns, an nesciens
sanarn non habent meniem vel inlellectum, aul in- hwreticus gravius peccet.
obedientes sanctorum " decrelis exsistunt, aul fu- Qu.Tio ergo quis peccet gravius, an qui nesciens
riosi manifeslanlur; hi omnes, inquam, nec ad sa- * in " hseresim incurrerit, an qui sciens ab avaritia,
cros gradus debent provehi, nec isti, nec liberli " id est ab idololalria non recesserit? Secundiim
*
neque suspecli, nec rectain fidem vcl dignam con- qnidem * illam regulam , qua peccala sciciilium
versaiionem non habentes, summos sacerdoles pos- peccaiis ignorantiura praeponuntur, avarus ctiin *'
sunt accusare i. scientia vincit in scelere. Sed ne " forle hoc * fiat *,
C. XVIII. Infamit efficitur qui scient pejerare prm- facit " in hseresi sceleris ipsins .mugnitudo, quod
sumit. facil " in avaritia scienlis admissio, * ut * hsereticus
ltem Fabianus Papa *': nesoiens avaro scienti cosequetur ": ltem c. 20 e;'us-
"
III Pars. Quicunque scieiis se pejeraveril, qu.i- C dem libri: * *
§. 1. Ulrum aulem calholicum pessi-
draginta dies in pane et aqua, et seplem sequenles nris moribus alicni hseretico, in cujusvila, pracler i<l
annos pceniteat, et nunquam sil sinc pceniienlia, el quod hserelicus est, non inveuiunl homines quod "
nunqtiam in tesliinonitiin recipialur; cotnmunionem reprehendanl, prseponere debeamus, non audeo
tamen post hsec 8Tpercipiat. praecipitare sentenliam.
C. XIX. Accvsatores el personas, quas leges sweuli IV Pars. Gralian. Verum hoc Augustini, el illud ae
non admiltunl, eeclesiaslkw quoque repellunl. iufamium accusalione, de liis intelligendum esl quos
Item Eusebius Papa, epist. I ad episcopos Gtiliix *8: conslat esse hwrelicos, non de lih qui se negant in
Nos seqneutes Patrum vesligia pro salvalione ser- hmresim lapsos. Hic aulem in omnibus religiosus
voriim Dei, quascunque ai accusalionem personas apparens, dum se negat hwrelkw communionis ali-
leges publitse non admillunt, his impugnandi altertim quando macula infeclum, infames atque alios hujiis-
NOTATIONES CORRECTORUM.
C XVII. * Accusare : In vulgatis * codicibus se- l> nium ultatenus jusle possunt recipi.
quebaltir : nec ad accttsationem, seu ad lestimonium C. XX. k Capul hoc in plcrisque veltislis exetn-
tiullaienus jusle possunt recipi, quse snnt expuncta, plaribus conjuiicttitu esl superiori. Quare coujicerc
qiioiiiam aiisuiu a isaiiuscripiis (iino excepio), et licet hsec csse verba Gratiani.
1 Ab hujas ergo : Locus hic emendatus esi ex
originali, el Burchardo et lvone *". in Panormia la-
uieii liaecposlrema pars post verbiiin, munifestatur, inanuscriptis. In impressis legebaiur : ub acciisntione
sic habet: Hi omnes nusqnam nec ad sucros gradus hujusmodi sunl prohibendi '". Ex qua lectione vix
debem provehi, nec ad accusalionem, seu ad testimo- apta sententia elici poteril.

QCEST. I. C XVII.7* " cf. ep. Procli ad Domnuin Antioch. 76 n cf. Tlieod. coil. 1. 9, 1. 38,
c. 8, ciini inicrpr. abesi ab orig. — cf. conc Arel. I, c 3. auferuut'. Ans. Ivo Pan.—Edd.
coll. o. " cf. c. 75, conc. Eliber. '* cf. inlerpr. ad Tlieotl. cod. I. 9, l. 59, c. 3. " aniinttm : Ed<l.
coll. o. 80 repuhos : escd. 81cf. Gtiasii ep. 9. " add. : eiinm : Ed. Bas. " add. : Palrum : Edd.
8* cf. conc. Carlli. VII, c. 2. * el Edd. coll. o. pr. Bas. *' lainen Anselmo. =
coll. o. neque
C. XVIII. "* imoex lih. pceuit. Halitgarii Cameracensis I. 4, c 28. — cf. Rabani ep. ad lleribald. c. 8.—
Rig. I. 2, c. 524, ( :expwtiitentiali). Ilurdi. 1.12, c 8. Ivo Deer. p. 12, c. 65.— P. 111."abeslaReg. "hoc.
Edd. eoll. o. = C. XIX. 8S Caput Pseudoisidori, cf. C 5, q. 5, c 5. — Ans. *** 1. 3, c. 23. •• eadem : Etld.
coll. o. pr. Bas. — cf. C 2, q. 7. =C XX. 80 h;ec siint Graliani verba. hiijnsmoJi accusalumibut
iwn siint pr.oliib.: Ed. llas. = C. XXI. 9i avarum conscieitlia : Edil. coll. o. '* si: ib. " facial : exd. pr.
Litgdd. II, III. »* facial . Ed. Bas. " *6reprehendere vateaut : Ed, Bas.
coaqualur : Edd. coll. o.
755 PECRETI PARS SECUNDA. CAUSA VI. QCEST. II. 75<i
modi a stta accusalione ipse repellil. § 1. Hwc licel A scopis et clerich, l. Si quenquam. Quoii de accusa-
ratione niii videanlur. exemplo lamen lasw majesta- tione, non de pwntiinlelligi oporlel.
lis vanu intelliguntiir, ad cujus accusalionem dum Umte Ititppp. Valciilinianus, Yalens et Gratiauus AAA
tocius inita faclionis admittitur, non quaritur, an lib. IX Cod. tit. ad I. Jtd. majesl. I. Nullus '" :
cogitare conlra animam principh sit majestalem la- C XXIII.
dere, sed an aliquh de nece ejus tracluvcrit. Nttlltis omnino, cui inconsnllis ac ncscienlibtis
Unde Impp. Arcatlitts el Honorius AA. in nono libro noiiis fitlictilarutn lormenla inferunlur 113,militise,
Codicis, tilttl. nd legem Juliam majeslalh, leg. 5, vcl geueris aut dignilalis uli defensione prohibeatur,
tcripsisse leguntur m " : excepta lanlum maj'eslalis causa, in qua sola oinni-
C XXII. bus sequa conditio est.
Si quis »*cum militibus vel privatis * vel "barba- Gratiaii. Sed quum omnes illi assumantur in hac
accusalione simonia, qni possunl accusare de critnine
risetiam, scelcstam inierit faclionem, aut faciionis
constat quod, sicul ibi non dubkattir de
ipsius susceperil sacramentiim vel dederit, de nece majeslalh,
etiam virorum illuslriiim, qui consiliis " et consi- crimine majeslalis, sed an reus commheril, sic el
storio nostro inlersunt, senalorum eliam (nam et **hic non negatur hwresis, sed impetilur accusatus, an
commherit hmresim.
ipsi pars corporis nostri sunt) vel cujuslibet posiremo,
qui nobis mililat, cogitaverit (eadem cnim sevcti-
tale voluntatem sceleris, qua effectum, puniri jurs. QUiESTIO II.
voliierunt), ipse quidem, utpote majeslatis reus, gla- GRATIANUS.J
dio ferialur •", bonis ejus i01 oinnibus fisco nostro Qttod anlem quwritur si ephcopus in accusatorem
addiclis. Filii vero cjiis, quibus vilam imperaloria accusationem verlere voluerit, an sua simplici asser-
leuitatc coucedimits tioni fiiles sit adhibenda? facile solvilur, si sancto-
specialiler (palerno enim debe-
rent 10' rum Palrum auctorilas diligenter inspkiatur. Ut enim
perire supplicio, in quibus palerni, hoc est
sancli Patres definiunt, nullius personw, quanlum-
haereditarii, criminis exempla metuuntur), a ma-
lerna 10*vel aviia, omiiiinn eliam proximorum hse- libet exercilala, confessioni fides esl adhibenda, nhi
rcdiiale ac successione habeantiir alieni, lesiauien- conipelenlesprobaliones adhibeat.
lis exlraneorum nihil capiant, sinl perpetuo egcnies Unde in Canhaginensi Concilio IV, c. 29, legilur *:
el pauperes, infamia eos paterna scinper comiletur, C I. Ephcopus alicui crimen objiciens, in syiwdo
ad nullos unqtiam 10*honores, ad nulla i0* sacra- probel quod objicil.
Episcopus, si clerico vel laico crimen impegerit»,
inenta pervenianl; sint poslremo tales, ui his perpe-**•*deducaltir ad probationem in synodutn.
ttta egestate sordcntibits sit et mors solaiium el vila
106 Gratian. Sed objkitur : Si se solum ulieni scelerh
supplicium. Denique jubemus etiam eos notabiles conscium noverit, probare illud testibus non vaiet;
esse sine venia, qui pro lalibus unquam apud nos
quid ergo tunc sibi (aciendum sil, ex Coucilio Va-
iniervenire leiitaverint. Et infra : § 1. Sane, si quis
c 8 *, sk diffinilur:
cx his in exordio initae faclionis, studio verse laudis sensi I,
C 11. Ephcopus non proferat quod probare non
accensits 107,* iniLam * prodiderit factionem, prse- potest.
inio 108et honore a nobis donabilitr ,09. Is vero qui Si lantum episcopus alieni sceleris se consciuin
IISIISfueril faclione, si vel i10sero, tamen incogniia novit *, quamdiu probare non polest, nihil proferat,
adhuc constliortiin 1,iar<:ana palefecerit, absolulione sed cum ipso ad compunclionem ejns secrctis corre-
lanliim ac veuia dignus habebiltir. * 6 perii-
plionibus elaboret. Quod si ibrte correptns
Gratiau. Porro simvnia accusalio ad instar crimi- nacior fuerii, et se eoir.munioni pnblicse ' ingesseril,
nis twsw majeslatis nracedere debel, sicul Leo impe- eliam si episcopus in retlarguendo illo 8, quem reuin
ruior in itb. 1 Codicis decrevhse legitur, tit. de epi- D judicat», probalione 10delicial, iiidemnatits <• (licet
NOTATIONES CORRECTORUM.
C. XXII. " IIoc et sequens capttt in veluslis ad lempus pro persona majorh aticlorilatis jubetttur
rxempliirihiis suiil conjuncla aniecedenti, qtiare nec illo, quamdiu probari nihil potesl, in communwne
nibricas inibent. omniuin, prmlerquum ejus qui eum reum judical, per-
Qu.iisT. II. C II. » Inclemnatns : In originali legi- manente.
liir : indemnatus licel ab iiis qui nihil seiunt, secedere

QUJEST. I. P. IV. »7const. 8, (scr. A. 597). Cod. 1. 9, t. 5. = C. XXII. " Quisqms : orig. " concilih :*»* Ed.
10° ""
Liigd. II. ferielur : Edd. coll. o. pr. Lugd. II. 101abest ab Ed. Bas. deberttpunire : ib. ct
success. omnium hub. alieni : Edd. Arg. Bas. — a materna el a success. omniitm prox. bcib. alieni : Edd.
ivll. exc Lugdd. 11,111. ,0*prorsus : oiig. — Ed. Arg. — Bohm. i05add. : prorsus : Ed. Bas. — peHtius ,0»
:
Edd. rell. loe add. : infamia : Edd. coll. o. 107add. : tpse : cxd. 108etprmm. : eaed. —orig. de-
corabitur : Edd. coll. o. pr. Bas. ,10ahest ab iisdem pr. Lugdd. Par. i" conciliorttm : Eild. Bas. Ven.
1, II. Nor. Lugdd. 1, II. = C XXIII. ,,J consl. 7. Cod. I. 9, l. 5. — Vaterii noineii abesl ab Edd. Atg.
Nor. Ven. 1, II.— Vnleriiiiii conira a Lugdd. ,,s offeraniur : Edd. coll. o.
QUJIST. 11.C I. » c. 89. Slatntt. eccl. ant. - cf. ad c. 9. D. 18. »' imposueril : Ed.l. coll.' o. hab.
A. 442.—lvo Decr. p.*5, c 561. = C. II, * noverit: Edxi. coll. o. abesl a Coll. IIisp. correclu» :
Kd.d. coll. o. pr. Arg. pu btice : Coll. Hisp. 8 iltum : Edd, coll. o. ' inilicat : Eaed. pr. Bas. Lugdd.
"introb. : eseJ. pr. A>'g.
 757 DECRETI PARS SECUMDA.CAUSA VI. QILEST. III. -738
ab * iis qui ttihil sciuiit"-, secetlere ad tempiis pro A aitl XI1* civiiaies, el unmn regem, et lolidem mi-
**
persona; majoris aucloritate jttbe.atur ,3), ille ta- nores potestaies sub se, et iimiin niciropoliiauiiin,
nieti, quamiiiti uihil probari u polest, in cnmmu- aliosque suffraganeos '* X vel XI episcopos judices,
nione oinnium, proejerquam ejus qui eum reitm ju- ad qtiorum judiciiim omnes cansae episcoporiiin ls,
dicai, permanebit. et reliquorum sacerdotum, ac civilatum referanitir,
C. III. De episcopo qui sibi soli dicit aliquem crimen ul ab his omuibtis jusle consona voce discemau-
suum fuisse confessum. tur 17,uisi ad majorem auctoiilatem fuerit ab iis,
Item ex Concilio Africano, c. 99 et 100 " : qui judicnndi sunt, appellatum. Unde non opporiet,
Phiciiit ut si quando episcopus dicit aliquem sibi ul degradelur vel dehonoreliirunaquaequeproviiicia;
soli proprium crimen fuisse confessum, alque ille sed apud semetipsain habeal jtidices, sacerdoiea et
negel, noii pulet ad injuriam suam episcopus perii- episcopos, singulos videlicet secundum ordines sttos,
ncre, quod ilii soli non credilur. El si scrupulo pro- et qtticunqiie causam habucril a suis judicibus 18
prise conscienliae se dicil neganli nolle cominuni- jmliceliir, etiion ab alienis, id est a suse j'uslis jii-
care b, quamdiu excommunicato noii comniunicave- dicibus provincise, et non ab extraneis, nisi (ulj.iin
rit suus episcopus, cidem episcopo ab aliis noii est prselibalum) a j'udicaudis fuerit appellatum.
communicelur episcopis, ut magis caveal episcopus, B
ne dicat in quempiam ,6 quod aliis docuinentis con- C. III. Non aliorum, sed priniath judicio qutique
se subjkiat ephcopus.
vittcere tton potesi.
llem Nicolaus Papa 1' :
QUiESTIO III. Denique SulTredus, si tale in se crimen noverat,
GRATIANUS. quo recle possel episcopalu privari, vel infinnilaie
Judkium vero archiephcopi cillerius provinciw ali- se semiebat forsitan" prsegravari, qua impeditus
nullis* 1 posset pioximis sua prselatione
cui expetere non licet. prodesse,
Unde Gregorius ail respons. IX ad Augttstinum An- primalis sui debuerat el non aliorutn dioeceseosan-
glorum Ephcoputn 1 : tistilum prsestolaii" judicium. Qttod si" quselibet
C I. Alterius parochianum alicui judicare non licet. ambigiiitas ; vel aliqua fonasse super ejus'* exa-
Scripuim est in Iege': Per atienam tnessemtrans- minatione, vel episcopatus abrenunciatioiie obona"
iens falcem • miliere non debel'', sed manu spicas fuisset" contenlio, ex more ad apostolicam sedem
cenierere et manducare. Falcem ergo iudicii mitiere referri conveiierat, et uostra in his omnibus deliue-
non potes' in eatn segelem 6, qiue alleri' videlur rant cuncti decreta penilus exspectare. Quod qnia
esse euiiimissa , sed per effccluin 8 boni operis fru- '" omissuin a haclenus dolemus, dileclissiniain" inilii
menla dominica viliorum suorum paleis exspolia*, gloriam vestrara vehemenler efflagilo, ul jam diclus
et in ecclesiaecorpus monendo 10el persuadendo ", Suffredus episcopus proprio resliitialur episcopio,
converie ". et' 8 si quid reprehensione dignum gessil', poslea
C. II. Qttol civilates unaqitwqueprovincia Itabel. correctione, vel digna animadversione definieiur".
Item Pelagius Papa ilep. VIII omnibusEphcoph'' 3: Gratian. Esl tamen casus, in quo eniscopus alte-
Scilole cerlaiu provinciam esse,-quse habel X, tius parochiannm excommunicare valet.
NOTATIONES CORRECTORUM
C III. b ComtliHiiidnre:Sic in Carthaginetisi VII, D et apud Burchardiim. Sequentia autem verba :
cap. 5, cui ad verbiini respondet ltoc captit. In Afri- Quamdiu, elc, sunl iniliuin capilis Cciitesimi.
cino anlem liic sequiiur: secrele lanien intertticui QU^ST.' III. C. III. "Oyiiss«m : Locus hic ehien-
ei conununionem, donec obtemperel, quciiiadiiiodiuii datus est ex plerisque veiustis Gtatiani codicibus".

QU.USTIII. C. II. " " scivetint : Ed. Arg. — h sciverh : Edd. Ven. II. Nor. — sciuerHnj : Edtl.
Ven. 1. Lngdd. Par. persona majoris aucloriiatis : Coll. Hisp. 13 jnbeanlur : Ed. Arg. '* probare :
Edd. coll.16o.= C. 111. " c 5, conc. Carth. VII. hab. A. 419. — Burch. 1.19, c 127. Ivo Decr. p. 5,
c. 3u3. aliquem : 4Ed. Bas. — cf. adDist. 5, c. 1). ** Deu*.. c. 23,
QWEST. lll.C. 1. Ep. 64, (scr.* A. 601), 1.11. Ed. Mattr.
v. 25. 3 in eam (alc. : Ed. Bas. ' debes . Eild. coll. 6.8 ° debes : Ed.—Bas.—poies nec debes : Eiid.»
rell. 6 in eu segete : Ed<Arg. alienovel aiteri : ib. affectum : oiig. Edd. coll. o. pr. L-.igild.
exspoliare : Edti. Bas. Ven. I. Par. Lngdd. — exspoliata :" Edd. Arg. Nor. Ven. II. 10 admonendo : Edd.
coll. o. — 3(liJ.: convertere,s: Edd. Arg. Nor. Ven. II. mnndando : Ed.i. Ba3 Lugd.T. —manducando:
13 Ca-
Edd. Arg. Nor. Ved. II. conierere : Edd. Arg, Nor. Ven. 11.— convertere : Edd. rell. =CII.
pui Pseudoisidori, cf. Greg. M. ep. 65,1.11, conc Carlh. 111,cu. IX 10, Theod. cod. " 1. 9, t. 1, c 10,16. -••
Ans. I. 6, c. 107 (112). Ivo Pan. 1. 4, c. 24. 17Polyc. 1.5, t. 1. : Ed. Bas. suffragatores : orig.
verba : episcop. — civii. : desid. ap. Iv. descernatur : Edd. Arg. Bas. Lugd. I. Par." — decernanlur :
Pan. — Edd. Lugdd II, 111. 18add. : protuncia;: Edd. Arg. Nor. Ven. 11.=C 111. Non reperitur
— cf. Dist. 50, c 13. — Coll. tr. p.
inier episiolas Ntcolai 1, quare ad conc. VII. Nicolai retulilMansiiis.
sl nu//ws : Ed. Bas. " posiulari : Edd.Arg. Nor. Ven. II. **
p 1, t. 62, c. 30. **'»•abesl ab' Ed. Bas.
enim : Ed. Bas. abest ab Edd. Arg. Nor. Ven. II. '».ctborta : Edd. Arg. Bas. NOr. Ven. I, II**Lugd. I.
* omhsum esl, — dolendo : Ed. Bas. — om. est — dolemus •; Edd. rell. dilectit-
"/ueni : Ed. Bas.
simi: Edd. Nor. Vcn. 1, II. Lugdd. — add. : igitur : Edd. coll. o. *' et litc si : csed. pr. Bas. " Uiffi-
mufur : Ed. Bas.
"39 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA VI. QUJEST. IV. 740
Unde in Concilio apud Compendium, c. 5 " : A pariler resiuentes quaecunque* fuerint dirimant
C. IV. Quando ephcopus alterius parochianum ex- qusesliones 6, propler hoc, ut firmum sil judicium ,
communkare valet. quod ab unius provincise episcopis fueril promul-
*
Placuit pro communi uliliiate el inslante ne- gatum.
cessilale*, ut nullus episcoporum graviter ferat, si C II. Quando judices elicti de sentenlia inter se dis-
ejtis parochianum pro" deprsedaLionis causa alter cordes exstiierint, de vkina provincia archiephco-
episcopus excommunicaverii. pus advocetur.
C V. De eodem. PALEA. Jtem ei Concilio Martini Papse \id est Ephcopi
[Item ex Concilio Meldensi, c 2"]: Bracaxensh], c. 13' :
< Dc illis antem , qui inlra parochiam beneficitim Si quis episcopus in aliquibus "causalionibus"
aut hereditaLem habent, et alterius episcopi paro- judicalur, et videril ipsos episcopos, qui in pro-
cliiani sunt, et de loco ad locuin ilerfaQiunt, et vincia sua*sunt, inler se j'udicio discrepare, ita*
iil alii videanlur euin, qui judicatur, justificare,
rapinam '3 et deprsedationes peragunt, placuit ut
alii condemnare, pro definilione hujus dissensionis
excomiiiunicenlur, nec ante ex parcecia exeanl, 10concilio, ut de provincia vi-
3' hoc placuil sancio
quam quaeperpelraruiil digneemendenl. Quortim ut
excommtinicatio seniori eorum et proprio episcopo g cina alter melropolitanus convocetur episcopus,
significanda est, ne3* eos recipial
" anleqiiam per eum conlirmelur quod secundum reclum pla-
illuc redeanl, ubi rapinam fecerutit* 7, et ibi omnia ctterit canonem.
Gralian. Nisi eadem pxovtncia primatem habuerit,
pleniier emendent. >
ad qttem negolia, quw per melropolilanum terminari
QILESTIO IV. non vulent, xefexenda sint.
GRATIANUS. Unde Bonifacius Papa, Eptscopts 0 Galliw 11:
Porro cujus judicium sibi expelendum sit, si juili- C III. Primati deferitntur negolia, quw melropoli-
lanus explieare non valet.
ces elecli inler se discordare cceperinl, in Coucilio
Si inter episcopcs ejusdem concilii" dubitaiio
Aniiocheno, cap. 14, sic tuventiur diffiniium*i :
emerserit de ecclesiaslico jure vel de aliis negotiis,
C. I. A qtio sit ferenda senlentia, quando compro- 13
oinciates episcopi discoxdant. priinum iiielropolitaiius eorum cum aliis in con-
Si quis episcopus criminaliter* in judicio episco- cilio considerans rem dijudicet, etsi non1* acquie-
lunc primas regionis
porum fuerit accusalus, coniingat autem episco- scal utraque pars judicatis **,
ecclesiasticis canonibus
pus' provinciac, qui convenerint, diversas habere inter ipsos audiat,1' et quod hoc definiat,
senlentias, et alios quidem innocenlem euni pro- r el legibus veslris consenlaueiim sit,
uunciare, alkos reum, propter hujusinodi contro- el nulla pars calculo ejus valeat contradicere.
versiam anip itandam placuit sanclse synodo metro- C IV. De eodem. PALEA.
politanumb episcopum allerius provinciae vicinso* [Iiem Alexander Papa1']:
advocari, et Uiquanlos cum eo episcopos alios , qui i Si melropoliianus a quocunque comprovinciali
NOTATIONES CORRECTORUM.
QU«ST. IV. C I. a Capnt hoc in mullis etiam ivptv«OvT«c, SiaMovTac,TOU|3I-
xatTirv autpitrSriTiio-tv
veiusiis Gratiani exemplaribus ciialur ex concilio Satucat tjuv TOtcTVJC irzupx^ T° TapiOTaiisvov. Qltod
Laodiceno. ln utto lamen perantiquo est ex concilio Dionysius , quemadinouiim etiani est in Couice ca-
Aiiiiocheno, iu quo eiiam exstat, ct est anliqua liontnn, sic verlil : Sanclm synodo placuil, ut tne-
vcrsio. tropolilanus episcopus a vicina provincia judices alios
i>Mclropolilanum : Grsecum cxemplar hic valde convocet, qui controversiam tollanl, ul per eos st-
dissentil ab hac versione. Nam ex his verbis colli- p. mul et per comprovinciales ephcopos quod justum
giinr, concilitim illius provincim, in quo necesse esl visum fuerit approbetur. Ac sane, quod metropoli-
adesse proprium metropolilanum, posse advocare tantis ad alterius melropolitani vocalionem deberet
viciiiie provinciae melropolilanum ciim aliquol epi- venire, alque in eodem concilio duo melropolitani
scopis.Quod Marlinus etiam Bracarensis in sequenli liiluri essent, vix videtttr convenire.
capile, quod ex concilio Anliocheno aceepii, con- C III.c Episcopis: Sic est emendatum ex aliquol ve-
lirtnai. Gisece vcro locus ita habet : "ESO^E T« ayia tusiis codicibus, Btirchardo, lvone et Pqlycarpo*. An-
CTUVoSw TOV TY)?p.JlTpOTZOlso>Z £7T'o"/01TOV T«ClikfiaiO- tea eral: populis. Simillima vero huic capili legiinlur
UTtO
impyja; iMxaxalilafiaihipov; TtvacTOUC
y_i>[*o\> iitt- Novella 123, cap. 34, apud Julianum aniecessorem.
QU^ST. III. C IV. 30ex capiiulari Carolomanni, vel conc. in Vernis palatio habiio A. 882. —
Btirch. 1.14, c 12. lvo Decr. p. 14, c. 82. 3l abesl ab Edd. Arg. Nor. Veu. 1, II. =C V. 3J luio ex
eodem capiiulari Caioloinanni c 6. — Reg. I. 2, c 290. Burch. 1.11, c 45. Ivo Decr.8»p. 14, c. 109. —cf.
Coinp. I, et X, de rapl. c 1. 33raptnas : Coll. citl. »* palrarunt : Edd. coll. o. nec : Edd. Liigdd.
" recipiant : Ed. Bas. " fecerint : Ed. Bas.
' hab. A. 532.— Burch. 1. c. 150. Ivo Decr. p. 5, c. 265, ex* Dio-
QMJST. IV. C I. 1,
nysio.
» dc aliquibus causis criminalibus : orig. 3 de episcoph : ib. ' * uicinum : Edd. Arg. <7ui-
6 —
: e;fid. Coll. llisp. ='C II. idem capnt conc Anlioch. ex
cunque: Edd. coll. o. qumslionem
8 » 10
iulerpr. Martini llrac. = C II. abesl ab oiig. desid. ib. sanctm synodo : Edd. coll. o. = C 111."ita in
Ed. Bas. ll Imo ex c 22. Nov. 125. — Burch. 1.1, c. 57. lvo Pan. I. 4, c 22. Decr. p. 5, c. 167. Po-
" consilii : Edd. Arg. Nor. Ven. 11. 13 add. : quibusdam : Coll. cill. — Ed. Bas. ^non:
lyc. 1. 5, t. 4.
abesi ab Ed. Bas. l° judkandi : "lvoPan. —judkantittm : Edd. Arg. Nor. Ven. I, II. Par. 16 nostris :
ed. Bas. — Coll. cilt. =C. IV. Sumptuin est hoc caput, cujus nec Berardits nec ISohmerus origiuem
iitvestigarunt, ex conc Aurelian. V, hab. an. 549, c 17. — Burch. 1.1, c. 59. lvo Decr. p. 5, c.t 109.
741 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA VII. QU^ST. I. *-"2
episcopodl* in causa propria appellatus eum aiidire A riam honorenms, ut scribatur vel ab hh, qin e.\a-
dislulerit, in proxima synodo negotii sui Iiabealli- niinaveriint, vel eliam ab aliis episcopis, qui in
cenliam cxercendi, et qtiicquid per 19 jusliliaui a provincia proxima lnorantur, Romano cpiscopo. Et
comprovincialibus suis fuerit slalutum debet custo- si jiidicaverit 30 renovandtim esse jiidicium, renove-
diri. i lur ct det judices. Si autem probaverit lalem cau-
Gralian. Sed si omniutn eomprovincialinm con- sam, ut ea non refricentttr 31, quae acta sitnt, quse
cordi senlenlia fueril damnalus, manebit erga eum decreverit 8' Romanus episcopus confirinala eriint.
immobilh censura. Si hoc ergo omnibus placet, slatuatur. i Synodus33
Unde in Antiocheno Concilio, cap. 15, legitur" : respondil : c Placet. >
C. V. Ephcoptts, qui ab episcopis sum provinciw
coiisonatnsentenliam reportuverit, ab ulih judicari
non poteril. QTLESTIO V.
5i quis episcopus criminaliter accusatus ab om- GRATIANUS.
nibus, qui sunt intra provinciam, episcopis accepe- Quod aulem deficienle accusatore non sit reus eo-
rit' 1 unam consonamque senteiiliam, ab aliis ulte- gendusad probalionem,aucloritate Gregorii probatttr,
rius judicaii non polerit, sed manere circa eum" g qui lib. V, epist. 25, scribens Maxtmo ait 1 :
C L Onus probalionh reo non incumbit.
oporiet lanquam convenientem. quse ab omnibus
prolalaesl, firmam ratamque senlenliam. Quod autem poslulas, ut illuc personam dirigere
Gralian. Subintetligendum veroest, nisi ad judi- debeamus, qna » de his, quae dicuntur, possil csse
cem majorh aucloritaih fuerit provocatum. Tunc enim probatio, esset utcunque excusabile , si iinquain
per appellationem solula sententia firmitalem non ratioei, qui acctisatur, necessitalem probalionis
oblinet imponeret. Al postquam non libi, sed accusaniibus
Unde Nicolaus Papa aitin epist. ad Carolum regem, hoc onus incumbil, ad nos, sicut praiati snmtis,
dilatione cessanle venire non desinas.
cvjus initium : t Ntinquam dolorem general" : >
C. VI. Semel definitum relractari non ticel, nist u6i Gralian. Item accusalus non negationem, sed ea>
major auclorilasfueril. ceplionem probare debel. Codicis lib. 1 V til. de pro-
Quod bene semel definitum est et inlerpositis ju- bationibus l. Aclor" ;
ramenlis deliberatttm, nulla debet iteratione, nisi C, II. De eodem.
fortassis ubi fuerit»* maj'or aucloritas , retraclari. Accurator*, quod asseveral probaresenon posse
C. VII. /n renovatione judicii B. Pelri memoria est profilendo, retim necessiiale moiislrandi conirariiim
habenda. C non adslringit, quum per reruin naturam lactuin
Item ex Concilio Sardicensi, c 4" : negantis probatio nulla sit.
Osius episcopus dixil: t Qtiod si aliquis episcopus Gratian. Hoc aulem servandum est quando reum
adjudicalus fuerit in aliqua causa , et pulat se bo- publica fama non vexat. Tunc enim aucloritate ejus-
nain causam habere, ul" iierum" judicium reno- dem Gregorii propter scandalum removendum, [a-
velur 88, si vobis placet, S. Petri aposloli" memo- mam suam reum ° purgare oporlet.

CAUSA. VII.
GRATIANUS. D utrum vivente episcopa alius possit in eadem ecclesia
Quidam episcopus longa agriiudine gravaius atium ordinari? (Qti. II.) Secundo , an iste valeal reposcere
sibi substitui rogavil, cujus precibus summus Ponli- catltedram, quam sua intercessione aller accepil ?
fex annuit, et quod rogaverat ei concessit. Poslea
vero convaluil idem episcopus , et quod prius fecerat I.
QUiESTIO
cupit rescindi; adversus eum , qui sibi successerat,
calltedram sibi GRATIANUS.
quwslioncin movel, suamque lanquam
debitam reposcit. (Qu. 1.) Hic primum quwritur. 1 Pars. Quod auiem vivente ephcopo superponi
NOTATIONES CORRECTORUM.
C. IV. d Ephcopo : Burchardtis et lvo addunt: bis fuenl in causa, etc.

IV. IV. ,s add. : bis : nec lamen Ivo in Ed. Fronlonis. '• propter : Ivo Burch.
QU^ST. C Burch.,
— Ed. Bas. = C V. »° hab. A. 332. " exccperit: Edd. Arg. Nor. Ven. I, II. Lugd. I. Par. *• <ynm:
Edd. coll. o. pr. Bas. = C VI. " scr. c. A. 868. —Burch. 1. 9, c 49. »*sil: Ed. Bas. = »7jC. VII.
« |iajj. A. 347. Ans. 1. 2. c. 77. *6 et : Coll. ** Hisp.; est tamen ul in varielate leclionis.
30
atterum
ittd. : Edd. coll. o. »8removeiur : Ed. Lugd. II. abest ab Edd. Aig. Nor. Ven. II.
8i
adiudkaverit.
Ed. Bas. *l replicentur : Coll. Hisp. ; esl tamen varielas leclionis. decrevit: Ed. Bas. — decenii/ :
Etld. Arg. Nor. Ven. II. »'* 7'ola synodus : Ed. Bas.
QCEST. V. P. I. C I. Ep.2o, (scr. A. 596), *1. 6. Ed. Maur. ' qtta prwsenle» : orig. = C. II.
» const. 23, (tlat. A. 304). Cod. I. 4, l. 19. Aclor : orig. — Ed. Bas. cf. C. 2, q. 5,
c. 8, 9.
'3 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA VII. QU^EST. I. 7U
,iul snperordinari non possil, ex concilio apud Ar- A relexcndam. Asserilnamque a Quintiano fratre et
verniam* celebrato definilmn esl, in quo legilur : ut coepiscopo nostro in loco suo
*pro* qiiibiisdam se
rniHus vivcnle episcoi o alius siiperponaiur aut su- suis ordinandis negoiiis
relaxattim, aegritiidinisque
perordiuetur episcopus , nisi forsilan in ejus locitm, cansa per dtiorum meusitim spatium snse se ecclesiae
qtiein capitalis culpa dejecerit. defuisse; cnjtis rei occasioncm captaniem prsecii-
C 1. Pro ntolesita corporis suo honore twn privtlur cinm fratrein noslriim aliinn loco ejus illic presby-
episcopns. lerum ordinasse. Hortamnr itaque fraleriiitaiem
Itein ex Ri>gcstoGregorii Papae, lib. IX epht. 41 luani, nl causam ejus solicite
tul Anaiolium Conslantinopolitantim Diuconvm^ 1: perquiras dislricte-
que 'disculias* ", et, si iuanifcstse rcgriludinis,
Sciipsit milii ttta dileclio, "piissimum* domnnm sicut dicitur, cansa ecclesiae suoeeum defuisse re-
nostriini" reverendissimo fralri mco Joanni primse
iiullum ei ex ortliiiaiionealieriiis presbyteri
Jiisiiniaiise episcopo pro segritudinc capitis, quam pereris,
permillas prajudicium generati, sed in locum stitiin
paiitur, prsecipere 3 succedi *, ne forte, dnni episcopi 18 sine aliqua eum fac dubietate reslitui. Et
infra :
jura eadem civitas non habet", (quod absil!) ab 1. lllttd atitem caritaiem ttiam specialiier admo-
hoslibus percat. El quidem iiiisquam canones prae- §
ncmus, ul, si vera fuerit hujiis 10suggeslio, alque
cipiiint, ul pro a'gritudine episcopo sticcedalur *, B in snum fuerit ordinem '•
ci oinniiio' injustuin est,ttt, si molestia corporis restiliitns, de presbytero,
qui in loco ejus ordinaius est, subtiliter dislricleque
irruil 8, houore suo privetur aegrotus. "Atqtic' ideo debcas esse solicitus. Et si quidem sine daiione ali-
lioc pcr nos lieri niillatenus potest, ne peccatum in ad eundem ordinem pervenerit, ul in simonia-
mea anima ex ejus depositione veniat". Sed sttg- qua cam hoeresim uon potttissel incidere, in alia " qua-
gerendtim csl, ul si is'°, qui esl in regimiiie, segro- ciinqtie vacaule ecclesia eum volumus ordinari.Sin
lat, dispensalor illi rcqitiralur lalis,qui possitejus auiein in co " quippiam (quod averlal Domiims!)
cnrani oniiiein agere, et locuin illius in regimine
fuerit lale repertum, ipso etiam presbyleratus pri-
ecelesi.-e (ipso uoti deposilo) "ac in custotlia eivila-
vetur ordine **, qtiem non causa repleudsc necessi-
tis* itnplere 11, ut nec omnipotens Detts offetidatur,
latis ecclesise, sed sola comprobatur ambitione
neqnc civiias iiivenialiir csse negiccta.
C. 11. Flugellath a Domino afflktio addi non susccpisse.
debet. C IV. Pro infirmilale vel wgriludine ponlifices non
Jtem lib. II, episl. 5, ad Candidum Ephcopum ° "•*: sunt abjiciendi, nec in eorum locuin alii substi-
luendi.
Quiim percussio corporalis iniiiiinet, uiruni pro
Item Nicolaus Papa Alvino '* Januensi ** Archi-
pitrgalione , an pro vindicla conlingat la, Dei in C ephcopo :
lioc jitdiciuni iguoralur, et ideo hon debct a nnbis
addi flagcllatis affliclio, ne nos culpse(quod absil!) Pontifices, qui aliqua occupanlur infirniitale vel
offensa respiciat. xgriludine, abjicicndi non stini, nec alios in loco
C. 111. Infirmilalis causa toco suo quis privari eoruin consecrari oporlet, nisi ex bac lueriul luce
non debel. sublracti. Qtiod si de ministerio sibi concesso con-
Idem Gregotius lib. III, episl. 13, Maximiano <t qiieruntur, qua) licita siinl sacerdotes expleanl. In
Episcopo Stjracitsiino "* : his vero, quae his prsesumere non licet, vicinorum •
liicseiiliuiii Ialoris Atlcoilaii qucrelain, qui se usque ad recipiendam ,a sanilatem episcoporum
* a ' '" sui
piesbyieraius loco iiicongruedicil e.\|iul- auxilia subrogenlur, el hoc cum caulelae studio
SIIIII, licei subdilii! libi lexius petiliouis explanet, peragatttr ", ne per nccessilatis occasionem pra'.-
tamen ,6 paulo "Malius* judicavimtis npeitiusqiic sumtionis pullulet ambitio. Episcopos vero, qui do-
NOTAiiONES CORRECTORUM.
CAUSA. VII. QU^EST.I. P. I. * Areemiam : Rttr- D alTeriur inilium tanluniinodo hujiis capilis, et cx
cbiiiilus eliam et Ivo cilaiil ex Aivernensi, c. 13" ipso quid ageniliim sit dcfinitiir.
exslal aiiteiti iu Aiiicliaiiensi V, cap. 12. d
C.III. Maximiniano: Sic est emendatum exorigi-
C. I. b Caput hoc cineiitlatuni el locupletalum est nali tam impresso quam maiiuscriplo; nam aniea
ex oiiginali. erat : Clementino ephcopo, Primali Byzanceno'.
C II. ° ln decretalibus tit. de cler.segrotant, c. 1,

CAUSA VII. QU^ST. I. C.I. * Ep.45, (scr. A. 601), 1.11. Ed. Maur.-Biircb. 1.1 c 188.Ivo Decr. p. 5,
c. 504. * haec ap. Burcli. et Iv. pariier non leguntur. 3 me prwc. : Burch. — Edd. coll. o. tuccedere :
Eild. coll. o. exc. Art-. C 1. * non hubeat —*ab hoste depereat• : Edd.coll. o—Coll. cill. 'eptscopi episcopus
snccedal : ese.1. ' Etideo : Edd. coll. o. trrual : exd. " verba asteriscis inclusa non" sunt ap tiurch.
ei Aus. 10ut si quis in reg. : Edd. coll. o. — Coll. citt. conseruare : escd. = C. II. Ep. 8, (scr. A.
S«J2),1. 2. Ed. Mimr. » contingat: '*orig. - Edd. coll o. pr. Bas.= C. III. - Aus. Ha in Edd coll. o. -
C.emeniio Primali Byzaceno : Ans. Ep. 13, (scr. A. 594),,71.4. Ed. Maur. 1. 7 c. 124. abest
al» orig. 16lamen paulo aperiius : Edd. coll. o. — orig. abcst ab ortg. et Ans.
"
loco suo : Ans.
— Edt? coll o. " huiusmodi : Ed. Bas. *• suo ordine : Ans. — Edd. coll. o. altam quamcitnqvevac.
'* Ep. ad Adalwmum
ecclesium : ea:d. — Ans. *' eutn : eaed. " honore vel ordine : Ed. Bas. = C IV. " Jovanenst : Ed.
Jiivuviensem, teinpoiis inceni. —" Ivo Decr. p. 5, c. 552. "— cf. ad Disi. 54 . c. 8.
Bas. — Juitttanensi : Ed. Arg. recuperandum : lvo. pernganl: Edd. coll. o.
745 DECRETI PARS &2CUNDA.CAUSA VII. QU^ST. I. 746
minici gegis susceperunl " ctirain alque solicilu- A creare alios pseudoepiscopos audel,qttasi possit aul
dinem, ab administralione eornm discedere non tolum orbeni novi conalus obstinalioiie peragrare,
6
oportei, ul accepii lalenti pulchritudo non deleatur, aul ecclcsiasiici corporis compagiucm discordhe
sed certamine *• eorum salubriter augeatur el tri- suae seminalione rescindere, nesciens schismaticos
pliceiur frucuts '*..'. semper inter inilia fervere, incremenia verohabere
C. V. Vieeule episcopo utius sibi succedere non non posse, nec augere quod illjcile cceperint, sed
vulel. stalim cimi prava sua scmulatioitedeficcre. iii infra:
ltem ex lib..lV, episl, 2. Cypriani Episcopi el § 1. Qui ergo nec unitaiem Spiritus, neccoiijunclic-
Marlyris ad Antonianum *'. nem pacis observat, et se ab ecclesiaevinculo aique
Faciusesl Cornelius episcopus(de Dei et Christi a sacerdotum
collegio separat, episcopi nec pote-
ejus judicio, de clericorum psene. omnium testimo- tatem potest habere, ncc honorem, ipti episcopaius
nio, de plebis, quse tunc affuii, sulTragio, et de sa- nec iinilatem voluil lenere **, nec pacem.
eerdotiim anliquorum et bonorum virorum colle- C VII. Non est in ecclesia
qui cum episcopopacem
gio *'*, quum nemo ante se factus esset; qiiiuii non hubet.
Fabiani locus, id esl quiini locus Petri et gradus Idem *' ad Floreniitim Puppiannni *', eodem
cathedrae sacerdotalis vacaret, quo occupaio de Dei B tib. IV, episi. !).
" voluntate, alque omnium noslruni consensione Sciredebes episCopum in ecclesia esse, et eecle-
firmalo, quisquis jam episcopus fieri voluerit, foris siam in episcopo, et si quis cum cpiscopo non sil, in
fiat necesse est, nec habeat '* ecclesiasticam ordi- ecclesia non esse, et frustra sibi hlamliri eos, qui
nationem qui ecclesiae non tenet uniiaieni. Quisquis pacem cuni sacerdolibus Dei nonhabentesobrepunt,
ille fuerit, inultuin dese licetjaclans el sibi pluri- etlaienles ** apttd quosdam comirtunicare se cre-
inum vendicans, profanus est, alienus est, foris esl. dunl, quMiidoeeclesia, qu;e calholica una est, scissa
El quum post piiinum 'secnndus* " esse non pos- non sii iieque divisa.
sit, qiiisquis post unuin, qui solus esse debeat *', C. VIII. Suo jure quis ccdere non debet.
factus est, non jam secundus ille, sed nullus est. ldem ad Jubaiunum *',
C VI. Non esl ephcopvs qui in locum vivenlh Quam periculosum sit in divinis reous ul quis
irrepseril. cedat jitre *' suo el poleslaie, scripltira , sancla **
liem in eadetn epistola inferius ". declaral, qutim *in Genesi* Esau primaltis suos inde
Novaiiainis f episcopus non esl, qui Corneiio epi- perdiderit '«, nec recipere* 9 *id* poslmodum po-
scopo in ectiesia a sedeciin 3S coepiscopis facto, tuerit *°, quod semel cessit.
iiduller atque exlraiieus episcopus fieri a deseriori- C C IX. PerdUioncm sibi
acquimnt qui ab ephcoph
bus per ambilum niiitur, el quum sit a Clrrislo una recedentesunilutem ecclcsiw tcindum.
ecclesia per lotum imnidiim in niiilia nicinbra <!i- Idem lib. 1, episl. 0, ad Magnum ei.
visa, iiem episcopattis unus, episcoporum mullorum Denique quam sit inseparabile unitalis sacramen-
concordi nuinerosiiate diffusus, ille posl Dei tradi- tum, et quam sine spe sinl, et perdilionem sibi
lionem, post connexam el ubique conjunctam catho- maximani de indignatione Dei acquiranlqni schisma
licseErclesiaeunitatem, humanam conatur "eccie- faciunt et relicto episcopo alium sibi foris pseudo-
siam facere, el per plurimas civilatesnovos aposlolos episcopum constiliiunt, detiarat in libris Regnorum
suos initlil, ul quseaam recenlia insiittilionis **suae *' scriplura divina, ubi a tribu Juda eiBenjaniin de-
fundamenla constilual; quumque jampridem per cem tribus scissse stini, et relicto regesuo*3alieriini
omnes provinclas et per urbes singulas ordinali sinl sibi foris conslilueruhl. Etsv indignalus est, inquil,
episcopi in setate anliqui, in fide integri, in pressura Dominvs in omne °° semen Israel, el dimovit °° eos,
probatii in persecutione proscripli, ille super eos et dedit eos in direpttonem,donec abjkeret eosafacie
NOTATIONESCORRECTORU.Vl.
C V. eCollegio : Siclegitur in codicibus Cypriani D essent. Namapud Cypriunuin sic legitur post miilta :
impressis et inaiiuscriptis, el Polycarpo. Ac similis nisi si ephcopus iibi videtur, qui episcopo in eccle-
fere loculio esl in seqttenli capile, el 23, q. 8. Si sia, etc. .
qvis membrorum. Antea erat : consensu. 8 Corporis compaginem i Sic einendatum est ex
C VI. * Novatianus : Recte aplatum esi a colle- aliquol veluslis el Anselnio et oiiginali; aiilca eniiu
ctoribus Iioc inilium, ue superiora eiiam afferemla legebatur : ordinit coinpagem".

QUJSST.I- C IV. "suscipiunt : esed, " in ceriamine : Ed. Bas. —cerlamen : Edd. rell. " ahest nh
Ivone. =C. V. 3i scr. A. 252. — Ans. 1. 6,c 68 (62). Ivo Decr. p. 5, c. 559, (verbis bine inde con-
liaclis). Polyc. I. 7, t. 4. " contensu : Ivo. — Edd. coll. o. 3Scleri et Dei : Ed. Bas. *' habet : Ei.l.
Arg. Bas. Nor. Ven. 1, II. Par. " abest ab Ans. 36 debet : Edd. coll. o. = C. VI. 3T Ans. I. 0,
c.
** 39 (63). " duodecim : Ed. Bas. " conelur : orig. *' inslitutioni' : F.iltl.coll. o. pr. Lug.ld. II, III,
iia Edtl. coll. o. exc Arg. **' habere : Eild. coll. o. = C. VII. " scr. A. 251. — Ivo Decr. j). 5. <,
500. *3ad Papinianitm : Edd. coll. o. Papianum : Ivo. *' latenier : Ivo. — Eild. coll. o. = C. VIIS.
"scr. A.256. **juri suo et polestali : Edd. coll. o. *' socra : e:»d. *8perdidit : ese.l " a<ld.•: iv/
pitere : E I. Bas. " poluil : Ed.l. coll. o. =C. IX. *• scr. A. 2'<5. " rejium : Edd. coll. o. *3abcsl utl
Oiig. **4Reg. c. 17, v. 19. " omni seniuii : E Id. coll. o. " demolirit eied.
PiTRUL*. CLXXX.VII. 24
747 DECREil PARS SECUNDA. CAUSA VII. QU;£ST. I. 748
tua, quia dissipatus esl Isrnet a dotno David, et A indignalionis et uliionis divinaememoriaui conigen-
consiituerviii sibi regem Hieroboam, filium Nabulh. dis posleris exhiberenl, jussu Dominiconflala aique
iniliguatttin esse Doininum dicil *7, et eos in' perdi- igne 71purgata, in laminas ductiles prodiicuntiir, ct
tionem dedisse, quod ab unilaie dissipali essent afliguntur aliari, secundum quod loquitur scriptura
aique' allerum sibi regem conslituissent. Et tanta divina " : Mcmoriale, inquil, filih lsrael, ut non
indignatio Dominiexsiitil adversns illos, qui schisma accedal quisquam alienigena, qui non est ex temin»
fecerant "8, ul etiam quiiin f homo Dei ad Hiero- Aaron, imponere incensum anle Dominum ", ul non
boam missus erat *', qui ei peccaia sua exprobraret sii skut Core. Et tamen illi schisma non fecerant,
atque uliionem fuluram praediceret, panem'quoque* nec foras egressi conlra Dei 7*sacerdotes impu-
apud illos edcre et aqiiam bibere velaretur. Qttod denler atque hosliliter rebellaverant, qttod nitnc hi
quiiin non cuslodisset ct conlra prseceplum Dei ecclesiam scindentes, et contra paccm atque uni-
60 * " tatem Chrisli rebelles, calhedram sibi
prandisset, stalim diviuae censurse ntajeslate consiiltiere,
percussits est, ut inde regrediens itnpelu ac morsu el primatum assumere, et baptizandi atoue offe-
leonis in itincre necarelur. Ei paucis interjecih : rendi licentiam vendicare conantur.
\ i. Satiat adhuch in evangelio suo Dominus,'el* C X. Non esl defendendus aui viventh locum
invadil.
majorem intelligentiae 61 lucem manifestat, quod B
liem Len IV. Vernoni, Duci Britanniw "'.
iidem, qui se lunc a tribu Juda el Benjamin scide-
Non furem, nec ialronem, qitalem Gillandum'*
ranl, et Hierosolymis dereliciis Samariam secesse-
essesentimus in Nannetica sede, qui viventis (quod
ranl, inter profanos 6*el gemiles * computarenlur.
* iion licuit) locum non timuil usurpare, pro cujus-
Nam, quum primum discipulos suos in minisle-
rittm salutis milterct, mandavit etdixil: Int 3 viam cunque muneris donis ultra debes defensare.
nalionum 6*ne ierilis, el in civiialem Samaritanorum C XI. Non licet ephcopo ecclesiam suam dimillere.
liem Evarislus Papa, episl. II, ornnibus Epi-
ne introierith. Ad Judseos prius miltens gentiles 1.
Addcndo aulem et civitalem scopis"
adhuc prseteriri jiibel. Sieut vir non debet adultcrare uxorem suam, ita
Samaritanorum debere omilti, ubi erant schisma- nec
Et episcopus ecclesiam suam, id est ut illam
lici, ostendit schismalicosgeniilibus adsequari.
" : 2. Quod vero eundem, quem *et* dimittat, ad quam sacralus est 78, absque inevita-
post pnuca § ' bili hecessitate, aut apostolica vel regulari inuta-
nos Deum Patretn, eundein Filium Cbristum', tione, et alleri se ambilus causa conjungat. Et sicut
eundciii Spirilum sancliini nosse dicunlur, nec hoc uxori non licet dimiltere virum suum, ut alleri se
adjuvare lales potesi. Nain 66et Core, et Dathan et C vivenle eo malriinonio societ aut eum adulteret,
Abyron cumsacerdoieAaron ei MoyseeundeinDeum licet fornicalussit vir ejus, sed juxta Apostolum
noverant.pari lcge el religionevivetites unum et ve- f f aut viro suo reconciliari debel, atit manere iu-
iiiin Deum, qui colendus aique invocandus fueral,
ntipta, ila ecclesise non licet dimitlere episcopuin
iuvocabanl : taineu quia loci sui minisicrium traus-
suiim, aut ab eo se segregare, ul all«ruin vivente
gressi contra Aaron sacerdolem, qui sacerdolium eo accipiat; sed aut ipsum habeat, aut inniipla ma-
legilimum dignaiione Dei atque ordinatione percepe- neai, id est alterum episcopum suo vivente non
rat '", sacrificandi sibi iiceniiam vendicavcrunl,
accipiai, ne fornicationis aut adulierii crimen in-
diviuilus percussi pcetias staiim pro illicilis conati- «urrai. Si vero adullerala fuerit, id est si se alteri
bus rependerunt **,nec potuerunt rala esse et proft-
"episcopo* junxerii 79, aut super se alierum ept-
cerc sacrificia irrcligiose el illiciie contra jus divi- scopum adduxeril, aut essefeceritveldesideraverit,
nse disposiiionis 6* oblala. Thuribula quoque ipsa per acerrimam pcenilentiam aut suo reconcilietur
in quibus iucensum illiciie fueral oblatum, ne in
70 episcopo, aut innupla permaneat. Et paulo post:
tisu de cetcro essenl sacerdotibus, sed potius § 1. Episcopum fff vero oporlet opportune et im-
NOTATIONES CORRECTORUM.
C IX. h Saliot adJiuc : Antea legebalur : Sed ad- D lere, nisi facloxum et opexutn accessionessalientur.
Ituc*. Emendatum est ex vetusiis coilicibus Cy- Ita enim liabenl velusli codices.etcelerae editiones
priani, quos Romana editio hoc locc sectita est. praeler Romanam, in qua operarum culpa ejus
lloc verbo ulituretiam in libro de opere et eleemo- verbi loco posilum est: adjuveniux.
synis, sic sciibens : deprecaiiones sotas parum va-

" di.T,ii:caeil. *8(ecexunt : escd. •*-3 Reg. c. 13, v. 9. *»esset: ese<f. •'•divtna een-
QUJEST.I.* C IX.
tura :esnd. itain Etld. coll. o. " add.: snw : esed. " pseudoprophelas: eacd. " Matih. c 10. 6*gentinm
— abierith— intraveritis: Edd. coll. o. 6*cf. C. 24, q. 1, c 31. °6 Num. c 16. 67perfecerat: Edd. coll.
o. npependerunt : Edd. Lugdil. II, III. — penderunt.: Edd. rell, 69dispositionis vel dispensationh : Ed.
Bas. ,0 ustim : Cdd col. o. 7,in igne : eaed. '* Num. c. 16, v. 40. "° Deum : Edd. coll. o. 7* Detun :
Eild.Arg.Bas.Nor.Ven.il.— Domini : Edd. Ven. I. Ltigdd. Par. =C X. 7'fragtn. ep. deper.lilae
snl Nomeneium, ducem Britanniae. — ln Ed. Bas. leg. : Nononi.—in Edd. Ven. 1, 11. : Veroni. —
Coi!. tr. p. p. 1, t. 60, c. 20. ,6 Gislardum : Edd. Arg. Bas. Nor. Ven. I, II. = C XI. 77 Capul Pseu-
«l.iisidori. — Burch. I. 1,'* c. 76. Ans. I. 6, c 102 (107). Ivo Decr. p. -5, c 182. 78 consecratus : Ed.
B.is. tt ' Cor. c. 7. conjunxerii : ib. -j-fj cf. Cleraenl. 1.
749 DECRETIPARS SECUNDA.CAUSA VII. QUJEST. I. 750
porlune, alqne sine intermissione ecclesiam suara A J habitalorum loci illius precibus permoli ssepius hoi-
docere, camque prudenter regerc et amare, ut a taremur *", ut si de eadem capilis, qua dctinebalur *',
viliis se abstineat el salulem consequi possit seter- molestia, melioralum se essc senliret, ad suam
nam. Et ilia cum tantrt reverentia ejus doclrinam auxiliante Domino reverteretur ecclesiam, datis •'
debet suscipere, ettmque amare et diligere ut le- induciis in hoc quadriennio exspeclaius esl". Quem,
gatiim Deiet praeeonemveritatis. dum * monitu * cleri, civiumque" 1 illinc " venien-
Gralian. Ecce hit aucloritalibus patenter ostendi- tium , nosque precibus urgenlium *' insiantius hor-
tur, quod ephcopo vivente aliut tuperordinari non laremur, ul, si valeret, cuin eis auxiliante Do-
potest, nec etiam pro ejus wgriludine. Sed illud mino 37remearet, dala in scriptis ** supplicatione
Gregorii intelligendumest, quando ille, qui wgrotal* nospeliit, ut quia ad ejusdem ecclesise regimen vel
alivm sibi subsliiui non rogat. Ceterum, quando ali- susceplmn officiuin pro eadera, qua delinelur ",
quit vel senectute, vel infirmilale gravalus susceplum inoleslia assurgere nuilatenus possei, ecclesiaeipsi "'
officiumadminittraxe non valet, ti alium tibi tubtti- ordinare episcopum deberemus. Unde, quia ctitu-
tui petierit, raiionabililer fieri potest. Unde in eodem tarum ecclesiarum injtincla nos solicitudinis ctira
capituto *• sequitur: Si vero idem Joannes ' fortasse conslringil, nediulius gregi fideliuni desil custodia
pro moleslia sua petierit, ut ab episcopi honore de- pasloralis, ii|orum precibus, htijusqtie ex sui im-
beal vacare, eo petilioncm scripto dante, conce- possibilitate renuncialione compulsi, visum nobis
dendum est; aliter autem facere'pro oinnipoieiitis est eidem Ariminensi ecclesiaedebere episcopum
Dei timore omnimodo* non audemus 81. Hinc eiiam «rdinari et datis ex more prsec^pfis, clerum ple-
B. Augusiinus ephcopo suo nondum defuncto, sed bemque ejusdem ecclesise non desiilimus admo-
senectute gravato, cailiedram ephcopalem suscepit. nere, quatenus ad eligendum sibi antistilem con-
Undein. ep. Paulini ttnica ad Romanianum legitur " : cordi provisione concurranl. Hortamur igitur ut
C. XII. Augustinus non lum succestil quam accessil. fralernitas veslra eutn , quem uuo consensu oiunes
Non aulem lanium hoc scribimus '* gratulanduiu,, elegerint, sicut et ipsi a nobis poposcisse noscuutur,
quod episcopatum Auguslinus accepeiit ", sed qnod| ad se faciat evocari, qttera caula ex omnibns exami-
hanc Dei gratia curam meruerinl **Africaiiae eccle- nationc disculiie, el si * ea *, in eo, quae in lextu
sise, nt verba ccelestia Augusiini ore perciperenl, Heptaleuchi k morte mulctala sunt 101, minirae Do-
qui ad majorem doininicimuneris gratiain novomore, niiiio fuerint opitulante reperta, alque fidelium pcr-
provcclus ita consecraius esi, ut non succederet in, sonarnra relalioneejus vobisquoque vitaplacuerit, ad
caihedra episcopo, sed accederel. Nam incolumi Va-. C noseumcuiiidecreti 101pagina*,vestrse'quoqueaddita
lerio Hipponensisecclesiaj episcopo coepiscopusAu- testilicationisepistoladeslinate.quaienusejusdenia no-
gustiniis est. bis ecclesiseDominodisponent econsecretur antistes.
Gralian. Hocidem probatur auctoritaie B. Gre- C XIV. De eodem.
gorii,qui Ariritinensi ephcopo, dolore capitis labo- Itetn ex eodem Regesto 103, lib. XI, epht. 7 ad
runli, allerutil subrogavit, tia scribens in VII. tibr. Etherium 10*Ephcopum.
Regetti sui, Indicl. 2., ep. 49. ad Marinianum , Epi- Quamvis trisie nobis sil valde quod loquimur,
teopum Ravennw " : alque fraterna nos compassio flere potius urgeal,
C XIII. Ephcopo gravato infirmiiate aliut tubrogarii quamaliquid de auditis definire permittat, suscepli
polesl. tamen soliciludo regiminis cor noslrum instanti
Qualiter ordinati a nohis sacerdotis, corporis, , pulsat aculeo, magna nos ecclesiis cura prospicere *,
«jita nosiii"., iinpediente molcslia , Ariininensis ec- et *, ne qua earum possit ulilitas deperire *, qtiod
desia paslorali hacteiius **sit regimine destilula , lieri debeat 10*Deo auclore disponere *. Pervenit
dudiim fraternilas vestra coguovii. Quem diiin "' o igitur ad nos quibusdam referenlihus, quendam
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. XL ' Si vero ident Jonnnes: Hsecsunt in re- tici, sirnt esl eliam in Burchardo et Ivonc, et aliquot
B.
geslo Gregorii, lib. IX, epist. 41, et sequttntur veiuslis Giatiani exemplaribus. Et de hac voce no-
posi c. Scripsit sup. ead. (aiumest snpra distincf. 15. c. Saneta Romana. in
C XIII. * Heplaleuchi : ApmlB. Gregorium in versic. Pentateuchum.
liac epistola, et in nn:}its afiis locis legitur : Epta-

QD^ST. I.C XI. •• ex ep. Greg. M., ex qua dcsuiuMnnesl c. 1, stipra. " valemus : Edd. coll. o. =s
C XII. **scr. A. 596. " scripsimus : Edd. coll. o. 8Vaccepit : eaed. *°meruerit Afric. ecclesia : esed.
pr. Arg., in' qua leg.: meruerit Africanw ecclesim.= C XIII. ** Ep. 19, (scr. A.597). I. 7. E.l. Maur.
— Burch. I. 1, c. 189. Ivo Decr. p. 5, c 505. 8Toua noium esl : orig. — quia id notum est : Edd. Bas.
Lugdd. — quia nolum esl : Btirch. lvo.—91Edd. rell, 88 add." : ac sacerdoiali : esed. •• dudum : eaed.
— Ivo. .•• horiaii sumus : caed. — Ivo. lenebalur : eseil. qui dath : eaed. — Bureh. Ivo. •• ex-
spectatur : ened. — Btirch. Ivo. »* vel civium : eaed. •* /iuc:eaed. " arguentium : Edd. Arg. Nor.
Ven. II. — llurch. 97 Deo : E.ld. coll. o. " dalis scripth: eaed. — Burch. Ivo. " Hetinebatur: ea.-d.
"• Cltrhli: Etf. Bas. 10iHepiatici continenlur : Edd. coll.o. iosdecreti veslri: esed. — Burch. = C. XIV.
*•*Ep. 5. (scr. A. .605). I. 15. Ed. Maur. — Burch. I. c. 191. lvo Decr. p. 5, c. 507. 10*Eleutlierium'
I,
Bolmi. niinus recte. 10*debebat : Bohiu.
75! DECRETI PARS SECUNDA.CAUSA V!I. QUiEST. I. 752
episcopum ita pasBioncmcapitis incurrissc, ulqnod A C. XV. Quhque sacrificans sncerdolem sibi licinum
irente alienala agere solcat gemitns et flelus au- habeat, qv.i ccepta sacramenta explezt, si ei atiqua
necessilas ingruerit.
dire sil. Ne ergo languenle paslore grex (quod Illud ' divini oraculi monenlis "° singuli praca-
absit!) iusidialoris laniandiisdenlibus exponalur, vcl vcntes, quo scribilur "° : Vcesoli, quia, quum ceci-
ecclesiai ipsius uiiliiates depereant, caula nos ne- derit, non habet sublevantem, veren-
tractare. Et vivenlem summopere
cesseesl provisione ideo, quia dum "l nobis est et cavendum , ne boris illis atque
episcopum ab ofliciosuo necessitas inflrmilatis, non lemporibus, quibus Domino psallitur vel saciili-
crimen abducit, aliutn loco ejus(nisi recusanie eo) calur ,
unicuique divinis singulariler olTiciis insi-
nulla sinil ratio ordinari; sed si inlervalla a'grilu- Steiili perniciosa passio vel corporis qu.Telibetinvale-
dinis liubcre est solilus , ipse data peiitione non se tudo occurrat aut corpus subiio subrui "* fa-
* 106 f qua;
ulieiiiis ad boc ininisterium inielleclum liabere, ciat, aiitmentem alienatione vel lerrore confundat."
"
nec ad alia oilicia subvertente inGrinilale posse Pro *
liujusmodiergo casibus prxcaveutes "3 neces-
faleatur assurgere , et aliuin loco suo expeiat ordi- sarium duximiis insliluere , ul ubi
icmporis , vel
nandiim. Quo facto oninium solenniler elecliono
loci, sive cleri "'* copia suffragalur , babeat quis-
aller, qui dignus fuerit, episcopus* solenniter 'or- "8 iliic canens Deo atque sa^rificans post se
qiiis
dinctur, sic lamen, ulquousqiie cundem episcopum vicini solaminis adjulorem, ut si casu ille,
vila suintns ei dcbiti de aliquo
in lioc saeculo tenuerit, oflicia impleiurus accedii, lurbalus fuerilll 6 vel
qui
eadem ecclesia ministrentur. Enimvero si nullo ad lerram
re^il. mentis ofiicium fi- elisus, a tergo scmper habeat qui ejus
tcmporc ad sanas , persona vicem exseqnatur inlrepidus. Sed si lioc m sacrifi'
delis ac vitae probabilis esl eligenda , qiiae ;>dre- canti
ecclesiie idonea de (requens acciderit, lunc omnimodoab oblatione
giinen possit existere, atque
animaruin ulililale cogitare, inquielos sub disci- prohibeatur. C. XVI. Si sacerdos necenilttle prwoccupatus fuerit,
plinse vinculo restringere '", ecclesiaslicarum reruni caspta sitcrtiinenta per alium expleamur.
curam gerere, et niatiirnm atque cfficacem sc in Item ex Concilio Toleiano Vll, c. 2 "'.
* * Nihil conlra ordinis "8 slatutum leineritatis ausu
oninibus exhiberc, qui etiam si episcopo, qui
minc segrotal, supersies * exstilerir. *, loco ejus de- prsesumatur , neque illa, quae summa veneratioue
lieal consecrari. censentur, vel U9minimo prxsumlionis actu n sol-
II. Pars. Gralian. Ne autem Imjuscemodipassio- vaiiliir, quum ls0 ad hoc tantiim » fieri jussa sunt,
ribus sacerdotibus subiio occupaiis cmptum ojftcium ne interrupta noscantur , vel i21languoris proventu
\nessplelumremaneal, instilutum est, ul sacerdos, sive ^ robore 1SJsalulis privelur nalura. Non eryo fragili-
vsnllenssive sucriftcans, alios secum liabent, qui, sj taii solum consulilur buniante, sed eiiain sacro P
Uujusmodicasus inlerveuiat, incltoata ministeria per- honori mysierioriun Dei provida cavclur solicitu-
ftceie valeunl. dine. Censuimus i!-3 ergo convenire m , ut, qmim a
Unde in Concilio Tolelano XI, c. 14 ,0» : sacerdotibus misgarurn lempore sancia mysteria
NOTATIONESCORRECTOUUM.
C. XV. ' lllud: \v.conciliis impressis logitur : Et C. XVI. " Aclu : Sic est emeudaimn ex cod ce re-
itlud. In codice vero Lucensi regio : VwHlud. ln gio; nam in impressis conciliorum codicibus , et
diiobus aulein Vaticanis : Ut illud , ei sic est infra de apud Burchardtim el Ivonein esl : tuctu.
consccr. dist. 1. c. Ul illud. el apud Burcbard. el ° Quum ad hoc lantum: Magua; est lioc loco va-
lvuncm. rielas. ln codice
** Sed si lioc : Haecsunt impressa aliis characte- quaqua fieri jussa regio legiiur : quum ad lioc lantnm
suiU interrupla noscuntur, ne lun-
ribus, quin non sunt inconcilio Toleiano , neque in anorii, elc. Apud Biircharduin.: quum adhuc tantttm
plerisqtie velusiis Gratiani exemplaribus '. In codice fieri jufsa sunl , nec interrupla noscunlur, ne tan-
perantiquo stitil glossie ad verbnm : vicem, el post guoris, etc. Apud Ivonem : quum ad hoc, el neclun-
verbiiiii : prohibeatur, addilur ul infra ead. q. 2. c. gttoris,.ceteru eodeni moJo.
ln lileris luis. Aputl Burchardum vero et Ivonem, qui n P Sed etiam sucro * : Ilic qiioqne inagna varietas.
ciiant decrcia Soteris Papae, el infra de cons. loco In codice regio pienior est oralio : sed etittm Ito-
citato horiim verliorum loco leguntur hoec : et ofR- nori mysteriorum Dei provideltir abunde, ttum ab o(-
ciun>incaplitm adtmpleat. fensionis casu procuralur eliam caveri solicile.

QU<EST. I. C. XIV. 10°ad Iwc minittcrium, inleilectutdia nempe ojjicia, subvertente in/irmitaie : orig.
•" conslringere : Edd. coll. o. = C. XV. 108bab. A. 675. — Burcli. I. 5, c. 73. Ivo Decr. p. 2, c. 126,
( : ex decretis Soleris P.) Coll. tr. p. p. 2, l. 42,"° c. 6. — cf. D. 1, 1H de cons. c. 58. 109 mente .
Edd. coll. o. — momentis singulis : Coll. Hisp. Eccl. c. &, v. 10. curandum : Coll. llisp. f
raletudo : Coll. Ilisp. il! obrui : Edd. coll. o. 11J prwcavendis : Coll. Hisp. "l clerici : Edd. Bas.
"6 fuerat : ib. ' neque Ed. Bas. — C. XVI. "' hab. 646. —
Lugdd. "' quisquis il!e sil : Ed. Bas.
iiurch. I. 3, c. 70. lvo Decr."'p. 2, c. 124. "8 ordines : Burch. — ordinem slatutum : Ivo. "' ulltt prm-
sumtione solv- : E:ld c.oll.o. solvunlur, quum ad Iwc tanlum, quazfieri jussa sunl, interrupta noscun-
tnr : Coll. Hisp. m «e : ib. — Burcb. — Edd. coll. o. — nec : Ivo. 18!ladd. : vel labore : Ed. Bas.
' ila Coll. Dei providetur solicitudine : Edd. coll. o. — socns mysteriontm Dei
Hisp.—snrris ministeriorum — providenlur liabere sollic. : Burch. — sacris
providelur haberi soll. : Is. Merl. — sacris mysleriorum
ministeriorum providetur liaberc soll. : Ivo. •" Vensemus: Coll. Hisp. — lvo. ir> add. : debere : Edd.
coll. 0.
755 DECRETI PARS SECUNDA.-CAUSAVII. QUAIST. I. 754
consecrantur, si :cgrimdinis accidcrit "• qnilibet" 6 A persona illum ordiuabis episcopum , eritqtie in evan-
evenlns , quocoeptum nequeat eonsecraiionis expleri gelio libi crediio ct minisierio Christi pnriando in
mystcrium, sit liberuin episcopo vel presbylero omni loco requirens el conforlans ecclesiam Dei.
alleri consecraiionem exsequi officiiccepti. Non eniin hem ad eundem epist. uttima 137: § 1. Si ciindem
aliud ad stipplenientiim "' initiatis mysteriis com- divina voluerit clementia post tui diem transiuis su-
petit, quam ant incipienlis aul subsequeniis com- peresse, si eum aplum cognoveris, el in tua volun-
plela benedictio q sacerdoiis, quia necperfecla videri tate fuerit diffiniliim, ea bora, qua le de pnesent;
possunt, nisi perfeclionis ordine compleantur. Qiium saeculomigraturum cognoveris , pracseulibuscunclis
enim simus omnes nnum in Chrislo, nihil contrariiun libi successorem designa, ut huc venial ordinandus.
personaruin' "* diversitas format, ubi efficaciam Hoc nulli concedi alii palimur, quod libi cbaritaie
prosperitas unitas fidei repnesenlat. Quod etiam cogcnle largiri censuimus. Item ibidem paulo supe-
consullum cnncti ordinis clerici individuum ' sibi rius : 2. De eo autein , quod 138 libi successorem
§
esse non ambigant, sed, ut prsemissum est, pra> constiluere dixisli, ut le vivente in luo loco eligatur
cedemibus libenter alii pro cotnplemento succe-
episcopus , hoc imlla ratione conccdi paiimur, quia
tlanl " 9. Ne lamen quod nalurse languoris causa conlra omnem ecclesiasticam vel instiluta "'
regulain
consulitur in prsesumlionis perniciem convertalur, n Palrum esse monstratur sed voliimtis, ut libi mi-
liullus post cibum polumque quamlihet 130minimiim nistret, el sil in
evangelium uo Christi adjnlor.
siimlum missas' facere, nulliis absque proventu p:i- Et
1>l infra : § 5. Nimis cnim reprehensibile esse ma-
lentis molesliaeininister vel saceidos , quum cce- nifeslum est, ut te vivente libi alium substituamus;
peril, imperfecta officia piecsumat omnino relin- sed hoc commonemns, ul* quanidin te divina ju^»
qiiere. Si quis'"* ha?c temerare praasumserit, ex- seritclementia superesse , sine intermissione ¥ orai-e
communicalionis sententiam susliiiebil. non cesses, ut tibi Deusillum succsssoiem conceiliit,
111.Pars. Gralian. Ecce, quod episcopo peten{e,
qui ei possit esse placabilis , et popnlum iiTuprc- .
precibusetiam populi, infirmUalegravalo alius possit hensibiliter regere valeat.
subrogari, palenter monstralur. Senecluleautem gra-
vato nonsuccessor, sed coadjutor dari debel , qui ei C. XVIII. JVonsuccessor, sed coadjutor vireuli epi-
deccdenliin locum regiminis succedat. Sic Augustinns scopodatur.
dicititr '" accessisse, non successisseHipponensium Ilem Pclagius 1'apa, Clero Narniensi "'.
episcopo. Quia frater el coe|iiscopus noster Joanncs, eccle-
siaslicse ulilitaiis sludio suadente, et naturae suse
Hinc etiam Zacharias Papa scribit Bonifacio, Mo- ** laudabili consideratione tractaia, ob boc>
guntinoArchiepiscopo s m: simplicitaie
cura vcl
C. XVII. Senectiue gravalo coadjulor esl dandus , quod se in gerenda patrimonii gubernandi
qui morienli succedal. in disciplina ecclesiastfca conservanda minime fa-
u* ad ha;c ex-
Pcliisli, ulcum nostro consultopro superveniente telur idoneum, Constiluti presbyteri
t':bisenectnte atqtie corporis imbecillilate, si poleris pleuda sibi exposcil adhiberi personam , utca, quse
invenirc aliuin in eadem sede, in quaprxes, pro suni necessaria , competenli disponente ,u solic.i-
tui u", persona debeas collocare. Nos vero adjulore ludine * liant *, nibil indecens fieri vel inutile per-
Deo consiluiin pra?bemus tuse sanctitati, ul pro sa- miliatur. Ideoque prcesenli vobis jussione prajcipi-
lule animarum rationabilium fautore Christo sedem, mus, ntservata primo * in * loco episcopo memorato
quam obtines, Moguntinse ecclesioenequaqiium re- reverentia, quam vos convenit '** inculpabiliter
linquas. Sin vero Dominus dederil juxla pelilionem exhibere , in omnibus , qnae ad diviiii cullus obse-
tuam hominem perfeclum , qui possit soliciludinem quium pertinent, vel quae ecclesiasticae ulilitalis
liabere et curam pro salute animarum 13Spro lui peragerecura suaserit, prajbeatis obedientiam •'•
NOTATIONESCORRECTORUM,
t C. XVI. Completabenedictio: Sic restitutum est Dcliariaj Papa3, cujus inilimn est : sacris liminibus ,
ex codice regio ", cum quo aliquot ediliones conve- qu.c exslal Roma3manuscripla in bihliolheca Domi-
niunt, miiltaqneetiam alia in boc capite emendala. nicana , quam etiam edidit irater Lnureiilitis Surins
r lndividuum : In codice regio esl indultum '". in Vita B. Bonifaiii, sed ex codice parum emendato.
C. XVII. " Prior pars hiijus capituli usque ad Reliipia habeiitur in epislola ukiina in lomis conci-
versic. Idem si eundem , suinla esl ex epislola Z i- lioruiii.

"» — "6 cujuslibel : exd. — Coll. Hisp. add. •

QD^ST. 1. C. XVI. accidal : Qaed. Burch. lvo.
SMI: Coll. Hisp. *' benedictionesint complela : Edd. coll. *" o. — complenda benedicttonc : Burch. lvo-
"8 abest a Coll. Hisp. — Isid. Mcrl. — Burch. lvo. ila in Coll. Hisp. - indictum vel vidultum -.
Burch. Ivo., "9 Non : Edd. coll. o. lso quemlibet: Isid. Merl. —Bohin. — Edd. coil. o.— cibi polusque
quamlibetminimumsumlum : Coli. Hisp. — cibnm potumque sive quodtibel min. sum. : Biircb. Ivo. l"
Coll. ,3! aulem hoc lemerarie : Edd. coll. o. ,33 supra c. 12. = C. XVII. m ser.
patenii: "• Hisp. quis
lua : Edd. coll. o. "6 add. : vestrarum : Ed. Bas.1U,3'scr. A. 745. iS— 8 que.m; I2tld.coll. o.
A.. 748.
"• slalula : eajd. JMevangelio: ea;d. — orig. = C. XVIII. Caput incertiim. Coll. tr. p. p. 1,
1.54, c'18. '" presbperii : Ed. Bas. "'ndd. : eo : Edd. Bas. Ven. 1. Lugdd. »*»convencm : EJ.
Bas. "* reverentiam: Bolini. — arid. : ei: Ed. Bas.
755 DECRETI PARS SECUNDA.CAUSA VII. QU^EST. I. 7S*
Constitultim coinpetentem, in ,M nullodisposilionibiis A non eniendari "• posl tuam iiiteriiiinationem cogno-
conlumaci resultantes, imo veris, in monasterio "' deputare, et nobis curahig
ejus spirilu compelenti
vigilantiae vestrse studio, qnsc pro ecclesiastica utt- modis omnibus indicare, ut quid facere debeas no-
litate gerenda Constitutus '*' inonneril.adimplentes, stra ilerum pntceptione cognoscas.
ut his ita disposilis et consueta vobis stipendia nii- C. XXI. Episcopo nulli conceditur principalem ca-
thedram relinquere, el ad aliam ecclesiam te
uistrentiir, el quaecnnque in praefataeecclesioe pa- transferre.
tiiinoiiio vel de rebusad eam perlinentibus repctendis Item ex Concilio Canhaginensi V, c. 5 m.
»iinl ncccssaria, compleantur. Placuil ul neinini sitfacultas, relicta principali
Gratian. Illud vero Cypriatri de hwreticis intelli- cathedra ad
catholicorumecclesias sibi aliquam ecclcsiam in dicecesi consiitu-
gendum est, qui usurpare tnm se conferre, vel in re propria diutius, quam
conlendunt. § 1. Illud vero Evaristi Papwluncin-
nec inevitabilis necessitas oporteai "', constitutum curam vel frequeiilationein
telligendum est, quando
nec aut propriae cathedra? negligere.
(persecutorumvidelicet) aposlolica regularis C. XXII.Inlercessori cathedram, cui datus esl, tenere
mutalio, sed ambitio sola episeopum de ecclesia ad non licet.
ccclesiamtransire cogil §. 2. Unde quum inprincipio Item ex eodem Carlhaginensi V, c. 8 "'.
sui capituli diceret : Episcopus non debet dimittere B Constilulum cst ul nulli intcrcessori liciiiiin sit,
ccclesiam suam , subsequenteradjunxil: Absqtieine- cathedram, cui imercessor datus est, quibuslibel "'
viiabili necessilale, aut apostolica vel regulari mu- populorum studiis vel sedilionibns retinere, sed dare
tnlione, et alteri se ambitns cansa conjungere. operam, ut inlra anniim eisdem "8 episcopiiuipro-
IV. Pars. § 5. Ambitionis enim causa quicunque videat. Quod si neglexerit, anno cxplelo "9 inler-
ecctesiwsuw mediocriiutedetpecta ad majorem eccle- venlor alius tribuatur.
siam transire voluerit, debet revocari ad propriam. C. XXIII. Excommunicentur
clerici, qui relicla sua
Quod"ti redire contempseritf careat aliena et propria. ecclesiaad eam redire nolucrinl.
Unde in NicasnoConcilio cap. 15. legilur * us : Item ex Concilio Nic&no, c. 16 ,6°.
C. XIX. Epitcopus vel quilibel clericus relicta sua Si qui vero sine respectu ,6i agentes, el timorem
ecclesianon debel ad aliam transire. Dei aule oculos non habenles, neque ecclesiaslica
Non oportet episcopum vel reliquos ordines de ttatuta custodienles, recesserint ab ecclesia sua,
civitale ad civitatem migrare; non episcopus, non sive presbyter, sive diaconus, vel in
transeal. Si aulem qnocunqiie ec-
presbyter, non diaconus quis clesiastico ordine positi fuerint, *hi* non debetit
posl (leflnitioiieinsancii et magni conciiii lale quid suscipi in *alia*ecclesia,.sed *cum*omni necessilate
agere lenlaverit, et se hujusmodi negolio inancipa- ^ cogantur, ut redeant ad ecclesiam suani. Quod si
verii, hoc faclum prorsus in irrilum ducatur '*9, el permanserint, excommunicari eos oportel.
ccclesiaBrestiluatur, cujus fuil episcopus , aul pre- . C. XXIV. De eodem.
sbyter, aul diaconus ordinalus. Item ex Concilio Antiocbeno, c. 3 ,M.
C. XX. In monasterio deputelur episcopus, qui in Si quis presbyter, vel diaconus, vel quilibet cle-
ecctesia sua residere contemnil.
sua ecclesia, ad aliam transeundum
Item Gregorius Antliemio Subdiacono, iib. V, episl. ricus, deserla
25 "°. esse credideril, el ibi paulatim iculei, quo migra-
Pervenit ad nos Pigmenium Amalphilan» civi- vit ,6S, perpeluo manere, nlterius ininistrare non
lalis episcopum in ecclesia *sua*residere non csse debet, pra^sertim si ab episcopo suo ad revertendum
conlentum, sed foris per diversa loca vagari. Et in- fuerit exhortatus. Quod si post evocationem sui
; Idcirco hac liui auclorilale *ut '"' episcopi non obedierit, sed iuobediens perseverave-
jra praecipimus
m debere, nec
supradiclo episcopo interminari non desinas', qua- rii,"omnimodo ab ofOciosuo deponi
lenus hoc de cetero faccre non prasumai, sed in aliquando spem restitutionis hahere '". Si vero
ecclcsia sua sacerdotali more resideat. Qiiem si forle propter hanc culpam depositiun alius episcopus
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. XVIII.*Ex duobus codicibus collectioniim An- '.D episcopus, non presbyter, non diaconus transeat. In
selmi in uno emendaliore capnt boc ita babet, ut alterp vero eadem rubrica est nigris literis scripia,
verba ba;c : Quotl non oporteal episcopnm vel reli- ct esl initiuin capittili, unde videlur capul hoc esse
quo» ordines demigrare, sinl rubrica, ei capituliim concinnaiuiii, qiieiiiadmoduiiiesl apud Gratianum,
boc moilo incipiat : Ut de civitate ad civilalem non salv.i seuieniia ipsius canonis.

QU,EST. I. C. XVII. '*8 iit in nulto : Edd. coll. '*»

o. pr. Lugdd. II, III, el Ven. I, in quibus leg. : ei in
nulto. •" ille Const. : Edd. coll. o. = C. XIX. '*9hab. A. 525. — inlerprelatio Dionysiana. — Burch. 1.
"">
2. c.97. Ans. I. 6,c. 112. Ivo Decr. p. 6, c. 574. "' deducatur : Etl. Bas. = C. XX. "! Ep. 23, (scr. A.
emendare: Edd.
' K'J6),I.6. Ed. Maur. — Ans. I. 6, c. 178 (187). ul —desinas.: desid. ap. Ans.
"* hab. A. 401. — Ans. l.,6, c.
cnll. o. exc. Lugdd. jll, III. 153monasterium : Edd. coll. o. = C.XXI.
c. 5. "» oportet"9
176 (185). Coll. tr. p. p. 2. t. 19,15S : Edd. coll. o. = C. XXII. "8 Coll. tr. p. p. 2, t. 19,
exemto: orig. — Ed. Arg. =.C. XXIII. i6l>hab. A.
<:.8. "7 cujuslibet : Ed. Bas. eidem : ib.
525 — Ans. I. 7, c. 107. Burcb. I. 16s ex Dionys. m add.: Dei :
2, c. 98. lvo Dccr. p. 6, c. 175, oinues 163
oiig:— Edd. coll. o. =C. XXIV. hab. A. 552. -- Ans. I. 7, c. 170. migraverit : Edd. coll. o.
'•'., dcvoncivlits— habcrc dehet : Ed. Bas. , 65add. : decernimus : Edd. coll. o. pr. Bas. — Bohm.
 737 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA VII. QU.EST. I. 758
susceperit, et ipse a conimuni synodo pcenam mere- A j C. XXX. Removendusesl episcopns ab ecclesia.cui
bitur increpalionis u tanquam ecclesiastica jura irrepseril, et ttd suam cogendns est redire.
dissolvens. Ilem Hilarius Papa Episcopis Tarracon., c.3.lsl-
G. XXV.Non licel episcopo ecctesiamsuam relinquere Remolo ab ecclesia Barcinonensi alque ad suam
et ad aliam transire. rcmisso Irenseo episcopo, sedalis per sacerdotalem
Item ex codem Antiocheno, c 21 ,66. modestiam voluntalibus, qua: per ignorantiam eccle-
Episcopum de diwcesi ad dicecesim alteram non siaslicarum legum desidcrant quod non licet obli-
debere transire, nequesi se ipsum ingesserit, neque nere, talis prolinus de clero proprio ,8! Barciiiouen-
si a populis lueril violenler altractus, neque si eliam sibus ordinetur episcopus, qualem le pracipue, fra-
hoc ei ab episcopis suadeatur "'; manere autem ler Ascani 183,bporlel ,8*eligereet decel consecrare,
eum debere in ecclesia Dei, quam ab iniiio sortiius ne si forte aliter faclum sit, non sine objurgatione
esl, et non ab ea alibi demigrare, secunduin regnlam tui ,s» maxime nominis relundal noslra pra^ceplip,
super hoc olim a Patribus constitutam ,68. quod ad injuriamDei (a quospecialilersacerdotaliiim
C.XXVI.^eorf«m. est gralia dignilalum) didicerimus admissum.
llem ex Concilio Clialcedoiiensi, c. 5,6°. C. XXXI. Qui alienam cathedram appetit, ab ea ex-
Propter eos episcopos sive clericos, qni de civitate jj
I pukus eliam propria cureat.
ad civitatem Iranseunl, placuil deflnitiones datas a Item Leo Episcopis urbis Romw Anastasio, Thessa-
sanciis Palribus "° liabere propriam lirmilatem. lonicensi Episcopo, ep. LXXXII. al. LXXXIY.
c. 8 ,8S.
C. XXVII.Alienw plebes ab episcopo non usurpentur.
Si quis episcopus mediocritale civitatis suaj de-
Ilem ex Concilio Carthaginensi III. c 20 m.
adminislrationem celebrioris loci anibieril,
Placuit ut a nullo episcopo usurpentur plebes specta el ad inajoreni plebem se quacunque ralione trans-
alienac, nec aliquis episcoporum supergredialur in tuleril, non solum a cathedra
. dicecesi "* collegam suum. quidem pellalur
sed "' carebit el propria, ut nec illis pra3si-
C. XXVIII.Alienos clericos ordinare et allaria conse- allena,
crare episcopo non ticet. deat, quos per avariliam concupivil, nec illis, quos
Item Anacletus "». per superbiam sprevit. Suis igilur lerminis contenius
Episcopus in dicecesim "* alienam ad alienos cle- sit quisque, nec supra mensuram juris sui affeclet
ricos ordinandos vel consecranda allaria irruerenon augeri.
deliet. Quod si fecerit, amotis his, quos ordinavit, C. XXXII. Ulraque careal ecclesia qui conlemlu mi-
noris ecclesiai ad majorem aspirat.
allaris lamen "• consecrationc manente, transgres-
<ltem ex Concilio Meldensi, c. 30 ,8S.
sor canonum tino "* anno a missarum celebratione /
"' ressabit. C Si quis de oriline sacerdolali contemlu minoris
C. XXIX. Diebus solennibtts clericus ecclesiw suw ccclesia; ambitiose el improbe ad potiorem. aspira-
deesse non.debet. veril, canonica erga eum definhio conservelur, hoc
Item cx ConciKoAgathensi, c. 64 ,78. esl ut ulraque "• careal T.
Si quis in clero consiitutiis ab ecclesia sua diebus Gralian. Qui vero pretio ecclesiam vacantem in-
solennibus defuerit, id est Nativitate Domini ,79, gressns fuerit, ab ofjiciosuo deponendusest, sicut itt
Epiphania, Pascha, vel Penlecoste, dum potiiis sa3- Roihomagensi Concilio legitur 190:
cularibus "• lucris studef quam servitio Dei pare.re, C. XXXIII. Dejicinlnr a clero
qui muneribus eccte-
convenit, ut triennio a communione suspendalur. siam acquirere lenlal.
§1. Similiter diaconus vel presbyter, si per tres Sanciltim est, atqiie omnibus modis prohibitim
hebdoinadas ab ecclesia sua defuerit, huic damnu- ul *•",si quis presbyter invenlus fuerit alicui clerici»
lioni succumbat. vel laico iminera dare vel dedisse, autaliainpecuniam
NOTATIONES CORREGTORUM.
C. XXIV. u lncrepationis : Grcece esl : \rtn:ip.i«.sD C. XXXII. T Hoc esi ttt ulraque careal: Ifec non
ruyxovsiv, quod iu aiiis versionibus est arguatur, vel snnt in Meldensi impresso, habentur lamen apud
coercealur, vel puniatur. ceteros quoque colleciores.

QU^ST. I.,6'C. XXV. "• Burch. I. 1, c 72. Ivo Decr. p. 5, c. 179, proferunt ex Dionys. — cr. C. 9,
q. 2, c 6. suaderelur : Ed. Bas — suadeiur : Edd. rell. ,68 add. : decernimus : Edd. coll. o. —'
Bohm. =C. XXVI. ,69hab. A. 451- ,70 <f. snpra c 19. = C. XXVII. »• hab. A. 597. — Burch. 1. 1,
c. 64. Ivo Decr. p. 5, c 175. ,7> dicecesim coltegw sui : Coll. Hisp. = C. XXVIII. "" Imo ex conc.
Aurel. hab. A. 538, c. 15. "* in dicecesi: Edd. coll. o. — dicecesesaiienas : orig. ,7' tanlum : Kdd.
coll. o. "• abestab orig. el Edd. coll. o. pr. Par. Lugdd. "" celebriiate.: Edd. Arg. Bas. Nor. Ven.
I, II. = C. XXIX. ,78 hab. A. 506. — cf tainen ad c. 50. D. 23. — eadem leguntur in conc. Ar-
vernensi c. 15. — Goll. tr. p. p. 2, t. 28, c 02. "° add. : sdncta : Coll. Hisp. 180singulari titcro :
Isid. Merl. = C. XXX. 181scr. A. 465. — Ans. I. 6, c 109 (106J. 18!add. : et : Edd. coll. o. , 83 As-
coni : ea3d. pr. Bas. "* oporteat — deceat : exd. — orig. 18» in : Edd. coll. o. =C. XXXI. 186c.
14. Ed. Baller. scr. A. 446. — Burcb. 1. 1, c. 74. Ans. I. 6, c lOi (101). Ivo Decr. p. 5, c 105. Polyc.
1. 1, l. 9. «' carebit etiam : Edd. coll. o. = C. XXXll. 188hab. A. 845. — Burch. I. 5, c. 48. IvoPan. I.
2, c 46. Decr. p. 3, c 52. 189utrisque : Burch. = C. XXXIU. 190hab. c. A. 6S0. — Reg. I. 1, c. 2*0.
Burcli, I. 5, c. 114. lvo Pan. I. 2, c 49. Decr. p. 5, c 90. — Cap. 1. 7, c. 206. 191ne : Bohm. ' <*
apud Reg.
7S9 DECRET! PARS SF.CUNDA.CAUSA VII. QUJEST. I. 760
liibuere, ut alteritis presbyieri ecclesiam 'surri- A cessitalis et iilililaiis, aliun'causam prrsnmlionis
piat TT,aul*vacanlein pretio rediinat, pro hac cupi- ac propria; volnntalis. Non ergo mtilat sedein qni
dilale, SCII rapina, seu pra3Stimtione tnrpis lucri non nnilai menteni, id est qui non causa avaritiai,
gratia, dcjiciatur a clero et alienus exsistai a re- aut dominalionis, aut propria3 voluntatis vel sua?
gttla. deleclationis "' migratde civitate ad civilntem, sed
V. Pars. Graiian. Quod vero communi consilioat- causa necessitatis aut "8 ulililatis mutntur. Nam
que aliorum utilitate mnlationes episcoporum fieri pluiimoruiiiiililitastiiiiiistilililnlinutvoliinlali prafe-
possint, et in ecclesiis, a quibus recesserinl, eis tiiven- renda est. Alind est eniin inulare, et alind mutari.
tibus alii snbstitui valeanl, Anlerus Papa demonslrat, Ei infra : § 1. Nain aliud est sponte transire, et
epistola VII., scribens EpiscopisBwticceel Tolelame aliud *est' coacle aut necessitate venire. Unde non
provinciw "! : .sti mutani civiiates ,9°, sed mulantiir, qnia non
C. XXXIV. Necestitalis vel tttilitalis e.ausa episcopo- sponle, sed coacie hoc agunt. Et infra : $ 2. Nou
rum mulatioues fieri posstin:. ergo bene intellignnl ecclesiaslicas rcgulas, qui hoc
Mulaliones episcoportim scilole couimuni uiilitate ncganl causa necessiialis vcl ulilitaiis fieri
posse,
aique nccessitate flcri licere, sed non propria cujus- fiioties cominiinis nliliias aut nccessiias persua-
quam voliintnie aut domiiialione. «Peirus sanelus B seril.
inagistcr nosier et princeps aposiolonnn de Antio- C. XXXVI. Cliristttm negare convxncilttrqui necessi-
cbiu iilililulis causa Iranslalus est Roniam, ut ibi- lalem palienlibus misericordiam non impendit.
dem poiius proliccre possel. Eusei'ius quoque de Idcni in eadetn epislola, paulu inferitts "".
quadam parva civitate apostoliea ancioiitale niula- Omnis, qui gemebat el vexnbalur a Saul "', fi»-
tus est Alexaiidiiam. Siiniliter Felix de civilalc, in gicbat et venicbat ad David. Si ergo'" piissiinus alque
qna ordiiiatus eral, electiono civium propter doclri- justissiniiis David sciret peccaiinn esse, persecuiio-
nam vilaniqiie bonain, quam balicbat, [aiicloriiaie ncin lugienics el Iranseunies de loco ad lociini et de
hujiis sancla3 sedis et *] conmiuni episcoporum el civitale ad civitateni reeipere, tales nequaqiiain re-
rcliquorum saccrdolum ac populorum cousilio traiiu- ciperet, nec secum teneret, nec in aliis civitatibus
latus cst Epbesum. Non eniin trausit <lecivitate ad cos collocaret. Qui enim persequunlur Domini epi-
civilatein, nec translertur de minori ad majorem, scopos, eosque de civitalibus ad civitales transire
qui boc non ambilii, nec propiia voluntale faeil, scd compclluiit, non eos lanlum perscqtiuntur, quanliim
aui vi a propria sedc pulsus 19aaul "* necessitatc Dominum noslrnm Jesnm Chrisliim, cnjus legalione
coaclus, aui utilitate loci aul populi, non superbe, fungiinliir. Nec ipsi in boc peccant episcopi, quo-
sed liumiliter ab aliis translatus *ct "" inlhroniza- C niam non sponle, sed coacte hoc agnnl, sed illi "',
lus* esi. Ei infra : § 1. Nam sicut cpiscopi habenl qui cos pcrscquunlur, nec ipsis episcopis boc imj.u-
polcsiaiem ordinare regularilercpiscoposet reliquos lari polesi, sed illis, qui eos hoc agere coguut. Et
saccrdotcs, sic quoties ntilitas aiil necessilas cocge- in(ra : § 1. Qui autem neganl niisericordiam facicn-
rit, supradicto modo et lnutare el inltironizare po- dam fiigienlibtig ac necessitatem palientibu^, ipsum
tcsialem habent, [IIOIItamen sine sacrosaiiciacRo- Clirisiiini ncganl, qui esl misericordia el veritas.
niana.' scdis auclorilate et licenlia]. El infra': § 2. El infra: § 2. Negnla0* miscricordiam necessiiatein
Aliu eteiiiin esl causa utililatis *el iiecessitalis", alia palienlibus, qui populis iudigenlibus divinis mini-
iivaritia: nc prasumiionis aut proprirc voluntalis. sieriis, ct non habentibus proprium episcopum, qui
C. XXXV. Causa necessitatis mutationes episcoporum eos iiistrual, catisa utilitatis niquc neccssitaiis
(ieri possunt. ex ,0»alia civitate, licet minor sit, in eani, qu* non
Item Pelngiits Papa II. Benigno Arcliiepiscopo,epist. Iiabel episcopum doctiorem , 06 vcl utiliorem, me-
11 " 6. liori consilio, non sponte transenntein, sed inajorimi
Scias, fralcr dilcclissiinc, aliud esso causam ne- exborlalione mulare, aul episcopum ejectum ,or
NOTATIONESCORUECTORUM.
C. XXXIU. VTSurripial, attt : Addiue sunt is!;e D vorba non lcgunlur in opistola Anteri, neque in Pa-
duaj voces cx Burchardo. Nam vivenie presbytero norinia, neque apud Burch. et Ivonem. Siint lameii
possessore non poicst ilici vacans ccclesia. In lib. 7. apinl Ansehnum, et iu Polycarpo, et veiustis Gra-
*
Capilulariiim, c. 206. est verbuin : surripiat, scd ii;:ni exeinplaribus. Idcm qttoque est de verbis illis
i!eesl allerum mcinhriim : nul vacantem preio redi- prope finem capitis : non lamen sine sacrosanciw
mat. lvo et auclor Panormia3liabenl, ut amea Gra- liomance sedis aurtoiiiate et liccniia, quas propter
tiuniis : ecclesiavucantem prelio redimat. hanc causain virgulis suut incltisa.
C. XXXIV.» Aucloritatehujus sanctmsedisel: Ha3C

QnjE^T.t. C. XXXIV. 19!Caput Pseudoisidori, cf. Slatutt. eccl. ant. c II, conc. Sardic. c I, 2, Cy-
1. 1, c. 77. Ans. I. 6, c. 94 (99). Ivo Pan. 1. 5, c. 69. Decr. p. 5, c 185. ,a3 de-
prian. ep. 49. — Burcli. "*
pitlsus : Edd. coll. o. ac : cxd. "• desid. ap.Ans. =C. XXXV. "• Caput Pseudoisidori, cf. c. 34.
—-Ans. 1. 6, c. 97 (102). Polyc. I. 1, t. 9. "' clectionis : Ans. —dileciionis : Edd. Arg. Nor. Yen. II.
lw et : Edd. coll. o. "» civilnlem : ca3d.= C. XXXVI. !0° Capul Pscudoisidori. '" I Reg. c. 22.
»" rex : Edd. coll. o. "' ipsi : e:cd. "* add. : mifem : Edd. Bas. Lugdd. II, III. "• ttt ex : Edd.
wll. o. *oc add. : vel poliorem : Edd. Bas. Lugdil. ,or dejectum : Edd. coll. o.
 7£i DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA VII. OU^EST I. 7S3
et pp.rsecmloiiem patienlem causa iiiililntis aul ne- A . cuti (uerint in una civilate, JMjtte i.nauam. Si aiilcm
cessitatis inthronizari non periniilitsos. ulililalis causa fuerit muiaiidus, non "* per se hoc
C. XXXVII. Non ambitione, sed synodali auctoritate agat, sed frairibus invitantibus, et,!» auctoritate
de ecclesia ad ecclesiam episcopus transeal. hujus sancue sedis faciat, non ainbitus,c:uisa " 6, sed
JfmexConcilio Carlhaginensi IV, c. 27 S09. ulililalis atil necessitatis T "'.
Episcopus de loco ignobili ad nobilcm per ambi- VI. Pars. Gratian. Iloc non tolum de episcopit,
tionemnon transent, nec qtiisqnam inferioris ordi- verum etiam de
quibuslibet ecctesia minislris intelli-
nis clericus. Sane si ulilitas ecclesia3'fiendum* po-
gilur, ne videlicet in locum vivenlis atter obrepat.
poscerit, decreto pro eo clericorum et laicorutn Unde B.
in »10transfe- Gregorius scribil Natali, Salonitano Epi-
episcopis porreclo, pr.nesentia synodi scopo, de eo, qui in archidiaconaium altcrius se
ratur, nihilominus alio in locnm m ejus episcopo promoveri consenserat, lib. II. lndiet. 10, evisf.
Bubrogalo. Inferioris vero gradus sacerdoleS vel XIV et XVI"*:
alii clerici concessione suorum episcoporum possunt C. XL. Deponalur qiti locum alterius invadere no.t
ad alias ecclesias transmigrare. timel.
Eum, qui contra justiliac regulam in archidiaco-
C. XXXVIII. In proprio gradn:episcopi vel presbyteri natum allerius se
in aliena suscipiantur ecctesia. g provehi consensit,' nh pjusdem
archidiaconatus honore deponimus. Qui si iillerius
Item ex eodem Carthaginensi IV, c. 55 !".
in loco eodem ministrare pra3sumseril, se parti-
Episcopi vel presbyteri si causa visilandi'" ad
ecclesinm allerius episcopi venerint, in gradu suo cipaliohe commnnionis sacra3 noveril esse pri-
vatum.
suscipiantur, et tam ad verbum faciendum quam
ad oblalionem consccrandam invitenlur. C. XLI. In una ecclesia duo prwlali esse non debent.
C. XXXIX. Ecclesia unius episcopi ab aliu disponi Item Ilieronymiis ad IV linsticum Monachum , episl.
non debet. " 9.
Item. Calixlus Papa omnibus Galliarum Episcopis, In apibus princeps iintis est; grues,so niiam se-
episi. II, c. 5 "*. qiiuntur ordine litterario ,S1; imperator unns,judex
Sicut nlierius uxor nec adulterari ab aliquo, vel iinus provincia:. Roma, ut condita est, duos fralres
judicari, au! diSponi, nisi a proprio viro eo vivente simul habere reges hon potuit et parricidio dedica-
permittliur, sic nec uxor episcopi sl», qnae ejus tur. ln Rebecca3,3Sutero Esnu et Jacob bella ges-
ecclcsia vel parochia indubiianter inlelligilur,'eo scrunt; singuli ecclesiarum episcopi, singuli archi-
vivente nbsque ejus jndicio f el volunlale alteri ju- presbyterisss, singtili arcbidiaconi, et omnis ordo
dicari, vel disponi, aut ejus concubiiu frui, id esl C ecclesiaslicus suis recloribus nitiiur.
OTdiiiatione,concedilur. Unde ait Aposiolus*"0: Alli- VII. Pars. Gratian. Ecce in quibus casibus epi-
gata est uxor legi'", quamdiu vir ejus viril, eo vero scopo viventealius potest ei subslilui,quanquam se-
defuncta soluta est a lege viri. Similiter et sponsa cundum rei veritatem non vivenle episcopo lalis pro-
episcopi (quia sponsa uxorque ejus dicilur ecclesia) betur succederc. Transtalus enim ab una civitate ad
illo vivente ei est alligata, eo *vero*defuncio soluta aliam desinit esse episcopus illius civitalis , a qun
esl. Et,is cni voluerit nubat, tantutn in Domino, id transferlur, atque ideo qui Iniic succedit noit vivenle,
est regulariler. Si enim eo vivente alleri nupseril, sed dejunclo quodammodo episcopo probalur subsli-
adultera judicabilur. Similiter el ille, si alieram!" tui. Sed inter eum, qui hostiitialis necessiiaie, el eum,
sponte duxcril, adulter cxistimabilur ss° et com- qui ulititatis causa transfertur, hoc inieresl, quod ille,
inunione privabitur. Si auiem persecuius fuerit in qtti meiu hostilitatis nd aliam transit, sipriorem conli-
sua ecclesia, fugiendiim illi esl ad alieram ,! 1, eique geril aliquando ab hoslibus liberam fieri, ad eandem
est associandus "», dicenle Domino !!3: Si vos perse- illum retlire oportet

NOTATIONES CORRECTORUM.
C. XXXIX. y Aut necessiiaiis : Hacc non sunt in D silas atiteni prabet justam caiisam Irnnslnlioni, supra
ipsa epistoln, sed hnbentur apud Anselmum. Neces- ead. c. Scids.

QD^SST.I. C. XXXYI. ,os nolunt imhronizare : esd. = C. XXXVII. "9 c 11. Stalntt. erclcs. ant. —
cf. ad c 9. D. 18. — Ivo Pan. 1. 5, c 70. Docr. p. 5, c. 125. "• synodali : Bohm. s,i toco : Edd.
coll. o. pr. Lugdd. II, III. = C. XXXVIII. ,,s c. 56. Statutl. eccl. anl. ,iavisitandw ecclesitvad at-
lerius eccles. veniant : Baller. — visilandw eccl. allerius episc. ad eccl. veniant: Coll. Hisp. = C. XXXIX.
su Cap. Pseudoisidori. '-r- Reg. I. 1, c. 250. Burcb. I. 5, c 49. Ans. 1. 6, c 103
sl» (108). Ivo Decr. p.— 3,
c. 55, p. 5, c 101- add. : ipsius : Edd. coll. o. pr. Bas. — vel presbyleri : Ivo p. 5. Burcb. et
sl 6
presb. : Reg.s,s f consilio : Edd. coll. o. S!0 I Cor. c. 7, v. 39. sl' add. : tiiri : Edd. coll. o. sl8 1 Cor.
c.7, v.59. aliam: Edd. coll. o. wslimabititr : Edd. Arg. Bas. Ven. I, II. Nor. "' ndd. : ec-
clesiam: Edd. coll. o. s,s sociandus : eajd. !!a Mallli. c 10, v. 23. "* add. : tamen : Edd. coll. o.
,!» cum : ea3d. ,! 6 ut dictum est : ea3d. - ,ST udd. : (uciendum est : ea3d. exc. Bas. = C. XL.
"" ex ep. 18, (scr. A. 592), et ep. 20, (scr. A.Ans.eod. Antonino siihdiacono) I. 2. Ed. Maur. — lvo Decr. p.
6, c. 342. = C. XLI. ,29scr. c. A. 400 Ivo Decr. p. 5. c. 556. ,3°ei grues : Edd. coll. o. S31litcrato :
wcd. —Tvo. ,34add. : vero : Edd. coll. s. — cf, Gen. c. 25. ,33archicpiscopi : eajtl. — lvo.
763 DECRETl PARS SECUNDA. CAUSA VII. QU^EST. I. 7«
CndeGregorinsPnpa scnbil Joanni, Episcopo Scytla- ,A nione habemus s*° alienos, quaindiii ad ens"' red-
litto, lib. 11. lndicl. 10, episf, 25 ,3*. ierinl civitales, in quibus 'primiius* "' sunl con-
L. XLII. Qui melu hostilitatis ad alittm tocum sliluti. Quod si 'quis*s*9 alios nlio
transierit, postea ad suam ecclesiamredire oporlet. traiismigranle in
vivenlis ordinalus est, lamdiii vacet sacer-
Pastoralis oflicii cura nos admonet, deslitutis locnms»°
ecclesiis proprios- constituerc sacerdotes, qui gre- dotii"' dignitate qui suam descruit civitatcm, do-
nec successor ejtis quiescul in Domino.
gem doininiciiui debennl paslornli soliciludine gu- Gratian. Episeopalium etiam sedium mutationet
bcn.ar^. Propierca le Joanncm ab bosiibus cn-
metu hostilitalis inlervenienle nennunqtuim ficri
plivaUc s" Lissilan:e •»• civitatis episcopum in tolent.
Scyllatina '" ecclesia cnrdinalem necesse duximus scribil Joanni, Eiiiscopo Yellitrana,
ronstiluere S3*sacerdotein, ut "* susceptam semel Unde Gregorius lib.
11, episl.H"'.
animarum ciirain inii.itu fuiura3 relributionis C. XLIV. Necessiiate temporis episcopalium sedium
impleas. Et licet a tua ccclesia sis hosle imminente mulaliones fieri possunl.
depulsus, alinm, quae pnstore vncal, ccclesiam debes Temporis qualitas" 3 admonet episcoporum sedes,
guhernare, iia tainen, ut si civilatem illam ab ho- antiquitus certis civilalibus consliltilas, ad alia,
slibus libcrain edici et Domino prolegente ad prio- l> qiia: securiora piilamus, ejusdem dicecesis loca
rem statum contigerit revocari, ad eam, in qua transponere, quo el hubilatores nunc '»* degere"".
prius es ordinaius, ecclesiam rcverlaris; sin auicm el barbaricum ,ss possint perictiliim facilius decli-r
pra^dicla civilas conlinua caplivilatis calamitate nare. Propterea te Joannem fratrem , coepisco-
preniiliir, in hac, in qua a nobis incardinalus * piims"'nosirum Vellilrensis civilatis, sedemque luam
ess''*, debens ecclesia perinanere. in loco qiiondam Arenata !,s ad 3. Andream aposlo-
Grniian. Qni vero uliliiaiis causa transfertitr ne- hun prsBciphnns 'exinde' transmigrari, quateiius
quaquam ad prioretn redire cogilur. Esl etiam ulius ah hoslililatis incursu liberior exislere valeas, et
caaus, in quo episcopus vivenli episcopo subsliluilur. illic constietudinem a solennium feslive disponas.
Quum enim aliquit relicla priori calhedra sua attclo- VIII. Pars. Gralian. Item quutn aliqttis causa hu-
ritale ad alidm transierit, si alius ei subslilutus fuerit, mililalis apostolica concessionede episcopali sede ai
licet itte prioris ecciesim episcopus esse non desieril, monachalem descenderil subjectionem, aliut ioco ejus
subslilulus lamen episcopatum habebil. subroguri poterit; ille vero ad ponlificalum resurgere
Unde Damasus urbis Romm Episcopus, scribit ad nequaquam ulterius valebil.
Paulinum Antiochenum, dicens *" : Unde in quinla i>actione Const.aiitinopolilana»Sy-
C. XLIH. De sacerdotibus, qtti relictis sttis ecclesiis C nodi, CCCLXXXIll.Palrum, subJoannePapaVHI,
ad alias migrarunt. cui prmfuil Petrus presbyler cardinalis, et Paulut
Eos sacerdoles, qui ab "* ecclesiis *•*•ad ecrle- Anconitanus episcopus, et Eugenitts Ostiensis episco-
sias «*•migraveriini"», tamdiu a*npslra* commu- pus, apocrisarii Papw dixerunlc%":
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. XLII. » lncardinalits : Snpra dislinct. 71, c Palrum, sub Joanne Papa VIII, cui prwfuit Pelrus
Fraternitalem, <lebiijus vocis notione est notatiim. presbyter cardinulis, et Pautus Anconilanus episcopus
C. XLIV. « Consuetndinem: Apud Joannem Dia- el Eugenius Osliensis episcopus. luilium vero ipsins
coiiuin legitur : consiteludine solemni festa dispouas. capitis cst: Apocrisiarii Papm dixerunt. Hoc nequa-
Apiul Biirchnrduiii el Ivonein : consuetudinem so- quam, elc.
tennium, festorum. In variis B. Gregorii episiolarmn c Ila3c synodus sub Joanne VIII, exstat graca
ciliiidniljiis : consuetttdinum solennium (esla dis- in Valicana bibliotheca. Cujtis synodi trcs lantiim
pones. canones cum explanatioiie Bnlsamonis editi sunt
b In quinta : Apud Ivonein part,. 7, c. 149, pro Luteiia3, et apud ipsum inscribitur synodus in
iudice hujus capitiili lcguntiir h:ec : Ex actione lemplo sapientia3 habila sub Pholio palriarcha. In
quinlai tynodi Constuutiiwpolitanw CCCLXXXUI. D secuiido aulem trium illorum capitulo babelur sen-

QU.EST.I. C. XLII. '»* Ep 37, (scr. A. 592), 1. 2. Ed. Maur. — Bnrch. 1. 1, e. 123, (: ex reg.
Greg. ad Agnellum ep.) Ans. "" I. 6, c 99 (104). Ivo Decr. p. 5, c 223 (: ex reg. Greg. ad Angelumep.)
Polyc 1.1, —t. 8, 1. 2, 1.14. capiivalum : Ivo. — Edd. coll. o. "6 Lesianx : Ed. Bas. — Lesmianm :
Edd. rcll. Lissimanw : Ans. "' Squillicina : Burcb. — Squillilana : Edd. coll. o. "" staluere : eajd.
pr. Lngdd. II, III. "9 ul et : Ivo. Burch. — et ut : Edd. coll. o. s*° ordinalus es "'cardinalis : Edd. Par.
Lugd. I. — ordinalut es vel incurd. : Edd. Bas. Lngdd. II, III. = C. XLHI. scr. A. 587. — ln
coll. Pseudoisidori lucc ep. purticiiln sub titulo : De sacerdotibus, qui de suis eccl. ad aliasmigranl, se-
proferliir. Est tauien iu Coll. Hisp. — In Edd. coll. inscr. : omnibus Epp. — Ans. 1. 6, c
5 (100). "s de : Coll. Hisp. — Ans. — Edd. coll. o. s*s ecclesia : Bohm. "* add. : atias :
Saratim
Edd. coll. o. pr. Arg. "» migraverint : Ed. B.is. s*6 habeamus : Coll. Hisp. — habemus : lsid.
Merl. — habuimus : Edd. coll. o. s" add. : non : Ed. Bas. ,M primum : Coll. Hisp. — lsid.
Merl. - Ans. s*9 desid. ib. s«° a sac. : Edd. coll. o. ^1 quamdiu : lsid. Merl. = C. Xl.lV.
"* Ep 14 (scr. A. 592), I. 2, Ed. Maur. — Burch. 1. 5, c 89. Ans. I. 6, c. 98 (103). Ivo Pan. l.|2, c
57 Decr. p. 5. c 79. "»ndd. : nos : Edd. coll. o. "* securius : lvo. — swculi : Ed. Lngd. I. — securi :
Edd. rcll. "» add.: valeunt : Edd. coll. o. m barbarici lioslis periculum : Ans. !»' et coep. Edd. coil.
o. s»sArenatarum : Edd. Bas. Lugdd. — in loc, qui Harenata dicitur : orig. [— in loco, qui appellalur
lienaii : Burcb. Ivo, "' ex pseudosynodo Phoiiaua bab, A. 879. •- Ivo Decr, p. 7, c 149.
735 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA VII. QTOiEST.I. 766
C. XLV. Eptscopus, qui cattsa humilitatis monathus A Unde Liberius Papn scribit omnibus Episcopis,
ejficilur, ad pontificatum rediie non valet. ep. II"«:
Hoc neqiiaquani apud nos habelur, ut quicun- C. XLVI. Pro infeslationibus ntnlorum non lictt
qtie de pontificali ordine ad monachorum, *id esl episcopogregem reliitquere.
poenilenlium', descenderit vilam , nlterius possit Suggesliim nobis est, qtiod pro praHerilis Inhori-
ad **• ponlificalum reverti. ltem : § 1. Pracepit biis et infeslntionibtis nonnulli vestrum assignatns
sibimel et a Deo commissas "• plebes el
sancla synodus, ut quicunque de pontificali digni- rclinqiianl
"' plures relinquere vclint eas, quas lueii
lale ,61 ad monachorum vitam et *ad* pcenilentia; in fuluro
descenderil s6,locum, neqtiaquam *jam*ad pontifica- debent, ecclesias, et pro ovibus sihi commissis la-
ttim restirgat. Monachorum enim vila subjectionis borare negliganl, el inonasleriorum se quicti coiw-
habet ,ss verbum et discipulatusS6*, non docendi, tradere feslinent, et vacationem ab episcopatus In-
vel praisidendi, vel pnscendi alios. borihus eligere, el silentio ntqueotio vitnm degere"*'
Gratian. Huc ad pcenilentiam agendam, non ad mrgis appetant.quam in bis quaisihi commissa sunt,
quietem servandam qtiibusdam concedilur. ' _ permanere, dicente Domino "': Beatus, qui perseve-
NOTATIONES CORRECTORUM.
lcntia hujiis capitis. Visum autem est, ut omnia \\ dixit: Quid censetisde iis, qui ex antistttum ordine se
Inelius percipiantur, locum hiinc grsece el ciim nova ipsos in monachornm locum conferunt ? Num qui se
interpretaiione esse adscribendum. *wTtor 6 rra- ivsos subjeclos esse voluerunt, possunt adhuc iidem
•zputpynctmf nfif ufttv Soxet ntpi TWVauro TOUap- idem in gregem imperium lenere? Sanctissimi locum
£(tp«TC/ou xayp.tx.TOt sauTOuf ttf rr)v TWVftovaywv tenentes antiquioris Romm dixerunt: Id apttd nos mi-
v.aruktyivra>v yi>pav; apa ttf vnoraynv s>uToufTrapa- nime fit, neque in more esl posilum. Qtticunqtteenim
OOVT-f SuVaVTa! STl 01 aUTOtTrjf aurijf v>tp.vtupxia; ex antistitum ordiue monachomm, id est pwnitentium,
tJCeo-flat;ot aytwTaTOtT07roT»p»jTal rnc npto-Svripac ordini annumeralus fuerit, anlistitis dignilalem non
Pwftuf£(woVTOOTO jrap >jfttvoux tartv ouSsowfsTat. polesl sibi amplins vendicare. Basitins el tlclias locum
Oortf yup iav arro apx^purixov ru.yp.arocetf TijvTWV tenentes orientalium sedium dixerunt: Neqne apud
f OVK^WV, TOUTSUTt Tuv ftsTavcouvTwv xaTafltflfiwflrj yi>- nos id unqnam evenisse observnlutn est. Nam contra
puv, ov Suvarat iri TOTijf upyitpaaivnc sauTw Stt-n- quidem monachi ad antistiluin ordinem provehunlur,
Su.tiv a^iajia. Bao*t).t tof xat 'H).taf ot TOTroTijpirrat TWV al qui ex antistilibus ad monachosdescendunl. Iii anti-
uvaTolt/uvflpovwvSITTOV OuSsrop' rjfttveywpaflnTOUTOstites manere non possunl. Sanela synodus dixit: De
TTOTE vevoftTVov, TOuvavTiov ftsv ouv ftova?ovTSf7rposio-iv hac eliam re canon consiiluaiur. Nam et apud not
«tf itpyitpiac, aitb 5s apxlzpto>vtlc ftova^ouf xartp- smpehac de causa dubilaliones exorittntur, nonuutlis
XOftivotapxttpiic ftsvscvouSuvavTat."Hityia «uvoSof. quidem ita dicentibus, non prohiberi antistites, quo
ttrrev. OpiaQnro*xai 7repi TOUTOU XKVWV. rjo^axtf yap . minus, quum monachi facti fuerint, antislilttm mune-
x«t s-v flftw afiytSo^tat yivovTatmpi rnc uiro9io-swf ribus fnnqanlur, nonnullis vero hanc senteniiam mi-
tauTiif, TWV ftsv\tyovro>vp-nxwWeoflatvouf upxttptlc r nime probantibus. Sanclissimi locum tenentes dixe-
ftovajrouf yevofttvoufTa TWV apjrtepewvrtktlv, TWVSt runt: Feralur canon. Sancta synodus dixil: Prmterea
©u ffuveuSoxouvTwv iiti TOUTW. Ot aytwTarot TO7TOT)J-vero cvquum ducimus ferri canones de luicis illis, qui
cnTat SOTOV 'EXTSSIITW XKVWV. 'Ayta o-uvoSof etTTEV VETS eo insaniw ac superbim devenerunt, ut untistiies vel
Se aljioufisv'xTEAiivai xavovaf7TEOI TWVetj TOUTO ftavtaf sacerdotesDei vcrberenlattt ctislodim tradanl, el re/r- .
x«t «7rovoiafeWdvTWV ^aixwv,wore apj^tepeffn tsast; qtta. § I. Photius palriarcha dixil: Si vesira sanclilas
8eou TUrrTStv i yuXaxi^stv,xai Ta ).ot7ra. jubet, legantur canoites, eosque in mantis sumens Pe-
twTiOf 6 Uarptapxtt ttiztV Et xs),=u£t>j uftSTspa irtts, Deo amicissitnus diacoiitisel prolonolaritts legil:
«•/two-vJvu,avayvwaSiJTWO-s-v ot xavivsf, zat ).o»6wv rjST/oof Quamvisliucusque tionnnlli anlislites ad monacliorum
o fltoyt^so-raTOf Staxovofxat irparovoraptocavsyvw' Et habitum descendentesconati sint in antislilitm fastigio
zal ptixpt vuv "tot TWVapxttoiav tic TOTWV ftova^wv manere, qnumqtte id facerent, ea res neglecta esl, san-
xaTiOvrefoyjhpa iiti TWrn: upyj.tpu>o-\ivnc sSti^ovTO cta tamen et mcumenica hmc synodus, hnnc quoqtis
Staucvetvtyti, xat TOUTO •nparrovric ttaptoipSiVTO, akV negligenliamcorrigens, atque inordinatitm hanc actio-
ouv jj aywt xai otxouftevtxiuvrn «ruvooofxai TOUTO nem ad leges, qum de slalu ecclesiaslico suttt, revo-
f>u9fti^ouo-a TO nupopapia, xat 7rjo6fTouf T»f exx^u- cans, siatuil, ut si quis episcoptts,sire quis alius anti-
ertao-TtxvfxaTatTTatrswf8e<rftoufrr,v «TaxrovravTYiv slilis dignilatem obtinens, ad vilam tnonuslicam de-
ir.u.ayovo-anputf.v&pio-tv,tva tt Ttf sVto-xoTrof i) akXoc scendere et pcenileiiiim locum implere voluerit, hic
TOU afj^tspaTtxouaStwfzaTOf 7rp6fTOV ftovaStxov6thoottt unlistilis dignitalem amplius nnn relineat. Monacho-
xartXfiefvf3tov,xat TOVrf,c ftsTavotafTO7TOV avun/\np6>- rum enim instituta ad obedienliwuc disciplinw ratio-
cat , ftnxSTtTOUTOV rHi upyj.tpariv\ric uvrnroitla^ai L ^ nem pertinent, tninime vero ad magisterii vel prmfe-
R(>'af.At yap TWVftova^wyo-uv6»jxaiUTroTayijf syouoi ciurw, alque eorum sunl, qtti non alios pascere. sed
Wvovxat ua&jjTstaf,u)X oujrt StSaoxa^ia?i) itpozopiac, pasci profileaiilitr. Qno circa , quemttdmodum di-
ouSt7rotpaivetv ukWovc,a^).a Trotttatvso-^otUTrayys)ioVTat. ctum est, decernimus, ne qnis poslhac eorum, qui in
Atoxn6a irpotiprirai 6eo"7rt?oftev, twjxsTtTtva TWVSV antislitum calalogo sunl, atqne in paslorum numero
apXtspaTtxwxaTa^oywxat Trotftsvwv s^eTa^oftivwv etf censenlur, in eoium, qui pascitntur ttc pmniiemiam
Tr,vTWV Trotftatvouevwy xat ftETavoouvTwv x^pav saUTOV agunt, locum se transferal. Quod si qnis post pro-
ftSTa6tSa?stv. Ei os Ttf TOUTO To>ft)jo-afTrpa^stfttTa rr)v mulgalionem ac noiitiam hujus, qum nunc pronun-
exywv)jrjtv xai StayvwartvTijf vuvh.rtztfo>vnp.tvric liioyou, cialitr, sentenliw id facere ausus fue.ril, quando ipie
«urof eauTOv ap^tepaTtxoua7ro(TTSp)jo-af /5a9ftou,ouxsrt se ipsutn antistitis gradu privanit, pristinam, quam
rrpof TO Tzportpov,orrsp Sta TWVtpvwv rfiirnotv, faclit contempsit, dignilalem amplitts non recupe-
Kjtwfta e7rav5to-T/)siptt. Id est : Photitts Palrtarclta rabit.

QIMEST. I. C. XLV. "*• iii : Edd. coll. o. "» add. : habiluque : Edd. Bas. Lngdd. II, III.
"* descendit : Edd. Arg. *Bas. Nor. "* habere : Bohm. "v usciplinatus : Edd. Arg. Ven. H.
Lugd. I. = C. XLVl. ,68 Capnl Pseudoisidori, conflatinn ex Martini ep. I. ad Aiiianduin Trajectensem
et syuodica ejusdem concilio Laleranensi adjecia.— Cill. tr. p. p. I, t. 34, c. un. — Polvc
" I, -4, l. 15. «
*•" S(lr °68 "'
retiquerunt ~~:Edd. toll. o. futurum : eaed. ducere ; eaed. Malth. c. 10.
JC7 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA VII. QU^ST. I. -;fi8
raverit tisque ad "* finem. Unde nainqiie est bcala ,V tunt, futurse vilse se sperent gaudia ahsque ambigni-
perseveranlia, nisi de virluie palientise? quoniain late percipere sempilerna.
seciindinn apostolicam ,71prxilicaiionein, omnes, qui C. XLVIII. Non est reprobatio, sed virtulis probalio
rotuni in Chrislo "* pie vivere, persecutionempatiun- bonorum adversiias.
tur. Ideo, fralres charissiini, non vos afiliclioniiiii Item Grcgorius lib. VII, epist. 126, ad Recaredum
amariliido a pio mentis veslrae proposilo coarciet »'» RegemS8J.
rccedere. Considerate m * namque *, qiianla pro ab- Adversitas, qnae bonis votis objicilur, probaiia
sohuione noslra el liberationc creator dominusque virtutis est, non jiidiciinn reprobaiionis. Quis enim
et rodemtor noster pertulerit, qtiibusve se contu- nescial, quani prosperum fuit quod D. Paulus apo-
meliis alTicieniluiiitradideril, nl nos a vinculis po- slolus praedicatiiriis ad lialiam venicbal*aa, ct la-
*sl navis cor-
lestatis diabolicaeliberarel. Attendite itaque vobis ct men veniens iiaufragiiim pertnlil? Sed
omni gregi"«, in quo vos Spiritus sanclus conslilnil dis in niaris Ihiclibtis iutegra sietit.
ecclusiam IX. Pars. Gratian. Hoc eiiutn tunc servandutn in-
episcopos regere Dci, qnam acquisivit inter subdilos aliqui inveniuntur,
proprio sangiiine, ut non sil qui vos decipial ant telligilnr, quando
seducal ' iu * subtililate serinonis. ut plebes vobis 1/uibus prwlalorum vila proficiat, qunndo nec specia-
commissas relinquatis, el alicui propter malornm n liler pralalus qumrilur, nec per alios lula potesl esse
* ecclesimsalus, ne, si deserere incipiat quibus prodesse
opprobrium bomiiiuin quicti vos tradalis,' el ttl vos "* auieni, ct qi:i
solummodo salvelis, et lilios orphanos relinqualis. potesi, dicalur de co : Mercenarius
C. XLYII. In perseculionibus episcopus ecctesiam non est pastor, ciijus nou suul nves propriae, videt
suam non deseral. liipum veiiieniem, et deserit oves et fugit. Quiim
Ilem Nicolaus Papa »"8 Hnmifrido »" Morinensis vero speciuliler qumritur, fttgiat exemplo Christi, qui
ecclesiw Episcopo. a facie Herodis fugil in Mgyplwn; fugiat exemplo
Sciscilaris ilaque per Guldagarium presbyterum, Pauli, qui a fratribus per murum submissus est in
iilriim, quum a Normannis de episcopio depellaris, sporta. Unde Augttslinus A ail "">: Fugi.it ininisler
debi-as de cetcro in monasterio conversari. In quo Christi, sicul ipse Cbrislus in yEgypltun fugil; fugial
scias.cltarissime frater,quod,si perniciosumeslpro- et qui specialiter quxrilur, duni per alios firma cst
rclam iu tranqtiillilate navim deserere, quanlo nia- ecclesix salus. Hinc etiam ail Dominus discipulis :
gis in flactibus? Ubi non dicimns, quod perseculo- Si "7 vos perseculi fuerint in una civilate, fugite in
tuin non fugiamus (maxime"» paganorum insidias, aliam. Hinceliam idetn abscondit se, el exivil de lem-
qiinui ad temptis sajviiiiit, et ob multitudinem deli- pto, qitando Judmi lapides lulerunt, ul jacerenl in
ctnrum iioslroniin iiocendi iaciiltalcm divinilus as- C ettm. Hinc eliam j Attgusiinus ,8S ait de eodein in
sequunliir, praiseitim qiium eis prodire ultro non Psal. 54 : Ecce elongavi fugiens illud langit, quod
debeamus, et uiultos propbetas et aposlolos, ipsiim- Cbrisius vitabat persequentes, ul occasioitHin iras
que "• Dominum »sohujusmodi fugisse insecutores demeret, et manebatin desertis orans, in qnodocc-
Iuce clarius constel, sed quod prsecipue nos, qui bat nos in secreto eonscientiie orare et quiescere,
tanquam arieles diicatum gregibus prxbemus, imo quuin a malis premimur. Quum vero non prmlatorum
qui et horum paslores suinus, Deo auctore cum eis lanlum, sed tolius ecclesitestttus quwrilur, fides im-
in periculis pro viribus persistere pro certo conve- pugnatur, necesseesl ut ex adverso ascendanl, el in
uial, el quiim tranquillitas reddita divina fucril pie- die [beltise ipsos murum ,8' opponanl pro domo Do-
tale, sopiiaque furentium infestatio, mox gregmn mini, et animas ,9° suas ponant pro ovibus suis, ut
requirere* 81 et in unum colligere, et ejus animos exemplo snw passionis accendanl quos sarmone do-
coelcstis patiiue pace ac potissimum securitate pr;c- clrinw diutius confinnare non valent. Et hoc quidcm
dicala stirsiim erigere debemus. Et tamdiu supcr de manifeslis perseculionibus.§ 1. Esl et aliud genus
eonim cautela oportet nos esse solicilos, ut, si Dei perseciilionis, in 17110 Apostolns laborabal, dicens" 1:
judicio pncsenlis temporis coniiiioda forlassis amil- Quis inlirinatiir, et cj;o 11011 infirmor? quis scanda-

NOTATIONE5CORRECTORUM.
C. XLVIIl. <tUnde Auqnslintts: Mulla in hac dis- I) qnneslione, quando liceal npiscopo recedcre ab ec-
piitationc cilal Gratianus cx Aiigiistino, quoriim clcsia sua, disserit healus Atigusliniis episl. 180,
senlenlia quidem apud illum habctur. sed vcrba ipsa llonoraio episcopo scripla.
sniil in glossa ordinaria locis iudicaiis. De hac vero

QU*ST.I. C. XLVI. ,7° in : Edd. coll. "*0. »" 2 Tim. c. 5. "• add. : Jestt: Ed. B:is. "' coarcel:
Edd. Arg. Bas. — coerceat : Edd. rell. considerantes: Edd. coll. 6. "» Act. <.. 20. = C. XLVII.
»" Ep. incerli tcmporis. — cf. Dist. 50, c. 5. — Coll. tr. p. p. i, I. «2, c'47, i8. "7 Httmfredo : Ed.
Arg. — Hunifrndo : Ed. Bas. "* maximeqne : Edd. Coll. o. "9 ipsum quoque ca:d. ^80 Joan. c. 8.
"» perquirere : Edd. coll. 0. = C. XLVIII. ,s« Ep. 122 (scr. A. 5991, 1. 9. Ed. Maur. "3 Acl. c. 27.
'" add. : 'nmen : Edd. coll. 0. "" Joan. c. 10. v. 12. !86Gloss. ord. ad c. H II ad. Cor. in fine, es
Aug. ep."° 180, ad Hoiioralmn. "'Mallh.c. 10, v. 25. !88Glossaordiiiaria cx Cassiodoro. "• Ezcch.
c. 13. Joan. c. 10. »" 2 Cor. c. \ I, v. 29.
 780 DECRETl PARS SECUNDA.CAUSA VIL QU^ST. II. 770
lizatur, etego non" uror? eic. Hinc August.min i A loco, ne rumpatur charitas bonoriim, ne perdatur
Psal. 101 : Ossa, id est forles, quorum frixoriunii exercilium malorum, quos Deus admiscet, ul Judani
sunt qui scandalizanUir; tanliim eniin frigitur bo- aposlolis, quem 801quamvis sciret furetn esse, tainen
uus quaiitum amat. tlinc idem "* in Psal. 50 : Ira- ad prmdicandum misii, et ei eucharistiam dedit, do-
scitur jiistus pro peccatis palearum, non lamen oditj, cens, in ecclesia lolerari malos, nec obesse bonis ma-
in quo exstingueretur oculus; venterpro interiori- lorum consorlia. Quando vero omnium subditorum est
bus, quae turbaninr, quando nec corripi possuntl obstinata malitia, nec prodest eis pralatorum prwsen-
iuipii, quibus non clainat, quia defecit in dolore vita;, tia, tunc eliam corpore licel ab eis recedere, ne et
videns non proficere quod praedical. § 2. Hinc idemi illorum nequitia semper in deterius proficiat, ei isli
ait in Psal, 69, utrumque hoc genus persecutionis di- qnidem fructum amittanl, quem de aliorum profeclu
stinguens m : Vox triblilatorum Christo, id est mar- posseiil invenire. Sic B. Benedictus deseruisse legiiut
tyrum, inter passiones periclilanlium, sed de capitei quos in necem suam unanimiter viderat conspirusse.
prxsuinentium. Cuni illis vox omnis jusli, cui ex'• tlittc elitim B. Gregorius Pelro Diacono iuterrognnli,
charitale abiindans iniquitas etiam Christianorum estt an liceal prmlnto cjregemsemd-susceplum deseiere?
I. II. Dittl. c. 5, respondil, dicens30':
passio, ut Loth corporalem persecutionem a nullo in
Sodomis susiinuit, sed a malis factis eorum, ciimi *• C: XLIX. Quando liceat prwlatis subditos deserere,
quibus habilabat. Est ergo persecnlio justi, vel a, ., . velnon. , ,,...
leone in impctii, vel a ilracone in insidiis, unde om- . Ibi adunati sequanimiier portandi smit mali, ubi
nes clainenl: Deus iu adjulorittm nieinn iniende. inveniuntiir aliqui, qui adjuvenlur honi3oa. Nam ubi
oiimimodo 804de bonis fructtis deest, liv
§ 3. Qttum aulem viliis subditotUm prwlalus affligi- aliquando
lur, atiquando omnium esl una et insatittbilis obstina- de malis labor supervacuus, maxime si e vicino
liot aliquando mali inveniunturbonis admixli. Quando, cansa? suppetant, qux frucluin Deo ferre valeant
boni simul cum mittis habitanl, non sunt deserendi meliorem. Et puuloposl: § I. Sa;pe agitur in aniino
boni propler malos, ne perverse malos evilando vin- perfeclorum qnod silenlio pra>tereundum non est,
catnus quos fugimus ad gehennam, sed potius tnali quia, quum laborem siiuin sine fruclii esse Conside^
S06alium ad laborem cuin fructii
tolerentur propler bonos. Unde Gregorius »95 : AbelI renl *", in locum
esse reiniil quem Cain malilia non exercet; ferrum migrant. Unde ille quoqiie egregius pr.iedicalor 307,
qtii dissolvi cupit 308et cum Clirislo esse, cui vivcre
quippe nostrm meuti* ad acumen non poiest pervenire
veritalis, nisi Itoc allerius eraserit lima pravilatis. Christus esl et mori hicium, qui passionunt ccrla-
Hinc etiain Augusiinus »96: Tu,bonus lolera lnnliun, mina non solum ipse appetiit.sed ad loleranda Inec ct
^ Damasci *09perscciitionem passns, nt
etc, infra, de lolerandis matis, in prima causa » hm- alios accendit, 0
reticorum. ldem ait "' : Majus malnm in scparatione posset 3i evadcre, imirum, funein sportamqiie quae-
bonornm comniiiiiiniis, qnam in conjtinctione malo- sivit, seqne lalenter deponi voluil. Numqnid Panliini
rum fugimus. Et infra : § 4. Tali non imputat Deus nioriem dicimus timuisse, qiiain se ipse31*pro amore
sua peccala, quia non fecit; non aliena, quia non ap- Jesu leslatur appetere? Sed qtium in codem loco
probavil; non negligentiam, quia. non tacuit; non su- minorem sibi fructum adesse conspiceret, ad gravem
perbiam, quia in unitate permansit. Hinc idem in laborem se alibi cum fruclii 'servavit; fortis enim
Psal. 54 !9S: < Qtiis dahit milii pennas sicut co- prxliator Dei leneri inlra claustra noluii, cerlami-
Iiimba?? > non ail, sicut corvo. Cohimba a molesliis nis 31»camp.iiiiiquxsivit.
qnaerit avolare, sed dileciionem non aniittit, et sem- Gralian. Mullorum attctoriittlibus appnretf qttando
per gemit. Sic bonus vult separare se corpore, non viventibns episcopis alii possint subslitui, el quando
amore, ab his, qtiibus non potest prodesse. Et infra : non.
§ 5. Sed aliquando ligaturnon visco cupiditalis, sed
cura et offieio, ut deserere non possit, nisi solvaiur. QUiESTIO II.
Quod si non solvitur, tunc dicat : < Cupio ,99 dis- GRATIANUS.
solvi, et e-se cum Cbrislo : Sed mahere in carne "' Quod autem tsle valetudine recepla suam possit re-
necesse esl propter vos : > et sic esl meritum ex petere calhedram, nulla auctoritale ratum habelur.
desiderio. § C. < Ecce *M elongavi fugiens, • non Celebrationemvero sacrificiorum, si infirmitntis cttusa

NOTATIONES CORRECTORUM.
e In prima causa : Indicat caiisam 25, in qua pi iiimtn de Inereticis ex proposito agitur, qui nios ci-
tsndi habelur etiam I, q. 7. Necessaria el alibi.

Qu.€ST. I. C. XLVIII. "»Glossa ord. ex Auguslino ad I. c. v. 4. "3 Ead. ex eod. in Ps. 30, v. 10.
"» Ead. exeod. in pradal. Psal. 39SMoral.'l. 2, c. 29. »9«cf. C. 23, q. i, c. 2. !97Gloss. ord. in c, 6.
H ad Cor. in fuie ex Aug. serm. 18, de verbis Doinini. ' S9SGlossa ord. ex Aiifrust. »99Philipp. o. i, v.
23. »00Glossa iiiterlinearis ex Aug. in Ps. 51. 30i cf. C. 23, q. 4. c. 2. = C. XLIX. '•» qnibus : Edd.
Par. Lngdd. 303de banis : Ed.. Arg. *'* omnino : E-.ld.coll. o. 806consideranl: caed. — orig. ' 08 in
ioco alio : Edd. coll. o. 307cf. Philipp. c. I, v. 25. 308citpiebnt : Edd. coll. o. '° 9 Acl. c 9 — 2 Cor.
c. II, v. 22. ' 10potuissel : Edd. coll. o. " ipsum : ea:d. 31*sed cert. : Edd. Bas. Lugdd. p;ir. Ven. i.
 771 DECRETI PARSSECUNDA.CAUSA VIII. QMEST. 1. 772
dimisertt, valetttdine recuperula extequi non pro- A t geslione reserarunt, praesiilem suum gravi quadam
hibetur. necessilate vexari, cujus eum dicereni incursione
Unde Alexauder II, scribit Gebonardo Vivariensi frequenler elisum. Quod ne scandalum fidelibus vi-
Archiepiscopo' : deretur ingerere, el ecciesiam Dei ubiqtie positam
C. I. De quodam presbylero, qui caduco morbo hac oftensioiie turbare, prxcipue quuin eodem ipso
laborabat. volente huc se perrexisse finnarent, ad dileclionera
In luis literis conlinebalur sic : Hic clericus or- veslram scripla direximus, ut ecclesiae, cujus rector
dinem habet presbyierii'; sed quia cadtico morbo lali casu lenetur adslriclus, visilationem congruara
laborat, el ipsi iinpraeseiuiaruiii hoc agnovimiis, non reddalis. Verum, quia nunc idem ipse venil liuc
ausi fuinius concedere sibi * ul offerret vel missam pontifex, falsaque omnia de se jactala disseminat,
celebrarel. Quia vero languor in culpa non est, su- sub divini conieniplalioiie judicii, vestrsequc con-
* scicnlix exisiimaiionisque 10 respeclu, rerum lide
per hac re auclorilalis nostrse decreto consulendo
deliberaviinus. Consiilimus ilaquc ut, si frequeuler solerlissime pcrquisita, si aliquando,] scilicet vel ia
hoc morbo langilur, ab oblatione el missarum cele- doino, vel in processione, vel in alio quocunqiie looo
bratione niodis omnibus prohibcatur. Indecens enim probalur repenle collapsus, vocesque dedisse con-
cst el periculosum, ul * in consecratioue eucharistiaa BI fusas, el spumas ore jactasse, quanla fieri polest
inorbti victus epileplico cadat. Si vero Dei miseri- examinatione quxratur. Quod tamen u sive nou
cordia convaluerit, quandoquidem non culpa, sed possit aliquorum factum testificalione firmari, sive
inlirmitas esl in causa, eum sacrificare jam non uunquam conligisse dicatur, non putandum est
inlerdicimus. posse sufficere, sed certum manifeslumqiie docn-
C. II. A regimine sutpendalur ecclesiwqui in terram mentum, quia de tanla re non seguius agendtim est.
frequenler etidilur. Faciat rem tua dilectio, frater Ruslice, sui moris,
ltem Geiasius Papa Rustico et Fortunalo Episc. '. et aptam magno pontifici, ut eum triginta » diebus
Nuper' Foropopulensis * ecclesi;e clerici una ciiin tecum esse constituas, euuique camibus indifferenter
Sabino' cpiscopo, et Pelagio, et laicis, propria sug- uli necessaria probalione compellas.

CAUSA VIII.

GRATIANUS. Q ris apottolicit debeut redire ad propriam eccletiam7

Quidam episcopus agens in extremis successorem
iibi e» testameitto insliluit; inde suorum amieorum
QILESTIO I.
patrocinio in eundem episcopalum eligitur; post ele-
tlionem pro indemnilate ecclesiw canonicis juramen- GRATIANUS.
lum prabuil; accusalur de simonia, lanquam munus 1. Pars. Quod aulem episcoposuccessorem tibi in-
stiluere liceal, ex verbis Zacharim ' conjicitur,
ab obsequioprwsliterit; ante tempus sententim a cle- Papm
ricit suis derelinquitur; sine literis apostolicisad ec- quibus Maguntino arehiepiscopo permisit adjutorem
clesiam suam reverlitur episcopus. (Qu. I.) Hic pri- sibi slatuere, qui ei defuncto in pleniludinem potesla-
nium quwritur, an liceut episcopo sibi succestorem lis succederet. § 1. Item ex verbis Symmaclii Papaj
instituere? (Qu. II.) Secundo, an amicorum patro- dicenlis : Si' transiius Papauinopinalus eveneril, ul
einia in eleetionedebeant convalescere? (Qu. 111.)Tet- de sui electione successoris non possit anle decer-
sibi in-
(io, an sil habendus simoniacus qui post electionem nere,|etc, apparet, quod episcopi"successores
stituere possunt. § 2. Item exemplo B. Pelri illud
hujusmodi juramentum canonicis prwstal ? (Qu. IV.)
B. Clemenlem sibi suceessorem
Quarto, an liceal clericis ante senlenliw tempus ab idem probatur, qui
ipiscopo suo discedere? (Qu. V.) Quinto, an sine lite- D insltfuif.

NOTATIONESCORRECTORUM.
j» QUJIST.II. C. I!.. « Triginla : ln diiobus vettistis codicibus legilur: octuaginia *.

QUJEST. II. C. I. » Ep. incerti teinporis, scripta ad Gebehardum Juvaviens. * archiep,, qui electiisesl A.
1060. — Ivo Decr. p. 6, c. 405, ( : Genobardo Juvanensi archiep.). presbyteri : Edd. coll. o. pr.
Ltigdd. II, III. *ei:lvo. * constilendum: id. * ut hoc ei accidat, qualenus in elc. : id. =C. Il; * Ep.
incerli lemporis, directa.ut Rerardus suspicamr, Ruslico Minliirnensi et *borlunato Fulginati. — Coll. tr.
p. p. 2, t. 46, c. 43. ' Super foro9populensis eccl. : Edd. Nor» Ven. I. leg est : Foropopiliensis , qiia;
ecclesia Romau:e provincix fuit. Snbino et Pelagio laicis : Ed. Bas." , qnac leciio sola sensui conve-
iiire videlur. •• wslimalionisque : Edd. Nor. Ven. I, II. Lugdd. Par. Quotl qunm non : Edd. Ar;j. lias.
* boc
exinde, ul arbitramur, faciiim esl, quod inCodd. (quos Edd. coll. o. exc. Bas. suiii secutx) legilur
1. XXX. i. e. vel triginta.
CAUSA Ylil. Qu^lsx. 1.Pars I. ' C. 7, q. i, c. 17. « D. 79, c. 10.
773 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA VIII. QU^EST. I. 774
Vnde Joannes III. scribil Episcopis Germanimet Gal- A . usurpare tenlaverit, lalis constiltilio irrita ftrit. Non
lim, epistola unica, c. 2 ': aliier fieri oportel, nisi cum coiisilio »»ct judi-
ergo
C. I. Quod Pelrus Linum et Cielum adjutoret sibi catu '*
ascivit, sed Clementemsuccessorem. episcoporum, qni post exiium praedecessoris
Si fetrus princeps aposiolorum adjutores sibi potestalem habent dignum eiigere ".
ascivil Linum et Cletum, uon tanien potestaiem pon- C. V. De eodem.
lificii, aut solvendi aut ligandi eis normam tradidii, Item Hilarius Papa in Syiwdo Romana, c. 5 ".
sed successori suo ' sanclo * Cleinenli, qni sedem Plerique sacerdotes in morlis confinio constitnti
in locum suutn feruntur alios designatis nominibus
apostolicain post eum el polestalem ponlificalem
tradenle sibi R. Petro lenere promeruit. Limis vero subrogare, ut scilicet non legiliina exspccletur
ct Cletus ministrabant exleriora; princeps aulem electio, sed defuncti gralificatio " pro populi habea-
turassensu. Qtiod quam grave sil xstimate. *Atque
apostolorum Petrus verbo el oraiioni insistebat *.
C.II. PALEA. ideo b, si placet, eliam hanc licenliam generaliler
< Unde ipse Clemens in epistola ad Jacobum Hiero- de ecclesiis auferamus, ne, quod turpe dictu esi,
homini deberi Dei est. * Ab *
solymilanum missa inter cetera scribit, quod Petrus quisquam putel quod
adhuc vivens Clementemin episcopumelegil * : universis acclamatum esl : Haec prassumlio nun-
]
Simon Pelrus in ipsis diebus, quibus vitsefinem quam liat. Qux Dei sunl ab homine dari non pos-
sibi praesensil, apprehensa manu mea * repenle con- siint.
surgens *, in auribus toiius ecclesix haec protulit C. VI. De eodem.
verba : Clementem hunc episcbpum vobis ordino, Item Hieronymus ad Titum, c. i. [v. 5.]
cui soli meae praedicationis el doclrinre calbedram Moyses amicus Dei, cui " facie ad faciem Deiis
trado, qtiem prae ceteris experlus sum Demn colen- loculusesl,poluiluliquesuccessoresprincipatusfilio8
* suos facere, el posteris propriain relinquere digni-
teoj, homines diligentem, castuin *, discendi" stu-
diis dedilum, sobrinm, benignum, jusiiim, patien- talem ; sed extraueiis de alia tribu eligittir Jesus **,
"
tem, *et * scienlem ferre nonnulloriim etiam ex his, ut sciremus, principatuin in poptilos non sauguini
quir in verbo Dei insliluiiiittir, injurias. » deferendum esss, sed vil.se.At nunc cerniinus plures
"
Gralian. Sed in Anliocheno Concilio hoc omnino '» hanc rem beneficium facere, ut non quxrant
8 cos **in ecclesia erigere columnas, qtios plus cogno •
fieri prohibelur, in quo c. 23 sic slatutum legilur :
C. 111. Episcopo successorem sibi constiluere non scanl ecclesix prodesse, sed quos vel ipsi aniant,
licet. vel quorum siint obsequiis deiiuili, vel pro quihus
Episcopo non licere • pro se alierum successorem Q ( majorumquispiam rogaverit, eWuldeleriora taceam)
sibi constiluere, Iicet ad exilum vitxperveniat. Quod qiii ul<clerici fiercnl muneribus iinpeirarunl".
si tale aliquid factum fuerit, irritum sit hujusmodi C. VII. De eodem.
consiilutum. Servetur autem jus ecclesiaslicum, id Item Innocenlius Papa II, in Concilio Romano, e.
continens, non oponere aliler fieri, nisi cum synodo W*°.
et judicio episcoporum <>,qui post obilum quiescen- Apostolica auciorilate prohibenius, ne quis eccle-
tis potestaiem habenl eum, qui dignus exstiterii, sias et pnebendas, prxposituras, capellanias ", aut
promovere l0. aliqua ecclesiastica oflicia hereditario jure valeat
C. IV. De eodem. vendicare aut exposlulare praesumal. Quod si quis
Item ex Concilio Marlini Papa?, c. 8 '*. improbus aul ambilionis reus atlentare prxsumserjt,
Epistopo non Iiceat ante finein vilae 1! aliuin in debila pcena mulctabilur et postulatis carebit.
locatMM^istituere successorem. Si quis aulem hoc Gralian. His omnibus aucloritatibus vrohibenlur
NOTATIONES CORRECTORUM.
CAUSA VIII. QU^ST.I. C. III. a Episcoporum : n lores legunlur.
I«i codicibus Gratiani etiam manuscriptis sequeba- C. V. b Atqtie ideo : Heec usqiie ad versic. : Ab
lur : et electione clericorum', qtiae sunl expuncta, universis, addila sunt ex ipso concilio, Anselmo,
quia neque in originali, neque apud ceteros collec- Polycarpo el lvone.

Qu^sT. I. C. I. ' Capnt Pseudoisidori, cf. ' Rufini ep. ad Gaudentiuin. — Ans. I. i, c. 55 (5b). Polyc. 1.
i, l. 1. xinstabal: Eild. coll. o. = C. II. Caput apocryphum, ex prinia parte ep. Clem. a Ruliiin edi-
tae pelituin.— Ans. I. 1, c. 5. 6 discendis : Edd. Arg. Bas. ' qua> : Edd. coll. o. = C. III. * hab. A.
332. — Interpietaiio Dionvsiana. — Bnrch. I. I, c. 185. Ans. 1. 6,c.57 (61). Ivo Decr. p. 5, c.301. » /«-
cere decernimus: Ed. Bas."— ticeat : Edd. rell. ' ita in Edd. coll. o. ,0 eligere et prom. : exd. = C. 1V.
»«idem canon, ex inlerpr. Martini Brac. — Burch. 1. I, c. 181. Ivo Decr. p. 5, c. 305, nlerque ex conc.
Spalensi. '» add. : sum : Ed. Bas. " concilio : Edd. Bas. Ven. 1. Lngd. I. Par. " judicio : Edd.
coll. o. — Coll. citt. " ordinare quem dignum elegerint: Coll. IIisp. = C. V. " hab. 4. 465. —" Ans.
I. 6, c. 56(60). WoDecr. p. 5, c. 104. Polyc. I. 2, l. 18. " gratificaii populi: Coll. Hisp. haec
et in Coll. Hisp. et apud Ans. desiderantur. = C VI.«» Exod. c. 53. »° add. : tcit. Josum : Ld Bas.
— i. e. Josuw : Edd. reil. " populo : Edd. coll. o. pr. Lugdd. " plurimos : Edd. coll. o. *» beneficto :
eaid. exc. Lugdd. II, III. " ut non qumrant eos, qui possunt ecclesimpttts prodesse, et in eccl., etc. : orig.
**impetranl : Edd. coll.' o. pr. Par. Lugdd. =C. VII. »6 hab. A. 1139. — "
Eadem ab eodem Innoc.
jam pridem edita fuerant in conc. Remensi c. 13. — Ivo Pan. 1. 8, c. 152. capellas : Ivo.
775 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA VIII. QU.EST. I. 77«
tjiiicopi successorestibi instiluere. Sed aliud est de stti A locus regiminis desideranlibus negandus est, ita
tuccessoris electione cum fratribus deliberare, alittd fugienlibusoffereiidus. El sicut scripluni est " : Nec
est ex teslamenlo tanquam sutv diqnilalis heredem quisquam sibisumit *' honorem, sed qiti vocalttr a Deo
sibi quwrere. ltlud fieri permiltilttr : hoc aulem peni- tanquam Aaron, el rursus idem praedicalor egregius
*7
tus prohibetur. Illud autem B. Pelri aposloli ab illis dicil : Si unu.s pro omnibus mortuus est, ergo *8
valet in argumentum assumi, qui tales sibi subsiituunt, omnes mortui sunt : et pro omnibus tnoriuus est
sifcisuccessorem B. Petrus Christus, ttt 39*et * qui vivunt jam non sibi vivant,
qualem quwsivil.^ Verum,
quia ojjicium non vitm, sed sanguini cmpil deferri, sed ei, qui pro ipsis mortuus esl el resurrexit, et
alque ad episcopalum lales quisque sibi successores pastori sanclae ecclesise dicilur *°: Simon Joannis,
quwrere cwpit, qui vet odiosi populis, vel a plebe amas me? Pasce oves meas. Ex quibus verbis colli-
docendi invenireniur, idcirco sacris canonibusstatu- gilnr, quia si is, qui valet, omnipotenlis Dei oves
tum esi, tie quisqunm sibi sui officiiqumrat succesto- renuit pascere, ostcndit se pastorem summmn mi-
rem, sed populi electione qumralur qui eorum uiililati niine ainare. Si enim unigenitus Patris pro ex-
digne deserviut, qui illorum utililalem, non sua lucra plenda utilitale omniuin de secrelo Patris egressus
quwral, qui Christo semen velit suscilare, non sibi esl ad publicum noslrum, nos quid dicluri sumus,
ditilitis congregare. Quod qui facere contemserit jure B ' si secretum noslrum praeponiinus utilitali proximo-
ttb ecclesia repudialur. rum? § 1. Quies itaque nobis ex corde appelenda
IJude Augustinus contra Fauslum Munichmutn, lib. est, et lamen pro multorum lucro aliquando post-
XXXII, c. 10 « : ponenda. JSam, sicut tolo desiderio debemus occu-
C. VIII. Qui sibi el ecclesiw prodest ulroque pede cal- pationem fugere, ila si desit qui praedicei, occupa-
cetttus inteltigilur. tionis onus libenti necesse est humero *' subire.
II Pars, Olim jussus ** est fraier prgemortui fra-
Quod ex duorum propbelarum opere docemur, quo-
tris uxorcm ducere, ut non sibi, sed illi sobolein rum unus
proedicaiionis oflicium vitare conaius Ssi,
euscilaret, ejusque vocaretnomine quod inde nasce- et alter appetiit. Nam miitenti ** se Domino Ilie-
relur. Quod si recusaret, discalceatus uno pede con-
remias respondit *', dicens : A, a, a, Domine Deus
spui solebat in faciem ". Nunc '• evangelii quisque nescio loqui, quia puer ego sutn. Et quum omni- '
'*,
prsedicator ila debet in ecclesia laborare, til defuncto Deus personam au praedicanduni **quaereret,
potens
fratri, id est Christo, suscitel semen, qui pro nobis' dicens 46: el ibit nobis ".' ultro
inorlutis est, et quod suscitatiim fuerit ejus nomen1 seobtulit Quem mittam, quis
At vero Esaias, dicens : Ecce ego, tnitie me. E»
eccipiat. qui eleclus ab ecclesia minisleriiim' ab
<* I ulrisque exterius diversa vox prodiit, sed non a
evangelizandi renuerit, ab ecclesia ipsa inerilu' diverso dileclionis fonte manavit 4S. Duo quippe
digncque conleuiniiur. Qui enini el sibi prodest, el1 suiil praecepta carilatis, Dei "videlicet* amor et
ecclesise, bene intelligilur utroque pede calceattis. Per aclivam igitur vilani prodesse proxi-
Unde illud : Quam ai speciosi pedes evangelizantium1 proximi. niis cupiens Esaias oflicium proedicationis appctiit
pacem '*, evangelizaniiuin bona. Qui aiitem curam1 *9. Per
liicraudomm relugil aliorum, discalceati illius nou1 ditoris conlemplativam vero Hieremias amori con«
sui sedulo inhaerere desidcrans, ne mitti ad
figtiratum signilicabil, sed in se iinplcluni portabit
pracdicamlum debeat, conlradicit. Quod ergo lauda-
opprobrium. biliter unus appetiit, hoclaudabiliter alter " expa-
C. IA. Lorus regiminis sicul desideranlibus est negan- vit; iste, ne lacilse lucra loquendo
itu esl contemplalionis
uus, lugiemibus offerendus. perderel, ille, ne damna studiosi operiSy&cendo
liem Grcgorius Papa in Regeslo, lib. VI, epist. 5,, semiret. Sed hoc in
utrisque est sublijkipjtauen-
Cyriaco Episcopo ". dum, quia et is, qui recusavil, plene ii(^Wjr|stilit,
In scripiuris 34 vestris vos magnopere requiemn et is,
qui milti voluit, ante se pcr allarMtiirictiliiiii
quiesisse narralis, sed per hoc ad pastoralem soli- pttrgatum vidit, ne aut non purgalus adire quis-
cittidinem vos congrue venisse ostenditis, quia, sicutil quam *' sacra niinisieria S! atideat, aut
qucin su-

NOTATIONES CORRECTORUM.
C. VIII. c Ilic vcrha B. Aiigiistini et in suininain D d Evangelizandi : Sequebalur in vulgalis : el ba-
rcdacta, et interdiini niulala sunl, quod aliis eliain p(»2nH(/i".qiiaesunt expuncta, quia in inaiiuscripiis
loiis cst adnoiaiiiin. uoii lcgtiiiiur, sicut neque in unginali.

QUJIST.I. C. VIII. !* Dcutcr. c. 23. «» facie : Edd. Arg. Bas. *• add. : auiem : Ed. Bas. *' ita in
Edd. (oll. o. exc. Arg. Bas. S1Esa. c. 52, v. 7. *»pac, ev. : desid. in Edd. Arg. Nor. Ven. 1, II. Par.
= C. IX. as Ep. 4, (scr. A. 597), 1. 7. Ed. Manr. — Ivo Dccr. p. 5, c. 550. s» scriptis: orig. — lvo. 35 Ilelir.
<•.5, v. 4. 30sumal : EM., coll. o. " 2 Cor. c. 5, v. 14, 15. " add. : et : Edd. coll. o. >s Superesl
vl el qui vivunl : orig. — Superest ut qui vivunl : Ed. Bas. — Et si lioc est, superest ul qui viv. : Edd. rcll.
40 Joan. c. 21, v. 17. " unitno : Ivo. ** remittenti : Ed. 43 Hier. c. 1, v. 6. *v Edd. : eccc :
Bas.
YM. coll. o. pr. Bas. 45 add, : sibi : Edd. coll. o. " Es. c. 6, v. 8. 4Tex vobis : Edd. coll. o.
** emunuvil :
** orig. — Edd. coll. o. — Buhin. 4» appeiii : orig. — Ed. Arg. "" ulius : Edd. coll. 0-
quisqitis : Ed Bas. " mysteriu : Edd. coll. o. |ir. Bas.
777 DECRETl PARS SECUNDA. CAUSA VIII. QUvEST. I. 77d
'*
perna gralia elegit sub huinilflalis specie superbe *i ut intelligat non se esse episcopum qui pivcesse di*
conlradicat. lexerit, non prodesse. Itaque a sludio cognoscemte
C. X. Locus dejeetionis in voto, dignitatis semper fil venilatis nemo proliibetur, quod ad l.iudab.'te pcr-
in necessitate. tinet otium. Locus vero superior, sine quo rogi
Idem in Moralibus tib. XXXV, c. 13» ad c. 42. populus non potest, etsi ita leiieatur atque admi-
Job. ul decet, tamen non decenler appetitur.
nislrelur,
Sciendum summopere est, qnod obedientia ali-
ali- Quamobrem otium sanetum quaeiit caritas veiita-
quaiulo, si de suo aliquid habeat **, nulla est; tis, uegotium juslum suscipit ncccssitas caritaiis,
quando *atitein* si de suo aliquid non babiierit f, quani sarcinam si nullus iniponit, percipicndacalqne
miiiima. Nam quum hujtis iiitindi successus praeci- intuendae vacandum csl
vcriiati; si autem impoiii-
pitur, qnum locus superlor imperatur, is, qui ad tur, suscipienda est proptercarilatis necessiiatenn
percipienda haec obedit, obedientise sibi viriutem Sed ncc sic omnimodo verilatis delectatio desc-
* * * *
evacnat, si ad hacc etiam ex proprio desiderio renda esl 0l, ne subtrahalur illa suaviias, el oppri-
nnhelat. Neque enim se stib obedienlia dirigil qui
matur f jnsta necessitas.
iid accipienda hujiis vilae prospera libidini propriac
C. XII. Pro ingenio discentium doelor moderetur
anibilionis serviu Rursus, quum nunuli despeelus B verba tloctrinw.
praccipilur, qiwm probra adipisci et conHimelise Iicm Pclrus '*.
jubeniiir, nisi ex seipso animtis "liaec* appetat, III. Pars. Oportet enm qui docel et inslruit ani-
obedieniia *' sibi meritum minuit, quia ad ea, quae mas rncles, esse lalem, ut pro ingenio disccnliuin
iil liac vila despecta stint, invitus nolensque descen- semelipsum possit oplare , et verhi ordinem pro
dit. Et pauio superitts : fj 1. Obedieulia *quippe* audieiilis capacilale dirigere. Debet ergo *ipse
viciimis jure praeponitiir, quia per victimas aliena
prscciptie* apprime esse eruditus et doctus, irre-
caro, *per obedientiam vero voluntas propria macta- prehensibilis, maliirus, pavidus, sicut ipsi probaslis
lur. Tanto igittir quisque Deum cilius placat, fore bunc Clementem posl me.
quanto anteejus oculos repressa arbitrii stti super- C. XIII. Qui omnibtis prmesl singulos relevare
liia gladio prrecepti se immolaL* Quo *• conlra conlendat.
*
uiiolandi peccatitm inobedienlia dicitur, ut quanla ,ltem ejusdem ".
*
sit virtus obedientiac! demonstretur *'. Ex adverso Clemens, tanquam 6**qui* oranibus pracesse te
igiturmelius osler.ditur quid de ejus laude senlia- noveris •*, singulos, proutpotueris **,jnva, el sin-
lur. Si enim quasi ariolandi ff peccatum est repu- gulos releva, qui" et singulorum onus et sollicitu-
gnare, et quasi scelus idololalrim, nolle acquiescere, dinem portas.
sola est, quae fidei meritum possidel, obedientia, C. XIV. Conlra Chrislum faciunt qui gratia, non
sine qua quisque infidelisesse convincitur, eliamsi meritis gradum ecclesiaslicumIribuunt.
fldelis esse videatur. Item Hieronymus ad Titum, e. 1.
C. XI. Qui prceesse, et non prodeste desideral, Qui vos spernit me spernit. Ex quo manifestum
episcopari non debel. est, eos 6*,quiApostoli lege contemlu ecclesiasiiciim
Jtem Aiigustinus lib. XIX, de civit. Dei, c. 19. l,radum non merilo "• voluerint alicui '* deferre, sed
< Qui episcopatum desiderat, bonum opus desi- gratia, contra Cliristum facere" , qui qtialis iu ec-
derat. > Evponere voluil quid sit episcopatus, quia ctesia presbyter constituendus sil per Apostolum
noinen esl operis, non honoris. Graecum est enim suuin in sequentibus exseculus est.
"\ atque inde duclum vocabulum, quod ille, qui C. XV. Ad sacerdotium non eligalur, nisi qui
praeficilur, eis, quibus pracficitur, superintendit, ceteris et sanclior el doctior hnbelur.
curam eorum scilicel gerens; *£jri" quippesuper*. Item flieronymus in libro Levilici 8 '*.
trxoitbcvero *• intentio est. Ergo episcopos e, si Licet crgo Dominus de consliluendo principe
*
velimus, latine superiiitendentes possmnus dicere. praecepisset, el Dominus* elegisset, lameu convo^
NOTATIONES CORRECTORUM.
C. XI. • Episcopos : Apnd sanctnm Augustinum lum.
et Anselmum legittir : E7rio-xo?refv,
si velimus, laline C. XV. e In hoc et duobus sequenlibus capitibus
snperinlendere possumus dicere. pro Origene cilalur B. Hieronymus, harum homi-
1 Opprimalur : In originali esl : et opprimat liarum interpres. Quod cur iieri poluerit, supra
ista necessitas, sed ob glossam non esl emenda- dist. 56, c. Si quis, est adnotatuu1

QVJEST. I. Ci IX " etigit: orig, — Edd. Argi Ven. II. sa C. X. **nabuit : Edd. Arg. Bas— habuerit:
Edd. rell. f habeul: orig. ** obedientim: Bohm. *6 Quod: Edd. coll. o. pri Nor. "' esse monslratur :
Edd. coll. o. -j-f 1 «eg. c. 15, v. 25. = C. XI. " add. : nomen : Ed. Bas. ** desid. ?p. Ans.
60quippe : Ans. — Edd. coll. o. H desideranda Edd. Lugdd. = C. XII. *' cx epist. apocrypha Cle*
memis, edita a Rufino. =P. III. C.XUI.6* ex eadem. *4»i tanqucm : Edd. coll. o. pr. Arg. 6* volens : Edi
Arg. — volueris : Edd. rell. 60M poteris : Edd. coll. 0.,06Tquia : et Bas. = C. XIV. 6*quia qui : Edd.
coll. o. exc. Lugdd. H, III. m«riits : Edd. coll. 6. alicujus : Edd. Arg. Nor. Ven. I, II. "adil. i
videntur : Edd. coll. o. pr. Lugdd. II, III. = C. XV. '* ex hom. 6. Origenis ad c. 8. Levitici inlerpreM
Rulino.
PATBOI..CLXXXVII. 9S
 77*9 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA VIII. QIJ/EST. I. 780
calur eiiam synagoga. Rcquiritiir is enim " in or-, A ditas. Giibcrnatio populi illi tradalnr, qnem Deus
dinando snccrdote et pracsenlia " poptili, ut sciant elegcril ", homini scilicel lali, qui habet (sicut scri-
omnos ct ccrti sint, quia qui praestanlior est ex pluni atidislis) in semelipso spiriltim Dei, et prrc-
onnii populo, qui doclior, qui sanctior, qui inonini ccpia Dci iu conspeclu ejits sunt , et qui Moysi
virtute emincnlior, ille eligiltir T6ad sacerdolium, valde noliis et familiaris sit, id cst in quo sil clari-
et hoc ast.itite" populo, ne qua posimodum retraclio las legis •' et scientia, ut possint eum auilire lilii
ruiqiiam, nc quis srrupuliis vesiderei. IIoc cst Israel.
anlcii), quoii et Aposiolus praecepit'* in ordinalione C. XVII. Non ex [arore, sed ex judieio debet venire
snccrdolis, dicens ™ : Oportel auiem *a itlum et"« electio.
rrsrinionium habere bonitm ab his, qui foris snnt. llem Gregorins Clero et civibns Neapotiiauis,
lib. VIII, epist 40 9«.
Ego lamcn el amplius aliquid video in eo, quod
ilicil: quia convocavilMoyses omnem synagogath, et Ncc novum, nec reprehensibile esl in eligen li>
* ' se vota in duas partes dividere, sed
pulo, quod convocare synagogam hoc sit colli- episcopo poptili
" est quando in hujusmodi causis non ex judi-
gerc omnes animi el in unum congregare virlules, grave
iit8* qiium sermo de sacerdotalibus sacramenlis cio, sed ex solo favore venit electio.
habctnr, vigilent omnes animi virlules, et inienlac B ' Gratian. Quum autem gubernatio populi ei tradi
sinl, ul8* nihil in eis sapicntiae, nihil desit iiulu- jubetur, quem Deus elegerit, dalur intelligi, quod
stria:, sed adsit omnis mulliludo scnsuum, adsit atiquando quibusdatn tradilur, quos Deus non elege-
oiuiiis congrcgalio sanctarum cogitationum,ul quid rit.
sit ponlifcx, quid unctio, quid indumenta ejus, Unde Hieronymus *':
conferens inlra sacrariuin cordis sui possit adver- C. XVHI. Non ex arbitrio Dei aliquando datur
tere. princeps ecclesim.
C. XVI. Populi gubernalio divina electione IV. Pars. Audacter forlassis aliquid dicimus, ta-
prwstetur. men quod scriptum esl dicimus. Non semper prin
Idem ex libro Numerorum ". ceps populi et ecclesia? judex per Dei arhiirium
Si ergo laiilus ille ac talis Moyses non permittil datur, sed proul merita nostra deposcunl. Si mali
*"judicio suo de eligendo principe populi, de consti- sunt actus noslri el operamur •* malignum •' in
luendo successore, qttis eril quiaudeat, velex plebe, conspeclu Domini, danlur nobis principes secuu-
87 9Tpro-
<;urcsacpeclamoribus ad gratiam aut ad pretium dum co-rnostriim. Et hoc tibi de scripturis
fortasse excilalis moveri solct, vel ex ipsis etiain r. babo. Audi namque quod 98Dominus dixil ": Vece-
sacerdolibus quis erit, qui se idonciini ad hoc jwli- runl siiii regem, el non per me; prtnctpem, et non per
cel, nisi si cui " oranli et pelenli a Doinino revele- consilium meum. Et hoc dictiim videlur de Saul
ttir? Sicut cl Deus dicit ad Moysen**: Assume ad illo, quem ulique ipse Dominus elcgcrat, et rcgem
temetiptum Jesum filiitm Nave , hominem qui habct 100lieri jusseral. Sed quoniam non secundum volmi-
Spiritum Dei in semetipso , et impones manus luas latem Dei, scd sccundum pcccaloris populi meriium
ittper eum, et stalttes eum coram Eleaxaro sacerdote, fueral cleclus, negat euni sua volunlate velconsilio
et prmcepla ei dalo in conspectn tolius synagogw, et constituluin. Tale ergo aliquid inlelligamus etiam
"' 'populi* aut
prmcipede ipso coram eis, et dabis claritatem tnam in ccclesiis ficri, quod pro meritis
super illnm, ut audiant illum filii Israel. Audis evi- in verbo el '•* opere potens a Deo tribuitiir rector
deuler ordinationem principis poputi tam nianifeste ecclesiae, aut si malignnm faciat populus inconspectu
descriplam, ul paeue exposilione non egeat. Nulla Domini h, talis ecc.Iesiaejudex datur , sub quo fa-
hie" populi acclamatio, nulla consanguinitalis ra- mem ,Metsilim populus paliatur, non famem panis,
lio, nnlhi propinquitatis babita contemplalio est. neque sitim aquae, sed famem audiendi verbum
Propinquis agrormii el praediorumrclinqualiir hoere- Domini «**.
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. XVIII.h Domini: lu vulgatis' seqiiebalur : et D In uno autem manuscripto sunt glossa interlinea-
tsles perseverent, qtiuesuiil iuducla aucloritale ina- ris.
nuscriploriim, homiliae ipsius el glossae ordinariac.

Qu£ST. I. C. XV. " Requiralur : Ed. Arg. 7l ergo : Edd. coll. o. 7*senlentia : Ed. Bas. " eligatur :
Ed. Ven.H. " atteslante : Edd. coll. o. '• prmcipit : eaed. T91 Tim. c. 3, v. 9. *• etiam : Ed. Bas.
81 abest ab ead. ** add. : «ires : Edd. coll. o. 8*ut — virtutes : desid. in Ed. Bas. ,v add. : nihiltcien-
titv : Edd. coll. o. = C. XVI. 85 ex Orig. bom. 22, ad cap. 27. Numer. *• permittitur : Edd. coll. o.
87aut gratia, aut pretio — exciiata : caed. *' add.: hoc : eaed. 89Num. c. 27, v. 18. "igilur : Ed. Bas :
»>eligit : Edd. Arg. Bas. — eteqit : Edd. rell. " add.: : Edd. coll. o. = C. XVII. •• Ep. 62, (ser.
ejus
A. 600), 1. 10. Ed. Maur. — Aus. 1. 6, c. «)(15). Polyc. 1. 2, 1.1. = C. XVIII. »' ex Origine hom. 4,
in 1.Judicum. c. 4,—P. IV. *"operantttr ; Ed. Arg. 96maligna : Edd. coll. o. " add.: sanclis : esed. " quid
— dicat : eaed. »» Osea. c. 8, v. 4. l0° add. : si6i : Edd. coll. o. *" add. : scilicel : Ed. Bas. *•»
aut: Edd1.coll. o. ur. Lugdd. 11,III. * tales ecctesiwperseverent : Ed. Bas. — rell. ut a Corr. est indi-
calum. 103Ainos. c. 8. "* Dei: Edd. coll. o.
 781 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA VIII. QU^EST. II. 7831
C. XIX, Non sunt filii, sed mercenarii, qui honorem A C. XXII. Popalus judicabit episcopum sua officia
ab hominibus appetunt. non agenlem.
Iletn Auguslinus tractatu XLVI, ad. c. 10. Idem ad Tilum, c. 1.
Joannis. *05. Vereor, ne *50, quomodo regina auslri, veniens a
Siinlin ecclesia quidam praepositi, de quibus Pau- finibus lcrrse audire sapienliam Salomonis, judica-
lus aposlolus dicil " 6: Sua. quwrenles, nonquwJesu lura esl homines temporis sui, et viri Ninivilae acta
Clirisli. Quid esl: tua qumrenles ? non Chrislum puenilentia ad pracdicationem Jonae condemnabunt
m Jona Salvalorem audire con-
graiis diligentes, non Deum propler Deum quaeren- eos qui majorem
les, tcniporalia commoda sectantes " 7, lucris in- temserunt, sic plurimi in popnlis episcopos judicent
hianles, honores ab hominibus appetentes. Haec sublrahentcs se ab ecclesiaslico gradu, el ea , quae
quando amantur a praeposilo, et propter haecservi- episcopo "* non conveuiunl, exerccnles.
tur Deo, quisquis talis est, mercenarius est, inter C. XXIII. Qut clericos suos non corrigit populnm
filios ,0* se non compulet. corrigere non valet.
Gralian. Nonergo qui prwficiunlur semper ceteris Ilem Ambrositis in increpatione ad Vovulum
melioret intelligunlur. serm. 83 «".
Unde Hieronymus ad Tilum, c. 1. Qnid autem ego vos arguo, quum possilis me uno
C. XX. Ex electione non prmficiuntur episcopt, sed sermone convincere ? convincor eniin, qtium in hac
comprobantur. parle clericos vobis magis video negligenles. Quo-
Hlud inferendum est adversum eos, qui de epis- modo enim possum c.orrigere filios , qinim fralres
copatu intiimescuiit, et pntanl se non dispensatio- cniendare non possim? aut qua fiducia succenseam
nein Chrisii, sed imperium conseculos , quia non laicis, quuin a consorlibus pudoris verecundia con-
stalim omnibus his meliores sint, quicunque epis- licescam ? Ego autein, fratres, non de omnibus
copi non fuerinl ordinati, et cx eo, quod ipsi ,0» loquor, sunl cerle "* quidam devoli, sunt et alii
electi sunt, se "• magis exisliment lli comproba- negligenies. Ego neminein nomino : conscicntia sua
tos, sed ''* inlelligant propterea quosdam a sacerdo- umimquemqiie conveniat.
lio remotos, quia eos vilia iiberorum impedierint; C. XXIV. Episcopo ad satulem non sttffieil moribtis
s! autem peccala filiorum justum ab episcopatu et vila populo adwquari.
prohibent, quanto magis unusquisque se conside- Item Beda super Matlhmum •".
rans, et sciens, quia potentes '" polenler lormenta Nccsnfficere nobis ad salulem arbitremtir, si tnr-
patienlur, retrahet ***se ab hoc , non tam honore « bis negligontiumvel quorumlibet indoctorum 1°6 fide
quam onere, et aliorum locum, qui magisdigni sunt, vel actibus adaequemur, qtiibus sacris Iiteris unica
non ambict u* occupare. est credendi pariter et vivendi regula praescripta.
C. XXI. Pru gradu sui offkii quemque meliorem esse Gratian. Ne ergo, ut supra '" dicltim esl , tnles
oportet. sui officii successores aliquis sibi qumreret, prohiben-
Item ejusdein ad Titum, c. 2. lur episcopi alternm pro se successoremsibi statuere,
Qualis eniin aedificatioeril discipuli, si se intelli- ac designatis nominibusin locttm suum aliumtubro-
g.u magistro esse majorem? Undenon solum cpis- gare.
copi, presbyteri et diaconi |debent magnopere pro-
videre, ut cunclum populum, cui praesident, conver- QILESTIO II.
"• verum
saiione, sermone, et scientia praecedant,
etiam et inferior gradus, exorcistae, lectores, oeditui, GRATIANUS.
117acolythi», el omnes omnino, qui domui Dei ser- Quod autem amicorum patrocinia in atiquorum
,ls eteclione convaleseerenon debeant, aucioritate B.
viunt1**, quia vehementer ecclesiam Chrisli
destruit meliorcs laicos esse quam clericos. Gregorii papaeprobalur, qui in secundo tibro Rege-

NOTATIONESCORRECTORUM.

C. XXI. ' Aeotyihi: Est hsec diclio in omnibus vetustis Graliani exemplaribus, quae tamen apud B.
liieronyinum non legitur.

QU««T I C. XIX. "» Ans. 1. /, c. 146 (IS7>- "6 Phil. c. 2, v. 21. »07consequenles: Ans. — seqttentes:
Edd. coll. o. t08add. : ejus : =s eaed. C. XX. "» episcopi"'• Edd. coll. o.— 110 ipsi se : Edd. Lngdd.
11, III. «" wstiment : Edd. coll. «"o. pr. Lugdd. II, III. verba : sed : desid. iu
impeclierint"*
Edd. coll. o. pr.'" Lugdd. II, III. polens — palietur : eaed. exc.—Ven. I. Par. Lugdd. relrtihit :
Edd. coll. o. ambit : Edd. Nor. Ven. II. Lugdd. II, III. ambigit : Edd. Arg, Bas. Ven. I.
Lugd. 1. Par. = C. XXI. "• disciplina : Ed. Bas. — ac**•
sc. : desid. in Edd. coll. o. pr. Par. Liig^td.
"* cuttodes cedium : Edd. coll. o. ,1S deserviunt : eaed. Dei : caed. = C. XXII. "• abest ab fcdd.
"» ep. conveniunt, non exerc. ;
coll. o. pr.Lngdd.— *"cf. Mallh. c. 10. »*»add. : etiam : Edd. coll. o. *»*aulem : FA. Bas. =S
eted. = C XXIII. Non desnnl qni linnc sennonem ab Ambrosio abjudicent. "' cf. supra c. 7.
C. XXIV. " Coll. tr. p. p. i, t. 50, c. 18. "* i»rf«clor«m: Ed. Bas.
s.
 783 DECRETl PARS SECUNDA.CAUSA VIII. QU45ST. III. 78i
sli, Ittdict. 11, tp. 22, tcribit Antonio Subdiacono, A C. I. Qui in episcopumeligitur clerehut etdesiatlicit
ciicens': tiliqiminsecuriiaiein nttlti faciatt
C 1.In electioneepiscopinon munerum datio, nec Talia quidcm jamdudum ad fratreni et coepisco-
aliquorttmpalrocinia convalescanl. pum nostrum Eucarpum de visilatione Catinensis
Illml quidem prae omnibus libi ctirae sit, ut in bac . ecclesiaescripta direximus, ut in eis judicium nos-
clcctionc nec datio qiiibnsciuique modis intcrveniat tritm potnissetis agnoscere. Veriiniiamen, quia
prxiniorinn, nec qtiarumlibet pcrsonariim patroci- quosdain ibi non sana intentipne ', sed pravis stu-
nia coiivalescanl. Nain si qiiorundam patrociuio diis dissensiones suscitare veslra etiam relatior.3
fueril quisquam elccius, voliintaiibiis eorum, quum cognnvimus , qui scientes se ad episcopattim nec
fuerit ordinalus, ohedire reverentia oxigenlo com- aetaie, nec scienlia, nec vitae merilis posse perduci,
pcllitur, sicque fit, ul 'el* rcs illius minuantiir» ad hoc tanlummodo inquietare ccclesiain volunt *,
'
ecclcsiae, et ordo ecclcsiasticus non servetur. Talem ut sibi de his, quae ex ipsa praesuinia sunl, iinpuni-
ergo le admonente» personam debent sibi eligere, l.ilem fulurus promittal episcopus , et fiat rapinae
quae nullius incongruae voluntali deserviat, sed * securitas, episcopalus ambilio : hoc etiam vos-duxi-
vila ac moribus dccorata taiilo ordine digna valeat mus commonendos, ul decrelum iu Elpidium diaco-
invcniri. " imm * faclum , el
subscriptmn ab omnibus-, quos
C. II. ln eleciione cinlistiiis communi ulililati, non vestra relaiio dcsignavit, adnos cum praedicli * visi-
suo liicro quisque prospicial. latoris epistola, et cum eodem diacono inatureiis
Idcin ad cleruin Mediolanensem, tib. 11, lndict 11, Deo propitianle perducere. El post pauca : Quum *
ep. 29 *. igitur huc ' filius noster, magnificus vir, Lco prx-
Dileclissimi filii, oOficiinoslri eensura cominonisi lor venisset, retulit nobis de singulis, qtiaeibi mola
siiadcinus, ut in hac suscipiendi antistitis causa siiut, et qnomodo vota prope totius civitatis in
ntillus vestrittn neglecta utilitate communi suo lucro , Elpidio diacono concordarent. Unde, quia de meino-
prospici.it' *, ne, si quisquam propria commoda ap- rati viri testimonio dubilare omnino non possumus,
petit, frivolaacslimalione faHalnr, quia ncc libero idcirco, sictit dictum esl, Elpidium diaconum ad
judicio prxferendani sibi personam examinat mens, nos facite properare , nec exspectetis ulterius, ut
quam cupidilas ligat. Pensantes igilur quae cnnclis admonitio ad eum nostra debeat destinari *. Quein
c&pediunt, ei, quem vobis divina gratia praetulerit, tamen hoc * per veslram dileclionem in praesenti •»
integerrimam semper in oninibus obedientiam prae- jussionespecialiter admonemus,necuisealiquiddare
bcte. Jiidicari namque a vobis iiltni non debet se- vel daluruinessepromiltat.sednequedeecclesiasticis
mel prcelalus, sed lauio iiiinc siibliliter judicandtis praeleritis "causisaliquam securilatem cuiquam au-
cst, quanlo poslnioduin judicandus non esl, deat facere sive promittere , aulquasi factus epi-
scopus ea, quaedirepta simt, non repetat, sed apud
QUiESTlO 111. eos, a quibus direpta siint, permanere libere patia-
GRATIANUS. tur; sciens, quod Si tale aliqttid fecil vel fecerit, ncc
a nobis omnino " permitlilur valere ipsa promis-
Qnod aiitem simoiiiacus habendus non sit qui post sio , el cnm jtidicii noslri, quod de ipso **habiii-
electionempro indemnilale ecclesimjuramentum prw- nius, damno
Aliud est enim anle elertio- pastoratis consecralionis ordinem pro-
stitit, facile probatur. mcreri non poterit.
itcmjuramentum facere , vel se faclurum pacisci ad
Gratian. De secundo vero casu in gestis Urbani II,
ul
lioc, eligaiur : aliud est niillci prwcedente conven-
legitur '*:
lione post eleclionem huyustnodi yiramenlum offerre. C. II. Vosl electionem indemnitate ecclesim iictt
munus pro
ltlud ab officio lanquam impensum dejicit: etecto juramentum prmslare.
hoc autem consecrando nullum impedimentumgene- Artaldus Arelatensis a episcopus, Narbonensis-
rut. De priori casu scribit Pelagius Papa Clero Ca- ecclesiae sulTraganeus. Romam eonsecrandus ad
tinensi ' : dominum Papam Urbauuin venit; suus quippe ar-
NOTATIONESCORRECTORUM.
Qii^sT. III. C. II. a Arelalensis: In manuscriptis - D lalensi Arelate refertur ad provinciam Vieunensem.
eliain sic habetur. Sed visuin est subesse menduui, El quamvis Gulielmus Dsrandi iu speculo de au-
qiii.i bic episcopus vocalur suflraganeus archiepi- clor. et usu pallii hoc citel, utostendat Arelatensein
scopi Narbonensis, in consilio autem seeundo Are- archiepiscopum subesse Narbonensi: lamen Joau-

QU.CST. II. C I. * Ep. 22, (scr. A. 595), 1. 3. Ed. Maur.* — IvoDecr. p. 5, c. 129. Polyc. *
1. 2. t. 3.
« uhiiiitttaniur :. Edd. coll. o. ' imminente : orig. — Ivo. si : Edd. Arg. Bas.ssC. II. Ep. 29, (scr.
— *
A. cod), I. 2. Ed. Maur. lvo ib.c. 130. Polyc. ib. proficiat : Ivo. » menre
UU^ST. III. C. 1. * Ep. Pelagii II, cf. c.'4l. D. 61. — Ans. 1. 6,c. 40 (45). Polyc. I. 2, l. 3.
vet ittt.: Ed. Bas. * voluerum : Edd.T coH. o. * episcopum : Ans. male. " prwdicta : Ed. Bas., 6 Quttnt
igiiur — destinari : desid. ap. Ans. hic : Edd. cbll. o. * iterari: Ed. Bas. » ac : Edd- Arg." Nor. Ven.
II. — abest a rell. '• liac prws. : Edd. coll. o. pr. Arg. Nor. Ven. II. »»abest ab Ans.* omntbus :
Edd. Lngdd. II, III. " se ipso : Edd. coll. o. = C. II. "Coll, ir. p. p.2, t. 50, c. 21. imo legenduin
ei it : Hetenensis; et enim Hclena (vulgo : Elne) civitas esl Galliae Narbonensis', a qua sedes episcopaiia,,
Boininolanien inanentc, Pcrpinianuiii per Cleiu. VHI, est translata.
 785 DECRETI PARS SECUNDA. CACSA IX. QU.EST. I. 786
chiepiscopus eiiin consecrare nolebiU, quoniam post A QU^ESTIO V.
eleclioiiem suain propier bona ocdesiaccoiiservanda GRATIANUS.
"
c:inoiiicis jnravil, Consccratus itaque esta Domiiio
Sine lileris aposlolicis episcopus accusalus, et"°a
]>apa Urbano, ante purgatus hiijusmodi jiiraincnio :
< De jiiramenlo , quod canonicis nosme ecclesiae saiicta.sede vocatus , ad suam non revertatur ecele-
feci posl electionem, nullani convcntionem ante ut siam.
Unde Sixlus Papa 1.aif epitt. II. c. 2 ' :
eligerer feci. Narhonensis vero archiepiscopus nul-
lius praeter id criminis causa consecrationem * no< C. 1. A sede apostolica vocalus episcopus ad domun
strain* omisit, me sciente, neque mihi criminis con- non revertalur , nisi purgalus el apostolicis titeri:
" inslruclus.
scius suni, propler quod a sacra me unctione re-
Quilibct fralrum pulsatns , alque ab hac sancia
pcllal.i sede vocatns , quiim se nobis repraesenlaveril*. :nl
eeclesiam lamen suam* non prius revertalur, qiinni '
QU^ESTIO IV. literis apostolicis vel formatis pleniler instructus
GRATIANUS. atqtie purgattis sit, si ftierit unde, nt *, postquam
I» domum Teversus fuerit, cognoscant * vicini,sui.qua-
Quod autem clericis ante senlentim lempus ab epi- liler suam aliorumque causam hi'c finieril, qiiatenus.
scopo suo ditcedere non liceat, probatur auctoritate eam* absque ambiguitale ulla nunciare el praedicare
Symmachi » Papis, dicentis ': omnibus possit. Ab hac enim sancla sede 8 a sanctis
C. I. Ante lempus senlenlim non licel clericis ab apostolis lueri , defendi et liberari episcopi jnssi
episcopo suo discedere. suut, ut', sicut eorum dispositione ordinaute Do--
Ndnne direcla sunt verba canonum *>: t Quicun- mino primitus sunt conslitiili, sic hiijits sancue,
que ' clericorum ab episcopt suo ante senlentim lem- sedis (cujus disposilioni eoruin causas et judicia,
pus pro dubia suspicione discesserit, manifestam eum' servaverunt) protectione futuris temporibus sinl abi
manere censuram, > Et infra : § 1. Lex * ecclesia- omnibus perversitatibus semper liberi. Umle cul
siica ponlificem ab abis accusaluin prius, qiiam paiitur ii, qui aliter circa fratres egerint, quani hu-
sub luce objecta consliterint, exigii non reliuqui. jnssedis recloribus placere cognovcriiil.

.CVUSA IX,
CRATIANUS. G archiepiscopns clericos s;:ffruganei sui itlo inconsulta
Sententia excommunicationh nolaius qitidam nr- damnare valeul, vel dtimnalos absolvere.
i
.cliiepiscopus-aliquot clericos alterius melropolilani
vrdinavit; quemdam capellanum sui suffraganei illo QUvESTlO 1.
Viconsullodepotuit, alque aliiim in loco ejusordina-
vil. (Qu. I.) llic primum qua:ritur.x an ordinatio, quw GRATIANUS.
ab excominuiiicatisfacla est, aliquo modo possit ruia Quob oratnatio , quw ab excommunicatis celebra-
haberi? (Qu. II.) Secundo, an liceat episeopo, archi- tur, nullas omnino vires obtineal,nec eiiam consecra-
episcopo, primali vel palriarchm ctericos allerius stm tio appellanda sit, testalur Gregorius lib. III. epist.
propriis litteris ordinarel ( Qn. III.) Teriio , an, 20. dicens *:
NOTATIONES.CORRECTOKUM.
nes Andreaein notts ad illum locum expresse scri- tur ;decn«i*. Cilare atitem Ennodius volnit canones
bit, in hoc capitulo non agi de Arelatensi archiepi- qui ante Symmaclniin de bac re editi erant. Qir
scopo. El valde probabile est pro Eleclensi seii Eia- vero in glcssa citanlur, sunt ex epislolis pontificiiin
tensi *, qui verc esl suffraganeus archiepiscopi Nar- Symmacho posleriorutn. In Carlhaginensi qiitdom
bonensis, corruple scriplum fuisse : Arelaiensis. concilio insertn in codice canonum est undeciniiis
Qu/EST.IV. C. I. nSymmaehi: Citatur libellus En- canon, quicitalur inlra, ll.q. 3. c. Si quis presby-
nodii nomine Symmacbi papae, cujus rei reddita est ter, et decimus nomis. relalus sup. 4. q. 6. c.
vatio supr. dist. 31. c. Omnino. el 40. e. Non nos. Quisquis episcoporutn, et vigesimus qtiarltls, citalus
i> Canonum : Sic emenilatumest ex vetustis co- ibidem c. Placuit., ad quos, et praecipue ad pri-
dicibus, Ennodio ipso, et Ivone, quum prius legere- D mum videlur spectasse Ennodius.

Qu£ST. HI. C. H. " add. ; suis : Edt Bas, "sacerdotio ; Edd. coll. o,
Qu*ST. IV. * C. I. * Petita suni ex Ennodii apologetico pro Syn. Rom, IV. — Ivo* Decr. p. 0,
c. 310, 34i, jta inEdd, coll, o^ pr. Bas. ' Si quis : Edd. coll, o. ' in eum : eaed. add. : enim :
e:ed.
QuiEsi. V, C. 1. « Caput Pseudoisidori, compositum secundum librum * ponlif. et Innoc. I. ep. ad* De-^
reiitiiini Eugnbinum. -^. Ans. 1. 2, c. 8, * add. : hinc : Edd. coll. o. et: eaed. pr. Lugdd. II, III. re-
cqgnoscant;,Edd. coll. o. * illam : eaed. * et a : Edd. Lugdd. 11, III.— Bohm. ''et ; Edd. coll. o.
pr.' Arg.
CAUSAIX.QU^ST.I. ' Ep. 20, (scr. A. 594), 1. 4, Ed. Maur. — Coll. tr. p. p. 1, t. 55, c. 93. Iva
Detr, p. 5, c^I34. Polyc. 1.21, t. 37,
157 DECRETl PARS SLCUNDA.CAUSA IX. QL^EST II. 788
C. I. iVcrnpotest appe.iari consecratio, qum fit ab A irrita', si corum damnatio non erat ordinandis inco-
excommunicaiis. gnita.
Nos consecralionem dicere nullo modo possumus, Unde idem Urbanus ait in Synodo Plaeentina, cap.
'
quae ab excommunicatis bominibus esl celebrata. 9. el sequentibus **:
C. 11.PALEA"'. C. V. Qui nominalim excommunicaii sunl, et qui
< Excommunicaii illicite manus imponunt, quia aliorum sedes invadunt, alios ordinare non vox-
potestateui ordinandi non habeut. Ubi aulem illicita tunt.
est manus iinposilio, vulnus infigilur *. Unde reite- Ordinationes, qtiae ab haeresiarc.his nominatiin
rari necesse est auod minime orobatur esse colla- excominunicatis factae sunt, et ab eis, qui catlinli-
lum. > corum adhuc viventium episcoporum sedes invase-
Unde Damusus Papa epist. IV. att * :] nint, irritas esse judicamus, nisi probare voltierinl,
C. III. PALEA. se, quum ordinarenlur, eos nescisse damnalos. § i.
< Per illicilain manus impositionem vulneratum Qui " vero ab episcopis quondam '* catbolice or-
capul illi, qui videbantur aliquid accepisse , hahe- dinatis, sed in schismate a Romana ccclesia separa-
bant, etubi vulnus infixtim est, necesse est medici- n" lis consccrali sunt, eos, nimirum quum ad ecclesiae
nam adbibere, qua infixa * sanetur macula , id ' unitalem redierint, servatis propriis ordinibus nii-
est, reiterari necessum est quod legilime aclum aut sericorditer suscipi jubemus, si "tamen* vita et
collatiim minime probatur, *si perfeclum esse debe- scieulia eos commendat '*. §. 2. Amodo ,e vero qui-
liit.* Nam quomodo honorem possit rotinere quiab cunque a praedictis schismaticis sanctxque Romanae
'Ilo acceperit*, qui poleslalem dare leiitime non ecclesiae adversariis se ordinari permiserit, nnllate-
habuit, invenire non possum. i niis hac venia dignus bahealur. §. 3 Quamvis "
Gratian. Sed excommunicali hic intelligendi sunt, auteni misericurdiae intuitu niagnaque necessitate
qui in ipsa sua ordinalione pcenamexcommunicationis cogente hanc in sacris ordinibus dispensalionew
contraxerunt, qui nunquam in numero catholicorum constituerimus, nullum tamen praejudicium sacris
"
fuerunl. Celerum, qui inler calkolicos prius depulati canonibus fieri volumus ", sed obtineant propriiim
sunt, si postea excommunicationis senlenlia nolali robur, et cessante necessitate illud quoque-cesset,
fuerinl, ordinaliones lamen eorum ab ecclesia miseri- quod pro necessitate factumesl. Ubienim multorum
cordiier tolerantur. strages jacet, ibi subtrahendum est aliquid seve-
Unde Urbanus Papa II. scribit, dicens ' : ritati, *ut addatur b amplius caritali*.
C. IV. Ordinationes ab excommunicatis non simomace C Gralian. Electio quoque, nisi a catholicis facta
factm ex misericordia tolerantur% fuerit, irrita esse probatur.
Ab excommunicatis quondam tamen calholicis Unde Gregorius scribit Mediolanensi bus, lib. VIII.
episcopis ordinatos, si quidem non simoniace or- epist. 65 »° :
dines ipsos acceperunt, et si ipsos episcopos simo- C. VI. Irrita sil eleclio, qum non a cathoiicis (acta
niacos non fuisse consliterit, ad haec ", si eorumL probatur.
religiosior vita et doctrinae praerogativa visa fueritl Nos in boniinem, qui nou a catholicis " eligitur,
promereri ", pcenitentia indicta, quam congruami nulla praebemus ratione cousensum, nee, si alicujus
duxeris, in ipsis, quos acceperunt, ordinibus perma-. *pra3Sumtionis*usurpatione factus " fuerit, in locura
nere permillas. Ad superiores autem conscendere> vel ordinem illum sacerdotis suscipimus.
non concedimus, nisi necessilas vel utilitas maxiniai
flagitaverit, et ipsorum sancta conversalio pronie- QUiESTIO II
rneril. GRATIANUS.
Gralian. Sed et iliud Gregorii de nominatlmexcom- 1. Pars. Quod aulem episcopusveiquilibet superio-
municalis intelligitur, quorum ordinaliones suntt rum ctericos alierius sine propriis literis ordinara.

NOTATIOSES CORRECTORUM.

CATJSA IX. QU^ST. I. C. II. » Haec et sequens D quandam seqttenlis.

Palea absunt a plerisque vetustis exemplaribtis; ha- C. V. t Ut addalur, etc. : Haec sunt addita e»
beiitur tamen in uno valde emcndato, ln quo paucae concilio ipso.
itaberi solenl. Prior auleni haec videlur esse summa

QU^ST. 1. C. I. »add.: illieite : Edd. coll. o. = C. U. * btec est summa capitis Isequ. ^infligtlur :
Bohm. = C.HI. » cf. adC. 1, q. 7, c. 25. * fixa : ib. 7 ltem : ib. * accepit : ib. = C IV. *ad
Gehehardum Constantiensem A. 1089, (cf. chron. Bertholdi Const. ad.. h. a. — lvo Decr. p. 6, c.456.
Ans. 1. 12, c. 74. *• hoc: Edd. coll. o. — Ivo. " " promiseri:**Ed. Rom. operarum vilio. — =C. V. " hab.
A. 1095.— Polyc. 1. 7, c. 16, 1. 2, t. 38. c. 10. add. : ^uirfem : orig. Edd. coll. o.
w commendevl : Edd. coll. o. pr. Arg. Bas. Nor. »• c. 11, " c. 12. *• voluimus : Bohm. " oblineai_:
Ed. Bas. = C. VI. " Ep. 4, (scr. A. 601), I. 11. Ed. Maur. — Polyc. 1. 2, l. 1. Coll. tr- p. p. 1, t. £7,
«, 7. S1 add. ' el maxime a Longobardis : orig. " facium : orig. —-Edd. coll o.
 789 DECRETI PARS SECUNDA.CAUSA IX. QUiEST. II. 790
non debcctt,CalixlusPapa scritii', ep. II. ad Episco- A cujusquam " dispositione, nisi vocatus ab eo ",
pos Galliw, dkens ': cujus juris csse dignoscilur ", aut quicquam ibi
C. I. Alterius eccUsue parochianum nullus judicare disponal, vel ordinet, aut judicet, si sui gradus ho-
prasuiual. nore potiri voluerit. Sin aliler praesumserit, dainna-
Nullus alterius lcrminos usurpet, nec allcrius bitur, et non solum ille, sed cooperatores eiqne
parocbianum judicare, vel ordinare » aut excom- consentientes, quia sicut ordinatio, ila eis et jndi-
inunicare praesumat, quia talis judicalio, vel * or- catio el aliarum rerum dispositio prohibeiur. Naui
diiiatio, aut excommunicalio vel damnatio nec rala qui ordinare non poterit, qualiter "judicabit? nul-
trit, nec vires ullas habebit, qiioniam inilliisalterins iatenus procul dubio judicare poterit.
judicis, nisi sni, sentenlia tenebiliir aul (lamnahi- C. IV. De eodem. PALEA.
tur. Unde et Dominus loquilur *, dicens : iVetrans- Item ex Concilio Naiinetensi, c. 1 t>'*.
grecliaris lerminos antiquos, quos posuerttnl ptttres < In dominicis vcl festis diebus presbyieri ante,
lui. quain missas celebrent, plebem inlerrogcnt, si alle-
*
[Untlea Urbanus Papa :] rius parochianus iu ecclesia sit, qui proprio con-
C. II. PALEA. lemto presbytero ibi missam velit auilire. Qtiem si
n
< Placuil, ut deinceps nulli sacerdotum liceal invenerint, slatim ab
ecclesiaabjiciant, et ad siiam
qiiemlibei commissum aJleri sacerdoli recipere ad parochiam redire compellant. >
pceiiiteniiain sine cjus consensii, cui * prius se C. V. De eodem. PALEA.
coininisil, nisi per ignorauliam illius, cui peenileiis Ilem ex eodem Concilio Nannetensi , c. 2 ls.
prius confcssus esl. Qui vero coulra haec slattila
facere praesumscril, gradus sui perietilo subjacebil.i < Nullus presbyter aut diaconus c alteritis plc-
banum " (nisi in itinere fuerit, vel placituni 'ibi*
C. III. In alterius parochia, nisi eo vocante, nutli
aliquid agere licel. habuerit) ad missam recipere audeat. >
Ilem Calixlus epist. 11 7. C. VI. Ad ordinationem clericorum vel ecclesiarum
Nnlliis primas, nullus metropolitanus, nulliisqiiu allerius episcopi , nisi ab eodem invilaius, non ac-
cedal episcopus.
rcliqiiorum espiscoporum alterius adeat civitalem ,
aui ad possessionera accedat, qiiacadeuin non pcr- Item ex ConcHioAnliocheno, c. 13 d 1T.
linci, et alterius episcopi *est** parochiae », super <_ Nullum episcoporum " auderc dcbere ex " alia
NOTATIONESCORRECTORUM. .
yu.csT. II. C. II. « Unde : Antea erat: Idem *, Saivttv, v.oX^sipovovstv EVixxknaiuTiva?tic Ttpouyv*
lioc esl Calixlus, quia, qiiiun Palea liaec noiiduin ynv kurovpyiac, p-nSisi avvtTtuyotroiuvrS>iripovc, ti
essel iuserta, seqiiebalur c. Nullus primas, quod est ptr)itapuxknOzisu<pr)xono_ Stu ypap-puravrov TSpnrpo-
Calixli. lianc autem Paleam citat Gralianus ex Ttokirovxul rS>vavv «UTMimaxoittav, uv eicrr)v p^w/sav
Urhano II, infra de pcenit. disl. 6. c. fin. Ttapipyoi.ro. Et Si pnStvbcxaXoOvTo; attikSoiaruxrfoc
C. 1Y.b Iioc et sequens capul absunt a sex vetu- iiti yttppobiaiu rivS>v,xai xqraaruiti rS>viy.xknaiaart-
siioribusel emendatinrlbus Gratiaui exemplaribus. xS>vTtfiUyp.ct.Tuv pr) Ttpoanxbvrt.yvuvrS>, ii.xupu p.iv
tn ccicris autem babentur siue nomine Paleae, T« vrt' «OTOOtttitpaypiva rvyyuvivt, xaX «JTOV
i|iieniadmoduni el in excusis. Exstal atilem utriini- Si VTtiytw rnc urafyuc auToO, v.ai rr); Ttupakoyoit
<|ue in concilio' Nannetensi, et ex eo citatur boc imx^tpnatac TIJVrcpoar\xovaavSixnv, xof/apniUvov
priiniiin iu Decreialibus lit. de paroch. c. 2., et a EVTEOOSV; r,Sn ujro Tvifuytq; avvooov. Nullus eptsco-
jitirchardo el Ivone; sicqiieemendalum est, qiium pus audeat ab una provincia in aliatn transire ,
:miea citaretur ex concilio Meidensi. D el in ecclesia aliqnos ordinare ad promolionem
C. V. c Aut diaconus : Istae duaj voces ricqnc lilurgim, nec si alios una sectiin adducat , nisi
in concilio,
*' neque in Capitularibus , neqtie apud (teciitis veneril per tilleras metropolilani el eoruiii,qni
iiurcli. legunlur. ciim itlo, episcopornm , in quorttm regtonem accedtit.
C. VI. J Haecest prisca versio '**. Dionysii aute\n Quod si nemiiie vocunle inordinale advenerit, til
inierpretnlio, quaeet coiiciliorum tomis est inserta, aliqttos ordinel, ac negolia ecclesiastica ad se tniniine
cl a Burcbardo el Ivone afreriur, aplius cxpriniit pertinentia conficial, irrila quidem sunto qua: ab eo
sriiicnliam canonis graeci. Tamen, quoniam neque gesla fuerinl, verttm el ipse sttm impudenlim el iniqiti
ipsa omnibiis locis oiimino respondel, visum est inccepii jusiam pmnam subeui, hinc jam a sancla
vcrha graecanova cuin versione apponere : M»8sva synododepositus.
iitiaxoTtovrokpuv u? iripuc \Ttupyj.actlc iripuv pnxa-

QU*;ST.II. P. I. » Capnt Pscmioisidori, cf. can. Apost. 36, cl conc. Anlioch. c. 3. — Reg. I. 1. c.25l. * add:
Ans. 1.6,c. 120 (126). IvoDecr. p. 5, c. 236,p. 14.c. 72. =C. I.'abest ab orig. et Reg. et Iv. 'desid. ib.
* Item : Edd.
iu Denteronomio: Edd. Lugdil.—in evuntjelio: Edd. rell. —cf. Deut. c-19, v. 11. = C. II.
Arg. Bas. * Ans. in fine 1. 8, citat ex Hibernensi, el videliir erpor Gratiani ex eo venisse, qtiod apud
eumdein Ans. caput quoddam Urbani (C. 16, c. 2, q. 6), praemitlitur. — cf. D. 4, de paui. c. liu. 6 cui
tmpitcs confessus est : Edi Arg, raissis reliquis. = C. III. TCaput Pseudoisidori, cf. conc. Antioch. 8
c. 13,
22. — Burch. 1. l,c. 66-Ans. 1. 6,c. 119 (125). Ivo Pan. 1. 4, c. 28. Decr. p. 5, c. 107. abest al»
Ivone. » parochiam : Edd. coll. o. — Ivo. — parochia : Bohm. *• ejus : Edd. coll. o. ". episcopo .
Ed. Bas. " cognoscitur : Edd. coli. o. " quomodo : eaed. = C. IV. »* cf. ad D. 24. c. S. — Regun»
I. 1, c. 6, (: ex Nanetensi CCCCXIX). Burcli. I. 2, c. 93, ( : exeodem c. 419). Ivo Decr. p. 2, c. 12i. —
cf. Iinp. I.ei X,ue paroch. c. 2.= C. V. " Reg. I. l,c. bl. 255. Burch. I. 1,** c. 91. —Cap. I. 1, c. U9.
— ex conc. Natmiensi: Ed. Bas. — ex conc. Navatensi : Edd. rell. pr. Jiar. ap. Reg. ^6 pU
neqiie 17
besanum : Burch. — parochianum : Reg. Cap. — add. : eo nolente : Burcli. = C. Vi. 1Sliab. A. 33'i. —
Burcli. I. I, c. 108. Ivo Dccr. p. o, c. 210, uicrqucex Dionysio. *"iiuo ex Hispana. episcopum:lidd.
coii. y. " ab ttua . Ed. Bas.
7M DECRETl PARS SECUNDA.CAUSA IX. OU.EST. II. 792
provincia ad aliam transiltim lacere, ct onlinare A «iiiscnpi ea, qnae smii iti jEgyplo, lantuinmodo
:diquos *° in ccclcsiis aut prolerre " ad sacriim guheriieiit; oiicnlales autcm episcopi solinsorientis
iiiiiiisteriimi. Nec **ab aliis illuc irahatur **, epi- ciiram gerant, servalis lainen honoribus prhnaliis.
scopis '*, nisi forle per literas rogalus abierit IIOII ccclesiaeAnliochenae,qui in regulis Nicaenaesynodi
soliiin a inetropoliiatio, sed et ab liis , qui cuin e<> contineiuiir. Sed et Asianaedicecesis episcopi ea **,
sniil, oiiiniliiis ipsius «*provinciae episcopis. Quod si quae sunl in Asia el quaead Asianain .'* lantunimodo
nullo invitanle inordinate snpervenial, el aliquos dicecesiinperlinenl, guberiient. Ponli aiilem episcop.
vel ordinare prresuuiserit, vel quoslibel 'actus' ilii Ponticae laulum dicecesishabeanl curam; Thraciap
ecclesix competcntes, qui ad se miniitie perlinent, vero ipsius tantummodo Tliraciae.
usurpare tenlaverit, vacua qiiidem el inania eriuit C. IX. De eodem.
omnia, quaegesserit, ipsc vero hujtis indisciplinaii Item ex eodein , c. 5,
ausus et irrationabilis ccepti diguas causas expen- Non invitati episcopi nllr^ dicccesim accedere non
<lat, tanquam deposittis a sancta el
synodo propter debenl super ordinandis aliquibus, vel qtiibuscunqua
liujusmodi praesiimiionemjani prxdamnalus. disponendis ecclesiasticis causis, servata regula ',
C. VII. Ad ordinationem ecctesiw,quw sibi commissa
non (ueril, minimc accedal episcopus. gB qo:c supra scripta esl de unaquaquc dicecesi. Mani-
Item ex codem Aniiocheno, c. 22 »6. festum namque est, quod per singulas quasque pro-
vincias provincialis synodus administrare ei guber-
Episcopum non dehere in alienara irruere civita-
lem, quae illi probatur iion esse subjecla, neque in nare omnia debeat, secundum ea, quse sunt ip
**definila.
Nicaea
regionem, qux ad ejus curam minime noscitur per-
II. Pars. Gralian. Hit auctoritatibus prohibentur
tinere, ad aliquid • ordinandum, neqtie presbyteros
aul diaconos constituere ad alios episcopos ' per- quilibetepiscopicleticos allerius ordinare. Sed qumti»
tiuentes, nisi forte cum voluntate el teslimonio E tur, si contingat eos aliquibus sacros ordines disiri-
propriae regionis episcopi. Quod si qtiispiam horum buere, an ordinati ab episeopis suis in propriis ordini-
qtiid lale facere 'T voluerii, irrila quidem erit hu- bus recipi possint?
jusmodi " ordinalio, et '" quaemale i»usurpavcril a De his ila scribit Urbanus Papa "Hugoni, :
Lugduneiui
synodo arguaniiir. Nam si > ordinare nou potuerit, C. X. Clerici ab Archiepiscopo
iiullateniis ad alios p«rtinentes judicare prajsumat. episcopo alterius parochiw ordinati
a proprio i» suis ordinibus recipi possuul.
C. VIII. iVoiiaccedant episcopi ad ecclesias, qumsunl Lugduuensis parochiae '* clericos, quos contra
extra eorum dicecesim. „ statuta canonum ab alterius parochiae cpiscopis
Iteir. cx Synodo Constaniinopolitana I, c. 2 *». *
»* •rdinatosliierarumluarunisignilicaiionemonslrasli,
Episcopi, qui extra dicecesim suni, ad ecclesias cum graduum suorum honoie recipere religionis ime
quae exlra terminos eorum sunt, non accedanl, prudenlia poterit, si cos alias car.onice et sine pra-
neque confundant el permisceanl ecclesias. Secun- vilate aliqua ordinalos constiterit, si lainen eorunt
dum k " regulas slalulas " Alcxandriae quidemi probabilem vitam id indulgenliae perspexeris pro-

NOTATIONESCORRECTORUM.
C. VII. « Ad aliq.uid : In hoc eliam canone Dio- ininime habetur, sed el prisca versio el Dionysiana
riysii versio purior est; bic aulcm habet: super ordi- liabenl. Similis senlenlia legilur supra c. Nullu*
naione cujusquam, quod grsece est : irti yttpormiq primas.
vtvof, id est: u! quempiam ardinet. C. VIII. k Secundum : Mulata est iiilerpunctio, ut
1 Ad alios episcopos: Eodeni fere modo Dionysius magis respondeal graco canoni : akkq xu.ru rovc
Graece legilur : ec; rbrtovc 'TEBW irttaxoTtuxmoxitpLZ- xavovaf TOVpbi 'AisSavSpsto;;,etc,, quod Dionysius
vov;; id est : in locis alteri ephcopo subjectis. verlil : sed juxia canones Alexandtinus antistes, etc.
6 Et tesiimonio : Graece tanlum est : ptxu.yvi>p.AC, In editione antem concilioruni in tribns loniis
quod Dionysius verlit : cum consilio et voluutate'. deeranl haecverba : ea, quw sunl in Mgyplo, lantum-
h Et qum male : Sic est emendalum ex vetustis modogubetnent. Orientaies aulem episcopi.
exeinplaribus, et ex ceteris editionibus conciiiorum, C. IX. ' Servata regula: lta iu omuibiis edilio-
praeter hanc postremam quaiuor lomorum. Diony- n nibus hujus priscae*" versionis; sed in grsecocanoiio
sius habel: et ipse coerceatur a synodo, quod graece liic esl inilium periodi, et quae sequunler ex ipso
e?,l: xc.iauTOTirttrtp.ia; \>Ttbrr); evvbSovrvyxavttv, pendenl, quemadmodum Dionysius vertil: servutu
id csl : et ipse punialttr a synodo. vero qumscripla esl de gubernalionibusregnla, mani-
1 i\am si : Tota haecclausula in graeco caiione *', festum est, quod illa, quw sunl per unamquamquepro-
cujus tria exemplaria inauuscripta collata sunt, vinciatn, ipsius provincimsynodus dispenset, elc.

QU*ST.H. C. VI. »«add. : clericos : Jd. Bas. " ptovebete : Coll. Hisp. '* " nec alios iltuc secum a.t-
trahat episcopus : ib. — Isid. Merl. " atlra/ialur : fcdd. Bas. Lngdd. Par. episcopu* : Edd. coil. o.
« omn. ip«. : desid. in coll. Hisp. = C. VII. »• Burch. 1. 1, c. 71. Ivo Decr. p. 5, c. 178, ex Dionysio.
* cum consilio : Coll. Hisp. " arfire : ib. »»lalis : Edd. coll. o. " et supet his etiam, quw —, argua-
tur : eaed. —et is,qui mate—, arguatur : Coll. Hisp. " el in Coll. Hisp. =C. VIII. »° hab. A. 581.
" add. : suam : Edd. coll. o. " Sed sec. : Coll. Hisp. *»desid. in Coll. Hisp. — constitutus : Edd.Arg-
Bas. »l et ea : Edd. coll. o. *» Asiam : Ed. Bas. = C. IX. *** imo Hispanae. '6 A"tcana " njnodo : Edd.
00«. o. = C. X. — P. 11, »7 scr. c. A." 1095. — Svo Dccr. p. 6, c. Ui. eccUua; : |vp.
 7tJ3 DECRETl PARS SECTJSIH. CAUi.\ IX. QU^EST. III. 794
mercri. Lcginms 33qui|ipeS. Epipliauitinicpiscopiini ^ C. II. Sine metropotitani roiiscienliii extra snam
exdicacesi S. Joannis Chrysosloiniquosdani clericos diwcesimiiilul agat episcopus.
onlinasse, quod sanctus vir oiniiino non fecisset, liem e% Concilio Anliochenn, c. 9 ".
si ei detriiiieniuni fore perpenderet. Quqs igitur Pcr singulas provincias episcopos singulos scire.
recipiendos moderalio (Tiaarbitrata fuerit, iujiincia oportel, episcoporum iiielropoliianum, qui " pracesl,
satisfaclionis gratia propter ecclesiam, quain offen- rurain el solicitndinem tolins provinciaesuscepisse. -
derunt, congrua pceniteutia, miserationis inliiilu iu Propler quod ad mclropolitanam civitalem ab bis,
suo quemque honore *" rccipies, salva **in onniibiis qui causas hahent, concnrratur ". Quaproplcr pla-
sancioruincanonuni disciplina. - cuii etim el honore praecellere ", et nihil ullra sine
ipso reliquos episcopos agcre secuiidiim anliquum
, QUJSSTIO III. Palritm noslroruni '* canonem, nisi hoc laiiium,
GRATIANUS, quod unicuique eeclesiae per sttam diceccsim coni-
Quod atttem archiepiscopusclericos sui snffraganei petit. Unumqueiiique eniin episcopunt oporlet h:i-
illo inconsnlto datnnarc valeat vel absoivere, sicvide- bere suae diceccsis polestalem, til " regat et guber-
ttir posseprobari. Sicul tolius episcopatusecclesiarin nel secundum compelenlem singulis rcverentiain, et
poleslate sttnl episcopi. sic el ecclesimtotius archiepi- B providenliam gerat omnis regionis, quaesnb ipsius *
scopatns ad diwctsim pertinent archiepiscnpi. Vocan- est oivitate, ila ul 'eliain* ordinare ei presbyteros
lur ettim episcopia melropolilano in partem solicilu- et diacouos probabili judicio liceat, ct de singulia
riinis, non in ptenitudinempoteslntis. Sic quippe vices ipsius regionis catisis cum moderatione el pondcre
eis impertil, ut polestatem suam sibi non adimat. disceptare. Ultra autcm nihil agere *7perniitiititr "
Unde et sine ejus consilio nihil eis agere licet, sicut citra inelropolitani episcopi conscientiam », nec
in ConcilinMartini Pap;e legitur c. 4. »: melropolitanus sine ccterorum aliquid gerat consilio
C. I. Non episcopi sine melropolitani consensu, nec sacerdotum.
ille sine eorum consensuatiquid agere debel. Gratian, Nisi forte episcopiipsi axonomosin ee-
Per singulas provineias oportel episcopos cogno- clesia sna ordinctreconlemserinl.
sccre metropolilaninn ' suuin, el ipsum priniains * . Unde in VII. Synodo c. 11. legitur1':
ctirain suscipere, nibil aulem agere * reliquos epi- C. III.
Melropoiilanus constilual ceconomos, . quos
scopos praelcr eum, secunduin quod aniiquhus a episcopus habere neglexerit.
patribus nostris constituluin coniineliir in canoue *. Qiiinn simtis debilores onincs sacras regulas **
% Propier
quod inetropoliiantis 6 episcopus nihil 7 cnsiodire, et eain, quie dicit iu uuaqiinqiie ecclesia
praesumtive assumal absque cousilio * ceterorum '. i^ cceouonioscssc dcbere, modis omnibus inviolabileni

NOTATIONESCORRECTORUM.

QU^EST.III. C. 11.» Conscientiam : Graece est : ixaaru Sta)*«6avs<v.HspatTs'pwSi p.r)SivTtpurrttv

Siya T«0fWTpoirokttac intaxb^tov,ptnSiavrbv aytv viir iniXtipiiv Sixu TOUv»f p-nrpoTtokttac iittaxbitov,ptnoi
T5VkoinS>v yvi>pnc.ltaque eadeni voce yviwpiruiittir uvroya.vtvrr)c TO>V kotTtavyvupn;- c.piscopos, qut tu
canon, tam in consensu melropolilani quam sulfra- tinaqttaqtte provincia sttnl, nosse oporlel eum, qni
giincornni. Sed ob mtiltas varielales placuit apponi melropoliptmest, universm quoque provincim curam
verba gra-ca CIIIIIversione nova : TOO?XB0'ixaarnv sitscipere, eo quod in metropoli uiidique coiiveniunl
tTtapyjuvtTttaxoitovc ttasvui ypn TOV SVTJIp-nrpoitoltt omnes quicunqtie negoliuhabent. Quapropler pluciiit
Ttcosariiru iitiaxoitov, xai rnv fpovriSa uvuStyeabui el honore ipsum prtvceilere, el reliquos episcoposniliit
Ttian; rr); fttapxtai Sta.T6iv rri pnrpoitoketrtuvruyb- aliud sine ipso facere (secuntlum veleretn,qtti viguit,
btv ajvrpiyjtv rtavruc rm; ru Ttpar/jJtarqtyovrac. Patrmn noslroium cunonem), quum eti sola, qum-
OOeveSuie x«t TIJ rtptn rtponyelaOat. «urov, pnSiv rt cuuqttead cujusqueparochiam subjectasque parochim
Ttparrttvr.tptrrbv TOO?kontov;eitiaxbitoucv.vtvavrov, regionespetlihent. ln cujusque enimepiscopipoteslute
xa.ru rbv upyuiov xpurnauvrarS>viraripwv r)u.S>v xa- esse propriam ipsius parochium, ut ecim administret,
vovu,r)ruvra povu, baa Ti?ixa.aroviittSakktiitapotxia, pro ett, quw cuique convenit, integritttte, et uuiversw
xai ratc vlt a\irr\v yi>puic, exotarov yap iitiaxortov regioni, qttw sum civilttli subjectaest, prospicial con-
Kovaiaveyuv.rn; sauxoOnupotxia;,SiotxeivTSzaT«T»iy sulalqite, ita ut el presbyterosdiaconosqueordinel, et
.txaaru iittSqkkovaavtvkatttuv xui rtpbvoiuvTtotttaOui singula quaqite cttin jttdicio explicet. Prwtereu vero
Ttuari;rr); j£w5o?Tiijvrtbrnv EKUTOO rtbktv,<JCxai ytt- nihil quicquamfacere aggredianlur sine melropolitani
/OOTOVEIVTtptaSvripov;-xqiStuxovovc,x«i fjSTaxpiatuc 1D episcgpi,neqtteipse s\ne tetiquorum senlentia.

Qu^EST. M.C. \. " cf. Spcrat. hist. eccl. 1. 6, c. 12, 15, liist. trip. I. 10, c. 11. *° cognita : Ed.l.
coll. o. 41 add. : lume» : ea:d.
QUiEST.1H.C. I. *c 9, conc. Anlioch. ex interpr. Marliui Brac. * ptimatum metropoliiatti episcopi:
Coll. Hisp. » abest a Col|. Hisp. — add. : sui : Edd. coll. o. * add. : : ea:d. * caii.
pporiel
» concilio : Ed. Arg. ' add. : epi-
Ap. 54. * et metrop. : eaed. T add. : sibi -. Coll. Ilisp.
tcoporum : Edd." Arg. Nor. Ven. 1. = C. 11. "" liab. A. 352.'* ** add. : eis : "Edd. Bas.
Lugdd. II, III. sine dubio conc. : Coll. Hisp. prwire : ib. : ib.
qui " obtinttit — ad ktte
mbernandam sec. eomp. sibi rev., ad providendumregioni, qucesttb etc. : ib. ipsius cum : desid. ib,
•Tagendum : ib. '» permiuelur : Edd. coll. o. = C. III. " hab. A. 787. — interprelalio Anaslasijiiia
-r- l,yo Decr. p. 5, c. 574. *" cf. couc. Chalc. c. 2«.
79f. DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA IX. QUiEST. III. 796
cuslodire *' debemus. Et si quidem iiniisquisque A } C VII. De eodem.
nietropolitanus in sua ecclesia constiluerit cecono- ltem Calixtus Papa Episcopis Gallim^ epist. II.
iiiiiin, bene utique est. Sin autem, cx auctoritate c. 3 ".
propria Constantinopolcosepiscopis licentia est prae- Nullus primas vel ** inetropoliiaiius <liceccsani
ponendi ceconoinos in ejus ccclcsia. Similiter et ecclesiam vel parocbiam, aut aliquem dc cjns paro-
inetropolitanis, si episcopi, qui sub eis sunt, non chia praesumat excommunicare vel jiidicare, vcl
sategerint ceconomos statuere in suis ecclesiis. Id aliquid agere absque ejus consilio vei judicio; sed
**
ipsiiin antem servandum est etiam in monasteriis. hoc obscrvet, quod ab aposlolis ac palribus cl
Gralian. Probatur illud idem exemplo Aposloli, pra-decessoribus nostris est siatiilum, et a nobis
qui fornicalotem Cotintliium impmnitentem satanm coiifirmatum; id cst : si quis tiielropolitaniis epi-
itadidil, posleapmniteniemecclesiwteconciliavil, hoe scopus (nisi quod ad stiani sohiinniodo piopriam
tantum sctibens Corinlhiis in ptima el secunda epistola, pertinct parochiam) sine consilio et volnntaie om-
ut excommunicalonon communicatenl, et teeoncilialo iiium comprovincialiitm episcoporum cxtra aliquitl
sovia catitnte copulatenlut. Sed contta probatttr agere tentaveril, gradus sui periculo **snhjacebit,
aucloritale multorum. cl qnoil egerit irrirum babcaiiir *7et vaciium. Sed
Ait enim Ilyginus Papa, epist. I. c. 2 " : ' quidqiiidde provincialium38coepiscoporum '* causis,
B
C. IV. Melropoliianus sine episcoporum consensn vel eoruinipie ecclesiarmn, clericorum, alque saecula-
prwsenlia alicujus eorum non audiat eausas. rium neccssilaiibus agere aul disponere necesse
Salvo in omnibus Romanae ccclesiae privilegio fuerit, boc commuui *• consensu coniprovincialium
nulltis metropoliianus absque ceterorum omnium agatur ponlificum, ncc aliqtto dominationis fastu,
comproviiicialium cpiscoponim instantia aliquorum sed liumillima alqtie concordi admiiiislratiuiie, sicut
audial cansas ", quia irrilae crunt aliler acise, quam Dominus ait *': Non veni *' minislrari, sed mini-
in conspectu eorum omniuin veulilaia?, et ipse, si strare , el alibi f : Qui major est veslrum eril
lecerit, cocrceatur a fratribus. minister vcsler. Similiter el ipsi conipiovinciales
C. V. De eodem. cpiscopi ciincta cum ejus consilio (nisi quanluin ad
Ilem Anicctus Papa Episcopis Galliw, c. 1 **. parochias proprias peitinel) agantjuxla saiicloruin
Arcbiepiscopus uihil de cpiscoporuin causis aut constiluta Palriiin, (el infra :) ul uno sninio, uno
de aliis cominuiiibiis juxla stalula apostolorum ore concorditcr sancla glorificeiur Triuiias in
absque cunctorum illorum agat consilio, nec illi ", saecula.
nisi quanlum ad suas parochias pertinet, sine suo ",
p C. VIII. ln suffraganei parocliia nihit absque ejut,
quoniam tali gaudet concordia Allissimus, et gloria- consiiio metropoliliinusagal.
lur in nieuihris suis. ltem Nicolaus Papa llodttlplto, Bituricensi Archiepi-
C. VI. De eodem. scopof .
ltem in eadem epist. c. 3 »T. Conquesluscstaposiol.itiii nnslro fraler nosler Si-
Si aitlcm aliquis metropolitanorum inflatus fuerit, gedodus *' archiepiscopiisNarhoiicnsis,quod clericos
et sine omnium comprovincialium praEsentia vel suos eo invito ad judicium tuum veuire couipelhis,
consilio" episcoporum aut eorum»", aulalias causas el de rebus ad ecclesiam suain pertinenlibus eo in-
(nisi eas lantuni, quaead propriam suam parochiam consttlto quasi jure palriarchalus tui disponas, qiiiiiu
pertinent) agcre, aul eos gravare volueril, ab omni- hoc nec anliquitas (cui Palres sanxerunt reveren-
bus districle corrigalur, ne talia dcinceps praesumere tiam) habeat, el auctoritas sacrorum canonum peni-
aiidcal. Si " vero incorrigibilis eisque inobediens tus inlerdicat, nisi forte pro causis, quae apud se
apparuerit, ad hanc apostolicam sedein, cui omnia lerininare **non possunt, ad te quasi ad palriar-
episcoporu»' judicia referri " praecepla sunt, ejus chain stium provocaverint *', vel si episcopus suus
coniumacia referatur, ut vindicta de eo fiat, et ce- decesseril, res *' ccclesiaesuaejudicio tuo dispensare
leri " timorem habeant. rj voluerint *T.Primates enim vel palriarcbas nibil

QOCST.III. C. III. *' conservare : Ivo. — Edd. coll. o. = C. IV. " Capul Pseudoisidori, cf. St.iliHa
eccl. :ini. c. 14. — Burcli. 1. 1, c. 65. lvo Decr. p. 5,c. 99, 174. — Ettgenius P. : Ed. Bas. " ad :
reorum : Ivo p. 5, c. 99. —eorum : Edd. Arg. Bas. — orig. = C. V. **Capul Pseudoisidori, cf. c....
Ap. 55. »7— Coll. tr. p. p. 1, t. 9, c. 2. " add. : assumuni : Edd. coll. o. ** add. : consensu: eaed.=
C. VI. Caput Pseudoisidori. — Uiirch. 1. 1, c. 05. Ans. I. 2, c. 23. !vo Pan. 1. 4. c. 26. Decr. p. 5.
c. 54. Polyc. I. 2, t. 24. »8concilio : Edd. Bas. Nor. »» add. : cattsas : Edd. coll. o. — Ivo. s< 1cf.
Isid. Sent. I. 3, c. 59. " terminare : orig. — Btirch. Ans. Ivo. — cf. Iiuioc. I, ep. 2, c. 3. " cuncii :
Ed. Bas. — add. ; de eo : Edd. rcll. = C. VII. *' Capul Psendoisidori, cf. can. Ap. 35, et conc. Aniioch.
c. 13, 20, 9. — Burcli. 1. 1, c. 60. Ivo Pan. J. 4, c. 27. Decr. p. 5, c. 100, p. 14, c. 72. Polyc. c. 26.
" nullus : Edd. coll. o. '" desid. in Ed. " atld. : quidem : Edd. coll. o. *Terit : ea:d.
" Arg.
: eaed. — Btircb. *' episcoporum : Edd. coll. o. *" cum oinniitm -.orig. — Burcli.
*' comprovincialium
Matth. c. 20, v. 28. *' veuit : Ed. I5as. f Matth. c. 20, v. 26. = C. Viil. f scr. A. h64. —
Ivo Pan. I. 4, c. 29. Decr. p. 5, c. 56. *' Sigcbotius : orig. — Sitjeyodiis: Ed, Bas. *l leitnitiuti: Edd.
coll. o. *• add. : ptt npptllmiones : orig. a;i. Jlansi I. J.">.- Edd. co!!. o. " e! res : Ed. Bas. *7DC«
lueril : Edd. coll. o. pr. lias.
757 DECRLTI PARS SECUNDA. CAUSA IX. QUJEST. III. 768
privilegii habere prae celeris, nisi quantum sacri. A licenlia injuste damnalos vel excommunic.iios poie-
canoues concedtint el prisca consueludo illis anti- stalive »• sua anctoritate resiiluere, et sua eis omnia
qiiitus contulit, (lefiniinus, ita ut secundum Nicaenas reddere, et ilios, qui eos condemnaverunt aut ex-
regulas sua privilegia serventur ecclesiis, praeter- cominnnicaverunt, apostolico punire privilegio, sicut
quam si apostolica sedes aliquam ecclesiam vel ipsius etiam nostris et anterioribus cognoyimus •• uclum
rectorem quolibet speciali privilegio decreverit ho- temporibus.
norare. C. XII. De eodetn.
C. IX. De eodem. llem ibidem paulo inferius •*.
Item Beda super Apocalypsin : < El angclo ecclesiae Antiquis regulis sancilum '* est, ut qiiidquid
Ephesi scrihe > b*8. (quamvis in remolis "* aut in longinqiio posiiis pro-
Episcopo scribil *', de cujusmanu peccala subdi- vinciis super episcoporum '* qnerelis aut accusaiio-
lorum »• requirit, ne sine ejus consensu subditos ju- nibus agerelur, noh pritis (ractandum vel accipien-
dicare debeat. dum esset, quam ad nolitiam almae sedis vesirae
Gralian. Sola enim Romana ecclesia sua auctori- fuisset ** deductum, ul Iiiijus aucioritate, juxla
laie valet jtuticare de omnibus; de ea vero nulli judi- qnod e fuisset faciendtim, proiiunciatio inftrinaretiir
care permillitur. aut firmaretur.
Unde Nicolaus Papa ad Michaelem lmperalorem in C. XIII. Primq sedes nutlius judkio subjaceat.
epistola, cujus initium : < Proposiieramus > c : "
llem lnnocenliusi Papa * 6*.
C, X. Aposlolicwsedis judicium a nemine esi retra- Nemo judicabit primain sedem, juslitiam lenipe-
clandum. rare desideratitem s. Neque enim ab augusto, neque
Patel profeclo sedis aposlolicae (cujtis atictoritalc
** ab omni clero, neque a regihus, neque a populo
major non est) judicium a nemine fore reiraclan-
judicabilur.
dtun, nequecuiquam de ejus licere **judicare judi- judex C. XIV. De eodem.
cio, juxta quod Innocentius d Papa Rufo et celeris Item Symmachtis Papa ".
"
episcopis per Thessaliam conslilutis scribens ail: Aliorum hominem causas Deus voluit homine9
Nemo unquam aposlolico culmini (de cujus judicio •» suo sine quse-
terminare, sed sedis islius praesulis
non licet relraaare) °* manus obvias audacter intulit,
stione reservavit arbilrio. Voluit B. Pelri aposloli
nemo in hoc rebellis cxslitit, nisi qui de se voluit
•• successores ccelo tanlum debere iiinoceniiam, ct
judicari, et B. Papa Gelasius : Nec de ejusjudicio sublilissiini discussoris indagini inviolalani exhi
(trf est Romanm ecclesim canones unquam prwcepe- bere •• conscientiam. Nolite aeslimare eas animas
runt judicari, sententiamque illius conslituerunt non Q ' T0non habere formidinem, quas Deus
inquisilionis
oportete dissolvi, cujus potius sequenda decreta man- prae ccteris suo reservavit examini. Non habet
darunl.
apud illum reus de allegationis nitore suhsidium,
C. XI. Ab aliis damnalos vel excommuuicatos aposlo-
tica solvit auclorilas. quando ipsorum factorum utitureo lesle quo judice.
Item Athanasius Patriarcha Papm Felici II. ". Dicas " forsilan, oninium animarum talis eril iti
Fuit semper veslrae *sanctae*apostolicae sedi *• illa disceplalione condilio; rcplicabo, uni dictum 7*:
N0TAT10NES CORRECTORUM.
C. IX,b In glossa ordinaria siclegilur : et angelo, D C- XII. e Juxla quod : Ivo legit: juxta quod fuis-
id est episcopo, scribit, de manu cujus peccata subdi- set pronunciatio, infirmaretur aut (irmaretur. In cor-
lorum requirit, et sine cujus consensu subditos judi- pore conciliorum : justa qum fuisset pronuncia-
cure iion prwsttmit ipse Joannes. tio, etc. *. f
C. X.« Caput hoc apud ceteros etiam colleclores C. XIII. In omnibus vetuslis Gratiani exempla-
miiltis verbis oinissis ;n suimnam quamdam redaclum ribus citatur ex Innoceiuio. Sed fere eadein baben-
est. tur in concilio Romano sub Silvestro c. 20, et ex
d lnnocentius: In epistola Nicolai et apud reliquos ipso cilant indicali collectores.
collectores es.t : Bonifacius. Verum neque in Boni- 8 Juslitiam temperare desiderunlem: Sic eiiam in
faeii.nequein lnnocentii epislolis invenlum estquod Panormia ex Silvestro. Sed iu vulgata concilii edi-
bic affertur. In ca^ero epistola Nicolaus refert etiam tioneesl: quoniam omnessedesa vritna sedejustitittm
alia qitaedam ex epistola Bonifacii ad episcopos per desidetant temperari.
Thessaliam.

QUJEST. III. C. IX. «Glossa ordinaria ad Apocal. c. 2, v. 1. *9 add. : Joannes : Edd. coll. o. pr.
Bas. '• poputi: Ed. Bas. = C. X. .»' scr. A. 865. — Ans. I. 1, c. 75. Ivo Pan. I. 4, c. 11. Decr. p. 5,
c. 19. ** majus : lvo Pan. — Edd. coll. o. " liceat: Ivo. — Edd. coll. o. '* Cmsaream : Ed. Bas.
*» retractari: lvo Pan. — Edd. coll. o. *• cf. infra c. 16. = C. XI. •"' Caput Pseudoisidori, in Edd. coll.
o. citalur nomine Anastasii. ^—Coll. tr. p. p.2, 1.14, c. 5. lvo Decr. p. 5, c. 15. "» sedis : Edd. coll. o.
89 poteslati sum : Edd. Par Lugdd. 60novimus faqtum : Edd. coll. o. = C. XII. •» Coll. citt.— ibid.
61 eensilum : lvo.—Ed. Arg. ** add. : partibus: Ed. Bas. 6*eorum : Edd. coll. o. " esset : Ivo.
-^Edd. coll. o. * juxia quod fuisset pronunciatum : Ed. Bas. = C. XIII. 66imo c. 20, apocryphi consti-
tuti Silveslri. — AIIJ. .', 1, c. 19 (20). ( : Siivesler in conc. CCLXXll. episc.) lvo Pan. I. 4,i,c. 5, Deus-
dedit p. 5. Polyx. 1. 1, t. 16. =' C. XIV. 6TImo ex apologetico Ennodii pro synodo Roin. IV. —Ans. I.
i, c. 2470(25). Ivo Pan, I. 4,. c. 8. Decr. p. 5, c. 10. Polyc.1 ib. 68prtvsittem : Edd. coll. o. *•T» habere :
eaed. inquisiloris: Ed. Bas. — de inquisilotibus : Ans.. ,T Tu dicas; Ed.l. Bas. Ptir. Lngdd. Mallh.
c. 16, v. 18.
793 DECUETl PARS SECUNDA- CAUSA IX. QU./EST. III. 800
Tu es Petrus , el sttper hanc petram wdificabo eccle- A C. XVIII. De eodem.
siam meam, el qttmeunquesolveris super lerram etunt Klcm Episcopis per Dardaniam consltlulis **.
soltita et in cwlis. Et rursiis sanctoruin voc.e palct, Cnncta pcr miinduin novil ecclesia, (|uouiain quo-
ponlificum dignilalem sedis ejtis factam tolo orhe rmnlibet sentemiis ligata ponlificuin sedes B. Petri
venerabilem, dum illi quidquid fidelium esl ubique aposloli jus habeal rcsolvendi, utpote quae de oinni
siibinitiilur, dum totius corporis capul esse desigua- ecclesia fas habeat judicandi, elc.
lur. Dc hac mihi videtur dictum pcr Prophesam " : C. XIX. De eodem.
Si hwc 7*humiliatut, ad cujus conftigielis auxilium? Item
et ubi telinquelis glotiam vesltam ? SixtusPapa II. Hispaniirum Episcopis, epist. 11.
cap. 4 »'.
C. XV. De eodem. Fralres, quos liinore terreno injuste dainnaslis,
llem Anlerus Papa ad Episcopos provinciuritm Bw- scitole a nobis juste esse restitutos, quibus ex
licw et Tolelanw n. sancli *6Pctri *el" 87aposlolica 8Sauctoritale omnia,
Facta suhdiloriini jiidicantur a nobis : nnstra vero t|ii33eis ablala simt,
inlegerrime reddi praccipimtis,
judical Deus 70. Et :
in(ra § 1. Deieriores sunt qui si iion Yiillis el vos et
principes vestri a collegio
vilaui inores(|iie bonorum corrunipiinl bis, qui sub- nosiro et lncmbris ecclesiae separari.
siautias aiioruin proeiliaquediripiuut. 1
R
C. XX. Cujuslibel ecclesiwclericos Papa valct ordi-
C. XVI. De eodem. nare.
licm Gclasius Papa ad (ausium legatum T7. Iiem Siepbanus Episcopus Gualberto Palriarchw 8*.
Ipsi 7*sunl canones, quj appellaliones loiius ec- Nunc vero iteralo tibi scribiinns, nolenles alictijus.
clcsiae ad bujiis sedis examen voluere deferri 79.Ab ecclesiaeprivilegluni i|ifringere, licet
apostolica pra>
ipsa vero nusqiiam prorsus appellari *° debere rogaliva '" possinius de qualjbet eeclesia clcricum
sauxerunl, ac per lioc illain dc tola ecclesia judicarc, ordinarc : dcsine jam cujuspiam zelo Cuinensis »
ipsam ad nullius cominearc judicium, nec »'de ejus ecclesiaeantislilcm prolelare, quia, si prolelaveris
uiiqtiam praeceperunl judicio judicari, senlenliam- et enm consecrare jam loties nionitiis non inaliira-
que illius coiistiiueruni non oportere dissolvi, cujus veris, proculdubio ad nos veniens consecralu:
potius decreta seqitenda mandarunl. ahibit» 1.
C. XVII. De eodenu C. XXI. De eodem.
Idem omuifcusEpiscopis h *'. ltem Nicolaus Papa Michaeli Imperatort in epislola,
Cnncta per miindum novit ecclesia, quod sacro- cttjus inilium : < Proposueramus 9*. >
sancta Romana ecclesia fas de oinnibus babeat ju- , Per pi-incipalein •' 'bealorum* ajiostolornni Peiri
dicandi, neque cuiquam de ejus licealjudicare jiidi- ct Paiili **, de qua " supra 'parlint* exposuimus,
cio. Siquidem ad illam de qualibet mundi parlei poicstatein *6, jus babemus non solum monachos ",
appellandum est: ab illa aiiloin neino est appellare: verum eliam quoslipel clericos 9S de quacunipio
penoissus. § 1. Sed nec illa praeterimus quod npo- dicecesi, quum necesse fuerit, ad nos convocarc,
stolica sedes sine ulla synodo praecedenle et solvendii aique ecclesiaslieis exigeulibus opporlunilalibus in-.
quos ** synodus inique damnaverat, el damnandi,, vilare,
nulla existente synodo, quos oportnil habujt faeul- Gralian. Sed afiud esi quod ex temeritate assuini-
tatem, et hoc niiniriun pro suo principatu, qticini tur prwsumtionis, aliud quod ex necessitate geritur
B. Peirus apostolus Domini voce ct tenuit semper ett caritalis. Quuin sttffragunei archiepiscoporum subtli-
lenebit. lis snis tid malutn (uvereccepetiut,alque circa eorttni
NOTATIONESCORRECTQRUM.
C. XVII. ii Oinnia quae in hoc capite legtintur, apud antiquiores etiam cpllectores distincla repere-
liabeniur in epislola Gelasii ad episcopos per Dar- rit. In cpistola eliam Nicolai ad episcopos Gallia',
daiiiam, sed non eoilem ordine composita. Caput quae imper est impressa in appendice bibliotlieca.',
aiilem sequens, in q.uo niiilta bujus ipsius capiiis D hoc citaiur ex Gelasio.
vcrba contincnttir, in eadem epistula eodem prorsns C. XX. > Cumensis : Sic etiam Anselnius *, sed
modo liabetur. Itaqtic fieri potcsl, ut ex alia epistola apud Ivoiiem plenius ; Desine jam cujuspiam lelu
capiil boc stiiiilum sil, qu:e non exstel, aul Grulianus eleclum a elern el expelilum a populo Lintuaraum
lucc dtio lanquam diversa capilula releral, quod Cumensis ecelesiw antistitem proteture.

QWEST.III. C. XIV. " Esa. c. 10, v. 3. 7*hic : Ed. Bas. = C. XV. 7* Caput Pseudoisidori, ctl
Isid. Sent.' 1. 3, c, 42, 58. — Coll. tr. p. p. 1, 1.17, c. 2. Ans. 1. 1, c. r5 (54). Polyc. ib. — cf. C. t„
q. 1, c. 15, 15. = Aureliits P.': Ed. Bas. " a Demino judisanlur : Edd. coll. o. = C. XVI. " scr. \.
495. — Ans. I. 2, c. 56 (54i. lvo Decr. p. 5, c. 9. " Episcopi : Edd. Arg. " defette : Ed. Bas.
»° appellate : Edd. coll. o. pr. Lugdd. II, III. " supra c. 10. = C. XVII. *' in ep. ad episc. per Dar.ia-
niam consiilulos, scr. A. 498. — Ans. I. 1, c. 47 (26', 1.12, c. 68. lvo Pan. i. 4, c. 9. *' quod : Ed.
Bas. = C. XVIII. »*cf. cap. anlecedens.=C.XlX. »• Cnpul Pseudoisidori. — Burch. 1.1, c. 192. Ans. I..
3, c. 25. Ivo Decr. p. B, c. 247. Polyc. i. 1, l. 8. *' beaii : Edd. coll. o. 8Tdesid. ap. Bitrcli. el l*\
88 desid. in Ed. Bas. =C. XX. *9Ep. Siephani V, ul videtur. — Ans. I. 6, c. 31 (36). Ivo Decr. p. a.
c. 13. " auciotitate : Ivo. —cEd. Bas. * videtur legendiim esse : Comewsiseccl., quam scimus Aqtiw
leiensi palriarchalui, qiiem tenuit Walbertus, fuisse subjeclam. " adibit': Ed. Bas. = C. XXI. 9» scr. A.
865. — cf. ad C. 1, q. 1, c. 125. 93 add. : igilur -. Edd. coll. o. ** add.: dextetam : eaed. quam :
9*d. pr. Ras. 9" et yol. el jtts : Edd. coll. o 97 in. tiwiiiichos : eaed. '* inquoslibet : e*d.
 801 DECRETIPARS SECUNDA. CAUSA X. QU^EST. I. 802
eorreclionesnegtigenlesexslilerint, tttnc licel mettopo- A prirsiinuive assumat absquc eoruin consilio, > ttt vi-
liianis prtrter illorum toluniatem et ligandos damnare, lium prwsumiionisvideaiur improbaium, non officium
tl reconciitandosabsolvere. Qitum vero episcopi telo caritalis. Sic el Apostoltts, qttia Corinlhios vidit ne-
divinw.cariialis accensi bonos verboei exemplo wdifi- gtigelttes circa correclionem fornicaloris, sua auclo-
cunt, et malorumvitia aspera increpulioneredafguuiit, riluie tllnm dumnavil. Joannes vero, quia episcopum
absque talium consilio non licel metropolilaliis in Ephesiorum vidit paratum ad corrigenda vilia snbtii-
eoritm paiochia aliquid agere vel disponere. Unde in (0:11111; sine ejus attclotilate '00illos coriigere nolttit,
fine capiiuli Marlini Papm s* non simpliciler dictuin sed iilutn tantutn de eorutn correctione admonuit.
est : < niliil agat, > setl cum delerminatione < nibil

CAUSA X.
GRATIANUS. B sias, quas aedificaVerunf,postiilant cohSecrare », ut
Quidam laictts basilicam a se faclam a dimcesana dotem, quam cidem ecclcsiae contulerint, censsant
lege segregare qttwrit; episcopnsecclesiam cum omni ad episcopi ordinalioiwin non perlinere. Quod fa-
doie sua ad suam dispositionem perlinere contendii; clum taliter b in praeteritocorrigalur, nl et in luluro
'
landem evincit episcopus, el per patochias mitilibus ne liel probibeatur, sed oinnia secunduin consli-
comilatusctudelilerdeswvil;qnmecctesiwsunt tunqitam iiitionciii aiitiqiiain ad episcopi ordinalionem el po-
sibi debita usurpare contendit (Qu. I.) Modo primtim lcsuiem pci-iiiieant.
quwrilur, an basilica cum omni dole stta ad episcopi C. III. Ecctesim et omnia jttra earum acl ordinationcm
ordinaliptiempeilineal? (Qu. II.) Secundo, an tcs ec- episcopi perliiient.
clesiiirumepiscopis usttrpare liceat? (Qti. 111)Tertio, Ilem ex Concilio il<CabilonensiT.
Decretum csl, iitoiiincs ccclesiic ciim dotihus suis,
qnid noinine culliedratici a suis sacettlolibus exigere cl
valeal? (leciinis, et oiiinihiis snis c, in cpiscopi poleslate
. consistant,atqiie ad ordinationein siiain semper per-
tiiieanl.
QILESTIO I. C. IV. Unaqumqtteparocltiaepiscopiprovisionetegattir.
GRATIANUS. C liem Leo Papa 1 V in episiola ad Episc. Britun-
1.Pars. Deptima quastiotte tic definitur in concilio nim, c. 2'.
Ilerdcnsi, cap. 3 ' : Rcgenda esl unaquaeqc parochia sub provisionc
C. I. Basilica, qita consecratur, a diaicesana tege non ac liiiiione episcopi per sacerdotes vel ccteros cle-
segregelur. ricos, quos ipse cnin Dei liniore provideril cui jure
Si ex laicis quispiam ' a se factam basilicam pcrtinere videttir, et circtimire *, ut sibi necessa-
consecrari desiderat, ncquaquain eam sub mona- rium visum fueril ecclesiastica utilitaie " cogeule.
sterii specie, ubi congregalio non colligitur *, a C, V. Judicio et potestaie episcopi res ecclesiaslicat
dicecesana lege andeal segregare. gubernentur.
C. II. Ecclesiwcum dotibus suis in episcopipotestate Item ex Concilio Aiiliocheno, c. 24 ".
consistant. Quaecunque d res ecclesiae " sunt conveiiitcum
Ilem es ConcilioTolelano III. c. 19 ». omni diligentia et " bona lide, quaeDeo dehetur, qui
Sic * quidam conira oiiiiieni aucloritaiem eccle- omnia providet atque '* judicat, gubernari et dis-
NOTATIONESCORRECTORUM.
CAUSA, X. QUJEST.I. C. I. a Colligitur : In con- C. 111c Suis : lo vulgatis sequebalttr : jttribus ",
cilio impresso ac manuscriplo sequittir : vel regula qunevox abest ab oinnibiis collatis manuscriptis.
ab episcoponon constituitnr. D Apud Ivonein et Buruhardiim est : omnibus suis
b
C. II. Taiiter : Sic est in anliquioribiis editioni- rebus.
lins, et duoliiis Valicanis coucilioriiin codicibus : sed C. V. d Qumcunque : Graece signilicanlitrs : ?a
in Coloniensi quatuor tomorum editione, et in co- rr){ irtxknaiat rn ixxk^aiq fu).afTJff9atStiv xaAwf
dice Lucensi regio, et in concilio Vormaciensi et e/tt; id est : recte habet, qncs ecctesiw sunl ipsi
Mogtiiitino, et iu" Pauormia hoc modo : quod faclttm ecctesiw servari oportete.
et inprmlerilum displicel,et in futuro'" prohibelur.

QU.*ST.III. C. XXI. 9» cr. snpra c 1. «•»stipra c. 9.

CAUSA X. QUJEST. I. P. 1. ' bab. A. 516. — Coll. tr. p. p. 2, t. 43, c. 3. = C. I. * quisquam : Coll. Hisp.
r=C. II. 3 hab. A. 589. — Reg. I. 1, c. 52. Burch. 1. 5, c. 20. Ivo Pan. I. 2, c. 12. Decr. p. 3. c.25. —
Capit. I. 7, c. 292. * Multi contta canonnm slatitla : Coll. Hisp. — Multi c. can. constiluia : CoII, citl,
* consectati : Coll. Hisp. ^- Coll. cilt.—Edd. coll. o. " prmterilo : Coll. Hisp. ***futurum : ib. * de»
sid. in Edd. Lngdd. II, III. — et : Edd. reII. = C. III. * lino ex cap. reg. Franc- I. 7, c. 468,
(cap. Car. M. incerli anni III. (Batuz. t. 1, p. 529), c. II. — Burcb. I. 3, c. 146. Ivo Decr.
* ita Edd. coll. o. pr. Nor. Ven. II. = C. IV. * scr. c. A. 850. — Coll. tr. p. p. I,
p. 3, c. 211."
l. 60, c. 4; add. : debet: Ed. Bas. *• ulililale aiias aucloritate : Ed. Arg. — auctoritate : Edd. rell. =rt
C. V. »' hab. A. 352. — Coll. tr. p. p. 2, t. 6, c. 18. " erclesiaslicm: Edd. coll. o. " bona fide ter^
vari, illarscilicetfide, quw Deodebetur, omnia prmvidentiatque judicunti, qucequcgubernari opotlel el iis-
pensari, elc. : Coll. Hisp. '*«t cuncta : Edd. coll.o.
803 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA X. QILEST. I. 801
cum et potestate episcopi, cui lotius A gno fuit horrori. Staliieruntitaquo, ne qnis ullra *,
pensari judicio
plehis animae videntur esse commissae. exerceat id cupiditatis ingenium, et ut solicitiores
C. VI. Basilicarnm condilores in rebus ecctesiarum sintepiscopi de suis gregibus visilandis.
nullam polestalem se habere cognoscant. C. X. Annuis vicibus ecclesim ab episcopis visiientur,
liem ex Concilio Tolelano IV. c. 52 ". Item ex Conciiio Tarraconensi, c. 8 ".
Novcrint conditores basilicarum, in rebus, quas Decrevimus, ul anliquae constietudinis ordo ser-
eisdem ecclesiis conferunt, nullam se " polestatem vetur, et annuis vicibus ab episcopo dioeceses visi-
habere, sed juxia canonum instilula 1Tsicui eccle- tentur, et si qtia forte basilica fuerit reperta desti-
siain, ila et dotem ejus ad ordinalionem episcopi tuta, ordinatori f ejus reparari praecipiatur, qtiia "
pertinere. lertia pars ex omnibus per antiqiiam traditionem
C. VII. De e.odem. ut accipiatur ab episcopis novimus " esse sta-
Itetn ex Concilio Aureliancnsi. I. c. 17 '". luliim.
De his, qnae parochiis in lerris, vineis, mancipiis II. Pars. Gralian. Si auiem episcopus invaletudine
alque peculiis quicunqtie fidelcs obtulerint, anli- impeditus dimceses suas pet semelipsum tisitate non
*
qiiorum canonum staluta serventur, ut* omnia in poteril, visilationis officiumcommiliat aliis.
" potcstate consistant. De his tamen, quae B Unde in Concilio Tolelano IV. c. 55.
episcopi legitur *»
allario '• accesseriut, tertia pars " fideliter episco- C. XI. lnvaleludine gravatus episcopus visilationit
pis deferalur. offictumaliis commitlal.
C. Vlll. De his, quoealtario defetuntut, medietatem Episcopum per cunctas diceceses parocbiasque
sibi vindicet episcopus. suas per singulos annos ire oportet, ut exquirat
liem ex endem, c. 16 " 3* sni indi-
quo unaquaeque basilica in reparatione
Anliqiios canones relegentes priora slatuta credi- gcat. Quod si ipse aut languore delenlus aut aliis
mns renovanda, ut de his, quae * in altario obla- occupalionibus implicatus *id*explcre nequiverit,
tione *' fidelium »» conferuntur, medietalem sibi presbyleros probabiles aut diaconos millat, qtii
episcopus vindicet, et medietatem sibi dispensan- redilus basilicarum, et reparaliones, et minislran-
dain secundum gradus "' clerus accipial »• lam de tium vitam inquirant.
propriis praediis, quam de omni commoditate in III. Pars. Gralian. Visitantes anlem episcopi quid
episcoporum potestate durantibus. a clericis suis exquirere debeant, et quid eos docere,
in Cuncilio Bracarensi II. '• cap. 1. sic slatulum
C. IX. De episcopis, qni dimcesim suam visitate con-
temnunt, ad tedimendas mansiones, qum visilanti- legitur :
bus debentut, cleticos cocjunt. C C. XII. Qum visilantes episcopi a clericis suis exqui-
llem ex Concilio Toletano * *T. rere debeant.
Relata " est coram sancla synodo queriinonia Placuit omnibus " episcopis 38, ut per siugulas
plebium, quod sint quidam episcopi nolentes ad ecclesias episcopi et per diceccses ambulantes pri-
praedicandum vel ad confirmandum suas per anuum mum disctttiant clericos, quomodo ordinem haptismi
parochias circumire, qui tamen exigunt, ut nian- teneant vel missarum, et 39 qualiter quaeque ofilcia
siones, quibus in profectione uti debuerant, aliquo " in ecclesia peraganl. El si recte quidem invenerint,
pretio redimant qui parare debebant. Quse duplex Dco gratias 1
agant '•; sin autem minime, docere
infamia, negligentise et avaritiae, sanctae synodo ina- debenl* ignaros, elhoc modis omnibus praecipere*
NOTATIONES CORRECTORUM.
C. IX. c In libro mannscriplo privilegiorum eccle- pressis el manuscriptis, apud Burchardum et Ivo-
siae Tolelanae referlur hoc lanquam caputl5. quurii nein legilur : otdinatione ipsius ", sed ob glossam
concilii Tolelani : sed in duobus ipsius exemplari- D non esi miilalum. Reliqua vero ex iisdem stiul
bus ex Hispania missis non habelur. Bucbardus et emendala. Burchardus aulem et Ivo addunt prae-
Ivo cilant et consilio Triburiensi lempore Arnulphi lerea in extremo : in ptincipibus ttovimus sla-
rcgis. ' lutum.
C. X. Ordinalori: In exemplaribus concilii im-

—
QUJEST.1. C. VI. " hab. A. 633. — Abbo Flor. ap. Mabill. Vet. Anal. c. 35. ,T Burch. 1.•3.ib.c.=203.
lvo Pan. I. 2, c. 4. Decr. p. 3, c.255. Polyc. 1. 3,1. 12. "abest a Coll. Hisp. consitiula C.
VII. '• hab. A. 511. — Abbo Flor. ib. c. 27. Burch. 1. 3, c. 136. Ivo Pan. 1. 2, "c. 7. Decr. p. 5, c. 202.
I. 5, t. 11, " episcoporum : Edd. coll. o. *° in alt. : Coll. llisp. desid. ib. = C. VIII.
Polyc.
" Coll. ir. p. p. 2, t. 29, c. 9. " oblationes : Coll. Hisp. »*fidei : Ed. Arg. " gradum : Coll. Hisp.
»TEx
—secundi gradus : Edd. coll. o. »' accipiant, prmdiis de omni comm. : Coll. Hisp. = C. IX.
conc. Triburicnsi, habilo lemporibus Arnulphi*»regis (A. 895) : Reg.801. 1, c. 14. Burch. 1. 1, c.*' 229. Ivo
Decr. p. 5, c. 341. »»Delata : Reg. Burch. alio : Coll. citl. penilus : Reg. ="' C. X. hab. A.
516. — Coll. tr. p. p. 2, t. 51, c. 6. Burch. 1. 5, c. 33. lvo Decr. p. 3, c. 58. ordinatione ipsiut
" ab Epp. aulem tertia (add. : pars : Ed. Bas.) ex omnibus accipiaiur, sicul anti-
reparetur : Coll. Ilisp.
qua trad. novimusesse ttatulum : Edd. coll. d. **ex principibus novimuseic. : Burch. *»
Ivo. = P. II. C. XI.
»» hab. A. 633. — Reg. I. 1, c. 9. Burch 1. 1, c. 87. lvo Decr. p. 5, c. 195. reparalionem : Coll.
Hisp. = C. XII. »' hab. A. 572. —*' Reg. I. 1, c. 7. Ivo Coll. tr. p. p. 2, t. 46, c. 1. Burcb. I. 1, c. 83.
Ivo Decr. p. I, c. 75, p. 5, c. 191. nobis : Burch. p. 5. P. III. 8S add.: arqne convenit : Coll.
— Btirch. lvo 5. " quwcunq. offi.quomodo peragantur : Coll. Hisp. *• abest a Coll. Hisp.,
Hisp. Rrg. — p. *' debeant : Coll. Hisp.
Reg. Burcb. Iv. agtuil: Bohm.
 805 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA X. QU.^ST. II. 806
. siam calholicam augeri vidclur, omnino interdici-
sicul nnliqui canones jiibcnt **, nt ante vigniti dies A
baplismi ad purgationem exorcismi conciiriant *» mus, ut nullo modo unquam ** oblaliones, quae
catechnnieni, in quibus vigimi diebus omnino cate- inlra sanctam ecclesiam offerunlur, sub dominio
chuiiieiii symbolum, quod est Credo in Deum Palrem laicorum detineanlur. Sed lanluiiimodo sacerdoti-
omnipotenlem,specialiler doceanlur. Postqiiam ergo bus, qui quolidie Domino servire videniur, liccat
in ** his suos clericos discusserint vel docuerint comedere ei bibere, quia in vcteri lesiamenio B*
cpiscopi, alia die, convocata plebe ipsius ecclesiae, prohibuit Dominus panes sanclos comedere filiis
«loccaiil illos, ut errores fugiant idolorum , vel di- Israel, nisi taiitummodo Aaron et filiis cjus, qui
vcrsa crimiua, id est boinicidium , adiilleritim, panes *' liinge eranl ah istis panibus, qui nuiic in
perjtiriiiin, falsuin leslimotiiiiin ct rcliqua peccala sancta ecclesia offeriintur, quia illi sub nmbra lcgis
inortifera, etquod nolunl sibi fieri alteri ne faciant, erant, qtii vero niodo, sub gratia ** Spiritus sancti
et ut credant resurreclionem * hominum * et diem loto mundo evangelio coriiscante lucidiores csse
judicii, in quo unusquisque secundiim opcra sua videnlur. Qua fronte atil qua coiiscicnlia ohlalioiies
recepinrus sil. Et sic postea episcopus de ecclesia vullis accipere, qui vix valetis pro vobis, nedtiin
illa proficiscatur ad aliam. pro aliis Deo preces oiferre ? quia pravum csl et
Unde Hieronymiis in ep. ad Damasum Papam de ** ! contra doniiuicum
oblationibus altaris **: praccepltim, et deirimentuin
C. XIII. Oblationes ecclesimlaicis usutpqte non animse suae infert qui illud agere conalur, quod ci
licet. nulla ratione conceditur. Quia omnibus sanctis
IV. Pars. Quia sacerdotes pro omnibus orare de- Patribus noslrisque prioribus placuil hatic sanctio-
bent B, quorum cleemosynas et oblaliones accipiunt, nem fieri, et nos similiier *' in eisdem persislere
qua fronte prasumunt laici oblationes, quas Chri- volumus, ul nullus audeat iritum facere hoc, quod
stiani pro peccatis suis offerunt, vel *" comedere, consliiutum esl, si in perpelua damnatione noluerit
vel aliis coiiredere, qimm ipsi non debeant ex oflicio persistere. Si quis vero conira hanc regulam nostram
suo i>pro populo orare? Ob " hoc, Papa gloriose, et contra regulam sanclorum CCCXVIH.Pairiun,
mittcre le oportet illos praesumtores in excommu- qtii in Nicaenoconcilio hoc conslituerunl, temeia-
nicationem pcrpeluam, ul et caeteri metum *' ba- rius praesutnlor fueril, el de cetero " oblaliones de
beant, el ainplius baec in ecclesia ne *' fiant. sacris ecclesiis auferre molitus fueril, suh anallie-
C. XIV. Minime aufetaniut a laicis oblaliones alta- -malis vinculo sit colligalus et coudeiniialus. Re-
ribus vel crucibiis (aclm. sponderunt omnes : Fiat, liat.
Item Calixtus Papa II. *• ». Gralian. Ptmmissis auctoritatibus ecclesim cum
Sanclorum Patrum canonibus consona sancientes, omnibus rebus suis ad episcopiordinationem perlinete
oblaliones de sacralissimo el reverendissimo allari monstranlur, el tam ecclesiw quam oblationes et fa-
B. Petri'*, et Salvatoris, et S. Mariaerotundae, aut cultales earum a taicorum dispotitione probanlur etse
aliis ecclcsiarum altaribus sivc crucibus, a iaicis immunes.
auferri penitus interdicimusel sub districtione ana-
ihematis prohibemus, el ecclesiasa laicis incaslellari II.
QUiESTIO
aut iu servilulem redigi auctoritate apostolica pro-
GRATIANUS.
hibemus.
C XV. Ecclesiutum oblationet sub laicorum dominio I. Pars. Sed quum in episcoporumpolestate facul-
non detineantur. tates ecclesiwconslilutw esse dicanlut, polestasdispen-
Item Damasus Papa ". sandi iitlelligenda ett, non dittrahendi vel dilapi-
Hanc consuetudinem, quae conlra sanctam eccle- dandi,

NOTATIONESCORRECTORUM.
C. XIII. * Debtnl : In vulgatis, et in epistola im- bus Gratiani, et epistola ipsa el Polycarpo.
pressa legilur : sotenl; sed in plerisque manuscri- C. XIV. > Seeundut : Addilum hoc est ex pleris-
plis Gratiani exeniplaribus et Polycarpo : debent, *. que velustis. Neque vero primus esse potest, cnjns
Sic etiam Litpus in regula monachorum, ex Hiero- tempore nondum Panlheon vocabaltir leinpbim
nymi scriptis collecta, c. De contemplatione, ora- S. Mariaerotundae. Bonifacius enim fuit, qui lem-
tione et leclione: Sacerdotesquoquepro omnibusotate pore Phocae imperatoris illud B. Mariaeet omnibtts
debent, quotum eleemosynasoblationesquerecipiunl. Sanctis dicavit.
h Ex officiosuo : Uaecabsunt a plerisque codici- D

*' currant: Coll. Hisp. ** hcec : Coll. hisp. — EdiU

QM-ST.I. C. XII.".*•»cf. c. 55. D. 4,*» de cons. — Polyc. I. 3, t. 3. * ila in Ed. Bas. — P. IV.
coll. o.— abest a Reg. =C. XIII. Ep. suppositilia.
*•vtl ipsi: Edd. coll. o. " Pro : Ed. Bas. " meritum : Bohm. *»non : Edd. coll. o = C. XIV. " c. 14.
conc. Lat. I, hab. A. 1123. — Polyc. 1. 3, t. 9. «' add. : et Pauti : Ki. Bas. = C. XV. " Caput
stipposililium, cujus auclorem emn esse censemus, qui spuriam Hieronymi ep. ad Damasum de obla-
'*
tionibus composuit. —Polyc. ib. add. : ullo tempote»T : Edd. coll. o. ** 1 Reg. c. 21. *• abesl ato Edd.
coll. o. pr. Lugd. U, III. " add.: sun:: Edd. coll. 0. add. : omnes : Ed. Bas. «*ulteriut: Edd. coll. 0.
m DECRETI PAT4S SECUNDA.CAUSA. *. QUJEST. 11. gOS
<7«rfein Agathensi Concilio c. 7. tegiiur * : " solvi possc. Quo siihsecuto, per viginti dies reln
A
C. I. Res ecctesimaliquo iiiodo episcOpitalienare ndn ccclesi;e venalem csse publice nolum sit, ut plus
licel. offerenli delur, prelio modis omnibus pro debilo
Cascllas vel mancipidl.i ecclesioe episcdpi, sicut tlaitdo. Aliter eliim res emlori non conceditur, et
prisca canonum « praecipii auctoritas, vel vnsa lioc inscribaltir, nihil esse facltim in ea ** re ad
ininisterii 3, quasi coinmendala fideli praeposiio, damniim divinae domus. Emlore vero non invento,
* res aestimata
integro ecolcsiae jure possideanl, id est ut ncque districte creditori detur in solultim,
vemlerc, neque per qtioscunque contractits res, addila in pretio universae aeslimalionis decima
tinde paiipercs vivunt, alienare pracsumanl ". parte, el accedente consensu ordiuatoris et majoris
Gratian. Codicis lib. 1. titulo de sacrosanctis cc- parlis ibidem servienliuin. Sit lameii ea rcs medio-
clesiis, lege sancinius nemiui *, Imp. Juslinianus : cris iuter celeras, inspecta ipsius qualitaie, et
excepta videlicel causa captivilatis. qtianiilaie, el onerc. El is credilor bic iutelligatiir,
C. II. De eodem. qui qnod crcdidit probat in iilililalem Hivinae *°
Impp. Lco cl Anthemiiis '. domus proccssisse. § 2. Sicul " autem alienatio
Ea enim, quae ad beaiissimae ecclesiae jura perti- rerum ecclesiae interdicitur, ila prohibctur, nc qiia
nent, vel posthac forle pervenerinl ', tanquam " sterilis ei delur possessio aul alioquin '* onerosa,
*
lpsam sacrosanclam et religiosam ecclesiam inlacta veluli fiscaliiim nomine vel onere *. § 3. Itetn *'
convenit venerabillter * custodiri. praedium proptcr onus fiscale inutile alienatur
Constittttio nova *. geslis ut stipra conficiendis, codem juramctilo
Iloc jus porrectum esl ad omnem venerabilem praestito, id esl quod alia de causa non alienatiir,
locuni, oinneque collegiuin* quod aclio pia consti- nisi ul iinmunilas ejusdem yenerandae domus serve-
tuit, ut 10nec res coruin piguorentur. El hoc per- liir. § 4. Sed ct »*permutare principi "* licet pro re
* *
peluo servelur in his rcbus " immobilibus, quae ah niajori, meliori vel sequali, si respuhlica hoc
imperiali domo praedictis locis applicaiitur. In ce- exposcit, et pragmatica forma super hoc proer.e-
teris ealenus excipitur, si debilum urget. § 1. Prae- dente. § 5. llem " sibi invicem recte permutant
terea ", si habeat superflua vasa, *(]iuini debitrix cuni ulriusqueindemniiale, eorum scilicet consensu
sit* nec aliunde solvere vttlet, ne quid immobile iniervcnienie, qui supra »Treferunlur.
alienetur vel dislrahalur, ea, geslis habisis coram II. Pars. § 6. Perpetua »*quoque emphyteusis in
eo, cujus est loci ordinalio **;integra vel aliislocis liis permittitur rebus, si res in eorum geraiur "
venerabilibus oblata denlur, vel conflala cuilibet r praescntia, quibus hoc adsignalur lege, juranlibiis
alii vendaiitur. Qtii autem haec acccperil contra '* bis qtiorum inlerest, ex eo conlractu nibil ad hr-
lianc observationein, iisdem pcenis subjaceal, quse sionem diviniR dornus efiici, solito 30reditu ipsius
in rebus iinmobilibus prodiiae sunt. Si " autem rei, qui fuit, quuni divino juri dedicaretur, non
dehitum ex mobilibus solvi non valet, primo res minuendo " nisi in sexlam parleiC; aut si ob cla-
hnmobiles spccialiler " dentur pignori, quarum 1T dem deminuta fuerit, tunc pro " constante iiuiic
Iructus creditor sibi rcputet tam in sortem quam in pensione in emphyleusim delur. Quod si res pretiosa
iisuras usque ad quartam centesimae. Quod si nolit; quidem esl, parum tamen aut nihil praeslat pcn-
* creditor ita
accipere *, lunc ordinator domus apud siouum ", res subtiliter aeslimanda est, ut ex hae
«.-um, a quo ordinatur, habitis absque dispendio pensio jusla consliluatur. Ea lamen sola dentur in
gesiisjuret, inajore parte ibidem servienlium con- emphyleusim, quae ad hoc congrua videntur <cco-
**rem hu-
s.eniiente, et debiluin urgcre '», nec ex mohilibus; nomo el aliis gtibernatoribus. § 7. Qui
NOTATIONESCORRECTORUM.

QU^IST. II. C. I. » Ptmsttmanl

** : In aliquot me- nunchabeturinfraead. ad finem Paleae Hnjusmodi),
lioribus Gratiaui codicibus posl hoc verbum se- el sic legil qui casum scripsil.
quitur § Quod si necessitas, usque in hnem (qui

* ' monaslerii : eaed. * add. .'

QUJEST.II. P. I. **' hab. A. 506.C. I. ==« sanetotum can. : Edd. coll. •o.
episcopi : eaed. —- et Edd. Arg. Bas. L. 1, t. 2, c. 21. = C. II. c. 14. Cod. I. 1,1. 2. T per»-
enienl : Ed. Bas. verba : vet — perv. desid. in Ed. Arg. * inviolabiliter : Edd. coll. o. *Auth,
,0 «l nec pignorentur, el perpetuo serventur : Edd.-coll. o. pr.
Hocjtts Cod. 1. 1, t. % c. 14, Nov. 7- " Aulh. Prmterea 1 ib. c. 21. Nov. 120. c.
Lugdd." 11, III. "desid. in Edd, Arg. Bas. Ven. Lugd. I.
lin. ordinatio, vel conflaia cuilibet vendanlur : Edd. cpil. o. pr. Ltigdd. II,iTIII. *•*cilra : Edil.*»
coll.
o. '* Auib. Hoc jtts Cod. I. 1, l. 2, c. 14. " speciali : Edd. coll. o. cujus : caed. *« exsis-
tere : orig. " eadem : Edd. coll. o. !0 religiosw : eaed. " Atilb. Sicur. Cod. fb. Nov, 7, c. 12. alias:
jidd. coll. o. '***Autb. Idem prwtlium: ihid. ib. Nov. 120. c. 7. **Atith. Sed**el permutare Cod. ib.
Nov. 7, c. 2. principi possunt : Ed. Arg. -- priuctpes possunt : Edd. rell. Autb. Ilem sibi : Cod.
ib. Nov. 54, c. 2. *T et sttpra : Edd. coll. o. — P. II. !S Aulh. Perpeiua Cod. 1.1, t. 2, c. 14. Nov,
120, c. 6. ** gerilur : Edd. Arg. Bas. Nor. Ven II. " sotiios retlitus : E'd. Bas. **" imminuendoi
*°
Kdd. coll. o »*desid. in Edd. coll. o. pr. Lugdd. II, III. pensionis : Edd. coll. o. Aulh, Qiti ttnu
C. ib. Nov. 120, c. 5.
 809 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA X. QUJEST II. gJO
jusmodi conduclam vel in emphyteusim acceptaml A C. III, PALEA b f.
fecerit deteriorem, aut * einphyleuiicum * canoneml < Hujusmodi beneficii gralia praestando quidem
per biennium non solverii, *hac lege* repelli potest,, ecclesiasiici praedii pro tempore usumfructum, post
ut lamen solvat lolius lemporis pensionem, el id,, slalulum autem tempus et placitum ipsorum redi-
iu quo rem laesit, resarcial, non repeliiurus siquidi tuum proprietate,'ad doininium et jus ecclesiasticum
impendil *' nomine uieliorationis. § 8. Si " quas3 recurrente.firmiier. >
vero ruinas* habeni inemoratae * divin* * doiims,, Ita *scilicet", ut sive completo "* spalio, quod
quas rcaedificare nou valent, * et hae* in emphy- fuerit inter eos constitulum, seu niortis quae tem-
teusim dentur perpeluam, einphyteuta usuro 3T ' pore (si hoc quoqtie
convenerit) is, qui possessio-
materia habitationis disposilse domus, ul peusio> nem ecclesiasticam et certorum '* redituum ustim-
diminualur '• in lertiam partem ab ea, quae slanli- fruciuin babendi gratia intervenienle pacto susce-
bus adhuc aedificiis ** colligebatur, aut, prius eo) peril ", non ininiis quam allerius tantse quanlitalis,
rcaedificante, ex additis illis per aeslimationemi quantant "* acceperat, redilus, cum ipsorum pra:-
petisionibus medietas delur religiosae domui. Nam.*°1 diorum dominio, et rebus immobilibus, eorumque
priore casu abj initio eniphyieusis praestanda estI colonis el mancipiis ecclesiae derelinquat. Nisi enim
pensio. § 9. Qui *' vero res jam dictas non gratuitoi hac conditione pacta inita fuerint, ea quoque decer-
ulienationis lilulo cilra **formam legis accepit *»1 nimus non valere. § 1. Nam c haec "' usus praestatio .
rem quidein cum omni incremento medii temporis locum habet in omni domoreligiosa. Quo finito res
restiiuai: ejus antem quod dedit nullam actionemi uiraqueplenojure perveniat in domum jam dictain,
contra " venerabilem locum, sed adversus eum'f nec Iribuiis qitidem gravata majoribus sil ea res,
qui alicnavil, liabet *'. Donalarius autem et remi quae datur invicem "*, et" ejusdem reditus sit* §2.
cuin omni causa * et fructum ' restituat, et aliudI Quibuscunque " modis * hoc jus* aliis permittitur,
taniiimdem. Creditor quoque.restituta re pignorala, inlerdicilur certispersonis res hujusihodi accipere,
crediti actionem contra *' solum pignoris dalorem" ul oeconomo ejusque cognatis. Quod " si necessitas
habeat. Empbyleusis acceplor *et* ab ea cadat, compulerit, ut-pro ccclesiaenecessitate aul utilitate
nec quod dedit repetat, imo slatiin solvat quod vel in usufructu, vel in directa venditione aliquid
soluluriis essel * unoquoque auno", sijure contra-** distrahalur, apud duos. vel tres comprovinciales vel
xisset. § 10. Sed melius dicitur omnino denegandas vicinos episcopos causa, qua necesse sit vendi,
esse actiones biijusiuodi acceptori. Imp. Leo ** : primitus comprobetur, ut, babita discussione sacer-
§ 11. Si ceconoinus ecclesiae prospexeril expedire, C ( dolali, eoruni subscriptione quae facta fuerit veiidi-
ut desideranli cuiquam cerlarum possessionum lio vel transactio corroborelur. Aliter facta vendilio
aique prsediorum (urbanorum'scilicet** 9 rustico- vel transactio non valebit. Et infra : § 3. Minus vero
ruin) ad jus ecclesiasticum pertinentiuin teinporalis uliles possessiones peregrinis vel clericis salvo jure
tisusfructus possessio pro ipsius pelitione praestetur, ecclesiae iu usum praestari permiitimus.
tuncejiis temporis, quod inter ulrosque convenerit, C. IV. Ecclesiasticarum rerum precarim qualiter
•"»
sive in diem yitae suae ab eo, qui desiderat, po- fieri debeanl.
stulelur, pacta cum eo, qui hoc elegeril, ineatoeco- Iiem ex Concilio Mediomatricis d *»,
nomus, atque conscribat, per quae et tempus, inlra Precariae a nemine de rebus ecclesiasticis lieri
quod boc praestari placueril, staiuatur, et nianife- prsesumanlur , nisi 60 quantum de qualitale
stuin sit quod quisquc acceperil adinvicem. convenienti dalur ex proprio, duplum accipiatur "
NOTATIONES CORRECTORUM.
C. III. b ln aliquol velusiis exemplarihiis, in qui- D bus noii hoc loco, sed supra ead. cap. Casellas.
buspaucaesunt Paleae, cpntinenler poslullima verba bahetur, ut ibi est notatum.
sitperioribus capitis sequuiitui- sine ulla distinctione c Nam : Haec vox non est i.n autbentica, et in
verba hujus, qiieiiiadmodum el in ipsa lege Codicis. velustis.Gratiani codicibus pro ista voce esl : N. C,
lu duobus autem velusiissiuiis, in quibus 1'ere nullae et signilicattir : novella consiitulio.
siiul Paleae, deest prior pars hujus capitis, usque ad C. IV. d Cilatur hic canon ex concilio Medioma-
vers. Completo sputio, cetera vero leguntur con- tricis, aBuchardo autem et Ivoneex concjlio Bclva-
jiincte cum superioribus, usque ad vers. Quod si censi *, praeterultiinuni versiculum : Nec commuta-
necessilas. Nam bic versiculus in iisdem exemplari- liones, quem citattt ex Malicensi. Iiiconciiio etiaiu
QU^ST.»II. C. II. 3» impenderit : Edd. toll. o. " Aulh. Si quas. Cod. ib. Nov. 120, c. 1.
" usurm : Edd. Bas. Nor. Ven. 1. »» minuatur : Edd. coll. o. »" habitationibus : exd.
Arg.
" Nam —pensio : desid. in Ed. Bas. *' Aulh.
Qui tes. Cod. ib. Nov. 120, c. 11. — lvo Decr. p. 3, c. 1S5.
**citca : Edd. Bas. Ven. II. ** : Edd. coll. o. ** advetsus ven. domum : exd. ** habeat:
accipit
e«d. *6 conlta — dal : desid. in Ed. JNor. *7 dal., non ecclesiam : Edd. col. o. pr. Nor. ** consl.
14. Cod. I. I, § 5. *» et : Edd. coll. o. pr. Bas. »° si ab : Edd. eol. o. = C III. t consi.
cil. coulinenler. — Verba : Hujusmodi — firtniier : desid. in Ed. Arg. " add. : vero : Edd. Arg. Bas.
•» eeterorum : Edd. coll. o. pr.
Arg. "» susceperat :*6Ed. Bas. "* quanlm : Edd. "7 coll. o. —quantum :
Bohin. "Auih. Hwc. usus. Cod. ib. Nov. 120, c. 2. ad itivicem : Edd. coll. o. Aulh. Quibuscun-
*8 * el Reg. 1. 2, c. 365. «» ex co.nc.
que. Cod. ib. Nov. 120, c. 5. ex conc. Agath. c. 7. = C. IV.
Meldensi hab. A. 845, c. 22. — AbboElor. ap. Mabill. Anal. vet. c. 7. Buich. 1. 3, c. 167,168. Ivo Decr.
p. 3, c. 228, 229. Polyc. I. 5, t. 14. 60 add.: lantum : Edd. coll. o, *» accipienl : Ed. Lugd. 1. —
uccipiant: Edd. rell.
PATUOL. CLXXXVII. 26
ffll DECRETl PARS SECUNDA.CAUSA X. QU,EST. II. 8»a
cx rcbus ecclcsiae, in sno lantum, qui dedcrit 6*, A C. VII. Res ecclesiw dispensandi potestalem habeat
noinine, si resproprias etecclesiasticas usufriictuario episcopus.
tenere voluerit •'. Si aitlem rcs proprias ad prae- Item ex Concilio Martini Papae, c. 16. 7*.
sens 6*,ex rebus ecclesiaslicis triplum frucluario III. Pars. Episcopus habeal poiestatem in rebus
usu in suo tanliim quis nominc sumal, quia sic eas ecclesiie, ut dispenset iieccssitaicm habenlibus ciim
quemque tractare oportel•', ut rerum ecclesiasti- omni reverentia ct liniore Dei. Participare etiam
caruindispcnsalorcm, nonutpropriarum largitorem 6 eum oportctqua: necessaria 9unt. Si tamen ipse ant
§ 1. Decrevit ctiam sancia synodus, et imperialis qui cum eo siint fratres indigtierint aliquo, ut
anctoritas detiitnciavit 68, nl a nulla polestale quis necessilalem nullo modo paliitntiir, secundum san-
* ,3
cogatur facere prccariam de rebus "proprie Deo tnni Aposlolumdicenteni7*: Yiclu" et tegumento,
etSanctis ejits dicatis "7, qiiinn ratio et usuS obli- his conlenti sumus. Si auicm res ecclesiasticas
ncal ncmiuem cui non vult contra ulililalem et episcopus in suas voluntales usurpare voluerit, et
rationem cogi f de proprio facere beneficimn. loca 76ecclesiae et fructus agroi-itm non cum pre-
§ 2. Nec 68coinmulaliones reruni vcl inancipioruni shyteroruni vel diaconorum consilio contaminave-
ecclesiasticorum quaclibet persona sive licentia et ril* 7', aut fralribus vcl filiis, vel quibuscunque
eonsensu regio 69 facere praesumat. /j propiuquis suis dederit potesialeni, ul per eos la-
tenler laedanlur res ecclesiae , lunc 7S oportet
C. V. Deeodem. PALEA. obnoxium esse concilio ; sin aulem h 79, episcoptu
Itetn ex Concilio Belvacensi ,0. vel qui cuni eo sunl presbyteri aut diaconi accusen-
< Precariae de quin<|iieniiioin 'quiRqueiinintnse-
' lur, quiaea, qua? vel ex redilu vel ex quolibetaclu >
cunduin anliqtiain cotisiietiidincm *el auctoritatcm ccclesiaeveniunl, 0, in sinus 81suoscolliguiit, elpau-
renovenlur. > ** fraudant el fame couficiunt, bos 83corripi
peres
C. VI. Deeodem. PALEA71.
oporlet secundum quod ordinatum fueril a sancto
[ Ilem ex Concilio Carthagincnsi 8 ]. concilio.
< De precariis, quie a reciorihus ecclesiarum IV. Pars. Gratian. Si vero contra hanc prohibi-
irraliouabililer fiebanl, cl se suosque successores bilionem aliquam de rebus ecclesiw episcopumven-
pcena gravi obligabanl, ul facla ipsorum nequivis- dere conligerit, el res ipsas ecclesimresiauraiida, et
sent dissoivere, priccipimus, ui nemo snccessor in ipse gradu suo dejiciendus decernitur.
anlecessoris sui pcena sil obligatus, scd suaeprovi- Unde in eodem Concilio Maitini Papae c. 14,
deuliae sit concessum, ut, si antecessor ejus re tegitur 8*:
ecclesiae irralionabililcr distribuil, ab eo ad us C C. VIII.De episcopo, qui nulla necessilctteres
ecclesiaeejusdem revocenlur. > ecclesiwvendil.
Si quis episcopns nulla ecclesiasticae ralionis
NOTATIONESCORRECTORUM.
Meldensi, c. 22., refcrlur ex eodem consilio' Belva- prmstilum.6
censi. Exslat iu Capilularibusedilis anno IV. regni C. VI. Carthacjinensi : Eliam in Decretalibus,
Caroli regis et Ludovici imperatoris Ulii iu villa lit. de precariis, citalur ex concilio Carihagiiiensi;
Colonia, <-..57., uon cst aiileni miilatus tiiulus, quia sed in imllo ipsoruin esl invenluui. Potiiit esse
potuit idein in omnibiis illis conciliis repeti, quocl aliciijus illarutn proviuciartim coucilii, cxsiat aiitem
in Gernianicis et Gallicis, qviseexstant, sit-pe fa- in legihus Longobardicis, lib. m, til. 8, 1.2.
clum cognosciliir. Aliquid eiiam de precariis habe- C. VII. h Sin autem : In capitulis habeitir : simi-
ttir in concilio Reinensi c. 56 et 57, et in concilio iiter ; sed inelior videtur lcclio diiortim veiiistiorum
Magiintino sub Arnulpho c. 20. Graliani codicum : sin aliier; propitis cniin accedit
• Largitorem : In consilio Meldensiet Capilulari- ad graecam concilii Anliocheni cap. 25, iinde hoc
bus posl hoc verbtim sequilur conlinenier : ei a stimtiim esl: ei Si xai ukkw;, id esl : si uuiem el
nulla poteslate quis cogalur, etc, sine verbis illis hic. " aliler, ul q. 2. c. Episcopus.
inlerjectis, quoruin tainen simiiia aueruniur a Bur- » Actu infr.^12.
: Haecvox in sitnili re babetur infr. 12.
cliardo ct Ivone ad vers. Nec commutationes. q. 2. Vulleranw ecclesim aclus vel patrimonitim.
f Cogi :,Sic in omnihus vetustis codicibus Gra- Graeceesl : n xai '5 irepac Ttpotfaaeta;ixxknataartxr);;
tiani, et adest glossa ; sed in coucilio Mekleiisi, et id esi : vel eliain ex quatibet ulia causa cl occitsione
Capilulari, et apud Burchardum et Ivonein esl : ecciesiastica.

QJSST. II. C. IV. 6»dederunt : Edd. coll. o. — Ivo. 6' voluerinl : ib. 6* dimiserinl : Edd. co!.. o.
" convenit : eaed.—Burch. Ivo. 60denunciut : Ed. Bas. 6Tdedtcatis : Edd. Arg. Nor. Ven.ll. 68 Burcli.
1.3, c. 172. Ivo Decr. p. 3, c. 253. 6" religionis : lvo. = C. V. ,0 c. 22, conc. Meldens.—
Reg. I. 2, c. 565. Burch. 1. 5, c. 169. lvo Decr. p. 5, c. 250. — c. 1. Comp. I, et X, de
71 ex legibus Lolhar. 1, c. 21. Leg. Langob. I. 3, t. 10, c. 2. — Comp.
precariis. = C. VI.
I, et X, tit. cit. = €. VII. 7J c. 25. conc. Antioch. cx inierpr. Martini Br; carensis. 73 ahest
ab Ed. Bas. 7* 1 Tini..c. 6, v. 8. 78 add. : lanium : Edu. coll. 0. 7S lucra; Coll. Hisp.
77iniamiiiat-iiiir ; ib. 78 hunc : Edd. coll. 0. T9 sin aliter : Edd. coll. 0. pr. Lugdd. 11. 111. 80
of>i'«niunl: Edd. Lugdd. II, III. — venerunt : Edd. rell. 81usus : Edd. coll. 0. 82paupetibus : Edd. Arg.
Nor. Ven. II. 83Itoi quidem : Edd. Lugdd. II, 111.— lios enim : Edd. Aig. Bas. Nor.— lioc enim : Etiu.
rell. 8* cf. conc. Carih.' V, c. 4. — Burch. I. 1, c. 215, I. 5, c. 181. lvo Dccr. p. 3, c. 172,
212, p. 5, c. 52«J. ila Coll. Hisp.
813 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA)X. QUyEST. HI. 814
necessitale compulsus in clero suo k, aul ubi forle A Placuil huic sanclo conciiio, ul nulliis provinciae
non esl prcsbyter, de rebus ecclesiasticis aliquid Lusilanae episcopus "sententiae hnjus lerininnm
prsesuinserit vendere, et res ipsas ccclesiae propriae excedat, nec* a qnalibet parochiana ecclesia ler-
restaurare 8" cogalur, et in judicio episcoporum liam auferre praesumal, sed quae exinde c consequi
dejiciatur audiius et convictus ', et tanquam furti polerat * totum in'reparatione basilicarum pro-
a,ut lalrocinii reus suo privetur honore. ficial ".
QILESTIO III, C. III. Non accipiant episcopi lertiam parlem, ntsi
dirutas eccleslas reparare voluerint.
GRATIANUS. llem ex Concilio Toletano XVI, c. 5 d, ".
I. Pars. Qtiid veto nomine cttlhedralici episcopus Unio nostrae congregationis 18 decernil '» aique
exigere debeat, in secundo Consilio Bracarensi c. 2. instituil, ut tertias, quas anliqui canones de paro-
legilur * : chiis suis habendas'°ep:scopis censuerunt, si eas exi-
C. I. Pretter honorem cnlliedralici niliil episcopus gendas crcdiderint, ab ipsis episcopis dirutaeecclesiie
per dimcesesexigal. reparenltir. Sin vero eas maluerint cedere", ab
Placuit, ut nullus episcoporum, per suas ' dice- earumdem " "ecclesiarum* cultoribus sub cura et
ceses ambulans ', prseter honorem cafhedroe* suae B sollicitudine sni pontificis reparatio eisdem est ad-
id est duos solidos, aliud aliquid per ecclesias lollal, hibenda basilicis. Quod si cmnes ecclesiae aut in-
neque lertiam partem ex quactinque oblalioni po- columes fuerint, aut quac dirutae erant reparatae,
puli in ecclesiis parochialibus" requiral; sed"illa exsliterinl, secundum anliquorum canonum insli-
leriia pars pro luminaribus ecclesiae vel* repara- iuta, si tertias sibi dehilas unusquisque episcopus
\ione ' servetur, et singulis annis episcopo * indc* assequi voluerit, facultas illi omnimoda erit, ila
ralio fial. Nam si terliam partem illam episcopus videlicel ut citra ipsas tertias nullus episcoporum-
lollat T, lumen et sarta.» tecta abstulit ccclesiae. quidpiaiii pro regiis inquisitionibus a parochianis *'
Similitcr et parochiales cierici servili more in ali- ecclesiis exigat, nihilque de praediis ipsarum eccle-
qiiilnis operibus episcopo » servire ,0 non coganlur, siarum cuiquam causa '* stipendii dare praesumat.
quia scriptum f est: Neque ut dominantes in clero. § 1. Sed et boc necessario "" insliluendum deligi-
C. II. Basilicarum reparalioni proficial tertiu, quam mus, ul plures ecclesise uni nequaquam comilian-
episcopus accipere consueverat. tur presbytero, quia solus per lolas ecclesias nec
llem ex Concilio Emerilensi, c. 16 a ". officium valet persolvere, * nec populis sacerdotali
Priscis " quidem canonibus erat decretum, ut r jure occurrere, sed * nec rebus earum ncccssariam
episcopus de parochianis " ecclesiis terliam conse- curam impendere, ea *° scilicet ratione *T,ut eccle-
queretur *, cui, "sua plenissime sufficerep6ssunib. sia, quae usque ad decem habuerit *8mancipia, su-
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. VIII. k In clero suo : In codice Luconsi regio quem Alexander Papa pet inletlocutotem aulhenti-
iegilur inscio clero '. cum comprobavil, tum quia de ipso consilio sumlum
l Et convictus: Hae du»J voces non sunt in ca- esi cap. Priscis quidem cauonibus, quod conlinetur
pitulo Martini "*, neque apud Burchardum, neque in bcorpore decretorum.
apud Ivonem parte 3. Parte aulem quinta ahest Sufficere possunt : Sublata est negatio, quae
praelerea vox : audiius; vetuslis lamen oninibus erat in vulgalis, quoniam et ab ulroque exempiari
Graliani codicibus convenit cuni vulgalis. concilii, ct a vetustis G-ratiani codicilius abest, et
a
QUJJST,111.C. II. Capul hoc in codicibus Gra- hoc modo magisconvenit cuin ratione legis.
tiaui eliaui manuscriplis corrupte citabalur cx con- c Sed quw exinde : In exemplaribus concilii legi-
cilio Merech. Est autem in Emeritensi c. 16, ciijus tur : Sed quwque""exinde consequipoluerat lolum iu
concilii duo exemplaria ad S. D. N. Gregorimn XIII. reparalionem ipsarum basilicarum proficial.
missa sunt. Hujus concilii et capitis ineminil lnno- C. 111.d Caput hoc est pars quarii canouis conc.
centius III. in epistolis Roinae impressis lib. 2., " XVI Toletani, cujtts duo exemplaria missa sunl ex
cpistola Pelro Composlellano scripta, his verbis : liispania, ex qitibus nonnulla sunt in hoc capile
Emeritense vero concilium authenticum esse multis emendata et addita. Habituin vero cst conciliuni
rttlioiiibus adstruebas, lum quia cum atiis conciliis hoc aera DCCXXXI, quum illud Emeritense habi-
continelur in libro, qui corpus canonutn appelatur, tum fuerit aera DCCIV

**
Qrj*ST. II. C. VIII.' 8* reslaurari : Edd. Arg. Bas. neque in Coll. Hisp.
QU*;ST. 111.C. 1. hab. A. 572. —Coll. tr. p. p. 2, t. 46, c. 2. Abbo Flor. ap. Mabillon Vet. anal.
c. 55. » saam dimcesim: Edd. Bas. Lugdd. » desid. in Ed. Bas. * caihedralici : Ed. Bas. » paroch.
factasibi usurpet: 8 Edd. coll. o. • reparationi: eaed. — recuperatione : Coll. Hisp. T tollit : Edd. coll.
o. pr. Lugdd. sacra : Coll. Hisp. 9 episcopi : ib. ,0 desider. ib. -j- 1 Pelr. c. 5, v. 5.=
C. 11. " hab. A. 666. " Perpriscis quippe : Coll. Hisp. ** parochitanis : ib. **
sequereiur :
ib. '* **" '*
quum : "Ed. Arg. quicquid
">
: Coll. Hisp.
" reparaiioni bas. proficiant
*°
: Edd.
coll. o. = C. 111. hab. A. 693. adunationis : Coll. Hisp. decrevit : Ed. coll. o. habere epi-
scopos: eaed. "add.: ** ecclesiw: Edd. Bas. Lugdd. '* earum : Edd. coll. o. pr. Bas. *3 :
parochiianis
ColI.Hisp: —Ed. Bas. cuusm : Ed. Bas. **necessariuminslituete : Edd. coll. o. 20eadem: eaed.exc.
Arg. *Tadd. -.prmcipimus:Edd. coll. o. ishabuit: exd. exc. Lugdd. II, 111.
 815 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSAX. QU^ST. III. 816
per se habeat sacerdotem, quse vero minus 'decem A non sacerdolaliler, sed crudeliter desaevire, el dur.i
inancipia hahtieril* aliis conjungatur ecclesiis. Si scripltim sit '*; Formn estote gregi, neque " ur rfo-
quis sane episcoporum hanc nostram conslitutionem minanles in ciero, exacliones dicecesi suaevei damna
parvipenderil, spaliis *9duortim niensiuin se noverit infliganl, ideo censemiis *8, (excepto, quod veterum
excoiiiniiinicalionRmtilctari e. conslitutiones a parocbiis hahere jubent episcopos),
C. IV. Deeodem. ut alia, quae illis hucusque praesumta sunt, dene-
llem Pelagius Cresconioilluslri *». gentur, hoc esl, iteque in »• angariis prCsbyteri *°
Illud te voltimus modis omnibus custodire, ne " aut diaconi, nequeMn* aliquibus fatigenlur indiclio-
qui episcoporum Siciliae de parochiis ad se perli- nibus, ne videamur in ecclesia Dei exactores potius
ncnlibiis iiomine cathedralici amplius qtiam duos quam Dei ponlifices nominari. Hi vero clerici, lam
solidos praesumant accipere, neque compellere pre- locales qtiam diceccsani, qui se ab episcopo gravari
sbyteros aut cleruin parochiarum suaruiu supra cognoverint, qtterelas suas ad melropolitaniini de-
vircs suas eis convivia praeparare. ferre non differani, et inetropolitanus non nioretur
C. V. Bapiizandis nitmerus non imponalur, nec calhe- pjiismodi proesumliones coercere *'.
draticum ultra veluslum morem exigalttr. C. VII, A parocliianis slipendia non nisi cum cari-
Iletn Gelasius papa Fabiano cpiscopo *». B tale episcopiexigant.
Nec nunierus baplizandi3 juste credittir impo- Item ex Concilio Cabilonensi II, c. 4, **.
nendiis, qiiuin quanti pclierint vel ad rcgenerntio- Cavendum est**, ne, quum episcopi parocbias **,
ncin lestinavcrint non sinl pro alterius vohinlatc suas peragrant, quamdam damnosam *"erga snbdilos
repellendi. Et ideo, frater charissinie, liujiisinodi seu erga soeios tyrannidem exerceant, nec **(quod
superlluam consliiuliouem modis omnibus remove- absil) cum carilate ", sed cum quadam judiciaria
bis, ut unusquisque aul in vicina sibi " ecclesia, inveclionc slipendia ab eis exigant. Observanrlum
aut in elecla pro stiae mentis baptizetur arbitrio. 'etiain* modis omnibus, ut, si quando eis-pera-
Cathedralicum eliam non amplius, quam vctusli grandae parochiae necessilas incumbit, in confir-
moris * esse* conslileril **, ab ejus loci presbytero iuandis hominibus, in inquirendis rebus emenda-
noveris exigendum, etdehis, quae die dedicalionis lione dignis, in praedicalione verbi Dei, in lucris
tuerint offerenlium devolione collata, consuetudi- aniinariim potius quam in depraedandisel spoliandis
omnibus ccclesiis csl prae- hoiuinibus ct scandalizandis fralribus operam denl.
' ncm, quae generaliler
scripta, servabis. Et si quando eis ad peragendum ininisleriiim suum **
II. Pars. Gratian. Cathedraticum, quod his auclo- a fralribus aul subdilis aliquid accipieudum est, hoc
tiialibus episcopis pcrmiititur exigere, prwler medie- C summopere observarc debenl, ne quem sandalizent
tatem vel lcrtiam partem oblationum, qum eliam pro aut gravenl. Tanta ergo in hac re discrelio lenenda
varia ccctesiarum consuetudine ex prwmissis aucto- cst, tit *el verbi * *» Dei proedicalor, ubi proprii
ritalibus cpiscopodebelut, intelligendum esl, nec illa sumtus desunl, a fralribits accipial, el item fratres
pats oblalionumomnium qenetaiilet inteltitjenda est, illius potentia non gravenlur, exemplo apostoli Pauli,
sed vel annivetsatim de.dicaitonis, vel quotundam qui, ne queiii gravarel, arte et maiiibus victuxnquat-
eiiam solennium dierum, proul inler episcopum tt rehat.
sacerdolem tempote dedicaiwnis convenetil. De his C. VIII. Ullra duos solidos a parochiunis ecclesiis
veto episcopis, qui per parochias suas ctudelilet dc- episcopusnon prmsumat accipere.
swviunt, sic est statttlum in terlio ConcilioToletano, Ilem ex Concilio Tolelano Yil, c. 4 •*.
c. 20 '». lnter celera denique, qtiaecomniuni consensu nos
C. VI. Ultta motem anliquum a patochianis ptesby- conferre competenlsr oporluit, querimonias ciiain
ictis episcopi titl exigant. parochialium presbyterorum Gallioe £ provinciae
Quia cogr,ovinuis cpiscopos per parochias suas solerlissiine discernere decuil"', quas contra pon-
NOTATIONESCORRECTORUM.
e Mulctari : In concilio sequitur : Ua nempe, ut D nes modis omnibus studeal adimplete.
posiquam ttb excommunicationisinlerdicto ad ordinis C. VIII. f Gattiw : ln conciliis impressis ei a!i-
sui remeavetit locum, cunclas hujus canonis sunelio- quot Gratiani exemplaribus legitur : Galliciw*. !n

QUJEST.111. C. III. ** spalio : Edd. coll. = C. IV. ; 80 Epislola Pelagii II, incerli lemporis
(cf. Greg. M. Ep. 18, 1." 15. ( In Ed. Bas. directa esse dicitur a Gregorio defensori Siciliw. —
Ivo Decr. p. 3, c. 136. ne quisquam — prwsumat : Ed. Bas. = C. V. ** Captil iiicerltim
el quod Gelasio commode non tribuas, cujns quippe temporibus nonduni velusti nioris esset ut
calbedi-aticum exigeretur. — Coll. tr. p. p. 1, t. 46, c. 53. »*sua : Ed. Bas. 3* exstiietit : Edd.
coll. o. = C. VI. 3" bab. A. 589. ~ lvo Decr. p. 5, c. 157. Abbo Flor. ap. Mabill. Yet. an. c. 57. »6 1
Pelr. c. 5, v. 3. 8Tuon ut —in clerum • Edd. coll. o. '» desid. in Coll. Hisp. »9desid. in Edd. B.is.
Lugdd. II, III. *°prwsbyterosaul**diuconos — faligenl: Coll. Hisp. *' uvertere : Edd. coll. o. —disiricle
coercere: Coll. Hisp. = C. VII. hab. A. 815. **add. : sttne : Edd. o. cum orig. **per par. : e;ed. coll.
*°quumdam non solum ergu sttbditos, sed ctc. : Edd. coll. o. ad concilinin inagis accedenies. **ne :
ipsum
eaed. *Tcum carilute, sed cum qttndam juctunlitv lemerilate, nec grutiarum oclione, sed cutn quadam jitdi-
ciaria invenitoiie: eaed.' **sive : Ed. Bas. *" desid. in Ed. Bulini. = C. VIII. »° bab. A. 640. — Coll.
tr. p, p. 2, t. 59, c. 2. Gallaciw : Coll. Ilisp. 51decrevimus: Ed. lias.
817 DECRETJPARS SECUNDA.CAUSA XI. QUJEST. I. 818
tificum snorum rap.icilales necessitas, ul i-omperi- A disposilum, ut sacerdoles per iniiversas vestras
inus, landem compulit in publiciiin examcn dcfcrri. dioeceses constiluli, quoties ad cnnsignandos infan-
Hi enim ponlifices, tit evidens " inquisitio palefecit, les egredimini , ullra modum gravari iiiiiiime
indiscreto moderamine parochianas *' ecclesias debuisscnl. Summa euim praefixa fuerat, vobis,
**
pnvgravanles, dnm in exactionibus superflui fre- ut audio, consentientibus, quaeab eisdem sacerdo-
quenter '" existunt, paene usque ad exinanitionem libus pro labore clericorum dari debuissel. Atque
exlremae virlulis quasdam basilicas perdnxissc pro- hoc, quod luuc placuit, sicul nunc dicilur, minime
bantur. Ne ergo fial de cetero quod constal hactcniis cusloditur. Unde fraternitalem veslram admo-
inordinate praestimtum, non amplius quam duos neo, ut subjectis vestris non gravcs studealis ex-
solidos unusquisque episcoporum praefalaeprovinciae sislere.
*'
per singulas dicecesis suae basilicas juxta syno- C. X. Secundum loci mediocrilatem episcopis con-
(luiii Bracarensem "7 aiiniia illatione sibi expetat vivia parentur.
jnferri, monasteriorum tamen basilicisab hac solu- Item Peliigius Cresconio llluslri6*.
Jionis pensione "8 sejnnctis. § 1. Quum "* vero Illtid magnitudinem tuam minime volumus igncf-
episccpus dicecesim visilal, nulli prae multitudine rare, quod Syracusanae civitalisepiscopiis inler alia,
onerosus exsistal, nec unqiiam quinquagcnarium s quaein caulionum suarum pagina spopondit, boc
numerum evectionis 60excedat, aul amplius quam eliam specialiter sub interpositione pcenaelegitiuic
nna die per unamquamque basilicam remorandi " promisisse legitur, nunquam se a quolibel sux dice-
licenliam habeat. § 2. Quicunque vero pontificum cesis presbytero ullra duos solidos cathedratici
coromdem aliter quam decernimus agendum prae- nomine peliliirum, nec per quainlibel aliam occa •
sumserit, correplioni " procul dubio canonum sub- sioncm quicquam in ejus se dispendio csse geslu-
'* synodalium rum.
jacebit tanquam " constitulorum Quod magniludo lua non solum a prxdicto
transgressor et priscorum Palrum edictorum cor- episcopo, scd de omniuin episcoporuin Siciliae per-
ruptor. sonis competenti solliciludinecustodirc non desinai,
C. IX. Sacerdotesab episcopis suis ullta modum non nec ipsa quoque prandia enormia fieri, sed secun-
graventur. diim mcdiocritatem uniuscujusque loci episcopo ad
llem Gregorms episcopis Sicitim, lib. XI, ep., 20 ". **•
consignationem venienti susceplionis praeparari
Relalum esl nobis, sanclae memoriae dccessoris convivium
" T»,quia nec eo praetexlu paupcribus in-
inei temporibus per Servumdei diaconum, qui cuti damna volumus aut qualibet ratione peftnit-
tunc 6Tceclesiaslici palrimonii curani gessil, fuisse timus.

CAUSA XI.
GRATIANUS. C sinespe testiiulionis in eumsententiam dedit. (Qu.I.)
Clericttsadversus clericum quwstionem de prwdiis llic primum quwritur ulrum clericus pnte civiltm
agitavil, quem ad civilem jtidicem producere voluit judicem sit producendus?(Qu. II.) Secundv, si pro-
reus non nisi ante judicem ecclesiasticumstare vole- ducendus non est, an hwc culpa sil digna suspen-
bat; acior vero polentia civilis judicis illum a pos- iion«.' (Qu. III.) >Terito, si digna non fuerit, an
tessionesua dejecil. Quo audilo episcopus eum ab contemtorem sententiw stti episcopi ittepatabililet
offieio suspendit; ille conlemla episcopi senlentia oporteat deponi.
officiumsuumadministravit. Hoc comperto episcopus
NOTATIONESCORRECTORUM.
aliis autcin et emcndatioribus, atque in codice con- D conciliis impressis leguntur, ut illae, quae in manu-
ciliorumLucensi regio habetiiriGni/icana; ptovincim. scriplis hebenlur, omittanlur.
Nam co leinpore archiepisropus Narhonensis et * Quinqnacjenarium: In variis editionibus Inijtis
ejus provinciai episcopi ad synodos Toletanas con- concilii legitur : quinarium. Verum in codice Lu-
veniebant, quod ex subscripiioiiibus Toletani 111 censi regio, uno Valicano, et altero bibliothecae
apparet. In eo enim TNigeliusNarbonensis melropo- Dominicanaemanuscriptis, et vetustis exemplaribus
lilanus, Sergius episcopus Carcassonensis, et Ne- Gratiani, et Burchardo, et Ivone cst: quinquagena-
bridius episcopusAgathensis, el procuratores Ma- rium. Et hanc lectionem secuttis est Innocentius III
galoneusis et Nemausensisepiscoportimsubscribunt. - in concilio Lateranensi, c. Quum aposlolus, X de
Ejusilein qunque metropclitani, et ipsius provinciae cens. et exact.
episcoporuni subscriptiones in IV el VITolelanis

QUJBST. III. C. VIII. •» add. : eorunrfem : Edd. coll. o. " parochitanas : »• Ed.. Bas. — Coll." Hisp,
*» superfluis : Edd. coll. o. •" frequenles : Edd. Bas Lugdd. II, 111. supra c. 1. dios-
ceses vel basilicas : Edd. Coll.o. •• expensiont : Edd. Ven. 1, Par. Lugdd. — expressione : Edd. Arg.
Mor. Ven. II.. »9 Regino 1.1, c. 8. Burcb. 1. 1, c. 8«. lvo Decr. p. 5, c. 192. •' evictionis: Edd. Arg.
Nor. Ven. II. *' morandi : Edd. coll. «. " tOrreciioni: eaed. *» constitutionumsynodalium transgres-
qua
*'
tores priscorum palrttm edictis corripiendos oportel: CoII. Ilisp. CT constiiutionum: Edd. col!.*8o.=C. IX.
" Ep. 18 (scr. A. 603) '. 15 Ed. Maur. " nostri: Ed. Bas. jam lune : orig. = C. X. Ep. Pela-
7'
gii II. — cf. supra c. 4. — Ans. I. 6, c. 471 (I6S) —••' parare : Ans. — adu : volumm ; Edd Bas.
819 DECRETI PARS SECUNDA CAUSA XI. QUJEST. I. 820
QU7ESTIO I. A maies ancloritale hujus sanctae sedis delega-
GRATIANUS. verint.
1 Pars. Quod clericus apud swcnlaresjudices ac- C. V. Ad smcularia judicia nullus clericus est pet-
ttahendus.
cusandus non sit, Caius papa, epistola ad Felicem
Item Valenlinianus, Thodosius et Arcadius Imppp.
episcopum cap. 2, scribit, dicens ': AAA. '».
C. I. Apud swcularem judicem nullus ciericus Continua Iege sancimus, ut nullus episcoporum
conveniatur.
Nemo iinquam episcopuni apud jiidicem saacula- vel eorum qui ecclesi:v>necessitalibus serviunl, ad
rem aut alios ' clericos accusare pra:siiinat. judicia sive ordinarioriim sive exlraordiiiariorum
judicum pertrabalur. Habenl " illi suos judices, nec
C. II. PALEA a '. his puhlicis est communc cuin lcgibus.
quicquam
< Nullttsjudicum neque preshytcruin, neqiie dia- llem '*: 1.
§ Constanlinus imperator " praesidens d
conum, auiclcricum ullum, aul juniorcs * ecclesiae in sancta synodo, quae apud Nicaeam congregala
sinc licentia " pontiflcis per se distringat aul con- erat,
qiiuin querelam quorumdam " conspiceret
dentnare praesumat. Quod si fecerit, ab ecclesia, coram se delatam ", ait: Vosa nemine ,8
cui injuriam irrogare dignoscitur, lamdiii sil se- cari dijudi-
R poteslis, quia ad Dei solius judicium reserva-
queslratus, quousqiie reatum suuni agnoscat et mini.
cinendct. > C. VI. De eodem. PALEA.
C. III. De eodem. Item ex Concilio Matisconensi I, c. 8 ,0.
Item Marceltinus papa, epist. 11'. < Nullus clericus alium clericum ad judicem sat-
Clericum * cnjuslibet ordinis absque pontificis cularetn accusare, aut ad c.iusam dicendam trahere
sui permissu nullus praesumat ad saecularem 7 judi- quocunque modo praesumat, sed omne negotiiim
cein allrahere, nec laico qucmlibel clericum lieeat clericorum aut in episcopi sui «, aut preshyterorum
accusare. cum arcbidiaconi praesentia flniatur. Qtiod si quis
clericus hoc adimplere *° distulerit, si minor fuerit,
C. IV. Ab eis quisqttejudicandus est, quos sibijudi-
ces elegerit. uno minus de quadraginla ictus »' accipiat, si vero
Itcm ex NicaenoConcilio c 8. bonoralior, triginta dierum inclusione f mulcte-
lur. >
Judiccs atitem 9 alii 10 esse non debent quam " C. VII. De eodem. PALEA. .
quos ipsc, qui impelitur, elegeril, ant quos suo Item Marcellinus { ep. II ad episc. orientales **.
*
* cum consensu haec sancta sedes aut
ejus pri- < Ouaeciinntieconlentiones inler Christianos ortae
NOTATIONESCORRECTORUM.
CAUSA XI. QU*ST.I, C II. ». Apud Burcliarduin, iC orientales, ubi nninero 34 habetur hoc caput, el ex
et in aliquot Graliaui codicibus ex iis, qui hanc eo ciialur in Polycarpo.
Paleam habent*, et in Decretalibus, tit. de foro C. V. B Prmsidens: Quam bumiliter ibi se gesse-
competenli c. 2, citatur ex concilio Parisiensi c. 10. rit Coiislanlitius, docent Eusebius lib. 2, de vita
Verum in concilio Remensi Trosleiano c. 6 rcferlur ipsius, cap. 10; Socrales lib. l,c. 5; Theodoreius
ex Capitularibus, in quibus babetiir bis, id est I. 1, c. 7.
lib. 6, c. 154, et I. 7, c. 159. Simile quid legitur C. VI. d Aut in episcopi sui: In concilio Matisco-
in concilioAurelianensi IV, c. 20, el in Aulissiodo- nensi legitur : aur in episcopi sui, aut in presbyteri,
rensi c. 45. aut in archidiaconi prwsenlia finialur. Vernm in
b
C. III, Clericnm: In epislola Marcellini secunda, prima collectione Decrelalium Bernhardi, til. de foro
el concilio Aurclianensi III. ubi hoc repelilur, et in coinpetenli c. 2, caput hoc refertur eodem modo
Paiiormia sic Icgitur : Clericus cujitslibel ordinis alque in hac Palea.
absqtteponlificissui permissu nullum prmsumat, etc. C. VII ' Item Marcellinus ; ln Vulgatis cilabatur
Verum ob glossas et citationes doctorum nibil cst ex Bonifacio ad episcopos Galliae, sed in aliquot
muiaium. vetustis legitur : Marcel.*Est enim boc capnt in
C. IV. c In concilio Nicaenohodie canon hic non D II epistola Marcellini, et ipsi tribuil Ivo; sequens
babetur; sed ftiisse olim plures canones illius con- autem esl, quod in velustis Graliatii exemplaribus,
cilii supra disl. 16, c. Septuaginta csl adnotatum. et a Burchardo, et lvone citalur ex Bonifacio ad
Quoriim partem refert Julius in rescripto contra episcopos Galliae,ut ibi etiam dicetur.

CAUSA. XI. QU-EST. I. *C. I. ' Cap. Pseudoisidori, cf. Tbcod. cod. I. 16, t. 2, c. 12, cnm inlerpr.. * reliquos:
Edd. coll. o. = C. II, ita in Ed. Bas. 3 c. 6, conc. Paris. hab. A. 615. — Cap. I. 6, c. 156, I. 7 c. 159.
— c. 5, Comp. I, c. 2, X, de foro comp. — Burch. 1. 16, c. 22. *minores : Edd. Arg. Ven. II. — Add.:
cultotes : E. Bas. " Sci«nl«a: orig. = C. III, ' Caput Pseudoisidori, cf. conc. Aurel. 111,c. 52, Ans. 1. 5,
c. 22. Ivo. Pan. I. 4, c. 51. Tsmculatejudicium : orig.. — Ans. Ivo. — Ed. Bas. = C. IV. • Caput Pseu-
doisidori, cf; Tbeod. cod. 1. 4, t. 16. c. 2. * abest ab Ed. Bas. '* abest ab Edd. coll. o. pr. Bas. " nisi:
Edd. coll. o. = C. V. " c. 5, Theod. cod de ep. jud. — Ans. I. 3, 109. Polyc. 1.1, t. 19. — Recentiores
fere omnes, Jac. Godofredum Theod. cod. edilorem seculi, tilulum Tbeod. cod. de episc.judicio tanquam
supposililium rejecerunt, quos vix esl ttt sequamur, quam ex bis, quibus harum rerum accuralior cogni-
lio est, tiliilum illum in anliquissimis Theod. cod. mss. legi cognoverimus; vide V. C. Gustatium Hmnel in
Hauboldi Opp. t. II, p. XCII. '»add.:enim: Edd. Ven. 1,11. Par/Lugdd. '*ex 1.10, c. 4, hist. eccl. Rufini.—
cf. infr. c. 41. '" desid. in Edd. Arg. Bas. " add\ : cleticotum .: Edd. Bas. Lugdd. " defetendum :
Edd. coll. o. ,8 add. : taicurum : Ed. Bas. = C. VI. •• hab. A. 583. — Burch. 1.16, c. 21.— ex conc.
Matinensi : Edd. coll. o. " itnplere : Ed. Bas. " icfifcus : Edd. coll. o. f conclusione : eaed.=
C. VII. »« Captit Pseudoisidori, cf. coiic. Carth. 111,c. 9. — Burch. 1. 3,c. 159. Ans. 1. 3, c. 22. lvoDccr.
p. 3, c. 205. * in Ed. Bas. ailscrihitur Marco P.
i 82« DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA XI. QUJSST. I. S23
fuerinl.ad ecclesiam deferantur, el ab ecclesiasticis A Gratian. Subaudiendum esl, si publicorum judicio*-
viris lerminentur. Et st obedire e noluerint, quo- tum cognilionempetietit; episcopale namquejudicium
usque obediant a liniinHius ecclesiac excludan- nihil obestab impetatote postulare.
lur. > Unde in Carthaginensi Concilio VIIIlegitur 1B":
C. VIII. Nequepto civiti, neqtte pto criminali causa C. XI. Proprio privetur honore pitblicijudicii cogni-
1 lionem ab
episcppusapud civilem judicem proaucalttr. imperatore postutans.
Item Bonifacius ad episcoposGallim h *». Placnit, ut quicunque ab imperatore cognitionem
Niillus episcopus neque pro civili, neque pro cri- publicorum judiciorum petierit, honore proprio pri-
minali causa apud quemvis judicem , sive civilem, vetur. Si autem episcopale judicium ab imperalore
sive miliiarem producatur vel exhibealur. Magistra- poslulaverit, nihil ei obsii.
lus enim, qui boc »*jubere ausus fueril, amissio- Gratian. Sic el sequentes aucloritates inlelligendm
nis »• cinguli »6condemnatione pleclelur. sunl, quibus clericorum causns non ttisi clerici co-
C. IX. Quilibet clericus non esl in publico exami- gnoscere jubenlur.
nandus. Unde Gelasius papa scribit EzechimComiti *• :
Ilem Silvesler papa in SynodoRomana, c. H » »7. C. XII. A swcttluri judice clericus non est audien-
Teslimonium clerici adversus laicutn nemo reci- B dus.
pial»", nemo "enim* clericum quemlibet in publico Christianis gratum semper debel esse, quod :ib
examinare praesumat nisi in ecclesia. eorum poscilur dignitate pi-ieslandum, quia Deo
Gratian. Item Codicis libro I, titulo de episcopis servientibus beneflcium negare non convenit. Sil-
et clericis. Imperator Theodosius »9: Nec bonore, nec vester 'ilaque' alque Fausiinianus, qui se a cuna-
legibus episcopus ad testimonium 'dicendum* Dagi- bulis clericos confllentiir, a Theodora se opprim'
letur. § 1. ltem dixil: Episcopum ad lesiimoniui» per violenliam conqiieruiilur, qui *7dicunt se iuge-
dicendum admilti non decet, nam et persona deho- nuos atque Deo auclore prislinae conditionis nexibus
noratur »°, et dignitas sacerdotis excepta confun- absolutos, in sortem deterrimae iterum servilutis
detur. addici *8, et per auctoritatem regiam contra leges
Novella Consiiiulio ". publicas, quum clericali cingulo " lenereiilur ad-
Episcopus non flagitelur ad tesliinonium jnreju- stricli, per archidiaconum urbisGrumentinae esse *•
rando k, sed evangeliis tantum coram posilis. § 1. convenlos, quum constet eum, qui coeleslem mili-
ltem : Sed judex niiltat ad eum ex suis minislris, lem pulsat, non nisi ejus forum debere sectari. Et
uiproposilis sacrosanclis evangeliis, secundum quod ideo, dilecte lili *', depenso *' salutalionis affatu,
decet sacerdotes, dical *' quae noverit. C supradictos clericos libi commendo, ut, si ad dele-
C. X. Clericus ad civilemjudicem ctericum perdu- galorum judicium eorum adversarii venire con-
cens analhema sil. temserinl, subhmitalis tuae luilione vallentur.ne
Ilem Silvester in epilogo Concilii Romani",": quid illis aut surreptio, aut inimica legibus violentia
Si quis clericus accusans clericum in curiam '* necessilaiis imponat, quia qui iudfcium refugit ap-
introierit, aualhema sil. parel eum de justitia diflisam.
NOTATIONESCORRECTORUM
* Et si obedire : Hnecusque ad finem non leguntur epilogo ejusdem concilii balieltir : Teslimonium laici
in ipsa epislola, sunl lameii apud Burcbarduin et adversus clericum netno recipiai. El eodem niodo le-
Ivonem. gilur iu capitulis Hadriani c. 72, in conoilio Tribur.
C. VIII. t» Iloc adscri.bebatur Marccllo, sed, ut c. 4, el ex ipso apud Burchardum et lvonem.
dictiim esl in proxima superiore noiatione, in ve- ' Jurejurundo : Diclio hoecnon est in Novella. Bt
tuslis codicibus Gratiani, et apud Biiiehardtiin, et verba granca,quae ad boc fachiiit, snnl hncc : 0'vSsvi
Ivonem part. 5, c. 278 Iribtiiitir Bonifacio, el sic csl D Se rS>vapxbvroiv e\tarat rov; QeafiktaruTOv;eTtiaxo-
niiiialuin. Fere eadetn bahenlur apud Julhiiiuni wouf uvayxat,itv tlc StxaarnptovTtupuyiveaOateiti rS>
aniecessorein novell. 123, cap. 10, quod in aliis, velpui u.aprvpia.v;\iS, esl: Prmlerea nulti niagislratuum
quae noiuine Bonifacii ciiantur, soiet evenire. Et tirebit Dei timanlissimos episcoposcogere, ul perhi-
Ivo eadem parte c. 569, hoc ipsiim caput citat ex bendi teslimonii causa injus prodeanl.
lihro constiiiiiiontim, additis nonnullis verbis quae C. XI. t ln anliquis etiam codicibus cilatur Car-
sunt apud Juliaiium. thaginense VIII, quo noinine videtur significari con-
C. IX. > In synodo Romana sub Silveslro c. 14, ciliuin Milevitaiium , iu quo capul boc exstaL,
el in Panormia legilur codem modo atque apudGra- cap. 19.
lianum, ac propterea nihil est m.utaium. Verum in

QU^ST. 1. C. VIII. " c. 10. Nov. 115, apud J-nlianum. — Aulh. **Nullus epismpus Cod. "
de
epp. et clerc. — Burch. 1. 1, c. 168. Ivo Decr. p. 5, c. 278, 369.
»6 sbiguli : Ed. Nor. = C. IX.
hmc): Ed. Bas.
»7
amis-
sione tetitm et cing. : Edd. coll. o. ex apocrypbo con-
sliluto Silvestri. —Ans. 1. 3, c. 25. Bnrch. 1.2. c. 104. Ivo Pan. I. 4, c. 89. Decr. p. 6, c. 278. »8atci-
piat: Ed. Bas. —*91. 1, t. 3,c. 7. 30 inhonoralur : Edd. — Bas. Lugdd. — oneralur: Edd. rell. »' Jul. ep.
nov. 115, c. 9. Autb. Sed judexCod. de epp. et clerc. lvo Docr. p. 5, c. 569. »*dicant quw nove-
rint: Ed. Arg. — dicant quw noverunl : Ed. Bas. = C. X. 33ex decerptionibus ex decrelis S. Silvesiri,
cf. apocryphum conslitulum Silveslri. — Ans. 1. 7, c. 170. 3*in curia et qui in curiam intruverit : Ed.
Bas. = C. XI. »* lmo ex conc. XI. Carlb. bab. A. 407. — cf. Baller. in Edd. opp. Leonis M. t. 5. p.xcv.
= C. XII. »»Capul inceiti lcmporis. — Coll. tr. p. p. 1, t. 46, c. 42. 37eo, qnod : Ed. Bas.— quia:
Edd. Lugdd. II, III. 38adijci: Edd. Nor. Ven. I. *9add. : o/im : Edil. coll. o. *" ecctesice • Ed. Baj.
*' desid. in Edd. coll.
o..pr. Lugdd. *' depenscv: Edd. coll, o.
223 DECRETI PARS SECUNDA.CAUSAXI. QUJEST. I. 824
C. XIII. Non nisi ad episcoporumjudicium clericus V C. XV. Aclor (otum tei sequalut.
vocetur. Item Pelagius papa BenegestoDefensoti »*.
Idem Crispino el Sabino episcopis*». Experientia; luae praesenli auctoritate inandamiis,
Silvester et Faiisiinianus ecclosiae Grumenlino; ul in causis, in quibus quaelibet ecclesiastici oflicii
clerici lacrimosa nobis insinuatione conquesti sunt, persona loco petitoris exsisiit qtiemquani laicum
libertalcm sibi domini sui benignitate concessam pulsalur, apud sn:c provinciaejudicem suas propo-
heredum ejus oppressione pulsari, sibique in cieri- nere aciiones non deserat ••. In iis vero** negotiis,
catus ofBcio pnene a cunabulis servientibus, etiam in quibus ecclesiastici oflicii persona pulsalur, lotius
manumissore vivente, in eodem actu nibiiominus siibmolo pulsaiionis obsiaculo ad episcopi vel pres-
consliltitis, divinis ministeriis impendere servilium byterorum, in locn, ubi quaestio verlitur, conslitu-
iion licere, quutn, si petitionem verilas stibsequatur, toruin, occtirrat indifferenter examen.
contra patris et aucloris sui faclurn venientibiis nt C. XVI. De eodetn.
indignis hereditas legibus auferatiir, nec eis liceat llem Sergio Cancetlatio *T.
bercdilatem capientibus contra ** auctoris sui *" Si ijuisqiiam clericus, sive inferioris sive potioris
prosilire judicium. Et ideo, fratres earissimi, quo- gradus, petitor existat, et contra laicam personam
niain se etiam *• ab archidiacono diclae ecclesiae suas dirigat acliones, iste modis omnibus non alihi
quertintur oppressos, qui per eorum abscnliam mo- quam apud provinciaejudicem negotium suum dictu-
deratoris judicium promisit eos esse secuturos *7, rus *8occurral. Si quis autein laicus clericum cu-
calcalis oinnibus rationibus **, el *° contra leges di- jusctinque gradus dtixcrit esse pulsanduin, ad cpi-
vinas eWpuhlicas pulsalis fortim suum pulavit au- scoporum judicium in eadem civitate vel lerritorio
ferri, in vestro judicio, qtiisquis ille est qui clericum constiliiloriiin proponat eas, quas se habere existi-
lacessit *°, adveniat, ut ecclesis jura, quae vetusti mat, acliones. Quera ordinem legibus per omnia
principes assidua sanclione flrmaverunl, impetitis convenientom atquo consenlaneum demonslrari ilU
clericis non ncgentur. regula manifestat, quae praecepit actorem forum
C. XIV. Ante judicem civilem sacerdotes non accu- scniper sequi pulsati. Clericis vero pulsalis in epi-
seniur. scopali judicio forum compelere, principalium (fuo-
llem Alexander omnibus orthodoxis, per divetsas que sanctionum designat auctoritas.
ptovincias Chtislo Domino famulantibus, ep. 1, ltem in Concilio Agathensi, c. 32 legiiut m *9:
c. 1 ". C. XVII. Episcopo non petmitlente aptid swculatem
Relatum est ad bujus sanctgeet aposlolicae sedis judicem cleticus pulsati non debel.
apicem, cui summarum disposiliones causarum et Clericum nullus 60praesumat apud snecularem ju-
oinniurn negotia ecclesiarum ab ipso Dotnino tradila dicem episcopo non permittenle pulsare; sed *', si
"* "
sunt, quasi ad caput, ipso dicente "' principi apo- pulsalus fueril, non respondeat vcl proponat,
slolorum Pelro : Tu es Pettus, el sttpet hanc pelrmn nec Mitdeatcriminale ncgotium in saeculari judicio
cvdificaboecclesiammeam, quod qjiidcm aemuliCliri- proponere.
sti, ejusque sanctae ecclesiae insidialores, sacerdotes C. XVIII. Cletictts suo ittobediensepiscopo depositut
Dei ad judices puhlicos accusare praestnnant, quiim curim tradulur.
magis apostolus Cbrislianoritm causas ad ecclesias /tem Phts papa, epist. // 6*.
deferri et ibidem lcrminari praecipial. Taliter prae- Si quis sacerdotum vel reliquorum clericornm suo
varicanles praevaricati " sunt in Deum siitim, et episcopoinobediensfueril, aut insidias ei paraverit.aut
non obediunt praeceplis cjtis. conluineliam, aut calumniam, aul convicia inliilerit",

NOTATIONESCORRECTORUM.

C. XVI. m In concilio Agathensi, c. 52, in prima D cpiscopi sui laicos pulsarent; et cum originali con-
parte.legilur: Ciericus nec qttemquamprmtumal, elc. cordat Ivo.
el. poslerior ejusdem capitis pars(quae habetur supr. C. XVHI. n Aut convicia inluleril: Sic eliam in
5, q. 6, c. fin.), in qna quasi ex adverso agiiur de vetuslis, et aptid Anselmum et Polycarpum; sed in
hiicis, qui ecclesiam vel clertim vexanl, ostenditin epistola ipsa et apud Ivonem non habeniur ista
priore dictum csse de clericis, qui sine permissu verba.

1. C. Xlll. *» incerlum. '* add. : patris el : Ed. Bas. *»add. : faelum : ib.
QO^ST. " Caput
*8 aeque *• desid. in Edd. Bas. Lugdd.
desid. ib. securus : ib. desid. in Edd coll. o. pr. Bas. Lugdd. 11,111. »' Captit Pseu-
— eodem : Edd. rell. *° tacessetit: Edd. Bas. Ven. 11. Par. Lugdd. = C. XIV.
II, 111. et — I. c. 37. 1. 1,1. 2. *' add. :
doisidori, cf. Innoc. 1, ep. 4, et conc. Carlh. III, c. 9. Ans. 2, Polyc. »*Ep. lncerti
Domino : Ed. Bas. -- cf. Mallh. c. 16, v. 18.— "» ptmvaticavetunl : Edd. coll. o. =C. XV. ** desinat: Holst.
temporis. — Coll. tr. p. p. 2, 54,l. c. 13. Holslenius ex c.oll. Deusdedit c. 115.
— "6 eroo:Ed. Bas. =C. XVI. " Ep. inccrti .temporis. •» dicrarurus : Ed. Bas. =
1 1 Ed. Bas.
C XVII. »' hab. A. 506. Ivo Decr. p. 6, c.63567. — cf. infra c. 47. «*60 nequaquatn : Coll. Hisp. de-
sid. in Ed. Bas. " desid. in Coll. Hisp. nec : ib. = C. XVIII. Caput Pscudoisidori. — Ans. I. 8,
c. 17. Ivo Decr. p. 5, c. 245. Polyc. 1. 4, t. 54.
825 DECRETI PARS SECUNDA.CAUSA XI. QUJEST. I. 826
et convinci potnerit, mox depositus ° curiae tra- A in sancta Dei ecclesia ne flat convenit abdicari. Si
dalur, el recipiat P quod inique gessit. qui vero clerici vei monacbi invenli fuerint conju-
C. XIX. Principali cogatttr auelorilate qui plebem rantesaut conspirantes, aut phralrias vel factiones
invasum non vult deserere. componentes aliquas suis episcopis aut clericis aliis,
Item ex Concilio Cartbaginensi III, c. 38 6". oinnino cadant de proprio gradu.
Petimus, ut digneinini dare fiduciam, qua *•*ne- C. XXII. Clerici conspiranles proprio amisso gradu
cessitate ipsa cogente liberum sit nobis rectorem 6T relrudantur in carcerem ; celeri excommttnicenlur.
ltetn Calixlus Papa Episcopis Gatlim, epist. 11 ".
provinciae secundum statuta gloriosissimorum prin-
Conspiraiionum crimina vesiris in.panibiis vigere
ciptim adversus illum adire, qui plehem i, quam in- et plebes contra episcopos suos conspi-
hodie secunduin aiidiviinus,
vaserat, usque commonilus, quod rare nobis inanifesium
stalutiim fuerat, relinquere conleninit, ut qui mili estT*; cujus criminis asluiia
ndmoniiioni sanctitatis veslroe •* acquiescere noluit non solum inler Christianos abominabilis esl, sed
et emendare illicitum, auctoritaie judiciaria proti- cliam intcr etbnicos T7, et ab exleris legibus prohi-
hita. El idcirco hiijus criminis reos non solniri ec-
nus excludalur. Aiirelius episcopus dixit: Servala 78
clesiasticae, sed etiam soeculi damnanl lcges, et
forrna disciplinae non aesiimabiliir appelitus, si *a*
non solum conspiranles.sedetiamconsenlientcs ejs.
vestra charitate modesle conventus recedcre detre- B
Anlecessores veronostri cum plurima lurba episco-
ctaveril, qiuim fuerit suo contemtu et contumacia eoruui in sacerdotali honore sunt
facienle *etiain* auclorilate judiciaria conyentus. porum, quicunque
atit cxistunt clcrici, honore, quo uiunlur,
HonoratuselUrbaiius episcopi dixerunt: Hoc euim' 9 positi
omnibus placet. 'Ab universis episcopis dictum esl: carere pracceperunl; ceteros vero comniunione pri-
vari el ab ecclesia extorrcs fieri jusserunt, onines-
Juslum esl, placel*.
qucsimiil ulriiisque ordinis viros infames esse cen-
C. XX. A principibus corrigantur quos ecclesia cor- suerunt, et non solum facientes, sed et 79 eis con-
rigere.non valei. sentientes.
Item Gregorius papa r T0. C. XXIll. Clerici aut monuchi conjuranies proprio
Istud esS, quod a vohis poposcimus et iiuiic ilcrtuu priveniur lionoie.
Tl
poslulamus, ut Paulinum Aqtiileieiiseni pseudo- Item ex Concilio Clialcedonensi, c. 18 •*.
episcopum, et illuin Mediolanensem episcopiim ad Si qui clerici aut monachi rcperti fuerint conju-
«lemenlissimum principem sub digna custodia diri- ranles aut conspiranles, aut insidias ponenles cpi-
galis, ut ei iste, qui episcopus essc nullalenus po- scopis aul clericis , gradu proprio peniltis abjician-
3esi, quia contra omnem canonicam consueludinem C tur.
factus est, alios ultra non perdat, et ille, qui contra '
C. XXIV. De eodem.
morem anliqiiiim eiiin ordinare praesumsitT», ca» Item ex Concilio Toletano * •'.
iioniim vindiclae subjaceat. Si clerici aut monaclii invenli fuerint conspirauies,
C. XXI. Proprium gradum amitlant clerici conju- aut per conjiii-alionem cahtinniam machinantcs cpi-
rantes vel conspiranies. scopis vel clericis, proprimn aniittanl graduin.
Item in Concilio Chalcedonensi, c. 18 ". C. XXV. Deeodem.
Conjurationum el conspiralionum crimen, quod Ilem ex Concilio Aiirelianensi III. c. 21 •'.
apud Graecos dicitur tppurpia, Ipublicis eliam legi- Si qui clericorum (ul nuper multis 8S locis per 8*
bus certum est penitus inhiberi. HocT*multo magis stiperbiam diabolo iiisiiganle actnm fiiisse perpaluil)
NOTATIONESCORRECTORUM.
° Deposilus: Abest ista diclio ab originali et D mile quiddam referlur ex Gelasio ad Joannem ma-
Ivone. gislrtim inililutu; sed in eo libro ssepe pro Pelagio
P Et recipiat: In epistola Polycarpi et apud An- scribitur Gelasius. Anselinus quidein integram epi-
selmuin legiliir: Qui aulem facit injuriam, recipiut stolain Pelagii refert, cujns prior pars est hoc ca-
hocquodinique gessit. pui, posterior" vero cap. Nec licuit, sup. disi. 17.
C. XIX. i Qui plebem: Hasc usque ad vcrs. Con- C. XXIII. Hic canon est pars canonis 18 con-
temnit sunl a colleclore ex verbis in eodem capilc cilii Chalcedonensis, qui paulo ante c. Conjuraiie-
praecedentibits huc comportata, ne illu omnia refe- num int.eger ex alia rcferlur versione.
renda essent. C. XXIV. * Ivo eiiam el auclor Polycarpi * eilat
C. XX. r Hoc capitulum in Polycarpo refertur ex Toletano; sed in nullo esl inveiiium, etesliden»
sine auctoris nomine; in libro aulem 7, lit. 5, si- canon cuiu priore, verbis taniuin muiaiis.

QU^ST.I. C. XIX. *»hab. A. 397.,7—Coll. tr. p. p. 2, l. 17, c. 27, p. I, l. 1, c.83. 66qnuniam :

Coll. Hisp. — qualenus : Ed. Bas. ef recr. : Ed. Bas. **nostrm : ib. 69 ergo : Coll. Hisp. —- Edd,
coll. o., recte, quotiiam his inlcrrogalio inest. = C. XX. T0ex eademep. Pelagii, ex qua c. 4. D. 17. —
Ans. 1. 12, c. 42, (43. Polyc. 1. 1, t. 15. T1 Paulum : Ed. Bas. " prmsnmserii : Edil. coll. o.
= C. XXI. T* hab. A. 451. — cf. infra c. 18. T» sed : Ed. Bas. = C. XXII, T» Caput Pseu-
doisidori, cf. conc. Chalc. c. 18. — Burch. 1.10. c. 64. Ivo Decr. p. 5, c. 546. p. 12, c. 85, Polyc. 1.4,
t. 39. " nunciatum : Ed. B:ts. — mandatum : Edd. rell. TTadd. : publicanos : Ed. Bas. T8et — eis :
desid. in Ed. Arg: T*sed etiam cons. : Edd. Bas. Lugdd. — seu eis cons. : Edd. rell. =G. XXIII. *s
hab. A. 451, — interpr. Dionys.
"
— Ans. I. 8, c. 16. Biirch. I. 10, c.64. Ivo Decr. p. 12, c. 87. Polyc.
I. 4, t. 34. = C. XXIV. et Ans. 81 Idem cap. conc. Clutlc. ex versione prisca. — Burcli. I. 10, c. 69.
Ans. 1. 8, c. 18 (17). Ivo Decr. p. 12, c. 88. Polyc ib. = C. XXV. »' hab. A. 55S. *' in mu/l. : Edd.
coll. o. •' per. sup.: desid. in Coll. liisp.
827 DECRETl PARS SECIJNDA. CAUSA XI. QU^EST. I. S-28
rebelli auclnrilate se in linuin conjuratione intercc- ,i C. XX\'I1. Imperatori tribulnm ecclesia denegare
denle 8*collegerinl, el aut sacrauieiila inter se dala, non debet.
aut cliarliilain 8e conscriplam fuisse patueiit, nullis Item Ambrosius contra Auxentium, in oraitone cle
excusalionibus *haec* pracsumtio elabalur 87; sed tradendis basilicis.
* Si Iributtim pelit iinperator, non10* negamus :
re 8a detecta, quinn in synodum 89 vcntuin fuerit,
in praesumlores " juxla personariiin et ordiniim agri ecclesiaesolvunl10t tribiiluin. Si agros desiderat
habel vcndicandoruin "*.
qualilatem a pontificibus, qui lunc in unum collecti iniperalor , poteslalem 103cos, si Hhiium est:
fuerint, vindicetur, quia sicut carilasex praeccptis Ac paucis inlerjectis : Tollanl
divinis corde, non charlulae conscriptione vel con- imperalori non dono, sed non nego.
jurationihus 91 est exhibenda , ita quae 9* supra sa- C. XXVIII. Poleslalibus Iribttla non sunt deneganda.
cras adniitlunlur scripluras auctoritate et distri- Ideui in commentariis att c. 3. Lucw lib. IV. c.
ctione ponliflcali sunt reprimenda. penull.
Magnum quiiieni esl et spiritale 10*documentum,
C. XXVI. Inter clericos etluicos causm exorlm ab quo Christiaui viri sitbliinioribus polestalibus do-
episcopis audianlur.
cenlur dehere esse subjecti , ne quis constitiiliosem
ltem innoccnlius Papa ad Vtclricium Relho- rj lerreni regis pulet esse solvendam. Si enim cen-
matjensein, episl. 11. c. 5 9S. sum 10"Dei Filius solvit, quis tu lanlus es, qtii non
Si quae causae vcl conlentiones inier * clericos, putcs 106esse solvendum?
vel "* inter 'u laicos et clericos lam stiperioris ordi- Gralian. Item Apostolus : Omnis anima subliniio-
nis quametiam inferioris fiierint exort:c, placuit", ribus polestalibiis subdita sit. Item Pettus 10TApo-
iit sccundiim synotliim Nicaenain90congregatis om- slolus generaitlet omnibus fidelibus scribil : Eslote
iiibus 9T ejusdem provincke episcopis judicium T subditi dominis vesttis sive regi, quasi praecellenli,
terminetur •". sive ducibiis, tanquam ab eo missis ad vindictam
Gratian. Qnum ergo his otnnibus auzloritatibtts nialefactorum, laudein vero bonorum.
clerici uiile civitem judicem dene.gentur producendi, C. XXIX. De swcularibus negotiis episcopus cogno-
scere non debet.
qntitn (nisi prius deposili, vel nudali fuerini) curiw
Ilem ex episl. I. Clemeniis ad Jacobum fralrem
iton sinl reprwsenlandi, patet, quod ad swcularia ju- Domini 108.
dicia clerici non sunt petltahendi. Te quidem oportet irreprehensibiliter vivere, et
II Pars. § 1. His ila respondetur: Clerici ex o(fi- summo studio nili, ut omnes vilae.hujiis occupatio-
cioepiscopo sunt suppositi, ex possessionibusprmdio- C nes abjicias : ne lidejtissor exsistas, ne advocatus
rum imperatori sunl obnoxii.Ab episcopottnciionein, litium fias, nevein ulla 109aliqua occupatione pror-
etcimationes et primilias accipiunt; ab imperalore sus inveniaris mundialis negotii occasione perplexus.
vcro prwdiorum possessionesncinciscunlur. Unde Au- Neque enim judicem aut, 10cognilorem ssecularium
gustinus ail super Joaunem 99; Quo jtire villas de- negotiorum hodie te ordinare vult Christtis.ne prae-
fendis? divino, an humaiio ? Ilequire in principio, focatus praesentibus hominum curis non possis verbo
ttbi differenlia signatur inler jus nalurate et jus ton- Dei vacare, el secundum veritalis regulam secer-
slilutionis. Quiu ertjo nl prmdia possideantur impe- ncre bonos a inalis*. Ista »" namque opera , quae
riati lege factum est, pntet, qttod derici ex prwdiorum libi miiuis congruere' siiperius* exposuimus "*, ex-
possessionibusimperatori sunl obnoxii. hibeant sibi invicein vacantes laici TT, et te nemo

NOTATIONESCORRECTORUM.

C. XXVI. u Veiintcr: Sic in ediiione conciliorum D SS. Patrum , in qua caput noc referlur, Iegilur :
tribus toiuis. ln illa aulcni quatuor loinoriim abstint jurgium.
bx-c : vet intcr laicos cl clericos. ln Graliani codici- C. XXIX. TT Vacanteslaici: In epislola Clementis
bus lcgebattir : conlentionesintcr clericosel laicos". legitur : discentes, irf est luici; sed Gratianus etiani
v Judicium : In aliquol ediliniiihus ipsius epislo- infra post Paleam Clericum nullus eodem niodo legit
Iae , apnd Aiiselniiiin , Capitularibus, el in epistola alque hic.
Nicolai episcopis Galliae, in appendice Bibliolhecae

QU^ST.I. C. XXV. 8" inlerdicente : Ed. Bas. 80 charlula conscripla : Coll. Hisp. *7prwvelelur : Coll.
Hisp. —tabutur: Edd. Par. Lugd. I, —*9labilur : Edd. Arg.—labetur : Edd. rell. 88 res : Coll. Hisp.—
Edd. coll.o. pr. Bas. Lugdd. II, III. synodo : Ed. Bas. 90prwsumloribus : Coll. Hisp. 91 conjnru-
tione : Edd. coll. o. "quod— ndmitlitur — esl reprimendum : Coll.** Hisp. = C. XXVI. 93 scr. A. ,404.
— Ans. I. 2, c. 53 (52). 9i vel — clericos : dcsid. in Coll. Hisp. Edd. coll. o. — Ans. •» pl., ul :
desid. in Coll. llisp. 96cf. conc. Nic. c. 5. 97desitl. in Coll. Hisp.10198 judicio terminenlttr : Ed. Bas.
»9cf. Dist. 8, c. 1. = C. XXVII. ,co non ei : Edd. Bas. Lugdd. solvanl : Edd. coll. o. ,0! viudi-
candi : Ed. Bas. 103tollat sibi, libitum est, eos : ih. — lolidl eos, elc. .: Edd. rell. = C. XXVIII. 10"
s/jcnVe ; Edd. coll. o. 105Matth. c. 17. 106;>u!«s: Edd. coll. o. — Rom. c. 15, v. 1. 1071 Petr. c. 2,
v. 15. = C. XXIX. '•'Ex cp. Clem. I, quam Riifinus latinam fecit. 169desid. in Ed. Bas. »'• neqi(e:
Edd, Coll. o. "' Hwc ergo : Ed. Bas. — Hwc vero : Edd. rell. "• diximus: Edd. coll. o.
829 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA XI. QU^EST. I. 830
occupet ab his studiis, per qtiae salus omnibus "•' A cendns perlraxisse reum ad judicem non suum, quia
dalur. de civili causa non nisijudex civilis cognoscere debet.
C. XXX. ln his, qum ad communis vitw ttsum perli- III. Pars. § 1. Econlra ea , qttm in acloris defen-
nent, laici sibi invicemoperatn denl. sione dicla sunt, verisimilia quidem videnlur, sed
llem ibidem conlinenier "*. pondere carent. Sacris enim canonibus el forensibus
Sicul enim lihi "• impietatis crimen est negleciis legibus lam in civili quatn in ctiminali causa cleticu*
verhi Dei sludiis sollicitudines suscipere saeculares, ad civilemjudicem perlraliendus negalur.
ita *et*unicuiqiie laicornm peccatuin est, nisi invi- Undein epist. 1. Cleuienlis ad Jacobutu
legilur "° :
cem sibi etiam in his, .quaead communis vitae usum C. XXXII. Fratres apud presbylerosjudicenittr.
pertinent, operam fideliler dederint. Te vero secu- Si qui ex fratribns negotia habenl "' mler se,
rum fiicere ex bis , qnibus non debes inslare "', apud cognitores saeculi non jiidicenliir, sed apud
omnes communiler elaborent. Quod si forie seme- a
presbyteros ecclesiae quicquid illud est dirimatur.
tipsis hoclaici non intelligtinl, per diaconosedocendi C. XXXIII. Nullus clericus propler aliquam cuusam
siini, ui libi solius ecclesiae solliciludines derelin- intret curiam.
quant " 7. llem Silvester Papa in epilogo Concilii Romnni "*.
Gralian. Ex his omnibus datur inielligi, quod in R NIIIIIISclericus, vel diaconus, vel presbyter pro-
civiti causa clericus ante civilemjudicem conveniendits picr qiiam lihet causam intret in curiam , nec ante
est. Sicut enim ecclesiasticarum legum ecclesiasticus judicein civilem x causam »" dicere praesumat.
judex esl adminislrator, ita et civilitim non nisi civilis C. XXXIV. Ecclesiasitcum , non forense judicium
debet esse exsecutot. Sicut enim Ule solus hnbei jus pwnilens expelat.
inlerprelandi canones, qui habet poleslatem condendi ltem Leo Papa ad Rusitcum, episl. XC.
eos, ita ille solus civilium tegum debet esse interpres, ul. XCII. c. 9 "*.
qui eis jus el auctorilalem imperlit. In criminali vero Aliud quidem est debita juste reposcere, aliud
causa non nisi ante episcopumest clericus examinan- propria perfeclionis amore conienuiere. Sed illici-
dus. Ethoc est illud, quod legibus et canonibttssupra torum veniam postulantem oportet etiam a mullis
"" : Omnia mihi
definilum esl, ut in criminali videlicel causa ante ci- licilis abslinere, dicente Aposiolo
vilem judicem nullus clericus producatur, nisi forle licenl, sed non otnnia expedittnt. Unde si quis poeni-
cum consensu episcopi sui; veluti, quando incorrigi- tens babet causam, qtiam negligere forle non debeat,
biles inveniunlur, lunc detraclo ets officiocuriw tra- melius "• expeiit '" ecclesiasticum quam forense
dendi sunt. iudicium,
Unde Fabianus Papa ait ep. //. Eptsc. orienia- * Gralian. Non ait propter criminalem lantum, sed
libus " 8: generaliter propter quamlibet causam , tam civilem
C. XXXI. Qui episcopo insidiatur semoius a clero quam criminalem inleliigens.
curim tradatur. Unde Theodositis imperator "8 ;
Slaluimus, ul, si quis clericorum suis episcopis C. XXXV. Cuicunque licel sacrosanctm sedis anli-
infeslus aut insidialor fuerit, 'eosque criminari vo- slilis jttdicium etigere.
luerii, aut con«pirator fuerit* " 9, mox ante exami- Quicunque litem babens, sive 'possessor "9 stvi<
natum judicium submotus a clero curiae tradatur, peliior fuerit, vel in initio litis veldecursis tempo-
cui diebusvitae suae deserviat, et infamis absqueulla rum curriculis, sive quiiin iiegoliuin peroratur, sWe
restitutionis spe permaneat. qiium jam cceperil promi senlentia, judicittni elcge-
Gratian. Quia ergo isle non in criminali, sed in rit sacrosanciae sedis 130antistitis, illico sinc aliqua
civilicausa clericum ante civilem judicem ptoduxit, dubitalione, eliamsi alia pars refragatur, ad episco-
non esl judicandus ttansgtessot canonum, nec est di- porum judicium cum sermoneliligantiiim dirigaturT.
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. XXXIII. * Citiifem: In epilogo synodi Romanae D 1. 6. Capitul. c. 281., et in concilio III Valeniino
sub Silvestro, unde hoc videiur siinuiim , legiiur: sub Lolhario, elapud Ivonem, et Anselnitim scqtiun-
cincturh; cingulo enim niililes acmagistratus ab im- turhaec: Multa enim, quw in judicio captiosm pre-
peralore donabanlur. seriplionis vincula* nonpatiuntur, invesligat, elpto-
T
C. XXXV. Dirigatur : In Cod. Theodosiano, mit sactosancim teligionis auctorilas, ac sialim ad-
lib. 16. tit. de episcopali judicio 1. 1., quaerepelilur neclilur cap. sequens : Omnes itaque causm.

QOEST.I. C. XXIX. "«nomimfms^eicd.^C.XXX. "*exeademClem.I.--Ans.l.7,c.60. ".» ubique : EJ.

"7 Ed. Bas. — telinquant: Edd. rell.=
Arg. — add.: o Clemens.-Edd.coII. o. il'vacate: orig. telinquantut:
C. XXXI. "8 Caput Pseudoisidori, cf. Tlieod. cod. 1.16, t. 2, c. 59.— Ans. I. 7, c. 159 (175). Polyc.
1. 4, t. 31. »19e*s!ireri£: Edd. coll. o. =C. XXXII. 1!0 cf. ad c. 50. — Ivo Decr. p. 6, c. 545. Polyc.
1. 5, t. 1. '*' habuerint: Ed. Bas. = C. XXXIII. "• Caput Pseudoisidori, cf. c. 16, apocryphi consti-
tuti Silvestri. '" add. : suam : Edd. coll. o.= C. XXXIV. »" Ep. 167. Ed. Baller. scr. A. 458> vel
459. — cf. infraDist. 1, depcen. c. 65. — Ans. I. 11, c. 141. "» 1 Cor. c. 6, v. 12. "• add. : est
illi, ut: Edd. coll. o. pr. Bas. "7 expetat: Edd. Bas. Lngdd. II, III. — exspectel: Edd. rell.= C. XXX V.
"8 c. 1. Theod. cod. de ep. jud. — cf. not. ad. c. 5, snpra ead. —Cap. 1. 6, c. 566, Ans. 1. 5, c. 108.
Ivo Decr. p. 16, c. 512. »*9 poss., sive : desid. ap. Ans. — ' 30 legis : Ans. Ivo. — Cap. * juricula : Ed.
Rom. operarum vitio.
831 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA XI. QlvEST. I. 852
C. XXXVI. kllem Gregorius lib. Xl.epist. 54. Joanni'*'defeiuori
eunti in Hispaniam monendo ciicil :
Item ibidein "'.
C. XXXVIII. Presbytet apud episcopum tantttm
Omnes ilaqnecaiisae, qiiae*vel*praetorio jurevelci- judicari debet.
vili tractantiir episcopornm scntentiis terminatae per- De persona presbyleri hoc allendendum esl,
*
petuo slabililatis jure firmenltir, nec ulierius liceat quia *, si qtiam causam liabnil, non ab alio tener.
retraclari negotiiim , quod episcoporum senlcntia sed'** episcopus '*» ipsius adiri debtiil, sicul no-
**' de
deciderit13*. § 1. Testimoniuni eliam, ab uno licet vella1**constitiitio manifestal, quae loquilur
episcopo perhibiltiin , oiniies judices indiibitantcr sanclissimisetDeo amabilibus, ac reverenlissimis epi-
accipianl , nec alius audiatur, qtniin lesiiinoiiiiim scopis, clericis et monachis: Imp. 6Juslinianus Augu-
episcnpi a qualihet parte fueril rpproinissiim. Illud stus Pelro gloriosissimo ptwfeclol!> ptmlotio 8'*T. Si
*est* eiiim vcritalis aucloritaie fmnaliim, ilhui in- quisconlta aliquemcleticumaul monachum, aul diaco-
I48 ali-
corruptiun 133,quod a sacrosanclo homine conscien- nissam, aul monasttiam, aulascettiam habeat
lia nieniis illibaue protulerilla*. Hoc nos edicto sa- quam actionem, doceal ptins tanctissimum episeopum,
luhri "" *aliquando censuimus , hoc perpetua lcge* cui liorum unusquisque subjacet '**. Ille vero causam
* malitiosa litium seuiina
finnamus, comprimcn- JJ inler eos dijudicel. El si qitidem utraque pars his ,
tes". qnw judicata sunt, non acquieverilb, jubemus p«r
Gratian. Hmc si quis antiquata contendat, quia in loci judicem */tree*'*° exseculioni perfecte mandari
Jusliniani codice nou inveniuntur ita inserla, per eic. § 1. Ne vero objiciatur, quia ,\o clerico hoc "'
Carolum renovala cognoscat, qui in suis Capilulari- loqiiitur, non de presbytero , sciendum esl , quia
bus, l. VI. c. 281., ai£ inter cetera 136: superius in eadem consliiulioiie lih. Cod. 1. "*
legilur appellatione clericoruin eliam presbytcros et
C. XXXVII. diaconos contineri. Verha .intem legis isla sunt:
* '
Presbyleros aulem et diaconos, el subdiaconos,
Volumiis atque praecipiinus, ut omnes ditioni no- cantores et leclores, quos omnes clericos appellamv*,
slnc *Deo auxiliante* suhjecti, tam Romani quam et reliqua.
Franci, Alemanni, Bavari, Burgundiones, Saxones, C. XXXIX. Ctericus clerictim ad publica judici*
Thtiringi, Frisones, Galli, Brilones, Longobardi, non pcrtrahal.
Guascones, Beneveiiiani, Gotbi, Hispani, ceterique llem Gregorius lib. IX. epist. 52. Romano, Defen-
nobis sulijecti omnes, quocunqiie videanltir legis sori Siciliw'"
vinculo conslricti 13Tvel consuetudinario more con- rj Pervenit ad nos,qiiod si quis conlra clericos
139
nexi "», hanc sententiam, quam ex sextodeciino quoslibel causain* babeal, dcspectis eorum episcopis
*
*Theodosii imperatoris libro, capilulo videlicet unde- eosdem clericos in tno facias judicio cxhiberi.
ad Ablavii ducisilli "° el omnibus Qtiod si ita est, " quia * "* valde conslat esse in-
cimo, interrogata
'*" tibi auclorilate prsecipimus, ut
rescriptam suinsimus * , et inler noslra capitula pro congruum , bac
lege tenendam consultu oniiiium fldelium nostro- denuo hoc facere non praesumas ; sed si quis contra
rum, *tam clericorum qnam laicorumVposuimus, quemlibet clericnm causam habuerit, episcopnin
lege cuncli perpetua teneanl, id cst: Quicunque li- ipsius adeat, ul aut ipse cognoscat, aul cerle ab eo
lem liabens, sive 'possessorsive* petitor fueril, clc. judices deputenliir, aut si forte ab arhitros eundum
est, ad eligendoslt 6 judices ab ipso exsecutio
[ut supra]. partes

NOTATIONES CORRECTORUM.
C. XXXVII. * Rescripiam sitmsimus : Sic esl D pnr/iarpu>6<iwvnpt.S>vbtftpixiuv; id esl : magislro divi-
emendatiim ex capitulari. Anlea legebatur : per norum noslrorum officiorum.
sctipturam misimus *. h Non acquieverit : ln Aulhenlica de sanctiss.
**
C. XXXYIII. a Prwfeclo prmtorio : Graece est : episcopis, ct apud Juliaiium abest negatio.

QU^EST.I. C. XXXVII.***»" Cap. Ans. Ivo ib. Pan. I. 5, 13* c. 25. »» decidetur : Ed. Bas. —
ieciditur : Edd. rell. add. : habeatur : Edd. coll. o. prolatum fuerit: eaed. la" erf, sa-
tubri firmamus, el perpetua lege lenendum esse censemus : Edd. coll. o. ex Ans. = C. XXXVH.
136Cap. ib. — Ans. ib. 137districli : Ed. Bas — astricti: Edd. rell. 138annexi : Edd. coll. o. pr. Bas.
139CXX VII : Ed. Bas. — XVII : Eihl. rell. "• qttam el illi et omnibus : Ed. Bas. — quam ilits el otnni-
bus : Edd. rell. — Ans. * perscriptam misimus : Edd. Nor. Ven. II.— Ans. = C. XXXVIII. '*' '** Ep. 4S,
(scr. A.'"605j, 1. 15. Ed. Maur. — Coll. can. Ans. dedic. p. 5, c. 21. Ans. 1. 3, c. 95 (93). si : Ed.
liiis. ab episcopo ipsius audiri : Ans. — episcoptts suus adiri : Ed. Bas. —episcopus ipse adire : Edd.
I. — episcopum ips. adire : Edd. rell. '** novellarum : Ans. — Edd. coll. o. '" add. :
Arg. Nor. Ven.
ila : eaed. *»•papw : Edd. Arg. Bas. Nor. Ven. I. '*7 add. :"9c. LIU : Ans. — Edd. coli. o.— cf.
Nov. c. 123. '*• habet : Edd. Arg: Bas. Nor. Ven. I. — Ans. subjaceat : Edd. coll. o. pr. Bas.—
Bohm. **et apud Ans. leo desid. ap. Bobm. lel hic : Ed. Has. '" Ll. cap. : Ans. — Ll. caplo. : Ed.
Bas. — LI. c. : Ed. Ven. II. — /. ca. 1. : Ed. Nor. — /. cap. I. : Edd. Arg. Ven. I. — li. c. 1. : Ed.
Bas. - lib. C. : Edd. Lugdd. — cf. Nov. 123, c. 19.—Autb. Presbyteros. C. de epp. el cler. = C. XXXIX.
"»Ep. 57, (scr. iBA.60I), 1.11.Ed. Maur. — Ans. I. 5,c. 29. '** desid. ap. Ans. '«» Sed /iac:Ans.—
Edd. coll. o. 6 tHgvtidumjudicem : orig. — eligendum judices : Ans, — Ed. Bas. .
855 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSAXI. QUJEST. I. 834
Si vero clericus vel laictts A lihellos quos acceperal, incendit, dicens : Vos ,S8
deputala compelkt. qujs
contra episcopuni causam babuerit, lunc te interpo- Dii eslis , a vero Deo constituii. he, et inler vos
nere debes, ut inter eos aut ipse cognoscas, aut certe causas veslras discutite ,69, quia dignum non est
le admonenle sibi judices eligant. Nam si sua uni- ul judicensus Deos. In qua * tainen * sententia sibi
cuique episcopo jurisdiclio non servatur, quid alitid magis ex humililate, qtiam illis aliquid praeslitit ex
"T reverentia impensa. Ante eum quippe pagani in
agilur, nisi ul per nos, per quos ecclesiasticus
cuslodiri debuit ordo, coiiftindalur ? republica 1T0 principcs fuerunt, qui verum Deuiii
C. XL. A laicis jttdicibut clerici non sunt oppri- nescientes deos ligneos et lapideos colebanl, et
mendi. tamen eorum sacerdolibus honorem iiiaximum 1T*
Idem Januario, Episc. Caralilano, lib. III. ep. 26 " 8. Iribuehanl. Quid ergo niiriim, si Christianus iinpc-
Fralris et coepiscopi nosiri Felicis, et Cyriaci ratnr veri Dei sacerdotes dignetur17*honorare, dum
abbalis relalione cogiiovimiis quod in instila-Sar- pagani, ul praediximus , principes honorem impen-
dinia sacerdotes a laicis judicibus opprimanlur, el dere 173 sacerdolibus nove.runl, qui Diis
"9 ligneis ct
fraternilatcm litam niinislri sui despiciant, lapideis serviebant ? § 2. Ihec ergo c non tantuni
dnmqiiesolum simplicitati a vobis sludelur, quantum specialiter, quanliim generaliier pro oinnibus as-
videmus disciplina negligiliir. B serimus sacerdolibus , qiioniam adhiic nescimus
C. XLI. Sacerdoles a regibtts sunt honorandi, non quis in lcrribili judicio Dei qtialis fmiiiiis sit. Eie-
jndicandi. nim Paulus egregins praedicaior dicit "* : Nolite
llcm Gregorius Mauricio lmveraloti, tib. IV. judicare anle lempus, donec "s veniat Domintts, el
epist. 31 160.
Teliqua. Nam siint mulla , qu:e de judicio illitts 'io-
Sacerilolibus autem non ex lerrena potesiate inines ignorant, quia fortasse qiiae vos lauriaiis .lle
dominus nnsler ciiius indignclur , sed exccllenti repreheiidet, et qnacvos rcprehendiiis ille laudatit.
consideralione propter eum , cujus servi sum, eis C. XLIl. Qua pcena ferialur clericus clericum ad
ila dominelur, ul eiiam dehiiam revercnliain im- swcularia jttdicia pertruliens.
pendat: Nani in divinis eloquiissacerdotes nliqnaiulo ltem ex Concilio Mileviianod 1T6.
Dii angeli vocanlur. Nam ct per 161Moysen de eo, Inolila praesinnplio iisquc adeo illiciiis ausibus
qtii ad jnramentiiin deducendus est, dicilur: Applica adiium palefecit, ut clerici conclericos 177"suos",
xllumad Ihos , id esl10* ad sacerdotes. Kt riirsus reliclo ponliflce suo , ad judicia puhlica pertrahait',,
scriplum esl '•' :.Diis non deitahes , scilicel sacer- Proinde staluimus hoc "8 de cetero non praesiimi.
dolibus. El Propheta "* ait : Labia sacerdoiis custo- Si qnis hnc praesuinseril facere , convenlus • et
diunt scieniiuml6S,'el legem requirent ex ore ejus, C causam perdal, et a communione eiliciaiur extra-
quia angelus Domini exercituum est. Quid ergo mi- uetis.
rinn, si illos vestra pietas dignetur honorare, qiiilms C. XLHI. Clericus avud civilemjudicemjudicari non
in sno eloquio bonorem tribueiis, eos atil angelos , debet.
aitl Dcos ipse etiam appellat Deus?§l. Ecclesia- llem ex Concilio Carth.-iginensiIII. c. 9 "».
stica quoque hisloria "6 tcstatur , quia qtuim piae Placnit, ul quisquis episcoponini, pi-eshyierorinn
inemoriiBConslaiitino principi scripto 'oblatae accu- el (liaconoriini , seu clcricormn , quuin in ecclesia
sationes conlra episcopos fuissent, libellos quidem ei crimen fuerit intentatiim 180, vel civilis cansa
accusationis "T accepil, et eosdem , qui accnsali fuerit commota , si dcreliclo ecclesiastico judicio
fueranl, episcopos convocans, in eorum conspeclu puhlicis judiciis purgari volueril, etiamsi pro ipso

NOTATIONESCORRECTORUM.

C. XLl. e Hmc ergo : Sic etiam bahel locus hic D illum lorum legere, apostolicaelibertatis plenum.
apnd Nicolaum, in episiola, cujus iiiiiiinn < Pro- C. XLII. d ln concilio Milevitano, qnod hiiheiur,
posueramus, > sed in originali pro islo ba-c le- niliil tale exslal. Ex ipso tamen cilitlur etiam ab
gunliir : IImc ergo pielali dominorum non pro me, Innocenlio III. iu c. Si diligenii, X. de foro conipet.
sed pro cunclis sacerdotibus suggero. Et inullis inler- llabelur aulem in Toletano III. c. 13.
jeciis, quae hic non referunlin-, siibdil : Nam « ConueMlus: Dictio ista in uullo concilii exein-
ttdliucnescimus, qttis sibi quatis sil, et Pnttlus ecjre- plari aul impresso, ant manuscriplo esi invenla.
gius ptjedicalot, elc. Praestaique oninino integruin

QVJEST. 1. C. XXXIX. "T add. : i//ie : Ans. — i//e : Edd. coll. o. = C. XL. "8 Ep. ' 28, (scr. A. 594),
60
1.4. Ed. Maur. — Ans. I. 7, c. 146. "9 tui: Edd. coll. o. — Bohm. = C. XLl. Eji. 40, (scr. A.
I. 5. Ed. Maur. — Ans. 1. 6, c. 195. '•' ad : Edd. coll. o. — 16» cf. Exod. c. 22, v. 8. ,c* ib. v. 28.
595).
16>videlicel: Edd.coll.o. pr. Lugdd. II, III. "* Malach. c. 2, v. 7. add. : el justitiam : Ed. Bas. —
jd esljust. : Edd. rell. ,66 cf. Sozoin. I. 1, c. 16. 16Tdesid. Ap. Alis. ,€8,Tvus — constiluti : desid. in
0 jute pubtico : Edd. coll.
Ed. Bas. **9 disponile : orig. — Ans. — Edd. coll. o. pr. "' Lugld. II, III.
o. pr. Bas. Lugdd. II, III. m add. "* : vagaui : Ed. Bas. honotet : Edd. coll. o, pr. Lugdd. 11,
1T"
III. "* add. : eotum : eaed. Ans. 1 Cor. c. 4,"*v. 5. quousque : Edd. Arg. Nor. '"Ven. I.
— quoad usque : Edd. rcll. — Ans. = C. XLII. Imo ex conc. Tol. 111,hab. A. 589. clert-
cos : Edd. coll. o. "* ur hoc — prwsumatur : eicd. = C. XLIH. "9 hab. A. 397. — lvo Decr. p. 6, c. 362,
'30instiittlum : Coll. Hisp.
v
853 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA XI. QUEST. I. 836
faeril prolala '•* sciilentia , locum stium amillat. A A tamen, ut disceplaiio lilis duoriini mensiiim spatium
' iion
Et hoc in crimin.ili actione. ln civili vero perdal excedal, a lilis conleslalione numeranduin '.
quod evicil, si locum siium oblinere nialuerit, siqui- Item : § 2.
dem f ad eligendos jndices inique de ecclesiae con- fPALEA.]
consorlio judical qui de universa ccclesin male < In m criminalibus vero causis minquam sine
senlicndo de jtidicio sicculari poscil auxilium, quuin scriptura procedcre dehet. >
" ' 18S Non aliter autem puniatur clcricus, nisi obnoxius
privalorum Chrisiianoriim causas Aposlolus
eliam ad ecclcsiam deferri atque ibi determinari 183 repcrtus sacerdolio nudatus fueril ab episcopo suo
praecipiat. vel clericalus honore. Sin atilem crimen ecelesia-
C. XLIV. Clericus non accuselur, nist ante ecclesia- sticum est, tuiic seclindtim canoncs ab episcopo
slicum judicem. suo causae exaniinatio et pcena procedal, nullam
Iletn ex eodem g *8*. communionem aliis judicibus in bujiismodi causis
De diversis ordiuibns ecclesin; servienlibus si quis habenlibus.
incausam criininis incurreril, el abnucril judicium C. XLVI. Clericus adversus clericum negotium habens
ecclesiasticuin, debcl periclitari. smcularia judicia non exerceat.
1
B Iteni ex Concilio Chalcedonensi, c. 9 '9*.
C. XLV. Qui cum clerico liiigium habet episcopum
ipsius adeat. Si clericus adversus clericum habeat negotium,
Iietn constiluiione LXXIV. c. 1 18S. iion relinquat suum episcopum et ad saecularia
Si quis ciini clerico litigium habiicrit, si quidem judicia non 19" concurrat, sed prius "6 negotium
de causa pccuniaria , adeal prius cpiscopum, cujus agitelur apud proprium episcopum ; vcl "7 certe si
judicio clcricus suppositus esl. llle 186enim 1STsine fuerit m negotium ipsius episcopi, apud arbitros es
(laiiino el siue dihitionc coinpeleiitein finein lili im- ulraque parte electos audialur negoiitim. Si quis
pnsiturus esl. Sin aulcin noluerit h episcopus lilem veroconlra haec fecerit, canonum subjaceal corre-
dirimere, liinc ad civilem jtidicem discepiatio piionihiis " 8. § 1. Et si clcricus advcrsus suum vel
catisac perveniat. Ubi aiilem episcopus causam di- alium episcopum habeal causam, apud audieiiliam
riinere vult 188, sine scriptura 189omnia procedaut, synodi provinciae*ejus * conquiratur '". § 2. Si vero
et diffinitiva senienlia siue scriptis 19° ab eo profe- conlra ipsius *00 provinciae metropolilanum episco-
raiur ' '". § 1. Quod si de criminali k causa lili- puin episcopus sive clericus babeat controversiani,
19' pergal 201ad ipsius dicecesis primateni!0», aut certe
gium emerserit, lunc compctentes judices in
hac civitale , vel in provinciis inlerpellati , conscn- ad Conslantinopolilanse regiae civiialis sedem, ui
taneiim legibus lerminum causae imponanl, ita coruni ibi iicgoliiim exquiralur *03.
N0TAT10NESCORRECTORUM.
C. XLHI. ' Siqttidem : In caeleris concilioruni csl : inseraiur, quod suspicionem facit, intermedia
editionibus, el uno Vaticano codice legitur : siquidem scriploris viiio deessc.
ad eligendosjudices sibi de ecclesiw consorlio dubitat, k />e criminttli : In novella Justiniani addiiur:
vileque ecclesiwconsorliumjttdicul, qui de universa, civili tnmen.
1 Nnmerandum : Qu.-n seqiiuntur nsque ad vers.
etc. lu reccniioie atiiem quatuor tomoruin edilione
boc inodo : cui enim ad eligendos judices undiqtte Non aliter, ncqtie in Novella , neque apud Jnlianiiin
* consortio
palel auctoritas, ipsese indignum fraterno aul Ivonem, neque in veiuslis Gratiani codicibus
judicul, qui de utiiversa est. Eodemque fere moilo habeniur ; scd ob doclorum cilalioncs non stnit
esi in codice Lucensi regio, cl refertur in concilio cxpuncia.
apud Palaliuin Ycrnis habilo c. 18. C. XLYl.J" Vel certe si fuerit : Graeceest: "H-/OUV
*
C. XLIV. Est siimuia capiluli praecedentis, et yiiian uvrov rov er.iaxbrtov, Ttup'ol; w.vra aufbrtpa
in conciliis olim Coloniae ac Lutetiae iinpressis, pipn |5ou).otTo, T« rn; Sixn: avyxparttaQat ; id est :
duobus exeinplaribus Vaticanis , et codice caiioiiuiu vei cerle ex ipsius episcopi senteutiu upitd eos, quos
oiiinino cst loco siimnia;, nec inulto aliter apud Ivo- utraquc pars voluerit, ea, qua; ad judicium perlinent,
licm part. 6. c. 562. agiteiittir. Nec longe aliter vertit Dionysius, cujtts
C. XLV. h Notuerit : Ita eliam apud Jiiliauum versioncm altulerunt Burchardus, el lvo, et Inno-
el Ivonein, el sic legil auctor glossa: ; sed iu Novella D ce.nlius X. de Ibro comp. c. 1. Senlentia vero, quae
ipsa Jiisliniani additur : vel non poluerit. hoc loco el prisca versione elicitur, babeiur paulo
Proferatur : In Novella ipsa sequitnlur haec : posl in versic. £r si clericus adversus suuni. Quare
nisi fotie partes voluetinl, ut in scriplts ea inseratur. iion bene hic inciilcaiiir, sed ob glossam non cst
Quodsi, elc. Apud Ivoneni loco diclionis : proferatur mulalum.

'
QU/EST.I. C. XLlll.'81/«'a:Edd.coll. o. ecclesim:Coll. Hisp. "sl Cor. c. 6. 186
183lerminari:Ed.Bas. = C.
XLlV. "Miaecesl rubrica capitis apud Diouysiuin c. 15. — lvo 1.l.187 = C.XLV. Ep.Nov. Juliaiiiconsl. 77.
c. 1. — Ivo Decr. p. 6, c. 427, p. 16, c. 150. 180Uli: Ed. Bas. aulem : Edd. coll. o. — Ivo. 188votue-
rit : Ed. Bas. 189 add. : aliqua : ib. 19° : Ed. Bas. — : Ivo p. 6. 191 : Edd.
scriptura scripiuris
19i feratur
coll. o. pr. Bas. — inferatur ; lvo p. 16. — iuserattir : id. p. 6. iu — prov.: desid. in Ed. Bas. et
193lu — debel : desid. ib. = C. XLVI. m hab. A. 451. — Burch. 1. 2, c. 185. lvo Decr. p. 6,
ap. Iv.
c.228, ulcrqiie cx Dionysio. — ,9* Ans. 1. 5, c. 78, in prinia carionis parlicula priscnin interpreialioneni, iu
reliquis llispaiiicain sequitur. desid. in Coll. Hisp. "6 primtim : ib. 197 er iia, si (uerit judicium
1Sscorrecfiom/ws : Edd. coll. o. pr, Bas. 199conquernlttr : Coll. Hisp. — Edd. coll.
ipsiut*00episcopi : ih.
o. add. : ac : Coll. llisp. *01 pergunl : Edd. coll. o. *°* episcopos : Coll. Hisp.—Ans. m ex\e-
quutur : Coll. Ilisp. — terminelur : Edd. coll. o.
 857 DECRETl PARS SECUNDA.CAUSA XI. QUJEST. III. 838
C. XLVH. PALEA. A Gralian. Res vero in liligio posila ante legiiimum
llem^x Goncilio Agalhensi, c. 52 n *°*. cognilioniseventumin nullam debel omnino transferri
< Clericumnnllus praesumat apud saecularemju- personam.
dicem episcopo non permittenie pulsare. Sed '••. si Unde Gelasius Papa Quingesio ° Episcopo "* :
pulsatus fuerit, noh respondeat, nec proponat, nec C. L. In nullam transferalur personam res in litigio
audeat criininale negotium in judicio saeculari pro- posita ante cognilionis eventum.
ponere. > Quia res in litigiopositain nullam transferri po-
Gralian. Ex his omnibus dalur intelligi, qttod test omnino personam, donec legitimaecognilionis
clericus ad publica judicia nec in civiti, nec in cri- evenlu, cui polius dehealur, judiciaria disceplalione
minali causa esl producendus, nisi forte eivilem possit agnosci, ex eadem reqnispiam non sinatur
causam episcopusdecidere noluerit, vel in criminali exigere pensiones, sed in eodem statu re eadem
sui honoris cingulo eum nudaverit. § 1. Illud aulem posita, in quo videlur (sicut diclum est) anle con-
sibi putal quippiam possc compe-
quod in epistola Clementis *0Sdictum est : Non co- stitula, qmsqnis
omuibns
gnitorem saccularium negotiorum le vult Deus esse , tere, juridico pulset examine, praejudiciis
ex episcopali ttnciione inlelligendum esl. Non enim inde submolis.
in episcopumungilur, ul cognilor swcutarium nego- B QUJESTIO II.
liorum resideal, serf ut procuralor animarum et di- GRATIANUS.
stributor spiritualium exsislat. Prohibelur ergo sm-
cularibus negoitis occupati, non ad lempus sequtttet Quod vero culpa itla suspensione digna sil, ex ca-
illo Milevilani concilii 1 liquido constal. Si
pilulo
fieti. Vel swculatia judicia non de tebus smculatibus enim communione
sed smculatium vitotum intelligenda sunt. Judicia privandtts est qui clericum ad civi-
de tebus swculatibus swculatia appellanlut juxia lem judicem credideril petttahendum, multo magis
iltud Apostoli *07.: Saecularia igiltir judicia si ha- suspensionedignus est qui sui episcopijudicium in-
bueriiis , conlemlibiles qui sunt in ecclesia consli- lerpellanlcm ad judicium smculare pertrahere nott
tnite. Judicia veto smculatium swcularia appellaniur dubilavit.
juxta illud Apostoli in epistota Clemeniis, quod ex QILESTIO III.
subsequenlibusdatur inletligi, quum rfteiVur.'08 : Haec GRATIANUS.
opera , quae libi minus congruere diximus , exhi- I Pars. Sed ponalur, quod hwc culpa suspensionc
1'Canlsibi inviccm vacantes laici. Prohibentur ergo digna nun fuerit; qumritur, utrum sil deponendusqui
Clerici a cognilione negotibrum swcnlarium virorum, (G officiumcontra prohibitionem episcopi celebrare au-
non swcularium eausarum. Negotia quippe clerico- susest? Sed quod sententia episcopi, sive justa sive
rum , sive criminalia sive civilia (uerint, non nisi injusta fuerit, timenda sit, Gregonus homil, XXVI,
apud ecclesiaslicumjudicem]ventilanda sunt. in evangelioteslatur, dicens a ' :
Unde HadrismusPapa c. 35*°': C. I. Timenrfaest senlenlia pasloris.
C. XLVIII. Non nisi in foro suo audialur clericus. Sentenlia pastoris, sive justa sive injusta fuerir.,
0
Clericus sivelaicus, si crimine" aut lite pulsa- limenda est.
tus fuerit, non alibi quam in foro suo provocatus C. II. A suo episcopo excommunicatus non esl ab alio
audiatur. tecipiendus.
C. XLIX. De eodem. Ilem ex Concilio Anliocheno, c. 6 '.
ldeni ibidem e. 40 *". Si quis a proprio episcopo excqmmunicaltis esl,
In clericoruni causa bujiismodi 4l» forma serve- non euin prius ab aliis debere suscipi, nisi aut a
tur, ne quemquam »'» eorum senlenlia a non suo suo fuerit receptus episcopo, aut concilio faclo epi-
judice dicla constringat. scopis b 'occurrat et respondeat, et si synodo satis-
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. XLVII. n Abest a plerisqtie vetustis exempla- D leguntur infra ead. c. Non solitm. vers. uirttm juste.
ribus, et frustra bic repetitur, quod plane idem ha- C.-ll. b Episcopis : Apud auctores indicalos prior
belur, sup. ead. c. Clericum nutlus. De lectionis tanlum pars hujiis canonis refertur et ex versione
aulein varieiaie ibi nolatitm est. Dionysii, quae etiatn in loio hoc loco longe melior
C. L. ° Quingesio: In anliqtiis exemplaribus par- est: ctttl cerre (inquit) ad synodum, qum congrega-
tim esl ista vox, partim : Lucio, pariiin . L. par- tur, occurrens pro se stitisfucial, et persuadens con-
tim : Quinquagesimo. cilio, sententiam suscipiat alteram. Graeceenim esl :
Qu;EST.111.C. I. a Ipsa prorsusB. Gregorii verba Tteiaacrt rnv avvoSovxttraSe\oiroerepuv aitbfuoiv.

QU^ST. I. C XLVH. "" cf. supra c. 17. !0»desid. in Ed. Bas. »06supra c. 29. *071 Cor. c. 6.
*" suprac. 29.= C. XLVIII. *09cf. Julii ep. (Pseudoisidori II, Fahiani ep. III, et Sixli iinicam. —
Ans. inter cap. lladr. 1.3. —Cap. I. 7, c. 332. "° rfe crim.. : Ed. Bas. =C. XLIX. '" "*cf, Psejudoisi.
ilorianara Jutii ep. II, Zephyrini II, cl Eusebii lertiam. — Ans.
* ib. —Cap. ih. c. 347. hujus : Edd.
"3 ur nequaquam : Edd. coll. o. — G.»L. ita in Ed. Bas. "* Caput incerli temporis.
Arg. Bas. Ven. 1.
— Coll.tr. p. p. 1, l. 46. c. 24.
QIISST. II. ' cf. supra ep. 1, c. 42.
QVMST.III. C. I. 'cf. infra c. 77. = C. II. ' hab. A. 552. — Burch. 1. 11, c, 57. Ivo Pan. 1. 5,
c. 101. Decr. p. 14, c. 27, et 101.'Deusdeditp. 4, omnes ex Dionysio. * Dcsid. ii) Coll. Hisp.
E31 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA XI. QU/EST. III. 840
feccrit quod*slalueril, sub alia sententia eum re-. A sanciae ecclesi* dicamus, et (quod non oplamus)
cipi *. Quod etiam circa laicos, et presbyleros, et de celero fias cuuctis sicut cthniciis et publicanus.
diacouos, el omiies, qui in clero sunt, conveuil ob- C. IV. De eodem.
servari.
Ilem ex Concilio Sardicensi, c. 17 d ".
C. III. Excommunicationis metelut sentenliam qui " forle iracundus
excommunicaliscommunicat. Si episcopus *quis* (quod esse
"
llem Nicolaus Papa ad Lolhatium Regemin epistola, non debel) cito et aspere commovealiir adversus
cujus inilium : t Audito » c 6. presbyternm sive diaconum *suum*,et exterminare
eum de ecclesia voluerit, providenduin est, ne in-
Praccipue Gualdradaepellicis luaeet 'jam* ' diidum
a te repudiatic conitiiunionem declina; exconiiiiuni- nocens damneliir aul perdal conimunioiiein. Et ideo
cala esl cnim et usqite ad pricseiiliam noslram ab babet potestalem is, qui abjectusest'*, ut episcopos
omnl Christiaiioriun contubernio sequeslrata. Quain- flnitimos interpellct, el causa ejus audiatur ac dili-
"
obreni cavendiiin esi, ne cum ea pari mucrone gentius traclettir", *quia non oportet ei negari
sentenliic, ac pro uuius niulierculae pas- audienliam roganii. Et* ille " episcopus, qui *aut*
percellaris
sione vinclus cl obligatus ad percune traharis exi- juste aut injiisteeum abjecit, patienler accipiat, ut
lium. Deteriusquippe in populis praelati dcliiiquiint, g negolium disciitialur, *ul* vel probelur senleniia
acpcr hoc ipsi crudelius* qnain ceteri piiniuiiiur, ejus a plinimis 18, vel cniendetur. Tamen prius,
ul ait B. Grcgoiius 9 : Scire, "enim*prmlali debenl, qiiam diligenler et fideliler" examinenlur, eum,
•• co-
qtiia si pervcrsa unqttam petpeltant, lol motlibus qui fueril a coitimunioite separatus ", ante "
digni suiit, quol att subdilos suos petdilionis exempla gnilionem f nullus *alius*debel praesumere ut
trtinsmillitnl. Unile necesse est, ul lc.nlose caulius a communioni societ.
culpa cuslodianl, quanto per prava, qum faciunl, non C. V. De eodem.
toli tnorittntur. (Et infra:) § 1. Ceterum praecave, Iiem ex Concilio Carthaginensi II, c. 8".
ne qitando nobis seciindum Doinini praeceptuin '* Si quis presbytcr ab episcopo e suo correptus "
duos aut tres lesles adliibeanius, imo vcro ne hoc fuerit, debet ulique apud vicinos episcopos con-

NOTATIONESCORRECTORUM.
C. 111.* Sumtum est caput hoc ex epistola fNico- Osius episcopus dixit : Quod nutem me undequaque
lai, qiue incipit : < Audito revertente misso vestro, > commovetlacere non debeo. Si qttis episcopusexisial
et exstat Romaein inonaslerio Doitiinicanorum. Est ad iracundiam proclivis (quod quidem a lali virn
aittem quasi in epitomen redaclum niullis verbis tonge abesse debet), et ciio adversus presbyierum vel
omissis. Ilujus epistolaebonam partem referl Rcgi- diaconum commotusex ecclesia quetnlibel ejicere vo-
no lib. 2, Cbronicorum. luerit, provideudum est, ne is repenle condemnettiret
d i
C. IV. Canon hic eodem fere modo refertur in C communionepriveiur. Omnes dixerunl : Qui ejicitur
concilio Africano, cap. 101, usquead vcrs. Tamen. fucullalem Itabeat confugiendicarfepiscopummelropo-
Sed graecus Sardicensis, qui est 14, paulo copiosior lis ejusdem pfovinciw; sin aulem melropoiitanus ab-
cst.elaliquot locisdivcrsaeliam sententia.Proplerea sit, finiliinum adeundi ctc rogandi, ut ipsius causa
visuin esl verha grneeacuiii versioue nova iippom-re: diligenter cognoscatur. Minimeenim decet aures tion
'Oato; £7riCTX07roj-snrsv*TOSe rtavrore pt xtvoOvurto- prwbere roganlibus. Et iile vero episcopus, qui jure
trtMTtriautovx bftiko>.Et rt; eTtiay.oito;o^vyoko; tv- vel injuria juslum ejeeil, generose ferre debetcausam
piaxono, oittp ovxbtftiktiivroiovrtafaSpi TtoktrtJtaOat, cognosci,ipsiusque senleniiamvel conformati vet cot-
v.ttiruyttACuvrtxpv rtpeatvrepov r) Stuxivov v.ivnOitc rigi.Verum prius, qnam diligev.lerac fideliter singula
i/.Sakttv ixxknaia; rtva iBeknaot,rtpovonrioviart p.n quaque exuminnta fuerint, qui communionem non
iSobov rbv TCIOUTOV xuTuxpiveoBct,y.t/Xrr); v.oivtoviu; habei anle cttusmcognitionem non de.betsuo sibi jure
uitoarepnaOut.Uuvre;etpnxuatv 'o ixSakXojittvo; eyirto commiinionem vendicare.
i\<jvaittvirti TOViniaxoitovrn; pnrponbkea; rr); uvrri; e
C. V. Episcopo : ln secundo Carlhagincnsi c. 8,
iitapyia; xurufvyetv. ici5='o rn; pmrpoitbkea;uiteattv, quiini Aiipius proponit, ila legitur : Si quis fotte
irti rbv Tt/natbxo>povv.arurpe/e.v. xut <z$(0'jv,ivy.pzr presbgler ab episcoposuo correplus, aul excommum-
«xptStia; U.VT0V e^tTu^nrtttro Ttpa.yp.uOu ypn yup pn cutus, etc. Sed qutim ab universis episcopis canon
0£ o ertiaxo- fertur, loco episcopi aiTerlur noinen praeposili, eliia
iiTtix'1'"TK»uxii.; roi; ai^tovatv.K«-,:e(vof
iro; o Sixuiv; r) aoi/M; ex§aki>vT6VTOIOOTOV, yevvuito; in Carthaginensi codice caiionum, c. 11, legilur : n
yipttv bftikst, ivy. r) e^iraatc TOUnpa.yu.ttro;yivnrai prwposilo suo correptus. Graece est : svrri Siayoty
y.uir) xvpuSn «CroOr) aTtbfuai;, r) oiop</i>ato>c ?vyn. D auToOxKTayvcoo-6)j id est; in sua viim agendm run
DjstvSe etttp.eki>cxui ptra v.iarto>;tzaaTK ifyraatin, lione condemnuiusfuerit. Burchtrdo autem el lvoni
o ptr) tyoiv T«v_xotvuviavTtpbri; Stuyvi>ato>cTOU coiivcnit cum Gratiano.
Ttpuyuttroctauvw *ux bftO.lt txStxitv Tiiv xotvuviav.

QU-EST. 111.C. II. " et : ih. » add. : oportel : ib. = C. 111. * scr. A. 867. — Ans. I. 5, c. 66,
(1. 12, c. 56). ' abcst ab orig. » gravius : Ed.-,Bas. 9 Paslor. p. 5, c. 4. '• Matth. c. 18. =C. IV.
" hab. A. 547. — Ans. I. 5, c. 71. Ivo Pan. I. 5, c. 127. Decr. 14, c. 15. '* desid. ap. Ans. **com-
p.
movelitr : Ans. Ivo. — Edd. coll. o. '* dejectus : Coll. Hisp. '* periractelur : Edd. coll. o. pr. Bas. " quia
10 roganli: dcsid. np. Ans. 'i llle veto : Edd. colh o. '* Bas. '• fuerinl examinula : Coll. Hisp.
p/uri6us;Ed.
fuerur :•» Edd. coll. o. " privttlus : ib. f tinle cogn. : desid. iu Coll. Hisp. " add.; recipiut et : ib. —
C. V. hab. A. 590. — Coll. tr. p. p. 2, t. 16, c. 5. Burch. I. 2, c. 194. A-ns.I. 12 c. 55. lvo Decr.
p. 6, c. 239. Polyc. 1.7, l. 1. * prwposito : Coll. Hisp. " correclus : Edd. coll o.
 841 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA XI. QU^EST. III. 8«
qncri, tit ab ipsis cjtis causa possit atidiri, ac pcr A . nec in alio concilio spem reconciliationis habere;
ipsos silo episcopo reconciliari. Quod nisl fecerit, nefcultra recolligi*6, sed eliam eos, qui ei commii-
fced stiperbia(qnod absii!.)" inflalns Secernendmii se iiicaverini, omnes ab ecclesia rcspui, maxime eos.
ab episcopi sui coinniuuioiie duxerit, ac separalim qtii sciebant eum esSe dejectiim. Si ailleni perman
CIIIIIaliquibus schisma facicns sacriliciiiin Dco oh- serit tiirbans et cbncitans eeclesiam per forinse-
ttileril, anathema haheaiur' 6 et locinn nmitlat". cam > " pdiesiat.ert);oportei eilm slciif seditionarium
At si ' »8qncrimoiiiam kjitslani habueril adversiis iib oroni plebe cxpelli.
episcopum, iiiqiiirendum esi. C. VUI. De episcopis, qui innocentes nnt minimis
C. VI; De nis qui dnmndli a itjhodo mcra ministeria causis ctilpabifes excommunicant.
contingnnt Item ex Concilin>Agalheusi,c. 5 *":
Item ex Concilio Anliocheiio, c. 4 *9 : Episcopi, Si Sacerdotiili moderatione poslposita
Si quis '* cpiscopusdaniliatus h" a synodo. vel 3' innocentes aut minimis fcausls'culpdbiles excGminu-
presbyter aut diaconus a suo episcopo, ausi !* fnc- nicare praesuniserint, aut M gratislm baptismatisl
riut aliquid de minisierio sacro conli.ngere, sive fesiinanies fortasse recipere nolueririt, a vicinis *9
episi-opus juxla praecedentem cbnsueiiirfineiii, sive episcopis ejusdem -j-proVinciaelileris iiioiieaniiir *,°;
11
preshyleraut diacoiius, iiullo modd liceat ei, nec in r, j et si parere noluerint, coinmunio illis usque :ld
alia synodo, i-estildiioiiis speui aut locum iiabere tempiis synodi a i-eliqiiis episcopis deriegetur ,j rte
satisfaciionis, sed et comiriiinicanl.es ei omiies fovte propter*» excttminiinicaiidnis ^» pcccatuin ex-
abjici de ecclesia oportet, el maxime si poslquam comiuunicali longo tenipore morte praeveniantur u.
didicerilit iidversum memoralos prolalani fuisse C. IX. De his qui tempore sum excommunicationis
seiiieniiain, eisdem cdmmuiiicare tenlaverint. communicare prwstttnunt.
Iicni ex Concilio AfriCano m 4S :
C".VII. Sitte Spe sil reconcilialionis qui exconiinuni- Placnil iiiiiyerso concilio, ut qiii exconliriiinicatus
caiis communicate ptmsumit: fiterii pro suo negiectn, sive episcoptis sive qnili-
Item ex Cbncilio Marlini papae; c. 57 '*: bet clcricus, et leinpore excominiuiicationis sn;e
Si quisepiscopus in concilio excoinmunicaius fuc- anle
aiidienliam commiiuicare 40prajsumserit, ipse
ril.sivie presbyter aut diaconusa suo episcopo", el in se damnalionis
judicetur sententiam protulisse.
posl excoinmunicalioneiii praesumpseril siveepisco- C. X. Deponanlur episcopi, qui excommunicaiis
piis ille, aut presbyter aut diaconus facere oblatio- communicant.
hein, vel nialuiinum aut Vesperlihum sacrificium Item Nicplaus Papa n 4T:
quasi iu ollicio suo agere sicut prins, non liceat ei Teiigtialduin * Treverensem el* 9 primateni Bel-
NOTATIONES CORRECTORUM.
' .41si : In COdlce
caiidiinm; et CarlhagiiiensiS C C. VIII. k Baplisnlatis : Sic eiiain ih nidniiscii-
grrcco, et apud collectores niiiil liic esl inter- ptis et doclores eam vocem agnoscunt. Verum in
jefctiini. Veruni in exemplarihiis concilii impressis dmnibiis cdiiionibus concilioriim**; et duobiis Cddi-
et nianuscriplis iuile isiani clausulam haecinserun- tiibus Vaticanis, lani in cbnciiio Agatliensi qtiam in
tur : Nihitominus et rfe civilate, ei de congregalione, Vormaciensi c. 14 (ubi caput hdc repetitur); el a
irt quu fuerit, longius tepetlaiitt, ne vel ignotahtes, Burcliardo et Ivotie abest ea dictio. Et quutn liic de
vet simpliciter vivemes setpentina fraude decipiat, excominiinicaiis agatur, viileiur esse locus eis
quoliiam,secundum Aposlolum, Ecciesia unafot, uiia tanluin, qui Sunt baplizaii, et ad graliam, id est
jides, unum baplisma: Et si querimoniami elc. ieconcilialionein, cum suo episCopo iesliriuiit.
8 A' si querimoniam : Locos hic ila habet apud 1 Denegelut: Sic habet Ivo 6l
Patiorinia, et anli-
Biircharduin et Ivonem : Si quetimoniani justain qniores concilioriim editiones, et duo Vaiicana
advetsus episcopumnon habuetil, inquirendum erit. exemplaria, Videlurqtit huic simile quod legitur
Graece esl: axOTtovp\ivov, p.intorsxur&.TOOintiaxoTtiv Sup. 6, q. 2, c. fln,; seq" iii reeenlioribus editiorii-
ptip4iivi'x'6i Stxaiav; id est: hoc cunstderato, numquid bus esl: tion dietiegetut*".
advertus episcopum justam habeal expostulationem. C. lX. mlii concilio, qiibd hodie inscribittfr Ai"ri-
C. VI. h Damnatus : Grace est : xuBuipeOtic,id canum, caput hoc nort habeiur; sed in Cafihagi-
est depositus. nehsi inserio in codice canoiiiim, et in gr;cco' c. 29,
>
C. VII. Fotinsecath : In aliqilol Gratiahi et cdu- et referiur in quintd synodo, sessione 7,- in epist.
cilii codicibus est : (otaslicam. In canone quintd Vigilii.
concilii Anliocheni, unde boc stiiuttnn est, legililr; iD C. X. n Caput lidc Ivo cilat ex Nicolafo episcopis
<TJ«e vijf istiOit) e?ouffi«?; qusf Dionysius Vertit: et arcliiepisfcopiSper Galliam, Italiain, fjerinaniam,
per potestatesextetas. atque per iiniversas provincias constilutis. In quir

QU^ST. III. C- V. *» scilicel: Ed. Bas. *6 aitalhemaiizetur et nihilominus locum: Edd. coll. o. *'Tloco
anusso : Coll. Hisp. s8 el : ib. = C. VI. *9 hab. A. 352. — inlerpretatio Dionysiana.-—Ans. 1. 12, c. 26.
Burch. 1. 1. c. 199. — Ivo Decr. p: 8, c. 562, ex Isidoro. " desid. in Ed. Bas.- " damnatut : Edd.
coll. o. " vel si : eaed. Metausi: eaed. = C. VII. '* idem caput ex inlerpr. Martini Bracarensis.
"asuoep. : desid. in CoII. Hisp. 36 reconci/iari : Edd. cbll. o. aTforaslicam r Coll. Hisp. = C. VHl.
*» hab. A: 306. — Burch. f. 11, c. 11. Ivo Pan. I, c. 128. Decr. *' el CoIJ.
39convicinis: Ed. Bas. f 5, p. 14, c. 16, et 81. Ilisp.
ciijuslibel: CoII.ciil. 40 movemllut : Edd. Bas. Ven. II. " : Burch.
Ivoc;81. "" et Coll. Hisp. In Edd. coll. o. legitur : deitegelur. " per : Edd. coll. o. patcere **'excommuni-
catoris : Coll. Hisp. — in excommunicaloris : Burch. Ivd c. 81. 4i prmveniatut : id. =C. IX. if c. 29,
ap. Dionys., ex conc. Carth. hab.A.409. — Burch. I. 1; C. 200. Ans. 1. 12, c. 27 (29). Ivo Decr. p. 5, c.
314. Polyc. I. 7, l. 1. 40coinmunionem: orig. = C; X. " in syn. Rom. habv A. 865. — Ivo Decr. p. 8^
c. 226. "48Theutgaudum : orig. — Bolim. 49desid; iu dHg.
PATROL.CLXXXVII. 27
8)5 DECRETl PARS SECUNDA.CAUSA XI. QUiEST, lll. 841
gicae provinciae, et Gunlheriuin Agrippinae Colonire A inferioris, aique reliqui populi *», non solum infa-
archiepiscopos, nunc coram nobis et sancla synodo, mes, sed et extorres a regno Dei.el consortio (ide-
snb geslorum" 0 insinuatione, qu.ililer causam Lo- littm, ac a iiminibus sanctae Dei ecclesiae alieni
tiiarii regis, et duaruni muiierum ejus, Theibergae"' erunt.
scilicet et Gualdradae, recognoVerint et Judicave- C. XII. In Christum peccai qui veritutis dociorem
rinl, scriptum super hoc p>opriis manibus robora- conlrislat.
tum offerenles, nihil"' se plus vel minus aut alilcr ltem Petrtis in ordinatione Ciementis*°:
egisse ore proprio multis coram positis»' afflrman- Quicunqiie contristaverit doctorem veritatis pec-
cat in Christum, et palrem omniuin exacerbat Deum,
les, el sententiam, quam a sede apostolica in Engel-
trudem uxorem Bosouis sanclissimus frater noster propier quod et vila carebit.
Mediolanensis archiepiscopus Thado et celeri co- C. XIII. Simulata vittulum affeclione obedientia
nos divino episcopo non denegetur.
episcopi noslri petiverant emittendam,et Item Ambrosius lib. II De officiis c. 24 :
succensi zclo sub aualhemalis atteslalioue canonice Si qnis vero non obediat episcopo, extollere atque
proluleramus, publice se viva -}•voce violasse confi- exaltare sese dcsiderans, quserens etiam obumbrare
tentes, in quibusomnibus invcnimus eos apostolicas merita episcopi simulata alfectione doctrinae, aut
atquc canonicas sanctiones in pluribus excessisse, humilitalis, aut misericordiae*is a vero dcvius su-
et aequilalis normam nequiter temerasse, omni ju- perbit, quoniam veritatis est ea ni nihil fa-
officio manere regula,
dicamus sacerdoiii pcnitus alienos, cias commendandi lui c:\usa, quo miuor alius fiat,
sancti u Spiritus judicio et B. Pctri per nos auclo- neque ", si quid boni *' habeas, id ad deformalio-
ritate episcopatus exutos regimine cousistere ° de- nein alterius et 63viluperaiionem exerceas. 1. Non
§
finienles '*. Praedictis aulem depbsiiis licenliani defendas improbum, cl 6' sancta
etcommunicandi indigno cominil-
concedimusecclesiam ingrediendi, tenda nou *4arbitreris. § 2. Neque iterum arguas **
sicut laici, et loquendi sflas ulilitates, non autem cl
impugnes eum, cujus criinen non deprehen-
tiubas concitandi vel scandalum sollicilandi illis deris.
tribuimus facultatem. Quanluin auiem ad episcopale C. XIV. Episcopo non obediens dwmonum ore
ministerium specialiter *° pertinet, nulla eis sit li- discerpitur.
cenlia conlingendi, sicut nos cuin sancta synodo lietn Anterus Papa Episcopis Htspanim u :
jam decrevisse constat. Absit, ul quicquam sinislrum de his arbilremur,
C. XI. Cterici et laici, qui tton obedittni episcopis, qui apostolico gradui succedeiiles Christi corpus sa-
in[umes e(ficiuntur. cro ore conficiunt, per quos nos *etiam' Christiani
Item Clemens, episl. /// omnibuscoepiscopis'''''. C stimtis, qui claves regni ccelorum habenles anle ju-
Si autem vobis*8 episcopis non obedierint omnes dicii diem judicant. Veteriei qtiidem lege habetur
presbyleri, 'diaconi, ac subdiaconi*, et reliqui cle- quicuuque sacerdotibus non oblemperasset, aut
rici, omnesque principes lam majoris ordiuis quam cxtra castra posiluS lapidabaliir a populo ", aut
NOTATIONESCORRECTORUM.
epistola vidciur retulisse quid in concilio a se et Romae mallenl. Et sic nec repulsa, nec admissa eotum
de- assertione jussi sunt ire ad hospilia sua, quousque
habito de Meiensi synodo penilus abolenda,
posiiione Thieigandi el et Guntharii statutum fuerit. revocarenlur. Paucis interpositis diebus ad synodum,
De quo qiiidcm concilio horiim episcoporum de- quam papa congrecjnverat,sunl accersili, ubi eorum
positione Regino lib. 4 Chronicorum, accurate haec damnala el unalliemalizila sunl scripla, et ipsi
scriblt: lnlered Thietgahdus et Guniharius archiepi- omnibus adjudicanlibus episcopis , presbyteris el
scopi Romam profecti sunt ea animi intentione, ae ut diticonis snnt depositi et otnni ecclesiastica dignitate
regem innoxium in prwdiclo facto demonslrarent, privati.
• Consistete : In secundo capite concilii locus hic
se cum cwieris coepiscopisecclesiastica atque aposto-
lica excrcuisse dectetu; siulittiw quidem elogio de- D ita hahet : consislete; diffinientes quod, si juxta
corandi, qui illam Petri setlem aliqito pravo dogmale ptwcedenlem consueludinem lanquam episcopi ausi
(atlere posse arbiltali sunt, qum nec se (efellil, nec ab fuetint aliquid de sacto minislerio contingete, nullo
aliqua hwresi unqttam falti poluit. llaque quum in modo liceat eis nec in alia synodo testitutionis spem
attl locutn hubere sulis(aclionis. Sed et communican-
prwseniiam Nicotai papm venissent, libellum obtule-
rtmt, in quo conlinebiiiilur gesta synodalia, quw in tes eis omnes abjici de ecclesia, et maxime si poslea
Medioinatrico urbe el Aquis ab eis statula (ue* qitarn didicerint adversus memoraios prolaiam (uisse
ranl. Qui qutnn a nolario coram omnibus recilatus sententiam, eisdem cotnmunicare tentaverini, et sunt
esset, inlerrogavil Pomifex, si hwc scripla verbis verba sumla ex capite: Siquis episcopusdamnatus,
confirinarent? Responderunt inconveniens videri, ut supra eadem, ex concilio Antiocheiio.
quod vrdoriis manibus roboraverant verbis infirmare
'
QU*:ST. III. C. X. "^ suggestoritm: Ed. Bas. " Theitbergw :*4orig. — Bohm. *' nihilque : Bohm.
" adtl. : lesrt/ms : Edd. coll. o. pr. Bas. — Bolnn. f iinn : Ivo. Et ideo sancti : orig. —- Edd. coll. o.
'* ctefitiimus: orig. *6s/;ecin/c:Ed. Bas. = C. XI. *T Caput Pseudoisidori. *8nobis : Ed. Bas. »» desid.
ib. =C. XII. 60 Ex Clcm. I, qttaiii Riilinus lalinam fecit. = C. XIII. 6l ne : Ed. Bas. •« add.: operis :
Edd. coll. o. " vel ad : Ed. Bas. S4 desid. in orig. 6Burgeas : orig. = C. XIV. *6Capul Pseudoisidori,
cf. Hieionymi cp. adlleliodoruni. " In ivr. • Edd. coll. o. — cf. Deut. c. 17. *8add. : Dei: Ed#
Biis.
645 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA XI. QUJEST. III. 840
glftdio cervice snbjecta contemptum expiabat cruore. A (nisi quae ad eandem eicominuiiicationein perti-
Nunc vero inobediens spirituali animadversiorte nent) nec vesci liceat". Si quis eiiim ' ciiin eo aut
truiicaiur, et ejectus " abT0 ecclesia rabido daenio- palam, aut abscdnse Ioculus fuerit, siatim cum eo
nnin ore discerpiturT*. comtniiuemexcommunicationis contrahet poenara.
C. XV. Quibus papa est inimicut, his nec loqui de- . C. XIX. Deeodetn.
bemus. lietn ex Concilio Carthaginensi IV, <•'.73 "':
lltm Petrus in otdinatione Clementis": Qui communicaverit vel oraVerit cum ^excomniu-
Si inimicus est isle Clemens alicui pro actibus uicaio, si laicus» est, excoihmunicetur; si clericus
suis, vos nolite exspeclare, ut ipse vobis dicat, etc, deponalur.
u( supta in ttactalu ordinandotum, ubi agitur de C. XX. Excommunicatotnm nomina vicinisomnibtit
obedientia minorum erga majores. palam et publice annuniientut.
C. XVI. Excommunicaius est qui excommunicatis Ilem ex decreto Honorii Papae *»':
communicai. Curae sit bmmbus episcopis, excommunicatorum
Item Fabianus Episcopus tpisl. I": omnino *4 ndmina tam episcopis vicinis, quam suis
Sicul apostoli slaiuerunl dicentes: Cttin excom- parochianis parilcr iudicare, eaque in celebri locd
municatis nbh esi communicandum, et si quis cum B posita pric fbrihus ecclesiae cunotis convenientibu3
itxcommunicttlisaversando 74regulas scienter sallem P inculcare, qtialenus ih ulraque diiigentia 'et* ex-
iiiT*domo simul locutus fueril vtl otavetit, iWecoih- coiiiinuuicaiis ubiqiie ecclesiasticus aditus ** ex-
muhioneptivelut. cludatur, el excusaiionis causa omnibus atife-
C. XVII. beeodem ralur.
llem Calixtus Papa epist. tl c. 2 " : II Pars. Gralian. Verumlioc de nominatlmexcom-
Excoiiinmhicatos qiioScuhquea sacerdotibus nitl- municatis intelligilur. Excommunicationis enim pm-
Ius recipiat *aul rejiciat* anle ulriusqiie partis ju- nam dupliciter subimus, el ditm reatum iricurrtmtUi
slam excomiminicalidnem, neccuhi cis in " ora- ei dum senlenlia nolamur.
lione, aiit cibo, aul poiu, aul osculo eomimuiicet, Unde rlieronymiis in lib. Juil. homil. 11 u *•:
hec AVeeis dicat, qula quieuiiqtie in bis vel aliis C. XXI. Duobus modis aliquis satanm traditur.
prohihilis scienter exconimunicalis cominunicave- Audi dehique Apostoliim diccntem de eb, qui pec-
ritT», juxta apostolorum insiituiioheih et ipse simili caverat: TraUidi^, inijuil, hujusmodi hominem sa-
excommuniciitionisubjacebilT*. tatim ih inleriluih camis , ut spiriiiis salvus fiai.
C. XVIII. Deeodehi. Vidcs ergo q^uia non "8 soliim per apostolos suos
Item Isidorus in tegula monacliotum, c. 18<t*': ^ tradidil Deus deliriquenles in manus inimicorum,
Ciihi excdhiiniinicalo neque drare, neque loqui sed ei per eos, qui Ecclesiae praesidenl, et potesta-

HOTATiONESCORRECTORUM
C. XVI. P Sullem : In CpislolaEabiahi est: scien-
ter psallat in domo, aut simul locutus, elc. Sed leclio
Graiiani vidclur magis consentire cnm canone apo-
Stolico-.tt rt< uxotvuvnroixav h oixatttvvfi^nxai,»"tof
itfoptiiaOa, qtnc Ilionysius vertil : Si quis cum ex-
communicalo sttllem in dotno simul oraverit, isle
commiittioneprivemr.
C. XVIII; i Prior pars hujus capiiiili usque ad
vers. Si quis enim, habctur in regulti S. Isidori
fqiuc missa esl ex Hispania) c. 18, ex qua cilat boc
Sinaragdiis in exposilione rcgiilaeS. Benedicti, c. 26,
exccpta tamcii isla clausiila : nUi quw ad edmdeth "
excommunicalionempertinent, quae neque in regula
B. lsidori legilur, neque apud Smaragduin. Esl la-
men apud Biirchardum el ivonem.
' Si quis enim: llsec usque :ul finein rcfcrt Sina-
ragdus ex quodain magistro mo/iachdruin; qnod
nolahilur infra ead., c.Si quis frater.
C. XIX. • Si laicus : lia apud Burchardum*et Ivo-
nem parl. 14, c. 108, et in Panormia. Sed in con-
cilio ipso cum variis codicihtis cqllalo", et apud
Ivonem eadem parte, c. 28; legitur : sive clericus,
sive laicns excommuiitcelur.
C. XX. l Burchardus eiiain, Anselmus et Ivo,
p. 14, c. 113, citant ex decrelis Hcfnorii; sed idcm
Ivoeadem parte. c. 65, hoc ipsum tribuit Joanni VIII
in concilio apud Ravennam.
C. XXl.uln hoc et sequenli capile cilatur B. Hie-
ronyiiius, quod ipSe has brigenis homilias latinas
fecii, sicnt etiam supra dist; 56, c. Si quis, est ad-
iioiatiiin.

QU^ST. III. C. XIV. " ejecius autem :. Edd. Lugdd. II, III. — a,«r ejectus : Edd. rell. T0 He: Edd.
roll. o. T' decerpitur : Ed.d. coll. o. pr. Lngdd. II, 111=: C. XV. T*cf. ad. Dist. 93, c. 1. = C. XVI.
" Cf. can. Aposi. 11. -^-Rcg. I. 2, c. 398. Btirch. I. 11, c. 35: Ans. I. 12, c. 19. lvo Pan. I. 5, c.
95. T4avertendo : Ans. — Edd; coll. o. pr. Lugdd. II, III. T*add. : UHO: Ans. = C. XVII. " Caput
Pseudoisidori, cf. can. Apost. 11..—*Burch. I. "11, c. 38. Ansi i. 12," c. 14 (.15). lvo Paii. I. 5, c. 94.
Decr. p. 14, e. 25, el 102. Polyc. I. 7, t. " 1. aut : Ed. Bas. communicaveririt,— subjacebunt :
Edd. Nor. Ven. I, II. Lugdd. Par. subjaceat : lvo c. 102. Burch. = C, XVIII. 80 Reg. I.
2, c. 592, 393. Biirch. 1. H, c. 31, 52. Coll. tr. p. p. 2, t; 14, c. 27, 28. Ans. I. 12, c. 16. Ivo Decr.
— De secunda capitis pariicula cf. infra not. Corr. ad c. 28, ead. " licet:
p. 14, c. 95, 96. Polyc. I. 7,1.1.
Edd. coll. o. = C. XIX. »• c. 40. Stalutt. eccl. ant., cf. ad c. 9. D. " 18. — Burch.
*' 1. H, c. 44. Ans. 1.
12, c. 1'8. Ivo Pan. I. 5, c. 99. Decr. p. 14, c. 28, et 108. Polyc. ib. et Ans. et Coll. Hisp. = C. XX.
«» c. 10, conc. Ravenn. bab. A. 877. — Btnch. 1. II, c. 49. Ans. 1. 12, c. 32. Ivo Decr. p. 14, c. 65,
et 115. "*desid. ap. Burch. ** aurfirus ; Biirclj. -- Ed. Nor. = P. II. C.XXI. 80 lino Origciivs hoin.
2, in e. 2. Judicum. BT1 Cor. c. 5, v. 5. 8i' el ihodo non solum : Echi. coll. o.
847 DECRETI 1'ARS SECUNDA. CAUSA XI. QUiESt. III. 848
lem bahenl non solum solvendi, scd eiiam ligandi, A Ideo crgo "4 nec islud verum esse polerit, <itiod
tradiinlur 80 peccatores in inicrilnm carnis, quiim Hiebusaei cum Judaeis hahiienl "• in Jerusalem,
pro delictis suis a Christi corpore separanlur. Et quandoqnidem "6 ne ipsi quidcm habilant in ea.
(ut mihi videtur) dupliciter eliain niinc tradtititur Sed nos intelligamus haec spiritualiler, asstunehles
hominesde ecclesia in polestaieni Zabuli 90. Uno 91 cvangelii parabolam, quae dicil de zizaniis: Sinite
modo, quo snperins diximus, quum delictum cjus ultaque ctescete, ne forle, qttum'" vullis etadicate
inanifestum sit ecclesiae, et per sacerdotes9* de ec- zizania, etadicelis simut cum ipsis eliam trilicnm. El
clesia pellilnr', ut noiaiits ah omnibiis erubescat, ct infra : § 1. Audi ergo scripluram dicentem, quia
converso'* convenial °4 illi illtid quod sequitur : non potuernnl'" filii Juda disperdere Hiebusseos,
ai9*spiritus salvus fiat in die Domini nostti Jesu Clpi- sed babilaverunt cum ipsis nsque in hodiernum
tti. Alio autem modo quis traditur 90 Zabulo 07, dieni in Hierusalem. Unde deprecor vos, qui fideles
quum peccatum ejus manifeslum non sit 98 bomini- eslis, ul ila vilam vestram ct convcrsalionem ser-
bus, Deus aiiteni, qui videt inocculto* 9, perspiciens velis, ne in aliquo vel ipsi scandalum patiainini, vcl
ejus mentem ct animam iocr, vitiis ac passionibus aliis" 9 scandalum facialis : sed sit vobis summi
servientem, et in corde ejus non se diligi, sed aul studii summaeque cautelae, ne quis in hanc san-
avariliam, aul tibidinem, aut jactantiam, aul alia clam *!0 congregationem 'veslram' pollulus inlro-
hujusmodi : istum talem ipse Dominus tradil 10' eal, ne quis lliebusaeus habitel vobiscum '". Vides
satanae. Quomodo'** eum tradit *oasatanae? Disce- ergo *", quia dicit scriptura, quod non potuerunt '**
dit a menle ejus, et avertil se, et refugit a cogila- ejicere lilii Juda "* Hiebiisaensde Hierusalcm. Hic-
tionibus ejus malis et desideriis indignis, et relin- busaeus aulem interprelattir conculcutio. Ergo "*,
quit domum cordis ejus vacuam. quia non possumus ejicere istos, qui nos con-
Gralian. Quutn etgo pet [senleniiam quis nomina- culcant, eos saltem, quos possumus, qiiorum pec-f
tus fuetit, cum eo communicate non debemus. Qutttn cata inanifesla suiil, ejiciamus. Ubi enim peccalum
aulem soto teatu occulte excommnuicalioniscontta- non est evidens, ejicere de ecclesia neminem pos-
xerit ptr.nam, non est ab ejus communione cessan- sumus, ne forte eradicantes zizania eradiceinus
dum. Unde Dominus1"'' in evangelio lunc demum simul cum ipsis etiam triliciim. Movet me la-reei)
peccatOrem dixil habendum sicut eihnicum et publi- quod dixil, quia non potuerunl ejicere Hiebusaeos,id
cantini, auum ecclesiam audire conlempserit.Aposto- csl eos qut inierpretanliir conculcatio. El idco
lus ,06quoqut non ail : S: quis fraler est fornicator, videamus qtii sunt ***•in ecclesia conculcanles. llli
sed; si quis frater nominatur fornicator'° 6, elc, (^ sine dubio, de quibus dicil'" Dominus in evange-
senrenria?Momiliationeminteltigens. Ilinc etiam Ur- liis : Nolite millere sqnclum canibus, neque marga-
bunus papa II Guitmundo,0Tepiscopo: Sane 10Squod tilas 'vesltas* anle potcos, ne fotte conculcenl eas
super Richardo. fleguire in cansa: Quidam episcopus . pedibus suis, et convetsi elidanl,,s vos. Isle est ergsr
in haeresim lapsus. Ilinc eliam Christus in evange- Hiebusaeus"° conculcalio, qui iudigiii "• audiiint
/io' 09 zizania dixil esse toleranda usque ad mes* verbum Dei, et, quum audierint, neque ut inlideles
sem. discedunt, neque permanenl ut fideles, sed percepla
llinc etiaii Hieronyuius1*10: mysleriorum'" nolitia, et fidei nostroe secretiori-
C. XXII. Mati a bonis penitus sepatati non bus scrulaiis"", conversi postmodum impugnant
possunt. nos, et contradiclionibus siiis corda nostra diruni-
Noliie recedere a Domino in hodierno*" die, punl, conculcantes verbi dominici margaritas, et
hoc esl donec saecuhnu stat; oslendat ergo mihi, ornamenta fidei macuiantes. De istis ergo dicitur,
quomodo Hiebusaeus, donee saeculum*n slat, habi- quia non poluernnt lilii Juda ejiccrc Hiehusaeumde*
tet ciim liliis Juda in Hierusaleirt, quippe quum ne Hierusalem usque in bodiernum dicm.
'" habitenl in Jerusaiem.
ipsi quidem lilii Juda

QCJEST. III. C. XXI. 89add. : autem : eicd. 90'diaboli : Edd. Arg. Nor. Ven. I, II. 91 Iwc : Edd.
eoll. o. 9«sacerdolem : eaed. "e cottverso: Ed. Lugd. II. •*'evenial ei: Edd. ccll. o. 95 1 Cor. c. 5, v.
5. °° tradilus e»t : Edd. coll. o. 97 diabolo : Ed. Ven. II. 98esl ; .Edd. coll. o. 9»abscondito : eaed.
*'• ahimos — deservienles: Ed. Bas. — animum : Edd. rell. "^ tradidil : Edd. coll. o. pr. Lugdd. II, III.
*°*add. : «urcm : Edd. Bas. Ven. II. Lugdd. Par. 103tratftdit : Edd. Arg. Nor. Vcn. 1,11, Lugd. I.
Par. 10icr. Malih. c. 18. 10*1 Cor. c. 5. 106cf. c. 24 infia. 10TViitmundo: Edd. Arg. Nor. Ven.
1. Guilimundo ; Edd. rell. 108cf. c. 3. C. 24, q. 2. 109 Mattb. c. 15. == C. XXII. 110Imo Origenes
'" hodternum diem : Edd. c-oll.o. "*' Hierusalem : Ed. Bas. '" lstael et
bom. 21, ad c. 15. Josue. »''*
Juda : ib. "4 desid. ib. habilabanl : ib. "6 quoniam : ib. — qttnndo : Edd. rell. "T volenles :
Edd.coll. o. — cr. Mallli.c. 15, v. 29. "8 poleranl : Kd. Bas. — poterunl : Ed. Lngd. II. "• alii : Ed.
Bas. . "• siinclonim Edd. coll. o-. *" in vobis : eaid. "« eiiim : eaed. "3 poluerint : Ed. Bas. 12>Isratl
vel Juda : ib. '" Esto ergo : Edd. coll.128 o. "6 sini : Ed. Bas. '" dicebul : Edd. coll. o. pr.
Arg. Nor. Ven. I. cf. Matth. c. 7. dirumpant : Edd. coll. o. "9 add. : trf esi :
eaed. lso indigne : Edd. Lugdd. 131tninisleriotum : Edd. Bas. Nor. Ven. II. 13'. petscruiatis :
Edd. coll. o.
849 DECRETi PARS SECUNDA.CAUSA XI. QUJEST. III. 850
C. XXIII. Porcts et cauibus sancia non sunt com-, A nominatur ebriosus, elc. 0 quanla integrilas ! Nos
mittenda. 'aiiiem* non solum non fugimus ebriosos, sed etiam
Ilem idem super dttodeciin Prophelas '" : imusad eos, participantes cum eis.
Quando ergo vir ecclesiasticus, et prudens, alque Gralian. Evidenler ilaque ex prmmissis apparet
inlelligcns, multas impietales in ea, quae vocalur quod eorum' communionem vitare non
doiniis Dei, esse cognoveril, et non solum multas, sentenlia nolati non sunt. Sed cogimtir qui
sed et forles, el qu.neopprimere possint jusliliam, ipsius sentenltw holatio
et in lanliim doctor.um rahiem processisse, ul acci- multipliciter inleltigitur. § I. Aliquando tnitn ar-
"• cetur quis a limihibus ccclesim H a communione
pianl preiium iu jtidicio , et omnia pro muncri- el sanguinis Christi, vel leste conscienlia,
bus faciant, paiiperes *qnoqiie* devitent in portis, cotporis illud : Probet se homo, et sic de
et audire contemnant, taceal in illo tempore, ne juxta illo Apostoli14T
edal el de calice bibat, quia qui indigne
det "* sanctum canibus, et ne*»' millat margarilas pane
mandiicai etbibit, judicium sibi manducal et bibit.
ante porcos, qui conversi conculcent cas;el imiie-
"T Item illud Prosperi ' 48: Facilius sibi Deum placa-
tur Iliereiniain dicentem : Solus sedebatn,-quia causa XXXIII, Maleficiis
amaritudine repletus sum "«> *el illud in Psalnio " 9: bunt, etc., tequite infta
_ impeditus, qumst. 1. rfe pcenitentia; vel sentenlia
Singularitet sum ego, donec itanseam*.
C. XXIV. Cum pagnno comedete, sed cum excom- ecclesiaslica, sicul pmnilentes, quibus lempore prwfi-
municaio minimelicet. nito beneficium reconcilialionis impendilur. Hmc
Item Joannes Clirysoslointis,/lom. XXV. ad cap. 11, sehtentia excommunicatiovocalut, quia a communibne
episl. ad llebtwos : cotpotis et sanguinis Chtisli nolattim ptohibel, sicui et
Ad niensam quippe paganbrum si volueris 14»ire, Adam ab esu ligni vitm excommunicatus est, Domino
sine ulla prohibilione permilliiuiis. El infra . § 1. Si dicenteiK': Videte, ne forle sumatis de ligno viiae.
141eijdih
quis (raler, inquit, hominalut inlet vos. Qua sentenlia non separalur quis a cohsortio fidelium.
Fratrein in hoc loco omnem fidelem simpliciler in- Esl tt alia senlenlia, qnw analhema vocnlur, qua
lellige, npn '4* monachum tanlum. Quid aulem est quisque separaltir a consortio fidelium, de qtta
quod facit '-4' fralernitatem, nisi lavacrum regene- supra : Cum excommunicaiis nolite communicare.
ralionis, tpiotl facit posse vocari Deum palrem '**? § 2. Ilanc distinclionem licet cuiqiie advertere ex au-
Et in(ta;§ 2. Si quis, inqtiil, nonimatus " (uerit clofilate Joannis Papm : Engeltrudam "° uxorem
(ralet fornicator, aul avarus, aut ebriosus, cum hu- Bosonis, elc. Require supra in causa : Quidamepi-
jusinodi nec cibum sumere '**. Quum aiitem de pa- scopus a propria sede dcjeclus. Item ex aucloritate
ganis ageret, non ila, sed *A 6: Si quis vosvocaveiu ,C ejusdeni '»' : Si quis dornmn Dei violaverit, etc.
ex infidelibus (paganos significans), el vullis ire, ReqUite infta in causa XVII. Quidam presbyter
omne quod apponitur vobiscomediie. Si quis frater infirmita.te gravalus. Item ex' auctoritate Silvestti

NOTATIONESCORRECTORUM.
C. XXIV.T Nominatus,: Gratiantts pulavil Cbry- avruv. Id est: El neque Paulum vetilus es, ad men-
sosloiniini eo modo inlerpretari istam vocem, quo sam quidem Grmcorum, si voluerimus,ire nonprohi-
fcre inicrpreiaius est Augustinus, supra 2. q. 1. c. bentem; arf tnensam autem avatotum el aliena aufe-
Mulii. Locus intcger graecesic habet : Kai ovSi rbv renlium ne volenies quidem permittentem. Nam si
HlavkovSiSotxac,ti; pjiv 'EkijivoivrpuTtt^av, et povhot- quis, itiquit, qui frater nominatur inter vos,-ftattem
pt&u,ixokvrt»; avy/_t»povvruurtekBtTv, ti; Si ruc TMV hoc loco dicens omnem fidelemsimpiiciter, non mo-
Ttkeovexrojv ovSe(iovkap.iyovc iwvru. Eitv yitp rt: StStk- naclium tantum. Qnid aulemesl qnod facit [ralerhi-
yb; bvopia%bp.evoc n, anaiv, uSektfbvevruvBa keyoiv lalem? lavacritm regenerationis, id quod possunius
TtuvTttrbv Tttarbv tatki>c, ov rbv [tovu^ovra. 'li yxp Deum vocare patrem. Proinde qui catechumehus est,
iart TOiroiouvrn> aSektfbrrxra;TOkovrpovrn; rtaity eliamsi monaclius sil, non est fraler : qui vero fidelis
yeveaiu;, TOSvvnBnvaiv.aknaat Ttureparbv Oeov.Qars, est, eliamsi smcularis sil, frater esl. Si qnis, inquit,
o /t£v v.u.my,ovixevo;,xt.v p.oiaxbcn, ovv.uSekyb;,b Se qui frater noiuinalur.f Neque enim vestigium lunc
itio-rbc,xv.vv.oap.txhcn, aStkfb; iartv, tX Ttf, tpnaiv, n tnonachi erat, serf omnia ad swculares loquebatur
uStktfbc,bvop.utbu.ev.;,t.vSi yao "yva; rbre fiOvaJovTO?ttincB. Pautus : Si quis, inquil, qui fraler notnina-
nv, ulXtt,Ttuvra.Ttpb; y.oap.ixov;Sttkiyero b paxapto; tur, fuerit fornicalor, aul a.varus, aul ebriosus, cum
ouTOf,iav Ttf,.. fnatv, uStkfbc iv<ip.ui)bpevoc ri rtbpvoc, hujusinodi nec cihuni smnere. Quum dulem de Grm-
n Ttkeovexm;, r) yteBviyo;.TWTOIOUTW ptnSecvvta&ietv, cis ageret, non ita,sed : Si quis vocal vos infidelium.
u)X' ovx ejti TWV'E)Xr)voiv ovrt»;, ukk' eiu Ttf v\).'j.c Grwcos significans, et vuliis ire, oinne, quod vobis
xakian ro>vi.Ttiaruv (Toif "hJXnvackeytav) xai Bikere apponitur, niatitlucale. Si qiiis, inquil, qui fratcr
TtopeveaBai,itav rb TttnpariBipevov vp.lviaBiert; eavrt: nominatur, sil cbriosus. Pupm quunla diligentia ?
b.Sikyb;bvoftttZbuLevo; r), tpjiat, piBvao;. HuStttTtbann Nos tiitlemnon solttm non fugimusebriosos, sed etiam
uxpitetu ; r^stf Si ov vbvovovt^tvyop.zv TO^fu.eBvaov; , abimus ad eos, una sumpturi qttmab ipsis.
uk/u v.ttiurttpyopeBurtobf uvrov;,p.tBi%ovrt; TWV itc.pti

'»» in Amos. c. v. 12. "4 prmmtttm ; Ed. Bas. '»«desid. ni Ed. Bas.
I II. C. XXIII. Comm. 5,
'*•QCEST.
Miitth. c.7. 13THiereni. c. 15, v. 17. "• eram : Edd. coll. o. '»» Psal.n. 49. = C.XXtV.
***
volueris : Edd.K-oll.o. 14' 1 Cor. c. 5, v. H. "* desid. in Ed Bas."• «4» vocar : Edd. coll. o. ' ' aocl.:
omnipolentem;*'' Ed. Bas. »48ad.l. : rfe/ieris: Edd. Bas. Par. Lugid 1 Cor. c. 10, v. 27. 1 Cor.
c. 11, v',28 8 c. 52. D. 1, dc pcen. 149Gen. c. 5, v. 22. "I0 C. i>, q. A, c. fln. C. 17, q. 4,
c. 21.
WI" DECRETI PARS SECUNDA.CAUSA XI. QUiEST. III. 852
papw : Praesenli '" decreto censemus, etc. Require A vari fuerit deprehensus, etiam ipse abslineatur. Sed
supra in causa: In infamia cujusdam episcopi. § 3. hoc pertineal ad eos clericos, qui ejusdem episcopi
Jttxla igitur hanc dislinclionem intelligen.da est ilta suiit, el ad omnes, qui commonilj fuerint de eo,
qui
quctoriias Innocenlii papm 11 '*»: Si qnis snadente abstinelur, sive laico quolibet siye clerico.
diabolo, etc, ut tnfra in eausa : Quidam presbyler, III Pars. Gratian. Sed hoc specialiler in his, qui
ul juxla etymologiamvocabuli ana<Iietnati,id est te- excommtinicatis
noniinfltim commtinicant. Unde Ur-
patalioni, subjaceal qui in ediclum illud inciderit, qui banus "5 : Sane quod snper Richardo, etc, infra
a cotpote el satiguine Chtisti et aV ingtessu ecclesim in causa : Quidam
episcopus in haercsim lapsus.
se alienum facil, qui impias matius in cleticum inji- liem Nicolaus papa in cap.
Ejjcelleiilissimtis rex
cere ausus fueril; o_t(icliam a iiu//o episcopotum Carolus, etc, infra, citca finem hujus causw " 4.
absolvi, id est mote pwnilentiumteconciliari, poletil, C. XXVII.Sententia pasloris timenda est, licet injusle
nisi ptimum aposlolico conspectuise teptwseii(are cu- 'liget.
raverit. § 4. l.llud autetn P.etri rfe Clemenle ",4 : Si Item Urbanus om,nibttsEpiscopis, c. 5 "*-.:
inimicus esl isle C(einens, etc., rfe sententia notaiis Quibtis episcopi non communicanl non coinmii-
intetligendum esl, sicut el illud Urbani "' : Quibus nicetis, el quos ejecerint non recipiatis. Valde enim
episcopi npn communicant, etc, ul infra in eadem ^ esl limenda sententia episcopi, licel injusle liget.
causa. Ceterum falsum esset illud Vasensis concilii C. XXVIII. Excommunicationis contraliit pmnamqm
II "•: Si lanlum episcopus alicni sceleris se con- cxcommunicatis communical.
scium novit. Item el illud '": Placuil, ut si quando Item ex Vlll Synorlo » '" :
cpiscopus, etc, require supra in causa : Duo forni- Si quis fraler aui palam, aul absconse cum ex-
caiores et infaniia nolati. cominunicalo fueril locutus, aut juncliis'" commo,-
C. XXV. Communicottenqn lice^ iis, qui exeomni,uui- nione, stalim cnm eo excommuiiicalionis conlrahat
calis communicanl. poenam.
Item Gregorius cleto et populo Salonitano w "» : C. X^IX. Dj eodem.
Rogo, 'hortor' et moneq, *ut a prohibiise vos com- Item e^Conciliq Carlhaginensi II, c- 7 ^*
munionis consoitio per omnia suspehdatis,* ne cui-
Qui morito fapinorum suorum ab ecclesja pulsi
quam sacerdoti.suprascripto Maximo communicanti, sunl, si ab aliqup episcopq, aul ',6' presbyiero, vel •
contra animam suam quisquam vestrum communi-
clerico fuerint in communione suscepti, ctiam ipse
care praesumat. '
pari cum eis crimine teneaiur "•obnoxius, refu-
C. XXVI. Nullus cleticotum vel laicotum ad domum
excommuiticati accedat. '• P giens y sui episcopi regula,re judicium.
Item ex Concilio Toletarto I, c. 15 " 9: C. XXX. Qui senlentiam episcopipulal e$seinjustanf
Si "° quis laicus abslinetur, *ad hunc vel' ad tecurtai ad synoduni.
domum ejus vel clericorum vel religiosorum niillus Item ex Concilio Carlhaginensi IV, c. 66 "':
accedat. Similiter et clericus si abstinetur, a clericis Clericus, qni episcopi circa se dislrictionem ia-
devitetur "'. Si quis 16'.cum illo colloqui aul convi- juslam pulai, recurrat ad synodum.

NQTATIQNESCORRECTORUM.
C. XXV. w Salqnitano : In regesto B. Greg^orii siio excommunicato, haec scribit valde s^niilia :
lil). 5,vc. 148, leguntiir haecverba m cpist. 48, scri- Hinc quidamniagister monachorum ait : Si quis veto
clero, nobilibus ac populo Jaderse consisteniibiis, fraier atii palam, dut absconsecum eo (ueril locutus
al. Joderlino.]
tita aut conjunctus','communem cum eo excommunica-
C. XXVlIl. x Canon hic neque habemr in VIII tionis conlrahai pmnam, quae lectio convenit cuin
synodo, quae babita fuit lempore Nicolai I, neque in leciione Btirchardi et Ivonis.
alia, qua? et ipsa nominatur octava sub Joanne VIII C. XXIX. 'r Refttgiens : In concilio , cum mullis
celebrata, quoe iii bibliotheca Valicana servantur. impressis et manuscriptis codicibus collato, legitur
Miilla vero, quae a Graliaho ex VIII synodo citantur, refugientes; apud Burchardtim vero et Ivonem : re-
in regulis Basilii, Isidori', et aliis scriplis ad moiia- fugientibus, quod convenil cum canone groeco, qui
chos periinenlibus inventa sunl. Hoc quidem sttpra D est norius; omnia vero haec verba : refugientes stii
ead. Cum excommunicato, fuit trihiUum Isidoro, episcopiregulatejudicium, in recenlioribus concilio,-
quemadmodiim etiam a Burchardo et Ivohe. Sed ruin ediiioiiibus hon sunt hoc loco, scd post vers.
Smaragdus in exposilione regnlaeB. Benedicti cap. suscepti. A Soriensi autem codice regis catholici
26, quum anica egisset de moiiacbo, a suo praepo- oninino "absuhl*.

QILEST. 111.C. XXIV. "'C.5,q.2,c. 2. "» C. 17, q. 4, c. 29. "4D.95,c.l. "'infra c 27. "'C.6,q.2,
c.2. "T ib. c. 5.= C. XXV. "8 Ep. ad clernm et populum Jadene.ep. 27 (scr. A.596), 1. 6. Ed. Maur. =
C. XXVI. "9hab. A.400.— lvo Decr. p. 14, c. 50. '«• : Coll. Hisp. '6l ei-ilelur; ib. ,0'add..;
Quisqnis
»04
vero ;Edd. coll. o. pr. Arg,—P. 111. »•' C. 24, q. 2, c. 5. infra c 102. —C. XXVII. '•• Capnt Pseu-
doisidori.cr.Clem.l, etGreg. M.hom. 26,—Ans."•1.6, c. 145(150),!. 12,c. 25.Burcb. 1. ll.c.l. lvo Decr.
p. 14, c, 74. Polvc. 1.6, t. l.=C. XXVIII. cf. supra c. 18. '«. co.wjuncrus; Ed. Bas.=C. XXIX.
'«» hab. A. 390.*—Burch. 1. II, c. 43. Ivo Pan. 1. o, c 98. Decr. p. 14, c. 28; et 107. Polyc 1 7, t. 1.
••» aut prestil ; desid. in Coll. llisp. "° teneantut obnoxii tefugientes : Ed. Ras, * el Coll. Hisp. =
C. XXX. "' Statult. eccl. ant c. 68.
655 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSAXI. QU.EST. III. 85/
C. XXXI. Vincula ecclesiastica non sttnl conlem- A, ad Africana concilia, vel ad primales
nenda. provinciarunt
snarum. Ad transmarina aulem qui putaverit '*•
Item Joannes Chrysostomus, homil. IV, c. 2, epist.
ad Hebtwos ,T*: appellandum, a nullo intra Africam in communione
Nemo conlemnat vincula ecclesiastica. Nonenim suscipiatur.
liomo esl qui ligat, sed Christus, qui ' nobis * "» C. XXXV. lnjusta episcoporum damnalio irr.ita esse .
"» censelur.
hanc potestatem dedil, el dominos fecit homines Item ex Concilio Carthaginensi IV, c. 2,8 "*:
lanli honoris. lrritam esse injustam episcoporum damriatio-
C. XXXII. Satqnw ttaditur qui ab ecclesia excom- nem "*, el idcirco a synodo retractandam.
municalut.
ltetn Auguslinus de verbis Apostoli, setm. LXVllI * C. suam XXXVI. Qui cansw sum adesse et innocenliam
assetete voluetit, intra annum excdmmuhica*
17«.
tiottis hoc facial.
Omnis Cliristiamis, djleclissinii, qui a sacerdniihus
,T6 Item ex Coiicilio Carlhagineusi V, c. 12 laT:
exconinuiiiicalur, satanae tradilur : quomodo? Rursus constiiuliim est, ut qtioties clericis convi-
scilicet, quia extra ecclesiam diabolus est, sicut in ctis vel c confessis in
ecclesia Cliristus, ac per boc quasi diabolo iradilur '" aliquo crimine, vel propter
eorum , quorum verecundiae parcitur, vel propler
qul ab ecclesiaslica ,T8 communione removetur. ecclesiae
Unde illos, quos liinc Apostolus satanae esse Iraditos opprobrium , aut insolentem insultationem
baereticorum alque gemilium, si forle causae suai
praedicai, cxcommunicatos a se essc demonstrat. adesse voluerinl et innoccnliam suam asserere, in-
C. XXXIII. De eodem.
tra aniiuin excommunicationis hoc faciant. Si verl
Idem traclatu XXVII ad cap. 6 Joannis. intra annum causam suam purgare coniempserini,
Nihil sic debet formidare Christianus quam sepa-
nulla eortim vox 'postea* penitus audialur.
rari a corpore Christi. Si enim separalur a corpore
C. XXXVII. Audientiam sibi negal qui excommuni-
Chrisli, non esl membrum ejus. Si non esl inem- calionis sum causam agere intra annum differt.
brum cjus, non vegetalur spiritu ejus. Quisquisau- Item Gelasius 18s:
tem, inquit Apostolus " 9, spiritum Chrisli non habet, Quicitnque intra anni spatium civiliter *89 sive
hic non est ejus. causam suam coram suis excommunicatori-
« *so "' publice
Gratian. Item Hietonymus : Quoriim re- bus non
ipsi sibi adilum audienliae clau-
miserilis peccata, elc, id est, quibtts ecclesiaminler- sisse "° peregerint,
videantur. Quod si obstinato animo sine
dixetilis, nisi teconciliati per satisfactionem fuerint, communione defuncli fuerint, nos, eorum causam
ipsisjanua regni cmleslisclausa erit. B. Leonis praedecessoris nostri senlentiam
C. XXXIV. Vicini episcopiaudiant eos, qui rfe judi- [ juxta
divino judicio reservanles, quibus vivis non commu-
ciis episioporum suorum queruntur.
nicavimus nec mortuis communicare debemus "».
Item ex Concilio Milcvilano, c. 22 t>'»*:
Presbyteri, diacoui, vel ceteri inferiores clerici, C. XXXVIII. PALEA '".
in oausis, quas habuerint, si de judiciis episcoporum < Qui vero excommunicato scienter communicar
suorum quesli ***fuerint, vicini episcopi eos au- verit, et amodo sallem in domo ,stn\u| oraverit,
*" quo miiius ad salisfactionem
dianl, et intcr eos quidquid esl finiant, adhibili ab atque lalcbras
eis ex consensu episcopoiurn suorum. Quod si 'et* pcrducatur praebuerii, dqncc ab excommunica-
ab eis provocandum pulaverinl, nbn provocent nisi tore "4 poeiiitentiam accipial, corporis et sangui-

NOTATIONESCORRECTORUM.
C. XXXII. • Sic eliam cilatlvo p. 14, c. 50; sed luslis Gratiani cxemplarihus habetur, Citatur aufem
p. 2, c. 94, conjuncte cum multis alii-sverbis videtur supra 2, q. 6, cc Ptacuit.
cilare ex libris de unico baptismo. C. XXXVI. Vel : In omnibiis locis indicatis le-
C. XXXIII. ^ Hierongmus : Haecnon snnl invenla gitur : el". Sed nianuscripta Gratiani exemplaria
apud B. Hieronyinum, sed in episl. 2 Eutychiani, D concordanl ctim vulgatis. ln aliquibns lameii est :
quem cilal.Ivo. eonvicli clerici*" vel confessi. Apud lvonem vero le-
C. XXXIV. i> Huic capili in vulgalis codicibus gitur ; ut qliquQiies clerici convicti et confessi, et
praepositiiineral nomen Paleae; sed in omiiibus ve- vocem aliquoties habet etiam Burcbardus.

QUJWT. III. C. XXXI. '» Ivo Pan. I. 5, c 88. Decr. p. 14, c 48. '" desid. ap. Iv.
1,4 add. :esse : Ed. Bas. i=C. XXXII. "» Caput incertum. — Ivo Decr. p. 2, c. 94, p. 14, c. 50.
176 trarfi dicilur : lvo. '" iradi dicit^x: Ed. Bas. — I.v.o. "8 ecclesim: Ed. Bas. = C. XXXIII.
'" Rom. c. 8, v. 9. "° Dominus ; Ed. Bas.^- cf. lvo Dccr. p. 14, c. 55. '81 Matth. c. 16, v. 19. =
C. XXXIV. '" hab. post. A. 416. —cf. conc. Afric. ap. Dion. c. 92. — supra C. 7, q. 6, c."*55. "»
conquesli: Etld.-coll. o. '8* pulavetint—, suscipiantur : eael. — Coll. Ilisp. =C. XXXV. c. 51.
"T
Siatutt. eccl. anf. — cf. ad c. 9. D. 18. 18° add. : censemus : Edd. coll. o. = C. XXXVI.
hab. A. 401. — Rurch. 1. 2, c. 182. Ivo Decr. p. 6, c 252. Polyc. 1. 7, t. 1. " el Coll. Hisp. "* ita in Ed.
Bas. = C. XXXVII. «88Caput incerti lemporis. — Coll. tr. p. p. 1, t. 46, c./2l. Bnrch. 1, 11, c. 47.
Ans. I. 12, c. 24 (29). Ivo Pan. I, 5, c. 136. Decr. p. 14, c 111. Polyc ib.— ".» civ. sive : desid.
ap. Ans. ,9° claudere : Ans. ' 91possumus : Burch. Ans. Ivo. — cf. C. 24,—q. 2, c. 1. = C. XXXVIII.
'»*.Burch. I. II, c 48. lvo Decr. p. 14, c. 142, cx ejusdem Gelasii decrelis. Caput wque incertuu). —
desid. in Ed. Bas. "* add. : defensionis : Buroli. Ivo. 194add. : episcopo: Edd. coll. o.
655 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSAXI. QU^EST. III. 856
nis Domiiii communione p.riYattimsc esse cogno- A A quia anathema est aelemae mortis damnalio, et non
scat. » nisi pro iuortali debet iinponi crimiue, et illi "",
C. XXXIX. Tatdius recipiatur ad veuiam qni sacer- qui aliter non polueril corrigi.
dole jubente rfe ecclesia exire coniemnii. C. XLII. Pro paucis et levibus causis nutlus com-
Item ex Concilio Ilerdensi, c. 1p '9e: . munione privetur.
Quijubenle sacerdote pro qiialicnnque "° cnlpa Item ex Concilio Arvernensi e »•»:
ab epclesia exirej contemserit19T, pro noxa contu- Nullus sacerdotum quemquam rcclaefidei hominem
inaciae "• tardius recipiatur ad veniam. pro parvis el levibus causis a communione suspen-
Gralian. Sed quwri{t/,r,si anle damna\\ absolulioy dat, prseter eas culpas, pro quibus antiqui patres
pem episcopum mori cgntigerit, ttttutn damnaltts ^rceri ab ecclesia jusserunl commitientes.
poslea valeat absglvi ? C. XLIll. Pro his tribus crintiiiibus quilibet cgmmu-
De his ita slatulum esl in Concilio Epaunen,si, nione ptivetut.
C. 28'99.: Item ex Concilip Triburiensi *04:
C. XL. A succtssott solvalut qui posl mottem epi- Certum esl, pro his tribys criminihus ajiqncm
scgpi temanet, ligalus. excommunicari ad synodum canonice
Si e.pispopus ante damnali absolulionem obiiu B vocalus venire debere, qnum
conlemnit *••*,aut si post, qu.imilluc
rapiatur, co.rreclum aul poeiiiienlem successori lice-
bit absq|vere. vencrit, sacerdolalibus respuil obedire praeceptis,
aut si ante finitam causae suae examinatioucm
Gratian. Prmmissis auclotiialibus, quibus injuslm
a synodo abire *06 praesumit.
tcnleniim usque ad examinaiionem ultiusque patiis
IV Pars. Gratian. De lits, iiijuam, el hujusniodi
parere jubemur, ila :
respgndetut Gregotius ngn dicit
auctoritales loquutf.lur, non de injusie
senlenitam injuste lalam esse servandam, sed limen- prwmissw
Quod aniem injttslw senlentim purendum
dam, sicul ei Urbanus. Timenda est ergo, id est non suspensis.
non sil, niullis auctotilalibtts probaltir. Quartim
ex superbia conlemnenda. Reliqum verg auctoritates
est illa- Jlieronymi super Matlhwum. libio
de excommunicatis loquunlur, qui vel vocali ad syn- prima
///f*0T:
gdum venite conlempsetunt, vel caltidilalibus nrf-
versaultum occuttete netcientes injustam sententiam C- XLIV • Senlenlia paslgris reum vel innpcentem
non cgnstituit vel facit.
0 judice tepottavetunt, velqui, negleclu suw viiw
sinisltam rfe se opinionem misci petmillentes, senten- Quomqdo sacerdos mundum leprosum noii facil,
vel presbyler non alligal eos, qur in-
iiam in te excepetunt. Hos siquidem solos excommu- sicepiscopus
sontes sunt, nec solvit noxios, sed pro oflicio suo
nicationis senlenlia ferire licet.
Unde in Meldensi Concilio, c- 56 *00: quum peccatorum varielates, audierit, scit qui li-
C. XLI. Quibtis culpis exigentibus aliquis sil com- gandus sit, qui solvendus.
munione privandtts. C. XLV. De eodem, PALEA.
Nemo episcoporum quemlibetsine ceria et ma- ltent Auguslinus super Mallhwum i"s:
nifesta peccati causa coiinmunione privet ccclesia- < Ridiculum cst, ut eum mandum *09 esse dica-
slica. Sub analhemale d autem sine conscicnlia mus, qui vinculis peccalorum suorum ligatus est,
archiepiscopi, aut coepiscoporum nullum praesumat propter hoc solum, quod episcopns *10dicitur ha-
poncre *.•', nisi unde canonica docet aucloritas. bere bujusmodi polestatem, ut soluii ab eo sohiii

NOTATIONES CORRECTORUM.
C. XLI. d Sub analhemale : In concilio Meldeusi, Levilico de leprosis, ttbi jubentur ut oslendanl se sa-
et adjeclisCapilularibus Caroli fllii Ludovici legittir: cerdolibus, el si lepram habucrml. lunc a sacerdote
Anatliema aulem sine consensu archiepiscopi aut immundi fianl, non quo sacerdoles leprosos lacianl
coepiscoporum,prwlata etiam evangelicaadmonitione, et immundos, sed qno habeanl notitiam leprosi et non
nulli itnponat* Celeri aulem collectores parum a D leprosi, el possinl discernere qui mundiis, quive ini-
Graliano discrepant. tnundus sit. Qttomodo ergo ibi leprosttm sacerdos
e
C. XLII. ln concilio Arvernensi quod exslast, mundum vel immundum facil, sic et hic altigat vel
non habetur, sed in Aurelianensi V,, c. 2, et in sohil epHcopus el presbyler non eos, qui insontes
Vormaciensi, 'c. 15. sunl vel noxii, sed pro officiosuo, quum peccalorttm
C. XLIV. Varie hic locus legitur apud colle- oudierit varietales, scii qui liguiidus sit, quive sol-
ctores. Apud B. Hieronymum sic babet: Legimus in vendus.

QU^ST.III. C. XXXIX. '9»hab.A.524. ,96quuctmqne: Coll. Hisp. — Ed. Bas. V" contemserint — reci-
piantur: Coll. Ilisp. »98contumeliw: Edd.*00coll. o. = C. XL. 199bab. A. 517.—Bnrch. 1.11, c 50. Ivo Pan.
1.5, c.l21.Decr. p. 14, c. 114 —C. XLl. bah. A. 845.—Burcli. 1. 11, c. lO.Ivo Pan. 1. 5, c. 95. Decr. p.
14, c. 80. Abbo Flor. ap. Mabill. Anal. vet. c 56, ex Cotoniensi c. 56. so1 pnnire : Ed. Bas. s0! iilis : Edd.
coll. o., el iiifra : potuerini : Ed. Arg. — potuerttnt : Edd. rell. = C. XLU. aoahab. c. A. 550.—
cf. Coll. conc.Gall. ed. a. Dom Labal p. 1067, seq. = C. XLIH. 204Non exstal in Triburiensi impresso.
— Burch. 1. 11, c 74. Ivo Pan. 1.5. c. 112. Dccr. p. 14, c 122. so«contemserit : Ed. Bas. , 06 add. ;
profugus : Coll. citl.=C. —XLIV.—P. IV. '" in coinm. in c. 56. Maith.—Ans.l. 7,c. 150. Ivo Pan. 1..5,
c. 86. Decr. p. 14, c. 7. C. XLV. s08Caput iuccrlum. "3 desid. in Edd. coll. o. pr. Par. Lugdd.
*10 episcopum : Ed. Bas.
 857 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA XI. QUJEST. III. 858.
sinl in coelo, et ligali in lerris ligati sint in ccelo. ^ ciiin recitaii "4 buinana ignoraniia, si de libro vi-
Sit ergo irrcprebensihilis qui allerum ligat aut vorum iion eum delelS!" iniqiia conscienlia ?
solvit *". i C. LI. De eodem.
C. XLVI. Non esl pelenda qbsgjulio, quum inique Idem ii| libto contra Secnndiiiun: Munichwum,
fertur senlenfia. c. 1 **6.
ltem Gelasius papa episcopis orientalibus, de damna^ Senti de Augnslino quidquid Tibet : sola me in
lig.ne Dioscori * !la. oeiilis Dei conscieniia non accnsel "T.
Cui csl illala seiilentia deponal errorem, cl vacua C. LJI. Quos conscienita juslificat, aliorum maledicla,
est; sed '.'*,si injusta est, lanlo eam cqrare non iioHtimeunl.
dehel,quanlo apud Deiini elecclesiam ejtis iieniineiii Ifem GregQrius Constfintiiio, Mediolanensi Episcopo,
- potesl injqiia gravare scnlpntia. Ita ergo ea se non lib. VI, epist. 14 *".
absolvi dcsiderel, qua se pullalenus perspicil olili- In cunctis, quae in hac vila adveisa proveninni,
gatiim. sola est, sicul nosiis, omnipoienlis Dei districtio
C. XLVJL Deus non nocei, tiec tfocete nliquem peusanda, alque ad cor semper propriiim recurrcn-
palilur itijitsie. duin, ul nulliiis *nos* ibi lingua implicel, ubi con-
fiem Augiisiiiius rfesummo bonom, U scienlia non accusat "». Quem euini conscienlia
Seciinduin caiholicam fidem, 'el sanatn dociri- dcfeudit, *el* iiiief accusationes lihcr est, et li-
nam el inielligeiiiibtis perspicuam veritatem*, nec ber*;'* *vcl*sine accusalione esse non polest, si
naliirae Dei nocere potest quisquam, nec iialura sola, quae interius addicit *", conscieniia accusel.
Dei nocere injjuste ciiiquam, vel noeere "*, in- Pe vestra igitur sanciilale absit a Chrisiiaiiornm
juste "**paliiiir qiieniquani. Qui enitn nocei (aii'". jmlicio ea, quae maledicorum honiinuni rttiiiorilins
Apostoltis) recipiel illud "* quod nocuit. conlicta credimiis, in qualicuhque modulo suspicio-
C. XLVIII. Injusta .vincvtladitunipit justilia. nis atlduci, quiaex '" sacri eloquii testimonio, te-
Idein sermone 16 de verbis Domini''9.. nemus, ut majora mala > quum forsitan dicunliir,
Ccepisti habere fralrem luuin lanqiiam publ.ica- nisi"*-probata credi non debcanl, sed probala ci-
num: ligas illuin in terra, sed ut'*°.juste alligcs titls ulcisci. Et iufat: § 1, llaec s34 igitur dixi, ut
yide. Nani injusta vinciila dirumpjl juslitia. *Quuin iiimiae esse levitaiis ostenderem, si quis"» niala
autem •>correxeris, et concordaveris, cnm fratre luo, gravia credere sludeat, quae probari non possiini.
solvisii illum in tcrra ; * quum ".' solveris |ii terra, Unde sanctiias veslra debet meiilein suam a maler
soltttiis ci-it *et*!n ccelo. dicorum homiiium rumoribus aiqiie obtrccta-,
C. XLIX. Temeritas judicandi non ei, qui judicalut, C tione ?*•disjungere, el sola quae aelernae vitoe r.unt.
sed judici nocec. alque ad utiliiaiem subditoruin proficiunl cogilare.
Idern rfe sermone Domini in mon\e, l. II, c. 29*^'.
C. LIH. Eruslra danniatut ab hontine qtteni Deus
Temerai-ium judicium plerumque nihil nocet ei, juslifical.
de quo lemere judicatiir. Ei autem, qui lemere Jlein Aiiguslinus in Psal. XXXVI, concione 3, ad
judicat, (psa temcriias necesse esl ul noceat. , vets. Nec damnabifeum "T.
C. L. Non obest homini injusla sententia. Et st ad tempus 1:damnarisab homine.et si di-
Idem arf Cletutn Hipponensemepist. CXXXVII". 3. sit *.»".sentenliam proconsul S39 in Cyprianiim,
Quid obesl hoinini, quod ex illa tabula non vutt alia *i0 est sella terrena, aliud tribiinal coelorum *H.
NOTATIONES CORRECTORIJM.
C. XLVI. g Damnatione Dioscori: Sic eiiam in originali el Nicolao.*, et saepe in hac epislola re-
maiiuscriplis. Apuil Ivoiiem esl : rfc communione peiilttr : mula gravia. Antea legebatar : tp,ala muj.o-
Achaliivilania. ElDioscorus quidem inChalcedonensi rum.
synodo eta sancio Leone 1, damnauis est, Achalius C."LIII. k Et si ad tempus : Apud R. A.iiguslinum,
auiem a Fclice III et Gelasio ipso. de divino judicio agenlem, sic legitur :. Qitaurfo ercja
C. XLVIII. ' Qutrm auiem : Einendalus el locu- D veniuni fuerit ad illud judicium, non etim dam.nabUx
plctatus est hic locus ex originali, Ivoiie et Pauur- et si ad lempus videlur dumnari ub hoinine, et s.i dixit,
mia. sententiam, elc.
>
C. Lll.. Mujota mala : Sic emendaluin est ex

OUJEST.III. C. XLV. s" absolvil: *13Ed. Bas. = C. XLVI. s" Imo Felix III, in tract. contra Acacu
sectatores.— Ivo Decr. p.14, c 8. desid. in Ed. Bas: =C. XLVIl. *u ex 1. 5 denalura bonic.39.
— Ivo Recr. p. 14. c 9. "* noceri : Ed. Bas. *16impwne: orig. *" ul ail ; Edd. coll. o. — cf. CQ*
loss. c 5, v. 25. *18hoc : e;ed. = C. XLVIH. »'» Sermo 82. Ed. Maur. -r Ivo Pan. 1. 5, c 85.*s* Decr.
"' oitem solveris, inquil, in etc. : Edd. coll. o. = C. XLIX. lvo
p. 14, c. 5. s2° niruiii ;Ed. Bas. "v
Decr. p. 14, c. 10. = C. L. s" scr. A. 404.— Ivo Decr. p. 14, c. 11. Polyc. I. 7, t. 1. delere ;
Edd. coll o. °-'"-delent: ead. — Ivo. = C.LI. »*6 lvo Decr. p. 14, c. 12. ***accusat : Ed. Bas. =C.LII.
"» Ep. 14, (scr. A. 597), 1.7. Ed. Maiir.' »° accuset: Edd. Arg. Nor. Ven. 1. "»- desid. in Ed. Bas.
*»' adjicit : Edd. Ven. I, II. Nor. *»• er — tesiimonjium: orig. -r Edd. coll. o. * cp. 2, ad Micbaelem
imp. "3 non : Ed. Bas. "> Itoc *3T : Edd. coll. o. pr. Bas. *3*qni — studean!: Ed. Bas. . *30 obtreciaito*
nibus : Edd. coll. o. =C. LUI. lvo Decr. p. 14, c 15. "8 addixeril "" : Ed Arg. — dixeril : Edd. rell,
— Ivo. «» proconsuti : Ivo. —proconsutis : EM. Bas. Ven. 1, II. Nor. aliud : Edd-. coll. 0. — lvo,
'*' cmlesle: ih.
850 DECRETI PARS SECUNDA.CAUSA XI. QUJEST. |IL 800
Ab inferiore acecpit senteniiam, a superlore co- _,» 'quippe', cun\ omnibtts pacem htibenles*-•»,'quia*
ronam. hoc dilicile esse prospexil »**, pr;emisit : si fieri
C. LIV. poiest. Sed "" "lamen- adjunxil, quod possit,l%fieri,
Ideni in Psal. XXX VII, ad vets. Quoniam in le quum dixil *6', quod ex vobis est : quia si nos in
speravi ''*. niente caritalem erga odientes servare cupimus,
Custodi intus innoceii'iam tiiani, ubi nemo op- etsi illi nobiscutn '•' pacem non habent, nos lamen
priinit causam tuam. Praevalchil •" in te falsum cum illis sine duhio habemus '".
tesliiiioniiiin, sed apud homincs. Niimquid apud Gratian. Hoc inler tos observandum esl, qni parali
Deuin valebit, ubi causa tua dicentla esl? Quando tnnt suspicari quod non videnl, patali sempet te-
Deus judex erii, alius testis quam conscienlia lua ptehendete, nunquam imitari. Apud alios aulem
non erit. Inler jtistiiin judiccm et conscientiam luam conscienlia est necetsatia nobis, fama illis.
noli timere nisi oausam luatn. Unde Aiigiistiims lib. rfe bono viduit. c. 22 se*.
C. LV. iVonhominum lingttas, sed conscienlias C. LVL Cgnscientia nobis, el fama proximis est
cutate debemus. necessaria.
lietn Gregorius Papa Palladio presbyteto, lib. VIII, Non sunt audiendi, sive viri sancti sive feminir,
tpisi. 45 **>. "*
Inter verba laudantium sive vitnperanlium ad B qnando reprehensa in aliquo negligentia *sua*,
per lit ul in ma!am vcniant stispicioneni, unde
pientem semper recurrendtjm est, el si in ea non suamquam vitam longe abesse sciunl, dicunt sibi co-
invenitur bonum quod de nobis '"•» dicilur, ma-
"' trislitiam generare dcbet; ct rursum si in ram tT0 Deo sufficere conscientiam, existimaiionein
gnam
eit non invenitur inalum, quod de nohis hominos hominum non solum impudenter, verum ctiam
crudeliter contemnentes, quuin occidanl "' animas
loqutintiir, in magnam dehemiis laetiiiam prosilire.
aliorum, sive viam Dei, (quibus
Quid enim ', si homin.es *" hudent, 'el conscienlja seciindnm suamblaspbemantium
nos accusel ? aut quae dchet csse trisiitia, si omucs suspicionem quasi turpis, qme
casla "' est, displicet vita sanclorum), sive etiam
accuscnt, et sola* conscientia lihcros nos esse de-
inonstrel ? Hahemus Pauliim dicenlem "8 : Gloria cum excusatione imiianiitim non quod vident, sed
nostta hmc est , tesinnonitiin conscienlim nosttm. quod putant. Proilide quisquis a criminibus flagi-
*ob*•• quoque dicil: Ecce in cmlolestis meus, Sj linrum alqtie facinorunt vitam suamcustodit.sibi ber
nefacit; quisquit autcm' 7' eliam faniain, et in alios
ergo esl nobis tcstis in coulo, testis in corde, 'T*-misericors esl. Nobis enini necessaria esl vitano-
diinillamus »*• slullos, fqris loqui quod volunt.
1. *" aliud delrahciiles nisi in stra, aliis fama noslra,
§ Quid faciuul, f
pulverem sufllaiit, atque in' oculos suos terram C. LVII. Apud Deum malediciiur qni moribus disso-
nam profext senlentiam.
excilanl, ut unde "' plus "' detraclionis perflant, Item
iude magis nihil verilalis vjdeanl? Vocandi tamen Hieronymus supet epist. Pauli ad Philemo-
nem "*.
etiam sunl ipsi et iranquille admonendi, eisque sa- Si quis dixerit juslum injustum, et injusiiim jus-
lisfieri modis omnibus dchet( „scieiitesquid de Ju- tum, abominabilis
"• ulerque apud Deum est. Similiter
dacis verilas dicil : Ne fotte scandatizemus eos. qui saiicUiin dicil "esse* non sanctum, et rursuni
Si autem salisfieri sibi ex veritate noluerint, habes non >T6 sanclttm asseril sanclum, abominabilis apud
consolalionem, quam in "sanclo* evangelio cnnspi- Deum est.
cias "*. Quiini "• eniin Domino diclum fuissel: C. LVIII. Chnstum violat qui sanctum non sancium,
*Jcis "T, quia Phariswi ***audilo verbo hoc scan- vel non sanctum sanclum esse crediderit.
datixait sunt? Respondil "': Sinife illos, cmci sunl ldein it>idempaulo superius.
tt ducts cwcorum. Paulus quoque apostolus admo- Si quis hominem, qui saticuis uoii est, sanctuin
ncl, dicens "• : Si fieri potest, quod ex vobis est, esse crediderit, et Dei ciini junxeril *77 socielati,
cum omnibns hominibus pacem habenles. DiclurusI [) Chrislum violat, cnjus "corooris onincs' niembra
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. LV. Quid enim : Addila sunt nonnulla ex epistola B. Gregorn, el partini etiam Sixii III, in
qua idem ferc repetitur.

QII^EST.III. C. LIV. 'v* Ivo Dccr. p. 14, c 14. M prwvaluil : Ivo. = C. LV. suEp. 2, (scr. A.
601), 1.11. Ed. Maur, si8 si» vobis: Ed. Arg, **•>add. : uo&is: Ed. Bas. »" non homines : Ed. Arg. —.
non omnes : Edd. rell. 2 Cor. c. 1. v. 12. *" Job. c 16, v. 20. *"• dimitle : orig. SBladd. : enim :
Edd. coll. o. -j-add. : quod : Edd. coll. o. ^- Bohtn. "* unum : Ed. Arg. **' pulverem : Ed. Bas.
••* Mallb. c. 17, v. 26. *•' accipias : Ed. Bas. — aspicias : Edd. rell. *•• quia, quum : orig. S»TMaltU.
c 15, v. 12. "8 Judmi : Edd. coll. o. "» Mailh. c. 15, v. 14. '•-• Rom. c. 12, v. 18. s61 habeamus :
Edd. coll. o. "* perspiciens : eapd. "* el : eaed. *•*•polesl : eaed. '6* dicit eaed. *66 tioftiseum: Ed.
Bas. »" habeamus : ib. = C. LVI. "» cf. ad Dist. 27, c. 2. — cf. C. 12, q. 1, c. 10. — Coll. tr. p.
p. I, I. E5, c 108. '•• qiti, quando reprehenduntur in aliqua elc.: Edd. coll. o. *70 roram ; Ed. Bas.
*T1 occidunl : ib. "'justa : ib. *•"»desid. ib. s7i atiis : Edd. coll. o. = C. LVII. "» ad vers. 4. —
Ivo Pan. I. 5, c. 84. Decr. p. 14, c. 6. — cf. Prov. c. 17, v. 15, sec LXX. »7«si non : Ed. Bas. = G
LVHI. "T conjuiixtrit: Ed. Bas.
 861 PECRETI PARS SECUNDA. CAUSA XI. QUJEST. III. 862
suniiis. Ei tttfta: § I. Omnes eredenles seciindum A J egrcssiis. a digcipulis est soliilns, sicut
Apostolnm Christi corpns efTipiunlur "*. Qui in esl. scriptum
Christi corpore errat et labi|.ur, asserens membnim C. L\III.
Privilegio merelur exui qui eodtm ab-
ejns *vel*sanclum esse, qttiim non sit, vel non san- utitiir.
ctiim esse, qiiiiiji sil, viile quali crimini obnoxins Iilem in Regesto m *88:
fiat: Vm (ait Isaias) "• qtti dicunl dttlce amarum, Privilegium omnino merctur amiliere qui per-
et amarum dulce, ponentes tenebras lucem, et tttcem missa sibi abuliitir polestate.
tenebras. Dulce pulo esse sanclimoniam; rtiiiarum C. LXIV. Is, in quem canonica non (erttir seiitcnlia,
quod saiictiinoniie contrarium esl. pmnam non debet ferre canonicam.
C- LIX. JEternnm vmmaledictionis iweniel qui bonos Item Gregorius Anionio Siibdiacono, lib. 11, Indict.
mulos, et malos bongs dixeril. Xl,epist.9">:
Item lsaias, c. 5 *••: Non debel is pceiiani sustinere cationic.im, in,
Vae, qui dicilis malum bqnum, et bonum malinn, cujus dainnaiione nop est canonica prolaia scn-
pouenles teiiebras Iiicem, et lucem tenebras. Et lenlia.
paulo superius : § I. Propterea' captivusdiiclus est Gralian. Ex his dalur inlelligi, quod iiijusta sen-
populiis metis, qifia non hahnit scienliam, el nobiles jj I lenlia mltum alligat apud Deum, nec apttd. ecclesiam
ejus inlerieruiit fame, et multitiido ejus siti exaruil. ejus aliquis gravatur iniqua sententia, sicul ex Gelasii
Propterea dilatavit infqrnus animam suam, et ape- capite habetur. Ni>nergo ab ejus communione absti-
ruit os siiuiii absque ullo lermii.o, et dcscenderunt nendum est, nec ei ab officio cessandum, in quem
fortes ejus, et populus ejus, et snblitnes gloriosiqus cognoscitur iniqua prolata sententia. Cut etgo capi-
ejus ad eum, et incurvabitur bomo, el humiliabiiur tula Carlhaginensis tt Africant, atque aligrum con-
yir, et oculi sublimium deprimeiiliir, el exallabitur eiliorum prphibent injuste clamnatum »'uc.emmttnione
Dominusexeroituuin in jiidicio, et Deus sanclus saii- recipi anle jiidicii examinativnem? Citr et iltud in
clilicabitur il) juslilia. Gnncilio Magimlinensi statutum estn *•*•:
C. LX. Ligandi solvendique potestate se>privat qui C. LXV. Qui damnatur a synodo quomgdo ' in secunda
hanc injuste exercet. innocens repuretur.
llem Gregorius homil. XXVI in Evang. "': Episcopus, presbyter aut diaconus a gradu sno
Ipse ligandi atqtie solvendi poteslate se privat qui injuste dejeclus, si in secunda synodo innocens re-
hauc pro suis voltiniaiibus, et non *pro*subjecla- perialur'", npn potesl esse quod fuerat, nisi gradus
rum ***moribus exercet. amissos recipiat coram altari de mauihus '" episco-
C. LXI. De eodem. (C porum : si episcopus est, orarium, annulum et ba-
Idem ibidem paulo inferius **» culum; si presbyler, orarium el pianctam *•»; si
Judicare de subdilis digne nequeitnt qni in sub- diaconus, orarium et, albam; si subdiaconus, pate-
ditorum causis sua vel ".*• qdia, vel graliam sc- nam et calicem. Sic ct reliqui gradus in reparaticne
.- qtiunliir. sua recipiant ea quae, quum ordinaientiir, porce-
C. LXII. iVon esl vera prwsidenlis abtolutio, niii pcrant.
sequaiut arbitrium interni judicis, VPars. Gratian. $i ergoinjitsie dejecli nec etiam
Idem ibidem paulo inferius '8*: per episcopos reparari possunl, nisi de tifanibus eo-
Tunc vera esl absoluiio praesidentis, quum iu- tum recipiant qum amisernnt: quomodo sua auctorii
lerni sequitur arbilritim jddicis. Quod hene quatri- .Iqte cuique ticet injusle ligalis communicare, et eis,
duani mortui restiscitatio illa significat, quae vidc- non peiila absotutione, sua celebrare ojficia, sicut
licet demonslrat, quia prius mortuura Doniinus Gelasius videtur seniire ? Ad hoc respondendum estr
sttscitavit el vivificavit, dicens ",' : La^ate, veyd qttod sententiq gliquando est injusta ex animo pro^.
fotas, et postmodum is,, qui vivens "T fuerat, ferentis, juslq vero ex ordineel causa; aliquando est
NOTATIONES CORRECTORUM.
p. LXIII. » In Regesto B. Gregorii, ex quo cila- 1D lempore 247 scribil : Judicio enim legtim. jnxe ali
lur, nou esl invenluin. Hahetur atiiein in episl. 2 oblenla dignilale dejicilur, qui ptivilegio sibi eonccsso
Sihiplicii papae, cui eliani Nicolaus I in epist. ad abulilur.
Hincmarum. c.iijus initium est: Episiolam beatitu- C. LXV. n Hoc habclurin concilio Toleiano IV, c.
dinis tuw. El Biirchiiriliis, el Ivo, et aliquol veltista 27, ex qno citanl Ivo p. 5, c. 367, el Polycarptts
Graliani exemplaria irihiiuiil. Supra etiaiu disl. 74, 1. 2, tit. 56. Idem lameii Ivo part. 6, c.237, cl Bur-
c. Ubi, \ Nam pmilegittm, citatur ex eodem Sini- chardus tribtiunt* concilio
Maguinino, auctor autem
plicio. Simile est, quod B. Aiigusliiius setnioiie de Panormiae et Magtintino, et Tolelano.

QVJEST. III. C. LVIII. "»efficimnr : Edd. coll. o. pr. Bas. — cf. Rom. c. 12, v. 5. "», Esa. c. 5, v. 20.
= C. LIX. ,"• Esa. c 5, v. 20. = C. LX. '& cf. infra c 88. — Ivo Pan. 1. 5, c. 79. Decr. p. 14, c 3.
Pulyc. 1, 7, t. 1. "» subditorum: Edd. coll. o. = C. LXI. »»'Ivo Pan. I. 5, c. 80. Decr. ib. .«»• vel
od.: desid. in Ed. Bas. =C. LXII. "8« Coll. tr. p. p. 1. I. 55, c. 2. — Ivo Pan. I. 5, c 81. Dccr. ib.
"•Joan. c. 11, v. 43. **Tnitus : Edd. coll. o. =q C. LXIII. »" cr. ad. c. 7. D. 74. =C. LXIV. "9 Ep.
3, (scr. A. 595), 1.3. Ed.JMaur. = C. LXV. * et Ans. "° c. 27, conc. Tol. IV, hab. A- 655. — Burch.
1. c. 192. Ans. I. 8, c. 27. Ivo Pan. 1. 5, c. 80. Polyc. 1. 2, l. 56. •« inveuialut : Edd. col. o.
»*•%manu : Ed. Bas. '** patenam : Ed. Bas.
 88.3 DECRETI PARS SECUNDA.CAUSA XI. QU.<EST.III. 864
jusla ex animo el cattsa, sed non ex ordine; aliquando A \ quia, diim justo aiiiplius irasciinur, el volumus alic-
justa ex animo el ordine, serf non ex causa. Quum niinia0T coercere peccatum, graviora peccata com-
aulem ex causa injusta fuerit, uliquando iiullum in miltimus. Ideo Aposlolus 30* ait; Non vos 'ipsos*
to omnino, qui accusnlur, deliclum esl, grtod sii vendicanles, carissimi; sed daie locutn irw; hoc est
damnalione dignum : aliquando non esl in illud, su- declineniiis eam, ne nos illa corripial 81' 9. Unde Do-
pra quod fertur senlenlia, sed ex alio notttndus est. niiiius 3,° Jesus, dimillens "' ad •evangelizandiim
Ex animoesl injusla, quttm aliquis servcttaintegritate discipulos, misil cos sine auro, sine argenio, sino
judiciarii ordinis in adullerum vel in quemtibel cri- peciinLa, sine virga, *id esl', ul ct "' incenliva *"
minoslimnon amore justitim, sed livore odii, vel pre- lilisel instrumenla eriperet ultionis.
tio, aut favore adversariorum inductus sentenliam C, LXIX. Raito debet corrigere qtiod futote promul-
profert. Unde Reda super epiuolam Jacobi ail "•: gatum est.
Ira enim viri jtislitiam Dei non operalur : </tiiaqui Item ex lib. XI ecc/esias',//isIon> Rtifini, c. 18
iralus in aliquem sentenliam projerl, elsi ille quanlttm Quum apud Thessalonicam, sedilione *'• cxoria,
aa se jusltim reportel sentenliam, isle lainen. qni non quidam vir ex militaribus impetu fuisset populi
amore justitim. sed livore odii in eum senlentiam de- furenlis exstinctus, Theodositis, repcmini nunlii
(Itt, jnsliiinm Dei, in qnetn perlurbalio non cddil, JJ ] alrocilate succensus, ad ludos Circenses invitari
non iinilalttr. populum, cique ex improviso circiimfundi milites,
C. LXVI. Sentenlitt jttstiiiat non esl pro prmmio atque obtriiucari 31»passim, ut quisque occurrisset,
ferenda. gladio jubet, ct vindictain dari 316non crimini, sed
llem Gregoriii* ° "" i furori. Ob hoc qiium a sacerdotibus Ilaliae argue-
Qui n-cie judicat, et prseininni *inde*rcninnera- roiur 31T,agnovildelictiim, culpamque cmn lacrymis
tionis cxspectal, fraudem in Deum perpetrat, quia professtis, pnblicam poeniteniiaiii in conspeclu lo-
jusiiliam, qtiam gralis imperliri debuit, acceplione lins Ecclesiae egit31S, et in hoc sihi lempus adscri-
pecuniae vendit. Bonis male iituniiir qui jnste pro pium absqiie regali lastigio patieuier implevii,
temporali lucro judicanl. Tales quippe ad vcritatem Quibns omnibus 319illud quoque niirabiliter "• u\-
non justitiae defensio, sed amor praemii"6 provocnt; jecit; lege "' sanxit in posterum, ul senlentiae
quibus si spes nummi sublrahitur, confestim a jus- principum super animadversione prolatae in dicm
liliac defensione" 7 recedunl: Acceptionummprum" 5 vigcsiiuum **' ab exsecuioribus diflerreniur, quo
praevaricalio verilalis est. Unde et pro juslo dici- locus misericordiae vcl, si res tulisset. oceniientiae
lur"' : Qni exculil manus *•*,suas ab omni munere, nou periret'".
isle '" in excelsis habitabit '••'. *-*C. LXX. In dictanais sententiis reclores mtllo furort
C. LXVH. /n prmpositoruntoperibus sibi lolum ratio ducantur.
vendicet. ltem ex dictis Gregorii P m;
Item Gregorius Ub. VIII, ep. 12 ad Guidiscalcvm'9°: 3" dehenl rcciores "• ec-
Summopere praecavere
Iilapraeposilorumsolliciiudo uiilis esl, illa esl cau- clesiarum **Tet qni puhlica judicia exercent, tit in
lcla laudabilis, ip qua loliim ralio agil, el furor sibi diciandis sentenliis nullatenus levitate aitt ftirore
piliil vendical. Reslringendasuh ralionepoieslas esi, ducii sint
nec quicquam *°*agentlum prius, quam coiiciia a pnccipites, sed causis prius diligenter
ad Iraiiquillitalein niens reileat. Nam commolionis venlilatis, quum res, qnoe ignorabalur, pleniter ad
06 nolitiam veneril, tunc divina et huinana Inx m re-
lempore justiini oinne30* ptiiala quod feceril. solvalur 3S9, et lunc secundnm quod ihi conslilutiiin
C. LXVHl. Gtavilex delittquil qui ex irn senlentiam
proferl. esl, remota personarum acceptione, definitiva pro-
llem Ambrosiiis libro clesanclo Joseplto, c. 13: feralur sententia. Ilinc esl quod Moyses 3" que-
lia sa;pe etiam innocenles in crimen adducit, relas populi semper ad Dorniniim tabernaciilum in-
NOTATIONESCOURECTORUM.
C. LXVI. ° Apud B. Gregorium non esl inven- l) tur iionnulta apud B. Grcgnriuin Iib. 19 Mor. c. 25,
tnm, sed apud Isidoriim lih. 5 de siimni. bon. cap, ad ea verha Job : Causam, qitum nesciebain, diligen-
58, quem cibinl Burchardns et Beda in scintillis lissime investigabutn, et libi 12 Regesti epist. 2(5, et
[c. 71]. alibi.
C. LXX. r De non praecipitanda scntenlia Icgun-

sed salva sentcntin.—Jncc. 1, v. 20. = C. LXVI. "' Isidor.

OU^ST. III. P.V.C. LXV. "Mnulaiisverliis,
de summo bonol. 5.C.54. — Burch.l. '.O.c.28. ' 96pretii ;Ed. Bas. S9Tconfessione:Burch.—Edd. coll.o.
»98munerum • orig "* Esa. c. 55, v. 15. so° mnnum sttam : Ed. Bas. ^1 ahcst a Bohni. 30ahabtlat: Ed.
Ar" = C LXVII. 303Ep. 11, (scr. A. 600), I. 10. Ed. Maur. — Burcb. 1.15, c. 29. Ivo Decr.3"p. 16,e.50.
*<*"quid• Edd coll 0. »•• irn : ore. —Coll. cill. 30°add. : esse : Ed. Bas. = C. LXVIII. aluna —
Edd. coll. o. "• Rom. c 12, v.19. 300corrttmpal : Ed. Bas. "• Lnc.
peccala : "* c. 9. »" mirieni. Edd.
coll. o. ut : Ed. Bohm. 3,s ittceniivw : 316
Edd. Nor. Ven. I, 11.= 317 C. LXIX. 3U sedttio esset exona, et .
Edii.coll 0. pr. Bas. '"»" obtruncare : esed. dare: Etld. coll. o. redaryuerentur: eaed. 318exegil: Ed.
Bas 319desid lb. im"sera6t/irer: Ed. Bohm.3"m ad leges .: Etl. Bas. — leges : Edd. rell. '" trtgesi-
mnm - caed 3!3 tleperiret : Ed. Bas. =»"C. LXX. Reg. 1. 2. c. 508. Burch. I. 16, c. 1. Ans. I. 15, c. 25.
»" prmcavenduinesl: Edd. coll. o. : Edd. Nor. Ven., II. — ui reer. : Edd. rcll. "T ecclesiw:
tie rccl. S!9 rewo/ralitr; Reg. Ans. ' 30Exod. c. 55.
Edd. coll. 0. "» lex tit : Edd. Arg. Vcn. I, II.
8tl5 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA XI. QU^EST. IH, 806
gressus referebat, et juxla qtiod Dominus imperabat A Unde Gregorius scribit Constnntirio, Mediolanensi
judicia propouebat, niminiui nos inslrueiis, ul Episcopo, lib. VIII,epist. 30338:
non ex corde nostro, sed ex praecepto divino con- C. LXXIV. Res dubia hoh definialur ceria senlentia.
deniiiaiioiiis vel juslilicationis sententiam profe- Grave satis esl el indccens, ul in re dubia ceria
ranms. detur 339senlenlia.
C. LXXI. Justum judiciiini veiidi non polesl. C. LXXV. Noil credtmtur quw cerlis indiciis non
Item Augiislinus ad MacedOnium,episi. LIV i 3ai; demotistiantttr.
Nnn licet judici vendere jusliini jinlicium , ctsi Item Auguslinus in libro de pmiiitentia c. 5 34°:
liceat advocalo vendere jiisliini patrociiiitiiii, ct jn- Quamvis vera sint quaedani, non tamen jtidici
risconsiilio rccliim consiliiim. siint 341 cretlenda, nisi certis indiciis demon-
C. LXXII. De eodem. sircniur.
Ileni Isidorns lib. III de suinmo bono, c. 58 3**: C. LXXVI. Antequnin examinenlur, aliqui non jn-
dicenlut:
Pattper duin non habel quod offeral, non solum ilem Dauiasus Papa, epist. V/8*»:
audiri Couteniniiur, sed etiam conlra verilaiem op-
Cito r. Edrinii, qui accnsantur, caiisas discuterc non li-
primituf. violatur auro jusiilia, niillainque
reus periimescit culpam, quam rediniere iiiiniinis celpritis, quanicanonicevocali ad synodum venhint,
existimat. elprsesens pet praesenteni agroscal veraciter e't
ei ' bene * ei
Gratian. Huic itaque sentintim, qum noti amore inlelligat qu;e objiciiifilur. Quod per
s dicitur '** : Anleqnam
justiliw, serf ex aiia qitalibel causa fertur in ouem- sapientiain Salomonis "* reprehendas. lnlellicjeprius , el tuttc
Scruteris, ne
qaam, liumiliter obediendumest.
Unde in Nicaencfcortcilio, c. 5 33*: increpa. Antequam audieris **', ne respondeas *»*.
El licel aperlissima sit contrarioruin repiehensio,
C. LXXIII. iVon recipiantur ab aliis qui suoftim epi- veruniiimen
oportel ab his, qtti dali 3*7 sunt ad
scoporum contrahutit offeusum.
Servetur ista 334sentenlia, ut hi, qui ab aliis ex- eoriim exainiiiaiionem, ordinem servari.
coinintinicantiir, ab aliis ad communionein non re- C. LXXVH. Qui falsum rfealio profert, et is, qnt
crimiita credit, uterque reus est.
cipiantur. Reqitiratur sane; si 33« forte ex aliqua
itidignatioiie animi aut coiilenlione, aut qualibel llem ex VIII Synodo « "" :
tali conmtoiioiie *36episcopi sui abstenti m sint. Et Nou solum ille reus est, qu| falsum de alio pro-
infta: Ul ita demum hi, qui ob culpas suas episco- „ ferl, sed el *vo is, qui aureiii ciio criminibus
C
porum siiormn offensas merito contraxerunt, digne praebct.
etiam a ceteris excoiiiniunicati similiter haheantur; VI Pars. Gratiau. Quttm ergo senteniia ex ordind
quousque episcopo suo * visum ftierit bumanioreiu injusta est, ,nec luiic ab ea reccdendum est, qniri
circa eos ferre senienliam. etiam ante, quam setilenlia daretur iit eum, pro qua-
Gratian. Ilem sententia est injusia, ex ordine', itlale reatussui ligatus apud Deum lenebalur. Con-
quando non servalo judiciati Ordine quitibet pro sua lingil aliquando , ut adutter senlenlidm pro sacrileyid
sulpa damnatur. reportet, cujiis reatum in ctinscientia non habel. Hwc

NOTATIONESCORRECTORUM

C. LXXI. q Propria verba B. Aiiguslini referuntur Et sic cilatur eliam a B. Gregorio F. q. 1. iVou esi
ir.fra 14, q. 5, c. lin., vcrs. Sed non ideo. puianda. et a Cypriano lib. 5. ad Quirinum c. 20.,
C. LXXIll. rEpiscopo stio :lnprisca versione, quic eia Clemenie Alexandrino Slroinalum 1. 7., et ab
est in colleclione Isidori, et huic valde similis est, Origine hom. 18. in NumeroS, et ab Hilario in
legilur : quousque in coinmttni vel ipsi episcOposuo*, Ps. 67., el ab ahis Patribiis, c.ujiisrei ralionem red^
BCCinulto aliier in allera vulgaia versione. Gracce didit B. Auguslinus 1. 2. de doct. Chrisliana c 8.
esl; fUy-ptca.vvfi zotvwr&v iitiaxbrtwv Sojij, id est: 'D et ahbi.
quousque commuui episcoporum videaiur. Ct LXXVIL *. De hac inscriptione VIII. synodi
C. LXXVI s. Saloinonis : Cilal librtini sapientiae notalum est sup. eadeni, q. 5. Siquis frater.
Sirach, id esl Ecclesiasticum, iioinine Salomouis.

331cf. infra C. ik,

QUJJST.III. C. LXXI.33a q. 5, c. fin. = C. LXXII. 3" c. U. Ed. Areval. — Burcli. I.
16,c28.=C. LXXlll.33* hab. A. 5"25.— Burch. 1. 11, c. 56.lvo Decr. p. 14, c.100, uterque ex Dionysio.
— Poiyc. I. 7, l. 1. er ista : Coll. Hisp. — Ed. Bas. 33' ne qui: Coll. Hisp. 836 add. ; siomachi:
Edd. coll. o. — Coll. Hisp. 83T add. : excommuhicatione : Coll. Hisp. " in communione vel ipso:
Coll. Hisp. = C. LXXI.V. 338Ep. 29, (scr. A. 600), 1.10. Ed. Maur.-- Ans. I. 5, c. 72. »39 dicatur : orig.
= C. LXXV. 3i0 cf. ad. c. 18. C. 2, q. 1. — Ans. I. 5, c. 70. Ivo Pan. I. i, c. 114. Dccr. p. 5, c. 247.
3V1udd.: (aciie: orig.=C. LXXVI. 34* Pseudoisidori.—Ans.l. 5, c. 51(48). 3*3 Eccles.c.H.v. 7,seqq.
Cap.
sec. LXX. '*4 iton ; Edd. coll. o. 3" audias : eaed. 346reprehendes : Ed. Bas. — reprehendas : Kdd.
rell. 3" rfepurari : orig. = C. LXXVU. "» ex Isid. Hisp. libr. sent. I. 5, c. 55,.—Coll. tr. p. p. 2,
t, 14, c. 25. 3" dcsid. in Ed. Bas. .
867 DECRETI PARS SECUNPA. CAUSA XI. QUiEST. III. 868
sententia, elsi injusta sit, qiiia non ist ih eo crihien, i\. C. LXXX. De iis qui metit potestatis veritutem
super quod lala est senienlia, tamen juste ab eo re- occulidni:
ex realuiidullerii Deum ltem Augiistinus «rf Casuianum r ^*9:
portata esl, quia jamdiu apud
excommunicatus ftierut. Et in hoc casu inieltigenda Quisquis nieiu cujtislibet polestatis veritalem
esi iWaaucioritai Gregbrii3M:SenlCnLiapaslbris.etc. occultat, iram Dei super se provocat, quia magis
§ 1. Justam sententiam vocat, quando crimen subest, limet homiuein quam Deum. Et posl pauea : § I.
"• reus esl, et qni veritatem occullat, et
tuperquod fettur : injustam, quando tllud non subesl, Uierque
quw lamen innenda vel Servanda esl, quia ex alio qui mendaciuni dieit, quia et ille prodesse nou villt,
jamduduin clhmnanduserat. UHde, quxtthprwmisisset et isle nocere desideral.
Grefrorius '" fUirum juste au injtisteobligelpastor, C. LXXXI. De eodem. liem '•» :
pastoris lainen sententia gregi linienda est, sitbse- Nemo peritorum aul prudeiiliiim pulet quod
cutus adjecit : Ne is, qui subest, et quuill injusle minus sit periculum in verhis lingua mentieiulo,
forsilan ligatur, ipsam obligationis suae sentenliain quam manibus sanguiiieni fundendo. Melius est
ex alia culpa merealur. Pastor ergo vel absolvere auiem 36' pro veritate pati supplicium, quam prd
indiscreie limeat, vcl ligare. Is autem, qui sub adiilatioiie * fecipere * beneficium.
nianu pasloris esl ligari limeat vel injuste; nec pas- C. LXXXIL De eodem.
tnris sui judiciuiii lemere reprehendal: ne, eisi llem Pelagius Pap.i II. epist. 11. Benigho
injuste ligatus est, ex ipsa tumidai reprehensionis Arcltiepiscopb*'*:
superbia culpa, quae non erat, flat. § 2. Aliquando Unicuique providendiim est, ne aliquem injuste
nullum subest crimen, et lamen vel odio judicis, vel
persequalur, judicet vel *64 puniat, nc Jesuin perse-
factione initnicorumoppotilam sibi senteniiam damna- quatur, judicet '•* vel puniat.
tionis in se excipit. Cralian. Hic quoque, qui vetitutem pro peeunia
Unde Gregorius uit " '*' : metjal,vcl falsum testimonium conlra aliquem Uicit,
C. LXXVIII. Quot modis lnttitatiunijudibiuilt Detm negare vel vendere ptobattlt.
pervetiilut. Uude Beda «rf c. 14. Matci t:
Qualuor modis pervertitur hiimanum judicium : C. LXXXIII. Qui falsum testimoiimm
dum nieiu dicunl; etveti-
limore, potestntis alicujus veritalettf Ib- tatem pto pecunia negant, sceletis Judw pattktpes
qui perlimescimus "*; cupidilate, dum praemio fiiint.
animum **k Abiii Judas ad suminof sacerdofes, et cdnstittie-
alicujus cdrrumpimus; odio, dumcon-
tra quemlibet advef-sariuih isi molimur; amdre, Q lunt elpecuiiiaiii se daturos. Multi liddiescelusJtidx-,
duni amico vel propinqiio coniplacere **• conleh- quia Domiiuimac magistritni, deumque suum pec>
diinus. iiia "• <endiderit 36T, velul immane et ncfaiium
Gralian. Quam vero grave sit vel odio, velamiciita, exhorrent, nec latnen caveut. Naui quum pro niii-
vel thetu, vel munere, tietquolibet tnodojudicium per- neriblis falsiim contra quemlibet lestiindniudi
verteie, tesialur Hieronymus tn Ahws cav. 6. dt- dicuiti, profecto, quiaveritatem pro pecuiiia hegani,
cens 3,r : Deuni pecunia vendtinl. Ipse eiiiin dixit"» : Ego
C. LXXIX. De iis qui aliquo modojudiciunl sum ieritas. Quum socieiatem frateriiilaiis aliqtia
perverlunl. discordiae ' 69 peste coinmaculant, Deum ptodulil,
*T*caritas est. Qui ergo caritalis et ve-
Quicunque aut consangiiiiiitale, aut amicitia, * et quia Deus
e contrario * vcl lioslili odio, vel inimicitiis in jtidi*. . rilatis jussa spernunl, Deumutique, qui caritas est
caudo diicitiir, pervertit judicium Christi, qui est cl veritas, produnl, niaxime quum non inflrmilale
justiiia, et fructum illius verlit in amariludi- vel ignorantia peccant, sed in similitudinem *T1
nein '•*. Judae quaerunt 3" oppbitiiniltiiein , qualiier arbilris

N0TAT10NES CQRRECTORUM.
C. LXXVIII». Apud Gregorium nonest invenlum, D C. LXXX. y Caput boc non est iiiventuni apud
sed apud Isidorum (t|uem citait Burchardus) et B. Augiisliiitim, cujus posteriorem parlein cilat
paulo etiam plenius :et sequiturnonnullis interjeclis eliam Burchardus ex diclis Atigustini. Siinillima
postcapul : Qui recte. sup. ead. legunlur in eodem libro 3 Isidori, cap. 59.

QOEST.III. P. VI. C. LXXVH. »»•siipra ead. c. 1. '" horii. 26, in evang. =i C. LXXVIII. »»' ex Isi-
dor. I. I, c. 54. - Burch. I. 16, C 28. '** pavescimus : orig. 3"4 muneris alicujus corrumpimur : ib.
*•" adversari : ib. '»• prmstare : Edd. ctfli. o.—orig. — add. : auxilium : Edd. coll. o. pr. Bas. =
C. LXXIX. *»' Hicron. iu Amos. c. 6, a. 23. »«»add. : rfamitaiioiiis : Edd. coll. o. =C LXXX. **•
Ex Isidoro I. 1.c. 55. — Coll. tr. p. p. 2, t. 50, c 27. Deusdedit p. I. Burch. I. 16. c 12. ' 60 cf. c 1. X,
de crim. falsi. =[C. LXXXl. 36' Caput incerluin. '•* enini: Ed. Bas. = C. LXXXII. *•»Caput Pseu-
doisidori. *64et; Ed. Bas. "™jurf. vel pun. : desid. in Edd. coll. o. pr. Bas.= C. LXXXIII. f Coll.
tr. p. p. 2, t. 50, c. 19. 36epro pec.: Ed. Bas. »,T.veiididit: Eild. coll. o. pr. Bas. »68 Joan. c l"4,
v. 6. 3B»disctirdia : Ed. BaS. 3T0 1 JoanM c. 4, v. 7. "'- similitudiite : Ed. Bas. *T*Matth; c. 26.
869 DECREtl PARS SECUNDA. CAUSA XI. QUJfcST. III. 875
absentibus mendacid veritatem, virtutem ,73criniine A lur)Cliristum non negavit, quiainterrbgatusab ancilla
nniieiit. homiuem se nescire respondit?
C. LXXXIV. Christum negat qui perversis se socium C. LXXXVI. Verilaiem prodii tibii soliim qui pro
fucil. vetitale mendaciuin loquilur , sed etiamqui veiilu-
Ilem Uieronymus ih epistolam ad Tilum, c. 1. lem non libere prmdicat.
in exlremo. Item Joannes Chrysnsiomus [irf, est, Attctor operis
Existimanl quidam in eo lantum Christum negari, imperfecti, in Matlh. hom. 25.]
si in perseculione quis a gcntilibus ,T*comprehensus Nolite limere eos, qui occidunt cotpus m, ne forte
* Sed * ecce propter timorem mdriis noh lihcre dicatis quod au-
se renueril *T* esse Christianum.
*90praedicelis omnibus
Apostolus »T' omnibus, quae perversa sunt, factis distis, nec flducialiter quod
DeUmasserit denegari ,TT.Cbristus sapienlia esl, in aure soli audistis. Sic "' ergo ex his verbis oslen-
justitia, Verilas, sanctitas, fortitudo. Negatur per dilur, *quod*nonsolum ille proditor est veritatis, qui
insipienliam sapientia , per iniqiiitatein jiisiiiid, transgredicns verilatem palain pro veritale meiida-
per mendacium veritas, per lurpiliidinein s.-iiictitas» cium loquilur, sed etiam ille, qui non libere veri-
perimbecillitaiem animi forliludo. *Et"qtiotiescinique tatem pronuniiat, quam Iibere pronunliare oportet,
vincimur a 3T*viliis atque peccatis, lotles Deum **aut non libere veritatem defenditj quam libere
neganiiis, et e contrario, quoties bene *T*quid defendere convenit'", prodilor est verilatis. Nam
agimus, Deum confllemiir. Nec arhitrandum est sicul sacerdos debilorest, ut veriiatem, quam audi-
in "°die judicii illos lanltim a Del fllio '»' dene* vit a Deo, libere pnedicet, sic laicus debilor est, ul
gandos '", quiin inartyrio Chrisiuin denegarunt »8», verilalein, quam audiviu quidem a sacerdotihus
sed "* et illos omues, quortim opere'; vet sermone, prdbatam in scripturis, defendal fiducialiler. Quod
vel cogitatione Chrislus negalus negat vel confessus si non fecerit, prodilor »•» esl veritatis. Corde"*
confitetur. De hac pulo confessione el"" discipulis enim credilur ad justitiam, ore atUem confessio fit
prajcepil" 6, dicens: Erilismihilestes ih Hierusalem, ad saluiem.
etin omniJudma, et Salttariai etusqtte ad extremum'*» Gratian. llmc senlentia potittsjudicem twdit quam
terrm. . einn, in quem temere fetlurt
C. LXXXV. Qui Chrislianum se necfalChritlum Unde Aiiguslinus ait "' :
negiire convinciiur. C. LXXXVII. lnjuste aliquem annthemutizans iibif
Jlem Augiistinus iractalu CXlih ad cap. 18. non atiis noczi.
Joannis. C Hlud plane non temere dixeriin, quod si quisquant
Non sollim abnegal Glirisium qui dicit eum non fldelium fucrit anathematizatus injuste, potitfs ei
esse Christum, sed ille Ctiam qui, qtium sit, negal oberil, qui facil 396(quam 38Tquihanc palilur inju-
se esse Chrislianum. Domimis "» enini nou ait riam. Spirilus enim sanclus habitans in sa-nclis,
*
Petro , discipulum meum te negabis, sed : nie ne- per quem quisque ligalur aut solviiur, immeritam
gabis *. Negavit ergo ipsum, quum se negavil esse nulli ingerit poenam. Per etim quippe diffundiiur
ejus discipulum. Quid aulem aliud isto tnodo, quam carilasin cordibus nostris, quaenon agil perperam.
se negavilesse Cbristianum? ltem^lraclaiu LX VI.: Pax x ecclesiaedimillit peccata "», et ab ecclesiae
§ 1. Timendo morlem carnis tuae mortem dabis paco alienatio tenet peccata non securrdttin arbi-
animaelitaetQtianta enim vitaest confiteri Christum trium hominum, sed secundum arbilriuiu "• Dei.
taniaest morsnegareChi-islum. AriAposlolus Petrus Petra 'enim* lenet, petra diinitlit; columba lenel,
(sicut eum quidam favore pcrvcrso excusare nitun- columba dimittil; 'unitastcnet, uiiilas dimiltit*.

NOTATIONESCORRECTORUM.
C; LXXXV. w Item : In duobus vetustis Gratiani D C. LXXXVII. » Pax : Haec pars fnairi sdperior
exemplaribus hoc est aliiid caput, et riibricam ha- 11011
est inveuta apud B. Augustiiidm) ex ipso est
bel : De eodem. Est enim ex traclaiu 66. in eincndala, et iionniliil aucla.
Joannein.

QU^ST.III. C. LXXXHI. 'T*ei virt. : Edd. coll. o. = C. LXXXIV. «4 gentibut: Edd. cdll. o. »» add.:
eaed. *7' Tit. c. 1. '" : Edd. coll. o. »78 desid. in Ed. Bas. 'T* bonum :
confileri: negari
Edd. «.11.o. 380Mallh.c. 10. 381add. : esse : Edd. Bas. Ven. 11. Lugdd. Par. '" negandos : Ed. Bns.
*" negaverunl: Edd. coll. o. 3*4 serfper omnia opera, sermones, cogitationes Christus vel negatus ntgat :
orig. **»de38Tqua disc. : Edd. Lugdd. II, III. — ottn disc. :»88 Edd. rell. '»' prmcipit : Ed. Bas. - cf. Act.
c. 1, v. 8. ultimum : Edd. coll. o. = C. LXXXV. Luc. c. 22, v. 54: = C. LXXXVL »«•
Malth. c. 10, v. 28. *00non prmdic. aliis omn. : Ed. *'» Bas. — prwdtc. m ommbus : ong. "' Sicut ergo :
Ed. Bas. — sicul enim : Edd. rell. "' oporrer ; orig. prodidit : Edd. Ar«. Bas. — prodit : Edd. rell.
— veritatem : Edd. coll. o. *94Rom. c. 10, v. 10. =C. LXXXVII. f9» Priorem capitis pariem Algerus-
I. 1, c.67, recle laudatex Aug.ad Classiciamim; altera 39T stinipla est ex 1. 3 de baplismo c. 18. — Ans.
1. 12, c. 67 (66). Polyc. I. 7, t. 1. 390fecit: Ed. Bas. add. : ei : ib. 30»peccata, ab eccL pace alit*'
natis tenet: Ed. Bas. — ;)ecc, et — alienalus lenei : Edd. rell. "» desid. in Ed; Bas.
871 'DECRETI PARSSECUNDA. CAUSA XI. QUJEST. III. 87i
Gratian. /rem Salomon f : Sicul avis in incertum A paslores ecclesiae vel solvere sttideanl 4", vel
volans, et passer qnolibel vadens, sic maledicluiii ligare.
fruslra prolalum veuit super eum , qui misit C. LXXXIX. Viribus carel
senlentia injusle ptolata.
itltid.
llem Calixlus Papa epist. 1. ad Benedicium
C. LXXXVIII. Cujtis vita officio non cohgruii, alios Episcopum 41G.
ligatus iolvit. Iujiisliiiii judicium etdcflhilid injusta , regid metu
aut 417jussu, aut ciijuscuilque episcopi aut potentis
llemGregorius P.ipa homilia XXVI in a judicibits ordinata vei acla 4l8, non valeat. § 1.
evttngelia40°.
Ilomini religioso parumesse debei inimicitias alio-
Plcrnmqtie conlingil.ut *hic*judicis locum teneat ruin noii exercere, vel *non*augel-e male loquendo,
cnjus iil ad lociim vita minime concordat, ac nisi eiiain eas exstingnere bene loqueriilo studuerit.
proinde' 40' saepe agilur; ut vel damnel immeritos, § 2. Melior est in malis faclis humilis confessid
vel alios ipse ligatus solvat, saepe in solvendis ac quani in bonis supcrba gloriatio.
ligandis snbtlitis suae voliinlatis molus, hon aiitem C. XC. Ptmmium metelttr qui injuste malediciluu
caiisariiin merita sequaiur 40*.Unde fit, ul ipse 40*^ Uenl
B Aiigustinus super Psal. CXi. ad vers. Faciens
ligandi aul solvendi potestate se privei. El infra : misericordias Dominus.
tj I. Saepefll, ut erga quemlibelproximum odio vel Qni jiistus esl. el iniuste inaledibiiur , praemiilm
gratia movealur paslor. Judicare 40Sauiem digne de illi *»»'redditur.
subditis eic Unde recle per Prophetam *06 dicitnr:
Grfltian. Ilic etsi, ut dicluin est, non leneatur liga-
Mottificabanl animas, qum non moriebahlur 40T,et tus
apud Deum, senlentim lameh parere deb'et, ne ex
vivificabanlanihtas, qum noh vivunt. Non iiiorieiiteni ex purilale conscientiwabto-
mdrtifical et non superbia iigetiir qui prius
quippe qtii jitstum damnai, victu- lutus lenebatur.
ruin vivificare nilitur qui reuin a supplicio absol- ,
vere 40»conatur; § 2. Causoeergo pensandaesunt, et VII. ParS. § 1. ldenl est qucthdo coritra wquitalem
tttnc ligandi alqub solvendi potesias exercenda. Vi- sentenlia fertur, veluli quando subditi tion possunt
scienles obedietititini noh esse ser-
dendiim 409esl, quae ciilpa prsecessit, el quae sit cogi admaluin,
vandam prmlaits in rebtls illicitis.
poeniteniia secuta pnst culpain, ut quos oinnipoieiis
Deus per compiinclionis gratiam visitat, illos pas- Unde Eutychianus r Papa ait4»» :
toris senlenlia absdlvati Tunc 4li,enim vera est abso^ C. XCl. Non esl obediendum episcopo, qtti pro hmre-
ticismissam canete jubet.
lutio, etc Et infra : § 3. Ex qua consideralione .C
iniuciidum cst, qnod iilos nos debemtis per pasto- Si quis episcopus aut abbas presbylero aut nro-
ralem aucioritatem Solvere, quas auclorem iiostrum nacho suo jusserit missas prd luereiicis* cahtare, uon
licel, et **' non expedil obedire eis.
eognoscimus per suscitantem gratiam vivilicare.
Ei infru : %4. Yeriiai itaque foras morluus, id est C. XCH. Pro;ceplis nori dbedire mulieiies ex-
culpam confllealur pecCator. Venientem vero foras pedil.
ut ecclesiae ei Itein Augiistinus a "*;
solvanldiscipuli, 411pastores pceiiam
debeant amovere, quam "* mcruit qui non erubuitt Ron "-**semper nialiim est non bbedire prae-
confiteri quod fecil. § 5. Haec de solulionis ortlinei cepto *'4; quiini eiiim Ddmiiius jnbei ea 4,s, qiiari
breviler dixcrini " 3, ul sub magno moderamine »14 ' sunl cOnlraria Deo, liinc ci dbddieiidum iion est.

NOTATIONESCORUECTORUM.

C. XCl. f Eutychianiis : Burchardiis el Ivo refe-' D qiiam vocem bic aucior glossofesupplevit.
rmit et Eulychiano simiil capul boc, cl c Si quis. C; XCII. a Hnjus capitis partini verba ipsa, p;rr-
24, q. 1, quod taiiicu Graliaiuls cital ex Julio. lim senlentia babeiitiir apud bealitni Anitirosiuin,
1 llwrelicis; Ceteii colleclores addunl : morluis, lib; de paradiso cap. 6:

Ql-*st. III; C. LXXXVll. -j-Prov.c.20,v.2.=C. LXXXVIII. *00lvo Pa.i. 1. 5, c. 78—80. Decr. p. 14, c. 3.
"»cui: orig. — Ed. Bas. *'»desid. ap. lv. 403sequilur : Edd. coll. o. 404liac ipsa : orig. —ipsa : Ivo Decr.
*•" supra c 00. 40'6 Eiech. c. 15, v, 19. 40Ttnoriuntur : orig. — Ivo Decr. — Edd. coll. o. pr. Bas.
"« sotvere : Edd. Coll. o. 409Unde videndum : csed. »*'•' cf. supra ead. c. 62. *" quia — debent: Edd.
coll. o. 41*aitam mtr. : desid in Ed. Bas. *13 diximus : Edd. coll. d. 4l*magiia ihoderalione : Ed.
Ba-s. *'« debeant : Edd. coll. o. = C. LXXXIX. 4'° Caput Pseudoisidori, cf. Prosp. Aquit. Senl. 179,
118.— Burch. 1.15, c 8. Ans.1.5, c 84. IvoDecr.p. 5, c. 235, p. 16, c. 9. — cf. C.25,q. 1, c. 8, ,1Tet :
Edd. coll. o. 418 facta : Edd. Bas. Lugdd.' = C. XC. *19desid. in Ed. Bas = P. VII. C. XCI. *'» ex
c. 2, poeniteiiliaiis Hieroiiymo aiiscripli. —cf. C. 24, q. l,c. 41. — Bnrch. 1. 19, c. 105. Ans. I. 11, e. 135.
Ivo Decr. p. 15, c. 117. ^1 non enim : Etld.' coll. o. = C. XCII. "*Ex Ainhrosio (vide Corr.) recle cilat
Algcrus I. 1; c. 53 "3 add. : eiinn : Ed. Bas. 4" prmceptis : ib. 4" desid. ib.
873 DECRETI PARS SECUNDA.CAUSA XI. QU/EST. III 874
C. XCHI. De eodem. A *". quiniino quia pracvaricalionein tuam tegcre ar-
Item Hieronymus in epist. ad Tilum * c. 2, vers. giinientis suis, et sub quadam justiiue specie, fuca-
Servi domiiiis suis subdili *»*. lisquibusdain exqtiis;lis adinventionibus, aequitaleni
Si dominus ea jubet, quae non sunt adversa 4*T obruere studuerunt, nostra sunt apostolica
depositi
scripturis sanctis, stibjiciatur servus domino 4". Si auclorilate, et ab omni episcopatus regimine regu-
vero contraria proecipil 4*9, magis obediat spirilus1 lariler sequestraii.
quam corporis domino. El infra c.3 : § 1. Si boniim C. XCVIl. De eodem.
*
est quod praecepit imperalor et praeses *, jubentis liem Auguslinus sermone VI, de verbis Do-
,
obseqnere43* volunlati; si vero malum, responde miMi'd44',
*
*81et illud de Actibus aposlolorum *3*: Obedire Qui *46resislit polestati Dei ordinalioni resistit.
«portet Deo magis quam hominibus. IIoc ipsum et de Sed quid, si illud jubeat. quod non debeas facere?
servis * inlelligamus * apud dominos et de uxorihus Ilic 4lT sane contemne poiestateni * timendo pole-
apud viros, et de flliis apud parenles *", quod in statcm \ Ipsos humanarum Ieguin gradus advertile
llis tantum debeanl 434domihis, viris *3S,parenlibus *48.Si aliquid jusserit curator nonne faciendumest?
esse subjecti, quae contra Dei mandata non ve- Tamen **',si contra proconsul 4*°jubeat, non utique
niunt *36. ] conlemnis polestatem, sed eligis majori servire. Nec
B
C. XCIV.Non tunl audiendi qui conlta Deum aliquid hinc 4" debet minor irasci, si tnajor praelata ^*»est.
jubent. Rursus, si aliquid ipse procoiisul4*3jubeat, et aliud
Item Ambrosius « *3T. jtiheat imperalor, * numquid dubitaturillocontemto
Julianus imperator, quamvis esset apostala, ha- illi esse serviendum? Ergo *, si *54aliud imperator
buit lainen sub se Cliristianos milites, quibus quum et aliud Deus, quid judicatis ? Solve tributum, esto
dicebat, producile aciem pro defensione reipublicae, mihi in obsequium. Recte, sed non idolio. In idolio
obediebant ei. Quum autem diceret eis, producite prohibet. Quis prohibet?*Major poteslas ***.Da ve-
arma in Christianos, tunc cognoscebant impera'.o- niam **• : tu carcercm,
illegehennani minatur. Hic
rem cceli. jamlibi assumenda,est fides tua tanquam scuhim.U
C. XCV. Non jubet aliquid injuslum qui Deum ti- quo possis omnia ignila jacula inimici
mere probatur. cxstinguere.
C. XCVIII.De eodem.
llem Fabianus Papa, epist. //, omnibus Episco-
pis 43S. ldem Dpnatistis episl. CLXVI "".
Qui omnipolenlem Deum meluit, nec contra evan- Imperatores, si in errore essent(quodabsit), pro er-
440 veritatem leges darent, pcr quas jusli
gelium *Mvel contra apostolos, nec contra pro- roresuoconlra * et*
phelas vel sanclorum Patrum inslituta aliquid ullo- *•
C proharentur "", et coronarentur, non faciendo
*»»quod illi juberent, quia Deus prohiberet 46°.Si-
modo agere consentit.
C. XCVI. Et qui peccat, et qui peccanii consentit, cut jusserat Nabuchodonosor, ul aurea statua ado-
uterque reus est. rarelur, quod qui facere noluerunt Deo lalia prohi-
liem Nicolaus Papa Lothario Regi 441. benti *8' placuerunt. Quando atitem imperatores
lta corporis tui cedere molibus eonsensisli, et veritatem lenenl, pro *6' ipsa contra errorem ju-
relaxatis voluptatum habenis temetipsum in lactim bent.'Quod quisquis contemserit-ipse sibi judicium
miseriae et in lulum fsecis prohibitum **' dejecisli, acquirit. Nam * et * inter homines pcenas luit, et
ut qui posilus fueras ad gubernationem populorum apud Deuin sortem *°*non habebit, quia *°* hoc
eflectus sis ruina mullorum. Probat hoc Thiegualdi facere noluit, quod ei per cor regis ipsa verilas
*4', elGunlharii dudum episcoporumlegilimuscasus, jussit. Sicut ipse 40*Nabuchodonosor, p^ostea *6'
qui pro eo, quod le minime competenter erudierunt miraculo salulis trium puerorum commolus alque
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. XCIII.» Iiium ; Sic esl emendatum ex Poly- D nus, habelur haec sententia, lorlasseqiie ex eo loco
carpo, quum antea cilaretur : ad Ephesinos, eiiien- mutatis verbisd confectum esl boc capituluin.
dato etiam el nonnihil locuplelato ipso capite ex C. XCVII. Emendatumetlociipletaluni est caput
originali. c hocex ipsooriginali.
C. CXIV. lnfraeadem c. imperatores, 5 Julia-

Hl. C. XCHI. M* Ans. c. 26 1.1, t. ult. *" contrarta vel adv.: Ed. Bas. *«•
QIMSST. 1.15, (27). Polyc.
add. : suo : ib. **'prmcepit : ib. *'4 *'• exsequere voluntatem : ib. *" respondel
6
: Ed. Bolnn. Act. c. 5,
v.29. *" patres : Edd. coll. o. *38 debeni: Ed. Bas. *3»desid. ib. *» sunl : Edd. cell. o. = C. XCIV.
*" cf. infra c. 98. =C. XCV. cf. M. I. 5, ep. 43. *3' add. Christi :
Caput Pseudoisidori, Greg.
Ed. Bas. *4*nec : Edd. coll. o. = **C. XCVI. **' Caput incerti lemporis. —Ivo, Decr. p. 8, c. 227. — cl.
3 Theutgaudi: Bohm. ***etudierant: Ed. Bas. — erurfieru.it ; Edd.
supra c. 10. 44»pto libilu : Ivo.
rell. pr. Lugdd. II, III. = C. XCVH. *4*Sermo 68. Ed. Maur. —Polyc. **9
1. I, t. 27. *46Roin. c 15,
v. 2. 44Thoc — conlemnas : Ed. Bas. **»arfuerre: Edd. coll. o. non lamen : Edd. Bas; Lugdd.
**« 4»«
»»• proconsulem: orig. — Edd. Arg. Bas. Lugd. I. 4S1huic: Ed. Bas. prmlalus : Edd. coll. o. *»T
consul : eaed. *»*vel si : esed. *»«add. : Deus : eaed. 4*°add. :4»o9 imperator : eaed. = C. XCVIH.
MauV.ser. A. 409. **»comprobarentut : Ed. Bas.
Ep. 105. Ed.*6' (aciendum46S: Edd. coll. o.
—
proht-
ie':eaed. prohibente : Ed. Bas. *"el pro : Edd. Ven. II. Lugdd. Par. fronlem : orig. Edd.
coil: o. *•*qui: Ed. Bas. *6»et ipse : Edd. Bas. Ven. II. Lugdd. Par. — cf. Daniel, c. 3. *•». posl mt-
racula : Edd. coll. o.
PiTROL. CLXXXVH. ( 28
875 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA XI. QU^EST. III. 876
miitalus 46T,pro veriialc contra errorem edictum A } et corripieiur increpatione severissima. llinc etiam
proposuit, ul quicunque blasphemarent deum Si- quidam sanctissimus Paler ait: Si quis peccanlem
drac, Misac et Abdcnago, in interilum irent, el do- defendit, acrius quam ille, qui peccavit, coercealur.
mus eorum in dispersionem *68.Et non vultis, ut46* Hinc et alius Pater ait: Si quis alterius eriori con-
* 480illi consilium dederit, ut se lar-
aliquid tale contra vos jubeant imperalores Chri- senserit 4T9, et
sliani, quum scianl a vobis in eis, quos rebaplizatis, dius humiliet', sciat se cum illo simili modo judi-
Christum exsuMari? Idem in Psalmis4T0 : § 1. Ju- candum culpabilem.
lianus exstilit inlidelis imperator. Nonne exstitit C. CI. Non esl obediendum.quod contra Deum ptwci-
apostata, iniquus, idololalra? Milites Christiani pitut.
servierunl imperalori infideli. Uhi veniebalur ad Iiem lsidorus g.
causam Christi, non agnoscebanl nisi illiini, qui in Si is, qui prxest,.fecerit, aut cuiquam quod a
coelo erat. Quando volebat ut idola colerent, ut *71 Domino 48t prohibituin est facere jusserit, vel quod
ihurificarent.pracponebantilli Deum. Quandoautem praeceptum est praeterierit autpraeterire inandaveril,
dicebat, produfcite aciem, ile contra illam gentem, S. Pauli apostoli senlentia ei ingerenda cst, di-
statim ohtemperabanl. Distinguehanl 47Sdominum centis 4S* : Eliamsi nos attt angelus de cqzlo
*
aeiernum a domino temporali, el tamen subditi B ! evangelizavetil vobis, prwlerquam quod vobis evan-
erant propler dominum aelernum eliam domino gclizavimus, anatliema sil. Idem : § 1. Si quis pro-
temporali *. bibel h vobis quod a Domino praeceplum cst, vel
C. XCIX. Per obedientiam bonum deserere, malum rursus imperat fieriquod Doininus prohibel, exse-
vero nunquam (acere licel. crabilis sit omiiibus, qui diliguut Deum : ldem : §2.
Item Gregorius, c. 12, lib. XXXV,inJob. Is, qui praeest, si praeler volunlatem Dei, vel pra>
Quid ergo mirum, si homo peccator se obedientiae ter quod in sanclis scripturis evidenter praecipitur,
in praesenlis vilae brevitate subjicit, quando hanc vel dicit ajiquid, vel imperat, lanquam falsus testis
mediator Dei el hominum tenuit et lenendam prae- Dei aut sacrilegus habeatur.
cepil •47S, el quum obedientes remunerat, non re- Gralian. Quum ergo subdilt excommunicanturideo,
* *
linquit ? Sciendum vero 474est, quod nunquam quia ad malum cogi non possunl, tunc sententiw non
per obedienliain malum fieri, aliquando aulem per est obediendum, quia juxia illud Gelasii *•*.Nec apud
obedienliam debet honum, quod agitur. inlermitli. Deum, nec apud ecclesiam ejus, quemquam gravat
Neque cnim in paradiso arbor mala exstitit, quam1 iniqua sentenlia.
Deus honiini nc contingeret interdixit; sed ut me- VIII. Pars. § 1, Quod autem supra communicanlcs
lius per obedienliae nierilum bomo bcne condilus> excommunicaiis de ecclesia abjici jubenlur, non de
* *
cresceret, dignum fuerat, ut liunc 47*etiam a1 quolibet modo communicanlibusinlelligendum est.
bono prohiberet 47°, quatenus tanlo verius hoc,' fJnde Nicolaus Remorum Archiepi-
Papa Hincmaro,
484
quod ageret, virtus esset, quanlo et a bono cessans scopo :
auclori suo se subditum bumilius 4TTexhiberet. C. Cll. De his, qui cum excommunicatis communi-
C. C. Apud Deum maledicttur qui peccantibuscon- cant.
senlii. Excellenlissimus rexCaroIus apostolatum nostrum
ltem Isidorus f 478. consuluit, quid agendum sit de his, qui communi-
Qui cotisentitpeccaiilibus, et defendit alium delin- cant cum his, qui cum Engellrude saepe damnata
quentem, malediclus crit apud Deum et homines,, femina communicant, quoniam eam ***cum conw
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. XCIX."e Tenuil et lenendam prmcepit : Haec Citat autem Basilium, quemadmodum et Burchardus
absunt a plerisque manuscriptis et ab originali. Si- 1' et lvo *, et sensus est in regulis ipsius Basilii bre-
mile rjuiddam legitur apud B. Augustiniim, sermone vioribus, regula 7.
5, ad fralres in eremo. Nec mirum\ inquit, si nos C. Cl. 8 ln regulis brevioribus B. Basilii, c. 114,
peccatores obedientim subjicimut, quando hanc me- et 303, simillima leguntur bisce omuibus, quae in
dialor Deiet hominum eliam in morle non deseruil, lioc capite conlinentur.
el ei se subjecit, qui per omnia eral Patri mqualis. h Si quis prohibet : In lib. B. Basilii de institutis
C. C. * Prima pars hujus capituli usque ad vo- monachorum, Rufino inlerprete, fere eadem haben-
cem : severissima, habetur in regula B. Pacbomii lur c 14, quemadmodum ultimus vers. /s, qui ptwett.
Rotnae edita. Totum vero exstat apud Smara- ibid. c. 16.
gdum in expositione regulae B. Benedicti cap. 69.

QOIEST.III. C. XCVlll. 48Tcommutatus : Ed. Bas. *68tuinam : eaed. *69desid. m Ed. Bas quod:
Edd. rell. *T0 in Psalm. 124. — Ivo Decr. p. 5, c 7. 4T1 et: Edd. coll. o. pr. Arg. Nor. *T«el dist. :
Edd. coll. o. =C. XCIX. *T'.«en.et ten. ptmc. : desid. in Ed.Bas. ^tamen : Edd. coll.o. 4T"desid. in
orig. *'° ptohibetetut: orig.'— Edd. coll. o. 47Tet humilem : Edd. coll. o. =C. C. * et *79 Anselm. *TS
Coll. tr. p. p. 2, t. 14, c 21. Burch. 1.11, c 46. Ans. 1.12, c 5. Ivo Decr. p. 14, c. II». consentit:
Edd. coll. o. 480el — humiliel : desid. ap. lv. et Burcb. = C. Cl. f Coll. tr. p. ib. c. 18—20. *"
Deo ; Ed. Bas. 48' Gal. c. 1, v. 8. *83 supra c. 46. = C. CIL *84scr. A. 863. — Ivo Pan. 1. 5,c. 106.
Decr. p.14, c. 46. 485eos — arfslriclos ; orig. ap. Mansi.
 877 DECRETl PARS SECUNDA. CAUSA XI. QUiEST. III. 878
inunicatoribus suis el fautoribus pari vinculo ana- ji cxcoinmiinicalis non *00in sustcntalionein superbiae,
ihcmaiis constat esse a jsirictam. Quapropter nunc sed humanitatis "" causa dare aliquid yoluerit, non
bealitudini tuae injungiinus, ut, super hoc, nostra prohibeinus.
de C. CIV. De Bonifacio, qui excommunicaliset pseudo-
' auctoritate frelus, curam his sumere studeas, et
quia docta divinitus snnctitas tua valdenovit, aliud episcopis ' se non commumcaiuiumjuravii.
esse ex necessilate, aliud ex igqprantia, atque aliud Item Bonifacius Marlyr ZacharimkPapw in epist.,
quwincipit : » Paternae *•*.
quod ex 486studio delinquitur, istudque posterius
(Jtiobus*8Tprioribus districiius 488esse puniendum, riae Anlecessorpraedecessorisveslri.venerandaememo-
idcirco solerter invigilet, et caula discrelione *89 Gregorius, dum me indignnm ordinavit et ad
praedicandum verbum Dei Germanicis gentihus mi-
singulorum modos dijudicel, quatenus qui ex ne-
cessitale aul ignorantia delinquunt auctorilate no- sit, sacramento me constrinxit, ut canonicis et
stra per 490te absolvantur : si lamen ipsa eoriiin juslis episcopis et preshyteris in verbo, facto *03,
consensu *04, adstipulator fierem et adjutor fquod
ignorantia, vel necessitas vera, et non simulata, vel *°»
iion ex volunlale processerit, quia, ut benc nosii *9', cum divina gralia adimplere »•• studui); falsos
aulem
plerique sunt qui possunt quidem, sed noliinl recta rum sacerdotes, bypocritas et seductores populo-
nosse. UndePsalmista *•' de hujusmodi *93, Noluil B vel corrigerera ad viam salulis, vel declinarem
***,inquit, inlelligere, ut bene agerel. Illos autem, et abstinerem a communione ipsorum; quod ex
et ex parte cuslodire et implere non
qui studio suo obligantur, et contemlu interdicla parte servavi,
nostra posiponunt, non nisi digna satisfaclione prae- polui; sed spiritaliter implevi sacraiiienlum, quia
50T
in consensum et in consilium eorum non venit
venienle volumus a te prorsus ahsolvi.
C. Clll. Deiis, qui sine culpa cum excommunicalis anima mea, corporaliler autein ab cisoiiiiiino absti-
commttnicant. nere non potui. Dum enim venissem ad priucipem
llem Gregorius VII,lib. V, Regesti,in Concilio Romm Francorum, cogente Ecclesiarum necessilale, non
habiio 49B. tales ibi reperi quales volui, sed lamen in sancta
Quoniammullospeccaiis, nostris exigenlibus, pro communione corporis .Cbristi illis *°*non commu-
causa excommunicationis perire quotidie ceriiimus, nicavi.
partim ignoramia, partim nimiasimplicilate, parlim C. CV. Excommtinicatisnoncommunicat qui eis
limore, parlim etiam necessitate 40S,devicli mise- animo non conseniit.
ricordia analhematis senlenliam ad lempus, prout Ilem Zacharias Papa Bonifacio Martyri in epistola,
* cujus initium esl : < Benedictus Deus l *09. »
possumus, opportune* lemperamus. Aposloiica
itaque aucloritale anathemalis vinculo hos sublra- „ Quod praedecessor nosler *10 beatae memoriie
* sanctoe * sedis
himus, videlicet uxores, liberos *9T,servos, ancillas, Gregorius, hujus apostolicaepraesul,
seu mancipia, nec non ruslicos servientes *'s, el 499 dum ad praedicandum "verbum evangelii m tuam
omnes alios, qui non adeo curiales sunt, ut eorum misisset frarernilalem in Germania?partibus et gen-
consilio scelera perpelrenlur, et eos, qui ignoranter libus illis paganis, verbo »" pollicitationis illam *"
excommunicatis communicant, sive illos, qui coin- voluitante esse munitam »'4, ita ut ortbodoxos epi-
municaut cum eis, qui excommunicatis cominuni- scopos, presbyteros, vel "• quoscunque reperire
caiit. Quicunque autem oralor, sive peregrinus, aut putuisses in verbo exhorlationis perfectos, amplius
vialor in lerrain excommunicalorum deverieril, ubi confirmares, et eis communicares (quod et factum
non possit emere vel non habeat unde emat, ab ex- est); si quos vero seductores episcopos aut pseudo-
* *
communicatis accipiendi licenliam damus. El si quis presbyteros , vel quoque a recto fidei tramile

NOTATIONESCORRECTORUM.
C. CIV. » Et pseudoepiscopis: Hic in aliquod ve- D exslat manuscripta Romaein bibliolheca monasierii
tustis amea legebatur : excommunicatis a pseudo- Dominicani.
episcopis. C. CV. l ln epistola praecedunt haec Verba.: Sug-
k Epistola, in qua habetur capitulum hoc, edita gessit itaque sancta fratetnitas tua in suis apicibus,
esl per Laurentium Surium in vila S. Bonifacii, quod ptmdecessotnoslet, elc.
legati Germaniae et martyris. Emendatior autem

C. CII. *•• desid. in Ed. Bas. — de : Edd.-rell. MTet duebus : Ed. Bas. *»8 striciius :
QUiEST.III.—
_ ivo.
orjg. *9* Edd. coll. o. *89disirictione : Edd. coll. o. *'• per le: desid. in Ed. Bas. »"*•' nostis :
ib Psal. 55, v. 3. *"-9* nolueruni quidem — agtrent: Edd. coll. o. pr. [Bas.= C. CIII.
*»•
in conc.
Rom. hab. A.1078. — Ivo Pan. I. 5, c. 125. Decr. p. 14, c 43. ex nec. : Edd. coll. o. »»*filios:
Edd. coll. o. — liberos, filios : Ivo Pan. *98e! seru. : Edd. coll. o. — lvo. — orig. *99nec non omn.:
Edd. Arg. Par, — nec non et omn. : Edd. rell. •*• in sustentationem non sup. : Edd. ooll. o. *01
/tumi/irarts : Ed. Bas.= C. CIV. B0*scr. c. A. 751. — Ivo Decr. p. 2,—c. 95. *°»ei facto : Edd. coll. o.
»°* et cons.;Edd. Bas. Lugdd. 11, III. — Ivo —in cons. : Ed. Arg. et in cons. : Edd. rell. »•»hoc
autem : orig.— Ivo. — Edd. coll. o. *06 : eaed. pr. Bas. »0Tet in cons. : Ed. Bas. *08 eis : Ed.
ittiplere "•
Bas. = C. CV. "•" scr. A. 751. — lvo Decr. p. 2, c 96. desid. in Edd. coll. o. pr. Bas. »" Dei :
Ed. Bas. "* et verbo: Edd. coll. o. t18desid. in Ed. Bas. "* commonitam; orig. »»"e!: Ed. Bas.
879 DECRETlPARSSECUNDA.CAUSAXI.QU.EST.il). 880
deviantes reperisses, nulla libi cum eis essel com- A cum islis precibus : Kyrie eleison, Paler nosler,
niunio, quodtc, solalianleM6Deo,usque ad praesens salvum fac serviim lutim. Oratio "" : Praesta, quac-
spiritualiter servasse confessus es, vel, si omnino sumus, Domine, huic famulo luo dignum pcenileiitiae
propter principalem et biimanum favorem gentis frucliim, utEcclesiae tuae sanciae, a cujus integritate
Francorum,dumadcosaccessisses,corporaliterabsli- deviaverat peccando, admissorum veniam conse-
nere non valuisli cogente ecclesiarnm Dei necessi- quendo reddauir imToxius.Per, etc
late, et tamen "T in eorum consilio et consensu X. Pars. Gralian. Presbyteris vero, qui excommu-
communionis aninia lua non eslcoinqiiinata : itaque cati sacrum minislerium conlingereprwsumunl, qum
proptcr boc, quod ciiin eis conversatus es, non con- pmnitentia sit imponenda, Joannes VIII. Clero el or-
senlicns iniquilati eorum, nullum libi esl delrimcn- dini Saloniiano scribens definit, dicens •" :
lum coram Deo. C. CIX. Qumsil pmnilenliasacerdotum,qui excommu-
IX. Pars. Gralian. Excommunicationis autem nicati sacrum ministerium comingere prmsumunt.
forma el modus, alque reconciliationis hic est. De illis presbyieris, qui lempore sanctissimi
C..CVT.Moduset forma excommunicationis». praedecessoris noslri domini' Papoe Nicolai excom-
Debent *18 diiodecim sacerdotes episcopum cir- municali sacrum ininisierium conlingere pracsum-
cnmslare, el hicernas ardentes in manibus tenere, B serunt, ipsi in se damnationis (sicut * sacri * cano-
quas in conclusione analhemaiis vel excommunica- nes statuerunl) senlentiatn inlulerunt. Tamen, quia
tionis projicere debent in lerram et conculcare pe- miseralio apostolica veniam solel praestarecorrcctis,
dibus; deinde epislola per parochias mitlatur, con- ob mulliludinem misericordiae illis hanc indulgen-
tinens excommuiiicatorum nomina el catisam ex- tiam exhibemus, ut sancta communioue saginali
coinmunicationis. sludeant tribus contiutiis annis per hebdomadam
C. CVll.,De eodem. omni secunda P et quarta el sexta feria a vino 1 el
ltem ex Cousilio Arausico *'9. a carnepenitusjejunare, el ultra lugenda nequaquam
Canomca instituta et sanctorum Palrum exempla commillere.
sequenles, ecclesiarum Dei violatores n auctoritaic Gratian. Qui aulem excommunicaiis communicant
l)ei el judicio sancti Spiritus a gremio sanclae ma- pro modo peccali peenilentiamaccipiant.
tris Ecclesiae et a consonio lotius Cliristianitatis Unde Urbanus II GenebaldoConst. Episc. ***:
cliininamus, quoadusque resipiscant et EcclesiaeDei C. CX. Pro modo peccati puniantur qui excommuni-
satisfaciant. calis communicant.
C. CVHI. ModusteconciKationisexcommunicatotum. Sanclis quippe canonibus caulum constat, ut
Item ex eodem "». C qui excommuriicalis communicaverit excommit-
Quum aliquis, velexcommunicatus, vel analhcma- nicetur. lpsius tamen pcenitentiae atque absolu-
"* ut
tizatus, poenitenlia ductus veniam postulal et eraen- tionis modos eo moderamiue decernimus
dalionem promillit, episcopus*", qui eum excoin- quicunque seu ignoranlia, sen tiinore, seu ne-
municavit, ante januas ecclesiae venire debet, et cessilate negolii cujusquam maximi et maxime ne-
duodecim presbyteri cum eo, qui eum hinc inde cessarii, eorum se convictu, salulalione, oralione,
circumstare debenl °*. Elsi ille lerrse prostratus osculalione "° coniaminaverit *'", cum minoris poe-
veniam poslulal, et de futuris cautelain spondet, nitenliae medicina societalis nostrae parlicipationem
iunc episcopus apprehensa manu ejus dexlera, in •'• sortianiur *»9. Eos vero, qui aut spontanee, aut
ecclesiam illum introducai, etcommunioni Christia- negligenter inciderint, sub eo volumus disciplinoe
na3reddal, et septem psalmos pcenitentiales decanlet coercilione suscipi, ul celeris metus incutialur.
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. CVI. ™Apud Burchardum et lvonem ea, quse D ex concilio Arausico cital, Iiaec sequuntur : Lb'
in lioc capite conlinentur, et mulla alia eodem per- eliam adesse debent illi, quibus injuria vel damnum
linentia citanlur ex conciiio Rothomagensi *. ln illaium est, et multa alia, quae omnino perlegcnda
colleclione vero canonum incerti aucloris manu- sunt.
scripla iisdem Verbis,quibushic, referturex Zacha- C. CIX. P Omni secunda : Apud lvonem, et in
ria Papa. aliquol vetustis Graliani exeinplaribus legilur :
C. CVH. » Violatores : ln eadem colleciione, et omni secunda et sextd feria; in nno autem : omni
apud Burchardum, ct in duobus velustis Graliani quarta et sexla feria **.
codicibus sequilur N. Ab aliis tamen Gratiani ex- 4 A vino : In Panormia est : aut a vino, aut a
emplaribus,°et ab Ivone abest nola ista. carne; apud Ivonem: a vino aut aceto ***.
C. CVIU. Debenl: ADudBurchardum oui etiam
QUEST. 111.C. CV. «'• adjuvante : ib. "T atlamen : Edd. Lugdd. II, III. — Bohm. = C. CVI.
* iia iD Ed. Bas. *'» ab ipsius Reginonis I. 2, c 409. — Burch.
Caput incerli auctoris »forlassis
19Cf. ad c. anteced.— Reg. 1. 2, c. 413. — Burch. I. 11,
1.11, c. 3. lvo Decr. p. 14, c 76. = C. CVII. — Reg. 1. 2, c.414. Burch. 1. 11, c. 8. »"
c. 7. Ivo Decr. p. 3, o. 126. = C. CVIII. "° cf. ad c 106. •" ln coll. epp. Joannis VIII,ep. 311, (ap. Mansi
episcopo : Ed. Bas. '" desid. in Ed. Bas. = C. CIX.
1.17), et ap. lvonemDec. p.**14, c 35, directaesse dicitur c/ero et ordini Salernitano. — ln Pan. 1. 5,
c. 104, legiturut ap. Grat. el in orig. *"*a cibo: orig.= C. CX. »**BerthoIdusConslanliensis re-
fert hanc ep., Gebehardo Const. directam, ad A. 1089. XIV.cal. «*» Maii. — Ivo Pan. 1. 5, c. 107. Decr.
p. 14, c. 45. •** discrevimus : orig. — decrevimus : lvo Decr. osctt/o»e: orig. — lvo. — Ed. Bas.•
'" conlaminaverint : Bohm. "8 panicinium : orig.— lvo. — patlicipatum ; Ed. Arg.... *" sorlialur
orig. — Ivo Decr. — Ed. Arg
881 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA XII. QU^ST. I. 882

CAUSA. XII.

A ut animi *' el superbi seve-

GRATIANUS. depuientur, vagantes
Quidam clerici proptia relinquere votunl; de suis riori regula distringanlur.
tt ecclesimrebus testamenlum conficiutil; de ribus C. II. Omnibus clericis commttnis est vita servanda.
ecclesimnonnulla largiuntut. (Qn. I.) Modo ptimtim Item Clemens epist. V '*.
quwtitur : Uttum, liceal clericis proprium habere i Dilectissimis fratribus et condiscipulis, Hiernsoly-
(Qu. II.) Secundo, an res ecclesim, qum ab eis datm inis cum dilectissimo fratre Jacobo coepiscopo '"ha-
sunl; yossint constare aliqua firmitate eis, qui eas bilantibus,CIemensepiscopus.Communisvita,fratres,
acceperunt ? (Qu. 111.)Terlio, si ante tempus ordina- nmnibus necessaria est,et maxime his, qui Deo irre-
tionis sum, qui nihil habere videbaniur et posi otdi- militarecupiunt, elvilamapostolorum
prehensibiliter
nationem aliqua invenisse noscunlut, a», possint ea eorumque discipulorum imitari volunt. fjl.Com-
telinquetequibusvoluetint, an non ?(Qu. IV.) Quarlo, miiiiis enim usus omnium, quae sunl in hoc mundo,
si rfe suis et ecclesimrebus atiqua acquisisse noscun- omnibus essebominibus debuit. Sed per iniquitalem
lur, an ulrique communiter, an singulariter eiclesice alius hoc suum esse dixit, et alius illud ", et sic in-
vel sacerdoti jure proveniant? (Qu. V.) Quinlo, si ter mortales factadivisio est. § 2. Denique, Gracco-
lesiamenta liceal eis conficere?
15rum quidam sapienlissimus, haec ila sciens esse,
ait: Communia debere esse amicornm " omnia. [In
QILESTIO I. omuibus aulem sunt sine dubio elconjuges a.] Et,
GRATIANUS. sicut non polest, inquit, diyidi aer, neque splendor
ita nec communiier * in hoc
I. Pars. Clericos nihit possidere multis auctotileti- solis, reliqua, quae
mundo * omnibus dala sunt ad habendum, dividi.
bus jubelur.
Ait enim Tolelanum Concilium IV, c. 25 ' debere, sed habenda essecommunia. Unde el Domi-
C. 1. lmpuberes el adotescentes,in uno conclavi mn- nuGper prophetam '»loquitur, dicens : Ecce quam
nentes probalissimo seniori depulenlur. bonum etquam jucundum, etc. § 3. Islius enim con-
Omnis aetas * ab adolescentia in * malum prona sueludinis more relento etiam apostoli eorumque
est.Nihil "enirn *incertiusquam vita adolesceniium. discipuli, ut praedictum est, una nohiscum el vobis-
Ob hoc constituere * oportuil », ut, si qui in clero cum communem vitam duxere. Unde ' 9, ul bene
impuberes 6, aut adolescenles existunt, omnes in nostis, eral mullitudinis eorum cor itnum et anima
uno conclavi atriiT commaneant 8, ul lubricaeaetatis una, nec quisquam eorum aut nostriim de bis, qnae
annos non in luxuria, sedin disciplinis eeclesiaslicis possidebat, aliquid suum esse dicebat, sed oiniiia
aganl, depnlati probalissimo seniori, quem ei ma- l] illis el nobis erant communia, nec quisquam egens
gistrum disciplinae *, et lestem vitae habeant. § 1. erat inter nos. § 4. Omnes aulem a0, qui domos vel,
Quod si aliqui ex his pupilli existunl, sacerdotali agros possidebant, vendebant eos, et pretia eorum
lutela foveantur, ut et vita eorum a criminibus et reliquas res, quas babebant aflerebant **, ponen-
intacla sit, et res ,0 ab injuria improborum ". Qui les ante pedes apostolorum (sicut nobiscum quidam
autem his praecenlis resultaverint ", monasleriis vestrumcognoveruni et viderunU et dividebanlur "
NOTATIONESCORRECTORUM.
CAUSAXII. QU^ST. I. C. II. a In omnibus autem concupiscenliam perfictens. Verum apud veteres
sunt sine dubio et conjuges : Verba haec absunt ab eiiam Christianos hanc uxoruin communioneiii ve-
originali in recenlioribus conciliorum editionibus Iiemenier damnari solitam Teriullianus in Apologe-
impresso, et duobus ipsius manuscripiis «odicibus, tico evidenler testatur his verbis : Omnia indiscreia
uno Vaticano, altero bibliolhecae S. Marci Floren- suni apud nos, prmler uxores. In illo loco consor-
tiae, et ab Ansehno. Hanc vero senlenliam a Platone lium solvimus, in quo solo celeri homines consorlium
acceptam haerelici qnidam volebant in Christianam y. exercenl, qui non amicorum solummodo mutritnoitia
religionem invehere. Iiaenim scribiiEpiphanius hae- usutpant, sed et sua amicis patientissime submitti-
resi 32 : Primum quidem quod ipse Epiphunes cum sttant, ex illa credo majorum et sapientissimorum di-
patresuoel sectm anlislite Carpoctale ac sodalibus sciplina, Grwei Socratis et Romani Catonis, qui
ejus communesesse homtnum uxotes sancivit, ex Pla- uxores suas amicis communicaverutu, etc.
tonis rfe tepubl. libris occasionemnaclus, e.lpropriam

CAUSA XII. QU.GST. I. C. I. ' hab. A. 653. — Coll. tr. p. p. 2, t. 17, c.* 4. Ans. I. 7, c. 1. » add. :
cttam ; Ed. Arg. 3 ad : Ed. Bas. * consfiluendam
8
; Cdll. Hisp.—Ans. oporiel: Ed. Bas. 6puberes:
Ans. Tdesid. in Edd. coll. o, pr. Bas. " commorenfur : Coll.'*Hisp. »doctrinm : ibid. —Ans.—Edd.
coll. o. " add. : eorum ;»*Edd. coll. impiorum : eaed. reluctaverint : Coll. Hisp. 13animm —
superbm: ibid. =C. II. Capul Pseudoisidori, cf. Recogn. Clementis 1. 10, c 5. — Apud Ans. 1. 7,
c. 1, undecitantCorr., non est repertum.'8 *• et coep. : Edd." coll. o. »°isiud ; eaed. '" add. »°
: commu-
nia : Edd. Nor. Ven. 1,11. Lugdd. Par. Psal. 132, v. 1. Ut enim bene : Edd. coll. o. ehim : Ed.
Bas. — vero ; Edd. vell. " a* —
dividebant : Ed. Bas, ditiirfefcfliur: Edd. rell.
ojferebant : Edd. coll. o.
— cf. Act. Ap. c. 4.
885 DECRETI PARS SECUNDA.CAUSA XII. QILEST. I. 884
singulis, proul cuiquc opus erat. § 5. Ananias aulem A graece, sors latine appellatur, propterea vocantur **
vir austertis, et Sappbira uxor ejus, qni " mentiti ' *
clerici, vel quia de sorle snnl Domini, vel quia "
sunt aposlolis de protio agrorum suorum, quos ven- Dominus sors, id est pars, clericorum esl. Qui *•
diderant, nobis praesentibus, in conspectu omnium autem vel ipse pars Domini est, vel Dominum **
circumstanlium **a conspeclu apostolorum " pro- partem habet, talem se exhibere debet, ut * et * ipsc
pter peccalum eoruiri et mendaciura, quod fecerunt, possideal Dominum, et. *" possidealur a Domino,.
mortui elati " stint ambo. Celera, qnae de iMibiis Qui Dominum possidet et cum Propheta dicit *' :
cognovimus ct vidimus, nec recordatione, nec de- Pars mea Dominus, nibil exlra Dominum habere
monslralione digna sunt. Quapropler haec vobis ca- potest. Quod **si quidpiam aliud habuerit *»praeter
venda mandamus, el doctriniset exemplis aposlo- Dominum, pars ejus non erit Dominus; verbi gralia,
lorum obedire praecipimus, quia hi, qui mandala si aurnm, si argenlum, si possessiones, si variam
earum postponunt, non solum rei, sed " extorres suppellectilem, cum isiispartibus Dominus fieri pars
fiunt. Quae non solum vobis cavenda, sed el omni- ejusnon dignatur. Si autem ego pars Domini sum,
btis praedicanda sunt. Etinfra : § 6. Unde consilium et funiculiis heredilatis ejus, nec *• accipio partem
dantes veslram prudentiam hortamur, ubabapo- " inter ceteras tribus, sedquasi Levila et sacerdos
slolicis regulis non recedatis, sed communem vitam 13 1 vivo de decimis, el altari serviens *8altaris oblalione
docenles, et scripturas sacras recle inielligentes, sustentor. Habens *9victum et vestiium, his con-
quae Domino »8vovistis aditnplere salagalis. lentus ero, et nudam crucem nudus sequar"°.
C. 111.Juxta ecclesiam clericorum claustra consli- C. VI. Nihil prmter Deum debet curare qui in ejut
tuantur. sortem eligitur.
Item Eugenitis Papa II, et Leo IV, c.7» *", Jtem Ambrosius rfe fuga smculi, c. 2.
Cui portio Deus est nihil debet curare nisi Deuin,
Necessaria eienim res exigit 30, utjuxla ecclesiatn
iie alterius impedialur necessitalis munere. Qucd
claustra consliluantur, in qnibus clcrici discipiinis
ecclesiasticis vacent. Ilaque omnibus unum sit ad alia eniin ollicia conferlur, hoc religionis ctiltu.i
" nostroofflcio decerpilur. Haecenim vera
refectorium ac " dnrmilorium, seu ceterae officinae atquebuic
ad usus clericorum necessariae. Minislri vero post est sacerdotis fuga, abdicatio domesticorum , et
alienatio ul suis se abneget
episcopum super eos 3» eligantur, quorum vita quacdam Deo cartssimorum,
"3 qui servire elegerit »*.
atque doctrina illos polius exornet quam deho-
nestet. C. VII. Clericis el Deo devolis neccausas agere, nee
Gratian. Nec in alrio ecclesim ana mdificia nisi atiquid proprium habere licel.
C hem Hieronymus ad quemdam suum levitam, de
clericorum ponantur duobus generibus hominum 5*.
Unde Nicolaus Papa c 3*. Duo sunt genera Christianorum. Est autem unum
C. IV. Nec in atrto ecclesiw nisi clericorum wdificiat genus, quod mancipatum divino officio, et deditum
ponaniur. ciontemplationiet orationi, ab omni strepitu tem-
Nulla aedificia *" in alrio ecclesiae ponanlur nisii poralium ** cessare convenit, ut sunt clerici, et Deo
lanlum clericorum. devoti, videlicet conversi. wknpocenim graece, latine
C. V. Ciericus niliil smculare possideat. sors. Inde hujusmodi homines vocanlur clerici, id
Itetn Hieronynius ad Nepotianum ' 6. est sorte electi. Omnes enim Dcis in suos eligit. Hi
Clericus, quiCbrisli scrvil ecclesiae.inlerprelettir p namque sunt reges, id esl se el alios in " virlulibus
primo *Tvocabulum suum, et, nominis definitione3 regentes, et ila in Deo regnum habenl, et hoc de-
prolata, nilatur esse quod dicilur. Si enim vknpo; c signat corona in capite '". Hanc coronam habcnt

NOTATlONES CORRECTORUM.
C. III. b Est caput 7, concilii Romae ab Eiige- D C. IV. c Fcre eadem leguntur in concilio Salegun-
nio II, primum habiti, el poslea a Leone IV, inno- stadiensi c 12, quod habelur in fine collectionis
vali. Antea citabaturLeo IX. Burchardi, et referlur ab Ivone p. 15.

QU«ST.I. 20C. II. *' quia : Edd. coll. o."— cf. Art. Ap. c. 5. '* astanlium : Ed. Bas. " add. : om-
nium : ib. delati : Erfd. coll. o. " serfeliam Dei extorres : eaed. a8 6ene novistis : eaed. = C. III.
89 in syn. Rom. bah. A. 826, el 853. — Ans. I. 7, c 5, f. 4, c 2, (1. 7, c. 3, et in fine lib. ejusd. *•.
ezsririr : Ed. Nor. — ezsisrir: orig. — Edd. rell. pr. Bas. *' aut . Ed. Bas. *' add. : tates : orig. '
ezonienr — deltonesienl : ib. = C. IV. '* c. 12, conc. Salegunstad. bab. A 1022. — Burcb. in line ope-
lis. Ivo Decr. p. 15, c. 178. 3»add. : alia : Ed.Bas. = C. V. 30Ans. 1. 7, c 2 (4). Ivo Decr. p. 6,
1. 3T primum : Edd. coll. o. 38 dicuntur : eaed. 39 add. : ipse : eaed. —" Ans. Ivo. *•
Et quia : ib. *' domini : lvo. — Edd. cbll. o. pr. Ven.. II. par. Lugdd. II, III. et ipse : Edd.
coll. o. — Ans. Ivo. ^dical : Ed. Bas. — Psal. 15, v. 5. ** Quod— Dom. : desid. ap. Ans. *5 ha-
buit: Ed. Bas. *• non: Edd. coll. o. " parres ; esed. 48 deserviens: Ed. Bas. *9 1 Tim. c. 6, v. 8.
»° sequor : Edd. Ras. Ven. II. Par. Lugdd. = C. VI. «' hinc : Ed. Bas. " gestil : orig. = C. VII. •»
" suis : ib. "6 capitis: ib.
Caput incerlum. "* temporalium rerum vacare : Ed. Bas.
885 DECRETI PARS SECUNDA.CAUSA XII. QU^ST. I. 886
ab institutione Romanae ccclesiac in signum regni, A C. IX. Clericis otnnia communia esse debenl.
quod in Christo exspeclatur. Rasio vero capkis est ltem Urbanus Papa omnibus catholicis, epislola
temporalium omnium deposilio. llli enim viclu et unica, c. 1 69.
vestilu conlenti, nullam inter se proprielalem ha- Scimus vos non ig.norare T0, quia hactenus vita
T1 Chrisliauos viguit, et
bentes, debent haberc omnia communia. § 1. Aliud communis inter omues
vero genus est Chrislianorum, ut sunt laici. Aabc adbuc gralia Dei viget , et maxinie inter eos ,
eniro graece est populus latine. His licel lemporalia qui in sorlem Domini sunt elecli, id esl cleri-
T*: Mul-
passidere, sed non nisi ad usum. Nihil enim mise- cos, sicut in Actibus legilur aposlolorum
rius est quam proplcr nummum Deum contemnere. tiludinis auletn credentium erai cor unum, et anima
Ilis concessum est uxorem ducere,.terram colere, una, nec quisquameorum '"'quw'"possidebat, aliquid
inter virum et virum judicare, causas agere, obla- suum esse dicebat, sed T«eram illis omnia communia.
liones super altari " apponere *8, decimas reddere, El infra: § 1. Quicunqiie veslriiin communem vitam
etita salvari poterunl, si vilia tatnen benefaciendo susceplam babet, et vovit se nihil proprium habere,
evitaverint. videat ne pollicitationem suam irritam faciat, sed
C. VIII. Clerici nihil propnum posstaeant. hoc, quod Domino esl pollicitus, fideliler cuslodial,
Item Gregorius Augusiino Anglorum Episcopo, re- B ne damnalionem, sed praemium sihi acquirat,
sponsionum c. 1 el 2 **. quoniam salius T6 cst non vovere, quam volum,
Quia tua fraierniias monaslerii regulis ertidita prout melius polest, non perficere. Gravius enim
seorsum non debel fieri 60a clericis suis in ecclesia piiniunlur qui votum fecerunlaut fidem
percepe-
Anglorum, quae auclore Deo nuper ad iidcni per- runt, et voluin non pcrfecerunl aut in malis vilam
ducta est, banc debct instituere conversationem, *vitam* sine voto * finie-
* * finierunl, quaui illi, qni
quae in initio nasceiilis ecclesiae fuit Patribus runt, aut sine' flde morlui suni* et tamen bona
nostris, in quibus nullus eorum cx iis, quae possi- egerunl opera.
debal, aliquid 61 suum esse dicebat, sed erant illis C. X. De eodem.
omnra communia. § 1. Si " qui vero sunl clerici Item Augustinus tn sermone de communi vila clerico-
extra sacros ordines conslituti, qui se non possunt rum d "-.
conlinere, sorliri uxores debent, et slipendia sua Nolo, ut aliquis de vobis T8inveniat male vivendi
exterius accipere, quia et de eisdem Patribus, * de occasionem. Provideinus enim bona, ul ait Aposto-
quibus praefati sttmus *, novimus scriptum : quod lns, non solum coram Deo, sed etiam coram T9oin-
dividebatur 63* singulis prout cuique opus erat. De fiibus 80 hominibus. Propter nos conscieniia nostra
eorum ergo °* stipetidio cogitandum alque provi- C sufficil 81nohis, propler vos fauta nostra non pollui,
dendum esl, et sub ecclesiastica regula sunt te- sed pollere debel in vobis 8*. ' Tenele 8a quod dixi,
nendi, ul bonis moribus vivant, el canendis psalmis alque disiinguite. * Duae rcs sunt, conscientia et
invigilent, el ab omnibus illicitis cor, el linguam, fama. Couscienlia neccssaria csl tibi, fatna proximo
et corpus Deo auclore conservent. § 2. Communi- luo'. Qui fidens oi conscienliae 'suae" 8» negligit fa-
ter " autem vivenlibus jam de faciendis portioni- mam suam 86, crudelis est. Et infra ; § 1. Nulli
bus, vel exhibenda hospitalitate, et adimplenda liceal *7 in socieiaie nostra bahere aliquid pro-
misericordia nobis 6° quid eril loquendum, quum prium; sed 88 si forte aliqui 89 hahent, nnlli licei,
omne, quod superest6T, in causis piis ac religiosis el 60qui habuerint faciunt quod non liccl. Et infra :
*
erogandnm est ? Domino et* magistro omnibus di- § 2. Enthecam *nobis* 91 habere non licet. Non
cente 68 : Quod superest dale eteemosynam, et' ecce* "enim" episcopi9a esl servare aurum, el a se revo-
omnia munda sunt vobis. care mcndicantis manum. Quotidie lam mulli pe-

NOTATIONESCORRECTORUM.
C. X d. Initium hujusque capitisusque advers. Qui D eodeni 52. sive 2., de quibussermonihus adnotatum
habere voluerit, legilur in serm. 2. de communi est supra dist. 86. Partem hujus capilis refert Beda
vita clericorum, seu 52 ad fralres in eremo; caelera in comment. ad 2. Cor. c 8. sub. hoc tilulo : Ex
vero partim in serm. 55. ad fratres in eremo, sive sermone de vila et moribus clericorum.
senn. 3. de cominuni vita clericorum, partim in

QU^ST.1. C VII. " altaria : Edd coll. o. «8 vottere : Ed. Arg. — imponere : Ed. Bas.= C. VIII. "
Ed. Maur. — cf. ad c 1. D; 5. — Ans. I. c. 5 60 vivete : ong. nl
Ep. 65, (scr. A. 601), 1.14. 7, (5).
ptoptium habebal: Edd. coll. o. 6»cf. D. 32, c 3.. "' dividebant: Edd. coll. o. — cf. Acl. c. 4, v. 3o.
«* quoque : Edd. coll. o. 6* Communi —vita : orig. —-Ans. " a nobts : Edd. coll. o. add. : neces-
IX. •• Caput Pseudoisidori. — Ans. 1. 7, c
titatibus : orig. — Edd. coll. o.T0 6S Luc c 11, v. 41. = C. T1
2 (6i. Ivo Decr. p. 3, c. 159. add. : fratres : Ed. Bas. bonos : orig. — Ans. T»Act. c. 4, v. 32.
" add. : aut noslrum : Ed. Bas. T* rfe his, quw : ib. T»el: ib. T6sanctius : ib. — mettus : Edd. rell.
= C. X. " Ans. 1. 7, c 6 (8). - cf. conc. Aquisgran. c. 112. T8nobis : Ed. Bas. " desid. lb. — ct.
2 Cor. c 8. 80 desid. in Edd. Ven. II. Par. Lugdd. 81 necessaria est: Ans. — Edd. coll. o. •» nolirs :
Ed. Bas. 8» ten. — disl. : dcs.u. ap. Ans. »*confidens : Edd. eoll. o. pr. Bas. 8» 90
desid. ap. Ans.
desid. in Edd. coll. o. pr. Bas. 8Tlicet : Ed. Bas. 88 desid. ib. 89 aliquid : orig. sed qnt: Ld. Bas.
— Ans. el dcsid. ap. Ans. 9*episcoporum : Ans.—Edd. coll. o.
S87 DECRET! PARS SECUNDA. CAUSA XII. QUJEST. I. 888
lunl, lam mtilti eemnni, tam multi inopes nos inter- ,*, pinquus, vel amicus, vel quilibet fratrum cuiquani
pellant, ut plures tristcs relinquamus, qnia quod pos- aliquid offerre voluerit, primoquidemprioriinsinue-
simusdareomnibus.nonhahemiis.NecIiabeamnsergo tur, etsic suscipialur, si ipse mandaverit. De quo
ff3
enlhecam. El infra: § 3. Qui habere voluerit pro- tamen nibil flat aliud, nisi quod priori
placuerit.
prium, et de proprio vivere, el coutra isla praecepla C. XII. De eodem.
facere.parum estut dicam, non mecum mancbit, sed Idem ttactalu L. ad c. M.Joannis.
nec clericus erit. Dixeram enim, et scio me dixisse.
" •" Exemplum Domini accipe *•* conversanlis in
quod si nollent suscipere vitam socialem me- tcrra. Quare habuil loculos cui
non illis 90 angeli minisirave-
cuin, tollerem clericatum, sed seorsum ruut '", nisi quia ecclesia ipsius loctilos *suos*
manerenl, seorsum viverent * quomodo nossent habitura erat? Quare furem
Deo vivereni,* et tanien anie oculos posui quantum admisit, nisi ut ejus
ecclesia fures palienter "° loleret?
mali f sil a proposito cadere *. Malui enim habere
caecos 9Tvel claudos, quam plangere mortuos. Qui " C. XIII. Ecclesiatum prwposiii retum dispensalotes
enim hypocrita est mortuus est. Quomodo ergo, efficiunlur.
llem Prosper de vila conlemplativa, lib. II. 9'".
quicunque voluisset extra inanere, el de suo vivere,
iion tollerem ei clerieatum? ita modo, quia placuit Expedit facultates ecclesiae possideri, et proprias
amorc conlemni. Non enim propriae
illis Deo propitio socialis hxc vita, quisquis cum pcrfectionis
sunt, sed communes ecclesiae facullates, et ideo
hypocrisi vixerii, quisquis inventus fuerit habens
non illi " quisquis omnibus, quae habuit, dimissis aul ventli-
proprium, permitto, ul inde faciat testa- lis fit rci suae contemlor, quum praepositus fuerit
inenlum, sed delebo eum de tabula clericorum. ecclesiae , omnium, quae habel ecclesia, efh-
ltem supra : § 4. Qui non vult • mecum manere et factus
-ii comniiini vivere, habeat liberlalem, sed videal, cilur dispensator. Denique S. Paulinus, ut ipsi me»
lius nostis, ingenlia praedia, quse fuerunl sua, ven-
mrum babcre possil felicitatis herediiatem ' 00.
dila pauperibus erogavil; sed, quum faclus esset
C. XI.' Non ticet habere ptoptium iis, qui suis te-
ttunciant et eommuniler vivere spondent. episcopus, noii contemsit ecclesiae facultates, sed
ldem ser. III. de communi vita clerico- iidclissime dispensavit. Quo facto satis ostendit "*,
rum * *01. et propria debere propter perfeclionem contemiii,
Non dicatis aliquid '•» proprium, sed sint vobis ct sine impedimenlo perfeclionis posse ecclesiae
omnia communia. El infra : § 1. Quicunque aulem facullates, quae sunt profeclo communes "*, possi-
in tanlum progressus '" fuerit malum, ut occulte deri "*. Quid S. Hilarius? nonne et "* ips>eomnia
ab aliquo litteras vel quodlibel munus accipial, si p*bona* sua aul parenlibus reliquii, aut vendila
hoc ultro confitetur, parcatur illi, et orelur pro pauperibus erogavit? Is lamen, quum merito per-
illo. Si anteni deprehenditur atque conviticiinr , fectionis suae flerit ecclesiae Arelalensis episcopus
secundum arbitrium presbyleri "* vel praepositi " 6, quae illa lunc habebat ecclesia non solum pos-
gravius emendetur. El infta : § 2. Quuni "* bujus sedil *", -sed etiam acceptis iidelium numerosis
nostrae g congregalionis fratres non solum facultali- bcreditatihus ampliavit. Isti ergo tam perfecli
bus, sed volunlalibus propriis in ipsa ordinationis »°* ponliflces lactis evidenter clamant, posse et debere
susceptione renunciaverint, el se per promissam fieri quod fecerunt. Qui*iitiqtie "* homines lam
obedienliam penitus aliorum poleslali10T, el impe- saccularium quam divinarum rcrum **»sine ambi-
riis in Christo et pro Christo subdiderint, certum h guitate doctissimi, si scirent res ecclesiae debere
cst eos nihil habere, possidere, dare, vel accipcre contemni, nunquam easdebuerant, qui omnia' sua*
debere sine superioris licentia. § 3. Quod si pro- reliquerant, lelinere "».

NOTATIONESCORRECTORUM
• Qni non vitlt : In sermone ipso praecedii c. Cerie D slini continetur, ac repetitur epist. 109. Sed in ca
ego. infr. cadcni, el paucis inierjectis sequitur : ad 6monachas oratio converlitiir.
qtti hocnon vull hdbeaflibertaiem, etc Quum hujus noslrm : Haec nsque ad vers. Cer-
C. XI.f Caput hoc suinpiiiin est ex sermone 3 de lum est, non siim inventa apud B. Augusiiiuiin.
commuiii viia clericorum, in quo regula B. Augti- > Certum : llacc habenlur in prima regula c. 4.

Qu;EST. I. C. X. "3 Quiltabuerit proprium vel habere volueril : Edd. coll. o. — cf. serm. lo3. ut:
eacd. 9" add. : eiiaiit: exd. pr. Nor. Ven. I. 9Cdesid. in Edd. Arg. Bas. f»•• malum : Edd. coll. o.—Bonm.
97 desid. in Ed. Bas. °» Quicunque : Edd. coll. o. 99 fctcere : Ed. Bas. wlerntlaiem : orig. — C. XI.
»•' ex cpistola ad Seleucianam de sanclimonialibus. "" vos habere al. : Edd. coll. o. ,03tngressus : Ed.
\rc. taiepiscopi vel presb. : Ed. Bas.- 10"Similia legunlur in regtila ad servos Dei, Aiiguslino perperam
tribula. ' 00ordinis"°: Edd. coll. o. 10Tvoluntali : Ed. Bas.-= C. XII. 108accipile : Edd. coll. o. mt-
'" l"»o "ulianus Pomenus, cujus lnc hber esl. —
nislrabant : caed. quum '"palitttr : eaad. =C. XIII. Ed. Bas. —
cf. conc. Anuisgr. c. 55. oslendirur : Edd. Bas. Ven. II. Par. Lugdd. "3 communtu : "6
orig. "*«ossirfere : Edd. coll. o. pr. Lugdd. 11, "« III. '" desid. in Edd. coll. o. pr. Bas. archiep. :
Edd. Bas. "T possirfcfc.tr: Edd. coll. o- pr. Bas. /rar>ue : Edd. coll. o. ll 9 scnplururutn : Ld. Bas. —
firrerarunt : Edd. rcll. "° suscipere : Edd. coll. o.
 889 DECRETI PARS SECUNDA.CAUSA XII. QU^EST. I. 890
C. XIV. Diticonivel qumlibet teligiosm personm re- A non solum possessiones et pra-dia, quae possede-
gularem vilam ducere coganlur. rant '**, sed eliam semelipsos Dominoconsecrartint,
Jlem Gregorius Felici Episcopo de Acrovoli, aediflcanlesbasilicas in suis ftindis in honorem '*'
lib. 11. ep. 29 '".
"3 sanctorum martyrtim per civiiates, ac monasteria
Quoniam Velina, Buxentina '**, et Blandana
libi iu vicino sunt * sa- innumera, in qtiihus coolusDominoservienliiim con-
ecclesiae,"quae" constilulae, veuiret '*'.
cerdolis noscuntur vacareregimine*, propterea fra- C. XVI.
»»* Quare prmdia fidelium hodie ab ecclesianon
lerniiaii tuae earum solenniter operain visita- alienenlur
**•
rionis injunximus *", ittud prae omnibus, com- Item Urbanus papa, epislola unica, c. 1 u».
monentus ul, ubi "T pracfatarum ecclesiarum, sive Videntes aiitem summi sacerdotes, el alii, alque
"»'
diceceseos earum" vel diaconi vel religiosae per- Levitae, et reliqui fldeles, plus utililaiisposse con-
soriaeinventasfuerint, districte canoniceque vivant. ferri, si heredilales ct agros, quos vendebant, ec-
C. XV. Quare in ptimiiiva ecclesia ptatdia vende- clesiis, quibus praesidcbant episcopi, traderenl, eo
banlur. quodex sumptibus eorum lam praesentibus quam fu-
llem Melchiades Papa » '**. turis lemporibus plura et elegantiora ministrare
Futuram ecclesiam in gentibus apostoli praevide- R possenl fidelibus communem tvitam '** ducenlibus
bant; idcirco praedia in Judaeamiuime sunt adepli, '*", quam ex pretio ipsorum, coeperunt praedia et
sed prelia tanlummodo ad fovendos egentes. At agros, quos vendere solebant, matricibus ecclesiis
vero, quum inler turbines ct adversa raundi suc- Iradere, et ex sumtibus eorum vivere. § 1. Ipsae
cresceret ecclesia, eousque '" pervenit, ui non so- vero res in ditione -singularum parochiarum epi-
lum genies, sedetiam Romani principes, qui 'paene* scoporum(quilocumlenentaposlolorum)erani,elstint
tolius orl-is monarchiam lenebant, ad fidem Christi usque adhuc, et fuluris semper debenl esse lempo-
et baptismi sacranienla concurrerent. E quibus vir ribus. E quibus episcopi et fldeles dispensalores eo-
religiosissimus Constanlinus, primus fidem verilatis rum omnibus communem '*• vilam degere volenli-
patenter adeptus, liccntiam dedit per universum bus ministrare cuncta necessaria debent, prout
orbem*sub* "'suo degentes *'* imperio non so- mclius poluerint ut nemo in eis egens inveniatur.
•lum fieri Chrislianos, sed etiam fabricare ,34eccle- § 2. Ipsse eiiim res fidelium oblaliones appellantur,
sias, et praedia tribuere "* posse constiluit. Denique quia **TDomino offeruntur. Et infra : c. 3. : § 3.
idem praefatus princeps donaria immensa contulil, Memoratis ergo augnieiiiationibus *ac cultibus* in
et fabricam lempli primae sedis B. Petri 'principis lantum ecclesiae,quibus epissopi praesident, Domine
aposlolorum' instituit, adeo ut sedem imperialein, " adminiculanle creverunl, el lantis '*• maxiina pars
*quam Romani piincipes possederattl', relinqueret earum abundal rebus, ut nullus sit in eis comniu-
el B. Peiro successoribusque suis profuluram con- nem gerens '*• vitam indigens, sed omnia necessa-
cederet. § 1. Idem vero praesidens "• in sancta sy- ria ab episcopo suisque ministris percipit '"" § 4.
nodo, quae apud Nicaeam congregata, est quum Ideo, si aliquis exslilerit moderuis aut fttturis tem*
querelam quorundam conspiceret "T coram se dela- poribus qui haec '*' avcllere nitatur, jam dicla dam-
tam " 8, ait: Vos a nemine dijudicari polestis quia nalione feriatur.
tolius Deijudicio reservamini. Dii elenimvocali estis, C. XVII. Deeodem.
et idcirco non poteslis ab homiuibusjudicari. Ab illo Ilem Auguslinus tractalu LXII in Joannem '",
etenim tempore, et deinceps, viri religiosissimi "9 Habebat Dominus loculos, 'et* a fidelibus oblata

NOTATIONESCORRECTORUM.
C. XV. » Ceteri eliam colleclores Melchiadem i. Habelur autem inlegrum in scripto de primitiva
cilant, quod conslare non posse recte animadvertit Ecclesia et niiinificeiitia Constanlini, quod in colle-
auctorglossae. Fit enim in hoc capite nientio Nicaenae clionelsidori, Luletise bis imprcssa, sequilur statim
synodi, quo lempore (ul ex ipsa synodo, Eusebio et post decreta Melchiadis, queinadnioduin supra dist.
cetcris historicis apparet) jatn Meichiadesobierat. 88. ad c. Decrevit aniioiaiuin esl.

QU*ST.I. C. XIV. '»' Ep. 43, (scr. A. 592), 1. 2. Ed. Maur. — Ans. 1. 7, c'** 7 (9). '" Vicenlina :
Edd. Lugdd. 11, 111.— Vixentina I Edd. rell. "• Blandina : Edd. coll. o. opera : Edd. Arg.
Nor. Ven. I. '" injungimus : orig. — Edd. coll. o. "6 desid. in Edd. Arg. Nor. Ven. I, II. Par.
»»Tubicunque : Edd. coll. o. »*»dimcesum : eaed. '">invenli: Ed. Lugd. 1. = C. XV. "• Ex (Pseu-
doisidoriano) decrelo de primitiva ecclesia. — cf. gesla Silveslri ct Ruflni hist. eccl. 1. 1, c. 2.—
Burch. 1..3, c 2, 5. — Ivo Pan. 1. 2, c 3. Decr. p. 3, c 4, 7. Polyc. 1. 1, t. 19. '" arf hoc usque :
Edd. coll. o. — adeo usque : Burch. Ivo Decr. "* in : lvo Pan. "* degentibus : Edd. coll.o. »3*fa-
bricandi : eaed. — fabricandas : Ivo Pan. "* tribuenda : eaed. — lvo Pan. "6 cf. siip. C. 11,
q. 1, c 9. .'" prospiceret : Ed. Bas. "8 deferendam : Edd. coll. o. "9 religioso : eaed. "*
possidebant : eaed. '*' honore : eaed. pr. Lugdd. II, 111. '*» convehirinl ; Ed. Bas. = C. XVI.
'*» Caput Pseudoisidori, cf. conc Par. hab. A. 829, c 15. — Ans. I. 7, c. 6. Burch. I. 3, c. 3. ko Decr.
3, c 5. '** fidem : orig. »*»deducentibus: Burch. —' Ed. Bas. '*6 communi vita : Edd. colf. o.
p. 147
qum afidelibus Dom. offer. : eaid. '*8 in tanlis : eaed. »*•eligens : orig. — communiviia degens :',
Ed. Bas. "o percipial : Edd. coll. o. "' hoc: Ed. Bas. = C. XVII. »" Ans. 1. 5, c. 32. Polyc. 1. 5, t. 24.
ggi DECRETI PARS SECUNDA.CAUSAXII. QUJEST. I. 892
conservans, et suorum necessitaiibus, et aliis indi- A C. XX. l)e eodem.
genlibus tribuebal. Tunr. primiim ecclesiasticae pe- ltem ex Concilio Martini Papae,c. 15 '•*.
cuniae forma est instituta, ubi "3 inlelligeremiis Manifesia autem debent esse quae ad ecclesiam
non esse de craslino, his, circa 16Tsunt, presbyteris et
quod proecepil, cogilandum perlincnt qui ipsos
non adhoc fuisse praeceptum , ut nihil pecuniae diaconis, ut, si episcopo contigerit inopinatus "*
servetur a sanclis, sed ne Deo pro ista serviatur, el transitus, res ecclesioe nullo modo possinl minui et
propter inopiae tiinorcm justilia deseratur. perire; neque 189res propriae episcopi importunita-
II. Pars. Gralian. His omnibus auctorilalibus cla- tem patianlur pro rebtis ecclesiae, ut! nec ecclesia
ret, quod clericis nullo modo licet habere quid pro- incurrat damnum, nec episcppus in suis rebus pro
non clerici non la- rebus ecclesise 1T0. "
prium; quod si habuerint, erunl, proscribalur
tnen ctericalus eis lollendus est. ldem staiulum est in cauonibiis Aposiolorum c. 4,
Unde Augustinus in serm. II. de communivila cleri- tibi legitur '" :
corum "* : C. XXI. De eodem.
C. XVIII. Clericalus non totlitur eis, qui volunl ha- Sinl manifeslae res propriae episcopi (si lamen
berc aliquid proprium. liabet "* proprias ), el niauifesloedominicae, ut po-
Certe ego sum qui stalucram, * sicut noslis *, nul- B lestalem habeat de propriis moriens episcopus sicttt
lum ordinareclericum, nisi qui mecum vcllet manere, volueril el quibiis voluerit derelinquere, nec sub
aut'" si vellet recedere a proposito, recte ilii lol- occasione ecclcsiaslicarum rertim ea, quac episcopi
lerem clericatum " quia deserercl sanclae societatis esse probantur, inlercidant1T3. Foriassis enim aut
promissum coeptiimque consortium" Ecce in con- uxorein habel, aut filios, aul propinquos, aut servos.
spectu Dei cl veslro muto consiliuin. Qui volunt Et juslum est hoc npud Deum el bomines, ut nec
habere aliquid proprimn, quibus iion sufficit Deus ecclesia detrimenliim palialur ignoralione ,T*rernm
el ecclesia sua " 6, mancani ubi vohinl et ubi pos- pontificis, nec episcopus vel ejus propinqui sub ob-
snnt, iion eis aufero clericalum, nolo habere hypo- lenlu ecclesiae proscribanlur, et in causas incidant
critas. Malum enim "T esse quis nesciat? Maltim qui ad eum pertinenl, morsqiie k ejus injuriis "inalae
est cadere a proposito, sed pejus c»t simulare pro- famae* subjicialur
posilum. Et post pauca : § 1. Si non "8 servat san- C. XXII. Ex rebus ecclesimepiscopus, si indigel, sibi
clitalem foris, dimidius cecidit: si. vero "9 inliis et suis necessaria sumal.
habuerit simulationcm, lotns cccedil. Nolo, ut ha- Ilem in eisdcm canonibus, c. 41 1T*.
beat nccessilalem sivnulandi. Scio, quomodo liomi- Ex his autem, quibus episcopus indiget (si laniem
nes amenl' 60clcricaium. Ncmini eum lollo nolenti indigel), ad 1T6 suas necessilates el peregrinorum
mecum communilcr vivcre. fralrum usus et ipse percipial, ut nihil ei possit !
Gralian. Econtra sunt alim auclorilales quibus omnino deesse.Lex 1TTenim Dei praecipil, utqui al-
concediiur propria habere, non solum aliis, sed lario deserviunt pascantur de 1T 8 ipso.
ctiain episcopis. C. XXIII. Res ecclesiaslicas episcopus dis-
Unde in Consilio Agalhensi c. 48. legitur ' 61. penset.
C. XIX. De rebus propriis vel acquisilis episcopi he- Item ex Concilio Aiitiocheno, c. 25 " 9.
redibus stiis derelinquanl. Episcopus ecclesiaslicarum rerum haheat potesta-
Episcopi '•» de rebus propriis vel acquisitis, vel tem ad dispensandum erga omnes, qui indigent; cum
quidquid de proprio babcnt, beredibus suis, si vo- summa revcrenlia el limore Dei. Parlicipet autem
luerint, derelinquant 1G 8. Quidquid vero de provi- el ipse quibus indiget (si tamen indigel), tam in leo
sione suae ecclesiae fuerit sive de agris, sive de suis quam in '»' fratrum, qui ab eo suscipiuntur, ne-
fructihiis ,6V,sive de oblalionibus, omnia in jure cessariis usibus profuturis, ita ul "in* nullo l88
ecclesi;e rcservare »•»censuimus qualibet occasione fraudentur, juxta sanctum Apo-
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. XXI. L Morsque : Ante legebatur : morlisque D TttptSukleaOci;id esl: et ejus mors maledielis iindi-
ejns injuriis infamenlur*. Restitulus est locus ex que apprjatur.
prisca versione, cui toium reliquum caput conve- C. XXII.1 Ei possit: Legil.eliam : eis possii*. Nam
nil. Graece cst : K«trbv O;UTOO 6«vaTovSvaynpiutc et in Graeciscod. partini esl CUJTOO, partim uvrov;.

QVMST.I. C. VII. "3 ul : Edd. Arg. Nor. Ven. 1. — el ul: Edd. rell. — uti: Bobm. '"= C. XVIII.
'«*Serm.555. Ed. Maur.— Ans. I. 7, c. 8. '*• ut : Ed. Bas. '"ejus:Ans. — Edd. coll.o. desid. ap.
Ans. — Edd. Arg. Bas. "8 desid. ap. Ans. et in orig. »»» desid. in Edd. Arg. Bas. ' 60amanl: Edd. coll.
0. = C. XIX. ' 61hah. A. 506. — cf. lamen ad. c. 50. D. 23. — Coll. tr. p. p. 2, t. 25, c. 46. »•• Quic-
quid Ep. desuoproprio habel, ad heredes, eic: Coll. Hisp. »63dimiiranl vel derel. : Ed. Bas. i6i frugtbus,:
ib. '•• servate : Edd. coll. o. pr. Bas. Lugdd. 11,III. = C. XX. "• c. 4, conc. Antioch. ex interpr. Mar-
tini Brac, iniit ilis verbis, sed salva senteniia. — Ans. 1. 7, c. 166, ex translalione"°prisca. m episcopos:
Coll. Hisp. — Edd. coll. o. 168desid. in Coll. Hisp. ,69add. : enim : Ed. Bas. prmscribatnr : Coll.
= C.XXI. »» Ans. c. 167 (16(1). "* —
habeat : Edd.*Bas. Lugdd. II, 111. habent . Edd. rell.
"3 tnlerdicantur : Edd. coll.1.6,
Hisp.
o. "* igaoranlia : eaed. — Ans. ila in Edd. coll. o. = C. XXII. »" Ans.
1. 6, c. 164. "• in : Edd. coll, o. " ila ap. Ans. l7T1 Cor. c. 9. 80ex : Ed. Bas. = C. XXlll. "•
"»
hab. A. 33-'. — inierpr. Dionysiana. — Ans, 1. 6, c. 163 (167). » destd. iu Ed. Bas. '" desid.
693 DECRETI PARS SECUNDA.CAUSA XII, QU&ST. I. 894
stolum sic dicentem 183: Habentes viclum et tegu- A uxotis inlervenienlesive conlinenlia pari voio tervala,
menlum, his contenti simus. Quod si contentus istis ad sacros ordines accedere. His omnibus conceditur
minime fuerit, convertal autem res ecclesiaein sups habere propria ad suos et suorum usus. Qui aulem ab
usus domeslicos, et ejus commoda vel agrorum fru- infantia sacrm militim traditi sunt, nullo morfo eis
ctus non cum presbylerorum conscientia diacono- permitlitur liabere propria, quia nulla est eis excusa
rumque perlractet, sed horum potestalem domesti- lio proprietaiis, nisi fortasse retinendo sua a sumpti-
cis suis, aut propinquis, aut fratribus filiisque com- bus ecclesimabstineant. Quod fieri posse Prosper "»
mittat, ut pcr hujusmodi personas occulte res " rfe vila contemplaliva, lib. II, cap. 12, teslatur
laedanlur ecclesiae,synodo provinciaepcenas iste per- dicens :
solvat. Si autem et aliter accuselur episcopus, aut C. XXV. De iis qui tam infirmi sunl ul suis rebut
presbyteri, qui cum ipso stipt, quod ea, quae perli- renunciate non possinl.
nent ad ecclesiam, vel ex agris vel ex alia qualibet Uliautem, qui tam infirmi sunt, ut possessionibus
ecclesiastica facultate sibimet usurpent, ita ul ex suis renunciare non possint si ea, quae accepluri
hoc affligantur *quidem* panperes, criminationi"' erant, dispensatori relinquant, niliil habentibus
vero et blasphemiis lam sermo praedicationis, quam conferenda, sine, peccalo possident sua, quia et
ii, qui dispensant, laliler exponanlur, el hos"" **ipsi quodammodo sua relinquunl, quando propriis
oportet corrigi, sancta synodo id quod concedet ap- contenli rebus nihil eorum, quae labori vel ordini •
probaule '*'. suo deberi arbilrantur, accipiunl.
C. XXIV. Res ecctesim sint episcopi polestale. Gratian. De tebus veto ecclesimqumritur, an liceat
Item in canonibus Apostolorum, c. 41.,8T. eas per prmbendas dividi, ut annuos reditis quisque
sibi specialiter vendicet? Hoc non posse fieti, atgu-
Praecipimus, ut in potestate sua episcopus eccle-
siaercs habeat. Si enim animaehominum pretiosiores mento et auctotilale ptobalut. Clerici successgres
"* illi sunl credilae, multo magis oporlet eum cn- eoruin sunl, de quibus dicilur »9' : Mulliludinis au-
ram pecuniarum "9 gerere "*, ita ut potestate ejus lem credentium erat cor iinuin ct anima una. Ne-
cesse est ergo, ut eorum sequantut viiam, quorum in
indigentibus omnia dispensentur per presbyteros et
diaconos, et cum Dei limore et omni solliciludine ecclesia gradum administrant. Non ergo aliquid
minislreiilur. Ex his autem, quibus indiget, etc. ul proprium sibi vendicabunt, sed erunt eis omnia com-
supra "'. munia.
'•* :
Gratian. Qtium ergo in consilio Agathensi, et Mar- Item Urbanus Papa iiit in epistota unica, c. 2.
lini, et canonibus Aposlolotum\dicatut: Sint mani- f, C. XXVI. Res ecclesim qnasi communes episcopus
feslaeres propriaeepiscopi, quum in canonibus, el in dispenset.
Res etclesiae non quasi propriae, sed ut "• com-
concitio Anliocheno ptmcipiatur ut episcopxs parti-
res si mtines et Domino oblatae cum summo limore non
cipel ecclesiw, tamen indiget, nonne patenter in
oslendilur, quod episcopus hnbeal libere ptoptia? alios, quam in pracfatos usus sunt fidelitei- dis-
Dicendo enim : t si ihdiget rebus ecclesiae, i notat pensandae.
eum habete ptopria, quw fottasse suis necessilalibus C. XXVII. Non liceat episcopo res ecclesiatum in
proprios usus convertere.
non sufflciant. Quomodo ergo clericus, si proptium Ilem ex
Synodo habiia Romaeab Eugenio Papa II.
habere voluerit, non erit, el episcopus habens pro- c. 16 " 6.
pria non solum non desinit esse episcopus, verum Nulli episcoporum liceal res 69Tmobiles aut im-
etiam cunclas ecclesiasticas faculiales in stta jubelur mobiles de subjectis plebibus aliisque piis locis in
habere potesiale ? § 1. Sed notandum esl, episcopos proprio usu »98habere, ne majores enormiter locu-
orientales uxores habere ei filios, quosdam autem ex plelentur et minores lali faclo pattperes invenian-
nostris parlibus, quum in laicalu sive in minoribus . tur. Contra ageus canonica auctoritate coarctatus
ordinibus cgnstiluti habeanl uxores el filios, sivemorte exisial.

NOTATIONESCORRECTORUM.

CXXIH. "Occttlieres: In versioneDionisiilegilur: Q Graece in codicibns, qni lecli sunt, haheliir : *si;ra
«iper hujusmodi personas occulteceteris "* tmdaniur Sta.TWVTotouTtuvkeknBoTucpkuTtreaQutTOUC kbyov;
fratres ecclesiw,et concordal cum alia antiqua ver- rnc ixxknaiuc; id esl ul ex his ruliones ecclesiwlu-
sione, quaeet ipsa est in lomis conciliorum : ul per tenler tmdanfur.
eorum secretamdiligenliamecctesiasticiImdivideanlur.

QUJSST.I. C. XXIII. b. »8» nulla : Ans. — Edd. coll. o. "»I Tim. c. 6, v. 8. ***ceterm Iwdantur
ecclesim: Ans. — Dioriys. '»* criminacionibus : Edd. coll. o. "* hoc : eaed. "* comprobanle: eaed. cum
Ans. = C. XXIV, ,8TAns. 1. 6, c. 150 (164). "» pretiosm : orig. 189rfe pecuniis : Ans. — Edd. coll.
o, "•.ajere : Edd. coll. o. "' supra c. 22. =C. XXV. '»' lmo Julianus Poinerins. "' Acl. c.4,
v. 32.= C. XXVI. "* Caput Pseudoisidori. — Ans.I.5,c 35(36). Polyc I. 6, t. 15. ".« quast: Ed.
Bas. = C. XXVII. "« hab. A. 826. - "T res mob. aui : desid. in orig. '" proorios usus : Edd. Bas.
Lusdd. .
893 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA XII. QUJEST. II. 89c'
Gralian. Si ergo res ecclesim non quasi proprim, A i C. II. Qnidquid rfesactatis vasis vel mtnisleriis a
sed quasi communeshabendm sunt, quum de communi quolibet clero usurpatum fuerit, ecclesim testi-
luatur.
nullus dicat, hoc meum est, nec de rebus ecclesim, * Ilem Pelagius Hosiiiw Episcopo *.
hwc est mea, potesl aliquis dicere, ne videatnt non 3 nostrae sedis nolario
imilati catitalem illorum, in qua mlli aliquid etat Augusiino suggerente di-
sed erani iiits omnia communia. His dicimus, quodei dilectio ttia direclis apicibus indL-
proprium §1.
ita resvontlelur : Sicul perfeclione cariialis manenle casset, quosdam de clero luo, et maxime parocbia-
rum ad le pertinentium, non pauca sacrata vasa vel
tecundum discretionem ecclesiarum distributio fil
scclesiaslicarum facultatum, dum aliis possessiones minisleria distraxisse, et aliqua hujiismodi perpe-
ecclesiwad ex trasse, quae a religioso aliena sunl proposito. Cari-
hujus dispettsandum comitiunlur, qui- latem vero
luam, ut hoc compelenti solliciludine
bus,ticet resecclesiw omnibttsdebeantesse communes,. debeat * pracceplionis
insequi vel ulcisci, noslroe
primum tamen sibi et suw ecclesim deservienlibus aticloritale
necessatia subministret, reliqua, qum supersunt, fide- cupiscomniuniri. Qua de re praeseniibiis
mandainus aflalibus, ut coinpetentis * vivacilalis
lium usibus minislraturus, ila et prwbendw ecctesia- iuslaniia
rum eadem carilate manente pie et religiose possunt quidquid de sacralis vasi vel ministeriis a
usurpalum vel dislracium fuisse»
tlistribui, nec lunc rebus ecclesiw, ut propriis, serfut B quolibelclericorum
communibus utilitatibus deserviluris, ut ex his, qum compereris, sine cujusquam moraeinterveniu exigere
sibi assignata sunt, primum sibi necessaria percipiat; non dimitlas ' el ecclesiaslicis usibus reformarc.
C. III. Quidquid Domino consecratur ad jus perlinet
siqua vero suis necessitalibus supetsunt, in commur sacerdgiitm.
nes usus ecclesiw expendat. Item Bonifacius Papa 8.
Unde Auguslinus arf Bonifacium comitem Nulli liceat ignorare, omne, quodDomino conse-
ep. L. '" :
C. XXVIII. De eodem. cratur, sive fuerit homo, sive animal, siveager, vel
Si *00privalum possidemus, quod nobis sufliciat,, quidquid semel fuerit consecratiim, sancium san-
* ctorum Domino erit, el ad 9 sacerdo-
non illa noslra suul, sed pauperum', qiiorum jus pertinebil
lum. Propter quod inexcusabilis erit omnis 10, qui
procurationein quodammodo gerimus, non proprie- a Doniino et ccclesia, cui compelunl ", aufert, va-
taicm nobis usurpalione damnabili vendicamus.
invadit vel eripit, et usque ad emendationem
Gralian. Qslensum est, quomodo liceat cleticis stat,
salisfactionem ul sacrilegus judicelur,
habete ptoptium, et quomodo non. Ilem, quomodo ecclesioeque
resecclesiw per prwbendas dividipossinl. et, si emendare noluerit, excommtmicelur.
r C. IV. Excommunicalioni subjaceat qui ecclesiastica
prmdia invadil.
QUJEST. II. Ilem Gregorius VII, lib. VI, Regesti, in concilio
c. 1 ".
GRATIANUS.
Quicunque militum, vel cujiiscunqiie ordiuis vel.
I Pars. Nunc quwritur, si sacerdotes aliqua derebus;
professionis persona, praedia ecclesiasiica a quo-
ecclesiwdedisse noscuntur, an his, qui eas acceperunt, seu saeculari principe, vel ab episcopis
cunque rege,
aliqna firmitate constabunt ? Quod res ecclesimnulto1 invitis, seu abbalibus, aut aliquibus ecclesiaruin
modo distrahi possinl el dislraclw possideri, multis1 rectoribus
susceperit **,vel invaserit, vel de recto-
ouctorilatibus probatur. rum "depravalo seu vitioso* consensu tenuerit,
Ait enim Slephanus Papa a ': nisi eadem praedia ecclesiis resliliierit, 3xcoiiimuni-
C. 1. Ecclesim pecunias auferens velut homicida' cationi
damnalur. subjaceat
C. V. Sacrilegii crimen incurrit qui prmdia ecclesia-
Qui Clirisli pecunias et ecclesiae aufert, fraudat' slica vexat.
el rapil, ut bomicida in conspectu judicis deputa- Ilern Pius Papa, epist. // ".
!>itur
Praedia divinis usibus tradita quidam humanis
NOTATIONES CORRECTORUM.
QU^ST.II. C. 1.aIn epist. Stephani l.,qu:cexstant, D buriensi, et infr. ead. c Qui abstulerit. Idem eliam
caput hoc non habelur, sed in epist. 1. Anacleti, ex legitur apud Lucium Papam
qtio citatur a Burchardo et Ivone, et in conc. Tri-

QU^KST.I. C. XVIII. '" Ep. 185. Ed. Maur. scr. A. 417. — cf. C. 23, q. 7, c 3. soopprit)arimqum
nobi* sufficiant possidemus : orig.
QL\EST.II. C. I. ' Caput Pseudoisidori, cf. Bonif. Mog. ep. 72. — Burch. 1.11, c 18. Ans. *1. 8, c 43.
Ivo Decr. p. 14, c 88. = C. II. * Caput incerli temporis.— Coll. tr. p. p. 1, t. 52, c. 20. Augusto :
Ed. Bas. * Deslra; ; ib. » competenli : Edd. coll. o. « esse ; Ed. Bas. ' dubiles : id. = C. III.
8 ex Cap. reg. Franc. 1. 6, c 405. — Burch. 1. 11, c, 17. Ivo Pan. 1. 5, c 113. Decr. p. 14, c 37. Po-
lyc. 1. 6, t. 15. • petlinet : orig. — Burch. Ivo. — Edd. coll. o. '" add. : homo : Ed. Bas. "
»3 suscepetit, vel su-
competit : ib. = C. IV. " c: 1, conc. Rom. hab. A. 1078. — Polyc. 1. 6, t. 15.
scepit vel tntiasi', vel eliam de elc.: orig. = C. V. '*CapuiPseudoisidoi'i, cf. Brev; Alar. 1. 16, t. 4,
c. 40. — Ans, 1. 5, c. 56 (35). Ivo Decr. p. 13, c 39. rolyc ib.
 897 DECRETl PARS SECUNDA.CAUSA Xn. QU^ST. II. 893
applicanl usibus, el Doniino '», cui tradila sunt, eai A atque nocliirnis incendiis more furum combustae,
sublrahunt, ut sibi '6 inserviant. Quapropier ab3 et dum iidem maligni juxta noslri praedecessoris
emnibus illins usurpationis contumelia depellenda» Bonifacii decreta pro violala « emunilate iilud
est, ne praedia usibus »Tsecretorura ccelestium di- emendare noluerint, dum et saeculi leges haec cadcm
cata -j-a quibusdam irruentibus vexentur. Quod1 ita se habere volucrint, Iege vnlgari tesle, in
qua
si quisquam' 8 praesumpserit, ut sacrilegus habea- sic scribilur 33: Si quis mann armata
usque ad qua-
lur ">. tugr homines in vicum alterius ad malefaciendum
C. VI. De eodem. venerit, ille, qui prior est, pro ilitcila prmsumplione
Item Anaclettis Papa, epist. 1 *°. componat solidos nongentos, sequaces vero ejus unus-
Qui abstulerit aliquid palri vel matri, dicit- quisque solidos octoginta. Si vero incendium fece-
que " hoc peccatum non esse, homicidae*!particeps3 rint3i, ibi novies *5 tantum componant: si prmdam
est. Paler nosler sine dubio Deus esl, qui nos crea- vero 3>,in quadruplum reslituant.
vit: niaier vero nostra ecclesia, quae nos in ba- C. IX. De eodem, Itetn * "
plismo "spirilualiter* regeneravit. Ergo, qui *3Chri- Si saeculi leges lalem jusliliain habere voliiertint,
sli pecunias el ecclesiae rapit, auferl '*, vel fraudal,> lex divina cur inferior esse debebit, quum in
ipsius
homicida est. B verilatis praesenlia a Zachoeo 38collaudaliim sii, ut,
C. VII. Quadruplum testilual aui tes ecclesim si aliquem defraudaret 39, in quadruplmn restitue-
invadit ril*°? Et quia summuin in rebus *' bonum est ju-
ltetn Joannes Papa I, ad Zachatiam Archiepisc. »*. stiliam colere, ac sua cuique jura servare, ct in
In antiquis ecclesix stalulis decreium est, ut
aliena invadit exeat sttbjeclos non sinere quod potcslalis est fieri, sed
qui non imptiiiiiuS, sed ciim1
quod aeqiium est cuslodiri (quod et vos diligere,
iniillipiicatione omnia restiluat. Unde et in evan- et omnino confidimus : ea *' propter ex-
" studere)
gelio scriplum est: Quod si aliqttid defraudavi,' cellentiae vestrae mense novembri
reddo quadruplum. Et in Iegibus saeculi caiilum ba- praesentis anni,
belur" : Qui tetn suttipil alienam, etc. (ut infra in secunda indiclione, Pelrum fralrem et coepiscopuni
nostrum a gremio sanctae Romanoecccfesiac traiis-
auctotilate Eusebii Papm).
miitemus *3, ut, fratribtis ejusdem provinciae in
C. VIII. Pro tenote swculatium legum punianlut
invasores rerum ecclesiasiicatum. iinum congregatis, emunitas violala ** et praesum?
ltem Gregoriussrf Constantiatn Reginam Galtim, lio, et sacrilegium canonica auctorilate et vestra
lib. 1V, epist. 33 ' »». regia dignitale talem lermiiniiii accipiant, ne post
Qutim devolissimam " dominam sciam de cooiesli hac **inembra diaboli, filii iiequam, in sancta eccle-
vita alque remedio animae suae sedulo cogiiare,' C sia, le etiam ibi regnante, lalia praesumant.
culpam me commillere vehemenler existimo 30, si C. X. Ecclesim tes suttipiens in decuplum tesliluat
ea, quae pro limore oiiinipoientis Doniini " snnt quod abstulit.
suggerenda, siluero, et te sanciissimam de ecclesia- Item Eusebii Papa, epist. 11 *'.
stica pace sedulo non commonuero ". Nimis me In legibus saeculi cautum habetur : Qui tem sut-
Juliani fratris et coepiscopi nostri proclamatio nu- ripit alienam, ilti, cujtts tes ditepta est, in undecu-
per conlristavit, inaxime qnum villae suse,videlicet plum *T quce sublata sttnt testilual *8. Et in lege di-
ecclesiae, a nequissimis praedonibus sinl depraedatoe, vina -*-}legilur :' Maledicius omnis, qui transfert
NOTATIONES CORRECTORUM.
C. Vlll. •>Iniiium linjus capitts usque ad vers. emttnttas vtotata.
Siluero, esl acceptum ex epistola indicala. Reliqua C. IX. d In plerisque vetustis codicibus, et apud
non sunt invenla. Burchardum et Ivonein caput hoc est conjuncttun
*
« Viotata : H;cc dictio abesl a plerisque vetuslis D superiori.
et hic, et in sequenli capite, ubi in vulgatis est:

QU/BST.h\ C. V. " Deo nostro: Ans. — Edd. coll. o. " sftis usibus: orig. — Ans. Ivo. lT sub.secretis.
Ivo. t dedicata : Ed. Bas. '» qute : lvo. —Edd. coll. o. " judicetur : orig.—Ivo, — Edd. coll. o.—
C. VI. »0CapiilPseiidoisidori,cf.ad.c. 1. " dicet: Edd.coll. o. »*homicidii: Edd. Bas. Lugdd. "add.:
sibi: Ed. Bas. »*desid. in Edd. Ven. I, II. Lugdd. Par. = C. VII. " Caput Pseudoisidori, cf. syn. Rom.
V. Symmachi.—Ans. 1.2, c. 45. »»Luc. c. 19, v. 8. »Tcf. infra c. 10. = C, VHI. s8Ep. Gregorn V, ad
Consianliam reginam Galliae, scr. A. 998. — Initium capilis Gregorius V, mutalus est ex ep. 41, 1. 5.
Gregor. M. adConslantinam Augustam, unde apparet libri et capilis numerum, a Corr. inscriptioni adje-
cltim, »'delendum esse. — Burch. 1. 11, c. 26. lvo Decr. p.13, c. 36. * desid. ap. Iv. 30 wsiimo : Ed.
"
Arg. Dei: Burch. Ivo. — Edd. coll. o. a» communiero : Ed. Bas. et orig., Burch. Iv., et Ed. Bas.
33 : Ed. Bas. 3S sibi nonam : Burch. —
ieg. Langob. I. 1, t. 18, C. 1. **/'ecen"f,— componat, resiituet
solidum novies: Ed. Bas.—sibi novies : Edd. rell.— Ivo. " add.: fccenl :,Edd. Lugdd. II, III.= C. IX.
37ex eadem ep. V. — Burch. Ivo ib. 3SLuc c 19. *• defraudarelur : Ed. Bas. i0 reslituerelur :
Greg.
ib. — lvo. ** i-eaifcus: orig. —Coll. citt. ** quapropter : Edd. coll. o. — Coll. citi. *'iransmtirimus ;
orig. —Burch. —Ed. Bas. ** desid. in orig. —Coll. cilt. — Ed. Bas. **hanc : Edd. Arg. Bas. = C. X.
*°
Caput Pseudoisidori, cf. Syn. Rom. V. Svmmachi. — Ans. L. 5, c 41 (42). Burch. 1.11," c. 2 7. Ivo:
Pan. 1. 4, c. 47. Decr. p. 13, c. 37, p. 5, c 249, "p. 3, c. 149. roiyc 1. 8, t. .15. decuplum
Edd. coll. o. pr. Bas. *8 sibi restituantur : E.d. Bas. tf Deut. c. 27, v. 17. ** et Ans. 1. 1. et ni
poen. Rom. t. 4, c. 1.
899 DECRETI PARS SECUNDA.CAUSA XII. QUEST. II. 900
tetminos ptoximi sui, *ei rficelomnis populus, amen*. }i cimelia ct vasa sacrata, excepla causa olim ab an-
Talia crgo non proesumantur absque ultione, nec liquis canonibus ordinata, videlicet pro redemptione
cxerceantur absque sua damnatione. Proinde c, si 6 caplivorum; sed uec tradere salaria ecclesiarum
quis ecclcsiasticas ohlationes et quod Deo conse- in emphyleutica pacla, nec alias ruslicas possessio-
cratum est rapuerit, vel consenseril facienlibus, ut nes venundare **, ac per hcc, ecclesiasticos reditus
sacrilegus dijudicelur, el damnum in quadruplum laedere, quos ad propriam utililatem, et ob escam
restiiuat, et canonice poeniteat. pauperuin et percgrinorum siistenlationem esse de-
Gralian. Conlra Gregorius scribit cap. 4 respon- cernimus *»..Et paulo posi : § 1. Quisquis autein
sionum ad Augustinum, Angtorum Episcopum, de apparuerit *" posl hanc diffinilionem nostram con-
his, qui funim auferunl aliquid de ecclesia*9. trarium quid huic sanctae ac universali synodo
C. XI. Sine augmento sibi ablala ecclesiamtecipete agere, deponalur ut proevaricator divinarum legtnn
oporlet. 06 et praeceptoruin, cassala videlicet omnino
quae
Fraternitas tua ex persona furis pensare potest, facta est in scriptis vel sine scriptis ab episcopo
qualiler valcat corrigi. Sunl eniiit quidam, qui ha- venditioiie, vel emphyteuiica traditione, vel alia
bentes subsidia ftirtum perpetrant: el suiil alii, qui qualibel alienalione, cimeliorum 'scilicet* et saia-
hac in re ex inopia delinquunt. Unde necesse est, R riorum locorum. Qui vero emerit aul perccperit *T
ut qitidam daiiinis, quidam vero verheribus, *et aliquid ex praedictis ciineliis vel *• salariis, et non
quidam districlius, quidam vcro levius* corrigantur. reslituerit ecclesiaeilernni quaa ecclesiae sunt, vel "
Et quum paulo disiriclius agitur, ex carilate agen- non dedcril 60ad incidendum cartam venditionis vel
dum est, et non ex furore, quia ipsi hoc proestatur, emphyteuseos, sit anatheina, usque duin fecerit
qtii corrigitur, ne gehennae ignibus tradatur. Et quod ah bac sancta et universali synodo confirma-
infra : § 1. Addis etiam, quo augmento ea, quac tum est. § 2. Si aulem episcopus convictus fueri:
furlo de ecclesiis absiulerunl ••, reddere debeant. construxisse monasterium de redditibus ecclesiasti-
Sed absit, ul ecclesia cum augmenlo recipiat quod cis, tradat ipsum eidem ecclesiae monasterium.
de tcrrenis rebus videlur amittere, el lucra damnis C. XIV. Pro
"' quoerat. redempiionecapiivorum sacta vasa non
prohibentur aiienari.
Gralian. Verum illud Eusebii rfe legum severilate, Item Gregorius lib. VI, epist. 35. Domino Episcopo
illud Gregotii de ecclesiastica mansuetudine dictum Messanensi **.
intelligiiut. Et sacroruin canonum , el legalia statuta permit-
C. XII. iVonsunt alienanda in episcopalu acquisita. lunt, ministeria •* ecclesioe pro captivorum esse
Idem Gregorius lib. X, epist. 42. DeusdeditEpiscopo C redemplione vendenda.
Mediolanensi »*. C. XV. Res ecclesiwlicite impenduntur pro redemp-
Res in episcopatu acquisitas sacerdotibus nulla tione caplivorum.
est alienandi licenlia. ldem Demelrto et Vateriano Ctericis Firmanis, lib.
C. XIII. Vasa satra, nisi pto tedemptione capiivorum, Vll. Indict. 2, epist. 14 63.
non sunt alienanda. Sacrorum canonum slaluta et legalis '* permittit
Iletn ex VIIIf. Synodo universali, c 15 '». aiictoritas, licite res ecclesiasticas in redemptionem
Aposlolicos et palernos canones renovans haec 6«captivorum impendi. Et ideo, quia edocli a vobis
sancla el universalis synodus difiinivit, nemiiiein sumus, ante annos fere XVIII "virum reverenlissi-
prorsus episcopum vendere vel ulcunque aiienare muni queindam' Fabium °6, episcopum ecclesi»

NOTATIONESCORRECTORUM.
C. X. e Promde ; Hinc usque ad finem non sunt D s Videlicet pro redetnplione : In concilio ipso et
in epistola Eusebii, neque apud Joannem aul Sym- apud Anselmum legilur: quw accipiuntur in redemp-
niachum. Habenlur tamen apud Biirchardum et tionem capiivorum.
lvonem part. 13, c. 57 et in Polycarpo**,interpositis. i>Decetnimus : In ipso canone sequunlur haec :
etiam aliquot verbis, quce in epistota habenlur post Omnemveto ecclesiasticatum tetum poieslatem ha-
vers. Damnatione. benlem, et has meliotate ac dilatate, ptout oportuerit,
C. XIII. ' Octava : Sic est emendatum ex Ansel- ecclesiasiica loca, quw per reditus fiunt, et insuper
ino, quum anlea legeretur : sexta. Est autein canon propriam rerum disposilionem dislribuere, ac com-
15 synodi VIU, habitae tempore Hadriani papae II mittere, seU conferre quibuscunque voluerit eljudica-
contra Pholium, ex versione Anastasii Bibliotbe- vetit, juxta propriam poteslatem ac dominatum.
carii. Quisquis autem apparueril etc.

Qu*3T. II. C. XI. *9Ep. 65, (scr. A. 601), 1. H. Ed. Maur. — cf. ad D. 5, c. 1. — Ivo Decr. p. 13,
c 5. Polyc. 1.6, 1.16. "• absluleranl: Ed. Bas. «' de" damnis : ib. = — C. XII. *' Ep. 58, (scr. A. 602),
.. 12. Ed. Maur. — cf. infr. qu. 5, c. 1. = *» C. XIII. hab. A. 869. Ans. 1. 6, c 171 (176). »*ve-
nnndati : Edd. Arg. Bas. Ven. I, II. Nor. lentavetit : Edd.coll. o. *6tetum : eaed. " ceperit : eaed.
•• reddiderit : Edd. coll. o. = C. XIV.. •' Ep. 38, (scr. A. 697, ad
pr. Bas. " el : Ed. Bas. »°el—: ib. 6* 63 Ep. 17,
PohumMess.) 1.7. Ed. Maur. — Ans. I. 5, c. 48 (52). «» minisleriis : Bohm. = C. XV. •» redem-
(scr. A. 599), 1. 9. Ed. Maur. Ivo Decr. p. 3, c. 145. cf. Cod. Just. I. 1, t. 2, c. 21.
itonc : Edd. coll. o. pi\ Lugdd. 11,III. " Fanium : Edd. B. Lugd. 1. — Favium . Edd. reU.
 901 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSAXII. QU.-EST. II. 902
Firmanse, Iibras XI " argenti de eadem ecclesia pro A apla praesumsit T", dilectio nos vestra consnluit, si
redemtione vestra, ac palris veslri Tassivi, fratris ipse, vei qui cum eo in tam impio et iniquo scelere
et toepiscopi nostri ", tunc vero clerici, nec non fiierunl, ad pcenitentiam quandoque gratia tracti "
malris " veslrae hoslihus impendisse, atque ex hoc divina venire voluerint, quo eos pcenitentiaevinculo
quandam formidinem vos habere, ne hoe, quod da- constringatis, noslrae inslilutionis censuram expo-
lum est, a vobis quolibet lempore repetatur, hiijus scere curastis 77. De quibus (si lamen ilaesl)jube-
proecepli auclorilate suspicionem vestram praevidi- mus, quum ad pcenilentiam reverli accelaverint,
mus auferendam, conslituenles, nullam vos exindc uno anno exlra ecclesiam Dei consistere , cujus
Iieredesque veslros quolibet tempore repetitionis sacralissima vasa extra ritum fidei Christiaiioe diri-
mblesliam suslinere, nec a quoquam vobis aliquam piendo auferre non dubitaverunl. Secundo vero
70objici quaestionem. anno anle fores ecclesisesine communinne niancaiil.
C. XVI. Res ecclesim desolatm non prmponanlur Tertio vero anno ecclesiam Dei ingredianlur T8, et
captivis. inler audientes adstent sine oblatione, nou roandu-
Ideni lib. VI, epist. 35 ad Dominum Episcopum T1. cantes carnem nequebibentes viniim, pra-ler natalis
Sicul omnino grave esl frustra ecclesiaslica mi- et resurrectionis dominicae dies. Quarto praeterea
nisteria venundare, sic iierum culpa est iinminente " anno, si bis prioribus tribus coruin frtictuosits fuerit
htijusmodi necessilate res maxime desolatae ecclesioe pcenilentiae labor, commiinioni fideliuin resliluau-
captivis suis proeponere, el in eorum redemtione lur, lotaque meniis inlentione spoudentes, talia se
cessare. ullerius nunqiiam fac.luros, corpus et sanguiiiem
II. Pars. Gratian. Quw vero pmnitenlia hujusmodi Domini sttscipere mereantur, et tisijue ad septimum
invasoribus alque prmdonibus, qui vasa sacra et reli- itniium trihus in hebdomada diehus sine esu car-
qtta divinocultui dedicala arripiunt el quasi profana nium et vini polatione maneant pccniicutes.
eonlreclant, sit indicenda , Nicolaus Papa definit, C. XVIII. Res ecclesim episcopus usurpare vet alie-
scribensFrontario ArchiepiscopoBurdegalensi > T*. nure non prasumal. '
C. XVU. Invasoribus rerum ecclesiaslicarutn qum liem in Concilio Leonis Papae IV T0.
pmniieniia sit imponenda. 111Pars. Moneinus et irrefragabililer affirmamiis,
De viro nefando, Burgando nomine, qui rabie in- ul nulius episcoporum vel sacerdoluin rem tittili sui
saua commotus diabolicis se irretire laqueis non usurpare proesumat, sed neque salarium a Chrislia-
dubilavit, atque genlilium more per abrupta itinera nissanctis locis oblatum causa amicitiae, vel timo-
ei compita insidians, vobis in vestrae ecclesiaevilla ris, aut muueris pertentet auferre, ne ecclesia Dei
una cum clericis veslris manenlibus, el populum ad nihilum redigatur. Quod qui 80 facere praesum-
salubribus T*inslruere dogmalum monitis decertan- serit8> episcopus vel sacerdos, canonicam sine du-
iibus , paneque spirilualis verbi vacua hominum bio subeat ullionem, et quod ecclesiae.injuste abla-
corda reficienlibus, alque laudabile propriae salulis lijoi esl reddere compellatur, ita ul deinceps niillas
desiderium habenlibus sancta apostolorum Petri el vires pro his ad litigandum vel possidendum habere
Pauli limina visitare, collectis malitiae suae scqua- possit.
cibus et iniquilalis complicibus, nefarias invasiones C. XIX. Episcopo vel abbaii res ecclesim alienare
et depraedationes violentas inferre daemoniacoausu non ticel.
proesumsitT*,el, ut epislolae vestroe texlus eloqui- Ilem ex VII. Synodo, c. 12 k »'.
lur, sacrum altare sacraque dominici corporis et Quisquis epis.copus vel abbas inventus »' fuerit
sanguinis vasa, insuper et sanctum chrisma pollutis de salariis » episcopii vel monasterii transferre
arripere manibus quasi vilia et ad usum communem quicquam in principum manus, vel etiam alii per-
NOTATIONESCORRECTORUM,
C. XVU. > Caput hoc alibi non est inveiilum quam D qua voce in Parisiensi groecorum canonum euiiione
in colleciione canonum incerti aucloris. legitur in rubrica : ix TUVTtDoaare"tt»v,
id est : ex
C. XIX. k Apud Gralianum, queinadmodum et suburbanis, quasi suburhana vocentur aulurgia,
apud Aiisclmiini, cilabalur ex llisl. Eusebii episcopi quod ipsius possessorismanibus colantur. Balsamon
Cmsariensis. Ivo verum auclorem citavil. Versio lamen eos agros inlerpretatiir, qui per se ipsi sine
auiem est Anastasii bibliolbecarii, ex cujus codici- magna. cullura frucluin ferre possunt, utsilvaeet
bus manuscriptis nonnulla sunt emendala. alia htijusmodi.
1 Salariis : Groece est : ix x&v avtrovoyiotv,pro

QU^ST.II. C. XV. «T XII: Ed. Bas. •» add. : nunc : ib. " ei matr. : ib. " desid. in Ed. Bas. =
C. XVI. "Ex eadern ep. — Ivo Decr. p. 3, c. 176. — C. XVII. " Caput incerii temporis. — Coll.
tr. p. p. 1. t. 62, c 18. — cf. pcenit. Roin. t. 8, c. 19. " satubrius : Ed. Bas. T*prwsumserit:
Edd. coll. o. pr. Arg. Ven. I. T* prmsumserinl : Edd. Ven. I, II. ptmsumsetit : Edd.T*rell. pr. Arg.
" atttacti ;.Ed. Bas. — tacli: Edd. rell. TTcutatis : Ed. Bas. '"•inttent: ib. =C. XVIII. Summa hujus
cap. legiturinbreviariosynodiLeonis IV, ex incerto scriptore de Vitis RR. PP., cui80Luitprandi nomenfalso
tribuilur. Mansi t. 14.) — Ans. 1. 6, c 170. Deusdedil p. 4. Polyc I. 4, l. 19. si Ed. Bas. *' add. :
ille : Ans. = C.XIX. 8»hab. A. 787. — Ans. 1. 6, c. 184(191). lvo Decr. p. 5, c. 375. Polyc. 1. 6, t. 15.
*3 voluetit : Edd. coll, o.
90S DECRETl PARS SECUNDA.CAUSA XII. QU.<£ST.II. 904
sonoeconferre, irritum sit quod datiim esse consti- A C. XXI. Qui res ecclesiaslicas vendit ad allare non
lerit, scciindum canonem sanclorum Apostoloruni audeal accedere.
*\ qui dicil : Omnium ecclesiasticarum rerttm epi- ltem in Synodo VI »*.
tcopus hubeat sollicititdinem, el dispenset eus lun-
Deo Indigne ad altare Dei properare permittitttr, qtu
quum coiilemptante. Non*s liceal autem ei (rau- r
dare >»quicquttm ex illis, vel cognatis propriis tlo- res ecclesiasticas audel invadere aut injuste pos-
86
nure qum Deisunt. Quod si pattperes (uerint, ul pau- sidere, aut iniqua vel injusta defensione in eis
99. Et paulo post : § 1. Debet tamen esse.
peribus largiutur, sed non sub horum occttsione perdurat
stint ecclesiw 1. si 8T ex- provisio, ut vindictam admoniiio s pruecedat, el res
qitm defraudentur. § Quod
ciisatioiieni proetcnderit damnuin facere 8Set nilii! ustirpatas injnste qui absiulit ' 00, atit injuste abla-
ad profectum agrtim 89 exsistere, nec sic 90 princi- las rctinct "', aeqnitate palrociiiante legihus resli-
* tuat. Quod si neglexeril, et necessitas compulerit,
pibtis, qtii per loca illa sunt *, Irihiiaiur ager vel
locus, sed clericis vel agricullorihus, § 2. Quod si demum praedonem sacerdotalis districlio maturata lt" et
callidilalc tisus fuerit, el a colono vel a clerico percellat. Et infta : § 2. Valde iniquum ergo
emerit princcps agrum, irrita 9l sit venditio, et re- ingens sacrilegiuni esl, ut qua-cunque vel pro rc-
,0* ani-
stiluatiir cpiscopio 9*vel monaslerio, * el * episcopus g medio peccalovum, vel salute 103,vel reqnie
vel abbas hoc facicns abjicialtir, *cpiscopus quidcm marum suarum unusquisque venerabili ecclcsiae
ab episcopio, abbas autem a nionasierio " n, lau- conliilerit aut certe reliquerit, ab iis, quibus * baec*
105maxime scrvari ' 00 convenit, id est Christianis
quain qui dispergit quae non collegit.
el Deum limentibus hominibus * '0T, * el super om
C. XX. Prwdia ecclesiw non liceat Papm alienare.
liem Syinmachus Papa in Synodo III, c. 4, et seqq. nia a principibus et primis regionum *, in aliud
usque ad c. 9 ° 93. transferri vel converli permittatur. Propterea, qci
Non liceat Papaepraedium ecclesioe alienarealiquo haec non praevideril, et aliier quam scriptum est
modo pro aliqua necessitate,. nec in 9k usumfru- praedia ecclesiis'°* tradita petierit, vel acceperii,
ciuiu P •» rura dare, nisi tantummodo domos, quae aut possederit, * vel injuste defenderit aut retinuc-
in qnibuslibet urbibus non modica impensa susten- rit"u, nisi cito se correxerit, quo iratus Deus ani-
tanttir. Qua legc omnes cuslodcs adstringanlur, ut mas percutit analhemate ferialur, silque accipienti,
donator, accensator, venditor bonorem perdat. Et et danti "", et possidenti analhema, et inslitulae
qui subscripserit anathema sil ciiin eo, qui dedit " poenaeconlubernium assiduum. Nec aliquo se ante
vcl qui recepil 9T, nisi restituatur. Liceal etiam tribunal Chrisli obstaculo munial qui a religiosis
quiliuslihel ecclesiaslicis personis conlradicere, et C animabus ad substantiam pauperum derelicla con-
ciim fructihus alienata rcposccre. Quod non modo 1 trafas sine "° aliqua pietalis consideratione disper-
in apostolica servandum esl ecclesia, verum etiam *-'*•
universis ecclesiis per provincias quidem dicilur
convenire.

NOTATIONES CORRECTORUM.
™Ftoudate :
trfertpi-SeaQttt,id est : sibi vindi- 59, his verbis : Usumfruclum dicit quod nos dicimus
cate, el suutn (acete. usnfructuarium.
» Episcopus qitidem ab episcopio, abbas aulem a i Quod non modo : In ipsa synodo longe aliter
monasietio : llaec ad senleiiliU: integrilalem addita liahelur : Hujus autem constitulionis legem in apo-
siint cx ipso canone ". stolica lantum volumus sede servari, universisecctesiis
°
C. XX. Capiil boc roHeclum cst ex pluribus ca- per provincias secundum animarutn consideralionem,
piiiluis synodi Romanae111, sub Symmacho, in epi- quem proposilo teligionis convenire reclores earum
loiiicn lanicu redaclis. viderinl, more setvato.
P ln Usutnftucium : In conciliortim edilionihus D C. XXI.' Aut injusle : In synodo legiiur : aul in-
parlim legitur : sed nec i» tisufrnctunrio jure aliqiti- jusie, id est sine licenlia episcopi, possidete.
ints dare iiceal, liceai, parlini : serf necin usumfru- s Admonilio : In synodo addilur : manifesta.
*•Uominibus : Quae sequuntur usque ad vers. In
ctumjuta aliquibus, clc. quemadmodumei in codice
canoiium impresso. Namin veliisiomanuscripio esl: aliud. addita sunt ex synodo.
serfnec usuftucluatio aliquibus dati liceat. idem vero » Vet injusle defendetit, aut telinueril: Addita
siguificare usiifrucliiarium el usitmfrucium scrihit sunt ct isla, sicque omnia, quae in usurpaiiouc hu-
Sinaragdus in expositioue regulae B. Benedicti, cap. jusmodi rerum accidere solent, exponunlur.

QUJSST.11.C.XIX. sl can. ap. 59. 8»Non licere : Ans. lvo. •• propinquis : Ed. Bas. 8Tadd.: callidi-
tate usus : Edd. coll. o. 88 add. : episcopus : eaed. 89 add. ; vel locum ; eaed. pr.* Arg. '• desid. in
Edd. coll. o. pr. Bas. 91eriam sic irrila : Ans. Ivo. 9» episcopo : Edd. coll. o. desid. ap. Ans. =
C. XX. 93 hab. A. 502. — Coll. tr. p. p. 1, t. 48. c. 15—17. Ans. 1. 4, c. 29, 30. »* desid. in Ed.
Bas. »*usufruclu : Edd. Arg. Nor. Ven. I, II. Par. 96 dederit : Ed.99Bas. 9T acceperit : ib. — tecipil:
Ed. Ven. II. = C. XXI. 9S hah. A. 504. — Ivo Decr. p. 3, c 182. petdutate, de guibus tanta : Edd.
coll. o. ,0° absluletil : Ed. Bas. »•' qui tet. : Edd. "coll. o. pr. Bas. "" enim : Ivo. — Edd. coll. o.
103pto sdltite ac : Edd. coll. o. l0* vel tequ. : desid. ap. Iv. »•«desid. ib. 106seruare : Edd. Arg. Nor.
Ven. I. Lugtl. 1. "" desid. in Ed. Bas. loseccelsim : Edd. coll. o. '•» rfonanli : esed. "° ei tine:
Ed. Bas.
905 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSAXII. QUJEST. II. <W6
C.-XXII. Excommtitticeiilur qui principum auctori- A enthecis, ut, si major emerserit fabrica, sitsubsidid
late res iitvadttntecclesim. '" lemporis diligenlia potucrit "'
quod ex diversi
Item NicolausPapa Adoni, ViennensiArcliiepiscopo, ctistodiri, atit certe emaltir possesTiio,qua; ulilitatcs
in episiola, cujus initium : < Quia sanclilalis vc- respiciat couiiiiunes.
strae T '". » C. XXIV. Diviui tnuneris parlicipulione privetur qui
De rebus, quae semel Deocontribuiae atque dica- ccclesiasticaprivilegia catcat.
laestint, et postea sub occasione concessionis, prin- Idem Mttjorico, Serenoel Jounni Episcopis'".
pum a quibusdam invadunliir alqne iliripiuiitiir, Qui "*.et divinis, et humanis legibus incivili dam-
sancimiis ul prius constilalis principein '" ad rese- nalione calcatis, et revereniia religionis abjecla, vel
candam lam prsesumlivam faclionein, et "3 cogno- ecclesiaslica privilcgia caleare coiilendinit, vel
scendiim, ulriim illius sit concessio, an invasoris ubilibel in p.uiperuni prosilire dispeiidiuu), uec
'" praesumtio. Quod si principis inordinata fticrit bujusmodi saltcm commoniti convicliqne nequiliam
largilio, ipse sit princeps pro etnendalione redar- sopire consenliunt atque illata sacris rebus detri-
gucndiis. Si autem iuvasoris declaratur proesumtio, menta sarcire "*, merilo divini muneris parlicipa-
usqiiead emendationem excommtinicationissil vin- tione sunt privandi, ul "* hujus "T perceptione ca-
dicta coercendus. B reant, quod sacrilegis ausibus habuere despectui.
C. XXIH. De rebus ecclesiwnon est aliquid alienan- Ccelestinusvero presbyter fralris et coepiscopi no-
dum. stri Sereni,qui contra pontificalejiidiciumconlraque
Item GelasiusJustino Archidiacano et Fauslino De- sedis mandata prorumpens, supradiclis
aposlolicse
fensori "". coinmunioneinsacraui minislrare proesunisil,quuni
IV. Pars. Vobis eniin cl famae vestraeconsiiltiim iion
polueril ignorare senieniiaiii proprii sacerdotis,
diiximiis, ut pontilicis veslri loco vobiscum ab ab olBcioproliniis ecclesiaslico pellatur '*», ul niilliis
eodem aliquis subrogetur, qui ejus noinine pariler ecetesise miiiistrorura contra ponlificalia inslituta
universa disponat, qualeniis omnia proedia ad vc- venire conteiidal. »
slrum revocetis siudium, nec cuiquam clerico pro
C. XXV.De eodem.
portione sua aliquod soluiti ecclesiae puletis esse w
deptilandiim, nc per incuriam el negligentiam mi- Idem eisdemJusiino ArchidiaconoelFausiino De-
nuatur, sed oiiinis "• pensionis summam ex omni- fensoti " 9.
bus pracdiis rusiicis urbanisque collectam ad anti- Vulteranae' 30, ecclesiae actus vel palrimoninm,
Etitonideferatis. Ex qua tamen collectione habeaiur quod hacleniiscoinperimusdesiitutum, post'"dam-
ratio, quid ad causas vel expensas accideniium "T C nationem Eucharisli, quo fuerat depravanie disper-
iiecessitatum opus csse perspicitur, ut de inedio suin, curae vesirae decrevimusesse delegandum, ut
sequestreiur, et quatuor porliones vel de fidclium diligentia (qna vos pro utilitatihus '" ecclesiaeexi-
ohlationc, vel dehac lianl modis omnibus pensioue, sliinamiis 133essevigilantes praediacnlluroe restilua-
ita IIt unani sibi loilat aulisles, aliam clericis pro lis aniiqiioe, et revocelis si qua sunl vendita aut
suo judicio el eIeclionedispertiat,teriiampaiiperihus donala mancipia. Possessiones etiam, quas ab Eu-
sub omni" 8 cotiscientia faciat erogari, fabricis vero mancio "* et Opilione episcopis, vel coeteris quovis
quartani, quae compelit ad ordinalionem ponlificis, jure viderilis teneri, quia conira constituta synodi
erogatione vestra decernimus esse pensandam. Si ab episcopis praedia alienari nullo '*« potueruiit
<|uid forte sub aniiua remanebit expensa, electo coinniento, nihilominus revocenlur. Sit cmtoribns
idoneo"'ab utraque parle custode, tradeiur "• ad eum rerursus, qui proesumsil"* aliquid de cc-

NOTATIONESCORRECTORUM
C. XXII. T Exslal epistola haec in lihro saepe quoeiinnc afrerenliir. pertincrc posse ad episcopos,
cilalo hibliolhecacDominicoe,in qua respondet Nico- quibiis proxime praccedenscaput scribebatur, indi-
|aus ad nonnullas quaeslioiicsab Adone sibi propo- cant non modo qu;c a Graliano hic referiintur, seil
sitas. etiam apertius verba, quseapud Ivonem post uliima
C. XXV.TTJustino, elc. : Aniea legebalur : Idem D hiijtts capitis sequtintitr: Si quis vero in ecclesim
eisdem.Emendaluin est, et posita isloruin virorum veslrmdamnnm, aut in his, qum sunt prwceplionis
noinina ex Ivone, ail qnos etiam scriplum esl supe- nostrm prohibila, ponlificemvestrrimviderilis admit-
rins peniiltiniumcaput Vobis enim. Nec vero baec, iere, elc.

QDJEST. II. C. XXII. '" scr. c A. 865. — Ivo Decr. p. 3, c 152. "* consulto ptincipe : orig. — Ivo
"» el est : Ed. Bas. "* adih : fuetit -. ib.= C. XXIII. "« Cap. incerti lemporis. — Coli. tr. p. p. I,
t. 46, c.56. Deusdedil p. 5, c. 93. Eadem epislola, inscripla Justino el Fausio, legilur in coilectaneisAn-
selmi l.uceusis, edilis a CanisioLectt. anl. t. 5. "° omnem : Edd. coll. o. '" eccendenliuth: eaed. "«
omnium : Ed. Bas. '" desid. in Etl. Bas. "° credatur : ib. "' diversistemporibus : ib. "* polerit : ib.
=fC. XXIV. "' Ep. incerli lemporis. — Ivo Decr. p. 3, c 150, p. 4, c. 185. — ex coll. Deusdedit pu-
blici jnris fcclt Holslenius. "* Qui et humanis : Deusd.Ivo. — Edd. coll. o. pr. Bas. LugiUI.11,111. '•»
testtrcire : Edd. coll. o. "* et : eaed. "T hujusmodi : eaed. pr. Lugdil. II, III. "8 repellatur : Ed).
eoll. o. =C. XXV. '*• Captit incerli lemporis. — Coll. tr. p. p. 1, l. 46, c. 57. Ivo Decr. p. 3. c. 151.
' 30 Volalotanm: lvo. '" er : Edd. coll. o. — vel potl: Ivo. '3* utilitate : Ed. B.<s. "» mstimamus:
posi"*
Edd. coll. o. pr. Lugdd. II, III. Eumalii : Ivo. "• add. : modo: Ed. Bas. "8 privsumseril: ib.
PATUOL.CLXXXVII. 29
507 DECRETl PAUS SECUNDA. CAUSA XII. QUJEST. II. 908
ita ut vcro, ecclesiaslicis aedificiis '** atlribula siiui,
clesiae rehus illiciia venditione dislraliere, AV quoe
amitias ad ponlificem deferatis, cui privi- huic opcri veracitcr praerogala locorum doceat in-
pensiones »*6 maiiifcsla sanctorum, qnia nefas est,
sua iutcgra convenit omni ratione servari, ut staui-alio
legia
si sacris aedibus dcstiltitis in lucriim suum praesul
ejus dispeiisalione portiones provenianl consuetac, '" depulala '*8converiai. Ipsinn nihilo-
iia ut porlionem quartam, qnoe ad eos pertinet, sua inipendia his
ininus adscriplam pauperibiis poriioncin qtiiiu-
pontifex ordinalione distribual, proul ciijiisque lo-
cum meriiutnqiie coghoscit. Pariter eliain ex fide- qiiam divinis ralionihiis se dispensasse inonslralu-
lium oblalione facienduiii est, ul clcricis quartam riis cssn videatur, latnen juxta qnod sciiptum es.t
'«Teroget proconsideralione suaeeleclionis antistes. ''»9 ; Ut vidennt opera veslra bona, et glorificent pa-
Fabricariiin eiiam portio episcopo sciente et dispo- trem veslrtim, qui in cmlis est, oportel ciiampncsenii
nenlc vestra erogatione pendatur, quatentis nihil lestilicalionc praedicari, et hniiifi fanioe praeconiis
' 50 ncc cleiicorinn quis-
rei non laceri. Quaproplnr
penitus iu delriiiiciiliim alicnjus patiamini ge-
nerari. piain, etc.
C. XXVI. Rediluum el oblalionum dum portiones cle- C. ecctesim XXVIil. !)e rediiibus obltitioiinm el rcdiitmm
ricis committantur. qualtiot pottioites presbytero dispensandtv
B credanlur.
Idem clero, et ordini, etplebi Brundusii x ,3'.
llem Simpliciiis Papa Florentio, el Equilio, et
Concesso vobis quem peiistis anlislite, fralre jam 111. T '".
Severo episcopis, episl.
cl coepiscopo nieo "9 Juliano , neccssarium fuit vel oblalione fideliiim '
ad vos De redilibus eccleske quid
(eodcm ad ecclesiam suam mox remisso) "3 deceat nescienti nihil licerep^nniltal*, sed sola *
nostra scripla pariler deslinari, quibds agnosceretis
episcopo ex bis una poriio reuiiiialiir, duie eccle-
cideui fuisse proecepluin, ne unquain ordinationes ' "*
siasticis fahricis, ct erogalioni percgrinorum
praesiiinalillicitas. El infra : § 1. Redittis etoblaiio- el * pauperum profuiiira: a * Bouagro" presbytero
nes fidelium in quatuor paries dividal, quariim
sttb periculo stiiordinis iniiiislreniiir; ulliuia'inter
nnam sibi =pse »*° retineat, alleram clericis pro
se' cleriiis pro siiigtiloriim nieritis dividalur. Et
oluciorum suortim sedulilale dislribual, fabricis
infra ; § i. Cui [id »"*)esl Ctiudentio), hoc speciali-
tertiam, quartam pauperibus et peregrinis liabeat
ler '*• praicipiinus, ut tres illas portiones, quas
fideliter erogandam, quarum ralionem divino esl iricnnio diciiur sibi laiitiiiiiiuodo re-
vendicasse,
rcddiluriis examini.
slilual.
C. XXVII. De obtationibus fidelitim quod poniones C. XXIX. De rediiibus ecclesia'.etiumnoviter qumsitis
fianl, et quw cuiqne provenial. C
Q quurla pnrs clericis erugelur.
Idem in epistola ad episcopos per Lucaniam el Bru- llem Gregorius Maximiano episcopo Stjracusano
lios, c. 29 '". lib.IIl,episl. II»» 6.
Qualtior aulem laui de reditu quam de ohlalionc Cognovimus de rediiibus ecclesiae noviter acqui?
fidelium, prout cujiislibel ecciesiaefacultas admiitit, silis canonicani "T dispositionem quartariim ini-
(sicul duduiii ralionabilitcr esl decretum), convenil niine provenire, sed episcopos Iocorum distrihuere
fieri portiones, quarum sit uua poiitificis, atlera lantiiuiiiiodo (|tiartam anliqiiortini rediluum, niinc
H*
clericorum, tertia paiipcrum, quaria fabricis ap- vero quoesita suis iisihus retinere. Quain rem '**
plicanda. De quibtis sicul sacerdolis iniererit inle- pravam subinlroduclamqiie consuctudiiiem Irater-
gram ministris eccleshe inenioralam dependere '** nitas tua vivaciter cineudare festinet, ut sive.de
quanlilateni , sic clcrus '*'* ultra delegatam sibi praeterilis reditibus sive de his, qnac obvenienl'",
siimmam nihil irisolcnier noveril expeteiiduni. Ea vel obvenienlibiis, quarloe secundttm dislribtilioncm

NOTATIONESCORRECTORUM.
C. XXVI. * Epislola Gelasii, inqua esl hoc capul, D nianus, et formata episcopo danda nunciipaliir.
missa est cuni aliis ex llispania. Eadein vero inier C. XXVIII. v Atldiia siinl in hoc capite aliquot
epistolasGregorii II, impressas est lertia, clero el verha ex originali, quoe ad senleiiliain facere aliquid
plebi Tburiiigiie scripla. Talis quaedaniepislola, sed vidchanliir.
brevior, referltir in libro, qui inscribilur Ordo Ro-

QUJEST.II. C. XX\*. "T add. : parlem— : Edd. coll.o. = C. XXVI. '"» Eadem tanqiiani generalis
formula leguntnr in libro diurno Garnerii. Ans. I. 6, c. 45 (47). "9 noslrb : Ed. Bas. **• ipsi : Edd.
coll. o.= C. XXVII. '*' scr. A. 494. — Reg. I. 1, c 35. Coll. tr. p. p. 1, t. 46, c. 19. Burch. I. 5,
c. 137. Ans. I. 5, c. 68 (73). Ivo Pan. 1.2, c. 7. Decr. p. 5, c 203. Polyc. I. 5, t. 11. AhhoFior. ap- Mabill.
Vet. anal. c. 35. l4a —
add., esl : Ivo Decr."6 Edd. coll. o. '" dispendete :.eaed. u* clericus : eaed.—
Ivo Decr. 14»add. : restcturandis : eisd. reslauratio : Ed. Bas. '" add. : sacris wdibus : Edd. coll. o.
"* designata : Coll. Ilisp. — Biticlil Ans. Ivo. "9 Mallh. c 5, v. 16 »60 c". C. 6. q. 7, c 47. =
C. XXVIU. '"' scr. A. 475. — Rcg. 1. l,c. 34. Ans. 1. 5, c. 66'•*(72). «•« quid — sed : desid. ap.
Reg. et Aus. "3 per et : el verbiuti seqq. : Bonagro desid. ap. Ans. itl est Gaud. : desid. in orig. —
add. : episcopo : Edd. coll. o. '** speciai. in hoc prwc. imminete : orig. — Ans.= C. XXIX. ' 50 Ep. 11,
(scr. A. 594), 1.4. Ed. Maur. — Aus.l. 5, c. 70 (71). '»' «rf can. : E.ld. coll. o. '»• obtem : orig.
— Ans. '" obvenetuul : orig.— obvenere : Edd. Arg. Bas. Nur. Veu. I.—Ans.
 309 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA XII. QUJEST. II. 910
canonicam dispensenlur. Incongriiiim nanique est A indemneni ecclesiam reddani, et commiinionc pri-
nnam eamdemque ecclcsiac siibstantiaiii dtiplici veutur.
l60 usiirpalionis C. XXXIII. De
qtiodainmodojure censeri, *id est clericis, qui documenta ecclesim
el canoniiiii". stipprimunt, attt adversariis iradunt.
Item ex eodem Concilio, c. 26 "'.
C. XXX. De slipendio ecclesicequaluor dcbent fieri Si quis de clericis documenia, qiiibus ecclesiae
pottiones.
Idem AugustinoEpiscopo Anylotum in tespohs. ad possessio firmatur, aul supprimcrc, aut negare, aut
"'. adversariis fortasse tradere damnabili "* et pu-
ptimam intetrogalionem
Mos est apostolicae sedis ordinatis "' episcopis nienda obslinalione procsumserit, quidquid pcr al>-
sentiam (lociimentorum damni ecclesiaeillatiim est
proeceptmn tradere, ulde omni stipendio, quod ac-
cedil **',qualuor lieri debeant portiones; iina vide- de propriis faculiatibtis reddat, el communione
privetur. Hi eliam '" qui in dauino "'* ecclcsiae
licet episcopo el familiae ejus propler bospilalita-
tem et susceptionem, alia clcro, terliu vero paupe- impie sollicitali, a iraililoribus aliquid acceperint
ribus, quarla ecclesiis reparandis. "°, superioH senlentia teneantur.
heredem nonhabens nonalium
C. XXXI. De eodem. PALEA. "n C. XXXIV. Episcoptts
ecclesiamsibi heredem insiituat.
llem ex Concilio Tolelano *•*. * quam
ltem ex eodern, c. 33 "*•
<Sancimus omnibus episcopis curam laicorttm
*•«instare, ut, si quos in fide Chrisli invenerint, Episcopns, qui filios aut hepotes non hahuerit",
"* alium qitam ecclesiam non rcliiiquat heredem. Si
niniio affectu diliganl. Instiper coufirmainus, ut, quid de ecclesia non in ecclesioe catisa aut necessi-
si aliqua ab ipsis accipianl dona, statiinin quatuor tale
praesumserit1TT,quod distraxit aut donavit irri-
dividant parles, ita, ul prima 16Tpars secundum tmn habeatur.
Qtti vero filios habet, de honis.quae
aposlolorum praecepta titulorum, nec non cceme- reliquit *78, ab heredibus ejus indcinniialibiis eccle-
leriorum restauralionibus diligenter attribuatur, siae consulalur.
sectinda clericis, lertia cuuctis pauperibus, quarta C. XXXV.
Qui in clero constiiuti sunt de tebnt
vero advenis. i ecclesimtiihil alienare prmsumanl.
C. XXXII. Omnes presbyleri secundum jussionem Item ex eodcm, c 49 1T 9.
episcopi ecclesimdispensare studeant. Diaconi vel presbyteri in parochia constituli de
ltem ex Concilio Agalhensi, c. 22 »68. rebus ecclesioesibi creditis nihil audeant cominii-
V. Pars. Statuimus (quod omnes canones b ju- lare, vendere vel donare, quia res sacraiae Deoessa
bent) ut civitatenses sive dioecesani preshyteri vel noscuiilur. Simililer ct sacerdoles nihil de rebus
cierici, salvo jure ecclesiae, rem ecclesioe, sicut ecclesiaesibicommissae' 80(ut superius comprehen-
permiserunt "9 episcopi, teneani, venderc autem sum est) alienare l8' proesumaut. Quod si fecerint
"• aut donare penilus non
praesumant. Quod si fe- m, convicti in concilio, et ab honore dcposili, de
corinl"v'el feccrunl", et facta venditio non vale- suo "" aliud tanliim restituanl, quanlum visi "'
bit, et de facullatibus, si quas habeiil proprias, siinl '"" praesumsisse<>.Et infta : § 1. Liberlos la-
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. XXXI. ' Capul hoc (quod in omnibus velustis C. XXXII. i>Canones : Restituta esl haec vox ex
exemplaribus, exceptis duobus, et sine Paleoe np- originali. Anlea legebalur : episcopi *. In Policarpo
mine babeliir, et glossam babel) in nullo Tolelaiio aiiien) lanliiin esl : quod omnesjubenl ".
consilio aut impresso, aul nianuscripto inventnin C. XXXIV.c Non habuerit : In originali impresso
est. Iu colleclione canonum incerti auctoris, quoe n et mamiscriplo, et in Polycarpo legilur : non Itabens,
. asservaiur iu Valicana bihlioiheca, tribuitur Silve- " alium quam ecclesiamteliquit hetedem,si quid,etc.***;
stro, quamvis in synodo Romana sub ipso habita, etadhanc lectionem propius accedunl verba Hispa-
c. 4, pauloaliter hoepartes assigueiitur, id est ul in iensis concilii I, c 1, sed ob glossani non est inula-
praecedentibiishuic capitibus. luiii.
» Secundumapostolotum prmcepla : In ea colle- C. XXXV.d .Pnesttmsisse: Si hic inlerponas c Sc
ctione non sunt haec verba. in uno veiusto Graliani quis qualibet. infra eadem, habehis intcgrum cano-
codice est: secundumApostolorumprmcepta nein 49 ipsius concilii Agalhensis.

QMST. II. C. XXIX. '•' id—can.: desid. Ap. Ans. = C. XXX. "' Ep. 64, (scr. A. 601), I. U. Ed.
Maur. — Ans. I. 5, c 54 (70). lvo Pan. 1. 2, c 8. 1M otdinato episcopoptmcepla : Edd. coll. o. '" ac-
cidil : Ans. — Edd. coll. o. pr. Lugdd. II, 111.= C. XXXI. '6* Capul incertum. '«* add. : eis : Edd.
coll. o. pr. Liigdd. II, 111. "6 £r ins. : Edd. coll. o. '" primum — attribuant, secundam —, tertiam —,
* ila in Edd.: Ed.
quarlam- Bas.=** C. XXXII. "• hab.'•»A. 506. — Coll. tr. p. p. 2, l. 28, c. 20. Polyc. I; 3, t. 12.
— "°
coll. o.
"'
ita "in Coll. Hisp. permiserinl; Edd. coll. o. Coll. Hisp. desid. iu Coll.
Hisp. = C. XXXIII. Reg. 1. 1, c 555. Burch.1T* 1.3, c. 185. IvoIDecr. p. 5, c 156. — cf. infra c 40.
'" damnanda : Edd. coll. o. "* auiem : eaed.
"" qui in damnuni ecclesiminstrumenta ecclesimimpie so-
licilati a ttadiiotibus, suscepetint: Coll. Hisp. suscepetint: Btirch., qui celeroqtiin alhjuatenus discre-
pal ab orig., Ivo, Edd.»TT coll. o. = C. XXXIV. '" Coll. tr. p. p. 2, t. 28, c 31. Polyc. 1. 5, t. 12.
— ila in Coll. Hisp. • 'T telinquit: Edd. Arg. Bas. = C. XXXV. "9 Ivo Decr. p. 3,
8
ptwsumsil ib..
c. 161. ' 80 commissis: Coll. Hisp. '" emutilate: ib.— in varielate lectiouis esl : eiiutiate. '»' facere
voluetini : ib. '»' add.: ptoptio : Coll. Ilisp. — lvo. — Edd. coll. o. '»* nisi: Edd. Arg. Nor. Veu. J,
'»« fuetiut: Edd. coll. o.
m\ DECRETIPARSSECUNDA.CALSAXH.QUiEST.il. 912
inen "\ quos sacerdotcs vel diaconos de ccclesia A furio e, nihil tlolo supprimens, auferens alqne abs-
'** sibi commissa facere voluerintl 88, actus cccle- condeiis; sed is, cui domus commissa esi, sub-
sioeprosequi jubemus. Quoil si faccre coiitcmsevint, jiinclis sihi •>uno vel duobtis fidelissimis clericis,
placuit eos ad proprium reverti servitiu.n. omnia usqiiead tempus ponlilicis substiluendi de-
C. XXXVI.De possesstoneecclesiaslicijutis quicquid beal' 9' conscrvare, ct his, qui iu domo inveniun-
a ptesbyieto disttuhitut, inane habeatur el vu- tur, clericis consueiaiit alimoniam adininistrare. •
cuum.
Siibstitnius aulein anlistes sitsccpiaesedis > coni- fc
Item ex eodem, c. 53 ,89.
de ecclesiaslici moda ordinahit velut Deus impcrabit, ul eis uli
Quicquid parocbiarum presbyler cuiii his debeal, quos cognoveril disciplinac ct ca-
juris possessione distraxerit ' 90,inane babealur ct
ritati praedecessoris sui fideliter paruisse. Qnod si
vaciiiim vcndicaiioiie « ctiiiiparanlis et actione vcn-
dentis. quisquam post haec cujuslihct ordinis (ut superitis
dictum csl) clericus qiioecunqiie occasione "8 de
C. XXXVII. Alienaliones factm ab iutrusis et
ordinationes sine consensu clericorum irritte onini facullale quippiam probatus fitcrii. abslulisse
sunt. vel forsitan dolo aliquo suppressisse, reus sacrilegii
Ilem Urbanus Papa ' '*'. prolixiori anathemate condcmnelur, etvix "quoque*
Alienationes omnium per inlrusionem, seu cano- B peregrina ei communio "» concedalur, quia duruni
nice electorum sub episcopi nomine, aul abbatis, est, ut hi, quos constal in serviiio Domini cum
qni seciindum ecclesiae suoe usum consecrandus primoe sedis antisiite desudasse, ah his, qui sua-
cst, alienationes dico qtiocunqtie modo facias, nec rum rerum incnbalores vel iililitalibiis servienlcs
non et ordinaliones personarum ab cisdent sinc atque vacanies fuisse noscuntur, despecii »•• ali-
communi consensu clericorum ecclesise, sive pcr qualenus criicienlur.
simoniam itidem factas, irritasjudicanius. § 1. Illnd
eiiam per omnia interdicimus, ut nullus clerictis C. XXXIX. Episcopi, qui nihit ecclesiw confetunt,
(amutos ejus libertale non doncnt.
proebendamsuam seu beneficium aliquod ecclesia- Ilem ex ConcilioTolelano IV, c. 66 *•'.
rum "' aliquo modo ulicnare praesumat. Quod s!
Et si illi, qni nulla ex rebus suis pauperibtis
proesumtiitn olim fuil vel aliquando fuerit, irritum
Chrisli dislribuunt, oeterni judicis voce in luiuro
crit, cl ultioni canonicae subjacebit. ii, auferunt pau-
C. XXXVIII. Episcopo defunclo, vel adhuc in condemnabuntiir, quanto magis qui
tuptemis agenle, rfe tebus ecctesim niliil est peribus quod non dederunl? Quaproplerepiscopif,
usutpandum. qui nihil ex suo proprio ecclesise Chrisli compcn-
Ilem exConcilio llerdensi, c. 16 "'. Q saveruiil, hanc divinatn senlenliam nietuanl, el li-
Hoechujus "' placili constilulione inter nos cen- berosex familia ecclesiaead condeinnalionein suam
sura placuil custodiri, til defunclo anlistilc, vel facere non praesumant. Impium eniin cst, ut qui rcs
etiam adhuc in supremisagenie, nullus clericnruin, suas ecclesioeChristi non contulerit damnum infe-
cujuslibet ordinis *et* ollicii gradusve sit, quicquam rat, el jus ecclesioealienareconlendal. Talcs ergo
de domo "' praesumai, vel '•' quod de ulilitale in- liberos ff successor episcopus absque ulla opposi-
strumenti domus csse aguoscitur, id csl mobilis et lioue ad jusecclesioe revocabit, quia eos nonaequi-
imniobilis rei ecclcsiaslicoeconctur invadere, nihil tas, sed ,0* improbilas absolvit.

NOTATIONESCORRECTORUM.
C. XXXVI. c Vcndicalione: Sic etiam in recen- noniceeleclorum snb episcopi nominevel abbatis. . .
tioribus coiicilioriini editionihus. Itt aliis, el duobns ecc/esirt?sumconsecrandusest, alienationesquocunque m
etiam Vaticauis codicibus legitur : vendiloris com- modo factas, el celera usque al fineni hujus capuis
paranlis*.Apud Ivouem : venditione comparantis. ln siue ulla varietate.
Epauncnsi, uhi hoc videlur repeli : in venditorem C. XXXVIII.s Niiiil (tirto: In codiceLucensi regio
eomparantis actioneverienda. sequiliir : nihil vi".
C. XXXVH.f Posl collectionein Anselmi in codice D h Subjunctis sibi: In conciliorum edilionibus se-
pcrantiquo hahetiir fragmeniiim cujtistlain coucilii qiiitur : citm concilio; el in codice regio addilnr :
Urbani If, in ctijus initio haec legiinliir : Aliena- cierici; lorlasse auleui legenduin : cum consilio
tiones, quw specittiner per Oltonem, Guidonem, liie- cteri *".
remiam, sett forie Plititppum ubitibelrfe possessioni- > Susceptw scdis : In endem regio codice est :
tus Ruvennalis exttrclitttus fuclmsunl, damnamus. snscepta ea, prout decessor suus ordinuvil, vei til
Generaliler aulem omniuin per inslrusionem, seu ca- Deits imperavil*.

QuassT. 11.C. XXXV. l86etiam : eaed. "" add. : GVrnsfi;e,-ed. »88volnnt': eaed.=C. XXXVI. "9 ivo
Decr. p. 3, c. 162. "° dislraxit : Ed. Bas. ' vendiiori comparantis actione verienle : Coll. Hisp. =
C. XXXVII. '•'9"can. ultim. conc. Lat. I, hab. A. 1125. l9Seeolesiasticum: Edd. coll. o. —-»»«orig. =
C. XXXVIII. » hab. A. 546. — Coll. tr. p. p. 2, t. 34, c. 11. m hujusmodi: Edd. Arg. Bas. add.:
"6 vct de ut,, quw"*iiisirumenti domus, eic.: ib. —
ejus : Edd. coll. o.— add. : aufferre : Coll. Ilisp.
Edd. par Lngdd. — vel de ul , qum* inslrutnentis dom. : Edil. rell. et Coll. Hisp. **' ila'" iti Coll.
Hisp. — ,9' ao°deter : Edd. coll. o. ila in Coll. liisp. "8 add. : de tlotno ecclesim,vet : ib.
••'
add. ;
animm: ib. despectibus : ih. = C XXXIX. hah. A. 653. — Burch. I. 3, c. 189. Ivo Decr. p 5,
c. 2i9, f ReS- '• 1» «•55u- tt Hbettos: Coll. cilt. »•• add. : etiam : Ed I. coll. o. pr. Lugdd. II, 111.
 9-13 DECRETIPARSSECU.NDA.CAUSAXH.QUjEST.il. 914
C. XL. De clericis, qui documenta ecclesim suppri- A regnlis conslituium babeliir. Si vero hoc fecerini,
munt, aut negant, aut aliis damnabiliter iradunt. periclitari se noverinl in '" proprio gradn.
liem ex Concilio Aurclianensi k s03.
Si quis de clericis documenla, quibus ecclesiae C.XLIV. Rescindantur precariw el commitlationesab
invasoribus facim.
possessio firma leuelur, aut supprimcre, aut ne- Item ex Concilio Mediotnairicis m'".
gare, aut avertere, aut forlasse tradere damnahili Praecariae et commutationes lempdre viduatariim
et punienda obslinatione praesumserit, quicquid pro
ecclesiarmn faclae ab his qui loca episcoporum
absentia documenlorum damni ecclesisc illalum est
occupaverant, rescindantur, et cum auctoritale
de propriis facultalibus reddal. ecclesiaslica velcivili, si faciendoe sunt, fiant.
C. XLl. Ministris ecclesiwde rebus ejusdem ecclesim Unde Gregorius Maximiano Syracusano Episcopo,
absque episcopi permissu nihil alienare licet. lib. 111, episl. 11 "» :
Item ex Concilio Aiiielianeiisi III, c 25 20*. C. LXV. Pro labore invenlurii tiihil accipiant aeco-
Abbaiibus, presbyleris, ceterisque minislris de tiomi de rebus ecclesim.
rebus ecclesiasticis vel sacroministerio fff alienare Cariialetn tuam comnionere curavimus, ut, si
vel *°* obligare absque perniissu et snbscriplione quispiam episcoporum de hac luce migraverit, vel
episcopi *sni* nibil liceat. Quod qui ' 06 proesumse- (quod absit) pro snis fueril remotus excessibus ,
rit degradelur, communione concessa, et quod te- convenientibus ceconomis n "» cunctisque clericis
mere *pr.-Ksumtuinaut* alienalum *0Test ortlina- "T prioribus, alque in sui praesentia inventarinm
lione episcopi revocctur. ecclesioe rerum facientibus, omnia quae reperla
C. XLII. Res ecctesim, qum absente episcopo distra- fuerint, stibtiliter describantur, nec (sicut anie;«
hunlur, ad jus ecclesiaslicum revocenlur. fieri dicebaiur) species quaedam aut aliud quodlibet
Item ex Synodo Acyrana, c. 15 *08. de rcbus ecclesiae quasi pro faciendi invenlarii la-
Si qua (!c rebus ecclesiae, quum episcopus non bore tollatur. Et infra : § 1. Visitatores ecclesiarum
esl l09, preshyteri vendiderint, placuit rescisso con- clericique eortnn, qui cum ipsis per non suae civi-
tractti ad jus ecclesiaslicum revocari. In judicio taiis parocbias fatigantttr, aliqtiod "* lahoris sui
auicm erit episcopi constitultim "°, si pretium de- capianl te dispouenle stibsidiiim. Justiim namque
beat recipi necne, propterea quod saepe contingit'" esl, ut illi "9 conscquanlur slipendium, qui "»'
dislraciaruin rerum reditus ampliorem sumniam. pro lempore suum commodare reperiunlur obse-
pro aceepio pretio reddi ». quiuin.
C. XLill. Posl mortem episcopi res ad eum pertinentes .p C. XLVI. Excommunicentur laici, qui morientium
clerici non rupiant. cleticotum audenl bona ditipete.
Iiem ex Concilio Chalcedonensi, c 22 *". licm ex Concilio Urbani Papae A/i>ernia2 cele-
Non liceat clericispost inoriem episcopisui rapere brato-" 1.
res perliiienies ad eum, sicut jam praecedeuiibiis De laicis quoestio facla esl, qui morieniibus epi-
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. XL. k Hoc idem citaiur supra ead. Si quis de domino rege C;irolo et priiicipibus suis ex his ca-'
clericis, ex consilio Agathensi, in quo habelur. Non pitulis, quie amio DCCCXLVI,edideriinl episcopi in
esl aiilem mulalus liiulus, quia poluit i» aiiquo syuodis, etc, qiiorum Citpiluloruin unum cst hoc :
eiiam Aurelianensi, quod non exslel, esse repeliium. ut precarite et commulationes lempore viduatarnm
C. XLI. l Reddi: Sic in qnihusdam excmplaribiis ecctesiarum factm ab his, qui toca episcoporum occu-
priseae versionis. In aliis vero est : reddidisse **. paverunt, rescindanlur, et cum attclotilate ecdesia-
Groece legitur : Ata TOTtokkuxi;rr)v eto-oSovrS>vite- stica vel civili denuo, si fienda, ftant.
TtpuypivtovUTtoSzSontiviu Ttkeiovurr)v
uvrol; TOOTOIJ- C. XLV. " JEconomis : Sic etiain in omnibus ve-
rtur)v; id esl : proplerea quod smpe rerum vendilarum tiislis, sed in originali lam impresso quain manii-
redilus majus preiium his ipsis reddiderit. Sed ob scripto legitur : hietatchicis. Joannes Diaconus [1.3,
glossam iion est iiiiiiatuni. c. 25] habel: hietaticis.
™
C. XLHV. Quod hic ex concilio Mediomatricis C. XLVI. • In lilulis capituloritm concilii Claro-
citatur, in concilio Meldensi referlur ex coucilio D montensis (quod Alverniie cejebratum est) litulo
Belvacensi, ex quo eliain citant Burchardus el Ivo. peimliimo, baec leguntur ad capul boc spectantia :
Sed quia in conciliis Gatlicis el Gernianicis saepe Ne aliquis clericus res episcoporum vel clericorum
eudeiii repetuntur, non esl mutata inscriptio. In ad- vel in vila, vel post mortem eorum ditipial, vetin usut
jectis Capitularibus, quoe ex Gallia sunt hahita, ptoprios conferat. Quod si qnis fecetil, anathemit
inter cetcra lcgunlur qua-dain capitula excerpta a sil, et dictuin esl ab omnibus, fiat.

Qo/ES-r.II. C. XL. *03 cf. snpi-a c. 55. = C. XLI. «"Mi-ab.A. 558. — Coll. p. tr. p. 2, t. 44, c. *•"- 1.
Polyc. I. 3, l. 21. —*06
Cap. I. .7, c. 275. iff atld. : rferftris; Edd. coll. o. — Bohiii.— Irarfiris: Cap.
er : Edd. coll o. si prwsttmserint, degradenlur : eaed. !07 ordinalum : Edd. Arg. Nor. Vcn. I, II.
= C. XLH. *-08 hah. A. 514. — Ans. I. 6, c 172 (165). "os adest : Edd. coll. o. "° contliluti : Ed
Bas. "lcontigit : Bohm. ."*reddidisse : Coli. Hisp. — Ans.=C. XLIIL *" bab. A. 451. — Ans. I. 7,
c. Ib7. »* tt: Edd.coll.-o. = C. XLIV. "*c.21, conc. Meldensis l*»b.A. 845. — Biirch. I. 5, c. 166.
Ivo Decr. p. 5, c. 227, ex conc. Belvaccusi. = C. XLV. "» Ep. li, (scr. A. 594), 1. 4. Ed. Maur. "B
fortasse lcg. hietatchis. '" cleri: orig. "8 aticiuid — s«6-:irfif ; Edd. coll. o. *" illic : orijj. *'° quo :
;!>.=0. XLM. 8" hab. A. iU9o.
915 DECRETl PARS SECUNDA.CAUSA XII. QMMJT. II. 916
scopis sive aliis clericis res defuncloruin invasas b. stiie auferrc, sed siut suh cusiodia cleri "• ecclesia;
ecclesiae paiiperibiisque suhripiunt. Contra quos defimcti episcopi, usque dum alius ordiuctur epi-
commune lotius t.oncilii anathema prolaltiin cst, scoptis. Si vero clerici in ecciesia noit fueriui, lunc
ipso Papa htijusinodi sentenliam promulganie : < Si inelropolilaiius illihata omnia episcopo, t|iii ibi or-
quis posl iiuerdicii praesentis cogniiioneiu episco- dinabitur, reddat.
porum seu piesbylerortim, aut aliorum clericorum Gralian. Sicut aulem res ecclesim nulti usurpure
res invaseiil, usque ad satisfaclionem excommuni- ticet, ita ecclesimaliena invadere non permillitur.
cetur. § I. Episcoporum vero deficieiilium res per Unde Gregorius lib. II, eptst. 45, ad Bonifacium
nrchipresbyieroruni scu arcliidiaconorum manus, Episcopum53°:
aut secundum mortuorum judicium pro ipsorum C. XLIX. Atiena ecclestmnon licet invadere.
salute in clecinosynas dispensentur, aut successori, Sicut ecclesia proprias res amiltere non debci,
qui fului-iis esl, reserventur. Id ipsum tle presby- ita etiam rapacitalis ardore invadere alienas"» non
teroruiii seu clcricorum aliorum rebiis per cpisco- oportel.
pum, vel supradiclas personas, aul cui deficientcs Gratian. His omnibus auctoritatibus perspicue
commiscriiit, flal. Si quis atilem adversus ista proe- mouslratitr, quod nulli sacerdotum res ecclesiasticus
suniserii, analhcina sit. > alicui Iradere licet, et itle, qui de manu sacerdolis
C. XLVII. De eodem. lacullates ecclesim acceperit, nullo jure ects vendicttre
liem Innocentius Papa II, in Concilio Laieranenst, polerit, sed polius cogelur resliluere qnod illicile aece-
c. 4 "».
pit. § 1. Sed uoiandum est, quod quibusdam causis
Illud, quod in sacro Clialcedonensi concilio con- res ecclesiw distrahi possuttl. Cattsa enim
Slilultiin esl " 3, irrefragabiliter conservari"* prae- exigentibus
necessilatis cum consilio clericorum, vel ttl tneliora
cipiuius, ut videlicel decedentiitm bona episcoporum tes ecclesiw a sacetilotibns disttalii pos-
a iiullo oinniuo liominiim diripiaiitur, sed ad opus ptospiciant,
sunt.
ccclesioeel successoris sui in libera cecononii ctclc- Unde in Africano Concilio legitur i'" :
ricorum permaneaitt poleslale. *Cesset igiiur de
cetero illa deteslabilis el saeva rapacitas*. Si quis C. L. Nisi causa necessilatis nec episcoporem eccte-
siw suw usurpare licet.
auiem amodo hoc atlcntare pracsuinserit, excoin-
iiiuiiicalioni subjaccal. Qui vero moriciiiiump pre- Non babenti necessitatein nec episcopo licet'"
inalricis ecclesia" rem sui liluli usurpare'3*.
sbylerorum vel clericorum botia rapueruiil, siiuiii
senteiilioe siibjaceanl"". C. LI. Nec prqsbyteri ignoranitbtis episcopis, ncc
Gratian. lloc non solum de laicis, verum eiiam de C episcopiignorante concitio rem ecclesiwvendant.
metropolilanis elquibuslibei aliis clericis inlelligendum ltem ex Concilio Cartbaginensi unico, c. ull. "*.
esl : sicttt in sexta Synodo c. 35, legitur"'. Placuil, ut presbyteri non .vendanl rem ecclcsiie-
C. XLVIIl. Res episcopi morieniis melropolilano non nbi siini constiiuti, ncscientihus episcopis suis, quo-
licet invudere. niodo nec episcopis liceat vendere praedia ceclcaiae
Non liceat f alicui melropolitano inorluo" 7 epi- incoiisulto concilio vel cuncto • presbytcrio sine
scopo, qui sub eo est, aut res ejus" 8 aut ecclesiae ulla necessilate.
NOTATIONESCORRECTORUM.
C XLVIl. v Morienlittm : lu vulgatis seqiiebalur: ignotante concitio vel ptesbytetis suis liiulis usttrpare.
episcoporum*, quae vox ei a vetustis, et ab ipso Post sequens aulem caput apponetur integer canon
concilio niaiiuscripto abesi, et frustra repeterettir. grmce nova niin versione.
Siint atiiein ex originali addita paulo superius ali- C. Ll. 3 Vel cunclo : ln'canone unici Carihngi-
quol verha. nensis lcgitur : vel presbgleris suis. Non habente etgo
C. L. iGiatiaiius citat hoc ex concilio Africano, necessitatem,eic.,ul proximo superioreciipite.qiien)-
ct sequens ex Carlhagiiieusi. Sed in unico Carlha- D admodum apnd Burchardiim eiiain et Ivonetn, licet -
ginensi, inscrio iu codice caiiomiin, hoc qiiidem ipsi leganl:/ladenii. Groeceaiitem ilaloluscanon ha-
cst pars poslcrior, set|iieiis vcro prior capitis cjus- he\.:'Opoio>cr)peaev,o>arerov;TtptaSvrepov;Ttapayvo\p.nv
(lem, quod cst iillimimi, id cst XXXIII, Bur- ruv iSiotvavrwv eittaxbTtmvnpuypa pr) TtiTtpaax-tv
ot Tijf
chardus el Ivo iiitugruni caput refeiuiil ex Cartha- "Ovrpbitov v.ai roi; tTtt-
exxknaiu;, ev ^ v.uQtipo>vTUi.
ginensi. axattoi; ovx eieari Ttatpttaxetvyjjpiu rn; ev.xknaiu.s ,
* Ecclesim: lu codice canoninn, et apnd Burchar- ayvoovan; rn; avvbSovr) ro>viSio>v7tpea^vrepo>v.Mrj
diim seqnitiir : nec pro>btjterorum; apud lvonem ovan; roivvv «vuyxn;, p-nSeeTttaxbTto) i\eivut v.u.ra-
vero legitur . necepiscopo iiceat tem muitis ecclesim y^pnaaaiut Ttpi.yj.uriex TOOrirkvv rn; ixxknatuaTtxnc

QU^ST.'*'II. C. XLVIl. "» hab. A. 1159. — cf. conc Remens, (hab. A. 1131), c. 3. — Pan. I. 8,
c. 141. cf. supra c. 45. insftfarirm ; Edd. coll. o. 9J* obsetvari : eaed. * la in Edd. coll. o.
pr. Bas. *" subjicianiur : orig. = C. XLVHI. "• iino ex synodo quinisexta, hab. A. 692. —Coll. lr. p.
v. 6. f licel : Bohni. *" morienie : Edd. coll. o. *28 suas: eaed. '" clericorum .- eaed.=
p. 2, l. 11, »*•
C. XLIX. Ep. 44, (scr. A.595), I. 3. Ed. Maur. — Ans. in line I. 7. "» add. : res : Ed. Bas. =
C. L. '** ex COIIC.Carlh. bab. A. 4U9. —»8' c. 53, apud Dionys. — Reg. I. 1, c. 547. Burch. I. 5, c 178.
Ans. I. 7, c. 158. Ivo Decr. p.3, c. 239. iiceal : Edd. Arg.Bas. Nor. Ven. 1,11. *"*rapere veiuturp.:
Edd. coll. o. pr. Bas. "* cf. ad c. antcc. — Burch. Aus. Ivo ib.
 917 DECRLTl PARS SECUNDA. CAU8A XII. QUrEST. II. 918
C. LIl. Nisi ui meliora prospicial, rem ecclesimnon A qui, eliamsi revocati fuerint, non possi.nt tcneri,
licet disirahere episcopo. sioiili ralione ab episcopo "*, si volueril *'*, aul si
Iiem ex epislola Leonis Papae, universis Episcopis *ita*illi»*• meruerint, dislrabaiilur.
pcr Siciliam constilulis "*.
Siue excepiione decemimus, ne quis episcopus de C. LV. PALEA.
rebus ecclesiae suae quicquam donare, vel commu- [Item ex Concilio apud Tansiacum, c. 2 » »".]
< liTjiistum videtur et impium **»,ut maucipia,
lare, vel vendere audeat, nisi forte aliquid horuiii
faciat, ut meliora prospiciat!3T, et cum lolius cleri qnae fideles viri seu feminae pro redemtione animos
Iraclatu alque consensu id eligat, quod non sil suoe Deo et sanctis ejus consecraverinl**9, cujus-
dubium profulurum ecclesiae. Et infta : § 1. Epi- cunqiie nmneris pretio vel oommulalionis coni-
mercio iterum in saecularein servitiitem rediganlur,
scopus*38 rehus ecclesioe tanqiiam cpnimendatis,
iion tanquam propriis utalur. Irrila enintepiscopo- (jtiIIni canonica auclorilas servos fugitivos tanlum-
rum vendilio et coinmutatio rei ecclesiaslicae modi dislrahi permiilal. El ideo omnes rectores
crit- absque conniventia * el subscriplione cleri- ecclesiarum summopere caveant, ne unius eleemo-
corum. syna alterius peccatum fial, et esl absurdum, ut
ecclesiaslica "O-" 1 dignitate servus decedens liu-
Gralian. Ilem domus utbium vel casltotum, qiue
ecclesiai plus incommodi quam ulililalis afferunl, manae obnoxius sil servituli. >
licet teclotibus ecclesiatttm [sicttt in superiori capi- VII Pars. Gratian. ltem si reciores ecclesim de-
lulo Symmachi : Non liceat Papoe, etc, ronfinefur) rebus propriis tantttmdem ecclesimresliluere volue-
vendere vel commutare. rinl, ecclesiaslicas (acuttales itbere date possunt,
liem sicut in Agathensi Concilio, c. 45, legi- et constttbunt Itis, quibus dalm (uetint, petpetua fit-
tur » " 9. tnitale.
. C. Llll. De eodem. Unde in Agalhensi Concilio, c. 49. legilut *" :
VI Pars. Terrulas aut vineolas exiguas, et eccle- C. LVI. Alienaiio de rebus ecclesim quomodo rala-
sise niinus uliles, aut longe positas *et" **• parvas, esse poleril.
episcopus sine consilio "**fralruin (si necessilas Si qnis qualibel '** conditione de rebus ecclcsioB
fucrit) distrahendi habeat potestalem. aliquid alienare praesumserit ***,si de suo propriov
Gralian. Servos qtioqne (ugilivos, qui revocali tantuin eeclesioe conlulerit, qiianlnm visus esl
retineri non possunl, simililer episcopis distrahere abslulisse, tutn denium illud stare licebit.
licel. VIII Pars. Gratian. Iiem si servosecclesim liber-
Unde in eodem Concilio, c. 46 '*'. L lule episcopus donaverit, ea, qum in manumissione
C. LIV. Alienentur (ugitivi, qui retineri non pos- clata illis fuerinl, perpetua firmitale Unebunl, si ta-
suni. tnen quanlilatem canonibus prmfixam data non excesr
*" domos suas aut fiimilias deserenles, serim.
Fugitivi

NOTATIONES CORRECTORUM.

pitxpiv.o;.Sitiiitilerplacuil ut presbyteri, prwler sitorum nem, qui. cital coiiciiium Carlhaginens IV, et in
episcoporumsententiam nonrendaiit rem ecclesite, in Panonnia, quae Leonein ex concilio apud Valen-
qua consecranlur,quemadmodttm neque episcopislicet tias, loco istiits vocis : conniventia, est : coliau-
pt\mdia ecctesiwvendere insciente stjnodo vel propriis datione.
presbyteris. Ergo, nisi aJsil necessilas, tteqtie epi- . C. LIIl. u Capiluhim hoc in aliquot vetuslis co-
scopo liceat abuti r'e aliqua ex lilulo ecclesiaslicm dicibiis esl conjiiiicluiii superiori.
malricis. D C. LV. T A Burcbardoet lvone" citatur ex con-
C. Lll. * Connivenlin : Antea legcbaiur : absque cilio apud Carisiacum, in Decrctalibits vero lit. de
omnium connivenliu*. lnducla vero est diclio : om- rerum permut. ex coucilio apud Silvanecliim. Et
liitim, ipiia neqtie in vclitsiis excniplaribiis, neque liahcliii- hoec Palea ut plerisque vetustis Graliani
iti Decretabilihus, cap. 1, de his, qiue fiuiil a prael., exempiaribus.
neque apud ceteros colteclores habetur. Apud lvu-

QUiES-r. II. C. Lll. "a Ep. 17, scr. A. 447. Ed. Maur. — Ans. I. 6, c 189 (177). J»Tprospiciant: Ed.
Bas. "8 hacc desumta stinl ex canoiiibus, qui concilii Carlhag. IV, nomine Hispanicae colleclioni stitiL
inserli, c. 31, 32. (Slatutt. ecci. anl. c. 15, 30.) — Burch. I. 3, c. 170 : ex conc. apud Valentias, quod ex
coll. Ans. ded. (p. 10, c 17, 45), a Burch. exscripla, venisse videtur, in qua Statula eccl. anl. hoc
nomine laudari solenl.) — Ivo Pan. I. 2, c 86. Deer. p. 5, c. 231. * ila in Edd. coll. o. = C. LIII.
**»hah. A. 506. —
'*' Reg. I. I, c 551. Coll."*ir. p. p. 2, i. 28, c. 45. Ivo Decr. p. 6, c ***
160. »lodesid. ap.
Re£. Iv. '** concilio : Ivo. =C. LIV. Reg. ih. c. 552. Coll. tr. p. ih. c 44. Fugitivos : Coll.
llisp. e:fid. — Edd. coll.o.
episcopis: **• »** Bas. Ven. 1, II. Nor. — voluetint: Edd.
nolnerint: Edd. Arg. '*
rell.—Coll. Hisp. desid. iu Edd. Par. Liigdd. =C. LV. et Regin. — lioliin. : ex cotic. tip.
Tarasium. "' Caput incerium. — Reg. I. 1. c. 570. Bnrcb. I. 3, c 174. lvo Decr. p. 5, c. 255. ***
ineplutn : Edd. coll. o. **° coiisecrarunl : Coll. cill. — consecranl • Edd. Arg. Bas, "i'>-"> 1 ab eccl. :
Edd. coll. o. exc. Ven. I, II. =C. LVI. «*' hab. A. 506. — cf. lameu ad D.. 25, c. IV).— Ivo Decr. p. 3^
c. 161. !"3 pro qual. : Coll. llisp. — lv,o. "' voluctit: Coll. liisp.
913 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA XII. QU^EST. II. 920
Unde in eodein Concilio c. 7, legiiur'". /y\ vel civiiale, singulos in jus vocahil. Natn non csl
C. LVII. De eodem. illorum liberliis, sed reipublicae honorem babere
Si quos de servis ecclesioe bcnemeriios sihiTT dehet. Et si adversus reinpublicam vel universila-
episcopus libertate" 8 donaveritS6T, collatam liher- lem velil expcriri, veniam ctlicli pelere debet,
taiem a successorihiis placuit cuslodiri cum boc, qiiamvis actorem eorum conslitutiiii) in jtis sil vo-
quod eis inainiiiiissor in libertalem conlulerit. Quod caturus. § 2. Si veto ingenuum ptinceps (ucil, pa-
lainen jiibeiniis viginti solidoiuui nmneruin**8 et trono reverentiam non debet. § 5. In s09crimintili
modum iu terrula et *69vineola vel bospiliolo le- veto cansa, si liberlus patronum in jus vocaverit,
in-rc. Quod iiinplius daliun fueril posl nianuniissoi-is capttl ejtts el (orlunas pelilurus, anle litis exordium
nipriem ecclesiae revocelur "•. cttpiie puniendus esl. Critnen vero tmsm majestalis
Gralian. Sed notandum est, quod servi ecclesia- excipilur, vel si patronam illicilo servi concubitu uli
rum manumitti non possnnt, non relento eectesiastico deprehenderit, quo casu etiam servo cum munete, li-
palrocinio, nisi (orte matiumissor dttos ejusdem me- bettatis dominum accusqte petmitiitut, sicut Cod.
lifi er ejusdem peculii ecclesiw conferre voluerit. lib. 9, fir. "° rfe mulietibus, qum se ptoptiis servis
Unde in Concilio Toleiano IV, c 63, legitur "". junxerunl, /. unica, imperator Conslantinus consli-
"j tuisse
C. LVIII. De episcopo, qni non relenlo paltocinio legilur : Si qua ciim servo stio occnlle rein
setvos ecclesim manumillit. habere delegilur, capilali senienlioe siihjiigetur,
tradendo ignibits verberone. Sitque oimiibus facul-
Episcopus, qui mancipiiim juris ecclesiiP, non tas criiuen publicum arguendi, sil oflicio copia
retenlo ecclcsiastico patrocinio, iiianiiinilti deside-
"* nmiciandi, sii etiam servo liceiilia deferendi, cui
ral, duo nicriii ejusdem et peculii coram concilio prohato crimine liberlas dabilur. § 4. In palronos
eeclesioe, cui praeeminet, per commutaiioiiem M* etiatn
teslificari non possunt, nisi in quibnsdum ca-
suhscribentibus sacerdotibus offerat, ul rata et
sibus, in quibus eliam servi in dominos lorqueri ju-
justa iuvenialiir dillinitio commulantis. Tunc eliam
*6*liberam manumissioncm sinepalrocinio ecclesiae benlur.
Unde in libro eod. Codicis, rir. cle qumsiionibus, t.
conceilere polerit, quki "* eum, quem liherlati tra-
prima Impp. Anloiiintis et Verus * "':
dere disponit !6°, jam juri proprio acquisivit. § I. C. LIX. De eodem.
Ilujitsiiiodi aulein liberlo adversus ecclesiant, cujus de servis contra dominos haberi non
Quaeslioneni
juris exslilil, accusandi vel lestificandi denegetur
liccnlia. Quod si prsesumserit, placel, ul stante oporlet, exceplis adulterii criminibus, item fraudati
et crimine inajeslatis, quod
c.ommulatione iu servitutem propriae ecclesiae revo-' r census accusalionibus,
ad salutem principis pertinet. § 1. In ccteris autem,
celur, cui nocere conatur.
Gr.lian. Libetlus enim {nisi venia impelrala) pa- qtianquam STJ,
ea quae servus conlra domintim duxil
senteiiliam fonnare non deheant,
itonum in jus vocate non petmiltilut. Unde in tib. 2 ST3, judicaliiri
til. De l. aaT tamcn, si aliis quoque probalionibus fides vcrilatis
Digeslotttm, injus vocando, ftn.: Si sine invidia evanescil. § 4.
venia edicti iinpetrata liberlus palronum in jns investigelur, praescriptionis
lu pecuniariis vero causis cx inopia T probationuin
vocaverit, ex querela patroni vcl supradictani pce- servos conlra domiiiuin
id posse interrogari manife-
nani. csiquiiiqiiiigiuia aureos, tlal, vel a proefecio sliini est.
inbis quasi inolliciosus casligatur, si inopia digno- C. LX. De eadem.
scitur lahorare. § I. Si t-eron collegioquis mauuniisstts llem ibidem, /. secunda "*.
(uetil, non singtilis , sed universitati rereteniiam de- lnsolituin esl et grave exeniplo, atidiri servos ad-
bel. Unde in eodem libro, lil. eod. I. Setl si hac : versus lutores vel mutreni doniinoruin suorum, nisi
Qui *•« iiianuinitlitur a corpore aliquo, vel collegio, "* lutelae agatur.
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. LVU . TVSibi : Sic eliam legilur in editionibus D liani, lit. de qiiieslionibus, I. Quwslionem, eodem
concilioruni, cl duobiis codicihus Valicanis. Sed modo habet, eandcmque lectionem secutus est au-
aptid Ivonem cl in uno veliisioGraliaiiiexemplari*** cior illariiin glossaruin, el in Basil. tit. 50 dequnest.
abesl diclio : sibi. eadem est lectio. Sed quia in codice ab Haloaudro
C. LIX. * Iii aliquot veliislis codicibus caput boc edilo legitur : ex inopia, et in I. Divus, fl. de qu:e-
conjniiciiim csl superiori. Slionihiis, videtur slaluiiiin , ex inopia probaiionum
y Ex inopia : In aniiquis codicihns Gratiani legi- eliam in causis pecuniariis possc torqueri scrvos,
lin- : necinopitt, et sic videtur cliani lcgisse auctor nihil esl mutaiiiiii.
glossu;. In aniiquiore etiam edilione codicis Jusii-

QCEST. II. C. LVIL S0T *•* Ivo Decr. p. 16, c. 50. "* neqi.e lamen Coll. Hisp. *" libertati: Edd. coll.
o. pr. Lugdd. II, 111. donaverni : Edd. Arg. Bas. "8 num. el : desid. ap. Iv. "9 vel : Edd. coll. o.
"• ecclesia revocabii : Coll. llisp. = C. LVIH. SB 1 hab. A. 653. — Reg. I. 1, c. 357. Bitrch. 1. 3,
c. 176. lvo Decr. p. 5, c. 257, p. 16, c. 65. Polyc. I. 5, l. 15. *8» duos : Ed. Bas. »«» muMfii-
nem : ih. ,"* eitim ;Coll. Hisp. — Coll. ciu. — Edd.coll. o. ,6« qui : Coll. Hisp. .*60 rfispfljuerii: Edd.
coll. o. '", t. 4, fr. 25. *68 fr. 10. *69 conf. Cod. I. 9. !. 1, c. 20. *70 tit. H, c. 1. =C IJX. '" t. 41,
c. I.— scr. A. 197. "' secuttdumeu : Edd. coll. o. '" ttixcril : caed. = C. LX. "*' c. 2 , ib. scr.
A.2U5. ,T" aild, : u6r; Edd. cull. o.
 921 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA XII. QUJEST. II. 922
Gratian. Si veto liberlus sna aucloritale a patro- .», mendati palrocinio episcopi S9° colligantur S91, et
cinio ecclesiw recesserit, si udmonitus redire conlem- ne cuiquam donenlur a principe hoc episcopus '
seril, in servilulem revocabitur. poslutet.
Unde in eodetn Concilio Toletano IV, c. 70, legi- Graiiai iVon vero longinquilate tempotis obscu-
tur "T6: retut condiiio otigitiis, tempore sum manumissionis
C. LXI. Pe liberlis ecclesim, qui ab ejus patrocinio sctibanl liberli professionem qua se profiteantur de
discedunt'. familia esse ecclesim, el ab ejtts obsequio se nunquam
Liberti eccleslae, qui ab ejus palrocinio disce- recessuros.
deiiles quibiislibei *TTpersonis adbaesermit m, si
Unde in Concilio Tolelano VI, c. 9, tegitur "':
admoniti rudire conteinseriint, manumissio eorum
irrita sil, quia per inobedienliae *T9 conlemtum in- C. LXIV. Professionem snm conditionis libetli eccle-
sim faciant.
grati aclione lenentur.
C. LXII, Revocentur in sertitutem ecclesiatum libetli, Longinquilatc saepe fil temporis, ul non pateat
qui conlra ejus libettatem supetbiunt. condilio originis. Uude jam decrelinn est in ante-
ltem ex Coucilio Hispalensi II, c. 8 *80. riori b universalis concilii canone, ut professionem
Octava discussio agilala-esl de quodain Elisaeo *8' suam liberli ecclesiae deheanl facere, qua proli-
ex fainilia Agabrensis S8Secclesiae, qui ab episcopp leanlu-vse et de familiis ecclesiaBesse "», et ejus '•*
suo iradilus liherlati de libertaie confestim ad con- obseqiiium nunquam relicturos. Unde his "' quo-
liimacioe iiiorbum transijivit,sicque per supcrbiam que nos adjicimus, ut quoties cursuin vitoe sacerdos
non solum ejusdem episcopi veneficis *83 arlibus impleverit, el de bac vila migraverit, mox, quuni
salutem laedere voluit, sed etiain paironam eccle- successor ejus advenerit, oinnes liberti ecclesiae, vel
siam libertatis ini.nieinor praidnuinavits8i. Adversus ah eis progeuili chartulas suas in conspectu omnium
quein ingrali aclio canoiiiini ct lcgiim auctorilata debeant ipsi substiiuio'" ponlifici publicare, et
!9T*suas* in
jusie dirigeturr,' scilicel, ut inimeriloe libertalis profeSsiones conspectu ecclesioereno-
damno niulclatus ad. servittitis nexum revoceiur "*. vare, quatenus status sui vigorem el illi obtineant
Talium euim 186slalus, qni coutra episcopum suiim el obedientia corum ecctesia non careat. Si autem
!9sall[ s99scriptui-as liberlatis suoeinlra annum or-
velpatronam ecclesiam liiliiiiiur, decidi potius qiiam ao°
conservari conveiiit, ul quoruui liberlas perniciosa dinalionis novi pontificis manifeslare coriteni-
est sit salutifcrii servitus, ct qui superbire nove- serint, aut professiones renovare nolueriut, vacuoe
runl S8Tadepla liberlale z, proditi discanl obedire el inanes charttiloe ips;u remaneaut, et ilii originali
snhjecti. ir snae redditi sint perpeluo servi.
C. LXIH. A patrocinio non discedant ecclesiaj liberti C. LXV. Nec liberii, nec eorum posteti a paltocinio
ad saeros ordines promoti. discedant ecclesim.
llein ex Concilio Toletano III, c 6 S8S. Iiem cx Conciiio Toletano IV, c 69 30'.
Deliberlis autem hoc *89praecipil sancla synodus, Liherti ccclesioe, quia nunquam moritur eorum
ut, si qui presbyteri vel diaconi « ab eniscopis facli patrona, a patrocinio ejusdem *•*nunquam disce-
sunt secunduni modum quo canones anliqui danl dant, nec pbsteritas quidem eorum , sicut priores
licentiam, sinl liberi, el lamen a patrocinio ecclesiaa canones decreverunt. Ac ne forte Iiberlas eorum in
tam ipsi quam ab eis progeniti non recedanl, § 1. fiitura prole non pateat, ipsaque poslerilas, 'nalu-
Abaliis quoqtie liberlati traditi et ecclesiis com- i-iiliingeiiuiiale obiiitens*, sese ab ecclesia; patroci-
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. LXIl. * Adepta libetlale : Magna hoc loco cst legilur : De libertis aulem irf Dei ptwctpiuni sacet-
varieias in veiuslis GiiUiani codicibiis. Nam parlim tlotes, ut si qui ab episcopis, etc," nulia presbytero-
concordani ciini hac vtilgala, pariim habent: ademia rum aut diaconorum iiiciitione facla.
libetlale prodili, partim : adepla liberlate prmdili*, C. LXIV. i>In anieriori : Significatur c 69 con-
ut concilium ipsum iiiipressiim el iiiaiiuscripiiini, cilii Toietani IV, qui proximo cap. referlttr. Nain
eliam in codice Lucensi rcgio. Apud Ivonem vero D quartum illud Toletaiutiii, quod ftiil pleiiissimuin, iit
legilur : adepla libertaie elali perdita discant obedire seqiienlibus Tolelanis vocaii solcl iinivcrsale cou-
subjecli. cilitim, ut in V, c. 2 et 7, et in VI, concilio c. 1, 3,
C. LXIII. a Presbyteri vel diaconi : lri conciliis 7 ei 18. El in principio ipsius q.tiitrii concilii episcopi
Colonioe4 lomis impressis, et iu cod. Lucensi regio aiiint : quonittm generale concilium agitnus.

QuiEST. 11. C. LXI. 'T8 bab. A. 655. — Burch. I. 3, CJI184. Ivo Dccr. p. 3, c. 244. «" qui-
buscunque ;'Edd. coll. o, s78 adhmserim "": ea.-d. ST 9 obedamiw : Blirch. =C. LXll. S80 hab. A.
619.— Coll. ir. j). p. 2, t. 49,, c 5. Etisept : Edd. coll. o. *8S Egabrensis Coll. IMsp. *"
tiiulis vet itisidiosis : Edd. coll o. S8* dumnttvit : Coll. Hisp. »8* couclus rea. : Edd. coll. o. *8*
66. c.T Ivo Decr. p. 16, S8Tnoverinl : Coll. Hisp. " ita in Coll. Hisp. = C. LXIII. *88hab. A.
589. — Coll.tr. p. p. 2, t. 56, c. 2: *89liwc : Edd. coll. o. "'iiainColl "lisp. *90episcopuli :
Coll. Hisp. *9' recolligaiitttr : Edd.Lugdd. II, III. =C. LXIV. 39ahib. A. 658. — Ci.II. tr. p. p. 2, l. 38,
c. 4,- s93mantimissos : Coll. Hisp. S9iecclesim: ib. s9° de his ; Ed. Bas. S90 qui substiiuitur ; Edd.
coll. o. S97 professionem : eoed. — adcT.: ipsius : Ed. Bas. S98 desid. in Edd. Nor. Ven. I, II. *99 desid.
in Edd. coll. o. pr. Nur. Ven. 1,11. 30°add. : sui: Edd. coll. o. =C. LXV. ••' hab. A. 635. — Burcli.
I. 3, e. 185. Ivo Dccr. p. 3,c.245. Polyc. I. 3, t. 12. 30*ecctesiw: Edd. coll. o.
923 DECRETI PARS SECUNDA.CAUSA XII. QU^iST. II. 924
nio non siihtrahat, necesse est, ut tam hi 303liberti, Ai. reiractalionis suspicionc, 'quippe* ut domimis, va-
quam ab eis genili '•* professionem episcopo suo leas 3SSpossidere d.
facianl, per quani ex familia ecclesioeliberlos effe- Gralian. Miserationts quoque intuiiu servi eccle-
ctos se esse faicaulur, ejusquc pairociuium 11011 re- siarum liberlate donari possunt.
linqiianl, sed juxia viriulcni suatn obsequiuni ei vcl Unde Gregorius Monlanw el Thomm lib. 5, episf.
obedienliain pr:ubcanl. 12**':
Gratian. Pro temttnetatione eliam impensiobsequii C. LXVIII. Miserationis el pietalis inluilu servi eeclt-
tes ecclesiaslicmulilitet possunl donati. siarum possunl manumitti.
Undc in ConcilioToletano IV, c. 36, legitut *•» : Quum redemlor nosler, lotius condilor crealura?,
C. LXVI. Qum rfe relius ecclesiw in remunerationem ad hoc propitiatus huiuaiiam voluerit "* carnem
obsequiiprwslantttr rata permaneant. assumere, ut divinilatis suae gralia diruplo, quo te-
Quictiiuiue 'episcopi* suffragio cujuslibel aliquid nehamtir vinculo serviiulis, prislinae nos
ccclesiaslicae iililitalis »06 providerint , et pro co restitueret captivi,
*0T '°8 libertati, salubriler agilur, si homines,
quodciinqiie commodiim in remiiiieralioncm ab inilio natura liberos prolulil, el jus gentiitm
a0* quos
proiuiseiiui, promissi solulioiiem eos exsolvere
iia ut *id*ad "• jtigo subsiittiit servilulis, in ea, in qua nali fucrant,
oporlebil, conciliuni provinciale .
B inanumitlenlis beneficio Iibcrlale reddantur. Atque
dcferatur 3", tit eoruin conuiveniia "' confirniare- ideo
pielalis intuitu, et lnijus rei cousideratione
l.nr, quia (sicut Paulus 3" ail) dignus esl operarius
*'* niercede sua a". liermoli 3S5, vos *s6 Montan.tm atqtie Thomam, fa-
inulos sanclae Romanoeecclesiae, cui. Deo adjulore
C. LXVII. Sert-i ecclesiartim in eorttm dominitim 2,7
transfcrri possunl, qui ecclesiusticis utililttlibus deservimus, liberosex hac diecivesque Romanos
deserviunl. clfieiniiis, oinneqiie vestruin vobis relaxainus servi-
ltem Grcgorius lib. 11, lndict. 11, episf. 18, T/ieo- lulis 3S8 puculium •. El iufra : § 1. Hanc aulem ma-
doro Consiiturio "*. iiiimissionis pagiiiam Palerio nolario scrihendam
Ecclcsiaslicis ulililatibus desudantes ecclesiaslica diciavimus, et propria inanti una cum tribus pre-
digiium cst remuncratioue gaudcre, ut qui se vo- sbyteris prioribus et tribus diaconis pro plenissima
lunlariis obseqiiiorum iiecessilalibus spouto subji- firuiilaie stibscripsinius, vobisque tradidimus '"'-
ciuul digue nostris provisiouibus consolenlitr. Quia Actum iu urbe Roinana
igitur *te* ° Theodorum virum eloqueiilissiiiium , Gralian. Ilem servi ecclesiarum publicis anynriis
consiliariiim nosiriiiii , mancipioriiiii coguovimus non debenl fatigari.
iiiinislcrio dcstiitiiutn, ideo piiertiiu iiouiinc Acosi- Unde in Concilio Toletano III, c. 21, legiltir "»:
3>7 ^
iiiiini, iialione Siciilum, juri dominioqtie ttio dari C. LXIX. Serti ecclesiarum publicis angariis non
tradiqiic praecipimus, qiiem qiioniam iraditum 3l8 cx (atigentur.
noslra volunlatc "9 jam possides aso, hujus 'IC' Ecclesiarum f servos, et episcoporum *", vel
necesse fuil scripli 3" pro futuri lemporis leslimonio oinniuni clericorum, a judicibus vel acloribus a"
ac robore largilatis aiictoritale fulciri, qualenus publicis in diversis angariis fatigari dolemus. Pro-
Domino protegente sccure eum scmper cl siue ullius ptcr quod oiiine conciliuni a pietate gloriosissiini
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. LXVH. e Te : Addila esl vox isla, et celera C. LXIX. f Ecclesiarum: In cxteris bujus concilii
suul cincmlala ex originali, ul intelligalur euiiidem exemplaribus impressis etniamiscriplis, quaecollala
csse cui scribiiiir, et cui lil donalio. siinl, el apud Ivoncm lcgitur qiiemadmodtini apud
d Possidere : Apud B. Gregoriuni baecsequunliir : Gralianiini, pra-lerqiiain in editioue. quatuor lotno-
Nequeenim qiieiiiquumfvte credimus,qui tam parvttm rtiui, ct coilicc Lticcnsi regio*, in quihus initiuiii
largitaiem pro lua libi devolioneconcessumdesideret, capilis 21, sic babet : Quouiumcognovimusin inutlis
rel tentel utto tnodo revocare, qtiuni uno eodemque D civitatibus ecclesiarum servos, el episcoporum, vet o.
lempore el vetecundum sit a decessoribusbene gesla c. a. i. v. a. p. in diversis tinguriis [atigari, omne
resotvcre, el verecundum sit docere cmleros in sua concilium, elc. Et hic qiiidem iiuHa facla est niiiiii-
quandoque resoiatoriam proferre largitate senlen- lio; alia vcro, in qiiibus oiunes conciliorutn codiccs
llUlll. concordanl, sunl cmendala
e
C. LXVIII. Peculium : In vetuslo cotlice epislo-
lariim B. Gregorii bibliothecae Vaticanoe iegiiur :
periculttm.
80*progetiitt : Coll. Hisp. —
QtiiEST.II. C. LXV. 30S iidem : Coll. Hisp. — Burch. lv.— Edd. coll. o. 3o. uli-
liurch. Ivo.=C. LXVI. so« Coll. tr. p. p. 2, l. 57,30" c. 14. Abbo Flar. ap. Mabtll. Vet. an. c 30'
/if«ri : Coll. llisp. — Abbo. 30Tmodicttm : ib. remunerarionc : ib. — Edd. coll. o. absolvere :
Edd. coll. o. »'• comprovinc. : eaed. — Coll. Hisp. — Abbo. »" dednclttm, eorum : CoU. Hisp. —
' 1Tini. c. 5, v. 19. »««*•-
Al.ho. »" convenlu: Ed. Bas. —couteiiien/ia al. conniventia : Etl. Arg
cenariws: Edd. coll. o. 3'8 mercedemsttam acci,,ereColl. Ilisp."» =G.LXVII. »'« Ep.-18, (scr. A. 593), »"
1.3.
Ed. Maur — Polvc. I. 5. i 15 a" suo : Edd. coll. o. dcsid. in Edd. coll. o. pr. Bas. au-
ctorilate: Edd. coll.o. »'• «osstrfer: Edd. coll. o. "' dcsid. in Etl. Bas. •" valeat: Edd «>''•/>• =
C. LXVIH. 8" Ep. 12, (scr.A. 596). 1.6. Ed. Maur. "T"* voluit : Edd. coll. o. [pr. "* Lugdd. 11, III.
permotus : Ed. Bas. »• nos : Edd. coll. o..pr. Bas. »'° aitclore :589. Edd. coll. o. desid. in ong.
fifldimti, : Edd. Coil. o. cxc. Arg. = C. LXIX. hab. A. - Ivo n*t*. p. 3. c. 1o8 i a in
Coll. ilisp. "' add. : vcl pretbyietum : EJd. coll. o. ct Rbliiu. invito fonlc. "- exrrt-rtirnrus:Ldd.coii. o.
 925 DECRETI PARS SECUNDA.CAUSA XII. QU-rEST. II. 926
doiiiini nostri poposcil, ut tales deinceps ausus "' A videanlur, iu hujtismodi usits , quos supra diximus
iiihiheat, sed servi siiprascripiorum olliciorum in '*'. arbitror omiiia pie posse converti.
eoriim usibus vel ecclesiaelaborenl »**.Si quis vero C. LXXI. Non
*3' patietes tempft ornare, sed pauperibu»
judicuin aut actorum clericum aul servum cle- provideregloria episcopi est.
rici vel ecclesiaein publicis ac privalis negotiis oc- Item Ilieronymus ad Nepotianum de vita clerico-
cupare voluerit, a commiinione ecclesiastica , cui rtim.
iiiipediiiientuiiifacit, elficialur extraneus. Gloria episcopi est pauperum inopiae'*' provide-
Gralian. llem pro alimonia pauperum, pro redem- re; ignominia sacerdotis esl propriis sludere divitiis,
tione caplivorum res sacras dislrahi licel. Naiusin paupere domo et in lugurio ruslicano, qui
Unde Ambrosius air lib. II de officiis,c. 28 "•: vix milio el cibario panerugientem saturare veiilrem
C. LXX. flessacrm quibus ex causis alienari debeanl. poteram, nunc siniilam ct mella fastidio. Item paulo
Auritm ecclesia habel, non ul servet, sed ut ero- inferius : § 1. Mnlli aedilicant parietes, et colunma;
gct et subvenial in necessilaiibus. Qirtd opus est ecclesiaesublrahunt " 3, marmora 3B*niient, auro
cuslodire quod nihil adjuval? An ignoramiis, quan- splendent laquearia, gemmis altare distinguilur, et
tiiin auri aique argenti de leniplo Domini Assyrii miiiislrorum Christi nulla eleclio'" est. Neque vero
stisiuleriiiil? Nonne nielius conflat sacerdos 83Tpro- " niihi aliquis opponal diveS in Judaea lemphun, men-
pter alimoniam pauperiun, si alia 338subsidia desinl, sam, lucernas, thuribula, patellas scyphos. morla-
ipiam si sacrilegus contaminata *" asportet hcstis? riola, et cetera ex anro fahrefacla 3*°. Tunc boec
Nonne dicturiis est Dominus : Cur passus es lot probabantur a8TaDoinino,quando sacerdoles boslias
ir.opes ranie cniori 3*°?Et '*' cerle habebas aiiiuin, iinmolubant, el sanguis pecudum eral remissio '••
uiide niinistrasses alinioniam. Cur lol caplivi de- peccatoruin, quanqiiam haecomnia proecesscrinl in
ducii in coininercium '*' sunt, nec redemti -J-, ab ligura3*9; scripta antem siinl "°propternos,in quos
hoste occisi siinl? Melius fuerat, ul vasa viveniiuin fines saeculortimdeveiieruni. Nuncvero, quum pau-
servares qnam melallornm. His non posset a*3 re- pcrtatem domus suae pauper Doininiisdeuicaril '6I,
sponsum referri. Quid enim diceres '**? Tiinui, ne porieniiis **' crucem, et divitias *6' luiuin pulahi-
templo Dei orhatus deessel? Responderet '*": Atirinn IIIIIS*•*. Item ibidem in extremo ; § 2. Antico **"
sacramenta non qiuvrtini, neque auro placenl qu;o t|uippiam rapere fnrliiin esl, ecclesiam fraudaresa-
auro non eniunlur. Ornatiis sacramenloruin *46re- crilegium esl: accepisse 'quod* pauperihus erogan-
demiio capiivorum est, et vere illa stini vasa pre- duni *sil* et csurienlibus pluriinis *6S,vel cautum
liosii, qiiii! rediinunt aninias a inorle. Ille verus p esse velle vel liiiiidiiin, aut.tjuod aperlissimi sceleris
ihesaiirus esl Doinini, qui operattir quod sanguis est, aliquid inde a0Tsubtrabere, (iiiiiiiii,n proedonuin
•QJIISoperatus est. El posl pauca : § 1. Nemo *enim' criidelilalcm superal. /rem ejusdem ad Pautinum,de
potest diccrc cur panper vivit? Nemo potest queri insiiiulione monuclii: § 3. Crates 36Sille Thebanus,
quia captivi redemli sinit. Nenio polest accusare hoinotpiondaiti diiissiinus.qiium ad pliilosopbandiini
(|iiia'teiiipluin Dei iedificalum est. Nemo potest in- Alheiias pergerel, inagnum auri pondus abjecil,
tlignari quia liumandis fidelium reliquiis spaiia ueque pulavit, se siinul posse et viriutcset divitias
laxala stint. Ncnio potest dolcre, quia in sepulluris possidere. Nos suffarcinali auro Clirisiuin paupereui
347Cbrislianorum requies defunclorum est. In his sequiniiir, et, suh praitexlu eleemosynae prislinis
tribus generibus vasa ccclesiaeetiam initiata con- opibus *69inc.ubanles, quoniodo possitimis"• aliena
fringere, conflare, vendere licel. Opnsest, ut. de lideliler distribuere qui noslra liiuide reservamus ?
ecclesia mystici popnli forma non exeai, nead nsus Plenus venler facile de jejuniis dispuiat. Non Hiero-
9,8 nefarios sacri calicis niinisleriuni transferatur. solymis fuisse, sed Hierosolymis beue vixisse lau-
Ideo intra ecclesiam primum quoesila sunl vasa, quae danduin est.
initiala non essenl, deinde'* 9 comminula, postreino Gralian. ltem largilale etiam eptscopt sttpendittm
conflala, per niinulas erogationes dispensata egen- D de rebus ecclesim clericis dare licet, cujus ptofessio
tibus captivortim 3*° quoque preliis profeceruiit. sub ptecatiw nomine fieti debel-
Quod si desiiiu nova et diioe nequaquam iniliaia

»»*elabotent : Coll. Ilisp. 33* aiictotum : "Ed. Bas. =

Qu£ST. II. C. LXIX. *»* usus : eoed.
C. LXX. "«Ans. I. 15, c. 28. lvoDecr. p. 3, c. 150. Polyc. I. 6, t. 20. , "T 3i0 dcsid. in Ed. Arg. "" ali-
: Edd. coll. o. m conlaminal et asporlal : eaed.conf. alque asp. : Ivb.'
qua **' mori : ivo. — Edd. coll.
o. tlesid. in Edd. coll. o. pr. Bas. *'" in captivitaiem ducti : Edd. coll. o. f nec redemli?
cur : orig. «*3 pofes — re/erre : Edd. coll. o. 3i*dkes : ered. «*« Respondel: eaed. '*« sacrorum :
eaed. — Ivo. '" sepulcris : eactl. *w adversus : Edd. Arg. Nor. Ven. I, II. Par. **• cienique: »»»
Edd.
coll. o. »»»captivorumnue : eaul. "l dixit: eaed. = C. LXXI. a" opibus : Etld. coll. o. sttb-
*"" "T
stritnnt : orig. B«*tnarmore : Ed. Bohin.35s dilectio : Ed. Bas. »'• fabricttta : Etltl. coll. o. '•• pto-
banlut: Ed, Arg. a*8 redemtio : orig. figutam : Edtl. Arg. Nor. Yen. I, II. Lugd. I. Par.**' ,sini :
30' 30*
Bolnn. — sctipitim esl : Edd. coll. o. pr. Bas.*65 tledicavit : e;ed. 566coijitentns : orig. delicius. :
Edd. coll. o. ***putemus : eaed. — Bolim. C. 15, q. 2, c 10. reseTOrre vel cuulum vel limidum
: Edd. Arg. Bas), est: Edd. coll. o. 36T exindc : ea:d. 30* Soctalet: eaed. pr. Nor. Lugild. II,
{timenJutn
II. - *09operibus : Ed. Bas. 3,° possimtts : ib.
927 DECRETI PARS SECUNDA.CAUSA XII. QU/EST. III. 928
Unde in Concilio Toletano VI. c. 5 "' : /Vre 38°voluerit sepiilturis, non ampiiiis quam cenlesi-
C. LXXH. Qui bentficium ab ecclesia accepit, ejtts iiiam partem census ecclesiae, cui praesidet, ibidem
professionem nontine precarim faciat. conferre ticebil, ea lainen caulela servala, ut uuiiin
Saepelit, ut proprietali originis obsislat longin- lantummodo, quac placuerit, ex his duabus retnune-
quiias leniporis. Quapropter providenles decerni- ralionem a9° assuinal.
iiius, ut si quis clericornm " slipendium de rebus C. LXXV. Jute ptoptieiatis tes ecclesimmonasterio-
ecclesiae ciijtisquam 3TSepiscopi percepit 373Iargilate rum wdificiis ttadete licel.
sub praecari* noinine debeat professionem scribere, Item Gregorius/io. //. Indict. 11. episf. 17.
ut "* ncc pet lentionem diuturnam proejudiciuin Gtatioso subdiacono 39'.
afferat ecclesiae,et quoecunquein usu 3" perceperit8T* Religiosam viiam eligentibus congrua nos oportet
deheal'" utiliter laborare, ut nec res divini juris consideratione prospicere, ne '"• cujusquam neces-
videanlur aliqna occasione ncgligi, et subsidiitmab sitatis occasio aut desides faciat, aul robur (quod
ccclesia, cui deserviunt, percipere possint clerici. ahsit) conversationis infringat. Idcirco praesenli tibi
Qitod si quis eorum conteniserit facere, ipse se sli- auctoritate praecipimus,quatenus domum posilam in
pendio suo videbilur aT8 privare. bac urbe, regione quarta, juxla locuin, qui appel-
Gralian. lieligionis qtioque inluilu ea, in qtiibns B latur *ad*gallinas albas, vel horlum jiiris sanclae
ecclesia detrimenlum noii patitur, monasteriis irudi Romanoe ecclesiae, cui auclore Deo piaesidemus, in
posstinl. qtia Campana quondum uxor h Palricii mansis di-
Undein Toletano Concilio III. c 4. lecjitur ', 9: guoscitur, simulct hortum alqtie hospilia, quae intr.i
*
C. LXXIII. Licef tetigionis intuitu tes ecclesimalie- canidein (loniuin janua concludit 39S, Florae abba-
nate. lissoe"'dt-beas39*tradere proprielatis jure proculdu-
Si episcopus unam de parochiatis ' 80ccclesiis suis bio possidendam, iu qua domo inonasieriiim 'virgi-
iiionaslcriuin dicare voluerit, ul in ea monacboriim nuin* *5\ubicuiiicongregalione sua babitare possit,
rcgulariter congrcgaiio vivat, hoc de coiisensu con- Chrisio, "queat* adjuvante construere, el *90 tam
cilii a8>sui babcat lieei.liain faciendi. Qui eiiam, si ipsa quain quae in ejus loco honoreque successerit
dc rebus ecclesiaepro coruin suhstaiuia aliquid, quod pracdictam domum el horium ctim omnibus ad se
dctrimenluni ecc.lesiasnon exhibeal, eidem loco do- pertiiieiilibus (sicut dixiinus) quielo inconcussoque
naverit, sit stabile. Rei enim honae 38' slatuendae jure a nobis pietalis consideralione concessa valeat
saiictum conciliuin dal consent.um a8S. possidere.
C.LXXIV. Nonullta qttinquatjesiinamparrem rerum Gralian. Ecce osiensum est, quomodo tes ecclesiw
ecclesiwmonasterio, quod constiluit, episcopo licet ^ sine culpa dati possunt, et constare his, quibus dalrn
conferte. (uetinl. —
Item ex ToletanolX. c. 5 3**.
QU.ESTIO 111.
Bonae rei dare consultiiiii et proesenlis habetur GRATIANUS.
vitae subsiditim, el oeieriiaeremuneralionis cxspe- 1 Pars. Nunc quwritur, si ante lentpus suw ordi-
ctare '»• cerniiur praeiniiini. Quisquis ilaque episco- nalionis nihil habere
videbantttr, quid de his fieri
in
porum parochiasua monasterium construere forle debeat, qum posl ordinationem suam invenisse no-
voluerit, et boc ex **•rebtis ecclesiae, cui praesidet, scuntur.
ditare decreverit, non amplius ibidein quam qtiin- De his iia statulttm est in Concilio Carthaginensi
qiiagesiinam parlem daredebebit, ut, bac lempera- 111,c. 49. ':
uienli oequilale servata, et cui **Ttribuit compelens C. I. De his, qui, primum nihil habentes, lempore sum
siibsitliuui couferat, el cui tollit damna gravia non administralionis uliqua acquirunt.
infligat. Ad 38' ccclesiam vero, qnac monasiicis non Placuil, ut episcopi,presbyteri *, diaconi, velqui-
informabilur regulis, aul quam pro suis magnifica- cunque clerici, qui nibil habeiiles ordinanliir, et
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. LXXII. g Clericorum : In codice conciliorum D nibus et noniiullis Gratiani exemplaribus non esl ita
Luceusi regio
* sequilur : vel aitarum quarumtibet dictio **; in vetnsto aniein Vaticano ^epistolarum
personarttm codice legiiur : quondam patticia
i>
C. LXXV. Uxor : In aliquot epislolarum editio-

QCEST.11.C. LXXH. "' bab. A.658. — lvo Decr. p. 6, c 572. ' ita in Coll. Hisp. 3T«cujuscunque:
Edd. coll. o. — Coll. Ilisp. — lvo. 3TSpercipiat : Coll. Hisp. -- percipit: Ivo. "* ne per reienlionem :
Edd.coll.o. — nec per rel. : Ivo. "* usum : Coll. Ilisp. 37«percepit : Edd. coll. o. »" debel : caed.
»TS videiur : • Ed. Bas. = C. LXXIU. »T9 hab. A. 589. — Ivo Decr. p. 3, c. 168. 38°parochitanis : Coll.
Hisp. *8' consilii : Ed. Arg. 3as bene : Edd. colt. o. *»' assensum : Coll. Hisp. = C. LXXIV. "*
bab. A. 655. — Ivo Decr. p. 3, c. 170. a8» exspectari : Coll.389 Hisp. 386e« ; desid. ap. IV. — Edd. col.
o. "7 elinm cui : Edd. Arg Bas. »88dcsid. in Coll. llisp. tnunificare : ib.a9s39°lemuneraMrfam : ih.
**
= C. LXXV. 39' Ep. 17, (scr. A. 595), I. 5. Ed. Matir. — Ans. 1. 5, c. 53. nec : Ed. Bas. de-
sid. iu Edd. Arg. Nor. Ven. I. 39a c/«n»ir : Ed. Bas. •—"'conclusit: Edd. rell. 39*eidem debeas : Edd.
coll.o. — Flor. Abb : desid. ap. Ans. a9° desid. ap.Ans. ul : orig. — Ans.
QCEST.III. C. 1. ' hah. A. 597. — Cnll. ir. p. p.2, i. 17, c. 50. Bitrch. I. 3, c. 120. Ans. 1. 7, c. 157.
vo Pau. I. 2, c. 52. Decr. p. 3, c. 96. * vcl ptesb., vei diac. : Ed. Has.
 929 DECRETl PARS SECUNDA.CAUSAXII. QUJEST. IV. 950
lempore episcopaltis vel clericaius sui agros velI A doli, aul ecctesioefortasse dimitlitur, citicunque alii
quoecnnqtieproedianomine suo comparant, lanquami poslmodum profuturum, id inter facultates suas
rerumdoiniiiicarum invasionis*crimine leiieanlur*,, ecclesia computore aut retinere non poterit.
uisi admoniti ecclesiae* eadem *ipsa* coniuleriiit. C. IV.
Episcopus lerliam parlem sibi debilam ecclesia
Si aiitem ipsis proprie aliquid liberalilale alictijus> relinquere poleril.
vel successione cognationis obveneril •, faciant inde! Item ex Concilio Toleiano IX, c *•.
quod T eorum proposito congruit *. Quod si a suo) Episcopus, si tertiam parlcm, quani de rebus
proposilo retrorsum exorbiiaverint, honore ecclesia- parochialium ecclesiarum 'sanctione paterna* " sibi
slico indigni lanquam reprobi judicenlur. debilam novit, *aut ipsi*ecclesioe,cujns res esse pa-
C. II. De minislris,qui tutlttt ecclesim occasione, sedI lebit", aut alleri ecclesiae, *quam "elegifconferre
sui ulililale aliqua acquirunl.
decreverit, *et*licittim inaneat.elirrevocabile robur
Item ex Concilio Toletano IX, c. i '. **feral.
ejus sentenlia
tjiiiciinque de sacerdotibus vel ministris pro sui '•
ulililate atque amicitia, vel 'praesiaiionc, aul* quo-
" QUJESTIO IV.
cunque modo, aut per scripiurae sericm aliquid
meruerint " a quolibet " percipere, in rebus eccle- B GRATIANUS.
siaenon poierit numerari, sed quod exinde voluer.int Quod aulem qumriiur, si de suis et ecclesimrebus
facere ipsorum volunlatis arbitrio subjacebit. Quod aliqua ncquisissenoscuntur, cui
proveniant ? ita diffi-
si hoc posteorum moriem inordiiiaium fonasse re- nitur in codem Concilio Toletano
IX, e.i ' :
manserit, ecclesia, cui proefuit vel minister cxslilit,
hoc '* sihi in perpeiuum '• vendicahil. C. I. De his, qui de suis et ecclesia: rebus aliqua
Gralian. Ecce quod illa, qum non ex officio eccle- acquisisse noscuillur.
vel •
siastico, serf exaliqua prmstatione sum utililatis lucra- Sacerdotes, quicunque illi sunt, quihtis ec-
lus esl, potesl dare quibus volueril. clesiaslicoruin rerum cura cominissa esl, qiiiccunque
II Pars. § 1. Sed quwritur dehis, quw sibi com- aikiiinistralionis suoe lempore emerint, si de rebus
*
muniter cum ecclesia vel sequeslratim pto remedio propriis vel vile vel earum habiierint, ad ecclesia>
animm offeruntur, vel de tetlia parte, quam rfe rebus iioincii, cui praesunl, charlarum coulicere inslrit-
menta procuienl, non enim convenil *, ul eeclesfa
parochialium ecclesiarttm sibi debilam. accipit, si ea * suscepit exiraneiim efliciat in alieuo diviiein,
poterit dimittere quibus voluerit. qucm
De his ilu diffinitur in Concilio Agalhensi c. 6 " : el in suo retineal frattdalorem. § 1. lli vero, qui
'
C. III. De pontificibus, qnibusab exlraneis vel ctim C siiarum rerum noscuntur habere compeiidium, ex
ecclesia, vel sequeslrttlimatiquid ditnillilur. oniiii re, quam post ordinationis suoediem visi siint
Ponlifices, quibusin siimnio sacerdolio conslilulis acqtiisfsse °, sivc nulla sive aliq.uasinl inslrumeiita
ab " extraneis " aliquid atil ctiiu ecclesia, ant se- confecta, conipcnsaiione « T latn juris sui quam
queslraliui *aut" dimiltitur, aut donalur (qitia hoc ecclesiasiicorum rcruin•* liabita 9, si se ulriusque
iUe, qui donat, pro redemtione anitnae suae, non pro rei quantiias exaequaverit, inter ccclesiain et decen-
eoinmodo sacerdotis oflerre probatur), non quasi tis beredes aequojure conquisitio pertincbil.
suum proprium, sed quasi dimissum ecclesioe inter Gi-iilian.Si quis vero pro compendiosuarum rerum
facultates ecclesiae computabunt, quia jusltim est ul ecclesimrebus delriinenlum inluleril, vel si occasione
sicul sacerdos habet quod ecclesiae dimissum est, rerum ecclesiaslicarum in rebus propriis delrimenlutn
ita et ecclesia habeal quod relinquitur sacerdoli ". passus fuerit, vicissim qui lucrum sentiunt dettimen-
§ 1. Sane quidqttid per fldeicommissum aut sacer- tum patientibus resarcient.

NOTATIONESCORRECTORUM.

QU*ST.IV. C. I. « Compensatione; In consilio D pensaia lam juris sui quatn eccicsislicaram rernm
ipsocnm vetuSlis exemplaribus collalo legilur : com- habitudine.

» in ecclesinnt : Coll. IIIsp. — Ans.

C I * invasotes : ib. * add. : obnoxii : Burch. Ivo. — euenerif: Edd. coll. o. — Ivo.
— arf eccl : Bnrch. Ivo. «i-eueril : Coll. Ilisp. Burcli. «• " quotl
8 eonoruerif : Edd. coll. o.=C. II. 9 hah- A. 655. sita : Edd. coll o. desid.
velint : Bnrcb. Ivo.
in Coll. Ilisp. " meruif : Edil. Ven. 1,11. Nor. — menterif : L-.ld. rell. " ab cttquo : Etl.l. coll o. —
add • collata : Coll. llisp. «* hoc sibi : desid. in Coll. Hisp. '«perpeiuo *T
: Coll. Ilisp. = C. III.
bab A 506. — Burcb 1. 1, c. 217. lvo Dccr. p. 5, '» c. 351. ab extranets dunlaxal donalut
ntiquid : Coll. citl. '» add. : duntaxat : Coll. llisp. a sacerdole : Coll. cill. = C. IV. "
hah. A. 655 Coll. tr. p. p. 2, t. 40,** c 3. Ivo Decr. p. 5, c 171. , panfer : Ivo pa-
lescil : Coll. Hisp. " cui eteqerit : ih. senlenliam : Ed. Bas.
QCBST IV. C.' I. ' hab. A. 655. ——Coll. tr. *p. p. 2, l. 40, c. 1.coll. Ivo Decr. p. 3, c. 169. ' vel qutltbet:
: Coll. Ivo. esf ; Edd. o. » fltire : Coll. Hisp — Ivo. —
Edd. coil. o. parum Ilisp. jusfum T compensala : Coll. Hisp. —
Kdd. coll. o. pr. Lugdd. II, »III. • conquisisse : Edd. coll. o. — CoII.Hisp.
" add. :, ambitione : caed. de&id.ib.
931 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA XII. QU.-EST. V. 932
Undc in Concilio Bracarensi III. c. 8. legilur ,0; A nins quoedammobilia b, quoc Conslantius decessor
C. II. Resatciantur detrimenla sttcerdoli vel ecclesim, vesler Luminosae ancilloe Dei, filiae* fralris sui,
qttw atlerius occasione aller senserit. lesiiimciiti serie legali litulo reliquit *, jam episco-
Quiciinque sub boc iieqleclu res divinas laborare pus acquisisset, decrevisseqne nos, ui, si hoc con-
ilisiulcril, placilospcciali disliiiigendus est, qualiler staretT, niillmii cx liis ecclesia vestra pricjiidicium
si de rehus seu aiigmcntis " ecclesioequaestum laho-
" pateretur. Quod et vos oportet recolere, et mole-
rilms suis proprie auxil, el ex hoc ecclesiasticis stiam
aliquam praedicioeancillae Dei non facore, nec
rebus aut ucglectuin laboris exhibuit, aul miuora- ei sine
cognilione dc his, quaepossidel, quidqu.-vm
liouem vel perditioncin indiixit, quicqitid in rcbtis aulerrc.
eeclcsiae minuit " illi '* restittiai, cx cujus rebus C. II. De eodem.
aique suffragiis suos convictus'• fuerit ampliasse
labores. Quod si aliquid pro utilitalibus ecclesioeatil Idem tib. I V. epist. 22. Cypriano diacono '.
subslanliae expendii, aul dispendii vel perdilionis Obitiim Theodori episcopi dilcciioneni tuam jam
quippiam pcrtulcrit ' 6, si boc comprohari 1Tpolue- crediuius cognovisse. Scd (|iiia ipse lestamciitum
rit, toliim illi a rebus ecclesioe cjusdem reformabi- dicilur condidisse, suhtiliter le ne quid dc rchus
tur, pro cujus utilitaie '8 id expendisse probatur. _ ccclesiae suae 9 consiimsissct oporlel impiirere. Et
Gralian. Si vero de rebus ecclesiw tanlummodo siquidem cuin exinde aliquid incongrue '• niiniiisse
*
aliqua acquisisse noscuntur, et ad nomen ecclesimin- didiceris, ila age, ut res ipsae* ab eo, ctijus inler-
slrumentit debenl componcre, nec aliquibut poterunt est, modis omnibus rcparentur.
illa donnre. C. III. Qum monasteriis ab episcopis conferentur re-
Unde iu Agalhensi Concilio c. 54. legitur b " : vocttri non debenl.
C. III. De his, qttm sncerdoles emunl, ad ecclesia Iiem Gregorius Mariniano Episcopo Ruvennali,
noinen scripturum facianl.
*° lib. V. episl ".
Preshyter, dum dicecesim lenct ", de bis,
Quia Joannes qnodam decessor luus % dum vive-
qiioeemerit, ad,ecclesioeiiomenscripiuram faciat, aut rei,
ab ejus, qiiam lenel ", ecclcsiaeordinationediscedal. saepius a nobis espeiiit, tit ea, quaein nionaste-
rio illo " coiitulerai, qtiod juxta ecclesiam S. Apol-
linaris ipse construxerai, nosira dehuissemiis aucio-
QUJiSTIO V. rilale flrmare, et nos faciuros hoc '3 esse promisi-
GRATIANUS. imis, fraternitaiem vesiram '* necessario diiximus
" a.lhortandani, ut nibil de his, quae illic conlitlil
I Pars. Testainenta vero non licet eis ccnftcere,
uisi rebus propriis. C nttpie consliliiit, aliquo modo palialur immintii, sed
Unde Gregorius scnfcif Deusdedil » Episcopo, oiiinia firnia sludeal stabiiitate servari '*. Hiijus
" illic rerum quia
lib. X. epist. 42 ' : igilur moiiasterii el collalaruni
C. I. Quoniodode rebus ecclesiwticeal lcslari sacerdo- in teslainento, quod condidit, fecisse noscilur men-
btts. iioncm, sciendum vohis esl, non ea nos ideo confir-
Nulli dubiuni est, quia sicut sacerdotihus res in iiiasse,qiioniamejus'supremamsequin)urvolunlatera,
cpiscopatu acquisil.ts nulla cst alienaudi liccnlia, sed quia ei boc (sicul diximus) vivenli proinisiniiis.
ila ile his, quus auie linbtierint', quicquid judicarc lioec iiaque '8 sicsollicile fraiernitas vestra implere
volucrinl non vetantui- *. liaque fraternitateni tiiam fcslinel, quatenus el quoe in " suprascripto moua-
lcmpore, quo ad nos fuit, qiiesliini ' esse rccnli- sterio consliluil, et a nobis sunt ftrmala " servea-
NOTATIONES CORRECTORUM.
C. III. b Caput hoc ah Ivone etiain el auclore paln. lllud enim caput in hoc conlinelur.
Panortnioe citaltir ex Agalhensi, in qtio exstat. iu b Mobilia: in originali imprcsso cl inaniiscripto
Decrelalilius vero, lit. de pecul. cler., ex conc. esl : immobilia; sed non esl niiitaluin propier doclo-
Areiateusi, el apud Biir.-.hardiiuiel in piima colle- D riim scripta; iionulla vero alia siiul emendala.
clionc. decrctaliiiiu cx conc. Aiaiisicauo. C. III. c Joannes quontlain decessor tuus : Hacc
QU*ST.V. C. I. a Deusdedii: Aniea legehalur : Lu- verba uon suul hoc loco apnd B. Gregorium, sed ex
cidto. Heslilula esl inscriplio t-x originali, qu;u in- siiperioribus buc coinportala
scriplio iulegra esl supra, ead. q. 2. lies in episco-
" vet la-
QU^ST. IV. C. II. '• hab. A."675.— Coll. tr. p. p. 2, l. 48, c. 3. " argumentis : Bohin.
bores rei propvim: Coll. Hisp. minorationis exhibuit, totum de rebus proprits ccclestm:'» ih. ' r//e :
Etld. coll. o. '» coMuinelus: Coll. Hisp. '• periutii : ih. " comprobare : Edd. coll. o. uidilatibus :
Coll. Hisp. = C. III. " bah A. 506. — cf. ad c 50. D. 23. — Burch. I. 5, c 119, (: exconc. Amusico).
Ivo Pau. I. 2, c 51. Decr. p. 5, c. 95. — cf. c. 2. X, de pec. cler. *• cum : Edd. coll. o. " eccl. vel
diwcesimhubel : Ed. Arg. " tenuit: Coll. liisp.
QCEST. V. C. I. '.Ep.58, (scr. A. 6021, I. 2. Ed. Maur. — Ans. 1. 6, c 175. ' liabuerunl '
: Edd. coll.
o. ' veteunlut: Edd.' Nor. Yen. I. — veientttt: Edd. rell. * conquesiam : Edd. coll. 8 o. ei ftaitibus
suis : eaed. "dereliqtiit : eaed.—orig. 7 constul : eae.l. pr. Lugpd. II, III. =C II. Ep. 27, (scr. A.
"
595), l. 5. Ed, Maur. »" desid. in Eild. Arg. Bas. '• incoiigruiim : E.l. Bas. =C. III.'* Ep. 1, (scr. A.
596), I. 6. Ed. "Maur. illi: Ed. Bas. »*httc : Edd. coll o- '* fuam : Ed. Bas. prwoidimits—- : orig.
Edd. coll. o. setvate t eaed. " colleciatum : eaed.— Bolnn. '" add. : omnia : Edd. coll. o. orig.
'• desid. in Ed. Bas. *• confittnata : Edd. coll. o.
835 DECRETI PARS SECUNDA.CAUSAXIII. QUJEST. I. 934
tur, el iila, quae in damnum " dari vel fieri per tc- A hit, nisi lanliundeni s8 de juris proprii facultaie "
stanientum suoe-dccrevit ecclesiae, nullain **,pro- suppleverit.
hibenle * nempe * lege oblineani firmitalem. II Pars. Gratian. Sed si episcopus vel quilibel ex
C. IV. Quw anle suam ordinationem, vel posl, here- gradu ecclesiastico intestatus defunclus fuerit, nec
ditaria successione acquisivit episcopus, cui vult aliqui invenli fuerint, qui jure cognulionisei succe-
detelinquai. clani, ecclesia sua ei succedal in inlegrum, nec licebit
ltem d ex Concilio Hispalensi ".
" alicui uliqua ex rebus ejus- ptmsttmete. .
Fixum abhinc el perpetuo mansurum esse de-
" Unde in Tarracohensi Concilio c 12 sialuium est'" :
crevimus, ul episcoptts res sui juris, quas *mii*
C.Vl. Episcopointestatoecclesiasuccedatininlegrum.
ante episcopatum, aut certe in episcopalu heredita- Sicubi defuncltis fuerit episcopus intestalus, post
ria successione acquisivit, secunduin auctorilatem defunctionem e a preshyleris etdiaconis de re-
** ejus
canonicam quidquid viilt facial, et cui vult bus invenlaritiin 31 fideliler conscrihattir a
ipsius
conferal, Poslquam aiilem episcopus faclus esl, ininiinoiisqiiead inaxinium, idesl de iuensilibus vel
quascunqiie res de faciiltatibtis ecclesiae*aut suo, *de* timui supellectile, ita lanien , ut si quis
anl alterius nomiiie 'qualibet condilione compa- exiude vel
ul non in praesumsisse aliquid, vel occulte fuerit
ravil, decrevimus, propinquoruni suorum, " tnlis.seconvictus secundum furti tenorem restituat
*
sed *in ecclesiae, cui praeesl,jura devenianl.
univcrsa. -
Gralian. De tebus veto ecclesiasticis testari licet C. VII. De eodem.
episcopt', si lantundem de ptopriis restituat. ' ".
linde in Agathensi Concilio c. 51, sialutum est " : Item ex Concilio Triburiensi
G. V. Quomodo possuni esse-raia quw de ecclesim Qiiicuiique ex gradu ecclesiastico sine tcstamenlo
proprielttte leslamento legantur. et sine coguaiione decesserii, hereditas ejus.ad ec-
Si episcopus condito leslamento aliquid de eccle- clesiam, ubi deservivii, devolvatur ". Similiter de
siastici juris proprielale legaverit, alitet- non vale- sanclimoiiialibus '*.

CAUSA XIII.

GRATIA.NUS. C suas exsequias apud eam ecclesiam, in qua quondant

Ilicecesanicujusdam baplismalis ecclesiw, cladibus hmc fiebanl a parentibus eortttn ? (Q:i. II.) Secundo,
bellornm pressi, hoslili inclit compiilsi, domicitia an prtvscitplione lempoits jus pcrcipiendi decimaset
stia translitlerunl in uimtn diwcesim, prmdia lamen funerandi lollalur ?
anliqita non desierunt colere; cmperunl persolvere
dccimusilli ecclesiw, in cujus dioecesimtransierunl, QUyESTlO I.
et apud etnn sibi elcgermil sepulturas. Transaclis GRATIANUS.
qiiniquuginla aiinis cletici, qtiibus quondam petsol- 1 Pars. Quod priori ecclesiwhmc omnia jurt tier-
veranl decitnas, cmperunl tnovere quwslionetnin eos, solvenda sinl, actotes his atgumentis ptobnte con-
qui ub islis accipiunt primilas et decimas ; veniunt ad tendunl. Conslat vnamquamqiie baplismalem eccle-
causum{Q\\.1).Modopriinuinquwrilur,si illi,]quorum siam habere tlimcesim sibi legitime assignatam, sictt!
domiciita sunl in dicecesihnjiis baptismalis ecclesiw, el parochiales ecclcsiw habenl parochias sibi distri-
debeaut persotvete decimas ilti ecclesiw, ei celebrare bulcts.

NOTATIONESCORRECTORUM.
C. IV. >>Item : Sic etiam cilant Buchardus el Ivo, D (|tieiiiadinoilum el nonnulla alia. In codicc autein
el in llispnlensi I. baheulur iionuulla ad hanc rcm Lucvnsi regio legitur : post deposilionein ejus.
facieiilia. Scd inlcgriim cnpiil habetur in concilio C. VII. f Biirchardiis ctiam et Ivo cilanl capitu-
Pari.-iisi, I. 1. c. 14., el in Capitnlaribiis I. 5. c 175. liiin huc ex concilio Triburiensi, cui pradtiil Arnul-
rcferlitr iiiter alia decreia concilii Parisiensis. phiis. Sed in eo, qnod exstai, non habeitir. Siinil-
•
C. VI. Defunclionemejtis : Anlea legebatur : liina li-giniliirapud Jiiliauiim anlecessoreui NovelU
hanc dijfinilionem'. Emeiidaliini eslex variis conci- lol.cap. 18.
lioruni cdiliouibus, el duohus codicibus Vatic.,

QU*ST.III. C. 111.•»"-datnna : Edd. Lugdd. II, III. — rfrrmno: Edd. rell. " mt//a : Edd. colL o. pr.
Lugdd. = C. IV. **Imo ex conc. Paris. hah. A.'" 829. — Cap. 1. 5, *° c. 527. — Burch I. I, c. 214. Iv<»
Dccr. p. 5, c 528. pertnansurttm : Ed. Bas. refcrts : Bohm. cui vuit confetat, et quicquid de
eis vutt faciul: eaed.= C. V. " hab. A. 506. — cf. ad. c. 30. D. 23. Reg. I. 1, c 354. Buich I. 1,
c. 212. Ivo Decr. p. 5, c 323. s8 itinlitm : Coll.* citt. — Coll. Hisp. " facultaiibus : Coll. cin. = C. VI.
'• hab. A. 516. — Coll. ir. p.p. 2, t. 51, c. 9. iia in Etld. coll. o. — depositionem : Coll. Ili^p. "
breve: ih. — brevis (brevi: Ed.l. Lugdd. II, III), conscriptiofittl : Edd. coll. o. = C. Vll. 3*ex Nt-v. 131,
c. 18. (Jul. Ep. nov. 119, c.18.) — Burch. I. 1, c 207. Ivo Detr. p. 6, c. 281. "evolvutur : Edd.
Arg. Bas. *'' itdd. : assignalur : Edd. coll. o.
<m DECRETI PARS SECUNDA. CAIISA XIK. QU^ST. I. 936
fJnde Dionysius Papa ' Seveto Episcopo, ep. 11. t: A 'IlemaitPropheia • : Producens fcenum jiimerilis, ct
C. I. Singuli sacetdotes proprias debent habete ec- herbani ' servitnti bomimitii. Fmnum eiherba exierra
e/esins. V
proditcitur : serf qttibus?jumenlis irrignntibus eani, id
Ecclesias singulas singulis preshyteris dedimtis; e hominibtts coientibus eain, cl in hoc servientibtts
est
parochias et coemeteria eis divisimus, et unicuique ipsi. »| Ilem AposlolusT : Communicet aulem is, qtii
jus proprium habere staluimus, ita videlicet, ut ccalechizalur verbo, ei qui s.e catecliizal, in onuiibus
iiullus allerius parochiae-terminos aut jus invadal, bonis. b lloc Gatatis. Cotinlhiis " nufem ptobat spe-
sed sit unusquisque snis tei-minis contenius, et tali- cialiler c sibi debeti sumlus, qui eis spirilualia mini-
ler ecclesiam et plebem sibi conimissani ciislodiat, sstravit, clicens: Si nos vobis spirilualia seminavi-
ul ante tribiinal aelerni judicis ex oinnibus sibi mus, i magnum esl si nos carnalia vestra melamus?
cominissis ralionem reddat, el non judiciuiii, sed Item 9 : Si alii poteslalis veslrae participes suni,
gloriam pro suis aciibus accipiat*. (quare non potius nos? Ilem : Quis plantal vineani,
Gratian. /n dimcesi aulem designata, qttwcunque et < de fructu ejus non edii? Nos planlavimus vineam, et
ptmdia colunlut, ptovenlus decmationum buptismali vos i vullis fructus ejus edere?Iiem prmcepil »•Dominus
ecclesiw assignaius tlebetsolvi. Quia etgo ptwdia lurc per j Moysen, ut nemo miitat fnlcem in alienam mes-
inlta lerminos noslrm dimcesis continenlut, ei pto- B sem. i Ilwc tnessis nostra est, el vos vultis falcem in
venlusdecimalionum nobis legiliine assignatns, tioslrw eam i mittere? ltem " : Non alligabis os bovi iritu-
ecclesicupersolvendusest. ranli. JVossumus bovestriluraiites : vos vttliis,alti-
11 Pars. § 1. His ita tespondelnt : Decimm 8 a gare os noslrum et de noslra irilura victum vobis
Deo constiiutm sunt pet Moysen, tti persolverentur qumritis? ltetn Aposiolus " : Qui allario serviunt tle
a populo fitiis Levipro minislerio, in quo deserviebanl altario vivant. Sed numquid rfe eo, cui non setvium ?
ei in Uibernaculo. Non accipiebanl filii Levi decimas, Item : Qui in sacrnrio opcianltir ciun sacrario par-
nisi ttb eis,pro quibits offerebant preces el sacrificia. licipanl. Sed numqutil cum illo, in quo non operan-
Qttia ergo nos servimus Domino in tabernaculo, offe- tur? Nos servimus allurio, vos ei participnre vullis,
rendo pro islis preces et sacrificia, el ipsi debenlnobis[ nos verovacuos el inanes dimillere quwrilis ? ltem :
persolvere decimas el primilias. § 2. Ilem quum, rfe- Aposlolus '» : Laboranlcm agiicolam oporlel pri-
cimm durentur filiis Levi, uoii electione offerentis5 inuni accipere tle fructibus suis : t-os aurem contra
persolvebantur, ul conlemto Levila, qui secum eral, qumritis ? Nos sumus agricolm laboranles, vos pri-
ipse eligeret cuivellel decimas dure. Nam dictum *<• mum vulits percipere de fruciibus nostris ? imo noit
esl: Levita, qui lecum nioraluret inlra niuros luos; primum, quia nec uliimum nobis telinquete vuttis. A
hahitat, coinedet eas. /rfeo ex singutis itibubus cu. C ^ prioribus enim incipientes paulutim serpitis, et totitm
vilules ud habilanfium acceperunl, ut unnqumque tri- usurpare contenditis, ut pro vobis videatur dictutu:
bus iltis persolveret decimas, qui secum erani. Namj frustatim lupus comedil ugnum. llem : '* Quis niili-
Moyses°prmcepilfiliis Israel, sicullegilur in Deulero- tal stipendiis suis iinquam? quis pascil gregem,
nomio : ln loco, qiiein clegerit doniiuus Deus vestcr,t ct de lacle ejus non edit? Nos miliiamus : et ves
til.sit noiiicn cjiis in eo, ilhic oiniiia, quoe proecipio, stipendia nostrm milititv vobis quwrilis ? Nos gregein
conferelis holocausla, ct hostias, el decimas, acc pascimus : et vos lac ejus el lanam accipere vobis
primitias niaiiiium vcsirarum, et quidquid praeci- vultis? Sapere esl rfe alieno labore viclum qumrere,
puum est in inuiieribus veslris, quaevovisiis Doinino. i, si sapere esl vetle quod non possis. § 5. Ilem Do-
Ibi cpiilabiiiiini coram Domino Deo vestro vos et>t minus dixil '* discipulis suis : In quacunque doniiiin
filii el filiocveslrae, famuli el famuloe, atque Levita,i, intraveritis, in eadem maueie, cdenies et bibentes
qui iiiurbibuscomnioralur. Neque enim babet aliam li quae apud ilios siiut. Qiiitm aiitcin iiitravcritis, pri-
partem atque possessiouem inter vos. Ei infra : miiin tlicite : Pax lniic domui. Nos domutn hanc
§ 3. Decimam fruinenli, vini el olei, tui , pri-j. ingressi sumus, et ei pacem obiulimus : vos auiem
mogenila arincntoruin et pecoruni, et otniiia, quse ;e quasi oliosiaiteno cibo pasci gaudeiis? Videle, ne in
voveris, et sponte offerre volueris, el primilias is vos verlalnr iltud: Vide 10quid faciat otium et cibus
manuum luarum corani Domino Deo luo comedes ea :a' alienus. § 6. Item Prophela " : Sumile psalmiim et
jn loco, quem elegerit Domiuus Dcus luus, lu, el 21 date lynipaniim. Isli a nobis sumunt ptalmum : et
lilius luiis, ct filia lua, servus el famula, atque Le- •- uos ab eis qumritis tympanum ? § 7. llem Leo IV :
vila, qui manct in urbibus luis. § 4. Quia ergo nos is De lS deciniis non lantum nobis, sed etiani majori-
intra tnuros urbis islorum sedemus, et eis habiia- j. bus noslris justo ordine visum est plebibus laniuni,
latione juticti sumus, rite ab eis dectmas accipimus. s. uhi sacrosaucla baplismala danlur, tlebere dari. § 8.

CAUSAXIII. QU^SST.I. C. I. ' Dion. episcopus : Edd. coll. o. -j-Capul Pseudc-isidori, cf. conc T.i-
ron. 1, c 9, ct Lconis M. ep. 89. — Burch. I. 5, c. AT>.Ans. I. 5, c. 75 (,74). Ivo Pan. 1. 2, c. 42. Decr.
p. 3, c. 47. «« percipiat : Edd. coll, o. » Nuin. c. 18. * Deut. c. 14, c. 27, c. 16. v. 11. « ib. c. 12,
v. 5, seqq. Psalm. 105, v. 14. " Gal. c. 6, v. 6. 8 1 Cor. c. 9, v. 11. 9 ih. v. 12. '• Deut. c. 2"»,
v. 25. " ib. c 25, v.4. ls 1 Cor. c. 9, v. 13. " 2 Tim. c. 2, v. 6. " 1 Cur. c. 9, v. 7. *«Lue.
c. 10, c 5. »° Terent. Eunuch. A. 2, sc. 2, v. 54. " Psalm. 80, v. 13. " inlia C. 16, q. 1 , c. 4i.
937 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA XIII. QUJEST. II. 958
Quitusaulem plebibus debenltxt? illis, a quibus ba- A. i nec etiam eorum decimationes nobis reltnquere vultis.
ptisma accipiunt, an aliis ? Nos eos baptizamus, et § 12. Ut autem universaliter omnia colligantur ,
vos ab eis decimas sumilis? Honesla isla inletpteta- cuncta, qum pro vobisinducla sunt, sive de laborante
tio esl : ulinam inveniatis quisic pto vobis inleptelen- agricola, stve de eo, qui suis slipendiis non militai,
tut! Quia etgonos tigamus populum hunc, imbtem ad hunc articulum deferimus, ut fruclum vestri ope-
doctrinw ei tninistrantes, quia colimus eum vomere: ris, quem adeo recipere conlendilis, in oblationibus et
prmdicalionis, corda ejus ad fidem aperientes, si noni quolidianis obsequiis istorum recipiatis, decimalionet
vuttis sinerej vel patiamini nobis eum fruciificare, el' vero eorum, quo? nobis debenlur, intactas nobis re-
qualia vobis fieri nonvultis nobis infette cavele, ne,, tinquile, ne, dum qumrilis usurpare quod vestrum
ti petgilis dicete qum vultis , audiatisqum non vultis. non est, justa animadversione etiam illud cogamini
• III Pars. 9. Ad Itmc : Callida quidem et muili- amitiere, quod vobis aliquo modo videbalur compe-
§
plici atgumentationejuta nostra aufette conlenditis, iere. § 13. Quod aulem hmc decimationes nullo jure
iia ut,si fidesverbis adniberetur, non vetba pto vet- vobis debeanlur, facile probamus. Dicilur enim in
bis, sed tes pto verbis tepottateiis. Serf, Deo ptopilio, quodam concilio: Si " quis laicus, vel clericHS,sive
si vetba dedistis, vetba tecipieiis. § 10. Atguitis nos, utriusque sexu persona proprietalis suae loca, etc.
quod ea, qum vobis debentut, subtipete qumtimus,, R I sieui in eodem capitulo in causa monachorum no-
quia noslta persequimur. Sapienti quidem et philoso- tata inveniuntur. Si ergo laicus, vel ctericus, vel
phico ort prolata sententia; suum persequi eslne alienai qumlibet persona, loca sum proprietalis vendens aut
rapere ? Unde ad vos hmc sententia manavit, nisii donans, prOventum decimaiionum ab eeclesia, cui
quia tanto ardore nostra coneupiscilis, ul vestta pu- legiiime assignalus esl, nullo modo potest abstrahere,
tetis vobit aufetti, quum nos noslta consequimur?' nec isti de dimcesiad dimcesim transeunies decimas
Unde, quum causa noslta debilum finem sottita fue- suotum ptmdiotum, quw intra letminos nosltm pa-
rit, exclamabiiis '» : Ah roiser» crucior tanluw bo- rochimcontinentur, nobis auferre possunt. Quantum
Ijin esse ereptum ex faucibus. Sed videie, ne dam- enim ad jus percipiendarum decimarum allinet, idem
num effusi unguenii vobis recompensare qumralis. est possessorem de dioecesi ad dicecesim transire,
Conslituislis vos planialores vinearum, fossotes quod possessionem de dioecesano ad dimcesanum
agtotum, ttitutatotes ateatum,tigatotescampotum, et transferre.
multa alia hujusmodi officiavobisassumsistis, et debita
vobis obsequia a nobis subttahi conquesti estis. Sed QHESTIO II.
xos non negamusquod vesttum esi. Bgvi trituranii GRATIANUS.
c
pctlem et tegumenla servantur. Sint Itmc vobis, el I. Pars. Ad hmc : Decimaiionesisloe, etsi jute vo-
grana nobis relinquile.Pastinalotet vinearum, fossores ' bis debenlur, ut asseritis, lamen tricennalis
objeclio
agrotum tigatotes campotum, ftiluralores arearum vobis silentium imponit. Omnis enini vossessio tri-
diurna mercedeaccepta, provenienlesfruclus dominit tentiatia
Vos mercedeveslri in ptmsctipiione lollitut, vel quadragenatia
relinquunl. ergo recepta operis sicul possessiones retigiosarum domorum) vel cen-
[
quoiidianis oblalionibus, et aliis obsequiis, qum pro tenatid, sicut sanctm Romanm Ecclesiw
a vobis ptmdicta
spiritualibus, qum accipiunt, quotidie defe- Unde Gelasius Papa atf episcopis Sicitim.
runlur, provenientesfruclus decimaiionum et primi- ep. II. c. 2 ':
liatum nobis telinquite, § 11. Item ptmcepil Dominus1 C. I. Qurn ttiginla 'annis ab episcopis
potsideniut
discipulis suis, ut comedetenl el bibetent ea, quw jute ab eis vendicanlut.
apud audilores suos erant, ted non jussit eis, ut do- Facultates ecclesiae, nec non el diceceses, "si" *
minos de domibus suis ejicerenl, el rebus suis spolia- quae ab aliquibus ' possidentur episcopis, jure sibi
rent. Non facile invenietis qui lales hospiles libenter vendicent, quod tncennalis lex * conclusit, quia et
suscipiant. Mus in pera, ignis in sinu, serpens in filiorum nostrorum principum ila emanavit aucto-
gremio male suos remuncrant hospiles. Unde in pro- 13ritas, ut ultra XXX. aunos nulli liceal pro eo appeU
verbiis dicitur : Qni serpentein in sinu nutril, per- lare, quod legum tempus exlusit *.
culietur ab eo. Tales invenialis vobis hospites, qua- Gratian. At illi econtta : Cujus auctoritate nobis
les nobisesse Mtis. Noh sufficit vobis edere et bi- sileutium imponilis, ejusdem auclotitate veslta ota
bere qnm4n domo nostra sunt, dum quolidianos fru- elaudimus. Ait enim idem Gelasius : Nulla • prae-
etus oblationutnpercipitis, ex quibus victumet vesli- sumtionc siaiuni parochiarum, elc Si etgo tempota-
tum habeaiis, quibus cum Aposlolo '" debelis esse lis objectio dimcesim temet conslitutam diveltete non
conlenii; sed non vullis, quia imitatores ejus non. poiest, palet, quod nec vobis paltocinabitur, ul, sta-
estis, serfpotius nos de domo nostra expellere, et re- lulum parochim noslrm muiantes, decimationes no-
bus nostris nos penilvs exspotiare conlendiiis, rftrtn bis quondam legitime assignatas vindicabiii usurpa-

»• 1 Tim. c 6, v. 8. " infra C.

QU^ST.I.P. III.C.T. ''»Tereut.HeauUA. 4,sc.2,c.6. 16, q. i.c-42.
QU^ST.II.P.I. C. I. Ep. scr. A.494, (apocryphaex sententia Berardi).—Burch. 1.3,c.l49.Ans. *1.5,
c. 19 (20). Pan.I. 2, c 65. — cf. C. 16, q. 3,c. 2. » desid. ap. Ans. » aliis quibusque : Burcll. cf.
c. 4. Cod. de procscr. XXX, vel XL. ann. ' exctudit: Edd. coll. o. « infra C. 16, q. 3, c. 5.
PATROL. CLXXXVII. 30
559 DECRETl PARS SECUNDA^CAUSA XIH. QUJEST. II. 940
lione voHs tienrficeiis. Quomodo autem distinguendm (Lparentum corpova filiorum coltocanda sunt. Quia
sint hotcauctoritales,in causa monackotuminvenietur* 1. ergo parentes istorum apud priores ecclesias seputli
II Pars. § 1. Nune aufem qumritur de jure (vne- tunt, el hi apud easdem -debentlumulari. § 6. Econ-
'* uf asseritis, in civitate Arbm tumula-
randi, quw harum ecclesidtum habeal jus tumutandi tra Adam
islos? sicul Hieronymus scrifcff,conjugatiin unose- tus esl. Sed nunquid omnes filii ejut sepnlli sunl
pulcro videhiur esse ponendi. Ait enim ': ibi ? tanla multitudo humani gtnerit tam brevi tu-
C. II. In teputcro parentum suotum filii sunt colla- tnulo non tam (acile potesl includi. § l.ltem Abra-
candi. ham " ibi sepultus est. Sed numquid lsmaei, ei Ma-
Ebron dicitur esse civilas qualuor * vtrorum, dai, etalii, quos de Cethura genuit, ibi sepulti sunt?
quut in ea sepulli sunl tres palriarchae, in spelunca § 8. /rem Isaac ibi sepultus est. Sed numquid Esau
duplici cum tribus usoribus suis, id est Abraham cumto tumulatus esl? § 9. lletn Jacob ibi collocalus
et Sara, Isaac etRebecca, Jacob et Lia, praeter ipsum est. Sednumquid atiquis filiorum ejus prmlerjosephibi
Adam cl Evam uxorem suam. Tobias dicit ad filium sepuitus esl ? Iiuchel quoque non in Ebron, sed juxta
suum ' : Quum accepetil Deus animam meam cor- Bethteem tumutala tegitur. Exemplo igitur istorum
pus meum sepelies, el honorem habebis malti lum liquel, quod libetum est filiis sepeliti in sepulctis pa-
omnibus diebus viim ejus '°, et quum ipsa cample- B rrum suotum, et libetum est eis alibi pro locotum et
veril tempus suutn, sepeliat " tam juxtame in uno lempotum oppottunilate cotpoti suo hospilium inve-
sepulcto. Ibidem: § 1. Quos conjunxit unum con- nire. Non ergo hoc exetnplo isli cogunlut sepeliri in
jugium conjungat unum sepulcrum, quia una caro sepulctis paltuin suotum. § 10. ifem, qum legtbus de-
sunt, etquos Deus conjunxit homo non separet '*. finila surit mutare non licel. Quw autem legibus ex-
C. III. ptessa non sunl arbitrium sequunlur humanw volun-
item Auguslinus b ". luiis. At legibus definilum est, quibut decimmtinl
III Pars. Unaquoeque mulier sequalur virum persolvendm,etideo danti mutare non licet. Ubi au-
suum, sive k) vita sive in morle. liem Gtegotius : lem quisque lumulandus sil, legibus expressum non
§ 1. Soror B. Benedicti sepulta est in sepulcro.quod esl, et ideo in voluntate lumulandi consistil.
ipse sibi praeparaverat, ut quorum rnens una fuit Unde B. Gregorius aif r- '•:
semper in Domino, eorum quoqiie corpora sepultura C. IV. Ultima voluntas defuncti servari debet.
JIOIIsepararet". Ultima voluntasdefuncti modis omnibus conser-
Gralian. hem Joseph **, mottens in Mgqplo, toga- vari " debet.
vit (ralres suos, ut lempore visilalionis suw ossa tua IV Pars. Gratian. Quod de libero et non de
secum defertent, el in sepulcto pattum tuotum ea " serto intelligendum est. Servut enim leslamenli pa-
collocatent. § 1. Item, dictum ett Ptophetat ", qui ginam condete non polest.
contra prmceptum Domini comedetat, in Bethel : Unde Gelasius Papa «crieif Honorio Episcopo *» :
Non infcretur cadaver tuum in sepulcrum patrum C. V. Servus teslamentum (acete non potett.
ttiorum. | 2. -llem. J)e nonnullis legitur in libro lllud eliam sinceritalem luam volumtis non iaterc,
Regum : Ubiit el apposilus est ad.palres suos, hoc ad nos fuisse perlalum, quod Amplialus conductor,
esl in sepulcro^palrumsuorum. § 3. Item. /n Novo " quem non solum servum constat esse ecclesiae, sed
TestumenioB. Pilippus legitur mdificassesibi seput- ita ejiis rationibus a multis temporibus implicatuni,
ctum, in quo ipse el filim ejus quievemnt. § 4. ltem. ut, etiam, si esset ingenutis, donec raliocinia cuncla
B. SevetusRavennatum atchiepiscgpus tumulum fieri deduceret, modis •onniibus obnoxius liabereutr,
jussit, in quo se, et uxorem,.et filiam collocavit. § 5. ausu temerario molitus fuerit condere paginam te-
•His omnibus exemptis cotligitur, quod in sepulcris stamenti, eujus omne peculium ecclesiastico juri
NOTATIONESCORRECTORUM.
CAUS\XIII. Qu^EST.II. C. II. * Quafuor ; Sic D est superiori, nec ipsaprorsus auctorum verba af-
enteudalum esl, quum autea legeretur : ttium *. feruntur.
Sicenim legiiur apud B. Hieronymum in qnaestio- C. IV. • Sententia hujiis capituli habetur lib. 5.
nibtis Hebraicis in Genesim, delocis Hebraicis, et ep. 9. in verhis, quae referunlur infra 16. q. l.Ad-
in epitaphio Paulae. Ac dictio llebraica signilicat monere. itemque lib. 9. episl. 20. Necesseest, inquit,
quatuor, et quatuor palriarchoe hic numerantur qui uf, st impleium Itocfueril defuncti disposiiio conserve-
ibi scpulti sunt : Abraham, Isaac, Jacob, elAdam tur. Sic enini in manuscripfts, licet in vulgalis
cum uxoribus suis. sit : depesitio consetvetut.
. C. 111.b In plerisque [velustis caput conjunclum

QU,EST.II. C. I. ' infra C. 16, q. L =C. II. P."•II. »in quseslionibiis in Genesin.—Burch. »
I. 3, c 160,
161. lvo Decr. p. 5, c 223,224. Polyc 1.8, l. 5. ita in Edd. coll. o. et ap. Burch. et Iv. Tob. c. 4, v. 3,
c. 14, v. 12. '• virrefua; : Ed. Bas. — desid. in Edd. Arg. Nor. Ven. 1. " sepelies : Ed. Bas. " Maltb.
c. 19, v. 6. = C. III. " Prima cap. pars, apud Augustinum, quem citantBurch. 1. 3, c. 100, et Ivo Decr.
p. 3, c. 225, non est invenla. Aliera, a Burcb. 1. I. c. 103, et Ivo 1.1. c. 226, ex eodem Aug. allegata, le-
gitur apud Gregor. Dial. 1. 2, c. 34. P. III. " sepatet: Edd. coll. o. pr. Nor. Lugdd. II, III. '»Gen. c 50.
" 5 Reg. c. 13, v. 22. " Rufin. His.t.eccl. c 31. "8 Gen. c. 25. '»ib. c. 33, 49, 50. = C. IV.
*° cf. C. 16, 1.3,
q, 1, c. 14. " tetvati: Edd. coll. o. = P; IV. " Cap. incerli lemooris. — Ivo Decr. p.
16, c. 111.
gu DECRETl PARS SECUNDA. CAUSA XIII. QUJEST. II. 942
legibus non dubiletur obstrictum. Quapropler his A ret, nisi infirmitalis causa praepedilus in aliam fuerit
praesumlionibus vice noslra lua fraternitas conlra- regionem quolibet negotio progressus. Ad haec, si
dical, nec fieri prorsus aliqua surreptione permitlat. quis proelatus conlra hoc agere salegerit, ecclesia-
Ac si eidem quidquam humanitus forle conligerit, slico vinculo se stihdi cognoscal.
f uia grandaevus esse meinoralur '», mox ejus sine Gralian. Sed aliud est ex lemerilalis tuperbia
dilatione subslantiatn praecipial f humanitas '* tua usum antiquorum parenlum non sequi,. atque aliu&
filiis ejus duntaxat, quibus patrimonium probalur rationabili occasione novam sibi sepulturatn eligere-
esse commissum, sub fideli descriplione " con- Conlra Melchiadis Papce aucloritatem nitilur qui
tradi ", donec universis lemporibus, quibus hoc superbia vel odio ductus, sive vanis persuasionibut
patrimonium gubernasse cognoscilur, paries domi- aul variis munusculis illeclus, sepulluram parentum
nicas reddere coganlur indemnes. suorum sequi conlemnil 8. Secundum Gregorium au-
V. Pars. Gralian. Quia ergo secundum Gregorium lem liberam habet voluntatem qui certm ralionit
ultima voluntas defuncti conservanda est, pro islo- causa novum suo torpori qumril hospitium. §1. Vel,
rum voluntate eorpora eorum sunt tumulanda, non ut quidam distinguunt, libeta esl ultima voluntas cu-
pro arbitrio veslrm disposilionis. jusque, non insepultura sibi eligenda, sed intesta-
llem in Triburiensi Concilio legilur <"" : **mento conficiendo. Unde et leslamentum
appellatur,
C. VI. Ubi quisque decimas persolvetil, ibi sepul- quia eo quisque libere teslatur quod post suum deces-
tutam eligete debet. sum de proptiis rebus fieri vetit. § 2. Sed non vide-
Ubiciinque lemporum vel locorum facultas tute- lur libera lestatoris "
volunlas, quum secundum Angu-
rit, apud majorem ecclesiam, ubi sedes est episcopi, stinum pro numero fitiorum debeat fieri leslamen-
sepullurae celebrentur. Si aulem propler lemporis taria dislributio facultatum, veluti, si quis habet
vel loci asperitatem hoc difHcilefuerit visum, apud unum filium, Chrislum putel allerum; si vero duot,
' *
ecclesiam, in qua '* religiosorum canonicorum, Christum facial tertium, et sic per ordinem. El se-
vel monachoriiin, vel sanclimonialium religiosa con- tundum Leonem quisque medietalem " eorum, qum
gregalio communiler degerit, sepeliatur. Si autem Christo testalur, ecclesim jubetur relinquere, apud
et hoc ineplum visum fuerit, ubi quis decimas per- quam fidei sacramenta suscepit. Sed illud Augustini
solvebat vivus, jbi sepeliatur et mortuus. nonesf jubenlis, ted dehotlantis, ne quis iratus filium
Gratian. Quia ergo decimam nobis petsolvebat suum exheredaret, atque totum Chrislo relinqueret.
vivus, et apud nos sepeliendus est motluus, ltem , si Ait enim in serm. II. de vila clericorum " :
quis de pttivincid ad ptovinciam ttansitet, et ibi do- p£ C. VIII. Pro numero filiorum pars hereditatis
micilium sibi collocatel, liber factus a dilione prioris Deo offeratur.
Si quis irascilur filio suo, et moriens exheredat
iudicis, jurisdiclioni illius judicis subjicetetut, in cu-
jus ptovincia sedem sibi eligeret. Quia ergo isti a eum, si viveret, non »»eum placarem? non ei (i-
vestra diacesi in nostram ttansietunl, libeti a vestta lium reconciliare deberem? Quomodo ergo cum
ditione nostto juti subjiciuniur. Nosttum est ergo filio suo volo ut habeat pacem, cujus appelo here-
ius funerandi eos. dilatem ? Sed plane sic faciat quod saepe horlatus
sum. Unum »* iilium habet :
Sed objicitur iltud Melchiadis Papae " : putet Chrisluin alte-
rum ; duos ** babet: putet Chrislum tertium ; de-
C. VII. Propria temeritate sepulturam parentum re- cem habel: Christum undecimum faciat, et suscipio.
linquete non ticet. Gralian. Hae nimitum auclotitate mensuta tesla-
Placuit per omnia magno concilio, ut nulluspro- tori prwfigitur, non quam cogalur exsolvere, sed
prii arbitrii temeritate aliam ecclesiam, nisi cui quam prohibetur trantcendere.
usus antiquorum parentum canonica institulione "*• VI. Pars. § 1. Oblationtt trgo defunctorum
qui
subjacere perbibetur, sepulturae causa adire procu- reddere noluerit excommunicelur.

NOTATIQNES CORRECTORUM.
C. VI.J In Triburiensi impresso, cap. 15, habe- et ab Ans. I. 5. c. 55. et in Polyc. I. 4. tit. 34. ex
tur eadem sententia, sed non iisdem omnino verbis Leone IX. Verum in aliis duobus vetustis et vald e
expressa. emendatis hoc idem caput ponitur post versic .
C. VII. * Sequt contemnit : In duobus exemplari- Sactamenla suscepit. Et certe verba isla : ef secun-
bus Graliani Vaticanis sequitur : Ait Leo episco- dum Leonem, etc, indicant alicubi hanc Leonis »u-
pus, etc et ponitur integruin caput Relalum. X. til. cloritalem a Gratiano esse relatam.
de sepull. quod etiam refertur ab lvone p. 7. c. 150.

QUJBST.II. C. V. " commemoratur : Edd. coll. o. fdesid.ap.lv. **•unanimitas: Ivo. " conscripttone.
Edd. Arg. Bas. »• conlradat : Ivo. — P. V. " hab. A. 895. — Burch. 1. 3, c 237. Ivo Decr. p. 5,
c. 278.—cf. infra C. 16, q. 1, c. 16.=C. VI. **quo : Edd. coll. o. pr. Bas. = C. VII. " Caput omnino
incertum. »• cf. cap. sequ. " cf. c. 4. Comp.I, el c. 2. X, de sepull. = C. VIII. ", Serm. 355. Ed.
Maur, —Ivo Decr. p. 3, c. 178. " nonne —ptacaremus. nonne—deberemus : Edd. coll. o. **Qui unum:
caed. **si dao» ; eaed.
9£5 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA XIII. QU/EST. II. 944
tVndein Carlbaglensi Concilio IV. c. 95. '• : A ab ea centum ' *8 solidos pro filise suae sepullura
C. IX Excominunicenluf qui defunclotum oblalione fralernitas vestra velil *» exigere. Et infra; Hoc
ecclesits negant. aulem vitium et nos, postquam, Deo auctore ad epi-
Qui oblaliones defunclorum aul ncgant ecciesiis, scopatus honorem accessimus, de ecclesia noslia
aul difficulter " rcdduni, lanquam egentiiim neca- omnino vetuimus.el 80pravam denuo consuetiidinem
lores cxcommutiicenliir. nequaquam usurpari " permisimus, memores,
C. X. Ut infideles ejiciantut ab ecclesiis, qui defun- quia dum Abraham " a fiiiis Epbron >*,hoc est a
ctotum oblationestelinent. filiis Seor, sepulcri terram "*prelio ad humandum '*
Item ex Concilio Vasensi L, c. 4. 3».
corpus conjugis posttilaret, praemiuin accipere
Qui oblationes defunclorum retineui *9, el eccle- renuit, ne comittodum viderelur de cadavere con-
siis tradere demorantur, ut infideles sunt ab eccle- secuius. Si
40 ergo tantse considerationis paganus vir
sia abjicicndi, quia usque ad inanitionem lidei
fuil, quaulo magis nos, qui sacerdoles dicimur, hoc
pervenire cerlum cst hanc pietatis divinae exacer- facere non dehemus? Unde ne hoc avariiiae vilium ••
bationem, quia et fideles de corpore recedentes vo- vcl * in alienis denuo tenlari
torum'suorum * pleiiitudine, etpauperes consolalu praesuniatur, admoneo.
1. Sed, si quando aliquem in ecclesia vestra
alimoniae et necessaria suslentalione fraudantur. B §
Hi enini *' tales quasi egentium necalores, nec vel sepeliri conceditis, siquidem parenles ipsius, proximi
heredes pro luminaribus sponte qtiid offerre
credenies judicium Dei habendi sunt. Unde et qui- »« non vetamus. Peli vero
voluerint, accipi aliquid
dam Palrum hoc scriplis suis inseruit, congritente aut
exigi omnino prohibemus, ne (quod valde irre-
setileitlia, qua ail *': Amico quippiam tapete fut- aut venalis fortasse *T(qtiod absil!) di-
ittm cst, ecclesiam veto fraudare sactilegium. ligiosum est)
calur ecclesia , aut vos de humanis videamini mor-
C. XI. Qui oblala ecctesiis aut teslamento telicla
relinere prwsumserint excommunicentur. tibus grattilari, si ex eorum cadaverihus sludeatis »»
liem ex Concilio Agathcnsi, c. 4 *'. quaerere qtiolibet niodo compendium h.
Clerici vel soeculares, qui oblaliones parentuin aut C. XIII. Eliam coacti rfesepultura pretium non
douatas, aut teslamenlo ** relictas relincre persti- debemus accipere.
terinl, aul id, quod ipsi donaverint ecclesiis *" vel ltem Hieronymus itiQuwst. Hebr. arf c. 23, Gen. "*.
monasleriis, crediderint aufereiidum, sicul saucta Postquam pretio viclus esl Ephron, ut sepulcrura
venderet 60 argento, licet
synodus consliluit, velul nccalorespauperum quous- cogentc Abraham, vau
que reddant excludanlur ecclesiis *«. § 1. Si quis lilera, quae apud illos pro o legitur, ablata de ejus
auleni clericus furtum ecclesiae fecerit, peregrina nomine est, et pro Ephron appellaius est Ephran,
ei communio iribualur. significanle scriplura, non eum fuisse consiiminaioe
'* memorias •*
Vll Pars. Gratian. Item qumritur, an pro seputlura perfecloeque virlulis, qui poluerit
moriuorum aliquid sit exigendum? vendere morluorum. § 1. Scianl igitur qui sepulcra
vcndilant °3, nec coguntur ut accipiant preiium,
De his ita scribil Gregorius lib. VII. Regisli, Indict., «* exlorquenl, immutai-i**
55. Sardinim 4T: setl a nolentibus quoque
2, episr. Januario, Episcopo •• de merilo eoriim,
C. XII. Pro sepullura ttihil muneris exigeiidumest. nomen suum, et perire quid
Quesla est nobis Nereida feniina ciarissima, quod
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. XII. * Cenfum: Dictio ista abesl a nonnttllis ex > non facilc inveniuntur, et unuin eoriim cilaturX,
emplaribus Gratiani el episiolarumB. Gregorii. Sed de sepult. c. Certificari. Urbauus II, Gothfredo, Ma-
quia in aliis eariin.lem codicibus etiam manuscriptis galonensi episcopo. Morluorum, qui in monasterii
legilur, non cst iuducta. sepeliri desiderant, aul omnino juxta prwdecessoris
B Ephron : Locus hic variae lcgilur. In episloia B. nostri Leonis decrelum, partem eteemosynarum
Gregorii magis recepia lectio haecest: a filiis Emor, mediam, aut jttxla dispensalionem noslram in Lale-
hoc est Ephron, filio Seor. et Gen. 25, babelur: ranensi concilio promulgalam , partem terliam paro-
inlercedite pro me apud Ephron, fitium Seor. " chialibus ecclesiis slatuimus derelinquendam.
k Compendium : Posl hoc capul in duobus anli- Idem eidem. Capellanos quoque tnonachorum,
quis exeniplaribus recitanlur duo Urbani II, quae sicul reliquos parochim lum clericos, debitam tibi
placuil hic alTerri, nc plane interirent, quod alibi obedientiam vetsolvete volumus.

.QCEST. 11.P.VI. C. VIII. " c. 86. Stalutl. eccl. ant. (cf. ad c. 9. D. 18.) —Burch. 1.3,3Tc. 142. lvo Decr.
p. 3, c. 208, uterqne ex conc apud Valenlias, (vide ad C. 12, q. 2, c. 52.)89 = C. IX. eum difficultaie:
orig. = C. — X. "hab. A. 442.— lvo Decr. p. 3, c. 155. Deusdedit p. 4. detinem : orig. *°exinanitio-
ntm : orig. Ivo.— Edd. coll. o. *' etgo : Edd. coll. o. " C. 12, q. 2, c. 71. = C. XI. *' hab. A. 506.
— Buicb. I. 5, c. 140, (ea; COHC,ap. Vatenl.) lvo Pan. I. 2, c. 5. Decr. p. 5, c. 206. **teslamentis : orig.
— Coll.citt. *'ecclesim: Ed. Bas. *•abeccl. :orig. —Coll.cilt.— Edd.coll.o.P. VH. *TEp.3,(scr (A.599),
1.9.Ed Maur. — Reg.l. 1, c 122. IvoDecr.p.S.c lOl.Polyc 1. 2, t. 5.= —C. XII. *8desid.in Edd. c«ll. o.
»•
111. nonetubescat: orig. *° add. : pet: Edd. coll. o. Bohm. " usutpate : Bobm.
pr. Lugdd. II,
orig. »' Genes, c 25. "3 sepultutam : Ed. Bas. — sepuicrum : Edd. rell. — orig. "* humanum : Ed.
" add. : hic : Edd. Arg. Nor. Ven. 1, II. »6 accipete : orig. — Coll. citl. — Edd. coll. o. pr.
Lugd.II.
Lugdd. II, 111. »T dcsid. ib. *» studetis : Edd. Arg. Nor. Ven. I.=C. Xlll. "9 Ivo Pan. I. 2, c. 26. «*
tenderef, et accepetitatgentum : lvo. — Edd. coll. o. *' uofuil : Ed. Bas. °* memotiam : Edd. coll. o. —
lvo. — Bohm. °3 renrfunl voluntatie : Ivo. — Edd. coll. o. «*qnicquam : Edd. coll. o. «*mulcri :
«aeU. *• quicquam : Ed. Arg. — auidrfrrm: Edd. rell.
945 DECRETlPARSSECUNDA.CAUSAXIU.QUiEST.il. m
quum eliam ille reprehendatur occulle, qui invilus A . praesunt. § 1. Prohibendum est etiam secuiidum
«cceperit". majorum instituta, ut iii ecclesia nullalenus sepe-
C. XIV. De eodem. liantur, sed in atrio, aut in porticu, aul in exedris
Item ex Concilio Triburiensi, c, 16 ". ecclesiae.Intra **ecclesiam •» vero, et prope altare,
In ecclesiastico namque libro scripium est •' : ubi corpus et sanguis Domini conficitur, nullaienus
Motluo non ptohibeas graliam, sciens, quoniam sepelianlur.
omnes moriemur. El idem T0: Omnia, qum de letta C. XVI. A sacris locis non juvantur post mortem
sunt Tl, in lertam \convettunlur. Quid terra lerram quibtts peccata non sunl dimissa.
vendis? memenlo, quoniam terra es, et in lerram Item Augiistinus ' 8T.
ibis >, et quoniam mors tibi futura est, appropial '*, ff VIII. Pars. Quibus peccata dimissa non sunt, a
et non T' lardal. Recordare, quoniam non hominis sacris locis posl mortem adjuvari non possuni, quia
est terra, sed, ut Psalmista commemoratT*: Do- nos peccala graviora deprimunt, si in sacris locis se
mini esi terra, et T"qui habitant in ea. Si lerram ven- sepeliri." faciunt, restal, ut de sua proesumlioneju-
dis invasione alienae T*rei reus leneberis. Gratis dicenlur, quia eos sacra loca non liherant, scd
necepistiTTa Deo, gralis da pro eo. Quare inlerdi- culpa lemerilatis accusat.
cluni sil omnibus omnino Christianis terram mortuis g C. XVII. Quibus ptosit iti ecclesia sepeliri.
vendere, el debitam sepulluram denegare, nisi forle Item Gregorius Ub. IV. Dial. c. 50 «9.
proximi et amici deiuncii propter nomen T"et rede- Quum '• gravia peccata " non deprimunt, hoc •',
mitionein aniniaeviriT9 gralis aliquid dare velint. prodest morluis, si in ecclesia sepelianlur, quod eo-
. .'C. XV. De eoclem. rum proximi, quoties ad eadem sacra loca veniunt,
Ilem ex Concilio Yarensi k s0. suoruin ", quorum sepulcra aspiciunl9*, recordaiK
Proccipieiidum est secundum canonum auctori- tur, et pro eis Domino preces fundunt. Nam quos
latem, ut de sepulcris et hominibus sepeliendis niliil peccata gravia deprimunl, non '" ad absolulioncin
inuneris exigant, nisi forte qui sepelitur vivens jus- poiius, quam ad majorem damnalionis eiitmilum
serit ecciesiae,in cujus alrio sepelitur, aliquid de suis eoriiin corpora in ecclesiis ponuntur.
rebus tribuere ", aut eliam posl mortem ipsius C. XVIII. Qui sepelianlut in ecclesia.
illi »', quibus commissuin est ejns cleemosynam Ilem ex concilio Maguntiaco I, c. 52, *'.
facere, de rebus illius aliquid sponte dare volueriiil; Nullus morluus inlra aT ecclesiain •* scpelialur,
et lamen nullalenus a presbyteris " ecclesiae illius nisi episcopi, aut abbates, autdigni presbyteri, vel
aliquid exigatur, sive ab itlis, qui Iocis et villis 8* (Q fideleslaici.
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. XIV. l Ibis: In codicibus vulgalis erat: tevette- c 53, qnod refertur in concil. Tribur. c 17. Nam
ris, et sequebanlur haec : ef alibi rfe homine dictum capite quidem 51, quiim narrasset, quaiidatn san-
est: terratn teris, lerram geris, el in lerram conver- cliinonialem, quae in ecclesia sepulla ftierat, visam
teris, qui rfe lerra sumeris, quoesunt expuiicia, quia fuisse ibi cremari, ex eo colligit: Qua ex re aperte
absunl a plerisqiie velustis *, el ab originali. dalur inteltigr, quia hi, quibiis peccata dimissa non
k
C. XV. Exstal iu concilio Nannelensi, c 6., cx fuerint, ad evilandumjudicittm sacris locis post mor-
quo cilalur a Burchardo et Ivone. Sed, quia poiuit tem non valeant adjuvari. Iu c. aulein 55, quuin
esse repelilum in aliquo Varensi seu Vasensi, non memorassel, corpus cujusdam Valentini e sepulcio
esl mutatum. In epitome quideiu concilioruin est in per daemonesfuisse extraciiim, et extra ecclesiam
Vasensi, c 3. . projeclum, lioec siibjungit; Exquo, Petre, collige,
l
C. XVI. Cnptil hoc a Burcli3rdo etiam el lvone quia his, quos peccala gravia deprimttnl, si in sacro
cilalur e.xAugustiiio,et noniiiiiilari hanc rem faciens loco sepeliri se faciant, reslat ut etiam de sua prw-
haheiurin lihro de cura agenda pro inortuis, c. 1. sumtione judicentur, quatenus eos sacra toca ncn
Sed videltir confeclum ex dupbus locis lib. 4. Dialog. liberenl, sed etiam culpa lemerilalis accusel.
B. Giegorii; uno qujdem in c. 51, allero autem in I

QuassT.II. C. XIII. «T occiptf: Ed. Lugd. II. T0 — nccepri : Edd. rell. = C. XIV. " hab. A. 895
Ivo Decr. p. 3, c. 215. 09Eccl. c 7, v. 27. Iiem : orig. — lvo.'— Edd. coll. o. — cf. Eccl. -
c. 41, v. 13. Tl add.: orla : Ivo. — Edd. co|l. o. * desid. in Ed. Arg. Ta et apud;Iv, T' approoerat :
Edd. Pilh. Bohm. — ef appropinquat : Edd". coll. o. pr. Arg. Bas. etianisi : Ed. Bas. — et
si : Edd. rell. T*Psalm. 23, v. 1. T» ef pleiitiudo ejus : Ivo. — Edd. coll. o. " dominicgi : Etld.
T8 add. : Damini : orig. "
Arg. Nor. Ven. 1. — desid. in rell. " accepistis— daie : »•Ed. Bas.
add. : defuhcti : Edd. cdll. o. pr. Arg. Nor. Ven. I. = C. XV. «x conc.Njinnet. — cf. ttd D.. 24, c. 5.
— Reg. 1.1, c. 125. Burch. I. 3, c 159. Ivo Decr. p. 3, c. 222. •' frioui : Edd. Bas. Lug.ld. U, 111. 8*
desid. in orig. elColI. citt. —itlis : Ed. Bas. 83 presd. i//is aliquid : orig. — Reg. Burch.—- rfe rebns
illius aliud exig.,: lvo. — re rebus lamen illius niliil exigalur : Edd. Arg. Nor. Veu., 1. 8* vicis : orig.
— Coll. citt. " Infra : orig.—Reg. Burch. — Edd. coll. o. pivLugdd. II, III. •* ecclesias ,: Edd. coll.
o. pr. Bas. =C. XVI. 8Tlino Gregorius. — cf. Corr. — Burch. I. 5, c. 132. Ivo Decr. p. 3, c. 214. Po-
lyc 1, 8, I.5.— cf. conc.Tribur. c 17. — P. VIII. »8 sepetire: Edd. coll. o. pr. Lugdd. II," 111..-—Ivo.
Burch. = C. XVII. 8»Burch. I. 3, c 153. lvo "Decr. p. 3, c 216. '• Quos :.orig. —lvo. add. : dr-
missdsuniet : Ed. Bas. " func; Edd. coll. o. suorumque seputluram : lvo> — Edd. coll. o. 9*tespi-
ciunt : Ed. Bas. " ad mai. cumul. damn. potius, quam ad solutionem (absol. : Ed. Bas.) ; Edd. coll. o. =
C. XVIII. " hab. A. 805. — Burcb. I. 3, c 233. Ivo Decr. p. 3, c. 274. »' infta : Burch. lvo. — Edd:
coll. o. pr. Lugild. II, III. " ecclesiat : Edd. coll. o.
«47 DECRETl PARS SECUNDA. CAUSA XIII. QUJEST. II. 948
Gratian. Quid vero mortuit prosit juxta ecelesiam A \ suae, et ideo frater non redimel eum, sed laborabit
teptliri, quidvead eospervenial Augtislinus in lib. de in aeternum, et vivet adhuc in finem. De aliit autem
agenda curapto mortuis, cap. utt., ostendil,dicens": intelligi non polest.
C. XIX. Quore mortui juxta ecclesiam sepeliantur. Unde Gregorius Papa 11.Bonifacio Episcopo,
Non aestimemus ad mortuos, pro quibus curam, epist. ullima "*:
gerimus, pervenire, nisi quod pro eis sive altaris,
sive oralionum, sive eleemosynarum sacrificiis so- G.XW.Inpcenilenliadefunctisbonaproiunlviventium.
Pro obeuntibus quippe consuluisse dignosceris'".
lenniler supplicamus, quamvis'•• non pro quibus si liceat oblaliones "* offerre "T. Sancta sic tenet
fiunl omnibus prosint, sed his lanlum, quibus, dum
'•' ecclesia, ut quisque pro suis morluis vere Chri-
vivunt, comparatur ut prosint. Sed, quia non slianis offerat
oblationes, alque presbyter eorum
discernimus, qui sint, oportet ea pro regeneratis memoriam faciat, et quamvis omnes peccalis subja-
omnibus facere, ut nullus eorum praetermiltatiir, ceamus
"», congruit, ut sacerdos pro mortuis catho-
ad quos haecbeneficia possint et debeanl pervenire. licis memoriam faciat et
intercedat; non tamen "'
Meliusenim supererunl ista eis, quibus nec obsunt, Cbrisliani fuerinl) lale quid
pro impiis (quamvis.
nec prosunt, quam eis deerunt, quibus prosunt. _
I agere licebit.
S 1. Diligenlius tamen facit hoc quisque pro neces- C. XXII. Anima morluorum quatuor modis solvumur.
sariis suis, quo '•' pro illo iiat similiter a suis. ltem.
§ 2. Corpori auiem humando quicquid impendilur Animoe» defunctorum quatuor modis solvunlur,
non est praesidiumsalutis, sed humanilatis officium, ' aut oblationibus sacerdotum aut
, precibus san-
secundum affeclum "", nemo unquam carnem suam aut carorum eleemosynis, aut jejunio cogna-
,0» ctorum,
odio babet10*. Unde oportet, ul quam potestpro torum. § 1. Curalio "• vero funeris, condilio sepul-
carne proximus curam gerat, cum ille l0* recesserit
Urse, pompa exsequiarum, magis vivorum solatia
qui gerebal. Et si hoecfaciunt qui carnis resurreclio-
sunt quam subsidia morluorum, Si aliqtiid prodest
nem non credunt, quando magis debent facere qui oberit pio vilis aut nulla.
impio sepultura pretiosa,
credunt? ut corpori 'morluo*, sed lamen'" resurre- Et : § 2. Nec '" ideo lamen contemnenda et
infra
cluro et in seternitale mansuro, irapensumejusmodi
abjicienda sunt corpora defunctorum, maximeque
ofticium sit etiam quodammodo ejusdem "" fidei *ac fidelium*.Et infra: § 3. Ubi el illud
,09 justorum
teslimoniiim. § 5. Quod vero quisque apud me- salubriter discitur.quanta possit esse remuneratio pro
moriam "° marlyi-um sepelilur, hoc tantum mihi
eleemosynis, quas viveniibus et sentientibus exhibe-
videtur prodesse defuucio, ul commendans eum
C mus,sinequehocapudDeum peril, quodexaminisho-
etiam martyrum palrocinio affectus pro illosuppli- mtnummembris officii
diligenliasque'" persolvitur*".
cationis augeatur.
Gratian. Econtra Hieronymus in epistola ad Galat. C. XXHl. Ante diem judicii sacrificiis el eteemosynis
tnorlui juvanlur.
c. 6. ad ea verba; Unusquisque onus suum m.
Item Augustinus i» Enchiridig, c. 109, el 110 "*
C. XX. Post mottem otationes vivenlium motluit
damnaiit non.ptosunl. Tempus, quod inter hominis mortem el uliimam
In prsesenti saeculo scimus sive orationibus sive resurrectionnem interposilum esl, animas abditis
"'
consiliis invicem posse nos coadjuvari '". Quum receplaculis conlinet, sicut unaquaeque digna est
autem ante tribunal-Chrisli venerimus, non "* Job, vel requie, vel aerumna, pro eo quod sortila esl iu
non Daniel, nec Noe rogare posse pro quotjuam, sed carne dura viveret., Neque negandum est, defun-
unumquemque portare ontis suum. ctorum animas pielate suorum viventiurn relevari,
"T
Gralian. Verumhoc de impmnitenitbutaccipiendum quum pro illis "• sacrificium mediatoris offerlur,
esi, de quibus prophela '" dicit: Non dabit Deo D vel eleemosynaein ecclesia fiunl. Sed haeceis pro-
placationem suam, nec pretium redemtionis animae sunl, qui, quum viverent, ut haec sibi poslea pes-
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. XX. m Verba B. Hieronymi sunt haec: 06- C. XXII. "Animae horum vevborum usque ad
tcutc licet docemur per hanc senlenliolamnovum do- vers. Curatio. Nullus auctor invenlus est. Ex B.ir-
gma, quod lalitat, dum in vrmtenti swculo sumus, cliardus cilal ex dictis Origenis*. Ivo ex diclis Gre-
sive elc. gorii.

QUBST. II. C. XIX. "Ivo Decr. p. 2, c 115. '•• add. : enim ; Edd. coll. o. "*'•* coopetantut:
eaed. »•» quod : Ivo. '•' ejfeclum : Edd. coll. o. "* Itabuit : eaed. — lvo. quamdiu ; Ed.
Bas. '•• add.: inde : Ivo. — Edd. coll."•o. '0Tadd. : uf ; E.ld. coll. o. '•» evidens: Ed. Bas. '•»
quis : Edd. Nor.'" Ven. —I, II. Lugdd. Par. mtmorius : Ivo. — Edd. coll. o. = C. XX. *" adjuvati .
Edd. coll. o. nec nec : eaed. "* Psalm. 48, v. 8. = C. XXI. "*apudAns. 1. 7, c. 186, recte
inscribitur: Greg. III. Bonifacio Magunt. episc. — Polye. I. 8, l. 7. "* cognoveris
"T
: Edd. Ven. II.
Lugdd. Par. — cognoscerit: Etld. rell. "* add. : pto eis : Edd. coll. o. offetti : eaed. — offette :
Bohm. Pro obeunlibut quoque consuluisti, ti liceat offerre : orig. "» subjacemus : Edd. Arg. Bas. '"
enim : orig. = C. XXII. * eodem modo landatur in pcenjtenliali ap. Mans. t. 12, p. 502. — Burch
I. 19, c. 112. Ivo Decr. p. 15, c. 124. Polyc 1. 8, t. 6. "• ex August. de cura gerenda pro mortuis ad
Panlinum c 1, 2. '*' non : Edd.coll. o. »" diligemia : eaed. "* persotvit"": Edd. Arg. Nor. Ven. I.='*'
C. XXIII. '" Ans. 1. 7, c 170 (188). — Petr. Lomb. Sent. I. 4, disl. 45. : Edd. coll. o.
r/itruijrue
ille : Edd. Liigdri.II, IM. '" medialori : Edd. Bas. Lugdd.
 949 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA XIII, QUiES-T. If. 990.
senl prodesse meruerunt. § 1. Est enim quidam vi- A quum Dei volunlalem fieri poslukmus"', quaiido
vendi modus, nec tam bonus, ut non requirat ista evocat"* nos el accersit de hoc mundo Deus, non
post mortem, nec tam maliis, ut ei non prosint ista slaiim volunlatis ejus imperio pareamus, obnitimur
'** non el relnctamur, et pervicacium more servorum ad
post mortem. Esl vero lalis in bono, ul ista
requirat, et est ritrsus talis in maio, ul nec his conspectum Domini cum tristitia et mcerore perdur
valeat, quum haecvita transierit, adjuvari. Quocirca cimur, exeunles istinc necessitalis vinculo, non ob-
liic omnemerilumcomparatur, quo possit posl *hanc* sequio voluntatis, el volumus ab eo praemiis coele-
vitam relevari quispiam vel gravari. Et post pauca : stibus honorari, ad quem venimus invili. Idem
§ 2. Quum sacrificia altaris sive quarumcumque paulo inferius : § 1. Nobis quoque ipsis minimis et
eleemosynarum pro baplizatis defunclis omnibus extremis quoties revelatum esl, quam frequenter
offeruntur, pro valde bonis gratiarum actiones sunt, alque manifeste de Dei dignalione praeceptum esl».
pro non valde malis propiliationes sunt, pro valde ul conlastarer -assidueel'*' publice pMedlcarem,.
maiis, elsi nulla sint adjumenta morluorum, quales- fralres 'noslros* non esse lugehdos.accersione do*
'
cunque "• vivorum consolationes sunt. Quibus au- minlca de saeculoliberalos, quum sciamus non eos'
lem prostint aul ad hoc prosunt, ul sil plena remis- amilli, sed proemitti, recedentes proecedere, ut pro-
sio, aut certe, ul tolerabilior fialipsa 130damnatio. B, ficiscentes el'*' navigantes solent.
IX Pars. Gratian. De obsetvatione autem tettii,
C XXVI. Expusillanimilate morluos lugere eontingit:
teptimi, iticesimi vel quadrayesimi diei qumrilur,
unde exprdium sumseril ? llem Joannes Chrysoslomus, hom. XXVI in c. II
Ambrosius in lib. de obitu Theodosii Imperaloris dicit epist. ad tlebrwos'":
(ere «n principio'" : Ubicunque sepeliamur'*', Domini est terra et
C. XXIV. Quare eerli dies in mortuotum comme- plenitudo ejus"*. Omnino1**fit quod oportet fieri.
moralione servenlut. Lugere autem et deplorare et lamentari eos, qui
•
Quia alii terlium diem, alii tricesimum, ani se- de'*' hac vita decedunt, ex pusilianimitate contingit.
ptimum, alii quadragesimum observare consue- Gratian. Hoc autem ex desperatione fulurw resur-
verunt'", quid doceat lectio consideremus'*'. rectionis intelligxlur. Unde el Aposlolus non timplici-
Defuncio, inquit, Jacob, ptmcepit Joseph puetit ter ait 1" : Nolumus vos ignorare de dorinienlihus,
suis tepullotibus "*, ut sepelirent eum,, et se- ut non contrislemini, sed addidit: sicut el ceteri,
pelierunt sepultores /srae/f, ef repltti"* sunt qui spem non habenl. Pieiatis namque affeclu el hu- -
*ei*quadraginta diet. Sic enim dinumeranturtu dies manitatis intuitu mortuos lugere non prohibemur,
sepulturm. Et luxit eum Israel septemv diebus. HoecC sicut nonnullot tanclomm aliarum exsequiis pias ta-
ergo sequenda solennitas, quam praescribit lectio. ctimas impendisse legimus.
Sic etiam in Deuieronomio'" scriptum est: Quia Hincetiam Anasiasius ad Nerianumiu:
Papa, ep.UI
planxetunt fitii Istaei Meysen diebut itigihla, et
consummati sunt dies lucttts. Ulraque ergo obser- C. XXVII. Qui spem futurm resurreclionis habeni d«
vatio habet auctoritatem, qua necessarium pietatis mettuis ttistati non debenl.
impletur officium. Habent forsitan illi justam longi doloris excusa-
X Pars. Gralian. Luqete aulem-et ttistati tam pto tTOiiem, qui vitam alleram nesciunt, qui de hoc
nostra quam pro aliorum merie Cyprianus prohibet, saecuload melius esse transitum non confidunt. Nos
* *
dicens in sermohe de mortaliiate : aulem, qui novimus qui hoc credimus el doce-
C. XXV. Nec vro nostra, nec pro aliotum motle mus, contrislari '*• nimium- de obeunlibus iwn do-
ttislati debetnus. bemus, ne quod apud alios pietatis lenel speciem,
Quam praeposierum est quamque perversum , u., hoc magis nobis in culpa '*° sit. Nam dllfidenti3
NOTATIONES CORRECTORUM.
_C. XXIV. -A/ti lertium ; Apud B. Ambrosium le- ]0 luxit eum JEgyptus septuaginla diebus, quemadmo-
gilur : Quia alii letlium diem el tricesimum, alii duin habet edilio LXX et Vulgala. Sed tamen visa.
teptimum el qjtadtagesiinum. Verum in. missaiibus est ferri posse lectio hoec,quaeest in omnibus etiam
Romanis , tam antiquis quam recenlioribus, et Am- Grattani manuscriptis, qiioniam paulo post in eo-
brosianis nulla est menlio diei quadragesimi, neque dein, c. 50 Gen. haec adduntur de Josepli et ceteris
in c. Nullus sup. dist. 44 et infra de consec. dist. 5 filiis Israel: Veneruntque ad ateam Adad, quw sita
ex concilio Nannetensh Est lamen frequens apud est ttans Jordanem, ubi, celebrantet exsequtas,
Grxcos. planclu magno atque vehemtnti implevetunt seplem
tlstael septem ; Codices B. Ambrosii habent: el dies.

QUJ-ST. II. C. XXIII. '*» hme :.Edd. coll. o. "* famen ; eaed. "• sit pwna damn. :. Ans. — P. IX.
"' Ans. 1. 7, c. 169 (187). =.C. XXIV. '«' add. : in
'*' Gen. c. 50, v. 3. "* add.: Israel: Ed. Bas. '**(pro : Ed.: Bas), officiomortuorum : Edd. coll. o.
"• dinumerafianfur; Edd. cotl. o. f desid. "Tcompleii Edd. coll. o. pr. Arg. Nor."»Ven. I.
Ap. Ans. Deut. c. 34,.v. 8. = P: X: C. XXV.. posfM-
lamus ;.EJJ.Bas. "»tiocaf: Edd. coll. o. pr. Lugdd. II, III. »*• ut : Ed. colL o. — '*' ul Ed. Bas.
= C. XXVI. **»interprete Mmiano. '"sepeliamini: Etl. Bas. »**Psal. 3,c..l. i'"lsi scU. quod oportet
fieri : Ed. Bas. — scil. el quodop. fieri eff. : Ed. Arg. — secundum quod ap. fieri eff.: Edd. rell.
'*' obe/ficiatur
: Edd. «oll. o. '" 1 Thess. c. 4, v. 13. = C. XXVll. "» Ep. apocrypha, quae ad verbum fere cum
Greg. M. ep. 107.1. 9. (Ed. Maur.) concordat. — Burch. I. I9( c. 129. Ans. L 7, c 171 (189). lvo Decr.
p. 15, c. 139. "• irisiari: Edd. coll. o. '»• culpm: Ed Bas.
»51 DECRETI PARS SECUNDA.CAUSA XIII. QUJEST. II. 938
quodammodogenus est contra hoc, quod quisque \ ab eis, qui hinc ad eos moriendo perguni, non qui-
pracdicat, lorqueril mcestitia, dicenle Apostolo"': dem omnia, sed quaesinunlur 'indicare qui sinun-
Nolumut"' vot ignorare"* de dormientibut, ut non tur' etiam ista'eT meminisse, et quae illos, quibus
contrisiemini, sicut et "' ceteti, qui spem non haecindicant'6', oportet audirc. Possunl et ab an-
habenl. gelis, qui rebus, quoe agunlur hic, pracstn sunt,
C. XXVIII. De eodem. audire aliquid morltii, quod uniimquemque illorum
Item ex Concilio Tolelano III, c 22'»". audire debere judicat cui cuncta subjecta siinl- Et
Qni divina vocalione ab hac vila recedunt, cum itifra : § 1. Mtilti qiioque" ad vivos aliquos ex mor-
psalmis lanlummodo et psallentium vocibus debent tuis venire credunl, sicut e contrario Paulum cx
ad sepulcra "• deferri. 'Nam funebre' carmen, vivis in paradisum raptum esse divina Scriplura
quod vulgo defunclis cantari solet, vel in pectori- teslaiur.
bus"T se aul proximos, aul familias caedereomnino XII. Pars. Gralian. De his autem , qui in palibulis
prohibemus *. Sufliciat autem, quod in spe resur- suspenduntur, qumrttur, an juxia ecclesias sint se-
reclionis Christianorum corporibus famulalus divi- peliendi? De quibus in Mogunliiiensi'•• Concilio II
norum impenditurcanticorum. Prohibet enim nos'"8 sub Rabano, c. 27, ita slatutum esl :
'
Apostolus'" nostros* lugere defunclos, dicens'" : " C. XXX. Non esl
De dotmiemibusautem nololu vosconitistati, sicut cf* denegandacommunio his, qui in
patibulis suspenduniut.
ceteti, qtti spem non habent. El Dominus non llevit Quaesitumest ab aliquibus fralribus de his , qui
Lazarum mortuum, sed ad vitae hujiis ptoravit in palibulis suspenduntur pro suis sceleribus post
serumnas restiscilandum. Si auiem"» polest hoc confessionem Deo peractam, ulrum cadavera eorum
episcopus omncs"» Christianos prohihore, agere ad ecclcsias deferenda sint, et oblationes pro eis
non niorelur. Religiosis tamen' 04omnino aliier lieri offerendae, et miss:e celebrandae, an non ? Quibus
non dcbere censeinus. Sic enim Cbristianorum per
respondimusTT 0, si omnibus de peccatis suis puram
omnem mundum humari oportet corpora defuncto- confessionem agenlibus et digne pcenitenlibus com-
rum. niiinioin fine secundum canonicum "' jiissum danda
XI Pars. Gratian. De mottuis etiam qttwtilut, cst, cur"' non eis ', qui pro peccatis suis pcenam
vlrum scianl ea, qum hic a vivis geruntur? Esaias 1" extremam
persolvunt? Scriptum' 73 est enim : iVon
expersona populi afflictiait : Abraliain pater noster vindicat "* Deus bis in irf ipsum.
nescivit. Augustintts quoque in tibro rfe agentla curu
pro mortuis illud idem testaiut, dicens c. 15 : C. XXXI. PALEA17".
C. XXIX. Mottui ex se nesciunl quid hic a vivis {r < Fures et lalrones, si in furando aut deprae-
getalut. dando occidanlur, visum est' 70pro eis non orandum.
Fatendum est, nescire quidem mortuos quid hic Si comprehensi aut vulnerali presbytero vel diacono
*
agatur '••, 'sed dum hic agilur; poslea vero audire confessi fuerint, communionem»eis non negamus. »
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. XXVII. <tTotqueti: Sic est emendatum ex emendalum. Vcrilatem vero suoe senlenliae confir-
epistola B. Gregorii, in qua hoc idem hahetur. In mat B. Aiiguslinus aliquol aliis exemplis Scripturic
epislola Anastasii legilur : contra quod quisque ptw- sacrae , quare ex textu depravalo auctor glossaeer-
dicatur querilur', juslitiam amans, diccnle , etc. In randi occasionerasumsit.
codicibus aulcm Gratiani etiam manuscriplis vide- C. XXX. *Cur non eis : Restilutiis est hic Iocus
batiir mista esse lectio ex ulraque hoc modo : con- ex ipso concilio Moguntinoet Vornaciensi, induciis
tra hoc, quod quisque prmdicat qumrere", justitiam aliquoi verbis, quoe polius pcrlurbabanl quam il-
amans, dicenCe,etc. lustrarent.
C. XXVlll. ' Nam funebre : Hinc usqtie ad vers. C. XXXI. *>Communionem: Antea legebatur :
Sufficiat addila sunt ex originali, ut iiitelligatur, j. confessionem". Eiiiendaluin vero sic est cx irieni
Bur-
qua: illa siint, quae in boc canone prohibenltir. chardo, Ivone el decretali, quibus locis boc
C. XXIX. Multi quoque : Apud B. Auguslinum citatur ex concilio Triburiensi, el in eo, quod ex-
sic Iegilur : Milli quoque ad vivos aliquos ex tnor- slat, habcliir seutentia c 51 copiosius expusita ,
tuis,sicut e conlrario Paulus ex vivis raplus est, Uhieliain diacoui nulla fit mentio, sed ita dicitur :
divina Scriptura testaiur. Sed ob glossam non est Deoqueet sacerdoti.

QUJEST. II. C. XXVII. ' nurrni : Coll. citt. *' qumre : Edd. Arg. Bas. '»' 1 Thess. c. 4, v. 15.
'»* add. : aufem : Ed. Bas. '" add. : fralres : ib. "4 desid. in eaed. = C. XXVIII. '»» hab. A. 559.
— Coll. tr. p. p. 2, l. 36, c. 12. "fi sepulcrum : Edd. coll. o. '»* peccaloribus : Coll. Hisp. m ef
nos : eaed. pr. Bas. '•» add. : sanclus : Edd. coll. o. ,6° 1 Thess. c 4, v. 13. »•' nolumus : Edd. Bas.
'" enim : Coll. Hisp. '*' omnibus Clirisliunis : Edd. coll. o. '•» aulem :Edd. coll.o. — P. XI.
Lugrid.
"• Esa. c. 63, v. 16. = C. XXIX. '•« agitur : Ed. Bas. '" isli : Edd. coll. o. '*» indicat ; Ed.
Bas. — dicantur : Edd. Lugdd. II, III. — indictmtur : Erid. rell. — P. XII. ••» hab. A. 847, et in
Worm. hab. A. 868, c 80. — Burch. 1. 11, c 76. "'lvo Pan. I. 5, c. 122. — Decr. p. 14, c. 124. =
C.»XXX. "• respondemus: Coll. cill. — Edri. coll. o. canonum : Ivo>Pan. Edd. coll. o. "' cur
canones eommunionemei sepulittram eis interdieant, qui pro peccalis suis pmnam exlremam "' persolvanl,
el confilenlur, vel confileti desiderant? Edd. coll. o. — Ivo et eodem modo fere Burch. Nahum c 1,
v. 12, sec LXX. "* judicai : Ed.l. coll. o. — Coll. citl. = C. XXXI. "» excerpt. ex c. 31, conc.
Tribur. hab. A. 895. — Reg. I. 2, c 94. Burch. * 1. 11, c 59. Ivo Decr, p. 13, c. 45. —cf. X, defurlis,
c. 2. ''* <7itorf—nonesl or.: Edc. coll. o. ita in Edd. coll. o.
95£ DECRETI PARS SECCNDA. CAUSA XIV. QUJEST. I. 954
C. XXXll. Deeodem. PALEA. j Vnere legnminiim vel "* olerum, el pomis, parvisque
[Item ex Concilio AurelianensiTITT.] pisciculis, cum mediocri cerevisia vicissim ulanlur
*
« Si fur aul Iatro captus*in procda absque "8 et lemperate. Sin auietn a veridicis comprobalur"»
occisione"' potest comprebendi, eltamen"* in- teslibus" 6, qiiod sine odii meditatione se suaque
lerficilur, quia ad imaginem Dei creati el *in* no- liberando diaboli membra interfecerint, et capi non
mine ejus baptizati sunt interfectores eorum qua- poterantTT, pcenitentiam pro homicidio eis.non in-
draginla diebus'" noo intrent ecclesiam'". *Lanea* jiingimus, nisi ipsi voluerint aliquid 'quod* huma-
veste induli ab escis et potibus, *qui* inlerdicli nitalis *est*'facere. At si presbyter est, non depo-
sunt'", a loro, a gladio , ab equilaiu*se" absti- natur; cunctis tamen diebus vita? suae pceiiilenliam
neant. In terlia , quinta feria el sabbalo aliquo ge- agat. »

CAUSA XIV.
GRATIANUS. B C. I. Pro rebus ttansilotiis episcopus ptovocatus
Canonicl ciijusdam ecctesimquwsitonemmoventde non liliget.
ptwdiis; lestes et ftaltibus suis ptoducuni; negoiia- liem ex Concilio Carlhaginensi IV, c 19».
loribut pecuniam crediderunt, ul ex eorum metcibus Episcopus nec orovocatus pro rebus transiloriis
emolumentaaccipetenl. (Qu. I.) Hic primum qumri- litiget.
tur, an lieeat eis sua tepetete? (Qu. II.) Secundo, Gratian. Quia etgo genetalilet perfeclis prohibetur
an illi testessinl audiendi ? (Qu. III.) Tettio,, an il- in judicio conlendere, patel, quod istis non ticet
lud sit usutas exigete? (Qu. IV.) Quarto, an liceat stare coram judice. § 1. His ita respondelur : Pro-
clericis vellaicis a quolibet usuras expelere ? (Qu. V.) hibetur perfecto in judieio slare caplando lucrum,
Quinlo , an eleemosynmde usuris fieri possinl ? (Qu. sed non evitado damnum. Vel aliler : Aiiiid esi sua
VI.) Sexlo, an usutarii pwnileniiamagere valeant, possidere, aliud esl communium procutalotem esse.
nisi quod male acceperunl restiluanl. Canonicinon possidenl sua , quia res Deo ablalm non
sunt alicujus. Utunlur enim rebus ecclesiw, non ttl
suis, sed tanquam ad dispensandum sibi cteditis.
QUJESTIO I. Unde Ptospet in lib. De vita contemplativa : Sacer-
GRATIANUS. C dos», cui dispensaiionis cura commissa est.elc.
Quod aulem sua repelere non possint, facile vide- tequite in causa ejus, a quo pro ingtessu monaslctii
lur posseprobari. Ail enim Dominus in evangelio* : pecuniaexigebalur. Sicut ergo isti non sua possident,
Si vis perfectus esse, vade et vende omnia, quoe ita nec sua repelunt, sed res ecclesim, quqrutn pro-
hahes.etria pauperibus. Quia ergo isli iier perfe- euraiionem gerunt. Similiter quod in judicio prohi-
clionis arripiunt, non ttcet eis sua habere. Mullo benlur contenderesic imelligendum esl, videlicel, ut
etgo minus licet eis repetere, quia non debet repeti non sibi slent coram judice, sed aliis. Aliis autem co-
quod possideti non licel. § 1. ltem* : Si quis vo- ram judice adstitisse, et pro eis judicem interpeltasse
luerit tunicam tuam lollere, et in judicio tecttm con- nonnullos sanctorum legimus. Ili autem non sibi
lendere, dimiite ei et pallium. § 2. Item Apostolus stanl, serf pauperibus , quorttm necessilatibus profu-
in episl. ad Corinthios" : Saecularia igitur judicia tura tepetunl, et ita non ptohibentur stare coratn
si habueriiis, omnino peccalum est in vobis. § 3. judice. § 2. lliud vero Evangelii: Si quis abstulerit
Item Gtegorius*exponens : Omnia niilii licent, sed tibi funicam, elc, non esf prwcipientis, sed exhor-
ego sub nullius redigar potestaie, inquit : Quum D fanris.
mens concepta desideria subsequilur, servire rebus
convincitur, quarum amore superalur.
NOTATIONESCORRECTORUM
•C. XXXII. "Sic in omnibus codicibus, in quibus in codicibus Graliani erant hnec: ef patiier pwni-
esihaec Patea, et apud Burchardum , el Ivonem, et leant", quae videnlur pugnare ciun proxiine se-'
in decretali, ex quibus sunl mulla emendata et ma- quenlihus : pmniientiampro homicidioeis non injitn-
gni ponderis. gimus. Reslitutus aiitem est locus ex ccieris collu-
w Etcapi non poletant : Loco islorum verborum etoribus.

QufST. II. C.XXXH. '"Imoex pcenit. Rom., ex quo recte "« allegalur c 2, X, de homic— Reg. 1. l,c. 44.
Burch. I. 11, c. 60,1. 19, c 5. rvo Deor. p. 15, c 46. ef absque : Edd. Nor. Ven. I, II. Lugdri. Par.
— desiri. in. Ed. Arg. ..'T*occasione : lyo. — Ed. Bas. "° add. : ti : Edd. Arg. Bas. '»' add. : pwni-
tentiw subjaceant : Edd. coll. o. '** in eccl. : eaed. '** sinl : Edd. Par. Lugdd. '** ef ; Kdd.
coll. o. '*' cornprooaniur : Edd. Arg. Bas. Nor. Ven. I. '»» abest ab iisdem pr. Bas. *.*ita in Edd.
coll. o.
CAUSA XIV. QU*ST. I. * Mallh. c. 19, v. 21. ' Mstllh. c. 5, v. 40. * 1 Cor. c. 6, v. 4. *
Moral. I. 5, c. 3. = C. 1. * Statutt. eccl. aiit. c. 8. — cf. ad Dist. 12, c. 9. — Coll. tr. p. p. 2, t. 1S,
«. 18. *cf. C. 1, q. i, c 9.
955 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA XIV. QUJEST. II. 956
Onde Augustinus ait lib. XIX contta Faustum. \ Unde Paschalis II. Guidoni, Archiepiscopo Viennetisi,
c. 25 « : aposlolicmsedis Legato scribil, rfrcens':
C. II Peccat, qui ultta debitum exigil, non qui stbi C. I. Clerici pro sua ecclesia leslimonium fette pos-
debila teposcit. sunt.
Quod debetur, etsi benigne dimittiiur', non ta- Super prudentia tua plurimum admiraniur, quod
men inique repetitur. Peccat autem qui exigil ultra in negolio R. Slephani clericorum ipsorum acceptare
debitum, ideoqne lex modum figens* poenam talio- nolueris testimonium. Diversae namque sunt* species
nis insliluit. Sed tu eo longe es a peccato injusti caiisarum, nec in omnibus causis crimina agitan-
exactoris, quo omnino non exigis debiium, ideoque tur. In criminibus siquidem aocusatorum et testium
bonus magister' ait : Qui te percutit in unam illa districtio ' observanda est, qute in canonibus
maxillam, ptmbe ei et alietam, praeserlim ne coga- continctur, ne qui ad probatioiiem domestici assu-
inur et ipsi reddere debitum ab eo, qui nullam ha- manlur. Celerum, in possessionum vel hujusmodi
bet debilum. negoliis hi polissimum assumendi sunl, qui eadem
Gratian. Sic et celera accipiat. negolia tractaverunt, de quorum audiiu et visu hoe-
C. III. De eodem. sitaiio esse non debeat. Si ergo iidem clerici idonei
Item in lib. de tancta virginitale i>c. 14 el 15. '• „ sunl ad asserlionem causae illius, nullalenus remo-
Quisquis praeceplis non oblemperat, reus est et veantur *, sed, sicul aliis literis deliberatum esl,
debitor pcense. Et pauto posl: % 1. Praecepto Dotnini inler S. Joannis el S. Slephani canonicos lis illa
non obedire peccatum est; consilio si uli nolueris, plenius decidattir.
minus boni adipisceris, non mali aliquid perpetra- Gralian. Potesf etiam intelligi aliter. Domestici nd
bis. ltem Hieronymus " /if>./. conlra Jovinianum : prnbalionem non admitlanlur, ul pro his videlicei,
{ 2. Quod praecipitur imperalur ; quod imperalur quorum sunl domestici, lestimonium fetanl. Hi autem
necesse est fieri; si non fiat ", poenani habet. Et (sicut supra de acioribus dictum est) non pro dome-
infra: § 3. Ubi consilium dalur, offerentis arbilrium sticis, sed pro Ecclesia, quw materest omnium paupe-
esl; ubi praeccptum, necessilas est servientis •. rum, testimonium dicant. In conficiendis autem in-
slrumentis swcularium negotiorum ptesbyteti non
vocentut ad leslimonium, seri, si casu conlractui
QUJESTIO II. eos inlerfuisse contigeril,jubente episcopolestimonium
GRATIANUS. dicant.
De eo aulem, quod qumtitut, an de suis ftvttibus Unde in Synodo habita Romm ab Eugenio Papa H.
Q slalutum esl, cap. 3 * :
esles ptoducete possint, multis auctoritatibus videlur
C. II. /n cotificiendisinstrumenlis sacerdotes ad testi-
csse prohibitum. Leges enim lam sacrotum canonum nwnium nonvocenlur.
quam swcularium principium prohibent adversus ali- •
Quanquam sacerdolum testimonium credibilis
quem testem de sua domo produci. Contra se enim habealur, tamen ipsi in T saecularibus negoliis pro
quisque teslari potest, pro se vero minime. Quia ergo testimonio * aul conficiendis instrumentis non ro-
itli producunlur, ut pro te ipsis testtmonium (erant, gentur, quia eos in talibus rebus» esse non eonve-
(non enim utiliialis sum ecclesimse penilus immunes nit. Si autem b eventn * aliquo causae interfuerint,
arbitrantur futuros), patet, quod eorumvox in talibut el aliquid viderint vel audierint, ubi nullae idoneae
non esl audienda. Sed distinctio hmcei lesiium exami- saeculariura inveniantur personae, ne verilas occul-
nalio in criminalibus causis servanda esl; in civilibus letur, et malus ut bonus aestimelur in provideniia
autem non usquequaque. In eriminaii enim causa non proprii episcopi sit, ut aut coram se el competen-
licet testem depropria domo produci, in civiti autem tibus judicibus, aut aliler honorifice veritalem atlol-
ptmlaiis Ecclesiwlicel. lanl".
NOTATIONESCORRECTORUM.
CAUSAXIV. QU^ST. I. C. II. »In aliquot veiu- D e Serwienris; Sequebantur hsec verba : ut obediat,
stis exemplaribtis capitulum hoc conjuncium est tel imperanlis, ut ei obediatur *, quoe sunt expuncla
superiori, et conlecluin est ex verbis B. Augustini, auctorite codicum vetustorum et originalis.
lib. 19, conlra Fauslum , c 25, hinc inde acceptis, QU.EST.II. C. II. • Pro testimonio : Sic est emen-
et interdum etiam immulaiis. Quare praestat inte- daluin ex conciliis Eugenii II. el Leonis IV. et Po-
grmn illud caput perlegere. lycarpo. Antea enim legebatur : pro conficiendit in-
C. III. b Virginiiate: Reslituta est citatio ex situmtntit ad itstimonium non togtnlut".
Polycarpo. Anlea citabatur : ex sermone, Domini in b Si autem : In conciliis ipsis el Polycarpo lege-
monte. Sic etiam § Quod prmcipitur, reslilutus est tur : Si enim eventm causm aliquid viderint.
B. Hierouymo.

QVJEST.I.'» C. II. T remiffiiur: "Edd. coll. o. • fingens : Edd. Ven. II. Lugdd. II, III; • Malth. c. 5." v. 59~
— C. III. Polyc 1. 1, t. 24. Gregotius in ep. ad Jovin.: Edd. coll. o. '* faciat: Ed. Arg. ita in
E.l.l. coll. o. exc Bas., in leg. : serti. vel cooperanlis.
QU*ST.II. C. I. »Legitur haecep. (data Troise VI, cal. Senl. Ind. VIII), inter acta concilii Trenor-
ciensis hab. A. 1115. ' desid. in Ed. Bas. * disfitictio ; Edd. coll. o. * repellantur : orig. = C. II.
• bab. A. 826. • credibite; Edd. coll. o. T in ipsis : eaed. **ita in Edd. coll. o. • tal. reb. interette :
eaed. ' Si tnim eventw cautw aliquid videritu aut audierint : orig. '• testificentur: Edd. coU. o.
tjtl DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA XIV. QU^ST. IV 958
QUESTIO III. A cum requiral; odlanium, ul bilam *»sibi procuref
ad alium, ul poma sibi adornel.
GRATIANUS.
C. IV. Quando amplius quam debelur exigilut, usuta
Quorf autem prmter summam emolumenta sectari esl.
sif usurat exigere,Augusiini auctorilaie probatur,qui ltem ex Concilio Agalhensi ".
in Ptalmum XXXVI. ad vers. t Tola die > sctibit Usura est, ubi amplius requiritur quam '* datur
dicens ': Verbi gratia, si dederis solidos decem, et amplius
C. I. Qui plus quam dedetit accipit, usutas expetit. quaesieris, vel dederis frumeuii modium unum, et
Si fceneraveris homini *, id est muluam 'pecu- super aliquid exegeris.
niarn luam dederis, a quo 'aliquid* plus quam de- Gratian. ilcce evidentet ostenditut, quod quicquid
disti exspectes 'accipere*, non pecuiiiam solam sed, ullta sortem exigitur usura est.
aliquid plus quam dedisti, sive illud trilicum sil,
sive vinum, sive oleum, sive quodlihet aliud, si plus QUJESTIO IV.
quam dedisli exspectas accipere, foenerator es, et in GRATIANUS.
hoc improbandus, non laudandus. Quod vero nec clericis, nec laicis liceat usuras exi-
C. II. Quidquid supra dalum exigitur, usura est. B gete, ptobalur aucloritate Gelasii et aliorum.
llein Hieronymus super Ezechielem, lib. VI. ad Ait eittmGclasius Papa, scribens episcopis ' per Luca-
c. 18 *. niam et Sicitiam, c. 17 :
Putant quidam usuram tantum esse 111pecunia. [C. I. A quwsiibus negotiationis clerici abstineant.
Quod praevidens ScriDlura divina omnia rei aufert Clerici *aul*ab indignis quaeslibus noverint absli-
superabundanliam, ut plus non recipias quam de- nendum, et ab omni cujuslibet negotiationis ingenio
disli. Item ibiiiem: § 1. Alii pro pecunia fcenerata vel cupiditate cessandum, *aul*,in quocunque' gradu
solenl munuscula accipere diversi generis, el non sint 'positi*, si cessare noluerint a, mox &* clerica-
intelligunt usuram appellari 'et superahundanliam libus oflieiis abstinere coganlur.
quidquid illud est, si ab eo, quod dederint, plus ac- C. II. Excommunicentur ministri, qui (wnerantur.
ceperint *. Ilem ex Concilio Arelatensi \„quod confirmavit Papa
C. 111.Quidquid sorti accedil usura est. Silvester, c. 12 *.
Item Ambrosius in lib. de Tobia, c. 14 T. Ministri', qui fceneranlur, placuiljuxia formam
divinitus datam eos a commiinione abstinere. .
Plerique refugienles praecepta legis quum dederint
C. III, Qtii volunt esse in cleto a studio negolialionis
pecuniam negotiatorrbiis, non in pecunia usuras abslineanl.
exigunt, sed de mercibus eorum tanquam usurarum " Ilem ex Concilio Tarraconensi, c. 2'.
emolumenta percipiunt. Ideo audiant quid lex * di- Canonum stalulis firmatum est, ut quicunque in
cat: Neque usuram, inquit, escarum accipies, neque clero esse volueritemendi vilius velT vendendi carius
omnium rerum. (Ilem paulo posi): § 1. *El' esca studio non utaiur.
Quod "certe* si voluerit exercere,
usura esl, el veslis usura est, et quodcunque sorti cohibeaiur a clero.
accedit • usura est; quod *• velis ei nomen imponas, C. IV. Alienetut a clero usuras aul
superabundanliam
usura est. Item paucis iitletjectis : § 2. Si quis in- exigens.
staurandum convivium putat ", ad negotiatorem Item ex Concilio Marlini Papae, c. 62 *.
mittit, ut absynlhiaci » cupellam sibi gratis deferat, Si quis oblitus limorem Domini, el sanctam *
ad cauponem dirigit, ut Picenum vinum aut Tyria- " suttm non
Scripturam quae dicil ": Pecuniam

NOTATIONES CORRECTORUM.
Qu£st. III. C. III. «•Absynthiaci: De hoc vino, Alcialus parer. lib. 7. cap. ult.
quod tardam coctionem accelerat, ideoque instauran- QU^GST.IV. C. I. a Si cessare noluerinl : Haec
dis conviviis aplum est, meminil Dioscorides, lib. 5. non suni in epislola ", neque referunlur supr. di-
c. 49. Lanipridius de Ileliogabalo inquit : ef rosato D stincl. 88. c. Comequens, sed non sunt expuncla
atque absynlhio vulgus ad bibenduminvilavit. De hoc ob glossam.

QUJ2ST.III. C. I. * Ivo Decr. p. 13, e. 17. Pelr. Lomb. Sent. I. 3, dist. 37. ' hominem : Edd. coll. o.
pr. Lugdd. II, III. .».«muiuum ;lvo. — si mutuo : Edd. coll. o. = C. II. * IvoPan. 1. 3, <:.160. Decr.
p. 13, c. 18. Pelr. Lomb. ib. • scripturam appellare: Edd. coll. o. * reacceperint: eaed. — Ivo Decr.
= C. III. T Ivo Decr. p. 13, c. 26. » Deut. c 23, v. 19. * accidit : Ed. Arg. '» ef quod : Edd.
coll. o. " pufef: eaed. pr. Lugdd. " vulvam: lvo."— Ed. Bas. = C. IV. " Imo ex Cap. Reg. Franc.
1. 1, c. 119. — Reg. 1.1, c, 284. Burch. 1.2, c. 126. lvo Pan. I. 5, c. 161. Decr. p. 6, c. 200. **quam
quod : Edd. coll. o. *
QU^ST. IV. C. 1. scr. A. 494. — Ivo Decr. p. 17, c. 28. — cf. c. 2. D. 88. ' add. : vero ; Edd.
coli. o. * nequeap.lv. ' desid. in Coll.
Hisp. et ap. Iv. = C. II. » hab. A. 314. — lvo Decr. p. 13,
c. 10. « De ministris : Coli. Hisp. = C. IIL • hab. A. 516. — Reg. 1. 1, c. 226. Burch. I. 2, c. 122.
lvo Decr. p. 13, c. 13, p. 16, c. 197. T«f; Edd. coll. o. =C. IV. * c. 17, conc. Nic. ex interpr. Mar-
tini Brac. »sanetarum scripturarum dicunt: Edd. o. " Psal. 19, v. 5. " Qui pece, : Coll Hisp.—
Edd. o.
950 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA XIV, QUiEST. IV. »60
derfif ad usuram, post hanc cognilionem magni con- A est '* : Qui pecuniam suam non dedit aa usuram,
cilii i foeneraverit et centesimas " exegerit, aut ex *fcenerantes centesiinas exigunt*, statuit hoc *• san-
'*
quolibet negotio turpe Iucrum '* quaesierit, aut ctum concilium, ut, si quis invenlus fuerit posl hanr
per diversas species viiii, vel frugis, vel cujuslibet definitioncm usuras accipere, vel ex quolibet tali
rei, emenrio vel vendendo aliqua incremenia susce- negotio lurpia lucra sectari, vel etiam species *»
perit, de gradu suo dejectus '" alienus habeatur a frumeniorum ad sescuplum dare, omnis, qui tale
clero. aliquid conatus *T fuerit ad quaestuni, dejicialura
C. V. Pro pecttnia, quam clericus muluo dedit,justo clero, et alienus ab ecclesiastico babeatur gradu.
prelio species accipere potest. C. IX. Turpe lucrum sequitur, qui minus emit, ut ptus
ltem ex Concillo Tarraconensi, C. 3 ". i vendat.
Si quisclericus solidum in necessilale praestitent, Item Jitlius Papa d **.
hoc de vino vel frumeiito accipiat, quod mercandi Quicunque tempore messis vel vindemioe non ne-
causa temporestatuto decrelum fuerilvenundari.Ce- cessitate, sed propler cupidilatem comparal anno-
ierum,si speciem non habueril necessarium,ipsum, nam vel vinum, verbi gralia de duobus denariis
quod dedil, sine ullo augmento recipial. comparat niodium unum, et servat usqtie dum ven-
C. VI. Clericus non accipiat plus quam commo- B datur ** denariis *° quatuor, "aut sex*, aut amplius,
davil. hoc lurpe lucrum dicimus.
ttem ex Concilio Carlliaginensi III, c 16". C. X. Rapinam facit qui usutam accipit.
Nullus clericoruin ampiius recipiat '• qnam "cui- Ilem Ambrosius in libro rfe bono moriis, c. 12.
quam'accommotiaverit '"; si pecuuiam, pecuniam Si quis usuram acceperit, rapinam fac.it, vila non
accipiat, speciem '• eandem ", quaniam dederil ", vivil.
accipial, et" quidquid aliud tantum, qiiantum de- C. XI. Non minus crudelis est qui pauperem itucidat
deril »*,accipiat. fmnore, quam qui divili aliqua rapit.
C. VII. Eriam taicis usura damnabitis esl. Item Augiistinus ad Macedoinum.ep. LIV *'.
llem Leo Papa, episf. c. 3 ". Quid dicam de usuris, quas etiam ipsoe leges et
Nec hoc quoquc proeiereuiiduin esse duximus, judices reddi jubenl? An crudelior est qui sublrahit
qtiosdam "lucri lurpiscupidiiale captos usurariam aliquid vel eripil divili, quain qui trucidat pauperem
exercere pecuniam, el foeuore velle ditescere. Quod fcenore? Haec alque liujusmodi male utique possi-
nos *T, non ** dicam ", in eos, qui sunt in clericali dentur, el vellem ut restituerentur, sed non est quo
officio *° conslituii, sed et in laicos cadere, qui " judice repetantur. Jain vero *si*prudenter intuamur
Ctiristianos se dici cupiunl, condolemus. Quod C qnod scriptum *' esl: Fidelis " hominis tolus mun-
vindicari acrius in eos, qui fuerint " confulati, dus divitiw sunt **: infidelis autem nec obolus, nonne
dccernimiis, ul omnis pecctndi opportunilas adi- omnes, qui sibi videnlur gaudere "licile* conquisitis,
*» possidere convincimust
matur. eisqite uli nesciunl.aliena
C. VIII. Ejicianlut a cleto lutpia lucta sectantes. Hoc enim cerle alienum non est, quod jure possi-
llem ex NicaenoConcilio, c. 17 *•". delur, hoc autem jure *°, quod juste, et boc juste
Cuoniam mtilti clerici avaritiae causa turpia lucra quod bene. Omne igitur, quod male possidelur,
seclanles, oblili sunl divini praecepli, quo dictum aiienum est; male auiem possidet qui male ulilur.
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. IV. i> Magni concilii: Sic loqtiilur Marlinus colleclione Isidori.
Bracarensis, quoniam banc senienliam accepit ex C. IX. d Caput hoc apud Burchardum et Ivonem
capiie 17. concilii Nicaeni,quod ciiaiur infra ead. c p.6. c. 201. et in Panormia citatur ex decrelis Julii
Quoniam, et in duobtis vetuslis Gratiani exemplari- Papie usurariis missis. Vernm idem Ivo parl. 15.
bus post hoc coniinuo illud suhjungitur. cap. 21. cilal cx Capitularibus, quorum lib. c. 131.
C. VIII. « Snpra dist. 47. bic idem canon afferlur D habelur.
ex versione Dionysii, qui nunc ex prisca, quaoest in

QU*:ST.IV. C. IV. '•vel eenlesimam : easd. " add. : inhoneslo : Ed. Bas. '* lurpia lucra : Coll. Ilisp.—
lurpi lucri : Edd. o. " deposilus : Coll. Hisp. = C. V. '» hab. A. 516. — lvo Pan. "1. 5, c. 159. Decr.
p. 6, c 369, p. 15, c 14. —in Edd citatur : ex eodem, i. e. concilio Marlini. = C. VI. hab. A. 397. —
Reg. I. 1, "c. 230. Burch. 1. 2, c. 124. Ivo Pan. I. 3, c. 138. Decr. p. 6, c 198, p." 13, c 9. '» accipiat :
Edd. o. commodavit: eaed. *• si spec. : eaed. — Coll. Hisp. Ivo Burch. add. : speciem : Edd.
Arg. Bas.j—Coll. citl. " dedil : Edd. coll. o. " quae sequuntur omissa sunt a Reg., Burch. et lv.
Decr. •* derfif : Erid. coll. o. = C. VII. " Ep. 4, scr. A. 444. Ed. Baller. — Btirch. I. 2, c 123. lvo
Decr. p. 6, c.65. Polyc. 1. 4, t. 31. " esse quosdam, qui exercere (exercenl; Ed. Bas), votunt: Edd. coll. '*•
o.
" nos.irf non.: eaed. *» add. : tantum : eaed. Nor. Ven. 1. »» dicemus : Edd. "coll. o. or-
pr. Arg.
dine; eoed. " et qui : Ed. Bas. " fuerint: Edd. Bas. Ven. II. Lugd. Par. = C. VIII. hab. A. 325.
— supra D. 47, c. 2, et in Coll. ib. allegatis refertur ex Dion. '* Psalm. 14, c.7. '* desid. in Ed. Bas.
*' in Grmcis dimidias centesimas 3T commenius : ib. —
speciesfruqum : orig. m Cod. Quesn. ed. a Ball.
Coll. Hisp. = C. IX. »»Imo ex Capit. Fr.'l. 1, c. 125.— Reg. 1.1, c. 287. Burch. I. 2, c. 127. lvoPan.
1. 3, c. 161. Decr. p. 6, c. 201, p. 13, c. 21. "iienunf/etur ; Coll. cilt. — venundare possit ;orig. *° con-
tra denarios ;ib. =C. XI. *' scr. A. 414. — ep. 153. Ed. Maur. — Ans. 1. 11, c. 112. Polyc I. 6.
'* dit't'fiarum etl:
t. 20. "Prov. c. 17, v. 6,ep. LXX. " Fideli homini, infideti: Edd. coli. o.
Ed. Bas. *• alienum : Edd. coll. o. »• add. : posstrfefur: eaed. pr. Arg. Nor. Vcn. I.
 961 DECRETI PARS SECUNDA.CAUSAXIV. QU^ST. V. flt»
Gratian. Porro, a que usutm exigendm sint Am- A dedero. Unrie enim illi nihil boni agnnt, mercedem
brosius leslalut, dicens in libto de Tobia, c. habere poiero, *si ego eleemosynas deriero. Eiiam in
15. *T: hac re parcat unusquisque animoesuse *, quia hiijiis-
C. XII. Ab ilto usutam exigere possumus, cui modi cogiiatio ex • diabbli calliditate suggeritur.
jurencrcemus, Nslin 'etiatii'si toluni tribuat paiiperibus, quod
Ab Illo usuram cxige, cni inerilo nocere desi- abstulerii '•, addit polius peccaia " quam minuat.
deras^ cui jure inferiintur arma, huic legitime in- C. IV. De odem. PALEA".
dicantur ** usurae; qiiem belio vincere 'facile* non [Item liieroniiiius ".J
potes, de hoc cilo poies centesima vindicare le". Ab < Nemo, qui rapit, moriens, si habet unde reddat,
hoc usurani exige, quetn non sit crimeii occidere. salvaiur. Si eos, qiiorum fuit, invenire tioii poteril,
Sine ferro dimicat.qui usurain *»flagitat, sine glariio ecclesiaevel pauperjbus. tribiiai. i
se de hoste ulciscilur qui fueril usurarius exaclor C. V. De eodem. PALEA.
iniinici. Ergo ubi jus belli, ibi 'etiain* jus usurae. [Item Ainbrosius ".]
< Hapinam emere non licet, nisi ea '* interilione,
n ul cui est ablala reddatiir. i
QUJGSTIOV. C. VI. Furtunt commiiiit qui invenium non reddit.
GRATIANUS.
llem, Aiigusiinus in lib. L. Ilomiliarum, hom. 9 '*.
1. Pars. Quod veto eleemosynmnon sinl faciendie Si quid invehisli, et non reddidisti, raptiisti,
tx (wnote vel usutis, nec ex quolibet male acquisito,
quaiilum potuisti fecisli. Qnia plus noii invenisli,
Aiigiistinus lesialut in libro de verbis Domini, ideo '• noii plus rapuisti. Qui alienuih negat, si
serm. XXXV' :
posset el tollerel. Et paucis inlerjeciis: § 1. Deus
C. I. De itsuris eleemosynmfieri non possunl. cor interrogat, non uiaiiuin.
Noliie velle eleemosynas facere de foetiore et
nsuris. C. VII. Qui rfe reous concessiset bette qumsitis elee-
mosynam impendii, ilta plucei Deo.
C. II. Oblalio rfe rapina reprobatur a Deo. Iiem Gregorius lib. VII, episi. 110, ad
Item Ecclesiastici c 34 *. Syagrium* ".
Immolans ' ex iniquo oblalio est maculata. Et Eleemosyna 'redeintotis nostri octilis illa placet,
infra : Dona iniqtiorum non prohai allissimns, nec quaenoir ex illicitis *rebus*et iniquitaie congeiitur,
respicilin obla(ioiies*iiiiquori)in, nec in muililuriiiie sed quoe de rebus concessis et bene acquisilis iin-
sacrificioruin eorum propitiabilur peccatis. Qui Q i peiidilnr.
offerl sacrificium de substanlia paiiperuin *, quasi 6 C. VIII. Peccat qui rem inventam non reddil.
qui victiinat filium in conspcctu patris siii. Panis Iiem llieronymus in lib.:Levilici '*.
egentiurn vita patiperisest. Qui riefrauriat illtimlioiuo Mtillisine peccalo putant esse, si alieuum, quod
*
sanguinis esl. Qui aufert in sudore panem, quasi invenerinl, leneant, etdicunt.: Deus mihi'dedit, cui
*
qui occidit proximum. Qui eflundil sanguiiiem, el Iiabeo reddere? Discant "e.rgo*pecCatum hoc esse
qui fraudem fac.ilmercenarioT, fratres suiil. simile rapinoe, si quis inventa non re.ldat.
C. III. iVonesf aliquid rapiendum diviiibus, C. IX. Bonus usus non juslifical injutte quwsita.
uldelur egenis. ltem Augustitiiis lib. de bono conjugali, c. 14.
liem Augustinus in lib. L. Homitiarum, hom. 1 *. Neque eiiim si agris inique'9,ac perperam invasis
Forte aliquis "hoc secum" cogitat ct dicil; Multi ila quisque *° uiatui, ul ex eorum fructibus larga»
sunt Chrisliani divites, avari, cupidi; non habebo eleemosynas faciat, ideo rapinam justilicat. § 1.
peccalum, si suum illis abslulero, et pauperibus Neque»' si alius " ruri paterno, vel juste quaesito
NOTATIONESCORRECTORUM.
QU,EST.V. C. IV ». Haecel sequens Palea absunt C. VII. b In epistola B. Gregoru verbis hnjiis
a plerisqtte vetustis, etiam in quihus ceierae esse capitis praeponuiilur verba capitis Non est puianda,
solent. ln una autem habenlur supra, ead. q. 4, supra 1, q. 1.
post c. Si quis usuram. D

QIUEST.IV. C. XI. *TIvo Decr. p. 13, c 27.=C. XII. '»inferuhtur : lvo.—air/eranftrr ;'Edd. coll. o.
"****'
ItSUVQS l fiil&flr
QCEST. V. P.I.C.I. »Ivo Decr. p. 13,c. 16. = C. II. * Eccl. c 34, v. 21,25—27. ' Immolantis : orig.
* oblaiionibus ; Edd. coll. o. • pauperis : eaed. ' idem esl
quasi : Edd. Arg. Bas. T necessario : •Edd.
ciill. o. = C. III. *lmo incerlus auctor, qui serm. 178. Augustini (Ed. Maur.) sluduil iiiiilari. ei :
Edd. Lugdd. II, III. — a : Edd. rell. »• abstulerat : Edd. coll. o " : eaed.= C. lY. '*
peccaium
Caput incertum. = C. V. " Caput aeque inCertuin. '* desid. iti Edd.Nor. Veii.,1, II. =C. VI. '" cf.
ad.c. 3. -Poiycl. 3, t. 16. " ideo — rap.: desid. in Edd. Arg, Bas. Nor.,= C. VII. " Ep. 106,
(scr. A.599), 1. 9. Ed. Maur. — Ans. 1. 5,c. 31. Ivo:Pan. 1.2, c. 191. Polyc. 1. 2, l.1,=C. VIII. «»Imo>
ex Origenis horri. 4, in Levil. = C. IX. " add.: injuste : Ed.*Bas, *° aitisanam x Edd. Lugdd. II, III.
4 add.: «nim : Ed. Bas. "
aliquos : ib.—atias: Edd. rell.
965 DECRETl PARS SECUNDA. CAUSA XIV. QU-rEST.V. 964
avarus Incumbat, ideo culpanda est juris civilis A C. XII. ATonlicet aitena rapere exemplo Israelilanm
spoliantium AHgyptios.
regula, qua**possessor lcgitimtis faclus est. § 2. Nec
tyrannicae faclionis pcrversilas laudabihs eril, si Dixil Dominus ad Moysen*T: Petat vir a proximc,
regia clementia lyraunus '* subdilos traclet. § 3. et mutier a proxima, tiasa aurea ef atgentea, tt
Nec viluperahilis ** ordo regiae polestalis, si rex vestem. Non hinc quisquam sumendum exemplum
crudelitate tyrannica saeviat. Aliud est namque pulare debet et exspoliandum isto modo proximuin.
injusta poteslate juste velle uti, et aliud est justa Hoc enim Deus jussil, qui noverat quid quemque
polestale injuste velle utl *. pali oporteret '*. Nec Israelilae furtum feceruiit, sed
Deo jubenti ministerium praebuerunt.
C. X. Cum alteriut delrimento alteri tubvenire III. Pars Gralian. Item objicitut; Aliena tapete
non licet.
non est contta ptwceptum; nullo siquidem Dei man-
Ilem Ambrosius lib. III, de officiis, c. 9. dalo rapina videlur prohibita. Sed nomine furli omnit
Denique, si non potest subveniri alteri, nisi aller illicila usurpatio rei atienw intclligitur.
lxdalur, commodius est neutrum juvari quam Unde Auguslinus in eodem lib. quwst. 71 " :
gravari alterum. Ideoque in causis pecuniariis inter-
venire non est sacerdotis ", in quibus non potest " C. XIII. Majoris pwnwest violenter atiquid eripere,
quam furari.
fieri, quin frequenter laedalur alter, qui vincilur, Poenale est occulle auferre: multo majoris poenae
quoniain intercessoris beneftcio se viclum arbilratur. est visibiliter eripere. Auferre ergo nolenti, sive
Sacardotis est igilur nulli nocere, prodesse velle occultc sive
palam, habet praeceptum suum. Furli
omnibtts; posse autein solius Dei est. enim • nomine bene intelligilur omnis illicita usur-
palio rei alienae. Non enim rapinam permisit qui
C. XI. F.leemosynmet sacrificia non placent Deo, furUun prohibuit, sed ulique furti nomine in lege
qum offeruntur ex scelere.
Veleris Teslamenli el rapinam intclligi voluit. A
ltem Grcgorius in Regesto, lib. VII, lndict.H,
126. Reccaredo ". parte enim toium significavit **, qiiicquid illicile
epist Regi reruin proxiini *' auferlur *'.
Scriptinn est " : Victimm impiotum abomina- Gratian. His aucloritatibus probutur, quod neque
"
biles Deo : t-ora justorum placabilia; ncque eniin ex rebus inventis,
" neque ex male conquisitis eleemo-
in omnipotenlis Dei judicio quod "dalui*, sed a synam quisquam facere
potest.
quo dalur inspicitur. Hinc est enim qiiori scriptum IV. Pars, § 1. Sed Augustinus conlra lestalur ttrm.
"
est f : Respexit Dominus ad Abel, et ad munera
" XXXV, de verbisDomini dicens*':
ejus; ad Cain aulem et munera ejus non respexil. C XIV. De male acquisitis bonum fieri poiest.
Dicttirus quippe, quia Dominus respexit ad munera, habelis **de malo , facite inde bonum. Qui
Quid
praemisit sollicite, quia respexit ad Abel. Ex qua re non habelis demalo, nolite acquirere de malo. Eslo
patenler oslenditur, quia non offcrens a muneribus, bonus lu, qui bonum facisde inalo, el quum coeperis
sed munera ab offerente placueruiitd, Dona " quippe
non nec in obla- aliquid boni facere de malo, noli remanere tu malus.
iniquorum probat allissimttt, respicit Nurami lui convertunlur in bonum, lu *' aulcm
tionet '* eorum, nee in niu/liturfine sacrificiorum remanes *• malus ?
eorum propitiabitur peccatis. Iletn : Longe3* est
Dominut ab impiis, et orationes juslorum exaudiet. Graiian. Sed hoc muttipliciter intelligitur. Facil
II. Pars. Gratian. Contra in Exodo legilur, quod enim de malo bonum qui reddit quod ilticite abslulit.
filii Israel, exituri de jEgypto, a vicinis suis acce- Nomine etiam muli cura tl solticiludo morlalium
perunl mutuo vaso aurea et argentea, ex quibuspostea exprimitur. De malo ergo bonum facit qui puupe-
adificaverunt tabernaculum Domino. His' respondet ribus dispensal quod cum tabore et solliciiudine ac-
Augusiinus in lib. qumst. Exod. quwsl. 39 ". 0 quisivit, juxta illud evangelii*' : Facile vobis amicos
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. IX.« Velleuti: Post hsec verba apud R. Au- gustini, licet mutalo orationis duclu; qiiae autem
gusiinum seqnitur cap. Concubinw, infra, 32, q, 2. antecedunt apnd ipsum non sunt inventa. Inieger
C. XI. d Ptacuerunt: Hucusque B. Gregorius, locus B. Atigustini de furto et lncechia habetur
sicul supra 3, q. 7, c In gravibus, esl notalum. infra 52, q. 4, c. Meretrices.
C. Xlil. • runi enim : Haecsunt verba B. Au-

QUJSST. V. C. IX. " furannide : Edd. Arg/ Nor. Ven. I, II. '* tytannos : Edd. coll. o. pr., Par. Lugdd.
" vitupetetut : Edd. coll. o. = C. X. " sacetdotale : esed.= C. XI. " Ep. 122, (scr. A. 599) 1. 9. Lil.
Maur. — cf. C. 5, q. 7, c. 5. ««Prov. c." 15, v. 8. "add.: sunf : Edd. co 1. o. qutd : ea:d T Gen.
»*
5. '' Deus : Edd. coll. o.
c.4, v. 4, »' add. : ad : eaed. '» Eccl. c. 34, v. 23. o6/afioni/-us: Edd.
coll. o. Prov. c. 15, v. 8. P. II. "Burch. I. H, c 53. Ans. I. H, c. "107. lvo Decr. p. 13, c. 2.
= C. XII. "Exod. c 11, v. 2. "oporreaf : Edd. coll. o.—P. M. Burch. ib. c. ^4. lyo ib.
*• stgntficata-qwcqwd
c. 3. Ans. ib. c 9. Polyc. 1. 6, l> 16. Pelr. Lomb.*'Sent. 1. 5, disl. 37. = C. XIII.
tmfetlut : Burch. *' desid. in Edd. Arg. Bas. aufetatur : eaed. — P. IV. *' Ivo*T
Decr. p. 13, c. 16.
= C. XIV. " add. : aliquid : Edd. coll. o. *' ef lu : eaeri. *• remaneas : Bohm. Luc c. 10, v. 9.
 965 DECR I PARS SECUNDA. CAUSA XIV. QUJEST. VI. 966
de mammona iniquitatis. Vel ex malo acquiriiur• A rapinis, calumniis, oppressionibus, ihvasionibus "
quod ex tutpi causa possidelut, veluti quum mallte- ahstiileril, reddenda potius quam donanda censemus
maticus ex atte, quam docel, vel ex fulurit, quw: Zachaei **publicani evangelico exemplo.
prwnunciat, nonnulta lucratur. Quw vero de malo sic
acquiruntut in bonum possunl convetli. De peccato' QILESTIO VI.
etiam altqua nonnunquam acquitunlut, quw pau-
GRATIANUS.
petibus jusle erogantur. I. Pars. Qttod vero pwnitentia agi noit possit, hisi
Vnde Auguslinus ad Macedonium, epist. LlV »: res aliena reddatur, testatur Au ustinus ad Mace-
C. XV. Quw male acquirttntur aliquando bene donium, epislola LIV ':
possum expendi. C. I. Pwnitentia non agitut, ti uliena res non
Non sane quicquid ab invilo sumitur injunose ' restiluatur.
aufertur. Nam plerique nec medico volunt reddere Si res aliena,propter quam peccatum est,quiim
honorem suum, nec opirario mercedem; nec reddi' non reddilur, non agitur pcenitentia,
possit
tamen haecqui ab invito accipittnl *', per injuriam1 sed
fingilur*. Si autem veraciter agitur, non remit-
accipiunl *°, quae polius per injuriam non darenlur. liiur peccatum, nisi restituatur ablatum; sed *, ut
" B
§1. Sed non ideo debet judex vendere justum' dixi, *quttm* resiilui polest. Plerumqtie cnim qui
judicium, aut leslis veruin leslimonium, quiavendit aufert amillit, sive*a!ios* patiendo malos sive ipse
advocafus justum patrocinium , jurisperitus verinn' malevivendo, nec aliud habel unde restituat.
§1.
consilium. 111 i enim inter ulramque partem ad exa- Huic cerle non
possumus dicere, redde quod abstu-
tnen adhibentur : isti ex una parte consistuni.
listi, nisi quuin habere credimus et negare. Ubi *
Qiium auiem judicia et teslimonia, quoenec justa' quidem * si aliquos sustinet crucialtts a repetente a,
nec vera vendenda sunt, iniqua et falsa venduntur,' dum existimalur habere
quod reddal, nulla ' esi
nuilto sceleratius utique pecunia sumilur, quia sce-
iniquiias, quia, etsi* non est unde reddat 0 ahlatam
lerate eliam, quamvis a volcritibus, dalur. llle1
pecuniam, *merito*tamen dum eam per molestia*
tainen solet 'tanquain* male sibi ablalam pecuniam1 reddere '• compellitur, peccati, quo malj
corporales
repelere, qui justum judicmm emit, quoniam venale ablata est, pcenas luit. § 2. Scd inhumarium non
esse non debuit. Qui vero pro iniquo judicio dedil, est etiam
pro talibus inlercedere, 'tanquam pro
vellet quidein repelcre, nisi limeret vel puderet reis criminum*, non ad hoc, ut minime restitiiahiiir
einisse. § 2. Sunt alioe personoe inferioris Ioci, quae aliena, sed ne frustra homo in hominem saevial. Et
ab titraque parte non insolenler accipiunl, sicut.G paulo post:
§ 3, lllud vero fi.leniissimc dixerim,
officialis, et qui atnovelur, el cui admovelur eum, qui pro homine ad hoc intervenit, ne inale
officium. Ab his extorla per immoderatam impro- ablata reslituat, et qui ad se
confugientem (quan-
bilalem " repeti solent, *data per tolerabiiem con- tum honeste potesl) ad restituendum non compellit,
sueludinem non solenl*'; magisque reprehendimus * socium esse fraudis el criminis. Nam misericordius
qui. talia inusilate repeliverunt, quam qtti ea de opem noslram lalibus subtrahimus quam impen-
more suinserunt, quoniam multse necessariae per- dimus. Non enim opein fert qui ad peccandiiiii ad-
sonaerebus humanis vel invitantur hujusmodi com- juvalb, ac non potius subvertit atque opprimil.
iriodis, vel tenenlur. § 3. Isli, si viani vitae mula- § 4. Sed numquid ideo nos aul exigere ant ad exi-
verint, aut excellentioris conscenderint sanctilatis gendum tradere vcl possumus vel debemus? Agimus,
gradum, facilius ea, quae hoc modo acquisierunt, quantumepiscopalis facullas dat", el humanum qui-
tanquam sua pauperibiis largiunlur, quam eis, a dem nonnunquam, sed maxime ac semper divinum
quibus accepta sunt, tanquam aliena reslituanl. judicium coraminantes. -Nolentes autem reddere,
§ 4. Qui vero conlra jus societatis huraanae furtis, :D quos noviinus et male abstulisse, et unde reddant"
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. XV. f Dafa per tglerabilem, non solent : Ad- i>Adjuvat. Quaesequuntnr emendala sunt ex co-
dita stint hoec ex originali, sine quibus sequentia dicibus epislolarum impressiset inanuscriplis.
** Aulea
noti satis constabant. legebatur :qui ad peccandumddjuvat, ac non potius
QU/EST.Vl.-C. 1. » Repeiente: Sic emendalum ex adjuvdt, sed obviat subvertendoinatque opprimendo.
codice episiolaruin Valicano, et editione Antver- Glossa autem oplime convenil vocem: adjuvat,
piana, qiium antea legerettir : repente *. suo loco posilam.

*» 414. 153 Ed. Maur. — Ans. I. 11, c. 111. 1. 6, t. 28. *•

QO*ST. V. C. XV. scr. A. Ep. Polyc.
»' cf. C. 11, q. 3, c. 71. »»proWiafem;
: Edd. Bas. II, 111. »° «ccipiunrar : eaed.
accipiuntur Lugdd.
Edd. lArg. Bas. " arid. : aliqua : Edd. coll. o. »*Luc.c. 19. » reddi
Qu*ST.VI.P.I. *scr.A.414.—Ep.153.Ed.Maur.—IvoDecr. p.l3,c.4, p.l5,c.25.=C.I.
el non tedd. : Edd. coll. o. * simulacro : eaed. * si: eaed. * Verum : eaed. * quidam : Edd.
possit, * ita Edd. coll. o. ' non :eaed. »<i: Edd. Bas. Lugdd, II, III. — desid. ii> rell. »
Lugdd. II, " III, "' af : Edd. Nor. Ven. H. — acsi: Ed..Ven. I. ~- in Edd. Arg. -Bas. legi-
luai: orig. redhibere : ib. " dnlur : orig. " reddunlur : Ed. Bas.
lur ; adjuvat, ted obviat tubverttndo atque opprimendo,
967 DECRETI PARS SECUNDA.CAUSA XV. , JJEST. I. «8
habere, arguimus, increpamus, ohteslamur", quos- A j C. III. Ecclesia pro malit intercedal, non eos teiner.a-
dam clam, quosdam palain, sicut diversitas per- rio ausu defendat.
sonarum diversain videtur posse '* recipere medi- Hi, qui iu furlis publicis iinplicali sunt, a nobis
cinam. non videantur injusle defendi, ne opinionem male
agenlium ex inriiscretoedefensionis ausu in nos ullo
II. Pars. Gralian. Si veto tem alienam quis con-
modo iransferamus ; sed, quantum decet Ecclesiam
tectaveril, non eandem, sed mstimalionem ejus tesli-
admonendo el verbum intercessionis adhibendo qui-
luete debel,
bus valetis succurrile, ut *el*illis ** opem feratis,
Unde Gregorius lib. VIl. Indict. 2. epist. 58. Fan-
lino De.fensori" • el opinionem sanctae Ecclesiaenon inquinelis.
C. II. Qui rem alienain consecrul, ejus mtlimationem IV. Pars. Gratian. Furtum aulem non tam in
testilual. quuuiitale rei quam in affectu furanlis considetutut.
Comperimus, niillani cxstilisse causam, pro qua Uude Hieronymus in episiolam ad Titum, ad c.
c
res Judoeorum potuisscnt rationabiliter occupari, 2. « ":
atque eas *esse*iuconsulte ac lemere consecralas '*. C. IV. iVoiisolum in majotibus furlum commitlitut,
Idcirco experientiae luae praecipimus, ut, quia quod serf efiam in minotibus.
semel coiisecraluin est eis " non valet ultra resli- , Fur autem non solum in majoribtis, sed etiam in
lui, sludii tui sit ul ipse " episcopus debeat preliurii minoribus judicatur. Non enim "id\ quod furto abla-
dare. tum esl, sed iuens furantis attenditur. Quomodo in
III. Pars. Gralian. Pro malis aulem apud principes fornicatione non idcirco diversa sil foruicatio, si
Ecclesia debet iniercetlere, non cos lemerario ausu mulier sit pulchra aut deformis, ancilla aut ingenua,
defendere. paupercuta " aut optilenia, sed qualiscunque illa
Unde Grcgorius Romano Defensori, lib. VII. Indict. fuerit, iinaeslfornicatio : ila *el*in furlo, quanlum-
"
2. episf. 24 •> : cunque quis abslulerit, furti crimen incurrit.

CAUSA XV.
GRATIANUS. iC ejus causa sit ventitanda? (Qu. V.) Quinlo, an sibi
Quidam sacetdos in ctimen catnis lapsus esse per- neganli purgaiio sit deferenda ? (Qu. VI.) Sexto, an
liibetur anle quam sacetdolalem benedictionemconse- ejus confessiocruciatibus sit exiorquenda? (Qu. VII.)
queretur. Postquam vero sacerdotium adeptus esl, in Seplimo , an absque synodali uudientia episcoput
furorem versus quendum interfecit. Recupetala vero valeat sacerdotem damnare? (Qu.VIll.) Octavo, ti
saiiiiale apud episcopum accusalur ab ed, cum qua sponte confessus aut abatiis conviclus fuerit, quod
lupsus esse dicilur. Episcopus autem die Dominico ante ordinationem peccaverit, an suscepli ordinit offi-
cuusam examinat. Sacerdos inficialur crimen sibi, cium exsequi sibi ticeat ?
illaium; quorundam clericotum sibi patrocinia qumtil;
illi vero non sine pretio sibi patrocinantut ; landem OUJESTIO I.
cpiscopuscon(essionemqumstionibusextotquet;demum GRATIANUS.
tolus et absque synodali audienlia illum senlenlia I. Pars. Quod auiem ea, qum atxenatamenle fiunt,
fetit. (Qu. I.) Qumritur autem an ea, qum mentealie- non sint imputanda, facile videlur posseprobari. Pec-
nata fiunl, sinl imputanda? (Qu. II.) Secundo, an pro eala namque alia penes volunlalem animi, alia circa
impensis pairociniis liceat clericis munera exigere ? nalurm infirmitatem videntur consislere. Esl auteni
(Qu. III.) Tenio, an ex mulieris confessione itle sit D voluntas (ul ait Augustinus tib. 1. retraclal. cap. 15.
condemnandus ? (Qu. IV.) Quarlo, an die dominico animi motus cogentenullo' a ad aliquid vel non imi-

NOTATIONESCORRECTORUM.'

C. II. e Judworum : Reposila est haec diclio ex C. IV. oReferunliirverbaB. Hieronymi.nonniillis

epist. B. Gregorii*, ut inlelligatiir facilius, quo refe- tameii omissiset miiialis,quemadmodum eiiam apud
raniur ea, quae in hoc capiie coniiiieiitur, ac non- Burcliardum et Ivonem.
nulla etiamalia sunt einendala. CAUSA XV. QCJEST. I. Pars. I» » Cogenle nullo :
C. III. d lnfra 23. q. 5. Reos, referlur summa Ihec sunl addila ex B. Augustino, ul verba sequenlia
hujus capitis, quum hic sint propria verba B. Gre- melius intelligantur.
rjorii.

QVJEST. VI. C. I. " rfefesiamur; orig. " add. :' ef ue//e ; Edd. Arg. Bas. — vel velle : Edd. rell. —
"
P.ll. '• Ep. 55, (scr. A. 599), I. 9. Eri. Maur. eoram: Edd. colt. o. = C. II. "consecrari-.exti.
Judwis : orig. »• prwfatus frater et coepiscopusnoslet : orig. = C. 111.—P. III. " Ep. 27, (scr. A. 599),
I. 9. Ed Maur. — Polyc. I. 6, 1.16. '• aliit *Edd. coll. o. — P. IV. " Reg." I. 2, c 272. Burch. I. 11,
w. 55. Ans. I. 11, c. 108. lvo Decr. p. 16, C. 41. Polyc. ib. =C. IY. pauper : Edd. Ajg. Bas.
— Reg. Burch. Ivo.
CADSA XV. QU.CST.I. P. 1. ' ita iu Edd. coU. o. pr. Bas.
 9S9 DEC TI PARS SECUNDA. CAUSA XV. QUJ5ST. I. 970
tfti-.rfumi>,»e/ adipiscendum. Quod proplerea dictum A pterea vera est, quia id defiiiiium est, quod tan-
estfUlhac definilionevotens a nolente discernerelur. lummorio peccaliim esl, non qnod 'est* etiam pcena
§ 1. Exvolunlale ilaque peccala procetlunl,qttmlibero peccali.
menlis arbitrio et delinqneitlis proposito committun- C. I. Non sunt peccata nolenlium, nisi nescien-
tur. § 2. Porro infirmitas alia esl animi, alia carnis. lium.
Infinnilas animi esl ignoranlia; carnis infirmilas esl Iriem lib. IV quwstionum, qu. 24 ad c. 15 Nume-
rorum °.
concttpiscenlia. Ex utraque atitem infirmilale qum
.Merilo quacritur quae sint" 'ipsa' peccata nolen-
procednnl impulantur ad pmnam.Unde de quibusdam lium? utrum quae a nescientibus comniiiluntur, an
ignorantibus dictum esi: Si qnis ignoral, igiiorabi-
tur. Tales illi erant, deqttibus Christus ail * npostolis: eiiam possit recte dici peccatum esse nolenlis, quod
Exlra synagogam facienl vos, quia arhitrahunlur facere compellilur? Nam el hoc conlra voluntatem
"facere* dici solet; sed vult 8 propter quod
obsequium se praeslare Deo. De eisdem etiain Apo- ulique
slolus scribit in epislola nrf /ioiiianos.-Testinioniuin facit; lanquam si pejerarenolit, quod tameiifacit"1,
*
•
iiiis perhibeo, quia z.elinnDei habent, sed nou se- qiiuni vtill vivire, si 'scilicet* quisij.uain, nisi fe-
cunriuni scienliarn. Nultum lamen eotttm in sttaper- ccrit, mortem minetur. Vull ergo facere, quia vult
vivere, et ideo non per se ipsmn appetendo 10, ut
fidia perseverantemhmc ignoraniia excusul. Ex camis B (alsiim
infirmitate proce/lttiitquw nalurm luttguotefiunt, qua; juret, sed ut falsura jurando vival. Quod si
nisi imputatenliif ad pmnatn, nequaqttant Aposiolus ita est, nescio tilrum possint dici ista'peccala no-
carnis dieerei: Infelix * lenliiim, qualia hic dicunliir " expianda. Nam st
tege gtavalus ego honio, quis
me libcrabil rie corpore niorlis hiijus? elc. Siveergo diligenter consideratur ", forte ipstim peccarenemo
sed propler aliud "fit*quod vult *qui* peccat.
penes voluntatem,sivepenesinfirmitatem peccalo con- vclil,
sislant, semper iinptiianlur ad pmnam. § 5. Cui sen- Omnes quippe homines, qui scienies faciunt quod
lenlim illud Augustini de vera reiigionec. 14. con- non licet; vellent licere ". Usque adeo ipsum pec-
trarium videlur: Usque adco peccatuni voluniarium care nemo appetil propter hoc ips.ini, sed propter
malura esi, ut nullo modo peccalum sit, si non sit illud, qnod ex eo consequitur. llaecsi ita se habent,
volunlarium, et hoc quidem adeo niaiiifestum esl, non siint peccata nolentium, nisi nesciciiliuni, quae
tit nulla hinc dociorum paucilas, nulla indoclorum discernnntur a peccalis volenlitun.
turba dissenlial. Quare atit neganduin esi peccatum C. II.
eoinmilli, aul faiendutn esl volnniate commiili.§ i. Dig. tit. de injuriis, /. 3 e '*.
Sed hoc non generaliier de omnibus peccatis intelii- Illnd rclalum peracqueest, eos , qui injuriam pali
gendum esse, «rfemAugusiinits in lib 1 relrctct. cap. possiini et facere posse. Sane sitnt qtiidam, qui fa-
13, oSlendit,dicens : Usqneadeo peccatum volunta- cerc non possunt, tilputa furiosus, et imptibes, qui
riuni maluin esl, ut nullo rnorio pcccatum sit, si doli capitx non est. Naniqtie hi injuriam pali solent,
rion sit voliinlai-iuni. § 5. Potcst videri falsa II.TCCnon facere. Quum enini injuria ex affectu facientis
deliiiilio; sed si diligeuler riisctiliaiur, inveniotiir ' consistat, consequens erit diceiv, hoc, sivo .pulser.t
*esse*verissima. Peccatuin quippe illud cogitandutu sivc convicium dicant, ihjuriam fecissc noii.videri.
est, quod lantuinniodo peccatum est, non quod est llaque pali quis injiiriam, eliamsi non sentiat,
etiam poana peccali. Quamvisel illa, quac non im- polest: facere " nemo, nisi"qui scit se injuriam (n-
nierilo c non volunlaria peccala dicuniur, quia vel cere, etsi nesciat cui faciat. Quare si qitis per
a nescieiitibus, vel a coactis perpetrantur, non om- jocuii) " percutiat, aut dun) certat, injtiriarum nOn
liino possint non volunlai-iadici. Idein in eodem lib. leiiciur. Si quis hominem liberuin caeciderit, dtim
c. 15 : Definilio peccati, quam diximus : Pecca- pitlal servum suum, in ea causa esl, ne iiijui-ianim
tum est vnlunlas retinendi vel consequendi quod tenealur.
justiiia vetat *el*iinde liheruin est abslinere, pro- Gratian. Itaqtte, ttt ex prmmissisapparet, sive ex
NOTATIONESCORRECTORUM.
i>Imitttndum: Apud B, Augiistlnum in lib. de dua- D legitur : immerilo.
bus animabus el in lib. 1. retraclationum legitur : C. I. d Tanquam si pejerare nolit, quod tamcn
amitlendum ; ob glossam lamen non est mutalum , facit : llaec uon sunl in vulgatis coriicibus B. Ati-
sed snblala est priori loco vox : imitandum, quae gustini.
ahest etiam a nianiiscripiis Graliani codicibus. Nam C. II. e In aliquot vetiistis exemplaribus a capilo
in vulgalis eral: ad aliquid imilandum, vel non iitit- Meriio usque ad cap. Mulier nuila est distinclio
landtim '. capiliilorum. .
* A'on immeriio : In libris B. Augustini impressis

QU*ST. 1. * Joan. c 16, v. 2 * Rom. c. 10, v. 2. * Rom. c 7, v. 24. » invenilur : E.ld. coll. '
o.=
C. I. ' T
Ans. 1. 11, c. 155. sunf; Edd. coll. o. 8 add. : irfeni ; Ed. Bas. — id : Edd. rell. add. :
'' "
eum: Edd. coll. o. pr. Bas. Par. Lugdd. l<> appetit : Edd. coll. o. add. : peccata : eaed. "inspi-
cirtfur ; eaed. " add. : facere : eaed. = C.H. '* fr. 3, 1. 47,1.10. '» a«kl.: vero : Edd. coll. o. add.
alium : eaed.
PAThOL. CLXXXVII. 31
074 DECRETl PARS SECUNDA. CAUSA XV. QU , ST. I. 974
volunlatt siveex infirmilate peccata ptocedanl,palam A . regulam veritatis tenere, cl sacramenluin bapiisma-
etl ilta impulari. Sed carnis infirmitas dupliciter in- lis accipere : parvulis vero, qui " nec propria vo-
tetligitur. Esl enim languor naturm, qui carnis con- luntale crcdeie.nec pcenilenliam propeccalo",quod
cupiscettliaqppellatur, quw verius animm infirmilas originalitcr Irahunl, agere possunt, sacranieiitum
diti potest, serf ideo carnis infirmitas dicitut; quia fidei, quod est sanctum baptisma, quandiu ralionis
accidit animw ex corruptw carnis conjunctione. Porro aelas eorum capax esse non potesi, sufficere ad sa-
ulia esl infirmitas, quw proptie carnis dicitur, qua lulem.
(eietnenlorumseu humorum concordia inrbala) ipsa Gralian. Ex eo aulem, quod in fine Itujtts auclori-
caro afficiiut, el tandem dissolvitur. § 1. Similiter lalit dicitur: Qtiamditi scilicet ratiotiis eorum xtas
animi infirmiias duplex esl: una, qum vitium appella- capax esse non potest, evidenlet datur intelligi, nulli
tur, qua anima a Deo sepatatut, ul est ira, odium, el post baplismum peccala impitluri, sivesit adullutsive
alia hujiismodi; alia infirinitas animi, qum, quum impubes, nisi rationis sil capax. Unde eliam de brutit
ivsa non sii peccatum, est lumen pwna, el causa pec- animalibus eadetn raiio ab Augustino in eodem lib.
cait, ut esl oblivioet ignoianlia. Furor autem, quum e. 3, teddilut, quare sua facta eis non imputenur :
non sil peccatum, esl lamen pwna peccati, tti febris Animalia igitur, inquii, praesenlis saeculi ciirsuin
celerw passiones, quas proprie carnis dicimus esse, B alque ornatum secundum creatoris incompreheiisi-
quatutn motus, id est ea, qum illis petlutbantibus biIemperagunlvoIttntatem,quaedesuis faclis nullam
fiunl, nulti impulanlur ad panatn. § 2. Sed objicilur ralionem reddilura sunl, quia rationabilia non siinl.
rfe Lamech, qui, quum cmcus esset, Cain inlerfecil, Numquid " enim de bobus cura est Deo? Ilomincs
nec eum excuvavil cmciialis infimitas. Unde dictum vero, quia rationales facli stinl, et de se, et de oin-
*si ,T-":Septup!um ultio dabitur deCain; deLamecb uibtis rebus, quas in iisnin vitoe praesemis accepe-
vero septuagies scpties. Sed cmcilas ignoraniim si- runi raiionein reddiluri sunl Deo, et pro suoruin
milis est. § 3. Ex utraque enim qnmdam fiunt, qux aciuuin qualilaic recipienl aul prenam aut gloriam.
impulanlur, quwdam vero minime. Cwcus nainque, si Sacrw lamen legis aucloritate animalia jubentur in-
debitum sum uxorise ctedenstedtterealieiiam polluil, terfici, non propier conscienliam peccati, sed quia re-
non est teus adullerii. Si autem tttdo, vcl exetcita- (ricanl memoriam facii.
liene virium, vel venatione jaculum millens aliquem Unde Augusiiuus super Levilicumad c. 20,
perimal, quia ab eo penilus hoc debel esse aliemtm , qumsl. 74 " :
hotnicidii reus habelur. Mens vero alienaia furore, C. IV. Non proptet culpctm, sed ptoplet memori facti
pecus ud quod mulier accesseril.
quum sui compos non sil,eorum,quw admitlit, tealttm {C Mttlier occiditnr,
non conttahit, quia (acultalem delibetandi non ha- "quae accesserii ad omncpeeusf ascendi
buit. Unde pupillo et (urioso in maleficiissubvenimr, ah eo, intcrficietis mulicrem el pccus ; ninrle nto-
itt non eis impulentur ad pxnam quw ex meniis deli- rianiur ", rei sunt.§ 1. Quoeritur quomodo sit reuin
beratione non ptocessetunt '. Quorf non solum pecus, qiium sit irrationale, ncc ullo modo legis
"? Et infra : Pecora inde credeiiriuin cst
humanis, »erfeiiam divinis tegibus iwscilur approba- capax
tum. jussa interfici.qiiia lali flagiiiocontatninata iuiligiiam
refricanl facti memoriam.
Ait enim Aiigiislitius rfe patvulis, in lib. de fide ad II Pars. Gralian. De (uriosis aulem evidenlissime
Petrum Diaconum, cup. 30 " :
C. III. scribil Augusiiuiis in itb. quwsiionum veteris el novi
leslamenii, qu. 2, in fine ila dicens " :
Firmissime lene et iiiillaienus dubiies, exceptis
lllis, qui pro noniine Christi suo sanguine baptizan- C. V. Culpa non neiessitate, sed voluntate reum con-
tur, ntillum hominem accepturum vilam aelernam, slringil.
qui non hic a malis suis fuerit per pcenilentiam ft- Aliquos scimussiibilodementesfactos fuste, fcrro,
"
demque conversus, et per sacramentiun fidei et lapidibus, morsibus, mullis nocuisse, qiios.lain
pcenitentiae, id est per baptisinum, libcralus ; el p etiam occidisse, captos aiiteni induslria el judiciis
majoribus quidem necessarium esse el pueniienliam oblalos minime reos factos, eo quod non voluntaie,
de nialis suis agere, el fidem calholicam secundum sed impellentc vi nescio qua haec gesserinl nescien-

NOTATIONESCORRECTORUM.

' Processerunl: IIoc loco in vnlgalis erant intcr- Require supra', quoe absniil a maniiscriplis, ideoque
Jecta haec verba : ff. lit. de injuriis, ltlud relalum. iuducta.

QU-EST.I. C. II. "-'• Genes. c. 4, v. 15.' ita "in Edd. coll. o. pr. Bas. "" Imo Fulgentius, ctijtis iste
liberesl.— Ivo Decr. p. 1, c. 30. = C. III. necdum : Edd. coll. o. add. : stto : Ed. Bas. " 1
Cor. c 9, v. 9. " IvaDecr. p. 9, c 108. = C. IV. **Levit. c 20, v. 15,16. f add. ; ei vult:
Edd. coll. o. — Bohni. " moriaftir, rei enim sunl: lvo. — Edd. coll. o, *' arid.: esf : Erid. col. o. " Qua:si.
vel. et novi tesl. apocryphas esse,
" supra inonuinius. — lvo Decr. p. 13, c. 92. = C. V. " multot :
Ed. Arg. .
975 DECRETI PARS SECUNDA.CAUSA XV. QUJEST. I. 974
tes. Qtiomodocnim reus conslitueretur " qui nescil, A in membris moribundis habitai, proeicr nostrrc vo-
quid faciat. luntatis legem quasi Jege sua moveinr, quanto '*
C.VI. Reus voluntale, non necessilate contlrin- magis absque culpa est in corpore non coiisentieii-
giiur. tis, si absque culpa est in corpore dormientis.
Item Ambrosius tn Hexameton, in ttaciatu primi C. IX. Loth non de incestis, sed de ebrietate culpatur.
diei •*.
Idem lib. XXII c.onlraFausium, c. 44 **.
Ula caveuda sunt, quoe ex nostra voluntatc prod- Inebriaverunl Lolh filiae ejus **, et se nescieiili
etinl delicta juvetilulis el irrationahilcs passiones miscuertint.
nos sumus horum Quapropler culpandiis est quiriem, non
corporis. Qunrum igitur domini, tamen qiiaiilum ille incesms, sed qiianiiiin illa me-
principia extrinsccus non requirainus, nec derive-
returebrietas.
nius in alios, sed agnoscamus ea, quae proprie " C. X. Nemo trahitur ad
nostra sunt. Quod enim possumus non facere, si culpam, nisi duclus propria
voluntale.
volumus ", htijus eleclionem mali nobis potius de- ltem Arnbrosius lib. I de Jacob et vita beala, e. 3.
bemus, quam aliis adscribere. Ideo etiam in judiciis Non est quod cuiquam nostram adscribamus
istis " voluntarios reos, non *ex"necessilate com- oerumnam >, nisi noslrae voluntali. Nemo ** lenetur
pulsos, ctilpa slringit '*, peena condemnal. Neque B ad culpam, nisi voliintate propria deflcxeril *T.Non
eniin.siper furorcm aliquis innocenlem peremerit", habenl crimen quoeinferunliir reluclaniibus. Volun-
"
vbnoxius morli esl,quin eliam ipsius divinae lcgis laria lantiim commissa sequilur delicloriim invidia,
oraculo, si qttis per imprudenliam iuliilerit necein, quam ** in alios derivamus. Voliiniarium sibi inili-
accipit impuuilatisspem, refugii facultatem,ut possit lem legit ** Christus, voluntarium scrvutn sibi
evatlere. Hoc igilur de eo, quod proprie inaliim vi- diabolus auclionatur k. Neminem jugo servitutis
"
detur, dicliim sit. Mala enim non sunt, nisi quae adsti iclum possidet, nisi se prius peccatorum aereei
crimine meutem implicant, et conscientiam ligant. venriideril.
Celcriiin '" pauperiem, ignobilitatem, a-griludiiieni, C. XI. Minister Dei est qui intitus homicidium
niortem, ncmo sapiens mala dixeril, nec in malo- facil.
rtinisorte numeraverit", quia nec conlraria islis * Idem in lib. 11 de Cain et Abel, c. 4 *».
in bonis babentur maximis, quorum alia nobis ex Ncc is, qui invilus aliquod fecerit honiicidiuin,
natiir.i, alia cx commodilate accidere videntur. extra minislerium est. Siquidem lex ail " de eo :
C. VII. Veniamhabent quw ignoranles ebtii commit- Quia Deut dtdit eum in manus ejut. Manus ergocjus
tunt. instrumenli modo divinae ultioni miiiislcrium prae-
Idem in libro de patriarchis, c. lib. de Abraham. G ( buerunt. Levites igilur minisler remissioiiis est,
'•
Sane dicimus vitandam ebrielatem, per quam Percussor aulem, qui 'tamen* non ex dispositione,
crimina cavere non possnniiis. Nam quae sobrii ca- sed praeler voluntatem fecerit homicidium, divinae
vemus per ebrieiatem ignorantes commitlinius. Et minisler esl ultionis. § 1. lilud quoque specta, quia,
paulo post; 11. Nesciunt qtiid loqtiantur qui nimio qittim interticitur itnpius, Chrisliis infunriitiir, et,
vino indulgent, jacent sepulti, ideoque, si qua per ubiabominalioaboleliir, sanciificatio consecralur',
vinum deliquerint, apud sapientes judices venia qui-
*' *' quia Dominus dixil -f : ln ta die, quu inletfecero
dem facta doitanlur, sed levitatis damnantur omne primogenilttm Aigypli, sanclificabo mihi omne
auctorcs.
primogeniium Israet. Quod non ad unum diem affli-
C. VIII. lnobedientia velconcupisceniianon nabelcul- clionis jEgypli refercs **, sed ad omne tempns m.
pam in corpore non consenitentis. Gratian. Qunm ilaque qui inviius homineminerfe-
ltem Atigustinus lib. I rfecivitate Dei, c. 25. eerit ministet Dei sil, quum innocentem futote peri-
Si concupiscentia vel h inobedientia, quoc arihuc mens morti nequaquam obnoxius sit, qttum subito
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. VI. s Nec contraria islis: Eincndatiun est ex D k Auciionatur: In vulgatis codicibns seqiiebatur :
originali. Nam anlea legebalur: quis necessaria ista el acquirit juri suo", qnae sunt expuncla, qiioniani
in bonis,' elc In niiillis lamen antiquis finis liiijus absunt a mantiscriplis t-t originali.
capituli est•>in verbo : numeraverii. C. XI. lConsecralur:ApudB. Ambrosium legitur:
C. VIII. Concupiscehiiavel: In originali lcgilur: congregatur.
Qitod si ilta concupisccnticilis inobebientia. > Omne tempus: Posl haec in originali sequitur
C. X. > ALrumnam: Apnd B. Ainbrosium legitur; c. Quum renttnciatur. infra 22, q. 1.
cutpam; sed ob glossam non est inulatum.

QCEST.I. C. V. " consiiluitur—fecerit :lvo.—Edd.coll.o. = C. VI. "lib. 1, c. '* 8. »' propria: Erid. coll.
o. " nolutnus : orig. — voluerimus : Ed. Bas. " tsliHsmodi »T
: Edd. coll. o. constringii :»»orig.—
Edd. coll. o. »' condemnal ; Ed. Arg.' " Deut. c. 19. quw nec—nec : Edd. Arg. Bas. Unde :
eaed. »»numetavit ; Edd.-Nor. Ven. 1,11. desid. in Edd. Arg. Bas. = C. VII. *»diximus : Edd. coll. o. *'
acta : Eri. Bas. **notanlur: orig =C. VIII. ** s't absque culpa, elc, quanio magis, etc. : Edd. coll. *•
o. =
C. IX. **Ivo Decr- p. 9, c 116.— cf. Genes. c 19. *' ad.l. : inmonle ; Eri. Bas. = C." X. add.:
nostrum : Edd. coll. o. *T se defl. :**Edd. Bas. Lugd. I. *« quod itt atios cterivemus:*•orig. etegit: Edd,
B;.s. Nor. — eligit : E.ld. rcll. Edd. coll. o. pr. Arg. Bas. Nor. =" C. XI. Ex libto de para-
diso : Edd. coll. o. " Exod. c 21, v. 13. f Num. c 13, v. 15. tefetre : Ed. Ner. — tefeteiur :
Ed. Ven. 1. — tefertur : Edd. rell.
975 DECRETI PARS SECUNDA.CAUSAXV. QU/EST. III. 976
dementeseorunt, qtia fnciunt, reatum minime geslent, A , nobis, eic, uf supta in cttttsa: Longa invaleludiiie
palel hunc sacerdoiem homicidii reum non esse, unde gravatus.
nec sacerdolioprivari debet.
§ 1. Objicitur atttem illud, quod est in pceuilcn-
liali Tbeodori » *': QUJESTIO II.
C. XII. In se teversus pmnitenliam agat qui insaniens GRATIANUS.
altquem occidit. Pro impensis vero pairocintis in Tarraconensi Con-
Si quis insaniens aliquem occiderit, si ad sanam cilio clerici exitjere munera prohibenlut; in quo sic
menlem pervenerit, levior ci poenitcuiia imponcnda staluittin legitur c. 10 ' :
est. C. I. Pro pairociniis impensisclericusmunera e.rigere
Gralian. Sed hoc forle rfeeo inlelligilur, qnempro- non debet.
pria ctttpa ad furoretn perduxil. § 1. llein objicitur: Observandum quoqtie decrevimus, ne quis sacer-
Stinl quwdam, cittw,elsi no;i iniputentnr ad pwnatn, dolum vei clericoruin more soecularium jiidicum
iatnen impedittnl sacramenii signaculuin. Ambiiio pro impensis patrociniis iiiiinera audeal accipere ',
*
namque parenlttm filio non impttlatur ad pmnam, uisi "forte* iu ecclesiis gratuitb oblata, quaenon
ctti tamen obesl ad ecclesim mttnus accipiendttm. Sic Q i favore niiineris videanliir acccpla, sed collatioue
*
quw menle alienala fiunt, elsi non imptttentur ttd devotionis illata. Quod si quis ista prohalur ac-
pmnam, tamen sacri muneris exsecutiouem impe- ciperc, veltili cxaclor fcenoris aut usuranim pos-
diunt. sessor seciindum statuta Patrum se noverit degra-
Unde Hieronymus aif ° ** : daiiduni.
C. XIII. Innocens esl qni non iraltts, sed propler di- Gralian. Hoc autem rfeitlis inielitgendum esi, qui
sciplinam cusu aliquem iulerjecil. canonicam vitam professi regulariter se victuros pro-
Si quis non iralus, sed propler disciplinani "* pal- posuerunl. Generali namque ecclesim consitelttdine
mam alicui dederit, et cventu '• occi.lcril, sicut fieri receplum est et moribus approbalum, ut clerici more
solel, quanltim ad graliam, innocens esl, quia vo- advocatorumpalrocinia impendant,et pro impendendis
lunlalcm, non opus requirit. Quaiiium auiein ad munera exigant, et pro impensis suscipiant.
legcm, reus est, quia opera *Trequiril* 8. § 1. llem
si in persecutione virgo fuerit oppressa, repellilur
lege, quia opus inspicit, non volunlatem; in gralia CHLESTIO III
aiilem quasi virgo suscipitur ", quia non opera GIUTIANUS.
quaeril, sed voluiitaieni. Q Terlioqumriltir, an ex mulieris confessione isle sit
Gratian. Sicut ercjo qtti propier disciplinam casu condemnandus? ln qno primo videndum esl, an nm-
homicidium facil, quantum ad legem, reus esl, quan- lier sacerdolemaccusare valeal? Quod sacris canoni-
tum ad gratiam, innocens, sic iste sacerdos, qui furore bus omnino videtur esse prohibiium. Generatiter enim
homicidium fecit, quanlum ad culpam, inttocens esl, statulum esl ex deereiis Fabiani Papw ', uf sacerdo-
quanlum ad sttsceplimuneris exseculionem, reus pro- tes Dotnini non accusent, nec in eo lestificenlitr, qui
balur. § 1. His ila respondetur: Non omnia, qum sui ordinis non sunt, necesse possunl. Mtdier autein
ordinantlum impediunl, ordinalum dejiciunt; non non solutn ad sacerdolium, serfnec eliam ad diacona-
eiinn polesl ad sacerdolinm provchiqui aliqtiando lum provehi possunt, unde nec sacerdotes accttsare,
insattivil, Veruniamen , si posl sacerdotium furere nec in eos testificari valent. Legibus ' quoque cauttun
cmperil, non ideo sacerdolio carebit, nisi forle nun- est, ul ob verecundiamsui sexus mulier apttd prwto-
quctmad sanwmenits officiumillutn redire conlingat. rem pro aiio non inlercedat, nisi forie suas vel suorum
Sicttl r/e quodam episcopoGregoriut 60scribil in re- injurias persequi volueril. Hwc atttem, quw nec suas,
geslo ad Eleulhetium Episcopum : Quamvis Iriste sit stiorum injurias perseqnilut, ad hanc accusalionem
NOTATIONESCORRECTORUM.
» ln •concilioVormaciensi, et apud Burchardum D imperfecli, ad c. 11 Matlhsei. Reliqua autein et fere
•etlvoiiciu boecseqitunlur : quam ei, qui sana mente eadem ibi legunliir, el simillima in commeiil. B.
tale qitid cgmmiseril. Ilieronymi in idem 11. c Matlh. Ipsa auiem prorsus
•
C. XU. Verha htijns capiiis nsque ad versic. B. Hieronymi verba referunlur infra.32. q. 5. De
lletn si in persecuiione,legunlur in boinil. 28. Operis pudicilia vers. Einge.

QOMST.1. C. XI. »» Reg. 1. 2, c 96, recte lauriat ex conc Wonn. (hab. A. 867), c. 28. —
Bnrch. I. 6, c 25. Ivo Decr. p. 10, c 154, ( : ex conc. Turon.) = C. XU. ** lino auclor Ope-
ris imperfecti in Malth., Iioin. 28. = C. XIII. » add. : aiiquem verberaverit vel : Edd. coll. o. pr. Bas. "
eam : Edd. coll. o. *T add. : lex : eaed. " qumrii: ea;d. pr. Bas. *9 suspicitur : E«l. Bas. 60 cf.
C. 7, q, 1, c 14.
Qu/EST. II.* ' hah. A. 516. — Coll. tr. p. p. 2, t. 31, c. 7. = C. I. * incipere : Ed. Lugd. II. ' gratuttai
Coll. Hisp. ila : Edd. coll. o.
'
QU^ST.111. cf. C. 2, q. 7, c. 6. ' cf. fr. 2 Dig. dc reg. jur. el cap. seq.
977 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSAXV. QU^ST. III. *"978
admilli non debet. § 1. Econtra qui jttdicis personam ,"i earumque in quos lege publicorum judiciorum testi-
gerere valet ab aceusatoris officio non removetur. mouium inviue non dicunl a. § 1. Idein el in lege
Mulieresaulemin veteri leslamenlopoputumjudicasse, Cornelia testamenlaria senalus slaluit; sed el de
quicunque librum Judicum » legerit ignorare non teslanienio paterni liberti vel materni mulieribus
polest. Non ilaque ab accusalione removeri possunt puhlico * jiiriicto dicere perniissum est. § 2. Pupillis
quas etiam judicis personam frequenter gessisse con- ex concilio " iiitorutn patris inortem, ilem pupilloB
sltti, nec ulla serie divinarum scripluratum ab accu- avi sui morlem exsequi, concessum est lege lesta-
salione prohibenlttr. § 2. IIis ila respondelur : }n mentaria. Nam *el*de patris quidcm testamenlo
veteri legemullapermillebantur,quw Jiodieperfeclione pupillis agere divus Vespasianus pcrmisil. Seri iste
gratiw. abolila sunl. Quum enim mulietibus permille- iion exliibeanlur tabulae, per inlerdictum possunt
tetut popuiumjudicate,Jiodie pto peccalo, quodmu- experiri. Codicerfe iis, qui accusare possunt vet non,
liet indnxii, ab Apostolo* eis indicilut retecundari, lege 4 ", lmp. Alexander Dionysio " : Uxor lua, si
viro snbdilas esse, in signum subjeclionis velatum consobrini sui neccin vindicandain exislimal, adeat
caput liabere. Qum ergo his omnibusviro subjecla esse praesidemprovincioe./n Digestisad legemJttliam ma-
oslenditur, cui pro alio postulare non conceditur, ad jeslatis, lege 8, Papinianus libro 2 Responsorum:
accusalionemadmillenda non videiur. § 5. Econtra, § 3. Itt quaestionibus laesacmajestalis eiiam mtilieres
quanquam passim et indifferenter ad accusationem audiunlur. § 4. Et conjurationem denique Lucii "
mulier non admiliaiur, sunl tamen quwdam crimi- Catilinse Fulvia '* mulier detexit, et M. Tiilliuni
na, quorumaccusationemmulier subitenon ptohibelut. consulem indicio suo ". inslruxit.
Unde in libro Coriicis IX, tii.i, I. 12, lmp.Dio- Gralian. Quwcunque vero persona ad accttsaiiu-
cletianus scribil, dicens a * :
netn pubticorum judiciorum vel tmsm majestntis ad-
C. I. subire non
De criminc, quod publicorum fuerit jndicioruni, miliiiur, ectdemaccusalionem simonim
mulieri accusare nori permittilitr, nisi eertis ex cau- prohibelur.
sis, id esl si suam suorumque persequalurinjuriani, Uhde in prinio lib. Codicis " lmp. Leo Armasio ",
secundum anliqui jtiris staluta lantuni, de qttibus Prmfecio Ptmt., leg. 29 :
spccialiter eis coijccsstini est, non cxacta snbscri- C. IV.simonim Lasm majeslatis, ei publicotumjudiciotum,et
accusalio mqualilet proponatut.
ptione. Undeadiltis in
praesesprovinciae primis exa-
Sane quisquis hanc sanclam el veneiandam anli-
ininabit, an lale sit crimen, cujus accusationex*
mulier subire non proliibealur. stitissedem pecuniae intervenlu subiisse, aul si quis',
C. II. r utalterum ordinarel vel eligeret, aliquid aecepisse
ad instar publici criminis et laesae maje-
ltem in libro Digeslornm, Paulus lib. II de adulle- deiegittir, '*
riis, lit. de ieslibus, l. 18. stalis accnsatione proposila, a gradu sacerdotii
Ex eo, quod prohibet lex Julia de adulteriis testi- retrabalur. Nec solum hoc deinceps bonore privari,
nioniiim dicere conderiinalam mulierein, colligilur sed perpelua quoque infamioeriamnari dccernimus,
" icqnat,
etiam mulieres in judicio testimonium -j-dicendi jus ut eos, quos faciuus par coiuqiiinat el
0
hahere. liem Digesiis, tiiulo rfe accusalionibusel in- utrosque similis* poenacomitetur.
tcriptionibus, /. 2 : § 1. Non est permissnm mulieri Gratian, Quum autem sactis canonibns accusalio-
asci-
ptiblicn judicio queinquam reum facere, nisi scilicet nes omnino submovectniut,quas leges smculinon
parenlum liberortimque, et palroni et patronae, et scunl, e diverso'videnlut admiltendw qum legibus
eorum filii filioeve, nepolis neptisve. mortein exse- sa'culi non prohibentur. Verum hoe non inferiur.
qiialur. Quicunque enim clericoruinsacris canonibus nuplias
C. III. conlrahere prohibenlur, ei legibus imperalorum. Non
Papiuianus 6, teg. 2, eod. tit. autem consequenteromnium copulamleges admitlunt,
Certisde causis concessa est nmlieribus publica quorum conjunclionemsacri canones non prolitbent;
accusatio T, veluti si inortem exsequantur eorum D Ze<jif>us enim b soii canlores et leclores, canonibus
NOTATIONESCORRECTORUM,
• QU^ST. III. » ln aliquol. vetustis exemplaribus rftcimus)omninoconlraxerit nnplias, hunc e.t nostra
-ab inilio qnaeslionisnsque ad cap. Sane, nulla est conslilutione cadere sucerdolio consliluimus aique
dislinclio capiliilnrum. volttmus.Julianus aiitem anlecessor eadem Novella
C. IV. i>Legibus enim : Discrepantia haec legum 22, iium. 27, illud : sitpra lecloremel canlorem , ex-
et canonum vcra non est. Sed fortasse in hanc opi- ponil : ve/u(i subdiaconus el diaconus. Hns auicm
nioneui venit Graiianiis ex quihtisdain verbis No- canones etiani nuptiis proh.ibent. Et Leo in c: Lex
vellae22, quaein vulgatis authenticis babetur coll. continentim. sup. dist. 31 „ fere iisriem verbis usus
4. til. de nuptiis. § Sed et si quis inter reverendissi- est, quibiis iiisiiiiiaiins in hac Novella, ct noniine
mos constitutusclericos(ullra lectoremaul caniorem leciotum oinnes iniuores orriines signilicavil.
QU^ST.III. * Jttd. c 4. *Eph.c. 5. » tamen : Edd. Bas. Ven. II. Lugri. I.8 Par. = C. II. f
testimonii : orig. = C. III, * Paulus : Edd. coll. o. T advocatio : Erid. Arg. Bas. dicanl : Ethl. coll.
o. » in publ.: Edd. Bas. '• concilio : Etld. Arg. Bas. Nor. Ven. I. " I. 9, 1.1, c. 4. — scr. A. 222. '*
AHgtisfinu* Dionysio : Ep. Ven.l. — Aug. Dionysii: Ed. Nor. — AuottsfoDionysio: Edd. rell. exc. Lugdd.
II, III. " Serqii : Edri. coll. o. — orig. '* Jttlia : Etlri. coU. o. pr. Liigri.l. 11, 111. '»inindicium
1T ejus :
Eriri. Lugdd. II, III. — in judic. ejus : Erid. rell. — Bohm. '6 1.29, t. 5.— scr. A. 496. Emarsto :
Klri. I\or. Lugd. 1.— Ermasio : E.lri. rell. pr. Lugdd. II, 111.= C. IV. ls sacerdoiis : Edd. coll. 0»
"tvque cr.-Edd Arg. Nor. Vcn. I. '• simul : Ed. Arg. *
879* DECRETI PARS SECUNDA.CAUSA XV. QUJEST. V. 980
aulem eliatn aco'ijtlti nxores tlncere possunt. Quamvis .A C. I. Mihistti ecclesim die dominico causas ventilate
non debent.
igilur sacris canonibus sttbmoveantur accusationes,
Nullus episcoporum aul presbylcroritm vel cleri-
quas legessmcnli non asciscunl, non ideo consequenter
recipiunlur quascunque principnm teges admillunl. corutn die dominico proposiium ciijiisciinqiie causat
" audeat ventilare ', nisi hoc lanttim, ut
§ 1. Serf (sicuf circa luijus operis iniiittm prmmis- negotium
tutn est) toties lenibus imperalnrum in ecclesiasticis Deo statula solemnia pcragant. Ccleris vero riiebus,
convenientihus f personis, illa, quoejnsta sunt, ha-
negoliis utendum esl, quoites sacris canonibus obviare '
non inveniutttur. Unde atil specialiter sacris canoni- bent licentiam judicandi, excepto criminali.
bus mulier ab accusalioneImsmmajeslalis el simonim C. II. Solennibus diebus el legitimoriimjejuniorum
oslendaiur prohibita, aut prminissisralionibus ad hu- smcularia placita non agantur.
iusmodiaccusationem admitteudu probelur. §2. Nec ltem ex Concilio apud Erphesfurl», habito prmsenle
Rege Henrico *.
quisquam disimguere quwrat, ad aliorum, non ad Placiia saecularia dominicis * diebus, vcl aliis
tacerdoium accusniionemin hoc casn simonimmnite-
seu etiam in bis diebus, in qnibus
tes esse admiltendas. Quum enim genetalilet tegibus priecipuis festis,
hoc eis petmissum itivenialur, nisi quis specialiler legitima jejunia celebrantur, sectindum canonicara
« conslilulionem niinime fieri decernimus'. Insuper*
aliqua lege hoc prohibilttm oslenderil, ejns dislinclio eiiani sancta synodus riccrevit, ut nulla judiciaria
locum non habebil. Verum, quutn contra generales
crimina in potestas licentiam habeat sua auctorilate Chri-
regutas quwclam specialitet excepta sinl, stianos ad placitum bannire in * supradiciis diebus,
quibus mutieti accusare permittitut, inler qum forni- id est dies * ante natalem Domini usque in
tiicaiio non nutnetalut, palet, quod hnjtis accusatio septem
ociavas epipbanioe, et a quinquagesima usqne in '*
dnpliciier infirmalur, el qttiti fornicationis crimen in- octavas paschae, et dies " ante naiivitalem
septem
lendit, eiqttia,dum rfe se confitelut, supet alxenum sancti Joannis
crimen ei credi iion oporlel. Baptistae, qiiatenusadeundi ecclesiam
UutleJitliits Papa tcribit in dectetis, c. 18, dicens" : oralioiiibusqne vacandi libcrius haheaiur facultas.
C. III. De eodem.
C. V. Rei ptofessio adversus quemlibel admitii non
debet. llem Hadrianus Papa in capilulis, c. 64 ".
Ncmini (praeierqtiamde crimine laesaemajestalis)« Niillus episcopus vel " infra positus die dominico
de se confesso credi polesl " super crimen alienum, causas jndicare proesumal.
quoniam ejus atque omnis rei professio periculoia QUJESTIO V.
csi, et .idmitti adversus quemlibet non dehet. GRATIANUS
Gratian. Quia ergo isla de se confitetur, super u
Putgationem vtto neganii esse ptmstandam, Ste-
olienum crimen ei credi non oporlet, serf conlra eam plianus serifcifLeoni, Episcopo Theanensi «':
sua confessiointerptetanda est. C. I. Diaconus, si rfe crimine convinci non poierit,
apud episcopumse ipsum secreto purificet.
De crimine sibi illalo diaronus litus vcrissime fa-
QUJESTIO IV. lchaliir se esse immunem. Verumtamen si suscipio
GRATIANUS. habetur, et accusalores idonei reperiiinuir, et tales
Quod rtto rfie dominico nec episcopo, nec presby- lestes, qnales sacri canones sanciunt, accito leciim
tero causam aliquam ventilare liceat, in Tarra- certo episcoporum numero veniant * accusalores,
conensi Concilio prohibetut, in quo sic statulum est, vocelur et ipse Aldericus diaconus.et, si negaverit,
c. 4»: ventilelur causa canonice, et, si vel sponte con-
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. V. « Prwterquam rfe critmne Imsmmajestatts : eliam apud Burchardum et fvonem dicilur. Et co-
H;cc exceptio in iiullo ex locis inriicalis habetur, dices Gratiani manuscripli habent quemadmodiim
pra-tcrqiiaiu apu.l Aiisclmum'. est restilutum. In boc autem oppido petiit Bonifa-
QU^EST. IV. C. II. a Erphesfurt: In vulgalis lege- D cius a Zacharia Papa consiiluti episcopum, et im-
baiur: Ephesum, quasi hoc csset riccreium aliquod pelravit. Qtioriapp-irel ex prima epistola Bonifacii
coucilii Ephesini, habiii tempore Coeleslini Papoe, ad Zachariam, et ullima Zachariae ad Bonifacium.
et Theotlosii junioris. lloc vero est Geriiianicum QUiEST.V. ">Idem est tilulus in c De ma-
concilium, habiium praesente Hcnnco regc, prout nifesta. snp. 2, q. 1.

QCEST.III. C. IV. " Dist. 10, c 1. " Caput Pscudoisidori, cf. interpr. ad Theod. * cod. 1. 9, t. 1, c.
12. — Ans. 1. 3, c 75 (65). Ivo Pan. I. 4, c 69. Decr. p. 5, c. 288. non legilur in cod. Ans.
coll. = C. V. " oportet : Edd. coll. o.
QU£ST. IV. ' bab. A. 516. — Reg. 1. 1, c 376. Burch. 1. 2, c 87. ( : ex conc. ap. Medard.) Ivo Decr.
p. 4, c. 22. = C. I. ' judicate : Coll. Hisp. — vindicare : Coll. cilt. + conniveitlibus : Coll. Hisp.
» excepto criminaita negoiia : ib. =C. II. * hab. A. 952.—Burch. i. io, c 21. Ivo Decr. p. 4, c 53.
» dom. velal. fesl. diebus, seu eiiam in quibus, elc. • orig. " volumut : i|>. ' lns. gloripsissimus rex
aitgntentumChrisi. religionh concessit: ib. ' in—td est: desid. ib. » diebus : ib. — Edd. coll. o. '*
nd : Eriri. coll. o. — Bohm. " diebus : Edd. coll. o. = C. III. " Burch. I. 1, c. 102, (ex conc. Spi-
lensi.) Ans, in fin.I. 5. Ivo Dccr. p. 5, c. 204 (: ex eonc. Spal.) " ef : Ed. Bas.
QU*ST.V. ' cf.ad C. 2, q. 1, c. 17. — Ivo Dt-cr. p. <>,c. 430. =C. I. ' vocenlur : Ed. Arg.
981 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA XV. QU/EST. VI. 9,«
fessus, vel legitimis teslibus fuerit approbalus, ca- A tum ant fraudem, aut per vlm exiortas fuerint, vd;
nonica ferialur sentenlia. Qui si nec sponle con.fi- ul se liberare possint, quocunque ab eis conscriplae-
leiur, nec accusatores et testes legitimi reperti aul roboralae fuerint ingenio, ad nulluin eis praeju-
fiierint, et mala fama crebuerii», non publico ** dicium vel nocumenlum valere * censemiis, neqtra
exaniine, sed coram te, et aliquanlis reverendis- ullam eos infaniiam vel calumniain, aul a suis
simis presbyleris et diaconis tuas ecclesias secrelo sequeslraiioiietn bonis unquain, Deo auctore et
juramento se purificet. Et *tu*deinceps boni lesii- sonctis aposiolis eorumque successoribus, sustinere
monii eum annuncia, et compesce et commone ec- permiliiiniis. Confessio vero in lalibtis non com-
clcsiaeluae filios, ne sacerdotem Dei iillerius infa- pulsa, sed sponlauea fieri debet. Et infra ;§ 1. Om-
inare praesumant, limentes, quod Cham ' maleriictus nis enim confessio, quae fit ex necessitate, fides nou
est, qui patris verenda • derisit. est. Et paulo post: § 2. Confessio ergo in talibus
C. II. Non esl spoliandus presbylet vel diaconut, nisi non extorqueri debel, sed 'potius* sponte profileri;
sponleconfessus vel legiiime convictus (ueril. pessimum enim esl de suspicione aut exlorla con-
ltem Nicolaus T Solomoni * Conslantiensi episcopo. fessione quemquam * judicare, quum magis sil in-
aut diaconus, qiiem asseris crimina spector cordis Dominus, quain operis. Et paucit
' Presbyter
nolle publice confileri, sed velle ctim sacramento " interjectit: § 3. Non T polest aulem htimano con-
dcfendere se, el si lamen notum sit cpiscopo esse demnari examine quem Domiiiusstio reservavit ju-
sccliis ab ipso • perpelratuin, non potest per ali- dicio: Si omnia nainque in hoc saeculo vindicata
quam pcenilentiain sacerdotali vel diaconali oflicio essent, locum divina judicia non haberent. Item
potiri. Sed mirandum est, si ipse confessus non mulio tuperius: § 4. Esl etiam *el*ad "hanc* san-
fucril, quomoilo notum possil esse episcopo scelus clain sedem perlatum (quod ptidet' dicere, el non
ah ipso pcrpelratum, nisi accusalore forte idoneo per solum • sacerdolali, sed etiam omiii Christiano no-
testes idoneos approbanle. Unde si examiuante epi- mini esl inimicum), quod nonnulli episcopos vel
scopo causam presbyleri vel diaconi non " f.icrit per sacerdoles aut metu compellunl, atit vi extorquent,
testiitm approbationem presbyter " vcl diaconus aut fraude decipiunt, aliquas confessionis suoe in
forle convictus, non esl scelus episcopo legitima alleram partem, quam debeant, liieras scribere b,
inanifesium, nisi sua sponle 'scelus* ipse " confi- aul pro suarnm non reqtiisiiione causarum ", aut
tratur. Quod nisi feceril, inierim non videmus suo (quod delerius est) 'pro* alieni erroris secia " scri-
debere presbyterum vel diaconum oflicio privari. pturas facere, et propriis manibus roborare, et co-
Sola ergo sponlanea confessio, et canonicus ntime- _ ram populis recilare atque confileri. Aliquos " di-
rus, et *' qualilas tcslium (decernentibus episcopis, cunt carceribus et ergastulis retrudi ", ut saltem
et accusalore quod objecerat coniprobanie) clericuni his terrili insidiis *devient*Domini sacerdotes, *ct"
privat proprio gradu. suis faveant volunlalibus. ltem ubi supra: § 5. Con-
QILESTIO VI. fessio vero in talibus non compulsa, seri sponlaiiea
GRATIANUS. fieri debet, ipso alteslanle'*, qui ail : Ex rordt
I Pars. Qnod vero confetsio cruciatibut cxtorquend* 'enim' procedant homieidia, adutteria, *(ornicationet,
non sit, Alexander Papa letlalut, sctibens omnibut blasphemiw', et celera, quocsunt ad hanc pcrtinen-
otthodoxis,epist. I, c. 2 ': tia. § 6. Nec tantum altendenda sunl quae fiunl ",
animo fiant. Et pauto post: § 7. Am-
C. I. Ministrorum confestio non tit exlorta, ttd quanlum quo"
tpontanea. plius autem respicit Deus ad cogilationes el spon-
Si qitantloque' a * sacerdotibus et * aucloribus » laneas voiuntales, quam ad actus, qui per sinipli-
ecclesiae quaedamscriplurae quoque modo per me- citatem aul *per*necessitatem fiunt.

NOTATIONESCORRECTORUM.
QU^ST.VI. C. 1. * <4ucioii6ns:Ivo babet: Si sa- D ferunlur in hoc eodem capite, in vers. Est etiarnd-
cerdotibus, vel aclotibus ecclesim, queiiiadmoduin ad hanc. Confectum enim est hoc caput ex locij
etiam in eadetn epistola dicilur : Si quis erga epi- episiolae hinc inde sumtis, ordine non sempcr ser-
tcopnm vel actorem ecctesim,el referltir supr. 2, q. vato.
7, Si quis erga. Hoc autem loco in epislola legtlur: b Literas tcribere: Hoecabsunt ab originali. Suf*
Similiterti hujutmodi pertonit quwdamtcripiurw,e\c. ficitint enini illa.quoe sequunlur; Sctipiutat facete.
Praecesserant aulem cuin multa alia, tuni quae re- Sed ob glossam uon sunl expuncia.

Qu/EST.V. * ctebretcit : Ivo. — Edd. Arg. Bas.— crebetcerit : Edd. rell. = C. I, * in, pttbl. : Edd.
coll. o. Gen. c. 9. ' pudenda : Edd. Arg. Bas. =C. 11. ' Ep. non satis certi temporis. — Ivo Decr.
6, c 122. 'Saloni: Ed. Bas. — Soloni : Edd. Lugdd. Par. »ipsius : Edd. coll. o. '• hisi : eaed. pr.
£.ugdd. 11,III. " ille : presb. : Ivo. " ipsum : Edd. coll. o. "t>c/:eaed. — Ivo.— Bohm.
QUiEST. VI. C. I. ' Caput Pseudoisidori.— Ivo Pan. 1. 4, c 118. Decr." p. 5, c. 241. *dcsid; '
in Edd.
Arg. Bas.TNor. Ven. 1. » desid.*in iisdera exc. Bas. * vel: *
Ed. Bas. provenite : or-ig. " quempiam :
Bobm. cf. Ennodii apolog. pudeo : Ed;l. coll. o. fanfum : eaed. " tetum : orig. secfre : Edd.
coll. o. " alios: eaed. " rec/udi: orig. " ttstante : Edd. coll. o. — cf. Matlh. c 15, v. 1D, " fiant:
Edd. coll. o. pr. Lngd. II. " enim : Edd. coll. o.
9.S5 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA XV. QU.-EST. VII 984
C. II. Aposlotica auclorilas penittts illicita in irrilum A / juramanli, quori faclmn esl liis cpiscopis, qui apo-
dethtcit jnramenta. siolica autorilate a ponlilicali gra.lu ilcpontiiiiur.
Item Nicolaus Papa Episcopis Gallim ". C. IV. Excommunicutivinculo fidetilulis non leiienlitr
Aucloritatem veiierabiliuin proedecessorum no- obnoxii.
strortim seculi, el iioininalim beatissimi Papoe et Item Gregorius VII Romanw Synodo prmsidens
tlixil ".
inartyris Alcxandric quinti a heato Pelro, ab om-
nibus juramemis et cujtisctnique morii obligalioni- Nos, sanctorum praeriecessornm noslrorum slatula
bus, quibus iili sesc coacli violentia impiorum obli- teneiiles *3, eos, qtii excommunicatis fidelilale aut
gaveranl, abiolvimns, et ne illa seiventur vetninnis sacramento constricti siinl, aposlolica auctoritate a
tam praefaliini archiepiscopiim Treverensem, quam sacramenlo ahsolvimus, et ne eis **(irieliiatem ob-
ct scrvenlomnibits moriis prohibemus, quousque e ipsi
ejus praeposittnn, oiiines, qui lunc lemporis Ciipii
se iliis quoquo modo obligaverunl, neqtie tillain eos ad salisfaclioncm venianl.
proinde infamiam vel calumiiiam, aitt a suis bouis C. V. Anfe qttam teconcilienlnr, fidelilalem excom-
mituicatis nnllus servare cogitur.
srqiicslralionem unquain, auctore Deo, et sanctis hem Urbanus II Episcopo Vapicensi".
aposlolis ct noslris proeriecessorihus, suslinere per-
'* j{ Juralos niilites Hugoni f Comiti, ne ipsi, quam-
initlimiis, sicut per Prophetam Domiuus dicit : tliu excomniuiiicatus esl,
serviani, prohibeto".
Dissolve colligaliones iinpieialis. Quinetiam praefalo " si sacramenta proetenderint, moneantur,
Qui
fralri nostro, filiisque Treverensis ecclesiae, illius-
oportere Deo magis servire quam hominibus. Fide-
quc defcnsorihus lioccin man.latis damus, ul spiri- litatem eiiim, quam Chrisliano principi jurarunt
tuali simul el maleriali glariio lamdiu malignos illos Deo ",
ejusque sanctis adversanti,'et eorum proecepla
eorumque fautores cum in-
inseqiianlur, quousque calcanii, nulla cohibentui- *9 auctoritate persol-
tegritate possessiones, vel quaecun<|iieres ecclesia- vere.
sticae hoc facto vel quocuiique pacto dislractae seu
direptoesunt'», revoceutur. QU^ESTIO VII.
11 Pars. Gratian. A fidelitatis eiiam juramenio GRATIANUS.
Romanus Pontifex nonnullos absolvit, quum aliquos 1 Pars. Absque sijnoduli vero audienlia sncerdotem
a suu dignilale deponit. dantnari, iu llispalensi Coucilio, citi Isidorus inter-
Unde Gregorius Papa d *°: fuit, cap. 6.si'c proliibelttr ' :
C. III. Ponlificalis auctoritas a juramenlo fidetilalit C.l. Sine concilii exttmiunlionepresbyter vel diaconus
nonnutlos absolvit. rl' non dejicialur.
Alius ilcin Romaiius Pontifcx, Zacharias scilicet, Sexta actioue coniperimus, Fragilantim * Cornu-
regem Francorum non tam pro suis iniquiiaiibus bcnsis ecclesiaepreshylerum injuste olim a pontiflcc
(juam pro eo, quod lantae poteslati eral inulilis, a suo dejecliim, et iiinoceiiicm exsilio coudemnaiuiii.
rcgno dcposuit, et Pipinum, Caroli magni impera- Qiiem rursus ordini suo resliluenles a, id rienuo
toris pairein,. in ejus locum siibstituit, oinnesquc atlversus praesiimiioncm nostrain b (Iccreviiiius, ut
Francigenas a juramcnlo fidelilatis, 'quod illi fece- jnxta priscorum Patrum synoilalem seiitentiam
rant* absolvit. Quod eliam ex aiiclorilale frcqucnli " nullus nostrtim siue coucilii examine quemlibet
agitsancta ccclesia, quuin milites absolvit a vinculo presbylerum vel diaconum dejicere * attdeat *. Nau.
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. II. c Alexattdri: Nicolaus cilat episl. Alex. I, QU.BST.VII. C. I. a liestiitienies: Sic. esl einen-
de qua re se iiolaluni esl supra, dist. 19, Si Ro- (laium ex codicihus concilioriim imprcssis et iininii-
manoritm. scriptis. Sic eniiu apcrtiiis dcclaraliir illiiin eano-
C. III.d In manuscriptis est, ulinvulgatis: Gelasius uice a concilio esse resliliiltini, qiiatn cx leciione
Papa Anastasio imperatori*. Ctijus Gelasii esse non Gratiani vuigaia : reslilutum esse comperinitts'*.
potcst. Zacharias eniin et Carolus M., quoruin in b Nostram : Antea legehatur : i-esfram*". ln re-
hoc capiie menlio fit, niullo post Gelasium vixerunt. D cenlioribus auiem couciliortim edilimiihus esl : no-
llahelurauiem in regesto Gregor.VII, lib. 8, ep. 21, vam. Eiiieudalum est ex anliquiorihus editionibus,
lleriinanno, Melcnsi episcopo scripta, qiiam refert el duobus coriicihus Vaticanis, el Lucensi regio,
lvo. ln qua quirieni epislola paulo ante niiilla ex qiiemadmodum el paulo posl: nullus nostrum, quiini
epislola Gclasii Anastasio impcratori scripta affe- antea esset : nullus veslrum. Modcsti enim et reli-
runtur. gi</siepiscopi sibi eiiam ineiuuiit. Alia vero qiiaedam
C. IV. c Quousque, eic.: Verba boecnou sunt in sunt ex iisdein codicibus emendata.
codice maiiuscripto Vaticano.

QU.EST. VI. C. II. " scr. A. 861, ex sent. Honlhemii in hist. diceces. Trevir. —
Non desunt , quibus cum Augustino supposilitia esse viriealur. — Polyc I. 6, t. II. " Esa.
c. 58, v.*6. '» fuerint ; Ed. Bas. »• scr. A. 1080. — Ivo P.an. 1. 5, c. 109. Decr. p. 5, c. ult. =
C. III. ita in Edd. coll. o. " add. : swpe: orig. =C. IV. " hab. A.*»1078. —Ivo Pan. I. 5, c. HO.
" sequenles : Ed. Bas. — lvo. " sioi : orig.— Erid. coll. 0. =C. V. Ep. incerli temporis, scr. a.l
Ebreduiicnsem, Vapincensein el Diensem Epp., ut ex Victorino Panormiie codice I. 5, c. 111), prolulit
llaluziiis. f VVigoni: Baluz. ex cori. Pan. mscr. "proltibeie ; Ivo. " Quod : ib. " juraverint : ib.
" cohibeantur : Ed. Bas.
QL\EST. V II. ' bab. A. 619. — Abbo Flor. apud Mabill. Vet. anal. c. 12. = C. I. ' Flagitanum : Erid.
coll. o. "' comp. : desid. in Edd. Arg. Nor. Ven. I. *'* ita iu Erid. coll. o. * dejiciendum : Coll. Hisp.
— Abbo. •- Edd. coll. o, pr. Bas., iu qua leg. : damnattdum. * puiel: Edd. coll. o.
985 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSAXV. QUiEST. VIL 986
mulli stmv, rrai indiscussos polestate tyrannica, noii A bus vicinis episcopis, si diaconus estd, qui argnimr;
nucioritate canonica damnant. Et sicut nonnullos si presbyter, a sex "; si episcopus, a duodecim
grnlia favdris" sublimant, ita quosdam odio invi- ' consaceidotibus *' aildiatur. Universi episcopi dixe-
diaqtte 'permoli* huniiliaiil, et ad levem * opinionis runt : Contemtus** debet coiilumaeioeei" superhiae
aiiram condemnanl qiioriii.iicrimen non approhant. in oinnibus frangi. Causoe vero prb personis ab"
EpiscdpusT enim sacerdolibus * ac ministris sohts his *• staluto numero audiantur.
honorem dare poiest, solus auferre non potesl. Si C. IV. De eoderri.
9
enim bi, qui in saeciilo a doininis suis hoiiorem Item ex Concilio Garlhaginensi U, c. 10 *T,
liberialis adepli sunt, in servitutis nexum " non Felix episcoptis Selemseliianus dixit: Eiiam hoc **
revolvuiitiir ", nisi publice apn.l " proeloris ac pra?- adjicio secunduin statula veterum conciliqruni, ut,
siriis tribunal iii foro fueritit accusali, quanlo niagis si quis episcopus (qnod non oplamus) " in reaimn
lti, qui divinis altarihtis conseci-aii lionore eccle- aliquem incurrerit ", et" fueril ei nimia necessilas
siasiico decoranlur? Qui profccto nec ab tino dam- non posse plnrimos " congregare '*, ne in crimine
nari", nec uno judicanle polerunt hnnoris sui remaneat '*, a duodecim .episcopis auriiatiir, et a
privilegiis '* exni, sed, proesenlali " syno.lali jii- sex presbyterc, et a tribus diacQiius, cum proprio
dicio, quod canon *6 de iifis praeceperit *T, defi- suoepiscopo.
niri. C. V. De eodem.
C. II. Cattsas clericorum episcopus non nisi cutn se- Item ex Concilio Carlbaginensi III, c. 8 ".
nioribns ecclesiwauditil.
Ilem Gregorius Jocinni Episcopo Panormilano, Si aniem presbyteri vel diaconi fuerint accusali,
, , lib. XI, epist. 49!*. arijunclo sibi ex vicinis locis proprius episcopus
Si qttid de qiiocnnotie clerico ad aurcs tuas per- legitiino nuniero collegartim *•,' quos 3T ab*eodem
venerit, qnort te juste possit oflendere, facile non acciisati pelierint, id esl.una secum in presbyteri
crcrias, nec " ad f vindiclam le res accendat in- noiniiie sex f, in diaconi tribtis.»8, ipsornm S9causas
*° "
cognita, sed pracseniibus senioribns' eCclesioeluae discnliat eadem dierum *' el dilaliontim " et a
diligenter est verilas perscrulanda, el lunc, si qua- coiiiiiiunione remolionum, et discussionc. persona- ,
litas rei poposceril,caiionica dislriclio culpam feriat nim **, inler accnsalores et eos, qui accusaniiir,
delinqiieulis. forma servata. Reliquorum autein clericorum causas
C.UUAqiibl episcopis presbyteti vel diuconi sunt eiiam solus episcopus loci agndscatet finiat.
audiendi. 11Pars. Gralian. Solus aulem ad exclusionem alio-
Ilem ex Concilio Carthaginensi« I, c 11 ". u rum
episcoporum, non suoritm clericorum dicilur, sine
Si quis liimidiis vel conltimeliosus exslileril in" quorum prmsentia ejus senteniia eril irriia. -
miijorem natu, vel aliquam causam babiicril, a tri- Unde in Concilio Carlbaginensi IV, c. 23, /eorfur*5:
NOTATIONES CORRECTORUM.
C. III. c Carthagtnenst: Sic esl emendaium ex liquo, et concordat cnm seqnenii capite. In edilio-
vetifstis codicibus. Narii iii vujgaiis eral : Aga- nibus atilem concilioruni Parisiensiluis ac Colo-
lliensi 1", quum unicum dunlaxal Agatbense me- niensihiis habeliir : ef a sex presbyteris ei Iribus
inoreliir. quemadmodiim et in niullis Gratiani nia-
& Si diaconus est: In vnlgalis concilioriim edi- diaconis,
nuscriplis**.
tionibus legimr : si diaconus esl, arguaiut pte- C. V. f Nomine sex: Sic in celeris coriicibns im-
sbylet.exe. . ... . • prcssis et nianuscriplis, proeierquam in e.lilione
C. IV. e Presbijter; Sic Iegitur in concilin, quod Colonieiisi qiiiiluor lomoriini, in qiia iiabeiui-: Pre-
cst in codice caitoniiin, c. 1.3, ei groc o, et riuobus sbyteri nominequinqtte,in diaconi duobus.
codicibus conciliorum Vaiicanis, et uno alio peran-

QL-JEST. VII. C. \.*>gralim favore: CoII. Hisp. — Ahbo. — i» gral.: Etlri. coll. o. pr. Lugriri. II, III. * leviau-
ra: E.id. coll. o Tcf.T».67.c 2. Bpresbijieris:Ct>\\.ttisp. *hocswc.: Et\ci.coll. o. ianexu: Coll. Hisp. ilresol-
viiutur: E.l. Bas. " opwdprwlores tribunaii foro: Coll. Hisp. — Ed. Bas.— ap. prwt. ac. prms. tribunali (in
trib.: Edd. Lngdd. II, III), foro : Edd. rell. — apud proceres Irib. foro: Abbo. " nec uno damname : Edd.
coll. p. u privilegio': eoeri. " ptmsenti: eaed. pr. Veri. II. " add. : omiiino : Edri. coll. o. 1T piwce-
pit : Edri. Arg. Bas. Nor. Ven. I. — add. : oportet: E.1,1.coll. o.—Bolim. = *» C. II. " Ep. 44. (scr. A.
605), i. 15; Ed.Manr. —CoU.tr. p. p." I, I. 55, c. II. —cf. D. 83, c*° 25. ne : Edd. coll. o. f
per : Eriil. Ven. I, 11 ISor. = C. III. iia in Eri.l. coll. o. cxc. Bas. bab. A. 548. — Coll. tr. p. p. 2,
t. 15, c 5. " ef in : Edd. coll. o. pr. Ltigriri. *' VII : Ed. Arg. »* sacerdotibits : Eriri. coll. o. pr.
Bas. ''* contundi debet conlumacia, et superbia : Coll. Hisp. Edd. coll. o. — Bohin. '" n stalulo : Coll.
—
Hisp. —Bohiii. .»« ad"l. : episcopis : *8 Ed. Bas. = C. IV. " hab. A. 590. — Burch. 1. 1, c 149. Ans.
1. 5, c 121. Ivo Decr. p. 5^ c 26:!. hmc addilio : Edd. coll. o. " add. : fieri : eaed. — Bohm. *•
inciderii : Ed. Bas. " ef si : Edd. coll. o. ** add. : episcopos : eoed. — Bohm. »* congtegati : Coll.
'* ila Edd.
llisp. '* maneal : Edtl. coh o. Arg. Nor. Ven. l. = C. V. 3S hab. A. 597. — Burch. 1. 2,
<:. 205. Ans. I. 3,c. 125 (122). Ivo Decr. p. 6, c 280. *• episcopotum : Ans. '7 quos — id esf ; dcsiri.
in Coll. Hisp. 8Sites : Coll. Ilisp.— Eri. Bas. 39qui ipsi : Edri. col. o. *° discuiiant : ext\. — Coll.
llisp. *' in—dier. : Edd. Par.**Lugrid. *'desiiL in Edd.*5 coll. o. pr. Arg. Nor. Ven; I. *' dilutione :'
Colt. Ilisp. Edd. coll. o. causarum : Edri. ccll. o. c, 14. Slatutl. cccl. ant. --ef. ad. c 9. D.
18.— Buich. 1. 1, c. 114. Ivo Dccr. p. 5, c. 214.
987 DECRETI PARS RECUNDA.CAUS.V XV. QUJSST. VIII. 988
C. VI. Abtque prwseniia elericorum nulliut casam A culpae genere fuerit involiitus, icse a miuisterio
episcopus audiat. cohibebil.
**
Episcopus nttllius causam audiat absqne prae- C. H. Deservienles altario si carnit fragilitate deli-
seulia siiorum clericorum; alioquin irrita erit sen- querinl, episcopi arbitrio subjaceanl.
leniia episcopi, nisi clericornm praesentia confir- llem ex Concilio Herdensi, c 5T.
ineiur ", Hi, qui altario Dei dcserviunt, si subito in ffenda
C. VII. Nisi in stjnodo canonice vocali tacetdotet carnis fragililate corruerint, et Domino ' respicicnle
damnati non possunt.
digne pcenilueruit, ita ut morlificalo corpore cordls
Ilem ex Concilio Hispalensi II, c 6 **. conlrili sacrificium Deo oITerant, maneat in pote-
Episcopus sacerdoiibtis ac minislris soltts hono- slate pontificis vel veraciter afflictos non diti sus-
rem dare potest, auferre*» solus nou polest. Si pendere, vel desidiosos prolixiore tempore ab ec-
enim hi, qui in saeculo*• a dominis suis honoreni clesiae corpore segregare; ita tamen, ul sic olficio-
libertatis adepti stini, in servitulis jiigum " non runi suorum loca recipiant, ne possiut ad altiora
revocanlttr, nisi publice apud proeloris ac " praesidis officia ulterius promoveri. Qnod si iteraio velut
tribunal '* in foro fuerint accusati, quanto magis canes ad vomitum rcversi fuerint, *et' veluti sues
lii, qui divinis altaribus consccrati, honore eccle- B in volmabris luti jacuerinl', non solum dignitale
siaslico riecoraniiir? Qui profccto nec ab uno tlam- officii careant, sed eliam sanctam communionem,
nari, nec tino judicanle poterunt **honoris sui pri- nisi in exitu, non f percipiant.
vilegiis" exui, sed praesentali" synodali judicio,
quod canon de. illis proeceperit definiri". C. III. Ex minittris ecclesim geniti in terviluttm
devocentur ejusdem.
Item ex Concilio Toletano IX, c. 10 **.
QVMST. VIII.
"
GRATIANUS. Qtiitm multae super inconlinentia ordinis cleri-
De ultima vero quwstione sic slatutum ett in Con- corum hactenus emanaverint seutenliae Patrnm, et
cilio Neocacsariensi, c 9 et 10 '. nullatentis ipsorum reformari " quiverit corrcctio
adeo senlenliam " judicanlium pro-
C. I. Presbyier qtti ante ordinationem eonfiletur te morum, usque
cotpotalitet tapsum, poslea non offetat. traxere commissa culpariim, ttt non tanlum ferrc-
Qui admisil' corporale peccAium, et hic postea tiir'* tiltio in auclores" scelerum, verum isl in
" damnalorum. Ideoque quilibet al>
presbyter ordinaius est, si confessus ftterit quod progeniem
anie ordinationem suam peccaverit, non quidem episcopo usqne ad subdiaconmn deinceps, *qui*vel
'
ofTerat, maneat autem in aliis ofliciis propler cjus C ex ancillae vel ex ingenuoe delestando connubio in
siii.lii ntilitalem «. Nam cetera ' pcccata censuerunt honore consiiluli filios procreaverint, illi quidem,
plurimi etiam orriinatione privari b *. Quori si de ex qtiibus gcnili probabunlur, canonica censttra
his non fueril confessus, nec ab aliquibus' polcst damnentur; prolcs autem, aliena " polluiione nala,
inanifeste convinci, huic ipsi de se potestas est non sntum liereditaiem '* nunquam accipiet, scd
commitlenda *. Similiter et diaconus, si in eodem etiani in servittiicm '* ejus ccclcsioe, de cujtis sa-

NOTATIONES CORRECTORUM.

QU*:ST.VIII. C. I. » Propfer ejttt ttudii ulilitalem :
Grtece esl: 3t« rf,v *0.),»vartovSnv, id est: propter
ttudium ac diligentiam, qitam cwleroquin adhibet.
•>Ptivati: Groece legitur: rr)v xitpartaiuv a?tevat
id est : per mttnits impositionem dimitti, qnemad-
modum fere verlit Dionysius, cujtts versionem ce- D
teri colleclores alluleriint, hac iame*n claustila
oinissa. Nam liaecversio, quam Gralianus affert, est
prisca, quae est in colleclione Isidori. Ita ex bis
vcrbis longe alia eiicilur sententia, atque auctor
glossoepularil.

QD*ST. VII. C. VI. ** nullam : orig. ap. Baller. *' firmetut: Edd. coll. o. = " C. VII. *• hab. A.
619.— cf. supra c.•*1. *• sedtolus aufetre : Edri. coll. o. " hoc smc. : eaed. nexu — revolvun-
iur : Coll. Ilisp. ptmtotes: ib. — ac ptms. : desid. ib. — ptmlores acptwside* : Edd. coll. o. " in
tribtinali foro: Eriri. Ltigild. II, III. —-tribunali foro : Edd. rell.— Coll. Hisp. ** polerint: Edd. Arg. Bas.
*• privilegio : Edri. coll. o. ** prwsente : E.td. Ven. I. Par. Lugdd. *Toportet def.: Edd. coll. o.
QCEST. VIII. ' bab. *A. 514. — Burch. I. 2, c *49. Ivo Pan. I. 3, c. 151. Decr. p. 6, o. c. 150, omnes
* private :
ex Dionysio. = C. I. admisetil : Coll. Hisp. et cef. : ih.~-cerera i-ero; Edd. coll.
Coll. Hisp. * aliquo polerit : Coll. Hisp. • permilt.» : ib. = C. II. T•hab. A. 546. — Burelu
I. 19, c. 74. lvo Decr. p. 15, c 87. Raban. puenii. c 1. Deo : Ed.l. coll. o. et — jac. : non leg. iu
Coll. Ilisp. f desid. ib. = C. III. '• hab. A. 655. — Ivo Decr. p. 6, "c 425. " inconiinentium : Coll.
llisp. —!iunocentia : Edd. Bas. Lugd. I. — innocentiam : Edd. rell. firmari : Ivo. —Edd. coll. o.
" senieniiu : Ed. Bas. '* inferretnr : Edd. coll. o. — [erirelur : lvo. " acioribus : Ivo. — actores :
Eriil. coll. o. pr. Bas. Lugdd. II, III. — Bohni. '• progenie : Ivo. — Coll. Hisp. " lali :Coll. Hisp. —
ab hac : Ivo. '* add. : parenium : Coll. Hisp. — Ivo. "servitute : Edd. coll. o. pr. Ven. 1, II. Lug>l.
1. - Bohiiii
»*>* DECRETl PARS SECTjNDA.CAUSA XVI. QUiEST. I. 990
cerdotis vel minislri iguoininia nati stint, jure pe- A quaepurgaloria »»cunctarum contagionum existttnl,
ren ni manebunt. *uec potesl solis radius per cloacas et lalrinas
C. IV. Qiir coiifilelut se ante otdinalionem peccasse Iransiens aliquid exinde conlaminalionis ailraherc.
non sacrificei; convictus uutem deponaiut. Proinde* qualiscunqtie " sacerdossil, quae suncta
Item ex Concilio Marlini Papae, c. 35 *'. siinl coinquinare non potesl '•. Idcirco ab eo, us-
Si quis presbyler ante ordinaiionem peccaverit, quequo juriicio episcoporuni reprobelur, comiiiiinio
*et posl ordiiialionem confessus fucril quod ante percipienria cst.quoniam mali bona ndiiiinislranrio*'
peccaverit* ", non offerat, sed laniuin pro religione se taiituinniodo laedtint, el cerea c fax aceensa sibi
nomen presbyteri porlet. Si atitem non ipse con- quidem deirimenlum pracstat, aliis vero lumeniu le-
fessus, sed ab alio puhlice fuerit convictus, nec nehris administrat, et unrie aliis conimodiim exhibet
hoc ** ipsum habeat ut nomen presbyteri portet. intle sibi dispcnditini proebet. § 1. Siimite ergo iutre-
Similiter et de diaconis observandum est.ut, si pidi ab oiiini sacerdote Chrisli mysteria, quia oinnia
ipsi confessi " fuerint, ordinem subdiaconi acci- fide " Christi purganttir. Fides esl euiin, qtiae hiinc
piant**. niuiulum vincit, el quia non dantis, scd accipicntis
C. V. De manu sacetdotis, qui ab ecclesia lotetatut, fil", riicenie ** B. Hieronymo d : Ad ctedendum in
licile sactamenla sumuntur. B anima" omni baptitmut est perfectus, et in omni sa-
llem Nicolaus ad consulta Bulgarorum, c. 71 **. cerdote corpus Chrisli esl perfectum. Qui rursus sacroe
Sciscitantibus vobis, si a sacerriote, qui *sive de- scriptttroe concordans ail" : Prius quam audias, nt
prehensus " in ariullerio, sive de hoc sola fama jndicaveris quemquam, atqtie ante probalionein ac-
respersus esf, debealis conimunioiiem suscipere ", cnsationis illatoeneminem a lua commuiiione stis-
necne? respondemus : Non potest aliquis, quan- pendas, quia non slatim qui accusatur rcus cst, sed
tnmcunque pollulus sit, sacramenla divina polluere, qui convincilur criminosus.

CAUSA XVI.
GRATIANUS. torii sibi vendicare valeat? (Qu. VI.) Sexlo, si ar-
Qutrfam abbat habebat patochialem ecclesiam; chipresbyter vel episcopus sua auctoritale, non ju-
insiiiuil ibx monachum, ut o/ficium celebtatet populo; diciaria sententia capellam illam irrepserit, an cadat
possedil eam pet quadtaginta annos sine aliqua in- C a causa, irf ecclesia, cui prmsidet, non ultra habeat
tetpellatione; lanrfem querela adversus abbalem mo- jus reposcendi qnod suus paslor illicite usurpavil?
vetur a clericis baptismalis ecclesim,in cujus dimcesi (Qu. VII ) Seplimo quwtilut, si laici capeltam illam
prochiantt ecclesia iila contistebal. (Qu. \.) Hic pri- lenebant (ut quibusdam moris est) el in manibut ab-
mum qumritur, utrum monachis itceal populis officia batiseam refnlavetinl, el ordinandam tradiderinl,
celebtare, pwniieniiam ddre et baptizate? (Qu. II.) an consensu episcopi et clericorum abbas possit eam
Secundo, si comigetil eos capellat habere episcopali tenete?
beneficio,an ab eis sinl instiluendw, an ab episcopis?
(Q. 111.)Tertio, an jura- ecclesiatum ptmsctipiione QILESTIO I.
lollantur? (Qu. IV.) Quarto, si ecclesia advetsus ec- GRATIANUS.
tlesxam ptwscribal, an etiam monaslerium adversus I Pars. Quod monachi officia populit celebtate non
eccletiam prwtcribere possit? (Qu. V.) Quinto, si n possint, muttis auctotilutibus probatitt, qtiarum prima
cavellam in suo terrilotio wdificatam jure terri- est illa sanclae NicaenacSynodi, qua dicitur * ':
NOTATIONES CORRECTORUM.
C. V. c Et cerea : Ante legebatur, etc. *. Resli- dias, elc, est ibi.lem superius.
tntum est ex criginali, ex quo alia eiiani siinl CAUSA. XVI. QU.EST.I. C. I. » Caput hoc neque
einendala el addila. in prima Nicoeua synodo, neque in secun.la boriie
d Hietonymo : Est in epistola de septem gradibus, habelur. Esl aiiiem aliquid siinile in canonibus Ni-
quemadmoduin et quod sequilur : priusquam au- cienis versis ex Arabico, can. 76 '*.

QU^ST. VIII. C. IV. " c. 9 et 10, conc." Neocaes. ex interpr. Martini Brac. — Bnrch. I. 2, c 48.
— etravetit : Biirch. Ivo Decr..— et-
Ivo Paii. I. 3, c 150. Decr. p. 6, c. 149. erruvit : Coll. Ilisp.
ravetat : Pan. " arf hoc ipsum habeat poteslatem : Coll. Hisp. " confessus fuerit — subdiaconatut acci-
piat : ib. «*tetineat : Burcli. lvo Decr. — feneaf: Ivo Pan. = C. V.*' '» scr. A. 866..— lvo Pan. I. 5,
c. 13. Decr. p. 2, c 83. — cf. c. 7, X, de cohab. cler. el inul. fuetit comprehensus : Ivo Pan.—*' co-
Edd. Coll.o. " recipere : Edd. coll. o. " add. ; remedia : orig. ," adri. : enim : Edd. coll. o.
inquinarinon possunt: eaed. — Ivo. " minislrando : eaerl.—id. * ita.Edd. '*
coll. o. pr. Arg. Bas. Nor.
Ven. I. **rii fide : Edd. coll. o. " sit : Botiin. '* docenie : brig. omni animw : Erid. coll. o., "
Eccl. c II, v. 7.
CAUSAXVI. QUJEST.I. " hoc non satis verum csse nobiscum juriicabil quisquis cil. can.
inspexerit. ' Caput emnino incerliim. — Ans. 1. 6; c. 214 (omissa ins^ciiptione ). Polyc
1. 4,t. 34.
•931 DECRLTI PARS SECUNDA. CAUSA XVI. QUiEST. I. 992
C. I. Monachoriiiilconversalio ab omnibusdebcl esse ,\ lus, quid facis in urbibus, quae utique non sunt so-
discrela. lorum habitacula, sed miiltorum? Et infra:(\l.
Placuit omuibus residenlibiis in sancta Nicaena Habelo simplicitatem columbae, ne cniquam macbi-
syitodo, ut nioiiachorum conversatio et vila seciindum neris dolos, el serpentis astutiam, ne aliorum sup-
eiymologiam nominis ab oninibtis discrcpel. Mona- planleris insiriiis. Non multtim distat in vitio vel
clms eiiim groece, latine singtilaris diciliir, iinde decipere posse vel decipi '*. Christianum, quem sen-
nionachitm per omnia singulariier agere oporlel. seris lihi aut seinper aul crebro de nummis " lo-
Quamohrem firmiter et insoluhililer » oiniies ' prae- quenlem, exccpta elcemosyna, quae indifferenter
cipimus, ut aliqnis monachiis poenitenliain nemiiii omnibus patet, inslitorem potius haheto quani mo-
tribuat, nisi sibi iuvicem, ut jtislum est; morluum nacbiim. Praeter viclum, el veslitum '*, et manifesias
non sepelial, nisi monachum in nionasterio sectim necessitales niliil cuiquam tribuas, ne filiorum pa-
commoraiiiem, vel si forluito qtieinquam adyenien- nein canes comedant.
lium fratruni ihi moii conligeril.
C. VI. Monachus pascilut; clerici pascunt.
C. II. Monasierii dislrictionem el ecclesinslicum mi- Idem ad Heliodorttm de laude vilm, solitarim
tiisleriuin quiiibel simul lenere non polest. episi. 1 ".
Itetn Gregoriiis Joanni, Ravemiati episcppo, itb. IV, " Alia causa est monachorum *', alia clericorum.
epist. 1 *. Clerici pascunt oves : ego pnscor; illi ric allario vi-
Nemo polcst,*el*ecclesiasiicis obsequiis deservire, vunt : mihi infrucluosoe arhori " securis po-
el in monacliica * regula or.linate persistere, ttt ipse iiilitr ari qtiasi
radicem, si niunus ad altare uon defcro.
inonasierii disiriclioiicin leneat, qui quolidie in mi- Et
nisterio * ecclcsiaslico cogilur permanefe. infra : § 1. Mibi anle preshyteriun sedere non
si peccavero, licet me tradere satanae iu
C. III. Monrifhi, qui ad clericatitm promoventur, a licet.Tlli,
iiiteriiinn carnis , ut spiritus salvtis sit iu die Do-
prioii pruposilo tliscetlere tion debenl.
Ilcm Iniiocenliiis ad Victricium, episl. 11, c. 10 T. inini " "Jcstt".
I)c nioiiachis, qui riiu moranles in monasleriis, si C, VII. Non licel tiliquid monacliis agere sine presby-
lerorum consitin.
posica adclericalus orriinem perveneriiit, slaluiiniis,
noii tlcherc eos a priori proposito tlisceriere *. Idem arf Ruslicum >>".
Ecclesia habct senaium *° ccetutn presbyleroruin,
Graiian. Si ergo, sicul Innocenlius definit, a stto " nihil inonachis " agere li-
sine quorum consilio
proposiio eis discedere nun ticet, et, sicut Gregorius cel. Roboam *»filius Salomonis
ideo perdidit re
teslntur, iri monastica regtila devole persislere et ec-
clesiusticis obsequiis simut deservire non possunl : gnuni, quia noluil aiiriire preshyteros suos. Senalmn
**consiiio **cuncta
quoque Romaiii habebant, cujtis
patet, quod parochianis ecclesiis monachi prwfici non
possunt. agcbant, et nos habemus senatum noslrum ccelum
C. IV. Monachus non hcibetofficium doccntis, sed prestiyieroruin.
plungentis. C. VIII. Secuiidiim elymologiam nominis solilariam
Jtem Hieronymus ad Riparium Presbylerum, adver- vittimdttcul monachus.
stts Vigilantium '. Iiem Eugenius Papa c *6.
Monachus non riocentis '°, sed plangentis, habel Placuii. coinnnii:i nostro concilio, ul nulliis mona-
(ifhVmm,qui vel se, vcl mundum lugeal, el Domini choriim pro lucro lerreno rie monasterio exire ne-
ausu pra-sumai, neque pcenitenliam *T
paviritis proestol.-lur ariventuin. faiidissiino.
C. V. ln populari freqttentia monachi esse non dare, neqtie filiuni de baptismo accipere, neque
debent. baplizare, ueque infirmtun visilare, neqiie inorlunm
lriem ad Paidinum de inslittilione monachi, episl. sepelire, neque ad ecclesiam saecularem transire,
XIII ". neque aliis qualiliuscun(|iie negotiis sese implicare;
Si cupis esse quo.l riiceris , monachus, id est so- sii claustro suo contentus, quia sicut piscis sine
NOTATIONES CORRECTORUM.
C. VII. b Apuri B. Hieronytnum in commenlariis D consulendo civibtis, vel ab agendo cuncla consilio.
nd c. 3 Esaiii:, iinde boc caput videttir accepiuui, Et no.sliabemus in ecclesiusenalum noslrum, cmlum
haec leguniiir : Roboatn filius Salomonis ideo perdi- presbylerorum.
dit regnuin, qttia noluit ttudire presbyteros. El paulo C. VIII. KAnselinns etiam citat ex riecretis Ett-
inferius : Senatus qttoque ronsulta dicunlur, et prin- genii, cl ex eodem habelur in vetusto Decrelorum
cipes quondam Romttni consules appeiluli sunt, vel a libro.
QU*ST. I. C. I. * indissolubiliter : Edd. *coll. o. * omnibus : Bohm. *= C. II. * Ep. 1 (scr. A. 595),
I. 5 Ed. Maur. —Ivo Decr. p. 5, c 18. monastica : Ed.I. coll. o. monasterio ; Ed.l. Arg. Nor. Ven.'
1, II. = C. III. T scr. A. 404. — Ans. 1. 5, c 67. « recedere : Ed. Bas. — rfeuiare : orig. = C. IV.
scr. A. 408. — Ans. in fine c. 17. Ivo Pan. 1. 3, c 176. Decr. p. 7, c. 5. Polyc. ib. '° doctoris : orig.
-Ivo. — Ed.l. Arg. Bas. = C. V. " scr. A. 594. — Ivo Pan. I. 5, c. 17o. Decr. p. 7, c 2. " dec.
Christianitm. Qnem : orig. —EJ. Bas. — Ivo Decr. '3 minimis : Ed. Bas. '* veslimenlum : Edd. coll. o.
— Ivo Decr.=C. VI. '» scr. A. 372.—Ans.l. 7, c. 123 (135). '• monachi — clerici: Edd. coll. o.
" arboris : eaed. '* judicii : E.l. Arg.—cf. 1 Cor. c. 12. = C. VII. '• in conim. ad c. 3. Esaiae.—
Deusderiii p. 5. *° ari.l. : suum : Ed. Bas. " concilio : V,d. Arg. " monaclio : Ed. Bas. *3 5 Reg.
c. 14. '** qnorum : Ed. Bas. " concitio : E,l. A>-g.= C. VIII. " Ciipul iiicerluiii. — Aiis. I. 6, c. 213
(210). " prwsenliam : Eri. Ltig.'. II.
993 DECRETI PARS SECUNDA.CAUSA. XVI. QU^ST. I. 991
aqua caret vila, iia sine nionaslerio nioriachus. A C. XII. Monachi, qui surit in civitalibus, episcopo
Sedeal itatpte solilarius, et laceal, quia mundo debenl esse subjecli.
morluus est, Deo autem vivll »*. § 1. Agnoscal no- ltem ex Concilio Chalce.lonensi, c 4 3*.
men suum, pivoc enim graece, laline est iiiius : «%o; Qui vere pnreque soliiarinin eligitnt vitam riigui
conveniehli honore d. El infra : § 1; Eos vorb,
graece, laline Iristis sonat *°. Inde dicilur mona- sinil
chus, i.i esl iiniis trisiis. Sedeal ergo tristis, et qtii per civitates singulas seu posscssiones in ino-
officio suo vacel. nasteriis sunt, placel nohis episcopo csse subjeclos
»6, et quieli »Toperam tlare, niqiie observare jejunia
C. IX. Absqut;episroporum consetisn episcopaliajura et orationes, in locis, in quibtis seinel se Deo rievo-
nionachi non usurpeiil.
veruni *", pei-maiienies, el neqiic comintinicare e
ltem Paschalis 11Viciori, Bononiensi Episcopo *°.
ecclesiaslicas, ncque saecnlarcs aliquns atirectare *••'
Pervenil a.l nos, unde valde niirainur, qtiod qui- aciiones, rcliiiqueiiles propria moiiasieria, nisi forte
dam nionnchi et abbates in parochia veslra contra juheanliir propler tirgcnics necessiiales ab ipsins^
sancloi-umPatrum decrela episcopaliajura et oflicia civiiatis episcopo. Et ncmiiiem servorum suscipi in
sibi arroganter vindicant, videlicel pcenitentiam, nioiiaslerium *°, utsil ctim cis monachus, nisi cnni
remissionem peccalortinij reconciliaiionem"', deci- B domini proprii licenlia *'. Pnclerciiiiiein **vero lin-c
mas.et ecclesias, qmim **absqtte proprii episcopi decreviinus exlra conimirnionem esse, ne nomen
licentia vel apostolicae sedis auctoriiatfs hoc nulla- Doniini blasphemeliir. § 2. Cntivenii vero civilatis
lenus praesumere debeant, sicut in Cbalcedoncnsi episcopo cur.im solliciludinemqtie neccssariam mO-
concilio de hiijusmorii a sanclis Patribns caiituin nasleriis exhibcre.
esl et sub analhematis vinculo monachis omnibus Gralian. Ilis iia tespondetiit : Aticloritas illa Ni-
prohibilum. Mandamtis itaque dilectioni tuoe, ut eos cwnmsynodiproltibel monachosde monasteriis exirc,
convcnias, el ne lalia deinceps proesumant omiiino el per capellas mortuorttm sepulluras ceU'jtate, con-
probibeas, fttiete videiicel mote clericortim ad cujuslibet exse-
C. X. De eodem. qitias celebrandas. Ceterum si apud mohastetium
Ilem Calixlus Papa II ". aliquis semelipsumtumulari votueril, non esf prohi-
liilertlicimiis cliam abbalibus el monacbis ptibli- bendtts.
cas pcenitentias dare, infirmos visitare, et unclibnes Unde Gregoritts scribil Joarini, Episcopo de urbe ve-
facere , et inissas publicas cantare. Chrisma ct leti, lib. 1, epist. 12 **.
oleum, consecraliones allariiim , brdinationes cleri- C. XIII. Missw celebrnri, el niorlui sepeliri in mgna-
coriim ab episcopis accipiant, in quorum parochiis C srerio non prohibentur.
maneiil. Agapilus abbas nionasterii S. Gregorii ** insinua-
C. XI. Monachi intra claustra moranies clericorum vil nobis, pturima se a vestra sanctilale gravamina
officiaextetitis non ministrent. sustinere, quod in eodem monastcrio missas prohi-
ltem Alexander II **. beas *" celebrari, morluos etiam 'ibidem* interdicas
Juxta Chalcedonensis tenorem optimi concilii mo- sepeliri. A qua iniiumanilaie vos horlaniur suspendi,
nachis quamvis religiosis ad normam S. Benedicti el sepeliri ibidem, mortuos, missas celebr.ari **,
inlra claustrum tnorari praecipimus; vicos, castella, nulla ulieriiis habita contradiclione permiltas.
civitates peragrare prohibemus, et a populoruin C. XIV. Non sunl cassandm pim voluniales clefun-
praedicationeomnino cessare censuimus, nisi forte ctorum.
*T
qnis, dc suoeauimoesalute solicitus , ut eorum ha- hiein Januario *8, Carnlilano Episcopo, lib.HI,.
biltim assumat eos intra claustrum cousulere vo- episl. 9.
luerit. Arimonere le voluinus, ne piae 'vivorum aui' *•

NOTATIONESCORRECTORUM.

C. XII. d. llgnore : Sequitiir continenler c Qui- D h.AnauttariY.ot:,

pfirt /Si&mxot? Ttpi.yptaaf»,
Tta.ptvoy)x,tv
dam monachoruminfra 18, q. 2, qiiori estex eadem i) eTtuotvojveiv, iri esl : neque ecctesiastica, neque sw-
prisca versione, aiqne caput boc culatia negolia lurbare, veliis se immiscere.
e Et neque cotnmunicate : Graece esl: p.nrt Hs

QMSST. 1. C. VUl. " t-ivus : Ans. «» desid. in Ed. B.is. — esf : Eriri. "
rell. = C. IX.
*• Cap. incertutn.—; ap. Ans. I. 5, c nlt., undeciiant Corr., non esl repertum. adri. : pwniteniium :
Edd. coll. o. pr. Bas. " desid. in Ed. Bas. = C. X. 3Sc. 17,conc Laier. I, hab. A. 112?i. =C. XI.
**ari clerum ei plebem Floreiitinum. — Ivo Decr. p. 7. c 151. = **C XII. ' bab. A. 451.— lvo Pan. 1.3,
c. 174. Decr. p. 7, c. 1.—ex Dionysio : Ans. I. 5, c 54 (60)." ep. sito subdiios esse : Eri. Bas. *T
: Coll. ** devoverint : eatl.—,Edd. coll. o. Iractare : Eri.Bas. *• monasieriis : ib. **
quietos Hisp.
conscientia : Coll. Hisp. **^raiereunfes : Ed. Bas. *' Ep. 12 (scr. A.'591), 1.1. Ed. Matir. =C. Xlll.
**Georgii : Ed. Arg. — orig. *" ptohtbeutis — inletdicatis : orig. ** celebtate : Ed. Bas. = C. XIV.
*TEp. 9 (scr. A. 514), I. 4. Ed. Maur. ** Venefio ; Ed. Bas.— Vcneteo: Erid. Lugd, I. — Venerio: Edd.
rel!. ** viv. aut: des. in orig.
035 DECRETl PARS SECUNDA. CAUSA XVI. QU^ST. I. 998
defunctorura volunlales tua (quod absil!) reinissione ,A Probinum Pharioe >, el Miliauum, atque Probinia-
cassentur. niim *T,vel '• alios pseudoinonachos Joanni delen-
C. XV. Testatoris arbitrium servari oporlet. soii proecipimusul eos dehcat detiiiere, qiialenus,
ltem Gelasius Papa '•. si qttam desiderant suae cnntentionis rationem co-
Consideratio ecclesiasticae utilitalis hoc postulat, gnoscere, ad nos ul informenttir dcbeanl exbiberi.
ex jusla disposilione ' " testatoris " servandum Certe si sola obstinatione ab ecciesiaslico corpore
arbilrium ". sunt scissi, in Reatina (sicut petisli) insula ul exsu-
C. XVI. /)e eodem. lcnt, praediclo defensori duximus injungendum.
Item ex Concilio Triburiensi, c. 15 * *».
C. XIX. Nullus monachus prmler Domini sacerdotes
Ubicunque factiltas reriim cl opportunitas lempo- audeat prwdicare.
rum suppeiit, etc, [sicut in eodem capite supra tegi-
tur in cauta eorum, qui de diwcesx ad diwcesim ltem Leo Papa ad Theodoriium, Episcopum Cypri,
episl. LXl al. LXIII *».
transierunt.]
Gralian. Ecce hit auctorilatibus palel quod, ti Adjicimus illttd etiam, quod nohis propter impro-
bitalem qtiorumdam monnchoriim religionis T0 ve-
quis apud monasterittm sepulluram sibi eligere volue- T1 mandasiis per vicarios nosiros T', 'et*
B stroe verbo
rit, itbere a monaclits polesl sepeliri. Unde liquido
hoc specialiter slatucntes til proeter Domini sacer-
colligitur prohibilionem iltam Nicmnmsynodi propter
dotes niillus audeal proeriicare, sive inonachiis sive
improbilalem circumvaganlium esse factam.
Unde in Chalcedonensi Concilio c. 23 legitur " : laiciisillesil.quictijiislibeiscieiitiaenomineglorieltir.
C. XVII. Monachi, qui sine licenlia episcopivaganlur, Gralian. Ecce in hoc capile et vitium esl expressum,
ad propria loca redire coganlur. el generali conslitutione evacuatum. Quod vero pwni-
. Quiriam monachi nihil habenles sibi injunctuin a tenliam dare prolitbenlur, inde est, quia nulii sacer-
proprio episcopo, inierdum vero *' eliam illi, qui ab dolttm licet allerius parochianum ligare vel solvere.
eo fuerant »Texcominiinicali, veniunl ad Vegiam" Monachi autem, et si in dedicalione sui presbyteralns
i-ivitatem Conslantinopolilanain , ct in ca »*perlur- (sicut el ceteri sacerdotes) baptizandi, ptwdicandi,
bationes traiiquillilaii ecclesiaslicae inferunl *', et pmnilenliam dandi, peccctta remillendi, beneftciis ec-
diversornm domos corrumpunt. Siatttit igitur •• clesiaslicis perfruendi rile poteslalem accipiant , ut
sancta synodus hos " primiim commoneri h, ut amplius et perfectius aganl ea, quw sacerdolatis offi-
exeant a " regia civitale; demum eos invilos dejici, cii esse sanciorum Palrttm constitulionibus compro-
ac inde " per defeusorem compelli, ul ad sua loca buntur : tamen exseculionemsuw poteslalis non hu-
redeant •». C benl, nisi a populo fuerint elecli, et ab episcopo cunx
C. XVIII. Monachi circumvagantet per defensoret consensu abbatis ordinati. Ecclesiasticas vero atque
tunt compeltendi. swcutares arliones allteciate ptolitbenlur, uf non
llem Pelngius " Papa Paulino Solilario ". prwsumanl sibi patrocinia causarum, nisi ab episcopo
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. XV. ' Disposiiione: In vetuslis exemplaribus xat axovra; auvouf 5ia TOOOUTOOixSimv txSik-
legilur ; dispenstitione. keaOut, x«i TOUJ tStouf xaTa),aiu6«vEtvTorrouf.
5
C. XVI. Iii aliqunt vetuslis codicibus caput noc 1'ervenit ttd cinressanc.twsynodi, nonnullos clericot
conjiinclum est snperiori. el monachos, qttibus ttiltit a proprio episcopocommis-
>>
C. XVII. Commoneri : Iu hac potissinnnn po- sum esl, qttibttsqtieinterdum etiam ab eo commuuione
streina parte virieiur ric inditsliia versio prisca in esl ittterdicium , arf retjmtn Constaniinopolim se con-
epilomen reriacla. lntejjor canon sic babel : 'HMSV ferenies, diu in ea morari, iinnultus excitantes, et
Hf «xo«f rnc «yi«f avvooov, <ofrJ.npir.OL Tivif x«t po- sliitum ecclesinsticr.m pertutbanles, uc doiuos non-
v«?ovT«fp.noiviy7.tyjtptap.ivoiu»roTOO tStou E7rio-xo7tou,nullorum subverlere. Stnluit igitur sancla synodtts,
tCTt Si OTIxat uxotviivnrotytvt>u,tvotrttxp' a-JToO,X«- hujusmodi homtnes primum quidem per defensorem
Ta}af*6«vovTSf Tiiv ^ao-t).Euouo-avKo>varavrivovTtokiv,sancllssimm Conslanlinopolilanm ecclesiw tidntoiteri,
trti Ttokvev uvrn SturpiSovat, rti.pti.yjiceprtotovvrtc, ttt ex regia civitale exeant; deinde vero, si impudenter
xat Qopvtovvrecrr)vh.xknatttartxnvxttruaraatv, avurpe- 1) agentes itsdetn negoliis hwrere perseveraveritii, ipsos
trouai re otxouf TIVMV, o>piaivroivvv r) ayia o-0vo8of, eiiam invilos per eundem defensoremejici, el ud pro-
ToOfTOiouTiufvTtop.tpvna''.tafitti p.evTtportpovSttt TOO prxa reverli loca.
ixSixov rnc xura ¥.o>varavrtvovTtoktv ayiwTaTDf ix- C. XVIII. > Pharim : Sic est emendnium ex An-
jtX»tri«fitti TOiitkBitv rn; flaatktvovanc rtokto>;, ti selino et Polycarpo, quuiii anlea legeretur : Sama-
Si Totf «uTOtfTtpuypLaaiv tTtipivoitv«vato-j^uvToOvTEf,rim '. Esl autem Pbaria civitas Dalmalioe.

QU^EST. I. C. XV. *• Cap. incerlum. — Coll. tr. p. p. 1, t. 46, c. i5. " dispensatione :
Ed. Das. " tesitttori : ib. »' arid. : esae : Edd. coll. o. Ras. = C XVI. »* hab.
pr.
» hab. A. 451. = C XVII. »desid. in Ed. Bas. "
A. 895. — cf. C. 15, q. 2, c. 6.
fuerinl : Coll. Hisp. "" eadem : Eri. Bas. — adri. : multis temporibus consislemes : Coll. Hisp.
*' inferant — corrumpant : ih. *• add. : hmc : Ed. Ras. *' hos qnidem primum cominoiiere
per
defensorem Const. ecclesim,irf, etc. Si aulem in eodem proposito"improbe petdutavetini, eliam invitos eos
ejici per enndemdef., ut ad sua loca pervenianl : Coll. Hisp. rfe ; Ed. Bas. " desid. in ead. •* per-
veniant . Kdd. coll. o. pr. Par. Lugdd. = C XVIII. " Caput incerttim. — Ans. I. * 7, c. 195 (196).
Polyc. 1. 4, t. 34. «• Solatino : Ans. — Solitano : Ed. Bas. — Solatario : Ed. Arg. Sabarim : Ed.Bas.
•T Ptobianum : Ans. — Ptobanum : Ed. Bas. • •'
'• alqne : ib. = C XIX.
T1
scr. A. 455. Ep. 120. Ed. Bal-
ler. —Buiv.li. 1.2, c. 158. Ans. in Dne c. 7. tegionis: orig. vetbis : Edd. coll. o. " eestro» :
eaed. pr. Bus.
907 DECRETI PARS SECUNDA.CAUSA XVI QU^ST. I BC8
rommonili ftierint, nec swcularibus causis occupen- j\ cia ei pleniler, et annonae,et decimaedonenltir abs-
lur, «f resideant cognitores dirimendarum litium. que ulla minoraliotie et dilatione, tit, qnanto me-
Unde Pelagius icrioif Anloninm Patriciw, et lius possit •• juxta possibilitatem stiara, qiiando
Deciw T»: necessiiascxsliterit, adopera ecclesiastica etipsatn
C. XX. Monachus defensor fieri non debet. restaurandum ecclesiam adjuiorium faciai.
De praesenlium porlitore, quod defensor faclus C. XXIII. De eorfem.
non est, nulla vobisT* animi moleslia sit, quia Iiem Gregoritis ".
vere " satis amarissimum habeo de isto proposito Moderamine aposlolicae aucioritalis decernimus
ad illudT'oDicium homines deduci, in quo nullo utinonacbi, si preshyterii honore dedicati siinl,
modo quae a monachis Deo promissa sunt valeant cum ligandi solvendique potestate decimarum, pri-
adimpleri. Omnimoda enim esl illius habiltis et miliarum, oblalionum, donatiomun, qure fiunt pro
istius offlcii diversilas. lllic enim quies, oralio, la- vivisetpro'* defuiiclis, porlionem juxta "cano-
bor manuum : at bic causarum cognitio, conven- nem ad suam proxiinoruiiique militatem merito
tiones, actus, publica liligia, et quaecunque vel cc- perfectioris juslitia.1 non miniis quain celcri saccr-
clesiastica inslilula, vel supplicantium necessitas dotes laudabiliter sibi vindicent.
poscilTT. Facial auiem Deus, ul tales sinl hi, qtti B - C. XXIV. Clerieorum officia monachi presbyleri
vel a nobis in islo habitu nulriuntur, vel in mona- libere adminisirent,
steriis crescunl, ul provecta aelate et vita prohala Idem •'.
nonad litigiorum oflicia, sed ad sacerdotium valeant Ex aucloritale hujus decreti (quod aposiolico
promoveri. nioderaininc el pieialis officio a nobis est lonstilii-
Gratian. Gelasiuslamen (sicut in tractatu rfe pro- tum) sacerdoiibus nioiiachis apostolorum iigiiram
moitonibus clericoruminvenitur, in capitulo illo T»: lenentibus liceat praedicare, baplizare, comiiiunio-
Monachus novitius, eic.) permittit illot ex ditpensa- nem dare, pro peccaloribus orare, pccuitciiiiaui
lione fieri dcfensores. imponere, atque peccaia solvere.
II Pars. Qtiod vero sacerdolatium officiorum po- C. XXV. Monachi presbylerii honore dtcorati
iestatem habeant, teslatur Ambrosius, dicens * " : poteslatem habenl ligandi et solvendi.
C. XXI. Clericorum officia ctlebrare monachi Item ex decreto Bonifacii Papsc "• »•.
presbyteri non prohibeanlur. Sunl " nonnulli nullo dogmate fulti, audacis-
Doctos ac *• probos nionacbos, presbytcrii *' ho- sime " quidem, zelo inagis amaritudinis quam di-
iiore dedicatos, baptizare, praedicare, pceiiitcntiam lectionis inflamniati, asserentes monachos, quia
dare, dehita miseris laxare ", *et* decimarum,' C mundo morlui sunt el Deo vivunl, sacerdolalis oflicii
primitiarum, oblationum vivorum et mortuoruin poieniia indignos, neque poenilenliam ", nequo
porlione justa perfrui debere, moderata dispensa- Chrisiianitalem largiri, neque absolvere posse per
tionc commeudamus, ut, juxla Apostolum *' de al> sacerdolalis officii divinittis sibi injunclain potesta-
lario, cui serviunt, vivenies, per obsequium domi- tem. Sed omnino labunttir. Et infra : § 1. Neque
nicx plebis panem el vinum immaculata benedi- - enim B. Denediclus, monachorum pracceptor almifl-
ctione transforment in corpus et sanguinein Domini cns, liiijus " rei aliquo modo fuit interdiclor, se.l
noslri Jesu Chrisli. eos saecnlariiim negotiorum edixil expertes fore
C. XXII. Beneficiisecclesiasticis monachui pretbyter tantummodo. Quod qtiidemapostolicis riocumenlis,
libere perfruatur. et omnitim sanctorum Patruin instittitis non soluin
ltem lnnocenlius Papa **. inonachis, sed eliam canonicis maximopere **im-
Si mouachus ad clericalum promoveatur, benell- peratur. Nemo '• enim **militant Deo implicat te
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. XX. *•Apud B. Ambrosium nihil tale esl Bonifacii Papw, qui quartut a Gregorio, quomodo
inventum, el videtur aucloris alicujus longe recen- montichit liceat cum tacerdolati officio ubi et ubi
tioris. minisirare.
C. XXV. t Capnl hoc cum nonnnllis aliis missitm 0 " Nemo enim : Hacc scripturre senlentia abest a
est ex llispania, descriptum ex vetusto codice Mo- codice Populeii,
nasterii Populeti, cujus liic est lilulus : Ex concilio Polycarpo et Ivone.

QU.EST.I. C. XIX. " Cap. incerti temporis. — Ivo Decr. p. 7, c. 25. sm C XX. T»desid. ap. Iv. "
ra/rfe.-Edd. coll. o. T*atiud : eaed. pr. Bas. Lugdd. II, III. " cooif : Ed. Bas. " Disi. 77, cap. ult.
v»Cap. incerttini. =C. XXI. *• aui : Edd. Nor. Ven. I, II; Par Lugd. I. " presbyteri: Ed. Bas. " re-
taxare : Etld. coll. o. "1 Cor. c. 9. = C XXII. **Cap. incertum, fortassis liiiiocenlii II. ** possis :
Ed. Rom. operariim vilio. = C XXIII. *' Cap. aeque incertum. ,T desid. in Eri. Bas. •*justo canone :
£dd. Arg. Bas. = C XXIV. *' HoC cap. videlur excerpltim esse ex c. 21 conc. JNemaus.hab. A. 1096.
= C. XXV. *° Ad BonifaciumIV, hoc decretum (quod Gralianeo canoni conforine Holslenius edidil)
non pertinere convenil inter VV. DD., ct videtur potius et ipsum composittim ad c. 2. cit. conc. Netnans.
— IvoDecr. p. 7, c. 2'2,non una vice tantuin discre|>al a Gratiano. I. 4, t. 54. »' add.: tamen :
•' »» Polyc.
Edtl. Arg. Nor. Ven. I. auducissimo : Erid. Bas. Lugdri. ariri. : dare : Edd. Bas. Lugdd. II, III.
'* hnjuscemodi rei :
•* 2 Tim. c. 2, v. 4. orig. ap. Ilolsl. Lugdd. II, III. — hujiisinodi: Ed. Uas. " magnopere : Edd. coll. 0.
*' Taniorum eryo : Ed. Ras. — 2'n/ii. ioifur : oritj. cil. — Edd. rell.
9S3 DECRETl PARS SECUNDA.CAUSA XVI. QUJEST. I. {C00
«eoofir»srecu/aiifcus. § 2. Nos vero lanlortini9T Pa- A placei, ut habeas sancloruin toiiliibernium, nec
triim inslitnti exemplis(qiiibiispericulosissiiiitim esl ipse te doceas, et '•' absque doctore ingrediaris
refragari) credimits a sacerdoiibus tiionachis ligaudi viam, i|iiani iiiuiqiiain iugressus cs.
solvcmliqtie officium Deo operanle digne admini- C. XXVIII.ln loco, quo ubbas judicaverit,monachus
slrari, si eos digne coiiligerit boc ininislerio suhli- eligtilur, el ub episcoposttcettlos ordineltir.
lnari. Et infra : § 5. Decerlanles igilur monaslic;c lletn Gclasius Papa "°.
Si quis iiion.ichiis fucrii, qui venerahilis viiie
prnfessionis presbyieros sacerriolalis poicntiaearcere
ollicin, oiimiii.odo 9Spraeeipiimis.ul ah liujiiscemorii nierito sacerdotio riignus videatur '", el ahbas, siib
ncfanriis nusibus reprimaniiir in posterimi, quia cnjtts imperio regi Chrislo liiilital "», illum fu-ii
'•• esl el '•' iu presbylerum petierit, ab episcopo ° deliet eligi, ct iti
qnanto qtiisqne esl celsior ", lanlo
bis poientior. loco, quo jtidicaveril, orriinari, oiiuiia, quae ad sa-
cerdotis "3 olliciuiii periiiieni, vcl populi vel epi-
Gratian. His omnibus auctoritatibui petspicue
monsltalut, monttchns posse pmniteniiam date, ba- scopi clectionc provide ac juste acturus.
C. XXIX. Tcmpore matutittilis ecclesiasticismonachi
plizare, et cetera sacerdotalia officia licite adtnini-
strare. Quod vero poputi eleclione, episcoporum in- promoveantur ordinibus.
suam g Item Siiicius Papa ad Himerium, ep. 1, c. 15 "*.
slitutione, el abbatis consensu poleslalem
ctu- Mnnachos quoque, tpios "tanien" iiiorum giavitas
exsequi valeanl, IIieronymi, Gelasii et Gregorii et viia; ac fidei insiiluiio sancia comniendal "*,
ctoritate probalur.
clericortim olliciis aggregari el opianius "' el volu-
Aii enim llieronyniiis ad Rnsticum Monachttm, til qui intra tricesimum "T aelatis aniium
'»* IIIIIS,i ta,
epist. IV :
suul digni in iiiinorihiis, per gradus singulos cre-
C. XXVI. Dicjne in tnonasterio vivens per popttli scente "* '" proinoveantiir or.linihiis, et
electionemad clericulum poleril promoveri. lcmpore
Sic vivein iuonasterio, ut clericus esse mcrearis. sic ari diaconatus vel preshyterii insignia niaitira:
ailalis consecratione nec "• 'statini *
»
Et itijra : § 1. Mnllo lempore disce quae postmo- '*' perveiiianl,
duiii doceas, el inter bonos semper sectare meliorcs. saltu ari episcopalus culinen asceu.laui, nisi in
vcl lc in clcricuin cle- his ca.lein, qune siugulis diguitalibus superius prae-
si
Qiio.l populus episcopus
ca clerici sunl. fiximiis, teir.pora liicriiil cusloiliia.
geril, age quoe C. XXX. Ecclesiaslictt officin ttec avittu elaliotie
C XXVII. Ad ordinem clericattts promoveri monachi montichisnscipiunl, nec blandieitledesidia respuant.
possunl. Iiem Aiigiislinus ud Eitdoxium,ep. LXXXL1'*.
I.Iein orf eitnrfem, earfemepislola superiut '•'
* £ Vos atitcin fralrcs exhortamiir in Domino, "» ul
Si clericatus te" tilillat desi.leriiun, riiscas quod proposituni veslruni cusloriiatis , et usque ad
'•* lio- finein
possis '•* riocere, et rationabilein Chrislo perseverelis, ac si tpiam operam veslrani *»'
stiain offeras, ne ,oc niiles anle quani tiro, ne prius niater ecclcsia desitleraverit, nec elatione avida
magisler sis quam tliscipulns. § 1. Non esl humi- suscipiatis, nec hliindienie tlesiriia rcspnatis, sed
lifalis meae neque incnsiiracjudicare rie clericis "T, mili corde obleinperelis Deo "*, cum niansueiuriiiie
el rie minislris ecclesiarum sinistruin quippiam di- portanles eum, qui vos '*6 rcgil, qui '" dirigit milcs
cerc. Ilaheanl illi ordinem el grariiim suum, qiteni in juriicio, qui riocet maiisueios vias suas. Nec ve-
si teimeris, quomotlo tihi iu co vivendum sit edilus strum olium necessitalibus ecclesise prseponalis,cui
ad N.-poiianum lilier riocere le poierit. § 2. Nunc parlurienti si niilli honi miuisirare vellcnt,quoinorio
inonachi incuiiabiila '•' moresqtie disculimus, et iiasceremini non invenireiis.
ejus ntonachi, qui lihcralihus sturiiis erudilus in C. XXXI.GelusiusqttendamRtiffinnmmonacJittmjttbet
adolesceutia jiiguiu Chrisli collo suo ithposuil. sacerdoletn fieri, el in quttdum basiticu ordinuri.
Primiimqiie iraciaiidum csi, iitr.un solus, an cum Item Pelagius Papa liono Episcopo Savinali "».
aliis in monaslerio vivcre riebeas. Mihi *quidem* ln parochia tua, basitica S. Saurenlii, quae iu
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. XXVI. » Mullo teiupore : Alia esl verborum D ipsos seclare mcliores. Et infra : Mullo lemporedisce
series et clarior apuri U. Hieronyniiiin : Qitum ud quod doceas. •
perfeclum, inijiiil, mlatem vcneris, si tameti vila C. XXVIII. Episcopo : In duobus vettrsiis corii-
comes fuerit, el le vel poputus, vel ponlifex civilatis cibus legilur : ipso '.
in clericumelegerit, uyilo quw clerici sttnl, el inter
QU*:ST.I. C. XXV. •* omnino : Ed. Bas. •• excelsior : Edd. Bas. Lugdd. 11,111. '""fanfoef illit erit :
Ed>'. coll. o. — faitfo poienlior : orig. cit. •»' desid. ap. Bblun. "* scr. c. A. 400.'•• = C. XXVII. '° 3 Ivo
Decr. p. 7, c. 4. 10* posses : Ed. '•' Bas. '•" f)eo : Ivo. — Edid. coll. o. ne sis: eaed. 10T
ceteris : Ed.l. coll. o. — Ivo. cunabula : Edd. coll. o. '•» ef non : Ed. Bas. = C.
XXVIII. "» Cap. inuertiim. '" prarvideafur : Edd. Arg. Bas. Lugdd. II, III. '" minisiral :
Etl. Bas. — ep. ipso : ihid. '" sacerdoiis"* : Edd. Arg. Bas. Nor. Ven. I. = C XXIX. "* scr. A. 585. —
Ivo Decr. p. (i, c. 53. Polyc. I. 2, l. 31. commendanl: Ed. Bas. "* exoplamus : ib. "T XXX an-
nos : ib. "* crescenles : Coll. Ilisp. '" desid. ib. '*• uf nec : Edd. Bas. Lug.ld. II, III. "''*' desid. in
Coll. Hisp. =C. XXX. "" Ep.48. Ed. Maur. scr. c. A. 598. — Ivo Pan. 1. 5, c. 179. in fin. :
orig.— ad fin. vilw • Ivo Pan. — E.ld. Ven. 1. II. Nor. I.iig.lri. Par. m qtta opera vestra : Edd. coll. o
— Ivo Pan. "" ''omino : Eri. Bas. "* nos : Erid. coll. o. '" add. : nos : Ed. Lugtl. 1. — cf. Psal. 24,
v.9. = C. XXXI. "• Cap. incertuni. — Ans. I. 7, c. 9G (114), ex Geiasio. Polyc. 1. 2, l. 52.
 1001 DECRETI PARS SECUNDA.CAUSA XVI. QUJEST. I. mi
possessione filii el eonsiliarii noslri viri magnifici A C. ministeriaXXXV. Sine abbalis * imperio ecclesiasticd
monachi cetebrare non prwsumant.
Tlieodori "• fundala esi, oflkiuin presliyieri deessii
Item fcxConcilio Tarraconensi, c. H IW.
cognovimus. Et quia praefaius lilius noster nobis
jlonaclii a monaslerioforasegredienles nealiquOii
reiulit, se invenisse Ruffinum quemdam monachuini
olim sibi vita, religione 13°et nioribus ul compro- minisieriuin ecclesiasticum pr.Tsumant agere pro-
lihVmus, nisi forie cum abbalis iniperio. Similiier,
batiim, ethimc posiulat ibi prcsbyterum conseci-ari ul niillus
eorum, id est. monachorum, forensis ne-
(quod subito fieri nos prorogaia observanlia non '**
13a dilectio lua bis litleris ac- golii snsceptor vel exsecutor exsistai, nisi qiiod
acquievimus), ideo
eum si monaslr-rii exposfcit utilitas, abbale sibi nihilomi-
ceptis sabbaio Venienle faciat diaconum.et,
Deus voluerit et vixerimusj mediana hebdomada nus imperante.
C. XXXVI. Ad clericatus militiam non eligalitur
presbyteruin faciemus, quamius supervenienle pa- desertores monasieriorum.
Scbali festivitate sacra niinisteria in memorata basi- Item Augustinus ad Aurelium, ep. LXXVl t:".
lica a persona competenli valeant adimpleri.
Legi epistolam benignitatis lute de Donalo el
C. XXXII. Qui de clerico monachus efflcilur proi>rib fralre et quid responderem diu flucluavi. Sed
ordinanle el cbmecruri. ejus,
epkcopo polerit eligi sit utilesa-
Ilem Gregorins /. /. Regesti, epist. 40 P 153. j, tamen etiam atque etiam cogitanli quid
"* lulieurum, quibusinChristo nuiriendis serviinus 1U;
Si quem a clericalu in monasticam coniigeiil niliil mibi aliud occurrere potuit, nisi non esse
Venire conversalionem, si ialis vitse monachus fue- "islam* viam dandam servisDei, ut se facilius pu-
rii, ul episcopus, cui anleamililaverai, eum dignum lent eligi ad aliquid melius, si facli fuerint deteiio-
sacerdotio pnp.videal, in loco, quo judicaveril, eligi res. Et ipsis '" eniin facilis "8 lapsus, et orditii
poleril el ordinari. elerieoium (it indignissinia injuria, si deserlores
C. XXXIII. Sine testimonio abbalis ad clericalus irioiiasleriorum ad militiam clericalus eMganttir,
offtciuhi monachi lion eligantur. qniim 149ex eis lao, qui in monasterio permanenij
Item ex Concilio Agaihensi, c. 27 l". non tamen nisi probatiores alque meliores in clcrum
Monachi vaganles ad officium clericatus (nisi eis assuuiere soleamus, nisi forte (sicui vulgares dicont)
'" lesiimonium abbas suus dederit) nec in civitali-
maliis chorauht "' bonUs symphoniacus est; iia1
Lus, nec in parochiis ordinentur i. £( injra : § 1. iidem de nobis jocalmniur, dicentes :
Si enim "' 138 ipsi vtilgares
necesse fliefil clericum de monachis malus irionachus bonus clericus est. Nimis dolen-
ordinari, cum consensu et voluntste abbatis prsesu- dnin, si ad lam ruinosain
stiperbiam monaclio^
mat'" episcopus.
C surrigamus ,1»*,et lam gravi contumelia clericos
C. XXXIV. Ciim abbatis voluhtate htonaclii ordi- dignos putemtis, in quorum numero siimus. quum
nentur,quosproutilitate ecclesiaiepiscopus ordinare aliquando etiam bonus nionachus vix hoiiuni cleri-
voluerit. citm faciat, si adsit ei sufficiens cohlinentia, et la-
Ilem ex Concilio llerdensi, c. 5 iM. mendesit instruciio necessaria, aul persoiise regu-
141 moriacho- laris inlegritas. Sed deistis crcdo arbilrata sit bea-
Quum pro ulilitale ecclesiae aliquos
rum episcopus probaverit jn clericatus officio f litudo lua, nostra 1S3 Voluniate (ul suis poiius
promovendos '**,cum abbatis voluniate debent or- corregionalibiis utiles essenl) ile monastcrio re-
dinari. Ea vero, quse in jure monasierii de faculin- cessisse. Sed falsum esl; spnnte abierunt, spoute"
tibus offeriinturjn nuilo dicecesana lcge ab epistopis deserueruni, nobis, i|iianiuin potuimus, pro coruiii
conlinpanlur. saliile reniienlibus.

NOtATIONES CORRECTORUM.
C. XXXII. P Verba ipsa B. Gregorii h;iec sunt : D quojudicaverii, ordinari.
Si quos auiem a ciericatu in monacliicam conversa- C. XXXIII. i Ordineiitur : In concilioipso sequi
lionem venire contigerit, non liceat eis ad eamdem vel lur c. lin. infra 20, q.4.
aliam ecclesiam, quaruni pridem mililes fuerant, sua C. XXXV. r Sine abbatis : Talis est rttbrica in
volunlale denuo remeare, nisi tulis viutimonachus plerisque veiustis. Nam in vulgalis erat : Sine ab-
fuerit, ulepiscopus, cui anle mitituveral, sacerdotio batis imperio ad clericalus officium monachi non eii-
dignum prmviderit, ut ab eo debeal eligi, et in loco, gantur.
i .

QtiiEST.I. C. XXXI. "* Theodosii : EJ. Basj 130desid. in Edd. Arg. Bas. Nor. el ap, Ans.- 13<et iii
omnibus: Edd. Arg. Nor. Ven. 1. "« ldeoque : Edd. coll. o. pr. Lugdd. 11, 111.=C. XXXII. 133Ep. H,
(scr. Anlhemio A. 591), 1.1. Ed. Maur. "* qnos : Edd, Bas. Lugdd. II, III. = C. XXXIII. 13Bhab. A. SOti.
— Ivo Decr. p. 3, c. 157. "8dcsid. in Coll. Hisp. "'desid. in lid. Bas. ""monacho: Edd. Bas. Lugdd.
11,111. •*• hoc prms. : eaed.= C. XXXIV, «*•hab. A. 54(i. — Coll. ir. p. p. 2, l. 34, c. 5. UI qttos :
Goil. Hisp. f ofpcium: ib. *»»desid. ib. = C. XXXV. "3hab. A 516. —Coll. tr. p. p. 2, t. 31, c. 8. '**idt
nuod : Coll. Hisp. — Edd. .coll. o. = C. XXXVI. "•' Ep. 60, (scr. c. A. 401.) Ld. Manr. Ivo Decr. p. 7,
c. 7. 14Sservivimus : Ed. Bas. '*' illis"' : ib. '*» facilior : Edd. coll. o. ^*9' Ivo Pan. 1. 3, c. 180. "'
his : Edd. coll. o. pr. Lugdd. 11, 111. add. : scilicet primus in choro : Ed. Bas. 18aerigimut : Edilj
Bas. Lugdd. 11, 111.— Surrigimus : lvo Decr. — suberigimus : Edd. Arg. Ven. II. Par.— subegerimuc r
Edd. Ven. i. Nor. —Ivo Pan.* 1H quod nostra — tceessissent : orig. —Edd. coll. o. — Bolnn.
'
PATROL. CLXXXVH. 3i
1003 DECRETI PARS SECUNDA.CAUSA XVI. QUiEST. t 1004
III. Pars. Gralian. His omnibus auctoritalibus A abbas aliqua unquam subreplione introdticeretur.
monstralur, quod mohachi, qui sunt a populo electi, Prsecepit etiam, ut ejusdem monastcrii abbas nun-
et ab episcopocum consensu sui abbatis sunt ordinati, quam ad episcopatum eligeretur, neforte occasione
legilime potestalem suam exsequi valent. lllud vero episcopatusabbaliaaiiquiddetrimenlipaterelur.Qiiod
"* : Nemp potest olisequiis 'ecclesiasticis privilegium ita est illius ecclesiae, ut communem
Cregorii
deservire, elc, de itlis intelligendum est, qui, in nu- legem regibus vel abbatibus omnino dare non possil.
mero cardinaliuin vel episcoporumordinati, monaste- Non cnim quod uni sigillalim conceditur stalim
rii sui dispensationem sibi resertare contenduni. omnibus convenil.
Uude idem Gregorius scribit Mariniano "« Episcopo Gralian. Superiori auctoritate non prohibentur ab-
Ravennati, tib. VI. epist. 40. : bates sacerdotes fieri, quum B. Benedictus jubeat
C. XXXVII. Pro abbatis vel monachi promotione abbalem fratribus egredientibus et regredientibui
nulto modo graventur monasteria. benediclionem dare, quod non nisi sacerdotum est.
Ne pro "e cujuslibel monachi aul abbalis promo- Lectionemquoque evangelii similiter abbati ad legen-
tione onus fortasse aliquod monasleria sustineant, dum tribuil, quam subsequenli oratione legere simili-
*
studendum vobis "' est, ut si quispiam abbatum ter sacerdotalis officii esl. Sed tales sacerdotes vel
aut* monachorum ex quocunque monaslerio ad B diaconos fieri prohibet, qui in eccltsiastica militia
clericalus officium vel ordinem sacruin accesserit, coganlur jugiler permanere. § 1. Item iltud Hiero-
*
non illic m aliquam Iiabeal uiterius, ut duximtis *, nymi ad Riparium presbyterum : Monachus "'
potestatem. non docentts, sed plangenlis habet officium, et ad
(J. XXXVIII. Qui ecclesiis quoquomodo militaht ab- Heliodorum : Alia "8 causa esl monachi, alia cle-
bates monasteriorum esse non possunt. "' consilio presbylero-
rici, et ad Ruslicum : Sine
Idem Maximiano Syracusano Episcopo, lib. III.
epist. 11 " 9. rum monachis nihil agere licet, non ila generaliler
Presbyteros, diaconos, ceterosque •cujuslibet or- intelligendum est, ut mdti monachorumliceat docendi
dinis* clericos", qui ecclesiis quoquo modo s mili- officiumassumere, neB. Cregorium, aul Auguslinum
tant, abbates per monasleria esse non permittas ; Anglorum episcopum, beatum quoque Martinum, in-
sed aut admissa * clericatus militia monasticis non numeros etiam, quos de monachica conversatione ad
provebantnr "' ordinibus, aut, si in abbalis loco summum sacerdolii gradum scriplura testatur esse-
permanere decreveriut, clericalus nullatenus per- promotos, cogamur negare officiumdocendi habuisse,
niitiantur habere militiam. Satis cnim incnngruum aut in die consecralionis suai asseramus eos a priori
t:sl, si quum unum ex his prae ul sui magniludine r proposilo discessisse, quod (ul Innocentius teslalur,)
diligenler quis non possit explere, ad utrumqueju- nulli fgcere licet. Voluit ergo Hieronymus dhtinguere
dicelur ln idoneus. inler personam monachi et cterici, ostendens quid
Gralian. Hoc vel generatiler, vel speciali privilegio cuique ex proprio officio conveniat. § 2. Aliud enim
dictum potest intelligi, sicut et de quodam monasle- convenit cuique ex eo, quod monachus esl: aliud ex
rio i» regesloGregorii legilur lioc modo lcs : eo, quod clericus. Ex eo, quod monachus est, sua, et
C. XXXIXu. De quodam xenoilochio, cujiis abbas ad aliorum peccata deflendi habel officium: ex eo,quod
episcopatum eligi prohibetur. clericus, docendi el pascendi populum. § 5. Mona-
Hinc esl eliain, quod xenodochium alque le* mo- chos vero usque ad lempus Eusebii, Zosimi el Siri-
iiasteiiuin, quod in eodem Francorum regno consti- cii, monachos simpliciter, et non clericos fuisse, ec-
tutum est, quia per ambiliones et conlentioncs quo- clesiaslica testalur historia. Idem etiam Hieronymus r
ruiidam non canonice tractabatur, a ie" perversilate refert,monachos&cythiaiconvenissein unum,utsacer-
malorum liberare cupiens prsecepil; ut sine regali dolem sibi invenirentt quieis missarum solemnia cete-
provisione "s, et monachorum eleclione nulliis ibi braret.
NOTATIONESCORRECTOKUM.
C. XXXVIII. 9 Quoquo modo : Hx voces absunt D tatc Auguslodunensi, qux habetur lib. 11 regesti,
ab orlginaii impresso etmanuscripto. 10.
* Adtnissa : Sic in vetustis quoque codicibus episl.v Hieromjmus : lo. Andrese ail esse in epist. de
Gratiani, et epislolarum B. Gregorii, et ceteris oper. et humil. monachorum. ln tomo autem se-
earundem edilionibus, praler anliquam Parisieu- cundo operum ipsius B. Hieronymi, in epist. 60,
sein, in qua el apud Anselmiim legilur : Aul omissa quse est Epiphanii ad Joannem Hierosolymitanum,
clericatus mxlilia monachicis promoveantur ordi- ab eo latine reddita, iegitur Epipiianium ordinasse
nibus. presbyteriim mottacliis poscentibus, qui eis Domini
u
C. XXXIX. Auclor hujiis capilis rcfeft consti- sacramenla coniiceret, Eral autem monaslerium in
liilionem B. Gregorii de abbate xenodochii in civi- dicecesi Joannis.

QILEST.L C. XXXVI. "» supra c. 2. "'= C. XXXVII. m.Ep. 53, (scr. A. 597) I. 7. Ed.
Maur. "? per — pruniotionem : orig. nobis : Edd. coll. o. "8 ibi : eaid. = C. XXXVIII.
*" — 1S
0 : Edd coll. o. —
Ep. 11. (scr. A. 594), I. 4. Ed. Maur. Ans. 1. 7, c. 165 (191). promoveantur
Bohm. "lpio : orig. — Ed. Bas. "' videatur : Edd. coll. o. =C. XXXIX. 103Cap. inccrti auciorU,
decretum Gregorii, quod refertur ep. 8, 1.13, ad Senatorem abbatem, referentis. ls* seu : Edd. coll. o.
"' ac : Ed. Bas. "• providenlia : ib. "'
stipra c. 4. ies supra c. 6. "• supra c. 7.
1005 DECRfcTlPARS SECUNDA.CAUSA XVI. QUJIST; l. 1006
18°est, exsilio deportalionis pc-rpe-
A legos promenda
C. XL. Omnei clerici velmdhachi lutelw immunita luol 81stibdatur 18*.
leni habire debenl.
de et Gratian. Hoc idem datur ihlelligi de verbis B. Sil-
Item Leo Augiistus lib. I Codicis, Episcopis
dericis,lege 51 *» 1'°. veslri, qui obedientiam minorhm erga majores assi-
gnans ait " 3: Abbas ostiario, riionacbus abbati sit
Geiieraliter sancimus, omnes viros reverendissi- subditus, siipra in tractalu ordinandorum. Oslendit
mos episcopos, nec non presbyteros sive diaconds, ergo Ilieronymus, qubd simpliciier monachis nihiL
et subdiaconos, et prsecipue nionachos, licet non liceat agere sihe consilio presbylerorum. Nec officium
sint clerici, iriimuiiilatein ipso jure omnes '" ba- docendi sibi assumere liceal sine auctoritate clerico-
bere tulela;, sive testamentariae, sive dativae; sive rum, nisi forie sint divina gratia intus commoniti,
legiiimse, non solum tuleloc esse eos experles; sed sicut B. Gregorius 18*refert in dialogo de B. Bene-
eiiam ctirae, nori solum pupillorum et adultorum, dicto, qui homines montis Cassini ad fidem adudxit,
sed et furiosi, el surdi, et niuti, el aliarum perso- et aram Apollinis, qum eral ibi erecia subvertil; et
itarum, quihus lutores vel curatores a veteribus de quodam Equilto, ciii angelus in somnis apparuit,
legibus dantur. § 1. Eos tameii clericos et mona- et euni ad prmdicandum misit, qui, cum de vitio
cbos ltujusmodi babere beneficium sancinius, qui B lingum conquererelur, angelus phlebotomo linguam
apud "» sacrosanctas ecelesias vel monasteria per- ejus ietigit, et totum illud viiium curavit. § 1. Quod
nianent, non divagantes, neque circa divina mini- vero Hieronymus se ipsum talibus connumerat, tale
steria desides, quiim propter hoc ipsuni beneficium est, quale illud Apostoti ad Philippenses 18B: Qui-
eis indulgenius 17S,ut, aliis oinnibus derelictis, Dei cuiique imperfecti "6 sumus, hoc semiamus, se
bmnipotenlis ministeriis inliseieanl. § 2. Ei^iioc non ipsum imperfeciis conhumerahs. Hihc idem Hiero-
sdlum in velefe Roma vel in hac regia civilate, nymus alibi aii: Natiis in paupere domo et lugurio
sed iri omni lerra; ubicunque Cbrislianorum nomeii rusticano. Et infra : Nos suQarcinali auro, se fame'
excolilur "*, obtlnere sancimiis: §3. Novarum licum fastidientibus mella, pauperem divilibus connu-
eliam collationum el sordidotum muherum immuni- merans, supra ubi agitur de clericis, qut propria re-
tatem acceperunt. Unde Conslantinus "" ctinctis scri- linquere nolunt, cap. Gloria episcopi 18T.§ 2. Eece
bit clericis til. eodem,lege prima : Jtixta sanctionem, sufficientermonslratum est, quod monachis presbyterii
quain iliidum mertiisse * perliibemiiii, fuudos el honore decoralis, a poptllo electis, ab episcopoinsti-
inancipia veslra uullus collationibus obligabil, sed tutis, eadem liceanl, qum el atiis sucerdotibut. Pro^-
vacalione gaudebilis. Item Imperalor Honorius el butur hoc ttiahi ex simililudine cohsectalionis. Non
Theodosius eodem libro, tilulo de sacrosahctit eccie- C enim iii consecralione eormn aliud dicitur, et aliud
tiis, tege 5 1T6. § 4. Piacet, rationabilis Conciiii in consecratione alidrum. Utriusque enim in comniutie
"' lenore perpenso, districta moderalione praiscri-
a Domino benedicliotiehi itifundi episcopus obnixi
bere a quibus specialiler necessitatibus singuiarum deposeit. Et dum consecral, cunclis sacerdblibus si-
urbiuin ecclesiaehabeanlur immunes. Priina quippe gillatim dicit : Consecrentur et sanclificeutur, Dn-
illius usurpationis coiitiinielia depellenda est, ne mine, manus isiSe,tit quidquid consecraverini conse-
pradia usibus ccelesiiiiin secrelorum dedicata, sor- cratum Sit, et qusCcuiique benedixeiinl benedicla
(lidorum muuertim faece vexentur, nil cxtraordiiia- sinl. Ecce Ctmmunis eil benedictio. Unde igitur di-
riuiu abbiuc superindictumve "8 flagitettir, iiulla vOrtiiim? Situt ergo in benediclione utrique commu-
iranslationis "» solliciludo signelnr, poslremo nihil nem nanciscuntur poleslalem, ita in insiilutione com-
praler canoiiicam illalioiiem >', nisi qnani udvcnli~ muniter assequuntur polestatis exsecutionem.§ 3. Ce-
lise necessitalis sarcina repentina poposccril, ejus lerum absque episcoporum licentia noh solum mona-
iiinctionibus adscribatUr. Si quis cdiitra veneril, chis, sed eliam omnibusgeneraliler clericis poteslatis
post debit* iiltiunis acriinoniani; qtiae erga sacri- exsecutio inlerdicilur.
NOTATIONESCORRECTORUM.
C.XL. TyIn codice Jiistiniani ba?clex ipsi Juslinia- D nisi q~uamsi advehtitim.ln codice JusLiriiahivulgato
no tribuittir, non Leoni. legilur : et qiuim udventitia;; in manuscripto et Ha-
* Meruisse: In codice Juslini.ini lcgiiur .*meruistis ioaiidri non est copula. In codice Tbeodosiano :
et vos, el mancipia, etc.; in Theodosiauo : meruisse quod adventitim. In plerisque vetuslis Graliaui :
perhibemini et vos, et mahcipid, eic. ptwterquam adventitiw. Dictio vero : si, abesl ab
y Illationem : In vulgatis codicibus sequebatur : duinibus, cl ideo inducta.

QU^ST. 1.C. XL. "° Imo Jiislinianus c. 51. C. de epp. et cler. — lu Edd; Bas. "*
Ven. I, adscribitiir Leoui
ni omnis Edd. lcolL 0; "s ad : ea»d. "* indulgeamus : orig. co/i*ar : Edd. coll.
Pap*.
o. — orig. — Bohin. "" Imo Constanlius A. 345. — Tbcod. cod. 1.16, t. 2, "sc. 8. — Ans. I. 4, c. 15.
lit scr. A. 412.— Ans. I. 4* c. 21. m consilii : orig.— Edd. L-igthl. II, III. superinduclumve : Edd.
Arg. Nor. Ven. 1, II. "»' translationum : orig. 'iieque ap. Ans. 180jure prom. : orig. — Eild18'coll. o.
— Bolmi. 181perpetuie : Edd. coll. o. "" uratur : Ans. — Ed. Bas. — muictatur : Edd. rell. cf. D:
"* 1. 2. Dial. c. 8, etl. 1, c. 4. "» Pbilipp. c. 5, v. 15. ,se ta*
93, c. 5. apud Apost. est : perfecti.
C. 12, q. 2, c. 71.
1007 DECRETI PARS SECUNDA.CAUSA XVI. QU.-EST. I. 1008
Unde Clemcns epist. III. ,89 : A C. XLHI. Antiquiores ccclesim, nec decimis, nec ulla
G. XLI. Sacerdotalia sine permissu episcoporum non possessione priveniur.
Item ex Concilio Cabilonensi "*.
aganl presbyteri.
Ecclesise antiquilus conslilutae nec^decimis, nec
Cunciis fldelibiis et summopere omnibus presby-
ttlla possessione privenlur, ila ul novis oraloriis
teris, et diaconis, et reliquis clericis attendeiidtim iribuaiilur.
est, ul nihil absque episcopi proprii licenlia agant; C. XLIV. Antiquiores ecclesimpropternovas justitiam
nou iitique missas sine jussu quispiam l89preshy- suam non perdanl.
tcroruni in stia parochia agat, non baplizet, noc Item ex Concilio Yormaciensi * 19B.
quicquam absque cjus permisstt faciat. Quicunque volueril in sua proprielate ecclcsiam
IV. Pars. Gralian. De liis vero, qui intra mona-
sedificare, et consensum ct voluntalem episcopi
slcrii ctaustra consistunl, quibus populus ad regen- liabueril, in
cujus parochia esl, licitum sit. Ve-
dum non committitur, qumrilur, ulrum dare vel ac- riinlameii omnino
providendiim est episcopo, ut
cipere decimas debeanl ? I n quibus luvc discretio ser- alise ecclesiae antiquiores propler 19auovam suam
vanda est, ut de agris et vineis, qucc ad proprium
juslitiam non perdant, sed scmper ad anliquiores
ttipendium colunlur, decimas sibi retineanl. Si enim ecclesias persolvatur 19'.
decimma populofiiiis Levi reddebantur pro minislerio, g ' Gratian. Decimas autem
baptismalibifs eccle&iis
quo Domino deserviebant in labernaculo, offerendo persolvendas, Leo Papa IV. affirmat, dicens a 198:
tacrificia et holocausta pro populo, palet quod tnona- C. XLV. Baptismalibus ecclesiis decimmdari
chi de propriis prmdiis non magis quam alii sacerdotes debent.
decimas solvere coguntur. § 1. Sed dicitur, quod De dejimis justo ordine non lanlum nobis, sed
prmdia monachorum, sive pretio sinl empta sive pro eliaui majoribus nostris visum est plebibus laulum,
saluie animarum oblata, anlequam in jus eorum ubi sacrosancta bapiismata dantur, debere dari.
venirenl, baplismalibus ecclesiis sive quibuslibet aliis Gralian. Si ergo ulli licet decimationum proven-
primitias et decimaspersolvebunt, illx autem ecclesim tum a priori ecciesia, cui assignalus fuerat, abstrti-
suo jure privari non pbssunt. here; si jus antiquioris ecctesim novis tribuendum
Unde in Mogtinlinensi Concilio statutum non esl; si decimm tanlummodo baptismalibus eccle-
invenilur 19°: siis dandm sunt : patet, quod monachi ex propriis
C. XLII. Qui res suas alicui delegaverit, decimatio- prmdiis decimas dare coguntur. Sed et itla auctoritai
num provenlum priori ecclesimauferre non Moguntinensis concilii de venditore vel donalore lo-
poteril. non
r( quilur, definiens, quodille, quivendit auldonai, '
Si quis laicus, vel clericus.vel utriusque sexus potest proventuumdecimalionemilli ecciesimdetrahere,
191 cui prius legitimt fuerat assignatus. Monachi aulem
persona, proprietatis suaS loca vel res alicui
dare •" delcgaverit, decimalionum proventum decimas el primilias non aucloritate vendeniis vet do->
priori ccclesioe legilime assignatum inde abstrahere nantis, sed auctoritate ejusdem concilii el Paschaiis
iinllam habeatpotesiaiein. Quod si facere lentaverit, Papm detinent, a quibus definilum, est ut monachi
talis traditio irrita prorsus ducatur 193,et ipse ad de propriis prmdiis decimas-non solvant.
emendaiionem ecclesiastica coerceatur censura. Sic cfiiroin MoguntinensiConciliostatutumesi b "9::
NOTATIONES CORUECTORUM.
C. XLIV. z Burcbardiis etiam et Ivo citant ex tum esl ad sanctam sijnodum, quod sinl quidum epi-
concilio Vormaciensi c. 6, quo loco iu eo, quod scopi cl abbales, qui colonos ad se peninentes non
exslat, habetur aliquid ad hanc rem faciens. sinant decimas dare ad ecclesias, ubi niissas aiidiunt,
C. XLV. a lvo fere cadeni cital ex Gelasio; sed el infanles eorum baplizanlur. Ptoinde decrevit sacer
Anselmus et Polycarpns ex Leone, ut Gralianus. isle convenlus, ut episcopi el abbales devineis,vel
C. XLVl. b Caput hoc in nnllo concilio Mogim- agris, ac frugibus, quai ad suum vei fratrum usum
tino, quod exstet, babetur, sed in Cnbilonensi, unde luborant, decimas sibi pro benediclione vel hospiiunt
citant Bnvchardus el lvo. ln libro Valicanae bibiio- suseepliohi habeanl, familim vero ibi denl decimat
ihecBe, in quo sunl duo concilia Urbani 11,Placen- suas, ubi per lolum anni circuium missas audiunl, et
tinuin el Melphiense, haec etiam legunlur : Perla- infantes eorum baotizantur.

C. XLl. m Caput Pseudoisidori. — Burch. I. 2, C. 93. Ivo Decr. p. 2, c. 125,

QD*ST. I. 189 l,°
6, c. 90. : Burch. lvo p. 2. — Edd. coll. O. — quisque : lvo p. 0. = C. XLIl.
p. quisquam
lmo ex conc. ap. Confluent. Iiab. A. 19* Ivo Deer. p. 3, c. uli. m aiicubi:
922, c. 8. — Btirch. 1. 3, c. 241. 193
orig. - Edd. coll. o. — Coll. citl. donare : orig. — Coll. cill. dicalur : Edd. coll. o. pr. Arg.
= C. XLHI. "' Imo cx conc. Arel. VI, hab. A. 813. — cf. Cap. 1. 2, c. 56. — Reg. 1. 1, c. 29. Bureh.
1. 5, c. 9. Ivo Decr. p. 5, c. 12, (iiterqueex conc. Mold.) Ans. in line I. 7, ( : ex conc. Mogunt., cui
prmfuil Rom. tegalus Bonifacius martyr el episcopus.) — cf. conc. MOg. hab. A. 813, c. H. = C.XL1V.
•'* lino ex capimkri ad Saltz (A. 804), c. 3. — ll<-g.1.1, c. 26. Burch. 1. 5, c. 7. lvo Decr. p. 5, c. 9.
1,6 propter novos : Burch. lvo. — Edd. Bas. Ltigd. 1. — proyter hanc occasionem : orig. — Reg. ,9Tpersol-
vanlur : Edd. coll. o. = C. XLV. 198ex epislola Lconis IV, ad Brilannos hudat Pascbalis 11,ad Baldri-
ciiui (ap. Mans. t.20). — Ans. 1. 5, c. 53 (Si), et (ex reg. Leonis IV), in eollectaneis apud Canisium
199 Imo ex Cabilonensi II, hab.
t.:3...—' l.vo Decr. p. 3, c. 151, (ex ep. ad Jiisiiuum et Fausium).
A. 813, c. 19. — Burch. 1. 5, c. 132. Ans. I. 3, c. 57 (5S). Ivo Pan. 1. 2, c. 5'J. Decr. p. 3,c. 198.
1009 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA XVI. QU^ST. I. 1010
C. XLVI. Non persolvanl de propriis pra-diis ubbaics Ainviiat, lit Cumanam atque Misenatem d *" unire
et episcopi decimas. debeamus ecclesias, quoniam nec longo'" itineris
Quesli snnl prselerea quidam fralres, quod esscnt spalio '" a se scjunctae sunt, nec (peccalis facien-
aliqui episcopi el abbates, qui decimas non sinerenl iibns) lanta populi mullitudo est, ut singulos *",
dari "00ad ecclesiam ' 01, ubi illorum "" coloni mis- sicui olim fuit, babere debeant sacerdoles. Quia
sas audiunt. Proinde decrevit sacer isle convenlus, igitur Cumani castri sacerdos cursum viue hujus
ut episcopi et abbates de agris et vineis, quae*03ad explevit, utrasque nos ecclesias prxsemis auctori-
stium vel fratrum stipendium habenl, deeimas ad latis pagina unisse libique commisisse cognosce mf
ecclesias suas « deferri facianl, familise vero eorinn propriumque utrarumque ecclesiarum sciio le esse
ibi dent '°* decimas suas, ubi infantes eorum bapii- poniificem. Et ideo*te* qusecunque libi de earum
zantur'0", et ubi per lotum anni "• circuliim 99' palrimoiiio vel cleri *19ordinatione sive promolione
missas 'os audiunl. juxla caiionum slaluta visa fuerint ordinarc atque
C. XLVII. De propriis laboribus monachi et canonici disponere, babebis ut proprius revera saccrdos li-
decimas minime solvere cogantur. beram ex nosircc anctoritatis consensu alque per-
Item Pasctaalis II "". missione licentiam. Ubi vero commodius ntque uti-
Decimas a populo *" sacerdolibus ac Levitis esse B lius esse perspexeris, ibi."° habitato, ita sane, ut
reddendas, divinse legis sanxit aucloritas. Ceterum alteram ecclesiam, cuiasl corporaliter pra;sens non
a inonachis sive clericis communiler viventibus es, sollicila
providenlique cura disponas , quaienus
nulla ratio sinit ut miiites aulepiscopi, aut persona: divina illic "*
mysteria solenniler auxiliantc as' Do-
qurelibet decimas de laboribus seu milrimemis suis mino peragantur.
propiiis extorquere debeant. Unde B. Gregorius sic
ail "• : Communivita viventibusjam de faciendis por- C. XLIX. Duos episcopatus in unum redigere aposto-
lica valel auclorilas.
lionilms, vel exhibenda hospilalitate, et adiitiplenda
mitericordia nobis quid erit loquendum? quum oimic, Idem Joanni Episcopo Veliterno, lib. II, episl 55 '**•.
quod superest, iu causis piis ac rcligiosis erogan- Posiquam bosiilis impietas divcrsarum eiviiatum
dum sit, dicenle "* :
Domino Quod superest daie ita (peccatis. facienlibus) desolavil ecclesias, ul re-
et ecce omnia munda sunl vobis,
eleemosynam, parandi eas spes nulla **"populo deficiente reman-
V. Pars. Gratian. Quod autem dicilur, quod anti- seril, majori vahle cura conslringimur, ne defunclis
quiores ecclesimpropter novas, nec decimis, nec ulla eariwn sacerdolibus reliquia?-plebis nullo pasloris
possessionepriventur, non ita inlelligendum cst, ut moderamine gubernataj per invia fid.eihoslis callidi
nullo modo credatur licere episcopoaliquam parter.i C ( raplanliir (qtiod absil) insidiis. Hiijus crgo rei solli-
possessionum vel deeimalionum unius ecclesim alteri citndine ssepe comnioii " 6, hoe nostro sedit cordi
pro lempore tribuere. Sicut enim Papa duos episcb- consilium , ut vicinis eas :mandarcmus ponlificibus
palus in unum pbtesl redigere, ita et unus proprio gubernandas. Ideoque fraternitali tuae curam guber-
contenlienle episcopo in duos potesl dividi, vel etiam Triumlabernensium « ecclesise provi-
nationemque
melropolitano invito qumlibet ecclesiaab ejus jurisdi- d«mus**' commitlendam, quam tua3 ecclesia; aggre-
ctione aposlolica eximi aucloritale.
gari unirique necesse est, quatenus ulrarumque ec-
Unde Gregorius Papa scribit Benenalo Episcopo,
lib. II. episl. 31*'» : clesiarum sacerdos recte Chrislo adjulore '" possis
C. XLVIIL Duos episcopatus in unnm redigere apo - exsislere, quseque libi de ejus patrimonio, vcl
stolica potest quctoritas, cleri "9 ordinalione seu promotione vigiianti ac ca-
El temporis qualitas.et viciniias nos locorum nonica visa fuerint cura disponere, quippe ut pon-
NOTATIONESCORUECTORUM.
C. XLVI. c Suas: Vox ista abest ab ipso concilio D C. XLIX. e Triumiabernensium : ln vulgaiis lege-
cl ceteris collectoribus; sunt eliam iioiimilla?ali;e batur : Treverensium'. Einemlaium est ex aliquot
varietates, quae indicaise sunl in margine. vetuslis, et originali, et Joanni; Diacono [1. 5, c. 15].
C. XLVIII.&Misenatem: Sic emeiidaliim est ex Nam, ul is testalur, hsec epislola scripta est Joanni
vetuslo codice B. Gregorii, quamvis in vulgatis, Episr.opo Veliterno. Oppiduin aiilem Triumiaberiia-
sicut etiam apud Gralianum, essel : Musilanam. rum Velitris vicinum esj.

QU^ST."sI. C. XLVI. ' 00 dare : Edd. Arg. Nor. Ven. I. ' 01 ecctesiis : orig. "" illi : '"* Ans.
Bureh. qum nd usum fratrum habenl : Arg. — quw ad usum vel slip. hab. :"" Ivo Pan.
'os fe-
rant: Ivo. baptizentur : Edd. Arg. Nor. Veh. I. al6ann«in circuli : Ed. Arg. add. : vel cur-
riculum : Ed. Bas. sos missam : Ed. I. = C. XLVIl. *°* Caput incerli tcmporis.—Deusdcdit p. 5.
*'° poputis : Ed. Bas. *" resp. 2. adLugd. Augusiinum.—cf. C. 12, q. 1, c. 8. '" Luc. c. 11, v. 41.=
C. XLVIII. *1S 1. 6, c. 108 (105). Pdlyc. I. 3, t. 30. "*•
Ep. 45, (scr. A. 592),'" 1. 1. Ed. Maur, — Ans. *16
Musitanam : Ans. — Edd. coll. o. longe : Edd. coll. o. inlervallo : csed. — Ans. "' duos : ib.
*•• cognoscas: Edd.coll. o. a19clerici: Edd. Arg. Bas.— Bolini. **• desid.aptui ipsum Greg., Ans. et
Ed. Arg. *al aquacorp. ad prmsens absens es : orig. — Ans. aaai//is : Edd. Lugdd. I!, III. aa3 pros-
stante : Edd. coll. o. = C. XLJX. aa* Ep. 50, (scr. A. cod.) libr. ejusd. — Ans. I. 5, c." 24 (2l>).Polyc.
I. 1, i. 9. a" nn//o modo : Ans. Edd. coll. o. "*6 cominohiti: orig. — Edd. coll. o. ila Edd. coll. <>.'
'*'-prwvidimus: Edd.Arg. Nor. Ven. I, II.—prwvidinms : Edd. rcll. "8 adjuvante : Edd. coll. o. *"'
clerici : Edd. Arg. Nor. Ven. J, II.
1M1 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA XVI. QUvEST. I. 1012
lifex proprius liberam habeas *30ex praesenti noslra j^ (per ***qtiam eum ecclesiamque ejus de tuae juris-
permissione liceniiam. diciione potestatis exemil) rursus in eis aliquid libi
C. L. Non hubeanl epucopum diceceses,qumuunqiuim jurisdiclionis servare prassumpseris, laroen nos hu-
habuerunt. inanius decernentes, communionisque tibi sacra-
Item ex Concilio Carthaginensi II, c. S '". menttim interim conservantes decernimus, ut fra-
Felix episcopus ScJcmsdiiamis dixit: Eliam si temiias tua ab eo
hoc placet, sarielilali vestrse insinuo, IU dioeccses , habila? suae ecclesiaque ejus omnem ante
polestalem jurisdiclionis abstineat.et
quae nunquam episcopos habuerunt, non haheant, secundum scripia ** decessoris *•*»nostri, si qua
ei' 3' illa dieecesis, qu.e aliquando habuil, habcat causa vel fidei vel
'. s criminis, vel pecuniaria adversus
proprium Secundum autem hanc prosecutionem Hadrianum consacerdotem nostrum potue-
prajfaiuni
sanctilas vestra ocstinict quid fieri debeat. Ab uni- rit
***evenire,vel per eos, qui npstri sunt vel fuerint
versis dictum est: Placet. in urbe regia responsales, si mediocris esl qiioestio,
C. LI. iVisicum voluntate episcopi diceceses, qum ab
«o xeiinenlur, non recipiunt proprios episcopos. j£ cognoscatur, vel luic ad uposlolicam sedem, si ardua
Iiem ex Africano Concilio, c. 20 "». est, deducatur, qualenus nostrae audientiae sentenlia
Multis conciliis hoc statulum est a ceelu sacerdo- decidatur. Quod* si contra *
hasc, quae slaluimus, quo-
"" sur-
ut libet tempore seu qualibet occasione vel
lali, plebes, quae in dicecesibus ab episcopis reii-
nenltir, tpjie episcopos nunquam habuernni, non iiisi reptione venire Jentaveris, sacra scias te commu-
pum voluniate ejus episcopi, a quo tenenlur, pro- nione privalum , nec eam ** te, excepto ullinio vitau
6 Romani Pontificie de-
tnae lempore, nisi concessa
prios accipiant reclores h.
ceininius jussione percipere ». Et paulo post: § 3.
C. LIl. Aposlolica auctoritas a jurisdictione archie- Res auiem sive sacras, sive alias mobiles immobi-
piscopi episcopos valet eximere.
iiem Gregorius '.** Jaanni episcopo Larissmo *»", lesque'*' ejus ecclesiae, quas hactenus diceris retir
lib. II, Indict. 11, epist. 7. nere (quarum notiliam nobis oblatam praeseiilibus
sine aliqua ei dilatione frater-
Frater noster Ilailrianus Thebanae civjtalis epi- aniiectimus litteris),
nitas tua restittiat, De quibus si qua inler vos
gcopus, ad Romanam urbem veniens, lacrimabililer
est conquestus de quibusdam capitulis se a frater- quaeslio vertitur, volumus, ut apud responsalem no-
strum in urbe regia ventiletur.
nilate lua, nec non a Joanne', prinise Justinianas *36
Gratian. Si aulem necdum in dimcesi alicujus epi-
episcopo, non legitime neque cauonice condemna- ex vigore apostolicm
tuin. Et infra : § 1. De nequissiino aulem daiiHinn- scopi illa loca atsignata fuerint,
sedis proprium episcopum accipiant.
doque ejus juiiicio alias siiinus juvai|le Domino Q Unde
tracialuri. Hadrianum vero episcopum reperimus ei Gregorius junior scribit**'Bonifacio Episcopo,,
episl. ult. :
luo contra sacerdoiales mores odio laborasse, et f<-LIII. Ubi multiludo fidelium excrevit, ibi epitcopi
nullo jure pecuniariis in causis eum fraternilatis sunt ordinandi.
iuae condemnalum fuisse sentenlia. § 2. Quia igitur Praecipinms, ut juxia sacrorum canonum slatnia,
et ab antefato Joanne primaeJuslinianae "7 episcopo ubi muUitiido excrevil fidelium, ex vigore aposlo-
conlra jus canonesque depositus honorjs sui gradu licae sedis debeass*9 ordinare episcopos, pia lainen
carere non potuit, in sua ' 38eum refonnari ecclesia contemplalione, ut non vilescat dignilas episcopa-
aique in propriae dignitatis ordinem decrevhnus re- lus.
yocari. Et quum oporluisset te ex eo dominici cor- Gralian. Sicut duo episcopotus supratcriplo modc
*"'1 in unum possunt redigi, el unus in duos valet dividi,
poris communione privari, quod admonitlone
sanctae memoriae decessoris '*9 nostri conlemtai tic etiam episcopus de bapiismalibus et parochianis
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. L. { Proprium : In concilio ipso sequunlur D lur *" : Secundum nanc persecutionem sanctilatis
haec: Et si accedenie tempore, crescente (ide Dei, veslrmest mslimare "*'.
populus multiplicatus desideraverit proprium habere C. LI. b Rectores: In concilio Africano et Carih?-
rectorem, ej«s videlicet volunlale, in cujus poteslate ginensi sequitur : id esl episcopos, quod addilur
est dimcesis conslituta, habeal episcopum. eiiain in glossa.
6 Prosecutionem : Emendalus est hic loctis ex ori- C. LII. i Percipere : Hic in epislola interjicilur
ginali impresso et manuscripio. Nam antea legeba- cap. Ilac consona, infra 25, q. 1.

QVMST. I. C. XLIX. " »30 habebis : Ans. = C. L. '! 1 hab. A. 390. — Burcli. I. 1, c. o.i.
*»• vel : Coll. Hisp. ita in ead. *" existimare : Edd. Das. Lugdd. II, III. — rrsumari :
Edd. rell. = C. Ll. *ss c. 55, apud Dionys. — c. 42, conc. Carlb. 3, hab. A. 397. — Burch.
ib. = C.LII. »»*'Ep.7, (scr. A. 593), 1. 5. Ed. Maur. — Ans. 1. 6, c, 125 (130). Polyc. 1. 1, t. 7.
83SLanseo : Edd. Bas. -- Lauseo : Ed. rell.''-i"s Just. urbis anlistite injuste condemn. : Edd.coll. o.
add. ; urbis : caed. pf. Arg. aa8 suam — eccteiiam : Ed. Bas. a3'ai0post — adnion- contemtam : Edd. col .
Bas., a qua vox : contemta
p. pr.**' abesl qiiemadinodum ap. Ans. prmdecessorit : Edu. Bass. Lugdd. II,
l!l. postquam : Etl. Bas. ***scriptum : ib. *43pt.edfce.sso!is : ib. ***poluil : ib. — Ivo Decr.»»*p.. 4,
<'. 205. **»et : Ed. Bas. "6 cum cvnc. : Edd. coll. o. »»' vel immob. : Ed. Bas. =C. L.I1I. Imo
GregoriusHl.c. A. 738. '*" debealis : Ed. Pilh.
 1013 DE ETI PARS SECUNDA. CAUSA XVI. QUJEST. I. 1014
ecclesiis facere potest cum consensu suorum cle- A manus imposiiioneni, et alia Cbrisii sacramenta
ricorum. Quodquum factum fuerit.illa parspopuli, percipiunt, decimas suas dant, sed vel propriis ba-
qum noviseeclesiissupponitur, a jure prioris ecclesim silicis, vel aliis ecclesiis ' pro suo libilu tribuunt,
absolvitur. Hoc nisi fieri possel, multiludo ecclesia- quod omnimodis divinae legi et sacris canonibtis
rum ad paucitalem redigerelur. Plures autem bnplis- consiatesse contrarium. Unde veslram » potcslatem
malesecclesias in una lerminalione facere non potest. ut eos corrigatis expetimus.
Uhde in Toletano Concilio legitur k *•• : Gratian. Quum autem reprelienduntur, quia co~.i-
C. LIV. In una terminalione plures baptismales ec- lemta'.episcopi disposilione hoc faciunt, iutelligitur,
clesimesse non possunt. quod, siepiscopo dispanente hoc fecerint, irreprehen-
Plures baptismales ecclesiae in una lerminalione sibilesinvenianlur.
esse non possunt, sed una tantiiinmodo cum suis m C. LVII. Anathema sil qui prwter episcopi conscien-
capellis. Et si contenlio fueril de terminalione dua- tiam decimas et oblationes dispensare volnerint.
rum matricum, plebes tiirarumquu disceruant *"*, Item Symmachus Episcopus Ecctesimcatholicmurbis
et si non coavcueriiil "', lis Dei judicio discerna- Romm dixit in Synodo sexta Romana1'*.
tur "*. In canonibus, in Gangreiisi ecclesia *e0 apostolica
VI. Pars. Grali.tn. Jus ergo ecclesiarum ila inler- U auctoritate condiiis, de fructuuin oblalionibus, qtia:
pretandum esl, ut, nisi episcopo disponente aliis ec- ministris ecclesix debentur, et de his, quocin usus
clesiis fuerit assignalum, in nullo priorum rediluum pauperum conferiiniiir, scriptum hahetur *61: Si
diminutionem palianlur. quis oblationes ecclesima accipere vel dare voluerit
Unde Anaslasius Papa a58: prwter episcopi conscientiam, vel ejus , cui hujusce-
C. LV. Communione privetur qui decimas vel obla- modi sunt officia commissa, nec cum ejus voluerit
lionet exlra episcopi contcientiam tenere voluerit. agere consilio, anathema sit. El ilerum in eodem con-
Statuimus, ut si quis oblaliones ecclesiae, vel de- cilio Gangrensi *e*: Siquis oblata *6' Deo dederil vel
cimas, qtias populns dare debet, lenere contenderil, gueperit prmter episcopum*6*,vel eum *68,qui con-
vel exlra baptismalem ecclesiam dare voluerit, slitulus esl ab eo ad dispensandam misericordiam
prseter conscientiam episcopi, vel ejus, cui hujus- pauperibus , et qui dat, et qui accipil analhema sit.
cemodi oflicia commissa sunt, nec cum eorum vo- § 1. Valde iniquum ergo et ingens sacrilegitim est,
luerit agere consilio, bannum *'6 nostrum comporiai, quxcunque vel pro remedio peccaloruin, vel salule,
et communione privetur. vel requie animarum suarum unusquisque venera-
Gratian. Quum addit: extra conscientiam epi- bili ecclesiaecontulerii aut certe reliquerit, ab his,
* * *'•
scopi, inletligendum relinquit, quod episcopo con- Q a quibus boec maxime scrvari convenil, id est
tenliente aliis ecclesiisdari possunt. Christianis et Deum limenlibus liominibus, et super
C. LVI. Juxta dispositionemepiscopi decimmdistri- oonnia a priucipibus el primis regionum, in aliud
buantur. transferri vel converli. Et infra : § 2. Generaliier *6'
Iiem *»'. vero quictinque res ecclesiaeconliscare, aul compe-
In sacris canonibus praefixumesl, ut deciinaejuxla tere, aut pervadcre periculosa sua infestalione prse-
cpiscopi disposilioneni distribuantur *'s. Quidam sumserit, * nisi se ° citissime per ecclesiae, de qua
auiem laici, qui vel in propriis, vel in beneficiis suas agitnr, satisfactionem correxerit, perpeluo anatlie-
liabenl basilicas, contemta episcopi disposilione non mate ferialur *. § 3. Similiter el hi, qui res ecclesiae
ad ecclesias, ubi baptijsmum, el pracdicalionem, et jussu vel largitione orincipum vcl qiiorundam po-

NOJATIONES CORRECTORUM
C. LIV. k Caput hoc in riullo Toletano est inven- ratorem Ludovicum II, qui illi synodo interfuit.
lum. Burchardus el lvo citanl ex concilio Aquisgra- Quare in ea seqiiilur : Sacra docel, elc.
nensi.
' r. C, LVII. n Oblationes ecclesim: In concilio ipso
C. LYI. Aliis ecclesiis: Jn concilio Ticinensi, Gangrensi legilur : Si quis oblaliones ecclesimextra
unde hoc capitulum videlur acceplum, legitur : suit ecclpsiamaccipere, etc.
ctericis; Ansclmtim vero : suis ecclesiis. <•Nisi se : Haec usque ad versic. Similiter. sunt
" Undeapud
vestram: Verba haecreferuntur ad impe- addita ex Symmachi synodo.*.

QUJSST.I. C, LIV. "•*"*Cipul incertum. — Burch,. I, 3, c 22. Ivo Decr. p. 3, c. 27. "'
subdilis : Burch. lvo. discernalur : Ivo. *" conveniunl : Ed. Bas. "* decernatur : ib. =
('. LV. "• lino Cap. Rcg. Fr. 1.-7, c. 7, ex conc. Gangr. can. 7, quem Reg. 1. 2, c. 286.
liiiroh. 1. 3, c. 144, 1. 11, c. 21. Ivo Decr. p. 3, c. 209, p. 14, c. 91, referunt. — lpsa cap. in-
scriplio repetila est ex Ans. I. 5, c. 46 (45). "6 bann. — comp. : desid. ap. Ans. = C. LVI.
*" Imo ex conc. Ticinensi hab. A. 855. — Ans. 1. 5, c. 46. "" tribuantur : Ans. = C. LVII.
'."hab. A. S04. — Ans. 1. 5, c. 44 (48). Deusdeilil p. 4. *60 concilio : Edd. Bas. Lugdd. *61 cf. CoU.
cilt. ad c. 55. *f» Burch. 1. 3, c. 145. lvo Decr. p. 3, c. 210. a63 oblationes : Ans. '6* epi-
scopi: 'Edd. Lu^dd. II, III. '6Bvei ejus consensum: Edd. Bas. Lugdd. II, III. — vel ejus contilium : Edd.
rell. 66 id est: desid. in Edd. coll. o. pr. Bas. Lugdd. H, III. "'lvoDecr. p. 5, c. 148. * desid.
ap. Ans.
 <Jv5i DEGRETl PARS SECUNDA. CAUSA XVI. QUA.iT. I. 1016
ieiituni, ant quailam invasione aut tyrannica pote- A tiam vestra cunclorum exhorlalione et judicio een-
slale retiiiuerini, el filiis vel heredibus suis (ut a semus pervenire, el ab omnibus lirmiter teneri, quia
qtiibtisdam jam faclum aiiilivimns) qtiasi haeredilai- episcoporum res ecclesiae non dubilantur esse, siin
rias reliquerinl, nisi oito res Dei, admoniti a ponli- eorum facultalibus simili fueril crudelilate grassa-
fice agnita veritaie reddiderinl, perpetuo analhcmate lum, pervasores rerum "3 niemoratariim praedictsef
leriantur. Iniquiim enini esse censemus, ul cuslodes canonum dislriciiotiis feriantur vindicta, ul qui mo-
polius cliarlanim quam defensores reriiin credita- ribus propriis ac nulla conscientiae casligalione cor-
riim (ut praeceplum esi) judicemur. Et infra : § 4. rigiinturaT* saltem ecelesiaslicae el canonicae vin-
Ferro enim alisciiidcnda sunt vulnera, qtia; foinenta dictae perfodiar.tur aculeis.
iion sentiiint. § 5. Similiter et illi extorres debent C. LIX. Res ecclesimpr\ncipum auctoritale distribui
jieri ab ecclesia, qiii sacerdotali admonitione non non possunt.
porriguntur diceme Domino *$B: Auferte matum ex Item ex lib. I Capitulorum Caroli el Ludovici Im-
robis. Universa synodus stirgens acclarftavit. Ut "" peralorum, c. 83 *7"-.
*
jta fiat rogamus. Dictum esl octies. Isia servenitir P, Quia juxla sanciorum Patriim tradiiioneni novi-
precamur. Diclum esl decies. Ut in perpeiuum nia- mus res ecclesiaevota esse Udeliiim, pretia peccato-
;ieant, et veslra anctoritate firnientiir. Diclum esl prum,et palrimonia pauperum, cuique non soltim
*
duodecies*. Exaudi Christe, Symmacho Papaeviia "°. habita conservare, verum etiam mulia *, Deo opi-
Dictiim est duodecies. lulanle, conferre oplamus. Ut auleni ab eccle^iasti-
C. LVlll. Eadem pleclunlur pmna qui ecclesimres et cis 9 de dividendis r rebus ecclesiae suspicionem da-
bona episcoporum invadunt. dum conceptam "s amoveremus " 7, staluimus, ut
Item in eadem Synodo *71. neque ttoslris, neque riliortim, et, Deo dispensanle,
Similiier e! hoc*7* ad oninitim ecclesiarum noti- sticcessorum iioslroruni lemporibus, *qui noslram
NOTATIONESCORRECTORUM.
P Isla senenlur : Iteiii liaec usque ad versic. runt, et nobis viva voce veraciter snnt testali quw au~
£.t«iif/i. dieruul alque viderunt. Quod cognoscens filius 'ejus.
C. LIX. <tEcclesiaslicis : Seqiiebatur : officiis", Pipinvs , synoditm apud Liplinas congregari fecit,
quae vox neque in vetustis, neque in ipso Capitulan cui prmfuil cum S. Bonifacio legalus aposlolicw sedis
est. Refertur enim ad homines, non ad ofllcia. noinine. Nam et synoditm ipsain habemus,
r Dividendis : In c.ipitulari impresso legimr : non Gregorius
et quttnlumcunqiie de rebus ecclesiaslitis, quas paler
dividendis '". In capitulis autem manuscriptis, qnae G i tuus abslulerat, poluil, eeclesiis reddere procuravil.
ah episcopis provinciariim Remensis ac Itoilioma- Et quoniam res ecclesiis, a quivus ablatw erant, resti-
gensis Ludovico regi missa fuerunt, hoec habentiir there propler concertalionem , quam cum Waifarq
ad lmiic locnm perlinentia : Quia vero Carolus prin- Aquitanorum principe habebal , non prmvaluit, pre-
ceps, Pipini regis pater, qui primus inter omnes carias fieri ab episcopis exinde peliil, et nonas ac deci-
Francorum reges ac principes res ecclesiarum ab cis mas ad restauraliones lerrarum, e{ de nnaqitaque
separavil alque divisit, pro hoc solo maxime esl mter- ctisata duodecim denarios ad ecclesiam, unde res erant
naliler perdilus. Nam S. Euclierius Aurelianensis beneficialm(sicul in libro capilulorum regum habelur),
episcopns, qui in monaslerio S. Trudonis requiescit, dari consliluil, usque dum ipsos rcs ad ecctesiam ra-
in oralione posilus, ad allerum swculum raptus , el venirenl. Unde et dominns Carolns imperator, adhuc
inler celcra, qum Domino sibi ostendente conspexit, in regio nomine constilutus, ediclum fecit; ut nec ipse,
vidil illum in inferno inferiori lorqueri. Cui interro- nec filii ejus, neque successores, hujusmodi res agere
ganti ab angelo ejus ductore responsum est, qnia atlenlarent. Quod manu sua firniavit, cui pleniludi-
sancloruni judicalione qui in futuro judicio cum Do- nem habemus, el de qno capitutum excerptum in tibro
tnino judicubunl, qiiorumcunque res abslulit ct di- capitulorum ejns, quicunque librum illum littbelel le-
visit, anle itlud judicium anima et corpore sempiternis gere volueril, invenire valebil. Hanc etiiim relationem
pninis est deputatus, el recepit simul cum peccatis suis el in scripluris habemus, et quidam nostrum eliunt
poenas propter peccala omnium, qui res suas et fa- viva voce dominum Ludovicmh imperalorem patrem
cultatts in honore et amore Domini ad sanctorum loca vestrum referre audivimus. ilujiis historiae menlio
in luminaribus divini cullus, et alimoniis servorum D eiiam esl in vila B. Eucherii, episcopi Aurelianensis,
Christi qc pauperum pro animarum suarum redem- ctB. Rigoberli, archiepiscopi Remesisis. Qualis vcro
pliane tradiderant. Qui in se reversus S. Boiiifacium, essel hujusmodi ecclesiasticoruni bonorum divisia,
cl Futdradum, abbatem mqnaslerii S. pionysii el qu"am Carolus Martellus induxit, Pipinus aulem el
suinmum capellanum regis Pipini, ad se. vocavit, Carolus imperalor prohibuerunt, eodem libro 1 Ca-
eisque iulia dicens in signiim,dedil, ul ad sepulcrum pitularium, ante capilulnm istud 83, sic exponilur :
illius irent, et si corpus ejus ibidem non repcrissent, Tempore Hadriani Papm, et Caroli M. imperaioris
ea, qum dicebat, vera esse concredereiii. Ipsi autem quando Paulinus episcopus lenuil vices aposloiicw
pergentes ud prmdictum monaslerium, ubi corpus ip- sedis, in Aquis fuil faclum islud capilulum, propler
sius Caroli humatum fuerat, sepulcrumque ipsius hoc, quia laici homines soiebant dividere episcopia el
uperienles, visus esl subilo exiisse draco , el lolnm inonasleria ad illorum opus, el non remansisset ulli
iilud sepulcrum inlerius inventum esl denigratum , ac episcopo, nec abbali, nec dbbalissm, nisi tanluin , ut
si fuissel exuslum. Nos aulem illos vidimus, qui usque velul canonici el monaclii viverenl.
ad nostram mltitcmduraverunt, qui huic rei interfue-

15. a69desid. in Ed. Bas. »'• add.: sit: Edd. coll. o..~- Bohm.—
QU/EST.I. C. LVII. *cs1 Cor. c. 5, v. a7a
C. LVHI. a71.Ivo Decr. p. 5, c. 148. hmc : Ed. Bas. "3add. .• ecclesiaslicarum : ib. f prwdicta
can. dhlrictione fer. : Ivo. —etEdd. coll. o. omissa voce : can. "* corrigantur : Ed. Bas.— C. *" LIX.
875Cap. I. A. 805, c. 1. — I. l,c. 77. — Ans. 1. 5, c. 43(57). — ila in Etld. coll. o. pr. Bas, et aj).
Aus. "" add. : penitus : orig.—Edd. coll. o. "7 amovcamus : Edd. coll. o.
 1017 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA XVI. QU/EST. I. 1018
vel progeuilorum nostronim volunlalein vel exem- A C LXll. A clerieis el piis locis nltra slatula Patrum
plum imitari voluerinl', ullain penitus divisionem aliquid episeopus non exigal.
aut jacluram palialur "\ Nulli episcoporiim liccal a snbjeclo sacerdoie, vel
Gralian. Quum ergo prmter conscientiam episcopi, olio quolibet clerico, et piis locis dationes ullra sta-
vel e.jus, cui officiahtijusmodi commissa sunt, quilibel lula Patrum exicjere, aut snperposita *9*in angariis
prohibelur oblationesecclesimdistribuere, liquido ap- inferre. Sed qiium optimus sit perspector *95, ita
paret, qu.odcum episcopi consensu quibuslibet eccle- prospicial *9*,ut iiniversae sibi oves conimissaea se
siis possint distribui. maxime alaniur, atque in necessitalibus adjuventur,
§ 1. Huic internrelatioiii videtur contraire auctori- non illicitis exaclionibus *9' opprimaulur, quia Do-
tas illa Toletani Concilii IV, c. 32 "" : niinus pascere et dnccre nos docuit et omnibus mi-
C. LX. Niltit de jure diwcesis episcopi prwsumaut nislrare, non lcrrenis lucris vel "* avariliis dele-
anferre. ctari.
Conslituliim est a prxsenti concilio, episcopos C, LXIII. De reditibus ecclesim quarla pars clericis
dioecesessuas ita regere , ut nihil ex »80 earuni jure esl disliibuenda.
prscsumarit auferre, sed juxla priorum *81auclori- ltem Gregorius Leoni »99 Episcopa Catanensium f,
lalem conciliorum *8*lam de oblalionibus quam de „ tib. VIl,<;pist. 8.
lribulisa8S ac frugibus tertiam eonsequantur m. Ad hoc locorum gradns rationis ordo disiinxit30^
Qnod si amplius -quippiain *8' ab eis prasnmptum et judicia esse constituii, ut neclpraepositi iii oppri-
mendos se frustra valeant occupare »01subjecios,
cxslilerit 886,per concilium rcslaiireiur, appellanti-
bus *aul* ipsis.conditoribus, aiit cerle propinqnis nec subjectis iterum conlra suos pr.cpositos clTre-
nata sit resuitandi liceulia. Eiinfra : § 1. Volumus
eorum.si jam illi a sreculo discessertint "".
igilur, nt qnidquid eeclesiae luae ex 30* retlitu vel
C. LXI. Possessiones ecclesiv deteliclas nulli sit alio tilulo forlassis accesserit, quartam »°'
alunqndi licentia. quolibel
exinde porlionem sine diminulione aliqua debeas
llem Symmaclms Papa ad Cwsurium fratrem,
c, 1 '»8. segregare, atque eam secundum Dei limorem pre-
diaconis ac clero (uttibi visum fuerit) dis-
Possessiones, quasunusquisqueecclesiaeproprio" 9 sbyteris,
dedil aut reliquit arbilrio , aljenari'" quibuslibet creie dividere.
tilulis alque'? 1 distractionibus, vel sub qiiocunque C. LXIV. Episcopus lurpis tttcri gralia nihil a monai
chis vel clericis suis exigere debet.
argumento non palimur, nisi forte aul clericis bo-
noruin "" merilorum , atit monasteriis religionis in- llem ex VII Synodo, c. 4 - "*.
luilu, aui cerle peregrinis, si pecessilas largiri sua- "' Praedicatqr veritaiis »0! Paulus divinus apostolus ,
serit: sic lamen.ut haec ipsa non perpeluo, sed ac si canonem ponens Epliesioruni presbyieris, imo
temporaliier perfruantur. vero el omni sacrah» mulliliidini 8°6, ila iiducialiler
Gfatian. Sed illud Tolelaniconcilii ila intelligen- perbibiiil: Argentum et aurum , aut veste.m nullius
dum est, nt episcopiprmter quartam vel tertiam, qum concupiviso'. Omnia ostendi vobis, quoniam sic la-
tecundum locorum diversilates eis debelitr, nihil con- boranles oporlel suscipere infirmos , bealius existi-
liugani. mans3°'dare quam accipere. Propter quod ct nos
Uude in Concilio Lepnis Papao IV, c. 26, slalulum edocti 309ab eo definiinus "'-, episcopuni iiiillaleniis
esl *93: lurpis lucri graliaexcogilare l ad excusandas excusa-
NOTATIQNES CORRECTORUM.
C. LXIV. s Caput hoc antea citabatur ex VI sy- npovKtrus h aftapTiatf, ccnaiTtivypxxriv, sic clanus
nodo. Est anlem in VII ex versi.one Anasiasii, ex verlerentiir : s'rt(«im«s, ne utlo modo turpis lucri
qtia1 nonnulla hic snnl addita , deinta , emendala. gratia in mentem venial episcopo excusanti excusa-
Excogitare : Vcrlia gr.i-ca : opx^o^ev, prt oW tiones in peccatis poscere aurum, etc.
ttiayipmzfiSi; £7rtvost<r6«t £Kto"/.07rov
irpoyaci^p.tifvov

QILEST.I. C. LIX. "» patianiur : orig— Edd. coll. o. = C. LX. "9 hab. *80 A. «35. — Burch.
I. 3. c. 203. Ivo Decr. p. 3, c. 255. Abbo Flor. ap. Mab. Vet. anal. c. 55. desid. in F,d. Bas,
C. LX. *S1 priorem : E<\. Nor. as" desid. in Edd. Arg. Nor. sss decimis et tribulis : Burch.
Ivo. "* consequentur : Ed. Bas. ™"desid. ib. ass fuerit : ib. — lvo. aST 89
decesserunl : Edd.
coll, o. = C. LXI. '88scr-.A.502. —Ans. 1. 5, c. 47 (51). Polvc. 1. 3, 1.12. » de prop.: Ed. Bas.
*90 alienare : Coll. Hisp. — Edd. coll. o. pr. Lugdd. II, III. *91aut : E.ld. coll. o. "» honorum meritis:
Coll. Hisp. — bon. pro merilU : Edd. Arg. Nor. Ven. 1, 11.=C. LXll. ,9S in conc. Eugeniill, hab. A.
826, ei LeonisIV, hab. A, 855. —Ans. I. 6, c. 1G6 (171). Polyc. 1. 4, t. 21. '9* supposita
*9'
: Edd. coll.
0. pr. Bas. a9Sprosp«clor : orig. *96 perspicial : Edd. Coll. o.pr. Lugdd. II, 111. exactts dalwm-
bus : orig. — Ans. a98et : Edd. coll. o. = C. LXlll. a9* Ep. 7, (scr. A. 598), 1. 8. Ed. Maur. — Ans.
1. 5, c'67 (68). Abbo Flor. c. 35. .,f Ep. Carthaginensi: Edd. coll. o. pr. Bas. s0° distribuit. : Ed. Bas.
301loborare vel occ. : ih. »oavel ex : Kdd. Bas. Lugdd. II, III. 30*ul qnarl. : ib. = C. LXIV. »°*hab.
A. 787. — interpr. Anastasiana. — Ans. 1. 6, c. 167(175). — in Ed. Bas. citalur ex tyn. IX, in rell.
ex VI. S0Secclesiw : Edd. coll. o. — cf. Acl. c. 20. 306pleniludini (\n gracco esl : nlypi>i~«-u)' Ans,
— nuUt. ac. plenitndini ; Edd. coll. o. 30' add. : Ipsi scitis, quoniam ea, qum milii opuseranl, eliit^qui
mecum tunt, mininravit manus isla : Edd. Ven. 1, 11.Par. Lugdd. 30^existiniantes : oiig. *00doeti: Edd,
coll. o. ,n diffiuivimus : eaed.pr. Bas. Par. Lugdd.
1019 DECRETI PABS SECUNDA. CAUSA XVI. QU^EST. I. 1020
tioncs in peccatis expeleie aiirumvcl aigeiiiiun, aul A j frugmn abundanliam pcrdidistis. Ut aulem sciatis,
aliam specietn ab episcopis»", rel clericis, vel mona- me hoc ' 31 irascente perfectum , quia fraudastis »»'
chis,qtii suli ipso stint. Ail enim Aposiolus3":' Iniqui me parte mea , hortor vos atque commoueo, ut in-
regnum Dei non possidebunt*, nec »13debenl filii the- feratis decimas in horrea S3J,hoc esl in thesauros
stiurizare parenlibus, sed parentes filiis. Et infra : lempli, el habeant sacerdotes alque Leviiae,qui mihi
' *
Praerepii enim et Pelrus aposlQlorumsuinmus 3I*: ministrant»3*, cibos, et probate me, si non tantas
Puscite, qui in vobis est, gregem Dei, non coacte, sed pluvias effiideiQ,u( cataractae cceli apertae esse cre-
spontanee 31Ssecundum Deum, non turpis lucri gralia, dantur, et effundam vobis benediclionem usque ad
' sed voluntarie
', neque ut dominantes in cleris" 6, abundantiam. Verbum elfusionis nomen largilatis
sed forma facli gregis '". Et qunm apparuerit prin- ostendil. Sed iieri potest, tU agros irriganlibus
ceps pastorum, percipielit immarcescibilem"" glorim plnviis sit quidem feriililas, verum aut »8' iocusla ,
coronam. aut bruchus, aut aerugo, aut eruca deslruant, el la-
Gratian. Illtid autem, qnod in fine capituli Sytn- bores homiiium pereant *•". Propterea jungit"' et
machi ponilur: Haec ipsa iion perpetuo, sed lcmpo- dicit : Et increpubo pro vobis devoranlern.3-*,locu-
raliler perfruanlur, ad personales laiitum posses- slain videlicel, et reliqua, quae diximus, et non cor-
siones, clericorum videlicetet pauperum, non ad nto- B rumpet fruclum terrm vestrw. (El infra :) § L, Si
natlerialcs referendum est. quando fames, ct penuria, el rerum omnium ege-
VII. Pars. § 1. Quam vero sit arave apud Denm stas opprimunt 339muudiim, sciamus, hoc ex Dei.
decimas, et oblalianes, ac primitias tacerdotibus non ira descendere, qui in pauperibus, si non accipiant
solvere, aucloritale Hieronymi el Auguslini appurel. eleemosynam, fraudari se loquitur, et suasT.pos-
Ail namque Hyeronymus in comme.nl.ad c. 3 Ma- sessiones posstimus dccimas et primilias interpre-
lachim : lari. § 2. Si quis doclus et eruditus lcgem Dti potest
C, LXV, Rcus apud Deum liabetur qui decimas sacer- ceteros3*0 erudire, non debet suae assignare pru-
dottbus non sotveril.
denliae ingenioque quod possidet, sed gralias agat
« Revertiminisl* atl me, et »*°reverlar ad vos ,'
primum Deo, qui cuncta largilur, deinde sacerdoti-
djcil Dominus exerciluum; el dixistis, in quo rever- bus
temur? Si afliget 3'1 homo Deum , qnia vos configi- ejus ac magisiris3*1, a quibus doclus esl. Si
3aa enim iio» egerit gratias , sed sibi8Vascientiam vin-
tis*" me, el dixistis, in quo configimus le? in
•** ! dicaveril, in penuria maledicetur. Quod si inlelli-
dccimis et primiiiis. In penuria vos maledicti gens largitorem Deum , et agens his gratias, per
estis , el me configilis »*"gens lota. > Nunc sequa-
Deo erudilus est, hiimiliaverit se, et in hor-
mur ordmem propbetiae 3a6: i Quia mihi non red-" G quos a »*» *
reum Dei intulerit cibos, hoc cst Scripturae san-
didislis decimas el primilias, idcirco in fame et pe-
clae* alimenla in ecclesia populis ministraverit,
iniria maledicli cstis, el vos me supplantatis »",'
stalim aperientur super eum cataractae coeli, et ef-
sive fraudaiis, *alque privatis gens tola. i Pro * Deus * nu-
fundetur pluvia spirilalis, et mandabit
genteu, quaein Hebraicoscribilur ^sn, annum LXX bibus ut pluant super eum imbrem, et abun-
ei est sensus ". Ecce suis,
iransiulenini, iro; pro eSvo;, omniuin perfruetur.
amiiis explelus »*' est, el nihil in meos thesaiiros ', dantia rerum
C. LXVl. Quod decimm sacerdotibus sunt
sed iu vestra horrea comporlastis et pro decimis el!t tradendw.
priniitiis, quae parva erant, si "• a vobis »»• daren-i- ltem Augusliniis seim. CCXIX, de tempore " »**.
tur, iiberlatcm possessioniim vestrarnm ct omneni n Decimaetributa sunl egenliuiii animarum. Quod
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. LXV. v Pro gente ; Haecusque ad vers. Ecce sunt.
annus, addila sunt ex R. Hieronymo ad senleiitiae C. LXVI. " Caput hoc confectum est ex locis
inlegrilalem. B. Auguslini iu serm. 219, (qui esl primus donii-
v El suas : In originali sic legitur : fraudari se nicaeXII, post festumTrinitalis),et serie verborum,
loquitur et sua portione privari. Possumus decimas p. et verbis ipsis saepe mulatis, eodemque modo apud
et primitias etiam sic interpretari. Sed ob glossam Anselmum habelur.
iion est mutatum. Alia vero quaedam emendata

QVM&T. 1. C. LXIV. »» desid. ap. Ans. — presbyleris : Edd. coll. o. Sla 1 Cor. c. 6,—v 10,
2 Cor. c. 12, v. 14. »'» Non; Ans, a qtto verba proxime praecedentia pariter absunl. Edd.
coll. o. »" Et apostolus Petrus : Aus. — Edd. coll, o. — cf. 1 Petr. c. 5, v. 2. "'spon-
tanei : Ed. Bas. — sponie : Edd. rell. 3le clero : Edd. coll. 19o. — Ans. »" add. : ex animo : Edd;
8'0
Bas. Lugdd. »18immarcessibilis : Edd. coll. o. = C. LXV. S Malach. c. 5, v. 7,—seqq, add. : ego :
Edd. coll. o. 3alaffliget : Ed. Bas. — Bohm. — offligil : Edd. Par. Lugdd. II, llt. affligeret»'» : Edd. rell.
3a*nffligiiis : Ed. Bas. — confligiilis : Edd. Lugdd. I. 11.— conftigitis : Ed.1. rell. exc. Par. confltgi-
mus : Edd. coil. o. pr. Par. Lngd. Hl. 3»*Et in : Ed. Arg. — El ideo in : Edd. rell. 3*
8 confligitis : Edd.
sa
coll. o. pr. Par. Lugd. III. 3aeprophetm : Edd. coli. o. "' »S s«i;p/«n/astis, defrawdaslis :"*eaed. trans-
actus : Ed. Bas. sa9 ut: Edd. coll. o. "° fioois: Ed. Bas. 1 id : Edd. Bas. Lugdd. fraudattt-.m.
Bas. 33Sadd. : mea : Edd. coll. o. »s*mtnistrent : Edd. Arg. Bas. 336 veniat : Edd. Lugdd. 11, III. _—
veniet : Edd. rell. —
33evaslabunl : Edd. coll. o. ss' subjungit: Edd. Bas. Lugdd. II, 111. adjungu :
*»' minislns :
Edd. rell. »38devoranles locustas : Edd. coll. o. 3S0 opprimi' : e:cd. 3*° alios : eaed.
caed. »**Dei : Ed. Bas, 3Vfl Domini: ib. = C. LXVl. 3H Sermo no<i satis ccrtx auctoriialis ex seu-
teutia Maurinorum. — Ans. 1. 5, c. 54.
1*21 DECRETI PARS SEtUNDA. CAUSA XVI. QUiEST. II. 1022
si decimas •*' dederis, non solum abundantiam i Ltimenlibus et colenlibus dccimas et oblaiioncs
fiiictiiiim recipies, sed etiam sanitalem »*' corporis cunctaque remedia concedere, et de jure suo in do-
ei animae consequeris. Non igitur Dominns Deus miniiim illorum el usum transferre, nec tam inpau-
praemium postulat, sed honorem. Deus enim noster, peribus pauperlatem quam religionem atiendere,
qui dignatus est lolum dare, decimam a nobis di- § 1. Quod aulem bealiludo lua qnsesivit, iitruiu
gnatus est recipere »*', non sibi, sed nobissine du- iisus decimarum et oblatioimm ssecularibus prove-
bio prodiiiuaiii. Sed si lardius dare peccaium est, nire possit, novit veslra *" sanciilas
pmnino non
quanio'»» pejus est non dedisse?De militia, de licere.proteslanlibus hoc »"' divinis auciorilatibus
ncgoiio,. de artilicio redde decimas. Quum enim paternorum canonum. Quamobrem, si atiquando
deciinas dando et lerrena et coelestia possis prannia fuerint ab his male detenia, qtiae divini juris esse
promereri, quare »*"pro avarilia duplici V» bentv nosciiiitur, ei. in iisum transicrint monachorum et
dictione fraudaris ? Haecest enim Dei *81justissinta servorum Dei, episcopo tamenjoci illius pracbente
consueiudo, ut si tu illi dccimam non dederis, lu ;ul conseiisum, consiabuul eis omnia perpeliiafirmilate
decimam revoceris. Dabis impio milili quod non vis el slabilitate siibnixa. § 2. Clericos »M autem illos,
ilare sacerdoii. Benefacere semper Deus params convenit ecclcsiaeslipcndiis sustentari, quibus pa-
cst, sed hominum malilia prohibetur, Decimaeenim ' rentum et propinquoriiin "9 nulla »60 suffragantur.
ex debilo requirunlur s", el qui eas dare nolucril Qui autem bonis parenium etopibus suslenlari pos-
"" res aljenas invasit. El quanti paupcres in loris,
sunt, si quod pauperum est accipiunt, sacrilcgium
ubi jpse liabiiai, illo decimas non daule fanie inm- profeclo committunl »"»,el per abusionem taliuni
ttii fuerint, taniorum honiicidiorum reus ante tri- judicium sibi manducaiii el bibunt.
bunal aeterni judicis apparebil, quia rem a Deo Gratian. De prwdiis autem, quma colonis eorum
pauperibus delegaiam suis usibus reservavit. Qui coluntur, sic definilum esl ifi Mogunlino concilio:
ergosibi aul praemium comparare, aqt peccalorum Ques(i suni praelerea etc. supra ead.
desiderat indulgentiam promereri, reddaideciniam;
eiiam de novem pnrtibus sludeat clcemosynam dare
"* pauperibus. QU.ESTIO II.
C. LXVll. Se ipsum condemnatqui evanaelizantibus GRATIANUS.
necessaria sublrahit. L Pars. De capellis vero, qum ab eis possidentur,
Item Hieronymus in comm. ad c. 5, epistolm ad eorum institutionem a tacerdotibut sint
quod per
Titum, in fine. Joannes Papa probat, scribent Itaac
gnbemandm,
Apostqlicis viris et evangelizaloribus Cbristi in i -l:
necessariis usibus nolle tribuere, ' slerililatis* se Syracusano Epitcopo
C. I. Preibyteri in monqsteriorum ecclesiisper
ipsum est coiidemnare. abbaies inslituanlur.
Quod autem decimmepiscoporttmconsensu nionachis Visis liileris carilalis vesirae, quibus salis per-
licite tribuantur B. Hieronymiis Damato Papm
tcribit, dicens »»•>: penditiir, qiianlo studio Imic sanctae sedi reveien-
C. LXVIII. Liberum esl ctericis decimasmonachit liam exhibetis, non motiice gavisi sumus. Nunc
concedere. ilaque super ea.quae consuluistis, nt carissimo fra-
Qiioniani quicquid habeni clerici pauperum est, et tri benigne discrelum consilium damus. Delegavit
domus jllorum omnjbus dcbent esse communes, su- enim nobis pia mansuetndo veslra, utrum ecclesiaj
sceptioni peregrinorum et hospituin invigilare de- pro * quiele iuonachorum a sanctis conciliis catho-
bent, maxime curandum est illis, ul da decimis et licisque episcopis eis traditae per sacerdotes ab eis
oblationibus coenobiisel xenodocliiis qualera volue- ordinatos et inveslilos dcbeanl inslitui. Addidil
rint et potuerini suslentalionem impendani. Libe- quoqne fralemilas tua, litern el sedilionem inter
runi cst eniiii mpnachls et spiritalibus viris Deum clerifos monachosqite ex hac causa non modicam

NOTATIONESCORRECTOR0M.
C. LXVIII. - Supra etiam 1. q. 2. Clericos. pars n QD/EST.II. C. I. a Caput hoc est cum aliis, quae
hiijus capilis cilalur ex B. Hieronymo, in cujus, ex anliquo codice monasterii Populeti sunt habita,
Gratiani aliqua
qiiae exstant, scriplis niliil hujusmodi iiivenniin ex cujus codicis exemplo et vetustis
est. sunl emendata.

I. C. LXVI. »*' decimam : Edd. coll. o. '*" sa/«i*m : Ed. Bas. «" ««pw« . Ai».
-» QDJEST.
quanto magispcjus — peccatum :sso Ans. etEdd.coll. o. pr. Bas., in qna vox—: peins auesl.^ aesm.
ap. Ans. etS6* in Edd. Arg. Bas. duplicem benedictionemfraudas : Ans. fcd. llas. ""'"'"_
Ed. Bas. : ib. »»»noluerint— invadunt : Ans. - Eild. coll. o. facere : ttl. uas. _
ea;g«ti«nliir
C. LXVIII. '»' Caput incertum. »»6 tua : Ed. Bas. »«'atld. : omni/ius : Edd. Bas. Lugd.. 11, i».
C 1, q. 2, C. 6. »"8 amicorum : Edd. coll. o. pr. Bas. 3S0 add. : stipendia : Edd. colt. o. .pr. ArD.
'" incurrunl et committunt: Edd.coll.o.
' scntentia. , , J-,_,„_,.
-~ iraaum ww
QP*ST. II. C. I. Caput apocryphum ex omnium fere interpreium qum pro
Edd. Bas. Lugdd. II, III.
1025 DECRETI PARS SKCUNDA. CAUSA I. QUvEST. II. 1021
esseorlam; quod iiistigaiione versuti bostis esse j\ . jndicio 1Ssynodi, si conlra .sacerddiium agere pr;c-
lacium 3 ncmo ambigat. llabel eiiim mille nocendi smiiseriiit, mulctenltir, et felici mticrone episcopi1*
modos , nec ignoramiis astulias * ejus. Conaitir sacerdotum piacula resecenlur.
namquc a pi ituipio ruince suae unitalem ecclesiie 11.Pars. Gralian. llac auclorilate monachis cim-
rcscindere, caritatciu vulnerare, sanctorum ope.runi ceditur investitura suarum ecclesiarum. Sed videtur
dulcedineni invidiae felle inlicere, et omtiibus modis centraire Urbanus Papa II, dicens h " :
hiimamim genus evcrlere " et perttirbare. Dolet C. II. PALEA.
eiiiin satis et erubcscit carilalem, quam in ccelo i Admbnemus alque praecipimns, ut decimas
ncquivit habcre, hoinines constantes ex lulea ina- omnino dari1S Deo iion ncgligalur ", quas ipse
leria lenere in lerra. Unde oportet (quanlumfragi- Deus dari "conslituit, quia liniendum est, utquis-
litali nostrae conceditur) ut omnes adilus nocendi quis 10 Deo debitum suuiri sublrahit ", ne forte
*
ejus versuliae diligenlissiine' muiiiamus, ne mors Deus per *• peccatum suum auferat ei necessaria
ingrediatur pcr portas nostras. § 1: Consilio' itaque sua. t
inulloriim fratrumdiligenter exquisilo decrevimus', C. III. Deeodem. PALEA.
ut amodo ecclesiae monachistraditac per suossacer- ltem Nicolaus Papa II, epist. unica, c. 5a*.
dotes insiituanlur. Divinae enim leges habeni et t Praecipimus, ul decimae *3ct primiliae, seu obla-
sacculares, ut cujus est possessio ejus fiat iiisiilutio, liones **vivorum et mortuorum ecciesiis " Dei fi-
et si in ilando quod majus est facilis fuil caritas, deliter reddantur a laicis, el ut at in disposiiione
sit facilior in concedendo qnod minus esl sancta episcoporum sint ". Quas qui iclinuerint **, a
largitas. Majus enim fuil possessiononi darc quam sanclae *ecclesiae* communione separenlur. >
stl inveslituram conccdcre. Quomodo possessoris C. IV. De eodem. PALEA.
jura cognoscculur s, et suarum rcruiii sibi tributa Item Leo Papa a9.
reddeiiiur, ubi quod suum esl per altertim daiur, « Nullus, decimas ad alium pertinentes acci-
et, quum voluerit, aufertur? Htimani moriseslillum piat. »
vereri, ctijus judicio et voluntale nunc erigitur, C. V. PALEA.
luinc deprimilur. Unde fil, ut in parlem episcopi Item Ambrosius sermone I, de Quadragesima c M.
ad servieiidiim sacerdos proclivior fiat, et sic epi- « Nam qui Deo non vult reddere decimas.quas
scopus quod sancle et religiose dcderal quadain relinuil 31, et homini non studet reddere quod in-
simulaia auctoritate ad se trahat. Sic ilaque priva- juste *ab eo* abstulit, non limet adhuc Deum, ei
tnr mercede, quam consecuturus • fuerat, tum Q ignoral quid *» sil vera pcenitentia veraque confes-
quia ficta carilatc aufcrt quod dederat, lum quia sio. lsleialis *homo* non potesl verum 3Sfacere
pravorum sacerdoiuin discordias, et scissuras air.an- eleemosynam. i
Lium,'litcs et disseiisi&nes inter episcopos semi- C. VI. Abbules absque episcopi consilio in parochia-
naniiiim', verbis niiuis facttis credulus, quod prius libus ecclesiis presbyteros non ordinent.
fucale moliebatur lucrara post 10detecta fraude co- llem Urbanus II '*.
natur (iiiailain usurpaiioiie ex toto auferre.Quorum Sane quia monachorum quidam episcopis jus
avertenlcs u callidilates et hostis versuti stiasiones, suuni auferre conlendunt, statuimus, ne in paro-
'* liceniiam monacbis damus chialibus ecclesiis, quas tenent, absque episcopo-
deinccps oinnibiis
suarum ecclesiarum inveslitores fieri, ita tanien, ut rum consilio SBpresbyieros collocent, sed episcopi

NOTATIONES CORRECTORUM.
- Post haec verba m exeniplaribus, in quihusnon C. V. - Ilabctur in sermonel. de Quadragesima,
sunlPaleae, sequitiirc. Sane. I" qualuor auleni his cujtis iiiitiiim Ecce nunc, qui cum aiiis B. Ambro-
interpositis Palcis nihil de nionachis agiiur, et haeC sii nomen noiiprafereniibiis servatur in biblioiheca
prior esl in concilio Moguutino 1. c. 58, et sententia D Vaticana, ac nionasterii Mediolanensis ejustlem
rcpetilur in 1. c. 10, et in III c. 17. B. Ainbrosii.

QU*;ST,' II. C. I. s/ien : Edd. coll. o. Kaslutiam :8 esed. "pervertere : Ed. Bas. 6 concilio : Edd. Bas.
Lugd. 1. decernimus: Edd.10coll. o. pr. Arg. Bas.ll cognoscerentur — redderentut: Edd. Arg. Nor. Ven. I.
9consecutus : Edd. coll.o. postea : Ed. Bas. advertentes: Edd. coll. o. la emnino : eaid. " in jud. :
Ed.Bas. ^desid. ib.=C.II. lsc. 58, conc. Mog. hab. A. 815.—Cap. I. 5, c.loi.—Burch. 1.5, c. 131. Ivo
Pan. I. 2, c. 57. Decr. p. 5, c. 197. 16dare : Burch. Ivo Decr. —Edd. coll. o. " negliganta0
: Edd. coll. o.
18 dare : lvo Pan. — Edd. coll. o. pr. Lugdd. II, 111. t9 qui: Edd. coll. o. pr. Bas. non reddidit: Ed.
Bas. — subtraxeril : Ivo Pan. al prnpter debilum suum : Edd. Bas. Lugdd. II, 111.— in rell. simpliciler as
:
ne auferal ci necessaria. = C. III. aa hab. A. 1059. — Aus. in fin. I. 8. — cf. D. 52, c. 6, § tin. el
dec. : Edd. coll. o. pr. Bas. Lugdd. 11,III. a*add. : qumcunque : Edd. coll. o. n el eccl. : Ed. Bas. as
non : ib. " add. : secundum canones distribuendm : Edd. coll. o. " tenuerit, a sancta comm. privelur
aut (vel : Ed. Bas.) separelur : Edtl. coll. o. = C. IV. *• Ilasc legmititr iu admonitioue syuodali, qn:i!
Burchardo prbemissa lcgitnr, n. 45. = C. V. 30Adjudicavere huiic serm. a S. A:nlirosio Maurini. "
tenuit : Edd. coll. o. • qum : eaed. '» bonam : orig. — Eo. Arg. = C. VI. '* c. 4, conc Cla-
romont. hab. A. 109J Asis. in fine I. 8. " concilio : Ed. Bas.
1C25 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA XVI. QU^EST. V. 1020
parochia*;curam cum abbalum eonsensu saccrdoti A t cere, quae illius esl, in cujus lerritorio ecclesia as-
cornmitlanl, ul ejusmodi. sacerdotes tle populi qui- surgit. jEdificatori vero episcopo haec gralia reser-
dem cura episcopis rationem reddaul, abbati vero veiur, ut quos desiderat clericos in re sua ordi-
pro rebus lemporalibiis ad moiiasteiitim perlinenli- nari, ipsos ordinet is, cujus lerriiorium est, vcl si
bus debilam subjectioneni exhibeant, et sic sua nrdinati jam-sunl, ipsqs * habere acquicscat, ct
cuique jura servenlur. Idem : § I. In parochialibus pmnis ecelesiae ipsius gubernatio ad eum, in cu-
ecclesiis presbyleriperepiscopos insiiiuaiitur36,qui jus civitatis lerrilorio. ecclesia surrexit », peiii-
cis respondeant de aiiimarum cura, ct.his, quae ad nebii.
episcopum perlinenl. C. II. Basilicm novitercondilwad episcopumpertinent,
C. Vll. Quorumcunque monacliorum ecctesim cujus conveiiiusesse constiterit.
episcoporum subdanlur regimini. Item ex Concilio Toletano IV, c. 54 « *.
Item ex Concilio apud Faveniiam habilo ". Possessio lerritorifconvenlum non adimit, itleo-
Sialuendum nobis ss est, qiiaiemis eeclesiae quo- que basilica», qtiaenove * conditae fuerini, nd euni
mmcimque nmnaclioitiin in singulis parochiis sitae proculdiibio perlinebunt episcopum, cujus conven-
cpiscoporum, ut decet, divinrliissubdaulur regimini, lus esse constilerii.
cisqtie debita obsequia exbibeant. ] C. IIL jEdificalori episcopoin dimcesi ctlterius eccle-
B
Gralian. Ecce Urbanus Papa prohibet inveslilu- siam consecrare non licel.
rns parocliialium ecclesiarum per monachos fieri, ltem Gregorius lib. XI, epht. 19, ad Joannem
quas Joannes Papa eis concessit. Scd illud Joannis Subdiaconum '.
Papm inlelligehdnm est de illis capellis, qum cum Lalor praeseiilium Joannes, fraler et coepiscopus
omnijure suo ab episcopis mouachis conceduntur. nostcr A, indicavil nobis, quod quidam Exsuperau-
Istud autein Urbani inielligitur de illis, qUas abbates lius
episcopus atisu tenicrario in dicecesi ipsius
in prOpriisprmdiis wdificanl in villis vet in castetlis oralorium
conslruxerit, idque ' sine praeccpti au-
tuis. ctoritate contra morem praesumpserit dedicare,
QILESTIO V«. missasque illic'publicas*» celebrare non ineltiil.
GRATIANUS. Qiiani rem cum sumnia ie9celeriialeac dislrictione
convenit emendare, nec ullerius tale aliquid atictt-
Talet, elsijus territoriv habeant, tamen poleslatent tare
permittas.
gubernandi populum, et spitilualia ministrandi non Gralian. Quod de jure ordinandi, non possidendi
habent. Quod etiam de episcopointelligehdum est.
esi. Ilis aucloritaiibus facile perpendi
Unde Nicolaus Papa ailh ' ; ( intelligendum abbales
C. I. Episcopus, qui in atlerius diatcesi eccletiani polest, quod sive sive episcopi in suis castellU
wdificat, ejus consecralionem sibi vindicare non vel villis ecclesias wdificaverint, non ideo episcopo,
valet, in cujus dicecesi fuerint,convenlus adimitur, et ideo
Si quis episcoporum in alienac civitatis ierrilorio sacerdotes, juxta illud Urbani et Nicolai, in eis
pro qiiaciinque suorum opporlunitate ecclesiam iwn nisi per episcopos, cum consensu tamen el *.'<*-
aidificare disponii, noii praesumai dcdicaiionem la- ctione adificantium, ordinari possunt.

NOTATIONES CORRECTORUM.

QU,EST.V. <-Videlur contra urdinis raiionem, ut quaeslionis valde conjunctum eu iis, quae in line
irifer seciindam el lerliafn quaestionem qiiinta sit secundae allalaerant. Quam ob causam,ac praete-
posita. Et in omriibus aiitiqiiis exemplaribus, ex- rea ob atictoriialem illorum duoriiin codiciim, et
eeptisduobiis pervetusiis,in.secunda quaislionesunt receplum usura cilandi hos cauoiies sub quiiila
omnes hi canones, quibus cbnstat quiiua qnaeslio; quscstione, visnm.esl nihil esse iniilaiidum.
h
deinceps sequitur lertia et qnarta cum suis capitu- p C, 1. Anselmus cilai ex Arausico, in cujus 10
lis, ut in vulgalis codicibus; lum Verba Gratiani, cap. fere cidem legitur,
quae in vulgatis liabentnr inilio sexlse quaeslionis, et C II. Canon 54, concilii IV Tolctani sic ha-
c. Consuetudofaciunl quitiiam quaeslionem, reliqua bet : Sicut dimcesim alienam triceunalis possessio
vero sextam. Verum hauc, quaenunc iraclaiur, esse tollil, ita terrilorii conventum non adimit, etc. ut
qiiiiitain quaestionem, ex propositione initio causa: infr. ead. q. 5. Sicut dimccssim.
facia perspicuum esl. Et poiuit Gratianus ideo or- C. III. d Noster :. Hoc loco in epislola ipsa inter-
dinem niinc mutare, quia arniiiiiciiliiin quiniae 'iciunlur mtilta.

QUSST. 11C. VI. »» cofisfitttflnftir :ssib. = C. VII. 3' Capul inceriuin, ad conc. Placeiiliiiuin, sub
Urbano II, hab., fortassis referendum. desid. iri Ed. Bas.
Qn*ST. V. C. I. * c. 10, coiic. Aiaus. hab. A. 441, in compendium redaclus..— ap. Ans. 1. 5, c. 9,
unde citanlCorr., non esl repertus. - ephcopos : Ed. Bas. s surrexerit : ib.' = C. II. * hab. A. 633.
Burch. 1.3, c. 147! Ivo Decr. p. 3, c. 212. — cf. infra q. 5, c. 3. C. 11. novw : Coll. Ilisp.— Coll.
citl. — Edd. coll. o. — Bohm. = C. III. 6 Ep. 17, (scr. A. 603), 1. 15. Ed. Maur. -- Ans. ' 1. 5, c. 27 (28).
Polyc. I. 1, t. 15. Tilludque : Ed, Bas. — ipsumque : Edd. rell. • desid. ap. Ans. desid. in EdJ.
coll. o. pr. Yen. II.
4027 DECRETI PARSSECUNDA. CAUSAjXVI.QUJEST. III. 1028
QU.ESTIO III. i ceses " ab aliquihus possidenliir episcopis, jure
A
CRATIANUS. sibi vendicent quod tricennalis lex conclusil, quia
I. Pars. Quod autem prmscriptionetemporit omnia et filiorum nostrbrum principum ita emanavit auClo-
ritas *6.
jttra tollanlur, probatur auctoritate Chalcedonensis
C. ill. Territorii possessioconvenlumnohadimit.
Concilii, et Gelasii Papae, et Toleiani Concilii.
Prima est hwc - l : Item ex Conciiio Toletano IV, c. 34 ".
C, I. Rutticanm parochim apud episcopos, qui eas Sicut dioeccsimalieuam tricennalis possessio tol-
possident, triginlu annis tine violenliapermaneant lit, ila lerrilorii * conventum non adimit e.
immobiles. C. IV. Tricennatis possessio intra unam provmciam
Per singulas ecclesias b * parochias rtisticanas, servari debel.
* sive in Item ex eodem, c. 53 '*.
possessionibus* *, maiiere* immobiles
aptid eos, qui eas letinent », episcopos decerni- Qnictiiique episcopus alterius episcopi dia>cesirh
nius *, et niaxinie si • sine violenlia eas *jam * per per iriginla anrios siue atiqua interpeilalione pos-
*
triginta annos lenentes * gubeinaverunt; 7 Si vero 8 sedefit, quamvis ' secundum jus legis ejus non vi-
intra triglnta annos facta fuerit 'aut fial*de his dealur esse dieecesis, admitlenda 19 non est contra
dtibitalio ", liceal eis, qui se dixcrint laesospropler B
' eum aclio reposcendi. Sed hoc intra unam provin-
eaS '*, nioverc apud synodum provinciae certa- ciam B, extra vero nullo modo, ne, dum dicecesis
men. defendilur, pfovincianim lermini conlundantur.
C. II. Triginta annis db episeopis pbssessmihimobi- II. Pars. Gralian. Ecce itis auclorilatibiis proba-
les permaneant diceceses. tUr quod postesiionit el gubernaiionis jura prmtcri-
Item Gelasius epist. II ad Sicuios, c. 1 il. ptione tolluniur. Sed idem Gelasius contra teilatur,
Praesuluin nostrorum auctoritas emanavit, ilt tcribent Maxinioet Eusebio Episcopis *• :
faciiltalcs ecclesiae episcopi ad regendum habeaiit C. V. Status patociiiarum nec prmsumtione, nec lem-
pdtestatem, ita lamen, ul vidUarUm,piipilloruni poiis prmscriptivne mutari poiett.
atque pauperuni, ncciiou et clericrjrum slipCndia. Licel in " regulis contineatur antiquis, parocliias
distribiiere debeant. Iloc eis etiam •* staluimiisi unicuique ecclesiae pristina disposilione deputatas
dafi, quod Iiaclenus decrelum cst; reliquum sibii ntilla posse ralione convelii, ne per consueiiidinem
episcopi vcndiceni, ul ls, sicul anteadiximus, pere- pessimam, exempli mali temerilate crescente, uni-
** confusio nascereiiir : tamen etiam de-
grinorum atque caplivorum largitores esse possint. versalis
Idemibid. c. 2. '* : § Illud etiam annecti placnit,, Q < cretis nosiris anle non mnliuni temporis destiuatls
til sl, quod absil, facullales ecclesiae,nec non diai- oinnia jussimus,- quactaliter fiieranl invasa, restitui.
NOTATIONESCORRECTORUM.
QU*ST. 111.C. 1. * Capul hoc esl ex prisca ver- ejus videlur" esse dimcesis admittenda non esl, etc. *
sione, quae est in colleetioiie Isidori, atqtife ex ea, Ivo aulem in lertia parte etiain clarius past vers.
Ciimduabus Yalicanis ejusdem collectionis cotlici- Possederil $\c habet : eam leneat quia xecunditmjus
bus collata, esl emendatum. videlur" esse dioeccsiset admillenda non estt
•>Ecclesias: Apud Balsamonem in cndicibus ma- legisejusect. Burcliardiis auterii : quamvis secundum jns legis
triapxi-c, id es(, in ejusvidetur essedimcesis.In Panormia vero quemaii- •
unscriplis lcgilur : x«8' eiiu.a-rnv
unaquaque provincia. Sed in graeco canone vulgato: moduiii apud Gralianum.
xce8'ixaornv Exz^Daiecv. s Provinciam : Auclor glossae interprctaiiir I: id
c Sive in possessionibut : Gracceesl: aypoixtxi.; est diaicesim,'el in variis conciliortim editionibus, et
i-ttpotxiu-, !>T« £7x«piouf ; id esl: parochias, quw diiobus codicibus Vaiicanis legitur : parochiam "",
in ruribus, aul qum in vicis et pagis sunt. qua voce sacpe dicecesis siguificatur, ut in canone
C. III.-d- Terruotii i In vulgatis sequebatiir pos- Apostolorum 14 : Episcopo non licet alienam paro-
tetsio, qua; abesl a vetuslis, a Burcbnrdo et Panor- Chiam propria relicta pervadere, el in conc. Anlio-
inia, et codicibus concilioruni impressis et manti- cheno c. 21 voceni -:apotxia; alii verteruni paro-
scriptis. .v Chiam, alii dioecesim, bmninoque in Toletanis li;c
- Non adimil : Sic ineditionibus conciliorum Co- voces coiifundunnir, lit Toletano 3. c. 20., etTo-
loniensibils, et codice regio, ct veiustis Gratiani letano 4. c. 32. et 35., et Bracarensi 2. c. 2. Et in
exemplaribus, el in Panormia. Vertim in duabus liujus capilis inil.ro vox dimcesis, partem qiiam-
edilionibus conciliorum Parisiensibus, ct apud Ivo- dain, id est parochiam, signilicat. Verum in codicc
iiem habetur : non amittil, et in duobus codicibus coiiciliorum Lucensi regio, et vetuslis exemplari-
Vaticanis, elapud Biircharduni: nonadmillit. bus Graliani, el Paiiormia, et apud Ivoiiem p. 5. iir
C. IV. f Quamvis: lu coucilio' impresso cum ma- niargine est : provinciam.
nuseriplis collato legilur : Quia secundum jus legis

QU^ST.III. C. I. * hab. A. 451. —rlvoPan.l. 2, c. 64. Decr. p. 3,3 c. 106. -Biiich. I. 5, c. U8,-
(ex Dion.)*Polyc. I. 3, 1.12. ' add.: prownciafitm : Edd. Arg. Nor. permanere : Coll. Hisp. — Edd.
coll. o. tenenl: eadi— eaed. ' decrevimut : Ivo Decr.8 — Edd. coll. o. pr. Lngdd. II, III. — desid.
ap. Iv. Pan. ' qui : Coll. Hisp. ' gubernaverint : ib. add.: etiam : ib. ' altercatio : Ivo (ex Dton.).
" propierea : Edd. coll. o. = C. II. " scr. A. 494. — cf. lamen ad C. 15, q. 2, c. 1. — Ivo Decr. p. 5,
c. 147. •» desid. in Colt. Hisp. et Iv. Decf. et Ed. Bas. 13"' non : Ed. Bas. " GelasiusII : Edd. coll.
o. pr. Bas. — cf. C. 15, q. 2, c. 1. la et dimceses,qum : Coll. Hisp. 16atld. ; elc. : Ed. Bas. = C. M. "
hab. A. 653. — cf. supra q, 5, c. 2. =' C. IV. ls Burcli. 1. l,.c. 67. Ivo Pan." 1. 2, c. 67. Decr. p. 5,
c. 131, p. 5, c. 175. Polyc. I. 3, 1.12.
*" quia —jam videlur ;"Coll. llisp. judicalur : Ivo p. 5. "add.;
tumen: Edd. coll. o.— Bohm. ila Burch, Ivo. = C. V. Ep. non saiis certae epoclue. Ivo Decr. p.5,
c. 97. A'"'»"'ui Colleclan. apud Cauisium t. 3. »'desid. in'CoIl. citt. ai ubique unh. ; Coll. citl.
 1029 DECRETIPARS SECUNDA. CAUSA XVI. QUJIST. III. l63fj
Sed quia temeritas pervadeulium legem sibi posse A synodalia decretn perlecla snnt. Qubrum aucloriias
putat generari, si sceleri suo perlinaciam retenlio- prsemonet, ila oportere inhiberi cupiditaiem, ut ne
nis adjungat, ea, quae inler fralrem el coepiscopum quis lerminos alienos usurpet; ob hoc placuit intef
noslrum Conslanlinum, Anuscanae h '» ecclesise alternas partes inspeclores *' viros mittendos, ita
sacefdotem, et inter nuntios »4directos ub Anco- ut dioecesis m possidentis (si tamen basilicam ve-
nitano pontifice " decrevimus , per vos impleri cu- ris *' signis limes praefixus *' monstraverit) ecclc-
pimus, itinc formam in ceteris " cognilionibus, siae, cujus est jus rctentionis »8, sil aeternum domi-
quae sit sequenda, pefscripsimus. Nulla f igilur nium. Quod si limes legiiimus eamdem basilicam
praesumlione statum parochiarum , qui perpetuae non concltidil *9, et '* tam longi temporis probatnr
setalis '' firmitate duravit *8. palimur immutari, objecta praescriplio, appcllalio praesentis 81episcopi
quia nec negligentia ponlificis *", nec temporalis ob- non valebit, quia illi tricennalis objectio silentium
jeclio *° (quae per incuriam forte generatur), neque imponit "*. Hoc eiiim tt et ssecularium principuni
igriavia facienle consensus adhibitus, nec subre- edicta praecipiunt, et praesulimi Romanorum decre-
pCnle " supplicatione '* praeceplio divellere potest vit auclorilas. Sin vero intra metas tricennalis
semel dicccesim conslitutam, ex qua semper ad re- temporis extra alienos lerminos basilicae iirjusta
. generationem atque consignationem *' plebs de- B retentio reperitur, rcpetenlis episcopi jtiri sine niofa
voia '* corivenit '*. Territorium ' eliam non facere restiiuciur "s.
dioecesim, olim noscilur oidinaliini. C. VII. Spatia, qum definila fuetiht, lemvore prde-
Gratian. Hoc multipliciler distinguitur. Sunt qum- tcribi non possunt.
dam dimceses, qum cerlis limitibus distinctm tuhl; Item Gelasius Papa Justo Episcopo":
hwc nullo modoprmscribi possunt. Aliw vero, quw Dileciio tua sludeai, quaesita omnium fideliter
non tunt cerlit limitibus distinclm, el de quibus certa reriim veriiate, ut si de spaliis, de quibus memora-
definilio non olim prmcessit, prescripiione totluntur. lur oria conlentio, definilio dudiim **certa proces-
Unde Innocentius Papa - " : serit, intemeraia servelur; alioqui si nihil unquam
C. VI. Limitis possessioprmscribi non polest. consiiterit terminatum, lunc de praescriptionc lem-»
Inter memoralos fralres rioslros,Fulgentium Asti- porum, si qua pars confidit"% praebeat sacramen-
"
gitamim " et Honorium Cordubensem episcopos, tuni, nt lamen de iis, quae hactenus possedisse
discussio agitata esl propler parochiam basilicae probatur **,jtisjurandtim sinatur offerre.
cujnsdam ", quani horum aller Cellanensem -, al- 111.Pars. Gralian. Potesl etiam aliler distingui.
ter Regiensem *" asseruit. Et quia inter ulrasque Qum quisque sua auctoritate usurpal, quia nullo
partes hactenus limiiis actio esi ventilaia *•, cujus C titulo potsidere incipit, prmscribere non potest, et in
quamvis *• velusta reteniio nulluin juris prarjudi- hoc casu intelligenda tst illa auctoritat Gelatii :
cium atferl **,ideo **, ne in dubium ultra inter eos Temporalis. objectio, quae per incuriam forte gene-
riostra devocaretnr **seutentia, prolatis canonibus ratur, non potesl divellere diceccsim semel cons:i>
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. V. 1»Anutcanm : In vrflusiis codicibus varie inter oppida convenlus Hispalcnsis imnierat Cel-
legilur, id est : CanusCanm, Camuscanm, Tami- licam.
tcanoe. ° ltd ut dimcesis: In conciliorum ediiionibus, et
i TerriforiHm : Hsec referunlur eliam ab Ansel- dnobiis codicibus Vaticaujs legilur : »'fa«f, si in dice-
mo, licet IIOIIab Ivoue. cesi possidentis silam basilicam veteribus signis limes
-
C. VI. Caput hoc exsial in concilio Hispalensi prmvisus [al. pervisus] monstraverit ecclesiw, etc-.
2. c. 2., et ex eo Burchardus citat. D liemque iu codice Lucensi regio, nisi quod loco
1 Cellanensem; In concilio impresso ac manii- dictionis prmvisut habelur prmfixus".
scriplo legilur : Celticensem ", et Plinius I. 3. c. 1.

QU^ST. III. C. V. *3 Camiscanm : ib. — Ed. Bas. — Canustana :. Ed. Arg. — Camisdnm :
Ed. Lugd. L — Canuscanw : Edd. rell. pr. Par. — legemliim esse videlur ciim BerardO : Asculanm.
** infer nunc. : desid."in Coll. ciu. a» ephcopo : Ed. Bas. *6 certis : ili. f Aus. I. 5» c. 15
(16). " perpeluitatis : Ed. Bas. ** duraverii : Edd. Bas. Lugdd. II, III. " pontificum : ead.
30abjectio : Ans. 31subripiente : Ans. — Ed. Bas. " replicatione : Ed. Ven. il. " add. :
episcopi:
Edd. coll. o. ** devote : Ed. Bas. 36convenerit : ib.— consistit : Ans. =C. VI. »• c. 2, conc. Hisp.
hab. A. 619. — Burch. c. 69. Ivo Decr. p. 5, c. 99. Polyc. 1. 6, l. 10. " Attigianentem : Ed. Bas.
" desid. in Coll. Hisp. *1.1,
ila in Coll. Hisp. — Cellacens. : Ed. Bas. — Catlacens. : Ed. Arg. "jReginen-
sem : Edd* coll. o. — Coll. Hisp. — Burch. Ivo. *° vindicuta : Coll. Hisp. — Biirch. Ivo. 41quamvii sit
— nullum tamen : Edd. col. o. — Bohm. ** afferet : Ed. Bas. — Burch. —afferret : Ed. Arg. — Coll.
Hisp. — Ivo. *3 ideoque : Coll, Hisp. — Bnrch. Ivo. — Edd. onll. o. ** revoc. : Bohra. " inspeclionis :
Coll. Hisp. — Burch. lvo. — **ita in Coll. Hisp. "umeridus : Burch.—-veri: Ivo- *' provisus : Burch.
Iv. — Edd. col. o. ** justa retentio : Coll.Hisp. *9concludet : ib. — cohclusil: Ed. Arg. "> sed : Coll.
His. " repetentis : ib. »» ponit : ib. ff eliam : Bnrch. lvo. — Edd. coll. o. '» rcstilualur : Ed. Bas.
= C. VII. •**Ep. non saiis cefli lemporis. — lvo Pan. I. 2, c. 69. Decr- p. 3, c. 153, p. 6, c. 105. **
jamdudum ": Edd. Bas. Lugdd. II, III. "• dissidet : lvo p. 5. — fidii: p. 6.— si qua part fidei prmb. sacr. ;
Panorm. ifn faroen, «f : Edd. Bas. Lugdd. II, III. — «f 'fameii quw : Edd. rell. "8 perhibelur : Ivo
Pan. Decr. p. 3. —probabitur : lvoDecr. p. 6,— Edd. coll. o.
1031 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA XVI. QL^EST. 111. I0:,2
tiitam./nt«//i0Ciidufiiesf.si ini//o titnlo, sctl soltitisur- jX non n tempore definilionis, sed a <Jectsr,udtfinienl:s
palione eam possidere cmpit. Si vero judicis aucio- exortlium stimnt.
rilale, et privilegiorum longa consuetutline possidere Unde in TolrUmo Cnniilio IX. c. 8. slutuliim
esl cs :
cwperit, tunc temporulis objeclio actori silenlium
C. X. Vila irrite itisponenlis non polerit perlinere ud
imponit.
Unde Gelasius Papa ail n " : Iricenniuin lemporis.
C. Vlll. Debenl privilegia XXX. nnuis posscssa iin- Si sacerdoles ".vel miuistri, dum guberuacnla
mobiliter observuri. ecclesiarum administrare vidcntur, contra Pairiini
Placuil liuic sanclae magnxque synodp, ul res smctissimas sanctioncs " de rebus ccclesioe deft-
cteo privilegia, qiuc Dei ccclesiis cx longa consne- nisse aliqua 6B diguoscunlur, non ex die, quo talia
tudine pertinent, el sive a divae reconlationis im- scrihendo ilecrevcruiit, scd ex quo talia moriemlo
peratoribus, sivc ab aliis Dei cultoribus in scriptis definita reliquenint, snppulalioiiis ordo substabit.
donata, el ab cis per annos XXX. posscssa stint, Nuiiqiiam ciiim i poteril ad Lriccnnium temporis
°8 judicantis, quia sta^
ncquaquam a poteslale prsesulum eortini 61 qiioe- peiiiucre vita irrite *hoc" 69 non sunisit ab origine
cuiique persona saecularis 6a siilitra- tus rontractiiuiii initia
per polestalem
liat, aul per argumenta quaclibel aulerat; sed sint B aequiiatis ,0.
oiimia in polcstate acjussu"praesiilis ecclesioc,qnae- V Pars. Gratian. Item eu, qumbeneficiisposside:i-
cuuqnc inlra XXX. aiinoruni spaliuin ab ccclcsiis lur, sive qum ntetu iioslilitalis imerveniente diutiat
possessa fuisse uosciinlur. Quisqtiis ergo saecula- possessa fuerinl, ptwtcribi non possunl.
riurn ° conlra praesenlem delinitionem egerii, lan- Unde in Agalhensi Coucilio, c. 59, definitum esl ":
quam sacrilegus jmlicelur, cl donec se correxeiit, C. XI. Quw in beneficiispossidentur prwscribi
et ecclesioepropria privilegia seu res restiluerii, non possunt.
analhema sit. Clerici quilibet™ quantacunque tliuturniiate lem~
Idem Episcopis Dardauim inter cetcra inquiet P 6*: poris de ecclesiaercmuneralione aliqua '» possede-
C. IX. Repeti non possttnl qum XXX. annis qniete rinl, in jus proprium praescriptione temporis non
possidentur. revocenlur '*, dummodo paleal ecclesiaerem fdisse,
Post qnfngenlos annos consliluta Christi quos- ne videantiirr etiam episcopi tempore ** admiiii-
dam andio velle snbvertere, qiium XXX. aiiiiorum strationis prolixae aul precarias '•, quum ordinati
lex hominum non possit abrumpi. sinl, facere noii '' debuisse, aut diu retcntas facul-
IV Pars. Graiian. Ilem si de rebus eccletiw con- laies in jus' 8 suaeproprietalis 79posse transscribere.-
troversia mota esl, et definitio subseciita, elsi injusla C. XII. Qum humanitalis inluitu aliquibns prwstahlur
sil, tamen quia nolt sua, sed definienlis auctorilale prwscribi non possunl.
possiderecwpit, tricennulis prmscriplio pelilori siten- Item ex Concilio Aiircliancnsi I., c. '25fie.
tium impouit, ita lamen, ut suppiitaiio prwscriptionis Si episciipus liuiiianitalis itiliiitu mancipioia,

NOTATIONESCOBRECTORUM.
C. VIII. " Quod bic tribuiliir Geiasio habetur in episloh Gelasii ad orientales. Deusiledit Cardinalis
syimdo VIII., habila ab Iladriano II., c. 18., el ex et Anselmiis absolute Gelasium citani.
en cilatur apud Ansclmitm et Polycarpiim. Sed nta- C. X. <t Nunquam enim : Sic in vetustis eliaui
nuscripii codices Gratiaui coiicoidaiu ctim vul- codicibus Graiiani, et in codice coiicilior. Lucensi
gaiis.
• SiFCttlaritim.: in vulgaiis rcgio. ln duobus Valicanis est qtiidein dictio: tri-
legebalur : Quhquis cennium, sed in celeris verbis aliqua varietas. ad ln
clericoium vcl smcUlarium. Sed absunt illaedu;e vo- ConciliisVero impressis legitur : Nunquam enim
ces : clericorum vel, ab aliquot vetustis, et ab ipso triennium lemporis pertinebit potestas irritum (al.
concilio maniiscriplo ***.lu concilio impresso legi- irrite) hoc judicaniis, et ab aliqiiibiis edilionibtis
iur : Qui conlra fecerit ul tatrilegus judicettir, et iD abest vox : potestas. #
donec lalia privilegia etc. C. XI. * Ne videanlur : ln concilio iinpresso et
C. IX. v Capul hoc non legitur in epislola Gnla- apud Ivonem legilur : ne videantur episcopi admini-
sii, quaeexstat, ad episcopos per Dardaniam. Nico- stralianes prtdixas aul precalorias, quum Ordinati
laus I. in epistola ad cpiscopos Gallia;, cujus sunt, facere debuhse. In Epatiiiensi autem locus
inilium esl : Quamvis singularum, nuper, ut dicliim manifesto corrupttis esl.
est, imprcssa iu appcndice bibliothecae, cital ex

QUJ;-»T.III. C. VIII. "Imo ex synotlo VIII, hab. A. 869.— Coll. tr. p. p. I, l. 46, c. 25. Ans. J. 4,c.2l)
(34j. 1'olyc. 1.3,'t.G*12. 60vel: Edd. coll. o. 61tlesid. in orig. Gasingiilaris : Ed. Bas. »3«sii : Ans. *" ct
Ans. = C. IX. Imo Felix III. traciatu contra Acacium.—Ans. I. 4, c. 27. Deusded. p. 1. ftt Celatius
Epp. per Dardaniam : Ans. mscr. coll. = C. X. 6Sbab. A. 65S. 66 sacertios vel minisler, el sic deinceps :
Coll. Hisp. " : Ed. Bas. "3 desid. in Coll. Hisp. 6!)origiiiem : Edd. Arg. xNor. Ven. I.
regulas
— inifiHin: Edd. rell. '° inilium
iniquitatis : Edd. Arg. Nor. Ven. I. = C. XI. " liab. A. 5t)6. — lvo
Decr. p. 5, c. 166. " quodtibetetiam : Coll. Hisp. '» desid. ib. '* vocetur : ib. —vocentnr : Edd.Arf.
JNor.Veu. 1, II. '" desid. in Coll. Ilisp. el Ed. Bas.— add. : suw : Ed. Bas. '• odnitiiisfrafiones prolixas
ant prccatorint : Coll. Hisp. " desid. ib. ,s in jus : desid. ib. " : ib. = C. XII. *° hab. A.
511. — op. Ans. 1. S, c. 87,IIIHICallcgan.t Corr., non cxstat. proprietati
 1035 DECRETI FARS SECUNDA.CAUSA XVI. QUJEST. III. i03«
vincolas vcl lerrulas clericis aut mouachis, vel qui- A tixitas in talibus impediat »*, Deus ipse repreheir
hiislihct * praestiteril excolendas vel *pro*lempore dendus est, qui post quadringentos et triginla an-
lencnlas, eliamsi longa transisse annorum spalia noslilios Israel de durissima servitnte Pharaonis et
comprobeiitur, ntillum ecclesia praejudiciumpatialtir, fornace Terrea liberavit; sed ipse 9" per se nosler -{-
nec saecularis legis 81 pra-scriptio, quae ecclesiac8a redemlor fuit9S, qui 9' humanum genuS post lot
aliqitid impediat, opponalur. amioriim millia de inferni claustris eripuit.
C. XIII. Temporalis prwscripiio non objicitur, ubi VI!. Pars Gratian. Tolluntur etiam prwscriptione
hoslilitalis metus inlervenerit. illm diwceses, quas propriis episcopis negligentibus
Ilem ex Concilio Hispalensi II, cui inlerfuit alii ab hwresi ad fidei integritatem revocaverunt.
lsidorus, cap. I 8S. Unde in Africauo Concilio c. 88, legilur 9S:
VI. Pars. Prima aclione Theodulphi Malaeitanae C. XV. Si qui ephcopi diwCesessuas lucrari Deo
ecclesiae anlistilis ad nos oblata precalio esl, asse- negliguni, post triennium eis conslabunl ephcopis,
renlis antiquam ejusdem tirbis parochiam mililaris quorum studio fidei sunl reconcilialm.
qiiondam bosiililaiis discrimine fuisse decisam "*, Placuit, ut quicunque episcopi 98 negligunt loca
ct ex parle aliqua ab ecclesiis Asligilanae '", tlibe- ad suam cathedram pertineiitia in catholicam uni-
ritanae atque Egabrensis 86 urbium esse relemam. B latem 10°lucrari, conveniantur a diligentibus m vi-
Pro qua re placuit, ul omnis parochia, qtiam "' an- cinis episcopis , ut id agere non morentur. Quod si
liqua ditione 8S ante miliiarem hostililalem reli- inlra 10' sex l03 menses a die conventionis 10* non
iiuisse ecclesiam suam quisque comprobaret, ejus effecerint, qui potuerit ea 10" lucrari, ad ipsum
privilegio rcsliliierettir. Sicut eniin per legem muii- perlineanl, ila sane', ut si ille.ad quem perti-
dialem iis, quos barbarica ferilas 89 captiva neces- nnissc videbantur, probare potueril, niagis illius
sitate transvexil, postliminio reverleniibus reddiiur eleclam negligenliam ab baereticis, ut impune ibi
nnliqiia possessio, non aliter et ecclcsia receptura sinl, et suam diligenliam fttisse praevenlam, ul eo
cst psrocliiam, quam anle tenuil cum rcbiis suis, modo ejus cura solicilior viurreiur 108, quum hoc
sive ah aliis ecclesiis possidealur, sive in cujuslibet jtnlices episcopi cognoverint,0', suae cathedrae loca
possessionem90 translusa sit. Nou enim erit obji- reslituanlur ,08.
cienda pracscriplio lemporis, ubi necessiias inler- Gralian. Potest eliam aliter inleiligi prmscriptio
est" hoslilitatis. illa longi temporis, qua Gelasius negal slatum pa-
C. XIV. Temporis non currit prwscripth, nbi fttror rochiarum posse mulari. Longum enim tempus, sicul
hoslilitatis incumbit. ex legibus habetur, decennium vel vicennium intelli-
Item Joanncs Papa, VIII. Paido Ephcopo, fungenli " gitur. Hujus ergo longi temporis prmscriplio aucto-
legatione in Germania et Pannonia 9*. ritate Gelasii et smcularium legum ecclesiisobjici non
Porro, si de annorum numero forle quis causatur, potest.
sciat, quia inter Chrisiianos ct eos, qui itnius fidei VIII. Pars. § 1. Prmscriplionum alim sunl intro-
sunt, numeriiscerlus affi.xusesl. Ccierum, ubi pagan >- ductwodiopetinlis el favore possidentis : aliw lantum
rtim el incredulorum furor in causa esl, quanlaiibet odio petentis. Qui enim bona fide et justo tiiulo rem
praelereanl lempora, juri non prayudicanl93ecclrsia- prmsentisper decennium, absemis vero per vicenniuni
rum,qiiiecorporalia ncscienlesarmasolum Dominiim tenuerit, perpetua exceptione tulus erit, non solum
el propiignatorem siium, quaiido ei placuerit mise- adversus alios, sed etiam adversus creditores; quibin
reri, palienler exspeclat. Veniui, si annoriim pro- resipsa obligata fuerai, eliam adversus verum doini-
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. XII. * Vel quibuslibet: II;e voces sunl eliam D Ttvt ti y.ttTaypriatt-co,TOUJauTouf tttperiy.oi; r).iov
npud Aiiselmum, sed absiuil a toncilio impresso et £X«X(*;£V,!TOVTOU pLZTa^Jimay.oittavy.pfjivTri>vSittyiva<7AO-
inaimscriplo.
' pivov. ld csl: lla sane, nl si ille, ad quein hi pertinere
C. XV. Ita sane : Grnecus canon in emendalis oslenduntur, de industria ad rem commodinstrtictun-
ooilicibns hot; loco sic haliel : OuTwfuevrbi,ha exv dam negligenter ugere visus fuerit, id probaniibus
txtivoi,Tpo-ovdsixvuvTatavfciv otT»touTOt, elemxvae; hmreticis, ul sine lumullu reciperentur, atque iulerea
Stttxiva oixovopiav eSo^tvapsletv, TOUTO TO>V a!/3ETtx<avsuam ditigenliam alius occuparil, qua quidem si usns
enikt^ttjtiviov,WJTTS «6opOS<»f KUTOU; y.uX essel, ipsis hmrelicis tnajus daninum altulisset. tiuum
na.pttSe^uodtti,
iv TOOOUTM >iauroOenifieXzittajro hepw vpoel-nfSv,n hocjudicantes episcopicognoverint,etc

QU*ST. 111 C. XII. 81 smcutari lege : Coll. Hisp. " ecclesiam aliquam : Edd. coll. o. pr. Bas., in qtia
omiltiliir : aliquam. = C. XIII. "» hab. A. 619.— Coll. tr. p. p. 2, t. 49, c. 1. 8*descissam : (oll. Hisp.
8SAstrigittinw : Ed. Bas —Asliganm : Edd. rell. pr. Lngdd. II, 111. 86Egavensis : Ed. Bas. — Egabensis :
Ed. Krg. — Egabiensis : Edd. rell. »' quw ab : ib. 88tradilione : Ed. Bas. 89 severitas : Edd. coll. o.
*• possemione: Ed. Bas. 91intererit : Edd. coll. o. = C. XIV. 9*Cap. inci-rti temporis. -- Ans. I. 2, c. 73
(71). Densileilitp. 1. Polyc. I. 1, l. II. 93prwjudicut: Ed. Bas. —Ans. 9'|pimpedit, ergo: Ans. *" et ipse: ib.'
in Ed. Bas. 90/uif — qui: desid. ap. Ans. el in Edd. Bas. Lugdd. II, III. 9'desid. in Kd. Arg. =
-j-desid.»8
C. XV. incodice Hadriano ex conc. Carih, hab. A.4I8. — Btirch. 1. l,c. 68. Ivo Decr. p. 5, c. 176. 9Snou
esl in orig., aji. Bnrch., et inEdd.Arg. Nor. Ven. I, II. P.ir. 10° cutliolica unitale : Edd. coll'. o. *"
atld. : Deum : Ivo. 10*infra : Edil. coll. o. pr. Lugtld. II, III. ^08 tres . Ed. Bas. ••* commoniuonh (
Ed. Arg. 10"eas:orig. — Burcli.— Etltl. coll. o. ,06uefnreinr : Burcli. Ivo. — viikrelttr : Ed. Veii. .
107noverint: Ed. Bas. s08reslituaiil : orig. — Coll. cill. — Ed Arg,
PATIIOL.CLXXXVII. 33
 4033 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA XVI. QU.EST. III. 1036
- mim. Si vero aliquo casu a potsessione ceciderit,, A civitatis eat, et suam manifestare voluntaleiii in
ttiam atlversusverumdoininum uliliier rem vendicare scriptis deproperel. Quod si praeses, vel episcopus,
polerit. Si uiilem nullo tilulo, bona tamen fide, per vel defensor abfuerit, iiccat ei publice proponerc,
Iricennium rem alicnjus possederit, simili gaudebit iibidomiciliiim baliet possessor, seti cum tabulario-
, prwtidio. Bona vero fides non ad Iraclum metliilem- ruin siibscripiione, vcl, si civitas labularios non ha-
poris, sed ad initium possessionis referlur. Sufficil lieal, ciim iriuni lesliitm subscriplione ; et hoc suf-
enim in inilio cuique bona,fide possiaere cmpisse, ficial 110ad oiiincm lemporalcm interruptionem sive
etiamsi medio lempore scienliam rei alienw habuerit. iricnnii, sive longi lemporis, sive triginta, vel quadra- '
§ 2. Hw prwscriptiones introductmsuiu favorepossi- ginla Jtnnorum sil. &6. Hmc de prmscriptionibusinter
• deniis et odio pelentis, quia lex favet hh, qui bona privalos. Ceterum adversusloca retigiosa non nisi qua-
.fide el justo lilulo,vel bonaftde lanlum possident. dragintaannorum prwscriplio currit, Unde inAutken-
odit aulem el punit circa rem suam negligenles el de- licis m : Qnas aciioncs tricennalis praescriptio ex-
sides. §. 5. Quod si mala fide rem alienam quis potr- cluilit •", si loco rcligioso competant, qitadraginta
sidere cmperit, post XXX annos adversus omnem annis excludunlur 113. Et in Novellis 1U : Neqne
peteutein exctplione lulus erit. Si verc aliquo casu a " decennii, vel vicennii, etc./n canonibus vero ecclesia
possessione ceciderit, actionem non habebit, quia hwc adversus ecclesiamtriginta annis, monasterium adver-
prmscriptio non favore malmfidei possessoris,sed odio tus ecctesiam non nisi quadraginta annis prmscribere
tantum remsitam persequi negligenthintroducta esl. permiltilur. Qttod si privalus primitiat et decimat
Si autcn ret ad creditorem tuum vel ad dominum " sive cum tilulo sive sine tilulo possederit, nulla tem-
pervenerit, deltnlionis commodumhabebit; si vero ad poris prwscriplione lulus esse poteril. Quw 11Beniui
alium, creditor vel atius dominus - adversus eum ex- ab inilio de jure sortiri effectum non possunt iraciu
periri poteril, nec sibi proderil exceplio medii temporis non convalescunt. § 7. Unde, si liber homo
temporis posscssoris v, quia non ab eo habuit cautam longo lempore pro servo detineatur, etiamsi quadra-
possidendi. Quod si violehter possessioad eos perve- ginta annorum currieula excesserinl, tola temporis
nerit, malm fidei possessor indislinctm possessionU longinquitate liberlatit jura minime mutilabuntur.
commodumrecipiet. § i. Hmc de prmscriptionibusde- § 8. Ad hwc ecclesia reipublicmx : primilim , deci-
cennii, vei vicennii, vel tricennii inlelligenda sttnt, ti mationes civilium functionum inslar oblinent. § 9.
tine inlerruptione possessa probentur, Quod si per Porro pubitcmfuiictionesprwscribi non potsunt.
. naturalem detentionem possessio interrupta fueril, a Unde in VII. lib. Cadicis, tit. de triginta vel
qua-
die rccuperalw poitessionis novi trigintaanni in om- „ draginla annorum prmscriptionc, Imp. Anasta-
<4 "':
nibus prwscriptionibus w numerabunlur. Si perlilis sius y
contestationem, ab ultimo die liligii quadraginta anni C. XVI.
computabunlur. Quod si ab eo, qui in causa prwscri- Jubcmus eos, qui rem aliquam per conlimiitm an-
.bendi erat, possessionemaliquis nanciscatur, teinpus nortim qiiadraginia curriciilumsine quadam legitima
.prmcedens cum sum possessionis tempore conlinuare interpellatione possederint "', de possessione qtii-
poterit. § 5. ls ,09 aulem, cujus res praescribilar, si dem rei seu dominio nequaquamremoveri; Junciiones
-litcm coniesiari non poterii, vel propter adversarii autem, seu civilem canonem, vel aliam quampiam
absentiam, vel infanliam, vel furoi is laborem, quuin ,l8publicam collationem imposilam- eis dependere
neminem tuiorem vel curaiorem habcat, vel quia in compelli, nec huic parli cujuscunque lemporis prse-
iiiagna polestale conslilulus esl, iulra constilula scripiionem oppositam admitli.
tempora praesidem adeat, libellum ei porrigat, ethoc Gralian. Sic etiam prwdia, sive sint privali tive
in querimoniam deducai, et sic temporis inlerrii- ecclesim, possunt prwscribi. Proventus primitiarum
piionem faciat. Si autem prassidem adire non pote- el 'decimalionum prwscriptione tolti non possunt ,
.rit, saltem ad episcopum locortim vel defensorem etiamsiaRomnno Ponlifice qttilibel laicus superhis re-

NOTATIONESCORRECTORUM.

VIII.Pars.u Vel atius dominus: In duobus vetustis D quot manuscriptis non suni.*'*.
exemptaribus non est diclio : atius'; in uno autem -' Ecctesia reipubicm : Emendatum est ex mann-
legilur : vel aliut,tcilicel dominut. Nam antea legeliaiur, ecclesia, respublica f.
TMedii temporit possetsoris : A veiuslis codicibus scriptis.
Omiltil autem inierdum el mntat nonnulla verba
partim abesl diclio : temporjs", parlim diclio : pos- Gralianus earum leguiu, quas referl.
sessoris. y lu plerisque veluslis exemplaribus capulhoc con-
w ln omnibus prwtcriptionibus: Haevoces in ali- juncluin esl superiori.

^UJEST.— I. C. XV. Pars VIII. ' ila in Edd. Arg. Bas. " temp. vel poss. : Ed Bas. — temp. : desid. in
Ed. Arg. lcg. in Edd. coll. o. "' ,09 cf. I.C. de annali exc. "'sufficere :orig. «u Cod.
, 13
de SS. EE. Auih.
Quat actio"t*. Nov. 151, c. 6. secludil : Ed. Bas. — prmcludit : Edd. rell. claudunlur : Edd.
«oll. o. '•* Nov. 151. c. 6. — cf. infra q. 4, c. fln. '" Dig. de R. I. fr. 29. f adhnc ecclesia retpu-
btica : Ed. Arg. =C. XVI. ••• c. 6. C. I. 7, l. 59. '" possederunt; Edd. coll. o. —orig. ll*quandam:
Edd. Ar^.Bas.— aliquam : Edd. rell.
 1037 DECRETI PARS SECIVNDA.CAIISA XVI. OILEST. IV. *n^«
scriptiimimpetraverit. § 1. Rescriptati' enim,qum con-'A. IV.
ira jus scriptnm impetrata fuerini, nisi talia sint, qnm» QU2ESTIO
iliis,quibusdata fuerinl, prosint,etnulliobsint, nullius, GBATIANUS.
ntomenti esse censentur. § 2. Item : DecimmDeo'man- Oslensum est, quando ecclesia adversiis ecclesiam
dante sacerdotibus el LevilU separatw sunt,uldesorie prwscriberepossil. Nunc vitlendumest.si monaslerium
Domini viverent qui in ejus sorte connumeranlur. Non* adversns ecclesitim
prwscribere valeul? Quod Uibaiius
ergo cujusquamprivilegio laicis concedi '
possunt, ne Papa II. prohibuil, dicens * :
divinis mandalis auctoritas humana prmjudicium in- C. I. Tricennio
lemporis aliquid prwscribere abbatet
feral. § 3. Unde lmpp. Valentinianus et Theodosius: vel monaclti non valent.
,s0 : Universas
terras, quae a colonis, seu 131em- Possessiones ecelesiarum et episcoportim tricen-
phyleiilicariis dominici juris, reipub. vel 'juris sa- nales abbatcs vel monachos habcre omnimodispro-
crornm" templorum in qualibet provincia vendiloe hibemus.
vel tillo alio paclo atienatoe snnl, ab Jiis, qui perpe- Gralian. Sed si eis lollilurlricennalis possessw, aB.
ram "'alqne conlra Jeges eas delinent, nulla longi Gregorio conceditur eis quadragenalis
prmscriptio*Ait
lemporispraescripiione oflieienie, jubemus restitui, enim Petro Snbdiacono, l. I. c. 9':
ila, ut nec prelium quidem iniquis comparaiorilius B * C. II. Quadraginla annorum
prwscriplio religiosis
reposcere ticeat. domibut conceditur.
IX. Pars. § 4. De prmscriptionibusvero longi tem- Voliinius accedenlem 8 le ad Pariormitanam civi-
poris in AulhenticUinvenilur collalione VIII.... con- lalcm qiioeslionem ipsam tali ratione discutere (do-
ttitutione texta "*: Quas acliones alias tricennalis, minio rei apnil possessorem, sicut hactenus posses-
decennalis, vicennalis praescriptio secludit, si loco sum est, videlicet permanente), ut, si * monaste-
reiigioso competunt, quadraginta annis clatiduntur, ritim praefalum S.Theodori fines, de quibus catisalio
usucapioneet quadrieniiii praescriptionesnnm locuin m.o.iaesl,inconcussos"quadragiiUaannis possetlisse
habentibus -. repereris, nullam deinceps (etiam si quid sanclae
X. Pais. Gratian. Sed sola prwscriptio XXX an- Romanoeecclesiae compelerepotuii) palriaris susli-
norum el deinceps, a qua lamen prwscriptione privi- nere c.alumniain, sed' quietem eorum inconcussani
legia Romanm ecclesim sunl exclusa, qum non niii omnibus modis procurare. Sin vero actores 7 ec-
centum annorum spatio prwscribi postunl. clesia» non eos possedisse quadraginla annis in-
Unde Joannes VIII. scribil Ludovico Regi m : concusso jure monstraverint, sed aliquam inlra
C.XVII. Privilegia Romanmecclesimnon nisi ceiitum C lempora hoecmotam aliquando fuisse qucestionem
Q eorundem linium, eleclis arbitris tranquille et lega-
annorum prmscriptione tollunlut.
liter sopiatur.
Nemo dc annorum numero resuliandi sumat fo-
C. III. De eodem.
mentinn, quia sancla l" Romana (cui Deo auciore Iiem ex Novellis Justiniani, Novelta CXXXI « *. >
servimus) ccclesia privilegia, quoc in firma Pelri
slabilitatis petra suscepit, nullis lemporibus angu- Neque decennii, neque vicennii, vel XXX. anno-
rum praescriplio, sed sola XL. annorum curricula
staiilur, nullis rcgnorum partilionibus prsejudicau-
lur. Sed *et*venerandre Romanae leges, divinitus teris religiosis domibus opponantur, non solum in ce-
rebus, Sed eliam in legatis et hereditatibus.
per ora 'piorum* principum promulgatoe, rcrum Gratian. Sicut ergo religiosis domibus ex lege non
ejus procscriptionem non nisi per ceiitum annos ad- nisi quadragenaria est objicienda prmscriptii, ila et
miliunt.
auctoritate Gregorii adversus alias ecclesias prescri-
bere possunt eodem spalio temporis.

NOTATIONESCORRECTORUM.
IX. Pars. - Habenlibus : ln plerisque vetustis ex- D prmscriptio excludil, ha; si loco religioso cciipelant,
emplaribiis sequilur : sed sola prwscriptione XXX quadraginla nnttis excluduntur, usucapionc triennii
onnonim, etc. In uno autem haecseqiiunlur : Hujus vel qnadriennii prwscripliove insuo robore durantibitf,
ergo tongi lemporis prwscriplio, auctoritale Celasiiel sota Romana ecclesia gaudente centum annorumspiui,>
smxulariitm legum, ecclesiis objici non poletl; sed vel privilegio.
sola prwscriptio XXX annorum, elc. Cod. aulem de QU;EST.tV. C. III. a Hic neqiie Novcllae.neque ,l:i-
SS. J£E. 1. liu. locus Aulh. ila habel: Qitas actiones liani anlece.ssoris, neqiic Capilularis urouriaoiiiiiuio
tlliat decennalis, .alias vicennalis, alias tricennalis verba referiintur.

QU.*ST.1. C.XVI. ^1*cf. C. 25, q. c. 2,15.—Cod. de prec. imp. offer.c.7. M0c.2, I. 7, l. 38.C.scr. A.
iitn, — Ans. 1. i, c. 58 (40). ^*1 teu empli. : desid. Ap. Ans. '*' aihl. : atqne perverse : Ed.
Bas. "» Aulh. Quut acl. C. de SS. EE. — Nov.'131, c. 6. = C. XVH. ,«*Cap. incerti leniporis.
— Ans. 1. i, c. 45 (47). Coll. tr. p. p. 1, l. 85, c. 4. '**sanclce Rom. ecclesim: Bohni.
Q^ST. IV. C. I. ' c. 19, conc. Lat. II, halt. A. 1125. = C. II. * Ep. 9, (scr. A. 591), I. ,1. Ed. Maur.
» accedente : Edd. coll. o. * Ans. I. o, c. 75 lvo Pan. c. 60. Decr. c. 146. " inconcussis
(67). 1.2, p. 5,
annis : orig. — lvo. ' sed — proc.: desitL Ap. Ans. ' auctores : Edd. co!I. o. pr. Lugdd. II, 111.=
C. III. « Nov. 151, c. 6. Jul. Ep. Nov. 119, c. 6. — Cap. I. 5, c. 589.
 1C39 DECRETI PARS SECUNDA.CAUSA. XVI. QU^ST. VI. 1010
QILESTIO VI. A mant 14perlinerc, non ita repelieriiit ", nt oausas
GRATIANUS. suas episcopisjudicaiilibiis agant, setl alio retinenle
I. Pars. Quod autem ea, quw ecclesimdebenlur, irruerint, sive voleniibus sive uolentibus plcbibus,
rectores ejusdem sua aucloritate judicih prwlermissis causie suaedetrimcntum patianliir. Et qiiiciinque hoc
si nondiim est inter episcopos finita "
repelere non valeant, B. Gregorius lestatur, lib. IV. jam fecerint 16,
c. 88. dicens » l : conlentio, sed adlmc inde coutenduiit, ille inde di-
C. I. Judicio, non manibus, res ecctesimdefendantur. scedat, quem consliterii'" practermissisjudicilnis »•
Consiieludo nova in ecclesia hac et valde rcpre- ecclesiasticis irruisse. § 1. Nec sibi quisqite blan-
si a primale s0, ut relineat, literas impelra-
licnsibiliserupit, ut, quum reclores ejus patrimonii dialur,
urbana vel ruslica ' praedia juri illius conipelere rit, sed, sive habeat lileras sive non liabeat, con-
pnsse siispicanlur, fiscali more titulos imprimanl, venial*' cum qui tenet, et ejus literas accipiat, ut
cum appareat pacifice tenuisse ecclesiam ad se
alque hoc, quod competere 3 pauperibiis existimant,
non judicio, sed manibus defemlanl, ct *, qutim pcr peninenlem. Si antem ille aliquam qnaestionom
praedicalores suos veritas dical: Nihifper conten- relulerii, perepiscopos judicescausaliniatur, sive"
quos eis primas *3dederit, sive **quosipsi vicinos b
tionem, etiam ipsum litigiosac contentionis mahim
transcendilur 6, et 7 res quselibet, qiium oestimaiur 8 B ex consultu primatis c delegerint '».
ecclesiseposse competere, per vim tene;ur9.Proinde, 111.Pars. Gratiiin. Econtra Gregorius Joanni Dc-
eunti in Hispaniam, scribit lib. XI. epist.
pracsenti decreto constilulo ,0, ui, si qtiis ecclesia- fensori, !6
sticorum unquam litulos ponere sive in ruslico " 50., dicens :
sive urbauo praedio sua sponlc praesumserii, ana- C. III. Delictttmpersonmin damnum ecclesiwconvcrti
Ihema sil. Et rcsponderunt omnes : Analhema sil. non potest.
1! Si lalem culpam admisisse" consli-
§ 1. Is atttem, qui ecclesisepraaest, si hoc vel ipse terit episcopum
iieri proeceperit, vel sine sua proeceptione factum (quod absii), ut constet eum non irraliomiliier
animadversione anaihema ftiisse 18deposiium, eadem ejus depositioconfirme-
digna punire neglexerit, et *9ecclesiac res suaeomnes rcslitiiantar,
sil. Et responderuut omnes : Analhema sil. tur, quae
II. Pars. Gratian. Quod autem quisquis sua aitclo- ablalaeclarin-rint, quia delictum personaein damnimi
rilale qubd sibi deberi putat usurpal,necper judicem ecclesioc non esl convertendum. Si *'. cnim, ut di-
Comiliolus deftmctus esl, ab licrede ejus quai
reposcit, cadal a causa, ex auctorilate Milevitani• cunl, 31 3* sunt sine excusalione
Concilii habelur, tn auo ita statutum legilur, c. injuste ab illo ablala
21 1S: reddantur.
, C.
C
C. 11.Causmsum dclrimentum palialur episcopusqui IV. In personamdelinquenih, non in facultatetejtis
ecclesiassuas ab alio delentas propria aucloritate uttio procedat.
qumrit adire. ldem Petro Subdiacuno, lib. I. epist. 42. »*
Plaoiiit, ut quicunque episcopi 'quascunque* ec- Cognovimus, quod si quis ex familia culpam fe-
clcsias vcl plcbes, quas ad stiani cathedram exisli- ceril ecclesiae-, non in ipsum **, sed in ejus sub-
NOTATIONESCORRECTORUM.
QU.€ST.VI. C. I. a Capitulum hoc sunitum est ex in cimpresso esl: yeir vtuvre;.
«wnrilio.a B. Gregnrio luibito, tjnotl in regeslo ipsins Ex consultu primatis : Sic etiam legitur in edi-
liis hahetur, semcl lib. 4 posl episl. 43., iteruui lionibus concilioriim vetustioribus, codice Soriensi
posl lili. h12. ejusilein regcsli. regio, el duobus Vaticanis. Sed in recentiore Colo-
C. II. Victnos: Anlea legehalur : vicini'. Emen- niensi qualiior lomorum edilione, el apud Burchar-
daliim est cx cdilioiiihus coiiciliorum Coloniensibiis, iluiu cl Ivoiiemesl: vicinosex consensudelegerint",
IIIIOcodice Vaiicann, Soriensi regio, Burchardo el D iiemqtie in concilioAfricano in timnibus edilioni-
Ivone. In cxemplaii eliaui aiitiquo concilii Cartha- bus.
^inensis graici, cap. 121., logilur : yeitviS>v-tt;,ubi C. IV. <-Ecclesiw: Hancvox ahesl a plerisqiic vc-

Qu/EST.VI. C. I. ' in oonc. Rom. Iiah.595. — Polyc. 1.4, t. 8. ' rusticana : Edd. co!l.o. pr. Arg. »
add. : posse : Edd. Bas. Lugtld. 11, III. * el quia fdesid. in Ed. Bas), quum prmdicatores suos veritas niltil
per conleiitionem agere prmcipial : Edd. ooil. o. " Philipp. c. 2, v. 3. e transscendunl : orig. ' el si:
Ed. Arg. 8 existimatur : Ed. Bas. * lenenlur : Ed. Arg. ,0 insliluo : Ed. Bas. " ruslicauo : Edd.
coll. o. pr. Arg. 1»hic : Ed. Bas. = C. II. 13Imo ex conc. Carth. hab. A. 418, unde refert Dionys.
c. 120, Cod. Hadr. c. 87. — Burch. I. l,c. 70. Ivo Decr. p. 5, c. 177. Polyc. 1. 5, c. 12. Coll. ir. p.
p. 2, l. 22,c. 9. '* mstimani : orig. ap. Dion. —Btirch. Ivo. " repetanl : ib. ,6 fecerunl : Dionys.—
Coll. Hisp.— Burch. Ivo. — Edd. Arg. Bas. " diffinita : Ed. Bas. 1S conslal: Edd. coll. o. 19judiciis:
Dionys. — Burch".Ivo. »*primaiu : Coll. Hisp. S1desid. ib. **add. : per eos : Edd. Bas. Lugdd. II,
• III. *' primaius : Coll. Ilisp. — primates dederinl: Dionys. — Burch. (ap. Iv. verba : sive—ded. non
'* add. : per eos : Eild. Bas. Lugild. Par. * convicmi: Edd".coll. o. ** et in orig. Dion. —
leg.) »p.
cum consultu : Coll. Hisp. — Edd. ct.ll. o. *" elegerint : Edd. Arg. Bas. = C. III. '6 Ep. 45, (scr. A.
603),'• 1.13. Ed. Manr. — cf. C. 2, q. 1, c. 7. " commisisse: orig. — Edd. coll. o. *8esse : Edd. coll.
... omnet rct, quw tum ecci. ablatm fuerinl : Ed. Bas. —o. r. sum (sive : Ed. Lugd. II), eccl., qv.wabl,
fitermit : Edd. rell. 30 Si autem, ut dicilur, quia : Edd. Arg. Nor. Ven.I, II. Lugdd. II, lil.
Par. — oodem modo Edd. Bas. Lugd. II, et Ans., omissa tamen voce : uf. 31 atio : Etl. Lugd.
H. 3' ubiaiw : Edd. Bas. Lugd. II. = C. IV. 3S Ep. 44," (scr. A. 591), 1.' 1. Ed. Maur. — Jvo Decr.
p. 16, c. 81. * non esl in Etld. Arg. Bas. . **nec lanien iu Ed. Fronlonis. s*ipsa : EJd Ven. 1, II. Nor.
— ipso : Edd. rell. pr. Lugdd. II, III. — orig. — Ivo.
1011 DECRETl PARS SECUNDA.CAUSA XVI. QU^ST. VII. 1042
stanliam "vindioatnr 36.De qua re praccipimus, ul A C. WU.Quwsacerdoiesdedernnt subsequeniespontifices
quisquis culpam fecerit, in ipsum 3' quidein, utjdi- nullalenus auferre prwsumniii.
giiiim est, vindicetur; a commiinione e autem ejus Ilem Gelasius **.
omnino abstinealur. Illud statueiidiiiii censuimiis, ul qiiascunque nni-
C. V. Jics eorum,qui ex clero labuntur, simut cum nificenlias clericis aut sibi servientibus de rebus
ipsis inonasteriotradantur. ecclesiae in usum, aut de propriis in proprietatem
ldem in eadem ephtota ss. praecedenles dederinlsl sacerdoles, subsequentcs
De lapsis sacerdotibus, *velLevitis's», vel quoli- pontifices nullalenus aufexre praesumanl. Si quid
Iiet ex clero observare te volumus, ut in rebus lamen cuIpaeexsliterit,proquaIitale personarum vcl
coriim millaconlamiiialione miscearis; sed pauper- regula proecedentiumcanonum in persona habeatur,
lima regularia *°nioi.asieria require, quaesecundum noii in facultate districtum.
Deum vivere sciuiuur *l, et in eisilem innuasteriis Gralian. Si ergo dilectum personw in damnum cc-
ad paenitentiam lapsos tradc, ut *' res lapsorum iu clesiwconverti non potest, qnia procnrator conditio-
eodein *3loco proficianl, in quo agere pueiiiieiitiam nemecclesimpnte.stfacere meliorem, non deieriorein;
tradtintur, quatenus ipsiex rebus illorumsubsidium si peccato abbatit potsessionet monatterii auferri non
habeani, qui tlc correclione eorum soliciliidinem B E licel: quomodo deticlum episcopi vertetur in daninum
gcrunl. Si vero paretilcs habeut, reseorum lcgitimis ecclesiw, ul inde delrimentum causm sum patiatur t
parenlibtisdeui.ur,ila lamcii,uicoi'iimslipeudium **, Sed detrimentum causm pali non sic est accipien-
qui in peeniieuiiaiii dati fuerint, suQicienler debeal*" dutn, ut ecclesia stto jure privetnr, sed polius, quia
procurari. 11. Si qui vero ex familia ecclesiaslica ctericis coram suo judice slantibus episcopus tace-
sacerdoles, vel Levitse, vel monachi, vel clerici, vel bit, et pro injuria illala mulctabitur et propria ha-
quilibet alii lapsi fuerinl, dari eos in poenitentiain buerit.
volumus, setl res eorum ecclesiastico juri non sub-
trahi. Ad ustim lamen suum accipiant unde ad poe- QILESTIO VII.
nitendum *6siibsistaut, ne, si nudentur, locis, in GBATIANUS.
quibus dali fuerint, onerosi sint. I. Pars. Quod aulem ecclesias de munu laicoram
C. VI. Inuiilis sacerdos ecclesiamsuam dignitale non nec abbali, nec alicui accipere liceat, omnium cano-
prival. num leslatur aucloritas. Generatiter enim tam eccle-
Item Leo IV. Caroli Regi *'.; sim quam res ecclesiarum in episcoporum poteslate
Si forlassis (quod non credimus) apud vos inuli- consistuut. Laici autem nec sua, nec epUcoporum
les judicamur *", ecclesia lanien, rui permittente C ( auclorilate decimas vet ecclesias possidere possunt.
Domino praesumus, non iutiiilis, sed caput prin- Unde episcopi, tive beneftcio sive prelio ecclesias vel
clpiumque omnium merito simul ab omnibus vo- decimas laicis dederint, domum oralionis domtim
catur. negoiiaiionis et speluncam laironnm faciunt. Uhde
C. VII. Possessionesmonaslerii pro peccato abbatis post eversionem cathedrm a cmiu fidelium segregtiii
episcopolollere non ticet. a>lernoverbere a Dominofiugeltabuiiiur.
Idem in Moguniinensi Coucilio *9. Unde Gregorius VII. n/f in Concilio Laterane.nsi,
Episcopo non licet possessionem monastcrii lol- cap.l.lib. VI. Hegesti - ':
lere, quamvis abbas peccaverit, sed subjicialf eum C. I. Decimwa laicis non possideantur.
'
polestati abbatis altcrius monasterii. Decimas, quas in iisiim pieiatis concessas essc
NOTATIONESCORRECTORUM.
ttislis Graliani codicibus', el duobus epistolarum B. D C. VII. f Subjicidt: Apnd Biirchardnm et Ivonem
Gregorii (quamvis sil in impressis, et Joanne Dia- Icgitur : miffat eum in aliud monaslerium in potesla-
couo el Ivone"*. lem alterius abbalis.
e A cominunione:Sic eliam legilur inFrobenian.i QumsT. VII. C. I. « Est c.inon 7. concilii a Gre-
editione operum B. Gregorii; sed in ceteris editio- gorio VII Romaein Laterano habiti A. D. 107S.,
mbiis, el apud Diacomimet Ivonem : a commodo, quod habetur lib. 6. regesti ejusdem Gregorii. Eun-
quaevox in epislola sirpe repeiilur ad significandas dein canonem repelivitlniioceniiiis II. inooncilioa
faculiales ipsas. Quare haecstalim siiliiluntur : nisi seRomoe habito c. 9. Utrumqtie concilium exslat iu
forle parum aliquid, quod in usit exsecutoris; qui ad bibliotheca Vaticana.
eum transmissus fuerit, proficerepossil.

QEMST. VI. C. IV. 36snbstantia : orig. — Ivo. — Edd. coll. o. pr. Lngdd. II, III. 36vindicetur : Ivo.
87 ipto : orii!. —lvo. — Edd. coll. o. pr. Lugdd. II, III. =C. V. »3Ans. I...8, c. 1. Ivo Decr. p. 6, c. 581),
p. 15, c. 20.' »»iie/ Lev.: dcsid. in orig. el ap. Iv. p. 15. *° et reg. : Ed. Arg, "sciunt: orig. •—Ivo p. 15.
— Edd. coll. o. ** <?f:ib. *»eo:Ivop. 15. —Edd.coll.o. " slipendia :ib. *• eosdebeant procurare: Etld.
ooll. o. pr. Bas, quae cuni Iv. habel : debeant procurari. *6 pmnitentiam : Edd. coil. o. — Ivo. = C.
VI. *'Caput inceiium.— lvo Decr. p. 5, c. 21. *8judicemur : Ed. Bas. = C. VII. *9Cap. iiiceriiim.
— Burcli. 1.8, c. 88. Ivo Decr. p. 7, c. 106. = C. VIII. *° lmo can. 17, conc. Aurel. in, hab. A. 538, in
compendiiimredao.lus. — Ans. 1. 6, o. 172 (180). M dederunt : Ed. Bas.
QU^ST. VII. C.* 1. ' c. 7, conc. Rom.*"* hab. A. 1078. — Ans. 1. 5, c. 55 (55). Ivo Pan. I. 5, c. 145. Po-
lyo. I. 5, t. II. ustit : Ed. Bas. el videntur qtiidem auctoris longe veluslioris csse. — Deusded.
p. 5.
4013 DECUETl PARS SECUNDA. CAUSA XVI. QU^EST. VII. 1041
canonica aucioritas ileinonsirai, a laicis possideri A { C. III. Deeodcm. PALEA,
aiictorilate Sive euiin ab Item Gregoritis VII <-".
aposlolica prohibemus.
cpiscopis, vel regibus, vel qtjibuslibel personis eas Pervenit ad nos fama sinistra , quod qtiidam opi -
"
acceperini, nisi ecclesiae reddiderinl, sciant, se sa- scoporum non sacerdotibtis propria; diceccsisdc-
crilegii crimcn cpnimitiere, et op.tcrnaedaniiiationis cimas atqueChrislianorum oblationes couferani.sed
sive
psriculum incurrere. § 1. Oportet auleni b con- polius laicalibus personis, mililum vidclicet,
gruentius nos dccimas el primilias, quas jure sacer- servilorum, vel (quod gravius est) etiam consangui-
ilnluiii esSe sancimtis, ab omni populo accipcre, neis. Unde, si quis amodo episcopus iiivenlus luerit
quas fideles Dominopraecipienle offeruni, juxia illuil hujus divini praecepti transgressor, inler maxinios
vaticinium Malachiae 3 propliclx : lnferte omnem haereticos et anlichrislos non minimus habeatiir, cl,
decimaiionem in horreum meum, ut sit cibus in domo sicut Nicaenasynodus de Simoniacis censuit, et qni
mea. § 2. Has vero dccimas sub manu episcopi fore dal episcoptis, et qui recipitint ab eo laici, sive
censenius, ut ille, qui ccleris * proeest, omnibus prelio sive beneficio , ceterni incendii ignibus dcpu-
jusie dislribual, nec " cuiquam ' personoe lionora- tentiir.
bilius cxhibeat, unde alii scrupulosn corde niovean- C. IV. Fideliter decimas dat qui omninm tuorum '
decimas sotvit.
lur, sed sinl oninia coinmunia, quia inboiiesluin D '
in sermone Quadrayesiinw, cnju»
videtnr, ut alii sacerdoles habeant, alii vero detri- Item Ambrnsiiis initium : Ecce ininc lempus - ,8.
meniom paliantur, sed, sicut unacst fides calholica,
Quicunque recognoverit in se, quod iideliter non
ita necesse est,utille,qui provisor estloci, quamvis dederil decimas
' suas, modo emendet quod minus
mulioe sinl eeclcsiae, oninibus tamcu fideliter di-
lecil. Quid esl fideliler deoimas dare, nisi ut nec
slribuai. nec minus *Deo* aut 19de
pejus, aliqtiando offeral,
Unde Urbanus II. c * : *
grano *suo*, aut de vino suo *, aul de fruclibus
C. II. De eodemPALEA
arborum, aul de pecoribus, aut de horto, aut de
<Congregato apud Claromonlensem urbcm niul- aut *° de ipsa venatione sua?
uegotio,
lorum episcoporum 9 synodali convcntu, proposila C. V. Excommunicenlur
qui sacerdotibus decimas.
nobis est a quibusdam corum quaestio de ccclesiis dare noluul.
vel tle ecclesiasticis possessionibus.aclericis velmo- Iiem ex concilio Rolhomagensi ' *».
nachis usque in procseniiarum iiiconsiiliis episcopis Omnes decimoe tcrrae, sive de frugibus sive de
acquisilis, Nos auiem, usi saniori cousilio eorundeiu pomis arborum, Domini sunt, et illi sanctiiicanlur
cpiscoporum, condesceiideiites, 0 pro tempore provi- (Q boves -, ei oves, et caprae, quoe sub pasloris virga
uenlesque ecclesiastieoEpaci , vel quia aliler absque transeunt; quicquid deciiiitim " vcneril '» sanctili-
inevitabilis " scandali periculo hujusiiiodi quacstio cabitur Doiniuo- Non eligetur nec bonum, nec nia-
non poterat procedere, apostolica aucloritale decre- luin, nec allero **coinmulabiliir. Si qttis mutaverit
vimus, iil ea, quoe a clericis vcl monachis, *vel' a *s, ct quod '» miitatuin csl, el pro quo miitatiimest,
qtiibusciinqiie personis, proul potuerinl,s, usqtie lv saiiclificabilur Domino, et non redinielur. Sed quia
hodie fuerint '* acquisita, rala perenniter et incon- modo mulii inveniuntur, decimas dare nolentes.sta-
tussa periiianeanl, hoclainen lenore,ne in posleium luimus, ut scctindum Doniini nostri procceptum ad-
iiicousultis episcopis lalia praesumant. > moueaniur semel, ei sccundo, el tertio. Qui si non
NOTATIONESCORRECTORUM.
i> Oporlel nHfem.-Qiixseqiiiirilurusqite ad finemin D lycarpo est
longe copiosius, et citatur ex concilio
neutro concilio, nec in Polycarpo, aut Pauormia , Africano.
iieriue apud Ansclmiiin liabeiitur'". C. IV. • In sermonibus soepe cilatis, qui B. Ain-
C. li. c Caput hoc in conciliis Urbani non est in» brosio iuscripii in bibliotbeca Valicana, et monasle-
ventiiin. Habciur aulein in prima colleetione De- rii Mediolanensis servaniur, sermoiie I, de Quadra-
cieialiiiui Bemardi Papiensis, lil. de capellis raona- gesima, babetur lioc capiiuliiui.
choriini. ex eodem.Urbano citaium. C. V. ' Hic etiam aucioritate veierum codicum
A
C. III. \n vulgaiis codicibus huic capiti erat inductum esl noiiien Palc.e *.
praeposiiiiiniiomen Paleae, sed babetur in omiiibusi s fioties : H;ec usque ad vers. Sed qnia , in aliquot
maiiuscripiis. Relerlur aulem plane eisdem verbis: veluslis codio.ibusuon habcuitir. Suul lamcii ciiuiu
l.q. 3. Penenit. ct de eo ibi nolatuiu est. In Po- apud ceteros collectorcs.

QB^ST. VII. C. I. s Malach. c. 3, v. 10. *c««cfis:Ed. Ilas. *we:Eil.Arg. 'quicquam : Edd.coll.o.pr.

Arg. 7 desid. in Ed. Arg. =C. 11. 8Capu lincerliim, scr. post. A. 1095, quo liabiiuiu esl oono. Clarom.
* coepUcoporum: Edd.coll.o. "eldctcendentes :Ed. Arg. "ineiifaoi/i:Edd.coll.o.pr. Ven. Il.Par. Lugild.
" decernimus: Edd. Arg.Nor. Ven. 1. ,3 potuerunt : Etl. Bas. 14r(;/|«sfl«e:Edd.coll.o. "fuerunl:ea;d.=
C. III. ,6cf. ad. C.l.q.5, c. 13. "n!si:Ed.Bas.=C.IV. ,8 Non videlur Ambrosii esse. " desid. iu Edd.
coll. o. pr. Bas. »• vel de propria ven. : Ed. 6as.= C. V. " lejr. in Edd. coll. o. pr. Arg. -Bas. " hab.
c. A 650..—Burch.l. 5, c. 130. IvoPan. I.2,c. 58. Decr. p. 3,'e. 196. — cf. Levit. c. 27, v. 28. »*
decimm : Edd. coll. o. pr. Bas. Lngdd. *3evenerit : Edd. coll. o. **in alterum Edd. Bas. Lugdd. II, III.
— alterum : Edd. rell. " commutaverit : Edd. Bas. Lngdd. II, 111. *6ef quod mulul, el quod mutatum
fuerit : Edd. coll. o. —ef quod mut., et qtwd miilabilur : Ivo Pan. — ef quod mul., et quod mulatum ctli
Burcli. Ivo.Deci.
10« DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA XVI. QUiEST. VII. 1040*
eiiiemlaveiinl, anaihemaiis vinculo fcrianiur, usqne AJ legium speciilalionis Dci **, ncc possint secunrium
ad saiisfactiouem el ememlalioiiem congruam. legem Deo servire. § 1. Iloc ergo facro, omnra Chri-
C. VI. Veterum exemplo decimwsolvanlur. slus ejecil in myslerio*» spirilualitim aoimim stio-
Item ex Concilio Maguiiiiiiensi ". rum,£I *»lunc visibiliier fecit qttod * semper invU
Decimas Deo et sacerdotibus Dei dandas, Abra- sibililer* agit, ejiciens vendcntes et ementes de
ham Taclis, et Jacob promissis iiisinual, * dcinde lemplo, cl mensas nummulariorum everiens, el ca-
lex statuil *, et oinnes sancii doctores comnicmo- thedras vendenlitim columbas ** ad corrcplioiieni
ranl. populi, ut non pro muudanis « festivitates iu uo-
Gralian. Non aulem decimm sunl redimendma minc Deicelebrem *", nec emlionibns et venditio-
populo, si aliler dare eas noluerini. nibus vacenl in loco non compeienii, iu quo uoit
Cnde in eodem Concilio legilur - *8 : tlebent emere et *6 vendere, sed orationibus *' va-
C. VII. Decimmnon sunl s populo redimendw. care, qui coiigrcgantur** quasi in domo oralionis.
Decimas, quas populus dare non vult, nisi qnoli- §2. Nunc autem arbilror leiiiplum Deie.t lapidibus
bet iminere ab eo redimanlur, ab episcopis prohi- vivis conslruciuiii esse ecclesiam Chrisli. Sunt au-
benduin esi, nefiat. tem mulli iu ea, non, sicut decel *9, viventes spiri-
C. Vlll. Quia decimw Deo non reddunlur, indictio B - lualiter, sed sccuntlum carnem mititanics, qui et
fisci accessit. doiniim orationis de lapidibus vivis construclam.
Iteni Augustinus lib. L. homiliarum, hom. 48 **:
faciunt speluncam esse latronum, aclibus suis non
Majores nostri ideo copiis omnibtis abundabani,
ecrlesia Dei dignis"°, sed speluuca latronum. Qui
quia Deo decimas tlabani, el csesari censum redde-
Cant, Modoatitem, quia discessit devotio Dei, ac- enim considerat in multis ecclesiis lalium Christia-
oessit indictio fisci. Noluinius '* parliri cum Deo norum peccata, qui arbilrantur qiuestum esse pie-
el quum tlcberenl de evangelio vivere, se-
decimas, modo autem tolum tollitur. Hoc tollit tatem,
cundum quod vivcre decet servos Dei, hoc non fa-
liscus, quod non accipil Christus.
C. IX. Cotumbas vendit qui ecclesiam indisciplinalU ciunt, sed divitias etmullas possessiones acquininl,
commitlil. m nonne dicet ", speluncam lalronuni factam esse
Item Origenes Iwmil. 15, ad c. 21. Mallhmi. sub illis ecclesiam? ul reciedieal Clirisius ad eos
*' 3
Elhoc "diximus secundum simpiiceni inlellectum. propter dissipalionem ecclesiaesuae : Quti'" ulili-
Juxia »* moralem aulem tali.i 33dicemus, ct primuiii las insanguine meo, dum descendo in corruplionem?'
3* llem ipse per Oseoe "* tali nioilo : Vw mihi, qtio-
quidem de lemplo, de quo per Prophelam "dixit
Deus : Domusmea domus orationis vocabilur. Ergo ( niam faclus sum sicut qui colliijil stipulam in messe,
secundum corporalem circumcisionem carnis, et et sicul qui" racemum in vindemia, quum non sunt
**-botri ad manducandum primogenita "'. Vw animm
secundum corporales 36legis festivilates et sacrihV
cia *', consequenler et lemplum Dei aestimabalur 38, mem, quia periil limoratus a terra, et qui corrigat in
quod ex *' lapidibus insensalis erat constructum; hominibus "8 non esl. El quum intellexeris Jesiim
primtim qtiidem a Salomone, deinde reparalum ab dicentem lalia, el lugcntem peccala nostra,"• adspice-
Esdra, postea veio post Christi adventuma Romanis simut et iltud, qitod in evangelio scribilur : Quum
destructum, et *° illa aestimabatur domus oralionis; vidisset Hierusalem, flevit 60 super eam, et dixit,
qiia deslrucla necesseestul Jiidtri, quasi non jam quia si cognovhses et tu. El si raflonabiliter61 llevit
babentes domum orationis, jam non liabeant privi- supcrHierusalem, 'et' rationabilius flebit super

NOTATIONE'SCORRECTORUM.
C. VII. - Btiroliardus et Ivo cilant ex concilio ,, nf fion pro mufidi festivitatibits in nomine Dei emtio-
Mcdiomalricis. Habeiur in Capilularibus lib. 5. cap. nibus et vendilionibusvacent. Et boc qtiidem propter
46., el in legibus Longobardicis iib. 3. til. de deci- gliissam miiiaium non est; mtilta vero alia patiim
niis. ex iniginali, pariim ex vetustis cotlicibus siiiiieincn-
C. IX. ' Pro mundanis : Aptid Origenem legilur : dal.i et locupletata.

QU.EST.VII. C. IV. '*' Caput iiu-erliim. — Burcli. I. 3, c. 135. lvo Pan. 1. 2, c. C0. Decr. p. 5, c. 199. =
G. VII. i8Imo ex cap. reg. Er. I. 5, c. 101.— Ueg. l.-l, c. 40. Burch. I. 3, e. 134. Ivo Pan. 1. 2, c. 62, (ex
conc. Miigunl.) Decr. p. 5,* c. 200, (uterque ex couc. Mediomatr.) = C. VIIL *9"Non est Aiigustini.
»» notumus : Edd. coll. o. = C. IX. 31 hwc : Edd. Bas. Ven. l.Lugd. I. 32 secundum : Ed. Bas. "alia:
Ed. Arg. »*add. : dicemus: Ed. Bas. 3* Maltb. c. 21, v. 13. 3e corporalis : Edtl. coll. o. pr. Bas. »'
atld. : ef alia corporatia : Edd. coll. o. pr. Arg. 38existimabilur : Ed. Bas. 39 i» : Edd. coll. o. *'** et
illadomus est (esse dicitur: Ed. Bas.) dom. or. : eaed. 41 atld. : veri : Edd. Bas. Lugdd. II, UI. mi-
nisterio : Edd. coll. o. pr* Arg. Nor. *3quod fecit, visegit : Edd. coll. o. **add..: dissipavit : eaed. **
cetebrarent : Edd. Arg. Nor. Ven. I. *6 vel : Edd. Bas. Lugdd. II, III. *' add. : fniifttin : Edd.*'coll. o»
*• aioiie congregari : e;cd. *9condecet : e;nl. *• digni : eaed. pr. Arg, *• dices : Edd. coll. o. ditper-
sionem : Ed. Arg. *3 Ps. 29, v. 10. *»add. : Propheiam : Edd. Bas. Lngdd. II, III. — legitur locus alleg.
aputl Michaeamc. 7, v. 1, seqq. " desid. in Edd. Arg. Nor. Ven. 1. "6 sint: Edd. coll. o. pr. Lugd. II.
ll'primogeniti: Ed. Bas. — et primogenita: Kdd. rell. *8add. : omnibus : Edd. coll. o. "9Ltic. c. 19, v. 41.
€* stctii el flevil : Edd. coll. o. pr. Bas. " flcvit : Edd. coll. o.
1047 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA XVI. QU^EST. VII. 1048
ecclesiam, ocdificalam quidem, ul esset domus ora- A sibi vendicare praesumseril, ab ecclcsiae liminibus
tionis, faclam aulem propier turpia lucra, 'etluxus arceatur.
qiiorundam (quod utinam non essel) principum po- Item Gregorius VII, in generali Synodo prmsidens
puli*, speluncam lalronum. El infra : § 3. El arbi- dixit, cap. 1 et 2 " :
iror convenire verbum 6* de vemliioribus columba- C. XII. De manu laici episcopatus vel abbalia
rum eis, qui tradunt ecclesias avaris, et lyrannicis suscipi non debet.
**, el indisciplinalis, el irreligiosis episcopis aut Si quis deinceps episcopalum vcl abbaliam ile
6*
presbyteris. Propter quod et calhedras lanlum- manu alictijus laicac persouac susreperil7C, iiullale-
mo*doappellavit Evangelista eversas esse ab Jesu. iius inter episcopos vel ahbates habeatur, nec ulla
Et utinam aiulirent hacc cuni dicenlis admonilione ei ul episcopo seu abbati audienlia conoedatur. In-
scriplurae qui glorianlur de cathedris Moysi, in qui- super ei el graliam B. Pelri, et inlroitum ecclesioe
bus sedent, ot vendunl omnes 6" ecclesias columba- iiiterdicimtis, quousque lociiiu, qiicm sub criniine k
1'iim, et tradunl eas talibus proeposilis, ad quos recte lain ambilionisquam inobedientise (quod est scelus
dicattir 66 a Domino per Uicremiam prophetam 6' : idolulatriae) cepit, resipiscendo non dcseril". Simi-
Principes populi mei me non cognoverunl. Filii liter eliam dc inferioribus ecclesiasticis dignitalibiis
enim sunt insipientes, et non inlelligentes : sa- * constiluimus. Item c. 2 : 1. Si
§ quis imperalorum,
pientes sunl ad male faciendum 68, bene autem facere regum, ducum, marchioniim, comitum, vel quilibet
netciunt. sxcularium polestatum atit personarum invesiiiuram
Gratian. Qunm ergo ecclesimet oblationes earum cpiscopatuum '" vel alicujus ecclesiaslicae dignitatis
tion consistanl, nisi in poteslale episccporum, palet dare
proesumseril, ejusdem senleniiae vinculo se esse
profecto, quod non sunt ab alio recipiendm, quam de sciat obslricttim ' 9.
manu eorum. C. XIII. Excommiinicationi sitbjttcetii,nec investilurm
Unde in Aurelianensi Concilio 1, c. 19, statulum suinat fructum , qui de manu laici ecclesiam
est :69
susceperit.
C. X. Omnes basilicw ad eum perlinenl episeopum, ldem ibidem, cap. 3 so.
in cujus lerrilorio posilm sunt.
Quoniam inveslituras ecclesiarum conlra staluta
Omnes basilicac, quoe per diversa loca constructae sanctorum Patrum a laicis
siinl * vel quolidie construunlur, placuit secundiim "personis* in multis par-
* ' tibus cognovimus fieri, et ex eo plurimas perturba-
priortiiu canonum regulam , ul* in ejus episcopi liones in ecclesia, imo 81 ruinam sancloe religionis
potestate consistanl ", in cujus lerritorio positoe oriri, ex quibusChristiana "' religio conculcaliir 8S,
sunt. (
C. XI. Arcliidiaconns, archipresbyter, prwpositus, decernimus, ut nulliis clericorum investituram epi-
vel decanus, nec officia, nec beneficia ecclesiasUca scopatus, vel abbaliae, vel ecclesise de maiiu im-
sine consensu episcopi tribuut. peialoris, vel rcgis, vel alicujus laicaepersonac, viri
Jtem Calixtus Papa 71. vel feminse, suscipiat. Quod si prasuniseril, reco-
Niillusomiiino archidiacoiius, aul arcliipresbyter, gnoscat invcsliliiram illam apostolica ancloritaie
sive praepositus, vel tlecanus aiiiiuariim curam vel irriiam esse, ct se usque ad eondignam 8* saiisfa-
praibendas ecclesia? sine judicio vel consensu epi- ctioiiem excomiminicalioni subjjcere.
sxopi alicui tribual; imo, sicut sanclis " canonibusi C. XIV, De eodem.
conslilutum '3 est, animarum cura et pecuniarum Idem ex Canone Aposlolornni 51 l 8".
ccclesiasticarum dispensatio in episcopi judicio el Si qnis episcopus soeciilaribus polestatibus usus
polesiaie permaneal'*. Si quis vero conlra boc fa- ccclesiam per ipsos obtineat, deponalur el scgre-
cere, aul poteslaleni, qtioc ad episcopum perlinel, , getur 86, omnesque, qui illi coinmunicant.
"
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. XII. k Snb criniine : Aniea legebatur : sub cri- D Gregorio VII, exl Reg. c. 15.
mine tam inobcdienliw quam ambilionis, exqua sce- C. XIV.l De hoc canone notatum est sup. Dist.63,
lus idololatrim cwpit'. Eiiieiidatuni est ex concilio c. Omnis electio, in vcrs. Scgregelur
ipso et Anselmo. Et [est locutio valde familiaris

Qu-BST. VII. C W- f» add.: Dei: esed. pr. Bas.# 6Sadd. : ct tenacibus: Ed. Bas. 6*qum: Edd. Arg.Ven. ll.
•" tlesid. in Edd. coll. o. pr. Bas. 66tticitur : Edd. coll. o. 6' Hier. o. i, v. 22. **.ut faciant mata : Edd.
coll. o. pr. Bas. = C. X. 69 hab. A. 511. — Reg. 1. 1, c. "15. Burch. 1. 3, c. 8. Ivo Decr. p. 3, "
c. 10.
70 consiant : Ed. Bas. — constsiwiif : Edd. rell. = C. XI. c. 7, conc. Lat. 1, hab. A. 1123. a san-
clis : Edd. cull. o. pr. Bas. '3 instituium : Ed. Bas. '* permaneanl : Edd. Lugdd. 11,111. maneant — :
's
Edd. rell. pr. Bas. = C. XII. '» hab. A. lt)80. — Ans. 1. 6, c. 75, (70, 71.)Deusded. p. 1. accepe-
rit : Ed. Bas. * in Edd. iroll. o. — quem lenere : Ed. Bas. " deseruerit : Edd. Bas. Ven. II. Lngdd. Par.
'• episcopaluum tpirituulium : Ed. Bas., — episcopatus : Edd. rell. 7» arfsfricfMm: Ed. Bas. = C. XIII.
80Polyc. 1. 2, t. i. — apiul A".s., ex c jus 1. 6, c. 75, laudant Corr., nou est repertiim. 8l imo — rel.:
non sniil in ipso conc. 8a ChrUtianm censvrm : Edd. coll. o. as conturbatur : oaed. — ifieesfifarii»re.Til.
"* dignum : eajd. = C. XIV. 8« Burch. 1. 3, c. 109. ivo Dcer. p. 5, c. 85, p. 5, c. 119. Deusdcd. p. 1.
*6 segregentur omncs : Ed. Bas,—lvo p. 5.
 «04» DECRETIPARS SECUNDA. CAUSA XVI. QUJEST. VII. 1050
C. XV, De eodem. A ei manum imposiierit, gradussui periculo subjaccat,
llem' ex Cliroiiieo Anastasii Bihliothecarii m. et commuiiione priveinr.
Sane Thessaloiiicensi 8'episcopo*commiiiiicaiite* C. XVIII. De eodem.
ob melum imperatoris Anaslasii Timoiheo Con- Idcm ,0°.
stanlinopolitano episcopo 8B, qnem *9 concilium Niillus laicorum ecclesias vel ecclesiartim lion.1
Chalcedonense analhematizaveral, qtiadraginta 90 occtipet vel tlisponat. Qui vero secus egcrii, juxla
episcopi Hlyrici et Groeciaeconvenienies in unum, B. Alcxniidri t capilulum ab ecclesiie limiiiibus ar-
per professionem in scriptis factam, uV- a proprio ceulur.
*
nietropolilano, discesserunt ab eo*, et Romam C. XIX. De eodem.
uiilteiiies Romano •* commmiicare in scriplis |iro- Idom "•'.
fessi suiit. Et paulo posl : § 1. Qinim Dioscorusn Sictil D.cnini vesiimeuliim scissiitu iion est, scn
(jiinior) maniis impositioneiii accepissei, reeesserunt tle oo sortiti siinl, ita noc ecctesia scindi dehcl,qiiia
iiitiltiiudines popiiloriim 93, dicenles, quia 9* nisi in unitate lota consisiii. In potesialcm ergo proprii
secuiidum quod sancloriim conlinenl Apostolorum r-piscopi ccclesioe reducaiilur, el ah ipso (sieut sa-
canones fial, 11011 reoipieliir episcopus. Principcs 9* cris ,0* canoiitbus caiitum est) ordineniur. Alioqiiiu
Citim iulhiouizavcranl eum. et ecclesiae ipsae, et clerici cariiiulem divinis ilcsii-
C. XVI. E,xcommunicetiirqui per laicos ecclesias luaiilur officiis.
obtinet. C. XX. Nuilus clericus per luicos ecclesiam
Ilem Pas<halis Papa II ° *6. oblineat.
Si quis cleiicns, abbas vcl moiiachiis 97per laicos llem AlexanderPapa II r <»».
eccle.-ias obtinuerit, secuiidum sanctorum Apostolo- Por laicos niillo inodo t|iiilibel clericus vel presby.
rum Canoneset Aiitiocheni P concilii capilulum ex- icr oblineat ecclcsiam nee gralis, nec pretio. § 1.
cominiinicalioni subjaceal. Nullus habilum monachi ,0* suscipiat, spem aut
C. XVII. Qui per laicos ecclesias obtinet, etqtti manus promissionem habens, tit abbas liat. § 2. Niillus
imponit, communione privetur. presbytcr duas liabeal ,05 ecclesias.
Idem °8. C. XXI. Singuli episcopi suos habeanl wconotnos.
Consiiiutiones sanctorum canonum seqiientes sta- ltem ex Concilio Chalcedonensi, c. 26 t0*.
ttiimus, ut quicunque clericorum ab hac hora * in Quoniam in quibustlam ccclesiis, ul riimore ,0'
antea* invesiituram ecclesiae vel ecclesiasticae di- " comperimus, praeler «sconomos episcopi facultalcs
gnitatis de manu laica 99acceperil, et ipse, et qui ccclesiaslicas Iraclant, phvcuil omnem ecclcsiam

NOTATIONES CORRECTORUM.
G. XV. m Caput boc aeeeplum est ex Cbronico lales eceiesiasticas. Verum, cap. 23, pnccipilur, ut
Anaslasii Bihliothecarii, in iis, quec de Anastasio in episcopo eligemlo servelnr jus ecclesiasticiiiu,
imperaiore narrat, miiliaque ex ipso originali stint iiempe. nt non eligatur episcopu», nisi Ciim synodo
eir.endala. el judicio episcoporum ; quibiis verbis laici videiilur
n Qunm Dioscorus : Haec est altera eleclio a excludi. In synodo auieni NicoenaII, c. 3, repeiitur
jiriore, et ipsa faota non canouice, el poteslaie laica; ni ooiifirniatur canon Apostolorum.
iiani prior est Tiiuoihei ad sedein Coiisiaiitinopoli- C. XVIII. ll Atexandri : )n epislolis Alexandri Pa-
lanain, haec vero posierior' Dioscori jiniioris ad pae I, nihil legilur, quod ad haiic rem pciiitieai.
Alexandriuam. Uiraque vero a Bibliothecariocupiose \eriini in epislola Alexandri II, in qua syiiodum a
exponitur. ° se liabiiam rcpetit (qn;e epistola ex vetusto codice
C. XVI. Capitis hujtiset sequentis sensus est in descripta Romam cx Hispania missa esl), h;rc inter
fragmenio manuscripio concilii apudGuardaslallum, alia habentur : Decimmet priinitim, seu vivorum et
a Pasciiali babiii A. D. 1116, quod in bibliolheca morluorum obtaliones ecclesiis Dei fideliter reddan-
Vaiicana servatur. Nauclerus etiam Geu. 56, narrat, lur a laicis, et ut in dispositione episcoporum sinl,
Paschalem apud T«casconcilinm habuisse, ubi in- quas qni relinuerint, a stinctm ecclesiw coiniiiunione
ler multa seiiienliam de libera pasiorum eleclione, separentur, quod fere esl iilem cum c. Vrwcipimus.
etde cocrcendalaicorum in ecclesiaslicas diguilaies sup. ead. q. 2, ex Nxolao II.
prsesiimiiouejuxta praedecessorum suorum decreta C. XX. r llabeiur in eadein epistola Alexandri II,
promulgaril. paulo superius in c. Nultus luicorum citaln. Naiu
P Aniiocheni:In concilio Anliocheno nihil expresse slatim posl vers. Separentur, sequilur : el ut pec
stamitur contra eos, qui per laicos oblinent digni- ;D laicos, elc.

QC^ST. VII. C. XV. »' Thessalonicensesephcopi: Edd.coll. o. 8Siuld.;eonsenseranf: e;cd. 89quod : Ed.
Bas. 90 add. : vero : Edil. coll. o. 91 et : eoed. pr. Arg. Nor. Ven. 1, 11. 9*adtl. : episcopo:Edd. coll. o.
*' nistieortim :
orig. —8"add. : a rege : Edd. coll. o. 9*quia sec. — fiat, 96
non est facius episcopus, el ideo
non recipietur : eoed. princeps iitihronizavit : Ed. Bas. = C. XVI. Hoe capul pariter ac tria seqiien-
liaadcono. irecense hali. A. peninere, chronicoruin aiictorilate nisi siispicanliirBaliizius ct Berarilus.
97 add. : vel canonicus : Edd.1107,
Bas. Lugdd. II, III. = C. XVII. B8cf. ad c. 10. 99 luici : Edd. coll. o. =C.
XVIII. 100cf ade. 16,—Polyc.l.2,1.4. =C.XIX. ""cf.adc.10. ,0*i»sccr.:Edd.coll. o.=C.XX. :0»c.
6, 7,11, conc. Hom. hab. A. 1065. ,0* monachttiem : "" oblineal: ib. = C. XXI. ,0Bhob. A. 451.
— Ans. I. 6, c. 143 (140), ex iranshiione prisca. —orig. smiia D. 8'), c. 4, ex Isidoro. 10' ex rnm. : Ead..
Bas. Lugdd. II, III.
*051 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA XVI. QUJEST. Vll. 1052
habontem episcopum habere oeonomiim de clero {I rum rerum non solum Clirislo '*6 de rebus paupe-
proprio, qni dispensel res ecclesiasticas ,08 sccun- rum judicabitnr rcus, sed eliam concilio manebit
duin sententiam proprii episcopi, ita, ul ecclesise obnoxius.
dispensalin praler leslimonium s non sit, el ex hoc C. XXIII. Non habeat luiciis aliqnid statuendi in
109disperganlur ecclesiaslicae facullales, et saccr- ecclesia (acullalem.
dotio maledictionis * derogatio procurctur. Quod ltem in Synodo Romana III. Symmachi Papa?,
si hoc minimc feceril, divinis consliiuiionilius stih- c 5 "'.
Non 1!S p.acuit, laicum staluendi in ecclesia*
jacebil.
praeter Papam Romanum * habere aliquam potesla-
C. XXII. Laici non sunl conslituendi wconomi, sed
"• ex proprio clero eligendi. tem, cui "9 obsequendi manet necessitas, non aucto-
ltem ex Concilio Hispalensi II, cni inlerfuit riias imperandi.
Isidorus, c. 9 lu. llemibidem Eulalius, Ephc. Syracusanw ecclesiw,
In "* nona 11Saclione ilidiciinus, quosdam ex dixit "°:
noslro collegio conlra niores ecclesiasiieos laicos C. XXIV. Ecclesiasticas facullales laici disponere
non possunt.
habere in rebus divinis coiislitntos oeconomos. Laicis quamvis religiosis nulla de ecclesiaslicis
Proimlo, pariier iracianles eligimus 114,uiuiiiisquis- faciilialibus u aliquid disponendi legitur attribula
qne nostriiin secundiim Chalccdonensiiim Palruni facullas.
decreta lls ex proprio clero oeconomum sibi eonsli- C. XXV. Laicus
sacrilegns habeturqui dispositionem
tual. Indecorum est enini laioum vicarium essc epi- vel dominalionemrerum ecclesiaslicarum usurpal.
scopi, et "6 saeculares inecclesia judicare. In tino Item Calixtus Papa H T "'.
enim "' eodemqiie olficio non debel "8 dispar esse Si quis priricipum vel aliorum laicorum disposi-
»•• professio. Quod etiam in Jege divina prohibclur, tionerii seu dominalionem ,3Srerum sive possessio-
diceute "° Moyse : Non arabh in bove simul et num ecclesiasticarum sibi vendicaverii, ut sacrilegus
asino, id est : homines diversae professionis in offi- judicetur.
cio uno ""• non sociabis. Unde *et* "* oporlet nos C. XXVI. In ecclesia, quam quis mdificat, nihil sibi
et divinis libris, eisanctorum Pairum obedire prae- prw cmteris v-tndicet.
* ltem Gelasius Papa Senecioni Episcopo 1!S.
reptis, constiluenles, ut hi*, qui in administratio-
nibus ' ecclcsiae' pontificibus sociantur, discrepare III. Pars. Piae mentis ampleeienda devotio est,.
""* non dcbeant nec professione, nec habitu. Nam qua seJulius nobis in re Juliana 13* sui juris fun-
cohairere et conjungi non possunl quibus et studia,. dasse perhibetur 1SSecclesiam, quam in honorem-
etvola diversa suni. § 1. Si quis aiitem episcopus C «38g_ Yiii confessoris ejns nomine cupil consecrari.
,3' igilur, fraler carissime, si ad tuam dicece-
postliac "* ecclesiasticam rem aut per "* laicalem Hanc
procuralionem administrandam elegerit, atit sine sim pertinere non ambigis, ex uiore convenit dedi-
testimonio ceconomi* gubernamlam crediderit, vere eari, collata primilus donatione solemnj, quam mi-
ulcunlemlor canonum et fraudator ecclesiastica- nistris ecclesiae destinasse *se* proefati mttneris
NOTA1IONESCORRECTOUUM.
C. XXI. a Tesliinohium: ln vulgalis soqiiebalur : dist. 96. Bene quidem.), epislola Slepliani 1, el i!e-
est aiirlorilale nianu- creio Paschalis H, manuscripto, quibus locis hoc
episcopi *, qiue vox in liiclaversione
scriploriini et oiigiualis ex Dionysii, quae idem repelilur.
coiiciiri.al CIIIIIpri.-ca et griecis verbis. Alia etiam C. XXV. v lnler decreta Calixti, ex tpio ciiaiur,
lioiiniilla Minlt.'iiii'iii!ata. T. noii est invenlum. Habetur iu detietis Pasclialis 11,
1 Mtdediclioiiis: Grxoe osl : xai loitiopiaiiTJ tspw- niaiiuscripiis cap. 5, sed nou esl mulaium numeii.
o-i-i-nnpoo-zpirifteoOui, quod in piisca veisioue esl : ef Calixti, qu.ia Ponlilices isli, qni iisdem fere siioriim
tempo-
sucerttuititi ittyiiitnii obtreclalio generetur. ribus fueruiil, frequenler eadem decrcla
C. XXIV. " Euculiitiibus : Anlea legebalur : di- aiiiecessorum repetebant.
gnilatibus ". Emciulutiiiii esl ex originali, (ut supra

VII. C. XXI. 10S ecclesim : Edd. coll.o. * ila in Edd. coll. o. pr. Bas. ,09 add.: non: Edd. Bas.
Qu.£ST. ttv sed— el. : ilesid.in Edd.colt.o. pr.Arg. Lugdd.ll, III. U1hali.
Lugdd.ll.III— ne.-Edd. iell.=C.XXII.
A. 619. — Burch. 1. 1, c. 89. lvo Dccr. p. 5, c. 195. "' desid. in Edd. Arg. Bas. et ap. Bnrch. et lv. "»
"" edicla : Ed.
nova : Burch. Ivo. — Edd. Arg Bas. Nor. u* elegimus"': Ivo. — Edd. coll. o. pr. Arg. "" decel :
Bas. 116efuiros ecclesiaslicos jndicure : Edd. coll. o. desid. in Ed. Bas. el ap. Uurch.
Coll. Hisp. "» desid. ib. la0 Deut. c. 22, v. 10. m add. : simul :liiEdd.. ct.ll. o-. "* desid. in Coll.
Hisp. "s nec professione discrepenl, nec habitu : Edd. coll. o. post hwc : Colt. Hisp. —-Rurch. —
Edd. coll.o. — itesid. ap. lv. "» desid. iu Kdd. Arg. Bas. — ad '"Inic. proc. : Ivo Burc.h. —laicah dis-
positione : Coll. Hisp.
" a Christo : Edd. toll. o = C. XXIII. hab. A. 502. — Coll. lr. p. p. 1,
"9
t. 48, c 15. Ans. 1. 5, c. 9 /11). — cf. I). 90, c. 1. "8 MOH licuii laicos, elc. : orig. quos : orig. =
ita
C. XXIV. "»of. D. <J6,c. ,31 1. — Coll.tr. p. ib. c. 14. Ans. ib. Polyc. 1.6, t. 1. Deusded. p. 4.
,3S donalionem: orig. — Edd. Arg. Bas.
Edd. coll.o. =C, XXV. 133 c. 8, conc. Lal. I.hali.—A. 1125.
Von. 1. Nor. = C. XXVI. Ep. incerli tomporis.. Aus. I. 5, c. 9. Deusd. p. 1, c.94, ulerque adjecla.
snbsi-r. : Dttt. MU. ,3SKul. Anq. 13*Juviaim : B.dlcr. cx ooll. DenstletL vOpp. Leonis M.u* I 3, p.CCCIV.)
— V.vi.nu : Ans. perhibeal : Edd Arg. Nor. Veu. I, II. — perhibel : Edd. rsll. Iwuore : EdA-.
coll. o. pr. Lug<:d. II, 111. ''" add. : rctn : Ed.. Bas.
1053 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA XVI. QUJEST. VII. 1051
lestatnr olilator, soiturus sine dubio proeter proces- A aliis auferre valent. § 1. Hic aulem duiinguendum
sionis aditttm, qui omni Christiano debeiur, nihil est, quidjuris fundcloret eccletiarum in eis habeant,
ibitlem se proprii juris habiiiirum. vel quid nonl Habenl jus providendi, et consulendi,
C. XXVII. Deeodem. el sacerdoleminveniendi;sed non habent jus vendenai,
Idem ,ss. vel donandi, vel ulendi tanquam propriis.
Frigenlius ,3" vero petitoria nobis insinuatione Unde in Canonibus inrenitur Concilio Toletano IX.
siiggessit, in re sua, quod **• Sexlilianum vocalur, c. 1 "*.
basilicaui se saiiciornm Michaelis archangeli, et C. XXXI. Heredes ejus, qui ecclesiam ronslruxit, el
Mariiui confessoris pro sua defensione fnndasse. Et ipsi pro ea soticiludinemyerere debent.
ideo, frater carissime, si ad tiiam pcrtinet paro- Filiis, vei nepolibus, ac honeslioribtis propinquis
ehiam, benedictionem supra memoratoehasilicoeso- ejus, qui conslruxit vel ditavil ecclesiam, licilum sit
'
lenni veneratione UI depende. Nihil tameii sibi fun- hanc bonae intenlionis* habere solertiam, ul, si
dalor ex hac basilica noveril vendicaiidum, nisi pro- sacerdolem *seu ministrum* atiqtiid ex collalis re-
cessionis atlitum, qui Christianis omnibus in com- bus praeviderint defraudare, aut *commonitionis*
mune,M debetur. honestoe U9 conventione compescanl, aut episcopo
C XXVIII. De eodem. B vcl judici corrigenda denuncicnt. Quod si talia epi-
Item CleuiHiisepist. II, ad Jacobum U3. scopus agere leiuei, metropolilano ejus hoec insi-
Ecclesias per congrua el utilia facile loca, quas nuare "' procurenl. Si aulem metropolilanus lalia
divinis precibus sacrare oportet, * et in singulis TT geral, regis haec ,SI auribus inliinare non diflerani.
sacerdoles divinis oralionibusDeo dicaios poni, quos § 1. Ipsis tamen heredibus in eisdem rebus non li-
ab omnibus venerari oportet*, et non ea quoquam ceat quasi juris proprii poteslatem prieferre, iion
*"*fraudeni ingerere, nec ls3 violen-
gravari. rapinam, non
C. XXIX. Laici pretbyterot de ecclesiis non ejiciant. tiam quamcunqiie pra:sumere, sed hocsolum in sa-
liem Leo IV. Carolo Regi "•*». lutarem solicitiidiiieni adhibere, quod aut nullam **»
Contra sanctorum Patrum censuras videtur exsi- noxam operatio nocens attingal, aut mtiltam "* vel
"• assiimal.
*tere, si saecularis vel laicus presbyteros ab eccle- aliquam partem saluiaris mercedis
siis, iu quibus lempore ordinationis eorum nomi- § 2. Si quis vero deincops haec monila leine.rare
nali - vc) iiilroducli fuerinl, videtur 1WIexpellere. proesuniserit "', et male rapla cum coiifusione
Si »*•vero fiindatores ecclesiarum ad inopiam ver- reslituet, et excommunicationis annuacscntenliam
gere coeperint, ab eisdem ecclesiis lemporalis vitoe sustinebit.
suflragia percipianl. C C. XXXII. Fundatores ecclesiarum ordinandos in eis
Unde in Concilio Tolelano IV, c. 37, legitur u': episcopoofferanl.
C. XXX. Fundalores ecclesiarum, si inopes cmperint Item ex ConcilioToletano IX, c. 2 " 8.
esse, ab iisdem atimenta accipiant. Decernimus, ul quamdiu fundalores ecclesiarum
Quiciiiiqiiefidelium devotione propria de faculla- in hac vila stiperstites exstiterint '"9, pro eisdem
libus suis ecclesioealiquid conlulerinl, si forte ipsi Jocis curampermiltantur 16°habere soJicitam,atque
aut lilii eqrum redacti fuerint ad inopiam, ab ea- rectores idoneos in eisdem basilicis iidem ipsi offe-
ilem ecclesia suffragium vilae pro leniporis usu ranl episcopis 161ordinandos T. * Quotlsi lales for-
percipianl. sitan non invenianlur ab eis, tunc quos episcopus
Graiian. Si erge ecclesiasticas facultates dispen- loci probaverit Dcoplacitos sacris ctiiiibus instiluat
snndi poteslalemuon hubent laici, multo minus ec- CIIIIIeortim connivcntia servituros. * Quod si spre-
ctesias ipsas quibusiibelad regendum commillerevel lis - ejusdem 16»fundaloribtis reclores ibidem proe-
NOTATIONESCORRECTORUM.
C, XXVIII. TT Et in singulis: Addila simt hoec D nica adscriptio et instilmio ad illain ecclesiam, et
usque advcrs. Quos. ex originali. non simplex iiomiiiaiio, proul aticlor glossae ac-
C. XXIX. * Nominali: In vetuslis exemplarihus, cepil.
et apud Ivonem legilur : denominati ', ui signifieet C. XXXII. y Ordinandos : Quaeseqmiiiliir usque
recitationem nominis ejus, qui promovebatur, et ad vers. Quod si sprelis, addila siinl ex ipso con-
cccleshe, ad quain Qi-dinabaltir; de qua dicium esl cilio.
supra disl. 70, c. Neminem. Eral autem baeccauo- z Spretis : Sic etiam lcgilur in codice Luconsi

QILEST.VII.C.XXVII. ""Capulincerii lemporis.—Ans.1.3, c.ll. Polyc. 1.3,1.12. ,s» Trigctius: Ans.—

Fiigerius : Ed *»rg. »*•qumSextulianum : Ed.Bas. U1devotioneet veu.: Edd. coll.o. "'commi/ni:ea5il.=
C.XXVIII. ""CaputPseudoisidori,—cf.D. I,riecons.c.l3.=C.XXlX.
102. Deusdcd. p. 4. * iia in Ed. Bas. u" nifefur : Ivo. '*• Ilaio usque'"Cap.iucerluni.—IvoDccr.p.5,c.
ad (inem videnliir Gratiani verba
esse.qnnm non leganiur ap. Ivonem. = C. XXX. *' hab. A. 635. — Coll. Ir.
Flor. ap. Mahill. Vci. Anal. c. 34. = C. XXXI. U8 hab. A. 655. — Abbo Flor.p.ib. p. 2, t. 37, »»•
c 15. Abbo
c. 52. honesta :
Cull. Hisp. —jAbbo. lso tutiHuari : Edd. coll. o. pr. Bas. lsl Itoc : Edd. coll. o. pr. Lugdd.' "• et :
Kdtl. coll. o. ,ss non : oaed.— Ahlio. '»» in nuil. : Cr.it. Hisp. — Abbo. " invitam : Ed. Bas. —
mitlelam : Edd. reli. pr. Lugdd. II, III — in multam : Coll. Hisp. — Abbo. "6 merces : ib.— Abbo. »»•
i«/ueri'l : ib. — Ed. Bas. = CXXXII. '»« liab. A. 655. — Abbo Flor. c. 52. "9 fueriul : Edd. coll. 0.
**,liubeaiu : eied. »»<episcopo : eud, 162iisdem : ea-d. — Cull. Hisp.
1033 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSAXVI. QU.-EST.VII. 1056
Mimscril cpiscopus ordinarc, et orriinnlionem snam ti. ct ecclesiam clatidi, donec communi consensn ct
irritam noveril 163'csse",et ad vcreciindiam suam consilio episcopi statuanl ibi presbyleruin, et unde
••* alios in coruin loco (quod ' iidein " ipsi fundatores vivat.
rondignos ologorint) ordinari. IV. Pars. Gratian. Ut ergo ex his auctoritatibus
C. XXXIII. A dtiminio conslrvcloris monaslerium f colligitur, de manu iaicorum ecclesiw recipienitwnon
iiou esl auferendum. sunt, nisi cum consensu episcoporum,juxla itlud Con-
Item cx Romana Synodo Eugcnii H, et Leonis IV, cilii Mogunlini I. sub Carolo, c. 29. "' :
c. 21 ,cs. C. XXXVII. Non liceal laicis presbyleros de ecclesia
Monastcrium vel oralorium canonice constritctiim ejicere.
a tlominio consirucioris eo ,66 invito "' non aufe- Laioi presbyteros de ecclesiis non ejiciant, neque
raiur, liccalque illi prosbytero, cui voluerit, pro in eis "8 constiliiaiit sine conscnsu cpiseoporum "•
sacro officio illius dioccesis cum consensu episcopi, siioi-um.
ne inalus exsisiat 1C 8, commendare. C. XXXVIII. Abtque episcoporum consentu laici
XXXIV. De eodem. presbyteros de ecclesiis non ejiciant.
Item ex Concilio Cabilonensi II. c. 42.1M
Item Grogorius Papn lib. VII. Indict. 1. Secundino
Episcopo Taurominilaiio » •••. .. Iiiventiim esl, quod nmlli 181arbilrii sui lemeri-
Raliouis orrio nou patilur, ut monaslerium conlra lale 18', et (quod est gravius) ducii cupiditate, pres-
voliintalcm fiiiidaioriim ab eorum tlisposilione 17° byteris quibuslibel absque consensu episcoporum l"
ad arliilrium siiiim quis debeal vendicare. ecclesias dant vel aiifcruiii. Unde oportel, tit cano-
Gralian. Provideulia tamen eladmonitione episcopi nica regula scrvaia nulliis absque consensu episcopi
a [undatoribus ecctesimItonorari debenl. sui cuilibet presbylero ecclesiam det; quam si juste
Unde Gregorius b "' : adcpltis fuerit, hanc non nisi gravi culpa "sua ** et
C. XXXV. Episcoporum providentia a fundaloribut coram episcopo canonica severitate amitlat.
ecciesiw honorenlur. Gralian. Sicuf ergo auclorilate llieronymi -J-deci-
'
Consideraiidnm esl de ecclesiis, quae inler cohe- mas male possessas a laicis episcopo consentienle
redes riivisoesiinl*, qualenus, si sccundum providen- licet monachis de manu laicornm recipere, et eas per-
liam et adiuoiiilionem episoopi ipsi coberedes eas pelua sltibilitale tenere, sic et ecclesias a taicis male
voluerinl lenere, el honorare c faciant. Sin aulem delentas cum consensu episcoporum licel monachis ad
hoc conlradixerint, iu episcopi poiestale maiieat ordinandum accipere, et eis in perpetuum providere.
iilrum eas consistere permitlat, aut reliquias inde Unde Urbanus Papa II. 1S":
auferre "' velil. C C. XXXIX. Sine volunlale ephcoporum decimas vel
C. XXXVI. Reliquiwauferantur ecclesiis " 3, si plures eccletias a laicis moimchi non suscipianl.
heredes de eis coiilenderinl. Dccimas et ecclosias a laicis ,86 monachi non
Item exConcilio Triburiensi, c. 52 "*. suscipianl absque consensu et vohintale episcopo-
Si ptures beredes contenrierint "* de l7° communi riini. Quoil si aliler praesuirilum fueril,.canonic;u
ecclesia, aufcrri jtibeal episcopus rcliquias sacras, ullioni subjaccaut.
NOTATIONESCOURIXTORUM.
regio; sed in ooncilioriim edilionibus. et riiiubus C. XXXV. - In Capiiularibus, et legibus Longo-
codicibus Valicanis : Qttod si snpersiitibus. barriicis, el apud Biircharrium et Ivoncm, qui et ipsi
»
C. XXXIV. Apud Anselmiim et in Polycarpo cilant ex decreiis Gregorii Papae, sic habelur : Ue
hoc enileiu morio hahclur. In ipsa autem cpislola ecclesiis , qnw inler coheredes divism sunt, conside- '#
pemlel oraiio ex siipcrinribus, el sic legitur : Quia p. randiim esi, quatenus, elc. quop,quoniam senteiiliam
rttlionis ordb non palitur, ul moiwsterium ipsum, el claiiorem redriunl, visa sunl addenria, alio tamen
inaxime conlra voluntalent fuiidtitorum, ab eoritm oriline, ne vulgalum oapiluli inilium mutareiur.
disposilioiiettd arbilrivm sunm prwserlim laicii per- Anlea lcgehalnr : Considerandum est, quatenus, elc.
xona subtlucal, uut itHquod sibi in id jus debeal ven- - Honorare : ln vulgalis Longobardicis esl: hono-
dicare. El qiiiim inqiiil : nb eorum dispotiiione, si- res fuciant.
gnilical nioiiachos, de quibus siipia tlixerat.

QLVEST. VII. C. XXXll. '"» fecerit : Ed. Bas. "* siti : Erid. coll. o. — Coll. Hisp. = C. XXXIII.
"* hab. A. 820, cl 854. — Alibo Flor. '. I. o. 57. i nratorinm : Krid. Arg. B s. — or. vel. mo-
,r'8 sif : Abbo.=C. XXXIV. ,C9 Kp.
nast. : Etld. Ltsgdtl. II, III. ,r'6 ilesiri. ap. Abboneni. ,0'iiii'i/e: orig. ,70
51, (scr. A. 598), 1. 8. Ed. Manr. Ans. I. 5, o. f. Polyc. I. 3, I. 12. adri. : vel dispeinatiom; : Eri. Bas.
,7' lino ex Cap. Ueg. Fr. 1. 5, c. 99. — Ltg. Langoli. I. 3, t. 1, c. 44. Reg. 1. 1. 242. Burch.
1.3, c. 41. Ans. I. 5, p.79. Ivo Decr. p. "3 3, c. 45. = C. XXXV. "* aufjerr : Ed. BKS.— offerri: Ed. Lujjri.
i. _ auferai : orig. = C. XXXVI. de ecclesiis : E I. Bas. — ecclesim: Ed. Arg. — eccletiarttm:
Edd. rell. "*c. 52, conc. Trih. fliab. A."6895), in compendiuin redacitis.—«eg. ib. Burch. I. 5, c. 40. lvti
Deor. ih. "" rontendunt : Ed. 'Bas. uf de : Ed. Arg. = C. XXXVII. "' hab. A. 815. — Reg. I. 1,
o 241, (ex Cap. Reg. Fr. 1. 5, c. 87.) Burcb. I. 5, c. 1(1. Ivo Decr. p. 5, c. 87. "• m ets : desid. in
Cap. et Coll. ci!t. "» episcopisui : Ed. Bas. = C. XXXVIII. lso hab. A. 815. 181 — Burch. 1. 3, c. 112.
Ivo Pan. I. 2, c. 46. Decr. p 5, o. 88. ,83 — ex Chalcedonensi allegat Ed. Arg. arid. : laici : Edd.
— ,8*
Bas. Liigdri. 18»adtl.: ducii : Ed. Bas. add. : suonim : Edd. coll. o.
,8S
Ivo. desid. ap. Iv. el
Bnro.li. |C. 1G, q. 1, c. ult. = (*. XXXIX. Ueferemluni foriassis lioc caput esl ad c. 5,el 6,conc,
Melphitani. hah.Y J089. "6 arid. : ponsastts : Edd. Bas..Liigd(!. II, III.
i<)57 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSAXVII. QU^EST. I. 1053
C. XL. Nnlli liceat in jus suum monnsteriumconver- A ut episcopi sive abbates, qui, non in iriieiiim '*'
vertere; alii tainen ad ordinandum tradere illud animaium , sed in avaritiam et lurpe lucrum in-
valel.
Item ex decreto Silvcstri Papae <-,87. hiantes, quostibet homines circumveniendo loton-
el res eorum tali persiiasione surripiieruiit,
Nemini regum aul cuiquam homimim ,8Sin pro- derunt,
ls» liceal monasterinm tradere ,9°, nisi atl poenitentite canonicoe utpote lurpis lucri sectalores
priuni jus Ili vero, qni illecli comam lioposueruni,
aliud nionasterium, vel coinmuiare, nisi cum alio snbjaceant.
91 in eo, quod coeperunt ,,s, perseverare cogantur, res
monasterio, vel qiioctmque commercio' ventlere -.
vero coriim hcredibus rcddanlur.
Qtiod si faciiim fuerit, lion valebit, sed ipsum mo-
C. XLIII. Sine voluntaie fratrum aliquem de suis
nasterium in prisiiiitim reformetiir stalum.
propinquis abbas substituere non valet.
C. XLI. Episcopi el frairiim consilio monasterhtm ad Item ex Concilio Toletano •»9.
metioraiidumalibi supponere nullus prohibeatur.
Item ex decrelo Bonifacii19*. Congregalio debet sibi eligere abhatem posl ab-
V. Pars. Si quis vult mcnasterium suum ad me- balis sui morieni, vel eo vivenic, si ipse disccsserit
Iiorandum in alium locum ff ponere, fial cum con- vel peccaverit. Episcopus enim non debct abbatem
silio 19Sepiscopi et fratrum suorum, el dimittat violenter retincre in loco sno ' 00. Ipse auiem non
R aliquem ordinarc de suis propinquis vel
presbyterum 19Vin priori loco ad ministeria ec- polest sine
clesix1. amicis volunlale frairuiii.
C. XLII. Publicmpmnitenlimtubjiciantur qui circum-
veniettdoaliqnos londere prmsumunt.
Item ex Concilio Mogunlineiisi f 19".
VI. Pars. Consliluil sane »••sacer iste conventus,

CAUSA
GRATIANUS.
Quidam presbyter infirmilale gravatus se fieri velte
monachum dixit; ecclesiam el benefichtm in manu
advocati renunciavit. Postquam convaluil, mox se
futnrum monachum negavit, et ecclesiamet beneficium(J
reposcit. (Qn. I.) Hic primum qumritur, utrum reus
voti tenealur, an liceal ei a proposito sui cordh disce-
dere? (Qu. II.) Secundo, an ecclesia et beneficiumei
reddenda sint, qum prius-libera votuntate refulavit ?
(Qu. III.) Terlio, si conligisset eum se el sua mona-
tterio tradidiste, an licentia abbatit liceret ei ad pro-
pria redire? (Qu. IV.) Quarlo, sisine licentia abbatis
retro abierit, an sua sibi abbale reddenda sintl
XVII.
QUiESTIO I.
GRATIANUS.
I. Pars. Quod a volo discedere non liceat, ntullit au-
ctoriiatibus probalur. Ait enim Propheta : Yovele, el
redtlile Domino Deo vestro *.
C. I. Qum Deo voventurnecessario reddanlur.
Item Atigustinus * '.
Stint qtiaedam,quae etiam non voventcs debemus;
quoedani etiam, quoe nisi voverimus, non debemus.
setl poslquam ea Deo promitiimus, necessario red-
dere consiringimur.
C. II. Deeodem. Ilem Hieronymus*.
Voventibus virginiiatem * non solum nubcre, sed
eiium velle damnabile esl.

NOTATIONESCORRECTORUM.
C. XL. - \\\ Capiiularibtis sic habeinr : .Vemini recilalur cx Maguniino, et mullo pleninseodemqiie
regnm tnit cuiquum liominnm liceat ntonasleritim plane morio, quo niiiic logitur in Cabilon. 2. c. 7.
tradere, vel commutare, vel quocunque commercio CAUSA XVIII. QU.^.ST.1. C. 1. - Hujus oapituli ipsa
vendere. D oniiiino verha non sunt invenla apud B. Augusti-
e Vemlere: In locis indic.ilishoecseqininlur : Hoc nunt, sod fcre cadcm hahenitir apud Cassiodorum in
ctittm divina et apostolica alque canonica sub anathe- J"sal. 75, ad vers. Voveie,qnein cital glossa onlinari.»
matit pmna tanxit auclorilat. ad eum lociim.
C. XLII. f Caputhoca Burchardo eliam etlvone

QO.BST. VII C.XL. 187lmoexCap.Reg.Fr. I. 5, c.586.—Burch. 1.5. c. 25. Ivo Docr. p. 5, c. 27. Polyc.l. 5,
t. 12. 188ilcs'nl.ap.Iv. ,8Sdesid. in orig. elap. Bnrch. el Ivonem. "• atltl. : vel""convertere: Edd. coll.o. pr.
Arg. Nur. Ven. I. m commento:
— orig. — Burch.—commodo:lvo. = C. XLI. ex eodein (i. e. Silvestro)
citant Edd.Nor. Ven 1,11. ex Magttniinensi:Ed Arg., rcferentlum lamen cstadpoeniieiiiiale Theodoric. 6,
— Burcb. 1.5, c. 26. Ivo Decr. p. 3. c. 31. ff al'° 'oco —fiet: Ed.Bas. ts,concilio ; Edd. Ven. I. Lugil. I.
m add. : aliquem : Ed. Bas. = C. XLII. ,9Slmo ex conc. Cabilon. hwb. A. 815, c. 7. — Biiroh. 1. 8,
<:. 93. Ivo Decr. p. 7,c. 111. — cf. C. 20, q. 5, c. o. '*• desitl. in Ed. Bas. ,99 ,97 fruclu : Etld. coll. o.
'»• perceperunt : Ed. Bas. — ceperunt : Edd. rell. pr. Lugdd. II, III. =C. XLIII. Burch. 1. 8, c. 86, et
Ivo Derr. p. 7, c. lOi, citant ex conc. Moguntino. — Ed. Bas. : ex eodem, quod idem est. — Legitur ii»
pceniieiitiali Theodori c. 6. *00locum' suum : Ed. Bas.
CAUSAXVII. QMJST.I. Pars. I. Psal. 75, v. 12. = C. I. ' Imo Cassiodorus in Ps. cil. =£. H.
» cf. ad c. 4. D. 27. * dcsid. in Edd. Arg Nor. Ven. 1, II. — add. : Deo : Edri. rell.
1059 DECRETI PARS SECUNDA.CAUSA XVII. QUJEST. II. 1060
C. III. Dignus esl supplicio qui se ipsum Deo subtraltil A QILESTIO II.
a voto resiliens.
Item Gregorius in Regesto, lib. I. epist. 53. ad GUATIANUS.
Venanlium ». Unde Alexander Papa II. ait ' :
Ananias pecunias Dco voverat, quas post diabo- C. 1. Non cogitur aliquit in monasterio manere, nisi
lica ' victus persuasione subtraxit. Sed qua morte professionemfeceril in manu abbalis.
mulclaius est, scis. Si ergo ille moriis periculo Consaldus presbyter, quondam in inlirinitate fer-
digntts fnit, qui eos, quos dederat, nummos Dco vore passionis pressus, nimiachum se fieri proinisit,
abslulit, considera, quanlo periculo in divino judicio noii lamen monastcrio aul abbati se tradidit, nec
dignus cris, qui non nummos, sed lemelipsum Deo promissioncm scripsit, sed beneficium ecclesiaein
omnipotenli (cui le sub monachali' habilu devove- iiianu advocali refulavit. Al, postquam convaluit,
ras) snbslraxisti. mox se monachum negavit fieri. Quapropler, quia et
C. IV. Anfe Dei oculot cadunl qni bona, quw conci- B. Benedicti regula, et pra?cipuepatrisel proedeces-
piunl, agere recusanl. soris nostri S. Gregorii Papee canonica instilutio in-
Idem super Ezechielem, lib. 1. hoinil. 3 ". terdicil monachum anle unius auni probalionom
Qui bona agunl, si rneJiora ngcre dcliberant, et r, r efiici, judicamus el auclorilale aposlolica pra?cipi-
post deliberata noii faciunt, licet in bonis prioribtis mus, ul praefalus presbytcr beneficia - et allaria
porsevercnt 9, in conspectu lamen Dei ceciderunl ex recipiat, habeat, et quiele retineal.
tleliberalione. Item paulo superius : § 1. Stinl qui C. II. Uxor posl proposititm coniineniiw ducta di-
cuncta relinquerc.etDei servitio se subdere, et freno miili non debet.
castitaiis se restringere deliberant; sed, quuin post Ilem Aiigustinus ad Bonifacium Contilem,
oastitaiem alios cccidisse conspicinnt, se rctrahemlo ep. LXX. - »
mcritum perdtml. Nos novimus, nos lesles sumtis, quod onuies aclus
Gratian. Si ergo posl volum quisque necessario pubticos, quibus occiipatus eras, reliuquere cupie-
cogilur solvere quod vovit; si vovenlibut non sotnm bas, et te in olium sauciiim conforrc, aiquc in ea
nubere, sed etiam velle damnabile esl, patet quod viia vivere, i;i qua scrvi Dci monaclii viviini. Quum
sucerdos iste ad exsecutioiiem sui voli cogendus est, ergo le esse in boc proposito gauderemus, navigasli,
el non solum non fieri, sed etiam velle monachum uxoremque 3 duxisti. Si conjugem non haberes, di-
no« fieri sibi dumnabile esi. § I. Quod vero inlervo- cerem tibi quod et Tubunis * diximus, ut in sancli-
ventes iste computandus sil, patel ex verbis Augu- late conlinenliae " viveres. Sed ut le ad istam vitam
ttini '• dicemis : Dixi, confilehor, etc. Magna pieias (-, non exhorter, impedimo.nto conjunx est, sine cujus
Dei est, ut ad solam promissionem peccata dimiilat. consensione continenter tibi non licet vivere, quia,
Nonduin enim pronunciat ore, el lamen Deus jam et si tu post illa tua verba Tiibunensia • ducere non
auriitiii corde; votiim enim pro opere reputalur. debebas ', illa tamen niliil eorum sciens innoceiilcr
Sicul ergo Prophela inler vovenles repulatur, quia tibi el simpliciler mipsit.
dixit : Ego confilebor; sic isle inter eosdem compu- Gratian. Ecce iste corde concepit se monachum
landus e.sl, quia duil : Fiam monachus. Ilis ita fieri, el ore pronunciavil, se velle in otium sanctum
respondetur : Aliud esl proposilum corde concipere, conferre, non tamen poslea coactus est susciperequod
el eiiam ore enunciare; aliud rst subsequenti obliga- corde concepil, el ore pronunciavil. Auctoritas illa
tione ne reum voii facere. § 2. Quia ergo ~ iste pro- Atcxandri, secuta inslituiionemB. Gregorii et II. Be-
positum sui cordis ore simplicitcr enunciavil, non au- nedicli, probandis annum indulgel, sed nolis ; ignotis
lem monasterio «uf abbali se tradidil, necpromis- vero triennium concedilur.
sionem stripsit, nequaquain rcus votihnbetur.

NOTATIONESCORBECTORUM.
C. IV. h Quia ergo : In plcrisquc velnslis exem- D IIOIIest mulatum.
plaribus liic esl iniiium quasstionis seciinrine*. C. II. h Confecium est hoc capnt ex verbis B. An-
QILEST.II. C. I. - Beneficia : tn voluslis cxom- giistini in ep. 70, sed in epilomcn redactis. Ivo au-
plaribus apud Ivoneiu (apml quein capul hoc copio- lein integre refert.
sius habetur) legilui- : beneficium", sed ob glossami

QILEST.H. C. III. « Ep. 54, (scr. A. 591), 1. I. Ed. Maur. — Cotl. tr. p. p. 1, t. 55, c. 21. » diaboli :
Eild. coll. <i. ' monachico : orig.— Edd. Arg. Bas. — C. IV. * Sensus summalin redriiius. • perse-
verarent : Ed. Bas. '• cf. D. 1, de poen. c. 5. " in Ed. Bas. finis qusestionis esl in cap. seqa. Gon-
taldnt.
QUJEST. II. C. I. * Decr. p. R, c. 428, (.: Alex. II. Udoni Trever. et Theoiorko Virihtnensi Epp.) Ivo
Pan. I. 3, c. 183. Ed. Lov. : CUix III. Hugoni Trev. et ** Theorico, etc, Ed. Bas. : 'Calix III. Httgoni Trev.
et Theorico Viriiinensi Epp. — Ep. lcmporis incerti. - ita in Eri. Bas. = C. II. Ep. 220, (s<r. A.427.)
Ed. Maur. — lvo Dccr. p. 7, c. 9, 10, p. 8, c. 16.i i. e. uxorem : Edd. coll. o. pr. Arg., in quaverba
id est non leg. * Tubanis : Erid. coll. o.* " castitate contincnler : eanl. " Tubanensia : caed. ' debuerat:
o^d.
10G1 DECRETIPARSSECUNDA.CAUSAXVII.QU.EST.iV. 1062
Unde ex decreto Bonifacii c * : A stitiittim *praesens*coinmittens, pradiun* * ecclesiae
C. 111.Ante probalionem triennii nullus in monasterio rnagnum vel exiguum, vel quicquam de jure eccle-
suscipialur. siae alienare tentaverit et donaior, et alienator, et
Si quis incognilus monasterium ingredi voiueril, venditor honoris sui amissione miilcletur.
ante irienniiim monachi habitus *ei*non praestelur. C. II. PALEA ».
Et si intra 9 tres amios autservus, aul libertus d co- [Ilem Gregorius Anlhemio snbdiacono , lib. XI,
lonus tpiaeralura domino suo; reddatur ei cum om- epist. 31.]
nibus, quacatiulit, fide lamen accepla de impunitate. i Ralio nulla permittit, ut propriis cujusquam
Si aulem intra Iriennium non fuerit requisilus, usibus applicetur quod pro communi utiliiale daiuiii
postea quacri non potesl, nisi sit tam longe, quod esse cogiioscitur. >
inveniri non possil. *Sed lantum • ea, quae in mo- C. 111.Qui revbcandum putat quod ecclesimconlulit,
naslerium adduxil'*, dominus servi accipial.* sacrilegii crimen incttrrit.
Item Ambrosius lib. II. tle pmnilentia, c. 9.
Sunt qni opes suas tumuliuario rnentis impulsii,
QILESTIO III. non judicio perpetuo, uhi ecclesia: coritiilerunt *,
GRATIANUS. g postea revocandas pulaverunt. Quibus nec prim.i
Quod autem quwrilur, an posl tradiiionem sit ei fas merces rata * esl, nec secunda, quia nec prima judi-
cum licentia abbatis ad propria redire ? facile mon- cium habuit, el secunda habuit sacrilegium. Sunt
stralurnon possefieri. Ipsum enim redire criminosum quos pcenituerit * opes suas divisisse pauperibtis.
est. Qui aulem manifesto facinori desinit ouviare, Sic eos c, qui poenitentiam agunt, hoc solum timere
quum potest, consentit. Hic autem non solum non oporlet, ne ipsius pcenitenliae agant poenitentiam.
obviat, sed eliam permiltendofautor exsislit. Non ergo C. IV. Qni sacris locis derelkla retinere contenderit
ticel abbali ttare ikentiatn alicui retro abeundi, nec sacrilegium commitlit.
illi licet utique retrorsum abire, quia ex quo semel se ltem Gregorius Sabino Subdiacono, lib. VIII.
r.bbal}subjecil, absque ejus permissione nihil agere epist. 6 '.
potest. Sacrilegium cl contra leges cst, si quis quod vc-
nerabilibus locis relinquitur pravae volunlatis sturiiis
IV. suis tentaverit compendiis retinere.
QUJESTIO
C. V. Sacrilegi judkantur qui eccletim facultate%
GRATIANUS. alienant.
I. Pars. Si aittem sine licenlia abbalhde monaste-
Q Item Lucius Episcoput ad Gallim et Hispanim Epi-
rio discesserit, qumritur, ntrum stta sinl ei reddenda, scopos, episl. I, cap. 6 *.
an non? Sed possessiones et res ecclesim traditus Omnes ecctesiaeraptores atque suarum faciiliaiiim
quolibel modoalienare nec abbati, nec alicui licet. alieuatores a liminibus sanclae • malris ecclesiae
Unde Syinmachus Papa : « Possessiones qnas uiius- analhematizamus f, apostolica aucloritaie
pellimus
quisqtie, etc. J J ef iterum in synodo Romnna III. *el*damnamus, atquc sacrilegos esse judicamtis; et
c. 6 *.
C. 1. Honore privetur qui de jure ecclesim aliquid non solum eos, sed omnes consenticntes cis, quia
atienare prmsumsil. non soluin qui faciunl rei judicantur, sed ciiam qui
10
Quicunque episcoporum, presbylerorum, diacono- conseniiuni facientibus. Par enim pcena el ageutes
rum oblitus Dei, el decreti hujus iramemor a in con- 11et conscntienies comprehendil.
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. III.c Capul hoc etiam in Panormia cilatur ex D sequilur : cujiis Romanw civilatis sacerdoles volumus
Bonifacio. A Burchardo autem et Ivone, et in ple- religiosis nexibus devinciri. Nain, ul supra 12, q. 2.
risque vetustis exemplaribus Gratiani (ribuilur con- A'on liceal, diclum est, in ca synodo Itonianoelau-
cilio Toletano ***.Sed in nullo eorum, quaeimpressa luni ecclesiaelegem Syminachus praescripsil.
aut manuscripta habentur, inventum est; eadein ta- h Prmdium : Hoe loco, omissis verbis sexii capi-
men fere sunt in Capitularibus, et apud Julianum
antecessorem Nov. 123, c. 52. lis, eorum loco referuiiiur hoecex liiulis ejusik-ni
<-Libertus : Sic emendatum est ex aliquot manu- concilii, omninoque capul Iioc ex vcrbis illiussynorii
collector aptavit.
scriptis, et cx locis indicalis, quam lectionem ha- suo modoc
buil etiam auclor glossoe.Anlea legebamr : liber f. C. III. Sic eos : In originali lcgilur : Sed eos, qui
- Sed tqntttm : llaec addila sunt ex locis indicalis. pmnitentiamagunl, hoc solum pmnitere non debct, ne
QiiiEST.IV. C. 1. - Immemor: ln concilio ipso ipsius, etc. Se.riob glossam nou est enieiidaiiiin.
'** ita in Ed. Bas. 8 Imo c. 55. Nov. 115, apud Julianiim. — Burch. I. 8, c. 20.1vo Pan.
QILEST.ll.C.lll.
1. 5, c. 184. Decr.p.7, c.41.—cf.Cap. Beg.Fr. 1. 5, c. 380. 'infra : Edri. coll. o. pr. Lngild. II. III f libe.r
vel: Edd.Bas. Lugdd. II, 111.— liber aut: Edd. rell. libertus vel : Cap. — Coll. citt. '• adduxerit : Boliui.
QO«ST. IV. C. 1. ' supra C. 16, q. I, c.61. » hab. A. 502. — Ans. I. 4, c. 50. Polyc.l. 6, t. 15. =
C. II. » Ep. 51, (scr. A. 599), I. 9. Ed. Maur, —Ans. I. 5, c. 58. Polyc. I. 3,1.12.— cf. Comp. 1, el
c. 3.— vox : Palea desid. iiiEdtl. Arg. Bas. =C. III. * contnlerini : Ethl. coll. o. pr.
X, de praeb.
Bas. " gratia : Ed. Ven. II. — grafa : Etltl. rell. s pwniiuit : Ed. Bas. — ;;tE«ifef : Edtl. rell. = C. IV.
' Ep. 5. (scr. A. 600), 1. (0. Ed. Maur — Ans. I. 5, c. 39. Polye. I. 3, l. 12. = C. V. * Caput Pseudo-
isidori.'— Ucg. I. 2, c. 284, Ans. 1.12, c. 4 (5). Btirch I. 11,c. 19.1vo Decr. p. 3, c. 140, p. 14, c.89.
9 ejusdem : F.riil.coll. o. f anathematizatos : orig. — Ans. Ivo p. 3. — anaihcmuliztintes : Reg. Burch.
,0 riesid.in Ed. Bas. " facientes : ib.
Ivo.p. 14.
IWS DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA XVII. QUiEST. IV. 1064
C. VI. Excommunkelur qui confinia ecctesiwjrangere A libimel poenitentia, *et" tcmpore ordinalo " pro hoc
tentaverit. faclo cortle as conlriio el humilialo diguiim offcras
Ilcm Nicolaus Papa omnibus Episcopis ". sacrificium Deo.
II. Pars. Sicut antiquitus a sanciis Palribus sla- C. IX. Fugienlem ad ecclesiam ncmo audeat abstra-
tiiiiim esl, statuimus, ut major ecclesia per circui- here.
lum XL. 13passus liabe.it, capelloevero vcl niinores Ilem ex libro capitularium V. c. 90 *'.
ecolesiai XXX. § 1. Qui autem confinia " earum "•" Reum ail ecclesiam confiigieiitem so nenio alistra-
confringere tcntaverit, aut personam hominis, vel here audeat, neque inrie donare f ad pcenam vel ad
boiia ojus imle sublraxcrit, nisi publicus lalro fue- moriem, ut lionor 31Doi el sanclorum ejus conser-
rit 10, quosqiie emendct, et quod rapuerit reddat, vetur; setl rectoros ecclesiarnm pacem, el viiam, ac
excommiinicetur. mcmbra ejus oblinere sludcanl; lamen legiiime ctnii-
C. VII. Solvalur allario qnod pro emunitale emenda- poual quoil iuique focil.
lur ecclesiw. C. X. Ab ecclesiw nrceatnr ingressu qui aliqnim de
Ilem ex Concilio Triburicnsi 1T. ecclesia violcnler rttpiteril.
Si quis in atrio ecclesioc pugnam commiltit aut Item Gelasius 3* Viclori, Constnntino, Martyrio *»,
homicidium facil 18,quicquid pro cmunilate <- vio- Felicissimo, Sereno et Timolheo Episcopis.
Iaia emcndandum cst altario solvatur, cujuscunque Fraleret coepiscopus noster Epiphanius sua nolii»
fueril ccclesia illa. relalione suggessil, Benenaiiim et Mauriim Bono-
C. VIII. Non licet aticni homincm de ecclesia ra- vciitanoe municipes civiiatis in conlumeliam roligio-
perc. nis accrba iiimis el pleclibii: coulumacia prosiluissc,
Ilem Augiistiiius ad Bouifacium, ep, CLXXXVII ,9. qui confugieniem ad ecolesise sepla curialem siiiini
Miror, quomodo lam subilo lidci niurtim aries ne 3* illic quidem lntnm autdeinjuria sua securuin
ruperil inimici. Novi enim, qua religione seniper sis esse siverunl »*, ausi irruplione 8Ctemer.triae meniis
ecclcsiam "Dei"veneratns. Quo *° iustiganlc facere arimillere quod nee polcslatibus quidem vcl princi-
ausus es? Iiominem de eoclesia rapuisli? Ttius si de pibus unqtiam licuil pcrpetrarc, ul liominciii iu san-
tuoamico forie praistiiiierei fugitivus, posset procnl- ctuariis constitulum (caplata sacerdolis absenlia) re-
dubio inlercessoriscausa veniam proniereri. Ergo, si liiclaniem reclamanlemqiie violenter abstrahercnt.
amicus iiuendilur ", cur Deusolfemlittir ? Setl, si " Quos,qiianlumsuanobissuggesiionepalefocil,meriio
de polesiate procsiiniiinr, Nabuchodonosor regem inriignosesse sacra communionejudicavil.Ei si revcra
inlende, qui causa superbiae in bovem est ex bomine lanli facinoris conslat aamissum,nos'raeliam auoto-
commutatus c. Non ut confundam le hocc scribo, _ rilas in hac parte consentil. Neceniiniurc ad suppli-
sed ut filium " carissimum moneo. Ecclesiae igiiur caiiriumdebeladmitliquiS7adraitteresacrilegium ntin
illaesum revoca quem ut ** irreligiosissimus »s ra- tluliilavit. Nullus enim .nlra limina lantse veneralioiii
puisti. Oblatio vero domus ttiae a clericis ne susci- deputala iilrumque sioi licere existimci pro su:u
pialur indixi *s, communionemqiie libi inierriico, voltiniatis arbitrio,ulel humililaiem 3Ssibi veudicet
donec peracla pro ausibus vcl errore a me defiuita et furorein. Et ideo, fratres carissimi, supradiclos,

NOTATIONESCORRECTORUM.

C. VII. d Emunifafe : Sic eliam apnd Burchar- Sunl aulem inier verba Graliani infia de poenilen-
dum. Ivo habet : pro immunitaie violata. In aliquot tia, disl. 1, c. Voluissent.
vettisiis Gratiani exemplaribus lcgittir : pro emuni- C. IX. ' Donnre : Sic esl emcnri.iliim (anlea enim
taie ecctesim violatw. Siiinma aiitem hujtis capiiis legebatur : damnare *") ex Capit. Caroli, et ooncilio
fere liabetur in Triburiensi, quod exstal, c. 4, el 6. n Miiguniino, et plerisque veiustis Gratiani exempla-
C. VIII. • Commuialus : lloc loco isia erant inter- ribiis, el coleris collcclorilius, t|iian(|iiam apud Bur-
jecla : ulqiie a regno tuo profugut recedens, non anie
* cliardum ex concilio apud Tbcorionis villam, e.t in
regnum recepil, quqm conversus Deum prwdicavit . Panormi.i ex libro Capitiiloriim longe copiosius boc
qtiaea multis vetustis absuut, et originali, el Ivone. caput rcfcratur.

"
QUiEST.IV. C. VI. — hno ex ep. Nicolai II, ad Epp. Gi;llia\ Aquilania?ei Vasooniae,,s in qua referttir cono.
Roin. hab. A. 1059. IvoPan. 1. 2, c. 81, (: exconc. Agathensi) Decr. p. 5, c 104. LA':lvo. uconfi-
—
nium : Ivo. Edtl. Arg. Nor. Vcn. I, II. Par. '" eorum : taed. ct Eritl. Lugd. I Par. — Ivo Deor. —des. in
,s eiif : Edd. coll. o. = C. VII. " c. 4. et 6, conc. Tribur. hab. A. 893. — Reg.
Panorm. exterpl. ex
1. 2. c. 37. Burch. I. 5, c. 196. Ivo Decr. p. 5, c. 115. ,s fecerit : Ldd. coll. o. = C. VIII. ,9 Ep. sup-
posiliiia. — lvo Decr. p. 3, c. 122. *• QHOinstig. facinorehominem.elc:
' lvo.— Quoinst.furore hom.,
etc. : orig. 81 allendilur: Ed. Bas. " et si: Edtl. coll. o. ila Edd. coll. .0. pr. Arg. B.is. " :.dd. :
tneum : Bohm. '* desid. in Edd. coll. o. *" irreligioshsime : eaeri. pr. Arg. ss interdixi : lvo. —
Edd. colt. o. " condonato: Ivo. *8 eum corde : Ed. Arg. = C. .IX. *• c. 39, coric. Mog. hab. A.
815. - Cap. 1. 5, c. 155. — Burch. J. 5, c. 194. Ivo Can. I. "., c. 75. Deor. p. 3, c. 123. *• fugientem :
lvo. — Edd. coll. o. *" ila in sola Ed. Lugd. I.31hon. ecclesimcons. : Ed. Bas. — hon. eccletiarum cons. .
Kriri.i-ell. — lvo. = C. X. 3*Ep. leinporis3"inccrii. — Iwi Dccr. p. 3, c.l20.Polyc. I. 7,t. 1. »3Martino :
Edd. coll. o. '* nec : e.xd. — Bohm. sii.-ueninf : Ed. Arg. — riimise-nnf: Edil. reil. *• irreptione :
Edd. coll. 0. pr. Bas. Lusdd. II, III. "7 itbi : Ed. I!as. — Ivo. 3" liuiiianilatem : Erid. coll. 0. pr. Bas.
UtGS DECRETI PAR5 SECUNDA. CAUSA XVII. QU^EST. IV. 105«
i C. XV. Jndw simitis probatur qui omamenta turri-
si nianifesl.1rcos facit conqiiestio, ab oimiibiis paro- A
cliiarum vestrarum ecclesiis nostrse praecepiionis puil ecclesiw.
auctorilate prohibete, ul rion solum hi, qul in '• Itcm Clemens, episf. II. ad Jacobum •'.
Si forle quispiam presbyter sive diacouus sacrarii
injuri.im sanctoi-um tocorum prosilliisse proban- "'
tur *», merito conseqiianlur pro facti sui qiialilale sindonem vel veliimsubtractum vendiderit, Judae
vindiclam, verum eliam ceteri a tati prsesumlione Iscariotis similis aeslimabitiir ". Qui propier cupi-
nltionis istius timore revocenlur. dilatem fecerit hoc opus, noveril se supradicli Judae
C. XI. Eec/esidrurrt nofiesf
' dignut ingressu qUi eas suscepiuriiin pcenam.
viotat. C. XVI. De eodem: PALEA;
Idcm Epiphanio Episcopo 41. Itetn ex pcenitentiali Theodori "*.
Ad episeopos ceteros direximus jussionem, ut eos, f Pecmiia ecclesiaslica furala vel rapla reddalur
qui ecclesias violasse perhibeiilur, accessu earum in quadruplum; populi vero »" duplicelur **.Si qnis
judicenl esse indignos. aliqiiid de miiiisterio saricloeecclesioefuralus fueril,
C. XII. Qui ecclesiamDei vatlat, et ejus sdcerdolem septem annis pceniteat, tres in patie el aqua. >
insequilur^ sacrilegus judicalur. C. XVII. De eodem. PALEA.
Item Pius Papa, episl. II. Italicis **. ]
B Item ex pcenilentiali Roniano ' "'
Sicut qtii ecclesiam Dei vasiatj el cjus praediaet < Si quis clericus furttun fecerit capilale, id esl
donaria exspoliat **et invadit,Iit sacrilegus sic *et* vel domum frfegerit, aut quamlibet
quadrupedem,
ille, qui ejus sacerdotes insequilnr, 'sacrilegii reus rem mclioris preiii "8 furalus
fuerit, septera annis
exsistit, et* sacrilegus juriicalur. Et infra : § 1. Non pcenileat; laicus quinque: Si
esl quis aiitem de mino-
ergo gravius peccaliim fornicatio quam sacrile- ribus semel aut bis furlum feceril, reddal proximd
gium. Et sicut majus csl pcccalum, quod in Deum ** suo, et iino annopoenileal in paneet aqua,ei si red-
oommittitur, qiiam quod in hominem *", sic gravius dere non poluerit, tribus annis prjeniieal. >
esl sacrilegium agere quam fornicari. C. XVIII. Sactilegium facit qui pecuniam ecctetiai
C. XIII. Qua pmna feriatur qui ecclesiwusibus dedi- rapit.
ctila prmdia vexare tentaverit. Itehi Anaoletus epist. I, c. 2 "'.
Iiem Urbanus in episl. ad omnes epitcopos,c. 2 *'.
Quirapitpecuniam proximi sui.iiiiqiiitalein opera-
Attendendum est oiniiibus, ne proedia usilms se-
lur; qui aulem pecuiiiam vel res ecclesiaeabstiileriw
cretorum ccelesliumdedicata a quibusdam irrucnti- facit.
bus vexentur. Quod si quis feceril, post debilac ul- sacrilegium
C; XIX. Segregetur ab ecclesia clerkus, qut servunt
tionis acrinioniam (quae erga sacrilegos jtire pro- Q aul discipulum suum ad eam fugientem verberure
inenda cst) perpelua damnetur infamia, et carceri prmsumil.
tradatur, aut exsilio perpetuae deportationis ura- hem ex Concilio Ilerdensi, c. 8 *';
tur *'. Nullus clericorum servum aut discipulum stitim
C. XIV. PALEA. fugientem ad ecclesiam extrahere audeat, vel fla-
Item HygintisPapa * f. gellare praestimal. Quod si fecerilj donec digne poe-*
« Si quis ecclesiam igne combusseril *", quinde- niteat, a toco, cui honorem non dedit, segregeiur,
cim ** annis pcenileat, et eam .sedule restiluat, et § 1. Sisl qui clerici in mutuam caedemproruperinl;
prelium suum •»pauperibns distribuat *°. i proul dignitas ofiiciorum in tali excessu contume-

NOTATIONESCORRECTORUM.
C. XIV. < HsccPalea in uno tantum Vaticano co- consensisti? si fecisti, ecclesiam restitue, etprelium
dice habetur, in quo sicut in vulgatis et Panormia tuum, id est wiregeldumfuutfi, pauperibus dtslribue,
citatur ex Hygino; a Burchardo autera et lvone et et quindecim annis per legilimas ferias pmnileas.
decrelis JuJii. C. XVII. i Similia horum legnntur apud Btirchar-
h Pretium suum : Apud Burchardum 1. lfl, in c. dum, lib. 11, c. 58, et lvonem p. 15, c. 44.
de sacrilegiOjsic legitur : Incendisti ecclisiam, aut

QUSST.IV. C. X. 3»ad*': Edd. Lugid. " probabunlur : Ivo. = C. XI. *J Capul incertum. —Ivo Decr.
p. .;, c. 119. = C. XIL — Buro.h.I. 11, c. 29. Ans. 1. 5, c. 50 (29). Ivo Decr.
Cap. Pseiidoisidori.*»
p. 5, c. 243, p. 13, c. 59. Polyc. 1. 6, i. 15. spoliat : Edd. coll.o. *»Deo : eaed. *' homihe : eaed.
= C. XIII. *s Cap. Pseiidoisidori, cf. Theod. cod. I. 16, I. 2, c. 40. --cf. Cap. Reg. Fr. 1. 5, c. 359.
*' «errefur : Etld. coll. o.— C. XIV. f eotlem modo legitui-in poeiiil. Romano ed. ab Ant. August. t. 4,
c. 17. — Burch. 1. 3, c. 201; Ans. 1. 5, c. 18 (19). Ivo Pan; 1:2,*»c. 70. Decr. p. 3, c. 127. Polyc.
I. 6, t. 15. *8comburit i Ans.Burch. Ivo. *9 XX V. : Ed. Bas. resfifuai : Edd. coll. o. = C. XV.
" CapiitPseudoisidori. cf. Clem. I, !, ap. Mans. — Ivo Decr. p. 6, c. 88. "' subtracta : orig. — Ivo.
'*' exislimabitur : Ed. Bas. = C. XM. § ** c. 73, in capitulis apud D'Acherium I. 1, et c. 2, apud Bedani
de remed. pecc. — Rog. I. 2, c. 266, ( : exleqe Rom.) Ans. 1. ll^ c. 114. "" populuria : D'Ach. — Reg.
*• duplkalur : Reg. — duplum : Edd. coll. o. pr. Bas. Lugdtl. II, 111.—C. XVII. "' cf. poen. Tbeod. ed.-
Petit. p. 56, elpoen. Rom. lialilgarii.quod ferlur, t. 4. — Reg. 1. 2, c. 268. Burch. 1. H, c. 58. AIISJ
1. 11, c. 116. Ivo Decr. p. 15, c.44. '* prwsidii vel pretii : Edd. coll. o. = C. XVlll. "* Caput Pseiirio-"
isidori, of. Bonifac. ep. .72, ed. Wurdlwein. — Coll. tr. p. p. 1, l. 2, c. 5. =C XIX. 60bab. A. 546.
— lvo Pan. 1. 2j c. 76. Decr. p. 5, c. 117. •' c. lljibi
PATROL.CLXXXVH. 3*
1067 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA XVII. QU.EST. IV. 1065
liam perlulerit, a ponlilice dislriclius vindicclur ". A lur auferendo sacrum de sacro, vcl non sacrnm de
C. XX. Qui de atrio vel portkibut eccletimfugienlem sacro, sive sacruin de non sacro. Idem: § 5. Si quis
abtlrahil excommunketut. domum Dei violaverit, el aliqua sine licentia illius,
Item ex Coucilio Triburiensi, c. 20 •*. cui commissa essc dignoscilur, inde abslulerit, vel
Si quis conlumax vel superbus timoreiri Dei vel ecclesiaslicis personis injuriam fecerit, donec in
revercntiam sanctarum ecclesiamm non habuerit, conventu admonitus Icgitime salisfaciat, sciat se
ct fugienleni servum sunm, vel quem ipse perscculus communione privatum. Si vero post secundam et
fucril tle alrio k ecolesioc,vel de porlicibus quolibct terliam convciilionem coram episcopo saiisfacere
modo ecclesiae adhoerenlibiisper vim abstraxerit, delrcclavcrit, sacrilegii periculo ab omnibus olmo-
pro emunitate nongentos solidos episcopo •* com- xius toneaiur, ita, ul secundum Aposiolum-J-ncmiui
•*
pon.it, et ipse ptiblica pcenilentia juslo judicio lidelium misccaliir. Idem '» : § 4. Si '* quimonas-
episcopi innlcleiur. tcria, cl loca Deo dedicata, el ecclesias iufiinguni,
Gralian. Sacrilegittmergo esl, quotiesquis sacrum et deposila vel alia quoelibet exinde abstrahunl ",
riolat, vel auferendo sacrttm de sacro, vel tacrum de dammtm novics componanl, el emmiilatem tripli-
non tacro, vel non tacrumde sacro. §1. Dicitur eliam ciler, et vclul sacrilcgi canonicaescnlentia: subigan-
sacrilegium commilterequi violenlat et impiat manut »I mr.
in clerkum injecerit. § 2. Porro ipsum sacrilegium C. XXII. JVisicanonke judicatum ephcopum quicom-
duplicem conlinet poenam, pecuniariam videlket el prehenderil laicus, excommunicetur.
excommunicationit. Pecuniaria eis persolvendaetl, Item Alexanrier Papa 11".
ad quot querimoniatacrilegii pertinet. Si qnis deinoeps priorum aut cujuscunque " di-
Unde Joannes Papa VIII. tcribit omnibus Episeo- gnitalis vel cujuscunque ordinis Jaicorum episcopura
pit **: csmprehenderil, percusserit, aut aliqua vi a propri»
C. XXI. De multiplici genere sacrilegii, et pmna sede expulerit, nisi forle judicatum canonice, auc-
ejusdem. tores et cooperatores tanti sceleris anathematizeii-
Qnisquis inventus fuerit reus sacrilegii , epi- lur, et bona eorum ecclesioeipsius juri perpcttio
scopis vel abbatibus, sive personis, ad quasque- tradanlur. § 1. Si vero in presbyterum vel in quem-
rimonia sacrilegii juste perlinuerii, triginta libras cunque inferiorum graduum ctericum ha:c eatlem
etaminati argenli purissimi »7componal. § I. Sacri- prsesumserit, canonicoe poenitenliaeatque deposi-
legium committilur, si quis infregerit ecclesiam, vel lioni subjacebit. Si contumax fueril, ctcommunt-
triginla ecclesiaslicos passus, qui ** in circiiitu ec- n<
^
celur.
clesioe fuerint"', vel domos, quae intra praedieios C. XXIII. Flagellatoret pretbyterorum, pott terttam
admonilionent ti non resipuerint, excommanken-
passus fuerint, aliquid inde diripiendo, 0 vel atife- , lur.
renrio; seu qui injtiriam " vel ablationem rerum Iiem Nicolaus Papa Thadoni ArchiepiscopoMediola-
intuleril clericis arma non ferenlibns, vel monacbis, nenti '*.
sive Deo devotis, omnibusque ecclesiasticis mperso- De presbyterorum flagellatoribns, et occisoribns,
'
nis. Capelloe, qnaesunt intra " ambitum murorum ct' pncdonibiis, scilicet qui saecularibrachio mi-
caslellorum, non ponuntur in hac triginta passuum nime coercenlur, juxta praeceptum Domini plaeet '*
observalione. § 2. Simililer sacrilegium commilti- ul fralerno amore conveniaulur secundo ac lcrlio.

NOTATIONESCORRECTORUM.
C. XX. k Atrio : In duobtis vetustis codicibus tribus episcopis. Diversa aulein siinl istius epistol»
Gratiani legitur: de altario **,in Capilularibus vero : verba ab his, quae recitamtir et a Gratiano el a ce
Heecclesia, teris collecloribus, sed eadem sententia.
C. XXI. - ln epislola manuscripla Joannis VIII, D m Omnibusqueecclesiatlkit : Apud Ivonem logi-
scripta episcopis et abbatibus per Narbonensem et lur : devotit hominibut, ecclesiaslkis personis. Non
llispanicas provincias constiluiis, praccipitur obser- enim eapeltw, qttminfra ambilum murorum castelto-
vari lex conlra sacrilegos in concilio Trecasensi rum sunt, mittuntur vel ponuntur in hac obtervaliont.
edita coram Ludovico jmperatore et quinquaginta Nec multo aliter apud aiios collectores.

QIUKT. IV. C. XIX. " vendkentur : Edil. oolt. o. pr. Arg. Bas. Nor. — Bohm.= C. XX. •»Imo ex
•*epistopo.Burch. I. 3, c. 197, et Ivo Decr. p. 3, e. 114, ex conc. Mediomatricit
Cap. Rcg. Fr. I. 5, c. 337.
c. t." ita in Ed. Arg.=C. XX. " juxta jndkium:\b.—Burch. Ivo. =C. XXI. •• Priina pars capitis usque
ari § 1. referenda esl ad episl. Joaunis VIII, quoeexslal inler acta conc. Trecassensis, hab. A. 878, (cf. Ivo
Pan. I. 2, c. 80. Decr. p. 3, c. 98.) — Eortiin quaeseqiiuntur, nsque ad § 5, (ab Ivone Pan. ib. c. 79,
proferuntur ex libro Goticaelegis) attctor non esl inventus. — | 3. (Aus. 1. 5, c. 50), tlesumta est ex
conc. Ravenn. bab. A. 877. " etpur. : Ed. Bas. " si quis : Eri. Ltigri.II. e»desid..in Ed. Bas. —suni:
Etltl. rell. 70 rapiendo : Ed. Arg. 71add. : facit : Ed. Bas. '» infra : Eriil.coll. o. pr. Lugrid. II, 111.
f 1 Cor. c. 5. " Reg. 1. 2, c. 288, recte cilat ex Melriensi(hab. A. 815.) Burch. 1.11, c. "22.Ans. I. 5,
c. 47 (40). Ivo Decr. p. 14, c. 92. Joannis nomen praeferuiil. '* Hi : PJdd.Bas. Ven. 11. '" abslraxerint;
Ed. Bas. = C. XXU. " Rofcrendum esse videiur ad c. 5 synodi VIII, hal.. suli Photio.—Coll. tr. p.
j» 2. t. "50, c. 20. 7' cujuslibet : Ed. Bas. = C. XXIU. '• Cap. incerti leiiiporis. —ho Dccr. p. 10,
c. 20. ptacuil : Ed. Bas.
H0G9 DECREfl PARS SECUNDA.'CAUSAXVII. QMEST. IV. 107«
'" *
Qui si •• le nbn audierint, oonveniente ecclesia eos A ita videiicet, ut medietatem Wirigeldi ejus epi-
sacra cominunione privare **, aique (si in sua Ob- scopus utilitatibus ecclesirfc,cni prsefuit, tribtial, ol
slinaiione permanenles""* sacerdolalia monila forle alterain medietalem in eleemosynam illius '• jtisie
cQiilemserint) ab ecclesioecompage sub aiiathematis disperliat *7, quia nullus nobis ejus hefes proximior
inierdiclione rCsecare *'* licenliam tribuimus. § 1. videtur, quam ille, qiii ipsUm Domino sociavil. >
Quos eliain resipiscentes tandem digna salisfaciione C. XXVlI. Pro graduum varietale mulctentnr qui
procmissa in gremium **sanctae malris ccclesioe "" clericOsoccidunt.
revocari ** noveris posse. Item ex lib. III. Capilularium, c. 25 •*.
C. XXIV. PALEA. Qui subdiaconum ocCideril, CCC. solirios compo-
[Ilem ex Concilio Mogiinlino.su/» Rabaho c. 24 nal; qui diaconum, CCCC; qui presbylerum, DC;
n II 1 qui episcopum, DCCCC;qui ltioiiachum, CCOC;
< Qui presbyterum occideril, duodccim * anno- C. XXVIII. De ebdem.
rum " 'ei* pcenilcntia secundum canones impona- Ilem ex lib. VI. Capitulariiim, c. 90 •*.
lur; aut *' si negaverit, si liber esl, eum sepma- Qui occideril monaclium aut clericum , arma re-
ginia riuobus Pjuret : si aulem servns, super duode- linquat, et Deo in monasterio servial cimctis diebm
cim vomcres ferventes se expurgel. Convictus *tero" vitae suae, nunquam ad seculum reversurus, et sep-
noxae »• nsque ad nltimum viioetempus mililiaecin- tem annis *'• publicam poenitentiam agat •'-.
gulo 1 careal, et alisque spe conjugii rodncal. > C. XXIX. Qui clericum percusserit excommunicetur,
C. XXV. PALEA. et non nisi a Romano Pontifice abtotvatur.
[Item ex Concilio Triliuriensi ".1 llem Innocentitis Papa II. in Concitio Laleraneiisi, c.
« Ut presbyteri non vadanl, nisi stota aut orario 15 ••*.
inriiui. Et si in itinere spoliantur **,aut vulneraninr, Si quis suadenle diabolo hujus sacrilegii reatum *•
vol orciriunliir noii siola vest.ti, simplici emenda- *•' incurrerit, quod in clericum vel irionachum vio-
lionc solvantur •*, si atilcin cum slola, triplici. > lcntas manus injecerit, anathematis vinculo suhja-
C. XXVI. PALEA. ceat, el niillus episcoporutn illura prsesiimat absol-
[Item ex eodem, c. 5 * »*.] vore, nisi morlis urgenlc periculo, donec apostolico
« Ornnes presbyteri interleclores * composilionc conspectiii proesentetur, el ejus mandaium suscipiat,
episcopi, ad cujus parochiam pertinent, solvaniur, III Pars. Gratian. Q\ui aulem dt eccletia vi ali-
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. XXIV. *>HoccPalea in iino lantiim Vatiea.no Presbyteri inlerfecti epistopo, ad cujus parochiam
Gratiaiii oodite balielur. solvantur secundum capitulare gloriosi Ca-
• Duodecim : Sic in codice Vaticano, et ceteris , perlinent,
roli geniloris nostri, ita videlket, etc. Verdm iu De-
£
locis indicalis. In vulgatis Gratiani codicibus lege- cretalibus, el .-ipud Burcliardum et Ivonem boc
baiur : viginti annorum pmna. moilo : Presbyieri interfecti compositio episcopo, ad
p Ciifn septuaginla duobus: In Concilio ipso legi- cujusparochitimperlinebat,solvalur, ilavidelicet.etc.i
lur : ctim duodecim; Burcbardus tamen, e.l lvo, et el similis locuiio habeliir in concilio Trihuriensi, c.
coilex Vaticanus concordanl cuni vulgala teclionc. 4. Sed quoniam est iniiium capitis, nihil visum esl
4 Mililiw cinguto : Sic etiam in Ducreialibiis, el hic niiiiaiiiluin; reliqua aulem sunlemendata ex lo-
npud Biirchardnm el Ivonem.In ooncilio aulem legi- cis iudicatis.
tur : cingulumdepohat el uxorem amillal. * Wirigeldi: Antea legebatur : Renaldus. Emen-
C. XXVI. * Hoec quoque Palea in uno lanium Va- dalum est ex celeris locis indicalis, prailerquam ex
ticano codice habetur. Est autcm in Gapilularibus, Decretalibus, unde abest utraque vox; legitur ta-
li-ndecitatur inPanormia, 1.4, c, 15, el in Decrela- men in prima colleciione.
libus, lit, de pcenis c. Presbyteri. In concilio etiam C. XXIX. » Reatum -. Sic est emendalum ex co-
Triliuriei.si, quod exstat, c. 4, habclur quiridam si- riicilnisconcilii manuscripiis, ei ConcilioEugeiiii 111,
mile. c. 16, ubi hoc iriein repetitur. Antea legebatur •w>
- Interfectoret : Sic etiam in Panormia. Vatica- fium vel crimen ihcurrerit.
iius codex habel : interfecti *.ln C.ipilulari legilur :

QCEST. IV. C. XXIII. »• Qui el si te : Ed. Arg. — Qui reqnisiii si: Erid. rell. •• privari ; Edd.
ooll. o. pr. Lugttd. II, III. 8*parvipendehles— permanseriill : Ivo. 83 retecari : Ed. Bas. •* gremio ;
Erid. coll. o. pr. Lugrid. 11,III. 8»non esl ap. Ivonem. -'revocare : Eri. Bas. ±= C. XXIV. »' hab. A.'
847.— Reg. 1.2, c. 45. Btirch. I. 6, c. 7. Ivo Docr. p. 10, c. 136. — cf. c. 2. Comp. J, de purg. vnlg.,
<-.2. X, tlc poeii. et remiss. Totum caput omissiim esl in Eil. B.is. 8SXX, annorum pmna : Erid. coll. o.
"• si uuiem : eaeri. — ai : Bobm. •• noxa : eoeil.= C. XXV. * non exslal in Triburiensi, ex
quo Reg.
I. 1. c. 135. Burch. I. 6, c. 10. Ivo Decr. p. 10, c. 159, laurianl. '* spolienlur, vulnerentnr—occidantur:
Ctl. BaS. " absdtveniur : Edd. Vcn. 1, II. — absolvantitr: Erid. rell. pr. Bas. =C. XXVI. »» Inio ex
Cap. Reg. Ff. I. 5, c. 186. — Reg. I. 2, c. 41. Burch. I. 6,c. 11. *Ivo Pan. I. 8, c. 6. Decr. p. 10, c. 140.
— oinissum est in Ed. Bas. — cf. c. 2. Comp. I, etX, de pcenis. ita Coll. cilt. omnes et Erid. Argj
Nor. Ven. I, ll. »* med. Renaldi episcopi ejus et utiliiaii eccles., rui prmfueril, tribualur : Edd.
«sed. — med. Renaldus»'episcopusei. et utilitati eccl., cui prmfueril, tribuat : Etltl. rell. 96eius : Coll.
cill. — Edri. coll.o. dhperliatnr: Edd. coll. o. =C. XXVII. »8el lil). 5, c. 2«1. (Gap. II. A 803),
cf. leg. Ripiiar. tit. 56. — Bilrch. 1. 6, c. 5. lvo Pan. I. 8, C 7. Decr. I. li), c. 9. = C. XXVIII. »» |v0 Pan.
1. 8, c. 8. Dccr. p. 10, c. 10. *»•per 7, annos : Eri. Bas. ,01geral : Ivo Decr. — orig. = C. XXIX. "
li.ib. A..1159.— loliim conc. babetur in fine Panormiic ailjectuin. Eadem jam prius eriila fuerant iu
ctiiic- Rem. hab. A. 1151. '•" crimcn : Ed. Bas. —vilium : Ed. Arg. — viftum vct crimin : Edd< rell*
1^1 DECRETI PARSSECUNDA. CAUSAXVII. QU.CST. IV. 1072
quem exemtrit, vel in ipsa ecclesia, vet loco, vel cul- A Unde Gelasius Papa icribit Bonifticio Episcopo"•' :
lui, sacerdolibut, et ntinislris aliquid injurim impor- C. XXXtl. Posl pricsfifflttisecnrilatemservirestituan-
taverit, ad inttar publici criminis el Iwsw majeslaih ttir, qui nd ecclesiam confugiunl.
accutabitnr, el conviclus, sive confessus,capilaii sen- Mciiientcs riominos famnli, si ad ecolesiae sepia
tenlia a recloribus provinciwferklur, sicut in primo coiifugcritii, intorccssiones delieut quaerere, non la-
libro Codicis legiturt litulo de episcopis et clericis, lebras, iielnecipsa pracsumtiolarditatis temeritaiem
leg. Si qnis in hoc gcnus sacrilegii proruperit ef in augeat rcnitendi. Filius etenim noster vir speciabi-
Digeslistilul. Ad legem Juliam repetundarum *•*,/. Iis Petrtis qiierilurservumsuum in ecclesia. 8. Cle-
ullima. § 1. Commillunletiam sacrilegiitmqui conlra mentis diulius commorari ,10,cni qtium depulassct
divinm lcgis sanctilalem avt nesciendo commillunl, sacramenta pracstari, illum egredi nulla ralionevo-
aul negligendo violant et offendunl; aut qui deprin- luisse. El iileo riircclus ul supradictus "* homode
ciptili judicio disputant, dubilantes, an is dignus sit. prioscnti cum co, quem elegcris esse mittcndum,
quem princeps elegeril; vel qni intra provinciam,in quiim rie iinpuniiale ejus sacramenla prcebuerit "*,
u» ad dominum sutim modis om-
qua provincialeset cives habentur, officiuntgcrendw eum siatiin facias
ac suscipicndw adminislralionU desiderant, nf Codi- nibus remeare, aut "*, si in hacperlinacia 116forte
eii lib. 9. titulo de erimine sacrilegii. § 2. Similiier de B perslitcrit '•', post sacramenlum sibi procslilum
judicio sitmmi Pontificit alicui disputare non licet. reririaitir invitus.
Uude Nicolaus Papa omnibut Ephcopis T 10": C. XXXIII.Securiiate recepta ad raliocinia reddenda
fugitivi ab ecelesia redire coganlur.
C. XXX. Nemini est de
pcrmissnm eo, quod Papa Idem Joanni, Episcopo Viennenti ll8.
imtluil, iudicare, vel ejus sentenliam retractare.
Uxor Felicis cl filiac Romam, quia sic oporluit,
Ncmini esl de sedis aposlolicac judicio judicare,
liunc ipsum primiim sc ad
aul illius senteiiiiam retraclare permissum, videliccl pervcnerunl. Siquidem
barbarorum basilicam confereiiiem " 9, seque bonas
propler Rmnanoeecclcsix primatum, Clirislimuneie
causas habere jaclaniem, egredi sub bac oondilioiie
in bealn Potro aposiolo divinilus colhtuin.
ut si actus suos fideliler el raiionabili-
Gratian. Sacriletjiiquoque realum incurrit qni Ju- proecipimus,
ler allegarel, niliilcirca eum proisus asperum fieri
dmi»publica officiacommitlit.
Undein Tolelano ConcilioIV, c. 64, legitur 1M: durumque paleremur. Alioqui si conlra (idemct
utilitalem dominicam venisse proliareiur, ipse sibi-
C. XXXI. Sacrilegium faciunl qui Jtidwis publica of- mct
ficia commiltunl. imputaretls 0, alque domini m orriinatioiii con-
Consliliiit sanclum conciiium, ul Judoei,aut hi, qtii g-ruoesubjaceret '". Qui stiperveniente filio noslro,
ex Judaiis sunl, ofticia pubtica nullalenus appeiani, C viro speclabili Orttiasio, sic esl ad singula qua-quc
quia sub hacoccasione Chrisiianis injiiriam faciuni. conviclus, ul os aperire non possel *»*,et vera esse
Ideoque jndiccs. provinciarum cum sacerdotibus quoe hufc objicerentur, voce propria fateretur "*,
"* cusiodioe^»6 mancipaliis.
eortim surrepiiones fraudulenier elicitas w suspen- irieoquelenelur
dant, el officia p':blica eos agere non permitlant. Si C.sliano XXXIV. Eripialur in liberlatem servus, cuiChri-
Judaus signaculumcircumcisionisimpresstl;
qnis autem'judicttin* hoc pormiserit, velul in sa-
10' aiwquin ab ecclesia domino suo reddulur invilus.
crilegum excommunicalio proleralur, el is, qui ldem 18' Syracusano "-, et
108 Conslantino, et Laurentio
snrrepseril, publicis caedibus depuletur. Episcopis.
IV Pars. Gralian. Verutfi ne reverenlia religionis Jnrias, qui Juriaicoe profcssionis exsisiit, manci-
dominot tuo jure fraud-aret, ti famuli ad ecclesim piiim sui juris, quod anle paucos annos se asserit
tepla confugienlet inde nequaquam abslraherentur, comparasse, nunc ad ecclesiara Venafranam confu-
tacris canonibutetl institutum, ut, prmstitoa domino gisse suggessii, sictit pelitcrii lenor annexus oston-
sucruineiUoimpuuilalis, ei etiam reddantur invili. dil, eo quod dicat sibi ab infanlia Cbrisliauo nupcr

NOTATIONESCORRECTORUM.
C. XXX. TEpisiol.i, ex qua hoc eaputesi sum- C. XXXI w Elickas : Sic est emendaliim ex co-
tuiii, non exslat; aliquid lainon simile habelur iu dice Lucensi rogio,, t|iiamvis in aliis codicibus con-
epislola l.ad Michaclem imperalorcm. eilioium ctGratiaur logalur : reliclus '.

QILEST.IV. P. III. C. XXIX. 106 ,0»peeu/afus.-veralectio.=C XXX. 10»scr.A. 867.—Ans. l.l.c. 21

(22).
ivoPan. 1.4, o. 10 =C. XXXI. hali. A.655.—lvoDecr. p. 15, c. 97. "ila in Edd. coll. o. ,(" sacrilegium:
Eri.Bas. 108eorfici6us:lvo.=P. IV.C. XXXII. 10°Ivo Decr. p. 16.C.68, tribuilGregorio.p.S.c. HS.Gehisio.
Kiiiulemlaiitial Pan., parleui cap. referens. I. 3, c. 74. "• commorulum: Ed. Arg. lu directos : Ivo p. 5.
lla supradicti Itominis: Ivo ib. — Eri. Arg. "' prwbuerint : lvo ib. "* : ib. — desid. in Eri. Bas.
115quod': Edri. Lugdri. 11,111. "6 pervkacia : Ivo p. 10. "7 eisfiferif : facief
Edd. coll. o. = C. XXXIII. "*
Ivop. 16, c. 77, iiiliiiit Gclasio scrilicnti Joaimi Ep. Vivancnsi.— Caput iiicertum. . "9 Iransferemein :
Kri. Ras. 1M imputei : ib. 1!1 tlosiri. ib. atque ap. Iv. "' subjaceat : Edd. coll. o. pr.
Arg. — "» possif : Eil. Bas. •'* fatctur : ib. 125 leneaiur : Erid. Bas. II, 111. "6 cuslodia : Ed.
Lugdd. "8
Arg. «ii cusl. : Etld. rcll. = C. XXXIV. "'• Cap. iiicciluiii. — lvo Decr. p. 13, p. 113. Sira-
tuiio : lvo
 1073 DECRETITARS SECUNDA.CAUSAXVII. QU/EST. IV. 1074
a proefatodomiiiosignactriumcireiiiiicisioiiisiiilixiim. A C. XXXVI. Ante securitalem acceplam d* alrio tc-
clesiw fugilivus non cogatur,exire.
Qtiapropte:-vestra diligenler intei ulrumqiie sollicila
cura rerum lideliler cxaininet verilatem, qiiateims Iietn ex ConcilioAurelianensi I, c. 3 el5 »*».
nec religio lemerata videalur, nec servits hac "' id consliiuimus observandum, quod ecclesiastici
objectione mcutitus competeniis jura domini decli- canones decreveruni, et lex Romana constiuiit, ut
nare conlendat. ab ecctesioeatriis vel domo episcopi reos «ahslra-
C. XXXV. De atrio ecclesiw,quod triginla passibtts here omnino non liceat, sed nec alteri consignare
clattdiittr, nisi prius dala securilale fugiens non 1", nisi ad evangelia datis sacramentis de morto, ct
abslrahatur. debilitate, et omni pcenaruin genere sint securi, ila
Item ex Concilio Tolctano XII, c. 10 "». ut ei, ciii reus fuerit criminosus, de satisfactioue
liiftiiiivii sanciiim coaciliu m, ut nullus audeal conveniat. Quod **' si quis u* sacramenla sua con-
conlugientes ad ecclesiam vel resiuentes inde ab- victus fuerit violasse, reus perjurii non soluui a
strahere, aut qiioricunque ul nocibilitaiis, vel dam- communione ecclesire vel omiiiiim clericorum, ve-
ui, seu spolii, residcnlibus in Ioco sancto inferre ; rum etiam *et*"° a •'• calholicorum convivio sepa-
setl essc poiius his ipsis, qui ecclesias petunt, per relur. Quod si is "', cui "* reus est, nolucrit sibi 7
oiimia liciium, in 1S1 triginla passus '** ab ecelcsioeB iiiteiitionc facienle componi, et ipse reus de eccle-
januis progreili, in qtiibus triginla passibws unius- sia actus timore disccsseril, ab ecclesiacclericis nen
ctijiisque ecclesioe in loto circtiif.ii reverenlia defen- quaeratur 1*».§ 1. Servus *•• etiain "', qui ad ec-
rialur "*, sic lamcn, ut hi, qui ad eam fconfugiiint, clesiam confugerit pro qualibel culpa, st a domino
in extraneis vcl longe separatis abecclesia domibus pro "* admissa "3 culpa sacraineutum susccperit,
iiullo modo abscedanl "*, sed in hoc triginta pas- siatim ad serviiium domini sui redire cogatur, el
siiiim numero absque domorum extranearum re- poslquam "* dalo sacramenlo domino suo fuerit "*
oeplaciilo "' progiedieudi "' adiium oblinebunt; consignatus, si aliquid poenaepro eadcm culpa, qua
qiialiter1»*ad "* requisitaa '*• naluroe usum debilis *•*excusalur *, probatus fuerjl perlulisse, pro con-
exeaut Ul locis, et nullo teneanttir eventu necessi- temtu ecclesiae el praevaricatione fidei a cominu-
ttidinis qui dominicis se defendendos comntiserint nioneet convivio calbolicorum exlraneus habeatiir.
'** clauslris. § 1. Si quis autem hoc decretum len- Si vero servus
pro culpa sua ab ecclesia defensa-t
taverit violare, et ecclesiaslicae excommunicationi tus sacramenta m, domini 1,s clericis cxigentibus
subjaceat, el sevcrilalis regiae feriatur •"senleniia. de impunitate perceperit, exire nolentem a domiuo
§ 2. lpsos autein **', qui ad ecclesiam confugiuin liceat occupari.
fecerunl *", si juxta priscorum canonum insliltita G V Pars. Gralian. Occasione namque religiomt
bi "», qui eos repetmit'*', sacramenta reddideriiit, servus dominum sutim contemnere, et tjus minitle-
et saccrdos ecclesiaeipsius ab ecclesiac non abstra- rium destituere non debet.
xerit foribus, aut fuga 1" talium, si eveneritli 9 sa- Unde in Gangrensi Concilio c. 3, legilur •'* :
cerdoti quacrenda esl, aut damnorum seiitentia se- C. XXXVII. Reliyionis occasionedominum tuum non
cunilum electioncm principis hiijusmodi saccrdoti- audeal servusconlemnere.
bus irroganda "'. Si qttis servum alieuum occasione religionis docet

NOTATIONESCORRECTORUM.
C. XXXVI. * Reos: Sic est emendalum ex ori- ptis, et nonnullis ipsius Graliani et ceteris collecto-
piiiali, Rabano, Burchardo et Ivone, quum in ribus, quamvis in recentiori Coloniensi edilione
Ciaiiani codicibus eliam manuscriplis legerelur : D absit riictio : sibi.
eos'. 1 Excusatur : Sic in omnibus Gratiani et concilio-
T Nolueril sibi: Anlea legebatur : voluerit". Mu- rum coriicibus impressiset manuscriplis. Apud ce-
laium estex concilii exemplaribus eliam manuscri- teros colleclores est,: accusatur.

QIMSST.IV. C. XXXIV. "» ab : EM. Lugdd. 11,III. =1S1C. XXXV. »*•hab. A. 681. —Coll. tr. p.
p. 2, t. 45, c. 5. lvo Pau, u*
I, 2, c. 78. Dccr. p. *" 3, c. 121. quwcnnque : "* Ed. Arg. —quascunque nocibi-
tilates damni : Eri. Bas. infra : Ivo Pan. passibus : Coll. Hisp. defendetur : ib. — defendan-
tur : Ivo. { ecclcsiam: Ed. Bas. 13Sobcetentur : Coll. Hisp. "' receptaculis : ib. »*' progredientes ;
lvo.—Edd. coll. o. 138uf: lvo. ,39desid. in Pan.—ef : Coll. Hisp.U8'*' acquis : Ivo Pan. — requis :
Decr. **' Coll. Hisp. •*"commiserunl : ib. — ivo Pan. ferieiur : Coll. Hisp. "* tamen :
expleant:
u* "6 '*'
ib. — Ivo. fecerinl : Coll. Hisp.—'*»confugiunl : Edd. Arg. Bas. ,M his : Coll. llisp. compelum :
ili. tk*'cumfuga lal. sic : Ivo Pan. renerif : ib. —Coll. Hisp. adri. : esf : Erid. coll. o. pr. Arg.
= m hab. A. 511. — Rab. poen. c. 22. Burcli. I. 5, c. 190, 192, lvo Decr. p. 3, c. 107,109.
* C. Burch.
XXXVI.
et Iv. legiiur :eos, ijtiemarimoriiimin Erid. coll. o. **' consignari : Coll. Ilisp. — Biirch. '**
ap.
Qui si : Edd. coll. o. ***desid. in Edd. coll. o., Coll. Hisp. et Burch. •**desid. ap. Jv. »*• desid. " in
Kdd. Arg. Bas. Ven. 1.Nor. **' desid. in Colt. Hisp. et ap. Bnrch. "8 ariri. : reafn : Eri. Arg. ita iu
Edd. coll. o. •*• : Ivo. — Burch. "» Pan. I. 2, c. 73. 1
1<! desid. in Coll. llisp. et Coll. cilt.
rcquiratur
— aulem : Erid. Bas. Lugdd. II, 111. "' desid. in Coll. Hisp. 16» commissa : ib. — Coll. cilt. ••* sed
posteaquam: Coll. Hisp. '•• fuit : Ed. Bas. ,f'6 qtti : Ivo. ii7 suerainenlum : ib. ":*add. : sui : id. =
V. V. C. XXXVII. "• hab. c. A. 55.J.
 1075 , DECRETI PARS SECUNDA. CVUSA XVII. QU.EST. IV. 1075
domimim sutira contemnere, et cjus miiiisterium A pulamus, ut, monacliis qiiotidiamim rurale opus
• «lestituere, ac non polius docuerit eum 17°stio do- facientibus, servi eorum libertatis otio
poliati-
mino m bona fide et cum omni honorificentia de- lur "*.
servire, analliema sit. VI Pars. Grati.m. Eiiam si episcopoconsentiente
C. XXXVIII. Corripialur durissime qui causa reli- monasterii possessio ab abbate dala fuerit, nuttius
gionis docel servum dominum suum coniemnere. momenli erit donatio, uisi forte in ecclesim fabricttm
Ilem ex Concilio Manini Papae, c. 47 172.
erigendam donatio procefserit. Quo casu taiunin
Si quis servum alienum causa religionis doceat ei donare
licet, quantum ecclesiw parielet conclu-
contemnere dominum suum, et recedere a servitio dunt.
ejus, riiirissinie in omnibiis argualur. Unde Gregonus scribit, lib. VII, Indict. 1, epist, 33,
C. XXXIX. Primali insinuetur necessitas, qum res Joanni Episcopo Scyilacwno 181:
ecclesiwdisiraliere compellit. C. XLI. Nullo titulo res monaslerii valenl ab ejus
Item ex Coneilio Carlhaginensi, c. 20 - ,73. jure segregari.
Nulhis res ecclesia; dislrahai. Quod si reditus b Quesli nobis sunt proedicti monasterii monachi,
non habet, et aliqua nimia necessitas cogit, baiic abbatem suum lerram intra Scyllacaenum' castrum.
insinuandam esse primati ipsius provinciae cense- ,,n quoein DC pedes extenriitur, sub praetextu fabri-
mus, ut cum slaluto numero cpiscoporum ulrum candas ecclesiae fralernitali luae donalionis litulo
facieudum sil arbilremr. Qnod1T*si lanta urget ne- concessisse. "Et* ideo voluimis, quanluin parietes
cessilas ecclesiae, ul non possit ante primaiem "" possunt oedificalaeecolesioecircumdare, juri ecclesiae
consulere, saltcm vicinos 'testes*c convocet episco- vendicari18*. Quicquitl veroextra parietes ejiisdem
pos, curans ad cQiicilium*•'•referre omneiii eccle- ecclesioe esse poterit, ad jura18* monasterii sine
siae necessitatem. Quod si non fecerit, retis Deo didicultale aliqua revertaiur18*, quia nec mundana-
et sanclo concilio vendilor honore amisso <-te- rum legum, nec sacrorum canonum staluta permit-
noalur. lunl res monasterii do 18"jure ejus" 6 quolibet tilulo
C. XL. Sine licentia episcopi quicquid abbas vendi- segregari. Eapropter donalioiiem ejusdem lerras,
derit, in irrilum dcducatuv. quoecontra raiionem facla est, sine aliqua dilatioae
Item ex Concilio Agathensi, c. 56 "'. rcstilue.
In venditionibus, quas abbates facere praesumunt, C. XLll. PALEA « " 7.
Jioec forma servetur, ut quicquid sine episcopi li- « Hanc ergo seriptorum nostrorum '"• paginam
cenlia - venditum fuerit ad potestalem episcopi re- omni in futuro tempore 'a te*, ab omnibus episco-
vocelur. § 1. Mancipia vero nionachis donata ab) C i pis firmam slatuimus illibatamque'. servari, ut et
abbate "»non liceat "' maniimilti. Injusluin eiiiini suae ecclesioejuvanle Domino tantummodo sint jure

NOTATIONESC0RRECTORUM.
C. XXXIX. i» Hoc est cap. 26. Carlhaginensis
unici, iuserli Jin codice canonum, itemque graeci,
quotl sumtiim est ex c. 4, concilii V. Carthaginen-
sis. In neutro tamen sunt IKOComnia verba : nullus
res ecctesiw dislrahat, setl : Placuit, ut rem ecclesiw
uemo vendut, quemadiiioilum etapud Ivonetn.
\ Quod si reditus : Graeceesl: o-:sp ixpu^pa. iut
-xpoooS'A>; fiii txy, id esl: Qum quidem res si reditus
non habeat.
- Vkinos leslet: Sic iia codice canonum, et fere n"'
in grseco canone, et in margine recentiorum Colo-
niensiiim edilionum. In contextu aulom ipsarum, et
vetustioribus edilionibus, ac duobus Vaticanis corii-
cibus, et apud Ivoneni legitur : Saltem post factum
ciiriosilalem Itubeat, et vicinis ephcopis hoc ante in-
dicare, et ad concilium, etc. In Soriensi autein re-
gio : curef Itoc staiim agtre, vtd vicinh, ete.
-Honore amuso : Verba Iioecsunt in concilio in"
seno in codice canonum, in codice Sorieiisi regio-»
et canone graeco, absunt autem ab omnibus editio"
nibus concilii Y.Carthaginensis, etduobus Vaticani*
exemplaribus et Ivone.
C. XL.« Licentia : Sic esl adscriplum in margine
iu recentioribus Coloniensibus edilionihus, sed in
antiquioribus, el codicibus manuscriplis, et apud
lvonem esl : nofifiu*.
C. XLI. ' lnira Scyllacmnum : Sic esl emenda-
liim ex multiscodicibus epistolarum, a qtialeclione
nonniilla Gratiani exemplaria parum riiscrepabant.
lu vulgatis erat : tn Tranquitlilanum" castrum.
C. XLll. 6 llaec Palea abest a vetustis exempla-
ribus, uno excepto, et huc lemere translaia est,
quuni habeatur infr. 18, q. 2, c. Quam sit, § hanc
ergo, ubi iioiinulla uolabuului'.

QII«ST. IV. C. XXXVII. "» illum : Etl. Bas. m rfoitiinum sumii : ib. = C."•»XXXVlll. "» idem
f-ap. conc. Gangr. ex inlerpr. Martin. Brac. — Burch. I. 8, c. 25. = C. XXXIX. hab. A. 409.—Ans.
). 5, c. 45 (49). Ivo Decr. p. 5, c. 153. "' Et : Edd. coll. o. "" riesid. in orig. el ap. Ivonem. "* con-
silium: Ed. Arg.*=C. XL. "' hab. A. 506.—Reg. I. 1, c. 555. lvo Dccr. p. 5, c. 165. — cf. Gralian. post,
c. 22. D. 54. et inColl. Hisp. "» abbalibus : ib. "»licel : Edd. coll. 0. 18»ponanlur: Ed. Arg. =
P. VI. C. LXI. 181Ep. 54, (scr. A. 598.) Ed. Maur.—in epitornen redactum leg. ap. Abbonem Flor. c. 25,
" ita Edd. Par. — TransquitUtaiiiim: Edd. Ven. I, 11.— Quittitanum : Ed,
ap. Mabill. Vet. anal. Lngdd.
Bas. — Squilliiaiium : Eil. Nor. — Scillatinum : Ed. Arg. — Sci/Jifantim: orig. 1S»vendkare : Edd. coll,
o. "»ifi jure : e:ed. "* reportatur ; Ed. Bas. ,8" ab : Edri. coll. o. 18Cejusdem : eoed. pr. Arg. Bas,
= C. XLIl. ,87cf. ad c. 5. C.18, q. 2. — iion leg in E !. Bas. le3 scri;;fiirnri(m nostrarinm :' Ed.l,
coll. 0.
1077 DECRETI PARS SECUNDA. C.XUSAXYllI. QUJEST. I. 1078
contciili, el monnsteria ecclesiaslicis coiitlitioiiihus, A ecclesiam, quaerat alterum m, qui suscipial, non
seti angariis, sive quibuslihet obsequiis saecularibus Augusiinum : imo, Deo propitio, nullum "• iuve--
niillo iiioriosubjaceant, millis canonicis juribus de- nict"". Quam laudabile factum sancti *et venerandi*
serviant, sed remotis vexationibus divinum opus episcopi Aurelii Carihaginensis ? *quomodoimplevit
cuin suinma rievotione perficiant. > os omnium, qui sciunt, laudibus Dei*? Quidam enim,
VII Pars. Gralian. Sed notandum esl, quod aliud quum filios non haberet, neque speraret, res suas
ett in siios vel propinquorum usus res ecctesiwcon- omnes (retenlo sibi usufructu) donavit ecclesioe.
vcrtere (quam pernkiosam cupidilalem sacri canonet Nati sunt ei filii 'postea, el* reddidit episcopus nec
ubique prohibent, et damnabilem ostendunt), aliud *eliam*opinanli illi "*quoe"* donaverat. In potestate
tst qnod ex dispensatione caritatis humanm infirmi- habebat "• episcopus non reddere, sed jttre fori,
tati consulilur, ul quondam illi tua reddanlur, qui non jure poli1".
insacro proposiio manere contemnit. Quod non lam Gralian. Ecce, quod aliquando oblata jure et lau-
jure fori quam jure poli nonnullos sanclorum fecisse dabiliter redduntur. Verumtamen non hoc exemplo
iegimus. Bedtus enim Joannes evangelista duobus recedenti sua reddenda monslranlur. Aliud est enim
juvenibus, quos pmniluerat ontnia sua pro Christo " in professione sum vitm persislere, aliud a proposito
reliquisse, etpauperibus erogasse, aurum et gemmas tui ordinis discedere. Si S. Aurelius degenti in lai-
reddidit, ul cuncta, qum vendiderant, sibi redimerent. cali Itabilu obtata reddidit, quia post oblalionem
Sed objkitur : B. Joannes non oblata reddidit, qtta filios accepit, non ideo in aposlasiam euntibus sua
fauperibus jam erogata fuerant, sed alia recompen- reddenda sunt, quibns ulilius necessaria subtrahe-
savit, qttm in pauperum vel ecclesiarum [acttltatibus renlur, ut coacli redirent ad ordinem, a quo recesse-
nnnquam contpulata fuerant. Similiter si abbas vel rant. Sed sicut inimicis et perseculoribus jubemur
episcopusaliqua habuerit, qum in ecclesiasticis facul- necessaria subministrare, skut ab Apostolo monemur
tatibus nondum tunt annumerala, exemplo B. Joan- tempus redimere, ul expeditiut oralioni vacemut: tic,
nii det illa recedenli, oblata vero ecclesim relineat. ne ecclesia scandalum patiatur, ne ditcedens tri
§ 2. Sequelur "• ergo aliud exemplum,quo eadem, deleriora prmcipitetur, ne in pernkiem mona-
quw oblata sunt, laudabiliter reddenda monstren- chorum aut incendium monasterii occatione suo-
lur. rum exardescat, laudabiliut \sibi tua non dico
Ait enim Auguslinus in termone II, dt vita clerico- reddantur, ted auferri tinantur, quam ab illo isla
rum "»•: inferanlur.
C. XLHI. iVofi debet ecclesia suscipere qux filio
exheredalo tibi offeruntur. C -"
Qiiicuiique vult exheredato lilio heredem facere

CAUSA XVIII.

GRATIANUS. fuerunl tradita ? (Qu. II.) Secundo, an per epit.opum

Quidam abbnt consecratus in episcopum priut mo- abbat til eligendut et ordinandut, an tanlummodo a
nasterio multa coniulii, postea in episcopatu plttra propriit fralribui tit inslituendus ?
titqithivil: cui dum fralret tuccessorem qtimrerenl,
episcopusloci temet tteclioni volebat inserere, ttl per D
QILESTIO I.
ipsum abbas in mouasierio ordinaretur ; fratres re-
tiituniur. (Qu. I.) Qumrilur primo, an monaslerium GRATIANUS.
pottit pelere quwab episcopoquwsila sunt ? an episco- Prima quwitio lerminatur in Concilio habiloaptid
pulit ecclesia possit tibi vendicare qum monaslerio Altheum, in quo tie ttalutum legitur - ' :

NOTATIONESCORRECTORUM.
CAUSJL XVIII. QUJEST.I. - Biircliardns lib. I, cap. et Ckristianissimt regts qutnto congregata ett tancta
S50, citat conciliiiin apud Alth. proesente Conrado generalis synodus afud Altheum (al. Allheim) inpaeo
Rege, itemque ivo part. 5, c. 343, setl exprimit: Rethia"", prmsente videlicet domini 'Joannit Papm
Altheim. Iriem veroparl. 14, c. 116, plura de hoc apocrisario, sanctm Ostiensit ecclesite Petro venera-
coucilio relert his verbis ; Regno Conradi vihsimi bili episcopo.

Qtj,EST.IV. P. VII. C. XLII. »•• sequilur: Bobm. = C. XLIII. "» Sermo 555. Ed. Maur. — Ivo Decr.
p. 5, c. 177. ,9i a/f'ufii; Etl. Bas."» "• neminem: Ivo. — Erid. coll. o.—Bohm. "• inveniat : Ivo. "* de-
'»' habet : Edd. Arg. Nor. Ven. I. **'
sid. in Edd. coll. o. pr. Bas. ea qttte : Edd. coll. o.
cmli • orig.
CAUSA XVIII. QU.£ST.I. » Fortassis ex conc. ap ALlheim, bab. A. 916. — in Ed. Bas.
citaiiir ex conc. ap. Altheuui al. Lateran. — Burch. 1, I, c. 251. Ivo Decr. p. 5, c. 343. '*" leg.:
tihwtitv.
<0"9 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSAVIII. QU^EST. II. 1060
C. I. QKIde monacho epitcopus ordinatur quod anle A j
contecrationem habuil monaslerio, quod vero post aliquem extraneorum ordinetur, neque ab epi-
consecralionem acquisivit propriw ecctesim relin- scopo tiiissa ibi celebretur, ut nulli ecelesiae subji-
quat. ciatur.
Slatulum est et raiio.nabiliter secundum sanctos C. III. De eodem.
Patres a synodo confirmalum, ul inonacbus, queni Idem eidem Castorio Episcopo, tib. IV,
*
canonica eleclio a jugo regulae monaslicoe profes- episl. 45 '.
sionis absolvil, el sacra ordinalio de monaclin epi- Abbatem cuilibet f monasterio non alium, sed
soopum facit, velul legilimus lieres patcriiani sibi quem dignura moribus atque aclibus monaslicu*
bereditalem postea jure vendicaiidi potesiatem ha- disciplinae communi consen.su congregaiio " tota *
beal;sed quicquid acquisierat, vel liabere visus* poposcerit, ordinari' volumtts. Missas autem pu-
fuerat, monastcrio relinqual, et abbalis sui, qui blicas 8 per episcopum vel clericos b in monasterio»
iuerat secunduin Regulam S. Benedicti, arbitrio. fieri omnimodo '• prohibemus.
Postriiiam enim episcopns ordinatur, ad a'tare, ad C. IV. llle debel abbas instilui, quem sua
congre-
qtiod sanclificalur el lilulalur*, secuiiriuin sacros gatio et possessionis dominus ordinari poposce-
canones quod acquirere poterit reslituat. rit.
.
B Item Pelagius " Papa Mellito " Subdiacono.
Abbatem in monaslerio illum volumus ordinari,
QUiEST. II. quem sibi de sua congregatione et monachorum
GRATIANUS. eleclio, et possessionis dominus, el, quod magis.
observandum est, ordo vitae acmeritum poposcerit
I Pars. Secundam vero qumsiionem termmat au-
prdinari.
cioritas Toletani Concilii IV, c. 50, rftcens ' :. C. V. De libetlale monachorum.
C. 1. Abbuteset aliq officia per episcoposdebenl
institui. Item Gregorius amnibus Episcopis « ".
Hoe tantum sibi in nionasterio * vendicent sacer- Quam sit necessarium monachorum •" quieii
dotes, quod praccipiunl canones, id esl monachos prospicere, etc. Et infra : § 1. lnterdicimus igitur
ari conversatioiiein sanctam prsemonere, abbates in nomine Domini '•< Jesu Christi, el aucioritate
aliaqtie oflicia instituere, atque extra regulam facta ' B. Petri principis apostolorum "prohibemus*, (cujus
"
corrigere. Qnod si aliquid in monachos canonibus vice huic ecclesioeRomanae praesidemus), utnul-
iiiterdiclum pracsumserint, aut usurpare qnippian»** Ius episcoporum aut soecularium - ultra praesumat
*
«lomonasterii rebus tentaverint, non deerit ab illis* Q ( de redilibus, vel rebus', vel ctiartis c monasterio-
senientia excommunicationis. rum, vel de " cetlulis " vel *de* villulis ", quae atl
II Pars. Gralian. Econtra Gregorius scribit Ca- ea pertinent, quocunque modo vel qualibet occa-
storio Arimirtensi Episcopo <-: sione minuere, vel dolos *', vel immissiones, * aut
C. II. Congregatio monasterii, non episccptts aut vjolenlias* aliquas " facere. Et infra *•; § 2. De-.
aliquis extranearum, abbalem inslituat. functo vero abbate cujusquam *»congrcgalionis non
Abbas in monasterio non per episcopum aul per extraneus eligatirr **, nisi de eadem congregaiione,
NOTATIONES CQRRECTORUM
Qrj.*:sT.II. C. II. ". H»jiis capitis eadem esi sen- liberlale monachorum , quod exstaj secundo tomot
lenliaac sequentis, in quo sunt ipsa B. Gregorii conciliorum inler decreta Gregorii I , ejusque
verba. ltaque liaecvidetur summa quaedam sequen- magnam partein ipsemet refert lib. 7, reg. in-
lis, et proplerea in, aliquol vetustis exemplaribus dicl. prima, episl. 18. Mariniauo episcopo Itaveiit
iioii siinl disiincta. T. nati.
b
C. 111. Vel clericos : Verba hoec non leguntiir • <-Aut smcularium : Absuiit ab aliqitibus conci-
aptid Gregoritim *, omniiioque iiuiinulla videnlur liorum editionibus ct Graiiani'manuscriptis exem-
a
coiisulio imiuutata collectore, plaribus**.
C. V. c Caput hoc habetur in decreto concilii o Chartis : In conoilio logitur : curfis, sed in epi •
Lateranensis, edilo a B. Gregorio pro quiete ac slola el apud Ivonem : charih '".

QU^ST. I. C. I. * reguiari: Ivo. * jussus : id. * iutitulalur : Edd. coll. o.

QudJsT. II. P. I. C. I. l hab. A.3 C53. — Abbo Flor. ap. Mabill. Vet. *anal. c. 23. ' monasteriis : Coll.
Hisp. — Abbo. - lidd-• coll. o. «cf« : Coil. I|isp. — Edd. coll. o. quicquam : Edd. coll. o. "eis:
eaed. = P. 11.C. 111. Ep. 41, (scr. A. 592), I. 2. Ed. Maur. — Ans. 1.7, c. 174 (192). Poljc. 1. 3, t. 15,
1. 4, t. 33. f eidem : orig. ' fe volumus ordinare : Edd. coll. o. 8 add. : iltic : orig. * sunt "lameu
* '•
apud Ans. motiosfertts: Edd.coll.o. pr. Lugd, I. omitino celebrari: Edd. coll. o. = C. IV.
,a
Ca-
—
put incertnm. — Ans. 1. 7, c. 195. Ivo Decr. p. 7, c. 24. Miilto : Ans. — Metleo : lvo. = C. V. "
bab. A. 601. Eadem ferelegunlur in ep. 15,1. 8, ad Mariiiianurn, quam refert Abbo Flor. ap. Mab.
C. 15. — Ans. 1. 5, c. 58 (64). Ivo Decr. p. 7, c. 11. Polyc. 1. 5, c 15. " monasleriorum : ** orig. —
Edd. coll. o. " add.'*': nosfii : orig. — lvo. — Edd. coll. o. " adri. : sanctm : Ed. Bas. neque
laincn ab Ans. ct Iv. in Ed. Maur. eodem modo. " desid. in Edd. coll. o. pr. Arg. Bas. Lugdd. 11,
"
111. cellis : orig. — Coll. citt. — Eri. Arg. '• villis : orig. — Coli. citl. — Edd. coll. o. »• add. : «.
«. novas actiones : Ed. Arg. "add. : sibi : Erid. Bas. Lugriri. II. 111. " lvo Pan. I. 5, c. 181. Polyc
1. 4. l. 53. *3 cuiiiscHiinfte : Edri. coll. o. — Ivo Pan. — tujusque : orig. — Ivo Decr. • »' desi.d. a1"..
lv.
1081 DECRETl PARS SIXUNDA, CAUSA XVIH. QILEST. II. 1082
qiiem " silii propria voluniaio. concors fratrum A, . ccre" impcraiirii, nec aliquam oitliiialioiicin, quam-
socief.is elcgcril.Vtquielectus fuerit siiie tlolo vel vis levissimam, faciendi, nisi ab abbate *loci* fue-
venaliiale aliqua ordinetur*. Quod si aptam inler se rit rogatus, quatenus monachi semper maneanl in
personam invenirc nequiveriiil, solerler sibi de aliis abbatum suorum poieslate, ut " remotis vexalioni-
rnonasieriis 'simililer" eliganl ordinandum. Et infra: luis ac cunctis gravaminibus diviiium opus ciim
§ 5. Pariler aulcm custodieudiim est, nt iuvilo siimma devolione animi perficiaiil.
abbale ad orriinanduin '• alia monasteria , atit ad C. VII. Raptislerium in monasterio nou permillitUr
orriines sacros vel clericalus ofiicium lolli exinde fieri.
monachi non debeant. Et infra: § 4. Nutltis mon.i- Item Grcgorius Papa, lib. n, Indict. 11, epitt.SS.,
chusf " sine teslinionio et concessione abbatis sni Secundino Episcopo *".
in ecclesia aliquem **locum leneal *», vel ail ali- Pridem proecepimus, ul de monasterio S. Andreoe,
quem promoveatur *• lionorem. §. 5 Hanc 31ergo qnod est super Mascalas **, baptislcriuin propler
*•
scriptorum noslrorum paginam oinni in fultiro leni- nioiiachorum molcslias debuisset auferri, alqiio
pore abomnibus episcopis fii-mamstaluimiis illiba- in eodem Joco, quo fontes sunl, altarc ftmdai-i, cu-
lamquc servari, ulet suaeecdesiaB Sjuvante Domino jus rei perfectio h.icientis est prolracta. Arimone-
laiiiummodo sint jure conieiili, et monasicria eccle- iJ> miis igitur Jraiernilatcm tuani, *ul* nullam jam
siaslicis conditionibus, seu angariis, vet quibusliliet moram post susceptas proesenlcs literas nostras
pbsequiis soecularibusnullo modo subjaceant, nirilis inserere u 'debeas*, sed repleto loeo ipsorum fon-
canonicis juribus <-deserviant;, 'sed remolis vexa- liinn aliare ' ad sacra cclebranda mysteria* illic sine
tionihus ac cunclis gravaminibus divinum opus cum dilalione aliqua fiindettir, qualenus el prxdictis
tuiiima aniini devoiione perliciani. moiiachis opus Dei securius '* liceat celehrare, el
C. VI. Missas publicas in cmnobio episcopi non iion de negligentia vestra ** contra frateriiitaleui
cdebrent, ne atiquid eis gravamen inferanl. Inain noster aniinus exciletur.
Idem Castorip Episcopo Ariminensi '. C. VIII. Cum permissioneepiscopi abbut locumsuum,
Luminoso abbate referenle plurimis in monaste- deserere potest.
l'iis multa a proesulibusproejudicia atque gravamina Item ex Concilio Moguniino *'.
inoiiachos pertutisse cognovimus. Oporlct ergo, ut Alibas pro '** huinilialione el cum permissiono
tuae fra|erniialjs provisio de fqlura quiete eorum episcopi locum suum polesl relinquere *'; lainen eli-
salubri riisponat ordinalione, qualenus conversantes gant sibi fratres abbatem de ipsis ", sin iaiilcin, rie
jn illis i.n Dei servilio, gratia ipsius" suflraganle, cxlraneis.
mente libera perseverent. 7 Missas quoque pubticas III. Pars. Gralian. Ecce t» Toletano concilio dici-
in »' coenobiis fieri omnimorio prohibemtis, ne iu lur, quod sacerdotes abbales el alia officia intliluere
servorum Dei recessibus, et *in*eorum receptaculis debeanl. B. Gregoriut et Pelagiut prohibent, dicen-
ulla popularis conventus proebeatur occasio , *vet tes, abbatem a (ratribut sum congregalienis eligen-.
jiiulierum fiat illis **inlroitus*, quia non cxpe<lit dum et ordiniindum. Quomodoergo hmc lanta diver-
pnimabus eoniin. Nec aurieat ibi calheriram collo- sitas ad concordiam revocabilur?Sed sciendum est,
care episcopus k ", vel quamlibel polestatem exer- quosdam monachot esse indomilmcervicis el effrena-

NOTATIONESCORRECTORUM.
f Nullus monachns : Hinc usque ad finem non
hahentiir in epistola, sed in concilio.
- Ut et suw ecclesim; In concijio legitur: Et san-
ctwecclesim, juvante Domino, suo lermino sive jure
conlenlm, etc ln epistola vero 43,1. 4, (ubi idem ..
fere scribit Castorio Ariminensi episcopo). hoc
morio : Ut et lua ecclesia , juvante Domino , stto
tantummbdosit jure cohtenta, et monatterium illud ,
etc.
h Juribus : In concilio esl: curis; \n epistola:
Cflnonicieiii!
jurisdklioni.
C. VI. ' Libro quarfo regesti esl epist. 41. Lumi-
uoso abbali, et 43 , Castorio Ariminensi episcopo
soiiptaf, in qtiibus lcguiiliir quoe ad hoc caput
pertinent. Propria lamen verba usque ad vers.
MUsas.non habcniur in epislolis illis, sed in conci-
lio, de qtio in proximo suporiori capile dictum eslv
exceptis primis verbis : Lnminoso abbale referente ,
et ex eo nonnulla suut emendata etaddita.
~ Episcopus : In concilio sequitur : seu quacunque
alia dignitate prmdilus aut poteslate, vel quamtibet
poteslaiem imperandi, etc.

QU*ST.II. C. V. *»el*8 quem : Ed. Bas. **ordinanda—: orig. — .vo »*an. " monachum : orig.—Ans.—
Edd. coll. o. pr. Arg. ecclesia aliqua ten. : orig. Ans. — Edd. colt. o. '• leneatur : Ed. Arg.
»• piomoieaf: Edtl. coll. o. pr. Arg. 81cf. C. 17. 4, c. 42. = C. VI. f Ep. 41, (scr. A. 592), 1. 2.
q.
Ed. Maur. — Ivo Decr. p. 7, c. 12, 13. **i//f's : Edd. coll. o. ** ab eo in cmnobio: orip. " nonus ;
il>.—»//tc; Bolnn. = C. VI. »• desid. in orig. »° habere : ib. "' cf. supra c.5. =C. VII. »8Ep. 59, (scr.
A. 595;, 1.3. Ed. Maur. — Aulea citabatur ex Gelasio. — Polyc. 1. 4, t. 34. »' Maschalas: Ed. Bas. **
intblentiat : orig. u tnferre ; Ed. Arg. **secare : Erid. coll. o. *»desid. in Ed. Bas. — fua : Edd.
rell. = C. VIII. **Simile aliquid liabetur in conc. Mog. hab. A. 847. Eadem Jeguntur in pcenitentiali
Theodot-i c. 6. — Burch. I. 8, c. 86. Ivo Decr. p. 7, c. 104. *» kumitiaiionem : Ed. Bas. *'
propler
deserere : Ivo. " adtl. : si habeant : Bnrch. — si hnbcnt : orig. ap. Theod.— Erid. toll. o. — Bohm.
1C83 DECRETI PARS SECUNDA.CAUSA XVHl. QUJEST. II. 10H4
Idi tuperbitv, qnos dum abbates ad religionem cogere ii. in plochiis ™,*el in* motiasteriis ", aut inartyriis
voluerint, in eorum dejectionemcontpirant, et alivin consliliili sub poteslale sint ejus, tpii in ca est
tnoribus suis convenienlemsibi prwficere contenduut, civilate episcopus, secuntliim tradilionem sanclorum
quates erant illi, qui in necem B. Benedicli conspi- Patrum, nec per praesuiuiionem rccedant a suo epi-
raste legunlur. Pro hujuscemodi conslitutum est, uf scopo. §. 2. Eos **vero, qui ausi fuerinl rescindere
abbalet el alia officia per tacerdolei initiluan- hujusmodi instilutionem *' quocunque modo, vel si
tur. noluerint subjacere proprio episcopo , si qtiidem
l/nde Pelagius Papa tcribit Opilioni Defensori, fuerint clerici, pro personarum ordinatione n subja-
dicens *8: ceant condemnaiionibus canonum *, si vero laici
C. IX. Non licet monachis abbales pro suo arbitrio vet monaclii luerint, commtinione priventur ".
expetlere, ttut alios ordinare Itetn '» : §. 3. Cleiici °, qui pauperum disposi-
Nullam potcstalem de celero , nullam liceiiliam tioni", vel monasteriorum vel marlyriorum prai-
monacliis relinquimus pro arbitrio suo aul abbatcs sunt, sub potestale singularum civiiatum episcopo-
expellere, aut sibimct alios ordinare , (quia nulla rum secundura •• canoiium tradilionem perdurent,
aiicioritas remanebit ahbali, si moriaohoriim pote- neque per suam lemerilatem episcopi sui modera- *
siati cceperit sulijacerc), ut de cetero fideliler ct ;B lionem decliiicnt. Qui autem hujusmodi disposilio-
sludiose universa, quaj vel ad riivini cultus reve- nciii quolibet modo stibverlerc ausi fuerinl, et epi-
rentiam, vel ad titilitatem ejusdem monaslerii perti- scopo suo non obedierint, si quidem clerici fuerint,
nent, abbaiis sollicitudo, ad qtiem poleslas tota per- canonicoedamnalioni subjaceaut, si autcm monacbi
linere convenit, delieat adimplcre. vel laici sunl, a communione suspendaulur.
IV. Pars. Graiian. Hinc etiam constituitm ttt, ut C. XI. Examinelur ab episcopo qui reiigiosit feminit
clerki tingulorttm monasteriorum sint inpolestate epi- prwponendut est.
tcoporum, nec alicui liceat extra eorum conscieniium Ilein ex Concilio Carthaginensi IV, c. 97 ".
monaileria mdificare. Qui " religiosis feminis praeponendus est " ab
Unde in ClKilcedonensiConcilio c. 4, tegitur 1 *•: episcopo ***loci* •* comprobetur".
C. X. Sine conscientia episcopi monaslerium nttllus Graiian, Monaslerium quoque absque tpitcopi
mdificet. permissione nulli incipere attt fundare licet.
Quidam monachorum habilu utentes indiJTerenler Unde in Agatliensi Concilio c. 27, legitur *':
per civiiales incedunt, necnon et *• monasteria " C. XII. Sine permissione episcopi nutlus monatte-
el se ipsos proesunilione propria commendant. Pla- rium prmsumat incipere aut fundare,
cnit igitur nemiiiem ant oedificare aut construere C De monacliis F monasterium novum (uisi episcopo
inonasieria, aut oratorii riomun> sine conscientia *aiit"perrailtente, aut probante) iiiillus incipere aiit
ipsius civitatis episcopi : Item c. 8. §. 1. Clerici '» fundare praesumat.
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. X. l Quoniam versio liujus capitis usque ad vel oratoriam domum pmter tentenliam episcopi cir
§. 1. Clerici primo est alia ab iis, quae circumfe- vitatU. **Plochiis : Sic in nonnullis vetuslis codicibus
riiiiliii-in concilioruiii coilicibns, licet apuri Ivonem
el in Panormia idem fere sit scnsus, placuit aflerri Gratiani, et Valicano conciliorum, et in versione
verba groeca, et novam iiiterprclationem : Ot aXvjSolf prisca, (ex qtia videlur esse hic versiculus,) el est
vtti tiltxpivo>;Tiiv povnp-nptTiovTi;picv, T?<;npoo-vn- vox canonis graeci. Iii vulgatis autem Gratiani.et
To-jari; u^io-aOtaaavTIUV;.'ExttSr) Si rtvt; xo>,uov«- aliquot liDris conciliorum esl: parochiW._
-/jv.S> ixpoa-/r\p.aTt,TU; TS exylno-iu; xui
xe-/_pnp.ivot n Pro personarum ordinutioiie: Sic in eariem
ta Tto\iTty.u StaTup/.o-ao.ai rtpiyuuztt, mp.hvxe; uStu- prisca"; seri in canone graeco, et in versione Diony-
<fopt»;iv TUX;noleatv, o\>pnv uX>.axui povuaTnpttx sii•Exigui iiihil est quod his verbis respondeat.
iu\>T0t;a\)vtaTuv'eiziTriStvovTe;, tSo^tvu-nSivuu-iv pri- Item clerici: Est idem, quod in proximo supe-
Sttuovoiy.oSou.tiv, iijj Si CUVKTTKV u.ovuaTr]piov r) evr.Trj- riore paragrapho , sed ex alia versione, qua: iioii
ptov otxovTtupu yvu/ivjvTOUTO; TroXs&if e-riaxoKOv.Q exstal iu conciliorum voluiiiinibiis ; alque lianc
Id est: Qui tere el sincere monasticam vitam deguitt eamdem repetitionein licet animadvertere apud ivo-
convenienlihonore afficianlur. Verum, quoniam non- nem p. C>;c. 558, el 559.
nulli speciem monachicam prm se ferenles el ecclesias C. XII. P De monachis : Absunt islae voces a re-
el civilia uegotia perturbanl , in civilalibus indiffe- cenlioribus edilionibus conciliorum "**,sed non a
renler vagantes, ac prmierea monasteria sibi ipsi veiusiioribus, et manuscriplis codicibus, aut
constituere aggredientes; placuit neminem quidem lvone.
uspittm mdificare neque conslituere monasterium

QU.€ST.II. P. III. C. IX. *• Cap. incerlum.—Coll. tr. p. p. 1, t. 54, c. 17.*—Ans. 1. 7,!c. 185(194).=
P IV. C. X. *»Auctor inlerprelationis , qu:e in prooemio "°
can. proferiur , non est inventus.
81 § 1, et
2,tlesumla'. suutex Isidoriana. §3, ex prisca translatione. atld.: per: Etld. Bas. Lugd. 1. monasterium :
* *'
Edri. Arg. Nor. Veri.'*I. ** Ivo Dccr. p. 6, c. 358. ct ap. lv. " monasierii : Eri. Arg. ** Si : Coll. Hisp. "
ortlinalionem : ib. secundum pers. ordinalionem : Edri. coll. o.—palemorum ordinalionem:Coll. Hisp. •
«letiiri.ib. " excoitittiunfcenfur: ib, *8 Ivo ib. c. 559. ** dispensalioni : orig. ap. Baller. •• udri.
sancionim : ib. — Iv. = C. XI. '« e. 59. Slaliilt. eccl, ant. — cf. ari c. 9. D. 18. — liurcli. '*I. 8. c. 76.
lvu l».;o. p- 7. o. 0'*. *» Vir,qui : uriR. " "sif : Burcli. lvo. 6* cpiscopit : Eriri.ooll. o."' riesiri. ui
Cull. cill. " probetur; ib.^ong. C. Xll. hab. A. 306. — lvo Deci'. p 3., c, 157. et Cnll. llisp.
1083 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSAXVIII. QU^ST. II 1096
C, XIII. De eodem. A litijusmodi personas " non regulariter animadver-
Item ex eoriem, c. 58 •*. lerit •», vel qui susceperit monachum alieiium,
CeJlutas novas aut congregatiuiiculas i monacho- C. XVII. De eodem.
rum absque episcopi nctilia prohibemus insliiui. Item ex Concilio Arelatensi *.
C. XIV. Absqtteepiscopi vel abbatit voluntate huttut Monasleria vel monachorum disciplina ad eum
monachorum cellulam contlruere prwsttmal. pertineant euiseopum, in cujus sunt teriilorio oon-
Item ex Coucilio Aurelianensi I, c. 24". slitiila.
Nulliis monachus, congregatione monasterii dere- C. XVIII. Nullus ministret abbatibus episcopalia,
licta, ambitionis el vanitatis '• imputsu cellulam " qui itlicui episcoporum nolunl subesie.
construere sine episcopi permissione vel abbatis sui Item Paschalis Papa II"».
voluniate procsumat. Abbatibus, qui neque sub episcopo, neque snb
V Pars. Gratian. Item sunt alii, qui pro extecu- metropolitaiio, neque sub primate, neque sub |ia-
lione divertnrum causarum quoslibet admitlunt, qui triarcha sunt, nullus prorsus cpiscoporum episco-
dittrictionem eorum tolvant, et quietem religionis per- palia quoelibet administret. Qiiuni enim se nulli epi-
turbenl. scopo omnino subesse proUteantur, conseqiiens est,
De quibui in Concilio Triburiensi legitur " : ] ut nullus episcoporutn quae sua suiil eis tauqiiaiu
R
C. XV. Abbas, qui catttits in regimine nott fiterit, exlraneis largiatur.
a proprio episcopo el a vicinis abbalibus a tuo ar-
ceatur honore. Gralian. Pro hujuscemodi ergo slaiutuin est, ut
dis-
Si quis abbas cautus in regimine, luimitis, ca- causm el utililates monaf.eriorum per episcopbt
suis, misericors, discretus sobriusquc non fuerit, ac pbitantur.
divina praecepla verbis et exemplis non osienileiii, Unde Gregorius scribit Vilali Defensari Sardiniw,
lib. VII. episl. 65. •» :
ab episcopo, in cujus territorio consislil et a vicinis C. XtX. Utilitates manasterii a proprio episcopo de-
abbaiibus el ceteris Deum limentibos a suo aieeaiiu- beut disponi,
honore, etiamsi omnis congregaiio, vitiis suis cou- Cognovimus, quod monasleria servorum Dei vel
sentiens, eum abbatem habcre volueril. *eiiam" fcminarum pro suo quisque libitu et ilk-er-
C. XVI.ln episcoporumpotestate abbates conshtanl. sarum causarum exscculione perlurbat **. Quori
Item ex Concilio Aurelianensi I, c. 21 '". oninino non grale siiscipimus, luamque cxperien-
VI Pars. Abbales pfo humilitaie '* religiouis Jn tlam ex hoc commonemus, ne " queiiiquam hoc
episcoporum poteslale consislant et si quid extra usurpare *' denuo accepta noslra auctoriiate per-
reguiam fecerint, ab episcopis corriganlur, qui se- C ( millas, sed*ut* episcopo loci illius, sub cnjus mo-
iiielr in anno in loco, ubi episcopus elcgerit, ac- deramine dcgiiiit, cura? sit eoriim" causas utilita-
cepta vocatione conveniaiil. § 1. Monachi autem tesque disponcre. Valrie enim esl incoiigruum **,
abbatibus onmi oberiieniia el devolione subj.iceani. ut omisso eo alius tpiilibet eorum se causis admi-
Quod si quis per conlumaciam exstiterit indevotus, sceat, sed ille eoruni viiam compeienti regularique
aut " per loca aliqua vagari, aut '• peculiare ali- debet moderamiiie disponere, qui pro commissis
quid habere praesumserit, omnia, qua3 acquisierit, eorum anlniabus compellilur reddere •• ratio-
ab abbalibus auferantur, secundum regutam mo- nem.
naslerio profulura ". Ipsi auleni, qui fueranl per- VII Pars. Gralian. Pro hujusmodi etiam prohibet
vagati, tilii inventi fuerinl cum auxilio episcopi lan- B. Gregorius mulieres passim ad monasterium acce*
qtiam fugaces sub custodia revocentur '*. § 2. Et dere, et monachorum commatres fieri, tcribens Va-
leum se ille abbas fulurum esse coguoscal, qui in lentino Abbali, tib. III. epist. 40. •• :

NOTATIQNESCORRECTORUM.
C. XIII. 1 Congregatiuncutai: Anlea legebatur : impressis, el manuscriptis, el Capilularibns. Vemm
* ecclesias. Emendalum esl ex pleris-
congreganliuin apud Buroliardtim el Ivonem post vors. Corrigantur,
que inaiiusciipiis, el locis indicalis. esl inscrtum c. Non seiuel. infra ead.
'
C. XVI. Semel : Sic etiani legilur iu coisciliis

QILEST.II. C. XHL •» Inio ex* Epaonensi c. 10. — cf. ad c. 30. D. 23.— Burch. — t. 8, o. 74. Ivo
Deor. p. 5, c. 165, p. 7, c. 92. congregulionum : Ed. Bas. =C XIV. «»liah. A.—511. cf. Cap. 1. 6,
o. 110. '• varietafis : Edd. coll. o. " cellulas]:Ed. Bas.—ariil.: sibi: Coll. Hisp. P. V. C. XV. " Si-
mile aliquitl legitnr in rogula Benedicli c. 60, supra D. 61, c. 14. — Biirch. I. 8,c 96. lvo Decr. p. 7,
c. H4.=C.XYL "hab. A.5H. —Burch. I. 8, c. 67. IvoDee.r. p. 7, c.85. — cf. Cap. 1. 6, c. 139.
P. VI. '* utilitate: Coll. Hisp.—esi lamen : hunt. in varielaie lectionum. '» ac: Coll. Ilisp. — Bmoh. l*o.
'* alque : Ed. Bas. " profuiuram : ib. '* add. : ef constringanlur ::Btucli. Ivo. '» yersonis : Erid. coll.
0. pr. Lugdtl. II, III. *" regulari cnimadversione dislrinxerit : Coll. 8» Hisp. = C. XVII. 81 c. 2, conc.
Arel. V. liab. A.554. = C. XYIII. "» Caput inccrlum. = C. XIX. Ep. 64, (scr. A. 599), 1. 9. Eri.
Maur. — Ans. I. 7, c. 184 (202). 8*pei-furienf: orig. — Ans. — Eri. Arg. — penurbel : Edri. rell. *«
tif nequaquam : Eritl. coll. o. 8e usurpaii : Etlri. Lugdd. II, III. *' riesiri. iu Eriil. Arg. Bas. Nor. " in-
decens : Erid. coll. o. '«»adri. : Oeo : Kriri.Bas. Liigdd. II, l!l. = P. VII. C. XX. '»Ep. 42, (sor. A. 594),
1. 4. Ed. Maur. — Alis. ib. c. 183 (2"l).
1087 DECRETI PARS SECUNDA, CAUSA XVIII. QU^EST. II. 10S8
C. XX. Neqm commalres sibi fucere, neque ad'[emi- A *Lpiat abbalissa monasterii '•' feminarum cum ali-
ntts accedere monaclns lice(. qua 103vetula monaclia. § 3. Porro si coiuigerit,
Pervenit ad nos, quod in monastcrio luo passim tit "» aliquam piopinquam siiain virierc voluerit
imilieres ascendant " et (quod "adhuc* et gravius) moiiachiis, in proesenlia abbalissoe liuic coufabule-
inonaclios luos sibi commalres facere, et ex hoc lurper niodica et compendiosa verba el in brevi *
incautam cum cis communionem haberc. Nc ergo ab ea discedat,
hac occasione htimani generis inimicus sua cos C, XXII. Monachi el monaclim in nullo simul coha-
callidilate idco le bitenl toco.
(quodabsil) decipiat, hujus prae- <-'".
serie ut mulieres in mo- Item in Regesto Gregoiii
cepti commonemus, neque
nasterio tuo deinceps qualibel occasione permiiias In nullo looo monachosei monachas pcrmillimiis
iinum "6 monaslerium babitare "', sed nec ea.quae
ascendcre •*, neque monai hos tuos commaires sibi 10svocanlloe. Et si quod lale csl, religiosus
lacere. Nam si hoc tlenuo ari aures nosiras quo- duplicia
toco manere stu-
cuiiqiie modo pervenerit, sic le severissime ** no- episcopus mulieres quitlem in suo
veris ullioiii subriendum, ul emeuriatioiiis tu;e qua- deat, monachos atitem aliudlumonasterium aedificare
110cogat. Si aulem plurima sinl taliamonasteria,
lilate ccteri sine dubio corriganltir.
VIII Pars. Grulian. Non solum aulem incaula jn soparentur in aliis monasteriis monachoe, et in aliis
res atilem, quas habent commiines, se-
fumiliarilas aliarum mulierum eis inlerdicilur, verum monachi;
eliama sancliinonialium habilatione prohibentur, cundtim jura eis competeutia disiribuanitir.
C. XXlll. A monasterio monttchorum longiut con-
Unde in VII. Syuodo c. 20. legitur ** : strttunlur monasteria puellarum.
C. XXI. Cum sanclimoniiilibus monachis habitare Item ex Concjlio Agalhensi, c. 28. "*
nott ticet.
Monasleria puellarum longius ,u a monasteriis
Diflinimusminime tluptex monasterium fieri, quia ll» moiiacliorum aul propter iusiriias tliaboli, aut
scaiidaltim id et oflcntliculiim multis eflieilur. Si propter oliloeiiliones l" hominum collocentiir.
vero aliqui cum cognatis munrio abrenunciare ct C. XXIV. Puellarum monasteria monachorum prw-
nionaslicani vitam sectari volucrinl, debent quidem sidio et ministerio regantur.
viri virorum adire ccenobium, feiniuae vero mulie- llem ex Coneilio Hispalensi II., c. 11. '"
rum ingrerii monasterium, In '* hoc enim •• placa- In decima 11Tactiohe communi consensu decrevi-
lurDeus. § 1. Quacautem hacienus fuerunt»' dnpla, mus, ui monasteria virginum in provincia Bxtica 1"
secundum regulam sancli Patris noslri Basilii ct monachorum adminislralione ac proesiriioguberiicii -
secundum praccepiionem ejus ila formentur. Non *8 ~ tur. Tunc enim salubria Christo dicatis virginibiis
habitent iu uno monasterio monachi ct monachae. praebemus m, qiiando eis palres spirituales eligi-.
Adulterium enim intercipil coliabilationem , sis» mus lM,quorum non solum gubernaculis lueri, sed
habeal adilum lc0 monachus ad monacham, vel mo- eiiam docirinis aedificari possint, ea tamen circa.
. nacha ad monachum secrelo singulariter ad collo- monacbos caulela servala, ut remoli ab earum fa-
cutionem, § 2. Non cubet nionachus in muliebri miliaritale ", nec usque ad veslibnluni habcaiil
iiionaslerio, neque singulariter cum nionacha cou- accedendi familiare "» permissum. Sed neque abba-
vivctur, et quando necessaria vilae a parle virorum lem, vcl eum.qui proeficilur, extra eam, quoepra.-esi,
ad regularcs m deferuntui-, exlra porlam haecsusci- loqui virginibus Cliristi aliquid, quod ad iiislitutio-
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. XXI. • Colitibiiationem: Sic est" ememlatum corum viilgata editione, sed apud Balsamonem ha-
ex plerisque mamiscriplis Gratiani , el duobus beniiir.
coriicibus versionis Anaslasii, cujus tainen haecnon C. XXII. u Bureharrius eliam et Ivo Gregorium ci-
est ipsa Oiiuiiuo versio. Anlea legebatur : cohabl- D lant, apud quem iionniliil haliciur ad hanc reni fa-
lajio ; graice est: pof/tlu yup ptaoluSet Tr)vawStui- ciens lib. 1. reg. epist. 48., et iib. 7. indicl. 2.
Tutriv. epist. 39. Verba tamen ipsa leguntur apud Juliauum.
1 Et in brevi: Haec non sunt in canouum grae- aulecess. Novella 123. cap. 54.

81 accedanl : Erid. Par. »* accedere . eaed. " teveriitimm :

QUJSST. II. C. XX. Lugdd. »*hab. A. 787.—lvo Decr. p. 7, c. 25. " inde :
orig. — Edri. Lugrid. 11,111.—Bobm. = P. Vlll.C. XXI. '* ita in Ed,
'* " suiif : lvo. — Ed. : Ed. Bas. •' ut non : ib.
Eri. Arg. eigo : Eri. Bas. Arg. —fuerinf
Bas. et Ivo. »9 Non : orig. 10° liubet aditus : Ed. Bas. 101 reg. — monachas : lvo. — Edd. Bas.
"• vel in monasterio : Ed. Bas. — in monasterium : Edd. rell.
Lnsjdd. sanclimoniales : Ed. Arg. 10*quod : Eil. Arg. —ef : Edd.rell.pr. Lu»dd. 11,111. XXII. 10»Imo
^'quadam : lvo.—Edd. coll. o. =C.
Juliaii.Epit.nov.115, 10° c. 57. — Coll. can. Ans. ded. 1. 6, c. 119. Burch.l. 8, c. 65. lvo Decr. p. 7, c. 85,
Eriil. coll. in : »» uno. 10' hnbere : ong. —
Polyc. I. 4, l. 54. in unttm : o.pr. Arg., qua leg.
Burch. Ivo. — cohabilare : Eil. Bas. 108add. : monasleria : Edd coll. 0. pr. Arg. Bas. "">vocantur : Erid.
cotl. o. uo arid. : sifii : orig. lu plura : ib. = C. XXIII.•" "» hab. A. ,506.— Ivo Decr. p. 3, "• c 158.
ti3 longe : Ed. Bas. u* wonasfeiio : Ivo. — Eritl. coll. o. oblocutionem : eaed.=C. XXIV. hab.
A. 619. — Coll. Ir. p. p. 2, l. 49, c. 6. "' Undecima : Coll. Ilisp. U8"' Rethelka : Erid.Nor. — Ven. I.
Bcthilica : Etld. rell. pr. Bas. Lugri. I. — arid. : coiuiita : Coll. llisp. 1
1! providenius : cad.
"' pro-
biiiniis: Eriri. coll. o. pr. Bas. Lugd. 1. '" elegimus : Coll. Hisp. pecitliqj-Uaie : ead. (amt-
liurem ' ead,
 1089 DECRETI PARS SECUNDA. C\UJSA XVIIL QUiESt. II. 1090
nem T eariim perlincat "», liccbit, neque cum ea "»• A C. XXVI. Monasleria clerkonm aut latcorum habi-
lacula fieri non debent.
sola, qiionpracesl, frcquentcr cos "* loqni oporlet ;
seri suli lestimoiiio diiarum vel trium sororum, ita nt 1'ervenil ati me, quod in ccclesia f fraternitaiis
rara sit accessio, eHirevis omnino loculio. tuae aliqua loca dtidum ft monasteriis consecrata
IX Pars. Gralian. Prohibeniur eliam sanclimonia- iiiinC habilaciila *.'iul* clericoriim, aut etiam laico-
les propria receptacula habere. riim facla siini; dumqiie Iii, qui sunt in ecclesiis ,
Unde InnoceiitiusII. in ConcilioRomceItabito, c. 20, fingunt se religiose vivere, monasieriis priepom'
et 27; "•: appeluni, elper eorum vilam monasleria deslruun-
C. XXV. Sanctintoiiialibns receplaculu seu domicilia ttir. Nemo enim potest ecclesiasticis ofliciis ,3* etc.
privala habere non iicel. Et infra :§ 1. Proinde fraiernilas lua hoc "*, quo-
Permciosam el deteslabilein coiisuetudinem qua- libet in loco faclum sit, emendare feslinet, qnia ego
runriam inulieriiiii (quac licet neqne secundiim Rcgu- nullo modo palior "*, ut sacra loca per clericoriim
lam B. Beneriicli, neque Basilii, aut Augiistini vivanl, ambitiim destruanliir. .
saiictiiiioiiialesianien vulgo censeri desiderani) abo- C. XXVII. Quiin sacro ordine snnl constitnli in nto-
leri dccernimus. Quuin enim, juxta regulam w nasleriis nullam habeant poleslatem.
degcnles in ccenobiis, lam in ccclesia quam in refe- D K ldem Mariniano Episcopo Ravennati, lib. VI. epist.
"»
ctorio atque dormilorio communiter esse debeant, 40.
propria sibi aedifieant receptacula el privala domi- Dudtim ad nos mnliorum relalione pervenerat,
"•
«ilia, in quibus sub hospitalilatis velamiue passim monasteria in Ravennae panilius conslitiita om-
hospites *el" miniis "' religiosos contra sacros ca- niiio clericorum vestrorum dominio praegravari, ita
nones "8 et bonos morcs suscipere millalenus eru- ut occasione 'quasi* regiminisea "' (quod drci grave
bcscunl. Qttia crgo omnis,qui maleagit, oditlucem, est) veliit in proprielale possirieant. Quibtts non
"8 veslrc epistolas
acper-lioc ipsse abscondilaeiiijuslorum tabernaculo modicum condolentes decessori
se opiiianiiir posse latere oculos judicis cuncia misiinus, ul hoc *per omnia" emendare riebuisset.
cenieiitis •*', hoc lam "' inhoneslum detcslandim-' Sed quoniam vitae cst termino citius occiipalus, ne
que flagititim ne ulierius fiat omiiimoilis prohibe- hoc onus monasteriis rerr.aneret "*, fraiernitalis
niiis, ct sub poena aiiailiematis inlerriicimus. § 1. vestrae liaec'*• eadem nos 141 scripsisse recolimus.-
Simili modo prohibemus, ne sanctimoniales simiil Et quia, ut comperiraus, in hujus rei hacienus corre-'
oiiin canonicis vel nionacliis in ecclesia in uuo choro ctione cessalum Usl, haec"* ad vos ilerum proevidi-
conveniant ad psatlendum. nus scripia dirigere. liorlamur ergo, iiiiniini mora
X Pars. Gratian. Ilem sunt alii, quos episcopi Q < omniq.ie ex-cusatione.submolaila monasteria ipsa ab
prmgravanles salulem ipsarum auimarum negligunt, hujusinodi studeatis gravamiue reievare, qualenus
quibuslibel occasionibus bona monasteriorum distra- nullam deinceps in eis clerici vel ii '**, qui sunl in
here cnpiunt. Talet erant quidtim clerici Ravennatit sacro ordine constituli, ob aliud (nisi horlandi -
eicletiw,qui simulata religione monasleriis cupiebant laiitummodo cansa) accedendi habeanl licentiam,
prwfici, non transeunles ad monaslicum habitum, ne- aut si forle ad peragenda sicra missaruw fucrint
que renunciantes ecclesiastkm mililim. invitati mysieria '**.Sed ne pro ctijuslibel monachi
DequibusGrcgormsscribiiJoanniRavennaiiEpUcopo aut abbatis promotione etc. "'. Et infra : § 1. Ncc
'ib.IV.epist. 1. "l: illic ullerius habeat "• polestalera aliquam, ue ino-

NOTATIONES CORRECTORUM.
C. XXIV. v Inslilutionem: 8ic Jegitur in vetuslis sunt istaevoces auctoriiaie veluslorum cmlicum, et
Graiiani codicibus *, elin anliquioribiis conciliorum ipsins concilii, ex quo etiara alia iioiiriulJa sunt
cditionibus, et duobus codicibus Valicanis in recen- emendala.
lioribus autem Coloniensibus : quod adinslilutionem p C. XXVII. * Horlandi:' In originali rmpresso et
tnorum non pertineat, *'* : orandi. Sed ob glossam et
w manuscriplo legilur
C. XXV," Regulam : In vulgatis sequebalur : S. quia in scqiienli capile est vox : exhortandi, nou cst
Beuedicii ; qiium tamen paulo superius aliarum imitaiura. Alia tero sunt emendata.
etiam regularum sil facta iuentio. Quare inductae

QtJ^ST.II. C. XXIV. "»* insiitultohem vel admiiistralionem : Edd. coll. o. pr. Bas. "' pertinet : Coll.
Hisp. — Edd. coll. o. desid. in Coll. Hisp. "» eum : Ed. Bas. == P.. IX. C. XXV. "» coric. Lal. II,
hab. A.1159. *'ila in Edd. coll. o. pr. Bas. "'desid. in Edd. Lugdd. II, III. "*desid.in Edd. coll. o. pr.
Lugdd. II, III. "» conspkientis : Edri. coll. o. "• arid. : injustum : Ed. Bas. = P. X. C. XXVI. "' Ep. 1,
(scr. A. 595), 1. 5. Ed. Maur.-^Ans. 1. 5, c. 61 (65). Ivo Decr. p. 3, c. 18. Polyc. 1. 5, c. 15. f ecclesiis: Edd.
coll. o.—Ivo. J-f desid. ap. Greg., el Iv. 18*C.16,q. l,c.2. "' si hoc-fuci.est : Edd. coll. o. "*pflfiar:
—
orig. *»*Edd. coll. o.= C. XXVII. "» Ep. 43, (scr. A. 597), I. 7. Ed. Maur.—Ans. 1. 5, c. 65 (66). Polyc
ib. Ravennalibus : orig Ans.—Etl. Arg. — Ravennarum: Edd. Lugd. I. Par. —-Ravennatum: Edd.
rell. "' add. : qttidem : Erid. colt. o. 138prmdecessori—literas: eaeil. 139remaneat: eoed. u» desid. in
eoed.pr. Arg. lkl nunc : Ed. Arg. '*» add. : audientes : Ans. — E;ld. cotl. o. "» tt —quisunt : desid.
in Ed. Bas. *'" et ap. Ans._ "**minisferia : Ed. Bas. ."» C. 16, q. 1, c. 37. *'*•habenl: Ed. Bas.
1091 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSAXVIII. QU^EST. IL 1009
nnslcri.i bnjiis occasionis velamine ca, quacprohi- A t presbyter. Hoc aulem tempore dedicationis inicr
bcmus y, suslinere onera compcllanliir. Hoecitaque episcopum Cardellum (cujus ipsa diceccsis est) et
omnia vigilanti cura •*' emendarc jam secundo com- malrem suamasserit convenisse, ul qiiicquiri dedi-
mnniia satictitas vestra non difleral; ne, si post hsec calionis vel natalis marlyrum die, quorum iu eodem
ncgligenlcs vos esse (quod non credimus) senseri- monasterio reliquioe sunl, per fidelium obialioncs
nius, aliter monasteriorum quicti prospicere com- intraVerit, medietalem quidem babeat ipsum mona-
pcllamnr. Nam notnm vobis sit, quia lanlae necessi- sterium, medieias autem episcopo ofleralur. Conlra
lati servorum Dei congregalionem "amplius*subja- quam oonventionem Marium '*• presbytcnim (sive
cere nou patimur "". sciente sive nesciente episcopo) monacbis ipsis, vel
C. XXVIII. Caiisavisilandiel exhortandi monaslerittm presbytero, qui ex cis est, vim dieiliir inltilisse, ot
episcopus adire polest. freqiieiiler"'molestias generare, ila ut memoratum
Hemeidem, tib. VII. Indici. 1. episf. 18. •*». presbyterum prope coecidcrit, et missas euin facere
Xt Pars. Visitandi exbortanriique gralia ad mo- niillo modo permiliat, dicens , nl quasi pensionis
nnsieriiim, quolies placueril, ab antisliie civilalis nomine aliquid statuere debeat. Ilxc igilur omnia
nccedaliir; sed sic caritatis oflicium illic episcopus diligenter te examinare jubemus, el, si apud te evi-
implcat, ut gravamen aliquod monasterium non in- B ; denii "v ratione "' constilerit, quia lempore, quo
cttrrat. deriicalum esl ipsum monasterium, conriilioiies su-
C. XXIX. Frequenter epitcopi monasleria vititent, tt perius positoe convenerinl, servari eas ex nostra
qum corrigenda sunl corrigant. auctoritale proecipimus, nec "' aliquid "' ampliu»
Item ex Concilio Aureliancnsi "». z
exinde ab aliquo exigatui- "». Si vero nil tale con-
Non scmel, scd socpius in anno cpiscopi visilenl siiterit
'»', mediante te quid episcopo ipsi iiomine
monasleria moiiachortim, elsi aliquid corrigenduin
eulogia: oflerri debeal inter ipsos monachos et pre-
fueril, corrigatur.
animarum sbyterum volumus dcliniri, salvo tamen eo, ut pre-
XII Pars. Gratian. Pro talibut, qni
sbyter Gaudentius, qui etiam monachus est,
curam non habentet, bona tamen monasteriorum in missas in monastcrio suo sicut consuevit facere a
tuot usut converiere cupiebanl, statutum est, ut mo- nullo ulterius debeat
prohiberi.
nasleria cum sttis rebus penitus sint tibera a polettate
C. XXXI. Contueta servitia episcopis monatleria tx-
et domiiiio epitcoporum. Quod aulemnuitU canonkii liibeant.
juribut numatteria dkuntur ette subjecta, non ita JtemUrbanus 11. "•.
inletiigendum ett, quin ipsi episcopo aliquid nomine
Serviiium, quod monasteria aut eorum ecctesi*a
tnlogim, vel in die dedicationit, vtl in natati tancto-
monasierium dedicatum tempore Gregorii VII. usque ad hoc tempus fece-
rum, quorum riomtne ipium runt, ct nos concedimus.
ett, dcbeal offetri. Gralian. Canonka ergo jura, quibut monatteria
«
Unde Pelagius Papa ail "• :
subjecla non sunf, tynodales exactiones intelliguntur,
C. XXX. Non debet episcoput aliqnid a monasterto tl enim cogendus esl abbat (ticut in cancilio
Non
exitjere prwler condilionet, qum dedkalionis lem-
poie conslilulm sunl. Turonico staliiiiur) ad synodum ire, niti aliqua ratio-
Eleulherius fraier et coepiscopus nosler qucrittir, nabilis causa exsislat. Stinf eliam qumdam servituiii
quori maier ejus in casa, quae Caslelliim riiciiur, officia, ut nngariw operum, crebrm recepliones, annuai
oruloriiim construxeril ac dedicaverit, et in eodem exactionet, mulclaliones peccanlium, a quibut omni-
loco monachos constitnerit, ex quibus tinus est bus monasleria libera suni.

NOTATIONESCORRECTORUM.

1 Prohibemui : In vulgalis seqtiebatur: timul cum ei Concilio Rothomagensi, lib. 5. c. 215.

canonicit el monachis in ecclesia *, qliae sublala sinil C. XXX. - Pelagiut: Anica legebatur: Gelaiiut,
aiicioriiale orgiualis, el duorum Graliani exempla- 0 Mutalum est ex Polycarpo, el quia supra dist. 91. o.
liiiiii. Eleuthetius alia pars hujusmet epislolae eilatur ex
C. XXIX. - Hoc caput apud Burchardum et Ivo- Pelagio, et Anselmus, qni hoc et illud capul coa-
nem est inserltim cap. Abbales. supra ead., ut ibi tiiicie affert, Pelagio tribuit.
noialiim est; simile quiddam habetur in Panormi»

H. C. XXVII. ' ila ih Edd, coll. o. pr. IWsludio : Ed. Bas. '*» paiiemur : Edd. coil. o.
QujEsf. Arg.
- is.riini=C. XXVIII. •*» Ep. 16, (scf. A. 598), 1.8. Ed. Matir. — lvo Decr. p. 7, c. 14.= P.XIC. XXIX.
•" c 10, lotic. Rotliomag. (bab. A. 650), in epitomen redactus. — Burch. I. 8, c. 67. Ivo Decr. p. 7,
c. 85.=l'. XII, C. XXX. "' Cap. temporis incerti.—Ans. 1. 7, c. 145 (169). Polyc. I. 4,1. 27. ,M Mariut
l'M. Bas. — Mariunus presb. : Ed. Arg. — noinen Marii desid. in Eri Nor. "* (retfuentes :
pretbyter : »*
Eil. Bas. eririenier consfifucrif : Ed. Arg. "* verilale : Aus. "' ne : Ed. Bas. "' alioquin : Eit.
"8 fenfeiur exigere : Ans. •*• adri.. infer eos : Edd. Ven. II. Par. Lugriri. = C. XXXI. "• lmO
Lngri. I.
e. 19, conc. Lat. 1, hab. A. 1125. 181cf. D. 18,c, 11.
1003 DECRETI PARS SECUNDA.CAUSA. XIX, QU^ST. III. 1G94

CAUSA. XIX.
GRATIANUS. A vata. Publica lex est, quoe a sanctis Patribus scriptis
Duo clerki ad monaslerium transire voluerunl ; est confirmaia, ufesl lex canonum, quae quiriem
uterque licentiam ab episcoposuo petiit; unus relicla propter Iransgressiones est Iradita. Vcrbi graiia :
ecclesia propria eo invito, alter dimissa regulari Decretum esl in canonibus, clerictim non debere de
canonia cmnobiose conlulit. (Qu. I.) Modo quwrilur, suo episcopalu ad alium transire sine commeiida-
si episcopus debeat permitlere , ul reticla propria litiis literis sui ejiiscopi, quod propter criminosos
ecclcsia clerkus monasterium ingrediatur ? (Qu. II.) conslilutum est, ne videlicet iiifames ab aliquo cpi-
Secundo quwrilur,siepiscopuslicenliamdarenoluerii, scopo suscipiantiir personoe. Solebant enim ofiieia
an e.oinvito monasterium possil adire'1 (Qu. III,) Ter- sua, quum non polerani in suo episcopatu, in alicno»
lio, ti conligeril ipsos regulares canonicos fuisse, celebrare, quoif jure proeceplis et scripiis deiesla-
utrum concedendus essel eis monaslerii ingressus? tum est. § 1. Lcx vcro privata est, quae insliiictu
S, Spiritiis in corde scribitur, sicut de quibusdam
QUvESTIO I. dicit Aposloliis * : Qui habent legem Dei scriptam iit
GRATIANUS. cordibus suis, et alibi " : Quum genies legem non
Qiwd episcopus licenliam clericis adcundi monasle- " habeant, si naturaliter ea, qum legis sunt, fuciunt,
rium dare debeal, in Toletano IV. Concilio prmcipi- ipsi sibi siinl lcx. Si quis horum in ecclesia sua sub
l episcopo popiilum * relinet, et sacculariter vivit, si
tur, in c.
qno, 49, sicsltitulum legitur :
C. 1. Non debet negari ingressus clericis, qui mona- .ifllattis Spiriiu sancto in aliquo monasterio vcl nv
chorum propositum appetitnt. giilari canonia ' satvare se volueril, quia " lege »
Clerici, qui monachorum proposiium appetunt, privata dticitur, nulla ralio exigit, ul a lege publica
(quia meliorem vitam sequi cupiunt), liberos eis ab consiringatur. Dignior est enim lex privata quam
episcopis ' in monasteriis largiri oportet ingressus, publica. Spiritu f quidem Dei lex est, et quid Spi-
nec interdici. " proposilumeorum, quid ad conlem- rilu Dei •* agnntur lege Dei duountur ; elquis est,
plationisdesiderium transirc niluniur. qui Spiritui sancto possit digne resistere ? Quisqui»
igitur hoc Spiritu ducitiir, eliam episcopo suo con-
QILESTIO li. tradicente, eat liber noslra auctorilate. Justo eiihn
GRATIANUS, lex non est posiia, sed ubi " Spirilus Dei, ibi
Jntiifoveroepiscopoclerkum ejtts a nullo esse susci- lihertas et si Sprrilu Dei duciiiiiiii, non eslis »ul>
piendum, Leo Episcopus testatur, scribens Anastasio lege.
~"
TliestalonicensiEpitcopo,epUl.LXXXI1.al.LXXXI V. C *
e. 9. ' ;
C. I Invilo epitcopo ejut clericum nemo suscipiat. QU.ESTIO III
Alienum clericum invito episcopo ipsius nemo GRATIANUS.
suscipiat. I. Pars. Canonicosaulem reguluresad monailtriuin
Gratian. Sed tubaudienditm esl, nisi ad proposi- trnnsire mullis aitctoritatibut prohibeliir.
tum meliorii vitm transire volueril. Tunc enim libe- Unde iu Concilio Eiiucensi, congregalo sub Gregorio
rum ettilli,etiam episcopocontradkente, monasterium VII.,legituri :
C. I. Regularet canonki monachi fieri non debent.
ingredi.
Unde Urbanus Papa II. in capitulo sancti Ruffini' : Nullus abbas vel monachus canonicos regutarcs a
C. II. Qut nionrtcnorum propositttm appetit, etiam proposito professionis caimnicoe revoeare, et ad
tnvito episcoposuscipiendus est. monasticiim habilum ' trahcndo suscipere aurieal,
Dusesunt, inquit, leges : una publica, altera pri- ut monachi fiant, quamdiu ordinis sui ccclesiatn

NOTATIONES CORRECTORUM.
CAUSA XIX. QUJIST.1. C. I. » Ncc inlerdici: Hoec usque ad finem absunl a manuscriptis, snnt tamer
in conciiio '*.

CAUSAXIX. (X-Mt,t.1. C. I. » hab. A. 653. — Burch. 1.8, c. 24. Ans. I. 7, c. 197. Ivo Decr. p. 6,
c. 371. Abbo ** Flor. ap. Mab. Vel. anal. c. 23. Polyc. 1. 5, l. 15,1. 4, t. 34. » episcopo : CoII. Hisp.—Ivo.
Ans. Abbo. desid. in Edd. Arg. Bas. Nor.
QUJEST. II. C. 1. ' Ep. 14, (scr-A. 446). Ed. Baller. — Antea citabalur ex ep. ad Rusticum Narb. —
Ans. I. 7, c. 161 (175). Ivo Decr. p. 6, c. 60. = C. 11. ' Caput iucerlum el quod Urbano vix ctucas con-
ertiere. — Ans. in iine I. 7. (Domnits Urbanus P. dun; inquil elc.) * alio : Edd. Arg. Bas. *
Rom. c. 2, v. 15. * ib. v. 14. * proprium : Corr. ex Poiycarpo. ' canonka : Edri. colt. o. pr.
Lugdd. II, 111. "* qui enim : Edd. Bas. Lugrid. ' a lege : Eriri. Lugdd. II, III. f Spirilus : Edri. coll.
o. — Bohm. desid. in Ed. Bas. " 2 Cor. c. 3, v. 17.
QUJ.ST.ULP. I. C. I. * Simile aliquid habelur inc. 10, conc. Heduensis hab. A. G70, snb Leodc^ario, '
adtl. : professionis : Eri. Bas. =
 1095 DECRETI PARS SECUNDA,CAUSA XIX. QUJEST. III. 1036
invcnire qiiiverin!( in qua canonicc vivcndo Deoscr- jA ceant his coiiriomiiaiionibiis, quoe pcr canoncs con-
vire, et aniniam snam salvarepossint.Quod si leme- sliiulas sunt.
rario .IIISIIiil agcre leiitaverinl, anathemaiis vinculo C. V. Qui locasncrn commttniadiverSoria fecerit,cle-
oHigeniur. ricus tlcpontilur, luicus exi ommunicclur.
C. II. De eodetn. Ilem in Synorio VII., c. 13. - ".
ltem Urbanus Papa II.' : Quoniam a quibiisilam viris qmeriam venerabiles
Mamlamus et univcrsaliler inierdicimus, ne quis domus surripiiiniiir, tam videlieet episcopia " quam
r-anonicus rcgularilcr * professus, nisi (quod absii) monasieria, ei facla sunt cominnnia divcrsoria, si
" retinent, reddere
publice lapsus ftieril, monachus etTicialur. Quori si quidem volusrinl hi, qui lioec
riecreto noslro contraire proesnmeiis *iri*agere len- fea, ul seciinriiiirianiiquitatein restaurenlur, bene et
" "
laverit, adordinem canonicum praccipimusut redeat, optime est; alioqui, si de sacrato caialogo fue-
ot deinceps nieniorialem " cuctillam deferat, et ulii- rint, hos deponi praecipimns, si vero nionachi vel
niiis in choro maneat. laici, excominunicari, quos nimiriim consi.it con-
Gratian. Subaudiendum vero esl, nisi cnm putris riemiiaios esse a Palre, et Filio, et Spiritn sanr-io,
sui licenlia religionh proposilum iudnerit. Unde Ur- et ricpiiienlur " ubi vermio coruin non miiriiur ", et
bamis Papa II. scribit abbaii sancli Rtiffini' : B ignis non exstingtiitnr ", qtiia voci Duniini *' adve.r-
C 111.Palrit sui concessioileregnlaret cunonici mo- sanliir, qui tlicil " : Nolite facere domtim patris
nitcla /ieri possiinl. inei doiman negoliationis.
Sialuimus, ne professiouis canonicic quispiam III Pars. Graliaii.Qu«.T!lttr(/e/t!s,<7uiadconvertio-
poslquain Dei vice snpra caput sibi homineni im- nem veniunt, qno tempore debeant tonsurari ? Dchis
posuerit, alicujus levilatis iuslinclii vel districlioris ita scribil Gregorius Forlnnato Episcopo Neapoli-
religionis oblcntii cx eodcm clauslro audeal sine pa- lanb, lib. VIII. episl. 23. S3:
tris * ct lotius congregalionis permissione receilere» C. VI. Ante quain biennium in coniersione comple-
Discerientcm vero nulltis abbalum vel episcoporum, veril, aliqtiis tonsutari non debel.
imlliis ' inonachorum sine commuiii lilerarum cau- Monastcriis omnibus fratemitas vestra dislrietiii*
lione suscipiat. inlertlicat, ut eos, quos ad conversiono.m *» susce-
II P.irSi, Gratian. Qurrrifijrj si monasteria, qumse- perini, prius quam biennium in conversalioue **
mel dedkata sunl, potiinl transire in clerkorum vel complcant, nullo modo audeanl lonsiirare. Sed hoe
txculariuin habilacula? Quod in Chalcedonensi Cou- spatio vita morcsque eorum solicite coinprobeniur,
cilin omnibus modit prohibetur c. 24. b * : ne quis eoruin aut non sit conleiiiiis eo*6, quod vo-
C. IV. Quw semel sunt dedicata nionaslerio, semper C f luit, aut ratiim non habeat quod elegit. Nam dum "
monatleria perseverent. grave sitinexperlos homintim sooiari obsequiis, qn s
Quae semel dedicaia siinl monasleria cum ' con- possil dicere, quam *• sil gravius ad Dei serviliiim
silio " episcoporum ", maneant perpetuo monaslo improbatos applicari d?Miles vero, si converli vo-
ria, el res, quoe ad ea pertinenl, monasleriis rcser- luerit, prius, quain nobis reiuinciettir .**nullus euiu
vari oportel ", nec posse ea ultra lieri saecularia sine noslro • consensu qualicunque " prxsumat
h.ibilai.-ulii.Qui vcro permiserinl hoc ficri, subja- rationc sustipere.
NOTATIONES CORRECTORUM.
QUJCST. III. C. III. - Palris, etc.: In tribus veiustis C. VI. <-Improbaios applicari: Antea legebaiur :
coriiiiliiis legiiur : tiafris fofius congregalionis; apuri imprabosapplicare*. Emendalum est ex originali im-
lvniiein . s/ue abbalis* toliusque congregalibnis. prosso ci manuscripto.
C.IV. b Ihuc versio paruiii discrepala Dionysianaj e Sine nostro : Iloc pra>cepit eo tempore B. Gre-
qiiam aiferiinl Burchardus et Ivo, c. 22. ,, gorius, ne oimiino videretur contemnere legeni,
C. V. c Iiiitiiim hujus canonis in synodo VII. ab tjiiam Mauricius imperaior luleral, ne mililcs anle
Anastasio versa sic habet: Quoniampropler calaini- ioni|)l(iiiiin lenipus miliiioe in monastcriis recipi.
ttitem, qttm pro peccalis noslris in ecclesia facta esl, possciit, quam legem iriem Gregoriuslib. II. iudiel.
subreptw sunl a quibusdnm viris qttmdiimvenerabiles 11. epist. 61. ipsi Mauricio scribens, vehementcr
domus, tam videlicet, etc. Ex ojus autein versionis reprehendit, quori auctor glossoe non videlur atteti-
tluobus maniiscripiis exemplafibus nonnulla sunl iu disse.
hoc capilc emendala.
Qu*ST. 111.C. II ' Aiiclor invenius est Anselinus Ilavelbergensis in libro de ordine canoiiicoruni
regiilariiim (c. 5), oriii» iu ihes.iuro Pczii l. 4. —Ans. in f. 1. 7. Polyc. I. 4,1. 31. * regu-
iaris : Ed. Bas. * niemoriale prmsumtionis sum cncullam : orig.— Corr. ex Polyc. = C. 111. ' lvoDecr.
p. 6, c. 411, et Ans. iu iiiie I. 7 :' Urbano II. Abbati S. Rufi. —luiegram epistolam *
edidil Pelil in lom. 2,-
pcen. Theod. p. 614. "elAns. el nuttus : lvo.—Ed. Bas.=P. II. C. IV. hab. A. 45L—interpr. Dio-
iiysiana. — Burch. 1. 5, c. 19. Ans. I. 5, c. 60 (62). Ivo10 Decr. p. 5, c. 17. Polyc. I. 3, c. 15. ' desid.
in orig., ap. Bnrch. el lv., el in Edri. coll. o. pr. Bas. concilio : Erid. Arg. Nor. Ven. 1. *•*add. :
"
qui civitates tenent : Bnri.h. lvo. " debere : iid. = C. V. hab. A. 787. — intcrpr* Anastasii. — Ans.
1. 7, c. 191».— in Eriri. Arg. Nor. Ven. I, allegaiur ex syn. Vlll. * epUcopalia: Edd. Arg. Nor. Ven. I.
" et st : Eriri. coll. o. pr. Arg. Nor. Ven. I. " sacro : Ans. " de-
Lugdd. 11,111. '* hic : td. Bas.
putabunlur : Edd. coll. o. " morieiur : eoeri.— Ans. (cf. Mare. c. 9, v. 16.) *• exstinguetur : esed. —'
iri. •• Deo adv.: eteri. "Joan. c. 2, v.!6.=P. III. C. VI. " Ep. 24, (scr. A. 600), 1.10. Ed.Manr.—Ans^
1. 7, c. 197(199). ** convertendum : orig.—conversntwnem : Edd. Nor. Ven. I. *» convertione com-
coll. o. »• desiri. in orig. el Eri. Bas. " cum Etld. Bas. Lngdd. II, 111.— Bohm. **
pleverint : Erid.
. orig. — Ans.— Edd. coll o. " ita ap. Ans. et in Edd.coll. o. " denuite. : Ed. Bas. »0ijfMa/!-
2uamo«f: Edd. coll. o.
1097 DECRETI PARS SECUNDA.CAUSAXX. 1CC8
IV Pars. Gratian. Qumritur, ti ingrestit monatte- \ el intraverit monasterium, liberis non exslantibus,
rtun» ulira relinqualur licenlia testandi? Hoc Grego- monasterio, quod ingreditur, res ejus competere
rius prohibet, ita scribent Januario Caralilano Epi- jubemus. § 1. Setl *• si persona liberos habensante,
'
scopo, lib. VII. Indkt. 2, e/iist. 7 »l: quam de rcbus suis intereosdisponat, monastp.rium
*'
C. VII. Post monasterii ingressum nulli relinqttitur intret, liceat ei postea inter eos dividere, legitima
tkeiitia lesttiudi. iion diminuta *', et quod eis non dedil*' monasterio
Quia iiigrcdientihus monasterium convertenoi oompetel. § 2. Sed si omnem substaniiam inter
gratia ullerius nulla sit leslandi licentia, sed" res filios dividere volueril, sua persona filiis connume-
eorum ejiisdcm monasterii jtiris fianl", aperta legis rala partem sibi reiineat, qua> monaslerio compe-
definiiionedecreiuin3* est. tere debel**. § 5. Sed si post ingrcssum moriatur,
**
C. VIII. Posl monasterii ingressum eidem monaslerio ante, quam inler eos dividal, filii legitimam per-
omnia sunt conferenda. cipiaut **, reliqua sttbstanlia mouaslerio compe-
Ilem Gregorius Papa Cypriano Diacono, lib. !>.. tente. 1n AuihentkU *' de monachis, conslitut. 5, in
epist. 6". collat. 1, § 4. Nuric aulem, quum monaclius factus
Perlatum est ad nos PelroniHani nomine, de pro- est 18, hoc ipso ressuas*' oblulisse virielur»», si
vincia Lucania progenilain, per exhorlalionem > prins lestatus non sit, *et* exinde, judicio ejus ces-
Agnelli episcopi fuisse conversam, resque siias sante, lege disponitur, ut si liberos habeat *', in
omnes, quas habere poluit, licet sibi jure poliiissent quos aut nihil, aut minus legitima porlione quo-
competere, tamen*6 easdem *' monasterio, qnotl ** quo" donandi liiulo contiilerii, eatenus subslaniioc
ingressa esl, ciiam specialiter donalionis lilulo monasterio destinntae delrahalur, ne quid contingat
conttilisse. circa liberos iniqiiuin.
Gralian. Econlra Paulus primu* ercmita in testa- C. X.
mento f cotobium suum Athanasio Alexantlrino epi- Item ex Novella CXXIIIh «».
scopo reliquit, lunicam vero B. Anlonio.Sed aliud est Non liceal parcntibiis liberos, vel liberis parentes
de his, qui in manaslerium ingressi se el sua tradi- ab heredilale** repellere nionachos faclos, i|iianivis,
derunt: nliudde his, qui solitariam vitam ducenles se duin laici fucranl, in causam incirie
tradita nnlli iiigraiiiuriinis
tiulli ecclesimtradiderunl «. ///«' semel rint. § 1. Ilem non liceat" parenlibtis liberos suos
tradere postttnl : isii nulli oblata libere testari ad soliiariam vilam traiiseunles abslrahere de
possunl. monasleriis **.
C. IX. ifeni in Aulhenlicis, constilulione9 »*. {C —
Si ijua niulier aut vir monaslicam elegeril viiam,

CAUSA XX.

GRATIANCS. lenere ? (Qu. II.) Secundo,si prmter voluntalem pa-

Duo pueriliw annos agenles a parenlibus mona- rentum lonsuram vel religionisveitemquis in puerilia
tterio tradili sunl; unus invitus, alter spontaneus cu- accipiat, an pos.til sibi delrahi, an non? (Qu. 111.)
cullam induil. Ad annos pnberlalU venieitles,invilus Terlio, qui prmter prppriam voluntatem cucnllair
ad swcularemmililinm rediil, sponlaneusmonaslerium induerit, an cogalur eam reiinere, an non? (Qu. IV.)
dislrklius pelit (Qu. I.) Nunc primum quwrilur, si in Quarlo, si ab uno monaslerioin aliud dislriclius liceul
oueriliw annit tradili coganlur religionis propotitum aticui trantire?
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. Vlll '. In teslamento: Longe aliler B. Hiero- D 8 Tradiderunt: Sic est emenriatiim ex plerisqne
nyimis in vita Pauli ; scribii ciiim B. Aiitoniiim pal- inanuscripiis. Antea legebatur : tradere pussunt.
lio, qtiod ei donaverat Alhanasiiis, Pauli corpnsin- C. X. h. Hoc capul expresse liabetiir apud Julia-
volvisse, et addiline ani(/ pius heres ex intestali num antecessorem, Novella 123, cap. 59. ln quo
bonis non possideret, lunkam ejus sibi vendkavil, aliqui Graiianiiiu reprelienrierunl, qui hanc Juliani
quam in sportarum modumde puhnw foliis ipse sibi epitomeu videre mir.ime potueran
contexuerat.

QiiiEST.III. P. IV. C. VII. " Ep. 7, (scr. A. 59S), 1. 9. Ed. Maur. — Ans. I. 7, c. 182 (200). " add. :
«i/: Edd. coll. o. »»sint: eaed. '* definiium: Ed. Bas. = C. VIII. *«Ep. 6, (scr. A. 594), 1. 4. E.t. Maur.
— of. c. 2. X, de lest. »»non : Ed. Bas. " eidem : orig. — eot eidem : Edri. Arg. Bas. Nor. '* in
qitod : Eritl. coll. o. =C. IX. »» Nov. 125, c. 58. Aiith. Si qua mttl. C. de SS.*'EE. *• El : Ed. Bas.
" leg. nitlli : Anlli. — aritl. : porlatione: Eri. Lugd. I. — porlione : Edd. rell. arid. : triente vel se-
**
misse : Edd. ctril. o. pr. IS.is. dederit : Aiilh.—Edd. coll. o. — Bolim. »* debeal : Edd. coll. o.
**add. : portionem : ea-d. **percipienl : Anlh, *'Auth. JVtincaufem Cod. de epp. el cler. —Nov. 5,
c. 5. **esset : Edd. coll. o. pr. Arg. *' ariil.: omnes : Aulh.— Eiltl. coll. o. •• videainr : Edd. coll. o.
•' habet: Eri. Arg. — haberet: Etlri. reil. pr. Bas. " atld. : modo : Edd. Bas. Lugdd. II, III. = C. X. "^.-..^
Jul. Ep. Noy. 115, c. 62, 1)5.— Coll. Ans. ded. I. 6, c. 123, 126. **add. : sua : Edd. coli. o. »»lic . ; ,, ."
Eii. Bas. *•monasterio : Edd. coll. o. * X'r •
PATBOI..CLXXXVII. 35 M /'".''
7-i\ t\
1099 DECRETI PAR5 SECUNDA.CAUSA XX. QUJCST. I. 1100

I. i C. IV. In monaslerio perpeluo maneunl qut a puren

QUJESTIO tibus trttditi sunt.
GRATIANUS. ltent Isidorus • *.
I Pars. Quod intra anvos pueritim traditi, quum Qiiicunque a parenlibus propriis in monaslerio
tulttlti fuerinl, liberumhabeant arbilrium manendi vel fueril delegatus, noverit se ibi perpeluo perman-
dhcedendi, probalur auctoritate nonaea Synodi '. stirum ". Nam Anna Samuelem piierum u naliim
C. I. Virginitatis prafesstb quo temporefirma esse esl ablaciatum Deo "cuin"pielate obtulit, qui el in
incipit. minisleiio lempli, quo a matre fueral deputatus,
Finna autem lunc eril professio virginilatis, ex el ubi conslitulus est deservivii.
permansit,
qtto adulta jam oetasesse coaperit, et 'ea* quae solel C. V. /le eorfem.[PALEA.]
apta ntiptiis riepuiari ac perfecla ~.
Item ex Regesto Gregorii, lib. I, epist. 48, ad
Gralian. Si virginitaiis professio lunc incipil esse Anthemium".
firma, qitttin mtas cmperit esse adulta, et religionis « Quia autem dura est in insulis congregalio mo-
professio tunc demum debel esse firma, quum ad nacboriim, eliam ptieros in eisdem monasteriis
adttltam wtaiem perventum fuerit. Sed hic de illa anle XVlll " auiinrura lempora suscipi prohibemus,
professioneagitur, quw in annis pueritiw proprio ar- " vel si qui'* *nunc*sunt, lua eos providenlia " au-
bitrio Deo offertur, quam non confirmat parenium ferat, et in urbem Romanam transmiital. Hoc el in
consensus. Ceterum, quw a parenlibus Deo offeriur Patmaria insulis le per omnia volumus
aliisque
professio, inviolatam tervari oporiet. custodire. »
Unde Gregorius scribit ad AuguslinumAnglorum C. VI.
Episcopum c *: Qui a progenitoribui monasterio iraditut ett,
de eo egredi non licel.
C. II. Non licet ae monaslerio egredi quem pater vel Ilem ex Concilio Triburiensi ".
mater intra annos infantim fecerit ordinari. monastcritim tradiderunl,
Arididislis adhuc, quod si pater vel mater filiiim el Quemprimogeniloresad
in ecclesia ccepit canere et legere, nec tixorem
iiliamve inira septa monasterii in infantiae annis
ducere, nec monastcriuin deserere poleril: seil si
sub regulari tradiderinl disciplina, utrum ticeal eis discesserit, reducalur; si lonsuram dimiserit, rursus
post, quam puberiaiis ' annos impleverinl*, egredi, tondeatur; uxorera si usurpaveril, dimillere com-
ol nialriiiionio copulari. Hoc omniiio devitamus,
pellatur.
quia nefas est ut oblatis a parentibus Deo liliis vo- C. VII PALEA.
* fremi laxeulur.
lupiatis
Q [llem ex Poenitentiali Thooriori".]
C. III. Aul propria professio, aul paterna devotio « Infans pro infante poiest dari in monasterio,
monachum facit.
Item ex Concilio Toletano IV, e. 48 '. quamvisalter vocatus18sit. Tamen melius esl votuni
solvore. Similiter et pecora aequalipretio (si necesse
Monachum aut palerna devolio, aut propria pro- sunl redimenria. >
cst)
fcssio lacil. Quicquid horum fucrit, alligaliiind II Pars. Graiiau. Ex hit aucioritatibut colligilur,
teuebit. Proinde his ad mundurn revertendi' inler-
quod paterna pro[essio pueros lenel obligatos, nec
cludimus adiitnn, et omnes* ad saeculuminlerdi-
licebit eis a proposilo discedere,quod palerna devo-
ciinus regressus.
tkne tn puerilibus aiinU susccperttnl. Sed objicituT

NOTATIONESCORRECTORUM.

CAUS\XX. QUJEST. I. C. I.". Nbnw: ln nonnullis D C. II. e. Sio.eliam citat Ivo. Exstat in epislola 4.
-veiuslis exemplaribus est: ocfatio?.Verum in octava Gregorii III, ad Bonifacium legatum fiermaiiia:, et
ab llaririano II, habila non lialielur, seri in liliro simile halielur iu concilio Woruiiicicnsi, c. 22.
B. Basilii de institiiiis monacboriim , Riifino iuier- A
C. III. Alligtitum: ln duolius Vaticanis colicilio-
prete, cap. 8. Similia etiam sunt apuri eiimriem B. rum coriicihus, el Luceiisi re;;io legilur: allegalum.
Basiliuin in regulis ftisius disputalis, cap. 15. C. IVe. lloc noii est iiivetiliim in libris B. isitlori,
-. Ac perfecta : llaec non sunl iu eo B. Basilii seri Smaragdiis in cxposiiione rogulaeB. Beuedicli,
loco. c. 59, hoc ideni ex ipso Isidoro referU

CAUSA XX. QII^SST.I. P. I. C. I. • luio ex reg. Basiiii c. 8. — In Eiltl. coll. o. pr. Bas. citalur cx
l\ synodo. — Coll. lr. p. p. 2, "t. 14, c. 17. = C. II. '* lino Gregorius II, in oapitulis ad BonifaciumA.
726. —IvoDeor. p. 7, c. 15. ad pub. : Etld. coll.o. * pervenerinl : Eri. Arg. — inolveerinl : Eritl.
vi-ll.—lvo » valuntatis : Eriil. Lngriil.= C. III. • bab. A. 653. — Buroh. I. 8, c. 6. Ivo Docr. p. 7, c. 50.
' Bas. * omnem regressum:Coll. Hisp. =C. IV. 'Caput
Pnlyc. 1. 4, t. 5i. = C. III. rererft ; Btirth.—Ed.
iiicerluin. —Coll. tr. p. p. 2, t, 50, c. 1. " ttiansurum t Erid.coll. n. " adil. : suum : e;ed. = C. V.
" Ep. 50, (sor. A. 591), I. I. Ed. Manr. — cf. c. 1. Comp. II. et c. 6. X, de regtilar. — Nomeii Paleae lc-
^itur in Eriri.coll. n. pr."*Arg. Bas. " XXVIII : Eil. Bas. " quidem : Eri. Arg. " -— experientia : orig.
— Ed. Bas. =C. VI. c. 27, conc. Tribur. hab. A. 895, in compenriium reriaclus. Burch. 1.8. c.97.
Ivo Decr. p. 7, c. 115. = C. VII. " Eatlcm fere legunlur in capiiulis Tlieodori (c, 57), apud d'Acherium
1. 1. " videtur lojjenduiu essc : volus.
4101 DECRETl PARS SECUNDA.CAUSA XX. QU.EST. I. 1103
i/.'«ifLeonis Papae, eptst. XC, ad Ruslicum Episco- A . duximus, ut XV anno a proelatis monili »' inqui-
tiuin, cap. 13, ef 14 " : rantur, iilrum in ipso habitu permanere cupiant, an
C. VIII.Non licet puellis nupttas eligere, qua: spnn- non? Si vero permanere professi fuerint, iillerius
tanea voluntaievirginiialis susceperuntpropositnm. poenilendilocumminimeamplecti possnnl. Sinautem
Ptielloe, quae 4ion coaclae parenlnm imperio, sed ad saecularem habitum reverti voltierint, redeundi
sponianeo" judicio virginitalis propositum alque licenlia nullo modo denegetur, quia satis inulile esl,
haliiium siiscepernnt* 1, si posiea nupiias eligunl", ul coacta serviiia Domino»6praesteniur. »
pncvaricantnr, etsi *• consecraiio'* non accessit", III Pars. Gralian. Velamenanlem non licet impo-
cujtis ulique non frauriareiitiir iiiunere, si in propo- nere virginibus, nisi certis diebns. ,
siio permanerenl. Amhigi" vero non potest crimen Unde-Gelasius Papa ad Episcopos per Ltteaniam
magmim ariruitli, ubi et" proposiium deserilur, et c. 14, ef 15 " :
consecratio violatur. Nam si huniana pacla'* non C. XI. Non nisi certis diebus velamtn imoonatur
possunl impiine calcari, quitl eos" manebil, quif virginibtts.
»•
Devoiis *Deo* virginibus, nisi aut epiphnnlormn
corruperrnl foederadivini sacramenli?
Gratian. Qnum ergo in principio hujus capUuli die", atit in atbis paschalibus, aut in apostolorum
dicatur: Puelloe,quaeuon coaclaeimperio parcnliim, B ' nataliliis *• sacrum velamen minime imponalur *',
dttlur intelligi, quod si coactw habitum virginitatis nisi forsan (sicut de baplismate diclum esi) gravi
tumserinl, sine prwvarkalione ipsum desererepossunt. languore correptis, ne**sine lioc munere de saeculo
Sed puella hic nubilis inlelligilur, cujus (ut in sequen- exeanl, imploraniibiis non negetur. § 1. Vitluas
libus demonslralur)post duodecimumannum est libe- autem velarc poiitificum nullus altenlet.
rum arbitrium; nec in electioneproposili cogilurjsequi IV Pars. Gralian. Tempus quoque consecralionis
parentum imperium. earum timililer observatur.
Sic et itlud inielligendum est, qvod est statntum Unde Gregorius in Regeslo, lib. III, ep. 11 *•:
in Syuorio habila ab Eugenio Papa II, c. 52 *•: C- Xll. Anfe sexagesimumwtaiis sum ttnnum virgines
C. IX. Exlra volnntatem propriam retrusi tn " non consecrentur.
monasteriis non teneanlur. Juvenculas .fieri abbatissas vehemenlissime pro-
Sicut qui monasteria elegerunt a monasteriis hibennis. Nullam igitur fralerniias lua nisi sexage-
egrcrii non permittunlur, ila hi, qui invili sine nariam vtrgiuem, cujus vita** hoc atque mores
juslae oflensioiiis causa sunt intromissi, nisi vo- exegerini, velari*» permittat.
lenf.es non leneanlur, quia quod non pelunt nou C. XIII.
observant. Ideoque tales considerandi sunl magis*1 C ( Item cx Concilio Carlhagineiisi III s".
pcccala commiitere quani plangere, sicut" in de- Sanctimoniates anle annum quadragesimum non
crelo sanctissimi Leonis Papoe manifesiissime con- vclentur.
liuetur". C; XIV. Anfe uige.-iinumquinlum annum virgines
** non consecrenlur.
[Unde Marcellus Papa :]
C. X. PALEA. Item ex Concilio Cartliaginensi III, c. 4 h*7.
« Hludaulem slaiuendum esse censemus, ut, si in Placuil ut ante XXV annos»aelatis nec diaconi
iriinori aetatefilii moiiasteriooblali fuerint, et sacram ordinenttir, nec virgines coiisecrenlur, et ul lecto-
lonsuram vel velamina susceperint, dignum quidem res*8 populum noii saluient.
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. X. - Nolatur nomine Palese eliam ab auciore vero nonimllis additis habetur in concilio Aga-
gloss.c; setl exstal fere in omnibus vetustis, et sine lliensi, cap. 19.
Paleae noniine, C. XIV.!l Aiitca cilabaturex concil. Africano IV;
C. XIII -. Sic citatur etiam in omnibus vetu- D sed sup. dist. 77, c. Piacuit cilatur ex Carlhagi-
stis, sed in nullo Carihaginensi est inventum. Idem nensi lil, ubi habetur.

QCJEST. I. C. VII. " Ep. 167, (scr. A. 458, vel 439.) Ed. Baller. — Burch. I. 8. c. 2. Ivo Decr. p. 7,
c. 20. Polyc. I. 4, l. 35. = P. II. C. VIII. *° ex spont. : Coll. Hisp. * susceperint: Edil. o.oK.o. pr.
Arg. " elegerint : Erid. coll. o. ** adri. •: nondnm eis : Coll. llisp. — Burcli. Ivo. — Edtl. coll. o.
" consecralionis gratia : Burch. Ivo. **accesserit : Edd. coll. o. pr. Arg. Bas. " Qune
— seqtiuniur
nOn habeiilur" ap. Dionys., Pseiidoisiriorum Morliui, orig. ap. Ballor., Burch. et Iv. sunt tamcn in
Coll. Hisp. desid. in Edd. coll. o. pr. Bas. *8 facla : Edri. Nor. Ven. I, II.»• Par. *»eas :"Coll. Hisp.
— de his : Edd. Arg. "Sor.— de eis Edd. rell. f qum: Coll. Hisp. = C. IX. hab, A. 826. maxime:
orig. '* sicut—conl. : absuntab Efl. Arg. *» a.iri.: libro VII: Edri.Bas Lu^dri. 11, 111.— /. VI: Edri. rell.
= C. X. '* Capul incertuni. — conc. Mog. hab. A. 815. **censuimut :
Aliquiri simile legitur iu c. 25, »*
Ed. Bas. — monilis,et verbis : ib. — monili verbis : Edd. rell. Deo.:Ed. Arg. = P. III. C. XI. »' scr.
A. 494. — Burch. I. 8, c. 15. Ivo Pan. I. 5, o. 189.Decr.p. 7, C. 56. Polyc. 1. 4, t.55. »* quoque : Coll.
Ilisp. — Bnrch. tvo. " in epiphauia : llui-o.li.Ivo.— in ep. die : Coll. Ilisp. - - Edd. coll. o. *° natalibus:
ead. -^-eaed. *' imponanl : Coll. Hisp. .**adtl. : aitlem : Eilri. coll. o. pr. Arg. Nor. Ven. I. = P. IV.
C. XII. ** Ep. 11, (ser. A. 594), 1. 4. Ed. Maur.—Coll. tr. p. p. 1, l. 55, c. 9l.Polyc. 1. 4,
l. 55. ** n?fas : orig. ** tie/«re : Edil. col. o. pr. Lugdri. II, III. = C. XIII. *• Imo c. 19,
ciinc. Agith. Iiiib. A. 506. = C. XIV. »' luib. A. 597. — Burch. I. 2, c. 11, Ivo Pau. 1. 3, c. 30. Polyc.
1.2,1.27. *« leclor — saltiict: Biircb. Ivo.
 1103 DECRETIPARS SECU.NDA.CAUSAXX. QU.EST. II. 1101
C. XV. PALEA. K filiis aut unus aiil amlio parcnles dederint forie*,
Item Pius Papa ' *'. aul noleniibus aut nescienlibussese' susceptam noti
mox visam in filiis abriicaverinl, seil vel coram se,
Virgines non velentur anle XXV aunos, nisi forle
necessilale pcriclitanlis puriicilioevirginalis, el non vel coram occlesia', palamque in conventu eosilem
sunt consecrandoD*°,nisi in epiphania , el in sab- filios lalia habero permiserint, ari soeciilarem re-
batok paschae, et in apostolorum nataliliis, nisi verti habitum filiis ipsis qiianrioque poiiilns non li
caiisa morlis urgenle. ccbit, seri convicti, quod lonsuram aut religiosam
V Pars. Gratian. Quamvisautem vidumvelari pro- vestem aliquamlo habuerint, mox ari religionis cul-
liim habilumque revocentur, el stib streuua» tlistri-
hibeantur, viduilalis lamen professio in scriptis ab
eis esl facienda. Veslis quoqueprbfessibniconvenient ctione* hiijusmodiobservantiae inservire ooganinr.
esl eU Iradenda, qua ubique utanlttr. § 1. Pareniibus sane filiossuos religioni contradcie'
Uude in ConcilioTolelano X, c. 4 " : non ampliusquam ttsqiie ad qiiartiim riecitnuinben-
C. XVI. Professionemviduilatit fucianl, el habiium rum aeialis annum licenlia poterit esse; postea vero,
suinant religionis, qum castitalem servare propo- an cum vohinlaie parenium , an SIIOR'devolionis
nunl. sit solilarium voitim, eril filiis licilum religionis
Vidua,t|uae sanclae religionis bblinere proposilum " assumere cullum. § 2. Quisqnis aulem vet aboli-
voluerit, sacerdoli vel minislro, ari quem aul ipsa lione tonsurae, vel saecularis veslis assnmlione de-
veneril, aul quein ad se venire contigerit, sciiplis tectus fuerit alligisse iransgressionem, et excom-
professionem faciat a se atil signo, aut subscriplioiie nmnicalioniscensuram accipial, el religioni sempcr
nolalam, conlinenlem", se et" religionis proposi- inhoereat.
lum velle, et hoc perenniter inviolale servare. C. 11. Usque ad nnnosXII paternw voluitlatitpuella
'f unc"* accepta a sacerdote vel minislro apla reli- subjacebil arbitrio.
* gionis professioni"" vesle, seu in lectulo Iiem ex ConcilioTriburiensi, c. 24».
qitiescens
sive in"« quocunque loco consislens , constanier" Puella , si anle XI! annos aelalis sponte sua sa-
*ea""8 ulalur, nec diversi coloris aut diversa; partis crum sibi velamen assumserit, possunt stnlini pa-
eadem sil notabilis vestis, scd"» religiosa et non rentes ejus vel lutoros iri faclum irrilum facere, si
suspccla. voluerint. Al si annum et diem *id* tlissimulando
consenserint, ulterius nec ipsi, nec ipsa mutare
'hoc* poterunt*. § 1. Si"vero in fnriiori octate
QU.ESTIO II. adolescentula vel adolescens servire Deo elegerit,
GRATIANUS. C non esl potestas parenlibus prohibendi.
I Pars. De his vero, qui prmter voluntalemparen- 11 Pars. Gralian. Velamenautein nulli tanctimo-
lum tonsuram, vet religiosamveslemsusceperint, sic niali alteri imponerelicet.
definitur in ConcilioToletano X, c. 6 ' : Unde Eutychianus Papa aif" :
•C. I. Tonsura vel veslis religiosa in minori wtate C. III. Abbalissa prmsumens velare virginemvel vi-
suscepla a parenlibus irrita fieri potest. duam excommunicelur.
Si in qualibet nTinoriaelate vel religioni debiiam Statiiimus, ul si ahhaiissa aul quaelibet sancli-
vcstem, vel religionis lonsurum iu utroque scxu monialis post hanc difiiniiionemin lanlam auda-

NOTATIONESCORRECTORUM.
C. XV. t Capul hoc inler decrcta Pii non est in- QU.EST.II. C. I. -Dederint forte : In conciliis
ventiiin, cl abesl a tribus vettislis Graiiani exem- etiam maniiscriplis legilur : dederint certe* aut no-
plaribus. De causis vero , ob quas anie XXV annos lentibtis, etc. ln Panormia vero : dederint, aul cer'e
possiut virgines velari, agilurin concilio Milevilano nolenlibut, elc.
c. 26, et Africano, c. 93, ex quo Africano refertur h Quarlum decimum: Sic etiam in Panormia; in
Capit. I. 1, c. 46. iino autem vetuslo Graliani, et conciliorum codici-
k Sabbalo : In uno vetusio legitur : in albis, et busetiam iiiaiiuscriptistegilur : usqueaddecimum"'.
apud ceteros collectores : in albis paschalibus. D auud ceteros vero colleclores : ad duodecim

Qu,EST.. C. XV. '* Composilum esl noc c.iput ex c. 93, conc. Afr. (in codice Hadr.) el decrelo
Gelasii, quod supra c. 11, relatum est, qnod aporle momiit Regino I. 2, c. 177. -r- Buroh. I. 8,»'c. 18.
Ivo Pan. I. 3, c. 190. Decr. p. 7, c. 39. Polyc. I. 4, t. 55. »• offerendm:Ed.»»Bas.= P. V. C. XVI. hab.
A. 656.—Coll. ir. p. p. 2, 1.41, c. 2. •* conlinere: Ed. Uas. desiri. in Edd. coll. o. pr.'
Bas. '* Ac tunc ; Coll. Hisp. " ttsui; ib. — et professiotiis : Ed. Bas. •• desid. in Coll. llisp.
" incunctanter : ib. " desid. ib. " nisi : ib.
QU*ST.II. P. 1. C. I. * hab. A. 656. —* Burch. I, 8, c. l.Ans.l. 11, o. 176. Cotl. tr. p. ' p. 2, l. 4«, c. 3.
lvo Pan. I. 3, c. 186. Decr. p. 7, c. 27. ita in Coll. Hisp. etap. Burch. et Ivo Decr. desid. in Coll.
*
liisp. et ap. Ans. — episcopo Ivo Pan.— Edri.coll. o. "" * wterna : Coll. Hisp. ' observalione: ib. *j
tradere : Ivo Pan. Edd. coll. o. pr. Arg. Nor. Ven. 1. iia in Coll. Hisp. el ap. Ans. ' si snce
Edd. coll. o. = C. II. * c. 24, oonc. Tribur. (hab. A. 895), redaclus in conipendiuin.— Burch. I. 8 :j ,i
c. 98. Ivo Decr. p. 7, c. 116. • add. : voluntatem: Edd. Lugdd. II, III. " Porro si : Burch. Ivo. =!
P. H. C. III. " Imo c. 47, I. 1, conc. Paris. VI, hab. A. 829. — Burch. I. 8, c. 17. Ivo Pan. I. 5, c.j
194.Decr. p. 7, c. 38.
1103 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA. XX. QUJEST. IIL 1103
ciam proruperit, ut aut viduam, aut puellam vir- A monasteiio , in ulroqne sexti praevarieator *ad pro-
ginem velare praesumal, juriicio canonico usque ad positum* invilus reverti cogalur, ul vir delondea-
satisfaciionem subdalur. lur et puetla ad monasterium regrediaiur1'. Si
III Pars.'Gratian. Rac anctoritate prmdkta el auiem quolibet palrocinio deseriores permanere
paterna professione docetur adslringi quilibel in voluerint, sacerdolali sententia *ita* a" Christia-
puerilibus annis , el prwter vbluntalem ebrum propo- norum coelti habeantur cxiorres , ut nec tocus » eis
silo susceplo perhibelur leneri, nisi tonsuram vet re- iillus sit communionis. § 1. Viduae quoquc (sicul
ligiosam vestem parentes mox visam abdkaverint. universalis synodus1* jamdudum slaiuit) professio-
Purvuli vero, dum offerunlur, nonnisi sub mullorum nis" vet habiius sui deserlriccs superiori sententia
tetlimonio suscipiendi sunl. condemnentur.
Unde in nona Synorio legilur - " : C. III. Semel in clero taxati, vel monasteriis depu-
C. IV. Infanles oblali a parentibut sub plurimorum tati, ad militiam non, redeant.
leslimonio suscipianlur. Item ex Concilio Chalcedonensi, c. 7".
Oporlel infanles ouin voluntale et consensu pa- Eos, qiii semel in clero laxati fuerint, sive in
renlnm, imo ab ipsis parenlibus oblatos, sub pluri- monaslerio" depuiati 18, decrevimns neque ad mi-
nioi-um lestimonio suscipi, ul omnis occasio male- B litiain , neque ad honores saeculares venire. Eos
riicti gratia excludalur hominum pessimorum - aulein", qui boc ausi fuerinl facere, el non ejus
rei paeuiiere maluerint, ut ad hoc idem revertan-
III. lur, quotl ante" obtenln Dei sibi proposiierunl",
QU.EST.
convenil anaihemalizari".
GRATIANUS. II Pars. Gratian. Qaum dicilur, proposilum mo-
I Pars. Quod autem qui invilus propositum reli- ntichi proprio arbitria el volunlale susceptum, inlelti-
gionis susceperil non sil cogendus ad invili proposili gilur, quod si propria voluntale suscejilumnon fuetit,
obtervationem. testalur Leo Papa cpist. XC. aliter observari non eogitur.
XCII ad Rusiicum Episcopum, c. 12 dicens * : Unde Nicolaus Papa scribil omnibus Episcopis in
C. 1. Non potest deseri propositum tnonaclii tponle Regno Ltidbvici" :
susceptum. C. lY. Monasleriatibut disciplinis nttllus subjiciatur
Proposilum monachi proprio arbilrio et volunlate invitus.
sitscepltini deseri non potest absque peccalo. Quod Proesens clericus , nomine Lamberlus , una cum
enim' vovii» Deo debet et redriere. Unde qui relicla palresuo, nomine Altho, quonriam videlicet co-
singularitalis professione ad mililiam vel ad nuptias C mite, niinc auiem clerico, ad limina apnsioloruin
devolutus est, publicoe pcenileniiae salisfactione properans atliit praesentiam noslram , asserens qua-
piirg.iiuliis est, quia, etsi innocens militia, et ho- liler idem paler ejus in laicali adhuc ordine** in
nestum potcst esse con.jugiiiiii, electionem tamen * praeriiis propriis aptlilicassetriuo monasleria, volun-
nielionini • descruisse transgressio est. latem gerens, ut post sunm decessum*" praesens
4 succedcret,
C. II. Qni religiosum habitum tponle susceptum de- ejus filius Lambertus in locnm PJIIS*
serere volueritad ipsum redir» cogatur. qiiem, infra" leneram oelalem inler oclavum et
Item ex Concilio Toletano VI, c. 6". decimum' 8 annuin conslilulum, memoratus paler
roclivis' cursus esl ad voluplatem et imitatrix proprio arbitrio absque rcgulari inslilulioiie extra
natura vitiorum. Qtiamobrem quisquis 8 virorum vel omnem illius volunlalem cucullam* 9 iuduit. Igitur
mtilierum habitum semel inducrit' spontanee reli- post quoddam ipsius lemporis spaiium (ut ipse di-
giosum.aut si vir deditus ecclesiae "clioro*, aut cit) Salomon episcopus cum quibusilam aliis absquc
lemina fuerit *aut fuii*" delegaia" puellarum patris oblalione vel abbalis percepla '• benediclione
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. IV. « Esl in eoilem libello B. Basilii, el eoriem D ciliorum Lucensi regio legilur : uf nec locutio cum
capiie, in quo esl cap. Firma supra ead. q. 1, et eis ulla sit communW. Reliqui vero coriiees con-
s'(|iiiinr conliuenler posl illuri. corilanl cum Graliano. Apuil ivonem est : Ut nec
<tPessimorum : In eojibello est : plurimorum. locus eis ullus sit communis.
QU.EST.111,C. 11. -Ut nec locus : ln libro con-

QU/EST.II, P. 111.C. IV. " Imo ex regu.a Basilii. — in Eri.Bas. cilauir ex syn. VII.—Coll. tr. p.
p. 2, i. 14, c. 17.
QD^ST.III. P. I. C. I. ' Ep. 167. Eri. Baller. scr. A. 458, vel 439.—Burch. I. 8, c. 8. IvoPan. 1. 3,
c. 182. Decr. p.7, o. 19. Polyc. I. 4, t. 34. » adri.: qttis : orig. — Coll. citt.— Edd. coll. o. 8 uouef; Edd.
ooll. o. * desid. in orig. et ap. Burch. » meliorem: Burcli.—Bolim.=C. II. " hab. A. 658. — Burch.
1. 8, c. 14. lvo Deor. p. 7, c. 55. ' add. : uufem : Eriri. coll. o. 8 quiqui : Coll. Hisp. • add.:
,velintlueriint: eari. — Burch. '• nuf fuii : desid. in Ed. Bnhin. " deliqata : Coll. Hisp.
"
" monasterium
ingrediniur : Burch. Ivo.—monasterium rediniegreiur : Coil. Ilisp. " de : eari. ita iu eatl. * conc.
Tol. IV, c. 55. ' pro/essionum : Erid. coll. o. = C. III. 1Bhab. A. 451. — Burch. I. 8, c, 4. ivo Decr. p.
7, c. 28, uterque ex Dionysio. " monas;eriis : Coll. llisp. — Eri. Bas. — Bohm. " riesid. in Coll. Hisp.
" auf eos ,- ib. *• adri. : non : Coll. Ilisp.— Eri. Bas. " proposuerani : Coll. Uisp.— proposuerint: Ed.
Bas. **iinathemtt esse (missa voce : cbitv.) : Cnll. Hisp. = P II. C. IV. *3 Capui iiiceriiim. — lvo" Dccr.
p. 6j '»o. 556. *' habilu : Ivo. " discessuni: ib. " ei : id. " tnfra : Edd. Lugdd. II, III. XI j
Ivo. cticulla : El. Arg. "> recepta . Ed. Bas.
1107 DECRETIPARS SECUNDA.CAUSA XX. QU^EST. IV. 1108
eundem Lamberlum monasticum habitum" induere A > niorio fralres ejus per hanc occnsionem licentiaiu
fecit (ut ferunl)" invitum, et sub hac oco.asione habcant paterna seu malerna illuni •* hereriitale
palerna seu matcrna hereditate a fratribus suis privare; sed usque duin divina inspiratioue com-
privatum esse, alque contra omnem (ut dictum esi) puncliis propria vohmtate regulae**se subilat, li-
voluntalem suam quasi regularem illuni monachum ceat" eum a mundauis el laicalibus rcmoium va-
permanere volunt»*. Super qua re diligenli cura gationibus vel negotiis inter religiosos el ecclesia-
investiganles, eliam sub adjuratione palrem ipsius, sticos viros in canonica degere vila. Non enim pti-
si verum diceret, iiiterrogavimus; scd idem pater tamus (quod absit) canonicos religiosos a sanctorum
Altho respondit, se talem habuisse et habere vo- monachoriim *vila el* consortio sejtinctos, quia
hinlatem , til **filius suus verus nionachus fieret3», unusquisque secundum Aposloluin" propriam mer-
el in locum ejus succederei* 8. Sub" testificatione cedem accipicl sectinrium laborcm stitim.
atitem*8 jurejiiranrio firmavil»', quod , quando pri- III Pars. Gralian. Si vero episcopi vel abbtitis il-
iiiitus ei ciicullam induit, idem Lamherlus semper lecli promissionibus aliqui tonsuram vel religionis
reslilil, et iiunqiiam se fieri monachum consensit; vesiem susceperinl, ipsi quidem in eo, quod cceperunt,
seridemum ab iiiseqiienlibus monaslico*0 habilu permnneanl, res vero eorum heredibus suit resti-
violenter esl* 1 indutus, asserens , quod nunquam " tuunlur.
regulam aliquam** promisit, neqtie ego, pater ejus, Unde in Mogunlino Coucilio tegilur-" :
jiallio** altaris indutum*» illuiii obiuli, neque a1 C. V. Resiiluanlur Iteredibus res eorum, qui nb
qitocunque sacerdote vel abbate (ut mos poscilj *»1 ep/scopisvel ubbalibus decepii comamdeposuerunl.
benetliclione percepla reguhe unquam se niona- Coiistiluit saue sacer isle conventiis , ut cpiscopi
cliorum*» siibjectum futuriim promisil. Super hisi sive abbales, qui, non in fructum aiiimarum , sed
omnibus ' eliam* proteslatus est proefatus clericus in avariliam el lurpe liieriiin iiiliiaules, quoslibel
Atlho, quia , si eo tempore lam duroe observanlioei liomines circumveniendo loluuderiiiil, et res eorum
monasticam*' inlellexisset regulam, nunquam eun- tali pcrsuasione siirripueruiil, poenileutisecanonicae
dem filium*8 Lamberliim coegisset porlare cucul- ulpoie liirpis lucri seetatores subjaceant. lli vero,
Jani. § 1. Quapropter consulte psalinographi**verbai qui illecli comain deposucriint, in eo, quod ccepe-
recolentes, quibus voliintarie se Deo sacrifiL-are ! runt •», perseverare coganlur, res vero eorum he-
pronunciat, el voluniaria oris sui beneplacila fierii redibds reddaulur.
in conspectu Dei obsecrat, proeseiitem, ut dicttimi —
est, clcricum nomine Lambertum minime debere'C,
exislimavimus sub tali violcntia fieri monachum. QUJESTIO IV.
Qnod cnini quis non eligit, nec" optal, profeclo> GRATIANUS.
non diligit; quod autem non dlligit facile conlem- I Pars. Quod vero ab uno monasterio in aliud d%-
nit. Nullum quippe" bonum nisi voluiilaiiiini. Id- tlrktius iransire monucltis liberum sif, ex Concilio
circo Domiuus"*non ferenriam in via virgam, perr Triburiensi habelur, in quo sic stalulum esl' :
qtiam violenlia ulli inferalur, prsecepit. Qtiapropter'' C. 1. Non sunl prohibendwtirgines sacrw, qum causa
tousuliius agelur"', si piis suasionibus conlemtum] religioms atiud inonaslerium adire desideranl.
iiuindi el ainorem Dei praedicando, quam violenliami Virgines saera; si pro lucro animoe suae proptcr
infe.rendo ad ccelestem amorem illum accenderilis. dislrictiorem vilam ad aliud moiiasieriuin pergere
Uude omnium veslrum caritaii hanc noslri aposto- disposuerint, ibidemque cominauere decrcverini,
latus maudare decrevimtis epistolam, moneniess syiiodus conccdit. Si vero fuga ilisciplinaealiiiin lo-
aique praecipientes, qualenus (si ita verum est, uti cum quaesierint, redire cogantiir.
isli dicuni) niilhis episcopus vel abbas, seu mona- Gratian. Quod aiilem de virgiiiibtts sacris hoc ca-
choriim rcliquorum convenlus, monaslicis illumi pitulo tlatuiiur, de monachis eliam consequenler
rogulis invitum subjacere compellal; neque ullo3 D inlelligilur, el de quolibel etiam clerico.

NOTATIONESCORRECTORUM.
C. V. *>Dehac citalione dictum est supra 16, q. 7, c. penuli.

QU/EST.III. C. IV. " monattico habilu : ib. s* ferlur : ib. —3» Ivo. '* voluil : ib. — id. '» uf ef: Ed.
ISas. " fuisset : lvo. " ef sticcessissel : iri. " Sed snb : id. tlcsid. in Ed. Bas. " firmabal : Ivo.
10monachko: id.— Eritl. Arg. Bas. *' fueril : Ivo. *' iiliquundo : ib. "palla : id.—-Ed. Arg. »*involu-
tttm : Ivo *" deposcil : itl. *6unquam subnclum fnisse monaclium: ib. *' monachicam: Kri.Bas. *8 ailri. :
Mium : lb.— Ivo. *»Ps. 55, 108, 118. »° vel: Ed. Bas. "'eryu : Edd. coll. o. " ei Dom. : lvo.— Edd.
Arg. Bas. »* agilur : lvo. — Edd. coll. o. '* ariri.': nMorfabsil : lvo. ** reiinlis: itl. "6 licet ; Eri.
Bas. " 1 Cor. c, 5, v. 8. = P. III. C. V. «8 tf. ari c. 42. C. 16, q. 7. «» acceperant : Erid. coll.
o. pr. Bas.
QC/EST.IV. P. I. C. I. ' c. 26, conc. Tribiir. (h.ib. A. 893), redactus in competidiuiu. — Rog. I. 1,
c. ISO.Burch. I. 8, c. 22. Ivo Dcor. p. 7, c. 42.
 UOQ DECRETl PAR3 SLCUNDA. CAUSA XXI. QU^ST. I. 1110
II Pars. § 1. Sed objicitur illutt Basilii - * : A nisi forte probatis posl emerilos labores, ani propter
C. II. Voia monachi sine consensu abbaiis sui irrita iiifirmiiatisnecessitatem asperior, abhatis licciitia b,.
sunt. regula remittaiur. Quod ita. demum fiat ", iu inlra
Monacho ' non licel votum vovere sine consensu eariem monasterii septa manentes, lamen sub abba-
abbatis sui; si auiem voverjt *, fraiigeiiriuin erit. tis poleslale, separalas habere cellulas pennitUn ^
Item illud Agalhensis Concilii, c. 27 ': lur. Abbali qtioque « " singulas diversas '* celhilas
C 111.Monachum tiullus suscipiat aut ordinei absque aul plura monasleria liaberenon liceat, nisi taiitum
abbatis sui pernihsu. propter incursum hoslilitatis " inlra muros rece-
Monachum, nisi abbatis sni aul perniissti aul vo- ptacula collocare.
luntate ari altertim mouasterium cnmmigraiilem, Graiian. Verum hoc inlelligendiim est de monachis
nullus abbas suscipere anl retinere proesuinat; sed religiose vivenlibus, quibus vola specialis abslinentiw
ubicunque fuerit, abbati suo auctorilale s canonum vel alkujus distrktionh, qum generalem consueludi-
revocelur'. § 1. Ilem * clericis sine commenrialiiiis nem suorum fralrum excedal, sine abbgtis consensu
lilleris' episcopi 10sui licenlia non paleat evagandi. voverenon licet, ne super eos fralres scandalizentur.
In monachis qtioque proesentis senieiitiae forma Causa etiam illorum siaiutum esl hoc, qvi regularem
servetur, quos si verborum increpaiio non emenda- B I disciplinam subterfugientes peregrinationis vola sibi
veril, eliam " verberibns slaliiimiis coerceri '*. assumunt, quod nec monacho , nec alicui cterico
§ 2. Servandum qnoque de moiiachis , ne eis ad licet, ne hac occasione ad smcularem conversatio-
soliiarias cellulas liceat a congrogationc discedere, netn redeat.

C/VUSA XXI.

GRATIANUS. QUJESTIO I.
Archipresbyier cujusdam ecclesim prwposiluram GRATIANUS.
allerius accepit, nec priorem vull relinquere; smculti- In duabus ecclesiis aliquem connumerari posie»
rittm quoqtte negoliorum procuralor efficitur; claris
el fulgidis veslibus se exornans ab episcopo suo cor- seplima Synodus prohibet, dicens c. 15'.
C. I. In duabus ecclesiis clerkus conscribi nut'.t
ripitur; relkto officio suo ad smcularem jttdicem modo debet. <•
httbet confugium. (Qu. 1.) Printum qumriiur, an cle- (Q Clericus ab instanti lempore non connunieretur
ricus in duabus ecclesiis possit conscribi? (Qu. 11.) in duabus ecclesiis. Negotiationis enim hoc esl et
Secundo, si unant voluerit relinquere, an liceat ei ad turpis lucri * propriiim 3, et ab ecclesi.istica consue-
oliam transire? (Qu. III.) Teriio , an procuruliones ludine penilus alienum. Audivimus enim ex ipsa
twcularium negoliorum clericis liceat suscipere ? doininica * voce, quod nemo polest duobus domi-
iQu. IV.) Quarto, an claris et futgidis veslibus eis nis servire. Aut enim unum odio habebit, et alte-
ornari expediat '/ (Qu. V.) Qttinto , an ab episcopo rum diiiget: aut tinuni sustinebit, et alterum con-
correpli suum officium relinquere, ef ad smcutarem temnet. Unusquisque enini secundum aposiolicam*
judicem confugere valeant ? vocem in quo vocatus est, in hoc debel tnanere, et
in una locari ecclesia. Quaeenim per lnrpe lucrum

NOTATIONESCORBECTORUM.

QILEST.IV. C. II. «Sensus hiijiis capilis aiiquo lur : asperior.ab abbatibus regitla permiltalur'. Sed
niorio elici potest ex sermone 2 de insiilulione mo- apuri Julianum amecessorem Novella 125, litim. 55,
riachoriiin, el cap.28 nionaslicaruin conslilulionum ubi siniile liabetur, licenlia abbatis requiritur.
B. Basilii. c Abbati quoque : Sic in aliquoi conciliorum erii-
C. II). b Liceniia: Hoecvox abest a veluslioribus lionibus. In aliis autem, proecipue in Coloniensi qua-
concilioriim eriitionibiis, el diiohus codicibirs Vati- luor tomorum legitur : abbalibus quoque singulis di-
«anis, diiobiisque ilem Graiiani exemplaribus. In D versas cellulas *".
receniioribus autcm Coloniensibus edilionibus Iegi-

QuvEst. IV. P. a. ' C. II. » Imo ex poenit. Tbeoriori c. 6. — Burch. I. 8, c. 9. Ivo Decr. p. 7, c. 32.
P.ilyc. 1. 4, l. 54. MonachU : Eil. Bas. * voverint: Eriri. Bas. Ven. II. = C. III. » hab. A. 506. — § 1,
referl Ivo Deer. p. 5, c. 157. 6 sub auct. : Eri. Bas. ' revocentur : Coll. llisp. 8 c. 28. ' add. : vel
epitiolis : Ed. Bas. " vel episcopi : Ed. Lugri. II. " eos et : Eri.'** Bas. * ila in Coll. ilisp. " fiet : Coll.
Hisp.— Etltl. Bas." Nor. Ven. I.— Bobm. " vero : Ed. Bas. iia in Coll. Hisp. '* diversasque : Eiid.
Bas. Lugriri.Par. hospiltilitalit: ' Coll. Hisp.
CAUSA XXI. QU^ST. I. C. I. hab. A. 787. — Ans. I. 7,-c. 98 (110). Ivo Decr. p. 6, c.511. ' com-
medi : Ivo. 3 comnioduin: Eri. Bas. — proprium continodum: Edd. rell. — in ara-co esl: uiaypoxeaSii*;.
*Matlli. c. 6,v.2». » cf. 1 Cor. c. 7.
Iltl DECRETI PARS SECUNDA.CAUSA XXI. QU;EST. II. 1112
iu ecclesiasticis rebus effioiuniuraliena consistunt a A valrie loetificat, ob hoc , qiiod de lua rralernilate
Deo; :td viloe vcro bujus necessitatem sludiasiint bona testatur. Et qtiia defuncio Petro ponlifice suo
diversa. Ex his ergo, qui volueril, acquiral corporis' sibi cardinalem postulanl coustilui le sacerdolem,
opporluna. Ail enim Aposlolus ' : Ad e,i, qum mihi eorum vota " necessario coinpleuda esse proevidi-
opus eranl, el his qui mectim sunl , minislraverunl mus. El infra : § I. Tota igilur meniis intentione
manus isim. Et lucc quidem in liac "a Deo"servanda» ita liicruiii aniniarum Deo " nostrofacercfeslinalo,
urbe. Cclernm in villis h, quae foris sunl, propler ut digna te merccs anle cjus conspectum in die
inopiam homimim inriulgeatur. relributionis invenial. Quicquid vero de pracdicioe
Gratian. Sed dum ecclesiw intelliguntttr ecclesiw rebus ecclcsi;e vel ejus patrimonio, seu cleri ordi-
duarum civilalum, in quibut nullut debel con- nalione
scribi. promolioneve, et omnibus gciicraliter ad
eum perliiieniibus solcrler alque canonicc ordinare
Undein Chalcedonensi Concilioc. 10, slalulum
esf": facereque provideris , liberam habebis , quippe
C. II. De eodem. ut sacerdos proprius, moriisomiiibiis faciillatem.
Clericuin in duartim ecclesiis civitaltim * eodem C. VI • ".
illud quoqtie fratcrnitatera luam scire neoesse
tempore" ' ooiiscribi non oportet ".
Gralian. Sed econtra-nonnunquam episcopus civi- est, quoniam sic te praediclaeTarraciiiensis ecclesiae
tatis unius efficitur archiepiscopus alterius civitatU, cardinalein esse consliluinius saccrdolcm , ut et
nec lamen priorem ecclesiamdeserit; sed prior ece.le- Ftindensis ecolesix pontifex esse nou desinas , nec
curaiu gubernaiionemque ejus praeiereas, qnia iia
sia quasi cominendala relinauitur, tecunda qttasi
fratcrnitalcm iiiam " saepe diciae Tarracinensi
titulala habelur.
ccclesiae, 'sicut praefali sumiis,* pracesse praeoipi-
UndeLeo IV scribit ":
miis, ul "anlediclie* Eundeiisis ecclesia> libi jura
C. 111./n una ecclesiutitulnlus alleram sibi commen-
dalam potest habere. potestatemve niillo modo subtrahamiis.
Gratian. Non enim potesl utrique prmsidere tan-
Qui plures ecclesias retinet, unam quidem litula-
lani.aliam verosuh commendationeretinere"debet. qiium tilultitm.sed uni tanquam commendatw, atteri
vero tanquam tilttlatw prmesse votet.
Sic et illud Agalhensis Concilii cap. 57, inlelligen-
dum est ":
C IV. Duobus monasieriis uints abbas prmeesse non QUJESTIO II
, potest. GRATIANUS.
Unum alibalem duobiis monasieriis praesidere in- - I Pars. Qui vero reticta sua ecclesia ad aliatn
lerriicimus. transire votiteril , nequaquam sine dimis:oriis lilerit
Gratian. Polest etiam titriqne lanquam titutatm sui epitcopi suscipiatur,
prweesse, sedjure speciali, non commnni. Unde in sexta Synotlo c. 17, legitur':
Unde Gregorius lib. II, epist. 15, ad Agnellum C. I. Sinedimissoriis literis inaliena ecclesia clerkus
non ordinelur.
Episcopum ~ ":
C. V. Unut euiscoput duabus prmficitur Quoniam tliversarum ccclesiarum clerici snas, in
ecclesiis. qulhus orriinati sunl, ccclesias relinqttenies, ad
Relalio cleri simul et populi Tarracinensis - nos alios eonciirrunl episcopos, el iguorante « episcopo
NOTATIONESCORRECTORUM.
CAUSAXXI. QUXST.I. C. I. - Deo setvanda : sacerriolem, ut in seqnenti capile. De qtia re nola-
Anlea logobalur : tn huc tirbe servandtim. Eincmla- ttiin estsupra, tlisl. 71, cap. Fralernilutem.
liiciiesl ex Anaslasii excinplarilius; graececnim csl: <-TarracinensU: Sic est emenlalum cx veluslis,
iv Tttvro T-/5OeofvAuxTa noXtt. Apud lvoncm est : in qniim in vulgalis cssel : Tarraconensis gentis. lll
hac tervanila ttrbe "". originali autem lcgitur : Tarracinw degentis-f.
•> Ki7/is: Grxce esl: ya-iot;, qttod latius patet. C. VI. e In veluslis coriicihiis hoc esl oonjunclum
Sguiliral «cnim siepe regiones. snperiori, qiiematlmodiim iu ipsa episiola, et apud
C. V. Alia esi senioiitia B. Grcgorii, ac Gra- Anselimim.
tianus putare videtur. Iltinc eniin Agnellum, qui QUJEST. II. C. I. - Ignorante : Graeceesl: Tv&prtt
aulea Fuiiilnrum erat episcopus, quori ea civitas ail D Siyu TOOoi/.tio. ir.taxoirov; id esl: sine tenlentia
hoste esset vastata, Tarracinaecarriiualem consliluit proprii episcopi.

• coll. o. — ' Acl. c. 20 v. 34. — *'* ita in Ed. — in Ed.

QUMST. 1. C. I. corpori : Erid. Arg.
B.is. male : hoc — tervanda tuni. = C. U. • hah. A. 451,— iiiierpr* » Dionys., iionnullis immuiatis.
— Biiroh. 1. 2. c. 96. Ans. 1. 7, c. 108. Ivo Decr. p. 7, c. 175. eorf. fem». : tlcsiil. in orig. et
r.oll. cill. " Ikere : ib. =C. III. " Caput inoerlum. — Coll. Ir. p. p. i, t. 60, c. 6. " fenere : Eild.
oiril. o. = C. IV. " bab. A. 506. — cf. ari. c. 50. D. 23. — o.f.oonc. Epaon. c. 9. — Burch. 1. 8, c. 81,
(ex conc. Aratisico.) Ivo Decr. p. 3, c. 164,"• p. 7, c. 99. = C. V. " Ep. 13, (scr. A. 595),
"
1. 5. Eri. Maur.
— Ans. 1. 5, c. 28 (27). Polyc. I. 1, I. 8. el ap. Ans. — Terraconensis : Edri. Lugtld. dcstderta : Ans.
— Edd. coll. o. " Dbininb: orig. — Eriri. coll. o. =C. VI. " Ans. ib. " fralernitati tuw — Terra-
cinensis ecclesiw cnrtim injnngiintis : Erid. coll. o.
QUA;ST.II. P. I. C. I. 'Imoox synotlo Trullana, hali. A. CS2.—Cull. tr. p. p. 2, I. II, c. 7. — in Edd.
'• coll. o. pr. Bas. ciiatur cx syn. VII.
1H3 DECRETI PARS SKCUNDA. CAUSA XXI. QUJIST. III. IIU
proprio in alienis conslUuunlur ecclesiis, uhi con- A agere quae" prohibila sunl, slaliiil sancta syuoilus
lingil b,' eos sine sui examinalione permanere, cariere de proprio gradu.
pra:cipiimis ainooo , ul nulliis clericorum omnino, Gralian. Sed atiud esi transferri, aliud propria
in quociinqne grariu sit, liceutiam habeat sine rii- temerilate trttnsire. lllud aposlollca aucloriiate fieri
missoriis lileris sui episcopi in altera conslitui licet, hoc vero omnimodisprohibetur.
ecclesia. Qui vero hoc amodo non observaverit', III Pars. § 1. Sicul auletn duabus ecclesiis unus
atl opprobrium ejus,c qui ordinaverit eum, depo- prwponi non debet, ita ncc una ecclesia inler pluret
natur tam ipse, quam qui eum sine raiione susce- dividi valet.
peri ' Unde in Remensi Concilio iegitur ":
C. II. Ad aliam ecctesiam transire cierico non licet, C. IV. Unu ecclesiadtidbns sttcerdotibus dividi non
ti propriis ministeriis sua fueril destitnta. potest.
Sicul in unaquaque ecclesia nnus presbyler debet
Item ex Concilio Hispalensi II, c. 3 '.
esse, ita ipsa, quoesponsa vel uxor ejus dioilur, non
Placuit, tii si qjiis clericus minisieriis » ecclesiae potest dividi intcr plures presbyieros, sed unum
propriie destilutis ari aliam transitum fecerit, com- laiiliimmodo habebit sacerdotem, qui eani casle et
peltente, ad qiiem fugerii*, sacerdote, ari occlesiam, B . sincereregat. Unde iiiterriicimiis, ut milliis proesumat
quam prius incnluerat, remitlaiur*. Qui vero eum eoclesiam inierdiios vel pluresdividere, quia occlesia
susceperit, nec siatim sine ullo iiisu exceplionis ad Clirisli uxor elsponsa debelesse, iilin scorlum, sicut
propriam ecclcsiam remiltendum elegerit, quamriiu Calixlus Papa '• lestalur.
oiini restiluat, communione se privattim agnoscat'. IV Pars. Graiian. Conducliliis quoqve presbyterit
Deseriorem autem clericum cingufo honoris alque ecclesia commitli hon debel.
ordinis sui exiilum aliquo lenpore monaslerio rele- Unde iiinocentius II, in Synodo Romana, c. 10«".
gari" convenil, sicque postoa iu ministcrium * eocle- C. V. Conduciitiis presbyteris ecclesia non
siaslici ordinis revocari. Nam non poterii in lalibus committalttr.
propagalionis1* aboleri liceniia, nisi fueril in eis Pi.Tcipimiis etiam, ne condiio.tiliis prcsbyleris
proptei" correptionem" disciplinoe subsecuta cor- ccclesia: coinniitiaiiiur, el unaiiuoeqiie ecclesia, eui
rcclio. facullas suppetil, proprium habeal sacerdotem.
Gralian. Objkilur aulem illud Chalcedoncnsis
Coucilii c. 10" : QU^ESTIO III.
C. III. Niltil comnrunehabeatcum ecclesia priori qui .Q GRATIANUS.
de una ad aliam translalus at. Quod autem cierici smcularium negoliorum procu-
II Pars. Si quis jam" translalus esl ah alia'* ratoresesse non valeant, atictorilale Carlhagitiensis
ocrlesia in aliam, nihi! habeal''* commune cmii Coucilii I' probatur , in quo Nicasius <- Episcopus
priore 'ecclesia*, sive sub 'hac* ecclesia constiliilis Culusilanus dixisse legitnr cnp. 6:
iiiartyriis", sive in parochiis", sive xenodochiis, C. I. PALEA i>*.
nut eorum nogotiis. Eos vero, qui ausi fueriiit posl « Porvcnil in sanclam synodum, quia de cis, qui in
prriinationem liujtis niaguoe et imiver.-alis synorii clero connuirieranlur, quldam propter lurpis lucri

NOTATIONESCORRECTORUM.
1 Ubi contingit: Gnrce legilur : 'EX TOUTOU « C. V. e JIoc capul iisriem vorbis ropeiil Euge-
avviSn avvnoTaxTov;«OroOfxa-TuaTnyou.; iri esl: al- nius III, in ooncilio Later.inei:si, quori exstal in
qne- hinc eveuit, ul ipsi reddanlur non subjeeii. Valioana bibliollico.a.
Ad opprobr.inm ejus; Gnoce osl : 'E7ret o pr) QtijEST.III. C. 1. - Nicnsius: Einenilal.i est hoec
TOOTOUITOTOO viivitapKfvluTTOutvo;,uli\« xuTutayvvuv, inscriptio ex ipso concilio, el vettistis Graliani codi-
xi ye en KVTM, XOV xnv xstpOTOviuv otvxtZemT.Bnti-u, oilnis, quiim antea mendose lcgoiclur : Nicolaiis
xufjutptieBca;iri est : Nam qui a prwsenti teinpore hoe D Pttpa Episcopis Caslilianit ". Perlinet antein hie
iton observut, sed, quaiuttm in se esl, eum, qui ipsi lilulus ad cap. Credo, proximc post Paleam inlcrje-
mtintis intposuii, dedecorat, depontitttr, e:c. clani sequciis.
<-
C. II. Propagationis : lu conciliorum etlilioni- b Hic iilem canon 3, conoilii Chaherioiiensis af-
bus el codicibus Valicanis partim est: propagationi- fcrtur supr. riisi. 86, c. fin. ex alia versione. Abest
bns, pariim • pervagaiionis. In codice vero Lucensi auiem lioecPalea a collatis exeuiplarilius, exceplis
rogio legilnr : prwvnrkationis *. duobus.

{IBJEST. II. C. I. *obtervavil : Eil. Bas. = C. II. • hib. A. 619. — Coll. tr. p. p. 2, l. 4rf, c. 2.
* minislrU : Erid. Arg. Nor. Ven. I. ' confugeril ; Edd. coll. o. ' revertatur.- eaed. ' cognotcat :
o;ori. * deligaii: Coll. Hisp. —» : Ed. Bas. ' moiiaslerio : Ed. Ven. II. — minisierio : Edd. rell.
* religari
pervagationibus : Coll. Hisp. '• per : Edd. coll. o. " correctionem : eaid. — Coll. Ilisp. = C. III.
" hab. A. 451. —P. II. " autem : Eri. Arg. " nna ; Edd. coll. o. " liabet : Edd. Lugritl. II, III. " malrki-
bus : Eri. Bas. — martyribus : Edd. rell. " plochiU : Coll. Hisp. 18a stto : Edd. Bas. Lugdtl. II, III.
= P. III. C. IV. " Cap. inoerium. — Reg. I. 1, c. 245.Burcli. 1. 5, c. 45. Ivo Pan. I. 2, c. 44. Decr. p. 3,
e.49. "cf.C.7, q. ' 1. c. 59.= P. IV. C. V. •• conc. Lat. II, liab. A. 1159.
QU^ST. IIJ. C. I. hali. A. 548, vel 349. — Burch. I. 2, c. 150. — cf. D. 54, c. 3. ** Cnsiitianis :
I-Itl.Bas. — TulistanU : Edd. Arg. Nnr. Vcn. I. — * c. 5, conc. Chalc. hab. A. 451. — supraD. 86, c. fin.
profertur ex cariem Hisp. inierpr. et ib. Jeclionis varietatem iuvenies nolalam. — Buroh. I. 2, c. 145. Ivo
Dccr. p. 6, c. 214, ex Dionysio. — Ueiiaeratur iu Ed. Bas. —
1115 DECRETI PAKS SECU.NDA.CAUSAXXI. QU.EST. III. IIIS
graliam alienarum * possessionum coiiriiicliones el A . nis" consistentibus salutem. Jampridem in concilio
sieculares causas stiscipiunl*, ol se ipsos quiriem a episcoporum cslstaltilum, ne quis de clericis et Dei
ininisieriis sanclis per desiriiam scparant, ad riouios ministris lulorein vel " ciiralorem lestamenlo suo
autem soecttlariiim coiicurriint, et subsiaiitiarum constituat", quando 18singnli divino sacerdotio ho-
eoriiin gubernationes avarilhe causa suscipiiinl. uorali el in clerico " minislerio constituli non nisi
Decrevil igilur sanota "et magna*synorius, nemiiiom altari et sacriliciis deservire, et precibus alque ora-
deinceps eorum, hoc est non episcopmii, sive cleri- tionibus vacare debcant". Scriplum esl euiin " :
cum, aut monachiim, conducerc posscssiones, aut Neino mililans Deo obliyat se negotiis smcularibus,
misceri siocularibiis procurationibtis, nisi fortc qui ut possil placere ei, qui" se probavit. Et infra : § I.
logibus ad ininorum ailaliim liitclas sive proctira- Quoil" episcopi et anlecessores noslri religiose con-
tiones inexcusabiles altrahaniur, aul cui ipsius sirieranles el sahibriter providenles censuertinl, ne
civilatis episcopus ecclesiasticarum reruni coiiimi- quis "fraler* exceriens**ad tulelam vel curam cle-
seril giibernaciila, vcl orphanoiiim, aul viduarum, ricuni nominarel; ac" si quis hoe.fecissel, non of-
quoe indefensaesiint, aul eariim perstinaruni, quae ferretur pro eo, nec sacrificiiim pro riormilione ejus
inaxime ecclesiastico inriigeiit adminiciilo proplor cclchraretur. Neque *6 enim aptiJ " aitare f)ei uie-
timorem De(. Si quis vero traiisgressus fueril hait r$ | retur" iiouiinari in sacerdolum precc qui ab altari
stalula, correctioni ecclesiasticoesubjaceat. > sacerdotes et ministros voluil*9 avocare 38.
C. II. Qui clero tinnexisunl saculnriuin possessionum C. V. Non licet clericis molliliU et smcularibusrebus
procuiatores non fiant. obtigari.
Credo placere siiggeslionem meam sanclilali ve- Item exeadem ".
slrae, el displiccre vobis, ut qui serviunt Deo, et Molliliisc " et laqueis 33 saecularibus obligari •»
annexi siinl • clero, acceriaut ad actiones, seu ad- non debenl qui divinis rebus el spiritualibns occu
miiiistrationes vel procurationes domorum •. Gra- pali 3»*ab ecclesia recedere', et 36 ad lerreuos et
lus ' episcopus riixil : ' El ' Apostolormii stalutai satt-ularesaclus vacare *non possunl*.
Sunl, quae riiciinl • : Nemo mililuns Deo implical sei C. VI. Swcularibus negotiis clerici non alligeniur.
negoliis swculttribus. Proinde aut cleriti sinl sine; Iiem ex eadem ".
aciiouibus ilonioriim, aul actoros sine ofiicioclerico- lti, qui in ecclesia Dumiuiad ordmaiionem cleri-
ruiii. Universi dixerunl: Hoc observemus. camd promovenlur, in nullo ab ariminislratione di-
C. III. De eodem. vina avoceniur 38, ncc " molesiiis et negoliis soecu-
flem ex Concilio Carihagitiensi III. c. 15. *. laribus alligentur °, "se.d*• in honore sportiilantiiim
Placuii, ui episcopi, presbyleri, el diaeoni, vclI C fralrum, laiiquam decimas ex fructihus accipieiiies",
olerici 11011sint conriiittoros, neque" procuralores> ab-*'allari '* el sacrificiis non receilani, scd die ac
", neque ulln iurpi '* vel iulioneslo negotio viciuini nocle coelestibus rebus et spirilualibus serviant.
qiueranl, quia respicere dcbcnt scriptum esse" •: C. VII. De eodem.
Nemo militans Deo intplicat se negoiiis swcularibus. Ilem, ut stipra, Cyprianus ibidem **.
C. IV. Stvcularittm neytitiorttmprocurationemclerici
nuu buscipiunt. Sacerriotiiim**ilcereiiim**.religiose et neccssarie
**
Item ex epittoln '* Cypriani ttd Presbyleros, et Dia- faclum servclur a nobis, simul et celeris fralribus
couos, et plebem Furniiiinorum f lib. I. epist. 9. tlelur exemplura*', ne quis sacortiotes et minisiros
Cypriaiius presbyteris, ct diaconis, et plcbi Ftir- Dei allari ejus el ecclcsiai vatantes ad savcularus
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. V. c Motliliis : Vcra leciio cst : molesiiis. Sed no.nt*.Et 1. 2. episi. 5. his, el I. 3. epist. 21. propc
quia esl iiiiiium capitis, uon ost muialum; alia au- finem in omnibus Cypriani coriioibus legilur : ordt-
t.-ni noiinulla et iu hoc, et in aiiieceileuti capile ntilio clerica, et: epistotw clericw.
cineutlala sunt. - Alligenlur ; Emeiidaius el locupletaliis est hic
C. VI. a Clerkam: Reslitula est vera leeiio Cy- locus ex originali impresso et maiiuscripto.
priani, (;iiam maiiiiscripli vettislissiuii coriices reli- I)

QU.EST.II1.C. I. 'mnjontm: Erid. ooll. o. * suscipianl, — separent. — concunahl — suscipiunl : Eriri.

crril. o. = C. II. * (ueiini : Eri. Bas. • adtl. : swculnrium : Eritl. ooll. o. Gmtianns : cocri. pr.
'
Arg. 8 2 Tim. c. 2, '•v. 4.= C. III. hab. A. 597. —" Biirch. I. 2, c. 151.Ans. 1. 7, c. 151 (161). ivo
D-cr. p. 6, o. H2. aut : Cnll. Hisp. —Burch.lvn. iulri. : privalornm : Ctill. Hisp. —Buivh. Ivo.
'»iiilri. : lucro : Ed Bas. " 2 Tim. o. 2, v. 4. = C. IV. '* sor. c. A. 249. — lvo Decr. " p. 6, c. 391.
•J-Furnensem : Eiltl. coli o. " Furnensi : casri. 16et : Etl. flas. - ac : Eriri. rell. nominaveril:
ivo. — Eriil. cnll. o. '" quiindoqnidem : Eriri. Par. Ltigrid. — qttoniam : Eriri. rell. —"Ivo. " clerico-
riim : Etlri. coll. o. " debenl : Eri. Bas. " 2 Tim. o. 2, v. 4. cui-. Eritl. coll. o. add. : enim :
Eriri. Bas. Lugtlri. II, III. *> decedens: Edd. coll. o. " at : Eriri. Bas. Ven. II. Par. Lugri. I. »• cf. D.
88, c. 14. " aufe ; Etltl. ooll. o. *»merenlur : "eiori. " volunl : eoetl. 30advocare : Eri. Arg. =C. V.
*' Ivo Docr. p. 6. c. 594. " Mollibus : Eil. Arg. swctilaribus rebns laqneUqne : Ivo. — Eilil. coll o.
*' se obtiqure : lidd. coll. o. »« ailri. : suuf : eairi. — Ivo. ai nec ad : e;ed.— Ivo, a quo verha asleri-
sois inoliisa pariier alisunt. = C. VI. *' lvo ib. o. 595. " clericttlem :.Ivo. — clericorvm : Edd. ooll. o.
38advocenlur : Eilri. Arg. Bas. 39ne : Ivo. *° sed - acc. : absiinl ab ivone. *' nec ub : lvo.— Edri.
ooll.o. **altariis : Ivo. = C. VII. »* Ivo ib. c. 390. ** Sacerdotnm : orig. — Ivo. *• sacralum : Ed.
Bas. *• simul et fiulr., ut cctcrk : Eri. Bas. — sitntt/rtiru (r. : Edd. Arg. Nor. Ven. I. *' add. : fco-
ftHifi: Eri. Bas.
 1117 DECRETI PARS SECUHDA.CAUSA XXI. QU^EST. IV. 11-18
molestias devocet. Observari 'eiiim* tle *8cctero po-i- A C. II. Clerici tive in ilinere ambnlanies, sive alibi tte-
lerit, ne tiltra hoc fiat*' circa personam clericorum, genles, congruis sibi vesiibus utanlur.
si*' quod *iiunc*factum est" fuerit viiidicatum. llem ex Synodo VI, c. 27.'".
Nullus eoruni, qui coniiumeraniur in clero, vesli-
menium indecens habeal, sive in civitate degens
QUJESTIO IV. sive in ilinere ainbiilans, seri slolis uiatur, quoecon-
GRATIANUS. cessaesunt clericis. Si vero quis lale quiri fecerii,
Quod vero fulgidis el ctaris veslibuseit ornari non per unam hcbrioinadani sus|)eiirialiirle.
liceat, in seplinia Synodojubetur, inqua sic slatulum C. III. Non swcularibus vesiibus, sed ordini suo con-
venienlibtisclerki ulanlur.
est c. 16. ': Item Zacharias Papa in Sfjnodo Romana. e. 5. h ".
C. I. Corripiantur clerici, qui unguentit el Claris ve-
slibus et fulgidis lasciviunt. Episcopi, presbyteri, diaconi, soecularibus indu-
Oninis jaclantia' elornatura corporalisa sacrato'i mentis non utantur, nisi, ul conriecel, lunica sacer-
ordine aliena est*. Eos ergo episcopos vel clericos, dolali; sed neqiie rium ambulaverint in civilalc, anl
in via, aut iu plateis, sine operimento praesumant
qui se fulgidis et claris vestibus ornanl emendariI " si in itinere longo " ambulave-
oporlel. Quod si in hoc permaiiserint, epitimio tra- R _ ! ambulare, praeier
daiiiiir 8. Similiier eteos, qui unguentis iiiuiiguniur. rint, qiiia** sicut mulier orans in ectlesia*' non
1. vero radke amariliidinis exorla con- velalo capile delurpat caput stium, juxta Aposloli "
§ Quoniam
laniinatio facla csl iu ecclesia catholica, Christia- vocem, iia sacerdos sine operiniento tieturpat sacer-
nos 6 caluiiiiiiantium haeresis8-, "et" hi, qui hanc re- dotiuiu suum. Quod si lemere proesumserii conlra
slatuta agere, communioiie privelur, donec quoesla-
coperunl, iion soluin imaginarias picluras* abomi-
nali siml, sed eiiam omiiem revereiiliam repulernnt, iuia siuiiadimplere maturet.
eos, qui religiose ae pie vivunt, oflendenles, ac per C. IV. Ex-ru domum sine proprio ornatu sacerdotes
hoc conipleiur iti eisquod scripium esl* : Abomina- non appareant.
tio ett peccaiori Dei cultus, igitur si inveuti fiierinl Ilem Leo Papa IV. in Synodo Romana. c. 12. '*.
deridenies eos, qui vilibus el religiosis vesiihus Sine ornatu sacerdotali exlra domos sacerdotes
'*
ainicli sunt, per epitimium corriganlur*. § 2. *A*'° apparere non conveiiil, ne, ut aliquis" sa-cula-
11 riiim, injurias paiiantur; *sed" ea solumriiorio,qnae
priscis enirn 'usqiie' lemporibus oninis sacratus
vir cum mediocri et" vili veste conversabalur. Omne per Palres consutiila videnliir, observel*. Conirariiis
quippe, quod non propier nccessitaleiu suam, s<»d dCnique invenlus aul»' dcsinal, aul canonicoe sub-
propter venustalein accipilur, elaiionig iiabetcalura C * jaceat disciplinoe.
iiiam, queinadmotiuin niagiiiis ait Basilitis". Sed C. V. Careanl beneficiiscontemnnnt. ecclesiasticis qui corrigi ab
episcopis
neque ex sericis lexturis vestem quis varialam iu- Item liinooeiitiiis
Papa 11. in Concilio Lateranensi,
duebat, neque appouebal variorum colorum orna- e
cop. 4. ".
inentu iu sumitiilale * vesliiiieiiloriiin. Audierunt Praecipimus, ul lani episcopi quam clerici in stalu
ciiim "ex deisona lingua*, quiaf qui mollibus vestiun- mentis, in habitu corporis, Deoel iiomiiiiljus placere
tur in domibus regum sunl. sludeant, et iiec iu supertluitate, scissura <-,aut co-

NOTATIONESCORRECTORUM.

QU^ST. IV. C. I. « liwresis : Qiinin anlea logore- conc. Lateranensi, deinde ab Eugenio 111.in coucilio
lur :/laireiicoriim**, sic esi emen.latum ex Anasla- Romano est innovatum.
sio, ei Ivone, el respondel groeca- voti : stleiso-tc; <-Scissura: llsec vox non esi in concilio Imiocen-
aique ex iisdem nonniilla alia suiit restiluia. lii; in synotlo auiem Eugenii, in evemplari gallico
h
C. III. Ha-csynodiis a Zao.liariaPapa habita ex- legilur : fissura. In Valicauo aiiieiu : scissurm, el iu
stat in bibliotheca Vaiicana et Hc-iensi. nounullis Graliani veluslis exeiiiplariiius : fissurw'.
c
C. V. lloc capuledilum esl ab Innoccnlio 11.in D

QOEST.III. C. VII. *8 ef de ; Ed. Arg. Mquis faciat: Ivo. — Edd^ coll. o. '• quod si ; Ed. Arg. "' fuerit
est : Eritl. coll. o. pr. Bas. Lugdii. II, 111.
QU^ST.' IV. C. 1. ' hab. A. 787. — interpretalio Anastasii. — Ans. 1. 6, e. 195(192).Tvo Deor. p. 5,
o. o'H. jaclura : Edd. Ven. I, II. Lugthl. 1, II. Par." * sacro : Ivo. — Ed. Arg. * sif: lid. Arg. » con-
tradanlur : Edd. coll. o. • desid. in Eri. Arg. ita in Etlri. coll. o. ' scriplnras : Edri, coll. o.
8 Eicl. c. I, v. 26. 9
corriguntur : Edd. Arg. Nor. Vcn. I,"II. '» A et usque : desiri. ap. Iv. " sanctus :
Etl. Arg. ." auf : Eritl. coll. o. pr. Arg. Bas. " in regulis brev. c. 49. '* summilulibus : orig — Ivo.
t Matth. c. 11, v. 8. = C. II. '»Jmo ex qiiinisexta. hab. A. 692. — Coll. tr. p. p. 2, t. 11, c. 12. '« in
graeco est : «yofltSso-e«o, i, e : segregelur. = C. III. " liali. A. 745. — Ans. I. 8, C; 41. '8 prwlerqnam :
Edd.coll. o. " arid. : tempore : eoed. pr. Arg. -' Sicul enim : Etl. Bas. *' ecclesiis : Erid. coll. o.
" apostolkam : eaed. — cf. 1 Cor. c. 4. = C. IV. " Imoex synodo Engenii II, hab. A. 826. —
H, v.
Ans. I. 7, c. 162 (116). **nttllo modo : Edd. coll. o. " aliqui: Eri. Bas. " sed—obs.: non siinl.ip. Ans.
" add.: : orig. = 0. V. " hab. A. 1139.— lvo Pan. in line I. 8, c. 140. ' ita in Edd. Arg. Bas.
deinceps
— tcissurm : Edd. rell. — schsuia ( lvo.
1119 DECRETI PARS SECUNDA.CAUSA XXI. QU^ST. V. H20
lore vestium, nec in lonsura intueiilitim (quorum jt. porum pro' qiiocunqiie crimine fuerlt damnaius,
forma et exemplnin esse debenl) olfeudauiaspectum, non liceat eiim sive ab ecclesiis, quihus praefuit,
seil potius quod" eorura deccal" sanctitalem "prre sive a quolibet liomine defensari; interposila poena
so ferant*. Qnori si moiiiii ab episcopis emendare dauini pecuni;e alque honoris, quo' nec aetatem,
noluerint, ecclesiasiicis careanl bcneiiciis. nec sexum excusanrium esse praecipimus.
C. IV. CoHiniHiiione priveiur qni ecclesinstkw disci-
plinw regulam fugienlem dispensare prwtumit.
QUJESTIO V. Ilem ex Concilio Arelalensi, c. 4 *.
GBATIANUS. Si forle aliquis" clericorum regiilam diseiplinae
Suwm vero episcopum retinqttere, et ab officio ecclesiaslicaesiiblerfiigiens fueril evagatns, quiciiii-
stto dUcedcre, aique ad swcularemjndicem confugere que eum susccpcrit, et non solum ponlifici suo uon
nulli licet. reconciliaverit, sed magis defensare proesuniserit,
Unde in Agalhcnsi Coucilio c. 8. legitur ' : ceclesioecommunione privetur.
C. I. Clericus ad jttdicem twcutarem confugient de C. V. Spe reconciliationiscareat qui ab episcopUeon-
communioneeccletiw depellalur. demnalus imperalorem adierit.
Placuit, ut clericus, si relicto officio suo propler Item ex Concilio Marlini Papaj, c. 35. ".
dislrit-tionem ari saectilarem jutliocm » fortasse con- Si quis episcopus, preshyter aul diaconus excom-
fugerit, et is, ad queni recurrit, solatinm ei' defen- miinicatus in concilioinjusle se querilur conriemna-
sionis iiiipenrierit, cuni eodem de ecclesiaecomiiiu- tuiii, ad majorenii> episcoporum synodnni" rever-
nionc pcllatur. latur, el" eoruni inquisilionem ct judicium exspo-
C. II. Presbyler vel diaconus ab episcopodeposilus ctans, si quas se justas causas habere putal, illis1*
imperaiorem non adeal. exponat. Si aniem ooniemserit, el imporlans'" se
Ilem ex Concilio Antiocheno, e. 12. *. palatio aures principtim inqnielare vohierit, hic ad
Si quis a proprio episcopo deposilus presbyter* iiiillain veniam potcrit pervenire,
neque spein fulurae
vel riiaconiis, aul eiiam si a synorio quilibet episco- reconciliationis habebit".
pus fiieril exaucloraliis, molesliam impcri.ilibus au- C. YI. Episioporum cituswcoram principibus exami-
ribus inferre non praesumat, sed ail uiajorem epi- nari non debent.
sooporuin synorium sese converlai, et qiue se putal Iiem Gregorius Constantinm " Attgustw, tib. IV.
hahere justa in corum concilio alleget, alque ab his epUt. 54. ".
de seexspccielquae fueril riepromia scnleniia. Qviori Si episcoporum oauste niihi commissoruin apud
si deficiens pusillanimilate hoc noluerit facere, sed , piissimos dominos aliorum palrociniis '" dispo-
imporlunus fueril impcratori, hujusinodi nullam ve- nuiiiur, infelix ego in ecclesia isla quid facio? Sed
niaui haiieat», neque lotiiin ullius assertionis suae, tit episcopi mei" me despicianl, et conlra me refu-
uec spcm rccipiondi gradus habcai iu fulurum. pritimad sxculares juriices habeanl, omiiipotenli
C. 111.A'«iit defenseliir tib aliquo qui episcoporum Deo gratias ago, peccatis meis deputo. Iloc tanien
judicib dumiiutur. brevilcr suggero, quia aliqiiaiiliilum exspeclo, el si
Item ex Concilio Carlhaginensi V, c. 2. '. ad me *riiu*venirc tlistulerini", exercere in eos"
Si quis cujuslibel honoris clericus juriicio episco- districiionem canonicam niillo modo cessabo.

NOTATIONESCOBRECTORUM.

QII^ST. V. C. I. • Jtidicem : Sic in receniioribus nuscriplis tegitur : Constantino Augtisto'". Emenda-

ooiiciliorum Coloniensibiisetliiionibiis; seri a vetu-
siiorilius, el oo litibiis Vaticanis el Capilulari [I. 6.
o. 145.1 abesl vox isla.
C. V. - Majorem: Antca tegebalnr : majorum epi- j)
scoporum concilhnn". Emendaliim est ex coriiceLu-
ci-nsi ivgin. quoniam concordat cuiii cauone Antio-
clienn snpr. eari. Si quis proprio, unde videlur
snmium.
C. VI. - Consianlim : ln vulgaiis et plerisque ma-
tuin est ex iino velusio Graliani, et altero opislola-
IIIIII B. Gregorii, licet in eriiiionibus illarum sil:
Conslantim Attguslte. Nam iixnrem Mauricii impcra-
loris, ari t|iiam scribit B. Gregorius, Coiislaiilinam
vocalam ess.; lesianliir Zonaras, Nicepliorus, Ceilre-
IIIIS,et Anaslasiiis, Bililiolhcoariiis, el Jnaimes Dia-
coiius, invila B. Gregorii, I. 5, iiiiin. 51., rcferens
cpislolam, ex tpia siiiiitiini esl hoc capul, Coiistauii-
iuu Auguslacscriplam asserit.

QU/EST.IV. C: V. ' " quw eos deceal : orig. *• decef : Ed. Bas.
* hab.
QU-CST.V. C. 1. hab. A. 506. —Coll. ir. p. p. 2, t. 28, c. 7. »*desid. in Coll. Hisp. = C. II.
A. 552. — Burch. I. 2, c 180. Ivo Decr. p. 6, c. 225, ex Dionysio. vel vresb. : Coll. llisp. • liabei :
Etld. Arg. Nor. Yen. 1. — habere : Edd. rell. =C. III. 6 hab. A. 401. — Coll. tr. p. p. 2, 1. 19, c. 2.
Deusd. p. 4. ' riesiil. in Coll. llisp. * a quo ; ib. — qua : Ed. Bas. =C. IV. • conc. Arel. III, hab.
824. '• " " consilinm : Eri.
" 7ii/.<: Ed. Bas. =0. V. -* c. 12, conc. Anliocli.'*
ex inierpr. Martini Brac.
"
Arg. concilium : Coll. Hisp. nt : Edd. coll. o. desid. in Coll. Hisp. importuuans : ib. "/m-
bire : Eil Bas. = C. VI. "" ila in E.lri. coll. o. " Ep. 21. (scr. A. 595), I. 5. Ed. Maur. — Ans. 1.0,
c. 196, i%patrocinio : Edd. coll. o. " desid. in Ed. Bas. *•'distuleril : orig. " eo : ibid.
1121 DF.CRETI PARS SECUNDA. C.AUSAXXII. QU.«ST. I. 11*2

CAUSA XXII.

GRATIANUS. \
dius subsislit ', qtium jnramenti hoc interposilio
Quidam episcoptts juravil falsttm qttod pnltibat roboral. Sed el omne, quod amicorum animos
terttm. quo comperto arcltidiaconus ejus jurnvit se concilial, lunc firielius « durat, qitum eos sacra-
nunqunm prwslilurum ei obedienliam. Compellilur menii vincula ligant. Omne etiam ', quod lestibus *
archidiaconus ab episcopo ad exhibendam sibi con- adstipulatur », tunc verius consl.il, qnum id atlje-
suetam reverenlinm; accusatur episcopusde dnplici ctio jurationis *••afiirmal. Quoil si et " lesiis * de-
perjurio, et de eo, quod falsum juravil, el qnia ar- ficial, innocentis fidem sola jurisjuranrii taxatio ma-
chidiaconumad pejerandum compellil. (Qu. I.) PWIHO nifeslal.
qttmrilur, an juramenlum sit prwstandum, an non? C. II. Juratio non ett prohibenda,nec tanquam bonum
(Qu. II.) Secundo, si sit perjurus qui jural falsum appetenda.
quod pulabat verunt? (Qu. III.) Tertio, si licuil a'r- Jtcm Augustinus super epittolam ad Galatas, cap.
chidiaconodenegare episcopoconsuetamobedienliam? 1. in fine ".
Non est contra praeceplum -j-juralio, quae a malo
(Qu. IV.) Ouarfo, 5I constileril esse illicimm qnod
juravit archidiaconus, an sil servandum ? (Qu. V.) esl, non juraniis, sed incrediihiatis " ejus, cui •*
Quinlo, si constilerit illud servandum esse, an e\:i- "jitYare cogitur. Nam liinc '• intelligitiir, ita Do-
ininiim prohibuisse a jurando ", ut, quantiim in
tcopus sit reus perjurii,tjui conlra juramentum archi-
diuconumtuum ire compellii? ipso est, quisque non jurel; quod nnilli faciimt, in
ore habentes juralionem lanquam magnum aut
QU.ESTIO I. " snave aliquid. Nam utique Aposiotus noverat "
GRATIANUS. praecepiuni Doniini, el juravil tamen. Non enim
I Pars. Quod juramenium prwstandum non sit, au.lientli siinl qui has jiiraliones esse non putant.
aitclorilale canonkm scripturm probatur. Ait enim Quid eniin facienl " de illa *• : Quotidie " mo-
Christus in evangelio discipulis •: Sit sermo vesler: rior. per vestram gloriam, fratres, quam habeo in
Est est, non non; qtiod autem amplius esl a malo Christo Jesu Domino nostro: quam graeca exem-
est. Item Jucobut»in epislola : Aute omnia, fratres ptaria rhanifesiissimam jtirationem esse convincunt
mei, nolite jurare omnino. Utraque auctoritate ". Prohibemur ergo b jurare cupiditale aul de-
juramenlum prohibetur prmstare. Sed aliud esl ad Jeclalione f juranrii. Quamvis enim juramenlum
juramenlum sponte accedere, aliitd vel ad atteren- amplius sil, quam esl esl, non '* non, el. irieo a
dam innocenliam suam, vel ad pacis fmdera confir- malo sil, i.on tamon a malo tuo, sed '* infirmilaiis
manda, vel ad persuadenditm audiloribns, quando r aut incrediilitaiis eorum, qui non aliter moventur
pigri sunt credere quod eis ulile esl, juramentum ad fidem.
offerre. Primum prohibetur, secundum conceditur. C. III. Pejerare peccalum est, nonjurare.
Non enim jurare omnino peccalum esl. Item Augustinus in epist. CLIV, ad Publkolam ".
Unde in Concilio Tolelano VIII. c. 2 legiiur ': In novo teslainenlo " dictum est, ne omnino
C. I.Juramenlum pro fmderepacis esl fariendum. juremiis. Quod quiriem mihi proplerea dicttim
Omne, quod in pacis fcedera » venil, lunc soli- videtur, non quia *verum* jurare peccalum esl,

NOTATIONESCORRECTORUM.
CATJSA XXII. QU.CST.L C. I. « Si et lestis: In C. II. h Prohibemtir ergo : Apntl B. Atigustimim et
vetiistiorihus coiiciliorum eriiiionibus, et duobiis ceteros colleciores hic locus ila habet: Quantum
codicibus Vaticariis, et irno monasierii Doiuinicano- ergo in ipso esl, non jural Aposlotus; non enim
rum Iegitur: Quod etsi geslis deficiat, hocentis fi- appetil jurationem cupidilate aut deleclationejurundi.
dem, elc. Sed recentiorcs ediliones Coloniensos, el Ainpiius enim est, quum est ett, non non, et ideo a
codex Lucensis regius habenl ut Gratianus, et lvo, mato esi, sed infirmilatis, etc.
el Panormia. D

CAUSA. XXII. QU^ST. I. P. I. * Matth. c. 5, v. 37. • Jac. c. 5, v. 12. = C.l. •hab. A. 653. -
Ivo Pan. I. 8, c. 83. Decr. p. 62, c. 2. * fmdere :•Colt. Ilisp. *,substat : ib. • fixius : ib. ' enim : Ivo,
— Edd. coll. o.— *fesfts:lvo. — Coll. Hisp. adstiputat: Coll. Hisp. " adjurationit : Ed. Bis. " et
ti: Edd. coll. o. = C. II. " lvo Pan. I. 8, c. 84. Decr. p. 12, c. 3. Pctr. Lomb. Senl. I, 5. c. 39. Polyc.
1.5,1.11. -J-add. : Det : Ivo.-- Edd. coll. o. "increduli: Edd. coll. o. !* a quo : eaed. — Ivo. '•
desid. in Ed. Bas. — hinv" : Ivo Decr. —Eilri. Arg. "Nor. Ven. 1. —hic : Edil. rell. — Ivo Pan. " jure-
jurando : Edd. coll. o. ef : eoed.— Ivo Decr. nouif : Edd. coll. o. " faciant: Ivo Pon. — (aciunt:
Ed. Bas. " add. ; juratione : Erid. coll. o. pr. Arg. Nor. " 1 Cor. c. 15, v. 31. " otiendunt : Edd.
coll. o. tf dilectione : oxri. — Ivo Pun. " vel non non : eaed. *»add.. a malo : Edtl. Arg. Bas. Lugrid.
1I,1II.=C. III. *' Ep. 43. Ed. Maur. sor. A. 598. —Tvo Pan. 1. 8, c. 85. Decr. p. 12, c. 4. " Mailn.
c. 5, v. 55.
U23 DECRETI PARS SECUNDA.CAUSA XXII. QU.EST. I. 1124
scd quia pejernre immane peccalum est, a quo A C. VI Jurare non est peccatum.
longe nos esse voltiil qui omnino ne jiiremus ad- Idem ibidem coniincnter **.
monuil ". Tu malum non facis, qui bene uteris juralione,
C. IV. ln necessuriisverum jurare peccalnm non est, quoe , elsi d non bona, tamen necessaria esi ,
ldem sermone XXX, de verbis Apostoli»". ui alteri persuadeas qtiod utililer persuaries *B.
Ut noveritis, veiuui jurare non esse peccattim, Sed a malo est illius, cujus infirmilale jtirare
invenimtis et .iposioliini Pauhim jurasse " : Quo- cogeris.
tidie morior, per veslram gloriam, (ralres, quam C. VII. Per Deum jurare permillitur, ne per idola
habeo in Christo Jesu Dominb iwstro. Per vestram jurelur.
non enim sic vestram Ilem Uieronymus super Hieremiam, ad c. i. *'
gloriam juraiio est; ail, per
moiior veslra me 31 Et jurabiinl • , vivit Dominus in verilaie , et
gloriam 90, quasi gloria facil
in judicio, et in jnstitia, cl benedicenl eum
mori, qilomodo , si diceretur per venenum -, per
Iaudabtint. Quomorio ergo
gladium, per besliain, per inimicum morluos est, gentes *•, ipsumque *' : ju-
evangelinm juraTeTTos prohibel? Sed hic
intelligeretur faciente inimico, faciente gladio, fa-
ciente vcneno mortuus est. rabis ", pro confessione dicitur, et ad con-
B riemnalionem idolorum , per quoe jurabal Israel.
C. V. Non lanquam bonnm appelehdnm, nec lanquam
malum juramenlum esl vilandum. Deniqiie aiiferniitur olTendicula, el juraiiir *' per
Idem de sennone Domini, tib. I. c. 30 '". Dominum **, quodque dicitur: vivil Dominus,
in leslamenio veteri jusjuranilum est ad "»condemna-
Ita ergo proecepisse Domiimm intelligiiur ,*ne lionem
mortuorum.per quos juretomnis idololatra.
jtirelur »», ne quisquam sicut bonuin appetat C. VIII. InfirmU jurare conceditur.
jiisjuranriiim, et assiiluiiate jurandi ad perjurium Item Hieronymiis super Matthmum lib. I. , in
per consueludinem delabatur. Quapropter qui inlel- c. 5. *
ligit non in bonis, sed in necessariis jurationem Considera , quod Tiic* ** Sa.valor non per Deujn
Iiabendam, refronet n se quantum potesl, ut non *" jurare probibucrit »', sed perccelum, et lorrain,
ea utatur , nisi necessilas *» i-ogat, vldelicet, et Ilierosolymam , el per caput luum. El hoc
'« videt pigros esse homines ad creden-
quum quasi parvulis fuerat lege concessum, ul quomotlc
dum quod eis ntile est crericre, nisi jnralione viclimas immolabant Deo, ne eas idolis immol.i-
firmetur ". Ad hoc ilaque S8 pertinet quod sic sic in «8 Deum; nnn
rent, ctjurare permitterenlur
dicitur " : Sil aufem sermo vesler: Esl est, non recle hoc facerent, sed quod mclius ossot »»
quod
non. Hoc bonum est et appelendum , quod autem C Deo id exhibere
quam doemonibus60.
amplius est a maloest; id est : si jurare coge- C. IX. Excommunicetur clericus
ris, seias de necessitale venire infirmilatis eorum per crealurat perti-
naciter jurans.
*', quibusaliqiiid suaries *', quae infirmitas iilique Item ex Concilio Carlhaginensi IV., c. 61. et
malum est, unde nos quotidie liberari depreca» 62. «'.
mur, quum dicimus **: libera nos a malo. lta- Clericum per creaturas juraniem acerrime ob-
que noii dixit, quod autem *» amplius est malum jiirgandum; si perstiterit in vitio, excommu-
est. Tu enim non malum facis, qui bene **uteris nicandtim. Inter epulas vero canlantem supra-
juratione. dicioe senlentiee severitate coercendum decernimus.
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. IV. - Pcr venenum : Apud B. Aiigiisiinum et ullima verha capitis pnoceilenlis : bene ttleris jitra-
Bodam sic logiliir : quomodo si dicerel, per vene- lione, sequilur coiitineiiler :quw etsi non bona, ete.,
niiin morttins esf., per gladinm morluus est, pei- quemarimoiliiiii el in IIIIOpervolusio Graliani cotli-
besliam mortnus est, per inimicum morlnus est, id ce. in quo haec iluo oapila non sunl tiislincla.
esl faciente inimico , facienle gladio, fucienle ve- C. VII. e Etjurabunt : Apuri Hieremiam cap. 4.
neno, el similia : Non sic dixil, per vestram gto- legilur : ef jurabis; vcrum quia -est inilium capiiis,
riam. D noii esl muiaium, seil esl *
paulo post rcpbsitum
C. VI. d Qum, etsi: Apud B. Augustimim post jurabis, ubi antea logebatur : juramenlunu

QIJ.4?.ST.I. C. III. " commovii: Eri. Bas.—conimonuii: Etlil.rell.—lvo. = C. IV. s8Serm. 180. Ed. Maur.—
I. 6, t. 11. '- i Cor. c. 15, v. 51. 30 ariri. : eao : Eiltl. Arg. Bas. " facial : Eri. Lug.l. lll. — fectf :
' Polyc.
Eriri. rell.pr. l.ngri. II. ==C. V. »• Ans. I. 11, c. 76. *»'jurareinr : Erid. coll. o. »* refrenat: eoed. '» ne-
cessitale qtttim videl : orig. -' ul : Eri. Bas. »' firmenlur : ib. 38 uftnue : Eilil. coll. o. 3» Mallh. c. 5,
v. 37. '» taiqtte eorum : Lri. Bas. »' snadeas : ib. *' Matlh. c. 6. v. 14. *» desid. in Eri. Bas.
*»riesid. ib. = C. VI. " |vo Pan. 1. c. 86 Decr. *8sundes : orig. — Ivo. — Edd. Arg.
8, p. 12, c. 5.
Bas. = C. VII. " Pctr. Lomb. Senl. I. 3, dist. 59. — cf. Hiorem. c. 4, v. 2. *8arid. : omnes : Etid.
Bas. Liigdd. II, III. *»/toc : Ed. Arg. «»juramentum : Edd. coll. o. *' jutat : orig. »»ariri. : Oeum :
Erid. ci.ll. o. pr. A-g. «» etad: Eriri. Arg.Bas. = C. VIII. «MvoPan.I. 8, c. 87. Decr. p. 12, o. 6.
Pelr. Lomb. Scni. I. 3, riist, 59. «* desiri. ap. Iv. ««Donitnnm : Ed. Arg. •' prohibuit : Eriri. cnll. o.
'• per : eacri.pr. «»esf : Edd. coll. o. «• dwmoniis : eaed. — Ivo. = C. IX. •' o. 74, 75. Slaliitt.
Arg.
eerl. aut. — cf. ad c. 9. D. 18. — Reg. 1. 1, c. 150, 155. Biiroh 1.2, c. 170, 173. Ivo Deor. p. 6,c. 266,
261.
H25 DECRETI PARS 5ECUNDA. CAUSA XXII. QU^EST. I. 1I2<5
C. X. Clericut depoiintnr, iaicin anathemati-ctut, A . mtno jttramenla tua. Non enim peccalmn pnvcipe-
per capiltitm vel capul Dei jurans. reiur nobis.-/(cm infra: § 1. Non vobis dicimus,
Item Pius papa f **. nos non jurare. Si enim hoc dicimus, menlimur.
Si quis per capillum Dci vel capul juraverit, Qii.intum ari me pertinel, juro '*, sed quanium
vel alio modo blasphemia conlra Deum usus mihi virielur, niagna necessiiate compulsiis, quiim
fuerit, si in ** ecclesiastico ordine est, depona- videro " non mibi credi ", nisi faciam, el ei, qui
lur; si laicus , analhemalizeliir. Et si quis per mihi non credit, non experiire, quotl non credit.
crealnram «*juraverit, acerrime castigelur, et juxta Hac perpensa rationeel consideralione librala cum
id, quod synodus dijudicaveril, ptenitcat. § 1. Si magno limore dico : Coram Deo , ant, fesfis esf "
quis attiem talem hominem non manifeslaverit, non Deus, aul, scit Chrislus, sk esse " tn animo meo, el
ost diibitim, quin divina condemnalione coercealur. video, qttia plusesi, itlest quia amplius csi quam est
§ 2. Sed si
•* episcopus isla eraendare neglexeril, est, non non. Sed quod 8° ampliusest a 81maloest,
acerrime •' corripialur. etsi non a malo juraniis, a malo est non crericntis.
11 Pars. Gratian. Quwrilur, quis magis lenealur, III Pars. Gratian. Ex prmmissis colligitur, quod
an ilte, qui per Deum, an ille, qui super sacra jurare non est peccalum; non lamen tanqttam bonum
evangelia jurat? Huic qumstioni Joaniies Chryso- " est appetendum, ne consueludinejurandi labamurin
sionius respondet, dicens " : perjurium. Sed quum dtcalur procedere a malo non
C. XI. Non esf majits per evangelium, quam oer credentis, videiur, qnod, etsi jurare peccatunt non
Deumjurare. sil, juramenlum tamen recipere malum sit. Sed no-
Si aliqua causa fuerit, modicum videtur facere mine tnali non malilia, sed peccaii pmna intelligi-
qni jural per Deum. Qui autem "jural* per evange- tur, Ex pcenali enim iufirmitate incredulitas illa
iitim, majus aliquid fccisse vidclur. Quibus'simili- processit, qna ad jurandum compellimur. Ipsum
8
ler* dicendum est •": Slulti, scripturoe sanclae pro- autem
jurare ticut peccatum non est, iia juramentum
pler Deum sunt, non Deus propter seripturas. ab aliquo recipere malum non est.
C. XII. Non solum in altari vel reliquiis, sed elium in Unde Augustimis scribil ad Publicolam evist.
communi loquela perjurium caveatur. CLl V. "
Iiem llieronytnus ">**. C. XV. Juramenlum accipere non proliibemur.
Habemus in lege Dei scriptum ": Non pejerabis Quanivis diclnm sit, ne juremus, nusqiiam me in
in nomine meo, nec pollues nonten Dti lui in va- scripiuris sanctis Iegisse niemini 83, ne ab aliquo
nuni. Ideo admonendi sunl omncs, nt diligenter 8*jiiraiioiieni accipiamus 8*.
oaveant perjurium, non solura in aliari seu san- C l IV Pars, Gralian. Sed qumrilur, an sil tttendttm
olorum reliquiis, sed eliam in communi loquela. fide ejus, qui per damonia jural? De his ita scrtbit
C. XIII. Xon prohibet Deus jurare, sed pejerare. Augusiinus eadem epist. CLIV', ad Pubikolam*' •
Ilem Isiriortis Senlentiarum lib. II., c. 51 ".. C. XVI. Licef rifi fide ejus, qui, ul eam servet, per
Non est conlra Dei praecepium jurare ; sed dum dmmoniajurul.
juralidi usum facimus, perjurii crimen incurrimus. Movet le, ulrum ejus fide iilendum sit, qui, ut
C. XIV. Juratio non esi peccalum. eam servel, pcr daemonia juraveril. Ubi te volo
Item Augustiuus de verbis Aposloli, sermone 28. prius consirierare, utriini si quispiam per Deos fal-
al. 30." sos juraveril se fidem servaturuni, et eam non ser-
Si peccatum esset jnratio, nec in vetere lege di- vaverit, non libi videatur "' bis8S pcccasse ? Si enim
eerclur '•: Non pejerabis; reddas f «ufem '* Do- lali juratione promissam servarel 8»firiem, ideo taii-
NOTATIONES CORRECTORUM.
C. X. f Simillima hishabenlur Novella 77, apud D veiuslis, et originali, et Polycarpo. Antea legeba-
Julianum antecessorcm, seri non prorsus eailem. tur : faclm'. >
Quare apud Ivonetn Novelhe locus aflerlur p. 12. c. h
C. XII. Burchardus et Ivo cilant ex dictis Hie-
32., hoc antem capnt refertur c. 27, ex decrelisPii, ronyini, apud niiein non est inventum. sed iu capi-
quemadinoiliim el apud Burcliarriiim. luiaribus lib. 1. cap. 63.
-
C. XI. Sanctm: Sic est emendatum ex aliquot

QU^ST.I. C.6» X. * cf. pcen. Rom. t. 2, c. 10. — Burch 1,12, c. 15. Ans. I. 11, c. 72 (71). Ivo Deer.
p. 12, c. 72. e.r: Coll. citt. 6*credluras : Edtl. coll. o. •* Et si: E Itl. Arg. Bas. 6Sa synodo : Burch.
=P. II. C. XI. " Imoauclor oporis imperfecti hom. 44, inc. 25. Matlh. — Peir. Loinb. Scnl.l, 5, Jisl. 59.
68 esf ifa, o stulti : Eri. Bas. * ila in Edd. Bas. Lngriil. II, III. = C. XlL 6»Imo ex
Polyc. I. 6, t. 11. '» Levil. c. 19,
Cap. Reg. Fr. I. 1, c." 61. — Beg. 1. 2, c. 511. Burch. 1. 12, c. 2, lvo Deer. p. 12, c. 59.
v. 12 = C. XIII. Biirch. 1. 12. c. 10. Ivo Pan. 1. 8, c. 88. Decr. p. 12, c. 7. Polyc. I. 6, t. 12. =
C. XIV. " Serm. 180. E. Maur. — lvo Pan. 1. 8, c. 89- Decr. p.'*12, c. 8. Polyc. I 6, l. 11. '* Levit.
c. 10, v. 12. f reddes : Ivo. — Erid. coll. o. pr. Par Lugd. "I. desid. in Edd. coll. o. pr. Lugdd. II,
III. "nonjuro: Edd. coll. o. '* video : eaed. —lvo Pan. quod creditur : Ed. Bas. '»esf'mi/it:
Ivo Pan. — Edd. coll. o. '» qubd sic est : Erid. Coll o. — Ivo8*Decr. «• hoc qttod : Edd. coll. o.
81 a m.eil nonjuranlis, sed non credentis : eaed = P. III. C. XV. Ep. 43. Ed. Maun. scr. A.:598. — Ivo
Decr. p. 12, c. 4. *»/ec/i meminettm : orig. «*alio : ib. — Ivo Decr. 8Srecipiamus : Edd. coll. o. =
P.IV.C. XVI. ««Aiis.l. 11,c. 75 (74). lvo Pan. I. 8,c. 117. Bocr. p. »8 12, c. 55. Polyc. 1.6, l. H. Pcir.
Lomb. Senl. I. 3, dist. 59. »7 videtttr : Edd. coll. o. Dr. Luifriil.II, III.- U : Ed. Arg. »9cusfod!ief: orig.
1127 DECBETI PARS SECUNDA. CAUSA XXII. QU-iEST..I. 1128
liini »• peccasse judicareliir, quia per lales " Dcos A «fo/us '" otf ; Oinnis poteslas a Deo est. Iiem Chri-
juravil **. Illud aulem nemo ** reprehenderet *v, ttus Pilato "• : Non hahores in me polcslatem nis1
quia tiriem servavit. Nunc vero, quia etjuravil per essel libi daiiim desuper. Deus aiitem per creaiuras
qiios non dcliuil, et tonlra pollicitam fidcm fecit jurare prohibuil, ne vel more genlilium aliquod nu-
qtiod nou debuit, bis uliqiie peccavit, ac per hoc qui men deilutis cretUuris inesse crederetur, vel ne crea-
iililur firie illius, qnem conslat jurasse per Deos turat contemtibilet jttdicando per eas promissa pro
falsos, et ulitur non ad malam " rem, sed ad lici- nihilo duceremus. § 5. Sed qttmriiur, quid gravius
tam et bonam, non peccatoejus •• sesociat, quo " sil, an per creatttras, an per crealorem jurare fulla-
per docmoniajuravil, sed hcno paclo ojus, quo fi- citer ? Duplkiler enim reus est qui per crealuras jurat
dem servavit. Nequc enim bic eam fidem dico ser- inendaciter, quia el conlra prohibilionemjurat per
vari, qua lirielcs vocanlurqni baplizaulur in Chrislo. qnod sibi jurare non licel, (a quo peccato esl immii-
llla ciiiiu longe aiia esl longeqiic discrela a fide hu- nis, qui non nisi per crettloremjural,) et projtiiiium
manorum placitorum aique paclorura. Veriiiitamen dolo capil, quod (uciltiiam per creatorem ntendaciler
sine ulla dtibilalione minus malum esi per Deos jurans. Sed si perjurium lanto magis pmnale est,
falsos voraciler jurare, quam per Deumveruin falla- quanto tancitut illud est, per quod juratur, apparet,
citer. Qtianio enin. per •• quod jiiratur magis est -- quod, etsi per creaturas mendaciler jurans duplkiter
sancliim, lanlo magis est poenalc perjuritim. § 1. peccet, graviori tamen se subjicil pxnm qui per crea-
Alia *ergo* qnaislio est, iitruin non peccet qui per lorem jurat mendaciler.
lalsos Deossibi jurari facil'* quia ille ', qtii ei jural, V Pars. § 4. Perjurii autem pmna gravissima ett,
'ural per Deos falsos, quos colit. Cui quaestioni pos- quam si quis linteits ad confessionem venire noluerit,
siiul illa leslimonia sulTragari, quae ipse cominemn- a fidelium consorlio esl abjiciendus.
Abimeleth rasli de Laban •*.el Abimelcch, si lamen Unde Eulychianus P£f a ' '** :
pcr Deos suos juravil, sicut Laban per Deum Na- C. XVll. Fidelium consoriio careat qui pmniien-
chor k. liam perjurii agere nolueril.
Gratian. Sic etiam, qttttni in libro Macliabworum Pracdicandum est eliam, ut perjtirium fideles ca-
Romani leguntur pacem firmasse cum Judwis, inlelli- veant, et ab hoc sumnmpere ahslineanl, scienles
gendi sunt jurasse per falsos Heos, sicut et Judwi ju- hoc grande scelus esse, et in lege, et in Prophelis,
raverant per Deum verum. Sic etiam et de juramenio, ct in evangelio prohibilum. Audivimtis enini '•*,
quod fit per crealuras, intelligendum esl, quod ipsum quosdam parvipendere hoc scelus, el levem quo-
qttidem jurare per creuluras malum est, quia a Deo P tlammodo perjtiris pcenitenliae modum iinponere;
prohibitum esl; sed servare quod jttrutur, boniimesl, qui '•' nosse dehenl, talem perjurio pcenitentiam
ut eviletur peccaium mendacii ef dolosilatis. § 1. imponi debere, qualem el de adulterio, el rie fomi-
Sed objicitnr, quod Joseph, vir sanctus, per crenturas catione, et de homicidio sponle commisso, et de cae-
juravil, dum dixit fralribus suis "• : Per salulem tcris criminalibtis vitiis. § 1. Si quis vero perpelrato
Pharaonis, non exibiiis hinc. § 2. Sed sciendum perjurio aul quolibel criminali peccalo, limens pue-
esl, quod sancli non lam per crealuras, quam per nilenliam '•• longam, ad confcssioneui vcnirc no-
aucloremcreaturaritm juritbant, nec in crealurU alittd luerit, ab Ecclesia repellendus est, sive a oommu-
quam crealorem ipsarum venerabanlur, sicul Joseph, nione et consortio iidelium, ut uulliis ciim eo come-
qut per Pharaonem jurando hoc in eo veneratus est, dai, neque bibat, "neque oret* m, neque iu domo
quod Dei judkio posilus erat in infimis. Unde Apo- sua eum recipiat.

NOTATIONESCORRECTORUM.
4
C. XVI. l Quta ille : ln epistolisB. Augusiiiii ex- gustini autem : per DeumJacab.
cusis legilur : qtiam ille, qui ei jural, falsot Deos C. XVII. I Burchartlus eliam, Polycarpns, el Ivo
colil; in codice eai iiiiiilein Valicano: quundo itle, qui citanl ex Eiilychiano. Iiivenliini vcro est iuter qiin>
ei jurat, falsos Deos cblit; in ediiione Frobiiiiana, dam capilula Theodulphi episcopi Aureliancnsis ad
cl apud Ivonoiii : quta ille, qui ei jurat, [iilsos Deos suos presbyteros soripia, c. 26, qua? in aiitiquo co-
colii. dio.e Romaj habeiilur.
k Nachor : Sic est emenri.iium ex loco ipso Gene- D m iVequeoref : Additum id est ex Theodulpho,
sis, Ivone, el uno velusto Graliani coriice, in cujus Burchafdo et Ivone.
«[uidemvulgaiis eral: per Deum Sochot'; iu B. Au-

QU*ST.I. C. XVI. •• famen; Edd. coll. o. *' deos (alsosjnraverit: e.xil. »' add.: se fidemtervnturum :
ea-ri. pr. Arg. lias. Nor. " add.: recfe : Bohm. •* reprehendet: lvo Decr. **non ad matum,ted ad licitum
el bonum : orig. • - Ans. Ivo. —Edd. coll. o. •• ilhut: lvo. — Etld. ooll. o. " qui : eaeri. •• id per :
Erid. Lugtld. »»Gones, c. 21, et3l. ' ita Edd. Bas.Lugdd. II, III. — Socoih : Edd. rell. ••• Gen. c. 42, v.
15. '•' Bom. c. 13, v. 1. '** Joan. c. 19, v. H. = P. V.C.XVII. '•» Imo c. 26. Cap. Theoriulli Aurel.--
Btn-ch. 1.12, c. 14. Ans. I. H, c. 71 (70). lvo Decr. p. 12, c. 71. '•» oniem : Ivo. — Etld. coll. o. "*add.:
etiam : ib, "• pcenitentim longnm wrumnam : orig.
H23 DECRETl PARS SECUNDA. CAUSA XXII. QUJEST. II. 1130
QU.ESTIO II. A ponii, Da aliurn, qni scil falsum esse, et dicil vertint
GRATIANUS. esse, et jurat lanquam verum sit quod scit
1. Pars. Qttod aulem perjurium sit falsum jurttre, falsum esse. Videiis quam isla deiestaiiria sit
et de rebus hiimanis exlerminanda? Quis
facileprobaiur. Ait enim Augustinus tn libro Psalmo- lielhia,
rum super: Dominiest terra » : enim hoc '* fieri velil "? Omnes homines lalia
C. I. Pejerat qui aliter faclurus est quam promitiit. detesianlur. Fac alium, *qui '* putal falsum esse,
ln dolo jiiral qui aliter facturus esl quam promit- et jurat tanquam verum sil, et forte verum est.
'* pluil in illo loco;
lit, quum perjurium sit nequiter decipere crerien- Vei-bi gratia (ut inteJligalis)
lem '. interrogas homincm, et putat " non pluisse, et ad
C. II. Quos debeat habere comites jusjurandum. negotium ejus compciil, ut dicat, pluil, sed puiat
Ilem Hieronymus super Hieremiam, lib. I, ad c. 4 *. non pluisse. 'Dicitur ei, vere pluil? vere*, ei jnralc;
Animaverlendum esl, rjuoiljusjurandum hos ha- . et tamen pltiit ibi, sed ille nescil, et puiat nou
keat comites, veritalem, judicium alque justiliam. pluisse* : perjurus est. Inlerest, quemadmodum
Si ista defuerint, iieqtiaquairi erit juramentum, sed verbum proceriat ex animo. Reani linguam non
perjurium. facit nisi mens rea.
Gratian. Item, qui falsttm jurat mentilur. Men- ** Gratian. Quia ergo mens hujus non erat rea (ne-
tiendo aulem jurafe niltil atittd esl quam pejerare, sciebat enim (aisum esse quod juravit esse verum),
§ I. Quttm ergo omnes, qui loquunlur mendacium, nec temere vel negligenler, sed cum magna diligenlia
perdendi siiu,juxia tllud Psalmistm': Perdes omnes, videbalur sibi deprehendisse verum quod juravit fal-
qui loqminiitr inendaciiim, mullo magis damnabiles sum, perjttrii reus nequaquam esl judicandus. Item,
sttnt, qui menliendo pejerare convincunlur, quia no- quod dicitur, qui falsum jural menlilur, non univer-
tnen Dei sui in vanum assumunt. §1. Seduliud est saliter hoc intelligi debet.. Non enim omnis, qui fal-
falsum jnrare, atiudjurare in dolo. Non enim omnii, tum dicil, menliiur, sicut nec omnis, qui mentilu;;
qui aliter (ucturtts est quam promitlit,in dolojurat. Li- (alsum dicrt,
eet enim Apostolus aliler (aclurus esset quam promit- Unde Augusliiiiis in Enchiridio, c. 22 " :
terel Coriiithih in prima epislola, quumMil * : Veniam C. IV. Non est mentiri dicere falsum quod putal ve-
ad vos, non tamen in dolo jttravii, aut mendaciter rum.
ls " autem, qui " mentitur, contra id,
promhit. Ille enim in dolo j-urat, aut mertdaciter quod
promiliii, in citjus mente est, non sic se facturum, ut aniino sentit, loquilur volunlate fallendi. § "1. Et
prontiliit; ille dulein, qui promillit falsum quod putat uliquc verba propterea instituia sunt, non per
verurn, nec in dolo jural, nec mendaciter promitlit. quae se invicem homines fallant, sed per quoe quis-
Unde Aiigiistiims de verbis Aposloli, serm. XXVIII, quejn alterius notiliam cogitationessuas proferal* 1.
at. XXX.»: Verbis ergo uti ad fallaciam, non ad quod inslitula
C. fll. De eo, quijural [alsumquod.putal verum. sunl, peccatiini est. § 2. Nec ideo ullum " menda-
Hoiiiines falsum jtirani, vel qniim fallunt, vel cium piitanrium est non esse peccatum, quia possu-
qimm falluiiliir. Atit« *euim ' ptttat liomo verum mus aliquando alicui prodesse mentiendo. Possumus
csse- quod f.ilsum esl, et lemere jurat; atil scil vel enim ct furando, si pauper, cui palam datur, sentit
putat falsuin esse» et lamen provero jiirat, et nihil- commodum, ct dives, cui clam lollitur, non scnlit
ominus cum. scelere jurat. Dislant amem isla per- incommodum, nec itleo lale furttim quisquam riixe-
juria, quaeriuo commemoravi. Fac * illum h jurare, rit " non esse peccalum. Et supra c. 18. '* : § 3.
qui veriim pulat esse pro qno jurai; verum puiat Nemo mentiens judicandus esl qui dicit " falsum
esse, et tamen falsum est; non »ex animo isie pe- quod putat vcrum, quoniam, quaniiim in ipso csl,
jeral ", falliiur : hoc " pro vero habet, quotl fal- non fallit ipse, sedfallitur. Non i|aque mendacii, sed
stim est, iioii pro re falsa sciens jiiiationem inier- aliquando lemerilatis arguendus esl qui falsa in-
NOTAtlONES CORRECTORUM.
QU^ST. II. C. I. » Quod hic citatiirex B. Aiigu- D ~ Etjurat: Ariditahoecsnnt ex onginali et Ivone,
stino iu glossa inlcrlin. Ps. 25, in vers. Nec jurttvil •iil locus sit imeger. Necesse enim est prnccedere
in dolo, rcferiur ex Cassiorioro. jiiramenlum, ut quis perjurus dtcaiiir, cnjtis jura-
h
C. III. Fac illum : Sic etiam apud Iyoneni, ot menli in codicibus Gratiani niilla eral menlio. Alia
in uuo Valicano codice scniioiiuiii B. Augustini, et eiiam nonuulla sunt emendala.
inAnluero. edilione. Nam in aliisesl: faciliusjurat.

QUiEST.H.C.I. l credentes : Ed. * Bas. a= C. II. ' Ivo Pan. 1. 8, *c. 123. Decr. p. 12, c. 22. Petr. Lomb.
Sent. I. 3, dist. 59. »Ps. 5, v.7. 1 Cor. c. 16, v. 5. =C. III. Sermo 180. Ed. Maur.— Ivo Pan.
I. 8, c. 111. Decr. p. 12, c. 59. Petr. Lomlr. ib. • desiri. in Edd. coll. o. pr. Lugdd. II, III.
' abest ab Iv. Pan. 8 facit : ib. » nanl : ib. '» perjurat : orig. — Ivo. — Edd. coll. o. pr. Lnjdri. Par.
" hic : Ivo Pan. —Edd. coll. o. Nor. Ven. 1. " abestab lv. Paiv. et Edd. coil.o. pr. Par. Liiffiid.
pr. Arg.
" tofutf : lvo Pan. '* desiri. ap. Iv. — Ed. Ven. I. " intelligas : Edd. coll. o. pr. Bas. Lugtl. II. f* et
dicit pluisse : Edd. coll. o. = C. IV. " Petr. Lomb. I. 3, disl. 58. " Omnis : orig. '» mentilnr qtti:
Edd. Bas. Lugdd. Jl, III. *° ndn ut per ease invicem homines fatlant, sed ul eis : Eild. coll. o. " perfe-
rat: orig. »* :
arid. : fomen Ed. Bas. *• dixil : Edd. coll. o. !t Pelr. Lomb. ib. Ivo Pan. I. 8, c. 13?»
Decr. p. 12, c. 51. »» rfixif : Ed.Bas.
PATKOL.CLXXXVH. 36
1131 DECRETIPARS SECUNDA. CAUSA XXII. QILEST. II. 117,2
cautiis *0cretlit ac pro veris habel, potiusqiie e con- A , Unde Augiistinus tti Encliiridio, c. 21 '•' :
trario, quantum in ipso est, inenliiiir ille, qui riicit C. VI. Falli in his, quw ad fidein non pertineui,
*'
verum quoii putat falsum. Quanliiin enim ad ani- aul parvum, uul nttllum est pecculum.
irmm ejus atlinet, quia non quod sentit, hoc dicit, In quibus 3S rebus nihil interesl ad capcsscnduni
iion verum dicit, quamvis verum inveniatiir esse Dei regnum, iitrum credanlur, an non, et utrum
quod dicit. Nec ullo modo liberest a menriacio qui vera *sive sint, sive* puteniur, an falsa; in his er-
ore nesciens verum loquitur, sciens autem volun- rare, id est "• aliud pro alio pulare, non arbitran-
tate S8 mentittir. Non consideratis ilaque rebtis IIIIIIIest esse peccatuin, aul si esl, miniintim esse
ipsis, tlc quibus aliquid dicilur, scd sola inlentione atque levissimum.
dicentis, melior est qui nescicns falsum dicit, quo- C. VII. In lih qttw ad fidem pertineitt, gruvius est
iiiaui id verum putat, quam qui mciiliendi aninmm [alli quam alios decipere.
sciens gerit, nesciens verum esse quod dicil. Idem in Enchiridio, c. 18, d ".
C. V. Non menlitur qui animttm fallendi non habet. lu ipsarum *' consirieralione rcrnm, i|ii;e riicuiitur,
/femGelasius Papa ". tanlum inioresi, quia, sive quis falliiiir sive nien-
Bcaitis Paulus apostolus nou ideo (quod absil) tiatur, ulcunque falli quam menliri miniis esl ma-
fefellisse credenilus est aut sibi exstilisse conlrarius, <->
< IIIIII,quanlum perlinel ad hoiniiiis volimlatein; la-
qiiouiani, qutim ad llispanos 30 se promisisset iiii- mcii*'loiigc lolcrabilius est in his, qux a religionc**
rum, dispositione divina majoribus occupaliis ex sejuncla sunl, menliri, quam iu his, sine qiioriini
oausis implere non potuil quori prnmisit. Qiianlum fide vel notilia Deus coli '* non potcst, falli *».
enini ipsius volunlalis interfuit, lioc pronunciavit, III Pars. Gratian. ifem, quod dicitur : Perries j-
quod revera voluisset efliccre. Quantum enim ad omnes qui loquuiilur mendacium, non de oinnimen-
ilivini sccrela consilii ", (quoe,ut liomo, oinnia non ducio iitlelligendum est. Sunt enim qitmdum menda-
poliiil, licet spiritu Dei plenus, agnoscere) superna cia, in quibns etsi sil atiqua culpa, non lamen dttm-
prajiermisil disposilione procvenlus. § 1. Nec quia nabilia sunt, imo tanqitam non mendacia habenda
B. Pctrus aposiolus pro afiectu divinoe reverenliae stint. Sttnlel alia mendacia, qum sunt gravioris culpw,
ipsi Domino respondil *» : Non lavabis milti pedes in de quibtts inielligitur : Perdes omnes, qui loquunlur
wternum, fefellisse (quod absit) aut in sua putabilur mcnilacium. § I. /Jf autein appareat, qum mendacia
minime constitisse senlentia, quia mox eidem tli- sint venialia, et qum damnabilia, disliiiguendum esi,
vinae voluntati cesserit3a, et quod se dixerat non quot sinl genera ntendacii.
esse facturum, causis adstritlus »*humanoe salulis, r De quibus Aiigustinus scribil in librb de Mendacio,
*- c. 14 *':
passus est prona voluiiiale faciendum.
II. Pars. Gralian. Ille ergo falsum jurando menli- C. VIII. Quof sinf genera mendacii?
lui; qui scit falsitm esse quod jurat. Esl enim mendtt- Primum " esl capitale inendaciuiii longeque fti-
ciutn (ul Augttstinus '» ait) (alsa significalio vocis *6 giendum, qnod fil in doclrina religiouis, ad quod
cnm volunlate fallendi. § 1. Sed quum fallere semper mendaciuin nulla conditione quisquam *' debol
sil voluntatis, falli autem vel infiriuitatis, vel temeri- adduci. Secundum autcm, ut aliquem loedatinjustc,
*»
tatis, jgravius autem sit quod ex voluntale, qunm qttod quod'el* -J-lale est, ut *el*nulli prosil, etobsilali-
cx temeritale vet infirmilate procedit: aliquundb con- ctii. Tertitim, quod iia prodest alteri, ul obsil altcri,
litigil falti vel nttttum, vel minimum esse peccalnm, tpiamvis non ad immunditiam obsit corporalem.
aliquando ex ipsa rerum varia consideratione minus Quartum, *quod fit* sola mentiendi fallendique Iibi-
esse fallere quam falli. dine, quod mirura *• mendacitim est. Quinlum, quod
NOTATiO.NESCORRECTORUM.
C.VII. - ApuriB. Augiistiniiin,nec mullo alitcr apud D f/ri minus sii tnalum, quanlum pertinet ad homviis
Ivoiiem legilur* : In ipsarum aulcnt, qnw dicunlitr, voluntalem, tamen longe tolernbilius sit in his, elc.
eonsidcratione rerum tautttm inleres!, quain reqnis- Veruni ob glossam in versic. Uicunque. (al. ubkun-
que [ullatur sive meuliatur, ul, quum fulli quam mcn- que) noii cst mulatum.

Qu/EST.II. C." IV. "iitcaufe : Edd. Bas. Par. Lugdd. II, *8 III. —incautius : Ivo. —incamiiis credita pro veris
habel: orig.— lonquam verum: Edri. coll. o.pr. Arg. volunlalem: Eri. Bas. = C. V. " ApuriAns. 1. 13,
c. 22, hoc capul, cujus auctor omniuo32non est repertus, mnlio 30Hitpaniutn : Eri. lias.
longius profertiir.
31concilii: Eritl. Arg. Bas. Ven. 11. Joan. c. 15, v. 8. 33eessif ; Eri. B.s. a'' ndtlrktis ; ib. 3» in libro
ad Conseiilium tle inendacio c. 12. — Ivo P-.in. 1. S, c. 125. Decr. p. 12, c. 45. 36desid. in orig. 38 el Iv.
Decr. =C. VI. »' Ivo Pan. 1. 8, c. 152. Decr. p. 12, c. 45. * Polr. Lomb. Senl. 1. 5, dist. 39.
*° qiti-
bitfdam : orig. 3» ef : Edd. coll. o. pr. Bas. = C. VII. *'eoriem fere morio in Panormia. Ivo Pau.
*' adri. : quoque : Ed. Bas. *3
el lamen : Erid. Arg. Bas. regione : Ed. Bas.
ili. c. 153. Decr. ib. p. 51.
— adtl. : fidei : Edd. Bas. Liigtld. ** ca?/t; Etl. Bas.— cogi : E.ld. Ven. II. Par. *5nec futli: Edd. Lugtl.
!. Par. — riesiri. in Ed. Arg. f Psal. 5, v. 7.=C. VIII- *a Ivo Pan. I. 8, c. 121. Decr. p 12, o. I.Petr.
Lomb. Sent ib. dist. 58. *' Piimum esl ad evitandum cap. mend. : orig. = C. VHI. *8quiws; Eriri. Arg.
Von. II. Liigriri.I. — quis : Eriti. nril. f niui est in orig. et ap. Iv. — *'
iieque ap. Bohm. aitod : Edd.
Arg. Bas. «•me.iifii .' orig. - Ivu Decr.
 1133 DfcCRETI PARS SECUNDA. CAUSA XXII. QU.EST. II. 1134
fit placeiuli cupidilale de suaviloquio *'. His omni- A meniitur, quanto magis > a primo recedit. Quisqiiis
bus penitus evitalis atque rejeclis, sequiliir sextum autem esse aliqtiod genus mendacii, quod peccatum
genus, qubd "et*hulli obesi, et prodest alicui, voluii non sii, putavcrit, decipiel se ipsum ttirpiter, quum
si quispiam peciiniam alicujus injuste - lolleiidam, honestum se deceptorem arbitratur •* aliorum.
sciens ubi sil ", nescire se mentialur "qiiocunque C. IX. Non licet alkui Ituinililatis causa menliri.
imerrogaiilc* '. Septimuni **, quod et nulii obesl, Iiem Augiislinus de verbis aposioli, •»
sermone XXXI,
etprodesl alicui, veliili si nolit ** hominem ad mor- - al. XXIX.
lcm qiiaesitumprodere, menliatur. Et infra ibidem : Qulim humilitalis causa mentiris, si •* non eras
Oclavum est gcriiis tiiendacii, qtiod et nulli obest, peccator ante, quam menlireris •», mentiendo efS-
et ad hoc prodest, ut ab immuiidilia corporali aii- ceris quod eviiaveras. Verilas " in te non esl, nisi
quem lueatur, El infrac 21 : § 1. Non est igiltir le ita dixeris peccatorem, ul etiam esse »'
cognoscas.
iiienlienduin in doclrina pietaiis; magiium "* *enim* Veritas autem ipsa Cst, ut qtiod es dicas. Nam
scelus est, el'"* primum genus detestabitis mendacii. quomodo esl humililas, ubi regnat falsitas?
Noli est*' iiientieiidiim seCundo genere, quia nulli C. X. De eodem.
facicnda est injtiria. Non esl "" mentiendum tertio Ttetn Gregorius 6Btib. XX VI, Moraliuht, c. 2.
B Incaiite «*sunl - liumiles '•
genere, quia niilli cum alierius injuria consulemlura qui se irieridacio illa-
est. NOIIest menliehdum quarlo genere,* propler quearit.
liiendacii libidinein, quoe per se ipsam viliosa est. C. XI. Non licel mentiti, ut arrogahlid vitetur.
Non" esl meiitiendum qiiiiito genere, quia nec ipsa Ilem Auguslinus super Joahnem, traclatu XLIII.
veritas fine *' placendi hbmiiiibus eiiuncianda esi; Non iia cavealur arroganlia, ut veritas relinqua-
quaiito niinus mendacium, qtiod per se ipsiinij quia tiir.
liieiiriaciuiii est, utique lurpe esl? Non est menlien- C.XII. Non omne mehdacium mqUepeccalumesl.
'«Jum se.vlo genere, ncque enim recte *ctiam* lesli- Idein ih Ehchiridio, c, 18 '*.
inonii verilas pro ciijiisquam 6° temporali commodo Mihi aulem videtur-J-f peccatum esse quidem omne
ac salutecorrumpittir; atl sempilernam vero satutem mendacium, sed multuiri interesse quo animo et
niilliis ducendus est, opitulante niendacio. Et infra : qiiibns de rebus quisque menliatur. Non eiiim sic
Ncque sepliino genere meiilicndum, iion enim cujus- peccat *ille*,qui consulendi, quomodo ille, qui no-
quam commodiias aut salus temporalis perficiendoe cendi voluntate mentitur, nec '* lautum ** nocel qui
fidei praeferenda est^ nec se quisquam <-in recte viatorem menlicndp in ariversum'*iter mitlil,quan-
faclis noslris tam inale iuoveri seutiat, ut fiat eliani „ tum is> qui viam vitae mendacio fallente depravat,
auimo delerior longeque a pietate remotior. Et in- C. XIII. Non est aliquo modo quilibeldecipiendus.
fra: Nec octavo genere menliendum esl, quia cl in llem Auguslinus in librq de conflktu vitiorum alque
<t>o«i\s castilas aiiimi puilicitioe h corporis pracfcriui-, virlulum, c 19.'*
el'm malis *id", quod ipsi facimus, eo quod lieri Necarlificioso mendaeio nec simplici verbo opor-
siiii.nitis, nobis damnabilius est. § 2.,in his autem 6i let decipere quBinquam, qiiia qiiomodolibet * men-
ii-to genciibiis taulo ouisque minus peccat, qiiiim lilur quis, occiriit .inimant.
NOTATIONES CORRECTORUM.
C. VIII. * Ihjutte: Abesl aboriginali vox ista, pro » Quanto magis :ln originali legitur : quanlo emer-
qua in riuobus Gratiani coilicibus legittir : juste. gil ad oclaeum, lunto amplius, quan.o devergil ud
Qtiocunque interrogunte; AJriita hxc sunt ex primum. kSe;l erat glossa iu vers. Recedil.
originali. C. X. InCaute sunt: Sic iu plerisque manuscri-
~ Se quisquam : Apud B. Augiislinum et lvonem plis. Vutgata lectio erat: ihcauii sunt homines. inle-
est : Nec si quitquam iu recle fuctis nosiris lain ger autem B. Gregorii locus sic habet : Incuuie.
male movelur, ut fiat eliam ammo delerior tongeque sunt humiles quise mendacio illaqueant, ditm airo-
a pietate remotior, propterea recle fitcta deserenda D gantiam vitant, imo mentiendo superbiunt, quia con-
sunt. Sed ob glossam iu vers. recte fuclis non est ira veritalem se erigunl, qttam relinquunt.
iiuitalum. C. XII. - Noiiiiulla in hoc capite siini inducta, et
k Pudkitim : Apud eosriem habetiir : pudieitia cor- alia emendata ex B. Augtistino et Ivone.
poris, et in matis id, quod ipsi fucinius, eo quod fieri C. XIII. ™Quomodolibet : Ju ipso libelio legilur :
sininins, mujtts vst. Seii eailem Causa obslilil ne quolibet artis modo mentiitlur, os, quod ntenlUur ,
niiiUiretiit'. occtdit uniniaiiii Sed lvo cuui Gratiano concordat ,

QU^EST. II. C. VIII. " suati eioquio Ivo Pan. --Edd. ooll. o, ** scif; Edd. Arg. Bas.»* *3add. : genus
tnaiiducii esi . Etlri. coll. o. pr. Arg. «*nolens .-oiig; — lvo.— Ed.l. coll. o. — Bohm.
»' quod : Eri. Arg.
— quia: Eilri. l*ell.(pr. Bas.v :t qua abest.) — Ivo. M desid. in Eri. Bas. add.: toifur: Edd. coll. o. "8add.:
igilur : Eil. Bas. «»causa 81 : Eild. coll. o. — cupiditale : lvo Pan. 60 cujusque : Ivo Pan. •*— cujuscunque :
Ivo Deer.- Eriri. ooll. o. ergo: Ed. Arg. Bas. «*arbitretur: Eriri. coll. o. = C. IX. Sermo 181. Ed.
Maur. — ivo Pan, 1.8, c. 128. Decr. p. 12, c. 42. 6*abesi ab Edri. Arg. Bas. 6« meniieras: Edd. Arg. Bas.
— mentierU : Eilri.Nor. Ven.I, II. «aadd,: autemipsa .-Erid.coll. o. pr.Arg. 6,esf : Ivo Pan. — Erid. coll.
o. = C. X. ' Ang.al.Greg. : Ed. Arg. 69 incauft : Edd. coll. o. '» Itomines: Erid. Vcn. U. Lugrid,
Par. = C. XII. " Ivo Decr. p. 12, c. 51. ffnon absurde videlur : Eilri. coll. o. " auf tiero : orig. —
lvo. "jidd. :ille : Ed.Bas. '* direfjiim : orig. — Ivo. = C. XIII. '* Coll. lr. p. p. 5 l. 22, C>26. Ivo
Decr. p. 12, o. 41.
1135 DECRETl PARS SECUNDA.CAUSA XXII. QU^IST. II. 1136
CXIV. Pro temporali viia alicujus perfecius menliri A tnte quod potcst. Quiim aniem ad hunc •• ariiciiliim
non debel. vcnium fueril, ul lali saluii consulcre nisi peccanrio
Item Augusliims iu quinto Psolmo ad versic; « Per- uoii possit, jam se exislimel non habere quid fa-
des onines, qni loquunlnr > "
ciat, quando idjreliquum esse perspexerit,quod recte 0
Ne quis arbitretur perfecuim el spiritalem liomi- faciat»».
nem pro isla lemporali vita, in " cujus morle non C. XVI. De eodem.
occidittir sive sua sive alterius anima , debere men-
'8 Ilem Isidorus in SynonymU, c. 10 •".
liri, quoniam aliud est menliri, aliud est veruiii
Omne genus mendacii summopcre fugc, nec casu,
occtillare; siquidem aliud esl falsum dicere, aliud sluilio loquaris falsnm, nec, ut prasies, men-
veruiii lacere; itt si quis forte*vel*ad istarri visibilem ne«\
liri stnriens, nec qualihet fallacia vitam alicujus de-
iiiorlciii iioii vult '• hominera proriere, paratus esse fendas, Cave nienriaciuni in •• omnibus.
debcl veruni occultare, non falsum dicere, ul neque C. XVII. De eodem. [PALEA.]
prodal, neque inentialiir, ne occidal animam suam Item Augtisiinus in lib. de mendacio, c. 6 P".
80
prn corpore allerius. El infra : § 1. Duo sttnt om- « Si qnisari le confugial »8,qui menriacia tuopossit
tiiiIOgcnera menriaciorum, in quibiis uon esl magna a es.meniiiiiriis. Os •• enim quotl
tnorteliberari,non
culpa, sed larmennon sunl sine culpa; i[iiiiinaut joca- " mentilur, occidil aniniara. Elinfra : %1. Qiium ergo
mur, aut ",ut proximis prosiinus, iiieiiliinur. lllud "* menliendo vila aelerna amittilur, niinqiiam pro cv-
priimim in8*jocando ideo nonest perniciosissimum8*, jiisquam yita temporali '•• menliondiim est. i
quia noii fallit. Novit enim ille, cui dicilur, joci *" Non reputantur mendacia, quum ea, qttte
causa esse diclum. Sectindiim aulem ideo minus 8« C. XVIII. non sunl, joco dkuntur.
est, quia relinel nomiullam benevoleuliain. §2. lllud Ilem Augusliniis in libro qitmst. Gen. c. 44.
vero, quod non habet duplex cor, nec mendacium qumst. 1*5'»'.
quiriem dicendnin csl, lanquam, vcrbi gratia, si cui QIIOIIaniem ••* ail fralribus suis Joseph : Neieie-
gladius coniiiieiirieiur, et proiniital se redriiluriim, batis, quia '»*augurio auguratnr homo, quaits ego? de
(jiium ille, qtii oomincntlavit »' poposcerit; si forle hoc augurio etiam mandavit eis dioendiini per hn-
glariium siiimi repelal furens, maiiifesliiin esi, 'lunc minem 'stium*, quid sibi velit, quoeri solel. An "*
non esse redrienduiii •*, nevel se occidal, vel alios**, quia non serio, sed'•" joco riicliiin esl, ut exittis
rionec ei sanitas restituaiur. Hic irieo non habet doctiit, non est habendtim mendaciiim? Menriacia
riuplex cor, quia ille , cui commendaliis est gla- enim a mendacibus serio agunlur, nou joco. Quuiti
ditis.quum promilleliat se redtliliirum poscenti, autem quae non sunt lanquam '•• joco dicuiiiur, nou
iion cogiiabat furenlem posse repetere. Et infra : depuiantur **•mendacia.
Jj 5. Manifeslum~ est non esse culpandum aliquanrio Gratian. Sed in vetere testamento multa permitte-
verum lacere , falsiim autem dicere non iuvenitur ban;ur, quorum exeniplis hodie uti non licet.
conccssiiin "esse*perfectis •• Unde Gregorius lib. XVIII. Moral. c. 3. :
C. XV. Nosiro peccaio alierius talutx consulere C. XIX. Veferum exemplo mentiri non licet.
non debemus. Si quis per velus teslamentum vult suum tueri
Idem in libro contra mendacium, c. 17. •' menriacium, quia minus illic quibiisdam fortasse
Faoiat homo etiam pro lemporali " hominum sa- noouerii, dicat necesse esl, reruin alienarum ra-
NOTATIONESCORBECTORUM.
C. XIV n Manifestum : Apnd B. Augiistinum hoec. Unde manifestum e»l, efc.
aiiieceriiinl: Verum atitem occttltavil et Dominns, C. XV. ° fiecfe : In originali legilur : nort recit,
qitum discipulis nondnm idoneis dixit: Mulla" habeo scd non esl enieiidatum propter casiim.
vobis diccre, sed niinc non pntesiis porlare illa ; C. XVII. - Caput hoc abesl a plerisque vetustis,
el apcstotus Paulus , quum ait: Non**polui loqui r ct in diiobus esl cura nomine Palese.
vobis, quasi spiritualibus , scd quasi carnalibus.

QUJ3ST.II.C. XIV. '• Ans. 1. 11,'c. 79 (78). Ivo Pan. 1. 8, c. 130. Decr. p. 12. c. 46. " morfe cujus
sua vel allerius occidilur anima : Edd. coll. o. '8 Sed quon. : eaed. — Ivo. ** velit : Edd. coll. o.
,0 arid. : «>eio: eiori. pr. Arg. Nor. "' aut proximo menitmur ; Ivo Pan. — aitt pro prox. ment.: Ivo Deer.
— auf proximo consnlendo menlimur: Erid. coll. o. "* add. : nufem : eaed. "» de.sid. in Edd. Arg. Bas.
'* perniciosum : Eriil-coll. o — Ivo. 8*jocandi — fttisse : Etld. coll. o. " milius :* orig. — Eri. Arjj.
*' comnieiidnfeiif : Edri. coll. o. •* credendum : Ed. Bas. "9 alium. Eriri. coll. o. Joan. c. 16, v. 12.
*• 1 <:or. c. 3, v. 1. •• sanctis : Erid. coll. o. — Ivo. = C. XV. »' Ivo Pan. I. 8, c. 125. Decr p. 12,
v. 4S. **fifa temp. velsal. : Ed. Bas. — «ifa temp. el sal. : Ed. Arg. *»ad hoc ventum : Edd. coll. o. —
Ivo Pan. **in Ed. Rom. lextu leg. : non recte, sed miitatum est simul cum ipsa notaiione in inriice erra- *" 1.
jortim, quori editores posleriores omnes fugit. —fnciel : Edd. coll. o. pr. Lugdil. II, III. = C. XVI.
2, c. 10. — Ivo Pan. 1. 8, c. 126. Decr. p. 12, c. 49. 86ettm: Ed. Bas. = C. XVII. "IpsaAugustini verlia
noii proforuiilur. »8confugerit. qui de : Edd."»ooll. o. 9* Omnis — qut : Edd. Arg. Bas. — of. Sap. c. 1,
v. 11. 10"desid. in Ed. Arg. = C. XVIII. Ivo Pan. 1. 8, c. 129. Decr. p. 12, c. 45. ,0*desid. ap. Iv.
—
Docr. el in Edtl. coll. o. pr. Lugdd. Par. ,03quia non est in augurio'•* homo, qiialis ego : Edd. coll. o. cf.
Gones,o.i4, v. 15. "*<iu« : Erid. Ven. 1,11. Nor. Lngd. I. Par Ivo. Pan.—Edtl. coll. 0. pr. Lugdd.
i'ar. *•' aritl. : sinf: Eriri.coll. o. pr. Arg. "" depuleulur : Edd. coll. o.
 1137 DECRETIPAUSSECUNDA.CAUSAXXII.QUjEST.il. 1138
ptiim*el*"* relrihuTionCininjuriae, quae iiifirmis illic A . C. XXl. Simulalio utilis est el in tempore assumenda,
concessa siinl, silji riOcere nbn posse. Quaj omnia Iiem Hieronymus r'n eptsf. ad Gulaius, c. 2.
cimclis tiqilel qiianta anitnadversiOneVeriras inse- Utilem simulationem ei in tempore assumendam,
f|tiitnr *••, tftiae'lioliis jam sigtiificatlonis snoeiiinbra Joliu regis Israel nos doceat exemplum, qui, qumn
postposit-.tin vCra Carne declal-aliir. noii poluisset interflcere sacerdotes Baal, nisi se
C. XX. Obstelrkes de pietale remuneratmde menducio fuixissel "* velle idolum colere, dixii " 6: Congre-
sunt punilm.
Idem eodem lib. cap. 2. "• gate mihi omnes sacerdotes Baat. *Si enim' rex Achab
"8 in mul- .
Si quaelibet culpa sequenti solet pia operaiionc servkit Bttat. "'tn paucis, ego serviaht ei
lis. Et David " 9, quando mutavit faciem siiain co-
purgari, quanlo magis haec facillime'" ahstergitur,
ram Abimelech, et dimisil eum, el abiit. Nec miruiii
quam mater boni operis pielasipsa comitatur? Non-
uiilli vero de"* Obsletricum fallacia coiiantur asse- quamvis justos homines lamen aliqua simulare pro
ob suam et aliorum saluiem, quum el ipse
refe, hoc mendacii genus non esse peccatmri, ma- tempore noster
xime qubd illis mentierilibiis sCripturn est *'» : qnia Dominus ***,non habeus peccalum, nec car-
illis re- nem peccati, simulationem peccatricis carnis as-
adificavil Dbthinutdomotllin.In qua magis
compensatione CognoScitur, quid mendacii Culpa R I sumserit 13i,ut, condemnaus iti carue peccaium, nos
mereatur. Nambeiiignitatis earuiri iiierces, qiioeeis in in se faceret justitiam Dei. .
seterna potnil viiarelribui.procmissa "'ciilpameiiria- Gralian. Ecce, qum mendacia sunt venialia, el qum
cii in terrenam "« est recompeiisationern declinata. duninabilia. § 1. Sed qtiwritur, quare dicat Augusli-
Gralian. Abraham quoque ioquens ad pueros sUos nus, non este meniiendum pro temporali vila aitcujus,
ait "' : Seriele hic cum asino; ego et puer illuc quum Abraliam descendens in jEgyplnm rogaverit
Saram, ul sororem ejus se esse ntenlirelur, dicens f:
usque pei-transibimus, et, quum adoraverimus, re-
vertemur ad vos; licel aliud te facturum deliberaret, Novi, quod pulcbra sis mtilier, el quod, quum vi-
lamen excusalur a mendacio. Unde Ambrosius in libro derinl te jfigyptii, dicturi suut, uxor illius est, t-t
de Patriarchis li*: Prophetavit Abrahara '", quod interficient me, ei le reservabunt. Djc ergo, obse-
cro te, quod soror mea sis, ut bene sit mihi pro-
ignorabat. Ipse solns riisponeb.it redire immolato
tilio. Sed Domiuus per os ejus locutus est qnod pter ie, et vivat anima mea ob gratia.in tui. Sed Abra-
hant non mendacium dki, sed verum taceri voluit.
parabat. Captiose auiem loquebatur cum servulis,
ne cognilo negotio aul impediret "° aliquis, aut Undeidem Augustinus ait in qumslion. Genes. qumst.
26. i13>;
gemitii obstreperel aut fletu.
V. Pars. § 1. Quandoque aliquid jubendo signifi- C C. XXII. Quomodo Abraham excusetur a mendacto
camus vetle fieri, quod tamen fieri nolumus,, sed ex- qui Saram sororem suam esse dixil.
perimentum obedienlim qumrimus, sicut Abraham a Quserilur, cur Palriarcha mentiri voluit, ut riice-
Deo lenlatus legitur "', quum jussus est immolare fi- rel Saram sororem suam, et non potius Deo com-
lium, quem Dominus nolebat ab eo occidi. Unde in misit, qui, si vellet, ejus pudicitiam aptid Pharao-
eodem libro idem Ambrosius "': Non eniin volebat neiii servare posset. Sed veritateiiivoluitcelari, non
Deus iminolari a patre liliiim '", nec impleri hoc mendacium dici. Soror enirn dicilur, quia Jilia fra-
muiius volebat, qui ovem pro fllio iromolaiidain ob- tris erat. Et in hoc ostendiiur, quod nemo debet
ttilil, sed lentabal affectum patris, si Dei praecepia lentare Deura sutini, dum habet quod rationabili
procferret filio. Etinfra : Non injicias, inquit, ma- cousilio faciat. Fecit quod potuit: quod non pntuit
num in piierum, neqtie facias ei "* quidquain. Et Den commisit, in quem speravit, nec eum fldes aut
infra : AQectuni timin inquisivi, non factum exegi; spes fefellil. Si autem interrogatus illam 'feminam*
leiiiavi meniem luam, si eliam filio dilectissimo iioii indicasset133uxorem, duas res tuendas committeret
parceres propter irie. Non awfero quod donavi ipse, Deo, et vitam suam, et uxoris pudicitiam.
nec liicreileminvideo.quemlargilussumnoli'hauenli. D [ Gratian. Ilem opponilur, quod Jacob '"» menliendo
NOTATIONES CORRECTORUM.
C. XXII. i In quoeslione ipsa 26. iioii siml omnia lib. 22. contra Faustum, et conlra Secundinuin, et
verba hiijus capiluli: sed confecium esl eliam ex ex aliis locis.

Qu^KST. ll.G. XIX. '•* dkat reributionem : Ed. Bas. '•» insequalur ; eau. = C. XX. "° Prior cap.
pars leg. ap. Iv. Decr. p. 12, c. 41. "' facile : orig. — Ivo. — Erid. colt. o. '" ex : EiUl.Lugriri. II, III.
— desiil. in rell "* Exod. c. 1, v. 21. "* domum : Eild. Ven. I. Nor. "» admissa (al. : admixia) :
orig. "6 lerrena recompensatione : Edd. coll. o. pr. Lugdd. II, 111. "' Gen. c. 22, v. 5. "8 1.1, rio Pair.
c..8. *" desid. iu Ed. Arg. Bas. Nor. "» ,idd. : eum ; Kdd. coll. o. "' Genes. c. 22. "* eod. c. 8.
"» add. : suum : Edd. coll. o. pr. Arg. Nor. Ven. I. "* illi : Eritl. coll. o. = C. XXI. "»finxit : missa
voce : nisi: Etld. Bas. Liigdd. II. III. "6 dicens : Edd. coll. o. — cf. 4 Ree. c. 10, v. 18, 19. •" ei: Erid.
coll. o. lM tibi : eaed. pr. Lugdd. II, III. "» 1 Reg. c. 21. '»» add. : fesus Chrislus : Edd. Bas. Lugdd.
11,111. '"aisufiw/f: Edd. coll. o. pr. Lugdd. II, III. f Gen. c. 12. v. 11, sqq. =C. XXII. 13a Verba
Augusiini in hoc capite liinc inde siint inutaia. Similia legunlur in 1.22, coiilra Faustum c. 55, el 54. '*'
judkaret: Edd, Arg. Bas.— indkurel : Edd. rell. '»'' Genes. c. 22
1159 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSAXXII. QU.&ST. IV. 1140
el sibipro[uit,elalii nocuit, nec tamen reprehendilur, A dala erat in Istael, et quo pttgnanle de utanibus ha-
ted commendalur. Sed Jacob dicendo se esse Esau slium populusille Hberalus fueral. Ecce Sanlfalsum
firimogenitum,non est menlilus. Non enim dixil se jttravit, quia quod jurejurando se faclurtim decrevil,
esse primogenitum nascendo, sed jus primogenilurm, precibuspopul%revocatusnou fecit. Nec lamen perju-
illo vendenle, rite adeundo. Sic et Christus Joannem rii retts arguilur, quia, qunntum in ipso fuit, quod
dixit "• esse Heliam, non persona, sed imitalione juravit imptevit,dum sentenliam mortis in filium dedit,
virlulis, Eral ergo Jacob Esau, non nascendo, ul di- quam non carnali affeclu, sed populi sttpplicatione
ximtts, sed emplione pritnogeniturm, de non pritr.ege- revocavit,
nito in primogenitum transeundo, skul et ipse Esau
primogenita vendendode primogenito non primogeni- QUJESTIO III.
tus fieri meruit. Sic el Judwi, quum essenl filii Abrahm
GRATIANUS.
carne, quia non (ueritnl fiiii ejus imitatione, non de-
pulantur inter ftlios Abraha; sed dicuntur filiidiaboti, Quum ergo, ut ratione ei exemplo monslratum es(,
cujus filii sunl, non nascendo, ted intitando. Unde a episcopusreus perjurii non czsel, contueta obedienlia
Domino audire merueruiu 13«:Si filii Abrahne estis, ab archidiacono sibi denegari non debuit, quum,
opera Abrahoe facite; nunc autem quoeritis me in- B etiamsi criminotum illum esse constaret, anle diffini-
icrficere, hominem, qui vcritalcm bcutus sum vo- tivam lamen sentenliam, ut supra monsiratum est,
liis. Iloc Abraham non fecit. Vos ex patre diaboto nutli clerkorum suorum ab eo itceret discedere. Con-
esiis, et desideria patris vcstri facere vtillis. §, 1. slat ergo illkitutn esse quod archidiacontts jurameuto
Econlra genliles, qnum cecundum originem carnis ab firmavit. Unde merito qumrilur, an debeat servari,
Abruham cssent alieni, tamen imitatione fidei eljusti- vel non,'
iim successeruntin filios Abrahm. Uncle ab Apostoto
137dicitttr eisdem: Si autem Cliristi, ergo Abraha; IV.
QUiESTIO
scmen eslis. Ilinc idetn Apostolns scribens Romunis GRATIANUS.
ait "»: 0 tu Judaee, si circumcidaris, nec legem Pars. Quod autem iilkita juramenta servari non
observes, circumcisio lua pracpulium facla est, quo- iu Toletano Conoilio VIII. cap. 2. legiiur,
in debeant,
modo el praeputium, si justilias Iegis custodiat, in qno sic ttalutum est l ;
circumcisionem reputatur. Prwferiur ergo, ul ex C. I. Meliut esl vota stultw promissionis non implere
prwntissis colligilur, imilatio operis origini carnis. quam crimen commillere.
Veracitcr ergo, non mendaciter, Jacob se dixit Esau
C Si publicis sacramcntorum gesiis (quod Deusaver-
esse; nec menliendo, sed verumdicendo sibi profuit, tat) a quibuslibet illicita vel non bona exsiitisset
alteri vero non nocuit, quia benedktionem sibi debi- conditio allegata *,quaeaul jugulare animam palris,
tamjtccepil, non alienum surripuii. §. 2. Episcopus aut agere * compelleret siupriim sacratissimoe * vir-
vero Uts, de quo agitur, elsi fatsum juravil, tamen ginis, nunqtiid non tolerabilius esset siultae promis-
"* linguam non facit
quia, ut supra dictum est, ream sionis vola rejicere, quam per inutilium promisso-
itisirea mens, nequaquam reus perjttrii habelur. Pro- rnm custodiam exliorrendam criminum implcre
balur hoc eliam exetnplo Saulis, qui, quum esset pu- mensuram ?
gnaturus contra Philistwos, juravit se inlerfecturum C. H. Aliquando non ex.peditpromissum servare sa--
qukunque ante solis occasttm comederel. Jonalhas '*• cramentum.
aufem filius e.jus, non audilo regis juramenlo, quttm Ilem Anibrosius de officiis, lib, I. cap. 50. »
pttgnando magnam hoslium tlragem dedisset, el salu- Est etiam contra ofikiuiii nonminquam solvere
tem fecisselin Israel, (amc laborans vidit favum mel- promissum sacramenlum 'cuslodire* tt, nl Herodes,
•
lis, quem regia virga, qnam geslabal in manibut, qui juravit, quoniam quicquid pelitum esset, daret
accepit el comedit statintque oculi, quos fere fames filioe Herodiariis, *ct* necem Joannis procstitit, ne
clattserat, aperti sunt, et facies ejus exhilarata esl. D promissum negaret.
Quo comperio Saul voluit eum dare neci; sed preci- Gralian. Ifem tn sermone S. Auguslini Episcopi de
(>Msef pia pcpttli supplicalione placatus mortis rcvo- decbllatibne S. Joannis Baplislw, qui sic incipil:
cavit sententiam, ne inlerficeretur ille, pcr quent sa/ys « Quuin sanctum evangelium tegerelur' :

NOTATIONESCORRECTORUM.
Q»;EST,IV. C. II. » Cusfodtre: Addila esl vox ista ex nrigiiiali, ei concilio Tolelano, in quo refertur.

QU.EST. II. C XXII. "«Matih. o. ||. '«« Joan. c. 8, v. 59. '»' Gal. c. 3, v. 29. '"Roiii.c. 2, T. 25,
*iC. "» supra cad. c. 5. '»• 1 Rt-g. c. 21. ' atligata : Coll. Hisp. —
IV. C. I. ' hab. A.,655. — lvo Pan. 1. 8, c. 90. Decr. p. 12, c. 9.
QCEST. *
Ivo. — Edd. Lugrid. II, III. 3 gerere : Edd. coll. o. » snncftssimoe: Ivo Pan.=C. 6 II. cf. conc. Tol.VHI.
ib. — Ivo Pan. I. 8, o. 91. Decr. p. 12, c. 10. Potr. Loinli. Sent. !. 5. dfst. 59. petiltis : Ivo i)c<-i.--.
' Ivo Pan. !. 8, c. 92. De--r. p. 12, c. U. Pot%
peftlKi-a: Pan. - - Edd. coll. o. — cf. Matih. c. 1i.
iH.iinb. ib.
1H1 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA XXII. QU.EST IV. 11'2
C. 111.Pietasfttit, qtiod David Nnbal, sicut juraverat, A C. VII. De duobus mitlis ntinus etigi oporlet.
non occiderii. lriem ibidem '*.
Quod David juramenlum per sanguinis effusionem Non solum in s* jurando, seri in omni **, quori
uoi« iinplevii, ni.ijor pielas fuii. Video b David pium agimus, h.-ccesfmorieralio solertius" ohservanda,
liiiinineniei sanciiim in lemerariam juratinnem ce- ui, si in talem forte lapsum versuli hoslis incirieri-
oiriisse, et nialuisse non faoere quod juraveral, mus insidiis, ex qno sine aliqno peccati contagio
tpiaui piraiionem suam fnso hominis sanguine im- surgere non possimus* 8, illum potius evadendi adi-
plere 8. tiim petamns, in quo minus pcriculi nos pcrpessuros
C. IV. De eodem. Iriom ibidem». esse cernimus.
Jui-avii Davitl loinore, sed non implcvit jiirationem
'• C. VIII. Tolerabilins esl juramenlnm non implere,
inajori pielate. Ef infra: §. 1. Ecce S. David nou qnant turpe est facere.
«piidem iratus sjiiiguinem liominis fudit: sed eiim Item Ambrosins de officiislib. III, c 12. **
falsum jtirasse negare quis poterit" ? De duobtis
Unusqiiisque simplicein sermonem '• proferal;
peccatis elegit minus "; sed miiius fuil illud in com- vas sutim in sanciiflcalione
possideat, ncc fralreiti
parationc majoris ". Nam, per se ipsuiri appensiim, siiiim
'* circiimscriptione verboriim inducat; niliil
iiiagnum malnin esl falsa juralio ".
C. V. Turpia vota servanda non sunl. proiiiitlat iuhonestum, aut, si promiseril, lolerabi-
lius esl promissiim non facere, quam faccre quori
Item Isidorus in Synonymis, libro secundo - '». 31plerique coiisiriiiguni se ipsosjti-
In malis promissis rescinde liriem. In turpi volo lurpesit. Saepe
nmla decieium. Quod iucaute vovisli ne " facias. risjurandi sacramenlo, et qtium ipsi cognoverint
promiltendum non fuisse, sacraineiiti lanien con-
Impia "enim* est prnmissio, quae scelere adimple-
tur. lemplatione faciunl quod spoponrieri.ini, sicut dc
llerode supra scripsimus, qtii ** sallatrici praemium
C. VI. Nonest observandnmjuramentum, quo malum *•
incaule promillitur. turpiter promisit, crudeliler solvil. Turpe 3*,quod
Item Beila itt homil. XLIV. in nalali decollalionis regnum pro saltatione promillittir; crudele '*, quod
S. Jonnnis '*. mors Prophetoepro jtirisjurandi religione donatur ".
Si aliqiiiri foilenos iucauiius jurasse '» conligeril, Quanto lolerabilius lali fuissetperjurium sacramen-
qnori tibservaiiim pejorem vergat in exitum, libere lo -j-? Si tamcn perjtirium possit dici ijuotl ebrius
illinl consilio salubriore muta.irium noverimus, ac inter vinajuraverat, quodeviralusd inter saltanlium.
inagis insiaute necessilaie pejerandum nobis, quara choros promiserat. Inferlur disco Proplieix capui,
pro viiando perjurio in aliud crimen gravius esse r el hoc seslimaliilii est fldei esse, qttod ameniiae 3'
divertendiim. Deniqtie juravit David *• per Domi- fuil. Et post pauca deJephle 38disserens: §. 1. Mi-
num " occidere Nabal virutn slullum et iinpiiiiii, serabilis, inquit, necessitas, quae solvitur parriciriio.
alque omnia, quoe ad illum " pertinerent, deinoliri. Melius esl non vovere, qttam *» vovere id, quod sibi
Sed ad piimain intercessionem Abigail femiiiaepru- is, cui promitlitur, nolit exsolvi. JEI post puultilum :
dentis iriox remisil minas, revocavit ensein in va- §. 2. Non *°semper igittir promissa solvenda *' oin-
ginain, neque aliquid culpoese lali '» perjurio con- iiia sunl. Denique ipse Dominus frcqueulei- suam
traxisse doluit. mulai scntenliam, sicul Scriplura indical.
NOTATIONES CORRECTORUM.
C. III. h Vidco : Hoccsunt verba B. Augustini in sino codice habetur. Alter aiitcm libellus de con-
eo sermonc. Anlecedentia autem videniur siuiima leniplii miindi, qui et ibidem, ei anle.i Aiiluerpije,
qiucriaiii,c nec suul apud lvonem aut in Panormia. el oiim Venetiis sub hoc liltilo : lsidorus de homine
C. V. Secundo : Eliam B. Branliiis in vila Isi- et ralione deflenle, el dehomineel ralione consolante,
dori iiiemoral duos Synoiiymorum lihros- El in iyr- iinpressus est, videlur epitoine quoeilaiii Synouy-
iwnymis, quae nuper cum triiislsidori operibus sunl morum. d
Paiisiis impressa, facile loctim habercl divisio in C. VIII. Eviratus :.Emenrialum est ex B. Am-
«Inoslibros. Nam ex posleriore parte videtur siim- D brosio et lvone. Antea cniiii legebaiur: ef jttra-
liis tibellus de noinia vivendi, qui in eodcm Pari- lits.

Q.VJE&T. IV. C. 111. 8 adimvkre : Eriri. t-oll.o. = C. IV. ' lvo Decr., Pelr. Lomb. ib." — Pan. ib. c. 9.'.
'° jnrantento quidem adstrktus : Ivo Pan. — Eild. coll. o. " pofu/l : Eri. Arg. minimum : Ivo.
— Edd. coll. o. " priorts : Ivo Pau. — pejoris : Edri. coll. o. '* : eoeri. pr. Arg.
'• fulsitm
'» —
15as. ;'iirme : Ivo."— Edd. coll. o. = C. V. Ivo Decr. p. 12,'8c. 12. cf. cono. Tolet. Vlll,
c. 2, et Tribur. c. 21. non : orig. — Ivo. Edd. Arg. Bas. =C. VI. Ivo Pan. I. S, c. 94. Decr. p. 12,
o. 15. — of. iiifra c. 16. '» jurare : Edtl. coll. o. 2tt1 Reg. c. 25. »' Oeum : Eilri. coll. o. »» eum perti-
iiebnat : e:eil. " pro lali : eaed. = C. VII. »»Ivo Pan. I. 8, c. 95. Decr. ib. »» desid. in Erid. Arg. Bas.
'• otntie : Ivo Pan. — Edd. coll. o. pr. Lugdri. II, III. " sollkilius : Erid. coll. o. 88 ; e;cri. —
possumus
Ivo P..11.= C. VIII. " Ivo Decr. p. 12, c. 17. — cf. conc. Tolet. VHl, c. 2. 30arid. : sutun : Jiriri. Arg.
Bas. Lugud. II, III. "IvoPan. I. 8, c. 101. " Maltli. c. 14. 33arid. : quotl: Erid. coll. o. 8* nriri. :
esf : eaid. »*adri. : esf : eaed. *6dafur : e:cd. — Ivo Pan. f homkidio : Ivo Decr. * Ncc tamen ita iu
omiiibus Anibrosii ctnltl, legitur; lestantur eiiim opp. Ambros. Edd. Maurini in quihiisdain legi : dejeraius;
in aliis : ejuralus (qtiemaduiotlum In Panorinia); inaliis : ii-afus. 3' amicilitv : Ivo.— Ktlti. coil. o. pr.
" solvendo :
Lugritl. II, III, 38Jud. c. H. 39qiiamDOII.: absuiil ab Edd. Arg.Bas.. *• tf. infra c. 12.
Ed. Bas.
1143 DECRETI PARS SECUNDA.CAUSA XXII. QILEST. IV. U44
C. IX. lncommutabilis Deus quandoque tua mulat A C. XII. .Von omnia promissa solvenda tunt.
statula. Ilem Amhrosiiis lib. III. Officibrum,c. 12 •'.
Item ex Concilio Toletano VIII. c. 2 *'. - 6» semper
Npn promissa oinnia solvenria snnt.
Incommutabilis *' eadomque ** seinper existens Domiuus •» mulat
Denique ipse frequenter suani
Dei *' nalura 'parcens" *8sua s:epe in sacris literis
sentenliam, sicut Scriplura inriicat.
logitur mulasse promissa, et pro misericordia lem- C. XIII. De eodem.
jierasse senienliam. Unde qiianililrel *'sit impassi- Item Isidortis Senlenliarum lib. 11., c. 5.1 •*.
bilis alqiieimmutabilis **, 'ejusilemque *' deitatis Non esl observandum •* jurauientum 6», quo ma-
licet sint dicta lirmissima*, crehro tamen cjus et Iuii) iucaule
promitlilur, veluli si quispiam adtille-
juramenta leguntur, et pceniicnlia, quac sacris ex- r;o perpetuam ctim ea permanendi lidem ptilliccalur.
slant»» mysleriis adoperta. Jurare namque Dei est Tolorabilius est enim non implere sacrameiitum,
a se ipso nullaleiius ordinala convellere : poeniiere
quain permanere in stupri flagitio.
vero eadem ordiuata, qiitim volueril, immutare. Sic C. XIV'.Male jurans pwnitentiam agat.
per Hieremiam *' dicit: Repenle loquar adversum llem ex Concilio Tolelano, c. 2 •'.
genlem, el adversum regnum, iu eradicem et destruam Necesse esl, ul niale jurans dignam pwnitentiani
et ditperdam **illud. Si pmnitentiam egerit gens illa .
" B agat, eo quod nomen Doraiiii contra praecepiuni
sttper malo suo, 'quod loculus sum adversus eam', illius siiuisit in vanum, quia in Exodo scriptumest:
*» "*
agam el ego pmnilenliam snper malo, quod co- Nec eniminsonlem habebit Dominus eum, qui assum-
gitavi, ut facerem ei **. seril'» nonun Domihi " Dei sui '• fruslra.
C. X. Sapienlit est revdcare quad male tbquilur. C. XV. [Item] Ei iu Levitico ".
Item Augiisiinus *'. JVonpejerabis in nonitne med, nec pollues nomen
Magnoe sapieulia) est revocare hominem quod Dei tui, ego Dominus. Malum lameu ", qiiori f.iclurum
male locutus esi. sesacramento devoverii", omniiio noufaciat, quia
C. XI. Qua pmna feriatttr qui illkilum juramentum sttilta vota frangenda suni.
facit. C. XVI. Juramenium, quo malum incauiepromillitur,
Item ex Conciliollerdonsi, c. 8 **. non esl servandum.
Qui sacramenlo se ohligaverit, ut litigans cum Iiem ex Decreto Soteris Papae, c. 3 ~ '*.
quolibet ad paceiu nullo motlo redeat, pro perjurio Si aliquid forte incaiilius nos jnrasse contigerit
uno anno a '» communione corporis et sanguinis: quod observatum pejorem vergat in exittim, illud
Domini segregatus, reatum simm eleemosynis, fle- consilio salubriore mutantlum noveriiuus, el magis
tibus elquanlis potueril jejuniis absolvat. Ad cari- < C instante necessilate pejeranrium '* nobis, quam pro
tatem vero.quoe '• operit multitnriincin peccalorum, facto - juramenlo in aliud crimen majus csse di-
celeriler venire feslinet. • verlendum.
NOTATIONES CORRECTORUM.
C. IX. ° Inilium hujus capiinli emendalum est ex vero Burchardus c. 7, ciiat ex Tolelano c. 9. Ivo
criitionibiis conciliorum Coloniensibiis, et codice autem absolule ex Tnlctano. Siiiiique apud ipsos
Lucensi regio. lu veiustioribtis atitem editionibus, Jiaee duo capita conjiuicta, queiiiarimorimn et in
»:t tluobus codicibus Vaticanis, duobusqne inonasie- aliquot vetustis Gratiaui exemplaribus, sine voce
rii Dominicani post-versic. Innecienda, quod in ipso ista : Item.
ooncilio anteceriit liuic capitulo, sequilnr coiitineii- C. XVI, * Ita cliam eseteri collectores. Sed snpra
ler : fc'«ettitntmniiifa-fci/isdeilalislket dicta sinl fir- eatk.c. Si aliqitid, iisriem verbis atTertur ex Beria,
initsima, crebro tamen etc intermeriiis omtssis. apuri quem habeliu-, ul ibi esl inriicalum.
C. XIV.f Verba propria lmjiis et sequenlis capilis 11 Pro facto : Apud Ivonem et in Panormia legi-
non sunl in can. 2. «onc. Toleiani VIII, ex quo ta- lnr : pro vilando perjurio, ut sup. ead. C. 6*. lu
nien citant Ralianus in lib. poenil. c. 21., et Bur- Polycarpo atilem : profeclo in aliud. Anselinus habet
chardus lib. 12. c. 29. Cnnjuncle enitn hoc affert quemadmodum Graliauus.
oiim iis, quoc iu secundo ilto canone legunlur. Idem D

QU^ST.IV. C. IX. " hab. A. 655. *' lnconint. idem semperqne exs. Detts Deique tvmma natttra : Edri.
Arg. Bas. — lncomm. Deus.**idemqne semper ex., Deique *5 (Dominique : Ed. Ven.
*• I, denique : Eri.
*' Nor.)
sumiiia nalura : Eriri. rell. idemque : Coll. Ilisp. adri. : summi : ib. prwcellens : ib. licet :
Kdd. coll. o. *8t'ncomniufa/>i/is: e;etl. *» tdein quidem deilate firniissima ; Coll. Hisp. *" exstal : Eri.
Bas. *' llier. c. 18, v. 7. »» —
ei disp. : desiri. in Ed. Arg. dispergam : Ed. Bas. *3 a : Coll. Hisp. —
Edd. coll. o. ** desid. in Ed. Bas. »» a : Edd. cotl. o. *6eis : eted. = C. X. " Capnl inceritim. =
C. XI. »8 hab. A. 546. — Reg. I. 2, c. 321. Burch. I. 12, c. 17. Coll. tr. p. p. 2, t. 54, c. 6. Ivo Decr.
•' cf. supra c. 8. " Ivo
p. 12, c. 74. »» desid. in Ed. Bas. ••'cf.•'1 Petr. c. 4. v. 8. = C. XII.
1'an. I. 8, c. 102. ( : exconc. Hilerdensi). desid. in Erid. Atg. Bas. = C. XIII. "* Biiich. I. 12,
o. 10. lvo Pan. 1. 8, c. 112. Decr. p. 12, c. 30, el 67. Polyc. I. 6, t. 12. —cf. conc Tolel VIII. c. 2. •«
conservandum : orig. — Biirch. Ivo c. 67. 66sacramentum : orig. —Burch. Ivo.—Erid. coll. o. =C.X1V.
" lu coiic. Tot. VHI, loci taiitum Exorii (c. 20, v. 7), etLevitiei (c. 19, v. 12), qtii in hoe et seqti. cap.
prosiant, legunlur. — cf. Corr. — Burch. 1.12, c. 7, et 29. Ivo Decr. p. 12, c. 64 68 sumsit: Erid. coll.
o. 6»desid. in Etld. Arg. Bas. '• abest ab Etl. Bas. = C. XV. " Levii. c. 19, v. 12. - '» enim : Edd.
lias. Lucri. I. " devoverat : Edri. coll. o. =C. XVI. '* cf. supra c. 6. — Reg. I. 2,c. 325. Buroli. I. 12,
o. 18. Ans. I. 11, c. 73 (75). Ivo Pan. 1.8, c. 118. Decr. p.12, c. 75. Polyc. I. 6, l. 11. ,8 ;;eiji(iaudufii :
t.rid. cotl. o. pr. Lugdd. — Reg. Ivo. * perfecio ; Reg Burth.
 Hi5 DECRETIPARS SECUNDA. CAUSA XXII. QUiEST. IV. fl46
C. XVH. Temerttas emendetur, quum incauta diffiiii- k II. Pars. Gratian. Ecce,
tio solvitur. quod jutatttenta itliciia lau-
•iabiliter solvuntur, damnabililer servanlur. Quod
Jtem ex Coneilio Eliberitano, c. 1 » '*. lunc intelligendum esl, 'quando juramentum illkilum
DilTinilio incaula laudabiliier solvenda est, nec
est praevaricalio, sed temeritalis emendalio. deseritur, ul ad bonum redeaiur. §. I. Ceierum si
C. XVIII. Illiciium jurameninm non est servandum. propterea deseritur, jU «n aliud malunt transeatur,
Item-K Hiicitum sacramenlum damnabiliter servalur, ted
Actione quarta seplimae synodi k Joannes apocri- dahtnabilius contemniiur.
sarius orienlalium seriium dixit : Significat sermo •VndeAiigustinus de bono conjngali, c 4. •*:
palris nostri Sophronii, quod melius sil jurantem G. XX. Non est appellanda fides, quw ad peccatum
pejerare'*, quam servare sacramenlum in fractione faciendum adhibetur.
sacrarum imaginum. Hoc autein dicimus, quia sa- Si "* ad peccaium facicntlum fides aribibettir »',
cramenlo quidam se excusant. Tarasius palriarcha niirinn, si fides appellanria est". Yerumtamen, qua-
dixil : Quia pater' 1 Sophroniiis noveral boniiaiem liscunque sit, si et contxa ipsam fit, pejus Gt ",
nisi quum proplerea deseritur, rit ad veram fldem
Dei.prqpierea Iransgredi voluit impium juramen-
tuin. Iiem paulo post: §. 1. Tarasius palriarcha legitimamque redeatur, itl esl ut peccatum emende-
B
dixit : Herotles servavit jurainsntum, et periit : tur voluntaiis praviune correcta, lanquam si quis,
Petrus vero negavit cura juranienio, et conversus qiiiim Iiominem solus exspoliare non possit '*, in-
llevit, el salvatus esl". Omne enim peccatum bonus veniat socium iniquitatis, et cum eo paciscatur, ut
Deus indulget, si quis ex toto corde pceuiteat. San- simtil id faciant, spoliumqiie parlianlur, quo faci-
cta synodus «Jixit: Sic *nos*docet 80sancta Scriptu- nore commisso totum solus auferat. Dolet quidern
ra. Ilem Leonllus "* episcopus Plioceae ** dixit: iite, et fidem sibi non esse servatam conquerilur;
Scriptum est **: Juramentum mertdax ne diligdiit. verum in ipsa sua querela cogitare debet, potins in
Quade causa jiiramentum noslrum jnendax dissol- boua vita ipsi humanaesociciati fidem fuisse servan-
vatur, quasi nullam virlutem habens. dam", ne praeda iniqua ex liomine fieret, «i sentil,
C. XIX. Non observenlur juranteula, qttm sunt quam inique sibi in peccali soeietate servata non
contra diviha mahdata. fuerit. Hle quippe utrobiqne perfidus profeclo scete-
Ilem Isidorus m '**. ratior judieandusest.
Si quis prceveiitusTuerit, ut definiat agere aliquid C. XXI. Si propierea fides non senialur^ ut ad bonum
eorum, quaenon placent Deo, posnitentiam agat, et redeattur, non ideo violari dkitur.
qnod contra mandalum Dominislalulum est in irri- p /Idem ibidem »'.
tum revocetur. llem Hieronymus i» libro j de na- Mulier, si fide conjugali violata firiem servet
lura : § 1. Tribus siquidem moilis juramenla con- aduRej-o, ntique mala est; sed •» si neo. adullero,
tracta solvenda sunl. Primo, qtiurii qnis malejurat. pejor *est*.Porro si eam flagitii pcenileat, et ad ea-
Secumlo, qiiiun quis incaute jural, non ptilans hoc stitatem rediens conjugalein pacta ac placita adulte-
esse peccaiiim. Tertio, si pueri vel puellae in domo riua rescindal, miror, si eam fidei violairicem vel
parentum se juramento constrinxerinl, patribus ipse atliiller pulabit.
postquam audierint, conlradicentibus. Gratian. Ex his ilaque apparet, quod siquisquam,

NOTATIONESCORRECTORUM.

C. XVII. i Ivo citat ut Gratianus. Burchardus
aiiiem ex ooncilio Hibernensi, et sic esl in manu-
scripia oolleciiune canoiinm incerli aucloris.
C. XVIIL k Aciione quarta septimm synodi : H.ec
verba in uno vetusio Graiiani corilce siint titulus
qucmadiimilum et apud Ivonem), iiiitiiiiu vero ca- jj
pitis est : Joaiiues, elc. et versio liaec non est Ana-
slasij bibliplhecarii.
1 Quia Pater ': Aliter Iiabet locus illesynodi. Ibi '
eriim ex Limonario, setilfortospirilali, cujtisauclor
est Sopliroijius, referlur coiisiiiiiin abbatis Tbeo-
«lori ^lioioe tl.itum iricluso, ut juramenttim dialiolo
prjesiiium de non adoranda iinagine Virginis Ma-
ii;o, Jesnni infantem geslantis, nullo rriodo servaret.
C. XIX. •* In Hbro de iustimtis inonaclioriiiii
B. Basilii, Rufino inierpreie, haec logiiniur : Siquis
prmventus fuerit, ut diffinial agere aliquid-' eornm,
qum non placentDeo.ht responsione vero subjicitu.r:
pwnitenliam debet agere, et poslea : oportet irrila
revocare quwcunque ex prwtumiione contra mandu-
tum Dei statuuntur.

Ou,EST.IV. C. XVII. " Legitur in I. 54, colleclionis canonum Hibernensiiim, quam in lomol,
Spicilegii edidit d^Acherius. — Bmvh. I. li, c. 25. Ivo Decr. p. 12, c. 80. = C. XVIII. " hab. A. 787.
— Ivo Pan. I. 8, c. 98 — 100. Decr. p. 12, c. 15. Petr. Lomb. 1 3, disl. 39. '» perjurare : Ivo. —
Edd. cotl. o. pr. Lugdd. " fuit : Edd. Arg. Bas. *° doceat: Ed. Bas. *' Leontinus : Edd. Lugdd. "»
Phocw : Ed. Par. — Phocew : Edd. rell. cum Iv. *»Zachar. c. 8, v. 17. = C. XIX. ** Prior pars capi-
lis est ap. Basiliiim in regulis brevioribus interr. 184; altera in poen. Rom. edilo ab Ant. Augiislino l. 2,
c. 15, — Coll. tr. p. p. 2, 1.14, c. 16. f Hieronymi de natura rertttn lmlliis liber exslal. =C. XX. *»
Ivo Pan. I. 8, c. 86. Decr. p. 12, c. 14. " Quum vero ad pecc. admittendum : orig. " adhJbeatur : Edd.
Arg. Bas. — exhibealur: Etld. rell. 8*appellatur : Ivo. — appelletur : Edd. coll. o. " est ': esed. »•
uosse* : Edd. Arg. Bas. »' ofjseiu«fid«m ; cied. = C. XXI. "IvoPau.I. 8, c. 97. Dccr. ib, •* de-
sid. in Edd- Arg. Bas.
1147 DECRETI PARS SECUNDA.CAUSA XXII. QU^ST. IV. 1148
utdiximut, illicilum juramenlumnon tervaverit, ut in A fis, ef cum aridit panibus, dkentes : Viri pacifici,
aliud mttlum perniciosum declinel, tanlo gravius venimus de lerra longinqua, calceamenla sunt allrita
detinquit, qttanto damnabilius accumulanlur peccala in pedibus nostris; panis defecit in silarciis noslris;
peccatis. Si aulem propterea deserilur, ul ad bonum audivimus Dominumesse vobitcum , et venimnscom-
redealur, nihil culpm pro tati perjurio conlrahilur ; ponere pacem. Quod verbum placuit senioribus Israel,
potiut deftendum esl, si in aliquo illius juramenti el fecerunl pacem cum eis. Post diem vero lertium,
vccasione nos deliquisse comtgerit. Unde Auguslinus quum filii Israel appropinqnarent Gabaonitis, occttr-
scribit Severo Miteviiano Episcopo , consulenii de rerunt eis, quibus juraverant tenioret Israel. llli
quodam Hubaldo, qui a consanguineiscujusdam pel- autem videntesse esse decepios, voluerunt delere eos,
licit coucius fuerat jurare, se itlam duclurum in scd pepercil eis Josue propter juramentum seniorum
conjUgem, nec malri suw vel fratribus ullerius ne- Israel.
cestaria tubminiitralurum. Rcscribil ergo B. Augii- Unde Ambrosius in lib. Officiorttmlll., c. 10.
slinns, ut diximut, Severo Milevitano epitcooo, ila C. XXIII. Quwdam, licel a Deo prohibeantur, tamen
dicent **: juramenlo firmala non sunl evilanda "".
C. XXII. De quodam llubnldo, qui juravit te non Innocens '" credif omni verbo. Non '•' vilnpe-
minislraiurtim necestaria matri et fratribut. B rantla facilitas, sed laudanda bnnilas. lloc est inno-
Iuter cetera, ut rogaveras, a patrc nostro Ambro- centem esse, ignorare quod noceat, et, si cironm-
sio quaesivi, quiri tibi, carissime »", agendum sit de scribitur ab aliquo, de omnibtis lamen 'bene' jurii-
lltibaldo parochi.iiio tuo, qui captus cl limore necis cat qui fidem esse in oinnibus arbitraiur. Hac
impulsus •• SIIJCconcubinaejuramenlo firmavit ip- igitur mentis suoedevotione '•* inclinaius Josne '•»,
sam in conjugcm suscipere, propriamque matrem ut crederet Gabaonitis, lestamenium'»»disposuit '••,
cum fratribiis de domo expellere, niliilque eis alimo- pacem dedit, confirmavit socictaiem. Sed ubi in
nioe unquam impendere. Quia vero quam prius con- terras eorum ventum est, deprchensa frautle, quori,
cubinam " habuerat non est peccaium in conjugein quum essent finilimi, advcnas se '•' esse simulavc-
suscipere, matrimonium sit in Deo firmiim el sla- ranl, circumscriptum se populus patrum inriignari
hile. § 1. Porro juramentum non ob hocfuisse iusli- coepil. Josue '•' tamen pacem, qnam dederal, revo-
tutum invenilur, ut essct vinculum iuiquitatis, vel candam non censuit, quia firmafa erat sacramenli
matricidii, vel fratricidii, seu cujuscuiiqiie criminis. religione, ne, dum alienam perfidiam redargueret,
Ncc credo sacramcnlum atl hoc debere fieri, ut in- suam fidem solverei. Mulctavit '•' tamen eos vilioris
justa juratio suorum bonorum sil injuste jurantibus obsequio ministerii. Clementior "' sententia, setl
«xspoliaiio.et accipienti "selerna damnalio. Perjurii diuiuruior.
naiiiquc percuiitur posna, et velut homicida in ex- Gratian. Illkilttm ergo juramentum, quod scrvvi
tremo examine a juslo juriice degrandinabilur, per proliibelur, intelligendttm est, quod scilur esse i//ici-
qiiem sacrosauctum evangelium ad injustum el illi- lum, dum juralur. Si auiem nescilur illkitum esse,
ciium, et Deo minime amabilc, quasi lestimonium ipsa ignoranlia excusal, si pttielur licitum esse, non
jusiae el humanoe petitionis adducilur. § 2. Foveat ex ignorantia juris, sed fttcti. Aliud enim esl, siati-
itaque llubaldus nialiein ei fratres, ct Iugeat, si cujus copula credalur esse ticiia, quia nescitur esse
coactione et limorc jiiramenti aliquid ricfuit malri. consangninea, vel quia credhur esse vidua ; aliud, si
Qui vero eum jurare coegeruut quod non debuit, ideo putatur licita, quia consanguineorum conjuuclio
reatu perjurii impliciti tencantur. Injuria quippe vel retklaruni copula nullo jure credalur esse prohi-
injusle irrogata ejus est infainia, qui facit. Nec bila. Ilic enim est ignoranlia jurit, qum neminem
enim ullo modo ad opprobrium coaclae volmitalis excusat, nisi ctti permitlitur jtts ignorare; ibi vero
traditur quod illicita conditio necessilatis extorsil. ignorantia facli, qua quisque vere excusatur. Senioret
III. Pars. Gratian. Sed quum litt omnibus illkiia aulem Israel non ignortibanl gentes terrw promissionis
juramenta non tervanda probenlur , opponiiur, quod j) ex prmceplo Domini esse delendas; sed ignorabant
Joiue " Gabaonitas contra prmceptum Domininon Gabaonilas esse incolas terrm promissionis. lgnora-
deleverit,quia senioresIsrael juramento cumeis pacem bunl siquidem faclum, sed non ignorabanl jus facli,
firmaverant. Sed notandum est, quod seniores Israel, aiqtte ideo, efsi illkilitm esset quodjuravernnl, lanten
elsi scirent a Dontino esse imperatum , ut delerenl debuil quod juramcnlo firmaverunl. § 1. Quod aulem
gentes lerrm proniissionis, decepti tamen aGabaonitis illicilum juramcntitm servari prohibelur, non est ge-
tiesciebant eos esse incolas terrw promissm. Ve- ueraliler inlelligendum. Jurantenlum namque (ut Hie<
nerunl enim (ut historia refert) allriiit calceamen- ronymus teslalur super Ilieremiam) '", dedef habere

QudiST. IV. C. XXI. »* Nihit hiinc canoiiein oiim Aiiifiislinocommune habere censenvis. = C. XXII.
•5 ricsid. in Etltl. Arg. Bas. »• comiin's«s : e:ed. •' dcsitl. in Edri. coll. o. pr. Bas Lugriri. II. II.
*' ariri. : eiiam sit : Etlri. Bas. Lngdd. II, III. »» Jos. o. = C. XXIII. ">» servanda : Edd. Ven. I, II.
Lugriil. Paf. "" Prov. c. 14, v. 15. "»' add. : esf ; Eilri. Bas. Lugriri.II, III. '»3 devote : Eri. Lugd. I.
— dofe: Edd.reil. '•* non est ap. Ambros. — Jestts : Kri.l. ooll. o. '•* lcsfem Dei : Ed. Bas.— fesfn-
iucfifutnDei : Eriri. Arg. Nor. Vcn. I. Lugdd. II, III. 106imposuil : Eil. Ven. II. —posnit : Erid. Arg.
Nor. Vcn. I. '•' se siniu/arenuf ; Edd. Aig Brs. 10" Jestts : V<--\.ooll. o. '^ Mittclavil eos ,
tnctiori Uimen obscqmo minhietii : coeJ. "" add, ; ciim : caed. "' supra qu. 2, c. 2.
 1149 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA XXIL QUJEST. V. 1150
trescomites, veriiatem, judicium, etjusiiiiam; ubi A scrvart proliibeiur, sed de violaiione voti paenitentia
. autem ista defuerim, non esl jurameiilum, sedperju- sibi jubelnr indki.% 15.Ex modo jurandi tnnc est
rium. Unde daiur iiitelligi illkilum esse jttramentttm, illicilum
juramentum, quando inconsiderate et incir-
cui aliqnod hlorttm deftierit; non tainen cuicunque cumspecte
aliquid jtirutttr, qito nec corporulis, nee
conligeril alkjuod islorum deesse prohibelur servari. spirilualis salus adiinilur, el sine quo ulraqne salus
§ 2. Aliquando namque juramenlo deest jusliiia; ve- reparari el vita conservari valel : velttli dum aliquis
iuti, quum quispiam postyolum casiiiatis dttcit uxo- a parentibus coactus, ul clericulus lonsuram vel reli-
rem, juramenlo firmans, nunquam se ab ea discessu- giouis vestem suscipial, se neutrum facturum jttra-
rum, quod, quamvis illicilum, sit- quia juslitia sibi menio firmaverit. Hoc, qunmvis aliqitibus videatur
probatur deesse, iainen aitctoritale Augustini servari reprehensibile, qnia opnt caritatis juramenlo te non
prwcipilur. lloc aulent si quis conlendat prmrogutiva facturum promisil, ttuita lamen auctoritate servari
conjugii, non propter religionemjurisjurandi servari, prohibelur, quia, etsi nunqttnm clerkultts lontttram
animadverfai, Gabaonitas ob solam religionem conlra vel reiigionis veslem suscipial, non tanien ideo minus
Domini intperium reservatos. Quum ergo omne Do- salutem
promereri valet, qnum nonnttlli in laicali ha-
mini prwceptumjuslum sil, patet eijustiliam deesse, _ bilu sanctissimi et Deo dilecli in.enianlut. Quo
qvod ejtts prwceplo contrarium invenitur. § 5. Judi- exemplo evidenler dalur inteliigi quoties aliquis jtt-
chtmqnoqtte aliqudndo jutamento constat deesse,ve- rat se non (acturnm aiiquid, qito expedilior'sibi via
luti, quum propria temetitate aliquis ducttts jmal se prmparelur ad beaiitudinem, dummodo sine eo valeat
vianducaiurum et bibiturum. Hoc quamvis levitale salulem invenire, quod juramentum non, prohibelur
indiscrela illicitum probetur, non tamen ideo violari servare. Unde, quum juramus, nos non daiuros ali-
jubetitr. § 4. Juramentunt itaque muUiplkiler illici- qiiid alicui, sine quo ttlraque sulus ejtts potest etse
tum ir.telligitur. Est enim iliicilum aliquando ex eo incolumis, etsi aliqua ex eo sibi cominodilas prmsla-
quod juralur, aliquando ex causa extra venienti, ati- relur, nuila tumen aucioritate juramentum servare
quando- ex modo jurandi. Ex eo quod juralur, tunc prohibemur, dummodo sit nobis ulia via necessitatibus
esl illicitum juramentum, quandd id, quod juraiur, ejussubveniendi.
in sui natura vitiosum est vel vitam adimens, ut adul-
terium, homkidium, el his similia; vel reparari non QUiESTlO V.
permitlens, veluti cunt inimico ad pacem nan redire, GKATIANUS.
indigenti miscricorditer non subvenire, Ista, quia I Pars. Quodaulem qttinlo toco qumritut, si tici-
perspkuam in se.habenl injuslitiam, elsi juramenio C 1uni essef quod archidiaconus juraverat, an episcopns
firntenlur, tamen servari non debent. Circa hwc uti-
sunl itlicitis esset reus perjuriii qui ad pejerandum archidiaconum
que juramenla intelligenda qumde jura- ? discerni. Si enim consentiens
menlis npn observandis supra staluta legunlur. Quis- eogebat facile potesl
pari poena cum (aciente puniendut esl, mullo magis
se
quis ergo juramento firmaverit aliquid facluruu,
ille, qui cogit, reus admissi criminis prObatur. Unde
quo vel corporalis, vel spiriluulis satus adimatur, - ' :
vel sine quo ulraquesalus reparari vel confitmati non Pius Papa ail
possit, fidem promissam servare prohibetur; quorum C. I. 0»J pejerare compellit, et qui compellitur,
perjurus uterqueprobatur.
erempla prwmhsm auclorilales subjkiunt, dum eum, a domino seiens » perjural', utri-
Qui compulsus
qtti homicidiumfacere,vel alimenta malri et fratribus et domimis, el railes: doniiiiiis,
non subministrare, in adulierio perseverare, vel ad que sunt perjuri,
cum advetsario non prw- qiiia praecqiil; milcs, quia plus domiuum qiiaiu
pacem redire, juramentum dies in
stando promiserit, salubriari contilio illiciia vota animam dilexit. Si liber est, quariraginia
observare non permiltunl, § 5. Est eliam id, qitod pane el aqua peenileal, et septem sequentes annos;
non uatura sed ex si * servus ejusdem, tres quadragesiiiias et legitimas
juralur, aliquando vitiosum, sui,
.'JIISISarfra veniehlibus; veluli quum aliquis posl vo- ] ferias poeniteal.
tum castilatis jurat alicui se habititrum eain in con- . C- II. Pcenileniia ejus, qui in manu episcom aut
jugent. Conjugemnamque habere. in se ipso mtilum in cruce consecrala pejerat.
non est : lamen huic ex voto perniciosum esl. Hoc Item*.
uuiem juramentum, cliumsi illkitum sit, non lamcn Qui pejerat 6 se in manu episcopi, aut in cruce

NOTATIONES COBRECTQRUM.
QUJEST..V.C. I. » Aiiselmns hoc cital ex peenitcntiali Theodori, qiieiiiaiimodum Buchardus el Ivo setr.
Capilulum.
QESST. V. C. I.— * ex pcen. Theod. : Ans. 1. 11, c. 65 (62), PX poen. simplicitcr priorem parteni cilai.
Reg. 1. 2, —c. 330. ex Pio Burcli. I. 12, c. 4. lvo Decr. p. 12, c- 61- — cf. poeu. »
Rom. Ant. Augnsl.
t. 2, c. 1. Prior pars est etiain ap. Egbertum tle rerii. peccat.* (Mansi 1.12.) peri. se sciens »: Burcli.
Ivo. — pert., si sciens : Reg." » pejerai : Edd. Lugdd. Par. sed si': Edd, Arg. Bas. = C. 11. Eadeiu
fere legunlur aputl Egberluin 1. 1, c. 9, iiinlc allegat Rabanus in ep. ad Heribalitiim c, 18. — Reg. "
1. 2,
C. 531,.352. Burch. I. 12,c. 5. Aus. I. 11, c. 64 (65). lvo Decr. p. 12, c. 62. Polyc. 1. 6>,U '11. perju-
ntl : Reg. lv'o. — Eriri. coll. o pr. Lugriri. 1,11. Par. >
4151 DECRETI PARS SECUNDA.CAUSA XXII. QU/EST. V. u.-j
consecrata, ires annos pceniteat; si vero in cruce A ideo dicit: Jura milii, ut fides ei fiat»', non est
iion consecrala, annum unum poeuiteat. Qui aiitcm peccatiim - : lamen huniana tentatio est. Si autem
coactus fueril et ignorans se pejeraverit', et postea scit, eum fecisse, novit 'fecisse, videt fecisse* et
cognoscit, tres quadragesimas poenilcat. cogil" jurare, homicida est. Ilte enim suo se per-
C. 111.Qua pmna til feriendus qui necetsiialecoaclut jtirio perimit»»: sed isle »*manura inlerficientis et
perjural. iinpressit", el pressit.
Item ex Prenitenliali Theodori*. C. Vll. «Vsouead exilum vitm non communket qui
Si quis coactus pro vila redimenda, vel pro qua- alios ad perjuria trahit.
libet causa vel necessilale perjurat», quia plus cor- ltem ex Concilio Malisconensi I, c. 17 ".
pus quam animam dilexit, ires quadragesimas Si quis convictus fuerit alios ad falsad tcsii-
poeniteat. Alii vero judicanl tres annos, unum ex monia vel perjuria attraxisse, vel quacunque cor-
his in ptine et aqua. riiptione sollicitasse, ipse quidem usque ad exittim
C. IV. Qui pejerat, el aliot pejerare facit, qua vitaa non communicet; ii vero, qui ei in perjurio
pmnu tit feriendut. consensisse probanlur, postea al> omni testimonio
ltem Gelasius Papa b '•. siinl removendi", el secundum legem infamia
Si quis pcjcravil ", et alios sciens in perjiirium B - iiolabiintur.
duxerit ", qtiadraginla dies pomileat iu pane et II. Pars. Gratian. ifcm, qui audit aliquem faltum
aqna, et septem sequenles annos, et nunquam &it jurare, et lacel, delinquit.
sine pteiiiientia. El alii, si conscii fuerint, similiter Unde Augustiuus ait in quwsiionibus Levitki q. \, ad
pceniteaiit. c. 5 :« Anima, quaejimlierit voceui juranlis
C. V. Homicidamvincil qui sciens ad perjurium falsum, ete. i " :
hominem compellit. C. VIII. Cui sit judkandum falsum, quod
liem AugustinusifisermoiiededecollationeS.Joannis, ab aliquojuratur.
[id est sernt. XI, de «ancli»]". Hoc videlur dicere, peccare liominem, quo "
IIIe'*,qui hominemprovocal adjuralionem, et scit audienle jurat aliquis falsum, et scit eum filsum
eiNii falsum esse juralurum" vincil homicidain, jiirare, et tacet. Tunc autem scit, si ei »• rei, de
quia liomicidacorpus occisurus est, illeanimam, imo. qua juralur, teslis fuit, aut vidit", aut conscins
«luas animas, et ejus, quem jurare provocavit, et fuit", id estaliquo modo cognovit, aut ocu.lissuis
«siiam.Scis, verum esse quori dicis, et falsiim *esse* conspexit, aut ipse", qui jurat, illi indicavit. Ita
«piod ille dit-il, et jurare compellis? Ecce " jural, r( t-iiim poluit esse conscius. § 1. Sed inter timorem
eccc pejerat", *ecce perit*. Tu quid invenisli ? iino Imjus peccati, et'» tiinorein proditionis honiinum
et tu periisti, qui deillius niorle *le* '* satiare" non parva exislit plerumque tenlalio. Pessuinus
voluisti. enim paratum ad perjurium adinoneudo vel prohi-
C. VI. Non peccat qui jurnmenlum exigit ab eo , bendo a tam gravi peccato revocare; sed si non
quem ntscit faltum jurare. audierit, et coram nobis de re, quam novinins,
Itleiu in strmoue de perjuriit, [id est in strmone de falsum jnraverit, ufrum prodendus sit, si»' proriiius
verbit Apostoli, XXX, al. XXVIII]**. etiam periculum'mortis incurrat, ditlicillima quaestio
Qui exigit jurationem, mulium inlercst, si nescit; est. Sed quia *• non expressit, cui hoc judicandum
illuin falsum juraturum, an scit. Si enim nescit, et; sit, utrum illi, cui juratur, an sacerdoli cuipiam ",
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. IV. b Polycarput tribuit lioc Pio, caeteri vero C. VII. d Falta: In concilio ipso Matisconensi
indicati colleclores Pelagio. (restiltita enim est citalio ex manuscriptis,
"* qiium
-
C. VI. Non ettpeccatum: In originali est: non aniea citarelur :
Moguntinense) legilur faltutn
autteo dicere, non* ette peccalum. Sed ob casum non testimoniumvel perjurium *'*.
est muiaitim. D

II. T : Edd. coll. o. — Ivo. = C. III. 8 Invenium

QU-EST. V. C. perjuraveril pr. Lugtld. —juravit: Reg.
«rstin eodein capite apud Egliertum. — RRR.I. 2, c. 352. Bnrch. 1. 12, c. 6,» et lvo Decr. p. 12,—c. 63, prole-
riinlex pa-n. Rom., Ans. 1.11, c. 64,exTheodoro. — Polyc. 1. G, 1.11. se pejeraf: Burch. te perjurat -.
lvo =C. IV. l» Simile aliquid legiturin libro pcenitenliali, quera Regino protnht I. 1, c. 300, idem vero m
pcen. Rom." Anl. Augustini t. 2, c. 5. — Burch. I. 12, c. 9. Ans. 1. 11, c. 67 (b5j. Ivo Decr. p. 12, r. 6«.
Polyc. ih. '• se perjuraverit : Ans. Burch. — Edd. Arg. Bas. — te perjeraverii;
"
lvo pei;'uratierif: Kdd. Nor.
Veii. 1,11. induxerit : Edd. Arg. Ba>. Lugdri. II, 1)1.= C. V. Ivo Pan. 1. 8, c. 108. Decr. p. 12, c.
28. Pefr. Lomb. 1. 3, dist. 39. '* llle homo, qiti alium provocat : Ivo. "» jurare : Ivo Pan. '» arid. : quod
itle : Edd. ooll. o. " perinraf : Ivo. — Edd. coll. o. pr. Par. Lugild. non ost ap. Iv. saftart : Ivo.
'» Ivo Pan. I. 8, c. 110 Decr. p. 12, c. 30. Pelr. Lomb. lb. «' sif: Ivo.
Edd. coll. o. pr. Arg. =.C. VI.
— Edd. colt. o. ' abest ab Iv. Pan. " arid. : enm : Eritl. coll. o. " tinereintf : Erid. Arg. Bas. — lyo
" expressit: or g. = C. VII. '»liab.
Pan. — tnferimtf : Edd. rell. — Ivo Decr. '* itle : Edd. Arg. Bas.
**it» Edtl. ooll. o. *"" ila Bureh. »' pro/if/iendi:
A. 581. — Burch. 1.16, c.8. Ivo Decr. p. 12, c. 26.
orie = C. VIII. '" Ivo Pan. I. 8, c 109. Decr. p. 12, c. 29.8» " quod : Ed. Bas.— '* ejut:'* Edd. coli.o. —
Ivo Pan. *' tiidens; eard. — Ivo. " fiterit: Edd. coll. o. ille ipse : e:ed. lvo tnier tunorem
»Bifa uf: exri. H add. : hic : ticd. — Ivo. " vel cmptam : orig. — lvo.
hnjut : Edd. coll. o.
 H53 DECRETI PARSSECUNDA. CAUSA XXII. QU.EST. V. I!5*
qui non solurii eutn perseqni non potesl irrogantlo A foris sonanl. Divitra verojutlicia talia ea'» auriiimi,
supplicium, sedetiam orare pro illo polest : videiur qualia ex intiniis proferiinlur. § 1. Certu •' iioverit
mihi, quod se 'honio* " solval a** peccali vinculo, ille.qui inlenliouem el volunlalein alti-rius variis
si iiulicet lalilius, qui mngis possimt: proriosse qiiam cxplical verbis, quia IIOIIdebct aliquis verha consi-
obesse perjuro, sive ad »• coi i igendum euni, sive nd derare, sed voluntalem et intoiiiionem, qtiia non
Dciiui pro illo placanritim, si el ipse confessionis deliet iiiienlio verbis rieservire»sed-verba iiileniioni.
adhibeal disoiplinam -j-. Gralian. Si ergo divina judicia verba noslra talia
Gralian. Si ergo iste, ul sttpra dictiim ett, qui audil (oris audiunt, qualia ex intimis proferuniur, si in-
(altum jurare, et lacct, dcliiiqtiii, mullo magis ille lenlio non debet servite verbit, sed verba iiileniioni:
rettt etl, qui ad pejeraiiditmaliquem contpellit. paiet, quod Deus non accipit sk juramenlum, skut
III. Pars. § 1. Qnmrilur de eo , qui verbum callidi- itle, cui juralur, sed potius ticul quijurat inlelligil,
tutete circuinvenirepulntillum,cui juramenlum adfert, quum recipknti non ex intimis, sed ex his qum pro-
an silreusperjurii,nisi senaverit quodjurassecredilur. [eruntur foris, verba nostratoneht.§ l.llem objkitur,
De lioc ita scr.bit Isidorus Seniehiiarum lib.ll, qui jurat super lapidem, putans te jurare sttper sa-
c. 31 ": crosancta Evangelia,perinde tenelur,ac si super Evan-
C. IX. De eo, qui calliditaie verborum jurat. geliajuraverit, licet ille, cuijurat, ideo tuper lapidetn
Quacunque arte verboriim quisque*' jiirel*', illum jurare fecerit, ne, non tervando quod promittit,
Dcus lamen, qui conscienlite lesiis est, ita hoc ac- reqtu perjurii. leneantur, § 2. Item objkilur de civi-
cipit, sicul ille, cui juralnr, inlelligit. Dupliciter au- but, qui credunt te jurare obeditur.ot contulibus suis
tem reus fil, quia** el Dei noinen in vanum assurait, in omnibus, quw sibi imperdta fuerint pro Itonoresuas
et proximum dolo capit. civilatis; ne vero, obedkntiam recusanlet, reatu per-
C. X. Perjurus est aui super lapidem falsum jurii illaqueenlur, supponitur breve juraturit, in quo
jural. aliud conlinelur, quam se juraturot arbitrentur, vitle-
Item ex sermone S. Augustini XXX, de verbit licel ne Padum in Nilum convertant, vel aliquid huj-.it-
Apostoli **. modi faciant. Si ergo contra hoc, quod se jurasse
Ecce, dico caritati vestra-, el *» qui super *' I»- crediderant, consulibus suis obedientiam denegarenl,
pidera falsum jtirat pcrjuriis cst. Unde hoc riico? nuntquid secundum inlentionem recipientis, anpotius
quia mulli el *» in hoc falluiitur *•, el piitanl, qtiia secundumintentionemjuranlit juramenlum Deut illud
nihil est per qnod jnranl, non se crimine teneri per- acciperet? § 3j Item, si innocens de adullerio v>l
jurii. Prorsus perjurus es, quiaper id, qnod "• san- C furlo impelilus innoeenliam sttam vellet asserere, ju-
tliim non putas e, faJsum juras. Si tu illud' san- rarel autem se ab objeclis sic esse immunem, sicut in
ctiiin noii putas, sancium puta ~ cui jnras. Non brevi illo conlinetur, quod manibus tuis se scripsisse
cnini quando juras, tibi juras, aut lapidi *juras*, arbitratur, conlineatur aulem in illo, hunc reum esse
sed proximo **jnras. Ilomini juras ante lapidem, sed objectorum, numquid a Dominoperjurus repulabiiur^.
iiumqiiid non *' anle Deum ? Non le audil lapis lo- aut numquid poterii argui, se jurasse, adulterii aut
quentem, sed piuiit te Deus fallentem. (urti reatum incurritte ? Non.
Sed objkitur illud Gregorii XXVI, libto Hinceliam Chromalius h in c. 5 Matihwi:
Moralium, c.l: C. XII. Interjuramenlum el locutionem fidelium
C. XI. Apud Deum verba nosira non ex ore, sed ex nulla debet ette differentia.
corde procedant. Juramenli hoec»• causa est, quia onmis, qui jurat,
llumanaeaures verba nostra lalia judicant, qualia ad hoc jural, ut quod verum est eloquatur **. Et
NOTATIONES CORRECTORUM.
C. X. e iVon putas : Sic etiam Ivo. In originali stini; sed in uno VaiicanOj et apnd Ivonenl, el Pa-
est sine negalione, el forte legendum: putat. D normiam, el in aliquot vetustis Gratiani exeiiipla-
{Si luitiud : In codicibus Augusiini impressis, et ribus : putat *.
inio Vaiioauo legitur: sed ego illum sanclum non C. XII. & Chromatius : Anlea cilabalur : Clmjso-
pitto. In aliero vero etiam Vaticano,et apudlvonem: stomut", cui errori occasionem dederat siniitilutlo
sed ego ittud sanclutn non pulo. litterarum.
- Puta : Sic in codicibus impressis B. Augu- primaruin

QD^ST.V. C VIII. "—abest ab Iv. *•*• solv. in hoca : Ivo Pan. — ab illo abtolvat: Edd.fArg. Bas. — ab
hoc absolv. : Edtl. rell. Ivo Decr. eo corrigendo, sive Deum pro eoplacando : Edd. coll. o. >.f medi-
cinam : orig. — Ivo. — Edd. cotl. o. — Bohm. =C. IX. " Burch. 1.12, c. 10. Ans. I. 11, c. 76 !(75). Ivo
Pmi. I. 8, c. H2.Decr. p. 12, c 56, 67. Pelr. Lomb. I. 3, dist. 39. *» quis : Edd. coll. o. *• /urni : Eriri.
Ven. I, II. Par. Lugdd. **qui : Edd. *• coIJ. o. pr. Lugrid. II, III. — Burch. IvoPan.= C. X. " Ivo Pan.
1. >}, c. 116. Deor. p. 12, c. 34. «jfuod : Edd. Par. Lugdil. II,. III. " per: orig,— Ivo. ** alt-
est ab* Ed. Bas. *• fallunt : Edd. Lugdd. II, III. *• in Panormia tolus" hic locus aperte corruplus
esl. ila iu Erid. coll. o. pr. Lugdd. II, UI. " adtl. : fuo : Eritl. coll. o. abest ab Ed. Bas.=
"
C. XI.
*'forit: *'Edd. coll. o. '* auclor eoriim, qiue seqmintur, non est inven]us. = C. XII. ita Sn Eddl
** loqualur : Edd. coll. o,
coll. o. hujus.: Edd. Arg. Bas. — hujusmodi: Edd. rell.
fl5S DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA XXII. QU£ST. V. HoO
ideo Domiriusinter jiit-amentiira et loquelam nostram *igantur jurare, 'sicul Gunebodigni faciunt*'. Et oui
nullamvulL- Csse distantiam, quia, sicul in jura- semel perjuraltis fuerit, nec testis sit posl hoo,
menlo niilhm convenit esse perlidiam, ita quoque nec •' ad sacramcntum accedat, nec in sua causa
in verbis noslris niillum"' debet esse mendacium , vel altcrius jurator exisiat.
qtiia uirumque, el perjuriuni ct mendaciuin, divini C. XV. Ante quatuordecim annos nullus iurare
judicii poena daniiiatiir, dicente Scriptura »8: Os, cogatur.
Ilem ex Concitio Eliberilaito k »8.
qitod ntentitur, occidil aniinam. Quisquis crgo Pueri anle annos quaiuprdecim nou coganlur
"
veriim loquitnr, jurai, quia scripiiim est •': Tesiis
jurare. Puella quoque,si in puerili xtate sita in
fidelit non men;itur. domo palris, ilto nesciente, jiiramcnio se constrin-
C. XIII. Anle quam ttliquis juret, pejerat, si conlra xerit, et pater ejus, ut audieril, siaiim contrariixerit,
conscicntium jttrure pnrat. vota ejus et jurameuta irnla ertint, el facilius
Irieni •». emendabiiur.
Qu; pejcrarc'*' paratiis est, aiite, qUam juret*', C. XVI. De eodem, el ut ajejunis juramenta
jam perjtirus esse vidt-tur, quia Deus non ex ope-' ptmsteniur.
ribus •* judical, scri ex cogiiaiionihus" et ex n Item Cofnelius Papa ' 69.
corrie. ' Hdnesliim eiiam videtur, ut, qui In sanctis atidet"
Grali.in. Ex h>s omnibus colligilur, quod jiira- jurare, hoc jejiiuus facial curii oinni honeslate ct
menia secundum intenlionem prmslanlis, non reci- liinore Dei, et *' ul " piteri ante anrioS qiiatuor-
pieutis , a Deo judkanlur. Quomodoergo, secunduih decim non cogautur jtirafe.
lsidorum, quacunque arie verborum quis jttrut, DeUs Gratian. Prwterea sunt qumdam lempora, quibui
sic accipit, sicul ille, cui jttratur, intelligitl Sed skut jurare prohibentur.
uliud eit cullida arte verboium jutare, aliud sinipli- Uhde in Concilio apud S. Medarrium habilo '* :
ciier iitleiitionem suaih jurahdo enunciare, sic aliud C. XVII. Quibus lemporibusjurare prohibemur.
est siinptici ihtehiione jurtimentum fuctum recipere, Decrevit sancta synodus, ut a septuagesima
aliud in recipiendo culliilitiite uti, quia, sicut quisquam usque in oclavam pasclue, ei ab adveuiu Donrii.i
epud Deum iton valet aliquem tmdere, tic uec prwter usque ili octavjuu Epiphanioe, nec nou et iu jcjuniis
ejitt inteiuionem valel quis alicui tubvenire. Deus qualuor leinporiini, el in litaniis majOriLus, ol in
atttem duplkitalh aspcrnator simplicem intentionein diebus riominicis, et in diebus rogatiouiim ^nisi tle
utriusqUe consideral , et tam ex parle recipientis concordia el pacilicatione) iiullus super sacra Evr.n-'
quam ex parte prwslantis verborum ariehi aspernalttr C gelia jurare pracsumat.
el odit. V Pars. Gralian. De forma vero fideliialis, et quid
IV. Pars. 1.1. De wtate verojttraniium quwritur, quisque debeul domino, vel e converso, sk invenilur
mlale ad debeal De in Fulberli ™'* :
qua quisque jutandum cogil quo epislola Episc.opi
in primo libro Capiliilariuili c. 63, sic invenitur C. XVIll. Quw in ftdeliinte sinti observanda.
definilum *': De forma fidolitalis aliquiri sr.ribere inoiiilus, liaeC
C. XIV. Anfe rationabiles annos aliqui non vobis, quae sequuntui-, breviter ei libroriiin aucto-
cogantttr jurare. litale noiavi. Qui domino stio (irielilatem jural, ista
Parvuli, qui sinc ralioiiabili aetate sur.t, non co- sex semper in liienioria debel habere : i.icolttme,
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. XiV. 1 Skut Gunebodignifaciuni: Addila istlisec refert primam hujus caplils parieni Ivo c. 53.
stinl ex originali**". C. XVII. m Epistola liaec Fulherii missa est e
C. XV. - Bucbardiis hoc citat ex coneilio Hiber- Gallia, descriplaex vetusto cotlice ecclesia Bellova-
ncnsi, ut alia, quae concilio Eliberilanolribiiiintur. - censis, cujus hic est tilulus : Glorioso duci Aquiia-
C. XVI. I Caeieri etiatn collecioros citani. exde- nornm W. Fulbertus Carnotensis episcopus oruiiouis
crolis Cornelii Papa\ Exstal autem lib. 1. Capilular. D suffrugium.
c. 65, iioiinullis piiclei-eti vurbis interjeclis. Et inde

QrniST. V. C.XII. " nttlla debehi — niendaciat Eriii. Arg. Bas. *8Sap. c. 1, v. 11. '*uesfrum : Ed. Bas.
00Prov. c. 14, v. 5. =C. XIII. " Ntin legitur apud Cliroinaiium, et videtur excerplum esse ox hom. 12.
ari o. 5. Mallh. oporis impciTucli. 6%,perjitrure :Eritl. Arg. Nor. Ven. I, II. 63pejeret"
: Eild. Lugd.I. Par.
Nor. Veu. I, II. •* add. : lafifum : Edd. B:ts. Lugdri. II, III. cogilatione : E.l. Bas.
perjural : Edri. Arg.
= C. XIV. cc Cap. Aquisgr. Caroli M. A. 789. c. 62.'— Reg. I. 2, c. 315. Ivo Pan. I. 8, c. !05. Deor.
"* assurit Pillioeiis, in veiiislissiinis leguin Langobal-d. codil. (quibiis hoC cap. iiisertiim e^t
p. 12, C. 23;
I. 2, l. 55, c. 22), logi: ificnf GiiHde/fndw'lege vivenies. •' sml nec : Eritl. iias. Lngrid. II, Ul. = C. XV,
"* Lcgiimltimcril : HibeTiieusi,cuni Biiroharilo 1. 12, c. 20; simile enim legiliii- in collectinne rauoiium
Hiliernensium, quau pulriit-i juiis faola est in spicilegio Dacheriaiio. —- Ivo Pau. I. 8, c. 104, 105. Decr.
p. 12. c. 81. = C. XVI. 69cf. ad o. 14. —"•lieg. I. 2, c. 312. Burcb. I. 12, c. 12. "
Ans. 1. 1!. c. 69. Ivo
Paii. I. 8, c. 120. bec. p 12, o, 09, 55. hubtl : lvo Pan. «>tDei-r. p. 55. riesid. iu Edri. Arg;
Nor. Ven. 1. " abesl ab Eri. Ilns.= C. XVII. '» Simile litibolui- in Cap. Caroli Calvi, in tpio conc.
ap. S. Moilartluinooiilirmnvii,'* el ap. Rog 1. 2; c. 519, ct ex eo Biirt-hai-dus (1. 12, c. 20), captit suuni oon-
fetisse videlur. = C. XVIII. K|iislo!a Fiilberli Kp. Caruoiensis ail GiiilelmiiinAqiiitanoriim diicem, quaj iu-
lor alias cxslal imprcssa iu l 18. uib!. Puir. —-IvoPai:. I. 8,o. 12-2 Detr. p.12,c. 76. — cf. Feutl. 1.2,
t. G.
mi DKCRETIPARS SECUNDA. CAUSA XXII. QU^ST. V. 1158
tnium, honestum, utile, facile, possibilc. Incolume A nec juramento firmari. Mendaciiim autem non to-
videlicet, ne sit in damnum domino suo de corpore tnm in verbit, sed eliam in siimtlatis operibut etss
sno. Tulum, ne sit ei in damiuira de secreto suo, probatur.
vel de munitionibus, per quas tulus esse polest. UndeAmbrosius ait in sermone habito in dominica
deAbrahuml" :
Honestum, ne sit ei damniim de sua juslilia, vel de
aliis causis, quae ad honeslalem ejus perlinere vi- C. XX, Menlitur qui professionem suam operibus
non ostendit.
rientur. Utile, ne sit ei in damnum de suis possessio- Cavete, fralres8*, 'mendaciiim, quia omnes, qui
nibus.Facile vel possibile, ne id bonum,quod domi- amant filii sunl diuboli'. Et infra :
mendacium,
nus suus facere leviter poleral, faciat ei( diOicile, 1. Non solum in falsis verbis, sed eiiam in siinnla-
ei §
neveid, quotl possibiJe eral, reddal iinpossibile. tis operibus mendacium est. Mendacium namqiie
Ut fidelis hoec" nocuraenta caveat, justuin " esl. est Cbrislianum se
- riicere, et opera Chrisli non
§ 1. Sed quia non sulficit abstincre a malo, nisi facere. Mendacium est episcopum, sacerriotem vcl
iiat id, quod bonum est, res,lat, ut in eisdem sex clericiim se
profiteri, et conlraria huic orriiui
siipradictis consilium el atixilium domino suo fide-
operari.
liler" praestet, si beneflcio dignus videri vult, et C. XXI. sermo malus de ore nosiro pro-
g Quoties
salvus esse de fidelitate, quam juravit. § 2. Dominus cedat.
quoque fideli suo in his omnibus vicem reddere de- ltem Hieronymusin c. i, epist. ad Ephetios-''.
bet. Quod si non fecerit, inerilo censebitur inalefi- Quoties vero loquimur, aut non in lempore, aut
dus ", sicut ille, qui in eorum • proevaricatione yel importuno loco, aut non ut convenit aiidienlibus,
facienrio, vel consentiendo deprehensus fueril per- tolies sermo malus procedit de ore riostro ad de-
lidtis et perjurus. structionem eorum qui auriiunt. Coiisideremus
C. XIX. De eodem. [PALEA] '*. itaque quid loqiiamur, quia pro omiii oiioso verbo
Auguslinus P. reddituri sumus rationem in die judicii.
« Si quis laicus juramenlum violando profanat, VII Pars. Gralian. Juramenlum vero clerkus laieo
quod regl el domino suo jurat, et postea perverse prmstare non debet.
t-t dolose ejus regnum Iractaverit, et in mortem Unde in Remensi Concilio legitur *' :
ipsius aliquo inacliiiianieiilo insidiatur, quia sacrile- C. XXII. Cuiquam laico clericus niliil jurare prm-
gium peragit, in Christum Domini *° manum mit- sumal.
tens, anathema sit, nisi per dignam ptenitenliae sa- Nullus ex ecclesiastico ordine cuiquam laico quid-
lisfaclionein eniendaverit, sicut consiitutuui a san- ,n quam -super*' sacrosaneia Evangelia jurare praesu-
cta synodo esl, id est saeculum relinquat, arma mat, seri simplititer cum veritale el ptiriLateriic.it:
deponat, in monasierium eat, et poeniieat omnibus esl est, non non. Sed si esi aliquid, quoil sibi obji-
iliebus viue suae. Vertcniamen comnmiiionein in cialur», proul judicaverint qui ejusdem ordtuis
cxitu vilae suae cum eucharistia percipiai»'. § 1. sunt, aul corrigatur, aut expurgclur.
Episcopus 'vero*, presbyter, diaconus, si lioc cri- |PALEA.]
nieii coinmiserit, degradelur. i « Episcopo simititer clericus juramentum prwstare
. VI Pars. Gratian. Ut iinque ex prmmitsit appa- non debet, nisi forte is, cui ecclesim procuralionem
tvf, mendaciumnec timplici termone debet proferri, committit. >

NOTATJONESCORRECTORUM,
C. XVIII. -Setfqulanonsufficit :lnipsa epistolate- C. XX. i Iuilium hiijus sermonis est: Sctlote,
gilnr : Sed non ideo casamenlum meretur; non eisuf- fralres.
ficil. Apuri Ivonem vero : Sed nonideo cassamentum ' Diaboli: In codice Valicano, uhi hic sermo ha-
mereiur. Non ehim sufficit, etc. betur, sequuntiir hsec : quia non solum niendax
• Qui in eorum : ln epistola lejjitur : si mox prm- est, sed etiam etpater el invehloriptius tnendacii est.
p
varkutione; apud Ivonem : si in eorum prmvarka- Omnisenim simulaiio el omnis duplkiias mendacium
tione. ln Paniirmia voro ut apud Gratianiim. esl. Ergo non solum, elc.
C. XIX. P Caput hoc in melioribus Gratiani co- C. XXII. - Objiciatur : Apud Burchardum et Ivo-
riicibus non liabetur. Burchardus el Ivo ciiant ex nem sequitiir : ad episcopum, in cujus territorio
riictis Aiigiistiui. Simile auteni habetur in concilio esl, deferalur, et juxta id, quotl illi, qui ejusdem
Toleiano 16, c. 8, ex Hispauia misso. sunl ordinis, dijudicaverint, aul corrigatur, aut ,ex-
purgelur.
OuasT. V. C. XVIII.*»hk documenta: Ed. Bas.—hmcdoc: Edri. rell. ""jitstum et bonnm: Erid. Bas. Lugdd.
P, III. —bonum: Edd. rcll. -7fidele: Edd. Ven. II. Par. Lugdd. — fidelis : Edd. rell. " maleftcus : Etl. Bas.
— C. XIX. '» Vidciur canonis auctor paucisea perslrinxisse, quoe in conc. Tol. X, c. 2. XVI, c. 8,
liisms iraclanlur.— Burch. 1. 12,c.2l. Ans. 1. 11, c. 74 (73). Ivo Decr. p. 12, c. 78. Polyc. 1. 6, t. 11. —
(<umprelieiidilureiiam in•' pcenil. Rom. Am. Auguslini l. 2, c. 7. • •» Dei: Edd. Bas. Lugdd. II, III. —
Domtnum: Edd. rell. accipiat : Burch. Ivo. — Edd. coll. o. = C. XX. »»Non videiur Ambrosiiesse.
atld. : carissimi^: Edd. Arg. Bas.= C. XXI. 8i non in opportuno tempore, aut non in opportuno loco :
Ldd. t-oll. o. = C. XXII. 8" Non legitur in conciliis Remensibus. Siniile est in exccrplionibus, quse di-
ouinur, Egbenic. 19, (ap.Mans. t. 12), elinCap. CaroliM. A.801,c. 20, et in c. 58. conc. Meld. —
Burch. 1. 2, c. 188. Ivo Pan. 1. 5, c, 11. Decr. p. 6, c. 233. 88supra : Edil. cnll. o. — sunra sacra el
*ucr. ev. : Burch. — Ivo Pan.
H59 DECRETl PARS SECUNDA.CAUSA XXIII. QUJEST. I. IICO
Unne «Jibatins II, ail **' : A bus ecclosiaslicarnm rcrnm dispensatio comn.issa
C. XXIII. Deeodem. fuerit, sibi jurare compellat. »
« Niillus episcopus clericos suos, nisi forle qui-

CAUSA XXIII.
GRATIANUS. ram, ef tferum ; Qui angariaverit te mille passus,
Quidam epitcopi cum plebe tibi commissa in hmre- vade ciim eo riuo millia ; item quum Apottotut di-
sim lapsi sunt; circuniadjacenles catholkos minis et cat*: Non vos defenrienlcs, carissimi, sed date lo-
crucialibus ad Itmresim compellere cmperunt; quo cum iroe : quid aliud prohibemur, quam propriw per-
comperlo Apostolicuscatholkis epitcopiscircumadjat tonm injurium repellere ? § 1. Jfem, quum Petro,,
cenlium regionum, qui ab imperatore civilemjurisdi- gtadio magistrum defendenle, Chrittus \dixeril ' ;
clionem acceperanl\impetavit, ul catholkos ab hwre* Converle glariium liiiiin invaginam ; au pulas, qliori
ticis defenderent, et quibus modis postent eosad fidei non posstim rogare patrem meum, el exhibebit
veriiatem redire compellerent. Epitcopi, hmcmandala mihi plus quam duodecim legiones angclorum ?
Apottolki recipientes, convocatit militibut aperte cl " denique, sicut de II. Andrea legilur, quum fieret con-
per intidiat conlra hwrelicot pugnare cmperunu Tan- curtut populorum, utdemanibut iniquijudicis eum
dem nonnullis eorum neci tradilis, aliis rebus suis eriperent, et ab injnria mortit illum defendereni,ipse
vel ecclesiastkis exspoliatis, aliit carcere et ergntiulo eContra et exemplo et verbo patientiam docent, roga-
reclutit, ad unitatem catliolicwfidei coacti redierunt. bal eos, ne suum martyrium impedirenl, quid tiliitd
(Qu. I.) llic primum qumrilur, an militare peccatum monemur, quam sicUl proprias, ita el sociorum in-
sit ? (Qu. II.) Secundo, quod bellum sit justum, et jurias patienter lolerare, nec ad arnta concurrere, sed
quomodo a filiis Israel justa bella gerebantur T(Qu. eorum exemplo adsimilia ferenda animumprwpara-
III.) Tertio, an injuria sociorum armis til propul- re? § 2, Item, quitm in Proverbiit - dkalur : Mihi
sanda? (Qu. IV.) Quarto, an vindkta sit inferendat vindiciam, et ego reiribiiam, dicil Dominus; iiem,
(Qu. V.) Quinlo, an sit peccatum judici vel ministro quum xn evangeliodicatur * : Nolite judicare, el non
reot occidere ? (Qu. VI.) Sejcfo, an mali tint cogendi jiidicabiniini ; tfent, ttuum paterfamilias dical servis
adbonum? (Qn. VII.) Septimo, an hwretici tuit et volentibus colligere tixnnia * : Sinile ulraque cre-
eccletiw rebut tinl exspoiiandi, el qui possidet ab scere usque ari mcssem, el lunc dicam inessoribus,
Itwretkis ablata an dicalur possidere aliena ? (Qu. ^ colligile zizania, el alligale in fasciculos ad combu-
VIII.) Octavo, an epitcopis vel quibuslibet clerkis renduin; §3. ifetn, quum rexille, qui nuptias fece-
sua liceat auctorilate, vei f Apotlolici, vel imperato- rat fitio suo, mistit exercitibut tttit, angelorum vi-
tis prmceploarma movere? delicel, dicatur perdiiurus homicidas propheiamm et
aposlolorum, qui vocati ad nuptias venire coutempse-
runt credendo ; item, quum Paulut apostoltts dicut
QUiESTlO I. in epistola ad Romanot ' : Nolite juriicare invioeni;
GRATIANUS. tlern ; Tu quis es, qui juriicas alieimm scrvuiu? Suo
Quod mililnre alienum videalur ab evangelicaditci- domiuo stat, aut cariit. Sivc ergo vivimus sive mo-
plina, hinc videtur posse probari qtiiu ohtnis militia rimur, Domini sumtis, ln hoc enini Chrisius mor-
vel ob injur.am propulsandum, vel propter vindktam tuusest,et resurrexit, til el vivorum ct morluo-
inferendam ett institula, injuria aulem vel a propria rum domiuetiir : in his omnibus quid aliud prwcipi-
persona, vel a socio repellilur, quod ulrumque evan- tur, quum ul vindicta delinquenlium divino reserve-
gelica lege prohibelur. Quum enim dicilur : Si quis tur examini? Quum ergo, ul supra diclum esl, mili-
U percusserii in unani maxillam, praibe ei el alte- tia videatur instituta vel ob injuriam propulsandam,
NOTATIONES CORRECTORUM.
C. XXIII. * ln aliquol Vetuslis cxemplaribus '.D leniia illa solel quidenf proverbii loco tisiirpari,
finis liujiis causae esl iu vers. Expurgelur. Absunl sed non habeiur in libro Provei bioiiiin. AITerlnr a
jiiitoin lucc verba, el sequens capui Nullut. ln B. P.iiilo atl Rom. c. 12 (conjuncte cinn alia son-
IIIIOaiiiem iioii uiodo ista habenlur, seri eliam lontia ox c. 25. Proverb.), ct atl Hebraeosc. lu;
cap, 1, de juramenlo caluiiinioe, et constituiio nova Duut. c. 32, in cauiic. sic scriplum csl: Mea ett
Henrici. uliio, el ego relribuam.
CAUSA XXIII. QU^ST. I. » ln Proverbiis : Sen-

QUJIST.V. C. XXIII. »' Non roperitur in epistolis Urbani II. — Ans. 1. 6, c. 172. — cf. c. 1. Comp.
1, et c. 5. X, de iurejiir.
CAHSAXXIII. + -ine : Edd. Ven. I. Nor. Lugdd. II, III. •Par. — tive : Edd. Arg.*
«Ven. H. Lugdd I.
QB^ST. 1. » Mallli. c. 5, v. 39. • Rom. c. 12, v. 19. • Malih. c. 26. v. 52. Dcut. c. 52, v. 35.
* Matih.c. 7, v. 1. \Matlh. c. 13, v. 30. ' Rom. c. 14, v. i.
 1161 DECRETl PARS SECUNDA.CAUSA XXIII. QUJEST. I. 1102
vel ad vindictam inferendam, utrumque autem lege A . pcrcuiicnli alieraai p.irlem, sed potius prohibuit
cvungelicaprohibeatur, apparet, quod mililare pec- ne **qui feceraliiijuriain augeret. Et lamen para-
cuiiim est. tus venerat 1» 11011 solum percuti in faoiein, verum
Hinc eiiam Gregorius ait * : etiam pro bis quoque, a quibus h.vc »• paiiebalur,
C. I. Bella carnulia bellorum spiritalium Hguram crucifixus occidi, pro quibus ait in cruce pendens :
gerunt. Vafer ", ignosce illis, quia nesciunl quid faciunt.
Nisi bella ista carnalia' figuram bellorum spirila-
§ 2. NecPaulus aposlolus praceptum Doinini et.ma-
liim gererent, nunquam, ut opinor, Judaicarum
gistri sui videtur implesse, ubi cliam 'ipse' percus-
hisloriarum libri discipulis Christi, qui venil pacem sus in faciem »8, dixil
principi sacertlotum : Per-
docere, legendi in ecclcsiis fuissent ab Aposlotis culiet "* fe Deus, paries dealbate; sedes judknre me
traditi. Quo enim eis bellorum proficeret ista de- secundum
» legem, el contra legemjubes nte percuti ?
st-riptio, quibus dicilur ab Jesu : Pacem meam do El quum a circumslanlibus dicerelur : Injuriam
vobis, pacem meam '• relinquo vobis . el quibus per (acis sacerdolum ? irridens »• eos admonere
principi
Aposloliiin jubelur et riicitur" : ATonvosmetipsos voluil
ted qiiid dixeril, ut qui saperent intelligerent
vindicantes, tnagit injuriam accipite, et magis jam destruendum esse adventu " Christi parielem
(raudem palimini. Unde denique sciens Apostolus ]" hoc csl hypocrisim sacerdotii Judoeorum.
'* iiulla '* nobis ultra bella dealbalum,
jam esse cariialiler per- Ait
sed quippe : Nescivi, (ratres, quia princeps est. Scri-
agenda , animoe cerlamina contra Spiritales plnm esl enim
adversarios desmlanda, velut magister mililia? proe- -J-f : Principi poputi tui non maledi-
'* ces, quum procul dubio qui in eodeni populo creve-
ceptum dal militibus Christi, dicens : Induite
rat, alque in »' lege fueral erudilus, illum princi-
vos arntaturam Dei, ui possitis stare adversus astu-
tias" diaboli? pera sacerdotum nescire non posset, nec eos, qui-
bus ita notus erat, ullo modo fallerei, quori nesciret.
Gralian. His ita respondetur : Prmcepla palien- Sunt
tim non tam oslentatione cdrporis quam prwparatione ergo ista praacepla patientiae semper in cordis
cordit tunt relinenda. praeparalione relinenda, ipsaque»» benevolentia, ne
reddatur malum pro malo, semper in volunlate
Unde Aiiguslinus aif in sermone de puero cenlurio-
nis b '• : complenda 'est*. § 3. Agenda sunt autem inulia
C. II. Pracepla palkniiw virlute animi, non oslen- etiam cum invilis benigna quadam asperiiate ple-
talione corporis servanda sunl. ctendis, quorum potius uliliiati consulendum est
Paralus debet 'esse homo justus et pius palienter quam volunlaii. Et in[ra : Nara in corripiendo fitio
eorum malitiam suslmere, quos lieri bonos quierit, |Q "quamlibet" aspere, nunquam profecto amor pa-
ut numerus potius crescal bonorum, non ut pari lernus amittitur. Fit *• lamen quod nolil, et rioleai
malilia se quoque " numero addal malorum. Deni- qui etiam invilns videtur dolore sanandus. § i. Ac
que isla praecepta magis '" ad proeparalionem cor- per hoc, si lerrena ista respublica praecepta Chri-
dis, *quae'* intus esl, perlinere', quam ad opus, stiaua cuslodiat, el ipsa bella sine bei.evolenlia non
quotl in aperto lit, ut lenealur in secreto aiiimi pa- gerenlur, ul" ad pielalis jusliliacque'pacatam* so-
tienlia cum benevolenlia, in manifesto antem iri cietatem viciis facilius consulalur. Nam cui ticentia
fiat, quod eis videiur prodesse posse, qtiibus bene iniquitalis eripilur utiliter " vincilur, quoniam ni-
volle debemus. § 1. Hinc liquirio oslendilur, quod hil est infelicius felicilate peccaiitium, qua poenalis
ipse Dominus Jesus, exemplum singulare patienlioe, nutritiir impiiiiilas et hiala volonlas, velut hoslis
quuin perculerelur in faciem »», respondil" : Si inlerior, roboralur. Et paulo post: § 5. Nam si
male dixi", exprobra de malo ; si autein bene, quid Christiana disciplina omnia bella culparet, hoc po-
" me cmdis?
Nequaquam igilur pnoceplum simm, lius 'militibus', consiliiim salutis peientibus, in
si vcrba intueamur, implevil. Neque eiiim praebliil evangelio dicereliir, ul abjicerenl arma, seque mi-

NOTATIONES CORRECTORUM.
aflert auctorem. Habelur autem in ep. 5. Aug. ad
C. II. *"Sic eliam cilat Atiselmus*.Polyc. 11011
Marcellum.

QU^ST. 1. C. I. » Imo Origenes hom. 15, in libriim Josuae- »Joan. c. 14, '» v. 27. '• tleesl in Eri.
Bas. " I Cor. c. 6, v. 6. '» arid. : dicaf ad Romanos : Edd. "Bas. Lugd. II. loco verb. : nulla —
*ulira, leg. in Edd. coll. o. : ultra non '* Eph. c. "6, v. H. insidias ; Ed. Bas. cum Vulg. = C..11.
in cod. Ans. coll. ciialurex Ang. ad Marcellinum. Ep. 158. Ed. Maur. scr. A. 412. — Ans. 1.13, c.
3. Polyc. 1. 7, 1. 7. " qitis : Edd. coll. o. '* magis sttnt : eacd. et Ans. »* '» quw — pert. : absunt ab
Ans. '* (acie : Erid. Bas. Ven. I, 11. Nor. " Joan. c. 18, v. 25. tocuiut tum : Etld. coll. 0.
53cur : Ed. Bas. »4 «e et iui. : Eri. Bas. — ne et ini. : Edri. rell. " adven-
fucerel aaeref fac. augeret »8facie : Edd. Nor.
erat: Edd. coll. o. »• dcsid. in Eri. Bas. — Itoc. : Eriri. rell. »' Lne. c. 25, v. 34.
Ven. 1, II. »' Percutiat: Edd. coll. o. — cf. Act. c. 25, v. 5. »»irridenter : orig. *' per adventum :
Ans. —tn adventu : Eritl. Bas. Lugriil. II, III. — in udvenlum:Edri. rell. ft ----^-»* -• 22, v. 28. 3" ibt :
orig. — Ans. »' ipsa quoque : Ans. — Edd. coll. o. '* filium : Edd. coll. o. quemltbel : Eri. Arg.
»5fiai : Erid. coll. 0. »' sed ttt : eaed. — add. potius : Edd. Bas. Ltigdri. II, III.
Nor. Ven. 1, II. Par.
**u<i'/ii(s: Edd. coll. 0.
PATROL.CLXXXVU. '&
HC3 DECRETI PARS SECUNDA.CAUSA XXIII. QUiEST. I. 1164
liiiae omnino strblrahcrcnl. Dicium esl anlem eis : j^ doque inoriluri, ut dominentur in pace victuri? Hoc
Nemincm conctttseiitis, 'nulli c calumniamfeceriiis'; reprehendere " timirioriira esl •*, non religiosorum.
tufficiant vobis slipendia vcstra. Quibiis proprium Noccndi cupiililas, ulciscendi crudelitas, impacalus
stipeiiriitim suificerc debelpi-oecepil, mililare ulique atqiie implacabilis aniinus, feritas rebcllaiirii, libirio
iiou prohibnil. domiuaiidi, el si qua similia, hoccsunt qtue in bellis
C. III. In bellkis armis mililes Deo placere possunl. jure culpantiir. Quoe pleruinque ul eliaui jure pu-
Itcm ejiisriem ad Bonifacitim,episl. CCVII **. tiiantur, adversus violentiam *» resislenlium (sive
Noli cxistimare neminem Deo ptacere posse, qui Deo, sive aliquo legitimo imperio jubente) gerenda
in »• armis liellicis mililat *'. In his erat sanctus ipsa bella suscipiiintur a *• bonis, quum in eo hu-
David , cui Dominus tam magnum perhibuil lesli- manarum rertim ordiue iiiveiiiiintiir, ubi eos vel ju-
inoniiim. ln his etiam plurimi illius leinporis justi. bere »' lale aliquid, vel in lalibus obedire jusle »8
In his crat 'et* ille "cenlurio, qui Dominodixil *»: ordo ipse constringit. Unde neque - Joannes •• ab
Non sum dignus, uf infres sub tectum meum. Et in- armis jtibel discedere milites, et Christus •• tributa
fra ;§ 1. Hoc ergo primum cogita, quando armaris Coesari nione1. reddi, qtiia propter bella necessario
:iri piignam **, quia virlus tua etiam ipsa corporalis inilili slipendium praebetur •', Ordo lamen **itle
tloiiiiin Dci cst. Sic enim cogilabis <-de dono Dei " naturalis mortalium paci accommoriatushoc poscit
iion facere conira Deum. Fides enim, qtiando pro- •*, nl suscipiendi belli auctoritas alque consilium
mittitur, etiam hosti servanda esl, conlra qiient apud »*principes sil. El infra : § 1. Seri, si hnmana
bollum geritur; quanlo magis amico, pro quo pu- cupidilate bellum gerilur, non nocet sanclis, in •'
gnaiur? Pacem *' habere debet voluntas, bellum quos non habet quisquam potestatem, nisi desuper
uecessitas, ul liberot Deus a necessitate, et conser- dalam. Non *' enim est poiestas, nisi a Deo, siv.s
vel in pace. Non enim pax quaeritur ut bellum exci- jubeiile sive siuente. Ergo vir jiislus, si " forte sub
letur *», sed bcllum gerilur ut pax acquiralur. Eslo rege, homine eliam sacrilego, miliiei, recte potost
orgo 'etiam' bellniirio pacificus, ut eos, quos expu- illo jubentc bellare , si, vice "* pacis ordinem ser-
gnas, ad pacis ulililatem *' vincendo perducas. Beati vans, quotl " sibi jubetur vel non esse contra Doi
cnim pacifici (ail Dominus) *» quia filii Dei vocabttn- praeceptura, certum esl, vcl ulruni sit, cerium iiom
tur. Si aulem pax liumana tam dulcis csl pro tem- cst, ila, ul fortasse reuin faciat regem iniquitas i n-
porali salute morlalium , quanto est tlulcior pax di- perandi, innocenlem aiitera miliiem ostendat crd<»
vina prooeterna saluie angelorum? Itaque hoslem serviendi.
pugiiantem nccessitas perimat *», non volunlas. C. V. Mililare non est peccalum.
Siciil rebellanli •* et rcsislenti violeniia redditur, " Item ejusdem irt libro de verbis Domini, tracialit tive
ila victo "' vel caplo misericordia jam debelur, ina- sermone XIX *.
xime in quo pacis perturbatio non limetur. Militare non esl delictum, sed propler proedam
Itcsn ejusdem conlra Manicltwos, [id esl, tibro XXII militare peccaluni esl; nec rempublicam gcrere cri-
conira Faustum, c. 74 eJ75 "J: minosuni esl, sed ideo gerere " rempublicam, ut
C. IV. Quw sunl in bellojure reprehendenda. rem familiarem potius augeas, vidctur esse damna-
Quid ciilpaiui' in bello? An quia moriunliir quan- bile. Proplerea enim providenlia qnadam militaii-

NOTATIONESCORRECTORUM.
'* iVu//t: Reposinrs cst integer locus evangclii. ul D alia ex originali.
estin ipsa episltria *, et lib, 22 conlra Fauslum, c. C. IV. - Unde neque: Hinc usque ad vers. Ordo,
74. Aniea erat : Conlentiesiole sitpendiU vestrh**. Gijiti.imis siimmatim retulit seiitentiam B. Augu-
d
C. III. Sic eniin cogitubis : Anlca legcbatur : stini ttt» V3- ilUeo copiosius el clarius exponiiur,
Sic"* enini cogitabis f de dono Dei, non faciesff sicnl etiam a vers. Sed si huntaiiii, usque ari vers.
conlra Doininum. Emciidaluiii esl et hoc cl mulia Non enim.

' et
QUJEST.I. C. II. apud Ans. — cr. Luc. c. 3, v. 14. *'ita Edd. coll. o.= C. III.-»» Ep. 189.
Ed, Maur.*'scr. A. 417. — Ans. I. 15, *» c. 4. Ivo Docr. p. 10, c. 126. Polye. 1. 7, t. 15. *» desid. in Eriri.
coli. o. tiiiiiisliaf : eaeri.— Ans. sanclus ille : Eritl. coll. o. ** Malth. c. 8, v. 8. **pugnandum :
Ed. Bas. "* Si : Eriil. coll. o. f at,d- '• ho- •' Edd. Bas. Lugtld. II. III. tt (<-«- -' --'--• — Au"d
Ans. leg. quemailinodiim a Corr. esl indicatiim. *' Pac. hab. volunlatis, bellum necessitalis : Ans. — pac.
hab. voluniatis (volunlus: Ed.Bas), est (abest ab Eri. Arg.), oe//ujti aufem dcdef esse, etc. : Etld. coll. o.
**exerceatur : Edd. coll. o. " unitakm : Eritl. Bas. III. ** Mallli. c. 5, v. 9. *' deprintat :
*° Lugtld. II,
Ans.—Etld. coll. o. bellanli: Erid. coll. o. »' vtctoris cuplo : Eri. Arg. — vicioriis capto : Edd.
Liigdtl. II, III. —-viciori caplo : Eriil. rell. = C. IV. *' Ivo Pan. 1. 8. c. 45. **reprehendhse : Erid; coll.
o. »*fnmidoium : Ed. Bas. *»vioieniias : Edd. coll. o. *6add. : ommbus : Edri. Bas. Lugritl. II, III.
" jurare vetjubere : Eil. Bas. *»juris : ib. est Ivonem. »s Luc. c. 3. 60 Matlh.
ttt <I»*integra ap.
c. 22. G1stipendia prwbeantur : Etl. Bas. " auicm : Edd. coll. o. 63niw possit : Eri. Ven. I. **pe-
nes : Eriil. coll. o. •*Joan. c. 19. °« Ront. c. 15. 6' st forte eliam sub reg. (adri. : et : Eriil. Bas.Lugriri.
H, \\\) hom. sacr.: Eriri.coll. o. 6*vitm : Eri. Arg.—civicw : orig. " cui qttod jubetnr : orig. — Ivo.
— asscrnnl lainen Maurini legi in corid. : quum id, quodjub. =C, \. '• Nou csi Aiigusiini ts sent-
Maurinorura. — Ivo Pan. I. 8, c. 60. Decr. p. 10, c. 125. " ngere : Ivo Deci. — Edd. coll. o.' pr.
Lugtltl.
 1165 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA XXIII. QU.EST. II. 1166
tihus snnt stipendia constituta, ne.diini sumtus A proedicto viro magnifico tribuno, sicul et fecistis,
quaeritur, praerio" grassetur. lleminfra: § 1. Dicit omnem debeatis pro serenissimoriim dominortim
ipse Dominus '•: Reddite qum Dei sunl Deo , et quw ulililate vcl coiiservanda civilate obedienliam exhi-
Cmtarit Cwsari. Igitur quod Coesar praecipit'* feren- bere, quaieiiiis quicquiri a vobis hactenus beue ge-
dum esl, quod 'imperator* " indicit'• loierandum stum agnoscitiir ** per pracseniis "' lemporis vigi-
est; sed fit inlolerabile , dum f pracdam exactores lantiam ac soliciludinem aiigmenlelis.
accumiiliinl. llem infra : § 2. 1'nierrogaverunt I" Gratian. Ex his omnibus colligitur, quod militare
Jeannem milites, dkenles : Quid faciemus et nos? peccalum non est, el quod prmcepta patienlim in prw-
Ail illis 'Joannes', neminem concuiialis, neque ca- paralione cordis, non in oslenlalione corporis obser-
lumniam facialis, sed conlcnli eslole slipendih vestris. vanda sunt.
Hic "* jam cognoscere se debet omnis. Iiomo qui
uiililat. Non enim lanlum de his mililanlibus scri-
pliira loquitiir, qui armata militia delinenlur, sed QUJESTIO II,
quisqiiis mililiae suae cingulo ulitur, digtiilalis suoe GRATIANUS.
miles adscribitur, alque ideo haec seiitenlia potest Quod autem quwritur, quod siljuslum beltunt, lsi-
dici (verbi gratia) mililihus, prolecloribus, cunt-tis- B dorus Etymol. tib. XVIII, c. 1, inqttil':
que rectoribus. Quicunque sibi stipendia publite C. I. Quod sil jusium betlum,
decrela consequilur, si amptius quoerit, lanquam Justum est bellum, quod ex edicto < geritur de
Calunmialoret concussor Joannis senlentia condem- rehus repelendis ', aut propulsandorum hoslium
' causa. Et cap. 15 : 1. Judex dictus,
rialur. § quasi * jus
C. VI. Pacala snnl bella , qum gerunlur, ul mali dicens populo, sive quod jure disceplel. Jure au-
ceerceantur bonique sublevenlur. tem disceptare est juste judicare. Non est autem »
ltem ejusdem de diversis Ecclesimobservationibus-''*. judex, si lion est in ee juslilia.
Apud veros Dei cultores eliam ipsa bella pacata *• C. II. Nihil ad jutiiiiam interest, sive aperle sive ex
siiiil, quae non cupiditale aul crudelitale, sed pacis iimdiis aliquis pugnet.
studio geruntur, ut mali coerceantur et boni suble- Item Auguslinus in libro qumstionum VI, qumst. 10.
veniur. Dominus * noster ' jubet ad Jesum Nave, ut con-
C. VI). Sumina esl laus mililim reipublicw utilitatibus slilual sibi relrorsus insidias, id est insidiantes bel-
obedientiam exhibere. Jalores ad insitliandiim hostibus. Hinc admoiienuir,
tem Gregoritis unirersis mililibus Neapotitanis, hoc * non injuste Jieri ab his qui justum belliun
lib. XII, epist. 24 »«. C gerunt, ut nihil liomo justus proecipue cogitare dc-
Summa militioc laus inter alia bona merita hcec beat • in his rebus, nisi ut "justtim* bellum suscipiat
est, obedieiitiam reipublicae *' uiilitaiibus exhibere, cui bellare fasesi. Non enini omnibus fas est, Quiini
'•
quodque *»sibi ulililer imperatiim fuerit oblempe- aiiiem justum bellum susceperit, iilruin aperta
rare •*, sicut etiam nunc devolionem vestram fc- pugna, ulrum insidiis 'vincal*, niliil ad justitiam in-
cisse didicimus, quaeepislolis nostris, quibus magni- lerest. Justa autem bella definiri solcni, quoe ulci-
ficum virum Constanlium ** tribunum cuslodi* scunliir injurias, si " qua gens vel civitas, quae
civitatis depulavimus proeesse, paruii, et congiuam bello petenda est, vel vindicare neglexerit quori a
mililaris devolionis obedientiam demonstravit. Unde suis improbe factum est, vel reddere quotl per inju
scriptis vos praesenlibus curavimus admonendos, uti rias ablatum esl. Sed eliara " hoc genus belli sine

NOTATIONES CORRECTORUM.
C. VI. ' Sic etiam cilal Ivo, quod taraen apud B. D QMST. II. C. 1. « Edicto : In codicibus Isidori
Atigustinum non est invenlum, quamvis episiola ad etiam manuscriptis legilur : ex ptmdkto. Cilat enim
Januarium talem fere habeat liiulum. Simile habe- Ciceronem ex libris tle republ., qui negat jiistum
lur sup. ead. Noli. %. Est etgo, et de civitate Dei, esse belliim, nisi dcntint-iaium, ulsi indicluin, nisi
lib. 19, c. 12. de repetitis rebus.

'* ptmcepil: Edd. Ven. I, II.

QU^ST. I. C. V. "ptmda: orig. — Ivo. "Mattli. —•C. 22, v. 21.
Nor.—Bohm. "abeslab lv. Pan. ""imperal: ead. Edd. coll. o. f dum tllud prwda exaclionis
nccumulul : orig. " Luc. c. 3, v. 14. * Sic aulem : Ivo. — Eri.l. coll. o. =C. VI. '» Nuihis exstat
Augusiini' de div. eccl. observ.—Iiber. —lvo Decr. p. 10,c 105. »• peccuta : Ed. Bas. = C. VII, *' Ep.
31,(scr. A. 592),1. 2.Ed. Maur. Ans. 1.13, c. 9. *» sanclm "» reip. : orig. *'qukquid : Edd. coll. o. •»
ofredtie: Ed. Bas. "• Consianiinum : Edd. coll. o. pr. Arg. ostenditur el cognoscitur : Ed. Bas. —
cognosciiur : Ed. Arg. *' prm-sentem : Edtl. coll. o.
QuiST. II. C. I. »Ivo Pan. 1. 8, c. 54. Decr..p. 10, c. 116. » repetitis : orig. » hominum : Edd. coll.
o * quia jus dicat : Ed. Ven. II.— quia jus dictat : Edd. rell. — Ivo. * enim : Edd. coll. o. = C. II.
« Quod ad Jesum (Jos. c. 8), uf consfiluaf stbi prorsus insidias : orig. ' add. : Jesus
Deusjubet, loquens
CHrisius : Ed. Bas. * abest ab orig. » cogitat: Edd. coll. o. '»ulrutn aperie pugnet, an (aut ** : Ed. Bas),
ex instdiis: Edd. coll. o. " Sic gens et (vel : Edd. Arg. Bas.) eitiifas pelenda est, quw : eted. abesl ab
iisd. pr. Bas. Lugdd. II, 111.
 1107 DECRETl PARS SECUNDA.CAUSA XXIII. QU-«ST. III. 1|68
diihiiallone " juslnm esl quod Deus imporat, "apudI A esf • : Baculus ariindineus rex j*Egypii, super quein
qtiem 110IIesl iniquiias*, et '» novil quiri cuique si aliquis iiinixiis fucrit, ctmfringelur, el peiforabit
fieri dcbcal; in quo liello duclor exercitus vel ipsc maiiuin innilentis. Ipsi eliam Judmi captivi ducii
populus IIIIIItam jiuctor belli, quam minislcr judi- ium, qttia spem sitm liberationis non in solo Deo, ted
candus esi. in homine postterunt. Sic eliam de primit credeniibut
Gralian. Qutim ergo jusium beltum til, quod ex legitur ', quod rapinam tuorum bonorumcum gaudio
ediclo geriiur, vel quo injurim ulciscunlur, qumritur, suscipiebant, non qttmrenles sibi aliorum patrocinia,
quomodoa filiis Israel jusla bella gerebantur. sed gaudenles, quoniam digni inveniebanturpro no-
De hit ita scribit Augustinus iu quwtiionibus Nume- mineJesu conlumeliampati. Sic el Aposlolusin prima
rorum, quwst. 44, ad c 20 **: epistola sttadet Corinlhiis *, ut injttriam et fraudem
C.lll. Innoxius transilus fiiiis lsrael negabalur, alque patienter ferunl potius qittim repelendofralres scan-
ideo justa bella gerebant. dalizent. Sic ub idololhyiis et a qualibel esca centet
Nniaiidiim est sanc, quemadmodum justa bella
'• abslineiidumpolius quum cum scandalo fralrum eda-
gereliantui- [a filiis Israel conlra Amorrhaeos]. iiius. Sic et a sumtibus abstinel, ne
Iniioxius onini iransilus denegabatur ", qui jure cttlum aliqttod offendi-
hiimanaesoe.ictaiisoequissimopatere debebat. ,B evangelio Chrisli prmslaret. Quum ergo ilie
qui ab injuiia armis ttrcetur, non mtnus scandalizelur
quam ille a qtto ablala cotam jtidice reposcitntttr,
QU^ESTIO III. palet quod ad propulsandam injuriam non sunl pe-
*
GRATIANUS. tenda armorum auxilia. Quod atttem pelendum uon
fjuod vero injnria socioruin armis propulsanda non est, illud jttre prwsturi non debet. § 2. Sed econira
tit, exemplU el aucloritalibus probatnr. Dominus ' mnlta r'Ueprwslantur, quw tamen jnre non petuntur.
enim, quum ab llerode qumrerelur ad inlerfickndum, Bonus enim non rite injuriw vindiclam pelit, qitia
tion pafrocinium sibi quwsivil armorum, quum oc- malum pro thalo redderel, quam tamen judcx recte
ctilio insitnclu posset in eum converiisse manus Ju- infligeret, nec nisi bonumpro malo redderet.
dmorum, sed fugiens in Mgyptum laiuii ibi per se- Unde Augiisliiiustn ejrposiitoiiePsalrni CVIII ail » :
* C. I. Quw sinl differemimretributionum.
ptennium. Sic etiam , quum a Judwis lapidibtts
petereiur, abscondii se, ef exiviide lemplo. Sic elium, Sex diflerciitijc siini : redilere boua pro malis,
*
quum duceretur ad crucem, noluil commovereud- non re.ldere mala pro malis; haec*duo*bonoriiiii
•versttsteniores Judmorum lurbam, qum nuper ei ob- sunl, et-prius melius. Non reddere bona pro bonis,
viam processerat, et cum palmis ei laudibus eum reddere inala pro bonis; haecduo malorum siinl, et
' '• posterius deterius. Reddere bona pro bonis, mala
C
receperal. Sic eiiani interrogalus a Pilato an rex
esset, ail * : Regiium meum IHIIIest de hoc iiiundo. pro malis; hoec duo mediocrium sunl : prius pro-
Si enini esscl de hoc mundo, minislri mei ulique pinquum bonis, convenit etiam malis b, qtiod Chri-
(lecertarenl, ut ogo non tradercr Jprixis, insinuant stus non arguit, sed plus oporlere dicit, qtiia et "•
iilot ad regnwn hujut mundi perlinere, qui auxilio ellmici lioc faciunl; poslerius propinqnum malis,
huntanarum virium, non divino prwtidio ab imininenli coiivenil lamen etiam bonis. Undeetlex '" motlum
injuria se tueri conleiidunt.ltem, quum discipulit iillionis statuit : Oculum pro oculo. Quac, si dici po-
tuit uil * : Si vos persccuti fiierinl in una civiiate, tcst, injustorum justitia est, non quia iniqua est
fugite in aliam, non arma armis, sed fngnm persc- ullio quam lcx statuit, sed quia vitiosa esl libido
quentibus docuit opponi. § 1. Iiem, iicui legitttr in ulciscendi, magisque ad judicem periinel hoc " in-
Esata, jtEyypius a Nabuchodonosor devastaia est, ler homines decernere '*, quam bonum homiiicm
quia filiis Israel conira Assyrios el Cltaldwos proie- sibi expelere. Hic enim redderel malura pro malo,
clionis el defentionis auxilium promisil. Unde dtcfum judex vero ° punit, non deteclatione alienae iniseria?,

NOTATIONESCOItRECTORUM.
QrjiEST.III. C. I. " B. Aiigiistinus in explanaiionc D riisceriunl a verbis B. Augustini.
« Jndex vero : in glossa orriinaria et plerisque
Ps. 108 has sex ililferculias aptissime explicavit,
oujus seiiteiiiiam auclor glossieordinariae in eodem Graliani manuscriptis legilur : judex vero non , sed
loco brcviter relulil, ex qua glossa videtur acceptum dileclionejtislilim, quod etl bonttmpro malo, quod el
hoc capul. Deus jttdex facit **. Non sunt tamen rcliqua inducla,
h Convenit eiiam malis : Verba hoec non simt in quouiamapmlB. Augusliiium in earicm explauaiione
ulerisqiio vetustis *, neque in glossa; sed non longe aliquanlo inferius eadem fere habentur.

Qu£ST. 11.C. II. " dubio : "Edd. coll. o. '* qui : eoetl.= C. III. '»Ivo Pan. 1. 8, "c. 57. Decr.
Eriri.coll. o. p. 10, c. 119. a—Am.: non siinl iu orig.,* sunt tamen » ap. lv. negabalur :«
»
QU^ST.III. ' Maith. c. 2. » Mallli. c. 21. Joan. c. 18. ili. v. 56. Mallh. c. 10, v. '"23.
Esa. c. 56, v. 6. ' Act.' c. S. * 1 Cor. c. 6, v. 7. = C. I. » sed : Etlri. Bas. Liigild. H, III. sed :
'"
Edri. coll. o. pr. Bas. non «iint iu Edil. Arg. Nor. Ven. t. II. " riesiri. in Erid. Bas. Lu«dd. II, 111.
" Jud. vero non, sed
Rxod. c. 21, v. 24. «* hic : Eri. lias. '* discernere : Eriri.ooll. o. pr. Arg. Bas.
(si : Ed. Arg.) deleclaiionejttsliliw juslum pro injuslo, qnod,-elc. : Etld. Arg. Nor. Ven. 1, 11.Par. — Jud.
vero woii,sed ditectione, ctc. eorio.nimodo : Eri. Ltigri. I. — Eadem suut in Ed. Bas., nisi uuod omissum esl
voc.: pro. — ln Edri. Lugdd. II, III, est ut in textu, omissa lamcii voce ; punif.
MG9 DECRETI PARS SECUNDA.CAUSA XXIII. QH^ST. III. 1170
quoil est malmn pro malo, sed dilectione juslitiae, A , ab imperatore Christiano [contra '••hostes ecclesi;e]t
jiislum pro injusto, quod est bonum pro mato, quod non lam sui iilciscendi caiisa, qtiam luendae eccle-
etiam Deusjudex facil. siae sibi creriitoe *'. Quod si pnetermisissct, nort
Gralian. liem ab aliquo capio injusle sua exigun- ejus fuisset laiidanda palientia, sed negligenlia me-
lur,pro vila lamen redimenda juste offeruntur. llem rilo culpanda. Neque enim "et* apostolus Paulus vi-
vasa sacra ab aliquo barbaro injusle exigunlur, pro laesuae iransilorioe consulebal ", sed ecclesiae Dei,
redemtionetamen caplivorum jusle prwstanlur. Sic quando conlra illos qni eum occidere conspirave-
et injuriw propulsalio, licet injusle poslulelur, tamen rant, consiliuni eoriim tribuno ul prorieretur effeoit.
juste prmslatur, quanquam el ipsa postulatio non Unde faclum est iiteum ad locum quo fuerat per-
utquequaque injusta probetur. § 1. Aliud enim est dnccndus, deducerei iniles armalus, ne illorum pa-
injuriam propellere, ut sibi ticeat voluptuosevivere, leretiir " insidias.
ilittd, -ulaliorum utililati libere possil vacare. Sicque C. III. Calholki adversus hmreticos a poteslatibtis
iiliud est suffragium ab Itomine lanqnam a ministro ordinalis defensionempossunt postnlure.
justilim postulare, ut mala voluntas adversanlium llem Augustiuus ad Emeritum, epist. CLXIV '*.
tjtts ministerio careal effeclu, el bonorum volunlas Nostri adversus illicitas et privatas veslronim vio--
*
ejtts suffragio sorliatur effectum; aliud spem suam a B lenlins (qnas cl vos ibi, qui lalia non* facilis d,
Deo in hominemtransferre, ut adversa, qttw inferun- dotetisetgemilis) a poteslatibus ordinatis tuitionem
tnr a Deo ad vitm correctionem, humano pellanlur " peliint, non qua tvos " persequanlur, sed qua"
auxilio nulla prmcedentecorrectione, sicul lsraelitw, se defendanl.
oiti capiiviiaiem sibi imminentem AZgyptiorum suf- C. IV. Quantnm interest inler perseetttionem
calholicorum et hmretkorum.
frayio se pulabanl posse evadere sine pmnitenlia prw-
teritw vilm,non revocantet ad memoriam : Da '» no- llem ejusdem cotitra lileras Peliliani, l. II, c 88 ".
bis auxilium de trilmlatione, quia van.i*salushonii- Pro membris Chrisli adversus vos sarviunt, et
'» vobis resislunt, in calliolica '» * parvae"
nis. El idem : Hi in curribus, et hi in equis, nos quicunquc
auiem in nomine Dei nostri invocabimus. Pefere ailiiuc fidei* eo animo sunt quo lunc Peirus fuit,
ergo vel prwstare in tribulalione subsidium, ul volu- qiium ferriiin pro Christi nomine slrinxil n. Sed
ptuose qttis in crimine vival, damnabile est. Pelere imillum inlerest inier vestram perseculionem, e'
*
auiem vel prmslare solatium, ul malis facultas delin- islorum. Vos similes estis servo sacerdolis Judoeo-
qttendi adimatur, ul ecclesia pacem adipiscatur, ut rum* ", quia servienles principibus veslris adver-
nliquis mttllotum utilitati servetur, ulile esl et hone- sus ecclesiam catbolicam, id est adversus Christi
C
stum; dissimulare vero est gravissimum. Hinc de corpus, armamini. lsli autem tales sunt, qualis luiic
Paulo legilur --, qttod, quum quidam Judworumju- Petrus fuit, qui pro Christi corpore, id est pro ec-
»'
rassent se non comesturos panem, nisi eum inlerfi- clesia, etiam corporaliter [luguavit.
cerent, petiil militesa prwtore, quorum prmsidio illm- C. V. Justiiim plenusbarbaris. est qui patriam bello tuetur a
sus servarelur ab injuria Jttdmorum, non sum volu- ,
Item Ambrosius libro Isode officiis,c. 27 **.
ptaii, sed omniumutililali vkturus. Ilinc in evangelio
18mercenarius vocalur qui videt lupum venienlem, et Forlitudo, quae *veIin*bello tuetur a barbaris
patriam, vel domi defendil infirnsos, vel a latroni-
dimiltit oves, et fugit. § 2. Hinc eliam ecclesiaauxi- bus M esl.
socios, plena justiliae
lium ab imperatote ad sui defensionempetete mo- C. VI. Prodest latroni vel
piratm qui membra ejus
neitir. debiitlal.
Unde Augiislinus ad Bonifacium ail, episl. L. " : Ilem Hieronymus super Sophoniam, ad c. 1 ".
C. II. Ab imperatore ecctesia auxilium poslulare Si quis fortitudinem lalronis, el " piratoe, * et
debet. furis* '* enervat **,infirmosque ' eos * *• reddat *',
Maximianusepiscopus Vagiensis auxilium petiit prodest *' illis sua infirmitas.' Debililala enim mem-

NOTATIONESCORRECTORUM.

C. III. d Non facitU : Addita esl negalio ex origi- D clo conc. Carthaginensi, ac rcpcliliir ii»conn. Afri-
nali el Ivone*, et alia etiam emendata. Rcfert autem cano cap. 60, citatur aulem infra cadem c. Ab int-
ibi B. Augiislimis iif, quod decrelum ftierat in sait- peratorib

QU*:ST.III. C. I. '» Psal. 59. v. 15. "Psal. 19, v. 8. " Act. c. 23. «• Jonn. c. 10. = C. II. "
scr. A. 417. — Ep. 185. Ed. Maur. — Ivo Decr. p. 10,c. 39. Polyc. I. 1, t. ull. »• contr.-—eccl. : non
Mini in orig., sed lanien ap. lv. *' traditw : Ed. Bas. " consuluit : Edd. colt. 0.—Ivo. — cf. Acl.
«•,23. **paferet insidiU : Edd. coll.o. = C. III. »*Ep. 87. Ed. Maur. scr. A.405. — Ivo Pan. I. 8,c.26.
Decr. p. 10, c. 80. * non est in Pan. " ultionem : Ivo Pan. — Edd. coll. o. -J-uf : Ed. Bas. —quod :
(£dri. rell. — Ivo. '» hos : Edd. coll. o. — Ivo. " quia : eaed. — id. = C. IV. *" Ivo Docr. p. 10,
c, 75. " ecclesia: Edd. coll. o. *° par. —fid. ; non suntap. Iv. " Joan. c. 18. " non est ap. Iv.
•' desid. in Ed. Bas. = C. V. »*lvo Pan. I. 8, o. 34. Decr. 10. c. 97. ** : Edd. coll. o. =
p. justiiia
C. VI. "IvoPan. I. 8, c. 50. Decr. p. 10, c. 113. " vel: Edd. coll. o, " ef fur. : nou suntap. lv..
" diripiat: orig. — lvo. *• non est
ap. Iv. *' reddit : Edd. coll. o. etiam prod.: Ed. Arg.
1171 DECRETIPARS SECUNDA. CAUSA XXIII. QU^ST. IV. 1172
bra, qiiibns prius non beuc iiiebantiir, a malo opere A niolesliis sinc intermissione fatigalur Ecclesla, ut
cessabunt. defensores eis adversus polentias divilum cnuuepi-
C. VII. Qui socii non repellil injttriam similis est ei scoporuin provisione delegeniur **.
qui fncit. Gralian. Ecce, quod nonnunquam esl obviandum
liem Ambrosius, libro I, de of[uiis,c.56. et injuria sociorum armis est proputsanda,
*' lex perversis,
Non in infereuda, sed in depellenda injuria ut et malis ademla facullas delinquendiprosit, et bo-
virtutis esl. Qui enim non repcllil ** a socio inju- nis
optala facullas libere consulendiEcclesimmini-
riam, si potest, tam est in viiio quam ille qui facit. strelur. IIoc qui non facit, consentil.
Cnde S. Moyses hinc prins orsus cst tenlamenta
Unde Augiislinus nit in Psalm. LXXXI :
bellkac e fortitudinis. Nam qiiiiin vidisset Hebraeum
sunt immunes a scelere qni non liberant
ab yEgyptio injuriam acoipieiilem *», defendit ita, C. XI. Non eos quos possunt a [aclo liberare.
ut jEgyplium prosternerel, atque in arena abscon- Ostendit [Prophela] nec illos immunes a scelere
*'
derel. Salomon quoque ail : Eripe eumqui ducitur
esse, qui permiserunl Chrisium principibus intcrfi-
ad morlem. cere **,quum prae miiltitudine timerentur, et pos-
C. VHl. Malorum impietati favet qtti eis obviare sent illos a faclo, el se a consensu liberare. Qui de-
cessat.
B sinit ~ obviare ", quuinpolest, consentit.
ltem Anastasius et Damnsus Papa*'.
Qui potest obviare et perturbare perversos, el non
facit, nihil aliud eslqtiam favere eorum impietati. QUJESTIO IV.
INec'enim* caret scrupulo societalis occultse qui GRATIANUS.
manifeslo facinori desinit obviare.
1. Pars. Quod anlem vindkta in[erenda non sit,
C. IX. Qui divinamandala contemnuntseveris mullis modis probalur. Mali enim tolerandi sunt, non
coerceanmr vindklis.
Item Calixtus, episf. //, ad episcopos Galliw ". abjiciendi; increpalione [eriendi, non corporaliler
Justiim esl ut qui divina contemnunt inandata, expellendi.
et inobedientes Patriim *• cxsistunt jussionibus, se- Unde Augustinus aitin libro de verbis Domlnt,
verioribus corrigantnr vindictis, quatenus ceteri la- sermone XV111<-f :
lia commiticre liineaut, et omiies gaudeant fralerna C. I. Quomodo mali sunt tolerandi, et quomodo ab
concorriia.et cuncti sumant severitalis alque boni- eis recedendumsit.
talis '• exeinplum. Nam si (quod absit) ecclesiasti- Tolcrandi sunt quidem mali pro pace, nec corpo-
_ raliter ab eis recedalnr ; sed spirilualiter b exire *
cam solioitiidincm vigoremque negligimus, perdit
desidia disciptinam, el animabus fidelium profecto est facere qtiod pcrlinet ad correctionem malorum,
DOGcbitiir. quanlum licet pro gradu cujusque, salva pace;
C. X. Imperatores cum episcoporum provisione displicere esl non langere. Non enim prophetae, qui
ecclesim defensionem adversut dkitum voientiam hoecdicebant, populum suum dimiseruut, scd inler
debent suscipere. * eos habilabanl, quos increpabant, iiniim ' lemplum
Item ex concilio Carlhaginensi V, c. 9". cnm eis inlrabant, eadem sacramenta celebrabant.
Ab imperatoribus •* univcrsis vjsum est' postu- Hoc»esl exire, ore non parcere, hoc esl immundum
landum propter auTiclionem pauperum, quorum noii langere, voluntaie non consentire.

NOTATIONESCORRECTORUM.

C. VII. -Belticm: Sic emcmlatumestex originali, contentus errorit etl. .

quum etiam in manuscriptis Gratianj legerelur: QUiEST. IV. C. I. a Caput hoc esl in glossa ordina-
imbellit". ria, 2. Cor. 6., atl ea verba : £xife de medioeornm.
C. X. Viiumesf : Sicest emenriatumex coriici- Sententia vero est accepta ex sermone 18. Augu-
bus concilii impressis et manuscriptis. Anlea lege- -~ slini de verbis Domini, ex quo infra ead. c. Ecce et
batur : juslum est auxilium poslulandum"*". c. Receditead idem penincntia referunlur.
C. XI. * Qui desinit: Haec in eadem glossa rofe- h Spiritualiler : Hic inlorpositaeeranl duacvoces:
runlur ex Cassiodoro, cujns verba snnt haee: Nam spiriiuuliler autem", qtiae sunt expnnctae,quia el a
quum possis obviareperversis, si desinas advertari, plerisque vetiistis, et a glossa ordinaria absunl.

QUXST. III. C. VII. »*" Non inferenda : Edd. Arg. Nor. Ven. I, II. — Non in ferenda : Edd. rell.
** repellat: Ed. Bas. imbecillis : Edd. cnll. o. *" — cf. Exod.c. 2. *« Prov.
*' patienlem : Ed. Bas.
C. 24, v. 11. =C. VIII. Legitur in Ep. (Pseudoisidor.) Damasi ad Stophanum. — Ans. I. 13, c. 19.
Polyc. I. 7, t. 11. —cf. c. 3. D. 83, c. 3. D. 86. = C. IX. *> Caput Pseudoisidor. — cf. Greg. M. ep.
41, 1. 9. Ed. Maur. —JAns. I. 13. c. 15. Ivo Decr. p. 6, o. 346. Polyc. ib. *»palernis : Edd. cotl. o. »*
honestalis ; Ed. Bas. |= C. X. " hab. A. 401. — Coll. tr.p.**p. 2,1.19, c. 9. »*imperalore: Coll. Hisp.
***itaiu Eritl.coll.o. *" detigantur : Coll. Hisp. = C. XI. crucifigereet intcrficere: Edd. Bas. Lwgdd.
II, III. •» obv. perversis — ei non facit. consentirevideiur: Ed. Bas. — eodem modoEdd. Lugdd. II, 111.,
insi quod in fine legitur : consentit.
QL.EST. I V. C. I. -;• Sermo 88. Ed. Maur. * ila in Edd. coll. o. pr. Arg. Nojr. » hoc : Edd. coll. o.
* sed unitm : I'.d. Bas. " arid. :
ergo : Eriri. coll. o.
 '75 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA XXHI.QU/EST. IV. 117*
C. H. Quod mali sinf lolerandi a bonis. A reclionem malorum, quantum pro iiniiiscujiisqiic
lriem <-*. gradii alque persona, salva paoe, fieri potesl? Et
' Tii boniis tdlera nialum. Nam et Clirislus Ju- paulo post: § 1. Ergo, fratres mei, quotquot.habetis
sciret fiirem esse, toleravit el ad inler vos, qui adhuc amore sjeculi praegravanuir,
(laiii, quum 0 nugarum,
avaros, perjuros, adulleros, inspeclores*
prjcdicandum misit, eique cum aliis eucharistiam *' maihcni.ilicortnn, phanaticortim '»,
consultores
dedil.
C. III. Pro pace ecclesiw mali sunl lolerandi. augurum, aruspicum, ehriosos, Inxuriosos, quicqnid
inter vos malorum esse nostis, quantum potestis,
Ulem super Joannem truclatv. L., ad c. 12 <-*.
Qtiiri ergo voluil Domirius noster Jesus Christus, iinprobale, ul cortle recedatis, et redarguite, til ex-
eatis et nolile consetitire, ul " immundtim non
fratres mei, arinitmere ecclesiam stiain, quando inde,
unum perditnm inter duodecim habere voluit, nisi langalis,
Christi dividaraus? C. V. Paeificus estqui corrigit qnod potesl, veiexclu" -
ut malos loleremus, ne cofpus dit a se qnodnonpaiest-
Ecce inter sauctos esl Judas, ecce fur est Judas, et, ldem tii secundo libro contra episiolam Parme-
ne coiileninas 6, fur sacrilegus ', non qualiscunque niani, c. 1.
fur», *fur loculorum*, sed dominicorum; loculo- Q Quisquis vel quod potest argtiendo corrigit, vel
rnm, sed sacromm. Si • crimina discernuuiiir in quod corrigere non potest salvo pacis vinculo exclu-
foro '• quatiscunque furli el pecutafus (peculalus iWi,vel quod salvo pacis vincnlo exclndere non po-
enim furturr. dicilur de re publica, el non sic judi- lest aequilale improbat, firmilate supporlat, hic est
oatur furltim rei privatae, quomodo ptiblicoe), quanio pacificus, et ab islo** malediclo, d"e quo scriplura
veheineniius judicandus esl sacrilegns fur, *qui au- dicil** : Vm liis, qtti dicunt quod nequam est bonum,
sus fueril" rion undecunquc lollere", sed de eccle- el quodbonum est nequam,'et reliqua', omnino liber,
sia totlere. Qui aliquid de ecctesia furatur Judae prorsus securus, penitus alicnus. Et infra :§ 1. Quo-
perdilo'* comparatur. morio, inquit Parmenianus, iticorriiplus poleris per-
C. IV. De eodem. manere, qui corruplis sociaris * ?
ldem serm. XV111. dc verbis Domini '*. C. Vl. Quid sit malis sociari..
Ecce, inquiiml, dicit Prophela **-:Recedite, exite Idem in eodem capite coniinuo**.
inde,el immundum ne feftjerilis.Quomodo ergo" ma- Ita plane, 'si* sociatur quis malis, *id esl*si inali"
los pro pace toterabimus, a quibus exire et recedere aliqtiid cura eis committil, aut committeiitibiis favet.
jubemur, ne tangamus immundum? Nos islam re- Si autem neutrum facit, nullo modo sociatur. Porro,
cessionem spirilaliter inlelligimus : illi corporaliter. C si addit*8 tertium 89,ut non sit in vinriicando '» pi-
Nam el ego clamo *• cum Propheta; el qualiacun- ger, sed vel corripiat justus in misericordia et ar-
que» sumus vasa, utiitir nobis Deus in dispensatione giial, vel etiam, si eam personam geril, el ratio
vestra".CIamnrniis ct " nos, et dicimus vobis, re- conservandae pacis admitlit, coram»' omiiiliiis pec-
ceriite, exite inde, et immundum ne teligeritis, sed . canles argual, ut celcri limeant, removeal" eliam.
contaclii" cordis, non corporis. Quid esl enim tan- vel ab aliquo gradu lionoris, vel ab ipsa commii-
gere immundum, nisi consentire peccatis? Quid est nione sacramentorum, ct haec omnia cum dileclioiie -
autem exire inde, nisi facere quod perlinet ad cor- corrigendi, non cum odio persequendi", plenissi-

NOTATIONES CORRECTORUM.
C. II. r I.mtium hiijiis capitis esl in traclaiu 50. C. IV. * Et qualiacunque : Siccmctidatuni cst ex>
ln Joamiem. Ueliqua vero videutur accepta ex glossa B. Augustino ' el ISeila.jAnlea legebalur : mqualia**.
ordinaria in Psahnum 9. atl.ea verba : Dixit enim in C. V. Sociaris: Apud.B. Augusliiium liuic iu-
corde suo, et explanatione B. Augiislini in Psalmuiu terrogationi Parmeniani sequitur coiilinenter respon-
10., ctijus propria verba referuntur sup. 1. qu. 1. ry sio, quae babetur in proxime sequenti capite liapla-
Christus. Ab eodem vero copiose haec eariem sen- ne. Ac cerle mullo aplius interrogatio Parmeniatii
tentia exponitur in epistola 162. et B. Augiistiiii responsio unico capitulo compre-
d
C. III. Multa in hoc capite emendata ex B. Au- lieiiderenlur.
gusiino.
QD^EST. IV. C. II. * cl. Gralian. § 3, post. c. 48. C. 7, q. 1. = C. III. " Polyc. I. 7,
t. 7. • » conlendas : Edd. coll. o. fur est et sacr. : Edd. B,is. Nor. Lugdd.—fur et sacr. :
Edd. rell. 8 fttr, sed loc. dom. el sacr. : Edd. Bas. Nor. Lugdd. II, IIL — fur, sed et dom.
loc, sed sacr. : Ed. Arg. — fur, sed domin., loc, sed sacr. : Edtl. retl. »'sic : Edd. ,'cotl. o. pr. Bas. ">
fure, non qualiscunque furti, sedpec. : "Eil. Bas. — fttre, nec, elc. eoriem modo : Edd. Lugritl. II, III. —
fure, nec — sed ef pec. ": Edd. rell. fo//eie hoc est sacrilegium commillere (abesl ab Ed. Arg.) sed d»
ecclesia; Edd. coll. o. traditori : Ed. Bas.— proditori : Edri. rell. — Bohm. =C. IV. " Serino 88.
Eri. Maur. — Ans. 1.12, c. 65 (64). Polyc. ib. *•*Esa. c. 52, v. U. " desid. in Ed. B.is. '• clamabo :
ead. *'ita in Edd. coll. o. et ap. Ans. " nosira : Ed. Bas. '* desid. in Erid. coll. o. pr. Lugdd. II, 1IL
"facfu : Ed. Bas. »• speclatores : Edd. Arg. Bas. — inspectalores : Edd. rell. pr. P.ir. Lugilil. II, IU.
" consultalores : Edd. coll. o. pr. Bas. Par. Lugdd. " non esl in Edtl. Ars. Nor. *» ui — ne : Erid. coll.
o. pr. Bas., in tjua leg. : ne. =C. V. »*illo : Edd. Lugdd. II, III. '» Esa. c. 5, o. 20. =C. VI. "*
Polyc. ib. »'*' abest ab Ed. Bas. '» addat : Edd. coll. o. *» iierum vet lerl. : Ed. arg. »• judkando :
Ed. Bas. ef coram ; Edd. coll. o. •» lefnoDennfui-: Ed. Par. — mnoveaiur.; Erid. rell. pr. Lugrid. **
arid.: faciat :'Edd. coll. o.
H'-r- DECRETI PARS SECUNDA. CADSA XXIII. QUJEST. IV. 1.7*
miim ofliiium non soliim castissimae iniiocenlioe, sed J i piiisli, monuisli, adhibuisli eliam, si res cxigit, con-
eliain tliligenlissiime severilalis implevil. Ubi au- gruam, el quoeunilatem " non violet" tlisciplinam?
tem'*ceiera iiuperiiunlur, illa tluo semper reienta existi inde. Et in(ra:<\\. Claniavit isia Moyses **,
incorrupiiim castumque cusloriiunl, ut nec faciat clamavit Esaias**, clamavit Uieremias", clamavit
inalum, nec approbel factum. Ezechiel*». Videamus, si dimiseriinl populum Dci,
C. VII. Aliena peccata in ecclesia nlicui non prte- et se ad alias geiilcs iranslulerunt. Quani miilia, el
judkant. quam vehemenier Hieromias increpavit in" pecca-
Idem inepistola 152, contra Donatistas '». lores el sceleratos populi sui*8? Inier eos lamen
Si quis a catholica ecclesia fuerit separalus, quan- erat, unum cum eis temphim intrabat, eadem sa-
tumlibet laudabililer se vivere existimet, hoc solo cramenta celebrabat, in eadem sccleratorum liomi-
scelerc, quod a Chrisli unilaie* disjunclus est, non num congregatione vivebat; sed clamando exibal
habebit vitam , seri Dci ira manet super eum. Quis- inrie. Hoc esl exire intle, hoc cst immundum non
quis aulem in hac »" ecclesia bene vixeril, nihil ei tangere, et voluntate" non ooiiseniire, et ore noti
pracjudicant aliena peccala ; quia in ea unusquisque parccre.
proprium onus porlahit, sicut Apostolus dicit". Et ., C. X. Non maculant innocentet (acla nocenlium,
infra : § 1. Ergo communio malorum non maculal ' qum ab eis credi non possunt.
aliquem participaiione sacramcntorum, sed consen- ldem in episf. XLVllI, ad Vincentium••.
sione factorum. Nam si in malis factis noneisquis- Quam magnum est crimen ab islorum innocen-
quea* consentiat, portal malus causam suam "el lium cominunione separari? Nam et facla" nocen-
personam suam*, nec pnrjmlicat alteri, quem iu lium, quoe innocenlibus demonslrari, vcl ab inno-
oonsensione »' mali opcris socium non liabel t-ri- centibus crcdi non pnssunt, non coiuquinant quem-
miiiis. quam, si propier iniiocenlium" consortium etiam
C. VIII. Nonte maculul malits, si ei non consentis, cognila susiinentur. Non eniui propler malos boni
sed ipsttin redarguis. descrendi, sed propter bonos mali tolerandi sunt,
Idem in sermone XVIII, de verbis Oomini*». sicut toleraverunt" Prophetse, contra quos tanta
A malis semper corde disjungimini: ad tempus dicehant, nec communionem sacramentorum illius
caute corpore copulamini. Et infra: § 1. Duobus populi relinquebanl; sicul ipse Dominus nocenlem
moriis non temaculat maliis : si ei*' non consentias, Judam usque ad condignum ejus exiium loleravil,
et si redarguas. Hoc estnon commttnicare, non con- ct eura sacram cum innocentibus comiiiunicare per-
senlire; coinmunicatur quippe, qtiando faclo ejus C misit, sicut loleraverunt Aposlcli eos, qui 6»per in-
consorlium voluniatis vel approbaliouis adjungilur. viriiam (quod ipsius diaboli vitium esl) Chrislum
Et infra : § 2. Neque ergo consentientes silis malis, annunciahant.
ut approbetis; neque negligemes, ul non arguatis ; C. XI. Mali, quos ecclesia recipit, nec expeltit, a bo-
nequc superbientes, ut insultanter*' argualis. nis sunl tolerandi, non judicandi.
C. IX. Immundum langere esl peccatit consentire. Idem in sermone XXI V, de verbis Apostolih **.
Idem ex'eodemk*. Forle in poptilo Dei stal juxta te avarus, r.iptor,
Recedile t, exite** inde", elimmundum ne teti- iuhians rebus alienis, qtiem uosti lalem, et fidelis
gcritis. Sed coniactu** cordis, non corporis. Quid est, vel potius lidclis vocalur. Non eum potes de ec-
cst cnim tangere immundum, nisi consenlire pec- clesia peltere, non habes aliquem adilum casli-
calis? Quid est "aiiteuf *' exire** inde, nisi facerc gando et corripiendo" corrigere, accessurus est le-
quod pertinet ad correctionem malorum, quantiin i cnm ad altare. Noli limere : uniisquisque" pro-
pro uniuscujusque gradu aique persona, salva pace, prium" onus porlabil. llem infra : § 1. Quomodo
lieri potest? Dispticuit- libi quod quisque*' pecca- (inquis) ferrem queni novi matiim? Nonne melius
"
vit*»? non lctigisti immundtira. Redarguisti, corri- ipsum ferres, quam le foras efferres ? Ecce quo-
NOTATIONES CORRECTORUM.
C. VII. e C7iri-.itunifafe : Antea legebatur :.C/iri- D C. XI. h Anlea cilabalur ex libro primo de unico
tiianitaie*. Besiitiituin est ex originali etBeda, item- baplismo, ubi non habetur.
(|tic alia noimiilla.
141. Ed. Maur. scr. A.
Qc.€ST. IV. C. VI. •* add. : ' eltam : Ed. Bas. = coll. C. VII. »»Ep.
o. 3» add. : sancta : Erit. coll.o. "atf :
412. — Ivo Decr. p. 2, c. 101. ita ap. iv. et iu Edd. conces-
eie.l. - Ivo. — cf. Galat. c. 6.*°v. 5. 38quUquis : Eil. — Bas. — quisquam : Edri. Lugriil. I , III.
*' desid. in Eri.Bas. **
sime : Ed. Bas.=C. VIII. Sermo 88. E.l. Matir. Ivo Decr. p. >, c. 102.
insultantcs : Edri. Arg.Nor. Ven. L*'> — insolenier : Ivo. — Bobm.=C. IX. *'Wo Decr. p. 2, c. ltia.— cl. *'
ex : Erid. coll. o. *» extnde : Ed. Bas. *• cum lactu : Ivo.
supra c. 4. t *8 Esa. c. 52. v. 11. *' ef — : Ivo. - Ed.l.
j abeslab eod. extle : E,l. Arg. auisauam : Edtl. Lugdri. II, III. Wo.
»' " o. Par. s\peccayeritNum. o lb.
coll. o. unilaiis : Edil. Lugri. I. Par. violat : E.lil. coll. pr. Liig.ld. ^ Det : Edri. eaeri.
Esa. c. 52. »» Thren. c 4. " Ezech. c. 11. »'••tlesiri. in E.l.l. Bas. Lugd.l. II,Haur. III. **
ahesl a rell. »» n«r/uiita(t : Ed. Bas.=C. »» X. Ep. 93, (scr. 6* A. 408.; Eri. •'cr.inlra c. 57.
8i propier innocmles etiam : Edd. totl. o. a.l.l. : eos : ea;d. cf. Plnlipp. c. 1. = C. XI. Sermo
« Gal. c. b, v. 5. suum
104. Kd. Maur.- Ivo Deor. p. 2, c. 94. •• u«lil. : iHiim : Kdtl.coll. o.
Edd. coll. o. ''''' afferres : Ed. I.iigd. H.
 1177 DECRETl PARS SECUNDA. CAUSA XXIII. QC£ST. IV. 1178
iiiodo feres 70: aiicnde" Apostolnm dicentem"? A lem persequiuir, sed ignoscit ei, qnasi rnsticano •*
Unusquisqne proprium'" ontis portubit. Liberet le fralri. Scit, eum posse prolicere per tempus, et si
ista sfiiiieniia. Non enim cum illo communieares quando jEgyptiaa filium videril irascentem, recorda-
avariliam'*, sed communioares cuin illo Chrisli uir" unius patris, quibovesk creavit, et culices,
iheiisaiu.. Ei quitl lilii obesset, si ciim illo comniu- clM ift magna domo non soluni esse vasa aurea et
nicarus Chrisli mensam? Apostolus dicit'»: Qnienim argenlea, sed et lignea et fictilia".
manducat ef bibit indigne, judicium sibi manducat et C. XIV. Boni a malit nttnquam in hac vila penilus
bibit: sibi rion libi. Sane, si judex es, si judicandi possunt separari.
poieslatem accepisti, ecclesiastica regula, si apudte ltem Aiiguslinus in libro IV. de baplismo, c. 12. '.
accusattir, si veris dociimentis teslibusqiie coiivin- Qiiamus arrogantiae tiimor est, quanla liumilitalis
cilnr, ooerce, corripe, excommunica, degrada. el lenilatis oblivio, arroganlioe •* quanta jactatio, ut
Gratiaii. Est et aliadistinciiololerandorumet ca- quis ':ujt audeal, aul* facere se posse credat, quotl
rendorum, qttam ex verbis Augustini licet colligere, ncc Apostolis concessil" Dominus, ul •• zizania"
dkentis serm. XLIX, de verbis Domini '• : a frumento putet se posse discernere?
C. XII. Pasior est ditigendus, mercenariut lolerandut, C. XV. Prwsens ecclesia simttl recipil bonosel malot.
lalro cavendus. B llem Gregorius homilia XXXVIII. Evttng.
Tres personas dixil Domiuus (ei debemus it- Haccauleiii vita, quae inler ccelum et iiifernum
las investigare) iu evangelio, pastoris, mercena- sita esl, sicul in inedio subsistit, ila iilrarumque
rii", et furis. Et pattlo post: Pastorem dixit' 8 ani- partiiim cives conimiiniter recipit : quos tamen san»
iiiam stiam ponere pro ovibus suis, et inlrare per cta ecclesia ei" *nunc*indiscrete suscipii", el post-
jainiam. Furem dixit [ot latronem -] ascendere per moriiim in egressione disoernel. Si ergo boni eslis,
aliaiii partcm. Merceiiarium dixit, luptim vel" fnrem
quamdiu in hac vila subsistilis, aequanimiter tole-
si virieat, fngere, quia non csl illi cura de ovibus : rare'°° malos *debelis*. Nam quisquis malos non
inercenariiis esl eiiini»», non 8' pastor. Ule intral lolerat, ipse sibi per intoleraniiam *suam*leslis est,
per jaiiuam, quia"' paslor est; ille ascendil per quia bonus n.iii esl. Abel enim esse renuit, qiiem
aliam partem, quia" fur esl; ille videns eos qui Cain matitia non exercet.
voluni lollere oves, timet et fugit, quia mercenarius II. Pars. Gratian. Ex Itis omnibus colligitur, qnod
esl, quia»* non est illi cura deovibus, mercenarius malorum vindkta Deo reservanda est, nec sunt corpo-
est enim. Si iiivcnerimus Ires islas personas, iiivenit ruliter puniendi, sed crebra admonilione, et caritatis
saiictitas veslra *el*quos diligatis, *et* quos tolere- beneficio ad correctionem invitandi. Unde Chrislus
lis, *et*quos cavealis. Diligendus est pastor, tole- in evangelio'•' ait: Audislis quia dictum est in lege
randus est mercenarius, cavendus est latro. '•» (qttem tnodum ultionis lex slatuit) : Oculum pro
Gratian. Ecce, quod mali tolerandi sunf, nec cor- oculo, dentem pro denle. Egoautem hanc vkissitu-
porali, sed spiriiuali vindkta sunt puniendi. Unde, dinem lollens, et ad mansuetudinem et caritatis per-
quum discipuli non recepti a Samaritanisignem ccelilut feclionem vos invilans, dico vobis: Nolile '•» resistere
super eosdeducere voluerunt, dkentesmagisiro** : Vis malo, sed diligite inimicos vestros, benefacite iis
dicamus, descendal ignis de cuelo, et consumat eos? qtii oderunl vos, ut sitis filii patris vestri, qui solem
audierunt: Nescilis cujus spiritus estis? Itetn**: suum oriri facit super bonos et malos, et pluil super
Omnis qui gladium acceperit, gtadin peribit. juslos el injustos. Hinc Paulus ail '•*: Si'°* esnrie-
C. XIII. Spirilatis nunquam carnalem pertequitur, rit inimicus luus, ciba illum; si silit, potum da illi.
sed e converso. Omnis enim iniquus bonorum est inimkus; omnis"*
Ilincetiam Hieronymus ait in comment. ep. ad Gal. e,i. autem amicus hujus swculi etiant inimkus est Dei,
Qui 8' secundum carnem nalus erat, persequeba- Inimicus autem Dei bonitatis et juslitim esl inimicus,
tur 8»spiritalem : nunquam enim *» spiritalis cjtrna- ac per hoc amatorem juslitim el bonitatis diligere non
NOTATIONES CORRECTORUM.
C. XII. i El latrontm : Hre dnae voces non sunl ]1 cam bovem. Signincat aulem elephaniem.
in orighiali : Aiisehniis tamen illas habet. C. XIV. i Verba sunt Cypriani lih. 4. ep. 2. ad
C. XIU. k Roves : In codicihus B. Hieronymi im- Anloniaimm', cilata ab Auguslino lib. 4, c. 12. de
pressis lciiur: qui lucem boves; veruni in codice baptismo contra Donatislas.
Vaiicano horum commeiiiarioruni habeltir: qui lu-

QUJJST.IV. C. XI. '• [erres : orig. ~ Ivo. — Edd. Nor. Ven. I, II. " si attenderes :
orig.'*— altenderes : Ivo — atlendens : Ed. Arg. '*Ai^.
Gal. c. 0, v. 5. " snum : Eritl. coll.
o. atiarilta, sed si: Eri. Bis.. '* 1 Cor. c. H, v. 29. = C. XII. '• Serm. 137. Eri. Mtuir. —
Ans. I. 6, c. 148 (145). " ef merc : Eri. Bas. " Joan. o. 10. '» add. : efiam : Etld. coll. o.
»• auiem : eoed. pr. Lugrid. II, III. •' et non : Edd. coll. o. *' qui : eoed. 8' qui : eoed. 8*nec illi
est : eaed. « Luc. c. 9, v. 54. »»Mattli. c. 28, v. 52. = C. XIII. 8' Gal. c. 4, v. 29. "
persequatur : Eri. Bas; •• ttero : E.Id. coll. o. 9° ruslico : eaed. pr.* Bas. 91recordabitur : Edd. colt o.
»* 2 Tiin. c. 2, v. 20. »»arid. : voluit: Edd. coll. o. = C. XIV. Imo ad Maximum et rell., ep. 5i, cd.
Oxon. »* et arr. : E.ld. coll. o. »* Malth. c. 13. »• arid. : videtket : Erid. Bas. Lugdd. II, 111. »**i*a-
fiiatn : Edri. coll. o. pr. Bas. = C. XV. »• desid. in Ed. Bas. »» suscepil : E.L Arg. '•• tolerate : Edri.
c.ril. o. '•'Maiih. c. 5, v. 38. '•* Exod. c. 21, v. 24. '•' Malih. c. 5, v. 59. '•* Rom. c. 12, v. 20.
'" Prov. c. 25, v. 21. '•» Jac. c. 4, v. 4.
1179 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA XXIII. QUJEST. IV. 1(60
potest- Qtuim ergo inimicos diligere, vel itlis benefa- A ciildubio lcstamento compescitiir, quum per serael-
cere, cibttm et potttm sttbmiuislrare jubemur: inimi- ipsam veritas pnedicat, dicens"»: Diligiie inimkot
cos persequi et punire prohibemur. § 1. /n lege enim veslros, benefacile his,qui oderunt vos: Qtii1*' ergo
veleris lestnmenli corporalis pwna sluluta est : in lege per lauros, nisi veteris teslamenti palres signantur
vero evangelii omni peccanti per pmnitenliam promil- "* ? Nam, tlum ex permissione legis acceperant qua-
titttr venia. Unde illa a terrore incepit, dicens '•': tenus adversarios suos odii relribulione perciiterent
Egosiun Domintis Deus zelotcs, visitans peccala pa- (ut ila dicam), quiil aliwl quem tauri erant, qui ini-
Irum in filios usquc in tcrliain el quartam genera- inioos suos corporeact viriutis cornu feriebanl? Qnid
lionem. Hmc vero a lenilate mansueludinis el mi- vero perallilia, nisi patres novi teslamenti liguran-
serkqrdim, ita inqttiens '•* : Beali pauperes spiritu, tur? qui dum graiiam iiiternoc pingueriinis perci-
beaii mites, beati miserieorries, quoniam ipsi mise- piunl, oeternis '**desirieriis iunitenles, att "*suliliiuia
ricordiam conseqtienliir. ln itla dicebaiur '•* : Qui conlemplalionis suae pennis sublevanlur.
fecerit hoc vel illuri, morle moriatur. In isla "•: Gralian. His ita respondetur : Sunl quwdam, qum
Gaudeo super uno peccalore pceiiitenliam agenle, • salubri duntaxat admonitione snnt corripienda, non
qiiam super nonaginla novem justis, qni non imli- corporatibus flagellis animadverienda; sedeorum vin-
gonl pccnilenlia. /lem"':Non veni vocare juslos, " dicla divino examini lantum esl reservaiidu, quando
sed peccatores ad poeniientiam. Estote 1" miseri- in delinquenles videlicel disciptinam exercere non pos-
cordes, sicut et pater vester misericors est. lnitium sumits, vet quia non sunt noslnujuris, vel quia illorum
quoque prwdicali.onis salvatoris noslri et prwconis crimina, etsi nobis nota sunt, lamen manifestis judi-
ejusdem, ad pmniteiuiam peccatores invitavit. Sic ciis proburi non possunl. § 1. De his, qui non sunt
enim uterque exorsus est, dicens: Pcenilenliam "' nostri juris, ail Apostolus in prima episloitt ad
agite, appropinquavil cnim regnum ccelorum. Sic Corinihios : Qiiirienim liiilii allinet rie his, qui foris
in Actibus Apostoloritm, quum Judmi, compuncti de sunt, judicare? rie hisenim Dorninusjudicabil.
tcelere morlis Chrisli, dkerent Petro : Quitl facie- Quod Augiistinus exponens ail-"*:
inus, viri fratres? legitur Pelrus respondisse "* : C. XVII. Infidelium colloquia el convivia non sttnt
Pceniteiiliam agite, el haplizelur untisquisqiie ve- evilanda.
slrum. Et, uf universaliler dicuiur, tn/ege"» pnpu- Infideles non possinnus Christo lucrari, si eormn
lus ille rudis servili limore pmnarum cogebalur: colloquinm vitamus et convivium. Unde et Dominus
"' cum piiblicanis et peccatorihus manducavit et
unde et legem in padagogum accepil. In evangelio
aulem populus gralim liber el adultus filiali amore, el " tiibil. In his vero, qtii intus sunt, id est iiifldelibus,
hwredilatis certiludine ad cultum divinm serviiulis putredo resecanda esl.
invilatur. Unde, quum quidam legem, quasi coercen- Gralian. Hine efiam, qiium Propltela dkit 1" : Fa-
lem, prmdkatMnt esse lenendam simttl cttm grulia, cit Domimis judiciiim omnibus injtiriain palientibus,
aif"* Aposlolus: Non enim accepislis spirilum ser- exponendo addit Augusiinus : ab his, qui non sunt
vitutis ileriim in limorc, sed accepislis spirilum sui juris, in quos nequit disciplina exerceri. § 1.
arioptionis filiorum, in quo clamamus : Abba pater. liem, quando multiludo est in scelere, nec salva puce
ecclesiasmali puniri possunl, toterandi tunl polius,
§ 2. Hinc eiiam Gregoriusa/t tu expositioneevangelii:
Simile faclum esl regmim coelorum houiini regi, qui quam violata pace ecclesimpuniendi.
fecit nuplias fllio sno. Unde Auguslinus aif in iibro de fide el operibus,
ele.i., 5. t :
C. XVI. /n lege cuique permitiebatur diligere ami- C. XVIII. Qumdum mala punienda sunt, ef qumdam
cum, et odire inimkum. toleranda.
*
Quum"' in lege scriptiim sit: /)i/taes" 8 amicum Quidam vero "• e conlrario periclitantes*, quum
lituni. el odio habebis inimkum tuum, accepla liinc bonorum maloruinque permixtionem in ecclesia de-
licenlia justis fuerat, ut Dei 'inimicos'"* suosque monstratam seu proediclam esse perspexerinl, et
* "
advcrsarios, quanta posscnt virltite, comprimerent, patientiae praecepta didicerint, (quae ita nos fir-
eosquo in ore™ gladii ferirent. Quod in novo pro- missimos reddunt,ul etiamsi videntur "') in ecclesia
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. XVI. m In ore : In originali el quatuor Gra- D Augustinum de pcenitentiae medicina c. 3.; verba
tiani vestustis est: jure gladii". vero fere omnia sunt in gloss. ord. 1. Cor. 5. ad
C. XVII. n Sensus Imj.is capilis habelur apud B. vers. Alioquin. et inlerlineari ad vers. Intus.

IV. C. XV. '»' Exod. c. 20, v. 5. ">8 Matth. c. 5, v. 5. '•» cf. Exod. c. 19.
QU*ST.
"» Luc. c. 15, v. 7. "'Matih. c. 9, v. 13. '" Luc. c. 6,v. 36. '" Malth. c.'" 3, v. 2. "*
Act. c. 2,v. 38. "»cf. Exori. c. l.etGal. c. 5. "• Rom. "* c. 8, v. 15. =C. XVI. hom. 38, in
Mallh. c. 22. "8 Lev. c. 19, v. 18. "9 non est in orig. ita in Edd. colj.o. pr. Par. Lugdd. "• Luc. \
c, 6, v. 27. '" Qttid : Edd. ooll. o. '" significantur : orig. t corpore : Ed. Bas. "» a lerrenis : ead.
— orig. "' quasi conlempl. penna sese ad subiimia sublevant : Eritl. coll. o.—C. XVII. "* cf. supra
C. 2, q, 1, c. 18. "• Luc. c. 5. '" Psal. 143, v. 7. = C. VXIII. t Ans. I. 12, c. 63. Polyc. I. 7, t. 7.
»»*'i<io —-|j«-. : iion sunt ap. Ans. la" Wrfeniifiir: EI.Bas. — t-tifeafHr: Edd. rcll.pr. 4rg.
1181 DECRETl PARS SECUNDA.CAUSAXXIII. QUJIST. IV. 1183
essc zizania, non tamen impediatur aut fides, aut A tali peccato ftterit-depreheiisiis, ut anatliematedignus
cariias noslra, aul "• quoniam zizania "• in ec- habealur, fial Jioc, ubi peFiculnm schismatis nulhnn
" '
clesia esse cernimus, ipsi '*» de ecclesia recedamus, est. Et infra : %1. Quando ita '"' cujttsque cri-
* *
deslituendam • pulcnt -*\ ecclesiac disciplinam, men noium est oinnibus '*', et omnibus exsecra-
qiiandain perversissimam securitatem pracposilis bile apparet " 8, ul vcl nutlos prorsus, vel non tatea
tribuenles, ul ad eos non perlineai, nisi riicere habeat defensores, per quos possil schisma contin-
quid cavendum, quidve faciendnm sit; quodlibet gere, non dormiat severilasdiscipHme.
aiilem quisque faciat non curare. Nos vero ad sa- III. Pars. Gratian. Esf ef alia caitsa, qua correplio
* *
nam '"doclrinamperiinere arbitranmr ex uiris- verberuntvel verborum videtur esse inulilis vel tuper-
que lesiimoniis liilain "» senteniiam moderari "°, flna. Prwdettinali enim ad vitam tine correplione
ut et canes in ccclesia propter pacem ecclcsioe to- mulantttr sicttt Pelrus '*», quem Dominus retpiciens
leremus, et canibus sanctum , ubi pax ecclesiae tuta neminecorripienle commovil ad lacrimat. Prwsciliad
*
est, non riennis. Quum '" ei-go seu per negligen- ntortem inier flagella deieriores fiunt. ticul Pharao.
liam pracposilorum'**, sive per aiiquam 13»excusa- Bonis ergo tuperflua, dumnandis hwcinveniuntur esse
bilem necessitaiem, sive peroccultas obrepliones "• inutilia. HU ita respondetur auctorilate Gregorii et
iiiveninius in ecclesia malos, quos ecclesiaslica di- " Augustini.
sciplina corrigere aut coercere non possumus, tunc, Aiigtistinus enim in libro de correptione et gratiac. 5.
ne ascendal in cor noslrum impia et perniciosa pr;c- sic ail:
XX. Sicut ab otalione cessandum non est, sic nec
sumplio , qua existimemus '*' nos ab his .esse sepa- C. a correplione.
randos, ul peccalis eorum non inquinemiir, aique Sicut non esl ab oraiione cessandum pro eis
ita poslnos traherc conemtir, veluli mundos san-
ab unitatis a ma- quos corrigi volumus, etiamsi nullo hominiim orante
closque discipulos compage quasi
lorum consortio '** veiiianlin men- pro Petro Doininus respexit eum, etfecit cum simm
segregatos "', fiere: ila non cst negligenda correplio '•»,
tem illaede scripluris simililtidines, et divina ora- peccalum
* etiam' non corre-
quamvis Deus, quos vohierit,
cula, vel cerlissima exempla, quibus demonslraluin
et praenuncialum '**esl, malos in ccclesia permixlos plos1*'faciatessecorrectos.Tllncaulemcorreplione",
miserettir atque adjuvat qui
bonis usque in fincm socculi lempusque juriicii fulu- proficit homo, quum
facit, quos voluerit, etiam sine correptione '•' pro-
ros "*, et uiliil bonis in ttuitale ac parlicipatione
ficere.
sacramentoriim, qui eorum faclis non consenserinl,
Gregorius tiero «'nDialogo, lib. I. c. 8. "» :
obfuluros "". § 1. Quiim vero eis, per quos ecclesia C
'*' C. XXI. Soli prmdeslinaii salvanittr, qui inposlutando
regilur, adesl salva pace poteslas disciplinoe ad- suo labore meruerunl.
versus improbos aul nefcrios exercendae '**, tiinc Obtineri ncquaquam possiinlquacproedestinata non
*
rursus, ne '*' socor.lia segiiiliaque dorinianms, fnerunl "*. Sed ea quae sancti viri oranrio efficiun!,
aliis* "° aculeis praeceptorum, quae ad severiiatem ila proedesiinala sunl, ul precibus obtineanliir. Nam
coercilionis "" peilinent, excilandi siimus. ut gres- ipsa quoque perennis regni pnoilesiinatio ita est ab
sus nostros in via "* Dominiex utrisque leslcmoniis omnipoienli Deo disposiia, iiiad hoc elecii ex labore
illoduce alque arijulore "' dirigcntes, nec palieniiie perveniant,qualenus poslulamlo mereantnr accipere
nomiiie torpescamus, uec ohtenlu diligenliae saevia- quod eis omiiipotens Deus ante soeculadisposuit do-
inus. nare.
C. XIX. Levius occulla, severius autem pttnknda C. XXII. OccultoDei jttdkio mali obduranlur fluget-
tunl ab eccletia delkla manifesta. lis, boni emendantur,-
Idem conlra epislolam Parmeniani, lib. 111, c 2 "*. hem Augnsliniis in libro de prwdeslinalione el gralia,
Qiium quisque fratrum, id esl '*' Clirisiianorum c. 15. "'.
intus in ecclesiac societale eonslilutorum, in aliquo D Nabuchodonosor "' pcenitenliam meruit fructuo-

NOTATIONESCORRECTORUM.
C. XVIII. »Destiluendam:rApudB. Augusliniim le- Mulia vero alia ex illis, et originali in lolo hoc ca-
gilur :instiiuendam pulant ecclesinmel disciptinam; pite sunl resliliita.
sed ceteri collectores cum Gratiano concordant.
'" zizaniam : Edd. Ltigritl. II, III. *" non ideo
QU^ST. IV. C XVIll. "*"•ef: Edd. coll. "» o.
ipsi: Edd. coll. o. "* putant : esed. sacram : Etl. Arg. . "* utfam senlentiamque : Ans.
— Edd. coll. o. "' — ,38
"•
moderare : Ed. Bas. Quum "•vero per. : Ans. Edd. coll. o.
"' prwtalo-
rttm : Ed. Arg. aliam : Edri. Ven. I, II. Par. Lugdd. surrepliones : Edd. cotl. o. wstimemus ;
eapd. pr. Bas. Lugdd. II, III. "' coll. o. "* :
sevaralds Edd. Arg. Bas. —
'" conjnnetione : Edri. '*• '*• segregan-
dos : Edd. rell. pionnnciafunt : Edd. coll. o. fufuri tolerandos :ea>d. abfuturos : Edd. Lugriri.
II, III. "' abesi : eaed., '*'' exercenda : Ed. Bas. "» segn. sed ac. : Ed. coll. o. '*' non
nequesoc. neque '**
estapud Ans. '" correptionis : Ed. Bas. '•* vias : cari. '*»actore adi. : ead. = C. XIX. Ivo in
'** — Ivo in prol. *** abest ab Iv.
prologo'"el Decr. p. 2, '*»
c. 97. Polyc. I. 7, t. 7. ef : Edd. colt. o.
'»'
prol. desid. ib. appareat: Edd. coll. o. pr. Arg. Nor. Ven. I. — Ivo-in prol. Luc. c. 22. =
C. XX '»• correctio : Edd. coll. o. '•' correctos : eaed. '•' ex correctione eaed. '•» correctione: eaed.
= C. XXI. '«* Burch. 1.20, c. 19. Ivo Decr. p. 17, c. 31. ,65(tterini : orig. — Coll. citt.—Erid. coll. o.
c=C. XXII. "• Conveuil iuler VY. DD., liunc libruin non essc Augusliui. '"Joan. c. 4.
1183 DEf.RETI PARS SECUNDA. CAUSAXXIII. QUJEST. IV. 1184
s.im. rvonne post inniimcras impielales flagellaius ,*ksempor in bono est, quoe'** peccatum sola hominis
pceiiituit, et regnum, quod perdiderat, rursns ac- vohiiitate commissum aut reiiiilleiiriuni f novil cuni
oepil? Pharao 168autem ipsis flagellis est detcrior laudemisoricordiae.aut plcctcnrium ciim laiiilejusli-
cftecins el periitV Hic milii rationem redtlal qui rii- ti;e. In "6 inalis aulem operibus nostris sola pr:e-
viniim coiisilium iiimiiini alio "9 sapienliqtie corrie scicnlia Dei inielligenila esl, quia, sicut praescivil
liijiiriical, cur metlicameiitiim unius me.lici manu et proeriestinavilquocipse fecit, ct nt faceremns ile-
confccliim alii ari iiiieriuim, alii valucril acl salutcm, dil, ita praescivil tanliim, non eliam proedesiiiiavit,
nisi quia Chrisli "° bonus odor aliis esl odor viije qtne nec ipse fecit, nec ut faceremus exegit. § 5.
in viiam, aliis orior morlis in morlcm? Qiiaiilum a.l Hi "' aulem " 8, de qnibus *89iticitiir »•• : Ex nobis
naiiiram, ambo homines erant. Quantuin ail tligni- exierunt, sed non (tterunl ex nobis. Si enim (uissent
latcm '", ambo reges. Quanlum ad causam , ambo ex nobit , niansissent utique nobiscum,voluntate exic-
caplivum populum Dei possidebant. Qtianlum ad riinl, vottinlale ceciderunt, elquia praescili siuitca-
poeuam, ambo flagellis clementer admoniii. Quid suri non sunt praedestinati; essenl auteni pradcsli-
ergo fines eornni fecil essc diversos, uisi quod unus nali, si esseni reversuri, ct in sanctitate ae veritate
maiiiiin Deisciiliens in recnrdalione proprije iniqui- mansuri. Ac per hoc proedeslinatio Dei inultis est
talis iugeinuU, alter libcro coulra Dei misericordis- R causa stanrii, nemini est causa labenrii.
siiuaui veiilalem pugnavil arbilrio? Gratian. Non ergo necessitalem facit correclionit
vel obdurationit divina prmdestinatio seu prmscienlia,
C. XXIII. Idem P.
quum boni per gratiam corrigantur, et libero arbilrio
Vasis ir;e niiiiqiiam Deus redrierel intcritiim, si mali pereant. Neque enim, quia prwdestinatio sett
iion spont.ineum iiivenireiiirliomo haberepeccatum, prwscienlia Dei falli non polesl, necessario eveniunt
quia nec Deus peccanli homiiii jusle inferret iraiu, qum prmdestinanlur vel prwsciunlur sicut nec necessa-
si li.nno ex prjotlestinatione Dei ceciriissetin culpam. rio prmdestinantur vel prwsciunlur qum fulura tunl:
ldem "*:§!. Priericstinalioncm Dei sive atl bonum sed qttia bona abtque ejut gralia, mala prwier ejus
sive atl maliim in hominibus '" operari ineplissime sciemiamevenire non possunt. § l.Quamvit ergo con-
dicitur, iu a.l uirumque homincs qiucilam necessilas venienter dicatur, ti hmc prwdeslinata sunt vel prm-
virieatur impellere, qiiuiii in bonis volunlas sit in- tcita, necessario evenient : non tamen ideo abtolutt
telligenria non sine gralia, in malis aulem voluntas verum esl, necessarioevenienlqum prwdestinata snnt
inielligenda "* sine gralia. § 2. "*. Quiim vero ali- vet prwscita; quia hic necessilas referlur ad rernm
tpios a Dco atit Iraditos desideriis suis , aut obriu- eventum,ibiadinluitum divinm^rmscientiw.Unde Au-
vatos legimus aul relictos, magnis "» peccalis '" gusiinus '" : Duaesunli, inquit, necessilales, sim-
suis hoc ipsos meruisse profitemiir, quia taliaeorum *
plex una, veluli, qua* necesse est omnes liomines
crimina proecesserunt, ut ipsi sibi "* pcenas "• de- esse mortales : altera condilionis, ut, si aliquem
liuerini, quae "• eis etiam siippliciiim verterent in ambulare quis scit, eum ambulare necesseest. Quod
rcaluin. Alque ita nec ilfi judicio Dei querimur, quo enim quisque esse novit, id esse aliter, qnam "'
dcseril merilos deseri, el misericordiae ejus gralias nolum est, nequit. Sed hoecminime secum illam
agimus , qua liherat non meritos liberari. § 3. Vi- simplicem Irahit; hancenim necessilatcra non pro-
res '"' ilaque obeilienlioenon itleo cuiquam subtraxil, "• facil natnra, sed conditiouis adjeclio. Nulla
pria
quia cum non praetleslinavit, sed [ideo "* eum non enim nccossitascogit incedere voluntate gradicniem,
proedestinavii}, quia recessurum ab ipsa obedicntia quaiuvis eum tunc, quum graditur "*, incedere
esse pr:cvidil. § 4. Proedeslinalio ,8a igitur '** Dei neccssarium sit. Eodem igilur modo, si quidprovi-

NOTATIONESCORRECTORUM.
C. XXIII. P ln plerisque vetustis captit hoc con- D q Dumtunt: Hacca Burcharrio et lvone cilanlur cx
jiincliiin est superiori, el in tilulo est : Item ', non B: Augtisiino in libro de praedosiinatione. Et scn-
Idem; est autem confeclum cx locis indicalis Ful- leniia habelur copiose explioaia in libello de prav
gentii, Prospcri et B. Auguslini. destiiialiune Dei inler opera B. Aiigiisliui, loino 7.

IV. C. XXIII. "8 Exod. c. 5 '" ••• a(fe : Edd. coll. o. — allum sapienli corde:
QU.EST. seqq. * ila in Edd.
org. "» 2 Cor. c. 2, v. 15, 16. diguitales. Ed. Bas. — C. XXIII. Arg.
Bas. — Inilium oap. exslat in libro Fiilgoniii ad Monyniiim et refertnr ex Augusl. ap. Burch. "»
I.
20. c. 35, et Iv. Decr. p. 17, c. 40. "» ex Prosperi libro ailversus capitula Gallortim c. 6.
"*
omni-
bus: Etltl. coll. o. "* ari.l. ; esl : eae.l. pr. Bas. "" ox ejustlein libri c. H. magis : Edtl
<oll. o. pr. Bas. "' in pecc. : E.ld. Lug.ld. II, III. "8 sibi potna fieri debtterinl : orig. "• pmnam :
ipsi
"" c. 12, cjus.lem. '»' '*»
Kiltl. coll. o. '»• qtta — verieretur : eae.l. *** ideo — prwd. : non sunt in orig.
c. 15, ejusri. '»* quoque : Edd. coll. o. qtti: Ed. Bas. t •'' Ed. Rom. viliose legitur : emittendum.
186hoec sunt posteriora totius opuscidi Pro«p. verba. 18Tlioeehabentur in c. 12, responsionis ari obje-
ctiones Vincentianas pro Augiisiino, qiuc Prospero tribui siriot. *»»a.l.l. : sunf : Ed. Bas. '*' arid.—:
hic : E.l.l. Lugdd. II, III. ' 90 Joan. c. 2, v. 19. '" cx libro de proedeslinalioiie. — cf. ad o. 22.
'»*
Burch. I. 20. c. 21. Ivo Decr. p. 17, c. 32. '»«ac : Burch. Ivo. -- Ed. Bas. "* ipta : Ed. Bas.
radiutur : Edri. colt. o.
 1185 DECRETIPARSSECUNDA.CAUSAXXIII.QUiEST.lv. HSS
tleniia praesens videt, id necesse csl esse , lametsii A qui jier Prophelam Judaicae plebi promisil '•' : Ecce,
iiullam nalurae liabeal necessilatem. Atqui *"*Deuss ego sepiam vias luas spinis, el muniam ettt lapidibut
ea fulura, quac ex liberlate arbitrii provenium, prx-- qitadrit, id esl adiinam libi faciiliaiem peccandi.
senlia "• contuetur. Haec igitur, ad iniiiilum relatal lilem per Psalmislam de damnandis dixit •••: fVnn*
diviimm, neccssaria fiunt per dispositionem diviiuc3 viwitlorum lenebrw el lubricum , et angelus Doiuini
notionis. Per se vero consirieraia absolutam ' na- persequenS eos. « Sed in his omnibus vitia noslra liu-
tnrjp snae liberialem non deserunt. Fient igilur pro- manw adscribunlur mentis arbilrio, quod divina cle-
ciilriubio cuiicla quaa futura Deus essc pracnosti;;; ntentia in eleclis misericorditer vertit ad bonum, in
sed eorura qujedam de libero proliciscuntur arbilrio,, damnandis jusle relinquit ad ntalum. Sicut ergo,
qiue, quamvis eveniar.l'»', cxsistendo lameii iialu- quamvis certissime sciamus, neminem ullra terntinum
ram propriam non amilliint, qua prius quani fie- a Deo sibi prwfixum esse vkturum , omnibus tamen
renl, etiam non evenire potuissent. § 2. His om- languentibus non incongrue medemur : sic, qumnvis
nibusmala noslra libero adscribuntur arbilrio, quumt nemo salvetur, nisi prmdestinatus ad vilam, omni ta-
alibi divintv adscribanlur indignationi. Un:!e Grego- men delinquenti est adhibenda correptio, uec maloruni
ritts "* : Quum superna indignatio sese, ut ita dixe-• est negligenda ditcip.ina.
'
rim, medullilus movet, hancopinio vel oppusiiio "*3 Unde i.lem Auguslinus ait epi.it. L. Bohifacio !,B :
liiimana non removel, nec se cuilibel :°° uiililerr C. XXIV. Non semper in eos, qui peccant, vindicia
deprecatio objicit, quum semel Deus aliqnid ab in- est exercenda.
limis irascendo disponil. Hinc est enim, quod Moy- Ipsa pieias , veriias, cariias , nos nou permiuit
ses '•', qui reatum lolius ptebis apud Dominum »•» coulra Cjccilianum eorum hominum accipere icsti-
suis precibus tersit, dumque se obicem obtulil, ili- moniiim, quos in ecclesia non viriemus, cui Deus "*
vinoeiracundiae vim placavit, ad pelram Oreb ve- peiliibetiesiimonium. Qui'" enim divina lesiimoiiia
niens, et pro aquse exhibilione dillidens, rcpromis- noii sequiintur, ponriiis liumani teslimonii perdi.le-
sionis terrara ingredi Doniino irascenle non potuit. riinl. Item infra': § 1. Moleslus est medicus furenli
§ 3. Item Augustinut: De Tyriis s vero el Sidoniis, phrenelico, elpaHr iiiriisciplinato lilio : ille ligando,
'" coedcndo, sed ambo
quid aliud possumus dicere , quam non esse eis da- iste diligeudo. Si auicni illos
lum '•' iitcredereut, quos * eliam * crediiuros fuisse, negligaut, et perire permittanl, ista polius falsa
ipsa verilas dicil*0*, si talia, qualia apud non cre- iiuiiisticludo crudelilas est. Item infro : § 2. Si '"
«leiiiesfacta sunl, virlutum signa virijsscnl? Quare per poleslaiem "*, qna per "* religioncm ac fidem *
aiitein hoc eis negalum fueril, riicant, si possunl, ^„ regiim *, tempore quo debuit, divino munere ac-
qui caluniniaiitiir, et osiendanl, cur aputl eosDo- cepit ecclesia, hi qui invcniiiniiir in viis et' in *
iiiinus niirabilia, quibus profutura non erani, fece- so.pibiis, id esl in hieresibiis etschismalibiis, togun
rii,etapud eos, quibus profuiura eranl, non fc- fnr intrare, iion quia coguniur reprehendant, sed
cerit. Nos eienim, si rationem !0*facli*et" profun- quare *" cogantur *" aliendanl. Coiiviviuui Domiiii
dilalem judicii ejus penetrare nori possumus, marii- uiiitas esl corporis Christi non sotum insacranienlo
fostissime lamen scimus, et veriiiu esse quod dixil, altaris, sed etiam in viuculo pacis. ln eadem infra :
etjiistiim esse quod fecit, et noii solum Tyrios et § 3. Theodosius * iinperator tegem *'• generaJiier
Sirionios, sed etiam Corozaim el Belhsaida poluisse in omnes haereticos promulgavit, ut quisquis eorum
converti, el fideles ex inlidelibus lieri, si hoc in cis episcoptisvel clericus ubilibet csset inveiiiiis, decem
voluisset Dominus operari. Neque eiiim ulli falsurn libris auri mulciaretur. Item infra : § 4. Si duo
videri poiesl, quod veritas ail '*•* : Nemo pfflesl aliqui in una tlotno "• habitarenl, qiiain cerlissime
venire ad me , nisi fuerit ei datum a patre meo. Iiem scirenius esse ruiluram, nobisquc id pracniinciaiiti-

NOTATIONES CORRECTORUM.
'Absotulam : Apud Burchardum et Ivonem legilur: D primenda rabie Donaiistarum agit, simt haec : Quod
ab absoluta libertaie non desinunt. eo modofieri aliquatenus arbilramur, si legem piis-
5 De tyriis : Simillima his legunlur apud B. Au- simm memoriw Theodosii, quam generaliler in omnes
gustinum in libro de bono perseveraniiai c. 14. Ea- Itwretkos promulgavit, uf quUquis decem
eorum episcoput
dem vero fere sunl apud Prosperiim ad exccpla Ja- vet clerkus ubilibet essel invenlus,- libris auri
iiueiisiiini, in respons. ad dubium 8. sive 9. mulctarelur, expressius in Donalhius, qui senegabtiut
C. XXIV. * Theodosius : Anselmtis habet nl Gra- hwrelkos , ita confirmarenl, ut non omnes ea mulcla
Lianus: sed propria verba B. Augiisliui, ubi de re- [erirentur. etcetera quae sequuntiir.

QCEST.IV. C. XXIII. -"' Af quidem : escd. "« pra-scienfta: e;ed. '»' t-entan!: Ed. Bas. —eveniunt :
Edii. Lugdd. 11, III. "* Moral. 1. 9, c. 12. "» vel opp. : omissa sunt in Edri. Arg. Bas. *°° cujusltbei :
Edtl. coll. o. *•' Exod. c. 32. *°«Deum : Ed. Bas. *°»adri. : desuper : Edd. coll. o.»•'pr. Arg. — cf.
Maith. c. 11, v. 21. »°*docei: Eritl. coll. o. "" ruiione : eactl. »•' Joan. c. 6, v. 41. Os. c. 2, v. 6.
»" Psal. 34, v. 6. = C. XXIV. *0» Ep. 185. Ed. Maur. scr. A. 417. — Ans. 1. 12, c, (Jl (60). Polyc. I. 7,
t. 5. >'» Dominus : Erid. coll. o. *" quos : e;cd. "* ille : eaed. pr. Lugdd. II, III. "» "3 Quapropler st:
orig. — Erid. Arg. B;is. Nor. »" polestaie : orig. — Ans. — cf. infra qu. 6, c. 1. propler :-Etld.
coll. o. " quo : orig. — Edd. Arg. Nor. Ven. 1. »" coguntur : Edd. coll. o. 1'» cf. Theotl. Cod. I. 16,
l. 5, c. 21. »" add.: sintul : Edd. coll. o.
H87 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA XXIII. QUJEST. IV. 118$
bus nollentcredere, alque in ea **•manere persisle- A non tamen nnllo , sed vel *'* levissimo arboris vul-
rent, si eos inile possemus eruere vel inviios, qiiibus nere. Ila ergo **•et isti, quiim ad radicem cailioli-
imminenlem illam riiinam * poslea ''" demonslra- cam veniiinl, nec cis, quamvis **' posl erroris sui
reraus "*; ul re.lire ulterius sub ejus pericuhnn "" poenitentiam honor clericalus aut episcopatus au-
non auderenl, puto, uisi faoeremus, uon iiymcriio ferlur, (il ***quidem aliquid lanquam in corlice ar-
crudeles judicaremur. Porro ,"si iimis illorum nobis boris matris contra inlcgrilalcm severitalis; vertin-
dicerel, quando inlraveritis eruere nos, memei- lamcn , qnia neque **»qui planlal csl aliquid, ne-
ipsiim ooiitiiiuo li-iiciriabo***;alter autem nec exire que qui rigal, ad Dei misericordiam precibus fusis,
quiriem inrie, nec erui vellel, sed neque necare se coalescenle insitorum "*'paceramorum, caritas'*•
anderct; quid eligeremus , ulriini ambos ruiiiae op- cooperil miillitudinem peccalorum. El paulo post :
primendos relinqiiere , an, uno sallem per¥ mise- § 7. Verum **' in liujiisiiioriicausis, ubi per graves
i-icordiae¥ uoslram operam **' liberato, allerum non dissensionum scissuras non htijus aul illius hominis
noslra cutpa, sed stta potius inlerire »**?Nemo '" est periculum, sed populoriim **' slrages jacent'* 8,
cst tam infclix, qui non quid fieri in talibus rebus delrahendum est aliquid severitati,ul majorihus ma-
oporieat facillimejudicet. ltem post pauca : § S. Quod lis sanandiscarilas sincera subveniat. Haheant crgo*
*
si pliirinii essent in domo ruiliira, et iude saltem " isli de praeterito deleslabili errore, sicul Petrus
mius liberari posset, alque, itl qiium facere cona- babuil de mendacii '*' limore, amarum dolorem, et
reinur, alii seipsos praecipiiionecarenl, dolorem **• veniant ad ecclesiam Christi veram, id esl ma-
de ceteris nostriim de unitis saltem salule cpnsolare- trem catholicam : sinl *»• in illa clerici, siut »"
mur ; 11011 lamen , ne se ipsos alii perderent, perire episcopi ulililer, qui conlra "" illam **' fucrunt
universos nullo liberalo permitteremus. Quid igilur hostiliter. Non invidemus , imo ampleclimur, opta-
de opere misericordiae, quod pro vita selerna adi- mns, hortamtir , el quos in viis "*et "* in sepibus
piscenda cl poenaaeterna vilanda hominibusdebemus iiiveniinus inlraie cogimus, etsic'»» nondum qui-
impeudere , judicandiim esl, si pro saluteisla non busriam persuademus, quia non res eoruin, sed ipsos
solum lemporali , sed eliam brevi ad **' * ipsum * quoerimiis?
exiguum lempus liberanda sic nos siibveuiie homi- C. XXV. Medkinali severitale mali coganlur ad
*'•
uihus ralio vera et benigna conipellil? Item in- bonum.
(ro : § 6. Si »" (iiiquiuut Donatislae)oporlet, ut nos lriem Fesfo, episf. CLXVII. **
extra ecclesiam el ariversus ecclesiam fuisse p.eni- Quid **»Jaciet *hic* ecclesiae medio.ina, salutem
teal, ut salvi esse possinms , quomorio post islam rQ omiiium matcrna caritale conquirens, lanqiiam inler
poenitenliam apud vos clerici vcl etiam episcopi per- phreiieticos et lethargicos aesluans? Numquid con-
inanemiis? Hoc non fieret, quoniam revera ***(quod lemnere, numquid desistere vel debet, vel potest?
falcndiim cst) fieri non deberet, nisi pacis*3'ipsius Utrisque sit **»necesse esl molesia ' 60,quia *" neu-
compensatione sanareulur. Sed sibi lioc dicanl, et tris "' est inimica. Nam el phrenetici nnlunl Iigari,
imiltomaxime liumiliter doleanl, qui in lanla inorle el lelhargici iiolunl excilari, sed pcrseverat diligen-
praccisionisjaceam "*, ut isto quodam vulnere ma- tia carilalis phreneticum castigare *'*>,lethargicum
tris "" catholicie reviviscaut. Quuiii enim praccisus slimulare, ambos amare. Atnbo olTenduniur, sed
ramiis inseriiur, fit aliud vtilnus in arbore, quo pos- ambo diliguntiir. Ambo molestati "*, quamdiii oegri
sit recipi, ul vivat, qui sine vita radicis peribat; sed sunl, indiguantur, sed aiubo sanali "s* graiulaniur,
quiim rcceptus recipienti coalueril, et vigor conse- Elinfraineadem : § 1. Cathnlici esse uon incipiiinl,
quetur *'» el fructus; si aulem nou coaluerit, ille nisi hoereiici esse desliterint. Neqtie ciiiin sacra-
qiiidem arescit "', sed vila arboris permanebit. Est menta eoriim nobis iiiimica sunt, qua?ciim *65illis*"
eiiim et "8 lale inserendi genus ut nullo praeciso nobis sunt communia, quia non humana SIIIIL,sed
raiiio , qui inius esl, ille, qui foris esl, inseratur : divina. Proprius *68 error eoriim est auferendus,

IV. C. XXV. »«*eadem : eacd. pr. Bas. "' non esl ap. Ans. '" prmmonstravimus:
QUJEST. **»perkulo : Ed. Bas. ***cruciubo :
Ed. Bas. — prmdemonslravimus ; Edd. rell. — Ans.
Edd. Nor. Ven. I. "* nostra opera: Ed. Arg. **• add. : permilteremus : Edd. coll. o. pr.
Arg. '" add. : enim : Ed. Bas. **8 doleremus decelerh, verum : Edd. coll. o. *" ad id : Ed. Arg. —
ed ad : Edd. rell. "• omnibus : Ed. Bas. "' integra § 6, referlur ah Ivone in prologo. *** rev. [acien-
dum, quod fiert non debet : Ed. Bas. "' "*pauci ipsa : Edd. coll. o. "* lacenf : orig. —'"Ivo. — E.ld. coll.
o. »»• a.ld. : ecclesiw: E.ld. coll. o. consequitur : orig Ivo. — Edri. coll. o. urescet : Edri.
cdll. o. "* desid. in Ed. Bas. «»•abest ab ead. »*•eitum : Eritl. coll. o. pr. Arg. Liig.lri. II, lll. »''
fliiatntjispostquam vix erroris sui pmnitel {pwnileni: Ed. Bas.) : Edd. coll. o. »**si quidem ftl uliqu. eoed.
**»1 Cor. c. 3, v. 7. ***suorum : E.ld. coll. o. »*»1 Petr. c. 4, v. 8. »*«cf. D. 50, c. 25. »*' pluri-
moium : Eritl. coll. o. pr. Arg. **»jacef : Edtl. coll. o. pr. Arg. Nor. Vcn. 1. "9 mendaci : orig. »••
stinl : E.ld. Arg. Nor. Ven. I. '»' sunf: eoed. »•» iu : Ed. Arg. "3 eum : Eriri. coll. o. »»*•ii: inviis :
Etl. Bas. "» auf iii : Edd. coll. o. auf: Bobin. "' etsi : orig. = C. XXV. *»»Ep. 89. Eri. Mnur. scr.
— —
A. 408. ln Edd. coll. o. inscribiliir : Ftiusto. Ans. I. 9, c. 5ti, 57. Polyc I. 7, I.. 5. *"* Quid igitvr
:
hic \aciiU orig. »*' si nec. esl : E.ltl. cull. o. *6° mo/esfa e*(: Erid. Bas. III.
Lugrid. 11,*6» — uisit mol.:
Krid. rell. *61qum: Ed.l. coll. o. *** tieiitri»: Ed. Arg. *" ligare : E.ld. coli. o. moleslari: eoed.
*«»sauarr: Ed. B:ts. *60in : Edd. coll. o. »6' add. : eiiam : Ed. Bas. "s Prius : Edd. coll. o.
1189 DECRETl PARS SECUNDA, CAUSA XXIII. QU/EST. IV. 1190
quem male imbiberunl '", nou sacramenta, quae si-, A menlienles moriis senieniia perculit. Sicetiam Paulus,
miliier acceperunl, quae ad pcenam suam portanl et dum a suo contemlu pia ndmonilione et niullimoda
habcnl, quanlo "° indignius liabenl'", sed tamen comniendatione sui Corinlliios revocnrel, magiim it-
habent. lum Elyntam '8«, qui credituros a fide relrahebat,
IV. Pars. Gralian. Ecce, quod crimina sunl pn- cwcilale percnssil, uf ceteri perterriti prwdicationem
nienda, quando salva pace ecdesim feriri possunl; in ejus non impedirent, sed in ChrUlum credenles aniinm
adhibenda est. enim cwcilatem El Corinlhium *" illum forni-
quo tamen discretio Aliquando effugerenl.
delinqueniium multitudo diu per palienliam ad pmni- catorem, qttia in Dettm peccaverat, satanm ad vexan-
tentiam est exspeclanda : aliquando in paucis est pu- dum iraditlil. llinc etiam Gregorius scribil Januario
nienda, ut eorum exemplo ceteri terreantur, ei ad pm- Episcopo, reprehendens eum, quod ob injuriam pro-
nitentiamprovocenlur. Hinc, quum discipuli "*cmlesti prim personm quentdam excommunicaverat, dicens
l. II. lndkt. 10, epist. 34. »»•:
igne Samaritanos vellent consumere, prohibiti sunt,
et Samaritani ad pmnilentiam sunt exspeclali, ut Chri- C. XXVII. Pro injuria propria episcopo aliquem
slo prwdicante converterentur ad fidem. excontmunkare non licel.
Unde Ambrosius ait tib. VII, commenlariortim ad . Inter querelas mulliplices Isidortis vir clarissimus
R
c. 9. Lucw [v. 54.] "» : a fralernitaie tua fruslra se excominunicatiim ana-
C. XXVI. Non semper in eos, qui peccanl, vindicta Ihematizalumque conquesius est. Quod ob quam
esf exercenda. rem factum fuerit, dum a clerico iuo, qui prjcsens
Quod Christus discipuios »" increpavil, quia erat, voluissemus addiscere , pro niilla alia causa,
ignem super eos descendere "' cupiebant »", qui nisi pro eo, quod le injuriaveral, factum iunoliiit.
ipsum '" noii rcceperant, ostcnditur nobis, non Quae res nos vehementer afiligit *»', quod "», si iia
semper in eos, qtii peccaverint " 8, vindicandum, esl, iiihil te oslendisde cceleslibus cogilare, sed ter-
quia nomiuiiquam amplius prodest clemeuiia, tibi renam le conversationera habere significas, dum pro
ad patienliam *", lapso **' ad correclionem. Deni- vindicla
propriailiijuiiac (quod sacris regulis prohi-
que Samaritani citius creriiderunt, a quibus hoc loco belur) maledictionem anathematis invcxisli. Unde
ignis arcetur; nec discipuli peccant, qui legem se- de celero oiunino eslo circumspeclus atque soliei-
qiiuntur. Soiebant enim et Phinees *" reputalum ad tus, el lalia cuiqiiam pro defeusione propriae *•' in-
justitiam, qtiia sacrilegos inleremerat, et ari preces juriae 'tuau* inferre denuo non proestimas. Nam si
Heliae*»»ignem descendisse deccelo, 'UlProphelae u tale
aliquid feceris, in te scias postea vindican-
vindicaretur injuria *. .C diuii »".
Graliari. Potest in hac prohibilione Aposlolorum Gralian. Ilinc idem in homiliis, oslendens, quod
illud intelligu Aposloli non zelo jutlitim, sed amaritu-
peccaia, quw in Deum vel proximum comniitiuniur, a
dinis odio ob injuriam suw expulsionit vindkandam nubis punienda sttnt, ea vero, quibus in nos delinqui-
Samarilanos igiie voluerunt consumere; Dominus au- tur,
patienter vel loleranda, vel polius dUsimulunda
tem volenseos injuriam proprim personw cum patien- ait:
sunt,
lia et gaudio tolerare, injuriam vero servitutis divinm
non inultam relinquere, ail "': Nescilis, cujus spi- C. XXVIII. Valde offendit qui dominica debita impune
ritus estis? Hinc etiam Petrus, qui cum aliis au- dimittu *»».
dterai : Beali *** erilis, quum maledixerinl vobis Si is, qui pra-latus est, dehitori dominico culpas
honiines, et persecuti vos fuerint, et dixerint omne impmie dimittit, non mediocriter profeclo offenriit,
malumadversus vos;gaudeleinilla die, etexsullate, qui debila ccelestis regiset Domini sua praesmiilioiie
quoniam merces vestra copiosa est iu ceelis, contu- resolvil. Ea iiamqiie, quse in nos *»*coiiimiltuniur,
melias sibi iliatas cum gaudio suscipiebat; peccata '" facile possumus dimiltere; ea vero, qu:e in Dcum
tero, qum in Deum commillebanlur, acerrime punie- «oiiiniissa sunt, cum magna discreiione, nee ""sine
bat, Unde Ananiam **' et Sapphiram Spiritui sancio poenitentia debemus *" relaxare.

NOTATIONESCORRECTORUM.

C. XXVI. *Ut Prophetw : Haecsunt addita, quoniam referuntur ab ipsomet Gratiano inrra ead. cap.
Si illk.

QU^IST.IV. C. XXV. *•' inierunt : eaed. "° quantvis indigne : eaed. pr. Arg. "* abost ab Edd. Nor.
"Ven. I. »" cf. Ltic. c. 9, v. 54. = C. XXVI. "» nmi esi ap. Ambr. "* add. : suos : Edd. coll.
0. •" add.: de ca?/o; eoed. pr.Arg. Bas. »'» gestiebant : orig. — Edd. coll. o. *" Christum :
orig. "» peccant : Edri. coll. o. "9 pwniteniiam : caed. **•quam lapso: eaed.— Bohm. *»'Nura.
c.25. "*4 Rog. c. 1. »•' Liic. c. 9, v. 53. »s* Maith. c. 5, v. 11. »8» Act.c. 5. *86Act. c. 13. *•'
1 Cor. c. 13. = C. XXVII. "8 Ep. 49, (scr. A. 592), I. 2. Ed. Maur. — Ans. L 12 , c. 23. Polyc. I. 7,
1. \. "*• afflixii : Edd. coll. o. »»•quia : orig. "' abcst ab orig. *" esse vind. : Eild. toll. o. =
C. XXVIII. *s» Non cxstat apud Gregoriuin. '»*quos : Ed. Lugd. II. — nos ; Ed. Lugd. III. — uobii:
Edd rell. •" nec lamen : Edd Arg. B^s. Nyr. —nec r.on : Edd. Ven. I, 11. "6 possuinus : Edd. coll. o.
 1191 DECRETI PARS SECUNDA.CAUSA XXIII. QU/EST. IV. 1192
V. Pars. Gratian. Semel vero culpa dimissa reci- A venire pacificc pro qiiibusdam ecclosiasiicis disposi-
divodolore iierum ad animum revocari non debet. lionibus in palaiium principis, et ari primum et se-
Unde Gelasius Gerunlio, Joanni, Germano et Petro ciindum veliim retinuit omnem clerum et populiini,
Episcopis*" qui mecum venicbal, et niilliiin permisit inlroire,
C. XXIX. Jnjuria, quum semel remiititur, iterum nisi me soliiin, ct Vigilium iliaconum noslriim. Me
revocari non aebel. vero vi retenlo, et ante proeriictampalriciam " de-
Si rltic , ubi h:oc acla sunl, pracsenlibus ulrisquc ducto, miseruutin exsilium, iu quo siislenlor modo
"•
consliteril, et satisfecisse Slephanum, el supplica- pane tribulationis el aqua niigiislise. Ego lamen
lione suscepla eum, qui male traclalus est, iguo- propterea non dimisi, uec dimitlo otliciuin meuin,
visse, seniel in alrialione "* remissa punitio reci- sed cum episcopis, quos congregare polui, cos, qui
tlivo ••• (lolore non riebet iterari, ilivinx scilicet *•• talia erga me egerunt, analheinalizavi, et una ctini
iiiiitaiionc clemenliie, quae dimissa peccala in ultio- illis apostolica *et synodali* aiiclorilale stalui, nul-
nem re.lire non paiitur '•'. Sin vero nihil vel de sa- lum unquani taliter decipiemlum, sioiit deceptus
tisfactione probabilur, vel de remissione transactum sum, et, si aliquis deinceps ulium iiiiiiiiain episcopo-
ilileclioiiis vestrje sernioiie monstreiur, qualenus, rum laliter deceperil, analhema maranalha fiereliu
"
sive iiiinc sallcm poterit compeiens satisfactio pro- conspcctu Dci et saiiclorum angeiorum. ldem Vigi-
veuire, illutl poiius exerceatur, ubi animum sanare lio "l; § 1. Habeto ergo cum his qui libi cimsen-
*•*possit aJIIicti, sive »•*irremissibiliter »°* tiunl, plenac damnationis seiiicnliaiii, siibl.iliimqiie
perstet libi
'•• acerbilas, ihiilem niliilominus vindicelur, ubi nomcn et inuniis ministerii sacerdolalis aguoscc,
pleclibilis esl orla procsumiio. Spirilus sancti judicio el apostolica a nobis auctori-
VI. Pars. Gratiau. Sedobjicitur illitd Ambrosii"" : lale damnatus.
Ad preces Heliac ignis riescendit de ccelo, ul Prophe- Gratian. Sed el hic nonsuam,sed ecclesiminjunam
l;c vindicarclur injuria. Quod tunc inielligilur fa- ultus est. Quod autem peccatttm populi iu paucis ul-
»"
ctum, quando Achab *" rea; Israel posl sterilitatem ciscendum sil, Moyses exemplo suo docuit, qui
illam irium annorum et sex mensium, qum facla esl, peccalum idololalriw in paucos cultores viittli vindi-
quundo precibus Helimclausum esl coelumannis tri- cavit, morte paucerum expians peccata multorum, iti
bus et mensibus tex, itisil duot quinquagenariot ad privsettslerrens, in poslerum disciplinam sunciens.
Ileliam, qiti dicerentei *" : Honio Dei, rex Israel vo- Sic et ipse pcccata lolius populi morle paucorum pu-
cal le, qui ail: Si homo Dei siim, descendal ignis nivil, dum pro"* fornicalione toiins populi nna die
t!e ccclo, ct consumat vos, el stalim ignis descendit ~ XXIV millia perierunt. Sic el pro peccalo murmu-
"* t>e/tenlalionis nonnulli punili sunt, ul
ile ccelo, et consumsil eos. Qito fucto uon cujus me- ralionis
riti apud Deum estet voluil of.lehtlere,ted quod ilte eorum exemplo ceteri ad pwnitenliam cogerenlur. Sic
ettet'verut Detts, quem colebat, non ille, ad cujus et quotidie nonnultos punil Deus, ul divina providen-
culluram stupro proprii corporis Jezabel nonnuttos tia etidm circa humana vigilare cognoscatur, el non-
provocabat, evidenlistimUindiciis monttrare curavit. nullos eliam per longa lempora ad pmniteniiamexspe-
sum benignitatis nobis osiendai.
Jnjuria ergo Prophelw non alia, quam injuria Do- ciat, ut putientiam "* culluram Baal vindkavit, sacer-
mint iptiitt inteltigilur, qum in paticis vindkanda est, Sk eliam Helias
ut celeri lerreantttr. doies et prophelas ejus imerficiendo, morte uuctorttm
imitanliiim populorum. § 1. Quod
Item objkiiur iliud Silverii Papoe ad AmatQrem expians peccata
vero peccala, quw pubticis indiciis deseruntur, pu-
Episcopttm*":
nienda non sint, itlo exemploprobaiur, quo Christut
C. XXX. ApotloUcus anttihematiz-ivit eot, qui eitm *'•
ceperunl, vel qui deincept episcoporum aliquem qui Judam solus futemnovetat, non objecisse, sed
ceperint. palienler loleratse atseritur.
Guilisarius T patricius noslcr mandavil me ad se

N0TAT10NES CORRECTORUM.

C. XXX. v Gui/tsarius : In trihiis vctuslis exem- D taliim.

plitribus, ex quibus caputhoc resliiiilum est Silverio vv Prwdiclam patrkiam: Sic miilalum csl cx ipsa
(aiitea enim tribuebatur Silveslro), legitur : Be/fi- epistola, et viia Silverii, ubi hu:c patricia vocattir
suriut, sed quia est inilium capilis, non esl mu- Aulonina. Aulea legebalur : prwdiclum pulricium '.

Qu«ST. IV.C.XXIX. "' Cap. tcmporis*»•

incerti.—Coll. tr. p. p. 1, l. 40, c. 55. — cf. infra D. i. tle pcen.
c. 24. "'nbolitione : Ed.l. coll. o. vi.lelur legi tlcbere: lediuiuo. »00secundumimiiaiionem Erid. Ai-g.
Bas. Nor. Ven. 1,11. "'. permiiftf : El. Bas. »•*servare : ib. »°»Si vero : E.id. coll. o pr. Nor. Von.
1. »•»irremisibilis : Eild. coll. o. *•' persfaf : eoed. pr. Par. Lugriil. "°6 cf. supra c. 20. *•'imo Ocho-
zias. — cf. 4 Rcg. c. 1. *'»» 4 Rog.c. 1, v. 9, 10. = C. XXX. 30»Epistola apocrypha. — Aus.3,°I. 12,
o. 8, 9. Polyc. 1. 1,1. 7. ila in Edd. coll. o. — ap.Ans. lcg. queinadiiioilum esl icstiliilum. Et :
Eri. Bas. '" Fwstola auqucapocryplia. "» Exo.l. c. 32. *" Num. c. 25. "* Num. c. 11. "* 5 Rcg.c.18.
"»Joan. c. 1*
 1193 DECRETl PARS SECUNDA. CAUSA XXIII. QUJEST. IV. 1194
Vnde Ambrositis sttper primam epistolam ad Corin- A micos, el misereri eorum, ul de eorunt verdilione do-
ihios cap. 5, aif'" : leamus, eorum salutem desideremus, et pro eorum
C. XXXI. Judicis non esl sine accusalore correclione qttotidie laboremus et oremus, pmniten-
damnare. tibus solatia impendamus, alier allerius »" onera por-
Si quis poleslatem non hahet quem scit reum tantes;non ul perlinaces el in malo persistenles im-
abjicere, aul probare non valet, immunis esl, el punitate donemus. Sicut enim erga vmnitentes non
jnriicis non est sine accusatore damnare, quia et severi, sed miserkordes esse monemur, juxta il-
Dorainus Judam, qnum fur x esset, quia non est lud »»•: Noli esse r nimis justus, quia est justus
accusattis, minime abjecit. qtii perit in justitia sua, ef iterum m : Judicium
Gralian. SimiiUet non esl (erenda sententia, sine misericordia erit ei, qui non fecil misericordiam;
quando multiludo etl in causa, velquando ili»peccat, ef ifetn illud Apostoli in secunda epistola ad Corin-
qui sociamItabet mutiitudinem. thios 33°:_Cui aliquid donastis, et ego. Nam el ego
Uhde Augustinus in lib. 111, c. 2, conlra ephlolam si quid donavi, propter vos donavi, ac si ipse Cliri-
Parmeniani "» : stus donaret, ul-uon oircumveniamur a Satana.Non
C. XXXII. Quod a mulliludine peccatur, vel ab eo, enim ignor.imus cogitationes ejus, qni quos nequit
quimullitudinem habet sociam, ab ecclesia non pu-. B<-consentiendo dccipere (ucil nimis nsperos, sicnt, in-
nitur, sed defietur. quam, pwnitentibus et obstinalisin mnlo misericordiam
Non potesl esse satubris a mullis correplio, nisi iinpendere proliibemur.
qiuim itle corripittir, qui non habetsociam multilu- {/udeAmbrosiussermone VIII, inpsal. 118, n. 2, 331:
dinem. Quum vero idem morbus plurimos occupa- C. XXXIII. 'De justa et injusla miserkordia.
verit, nihil aliud bonis restat, quam dolor el gemi- Esl injtisla misericor.lia. Denique in lege scriptum
tus. ul per illud signum, quod Ezechieti »" sancto est de quodam *'*: Non misereberis illius, et iri
revelatur, illaesi**' evadere ab illorum »*' vaslalione libris »33r\egnorum *** legis S3B,quia Saut 'postea*
mereaniur. Et infra : § 1. Revera si5S! conlagio conlraxil orTensain3'6, quia miscralns est Agag
peccandi multitudinem invaserit, divinae disciplinae hosiium regem , quem prohibuerat sontenlia tlivina
severa misericordia necessaria est. Nam consSia se- servari. Ilaque »3', si quis lalroncm filiis dcprecan-
parationis et inania sunl, et perniciosa atqtie sacri- libus motus, et lacrimis conjiigis ejus inflexns aliso!-
lega, quia impia ,et superba sunl *'*, et plus perlur- vendum putetS 38, cui adbiic lairocinandi aspiret
banlinfirmosbonos,quam corriganlanimososmalos. affeclus, nonne innocentes tratlit 83»exitio qui lilier.it
Et infra : § 2. Turba autem iniquorum, quum fa- inullorum exitia cogilantem? Certe si gladiuin re-
cultas eslin populis promerendi"*sermonem,'genera!i " primil, vinctila dissolvit, *cur" laxat cxsilio Slil?cur
olijurgatione ferienda est, et maxime, si occasionem lalrocinandi qua potest clementiori via non cnpit
aique opportunitatem prabuerit aliquod flagelliim facullatem, qui voluntalem extorquere non potuit?
desuper Domini, quo eos appareat 'pro suis meritis Deinde inter '*' duos, hoc cst accusatorcm et reiiin,
vapulare. pari periculo de capite dccerncntes8**, allcriim, si
Gralian. Prwcepla vero evangelka "• de dileclione non probassel, alterum, si esset ab accusatore con-
inimicorum, el misericordia impendenda proximis, victus, non 3" id, quod jusiitiai est, judex sequa-
exhorlationes quoque aposloli *" de cibandis vel po- lur8*': sed, *dum* miseretur rci-***,dnmiiei34* pro-
tandis inimkis, non eatenus intelligenda sunt, ut bantem aut dum accusatori favci, qci31Tpn.barc **s
50
pcccandi relaxetur impunitas, sed ttt delinquenii cor- non possit8*»,addicat' innoxium; non poiestigitur
reclio et nalura ministretur subsidium, donec per haecdici jusla misericordia. In ipsa eccicsia, ubi
sentenliam judkis, ademla spe correctionis, malorum maxime misereri 3" decel, leneri quam maxime
lollalur exercitium. In hoc ergo jubemur diligere ini- debel*forma juslitiae, ne quis a communionis con-
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. XXXI. x Quum fur : Addila hic sunt aliqua '.D Hwc qnoque vidi in diebus vanitalis mew, juslus perit
verba ex originaii *. injusiilia sua, et impitis mitlto vivitlemporein maliiiti
C. XXXII. r Noli esse : Gralianus non referl ipsa sna. Noli esse justus multum, nequeplus sapias quam
prorsus verba Ecclesiastis. Ea enim sic babent: iiecesseest, ne obuupescas.

QrjiST, IV. C. XXXI. »" Non est Ambrosii. — cf. C. 2, q. 1, c. 17. * antca legebalur : sicut nrc
Christus Judam abjecit. = C. XXXII. 31» Ivo in prologo. 3" Ezech. c. 9. **• ille sic : Ed. Arg. 3i'
eorum : Edd. coll. o. "* quUm:lvo. — Edd. ooll. o. ***fiunt rlvo. 38' prbmovendi : Bohm. *" Luc.
c. 6, v. 27. **• Rom. c. 12, v. 20. *" Gal. c. 6, v. 5. 3SSEccl. c. 7, v. 17. 329 Jac. c. 2, v. 15.
3342 Cor. c. 2, v. 10. = C. XXXHI. sal Aniea citabalur ex Ambrosii libro de ofllciis. —
»»* Polyc. J. 6,
t. 21. DCut.c. 19, v. 13. '"tibro: Edd. coll. o. pr. Bas. 33* regum : Edit. col. o. — cf. 1 Reg.
c. 15. »*» legitur : eaed. »»•aiid. : Dei : Edd. Bas. Lugdd. II, III. 33' Ila : E.l. Arg. — Atqui, si quis
Idtronis : orig. 3»a pufaf : Edd. col. o. 3SSfradef : eoed. s*°/aa;af exsilium : eoed. — vid. leg. esse
cum codd. Ambr.: exitio. »*' si infer ; Edd. Bas. Lugdd. II, 111. ***deceriantes : Edd. coll. o. ***s»
tton : eaed. ***exsequatur : eaed. ***alterius : esed. 3*6 auf damnabit probantejn : eaed. 3*T «jruod:
eaed. ***probari: Edd. Arg. Ven. I. »*»posset : Ed-d. Bas. Ven. 1. Par. Lugd. 1. 3»°addicit: Ed. Lugd,
1.-— addicel : Edd. Par. Lugdd. 11,111.— adjickt : Edd. rell. 3Mquis mis. debel : Edri. coll. o-
. PITROL. CLXXXVII. 38
H9B DECRETI PARS SECUNDA.CAUSA XXIII. QUiEST. IV. H06
sortio abslenlus -, brcvi lacrimula atque ad tempus A tracteraus; persequamur in eis propriam iniqui-
parata, vel eliam uberioribus'" fletibus commu- tatem, misereamur communem conditionem'»'.
nionem, quam plurimis debet poslulare lemporibus, Gralian. Item illud evangelii, quod objkiebatur:
a 3"3 faciliiate sacerdotis extorqueat. Nonne SB* Qui gladio usus fuerit gladio cadet, Augustinus ex-
quum uniinriulgot indigno, plurimos'"" facil ad pro- pouii in 22 lib. conlra Fauslum Manichwnm,cap. 70,
lapsionis contagium provocari ? Facililas enim ve- tfa dicens 369: ?
niae incenlivum tribuil delinquendi. C. XXXVI. Quis dicalur gladium accipere.
C. XXXIV. Non debemus in mala causa Ille gladium accipit, qui, nulla superiori ac legi-
pauperi misereri.
time potestale vel jubente, vel concedenle, in san-
Ilem Auguslinus in libro Psalmorum, Psal. 52 " 3"6. 8'0 alicujus armalur.
Ne amisso judicio sis pauperi in mala causa mise- guinem»
VII. Pars. Gratian. Porro illud Hieronymi f, quo
ricors, cujus si parcis saccello, percutis cor *", el
ecclesia
tanlo [ncquiorem reddis, quanto juslura sibi faverc dum negalur aliquem persequi, non ita intelligen-
videl. est, ut generatiler ecclesia nullum persequatur,
sed quod nullum injuste persequatur. Non enim
C. XXXV. Homini esl miserendum, peccatori
irascendum. JJ omnis [persecutio cutpabilis est, sed rationabiliter
Itmretkos persequimur, sicut et Christus corporaliter
Idem i>38S.
est eos, quos de templo expulit.
Duo ista nomina quum dicimus, homo peccalor, perseculus
non utique frustra dicuntur. Quia peccaior est, cor- Unde Augustinus atf Vincenlto, epist. XLVIII *-:
C. XXXVII. Poleslaiis officio uliliter inquieii
ripe : quia '** homo *est*, miserere, nec omnino
liberabis hominem, nisi eum persecutus fueris pcc- corriguntur.
calorem. Huic officionomiuis 8'° invigitel disciplina, Nimium sunt inquieti "Donalistse**-,quos per or-
sicut ciiique regenti apta el accommodala est, non dinatas a Deos potestalesd cohiberi atque corrigi
solum episcopo regenti ptebem suam, sed eliam mihi non videlur inutile. Nam de multorura jam cor-
pauperi regenli domum suam, diviti regenti familiam reclione gaudemus. Item infra: § 1. Si enim quis-
suam, marilo regenti conjugem suam, patri regenti qnam inimicum suum periculosis febribus phrene-
prolem suam, judici regenli provinciam suam, regi licum factum currere videret in proecipitium "*,
regenti gentem suam. Et paulo post: § 1. lta nulli nonne tunc potius malum pro malo redderet, si eum
homini claudenda est misericordia, nulli 361pecca- sic currere3'3permitteret, quam si corripiendum "*
tori '•* impunitas relaxanda est. Hinc itaque *ma- p ligandumque curarel ? Et tamen tunc ei molestis-
xime* inlelligendum est, quam 363non 36*sit con- simus et adversissimus videretur, quando utilissimus
temnenda eleemosyna, quac quibusque pauperibus et misericordissimus exstilisset. Sed plane saitite
j ure humanitalis i mpendilur, quandoquiriemDominus reparata tanto ei uberius gralias ageret, quanto
sublevabit •»" indigenliam pauperum eliam ex his sibi eum minuspepercisse sensisset. Et post pauca :
loculis, quos *cx* opibns **• implebat aliorum. Et § 2. At 'enim* quibusdam ista non prosunt. Num-
paulo post: §2. Non crgo suscipiamus peccatores, quid ideo negligenda est medicina, quia nonnultorum
proplerea 36' quod sunt peccatores.sed tamen eos est insanabitis peslilenlia ? Iiem post aliqua; § 3.
ipsos, quia ct homines sunt, liumana consideralione Non3'" omnis, qui parcit, amicus est, nec omnis,
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. XXXIII. * A&sfenfus: Antca legebalur
"* a con- C. XXXVII. c Donaiistm : Apnd Anselmum titu-
soriio contmunionis vel criminationU abslractus. lus est: Augustinus Vinceniio. lnilium vero capituli
Emendaiiim est et hoc, et mulla alia ex ipso ori- esl: Donalistm nimium, et apud B. Auguslinum ;
ginali. D Sed Donalistm nimium. Proplerea reposita est hoc
C. XXXIV. - Fere eadem sunl in glossa ordinaria loco dictio : Donatistm, iuducla autem in titulo;
inPsal.32, ad vers. Diligit miserkordiam, ex B. ibi enim antea legebalur: Auguslinus ait Vincenlio
Augustino collecla senlentia. Donatistm*.
C. XXXV.b Iniiiuni hujus capituli habetur in ser- <-Poteslalet : Sequebatur in vulgalis : swculares**,
mone 94 et 109, de lempore, ct hom. 6', in lib. 50 quoe vox ahest a plerisque vetuslis, et Anselmo, el
homiliarum. Verum integrum est apud Bedam in originali. Multa vero alia ex ipso praesertira origi-
comra. epistolaead Galatas, c. 6. nali sunt emendata.

QU^ST. IV. C. XXXIII. *' vel crim. : nonieg. in *» Ed. Arg. — cotnmttn.crim.: E.l. Bas. ***m ub. : ib.
**' in : Ed. Arg. ***add. : etiam : Edd. coll. o. ad prolaps. (prolationis : Edd. Arg. Nor. Ven. I.)
conf. uocaftiniuersos : Edd. coll. o. = C. XXXIV. *"» Glossa ord. in Ps. 52, ex Augustino. "' add. ;
3"8 lmo Beda m Gal. c. 6, verbis ex Augustino hincj inde
ejus : Edd.—Bas. Lugdd. II, 111.= C. XXXV. 6» omnis : vera
collcctis. Ans. 1.13, c. 21. Polyc. I. 6, c. 21. '*• ef quia : Edd. Bas. Liigdd. II, III. *s"
lectio. — Ans. '•* sicuf nulli : E.1.1.coll. o. pr. Arg. Nor. Ven. I. 3Mpeccalo : Ans. quod : Edd.
coll. o. 3t*nunquam : Eri. Bas. 36' subtevavit: Edd. coll. o. s66 '"
368opcribus : eaed. pr. Arg. Proptcr
quod : Edd. Arg. Nor. Ven. I. — propter hoc quod : Edd. rell. naturam : Edd. coll. o. = C. XXXVI.
>**lvoPan. 1. 8, c.ii. Decr. p. 10, c. 110. 3'° sanguine : Ed. * Bas. f supra c. 13. '* = C. XXXVII.
»" Ep. 93. Ed. Maur. scr. c. A. 408. — Ans. 1. 12, c. 55. ita in Edd. coll. o. ita in esed. pr.
"3 *"
Arg. '" prwceps: orig. — Ed. Arg. ire ': Edd. coll. o. corrigendttm curandtimque ligatet l
e.eu. 3" supra C. 5, q. 5, c. 2,
 1197 DECRETIPARS SECUNDA CAUSAXXIII. QUJEST. IV. 1198
qui verberat, inimicus. Meliora sunt vulnera amici, A bonos mali lolerandi sunt, sicut toleraverunt Pro-
quam blarida'" oscula inimici. Melius "' est cum phetoe eos »'*, coiitra quos tauta dicebanl, nec com-
severitate diligere, quam cum lenilate decipere. munioiiem sacramenlorum S93 iltius poputi relin-
Utilius esurienli panis tollitur, si de cibo securus quebant.
jusiiiiam negligebat "*, quara esurienti panis fran- C. XXXVIII.Hwrelki ad salulem eliam inviti sunt
gilur, ut injustilioeseductus acquiescat. Item posl trahendi.
pauca : § 4. Putas, neminem debere cogi ad justi- Item Donalo Presbytero, epist. CCIV "*.
tiam, quIIni Jegas palremfamiliasdixisse 3'9 servis: Displicet libi, qtiia traheris ad salulem, quum
39" multos nostros ad perniciem traxeris ?
Quoscunqueinvenerilis cogileinirare; quum legas S8° tam Quid
etiam ipsum primo Saulum, postea Paulum, ad co- eniin volumus 3»6, nisi le comprehendi, et praesen-
gnoscendam et tenendara veritatem magna vio- lari, et servari, ne pereas ? Quod autem in corpore
Jentia Christi cogenlis esse compulsuin. Iiem post laesus es, ipse tibi fecisti, qni jumento libi mox
pauca: § 5. Et noveris s" aliquando furem aver- admolo uti noluisti, el te ad terram graviter col-
tendis pecoribus pabulum spargere, et aliquando tisisti. Nam utiqtie alius, qui adduclus est tecum,
pastorem flagelto *ad grcgem*pecora errantia revo- collega tuus illaesus89' venit, qui talia sibi ipse non
care. Item infra: § 6. Si semper essei culpabile per- _ fecit. Setl neque hoc S98 putas libi fieri debuisse,
secutionem facere, non scriptum esset in sanctis li- quia 89' nemiuem exislimas cogendum *esse*ad
bris **': Delrakcntemproximo suo occutte, liunc per- bonum. Attende quid dixerit*00Apostolus : Qut epi-
sequebar.Aliquandoergo et qui eam patitur iiijusius scopatum desiderat bonum opus desiderat. Et ta-
est, et qui eara facit juslus est. Sed plane semper '*' men tam niulti ut episcopaltim suscipiant tenentur
et mali persecuti sunt bonos, et honi 'persecuti invili, perducuntur, includuiilur, 'custodiuntur* pa-
sunl* malos; illi nocendo per injustiliam, isti "* con- tiuntur» 01 quae nolunt, donec eis adsit voluntas
sulendo per disciplinam; illi imraaniler, isti tempe- suscipiendioperis boni. Quanto magis vos ab errore
ranter; illi servientes cupiditali •**, isti caritali. pernicioso, in quo vobis inimici eslis, traltendi estis
Nam qui trucidat non considerat qiiemadmorium*• el perducendi *•' ad verilalem vel cognoscendam,
laniet: qui aulem curat considerat quemadmodum vel cligendam, non solum ul honorem salubriler
secet. Ille *enim* persequitur sanitatem, iste '*' habeatis, sed etiam ne pessime pereaiis? § 1. Dicis,
putrediuem. Occiderunt impii Prophetas : occiderunt Deum dedisse liberum arbitrium, ideo non debere
impiosei Prophelae.Flagellaverunt Judaei Christum: cogi hominem *nec" ad bonum. Quare ergo illi, de
JudaeosflagellavitetChristus; traditisun! Apostoliab quibus supra dixi*»», coguntur ad bonum?Aitende
hominibus potestati liumanae: tradiderunt *et*Apo- Q ergoc quod considerare non vis. Ideo voluntas
sioli hominespoiestati satanae. In his omnibus quid bona misericordiler impenditur, ut mala voluntas
altendilur, nisi quis eorum pr« veritate, quis pro hominis dirigatur *•*. Nara quis nesciat, nec dam-
iniquitate, quis nocendi causa, quis emendandi ? El nari hominem, nisi merito malae voluntatis, nec
pattlo post: § 7. Constanlinus imperalor 'primus* liberari, nisi bonam habuerit voluntatem? Non***
constitnit, ut res conviclorum et unitati pervicaciter tamen ideo qtii diliguntur malae suoevolunlati im-
resistenlium fisco vendicarentur. Et pott pauca : pune et crudeliter permitlendi sunt.sed, ubi po-
§ 8. Certe "* nullius crimen raaculat nescientem. teslas rialur, et a malo prohibendi, et ad bonum co-
liem infra: § 9. Facta *»»nocenlium "•, quae inno- gendi "*. Nam, si voluntas mala semper suae oer-
cenlibus demonstrari vel ab innoccniibus credi non milienda est iiberlali, quare Israelitae rectisantes el
possunl, non inquinant 891qiiemquam, si propter murmurantes tam duris ilagellis a malo prohibe-
iiinocenlium consortium eiiam cognita sustinentur. banlur, et ad terram promissionis compelle-
Non enim propler malos boni deserendi, sed propler bantur ? Si voluntas '•' mata semper *•* suae per-
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. XXXVIII. » Altendetrgo: Locus liic (quem- considera, quod non ideo voluntas bona misericorditer
admuriiim et multa alia in hoc capile) emendatus isl impenditur, ut mala voluntas hominit diligaiur '**.
ex B. Augusliiio. Antea Iegebatur : Attende ergo, et

QILEST.IV. C. XXXVII. "•"» abest ab Ed. Arg. —*80 volunlaria : orig.S813" Prov. c.J27, v. b. »'« ne-
orig. — Edd. coll. o.
qligat : — Luc. 14. v. 23. Act. c. 9.
383
Et noveritit : E.ld. Arg. Nor.
Ven. I. ef quum noveritit : Edd. rell. *** Psal. 100, v. 5. smpe : Edtl. coll. o. *»*in Ed. Bas.
et ap. ipsum August. et hic et infra pro isti leg. : illi. '" sawtenfes cnpiditaie »8'
: Edd. coll. o. pr. Bas.
II, 111. *»• tecet, qui vero sanare vult, considerat : Ed. Bas. ille : Ed. Bas. — orig.
Lugdd. quemadm.
888cf. C. 1, q. i, c. 1. »8»cf. supra c. 10. »• nocentem : Ed. Bas. m coinquinant : Edd. coll. o. pr.
Arg. »»»abestab orig. et — Edd. Arg. Bas. '»*tacrorum : Edd. Lugtld. II, 111.= C. XXXVIII. »•»Ep.
175. Ed. Maur. scr. A. 416. Ans. 1.12, c. 57 (56). Deusd. p. 2. "• tamen "8
: Edd. coll. o. — add. .-
f« : Ed."Bas. **«voluimut: orig. »" ef illwt.: Edd. Bas. Lugdd. SJ,III. hmc : Ed. Bas. »»»aat;
Edd. coll. o. »•» rficrtf; Ed. Bas. — cf.l Tim. c. 3, v. 1. *" add. *•» : fanfa : oiig.— »ia/a : Ed. Bas.
— mala inviti : Edd. rell. **»producendi: Ed. Bas. —deduc. :orig. diximut : Edd. coll. o. "* ita
in Edd. coll. o. *°*diligatur : esed. *»*Ivo Pan. I. 8, c. 17. *•• add. sunf : Edd. coll. o. '•' add. :
tero: esed. p. Arg. Nor. Ven. I. *osabest ab Edd. Arg. Nor. Ven. I.
"189 DECRRTI PARS SECUNDA. CAUSA XXIII. QU^S-T. IV. 1200
miltenda est liberiati, quarc Paulus non est. i etsi non ad salutem, non **' ad ecclesioepacem, non
permissus uti pessima voluntaie, qua perse- ad Christi corporis unilalem, non ad sanclam et
quebaiur Ecclesiam, sed proslralus esl, ut excx- inriividiiam charitatem,sed arimala aliqtiacogereris,
carelur *•*, excaecatus "°, ut mntarelur, mula- nec sic tibi ipse morlem inferre debuisli. Considera
tus '", ul milterelur, missus, ul quatia fcceral *" scripuiras divinas, et discute quanlum potes, et
iu errore, lalia pro veritate paierotur? Si volunlas virie, iilriim hoc **3 fecerit aliquis aliquando justo-
mala semper suoe permillcnda cst liberlati, qnare rum aique fidelium, quum ab eis lanla mala per-
tnoneiur pater in scripluris sanctis 4'3 filium durum possi siiul, qtti eos ad 'aelernum* inlerilum, non ad
non solum verbis corripere, sed ctiam lalera ejus vitam 'aeternam*, quo *tu* compelleris, ariigebant.
tundere, ut ad bonam disciplinam coaclus ac domi- El posl pauca : § 5. Repetis, sicul autiio, quod in
tus dirigalur? Unde idem *'* dicit : Tu perculis eum evangelio scriptum est, recessisse a Domino LXX
virga, animam autem ejus Uberasa morie. Si "* mala *3*tliscipulos, el arbitrio suoe maloe atque impioe
volunias semper snre permiitenda est liberiati, quare diseessionis fuissepermissos; caeierisque duodecim,
corripiiintur "* negligentes paslores, ct dicitur qui remanseranl, fuisse responsum : Numquid elvos
eis"' : Errantem 'ovcm' non revccaslis, perditam "8 vullis ire *35? Et non attenriis, qnia liiuc primum
tion inautsisfis *19.Et vos oves Cliristi cstis; chara- ecclesia novello germine pullulabat, nondumque *"
cterem "• dominicum portatis "' in sacrame.-ito, *in c&*fuerat complela illa prophetia *3' : Et ado-
quod accepislis : sed erralis ct perilis. Non ideo rabunt eum omnes rcges lerrw, omnes genles servknt
vobis displiceamiis, quia revocamus errantes, et illi " 8? Quod utique quanto magis iropletur, lanto
quaerimus perdilos. Mclius enim facimus volunlatem majore utitur ecclesia potestate, ut non solum in-
Doniiiii monentis, nt '»* vos ad ejus ovile re.lire vitet, sed eliam cogat ad bonum. Hoc *39*lunc*
cogamus, quam consenliamus ***voluiilati "ovium* Dominus significare volebat-,qui, quamvis haberet
erranliuin, ut perire vos permittamus. § 2. Noli magnam potestatem, prius lamen elegit commen-
'** : dare humititatem. Hoc "* et in illa convivii simili-
ergo jam dicere, quod le assidue audio dicere
Sic volo errare, sic volo perire. Melitis *cnim nos* ludine satis evidenler osiendil **', ubi misil ad in-
hoc '*' omnino "6 non permittimus, quanlum pos- vitalos, et venire noliierunt, et ait servo **»: Exi in
sumus- Modo,qnod te in ptileum, ul *" morereris " 8, plateas f el vkos civitatis, et pauperes ac debiles,
niisisti, utique libera voluntale fccisti. Sed quam cwcoset claudos introduc Ituc.Et ail servus Domino:
crudclcs essent servi Dei, si huic malae volunlati Facium est, ut imperasli, et adhuc locus est. Et ait
tuae te permilicrent, et non te dc illa morle libera- r Dominus servo : Exi in vias et sepes, et compellein-
rent?Quiseos non merilo oulparei?Qnisnon iinpios trare, ut impleatur domus mea. Videnunc, quemad-
recle judicaret? Et lamen tu lc volens in aquam modum de his, qui prius **»venerunt, dictum est :
misisti, tit rnoiereris ; illi te nolenlem de aqua le- introdtic eos; nunc dictum est: compelte. tta signi-
vaverunt, ne morereris. Tu fecisti secundum volun- licala sunt ecclesiae primordia adhuc crescenlis, ul
latem tuam, sed in perniciem tuam; illi "9 contra cssenl vires **4eliam compellendi.
"
voluntatem luam, sed propter salutem tuam *80. Si C. XXXIX. Hmretici utiliter paliuntur qttw catholki
utiliter inferunl.
ergo salus ista corporalis sic cuslodienda cst, ut
eliam in nolentibus ab eis, qui eos diligunt, serve- Idem super Joannem, traclalu XI, ad c. 3 "*.
ttir : quanlo magis *" illa spiritalis, in cujus deser- Quando vtilt Deus concitare potestates adversus
tione mors aeterna meluitur? Quanquam et in ista hoereticos, adversus schismalicos, adversus dissipa-
tu inferre non solum tores ecclesiae, adversus *'* exsiifilaiores Christi,
morte, quam libi ipse voluisli,
ad teinpus, sed eiiam in ailernum morereris, quia, rj adversus blasphemaiores bapiismi, non mirenlur.
NOTATIONESCiORRECTORUM.
f In plaleas : Sic emendatum est ex evangelio B. Lucoe, expunctis duabus vocibus. Aniea enim
legebalur : e.ti cifo iu tias ef plateas*.
*09 cwcaretur : Erid. coll. o. "• cwcatus est : eoed. '" Mutalus est — mtssus
QILEST.IV C. XXXVllL
est: Edd. coll. o. »" fecerit : eaed. pr. Bas. Lugdd. 11,111. "3*"cf. Eccl. c. 0, v. 12. "* abest "6
ab Ed. Arg.
— add. : Salomon : Edd. coll. o. — cf. Prov. c. 23, v. 14. Si aulem : Edd. coll. o. corriguntur :
"8 "9
Etl. Bas. *" Ezecb. c. 54, v.»»• i. perditum : Edd. coll. o.—adri. : vero : Edd. Lugdd. II, III.
*"
re-
quUUlis *": orig. — Ed. Bas. add. : entm : Eri. Arg. *" porlasth : Eri. Bas. si : Edd. Bas. Lugdtl.
II, III. consenlimus : Bohm. ***dixisse : Edd. coll. o. pr. Arg. Mhk : Ed. Bas. **• add. : perire :
Edd. coll. o. pr. Bas. '*' quc : Edd. coll. o. ' ***moreris : Edd. Bas. Ven. 1, II. Nor. Par. — morieris :
Ed. Lugd. I. "9 ei ilti : Edri. coll. o. pr. Arg. Bas. "• conlra morlem tuam : Edd. coll. o. '" add. : non
minut : Ed. Bas. *»*nec : Edri. Bas. Lugdd. II, III. *3Slitc : Ed. Bas. *3* adri. : al. LXXII: Edd. Ven.
Par. — cf Joan. c. 6, v. 68. *3»abire : Edd. coll. o. *»«nondum : Edd. Bas. Lugdd.
1,11. Lugd.l.
*37 Psal. 71, v. 11. *38ei:Edd. coll. o. *39hic : Ed. Bas. — atlri.: famen : Eri. Arg. **• Itk : Ed. Bas.
'" ostcnriifur: Edd. coll. o. pr. Bas. ***Luc. c. 14, v. 21. * iiain Erid. coll. o. pr. Arg. Bas. **3 primum
veneranl: Eri. Bas. — prttno veneranl: Edd. rell. ^per vires :**» Edd. Lugdd. Par. — Bohm. = C. XXXIX.
**»Ans. I. 12, c. 54. Ivo Decr. p. 10, c. 99. Polyc. 1. 7, t. 6. adi>. btasph. et exsuffl. Christi baptismi
nonmerentur : Ed. Bas. •—adr. exsufjl. et blasph. Cliristi, non mirenlur : Edd. Lugdd. II, 111.— ad». exsuffl.
Chrhti, (add, . e( : Ed. Arg.) adv. blasplt. Chrini, non mir. : Edd. rell.
1201 DECRETI PARS SECUNDA.CAUSA XXIII. QU.EST. IV. 1202
QuiaDeus concital **',ul a Sara verberetur Agar, co- A i reprehendere. Et infra, c. 82 : Non enim persequi-
gnoscatseAgar*et'ponal "8 cervicem;quia **9,quum imir vos, nisi quemadmodum veritas persequilur fal-
humilialadiscederetadominasua,occurriteiangelus, siiatem. ltem supra, c 10 : § 2. Pctitianus dixil, si
et dixit **• : Quid *sl esf Agar, ancilla Sarw ? Quum Aposloli persecuti sunt aliquem, aut aliquera tra-
questa "» esset de domina, quiri audivit ab angelo? didit Christus? Augusiinus respondit : Possem qui-
Revertere ad daminam tuam. Ad hoc ***ergo aflli- dem dicere, ipsum salanam omnibus malis liomini-
gitur, ut reverlatur, alque *»* utiuam reve.rlatur, bus esse pejorem, cui tamen tradidil Apostolus
quia proles ejus, sicul filii '* Jacob, cum frairibus hominem in interitum carnis, ut spirilus sit salvus
haereditatem lenebit. Miranlur autem, quia commo- in die Domini Jesu *'», ilemque *" alios, de quibus
venlur poleslates f Christianoe adversus *•* dete- dicit *'*: Quos tradidi satanw, ui discanl non blasphe-
standos dissipatores ecclesiae. Si **' non *ergo* mare. El Dominus *Chrislus* flagellatos *'* expulit
moverentur *!8, quomodo redderent rationem de de templo improbos mercalores, ubi eiiam con-
imperio suo Deo? lntendat caiitas vestra qnid nexum esl testimonium scripturae dicenlis "• :
dicam, quia hoc perlinet ad reges soeculi*'» Chri- Zelus domus tum comedit me. Ecce, invenimus Apo-
slianos, ut temporibus suis pacatam velint malrem stolum iradilorem.Christumpersecutorem. El infra,
suam Ecciesiam habere, unde spiritaliter nati.sunt. ***J c. 19 : 3. Postremo *", quare per violentissimas
§
Et paulo post: § 1. Nabuchodonosor rex decrevit, turbas eliam ultro improbi estis ecclesiis catholicis,
dicens *•»: Qukunque dixerint blasphemiam in deum ubi poleritis "• adverlere quod innumerabilibus
Sidrach, Misachet Abdenago, in interilum *61erunt, exemplis res ipsa indical? Sed dicilis, vos loca
et domus eorum in perdilionem *e*.'Ecce quomodo vestra defendere, et resistitis *'9 fustibus et caerii-
saevit rex atienigena, ne blasphemaretur *»3 Dens bus *80,quibuscunque potuerilis *81. Quare ibi non
tsrael, qui potuit tres pueros de igne ***liberare. Et audistis vocera Domini diceniis **»: Ego autem dko
*6*nolunt.ui saiviant
reges Chrisliani, quia Christus vobis, non *ss resistere malo ? Aut, si fieri potest, ut
exsuiDatur, a quo non tres pueri, sed orbis terra- aliquando recte per vim corporalem *s*resistalur
rum cum ipsis regibus a gehennarum igne liberatui? violentis *8", nec ideo praeceplum violelur, quod au-
Et infra : § 2. Quomodo ergo isti f reges non mo- divimus a Domino : Ego autem dko vobis, non '*'
veanlur, qu.inon *66irespueros attendunt liberalos resislere malo : cur non etiam hoc fieri poiest, ut
de flamma, sed se ipsos "liberatos* degehenna *67, perordinarias *81et legiiimas poiestates de sedibus,
quando vident Chrislum a quo liberati sunt, exsuf- cjuaeillicile usiirpanltir vel ad injuriam Dei relinen-
flari in Christianis? quando audiunt dici Chrisliano: (Q lur, pius exjiellal impium, et justus iujuslum? Neque
Dic le noii esse Chrislianum? Talia facere volunt, enim eo *ss mddo perseculionem passi sunt pseudo-
et *»*saltem talia pali nolunt. Nam videte, qualia propheiac ab Helia *89, quomodo ipse Helias a rege
faciunt, etqualia patiunlur; occidunt animas, aflli- nequissinio, au't, quia flagellalus esl Doniinus a per-
guntur in corpore; sempilernas morles faciunt, el secutoribus, propterea **•passionibus ejus compa-
temporales se perpeti conqueruntur. raudi sunt quos ipse de lemplo flagellatos ejecit.
*91
C. XL. Ecclesia hmrelkos ratione persequitur. § 4. Restat ergo, ul nihil aliud requirendum*9* esss
Idem contra titeras Peliliani, lib. II, c 79 *69. faleamini, nisi utrum jusle, an impie vos sepa-
Qui peccat, non peccat legis auctoritale, sed con- raveritis a communione orbis terrarum. Nam si hoc
tra iegis aucloritaiem. Quia vero inlerrogas *ine", inventum fuerit, quod impie fecerilis, non *93mire-
quae sit ralio persequendi, vicissim le interrogo, mini, si non desunt iiiiiiistri Deo *9*,per quos fla-
*'6 non a
cujus sit vox in Psalmo dicenlis *'• : Delrahentem jgellemini 495,quia persecutionem patimini
secreto proximo stto, hunc persequebar. Quare itaque: nobis, sed, sicut scriplum est, ab ipsis factis vestris.
persecutionis 'vel* causam, vcl *" modum, et imli Et in libro de unilate ecclesiw,cap. 17 : § 5. De per-
tanta imperiiia generaliter malorum perseculionesi D sectitioiie veslra querela sedabilur, si cogitetis et

QILEST.IV. C. XXXIX. **' tioca' : Ed. Arg.*—uocifaf : Ed. Bas. *'s suampbnat : Ed. Bas. — sttp-
ponat: Edd. rell. pr. Arg. *»9 auo; : Edd. coll. o.' "• Genes. c. 21, v. 17. *»' add. : libi : Edd. coll. o.
*»»cbnquesla: eaed.— Bohm. "» hmc : Ed. Bas. *»*afque — reu. : riesid. ib. **" desitl. ib. — proles :
Edd. rell. -f pastores fidei Ckrislianm : Ivo. *»8 conlra : Edri. coll. o. *" sed si : Edd. Arg. Bas.
Lugdd. II, 111. "8 commoverenttir: Edd. coll. o. pr. Arg. "9 add. : scilicet : eaed. Arg. Bas. *60
Dah.c. 3, v. 96. *6' interitu : Edd. coll. o. pr. Bas. *6! dispersionem : Ed. Bas. — dispersione : Edd.
*6S
rell. *•» blasphemetur : Edd. co.ll. o. *«» camino ignh : Edd. Bas. Lugdd. II, 111. *68ef lamen :
eaed. fe(is(t:Ed. Bas. *66add. : tantum : Edd. coll. o. *" flamma gehennm : ext\. sed lamen
talia : Etl. Bas. — sed lalia : Edri. rell. = C. XL. *89 lvo Decr. p. 10, c. 75. *70 Psal. 100, v. 5.
*" ef Edd. coll. o. *" Dom. noslri Jesu Chrisii : Edd. coll. o. exc. Arg. — cf. 1 Cor. c. 5, v. 5.
*" Item : Ivo. — Edd. coll. o. "* 1 Tim. c. 1, v. 20. *" Joan. c. 2. "• Psal. C8, v. 10. *" abcst ab
Iv. et Edd. coll. o. pr. Lugdd. *'8 potuentis : Ivo. — Edd. Bas. Lugd. 1. *" restsfeiv : Ed. Bas. _***
ca;difis quoscunqtte : Ed. Arg. *•' poferifis : Edd. coll. o. pr. Arg. Lugdri. II, 111. tS2 Matth. c. 5, v.59.
483no/ife : Edd. Par. Lugdd. *8''corporaliter : Ed. Bas. *8Sviolentiis : Ed. Arg. — Bohm. *86 nolite :
Edd. Par. Lugdd. *8' ordinalas: Ivo. — Eriri. coll. o. *88 «odent : Ed. Bas. *893 Reg. c. 18, 19. "*
desid. in Edd. coll. o. pr. Lugdd. *91reliuqnendum : Ed. Bas. "» verba : vos — impia ; desiri. in Edd.
coll. o. pr. Lugdtl. »9Snec : J'.d. Arg. *n Dei : Edd. coll. o. "* flagellamini : eieri. pr. Bas. Lugd. 1.
— Ivo. tn paiiemini : Ed. Lugd. 11.
1203 DECRETI PARS SECUNDA.CAUSA XXIII. QUiEST. IV. 1204
iafelligatis prius, non omnem persecutionera esse A maret Deum Sidrach, Misacli et Abdenago, pcenis
*»' : debitis subjaceret. Prius ergo lempus illius regis
culpabilem. Alioqui non laudabililer dicerelnr
Detrahentem secreto proximo suo, hunc persequebar. significabat priora tempora regum inlidelium, quos
Nam quotidie videmus, et filium de patre tanquam patiebantur Christiani pro impiis. Posterius vero
de persecutore suo conqueri, et conjugem de ma- tempus ejusdem "10 significabal lempora "posterio-
riio, et servum de domino, el colonum de posses- rhm* regum *jam* fidelium, quos patiunlur impii
aore, et reum de judice, etmilitem vel provincialem pro Christianis. Sed plane iu eis, qui sub nomine
de duce vel rege; quum illi plerumque ordinatissima Christi eranl seducti a perversis, ne forte oves
*" B1»
potestate homines sibi subdilos per terrores levio- Chrisii sint errantes, *et* ad "* gregem aliler
rum "8 pcenarum a gravioribus nialis prohibeant revocandae sint " 3, tcmperata severilas, el ma-
"* mansueludo servalur »", nt coercitioue exsi-
atque compescant, plerumquc atitem a bona vita, et gis
a bonis factis minando et saeviendodelerreant. Sed liorum alque damnorum 'tribulatione* admoneanliir
quum a malo et illicilo prohibenl *9', correctores et considerare, quid et quare patianlur, et discant
consullores sunt; quum autem a bono et licito, per- praeponere rumoribus et calumniis hominum scri-
scculores el opprcssores sunt. Culpantur etiam qui pluras, quas legunt. Quis enim nostrum *", quis
*'* dalas
prohihent a malo, si modum peccati modus coerci- B veslrum non laudal leges ab imperatoribus
tionis *•• excedat. advcrsus sacrificia paganorum ? El cerle longe ibi
C. XU. A regibus terrm contra inimicos tttos auxi- poena severior constituta esl. lllius quippe impie-
lium petat ecclesia. tatis cnpiiale suppliciuin esl »". De vobis autem
ldem in epist. XLVIII, ad Vincentium»•". corripiendis atque coercenriis habita ralio est, qua
Non invenitur exempluin in evangelitis et aposlo- potius admoneremini *»• ab errore discedere "",
licis lileris, aliquid pciilum a regibus terroe pro ec- quam pro scelerc puniremini.
clesia *et"conlra inimicos ecclesiae. Quis negat non C. XLII. MalosEcclesiajustepersequitur.
inveniri ? Sed nondum implebatur illa prophetia "" Item ejusdem ad Boni[acium comilem, ep. L. •**.
Et nunc reget intelligite, erudimini "", qui judkalis Si Ecclesia vera "**ipsa est, quae persecutionem
'
terram, servile Dominoin timore'. Adhuc enim B0* patitur, non *** quae facit "", quaeranl "*» ab
implebatur illud, quod in eodem psalmo pauto stipe- Apostolo, quam Ecclesiam significabat "" Sara,
rius dicilur *°" : Quare fremuerunt grnlet, et poputi quando persecutionem faciebat ancilke. Liberam
tr.edilatitunl inania ? Adslilerunt reges terrw et prin- quippe matrem noslram *'*, cceleslem Hierusalem,
eipes conveneruntin unum *'*'adversus Dominumet « id est veram Dei ecclesiam, in illa muliere dieit
ndversus Christum ejus'. Veruntamen si facla praeter- fuisse llguratam, quoe affligebat ancillam. Si autem
ita in prophcticis libris flgurte fuerunt futurorum, melius disculiamus, magis illa persequebalur Saram
in rege illo , qui appellabatur Nabuchodonosor, superbiendo, quam illam *»»Sara coercendo. iya
uirumqiie tempus flguratum »•' esl, et quotl sub enira dominae faciehat injuriam , ista imponebat
Apostolis habuit, ct quod nunc habet Ecclesia. Tem- superbioe distiplinain. Deinrie quaero, si boni et
poribus itaque Aposlolorum et mariyrum illud im- sancli *30 nemini faciunl persecutionem, sed tan-
plebatur, quoil figuratum est, quando rex memora- lummodo patiuntur, cujus pulant esse in Psalmo
lus pios et juslos cogebal adorare simulacrum, et vocem, ubi legilur *" : Persequar inimicos meos, et
recusantes in flaiiinias »08 miltebat. Nunc *autem* comprehendamillos, ei non convertar, donec deftciant?
illud impletur, quod paulo post in eodem rege figu- Ergo si verum dicere vel agnoscere *3! volumus, est
ratnm est, quum conversus *°*ad honorandum Deum pcrsecutio injusta, quam faciunl impii Ecclesioe
verum decrevit in regno suo, ut, quicunque blasphe- D Chrisii, 'etestjusla <-persecutio, quam faciunt im-

NOTATIONESCORRECTORUM
C. XLII. 8 /-.'(esf ;usfa : Addita sunt hoec usque ad vers. Isla iiaque, et multa alia ex ipso originali
cmenriata'.

QMST. IV. C. XL. *9' Psal. 100, v. 5. *98 levhtm ; tvo. — Edd. coll. o. »" prohibeant : Edd.
coll. o. »00 correctionis : eaed. — Ivo. = C. XLL *0' Ep. 93. Ed. Maur. scr. A. 408. —
Coll. tr. p. p. 2, l. 06 50, c. 30. 50»Psal. 2, v. 10. *•» ad.l. : omnes : Ed. Bas. *°*non: ib. '•» /e-
aiiur : Edd. coll. o.9 * add. : efc. : Edd. Arg. Bas. Lugdd. II, III. "•' prwfiguraium est : Edd. coll. o.
808ignem : eaed. 6° add. : est: Ed. Bas. "° i//ius regis : orig.—ejusd. regis : Edd. coll. o. *11ideoad;
Edd. Bas. Lug.ld. II, III. *" alim : Edd. Nor. Ven. 1. — atiarum : Etltl. rell. pr. Arg., in qua desid.
"» sunf : Edd. Bas. Par. Lugri.l. "" ef lemp. : Edri. coll. o. — lemperanda : Ed. Arg. *'" magna : Ed.
Bas. "6 sert'£fur: Eri. Arg. *" nostrum velquh : Eritl. Bas. Lugdtl. II, 111.—absuntab Edd. rell. . "* eis :
Ed. Bas. "9 cousfifufumesf : Erid. coll. o. bi0 amntonemini : Edd. Arg. Nor. Ven. I. »" recedere :
Ed. Bas. = C. XLll. *" Is5. E.I. Maur. scr. A. 417. — Ans. 1. 13, c. H. Polyc. 1. 7, 1.11. "» arid. :
Ep. *»* "*
esf : Etl.l. coll. o. pr. Arg. et nou : Edri. Bas. Ltigild. II, III. pr. Par. Lugtld.
fecit : Edd. coll. o. *»•
"* quwratur : Edd. coll.Bo. »" — cf. Gal. c. 4, v. 26. t-eram : Edd.
11,111. *29 3° signifkat : Ed. Arg. 31 *3J
coll. *o. non esl in Eri. Bas. add. : viri : Edd. coll. o. ._* Psal. 17, v. 58. cognoscere; Ed.
Bas. non sunt ap. Ans.
 1205 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA XXIJI. QU^ST. IV. 1200
"* beata est, quse A si cossalvos *"• haberet, non ad imposilionem mar
piis Ecclesiie Cliristi*. Ista ilaque
perseculionem patitur propler justitiara; illi vero nus Ananiae, ut eorum aperirelur oblulus, tanqiiara
miseri, qui perseculionem patiuntur propter inju- squainas, quibus clausus fuerat, inde cecidisse Scri-
stitiam. Proinde ista persequitur diligendo, illi "* plura narraret. Ubi esl quod isti clamare consue-
saeviendo: ista ut corrigat, illi"" ut evertant: ista veriml, liberum est credere- vel non credere ? cui
ul revocet ab errore, illi"" ut praecipitent in erro- vim Christus intulit ? quem coegit ? Ecce *•' habent
rem. Et infra : § 1. Quod autem »" dicunt qui con- Paulum apostolum; agnoscant in eo prius cogentem
tra suas impietates leges juslas institui nolunt, non Chrislum, et posiea docentem, prius ferientem, et
petiisse a regibus tcrroe Apostolos talia, non consi- postea consolarilem, Mirum est autem "»8, quomodo
derant aliud fuisse lunc tempus, et omnia suis lem- ille, qui poena corporis ad evangelium coaclus in-
poribus agi "*8. Quis enim tunc in Chrislum credi- travit, plus iltis omnibus, qui solo verbo vocati
derat iinperalor, qui *'9 ei pro pietate contra sunt, in evangelio laboravit, et quem major timor
impietatem leges ferendo serviret »*°, quando '*' compulit ad caritatem, ejus perfecta caritas foras
adhuc illud prophelicum implebatur **»: Quare •*» misil "»» liraorem. Cur ergo non cogeret Ecclesia
fremuerunl gentes, el populi medilati sunt inania? perditos filios, ut redirent, *si perditi h filii coege-
Adsliterunl reges lerrm, el principes "** conuenerunf runt alios, ul perirent'?
in umim adversus Dominum, et adversus Christum C. XLIV. N"oncrudelitale , sed dilecliont Moyses
ejus. Nondum autem "" agebatur quod paulo post populum flagellavit.
iu eodem psalmo dicitur '*» Et nunc reges intelli- Idem conlra Fausium, lib. XXII, c. 79 "60.
gite, erudimini, qui judkatis lerrarn. Servile Domino Quid crudele Moyses 'aul* mandavit aut fecit,
iu limore, el exsullate ei cum iremore. Quomodo ergo quum commissum sibi populum sancte zetans, ettel
"6' vero Deo subditum
reges Dominoserviunt in limore, nisi ea, quac con- uni cupicns, posleaquam
Sra jussa Domini °" fiunt **8, religiosa severitafe cognovit ad fabricandura et colendtim idolum deflu-
*6»daemo-
prohibendo atque pleclendo? Aliter enim servit, xisse, mentemqueimpudicam prostituisse
quia homo est, aliter, quia eliam "*9 *et*rex esl. nibus, in paucos eorum vindicans gladio, quos Deus
Quia homo est, *ei" servil vivendo lideliter; qtiia ipse, quem offenderant, alto el secrelo judicio fe-
*vero eiiam' rex esl, servit '*• leges justa praeci- riendos voluissel mox feriri, et in proesenli salubri-
pientes et conlraria prohibentes convenienti vigore tcr lerruit, et disciplinam in posterum sanxit? Nam
sanciendo. eum niilla crudelitate, sed magna dileclione fecisse
C. XLUI. Exemplo Chrisli mali cogendi sunl ad quod fecit, quis non in verbis ej'us agnoscat, oran-
bonum. " lis' pro peccato "6*eorum, et dicentis "•": Si dimii-
Idem in eadem epistola *". tis illis peccalum, dimitte : sin aulem "*, dele me de
Quis nos polesl amplius amare,quam Christus, libro tuo *6'. Et infra : §. 1. Sic plane et Apostolus
qui animam suam posuit pro ovibus suis ? Et 'la- »68non crudeliter, sed amabiliter tradidit hominem
men," quiim Petrum et alios aposlolos soto verbo Salanoein inlerilum camis, ut spirittis ejus *69sal-
vocasset "*, Paulum, *prius Saulum", ecclesiaesuae vus sit in die Domini "• Jesu ; tradidit et alios w),
postea magnum aedificatorem, sed horrendum antea ut discerent non blasphemare.
vastatorem, non solum voce compescuit, vcrum C. XLV. jVon impulatur fidelibus, qut ex officto
eliam poleslale proslravit, atque in *" infidelilatis aut tormenta exercent, aut capitalem sententiam
lenebris *•* soevienlcm , ad desiderandura luriien Ilem ferunl.
Innocenlius Papa eprst. ///, od Exsuperium ,
cordis, ut surgeret, prius corporis coecitate percus- Episcopum Tolosanum, c. 3 *'".
sit. Si pcena illa non essel, non ab ea postmodum Quaesilumest etiatn super his, qui post baptismum
"'
sanaretur, et quando apertis ocnlisnihil videbat, 1D administraveruiil, et"" aut lormenta sola*" exer-
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. XLIH. h Siperditi: Ilaec usque in finem sunt addita ex originali*, etatia emendala.

QILEST.IV. C. XLll. »•» namque : Edd. coll. o. »3» t'//a : eaed. *3*i//a — ewerfaf: eaed. *»• illa —
prmcipitel : eaed. *3' enim : orig. *38 Convenire: Edd. coll. o. *39Qttis e»im : ea-d. **•smviret : eaed.
•*' func eritm: eaed. *»»non impl.: Ed. Nor. »*"Psal. 2, v. 1. "" populi : Eri. Bas, "*»enim : Edd. coll.
O. '"ib.v.lO. "*' Deum : Ed. Arg. "" fuerinl : Edd. coll. o. **»desid. in Edd. Arg. Bas. Lugdd. II,
III. »«•seruaf: Rdd. Arg. Bas. Ven. I. Nor.= C. XLiH. "" Ans. 1.13, c. 16. Polyc. ib. '"revocassei:
Edd. Nor.Ven. I. —evoeasset :Edd,rell.pr. Arg.— cf. Act. c.9. ""nonleg.inEdd. Arg. Nor. Ven.I.etap.
Bohm.""*tenebras smviendum: Ed. Bas. """posfea:ib. **6sanos:ib. *"cf. * infraqu.6, c. 1. *'8erii'»i:Edri.
Arg. Nor. Ven. I. "»mtfftf "6l : Edd. coll. o. — cf. 1 Joan. c. i, v. 8. non sunt ap. Ans. =C. XLIV. t 6°
Ans. 1. 13, c. 1. Polycib. tiitioef : Edd. coll.o. °6*unico : eaed. pr. Arg. Bas. •'* prostravisse :
Ed. Arg. »6*peccatis-: Edd. coll. o. »•" Exod. c. 32, v. 31, 52. '*•* add. : non : Bohm. •«' vitw :
Edd. coll. o. pr. Arg. "**1 Cor. q. 5, v. 5. *" non est in Edd. Arg. Bas. "" Dom. nostri Jesu Christi :
Edd. coll. o. pr. Arg. Bas. »" 1 Tim. c. 1, v. 20. = C. XLV. •" scr. A. 405. — Burch. I. 6, c. 44. Ans.
1.13, c. 32.Ivo Decr. p. 10, c.94. "'""' desid. in Edd/.coll. -o. pr. Arg. *'* abesl ab Ed. Ari?.— smva :
Eiid. Bas. Lugdd.
5207 DECRETl PARS SECUNDA.CAUSA XXIII. QU^ST. IV. 1208
ctieiunt, aut etiam capitalcm prottilere sentenliam. A C. XLVIII. Ecclesiasticm religionis inimici etiam
Nihil de his legimus a majoribus diffinilum. Memi- bellis sttnt coercendi.
nerant enim a *" Dco potestales has fuisse conces- Idem Gennadio, Paltkio el Exarcho A(rkw , lib. I,
sas, ct propter vindictam "" iioxioriini gladiuni epist. 72 "**.
fuisse permissum, el Dei csse minisiruiii » vimlicem Sicut excellentiam veslram hostiiihus '*» bellis in
in hujusmodi daluin. Quoinorio igilur reprehende- Iiac vita Dominus victoriarum fecil luee fulgere, iia
rent factuin, quod auctore Dco viderent esse con-
oporlet etiam inimicis ecclesiaeejus oinni vivacitate
cessuin ?,De his ergo, ut haclenus servatum cst, sic mentis el
corporis obviare, quaienus ejus ex utro-
hahcaimis, ne aut disciplinam evertere "", aut con- que triumpho magis ac magis enitescat opinio, quutn
ira auctoritatem Domini vcnire vitleamur " 8. Ipsis et forensibus bellis adversariis catholica? Eccles:ae
aulcm in reddenda ralione gesta sua omnia scrva-
pro Clirisiiano populo vehemenler obsistilis, et ec-
buniur»". clesiaslica praelia sicut bellalOres Domini fortiler
C. XLVI. Immunis est dklalor a culpa, quum legum dimicalis. Nolum estenim haerelicaereligionis viros,
auciorilas in improbosexercelur.
si eis, quod absit, suppetit nocendi Iicentia , 'canlra
Idem "80 in eadem epist., c. 5.
Illud eliam sciscilari voluisli, an preces diclanti- „ catholicam.fidem vehementer iusurgere, quatenus
bus liberum concedatur utique posl baptismi rege- haereseossuae venena ad tabefacienria, si valuerint,
nerationem a principibus poscere inortem alicujus christiani corporis membra transfundant. Cognovi-
vel sanguinem de reatu. Quani rem principes nun- mus enim eos contra catholicam ecclesiam, Domino
86 adversanle, colla
quam sine cognitione concedunl, sed ad judices eis,.* surrigere *8', el fidem velle
commissa ipsa vet crimina semper remittunt, ut Chrisliani nominis iuclinare; sed eininemia vestra
causa *8' cognita vindicentur k; quacquum quocsitori conaius eorum comprimat, et superbas eorum cer-
vices jugo reclitudinis premal. Concilitim vero ca-
fuarinl delegata, aut absolutio aut damnatio pro
*82 tholicorum episcoporum admoneri praecipite, ut
negoiii qiialilale proferlur. Et dum lcgum au-
ctoritas in improbos exercetur, erit dictator immti- primatem noii ex ordine loci postposilis vilae meri-
lis faciat, quoniara apud Deura non gradus elegan-
nis.
C. XLVII. /n correctione malorum Deus omnipotens lior, sed vitae melioris aciio comprobatur. Ipse vero
placalttr. primas non passim (sicut moris esl) per villas, sed
liem Gregorius Brunkhildm, Reginm Francorum, in una juxla eorum electionem civilale resideat,
lib. VIl,Indict. 1, epist. 5 »83. quatenns adeptae dignitatis meljori iagenio resj-
Si quosigilur violentos, si quosadulteros, si quos Q slendi Donalislis possibilitas disponatur. Ex concilio
fures, vcl aliis pravis actibus studere cognoscitis, vero Numidiaesi qui desideraverint *88 ad aposloli-
Deum de eorum t correciione placare festinate, ut cam sedem venire*8», permiltile , et, si quilibet
per vos m flagellum perfidarum gcnlium, quod (quan- eorum vioe contradicere voluerit *'°, obviate. Magis
tum videmus) ad mullarum nalionum vindictara 891profecto excellentiae os»vestrae apud Creatorem
excitalum esl, non imlucat; ne, si, quod non crc- gloria proficit, si per cam dispersarum ecclesiarum
riimus, divinoe ultionis iracnndia sceleratorum fue- poluerit socieias rCstaurari. Quum enim targita
rit aclione comniota, belli pestis interimal quos munera ad nomiuis sui gloriam conspitit revocari,
«lelinquenles ari reclitudinis viam Dei praacepta non lanlo largiora tribuit, quanlo per eum *9Sreligionis
revocant. suaedignilaleii) vidcrit ampliari. Persolventes prae-

NOTATIONES CORRECTORUM.

C. XLV. > Minhtrum : Sic cmendatum est ex siluri fuerinl delegala, clc. f.
originali el Ivone "*. Antea legebatur : ef Dei"" i C. XLVIL - De eorum : Sic reslitutum esl ex va-
minisierio esse dalum in hujusmodi vindices. Glossa riis,codicibus epistolarum B. Cregorii. Antea erat:
auteni optime etiam conyenit voci : vindicem. D Deorum -}••{-.
C. XLVI. - Vindicenlttr : Emendaium esl ex ori- " Per ros : In originali cst: supei- vos , sed ob
ginali. Antca legebalur : vindicent, qui, quum quw- glossam in vers. Flugellum non cst mutatum •fftt»

QCEST.IV. C.""XLV. *'* Rom. c. 15, v. A. »76 vindictas: Ed. Bas. " ita etiani Burch. et Ans. ***de
Dei : Ed. Bas. averlere : Ivo. — Edri. coll. o. pr. Bas. Lugdd. »'• videanlur : Bohm. *" reser-
tabuntur : Ed. Bas. = C. XLVl. s8° Idem ad Toleianum ephcopum : Edd. Ven. II. Lugdd. Par. — ld.
ad Tolos. ep. : Edd. rell. *8' add. : ipsa: Edd. coll. o. pr. Bas. f iia Edd. coll. o.. nisi quod in Ed.
Bas. lcg. : judkent. *s*Ivo Dccr. p. 10, c. 1)1.= C. XLVII. *83Ep. 11, (scr. A. 599), 1. 9. Ed. Matir.
— Ans. I. 13, c.24. it ita Ed.l. coll. o. pr. Bas. ttt ap. Ans. est; per vos. = C. XLVHI. »s* Ep.
74, (scr. A. 591), 1. I, Eri. Matir. - Ans. 1. 13, c. 29. *85 eiiamexhost. : Ed. Bas. — e.r hosi.: Edri.JNor.
Ven. 1,11.Par.— hoslibus : Etl. Arg. 58°Ejus : Ed. Bas. **''subigere : Edtl. Ven. II. Par. Lugd. I. ""desi-
derat: Ed. Lugd. II.— desiieranl: E.ld. rell. *89pervcnire, permitie: Ed. Arg. "9l putaveril: ib. — Ans.—
pufareiinf : Ed. Bas. — volueiinl vel ptttaverinl : Ed. Nor. — voltteril vel putavcrit : Edd. rell. "l Ma-
gna : Ans. —add.: ergo : Ed. Bas. — igiiur : Edd. rcll. — Magno profectu : orig. ^9* excellentia ve-
sira : Edd. roll. o. pr. Bas. Ltigdd. II, III. *93ea : orig. -- Edd. coll. o. pr. Bas., in qua est : eum. —
Bolim.
 1209 DECRETl PARS SECUNDA, CAUSA XXIJI. QU^JST. IV. 121»
lerea paternae caritalis affeclum, Dominum pelimus, A Tu aiitem quis es, qui judicas alienum servum ? de
quod *9*brachium veslrum ad comprimendos hos- alicni cordis occultis inlelligendum est. Qttod vin-
tes forte efliciat, et meniem *9" veslrara fldei zefo dicta inferri possit, ntonsiralum est. Nunc restat
vehit mucrone *9*gladii vibrantis exacual. ostendere quod debet inferri, el qliod magis diligun-
C. XLIX. Merito fidei bellorum paratur vkloria. turilli qtti puniunlui; quam qui impuhiii jeliiiqitun-
lriem ad eundem, lib. 1, epUt. 73 *»'. lur; quod utrumque mullorum auctoritate proba-
Si non ex fidei merilo et Cliristianae religionis lur.
gratia lanta excellentiae veslrae bcllicorum actuum Ait enim Angusliiius •":
prosperilas eveniret, non 'sumniopere* miranda C. L. Ad iram Deus provocatur, quum mala puniri
fuerat *", quum sciamus, haec etiam autiquis bel- differuntur.
lorum ducibus fuisse concessa. Sed quum fuluras , „Siear, de quibus veheuienter Deus oflendilur,
Eeo largiente, viclorias non carnali providentia, insequi vel ulcisci diflerimus, ad irascendum utique
sed magis orationibus proevenitis, fit, ut hoc *99in divinilatis palienliam provocamus. Nonne •'* Achor
stuporem veniat, quod gloria veslra non terreno •'* filius Zare prmleriit mandatum Domini, el super
consilio coo,sedDeo desuper largienle descendat ••'. omnempopulum Israel ira ejtts incubuit ? Et ille
Ubi eiiini meritoruin veslrorum loquax non dis- erat unus hoino,
atque uiinam sotus periisset in tce-
currit opinio? quoe*et*bella vos frequenter appe- lere suo.
tere non desirierio fuhdend-isanguiuis , sed 60*dila- C. Ll. Vindicta,rquw ad corrcclionem valet, non ett
tanriae 603catrsa reipulilicaein qua Deum coti conspi- prohibenda.
cimus; loipiilur, qiiatenus Christi nomen per sub- Ilem Augusliniis de sermone Dnminiin monte,
ditas gentes litlei pr.xdicalione circumquaqtie dis- lib. 1, c 57 el 38 "».
currat60*. Siiut enim exteriora vos virttitum opcra Ea vindicta .1, quae valet ad correctionem ,
eminenles in hac vita consiitmmt, ita et interua non prohibetur, quaeeiiam ari misericorriiam perli-
nioriim oi-iiainentaex corde niuiido procedenlia in nel, nee impetlit illud proposilum , quo quisque pa-
fiitiirain n viiam ccelestium gaudiortim participalione ratus est ab eo quem correctum esse vult, plura
glorificjint60*.Plurima enim pro pascendis ovibus perferre. Seri huic vindictae referendaj6I» non est
B. Pelri apostolorum principis 60Sexcellentiam ves- itioneus, nisi qtii odiiim, quo flagrare •" solent qui
tram propsliiissedidit-imus, ila, ut non parva loca se vindicare desiderant, dilectionis magnitudine "•
pairimonii ejus propriis niulata culloribus, largitis superaverit. Non enim metuendum cst, ne odisse
Dacorum ° habitalioiiibiis 60', reslauraverit60S. Quae- parvulum filium parenles videantur, quum ab ei*
••» •'• vapulat 619peccans, ne peccel uUerius. El cerie "°
cunque igilur hic illi Christiariissima mente
*"
confcrtis, horum retribulionem per spem in futuro perfectio dilectmnis ipsius Dei patris imitatione•"
nobis proponilur, qiitim in sequentibus dicitur :
judicio suslineiis.
VIII Pars. Gralian. Breviter monslratum est, quod Ditigite inimicos vestros, benefacile hh qui oderunt
boni laudabililer persequuniur matos, et mali damna- vos, el otate pro eis qui vos persequuntur. El tamen
bililer persequunlur bonos. lllud aulem Apostoli 6" : de ipso dicilur per prophelam »*'; Quem enim diii-

NOTATIONESCORRECTORUM.

C. XLIX. n Futuram : In duobus codicibus epi- C. L. P Si ea: Usque ad vers. Provocamus sunt
slolarum legilur : in fulurorum gaudiorum partkipa- in regeslo B. Gregorii lib. 2, Indicl. H, epist. 27,
tione; in uno vero nianuscriplo : infutura* cmle- scripta Martino abbati, et Benenalo nolario. Reliqua
slitim gaudiorum parlicipalione. In codice tamen D vero non ibi leguntur, sed sunt verba sacroe scriptu-
Vaticano legilur qiiemadmodum apud Gratia- rae cap. 22 Josuoe. t
num. C. Ll. 1 Ea vindiclu : Apud B. Augustinum et
* Dacorum: lu libris epislolarum impressis, et Anselmum sic legitur : Nequehic ea vindicla prohi-
dtiobus inanuscriptis legitur : Daditiorum". ki ali- belur, qnw ad correctionem valet eliam. lpsa enim
quot vero anliquis Graiiaui cxemplaribus est: Da- pertinet ad mhericordium, nec impedit, etc.
corum, velaiiorum habitalionibus.

QIXBHT. IV. C XLVHI. »•*qui : orig. — Edd. Arg. Bas. Nor. Ven. I, II. »9»ejus . Eilil. coll. o. "» mu-
cronem : orig. = C. XLIX. *9' Ep. 75, (scr. A. 591), 1.1, Etl. Maur. — Burch. I. 15, c. 18. Ans. 1.13, c. 30.
Ivo Decr. p. 16, c. 19. *'JSfuerant : orig. — Burch. Ivo. *•*hic : Eri. Bas. 60°conciiio : Edd. Bas. Lugd.
I. 60' discedat : Burch. *•* add. : tantum* : Edtl. coll. o. — Bohm. ^03 dilalandi causam : Ed. Arg.
••* discurreret : E.l.l. coll. o. — Burcb. rita : Burch. lvo. 6°"glorificent: Ed. Arg. — glorifica-
^06 fulura *'
bunl : Ed. B.is. add. : utililalibus : orig. — Erid. coll. o. ila ap. Ans. — anliquorum vel aliorum
vel daiorum : Eri. Arg. — Maitrinis ex Cluvero. videtur legemliiin esse : Daraliliis. 607 habilatoribus :
orig. — Ans. — Edd. coll. o. — Bohm. 608restaurasset : orig. — Edd. coll. o. s°» non est iu orig. -—
hic illh : Ed. Arg. — t//ic : Eri.I.rell. •»•Chrhtiana : orig.—|P. VIII. ".' Rom. c. 14, v. 4. =C.JL. "»imo
Gregorius ari MariiiianuiiielBt;neiialiim. 1.3, ep. 27, (scr. A. 593.) Ed. Maur. "» Jos. c. 22, v. 2U.
"* Achan : Vul«. = C. LI. 61»AJIS.I. 13, c. 2. lvo Decr. p. 10, c. 60. "6 inferendm : Edtl. coll. 0.
6" add. : homines : Edd. Bas. Lugriri. 6'8 manstteiudine : Erid. coll. o. — lvo. 619 : Ed. Bas. '**
vapulet
recfe : ib. 6!1 imitancla ; Edd. coll. o. '" Mallh. c. 5, v. 44. '" Prov. c. 3, v. 12.
1211 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA XXIII. QU.EST. IV. 1212
git Dominus corripit, flagellal autem omnem filium , A , lens eos non amore 6"° correttionem, sed odio desi-
qttem recipit. Dicit eliam •»*Dominus 6**:Servus T, derare vindictam. Itaque postqtiara "* eos docuit,
'** qtiid esset
qui nescit voluntatem Domini sui, et facit digna diligere proximum tanquam se ipsum,
plagis, vapulabit pauc.U; servus aulem,quiscit volun- infuso eliam Spiritu sancto , quem decem diebus
tatem Domini tui, el [acit digna •*' plagis, vapulabit completis post ascensionem suam desuper, ut pr#-
mu/ris. Non ergo 'quacriiiir*, nisi *ut ct* '•' ille 6*9 miserat, misit, non defiierunt tales vindictae, quam-
vindicet, cui rerum ordine potesias riala est, ct ea vis mullo rarius quara in veteri testamento. Ibi enim
volunlale vimlicet, qua paier s parvulum °30filiiim ex majori parie servientes timore premebantur; hic
flagellat, quem 6" per ailatera odisse nondum 63* autem maxima 6" dilectione liberi nutriebaiiiur.
potesi. Ilinc 63»enini 61*aptissimum 635exempluhi Nam et verbis apostoli Petri Ananias, et uxor ejus
daiur "6,quo satis apparel, posse pcccatum amore (sicut in Aclibus Apostolorum "• legimus exani-
potius vindicari, quam impunilum relinqui, ut il- mes ceciderunt, nec resuscilati sunt, sed se-
luin, in quein 63' vindicat, non pcena miserum, sed pulti 6»9.
correctione beatiim sss velit; paratus tamen 6S9, si C. LII. Qum veritati conlraria sunl Christiani per-
opus sit •", aequoanimo plura lolerare ab eo illaia sequi debent.
'*', quem vull esse correctum, sive in euin •*» ha- B Item Atigustir.us contra Cresconium Grammatkum,
beal potesiaicm coerceudi, sive non habeat. § 1. lib. 111, c. 5166°.
Christianum (inquis) persequitur, Chri-
Magni aiitein el sancli viri, qiianquam 6*'opiime {*Quisquis
scireut iiiortein islam, quoe animam dissolvil a cor- sli est inimicus. Vertim dicis, si nonu hoc in illo
pore , formidandam non esse, secundum eorum persequitur, quod Chrislo est inimicum. Nequeenim
lamen aniinum, qui illam limcrenl, noiiiiiilla peccala tlominus in servo, paler in filio, marilus in con-
'** quum sint Christiani, non debent 6"
niorte punierunt, quo el viventibus utilis metus juge, ulrique
incuteretur, el illis, qui morte puniebanlur, non ipsa persequi vilia Christianaa contraria verilali. An
mors noceret, sed peccalum, quod augeri possel, si vero, si nori persequantur66', non rei negligcnlias
vivcrenl, iliiiiiiitieretur n*. Non temere illi judica- merito teiiebiintur?
hani6*6, quibus lale judicium tlonaverat •*' Detis. C. LIII. Quemadmodum homo debel diligere proxi-
mum sicut se ipsum.
Inde cst, quod Helias »*8 morle mullos affecit * et*
'*• Ilem Auguslinus ad Macedonium, ep. Lll'".
propria manu, et igne divinilus impelralo, quum
6*° Debel homo diligere proximum tanquam se ip-
ct alii multi et magni viri eodem spirilu consu- stim , ut quem poiuerit homincm *vel* beneficen-
lendo '*'rebus humanis non temere .fecerint. De liae66*
C consolalione66*, vel informatione doctriroe,
quo Helia quum excmplum dedissenl6"* discipuli vel disciplinoe coercitione, adducat ad coleiidum
'Domino*, commemorantes quid ab eo faclum sit, Deum.
ut etiam ipsis daret polesiatem petendi de ccelo C. LIV. De eodem
ignem ad consiimendos 6*3 eos, qui sibi hospilium Item Auguslinus ait Donaium Presbylerum , ep.
non praebuerant 6**, reprehendit in eis Dominus CCIV'**.
non exemplum prophclae sancli, sed ignorantiam Mali sunt prohibendi a malo, el cogendi ad
vindicandi, quoe arihuc erat in rudibus, animadver- bonum.
NOTATIONESCORRECTORUM.
Sert'us: Totus hic locus restilutus cst ex evan- quod etiam auclor glossaeanimadverlit.
gelio et B. Augnstino, mullaqiie alia emeudata. <-Si non : Apud B. Augiistinum est : sed hoc in
8 Qua paier : In originali legilur : qua pater in illo. Verum Ivo el Panormia cum Gratiano concor-
parvulum filium, quem, etc. dant.
C. Lll. l Chrisiianum : Antea legebatur : Quis- C. LIV. vDe liac re copiose disputat B. Augusli-
Hic vero summa illius
quis Clirislianus iniqnum* non persequilur". Emen- nus in c. Displket, sup. ead.collecla
riatum est ex originali. Sunlenim verba Cr.esconii, D riispulalionis paucis verbis esl.

"6 non digna, plagts vap. :

QuasT. IV. C. LI. "* aufem : Bohm. 6" Luc. c.62812, v. 47 seq.
Edd. coll. o. •".non dinnu, plagh vap. : caed. non esl ap. Bohm. 689ipse : Edtl. coll.
*" non : eaeri.
o. — lvo. 6*° adri. : situm : Ed. Bas. 6a* add. 63" : famen : Edil. coll. o.
•'» £ftc : Edd Lugrid. 63»aufem : Edd. Lugdd. II, III. apertissimum : Ivo. — Edd. coll. o. 636duci-
fur :orig. — dtctfur ; Eriil. Arg. Ven. II. *3' quem : Ivo. — Edd. coll. o. 63Sadd. : esse : Edd. coll.
Par. Lugd. I. 6*' itftcifa
0. 6'9 add. ; sil : caed. •*• fial: Erid. Nor. Ven. I, II.•** : Ivo. — Edd. coll. o.
•** eo : Ed. Bas. 6*3 qui jam : orig. — Ans. Ivo. uiilibus : Ed. Bas. •»' non est•*»in orig., neque
ap.Ans. ellv. 6*6 vindicabani : Edd. Bas. Ltigrid. II. III. '" paraverul : Ed. Bas. 3 Reg. c. 18.
"'
**'quod — fecerttnt : Edri. coll. o. — Ans. Ivo. 6B0 ma.gnt ef ditiint : Ed. Bas. consulendi : ong.
•**Luc. c. 9. '" consumendum : Ivo. — Edd. coll. o. •** prmberent : orig. — Ans. Ivo. 6°" amare :
lvo. — Edd. coll. o. 68Sposteaquam : id. — eaed.— Bohm. 6»' maxime : orig. — Ivo. — Edd. coll. o.
•*8 Act. c. 5. 6" add. : sunl . Edd. Arg. Nor. Ven. I. — Bohm. =C. Lll. 66° Ivo Pan. 1. 8, c. 15.
Bas. '* ila eliamlv. Pan. — in Decr.66»
Decr. p. 10, c. 61. * qui iniqu. : Ed. 66s est : C/trtsltanum tntouu»
661defreref: Eri. Arg. : Ed. Bas.=C. LIII.
perseauenfiir 66* Ed. Maur. ser.
Ep. 155.665
persequitur. contttltattone :
A. 414. — Ivo P.ni. I. 8, c. 16. Decr. p. 10, c. 62. beneficeniia : Edd. ParLugdd.
Edd. Lugdd. II, 111.= C. LIV. 66Bcf. supra s. 7>H.
 1213 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA XXIII. QUiEST. V. 1214
Gratian. Ex hit omnibus colligitur, quod vindicla A parte truncati vel ab inquietudiue insana ad sani-
est inferenda non amore ipsius vindklm, sed zelo talis otium legum coercitione diriganlur, vel a ma-
juslitiw; non ut odium exercealur, ted ut pravitas lignis opcribus alicui utili operi depulentur. Voca-
cortigatut. Sed quum vindkla dliquando infetatur tur quidem et ista damnatio; sed quis non inlelligat
damnis rerum , aliquando flagellis, aliquando eliam magis beneficium quam supplicium nuncupandum,
morte : quwrilur, an sit peccalum judki vel.ministro ubi nec saeviehdirelaxatur audacia, nec poenitendi
reos morti tradere ? medicina" subtrahilur? Imple, Christiane judex,
pii patris ollicium; sic snccenseb iniquitati, ut
consulere humanilali memineris, nec in peceatorum
QILESTIO V.
atrocitatibus exerceas ulciscendi libidinem, sed
GRATIANUS. vulneribus curan.li adhibeas voluntatem.
1 Pars. Quod aulem nulli liceat aliquem occidere, peccaiorum
Noli perdere paternam riiligenti.inif, quam in ipsa
itto prmceplo probalur, quo Dominus in lege homici- tantorum scelerum
dium prohibuit, dicens': N»n occides. Item in evan- inquisitione servasti, quando
* confessionem non extendenle'* equuleo", non snl-
gelio : Omnis, qui.acceperit" gladium, gladio per- canlibus ungulis, non urenlibus flammis, sed vir-
*"
ibit. B verberiiius eruisli, qui modus coercitionis
C. I. Mali non sunt interficiendi, sed flagellis emen- garum
dandi. et a magistris artium liberalium, et ab ipsis paren-
Jtem Atigusiinus ad Marcellinum Comitem, de Do- libus1*, el^saepe1* eliam in juriiciis solet ab epi-
naiisiis captis, epist. CLIX*. scopis adhiberi". Noli ergo atrocius vindicare quod
Circumcelliones illos, et clericos partis Donati, lenius 'invenisli*; inquirendi qnam puniendi neces-
qnos de Hipponensi civitate* ad judicium pro factis sitas major est. Ad hoc enim et mitissimi homines
ebrum publicoedisciplinac cura» deduxerat, a lua facinus occultalum* 8 diligenter atqtie inslanler
robiliiate 6 compcri auditos, et .plurimos eorum de examinanl", ut invenianl quibus parcant.
homicidio, quod in Reslitutum catholicum presby- C. II. Prwter supplkium mortis rei sunt punkndi.
terum coramiserunt, et de caede lnnocenlii alterius Idem Marceltino, epist. CLVIII"..
catholici presbyteri, atque de oculo ejus effosso et Pcena illorum , quamvis de tanlis sceleribus con-
de" digito proecisofuisse confessos. Unde mihi sol- fessorum , rogo le ut praeter supplicium mortis sit,
liciludo maxima incussa est, ne forle sublimilas tua et propler conscientiam nostram, el propter catho-
censeal eos lanta legum severitate pleclendos, ut licam mansuetudinem commendandam. lpse enim
qualia fecerunt talia paliantur. Itleoque his literis fruclusad nos pervenit confessionis illorum' 3, quia
oblestor fidem tuam , quam habes in Christo, per invenit catholica ecclesia, ubi "suam* erga atro-
ipsius Domini noslri misericordiam, ut hoc nec* cissimos inimicos servet atque exliibcat lenitatem.
facias, nec olrinino fieri permittas. Quamvis enim ln tanta quippe crudelitate quaecunque prxter san-
ah illorum interitu» dissimulare possemus, qui'°
guinem vindicta »* processerit, magna lenitas ap-
non accusanlibus nostris, sed illorum notariis», ad
parebit. Quod elsi modo quibusdam nostris** illa
quos tuendae publicae pacis vigilantia pertinebat, atrocilale comrnotis videtur indignum, et quasi
proesenlativideanlur examini; nolumus tamen pas- dissolutioniset negligentije simile, transaclis tamen
sioaes servorum Dei, quasi" vice talionis, paribus motibus animorum* 6
(qui recenlioribus faclis so-
suppliciis vindicari; non quo scelestis hominibtis ti- lenl turbulentius excitari) egregie luculenta bonitas
centiam facinorum prohibeamus auferri, sed hoc
apparebit.
magis sullicere vohimus, ut vivi et nulla corporis'*
NOTATIONESCORRECTORUM.
QUJEST.V. C. I. <-Notariis; In libris B. Augu- pill. el C. de accusal. I. Ea quidem. Apuleius eiiam
stini excusis partim est: notaria, parlim : noforia"*. lib. 7, de asino aureo habet: notoriam, et in glos-
In codice Vaticano epislolarum ubique legitur : sario legilur : noioria, «ntxyopu.
notaria, et epist. 160 , in qua de eadem re agitur, h Succense : Sic est emendalum, ndditis' etiam
in codicibus impressis ac manuscriptis legitur : no- nonnullis Cx originali, Ansetmo et Polycarpo. An-
laria, itemque in Breviculo in collatione primi diei tea erat : Sk succensere iniquiiali memineris, ut non
serael, et secundi bis. De notoriis verp mentio est Q in peccatoruni, elc. f.
in 1. Ab accusatione, § Nuncialores 1T.ad SC. Tur-

QuiEST.V. P.L ' Exod. c. 20, v. 13.* 'Matth. c. 26, v.52.= C.I. » Ep. 135. Ed. ulaur.scr. A. 412. —
Ans. 1. 13, c. 10. Polyc. I. 7, t. 11. non est in orig. " causa : Edd. coll. o. ' volunlate : Ed.
Bas. ' non leg. in Edd. Arg.*" Bas. * ttoit : Edd. coll. o. — ne : Bohm. • interitum : Ed.
Bas. '• quia : Edd. coll. o. etiam ap. Ans. est : notariis, " quasi in alienm partis sup-
pticium : Ans. — Edd. colt. o. " add. : sui : Ed. Bas. "'* add. ; salularis : Edd. coll. 0. f ita
etiam Ans. f diieclionem vel diligentiam : Ed. Bas. extendendo : Ed. Arg. — extenlo : Edd.
rell. '* aculeo : Edd. coll. o. pr. Arg. Bas. " add. : adhibelur : Edd. coll. o. " ut : eoed. " ipse :
Ed. Ven. II. " haberi : Ed. Bas. *• admissum : Edd. coll. o. *' examinare debent: eaed. = C. II. *"
Ep. 159. £d. Maur. scr. A.412. — Ans. 1. 15, c. H. Poiyc. 1. 7, t. 12. »»eorum : Ed. Bas. ** add.:
eorum : ead. " ex rwstrU : ead. — iiejfnY; Edd. rell. " add. : impiorum: Ed. Bas.
1215 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA XXIII. QU^EST. V. 121(5
C. 111. Mali protiibendi sunt a malo, el cogendi ad .*iut nec intercessoris religio contemnatur, quia et
bonum. pleclcnrio, et ignoscendo hoc solum bene agitur, ut
Idern Donato, epist. CXXVII". vita hominum corrigalur. Quod si tanta esl perver-
Unum solum est, quod in 'tua justitia pcrtime- sitas ct impielas, ut ei corrigendoed nec disciplina
Ecimus, ne forle ((luoniam)' 8 quidquid inali contra possit prodesse, nec venia, a bonis' 9 tamen inlen-
Christianam socielatem ab hominibus impiis ingra- lione atque conscienlia, quam Deus cernit, sive
tisqtie commillitur, profecto gravitis est et atrocius, severilate sive lenilate, non nisi oflicium dilectionis
quam si in alios 'talia* commiltaiilur* 9, lu quoque implealur.
pro immanilale facinorum , ac non potius pro leni- C. V. PALEAo*»:
lalis Chrislianoeconsiderationecenseascoercendum. < Iloc tamen inletligendum est de illis, quos
le
Quod per Jesum Christum ne facias obsecramus. supplicia in melius commulant, non de
Et paulo post : § 1. Ex occasione lerribilium ju.li- pnesentiaobstinali
itlis, qui sunt in roalo, qui si semper vive-
cum ac legtim , ne aelerni judicii pcenas lnaiil8»,
renl, semper peccarent, quorum pcena hic incipil,
corrigi eoscupimus, non necari; nec disciplinam - et in aeternum durabit. i
circa eos negligi volumtis, nec suppliciis, quibus
digni sunt, coerceri". Sic igitur eorum peccata B C. VI. In prwsentiarum nonnulli puniuntur, ne in
wternum flagellenlur.
compesce, ut sint quos pceniteat peccasse. Et paulo
posl : § 2. Proinde si occidenrios in his sceleribus ** Item Hieronymus i» Naltum Propltelam, ad c. 1 **.
homities" puiaverilis, deterrebitis nos, ne per Quidergo, ait, contra Dominum cogitatis?Ipse*',
operam nostram ad vestrum juriicium aliquid 3' tale quicreavit* 3 mundum, el consummalionem ejus
perveniat. Quo comperto *illi" in nostram perni- faciet. Quod si vobis videtur crudelis, rigidtis et
ciem licentiori audacia gTassabuntur, necessiiale cruentus**, quod in diluvio** genus delevit huma-
nobis impacta ", ut eliam occidi ab eis eligamus iium , super Sodomam et Gomorrham ignem et
polius, quam cos occidendos vcsu-is judiciis inge- sulphur pluit, jEgyplios submersil fluctibus",
ramus ". lsraelitarum cadavera prostravit in eremo, scitote,
C. IV. Quies ecclesim principum severitate juvatur. eum ideo ad pracsens redriiriisse supplicia, ne in
Iriem Macedonio, epist. LIV". oeiernum punirel. Gerie aut vera sunt quae Pro-
Prodest *el* severilas vestra, cujus ministerio plietoe loquuntur, aut falsa. Si vera sunt quae de
quies adjuvalur et nostra. Prodest *et* intercessio severitate ejus vidcnlur dicere, ipsi dixerunt*':
nosira, cujus ministerio severitas temperalur et Q Non vindicabil Dominus bis in id ipsum in tribula-
vestra. Nouvobis displiceat, quod rogamini a bonis, tione; sin autem falsa sunt, et falsum est quod di-
quia nec bonis displicet, quod timemini a matis. citur* 8; Non conturget duplex tribulatio : falsa est
§ 1. Nam Jiominum iniquitatem etiam aposlolus crgo et crudelitas, quae in lege descripta** esl. Quod
Paulus non lanlum *de* judicio futuro, verum etiam si verum est, ul*° negare non poterunt, dicente
de proesentibus veslris soecularibus8 potestatibus Propheta : JVonvindkabit" Dominttsbis in id ipsum
terruit, asserens et ipsas ad dispcnsalionem divinoe in iribulatione : ergo qui puniti sunt poslea non
providenliocpertinere. Onints38, inquit, anima pote- punienlur. Si auiem *illi* postea ptinientur, scri-
statibus sublimioribussubdita sit, etc Haecvcrba apo- ptura mentilur, quod dicere nefas est. Receperunl
stoli utililaicm vestroeseveritaiij ostendunt. Proinde ergo et qui in diluvio perierunt, el Sodomilae.et
sicut dileclionem jussi sunt lerrenlibus debere qui jEgyplii, et IsraclitK in solitudiiie mala sua in vila
timent, ita dilectionem jussi sunt limenlibus de- sua. § 1. Quoerat" hic aliquis, si fidelis deprehen-
bere qui lerrenl. Nihil nocendi ciipiditate fiat, sed sus in adulierio riecollelur, quid de eo postea fiat?
omnia consuleiidi caritale, et nihil (iat immaniter, Aui enim punielur, et falsum est hoc, quod dicitur :
niliil inhumaniter. Ila formidetur ullio cogniloris, Non utndicuiiu83 Dominus bis in id ipsum tu tribu-
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. IV. - Smcttlaribus : Aimqmoriinis edilionibus Antea legebatur : uf corrigendis reis* nec discipltnm
epislolarum B. Auguslini in margineest adscriplum : "n nec venim remedia suffragentur, ab omni lumen in
de prttsentibus veslris securibus terruit. In Anlver- lentione, etc.
piana vero est iu lextu hoeceadem Iectio, sed sinc i C. V. «Abest haec Palea a vetustis exemplarihus,
diciione : prwsentibu.i. quae collata sunt, uno excepto, in quo est conjuu-
<-Eicqrrigendm : Sic est einendalum ex originali. cla capiti superiori.

QU^ST. V. C.Hl " Ep. 100, Ed. Maur. scr. A. 408. ~- Ans. 1.13, c. 12.Polyc. ib. *8nonest in Eri.Bas.
"comriiitfafttr: Edd. coll. o. »•incidant : orig. " exerceri;ib. 3*abest ab Eritl. coll. o. exc. Bas. "ijtroi
3*quidem : ened. 3" impacla et indkta : orig. — Ed. Bas. 36inferamus : Edd. coll.
pufafts : Etld. coll. o.
o. = C. IV. 3'Ep. 153.EJ. Maur. scr.A.414. — Polyc. 1.1, l. ult. 38Rom. c. 15,v. 1. *rei corrigendm:
Edd. Arg. Bas. 39ab omni ;Edd. coll. o. = C. V. *• H;cc suni ipsius Graliani verba, huc translataexdicto,
quod scquilur c. 43. D. 3, de ptfin. — Omissa sunt in Ed. Bas.; capiii proeced. annexa in Ed. Arg. =
C. VI. *' Polyc. I. 0, l. 12. '» add. : esi ; Edd. coll. o. pr. Bas. Lugdd. II, 111. *» cieatieraf : Ed. Bas.
** add. : Deut : ead. *" cf. Gen. <-. 7, et 19. *«in fluct. : Edd. coll. 0. pr. Lugdd. II, III. —cf. Exod.
c. 15. *' Nahum c. 1, v. 9, sec. LXX. *8 idem loc. sec. Vulg. *' scripta : Edtl. coll. o. pr.
Lugdd. II, 111. *» et : eaed. " judicabit Detts : Edd. coll. o. »' add. : ergo ; cacd. pr. Arg. Lugdd. U,
HL — cf. c. 44, D. 3, dc poen. "judicabil Detts ; Edd. coll. o.
1217 DECRETI PARS SECUNDA.CAUSA XXIII. QUiEST. V." I2if*
latione, aul non piinietur, et optandum esl adulte- A C. VIII. Ex officio^non est peccalum hominem oc-
ris, ut in priEscniiarum brevi et cita pcena crucia- cidere.
tus fruslrenfur aeternos. Ad quod respondebimus, De occidendis hominibus, nc ab cis quisquam 6*
Deum, ut omnium rerum, ila *el" siippliciorum occidatur, non mihi placet consilium, nisi forle sit
quoque sciremensuras"*, el non prneveniri senten- miles, aut publica functione teneatnr, ut non pro
lia judicis, nec illi in peccalorem exercendae dehinc se hoc faciat, sed pro aliis vel pro civitale, nbi eliam
pcenoeauferri poteslalem, et magnum pect-atum ipse est, accepla legitima potestate, si ejns con-
magnis diulurnisque lui crucialibus. Si quis au- grtiit personae. Qui vero repelluntur aliquo terrore,
tem punitus sit utiile in lege"°, qui Israelitis male- ne male •* facianl, etiam ipsis aliquid forlasse
dixerat, et qui" in siTubaioligna collegerat, tales proestatur '*. Hinc autem dictuni est " : Non resi-
postea non puniri, quia culpa levis*' priesenli sup- stamus malo, ne 6Snos 6*vindicta delectel, qnoe
plicio" compensaia sit. alicno malo animum pascit, non ut correctionem
hominum negligamus. Unde nec reus est mortis
C. VII. Qut rel sunt sanguinis ab ecclesia defenci alienoe,qui, quum suae possessioni ex lapidibus E
debent.
murum circumduxerit, aliquis ex ipsorum usu '•
Item Gregorius papa "». " percussus inlereat ". Neque enim reus est Christia-
Reos sanguinis defendat - ecclesia, ne eiTusiotie nus, si bos ejus anquem feriendo, vel equus calcent
*' sanguinis parliceps liat. jaciendo aliquem occidat, aul ideo non debent Chri-
stianorum boves habere cornua, aut equus ungulas,
II Pars. Gralian. Hinc apparel, quod mali fla- aul denles canis '*. An '• vero, quoniam apostolus
gellis sunt coercendi, non membrorum truncaiione Paulus satis egit, ut in tribuni notitiam perferretur
vel temporali morle plectendi. § I. Sed objicitur '*, insidias sibi a quibusdam perditis praeparari ",
illud, quod Dominus ait ad Moysen " : Maleficos et ob hoc deduclores accepil armalos, si in illa '•
non patieris vivere ; ifem " : Qui coierit cum ju- *arma*scelerati homines incidissent, Paulus in ef-
mento morte moriatur. Adulterioetiam vel blasphe- fusione sanguinis eorum suum crimen agnoscerel?
mim crimine notatus immiserkordiler lapidari jii- Absit, ut ea, quaepropter bonum ac liciium facimug
beiur. Ilem Moyses, qui legem acceperat, cultores aut habemus, si quid per " haec '* praeter nostram
idoH morle punivit. Samueletiam Agngpinguissimnm voluntalem cuiquam " mali acciderit, nobis ira-
regemin frusla conscidil. Pltinees quoque Judmum pulelur. Alioqui *• nec ferramenta domestica et "
cum Madianita coeuntemgladio transfixil, quod est ei agreslia sunl batienda, ne quis eis 8*vel se vel al-
in veteri f>
ad
reputatitm jusliliam. Simililer nonnulli terum inlerimal, nec arbor 8»*aut restis*, ne quis **
lestamentoinveniuntur malos irucidasse, nec lamen se inde suspendat, nec fenestra facienda *esl\ ne
transgressoresiegis, sed defensoresappellantur. § I. per hanc se quisquarii 8* proecipitet. Quid *• plur.i
Prohibelur ergo ilio prmceploquhque sua anctoriiale commemorem, quum ea commemorando finire
in necem alkujus armari, non legis imperio reos non possem? Quid *enim* est in usu hominiini
morti tradere. Qui enim, publica potestate funclus, bono ac licito, unde non possit 'etiam* pernicies
ipsiut tegit imperio malot perimil, nec illius prmcepli irrogari ?
transgressor, nec a cmlestipalria alienus habelur. III Pars. Gratian. Se ipsum eliam perimere nulta
Vnde Auguslinus qd Publkotam, episl. CLIV.": legis aucloritale alicui permillilur.
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. VII.f Defendat: Apud Bnrchardnm ct lvonem, CodiceYalicano epistolarum B. Augustini. Nam in
qui hoc cilant ex dictis Augiistini, lcgitur : non de- impressis desunt istoe voces. Apud Graiianum vero
fendat. erat : sum possessioni murorum ambilum circum-
C. Vni. g Ex lapidibus' Sic est emendaium ex D duxit*.

QIMSST. V. C. VI. "*mensuram : eaed. pr. B.is. Lugrid. II, III. *" Levit. c. 24. "' Num. c. 15.
"add. : ef brevis : Ed. Bas.—add. : ejus : Ed. Arg. *»add. : severitatis : Edd. coll. o. pr. Arc Nor.
"Ven.I. =!C. VII. " Haecest suinma eorum, quae supra C. —14, qu. 6,"c. 3, ex Gregorio referunlur.
6*
Burch.
1. 19, c. 109. Ivo Decr. 15, c. 121. " effusionis : lvo. P.H. Exod. c. 22, v. 18. Levit.c.20,
63 p. —
v. 15. = C. VHL Ep. 47. Ed. Maur. scr. A. 398. c.
Ans. 1.15, 18. Ivo Pan. ••8, 1. c. 1. Decr. p. 10,
6* — •* mala : Edd. coll. o. : Edri.
c. l.Polyc. 1. 7, 1.11. •' quisque : orig. •»lvo Decr. 69 prmsteiur *
Bas. Lugdd. II, III. Mallh. c. 5, v. 39. add.: forfe : Ed. Bas. vos : Edd. Lugrid. II, III. eo-
dem fere modo legitur ap. Iv. in Panorm. — in Decreto esl : qui'•quum sum possessioni muros circum-
duxerit; apud Ans. vero : aui.ouuin suw poss. murum circumdux. ex ipsius ruinis orig.—ex ipsorum
" tnfenif ; Edtl.coll. o. '» —
canes : eoed. Ivo. '» Af : Ans. — Eri. Arg. —Auf : orig.
tapsu : Bohm.
— Ivo. — Edd. rell. o. pr. Lugdd. II, III. — cf. Acl. c. 23. '* perferret : Edd. coll. o. " prmparaius :
eaed.— Ivo Pan. ""siinillos : eaed.— eod. " propter : Ed. Bas. '8 hoc : Edri. coll. o. pr. Bas.
Lugdd. II, III. " quicquam : Ed. Bas. 80aliquando : Edd. Par. Lugd. I. " auf : Edri.' coll. o. pr. Arg.
**ex eis : Etld. coll. o. 83nec arbores planlandw : eied. — verba : nec arb. — prwcipilet; omissa sunl
in Iv. Pan. *»add. : ex eh : Edd. coll. o. pr. Bas. Lugdd. II, HL " quispiam : Bohm. »6et quid : Edd,
c6ll. o.
1819 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA XXHL QUJEST. V. 1220
Unde Augustinus lib. 1 de civitate Dei, c 17 et "i quandoquidem '•• scriplum esl '•': Dtftges pnut-
18. *'. tnunt tuum sicul le ipsum. Porro si falsi teslimonii
C. IX. Qui Deo auctore betta gesserunt, prweepla '•» non minus reus est qui de.se ipso falsura fate-
non occidendi nequaquam transgressi sunt. tur '•*, quam si adversus proximura hoc faceret,
Si non licct privala poleslale alicui hominem quum in eo praccepto,quo falsum teslimonium pro-
occidcre *vel* nocenlem *8, cujus occidendi licen- hibetur, adversus proximum prohibeatur, pos-
tiam lex nulla concedit, profeclo etiam qui se ipsum sitque non recte intelligentibus videri non esse
occidit homicida cst, cl tanto fil nocentior, quum protiibitum, ut adversus se ipsum quisqtie falsus
se occidcrit, quanto iiinoccnlior in ea cawsa fuit 89, testis exsistat "•: quanto magis intelligendum est,
qua sc occidciidum pulavit. Nam si Judac faclum non licere bomini se ipsunT*occidere, quum in eo,
inerilo detestamur, eamque veritas judicat, quiim quod scriplum est: Non occides , niliilo "' deinde
laqueo se suspcndit, scclcratae illius tradilionis addilo, *nullus*, nec ipse utique, cui proecipitur,
auxisse polius, quam expiasse commissum, quo- intelligitur "* exceptus? Item in(ra eod. capiie:
90
niam, de Dci misericordia desperando exiliabi- § 5. Non occides, non "» alterum : *ergo*nec te.
lilcr pceniicns, nullum sibi salubris pccnilenliaelo- Neqtie enim qui se occidil aliud quam horainem oc-
cum reliquit : quanto magis a sua nece" se absli- B cidit. § 4. Quasdam vero "* exceptiones eadem
nere dcbct qui tali suppticio quid in se puniat non ipsa divina fecit"" anctorilas, ut "* liceat homi-
habct? Judas enim, quum se occidit, sceleratum nem occidi; sed his exceplis, quos Deus occidi
homincm occidil, et tamen non solum Christi, ve- jubet, sive dala lege, *sive* '" ad personam pro
riim ciiam 9*suae morlis reus hiiivii hanc vitam, "8 *autem" h ipse
tempore expressa jussione. Non
"• jubenli, sicut
quia, licct propter *suum* scelus, alio tamen sce- occidit, qui ministerium dehet
lere suo 9»occisus esl. § 1. Cur aulem homo, qui adminiculum gladius est utenti. Et ideo nequaquam
mali nibil fecit, sibi male faciat, el se ipsum inter- contra hoc praeceptuni fecerunt, quo dictum esl:
liciendo hominem iuterficiat innocentem, ne alium Non occides, qui Deo auctore bella gesserunl, aut
patiatur nocentem, atque in se perpetret peccatum personam gerentes publicae potestalis set-unduin
proprium, ne in eo perpelretur aliemim? Item c. ejus "° leges, hoc est justissimoe ralionis imperium,
20 : § 2. 'Neque 9* eniin fruslra* in sanctis cano- sceleralos morte punierunt. El Abraham "' non
nicisque libris nusquam nobis divinitus proeceptum solum non est culpatus crudelitalis criinine, verum
permissumve reperiri potest, ut vel ipsius adi- etiam laudalus est nomine pietalis, qiiod voluit fi-
»" 96 lium nequaquam scelerate, sed obedienter occidere.
piscendas immorlalitalis, vel ullius curandi
cavendique mali•' causa nobismetipsis necem 9S** El mcrilo quacritur, utrum pro jussu Dei sit ha-
inferamus. Nam el prohibitos nos esse intelligen- bentlum, quod Jephte '** filiam, quoe patri occurrit,
dum est, ubi lexait 99: Non occides, praesertim, occidil, quum se **'immolaturum 'Deo* id vovisset
quia non addidit, proxiraum tuum, sicut falsum "*, quod ei redeunti de praelio vfctori f primitus
testimonium quum vetaret: Falsum *••*,inquil, fe- occurrisset. Nec Samson "* aliter excusatur, quod
sfimontum non dices advertut '•' proximum luum. se ipsum cum hoslibus ruina domus oppressil, nisi
Nec '•* ideo lariien '•», si adversus se ipsum quis- quia Spirilus '*• lalentur hoc jusserai, qui per illum
quam '•» falsum testimonium dixerit, ah hoc se miracula faciebat. His igilur exceplis, quos vel lex
criminc pulaverit atienum , quoniam regulam dili- justa '" gcneralilcr, vel ipse fons justiliae Deus
gendi proxiinum a semetipso "dilector* '•* accepit, specialiter occidit jubet, quisquis hominem vel se

NOTATIONESCORRECTORUM.

C. IX. h Non autem : Sic est cmendatum ex ori- D hic locus mutto alitcr se habebal.Sunl autem el alia
gmali, praescrtim Antverpiano. Nam antea totus multa restilula.

QH^ST.V. C. IX. P. 111. »'- Ivo ' Decr. p. 10, c. 4.— in Panorm. legunlur init. capitis usque ad § 2, et§§ "3—5.
»» innocentem : Edd. colt. o. Ivo Pan. *»fuerit : Edd. Arg. Bas. »° desperandum : Ed. Bas. sui
cwde : Edd. Lugdd. II, 111.—suacmde : Edd. rell. — Ivo Decr. ** desid. in Edd. coll. o. pr. Bas.
Lugdd. II, III. »•'» abesl ab Edd.— Bas. Lugdd. II, III. »*Neque — frustra : non sunl in Decr. Iv. •" ipsius:
Edd. coll. o. '•'carendi : orig. Ivo Decr. •' criminis : Ed. Bas. •* necesse : ib. '» Exod. c. 20, v.5.
«»•ib. v. 16. npud : Etl. Arg. "' Non : Edd. Arg. Bas. '•* abest ab Ed. "* Bas. '•* 'desid. ib. "*
non est ap. Iv. *•• quoniam quidem : Edd. coll. o. '•' Matth. c. 22, v. 39. lestimonio : Ed. Bas.
"» (atealur : ib. "• asststat : orig. — lvo.— Ed. Bas. '" nihil : lvo. — Edd. coll. o. "' intelligalur :
id. — eacd. "3 nec te. nec alterum -. id. — eaed. "* (atnen : Edd. Arg. Nor. — vero inde : Edd."•Bas.
Lugdd. 11, 111. "» faciat : Edd. Ven. II. Lugd. I. Par. — facit : Edd. Nor. Ven. I. ut
— GCC : omissa smii in Pan. et Dccr. Iv., el Edd. coll. o. pr. Lugriri. II, III.; sunttamenap.
August. '" abest ab Iv. Pan."9 "8 siue aufeni ipse, qui occidit : Ivo Pan. —eodem morio,. missa lamen
voce: aulem: Edd. coll. o.
"" Jtidic. c.'H. "3 desid. in E.ltl. legis : Edd. coll. o. "'Genes. c. 22:
prwbct, : Edd. Lugriil. 11,III. '!° jus'**
coll. o. pr. Bas. Lugdd. 11, III'. advovissci: Ivo Decr. f victuro :
Eri. Bas. _'" Judic. c. 10. '«• arid. : sancfus : Edd. Bas. Lug.ld. '*' isla : Ed. Bas.
1,221 DECR^TI PARS SECUNDA.'CAUSAXXIII. QMEST. V. 1222
ipsum vel quemlibel occiderit, homicidii crimine A C. XIII. Non obediens est reus homicidii miles, qui potestali
innectilur. Item c. 26: § 5. Hoc dicimus, hoc as- hominemoccidit.
IV. Pars. Miles, qiium obediens polestati, sub
serimus, Iioc moriis omnibus approbamus, neminem
spontaneam mortem sibi inferre debere, veluti qua legitime consiitutus est, hominem occidit, nulla
civilatis suoclcge reus est horaicidii; imo, nisi fece-
fiigiendo molestias tcmporales, ne incidat in per-
reus est imperii deserli atque contemti. Quod
petuas; neminem propler alieua peccata, ne hoc rit,
si sua sponte. atque auctorilate fecisset, in crimen
ipso incipiat habere gravissimum "8 proprium,
elTusihumani sanguinis incidisset. Itaque unde pu-
quem '*» non polluebal alienum ; neminem propler *••
sua peccala praeterita, 'propter* quae magis hac '*• niiur, si fecerit injussus , inde punietur, nisi
vita opus esl, ui possint '" pcenilendo sanari; ne- feceril jussus.
minem velut desiderio viloe melioris, qu.-e post C. XlV..//omictda est quioccidi. sponte occidit quos judex
morlem speralur, quia reos -'* suae mortis melior jubet
"3 llem in quastionibus Exodi, qumsl. XXXIX ad
post morlem vila non suscipit. c. 11 '".
C. X. Nemini licel sibi manus injkere. Quum minister judieisoccidii eum, quemjudex
Idem contra literas Ptiiliani, lib. //, c. 49 "*. T»jussil occirii, profeclo, si id sponle facil, liomicida
Tu dixisli, laqueo traditor periit 18',laqueum esi, etiamsi eum occidal, t|iiem scit a jutlice debuisse
talibus dereliquil. Hoc 13Sad nos omnino non per- occidi.
tinet. Neque enim veneramur nomine marlyrum C. XV. Sic.utjure landatur obedienlia, ita reprehen-
eos, qui sibi collum ligaverunt. ditur qui sibi ?tonconcessausurpat.
C. XI. £>eeodem. Iriem lib. XXII, contra Faustum, c. 73.
llem Hieronymus t'n Jonam Proplietam, ad cap. I, Lex asterna ila raedio quodam loco posuit ali-
non longe a fine '»'. qna *hominibus*, ul in eis usurpandis merito repre-
Non est nostrum mortera arripere, sed illatam ab hendalur autlacia, in exsequendis *auiem*jure ohe-
aliis libenler excipere "*.' Uride et in persecutfoni- dientia lau.leuir. Abraham t, si spontaneus in occi-
bus "9 non licel '*' propria perire nianti (absque dendo filio motus fuissel, exsecrabilis haberelur: at
eo, ubi castilas periclitalur), sed percutienti colla jubenti Deo obsecundans famulatus esl.
submiiiere. C. XVI. Bono animo officiavindktm possunt impleri.
C. XII. Nulla fiat oraiio pro Itis qui se ipsps in- ldem tn qumstionibus10 super evangelia, iib. I, qtt.
'*'.
lerficiunt. "3 bono aiiimo,
ltem ex Concilio Bracarensi I, c, 34 '*'. f, OlTicia vindictoe possunt impleri
quomodo lex, quomodo judex.
Placuit, ul "* qui sibi ipsis volunlarie '" aut C. XVII. Non est sed humanus , f/ut critnen
aul iniquus,
per ferrum, per venenum, aut per praecipitium, persequilur, ul hominem liberel.
aut per suspemlium, vel quolibel modo 'violenlam* Idem ad Macedonium, epUl.,LIV "*.
inferunt mortem, nulla prorsus '** **" illis '**
pro Non est iniquiialis, sed poiius humanitalis socie-
in oblatione commemoratio fiat, neque cum psalmis tate devinctus '*", qui propterea esl criminis perse-
ad sepulluram eorura cadavera deducanlur. Multi cutor, ui sit hominis liberalor
enira sibi -hoc per ignoranliam usurpant '*'. Simi- C. XVIII. Quare sint instiluta regia poleslas et lega-
liter et rie liis placuit fieri, qui pro suis sceleribus tia lormenla.
puniuntur '*8. Idem in eadem epistola "•.
Gratian. Impmnilenlessubaudialur. Item Augusti- Non frustra sunl instiluta potcslas regis, el cogni-
iius tii eodem lib. 1 de civilate Dei, c. 26. '*•. loris jus "', unguloe carnificis, arma mililis, riisci-
NOTATIONESCORRECTORUM.
~~
C. XV. i Abraham : Confeclum est hoc capnt ex tnofus exsecrabilts, Deo autem jubente obsecundans
verbis B. Augustini, sed collectoris arbitratu im- famulatus non so/um inculpabilis, verum etiam tau-
mulatis. Atque liaec quidem pars sic apud illuni dabilis invenitur, quia Moysen, Fauste, reprehendh,
habet: Quapropler si in occidendo filio spontaneus D quodexspoliavit jEgyptios, elc.

QrjiEST.V. C. IX. '** add. : peccalum : Edd. cotl. o. pr. Arg. Nor. Ven. 1. '" proverbis : quetn non
poll. at., inEdri. Bas."•Lugdri. 11,111,legitur : ne '"in"eo perpetretur alienum. — Ab Iv. et in Edd. rell.
plane snnt omissa. in huc : Edd. coll. o. posstf : Ed. Ba?. ***reus : Ed. Arg. — reum : Edd.
rell. "» meliotem— vilam : Ed. Arg. =C. X. "*Ivo Decr. p. 2, c. 99, p. 10, c. 7. '**petit : Ed.
Bas. '"nic: ib. = C. XI. "'IvoPan. J. 8, c. 3. '»» accipete : Edd. coll. o. "* perfectionibus: Ed.
Ven. I. '*» add. : mihi ;Edd. coll. o. pr. Bas. = C. XII. '*' hab. A. 561. — Rcg. 1. 2, c. 92. Burch.
1.19, c. 130. Ivo Decr. p. 10, c. 188, p. 15, c. 140. '*' add. : iis :'** Edd. Lugdd. II, III. — hi :
Edd. rell. — Coll. Hisp.—Burch. Ivo. '"abest a Coll. Hisp. et Reg. abesl ab ead., Reg. Burch.
et Iv. '** desid. in Coll. Hisp. **• eis : Ed. Bas. **' usurpnrunf : Coll. Hisp. — Reg. Burch. Iv.
'*» moriuntur : Edd. coll. o. = C. XIII. '»» Ivo Pan. I. 8, c. 35. Decr. p. 10, c 98. —P.|IV. »'•' si non :
Edd. coll. o. = C. XIV. '*' Ivo Pan. I. 8, c. 39. Decr. p. 10, c. 103, = C. XVI. '»»Ivo Pan. 1. 8, c. 40.
Decr.p. 10, c. 106. "» implere boni: orig. — Ivo.—E.id. coll. o. pr. Bas. Ven. I, in qtiibus est :
impleri boni. = C. XVII. '** Ep. 153. Ed. Maur. scr. A. 414. — Ivo Decr. p. 10, c. 107. '*» devicius :
Edd. coll. o. — lvo. =C. Xyill. "6 lvo ib. c. 108. '»' add. : gladii: orig.
19123 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA XXIII. QUJEST. V. 1224
"3
plina dominanlis, severitas etiam boni palris; ha- »icere per doctrinae sermonem polestas hoc impleat
benlomnia ista modos snos, catisas, raliones, utili- per disciplinie lerrorem. Saepe per regnum terrennm
lates. lloecqiium timentur, ct mali cocrcentur, et cceleste regnum prolicil.m qui inlra ecclesiam positi
quietius '*" inter malos vivunt boni. contra firieniet tlisciplinam *ecclesiae*agunl rigore
C. XIX. Nonnunqnani potiits peccal qui cuusam principum conteranliir, ipsamque disciplinam, quam
morlis prwbel, qnam ille, qui occidit. ecclesioehumilitas "* exercere non pncvalet, cervi-
Idem ibidem " 9. cibns superborum poteslas principalis imponat, et,
Qnum homo ab homine occiditur, miiliiim distat, ut veiierationem ^ mereaitir, virliiiem posteslatis "*
ulrum fial nocendi cupidilate, vel injusie aliquid impertiat " 6. Cognoscani principes sotculi Deo de-
auferendi (sicul fitab inimico, sicul a latrone), an liere se rationem reddere "' propter ecclesiam,
160ulciscendi vcl obcdiendi ordine (sicul a judice, quam a "* Christo luendam suscipiunl. Nam
sicul a carnifice), an '" evadendi vel subvenicndi sive augeatur pax et disciplina eeclesiae per lide-
necessilate, sicut "* inlerimitur lalro a vialore, les principes, sive solvalur, ille ab eis rationem
hoslis a niilile. §. 1. El aliquando qui causa tnorlis exiget " 9, qui eorum poiestati suam ecclesiam cre-
fuit polius in culpa est, quam ille, qui occidil; ve- didil 18°.
lut si quispiam decipiat fidejnssorem suum,alque B C. XXI. El regia polestas, ef sacerdolalis defendal
ille pro isla legitimum supplicium lual. Nec lamen auctoritas qum ad divinam confessionem perti-
uent.
omnis, qui causa alienac mortis est, reus esl. Quid
163si *enim*quisquam ,6*stiiprum pelat, seseque, si lietn Leo Papa eoisf. XXIX ad Pulcheriam Augu-
slam "'.
lion impelraverit, inlerimat? Quid si lilius limens R':s aiilem !82 bumanae 18aaliler lulae esse non
palris pia verbera proecipili.i percal? Quid si alius possuut, nisi quae ad divinam confessionem perti-
liomine liberato, vel ne alius liberelur, sibi ipse et regia el sacerdotalis defendal auctoritas.
islas alienarum mor- nenl,
mortem inferal? Nuin propler C. XXII. Sncerdolalh admonilio quos corrigere non
lium causas aut sceleri consentiendrim est, aut vin- valel swcularis poientia corrigat.
dicla peccali, quac non lit nocendi, sed corrigendi Iiem ex Concilio Turonensi III, c. 41 '"*.
sttidio, etiam ,6Bpaterna *66 tollenda "', aul opera Incestuosi, parricidae, homicidae mulii '8*apud nos
misericordiae cohibenda sunt? Hoec quum accidunl, reperiunlur; sed aliqui ex illis sacerdotum nolunt
debemus eis bumanum dolorem, non propler illa, nrimonitionibus aurem accommodare, volentes iti
ne acciriant 168,recle factorum reprimere 169volun- prislinis perdurare criminibus, quos oportel per sac-
tatem "°. cularis poienlia; 18°disciplinam a lam prava consue-
C. XX. Quod sacerdotes efficeredocendonon valent; *-*tudine coerceri, qui per salutifera sacerdoium mo-
disciplinw lerrore potestas extorqueal. nila noluerunt revocari '•'.
llem Isidorus lib. 111 Senl. de summo bono, C. XXUI.Malos comprimere,et bonos sublevare regusn
c. 55'". efficiumest.
Principes saeculi nonminquam intra ecclesiam Ilem Hieronymns super Hierem., ad c. 22.
ut eamriem 18Sofficium 189est proprium, facere judi-
poleslalis adcplae culmina tenent, per Regum
poteslalem disciplinam ecclesiasticam miiniant. Cae- citim ' ei. justitiam, et liberare de manu calumniato-
90 vi oppresso, . el peregrino, pupilloque, et
lerum intra ecclesiam poteslates necessariae nori rum
"' '•' facilius opprimuntur a polenlibus "*,
essent, nisi ul quod non praevalel sacerdos elTi- vidua?, qui
NOTATIONESCORRECTORUM.

C.XX. - Veneralionem:ln variis eriilionihus hujus D pertiat. Apud Ivonem vcro (nam Burchardi codex
libri legittir : cf uf veneratione merealur, virlute po- maiiifeslum habet mendum), hoc morio : ei sic
testaiis tmparlial. ln conc. Parisiensi sub Lutlovico venerationem meretur, ut virtulem poteslalis im-
tl Lothario lili. 2. cap. 2, ubi hoc refertur, legilur: parliat.
et, uf uenernfioiiemmerealur, virtulem potestas im~

QC*ST.V.C:XVHL 1B8auieii:Ivo. —Edd."3o—C. XIX. '"Ivoib. ,60auf-. Eri. Bas. 16' vel: Edd.o.
***add. : quando :JE.ld. Bas.Lugdd. II, III. velutsi : lvo. — Edd.o. 16*quisquis: Ed. Bas.16T —quispiam :
1G»Aut etiam : Edd. coll. o. pr. Bas. 166 add. : verbera : Edd. coll. o. loterandai
Edd. rell. pr. Arg. i68 169 "° veriia-
eaed. pr. Arg. Bas. occidant: Ed. Bas. reprimimits : Ivo. — reprimamus : Edd. coll. o.
lem vei voluntaiem : Ed Arg. = C. XX."» "'Burcli. 1.15, c. 45. Ivo Decr.—p. 16, c. 44. Polyc. I.—6,1.1.
1T»
pro;va/en( sacerdotes : Edd colt. o. tmpefref : Edd. Ve:i. 1,11. Par. "6
"" imperet : Edd. rell. orig.
— Burch. Ivo. "* Ulilitas : Burch. — Edd- coll. o. prius : Ed. Bas. impertiaiur : Edd. Lugdd.
— tiiiparfinlur : Edri. rell. '" t-eddiiuios esse: Edd. coll. o. 17H abesi ab eisd. pr. Lugdd. 11,
II, 111. '»•
III. "• eaigif : Burch. — Erid. coll. o. tradidit: eaed. exc. Bas.— add. : committendam : Erid.Bas.
,S Ep. 60, (scr. A. 460.) Ed. Baller. — Coll. tr. p. p. 1, t. 43, c. 3. Ans.
1
Lugdd. H, 111.= C. XXI. *83omnes:
1.1, c. 74. Polyc. 1. I, l. 27. I8»non est ap. Leon. et Ans., neque in Edd. Arg. Nor. Ven. I. —
Edd. coll. o. — Ans. = C. XXII. "* hab. A. 815. — Burch.—1. 7, c. 29. Ivo Decr. p. 9, c. 65.
18s
cf. Cap.
Reg. Fr. 1. 2, c. 43. ie" arid. : prok dolor : orig. — Cap. Coll. citt.
88 potentium dhcipiinw : Eri.
Bas. 18'couverit : E.l. Arg. —19° retierfi : Eritl. rcll. = C. XXUl. V Add. : nufem : orig. — cnim : Ed.
Bas. 18Siiou esl ap. Hicron. cafuinnianfiuni; Erid. coll. o. 191quw : Ed. Bas. le*votesiaiibus: ib.
«25 DECRETIPARS SECUNDA.CAUSAXXIII. QU-iEST.V. 1220
praebereauxilium. Et ul curam eis proeceplorumDei A Unde Joannes VIII '•':
ir.ajoreminjiceret "', inlulit: Notite contristare "*, C.XXVI. Querimoniateccletiarumqui in dignilalibut
ul non solum non eripialis, seri ne patiamini quidem agunt altentius debenlaudire.
per "* vestram conniventiain ab aliis conlristari, ef Adminislratores plane saecularinradignilatnm, qul
sanguinem innocenlemnon effundalit ia loco itlo. ad ecclesiarum tuitionem, pupillorum ac viduartim
Homicidasenim, sacriiegos elc. "*. Et post pauca : protectionem, rapaciumque refrenalionemconstituli
Si, inquit, haec '" feceritis, o reges Juda, tenebilis esse proculdubio dcbent, quoties ab episcopis et
prislinam potestatem. eeclesiastit-isviris conventi fuerint, eonim querimo-
V. Pars. Gratian. Iptxs autem principibut el pote- nias altentius audiant, el secundum quod necessitas
tialibut fidemjel reverenliam tervari oporlet, quam expetierit absque negligentia examiuenl et diligenti
qui non exhibuerit apud Deum prwmia invenirenon sluriio corrigant. Quod si Dei timorem pras oculis
poterit non habenles, negligere posi secundam et tcrtiam
Undeidem Hieronymus in epitt. ad Titum c. 2. ad admonitionem inventi fueiint, omni sc noveriiit
vers. Servi dominis. : eommtiuione usque ad condigiiaiii satisfaciionem
C. XXIV. Mterna mercedefraudatur qui fidem eire- privalos.
verentiampoteslatibus servare eontemnit. C. XXVII. JVontolum hominet, tedei contrarim (or-
Si apud carnates dominos in minimo "• fideles tiludinet, tunl ullrket irw Dei.
fuerint, incipienteis apud Deummajora "' commilti. ltem Hieronymus super Joelem, ad c. 2 ••".
Ornat aulem doclrinam Domini, qui ea, quae con- VII.Pars. Non solum hoiniiies ministri sunt et
ditioni suseapta sunt, facit, et ••• e diversoconfun- ultores irae Dei *in* *•' his, qui malum operantur
dil'»' eam qui non est subjectus in omnibus, cui (untJe"• non sine causa gladium portant), sed eliam
conriitio sua riisplicel,qui conlrariictor atque frau- contrariae fortiludines, quae appellantur furor et iia
dator in nullolidem bonam ostendit. Quomod*enim Dei.
potest fidelisesse in substantia Dei qui carnali do- C. XXVIII.Qui crudelesjugulal nonesl talit, qualit
mino fidein cxhibere non potuit? patientibut videtur.
C. XXV.Mililaris dhciplina regi ommatervat. Idem tuper Etaiam, ad c. 13'".
ltem Ambrosiusin lib. I. de Patriarchis, id ett de Nonest crndelis qui crudeies jugulat: sed fcru-
Abraham, cap. 3. rielis*" ideo vocatur], quod crudelispatienlibusesse
*'* latro suspensus patibulo
Dieat»••aliquis, quum ipse vicerit, quomodo dicit r videtur *". Nam *et*
*•»Abraham ad regem Sodomorum: Nihit tumam crudelem judicem putat.
abs le, qmim praedaulique in potestate victoris fue- C. XXIX. Minitter ett Dei cjuimalos percutit in eo,
ril? Docel *°*railitarem disciplinam,ut regi serven- quod mah sunt.
lur omnia.Sane his, qui secum fuissent inadjumeH- Idem super Ezcchielemlib, III., ad c. 9 "*.
tiim fortasse sociali,partem emolumenlitribuendam Qui malos percutit in eo, quod mali sunl.et habet
•"
as-erit tanquammercedemlaboris. Ideoque,quoniam vasa interfectionis, nt occidat pessimos, minister
sihi mercedemab homine nonquaesivit, a Deo acce- est Doniini *".
pil, sicut Iegimus scriptum, quia posl hrec faclum C. XXX. Non scelus admittit judex, qni homines
esl verbumDominiad Abraham in visu *°*ditens : vineit.
Nolitimere, Abraltam; ego prolegam te, mercet lua Idem super epitt. ad Galatat lib. II,, ad c. 3 "*.
mnlia"' eritvalde. Judex non est auctor sceleris, 'nequam* hominea
*'»vinciendo'»•.
VI. Pars. Gralian. Prmlerea, tkut principibttt el
potestatibus fidem el reverentiam exhibere cogimur, G. XXXI. Non effuniil sanguinemqui homicidat tt
ila smcutariumdignitalum adminislratoribut defen- tacritegot punit.
dendarumeccletiarum necessitas incumbii. Quod si " Idem tuper Bierem. lib. IV., ad c. 22
[ucere contemterinl,a communionetunt repetlendi. Homicidas, et sacrilegos, et venenarios ***pu-

QILEST.V. C. XXHI. "* »•* add.: Prophela : Edd. B.is. Lugdd. II, III. — cf. Hierem. c. 7, v. 6. '•»
contrisiari; Edd. coll. o. ut veslra conniveniiaeveniateosab aliis conlritlari : eaed. "'fcf. infra c. 51.
"' huc : Etld. coll. o. = C. XXIV. '»» minimis: eaed. "» add. : prmmia : eaed. «°» uf : Edd. Ais?
«•* *'* »»»
Bas. Nor. confundal : Edd«•* Arg. Bas. = C. XXV. Ducet: orig. dixit: Erid. coll. o. pr.
—
Arg. — cf. Gen. c. 14, v. 23. decet : orig. — Edd. coll. o. pr. Bas. Lugdd. II, III. '»* vitione ; Ed.
Arg. cf. Gen.tc. 15, v. 1/, ,0* magna : Edd. coll. o.»•« = C. XXVI. »»'lmo c. 13,conc. Ravenn.
h.»b. A. 877, —Ans. I. 5, c. 107 (110). = C. XXVII. IvoPan. I. 8, c. 48. Decr. p. 10, c. 111.
•••abestab Iv. *»• -
ef: orig. Ivo Decr.=C.XXVIH. »"lvo Pan. I.8,c. 49. Decr.p. 10,c. 112. '"erud.
— voc : noiisunt in orig., ap, lv. et in Ed. Arg. *'* videalur : orig. — Ivo Decr. *" abest ab Iv. = C,
XXIX. "» Burch. I. 6, c. 43. Ivo Pan. 1. 8, c. 51. Decr. p. 10, c. 114. — cf.*'•infra qu. 8, c. 33. »'•
cautam : Btirch. — Ed. Bas. '" Dei: Burch. — Edd. coll. o. = C. XXX. Ivo Pan. I. 8, c.'5-J.
Decr. p. 10, c. 115. »'» hominem: Ed. Arg. *»•interimendo : Ed. Bas. = C. XXXL *" Burch. 1. 6, c.
45. Ivo Pan. 1. 8, c. 53. Decr. ib. *" fenerarios : Edd. Arg. Bas.
PiTnoi.. CLXXXVH. 39
4227 DECRETI PARS SECUNDA.CAUSA XXlll QU,EST. V. 1228
iiirenou csl cffusiosariguinis,setl legummiiiislerium. \, propter iniqnilaiein schismalis veslri, quid **' illi
C. XXXII. Princioet swculipessimisparcere non 'nisi' correclores vestri sunt; vos aiitem ***,sicut
debent. cetcri diVersorumscelertim rei, qui pcenas legibus
Item Cyprianus libro de exhorlaiione marlyrii, c. 5. pendunt ***,profeclo infeliceset in hoc, el in saeculo
c Si *" audieris in una ex civitatibus, quas Domi- fuluro **».
nus Deus tuusdabil tibi inhabitare '*» *te*illic, di- C. XXXIV. Injuria sacramenlorumChristi a regibut
centes : Eamus, et serviamus Diis aliis "*, quos "* est vindicanda.
non novisii *", inlerficiens necabis *" omnes, qui Idem tn eodemlib., c. 92 '*'.
sunt in civitate, caede gladii, el incendes civilalem Si propterea perseculor non fuil *»' Nabuchodo-
igni,et erit sinehabilaculo in oelernum: non reoedi- nosor ***,quia scelus in sanctum Danielemeommis-
ficabilur eiiam nunc, ul averlalur Dominus *" ab sinn justissime viudicavit : quomodo viiiriicamhitii
est a regibus, quo.l Christi saci amenta exsulllaiilur,
indignatione ir;e suae. El dabit misericordiam libi,
el miserebitur lui, et multiplicabil lc, si exaudieris si Prophelacmembra, quia in pcriculiim missa sunt,
vocem Dornini Dei lui, et observaveris praecepta sic vinriicari nierucrunt!
ejus. > Cujus proecepliet vigorismemorMalathias f C. XXXV. Diligentissimireclorcs sunt, qui malos, ul
interfeeit eurn, qui ari aram sacrificaturus accesse- B I a malo fugiant, pcrsequunlur.
rat. Quod si anle advenlum Christi circa Deum co- Idem in libro.de unilate ecclesiw, c. 17 *v».
lendumelidola spernenda haecproeceptaservalastini, Si vos coiilraecclesiamChrisli altare »*•erexisse,
quanto magis posl advenlum Christi "• servanda et a chrisliana unitate, quoe toto orbe difiundilur, '"•
sunt,quando ille veniens non verbis tantuin nos hor- sacrilego schismate separatos esse, et corpori
lalus *" est »3', sed el factis? Chrisli (quod esl Ecclesia tolo orbe diffusa), *et*
C. XXXIU.Tribulalionumflagellis aliauanao perfidia rebaptizando, et blasphemando, et quantum poleslis
casligalur. oppugnando "»adversari »*3sanclael canonica Scri-
Iiem Aiiguslinus contra litteras Peliliani,lib. II. plura '*» convinciL,vos impii alqne sacrilegi *" :
c 83 »»». illi aulem, qui vos pro lanlo scejere lamleniter dam-
Ad fidemnulltis est cogendus invifus ***, sed per norum admonitionibus, vel Iocorum, vel hoiiorum
severiiatera, imo el per misericordiam Dei tribula- ***,vel pecuniae privatione deterrendos coercendos-
lioiiumJlagellis solel perfidia casligari. Nunquiri, que decernuut, ut cogitantes, quare isla patiamini,
quia mores optimi liberlate voluntalis eliguiilur, sacrilegium vestrum cogiiiiiiin fugiatis, el ab aelerna
ideomores pessimi non legis integritate puniuntur ? damiiaiioiie liberemini, 'ei* rcciores diligeiilissimi,
Sed lamen male vivendi ultrix disciplina praposlera C I et consullores piissimi depiitantur.
*3»est, uisi cura - praecedensbene vivendi doclrinam
C. XXXVI.Non amaiur servusvel fiius, quum non
proelendat. Si "* qua>igitur adversus vos legcs con- corripitur.
siitutae sunl, non eis benefacere cogimini, seri Itlem super epistolam Joannis, traclalu Vll'".
malefacere prohibemini. Nam benefacere neiiio poi- Non pules, lunc te amare servum tuum, quanrio
est, nisi elegeril, nisi amaverit, quod est in libera eum noii caedis, aut tunc *le*"'ainarefilium luuiii,
voluntale. El infra- c. 84.: § 1. Quum aliquid «" quanrio ei non das disciplinam, aul tunc*te* '"•
adversus vos reges *38coiistituuiit, admoneri vos amare vicinum iiium, qiian.lo eum non corripis'6».
credite, ulcogilelis, quareista patiamiui. Si propter Non est isla charilas, sed languor. Fervcat charitas
juslitiam, revera illi perseculores veslri simi, vos ad corrigendtim, ad emendandum. Si sunt'" boni
atitem beali " 9, qui persecutionem passi **•propter mores, deleclent *e*: si *" siint '•* mali , einen-
justiliam possidebilis '*' regnum ccelorum. Si autem dentur.
NOTATIONESCOURECTORUM.
C. XXXIII. t Cura : Apud B. Auguslinum et D cfrina contemnifur,sed ob glossam in vers. Cura n.-in
Ivouem legitur : ntst quum prwdens bene vivendido- est mulalum.

QijiEST. V. C. XXIII. »" Deul. c. 13 , v. 12 seqq. "* abest ab Eri. Arg. "» alienU : Eri.l.
coll. o. '** add. : Deos : eoed. pr. Bas. *" noscU : Ed. Arg. — notiisfis: Ed. Bas. *'* inter/icks
necubisaue : Edd. Arg. Bas. *" Deus : E.l.l. coll. o. f cf.. Macc. c. 2. *30adri. : circa Deum
colendum: Etltl. Bas. Lug.ld. II, III. *" adltortatus : Ed. Bas. «" sit : Edd. coll. o. = C. XXXlll.
»*' Ivo Decr. p. 10, c. 75. »3*abest ab Iv. — uf diciiis : Edri. coll. o. »'* : Ed. Bas.
"• Sic : Edd. coll. o. *3' aliqui : Ed. Bas. *38 leges : E.ld. coll. o. *3' add. prwposiia : esfis : Edri. Bas.
Lligdd. U, III. **° add.: esfrs : Edri. coll. o. pr. Arg. *''' »**
— **3 quia
*** poss. : esed. i//t quidem : lvo.
Edd. coll. o. add. : esfts : Edd Bas. Lugd.l. II, III. pendenl : Etlri.coll. o. pr. Arg. lia-,.
'" add. : erilis: Edd. coll. o. pr. Arg. Nor. Ven. 1.= C. XXXIV. »*3 lvo ib. **' fueril : Ed. Bas. ,l*
ad.l. : rex: Edd. coii. o. pr. Arg.— cf. Dan. c. 5. = C. XXXV. *" Ivo ib. '»• altaria : Ivo. — E.l.l.
coll. o. "' cot.;pore: Eild. Nor. Ven. 1. "* expugnundo: Edd. coll. o. pr. Bas. Lugrid. II, III. *"».ad-
versarios : Edd. coll. o. *"*sepullura : Edd. Nor. Ven. 1, II. **"add. : esfis : Edd.coll. o. ***bono-
rum : eoed. pr. Arg. Nor. Ven. I. = C. XXXVI. *•' lvo Pan. I. 8, c. 22. Decr. p. 10, c. 10. "*
IIQIIest ap. lv. **9 abesl ab eod. *co corrigis : Eild. coll. o. — Ivo. *61 stnf : Ed. Arg. ,ir*de-
lecientur : Edri. Nor. Ven. 1. •" add. : anfcut : Edil. coll. o. pr. Arg. "* siul : Edd. Bas. Lugdd.
II, III. — abest a j-cll.
 1229 DECRETI PAUS SECUNDA.CAUSAXXHL QMEST V. «50
C. XXXVH. Innocentis officiumest nulli nocere, et A j vivere non sinere, filios suos non sinere iinpie
peccanlem punire. agcre.
Idem in lib. XIX. de civitate Dei, c. 16. "» C. XLl. Non peccat qui ex officio nocentem inter-
™
Non est innocenliaeparcendo sinere, ut in ma- ftcit.
lum gravius incidatur. Pertinet ergo ad innocenlis Item Auguslinus de libero arbilrio, lib. I, c. i *'*.
officium non solum nemini malum inferre, verum cii homicidiiim est liominem occidere, poiest
eliam cohibere a peccato, vel punire peccatum, ut tamen*'' occidere aliquando sine peccato. Nam ct
aut ipse, qui pleciilur B, corrigatur experimenlo, miles hoslem, et judcxvel minister ejus nocenteni,
aut alii lerreantur exemplo. el cui forteinviio atque iniprudenli telum manu "
C. XXXVIII. Non eslmlserkors qui vitiis nutriendis fiigil'", non milii videnlur peccare, quum homi-
parcit. nem occidunt. Evodius : Assentior 1. Sed *'• homi-
Iriemod Lolharium "". ciikc isti appellari non solent. Idem in qttwsiionibus
Qni viliis nulrienriis parcit elfavet*", ne con- Levilki, qumst. 68, ad cap. 19 : § 1. Qiiuiii homo
tristet peccanlium votuntatem" 8, tam non est mi- jusle occiriiliir, lex eiim occiriil, n.ou tu.
sei-icors, quamqiii non vult cultrum rapere puero, C. XLII. Non qui ad bonum, sed qui ad ntalum co-
ne auiliat pJoranlem, et non timet ne vulner.ituin rj i git perseqnilur.
doleat vel exstinetiim. Item Pelagius Papa "'.
C. XXXIX. Enormia flagitia per swculijudices eor- Non vos hmniniim vaniloquia reiarrienl tlicen-
ripianlur. tium, quia perseculionctri Ecrlesia faciat, rium vel
llem llaymo super epistolam ad Romanos, '"*, ea, quae commlliuniiir, reprimit, velanimarum
c 13 •"'. salulem requirit. Err.inl hufiismodi rumoris'•' fa-
Sunt quaedam enormia flagilia, quse potius per bulalores. Non
persequilur, nisi qui ad maliim co»
mumli judices, quam per antistites e.l rectores
*'• git. Qui vero malum vel faclmn jam punit, vel pro-
ecclesiarum vimlicantur, sicut quum quis inler- Iiibet ne fiat, non persequiluriste, sed rijligit. Nam
ficit Pontificem apostolicum, episcopum, presbyle-
si, ut illi putant, nemo nec reprimendus"» a malo
riim, sive diaconumt. Iliijusniodi reos reges et prin- *»*,nee"* retrahendus a malo ad boiuini hn-
est,
cipes mundi damnant. Ergo non sine causa glariium manaset divinas leges necesseesi evacnari, quaeet
porlanl*", qui lalia scelera dijudicanl "*. Siint malis poenam, et bonis praemia jtislilia suadente
cnim maxime constiluii propter *lalrones'-J-, homi- coiistiluunt. Maluin autem schisma
esse, et per
cidas, raplores, ut el illos daranent, el alios suo extcras etiam potestates homjnes debcre
hujusmodi
timore compescanl *'*. (; opprimi, et canonicte Scripturae auclorilas, et
*-
pa-
C. XL. Furla et crin ta a rege sunt cohibenda. lernariim regutarum nos verilas docet. Quisqui*
. llem Cyprianus in nono genere abusionis P *'*. ergo nb aposlolicis divisus esl sedibtis, in schismalo
Rex debet furla cohibere, adulteria puuire, eiim esse non dubium esl, et conlra uiiiversalcni
*'" Ecclesiam allare conatur erigere. § I. Sed quitl <lo
tmpios de lerra perdere, parricidas et pejeranles

NOTATIONESCORRECTORUM.
C. XXXVII. - Non est : Integer locus apuci B. sionum impressus cst tomo nono operum B. Au-
Augustimim sic. habet : Sicut enim non est benefi- guslini, sed est etiam in uno coriice Valicano opo-
cenitte adjuvando efficere,ut bonum, quod majut est, rum B. Cypriani. et in conc. Parisiensi, lib, 2, cap,
amiliatur, iia non est etc. D 1, hoc idem nonum abusionis genus refcrtur e\
Pleditur: Sic ex originali ; anlea legcbatur: Cypriano, qiieraadmodum et apud lvonem el iu
prtus odio' habetur, nec muUo aliler Ivo. Pauormia.
°
C. XXXIX. In vulgalis citabalur ex Augustino, C. XLI. 4 Evodius : Assentior: Haee sunt addiia
sed in veluslis tribuitur Haymoni, apud qneni ha- ex originali el lvone. Est enini liber ille gcriptus iii
beiur. dialogo*.
C. XL. t Libellus hic de duodecim gradibns abu-

"• Ivo Decr. p. 10, c. 77. ' oditur : Ivo. - od. habebatur : Erid,
QU,EST.V. C. XXXVII. *••
Arg. Bas. = C.—XXXVIII. Ep. 104. ••'
Ed. Maur. scr. ad. Nectaritim (Lwlarium : lvo Decr. p. 10,
c. 79.) A. 405. lvo Pan. 1. 8, c. 25. fovel: orig. — Ivo Decr. '*» tio/unfafes: Ed. Bas.=C. XXXIX,
'" Vi.letur potius Remigii Aulissiodorensis esse. — ln Etld. Bas. Ltigdd. II, III, tribuiliir Ambrosio, iij,
5.) Auguslino. —lvo Decr. p. 10, c. 11.
rell. ei Pan. Iv. (I. 8, c.*" *'° add. : esf : lvo Decr. — Edd, coll.
o. —enim : Ivo Pan. porfaf — dijudkat : orig. — Ivo. *'* vindicanl ; Ed. Bas. -j- ahtst ab. Iv,
*'* compescerefacianl: Ivo.—orig.=C. XL. *'* Neque Cypriani esl, neqne Aiigtistini, cui nonmilli
tribuerunt.— Ivo Pan. 1. 8, c. 35. Decr. p. 10, c. 96. "" perjuros : Edd. coll.o. — perjurantis : lvo. =3 -
C. XLI. »" Ivo Pan. 1. 8, c. 38. Decr. p. 10, c. 101. *" 11011 est ap. Aug., Iv. el in Ed. Arg add. ;
*'•
a/rus a/iuni :>Edd. Bas. Ltigdd. II, III. * de man. : Edd. Bas. Par. Lugdd. "9
**• figit : Ivo Decr. —fuge-,
rit: lvo Pan. — Erid. coll. 0. pr. Arg. in Pan.leg.: Neque assentior. add.: neceftam : Edd.coU,
o. = C. XLII. *" ILcc leguiilur el in ep. 2. Pelagii I, adJNarseiein, el in ci. cp. ad Valerianum, qimiu
inier nioniimenia edidit Holstenius. —Ans. 1.12, c. 47 (45). Detisded. p. 1. Polyc. I. s7, 1. 6. — Parii-
Cula cap. legitnr ctiam ap. Iv. Decr. p. 10, c. 95. *8*abest ab Ed. Bas. '8* erroxii ; ib. "» reprcht^
rfpndus: Edd. coll. 0. '•' a mal. : absiint ah Etl, Bas, "6 nec cogendus ad bonum est : Ed, At'S<
1231 DECRETI PARS SECUNDA.C\USA XXLI. QU.EST. V. 1253
lalibtis inscrtus Chalcedonensi * *8Tsynodo canon . i ruslicilale gloriari, quuin, si quid *»' eos de jurii-
siaiual ***,gloria vestra consideret, ubi post alia cio universalis synodi, quod Constanlinopoli per
sic dicit"» : Qui a communione se ipsum suspen- primam nuperelapsam imiiclionem acltnn esl, forte
dit, el colleciam facil, et allare constituit, el notue- movebat, ari sedem apostolicam (quomodo semper
tii *•• vocanti episcopo consenlire, el noluerit *" et- facliim esl) eleclis aliquibus *•»de suis, qui dare et
dem acquiescere, ntque obedire primo "» ef secundo accipere rationem posseni, dirigere debuerunl, et
vocanii, hunc omnino damnari, nec unquam vel ora- non clausis oculis corpus Christi Dei nostri, hoc est
tionem - mereri, nec recipere eum posse honarem. Si sanctam Ecclesiam, lacerare. Nolile ergo dubitare
enim pcrmanseril turbas fucient et sediiiones eccle- hujusmodi homines principali vel"» juditiali aucto-
siw, per exteram"* potesiatem lanquam seditiosum ritate comprimere, quia reguhe Painiin 30°hoc •»'
comprimi. § 2. Et B. Aiigustinusde lalibus dicil"*: specialiier conslituerunt, ut, si qua ecclesiastici
Multu etiam cum invilis benigna quadam asperitate olficii persona cui subjecius esl restiierii, vel seur-
plecientiis agenda sunt, quorum potius utilitaii con- sum colligerit, anl aliud allare erexerit, st-u schi-
tulendum est quam volunlaii. Nam in corripkndo sma feceril, iste30", excoininunicettir atque damne-
filio, qnantumvis aspere, nunquam paiernus amor lur. Quod si forte et hoc '•* couieinserii, et
amittitur; fit tamen qnod nollet ul doleal qui eliam permanserit divisiones cl schisma *•*• facieudo,
turifus videtur dolore sanandus. Ecce videlis, quem- per potestates publicas opprimaiur. Ecce »•', do-
admodiim lanli tesiimonio patris non persequatur mine, quod animus vesler forle liinidus esi,
coercenrio lalia, sed diligat emendando tales sem- ne persequi videaris, Je Pawum vobis' 06auctori-
per Ecclesia. Facite ergo etiam vos quod scienlcs lale haec'•' breviter dirigenda curavi, quiim mille
inientionem chrisiiaiiiiatis vestroe frequenler hor- alia exempla et consiituliones siiit 808,quibus evi-
tainiir, et daie operam, tit lalia fieri ullra non li- denter aguosciliir '•», ul facientes scissuras in
ceat, sed etiam (quod \obis facillimum esse non sancta ecctesia non soliim exsiliis, setl etiam pro-
dubilo), hi, qui lalia praesiimserunl, ad piissimiiiu scriptione rerum el riura custodia per publicas po-
principem suh digna custoriia diriganlur. § 3. Re- lestaies debeanl coerceri.
colere cniin debel celsiiudo vestra, quid per vos C. XLIV. Ab ecclesitvunitate divhi a tmcularibus
Detis fecerit lempore illo, quo f, Istriam etVene- poleslatibut coerceantur.
tias lyramio Totila possidente, Fraucis etiam cuucta ltem Pelagius"».
vastaiitibus, non ante tamen Mediolanensem epi- Quali nos de glorioe vestr.-estudiis juriieio gratu-
scopiim lieri permisislis, nisi ad ciementissimum _ lemur, non solum veslram, sed mulloriim ac psene
printipem exinde retulissetis, cl quid fieri debuissel omnium credimus babere uoiiiiam, el idcirco nunc
cjus iierum scriplis recognovisselis; et, ititer ubi- de his, quoe vobis proesentibus ibi Ueri stupemus,
que fervenles hostes, Ravemiam tamen et is, qui fiducialiler apud gloriam vestram duximus conque-
nrriinabalur, et is, qui ordinalurus erat, providentia rendum. Thracius 3" siquidem aique t.Maximilianus,
culininis vestri deducli sunt. uoinina lantum episcoporum habentes, et ecclesia-
C. XLIH. Schismaticos et hmrelkos smculi polesla- slicam ibi unitatem perturbare dicuntur, et omnes
les coerceant. ecclesiasticas res suis usibus applicare, in lantum,
Idem Nursm, Patrkio et Duci tn llalia"*. utconlra unum corum, id est Maximilianum, usque
De Liguribus, atque Venelicis, et Hislriis episco- ad nos per lam longum iter necessitate compel-
pis quid dicam ? quos idonea esl excellenlia veslra lente quidam infaligabililer venientes preces oiler-
196et ralione et potestate reprimere, et dimiltilis rent. Ob qnam causam Petrum presbyterum setlis
eos in conlemlum aposlolicarum seriiura de sua nostrae, sed et Projeciuin notarium ad eadem lota

NOTATIONESCORftECTORUM.
C. XLH.T Insertus Chalcedonensi : Aclione 4. D magnopere concorriat.
8 Vel oralionem . In utroque concilio, id est
conc. Chalce.loiiensis, in epislola Archimandrila- le-
rum ad ipsum conc. pro rehabilitaiione Dioscori, Antiocheno priscae versionis, et Cliaicerioneiisi
citalur can. 5, couc. Antiocheni, et codem fere gitur : curaiionem. Groece eniin est : xai. wwhi
modo habelur in ea epistola, atque hic referlur. 6eptxirtiu.tTuyxma.
Cum neulra tainen aniiqua versione ipsius conc.

QU^ST. V.**C. XLIL *8' in Chalc.: Idd. coll. o. pr. Bas. "* slatuit : Ed. Bas. — conttiiual :
Edd. rell. 9 recte monent Corr. hunc can. neque Hisp., neque Dion. interpr. esse; sed neque cum
concordat. »•• noluil ; Edd. Arg. Bas. "' no/utf : eaed. Lugd. 1. "' priut : Ed. Arg.
prisca
— et prius : Edd. rell. exc. Lugdd. 11,111. '" ejrlraneam ; Ed. Bas. *"*ait : ib. — *96 cf. D. 45, c.
H. +add. : efiam : Ed. Bas.= C. XLIII. *»•Ans. 1. 6, c."»196 (198). Polyc. I. 3"
7, t. 5. excellenlim
vestra': Ans. "' «icuf : id. "»' quibuslibet : Ed. Bas. ef : Ed. Arg.
30*
c.5, conc. Antioch.
— cf. cap. antec. 30' Itk : EJ. Bas. 30*abesl ab Ed. Bas. »03hie : ead. schismata : ead. — Ans.
»•» Ecce de quo animo : Erid. coll. o. "Vtoot* : Edd. Arg. Bas. "' hk: Ed. Bas. 30Ssunt : Edd.
Bas. Nor. Ven. I. "» osfendtiur ef agnoscitur : Edd. Arg. Bas. Lugdd. H, 111.= C. XLIV. "° ad Naisetem
»" Arsacius : Ans. - Tenius : Ed. Arg,
cp. I. — Ans. 1. 12, c. 46. Potyc. I. 7, t. 5.
1233 DECRETI PARS SECUNDA.CAUSAXXIII. QUiEST. V. «234
duximus deslinandos, ul ea, quoecanonicis sialulis A j ciiionibus reprimantur. Ad hoc siquiriera Dei nutu
a proedictispseudoepiscopis compererint commissa, etiam contra vos talia proesumserunt, ut talia vobis
vet dignadebeant ibi ultione compescere, vel eosdem corrigenlibus abeodem *" scelere alios possitis '**,
ad nos usque perducere. El ideo salulantes paterno Deo propiliante, niimire. Quates auiem sint »*1 qui
affeclii gloriain veslram petimus, ul prxfalis, qui a Ecclesiam lugiunl, Eufrasii vos scelera (quae am-
nostra sede directi sunl, in omnibus pra-beatis au- plius occulta Deus esse noluit) evidenler inforinant,
xiliimi, nec p:iletis alicujus esee peccati, si hujus- qui in homicidio qiiiriem rier. liominis necessiludi-
modi homines comprimunlur. Hoc eniin *'-*et divi- nem, nec fratris charilalem, nec sacerdolii reveren-
nse ei luiinaiiacIcgesslaluerunt, ut ab ecclesiaeuni- liam cogitavil. Incesiiioso aulein adullerio**' etiam
tale divisi, ct ejus pacem iniquissirae perlurbaules, '" jipsius "** vindictae abstulil modum, quia, si
a saecularibiis eliam potestalibiis comprimantur. adulierium punias, non remanel in quo vindiceliir
Necquidquam majus esl.unde Deo sacrificiura pos- incestus: Si incestuoso ingeras poenam, iiiiiltiini
sitis olferre, quam si id ordinelis, ul lii, qni in crimen adulterii remanebit. Ecce, de quo collegio
siiain et aliorum perniciem debacchanlur, compe- stiiit qui, quantum ad superbiam suam, injuriam
lenii debeanl vigore compesci. vobis inferre molili sunt, el, qiiantum ad provideu-
C. XLV. Iniquilas pravorum, quamvis bonis profi- B ] tiam Dei, impollutosvos Ecclesiae servaverunl. Au-
ficiat, tamen punienda esl. ferte tales ab ista provincia, utimini oblata vobis a
Jtem Pelagius Papa Joanni pairicio '", Deo opprimendi perfidos occasione. QuoJ ttinc ple-
Relegenles lilleras excelleniiaevestrae, de injuria nins fieri si auctores scelerum ad ctemen-
poterit,
quidem, quain vobis iniquorum homiiiuin praesum- tissimum
lio ingessil, valde doluimus. Sed quia scimus, oc- principem dirigantur, et maxime ccclesiae
et in schismaie, et in eo<-
culto Dei judicio animam vesiram, elsi per aliorum Aquileiensis invasor, qui
maledictus, ncc honorem episcopi poterit relinere,
et
iniquitatein superbiam, a contaminatione schis- nec merilum.
matis custoditam, egimus omnipotenti Deo gratias,
C. XLVI. Jn cerlamine, quod conira infidelesgeritur,
qui etiam de malis hominum aclibus bona operari quisquis morilur, cmlesleregnuin merelur.
consuevit. Nec enim sine illius provideutia facluni Item Nicolausexercilui Francorum T "*.
csse credendum est, ut insensali et perversi"» ho- Oniniumveslrum nosse votumuscharitatem, quo-
raines ad hoc usque prosilirent, ui, suam divisionem niam
qiiisquis (quotl non oplantes dicimus) in lioe
catliolicara esse credentes Ecctesiam, a sua vos pol- bclli cerlamine fideliler mortuus fueril, regna illi
luiioue prohiberent. Sic enim per misericordiam Dei ccelesiiaminime negabuniur.
etiam nescienlibus illis hoc "* faclum esl, ut a C I C. XLVII. Non sunt homicidwqtti adversus excom-
schismaticorum factione *" eruti, calhoticae, quam municatot zelo mairis Ecclesim armaniur.
diljgiiis, servari vos coniigissei Etclesioe. Quamvis liem Urbanus 11,Godefredo, Lucano episcopo"*.
igilur veslra per illorum scelus ulilitas facla sil, no- Excommunicatorum .inlerfecloribus (proul '*' in
lile lamen impunilam praesumtioneminiquoriim ho- ordine Etclesiae Romanae didicislis'* 8 secundiim
minum grassari permittere. Si enim hoc, quod in iuienlionemTT modum congruae salisfaclionis in-
veslram gloriam praesumserunt, non fuerit vindicta junge. Non »" eiiim eos homicidas arbiiramur,
compressum, quod in minoribus * "T non valeanl quos, adversus excominunicalos zelo catliolicaema-
puniri, ambigi ultra non debel. Exercete igitur in Iris' 3»ardenies, aliquos eorum trucidasse comige-
talibus debitam auctoritatem, et, ne eis amptius rit. Ne tamen ejusdem ecelesiaemalris disciplina
talia commitlendi spiritiis"*crescat, veslris coer- deseralur'", eo"* tenore, quem diximus, pceniten-

NOTATIONESCORRECTORUM.
C. XLV. ' Quod in minoribut: In aliquol vetu- D exerciluin Francoriini, ubi eliam aflert iri, quod
stis, el apud Anselinum legitur: quid in minoribut, infra ead. q. 8, c. Onini limore, ex eodem Leone
valeant, ambigi, elc*. refertur.
<-In eo : Anselmus habet: ef a tchUmalico ma- C. XLVII. TTImentionem : Ivo el Panormia ha-
lediclut. benl : inlentionem ipsorum ; sed ob glossatn non
C. XLVI. T Ivo parl. 10, c. 87. vers. Omnium est ailditum.
vesttum, hoc idcm cilal ex epislola Leonis IV, ad

QD^ST.— V. C. XLIV 3" efrom : Ed. Bas. = C. XLV. "» Eadem fere»'»sunt in ep. 3. Pelagii *'* ari
Narselem. Ans. 1. 12. c. 47.* Polyc. ib. »'* tfertieistsstmt: Edd. coll. »"
o. non est in Ed. Bas.
communione : Edd. coll. o. in minoribus valeat puniri : Ed. Bas. add. : omniffui: Edd. Ven. I,
*•• posseiis : Edd. coll. o..
II. Nor. Par. Lugri. I. »'» spes : Edd. *"coll. o. "» eoium : Edd. Arg. Bas. »»*
*•' sunf; eaed. *•' in adult. : Eil. Bas. abesl ab Edd. Arg. Nor. Ven. 1. tpst; Edd. coll. o. pr.
»»»Cap. inceilum, quod ah lv. Pan. 1. 8, c. 30. Alexandro II, Decr. p. 10, c.
Lugdd. II, III. = C. XLVI. c. U. »»'prout
87. Leoni IV, adscriliitur. = C. XLVII. »*• Cap. temporis incerli. — Ivo Decr. p. 10,
moremli. F. nosti : l\o. »»«didkisti; Eriri. Arg. Nor. ,,"• Ivo P.m. I. 8, c. 11. 330 add. : erc/est> :
E.lri. coll. o. pr. Arg. *'* desmvial : Ivn. '" IIOIIcst ap. Iv. — secundum tenorem • Ed. Bas. —
Unorein, secundumqnein : Ed, Arg, — eo ten., secuudum quein : Edd. rell.
,a 33 DECRETI PARS SECUNDA.CAUSAXXIII. QU.EST. V. 1236
tiara eis imlieito cniigriieutein, qua divinaesimptiti- A
i principes Uomanorum, et per iionmillosregesgen-
talis oculos adversus se complacare valeanl »3*,si tilium populum Israeliticum
delinquentemaliqttando
forle qifid duplicitalis pro humana fragilitate in afflixil,aliquando caplivavit. § 1. Unde ipse Domiuus
eoriem flagitio incurrerint "'. ait per prophetam***: Yirga furoris mer Assur : ipse
C. XLVIII.Pax ecclesimmmstitiam consolatur perdi- aiilem non cognovit. Assureral virga furoris Domini,
lorum. eum innumeras genlesdivinajusiilia flagetlare
Item Auguslinus epistola L. ad Bonifaeium, de quia per
coercendishmrelicis'"- disposuil. lpse vero non cognovit, quia in suptrbiam
elatus vktoriam, quam assecutus fueral, non divinm
Quis enim nostrum x velit aliquem illorum "• non
solum perire, verum eliam aliquid perdere ? Sed si polentiw , sed suis viribus attribuil. Unde conlra ejus
'** : Niinquid
aliler non meruii pacem habere doinus David, nisi superbiam Dominut loquiiur, dicent
secat in ea?aut nun-
Absalon, filius ejus, in bello, quod gerebat contra gtoriabiturserraconlraeum, qui
exaltabiitir securis contra eum, qui caeriit in ea?
patrem, fuisset extinctus, quamvis inagna cura
maiidaverat suis, ut eum, quanlum possenl, vivum Quibussimililudinibussatis perspkue ostenditur, quod
sicut serra et securis nec secare, nec cwdere ligna
«alvnmqueservarent, ut' 3' esset cui poenitenti pa-
leriius atTectus ignosceret, quiri ei reslitil, nisi "i possnnt, nisi ab alio reganinr, ac ideo contra regentes
se superbire non debent : sic itti, per quos Deus punit,
perdiium flere, et sui rcgni pace acquisila suam
moesiitiain consolari 1 absque nulu divinm disposilionis nihil agere valenl
Gralian. Si ergo viri sancti el publicm polestales ac ideo contra regenlemse superbire eis non licet. § 2.
servire dicunlur; in
bella gerenles non fuerunt transgressores illius man- Tales in eo , quod puniunt, Deo
minittros irm Dei
dali: Non occides, quamvis quosque flagitiosos digna eo autem, quod ignorantes se esse
servilutit a
morte perimerenl; si miles sum potesiati obediensnon impia vanilate superbiunt, mercedemsum
tum
esl reus homkidii, st ejut imperioquemlibelflagilio- Deo non nisi temporuteminveniunt, pmnam vero
diceret
tum inlerfeceril; si homkidas, et venenarios punire tuperbim non effugiunl. Unde, quttm Dominut '*" dabo ei
non est effusio sanguinis, sed legum minUlerium; si ad Prophetam de Nabuchodonosor : Quid
»11 x ecclesim mmstitiam consolatur perdilorunt; si pro labore, quo servivil inihi apud Tyrum? sfafitn
Da, hoc ett dalam sibi pronuncia, _gy-
i//i, qni zelo calholicmmatris accensi excommunka- sttbjunxil: in corde suo su-
los interficiunt, homkidw non judicanlur, patet, quod ptum et vElhiopiam. Quum aulem
dicerel '*•: Nonne hoecesl Babylon,
malos non solum flagelluri, sed eliam interfici licet. perbiens postea
1. Sed si malos quam ego condidi in robore regni mei?etc. siafim
§ quwrilur, conlingat aiiquos puniri immutavit Deus rationabilem
ab his, qui non habent legitimam poteslalem, an sint I menlemejut, el induit
ret effusi sanguinis hi, per quos puniuntur? eum fer.ina beilialilate, ut ab Itominibutfugient cum
bestiU viveret. 3. Per Antiochum »*' quoque, quum
De his ita scribit Autbrosius lib. II de Cain et Abel, §.
cap. 4 '3*. idololalriam Judaicm plebis Dominus punirel, ei
C. XLIX. Aliquando puniuntur peccata per populos pacem, quam ex tege Dei abjecta, el ex sacris nalio-
jussu divinoexciialos. num assumtis quwrebant, illis in pernkiem verlerel,
Rcmiitunlur peccata per Dei verbum, cujus Le- quia Dei disposilionem ignorans suw facultali de-
vites interpres et quidam 339exseculor est. Remit- vttstalionemillius plebis atlribuit, imprecatur in eum
tiinlur ' etiam ' per ofliciuni sacerriotis sacrumque 1'ropheta »**,diceus : Effunde iram ttiain in gentes,
ministeiiiim. Puniunlur quoque'*' per homines, quae le non noverunt, el in regna, quae non invo-
sicul per jtidices, qui potestaie ad tempus uluntur. caverunt nomen luum, ne forle dicant in genlibiis :
El infra : § 1. Puniunlur peccala etiam per popu- ubi est Deus eorum ? §. 4. Similiter, quum per
los, sicut legimus, quia soepe ab alienigenis, Dei . Romanospeccatum morfts Christi Deus punire decre-
jtissn exciialis proptcr divinae majestatis offensam, visset, vrbis excidium et Judaicm plebis miseram
subactns esl populus Judoeorum. ctiptivitalem suis viribus adscribere cmperunt, unde
Gralian. flin.: notandum esl, quod aliquando punit D conira eos Propheia intprecatur, dicens »*' : Leva
Deus peccata per nescientes, aliquando per scientes. manus luas in superbias eorum, qui te oderunl, et
Per nescienlespeccala punil, sicut per Sennacherib3*', qui multa maligne operati monumenta sum viclorix
ef per Nabuihodonosor, et per Antioclium»*",ef per posuerunt in medio atrio tuo. %.5. l'er scientes pec-
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. XLVIII. - Nostrum : Einendaltim et ex B. Graiianum legebatur : Quis enim resirum'* velil ali-
Augusliuo, a qtio narum discord;U Ivo. Anlea apuil quem iniinkorum suorum non solnm elc.

QU/KST.V. C. XLVH. »3" pervnleant : Ivo. »»*conlraxerunl : id. — incurrerunl :'*Eri. Arg. =
C. XLVIH. »3" Ep. 185. Eri. Manr. scr. A. 417. — lvo Decr. p. 10, c. 59. nosirunt :
— ariri. : non : Eil. Bas. »" inimkorum : lvo. — EJd. coll. o. — add. : sitorum : eaed.
Ktld. Arg. Nor. 3"
pr. Arg. Bas. el : Edri. coll. o. pr. Lugdd. II, IH. = C. XLIX. *»• Non desuiil,»*• qui liuiic librum
ftbindicenl ab Ainbrosio. »39quidem : Ed.l. coll. o. pr. Bas. Ltigdri.
*»* II, III. atld. : peccala : Erid.
,-rtll o. _ '•> 4 Rcg. c. 25. 3*'2Mach. c. 5. **'Esa. c. 10, v. 5. ib. v. 15. '*• Ezech. c. [29, v.
18. 19. n° D.m. c. 4, v. 27.' 3" 1 Mach. c. 1. a'8 Psal. 78, v. 6, 10. •»' Psal. 73, v. 3.
1237 f>ECRETIPARS SECUNDA.CAUSA XXIII. QU.EST. VI. 1258
cata pitniiintur , skul Deus per filios lsruel voluil .\ ut terberibut eot coerceret, non tnotle perderet.
peccala punire Amorrhworum ***'.el Chananmorum Quamvit **• enim supplkando spalium vitm eis
el aliarum geiUium, quarum terram Israelitis pos- reservari poposcit, non lamen legum severilatem,qua
sidendam dedit, quibus etiam prmrepit "', ut nemini tttles motte plectuntut, non obsetvandam.docuil.
eorum parcerent, sed bmnes morli traderent. Quod
propler peccala eorum illis contigisse ex verbis Do- QU^STIO VI.
mini apparel, qui, qiinm dkeret ad Abraham: Se- GRATIANUS.
niiiii **-. tuo dabo terram banc, veluli quwreret, Quod autem qumritur, an mali sint cogendi ad
quare non modo eam dasmihi? audivil: Nondura bonum ? facile apparet. Anliquus namque populus
enim sunt peccata Amorrhaeorum constimmata. ille metu pmnarum ad observationemtegis cogebatur.
Qum lunc inielligunlur fuisse consummata, quum /n evangelio quoque Dominus ail discipulis suis ':
populus ille, de jEgyptiaca serviluie liberatus, ter- Nolile limere eos, qui corpus occidunt, animatn
ram eorum, sicul Abrahm promissum fuerat, in here- aiitein non possunt occidere, sed potius eum limete,
dilatem accepit. §. 0. Quum ergo sic divino jussu ad id est ei in timore servite, qui potest animam et
punkndum peccala populi excitantur, sicut populus cnrpus perdere in gehennam. Pautus quoque, quum
ille Judaicus esi excitalus ad occupandam terram 1B ecclesiam Dei persequerelur, in itinere cmcalus *
promissionis, et ad delendat genles peccalrket, sine ad Deum converti coaclus est. Unde se aborlivo si-
culpa noxius sanguis effundilur, et qum ab eis male milem testalus est, dicens *: Novissime autem oin-
possidenlur in jus et dominium rite tranteunt bono- nium tanquam abortivo visus est et milii.
rum. §. 7. Quttm vero occullo intlinctu aliqui mo- Hinc Auguslinus scribit episl. L. tui Bunifa-
vemur ad persequendosmaios, skut Sennacherib, et cium a * :
ceieri, qui pdpulum delinquentem persecuti sunl, C. I Ecclesia tnalos debet cogere ad bonum sicut
licet occullo inslinclu operanle iltorum merilis inci- Christus Paulum coegil
tenlur ad persequendum, lanten, quta prava intentione Schismalici dicunt: ctii vim Christus intulit,
non peccala delinquenlium punire, sed illcrum bona quem coegit? Ecce habent Paulum aposlolum.
vel in eo *et *
rapere sum ditioni subjicere quwrunt, non sttnt Agnoscanl prius cogenlem Chiisiiim,
immttnes a crimine. De quibus eliam notandum esl, postea docentem : prius ferientem, * el* posiea
qnod aliqudndo excitantur ad puniendum peccata consolantem. Mirum est autem, quomodo ille, qtii
bonorum, ut inndem per bonos correctos ipsi quoque poena corporis ad Evangelium coactus inlravit,.
punianlur, skut in libro Judicnm legitur »»»de Ja- plus illis omnibus, qui solo verbo vocali sunl, m
bin, rege Chananwarum, et de Madianilis, qttod C Evangelio " laboravit, et quem majpr limor com-
propter idololatriam populi suscilavit eos Deus, ut pulitad charitaiem, ejus perlecta. • cliarilas foras
Isruel, afjligerent, et terram eorum occuparent. misit ' timorem. Cur ergo non oogerel ecclesia
Quum autem populus Dei sub manibns eorum diuiius perdiios Jilios, ut redirenl, su perditi * filii coege
affliclus peccatum suum recognosceret, et per pmni- runt* alios, ut perireut? Quamvis et illos, quos non
tentium sibi Deum placaret, Dei prmceplo el *** . coegerunt, sed lanlummoilo seduxerunt, si per ter-
Barach, comiialus Deboram prophelissam, uxorem ribiles, sed '• salubres leges in ejus gremium "
Lapidolh, Jabin, regem Chananworum, et Zizaram, revocentur, blandius pia mater amplectitur, et de
ducem exerciius sui, corifritiil, ef GedeonZebee et iltis mulio amplius, quam de illis, quos nunquam
Salamana, reges Madianiiarum, el Oreb ef Zeb, du- perdiderat, gralulatur. §. 1. An non perlinet " ad
ces eorunt, morli tradidil. §. 8. Apparel ergo, quod diligenliam pastoralem etiam illas oves, quoenon
aliquando per legitimampotestalemgerenles,aliquando vioienler ereptoe, sed blande lenilerque seducloe
per populos divino jussu excitatos, mali pro peccalis a grege aberraverint ", et ab alienis possideri
suis non solum flagellantur, ted etiam rite perdunlur. coeperint **, inventas ad ovile dominicum, si resi-
Nec est conirarium illud Auguslini, quod ad Mar- j, stere voluerint, flagellorum terroribus vel etiam
celtinum pro circumcellionibus supplkans rogabat, dotoribus revocare? liem infra : §. 2. AChrislo

NOTATIONESCORRECIORUM.

Qu^ST. VI. C. I. <>Inilium hujus capiluli apuri B. credere, cui vim, elc. ul sup. ead. 4. Quis nos vers.
Aiigiisiiiiiim, ibi de Donalislis agenlem.sic habet: Cui vim.
Ubt esl, quod istt clamare consueverunl, liberum est

Qo^sT. V.'** C. Xl.lX- *»• Jos. c. 5, 6. •»' Deul. c. 7, v. 2. ••« Genes. c. 15, v. 18. *•*
iut\. c. 4. ib. c. 8. **• cf. snpra c. 1.
QU^ST. VI. ' Malth. c. 10, v. 28. » Act. c. 9. ' 1 Cor. c. 15, v. 8. = C. I. * Ep. 185. Ed. Maur.
scr. A. 417. — IvoDecr. p. 10, c. 59.— cf. supraqu. 4, c. 45. * 1 Cor. c. 15 , v. 10. « 1 Joan. c. 4,
v, 18. ' miiiii : Etld.coll.o. » perfidi : Eri. Arg. » cogerenl : Eri. Bas. ,0 ef : Edd. coll. 0. "'«rne-
iiiio : e*d. pr. Lugdri. II, III. — Ivo. " hoc perl. : Edd. coll. o. '» aberruveranl : e*d. '* cmpe-
rant : e;cd.
12*.9 DECRETI PARS SECUNDA.CAUSA. XXIII. QUJ.ST. V. IMO
coactuni ostendimns Paulum. lmitatur itaque Ec-. A disputalione pugnandum ", ratione vincendum, ne
«lesia in islis cogendis Dominum suum, quae " fictoscatholicos haberemus ** quos aperios hoereli-
prius, til ncminem cogeret, expectavil, ul '• de cos noveramus. Sed haecopinio mea non conlradi-
fide regum atque gcntium " prxdictio "prophetica centium verbis *', sed demonstrantium superabatur
* *
compleretur. §. 3. Eliam hinc enim non ab- exemplis. Nam primo mihi opponebatur civilas mea,
surde intelligilur illa apostolica seulentia, nbi B. quoe,qimm tota esset in parlem *• Donati, ad iinita-
Paulus dixil '»: Paratus *• ulcitci omneminobe- tcm catholicam timore legum imperialittm conversa
dientiam, quum completafuerit prior vestra obedien- esl, qtiain nunc videmus *' ila Imjiis veftrae*' ani-
tia. §. 4. Undeel ipse Dominus ad magnam coenam mosilaiis pemiciem detestari, ut in ea nuiiquam
siiam prius adriuci jubet convivas, postea " cogi. fuisse credatur. lla *• alisemnlia:, quae milii nomi-
Nam, qmim ei servi * sui * respondissenl *': Do- natim commemorabaninr, ut ipsis rebus agnosce-
mine, faclum esl quod jussisii, et adhuc locus esl; rem, eiiam in hac causa recte inlelligi posse quod
exile, inquit, in utai et sepes, et quoscunqueinvene- scriptum esl f : Da sapienti occasionem, el sapien-
ritis cogite intrare. In illis ergo, qui prinio '» tior eril.
leniier '» adducti sunt, complela est prior obe- C. IV. Onere pensionis ruttkut ad Dominum con-
dienlia; in istis autem , qui cogunlur, inobe- B verii cogatur.
dienlia coercetnr. Item infra: §. 5. Si " per Itcm Gregorius Januatio, Episcopo Catalitano, lib.
potestatem »•, quam per religionem ac fidem 111. epitt. 26 *.
regum, tempore quo debuii, divino inunere accepit Jam vero, si rusticus tantae perfidise et obslina-
tionis lueril inventus, ut ad Deum •' miuime venire
Ecclesia, ii, qui inveninnltir in viis et sepibus,id
rst in hoeiesibus et srhismatibus, coguntur " in- consenliai, tanlo pensionis onere gravandus est, nl
irare, non quia coguiitur, reprehenrianl, seri quo ipsa exatlionis suacpcena compellalur ad rectitudi-
i-oganlur", allendanl. nem feslinare.
C. II. Variit modis erranles corripiuntur a Deo. Gralian. Ex hit omnibut colligitur "', «7uodmali
Idcm ad Donatistas, epist. CLX VI ". snnl cogendi ad bonum. §. 1. Sed objicilur, quod
Quod '• erraverat, inquit Dominus, non revocatis, nemo esl cogendut ad id, ad quod inutiliter cogilur.
et quod perierat non requisistU. Hoc vobis per nos Ad bonum autem quisque inulililer cogilur, quum
ipse Deus facit, sivc " obsecrando, sive'» minando, Dtus atpernelur coacla servitia. Unde Apostolus, »»:
sive corripiendo, sive quum ad eteemosynas Corinlhios hortaretur, ait
dainnis, sive laboribus, sive
non ex
per suas occultas admoiiiiioiies vel visiiaiiones, sive r Unusquisque, proul destinavil in corde suo,
per potestatum temporalinm teges. tristitia, aut ex necessitale. Ililarem enim datorem
C. 111.Non esl considerandum, quod quitque cegitur, diligit Deus. Unde dalur inlelligi, quod qui invitus
ted qnate til illud, quo cogitur. dat propler prmstntem pudorem, et rem el meritum
Idem tn epist. XLVIII, ad Vincenlium •'. perdit. liem, quum redderel causam, quare tumtibut
Vides, ul opinor, non esse ronsiderandum, quod abstineret, ail'» : Si ex necessitate evangelizavero,
quisque cogitur, sed quale sit illud »*, quo *• co- non eril mihi gloria. §. 2. /lem ; Si invilus evan-
gilur, uirum bonum, an malum : non quod " quis- gelizavcro , dispensalio mihi credila est. Si auiem
que bonus possit esse invitus , sed " timendo quo.I volens hoc ago, mercedem habeo apud Deum. ltem,
non vult pati vel relinquit impedientem animosita- quum Galatit tcriberet, legalia non esse tenenda,
lem, vel ignoralam compellitur cognoscere verila- ait"»: Si Spiriiu ducimini, non eslis sub lege. Ex
tem, ul timens vel respuat falsum, dequo conten- quo apparel eum, qui tub lege esf, id esl " qui li-
debat, vel quaerat vertim quod nescicbat, et volens more ptenm, non amore juttilim tervit, non duci
jam teneat quod nolebat. ltem infra : §. 1. Mca pri- Spiritu sanr.lo. Si autem Spiriiu tancto non ducilur,
milus sententia crat " neminem ad iinilaiem " Deo placere' minime valei. §. 3. liem »' : Non ac-
Christi *• esse rogendum verbo*'esse" .igenrium, D cepistis spirilum servitutis iicriim in limore, sed

QUJEST.VI. C. I. '» ottt": caed. " ef: Ed. Bas. " genlutum : Eritl. coll. o. " prmdicalto : orig. —
lvo.— Edd. Bas. Ltigdd. 2 Cor. c. 10, v. 6. " Parati: orig. — Ivo. — E.l. Arj».— Puratut tum :
Edd. rell. *' ef postea : Edd. coll. o. pr. Arg. " Luc. c. 14, v. 25. '* add. : adventu : Eri. Bas. *»
leviter : Ed. Ven. II. '" cf. supra qu. 4, c. 24. " polestale : Ivo. " coganlur : Ed. Bas. *»coguntur,
Edd. coll. o.= C. II. *' Ep. 105. Eri. Manr. scr. A. 409. — Ivo Decr. p. 10, c. 64. »»Ezech. c."54, v.
4. *' ipse : Edd. coll. o. »» ipse : eaed. = C. 111. " Ep. 93. Ed. Maur.s.r. A. 408. — Coll. tr. p. p. 2, l.
50, c. 34. '* abest '»ab Ed. Bas. '* ad \quod : Edd. Lugdd. ** quo : orig. " add. : quandoque : Edd.
Bas. Lugdd. II, III. non erat, nisi neminem : orig. " verilalem : Ecc. Arg. Nor. Bas. Ven. I. *• add.:
elecclesim : Edd. Bas. Lugdd. *' sed verbo : Ed. Bas.— tierum verbo : Edd. Ven. I, II. Par. Lugdd. **
eiiam : Edtl. Arg. Nor. Ven. I. *3 repugnandum : Edtl. coll. o. pr. Bas. ** haberem — noveram: Edri.
coll. o. *• add. : larifum : eoed. *' pnrfes : eoed. — parle : orig. *' vidimut : Ed. Bas. *» nosirw:
Edd. Nor. Ven. I. »»ltem et: Edd. coll. o. f Prov. c. 9, v. 9. = C. IV. »• Ep. 26, (scr. A. 594),
1.4. Ed. Maur. — Coll. ir. p. fp. 1, t. 55, c. 90. "Dominum * : Ed. Arg. — Dom. Deum : Edd.
rell. — orig. »* iittelligitur : Bohm. " 2 Cor. c. 9, v. 7. »* Cor. c. 9, v. 16. ** Gal. c. 5, v.
18., '•*•id ett: npn sunt ap. Bohm. "' Rpm. c. 8, v. 15.
 im DECRETI PARS SECUNDA.CAUSA XXIII. QUJEST. VU 1242
nccepistis spirilum adoplionis filiorum, in quo A quo limemus, ne tardet sponsus, ne discedat, ne eo
clamamus : Abba pater. Ex quibtts verbis ddtur careamtis. Ilte utilis csl, sed non pcrmanel in aeter-
inlelligi, quod, etsi in veteriTestamenlolimore pwnm iiutn iil isie.
hominet cogebanlurad bonum, lamen in novo Tetta-
menlo tola libertate el dilectione jutliiim tunt invi- QILESTIO Vh.
landi ad fidem.- Unde illi dicuniur •" servi ei filii GRATIANUS.
ancillm, pertinenies ad Ismael: isti dkuntur liberi Nunc aulem qumriiur, an hmretici suit et eccletim
et filii liberm, pertinentet ad Isaac §. 4. Item rebut tint exspoliandi? el qui potsident hwrelkis
Joannet in sua ephtola " : Timor non est in ablata an dicantur potsidere aliena ?
cliaritaie, sed perfecta cariias foras miitit timorem De liis ila scribit Angiislinus ad Vincentium, epist.
Qui autem cogilur, timore illo duciiur, qui non ett XLVJIl ' :
in caritale; qui manut comprimit , non animum C. I. Reslerrenm non nisi divino vel humano jure
niniat, quopmna timelur, non bonum diligilur. Porro tenentur.
sinedileciioneboni nullns Deoplacere, vel in numero Qiiicunqiievos ex occasidne legis hujus imperialis,
bonorumconnumerari poteril. Unde, quum Propheta non dileclione corrigendi, sed inimicandi odio per-
™
diceret" : Animalia tua liabilabunt in ea, tcilket sequilur, displicet nobis. Et quamvis res quaeque'
herediiate ostendens, quomodo ad iptam habilalio- lerrena recte a quoquam possideri non possit, nisi
nemperveniant*1, subdit: In dulcedine tua, qnam vel jure divino, quo cuncla justorum simt, vel jure
tu praeparasli pauperi Deiis , dulcedinem vocant lumiano, quod in poiestale esl regum lerroe (ideo-
tuavilatem boni operit, qua bonum fit non limore que falso res vestras appellatis , quas nec juste '),
pmnw , sed delectalione** juttitim. Quumergotine possidetis, et secundum leges reguin lerrenorum
hac dulcedine animalia in heredilale non habitent, amitlere jussi estis, frustraque dicistis, nos eis *
patet, quod nemo, nisi inutiliter, ad bonnm cogitnr congregandis laboravimus *, qmim scriplnm lega-
solo limore. Qukunque enim ad bonum cogitur, tis * : Labores impiorum » jusii edunt ' sed lamen,
solo timore, non amore ducitur: non ergo tuntmali qnisquis ex occasione hujns legis b,quam reges
cogendiad bonum. §. 5. Hit ilu retpondetur: Si bo- lerrac Christo servienles ad emendandam impieta-
num, ad quod mali coguntur, semper invili tolera- tem vestram promulgaveruni, res proprias veslras
rent, el nunquam voluntarii tervirent, inulililer cupide appetit, displicet nobis. Quisquisdenique res
cogereniur ad illud. Sed quia humanw nalurm etl ipsas pauperum, vel basilicas congregationiim, quas
et ea, qUm in detuelttdinem ducuntur, abhorrere et r, sub nomine Ecclesiaelenebalis (quaeomnino non de-
constieta magna custodia diligere, flageltis tribula- bentur nisi ei Ecclesioe,quar vera csl Chrisli Ecclesia)
tionnm mali sunt cohibendi a malo, et provocandi non per jtislili.ini, sed per avariliam lenel, riisplicet
ad bonum, ut, dum limore pmnmmalum in detue- nobis. Quisquis " pro aliquo flagilio vel facinore de-
ludinem dncitur, abhorreatur, bonum vero ex con- jectum a vobis c ita suscipil *, sicul suscipiuntiir
sueludinertntcescat.Untle Anguslinut in Psal. 127 : qui (excepto errore, quo a nobis separainini) sine
Qiitim pcr limorem b geliennae continet se homo a crimine apud vos vixerunt, displicet nobis. Sed "
peccato , fit constieliido jusliiiae, et incipit quod nec facile isla inonslratis, et, si monstratis ", non-
durum erat amari, el incipil excludi limor a cari- nullos loleramus, quos corrigere vel ptinire non
laie, et succedit timor castus, de quo hic dicitur, possumiis, neqne prnpter paleam reliuquimus aream
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. IV. t>Quum per timorem : Locus hic potius 5, suut leges Ilonorii et Tiieodosii 43, 52 et54, in
rtiiiveiiii ciiin glossa ortlinaria in eumdem Psalmum ; quibiis praeeipilur aedilicia, praedia el loca, quae ad
sunt lanien hic aiiqua ex B. Augiislino, quse non conveniiciila Donalistarum vel aliorum haerelicoriira
sunl in glossa. anlea peniniierant, ab ccclesiis catholicis vendicari,
QD*ST. VII. C. I. « Labores impiorum : Hnic vel eisdem sociari dehere. Et ad has leges viileiur
senlenlioe simile esl quod scribitur Prov. 13 : 6q- spectasse B. Augiisiiiiiis, el hic, et in iraclu 6 in
Gttvpitt.tti Si Sty.aioi-TAOV.OS, id est, ul infra, eadein Joaniieni (ut notatum esl sup. dislinct. 8. Quojure),
c. Quemadinodum: Thesaurizunlur aulem justis di- " el contra lilleras Peliliani (ut in proxime sequenli
vilim impiorum. Ubi vulgata habel : cuslodilur justo capitf), et aiibi.
subsiantia peccaiorU. liemque Esaije 61 scriptiim c Vobis: Sic est emendatiim ex vclustis coriicibus
esl : zettSiio-t»TOV a\>.&.Stzaioif, quiim anle et originali, qiiiiin in vtilgaiis, el hic, 'el infra 24,
JXOJCSGV
dixissct: itj-y- jflvwvX«TSSSO-6««. Sapientiie 10 legi- q. 1. Quisquislegeretur : nobis*. Vos aulem : deje-
lur : Ideo justi luterhni spolia impiorum infra, ead. ctum, non est miilala ob glossam. Nam in veiustis
c. Quemadmudum. hic et infra cap. ciiato, cl apud Ivonemet in origi-
~ lltijus leais : ln codice Theodosiano, lib. 16, lil. nali est : projeclum.

QILGST. VI. C. IV. «»Gal. c. 4, v. 22 seqq. «» 1 Joan. c. 4, v. 18. •• Psal. 67, v. 11. " perueniaf :
Bohm. »*dileclione: ib.
QCEST. VII. C. I. ' Ep. 93. Ed. Maur. scr. A. 408. — Ivo Decr. p. 3, c. 179. Polyc. I. 7, t. 5. ' aiitr-
cunque :«Ivo. —Edri. colL.o. ' ' justi: orig. —* tn eis* : E.ld. coll. o. * laboramus
' : eaeri. pr. Lugriri.
11,111. Prov. c. *13, v. 22. edeuf ; orig. Ivo. cf. C. 24, qu. 1, c. 38. iia in Edd. Bas.Lugil.
,0 " —
et monsir. : absunt ab_ Edd.
PPar.etap.lv. suscepil : Ed. Nor. ad.l.; tamen : Eri. Bas.
coll. o. pr. Lugdd II, 111,in quibus tamcn, sicul in orig. ap. Iv. et Bohm. lcg. : monttrelis.
«
1243 DECRETl PARS SECUNDA. CAUSA XXIII. QUJEST. VII. mt
*'
Domini, neque propter piscos malos runipimus retia l^ conqueri virienlnr, quoil eos in nnstram eoiiiiiiu-
Domini, neque " propter hoedos in fine segregandos nionem viulenlo legum iraperio coarctamus. Hoe
" deserimus '* gregem Domini, neque propter vasa utique »' nullo modo facereraus, si res eorum p.os-
facla in conluiiieliam migramus de domo Domiui. sidere vellemus. Quis " avarus quaerit composses-
C. II. Calliolici non ideo aliena possident, quia ab sorem? Quis dominandi cupiditale inflammalus *»,
hwretkis ablala tenent. vel fasiu riominationis elalus, desideral haberecon-
ldein contra litteras Petiliani, lib. 11, c 43 ". sortem? Ipsos certe attendant quondani suos, jam "
Si de rebus vel locis ecclesiasticis, quoe 'leneba- nostros socios et fraterna nobis dilectione conjun-
tis, el* non tenetis, qiierimini, possunt et Judaei "
ctos, quemadmodum ea *» teneant uon solum, quae
se juslos dicere, et iniquitalem nobis objicere, quia habebant, sed eliam nostra, quaenon habebant, quae
locum, in quo impie " regnaverunt, modo Ghrisliani lamen, si paiiperum compauperes " sumus, et no-
possidenl. Quid ergo indignum, si ea, quoelenebant stra siinl, ct illorum. Si '* autem privatim quoe no-
haerelici, seciiiidum parem Domini voluntatem ca- bis siiflicianl possidemus, non stinl illa nostra, seri
lliolici tcnciil? Ad oinnes *enim similes, id est ad pauperum, quorum procuralionein quodammorio
omnes* impios et iniquos. illa vox Domiuivalet'» : gerimus, non proprieialem nobis usurpatione dani-
Auferelur a vobis regnum Dei, el dabitur genti fa- B nabili vendicamus. Quidquid ergo nomine ecclesia-
cienti justiiiam. An fruslra scriptum esl " : Labores rum parti 3" Donali possidcbatur, Chrisliani impe-
impiorum " jusii " edent ? Quapropter magis mirari ratores legibus religiosis cum ipsis ecclesiis ad
debetis, quod adhuc lenelis aliqnid, quam quod ali- catliolicani *• transire *' jusserunt. Quuni ergo nobis-
quid araisislis. Item c. 59 : § 1. Si qna jara praecisi cum sint *' plebes earuiiidem ecclesiarum, nobisciim
" possidere coepistis, quia vobis '* ablata nobis *'
paupercs, qui de eisdem. possessiimculis aleban-
Dominus'* dedit, non ideo concupiscimus aliena, lur, ipsi polius foris positi desinanl concupiscere
quia illius imperio , cujus siint omuia , factaj sunt aliena, sed inlrent *in*unitalis societalcm, ut pari-
nostra, et juste noslra sunt. Vos euim *liis*uleba- ter gubernemus non illa tantum, quae dicunl sua,
iniiii ad praecisioncm, nos '* ari unilatem. Alioquin verum eliam
quoe dicunlur ** el nostra. Scriptum
et primo populo Dei possent illi subjicere alicnoerei est enim *» : Omnia vestra, vot autem Christi, Chri-
conciipiscenliam, qui divina polestale ab eorum fa- stus aulem Dei.
cie, quia " ea lcrra mate utebanttir, expulsi sunl, et C. IV. Qut a corpore Chrisli prwcidilur tpiritum
ipsi Juriaci, a qnibus ablatum esl regmim secundtim justitiw tenere non potest.
verba " Domini, et datum est genti facienli jusli- ldem in eadem epist. L. &f.
liam, possuul objicere alienae rei concupiscenliam, C Quemadniodum membrum, si proecidalur ab ho-
quia Ectlesia Christi possiriel ubi perseculores Cbri- minis vivi corpore, non potest tenere spirilum vitae.
sii *• regnabant. sic homo, qui proeciditur dc Christi justi corpore,
C. III. Res ecclesiastkw ab hwreticis injutle possi- nullo modo potest tenere spiritum jusliliae, etiamsi
denlur. figurain membri leneat, quam sumsit in corpore. in
Idem episf. L. ad Bonifacium ". tiiijus ergo *' compagem, corporis veniant et labo-
Quod aulem nobis objiciunt, quod res eorum res stios non dominandi cupidiiate, sed bene uiendi
conciipiscamus el auferamus 80, ulinam calholici pielalc possideant. Nos autem voluntatem noslram,
fianl, et non solum quoe riiciint sua, sed eliam no- ut jam diclum est, ab hujus cupiditalis sordibtis
slra in pace nobiscum et carilate possldeant : usque quolibel inimico *' judicanle purgamus, quando eos
adeo autem calumniandi cupidilate caecantur, ul ipsos, quorum labores dictintur, ul nobiscum et illis,
non attendant, quam sint inler.se conlraria quae et nostris in societate catholica ulanlur, quantum
loquuntiir. lpsi cerle dicunt, el invidiosissime sibi valemus, inquirimus. § 1. Sed hoc esl, iiiquiuiit,
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. IV. <-Anlea citabatur ex epislola ad Vincentiuin, .n qua non habetur.
V
QILEST.VII. C. I. '* adri. : entm : Ed. Bas. " congregantlos: ead. **deseruiihus": Ed. Ven. l. = C.
II. "IvoDecr. p. 10, c. 75. " rtdert : Ed. Bas. " impii: Ivo. — Edd. coll. o. Matih. c. 21. v.
43. '» Prov. c. 13, v. 22. »• injmlorum :Eilri. coll. n. pr. Arg. Bas. *'pii : eaeri. pr. Bas. *' concisi :
|vo.— orig. " a vobis : Ed. Bas. »*Oeus : ead. — Dnminus Deus : Edri. rell. ** non : liohm. *6 qui
Edtl. coll. o. *' verbum : eae.t.pr. Arg. Nor. Ven. I. — cf. Psal. 134. " add. : prius : Edri. coll. o. pr. 3»
Arg. Bas. = C. III. " Ep. 185. Ed Maur. scr. A. 417. — Ans. I.»' 12, c. 59 (57). Polyc. 1. 7, t. 5.
add. : non recie objiciunl: Ed.l. coll. o. pr. Arg. Nor. Ven. I. noslra communione: E.ltl. coll. o. pr.
Lugdd. II, III. »' iiaque" : Etlri. coll. o. **ailri. :—enim : exd. pr. Arg. 3*inflattts : Ed. Bas. »*modo
etiam : Edd. coll. o. sua : eaed.pr. Lug.l. I. orig. " compares : E.lri. coll. o. 3Stf. C. 12, q. 1,
<• fin. 33 parfii : orig. — Bohm.—parles Don. possidebant : Ed.l. roll. o. " add. : unilalem : Ed. Bas.
— ecclesim unilatem : Eriri. Lugd.l. 11, 111.— ecctesiam : Eilri. rell. *' transfeni : Erid. Lugdri. II, 111.—
transferre : E.l.l. rell. **sttnt : Edri. roll. o. pr. Lugdd. II, III. *»attri. : sinf : Erid. Lugdd. II, III. —
lutjt : Edd. rell. pr. Arg. »* dicunt: Edd. tolt. o. *»1 Cor. c. 3. v. 22 23. =C. IV. f Coll. tr. p. p. 2,
t. 50, c. ob. *' vero : Edd.coll. o. *' iiitmicoiHui : eaed. pr. Arg. Bas.
 1215 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA XXIII. QU.iEST.VIH. I51S
quo.l nos movet : si injusli sunius, quare nos quae-• A . QTLESTIO VIII.
ritis? Qnibns respondemus : quaerimusvos injustos,, GRATIANUS.
ne permanealis injusti; quaerimus perdilos.ut de- I. Pars, De episcopis vero vel quibuslibel clericis,
iuventis gaiidere possimus, dicentes ** : Mortuus- quod nec sua auctoritate, nec auctoritate Romani
erat fratet *', ef revixil; -perierat, et invenius est. Pohtificis arma arripere valeant, facile probatur.
Quafe ergo me, inqui(, non baptizas, ut me abluas5 Quum enim Petrus, qui primtis apostolorum a Do-
a peccatis? Responrieo, quia non facio injuriami mino fuerat electus, malerialem gladium exerceret,
characteri imperatoris, quum errorem corrigo de- ut magistrum a Judmorum injuria defensarel, audi-
sertoris. Quare, inquit, apud te vel ** pcenitenti.inii rif ' : Converle gtadium liium in vaginam, omnis
non aeo ? Imo, nisi egeris, salvus esse non poleris. enim qui gtadium acceperit, gladio peribit, ac si
Quomodo enim "' gaudebis te esse correclum, nisii aperte ei dkeretur : haclenus tibi tuisque prmdecesso-
doleas te fuisse perversnm? Quid ergo, inquiunl,, ribus inimkos Dei glndio corporali licuit persequi;
apud vos, quum ad vos transimus, accipimus?' deinceps jn exemplum palienlim gladium tuum, id est
Respondeo, non quidem "» accipilis baptismum, quii tibi hacienus concessum, in vaginam converle, et tan-
vobis exlra compagem corporis Christi incsse po- tum spirilualem gladium, quod est verbum Dei, in
tnit, prodesse non potuit : sed accipilis unitatemI mactalione veteris vitce exerce. Omnis enim prwler
Spiritus in vinculo pacis (sine qua nemo poterit vi- illum, vel auctoritatem ejus, qui iegilima potestate
dere Deum) et charitatem, quae,.sicut scriptum est, , uiitur, qui, ut ait Apostolus ', non sine causa gladium
cooperit "» multiiudinem peccatorum. Et supra :; portat, cui etiam omnis animq subdila est debei, om-
§ 2. Si aulem consideremus qtiod scriptum esl ini nti, inquam, qui prmter auctorilatem hnjttsmodi gla-
libro Sapientioe "* : Ideo jusii tulerunl spolia impio- dittm accepe.rit,gladio peribil. § 1. Item Ambrosius *:
rum; ilem, quod legilur in Proverbiis "" : Thesauri- Arrna episcopi lacrymae sunt et orationes. Item illud
zantur aulem jusiis divitiw impiorum, lunc videbi- Apostoli * : Non vosmetipsos defendenles, carissimi,
mus, non esse quaerendum, qui habeant res haereli- quamvis omnibus generaliler dicalur, specialiter la-
corum, sed qui sini "• in societale justorum. Ittm i wienprmlalis dictum inielligitur.
post aliqua : § 3. Si corpus Chrisli tollit spolia im- Unde Joannes Papa VIII. AngebergmImperatrici,
piorum, et corpori Christi thesaurizantur " divilise: excusans Joannem episcopum removeri de miliiia,
impiorum, nOn debent impii foris "* remanere, ut dicit <-" :
calumnientur, sed intrarepotius, ul"»justiflcenlur. C. I. De eodem. [PALEA.]
Item post aliqua : § 4. In *"*" Clirisli ergo compagem C « Nimium certe veretur, et jure formidat conira
(
corporis veniant, et labores suos noli dominandi cu- professionem sui ordinis saecularem militiam exer-
piriiiate, sed bene ulendi 61pietale possideanl. Nos cere; lerram defendere, de praeliis iractare, de
autem voluntalem noslram, ut jam diclum est, ab1 armis, terrenoe potestaiis est. i
liiijus cupidilatis sordibus quolibet inimict»judicante C. II. De eodem. [PALEA.]
purgamus "', quando eos ipsos, quorum labores di- ltem Innocentius Papa ».
ciintur, ut nobiscum el illis, et nostris in societale « Qtium a Juriaeis, inquil, Dominus caperelur, et
calholica utantur, quaiilum valcmus, inquirimus. Petrus cujusdam inobedientis aurem abscinderet,
Gratian. His igitur aucloritalibus liquido monslra- ferire proliibtiit, et forma omnium sacerdolum (quo-
lur, qttod ea, qum ab hmretkis mate possidenlur, a rum prior eral) etiam prose ipso capi arma carna-
catholkU iusle auferunlur, nec ideo aliena possidere lia prohibuit. >
iicnntur. C. III. De eodem. PALEA.
ltem Ambrosius b '.
« Non pila quaerunt fCrrea, non arnia Christi mi-
lites. Coactus repugoare non novi : sed dolor, flelus,
I orationes, lacrymae fuerunt raihi arma adversus mi-
D

NOTATIONES CORRECTORUM.
QU^ST.VIII. C. I. <-Hulc capiti el seqnenti non bus dimetris iambicis, non est inventum. Reliqua
cst in vulgatis proeposittimnomen Palete. Ulriimque habenlur in Iibro 5 episiolartim, in oralione contra
lamen cinii deinceps sequenti Palea abesl a pteris- Auxentium, quamvis hic verba aliqua sinl immu-
que veiusiis exemplaribus. lata. N»m apud B. Ambrosium habeiit ul iufra,
b
C. III. lniiiiiin liiijiis capilis, quod constat duo- ead. c. Conventor. § Quid ergo turbamini.

QuiEST.VH. C.IV. **Luc. c. 15, v. 32. "adri.:nosfer:Edd. Bas. Lugdd. »»»besl ab Ed.Bas. *l ergo :\h.
** numquid : ib. — non : Edd. rell. *»operit : Edd. coll. o. — 1 Pelr. c. 4, v. 8. "*Sap. c.10,
equidem
v. 19. " Prov. c. 13, v. 22. •• sunf : Ed. Bas. *' thesaurizent : Ed. Bas. — thesaurizenlnr : Edd. refl. pr.
Lugdd. II, III. *s foras: Edd.coll.o. *» add.: imut : Ed. Bas. '• cf. supra initium capilis. " uiiiendt :
Eriri. Bas. Lugd. 1. •* punjatirmus : Edd.coll.o.
QO^ST. VIII. ' Malth. c. 26, v. 52. * Rom. c. e13, v. 4. ' cf. c. 5. * Rom. c. 12, v.' 19. = C. 1. '
Non exstat inter epistolas Joaimis VIII. =C. 11. Capttt omnhie incertum. = C. 111. Polyc. I. 4,
t. 15.
*2S7 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA XXIII. QU..EST. VIII. f218
lilcs. Talia enim miiiiimenla sunt sacer.loiis. Aliter ,A mulcieniur, quia non possunt simul Deo el ssecul»
nec tlebeo, nec possum resislere; fugere aulem, et militare.
relinquere ecclesi.ini non soleo *. Servum • Chrisli II. Pars. Gratian. His ita respondelur : Sacerdotet
non custoriia corporalis, sed Domini providentia se- propria manu arma arripere]nondebent; ted atiot ad
pire consuevit. » arripkndum ad oppretsorum defensionem,atqut ad
GrUi;>n.Hinc etiam de his , qui in belto aut rixa inimicorumDei oppugnationem.eis licel horlari.
woriuntur, in Concilio Triburiensi sic slalutum Unde Leo IV tcribit Ludovko Auguslo d " •
esi '• :
f. VII. Pro Sarracenis Papa jubel populum congre-
C. IV. Pro clerico , qiti in bello aut rixa moritur,
oratio vel oblaiio non offeratur. gari, ei eis ad liitus maris occurrere.
Igilur quum saepeadversa a Sarracenorum parti*
Quicunque clericus aut in bello , aut in rixa, aut bus
in " gentiliiim luriis mortuus fuerit, neque in obla- perveniant nuntia , quidam in Romanum por-
tiira Sarracenos clara furliveque venturos esse di-
lione, neque in oratione pro eo postulelur, sed in
manus incidat judicis; sepulliira tamen non pri- cebant. Pro quo nostrum congregari praecipimus
vetur. populum, maritimumque ad littus descendere decre-
C. V. Gradu amisso tradantur in monaslerioclerici vimus, et egressi sumus Roma ".
votunlarie arma sumenles. C. VIII. Ultor sui gregis Papa debet este e{prmcipuut
ltem ex Concilio Toletano IV, c. 44 de clencU arma adjutor.
ltem Leo '*.
ferentibtts ". Scire vos oportet, quod nunquam ab aliquibus
Clerici, qui in quacunqtie seditione " arma vo-
lentcs sumserint 'aut sumserunt', reperli amisso nostros homines sinimus opprimi; sed, si necessitas
ordinis sui gradu in monaslerium '* poenilenliaec utla " occurrerit, praesenlialiter vindicamus, rjuia
tradanlur ". nostri gregis in omnibus ultores esse debemus el
C. VI. Proprii gradus amisiione mulctentur militaria prjecipui adjulores.
arma clerici (erenles. C. IX. Cmtette regnum a Deo conteqttiturqui pro
Item ex Concilio Mcldensi, c. 57 ". Chrislianorum dcfensione moritur.
Quicunque ex clero esse videnlur, arma mililaria Idem exercilui Francorum ".
non siunani, nec armali incedant; sed professionis Omni limore ac terrore deposito, contra inimicos
suaevocaliulum religiosis moribus et religioso ha- sanctae fidei el adversarios omnium^religionum age-
bilu proebeant. Quod si conleraserinl, tanquara sa- re virililer studele. Novit enim omnipotens **, si
crorum canonum contemtores el ecclesiaslicoesan- quilibet veslrum morielur, quod pro veritate firiei,
ctitalis " profanalores proprii gradus amissione C et salvalione patriae, ac defensione Chrisliauorum
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. V. « Pmnilentim: Sic legilur aputj Anselmum', Hostiam properavit, omnesque cum gaudio suteepit,
et in coriicibus conciliorum ediiis, el manuscripiis, llliautem videntessummum Poniilicem, omnes oscu-
t|tiamvis in posterioribus edilipnibiis Coloiiiensibus lari cmperuntpedes ejus. Summus autem Prmsnlmit-
in margiiie sit ariscripliim : perenniler, qtiemadmo- tam in eccletia B. Attremcelebravit, omnibusqumcor-
dum anlea apuri Graliaiiiim lcgebaiur. pus dominicum tradidil, alque oratinnem post per-
C. VTLd Episiolae Leonis IV, ex quibus hoc, el ceptum corpus super eosdonavit:« Deus, cujus dex-
dtin sequeniia capita siinl accepta, non exsiant. ln tera B. Petrum ambulanlem in fluctibus, ne mergere-
veluslis aiilcm Ponlificalibus, quod ad haeccapiia lur, erexit, el coaposlolum ejits Paulum terlio nau-
vi.leiur faccre, legitur, qutim magna Agarenoriim (ragantem de profundo pelagi liberavit, exattdi nos
c.lassis ex Africa ad vastandam Romam solvisse propitius, et concede, ul amborum merilis horum fi-
iiuiiliaretur, Neapolitanos, Amalphitanos, elCajeta- de/ium tuorum brachia conlra inimicos sancim lum
nos uavihus Ostiarn veuisse, ut contra Agarenospro Ecctesimdimicanlia omnipotenlidexlera lua corrobo-
riefensionesancti Petri, et Roinaua urbe riimicarent. rentur et convalescanl, ut de receplo triumpho nomen
Quorum principes Leo Papaad se vocaveril, et sanctum tuum in cunciis gentibus appareal glorio-
cum ipsis multa traclaril. Atque ipsa prorsus sum.» Die vero atlera post, quam prmdictus Ponlifex
verba , quae ad hoc caput pertiiient, suni liacc: reversus est a jam prwdicla civitate, ipsi sceleralorum
Quot benignein palalio Lateranensi tuscipiens, cau- socii sive partkipes (scilkel Agareni) juxta liiut ma-
sam, proqua veneranl, inquirit. llli aulemseob aliud ris Hosiknsis mullis cum navibus paruerunl. Prwfali
non venisselestali sunt, nisi ut superius\legilurexara- aulem hominessuper illos (acientes impeium, omncs
lutn. Qitorum pius Apostolicuscredulus verbis, cum " superavere orationibus Aposiolorum et sancli Prw-
htuqno exerciiu el armorum procinciu mox civilatem sulis.

QCEST. VIII. C. III. * valeo : Edil. Bas. Lugrid. II, III. ' sertius'•
Chrisli non cuslodia lemporali, sed
Domini providemia perire consuevit : Etld. coll. o.= C IV. Noti esl in T.iiburiensi. — similia siiul
apiitl llerariliim Tiiron. c. 50, 113, 154. — Burcli. »» 1.2. c. 253. Ivo Decr. p. 6, c. 508. "" ahest a Burch.,
Iv. et E.til. coll. o. pr. Liigriri II, III. =C.* V. hab. A. 635. — Reg. I 1, c. 107. jnctione : fcriri.
coll. o. "moutitlerio perenniter : eoeri. citant Corr. I. 7, c. 187, quo loro lameti iu cod. coll. na
.-xsiat, '» contradantur: Coll. Uisp. = C. VI. " liab. A. 845. — Reg. I. 1, c. 175. Burcli. I. 2, c. 211.
I.o Pan. 1. 5, c. 168. Decr. p. 6, e. 128. " uucioritulis : E.ld. toM. o.=C. Vil. '» Cap. Iioc el sequeniia
iion exslanl inier epislolas Leonis IV. — Ivo Pan. I. 8, c. 27. Decr. p. 10," c. 85 '» fiofflniii: Ivo P;wi.
— Eriri. coll. o. = C. VIII. '• lvo Pan. I. 8, c. 28. Decr. p. 10, c. 84. i//is : lvo Decr. — ifVa: Etl.
Bas. = C. IX. " Ivo P.in. I. 8, c. 30. *»arid. : Dcus : Ed. Bas.
 1219 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA XXIII. QUiEST. VIII. 1250
mortuus est, et ideo ab eo proeinium cceleste **con- A constantiam, qui Elymam magum viisDomini resis-
sequelur ". lentem aeterna caecitate **damnavil. Non cst cru-
C. X. Contra Longobardot precibus Hadriani Papm delitas g crimina pro Deo punire, sed pietas. Uude
Carolus bellum suscepit. el in Iege dicilur *•: Si fraler tuus, et amicus **,et
Item Alcuinus • '*. uxtir, quw esl ** in sinu tuo, depravare *" fe volue-
Horlalu elprecibus Hatlriani Romanoeurbis epis- rit *• a veritate, tit manus lua super eos, et effunde
copi exoratus Carolus rex belltim conlra Longobar- sanguinemeorum *'.
dos suscepit, quod prjus quidem et a palre ejus C. XIV. Quwdtim in veleri testamento lieebant, quce
Pipiuo f, 'Slepliano* " Papa supplicante, eum nia- tn novoprohibentur.
gna difiicullate susceptum est. Item Joannes Chrysosinmus ittper Matlhweum,horhi-
C. XI. Judmos non debemut perteaui, ted Sarra- liaXVU,ad.c.Sk*.
cenos. Occidit Phinee.s *»hominem, et repulatum est illi
/femAIexanderPapa W,omnibusEpUcopisHispanim'*. adjuslitiam. Abraham vero ", non solum homicida.
Dispar nimirum est Judaeorum et Sarracenormn sed ** etiam parricida " quod certe gravius esi) ef-
tatis.i. In illos euim, qui Chrislianos persequunliir, feclus, magis Deo 'magisque' complacuit *". Pe-
ei ex urbibus el propriis sedibus pellunt, juste pug- JJ trus '* geminum fecit liomicidimn : fuil lamen opus
natur; hi vero •• ubique servire paraii sunt. spiritale, quori faclum esl. Non sola *" igilur respi-
C. XII. Qui crimina, quw polesl emendare, non cor- ciamus opcra "•-, sed "' teinpus **, et causam, et
rigit, ipse commitlil. voluntatem - **, et personarum •• riiffereniiaiii, et
Item Joannes VIII '*. Demago " Duci glorioso. quantacunque alia ipsis operibus actiderint ", dili-
Praeterea devotionis tuae slutlium exhortamur, ut gentissime inquiramus •*. Non enini possumus ad
contra marinos lalrunculos, qui sub praelextti tui veritatem aliler pervenire.
nominis in Christicolas debacchantiir, tanlo vehe- C. XV. Necessiiateinslante etiam in quadragesimali-
meiilius accendaris,quanioillorum pravilatefamara bus diebus bellutn inire licet.
lui nominis obfuscalam fuisse cognoscis; quoniam, Ilein Nicotaus Papa ad consulla Bulgarorum, c.
licel credi possit, qtiori te nolente illi navigamibus 46 •».
insiilieiitur, laineii **, quia a te comprimi posse Si nulla urget necessilas, non solum *in*qua-
tlicunnir, rfisi eos corapescueris ", innoxius non dragesimali tempore, sed •* omni esl a praeliis ali-
habeberis. Scriptum quippeest: qui criminaquum •* stinendtim. Si aulem inevilabilis urget importuni-
pofesf'* emendare, non corrigit, ipse committit. las •*, nec quadragesimali lempore pro defensione
••
C. XW. Crimen punire pro Deo non est crudelitat, Q lam stia quam palriae, seu legtimpalernariim, est
sed pielas. beltorum proculdubio praeparationi parcendum, ne
ltem Hieronymus ad Riparium contra Vigilanlium *'. virielicetDeum videalur homo tenlare, si habet quod
Legi syroinasien «" Phinees ", ausleritatem " facial, et suae ac aliorum saluli consulere non pro-
Hcliae, zelum Simonis *»Chananaei, Peiri severila- curat, et sanclae religionis delrimenta non pue-
lem Ananiam et Sappliiram trucidanlis *•, Pauliqiie cavet.

NOTATIONESCORRECTORUM.
C. X. o Quori hic refertur ex Alcuino habetur in cap. II, hastam, velul etiam Hesychius, qui ait,
vita et geslis Caroli M , per Egiiiardiiin scriplis. ln ostpoitKtTTo-
esse ttSot Viyxos.
quo liluo, et apuri Ivoiiera pro voce : horialu, legi- <-
Non esl crudetiiat: ln eriiiione Romana legitur :
ttir : rogatu. non est crudetitas pro Deo pieiasAw Liigriiineusi ve-
C. Xlll. ' Syromasfen : B. Hieronymus Niim. 25, ro : non est creduliias pro Deo, sed pietas; leclio
et iu c. 2. Malachioe, cstpoiiaari)- pugionem inter- lainen Gratiani non videlur rejicienda.
pretalur; terlio auiem libro Reg. cap. 18, et lib. 4, D

QU^EST. VIII. C. IX. **prwtitulatum : Ivb. *» consequitur : Edd. Arg. Nor. Ven. 1, II. = C. X.
*» Ivo Decr. p. 10, c. 91. Pan. I. 8, c. 32: ex gesiis Caroti M. juxta Aicuinum. — Deusri. p. 5.
— legilur ap. Eginharrium, vila Caroli M., c. 7. (Ed. Periz.) f non esl ap. Egiiiliarriimi. *' iion
est in Pan. = C. XI. "IvoPan. I. 8, c. 29. Decr. p. 15," c, 114. —In mtiigiiie Decreti hrnc ep.
directa esse dicilur : Epp. Gallim, quod meliusesse videlur. abest. ab Iv. et Ed.l. Arg. Bas. Nor. -=
C. XII. '• Fragni. epislolae deperdilae. " Domagol : Ivo Decr. — Domago : Pan, " ahest ah. lv. Pan.
etEd. Bas. »*compretteris : Ivo Decr. '* qum ; Erid." coll. o. '* poferif»•: eaeri.pr. Bas. Lugtlri. II, III.
= C. Xlll. *• IvoPan. I. 8, c. 21. Decr. p. 10, c. 72. 1 Num. c. 25. uuctoritatem : Ivo Pan. —
Edd. coll. o. — cf. 4 Reg. c. 1. '• 1 Malih. c. 10. *° tructdanlem : Edtl. coll. o. — lvo. — cr At:t.
c. S. *' severilaie : Ivo Pan. — Edd. coll. o. — *' cf. Acl. c. 15. ** Deut. c. 15, v. 6 seqq. *' add* : tuus :
Ed. Bas. **dormit: Edri. coll. o. — lvo Pan. depr. verilutem : fcdd. coll. o. pr. Lugdil. II, III. — Ivo
Pan. *«fo/uerinf ; Ed. Lugd. 1. *' ipsorum : lvo. — Edd. colt. o. = C. XIV. *8 Ivo Paii, 1. 8, c. 18.
Decr. p. 10, c. 65. *» cf. Nuin. c. 25. *• abeslab Ed. Arg. — cf. Gen. C. 22. " tierum : Eri. Bas.
" fiticiia : Ed. Arg. " phtcuit: Ivo.— Edd. coll. o. **Sed ef Pelr. : Ivq,.— Peir. quoque : Ed. Bas.
— Petr. tamen : Edd. rell. "" solum : Ivo Pan.— Edd. coll. o. " ad op.: ih. "'jiriri. : ethm : Eriri.
Bas. Lugdd. II, III. **ad leihpus — ud causam : Edri. co!l. o.. *' ad vol: eoed. pr. Nor. Ven. I. " pers.
quoque: Edd. coll. 0; *' acciderunt : eaed.— lvo Pan. 6* reqitiramtts : Ed. Bas. = C. XV. " scr.
A. 866. — Ivo Pan. I. 8, c 37. Decr. p. 10, c, 95. •*sed etiam omni lempore: Edd. coll. o. " oppor-
tunitas : orig. — Ivo. — nccessiiat vel import. : Ed. Bas. •" non tam : ib.
,«251 DECRETI PARS SECUNDA.CAUSA XXIII. QUiEST. VIII. 1255
C. XVI. Pelrus Ananiam et Sappliiram increpando ,\ sine aliqua niora vel excusiUione relaxes, qtialenus
morti tradidil. venienles illuc homines praedicti " viri cum eis sine
Ilem Gregorius in D':alog. lib. 11, c. 50 ". aliquo impedimenlo debeant ambulare.
Pelnis, qui Tabitliam mortuam orando suscitavit, C. XVIII.
Ananiain ei Sappliiram menlienles inorli increpando ltetn Ejusdem Mauricio et Viiuliano, lib. XII, epist.
tradidii. Nequeenim orasse in eoruin exsiinctionelegi- 25 88.
lur.sed solummodo, culpam quam perpfitraverantts, Suppliciler gloriae veslrae per filium nostrum Vi-
69
increpasse. Conslai ergo, quod aliquando haec ex talianum, cum quo *el* S9-tractelis 90, el verbo^r,
70 " ex po- scriplo mandavimus. Undeciino aulem die mensis
polestate, aliquando *vero* exhibentur
stulatione, dum el islis vitam increpando absttilii, junii Ariulphus 9I hanc epistolam, qnain vobis di-
eiilli reddidit orando. reximus, transmisit, et ideo relegentes eam videte,
C. XVII. B. Gregorius quosdum horlalur, ul mililes si in fide sua " Suancnses, quam reipublicae pro-
congregent, el conlra Iwsles arma viriliter parent. misere, perstilerunt 83, obsidesque dignos, de qui-
Idein Veloci, Magistro militum, lib. XII, ep. 21 ". bus possitis confidere, ab eis percipite ", et insuper
Ut" pridem expressimus 7* glorise vestrae, quia eos denno sacramenlis obslringite 9", reddenies
militcs illuc eraniparali venire; sed quoniam ini- rj eis quod 86 loco pignoris suslulislis, *ei* f sermo-
inicos congregatos et buc discurrere epistola vestra nibusvestris eos sanantcs. Si auiem manifestissime
significaveral, liaec eos hic causa reiinuit. Nunc cognoveritis, eos 97 cum Ariulpho de sua stibjec-
vero utile est visum, ul 7* aliquanliilluc milites lione 88locutos fuisse, vel certe obsides ei dedisse,
7S
transniitiantur, quos gloria lua admonere et lior- sicut nos Arinlphi epistola, quam vobis direximus.
tari, ut parati sint ad laborem 7', studeat, et occa- dubios reddidit, salubri consili.o perlractantes, ne
sione invenla cuui gloriosis liliis nostris Mauricio ,8 in aliquo anima vesira vel k noslra de sacramentis
el Viialiano 79 loquere, et quaecunque vobis so Deo gravclur, quicquid uiile reipublicaejudicaveritis pe-
adjutore pro iililitale reipublicaeslaiuerinl 8lfacile; ragite. Sed ila faciat gloria veslra, ut neque sil ali-
el si huc vel ad Ravennates " partes nec dicen- quid, unde possimus ab adversariis reprebendi, ne-
dum Ariulpbum 8a cognoveritis excurrere a\ vos a que*inquo* ulilitas reipublicae " (quod Dominiis
dorso ejus ila 8\ sicul viros decel 86 lortes, Iabora- averlal) negligalur. Praelerea, gloriosi lilii, estote
te, quatenus opinio vestra ex laboris vesiri qualilaie solliciti, qtiia.qtianlumcomperi, boslis ' miilliliuli-
amplius in republica Deo auxiliante prolicial. Illud nem habet colleclam, et in Marchia m dicitur resi-
tamen prse omnibus admonemus, ut familiam Ma- dcre;et l0° si huc curstim, Deo sibi iralo, mittere
loin h, ei Adobin, Vigildi, alque Grussingi, qui cuin C voluerit, vos loca ipsius (quantum vos Douiinusad-
glorioso Mauricio magistro mililum esse nosciiniur, juverit) depraedainini "", aut certe sculpas n, quos
NOTATIONES COHRECTORUM.
C.XVII.i»Maloin: Hsecnomina sunt reposita, quem- hostem collectum liabel; partiin vero : /ios'is collec-
admoduiii habentur in codicibus episiolaruin im- tam habel. Apud Anselmum vero est : hosiem col-
pressis et inaiiuscriplis. Autiqua autem exemplaria lectam habet.
Gratiani et a vulgatis, et inler se valde hoc loco m In Marchia : In epislolis impressis esl Narinas;
discrepant '. ' in uno autem manuseripto codice : Narnia "'.
C. XVIII. Dtnuo : Abest haec diclio a codicibus n Sculpas : In plerisque vetustis, sicut etiam in
epislolaruin excusis et iuanuscriptis; esl tamen in codicibus B. Gregorii iinpressis et manuscriplis le-
vetuslis eiiani Graiiani, et apud Anselmun;. : scullas ff;, quae vox eliani apud Paiilum
k Veslru vel : Hye duas voces non suut in codici- gllurDiaconum et alios scriptores signilical exploralores,
bus cpislolaruin **; scd apnd Aiiselmum.
1 Uostis : In epislolis R. Gregorii parlim iegilur : quod vidil etiam auctor glossse.

Qu.€ST.c"VIII. C. XVI. °7Ivo Pan. i. 8, c. 19. Decr. p. 10, c. 65. — cf. Act. c. 9, et 5. Mpatraveran!:
Ed. Bas. lulia : ivo. — Edd. coll. o. "noneslap.lv. n exliibent : orig. = C. XVII. 7* Ep. 5, (scr.
A. 592), 1. 2. Ed. Maur. — Ans. I. 15, c. 6, (adjecta nota ; dat. d. V, Kal. Oct. lndict. X.k — Pailein
rererl Ivo Decr. p. 10, c. 90. — Polyc. 1. 7, t. 45. 7" Et : orig. — Ans. — Ed. Nor. 7* nolificavimus:
Kdd. coll. o. 76 el : Ed. Bas. — «•« : Ed. Ven. II. 7<el adm. : Ed. Bas. ,7 jusiiliam et ad laborem :
Edd coll. o. 78 Marco : Ed. llas. 79 Vilali : Edd. Arg. Nor. Ven. I 80 abest ab Edd. coll. o. pr.
Bas. Lugdd. II, Iil. S1persuaserini : Edd. coll. o. pr. Lugdd, II, III. 8*Ravennm : Edd. coll. * o. 81
Arnulpluim : ea:il. sv occurrere : Ed. Bas. 8" non est iu eail. 86 condecet : Edd. coll. o. Alioni,
lioym, Lugidifrisim : Ed. Arg. — Alioin, Adhonaim, Lugidifrisim :Edil. Nor. Ven. I.—Aloym, Adoym,
Lugidifrusym : Ed. Bas. — Alioim, Adhoniaim, Lugidifrusim : Ed. Ven. II. — Alioym, Adlioniaym, Lu-
gidifrosim : Ed. Lugd. 1. — Atioyn, Adlioniaym, Lugidifrusim : Edil. Par. Lugdd. II, III. — Aloin, Adobin
utque Ingildi, Gnisyini : Ans. b7et pra-d. : Bobm. =C. XVIII. 8SEp. 50, (scr. A. 592), 1.2. Ed. Maur.
— Ans. I. 15, c 8. Polyc. ib. 89ul : orig. 90tracturetis : orig. — Ans. — Edd. Lngdd. II, III.—iraclu-
verilis : Edd. rell. 9l ei hic el infra in Ldd. coll. o. est ;. Arnutplius. •• abest ab Edd. coll. o. pr. Lugdd.
11, lil. 93perstiterint : Ed. Bns. 9* accipiie : Ldd. cotl. o. pr. Arg. 9" conslringile :97Ed. Bas.—ads rin»
gite : Edd. roll. »6 : Ld. Bas.— quos vel quod : Ed. Arg. f abesl a Boliiu. abesl ab Ed. Bas.
98subdilione : oiig. " qua;sunt tiiinen in Ed. Matir. 99 noslrm reipubl. Ldd. : coll. o. reipubl. exigil : oriL'.'
"* ila 10° ul : Edd. coll. o. m de-
ap. Ans. — in Ed. Arg. esl : Mardius , in Ed. Bas. : in ardius.
prwdute : Ans. -J-fculpas vel scultas : Edd. Arg. Scultus : Edd. rell. pr. Bas. Par. Lugdd. II, III. —
legciiduiu eril : iculcat, eteniin anavlr.ic ap. scripiores iuliinae grxciiatis excubias designat.
1253 DECRETI PARS SECUNDA.CAUSA XXIII. QUJEST. VIII. 1254
mittitis1M, solicile requirant, ne dolens factum ad A portione esse contenlos, qui, sicut in Dei sorte tantum
nos , 03discurrat. numeranlur, sic ipsum Deum solummodoin heredi-
Gralian. In regeslo etiam legitur, quod B. Grego- talem accipiunt, dicentes "• ; Dominus pars here-
rius civibus Thuscim, ul conlra Longobardos arma dilalis meae. His nihil esl communecum principibus
pararent, mandavil, et militantibus stipendia decre- smculi, qnia lemporalia penilus abjiciunt, ne eorum
vil. Hocerge -exemploet pramtissis auclorilatibus cla- occasione legibus imperatorum obnoxii teneantur.
ret, quod sacerdoles, etsi propria manu arma arri- Talibus nulla occasio relinquitur occupationis smcu-
pere non debeanl, lamen vel liis, quibus hujusmodi laris mililiai, quia, quum de decimis et primitiit vi-
officia commissasunt, persuadere, vel quibuslibet, ul vant, lanquam filii summi regis in omni regno a ler-
ea arripiant, sua aucloritale valeanl imperare. renis exaclionibus liberi sunl ita, ut dicere valeant :
JII. Pars. § 1. Sed objicitur illud Nicolai ad Ludovi- Venit "* princeps hujus mundi, et injnobis non
cum et Carolum IXeges° 10*: habet quidqtiam. Porro alii sunl, qui non contenti
C. XIX. Episcopi non debent mililaribus occupari decimisel primiliis, pruedia, villas, et castella, et eivi-
negoiiis. tates possident, ex quibus ccesaridebent tributa, nisi
Reprebcnsibile valde constai esse qtiod stibiu- imperiali benignitale immunitalem ab hujusmodi
liilisli, dicenda, inajorem parlem omnitim episco- " promeruerint. Quibus a Dominodicitur "* : Reddile
peruni diu nocluque cuni aliis fidelibus luis conlra quaesunl cacsaris cacsari; et quoesunl Dei Deo. Qui-
piralas mariliiuos invigilare, ob idque episcopi im- bus idem Apostolus "': Reddite omnibus debita, cui
pediantur venire, quum militum l"" Christi sit Chri- tributum, tribtitum; cui vectigal, vectigal.
sio servire, militum 106vero saeculisaeculo, secun- Unde Ambrosius ud Marcellinamsororem
dum quod scriptum esl m : Nemo militans Deo im- epist. XXXIITP" 6:
plical se negoliis smcularibus. Quod si saeculimililes C. XXI. Ecclesiw imperatoribus non sinl obnoxim.
'saeculari' f mililiae sludent, qtiid ad episcopos el Convenior ipse a comitihus 'et tribunis*, ul "7
niilites Clirisli, nisi ul vacent oralionibus ,os? basilicaefterel maliira traditio, dicenlibiis, impera-
•C. XX. In morlem cujuslibet hominis episcopi se torem jure suo uti us, eo quod in potestate ejus es-
miscere formident. sentomnia. Respondi, si a me pelerel quod meuni
ltem Gregorius Papa lib. VII, episl. I, ad esset, id est funduni meum, argentum meuin, *jus*
Sabinianum 108. hujusmodi "'meum "°, me non refragattirtun, quan
Si in morte ,10Longobardorum me miscere vo- quam omnia, quae mea sunt, essent'" paupernm;
luissem, hodie Longobardorum gens "' necregein, (n verumea, qtiae divina sunl, imperaioriae potestati
nec duces, *nec comiles* haberet, *atque in summa non esse '" subjecla. Si patrimonitim peiilur "',
conlusione esset divisa*. Sed quia Deum limeo, in invadile; si corpusj, occurrain. Vultis in vihcula ra-
niorlem cujuslibet hominis me miscere formido. "* est mihi, non
pere? vullis in mortem? voluplali
Gratian. Ecce quod Nicolaus Papa prohibet epi- ergo me vallabocircumfusione populoruin, necal-
scopos smculari militia occupari, nec etiam conira laria lenebo vitam obsecrans; sed pro altaribusgra-
marilimos piratas permillil ens ad pugnam accedere. lius 1" iinmolabor. Horrebam quippe animo, quuni
Quomodoergo Leo Papa adversus Sarracenos urbem armatos ad basilicam erclesiae occupandam missos
egredilur, et, ut eos procitl a litlore arceat, populum cognoscerem, ne, dum basilicam vendicant" 6, aliqua
"T
undique convocal,el suorum injurias prwsentialiter strages fierel, quie in perniciem lolius vergeret
vindicat, alque cum Gregoriomilitesad urma innitat ? civiiatis; orabam, ne tanlae urbis, vel potius totius
Sed notandum est, quosdumepiscopos levitica lanium Italiae busto superviverem. Et infra: § 1. Manda-

NOTATIONESCORRECTORUM.
C. XIX.« Epislola, ex qua sumliiin esl hoc caput, D Propterea mulatus est litulus, qui anlea erat: Ad
exstal Romsein monasierio Domiiiicanorum, scripta Carolum Imperatorem.
Ludovico et Carolo regibus, ctijus iniiiuin esi ; Gre- C. XXI. P Caput hoc colleclum est ex variis locis
dimus ex Dei dono, in qua de Carolo, sermonem epislolaead Marceliinam, et orationis contra Auxen-
proprie ad ipsum convertens, queriiur Ponlifex ob tium de basilicis non iradendis, ut suis locis nota-
quasdani excusationes, et.hanc praecipue, qnae hoc liiin est, inductis prioribus citaiionibtis, quaeeranl;
capile conlinetur, nullos episcoposBoinani ad sy- Et infra, alqueex iisdeui locis mulia sunt emendala.
nodiiin, quam ipse habere volebai, missos fuisse.

QiMiST.VIII. C. XVIII. 10»mililes : 104

Edd. Arg. Nor. Ven. I. — mitleiis : Edd. rell. pr. Bas. 10svos :
Ans. — Edd. Bas. Ven. ll.[=C. XIX. scr.. A.865. —lvo Decr. p. 5, c. 554. los miiitibus : Ivo. los
militibus : id. — milites verosmc. serviant : Edd. coll. o. 1072 Tim. c. 2, v. 4. f non esl ap. Iv. "»
ora-iom : orig. =C. XX. 109Ep. 47, (scr. A. 594;, I. 4. Ed. Maur. 110mortem : Edd. Bas. Lngdd. II,
III. " gentes— haberent : Ed. Bas. »" Psal. 15, v. 5. "3 Joan. c. 14, v. 50. ,u Mallh. c. 22, v.
21. "» Rom. c. 15, v. 7. = C. XXI. "6 ser: A. 586. Ep. 20. Ed. Maitr. "7 add. ; per me : Edd. coll.
O; "8 jussisse tradi debere, utpote in cujus pot. : eaed. 119et hui. : eacd. pr. Arg. Bas. — quidvis hui.:
"° uon esl in Ed. "• sint : Edd. coll. o. '" sunt: e;cd. Bas. "s petit : Edd. coll. o.
©rig. Arg.
"» w/iiB'««i : Ed.Arg. - volunlas: Ed. Bas. 1""gio(»'s: Edd. coil. o. "* pr.
povulus vindicat : eaed "'
veniret : eaed.
1255 OECRETl PARS SECUND.V.CAUSAXXIII. QU^ST. VIII. 1256
lur "8,tradebasilicam, hoc esi: Dicli'aliquod verbum j\. prio cruore defendil. Si ille vineam non tradidit
in Deum, et morere, nec solum dic adversus Deum, siiam, nos trademus Ecclesiam Christi? Quid igiiur
sed eliam fac advcrsus Deum. Mandatur, Irade . a me responsum est coniumaciter ? Dixi eiiim con-
altaria Dei. Urgemur igilur praeceplis regalibus; scd veuius, absil a nie, ut tradam Chrisli hereditaiem.
confirinaniur scripturae sernionibus,?quaerespondii: Sir* 6 ille Patrum heredilalem non tradidil, ego tra-
Tanqvam 13° una ex insipientibus locuta es. (El in dam Christi hereditatem ? sed *et*hoc •" addidi :
oraiione contra Anxentium: §2. Quid lsl ergo lur- absit, ul tradain beredilalem 'Palrtitn, hoc est',
bamini? volens nuuqiiam jus 13t deseram; co.iclus Dionysii, qui in exsilio "s causa '*• fidei defunctus
repuguare nou novi; potero dolere, poleroflere, esl, hereditatein Euslorgii coufessoris, heredilalem
polero gemere; adversus ariua »", milites Gothos Myroclis ,S0, alque omnium reiro fidelium episco-
quoque, lacrymae meaemca arma sunt. Talia euim porum. Respondi ego quod sacerdotis esl "'. Quod
siinl miiniiiienla sacerdolis. Aliter nec debeo, nec iniperatoris esl faciat imperaior. Prius est, ut ani-
possuiii rcsisiere. Et paulo inferius: § 5. Utinam inam mihi quam fidem auferat. El infra: § 6. Tri-
essein securus, quod Ecclesia hacrclicis minime tra- butum Caesaris esl, non negatur. Ecclesia Dei est.
dereltir; ad palatium imperaloris irem libeuter, si Caesariutiquc non debel"• adjici, quia jus Caesatis
hoc congruerc sacerdotis officio, ut iu palatio magis 8 esse non potest lemplum. Dei. Quod cum iinpera-
ceriareiu, quam in ecclesia. Sed in consislorio non loris.lionorilicentia dictum nemo polest negare. Quid
rcus Cliristus solet esse, sed judcx. Caiisam fidei enim lionorificentius, quam ut imperator ecdesiae
agendam in ecclesia quis abnual? Si quis confidit, filius Jesse dicatur? Quod quum "3 dicitur "*, sine
huc vcniat. Et in eadem epistola ad Marcellinam: peccalo dicilur '", cum '" gralia dicitur1". Impe-
§ 4. Allegatur, imperatori licere omnia, ipsius esse ralor enim bonus inlra Ecclesiam est, *non supra
univcrsa. Respondeo : Noli te gravare, imperalor, Ecclesiam*. Bonus enim imperator qtiaeril auxilium
ul pules, lc in ea, quaedivinasunt, itnpcriale aliquod ecclesiae, non refutat. El supra in eadem oratione :
jtis habere; noli le exiollerc, sed, si vis diutiiis § 7. Si de'" ineisr aliquid poscereltir, aut fundus,
imperare, esto Deo subdims ***.Scriptum est1": aut doinus '", aut aurum, aut 180argentum, id quod
Qum "6 Dei Deo ; qum cmsaris cmsari. Ad impera- mei jnris esset, 'respondi me* iibenter offerre «•':
loreui ,JT pulaiia perlinenl, ad sacerdolem ,3* ec- templo Dei"' nihil posse "3 decerpere, nec tra-
clesiae. Publicorum libi moenium jus coiuinisstim dere illud, quod custodiendum, non iradendum ac-
est, non sacrorum. Ilerum dicitur ,3\ mandasse ceperim. Deinde consulere me ,6* eliam iinperaioris
iinperaiorem, debeo et ego unain b.isilicam habcre. sahiti ,6*, quia nec mihi expediret tradere, nec illi
1
Respondili 0, non licei tibi illam1* habcre. Quid tibi accipere. Accipiat *enim*vocein liberi sacerdoiis,
ctim adullera? Adullera esl enim, quae non est lcgi- si vull sibi esse consuliuin, recedat a Christi injuria.
limo Chrisli,M conjugio coptilala. Et in eadem ora- Haec plena humilitalis sunl, el, utarbilror, pleua
tione conlra Aaxentium : §; 5. Nabuihe '", san- affectus ejus, quem imperatori debet saceruos.
cttiin viruin, possessorem^vineaesuae scimus inler- C. XXII. De suis exterioribus ecclesiai solvunt
uellatum pelitione regia, ul vineam siiam darel, tributu.
nbi rex succisis vilibus olus vilej sererei, eunique ilem Urbanus Papa ,6\
respondisse : Absit '**, ut ego Patrum meorum tra- Tributum ,6' in pre piscis piscanle Petro inven-
dam hereditatem. Regcm contrislaium esse, quod lum esl, quia de exlerioribus suis, qua- palam
sibi esset alieiiuiu jus relatione justa negatuin: sed cunctis apparent, Ecclesia iribuluni reddit. Non
mtiliebri consilio "• deceptiim 4 morie iu agrtiui autem lolum piscetn jtissus est dare , sed tantuin
venisse. Saiicius euiin Nabulbe viles suas vel pro- p slalerem, qui in ore ejus invenlus est, quia non
NOTATIONESCORRECTORUM.
* Deceptum: In origlnali sialim posi noc verbum ' Si de meis : Aptatus est nic locus, quanlum
seipiimr: Nubiilhe vites suas. Jicuit, e\ originuli.

Qt/EST. VIII. C. XXI. "• Adverliiis]quidjubealur, quum mandalur : orig. "9 Job. c. 2, v. 9. "° ib.
v. 10. m Polyc. I. 4, t. 15. "« vos: Liid. coll. o. 133cf. supra c. 5. "* subjeclus : Edd. coli. o.
"• aild. ; enim : Edd. Lugdu. II, III. l" retldile eaed.— Ed. Bas. — add. : SUHI: Ed. Bas. — cf.
qute:
Multli. e.22, v. 21. '" unperaiores : Edd. coll. o. 13Ssacerdotes: e;ed. 13°add. : mihi : e«d. U0 lie-
tpondeo : Edd. Bas. Lugdn. II, III. '*» ullam : Edd. coll. o. pr. Arg. Nor. Ven. I. >*•abcst ab Ed.
Bas. u3 Memiristi etiam, quod lecium est hodie, Nub. : orig. "* 5 Reg. c. 21, v. 5. '*• concilio :
Ed.Bas. lie toius lnc vcrsic. abest ab Eil. Arg.; in rell. est: Non tradidil Nubuthe suam, etego.etc.
"' t.dliuc : Ld. Arg. "• add. : posi(a« : Edd. Bus. II, III. U9 j» causa : Edd. Arg Nor. "° iti-
Lugdd.
rocleiis : Edd. coll. o. ll" add. : fuciam : eaed. l" debetur : eaed. "3 enim : eaed. "» add. : ftlius :
Edd. Arg. Nor. lss dic. cum gloria : Ed. Arg. — dic. cum gratia : Ed. Bas. l"* el cum : Edil. coll.
o. pr. Arg. Bas. "7 uon cst in Edd. Aig. Bus. '•• de me al. compellere lur el posc. : Edd. coll. o. "»
add. : auluger: Edd.coll. o. pr. Nor. Ven. 1,11. Par. 16°el : Edd. Ven. II. Par. Lugd. I. ,61offerrem:
Edd. coll. o. "• *>OHiini : eaed.pr. Bas. "3 possum nec (aul : Ed. Bas), dec, nec (uul: Ed. Bas), trud.,
quum iltud custod. : Edd. coll. o. "» mihi : Edd. Bas. 16Sadd. : oportet : Edd coll. o. pr. Bas. =C.
XXII. "6 Non exsiat inier epistolas Urbani II. "7 cl. Matlh. c. 17.
 1257 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA XXIII. QUJSST. VIII. 1258
ecclesia dari Imperalori, non ponlificalis apex, qui A liberas esse et immunes; lege scilicel, quae snper
in ore capilis ecclesiae praeeminet, subjici potest hujusmodi inscriplionibusposita esl, in aliis quidem
regibus. Sed sane, ut diximus, quod in ore piscis personis suura robur obtineme, in parte auiem ec-
invenilur pro Peire et Domino dari jubelur, qnia clesiaslica, vel aliaruin domuum, quae hujusmodi,8S
de exterioribtts ecclesiae, quod constitutum anii- piis consorliis depulalae sunl, suum vigorein pietatis
qtiilus esi, pro pace el-quiele, qua nos lueri et de- inluilu mitiganie.
fensare debent, imperatoribus persolvendum es(. Ilinc etiam in Parisiensi Concilio legilur * 18':
IV. Pars. Gratian. Quamvis etiam hujusmodi non C. XXIV. De agro ecclesiaslico
presbyter non cogalur
videanlur imperialibus exaciionibussubjiciendi. Nam, censum persotvere.
quuin lempore famis cunctorum Mgypiiorum terram Secundum canonicam auctoritatem et constitu-
sibi emeret Pltarao, alque sub eadem fame sum ser- , tionem domini imperatoris Ludovici, de ecclesia-
viluti cuncla subjiceret, sacerdolibus lw ila necessaria slico agro, et manso, et de mancipiis, quae ipse suis
subminislravit, ut nec possessionibus, nec liberlate capitulis * constituit, vel si quilibet pro loco sepul-
nudurenlur, Domino ex tunc pronnncianle, sacer- ttirae aliquid largiius eeclesiae fuerii, de decimis «
dotes in omni genle liberos esse oportere. etiam et oblalionibus fidelium nullus qiieniquam
Uude'Constantins et Conslans 168/ia«c immunilatem B presbyterorum aliquemcensiinipersolverecogai.nee
dederunt ecclesim, dicenles: quisquam cujuslibet ordinis vel dignitatis exinde
C. XXHI. quicquam subtrahat, aut redhibitionem 18Squamcun-
In qualibet civilale, in quolibet oppido, vico170, que exigat temporalein. Quod si feeerit, commu-
castello, municipio 17\ qnicunque voto Christianae nione usque ad satisfactionem privetur, et regia
religionis 17Smerilum eximiaesingularisque virtuiis potestate dare cogalur v.
omnibiis inlimaverit, securilale perpetua polia- C. XXV. fPALEA.]
iur,7S. Gaudere enim17*et gloriari ex fide semper Item ex Concilio Wonnaciensi,c. 50wl8'.
volunius, scientes, magis religionibus, quam ofiiciiset t Saiiciium est, itl tiniciiique ecclesi.-cuuus man-
labore 17'corporis vel sudore nosiram rempublicum sns integer absque ullo servitio ailribuutur, elpre-
contineri. Gralianus17S quoque, Valentinianus et sbyteri in eis constituii non ile decimis, neque de
Theodosius decreverunt, dicentes : § 1. Universos, obligationibus fideliuni, noii de domibus, neque "*
quos constiterit custodes ecclesiarum 17\ esse vel *78 de airiis, vel de horlis jnxta ecclesiam posilis,
sanctorum locorum, ac religiosis obsequiis deser- nequedepraescripto manso aliquodserviiium faciant
vire, nullius"" attentionis niolesliam sustinere praeter ecclesiaslicum. El si aliquid amplius babue-
decernimns 180.Imperator Justinianus t81: § 2. San- c rint, inde majoribus 181suis debitum servitium iin-
cimus res ad venerabiles ecclesias, vel xenones, pendant. i
vel "" monasteria, vel ptochotrophia, vel brepbo^ Gralian. Ilinc daiur imelligi, quod de kis, quai
Irophia, vel orphanotrophia, vel gerontocomia, imperiali beneficio, vel a quibuslibet pro beneficio se-
vell8S denique aliud tale consortium descendenies pulturm ecclesia possitlet, nullius juri, uisi episcopi,
ex qualicunque curialis1»* liberalitate, sive inter leneatur adstricta. De hii vero, qum a quibuslibet
vivos, sive morlis causa.sive in ullimis voliinla- emerit vel vivorum donationibus acceperit, princi-
tibus habila, a18* lucralivorum inscriptionibus pibus consueta debet obsequia, ul et annuaeis per-
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. XXIV. • Biirchardus et lvo p. 5, c. 50, si- et apud Ivoneni e. 175, legilur : neque de de.cimisel
mile quiddain citant ex conc. Meldeusi c. 8. Verum oblalionibus fuielium cuiquam pretbylero aiiquem cen-
idein Ivo eadein parie c. 175, hoc idem affert ex sum, eic. Ivo tuiiien c. 56, babet ut Graiianiis.
conc. Parisiensi, in quovidelur innovaluni quod T Dare cogalur: In conc. esl: hoc emcndare
lega-
niinc exsial in conc. Meldensi c. 65. liter cogalur. Ivo tamen ut Graiianus; Burcbartlus
* Capitulis : Videtur significari caput proxime se- . vero lialiet lantum usque ad verb. privetur.
eSl lib. 1. Capilulariiiin, c. 91. C. XXV. ,v Abest caput boc a vetustis
quens, quod
u De decimis: In dicto capite 65, conc. Meldensis, D exeniplaribus; habelur lamen locisplerisqueindicaiis

QVJEST. VIII. C. XXII.les Genes. c.47. ==C. XXlll. 169Imo Constautius solns. —Theod. cod. 1.16, l. 2, c.
16, (scr. A.Stil.) — Ans. 1.4, c. 14.—In ""Edd. Arg. Ven. II. Psir. Lugdd. promConsluntiusesi: Constantinus;
add. lameii inArg. : al. Coiistaniius. vel vic, vel cnsl.: EdJ. coll. o. et mun. : Edd. Arg. Bus.—
vel mun. : Edd. rell. 17s legis ; orig. in patiatur : Ed. Bas. 17ieum : Edd. coll. o. "° taboribus :
Ed. B;ss. "" In Edd. coll. o. assigiiatiir Valeniiniano atque Valenlimlinpp.—Ans. 1.4, c. 15. — cf.Tbeod.
Cod. ib. c. 26. 177animarum vel eccl. : Edd. Bas. Lugdd. II, III. «': Edd. coll. o. "« nullani: eaed.
pr. Arg. Bas., in quibns — est : non sustinere. 18°decrevimus : Edd. coll. o. pr. Lugild. II, III. ,sl Cod.
Jusl. deSS. EE. c. 2-2. Ans. 1. 4, c. 22. ls» abesl ab Edd. coll.o. pr. Lngdd. II, III. *»•vel si quod,
(quid : Ed. Bus.), tale aliud (aliquod : Ed. Bas.) consorlium est : Eiid. U;;s. Par. Lugdd. II, 111. —si quod
18i
od lule aliquod consorlium : Edd. Arg. Nor. Ven. 1,- II, et addito in fine : esl : Ed. Lugd. 1. curiaii :
Eild. coil. o. "* abest ab iisd. pr. Lugdd. II, III.— 18Shis : Edd. coll. o. pr. Lugdd. II, III. =C. XXIV.
,8' lnio c. 65, conc. Mehlensis, bab. A. 845. — Uiirch. I. 5, c. 53. Ivo Decr. p. 5, c. 56, et 175. ,8S retri-
bulionem vel redh. : Eil. Bas. = C. XXV. » 189c. 10. Cap. Ludoy. Pii A. 816. — Cap. I. 1, c. 83. — cf.
conc. Worni. liab. A,. 858, c. 50. — Reg. 1. 1, c. 24. Burch. I. 5, c. 52. lvo Decr. p. 5, c. 55, p. 10,
c. 262.— toiuni capul abesl ab Ed. Arg. , 90 neque— pos. : non sunt in conu. Worm.; legiintur la-
inen in Capit. Ludov. ,91 senioribus : orig.
PATROL. CLXXXVU. W
1259 DECP.ETl P.iRS SECUNHA.CAUSA XXIII. QUiEST. VIII. 1260
solvat tributa, et convocato exercitu cum eis profi- j*.episcopi ad comitalum accedant, nisi forte iii, qui a
ciscatur ad castra. Quod lamen hoc ipsum non sine religiosis imperaloribus z vel invitali vel vocati ,"
consensu Romani Pontificis fieri debet. fuerint. Scd quoniam saepecontiiigit, ut ad miseri-
Unde Gelasius Papa Elpidio Episcopo "•; cordiam ecclesiae confugiant qui injuriam paliunlur,
C. XXVI. Absque auclorilale Roniant; Ponlificis aa et qui peccanles in exsilium vel in insulas damnan-
cumitutum episcopi proficisci non audeaut. lur, antcerte qttamcunqueaoaseiileiiliam suscipiunt;
,03subveiiiendum esthis,et sine dubiiationd
Quo ausu, qua lemeritale rescribis, Ravennam,9S ideo
le parare proficisci, qiium canones evidenler prae- eis est pclenda per ecclesiam indulgentia.
cipiant iiulluiii omnino ponlificuin, nisi nobis ante Gratian. Licet ergo prmlalis ecclesiw exemploB.
visis alque consullis, ad comituluni debere conten- Gregorii m ab impernloribus vel quibustibetducibus
dere* ? Quemadiiiodum libi pulas licere quod non defensionem fidetibns poslulare. Licet etiam citm B.
8
licet, nisi quod lioc oliieio carere festinas, quo his Leone ao quoslibel ad sui defensionem contra udver-
excessibus te ostendis indignum ? sarios sanctm fidei viriliter adhorlari, atque ad vim
C. XXVII. Absqite metropolilani consitw vel pro- infidelium procul arcendam quosque excitare. Effu-
vincialiitm episcoporum ad iinperalorein episcopi sionem vero sanguinis nulli episcoporum suavel im-
non pergant. peratorum auctoritate imperare licet.
liein ex Concilio Aniiocheno, c. 11 "*. Vnde in Toletano Concilio IV, c.50, legitur ,06:
Si qnis eniscopus, attt presbyter, vel oinnis oninino, C. XXIX. Sacerdoles ibi consenlianl fieri jttdicet ubi
qui est sub ecclesiastica regula consliluius, praeter jurejurando indulgentia promittilur.
consiliuni 19S vcl litteras eorum episcoporuni, qni Sappe priticipes conlra quoslibet majestatis obno-
196 xios sacenlolibus sua commiituni. Qtiiu "'
suiii inira provinciam, et maxiine meiropoliiani, negolia
ad imperalorem perrcxeril" 7, liunc abdicariet ejici vero a Cliristo ad niinisleiiuui salutis elecli snnt,
non soluni ile coiiimunione dcbere, sed etiam pro- ibi conseniianl regibus fieri judices, ubi jurejurando
non ubi dis.cri-
pria dignilale privuri decernimus" 8 tanquain mole- suppliciiaos indulgeulia proinitliiur,
stiim el importiinum iiupcrialibus auribus coutra niinis senlenlia praparalur. Si quis ergo sacerdo-
liim contra hoc commuiie consullum discussnr ,0*
ccclesiastica constiuila.
Gratian. Reprehenduntur 199ergo Giillicani episcopi in alienis periciilis cxstiterit, sit reus effusi san-
a Nicolao, quonium apostolica auclorilale contemta guinis apud Cbristum, et apud ecclesiam perdal
polius arma sequi elegeranl, quam aposlolico conspe- proprium gradum.
clni sese reprwsentarer.t. Quanquam proficiscentes C. XXX. Non debent agitare judicimn sanguinis qm
sacrainenla Dominitractant.
r
ad comilatum possunt inlelligi non seculi imperalo- llem ex Concilio Toletano XI, c. 6 "°.
rem, ul armis sibi auxilientur, seil ipsum cum exer- Iiis a quibtis Domini sacramcnla traclanda sunl,
cilu suo quolidiunis orationibus Deo commendenl. In judicium saiiguinis agilare non licet. Et *" ideo ina-
quo casu uitctoritus illa Sardicensis Concilii loqui gnopere lalibus ala cxcessibtis prbhibenduiii est, no
videlur, in cujus ocluvo capile Osius Episcopus dixisse indisercUe praesumlionis molibus agitati, aiit quod
tegitur r a°°: morte pleciendum est senlentia propria judicare
C. XXVIII. Qui a religiosis imperaloribus vocali epi- prxsuiiiant.aul tniRcationes!13quibiislibet •" perso-
scopi non fuerint ad comitalum iwnproficiscanliir. uis pcr ais se inferanlattt inferendas praecipianl. Quod
Si vobis, fratres carissimi, placet, dccernite, ne si qiiisi]uuin iimiieiuor lioruni proeceptortim aut iu
NOTATIONESCORRECTOItUM.
C. XXVI. * Coniendere : ln Polycarpo ba'c se- nec longe di<crepat a senlentia gracci canonis.
qtiunUir: Quod quum longmvi vel wlale vel Iwnore z A religiosis iinperatoribus : Horum loco in col-
pontifices Pisloriensis, Lucensis et Fesulanns nitper " lectiune lsidori, et codice caiioiiuni legilur : religiosi'
monslrenlur fecisse, tu, qui puucorum dierum fungi imperatoris lileris; ileiiique grace : napsxrof TOIS-
sacerdotio viileris, quemadmodum, elc. TUV,olf av o £0).«§£(TT«TOf fiaailevt «uwvTOtfsauTaO
G. XXVIII. 7 Hoc capilulum fere iisdeni verbis ypiqt.u.Kaap.ex».SuAolTO.
babetur in collectione Isidori, et codice canonum,

QU^ST.VIII. C.XXVI. "• £/pi(/io Volalerrano

193
: Baller. ex coll. Deusdedit, p. 1, c. 159. — Ans. I.
c.6, 118(120). Polyc-I. 1,1.17. ad Ruv. : Edd. coll. o. = C. XXVU. ,9» hub. A. 552.—
Ans. 1. 6, c. 124 (12i). Bnrcb. I. 2, c. 77. Ivo Decr. p. 6, c. '208,oinnes ex Dionysio. ,v" concilium : Ed.
Lugd. I . 198add. :198 consilio :[Ed. Bas. — sine concilio : Ed. Lugd. 1. — sine consilio : Edd. rell. '" per-
rexit : Ed. Arg. abest a Coll. Ilisp. — decrevimus : Edd. coll. o. pr. Lugdd. II, III. "9 supra c.
19. = C. * XXVIII. ««ohub. A. 547. — Ans. I. 16, c. 120 (117},nsqne ad vcrb. : fnetint. — Polyc 1. 4,
1.17. i0i evocati: cad. Ans. aoaquicunque—excipiunl : Coll. Ilisp. s03ideo-
religiosissimi : Coll. Hisp.
que : ead. — Edd. coil. o. "* supra c 17. a0»snpra c. 7 — C. XXIX. a0Gbub. A. 655. — Btircb. 1. 2,
!• 149. Ivo Drer. p. 0, c. 222. a07add. : sacerdoles: Edd. coll. o. — El quia suc. : Burch. Ivo. — Sed
qitia suc. Coll. llisp. aoasujipliciis al° : Edd. coll. o. pr. Arg. Lugdd. II, III. aosdiscursor : ea:d.
pr. Bus. Ltigdd. II, III. = C. XXX. huh. A. 075. — Reg. I. 2, c. 55, ( . ex conc. Moq. c. 5.) -
Col1. tr. p. p. 2, t. 42, c 6. Burch. I. I, c. 201. Ivo Decr. p.a,s5, c. 515. a" abe*l a Coll. liisp. a,i >tt-
liuin : ead. — lali.i excessnsproliibeiulus est : Biircb. Ivo. membrorum trttnc. : Edd.coll.O. pr. Bas.
alt quaalibet : Coll.
Iiis[). •"_««' pcr : ead. — Burch. Ivo. - Ed. B .s.
4261 DECRETI PARS SECUNDA.CAUSAXXIII. QU.EST. VIII. 1263
ecclesiaesuaefamiliis *"\ aut in quibuslibet personis A l facnltatem suam resarcto •»' jurel *'• se ultcrius
lale aliquid feceril concessi *" ordinis honore pri- ignem non apposilurum. Poenitenlia anleni ei detur,
vetu-r "8 et loco; stib perpeluo qttoque •" damna- ut Hierosolymis atit in Hispania in servilio Dei per
tionis teneatur "° ergastulo religaius •". Cui tamen aniiiim inlegrum permaneal. Si a31quis autem ar-
coinmunio exeunti ex ssa hac vita non cst negauda cbiepiscopus vel episcopus hoc relaxaveril, dainnuin
*" non vult restituai, el per aiinum ab oflicio episcopali absti-
propter Domini niisericordiam, qui
peccatoris mortem, sed ul convertaiur el vivat- neat. Sane *" regibus el principibus faciendaejtisti-
Gralian. Ceteri eliam absque judiciali auctoritate tiae facullatem consullis episcopis et archicpiscopis
membrorumtruncationes et domorum incendia facere non negamus.
prohibenlur. C. XXXIII. Homtcida est, qui, publicam functionem
Uiidein Decretis Eulychiani Papce "»: non habens, aliquem occidil vel debitilat.
C. XXXI. Membradeiruncans, domos incendens abs- Item Augustinus in libro de civilate Dei " *33.
qne judkiali auctoritale, excommunicelur.
Si qnis membrorum truncationes, domorum a!S Quicunque percuiit malos in eo, quod mali sunl,
a" et habet causam i interfeclionis, minisier Dei esi.
incendia fecerit, sive facere jusserit aul facienti
Qui vero sine aliqua publica adminisiralione male-
consenseril, quousque de bis nnicuique legaliter et ]
amicabiiiter coram episcopo civitatis aliisque.civibus vel ficum, furem, sacrileguin, el adulieruin, perjuium,
"* qiiemlibel criininosum
non emendaverit, *ab ecclesia se privalum agnoscat. caveril inieifecerit,xaut iriin-
Si vero post secundam et terliam conventionem ••», vel membris debilitaveril, velut bomi-
cida judicabitur, et lanto acrius, quanto non sibi a
ciincla, in quibus arguitur, non emendaverit*, lan-
Deo concessam poteslatem abusive usurpare non
quam ethnicus et publicanus ab omni Chrisliano-
limuii.
ruin collegioseparelur.
VII. Pars. Gratian. De Itis uutem, qui simul homi-
VI. Purs. Gralian. De incendiariis quoque lnno-
nem vulnerant, quwritur, si ille morluus fuerii, quis
cenliusll, in universali Cvncilio c. 18, generuliier eorum homicidii realitm
*" incurrat ?
cotistituii, dicens : ,
De his ita staluium est in Concilio apud Verine-
C. XXXII.Domosincendens grttlia vel odio alicttjtts,
excommuniceittr. rias *36:
Pessimam siquidem, el depopulatricem, et hor- C. XXXIV. Si plttres conlra unum rixenlur, qua
rendam incendiariorum malitiam auctorilate Dei pwna quisque eorum feriatur.
el beatorum aposiolorum Pelri et Pauli omnino' Si qualuor aut quinque homines, seu eliam plures,
deteslamtir et inlerdicimus. Et infra : § 1. Si contra unum homiuem rixali fuerint, el ab his vul-
quis ergo post hujus nostrae prohibilionis pronutl- neralus morliius fuerit, qiiicunque eorum plagam ei
galionem malo sludio, sive pro odio, sivc proi imposuit, secundum slatula canonum ut homicida
vindicla ignem apposuerit; vel apponi fecerit, judicelur; reliqui autem, qui eum impugnabant, vo-
aut apposiloribus consilium vel auxiliuni scienter lenles eum interficere, similiter pceniieant. Qui
tribuerit, excommunicelur, et si morluus fuerit *vero"nec eum imptignabant, nec vulnerabant, ncc
incendiarius, Christianorum careat sepultura, nec consilio nec auxilio cooperatores fuerunt, sed tan-
absolvalur, nisi prius, damno cui inlulitsa8sectindum> tum adfuerunt, extra noxam sint.

NOTATIONESCORRECTORUM.
C. XXXIII. o Prima pars hujiis capituli usque ad normia, apnd Ivonem part. 10, c 114, legitur :
vers. Qui vero, ciiaiur supra, ead. q. 5. Qui matos. habet vasa. Exponunlur enim illa Ezechielis verba :
cx couimeiuariis B. Hieronymi in Ezechielem , ubi Unusquisque vas inlerfeclionis habel, sed apud Bur-
ctiam habetur. D cbardiiin et Ivonepi eadem part. c. 171, legitur ut
t Et Itabet causam : Supra ead. q. 5. Qui tnalos. aptid Graiianuin.
etupud B. llieronymum, ei in glossa ordinaria, Pa-

QOJEST. VIII. C. XXX. i 16famutis : Edd. coll. o. ' 17el conc.: Coll. Hisp. "s prhatus : ead. »>»abest ab
ead. »»•abesl a Burcb. ej Iv. *" relegatus : Eild. coll. o. pr. Arg. — religeiur: Burcb. Ivo. "' de: Ed. Bas.
383Ezech. c 55, v. 11. — C. XXXI."* Inio c. 7, conc ftavenn. hab. A. 877. — Burch. 1. 11, c. 50. Ans. 1.
11, c. OOIvoDecr. p. 15, c. 40. Polyc. 1.6,1. 15. "°aut dom.: Bobin. — el dom. : Edd. coll.o. pr. Arg.Nor.
Vcn. I. "6 vel : Ans.=:C. XXXII. *27hab. A. 1159.— lvo Pan. in fine. aas intulerit : Ed. Bus. —-"»
resarcilo : Etld. cnll. o. — orig. »30 et juret : Eild. coll. o. pr. Lugdd. II, III. *31c 19, ejusd. conc *3ac.
20, ib. =<;. XXXIII. a33Ap.Coll. citt. ad c 29. C. 5, q. 5, ubi priora cap. verbu referuniur, ea, quae hic
htilienliir imte a verhis .' Qni vero, non leguntur, eljvideniur qiiidem auctoris.longe recentioris, fort.issis
ipsins Giali.mi, esse. • *3*abest ab Ed. Ven. II. — el : Edd. Arg. Nor. Ven. I. a3S trucidaverit:
Eild. coll. o. =-C. XXXIV. S36 Non est in Vermeriensi. — Reginol. 2, c. 97, priora vcrba (usque ad :
jiulicetur) allegai ex Moguntiacensi, in quo pariter non exstat. Origincni rcpetimiis cx legibtis Roiharis
c 12.—Leg. Langob. I. 1, l. 9, c. 1. — Burch. I. 6, c. 42. Ivo Decr. p. 10, c. 170.
1865 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA XXIV. QU^IST. I. 1264

CAUSA XXIV.

GRATIANUS. A mulgasset non sinerent novis postbaec 6 rctractalio-

Quidam episcopusin hmresim lapsus atiquos de sa- nibus mutilari, ue pravis occasio praeberetur quaa
cerdotibus suis officioprivavit, et senlentia excommu- medicinaliler fuerant slaluta pulsandi, sed, auctore
tiicalionis nolavit. Post mortem de hmresi accusatus cujuslibet insaniae, ac pariler errore damnato, suffi-
er-
damnatur, et sequaccs ejus cum omni familia sua. ccre judicaverunl, ul qttisqiiis aliquando hujtis
sententia
(Qu. I.) Iiic primum qumritur, an lapsus in Itwresim roris communicalor exsisterel, principali
Et infra : § 1.
possit aliquos officio privare, vel senlenlia notare? damiiationis ejus esset obstrictus.
(Qu. H.) Secundo, an post mortem aliquis possit ex- Sic Sabeliium damnavit synodus, nec fuit necesse,
communicari ? (Qu. III.) Tertio, an pxo peccato ali- ut ejus sectalores postea damnarenlur, 'singulas
viritim synodos celebrari*; sed pro lenore conslilu-
cujut tota familia tit excommunicanda?
lionis anliqnae 'cnnctos*, qni vel 7 pravitalis illius
vel communionis exsiiterc s participcs, universalis
QUJESTIO I. ecclesia duxit esse refitlandos. Sic Aritim,Euno-
GRATIANUS. mium 9, Macedonium, Nestorium synodus semel
Quod aulem ab hmrelico aliquis deponi aut excom- gcsta condemnans, uKerius ad nova concilia vcnire
municari non possil, facilc probatur. Omnis enim B non sivilf.
hmreticus aul jam damnatam hteresim sequilur, aut C. III. Non ultra in euin procedere oporlet, qux m
novam confingit. Qui vero hwresim jam damnatatn hmresim damnatam recidit.
damnalionis se Item Felix Papa •>".
sequilur, ejus participem facit.
Unde, quum Achalius absque synodati auctoritale Acbatius non fuit novi vel proprii invenlor erro-
ub Apostolico se damnalum quereretur, contra Gela- ris, ul in eum nova scita prodirent "; sed alieno
sius • ' scribit, dicens : facinori sua «*communione 'se* miscuit. Ilaque ne-
C. 1. Qui in jam damnaiam hmresim labitur ejus cesse est, ul in illam recideret jusla lanee senten-
damnationis se participem facil. liam, quam cum suis successoribus per convenien-
Acbalius non est facltis invenlor novi erroris, sed liam c synodalem susceperat auctor erroris.
veteris imitalor, atque ideo non erat necessarium, Gratiun. Si ergo episcopus ille in hmresim jam
ut adversus eum nova sentenlia * prodiret, sed anti- damnalam tapsus est, antiqua excommunicaliom
qua lanluinmodo renovaretur *. Factus sum ilaque damnatus atios damnare non poterut. Excommuni-
cxseculor veleris constituli, non promulgalor novi. catus enim alios excommunicare non valet.
Quicunque enim in haeresim semel damnatam labi- Unde Alexander II scribit Valeriano Episcopo,
lur, ejus damnatione se ipsum involvit. C Marlyri d " :
C. II. Non est retractandum quod semel synodus sla- C. IV. Excommnnicatus alium excommunicare ncn
luit contra unamquamque hmresim. poiest.
Iiem Gclasius in epistota ad EpiscoposDardanim *. Audivimus, quod Henricus ", Ravcnnas dictus
Majores noslri divina inspiratione cernentes ne- archiepiscopus, visus l* sil te excomtnunicare. Ve-
cessario s praecaverunt, ut quod contra unamqtiam- rum, qtiia excommunicatus te excommuiiicarc non
que baeresim coacta semel synodus pro fidei com- potuii, apostolica auctorilatc le ttiosqtie absolvendo
munione et verilnle calholica atque apostolica pro- mandamus exinde nunquam curare.

NOTATIONESCORRECTORUM."
CAUSA XXIV. QUJEST. I. » Senienlia hujus capituli rum. In anliquioribus vero conciliornm et epistola-
esl eadem ctun sententia capitis paulo post scqiien- rum Ponlificum editionibus legitur : conniventiam'.
lis, id est Achaiius, qiiamvis verba discrepent. C. IV. J Marlyri : Apud Ivonem est : Guillelmo
C. III. b Polycarptis lih. 1 , lit. 16, citat ex Gela- Marcioni. In vetuslis Graiiani exemplaribus legilur:
sio , apud qiteni habetur in commonitorio ad Fau- D Martyr seu Martur, ul videatur hoe nomine signi-
stum. ficari voluisse, cujus ecclesiae essel cpiscopus. In
c Convenientiam: Sic in veltislis etiam Graiiani quibusduirt vero tuntum est: Valeriano Episcopo.
exemplaribus, et recentioribus editionibus concilio-

CAUSA. XXIV. QU.S;ST. I. C. I. ' Inconunonitorio ad Fauslum (scr. A. 495); verbis hinc inde mulalis. 'scila
prodireiu : Ed. Bas. * renovarentttr ; ib.— revocarelur: Ed. Vcn. II.±=C. II. ' scr. A. 495.— Coll. tr. p. p. I,
i. 46, c 5. —Ans. 1. 12, c 68. Polyc I. 7, i. 7. • necessari -. Eil. Bus. • posi hoc : ead. 7 abesi al'
ead. * exslilerint: Edd. coll. o. pr. Bas. 9 sic et Enn. : Edd. Bas. Ven. II. Par. Lugdd. f sinit : Edd.
*>oll.o. =C. 111. '• cf. ad c. 1. — Polyc. c. 1, t. 16. " procederenl : Ep. Arg. " suam communionem:
Edd. coll. o. * contineniiam : Ed. Bas convhenliam : Edd. rell. = C. IV. " Ap. Iv. Decr- p. 14,
c. 57, legilur ; Guillielmo Marcioni; in Viclorino Paiiormi;e codice I. 5, c. 155. ul observut
Buluziiis, Willermo Marlinioni, (in Ed. Bas. ul ap. Grulianinn ). In gestis conc Belvucensis ap.
D'Acherium t. 1, p. 055 : Guilletmo Marcliioni. " hwreticas : Edd. coll. o. " nisus : Ivo. —
ctnie. Belvac. 1.1. — Edd. coll. o.
 1265 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA XXIV. QUJEST. I. 1266
Graiian. Sin autem • ex corde suo novam hmresim A ut praesens eum, qni sic operaius est, in nomine
confinxerit, ex qno lalia prmdicare ccepit, neminem Domlni nosln Jesu Christi, congregatis vobis, et
damnare poluil, quia nec potesl dejicere quemquam meo spiritu, cuin virlute Doinini noslri Jesu Cbristi,
jam prostralus. Ligandi namque vel solvendi polestas tradere bujusmodi hominem Satanae in inleritum
veris, non falsis sucerdolibus a Domino tradila esl. carnis. In quo formam excommunicationis oslendens,
Aposlolis enim diclurus : Qiiorum ,8 remiseritis pec- docuit, non nisi fidelem et a fideli notandum. In no-
cata, eic, prwmisit : Accipite " Spirilum sancttim, mine namque Domini atque ejus virtule cooperante
ut evidenter cunctis oslenderet, eum, qui Spirilum non nisi fidelis aliquid operari valel, quum nemo pos-
tanclum non habet, peccala non posse tenere vet re- sit dicere '*: Dominus Jesus, nisi in Spiritu sancto.
mittere. Porro Spirilum sanctum nemo nisi intra Item, quum Dominus prohibeal agnum comedi extra
ecclesiam accipit, quia et ipsam unitalem per gra- catlwlicam ecclesiam, qui professione fidei ab ea sunt
liam facit. § 1. Unde tion nisi congregatis in unum aiieni, ab ejus participatione, quam suo arbitrio reli-
dicium est ;Accipite Spiritum sanctum, nec nisisuper querunt, non repelluntur, sed abire permittuntur, sicut
congregatos in unum die pentecostes ,8 descendil Spi- illi, qui audientes": Nisi manducaverilis carnem
ritus sanclus. Sicul autem exlra ecclesiam non acci- filii hominis, et biberiiis ejus sanguinem, eie.,dix«-
pitur, ita extra eam nihil operatur. Quum ergo, sicut •» runt: Durus est bic sermo, et quis potest eum au-
et Apostolusait, Spiritus " postulet!, Spirilus impetrel, dire ? atque ila abierunt relrorsum, non repulsi, sed
extra ecclesiam nec postulare facit, nec impetrare. abire permissi. Hinc eliam Apostolus, quum de ex-
Unde Dominus diclurus : Quodcunque *° petieritis, communicandis ageret, prmmisit: Siquis frater, elc,
etc, prmmisil: Si duo ex vobis consenserinl super de infidelibus aulem supposuit, dicens a0: Eos, qtii
lerram ex omni re, eic. Et iterum : Ubi duo vel tres foris stitit, Dominus judicaliit. De lns autem, qui
congregati fuerintin nomine meo, ibi ego sum in iitius sunt, nobisjudicium commisit. Sicut autem ex eo,
medio eorum ; nimirum cunclis ostendens, se non quod Apostolus ait: Frater", el ex his, qum de fide-
habilare in cordibus eorum, qui superbim singularita- libus et infidelibus supposuit, apparet, non nisi fidelem
tem secuti a corporis Christi compage semelipsos excommunicandum, ita ex eo , quod fidelibus tanlum
abrumpunt. In quibus autem Christus non habilat, in hoc scribitur, vel polius, quia sicut ille , qui benedi-
eis Spiriius sanctus menlium scissuras refugiens lo- cit,major est eo, cui benedicitur, ila qui ex officio
cum non habet. Quum ergo peccata dimiltere vel te- maledicit major est eo, cui maledicilur, liquido con-
nere, excommunicare vet reconciliare opus sit Spiri- stat, eum, qui ab integritale catholicm fidei recedit,
tus .lancli et virtus Chrisli : apparet, quod hi, qui _, maledicendivel benedicendi potestatem minime habe-
extra ecclesiamsunt, nec ligarepossunt, nec solvere, ' re. Catholicum namque, utpote se superiorem, mak-
tiec reconciliundo ecclesiasticm communioni reddere, dicere non valet; in alienum a fide, tanquam in sibi
nec excommunicandoejus societate privare , qua ipsi, aqunlem, sententiam dare non potest. Hwc aulem,
hwretivel schismale polluti sive sententia notali, peni- quw de hmrelicis, atque schismaticis , vel excommuni-
tus carere probanlur. Unde, quum omnibus discipulis catis dicta sunt, videlicet, quod tigandi vel sotvendi
parem ligandi atque solvendi polestalem Dominus poteslalem non habeanl, mullorum.aucloritattbits pro-
daret, Pelro pro oritnibuset prm omnibus claves regni bantur.
cmlorumse dalurum promisil, dicens : Tibi sl dabe Ail enim Leo Papu serm. III , in anniversario sttm
claves regni ecelorum. Quictinque ergo ab unitate assumpiionis, el serm. II, de natali Apostolo-
ecclesiw(qum per Petrum inteltigitur) fuerit alienus, rttm ss:
exsecrare "polesl, consecrare non valel; excommu- C. V. Non sotvitur vel ligatur nisi quod auctoritas B.
nicalionis vel reconcilialionis polestatem non Itabet. Petri solveril vel ligaverit.
Unde Apostolus, quum fornicalorem Coriiilhhtm ex- Manet ergo Pelri privilegium , ubicunque ex ip-
communicandttm scriberet, ait '3 : Ego quidem ab- sitis fertur aequitatejudicium, nec nimia est* 9 vel
sens corpore, praesens auieni spirilu, jam jtidicavi 30 severitas , vel remissio, ubi nihil erit ligalnm,

NOTATIONESCOUBECTORDM.
e Sin auiem : Non defiiernnt qni crederent liaecD concurrunl.
quoque esse Alexamiri. Sed uptid Ivonein et in Pa- f Spiritus postulet : Verbn ipsa Apostoli snnt
normia non habentiir, et in veiusiis Gruliani codici- haec : Simililer anlem et Spirilus adjuvat infirmita-
bus hic esl ea nota, qu;e solet apponi verbis Gra- tem twstram. Num quid oremus, sicut oportet, nesci-
liaui. El est seeuiidtiiu iitembruiu divisionis iu ipso mus, sed ipse Spirilus postulat pro nobis gemilibus
quaestionispriucipio a Gruliano proposiiae, oinnino- inenarrabilibus. In glossa atilein inierliueari ad eum
que el stylus, et quae dicuntur ad id conlirinandum lociim sunl verba sequcntia : Spiritus impetret.

QCEST.I. C. IV.al " Joan. c. 20, v. 25. " v. 22, ib. " Act. c 2. " Rom. c. 8, v. 26. ,0 Maltb-
c 18, v. 19, 20. ib.c.16, v. 11). -'non exsecr. : Bohm. " I Cor. . 5, v. 3. u ib. c. 12, v. 3-
" Joair. c. 6, v. 54. *61 Cor. c 5, V 13. a7St>quis fralcr : Bohm. r= C. V. sa Senn. 4. Ed. Baller. —
Polyc. I. 7, i. 2. a9 abest ab Edd. Arg. Nor. Ven. I 3' ibesl ab Edd. Bas. Par. Lugdd.
te^ DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA XXIV. QU^EST. I. 1268
uihil soliilum, nisi qnod B. Petrus aut solveril, aut A , C. VIII. i'o/i(s Petrus accepit mandatttm, ul hamo
ligaverit. piscemcaperet.
C. VI. ln persona Petri tigandi et solvendi ecctesin Idem ibidem paulo inferius •'.
polesialem accepit. Esl aliud os aposlolicum piscandi genus, quo ge-
Item Auguslinus super Joannem, tract. L, ad c. nere solum Petrum piscariDominus jnbet, dicens
'* : Mille Itamum, et eum piscem,
12 »\ qui primus °° as-
Quodcunque" ligaveris super terratn, erit ligatum cenderil, lolte.
ei in crnio". Si boc Pelro lanlum diclum est, non C. IX. Nulta perlttrbalio a tramile
aposlolicw sedis
hoc facit ceclesia. Si autem in ecclesia fit (mi 3i) relraltul, quw omnes Itwresessemper destruxit.
quae in 30 lerra ligantur in S6ccelo ligentur 37, el Item Lucius Papa Episcopis Galiiw el
quae solvuntiir 3Sin lerra solvanlur in ccelo, quia, Hispuniw , 6.
qiium excoinniunical ecclesia s\ in ccelo ligatur A recta ergo fule et apostolico tramile propler
excommunicatus; quum reconciliat ecclesia, in ccelo ullam perseculionem S7 nolite recedere , scientes,
solvitur *° reconciliatus, si ergo hoc in ecclesia fn, quoniam juxta Salvatoris sententiam beati sunt ss
Petrus, quando claves accepic, ecclesiam sanctam qui persecutionem paiiunlur propler juslitiam. Haec
] est "9 Aposlolortnn viva 60 traditio; baec 61vera ca-
significavit. Si in Pelri persona significati sunt in JJ
ccclesia boni, in Judae persona significati sunt in ritas, qu;e praedicanda est, et praecipue diligenda ac
ecclesia mali. fovenda, alque fiducialiier ab omnibus lenenda;
C. VII. Suis merilis firinux nonnunquam turbutttr haec sancta et apostolica mater omnium ecclesiarum
ulienis. Cbristi ecclesia, quae per Dei omnipotentis gratiam
Item Ambrosius ad c. 5, Lucw e ". a tramite apostolicae Iraditionis nunquam errasse
Non turbattir nuvis, quae Pelrum habet : lurbu- probalur, ncc hoereticis novitatibiis depravata 6»
tur illa, qttae Judam babel. Elsi mulla illic discipti- succubuit, sed, ul in exordionormam fidei Cbristia-
lorum merila navigabant, tamen eam adhuc perfi- nse percepit ab aucloribus suis Aposlolorum Cbristi
dia proditoris agilabat. In ulraque Pelrus : sed qui principibus, illibata finetenus 6amanet.
suis merilis firmus esl, lurbalur alienis. Caveamus C. X. Fides Romanw ecclesim omnem hwresim
igitur perfidum , cayeamus proditorem, ne per deslruit, nutlam fovet.
unuin " fluctuemus plurimi. Ergo non turbalur Iiem SixlusPapa II, ad Gratum Episcopum,
hacc navis, in qua prudcnlia *3 navigat, abest perfi- ep. 164.
«lia, fides aspirat **. Qitemadmodum *8enim turbaii Memor sum, me sub illins nomine Ecclesiae prse-
poterat, cui praeeral is , in quo est ecclesiac firma- 'C sidcre, cnjus Doinino Jesu Cliristo est confessio
nienluin ? lllic ergo turbalio, ubi modica *6 (ides: glorifieala.el cujus 6»fides nitllaiii haeresiin unquam
hic *7 securitas, ubi perfecta dileclio. Denique etsi fovii s\ scd onines qtiidcm haereses deslruit. Intei-
aliis iinperatur, ul laxent rctia sua *\ soli tainen ligo aulem initii alitcr non licere, quam ut onines
Petro dicilur **: Duc in ulium, hoc esl in profun- conatus nieosei catisae, in qua universalis eeclesi.e
dum dispulalioniun. Quid eniui lum alluiit quam salus infeslatur, impendain.
allitudinem diviliaruin videre, scire so Uei filium , C. XI. Nullis hwresibus Rontana succttbuii
et professionem divinaegeneraiioiiisasstimere?qiiam ecclesiu.
licet mens nequeat humana plene 61ratione investi- Item Eusebitis Papa Episcopis Thusciw,
gatione comprebendere, fidei lamen pleniludo com- episl. 111".
In sede aposlolica extra maculain 'senipcr est ca-
pleciilur
D iliolica servalu religio.

NOTATIONESCORRECTORUM.
C. VII. * In plerisque veluslis est lantiiin : liem Ambrosius. In vulgatis autem addebalur : super
Marcum. .

QU^ST.I. C. VI. 3l Ans. I. »2, c 7. Polyc. I. 7, l. 2. 3a Mallb. c. 16, v. 19. 33 cwHs : Edd.
34 : e;ed. — utique qtti: liolim. " el in Ed. Arg. 3Set in : Edd. coll. o. " lignn-
roll o. ulique quw — i;i
-
Utr : ICd.Bus. aliesl a rell. S5soluta sunt et in : Edd. coll. o. 30 add. : in terra el : Ed. Bus.
terra : Edd. rell. pr. Arg. 40 manet jam solulus : Ed.B.is..— el in ccelosolvilur : Edd.. rell. = C. Vll.
*' Ans. 1 1, c 57 (38). Polyc. 1. 7, t. 5. *'*unicnm fluct. mulli : Ed.Bus. *3 providenlia : ead. wsu-
perul : ead. *»qitomodo : Ed. Bus. *° udil. : est : ead. *' ubi : Ed. Ven. II. — ibi : Edd.»' rell. *8add. :
in eapluram :-Edd. Ilns. Lugdd. II, III. " Luc. c. 5, v. 4. »° i. e.scire : Edd. coll. o. plenw : Edd.
= C. VIII. »a Polyc. ib. »3et al. : orig. »*Mullh. c. 17, v. 26. •• primum : Edd. coU.
Lngtld. II, III. "6
o = C. IX. Capui Pseudoisidori. — cf. Agaihonis cp. ad Consianlin. Pogonalum.— Ans. 1. i, c. o;>
(36). Polye. 1. 1, t. 3, »7 perturbationem : Edd. coll. o. — Ans. »8 Mallh. c. 5, v. 10. B9 adtl. :
wterna : Edd. Bus. l.ugdil. II, III. 60vera : Ed. Bas. 61 udd. : esl ; ib. 6a depravanda : Ans. — L.ld.
coll. o. 63ftde lenus : eaed. — Ed. Pitb. = C. X. 6* Cup. Pseudoisidori. — Ans. I. 1, c. 56 (o7).
Polyc. I. l,.t.3. 6Bcujtts Edd. et: coll. o. pr. Bas. 66fovet : Edd. co!l. o. — in orig. esl. : cta. fides
ttulium unquam fallit, scd. = C. XI. " Cap. Pseudoisidori,
 1209 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSAXXIV. QU^EST. I. 1270
C. XII. Ad Romamim referalur ecclesiam, auolies A C. XV. Alittd quam Romana ecdesia neque tenlire,
ralio (iderveniilalur. tteque docere permitiitiir.
Item Innocenlius Pupa Episcopis Concilii Milevitani, Item Marceilus Papa universis Episcopis per Antio-
epist.XXVI". cliium conslitulis, epist. I. i *'.
Quolies fidei ralio ventilatur, arbitror omnes fra- Roganius vos, fralres 8S,ut non uliud doceutis
tres et coepiscopos nostros non nisi ad Pelrum, id neque sentialis, quam quod a B. Petro apostolo et
eslsui nominis et honoris auctorem 69J,referre de- reliquis apostolis et Patribus accepistis. *Ab 83illo
bere (veluti nunc retulil vestra dilectio) quod per enim primo insirucli eslis. Ideo non oportet vos
tolum mondum possit ecclesiis omnibus*in com- proprium derelinqucre palretn, etalios seqni*. Ipse
mune*prodesse. enim capul est totius ecclesiae, cui ail Dominus 8*:
C. XIII. Chrislianw religionis zelum Romana ecclesia Tu es Petrus, el super hanc pelram wdificabo eccle-
prw ceteris habuit. siam menm, 'elc' Ejus enim sedes primilus apud
Iiem Julius Papa ad Episcopos orientales , vos fuil, qu;« postea jubentcDomino Romain trans-
epist. I 70. lala est, cui adminiculante graiia divina hodierna
Ofliciinostri consideralione non esl nobis 71dissi- praesidemus die. Nec s» ab cjtis disposilione vos
mulare, non est lacere liberias, quibus major B deviare oporlel, ad quam cnncia majora ecclesia-
cnnctis Cliristianae religionis zelus incumbit7S. stica negolia divina disponente gralia jussa sunt re-
C. XIV.Atiorum ora non timel fides, quam Romana ferri, til ab ea regnlariter disponantur, a qua suni-
commendatecclesia. sere principia. Si vero veslra Antiochena, quae olim
Item Hieronymus ad Damasum in expostlione prima eral, Romanae cessit sedi, nullaest, quaeejus
symboli ". nou silsiibjecla diclioni.
Iloeccst fides, Papa bealissime, quam in ecclesia C. XVI. Alexandrinw ecclesim a Romana dissentire
catliolicii didiciinus, qtiamque semper lentiimiis 'et uonticet.
tenemus*; in qua si minus perite aut parum caute Ilcm Leo Papa Dioscoro Episcopo Alexandrino,
forie aliquid positum est, emendari cupimus a te, epist. LXXIX al. LXXXI 86.
qui Pelri et fidem et sedem tenes. Sin autem haec Quumbeatissimus Petrus apostolicum •' a Domino
noslra confessio apostolatiis 7*lui judicio compro- acceperit principatum, et Romana ecclesia in ejus
batur, qiiicunqite me culpare 7" voluerit, se imperi- permaneal institulis, nefas esl credere , qttod san-
tutn, vel malevolum, vel etiam non catholicum, non ctus 8*discipulus ejus 89 Marcus, qui Alexandrinam
76*nie*hajreticum comprobabit. Item :
§1. Snn- primus ecclesiam gttbernavit, aliis regulis traditio-
cta h Roniana 77 ecclesia, quae semper immaciilata '2 num k stiarum decrela formaverit, quum sine dubio
80 et
inai>sit78,*el" Domino providenie et B. Petro apo- de eodem fonte gratiae unus spirilus fuerit
stolo opem ferenlc in futuro 79 manebit, sine ulla discipuli, ,et magislri, ne aliud ordinaius 81 tra-
h;ereiicoruiii insultatione firma soet immobilis omui dere poluerit 9\ quam quod ab ordiuatore susce-
lempore persistet. pit.

NOTATIONES CORRECTORUM.

C. XIV. h Sancla : Haecvidentur sumta ex epi- C. XV. " In boc capile aliqua sunt ei addiia, et
slola Marci Papae ad Allianasiiitn, sed aiio mod» in suum locum restimta ex originali. Glossa au-
aplaia. Nam apud illutn post alia quaedaiu sic legi- tem ad verbum : oporlet , facile transpoui po-
lur : Non, ttl nos aliquid sinislrum vestra ex parle test.
arbilremtir,' sed nos etvos, iltosque absqite uila in C. XVI. k Traditionum : Sic est emendaiiim ex
posterum titubalione unum senlire oplaremus, et san- D duobus vetustis Gratiani codicibus , Anselmo, et
cla Romana ecclesia, qum semper immaculala man- originaii ipso. Aniea legebalur atiis regttlis' el tradi-
sil, ei Dominoprovidente ct B. Pelro aposiolo opem lionibits sua decreta lirmaverii.
ferente in fttturo manebil, sine ulla hmrelicorum
insultatione lirma et immobitis omni lempore persi-
f-lerel.

QU*ST. I. C. XII. «8scr.A. 417.—Ans. 1.1, c 27 (28), 1.2,c. 54 (53). •• aucioritaiem : Edd. coll. o.=CXIil
70Capul Pseudoisidori.—Ans. 1.1, c. 58 (41), cilalexSiricio, cnjus verba in procemio ep. ad Hiineriiim suajle-
cit quisqiiisestdecrelaliumPseudois. auclor: — Polyc, 1.1, l. 5. 7l opws; Ed. Bas. 7asuccumbit: Merlin.=
C. XIV.73Non estHieronymi. — Polyc ib. 7*el ap, ; Ed. Bas. 7SmucuCure:orig. 76sed : Edd. coll.o.
77ex Pseudoisidor. ep. Murci ad Athanusiuin. 7Spermansit: Edd. coll. o. 79 add. : swculo : Edd. Bas.
Lugdd. II, 111. 80 atque firma : Edd. coll. o.= C. XV. 81Caput Pseutloisidori. — cf. praefai. conc Nic,
quae esi in— codice Qiiesnelli (ap. Baller. Opp. Leonis. M. t. 5), Innoc I, ep. 2, el Greg. M. ep. 59, I. 9.
Ed. Maur. Ans. I. 1, c 15 (16). Polyc 1. 1, c 15. 8a add. : dilectissimi : Edd. coll. o. a3 Veriia
usteriscis inclusa non stuit ap. Ans. 8* Maith. c. 16, v. 18. »• totus liic vers. (Nec —- princ.) in Edd.
coll. o. esi in finem cap. rejeclus. = C. XVI. 8fiEp. 9. Ed. Baller. scr. A. 445. —Ans. 1.1, c 50 (51).
87 : Ans.— Edd. coll. o. 88add. : episcopus.: ib. 89ipsius : Coll. llisp. — Ans. — Ed. Bas.
aposlolus
— illint : Edd. rell. * etclesiis : Ed Ven. I. "*fuerint • Ed. BJS. 91ordinatius : Ed. Lugd. I. " po-
tuil; Edd. cotl. o.
1271 DECRETIPARS SECUNDA.CAUSA XXIV. QU^ST. I. 1272
0. XVII. Professione suw fidei auremerroris Iiomana {A Spiritus sanctus ex persona Doinini designat ••»et
abscidil ecclcsia. dicit : Una esl columba tnea, perfecla mea ; una "•
Iiem Ambrosius in commeniariis aa c. 22, Lucm, est malri ," sum, elecla genitrici "» swa;. Hanc ec-
tib. X, c. 12. i 93. clesiae unilalem m *qui non tenet tenere se fidem
Si Pelrus volens percnssit atirem, docuit, quod credil ? Qui ecclesiaerenititur et resislit in ecclesia
aurem habere in specie "* non deberenl ", qtiam in 6e esse confidil ? Quando* et B. apostolus Panlns
minislerio ,6 non haberent 97. Setl bonus Dominiis *hoc idem* doceal,1S, et sacramentum unitalis
el ipsi refundit audittim, secunduni proplieiica '• ostendit, dicens "*: Unum corpus, et unusspiriius:
dicta demonslrans, et ipsos, si converlantur, posse una spes vocalionis veslrw"'. Unus Dominus , una
sanari, qui in passione Domini'»vulncrali siint, eo, ftdes, unum bapiisma , unus Detts. Quam unilatem
quod omne peccaltim fidei 100mysleriis abbiulur. lenere firmiler et vendicare dehemus, maxiine epi-
Tollil ergo Peirus aurem. Quare Petrus ? Quia ipsc scopi "\ qui in ecclesia "7 praesidemus, ut episco-
est, qui accepil claves regni coelorum. Hle enim patum ,,s ipsum ttntim alque indivisum probemus.
contleninui, qui et absolyit, quoniani ligandi et sol- Nemo fralernitatem *mendacio*fallat, nemo fidei
vendi idem udeplus esl poiestatem. Tollit aulem ,01 verilatem perfida prarvaricaiione corrumpat. § 1.
inale audientis, lollit auiem gludio spiritali aurem Episcopatus niiiis est, cujtis a singulis "9 in solidum
inleriorem inale inielligenlis. Caveamus, ne cui lol- pirs leneiur. Ecclesia '*• una est, quae in mullilii-
lalur auricula, dum ,oa legitur passio Domini. Si ad dinein iatius incremenlo foeciindilaljs extenditur,
divinitatem cjus referimns infirmitatem corporeae quomodo *solis" iiiulii radii "\ sed lumen unum, et
passionis, exciditur aiiricuia, etexciditura Petro, rami arboris multi la\ sed roburumim tenaci radice
qui non passus est Christum prophelam aesli- fundatnm, et quum "3 de fonte uno rivi plurimi de-
inari, sed Dei filium docuit fideli confessione si- fluunt, numerositas "* licet diffusa videalur exun-
gnari. dantis copiae largilate, unitas lamen ,as servalur in
C. XVIII. Extra unitatem sanctw ecclesiw Spiritus origine. Avelle radium solis a corpore : divisionem
sanctus non accipilur. "llicis*uniias non capit. Ab arbore frange ramum :
Iiem Cypriauus in tractatu de unitate fruclus "• germinare non poteril. A fonte praecide
ecclesiw ,os. rivum : praecisus arescel ,a\ Sic et ecclesia Domini
Loquitur Doniinus ad Petriiin ,0*: Ego dico libi, 198luce perfusa per orbum lolum radios suos porri-
">°
i iquit, quia tu es Petrus, el super istam petram
git: unum tamen *lumen*f est, quod ubique dif-
adificabo ecclesium meam. Super uiitiin asdilicat C fundilur, nec unitas corporis separaiur. Ramos
.tcclesiam, et qtiamvisApostolisoinnibuspost resur- suos in ,a9 universam lerram copin uberlalis exten-
leelioneni siiamparem poteslatem iribual, ct dicat dit ,3°, ,S1 rivos latius pandit
profluenles largiter
'*': Sicut tnisit me Pater, et ego tnilto vus. Accipite ,3' : unum tameu caputest, et origo una , el "•
Spirilum tanctum, lamen ut uiiitalem manifeslaret, nna mater est fcecundiiaiis *successibus* copiosa
unitalis ejusdem originem ab uno incipientem sua •3*."llliusfoetu nascimur, illiuslacte nutrimur, spi-
auctoritule disposuit. Iloc erant utique *et' ceteri rilu
ejus animamur'. Adulterari noiupotesl sponsa
Apostoli, quod fuit *et" Petrus, pari consortio prac- Clirisii : incorrupla esl et pudica. Unam doniuni
diti et honorisetpotesialis. Sedexordium ab unilaie novit : unitis cubiciilil3B sanctitniem casto '" pu-
pioliciscilur, uiecclesia ,07 una monslrcliir, quain dore custodit.
uiiam ecclesiam eliam in Canlico Canficorum ,os

NOTATIONESCORRECTORUM.
C. XVII. • Ciiabaiiir antea ex Gregorio, apud vers. Quando addila suntex originali*, ex quo alia
quiMiinoti e<l inventum. D eiinni eladdita, el einendnta stinl.
™
C. XVlll. Unitatem : Quaesequuntur usque ad

QCEST.I. C. XVII. 93cf.9T Joan. c. 18. "*in spem : Edd. coll. 0. 69 "debent: Ed. Arg. »°mt/slcrio ; orig—
o. 9SEsa. c. 35. Christi: eaed. , 0°minisleriofidet: eaed.
monaslerio : Ed. Vcn.II. habebanl: Edd. coll.,0S
101iiurem: Bolnn. — atttemaurem ;Edd. coll.o. non cstinorig. = 10°C. XVIII. 103Ans. 1.1.,07
c. 10 (11),
•
I. 5,
c. 1. Polyc 1. 7, t. 5. ,0* Mallb. c. 16, v. 18. l0»Itanc : Edd. coll.o. Joan. c 20, v. 21? add. Cliristi: "0 el
Ans. — Edd. coll. o. ,os Cnnt. c. 6, "v.8. ,09designaverat : Edd. coll. o. pr. Bas. Lugdd. II, III.
iint : Edd. coll. o. pr. Lugdd. III.
II, "* tnatris : Eild. coll. o. "' genelricis : eaed. * non siinl"6 ap.Ans.
113docel: Ans. — Edd. coll. o. Ezecb. c. 4, v. 4,5. "» nostrw ;Edd. coll. o. pr. Bas. nosep. :
Edtl. coll. o. "7 ndd. : Dei : eaed. "s add. : qnoque"': eaed. — orig. "9 cni. singuiaris,,a: Etld. coll. o.
— orig. "• et eccl. : eaed.—eccl.quoque : orig. add. ; sunt : Edd. coll. o. ndd. : stint :
eawl. "• quomodo: eaed. — Ans. I. 5. "8 ,ai et nttm. : Edd. coll. o. "» add. : integra : eaed. "6 fru-
cius : orig. "7 arescit : Edd. coll. o. Dei : Ed. Bas. | non est ap. Ans. 1. 5. la9 per : Edd. eoli.
13S
o. ,3°osundil : Edd. Arg. Nor. Ven. 1, II. ,n targilur rivos, ramos>: Edd. coll. o. pr. Bas. ex-
pandil: orig. — Edd. col'l. o. pr. B;is. ,33el un. : absiinl ab Edd. Nor. Vcn. 1. II. ,3* copiosw : Edd.
coll. o. pr. Bas. "" cutnlis : Ed Bas ,36i'i casl. : Edd. coll. o. pr. Bns.
 '.«5 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA XXIV. QU^EST. I. 1274
C. XIX. Nonhubel Deumpnlre.m universalis ecclesiw A C. XXI. Varia crimina variis sunt pmnis afficienda.
relinquens unitatem. Ident libro II, cup. 6.
ittem ibidein paulo inferius 13\ Non afferainus slateras ,ss dolosas, ubi appenda-
Alienus esl, profanus est , bostis est : habere mus quod volumus * et qnomodo volumus * pro
*jam*non potesl Deuin palrem qui Ecclesiam ,38non arbitrio noslro, dicentes, hoc grave, hoc leve esl:
habet niairem. Item infra ; § I. Dominus * enim ", sed afferamus divinam stateram de scripturis san-
qnum discipulis snis ,S9 unanimilatem suaderet el ctis, tanqiinm de ihesauris dominicis, el in illa quid
pncem : Dico u\ inquit, uoots, quoniam si duobus n sit gravius appendamus : "imo non appendamus,
ex vobisconveneril in lerra, de omni re, quamcunque sed a Doniino appensa recognoscamus *. Tempore
1Mpetieritis, continget vobis a patre meo, qui in cwlis
*illo\ quo Dominus priora delicla reeentibus poena-
est. Ubicunque enim fuerinl duo aut tres collecli in rum exemplis cavenda monstravit "\ cl idoliun fa-
nomine meo, ego cum eis '*' sum, ostendens l*3 non bricalum airjue adoraliiin esl, ei propbeticus libep
inultitudini, sed unanimitati deprecaiitiitm pluri- ira regis contemtoris incenstis , ct scliisma lenta-
laum liibtii. Si duobus, inquit, ex vobis convenerit in tum, ei idololatria gladio piinita est, exuslio libri
lerra : unanimitatein prius posuil, concordiam pacis bellica caede et peregrina captivitale.scbisma hialu
ante praemisil, nt convenial nobis fideliier el firmi- ^ lerrae, sepullis aiicloribus vivis, el celeris coe-
lcr, docuil. Quomodo autem poiest ei ,**euiu aliquo lesli igne coiisuiuiis. Quis jam diibitaverit, lioc esse
**"convenire, cui '** cum corpore ipsius ecclesiae, sceleratius conimissum, quod esl gravius vindica-
el ctim universa fraternitate non convenil ? Quo- tum ?
modo l*7 possunt duo aut tres in nomine Christi
C. XXII.Ex sola ecclesia sacrificium Domimts
colligi^quos^conslat a Chri.ao elabejus Evangelio accipit.
separari? c. 6 "\
C. XX. Ligandi et solvendi non habel poleslalem qui Item Gregorius iii MoraUbus,lib. XXXV,
unitatem pacis calholicmnon habet. Quia exsola ecclesia catholica verilas conspicitur,
Item Atigiislinus tib. VII. de baptitmo, c. 51 °, apud se esse locum Dominus perhibet "\ de quo
Omnibus consideralis pulo me non lemere dicere, videatur. In petra Moyses ponilur, ul Dei speciem
alios ita esse in domo Dei, ut ipsi eliam sint eadem ,6' conienipleiui', quia, nisi quis lidei soliditatem
domusDei, quae "9 dicilur aedificari super petram, tenuerit, divinam praesentiain non cognoscit ,6S.De
quae "• nnica columba appellattir, quae lM sponsa qua solidilale Dominus dicit : Super Itanc petram
ptilchra «ine macula et rugn, et hortus conclusus, mdificabo,etc. "*. Et supra: § 1. Sola quippe est, per
fons signatus, puteus ,s* aquae vivae, paradisus cura G quam sacrificium Dominus libenler accipiat; sola,
fructu poroorum ; quae domus eliam claves accepit, quaepro erranlibus fiducialiler intercedat,6\ Unde
ac potesialem solvendi et ligandi. Hanc domum si etiam deagni hostia Domintis praecepit, dicens ,ce :
,6Sde carni-
quis corripientem corrigenleinque contemserit, sit Inuna domo comedetur ,6\ nec efferelh " ,7°
libi, "° sicul ethnicuset publicanus.De hacdomo dici- bus ejus forns ,69.In ima namque domo *agnus
lur ,s* : Domine, dilexi decoremdomus tum, et locum comedilur, quia inuna catholicaecclesia vera hostia
hubitationis glorim lum ; et: Qui'"" habitare facil redemloris "* immolatur. De cujus carnibtis divina
unanimes in domo ; el: Jocundatus ,M sum in his, lex efferri foras prohibet, quia sanctum ,7a dari car-
"* frucluose
qum dicta sunl mihi: in domum Domini ibimus; et nibusvetat. Sola "3 esl, in qua bonnm
't 7: Beati, qui habiianl in domo tua, Domine ; in peragitur, unde el mercedem ,7Sdenarii non nisi
twcula swculorum laudabunt le. qui intra vineani laboraveraiu acceperunt. Sola
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. XIX. " Si duobus : Sic Iegitur in oclo vetustis D nerint ".
B. Cypriani codicibus el bic, et aliislocis, ubi baec C. XX. • Aniea et boc, et seqiiens caput iribue-
evangelii sententia afferlur. In vulgatis tamen est, bnnlur Hieronymo *", quemadmodiim eiiam nptid
nl autea apud Gratianum : Si duo ex vobh conve- Aiiselmiini et m Polycarpo.

QUJEST.I. C. XIX. "7 Ans.I. 5, c. ">(5*. Polye. i!i. ,3Squi ttniversalis ecclesiwnon tenet ttnilaiem : Ans.—
Edd.coll.o. "9add. :ttit, i/f: Edd. coll.o. pr. B.«s. ""Mntlli. c 18, v. 19, 20. "iia in Edd.coll. o. ,:"qum-
cunque— conlingenl: eeed. •**his: eaed.pr. Ars. B;is. **»ostendit;Edd. coll. o. **"/'pse: *'* e:i!il. '*"n/»o: Ed.
Bas. '*6aMi:Edd.coll.o. '*7add.: nuiem;eaed. iUquod :Ed.Liigd. II. = C. XX. itu in Edd. coll. o —
Ans. 1. 5, c. 3 (4). Polyc I. 7, t. 3. "» Mnttli. t. 16, v. 18. '"Cani. c.6. v. 8. 1S1Ephes. c 5, v.24. •»
el put., — elpar. : Edd. coll. o. "3 Mallh. c 18, v. 17. "* Psnl. 25, v. 8. "» Psnl. 07, v. 7. ,,r'
Lmtatus : Edd. coll.o. — cf. Psal. 121, v. 1. "' i'sal. 85, v. 5. = C. XXI. ,ss cf. Prov. c 11, v. 1.
1,9 cf. Exod. c 52. Niiin. c 16. Hierem. c. 36. — C. XXII. ,60Ans. I. I. 7. I. 5.
m prohibet : Ed. Bas. ,6S 1, c. 56 163
(57). Ptdyc.
,6* faciem : Ans. — Edd. coll.o. ,6«
— (cf. Exod. c 35) agnoscit : ib. — cf.
Mallb. c. 16, v. 18. ecclesiam meam : Edd. coll. o. inlercedet: Ed. Bns. ,G6 Extnl. c. 12, v. 40.
'"comedttis : Edd. Nor. Ven. I. — comedelis: Edd. rell. — add. : agmtm : Edd. Bas. Lugild. II, lil. ,GI*
efferalis al. efferatttr : Ans. — afferelis : Edd. Vcn. II. Par. Lugd. I. ,e9 exlra fores : Edtl. coll. o. 170ah-
"' redemtori: id. 17SMatlh. c.
estabAns.
"• Matib.c. 20. v. 9. 7, v. 6. "3 totus liic vers. abesl ab Aus. "* opus oon. :orig.
1275 DECRETI PARS SECIJNDA. CAUSAXXIV. QU^EST. T. 1276
est, qua: i-nlra se positos valida carilatis compage A 1 non affert 19\ nolite recipere enm in doinmn, iiej
ciistodil. Untle el nqua ,76dilnvii arcam quidem ad Ave ei dixeritis. Qni enim dicit illi Ave, commii-
sublimiora snsliilit, omnes aiiiein, quos extra arcam nicat ejus maVjgnis"3 operibus. i Haec19*Joannes
invenil, exslinxil "'. de scbismaticis sive haerelicj; detesiandis '•* quae
C. XXUI. Non exhibet fidem Chrisio qtti corpus ejus verbisdocuit etiain factis exbibuit. §1. Narratenim
discerpil. de illo auililor illitis "" sanelissimus 197et uiartyr
Itein Ambrosius in oruiioiie funebri de obitu foitissiiniis Polycarpus, Smyrii33oriimantistes, quod
(rtttris ">. "• lenipore quodam, quum apud Ephesnm balncas
Advocavit ad se Cyprianus P episcopum Saiyrum, lnvandi gralin fnissci ingressns, ei vidisset ibi Ce-
nee iillam vernm pulavil, nisi vene fidei graiiam, exsilierit 199coiilinuo, et so°discesserit ""
rinthiim,
percniiclaliisque e\ co 179esl iitniinnam ,80de epi- non lotus, dicens : Fngiamiis hinc, neel"*bal-
scopis cailiolicis essel, boc est si ciim Romana ec- neae ipsoe corruant *os, in quibiis Cerinthus lavni
cle-iia convenirei. Et forie ad iil loeoriiin in schi- *°*inimiciis veritatis. Idem etiam
Polycarpus Mnr-
sinnle regionis illins ecclesin eral. Lucifer eniin se cioni
aliquando quum occurrissel, dicenli sibi :
:i nostra coiiiiiiimione 'tiinc temporis* diviserat, et aosnos? respondit: Agnosco primogenitum
Agnoscis
qtianqiiaiu pro fiile exsuhissei, ct lidei snae reliquis- 1 salanae.
scl. hcre.les, non puiavit tameii fnlein esse iu schi-
suiale. Nam eisi fidem crga Deum lenerenl, tamen C. XXV. Profanttscomederetentuns. est extra ecclesiamB. Peiri agnvtm
erga Dei ecclesiain non lencbaiit, cujiis paiiebantiir
velut ijiiosiiuin arius dividi et inembra lacerari. Ilem Ilieronymus ad Dainiistim,0°.
veluslo » oriens inler se populorum
Eieiiiin, (|imiii propiereeclesiain Clirislus passussit, Quoniani
furore collisus indiscissam a07 Domini lunicam et
et corpus Cliristi ecclesia sit, non videtur ab his 09 frusta discerpit, etChristi
exhiberi Christo lides, a (fiiibus evacualur passio desuper lextam "8pers
181 vineam vulpes exierminant, *ut*inter lactts conlri-
ejus,coipiis«|uc tlislrahiliir; iiaque qiiamvisgratiae diCDcile a,° ubi lons
foeniis i tcuerel, et inetueret lanli nominis tlebilor los, qui non habciitaquam,
elhoilus ille couchisus sit possit intelligi,
iiavigarc, lanien eo transire maliiil, ubi tuto ls" signalus
83 ideo mihi calhedram Petri ct lidcnrapostolico a"
posset, cxsolvere 18k.Judicabal eniui divinae so!u-
lionis r graliam in affeetu ac lide esse, quam quia ore laudatam censui consuleiulam, inde nunc meae
"" siatiin, ubi 18G animaeposlulanscibuin.uiideoliiitChrisii vesiimcnia
priniiiin copia liberior ecclesiae *,s vastitus S1*eleiiieiiti
suscepi. Neque vero*" tanta
fuii, implcre non distulit, Dei gratiam et accepit al» terraruni me a
C li(|uenlis, el interjacens longiludo
desideraiain, et servuvii accepiain.
C. XXIV. Eliam corpore ab eo recedendum, esl, qui pretiosae niargaritae potuit inquisiiione prohibore.
fidein Cltrisli iion Itttbet. Ubicunque *16 fuerit corpus, illuc "7 coiigiegantiir
Ilem Beda sttper epistolam Joannis secundam, c. un. •1Saquilae al9. Profligaio a sobole mala pnirimonio,
t Omnis "', qui recedil, et non pcrmanet in do- apud vos solos incorrupla patrum as0 servalur he-
aa* dominici
ctrina "8 Cbrisli.Deiiin 189non bnbet. Qui permanct rediti>s*'\ Ibi cespite terra fceeundo
in doctrina 19° Cbiisli, hic et Palrein, et Filiitm sssseminis puriiaiem cetueno fructu relert.hic obruta
liabet. Si qnis vcnit ,91ad vos, et hanc doclrinam ***sttlcis fnimenta in •*• loliuin avenasque degene-
NOTATIONES CORKECTORUM.
C. XXIII. P Cyprianus: Apud B. Anibrosiiiin el collecloribus.
Anselniiim legilur : Advocavit ad se episcopum S.a- ' Sotutionis : In aliquot maniiscrlplis, ot apud B.
lyrus. Narrat cniin Aiiibrosius Salyrum fraircui Ambrnsium, et ceteros colleclores legilur : divinm
siium, qiiiim in Snrdiniam appulissel, ad se episco- solutitineingratim. Scd ob glossam non est enienda-
piim Sardum voeasse, ul sciret, Luciferiaiiusiie, an ltun;operae pretium autem fuerit inlegrum Anriirosii
cniliolicusessel.Sed ob glossain, eleum, qui casuiii locum perlegere.
scripsit, non cst miilaiuui. C. XXV. Veluslo : Antea legebatur : vetus.".
iFasnns : Antea legebalur: fwdus". Bestiliituin est D Emendntum est ex originali, quoninni glossa ni-
ex alii|iiot ve.tustis exempIaribus,originaIi,et ceteris hilominus couvenil.

Qv.^r. I. C. XXil "' Genes. c 7. ,77occidit : Ans. = C. XXIII. 17SAns. 1.*12, c 48. Polyc. 18a
I. 7.
I. 4. I7Seodem : Edd. coll. o. ,s0 tttruntne : Ed. Bns. ,el atqite : Edd. coll. o. ila in e;ed. tule :
v,:vd. "3 possit : Eil. Bas. ,sl tollere : Ed. Arg. 1BSquidem : orig. — Edd. coll. o. ' pr. Lugdd. II,.III.
7
,ac ut : Edd. coll. o. pr. Bns. = C. XXIV. ,S Coll. tr. p. p. 2, I. 50, c. 13, 14, Jonn. c 1. v. 9-11.
188aild. : Jesn : Ed. liis.* l»° liic Deitm : Edd. coll. o. "0 add. : Jesu :.Ed. lias. ,9' vencrit : Edd. coll.
o. "* itfferet : Etl.l. Ara. Nor. Vcn. I, II. "3 miith : Edd. coll. o. 19' add. : «iiim : eccd. pr. Ltigdd. II,
III. ,9S vitandis : Edd.Voll. o. "c ejtts : exd. '" add. : vir s0> : eacd. , 88 auia : eied. 199 e*ni : Lu.
aos non esl in
Bus. - exire : Edd. rcil. ut>ahesl. ub Edd. coll. o. pr. Bas. discestit ;Edd. coll. o.
Etl. Bas. !0:i nos corrumpiint : Edil. coll. o. pr. Bns. so* lavanlur : Edd. coll. o. so5 agnosce : eaed.=
C. XXV. »06Ep. leinporis inceni, sed genuina, mvidetur. — Ans. 1.a08 I, c. 64 (65). Polyc. 1. 9, t. 4
ila etiam Ans. S07 indiscttssa : Ed. Arg. —cf. Joan. c. 19, v. 25. conlexlam : Edd. Bas. Nor. I ur.
Lugdd. ao° iniiiuiiitini per frusta : Ans. — Edd. coll. o. a,° et diff. : Edd. coll. o. au cf. Bom. c 1.
s,*em'i»: Edd. Bas. Lug-M. II. III. a13 lanli : Eild. coll. 0. a,i abesl al) Ans. al6 lalitudo :sl9Edtl. coll.
o. su Maltli. c. 10, v. 28. sn iliic : Vulg. — Edd. coll. o. a,s conarenafciuilur : s" lb. — Ans. et aqtt. :
Vnlg. — Edil. coll. o. *'• oniHiHo: Edd. coll.0. a>1 auciorilas : e;cd. — Ans. foecuiida : Ed. B»s.
sas cf. Malth. c. 13. S!i obmpta : Edd. Vcn. 1, II. 32Sabust ab Ans. el Edd. Arg. Bas.
 1277 DECRETI PARS SECUNDA.CAUSAXXIV. QU^ST. 1. 127?
rant.Nniic in occidente soljustiliae oriiur, in oriente A mus. Vides exsecutorem cnelestium prseceuioruni,
atitem Luciferille, qtii ceciderat, sttpra sidera posuil qtii, quoniam non mntavit hospitium, cceleslls *•*
llirontim siiuin. Vos **• eslis lux mundi, vos sal consortium hnbitalionis *" emeruil? Fides igiiur
leivas, vosanrea vasa.et argentea : hic lesiaeea f inpriniis Ecclesiae quaerenda mandaiur, in qua, si
vasa*vel lignea*, virga ferrea * et setcrno *s7 ope- Chrisius habilator sil, liaud dubie sit legenda "*.
riuiilui'iiicendio. Qnanqiiam igitur lui me lerreat Sin vero populus perfidus, aut praeceptor haereiiciis
mngniludo, invilat tninen liumanitas sa8. A sacer- deformet liabiiacuhiiii as", vitanda haereticoruin
dote victiinn,*89 saliitem, a pastore. praesidium ovis commtinio, fngienda synagoga censelur, excuiiendiis
flagito. Faliscal *30invidia Romani culminis, rcce- pedum pulvis, ne fatiscentibus perfidi:e slerilis sic-
datambiiio. Cum successore piscatoris et discipulo citaiibus lanquam hiimiaati aritlo*"7 arenosoque
*31crucis "3*loquor. Ego nttllum pr.eniium *33nisi mentis tuae
vesligium polliialiir. Nam sicnl. corpo-
Christum sequens, beatiiudini luae, id esl cathedrae reas infirmiiates popnli fidelis suscipere in se debct
Pelri *3\ coniniuiiione consocior *3». Super *36illam evangelii praedicator, "el tanqunm propriis iiinnia
,3T
pctrain acdificatamecclesiam scio. Quiciinque gesia piilveri comparanda nllevare alqne nbolere
extra liancdomttm agnum comedent, profanus esi. vestigiis*,juxla "quoil scriplum esl : Qttis "s infir-
Si qtiis in arca Noe ' 38non fuerit, peribit regnanle matur, et ego non infumor? ita, si qun esl ecclesin,
diinvii). Et quia pro meis facinoribus ad eam solitn- quae fidein respuat, nec aposiolicae praedicniionis
dinem commigravi, quacSyriam juncto *89Barbariae fundamenla possideat, ne quani Inbem perfidiae pos-
fiue determinat, nee **• possum sanclum Domini, sit aspcrgere, deserenda est. Quod Apostoliis^quo-
lot iiiterjncenlibus spaliis, a sanctimo.iia luu semper que evidenter asseruit, dicens a59: Hwreiicum Ito-
61
expqtere, idco **' 'hic* collegas luos J5gyptios con-* minem post unam a6° el secuiidam * correptionem.
fessores *''*sequor, et sub onerariis *43 "navibus a6adevita.
parva navicula delitesco. Non novi Vitalem, Mele- C. XXVII. Nec peccatis snlvi, nec cwleste rcnnmn
lium •** respuo, ignoro Paulinum. Qtiicuiique **' ingredi potesl qui ab unitate ecclesiw est divisus.
tecum non colligit, spargit, hoc est, qui Ciirislinon liem Bcda super Matlltwum in Itomilia de feslo ttpo-
est anlichrisli esl. stolornm Pelri el Pauli, ad c. 16 Malllitvia03.
C. XXVI. tlwrelicorum consortia a calholicis sunl Qiiiciinque ab unitste fidei vel societnlis Pelri
fugienda.
Iiem Ambrosius in commenlariis ad c. 9 apostoli quolibet modo semetipsos segregani*6*,
tales nec vinculis peccalorum absolvi, nec jamiaia
Lucm **•. C possunl regni ccelcslis ingredi.
Quaedignior donius aposiolicaepraedicalionis in-
JVon eorum sacrificia, quo-
gressu, qtiuin sancu ecclesia? aut quis praeferendus C. XXVIII.rum snscipiuntur el vila.
fides reprobatur
magis omiiibus videtur, quam Clirisius s*\ qui pe-
dessuis lavare consuevit hospitibus, et quoscunqite Item Hieronytnus in Amos Prophetam, ad c. 5 a0\
stia receperit doino, poUtitis non patiltir s*8 habi- « Odia 68 ei projeci festivitates vestras, et non
tare vestigiis, sed maculosos licet vitae prioris, in capiam odorem ccetiiuin veslrorum. Quod si aitule-
reliqiiiim lainen dignalur **9 niundare*»0 processus? ritis inihi holocaiistoinata et niunera vestra, uon
Hic.esl igiiur solus, quem neino deserere debet, *67 respi-
accipiam, et votu pinguiiini vestrornm non
nerno miitare, cui bene dicitur *»' : Domine, ad ciam. i §1. Odit aulein Detts, el non solum odil,
qttemibimus? verba vitm aternm habes, et nos credi- sed eta 68 projecita 69festivitates eoriim u, qui non
NOTATIONES CORRECTORUM.
*•Virga ferrea : Apud B. Hieroiiymum legilur : D C. XXVIII. u Eorum : .n commenlariis B. Hiero-
Virgam ferram et wternum operiunlur incetidiitin *". nyini hic, qiiemadinodnm et aliis locis hujiis cnpi-
Sed ob glossam noii esl einendatiiiii. qiiae eliam tis, siint aliquol verba inierposila. Sed lvo boc loco
cnusn fiiit, cur nliquol aliis locis snlis visiiin fucrit habel ut Cratinnus.
indicare in margine lectionem ipsam origiualis.

—2Tim. v. 20. *'* et Ans. "7 wter-

QU.EST. 1. C.XXV. "6M;iltb. c.S, v. U.ftestea : Edd. coll, o. c2,
num — incendinm : Eild. coll. o. pr. Bns. Pnr. Lugild. liSliiiinililas: Edd. coll.o. ss0 viclimamsalulis : orig.—
Ans. S3°Fnces\ttt: ib. a31discipulorum : Ans.—dhciputi: Etl. Bns. — discipiiliim : Ed. Arg. — disciputo :
Edtl. rcll. a3aChritti: Ans. — Edd. coll. o. a33primum: orig. — Aus. a3*Beali P.: Edd. Arg.|lins. — sanct.
!>.: Edd. rell. S3Sconsonior : Edd. coll. o. as0 Mullli. c 16, v. 18. *°7 Exod. c 12, v. 46. a3sGen. c 7.
sa9 conjttncio : Edd. coll. o. avonon : caed. a41 Itleoquf1: eaed. —seqn. : hic : neque ap. Ans. lcg.
**a mnrlyres et conf. : Edd. coll. o. »4» honorariis : Ed. Bas. — liorar.is : Ed. Arg. — sequ. :
nav. : aliesl nb Ans. ai* Mileium : Edd. coil. o. ai» Mailh. c 12, v. 50. =C. XXVI. a* 6 Ans. 1. 5, c 23
(-22).Polyc. I. 3, t. ull. a*7 ndd. : est : YM. coll. o pr. Lujjil. 1. — cf. Joan. c 13. a*8 paliaiur : Ans.
— Edd., coll. o. pr. Li'gd. II. a*9 dignelur : Edd. Arg. Bas. Lugd. II. "• mulare : orig. asl Joan. c 6,
\. 6'J. S5acmlestinm : Edd. coll. o. ss3 coiisecralionis : Ans. s8* legendum : Edd. coll. o. "" ndd. :
ecciesiw : caed. pr. Arg. aSBhuino : ISnliiii. aS7 aridw arenosa-qite : Edd coll. o. a50 pr. B.is. — huniitla:
arenostrque (missAvoc :aelhumi) Ans a682 Cor. cll,. v. 29. *•»Tfl. c. 3, v. 10. primam : Ans. —
Edd coll. o. pr. Bas. et allerum : Ed. Bas., absiinl ab Etltl. rell., in qnibus esl : prim. scilicet. S6S
correclionem: Edd. coll. o. pr. Aig.= C. XXVII. S6SIvo Deer. p. 5, c. 25. "S4 seqrcgcveriiit : EtM.colI.
o.=C. XXVIP. 'c« Ivo liecr. p.*2, c. 108. a6° Ainos c 5, v. 21, 22. .s67Vs.»H«m':Edd. coll.o. *" abt-sl
ao iisd. pr.Liigdd.il, 111. "'projicit : eaed. pr Lngd. 11.— cf. C. 1, qu. I, (. 61.
1279 DECRETI PARS SECUNDA.CAUSA XXIV. QILEST. 1. 1289
celebranl fesliviialcs Dei, sed suns. Et post panca : A l lium non fnit. Si vero apud Cornelium fuit, qui
§2. OdisseT aiiiem, ct projicere, et non odornri, Fabiano episcopo legitima onlinaiioiie succes-
lnimana loqnitiir similiiiidine, ut nos affeclum Dei sit, et qnem praeler S8Ssacerdotii honorem mar-
liostris sermonibiiscognoscamiis a7°.Eta 71si oblule- lyrio quoque Dominus glorificnvit, Novntiantts iti
rinl holocatisla, tilvideantiir jejtinarc, dnre eleemo- ecclesia non est, nec episcopus compulari polesl,
synas, ptidiciliam potliccri (quae holocnustn sunt qui*8\ evnugclicn et npostolicn Irudilione coniemlii,
vera), non ea suscipit Dominns, *necS7Sdignalur nemiiii succcdens a se ipso ortus est. Habore nam-
aspicere pingiiissimas hostins eorum'. Non enim a73 qtte aul lcnerc ecclesiam nullo modo poiesl qui or-
sacrificioruiii inngiiiindiiicm, sed offerenliuni me- tlinaliis in ecclesia non est. Et paido post . § 2.
rila caiisnsque dijudicni. § 5. Unde ct vidua, quae Quods8»vero eundem, qiiem et nos, Deuin Palrein,
*in evangelio*a7*in corbonam duo niinula miserat, cuiidein FiliumClirisinm, eundem Spir tumsaiictuni
omnibus a Salvatore praefertur, quia Dominiis non nosse dicunlur, nec boc adjuvare lales potest. Et
ea, qnae offeruntiir, sed voluntalem respicit offe- infra : § 3. Inveniinus' 86 in tali facinore non soltim
rcMlium. duces et auclores, sed eliain partieipes poenis tle-
C. XXIX. Uoi caritas non esl, ibi fittes vel jttslilia slinari, nisi a coinmtinione malorum se sepa/ave-
locuin iion littbel. | rint, praccipienleper Moysem Domino etdicente 207:
fj
Iletn Augiistiiius de seinioiie Domini in monie, Separamini a tabernuculis Itominum istorum durksi-
lib. I,c. 9. morum, el nolile tangere ab a88 omnibus, qum sunl
Ubi sana lides non est, non potest esse [iustitia eis '*', ne timul perealis in peccalis eorum. Et quod
quia "sjnstus cx lide vivit. Neqne schismalici ali- coiniiiinntiis per Moysem Dominus fuerat implevit,
quid sibi cx ista merccde proinillant, quia simili- et quisquis s9° se a Core, *et* Dnlhnn, e.t Abiron
ler, ubi cariias non est, non potest esse juslitia. non separasset, pcenas stalim pro impia commu-
Dileclio »76eiiim proximi maliiinnon operatur, quara nione s91 persolveret. Quo exemplo ostendilur et
si haberenl* 77,non tlilnninrenl corpus Christi, qtiod probaliir, obnoxios oinnes *et* culpae et pccnaefu-
estEcclesia' 78. turos, qui se schismalicls conlra praepositos et sa-
C. XXX. A fide recedens Spiriltts perfeclianem cerdotes irrcligiosa lenierilaie miscuerint, sicut
amillit. eiiain per Osee prophetam Spirilus sauctus tesia-
Ilem Innoccnliiis Papn ad Alexandrum, episl. tur et dicita9a : Sacrificia eorum, tanquain panis
XVIII" 3. luctits, omnes a9\ qui manducant eti, conlaminabun-
Hicrelici, qiniin a (ide calholica descivernnt *8°, titr, docens scilicet el ostendens, omnes 00101110"'
'
perfectioiicni Spiriius, quain nceepernnt, amise- C ctiiu auctoiibtisa9S stipplicio conjiingi ' 96, qui fue-
runt. rini eoriini peccilo 997contaminati. Quae crgo apud
C. XXXI. Sacri officii w poieslate penilus carent eos incrila csse eiicn Deiim possunl, tpiibus sup-
hmretici. plicia divinitus irrogunlur? Elinfra : § 4. Si aulem
Iletn Cypriamis Magno filio saliitem, lib. I, foris cuncli liacreticiet scbismatici non hnbent Spi-
ep. 6 SS1. rituiii sanctum, el ideo apud nos eis *98maiius iin-
Didicimuss,somnes omnino haereticos ei schisma- ponilur, ut bic accipialur qtiod illic nec'" esse,
ticos nil habere potestalis ac juris. Propter quotlI nec dari potest: maiiifestum esi, nec remissionem
Novalianus nec debet necpotest e.vcipi, quoiiiiniis1 peccatorum dari per oos posse, quos conslet 300
ipse quoque exlra ecelesinm consislens, et conira Spirilum sanctum 11011 linbcre.
pacem actlilectionem Chrisii laciens, inler adversa- C. XXXII. Proprio spolienlur Itonore qui conirti
rios et aiitichrislos compiilelur. El paulo posi ; § 1. pacem ecclesimnitunlttr.
Ecclesin una csi, quae uiia et iiitiis esse el foris non Ilem Liberius Papa in ep. ad Athanusium301.
polest. Si euiin apud Novatiniuun cst, apud Corne- Qoi contra ecclesiae pacem sum, si digiiitiiicui
NOTATIONES CORRECTORUM.
* Odhse : Anie baecvcrlrn npml B. llieronymiim D C. XXX. w Officii : Sic est cinciiduliiin ex ple-
el lvonein anlecedil c Odii. suprn 1, q. 1. risque veiuslis. Anien legebatur: sacrificiV.

a71 Sed el : Ed. Rns. a7ahwc — eornm :

QSJE&T.1. C. XXVIII. a,° cgmnctniHs Eilti. toll. 0. —lvo.
ap.iv.nonleg. s,3nbestabeo(l.— iVnm11011: E-.ld.coll.o. s7*cf.Marc c 12. =C. XXIX. a75Rom. c 1, v.
17. *76Rom.c 13, v. 10. a77:\M.:liwrelici: Edd. coll.o. *7Sndd.: catltolica: a8°
ered |ir. Lugtl. I.= C. XXX.
879scr. A.|4I5. — Ans. 1. 12. <•.-V2.Polyc 1.7.1. 5. —cf. C. 1, q. 1, c 75. desisierenl: Ai.s. — discesse-
runt: Ei\. Rits.— detiiterint: Edd. rell. = C. XXXI. 'iln Edd. coll. o. a81 scr. A. 255. — Aus. I. 12, c.41.
Polvc I. 7, 1.5. *8a Dicimus : orig. — Ed. A'-g. as3 posl : E;ld. c.oll. o. a81iaqui : ered. *•» cf.
C. 7, qu. 1, c 9. a86cf. C. I,"' qu. 1, c. 70. SS7 >um. cS0S 10, v. -Mi. *a8 (/ !"3
: Eild. coll. o. S89 eoruni :
e;ed. •»• add. : qui : e:i'd. comm. : Ed. B;>s. Os. c 9, v. 4. et omn. : Eiid. ooll o.
*'* et omn. : Ed. Bns. "» nild. : pia
sitis : Edd. coll. o. as6 conjngii : Ed.l. .Nur. Ven. I, I' a'J7 peccjlis :
Ktld. coll. 0. *'• abcsl iib ong. "' tjon esl : Edd. coll. o. "^0 .onsUtl : ea-d. = C XXXil. 30>Caput
Psfudoisidori, cf. couc. Laier. sub Mariino c i. — Ans I. 5, c. «3 (0!)|.
 12M DECRETI PARS SECUNDA.CAUSA XXIV. QUiE-ST. I 1282
nut cinguliim mililiac *•* habeanl 803,nudenlur eis. A ritm homimtm °" matilia (eiiumsi nota excludi non
Si auiem suut privati, siquidem nobiles exisiunt possil, sed pro temporh ralione toleranda juditelur,
"*, suarum substantiarum proscriptionem patinii- ulto n°modo, vitleal exslingttere.
lur ; si aiitem ignobiles, non solum in corporever- C. XXXIV. Unilati non communicat schismalici*
bereiiliir, sed exsilio perpetuo castigentiir. consenliens. f
C. XXXIII. Non consecrat, nec consecratur in schi- Idem Sl'.
smaie constitutus ephcopus. Scbisma siquidem ipsum, quod graecum nomen
Ilem Pelagius Papa 30». esl, scissuram sonat. Sed in unitale scissura esse
Piidenda.ut ita dicam, rapina in divisioueesl noni non poiest. Non ergo unitati communicanl '*• quj
consecralus, setl exsecratus episcopus. Si enim ip- schismaticis commuiiicant'* 1. Parles sibi ipsi fece-
sum nomen consecralionis rationabili ac vivaci in- runl, et ab eo, quod iinum esl, ut aposloli Judaem
tellectu disculimus, is, qui cum universali detreciat; jam verbis loquar, seinelipsos segregantes, Spiri-
consecrari ecclesia, coiisecratus dici vel esse nulla[ lum non habent. Quibus omnibus illud efficilur, ui,
raiione polerit. Consecrare enim est simul sacrare. quia in unitate unum non siini, ut, quia in parle'"
Sed ab ecclesiae visceribus divisus et ab apostolicisi esse voltierunt, ul, quia Spiriluin non habenl, cor-
sedibiis separaius exsecrat ipse polius, el non con- B poris Clirisli sacrificium babere non possinl. § 1.
secrat. Jure ergo exsecratus lanium, non consecra- Non autem nobis nunc illa quaestioest, utriini tole-
lus poieril dici, queni simul sacrare in unitate con- rare mnlos, sed utrtim debeamus scbismaticis so-
junciis membris non agnoscit ecclesia. Videamusi ciari. Si 3S*'eniin' etiam ipsi 3S\ licel in suo sensu
lameii, utriim vcl ipsarum consueiudinem parlium abundantes, intra materna tamen posiii viscera
in sua ordinaiioneS 08 conservaverinl 30\ Nempe is quaererent verilalem, a nobis repellcndi non erant,
808mos anliquiis fuit, ut,
quia pro longinquitale vel donec apud eos ralione duce rei veritas claruissel.
difJlciiitale ilineris ab Aposlolico onerosum illis Sed quia se ab universali ecclesia tliviserunl, sictil
fuerat ordinari, ipsi se invicem Mediolanensis et B. Augustinus 386ait, omnis catbolicus securus eam
Aquileiensis ordinare episcopi debuissent, ita ta- parlem delestatur, cui ecclesiam universalem apo-
men, ut in ea civilale, in qua erat ordinandus epi- stolicis sedibus roboratam non communicare co-
scopus, alterius civitatis ponlifex occurrerc de- gnoscil. § 2. Nec eniiii levigat 3S7 crimen eoruin,
buisset, ut *et" ordinandi electio a pracsenli ordina- magis vero auget, quod eo diu reslilisse dixislis,
«.oreex consensu universalis, cui praeficiendus erai, ne apostolicis communicantcs sedibus in sua com-
ecclesiaeroelius ac facilius poluissel agnosei, el in munione reciperent. ln hoc enim dum el illi culpandi
sua qui ad episcopatum provehendus eral, nec la- 'C stinlj qui conununicare talibus voluerunt 338,vnullo
men ordinatori sno subdendus fuerai, ordinarelur magis tamen illi exsecrandi suiit, qui non solum in
*•' ecclesia 3,°. Elenim
qutim, sicut diximus eccle- sacerdotibus communionem apostolicarum sediiim,
sia una sit, cui in Canlicis Canticorum diciiur 31' : verum eliam in ipsis laicis spreverunt. Sed nec illud
Una est columba mea, nullam aliam esse constal, eis prodest, quos eos in eisdem lilleris vel ignorantia
nisi quaein aposiolica est radice fundata, a quibus ralionis, vel simplicilate inleilectus sui a nostra se
ipsam fidem *in' universo propagatam 3I* orbe 3,s communione suspendisse perhibetis. ld ipsiim enim
non polest dubiiari. Quodvobis31*, licet nolissi- magis 3" est, propter quod schismalici siint, quia
imim oinniiio sii, beali lamen Atiguslini leslimouio iion eos diversa seutiendi judicium, sed quaedam
comprobemus. Audilc, quid in quoilam opere suo apud se delata, sibi lamen incogniia meluenles
praeclarissimus doctor dicat ecclesiae.Ait enim31»: contra aposlolicam sedem ternere credentes,
Quod si nullo modo recle dici potest ecclesia, in qtta pessima divisit opinio. § 3. Quod schisma sp.e-
scltisnia est, reslat, ul, quoniam ecelesia nulla esse cialiter esse bealus denunciat Augiistinus, dicens
non polest, ea sil, quam in 3,° sedis aposlolicw per de talibus +: Adversus aitcloritatem illarttm eccle-
successiones episcoporum radice constilutam, nullo- siarum, qum ab apostolica * scde ephtolas accipere

NOTATIONESCORRECTORUM.
C. AXXIV. * Ab apostolica : Aputl Anseltnum et D B. Atigustini libro sccundo <!edoctrina Clirisliana
ifl Polycarpo Jegilur': qtim aposlolicas sedes et epi- cap. 8, prout nolaltiin esl suprn disl. 19. In cano-
slolat accipere meruerunt. El convciiit cum verbis nicis.

QILEST.I. C. XXXII. 30!aul mililiam : orig. *03 Itabenl : Etld. coll. o. »•*sniit : cied. =C. XXXIII.
H'atl Joninieiii Pniriciiini, lcinporis inceili. — Ans. I. 12, c. 42. Polyc. I. 7, l. 5. 306 exordinalione :
Ed. Bas. 307conservaverit: Edtl. coll. o. pr. Lugd. II. 30Shis : Ed. Ltigd. l. — hie : Edd. rell. *09ut
ord. -.Edd. coll. o. 3i0 ecclesiw: Edd. Nor. Veii. 1, II. 3" Canl. c 6, v. 8. 3,a ndd. : esse : Edd.
coll. o. s,s orbi: Edd. Lugdd. II, III. 3,*noMs • ead. — ttt nobis : Edd. rell. 3,s Simile est in c. ,9;
Disl. 11. 316abest ali Ed. lias. 317add. : malorum : Edd. coll. o. Pr. Bns. 318nullo : Ed. Bas. =
C. XXXIV. 319ad Vintoreni et Puncratiiim, sicui in coll. Roni. ex coll. Dcusdedit edidil llolsicnius. — Ans.
1. 12, c 44. Polyc I. 7, t. 5. 3*°communicat : Edtl. coll. o. 3al codeni inodoeaed. 3asJnd. v. 19. *»*
partem : Ed. Bas. "* Sed : Edd. coll. o. pr. Lugdd. II. III. ,s» ilti : Etld. coll. o. 3a6 supra ead. c 53.
327leviat : Ed. 1. sss noltterinl : Ed. Arg. — vottterint : Ed. Bas. sS9 tnajus : ib. + cf. Dist. 19,
c 6. Lugd.
•283 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSAXXIV. QUJEST. 1. 1284
mertierunl, temere credendo, immanhsimum schisma- A non poluisse, ul non dicamus prcclalum siium, sal-
Jis crimen a se propulsare ncn polerit S30. Ad sum- lem 3**quemlibet removere, qui fueranl olim "ipsi*
maiii, aut ilios ecclesiam esse creditis (et, qiiuiii 348renioti,nec dejicere qiieniquain, 'qui fuerant*8*8
tltiaeecclesiae esse non possinl 33\nos, quod absit, jam ante proslrati?
schismaticos judicabilis), aul, si vcrnin in apostoli- C. XXXVII. Ad judicandum excommunicati non
cis sedibus esse constat ecclesiam, etillos ab unitate recipianlur.
divisos cognoscite, et communionis qiiaestioncm Ilem Nicolaus Papa ibidem paulo inferius3*7.
esse siiblatnm, quam veram nisi in unitule constat Miramur, qtiomodo' excommunicali ad judican-
esse non posse. § 4. Noli ergo, quasi niilla scliisma- dum recepti sinl •*», quum secundum aposlolicos
licorum alque ecclesiae differentia sil, velle 33a in- canones sine commendalitiis literis in communione
differentcr utrorumqtie sacrificiis sociari. Non est sola recipi prohibeanlur. Absurdum enim est, ul,
Cbristi corpus, quod scbismaticus conficit, si veri- cui non licei etiam cuin miniinis juxla sacras regu-
lale duce dirigimur. Nec enim divisuin esse Chri- las cominunicare, liceal **9 penes vos etiam de ma-
slnm poteritquisqiiam sine Apostoli33Sreprobatione joribns judicare
Gratian. His auctoritatibus perspicue monslrntur,
confingere. Unani, ut sacpe dictum esi, quacCbristi
B cx contra fidem cosperil aliquid
coipus est, eonslnt esse ecclcsiam, quae in duo vel quod, necquo aliquis
in plura tlividi non polest. Siiuul enim, quum ab ea docere, dejicere quemquam valet nec damnare.
quisque recesserit, esse tlesistit ecclesia. § 1. Objicitur litmenillud Auguslini "">: Receden-
C. XXXV. Ex quoy episcopusS3t-fidei contraria do- tes a lide nec bapiisma , nec bapiizaiidi potestalem
cet, aliunt excomniunicare non polesl. amitlunt. Quum ergo sacerdolalem unctionem utra-
Iiem Nicolaus Papa scribit Michaeli Augusto, que poleslas, videticel baplizandi el excommuuicandi,
epist. V//33». sequalur, a fide recedenles aul utramque retinebunt,
Ait Coelesiinus Papaz, oricntalibus episcopis aul ulraque carebunl. Sed alittd est potestas officii,
scribens : Si quis ab episcopo Neslorio, aut ab alih, atiud exseculio. Plerumque officii poleslas vet acci-
qui eum sequtintur, ex quo lalia prwdicare cwperunl, pilur, veluli a monachis in sacerdotali unclione, vel
vet excomuiunicalus, vel exulus esl seu anlhlilis sett accepla, sine sui exseculione relinelur, veluli a
clerici dignilale, hitnc in noslra cominunione'et' du- sttspensh, quibus adminislralio inlerdicitur, poleslas
rasse, el durure manifesium est, nec jttdicamus ettm non aufertur. A fide ilaque recedenlibus poteslas noti
remolum S3\ quia non poieral quemquam ejns reino- Kdimitur, sicut redeuntibus non redditur, ne non ho-
vcre senlenlia, qui se jum prwbuerat ipse removen- miin, sed sacramento injuria fieri videalur. Unde ab
dum. C hwreticis baplhuti vel
ordinaii, quum ad unitalem
C. XXXVI. Non liabentur excommunicati qui ab, caihoticm fidei redierinl, si forle intuitu ecctesiasticw
Itwreticisexcommunicuntur. pacis in suis recipiantur ordinibus, non ilerabitur
Item atl Clerum Conslanliiiopolitaiium a 837. tucramenlum, quod in forma ecclesiw probabitur nii-
Aperte, itiquil, sedis noslrae snnxit aucloritns, , nistratum, sed per imposilionem manus prwslabilur
nulhim sive episcopum, sive clericum, seu profes- virtus sacramenti, quw extra ecclesiam nulli docelur
sione aliqtia Cliristianum, qui a Neslorio, vel ejus3 esse collala. Quum ergo utraque potestas in hwretich
similibns, ex qtio talia praetlicarecceperuni, vcl locoi remaneal, si hmreiicus catholicum vel aiium hwreti-
suo vel comniunione dejecti sunt, vel dejecium 838 8 cum excommunicaverit, ul in communionemsuw hw-
vel excomiiiunicalum videri : sed bi omncs in no- resis illum deducal, quia iniqua esl senlenlia, pondere
stra comiiiuiiioiie *et fuenint, et* liucusque perdu- caret. § 2. Quod si in calholicuin prate vivenlem,
ranl, tjiiia neininem "vel*dejicere vel removere pn- vel in hwreticnm ftagitih vel facinoribus dedilum, ttt
leral qui pracdicans lalia 339lilnbabal 3l°. Inlellexi- alias ad recte viveudi normum uierque redeal, sen-
siisne b s*\ iinperator34', ex superius 3i3 inemoraiiss lentiam dederit, an uterque, an hwreticus lanlum ejns
NOTATIONES CORRECTORUM.
C. XXXV. y Exquo : Emcndata est haecrubrica D C. XXXVI a Hic eiiam cilatur a Nicolao alia epi-
ex plerisque veluslis. stola
7 Paptt : Nicolnus hic cilat epislolam Ccelestini COIICojusdem Cceleslini, quae esl inter acta ipsius,
Epbesini.
Papae, scriptam Jonniii, Jiivennli, et celeris episco- b imetlexistisne ;.' Hic iucipitiiii propria Nicolai
pis per otiemem, pronl est in conc. Ephesino Va- verba.
ticunachibiiolhecae, et Luteliae inipresso.

QU,EST.1. C. XXXIV. 330polennl: Edd. Arg. Bas. — po(eritHl: Edd.rell. 331possunt : Edd. coll. o. pr.
Par. Liigtld. 33audd. : eliam : Edtl. Bns. Lugdd. II, III. 383cf.1 Cor.c 1. =C. XXXV. 33*iti Ed.l. Ven.
1, II. P.ir. Lugd. I, leg, : Exqtio ep. fidetn eccl. docet, eliam excomm. potest. 33»scr. A. 865. — Ivo Pan. I. S,
c. 134. Decr. |>. 14, c 58. a36 rem. esse : Ivo. — Edd. coll. o. = C. XXXVI. S37 ex end. Nic ep. ad Mi-
cliuelem. — insciipliocnp. refcrendn est ntl ep. Coelestini a Corr. iiidicalain, cujus pnrliculam proferi Ni-
colnns. — IvoPan. I. 5. c. 155. Decr. p. 14, c 59. S38ejectum : Edtl. coll. o. — ivo. 339 *.iU\.: m fide:
11,111. **• lilubai : Ed. 3i3
Etld. Bas. Liig.id. 3ta Bns. 3*' luec siinl ipsius Nicol.d verbn — Inlellextstt : lvo.
— E id. coll. o. impcratorem : Bohin. supra : ib.. 3tvnbest nb Edd. Bns. Lugd. I. 3" abest ab
lv. 3*6 desid. ib. =C XXXVII. 3*7 Coll._lr. p. p. 1, t. 62, c 67. 3*8 sunt : Edd. coll. 0. s*9 lic. eitam
ci tle suis vcene: caed. 3S0 C. 1, qu. 1, c. 97.
 .1283 DECRETI PARS SECUNDA.CAUSA XXIV. QUiEST. I. USS
tsnlenlia tenealur, meriio quwrendum videlur? Po-• A sacramenta minhtrandi. Bapthma nantque sive ab.
lesi autem dici, calholicum senlentia hmreiici minime' hwrelico, sive a laico ministralum fueril, dummodo
teneri. Non enim poiesl orh gtadio ferire qitem accu- in unitale catholicwfidei accipiatur, uon carebit ef-
sare velin quetn leslificari non valet. Si enim quosi feciu. Alia vero sacramenla., ut sacri corporis et
divina testimonia non sequuntur ; quia extra eccle- sanguinh Domini, excommunicnlionh vel reconcilia-
siam sunt, pondus humani lestimonii perdiderunl! lionis, si ab hwrelico vel calhotico non sacerdole
adversus eos, qui in ecclesia esse videntur, nec ad- minislrenlur, vel nullum , vel telhalem habebunl effe-
versuseosdem ecclesiasiicm auclorilath pondus ha- clum. Unde et ab omnibusfidetibus nultatenus sunt
bere polerunt qui ab ejus fide dhcesshse probuli suni, recipienda.
alque ideo ab ecctesia sunt condemnali. In Invreli- Hinc Augostinus scribit in I lib. de buplhmo conira
ctim aulem potestatem . habere videtur limrelicus,, Donatistas, c. 2 36°:
sicut et diubolus polest in malis, tanquam ini C. XL. In exlremo posilns etiam ab harelico pceni-
pecore suo. lenliam acciperevatet.
Unde scribit Augustinus Vincenlio Donathtw eVJIo- Si quem forte coegerit extrema necessitas, ubi
gatistw,episl.XLVIII,3S 1: ealboliitim, per qnem accipiat, non invenerit, et in
ael catholica custodila,
C. XXXVIII. Pro atiquo facinore ab Itwrelich ex- animo pace per aliquem
communicalusa calholicis non est recipiendus. B extra uniiatem caiholicam positum acceperit quod
Quisquis pro aliquoflagitio vel facinore proiectiim erat in ipsa calbolica unitale perceplurus, si stalim
a vobis ila suscipil, sicut siiseipiunltir qui exceplo etiam de hac vila migraverit, non eum nisi cntbo-
errore, quo a nobis separamini, sine crimineapud licuin depntamiis. Si nuteiii fueril a corporali morle
vos vixerunt s»\ displicet nobis. Sed nec fncile ista liberalus, qiium se caibolicre congregalioni etiam
monstratis, el, si monslrelis, nonnullos toleramus, corporali proesenlia reddideril, unde niinquain corde
quos corrigcre vcl punire non possumiis, neque discesseral, non solum non improbaimis quod fecit,
propter paleam relinquimus aream Doniini, neque sed eiiam securissime verissimeqtie laudamiis, quia
propler hcedos in fine segregandos 3»3 deseriinus praosentem Deum credidit cordi suo, ubi unitatem
gregem Doinini, neque propter vasa facta in conlu- servabat, el siue sancti baptismi sacrninento (quod,
melinm migramus de domo Domini ubiciinqiie invenit, non bominum, sed Dei esse co-
C. XXXIX. Quisquispropter disciplinam ab hwretich gnovit) noluil ex bac vila migrare. Si qnis aulem,
excommunicatur, non esl a culhoiicis recipiendus. * *
qiiuni posset 36sin ipsa catholica accipere, nliqua
Itlem ad Eusebium, epist. CLXIX. 3"\ meniis perversilaie elegerit in schismate baptizari,
Snbdiaconus quondam Spaniensis 3"»eccl«siae, etiamsi postea c venerit ad catliolicam ecclesiam,
vocabulo Primus,quuin ab accessu •»• indisciplinaio p certum esl ibi *63 prodesse sacrainenlum, quod
sanctimoiiialium probiberelur, aique ordinala et alibi accipi 'quidem* polcst; perversus et iniuuus
sana praecepta contcmneret, a clericatu remotus esl, ot lanlo perniciosus, qiianto sciciilius.
esl. Et infra : § 1. Ego, si Doinino placet, islum C. XLl. Per annmn poznitealqtti de manu hmrelici
moduin servo, ut quisquis apud eos propter disci- nesciensproltibilam commuiiioiiem uccepit.
plinam degradatus ad catholicum 357 iransire vo- Item Julius Pnpa 36\
itieril, in humilialione pGenilentiaerecipiatur, quo Si quis dederit aut acceperit commiinionern de
et ipsi eum forsitan cogerenl, si apud eos maiieie manu hxrelici, et nescit, quod calholica ecclesia
voluisset. conlradicit, poslea iuielligens, anniim integriim
Grauan. Sed iltud Augusiini 3»8 inlelligitur diclum ptcnitcat. Si aulein scil, et neglexerit, et poslea
non propler sententiam, cujus poleslas nulla esl extra pcenileniiain egerit, deceni annos pceniteal. Alii36s
ecclesiam, sed in deiestaiionem ciiminum, qute in judicanl septem, el quid.un 3S6 liumaiiius, nt quin-
hwrelicis, sicul in cailtolich, wque sunt punienda. que annos poeniteat. § 1. Si quis periniscrii haere-
Potesl tamen iliud Augustini '»9 de polestale bapli- licum missam suam celebrare in ccclesin cniholica,
sandi intelligi, nonligandi, aut solvendi, velcetera ct nescit, quadraginla dies pceniieat; si pro reve-

NOTATIONESCORRECTORUM.

C. XL. c Posiea : h) originali legiiur : eiiamsi postea D prodesse autem non polest, perversus , elc Sed ol)
venire ad calliolicam cogilat, quia certus est ibi pro- glossaii) iion csi cniciidaliim.
desse sacramenlum, quod alibi accipiquidem poiesl,
3Ba
vixerint: Edd. coll.o. 3»3 separandos :
1.
OU^ST C.XXXVIH. 3»1cf.ad. c 1. C.23,q.7. pr.Bas »* Httpateitsts:
Edd coll. o. =C XXXIX. 38*Ep. 55. Ed. Mnur. scr. A.596. — lvoDecr.p. 6,c. 390seq. 3aa
Eil Bus.— Ilispan. Edd. rell. 3»°excessu : Ed. Bas. 357add. : ecclesiam: Edd. coll. o. supm c oS, o«.
3»9 cf C. 1, qu. 1, c 97. = C. XL. 360Ans. I. 9, c 49 (51). lvo Decr. p. 1, c 170. Polyc I. 7, 1.2.
ciislodiens : Ans. — Edd. coll. o. 36spossit : Ivo. — eaed. S6Sin : Edd. coll. o. pr. Bas. _-
pacem callt. I. 11,
C XLI 36*In Ed. Arg. adscribitur Lucinno P., quod sensu caret. — Burch. I. 19, c 105. Ans. iri-
c 135. Ivo liccr. p.—15, c 117, Iribuuut Eiilycbiano P. Legitur in libro pcenitenliali, qui Hieronymo
— Bobnu — ap. Iv. et
' lmi solei. 3C» At. pwn. : omissn siini ub Ans. 36S quidem : Ed. Bns.
Burcli. est: el humaniut V. annos pcen.
'2R7 DECRETI PARS SECUNDA.CAUSA XXIV. QU;EST. II. 1288
rentia ejus, annum inlegrum S67 pcenileal; si pro A / municari valeat vel absolvi, ex verbit evangelii
damnatione ecclesiae catholicae , et consueludinis monstratur, quibus dicitur l; Qnodcunqiie ligaveris
'os Romanorum, projiciatur ab ecclesia, sicul liae- super lerram, etc Super terram, inquit,non tub
reticus, nisi hnbcat pceniienliam ; si babuerit, de- lerrq; ostendens, quod viventes pro varietate suorum
cem annos poeniteat. Si recesserit ab ecclesia meritorum solvere possumus vel ligare; de mortuit
caiholica in congregalionem haerelicoruin, et aliis autem senienliamferre non possumus.
persuaserit, et postea pcenitentiam egeril, duode- Unde Leo Papa scribens Ruslico, Narbonensi Epi-
cim annos poeniteai, tresextra d ecclesinm, septem scopo, epist. XC, cap. 7, al. epht. XCII, c. 6.':
iuter aiidientes, el duos adhuc exlra communio- C. I. Non possunt ab ecclesia absolvi post mortem
nem S6\ De liis a7° in canone dicitur, ut duode- qui in hac vita ab ea noluerunl absotvi.
cimo e anno 371coniniunionem sine oblntione per- Decommunione privatis, et ila defunctis ». Ho-
rum * cnusa Dei judicio reservanda est, in cujus
cipiant.
maiiii fuii, ut talium obilus non + usque ad com-
C. XLH. Potius est mortem arripere qnttm de manu inunionis remedium differrelur. Nos
hwretici communionem ttccipere. autem qtiibus
viventibus non communicavimus morluis communi-
ltem Gregorius Papa tib. III Dialog., cap. 31. '7* ,B carenon
possumus.
Coepit Ermenegildus S7S rex jtivenis terrcnum C. II. Ecclesia viventes potest tigare vel solvere, non
regnum despicere ,7*, et S7»forli desiderio cceleste mortuos.
quaerens, in ciliciis vinculaliis jacens m oinnipo- Item Gelnsius Papa in commonitorio, Fausto ma-
lenti m Deo ad se confirmandum s78 preceseffun- gisiro, fungenli legulionh officio apud Constanti-
dere, tanloqtie sublimius gloriam transeuntis mundi nopolim * *.
despicere, quanto et religatus agnoverat nil fuisse, Legariur, ex quo est religio Cbristiana, vel cerle
quod potticrit S79 auferri. Siipervenienle autem*, detur exemplum in ecclesia Dei a quibuslibet Pon-
paschniis festivitatis die, inlcmpestse noctis silenlio lilicibus, ab ipsis Apostolis, ab ipso denique Sal-
ad eum perfulus pater Arianiim episcopum misit, vatore veniam, nisi se corrigentibus, fuisse con-
ul de ejns manu sacrilegae consecrationis commu- cessain. Auditiim • enim • sub isto ccelo nec 7 le-
iiionem perciperet, alque per hoc ad palris graliam gitur omnino, nec dicitur, quod eorum * voce de-
redire mererelur. ?Sed vir Deo deditus Ariano epi- promitur: date veniam nobis, dum » tamen nos in
venienti ut errore duremus. ld ,0 qtioque pariter " ostendant
scopo exprobravit debuit, ejusque a se
perfidiam dignis incrcpatioiiibus repulil, quia etsi qui nobis canones nilunlur opponere, quibus hoc
exterius jacebat ligalus, apud se tameu in magno Q canonibus, quibus regulis, qua leclione, quove do-
menlis ciilinine stabat securus. Ad se ilaque reverso cumento, sive a inajoribus noslris, sive ab ipsis
episcopo Arinno pater infremuit, slatimque suos Aposiolis (quos potiores merito fuisse non dubium
apparilores misit, qui constanlissimum confessorcm est) seu ab ipso Domino Salvalore, qui judicaturut
Dei illic, iiln"jacebal, occiderent *«•. * Quod et fa- creditur " vivos et mortuos, sive fnctum est un-
clum est". quam, vel faciendum esse lnandatur? Mortuos susci-
lasse Christum legimus; in errore morluos absol-
visse non legimus. Et qni certe ,s hoc faciendi
QUJEST. II.
solns habuii potesiaiem, B. Pelro principaliier
GRATIANUS. maiidat '* apostolo : Qum " ligaveris super terram
I. Purs. Quod aulem post*mortem nullus excom- ligala erunt el in ccelh, et qum solveris super terram
NOTATIONES CORRECTORUM.
C. XLI. i Tres extra ;Apnd Burchardum el lvo- C. II. b 1II commoniiorio, ex quo sumttim est
nem* legiiur : quuiuor exira ecclesiam, sex intet caput hoc, anlea narratur, senalores Consiaiilino-
atidienies, etc petiisse a Gelasio, ut sibi liceret cominu-
c Duodecimo ; Burchardus el Ivo habenl : de- D politanos nicare cum Acbalio ab apostolica sede excomniuni-
cimo. calo, hancque sibi veniam concedi poposcisse.
QUJEST.11. C. I. a De communione privatis, et Qiiorum absurdam petitioiiem rejiciens Gelasius,
ita defunclis : Verba haec in codice canonum sunl h;£C, quae in hoc capite continenlur, ipsi Fausto,
titulus vigesimi decreli Leonis I, et ea Burch. quem Constanlinopolim miuebai, iu coiiunonitorio
iion hubel. Reliqua vero sunl ipsius Leonis verba. suggessil.
C. XLl. 367nlicstab Ed.Bas. — unum: Edd. reil. 8E*consuetudine: Ed. Bas. * nec lamen
QuiEST.I.369
ap. Aus. extr. comm. sine oblatiotte ; Ans., reliquis omissis. 37°add.: ita : Edd.coll.o. °nannh:
Edd. Bas. Lngdd. 11,111.= C. XLIl. 37aPolyc 1. 7, t. 6. — cf. C. 1, qu. 1, c. 72. S7SErmigiidus: Edd. coll. o.
"* despiciens : eaetl. 37»sed : eaed. pr. Bns. S76jncere : — Edd. coll. o. 377et omn. : Ed. Bas. — et
orig.
ideo omn.: Edd. rell. 37Sconforlandttm : orig. 3'9 po-eral ;Edd. coll. o. 3B 0 occiderunt: e:cd.
pr. Arg. Bas.
11. ' Mnttb. c 16, v. 19. = C. I. * A. 4b8, vel 459. — Reg. 1. 1,
QUJJST. Ep. 167. Ed. Baller. scr.
s
c 115. Burch. I. 11. c 52. lvo Pan. 1. 5, c. 115. Decr. p. 14, c. GO. Eorum : Edd. Bus. Lugdd. II,
111.— abesi a Coll. Ili.-p. et orig. ap. Bnller. + haec esl cap. rubrica ap. Dionysium. — nou esl ap. Reg.
et Burcli. = C. II. * scr. A. 493. — Coll. tr. p. p. 1, t. 46, c 2, el ex pane Ans. I. 11, c 7. • Audi-
lam : Edd. coll. o. pr. Bas. Ltigdd. • attiem : Ed. Bas. 7 non : Edd. coll. o. 8 ex eor. : ea:d. • ut :
E.l. Bns. ,0 Idem : end. " add. : eliatn : Edd. coll. o. ,a esl : Ed. Bas. '3 hoc tanlum : Edd. coll. o.
'* mandaverat : eael. — cf. Matlii. c 16, v. 19. '»
Quodcunqne solv., s. /., eri» soluntm et i. c, et quod-
cuxque tigav. s. /., etc : Edd. coll. o.
1289 DECRETl PARS SECUNDA.CAUSAXXIV. QU£1ST. II. 1E90
erunt solitta ctincwlis. Super lerram, inquit. Nam A meruit ab apostolica commtinione secludi, in hac
in 'hac* ligalione defunctum nusquam ls dixit ab- eadem persislens damnatione defiiuclus est, abso-
solvi " liilionem, quam superstes ncc sa quaesivit omniiio,
C. III. ATonoporiel ab eorum eleemosynispost mor- nec mertiit, inorttitis jnni non polesl iuipetrare.
tem abstiiiere,quibusin vila contmuiucare non de- Siquidem ipsis apostolis Cbrisli voce delegntuin est
slitiinus. 33: Quw ligaveriiis super terram, ctc. Celeruin *jani"
Ilem Urbanus II. Guitmundo Episcopo ,s. de eo, qui in divino est judicio constilutus, nobis
Sanc quod super Bichardo, filio Borelli, vestra fas non est aliud decernere prseier id, in quo eum
fiaterniias se egisse inuotuil pro zelo Dei et aniina- dies supremus invenit. Aique ideo, nisi ejusnomine
rum caritate •», landamus. Sed non adeo !0 tinien- refutato, ceterisque consorlibus hujus crroris, cum
diiin, 11011 adeo est vobis ab ejus eieemosynis absli- niillo prorsus eorum parlicipare dcbelis mensae
nendum. Inter ceteros quippe uoslrae fidei Patres dominicae puritalem, quain mujores noslri sempcr
B. Leo papa doctor egregius al: Quibusvivis,inquit, ab haerciica magnopere servaverunt pollutione di-
non communicavimus*snec mortuis communicarede- screiitiu.
bemus.Constat ergo, quoniam, quibus vivis (ul ex C. V. lncorrigibilis damnalionis sententia relaxari
opposilo loquamur), rommunicavimus morluis qtio- B non polest.
que communicarc possunius. Nos plane inter duo Item Leo Papa episl. XIII. ad Pulcheriam
oppiignanliapnsili, inler impiosvidelicetetschismali- Augustam* s*.
cos.scbismnticisullo modocommunicare non possu- Dninualionis senientiam quicunque meretur acci-
iiins, atiiliiei : peccatoribus veroel praedonibusdis- pere, si in suo seusu voluerit periiinnere, ntillus
pensalive propierea "commiinicamiis, quia et Eccle- relaxare polerii. '
siam hacteniis siistenlaverunt,el se fideles**in poste- II. Pars. Gralian. His auctorttuttbus probalur ,
ntin pollicenliir.Alioquin oporlet nosdehujusiiiiindi quod viventes, non mortuossolverepossumusvel liga-
pnrlibiis txire. Sub qua eliam sponsione nos ejus + re. Verumhoc non de omni crimine inteltigendum
nuper in B. Petri naialiliis absolulionem indulsi- esi. Sum enim qumdam crimina, de quibus eiiam
lnus. Quia ergo praedictus vir neque nominative postmorlem accusari polesl quilibet vel damnari, vel-
excommunicaius, neque communicans cum excom- ut hwresh.
inunicalis ex nomine exiil *», sed '• in Domini sni Unde in prima aclioneV Synodi legilur ' °° :
fide alque servitio permansil, licet nobis dis|ien- C. VI. Hmretici eliam post morlemtunt excommu-
saiive, id esl quamdiu eos palimur, ejus a7elemo- nicandi.
synis comniuiiicare, et dcfuncti animam Chrisliaua! C Sane f 86profertur a quibusdam, qui dicunt opor-
religionis ss modis s9omnibus adjuvare s0. tere posl mortem haerel.icosanaihemalizari, etsequi
C. IV. De eodem. in hoc doctriiiam saiictorum PatruQ),qui non solutu
87
Item Gelasius Papa universh Ephcoph per Darda- viventes baerelicos condemnaverunt, sed et *post
niam sive per Illyricum conslitulis c 31. morlem, utpole in sua inipietate* inortuos, sicut
Nec quisquani omnino vobis persuadeal, Achalio eos, qui injuste condenin.iti sunt, revocaverunt post
suaecriinen fuisse laxnlum, qui niortem, et in sacris diptycbis 6 3S scripserunt.
pra-varicalionis quia S9
posiquam in collegium recidens pravilatis jure Qnod facttini est *et* in Joanne, et in Flaviano
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. IV. c Epistoln, ex qua boc capul acceplum V, synodi, qiieiiiadmodum fere se habel i.n Colo-
est, exslatiiiier alia scripla Gelasii in velusio co- nicusi quatuor tomoriim edilioiic.
dice Vaticano, in quo elia.n inullae alioruin ponli- < Sune : In epistola inip. Justiniani, quae referinr
ficnm episiolaeliabentur. in prima consessione seu collatione ipsius V. syno-
C. V. d Verba Leonis dc Eutyche ageulis , siiut tli, hic locus sic habel; Horlamur aulem etiam tilud
ha:c : Qui, dum vtderel insipientim sum sensum ca- disceptare, quod varie profertur ab Itis, qui dicunt
tholicis ttuiibus displicere, revoeare se a sua opinione D «cm oportere , elc. Sed seiitenlia non valde tli-
debuerut, nec ita ecclesiwprmsules commovere, ut versa.
damnaiionissententiam mereretur, quam utique, si in B Diplychh: Sic emendalum est ex ipso concilio,
xua aenienlia volueril permanere, ttullus polerit re- quniii antea legerelnr : diciich. Diplyciia vero JIISB
laxare. labulae eranl, qiiarum altera vivoriim, altera mor-
C. VI. " Iloc caput sumluin esl ex variis locis tuoruni ea iioniina coiuiuebat, quae in inissu reci-

QU,CST.II. C. II. *• nunquam : e;i'd. pr. Bas. — Bohm. " esse absolvendum : Edd. coll. o. =
C. I'il. '8 Guimundo Aversano : Ivo Decr. p. 14, c. 68. — Juiimundo : Ivo Pan. 1. 5, c. 125.
— Edd.Arg. Nor. Ven. 1, II. — Guilmundo : Ed. Bas. — Guitimundo : Edd. rell. " salule elcaritale :
Edd. coll.o. pr. Bas. aoabcst ab Ed. Bas. — add. : est : Edd. reli. — Ivo Pan. sl cf. snpra c 1. **
••ommaHicanius : Edd. coll. o. — Ivo Pan. as pro tenipore : Ivo Decr. ** fideliores : Ivo. + eis :
Bolun. as obiit : id. Decr. — exigit : Pan. a6 qui : Ed. Bas. a7 eorum : Edd. coll. o. "
religioni : Edd. Bas. Lugdd. II, III. 31 " moribus : Ivo Decr., niissa seqii. voce : otim. 30 adu-
vure : Edd. Bas. Lugd. 1. = C. IV. scr. A. 491. — Ans. I. 12, c 5d. Polyc l. 7, I. 1. 3» non :
Etltl. coll. o. C. IV. 33Maitb. c 16, v. 19. = C. V. s* Ep. 51. Ed. Baller. scr. A. 449. =C. VI-.•» hab.
A. 553. — Ivo Pan. I. 5, c 115 seqq. Decr. p. 14, c 62 seq. 36vune : orig. S7sed — inort.: non sunl
ap. Iv. Pan. 3S tipicis : ib. — scripturh : Ed. Arg. — dictkis (quod a dico venire senlil gtossa) : Edd.
i ell. pr. Bas. S6 abest ab Iv.
PATROL.CLX XXVII, 41
1201 DECRETI PARS SECUNDA. CAU8A XXIV. QU^EST. III. 1202

religiosae memoriae episcopis Consiaiilinopolitnuis. A menioriae, episcopus faclus Edessenae civitaiis, qui
Jtem in aclione V, § l.'Augiislinus ail *°: Si *' forte in sacerdoiibus exsplenduil6S, Theodorum *islum'
6S 66
isti libri ita designant traditorem suum, sicut Domi- 6*Mopsiiesteuuin 'ctiam* posl mortem in eccle-
nus designavil Judam, legatur **in eh ttominatim et sia analhenializavi'.. Item tnfra : § 7. Romanorum
*3eorunidem etiam ecclesia ante annos paucos Dioscoruin k, qui
expreste vel Cmcilianum, velordinatores
librorum fuisse tradilores, et st"non ** eos anatltema- fuit Papa ejusdem ecclesiae, ct post inortem 'ana-
lizavero, ipse cum *»eis judicer iradidhse. (Et infra ihematizavit 67, qtium nec in fide peccasset. Et lioc
ineadem aciione :) § 2. Quae modo reciiala sunt sciimt omnes 68, qui degunt Romae«', et maxime qui
Auguslinus* 6 sanclae memoriae consnluit, et convo- in djgnitatibus existunt, qiii eliam eidem Dioscoro
niunt h statni tcnenli ab iuiiio in ecclcsia. Impiiim communicatores permanserunl usque ad ejus mor-
vero *' dognia jam inculpatuin > el condemnalum lem. Iiem infra : § 8. Si ad lempora Tbeophili san-
est, et eqs, qui tali dogmati obnoxii sunt, anaihe- ctaemenioriae vel superius aliquis recurrerit, etiam
cnalizari vult* 8 ecclesiae traditio, licel eliam morlui Origenem inveniel 70 post mortem anaihematiza-
essent. Ideo sanctae memoriae Augustinus dicit: lum. Quod eliam 'nunc* 71in isto 7a fecit el vestra
'Quod' *° si modo convinceretur Cmcilianus de hh, sanciilas, el Vigilius7* religiosissimus Papa anli-
»' »*
qua " infemntur ei, etiam post morlem eum B quioris Romae. Item infra :* : § 9. Sancla synodus
analhemaliio. (Ilem supra in eudem aclione :) §. 3. dixit : Sufflciunt *quidem* quae dicta et prolata
Mulli episcopi congregali »\ el quaedam de diversis sunl ecclesiaslicam Iraditionem demonslrare,'quod
causis ad ecclesiasticum stalum perlinenlibns dispo- oporlel Iiaerelicos et post morlem analbemalizari.
nentes, slatueruni de episcopis s* defunctis, qui Iiem in eadem collatione VIII 7S.§ 10. Sancta syn-
haerelieis suas facullates reliquerunt •», ut eliam odus dixil : Auguslini sanctae niemoriae, qui inter
post morlem anaihemaii subjiciantur. Suut vero Africanos episcopos splenduit, diversae epistolaere-
*etiam*ct Auguslini sanctae memoriae epistolae dicen- cilalae sunt, significanles , quod oporlet haerelicos
tes, quod si qui in vita sua non recte snpuerunt, li- et post morlem anaihematizari. Talem autem ec;le-
cetnon condemnati fuissent adhuc vivenles, lamen siasticam tradilionem et alii Africani reverendissinii
dcmonstrato peccato isti etiam posl mortem anatbe- episcopi servaveruni; sed el llomana sancta eccles^a
mati subjicianlur. Ileminfra : § 4. Si »6 vera essent quosdam episcopos et posl moriem anatbematizuvii,
•7 qum *ab eis' objecla sunt Cwciiiano, et nobh pos- licel pro fide in vila sua non essenl accusati, et
sent + aliquando monslrari, ipsum 'jam* mortuum utrumqtie aptid nos bnbilagesta significant.
anathemalizaremhs •*. (Item infra ;) § 5. Dicis »\ /i-
cere mihi eiiam 'hodie' de mortuh judicare, quia ju- C QILESTIO III.
dicium non lantum de vivh, sed etiam de 60 morluis GRATIANUS.
fieri polest6I. (Et infra: §. 6. Rambulas °' sanctae I. Pars. Quod autem pro peccato alicujus lola fa-
IN0TAT10NES CORRECTORUM.
tabanlur, translalo vocabulo ab ostreorum diptycho, > Incutpatum: In glossa inietlineari duorum
ciijus meniioiiein facit B. Anibrosius Hexam. 1. 5. veliistorum Gratiani codicum habelur : id est valde
c. 8. De hlijusmodi aulem ecclesiaslicis diptychis culpalum.
partim vivorum, parlim morluorum, pariim ulro- k Diotcorutn : In antiquis Ponlificali.bus in vila
rumqiie, meniio lit in epislola limoceniii I, ad De- Bonifacii secundi haec leguntur : Hic (scilicet Boni-
ceniium cap. 2, et in epislola B. Aiigustini 137, facius) cum Dioscoro ordinaius est sub contentione ;
clero et plebi ecclcsiae Hipponensis, supra 2, quaesl. Dioscorus in basilica Constantiniana, Bonifacius vero
l.cap. Nomen el 11 q. 5, cup. Quid obesl., et in in basitica Julii. Fuit itaque dhsensio in ctero, el
cpisiola Gelasii ad Aiiustasium Augustum, et in epi- populo, ei senalu dies viginli octo. donec defunclut
stoln episcoporum ^Egyptiacae dicecesis ad Anato- esl Dioscorus V. idus Octobrh. Jpsis diebus Bonifa-
liiim, quae habetur post conc Chalcedonense, et cius zelo duclus cum yrandi amariludine coacta syn-
alibi srr.pe. odo sub vinculo analliemath chirographo damuavit
h Ei couveniunt : Sic cst emendatum ex ipsa syn- Dioscorum, el reconciliavit clerum , quem chirogra-
n"
odo; aiitea legebaiur : et slaluit leneri'. phum in ecclesimarchivo reclusit.

Qu/EST. 11. C. IV. *° c 5, de unil. eccl. *» Et si : Edd. coll. o. pr. Bas. ** legant *» : Edd. Arg.
Bas. Pur. —Ivo Decr. —orig. * add. : ejus : Ivo. — Edd. *coll. o. **«isi: Pan.— eaed. abesl ab
orig. *6 a Gelasio s.—m. (missis seqq. cons. el) : lvo Decr. *7 ita Edd. Bas. Lugdd. 11, III. — cons. slaiui
el leneri : Edd. rell. conveniemerstuluit leneri : Ivo Pan. abesl ab Iv. Decr. — eiiim : Ivo Pan. —
Etld. coll. o. *8votuit : Edd. coll. o. »9 abesl ab Iv. so add. : niodo ; Ed. Bas. 61 add. : ejus : Edd- °*
coll. o. '*»i//nm : c:ed. — lvo. »3 add.: suni: ea^d. — Pnn. — (cf. conc Afric. c 84, ap.»7Dionys.)
iptis : ib. •' reliquunl : orig. — Ivo. — Edd.»8Arg. Bas. »6 Augiistin ad. Bonif. ep. 185. suni •' Ivo.
—.Edd. coii. o. + possunl : ib.—Bohm. aHai/ieiiia(isenius: Ed. Arg. " 1. 5, 6S
contra Cresconiiuu
c. 59. 60nbesl ab Edd. coll. o. pr. Ven. H. Par. Lugdd. 61sotet : Edd. coll. o. Rabanus Edd. Bas.
Par. Ltigdd.--K«!)K'a : Edd. rcll. — lvo Decr. 63resp.'endui( : orig. — Ivo.Pan. — Edd. coll. o. pr.
Bns , in qua esl : resplenduis%edicilur. 6* abesl ab lv.—ipsnm : Bohtn. 6» Mosophenum : Edd. Bas.
Par. Liigdd.— Mosotliemtim: Edd. Arg. Ven. 1, II. ~ Mosotlicnum: Ed. Nor., et add. voee : venusium :
Ivo Pnn. 66udil. : ejtts : Edd. coll. o. °7 excoinmuHicavil: Ivo Pan. 6S add. : homines : ead. —71Edd.
coll. o. 69hic Itomani : Ivo. — liic Romm : Edd. coll. o. 70in»eHj( : Eid. Arg. Bas. Lugd. 1. ab-
esl ab Iv. Decr. 7Sipso : orig. 73Julius : Edd. Ven. I, 11. ,v abest ab iv. Pan. 75 ex aclione IV, cilant Ivo
et Edd. coll.o.
1«H DECUETI PARS SECUNDA. CAUSA XXIV. QU.4SST.III. 1594
milid excommunicandasit, muttorum exemplis pro A , telligi, qiiotl nisi primum aliqith nominatus « fuerit
balur. Pro peccalo namque Sodomitaruml parvuli de crimine, id esl vel coram judice accusatus et con-
eorum, qui beneficio mtatit paterna flagilia nescie- viclus, vel in jure ipse de se fuerit confessut, quod
*
bant, coelestiigne sunt consumti. § 1. Item pro nec senleniia esl feriendus, nec ab ejus communione
peccato Amalechilarum non solum parvuli eorum, abtlinendum. Non ergo pro ulicujus peccalo lota fa-
sed eliam bruta animalia usque ad mingentem ad pa- milia excotnmunicanda est.
rietem jutsa tunl a Domino deleri. § 2. Jiem » Da- Unde Augustinus scribil ad Auxilium Ephcopum
than et Abiron auclores tchhmatit fuerunt conlra epht.LXXV:
Moysenet Aaron, nec tantum ipsi soli,sed omnh sub • C. I. Pro peccaiis patris non est filius ana-
stantia eorum cum ipsis descenditad inferos. § 3. ihematizandus.
In novoeliam testamento nonnunquam peccath exi- Si lialies de hac re senienliam cerlis rationibus
vel scripturarum leslimoniis exploratam, nos *quo-
gentibus gravispestilentia desmvisselegitur, qumeliam
iltos involvit, qui peccaii conscientiam non habebanl. que *»docere digueris, quomodo recte anatheniati-
Si ergo tam severissimepro peccalit parenlum inve- zetur pro palris peccalo filius, aut pro niariti *•
"
niuniur parvuti punili, non dubium est, quin pro pec- uxor, aul pro domini servus, autquisquam etiain
catit eorumdent sentenlia excommunicationis parilcr B in domo nondum naius ". si eodein lempore , quo
feriri valeant. § 4. Hh ila respondetur : Pro pecca- universa donius est anutlieninle obligata, nascatur,
th parentumparvulos corporatiler flagellari, ex verbis nec ei possit per lavacrum regeneralionis in mortis
** corporalis
evangelii apparet, ubi discipuli de cwconalo Chri- periculo subveniri. Haec enini fuiih
stum interrogasse dicunlur * : Rabbi, quis peccavil, poena, qtia legimus quosdam conleiniores Dei cum
hic, autparentes ejus, utcaecus nasceretur? In qui- suis omnibus, qui ejusdem impietatis parlicipes
btts eliam illud completur, quod Dominus ail ad fuerunl, pariler inlerfeclos. Tunc qnidem '*ad ler-
Moysen' : Ego sum Deus zcloles, visiians peccata rorem vivenlitmi mortalia corpora perimebanlur,
patruiii in filios tisque in lertiam et qtiartam gene- quandoque ulique '*. moritura. Spirilalis auteni
ralionem. Spirituatiler autent peccatisparenlum pttr- poena, qua fit quod scriplum esl +: Qum Ugaveth in
vuli non tenentur, ex quo per sacramenlum regetie- lerra erunl ligata clin ccelo, auimas obligat, de qui-
rationis ab originali peccalo fuerinl emundali. Unde bus diclum esl: Anima »• patris mea est, et anima
per EzechielemDominus ait •:' Anima, quaepeccave- filii mea est. Ahima, quw peccuveril, ipia nwrielur.
»7
rit, ipsa morietur ; filius non portabit iniquilalem §. l.Audisti fortasse aliquos mugui nomiuis sn-
palris, neque paier iniqiiilatem filii; justitia justi ' cerdotes cum domo sua quempiam aiialhemalizasse
supereum eril, et impielas impii eril super eum. peccantium. Sed forte, si esseut inlerrogali, reperi-
Quwcunqueetiam peccaia parenies commiserunt, ex renlur idonei reddere inde ralionem. Ego auteni,
qttofiliuspersonatiter ab eis separatus [fuerit, ei non 'qiiouiam* »8, si quis a "me.quserat '•, uirum "
impulantur ad pcenam. Unde peccato Adm ideo om- recie fiut, quid ei respontleaiu non iuvenio,iiunquain
ties posteri teneri dicunlur, quia nondum aliquis ex hoc facere ausus sum de qiioruiidain c facinoribus
illo maierialiler fuerat proseminatus. Quiavero apud unanimiter adversus ecclesiam perpetralis, nisi gra-
Deum non sentenlia tacerdotum, sed vita eorum quw- vissime commoverer. Sed *ssi tibi quod "jtisle liat
ritur, patet, quod non est nolandus senteniia quem Domiinis revelavit, iieqtiaquam jiivenilem ;elnlein
peccati macula non inficit. Hinc Paulus Corinihiis luam, el honoris ecctesiaslici rudimeuta coiiteinno.
tcribens ait: Si quis frater noniinatur fornicatbr , 'En a*adsum *: senex a juvene" coepiscopo*, et epi-
aul avarus, aut idolis serviens, cum hujusmodi nec scopus lotannorum a collega iiecdum anniculo pa-
cibum suinere debelis. Ex quibus verbh datur in- ratus sum discere, quomodo vel Deo, vel hominibus

NOTATIONESCORRECTORUM.
QD.«STIII. PARS I. a Nominatus: Haecexplanatio ]D dem impietath parlicipes non fuerunl, pariter inter-
loei B. Panli ad Corinlhios et hic, el supra 11,q. 3. Ad fectos. Veruni ob glossam el doclorum dicta nihil
meiistim.§. Evidenier, videtur accepia ex verbis-B. est inulnliim.
Aiiguslini in libro 50, honiiliarum , liom. iiltima, c De quorumdam: Eadem glossa obslilit ne hoc
cap. 12, supra 2, qnaesl. 1, c. iMu/(i. niularelur, ilemque quoniam cuiu Ivone el Panor-
C. 1. b tiwc enim fuil; Sic eiiam apud Ivonem , mia concordal. In originali auiem est: quum tte
el iii Paiiormia ; in epislola i aulem ipsa legilur: quorundaiu facinoribus, immaniter adversut ecctetiuut
Neque' enim hmc corporalis est pcena, qua legimus perpetraiis, gravissimeperinoverer.
quosdamconlemtoretDei cumsuis omnibus, quiejus-

QU/EST.UI. Pars I. 'Genes.c.19. 'lReg.c.15. 'Nmn. c. 16. * Joan.c. 9, v. 2. " Exod. c. 20, v. 5.
• Ezech. c. 18, v. 20. T1 Cor. c. 5, v. 11. = C. 1. * 250. Ed. Maur. — Ans,
9 Ep. lemporis incerti,
1. 12,c67. IvoPan. I. S, c. 126. Dccr. p. 14, c. 44.
" abest ab. Iv. ,0 add. : peccato : Ivo Pan. —
Edd. cotl. o. Edd. coll. o. pr. Bas. Ven. I. Nor. *' adtl. : pro peccuth cttjusquam ~. Ed. Bas.
* iia Ans. »sest: domino;
Ivo. '* quippe : id. — Ans. — Edd. coll. o. ,s etiam : ib. + M.iilh. c. 16, v. 19. »•
Utanimapatr. ita et an. fil. mea esl : Etid. coll. o. — Vulg. — Ezecb. c. 18. v. 5. " Audiih : Ivo Pan.
— Audhlis : Decr. — Edd. coll. o. ,s abest ab Iv. '» ex : id. — *° qumsierit : Ivo. — Edd. coll.
" orig.
o. ndd. : id : Edd. coll. o. '" ita fere Ans. s* Sed — discere : desid. ap. lv. " quoiiiam : orig. —
add. ; ill : Edd. coll. o. '* En ads. ; absuni abAns. ,
1295 DECRETl PARS SECUNDA.CAUSA. XXIV. QUJEST. III. 1296
"
justam possuinus reddere ratiouem , si animas A communione privaverit *3. Ideoque hujus prrccepti
innocentes pro scelere alieno (ex *6) quo non ira- nostri aucloriiate muuitiis officium tuum securus
hunl *7, *sicul**8ex Adam, in quo omnes peceave- perage, et coinmuiiionem sine aliqua sume formi-
runt, 'originale peccatum* spirilali supplicio punia- dine.
nius. Etenini Classiciani *9 fiiius, etsi traxilex pa- C. III. Qui non corde, ses ore maledicunt labiorum
trc 30 primi hominis culpam 31, sacro fonle bnpli- immunditiam contrahunl.
smalisexpiandam, lamcn quicquid poslea •*, quam Item Hieronymus in Leviticum *\
eum genuit, peccali pater ejus admisil, ibi3S parti- Qui negligunt oris maledici *» consuetudinein
3* pertinere quis resecare, etiamsi non 'ex* cordc
ccps ipse non fuit, ad eum non maledicani, *ctiamsi
ambigii? Quid dicam de conjuge <»? Quid de lot ani- non voto et animo iniquo proferanl maledicta', la-
mabus in universa familiass ? Unde 36si 37una anima inen immundiiiain labiorum (secundum Esaiae *•
per istam severilatem *\ qua toia domus isla ana- verbtim) el inquinamenta oris incurrunl.
themalizaia est.sinebaptismale de corpore exeundo C. IV. Vita, non senientia quemlibet ligal vel tolvit.
perieril, innunierabilium mors corporum, si de cc- Item Hieronymusudi supra *7.
clesia homines innocenles violenler abslrahanlur cl Si quis non recto judicio corum, qui praesunt
inlerficianlur, huic damno non polesl coinparari. Si ecclesi*, depellalur, et foras miltalur, si ipse non
crgo de hac re potes reddere ralionem, utinam ct ante exiil, bocesl, si non ita egit, ut mererctur
nobis rescribendo prcestes , ut possimus et nos. Si exire, nihil laeditur in co, quod non rectojudicio
autem non poles, quid libi esl inconsultacommolione ab hominibus videtur expulsus. Et ita fu, ut inter-
iinimi facere, unde, si inlerrogatus fueris, reclani dum ille, qui foras miiliiur, inlus sit, et ille foris,
rationem 39 non valeas invenire? Haec autem dixi, qtii inlus relineri videlur.
eliamsi filitis noster Classicianus *° aliquid admisil, C. V. De eodem
quod libi aiialhcinale pleclendum juslissime videre- llem Rabanus de ecclesiaslich pressurh, lib. I **.
tur. Non in perpetuum danmamiir, quum injusie indi-
11.Pars. Gratian. Ul ergo ex hac aucioritate evi- camur, dicenle Psalmo *».:Nec damnabit illum »\
denlhsime monstralur, tllicite excommunicatur qtth quum indicabiiur itli. Mulli sacerdotum culpain ze-
pro peccalo alterius, neque aliqua ratione nitumur lo Dei se persequi profilentur, sed, dum indiscrele
•'
qui pro peccalo unius in lolam familiam sentenliam hoc agittir •*, sacrilegii facinus incurrunt.et duia
ferunl excommunicalionis. Illicila autem excom- praxipites quasi ad emeiidaiidum ruunt •', ipsi quc-
municalio notatum non twdit, sed excommunican- „ quc multo magis deterius cadunt.
lem. ,C. VI. Qua pwna ferialur qui illieite aliquem
Lhide Gregorius scribit Magno, Mediolanensi Epi- excommunicat.
scopo, lib. II, epist. 26 *': ttetn ex Consilio Parisiensi tempore Ludovici •*.
C. II. Qni illicite aliquem excommunical, temetipsum, De illicita cxcommunicaiione lex Jusliniani, im-
non illum condemnat. peratoris calholici, qnam probal.et servat catholica
Comperimu3. quod Laurentius qtiondam fraterel ecclesia, constilutione s» CXXIH c cap. CCCLI de-
coepiscopus nosler nullis te culpis exigenlibus ** crevit, ut *nemo episcopus* nemo presbyterexcoin-
NOTATIONESCORRECTORUM.
d Quid dicam de conjuge : Verba haec desunt in D in Epitome Juliani antecessoris, ct in aliquot Gra-
celeris editionibus cpisiolarum, excepta Anluer- tiani codicibus; licet in aliissil: CXXVJII *. Nu-
auicm in codice illarum el mcrus aulem *' emcndulus esl ex veius-
piana. Siinl Valicano, capitis
apud Ivoncin ct in Panormia. tis cxemplaribiis. Olim enim novellae per capita,
C. VI. e CXXHl. : Sic esl in novellis Jusliniani, et . non per libros divisae citabanlur.

QUJEST. III. C. I. " possim : Edd. coll. o. — possimut : Bobm. " quod : Ans. — Edd.
coll. o. *7 conlrahunt : Edd. Vtit. I, II. Nor. Pnr. Lugd. I. ,8 nbesl ab Ans. '* Ctassiani :
Edd. Lugdtl. II, 111. >0parenle : Edd. coll. o. 31 noxam ; eaed. — Ans. 3* post : Edd. coll. o. *'
ut : eaed: s* abest ab Ans. el Edd. Bas. Yen. I, 11. Par. s» univenw fatnilim : Ans. — Edd.
coll. o. s0 Uiide — ad fiiiem : non siinl ap. Iv. »7 et si : Edd. coll. o. 3B add. : di-
sciplina :*° Edtl. Ven. I, II. — dhciplinw : Edd,*' rell. 3» responsionem tton vutes : orig. — Edd.
coll. o. Ctassiunus : Edd. Lugdd. 11, III. = C.
*' Ep. 26, (scr. A. 593). I. 5. Ed. Mnur. — *'
Ivo P;w.
1. 5, c 129. Decr. p. 14, c 17. Polyc. 1. 1, I. 22. exstanlibus : orig. —Ivo. — Ed. Bas. privatit :
Edd. coll. o.= C III. ** lloc el sequ. caput perlinent ad Origenis bom. 14, ad c 24. Levii. *» muledicti :
Edd. coll. o. pr. Ltigdd. II, III. *6Esa. c 6, v. 5. = C. IV. " cf. infra c. 7. = C. V. *s Imo AUo
Vercellensis, cujus*•hic liber esl.—Ivo Pan. 1.5, c. 152. Decr. p. 14, c 20. *• Psalmisia : orig.— lvo.
— Edd. coll. o. eum : orig. »' hic : Ed. Bas. "agttnt : orig. —- Ivo. •* veniunt: Ed. Bns. = C. VI.
»* Auctor sive collector capilis invenliis est Hincinarus Reineusis iu op. LV. Cap. adv. Ilincm. Laud ,
c '.0, et 28, ct in libello exposlularionis conira eundern c. 5, c 55. — Ivo Pan. 1. 5, c 124. Decr. p. 14,
c 21. »»Epil. Jul. Nov. 115, c 15.— cf. C. 2, qu. 1, c 12. * ila iu Edd. coll. e. el io Pan. lv. "
CCCLIl : Ed. Bas. —C. XXX. L. 1. : Ed. Arg. — cap. CCC. L. 1.: Edd. Ven. I. Lugd. 1. — C. CCC.
Iib. I. : Edd. Nor. Lugdd. II, 111.Pnr. — (vo Pan. — ap. i{isuiiilliucniarum recle «»t : CCCCXLI. — ap.
lv. Decr. : CCCCLl.
Vi--; DECRETl PARS SECUNDA.CAUSA XXIV. QU^EST. III. 1298
muiiicet aliquem anlequam cansa probetur, propter A , dem decernens, el B. Gregorius ad Jonnnem scri-
quam ecclesiastici canones lioc fieri jubenl. Si quis bens comprobant 67.§ 2 De peremplorio"autem"6*
aulem adversus eam •• aiiquem excoamunicave- 6» concilium 70 demonslrat de
scripto Africaniim
rii, ille quidem, qui excommunicalus est, majoris Cresconio, utsi conve.nlus resipiseere detractaverit.
sacerdotis aitctorilale ad graliam sanclae commu- suocontemtuet 7»sua " contumacia faciente, aucto-
nionis redeat: is aulem, qui legilime non excom- rilate judiciaria protinus " excludalur. Ilem B. Gre-
tminicaverii, in lanlum abstineat a sacra commu- gorius de sententia in contumacem, scribens ad
nione tempus, qiinntum majori sacenloti visum fti- Maximum praesumlorem Salonitanum episcopum,
cr.it, iit quod injuste fecerit »7ipse jusie palialur. Et dixil '* : Horlamur, ut ad nos venire omni potlpo-
liiuc S. Gregorius, ad Joninieni episcopum injiisie sila excusatione feslines, quatenus servala jnslilia
excominiinicaniem inler celera scribil, dicens "8: hmc, de quibus accusaris, et cognoseere, el finire se-
Cassath pritts alque in nihilum redaclis prmdictm cundum canonica inslituta Chrhto revetante potsi-
seniemim tuw decretis, ex B. Petri principh aposto- mus 7S.Ita autem fac, ut ad veniendum amplius
lorum auctoritate decernimus •', triginta dierum jam moras non ingeras, ne »• ipsa le magh absentia
spatio te sacra communione privatum ab omnipo- obnoxium hh, qum dicunlur assignel, et nos in te
lenli Deo 'nostro' tanli excessttsveniam cum summa "' htec res, non solum propter dicta " crimina, quas
posnitentiaac lacrymh exorare. Quodsi hanc sententiam purgare tubterfugit, ted eliam propter inobedientim
nostram te cognoverimusimplesse'• remissius, nonjam culpam, durius, scilicet ut itt contumacem^cogal-ex
tantum injustitiam , sed *el"conlumnciamfraternitalis concilio 7Sferejudicium.
tttw cognoscasadjuvante*1 Domino"severius punien- C. VII. Vita non sententia ab eccletia aliquem
dam, quia nemo prapropere vel praepostere, scili- ejicit, velad eam reducit.
cci non commonitus neque couvenlus *3est jndican- liem Oriffenessuper Leviiicum, hom. XIV.
dus. § 1. De convenlione autem hujusmodi patra- ad. c. 241>7\
toris 6* manifestorum criminum Iex dicit " : Qui- Quum aliquis exii *• a veritate, a timore Dei, a
lide, a carilale, exil *' de castris ecclesiae, eiiainsi
cttnque tribus auctoritatibus judich convenlus, vel
tribus ediclis ad judicem fuerit provocaius, aut uno per episcopi*'vocem minime abjicialur; sicute con-
trario dum aliquis non recto judicio foras mitti-
pro omnibus peremptorio, id est quod causam exstin-
tur scilicel8S si non anle exierit, id est si non ege-
guit, fuerit evocatus 6\ el prwsentiam) suam apud •* laeditur. Inlerduin
ettm judicem, a qno ei dentinciatum est, exhibereno- rit ut mereretur exire, nihil
enim qui foras mittilur intus est, et qui foris est
liierit, adversus eum quasi in contumacem judicuri
C intus relincri videtur.
poiest. Quinimo nec retractari per appellalionem ne-
aotia possunt, quoties in contumacem fuerit judica- C. VIII. Etqui aperto sacrilegio, et qui perversa vila
fidelibus non socianlur, ad ecclesiam non perli-
tum. Et hanc senlentiam de iribus aucioritalibus nere probanlur.
cornventis ex evangelica ancloritate Coeleslinus «" Ilem Ailgustinus serm. XI, de verbis Domini' 8\
ad Ncsioriiim dieens.el Ephesina » synodus de eo- De illis, qui sunt ab ecclesia segregali, non di-
NOTATIONESCORRECTORUM.
» Lmlestmus: m conc.
Ephesino bibliothecae Va- posiiionis ipsius Neslorii post mcnlionem diiarum
licanac, et Luletire impresso, in epislola ipsa Coele- citationiim addilur ; Canonibus autem prwcipienlibus
stini ad Neslorinm h;rc leguninr ad.hoe capiu perii- evocari tertia vocalione inobedieniem, dirigentes cb
iie.niia : Sciat volo post primam et secundam illius eum rursus atios sancthsimqs ephcopos, coniv.macem
(scilicet Cyrilli)el hanc noslrum correplionem, quam invenimus el renitehtem, etc. In conc. aulem, In-
eonstat esse jam tertiam, ab unicersilate collegii et goIstadii|excuso, tomo 2. c. % sunt expressae ires
conyentn Cliritiianorum le prorsus esse sejunctum, rv cilaliones ipsius Nestorii.
nisi mox qnw ntale dicta sunt corrigamur. In eodem C. VII. h Apud Originem post c Qui negligunt.
vero concilio miper lngolstadii iinpresso epistola sup. ead. cilatmn, sequitur: Iste lamen, qni, licet
haec est in tomo 4, cap. 16. maire Israelitide, JEgypiio tatnen patre progenilus
8 Ephesina : In iisdem Vaticano et Parisiensi
est, exiil, el nominans nomen matedixit. De quo ego
Ephesini conc. exemplnrihus in epistola ipsius sy- puio, quod nisi exiisset, nec liligasset advenut verum
nodi ad Nesioriiim IIUEC babentur : Ecce autem simul hraelitam, nec nominans maledixhset.. Exiit enim a
prmsidemesancla synodo, quw in magna Roma con- veritate, exiit a timore Dei, a fide et cariiate, sicul
gregala esl, sunclhsimo et reverendissimo fratre el superius duximns, quomodo per hwc quis exeat a
comminhiro noslro Cwleslino episcopo, el terlia te castris ecclesiw, elc.
hwc coiitestamur scripiura, eic ln senlentia vero de- C. Vlll. » In sermone indicato B. Augustinus,

QrjiEST.III. C. VI. »6 ea : Hincm. — Ivo. *7 fecit: Edd. Arg. Bos. »8 I. 5, ep. 6. Ed. Maur. *•
decrevimus : Ed. Bas. 60non impl. ; lvo Pan. — Edd. coll. o. pr. Lugd. I. 6»juvanle : Hincm. — Ivo.
— Edd. coll. o. 8SDeo : Edd. coll. o. 63convictus : eaed. — Ivo Pan. •* : Edd. coll.
hujus imperatorh
o. 6»Interpr. ad Pnul. Sent. I. 5, l. 5. A. § 7. 66vocntus : Ivo Pan. —Edd. coll. o. 67 comprobavil :
—
eaed. comprobal: Ivo Pau. 6S abesl ab lv. Pan. 69c 44. 70consilium : Ed. Arg. 7l e(iam ; Edd.
coll. o. pr. Lugdd. II, III. 7a abest ab Iv. " jam prot. : Edd. coll. o. 7* I. 6, ep 3. 7*possuntun: Ed.
Bas. '" nec : Edd. coll. o. pr. Lugdd. II, III. — lvo Pan. 77prmdictd : Edd. coll. o. 7Sconsilio : Etld.
Arg. Nor. Ven. I, II. = C. VII. 79cf. supra c. 4. — Petr. Lomb.. Seni. 1. 4, disi. 18. 80 exiit : Edd.
Arg. Nor. Ven. 1, II. 81 exiit : eaeri. »' abest ab Edd. coll. o. pr. Lugdd. II, III. 8Ssed ib. 8* non :
Etl. Arg. = C. VIII. 8»Serm. 71. Ed. Mnur.
1299 DECRETI PARS SECUNDA.CAUSAXX IV. QC^EST. III. 1300
cil •* : Ea, quw sunt Spiritus. tton percipienles, ne A j sphemiai, quanlo magis^nosab onuii malediclo puri
ad scientiae perccplionem referrentur 87: sed di- esse debemns? Merebatur diabolus innledictuin, sed
cium esl 88 :.Spirilum non habentes. (Et infra :) per os archangeli blaspheinia exire non dcbuit.
§1. Hoc 80 utique k nullo modo diceret 80 ab ec- Relege veteres libros '•*, el vide, quae ,os tribus in
clesia segregalis, qtti dicti sunt Spiritum non ha- nionte Garizin consliliiiae siiu, tit benedicerenl po-
bentes. Sed nec ille dicendus est esse in ecclesia, et pulo, el quae in nioiite altero, ut maledicerenl. Ru-
ad isiam socielalem Spirilus perlinere, qui ovibus ben, qui maculaverat torum parentis, et Zabulon
Cbrisli liclo corde miscelur. Sanctus »' enim Spi- novissimtis Liie filius, et ancillarum liberi in monlc
ritus dhciplinm fugiel •* fictum. Neque enim solum » Heliel »°* ponunlur, ul maledicant his, qui niale-
,s ad ecclesiam non periinent qui separationis aper- dictione suul digni.
lo sacrilegio manifesti sunt, scd etiam illi, qui in C. XI. Qitos significent illi, qtti ad benediclionem,
ejus unitate corporaliter misti perpessimam vitam quive ad malediclionem defilih Israeielecii stinl.
separanlur. Item in libro Josue ,os.
C. IX. A Deo separamut, quos impiot demonstramus. Quum ergo in singuiis quibnsqiie fidelinm laKs
Item ex V. Synodo, collatione 5 '*. sil proposili varielas, hoc mihi designari videlur in
Cerlum esl, quod qui impius demonstraius '• est B hoc loco, quod dimidii illi, qui juxia moniem Ga-
oiuniiuodo scpnralus est a Deo, sicut eliam ille, qui riscin incedunt (illum, qui ad bencilictiones »°*
aiinthemalizaius " lanquam impius separalus est. eleclus esi), istos figuraliler »7indieciil, qui non
Nihil enim aliud significat analhema, nisi a Deose- metu pcenae,sed benedictionum el repromissioniiiu
paralionem ' 7. desiderio veniunl ad snlulem; illi vern dimidii,
III. Pars. Gralian. Illicila ergo excommunicatio, quijuxla moiitem Gebal, 108 iiicedunl, in quo ma-
ut ex prwmissh apparet, non twdit eum, qtti nola- ledictiones prolalac stint, islos alios indicenl '•»,
lur, sed a quo nolalur, ac per hoc qui innocentet qui, malorum meiu et supplicioruin liinore com-
sunt ex alterius crimine condemnari non possunt, sic- plentes quae in lege scripta sunt, pervcniunt ad sa-
vt ab imprudentibus familiw polenium pro peccalh lulem.
dominorum solenl nolari. Sed adhuc objicilur, quod Gralian. Sed qui pro persecutoribus jussit orare,
non solum innoceitles, sed nec eliam criminosi sen- primos purenlet pro iransgressione mandali morlis
tentia malediciionh sint feriendi. Ait enim Chrhtus maledicto percussit. Cuin »»• quoqtte, quia primce
inevangelio *8 : Orale pro persequentibus et calu- prwvaricalioni fralricidium adjunxit, sentendam ma-
innianlibiis vos, benefacke his qui vos oderunt. Idem p iedicticnh a Dotnino reporlavil. Abrahw quoque Do-
Apostolut" : Benedicite persequentibus vos : bene- minui dixil "»; Maledicam maledicemibus tibi, el
ilicile el noliie maledicere. Item ,0° : Maledici re- benedicam benedicenlibus tibi. In Evangetio '»'
B«?umDei non possidebunl. etiatn, quum esuriens venirel ad ficum, non inveniens
C. X. Abomni maledicto fideles immunesesse oportet. fructum in ea, sua malediclione perpelua sterilitale
Item Hieronymus in ephtolam ad Titum, iniiio< ipsam damnavil. § 1. llem Noe quuni verenda stta a
cap. 3. Cham derha cognosceret, fitittm ejtts Chanaam tna-
Si igilur Michael non fuit ansus riiabolo, et certei ledicens dixit " 3; Malcdicliis Channaiu sil servus
maledictione ,01 diguissinio, judicium inferre bla- fratrum suorum. Item Isaac, auum benediceret Ja-

NOTATIONESCORRECTORUM.
agens de iis, qui se omnino ab ecclesia separave- Angiistinum antecedit de parvulis el carnalibus
runt, ail, horiim schisma longe diversum esse ab qui lamen sunt intra ecclesiae unitaleni. Postremo
illo, quo aliqui in ccclesiae unilale permanenies (ait) ul certhsime noverimus,qnod parvuli in Chrisw,
iuter sc dissenliuiit, proul Corinibii faciebant, ad non percipienlesqum sunl Spiritns Dei, habeni tatnen
quos Paulus scribcns ep. 1 cariiales eos vocat quia SpiriluniDei,pauloposlinlueamur,quemttdmodumeos
dicerent: Egosum Pauii, ego vero Apollo. De illis ' ipsos iucrepans ait : Nescitis, quin templum Dei
ergo (inquil B. Aiigusiiritis), qui plane sunt ab ec- D eslis, el Spiritus Dei habital in vobis. Uoc utiqus
clesia separali, non esl accipiendiiiu, quod dicil nullo modo diceret ab ecclesia segregath, elc.
Apostolus 1 Corinlb. 2 : Ea quw sunt Spiriius twn / Neque enim solum : Hinc usque ad (inem non
percipienles, scd quod dicit in stm epislola Jtidas : siini inventa. Facit lamen ad hanc seiilenliam quod
Qtti segreijunt semelipsos, uniintdes, Spiritum non scribitur lib. 3 de baptismo conlra Donatislas,
liubenles. 17.
k Uoc utique : Repetenduin esl quod apud B. cnp.

QU/EST. 111.C. VIII. 861 Cor. c 2, v. 14. 87 rejeretnr : Ed. Arg. Bas. — referalur 91 : Edd. rell. " Jud.
v. 19. 89Sed lioc : Ed. Bas. 90 dicerelur, nisi de segr. ab eccl. : Edd. coll. o. Sap. e. 1, v. 5. "
: Edd. coll. o. 93 add. ; ilti : Ed. Bns. II, III. =C. IX. 9* hab. A. 553. — Ivo Pan.
tffngiet Ltigdd.
I. 5, c- 89. Decr. p. 14, c 49. 9»abesl ab Ed. Bns. 90add. : esi: Edd. coll. o. ,0197separatio : Ivo Decr.
»• Malth. c 5, v. 44. 99 Roin. c 12, v. 14. ,0°Galnt. c 5, v. 9. = C. X. matediclionh : Edd.
10* »••
coll. o. pr. Lugd. 1. ,oa Deul. c 27. »03el qum — suni : e.:ed.pr. Lugd. 1. »»6 Ebal : orig.= C. XI.
Judiciin»: Edd. coll. o. pr. Lugd. 1. — esl hoin. Origenis 9, ad c. 8. Jos. benedictionem : Edd. €0.1.
o. pr. Lugd. I. 107si/iau/ariier :orig. »08F.bul : ib. '•' indicaiK: Etld. coll. o. ,,0Gen. c 4. ,,,Geues.
c 12, v. 3. " Maitb. c 21. '"' Genes. c. 9, v. 2o.
 ISOI DECRETI PARS SECUNDA.CAUSA XXIV. QUiEST. III. 1502
. canle prolalum est, quum audivit "* : Maledicta
co6 filio tuo, ait "* : Qui maledixerit tibi, sil ille A
nialedictus, el qui benedixerit tibi benediclionibiisi terra in opere tuo, elc. et sicul Abrahae dicilur »3*:
repleatur. § 2. Item, sicut inlibro Deuleronomii le- Maledicammaledicenlibustibi. Aliler vero profertur s
gilur 6", Moyses ex prwceplo Dei duodecim tribusi maledictum, quod non judicio jusliliae, seri Iivore
ftliorum lsrael in duas partes divhil, et sex tribusi vindictce promilur "*, a quo "7 voce Pa.nli aposloli
justit, etjuxta montem Gebal '" incedenles maledi- praedicantis cessare admonemur, qui ait '38;Benc-
ctionem transgredienlium legemvociferarenlur; alihi dicite, el nolite malediCere. .
vero prwcepit, ut juxia atium montem incedentesbe- C. XIII. Errantes et in errorem millentet excommu-
nediciionesobservantium inclamarent, § 3. In novoi nicenlur.
etium tetlamento Pelru* apostolus legilur Simonii llem Pelagius Papa Anglio Episcopo "'.
maledixitse, quum ait " 7: Pecunia tua lecum sil ini Aposlolicse aucloritalis exemplo didicimus, er-
perditionem, Paulut quoque, qui dixerat »18 : Be- raiuium et in errorem mittentium spiritus tradendos
nedicite, et nolite maledicere, fornicatorem »" Co- esse satanae, ut blasphemare dediscaht.
rintltium jussit excommunicari. Item iti eadem " C. XIV. Detinquentes corrigantur a sacerdotibus, in-
epittola ait»»°: Si quis non fuerit seculiis doctri- corrigibiles inventi excommunicentur.
nam Domininoslri Jesu Christi, sil analhema, ma- B Item Anaclelus Papa, epht. III »*\
ranatha. Item Galath **»: Si angelus de coelo ve- Tam sacerdotes quam reliqui fideles omnes sum-
niens aliud vobis evangelizaverit, analhema sit. §4. mam curam habere debent de his, qui pereuul,
quatenus eorum redargutione aut corrigaiiutr a pec-
Distinguendum est ergo inter maledictum, quod pro-
hibetur, et maledictum, quod a Domino et tancthsi- catis, aut, si incorrigibiles apparuerint, ab ecclesia
mis viris ralionabiliter proferlur. Maledictum, quod separentur.
prohibetur, est illud quod procedil ex volo ultionh et C. XV. Secunda vel lerlia admonitione interposita
edio persequentis,non ex amore juslitiw. Maledictum excommunicalionh senlenlia procedat.
Item Gregorius Papa, lib. II, epht. 37, ad Nalalem
vero, qtto sancti maledicunt, est illud, quod procedit
ex amorejustilim, non ex livore vindiclw. Ephcopum '**.
Unde Gregorius ait in Moral. lib. IV, cap. 6 "*; De excommunicalionis arliculo (quaelamen inler-
C. XII. Sancli viri nan ex voloultionh, sed amore posita conditione gradus °, secundo vel tertio jam,
ut ita ex necessitate **' est) beati-
juslitiw aliquos maledicunt. dicam, subjuncta
immerilo queritur, qnum Paulus aposto-
Quum sancti viri maledictionis senlentiam pro- tudo vestra**»
: In prointu hqbenles ulcisci omnem
feruni, non in »" hanc ex voto ultionis, sed ex '**ju- .C lus dical
stitiae examine prorumpunl »*\ Intus enim "6 sub- inobedientiam.
tile judicium »" aspiciunt .»•», et mala foris exsur- C. XVl.Jlf«/i ab ecelesiasunt eliminandi.
gentia "' quia "• maledicto debeant ferire cogno- hem Hieronymtis in epislolam ad Galatat, c. 5.
scunt, et*eo* in »3»maledicto non peccant, in + quo Resecandae P sunt putridae carnes, et scabiosa
ab inlerno »3» judicio »33non discordant Idem su- ovis a caulis repellenda, ne loia domus, massa, cor-
praeap. 5: § 1. Scriplura sacra duobus modis pus et pecora ardeanl, corrumpantur, pntrescant,
maledictum memoral : aliud videlicet qtiod appro- iniereant. Arius in Alexandria una scintilla. fuit, sed
bat, aliud quod damnat. Aliler enim maledictum quia non statim oppressa '** est, lotum '*• orbem
profertur judicio justitiae n, ul in ipso primo pec- cjns flamma populatu esl.

NOTATIONESCORRECTORUM.

C. XI. m 7n eadem : Antea Iegebatur, ul etiam ad eos accedat. Senlentia tamen eadem manet.
in manuscriplis, in alia. Hujtis vero loci ac sequen- C. XV. ° Gradus: In iribus veiustis exemplaribus
lis sensum relulit Gralianus non ipsa prorsus Apo- epislOlartim B. Gregorii et uno Gratiani legitur:
stoli verha. D gradn', secundo, etc.
D
C. XII. Justiliw: In his, qtiae sequunlur, non XVT.P Resecandw : Apnd B. Hieronymtim legi-
omnino relerl Gratianus ipsa verba B. Gregorii, lur : secandm putridm carnes. el scabiosum animal a
neque etiain celerorum collectoruin, licet propius caulis ovium repellendum

QOEST. III. C. XI. "»ib. c. 27, v. 29. "» Dcui. e. 27. "• Ebal: vera leclio. '" Aci. 8, v. 20. "*
Rom. c 12, v. 14. »»1 Cor. c 6, v. 18.1S0 c 16, v. 22. »«»Gnl. c 1, v. 8. = C. XII. '" lvo Pan,
Deer. p. 14, c. 4, 5. "s ad : Ivo Pan. orig. "* abest ab Ed. Bas. "» eruiUpnnt: orig.—
1.5, c 82. "6
Ivo Pan. abest ab Iv. "7 jud. Dei : orig. — Ivo Decr. ,s8 respiciunt: Edd. coll. o. »a9 surgemia :
eaeri.— Ivo. Pan. »10 qua mulediciione : eaetl.— Ivo..'•» ahest ab Iv. + abest ab eod. et Ed. Bas. »3*
mterim ; Edd. coll. o. pr. Bits. »33judice : lvo. — Edd. coll. o. '3* Genes. c 5, v. 17. »3»ib. c 12, v.
5. "6peritnilur': Ed. Arg. — punitur : Edd. rell. pr. Bas. —Ivo Pan. "7 qua : Ed. Bas. "3 Rom. c.
12, v. 14. =C. XIII. »39Capul omnino incerliim. — Angelio : Edri. Arg. Bas. = C. XIV. '"• Capnt
Pseudoisidori. — Btirch. I. 1, c. 156. Ivo Decr. p. 5, c 250. = C. XV. »*»Ep. 53, (scr. A. 592), I.
2. Ed. Maur. — Coli- ir. p p. 1, u 55, c. 63. * non csl in Ed. Maur. »»' subjecta : Edd. Bas. '**2 Cor.
c 10, v. 6. s: C. XVI. •.'* opprcssus : Edd.coll. o. »**per lot, : cacd.
1305 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA XXIV. Ql\£ST. UI. -391
C. XVII. Pro diversitate cnlparum subdili a prmpo- A dinis sua*
sith corripianlur. contagione eorrtunpit, ila isii, qui einen-
dnri dcspiciunt, et in suo niorho persistuni, si 1110-
ltem Augustinus in Iibro de correptione et gralia,
ribus depravatis in sanciorum socielate permaiisc-
c. 15.
rint, eos exemplo suae perdiiionis »6*inficiant' »63.
Corripiantur itaque a praepositis suis subdili fra-
Ires correplionibus de carilate venienlibus pro cul- C. XIX. Excommunicandns est qui duas simul uxores
habere prmsumit.
parum diversitale diversis, vel minoribus, vel am- Item Nicolans Papa Lothario Regi *6\
plioribus, quia et ipsa, quae damnntio nominalur, An non districla ullione feriendusest, qui in dua-
qiiam facit episcopale judicium (qna poena in eccle- lms uxoribus adulterium Lnmech
sia nulla major est), potest, si Deus voluerit, in etflagiliiim imiin-
tns esse dignosceris? Quod Dominus non nisi post
correciionem '*6 saluberrimam cedere atque profi-
cerc. Neque enim sciinus qiiid contingat sequenti septuaginla septem generaliones suo sahilifero ad-
ventu delevit, quiim Cainfrniricidium seplima gene-
die. An '*7 ante finem viiae hujtts de aliquo '*8 de-
ralione aquis abolilum sit calnclysmi 16».
sperandum est? Ant **• contradici Deo polesl, ne
respiciat etdet pcenilenlinm, et, accepto sacrilicio C. XX. Falsi lesies et homicidm communionepriven-
lur.
spiritus contribulali cordisque conlriti , a reatu "
Item ex Concilio Agatbensi, c 57 ,6S.
quamvis jnslie damnationis absolvat »»°,damnalum-
1 '" Itaque censuimus homicidas et, 67falsos lesles a
qne ipse non damnel? Pastoralis lameu neces-
sitas habet, ne per plures serpant dira conlagia communione ecclesinstica submovendos ,6\ nisi
salisfactione crimina ndmissa dilueriut.
separare ab ovibus lsa snnis morbidnni, ab illo, cui pcenitenliae
nibil est impossibile, ipsa forsiian separatione sa- C. XXI. Excommunicetur potens, qui clericum pau-
perem vel religiosum spoliare prwsumii.
nundam. Nescienles enim quis pertineul ad praede- Item exConcilio Toletano 1, cap. 11 ,6\
siinalorum numerum, quis non perlineal, sic affici Si quis de polenlibus clericum, atu quemlibet
debemus carilatis alfeciu, ul omnes velimus snlvos
pauperem ». aut religiosum exspoliaverit et man-
fieri. daverit »70 eum ad se venire cpiscopus, ut antiia-
C. XVIII. Qui corrigi nolunt excommunicationisferro tur
debenl abscindi. »7»,et contemseril, invicem inox scrjpla percur-
ranl peromnes episcopos provinciae, et qnoscnnque
llem Prosper libro de vita conlemplaliva, c. 7 '"s.
adire potuerint, ut excommunicaius habeatur ipse
Ecce "• autem crimina quorumlibet, si '»» ipsis
donec obediat»", et reddat aliena.
criminosis confitcri nolentibus undecunqiie clarne- 17S,
rinl"\ quaccunqtie non fuerint palieiitiae leni 1B 7c C. XXII. De eodem. [PALEA].
medicamento sanatn, veluti igne quodam piae incre- Ex didisGregorii Papa *17*.
pationis nrenda sunlet curanda. Quod si ne »»*sic < Quisquis per tlolum mantim sunm mittit in
quidem aequanimiter sustinentis ac pie increpanlis Christuin Domini, id est episcoptim 17Svel presby-
medela processerit »»9 in "• eis, qui diu portati et leruni, quia sacrilegium grave committil, et si qus
salubriter objurgali corrigi noluerint, lanquam ecclesiam »78Dei vastat, aut impugnat, aut incentiit,
pulres »6' corporis parles debent ferro excommu- quia et hoc gravissimum est sacrileginm, placnii
nicalionis abscindi, 110,sicut caro morbis emortua, , sanctae synodo, ut imprimis u oinniu bona ejus pro-
si abscissa non fuerii, salutem reliquae carnisputre- scriptione publicentur; deinde in.uno loco, id <?st
NOTATIONES CORRECTORUM.
C. XVII. <1Damnatumque : Sic emendatiim est ex el niaimscriplis esl: pauperwrem .
originali, nec glossn visa esl impedire. Antea lege- C. XXII. * Cnpiil hoc abest a plerisqtte manu-
balur : damnalum, quem ipse non damnal". scriplis. Burchardus auteiu et Ivo citant ex conc.
»
C. XVIU. Inficiant : Apud Prosperum conlinuo D Gangrensi.
sequiliir cap. Porro, infra de. poen. dist. 1. u Ut inprimh : Apud Burchardum [el Ivonem ie-
C. XXI. * Pauperem : In plerisque velustis, et gitnr : ti( in uno loco, etc. sine verbis illis, quae bic
apud Anselinum, et in codicibus eoncilii impressis suut inlerjecla.

QU^ST. III. C. XVII. »*6 correplionem : Edd. coll. o. pr. Par. Lugdd. »*7 Haud : Ed. Bas. —
Am : Ed.l. rell. »*» add. : tati : Edd. coll. 0. »*» hmtd : Ed. Bas. »"• absohit : ib. * ita Edtl.
roll. 0. ,B1 Pastoris : eaed. ,sa omnibus : Ed. Bas. = C. XVHI. »63 Imo Julianus Pomerius. '•* Ea :
urig. »»»et si :»•»
Ed. Bns. "• clamaverinl : Ed. Arg. "7 levi : Edd. coll. 0. pr. Ltigdd. II, III. »»8 nec:
Edd. coll. 0. profecerit : orig. 16°ut : Ed. Bas. ,61puiridm : orig. — Edd. coll. o. 16aperversio-
nh : orig. »63inficianl: Edd. coll. 0. = C.XIX. »•»Non cxslat baecNic epistoln ; simillima lamen suiit in
ep. ad Bulgaros c 51. — ,66Ivo Decr. p. 8, c 227. »6» add. : i. e. diluvii : Edd. coll. 0. pr. Bns. — cf.
Genes. c 4. = C. XX. hab. A. 506. — Burch. 1. 6, c 29. lvo Decr. p. 10, c 58,158. »67ei /'.
lest. absnnt a Btirch. et lv. c 158. 168 esse snbm. : Edd. coll. o. = C. XXI. ,69hab. A. 400. —
* ita Coll. llisp. ,7° mand ad ipsum ep. : ib. 171atidial, el ts :
Reg. 1. 2, c 38. Ans. I.,73
7, c 173 (178).
ib. ,7sabest abead. audiaiur : ib. Reg. =C. XXII. ,T*Burcli. 1. 10. c, 65, et Ivo Decr. p 1.2,
c 79, p. 13, c 65, referunl cx conc Tungrensi. Berardo ex conc Troslei. (bnb. A. 909), c 5,,
virietur excerplum csse; nos lanien non minori jure nostro Biirchardum ex cap. Car. M. (Cap. II,
incerii anni ed. a Balttz. c, 8 — 12, siispicnnmr hausisse. — Tolum cap. abest ab Ed. Arg. ,7» itt
ep. . Bohm. 176eccl. devastat. : Ed. Bas. — abest ab Edd. coll. 0. pr. Nor.
irM DECRETI PARS SECUNDA.CAUSA XXIV. Ql\£ST. III. 130f>
in monaslerio, inclusus pceniteat omnibus diebus A } IV. Pars. Graiian. Quia vero termo de hwrelicU
viiae suse, » habetur, videndum est, quid intersit inter tchisma. et
C. XXIII. Communione privelnr qui Romipetat, ttel hwresim, el qui sitil hmretici, et quol tint hwretico-
peregrinos, vel mercaloret moleslare prmsumit. rum seclw?
Ilem Calixlus Papa »77. Differentiam autem inter schhma el hwresim Hiero-
Si qnis Romipetas, et peregrinos, et Aposiolorum nymus in epist, ad Tilum e. 5. assignal, di-
limina, et aliorum sanctnmm oratoria visitantes cens ' 89:
cnpere, seu rebus. qiias feruntj spoliare, et merca- C. XXVI. Schhmalh et Itmresh differenlia.
lotcs ,7S novis teloneorum el pedagiorum »79 exa- Inier haeresiinet schisma hoc inieresse. 1"0 arbi-
ciionibus molestare tenmverit, donec satisfeceril, Iranlur, qund haeresis perversum dogma haheat,
communione care.it Chrisliana. schisma propier "' episcopalem dissensionpm ***
C. XXIV. Excommunicenlur qui oratores et eccletias, ah ecclesia TTpariier separat ***.•Qn.odquideni in
bonaque earum el pertonat ibi servientes infeslare principio aliqua ex parte intelligi potesl x; ceterum
prwsumunt. "* aliquam sibi confingil "•
nullum schisma non
Item Urhanus Papa '*•.
Palernarnm iradiiionum exemplis commonili, hicresim, ut recte ab ecclesia recessisse videalur.
R Undeaulem hmresis dicatttr,in ephlotam ad Galalns
pasloralis officiidebilum persolventes, ecclesias cum
bouis suis, lam personis quam possessionibus »8', c. 5. Hieronymns diffinit, ila dicens »96:
clericos videlicei ac monncbos, eorumque conver- C. XXVII. Unde hmresis dicatur?
sos T, oratores '** quoque cum suis nihilontjnus 197 , Haeresis graece ab electione dicilur, quod scilicet
eam sihi unusquisque eligal disciplinnm, qiian.i
rebus, quas ferunl, lutos et sine molestia esse sia-
tiiinius. Si quis aiitem contra hoc facere praesum- putai esse meliorem. Qnicunque igilur aliicr scri-
serit, et postquam facinus suum recognoveril, pturam intclligil, quam sensus Spirittis sancli fla-
'»" scripta est, Iicel de '»* ecclesia non
inlra ***dieruio triginta spatium competenter non gitat, quo
emendaverit, a liminibus ecclesiae arceatur, et ana- recesserii, lamen ltaerelic.is appellari polest, et de
tbematis gladio feriatur. cnrnis operibus est, eligens quaepejora sunt.
C. XXV. Qni oraloribus, pauperibu» non arma fe- V. Pars. Gralian. Qui vero proprie diamtur hw-
rentibus in malum obviaverint, excommunicen- reliei, Augtislinus in lib. de utilitale credendi c I,
tur. oslcndens, ait:
Item Nicolaus Papa omnibus Ephcoph •**. C. XXVIII. Qui propiie dicantur hmretict a0°.
Hli, qui peregrinos, vel oralores cujuscunque Haereticus esi, qui alicujus lemporalis commodi
sanoti, sivs clericos, sive monachos, vel feminas, *" ' et maxime gloriae principatusqtie sui grniia fals s
iiul inermes panperes deprsedali fuerint, vel bona ae novas opiniones vcl gignit, vel sequitur. Ille
corum rapuerint, vel in malum eis *"• obviaverint, atilein, qui hnjiismodi hominibiis credii, homo esl
anniliematis vinculo feriantur, nisi digne emenda- imaginatione 'quadam* veritatis "acpietatis* illusus.
verint. § 1. Pax vero illa, quam iretigam »86dici- C. XXIX. Non sunt Itwretici, qiti non stta audacia,
mus, sic observetur, sicut ab archiepiscopis el *8T sed atiena seditcuntnr in errorem.
episcopis "• uniuscujusque provincias conslitula est. Idem Glorio, Eleusio, et aliis, epist. CLXII !0».
Qui aiiiem eam infregerit excommunicalioni sub- Dixil Apostolus *•*: Hwrelictimhominempost pri-
dnttir. matn et secundam correplionem *•' deviia, 'sciens',

NOTATIONESCORRECTORUM."
C- XXVIV.T Comiersos .' ln codicibus impressis mentnriorum in Germania, in Gallia, fil Ferrarias
sequebatur : vel eommhsos', quae sunt expuncla, excusis, ilemque diiobus mantiscripiis Valicanis le-
qtiia absnnt a plerisque manuscriptis Graliani gitur : ab ecclesia separatur.
exemplaribus, el vettislo quodam codice, in quo qui- D » Potest: Sequebalur : divenum, quae virx nbest
dem extremo et hic, et alii tres eanones descripti a memoratis editionibus, et Valicanis e.xenip!ari-
sunt, tanqnam frnginentuin alicujus concilii. bus .
C. XXVI." Ab ecclesia: In codicibus horum com-

QC^ST.111.C. XXIII. ,77in conc Lat. 1. hah. A. 1123. »78abesl ab orig. »7» pedaiicorttm : Ivld .\rz.
Nor. Ven. I, II. = C. XXIV. ,s» Imo idem Calixtus, c. 20, ejus d. conc *81add. :suh : Ed. Bas. Ltigd.l. I .
III. *ita Edd. coll. o. pr. Bas. "* aratores: orig. ,8S infivi:orig. — elinf.: E.lri. coll.o. pr. Lugdd. II, III.
= C. XXV. »8*Nicol. II, in conc Rom. bab. A. 1059. Priorem parlem cap. allegat idem Nicolnus m ep.
atl Epp. Galliaeelc, alteram edidil ex veltisla cnnon. coll. Mnnsius (t. 19). — Ivo Pan. 1. 5, c 115.
ejtts :Ed.Bas. »86add.: Oei: Edd.coll.o. — orig.ap. Mans. ' 87ab est ab Edd. coll.,9°o. pr.Bns.Lugdri.il,
111."8 el ep. : ahsuni ab Iv. = C. XXVI. "• Aiis. 1. 12, c 49. Polyc I. 7, l. 5. esse : Edd. coll. o.
pr. Bas. Lugdd. II, III. "' posl : Edd. coll. o. pr. Lugilil. II, III. ,9a dhcessionem : Eri. Bus. — deces-"
sionem : Edd. rell. '** vox : pariler neque ap. Ans. leg. "3 »" separatur : Etlri. Ven. I, II. Piir. — sepure'
Etid. Lugtltl. II, III. et Ans. »»*esl nhi : Edd. coll. o. conjingttl: Edd. coll. o. pr. Arg. Liigdd. tr.
= C. XXVII. 196Ans. 1. 12, c. 50. Polvc ih. ,37secundiim . Ed. Arg. ,9Sa qito : E.ld. coll. o. ab :
crd. = C. XXVIII. ao° Ans. I. 12, e. 55, Densded. p. 2. Polvc. ih. = C. XXIX. ao1 43. Ed. Maur.
Ep.
scr. A. 397. — Ans. 1. 12, c. 6. Polyc. ib. s*sTit. c. 3, v. 10. a" corrcclioncm : Edd. coll. o.
 1307 DECRETIPARS SECUNDA.CAUSAXXIVQl\£ST. III. 1308
quia tubversus ett hujusmodi, et peccat, 'et ett' a s0*A
. suerunt patres eorum, quando immutant *»' men-
semetipso damnalut. Sed qui senlentinm sunm, docio *»' veritatem, et alind praedicant quam ab
quamvis fnlsam atque pcrversam, nulla pertinaci Aposlolis acceperunt. Item infra, eodem eapite.: § 1.
animosilale defendunt, praeserlimquam non audacia De haereticismanifestus est sensus, quod sophisma-
suae praesumiionis pepererunt *•*, sed a seduclis libus suis et arte diulectica saepeopprimant *19ec-
alque in errorem lapsis parcntibus acceperunt, quae- clcsiaslicos. 7/em ad cap. 9. § 2. Veteres scruians
runt autem cauia soIHciludine verilatem, corrigi hisiorias invenire non possuin scidisse ecclesiam ,
paraii, quum invenerint, nequaqnam sunt inler et de domo Domini populos seduxisse, praetereos,
liaereiicos deputandi. qui sacerdotes a Deo posiii fueranl et prophelae,
C. XXX. Magitlri exsislnnt errorh qui verilatit ditci- id est speculatores. Isti ergo verlunlur in laqueuin
plinam contemnunt. lortuosiini, in omnibus locis ponentes scandalum.
Iiein Leo Pnpa epht. X, ad Ftavianum '°\ C. XXXIV.Abjiciantur qui adversariorumconveniunt
Quid aiiiem iniquius est quam impia sapere, et pravitali.
snpiemioribiis doclioribusque *07non credere? Sed Ilem Leo papa ephtola LXXIV. ad Anatolium'**.
in hanc insipienliam cadunt, qui, quuin *08 ad co- Illudsanepliirimummihi displiceresignifico.quod
gnoscendam vcritatem aliquo impediuniur obscuro ] inler y dileciionis luaeclericos quidam esse dicuiitiir,
*'\non ad prophelicas voces, non ad *'• apostolicas qui adversariorum convenianl*" pravilati, et vasa
irae z vasis iniseiicordiaemisceantur. Quibus investi-
lilteras, nec ad evangelicas auclorilates, sed ad
semetipsos recurrunt, et ideo magisiri erroris ex- gnntiis et severilate congrua coercendis debet dili-
sislunl, quia veritaiis discipuli non fuerunt. geutia tua vigilanter insislere ita, ut his, quibus
C. XXXI. Hwretici sunt qui quod prave tapiunt con- prodesse non potuerit,s* correptio **', non parcal
lumaciler defendunl. abscissio. Oportet enim nos'sv evnngelici meminisse
Ilem Augusiinus conlra Manichwot *". inandaii, quo sas ab ipsa veritate praecipilur, ut,
Qui in ecclesia Christi morbidum aliquid pravum- si nos oculus, aut pes, aut dexlera scandalizaverit
que *'* sapiunt, si correpti *", ul sunum reciumqiie manus a compagc corporis auferatnr, quia melius,
sapiant, resistunt coniumaciler, suaque pestifcra sit bis in ccdesia saecarere membris, quam cum
el mortifera dogmala emendare nolunt, setl defen- ipsis in aeterna ire snpplicia. Nam superfltio exlra
sarepersistunl, haerelici fiunl. ecclesiam posilis resistimus, si ab his, qui iiuus
C. XXXII. Erranle damnabilior est qui cjits defendil snnt, in eis, quos dicipiunl, viilneramur. Abjicienda
errorem. prorsus pestifera haeca sacerdotali vigore patientia
Ilem Urbanus Papa "*.
P cst, qunc sibimel, peccatis aliorum parccndo, non
Qui aliorum defendit errorem multo amplius pnrcil.
rinmnabilior est illis, qui crrant, quia non solum C. XXXV. Et sodalitates et convivia hmrelicorum
*'• errat, sed etiam aliis offendicula erroris clerici vitare debenl.
proepa-
rat el confirmat. Unde quia mngislcr erroris esl, Item ex concilio Carihagincnsi IV. c. 70,
iion lautiim hxreticus, sed eliam haeresiarcha di- 71, 72, '" :
cendiis est. Clerictis haerelicorum et "8 scbismalicorum lam
C. XXXIII. Qui mendacioveritatemiininntaiiipalrum convivia quamsodalitaiesevitetaequnliler *". Eorum
terminos transferre probanlur. conventicula non ecclesia.sed conciliabula **•appsl-
Iletn Hieronymus lib. II. Cominent. ad cap. 5. landa siinl. Cum eis neque orandum est, neque
Osew: psallendum.
Transferunt principes Juda "* terminos, quos po-
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. XXXIV. T Quod inler : Sic est emendatum D ctericos.
ex ipsa episioln, qiium et in vulgalis, et in plerisque 1 Vasairm.Sicest emenilalum ex originnli. Alluriit
vetiistis Gratinni exeinplaribus esset: quod jurh- enim adlocum B. Pauli Roman. 9. ApudGralianum
diclionis luai clerici". lu duobus tamen queniad- erat, ilemque apud Ivonem : t'esama;'""«asts miseri-
inoduiu el aoud lvonein esl : inier " ditionis tum cordim vasa mhceanlur.

QUJ.ST.111.C. XXIX. '•* in : ered. »•«pepererinl: eaed.pr. «rg. Bas. = C. XXX. *06 Ep. 28. E.l.
Buller. scr. A. 449. a0Tdoctoribusque: Ed. Lugd. I. Par. ' 08quicunque : Edd. coli. o. pr. Arg. '•• obsia-
culo : Coll. Hisp. *'• abeslpariler atque sequ. : ad ab E.ld. coll. o. pr. Lugdd. Par. = C. XXXI. *" PX
iibro 18. de civ. Dei c 51. — Ans. 1. 12, c 57. Polyc ib. Deusd. p. 2. *'* add. : quid : Edd. coll. o. *"
correcli : eced. =C. XXXII. »»*Caput incerttim. .al» ille : Edd. Arg. Bas. Lugdd. II, III. *16nbeil ah
Edd. Lugdd. II, 111.—tnde : Edd. rell. pr. Nor. a17 immulent : Etl. Bas. als in mendttcio : Eri. Arg.
— in mendacium. Etl. Bas. al9 opprimunl : Etltl. Par. Lugtld.= C. XXXIV. *a0 Ep. 115. Ed. Baller. scr.
A. 457. — lvo Decr. p. 6, c 359. ' ita Edri. Nor. Ven. I, II. Pnr. Lugdd. " ila Edd. Arg. Bns. "»
connivennt : orig. **"ila Edtl. coll. o. — u«s»'s irw vasa : orig. ap. Baller. »" p.oterit : Edd. coll. o. "•
correciio eaed.— orig. — Ivo. — Bohm. *»*uos : Edd. coll. o. pr. Arg. Nor. — cf. Matth. c 18, v. 8. "»
<7uod: Edri. coll. o. »'« swculo : c?ed.= C. XXXV. aa7 c 80—82. Stali. eccl. ant. — cr. ad c. 9.
D. 18. "• aut: Edd. coll. o. *" tpecialitcr : otig. np. Ilnllcr. a'° concilia diuboli: ib.
 450«* DECRETI PARS SECUNDA.CAUSAXXIV. QUJEST. III. 1510
C XXXVI. Canonum observatores cttm hmreticis A aperle alibi excommuiiicnlionem fieri j'ubel, (lieens
nullum debent inire certamen. »*7: Frctter, qui corripitur :ib ecctesia, ei non obedit,
Item Getasius Papa in ephiola ad pitcopos Darda- tit tibi sicul ellinicns et
publicanus. Unde appanet
nim *3'.
liquido , aliud esse excommunicationem, aliud **
Curn quibus erat synodus inennda ? Calholici pon- eradicationem. Qui enim excommunicalur (ut Apo-
tifices fuerant undique jam depulsi, solique »** re- stolus'*' ait) ad hoc excommunicalur, ul spiritus
manserant socii perfidorum, cum quibus jam nec ejus sahtis fial in die Domini. Disciplina enim est
licebat habere conventum *3', dicente Psal ***: JVon excommunicalio, non eradicaiio.
sedi in *" concilio '*• vanitath, et cum ihiqua gcren- Gratian. Nhi *soforte ex contemtu et superbia ex-
tibus non introibo. Nee ecclesiaslici moris est cnm communicali proveniat.
his, qui polluiam habent communionem permixlam- Unde Origenes e tn librnm Numerorum, hom. X V.
que cum perlidis, miscere "7 concilium " 8. Recte ad c. 25.:
igilur per Chalcedonensis synodiformam huiiismodi C. XXXVIII. Divina maledictio meritum maledicti
praevaricatio repulsaesl poliusquam ad a concilium designant.
vocata, quod nec opus erat posl primam synodum. Deus, quando *•' maledicit, merilum ejus desi-
neccum talibns liabere licebat. Idem in commoni- "gnat, cui malediciiur, et senleniiam *•* promit,
toria ad Fanstum sa»: § \. Canonum >>'magistris uipote quem non fallit neque peccati qualiias, neqne
aique custodibus nobis nullum fas est inire cerla- peccanlis affectus. Homo *auiem*, quia haec *•' non
men cum hominibus communionis alienae. potest scire (neque enim propositum menlemque
C. XXXVII.iVon contradicit,sed potius obedil evan- alleritis videre alius aiil cognoscere *"*potesl.idcirco
geiio qui malos excommunicat. eiiam si jiidic-tntis vel sentenliam promentis intuitu
Item ex ephtola Urbani Papse s*°. proferat maiedicium, non poiest esse *justa*male-
Nolandum esl, quod quidam dicunt contra evan- dicendi causa, ubi ignoralnr peccantis affectus ,
gelicam parabolam nos facere, ubi de zizaniis non maxime quum hiimanum vilium *•* tunc sciat "*
eradicandis Dominus praeeepit**', quum aliquos ex- maledicta proferre, qimm forte conviciis aut'" in-
commuiiicaiione dignos excommunicalioni subjici- juriis'provocatur. Quod vilium volens resecare
mus, et aiunt etiam S. Augustinum hoc contradicere Apostolus, ne maletliclis maledicta et conviciis con-
in illo loco, ubi ait: Quia non est prwcidenda unilas, vicia provocemus "\ mandatum necessariumponit,
ferendi sunl mali, non abjiciendi. Quibus hoc »**pri- iil *•» benedicamus, *et non maledicamus*, quo con-
mum respondendum est : Si *** haeretici et mali viciandi vitinm resecetnr non quo judicandi verilas,
honiiiies excommunicandi non sunt, qtiare ipse ***IC quae homines latel, elproininciandi uitclorilas peri-
Augustinus cum legatis S. Romanae ecclesiae, elcum matur.
sanctis episcopis suis Pelugium et Cceleslium ***, Gralian. Sectm iiero hwreticorum quot sint, et
novam hacresim in sanctam Dei ecclesiam inlrndu- unde nomina acceperint, Isidorus lib. VIII Etymolo-
centes, exconimunicavii, et ab ecclesia Dei separa- giarum c. 5. delerminat, dicens aM :
vit ? Quare ipsos Donatistas, coiilra quos ista et C. XXXIX. Quot sinl sectw hwreticoritm.
mulla his similia loquitur, tam ipse quam omnis Quidam autem hacretici, qtii de ecclesia recesse-
ccclesia Dei excommunicatos habuil, et, nisi prius riiul, ex nomiue suoruin anclorum niincupantur ;
pceniiuissent, et per manus imposilionem reconci- qiiitlam vero ex causis, qnns eligentes instiluerunt.
liati essent, eis nequaquam communicabal? Idein § 1. Simoniani dicli a Simone, magicae arlis '•'
ipse Dominus, qtii hoc parabolice Iiic narrat '*", perilo. cui Peirtis in Aclibus aposlolorum •" male-
KOTATIONES CORRECTORUM.
C. XXXVI. a Quam ad: In originali legilur: guam p maghtr.os atque custodes. Nobis nulliim, elc.
c
peri>f concilium, quod nec opus, elc. C. XXXVIII. Origenes: Sic esi.resiituium, qunm
Canonum : Gelasius in coinmonilorio ad Fuu- antca esset : Augnsiitiiis. Ei lnngunm hujus cnpilis
stum, objurgans Graecos illos, qui, quiiru inaxime partem glossa orriinariu ntl eiinileiii locum ex ipso
canones violarent, eorum lamen se observatores Origene refeii, indeque uoiiiiulla siinl emendala.
gimulabant, in haec prorumpit verba : 0 canonum

QU>EST. III. C. XXXVI. *" scr. A. 495. —Ans. 1. 12, c 63. ?** soli : Edd. coll. o. *" conci*
lium convenlumque : Ed. Bas. "* Psal. c. 25, v. 4. '*» cum : Edd. coll. o. — Vnlg. *»• consilio z
Edd. coll. o. pr. Bas. Lugdd. "* mhceri: Edd. Ven. I, IL Nor. Par. Lugd. 1. s38 consilium : Edd. Arg.
Nor. Ven. 1, II. f ad: orig. — Ans. "9 scr. A. 493. = C. XXXVll. .**• Cnp. incertum. '*» Malth.
c. 15, v. 29. **»lAc : Edd. coll. o. »*s0"od st: Ed. Bas. ***el ipse : Edd. coll. o. pr. Lugdd. II, 111. **»
Cwlestinum : Edd. coll. o. »*• enarrat : ea3d.' **7 Malih. c. 18, v. 17. **s et al. : Etld. Arg. Bas.
Lugdd. II, III.. **» 1 Cor. c 5, v. *•'5. "° Haec in Edd. coll. o. tanquam *5S
ad cap. praec. peni-
nentia proferuntur. = C. XXXVIII. guiuus : Edd. Nor. Ven. I, II. add. : veram : Edd.
«•oll. o. pr. Arg. ^'ss hoc : Edd. coll. o. *5* agnoscere : Eri. Bas. **• judicium : Edd. coll. o. —
Uohm. *»• scit : Ed. Bas. "7 algue : Edd. Lugdd. III III. "^8 provoceniur : Ed. Bas. *»» Rom.
c 12, v. 14. ' 60 Ans. I. 15, c ult. — Citant Corr. Pan. Ivonis 1. 5, c 3, 4, 5; in Braiidliana
tamen cd. non exstal. = C. XXIX. '*» discipliita: ; orig. — Ans. —-Edd. coli. o. a" cf. c. 8.
 r,H DECRETI PARS SECUNDA.CAUSA XXIV. QUvEST. III. 1312
tlixit pro eo, qnori ab AposlolisSpiritus saucti gra- A insia appnruisse. § 12. Archonliaci a principibus
liain pecunia emere vnluissel. Hi riicunt, creatiiram '"appellantur, qui ' 77 iiniversilatem, quam Deus
iton a Deo, sed a viriute quadam superna crealam. condidit, opera esse archangelornm '7« defendtitit.
§ i. Mennmlriiiia Meuandro mngo, discipulo Simo- § 15. Ariamiani vocnli '7», quod Adaeimitenlur mi-
nis niinciipali, qui muiiritimnon a Deo, sed ab an- dilatem. Untle etnurii or^nt, el nudi intcrse m.ires
gelis fnciiim asseruit. § 5. Basilidinni a Busilide reminaeqiieconveniiiiu. § 14. Cninani d inde sunt
"•
appellnti, qui inler reliquas blasphen:ins Jesum pas- nppellaii, quoniam Cain ndoranl. § 15. Selhani
SIIIIIabuegavil. § 4. Nicolailaetlicii a Nicolaodiucono iiiniien acceperunt a filio Athe, qui vocaiinsest Selh
ccclesiae Hicrosolymorum, qui cum Stcpbuno et "\ dicenles, eiindem ss* esse Christtim. § 16. Mel-
ceteris consiitutns est a Petro ; qui, propler pul- chisetlecbiani vocati pro eo, quo.l Mclchisedech ,
chiiluilinein relinquens uxoreni, dixerat *63ut qtii sncerdotem Dei *83, non hominein fuisse, sed virtu-
vellel en iilcrelur; versa est in siiipriiin lalis con- lem Dei esse arbilraiilur. § 17. Angclici vocati, qtiia
siietuilo, uliiivicem conjugia cominiilareiilur. Quos angelos colmiL§ 18. Apiisiolici '** hoc sibi nomen
Joannes in Apocalypsiimprobal "* dicens : Sed hoc i.lco sumserunt*8', quori nihil possitlenics proprium
habes, quod odisli facla Nicolaiiarum a6\ § 5. Guoslici nequaqiiam recipiant cos s8\ qu> aliquo *87 in hoc
propter excellentiam scientiaese ila appellare volue- B tiiundo uliintur. § 19. Cerdoniani a Cenlone, *quo-
IIIIII. Aniinnm natiiram Deiesse dictiut; bonum el dnm' nmninali *88, qui riuo conlraria principia
mnliim DciimS6Ssuis dogmatibus fingiiiit. § 6. Car- asseruit. § 20. Mnrcionistaea Marcione, Stoico phi-
pocraliani a Carpocrale quodam vocnniur, qui dixit, losopho, appellnti, qui Cerdonis dogma secutiis
Cliristiiiu hominem fuisse tantum, etdeuirnqiiesexu alterum bontim, nlternm jusliim Deum *89asseruit,
progenilum. § 7. Cerinllii.ini a Ccriniho qtiodam tanquam duo principia crealionis *90 ei bonilatis.
*9'
iuinciipaii. Hi iuler cetera circumcisionem obser- § 21. Artotyritae ab oblaiione vocati, panem enim
vant, millc annos post resurreclioiiem in voluptale et caseum offerttnt, dicenies, a primis bominibus
carnis futuros pracdicanl. Unde cl graece X«).t«o-rai, oblalionem a fructibus lerns et a fruciibus oviuin
laline Millenarii *67 sunt appelluti. § 8. Nazaroei fnisse celebratnm. § 22. Aquarii appellaii eo, quotl
dicli, qui dum Chrislum (qui a vico Nazaraeusesl nquam solam offerunt in calice sncramenti. § 23.
appellatus) lilium Dei confiieniiiur *68, omnia inmen Severiani a Sevcro exorti, vinum non bibunt; Vetus
veteris legis custodiiint. § 9. Ophitae acolubro nomi- Teslameiitiim et resurreciionem non recipiunt. § 24.
nnti siinl. Coluber enim graece '6fii dicitur. Coltint Tatiani a Talinno 'qiiodam* vocali, qui *et*Encra-
cnim serpentem, dicenles, ipsum iu puradisum "69g litae "" dicti, quia carnes abominanlur. § 25 Alogii
tciluxisse virlulis cognitionein. § 10. Valeiitiniani a vocaniur tnnquam sine Verbo, Aoyo?enim graeceVer-
Vnientino quoilam Plalonico "• sectalore vocati, qu 'biim dicilur. Detttn enim Verbum non crednnl, res-
atwvaf, id est saecula*7' qusedam, in originem Dei puentes Joannis Evangeliuin el Apocalypsim. § 26.
creaioris induxit, Cliristum quoque de Virgine nihil Cataphrygis nomen provincia Phrygia dedit, quia
corporis assumsisse, sed per eam quasi per fistulam ibi exsliterunt. Auctores eorum Monlanus, Prisca et
lransisses7'asseruit. § 11. Appellilie, quorum auclor Maximillafuernnl 'S3. Hi adventum Spirilus sancii
'" Appelles fuil,
qtii crentorem angelmn nescio non in Aposlolos "*, sed in se trariitum asserunt.
t|iiem gloriosum superioris Dei faciens, Deum Iegis §27. Cathari "• propler niunriiiinmitase nominave
"* Israel illiim igneum aflSrmansdixit '"'. 'el* Cliri-
runt:gloriantesenimdesitis meritisneganlpoenilen-
stum non in veritale Deum, sed hominem in phan- tibus vcniam peccatorum ; viduas, sinupserint, lan-

NOTATIONESCORRECTORUM
C, XXXIX. 4 Cainani: Apud B. Augiistinum in D hacreticos hcec scribit : Sunt el nunc alii Nicolaitw;
librn dc haercsibus (ex tpio mngnam parlem hujus Caiana hwreiis dicilur. Et paulo inferius : Nec non
capiiis ncccpil Isiilorus) el in aliquol vetustis Gra- eliam arripit alia quoquehmresh, qum dicilur Cainwo-
liani exeinplaribiis lcgiiur : Cnyani. lu tino autem rum. El ipsi eniin mngnificant Cain, qtlasi ex qua-
ejusdein Graliani : Cayni'. De quibtts quidem haere- dam poienti virlute conceplum, qum operata sil in
lic.isTeriullianus in libro de prauscriptione adversus ipso.

QiitfST. III. C. XXXIX. "3 dixil : Edd. coll. o. — ahest al>orig. SG*c 2, v. C. S6Sndd. : qttw et ego
odi: Edri. coll. o. pr. Arg. Bns. ' 66Dominum: Etl.Bas. S67Miliaslm: Ans. - E.l. Bns. — Micitiaslw: Etld.
i.ll. pr. Ltigdd. II, III. '6Slicet conf. : Edd. coll. o. *69paradiso;eacd. a'° Plnlonhw : orig. s71scelera .
Edd. coll. o. pr. Lugd. 1. !'* iransire : Ed. Bas. *73princeps : orig. —ancl. Ap. princeps : Edd. coll. o.
— Ans. *7*ndd. : et : orig. "" qtii dix. : Edri. coll. o. *76Archonlio : Eri. Bns. *'7 quia : Edd. coll. o.
S7"nnijetorum : Ans. «9 vocnntur, : E.ld. coll. o. * Gujuni : Ans. — E.ld Ner. Ven. I, II. S8°
quia *»rg.
Sciliiani : orig. — Etlri. coll. o. pr. Arg. Veu I. II, in qnilins esl : Sechiani. a81Sech : Eri.l. Ven. I, II. a8S
ettm : Etld. coll. n ass Domini : eaed. ss'' n.l.l. : rocmi : Eil. Bns. a*s prwsumscrtinl : orig. — Ans. 9S0
iilos : Edtl. coll. o.SS7 nliquid : orig. S8Snuncttpnli : E.ld. coll. o. s89Dominum: Ed. Bas. S90creulorh :
Ans. s91Arialeritw : Edri. Arg. Nor. Ven. I, II. Anr. — Artoler. : Ed. Bas. — Arlalyr. : Erid. Ltigdd. II,
III. SDSEncratici Eritl. coll. o. pr. Lugdd. s93abest ub orig. "* aposiolh : ib. — Ed. Bas. a,s Mat-
thoree : Etld Ven. I, II. — Cailioree : Ed. Arg.
 1315 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA XXIV. QU^ST. III. 15U
*•• A evangeliiim, ut legem earnaliier
quam adtilleras damnant; mundiores se ceieris servent; adversus
praedicnnt. Qui nomen suum sicognoscere vellenl, quos Apostolus ad Galatas 81* scribens invehilur.
mnndaiios se polius quam mundos vocurent. § 28. § 36. Pliotiniani a Pholino Gallograeciae Synnii
Pauliani aPaulo Samosaieiio exorti sunt, qui dixil, episcopo nuiicupati, qui, Ebionilarum haeresim sus-
non semper fuisse Clirislum, sed a Maria sumsisse ciians, assernil Chrislum a Muria per Joseph nii-
iniliiim. § 29. Hermogeniani ab Hermogene quoriam pliali coim ftiisse conceplum. § 57. Aeriani8IS ttb
vocati, qui maieriam *97non nalam e inlrodiiceus, Aerio quodam nuncupati sunl; hi •'* offerre *'" sa-
Deo non nato eam comparavil mairemqtie elemen- crificium pro defunctis spernuni. §. 38. Aetiani•J-J-
lorumel deam S9Sasseruit, quos Aposlolus improbnt ab Aetio siint vocali, iidemqiie Etinoininni ab Eu-
tieiiieiitis servienles. § 50. Mnnichaeia quodaiu Persa nom.io quodam dialeclico, Aeiii discipulo, ex cujus
cxstiterunl, qui vocalus est Manes. Hic duas natu- noinine inagis innoiueriint, dissimilem Palri asse-
ras et '*' subslanlias intro.luxii, id est bonam et rentes Filium, et Filio Spirilum sanctum. Dicunt
ntalam, et animas ex Deo quasi cx aliquo fonle ma- etiam, niillum sl6 iinpulari pcccatum in fide mauen-
nare asseruil; lestamentuin velus respuit »00,novuni tium. J 59. Origeniani ab Origene auctore exorii
ex parle rccipil»°». § 31. Aiilhropomorphiiae f dicti sunt, dicentes,qiiod non possil videreFilius Pairem,
"
pro eo, quod simplicitate rustica Deum habere nec Spiritus sanctus Filium. Animas qtioque in
bumana menibra, quse in riivinis libris scripta snui, mundi, principio peocasse dicuni, et pro diversilaie
arbitranlur; S.vQpmu><; enim graece latine homo in— . peccatorum e ccelis usque ad lerras diversa corpora
lerpretatur. Ignoranles voceiu Dotitiui, qui ait »0': quasi vincula meruisse, eaque causa factutn esseS1T
Spiritus est Deus. Incorporeus est enini, nec »os iiuinduni. § 40. NoetianiS 16a quodani Noeto vocati,
membris dislinguitur, nec corporis mole censelur. qui dicebanl Chrislum 3I» euindem esse et Patrem,
§ 52. Hierachitae e ab Hieracha auclore exorti, mo- el Spirilum sanctuui, ipsamque Trinitaiem in offi-
nachos lanlum recipiunt, conjugia respuuni, regna cioruin nominibiis, non 'in* personis accipiunt.
ccclorum parvulos habere non credunl »°*. §. 33, Unde et Palripassiani vocantur, quia3*0 Patrem pas-
Novaiiani a Novaliano" *•• Romae urbis presbytero sum dicunt. § 41. Sabelliani ab eodein Noeto piillu-
exorti, qui, ndversus' Cornelium calhedram sa- lasse dicuntur, cujus discipuium perhibenl fuissc
cerdotalem conatus invndere, haeresim ittstituit, Sabellium, ex ciijus nomine maxime iniioiiierunt,
nolens 306 apostatas suscipere 30\ rebaplizans ba- unde *et* Sabelliani vocati suiil. Hi iinam per-
ptizatos. § 54. Montani h haerelici dicli, quod lem- sonam Pairis, et Filii, el Spirilus sancli aslruunt3*'.
pore 308perseculionis in nioniibus laluerunl, qua _ § 42. Ariani ab Ario Alexandriiid presbyiero ortisa*
occasione se a caiholicae ecclesiae corpore divise- sunl, qui, coaeteruum Palri Filium uon agno-
runl. § 35. Ebionitae ab Ebione dicti, sive a pau- scens, diversus in Triniiate subslantias asscruit,
perlate;'Christum cnim per profeclum 30' solum conlra iltud, quod ait Dominiis***: Ego el Pater
viruni jusitiiii pulanl effectiim. Unrie competenter unum tumm. §. 45. Macedoniania Macedonio *Con-
Ilebionitae pro paupertate inlelligeiuiae appellati f stantinopolitano* episcopo dicti siint, neganles
sunt. Hi enim 8,° semijudaei31»sunt, et ita lenenl Deum esse Spirituiu sanclum. § 44. Apollinaristae

NOTATIONES CORRECTORUM.
• Non natam : Locus hic emendattis est ex pleris- 6 Hierachitw: Ita mutatiim est ex libello B. Au-
que vetiislis et Isidoro. Aiilca cnim legebaiur : Non guslini, quamvis in aliquol ipsius ediiionibus sii:
naturam introducens, Deo , non naturw eam cotnpa- Hierarchitm. Ilieraclia; vero haereiici meminit B.
ravil **. Hilarius I. 4 el 6. de Trinitale. Anlea legebalur :
1 Anlliropomorphitm: In codicibus Isidori vul- D Ueruclitw Heraclio "".
t Montani : Horiun nulla menlio est apud B.
galis, et aiiquot nianuscriptis anieceduul haec:
Anomiani laiine sine lege dicuntur, qu;e tainen nb-> Aiigusiinum, sed Monteiisium, quo nomine Dona-
suiit a codice lsidori pervelusto cl vulde emendalo listas Romaevocari soliios tradit.'
inonasierii B. Augusliniin Carbonaria Neapolis.

III. C. XXXIX. »96 cuncth : Ed. Bas.** 97 Mariam : Ans. '* ita Edd. coll. o. '»" et.
QU*ST.
ideam : Ed. Bas. — ideam : Edd. »°» rell. »99add. : duas : Edd. coll. o. »00 respuunt : orig. - Ans. —
Edd. coll. o. pr. Ven. I, II. recipiunl : "*
orig. — Ans. — Edd. coll. o. — recepit : Bohm. 3"
Joau. c, 4, v. 24. sos nec enim : Edd. coll. o. ita eaed. 30* dicunt : Ed. Bas. sos Novato,; Edd.
: Edd. rell. '•' recipere : Edd. Par. Lugdd. *»» 30»
coll. o. a»6 noluit : Edd. Bas. Lugd. 1. — voluit
tii temp. : Ed.l. coll. o.sl1pr. Lugdd. II, III. "^ 31S provecium : Edd. S13
coll. o. f compellali : orig.
abest nb orig. et Ans. Judmi : Edd. coll. o. Gal. c 5. Sirinioi : orig. — Ed. Arg. — Sy-
rinim: Edtl. Ven. I, II. Nor. — Smirnm : Edd. rell- Sls Heriani — Herio ; E.l. Bas.3" •»*Sicut hi : Erid.
Arg. Nor. Ven.T, II. *15offerri : Edd. coll. o. ff Boebiuni — Boecio: Ed. Bns. 8'9 nulli : Edd. Bas.
Lugd. I. 317fuisse : orig. 81SNueiiciaui3S:1 Edd. Ven. I, II. Nor. 3as
Par. Lugri. I. ephcopum
s"
: Ed. Bas.
390qui Edd. coil. o. pr. Lugdd. II, 111. atserunl : Ans. exorli : Edd. coll. o. Joan. c. 10,
'
v. 30
1315 DECRETl PARS SECUNDA.CAUSA XXIV. QU.EST. III. 1516
ab Apollinare vocati siint, dicenles Christum corpus .*LC.IIIIipso Lncifero auciorc stio, qui niane oriebatur,
laimimmodo sine anima suscepisse33*.§ 45. Anii- cadere meriierunl. § 55. Joviniaiiisiae a Joviniuuo
(licmnaritae3S* appellali siinl pro eo, qnod Mariac qiiodam iiionncbo dicii, asserentes, nullara mipia-
virginitati coiUradicunt, asserentes eam post Chii- runi et virginum esse distantiam, nulliimque inter
sinm naium viro suo fuisse commixtam. § 46. Mc- absiinentes et simpliciter epulanles esse discrimen.
laiigismonitae > ss6 ideo tale nonien acccperunt, § 5(5.Helvidiani ab Helvidio nominali3*3, quidicunt
quia «yyo,- graece vas dicitur. Asserunl eiiini sic post Chrislum iialuui alios Mariam filios de viro3**
esse in Palre Filium, lanquam vas minus inlra 8S7 suo 3*s Josepb peperisse. § 57. Paterniani »**a
vas inajus. § 47. Palricinui 'ss a quodain Palricio Paterno quodam exorti, inferiores 3i7 corporis partes
liiinciipaii stint, qui subslnniiam liumanae carnis a a diabolo factas opinanttir. § 58. Arabici niinciipali
riiabolo conditam diciinl. § 48. Coliithianis" a eo, quod in Arabia exorli sunl', diceutes animam
qiiodam Coluiho noniinali, qui dicunt, Deum non cum corpore mori, atque in novissiino utrumque
fncere 330mula contra illud , quod scriptum est 331, resurgere. § 59. Tertullianislae dicti a Teriiriliauo,
Ego Dominus creans mata. § 49. Flori.ini a Flo- presbytero Africaiiap. provincitc civitalis Carlhagi-
liano33S, qui e contrario dicunt Deum creasse nensis, animain3*8 immorlalem esse, sed corpoream
niala, conlra boc, quod scriplum esl 333: Fecit Deus [} praedicauies, et animas peccalortim hominum post
omnia bona. § 50. Donatisiae a Donalo qiiodam Afro morlem in daemones verti putantes. § 60. Tessarcs-
3'9
iiuncupnti35*, qui, de Numidia veniens, lotain pene cap.decatitae dicli, qtiod decimaquarta luna pascba
Africam sua persuasione dccepit, asserens minorem scum Judaeis observandum 3S0 conlenduul. Nam
Patre Filiuin, el iiiinorem Filio Spirilum saiicliiin, Tso-o-a/i6? quntuor, Ssxa decein significat. § 61. Ny-
et rebaplizans calholicos. § 51, BonosianiS3Sa Bo- ctagesssla soimio nunctipali, quod vigilas noclis
noso quodam episcopo, exorli produntur, qui respuant, superslitionem esse dicenles, jura teme-
Chrislum Dei Filium adoplivum, non proprium as- rari 3SSdivina, qui noclem ad requiem tribuit.
seriint. § 52. Circumcelliones dicuntur eo, quod § 62. Pelagiani a Pelugio monacho exorli. Hi li-
agrestcs sinl, quos Scolotopicos k vocant, suprarii- berum arhiiriuindiviiiaegraiiae anteponuiU,diceiues,
ctaebaeresis habenles doctrinam. Hi amore martyrii suflicere voluntntein ad iinplenda jussa divina.
seuielipsos periinunt, ut violenter de hac vita dis- § 65. Nesloriani a Nestorio Constantinopolitano epi-
cedentes marlyres nominentur. § 55. Priscillianislae scopo nunciipali, qui B. Maiinm virginem non Dei,
a Priscilliano vocali, qui in Hispania ex errore sed hominis tanttimmodo inatrem 863 asseruil, ul
Gnosticorum ct Manichaeorum permixtum dogma aliam personam carnis, aliam fuceret Deiiatis, ncc
composuit. § 54. Luciferiani a Lucifero Sardiniae836C unum Chrislum in verbo Dei et carne crcdidit, sed
episcopo orli, qui episcopos catholicos, qui Con- separatimss* atque sejunctiin allerum Filium Dei,
stauiii *37 perseculione perfidiac Arianorum con- alterum hominis praedicavit'. §64. Eutychiuni dicti
senlientes erunt, et postea correcli in calholicam 33S ab Eutyche Constanlinopolitano abbale, qui Chri-
redire delegerunt, damnantes sive 839quod3*0 credi- sliim posl humanam assiimtiouem negnvii exisiere
derant3* 1 sive quod *se* credidisse simulaverant, in 3SSduabus naturis, sed sola-inin eo divinam as-
quos ccclesia catholica malerno recepit sinu, tan- seruil esse naturam. §65. Acephali 3'6 dicli, id est
qtiam Pelrum posl fleluin negationis: hanc illi malris sine capite. Nullus enim eorum reperilur auclor,
caritalem supeibe accipienles eosque3** recipere a JS7 quo exorti sinl. Hi, tritim Chalcedoiiensium m
noienles, ab ecclesiae communione .recesserunt, el cupilulorum impugnalores, duarum in Christo sub-
NOTATIONESCORRECTOUUM.
' Melanghmonitm: Sic emendatum est ex lsi- referendum csl a Donalistas, non ad Bonosianos.
iloro cl B. Aiigusiino, qituin antea legerelur: 1 Prwdicavii: In eoriem velusto Isidori codice
Melangi nominali'. Neapolil>no hic est finis capituli, et incipil novuin
k Scototopicos : Apud Isidorum, in Pnuormia, et r, cnpul: De philosophh qenlium.
iii aliquol maiiuscriptis Graliani est: Coiopitas". m Chalcedonensium: Tria capilula tractala et de-
Qtiodvero ail*.tupradiclm hwreshhabenies doctrinam, linita sunt in V. svuodo sub Jusliuiauo, ul notaium
QU*ST.111.C XXXIX. 3«*astumshse: Edd. coll. o. assAnJtdicomariam/a;: Ed. Lugd. I.—Atidcomartla;:
Edd. Ven. 1, U. Par. * Getangi «IOIH. : Edtl. Vcn. I, II. 3SSgangios: Edd. Arg. Nor. Ven. 1, II. 3S7 infra : eaed.
et Par. — inter : Ed. Bas. 3" Airiani : Ed. Ven. II. — P«(i'i«iii : Ed. Ven. I. °'s Colliciani— Colticio :
Edtl. coil. o. S3° creatte : Ed. Bas. «3»Esa. c 45, v. 7. 33SFlorino : orig. — Ans. a33 Genes, c. 1,
v.51. "* add. : sunt : Edd. coll. o. 33SBonosiaci : orig. *' ita Isidorus el Ans.— Scolopias : Ed.
Bas. — Scoioptcos : Etld. rell. pr. Lugdd. II, 111. 336Sirmim : Ans. — Smyrnw : Edd. coll. o. »37 tn-
itanli . eaed. 3SScathedram : eaed. 339abest a iisd. exc Lugdd. 11,111. 3*°add. : pitus : Etld. coll. o.
'*' creditierunt — simutaverunt : exi\. pr. II, 111. 3*aeos: Edd. coll. o. S*3 a.Id. 3» : vet nominati :
Ltigdd.
eaed. '"abeslab BoJim. 3*"abest ab orig. et Ans. et Edd. coll. o. pr. Ltigdd. II, 111. 6 add.: i(ague:
Edd. coll. o. pr. Arg. Nor. Yen. I, II. 3*7 gui inf. : Edd. coll. o. — infertorh : Edd. Bas. Ven. 1,11. •*•
qui dicunl ttn. : Etld. coll. o., 8*9 Tesseresedecadw: Ed. Bns. — Tessuresedecaim: Eri. Lugd. I. — Tes-
seresedecaiw : Erid. Arg. Nor. Ven. I, II. — Tesserusedecatw: Ed. Par. -J- '/"esserescedftiisio;; Edd. Lugdri.
II, III. 35°observare : Edd. coll. o. 3" fciages : Edd. Ven. I, II. — Viciaaes ; Ed. Nor. 85a (eme-
rare : Ans. 3S3 genilricem : orig. — Ans. Ed. Bas. 3B*sepnraliwn algtie sejunclum : Edd. Arg.
Nor. Ven. I, II. '" Ue: orig. — Ans. — Edd. coll. o. 3*6 Acepluiiiiw : Edd. coll. o. *»' ex quo
vrii : eaed.
 1317 DECRETI PARS SECUXDA. CAUSAXXV. QUJEST. I. 1318
staiitiarum proprielatem negant, et unam in ejus A malia exislimanlI 69;aliaedemundi staludissentiunl;
persona naturam praedicant. § 66. Tbcodosiani n et aliaeinnuinerabiles mundos opinantur; aliae aquain
Gaianiue appellali a Theodosio et Gaiano, qui tem- Deo coaeternam faciuni; aliae nudis pedibus ambii-
poribus Justiniani principis in Alexandria 3*8 populi lant; aliaecuin hominibus non mniiducnnt. Ilse sunt
perversi electione **' una die ordinali suiit episcopi. haereses adversus calholicam fidem exortae, el ab
Hi errores Eulychelis el Dioscori seqtieiiles Chal- Apostolis, et a sanctis Patribus vel 870conciliis prae-
cedoncnse concilium respuunt, ex duabus iinniii iu damnatae, quae, dum in se mtiltis erroribus divisae
Christo naluram asscrunl, quam Theoriosiani cor- invicem sibi dissenliunt37', communi tamen nomine
luptain, Gaianiue incorriiptam conienritint. § 67. adversus ecclesiam Dei conspirant. § 70. Sed el* 7'
Agnoilae et Tritheilae •' a Theodosiauis exorti quicunque aliler scripluram sanctam' 73 intelligit,
suiil, ex qnibus Agnoiue ab ignoraniia dicli, . quam sensus Spiritus sancti flagilat, a quo cons"ri-
quia ad perversitaiem 36° a qua exorli sunt, id pta esi, licel de ecclesia non recesseril, tamen
adjiciunt, quod Christi divinitas ignoret f.iltira, haerelicus appellari potesl.
quae suiit scripta de die et hora novissima, non re- C. XL, Quare divina provtaentta mttllos errare
cordantes Chrisli personam in Esaia loquenlis86': perthillat.
Dies '" judicii in corde meo. § 68. Thrilheilae vero B Item Augusiinus de Genesi contra Manichmos,
vocali, quod sicut tres personas in Trinilate, ita lib. 1, cap. 1 S7\
quoque tres asserunt Deos esse, conlra illud, quod VI. Pars. Ideo divina providenlia multos diversi
scriptum "est863: Audi Israel, Dominus Deus tuus erroris hacreticos esse permillil, ut, qwum 'insullant
Deus unut est. § 69. Sunt*6* et aliae haereses sine nobis, et* interrogant nos ea, quae nescimus, "vel*
"* pigriliam, et divinas scripturas
aticlore et sine nominibiis.Exquibusaliaepulaiu tri- sic excutiamus
fonnem *6Sesse Deum; aliae366Chrisli divinitateni *nosse* cupiamus. Proplerea *et* Aposlolus ait'":
3'7 Oporlel *77 hwreses esse, ut probati
passibilem dicunt; aliat Christi de patre nativitati manifesti fianl
378 Deo 37' probali sunt, qui
inilitim temporis dant; a!iae Iiberationem hominiim 'inlervos'. Hi aiitem
bene possunt docere; *sed manifesti P hominibus
apud inferos faclam Cbrisli deseensione 868non cre,-
dtint; aliae aniinam iinaginem D.ei negant; aliae esse non possunt, nisi quum docent*.
animas converli in daemones et in quaccunquc ani-

CAUSA XXV.
GRATIANUS. C (Qu. I.) Hic priinum qumrilur, an elerici baptitnali*
Sancta Romana ecclesia quandam baptismalem ec- ecclesiw aucloritate ptivilegii decimat suw diceceth
clesiam suh munivit privitegiis, decimationes sum ex itilegro tibi valeanl vendicare ? (Qu. II.) Secundo,
dicecesit ex integro sibi atlribuens. Item quoddum an subsequenli privilegio monachorum derogetur an-
monasterium simililer munivit privilegih proprih, liquioribus privilegih bapthmalium ecclesiarum.
decernens, ut ex proprih prmdiis nulli decimas per-
solteret. Accidit itaque, ul inlra dimcesim prmmu-
nitm baplhmalit ecclesimprwfalum monasterium alia QUiESTlO I.
emlione, alia dohalione prmdia sibit inveniret. Oritur GRATIANUS.
iiaque conlentiointer monachosel clericos de decimit. I. Pars. Quod vero aucloritate iltius privilegii de-

NOTATIONESCORRECTORUM.
estsnpr. disl. 15. Sicut sancti. Qui vero occasione D doto, ut etiam Philatriiis el Damascenus.
boruin Irium capituloriiin ah ecclesia recesserant, «Agnoitm et Thritheitw: Sic reslituliini est, qnain-
non Chulcedoiienseni, sed V, synodum impugna- vis in *codicibus Isidori et Gratiani legerelur:
hant. Gnoilw et Thriheitm. De his meminil Niceplioriis in
» Theodotiani: Iloriim meminil Liberatus in Bre- locis proxime indicalis, eosque a Tbeodosianis pro-
vinrio, Nicephorus lib. 18, cap. 45, 49, et50,ac fectos scrihit. De Agnoilis vero inulta dicit B. Gre-
Georgius Cedrenus niuio 14, Jtisiiniani imperaloris. gorius lib. 8, epist. 55, et 42, ad Eulogiiim.
B. Aiigusiinus inemorat Theotlotianos a Theorio- C. XL. P Scd manifesti: Haecaddita sunl ex ori-
lione; sed idem videtur qui Theodotus, de quo Epi- giuali, itemque alia nonnulla el ementlata.
pliauius 1. 2, l. 1. haeresl 54 : Theodoiianosa Tlteo-
:. QOiEST.III. C. XXXIX. sss add. : provincia : Erid. Bas. Liigrid. II, III. "" electionem : Edd. Arg. Nor.
Ven. 1, II. —per pop. elect. : Erid. rell. * ila Ans. — Tritonitw : Edd. Arg. Nor. Ven. II. *60perversi-
lati: orig. — Ans. 3el loquentem : Edd. Lugdd. II, III. — nesciam loqui : Edd. rell. pr. Bas. S6*Esa.
c 65, v. 4. S63 Deul. c 6, v. 4. 86*adtl.: auiem : Edd. Ven. II. Par. Lugdd. 86S(linum : Edd. coll. o.
pr. Lugdd. II, III. 366add.: etiam : Edd. coll. o. S67naiivitatem : so* Ed. Nor. —nalivilalh : Edd. rell. pr.'
Par. Lugdd. — add. : in tempore : Edd. coll. o. pr. Lugdd. II, III. descensionem: Edd. Arg. Bas. *6»
wstimani: eaed. S70in: Ed. Bas. 371dissentiant : ih. 87*abest abead. — cf. supra c. 26. *7' sacro-
sanctam : Edd. coll. o. = C. XL. 37»Augusi. Papa : Edd. Lugdd. H, 111.' *7*ditcutiamut : Edd. coll. o.
376I Ccr. c. 11, v. 19. 377Op. h. esse : absunt ab Edd. coll. o. pr. Lugdd. II, III. 37S Illi enim : orig^
379a Deo : Etld. eoll. o.
ir,19 DECIiETl PARS SECUNDA.CAUSA XXV. QUJEST. I. 1521J
ci ?ias sibi ex intcgro clerici vendicttre non valettnt, A£ inendnitiui convincitur summiun non amare pas-
hinc probalur, qttia decimw juxla decrela sanclorum torem.
Pmrum quudriperiito dividunlur, quarum una pars C. III. Nondebent ullomodo varittri quwad perpelunm
episcopis, secuiuta clericis, lertia fabrich restuu- ordinuntur quielem
tandit, quaria vero pauperibus est assignaia. Decreia Itlem Anutolio episcopo, epist. Ll ' 6.
vero sanctorum canonum neminem magh quam Apo- Quaead perpeluam tuililatem generaliter insiitma
ttolicum servare oporlet. 17sunt nulla commutatione varienlur, nec ad
priva-
Unde Gclitsiiis Pnpa oi( tn ephtola ad Ephcopos tum irahantur commodum quae ad bonum sunt com-
Dardaniw l : niune praefixa, sed " maneniibus terminis, quos
C. I. ConsiilH(um synodi, quod universalh ecctesim consiiitieruiit Paires, nemo'injuste «>usurpei alie-
probavit assensus, Romanam sedem servure oporiet. i.iiiii, sed inlra fines proprios atque legilimos, prout
Coiifidimus, quod nulliis jam veraciterChrisiiauus " valuerii* 0, in latitudine se exerceat caritatis.
ignorct, iiniuscuj'usque synodi constilulum, quod C. IV. Nulli divinas constituiionesei apostolicmsedh
iiinversalis ecclesiaaprobavitasscnsus, nullam magis decrela lemerare licet.
oxsequi sedem prae ccteris oportere, quam primnin, Iiem Hilarius Papa in Synodo Rcmana, c 1 *».
qu;e cl iinamqunmque syiioiliiin sua aucloriiaie Nulli fas sit sine slaius sui periculo vel diviuas
* 3
coiifiiinal et coiitinuala inoderalione custodit. constiliitiones, vel aposlolicai sedis decrela lcine-
C. II. Qui negtigenter pascil dominicitm gregem sibi rare, qtiia nos, qui poientissiini c sacerdolis adnii-
commendaium convincittir suiuinum non amare iiislrnmus oflicia, tnlitim aa as culpa
vnslorem. iransgressioniiiii
respiciet, si in causis **riesides fiierimus invenii,
Item Leo Papa epist. IV, Ephcopis Sicilim *.
quia *s meniiniiiius quotl litnere debemus, quuliter
Divinis praeceptisel apostolicis monilis incitamur cominiiieliir* 6 Detts negligentiae sacerriotum. Siqui-
ut proomnium ecclesiarum slntu impigro vigilemus dem rcatu iuajori delinqiiit qui potiori houore per-
affcctti, ac, si quid usqiiniii > reprehensioni inveniu- frttitur *7, ei graviora facil vitia *8peccaioruin su-
tur 8 obnoxiuin,'celeri solliciludine * aul ab igno- blimilas peccaniium *'.
ranlia; imperiiia, aut a7 pracsumptionis usurpnlionei C. V. In Spirilum sancium blasphemant qui sacros
revocemus. Monente'1 enim dominicre * vocis im- canoms violant.
perio, quo bealissiinusaposlohis Petrus trina admo- Item Dainasus Papn so.
niiione ° »° mysticis sanctionibus imbuitur, ut. Violalores canonum volunlnrii3I graviter a san-
Chrisli oves qui Chrislum diligil pascal, ipsiusi Q ctisPalribus j'udicanlur, eta sanclo Spirito (instiiiclu
sedis.cui peraliundanliain graliau divinae praesumus, cujus ac dono dictali3S sunt daitinaiilur, quoniam.
reverenlia " coarctamur »\ ul periculum desidiae, biasphemare Spirituin sanctum non incongrue vi-
quauiiiiu possumus, declincmus, ne professioi dentur qui contra eosdem sacros canones non neces-
siiinini Apostoli, qua se amatorem Domini 'esse** sitate compulsi, sed libenler, ut praemissumest, ali-
lestatus csl, vana " invenialur in nobis quia»* ne- quid aut proterve agunt, aul loqui praesumunt, aul
gligeuler puscens dominicum '» gregem loties coni- facere volentibus sponte conseuliunl. Talis eiiiin

NOTATIONES CORUECTORUM.

CAUSA XXV. QU.EST.I. C. II. a Admoniiione: In D] ribus legelur: nemo damnet alienum: apud Ansel-
originnli, ei apuri Anselmum legitur: trina repe- muiii veroc : nemo injusta dtimnet
titione mysticw sanclionis. Alia vero quaedum stinl C. IV. Potenlhsimi : Sic apud Anselmum, et in
einenriutn ex ipsa epislola. celeris vetusiis Gratiani exemplaribus.praclerunuin,
h
C. III. Jnjusie : Aputl B. Leonem Iegilur : nemo in quo habetur, ut in concilio ipso : poihsimi.
in jut lendai alienum. Apud Ivonem el in Capitula-

CACSA XXV. QO*ST.I.C. I. ' scr. A. 495.—• Ans. I. 1, c. 48 (50).* Polyc. I. 1, t. 14. » confirma-
vil: Ed. Bns. — (ormavit : Edd. reli. s continua : Ed. Bas. =C. II. Ep. 16. Ed. Baller. scr. A. 447.
— Ans. I. 1, c. 43 (44). " Coll. Hisp. (nec kamen Baller.) — Edtl. coll. o. • invenitur : Coll.
unquam;
Hisp. —-e;wd. 7 abest ab Ed. Bas. 8 Manente ; Baller. — Admonente : Edd. coll. o. » dtDiiia?; eaed.
10repelitioite: Coll. llisp. el Baller. — Ed. Bas. " pro rev. : E.ld. Arg. Nor. Ven. I, II. »* cohor-
tamur : Coll. Ilisp. ,3 HOII: ib. — Baller. — Erid. coll. o. '* guia quoties quis negl. pasc. dom. greg.
(adri. : sibi : Edd. Ltigdri. II, 111),commend., toliet convinc etc. : Edd. coll o. pr. Arg. »8 abest a Coll.
Hisp. et Baller. = C. III. »6Ep. 106. Ed Baller. scr. A. 452.— Ans. I. 6, c|121 (127). lvoDecr. p. 16, c. 517.
— Cap. Reg. Fr. I. 6, c. 328, I. 7, c. 227. »7ordinata : Edd. coll. o. ,8 el : orig. — Cap. — lvo. —
Sed et : Ans. ,9 guisgue ; Edd. coll. o. — Ivo. a0 votueril : Ivo. = C. IV. sl I. 6. A. 465. —-Ans. 1.1,
c. 46, 64. lvo Decr. p. 5, c 57. Polyc I. 1, t. 7. *s abesl ab Ed. Bas. — talit : Edd. rell. " (raits-
gressionh : Eri. Bas. s*arid. : Dei : Edd. coll. o. *s gui : Ed. Bas. s6 Ezech. c 5, el 54. " fruiiur:
Edtl. coll. o. *8judicia : Ed. Bas. *9 dignitutum : orig. — Ans. =C. V. 30 Ad Aurelium Carthag.,
Cap. Psettdoisidor. — Ans. 1. 3, c 116 (112). Polyc. i. 4, t. ult. Deusd. p. 4. 81tio/tmiatte : orig. —Edd.
coll. o. 3adieati : Edd. coll. o. pr. Bas.
1321 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSAXXV. QUEST. I. 1522
praesunv.io manifeste unum genus est blaspheman- A conlra evangelicae, vel propheticae, aut aposlolica*
lium Spiritum sanctum, quia, ut jam praelibatum doclrinae constitutionem, 'successoriimve*eornmsive
est, contra eum agii, cujus nttlti **et gralia sancti sancloruni Patrum aclum fuerit, Stabit, el quod ab
canones ediii sunt. inlidelibus vel bacreticis factiim fuerit omnino cas-
C. VI. ln quibut Romano Pontifici licet novat sabitur.
eondere leget. C. IX. A statutis Patrum non deviare et fidei regulam
Itetn Urbanus Papa. *' cuslodire prima talut est.
Sunt quidam dicenles, Romano Pontilici semper Item Hormisda Papa Ephcopit Hhpaniw**.
jicuisse novas condere leges.Quod et nos non solum Prima salus est rectae fidei regulam custodire, ct
non negamus, sed eliam valde aflirmamus. S-iendum a constitutis Patrum nullatenus deviare.
vero summopere est, quia inde novas leges condere
d C. X. Profiletur Pelagius Papa tomum sui decestorit
poiesl, undc Evangelistae aliquid et Prophetae ne-
per omnia servare.
quaquam tlixerunt. Ubi vero aperte Dominus, vel Ilem Pelagius Papa Childeberto Regi *'.
ejus Aposloli, el eos sequentes sancli Patres senten-
tialiter aliquitl definierunt, ibi non novam legem Ro. Satagendum est, ut pro auferendo suspicionis scnn -
dalo obsequium confessionis noslrae legibus -J-f mi-
manus Ponlifex dare, sed potius qnod praedicatum B
est usque ad animam et sanguinem confirmare de- nislremus, quibus nos etiam subditos esse sacrae
bet. Si enim quod docuerunt .Apostoti et Prophetae scripturae praecipiunt. Veniens etenim Rufnius vir
distruere (quod absil!) niierelur, non senlentiam magnificus, excellenliuj veslrae legatiis, confitlenter
a nobis, ul decuit, postulavit, qualenus vobis aut
dare, sed magis errare convincerelur. Sed hoc pro-
eul sit ab eis, qui semper Domini ecclesiam f conlra beatse recordalionis Leonis Papaetomiim a nobis per
omnia conservari signilicare*' debuissemus, aut pro-
luporum insidias oplime cuslodierunl.
priis verbis noslrae confessionem fidei deslinare. Et
C. VII. Apostolicwtedis aucloritat conlra sanclorum
slatula aliquid condere non valet. primam quidem petilionis ejus partem, quia fncilior
• fuit, mox, ut dixit, implevimus , nosque *s in om-
Item Zosimus Papa ". nibus Praesulis tomum pro catholicae fidei asserlione
Conlra slaiuta Patrum condere aliqtiid vel mutare
conscriptum, Deo propitio, custodire manus noslrae
nec hujus quidem sedis potest aucloritas. Apud nos ad vos
enim inconvulsis radicibus vivit " anliquitas, cui professione signilicamus **.Ut aiiiem niillius
deinceps (quod absii!) suspicionis resideret occasio,
decreta Patrum sanxere reverentiam. illam etiam aliam partem, quam memoraius vir il-
C. VIII. Slare non valel quod contra evangelicam vel *C lustris admonuil, facere maiuravi **,scilicet propriis
proplteticam doctrinam seu conttitutionem facium verbis conlessionem fidei, quam tenemus, expo-
fuerit. sui *\
ltem Marcellinns f Papa, epitl. II. °°
C. XI. Analhema apud Deutn fiat qui censuram Ro-
Omne qtiod irreprehensibile esl, caiholica defen- manorum Ponlificum viola;.
dil ecclesia. Et infra : § 1. Injustum judicium et " Item Hadrianus Papa inCaptlulh, c. ult. "
diffiniiio injusla, regio 3*meiu vel jusui a judici- Generali tjecreio conslituiiniis *», ut exsecranrium
bus ordinaln, non valei. Nec qiiicquam 8 " qtio.l *»aiiutheinasit *», et veluti nraevaricalor catholicae

NOTATIONESCORRECTORUM.
C. VI.*1 E* Proplietm : Absiinl hse voces a mullis ad Hesychium narrat, sc scripsisse ad episcopos
manuscripiis*. Galliaeet Hispaniae.
C. VII. • Epislola, unde sumtuin est hoc caput, C. VIII. ' Marcellinitt: Reslitiilum est ex vetustis
non est inventa; Ivo auiem in loco indicnio, et in cxemnlaribiis. Nam in vulgalis eral: Marcellus.
epistola ad Hugonein archiepiscopum Lugdiinensem H s Nec qiiicquam : Eniendaltis est hic locus ex ipsa
affert hoc ex ttpistola Zosimi ad episcopos Narbo- Marcellini epislola
nensis provincia?, et ipse Zosimus in priina epistola

QoiEST.I. C. V. '»imputsu : orig. —* nitu : Ans. — juttu : Ed. Bas. = C. VI.** *» Non est
inler epp. Urbani neque I. neque II. et Ed. Bas. f ecclesiat : ead. = C VII ex Ep. ad
Epp. Vienn. et**Narb. prov., qure edila est post Baronium a Consianiio. •(scr. A. 417.) — lvo Decr.
p. 4, c. 226. vivat : Erid. coll. o. pr. Arg. Nor. Ven. 1, II. = C. VIII. *6 Caput Pseudoisidori, cf.
conc.Nic. c. 9. —cr. C. ll.qu. 3, c. 89. —Coll. ir. p. p. I, '*t. 28, c. 2. Ans. I. 1, c. 39, "
1. 5, c. 87.
Ivo Decr. p. 16, c. 9. " vel : Ed. Bas. — eliam : Etl. Arg. religio : Ed. Ltigd. I. Nequaquam —
*» Imo ex
evangelicam,vel prophelicam, vel ap. doclrinam constiiutionemveeorum : Edd. coll. o. =C. IX.
libello (seu regula lidei), «quemHormisdas misil ad Joannem Ep. Nicopolilanum A. 516.—Inscripiionis
causa haecest, quod Hormisdas eundem libellum Epp. Hispaniae trausmiserit. — Coll. tr. p. p. i,*' t. 49,
c. 2. = C. X. *' Ep. Pelagii I, temporis incerli. — Ivo Decr. p. ** 5, c. 358. ff regibus : Ivo. signi-
ficttri : Edd. Arg. Bas. ** megue : eaed.—negue *6 : vitiose Ivo. signavimus : Ivo. — significaviinus :
Etld. Arg. Bas. Lugdd. II, III. *»abesl ab Iv. *7
exponent : id.**=C. XI. Ans. 1. 5, c. 82 (92), I. \1,
c. 2 (5). Polyc I. 4, t. ult. — cT.Cap. Reg. Fr. I. 6, c. 522. censemut el eontt. : Etld. coll. o. pr.
Bas. *»exsecrundus :£d. Bas. '• fiat : Ed. Bas. — Ans.
PATEOL. CLXXXVII. 42
 1523 DECRETI PARS SECUNDA.CAUSA XXV. QU^LST. I. 1521
iidei sempcr apud Deum rcus cxsislnl, quicunqiie A conciliorum prm omnibus servaie oporlel, el si pro
regum, seu episcoporum *>,vel potenlum deinceps siaiu oinnium ecclesiarum necesseesl illnm impigro
Romanorum > Ponlificum decretorum ccnsiiram in vigilare affeclu; si eu, quw a Homanis Pontificibus
quocunquef crediderit vel permiseril violandain. decrcla sunl, ab omnibus observuri convenit; ti illi,
C. XII. iVon licel nlicui episcopo contra Romunorum qui nesciunl sacris obedire canonibus, allaribtis mi-
1'ontiftcuin deciila aliauid agere. tiittrare non debent; palet, guod conlra slatuta san-
Ilem Damasus Pnpa, epist. I V Prospero "»Ephcopo. clorum cunonum, quibut stalus ecclesiarum vel con-
Omnia tlecrelalia *el* cunclorum decessorum * fundnntnr vel perlurbenlur, privilcgia ab Apostolico
noslroriim constitula, quae de ectiesiasiicis orriini- conceili non debent. § 1. llis ita respondetur: Sacro-
btis el cniioniim proniulgnta suntriisciplinis, iia *a"3 sanc.n Romonaecclesiajus el aucloritalem tacrit ca-
vobis et' abomiiibus** episcopis, nc*cunciis* gene- nonibus imperlilur, seil non eis alligniur. Habel enim
raliler sacerdotibus cuslodiri tleliere tiiundainus, ut ;'HScoiidendi cunones, tttjiolc qnw cttpul est el cardo
si quis ss in illa commiseril, veniam S6sibi deinccps omnium ecclesiarum, a cttjus rcijula nemini dhseniire
noverit tlenegari. ttcel. Ila ergo canonibtts attclorilnlem prwstal, ut se
C. XIII. Non communicet sacris altaribtts qni nescii " ipsam non subjiciut eis. Sed sicut Christus , qtti legem
sacris obedire cnnonibus. curuttliier implevit, oaava die iircumcisus",quadnir.
Item Gregoriiis lib. II. ep. 7, ad Joannem gisimo die in lentplo ctim hosliis prwsentalus, ul in
" se ipso eam sanctiftctirel, poslea vero , ul se dominuiii
Episcopitm.
ilac SSconsona snnclis Pntribus diflinilioiie san- legis oslenderel, contra legis titerum leprosum'* taii
cimus, ut qui sncris nescit ohedire canonibus nec gendo munduvil, Apostolos 69ijtioqne contra lilernm
sacris aduiiiiislrure*9, nec communionem capere sit sabbaii per sala pratergredientes, spicas vellenlesel
digniis aliaribus. 60 confricanies inanibus stiis, probnbili exemplo David,
C. XIV. Observandmsunt regulw a sanciis Pairibt.' el circumchionis, et templi cxcusavit, dicens : Non
in synodo stttlulw. lcgistis, quid fecerit ALimelech, quando venit ad
llein ex ConcilioChalcedonensi, c 1c\ .'iini Duviri,el dedileis panes proposilionis, dc qui-
A sanclis Pairibus in unaqunque synodo usque bus DOIIlicebal clere.nisi solis sacenlotibus, el
nunc prolatas regulas teneri6* staluimus. comedil ipse el pueri ejus? Iiem 70ociara die sectir,-
C. XV. Voiunuuem et statuta suorum decessorutn dum legem puer circutncitlilur, el vos in sabbalo cir-
cuslodiunl qui sua tervari volunt. cumcidilis liomincm. Item, qtinm juge hotocauslumex
Ileni Gregorius ad Montanum el Thomam, lib. V, lege offeratitr, quttiu masculiis quadragesima, femina
epist. 1263. rero oclttagesiinadie ab ortu suw nnlivilalissecundum
Jnsiiiiae ac ralionis orrio suailel, utqui sua n suc- legis imperium cttm liostiisin templumprwseniaretur,
cessoribus desiderai 6* innnri.va servnri tlecessoiis tintle sacerdoles offerentes Itostins in tetnplo literam
stii procul diibio voluiilniem et staluia cusioiliui. snbbnti solvunl, el sine critnine suiil: tttitc filius ho
L. XVI. Coniivistaittta sanclorum Pairum agil qui ea ininit mullo tnngis vttlet solvere literam legh, qui est
iionservat inlticla. elittm dominus subbali. Itinc eliam dicitttr de eo 71;
ltem Leo Pnpa IV. 6S Erat Jesus iloceus, tanquam polestatem habens, id
Idco permitlente Domino paslores hominuin su- est Inuquam legisdominus, addens moralibtts ea, quw
mus eflecli, ul quoil Patres nostri sive in sanclis decranl ad perfectionem, umbram figuralium in lucem
canonibiissive in mundanis affixere legibusexccdere spiriluatis inleltigenliw commttlans, non lanquam
niinime debeamus. Conlra eortimquippe saluberrima scribw eoruin, qtti lilera legis astricti non attdebunt
agiinus inslilula, si quod 66ipsi divino slalueruiit - nliquid addere vet commutare. Sic et summat sedis
consullo intacmm non conservamus. Puntifices canontbnssivea se sive ub aliis sua aucto-
II. Pnrs. Gratian. ;Si ergo primam scdem staiitla ritttle condilit revcreiilinm exliibenl, ei eis se humi-
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. XI. i>Seu ephcoporum : Ilaevoces non legiinlur D » Romanorum: In capitulo liabeiur : deinceps ca-
in ipso capiliilo, neqtie in Capitulari, siint tamcu noiiunt censitram, uec iuiilio aliter in Cnpiliilaii. An-
apuii Ansclunim' et iu Polycarpo. siiiuus tnnieii ct Polycnrpus lialienl ul Grali.inus.

* lib.
QUJEST.I. C. XII. 12, ncc lamen lerlio. 7 quoquum : Etlri .coll. 0. Sl InEdtl. coll. 0.
lfi". : Slephuno; desiinuiiin esl ex ep. (Pseudoisirior.) Duinnsi rie cborepiscojiis et repelilum cx
Leonis M. ep. nil Epp. Campaniac (ep. e3 4. Eri. Bnller.) — Ans. 1. 4, c 47 (50). Polyc. 1. 5,
I. 22. "a prwdccess. : K.ltl. coll. o. a vob. el : ahsunt ah Ans. **in omnibus ab : E.l. Bns
— oMiniuiM ab : Eri. Arg. SDqnid — commiserinl— noveriiit : Edd. coll. o. S6n.lri. : honoris : ea;d. =
C. XIII. "7 Ep. "8 7, (scr. A. 595),S9I. 5. Eil. Munr.— Coll. lr. p. p. 1, l. 55, c 5i. Ans. I. (i, c Ki). Po-
lv<-.I. 4, 1. iilt Haic : orig. minisiriire attaribus : E.ld. coll. 0. 60 aliest *ab iisd. = (;. XlV. °»
liah. A. 451.— Inierpr. Dionysii. 6a lenere°*: Ed.l. coll. o. = C. XV. 63 Ep. 12, (scr. A. 59b'), I. (i.
i;.l. Mntir.—Coll. tr. p. p. 1, 1. 55, c. 104. detiderant— custodiant : Eriri. coll. o. pr. Bas.=C. XVI.
10 lco Decr. p. 4. c 186 : Leo IV. ColoroCoArchiepUcopoel Rerluso. — Caput lemp. incerli 6Sgitir—
tusilio, intacta : Ivo. — P. II. °7 Luc c 2. 6SMalih. c 8. 69 Mntlh. c. 12, v. 3 seqq. — cf. i
.Ueg. c. 21. 70 ..evit. c 12. 71 Mnttli. c. 7, v. 29.
1323 DECRETI PARS SECUNDA.CALSA XXV. QU.EST. II. 1320
iando ipsos,ctislodiunl,ulnliisobservandosexhibeant. A / prwmisshcolligitur, sancla Romanaecclesia suispri-
Nonnunquamve.roseu jubendo , seu defuiiendo, seu vilegih quoslibet munire, et exlra generalia decrela
aliler ngendo, se decrelorum dominos el condilores quoidam speciali beneficioindulgere, considerala ta-
esseostendunt. In prmmissh ergo capilulis aliis im- men rationh wquitaie, ut quw maler jusiilim esl in
ponilur necessilas obsequeudi; summit vero Pontifi- nulioab ea dhsenlire invenialur,ul privilcgiavidelicel,
cibusoslendilur inesse auclorilas observandi, ul a.se qum ob retigionh, vel necessilalh, vel exhibiii obsequii
trudita observandouliis nonconlemnendudemonsirenl, gratiam conceduniur, neminemrelevnndoita divitem
exemploCltrisli,qui sncramenla,qumecclesiwservanda facianl,ut, mullorum delrimentanon circumspiciendo.
tndndavit, primo in se ipso suscepit, ul ea in se ipso in paupertatismherium nonnullosdejicianl; illud vero
sanclificaret.Oporlelergo primam setlem,ut diximus, Apostoliad memoriamrevocanles,quod ad Corinlhios
observareea, qum deceritendomdndavit, non necessi- scribens ail 7S; Non enim volumus, ul aliis sil ic-
tate obtequendi, sed auclorilale imperliendi. Licel missio, vobis autem tribtilatio. Cui sacra lex princi-
iiaque sibi conlra gencralia decreta specialia priviletjia pum concordansait7* ; Rescriplu conlra jus elicita
indulgere, et specialibeneficioconcederequod generuli ab oninibus judicibus praecipimusrefulari, nisi forte
proltibeturdecreto. § 2.. Quanquamsi decrelorum in- aliqiiii cst, quod non laedat nliiim, el prosit petenfl,.
tentionem diligenler advertamus, nequaquam conlra B ' vel crimen supplicaiilibus indulgeat. § 5. Item con-
sanctorum canonnm attciorilatem aliquid concedere siituiio imperntorisad populum'*; Nec damnosa fisco,
invenieiur. Sttcri siquidemcauones ila aliquid consti- nec juri contrnrin poslulari oportel. § 6. Cleriei
tuunt, ut inierpretaiionh aitctorilatem sanctw Roma- ergo liitjus bnpiisinalis ecclesiwprivilegii auctoritate
nwecclesiwreservent. Ipsi namque soli canonesvnlent mtinid, suw dimcesis decimas sibi ex integro vendi-
interpretttri, qui jus condendieos hubent.Undeinnon- cttre vntenl, nisi forle summa necessilale episcopi
nullis capilutis conciliorum, quntn aliquid observan- coganturad quartom suam accipiendam,elilli super-
dum decernitur, stntim subitifertur : Nisi aucioritas abundare monslrenltir.
Romanaeecclesiacalilerimperaverii, ve/;saIvo lameii
in omnibus jure sanclacRoinnnaeecclesiae,vel .'snlvn QILESTIO II.
GRATIA*NUS.
tamen in omnibus apostolica aiictoritale. Quwcunqtte
i. Pars. Qtiodautem aniiquioribus privilegiis sub-
ergo de decimisvel quibuslibet ecclesiastich negoliis non possil auctorilate Anacleli
lacris canonibusdiffininntnr, inlelligenda sunt neces- sequenlibusderogari
scribens omnibus Ephcopis et reliquis
tario tervari, nisi aucloritas Rbmanwecclesiwaliter probulur, qui,
Christi sucerdoiibus, ail in epht. I, c. 3» :
fieri mandaveritvel permherit. Quum ergo aiiqua pri- C C. I. Ecclesiarum
privilegia cunciis 'emporibus inie-
ab
vilegia Apostolicoaliquibus conceduniur, etsi con- tnerala servenlur.
tra generalemlegemaliquid sonare videantur, non la- Privilegia ccclesiarum et s:\ccrdolnni » inleme-
tnenconlra ipsamaliquidconcedereinteltigunlur,qmtm rnta el inviolala cunctis ' decernimus * manerc tem-
ipsiits legis aucloritate privilegia singulorum penes poribus. Leges * ecclesiaeapostolica auctoritate fir-
matrem omniumecclesiarumreserventur.Neqtte enim manuis, et peregrina juilicia submovemus.
pr vilegiaaliquibusconcedereiilur,siprwier generalem C. II. Nec noviiate mulari, nec iinprobilate convelli
legem nulli aliquid speciale indutgerelur. Privilegia' ecclesiurumprivileyia debeni.
namque dicunlur tanqiiam privala legia, eo qnod pri- Ilem Leo Pnpa Marciano Auguslo,ep. Lll, al.LIV.
valam legem singulis generent. Quatn diffinilionem Privilegia ecclesiarum et monasteriorum b, sai>-
Grcgoriusinnuens aif' ;Si boc neque consiietudine cloriim Pairum auctorimte insliliita, imlla possiini
geiieraii neque privilegio vendicas, reslal te tisur- improbitaie convelli, niilln novilate niuiari. In quo
passe quod fecisli. § 5. liem Ilieronymus in exposi- opere auxiliante Christo fideliier exsequendo necesse
tione Jonw ad c.l. : Priviiegia singuloriim non pos- est hnjus sanclaesedis Poniifices perseverantem ex-
suhl legem facere commuiiem. § 4. Valetergo, ut ex hibcre fiimulalum. Dispensalio eniui nobis credila
NOTATIONESCORRECTORUM.
QO^EST. II. C. I. a Sncerdolum: In originaii est : Pttlrttm canonibus inslilitta, et veiterabilis Nicmnw
Sacerdolum S. Aposlotijitsstt Sulvutoris inlemerula D synodi fixu decrelis, nulla possunl iinprobitulecon-
et invioluia cunclis decreverunl, etc velti. uullii novilale mutari. In quo opere auxiliante
b
C. II. Et monasteriorum: II;evoces non sunl iu Chrislo fideliler exsequendonecesie esl me perseve-
episloln, neqtie infrn ead. Privilegiu, sed snblulie ruiuein exltibere famultiiuin, quoniam dhpentaiio
non suni, qiiia ad eas speclalur inlra ead. c postea. milti credita esl, el ad meum tendil reatum, ti pa-
vers. Si ergo privilegiu, ct Aiiselmus illas babet lernarum regulm sanctionum, quw in synodo Nicwiia
lib. 4, c 2. Celcriiiii, qiioniam de induslria capnt ad lolius ecclesiwregimen, Spirilu Dei insirnenie,
hoc a colleclorein sumiiinin redacluni esi, etaliquoi sunt condilw, me (qitotiabsit.') connivenleviolenlur, et
locis intualiini,
* visa siinl describendn verba ipsa tnujor sit apud me unius frtttris volnnius, quum uni-
Leonis : Privilegia enim ecctesiurum, suttciorum versmtlomusDotninicommunisuiiiilas.

\"CEST.I. C XVI. 7» 0. 100, c 8. 7'2Cor. c. 8, v. 13. 7Vrf. iufra q-i. 2, c. 15. 7Sib. c. 14.
QU.*ST. II P.l.C. I. 'Capui Pseudoisidori.— cf. Bonifacii Mog. ep. 72. (Ed. 'Wurrilwein.)— Ans. 1.4,
c 1. * omnibus: Ans. * decrevimus: Ans.—Edd. coll. o. pr. Bas. Lugdd. II, III. * 'el leges : Eiltl.
coll. o. =C.1I. " Ep. 104. Etl. BaHer.scr. A. 452. —Ans. 1. 4, c 2. — cf. infia c. 17. eodem moda
babeiur iu Coll. Ilisp.
«327 DECRETl PARS SECUNDA.CAUSAXXV. QUJEST. II. 1528
est, et ad nostrumtendil reatum, si palernarum re- k aposlolicaesedis ' eatenus * delegamus, ul inspeciis»»
*
gulae sanctionum nobis consenlientibus vel negli- istis sive ea , quse ad canones pertinent * •*, sive
gentibus violentur. ea,quaea nobis sunt iuiper mandata , serventur,
C. III. Privilegio sum dignitalis aliquis eccletiam sive ea *", quae de ecclesiaslicis causis tuae revela-
exuere non debet. tioni *• contigerint *7, sub lua nobis insiniialione
ltem Gregorius Auguttino , Anglorum Epiteopo, pandantur. Erit hoc studii ac solicitiiriinis luae, ut
retpons. 9'. lalem le in his, quae injiinguniur, exhibeas, ut fidem
In Galliarum episcopos 7 nullam libi anclorilatem
inlegritalemque ejus, cujus curam suscipis, imiteris.
tribuimus, quia ab anliquis praedecessorum meo-
' C. VII. Decrela apostolica nutla prtetumtione vio-
rnm temporibus pallitnn Arclatensis episcopus ac- leitltir.
cepit, quem nosprivare auclorilate percepla minime Item Gregorius Bonifacioprimo Defentori, lib. VII,
debemus. Si ergo coutingat, ul fraiernilns lua ad epht. 17 **.
Galliarum provincias iranseat, el aliquid ex aucto- Institutionis " nostrae decreta, quae' pro defen-
ritale agendum fuerit, cum praediclo Arelatensi' sorum' sunt privilegiis el ordinalione disposila,
10
episcopo agalur, ne praeieruiiui possit boc, quod perpelua stabililate ei sine aliqua conslituiinus re-
anliqua Palruin insiiiulio invenit»'. Britannorum B fragatione servari, sive quae scripto decrevimtis,
vero omnes episcopos luae fraiernilali committimus, sive quae in nostra praesenlin videntiir '• esse dispo-
ul indocti " doceanlur, infirmi " persunsione robo- sila, nec a quoquam ponlificum in tolum vcl in
'
rentur, perversi » aucloriiate corrigantur '. partem ea qualibet occasione convelli decernimus "
C. IV. Slatuia Aposlolicorumpradecessorum Apo- vel mulari '*. Nani nimis est asperum , et praecipne
tiolicut detlruere non debel. bonis sacerdotum moribns inimicum, nili quempiam
* *
Idem Felici Epitcopo, lib. XII. epitt. 31 '*. quacunque '* rationis excusaiione et* quae bene
Si ea destruerem, quae antecessores nostri sla- sunt ordinata rescindere, et exemplo suo ' docere
luerunt, non construcior ", sed eversor esse juste ceteros sua quandoque posl se '* consliiuta dissol-
'*
comprobarer, teslaute veriiatis voce, quae ail : vere S\
Omne regnum in te ipto **divisum non slabit, el om- C. VIII. Privilegia ecclesiarttm Apotiolicut debet
nis scienlia el lex adversum se divisa destruetur. servare illmsa.
C. V. Metropolitanut dignitatit tibi traditm antiqui- Idem Dominico, Cartltaginensi Ephcopo, lib. II,
lus jut inlemeralumoblineut. Indict. 10, episl. 39 *\
Ilem Leo Papa epht. LXXXII, al. LXXXIV, ad De ecclesiasticis privilegiis quod veslra fralerni-
Anatlatium, c. 2 ". G tas scribil, hoc postposila dubilatione teneat, quia ,
Igitur secundumsancioi iim Patrum canones, spi- sicut nostra defendimus, ila singulis quibusque ec-
ritu Dei conditos et totius mundi reverentia conse- clcsiis sua jura servamus, ncc "7 cuilibel favenie
eratos, metropolitanos singularum provinciarum epi- gralia ultra quam meretur iuiperlior, net: ulli hoc,
hcopos, qttibus ex delegalione nostra fralernitalis quod sui juris est, ambitu siimulante derogabo: sed
lux cura praetenditur ", jus tradilae sibi aiiliquilus fralres meos per omnia bonorare cupio, sicqne
"
dignilalis inleinemlum habere decrevimus iia, ut .'siu.leo' honore singulos subvehi, dummodo non
a regulis praeslitutis" nulla aut negligenlia aut sit quod alteri jure ab altcro possil opponi.
praesunuioiiediscedant. C. IX. Quod rationabititer diffinilum est in nullo
C. VI. Privilegia metropolilanorumtnconvuita tervari debetvio'ari.
Idem s* Virgilio 3», Arelatensi Epitc., lib. VII,
oponet.
Iitm Hormisda Papa tn epittola ad Joannem ep. 117.
Epitc. " Quum piae desiderium volunlntis, et laudandaede-
Servatis privilegiis metropolitanorum vices vobis votionis*» intenlio sacerdoialibus «it semper studiis
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. III. « Perversi : Addila sunt haec ex originali **.
6
QU*ST. II. C. 7111. Ep. 64, — (.scr. A. 601), 1. II. Ed. Maur. — cl. ad c. 1. D. 5. — Ans.
I. 6, c. 97 (94). ephcopis,0 : Ans. Eild. coll. o. pr. Lngtld. Il, "III. » noslrorum ; Edd. coll. "
o.
• Arelatensium: Ed. Bas. nec: Edd. coll. o. pr.'*Bas. Par. Lugdd. im<enei t( : Edd. coll. o. tn-
ducti : Ed. Bas. »3 et inf.: Edd. Lugdd. II. 111. non sunt ap. Ans. =eundum C. IV. •* Non desunt, qui
hanc ep. supposiiam esse dicant, in quorum pnrles nobis el ipsis videiur esse. — In Ed. Manr.
estep. 17, lib. 14, (A. 604.) — Coll. tr. p. p. 1, l. 55, c 7. " destruclor : Ed. Bas. ,s Luc c. 11,
t. 17. " te ipsum div. desolabilur ; Vulg. — E.i. Bas. = C. V. " Ep. 14. Ed. *°
Biller. scr. A. 446. —
Ivo Decr.»»p. 5,c. 346. »•proienditur, — liadiium : Edd. coll. o. pr. Bas. decernintut: Eild. Lugdd.
" scr. A. 517. - Coll. tr. p. p. I, t. 49, c 1. " in specu-
II, III. prtesdds : Edd. coll. o. =C. VI. *6dignum retalione : ib. " conltgerii :
tis titit el : Coll. Hisp. **perl., et a nob. : ih. **si guid : ib. *"Ep. 14, (scr. A. 598),
ib. — Edd. coll. o. nr. Arg. Nor. — add. : nunciari : eaeri. pr. Bas. = C. VII.
I. 8. Ed. Maur. — Ans. I. 4, c 5. Polyc. I. 3, l. 15. " Consiituiionh : orig. *• t»'de<m(ur:'*Edd. Lugdd.
II, 111. " decievimut : Edd. coll. o. pr. Bas. Lugdd. II, III. ** immutari : Edd. coll. o. quantacun-
3* *•
que : ea-d. " potte : eaed.— *7 Ans. ditsotvi: Ans. = C. VIII. *• Ep. 47, tser. A. 592), 1.2. Ed.Maur.
— Ans. I. 5, c «. Polyc ib. atld. : enim: Ed. Bas =C. IX. Ep. Hl, (scr. A, 599),1. 9. Ed. Maur.
— Aus. 1. 4, c. 7. Polyc. ib. " Vigilio: Ans. — Edd. coll. o. *° di/Jt/iiiiotiis:Edd. coll. o.
f.529 DECRETIPARSSECUNDA.CAUSAXXV.OUiEST.il. 1350
•jdjnvnnda, cura est solicitudinis adhibendu, ut ea, A j C. XV. Impp. Tiieodosius et Valentiiiianiis ".
* monacborum * **
quas pro quiete religiosaeqtie** Rescripta contra jus elicita ab omnibus jndicibtis
** **
conversalionis fuerinl ordinala **, nec dissimu- prrccipimus refulari, nisi forle aliquid est '*, quod
latio negligere, nec quaedam valeat praesiimlio per- iion laedat aliuni, et prosil pelenli, vel crimen
sup>
turbare: sed siciit hoc, quod*' ratio exigebat utiliia- ss
plicantibus iinliilgeal.
**
lis *7, oportuit diffiniri, ita quod definitum esl [nisi
forte d ubi major esl auctoriias] non debet violari. C. XVI. Rescriptum meretur effeclum,quod cumjum
et legum ratione concordal.
C. X. Sibi injuriam faeit qui (ratrum tuorum jura
perturbat. Item Pelagius Papa Joanni Comiti".
ldem ad Natalem Episcopum , lib. II, epist. 37 ". Dicenli, sacras jussiones se habere prac manibus,
Qtiod vero dicilis**, uoslris temporibus debere respondimus scire illum oportere, quod ipse cle-
servari quaa a meis quoque praedecessoribus *' tra- meiiiissimus princeps generalibus legibus consiitue-
dita alque " custodila sunt, absit" a me, ut staluta rit", illa sacra uniuscujusque supplicantis desiderio
niajoruui consacerdoiibus '* meis in qualibet ecclesia concessa prsevalere et effectui6* mancipari *', quae
infringam, quia mihi injuriam facio, si fratrum cum juris et legum 70 ralione concordam; ea vero,
meorum jtira perturbo. r.
] «juassubreptione vel falsis precibus forsitan iinpe-
C. XI. Nulla prwtumiione viotentur qttw ab Apostolis trantur, nullitm supplicantibiis ferre remedium.
el eorum successoribut tunt inslitula. Gralian. Rescripta, sive sint adnotaliones MIM
liem Julius Papa episl. I, ad Orienlalet, c. 4 ,s. prtgmnticm sancliones, exprettam debent in se ha-
Aniputato lolius usurpatioiiis excessu nullus de- berecondilionem: Si preces veritate nitantur. Mendax
bet" praesumere quae sibi non videntur esse con- enim precalor debet ctirere impetrdih, et quibus seripta
cessa. Et infra : %1. Ea "7 qtiae sunt ab Apostolis diriguntur sunt puniendi, si precum mendacia velue-
eorumque successoribus institula, nulla desidia ne- rinl argui. Unde Impp. Dioctetianus, el Maximianut,
gligaiitur, niilla dissensione violenlur, nuHa concer- et Constantius tib. I, Cod. til. ti conira jut vel uiili-
lalione liirbenlur. laiempublicam'" : § 1. Praescripiione mendaciorum
C. XII. Quw rationabiliter ordinala sunt nulta debent opposila, sive in juris narratione mendacium repe-
refragatione turbari. riattir, sive in facti, sive in tacenrii fraude, pro le-
Item Gregorius Papa, lib. VII, Indict. 2, ej»is(. 60,
. Prmrecti Illustri **. uore veritatis, non deprecantis affirinalione, da.cm
Ecclesiasticaeinorieralioni est omnino conveniens, jiidicem cognoscere debere, et secundum hoc de
ut quae ordinata fuerinl, vel ralionabiliter • decisu, causa convenil ferre senlenliam. Item Imp. Con-
imllu in posierum debennt refragatione lurbari. r' s(anlt»tts7':§2.Punirijubeinus7*d(>ceintibrarumauri
C. XIII. Qumconlra legesfiunl pro infeclis habentur. mulcia judices, qui vetuerint7* precum argui fulsi-
Item in Regesio, lib. VII, Indict. 2, episl. 7, Ja- latem. Ilem Impp. Theodosius et Vatentinianut '* :
nuario Caraiuano ". § 3. Et si legibns consentaneum sacruni oraculum
. linperiali constitutione ** apertc sancitiiin est, ut mentlax precaior atlulerit, * precuior * careat peni-
ea, qure contra leges fitiiit, iion sohim iiiutilia, sed ius impetratis, et, si nimia.inentientis inveniatur'*
etiam pro inlectis habenda sint". improbitas, etiam severitali subjaceat judicanlis.
C. XIV. Jiem Imp. Consianiinus " : § 4. Et si non cognitio,
Cod. tib. I, tit. de precibus imperatori offerendit, sed exsecutio mandatur, de veritaie precum inquiri
luiperalor Couslanliiius 6a. oportet, iil, si fraus iniervenii'*, de omni7* negoiio
Nec damnosa lisco, nei: juri conlraria posiulari cognoscalur. liem Imp. Anaslasius *° : § 5. Oinnes
oportet. cuiuscunque inaioris vel minoris adininistraiionis
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. IX. « ivist forte : Exceptio haec abesl a ple- C. XII. e Raltonabiliter: Vox ista abest a ple-
risque vetusiis ', et Anselmo et codicibus Gregorii 0 risque mnniiscriplis **,et a codicibus B. Gregorii,
impressis et manuscriptis. in uno aiilem Graliani nec reperilur infra 35, q. 9. Omnibuimodis. Sed non
apposita esl taiiquam glossa, et legilur supra 6, esl inducia, quia omnia Graiiani exemplaria habent
q. 4. istain vocem, etiam in rubrica.

QU^ST.II. C. IX. *' aheslab Ans. *' rettgtosm : id. —Eriri. cnll. o. *' tonvtrsatwni: Ed. Bas. »*SHM(:
Ans. — Erid. coll. o. *»add. ; vetdhpotila : Eild. coll. o. '" guin: eaeri.pr. Arg. Bas. *7 u(i/i(er : orig.
—Ans. — Edd. ciill. o. *8oblinuii: e;ed. * el Edri. Arg. Bas.= C. X. *9Ep. 52,(scr.A. 592),l. 2.Ed. Manr.
•• dich : Edd. /Mor.Vcn. » decess. : Eri. Bas. 8' vel: Etlri. coll. o. *3 add. : hoc : eatd.-
Arg. 1 ,11.
**cum sac.: Edd. coll. o. = C. XI. '• orig.
Cap. Pseudoisidori. — Ans. I.xd,c. 127 (132). Polyc ib. " prwsumat :
Edd. coll. o. " Et: E.ld. Lngdd. II, 111.= C. Xll. »8
" Ep. 57, (scr. A. 599. Praujecia;llluslri),
«9
I. 9. Ed.
Maur.—Ans. 1.4, c 9.—cf. C. 55, qu. 9,c 1. el Eri.l. Arg. Bas. = C. XIII. Ep. 7, (scr. A.
599), I. 9. Ed. Maur. — Deusded. p. 1 et 3. •• —
constitutum est sanciione : Edd. coll. o. pr. Bas. " ha-
beamur: Ed.B.is. = C. XIV. •• dal. A. 354. — Cod. Just. 1. 1, l. 19. c 3. =C. XV. •* dat. A. 426.—
Co.l. ib. c 7. 6* si( ;Edd. coll. o. °° supplicanii: Ed. Bas. =C. XVI. *6Ivo Decr. p. 4, c. 191.—Ep.
lemporis incerli. »7constiluit: Edd. coll. o. pr. Bns. Lugdd. 11,111. 6Seffectum : eaeti. pr. Bas. Lngtld.
*» : eaed. pr. Lugdd. n, III. 7»leqis : Eri. Bas. 7» Cod. Jusl. 1. 1. I. 22, c. 2. " c. 3, ib.
73muncipare
debemus: Edd. Ven. I, 11. 7* vetuerunt: Edd. coll. o. pr. Ltigdd. II, III. '• Cod. ib. c. 5. " invenitur:
Edd. coil. o. 77 Cod. ib. c. 4. 7Sintervenerit: orig. — Edd. coll. o. " abesi ab EJ. Bns. •» Cod- ib.
c. 6.
1331 DECRETlPARSSECUNDA.CAUSAXXV.QUyEST.il. 1353
universas *iioslr;e* reip. judices immenitis, ut nul- ., Item Nicoliius Pnpa, universati synodo prmsidens,
luin rescripium, nullam pragmaticain sanclionem , dixii in ConcilioRomiino, c. ult. '9S :
nullam sacram adiiotaiiouem , quae generali juri vel C. XVIII. Analhema sil qui mandala vel decrela Ro-
utililati publicae adversa esse viileaiur •», in disce- manorum Poniificum servare comemseril.
•* Si qtiis dogmatn, mnnrinla, interilicta, saucliones
ptalionem cujuslibel litigii paliantur proferri; sed
vel decrela pro calholicae9* lidei riisciplina, pro
geuerales sacras coiisiitiiiiones modis omuibus non 8
diihilent observandas. Cod. tit. de divers. rescript. correilione» 'firielium, *pro emendalione scelera-
vel iiilerriictione imminentium vel lufuro-
Impp. Dioelelianut el Maximianus 83: § 6. Sancinius, loriiin,
tit aiilheiuica ipsa alque originalia rescripla , el "* riim malorum a sedis aposlolicie Praesule salubriter
noslra eliam manu subscripta, non excmpla eoriim promulgata contcmseril, analhemn sit.
insinuemur. lmp. Conslanlinut" : § 7. Si qua be- Jtetn Gelasius Cresconioel Joanni, Mesalim Ephco-
uelicia pcrsonnlia sinedieel consule fuerinl depre- ph, inier cetera">:
hensa, auclorilale careanl. Imp. Zenof : § 8. Uni- C. XIX. Slttlula priorum successores servare oportet.
versa rescripln, sive in personam precantiiim sive Deccssorinn siaiiila sicul iegilima et j'usia suc-
ad qtieinlibet judicem mauaverinl, quae vel adnoia- cessorem cnstodire convenil, ila debel etiam male
lio, vel qurevis* 6 pragmatica sanctio nominetur 8\ ,, factn corrigere.
sub ea condilione proferri pracipimtis, si preccs ve- Hinc eiiam Arcaditis et llonoritis inquiunl *' :
rilale nitantur 88, nec aliquem fructuui precator C. XX.
oraculi percipiat impetrati, licet in judicio asseve- Qiiaecuiiquea parenlibus noslris diversis sunt sla-
rel»' veriiatem, nisi quaisiio fidei precum iniperiali liitn tcniporibus, manere inviolaia alque iucornipia
benelicio monslrciur inserla. Nam et vir niagnilicus circa sacrosnnctas ecclesiiis praecipiinus. Nibil igi-
quaestor, et viri spectabiles magislri scrinioruni, qui lur a ,B privilegiis iiiimuletur, omnibusque, qui ec-
sine praefala arijeclione qualecunqiie diviniun res- clesiis deserviuut, luilio deferatur, Qiiia tempori-
ponsum diclaverinl, et judices, qui susceperinl, re- bus 99noslris addi polius revereniiae lco cupimiis,
prehensionem subibiint, el qui illicile diclala scri- quani ex his, quscolim praeslitasuiil,immutari.2ide>»
bere ausi fuerinl cujiiseunque scrinii memoiiales, leg. 30 10i:§ l.Non lam novum aliquid praesenii
seu pragmaiicarii, vel atljulores priinicerii, amis- sniiciione prxcipimus, quam illa, quae olim viileniur
sione cinguli feriantur' 0. iinliilia, firmamus. Privilegia igilur 10\ qttae oliin
C. XVII. Privilegia ecclesiartimnulla debenl improbi- reverenlia rcligionis *'3 obtinuit, mutilari l0» snb
lute convelli. peenaoeiiam inierminnlione prohibcmus ila , til bi
Item Leo Papa epitt. LII, at. LIV, ad Mtircianumi C qnoque, qni ecclesire oblemperant, ipsius los bene-
Aiighstum' 1. liciis perfriianiiir. Iidetn leg. 34 lc6: § 2. Si eccleshc
* ' vcnerabilis privilegia cujuscunqtie »07fuerint vel le-
Privilegia ecclcsinrum, sancloruui Palritm ca-
nonibiis instiluta, et vcnerabilis Nicaemesynotli ftxni nierilale violata, vel dissiinulalione negleela, com-
decretis, nulla possunt improhiiate convelli, iuilln 9* 1 iiiissuin dtioriecim B librarum auri (sicul eiiam prius
ovitaic miilnri. coii.sliti)lumcsl)condciiiiintioiiepleclnlurf. Ipsaaue 1»

NOTATIONESCORRECTORUM.

C. XVIH. ' Caput hoc exstal in concilio Romae
habilo, in qiio Nicolntis Pnpa 1. Thielgaiuliiin et
Gunlariiim episcopos deposuit. Quod concitiiim im-
pressum estg Rom:e pnsl epislolns ipsius.
C. XX. Duodecim : In lege ipsn laui codicis
Theodosinni, qiiam Jiisiiuiani legitur : quinque li-
brarum auri.
h Ipsaque: ilaec usque ad tinem iinn sunt in lege
illn , sed lioriiin loco iu Tbeodosinno hnbenliir ista :
Si quid igiiur conlra ecclesins vel clericns per obre-
D pltonem, vel ab hmreitch , vel ab htijuscemodi homi-
nibns fuerit conlrti leges impetrulum, htijus sanciioitis
auciorilale vacuamns.

QujiST.ILC. XVI. 81 tt./caHlt(i: Edd. coll.o. pr. Bns. 8! dhceptutione: Erid. coll o. «s Col.l. 1,1.23. c.3.
s* nliosl ab Edd. Lugdil. II, III. — ex : Eilri. rell. 8aCori. ib, c 4. f >''• »'• ~l- 8li "besl nb Erid. coll. o.
88niiuitlur: Edd. coll o. pr.
pr. Bas. Liig.ld.89II, III. 87iiominenlur : Eriil.Ven. I, II. Par. Lugdri. 11,III.—Boliin.
91cf. stiprnuri. c. 2.—Ans. I 4,c. 10.
Ltigild. 11,111. assernt : orig. 90ferieiilttr : Edd.coll. o. =C.XVII.
•» vet : Edil. coll. o. = C. XVIII. 93hnb. A. 865. — Ans. I. 4, c 26, 1. 12, c 5 (4). Deusrieri. p. 4. Ivo
Decr. p. 5, c 35. Pulyc I. 1 , I. 17. 9*pro callt. fide vel eccl. disciplina : E.lri. coll. o. — Ans. 9S cor-
reptione : Aus. — verua seqq., asteriscis signala, non stint ap. Ans. I. 4. = C. XIX. 96Capilis nneloieiii
Bernrtlus Cnllisliiin II esse censuit, in cujus ep. (14), ad Ansericum endem verba leguniur. lu quo cgregio
errnvil; reperilur enim cap. et iu coll. Deusiledil, I. 2, c 92, (cf. Bnll. in Opp. Leonis M. t. 3, p.CCCIV),
et in trart. Anselmi conlra Wibeiium (up. Cnnis, l. 5). Aputl iilrumqiie leg. : Cretc, Joanni el Messulw
Kpp. = C. XX. »7Theod. Cod. I. 16, l. 2, c 29, dui. A. 395. — Ans. 1.4, c 16. 9" abest ab Eri Bas.
" adtl. : eiiam : Edd. coll. o. 10°revereniiam: eaetl. 10»Tbcod. cod. eod. — Aus. ili. c 17. »oasifci;
Ed. Bas. 10Srel. el ordinh : Edtl. Nor. Ven. I. — rel. vel ord. : Edd. rell.. pr. Arg. Bns. »°* muiilare :
Kd.il '.">ll.o. pr. Lugilil. II, III. 10SIth, quibus ecclesia ben. : orig. '•* Tbeod. cod. cod. — Cod. Jnst.
I. I, l. 3, c 13. — Ans. I. 4, c. 18. 107citjusqtttim : orig. — Ans. f damnetur : Ed...Theod. cod. Ed.
Goiholied.
T>53 DECRETJ PARS SECUNDA.CAUSA XXV. QU./EST. II. 15~i
privilegia nihilomintis plenis.siniiimper omnin ol.ti- ,A lale praesumseris, cl aliquuin' seu epis opiim , seu
neanl vigorem. presbyierum, seu tliacouuiii invitum facere foiie
lietn Pelagius Armenlario , Maghlro militum inter creriirieris, ortliiiationes libi Ravcnnalis ecclesiaevcl
celera »08: jEmiliensis noveris auferenilas.
C. XXI. Non licel Pontifici ab ecclesiwjtire discedere, C. XXIV. Jus ordinandi amittunt
quod docitmenlorumauclorilale firmalnr. qui immerilum
consecrani.
Postenqunm ecclesiaejura doctiineiitoriiin quoque Item Leo Pnpa , epist. LXXXV, al. LXXXVII, a:
intercedenliiim ftierint aucloriiate firmala, nullaie- Ephcopos Africanos "\
nus ab his discedendi liberam Ponlifex, vel si vull »»\ Si qui episcopi lalem consecraverint sncerrioiem,
permitlatur liabere licentiam. qualein esse non licct, eliainsi aliquo morio il.iiiiniiiii
Gratian. Si ergo privilegia monastertorum vei qun- propiii honoris evaserinl, orriinalionis * lamen * jus
rumlibet ecclesiarum auctoritale Leonis, Gregorii, ulierius non habebunl, uec uiiqiiam ei "* sacrumcnto
Gelasii et nonnuilorum aliorum Poniificmn sancim inlererunl, quotl, negleclo divino jndicio, imiiierilo
Romanm ecclesim inviolala servanlur; si ea, qum praestiierunl.
conlra leges fiunt, pro infectis habenda sunt; si Pon- Graiian. Generaliter, vetuti dum civitati episcopalis
lifex non hnbet licentiam dhcedendi a documemis, B dignilat perpetuo sublrahitur, qum suos ephcopos in-
qiiibnsjura ecclesim firmanlur : ptilel, qttod posle- lerimere contuevil.
riora privilegia antiquioribus derogare non possunl,
Unde Gelnsius Papa scribil > " 6:
nec eorum uuclorilale eis atiqua objicietur excepiio,
quum eliain, si conlra illa specitttiler fierent, pro in- C. XXV. Eiiiscopalh dignilas civiluti sublrahiiur,
qum sttos prmsules inleremit.
feclis essenthabenda.
II. Pars. § 1. His ita respondetur : Sancla Romana Ila iios Scyllacaeiiorum"7icaeriesgeminata ponlifi-
ecclesia sua auctoritaie congregala valet disjungere, cum horrenrii criiniuis atrociiale confiitlit ft, ul tliu
ct dhjuncla congregare; ralionis latnen wquilate con- consiitutio nostrae delibcraiionis hxsilaret, dum et
lls parricidnlibiis exemplis tlc-
siderala. Cnde vel pietalh, vel necessiiatis inluitu ingerere quempinm
lestaremur »»9 anlistiiem, et »*°ecclesiam ulciinque
temel a se concessavalel in loltim vel in partem com-
mulare. Pro necessitale namqtte corrigendorum vitio- destilulam non usque adeo juilicareiiius relinqt.en-
rum privilegiaecclesiarumtnullurum veliinminuunlur, ilam. Qunpropier jam vclul usum consueluriiuL..i,|iie
vel penitus immutanlur, sive personaliter sive genera- sacrilegain declinantes, eaienus »*' religioni dtixiinus
liler. § 2. Personaliter juxta iltud "° : Privilegiiiin coiisiileniluni, ut parochiae vice ab exlritisecus
oiiiniiio merelnr amiltere qiii permissa sibi abutiiur P ( positis sacerdotibus gubernelur, quae'*» ibidem com-
manentes fcrro didicit'* 3 necare paslores, iunudi-
poieslaie.
C. XXII. Qnod Itdbel amillai qtti quod non accepil toque facinore (quod etinm in illis provinciis nus-
usurpul. tpinni prorstts legilur accidisse'**, quae bellorum
Iiem Silverius Papa Vigilio Episcopo, ep. II "\ conliniiis diversisqite inciirsionibtis nffligiintur)
Sic decet liilein sanciortim Patruin in ecclesia hasclas sit repertit civilas, quae pra'sules mini
servnii ciilholicn, ul quod habuil amillat qui inipro- slranies "6 sibi la7 fidei Christiame sacramentu "*
babili lcmeriliile quod non accepit assumserit. siiie perseculore prosternat'1". Curantlum est igitur,
€i XXIII. Privilegimn amititt qni sua poleslate non ut*iilic* f.iuesla pernicies cessatione proprioruin
legiiime ulitur. sanelur anlisliluin, atque ita saliem fiiroris lanti
0 131
Iiem Simpliciiis Papa, epistJ II, Joanni, Episcopo maleria sublrahattir, si1S in qiinm Iisec possi:
Ravennatensi, posl pnnca, quibus ab illicila eum acerbitas perpetrari consistens ibidem persona de-
ordinalione prohibuil '»*... ftierit, eoque modo vel il!a civitas 13a,dum in qiios
Denunciamus autem, quod si poslliac "3 tiuicquam riesaevialnon haliebil, a\i btijusinorii leineritate dc-

NOTATIONESC01IRKCI0RUM.
C. XXV. » Iu Polycnrpo, cl npud Anseluiiun el Ivoiiem conlinno S^ijtiilitf c. .('.nnipe.iimus.infra de
cons. disl. 2.

QU^S-T. II. C. XXI. ,08Cnp. lemporis incerli. — Deusi^ed. p. I. Ans. contra Wiberliini ap. Caiiisiiim
l.o. >09velii.r.Ans.—P.ll. "° cf. C. 11. qu. 1, c 63.=C. XXII. »"Cap. apocryphiim.—Ans. I. 0, c 155
(I 0). Iv.i li.'cr. p. 0, c 73 ='C. XXIII. lla cf. supra Dist. 74, c 7.— Coll. ir. »'* t>. p. 1, l. 45, c 2.
1,3 posl Itile Idc aliqttid : Eri. Bas..— post hoc aliquid tale : Eilri. rcll. = C. XXIV. cf. ari c. 43. C. 1,
11S eideni : Eriri.coll. o. = C. XXV. "6 Mujorico el Joamii episcopis. — Deusded. p. 2, c 92,
qu. 1.
(tf. Baller. Opp. Leonis M. I. 3, p. CCCIV.)— Ans. 1. 6, c 148 (144). Ivo Decr. p. 10, c 18. Polyc I. 3,
l. 50. "7 Sqiiillacinornni : Baller. ex Deusd. quidein latiitorum : Ivo. — Sillanoriim ; Edd. Arg. Bas. —
SyUan. : Edri. rell. tf confundil : Edd. Arg. lins. Nor. "8 qttenquam : lvo. "9 tlelestamnr : Ed. Bas.-
»»'•el— relinqu.: non .sunl ap. Iv. la»D/ce.s: Ivo, — vesliw : Ktl.l.coll. o. laa guiu: Ivo. la3 didiceriitil:
iri. "* prors. acciderii: id. — Ans. laBHI titiqua : Eild. coll. o, la,i miiiistrando fidem Chrhl. : Ivo.
— mhiislrandw : Edd. Arg. Nor. Ven. I, 11.Par. la7 abesl ab iisri. 128abesl ab iisri. el Bas. Liig.l. I.
119prosleruerel • Edri. coll. o. pr. Bas. 130si in — def. : oiuissa siint ab lv. ,"* gna : Edri. coll. o. pr. Ai^;.
Nor. Ven. 1. — guem .'Bobin. 13aabcst ab Iv.
i335 DECRETl PARS SECUNDA.CAUSA XXVI. QU-iEST. II. 1338
sistal, vel aliis imilandi •" contagia dira «** non *Lde alienalione rerum eccletiattiearum leguntnr ad-
praebeat Egeai ergo episcopalibus subsidiis sibimet tcripta. UnJe datur inlelligi, quod ea, qum de iure
aliunde pensandis '*', quae sacram in suo gremio uniuscujusque ecclesimvel necestitatit, sicut peregri-
collocaiam fuso crudeliter maculat sanguine digni- nis, vet pietalit intuitu , sicut religiotit domibut con-
talein, quia »36in ulroque hac est ultione plectenda, feruntur, non perpeluo, sed tetnporaliler ab eis, qnibut
sive instinctii domeslico seu furiis incitata ' nefas* conferuntur, tunt pottidenda. Quanquam illud Sym-
hoc commitiit exlernis'". Praebeal ergo dilectio machi ad necessilath intuilum, non ad pietaiis pro-
veslra in hoc stalu positae ministerium visilationis speclumpossil referri, videlicet, ui ea, qum peregrinit
ecclesiae, et aut conveniendo pariler, aut vicissim, vel capiivis largiri necessitas suasit, non ea, qumre-
prout qualitas rerum causaque poposcerit, diviua ligiosis domibus ob quietem religiosw convertationit
minisleria ,38 repraesenlel ingralis, ne, quum devi- concessa tunt, prohibeanlur perpetuo potsideri. Vel
tamus zizania »39,dominica videamur praeterire fru- poiius de ttiritque inlelligendum est, videlicet, ul ticut
inenla. necestiiaiem palientet cettante necessilate beneficiit
III. Pars. Gratian. Hostilitath quoque vet panper- renuttciare coguntur, quw eit mherationit indultit
laiis necessitate epitcopalet tedes vel mulantur, vel imuitus, sic religiote vivenlet, quum a religione cet*-
dum in unam rediguntur, sicut tup. in lit. de mula- **taverinl, privilegih exuanlur, qum religiota convet-
lione ephcoporum B. Gregoriut '*' fechte legitur. tatio meruit. Prhitegia ergo , quw religiosit domibui
Non ergo privilegia eccletiarum sic inviolata perma- conferunlur, vel in eo casu accipienda sunt, in quo iia
nere cententur, ut quibusdam de caush inlerveniemi- 'eit consulitur, quod nulli atiqtdd derogatur, videlicel
but apoilolica auctoritate eii derogari non potsil; ut ex novalibus, quorum decimationes nulli attignatm
alioquin inutlitudo cccletiarum ad paucilalem redige- (uerant, privilegiorum auctoritate decimat aliquibu*
relur, quum innumerw eccletiwin dicecetibutaliarum persolvere non cogantur, vel st propter inttantem tem-
frequenler conditm inveniantur. Serventur ergoprivi- poris necessitatem eh consuli non poteril, nhi aliis
legia ecclesiarum cunctis inconcussa temporibus, r.e derogetur »**, ita privilegiorum auclorilas videalur
videlicet prmler ejus auctoritatem, a quo dala sunt, este servanda, ut eorum subveniatur inopim, non ut
eonlra ea liceal ire alicui. § 1. Sed objicilur iltud suarum divitiarum augmento, et pottetiionum non
Symmachi Papw '*': Possessiones, quas unusquisque modica exlentione porrecta, bapthmalet ttu paro-
ecclesiaesuo relinquit arbitrio, etc, quw tup. in tii. chialet ecctesiwpenitus destruantur.

CAUSA XXVI.

GRATIANUS. (
C QUiESTlO 1.
GRATIANUS
Quidam sacerdo*sortitegus esse el divinus convin-
citur apud episcopum; correctus ab ephcopo noluil Qui sint sortilegi, Isidorus diffinil Flymologiarum
lib. VIII, cap. 9 , ita dicent' :
cessare; excommunicalur; landem agens in extremis C. UN. Qui tint torlilegi?
reconciliatur a quodam tacerdote ephcopo incontulto;
indicitur tibi pmnitentia tub quanlilate temporis ca- Sortilegi sunt qui sub nomine ficlae religionis per
*
nonibus prwfixa. (Qu. 1.) Hic primum qumritur, qui quasdam , quas sanclorum sorles vocant, divina-
lionis scientiam prolilenliir, aul quarumcunqie
sint sortilegi ? (Qu. 11.)Secundo, an sit peccalum esse
scripttirarum inspeclione fntura promitttint.
sorlilegum? (Qu. III.) Terlio, a quibus genus divina-
lionit tumtit exordium? (Qu. IV.) Quarto , quot siril
genera divinalionh? (Qu. V.) Qttinlo, ansorlileyi vel QUJESTIO II.
riivini tint excommunicandi, si cessare noluerint? GRATIANUS
(Qu. VI.) Sexio, an excommunicatus ab epitcopo I. Pars. Quod autem torlet exquirere peccatumnon
potsit reconciliari a pretbytero, illo incontulto ? sil, el exemplis el atictorilalibus probatur. Quum
(Qu. VII.) Seplimo, ti morienlibut est indicenda pot- D enim Achar ' de anathemale furtim subripuhset, el
tiitentia tub quantitate temporh? ob ejus peccatum populus cmsus apud Hay + hosti-
but terqa dedisset, vrwcepil Dominus Josue, ut tor-

11. C. XXV. ,38imilnnltfJtu; id. '•* ejcemp/umnon prmb.: Edd. coll. o. ,S»depenth: Ans. Ivo.
QUJEST.
— peiisads : Eri. Bas. "* qum : Edd. coll. o. »37 eaciertus : eaed. — lvo (apud quem hic capitis
"' zizaniam : Edd. coll. o. pr. Bas. P. III. **»
exiius est). ,3S mysieria : Edd. Arg. Bas. Ven. I »" cf. C. 16, qn. 1, c. 61. •*' detoga-
cf. C. 7, qn. 1, c. 42, 44. C. Iti. qu. 1 , c 48.
retur : Bohm. * .' add.
,, : teu , _..
CAUSAXXVI. QU*ST. I. C. 1. Ivo Decr. p. 11, c. 22. apostolorum : Edd.
co!l- "• l Aclmn: Vulg. | Nny : Ed. Rom. operarum vitto. ..,.,- —cl. Jo c.7.
QU*ST. II. P. I.
 1337 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA XXVI. QUJEST. IL 13iW
libut exquireret, quo peccante poputut in manibut A C. III. Ad swcularin
negotia divina oracttla non
liosliitm cadere meruerat. Jotue prmceptum accipient sunt convertenda.
mitit soriet, primum super tribut, deinde super fa- Ilem Auguslinus ad inquhiliones Januarii,
milias, demumsuper personas, et ita cecidit sors super ephl. CXIX »\
Achar. Saul' quoque, quum pugnans conlra Phi- Hi »\ qui de paginis " evangelicis sorles legunt,
lislwot jitrussel, te inlerfecturum quicunque anlesolh etsi oplandum est, nl id potius faciant, quam ad
occasum de populo comederel, sorle deprehendit Jo- dx-monia consulenda conciirranl, tamen eiiam ista
naiham filium sutim mel comeditse, quod sceptro ac- inilii displicet constieludo, nd saeculaiin et
negolia
ceperal, qitemquum morti iradere vellet, populo sup- ad viiae hujus vaniiniem »** propler '* aliam viiam
plicanle revocavit sententiam. Jonas * quoque , guutn loquenlia * oracula divina velle converlere.
a facie Domini fugerel, a nattth sorte deprehensns in C.
IV. Exemplo Matihiw vel Jonat non est indiffe-
mare dejecius, et a celo est absorptus. De * Xacharia renler sortibus credendum.
eliant legilur, quod sorte exiit, ut incensum ponerel. Ilem Beda super Actus Apostolorum,ad c. \ »*.
Mallhias' vero a B. Pelro sorte in apostotatum el Non exemplo Matthiae, vel quod Jonns prophela
Judm successoreligilur. Quod ergo lanlortim exemplis sorte
deprehensus sit, indiilerenter sortibus est
probatur, patet malum non esse. " credendum, quum privilegia
Unde etiam Augiisiinus ail in lib. Psalmorum, in singulorum (ul Hiero-
Psal. XXX, concione 2, ad versie. ln inauibus luis nymiisail) coiinnunem legem facere omnino non
sortes 6: possinl »*. Et infra : § 1. Si qtii lamen necessitale
C. I. aliqua compulsi Denm puianl- sorlibus exemplo
Sors non aliquiri mali est, sed res * est * in dtibi- Aposlolorum esse consulenriiiin , videant hoc ipsos
talione huuiana divinam judicans voltiniaiein. Apostolos non nisi collecto " fralrum coetu, et pre-
II Pars. Gratian. His iia respondetur : Ante- cibus ad Deiini fnsis egisse.
quam evangetium clarescerel, multa permillebantttr, De divinis vero scribit Auguslintis lib. V tuper
tunt eli- Deuler. c. 19., ila dicens '* :
quw tempore perfeciioris disciplinm penilus
minata. Lopula namque tacerdotalis vel contangui- C. V. Non tunt observanda qua; a divinis prwei-
neorum nec legali, nec evangelica, vel apostotica au- piuntiir, quamvis ea contingant, qum ab eis prw-
nuncianlur.
clorilale prohibelur, ecclesiattka tamen lege penitus
interdicitur. Sic et torlibut niliil mali inesse monstra- Intelligi voluii Dominus eliam illa quac a divi-
tur, prohibetur tamen fidelibus, ne sub hac specie naiitibus non secundum Deum dicuniur, si accide-
divinaiionis ad antiquos idololatrias cultns redirent. P rint quae riicunliir, non accipienda sic, ut Jiant qu;e
Unde quibusdam constellalionet ei futurorum signa praecipiunlur ab eis, aul colantur quae colunliir ab
cuitodietilibut Apottotus ail 1: Dies observatis, el eis.
menses, et tempora, el annos. Unde linteo, ne lorte C. VI. Intlituliones hominum qum sint superslitiota;
sine causa labornverim in vobis. Sic el astronomia , vel non.
seu et astrologia apud calholicos in desuetudinem Idem in l. II de doclrina Chrisliana, c. 19 «( 20
abiit, quia, dum propria curiositate his nimis erant et 21'».
inlenii, minus vacabanl his, quw saluii animarum llhiri, quori esl secunrium iiistituliones boniinum,
erant accommodala. parlim supersiiliosum esl, pariim snperstitiosttm
Qttod aulem sonibus credi non oporlent, Hieronynius non est. Superstiiiosum est quicqnid instiiuluni
lestatur, scribent tuper Jonam, c. I * : esl ab hominibus ad facicnda et coleuda idola per-
*°
C. U. ExemploJonm vel Mattliim non oporlel tortibut linens, vel ad colendam sicul Deiim creaturam,
credi. partemve ullam creaturae, vcl ari consullalioiies et
Non slaiim debemus sub exemplo Jonae sorlibus pacta quaedam significationuin ciiin d:emoni.buspla-
credere, vel illu.l de Actibiis' Apostolorum liuic ciia alque fcaderata, qualia '* siinl molimina " magi-
teslimonio copulare, ubi sorie in aposlolaium Mat- D caruin arlium, quaeqtiidem conimemorare polius
thias eligilur, ' quum privilegia « singuloruin non quam docere assolenl *3 poetae. Ex quo genero
possint legem facere communem *. simt, sed qunsi licenlioii vaniinlc, aiuspicuui el
NOTATIONESCORRECTORUM.
CAUSAXXVI. Quaesl. II. C. II. a Quum privile- nymo. Riicriintiir enini a Beda ex eodem iufra eatl.
gia : Haec usoue ad finem sunl addila ex B. Hiero- c xVonexemplo.

QUiEST.H. \lReg. c. 14. »Jon. c. 1. * Ltic. c.l. ' Act. c 1. "IvoPan. I.8,c. 77. = P. II. C. I.
T Gnl. c 4, v. 10. • IvoPan. I. 8, c 73. Decr. p. H, c 21. =C. II. » Act. c 1. = C. III. 10Ep.
53 (scr. A. 400) E.l. Manr. »' Si : Etld. Lug.ltl. II, III. — li : Ed. Nor. — Ivo Pan. " pugums :
Edd. Ven. I, II. '* necessitatem : Ed. Bas. »* verba asier. signaia non siinl ap. Iv. = C. IV. '* Ivo
Paii. I. 8, c. 78. — cf. suprac 2. ,6 postunl : Edd. Arg. Bas. " in collertione fratr. ffleiu : Ivo Pan.
'" Ivo Decr. p. H, c 10. = C. VI. '" Ivo Decr. p. II, c. !5. !0 Domini : Etl. Bas. " t>p-
tumina : Edtl. coll. o. pr. Bas. ,a quidam : ewd. pr. Bas, Lugrid. II, III. " solenl: euil. pr. Lugritl. II, Itl.
— Ivo.
1339 DECRETI PARS SECUNDA.CAUSAXXVI. QU.EST II. 1S4<?
auguriim lihri. § 1. Ad hoc genus pertincnt omnes i\ testimoninm perhibiiit Ajiostolis Domini, i.lco Pau-
ctiani ligaturie atqtie remedia, quaemedicorum quo- lus aposlolus pe|>ercit illi spiritui, ac non potius fe-
quc disciplina eondemnat, sivc in praecanlationibus, minaii: illins riaemonii correplione ** alque exclu-
sivc in quibusdam notis, quas cbaracteres vocant, sione miinriavit. § 5. Omnes igitur artes Iitijiisniotfi
sive in quihusdama*rebus suspendendisalque ligan- vel nugitloiice vel iioxia. superslitionis, ex quariam
dis, vcl eliam snllnnriis quodanimotlo, non ad lem- peslifera societate hominum ct dnpinoo.im quasi
peralioneui " corporum, sed nri qiiastlam signifi- pacta infidelis ct dolos:e amiciiiae constiiuia, pcnilus
cationcs aut occultas, niil eliam *6inanifeslas, quae sitiil reptidianda 33el ftigienda Chiisliano.
Cmineiitiori *7 nomiiie physicam vocani, ut quasi C. VII. Non est vila, sed mors inquhilio vel cttratio,
r on stiperstilionein *8 implicare, sed nalurae »*pro- qittv a divinis vel magicis expelilur .
desse videanlur, sicul sunt inaures in summo nu- Idem in lib. de civilale Dei *\
riiiin singiilnriini, ani dc slritlhiorum s0 ossibtts Qui sine Snlvalore saltiiem vult halere, ei siue
aiistibu in digitis, aut qiiuni lihi dicilur singul- vcrasapientin aeslimul priirienlem se fieri posse, non
tienti, ut dexiern niaiiu sinislriiiii 31pollicem le- sanus, setl aegcr, non priidcns.sed siullus in segri-
neas. Ilis ailjiiiiguiitur millia innnissimarnin sa ob- ludine assiriun laborabit, et in caecitnieuoxia slulius
servalionum, si membrum nliquoil salieril, si jun- ac demenspermanebil. Ac proindeomnis inquisilio,
ciim 3*amliiilantibus amicis lapis * aul cauis*, aut et oninis curalio, quae a diviniset magis* 5, vel ab
pucr mediiis inlervenerit. El infra: §2. Ilinc sunt ipsis daemoniisiu idolorum cultura expeiilur, mors
ctinm illa, liinen calcare, qtitim nnle doiuum sunin poliiisdicenda est quam vita, et qui ea seclaiilur ss,
trnnsil, rcdire ari lecttim, si quis, dtim se cnlcenl si se non correxerint, ad atiernam perriitioneni ten-
slcruuliiveril; redire domum 3», si procedens 3S ilimt, Psalmisla diccule S7: Omnesdii gentium tunt
olfeiiilcrii; quum 36 vesiis a soricibtis roriitnr 37, dwmonia, qui per deceptos homines alios tlecipere
*
pltis timere suspicionem fiiliiri mali, qunm pr:c- quolidie gesiiunt, ut pertliliuiiis suac facianl eos
sens riamnum dolere *. § 5. Ncqtie illi 38 nb boc ge- esse panicipes. Ilaqtie *8 liaec vanilas magicnrum
nere supersiitionis perniciosau segregnnrii stiiil, qui artium ex tradilione angclorum malornm in loio
olim genethliaci propter nainliuiii 39ilieriini consi- orhe lerrarum pliuimis saeculis iiivalnil pcr qunu-
ricralioiics, niinc auiem vulgo *° matlieinniici vo- dam scienliam fuiuroriini el infernorum, et per iu-
cniilur. Nam et ipsi, qtiamvis veram stellarum po- veiiiiniies S9 eoriiin invenla siint aruspicia , et au-
sitionem, qiiuin quisque nascilur, conscclaiiliir *\ gurationes, el ipsa, quae diciintur, oracula, et ne-
Cl aliquanilo clinm pervesligenl, lamen quod inrie r. cromuiitia.
conahlur vel acliones noslrns, vel aclionuin even- C. VIII. Gliihliana et vera picttis plttnelarios e.tpel-
la *' praiilircre *3, nimis errunt, * et vendunl iinpc- Uiet dnmntit.
rilis homiiiibiis miserabileni serviiulem '. Ei infra Idem Confestionum lib. IV. c 3 6\
c. 23 : § 4. Hoc aulein genus fornicationis aninia> IIIos plnnetarios 6\ quos. mnthemniicos vocani,
snlnbriier riivimi scriplurn** non lacuil, neque ab plane consulere non dcsisiebain 6', quod qnasi ntil-
ea *s sie tleterriiil aiiiinaiii, ul propterea lalia ne- lnin esset 63sacrificinm, el nullic preccs ad aliquem
gnrel csse serlnnria quia falsa riicuiitiir a *6 profes- spiriliim ob divinationem dirigcreiiiiir. Quod lamen
soribus coriini, scri *7 eliamsi dixerint vobis, inquit, Chiisliana et vera pielas consequenier repcllit 6*
et ita ereneril, ne credalis eis. Non cnini quia imago el ilnninnt.
Snmuelis *8u orlui Snuli * rcgi ' *" vern praeiiuncia- C.IX. Cttliura est idololatriw augurta servtne, et slet-
vit, proptcrca lalia sacrilegia, quibus illa imago so tnrtun reqtdrere curstts.
praescnlata esi, minusexsecrnntla siinl.aui quia in liem Hieronymus 6S.
Aciibus Aposioloruin " fcmina veniriloqua veriim Se.l ct illnd ariric, oiioniam qni fornicutiir in

QII.CST. II. C. VI. ** qttibittque : Ivo. — qiiibnicuiiqiie : Eriri. coll. o. as repnralionem : E.l.
Ba*. '" nbesl nb Ivone rl E.ltl. coll. o. pr. Lugdd. II, III. al1T milittre : nrL'. as vtperstiiiose :
Ivo. »• itaiurn : iri. 30dettrucliontim : Etlri. Bns. Yen. I. II. nbesl nb iv. cl Edi\ coll. o. pr.
Lngriri. " miiHHiiisxiiiinniiH ; Eilri. cirri. 83sejunctiim : Eriil. Bas. Ven. I, II. Par. — sejnncitm
3i 3S 3P
: Eri.
Arg. — si37jitnclum : Eri. Nor. att dom. : Edd. coll. o. prociitens : ea;ri. pr. Bas. vel si : Edri.
roll. o. rotltitur : Ed.l. Bas. Lngriil. II. III. s" nl.cst ab E.ltl. coll. o. pr. Lug.lri. II, III. S9nalura-
liitm : Etll. coll. o pr. Itns. Liigrid. II, III. *° nbcsl :>hiisri. |>r. Lugrid. II, III. *» consegititHlar—»3per-
vesliqent : Eil.l. coll.o. pr. Luglil. *a euenliim:**
Eilri. Bns. Lugild. II, III. — erenttts : E.ld.
** *6
rell. pro-
ditcere : Etl.l. coll. o. pr. Lugild. II, III. aucloritas : Eriri. roll. o. eo : Eri. Bas. a
elinm ; pnri.
—et a : Eriri. r- II. — si eiiant : Eri. Bas "7 Deiil. c 15, v. 8. *8 1 Rcs. c 28 *9 nbest ab Iv. so nbesl
al.Eri. B s. »'Acl. r. 16 " rorreciione : E.lri. coll o. pr. Lugd. I. °3 reputliaitdw— fugtendw : E.ltl.
roll. o. = C. VII. "'' ln:o Rahanus, lri>.dn mngonini praesligiis. — Cull. Ir. p. p. 3, l. 21, c 15. Burch.
I. 10. c. 41. |><)Decr. |>. 11, c (ili. 6S«iogirts : Eri.l. rtril. o. — Bolim. — adil.69: arlibns : Kriri.coll. o.
86seclenlitr : Eri. Bns. 67Psal. 9:i, v. 5. S8cf Isiri. I. 8. c. 9, §5. evocaliones : Isirior.:::
Elym.
C. VIII. e»Ivo Paii. I. 8, c. 79. Decr. p. ll,c.20. 61 leger.dtimesl cuni Aug. : planos, 63
ccniiii planot
riicere solebanl. " tleshtebanl : lvo Pan. —-Etl.l. col. o. pr. Ltigrid. ets esset : ho
sycophanlas *'»
Decr. — nb eis : Lugriil. II, III. — eh : Eritl. icll. — Ivo Pan. e.r/;«//i( : Ivo. — Edtl. coll. 0. = C IX.
** Inio Oiiscncs boin. 5, iu c. ;>Josux.
 K4I DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA XXVI. Q&EST. III ET IV. 1342
corpiis suuin peccat, uon islud 6Scorpus solum,,A. QUiESTIO III ET IV,
q.iod leiiiplum Dei effecliiin esl, sed et illiiri, quod11 GRATIANUS.
riicitiir, quia omnis ecclesia corpus Chrisli esl. Et
I Pars. A quibus nutem 'qenus divinaiionis exor-
in oinnem ecclesiniu virielur delinquere qui corpuss ,. . , . . . .
dtttm sumsertl, vel quoi sml yenera ejus, Aiigusli-
siitiin maculnverit °\ quia per iiiiuin membriiiii ' exponil in libro, de nalura dwmonum, ita
ei il- ntts
macula in omne corpns riiffundilur. §!. Esi
lud opprobrium .<Egypii, qtiotl, si neglexeris, eiinmII dicens:
post Jordauis iransitum, et post baplismi seciin.laiu|( C. L Demulliplici genere divinalionh.
ciiciiiiieisioneiii veloslae consuetudinis inustionee Igitur genus diviiiaiionis a Persis a ferlur alla-
s
suggeritur, observare auguria , requirere slellarum„ tum '. § 1. Vnrro autem riicit diviiiaiionis quaiuor
*
cursus, el evcnius ex iis fiiluroruin rimari, ser- csse genera, lerram, aquam, aerein, ct igueni:
vare somnia * celerisque liiij'iisuio.li supersiitiOni- liini: geomauliam, liyilroiiiaiiliain, aeromaiiliJin,
*
bus implicari 6\ lilololatria: namqtie maleresiiEgy* , pyrouiaiitiam dicta autuinat". § 2. Divini dicti
lus, ex qua ceiiuni eslhnjiismodi opprobria piillu- sunl, qiiusi deo pleni. Divinitate enim plenosse csse
* ' siiiiulant, et asluta 6 qundnm franduleiitia homini-
lare, quae, si transitp jam Jor.lnne susceperis,
et his le rursus Inqueis illigaveris*», lecinn sinee B bus futura conjectanU Duo auleiii sunl genera divi-
dubio opprobria ^Egypti traliis. iiulioiiis, ars el furor. Incantalores vero vocali 7
III Pars. Gralian. Hwc autem sortilegia non usqtte e sunt qui artem verbis peraguiit. § 3. Arioli vocali
adeosunt deteslanda, ut, si atiquid de nrea veldorcu- sunt propterea 8, quotl circa aras idolorum iiefarias
lari dwmonibus fuerit immolaium, qttod reliqitum, preces emitiunl, et funesta sucrificia ollertinl, his-
tsl ideo credalur esse immundum, aui, si ipsnin, qne celebrilalibiis daeinoniini accipiunt responsa.
quod oblalum fuerat, a nobis ignoratilibtts sumi con- § 4. Hnrusjiiccs nuncupali' quasi horarum inspe-
ligeril, ideo credamus nosjleliquhse. ciores; dies eiiiin el horas in ugentlu negoiiisope-
linde Aiigiisiiuus ad.Publicolatn, ephl. CLIV 70: ribus(|tie cuslo.liiiiil, et quid per singula lempora
10
C. X. JVonideo reliqna sunl immutida, quia ub observare debeal lionio inlendiint; hi eliain exla
area vel torculari aliquid ad dwmonum sttcrificia, pectirium inspiciuul, et ex eis fiilura praeilicunt.
tolliiur. § 5. Augiircs suni qui volntus aviuiii ei voces inten-
Side area vel tomilari iollaliir7'aliquidatl sacrili- dunt, aliaquc signa rerum vel observnliones impro-
cia daemoiiioriiin, sciente Cbrisiinuo, irieo 7*peccal,1 visas homiiiibus occiurenles ferunt. Iiriem " suut et
quia '3 lieri permillii, ubi prohibendi polesias est. auspices, nam auspicia la sunt, qtias iter facientes
Quod si factiiui non coinperit 7*, aut proliibendii observani. Dicla atilem siint auspicia quasi avium
'* qunsi aviiun garria, itl est
poiestatem nou habiiit 7\ ulitur mundis reliqttis. spicia ls, et auguria
fructibus, untle illu stiblalu siini. avium *» voces et lingune. Iteni augiirium qunsiavi-
C. XI. Immunis est a reain qtti emil qttod neseit geriiim, quotl aves geritnl. Dno siint aulem genera
idolis iminoltilum, auspicioriim, iiniim a.l oculos, alieruni ari aurcs
llem Ambrosius in primam.epistolam ad Corinlhios, pertinens: ari oculos scilicel volaius, nil anres vox
udc. 10 7\ aviiim. § 6. Pytbones '6 a Pythio Apolline tlicti ",
Licel aliquiri polltitum sit per accidenlinm ", i.l quoil is aucior fuerit divinanili. Aslrologi riic.ti eo.
eslohiatioiiein itioli, quum * hoc " tuinen nescit qui quoil in asliis augurantur. Genelhliaci appellali
eniil, niillmn palitur scrtipulum, et apud Deiim iin- sunt propler nitlaliiiorum consideraliones dieruin.
tuunis esl. Gencses cnim hoiiiiinini per duodecim coali signa
NOTATI0NES CORRECTORUM.
QO^ST. UlellV. C. I. « Persh : B. Augusiinus in capitis snnl iu libello.Rnbani de mngorum praiSli-
libro 6 de civiiate Dei cap. 55, de hytlronianiia giis, qiicm ipse cx vnriis Aiig.isiini et Isidori locts
loquens, sic scribit': Quod yeniis divindiioiiis ideiii collegil, el Gralianiis saepe rilnlsuo Aiigiislini no-
Varro a Persis dicil ultutum. Reliqnu vero lnijus I) llllliC

QU.*ST. II. C. IX. 66illnd : Eri. Biis. 67commaciiltiveiil: Eri.l. coll. o. 6S impliciire : Ed.l. Nor.
Ven. II. 69tillttjuverh : Kdtl. Arg. Bas. — P. III. '• Lp. 47 E... Mniir. scr. A. 597. — Ivo Decr. p. 11, c
98. =C X.: 7» lollitnr : Im. — Eritl. coll. o. 7a ulicsl ii.l orig. 73 st : orig. —Ivo. '* com-
pereril: E.l. Bis. 7«htibtteril : eari. — lutbet : E.lri. rell. = C. XI. 76Ivo Dccr. p. 11, c 9«. 77 acci-
denliti : liriri. roll. n. • .
QCE^T.II! ct IV.'P.I. ' liiio Bi.bauiis lib.rie uiiigoriim praesiijtiis.qiiiquidein per oinnin fere Isidori (Eiym.
I. 8, r.. 9i, xesiigia pressil. — Biirrh. I. 10, c 45. Ivo Pnn. I 8, c. (j(>.Deer. p II, r. 08. = C. I. * esse
inceiittim vel ttlt. : Etl. Bns. — esse «//. : E.lri. rell 3 tliviiia.tonum : Eriri. roll. o. * dic.ns . Eri. Lugd.
III. — tliaum : orig. — Burch.lv.— Edil. roll. o. pr. Ltiff.ri. II. Par. " fliilniiuii/ : Eriri. coll. o. —
l\o PJII. 6 ttsliitia — el [raudtilentia : Ivo Pnn. — E i. Bns. — astitta — fritiiiltdeiilia : Edd. coll. o. —
B.ircli. Jvo. 7 dicti: orig. — Coll. cill.- Edd. coll.o. 8 prupier : or.g. — Ivo. — abest nb E.l. Bas.
» niincuiiitnlitr : Ivo. — Erid. coll. o. ">debennt
Iwmines : E I. lius " SutU elttim et : orig. — llem
el : IvoPnii. —Idemel : Biirrh.— Edd. coll. o. pr. Liigdri. II, I!l. Pnr. la atlri. : el : Burch. — Edd.
colL.o. ,3 aspicia : orig. — Biirch. lvo Decr. »*verbn : auquriu— augiir. nitsiinl nb Eri. Arg. ,s abest
ah Eri. Bas. 18 Pyihoiussw : Burcii. Iv. — Edri. Lng.ltl. II, III. —in Erid. rell. esl vel : Phitoiimw, Ptti-
tonio, vel : Pliytotihsa; Ptnjionio (Phiton : Ed. Arg.) " ndd. : suut : Edd. coll. o.
1345 DECRETI PARS SECUNDA.CAUSA XXVI. QU^EST. III ET IV. 13*1.
describunt, siderumque cursu '* iiascentiiim mores, A A quidam, quibus servianl et quibus divinos hunores
actus, et evenius praedicere conanlur, id esl quis deferanl, arbitrantur, instigante " maxime vitio
quali signo fuerit natns, aul quem effecium habeat curiosilatis, propter amorem felicitaiis falsaeatque
vilic qui nascilur ". Hi sunt, qui vnlgo malhema- terrente, et excellentiae temporalis. Et infra c. 5 :
lici vocanliir, cujns snperslitionis genus couslella- *)1. Nuuc igilur, quoniam rie divinatione daemonuBi
tiones Lntini " vocanl, itl est notationes siderum, quaeslioesl, primum sciendum est, illos ea pleruni-
quoniodo se habeant, qiium quisque nascilur. § 7. qtie 38pra?nunciare, quae ipsi facluri sunt. Accipiunt
Prinium aulem iidem " stellarum interpretes magi enim srcpe poteslaiem et 37 morbos immittere, ei
niinciipabaiUiir, sicut de bis legiiurin " evangelio, ipsum aerem vitiando morbidum reddere, et per-
qui iiaitiin Christum aiinunciaveriint. Posiea hoc versis et amatoribus terrenorum commodorum ma-
nomine soli mathematici dicti siini. Cujus artis lefucta suadere, dequorum moribus certi sunt, quotl
scienlia usque ad evangelium " fuit concessa, ut sinl eis latia suadenlibus consensuri. Suadent au-
Chrislo ediio nenio exinde naliviiaiem alicujus de teni 3» miris el invisibilibus modis, per illam subti-
coelo interprctarelur **. Horoscopi *" dicli, quod litaiem * suorum corporum" corpora hominum non
horus nuliviinlis hominum speculenlur dissimili et seiilieiuitim penetrando, seseque cogitationibus eo-
diverso fnlo. Sortilegi sunl qui sub Iiomine elc. "•. rum per quaedam imaginaria visa iniscendo, sive
Ut tupra : § 8. Salitores *s vocati sunt, quia »', diim vigilanlium sive dorinientium. § 2. Aliquando au-
eis membrorum quaecunque partes salierint, aii- lem non quaeipsi faciunt, sed quae naluralibus si-
quid sibi exindc prosperum seu irisle signilicari gnis fulura praenoscunt (quae signa in hominum
praciliciint. sensus venire non possunl) ante praedicuiil. Neqttc
II Pars. Graiian. Qumritur autem de natura dm- cuim, quia praevidel medicus quod non praevidet **
*° *'
Nionum,cujutnaturm tint, an futura prwtcirevaleant, ejus arlis ignarus, ideo jam divinus habendus*
tel quot modit ftilura prmnotcanl ? csl. Quitl atitem inirum, si, quemadmodum ille*in
De hit ita tcribit Aiigtisiinus >Heodem lib. de divi- **corporis hiimani perturbala *' vel modificala **
natione dwmonum, c. 3 *». temperie seu bonas seu **malas futuras praevidet
C. II. Qitol motth dwmonet fulura prmnotcant. valetudines, sic daemon ** in aeris affeciione sibi
Sciendum est, hanc esse nuturain daemonum, ul nola, nobis ignota, fuiuras praevidel tempestales?
aerii eorporis sensu lerrenoruin corporum sensum Aliqn.iiirioel hominuin dispositiones non solum voce
facile praccedaiu, celeritate etiam propter*ej'usdem* prolatas, verum etiain cogitatione conceplas, qtium
nerii corporis superiorem mobililaiem non solumi C signa quaedam ex animo exprimunlur in corpore,
cursus quoruinlibet *» lioiniuum vel ferarum, ve- toia facililate perdiscunt, aique Iiinc eiiam multa
rtim eliam volaitis avium incomparabililer vincanl. futura praenuncianl, aliis videlicel mira, qui isla
Quibus duabus rebus, quanium atl aeri corpusj disposila non noverunt. Et infra c. 0 : § 3. Fallunl
altinet, praedili, hoc est acriiiionia 80 sensus et ce- el sturiio fallendi, et inviria *' volunlate, qua homi-
lcritaie moius, niiilio anle cognila " praenunciantt tiiim errore laetantur. Sed ne apud culiores suos
", vel nunciant quae homiiies pro sensus lerrenii pondtis auctorilaiis amiltant, id agunt, ut interpre-
tardilale mirenlur. Accessit etiam tlaenionibus perr tibus suis signorumque suorum eonjecloribus culpa
lam longum lempus, quo eorum vita protendiiur,, tribualur, quando, vel *• decepli fuerint vel men-
rerum longe major experiemia, quam potest homi- lili. § 4. Nonnunquam *' vero ipsi maiigni spiriius
nibus propierbreviiatetn vitae provenire. Per hass el illusores hominum atque salulis eortim invasores
efficacias, quas aerii corporis natura soriita esl,, *0 solent praidicere delecium culiurae suae et idolo-
non solum mulia futura pra-dicunt8S daemones, ve- rtim ruinam, quatenus praescii videanlur quid in
rum etiam mulla *inira* fuciunt, qnae quoniam hn-- singulis regnis aul locis venlurum *sit*, et quid ad-
mines dicere ac 3*faccre non possunl, eos dignoss versi suae faclioni contingere possit; quod etiam

QU.I:ST.III el IV. C. I. '• oirsHs : Bnrrli. Ivo. — Edd. coll. o. pr. Lugdd. II, 111. '» a.H. :
in laii leinpore : Ivo Pnn. — inierpreltintur : Burch. Iv. — Edd. coll. o. *° laline : Etl. Bns. * id
est : Ivo. — Etld. roll. o. »» Mnlllt. c 2. *' Chrhlum • Edd. coll. o. '* interpretetttr : caed. —
Coll. (iit. as IIoiospici : Etl. Bns. -J-sup'it qu. 1, c un. " Saltsaloret : orig. — Isitl. — Coll.
c.lt. «7gni: Eri.l coll. o. — P. II. "8 lino iilcni Babanus 1. 1, quisua fecit qu:e in lihroriejtliv. daem. scri-
psil Aiigusliniis. —»»Burch. I. 10, c 45, 46. Ivo Pan. 1.8, c 68so(usque ari § 1)3»Decr. p. II, c
70, 71. = C. II. ailil. : lerum vel : Ivo Pan. — Edd. col. o. acumine : ib. cogitttla : Eriri.
»»
coll. o. pr. Ligilil. II, III. cogn. nniic, 3»qum : Etltl. Nor. Ven.°"I. II. — c. prwnunc, qumsa: Eilri. rcll.
pr. Arg. "nii.i. 37; hoimnibtts : Etl. Bas aut : Etlri. coll. o. invetliganle : —
Ed. Bas.
—
plunm»m-
que : Ed. Arg. nbesl iib Eri. Bas. 3S abesl ab Ed. Bas. — enim : Edd. rell. Ivo. ariri. : e.s :
Etld. coll. o pr. Arg. Bns. Nor. 3" prwvittere nescil : orig. — Burcb. Ivo. — Edd. coll. o. *" /IU/HS:
oiig. —ColU—cid. — Ltld. coll. o. pr. Lugrid. II, III. *» lamen : Edd. eaed. *• nbest a Bohiu. *3 i<e/
pert. : orig. *6 Coll. cill. — Eriri.Bas. Lugdri. II, 111. **mortificata : Edd. coll. o. *s se ; Eriri. Nor.
Ven. I, II. dwmones — notas — ignotat — prmvident : Edtl. coll. o. *' invidie : E.l. Bas. *' ipsi mati:
Etld. Bas. Lngdd. II, III.— tpsi : Edd. rell. *» haec sunl ipsius Rabani verha, qua: per eirorcni m Au-
gtislini q.iasiluiii cdiliones Maurin t priores siinl iransluta. »° iiiw'*or« : orig. — Coll. citt.
 13i5 DECRETl PARS SECUNDA.CAUSA-XXVI.QU^EST. V. {316
*
illi, qui gentilium hisiorias legunt, non ignoriinl. A illa prwtcire facit. Unde Etaias ait: Priora et no"
Quid ergo miruni, si, jam imminente lemplorum et vissima annuncialc inihi, el dicnin, quod Dii estis.
siinulacrorum eversione, quam Prophelae Deisuiiuni §\. Culloret vero idotorum a fidelium communione
lauto ante praedixerant, Serapis daemonalicui cul- separandi sunt. Unde in epht. ad Corinth. Aposlolut
lornin suorum hoc de proximo prodidit, ut suain ait * : Si quis frnler noininatur fornicaior, ant ava-
"
qiiasi divinilatem recedens vel fugiens coiumen- rus, aul idolis serviens , cum ejiismodi nec cibum
tlaret ? siiuiere. Hinc etiam in decretit Gregorii junioris, in
III Pars. Grutian. Quod aulem hominum dispo- Concilio Romano prmsidenth, c 12 legitur* :
tiiiones cogitalioneconceptat per exleriora tigna dis- C. I. Anatliema tit qui ariolot vel incanlalores
bolut deprehendat, non firma ratione videlur appro- obterval.
baium. Si qtiis ariolos, aruspices vel iiicantalores obser-
Undeidem Augustinus ait in Ub. II relractaiionum, vaverii, nul phyiacierjis * ustis fueril, analliema
c. 30 •': sil.
C. III. Qttod ex corporeit motibus inlernas animi C. 11.Quinqncnnio pceniieatqui divinalionet expelit.
cogitalionet diabolut deprehendal, occullitsima B llem ex Concilio Aucyrano, c. 23, al. 24 \
ret ett.
Quodam locodixi, daemonesaliquando 'et* Iiomi- Qui tlivinationes expeiunl, et ninrein genlilium *
num dispositiones non solum voce prolatas, verum 'subsequiintiir, vel in dotnos snas hiijiisinodi homi-
etiam cogitalione conceplas, quum signa quaedamex nes inlroducunt, exquirendib aliquid nrle innlclica8,
animo exprimuntur in corpore, tota faciliiate per- aul expiandi causa. sub regula qtiinqueiiiiii jaceant
discere. Rem dixi occultissimam audaciori asseve- secundum gratlus pcenitenliaedefiniios, *etc*
ratione " quam tlebui. Nam pervenire isla ad noli- C. III. Elementa colere, lunm aul ttellarum curtut
tiam daemonuni per nonnulla etiam experimenta in tuit operibut Chrhtianh servare non licei.
comperlum esl. Sed utruin quaedamsigna denlur ex Ilem ex ConcilioMarlini Piipne[t'desl,ex Cap.
illis nos uuieiii la- Martini Bracarenti,] c 72 '».
corpore cogiiauiitim, sensibilia,
Non liceai Christianis lenere irndiliones genti-
teniia, au alia vi "et ea* spiriiali ** isia cogno-
et observnre vel colere elemenla, nnl lunae
scant, aut difficillimepolesl ab bominibus aut om- litiin,
nino non potest inveniri. atil slellarum cursus ", aut iiianem signoriini fulla-
ciain pro diiiiio facientla, aut propier segetes vel
- nrbores planlandas, vel conjugia socianda. Scriptum
QU^ESTIO V. <
esi en!m " : Ontnia, qumfacith aut in verbo, aul in
GRATIANUS opere, omnia in nomine Domini nottri Jetu Chrittt
I Pars. JQuodautem torlilegietdivini,ti\cetsareno- fnciie, gratias agenlet Deo. § 1. Nec in colleclioni-
luerint, excommunicandititit, ralione el auctoritale bus " herhariim, quae '* niedicinnles siinl, nliqnas
probalur. Etl enim quoddamgenut cullurw idolorum, observationes aul incanlationes liceat attendere,
ex dwmonumcontullationibut futura\prwdicere.Sicut nisi tantiiin cum symbolo divino, aul '* orniione
enim avarut,quia cultum Deo debitum nummoim- dominica, ut lantum Deus creator omuium et Do-
pendil, idolorum cuilor ab ' Apottolo nominatur, tic miims honorelur. § 2. Si quis aiiteni f, paganorum
ilti *,quifutura, quw ex Dei oraculo nonnunquamre- consueitidinem sequens, divinos ctsortilegos in do-
velata inveniuntur, vel dwmonum contutlatione , vel iiium '* sunm iniroduxeril, quasi ul malum foras
quibutlibel prmttigih invenire laboranl, divinitalit niillanl, aiU.innleficiaiiiveniaiit, vel lustraiiones pa-
jura erealurit allribuunt. Futura enim prmtcire 10- ganoriim Jacianl, qiiinque annis poenilenliam tT
lius Dei ett, qui in tui conlemplalioneeiiam angelot agaui '*. § 3. Mulieribus quoque " Clirisliunis non

NOTATIONESCORRECTORUM.

QDiEST. V. C. II. * Gentilium: In grseco impresso b Esrgutrefldi.-Graeceesl: ini ewtvpiati yap/ucxttw»

est: jjpovuv,sed in \elnslo Valicauo et apud Balsa- id esti: ad inveiiieiidamedicamenia.
inoiiem: ifivuv

•' divinationem : Edd. coll. o. — P.JII. " cf. cnp. proxime superius.
QO«ST.111el IV. C. II.
r= C. 111." atteritone : Edd. coll. o. * " tpeciali: Eri.' Arg. » 1 Cor. c.5, v.ll. « liab. A.|721.
V. — P. 1. * Ephes. c. 5. Col. c. 5. Esa.{c. 43. v. 21.
QU*ST.
— Reg. 1. 2, c. 349.Burch. 1.10, c. 23. Ans. 1.10, c. 50. Ivo Pan. 1. 8, c. 61. Decr. p. 11, c. 1. Polyc I.
'
6, t. 12. = C. 1. * a.ld.: eorum : Edd. coll. o. pr. Arg. = C. II. hnb. A. 314. — lnlerpr. Diony-
siana.— Reg. I. 2. c. 347. Burcli. I. 10, c. 3. lvo Pan. I.'8, c.»»62. Deer. p. 11. c. 2. Polyc. ib. " gen-
Itum : Ed. Bas. » mayica : Edd. coll. o. — lvo. =C. III. c 72, 74, 71, 73. Cap. Mariini Bmc.
— Reg. I. 2, c 348,566—68. Burch. I. 10, c 15,20, 6, 19. Ivo Decr. p. 11, c 40, 47, 3i, 46,
c. 330. ." curtum : Coll. — Coll. cill. " Coioss. c 3, v. 17. '* coltectione : Coll. Hisp.
p. 8, Ilisp. '* et : eaetl. f abest ab iisd. el Coll. Hisp. " domo sua :
— Coll. citl. '* medicinalium: Coll. cilU
Coll. Hisp." pmnitenl: Burch. Ivo, '* agat: Coll. Hisp. '» abesl ab eod.
 1347 DECRETI PARS SECUNDA.CAUSA XXVI. QUvEST. V. 1518
liceat in suis lanificiis vanilalcm observare , sed ;A C. VII. Sors nihil ulitid qnnm divinatio el maleficium
Deuni iiivocent ailjtuorem, qui eis sapientiam texen- es.\e decemitur.
di *° tlonnvit. Ilem Leo IV, Ephcopis Brilannie, c. 4 s ™,
C. IV. Sacris officiisdetlili maiji vel incantiilores non Sortes, quibus cuncta vos *in* veslris riiscrimi-
fianl. naiis judiciis *6 (quod Patres damnavcrnnl), nihil
ltetn ex Conctlio Lnodicensi, c 56 ". aliud ijiiain divinaliones et maleficia esse decerni-
Non oportet sacris officiis riediios vel " cleriros mns. Quamobrein voltimus illas omnino dnmnari, et
mngos aiil iiicanlaiores exsisiere, aut facere phy- inlcr Cbristiniios ttllra noltiiuiis nominari, et ne
lacteria, quae nuiinnrum stiaruir. vinciil.i compro- exerceanlur -j-f *sub*analbemalis interdiclo pro-
baiilur »3. Eos**anlem c, qui lalibus reliiisiUiiniur, hibemiis 3T.
projici ab ccclesia jussiir.us. C. VIII. Incanlnlores et sorlileqos vctul Chrisli
C. V. Honnre prtvclur episcopus vel presbyter, giti inimicos insequi oporiel.
tniigos vel aruspices consulil. Iletn Gregorius Hadriuno Nvtttrio, lib. IX,
lwm ex Concilio Toletano IV, c. 28 '". ep. 47 38.
Si quis episcopus, aut presbyter, sive diaconus , Pervenil ad nos, quoilqiiosriamincanlaioresatque
vel qiiilibet ex »• ordine clericorum magos, aut** 7
aut rj sorlilcgos fueris insecuiiis, el omnino nobis solici-
aruspices, '»incantalores, aul ariolos, attl ccrle liidiucm zelumque tuum graitnn fnisse 39cognoscas.
augitres vel sorlilegos, velqui profitentur nriem ma- Et infra : *Et itleo" stndii *° lui sit solicite
quaerere,
gicnm d, atilaliquos eorinn similia exercenles cou- el, qiioscunque hiijusmorii Cbrisli inimicos invene-
suluisse " fueril deprehensus, ab honore tlignilaiis
° f ris, districla uliipue conigere.
su;e siispensus monasierii curnm susc.ipi.it-j-, C. IX. Excommunicelur
clericns, monachut, Inicut
ibiqiiepceniientiae perpcliiaericditus scelus atlmissum divinalionet, vel auquria, vel sorles secultis.
"sncrilegii solvat 31. Ilem exConcilio Aurelianensi 1, c 52*».
C. VI. De his, qui augtirih el divinationibus Si quis clericus, inonachus** vel saecularis*' di-
sludent. vinalionem vel auguria creditleiit ** ohservamla,
Item ex Concilio Agalhensi, c 42 '*. vcl sortes, quas meniiunlur esse sanciorum, qni-
Aliqitanti clerici sive laici stitdeiil aiigiiriis,elsub
iioiiiine ficlae religiouis per cas, quns sanclorum 3S biisctiuqiie pulaverinl inlimandns, eiim his, qui
eis *' credideriut, ab ecclesiaecommunione pellaniur.
sorles vocanl, riivinaiionis scientiam profilcnliir, C. X. Conlra sorlilegos, idolorum cultores , cusUdia
aul quarumcunqiie scripiiirarum inspeclione ftitura pasloralh invigilel.
Ilaec s*
proiuiitunl. quiciinque clericus aut laicus r. Ilem Gregorius./ift. VII, epht. 66, ad Januarium
delecius luerit vel consulere ve! docere, ab ecclesia Ephcopum i>*6.
hubealiir cxlraneus. Conlra idolorum cultores, vel aruspices " alque
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. IV. c Eos autem: Quae aiilecednnt in hoc ca- liorilnisColoiiiensibns esl: rensurflm, in codice au-
pile siinl cx versione Bionysii; qnas aulein seqiinntur lcm regio : pwnam'".
siinl cx prisca vcisione ", quse esl in collectione C. VIII B Iu epistola Leonis IV (cnjus pars
lsidori. exsiat in vetusto coriice) c 4, haec leguiuur :
C V. d Magicum : ln nntiquioribus conciliortim De expeteniia nutem divinntionum vet maleficiorum
. ediiionibus, iluobns cotlicibus Vnticnnis, et Lucensi scripium qttidem in sacris httbemus canonibut, ut
regio, el Polycarpo legiiur : anem aliquam. ipsa ponamus, ila: Qiti divinaliones, etc sup. ead es
• Suspeusus: In omiiibus concilioruin eiliiionibns, concilio Ancyrano. Unde atl illornm simililiidinem
et inaiiuseiipiis exemplnribus, quae collaia sunl, et sorles, quibus vos ctincla inveslri* discriminatisjudi-
Polycarpo esl: deposiius **. Sed ob glossam non esl ciis , uil altud, quam quod illi Pttires damnaruni,
inulniiim. divinaliones el maleficium esse decernimus, etc
f Citrum: Sic ln vcliistioribns cnnciliorum edilio- n C. X. b Capul (lioc lociipletntum est ex epislola
nibiisel ditobus Vaticanis codicibus; sed in recen- Gregorii, ciiin vetuslis exempiaribus collaia.

QU^SST. V. C. 111. ** e.r(endi : E.ld. Nor.Ven.I, II.— lexeudi donaverii : Eritl. coll.o pr.Bas.=C. IV.
11 liali. inler A. 547 cl 581.—Inlerpr. Dioiiysinnn.—lvo Pan. 1. 8, c.63 Decr.p. 11,c 5. **nbesi ah Etlri.
Bns. Ltiglri. II. III *3probuiitur : Eri.l. coll. o. pr. Bas. »*Wos: E.ltl. coll. o. * nnii siinl ap.lv. =C. V.
*s hah.A.655. - Biircli. I. 10, c 48. Ans. I. 11, c 150. Ivo Pan. I. 5, c 169, 1.8, c 64. Decr. p. 11, c 5,et
75. Po'yc. I. 6, I. 12. *6de ortlinibtts : Eri.l. coll. o. *7mug. ttut: absunl :ib Iv. Bitrch. *8aut inc. aul —
aug. : t;l scqq. ; vet —iiiao. : iibsiinl nb Ans. *° consulere: Coll. llisp. *" ita ead. — Burcb. lvo Decr. Ans.
— tlepuhiti : Pan. 1.5. ;" ila Coll. llisp. — cemurttm : lvo c 75. — ap. Ans. et Bitrcli. csl : monasle-
rium ingressus ibique elc. f excipiul : Coll. llisp. — Ivo Pnii. I. 8. Decr. 30udmissi : Ans. Ivo Pun. I. 8
Decr. " luni: Coil. Ilisp. — Burch. Ans. Ivo Hecr. c. 75. = C. VI. " hab. A. 506. — Biirch. 3*I. 10,
C. 27. lvo P.ni. 1. 8, c 09. Decr. p. II, c 4. 33atlri. : ptilrum : Ivo Pan. — Erid. roll. o. hoc :
lvo. —hic : Eriri. Arg. Nor. Ven. I, II = C. VII. 30 scr. A.850. —lvo Pan. I. 8, c 7ri. Decr. p. 11,
c 8. '6 proeincih : Eritl. coll. o. — Ivo. ff "u(abscindanlur : orig. — Ivo Decr. — ut abscindalur :
Pan. »7 prwcipimiis : orig. = C. VIII. 3SEp. 55 (scr. A. 601), I. 11 Ed. Maur. — Coll. ir. p. p. 1,1. 55,
c. 84. Biirtii. I. 10, c 4. Ivo De. r. p. 11. c 55. 30 etse : Etl. Bns. »° a.lri. : enitn : Erid. coll.*"o. =
C. IX. *"»hnb. A. 511. kl vel moii.: Kri. Bas. *3 regularit : Ed. Arg. u abest a Coll. llisp. ctim
eis : Edil. Pnr. Lugtld. = C. X. *" —
Ep. 65 (scr. A. 599), I. 9 Ed. Mnttr. Burcli. I. 10, c. 15. Aiis.l. II,
c 152, (apud queui omnin feie haheiUurquenindnioduin ap. Gtaiiaii. ante corr.) Ivo Decr. p. ld, c. £2,
«t 35. *7tirtt-picum ntqne sortitegnrum : Burcb. Ivo C. 53.
 1349 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA XXVI. QU.EST. V. 1350
*8
sorlilegos, fralernitnlem vesiram vehemeniius. A suo diaboli stiffragia qiiaeruni, ei ideo a laii pesie
pastorali horlamur invigilnre cuslodia , 'alque pu- debetmiindiiri sancta ecclesia. § 1. Illud eliain nou
hlice in populo conlra Imjiis rei viros sermonem est oniiliendnui. quo.l quaedam sceJernia- ' mulieres
fncere, cosquea lanti labe sacrilegii etdivini inieu- relro post salanain convers;e, daonionum illusioni-
lione *9judicii el praesentis vilae periculo adhorla- bns el phaniasnialibus seducta:, crediinlel profiten-
tione suasoria revocare*. Quos lainen, si emeiitlaie tur, se noctiirnis horis cuni Dinna riea
se a talibus "alque corrigere* nolle rcpereris, *fcr- vel ciim lleroilinrie, c| innumera piiganorum,
iiinliiiiiriine mu-
venti comprehendere zelo le volumus, el *si *qui- lierum equiiare
siiperquasdam bestias, einiuliariim
dem' servi sunl, verberibus *cruciatibusque, quilms lerrariim
spalia inienipestae nociis sileutio perlrans-
atl eniCiiilaiiohem pervenire valeant*, casligare S0, ire,
S1 ejusque jiissionibns velul dominae oberiire, el
si vero*suiii* liberi, incliisione digna districta- certis noctibusatl ejus serviliuiu evocari. Setl ulinatii
" "3
que suiil in pcenilenliam redigeutli "*, *ui qiii liaesolacin perlitlia sna periissent, et non niultos
saluhria ei a morlis periculo revocantia auriire seciim ad itifirielitnlis iitterilum
perlraxissent. Nam
verba coiUemnuiii, crnciatus saltem eos corporis iuiiiitncra 67 mtiliiliitlo hac falsa
ad desideralam iiientis valeal reducerc saniin- liiec vera esse opinione decepta
leuf. creduiU,, ei crcriendo a recta htle
" devianl, ei errore jiaganorum
C. XI. Ab ecclesia separelur auguriis et incanlaiioni- iiivolviiiiiur, quuiii
bus deserviens. aliquid diviniiatis aut numiuis extrn iiiiini: Deuni
nrbitrantur. Quapropter snccidotes per ecclcsias
Iiem ex Concilio Curihaginensi IV, c 89 ss.
sibi commissas populoDei oinni inslanlia praetlienre
Anguriis vel incantalionibus servienlem "6, simi- ul
liiercl Judaicis superslitioiiibus vel feriis inliicren- ricbent., noverinl ha:c oinnino68falsn esse, el non
lem n convenlu ecclesiae separniiduin [praecipi- a riivino, sed a. maligno spiiitu lalia.plianiasitiala
mentibus fidelium 69irrogari 70. §2. Siquidem ijtse
iuus*7|.
Ci XII. Sortilegam el mngicain anem ephcopi omni- satanas, qni transfigurat se in angeliim 7»
hicis, qiiuin
bus tnodis eliminare sludeunl. nicntem cujuscuuque niiiliercnlae ceperii, el hnnc
Iiem ex Concilio Anquirensi >,c. 1 "8. silii perinfideliiaiem subjugaveril, illico transformal
se in diversarum species personaruin alqtic siiniliiu-
Episcopi, eorunique minisiri omnibus moilis S9
elaborare stndeani, ut perniciosam et a diabolo 60 dines, el inenlem, qiiam capiivam lenei, in somnisf
inventnm sortilegam et magicam 61 aiiem ex paro- dehidens, modo Jaela, motlo Iristia, modo cognitas,
chiis suis penitiis eiadicenl6*, el si nliqiiem virum mOdo incogiiilas personns ostendeiis, per devin
aut mulierem hujuscemodi sceleris sectntorem inve-1„ quaeqtiededucii, et, qtnim solus spiiilus hoc paliiur,
nerint M, inrpiier dehonesialum de parochiis suis inliriclis *nlens*lioc non in aniino 7», sed in corpOrer
ejiciani. Ait enim Aposlolus6': Hwreticum hominem invenire opinatur. Quis enim iion in somniis et no-
68 et secundam 66 rturnis visionihus extra se 7S eriiicilur 7*, et miilta
post primam correptionem devita,
sciens, quia subversusesl qui hujusmodi est. Subversi vidct dorniientlo, qu;n iiiiiiqiiaiii viderat vigilando ?
sunl el a diabolo captivi lencnlur qui relicto crealore Quis vero lam slultus et hebes sil, qni ha?c oninia,

NOTATIONES CORRECTORUM.
C. XII. "»Anquirensi: Sic etiain in vemstis. Bur- nbi posiqnam alit|tin relata siini ex synoilo Ro-
rhnrtliiset Ivo linbenl : Ancyrensi. Veiiimiaiiien iu inanii, in qua Daniasus Macedoniiimel Apolliiiarem
concilib Ancyrano gra:to aiii Intino, iicque impresso dnmnnvit, ail.jiiiigiltir, aiintheiiiniizalos in ca synorio
neqiie manuscripto, csl inventum, Jicet qui lomos esse nialeficiis, siiperstiljonibiis el iiiciiiilalioiiibiis
concilioruiii ediilcrunl asseranl lianeri in qnodam servientes. In quibus eliam meiitio est barum iiiu-
velnslo coriicel6 lihroriiin pitrlialiiim. lierino, qiiiv se puinbi.nl iiocturno silentio cuiii
k Sceleriiiw: Fere ea.l.in habeiiliir npuri B. An- D Herodiaile et iimiiiiiera mnliiiudiiie miilierum super
giisliiiuiii in libro rie spirilii el ;iiiiiii:i,c;ip. 28, et in bestias equitarc, cl mulia lerrartim spalia perlrans-
viln Damasi Papa: I, qnn' exstat Rouiic in pervetuslo ire.
de vilis sanciorum coriice sancke Maria: niajoris,

QuJiST. V. C X. *» /«irai : Bnrch. Ivo. — Erid. Coll. o. " inlentatioiie : Ed. Manr.
«° tasiigdri volttmus: Ans. — Eriri. coll. o. s» diyni : ib. »» dhlrictamqtte — pwnant : Eriri. coll.
o. — dhiricia — pwnHeniiii: Ans. °° pwniientia : Ivo c 52. — iif pmniteniia : Biircli. Ivo c
95 8*diriqettdi : orig. — Ans. Burcli. — Krid. coll. o. — dislrinqendi : lvo c. 32. —religundi :
id. c. 95. = C XI..' s6 '* c. 83. Slail. eccl. nnl. cf. nric 9. D. 18 — Btirch. I. 10, c 7. Ivo Pun. 1. 8. c.72.
Decr p. 11, c 35.S8 deservienUm : Eri. Bas. 87nonesl in orig. et apud Biircb. — decemimus : Ivo
Decr. = C XII. Sumluin esse videlur cx quodam Cnpilulnri Regiim Francoruni inedilo. — Profeitur
a Reg. 1. 2, c 3t>4, inscriptione : unde supra, qun decepli Biirch. I. 10, c. 1. Ivo Decr. p, 11, c 30.
Pun. I. 8, c 75, conc 60Ancyr., cujus nputl Keg. c.iput praiccilii, foiiiem esse pntaruiu. '"» viribut : Coll.
cill. — Eild. coll.o. Znbulo : Ivo Pan.— Eild. coll. o. el 6*
mateficam : Coll. cilt. °6 cradanl : Reg.
«' inveniuui.. E.lri. toll. o. 6i Til. c 5, v. 10. 6«unam : Beg. Btirch. Ivo Decr. adtnonitionem :
iid. — correctionem : lvo.Pan. — Etltl. coll. o. 67 et inii. : Etlri. coll. o. . 6S omnimodh : Reg. Burcb.
Ivo Decr. 69 infidelium : Reg. Buich..IvoPan. — infidelibtts : Ed. Arg. 70 add. : arbiireiiiur : Edd. Nor.
Ln»d.l II, |jl. =—arbiiramur73: Edd. rell. 71 mulierh : Edd. coll. o. f somnih : Bolim. 7' add. . esse:
Erid. Bas. Lugdd. II, III. se iptnm : Coll. oill. — Etld. coll. o. 7r deducilur : E l.l. Ven. I, II. Par.
' .••.-•»
Lugild.
1351 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA XXVI. QU-iEST.V. 1358
*'
quae in solo spiritu titinl, eliam in corpore accidere Ai tentiam meluenles talia fecisse conligerit, in quo-
arbiiretur, qutim Ezechiel prophela visiones Domini rum facto plus humilitas, qua Deus placalur* 9,
Sn spirilu, iion in corpore vidit Viloannes nposlolus quam iuierni livoris'" tlolositas declaratur. § 1.
9' etiam sacerdolum sauciali iniiniciliae
Apocnlypsis sacramentum in spiritu, nonip corpore Plerique
vidit* eiaudivit, sicul ipsedicit " : Slaiim, inquit, dolo missam pro requie defunctorum promulgatam
fui iii spiriiu ? Et Paulus ™non audel dicere se ra- fnllaci voto pro vivis sliident celebrare hominibus,
" offerlur
ptuni iu corpore. Oinnilius itaque publice aiiiiiin- *uonob nliud', nisi ul is, pro quo ipsum
ciandum esl, quod qui Inlia et his similia cre.lit sacrificium, ipsius sacrosaucli libaminis iiiterventu
lidem perditlit 77, el qui fulein rectam in Domino mortis 9S inctirrat periculuin. Proinde '* nostrae
non haliel, bic 11011esl ejtts, sed illius, in quem elegit unanimilatis conventiis, ul, si quis'* dein-
credit, id est dinboli. Nam de Domino nostro scri- ceps lalia perpelrasse fueril deteclus, a proprii de-
plum esl 78 : Omnia per ipsum facta sunt, elc. ponatur ordinis gradu, el tam ipse sacerdos quam
Quisquis ergo 'aliquiri* credil posse fieri, 'aut* ali- eiiam ille, qui eiiin ad talia peragenda iucilasse
quam crealuram in 7*melius aut in deterius immti- perpenditur, exsilii perpetui ergastulo religen-
lari, aut transformari in aliam speciem vel 80;siuiili- tur 96.
ludinem, nisi ab ipso creatore, qui omnia fecit, el B 111 Pars. Gralian. Ex prwmhsh auctorilalibus
per quem omnia facta sitnt, proculdubio infidelis colligilur, quod arioli,aruspices, incantalores, etsor-
esi, et " pagano deterior. lilegi, atque celeri Ititjusinodi teclalores ab eccletia
II Pars. Gralian. Nonnutli inveniunlur, qui interno suni eliminandi, et, nisi resipuerint, perpeluo excom-
livore permoli in perniciem suorum inimicorum atla- municandi. §1. Sed quod in uttimo Anquirenti"
ria sacrit vestibus exuunt, aut vesle lugubri accin- capilulo ea, qum fiunl per incantatoret, non in cor-
gunl, vel consuela luminariorum obsequia ecclesiit pore, ted in spiritu fieri dicuntur, Auguslinus in
Dei tublrahunt, vel mittam pro requie defunclorum libro de civitale Dei videlur asterere, ita di-
promulgatam pro vivh celebrant hominibut. censm 9S :
Quorum omnium maleficia nequissima Toletanuin C. XIV.
ConciliiiiiiXIII condemnai, dicensc. 7 » »*: Qum magorum prwstigiis fiunt non vera,
sed phanlaslica esse probantur.
C. XIII. Abjtciaiur sacerdos qui hujuscemodi male-
ficiis operam dederil. Nec mirum de ningorum praesligiis, quorum m
Qiiicunqtie sac rriotum vel minislrorum deinceps lantum prodiere maleficiorum artes, ut etiam Moys:
causa cujuslibel doloris'vel amariiiidinis* permotus simillimis" signis resisterent, vertenles virgas in
aut altare *divinum*vestibus sacris *'exuere prae- C dracones, et' 00 aquas »°*in sanguinem'°*.Feiiur"»
sumserit, aul qiialibel alia lugiihri vesie nccinxerii, etiam in gcnliliuiii libris, qtiod quaednm maga *fa-
seu eiiam si ** consuela liiiiiinariorinii 'sacrorum' mosissiina* Circe socios Ulyssis mutaverit iu he-
obsequia de templo Dei sublraxerii.et8* exslingui slias. Legilur et de sacrificio "*, quod Arcades deo
praeceperit,- si ettm untca verae pcenitutlinis coraui suo Lycaeo»osiminolabant, ex quo quicunque sume-
inetropolilano sulisfuclio non purgaverii *','ignobi- rent in besliarum formas convertebantur »06. Sed
lilali perpeluae mancipalus juxla siiperiorem sen- haec omnia magieis praestigiis potius fingebantur
lenliain domini", loci *7 sui dignitate se noverit et quam rerum verilate complerenlur. Ul ergo ipsi
honore privari; illis proculdubio personis ab hac errores ignoranlibus manifesli fianl, de eorum
ultioimm senlentia separalis, quae aut conlamina- proprietate alque inventoribus juxta Iradilionem
tionem sacrorum ordinum, vel subversionem sunclae majorum primum dicere coiigriium arbitramur. §1
iidei nieluentes, aut hoslilitateni vel obsidionem Magi sunt qui vulgo malefici ob faciiioruin magni-
perferenies, seu eiiam divinorum judiciorum sen- tudinem nuncupanlur. Hi »07permissu Dei elementa
NOTATIONES CORRECTORUM,
C. XIII. ' Principium hujus capiluli usque ad 0 C. XIV. " Capul hoc integrum habetur in libello
ver.s. Pleriqtte, esl ex 13 conc Toletano, c. 7. Re- Rabani de magorum praesligiis, quem ipse ex
liqua vero simt ex 17. Toletuno, c. 5, quoriim con- variis locis Augusliui el Isidori, ul antea diclum
«ilioriiin duo exemplnria siint habila ex llispania, esl, confecil. Burchardus citat ex diciis Augustini.
et iude noiinulla hic emendala ei addila.

Qr«sT. V. C. XII. 7" Apocal. c. 4, v. 2. 7S2 Cor. c. 12. 7' perdil; Btirch. Ivo.— Edd. coll. o. '» Joan.
c.l,v.3. 7»,«uiin.Edd.coll.o. 8»velin aliam: eaetl. " et — dal. .abest a Reg.—P.II. 8* hab. A. b83.
= C. XIII. s* sacraih : Coll. Hisp. 8*abesl a Bohm. 8Svel: Coll. Hisp. — Ed. Bas. 86purgtivil : Ed.
Bas. "7 et loc : Coll. Ilisp. 88hwc : Edtl. Ltigritl. II, III. — abesl a rell. *' placetur : Coll. Hisp. " la-
borit: ib. •* c 5, conc.'! tri. XVII, reilactus ni coiii^eiiriiiiin. " td tps.: Coll. Hisp; »3 atld. : ae per-
diiionh:\b. ** Obinde: ib. »s atld.J:sacerdo(um.'ib. L,6re/iga(t:ib.— relegemur: Edd.coll.o.— P.III. »»
cf. snpra c 12. = C. XIV. '* luio Rubanus lib. de magorum praestigiis. — Burch. I. 10, c. 42, 44. Ivo
PIIII. I. 8, c.65, b7. Decr. p. 11, c. 67, 69. '• t» illit : Ivo.— Edd. coli. o. ,0° abest ab orig.,
Coll. cill. el Edd. roll. o. pr. Lugdil. II, III. '»'aguam ; Edd. coll. o. '»* adri. : dicaniur: eaed. pr. Bas.
Lujidd. II, III. '•' Quum feriur.: Burch. — Legitur: Edd. coll. o. pr. Bas. »"*tacrificiis : Ed. Bas.
"• Lito : Ivo Pan. — Edd. Arg. Nor. Ven. 1,11. — : Ed. Bas. '»• eoni)er(eren(i*r: Coll. cill. —
Lego
Edd. coll. o. ,0» /i siiHr",g«i : Edd. Lugdd. II, 111.— Hi sunt, qui : Edd. rcll.
 "
•1353 DECRETJ PARSSECUNDA.CALSA XXVI. QUi€ST. V. 1354
conciitiunl, lurbaiU mentes hominum uiiniis conli- A daemonum fallaciam illudilur curiositas biiinann,
rieiitiiioi in Dco, ac siue nllo vcneni hnuslii violen- tpiando id iinpudeiiler nppetunt **7 scire, quod
tia littiitim carmiuis »osiiitcrimtint. Unrie Lticnnus nulla ratione eis compelit investigare. Ilaec poleslns
109:Mens Itausti nulla sanie polluta veneni, inean- ininiiMi.lisspiritibus ideo dalur, ut per'** vasa sibi
lata »'» peril. Daemnnihiis ciiini acciiis aurient ven- apia, hoc est pravos hoiniues, seducant illos "',
lilnre, ul quiqne"» suos perimanl."* mulis artibus qni speriiiinl veriiiitem, et crcdunl inendacio, et
inimicos. III etiam sanguine, iituntiir et victimis, jiixla Pai.ili senlenliam snnam doclrinam non su-
'et* s:epcconiingunt inortiiornm corpora. § 2. Ne- stinebunl »30, scd ad sua desideria coacervabunt
crnmnnlici siinl quorum pr:ecanlalioiiibus videntiir sibi magistros pruricnies auribus, et a veritaie qui-
resuscitnri mortui, divinare el ad inierrogata rc- dem auriilum averlent, ad fabulas autem convcrten-
spondcre. Hcr.pic"3 eniin gnece inorliius "*, p.av-«t« tur, onerati peccalis riucenliir variis desirieriis,
116riiviiialio nunciipaliir, ad quos suscilandos cu- semper discenles.ct nimqtiam ad scieiiliam'" vc-
daveri sanguis adjicilur. Nam amare sangiiincni ritaiis perveitienies. Qiieiuariinoriumauiem Jamnies
daemones dicunlur, idcoque, quoliescunque necro- ct Mambres restiteruni Moysi, ita et isii resistunt
iuantia lit, cruor aqtiaamisceltir, iil»" colore san- verilali, homines corrupti meute, reprobi circa
guinis fucilius provocenliir. § 5. Ilydroninntiei nli B I fiilem; sed ullra non proficient, insipieniia *enim"
aqua dicti. Eslenim hydromantia in aqiue' 17inspe- eoruni manifesta erit omnibtis, sictit et illorum fuit.
clione umbrus daemoniim evocare, et imagincaslls § 9. Nec itleo P quisquam credere dcbel, qitoslihet
lndificiUiones eorum vidcrc, ibique ali eis aliqun magicis arlibiis aliqtiid facere posse sine permissu
audire, ubi adhibilo sanguine etiam inferos perhi- Dei (qui omnia, quac fiuui, aul jtislo juriicio facil,
bentur suscilare ". F.t infra : § 4. Atl haec° omiiia aut permissu suo ita li. ri sioil), qiud praedicli inagi
siiprariicln peiiiiienlligalurae exsecrabilium remc- leguntiir similia fecisse Moysi, qui virgam sunm
diorum, qiiiu ars inedicorum condemiiai "', seu in projecit, et conversa est in draconem, projeeeruni-
praecnulalionibiis, scu in cbaracieribus 'vel in qui- que *ipsi*,s* singulas "3 virgas suas, quae vers;e
'
busque f rebus suspendendis atque ligandis, iu suiitin dracones, sed devoravit virga'[Aaron'3* vir-
qnibus omnibus nrs dacmonum est, ex qliadam pe- gas eorum. Non enim fneruiu crealores draconum
stifera societate hominnm et angelorum maloruni nec magi, nec angeli mali, quibiis minislris illa
exorta1*0. Unde cuncla »" vitnndn siiul clirisliauo, opcrabantur. Ins*unli enim rebus corporeis per
et omni penilus exsecratione rcpudianda alque omnia elcmenla 'mumii' quaedamoccullae semiua-
riamnanda. § 5. Auguria »" aiitein aviiim Phryges riac ralioncs, quibus qtium dala fueril opportunitas
'
primi invenerunt. § 6. Prxsiigium vero Mcrciiiius ^ lcmporalis atque causalis, proruinpunl iu species
iirinms "8 dicilur invenisse. Dictuin esl autemprae.- dehitas suis modis cl (inibus : al sic non diciintur
stigium quod prxslringnl aciem oculorum. § 7. II:»- angeli, qui ista faciunt, animaliiim crentores, sicut
rtispicinam »'* aulcm 12SpriinusHeliuscis irariidis.se ncc agiicolae segelum *vel arborum', vel quoruni-
dicilurquidam Tages. Hic ex 113horis Iiariispicinam cuiiqtie in lerra gigneiitium crcatores dicendi siini,
dictavit, et postea non apparuit. Nam dicilur fabu- quanivis iiovcrinl priebcre quasriam visibiles oppor-
lose arante qtiodam ruslico stibito ex glebis exsi- luuilaies ctcausas, ul illa nascantur. Quod auleiu
livisse, ct liaruspicinam diciasse, qua die *el' mor- isli faciunt visibiliter, hoc illi invisibililer. Dens
tuus est. Quos libros Romaui ex Helrusca lingua in vero solus unus est creator, qui causas ipsas et ra-
propriam mulaveiiiiil. § 8. His ergo porlentis per liones sen.inaiins rebus inseruii. § 10. Praelerea

NOTATIONESCORRECTORUM.
» Suscitare :. Apud Rabanum hic inierponiliir c. D P Nec ideo.-Similia lcgunturapud B. Aiigustinuiii
Legitur, supra end. q. 5 el 4. lih. 3, deTrinitate, c. 7.
• Ad htvc : Bona pnrs hnjus versicnli hnlielur i Insunt: Usqueari vers. Prwterea, sniit mngnam
apnd B. Augusl. 1,2, de doct. Christ. eap. 20. p.iriem verba B. Augusiini in lib. quaestioiium su-
per Exod: cup. 21.

QIUEST. V. C. XIV. 108arid. : Itominci : Ed. Bas. ,09el Lue. : ib.—orig. — Coll. cilt. 110excanlata peril :
cf. Luc. Phars. I. 6,v. 457,458. '" quhqtte : ko Decr.—quhquh : Btirch.—quosqne : Eri. Bas. —quos-
11S
cunque : Edd. rell. — Ivo Pan. »" perimal :»'* orig. — Ivo Dccr. Btirch. nigro : Ivo Pnn. —"sErid. Arg.
Bas.—nigron : Eriil. rell. pr.—Lngriri. II, III. add.: taiine : E.lri. coll. o. pr. Arg.—lvo Pan. manlio :
Edd. Arg. Bas. Nor. Ven. I. inansio : Ed. Ven. II. "6 et—provocnniur : orig. — Hurch—Eri. Bas.
117aquarum : Ivo Pan. — Edd. c-oll.o. lls imaginesludificalionh : Coll. cilt.—Ed. Bas. —imagines ludifi-
eantes : orig. "9 commendat :lvo Decr. —non commendal: Btirch. Ivo Pan. — Erid. coll. o. f quibut'
cunque: Bolim. "° oria : Eri. Arg. m adil. : e( : Ivo Pau. — Ed. Bns. - hmc : Edri. rell. '*' Aug.
autetn (abest ab Ed. Bas.), sun( av. Uwc autem Phr. : Coll. ciit. — Etlri. coll. o. "3 prius : Etl. Bas. —
prinio : Edd. Ven. I. II. "*—Auruspicii : Ivo Pan.—AruspiciHtE : orig.—Ivo Decr.— Edd. coll. o. '*»
arlem : orig. — Coll. citl. Edd: coll. o. »*6 exqnimis : Ivo Pau. — Edd. cull. o. pr. Lugdd. II, III.
'" appelit : Ed. Bas. '*» perversos sibi caplent : Ivo. Pnn. — pervers. s. appelent : Ed. Bas. — peruers. s.
«p(en( : Edd. rell. '*»add. : sciticel : Etld. eoll. o. pr. Bas. »30ferunl : Edd. colt. o. pr. Lngdil. 11,111
— cf. 2Tim. c 4, v. 5, 4, c. 2, v. 7. ,31scientimveritatem : Etld. coll. o. 13*,abest nb lv. Pau. »3*
siiiguli : orig.— Coll. cill. — Edd. coll. o. — cf. Exod. c 7. m Moysi : Ed. BnS
PATROI..CLXXXVII. 43
I3So DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA XXVI. QILEST. V. 13."G
*"* Sn •
quidam quttrendum piiianlr, quomodo scriplura nar- .\ Hisloricus cnim menlem Saul et liabitimi
rel1SS Pylhonissam »38 Samuelem prophelam susci- muelis descripsit, ca, quae dicta »«6 el visa snnt,
tnsse ad colloquium Saul iinpiissimi regis, si pytiio- cxprinieiis, praelermitiens, si 1S7 vera an fnlsa siut.
nica divinatio crrori inngicc arlis depulanda sil. Qttid »*' *cnim* ait? Attdiens, in quo Itabilu essei
Quibus ila responderi potest, indignum omnino fa- excilatvs , intellexit, inquit, hunc esse _Samuelem.
cinns esse, si secundum verba historiae coiiiniorie- Quid 1S9 inlellexeril reiulil, et, quia non bene in-
tur" 7 assensus. Quomodo enim fieri polerat 138,ul tellcxit, conlra Scripturnm alium adoravit qunm
arte magica altraheretur vir el nalivitale »3»san- Deuin, et piilans Samuelem adoravit diahohun, ut
cius, el vilse operibus juslus, atil »*0, si non allra- fructum fallaciaesux haberei saianas. Hoc 160enim
cttis esl, consensiif-[-? Quod utrumque de juslo nilitur10», ul adorelur qttasi Deus. Si cnim illi vere
crcdere adversum esl. 'Sieuiin **» inviiusadthicltis Sainuel apparuisset, nou ulique vir justus pennisis-
'*• set se adorari 16*,qui praedicaveral Deum solum
est*,nUllum suffragium habet juslilia ; si autem
volunlarius, amisil nierilum spiritale, quori posiius esse adorandum. Et qttomodo homo Dci, qui cum
in carne quaesierat, quod valde abstirritim est, quia Abrabam in refrigerio erat, diccbal 16S ad virum
16*ardore gehennac: Cras iiie-
qui hinc jnslus recedil permancl juslus. *Porro pestilenlioe, dignuin
auiem" hoc est praestigium '*3 snianae, quo, ui plu- ^cumerh? His duobus litulis suhiilitaiem fallaciae
rimos fullal, etiam bonos in potestale se habere suae prodidil 16« improvidus saianas, quia »6» cl
confuigit. Quod Apostolus iutcr cetera osienilil, tli- adorari se permisil sub habilu et noniine Samitelis
<:ens'**: Ipse talanas transfigurat se in niigelum conlra legem, et virum peccatis pressum, quuin
lucis. Utenim errorem facerei, in quo glorificareiur inngnadisianiia peccaiorum et jusiorum sit, cum
'**, in hahilu viri justi ct nomine se subornavii, ut Samuele juslissimo fulurtun mcntitus est. Vertim
nihil profic.ere spem, quam praedicabani Dei culto- 137potest videri, si de Snmuelis nomen taceatur,
res '**, mentirelur, quando liiuc exeunles jnsios quia Saul cum diabolo futurus eral; ad eum enim
fmxit in sua esso potestate. Sed hoc quosdam fallil, transmigravit, quem adoravil. Seniper ergo diabo-
quod de morte Saul el lilii cjus non sil mcniitus, lus sub velamine lalens prodit se, dum ea confin-
quasi magnum sit diabolo ''' ante occnsum inorieiii git, quae horreanl 168personis »69,per quas fallere
corporis praevidere, qutim signa qurcriain solennt niiitur. § 11. Si aulem aliquis »'» *mibi*oppon.il,
appnrere moritiiris, quippe a quibus Dei protectio et dicil, quomodo eveniunl illa, quo?illi divini prae-
amola videlur, qiiauto luagte dinbolo iki, qiiem nn- dicunt fulura? autquomorio possunl aegris praeberr
geiica polestate suhlimcm prophelica oracula fuisse r medelam, aut sanis immitlere aegritudinem, si ali-
leslanltir, de cujus magniludine Apostolus ait1*9 : quid propriae vitiulis ac potestatis non habentt?
An ignoratis alliiudinem salanm ? Quid mirum ergo, hoc a me »7' recipial 17' responsuni, quod itleo quis-
si imniinenlem prope morlem poluit praevidere, que non Jebet eis credere, quia aliquando eveniunt
quum boc sil, unde fallit et se in Dei polesluie vtilt quae praedicunl, aui sanare videntur Inngnidos, au)
adorari? Nam tnnta hebeludine demens effectus csl laederesanos, quin hoc permissu Dei (ii, ul ipsi *",
Saul, utad Pytbonissam confiigerct. Dcpravattis cnim qtii hacc 17*audiunl vel videnl, probcnlur, el appa-
causa peccati ad haec'S0se conlttlit, quae' 51 dainna- real 17Squa 176fide sint vel devotione crga Deum.
veral. Sed si quis propter hisloriam 'et* ci, quae Sicut in Dculcronomio lcgilur Moyses verbo »77Do-
verbis expressa sunt, putel non praetermiitcnda, ne mini populo Dei »78 praecepisse, ila dicens »7»: Si
ralio historiae inanis sil, rccle facicl "" quirietn : si , turrexerittn medio tui prophela , aul qui somnititn
lamen miiiiiiie islud ad veri rapial 1S3 rationcm, sed dicat se vidisse, el prwdixeril signum alque "80por-
ad visuin "» et intelleclum Saul. Neque enim re- tenium, et evenerit qttod locutus est, el iUxetit libi:
probus factiis polerat bonum inlellectum babere. Eamtis, cl seouamur deos atienos, quos ignoras, et

QU*ST.V.C. XIV. "* imrral: Bohm. "'Iti Pan.elEdd. Arg. Nor. Bns. Par. Lugd. I, et hic et infra est:
Philonhsam. — iu Edd. Ven. 1, II: Pltylonhsam. 137commendetur : Ivo Pan. 13Spo(es':Ed. Bns. »3Sa nal.:
Edtl. coll. o. »»°Ait: Ivo. — Ac : Edd. Arg. Nor. Vcn. I, II. Par. — At: Erid. rell. -j-f concessii: Edd. A.rg.
Ven. I, II. '*' arid. : enim : Edtl. coll. o.—verba asleriscis signata iion suiit ap. Biirch. et Iv. Pan. »**si
aitractut: aui volnnutrius consensHS(abest abEd. Bas.) amhil, etc :Edd. coll. o. **3 prwsidium : Etl. Arg.
'*» 2 Gor/c 11, v. 14. »»' gloriaretur : orig. — Burch. lvo Decr. IH —glor. : non suut in Ed. Arg.
4*6 cultoribus : orig. — Coll. citt. — Edd. Bas. Lugriri. II, III. '*7 saianm : Etl. Bas. '»" diabolus : orig.
—iliuboli : Ed Arg. — a diab. : Edd. rell. pr. Lugild. II, 111. '*» Avoc. c. 2, v. 24. ,so hoc : Edri. coll. o.
»6'guotl; eaetl.pr. Arg. »6*faciat : Burch. — fucit: Edd. coll. o. »53 redeat : Ed. Bns. ls* usum ; ib.
"« stalum : Edd. coll.^o. "* prwdicia : Ed. Bus. '" verane: Edd. Lngdtl. 11,111. lssgni:Edd. coll. o.
— cf. 1 Reg.c 28, v. 14. '«» quod imellexil : Ed. Bas. 160Ad hoc : Eritl. coll. o. I6» meniilur : Ed.
Arg.— tnuiliiKr : Edd. Ven. 11.»6" Ltigd. I. Par. »6*adorare : Eri. Bas. »6Sdiceret: Erid. coll.o. »6*et
dig. : Edd. B.is. Lugdd. II,»68III. prodil : Ed. Bas. »06gui adorare : ib. »67 Verum
»09 potest dici, ver.
pot. vid. : Edd. coll. o. ubhorreatn : lvo Pan. — hwreaut : Edd. coU. o. personw : orig. 17°
quilibet : Burch. Ivo Decr. — Edd. coll. o. — quibnslibel : Ivo Pan. f habeant : Etlri. coll. o. »7' «o-
bis : eaed. - Coll. citl. »7*recipianl : Edd. Bas. Lugri. II, III. »7» hi : Ed. Bas. m hoc : Edd. coll.
0. pr. Lugdtl. 11, III. "« appareant : Edd. coll. o »76quali : Coll. cill. — Eritl. Arg. Bas. Nor. Ven. I,
1. »77ex xerbo Dei : Edd. coll. o. 178Domini : Ed. Bas. 17SDetit. c. 13, v. 1—4. 180 aut : Ed. Bas
1*57 DECRETl PARS SECUNDA.CAUSA XXVI. QUifiST. VI. 1558
smiiniitts eis : non audies verba prophelm 'illius' A larum consecralio a presbyleris non fiat, *vel*re-
aul tomniatorh,quialenlal vos Dominus Deusvesier, conciliare quemquam in publica missa presbytero
vt palam fial, ulrum diligalis eum, an non. In non licere »*.Hoc omnibus placet.
lolo corde '*» et in lota anima vestra. Dominum Gratian. Pueltarum lamen consecratto ephcopo
Deum teslrum sequimini, el ipsum timele , tnan- consulto per presbylerum fieri valet.
dala ejus cusiodite, et audite vocem iliitts, ipsi Unde in Carihaginensi Concilio III, c 36 " :
servieth, el ipsi adhmrebitis, elc. Ubi sane inlelligi C. II. Permhsione episcopi virgines consecrare pre-
'8* voluit, eliam illa, qune a divinanlibus non se- sbyier valet.
cundum Deum dicuntur , si acciderinl r qu<edi- Presbyter inconsulto " episcopo virgines non
cuutiir, non "" accipienria sic, ul liant qiue pncci- consecrel; chrisnia vcro nnuqunni conficial.
C. III. Nec diacono minislrare, uec pmnileiUem tit
pitinlur ab eis, aut ls* colanlur quae colun.ur ab ecclesiabenedicerepresbyterolicet.
eis. Necpraeter suam potestaiem Deusosiendit esse, Item ex Concilio Agaihensi, c 45 el 44 '*.
quod isla conlingunl, sed qnasi quaererelur, cur ea Ministrare diaconus, aul consecrare allare pre-
permillat, causam lentaiionis exposuil, ad co-
'** sbyter non praesumat. § 1. Bcncdictioncm qnoque
gnoscendam Mique eoruin dilectionem, utrum in ecclesia fundere, aut poeniientem
jj super
enm habeant erga Deum suum, cognosccndum vero in ecclesia henediccre plebein
»b ipsis potius, quain ab illo, qui scii omnia anle presbytero penitus non li-
cebit.
quam fiant. Gralian. Ecce, quod ab ephcopo excotnmuiiicatus
prr sacerdoiem reconciliari non polest. Sed nolan-
QUJESTIO VI. dum est, quod reconciliatio alia est pubtica, alia
GRATIANUS. privala. Publica rcconcilialio est, quando pmnilenies
Qiiod aulem ab ephcopo excommunicatus eo in- anie ecclesimingressumpublicereprwsenlaniur, el per
consulto ab alio reconciliari non possil, nisi forle per impositionemmanus ephcopalh ecciesiw publice re-
ejut metropoiitanum vel per sunimuin Ponlificem, conciliantur. IIwc sacerdotibus videlur esse prolitbiia.
ratione et auclorilale probalur. Presbyleri nnmque Unde circa fiuem illius capiluli non sitnpliciterprohi-
potestalem excomtntinicantli vel reconciliandi ab epi- beniur pmniientes reconciliare, sed in publica mhsa.
tcoph accipiunt, non episcopia presbyteris, alque ideo Privata vero reconciliatio est, quando de occulth pec-
excommunicatosa sacerdotibus reconciliare possunl, calis pcenilenlesvel in extremis agenles ad graliam
txcomniunicatosvero ab ephcopis sacerdotes recqn- reconciliationis accedunt. Hmc reconciliatio potest
ciHare non possttnl. Reconcilialio namque pmnilen- C fieri per sdcerdolem.
tium episcopalhofficiiest, non sacerdotalis. Unde Evaristus Papa ait '*:
Undein Concilio Carthaginensi II, ', c. 5. Foriuna- C.IV. Jussione ephcopi de occulth peccalis presbgteri
*
lus Ephcopus dixil: pwnilentes reconcilienl.
C. I. Pmnilenlium reconciliutio,chrhmalU et puella- Presbyleri de occuliis peccatis jussione episcopi
rum consecratio a presbyieris non fiat.
poenitcntes reconcilicnt, cl, sicut supra praemisi-
Si jubel sanciilas vestra, suggero. Num memini, mus, infirmanies absolvant el communicent.
prauerilo * concilio 'fuisse* siululum, ul cbrisma, C. V. Si ephcopus absens est, per presbyterum recon-
vel reconciliatio pceniteiuium, nec non el pueilarum cilielurin pericuto consiiluius.
eonseeraiio a presbyteris non fiat *. Si quis auleiii Item ex Concilio Carlhagineiisi II, c. 4 ".
• cmerserit * hoc facicns 7, quid de eo staluendum Aurelius " episcopus dixit: Si qiiisquain in pe-
sit? Aurelius * episcopus dixit: Audivit dignatio riculo fneril constitulus, el se »7reconciliari riivi-
veslra suggcstionem fratris et coepiscopi nostri nis altaribus petierit, si episcopus absens fuerit,
Fortunati ', quid ad haec diciiis? Ab iiniversis debel uiique presbyter consulere episcopum, et
episcopis dicunn esl: chrismatis confectio, et puel- sic periclilantem ejus praeccpto reconciliare. Quam

NOTATIONESCORRECTORUM.

r Si acciderint: Emendalus est hic loctis ex B. D dicuntur non accipienda, vel etinmsi fiant qum prte->
Augustino, ut habelur sup. ead. q. 2. jc Intelligi. cipiuntur ab eis, vel cotantur, eic. *.
Apud Rabauum vero legitur: «t acciderint qum

QCXST. V. C. XIV. 1SI add. : vestro : Edd. Bas. Lugdd. II, III. '«* c.f. supra qu. 2, c. 5. * ila
fere Burch. et Iv. Pan. ,8S twn tint : Edd. coll. o. pr. Bas. »8» uee : Edd. Ven. II. Par. Lugdd.
'*' cognoscendum: Etl. Bas.
QO^ST. VI. C. I. 'hnb. A. 390. —ColI.tr. p. p. 2, t. 16, c. 2. * Niimidius Maxulhanus : Coll.
Hisp. ° prmleritis coneitiis : ib. * fiant : Ed. Bas. * abesl ab ead. 6 emiserit : Ed. Lugd. I. ' facere:
Coll. Hisp. » Genecliut: ib. • JVnmtdit; ib. »° liceat : Edd. coll. o. = C. II. " hnb. A. 397. »» HOH
eontulio : Coll. Hisp. = C. III. »3 hab. A. 506. — Coll. tr. p. p. 2, l. 28, c 41, 42. = C. IV. '* liuo
llerardus Tiironensis in Cipp. c. 59. — Biirch. 1.18,c 16. Ans. 1. 11, c 10. lvo Decr. p. 15. c. 38.—cf.
Cap. Reg. Fr. 1.-6, c. 206, =" C. V. '« hab. A. 390. —" Reg: I; l,c 109. Burch. I. 18, c. 73. Ans. I. 11,
c. 12. Ivo Oecr. p. 15, c.2. Genecliits : Coll. Hisp. ipse : Bohui.
1559 DECRETI PA-RSSECUNDA. CAUSA XXVI. QliEST.VL 1509
rem debemus salubri cousilio roborare. Ab tiniver- J»i dum ad eum saccrdos invilatus vcnit, oppressus
tis '" episcopis diclum est: Placet quod sanctilas infirmitate obmutuerit vel in phreuesim versus ss
veslra necessario nos instruere dignata est. fneril, dcnt (estimonium qui eiim auriierunl, et ac-
C. VI. Qui melu morlis reconciliatur convnlescens cipini pcenileiilinm, et, si conlinuo crcditur morilu-
sine communione pwnitentiw impleal tempus. rus , rcconciliemr per mamis impositionem , ct
Iiem ex Concilio Martini Bracarensis, c. 82 19. infiindatur ori ejus eiichnrislia. Si supervixeril,
Si quis rie corpore exiens novissimum et necessa- adiiioncaiur a siipradictis testibus jielilioni suae sa-
riumcommunionisviaiicnmexpelii, noneidcnegettir. lisfactum f, et subdutur slalutis pcenileniiaelegibus,
Quod si in dcsperalioue posilus posl acceptnm qtiamditi sacerdos, qui pieiiiteiitiani dedii 39,proba-
communionem ilerum sanu3 fuerit factus, tanlum verit. Item c 78 : § 1. Pccnilenles, quiin inlirmi-
oralione *° parliceps sit, sacrnmeiituin " vero non inle vinlicum eucliarisliae acccperint *°, non se.
accipiat, rionec constilutiim " pcenitcntiae iuiplent creriniu nbsolulos sine maiiiis impositione, si super-
tempus. Qui ergo *3 in exilu mortis sunt, et riesi- vixerinl.
derant accipere sacramentum , cuni consirieralioue C. IX. Citra el probalione episcovi morientes recon-
ct probationo episcopi aceipere debent. cilieniur.
C. VII.Stne maiiiis imposilione pmnitenles recetlenles B I Iiem ex Nicsmo concilio, c 12 b *'.
de corpore reconcilienlur. De his vcro qui recedunt ex corpore, anliquse
Itetn ex Concilio Arnusico, c. 5 **. legis regula observabilnr etiam nttnc ita, nt, si forte
Qni rccedunt tle corporc pcenilenti.i neceptn, p,n- quis **reeedil* 3 ex *'corpore, necessario vilae sttae
cuit sinc reconciliatoria manus imposilione eos '* viatico non defraudetur. Quod si desperatus alquis
communicare ' 6, qnotl morientis sufficit reconcilia- recepla communione supervixeril, sil iniereos, qni
tioni »•secundum difiiniliones Pntrum , qui hiijus- sola oralione conimunicaiit. De *« omnibiis enim
modi communioncni congrue " vialicum nomina- his, quia corpore recedunt, iu tradendo *6eis com-
verunt. Quod '8 si supervixerini, slent in ordine munionem cura et probatio silcpiscopi.
pcenitentium, nt *9 osiensis neccssariis pccnilcn- C. X. Non est neganda reconciliatio lits, qui temvore
tiac fructibus lcgitimam coinmunionem cnm recon- necessitaiis eam implorant.
cilinloria mantis impositione recipiant. §. 1. Clericis Ilem Leo Episcopns ad Tlteodorum, ep. LXXXIX,
quoque 30 desideranlibus pcenitenlia non est ne- al. XCI «.
ganila. § 2. Similiter sl subito obmiitescens (prout His, qui in lempore necessitatis, et in periculi
stnluluni est) baptizari, aut poenilentiam accipere urgentis instanlia prxsidium pcenitenliae, el mox
*8
potesl, si volunlalis prscleril* 3* tcstimonium alio- C reconcilialionis implorant, nec sntisfnctio inler-
riun verbis habet 3S,atil praesentisin suo nulu. § 3. dicenda est, nec reconcilialio deneganda, quia
Amenlibus eliam 3* quacctinque pieialis siinl confe- misericordiae Dei nec mensuras possuniiis ponere,
renda 3Ssnnt. nec lempora definire, aputl qtiem nullns palitur
C. Vlll. Aliorum leslimonio mnriturtts reconcilielur, vcniaec inorns conversio, diceulc Dci spiriiu per
si obtnuluit vel in phrenesim versus est. Prnpbetam *9 : Quttm conversus ingemueris , tunc
Item ex Concilio Carlhaginensi IV, c 70 *'. salvus eits. Et infra. § 1. Quori si aliqua acgrilti-
Is »7qui pcenitentiam in infirmitale pelit, si casu, dine ila fuerinl sggravali, ut quod pnulo anle
NOTATIONES CORRECTORUM.
QUiEST.\L C. VII. « /iecoiici/wliom : In ori- C. X. c Vcnin': Sic in conciliorum edilionihus,
ginali impresso ac manuscripio, el npud Burchar- cl apuil lvonem, et iufra tle poen. disi. 1, c
dum et Ivonein legilur : conso/alioni *, nnt: conso- Multiplex. ln cotlice aniem epistolaruin cum aliis
lulione. D S. Leouis opiisculis impressariim, etapud Biircbnr-
b
C. IX. Canon hic est ex prisca versione, qtire dum, et in pleiisqtie vetustis Gratiani Iegi;ur:
cst in collectione Isidori, et ilii est numero 12.; venire moras ".
gnccc tameii ct apud Dionysium esl 13.
QU*ST. VI. C. V. '» omniftus : Edd. coll. o. =C. *°VI. " c. 12, conc Nic ex interpr. Mar-
tini Brac — ex conc. Martini Papw : Edd. coll. o. in or. : eoeri. pr. Bas. — Bohm. — ora-
lionh : Coll. Hisp. *' nam non acc sacr. : Coll. Hisp. " institutum : Edd. coll. o. »3 i<ero :
Ed. Bas. = C. VII. **hab. A. 441. — Burch. I. 18, c 17. Ivo *Decr. p. 15, c. 39. " eh : Coll. Hisp.
— Burch. tvo. — Edd. coll. o. "> communicari : Coll. Hisp. ila ead. " congruenter : ib.—Ivo.—
congruenlem : Burch. *8Ut : Coll. Hisp. — Btirch. lvo. *9 et ut : Edd. Bas. Lugdd. 11,111. 80 ergo
considernntibus : Ed. Bas. 31abest a Coll. Hisp. " aut pr. : ib. 83habeat : ib. 3*et, et seqn. : sunt :
desid. ib. 3Sreconcilianda vcl conferenda : Ed. Bas. = C. VIII. 36c 20, 21. Slalt. eccl. ant.—cf. ad
c. 9. D. 18. — Biirch. I. 18, c 10, 25. Ans. 1.11, c. 18. lvo Decr. p. 15, c. 8, 10. Polyc 1. 8, 1.1. " Si
quh : Ed. Arg. 38 conversus : Edd. coll. o." — verba : vel — fuer. : *° absunl a Burch. et Ans. — f satis-
facturum, et se subdiiurum : Burch. Ans. dederii : Edd. coll. o. accipiunt : eaed. pr. Bns. = C. IX.
*'hab. A. 525. — Reg. L 1, c 107. Burch. 1.18, c 6. Ans. I. II, c 25. Ivo Decr. p. 15, c. 31, omnesex
*' »3 recedal: Edd. coll. o. **de : Ed. Bas. *' de his omn. tamen : Coll.
Dionys.** abest a— Coll. Hisp.
Hisp. tradenda communione : ead. = C. X. *7 Ep. 108, (scr. A. 452.) Ed. Baller. — Reg. 1. 1,
c. 108. Btirch. I. 18, c. 4. Ans. I. 11, c. 15. Ivo Decr. p. 15, c 29, (omnes usqiie ad § 1.) — Coll. tr.
p. p. 2, t. 48, c. 38, 39. — cf. Disl. 4, de poen. c 49. *8modum : Edtl. Arg. Nor. Ven. 1, H. Par. —
tnunus : Edd. rell. "" iia Reg. et Edd. Arg. Bas. Ven. I. *9 Ezecliielem proph.: Edd. coll. o. pr. Arg.
Bas. Nor. —cf. Ez. c. 50, v. lo, sec LXX.
 f5Gt DECRETI PARS SECUNDA.CAUSAXXVI. QUiEST. VI. I50J
jioscebanl d snb praesenlia so sacerdolis significare A. letur socio turpitudine.m crimiitis fit dignus venia es
iion valcaiu, teslimonia eis fidelium el " circum- desiderio sacerdoth, cur similiter twnsitdignus re-
staniinm prodesse «* debebunt, *ut* simul *' et conciliatione ex desiderio episcopi qui saeerdoli non
pceniienliac, et reconciliationis beneficinm conse- negalmaculam sui reatus? Ilem morienlibus pmni-
qiiantiir **, servata tamen regnla canonum ** pa- leniiam negare presbyleri non debent.
ternorum sa circa eorum personas, qui m Deum ". Unde Julius Papa ait6* :
n fide discedendo peccarunt. C.XII./'eits estanimarum presbyter, qui pwnilenliam
C. XI. A"on respualur ejus oblalto, qui fesii- morienlibus abnegal.
nans ad pmnitenliam sacerdolein invenire non Si presbyter poenitentiam morientibtis abnegave-
poluil. ril, rens erit animarum , quia Dominus dicit " :
Item ex Concilio EpaunensiS 8. Quacunque die conversus ftierit peccalor, vituvivei,
Si aliquis 'excommunicatus* » fueril morluus, el non morietur. Vera enim confessio 6* in ultimo
qni jam sit confessus, el teslimoniutn habel bo- lenipore esse polesl, quia Dominus non solum lem-
num, et non. poterat venire ad sacerdotem, sed poris,. sed etiam cordis inspeclor est, sicul lalro 6»
praeoccnpaviteiim mors in domo aul in via, fnciant unius momenli pceiiileniia meruil esse in paradiso
pro eo parentes ejiis oblationem S9atl altare, el denl B in hora ultiina confessionis.
redemlionem pro capiivis. ltem Ccelestinus Papa ait in epht. II ad Ephcopos
Gratian. Ecee quod, episcopoprwcipiente, pmni- Gattim 6S;
lentes de occultis peccalis, sivein periculo consliluti C. XIII. Pmnilenlia morientibus non esl deneganda.
per presbylerum possunt reconciliari. § 1. Sed si Agnovimus *7pcenilentiam morienlibus denegari,
necessitale morth peccalor urgelur, el ephcopus ila ncc illorum desideriis annui, qtii obitus sui tempore
mremotus est, quod presbyter eum consulere non possit, hoc animae suae cupiunt remedio subvcniri. Horre-
negabilur pmniteniia morienli? el beneficiumrecon- mus(falcor) lantae impielatis aliquem inveniri«», ut
cilinlionis nonprwstabitur pcenilenli,quem conversum de Dei bonitale "9 desperet, quasi non possit ad se
Deus recipit ad veniam, juxla illud">: ln quacunque quovis lempore concurrenii succurrere, el pericK-
hora pcccator conversus fuerit etc, ei tiem 81: tantem sub onere peccalorum lioiniiiem redimere f,
Convertimini ad me, et ego convertar ad vos, ec- quo se 70expedirt desideral et liberari. Quid 7» liac,
clesia sibi reconciliare negliget? quem Deus inltis rogo, aliud est quam morienii morlem addere, ejus-
iutcitavit ecclesia forh absolverecontemnet? damna- queanimam sua crudelitate, ne absoluia essepBssit;,
bit absenlia ephcopi quem gratia divinw prwseniim occidere? quum Deus 7*ad subveniendum paralissi-
ittustral per lavacrum regeneralionis? Moriluris suc- ^* mns 73, invitans 7*ad paenileiUiam, sic promittal**
eurritur etiam a laicis, si presbyleri desunl. Cur peccalori 76 *inquiens* : In quactinque die " ' con-
ergo beneficioreconcilialionh per presbyterum ei sub- versus fueril, peccala ejus non imputabunlur ei', et
veniri non poterii, si contigeril ephcopum deesse? si iterum 7* : Noto tnortem peccatorh, sed tantum 7»
secundum Auguslinum qui agens in exlremh confi- convertatur, et vivat. Salutem ergo homini 80 ariimit
NOTATIONESCORRECTORUM.
d Posce6anl : Quae sequunlur emendata sunl ex Verum in Codice canonum imprcsso et tino manii-
aliquot mnnuscriptis Gratiani, el ipso originali, • scriplo inter decreta Ccelestini iiiim. 15. legiiur :
qunui in vitlgatis
e paulo aliter haberet. perdere. In recentiori autem Coloniensi concilio-
C. XI. Excommunicalus: Addila esl vox ista ex ]D rum edilione, iiemque apud Burchardum et Ivo-
eaeleriscollectoribus. nem est: pondere ', q-uo se ille expediri desideral,.
f
C. Xni. Redimere : Sic etinm est in manuscri- liberare.
ptis, et in veluslioribus conciliorum edilionibus.

QIXEST.VI. C. X. *° sub prmsetHi — testimonio : Edd. coll. o. »' abest ab orig. ap. Ball. ,„
Coli. Hisp. et Ed. Bas. s* testimonium prod. debebit : Edd. coll. o. pr. Bas. " arid. : tamen;
Coll. Hisp. — Edd. coll. o. — sequ. ; et : abest al) Edd. coll. o. pr. Bas. «* consequentur : Ed.
Bns. *s sanctorum can. : Etlri. coll. o. pr. Arg. so abest a Coll. Hisp.. «7 Dominum : ead. — tit-
dominica : Ed. Bas. — a dominica : Erid. Lugdd. 11,III. — a Domini : Edd. rell. = C. XL
*» Imo ex pcen. Romaiio, quod est ap. Ilalitgariiim,. c. 10, 1. 6. — Reg. 1. 2, c. 436. Burcli.
1.11, c 51. lvo Pan. 1. 5, c. 120.6»Decr. p. 14, c 114.— B0 in Ed. Bas. allegainrex Hispalensi. — in
Pnn. I. v. ex coiic Narbonensi. obtationes : Ed. Bas. Ezecb. c 18, v. 27. " Mal. c 3, v. 7.
= C. XII. e* Haec esl ruriis eorum siiiiinvi, quae ap. Ccelest. in cp. ad Epp. Galliae legunttir,
(cf. cap. sequ.) — Legilur in poenit., qtiod tanquain sexlnm Halilgarii librtitn edid. Canisius in Leclt.
anl. I. 2. — Btirch. I. 18, c. 21. Ivo Decr. p. 15, c 43. Pelr. Lomb. Sent. I. 4, tlisi.. 20. 6S Ezech.
c. 18, v. 27. 6*convertio : Poen. cit. — Burch. Ivo. 6SLuc c 23. — C. XIII. 66scr. A. 428. — Rab.
pcen. c 38. Ans. I. 11, c. 20. (oinissis verss. .*Horremns — liberari et : Vera —wevelari). Burch. 1. 18,
e. 22, et c. 1. Ivo Decr. p. 15, c. 44, el c 26. 67 Cognovimus : Eri. Bas. »8 reperiri : Coll. Hisp.—
Burch. Iv. — Ed. Bas. 69 pietate : Coll. Hisp. — Burch. Iv. * itn Coll. Hisp. — Burch. Iv. 7»se velle7*- :
Edd. coll. o. '» atltl. : ergo : Ed. Bas. 7* Dovninus: Edd. coll. o. 7S ut parali simus : Eri. Bas.
invitei: ead. — tnvitaf : Edd. rell. 7Spronthiit : Ed. Bas. —promittens : Eild. TCII.— proclamat ;Burch.
78Peccalor, inquit ; Ci-Il. llisp.—cf. Ezecb. c 53, v. 15. 77 hora : Edtl. coll. o. 7» Ezech. c 18,
v. 23. 7'add. : ut : Coll. Hisp. — Burcb. Ivo. — Bolim. — tif magis ; Erid. coll. o. «° hominum :
vajtl. pr. Bus.
13i>'3 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA XXVI. QU£ST. VU. 13U4
quiiqnis ir.orlis lenipore 'speratam* " pcenilenliam A C. I. ln periculo constiluth pwniteniiw quanlitatnon
"* dcnegaiil 83, el desperals* dentisericnrriia 8SDei, est imponendd, ted innotescenda,
Ab infirinis in mortis *
in perictilo positis per pre-
qui eum ail subveiiiciidum morienli sufficere vel
iiioincnto posse non cre.lit 86.Perdidisset 87lalro in sbyleros* pitra inquirenda esl confessio peccatortim,
iioii tamen illis imponenda qiiantitas poeniieniiic,
cruce praemiuin ;.d Christi dexteram pendens, si
illuin tinius horae pcenitenlia non juvissct. Qtiiim sed innotescenda, et ctim amicorum orationibus et
sturiiis pondus pesnitenliae suhle-
esset in poena, pceniluil, el per8S ttnitis sermonis eleeinosynariim
Deo 89 vnndum, *el" si forle migraverini, ne obligati a
professionem babitnculum paradisi proinit- communione et consorlio veniae fianl alieni. A quo
lcnle promeruii. Vera ergo ad Deum conversio in
si convalueril, pceniientiae
ultimis posilorum menle potins est aeslimanda •• periculo divinilusereptus ' sibi impositum diligcnler ob-
91 ": modinn a sarcerdoie
qtinm tempore, propbeta hoc lalilcr asserente et ideo secundum auctoritatcm canonicam,
Quttm conversus ingetnuerh, tttnc salvus eris. Qnum servel,ne illis jnuua pielalis clattsa videalur, oralionibus
ergo sil Dominus cordis inspeclor, quovis lempore
IIOIIesl denegauda ptenitenlia posittlanii, qtiuin et consolaiionibns ecclcsinsticis,* sacra unclione olei
inuncti 3, secundum statiita sanciorum Patruni
ille» 3 se obliget judici, cui occulta omnia noveril **
revelari. JJ comnninioiic vialici reficianiur .
II. Purs Gratian. Aliis vero pro quatiiaie peccaii
Gralian. Cui aulem pwnilcnlia non negatur, nec
reconciliatio sibi deneganda est. Inconsuito ergo epi- el prtvsidetilium arbitriu tetnpora pomilentim decer-
SCCJOpmnilentem presbyter reconciiiare non debet, nettdti sunt.
UndeLeo Papa ep. LXXVII, al. LXXIX, ad Nice-
«isi uliiina necessiias cogai.
Unde in Carihaginetisi Concilio III, c. 32, lam Ephcoputn, c. 6 a ' :
C. 11.Prwsidenlium arbitrio prmfigantur tempora ,
legilur'" : pceniludinit.
C. XIV. Inconsulto episcopo pmnilentem presbyler
reconciliare, nisi ultima necessitas cogat, non Tcmpora pccniludinis liabita moderalione consti-
debet. tuenria suni tuo judicio, prout conversorum animos
*
Presbyter, inconsullo episcopo, non reconciliel perspexeris esse devoios, pariler eliam habens
pijeniienlein, nisi absenie episcopo ultiina 90neces- aualis senilis inluitum, cl periculorum quorumcnn-
sitas »7 cogal. Cujuscunque 'auiem* pceiiiicnlis pu- que, aut aegritudinis 7 respiciens 8 netessitates. in
blicum elvulgatissimumcrimen est, quori universam quibus si quis ita graviter urgeatttr, ut, dum adhuc
commovcrit ecclesiam 6,'ante absidam 9S manus ei poenitet, de saluie ipsius desperetur, oportet ei per
9
impoiialur, C saeerdotalem necessiludiiiem communionis gratia
subvcniri.
VII. C. III. El qualilas crlminis, el contrilio pxnitentium
QUiESTlO in salisfactione imponenda a sacerdote conside-
GRATIANUS. retur.
I. Pars. De tempore vero sathfaclionh, an sil im- Item Nicolnus Pnpa »».
ponendum moriiuris, Tbeodorus Cantuaricnsis archi- De his vero, qui pro criniinibiis poeuitenliam
episcopus in Pmnitentiali tuo ita diffinil *: egerunt ", el ad cingulum ir.ililiaerevertuntur, con-
NOTATIONES CORRECTORUM.
C.XIV. 'Ecclesiam: Anlea eral : urbem". Emen- dutn bapthmum vel melu coacti sunt vel errore tra-
datiiin esl ex plerisquc conciliorum editionibus, ei ducli, el nunc se conlra calkoiicw fidei sacramenlunt
duobiis codicibus Valicanis, el Soriensi regio, el. egisse aguoscuni, ea custodienda esi modertttio, qtta
Burchardo et Ivone. In recenliore aulem Coloniensi in socielulemnoslram non nisi per pcentlenlimreme-
ediiione est : guod universa ecctesia noverit. D dium el per imposiiionem episcopulh mamis cotnmu-
QCEST. VII. C. II. a In epistoln, et apud Bur- nionis recipiant unilalem,tetttporh pwniludinh habila
charil. el Ivouemhaecaiilecedunt: His vero, dequibtts, tnoderaiioiie tuo consiituenda judicio, prout, elc.
ditectip titn nos credidil consuleiidos, qui ad iierm-

VI. C. XIII. S1 aliest aColl. Ilisp. cl Biirch. Iv. "'a.lri. : sibi : Edd.coll. o. " denegttt : eaed. pr.
QCEST.
Bas. 8*desperavil : Coll. Hisp. — desperaverit : Burch. Ivo. — Ed. Bas. - tlesperet : Edd. rell. 8* cle-
vientia : Coll. Hisp Burch. Ivo. 86credidit, Btirch. Ivo.—credideril : Ed. "9 Bas. *' adri. : ufigue :
Etld. coll. o. pr. Arg. — cf. Luc c 25. s* pro — confessione : Edd. coll. S3 o. eo : eaed. 80 exisii-
vwnda : Edd. Arg. Bas. 91non : Coll. Hisp. " Ezech. c 18, 9S
v. 33. itli: Coll. Hisp. — Burch.
— Edd. Arg. Bas. 9* noluerit : Ed Bas. = C. XIV. hab. A. 397. — Burch. 1. 19,,c. 40.
Ans. L ll,c.21. Ivo Decr. p.*"15, c 4. — Petr. Lomb. ib. 96abest a Ccll. Hisp. ol Biirch. Ans. Iv.
•7 necessitale cogenle ; ib. ila Edd. coll.. o. ** add. : i. e. atrium (anle atr. : Ed. Basl, ecvlesiw :
Eld. coll. o.
QM.ST. VII. C. I, ' NTKIeslinter fragm. Theoriori ap. Petit et D'Acheriiim. — Burch. 3
I. 18, c 14.
Ivo Decr. p. 15, c 56, Petr. Loiub." lili. 4, tlisl. 20. * sito confessore: Burch. Ivo. animali : iid. *
lanonica siat. : Eri. Bus. =C. II. Ep. 159, (scr. A. 458.) Eri. Baller. — Burch. 1, 4, c 48. Coll. tr. p.
t. c 32. Ivo Decr. c 242. 1. 3, U 10. 6 habenles : Burcb. lvo. — Edd. coll. -o. 7
p. 1, 45, p. 1, Polyc.
«fgrifudintun : Coll. Hisp. (nec lainen Baller.) — Burch. Iv. — Edd. coll. o. 8 respicientes : Burch. —Edri.
coll. o. — dispi«i«ti(ur : Ivo. » sollicitudinem : Coll. Hisp. et Baller. — Burch. Ivo. — Edd. coll. "
o.
= C. III. 10 Lx ep. a.l Rodulphum Biluriccuscni scr. A. 864. — Coll. tr. p. p. 1, t. 62, c 52. qe-
t?t(iif: orig. — 1'iri Ii;is.
1363 DECBETI PARS SECUNDA. CAUSA XXVI. QUiEST. VII. 1360•
stnt eos coutrn sacras regulas agere. Verum quia A iegcs injiingat. Negligenliores vero pcenilentes lar
crimina non acqualia sunl, perhibesque alios borum dius reconcilienlur **. Omni autcm **lempore jeju-
propter nimiam hebeludinem in desperalionem nii manuspcenitentibus a sacerdolibiisimponanliir.
cecidisse, alios ob boc nd pagunos fugisse : libi hoc Diebus aulein rcmissionis pcenitentes gentia Jlcciant
commiltimus riecernendum , nimirum , qui loca *3,et mortuos in ecclesiam e afferant **,et sepeliant.
et tcmpora religionis " illius, el modum culpae, Die autem dominico d non jejunent. Nam qui domi-
nec non et poanilentiam, et gemilus hominum ad nico die studiosejejunat non credilur esse cailiolicus,
confessionem venienlium oraesens positus inspicere Pcenitenles vero, qui Ieges pcenilenliae alleme
vales. exsequuntur, si casu in ilinere vel in mari fue-
C. IV. De eodem. rint moriui, ubi eis subveniri non potest **, ine-
Ilem ex Concilio Laodicensi,"c. 2. " moria eorum et oblalionibus et oralionibus coin-
Ilis, qni diversorum peccaloruin lapsus incurrunt, mendetur.
el oraiione b, confessione ac poenitentia malorum Unde in VIII Synodo legitur «*s:
suoruin perfectam conversionem *'*demonstrant pro C. VII. Tempus pmnilentimpro quatiiale peccati iin-
qualitnie peccaii posnitenliae lempus allribuendum pendatur.'
est propier niisericordiam et bonilalem Dei. Qui ergo B Pro qualitale delicti tempus pcenilenlise impen-
hiijiismodi stiiit revocandi etad communionem sunt datur.
C. VIII. Tempus et modus pcenitendi delinquenlibus
npplicandi. vrwsidenlium imponalurjudicio.
C. V. Episcopt arbitrio pro qualilate peccati pmniten- Item t ".
tiw lempora dhlribuantur.
Hoc sit in judicio positum eorum, qui praesunt,
Ilem ex Concilio Carlhaginensi III, c. 31 ls. vel quanlo lempore," vel quali modo poeuitete de-
Pceniieiilibus secundum differenlium peccato- bciinl qtti delinquunl.quia aelasel "s crudilio multatn
rum episcopi arbitrio pcenitenlia?lempora decernan- hnberi facil differenliam poanae.
tur ,s. III Pars. Gratian. Quo affectu pmnilentetn susci-
C. VI. Sine personarum acceptione imploranti pmni- pere et impmnitenlem abjicere debeamus, ex eadem
lentia detur. Synodo evidenter oslenditur, quum dicilur 6 " :
liem ex Concilio Carthaginensi IV, c. 7*. [75, 80,
C. IX. Ir.itmo caritath affeciu pmniientem debemus
82, 81, 6i, 79] ' 7. suscipere.
Sacerdos poeniienliam imploranti absque perso- C Pcenilentem ex corde ila oporiet suscipi, sicut
narum ls acceptatione 19poeniteiuiam *°secundum Dominus oslendit, atiiim dicit, auia convocavit '*
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. IV. " Oralwne ."Kat KpoaxtxfrepovVTa; T>5irpoa- citnnlur.
tvyji rn; iZoptyaynazutxai p.sTavotaf ,quod Dionysius C. VIII. f Ciipiit hoc habeiur in libello B. Basilii
vertil : ef perseverantes
* in oralione confessionis el de inslilulis moiiachoriiin, Ruflino inlerprete, c 90.
pwniieniim , cujus versio propius acceriit atl 11>ienim ttltima interrogalio est haec: Qualibus cor-
verbagneca etiam in ceteris hujus capitis partibus, repiionibus uli oportel inier fratres ad emendalionem
qitnm priscn, quumvis in hac eliam sententia eortttn qui delinquunt? Responsio: Hoc sil injudicio
constel. posilum eorum, qui prwsnnl, vel quanlo, etc. Iiaquo
"
C. VI. In ecclesiam:.n recentiore Coloniensi con- ex iuterrogaiione el responsione confeclum esi lioc
ciioruin editione legitur: ecclesiwafferant. In anli- captil, sicut et duo sequentia, quce apud etiiideiu,
quioribiis vero eriiiionihiis, el duobus Vnticunis co- RtilTuiunileguntur.
dicibus sic habei integer locus : morluos ecctesim C. IX. e Burchardtis et Ivo cilant ex dictis Basilii.
patnilenles efferanl el sepeliant ". episcopi, et in regulis illius brevioribus numero 8,
J Die auiem dominico: Pro his usque ad vocem : "'n esl senlenlia hujiis capitis, quod lamen acceptuiii
calholicus, iu can. 64. I.aec leguulur : Qui dominico videlur ex cap. 24. ejusdem libelli de insiittilis mo-
die sludiosejejunal non credatur catholicus*'\ tiniiiortim. Ubi seciinda interrogatio sic habet :
e
C. VII. Videri potesl suuUtim ex regulis bre- Pmnilenies ex corde quomodo debent suscipi, pater ?
vioribus B. Basilii c 106., quod uotaiuin alibi Respousio : Sicut Dominus oslend.il, quum dicit, qui
esl evenirc in iis capitibus, qu;e ex VIII. synodo convocavil, ctc

QCBST.VII. C. 111.l» regionis : ib. — Bobm. * =C. IV. '* hab. inler A. 347, et 581. — Burch. 1.19,
c 41. lvo Decr. p. 15, c 56, ex Dionysio. orationi instnni, confessioni et pwnilentim — demonstrantes :
Coll. Hisp. '* coiiversaiiottem : Edd. coll. o. = C. V. ,s bab. A. 397.—Reg. 1.1, c. 301. Burch. I. 19,
c 40. Coll. lr. p. p. 2, 1. 17, c 21. Ans. ll,c.21. (ex pmnit. Rom.) Ivo Decr. p. 15, c 3. '6 decer-
nentitr : Eri. Bns. = C. VI. 17 c 18, 19, 63, 67, 66. 77, 22. Stntl. eccl. anl. — cf. ad. c 9. D. 18. —
Reg. 1. I, c. 502, 508. Btirch. 1. 19, c 35, 58, (ulerque 18 usque ad : reconc.) lvo Decr.p. 15, c 6, 7,'• 12,
15, II, (oniissis vers. : Oinni, et Die— caihol.) personw : orig. —Coll.cilt.— Edd. Arg. Bas.
'»
ac-
ceptione : orig. —**Coll. citt. — Ed.l. coll. o. —Bolnn. ,0 pmniientiw leges : orig.**— Coll. cilt. reci-
nbesl ab cori. — eiiam : Edtl. coll. o. S3 : Bohm. • ita orig. ap. Bnller.,
pittiitiir : orig. »* reflectaiU*'*
Coll. Ili^p. el Ivo. — ecclesia eff. : Ed. Bns. auferanl: Ed. Nor. ita orig. ap. Baller. el Coll.
Ilisp. " poitiit : ib. — possil : lvo. — Ed. Bas. — —
verba : u6i pof. non suiil in Ed. Arg. = C. Ylt.
!S Iino ex 1'asilio, cui seqq. eliam capita (usque nd c. 11), referunlur in ntceplum. (cf. Corr.) — Colj.
tr. p. p. 2, i. 14, c 9.= C. VHL *7 Coll. ir. p. lib. c 10. *s ad erudiiwnem : Edd. coll. o. = C..IX.
59Coll. ir. p. ib. c II. Reg. 1. 1, c 321. Btirch. 19, c. 39. Ivo Dccr. p. 15, c 55. »*convocavi— mcos:
Etld. coll. o. — Luc. c. 15, v. 6.
1367 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA XXVI QU/EST. VII. 1308
nmicos suos et vicinos, dicens : Coiigraiiilnmini .\ justiliam populo mandanl, ct ipsi ncc motlice »'
mihi, quia invcni ovcm meam , quam perdideram, servanl, vitlelicei, non ut facientes *' sinl *jusii*,
C. X. Pmnitenles leqetn Dei diligaut, iniquilatem odio sed lUdicenies so apparcant jusii. Tnles stini "et*
habeant. sl grave poiiilns veuicntibiis ad pGenilcnlininini-
qui
Item » »' . pontiiu, qni riicuiit, et nou faciunl, et sic, rium pceua
Aflecinm illum in se recipiat pcenitens, qiiem praesenlis poenitentiae fugitiir, coiiicniiiiiur poena
"
gcrebal ille, qui dixit : Iniquitatem odio liitbui, peccali fiituru. Sicul enini, si fascem super bume-
el abominatus sum; sed " et ea quaescripta sunt in ros ariolcsceiilis, qtie.n' non poletU bajulare, po-
sexlo Psalmo atque in quamplurimis nliis ; sed 3»ei sueris, necesse habet nl aul fnscem rejicial, atil
illa tpiae Aposlolus dixil ad eos,quisecunilum Deiim siib pondere confringatur: sic el homini **,cui grave
cnnlristali sunl *s : Quanlum *', inquit 37,operalum ponihispoenilciuiae imponis**, * nccesse esl, ut*ant
" ett hoc " iptum in vobit *° so(/iciludiuem, sed ex- * luam "
pneniteiitiam rejicint '*, nut suscipiens, diim
eusationem, sed indignationem,sed mmulalionem,sed suffcrress non polesl, scanriali/.alus amplius peccet *°.
rindiclam. In omnibus exhibuislis vos castos » esse Dein.le, elsi erramus moilicum poenitentinm impo-
negotio. Sed cl *' in *' 'his* ipsis in quibus deliquit, nenles, nonne melius csl propler misericordiam
"
agens mulla contraria, sicut cl Zacbaeusfecil. rationem reddere *', quam propler criiilelitalein»8'*
C. XI. Impmnitenles lanqttam ctlinici habeanlur. Ubi enim palerfamilias largusest, dispensaior non
llem k *3. debelesse lenax. Si Deiisbcnigmisest, ut qtliri sacer
* snncttis? circa
Erga eiitn, qtii peccala sua non punit, lalcs esse dos ejus aiistcrus? Vis appaiere
dcbemus sicut Dominus praecepil, dicens **: Sil vitam lunm eslo austerus, circa alienam benigiius".
libi sicut elhnicus *" ef publicanus; et sicul Aposto- C. XIII. Calendarum observaliones agere non licei.
lus doctiil, tlicens *6: Subtrahite vos ab omni fraire Iiem Mniiinus Bracarensis, c 74 "9.
ambulanle inordinate el non secundum tradilionem, IV. Pars. Non licei 60iniquas observationes agere
quum tradidimns vobis. cnlendnriim, ct oiiis" vacare *genlilibus *6' nequo
C. XII. Melius est errare in mhericordia remiliendi laurontil viriditate arborum cingeredomos; omnis
quam in severitale ulchcendi. enim hacc observalio paganismi fesl.
Iiem Jonnnes Chrvsoslomns, [ id est auclor operis Unde Zacharias Papa in Concitio Romano, c 9 " 6s:
imperfecti homilia 43 ad c. 23 Matthwi.] C. XIV. Anaihema sit qui ritum paganorum et
i Alligant attlem *7onera gravia el imporlabilin, C calendarum observat.
etc. >Tales sunt nunc ellamsacerdotes, quiomnem Si quis calendas Januarias 6** el briimam 6Sritu
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. X. h Sententia hujns cnpilis esl in regulis magis convenit cum pr.vdicla iuterrogalione, quam
brevioribtis nnm. 5. Acceplum lamen videinr ex quomorioest apud Gratiaiium.
cap. 19 ejusdem coimnemorali libelli, in quo baec C. XII. xVis apparere : Locupletaliis est hic lo-
esl iiilcriogalio : Quomodo quis debet pwnitere in ctis ex indicala lioinilia , quuin antea legerelur :
ttnoquoqtie delicto ? Responsio : Affeclum illum in u( guid sacerdos ejtts auslerus vult apparere.
se recipiens, qttem gerebat ille, qui dixit : Iniquila- C. XIV. <•Hoc esl cap. 9, in conc Roniae a Za-
lem, etc chnria quod asscrvalur in Vnlicuna biblio-
' Ctitioi: Antea legebalur : cautos. Emenriatitm lliecn, elhnbilo,
inde nonnulla suiu emenriutn el adtlitn.
ost cx libelloi Rufliiii; in Vulgala esl: inconiaminu- De hac autem siipersiitione Bonifaeiiis leg.tlus Cei -
tos ; grace : ayvouf. maniaeep. 2, quae est in lomis cnnciliprum, ad ipsum
C. XI. k Hoc etiam habeltir in regulis hreviori- Zachariam mulla scribit, cui Zaehaiias ullin.a epi-
hus, numero 9. In eodem vero libello c 24, ultiina n slola rcspondens, meiilionem hiijiis concilii videiur
inlerrogntio esl haec: Erga eum, qui non pwniiel facere bis verbis : Et quia per insligttlionem diaboli
pro peccato, qualiter esse debemus, paler ? Respon- iterum pullulabunl, a die qna nos jttssit divina cle-
sio : bicut prmcepit Dominus dicens : Sil tibi, etc. meniia (quanqttam immerili exhlamus) Aposloli vi-
Apud Burchnrdum et Ivonein, qui hoc citniil ex cein gerer.e, illico omnia hwc amputavimut. Idem
riiclis Aiigiistini, inilium sie hnbel: Erga eum, qui proliibelur pliiribus verbis in cniiouibns, qui VI sy-
pro peccato commhsoiwn pmniiet, lutes , etc, quod uodo adscribiiiiliir, c. 62 Et mulla in hiijnsmorii stt-

QCEST.VII. C. X. 31Coll. tr. p. ib. c 12. 3*dicebal: Edd. coll. o.— cf. Psal. 118, v. 165. »3 tecun-
ilnm ea : eaed. 8*vel tecuiidum ea : Eritl. Lugdd. II. III. — velea : Edd. rell. 3*2 Cor. c. 7, v. II.
36 qtianttim : Edd. Arg.LBas. Ven. 1, II. Par. " abest ab Edd.
Arg. Bas.*° 38operatut: Erid. Arg. Nor.
Ven. I. II. Pnr. 3B/ioc ipsi : ahsuiil nb Edd. coll. o. pr. Lugdd. II, III. nobis : EdtL.Bas. Ven. I. II.
Par Lugri. I. *' abesi ab Eilri. coll. o. pr. Bns. »«abest ab E.l. B.is. = C. XI. *3 Coll. ir. p.
ib. c. 13. Reg. I. 1 , c. 524. Buicli. I. 19, c 64. Ivo Decr. p. 15, c. 78. ** Matlh.
<. 18, v. 17. '» geniilh : Eri. Bas. *6 2 Thess. c. 5, v. 6. = C. XII. " enim : Ed.
Bas. *8 moiicam : Erid. coll. o. *9faciendo : eaed. "• dicendo : e;cl. — docenles : oiig. M quia : E.l.l.
coll. o. »»hotno : eaiil. «3 impostieris: Etl. Bas. **rejiciet : Etld. coll. o. "° su/ficere : E.l. Arg. «"
peccat : Kritl. coll. o. pr. Arg. S7tlttre : orig. — Eid. Arg. Bas. ss credulilalem : E.l. Lug.l. II. =
C. XIII. " M. Papti : E.ld. coll. o. — cf. conc. Laod. c. 59. Turon. II, c. 22. — Burch. I. 10, c. 15.
Ivo Decr. p. 11, c 42. Polyc. I. 6, i. 12. 60liceal: Coll. Ilisp. 61otiosis : E.l. Arg. " abest nb lv. ct
Biirch. + paganorum : iid. — Etld. coll. o. = C. XIV. 63 hnb. A. 743, — Burch. 1.10, c 16. IvoDtcr.
p. ll.c 45. Polyc. ih. 6*Janttarii: Ivo. — Edd. coll. o. " et br.: uon sunl ap. Burch. el Iv. ft
tavidibut : Burcii. — lampadibus : Ivo, — Eiri cull. o.
 1359 DECRETl PARS SECUNDA.CAUSA XXVI. QU.EST. VII. 1375
pagnnorum colcrc, vel aliqnid plns novi facere A spera vel atlvcrsa fiiiura iuquirunt, sive qtii atlen-
80
proptcr novum anutim n, aul mensas cum dapibus dum somnialia scripta, ct falso Dmiielis81nomine
•j-j-vel epulis, in rioniibus praeparare, et per vicos inlilulala, el sortes, quae dicnntur sanctoriiin Apo-
et plutens caniiones 66 et choros thicere "praesumse- sloloriini, el auguria avium, aut aliqna pro domo
rit, *qnod inagna iniqtiilas esl coram Deo', anathe- facieiidn, aut propier conjugia copulauda, aul in
nia sil. colleclionibus berbnrum cnrmina diciinl, aut pycla-
8*
C. XV. Infirinitalibus homiiium incantaliones nildl ciola pro quavis infirmitale scripta, super homi-
remedii prwslunl. nes vel animalia ponunt, praeter symbolum el ora-
Item Auguslinus • 67. tionem domiuicam, aul magicis falsitalibus in gran-
Aiiiiioncaiilsncerdotcs lidclespopulos 6S,nl nove- dinariis lcmpestatibus 83credunt. Qui aiiiein inl[bus
linl magicas arles iiicaiii.ilionesqne quibuslibet in- creduni, aul ad eorum domum euntcs, niu suis do-
lirniitalihus Itomintim niliil reinedii posse conferre ; inibtis iiilro.l.icunl, ul8* inierrogent *«, sciant, se
'
iion animalibus languenlibtis, claii.licanlibiisve, vel liriem Christianam et baptismum prnevaricasse, et
etiam moribundis qtiicqiiam mederi'; non iigntu- ui *6 paganum et aposlatam, itl est relro abeunlem
ras P : ossium vcl herbnrnm ctiiqunm morialium et Dei iiiimicum, iram Dei graviier in aeternum
adhibitas prodesse * : sed haec" esse laqueos el i;i- B incurrisse, nisi ecclesiastica pceiiiteAtia emendatus
sidias anliqui hostis, qiiibus ille perlidiis genus liu- Deo reconcilieiur. Dicit enim Apnstolus S7: Sive
innnuii) dccipere niiilur. El7,>siquis haeci 7» exer- mandttcath sive bibitis, sive aliquid atitid facith, in
cuerit, cl ricus degradctur, lnicus aiinllicinniize- twmine Domini nostri Jesu Chrhti fucite, in quo vi-
lur. vintti.i,movettttirel siimus.
C. XVI. Dies jEgypliaci et Juntiarii cateiidw non De lemporum quoqne observalionibus scribit Augil-
sunl observundw. siinus tn Enclitridio ', c 79 8S:
Ilem Augiisiinus'7*. C. XVII. Grttve peccatum est dies observare, vel
Non observetis dics, qui riicuntur .lEgypliaci, aut tnenses et ttnnos.
(nlendas Januarii, in quibus cantilenae quaedam, el Quis aeslimaret 89, quam magnum peccalum sil
comcssaliones, el ad invicem dona7* donanltir, quasi dies observare, et menses, et annos, el lempora
in principio anni boni futi augurio, ant aliquos 7» (sicut observanl qui ccrtis diebus, sive mensibtis,
inenses, aul tcmpora, aut dies, el 7S annos, aut lu- sivc annis volunt el 90 iioliint aliquid iuchoare, co
nae7e solisque cursum quia qui has T7, et quascun- quod secundiim vanas doclrinns hominitni fatista vel
(|ne divinationes, aut fala, aut auguria obscrvnt, infnusta exislimeiU 91 lempora, uisihiijiis mnli ma-
aiil atteudil, aiu consenlil observantibus innlililer C gniludinem ex limore Aposlolipensaremus, qni lali-
ct sine causa, mngis 7Snd stii damnationem quam bus ait9* : Timeo, ne forie sine causa laboraverim in
ad salulein tenriil; sive qui 79 pcr quosdam nuine- robis ? (Item super epislolam ad Galalas, ad c. 4 9S:
ros litterarum, ei Iiina?,ei per Pylhagoricam necro- § 1. Inlelligni > leclor ad lantuin periculum animrc
inanliam aegrolanliuni viiam vel morlem, vel pro- peninere stiperslitiosus temporum observntiones.
NOTATIONESCORRECTORUM.
perstilionem scrihil Terlull. in libro de idololntriu , Icgilur in concilio, neque in Capitulnrihus, seri upud
et alii graves auciores. Burch. et Ivnnem.
» Vel aliquid plns novi fucere propler noxum an- C. XVI 'In plerisque vcluslis exempl.irihus ost
num : II;cc IIOIIsiint in codice isiius concilii Vati- Innlum : Iiem, ct in Polyc. eliani refeiiur sine au-
cnno. ctoris iiomine.
C. XV. "Capui hoc Burchardiis el ivo cilanl ex C. XVII. »Euchiridio : Expunctae siiul voces, qiue
diciis Aiigiislini, apnri qiiem similia reperjuiuiir in sequebaniur : id esl manuali libro. Absiiul euiin a
rxis allnlis supra cnd. qu. 5. Nec mirum. Sed e.iriein vetustiorihiis.
omniiin verba prceter ullimam clatisiilani legiintur in ' Inletligat : B. Augiislinus explniiaus en verba
conc Tiiroiteusi 5, c 42, et in adjectis Capiiuta- D Aposloli ad Gal. 4 : Dies observaih, ct tnenses, et
ribus, c. 94. tempora, el annos, ipsa lam atl genliles ipinm ad
P Non ligaluras : Ilinc usque ad vers. piodesse, Jnilieos referri possedemonslr.il, luiicque siibjtiu-
sunl adriila ex concilio el Capiiiilaribus. gil: Ergo eligal lector, ntrum votel tentenlium,
i El si quis hwc : Postrema hajc lota clausula non dumnwdo inlelligal ad lanlum, elc.

QU,EST.VH. C. XIV. M caniores : Ivo. — canialores : Bnrcli. — Edd. coll. o. = C. XV. 67c 42
conc. Turon. III, hab. A. 815. — Cnp Ariri. III, c. 93. — Burcli. I. 10, c. 40. lvo Decr. p. 11, c. 6>.
Polyc ib. 68 popnlum : Ed. Bns. — n.ltl. : sttos : E.ld. rell. pr. Arg. 69hoc : Ed. Bas. 70 ubesl ab cntl.
71 fwc : Edd. coll. o. = C. XVI. 7* Ceriuni esl h;ec non esse Angusiini, cl siinl qtiitlem tpiond lionain
parlem collecla ex Marlini Brac capitibus 71, 75, 75. — Polyc. I. 6, 1.12. 73donaria : Ed. Bas. 7*nli-
qitol: Etld. coll. 0; pr. Lng.ld.il, III. *>7Suul : Bolim. 76 add. : ef tnensh : Etl. Bns. 77 eas : Eri.
Arg. — el has : Erid. reil. pr. Lugtld. II, III. 78 et mag. : Eri. Bns. 7» nbest ab Erid. coll. o.
pr. Lugilil. II, III. 80 falsa : Edd. Nor. Ven. 1, II.83 Par. 8» in Dini. : Eri. Bas. 8» pictaciola» —
scriptas : °"E.ld. coll. o. pr. Bas. Ltigdd.S6 II, 111. ef femp.; Etlri. coll. o. pr. Ltigdd. 8* ef: Etltl.
coll. o. iiilerrogtmt : esed. pr. Bas. "7
abest ab Etld. coll. o. pr. Ltigdtl. 11,111. 1 Cor. c 10,
v. 51. = C XVII. 88Ivo Pan.1.8, c 80. Decr. p. II, c 19. 89existinitim : Etlri. coll. o. 9» vel : Ivo.
— Etld.coll. o.pr. Lugd. I. Pnr. " exisiimunl : Ed. Bas. °* Gnl. c 4, v; 11. "3 Ivo Dccr. p. II,
c. 15.
1571 DECRETl PARS SECUNDA. CS.US.VXXVII. QijJiST. |. -373
ul huic loco subj'cceril Apostolus •*: Timeoros ", A ptiacos vocant, saepe eiiam nos monere conriiibi-
ne forte tine cauta laboraverim in vobis.Quod qtium »6 tant.
tnuta celebritate alque *7 auclorilate per orbcm C. XVIII. Sine tncantattone nerbas vet petrat licel
lerrarum in ccclesiis legalur , plena siint tamen habere.
coiivcnliculn noslra hominihiis, qui lempora rerum Item Hieronyiiius *»•*.
agciularum 9Sa iiialhenintieis nccipiunt. Jnm vero, Daeinoniiimsustinenti licel petras vet herbas hv
11«aliquid inchoetur nut aedificiormn, aut hujus- bere sine incantaiione.
modi quorumlibet operum, diebus, quos jEgy-

CAUSA XXVII.
GRATIALNUS. B gioso liabitu apparuerint, poslea vero ad ntiplins
Quidam votum casiitatis habcns despontavit sibi s:cctilarcs iransierunt ', seciindum Apostolum '
uxorem; illa priori condilioni renunlians, transtulit rinmnaiionemhabebiint, quin liriem castiiatis, qiiiim
se ttd alium, el nupsit illi; ille, cui prius desponsata Doinino voveriint, irritam facere ausae l0 suni. Ta-
fuerai, repelit eam. (Q11.I.) flic piiinttmguicrtfur, an les ergo personae a Cbrislianorum commiinione se-
"
coiijugium possit esse inter i'otieiiies.vt(Qu.lI.)iSecun- qncstrenlur ", neque convivio b cum Chrislianis
do, an liceut spsntm a tponso recedere,el alii nubere ? commiiiiicent. Nnm si adulierae c conjuges renlu
suiii viris suis obnoxiae, quunlo magis vjduse, qu:u
religiosilatem 13 mutaverunt '*, crimine ariulierii
QUJESTIO I.
liotiibuiitur, si tlevolioneni, quam Deo sponlc »', 11011
GRATIANUS. coatia: obtulerunt, libidinosa corniperinl »• volu-
I. Pnrs. Quod vovenlesinatrinioiiia contrahere non ptate ", el ad secundas nupiins trunsiiuin fcce-
possunt, mtillis auclorilatibits probttinr. riiil? Quae elsi violenlia irruenle ab aliquo oppres-
In Concilio iiamque Carlbaginensi IV, c. tilt. sta- sae ls fuerinl, ac poslea dclectnlione libiriinis per-
litlitm inveniliir deviduis, qtimprojessam con- mnnere in conjugio rnptori vel violento viro con-
linentiam prwvaricalm sunt': seiiseiinl, dainiiaiioui superius coinprehensae le-
C. I. Excoiiimiinicenturvidum, quw religioso habitu neaniur obnoxiiC De lalibus ** ait Apostolus:
abjeclo nttptias elegeriiit. Qttum *• luxuriatm fuerint, nttbere *» vntunl, ha-
Sicut bonum est cnstilalis praemium, ita el' ma- benles damnulionein , quia primam fidem irritam
jori observanlia et praecepiione ciistodieiidum ' est, fecerunl,
ul si quie viduae, quamiumlibet * nrihuc in minori- C. 11.De viduh el virginibus, qum a religionh
a
lius annis posilae, ei iinmalura aeiatc a viro ic- proposilo dhcedunl
liclae, se devoverint ° Domino 8, ct vesle laicali 7 Ilem ex epistota Gregorii tnhsa ad Bonifacium d '*.
abjecta sub tcslimonio cpiscopi et ecclesiaein reli- Viduas a proposilo discedenles viduilatis, stiper
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. XVIII. u Burcharritis eliam et Ivo cilanl ex In coiiciliornin autem impressis et niaiinsciipiis
dictis llieronyiiii, sed Polycarpus auctorem non 110- codicibits legitur : Tales ercjo personmsine Christia-
miiint. norum communioiiemaiteant, quweliam nec in con-
CAUSA XXVII. QU^ST. I. C. I. n-Immatttra : ln vivio cum Christianis coinmuniceiil.
vatiis cnncilioriint etlilionibus, ct duobus Vaticnuis D e Adulterw: Sic esl eiuendatum ex memoruiis
codicihus, et Soriensi regio legitur : tnaiura. Ivo Concilioiii.il exeinplaribus. Num anlea legebatnr :
habei. : in matura. Nam si adutterii conjuges rete sitnt, si suis obnoxitv
b iVegueconvivio: Sic est emeuriatiim ex manu- yiris non fuerint, quunto, etc."".
scriplis Gratinni exemplnribus, expunciis verbis C. II. d Sic eliani cilanl reteri colleclores. Ila-
illis :donec ad bonum, qttod cwperanl, reverlanlur", belur aulem cl pn-nlocliaui copiosius in Cupitulari-
quae ex capile sequenli vidcntur huc fuisse translata. bus udjectis, cap. 215.

QU.EST.VII. C. XVII. 9» Gal. c. 4, v. 11. 9Snbest ab Eriri. Pnr. Lngdd. — Bohin. »• qitamvh :
Eritl. coll. 0. — B0I1111.97t<e/; Ed. Bas. 98auqendarum : ib. = C. XVIII. 99 Cap. iiicerHiin. — Biircb.
1. 10, c 50. Aus. 1. II, c. 151. lvo Decr. p. II, c. 75. Polyc I. 6, I. 12.
CAUSAXXVII. QUAIST.I. C. I. » Non est inicr siatuia eccl. apud Buller., licel in vnlg. conc Carth. IV,
quoil tlicitur, etl.l. circuinferaiur. — Biircb. I. 8, c. 59. Ivo Decr. p. 7, c. 58, el ex parte c. 147. * ab-
esl ub E1I1I.coll. o. pr. Bns. Liigilri. II, III. 3 consiituendum : Coll. Hisp.— est lunicn varielus leciio-
nis. * qiiamlibel : Coll. Hisp. — Btirch. Ivo. — Etl. Bas. —quamvis : Eiltl. rell. * ncc Inineii c 147. —
ei malttru : Burcli. 8 devoverum: Ed. Bas. 6 Deo : Coll. Ilisp. — Burch. Ivo. — Edtl. coll. o. 7 laica:
Etl. Arg. " iransierinl : Cotl. Ilisp. — Eritl. Arg. Bas. Nor. Ven. 1. 9 1 Tim. c. 5, v. 12. »• vism : Edtl.
coll. o. »' sinf alienw, qtiw etiam nec in : Coil. Hisp, ** ila Edtl. coll. 0. pr. Arg. Bns. Nor. '* commu-
nionevel conc. : Erid. coll. o. pr. Bas. "" ila Btirch. Ivo, (niissu lanien voce : non) et Edtl. coll. o. '3
Dei rel. : iid.— eaetl. '» voverunt : Coll. Hisp. — mulaueitnf ; Ed. Bts. ,s sponlunee : Coll. Ilisp. "
corripnerint ; Ed. Bus. 1Tvoluiiiate : Burch. Ivo. '» pru replw : Coll. Hisp. '9 add. : enim sic : ead.
— cl. 1 Tin;. c 5, v. H. 80arid. : enim : Burch. Ivo. — Edd. coll. 0. " adil. : in Chiislo : iid. —
cwil. =C. II. " Videtur Grcgorii III csse ad Bonil'. Mog. scripta. — Burch. 1. 8, c 45. Aus. I. II,
c. 177. IvoPan. 1. 5, c. 201. Dccr. p. 7, c 03.
'5T3 DECRETI PARSSECUNDA. CAUSA XXVII. QU£ST. !. 1574
qiiibus nos consmere voluit " dilectio lua, frater A j C. III. Transire non postnnl vidum et virgtnet potl
cafissime, crerio te nosse a S. Paulo '* et a mullis religionit propotitum ad nupliat.
sanctisPatribns nisi convertantur, olimesse damna- Item ex DecreloGelasii Papae ad Sicilienses Epiteo-
t:is. Quas et nos aposlolica auctorilaie damnandas, pos misso, c. 9 **.
et a communiotie fidelium atque a Uminibus ecclc- Neque yidtias ad nuptias transire patimur, qua
jsiaearcendas *« Jbre censemus, usqueqno obedianl in religioso proposilo diuturna observatione per-
episcopis suis, et ad. bonum, quod cceperunl »', mnnserunt. Similiter virgines nubere prohibemus,
invilae aut voluniariae reverlanlur. § 1. De$virgini- qnas annis plurimis in monasleriis aelatem peiegisse
bus auicm non veiaiis, si deviaverinl, a sanctae conligerit.
memoriae praedecessore nostro Papa lnnocentio (a- C. IV. Ex quolibet sensu corporis mulier corrumpi
liter decrelum haheinus " : Hm vero, qum necdum potesl.
sacro velamine leclw'B, lamen in proposito virginati Itein Cyprianus ad Pomponium, de virginibus **.
v Nec aliqua pulei se pOssehac excusaiione defendi,
temper te simulaverunl »* permanere, licel velalm
non fuerint 30, si nupserint 3», aliquanlo tempore his quod inspici et probari possit, an virgo sit, quum et
**
agenda pmnilenlia esl, quia sponsio earutn a D.omino manus obstelricum et octili ssepe fallantur *7, et,
tenebatur. Si enim inter homines solenl bonwfidei B ' si incorrupla inventa fuerit virgo ea parte, qua mu-
*" tamen ex alia corporis
contraclns nulla ralione dhsolvi, quanlo magh isla lier polest esse, potuerit
poliicilalio, quam cum Deo pepigil, solvi sine vin- parte peccasse, quae corrumpi potest, et tamen
dicta non poterit, elc. § 2. Si virgines nondum ve- inspici non potesl. Certe ipse concubitus, ipse com-
lalae laliler pceniteiuin publica puniunlur, et a ccelu plexus, ipsa confabulaiio, et osculalio, et conjacen-
liilclium usque ad satisfaclionem excluduntur, lium duortim turpisel fcada dormitio, qunntum de-
qunnlo magis viduae^ quae perfectioris aelalis et ma- decoris et criminis confiteaiur *9? Si superveniens
lurioris sapientiae atijue consilii exislunt, viro- maritus sponsam suain jaccnlem cum altero videat
consortio multotios usae el habitum «°, nonne indignatur et fremit, et per "' zeli dolo-
rumqiie sunt, " foiiassis et gla.Iiiim in manum sumil *'?
et demum ss rem
religionis assuinserunt, apostaiave- •*
runt *3, alque adpriorem vomilum sunl reversae, a Quid Christus Dominus el j'udex nosier, quuna vir-
s«
nobis el ab omnibus Jidelibus a liminibus ecclesiae ginem suam sibi dicatam ss et sanclitnli suae desli-
et a coetu fulelium nsque ad salisfaclionem sunt iininm jacere cum altero cernit, qiiam indignatur
*7cl irascilur? et quas pcenas incestis "8 ejusmodi
eliminandae, et carceribus tradendae, qualiter juxla «• conjunciioiiibus comminatiir? Cnj'us ut gladiuin
nposioliun s* Paiilum irarientes Iiujusmorii hominera
saianae 30, ut spiritus ejus salvus sil in die Dorni- C spiritalem el veulurum judicii diem umisquisque
ni *«, Detalibus enim *et*Dominus per Moysen lo- fratrum 6» possit evadere, omni consilio providere et
laborare debemus.
quitur, dicens 3T: Auferte malum de mediq^vestri.
De quibus *el* per Propbetam ailS 8: Lmtabitur jus- C. V. De eodem.
Idem in eadem epislola.
lus, quum viderit vindictam '* ; manus suas lavabil
in sanguine peccatoris *°. De lalibus namque, et Quod si poenilenliain hujus illicili conciibilus sui
eorum *' similibus, atque eisdem consenlienlibus cgerinl *', el a se invicein recesserinl, iiispiciaiiiur
• •*
dicitur ** : Quia non soium qtii faciunt, sed etiam ilerum virgines ab obsletricibus diligenter, et
si virgines inventae fuerinl, accepta communione ad
qui consentiunt facienlibus rei sunt *».
ecclesiam admitlantur; hac tamen iiUcrminatione,
ut, si ad eosdem masculos postmodum reversae fue-
lint, aul si cuin eisdem in una doaio et sub eodem 6'
NOTATIONES CORRECTORUM.
C. V. • Iterum : In codicibus Cypriuni impressis, D eniendaiiniiem collata fuerunt, legitur : interim,
et ocio manuscriptus, quac Romaead opcruin ipsius quae varielas notatur eliam in glossn.

Qu/EST. I. C. 11. *3 voluerit : Ed. Bns. " 1 Tim. c 5. ** esse arc. Jore : Ed. Bas. — esse
arc. : Edd. rell. »6 cmperanl : Edd. Ltigrid. II , III. " cf. infra c. 9. *8 add. : sunf :
Ivo Pan. " simulaverint : ead. 30 sint : Ed. Bas. sl ailri. : aliquando : ead. »»deinde : Ed. Bas.
s? II. s* 1 Cor. c. 5, v. 5. 3S add. ex Vulg. : in interitum
apostaiaverinl : Edd. Arg. Nor. Ven. I,
crtrnh : Edd. Bas. Lugdd. H, III. 36judicd :.Ed. B.is. S7 Deut. c. 15, v. 5. »8 Psal. 57, v. II.
»» arid. : impiorum ; Edri. coll. o. — lvo Pan. *° peccalorum : Edd. coll. o. *' his : Ed. Bas. ** Rom.
c. 1, v.52. "'judicandi sunt : Edd. coll. o. pr. Bas.— lvo Decr. = C. III. ** imo Symmachus ad
C;esarium (scr. A. 502.) — Biirch. 1. 8, c. 46. Ivo Pan. I. 5, c 205. Decr. p. 7, c. 04, et (inscri-
ptione : Gelasius P. Cwsario) c. 144. Polyc I. 4, t. 55. = C. IV. ** scr. A. 249. *8 oculus :
orig. — Edd. colL o. pr. Lugdd. II, III. *7 fallitur : Ed. Bas. — fallalur : Ettd. rell. pr. Lugdd.
II, 111.— orig. *°*8 po(eri( : Edri. coll. o. pr. Lugdd. II, 111. *• confiietur : orig. — confitentur : Edd. coll.
o. — Bohin. uideni : Etl. Bas. 81prm — dolore ; ead. «*livorem: orig. P dol. portat gtadium in
manu sui : Edd. coll. o. pr. Lugriri. 11, III. s*£f quidem si: Ed. Bas.— Et quid. sic : Edd. Lugdd. II,
III. " dedicatam : Ed. Bas. 86aduliero : ib. — all. vel adultero : Ed. Arg. «7add. : ei : Edd. coll. o.
pr. Bas. *8scelesth : Ed. Bas. -- i» scel. : Edd. rell. 59hujusmodi : Edd. coll. o. pr. Lugdd. II, III. •*
elaborare : Edd. eoll. o. = C. V. 61 egerunl — reccsseruiil : Ed. Bas. " guia : ead. 63 «no eodem :
Md. coll. o. pr, Bas. Lugrid. II, III..
1575 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA XXVII. QUJiST. 1. 1370
leclo simul linbitaverint, graviore censura ejician- A A C. VIII. De eodem.
lur •*, nec in ecclesiain 6» postmoilum facile reci- Item ex Concilio Murtini Pnpae. [PALEA.J « »«.
piantur. Si aulem tlc cis aliquae 66corrnpla: fucrint « Viduas atilem velare poiuificum nnlliis ailenlci,
ct depreliensae, agani pceniieniinm plenam, quia " prout sialuium est in decrelis Gelasii Papae capi-
quae hoc crimen admisit non n8 mariti, seri Chrisli mlo XIII i>,quori nec aucjtnrilas divina, nec cano-
ariiiltcra esi, ei ideo acsiittiaiojusio tcnipore, poslca iitiin formn prxslituit 76.Ottod si propria fueriivo-
exomologesi °9 facia ad ecclesiaiu rcdeal. Quod si liinluie conlineulinm professa, in ejusdem Gelasii
obs inaie pcrseverant, nec se nb invicein separanl, capitult|XXl Iegilur, ejus ii teulio pro se reddat ra-
scinni se cuin bac sna impmiiia obsiinalionc niin- lioneniTleo, quia, sicnt secundtim Apostolum , si
cjiinm a nnbis adinilii in ecclesiuin posse, ne exem- se continere non poterat, iiullalenus nubere vetaba-
plum celerisntl ruinam tlelictis suis facere incipiani, lur, sic seciiin habiia ileliberatione. promissam fidein
nec pulcnl sibi vitaeaul salutis constare ralionem, pudiciliie Dco tlebel cuslodire. Nos auiem >'auclo-
si episcopis el ta erJolibus obtcntperare nolue- rilnle Palruin sufltilii in hoc sanclo 77concilio san-
rint. cinnis et libere judicamiis, si sponte velatnen qnain-
C. \I. Clerictis dcponntur, laictts excommunicelur, vis iion consecralum sibi imposueril, et in ecclesia
qtti cttin stiiiciimoniaHiiiwchnlits fueril. I inier velalns Deo oblalionem obtulerit, velit nolit,
R
llem ex VI Svnorio in Trullo, c. 4 70. sniiiiiinoniae habittim ultcrius habere debet, iicet
Si qnis episcopns, presDyler, dinconus, aut sub- sacramenlo confirmare velil, eo lenore et ratione
riincomis, aut lcclor, aut psalmisla, aut ostiarius sibi velamen imposuisse, ul iierum possel depo-
ctini mulierc snuctificnia Deo inoecbnttis fucril, dc- ncre.
ponnlnr, quia sponsam Chrisii corrupil; si vero C. IX. De lits, quw volum virghdiaiis hubentes nu-
laicus, excommuniccliir. bttnt, necdum sacro velamine lectw.
C. VII. Vidaw el puellw, quw post religionis liabitum ltem ex Decreih Innocentii Pnpae, c. 20, in Codice
nubunt, a communione suspeitdanlur. canonutii, et epist. 2 atl Victricium, c. 15 78.
Item ex Concilio Tolelano IV, c. 8 f 71. Ilif vero, qniH nccriuin 79sacro vclamine lecta:
De viriuis et puellis, quae iiabiiiuu rcligionis in 80, inincMin proposito virginali scmper " se perma-
domibns propriis tam a pareniibus , qnani per se nere siiiiulnveriinl *', licet velatac non fuerinl8S, si
muiaverunl ", si posiea contra iusiiiiiia palriim vel foiie nupserint, his agentla k aliquanlo lempore ptc-
praeccpta cnnunum conjugia creili.leriiit 73 copu- iiitenlia esl, quia sponsio earum a Domino 8*lene-
ianria, lam diu iilraeqtic 7*liabcuniiir a communioiie balur. Si 8* eniui inler homines solel8S honae fidei
suspensa:, quousqite quod illicile peipciraveruiil' «^ conirncliis nulla mtione dissolvi, quanto magis istn
eniciitlcnl. Quod si cmendare ncglexerinl, a com- 87pollicitalio, qiiam cinn Deo pepigii 8S, solvi sine
muiiione el oinnium Clirisliaiiornni convivio per- vindicla non debel ••? Nam si Aposiolus illas 90,
pcltto sinl seaueslrulae. quae arproposito viduilalis discesserant", dixit '*
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. ML f (ii conctlns Tolelanis non cst iiiventum. auclorilate pitlernw stijftilit senlenliw tn hoc sacro
Esl aiiluui lib. 7. Capiiular, c. 558. conventu, sancimus, etc Haec vero eatlem rie vidua,
8
C. VIII. Abesl capnt Imc a nonnullis Gratiani quac siiii sppnie velamen non consecraium imposuil,
oxemplaribns. Burchar.lus el Ivo" citanl cx conc babenttir in Decreialibns, c. Viduns. lil. De regnl.,
Jln^iiniino, cup. 0. Ilnbelur in conc Tiihtiiiensi qnod iu coriicibus iuipressis ciiatur ex conc Arela-
c 25. In hoc iiutemrnpiie, cttltinhtisseqiientibus ci- lcnsi, in prima aiitetn collectioiic etveiublis coilici-
laniiir tlccie'a Celasii, nt siinl in Cntlice caiionuni". D I>ii5ex Aurelianensi.
l>Capilnto XIII. : Sic csl in Cotlice cnnonuin; C. IX. k Ilis agenda : Sic esl emenrialum ex Co-
in epiiUolavero ejusriem priina episcopis per Lucn- dice cniioiiuin, episloln et conc Turonico, et sic
niniii esi c 15, sicnl panlo post, quod est in capi- legitur supra end. c Viduas. lloc eniin loco eiiam
liilo, in eoriem Coriice, iu epislola est c. 25. in mnunscriptis erat: ad ogendum tdiquanlo tempore
» Nos aiifcm : ln conc Triburieiisi legitur : Qua pwnilenliam sil liberuui.

QIM;ST.I. C. V. 6*tibjiciantnr : Eri. Bns.67 °° ecclesia : Eritl. coll. o. pr. Liig.ld. 11,111. '"aliquacor*
rtipia ftteiu — tleprehensa—agat : eactl. abesl ab iisri. 6S quw non jatn : e;t:ri. 69exnnietoyson sni :
Eil. Ais?.— exhomoloysositi : Eil. Bns. — exatneloysonsui : Edtl. rell. pr. Lngri.l. II, III. — in iis.l.
(cxc. B.is.) nritl. : i.e. confessioiievel pwnilenlia.=C. VI. 70 hab. A. 092. — Coll. ir. p. p. 2, 1. 50, c 5.
= C. Ml. 71 Iino ex conc Paris. hnb. A. bl5, c. 15. —Burch. I. 8, c 48. Ans, I. II, c 90 lvo Decr.
p. 7. c 06. 7*mu(ai<eriH(: Ed. Bas. 7S credideriint : Edtl. coll. o. pr.7S lins. Lugriri. 11,III. 7* uirique
— sitspensi — seqitesiruli : orig. — Burch. Ivo. — Etl. Bas. = C. VIII. Ituo ex conc."" • Trib. hab. A.
895.— Bnrcli. I. 8, c 56. lvo Pnn. I. 5, c 197. Decr. p. 7, c 55. ' nec lainen Panorm. i. c ap. Diony-
siitm. 7S prwstiiu : Coll. cilt.—Eiltl. coll. o. 77 sncro conventu : orig.—Coll. citt. — sacrocommuni conc.:
Etl. Bas. =C. IX. 78 scr. A.404. — cf. stiprac.2. —Btirch. 1.8, c. 12. Ivo Decr. p. 7, c 18. Polyc
1.4, 1.55. 79 nondum— sunt lecl. : Eritl. coll. o. 80sint consecritlw : Coll. Ilisp. 8» abest n Coll.
llis|i. el orig. ap. Cousianl. "* simulatieriitt ; Eri. Bns. — promiseranf: Coll. Ilisp. et otig. cit. »3sini :
orig. cit. Eil. Bns. — suiit':8> Edil. rell. * ita Coll. Hisp. el Edri. coll. o. "5
— revocundw sunt et agenda pw-
vilenlia illis est : Burcli. Deo : orig. cit.— E.ltl. coll. o. pr. Bns. Nam st : Coll. Hisp. — Eritl.
coll. o. — Tolus versic nbcsl a Burch. 86soteni : Ed. Bas. S7ila : Coll. Ilisp. 8"pepigerunl : cari. cl
Dion. — lvo. 89poieni : Dion. Ivo, (npuri qiicm bic. cnpilis linis esi.) 90 Paultts : orig. cil. — Coll.
Hisp. — cf. I Tim. e. 5, v. 12. " ttiscesseriul : Coll. Ilisp. — disccssertinl : orig. cill. —Eriri. o. **
direxit : Coll. Ilisp. — Dion. — dixcrat : Burch. — Eri. Bas. — ad.l. : eas : orig. citl. — Dion. — Edd. o
pr. Bas Liig.lri. Par.
 1577 DECRETI PARS SECUNDA.CALSA XXVII. QU.EST. I. 1578
habere condemnationem 9S, quia primain fidein ir- \t relrusai 108instiisergastulis lantuiii fucimis Iniiien-
ritam fecerunt; quanto magis virgines, quae pnclio- latione conlinua dellentes »09 purilicatorio possiut
nis '* suaefidem minime servaverunt? igne poeniludinis decoqui, nl eis vel ad morleni so-
C. X. Non tunt admtltenam ad pwnitcnttam vtr- litts ntisericordiae iiituilu pcr communionis gralinm
ginet sacrm, si publice postea nupserint. possit subveniii.
Jlem ex Decreto ejusdem, cap. 19, in Codice cano- C. XII. Monachus el virgo Domino consccrata si
nttm, in ephtola aulem ad Victricium c. 12 »». nupserinl, excommttnicenlur.
QuaeChrislo spiritualiter uubunt l, et9S » sacer- Iiem ex eodem P "°.
dote velantur* »7, si publice postea m nupseiint, non Virginem, ijnse se Deo consecraverit'", similiicr
ens admitlendas esse nd pceniienliam 'ngenilam*8S, et iiionachum deceruimus non licere nuptialia jura
nisi hi ", quibus se junxerant, a ' 00 iiiuudo reces- ronlraliere. Quod si hoc "* iuventi fiierint perpe-
serinl»°». Si enim de liominibus "" ha:c ratio custo- trauies, excommunicciilur. Confilcniibiis aii'e;ii de-
ditur, ul quaecunque vivenle viro nupserit, aduliera cernimiis '", ui habeat aucloiiiaiem ejusdeni loci
hnbealur, nec ci agendiepcenilenliaelicentia couce- episcopus uiisericordiam huinnnitateinqiie largiri.
tlatur '•*, nisi iiinis de 10*eis fuerit defunctus, C. XIII. Dttm tivitnt, lamentis pmniieniim se affi-
quaiilo magis de illa tencnda est, qiiae anie iinnior- " cianl qui saiiclimonialibusscicnier copulantur.
lali se sponso conjiinxcrat, et postea ad liumanas Iiem ex eodem i "».
nupiias transniigrav1' »08' Hi ergo "s, qui sanciimouiriibus "8 scienles '"
"8 atl injuriam Ghristi cnpulaii siinl,
<U.XI. Ab ecclesia etiminandm et ergastulis retru- matriinonio
dendm sunt monachorum vel tnonacharum impu- juxia censuram zeli Chrisiiani separentur, et nun-
dicm personw. qunm eis concedaiur conjugnli vinculo religari *»»,
Item cx Cuncilio Tribuiiensi, c. 6 n ,0*. sed in pcenilcnliac lamentis se vehementer, dum
Impudicas delestabilesque personas moiiachorum viviiut, allicianl.
107alque monachnrum, quae abjecto proposito san-
C. XIV. A sacra communione privenlur qut sacris
clilniis illirila atque sacrilega coniagione se misctie- virgiidbus se sociant.
runt, el in abruptum ° conscientiacdcsperaiione per- Iictn ex eodem r "°.
duct.e, de illiciiis coniplexibus libere filios procrea- Virginibus sacris se quosdam lemere sociure co-
verint, a iiionaslerioriiiii cceitt ecclesiarumque gnovimus, el post dicalum Deo propositmu incesia
«onvenlibus eliiiiinandas esse mandamiis, quaienus • foederasacrilegaque miscere. Quos protinus aequuin
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. X, » Nnbttnt: In anliqua edilione conciliorum C Siquh sacro, infr;i eadem, quo.i qiiinem habiiiirin
ei epistolanim, ei Codicccanonum impresso lcgitur: coitc Tiibiirieusi, quod exstni.
nupserinl", sed in riuobus ipsius manuscriplis : nu- • Abruplum : Sictst emenriatum ex niullis editin-
bunt, posi qiiori verbum in omnihus seqtiilur ; et a nibus epislolarum Siricii.el Codice canomim. Auie.i
sacerdole velantur, ideoque sunt addila. enim legebalur : in arbitrium couscienliw pro-
m Si ptibliceposlea : In epislolis olim Cotoniaeac prim f f f desperaiione.
Luieiiae iinpressis iegiltir : si posiea ntipserint, vel C. XII. v Hoc esl 16 caput conc Chulceiloiniisi*
publice vel occulte corrupiw fuerim. In edilione con- ex versione Dionysii, cujus, pars citiUur infrn, c Si
ciliorum Coloniensiduolius et tribiis tomis : si postea quis sacro.
vel nnpserint publice, velocculle corruplm fiterini'". C. XIII. i Cnput hoc a Burchardo et Ivouc Pa-
ln postremn autem qiialuor tomorum ; si poslea vel sclinli iribuiliir.
pttblicenupserint, vel se clanculo corruperinl f. C. XIV.' Cupulhoeinepisl. 1 Gelasiiest iiuiii. 12.
"
C. XI. Caput hoc babetur in epislola 1 Siri- et iu Codice cuiioniiiii inter ipsius decretn cap. 20.
cii, et in Codice canonum esl c 15, inier tlccreta Referinr quoque in Capilularibiis I. 1, c. 106, ci in-
ipsius, queiii eiinm cilant Burchnrrius el Ansel- Polycarpo Gelasii nomine.
iiius f f. Pars (Bfiien aliqua lnijus capitis esl in c.

QU^ST. I. C. IX. " damnationem : orig. cit. — Dion. — Burch. —_Ed. Bas. *» priori promhsioni
fidem (rangent : orig. cil. — prioris promiss.»» fidem frangere conatw suni : Dion. —Buicli.—poef. suw
fid. frangere continlur: Ed. ** Bas. = C. X. Burch. 1. 8, c 15. Ans. I. 11, c. 94. Ivo Decr. p. 7, c. 17.
Polyc ib. el 1." 6, t. 20. nupserutu : orig.—ap. Cotistant. —""Dion. — Cotl. Hisp. 9»aliest nb Edd.' coll.
o. pr. Bas. vetari metuerunl: orig. cil. Coll. Hisp. ila Coll. Hisp.—Ans. Ivo. f ita Dion.—
orig. cit. Biircb. et Reg. 9*ariil. : ul ad gradum restituanlur prhlinum : Edd. Bas. Lugdd. II, III, '» is .
Dion. — orig. cil. — Reg. Biirch.""IV.— ' 00 de smculo : orig. cit. — de mundo; Dion — Burch. —
— delutc vila : Coll. Hisp. — lv. recesserit ; Dion. — orig. cit. — Reg. Burch. — discesserint : Coll.
Hisp. — dhcesserit : Ivo. *°*omnibus : orig. cit. — Ans. — hom. laich : Coll. Hisp. *•* conceiiitur :
Edd. coll. o. pr. Lugdd. II, III. »°*ex : orig. cit. — C6U. Hisp. — Reg. Burch. Ivo. '•" transmigra-
veril : Ed. Bas. —ut transiret elegit : Ivo. Ans.= C. XI. ff cilantCorr. I. 7, c. 188, sed noriexslnl iu
Cod. coll. »06Haecsunl excerpla ex Siricii ep. ad.Himerium ,sc. A. 585), et ex parie referiiulur iu c. 25,
— »07
26, conc. Tribur. hab. A. 895. »08 Beg. I. 2, c. 164. Burch.
»°»
I. 8, c 29. Polyc. I. 4,1. 54.
»»
add. : *«"-
licet : fff abest ab Ed. Bas. reclusm : ead. flenles : ead. = C. XII. c 16, conc. Chalc.
Iiah. A. 451, interpr. Dionysio. — Burch. 1. 8, c. 56. Ivo Decr. p. 7, c. 49. Polyc ib. "» arid. : post
itdultam mtatem: Etld. Bas. Lugdd. II, III. "* abest ab Ed. Arg. — hic : Ed. Bas. — /io;c :-Edd. rejl. "»
decrevimus: Burcb. Ivo. — Erid. Bas. Lugd. I. Par. = C. XIII. "* Cap. incerium. — Bunh. I. 8,
c 51. IvoDecr. p. 7, c. 50. "* aliest ab lv. et Etltl. Arg. Bas. "*add.: feminis : Buich. lv, "7 scien-
ler : Edd. Bas."Lugdd. II, III. "8 in tnair. : Burcli. Iv. — Edd. coll. o. pr. Lugdd. 11,111. "» arid. :
vel copulari : Ed. Bns. = C. XIV. "• ex ep. Gelasii ad. Epp. Lucan. scr. A. 494. — Rng. 1. 2,
c. 166. Burcb. I. 8, c. 52. Ans. 1. II, c. 95. lvo Decr. p. 7, c 51.
1579 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA XXVII. QU^ST. I. 1580
esi a sncra comniunioiic detrudi, et nisi per publi- A t\ posito sanclilath clanculo sacrilega se conlngione mi-
cam probalainqtie puenitenliam omniiio non recipi. scuerini, el ilticiih complexibuspublice el libere filios
Sed '" lanien '" his viaticum de saeculoIraiiseunli- procreaverint, has impudicas »*' deleslabiiesqueperso-
biis, si digne '*' pcenitiierint, non ncgetur. nas a monasteriorum cmlu ecctesiarumque conven-
C. XV. in monaslerio revocetur ac reclndalur qum libus eliminandas esse indicatttm est, qualenus re-
a fornicalione recedere nolueril. trtism »*»ergastulis lanlum facinus conlinua tamenta-
Ilein Cregorins » "*. tione defleant. Unde et '»* verbo Domiiii, et canonica
Pervenit ad nos, qnod quidaiu vir neqtiissimus auclorilate in hac. sancta synodo praecii>imus,ut om-
tliabolico inslinctu de monasterio suaserii ***exire nino separentur, ct juramenlo colligenlur, ut ulte-
quandam Deo sacratam, alque "6 a qtiodam "7 viro, rius sub tiiio cohnbitenl leclo.
tinrie exieral, sil revocala, rursusqueeam mtilierem C. XVIII. Ad httbilum reilire cogatur, et recludalur
"» virille neqiiissiinns iniqua suasione de monasle- in monaslerio, quw reltgiosum vesiemabjecit.
rio ejiciens, apud se »"• reiinenlinipuriicc Volumus Item Gregoriiis Viialiano, Sipontitw Episcopo, lib.
aiitem "**,ut episcopaius lui ancioritale in monaste- VII, lndicl. 1. episf. 9 '*s *.
Si custos hnbittis aui esse nosses •*'
rio rcvoceDir alqne recludulur 151. religiosi '*3,
B filiam memoriae Tullinni '*» ma-
C. XVI. Non esl viduis fas post sttsceptttm velamen cpiscopus, gloriosae
a sacro proposito dhcedcre. gislri militiae, le illic posito nec projeclis religiosis
llem e\ Concilio Aureliancnsi, c 5 13'. veslibus ad snccularcm reverli habitum, nec ad nos
'*• perversain ejiistolam destinare. Sed quia
Vidiins, qiiai sponlanea voluntale ab allari con- licuisset
versionis sacr;e velnmen suscipiiinl 133,decrevit snn- nimia desidia ac lorpore deprimeris, in tuo derie-
nta synodus iu eodem proposito 13' permanere. Non core res ad praesens illicita impune commissa cst.
eniin fus esse decernimus, posiquam se Domino se- Nam si1S0, ul pra"fati suintis, sollicitus exslilisses,
inel sub velo consecrnverint, 35, iteruin eis concerii prius nd nos uliio ni.ulieiis pravissimae qiiam culpa
Spirimi sanclo meuliii. tleliuit pervenire. Quia ergo tanlum hebes lantnm-
C. XVII. Qui sacro velnmine leclam in conjugium que es negligens, ui, nisi canonicam in le fueris
dticit anaihema sii. coercilioncm experlus, in aliis dislriclionein "" et
Item ex eotlcm * las. disciplinam nescias custodire, qualiter debeas esse
Si qtiis sncro vclamine consecralam in conjugium sollicilus congruo tibi, si Domino »s*placuerit, lenir
duxcrit, el posl dicalum Deo proposilum incesia pore demonsirabiiniis. § 1. Praesenlia igitur scripla
foidera saerilegaqne miscuerit, ut in conslilutis Ge- suscipiens, evigila et exciialus sallem exsequere
lasii Papas 1S7 capiiulo XX 138legitur, prolinus est' quod pressus usque nnnc ignavia disttilisli. lustnn-
irqtium eos 139:i sncra commiinione delrudi, el nisi liae ergo luac sic praeriictam mulierem unn cum Ser-
jier ptibiiram probalamque poenileiiliam oninino non gio defensore nosiro comprebendere, ei staiim non
' *
rccipi. Si tninen pcenituerint, irnnsenntibiis tle soltim nd mule conteiiilum habilum sine excusnlionc
siectilo vinticum non negclur. §1. In Cbalcedonensi aliqttn revocare, sed eliatn in monasterio, ubi om-
roncilio cnp. XVI '*•: IIoc perpeirantes excomniuni- nino districle valeai cusiodiri, deirudere, et ita oin-
cenlur; confitentibtts autem auclorilate episcopimise- nem circa illani solliciludiiiem exhibcre, ul quam sit
ricordia largialur. § 2. liem in epislola Siricii Pnpa:,i nefarium quod commisil ex tua possil districtioiie
cap. 6 '*' : Velaltv it Deo consecralw, si abjeclo pro- cognoscere. § 2. Qua in re si quis (quod non credi-
NOTATIONESC0RRECTORUM.

C. XV. s De hac eadem re videtur scripla epislola D C. XVIII. * Biirchardiis eiiam et Ivo cilanl ex
Mariniano episco|)o, 1. 8 Regesli, episl. 9. Capui conc Aurclianensi. Hubelur atuem in Tribtiriensi
taiuen hoc vel cx alia epistola csl acceptum, vcl in c 25.
eo mulia sunt inimulata-

»*3 lamen ;
QU.EST.1.C. XIV. *»»FAIds cerie : Coll. Hisp.—Ans. 13' lanlum : Eri.l. Arg. Nor. Ven. I. U.
Coll. Ilisp. Beg. Ans.= CXV.'»**Uaecex ep. Greg. M. nd Marininnum Ravenn. (Ep. 42, I. 7, scr. A. 597),
"s
vitletur cxcerpsisse Regiuo l. 2, c. 105. — Coll. tr. p. p. 1, l. 55, c. 84. "8 sunseral : Edd. co'l. o, pr.
Bns. Lugilil. II, 111. "6 at qum : Bohm. "7 bonoviro : Etld. Bns. Lngrid. aliest a et Ed. Bus.
'" add. ; nitHCusgtie : Reg. »30 namgtte : Ed. Bas. 131 retrndtttur: Reg. = C. XVI.reg. "* In his Beg.
I. 2, c 179, concilii Trib. c 25, virieiur redriere voluisse. — Burcb. 1. 8, c. 55. lvo Pan. 1. 5, c 198.
Decr. p. 7, c 54. ,3s '3* adri. : eas : lieg. Burch. Ivo Decr. »3B atld. : ef infer ve-
accipiunt : Ed. Bas. 136
lut.ts oblaiiones fecerint : Coll. ciu. = C. XVII. c 25, conc Tribur. bab. A.,39895. — Btirch. 1. 8,
c. 58. Ivo Decr. p. 7, c 57. »37 of. supra c 15. "* i. e. in cod. Dion.-Iladr. abesl ab Edd. Arg.
Nor. Ven. 1, Jl. »*• Hwc. —excommunicanlur : Ed. Bas. '*' cf. ad c. 11. "** has nupiias delestabilesa:
Burcli.Ivo.—has nuplias detesiabilesque (deleslabiles alque: Ed. Arg.), pers. : Edd. coll. 0. '*' detru-
ste : Burcli. Iv. — Edil. ^coll. o. "* abest ab orig. elColl. citt. — in : Edd. Arg. Bas. = C. XVIII.
»*' Ep. 8, (scr. A. 598), I. 8. Ed. Maur. — Burcb. I. 8, c 49. Ivo Decr. p. 7, c 07. »*6 add. : (uhses :
Bnrch. Iv. — esses : Edd. Bas. Luydd. Par. »*7 nosces : Edd. Arg. Nor. Ven. 1, II. '** Juliatd : Ed.
Bas. »»*licttisse : Edd. Arg. Nor. Ven. 1,11. 1S0 sicui — si sot, : orig. — Burcli. Iv. — Edd. coll. o.
161dt's(riciiore»i disc. : Iv. '" Deo : Erid. coll. o. pr. Bns.
13S1 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA XXVH. QUiEST. I. 1532
mus) laicorum1"' aliquo libi ingenio icniaveril ob- jA licet, qni virginalcm vel10Sviriualem caslimoniam *•»
sistendiiin, a sacralissimac »s»eum comniunionis par- neiiiinquain professi sunl. Quibusdam aulem non
licipalione suspendcre nobisque rentincinre fesiinn, iribuiiur 17°: illis videlicet, qui virgines vel conli-
til quanlum silexsecrabile qtioil prresumseril, post- ncnles esse decreverunt. Fornicatio uutein nnlli iin-
quam consiiieratione proprin non atlveiiil, enicuda- pune conceilitnr.
lionis qualitate cognoscat. § 5. ln his auiem omni- C. XXI. Pejores sunt adulieris qnm conitiicniiw pro-
bus ita catilum slude le vigilanleni.qiieostemlere, iu posilum vinlaitl.
ciilpain liiaui non geminare negleclus 1SS,sed ali- Idem in libro de bono conjugii » »71.
t|uantispcr valealsolliciludo IS6 minuere. Meliore proposito lapsas, si niipserinl, feminas a
C. XIX. Dislriciw cuslodiw tradalur qui a religionh castilale sancliori, quae vovelur Dco, adulleris esse
proposito ad swculareinhabiiitm rediit. , pejores manifeslum est.
Idem Sergio Defemori, lib. VII, Indict. 2, ep. 1018T. C. XXII. Monachus el virgo/qtti se Deo dedicanl,
Si homo esses, aut aliquam discreiionem ls<thn- nuptiis jttngi iwn possunl.
huisses, ita regtifaris disciplinse tlehuisli cnstos ex- Ilem ex Concilio Chalcedonensi, c 16 T »7».
sistere, ulea, quae illicite commiliuntur, ante vin- Si qua virgo se dedicaverit Deo, simililer monn-
dicla ls» corrigerel, quam ail nos eorum nuncius per- B clms *73, non licel »7*cis nupliis jungi *7«.Si vero
veniret. Sed dum te fncit **°nimia slultiiia negli- invenli fuerint hoc »76 facientes, maneant cxcom-
genlem, non solum dc illis offendiumr, sed eiiam ad immicati. Slaiuimus vero eis 17Tposse fieri hiiiii;..
ulciscendam desidiam itiam niliiloiiiiiins provoca- nitalem, si ita piobnverit episcopus loci.
mur. Omiiiergo dilatione oninique cxcusatione post- C. XXIII. Diaconhsa, quw post ordinalionem nubit,
analhema sil.
posila filiunigloriosae memoriaeTullinui '<" magistri
mililiae, quoeproj'ectis, quas sponte assumseral '"- Item cx eodein, c. 15 17S.
Dinconissam non debere ante annos quailrnginta
religiosis vestibus, indumenlis se laicis deturpavil, »80 cum diligeuii pro-
una cumfratre et coepiscopo noslro Viialiano festi- ordinaii slatuiinus 179,et boc
ii.t coinpreheiidere, atque ad religinsum rursus lia- balione. Si vero ordinationem susceperil, cl qiian-
bitum revocare, ac in monasleriiim 16Smittcre, ubi locunque lempore observaverit ministeriiim »**,et
'Jistric*.eomniiiovaleal cuslodiri, nec ejus cuslodiam postea se nuptiis trndideril, injuriam faciens gra-
liae Dei, ha?c' 8' anathema sit cum *8*eQ qni iu
aliqualenus relevari permitlas, qiiousqiic denuo no-
slra scripla susceperis. Nnin si quolibet modo in nupfiis illius convencrit.
liac re negligens vel lenlus exsliteris, itn in (e dis- C. XXIV. Inler bigamos reputanlur qui virginitalem
trictissime noveris vindicandum, utqiiodexle nescis C < pollicitam prwvaricanlur.
I>cenapossis reserante '6* cognoscere, quia, si, ut ltem ex Synodo Ancyrana, c. 18 '**.
dixi.nus, iiilellectuin hominis babiiis.scs, h;cc, quac Quolqiiot virginitateni pollicitam 'M praevaricn-
inodo facere praeciperis, a le 16«debueramus eiiam tae *86sunt professione conlemta, inter bignmos, itf
cum ultione anle 166fncia cognoscere. est qui ad secundas nuptias transieriinl, hnberi de-
C. XX. Non tribuhur eh liceniia nubendi, qui con- bebunt.
tinenliam servare decreverunt. C. XXV. Virginibus Deo dedicath nec in fine danda
Item Augustinus de conflictu vitiorum et virltttum, est communio, si libidini servierint.
cap. 24 »7. Item ex Concilio Eliberilano, c. 15 "r.
Nubcndi licentia quibusdam tribuitur : illis vide- Virgines, quae se Dcodedicaverunt **8, si pactnm

NOTATIONES CORRECTORUM.
C. XXI. u Verua ipsa B. Augusiini ex Jibro de D C. XXII. T Hic esl iricm canon qui supra eari. c.
bono viduitmis huheniur infra eari. c Nupiiarum. Virginem allntus esl. Sed illa esl versio Dionysii,
vers. Qttapropter non possum. Apud Berinmvero, ail li;ccvero prisca, cx qua etiam sunl iluo sequenlia
c 7,1 nri Coriiilliios, locus Augustiui pnulo uliter capilula.
refeiiiir.

QU.«ST. I. C. XVIII. '«* taiclSS vel clericorum : Ed. Bas. — cler. vel laic : Edd. rell. '*» sanclhsitnw :
Burcli. Ivo. — Edri. coll. o. negleclu —.valeus ; Etlri. coll. o. ' 56 ei sol. : Burch, Iv. = C. XIX.
"7 Ep. 9, (scr. A. 598), I. 8. E.l. ,58dhirictidnem : orig. lS» vindicta corrigereniur : Eri. P;ir. —
Miiurv
vindicttiincorrigereniur : Eilri. A,-g. Nor.'Ven. I, II.—vindicta corrigeres : Ed.l. rell. »60faciut : Eri.
B.is. ' 61Jnliaiii : euri. i6s assumsil : enri. "3 monaslerio : Etld. Arg. Bus. lc* resecunte : orig. — Edil.
fol. o. pr. Lugdd. »6Sanie debueras : Edil. coll. o. 18Sa le : eard. = C. XX. »67Non est Angiistini. —
Ivo Pun. 1. 6, c 4. Decr. p. 8, c /2. ,68ef : Bolim. ' 60 casiitalem : Ed I. col. o. »70concediiur : Eri.
Bas. = C. XXI. 17i cf. inlra c 41. = C. XXII. '7i hnh. A. 451. --- supra c 12, itlcm reieriur ex Dio-
nvsio. 17sef mon. : Coll. Hisp. »7*licere : ih. "s conjunqi : Eil. Bas. "• hic : ib. »" ineh p. facere :
Cbll. Hisp. = C. XXIU. '7« Polyc I. 4, l. 5(i. 179aliesl n Coll. Hisp. 180hanc : eatl. "" tn min. : eari.
,s» hic : Ed. Bas. — hoc : E.ld. Arg. Nor. Ven. I. II. 181et cum : Eild. coll. o. Bns. Lugdd. II, III.
18* — »85 pr.
= C. XXIV. linb. A. 514. lvo Decr. p. 6, o. 551, cx Dion. pollicili : Coll. llisp. »8Sprmvari-
ls*
cttti ;end. — Ed. Bas. = C. XXV. liab. uon serius A. 310. l8!1 dicaverunt : Coll. Hisp. —dedicave-
rhit : Erid. Nor. Ven. I, II.
1585 DECRETl PARS SECUNDA.CAUSA XXVII. QU.EST. I. 15S4
perdidermiTT virginilatis, aique eiriem libidini ser- A conslringnt. Qu;e autem niniiliiin .'icccperil
'
nou nri-
vierint, non inlelligenles quid amiserint, 89, plncnil niiitatiir ad pu)niteiiiiam, nisiaut"" atlhuc ipsn*
nec in line *'° eis dandam esse commiinionem. Quod vivenle mariio caste vivere cceperit, aui postqtiani
si sibiinel * persuaserinl, quod iiilirmiiale corporis ipse riecesseril.
Inpsaefuerint, et lolo T lempore viuesu:e *»'pceni- C. XXVHI. De monacha, qum ad tapsum adulterii
lentiain egerint, el »9*a coitti se abstinueriiil *, deditchiir.
plucnit eas in fine ,9S communionem accipere de- liem Gregorins Jannario, Episcapo Caralitano, lib.
III. epht. 9 ">'.
bcre.
Si qua liioiiacharum vel per anteriorem "° Iicen-
C. XXVI. Coqntur ad pce.nilentiamfilia clerici, si
devota marilum duxerit. tiam, vel per iinpuniiniis prnvam cousuelutlinem ari
Item ex Concilio Martini Bracarensis, c 50 "». Inpsitm aditltciii dedticta fuerii, aul in siupri '"
De 19Sfilia episcopi vel presbyieri, sive dianoni, fuerit perducia voraginem, hanc post compelenlis
si tlevotn fuerit, el maritum duxeril, si enm paler severiintem vinriiclae in aliutl tlisiiiciius monasie-
vel maler in nffecuno reccperinl " 6, a commuiiioiie liiini virgitiiim in ptenileiilia *" voluiiiiis redigi, ut
habennlur alieni. Pnler vero in concilio cuusas se illic oratioiiibus itlque jcjiiniis *>vacct, el sic pumi-
noveril praestaiurum. Mulier vero non atlmitlalur JJ lendo prolici.it, et inetiiciithim ceteris arclioris tlis-
ad communionem, nisi marito defuncto egcril poe- ciplinie pnestet "* exemplum. ls autem, qui ciiiu
iiileniiniii. Si aulem vivcnie eo seccsseril, et pceni- Iiujusmorii fcminis in aliqua fneiil iniquitate repcr-
tuerit *", vel pelieril coinniuniouem , in uliimo fine lus, comniiinione ** privciur, si laicus esl: si vcro
198vijaj 199deficiens eam »60 nccipial. clericus ,1S, a suo qtioque reniolus ollicio jiro suis
C. XXVTI. Devoia, nisi desierit peccare, non est in coiuinuo lugeiid.s exccs ilnis in monusieiiuiii deiru-
ecclesia recipiendtt. tlaiur *1S.
Iiem cx Concilio Toleiano I, c. 16 '•'. C. XXIX. 1'ost dignnm pimiienliam commnniunem
Devoiam jieccantem non recipiciiriam '•* iu ec- recipitinl qui in reiigicsas mulieres excedunl.
ciesia '•* ceiiseiuus "*, nisi peccare desicril, et si ldeni Junuario Ephcopo, iib. UI,epht. 24 *17.
desiuens pcenitenliam egerit aptam annis'os decem, Eos nuiem, qui iu prairiicias "8 mulieres, quae
rccipial communionem. Prius auteni, qunm in ec- egressa: suiil tle inounsieriis, excesseruni, ci nunc
clesia*06 recipialur *07 adoraiionem, ad niilliuscon- *" dicuntur comnuinione suspensi c, si fralernims
vivium Chrislinnae mulieris accedal. Quotl si atl- lun de inli fncinore digne poeiiiltiisse prar-viderii, ad
niissa fuerit, ctiain hoec, quac eam receperil, hn- sncrnm cnmniiinioneiii le voliiiims rcvocnre.
beatur abstenta». Corruptorem eiiam pnr pcenn
NOTATIONESCORRECTORCM.
C. \XV. TTPerdiderint: Sic in omnihus hnjus C regio scquiinliir baec verhn "* co qttotl Ittpsm
concilii codicibus iiupressis et manuscripiis, qtii poiins videautur, qtiae Ininen ahsunl a conc Mo-
collali sutit, sed iucoiic Mogunliiio lll,siihArnulplio giinlino.
c 20. (nbi hoc refertur) cst : prodiderint. C. XXVII. a Abslenia : Sic ememlatum esl ex re-
* Sibitnel: lu diiobus Vnlicaiiis coiTciliorumcodi- oeniioiibiis coiicilioruni edilionibiis, eodice rcgio
cibus legittir: Quod si semel persuaseritu. In couc. Lucensi, el Mnrliuo Brncarensi c. 51., qui cnpitt
Mogiiinino : Quod si sentel persuasw ad infirmi cor- hoc repetit, quamvis in velere edilionc Colohiensi
poris vilia lapsw. !n codice Lucensi regio*: Quod si tiniiis louii, iliinbiis Purisieiisiljiis, et tluobus corii-
semel persitasw aut infirmi corporh hpsu viliatm fue- cibns Valicntiis sil: in absenliaf, qnem.irimoduiii
rint, sicul est in inargineconc. Moguulini. In tribus eiiaiu iit iiunuscriptis Grniiiini exemplnribtis.
auieni conciliorum etliiionibus Coloniensibtis, ac C. XXVIII. b Jejuuiis : In pleiisqtie ediiionibus
duabtis Pnrisiensibiis legiiur : Quod si semetiosas epislolartim legilur^Hfgue^Hntis, cl sibi pwniiendo
pwnilueril, quod iiifirmitate, elc proficial, elc Velus luineii codex episiolaitnn Vaii-
T jfofo ; Abcsl haec dictio nb nliquol vetustis Gra- canus et Ivo hnbenl quemnrimoiliimGraiiainis.
tinni, el velere cdilioue conciliortim Coloniensi , C. XXIX. c Coinmunione suspensi: Sic emeii-
diiubtis Parisiensibtis, el duobus codicibus Valicn- rinium esl ex plerisqiic velnslis Gratiani, ei origi-
nis ". nnli ipso , qiiuiii aiilca iegeretur ; u coniiituiiione
z Absttnuerinl : ln omnibus conciliorum edi-
suspendi-\-f.
lionibus, el dtiobus codicibus Valiciinis ac Lucensi

QU.EST.1. C. XXV. 18°admiserint: Eri. Arg. lsofincm : Coll. Ilisp. " iia ead., niisso tnmen voc : fuerint.
— senel: Edd. Arg. Bas. " omnt ; Coll. llisp. 19Vadd. : hiijtismodi feniniw : cad. 19Jet —H/JS'. : non
siini in Ed. Bas..— uf abslineanl se a coiiu : ColL Ilisp. ***ilu ead. »9S finem : end. = C. XXVI. , *"*
Edd. coll. o. — cf. conc Tol. I, c 19. »»«verba : De — diVic.siinl capitis rubiica nj>. Marti-
Papw : 196
iiiiin. receperit : Edd. coll. o. 197eaeril poiitileiitiam : Coll. Ilisp. — Etl. Bas. "»" abesi a Coll.
llisp. '^9 arid.: suo!*°*
: Etlri. coll. o. *00 commuiiionem: Coll. Hisp. ='C. XXVII. »•» bab. A. 400.—
Ans. I. II, c. 100. o. *03 ecclesiam : Coll. Hisp. *°*abesl ub eari. *05 i.
atld..: esse : Edri. coll. *06
e. unnos X pwniteal : Etltl. coll. o. pr. Bus. ad ecchsium : Ans. a07 admitlalur : id. — Ed. Bas. —
udmitiitur : Coll. Hisp. f iia Edd. coll. o. *08 nbesl n Coll. Hisp. =C. XXVIII. »»a Ep. 9, (scr. A.
iW), 1. 4. Ed. Maur.—Ivo Dccr. p. 7, c 125. *10 anitquiorem : Etld. coll. 0. '" fulurum : oiig. "*
pmniientinm': ib. — Iv.—Etl. Bas. »,s ptwbeat : Eil. Bus. "* timid comtn. : Eritl. coll. o. *ls atld. :'
fneril : orig. — Ivo. *16retruduinr : Etl. Bns.= C. XXIX. "7 Ep. 27 (scr. A. 594), I. 4. Ed. Maur.
".» religiosus : Edd. Bas. Lugrid. II, III. — abcsl u rell. "9 non : Eriri. Nor. Vcn. I, II. Par. ff iia
Ldd. coll. 0. pr. Arg. Bas.
1585 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA XXVII. QUiEST. I. 1588
C. XXX. J9elegibusimperatorum. A C. XXXIII. Anle professam conlinentiam nubant
Item ex Novellh Justiniani Imperalons *". viduoequibus volunt.
Si quis rapnerii, vel solicitaverit, vel corruperit Item Auguslinus de bono viduitath, c. 8*'*.
assisleriam A, vet diaconissam, vel monacham "*, Viduae,quae se non eoiuinent, nubant ante quam
vel aliam mulierem religiosam vilam vel habilnm professae6 contiiieniiam Deo voveanl. Quod nisi
habentem, bona ipsius, et eorum, qui hujusmodi'*' reddant, jure damnanlur "*.
sceleris communione contaminali suni, a "* reli- C. XXXIV. Non permiltatur viditw post profet-
gioso loco vendicentur, in quo talis mulier habila- sionemcontineniimvolum deserere.
bal*'*, per religiosos episcopos, et caconomos, "et Iiem Nicolans Carolo Arcldephcopo,etejut
praesides provinciarum, et oQiciales eorum, ipsi Suffraganeh *'».
aiitem capiiali pcriculo sulijicinnliir. Mulier aulem Viriua quidem"*, quaecapiii sacrum velamen im-
ubique invesligetur, el cum suis rebus monasle- postiil '.'6, si inier ceteras velatas feininas in eccle-
rio "» cauliori Iradalur " 8. Sin" 7 aulem diaconissa sia oraverit, et oblationes >»cum illis obluleril, si
fuerit legitimos habens filios, pars legitima liberis professa est se in eodem habilu permanere, spon-
ejus 'legilimis* praeslelur. dens nunquam religionis velamen deponere,a"T
C. XXXI. Mulierescaste obtervenl religiotum habi- B religionis observantia discedere non praesuinat.
lum, qucereligionh oblenlu velantur. C. XXXV. Professionem viduitaiis coram episcopo
Ilem ex Decreto Eugenii Papae II, in Concilio fttctam posl habilum susceplnm nulli violare per-
Romano, c. 29 e "*. mitiitur.
Mulieres obientu religionis velala» aut in monn- liem ex Concilio Arausico, c. 27 "*.
sterio regulariter vivant, aut in domibus suis susce- Viduilatis servandaeprofessionem coram episcopo
ptum habitum caste observent. in secrelario habitam, imposita coram episeopo »
"• esse violandam. Ipsam k lalis
C. XXXII. Monachus uxorem ducens hunquam tacri vesle viduali, non
gradut torliatur officium. professionis desenricem merilo damnandam essa
Item ex Concilio Aurelianensi I., c. 22 decernimus ***.
et 23 "». C XXXVI. Modut et solennitas faciendmprofessionit
Monacho*'» orarinm in monaslerio vel zonas "' hoc ordine servelur.
'
hnbere nonliceal. Etsi posiea uxori fuerit socialus, C ltem ex Concilio Toletano X, c. 5, »»*'.
laniae prxvaricalionis reus nunquam ecclesiastici Omnes feminoevenientes ad sacram *»*religionem
grntlus oiTiciuiiisortiatur. pallio capita sua '** coniegant, conscriptam '** ro-
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. XXX. * Asshteriam: Omnino legendum est: Deo voveant.
ascelriam*, ex Noveflis tam graecis quani latinis, C. XXXIV.*» Oblationes : In conc. Vormaciensi,
Juliano Anlecessore el Pylycarpo; sed ob glossam apnd Ivonem, et in Panormia legilur: oblationem;
non estmtilalum. sed glossa magis fere convenil voci: oblaiiones.
C. XXXI. e In concilio, quod exslal in** hibliotheca C. XXXV. * Coram episcopo: Sic etiam apud ce-
Ynlicaiia, ha?c sunt ipsa decreti verba : Feminm teros colleclores. Sed in omnibtis editionibus con-
vero, quw habilum religiosum aut velamen obtentu ciliornin, et codicibus manuscriptis est: a presbu-
religiosilatis susceperunt, quum essenl viripolenies, tero"*.
ueinceps viro sociari non permittantur; sed eligentes k Ipsam : In velere editione conciliorurn Colo-
monasteria regulariter vivant, aut in domibus susce- niensi, duabus Parisiensibus, et riiiobus codicibus
ptum habilumfcaste observent. rj Vaticanis legitur : ejus vero repudiatorem, vel ipsam,
C. XXXH. Postea : Sic in veiere editione conci- et in Coloniensi diiorum ac irinm toinoriiin in con-
liorum Coloniensi, dtiabus Parisiensibus, el in riuo» textu esl eadem leclio, ih margine vero : ruptorem
bus codicibus Vaticnnis. Seri in rccenlioribus Colo- verotalium, velipsnmf, quaeleciio inposirema qtin-
niensibns legitur : Et si posiea pellici veluxori. ttior loinornm edilione in contexlu posiia est. Celeii
C. XXXIII.« Professw : lta apud Ivonem quoque, colleclores habenl queinadmodum Gratinnus.
el in Panormia. Sed apud B. Augiislinum legilur: C. XXXVI. l ln 5. can. X, conc Tolelani primtim
anle, quain conlinenliam profileanlur, anle, quam statuilur, ut feminae,quae antea religiosa vesle eram

QUJJST.I. C. XXX. "» Jul. Epit. Nov. Il5,c. 67. — Ivo Decr. p. 7, c. 143.PoIyc. I. 4, t. 38. * as-
sisiriam : Edd. Arg. Bas. — malricuriam : Ivo. *" monasieriam : Ivo. — add. : al. monastriam : Ed. Bas.
»" ejusmodi: Bohm. — hujus : Ed. Bas. "* abesl ab Iv. et Ed. Bas. "* habitat : Bohm. "* in mon :
Eri. Bns.— monasterii cautioni: Ivo. "8 tradetur : Eri. Bas. *" abest hic vers. ab Iv. = C. XXXI. **
Seculusesl Burcli. collectionem Ans. dedic, quaeel hoc (I. 6, c. 41), el alia conc Eug. capila coniracia
referi. "» hab. A. 826. — Burch. I. 8, c 54. Ivo Decr. p. 7, c. 72. Polyc. 1.4, l. 34. = C. XXXII. »»»
hab. A. 511. "• Monachum: Coll. Hisp. '•' leg. esl cum ead. : zancas, quod est calceameiuorum ge-
nus. = C. XXXIII. "' cf. ad c. 2. D. 27. — lvo Pan. 1. 3, c. 200. Decr. p- 7, c. 146. *3Sdamnentur:
Ivo Pan. =C. XXXIV. "* Imo c. 21, conc Worm. hab. A. 868. — ivo Pan. I. 3, c. 199. Decr. p. 7,
C. 145. »3»abest ab Ed. Bas. "* imposuerit: ead. — orig. — Iv. *37ef a : Edd. Bas. Lugdd. II, III.
— Ivo Pan. = C. XXXV. "• hab. A. 441. — Coll. tr. p. p. 2, t. 26, c 11. Burch. 1. S, c. 45. IvoPan.
1. 3, c. 201. Decr. p. 7, c. 61. *'* ab episcopo : Coll. Hisp. *3' dicimus non ; lvo Pan. — Edd. coll. o.
'*• abesl ab ead. — decrevimus : Ivo Pan. — Edd. coll. o.
f ejus vero raptorem vel ips : Coll. Hisp. pr.
Bas. Lugdd. 11,III. = C. XXXVL '*' hab. A. 656. — lvo Pan. 1. 5, a. 202. '»• primam : Coll. Hisp.
'*' abesi ab eari., Pan. el Ed. Bas. '** scriptam : Edd. Lugrid. H, III. — et conscr. ; Erid. relh pr. L
— Coll. Hisp. — Pan. Lugd.
PATROL.CLXXXVH. 14
1387 DECRETI PARS SECUNDA.CAUSA XXVII. QUiEST. I. 1388
boralamque professionem faciant, posl'*5 quam scri- .A ecclesiaslicis personis et sacris ordinibus dilatetur,
pluram **• non sinalur relabi ad praevaricalionis sialuimus, quatenus episcopi, presbyteri, diaconi,
audaciam. § I. Qure vero ex his omnibus fuerint '»7 subdiaconi, regulares canonici, monachi alque con-
'*»
reperlae aninnim aut veslem in transgressionem **» versi professi, qui snnctum 369transgredientes pro-
dedisse, excommunicalionis *50 senientiam ferant, posilum uxores sibi copulare praesumpserint, sepa»
et rursus mulalo habilu in monasteriis, donec dicm rentur. Htijtismodi namqtie coputationem, quam
ullimuin claudanl, sub acruiiinisarduae pcenilenliae contra ecclesiaslicam regulam constat esse contra-
maneant* 5' religatae. ctam, matrimonium non esse censemus. Qui etiara
C. XXXVII. FtVtiperdilionh sunt giit violanl corpora ab invicem separati pro lantis excessibus condi-
[eminarum Deosacratarum. gnam poenilenliam agant. I-d ipsum quoque de san-
Item ex Concilio Arelnlensi '". ctimonialibus feminis, si (quod absii) nubere atten-
Sciendum esl omnibus " 3, quod Deo sacratarum taverinl, observari *70decernimus ' 71.
feminarum corpora per voltim propri.e sponsionis et - Gralian.7/is omnibus auctoriiaiibus voventespro-
verba sacerdotis Deo consecrata esse templa scri- hibentur conlrahere malrimonia, el quidam eorum,
pturariim teslimoniis comprobaulur, el ideo viola- si coniraxerint, separari jubentur.
lores earum sacrilegi, et juxla Apostolum *'* filii " II. Pars. Augustinus conlra lalium separationes
perdiiionis esse noscuntur. peccatum esse asseril, ita dicens in libro de bono vi-
C. XXXVIII.De eodem PALEA. duiiafis, c. 8"*:
C. XLI. Conjugia vovenlium non sunt dissotvenda.
[Ilem '»«.]
< Vjduae,si prius, quam conlineniiam profllean- Nuptiarum bonum semper esl quidern bonum ,
»73in populo Dei fuit'7* aliqiiando legis obse-
lur *56, nubere elegerini" 7, illis nubanl, quos pro- scd
nunc esl infirmilalis remedium, in quibusdam
pria volunlale voluerinl"» habere maritos. Similis'«» quium,
conditio et de virginibus babealur *60,nec extra vo- vero bumaiiiiutis solalium. Filiorum quippe pro-
lunlaiem parenlum vel suam cogantur accipcre creaiioni operam dare, non canino more per usum
maritos ' 61.» promiscuum feininarum, sed honesto ordine con
C. XXXIX.In monaslerio recluduntur monachi jugali, non ,75est in homine improbandus affectlIS•
uxoribus sociali. et ipsum (amen laudabilius transcenditet vincil cce-
Item Gregorius Anthemio Subdiacono, in epht. 40, lesiia cogilnns animusChristianus. Sed qiiouiam' 76,
/ii>.I '6'. sicul ait Dominus, non omnes capiunt verbum hoc,
Et quia aliquos monachorum usqtie ad tantum Q quae' 77 polest capere capial, quae se non continet
nefas prosiluisse cognovimus, ut uxores publice nubat, quaenon coepildeliberel, quaeaggressn'78est
sortianlur, sub *63 onini vigilantia *eos*requiras, et perseveret; nulla adversario deiur occasio, nulla
inventos digna*6* coerciiione in nionasieriis, quo- Chrislo subtrahatur oblutio. § 1. ln coiijugali quippe
rum "5 monachi fuerant *66, relransmittns »67. vinculo, si pudicilia non conservalur " 9, daiiinulio
C. XL. Posi professam coniinentiamquhquis non limetur. Sed in virginali el viduali conlinenlia
vxorem duxerii, ab ea separelur. excellenlia muneris »80amplioris expelilur, qua ex-
Item Innocentius Papa II, t*nConcilioRomano, c. 7. petila et electa, et voli debito oblala, jam non solum
§ Ul lex " 8. capessere nuptias, sed, eliamsi non iiubant, nu-
Ut lex continentiae et Deo placens mundilia in bere*8' velle damnabile est. Namut hoc demon-
NOTATIONESCORRECTORUM.
inriutae, moneantur, et, si parere noluerinl, etiam D capifa conlegant, et conscriplamroboralamque pro-
vi cogantur in religiosa vita perseverare, et poslea fessionh faciant scripluram , per quam ullerius non
subjungilur : Omnes lamen hw, seu venientes ad sinanlur relabi ad prmvaricalionh audaciam. Quw
ptimam religionem,seu posl transgressumresumentes vero, eic Panormia cetera habel ut Gratianus,. tan-
iteralam conversionem,sicut prmmhsum est, el pallio lum posl vers: facianl addil: scripluramque.

QCEST. I. C. XXXVI. **5 per : Coll. Hisp. — *»8 add. : ulterius : ead. — Ivo. **7 fuerunl : Ed. Bas.
'*8 annulum : ead. "*' transgressione : Coll. Hisp. ' 80 ef exc. : ead. »»* permaneant : Pan. — Edri.
coll. o. = C. XXXVII. »•' luio »5S ex Cap. Reg. Fr. 1. 0, c 414. — Bttrch. 1. 8, c 51. Ivo Pan. I. 3.
c 207. Decr. p. 7, c 69. ame omn. : Ed Bas. "* 2 Thess. c 2, v. .3. = C. XXXVIII.
«» Imo ex conc Tol. 111.— Ivo Decr. p. 8, c 18, 19. — cf. C. 32, qtt. 2, c. 1(5. »56 pro-
"" elegerunt : ead. pr. Lugdd. II, III. — lvo *68 volunt : Edd. Bas.
fiieniur : Edd. coll. o. *61marilum :
Lugdd. II, 111.— velint: Erid.rell. '*69Similiier hwc : Edd. coll. o. *60habeiur: eaed. pr. Bas.
Etlri. coll. o. = C. XXXIX. »6'Ep.42, (scr. A. 591), I. 1. Ed. Matir. —lvo Decr. p. 7, c 122. *<'prw-
cipimus ut snb : Edd. coll. o. *•»deoiia : Iv. — habita : Edd. coll. o. *65quibus : eaed. *66fuerunt : orig.
•« remiflt fncias : Edd. coll. o. = C. XL. *6Shab. A. 1159. — Ivo. Pan. in flne 1.8. »69sacrum : Edd.
coll. o. *70observare: Edd. coll. o. pr. Bas. Lugritl. II, III. — abesl ab Iv. — *71decrevimus: Edri. "*
Ven.
1, II. Par. Lugd. I. = C. XLI. "• cf. ari D.27. c 2. —mPetr. Lomb. Sent. 1. 4.*7Sriist. 58. quod
bonum: Etiti. coll. o. — add. esl : Edd. Ven. I, II. :
sed at. Edd. coll. o., nunc —probanttus :
eaed. *76Matlh. c 19, v. II. *77gui : Edd. coll. o. *78 egressa : cacd. *70 conserv. : £d. Bas. —
serv. : Edd. rell. *80 mulierh : Ed. Lugri. 11. *81cf. Dist. 27, c 4.
1389 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA XXVII. QU/EST. I. 1390
straret Apostolus*8*,non ait, qiuim in deliciis ege- A ecclesia ipsa, cnjus membra sunt, conjunx est, quae
1, sed : nubere volunt, hq- (idei, spei-et caritalis integrilale non'»* in solis vir-
rint **', in Christo nubuiil**
bentes (inquil) damnationem, quoniam primam fidem ginibus sacris, sed eliam viduis 307et conjugatis fidei
irritam fecerunt, elsi non nubendo, tamen volendo; libustota virgo est. Uhiversae quippe ecclesiae, cujus
non qnia ipsae nuptiae velS8* lalium damnandae jn- illaeS08 membra sunt ,• Apostolus dicit: Apfatiif'•'
dicentur, sed damnalur propositi fraus, damnatur vos uni viro virginem castam exhibere Chrisio. Novil
fracta "» voti fides, damnatur non susceplio a bono aulem ille virginem conjugem sine corruplione
inferiore, sed ruina ex *sebono superiore. Postremo fcetare, qiiem in ipsa etiam carne poluit nfeier sine
damnnnturtales, non quiaconjugalem lidem posterius corrupltone procreare. § 4. Fit autem per hanc
inierunt, sed quia coniinenliae primam fidem irriiam ininus consideratamopinionem, qua pntaiit Iapsarum
feceriint. Quod ut breviler insinuaret Aposiolus, a sanclo proposito feminarum, si nupserint, non
noluil eas dicere habere damnationem, quaa post esse conjugia, non parvum malum, ut a maritis se-
amplioris sanclitatis proposilum nubunt, non quia parentur uxores, quasi adulterae sint, non uxores;
non damnentur *87, sed ne in eis ipsae nupliae dam- ei, quum voluiii illas 31° separalas reddere conti-
nari putarentur; sed quum dixissel *88: nubere vo- neniiae faciunt marilos earum adulteros veros,'
TJ
lunt, continuo addidit : damnalionem habentes, el quum suis uxoribus vivis alteras duxerint3". § 5.
dixit quare : quoniam primam fidem irritam fecerunt, Qnnpropter non possum 3" quidem dicere, a propo-
ut voluntas, quae a *89proposito cecidit, appareat sito 31Smeliore lapsas-si nupserint feminas, adul-
esse damnata *90, sive subsequanlur nuptiae sive teria esse, non conjugia: sed plane non dubilaverim
desinl. § 2. Proinde. qui »" dicunt lalium nupiias riicere, lapsus et ruinas a casiilate sanctiore, quae
non esse nuptias, sed polius adulleria, non mihi vovelur Deo, adulteriis esse pej"ores. Si enim (quod
videntur satis *9* acute et diligenler considerare nullo modo dubilandum esl) ad offensionem Chrisii
quid dicant. Fallit eos quippe simililudo veritatis. pertinetj quum membrum ejus31* fldem non ser-
Quia enim Christi conjiigiiim dicuntur eligere quae Vat31Sinariio, quanio gravius offenditur, quum llli
Chrisliana sanclitale nubunlm, hinc argumeniaiUur ipsi non servalur fules in eo, quod exis;it oblatum
quidam, dicenles : Si viro suo vivoquae alleri nubit qni 316non exegerat offerendum ? Quum enim quis-
adtiltera esl, sicut ipse Dominus in evangelio *9S que non reddit quod non imperio compulsus,' setl
dillinii *»*,vivo *9Ser^o Chrislo, cui mors ultra non consilio commonilus vovit, lanto magis fraudati
dominatur »96.quae *»7 conjugium ej"uselegerit »98,si voli atiget iniquitatera, quanto minus habuit vovendi
lioraini nubit, adullera est. § 5. Qui hoc dicunt Q necesssitatem.
acute quidem moventur, sed parum attendunt, C. XLH. De viduh, qum primam fidem irrilam
9
hanc» 9. argumentaiionem quania rerum sequatur fecerunl.
absurditas. Quum enim laudabiliter eliam vivente Item Gelasius in ephtota ad Episcopos Lucanim et
viro.ex ejus consensu conlinentiam femina Chrislo Brtttiorum, cap. 25 317.
voveal, j'am 80° sectindum istorum raiionem nulla Deviduis sub nullabenedictione velandis superius
hoc facere debet 301, ne ipsum 30* Christum (quod laie snlTicienterqiiepraediximus. Quaa si propria vo-
senlire 303nefas est) adulterum so* faeial, cui vi- lunlate professam prislini conjugii castilatem mu-
vente viro nubit. Deinrie qnum primae nuptiae me- labili mentecalcaverinl 818,pericuti earum iniererit
liorissint menii quam secundae,absit, ut sanclarum quali Deum debeanl salisfaclione placare, quia j'uxla
vidtiarum iste sit sensus, ut Christus eis videalur Aposlolum3*9 primam fidem irritam feeerunt. Sicut
quasi secundus mariius. Ipsum enim habebant et enim, si se forsitan cominere non poterant, secun-
antea30* (quando viris suis fideliler subditae servie- dum Apostolura 8'° nubere nuliatenus vetabanlur,
bant) non carnaliter, sed spirilualiter virum, cui sic habita secum deliberatione promissam Deo pu-

NOTATIONESCORRECTORUM.
C. XLI. " Nubunt: In aliquot velustis, et origi- D ferri posse. Multa vero alia ex ipsoB. Augustino sunt
nali legilur: non nubunl* cl ulraque leclio videiur emendala.

QIUSST.I. C. XLI. *8*Ap. ait, non quum: Edd. coll. o. pr. Bas. — cf. 1 Tim. c 5, v.ll, 12. *33
degerenl : Ed. Bas. —degerinl: Edd. rell. *8*vel quia : Edd. Arg. Nor. Ven. I, II. *85fracti: Edd. coll.
o. *86 a: Ed. Bas. *87damnaniur: Edd. coi*I.o. »88 dixissent : Edd. Ven. 1, II. »89abest ab fid. Bas.
990damnanda : Edd. coll. o. »9' cf. Dist. 27, c. 2. *9*abest ab Ed. Bas. * ila Ed. Arg. >93Marc.
c 10, v. 11. — Rom. c. 6, v. 9. *9*diffinivil: Edd. coll. o. »95uiuifauiem Chr. : eaed. *96dominabitnr:
eaed. — Bohm. *97gua?ergo ; Edd. coll. io. *98 elegeral: Ed. Bns. — elegit : Edd. rell. *»»hac ar-
gumenlatione: Edd. Lugdd! II, 111. 300abest ab Ed. Bas. "" defceaf: Etl. Arg.—debebat : Edd. rell.
pr. Bus. so*ipse30SChrhtus : Edd. coll. o. 303 consentire : eaed. pr. Bas. Lugdd. II, III. 30*adutterium :
Edd. coll. o. anfe : Bohm. 306non solum in : Edd. coll. o. 307uid. ef : non suni in Edd. Arg. Bas.
"» omnia illa : Edd. coll. o. *09 Oplavi : eaed.—cf. 2 Cor. c II, v. 2. 31°eas — continentes : Ed. Bas.
'"ducunf : Edd. cpll. o. 3" possunl : Ed. Bas. 31Scf. supra c 21. 31*abest ab Ed. Bas. '"servot:
ead, 316guod : Edd. coll. o. = C. XLIl. s17 scr. A. 494. — Btirch. I. 8, c. 34. lvo-Decr.p. 7, c
55. Polyc 1. 4, l. 34.— in Edd. Arg. Nor. Ven. 1, II. Par.Lugd. I, adscribitur Pelagio. "» catcaverunt :
Ed. Bas. "9 1 Tim.c. 5, v. 12. 3»°1 Cor. c. 7. v, 9.
1391 DECRETI PARS SECUNDA.CAUSA XXVII. QUJEST. II. 1394
diciliae fltlem debent custodire. Nos autem nullum \ ullra non dominabitur, restai, ul ille, cui tecundo
tolibus laqueum' debemus injicere, sed* soltim 3" nubtinl, ei morialur. In ulroque aulem, nisi tic
adhortationes praemii sempiterni pcenasque propo- inlelligeretur, esset conirarius Domino, dicenti per
nere divini judicii, ut et nostra sit absoluta con- Prophetam »30 : In quacunque hora peccator con-
scicnlia, et illarum pro se ralionein Deo reddal in- versus fuerit. ete. el cuncth interprelibus divinmlegis
lenlio. Cavendum est quippe quod de earum mori- invenirelur adversus. Probulur illud idem auctorilate
bus actibusqueB.Paulusapostolus 3" testatur. Quod illius capituli33i, guo devola, quw marilum aeceperit,
3 proldbetur ad pwniienliam admilti, nisi vel ulerque
plenius c*xponerepraUerimus, nesexus instabilis"
noii lam delineri3'*, quam admoneri videalur. continentiam professusfueril,vel ille, cui sejunxerat,
C. XLHI. De eodem. Ilem Theodorus »'*. de hoc mundo decesserit.
Si quis voium virginilalis habens, elc
Gralian. Quod autem vovenlesprwmissh auclorita- QUJESTIO II.
tibus jubenlur ab invicem dhcedere, quorum vero GRATIANUS.
conjugia aucloritatibus Augustini et Theodori "6 sol- I. Pars. Sequitur secunda quwslio, qua quwritur,
venda non sunt, in capituto de ordinaiione clericorum an puellm alteri desponsatmpossinl renunciare priori
evidenler ostenditur. § 1. Illud autem Innocentii °", condilioni, et transferre sua vota ad alium. (Qu. I.)
quo virgines sacrm publice nubenles, illo vivente, cui ffic primum videndum est, an conjugium sit inier
se conjunxerant, prohibentur admilii ad pmnitentiam, eos? (Qti. II.) Secundo, an possint ab invicemdisce-
non ita intelligendum esl, ut aliquo tempore exctu- dere? § 1. Eos autem conjugcs esse, et ex definitione
danlur a pmnitenlia qum digne pmnitentiam agere conjugii, et aucloritate multorum [acile probalur.
volueritil; sed prohibenlur admiiti adpmniteniiam qum Sunt enim nupiim ' sive matrimonium viri mulierii-
ab incesli copula discedere noltterint: Post proposi- que conjunclio, iudividuam vitw consueludinem reli-
tum namque sacrm religionh non polesl Deo per nens. Interhos- autem fuit conjunctio,qum individudm
pmniieniiam reconciiiari qum ad habiium suw profes- vilee consueludinem exigebal. Fuil enim inler eos
sionh redire neglexerit. Tunc enim ilte, cuisejunxe- consensus, qui esl efficientc.iusa matrimcnii, juxla
ral, ei defunctus erit, quum ab iltius itticilis am- illud /stdori,': Consensus facit matrimonium. Item
plexibus hwc penilus recesserit, ut hte sit sensus Joannes Chrysostomus, [id est auclor operis imper-
cupituli: QuaeCbrislo spirilualiler nubunt, si postea fecti, homil. XXXII. in Matth.\. ,
publicc' nupserinl, non eas admilienrias csse ad C. I.»
pcenitentiam censemus, nisi hi, quibus se junxeranl C Matrimonium quidem non facit coilus, sed vo-
de mundo rccesserint, eis, subaudiendum est, nu-
luntas.et ideo non solvit illud separatio corporis.sed
benlibus. Tunc enim viri de mundo recedunt, lunc, volunlatis. Ideo qui dimitlit conjugem
'separatio*
defungunlur, quum ab eorum concuphcenlia ipsw suam, el aliam non accipit, adhuc maritus est. Nam
peniitts se atienaverinl, sicut mundus ei dicilur mor- elsi est, tamen adhuc volun-
jam corpore separatus
luus, quem suh illecebrh non adstringit, et ille per- tate conjunctus est. Quum ergo aliam acceperit,
hibelur morluus mundo, qui nihil in mundo mundi
tunc * plene dimittil. Non ergo qui dimittit moecha-
concupiscit. Hoe autem sic inlelligendum esse, ex
idem Innocentius ttir, sed qui alleram ducit,
subsequentiexemplo oslendit,dicens
338: Quaecunqtieviro vivenle alteri nupseriladtiltera c. n.
c. 5.«'.
habeatur, nec ei agendaepoeniientiaelocus conceda- Item Nicolaus Papa ad consulta Bulgarorum,
itir, nisi unus ex his fuerit deftincliis. Hoc de dere- Sufficiat secundum leges solus eorum consensus,
*
licta iiuelligendum esl, qum, si viveuteviro suo atteri de quoruin * conjunciionibus ' agitur. Qui con-
nubit, adullera est, nec ad pmniteniiamadmitiiiur, sensus*si "in nuptiis'solus "forte* defuerit, cetera
nisi vet primus revertatur in pulverem,\dequo sumtus "omnia*etiam cum ipso coilu celebrata frustrantur.
est, vel secundus, ab ejus copula cessando, ei moria- D Gralian. Quum ergo inter istos consensus inlerces-
lur, ut dictum est tupra. Quia ergo Chrhtus, cui serit, qui solus malrimonium (acit, palet hos con-
s*° illi
spirilualiter nubunt, jam non moriiur, mors juges [uiste. Sed qumritur, quh consensus (aciat

NOTATIONESCORRECTORUM.
QU£ST.II. C. II. » Emendalum est caput hoc ex ipsis Nicolai responsis.

QuiEST.I.C. XLII. '""*solas: Coll. Hisp.—Burch. lv. «»' 1 Tim. c 5, v. 12. »" fragili» atque
s"
insl.: Edd.'
Bas. Lugdd. II, III. deierrert : Coll. Hisp. — Biircb. Iv. — Edd. coll. o. =C. XLIll. cf. Dist. 27,
"•
c. 4. '" cf. cap. cit. 4. D. 27. "7 stipra ead. c. 10. »» cf. cap. 10, cit. «»• Rom. c. 6, v. 9.
Ezech. c. 53, v. 12. ' *" cf. stipra c.27. * cf. infra c 6. =
QtjiEST.II. 1 P. c. 81. I, de patr. pol. (1, 9.) lvo Pan. 1. 6, c 1. Decr. p. 8, c 1.
—
C. 1. ' Ivo Decr. *p. 8, c 253. Peir. Lomb. Senl. I. 4, riist. 27. *add. : eam: Edri. coll. o.« pr. Bas.
Bohm. = C. II. scr. A. 866. Ans. I. 10, c 50. Ivo Pan. 1. 6, c. 107. Pelr. Lomb. ib. add.: quit-
' consensu el' conjunct : eaed. pr. Bas.
rumqut : Edd. coll. o.
1393 DECRETI PARS SECUNDA.CAUSAXXVII. QUJEST. II. 1384
mttrimonium, an consensus cohabitationit, an car- A easdem dissolvilur. Matrimonium enim non facil
nalit copulw, an ulerque'? Si coltabilatiotitsconsentut coilus.sed voluiitas,etideo non solvit illtid separatio
matritnonium facit, tunc frater cum torore malrimo- corporis,sed 'separalio* voluntalis. Itleo qtii tlimitlil
tiium polesl conlrahere ; si carnalis copulm, inter coujtigem suam, et aliam non accipit.arihuc maritus
Mtriamet Joseph non fuit conjugium. Voverat enim est. Namelsi corporejam separaius est.tamenadbuc
Maria se viryinem perseveraluratn.Unde ail angelo': voluntate conjunclus esi. Quum ergo aliam acce-
Quoinodo flet islud, quoniam virum non cognosco ? perit, lunc plaiie " dimittit. Non ergo qui dimiltit
id esl, me non cogniluram proposui. Neque enim quia mcechalur, sed qui alieram ducit. >
lnnc virum non cognoscebal, necesse erat inquiri, Gratian. Ilem anctorilate probantur esse conjuges.
quomodopostet filium habere, sed quia nunquam se Ait enim Ambrosius in libro de institutione virginh
cogniiuram proposuerat. § 1. Si ergo contra suum c. 6. ":
propositum posiea consensit in carnatem copulam , C. V. Conjugalis pactio, non virginilatisdefloralio
rea facla est voti virginalh mente, efst non opere conjugium facit.
vioiali. Quod de ea sentire nefas esl, sed, ticut Augu- Quura initialur conjugium, *tunc* conjugii nomen
stinus ail *>: adsciscitur ,8.Non enim»' defloralio virginitatis facit
C. IH. B conjugium, sed pactio conjugalis. Deniqtie quum
Beata Maria * proposuit se servaluram '• volum jungilur »° puella ", conjugium est, non quum viri
viginitalis in corde, sed ipsura voluni virginilalis admixlione cognoscitur.
non expressit ore. Subjecil se ilivinae disposilioni, C. VI. Aprima fidedesponsationit conjuges verius
dum propnsuit se perseveraluram virginem, nisi appellanlur.
Deus aliter ei revetaret. Committens ergo virgini- Item Isidorus Etymologiarum lib. IX., c. 7. '*
latem suam divinaedispositioni consensiiiucarnalera Conjuges verius appcllaniur a prima desponsalio-
copulam, non illam appeiendo, sed divina?.inspira- uis fide, qtiamvis adhuc iguoretur inler eos conjti-
lioni inulroqueobediendo.Poslea vero filium genuit. galis concubitiis.
et quod corrie conceperat simul cum viro labiis ex- C. VII. PALEA<».
pressit, et uterque in virginitate permansil § 1. i Qnod conriitio inierposita noti valeat,exconcilio
Consensus ergo cohabitandi et individuam vitaecon- Africano probalur. >
sueludinemretinendi interveniens eos conjuges fecit. C. VHI. De eodem. PALEA•.
lndividtia vero vilaeconsuetudo esl talem se in om- < Quicunque sub conditionis iioiniiie aliquam de-
nibus exliibere viro ", qualis ipsa sihi est, et e con- sponsaverit, et eam poslea relinquere voluerit,
verso. Ad individuam ilaque consueludinem perlinel C dicimus, quod conditio frangalnr, et desponsatio
ahsque legitimi consensu viri et '* orationi " ali- irrefragabilitcr tenealur.
quandonoii posse vacare, nec conlinentiam profiteri. C. IX. De \eodem,
Quia ergo iste consensus fuit inler eos '*, patet eos Ilem Auguslinus de nuptiis et concupiscenlia
conjuges fuisse. lib. I c.iit «».
C. IV. PALEA. Conjunxvocatura prima fide desponsaiionis,quam
Joannes Chrysostomus, [idesf, auctor operit imper- concubiiu non cognoverat ** Joseph ", nec fuerat
fecti, hom. XXXII. in Malih. ° ".] cognilurus, nec perierat, nec menriax manseratcon-
t Omnis res, oerquascunque causas nascitur, per jugis appellatio, ubi nec fuerat, nec fulura erat ulla
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. III- b Caput hoc in veiuslis exeinplnribus con- emendatiore ponitur lanquam stiinma sequentis ca-
junctum est superiori, et videiur a colleclore ex D pitis. In neuiro autem ad finemcapiiis pnecedentis
variis locis B. Augustini, potissimum ex libello de erant verba illa : Item ex concitio Africano, el ideo
virginitate, confecium. stiblala.sunl.
c
C. IV. Palea liaecest in nitiltis vetuslis codicibus C. VIII. • HaecPalea etiam in Decrelalibus litul.
iniliiini vero usqne ad vers. Matrimonium esl regula de condiiionibus appositis c Quicunque*", et in col-
prima de regulis juris, quae est in Deerelalibus. lectione in qtiinqiiaginta parles divisa (qnae in lomis
Verba autem homiliae32. sunt haec: Omnh res, per conciliorumest posi decreta Alexandri III) part. 6.
quas causas nascilur, per easdem absolvitur. Matri- c. 5. cilalur ex conc. Africano. Sed in eo, quod
monium, etc. exstat, non habelur.
d
C. VII. Palea haecabest ab omnibus collatis cx- C. IX. f Sic esl restitutum ex Ivone, quum anlea
emplaribus', duobus exceptis, in quorum allero citaretur liber de bono conjugali.

QU^ST. II. C. II. • Luc. c." 1 , v. 34. = C. III.*** Peir. Lomb. "I. 4, dist. 50. *• conser-
vaiuram : Edd. Arg. Bas. rr.artlo: Ed. Bas. abesi ab ead. add. : efiam : Erid. coll.
o. pr. Bas. '* tsfos : Ed Bas. = C. IV. »s cf. ad c. 1. IS plene : orig. — lv. — Edd.
coll. o., in quibus add. : eam. = C. V. " Ans. 1. 10, c 1. Ivo Pan. 1. 6, c 14. Decr. p. 8, c 2. Petr.
Lcmh. ib. dist. 27. »8 assumitur : Ivo. — nanciscitur : Edd. Par. Lugdd. '» abesl ab Ed. Bas.— Nam
— tioii : Edtl. rell. *° conjungilur : Ans. Ivo Pan. — Edd. coll. q. *' mulier : Edd. coll. o. pr. Bas.
add.: wiro: Edd. coll. o. = C. VI. " Ivo Pan. 1. 6. c. 15. Decr. p. 8, c. 5. Petr. Loml>. ib. =C. VII.
* et Ed. Bas. — Haec est rubrica c. '* el in
seqti. = C. VIII. Comp." 1, h. l. c 1.— Non est inier
canoiie» Africanos et videtur auctoris longe recentioris esse. = C. IX. Ivo Pan. I. 6, c 16. Decr."
p. 8, c. 14. Petr. Lomh. ib. '* agnoreraf : Edd. coll. o. " abest ab orig. (repetitur eniiu ex aniece-
ciciiiibiis)lv, et Edd. Arg. Bas. Nor.
 1395 DEC.RETlPARS SECUND&.CAUSA XXVII. QU^ST. II. 1396
carnis "• commixtio. Et infra : § 1. Propter quod A cujuslibet hominisdesponsatampuellam in dgro vel i»
fldete conjugium parentes Christi vocari ambo me- quotibet loco oppresseril*', vel abduxerit in domum
ruerunt, non sohim illa inater.verum eliam ille pater suam*', morialur *', quia uxorem proximi sui vio-
ejus, sicut conjunx " malris ejus "8, ulrumque '» lavit; non quaejam uxoreral, sed quae a parenlibus
mente, non carne. uxor lieri debebat. Et infra: §2. Sicui **nulli Chri-
C. X. Triptex bonum conjugii fuit in parentibus sliano licet de sua consanguinitnle vel qnam cogna-
Chrhti. tus suus *5 habuit *6 in mairimonium assumere,
Ilem in eodemlib. et capite ">. ita et de consanguinitate uxoris suae.
Omne itaque nuptiarum bonum impletum est in C. XDl. Uxore mortua licet viro aliam ducere , sed
illis parenlibus Chrisli, proles, fules, sacramentum. non repudiatam vel desponsatam.
Prolem cognoscimusipsum Dominum *' "Jesum**'; Ilem Hieronymusi>'7.
fi.lein : quia nullum adullerium ; sacramentum : Addilur aliudquarlum conjugium legilinium. Dum
quia nullum tlivorlium; solus ibi nuptialis concubi- mortua fuerit uxor cujuslibet, licet illi accipere
tus iion fuit, quia in carne peccati fieri non polerut aliam, sed non repudiatam, nec ** desponsatam
sine "illa* ss pudcnda carnis concupiscentia **, qu« viro, sed Iiberam; similiier debet et inulier. Unde
acciditex peccato, sine qua concipi voluit qui futu- fi ei Paulus ait *9: Mulier, qum sub viro est ligata est
rus erat sine peccato. sub lege viri, quandiu vivil vir ejus. Viro igitur vi-
Gralian. Itemin Deuteronomioprwcepit Dominus vente vocatur adultera, si juncla fuerit alii *»viro.
Moysi, dicens " : Si quis spousam alierius in agro Si aiilem morluus fuerit vir ejus, liberala est a lege
oppresserit, morle morialur, quia uxorem alterius viri, ita ut non sil adultera, si conjuncia «» fuerii
violavil. § i.ilem in legibusprincipum sponsajube- cum altero viro.
lur lugere moriem sponsi tanquam viri sui. C. XIV. Posf mortem alicujus nullus de ejus consan-
Iiem in Canonibus invenitur 36: guinitale sponsam accipiat.
C. XI. Fraler sponsutn fralris post ejus mortemdu- JfemGregorius «*.
cere non polest. Si quis uxorem desponsaverit, vet cam subarrha-
Si quis desponsaverit sibi aliquam.et praevenienle verit, quanquam poslmodtimpraevenienledie mortis
mortis articulo eam cognoscere non potuerit, frater ejus nequiverit eam 5S ducere in uxorem , (lamen
S7
ejusnon potesteam ducere in uxorem. nulli de consanguinilate ejus licet accipere eam in
CXII. conjugio «*. Quod si iiiveiitiiin fuerit factum, scpa-
Item Gregorius Mauricio Imperatori, ob quendam reiur omnino.
comitem,qui nepolis sui morlui desponsalamduxit r C. XV. De eodem.
uxorem s 38. Item Julius Papa » «s.
Qui desponsalam puellam proximi sui acceperit Si quis desponsaverit uxorem vel subarrhaverit,
:' in conjugium, anatbema sil ipse, et omnes consen- et «6sive praavenientedie morlis, sive " irruenlibus
tienles ei, quia secunritiin legein Dei mori decerni- quibusdam aliis causis minimeeam cognoverit, ne-
tur. § 1. Nam divinae legis est mos, sponsas appel- queejus stipersles frater, neque ullus de consan-
lare conjuges, lit in Evangelio 39: Accipe Mariam guinitate ejus eandem sibi tollat in uxorem ullo un-
conjugemtuam, et illud in Deuleronomio*° : Si quis quam leinpore s8.
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. XII. &Apud Anselmum ante hoccaputest hic infra 56. q. 2. Neutrum tamen apudB. Hieronymum
titulus rubris litieris descriptus : Capiiula B. Grego- est iuventiihi.
rii doctoris, de tinea consanguinilalh edita. Postea " C. XV. > Sic est emendalum ex manuscriptis et
vero est hic alius litulus nigris lileris descriptus : Magislro. Nam in vulgatis eral : Juliunus '". In
Mauricio imperatori ob dclalum queiidnmcomitem, Polycarpo autem cilalur : ex concilioTriburiensi a
qui nepolis sui morlui desponsalam virginemduxit iulio Papa confirmaio. In quo tilulo subest aliquod
uxorem. Deinde sequitur : Qui desponsatam, etc. menrium.
C. XIII.h Ab lvone aiite hoc caDut relertur c. Tria.

QUXST. II. C. IX. *6camalh : Edd. coll. o. " et coni.: eaed. »8add. : fuif; eaed. pr. Arg. Bas. Nor.
«• ufergue : Ed. Bus. = C. X. 30 lvo Pnn. 1. 6, c 30. Decr. p. 8, c. 15. Petr. Lomb. Sent. 1. 4, dist. 30.
31Deum : Ed. Bas. s» abest ab Iv. 33ahest ab eod. s» conscieniia : Ed. Bas. 35 Detit. c.22,v. 25.=
C. XI. 3SHoc esl breviarium c 41, concil. Tribur. — cf. infra c 15. 37abesl ab Ed. Bas. = C. XII.
38 Siint qiiaedam similia in conc C.regor. II, /hab. A. 721), c 10,11. — Ans. 1. 11, c. 95 (92). Polyc I.
6, t. 4. Petr. Loinb. lib. 4, disl. 27. 3» add.': diciiur : Edd. coll. o. — cf. Maith. c 2, v. 15 *° Deut.
c 22, v. 25. " tmienerilvel op. : Ans. *' add. : maritali effectu, prmcipienle Domino per Moysen : id.
*6 habuerit:
»s morte mor. : Edd. Bus. Ltigrid.II, III. *»cf. C. 55, q. 2, c. 7. »5 abest ab Ed. Bas.
ib. = C. XIII. "Capul incertum. — Beg. 1. 2, c. 107. Ivo Pan. 1. 6, c 54. Decr. p. 8, c. 41. *8 vel:
Ed. Bas. *9 Rom. c 7, v. 2. 50 alieri : Ed. Bas. sl abest ah Iv. —juncia fuer. alteri : Ed.
Bas. = C. XIV. "* Et in hoc , et in seq. capite videntur «3 Collectores summam c**41 , conc
Tribur. (hab. A. 895), redriere voluisse. — Pelr. Lomb. ib. ab Ed. Bas.
abest *'* conjugem :
caod.= C. XV. «5 cf. c 14. — Polyc I. 6, I. 4. Petr. Lomb. ib. ita Edd. Ven. II. Par.
Lugdd. »6 st prcvv.: Ed. Bus. 57sttw : E.l. Bus. ,s i'n lemp. : ib.
 1397 DECRETI PARS SECUNDA.CAUSA XXVII. QUJEST. II. •*;<18
II. Pars.Gralian. IIis omnibus auctoritatibus pro-- A matrem,'et 'adhwrebit uxori suw, el erunt duo tti
bantur isti esse conjuges. Sed Auguslinus testalurr carne una. Quibus verbis innoluit, non alilervirum
contra, dicens k «9 : et mulierem posse fieri unam carnem, nisi carnali
C. XVI.-Non est inler eos malrimonium, quos noni copula sibi cohaereant. Qui ergo nequaquam mixlus
copulat commixliosexus. est extraneae mulieri fcedere nupiiali, cjuo paclo per
Non esl dubium, iltara mutierem non perlinere5 nuda
sponsionis verba possunl una caro fieri, nul-
ad matrimonium, cum qua commixtio sexus non1 lalenus valemus intueri.
docetur fuisse. Propinquitas enim ;sangui-
riisverbis 67dicitur, non verbis eflicitur. Sed neque
C. XVII. Illa mulier non perlinet ad matrimonium,» osculum
cum qtta non celebratur nupliale ministerium. parit propinquitatem, quod «8nullam facit
Item Leo Papa * 60. sanguinis commixtionem. Quoniam vero ila prorsiis
sese habet res Joannis istius, ut velut ,9 secundam
Quum sociel.as nuptiarum ita a principio sit in- 70 "illi* nupiiis
ut Hliam copulare, cui primam jam de-
siituta, praeter commixlionem sexuum non ha-
beant in se nuptiaeconjunctionis Clirisii et ecclesiae' creveratdesponsare, censuraaposioIici»magistratus
hoc absque ullius7l criminis vitio posse
sacramentuin, non dubium est, illam mnlierem non mandamus, 7»
si
pertinere ad matrimonium, cum qua docetur non( .B fleri, utriusque parlis sederit volunlati ». Nam
fuisse nupliale minislerium. cur prohibeatur quori prohibendum nunquam sancla
C. XVIII. PALEA. scriptura declarat? Sed neque mundanae leges con-
numeratis personis, quae7*inter se nuptias non con-
[Benediclus servus servorumDeimGrandensi Pgtriar-
chm salutem, eic 6'.] Irahual P, de hujusmodi 7*aliquid dicunt. Ne ergo
f Lex divinae constitulionis apostolicam cathe- abnegetis quod negandum nulla ratione docetis 7*.
dram lotius posuit orbis terrarum magislram 6»,ut Gralian. 1'em Aposlolus76prwcepil, ut ttxor reddat
quidquidubiquelocorumdiibitaiur,abearalioej'usdem , debilum viro, et vir uxori, nisi forte ex consensu ad
requiratur. AITatusest aulem nos suis literis ejus- tempus, ut expedilius vacent orationi. Unde datur
dcm cathedraesessorem, ac percunclalus est quidam inleltigi, quod sine consensu alterius non licet alleri
veslras 63nomine Joannes, pro connubio flliaesuae vacare oralioni. § 1. ltem proposilum melioris vitce
superslitis, cujus soror defuncla cuidam juveni, vir sumere twn potest sine consensu uxoris, et e con-
Stephauo nomine, simplicibus'verbis fuerai despon- verso.
sala, et anle, quam ad nuplias perveniret, morie Unde Gregorius scribit Theocthtm Palricim,lib. IX,
praevenla : utrum scilicet cum eodem juvene possil epht. 3977 :
niairimoninm celebrari superstitis filiae, nec ne. C. XIX. Causa religionh conjugia sotvi non debenl.
*•' Sunt7* qui dicunt, religionis causa
Namque teslalus est bujus rei rationem apud vos conjugia de-
haberi ambiguam. Qiiam Deo riocente reddimus 6* bere dissolvi. Verum sciendum est, *quia", etsi "
liis verbis cerlissimam. Proioplaslus ille, rladix et hoc Iex humana concessit, lex tamen divina prohi-
80
origo nostra, delractam sibi costnm in mulierem 6* buit. Per se enim veritas dicil : Quod Deus con-
videns formatam, prophetico spiritu inier alia junxit homo non separet. Qui etiam ait : Non licet
1
prolulit 66 : Propler hoc relinquet homo patrem et dindtlere uxorem, excepla causa (ornicationis.Quh*
NOTATIONEbCORRECTORUM.
C. XVI. k Caput hoc non cst inventum apud C. XVIII. m Palea haec habeiur in plerisqiie ma-
B.Angusliniim, el videiur summa seq. cap. nuscriptis. Est etiani in prima colleciione Decreia-
'
C. XVTL In codicibus epistolarum Leonis im- Iium Bernardi Papiensis et in altera colleclione
pressis et manuscriptis in epist. 90, ad. 92, ad^Bu- in 50 partes divisa (quaeesl inserla lomis concilio-
sticum c 4, itemque apud Burchardum el lvonem rum post decreta Alexanriri III.) parl. 6, c. 27.
n Apoxtoli ; ln lomis conciiioruin esl : censura-
longe aliier habet hic iocus. Quum socieias, inquit,
nupliarum ita _ab inilio consliluta sit, jit prmter D Aposlolica. In collectione prima Decrelaliuni : cen-.
sexuum conjunclionemhaberetin se Chrisli et ecclesiw sura aposlolicimagislerii.
sacramenlum', dubium non esl, eam mulierem non ' Si utriusque parti sederit voluntati : Haecnon.
peninere ad malrimonium, in qua non docelur nu- sunt in colleclione conciliis inserla.
ptiate (uissetnyslerium. Verum, ut respondeal verbis p JVOHconiruhunt : In aliquot velustis, et in
Gratiani, qui mauifesle utitur hoc loco depravalo, prinia collectione Decrelaliuin legilur : nuptias con-
ilemqtie Magistri, et glossae, et posteriorum docto- trahunt"; in altera autemlicet. cotleclione : quibus inter
rum, nibil est in textu inuiattim. se nuplias conlrahere non
6» ln ep. Leo-
QWEST.II. C. XVI. «9 Haec est summa cap. sequ. — Petr. Lonib. ib. = C. XVII.
nis adRuslicum (Ep. 107, scr. A. 458, vel459.IEd. Baller), haecsane longeahter liabenlur, ct Ha pro-
feruntura Burch. 1. 9.. c. 1. Iv. Decr. p."8, c.74, et 139. In Pan. conlra 1. 6, c 23, sunt •» utap. Grat.
— cf. Cap. 1. 7, c. 59,105. = C. XVIII. Apocrypha est. — cf. Comp. I, 1. 4, t. 2, e. 1. 6S magtslratum
Ed. Bas. 6Snostras : Edd. Arg. Nor. Ven. 1, 1L 6*reddemus: Edd. Bas. Lugd. I. multere : Ed.
Bas. 66Gen. c. 2, v. 24. " verb.dic : non '»sunt in Ed. Bas. 68 guia ;.ead. 69vel, se filiatn vel
nuptiis : mendose ead. 70 abesl ab Ed.* Arg. unius : Ed. Bas. " se dedertf: 7B Ed. Ven. 11. 7»gui-
6us: Edd. coll. o. pr. Lugdtl. II, III. ita Edd. coli. o. 7*re hui. : Ed. Bas. decermmus : Edd.
77 Ep. 45, (scr.
Lugdd. 11, III. — decrevimus : Edd. rell. pr. Bas. 76 1 Cor. c. 7, v. 3. = C. XIX.
A. 601), 1. ll.Ed. Maur.— Ans. I. 10, c. 18 (20). Ivo Pan. 1. 6, c. 78: Decr. p. 8. c 129. Peir.
Lomb. I. 4, dist. 27. "Si dicunl — sciendum.est : orig. — Ivo. 7»si : Edd. coll. o. pr. Uis. Lugdd.
11,111. *• Malih. c, 19, v. 6,9. " Qais — una : non sunt ap. Iv.
1359 DECRETl PARS SECUNDA. CALSA XXVII. QU^ST. II. 1400
ergo huic" "ctelesli*legislatori contradicat? Scimus, A Speciosus tunc subdiaconus pro hac re ab admini-
quia scriptum esl " : Erunf duo in carne una. Si sirntionis se suspendit oliicio, et usque in obitus sui
ergo vir et uxor una caro sunt8», el religionis causa tempus •* nolarii quidem gessit ofiicium, et a mi-
vir uxorem dimitiit 8S, vel mulier virum in hoc nisterio, quod subdiaconum oportuerat exbibere,
inundo remanenlem, vel etiam *6forlasse ad illicila cessavit. Post ctijus obilum, quia relicla ejus Ho-
vota •' migrantem, quae.esl isla conversio i, in qua norata est marilo sociala, a tua "eam*frateinitate
una eademqtic caro ex parte transil ad conlinen- in monasterio cognovimus destinalam ". Ideoque,
tiam, et ex parie remanel in pollutione? Si vero si, ut ferttir, ejus se marilus ab adminislratione su-
utrisque convenial contineniem vitam ducere, hoc spendil »00, antedictae mulieri non debet olficere,
quis audeal *8aceusare? quaudo •• certum esl, quod quod ad secundam *•' conjugii copulationem mi-
omnipolens Deus, qui minora concessit, majora non gravit *°*: praeserlim, si non tali mente subdiacono
prohibuit. El quidem r multos sanctorum novimus juncta est, ut a carnis voluptalibus abslineret. Si
cum suis conjtigibus ct 90prius conlinenlem 9»vilam ergo ila se veriiaiem, quemadmodum edoeli sumus,
duxisse, «l poslmodum ad sanctae ecclesiaeregimina habere cognoscis, praedictam te mulierem de mo-
inigrasse. Duobus enim modis sancti viri etiam a nasterio per omnia convenit relaxare, ul ad suum
licitis "* solent absiinere : aliquando, ut merila sibi B maritura sine aliqua possil formidine remeare.
apud Deum omnipotentem augeanl; aliquando, ut C. XXI. Ad uxorem redire cogatur qui sine ejus con-
anteaciae vitae culpas detergant. Ei infra : § 1. sensu religiosam vestem suscepit.
Proinde quuiu boni conjuges aui merilum augere Idem Hadriano, Panormilano Notario, lib. IX,
desideranl, aut anleaclau viiaa culpus delere, ut se epist. 44, "».
"ad conliiienliam* adsiriitguni, et meliorem vitam Agathosa lalrix praesenlium questa esl, marilu«n
'•* suum conlra volunlatem suam in monaslerio
appelanl, licet. Si vero conlinenliam, quain vir *°«*quia ad
uppelit, uxor nou sequilur, aut qiiam uxor appetit Urbici abbalis esse conversum. Quod
vir recusat, dividi conjugium non polest 93, quia ejusdem ahbatis culpam et invidiam non est dubium
scriplum est •*: Mulier potestatem sui corporis non, perlinere*, experienliae tuae praccipimus, ut diligeuti
habet, sed vir; simililer et vir polestotem sui corporh. inquisilione discutiat, ne forte *cum" ejus volunlate
non habet sed mutier. conversus sit, vel ipsa] se mutare promiserit. Et si
hoc repererit, el illum in monaslerio remanere *»•
C. XX. Absque viri consensu monasterio mulier depu-
lala ad ejus eonsoriium non prohibetur redire. provideat, et hanc, sicut promisil, mulare com-
pellat. Si vero nihil horum esl, nec quondam "T
Idem leoni, Ephcopo Catanensi, lib. III, ep. 34 ,s. C fornicalionis crimen
(propter quod *viro*i0» licet '**
Mullorum relatione comperimus, hanc apud vos dimillere "• uxorem '»' praedictam mulierem com-
olim consuetudiiiem tenuisse ", ut subdiaconi suisi misisse cognoveris, ne illius conversio uxori reli-
iicile miscerentur conjugibus. Quod ne denuo quis- clae in saeculo fieri possit perditionis occasio, volu-
quam praesumeret, a Servodei, sedis noslrae diacono,, mus, ul marilum suum illi, etiamsi jam tonsuratus
ex auctoriiale noslri decessoris " islo est mqdo1 est'", reddere debeas omni excusatione "* cessanie,
prohibitum, ut eodem tempore hi, qui jam uxoribug» quia "\eisi mundana»lex praecipii »,s conversionis
fuerant copulati, iinum ex duobus eligerent, id estt gratia utrolibet invito posse solvi conjiigium, divina
aut certenulla ratione ministrare praesumereni, autt tamen lex fleri non permiltit " 6. Nam, excepla *1T
a suis uxoribus abslinereiil. Et, quanlum dicilur,, fornicationis causa, vir "8 uxorem dimiilere nulla
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. XIX. 1 Conversio: In originali esi: ista migra- n vers. Si vero***.
tio velconversio". C. XXI.» Mundana : Habctur Nov. 123, c. 58, ut
' Et quidem : Haecsiinl resliuua in siiiiin locum, esi divisa apud Julianum.
quae antea iransposita fuerant inler vers. Licef, et

QU*ST.ILC.XIX. *'•'.'luius/afori/egts.-Edd.colLo.pr. Bas. "Gen.c. 2, v. 24. •* add.:e( unumcorpus:

Edd.Bas.Lngrid.il, III. dimiltai: Ed. Bas. 86abest ab ead. et Iv. *7abest ab orig. et Ivone. "necta-
men in. Ed.Maur. 88audet : Ed. Bas. 89guutri: Edd.*" coll. o.—Quando -Proinde: non sunl ap. Iy. — Ea-
dem et verba : Proinde — licet omissa suni ab Ans. ita in Edd. coll. o.. in qiiibus pro : Ei guidem est:
Sicenim. 90 abest. ab Edd. Bas. Lugrid. II, 111. 91abest ab Ed. Arg. 9*licito : Bohm. "heei :l\o. »*1
Cor. c. 7, v. 4. =C. XX. 9SEp. 46, (scr. A.97594), I. 4. Ed. Mntir.—Ans.I. 7, c. 148. Polyc I. 4. t. 31.—
cf. D. 52, c 2. 96fuisse : Edd. colt. o. prmdecess. : Edri. Bas. Lugdd. II, III. »* lempora : Edtl.
Nor. »9 depulalam*: orig. — Eri. Bas. *00 suspenderit : Eri. Bas. 101secunda — vota : Edd.
Arg. Bas.*°» — Burch. . 9,
coll. o. mtgraueni : Ed. Bns. = C. XXI. *os Ep. 50, (scr. A. 601), 1. 11. Ed.5.Maur.
c. 48. Ans. I. 10, c. 19 (21). Ivo Pan. 1. 6, c 84. Decr. p. 8, c 186. Polyc. 1. 6, t. Petr. Lomb. 1. 4,
riist. 27. '°*i)irum : Erid. coll. o. 105Quapropter : eaed. »07 — Ans., a quo verba seqq. pariter absunl.
106permHiiere: Edd. coll. o. — orig. — Bitrch. Ans. Iv. quoddam : orig. — Burch. Iv. »°« abest a»
Aus. "» add. : efiam : Ed. Bus. "• relinquere : orig. —"*Burch. Ivo Decr. '" uxores : Edd. Lugrid.
11, III. "* Sit: E.l. Bas. "3 prorsus occasione : ead. guia — perminit : non sunt ap. Burch. et lv.
»" prwcepit : Ed. Bas. "6 permisif : ead. "7 nisi: Edd. coll. o. "s «irttin : eaed. pr. Lugd. I. —
B .-di. lvo Decr. —_viro : lvo Pan.
 1401 DECRETI PARS SECUNDA.CAU9A. XXVII. QU.tEST.II. *1402
'*' ralione "• conceditur '", j gnosce, si et'" uxor illius similiter "' converti vo-
quiapost, quam copu- A
lalione conjugii viri atque mulieris unum corpus luerit. Nam dum iiuuni ulrorumque corpus conjugii
efficitur, non potest ex parle converti, et ex parte copuiatione sit factum, incongruum est parlem con-
in saeculoremanere *". verli, etpariem in saeculo remanere.
C. XXII. Sine consentu uxoris religionh proposiltim C. XXYI.Conftnenfio?tiofa non licel uxori suscipere,
vir sumere non potest. nisi eandem vitam vir ejus elegeril.
Item ex VIU. Synodo "*. Item ^NicoIaus Papa Carolo Regi "».
'
Si quis conjugatus vull converti ad monaste- Scripsil T nohis Thielberga "* regina, se regia
rium, non est recipiendus, nisi prius a conjuge "* digiiitalevelmarilalicopula velleexui, elsola vita
castimoniam profltenle fuerit absolutus. Nani si illo privata esse conlentam desiderarc. Cui '*' nos scri-
vivenle illa per incontinenliam alleri nupseril, pro- psimtis, non aliter hoc fieri poise nisi eandem vitam
cul dubio aduhera erit. Nec recipilur apud Deum conjunxejusLolhariuselegerit.*E( tii altera ephtola f
ejus "* viri conversio, cuj'us sequilur conjugalis foe- ad Lotharium regem. 1. Nam licet w sit scriplum :
deris proslitutio. Tales igitur lunc sine culpa se- Quod "7 jDeus conjunxit homo non separet, Deus
quuntur Christum relicto "° saeculo, si habeant ex tamen, et non homo separal, quatido divini amoris
pari volunlate castilatis consensum. 1 iiuuitu ex consensu
ulriusque conjugis matrimonia
C. XXIII. Sine conscienitaephcopi viroet uxori causa dissolvunlur. Aliler autem fleri inuluam
separatio-
religionis divertere non licet. nem prohibemus.
llem ex Synodo Eugenii Papaell, in Synodo Romana
Gralian. Ecce, quod conjugati sine licentia alteru-
c. 36 "».
Si vir et uxor diverlere pro sola religiosa inter se trius continenliam profiteri non possunt. Sponsi vero,
etiam inconsullis quas sibi desponsaverunt, exemptis
consenserint vita, nullaleiius sine episcopi conscien-
tt auctoritaiibus prtbantur coniinentiamposseservare.
lia fiat, ut ab eo singulariter proviso constituantur
Ut enim refert B. Hieronymus, Macharius, prmci-
loco. Nam uxore nolente "T, aut altero eorum,
puui inler Chrisii eremitas, celebralo nupiiarum con-
eliam pro lali re matrimonium non solvitur. thalamum essel ingressurus , ex
C. XXIV. Sine uxoris volunlatt viro conlinere non vitio, quutn vespere
licel. urbe tgrediens transmarina peliit, et eremi soliiudi-
Item Joannes Chrysoslomus hom. I, in Psal. 60 ntrh sibi elegit. § 1. Item B. Alexius,• Euphemiani
clarhsimi filius, timiliter ex nttptih divina graiia
Si lu abstines sine uxoris volunlate, tribuis ei tocatut, iponsam deseruit, et nudus Chrhto famu-
fornicanrii licentiam, el peccalum illius tuae impu- ( lari tmpit. Horuvi exemplo palel, quod sponsi spon-
tabitur absiinenliae. sarum suarum non exquhito consensu conlineniiam
C. XXV. Vir non est suscipiendus iu monasterium, valenl profileri.
nisi uxor convertatur. Probalur idem-auclorilale Eusebii Papae dicenits"':
ltem Gregorius Urbico Abbati, lib. V. ep. 49 "*. C. XXVII. Desponsata puella non prohibetur mona-
Quia Agalho lator praesentiumiu monasteriu dile- sterium eligere.
clionis tuae converti desideral, liorlamur, ut cum Desponsatam pjiellam non Iicel parenlibus alii
omni eum dulcedine dileclioneque »'° suscipias. Et viro tradere; licet tamen illi monasterium sibi
infra : § 1. Quem tamen ita suscipiendum esse co- eligere.
NOTATIONESCORRECTORUM.
C.XXII. * Si quis ctnjugatut: Hiec usque ad tentia, sed non verba, quare restitutus esl lilulus ex
vers. Natn si illo, babentur apud B. BasiJium in re- Ivone.
gulis fusius dispulalis cap. 12. Bttrchardus quidem, C. XXVI.T Scripsit: Usque ad vers. Elegerit, sunt
Polycarpus el Ivo part. 8, c. 183, citani tolum hoc ex epistola Nicolai I. Carolo regi scripla, ciijus ini-
caput ex dictisBasilii. Idem vcro lvo c. 220, et auc- n liuin est : Nunquam dolorem, et exslal in codice
lor Panormiae[I. 6, c. 85.] cilaul epistolain Alexan- monasterii Dominicanorum.
dri II. Landulpho scriplaiu, in qua lioc iriem ex ,T jVamlicet: Haecusque ad linem suiit ex epi-
B. Basiliorefertur. Et pars prior illius «pistolae re- stola ejusdem Nicolai scripta Lotliario, ctijus initiiim
ferlur infra 33, q. 5. Nolificasli. est : Audito reverlenle mhso noslro el exsiat iu
C. XXIV. u Auiea ciiabatur Augustinus ria adul- eodem codice.
terinis conjugiis, apud quem 1. 8, e. 4, habetur sen-

"• rafio : Ed. Bas. . "' coneedit : Edd.

QUJSST.II."*C. XXI. "» nonnulla : Edtl. Ven. I,»"II.
Arg. Bas. manere : Edd. coll. o. = C. XXII. Imo Basilius, cf. Corr. — Burch. I. 9, c. 45.
Ans. 1.10, c. 20 /22). Coll. tr. p. p. 2, t. 14, c. 22. Ivo Dccr. p. 8, c. 183. Pelr. Lomb. et Polyc. ib.
»*»ejusdem : Eil. Bns. "5 dereliclo : E.ld. coil. o. =C. XXUI. "6 hab. A. 826. — Ivo Pan. 1. 6, c. 76.
Decr. p. 8, c 127. Pelr. Lomb. ib. »" volente : Ivo Pan. — Edd. Bas. Lugdd. II, III. = C. XXIV. "s
Apocrypba iiabeiur. — Ivo Pan. 1. 6, c 79, (ex Aug. de adult. conjug.) Decr. p. 8, c. 130. Petr. Lemb.
"* abest ab Edd.
ib. = C. XXV **' Ep. 48, (sc.r. A 596), 1. 6. Ed. Maur. "• devolioneque: Ed. Bas.
Ven. II. Par. Lugd. 1. "* add.: cum eo ; Edd. Bas. Lugdd. II, III. = C. XXVI. »" scr. A. 867. — Reg.
1. 2, c 113. Burch. I. 9, c 49, 53. Aus. 1. 10, c. 21 (23). Ivo Pan. p. 6, c. 77,83. Decr. p. 8, c 128,
188. Pelr. Lomb. ib. "* Theberga ; Edd. Bas. Pnr. Lugd. 1.— Theoberga : Edd. rell. — Ivo Pan. —
Theiberga : Ivo Decr. »35abest ab Ans. Burch. et Iv. "• Cui rescripsimus : Eri Bns. -jr scr. A. eotl.
137Matih. c 19, v. 6. = C. XXVII. »38Est in libro poeu. Theodori Cant., qualis ediius esl a Pejjlo c. 11;
—Burcli. I. 8, c 19. Ivo Decr. p. 7, c 40. Petr. Lomb. ib.
1403 DECRETI PARS SECUNDA.'CAUSA XXVH. QUiEST. II. 1404
C. XXVHI. Desponsala impune monaslerium potest ^ »0 jia isi scripium « est *" : Vir el mulier, si se
eligere. conjunxerint, et postea dixerit*" mulier de viro ,
llem Gregorius in Regesto, lib. VI, epht. 20, ad quod non possit coire cum ea"*, si potest [per*"
Fortunalum »3*. verum judicium] probare, quod verum sil, accipiat
Decrela legalia desponsalam, si convert) voluerit, alium.
nnllo omnino censuerunt damno mulclari. Grniian. Ec.ce, impossibililascoeundi, si post car-
Gralian. Quum ergo conjugaiorum continentia, nalem copulam inventa fuerit in aliquo, non solvil
nisi ex amborum consensu, Deo ojferri non valeal; conjugium. Si vero anle carnalem coputam depre-
qutim vir1'*"sui corporh polestatem non habeat, sed hensa fuerit, liberum facit mulieri alium virum acci-
mulier, sponsm auiem monaslerium possint eligere, pere. Unde apparet,illos non fuhse conjuges; atioqui
el sponsi 11011 exquhito consensu sponsarum proposi- non liceret eh ab invicem discedere, excepta causa
tum tnelioris viim assumere valettni : patet, guod fornicalionh ; et sic dhcedentes oportet manere innu-
tnler sponsum el sponsam conjttgium non est. § 1. ptos, aul sibi invicem reconciliari. § 1. Itein si
Ilein quum secundum Auguttinum* illa mulier non sponsa conjunx esset, mortuo sponso remanerct vi-
periineat ad matrimonium, cum qua docelur non dua. Si autem vidua esset, vir ejus ad sacros ordines
fuisse commixtiosexus; item quum secundnmLeonem B conscendere non posset. Maritus enim viduw, mque
lKiilta non perlineat ad matrimonium , cum qua non sicut et bigamus, sacerdos fieri prohibelur. Ex hujus
docetur fuisse nuptiale minhterium : apparel , quod anlem copula nullus prohibetur a sacris ordinibus.
inter sponsum et sponsam conjugium non est. § 2. Ut enim ail Pelagius Papa " 6: Nihit esl (quantum
Ilem Nicolniis Papa '** prwcepil, de his , qui ab ad- ad hnnc arliculum altinel) quod ei obviet de cano-
versariis excwcanttir, el membris detruncaniur, ut ob nicis insiilulis. Apparel ergo, hos non fuhse conju-
hanc infirmiialem conjugia lalium non solvanlur. § 3. ges. § 2. Itemsi conjuges essent, dhcessio ab invirem
De Ids autem , qui causa frigiditalis uxoribus debi- esset divorlittm. Sed horum separaiionem negal Am-
tum reddere non possunt, statuit Gregoriusii3 Papa, brosius esse divortitim, dicent de B. Maria, quam
ul ulerque eorum septima manu propinquorum lacits sibiJoseph desponsaverat, el in suam duxerat : Jo-
sacro sanclis reliquih jurejurando dicat, quod nun- seph » nunquam cognovit eam. Nam si vir j"usius
quam per commixlionem carnis conjuncli una caro eam cognovisset, nunquam a se discedere passus
effecti fuhsent. Tunc mulier secundas nuplias pote- essel, nec Dominus, qui uxorem.praeceperat a viro
ril contrahere; vir aulem , qui frigidw naturm esl, discedere, nisi causa fornicalionis, commendans
maneal sine spe conjugii. eam discipulo, aticlor divortii fuisset. Ecce, com-
Unde idemy scribit Venerio , Caratilano Episcopo , mendaito Marim Joanni, el delraciio Joseph negalur
ila dicens1**: fuisse divorlium, quia Joseph non cognoverat eam.
C. XXIX: Si mulier probaverit, quod a viro suo Unde apparet, eos non fuhse conjuges. Si autem B.
nunquam cognita fuerii, separelur. Maria, quam sibi Joseph desponsaverat, et in suam
Quod autem inlerrogasii "s de his, qm matrimo- duxerat , conjunx negalur fuisse, mullo mintis
nio'*' juncti**7 sunt, el1*8 nubere non possunt, si isla, qum simpliciter sponsa erat, conjunx esl appel-
ille aliam, vel illa alium possit accipere, de**' his lunda.

NOTATIONESCORRECTORUM.
C. XXVIII. *Secundum Augustinum .: Gralianus et infra 33, q. 1, hoc eodem Ioco ait : primo libro
hic repetit quaesup. c. JVOII esf dubium, et c Quum capitulari Caroli, scilicet in Lombarda. Nunc habe-
societas, ex Augustino el Leone auulit valde cor- lur Capitul., iib. 6, c 55, addiiis in extremo his
rupla, ut ibi notalum est. verbis : eo guod juxla Apostolumnon potuit illi red-
C. XXIX. yJdem : Hoc idem caput infra 33, D dere suum debitum.
« : Verba B. Arabrosii, lib. 1 , comment.
quaesl. 1, ciiaiur ex Gregnrio Joanni, Ravennali ad Joseph
episcopo, ilemque a Burchardo et Ivone p. 8, c. 178. c 1 Luc (qttaepropius accedunt ad hunc locuin,
Iii Panormia autein expriraitur : Gregoriusjunior'. qiiam quae habenitir lib. 10, ad cap. 23) siiut bacc:
Sentenlia vero ipsa referiur ex Gregorio in Decre- Ulique, st convenhsenl, nunquam virum proprium
talibus lit. de frig. et maleflc. cap. Laudubilem, et reliquisset, nec vir eam juslus passus esset a se disce-
ab Ivone ead. part. cap. S0, ex Capilularibus , ubi dere. Quonwdo auiem Dominus divorlium prwcepis-
liubetur lib. 6, cap. 55. sel, guum ipsius sil senlenlia, quia nemo debel di-
z Scriptum : Auclor glossaehic ail: in Lombarda, millere uxorem, excepta causa fornicationis ?

QvMsr. II. C. XXVIII. "* Ep. 25, (scr. A. 597), 1.7. Ed. Maur. —Ans. I. 10, c 8.Petr. Lomb. ib. »*•1
Cor. c. 7, v. 4. »»' cf. supra c. 17. »»»cf. C. 52, qu. 7, c. 25. »»3 ci. C. 33, qu. 1, c. 2. = C. XXIX.
* ln Brandliana ed. simpliciter laudatur ex ad Joan. Rav. '»* Imo Rabanus ep. ad Heribaldiim
Greg.
c. 29, (scr. A. 853). — Reg. I. 2, c. 242. Burch. 1. 9, c. 40. Ans. 1.10, c. 26. Ivo Pan. 1. 6, c 115.
'"
Decr.
1. 6, t. 4. Petr. Lomb. I. 4, dist. 54. — cf. infra C. 33, qu.
p. 8, c 178. Polyc. l*6 1, c. 1. add. :
me; Edd. coll. o. in mair. : Ed. Bas. '" conjuncti: Edd. coll. o. pr. Bas. **8 sed : Ed. Bas."" '*•
abesl ab Iv. Burcb. m quibus : Edd. coll. o. — Reg. Iv. Burch. "' abesl ab iisd. et Ed. Bas."* cf.
Cap. I. 6, c. 55. — Ivo Decr. p. 8, c. 80. *63dical : Ed. Bas. *6» Uta : ib. — eo : Bohm. p. v.
jud. : non sunt in Cap. iuel Iv. c 80, sed ap. Rab. et Reg. Burch. Ans. Iv. II, III, quos lamen pro :
verum : leg. :justum. cf. Disi. 54, c ult.
 1403 DECRETI PARS SECUNDA.CAUSA XXVII. QUJEST. II. «06
C. XXX. Sororem uxoris polluent neutram valel A aul eo vivente innupta manebit. De tponsa vero con-
habere. tra invenitur in I UbrOCapilularium c. 105 "*, et l.
Item ex Concilio Aurelianensib " 7. VII, c. 183, quibus locis sielegitur :
Qtii dormierit cum duabus sororibus, et una ex
illisantea uxor fueril 158,neutrara ex ipsis*iiabeal, C. XXXIII. Si liceat sponsus raptam recipere noluerit,
"• sibi alii nubere.
nec ipsi atlulteri unquam in conjugio copulen-
. tur16». Raptor poenitentia publica roulctetur. Raptae*67
Gratian. Id esl, nec proprim uxori sibi licel red- vero, si eam sponsus recipere noluerit, et ipsa
dere debilum, quam sibi reddidit itlicitam, sororem eidem crimini consenliens non fuerit, licentia nu-
Nec etiam post mortem \uxoris bendi alii non negetur.
ejus cognoscendo.
licet ei, vel tdultero 16' alicui copulari in conjugio. C. XXXIV. Deeodem.
De sponsa vero econlra legilur in Concilio Tribtt- Item ex ConcilioToletano e "*.
riensi "»: Stalutum est a sacro conventu, ut sf quis spon-
C. XXXI. De eo, qui dormivit cum sponsa fra- sam alierius rapuerit, publica pcenilentia mtilcte-
trh sui.
tur, etsine spe conjugii maneal. El si ipsa eiriem
Quidem desponsavit uxorem, et dotavit eam, et crimini coiiseniiens non fuerit, licenlia nubendi alii
cum ea coire uon poluit; quam clanculo fraler ejus non negetur. Quod si post hoec16*conjungere se
corrupit et gravidam reddidit. Decretum est, ul, praesumserinl17*,titrique *r*usque ad saiisfaclio-
63
quamvis nupta esse non potuerii, legilimo viro, nem d analhematizentur.
riesponsatamtamen fratri frater habere non possit; III Pars. Gratian. Apparet ergo, hanc non fuisse
sed mtechus et n.ceclia fornicationis quidcm vin- conjttgem,cui vivente sponso alteri nubendi licentia
diclam susiineant, licila vero conjugia eis non ne- non negalur. Quomodo ergo secundum Ambrosiumet
gentur. reliquos Palres sponsm conjuges appellanlur, el his
C; XXXII. Si qtds sponsam filii sui oppresseril, omnibus argumenlis conjuges non esse probanlur ?
simul cumea sine spe conjugii tnaneat. Sed sciendumesl, quod conjugiumdesponsalione ini-
' Item ex eodemie». tiatur, commixtione perficitur. Unde inter sponsum
Siquis sponsam fllii sui oppressent, ei postea etsponsam conjugium est, sed initiatum; inter copu-
filius ejus eam duxerit, pater postmodum non ha- latos esl conjugium raium.
beat uxorem, nec mtilier viruin. Filius, qui patris UndeAmbrosius • '" :
facinus ignoravit*65,aliam accipiat. . :C C. XXXV. In
Gralian. Si illa, quam vir sororis sum cognove- desponsalioneconjugium initiatur.
rit, perpetuo copulari prohibetur, Jtic vero, qui Qtium initiatur conjugium, conjugii nomen asci-
sponsam fratris sui corrupil, peracta pmnilenlia ma- scitur, non "* quum puella viri admixtjone "* co-
trimoniumconlrakere permillitur, apparet, Itanc non gnoscilur.
fuhse conjttgemfratris ejus. § 1. Ilemmulier causa Graiian. Ecce, quod in desponsalione conjugium
fernicationh a viro suo dimista aut ei reconctliabitur, initiatur, non perficitur.

NOTATIONESCORRECTORUM.

C. XXX. b Aurc/tanenst: Hoc idem infra 32, q. 7. D mul. 1. 12.

Qui dormierit, videtur citari ex conc. Moguntino. d Psgue ad sathfaclionem : Hsecverba non sunt in
Sed in nullo Aurelianensi aut Moguniino esl inven- Trosleiano, nequein Capilalarihus; sunt tamen apud
limi, qiiemadmodiimneqtie sequenlia in Triburiensi. Burchardum et Ivonem, qui etiam cilant Toleta-
C. XXXIV. cj„ miiio Tolelano conc. inventitm nuin*.
esl. Sed fere endem legnntur in conc. Remensi C. XXXV. • Integer texius affertur sub. ead.
Trosleiano, et lib. 1, Capitul., cap. 105, et lib; 7,, . Quum inilialur.
c. 185, in legibus Longobard., lib. 1, tit. de rapt.

QU^ST.II. C. XXX. 157Imo ex*58 Vermeriensi hab. A. 759. — Reg. I. 2, "» c. 115. Burch. I. 17,
c. 3. Ivo Decr. p. 9, c. 69. [uerat»6': Edd. coll. o. — fuit : Burch. "« adultero : Edd. coll.
o. ,eo adullerm : Bohm. =C. XXXI. Videnlur Burch. I. 17,
copuletur : Edd. Par. Lugdd.
c. 49. Ivo Decr. p. 9, c. 100, c 31, conc. Trib. paucis reddere voluisse, '"* quod suo more ante ipsos fece-
rai Regino I. 2, c. 245. »6S pofutf :Edd. coll. o. pr. Bas. =C. XXXII. Imo ex Compendiensi c 10,
hab. A. 756.—Reg.l. 2, c.217. Burch. I. 17, c. 18. Pelr. Lomb. 1. 4, dist. 27. »6Signoraverit: Edd.
Bas. Lngdd. II, III. = C. XXXIII. »68 c. 24. Cap. Aquisgr. dal. A. 816. — Cap. I. 1, c. 99. Ed. Ba-
hiz. — IvoDecr. p 8, c. 26. »67 — Edd. coll. o. = C. XXXIV. »68
Raptam vero si spons. : fvo. Hoc
est c. 24, Cap. Aquisgr. A. 816, relatum in i. 1, c 99. Cap., et repetilum in Trosleiano c. 8. —
Burch. I. 9, c. 37. Ans. 1.11, c. 98. Ivo Decr.p. 8, c 175. Pelr. Lomb. ib. i6' add.: ipsi: Cap. et conc
Trosl. — ef ipsi: Burch. lv. *70 prmsumserit : Cap. et conc. Trosl. — Edd. Bas. Ven. I. "» uierque
— anailiemaitzeiur : Edd. coll. o. * et Ans. =C. XXXV. >'* cf. supra c. 5. *73nisi lunc, qUum: Ed.
Bas. m commixtione: ib.
 1407 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA XXVII. QU.1EST.II. 1408
C. XXXVI. Conjunctorum commixtiomatrimonium A I ostenditur, de initiato inlelliguntur, quod nondum offi-
perficit. eio tui perfectum ett, § 2. Potett et aliter dhtingui.
Itein Ambrosius in tib. I, de Palriarchh «"»7'.
In omni malrimonio conjunctio intelligitur spiri- Spontm appellantur conjuges consueludine scripturce
spe futurorum, non effeciu prmsenitum. Unde Am-
lualis, quam confirinat et perlicit conjunctorum
commixtio corporalis. brosius, quum dixhsel"': Quum inilialur conjugium,
non addidit : lunc res vel effectus, sed : tunc nomen
C. XXXVII. Mairimonium sponsali conventione ini-
lialur, commixlioneperficilur. conjugii asciscilur, oslendens, lales conjugii nomen
Item Hieronymus super Abdiam Prophelam "'. habere, non rem vel effeclum. Item Augustinus, quum
de parenlibus Domini loqueretur, aif' 88: conjuges
Quapropter 177in filiabus vestris fornicabuntur, et
sponsm vestrm adullerw erunt. Notandum est, quod fuerunt mente, non carne, sicut ct parentes. Ex quo
iu flliubusdicit fornicalionem fuluram, et in conju- datur inteliigi, quod sicnl Joseph, paler Domini diclus
esl non effeclu geniturw, sed officio et cura provi-
gihus"' adulteria, quae sponsali conventione *"
initiantur, et commixtione corporum perficiunlur. dendi: sic et conjux malris ejus appellatur non con-
C. XXXVIII. Quum desponsala fuerit tradita et in jugii effectu, sed subminhtralione necestariorum , et
utum deducla , recle conjunx appellalur. . individute menth affectu. Hinc Augustinus aitin :
" t Noli timere accipere Mariain
Jtem Ambrosius ad Palernum, epist. LXVIm. conjugem luam; con-
Si quis dcsponsala sibi et Iradita ulalur, rite* jugem nominavit, quia [ulura erat uxor. » Hinc et
conjugium vocatur. Beda super Leviticum : Si quis sponsam allerius
Gralian. Quare aulem post ntipltalia pacta non violaveril, etc. sponsam uxorem dixil, non qum lunc
tlalim tradaniur tponsm, Auguslinus in tibro VIII. eral, sed qum [ulura eral uxor. Hinc eliam Hiero-
Confessionumc, 3 osiendit, dicens '*' : nymus super Matihwumin Evangelio*•: Quuni esset
C. XXXIX. Quare sponsw post pactum non statim desponsata.
tradanltir. C. XL. Consuetudine scripiurm sponsmconjuges , et
Iiislituium est, ul jam pactae sponsce non slatim sponsi viri appellantur.
tradantur, ne vilem habeut maritus dalam, quam Genuil Joseph virum Marim"'. Quum virum au-
"noii*18*suspiraverit 183sponsus dilatain. dieris, suspicio libi non subeat nuptiarum, sed re-
Gratian. Juxta hanc dhiinctionem inietligenda esl corriare consueludinis scriplurarum, quod sponsi
illa aucioriias Augusitni1**: Non dubium est iMam viri, et sponsae vocenlur uxores. Et infra: § 1. Non
niiiliereiii 11011perlinere ari matrimonium , ctim qtia ab alio invenla est, nisi a Josepb, qui paene licen-
docelur non fuisse r.ommixlio sexus. j4d matrimo- «1 lia marilali fulurae uxoris omnia noverat. Et infra '
nium perfectum subintelligendumesl, tale videlicet, | 2. Joseph '•' /!/«'" David, etc. Jam "» et "8 supra
quod habeat in se Chrhli et ecclestm sacramenlum. diximus, sponsa6 uxores appellari " 8, quod plenius
Itaet itlud Leonis Papw 1" inlelligendum esl. § 1. liber adversus Hclvidiuin docet.
Sed objiciiur illud Augustini1™: Inler Mariam el C. XLL De todem. Idem super Genesimh.
Josepb fuit perfecium conjugium. Sed perfectum in- Egressus **" itaqut Lolk locutus e»l ad generot
telligitur non ex officio, sed ex ih qum comilantur tuos, qui actepturi eranl filias suat. In sequenlibus
officiumconjugii, ex fide videlicel, prole et sacra- liliseLolh virgines esse "• dicuntur. El ipse ad So-
menio. Quw omnia inier Chrhli parenles fuisse domitas dixil: Etct dua filim mem, qum non cogno-
auctoritute Augustini probantur. Cuncla ergo, terunlvirum. Nuncauiem dicilur habuisse generos.
qum de non separando conjugio inducttt sunl, de Quidam '•» arbitranlur eas, quae viros habuerunt,
perfecio intelliguniur, quod sponsuli conventione in Sodomis periisse, et quae virgines erant, cuni
est iniliatum, el officiocorporalis commixlionh esl palrecxiisse.Bed Hebraica verilas habct : Egretsus
consummalum. llla vero, quibus separabile conjugium Loth loeulus eslad sponsos *, qui accepturi eranl fi
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. XXXVI. 'Caput hoc non est inveiuum apud D glossse ordlnariae in cap. 19. Gen. * ex Hieronymo.
Ambrosiiim , neque sequens apud Hieronymum. » Sponsos . Sequebaniur haec : suos, quod qui-
C. XXXVTII.«Rite : Apud B. Ambrosium legitur: dem maghverum esse videlur ex hoc,quod sequitur,
utatur, cunjugiumvocal". Sicut etiam apud Ivonem. qui accepturi etc., quae sunt evpuncla, quia neque
Et quae auteceduni ac sequuntur ostenilunt, aliam apud B. Hieronyinuin, neque in glossa ordinaria
fuisse ipsius ineiiteni, aique Gratianus pulaveril et habeniur. Ex iisdem vero addita sunt a vers. Nec-
auctor Punormiae. dum, usque in linein, quoniain inde colligitur id,
C. XLI. h ln hoc capile Graiinnus retulil verba quod Tiill Gralianus.

QUJEST.H.C. XXXVI. »78Cap. incerliim. — Peir. Lomb. I. 4, dist. 30. =C. XXXVII. "< Cap. incer-
liiin. *77 Os. c. 4, v. 13. *78 conjugih : Ed. Bas. »7' conjunclione : Edd. coll. 0. = C. XXXVIII.
180scr. c. A. 390. — Ivo Pan. I. 6, c. '* vocalur ; Pan.= C. XXXIX. »8' lvo
17, Decr. p. 6, c. 101.
Pan. I. 6, c. 10. Decr. p. 8, c. 33. Petr. Lomb. 1. 4, dist. 27. *8" abesi ab Iv. "" suspiraverat :
Ivo Decr. — tutpiruvit: Ed. Bas. "» cf. supra c. 16. 18S cf. supra c. 17. »86 cf. supra c. 3.
187 cf. supra c 5. »8* cf. c 9 "» cf. c. id. «•• ad c. 1, v. 18. = C. XL. "» Maith.
supra
c. 1, v. 16. "» ib. v. 20. »»filii : Bobm. »•» Jam veto ticul : Ed. Bas. »»*itf : Eilri. coll.
o. pr. Bas. »•• add. : contiat: e;ed. = C. XLI. '" Gen. <:. 19, v. 14.1 "8 'uhte : Edd. coll. 0. pr.
' ila Edd. coll. o-
Arg. '•• sed quid. : Edd. coll.o.
1409 DECRETI PARS SECUNDA.CAUSAXXVII. QUJEST. VII. U10
lixtsejut.' Necdum igilur virgines filiaematrimonio \. nec iste, qui "8 generatur, tuus filitisesse credatur.
fueranl copulalae*. C. XLV. Ad nuptias Marim Joseph non pervenit.
Gratian.finde dalur inteltigi, luod tcriptura tpon- Item Gregorius in expositioneEvang., hom. XVI.
tot generot vocat. Sic qtiippe '" discipulum *Dominus* post resur-
C. XLII. Jlfaria conjunx dicitur more tcripturm, rectionem suam dubitare permisit, nec tamen in
quum simpliciiertponsa essel. dubilationedeseruit, sicnt ante nativitatem suam lta-
Iiem Joannes Os aureum hom. 1V, ad c. 1, Matth. bere Mariam sponsum voluit, qui tamen ad ejus
Prius, quam *•• convenirent. Non dixil, prins, nuptias non pervenit. Nam ila factus est discipulns
quam in sponsi adducerelur domum. Hunc quippe dubiians et palpans lestis verae resurrectionis, sicut
•°' morem servabat anliquilas, ut sponsae in spon- "• malris fuerat custos integerrimae virgi-
sponsus
sorum domibus haberenlur. * Quod nunc quoque nitalis.
fieri interdum videmus*. Ul enim »°*generi Loth Gratian. Ex his omnibus aucioriiatibus apparet,
apud socerum leguntur babiiasse '•' cum sponsis sponsas conjuges appellari spe fulurorum, nonre
noiiduin sibi copulalis lege conjugii, sic habiiabat prmsentium. Quomodo ergo conjuges a prima fide
eiiam Mariacum sponso. Etinfra: § l.Neque enim desponsalionis appellanlur, si isla, qum atseritur
*•**eam voluit de domo expellere, sed dimiltere. Et
sponsa, conjunx esse negatur? Sed a prima fide det-
infra :§ 2. ATo/t*°* (tmere accipere Mariam conju- ponsalionis conjunx dicilur appetlari, non quod in
qem luam : Quo sermone sponsam similiter '•• ipsadesponsationefiat conjunx, sed quia ex fide.quam
indicavit, sicul eliam eos, qui adhnc sponsi sunt, ex desponsalionesibi invicem debenl, postea efficiun-
generos appellare scriplura consuevit. Quid enim tur eonjuges, sicut per fidem dicunlur remitti peccata,
est accipere *07?domi profecto retinere. Jam enim non quod ante bapthmum per fidem remillantur, sed
illam mente dimiseral. Et infra : § 3. Sicul enim quia fides ett causa, quare tn baptitmo a peccalh
poslea illam commendavit '•» Christus ipse discipulo, emundamur. § 1. Illud aulem Joannit Chrytostomi
sic et nunc angelus copulat sponso, non in fcediis •" : Malrimonium non facit coitus, sed voluntas;
solenne conjugii, sed in consoriitim conununis ha- item illud Ambrosii "* : Non defloratio virginitaiis,
bitaculi. sed pactio conjugalis malrimonium facit, ita intel-
C. XLIII. Dominus non commendassetmatrem ligendum esl : Coitussine voluntaieconlrahendi ma-
discipulo, si eam Joseph cognovhset. Irimonium, et defloratio virginitatis sine pactione
Idem hom. V, ad idem c. 1, Mailh. conjugali non facit matrimonium, sed [prmcedensvo-
Si enim cognovisset eam, et loco habuisset uxo- * /uti(as contrahendi malrimonium,et conjugalh pactio
ris, quomodo illam Dominus quasi absque solalio, facit, ut niulier in defloratione sum virginitalh vel
el nihil penilus habeniem discipulo commendassel in coittt dicalur nubere viro, vel nttptias celebrare.
*" discessionemsponsm a
,0», jubens illi, ut eam reciperel *»•in suam? § 2. Item SMcius Papa
C. XLIV. Maria uxor Joseph appellatur, qui sic ab eo sponso vocal conjugalem separationem. Sed lalis
putabatur futura. discessio dicitur violalio non jam exhtentis , sed
Item Origenes tn eodem, hom. I, hvang *". futuri, ut ex ipsa desponsatione sperabatur. Sic et
lnvenla "* esf habens in utero. A. B. Joseph, qui, diabolus dicitur cecidhse a bealitudine, non solum
licet eam non contingeret, fuiurae »" lamen, ul quam lunc habebat, sed eliam ad quam habendam
pulabatur, uxoris omnia noverat "*. Et infra : § 1. creatus erat. Sic qui merito suae vitm tel scientim
Si libi uxor nominatur, si desponsata k libi esse di- tn sacerdotem vel ephcopum etigilur, si interim elec-
ciiur, non tamen tibi uxor est, sed Dei unigeniii tionemsua cassari meruerit, dicilur amittere sacer-
electa "* mater est. El infra: § 2. Dico conjugem dotalem vel ephcopalemnnctionem, "nonquam jam
propierea, ut diabolo virginitalem ejus occuliem *", acceperal, sed ad quam accipiendamelectuserat. Non
*et ui Judaeorum pravitalem excludara alquedeji- ergo illa auctoritate sponsa conjunx polest probari.
ciam, et* ut legis inslitula non destruam. In conse- § 3. Sed concedatur, quod sponsa non sit conjunx,
quentibus *" demonslrabo, quod nec isla tua con- lamen qumritur, utrum liceat eirenunciare priori con-
junx secundum consuetudinem conjugii habeatur, dilioni*.
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. XLIV. * Desponsata : Sic esl emendatum ex tione uxor'" tibi este dicilur. Alia etiam nonnulla
ipsa homilia. Antea legebatur : eisi" in desponsa- emendata et addita.

QUBST.II. C. XLII. »°°Matlh. c. 1, v. 18. '" enim : Edd. coll. o. «»* atifem ; eaetl. —
cL Gen. c. 1. *•»habiiare : Edd. coll. o. '•* Mallh. c 1, v. 19. '•* ib. c. 20. "' timpliciter : Ed. Bns.
'" Quid autetn esl accipere Mariamconjugem tuam: ead. "S commendat: ead. = C. XLIII. "* com-
mendarel : Ed. Bas. *10acciperet: end. = C. XLIV. ***" Non est Origenis. "» Matlh. c. I, v. 19. "*
futura : Ed. Bas. *'* voreraf : Etld. Nor. Ven. I, II. st : Eri. Bas. **' abest ab ead. *" mterni. ead.
— wterna: Edd. rell. "° occultarem: Ed. Bas. "7 sequeniibus : Edd. coll. o. »" arid. : eltnm : eaed.
pr. Bas.*"= C. XLV. "» *" cf. Joann. c. 20. "° tp. fuerat et malr. : Edd. coll. o. pr. Bas. »" cf. supra
c. 1. cf. supra c. 5. cf. infra c. 50.
1411 DECRETl PARS SECUNDA.CAUSAXXVII. QUJEST. II. 1412
Hot aulem prohibetur aucloritate Ancyrani Concilii. \ fer atiat desponsatas connumeratur, et ideo non est
c. 11, in quostatutum sic legilur ***: huic auferenda, et priori reddenda. § 1. Sequuntur
C. XLVI. Pttellw desponsatmprioribus reddendmsunt, alim auctoritales, quibus itta prohibetur nubere «-
si eis raptm fuerinl. cundo, etjubelur redire ad yciora vola.
Desponsatas puellas et post ab aliis raptas pla- Ait enim Siricius Papa Himerio, Ephcopo Tarraco-
cuil erui, ei eis reddi, quibus anle fueranl despon- nensi, episl. 1, c. 4 " 7:
satae, eliam si eis a "" raploribus vis illata consti- C. L. Puellam alii desponsatam aller accipere non
leril "*. valet.
C. XLVIL Communione privetur sponsa, nisi raplo- De conjugali violatione *38requisisti, si puellam
rem deserere, et ad sponsum suum redirevoluerit alteri desponsalam alter in malrimonium possit ac-
Item Joannes VIII », Rostanno Archiephcopo'". cipere. Tale ergo m connubium analbemalizamus,
Alho "* praesentium lalor, dum in nostro servilio et modis omnibus ne fial prohibemus *39,quia illa
fideliler excubaret, quendam virum feminam sibi benediclio.qiiam nuplurae sacerdos imponit,apud fi-
desponsalam conquerilur rapuisse. Et ideo fraler- deles cujusdam sacrilegii instar est, si ulla transgres-
niias tua itostra auctoritale suffulta suffraganeos sione violelur.
suos episcopos praesenlialiter convocet, et sic una- D Gralian. Sed auctoritale hac Siricii illa prohibetur
nimi senientia, si sponsam huic raplor non reddi- ad secunda vota transire, quw in propriam domum
derit, tam idcm quam rapta, si ad pristinum spon- est ducla, el cum sponso tuo est velata el benedicta.
sum remeare noluerit *-" , omni communione Talium dhcessioneviolatur benedidio, quam nuplu-
priventur »30. rm sacerdos imponil. Verum hanc necdum sponsut
IV. Pars. Gralian. Sed atiud est priori conditioni in suam duxerat, nec cum ea benedictionem acce-
renunciare, et de nuptih cum alio agere; atiud est peral. Non ergo hac auctorilate hujusmodi co-
rapt, hocest illicile constuprari. puta prohibetur. § 1. Item illud Eusebii Papm'">:
Unde Isidorus Etymolog. lib. V, c 26, ait »*: Desponsatam puellam non licet parenlibus alii viro
C. XLVIII. Quid sit raptus? tradere, similiter et de hujusmodi desponsata inlelli-
Raptiis esl illicilus coilus, a corrumpendo diclus; gitur, qum videliceteum sponsoest velata el benedicta.
unrie qui rapia politur stupro fruilur. § 2. Item objicilur illud Gregoriii **' : Quaepropter
Gralian. Hmc autem non ab alio ravla, sed alii de- frigiditatem a viro suo separala est, et alii nupta, si
sponsata monstralur. Raptam verotalem dici prohi- vir ej'us aliam cognoveril, illa esl delrahenda se-
bei Gelasius Papa, dicens *3*: cundo, et reddenda primo. Sed eodemmodosolvitur,
C. XLIX. Ibi raptus admittilur, ubi puella abducitur, C guin isfa videlicelcum illo benediclionemacceperat.
ie cujus unle nuplih nihil aclum probatur. C. LI. Si quis alicui mulieri consensns fidem (ecerit,
Lex ilia praclerkorum principum ibi raptum di- non licel illi aliam ducere. PALEA.
xit *" esse commissum, ubi puella, de cujus ante [Auguslinus de fide pactionis, et consensusn **'.]
nuptiis nihil actum fuerit ***,videaiur "5 abducta. t Duobus modis dicitur fides, pactionis et con-
V. Pars. Gratian. Quod aulem in fine capitnti su- scnsus. Si aliquis alicui mulieri fidem fecerit pa-
bjungitur ,' 36: etiamsi eis a raploribus vis illata ciionis, non debet aliam ducere. Si '*' aliam dux-
constiterit, ideo additum esl, quia raplarum aliw se erit, poenilentiam debet '** agere de fide menliia;
rapiendas exponunl, aliw violenterabducuniur. Quo- maneat '*' tamen cum illa, quam duxil, non enim
libet ergo modo rapianlur, priorireddendwtuni. Hmc rescindi debet tantum sacramenium. Si autem fe-
aulem, ut supra dictum esl, non inter raptas, sed in- cerit fidem consensus, non licet aliam ducere. Si
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. XLVII. i Octavus : Sic est restilulum ex pleris- D Basileaeimpressis lib. 1. c ult. legitur : Hoc nefiat
que veiustis et Ivone. In vulgatis erai : Chrysosto- modis omnibus inhibemus. Sed quoniam in casu fit
miis. •)• ineniio anaiheraalis, non est mutaium.
C. L. n»Tate ergo : In epislolarum Siricii codici- C. Ll ° Etiam in Decrelalibus til. de sponsa rinor.
lius, et in Codice canonum, et apud celeros collec- c. 1, cilalur ex Augustino, apud quein noncsl in-
lores (practer Panormiam) ', et in Capitular. Caroli ventum.

QOJSST.II. C. XLVI. "» hab. A. 514. — Interpr. Dionysii. —'" Reg. I. 2, c 155. Burch. 1. 9, c 38.
Ans. 1.10, c. 8 (10). lvo Pnn. 1. 6, c. 19. Decr. p. 8, c. 170. abest ab Edd. coll. o. pr. Bns. Par.
Lugdd. "» fuerti : Ed. Bns. = C. XLVII. f ila Edd. coll. o. pr. Bas. "7 Ep. temporis incerli,
ad Rostannum Arelat. ep. scripta. — Ivo Decr. p. 14, c. 64. *»" Oi(o : Ed. Bas. '" *" nolue-
rint : Ed. Rom., quod aperie mendosuni esl. 2S0 priueiur : Ed. Bas. = C. XLVHI. lvo
Pan. 1.6, c 55. Decr. p. 8, c. 20. — cr. Serv. ad Virg. Mn. I. 4, v. 217. — cf. C. 56, qu. 1, c. 1, et
Corr. ib.= C. XLIX. "* Cap. incertiun. — Ans. I. 10, c. 11 (12). — cf. C. 56, qu. 1, c. 2, et c. 6. X,
de rapi. *83dictl: Edd. Par. Lugdd. '»» (uerat : Edd. coll. o. !3S videtur : Ed. Bas. — videbalur :
Edd. rell. — add. : per violentiam: Ed. Bas. "6 cf. supra c 46. = C. L. '*' scr. A. 585. — Reg. 1. 2,
c. 154. Burch. 1. 9, c. 31. Ans. 1. 10, c. 9. Ivo Pan. I. 6, c. 18. Decr. p. 8, c. 169. "» velalione : Coll.
' in Brandt. ed. ut ap. cett. coll., quibus consonat Coll. Hisp. '*• interdicimus : Ed. Bas. *»•
Hisp. leg.
cf.supra c. 27. '*' cf. infra»»'C. 55, qu. 1, c. 2. = C. Ll. **' Cap. incerlum. —cf. c. 1, de sponsaduor.
Comp. I, ei c. 1. X, h. I. Mcx si : Ed. Bas. '** ag«f : Edd. coll. o. "*sei man. cum : Edd. Arg.
Bas.
 1413 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA XXVIII. QUJEST. I. 1414
auiem duxerit, dimiltet '*" eam , et adhaerebit A rem secum habere, vel eliam pro consensu. Fides au-
priori »*'. tem consensus esl, quando, etiamsi non stringit ma-
Est **8 autem fides paclionh, quando aliquis pro- num,corde tamen et ore consentit ducere,el mutuo se
mittit fidem alicui, quod eam ducet, si permheril ei concedunt unus alii, et muiuo se suseipiunt. >

CAUSA XXVIII.

eRATIANUS. et e converso. Item : Qui *non odil patrem, aul nta--

Quidam infidelh in conjugio positus ad fidem con- trem, aut uxorem, aut sororem propter me, non est
versus est, uxorvero odio fidei Chrisliqnm ab eo dis- me dignus ; uxorem infideletn,'non fidelemdixii odio
cessit. Ille quandam fidelem in uxorem accepit, qita habendam. Item ; Omnis *, qui reliqueril domiim,
mortua clericus efficitur. Tandem vitm el scienliwme- aut palrem, aut sororem, vel uxorem propler me,
rito in episcopumeligilur. (Qu. I.) Hic primum qum- * centupliim accipiet, etc. Uxorem in hoc loco infide-
'
ritur, an conjugium sit inter infideles ? (Qu. II.) Se- lem significat, quw propier Chrhlum dimitlitur, dum
cundo, an liceal huic atiam ducere priore vivente? polius ipsa, quam Chrhti fides deserilur. ItemApos-
(Qu. III.) Teriio, an sit reputandus bigamus qui ante tolus ° : Si quis frater uxorem habet infldelem, et
bapthmum habuit unam , et post baplismum alle- haecconsenserit habilare cum iilo, non dimiilatil-
ram? lam, etsi qua mulier liabet viriiin infidelem, et hic
consenlit habilare cum illa, non dimittat virum.
I. Sanctiflcalus est enim vir infldelis per mulierem ti-
QmESTIO
GRATIANUS. delem, et sanciiGcata esl mulier infidelis per virum
fldelem. Item ad Titum ° : Horlare adolescenlulas,
I. Pars. Ouod aufem inter infideles conjugium non utdiligant viros suos. Hoe lam de fidelibus quam de
sil, mullh auctoritalibus probaiur. Ail enim Paulus': infidelibus inielligendum est. Infidelibus namque vi-
Omne, quod non est ex fide, peccatum est. Conjun- ris tnulieres propensius propler Deum debeni obsequi,
ctio aulem infidelium non esl ex fide, et ideo peccatum ut sic viros suos Chrhto lucrari valeant. Sicutin
est. Non est ergo conjugium, quia nullum conjugium . passione B. Clementis de Theodora et Sisinnio legi-
peccaium est. Item Auguslinus » : Non est vera pu- "' tur mirabililer conligisse.
dicilia hominis infidelis cum conjnge sua. Ubiauiem C. l.Bigami probaniur qui dnie baptismum habnerunt
verapudicilia esse non polesl, ibinec verum conjugium unam, et posl baplhmum alleram.
est. Item Ambrosius b : Jussit Esriras dimitti uxores ltem Innocenlius Papa Rufo et Eusebio, Ephcoph
alienigenas, per quas ibant ad Deos alienos. Non Macedonibus, epist. XXII, c. 2 7.
est enim pulandum matrimonium, quod extra Dei Numquid non erunladmitlendi in bereditalis con-
decretum est factum. Sed quum cognoscitur, esl sorlium, qui ex ea suscepli sunt, quae anie baptis-
emendandum. Item AuguslinUs c : Non est ralum mum fuii 8 uxor? erunlque appellandi *vel**na-
conj"ugium,quod sine Deo est. Ex his oninibus au- lurales, *vel spurii *, quia non est itinlrinionitim
ctoritalibus probatur, conjugium non esse inler infi- legitimum ut vobis " videlur nisi illud, quod posl
deles. § 1. Sedecontra alim inveniunlur auctoritales, baptismum assumilur? Ipse Dominus, quum inler-
quibus probalur conjugium esse inier infidetes. Qua- rogarelur a Judaeis, si liceret dimitiere uxorem,
rum prima esl illud evangelii quod Chrhlus ait': atque exponeret fieri non debere, addidit " : Quod
Erunt quinque in una domo, duo in tres, et tres " Deus conjunxit homo non separet. Ac ne de his
dividentur in duos. Deinde, quum personas illas pJ putetur " esse locutns, qui »* post baptismum uxo-
enumerasset, uxorem in virum esse dividendamdixit, res soniuntur, meminerint hoc et a Judaeis inierro-
NOTATIONES CORRECTORUM.
CAUSAXXYIII. QUAEST.I. tt Augustinus : Verba gustinum. Verum apudB. Ambrosium in idem c. 7,
ipsa B. Auguslini referuntur infra ead. Sic enim. primae ad Coritilhios haec legunttir : JVOM enim ra-
vers. Nec vera. ium est quod sine Dei devotione est,
b Ambrosius: Ilaec sunl polius accepta ex glossa et similiamatrimonium,
in.glossa ordinaria ibideur ex B. Am-
ordinaria ad locum indicalum **. brosio.
* Augustinus : Hoc non esi inventum apud B. Au-

QILEST.u. c. LI. **6 dimittlal : Ed. Bas. "7 nxoripriori: ead. — usort primce : Edd. rell, *48 Haec
et ipsa in pritna Decr. compil. lanquam pars capitis Duobus proferuntur.
CAUSA XXVIII. QVMST.1. 1 P. » Rom. c. 14, v. 23. "* ad 1 Cor. c. 7. * Luc c. 12, v. 52. »
Luc c. 14, v. 26. * Maith. c. 19,'v. 29. " 1 Cor. c. 7, v. 12. seqq. • Tit. c. 2, v. 4. = C. I.
' scr. A.
414. — Burch. 1. 4, c. 98. Ivo Pan. 1. 6, c. 96. Decr. p. 1, c. 292, p. 8, c. 303. — cf. supra
D. 26, c. 5. 8 fueril: Ed. Bus. 9 vel et vel spur. : absunl ab Iv. Pan. et Decr. p. 8. " nobh :
Edd. Par. Lugritl. — Ivo Pan. «• Matth. c. 19, v. 6. " Quos : Edd. coll. o. »3 credatur : Coll. Hisp.
— Coll, citl. '* cf. Corr. ad c. 5. D. 26, not. f.
1415 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA XXVIII. QUJEST. I. 1416
Judaeis esse et solici- I
A accessit, habetque in fundamento fidem, quae *' per
gaium, el responsum. Quaero,
tusqusero, si una el eadem sil uxor ejus, qui antea dilectionem operatur, procut dubio plus tenebitur
catechumenus, el poslea fit fidelis, filiosque e.x ea, amore divinae graliae, quam carnis lnxuriae **, et
quum esset catechumenus, susceperil, et postea membrum, quod eum scandalizat **, fortiler am-
alios filios, quum fidelis ", ulrum sint fratres ap- putabit.
peliandi, an non habeant postea defunclo palre cum C. V. Licile dimillilur uxor, qum virum suum cogere
ceieris herciscundae " hereditatis consortium, qui- qumrit ad malum.
bus filiorum nomen regencratio spirilualis creditur Idem in sermone Domini in monle, lib. I. c. 27,
" abstulisse? Quod quum ila sentire atque judicare el 28.
'8
absurdum est, qu;c [malum] ratio est hoc defendi, Iriololatria 3S, qtiam sequuntur infideles, et qtiaeli-
et vacua magis opinione jactari, quam aliqua aucto- bel noxia sujierstitio fornicatio est. Dominus aulem
ritaie roborari '», quum non possit inter peccala S6causa fornicationis nxorem dimitti. Sed
permisit
deputari quod Iex praecepit, ei Deus junxit *°? quia permisit, non " jussit, dedit locum Aposlolo
C. II. In fidelis potestate sit post baplhmum uxorem
monendi.ut qui voluerit "nondimittat uxoreminfi-
recipere, quam ante dimiserat. "» sic forlassis possit fidelis fieri. Item
ltem ex Decrelo Euiychiani Papae". '
B delem, qtio
II. Pars. Si quis gentilis gentilem uxorem dimi- c. 28 : § 1. Si infidelilas fnrnicatio esl, et idolola-
serit ante baplismum, posl baptismum in petestate tfia infldelitas, et avaritia idololatria, non estdubi-
ejus erit eam habere vel non habere. tandum, et avaritiam fornicationem esse. Quis ergo
C. III. Fidelisinfidelem discedentemsequi non cogltur- jam quamlibet illicitam concupisceniiam potest recte
ldem »». a fornicalionis genere separare, si avariiia fornica-
Simili modo, si unus ex conjugalis bapiizattts est, tif. esl? Ex quo intelligilur, quod propter illicitas
et alier ** gentilis, etsequi non vult, sicutdicil Apo- concupiscenlias non tanlum quae in stupris cum
slolus '», inlidelis si discedit ", discedat. alienls tiris aut feminis commitluntur, sed omnino
C. IV. Sine culpa retinquitur uxor, qum cum fideli quaslibet *», quae animam corpore male utentem a
habitare noluerit lege Dei aberrare faciunt, et perniciose lurpilerqua
llem Augustinus de fide el operibus, c. 16. *• corrumpunt, possit sine crimine et vir uxorem **
Uxor * legiiima socieiaie conjuncla sine ulla culpa dimiltere, etuxor virum; quia exceptam facit Domi-
relinquitur, si cum viro Chrisliano permanere no- nus causam fomicaiionis, quam fornicalionem (sicut
luerii. Non atlenditur, eo modo illam »7reclissime supra commemoratum **esi) generalem et univer-
dimitti, si viro suo dicat: Non ero uxor tua, nisi 'C salem intelligere cogimur. Quum aulem ail: Excepla
niihi de lalrocinio "8 divilias congeras '*, aul nisi causa fornicaiionh, non dixit *3, eujus ipsorum,
solitalenocinia, quibus nostram domumtransigebas, viri an »» feniinae. Non enim tantum fornicantem
eliam Chrisiianus exerceas, aut si quid aliud vel uxorem dimiltere conceditur, sed quisquis eam quo-
fuciiiorosiini vel flagiliosum in viro noverat, quo que uxorem dimiliit, a qua ipse cogiiur fomicari,
delcctata vel libidinem explebat, vel facilem victum causa ulique fornicaiionis riimiltil; velut si aliquem
habebal, vel eliam ornatior incedebat. Tunc enim cogat uxor sacrilicare idolis. Qui lalem dimitlit
ille, cui uxor haecdicil 30„si veraciter egit " poeni- causa foriiicationis dimiitii, uon tantum illius, sed
lentiam ab operibus morluis, quando ad baplismum et sux; illius, quia fornicalur : suae, ne fornicelur.

NOTATIONESCORRECTORUM.
C. IV. d Uxor: Locus Augustini 'sic habet: Quam- D late conjuncla sine ulla culpa relinquatur, si cum viro
obrem el illud, quod dicunl, veluti probare cupientes, Chrhtiano propter hoc, quod Chrhlianus est, perma-
quantum valeal sola fides, ubi Aposlolus dicit: Quod nere noluerit, non allendunl eo tnodo, etc. Verum ob
si infidelh dhcedit, dhcedat : non est enim servituti glossas, potissimtim in vers. JVO»af(endi(ur, et quo-
subjecius frater aut soror in hujutmodi, id;esf, ut niam Ivo et Pauormia habent ul Gralianus, nihil est
propler fidem Cltrhli etiam ipsa uxor legitima socie- inutatniii. •

CAUSA XXVIII. QuassT.I. C. I. »8add. : fuertf: Ed. Bas. — essef: Edd. rell. " " add.: familim: Edd. Bas.
Lugrid. II, III. '" dicifur— : Ivo Pan. et Decr. p. 8. — Edd. coll. o.
'» *° qum rat. est h. malum
defendi : Edd. coll. o. — Coll. Hisp. — lvo. probari : Coll. Hisp. "conjunxit : Edti. coll. o.
— lvo p. 1. Pan. Burch. jungif; Ivo p. 8. — injunxit : Bohm. = C. II. Legiiur ap. Theodorum
**
Cant. (Ed. Petil), c. 11. — Burcb. 1. 9, c. 59. Ivo Pan. 1. 6, c. 97. Decr. p. 8, c 195. = C. III. Leg.
ap. Theodor. 1.1. — Burch. 1. 9, c. 60. Ivo Pan. ib. Decr. p. 8, '» c 196. "ef ali. geni.—sequi eum nou
vult : Ed. Bas. — cf all. genl. esl, el qui sequi non vull : Edd. rell. abest ab Ed. Bas. cf. 1 Cor.c. 7,
•v.15. " discesserif: Ed. Bas. = C. IV. *6 Ivo Pan. I. 7, c 32. Decr. p. 8, c 251. "eam : Edd.
coll. o. — Ivo. " add. :S1 »• *•
luo : Ed. Bas. conferas" : lvo Pan. — congreges . Edd. coll. o. dixif: Ivo
Pan. — Edd. coll. o. egerif : Etlri. coll. o. Gal. c. 5, v. 6. 3S luxuria : Edtl. coll. o. »'*
scandalizabat: cfcri. = C. V. 3SIvo Pan. I. 7, c 29, 30. Decr. p. 3" 8, c. 248—50. »6 1 Cor. c. 7, v.15.
»* ei non : Etltl. coll. o. — Bohm, 3Snolueril dimittere : Ed. Bns. cum guo : Edd. coll. o. pr. Arg. Bas.
*° propterqu. : Edd. coM.o. — adri. : concuphceniius : Edd. Bas. Lugdd. II, III. **add. : suam ; Edd
coll. o. ** i!onsit/era(um: ea:d.= Ivo. *»abest ab Ed. Bas. — ait : Edd. rell. **auf : Edd. coll. o.
 1417 DECRETIPARS SECUNDA.CAUSA XXVIII. QUJEST. I. Iil8
C. VI. Qum simulacrum facit, nec resipiscit, dimitta- A occasio lucrandorum, ut fidelcs conjuges in relin-
lur a viro suo. quendis infidelibus permissa licenlia non uianiur.
Idem de adulterinh conjugih, lib. II *s.e Tibi autem videtur, infldetes quoque dimilti a firie-
Non solum mcechatio esl illius, quae carnem suam libus non licere 67, quia hoc vetat Apostolus, quum
*6
coinquinal, sed etiam quae simulncrum facit moe- ego dicam licere, quia hoc non vetat Dominus; non
chatur. Quod si in liis fadis perseverat, et poenilen- lauien expedire 68, quia hoc 69ne fiat monet Aposio-
tiam nOnagit *7, recede ah illa, et noli vivere cnin lus, qui reddit eliam rationem, cur fleri non expe-
illa. Sin autcm, et tu particeps peccati illius *8eiis. diat, quamvis liceal. Quomodo70enim sch (inquil)
C. VU. Amore cujuslibet non est a fide recedendum. mulier, si virum salvum facies? aut unde scis 71vir,
Itein Ambrosius ad Hitarium f *». | ^ si salvam facies uxorem? quum el superius dixissel:
Si infidelh (dicit Aposlolus) dhcedit ">,dhcedal; Sdnctificutusesl 'eniin * vir infidelis in muliere fideii,
non esl 'enirn*servituli subjectus fraler aut soror in el sanciificata esl mulier infidelh in fratre 7*(hocesl
hujusmodi,id est: si infidelisnoluerit esse cum con- in Chrisliano). Alioquin filii veslri, 'inquil*, im-
j"uge"*fideli, hic agnoscat " fidelis suam liberlalem, mtindi essenl: nunc aulem sancti suni. Sic ad lu-
ne ita se subjectuin deputet *3 servituti, ut ipsam crandos conjuges el fllios Chrislo etiam exemplis,
dimiltat fidem, ne conjugein amiltat infidelem. Hoc " quae jam 7S provenerant, videtur 7* hortatus. Cur •
et de filiis **alque parentibus, hocss de fratribus et ergo non expediat infideles7Sconjuges dimilti a flde-
sororibus intelligitur, propter Chrislum 'omnes* esse libus, causa evidenlerexpressaesl. Nonenim propter
dimiitendos, quuni proponilur isla conditio, ut Chri- vinculum cum lalibus conjugale 76servandum, seri
slumKdimittai, si illos *6secum haberc desiderai 87. iil acquiranlur 77 Chrislo, recedi ab infidelibus con-
Hoc ergo et rie riomo atque agris, hoc S8ct rie iis jugibus Apostolus vetat. Multa sunfenim facienda
rebus.quae jure pecuniario possidenlur, "hoc loco**9 non jubente lege, sed libera caritate, et ea sunt in
uccipieiiduui 00est. nqstris ofiiciis graliora, quae, quum liceret nobis
G. VHI. Quod eiiam infidelts sunt conjuges, et quod ctiam non ifhpendere, tamen causa dileclionis im-
fideli ticet dimiltere infidelem. pendimus. Unde prior Dominus ipse, qutim tribulum
hem Aiigustinus nd Pollentium, lib. I, de adulter. se non debere 7»monslrasset, solvit tamen, ne scan-
conjugih, c. 13 el 14. *' dalizarel eos, quibus ad aelcmam salulem gerens
111.Pars. Jam nunc iilud videamus 6', quod nit hominem 7* consulebat. Jam vero Apostolus, queia-
Aposlolus 6S: Celerh aulem ego dico, rron Dominits, atlmodum isia coinmendel, ejus verba testanlur 80,
ad imparia scilicet 6*,"hoc esf, ubi non ambo Chri- ubidicit •' : Quum 'enim' sim liberexomnibus, om-
stiani fiierani, conjugia locuturus. Quod niibi visum C nium me servum feci, ul plures lucrifacerem, quuwi
cst eum monendo dixisse. Quia enini conjunx Qdelis paulo superius dixissel : Numquid non habemus 8*
relinquere conjiigem licile poluit6S inlidetem, ideo poleslatem manducandi et bibendi? numquid non ha-
fieri hoe non Dominus, sed Apostolus prohibet. bemuslicenliamsororemmulierem circumducendi,sic-
Quod enim Dominusprohibet lieri ouinino non licel. ui ceteri Apostoti, et fralres *° Domini, el Cephas?
Jlonet ergo Apostolus, quo 8Spossit esse mullorum An ego solus, ei Barnabas non habemus potestalem

NOTATIONESCORRECTORUM.
C. VI. e ln eo lihro non exsiat, sed apud Hermem gusiinum epist. 89. Beda 1. Cor. 7, cilat ex Augu-
in libro Pasloris, mandaio 4, ex quo citat lvo* lioc siino ad consulla liilarii.
uua cum Palea Ego dixi, infra 34, qu. 1, et 2. Et s Chrhlum : Anlea Iegebamr: ulpropler Chrhlum
qiioniani iu eo mandato tam de viro quam de muiiere dimittat, si eum secum, etc." Emeiidatum esi ex
agiiur.est aliqua verborum varietas, sed eadem Q epistola B. Augiislini. Reliqua vero parlim ex ipsa,
senientia. parliin ex vetusti Gratiani codicibus.
C. VH. f Sic etiam Ivo; sed habelur apud B. Au-

QU*ST.I. C.VI. **Ivo Pan. * nec tamen Pan. *6gui : Ed. Bas. *7egerit :
I. 7, c 34. Decr. p. 8, c. 245. *'
Edd. Bas. Lugdd. II, III. *»ejusdem : Ed. Bas. =C. VII. Ex August. ep. ad Hilarium (ep. 157. Ed.
Mauv.scr. A. 414). — Ivo Pan. 1. 7, c 53. Decr. p. 8, c 253. so abest ab Edd. Ven. II. Par. Lugd. I.
— cf. *.Cor.c. 7, v. 15. *' add. : sua : Edd. coll. o. sa eaed. *3 palef : eaed. s*fidelibus:
cognoscal:—
Ivo Pan. — filiubus : Ed. Bas. — fit. el filiabus : Ed. Argi infidelibus fil. et filiabus : Edd.
rell. " auti. : ef : Edd. coll. o. — tv. ** ita Edd. coll. o. pr. Bas, a qua vox : propier
abesl. "6 eum-.lv. —Edd.coll. o. *7, desiderel': Bohm. s8 hoc est de hh : lv.— ef de celeris :
Edd. cotl. o. 6» non sutit ap. Iv. «• inleUigendum : Edd. coll. o. — lvo Pan. — abesl a Decr. =
G. Vllk " Ivo Pan. 1. 6, c 100. 6*videmus : Edd. Lugdd. 11, III. 631 Cor. c. 7, v. 12. 6* videlicet :
Ed. Bas. 6S : Ivo. — Edd. coll. o. 60guod : id. — eaed. 67 hoc lic, guod non : Ed. Bas. 68 dico
pofesi 70
exp. : Ivo. — Edd. coll. o. 6»hmcne fiant : Edd. coll. o. pr. Bas. Lugdd. II, III. Quid : Ivo. —
ef. 1 Cor. c. 7, v. 16. " adtl. : inquit : Ed. Bas. 7*add. : fideli : Edd. Lugdd. II, III. " abesl ab
Edd. coll. o. pr. Bas. Lugdd. II, III. 7* add. : Apostolus : Edd. Bas. Lugdd. II, III. 7Sefiam inf. : Iv.
— Edd.coll. o. 7*paclumconi.: id. — eaed. 7' quwraniur in Christo : id. — eaed. 7Sadd. : solvere :id.
eaed. " morem : id. — eaed. 80 fes(en(ur : Ed. Bas. 81 1 Cor. c. 9, v. 19, et 5—7. 8* et hic et infra
in Edd. colt. o. pr. Bas. est: habuimtts. 83 fraier : Iv. — Edd. coll. o.
PATROL.CLXXXVII. ^
1419 DECRETI PARS SECUNDA.CAUSA XXVIII. QUJEST. I. 1420
hoc8* operandi ? Quis mililat suis stipendih unquam ? A j suadere, qiium et ipse Dommus sit, ei inseparabilia
Quh planlat vineam, el de fructu ejus non edil? Quh sinlopera Trinilalis. Dicit tamen *06: De virginibus
pascitgregem,et de lacleejus*° non comedit,'Et paulo antem prmceptum Domininon habeo; consiliumautem
8S do, non ut hoc consilium alienum existimemus a
post: St alii, inquit, poiusfafts uesfra: participant,
et dicnl: tan- ,
quare »7 non magh nos? sed non usi sumus hac.pote- Domino, quum conlinuo seqtialur, '
ne guam mhericordiam conseculus a Domino, ut fideih
state, sed omnia toleramus, quod impedimentum
demus evangelio Chrisli. essem. Secundtim Deum ergo dnt fldele consilium in
"7 spirilu, de quo ail : Puto autem, quod el ego
C. IX. Ab infidelibus conjugibus licet recedere, sed eo
non expedit. spirilum Dei habeam. § 2. Veruntamen aliud est Do-
Idem ibidem, c. !8, et sequenlibus »8. mini jubentis imperium, aliud *08conservi '•' secun-
Sic enim recedere 8» ab infidelibus uxoribus vel dum misericordiam caritalis, quae illi a Domino est
maritis firieles viri vel feminae non prohibentur a inspirata atquedonnla, fidele consilium. Aliuri "°
Domino, ut •• neque jubeanlur •». Nam si dimiilere ibi facere non licet "' hic aulem licct, ila sane, ut
tales conjuges juberentur, nullus locus esset con- ipsum licilum partim quidem expedial, panim vero
silio monenlis Apostoli, ne hoc fierel. Nullo enim non expediat. Expedil tunc, quando non solum per
modo quod Dominus jubel servus bonus *fieri*pro- B "" juslitiam, quae coram Domino "3 est, permilli-
liiberet •*. Item paulo posl: Quum ergo ccepissel ** tur, sed etiam hominibus nullum ex lioc impedimen-
gentibus •* evangelium praedicari '", jam •' conjun- lum salutis infcrlur; velut quum dat consilium non
ctos »7 gentiles gentilibus comperil •" conjuges »». nubendi Aposiolus virginibus (unde pra?ceplum Do-
Ex quibus si non ambo crederent, sed unus aut una mini se non habere teslatur), licet aliud facere, id
intidelis "• cum fideli consentiret habitare, nec pro- est nubere, et minus*quam* conlinenliae, bonum
liiberi a Domino debuit fidelis infidelem dimillere, *tamen* lenere nuptiaruni "*, ipsumque **' licitum
necjuberi: ideo scilicel non prohiberi, quia justitia etiam expedit, quoniam in velila et illicila ruilu-
*'6 honestate ,,T
permitlit a fornicante discedere, et infldelis hominis ram carnis inlirmitatem sic excipil
fornicalio esl major in corde, nec vera ejus pudicitia nubendi, ul neminem impediat ad salutem, quamvis
cum conjuge dici '•' potest, quia omne, quod non magis expcdiret magisque bonesium esset, si virgo
est ex flde, peccatum est, quamvis veram habeat consilium, quo praeceplum eam non compcllit, arri-
Jidelis pudicitiam eliam cum infideli conjuge, quae perel. Tunc eliam "8 non expedit id, qnod liciluin
non habet verara. Ideo autem nec juberi debuerunt esl, quando permittitur quiricm, sed usus ipsius
Jideles ab infideiibtis separari, quia non contra jus- potestalis aliis affert impedimenlum salutis, sicuv
sionem Domini genliles fuerant >•*ambo conjuncti. *-*esl (unde jamdiu loquimur) discessio fidelis conjugis
§ 1. Qiioniara ergo abinfideii fldelem discederenec ab infideli, quam non probibei Dominus praerepto
103prohibet, nec j'iibet Dominus : ideo, ul non disce- lcgis, quia coram illo injusla non est, seri prohibet
dat, Apostohisdicit '•*, non Dominus, habens utique; Aposiolus consilio caritaiis, quia inlidelibus affert
Spiritum. sancium', in quo dare possil ulile et fidelei impedimenium salntis uon soliim, quia perniciosis-
consilium. Unde quuin dixissel de muliere, cujus vir sime scandalizanlur ofiensi, verum eliam, quia,
inorluns fuerit 10":Bealior autem erit, si sic perman- quum in alia conjugia eecideriut vivenlibus eis, a
seril, tecundum contitium meum, ne quis hoc con- quibus dimittuniur, adulterinis nexibus colligaii
silium tanquam humanum, non divinum, contcm- difflciliime resolvunlur " 9. §. 3. ldeo hic, ubi *id*,
nendum putarct, adjecit: Puio aulem, guod et egoi quod licet, non expedit, non potesl dici, si dimiserit
spiritum Dei habeain. Proiude inlelligenduin esl, , inlidelem, bene faciel '", si non dimiserit, »»• melius
etiani ipsa, quaeiion a Domino jubentur, sed a sancloi facit, sicul dictum est'" : Qut dat nuptum bene
ejus fnmulo uliliter suadenlur, coriem Domiuo in- facit, et qui non dat nupttim melius (acil; qtioniam
'*3 pariier licet (nnde
spirante suaderi. Absileuim, utquisquani calholicuss illud non solum uiruraque
dixerit, quod suadet Spiritussanctus non Dominumi ad nihil horum praecepto Domini quisquam compel-

QU^ST.I. C. VIII. 8*hmc : Ed. Bas. •» gregis : Edd. Bas. Lugdd. II. III. 86 nostrw: Edd. Arg. Nor.
S7nonne
Ven. I, II. Par. Lugdd. II, III. — aritl. : jure : Edd. Bas. Ven. 1!. — jura : Edd. rcll. — Bolim.
maq.el (abest ab 00 Ed. Bas.) nos : Edd. coll. o. = C. IX. 88 lvo Pan. 1. 6, c 101. 80 negue—rec. :
Edd. coll. o. abest ab. Edd. Bas. Lugd. I. »' jubentur : Edd. Bas. Par. Lugdd. su-
beantur ; Edri. Ven. I, II. »*prohibet: Edd. coll. o. "3 add. : «fiam : Edd. Bas- Lugdd. II,
III. " genlilibus : Edd. Lugdd. 8S prmdicare : Iv. — Edd. coll. o. pr. Bas. "6 «' • ><»•—
eaed. »7junctos : Edd. coll. o. 9S comperhset : Edd. Bas. Lugdd. II, III. »• conjugibus : lv. —
Edd. coll. o. ' 00 ef inf.: id. — eaed. »•*add. : gutdem : eaed. 10»fuerunl : eaed. ,03 non : ered. — Iv.
'•* 1 Cor. c. 7, v, 12. *08 : Edd. coll. o. - (cf. 1 Cor. ib. v.40.) *06enim : eaed. pr. Bas. —Ivo.
fuerat 108
— add. : Aposlolus : Iv. — Edd. coll. o. — (cf. 1 Cor. c 7, v. 25.) *07eodem : Edd. coll. o. add. :
vero : eacd. pr. Bas. 109sertii : Edd. coll. o. "° add. : entm : eaed. — Iv. *" liceret :*'* Edd. Nor. Ven.
I, II. '" propter : Ivo. — Erid. coll. o. pr. Lugdri. II, III. "3 Deo : lvo. — Edd. coll. o. in nupltw:
id. (oinissis voc : guamet famen) eaed. "8 ips. quoque : eaed. "6 excepil : eaed. pr. Lugdd. 11, 111.
honeslas : Edd. Lugdd. II, 111.— honesialem : Edd. Bas. Par. Lugdd. "» aufem : Ivo. — Edd. coll. o.
»" difficile : id. —eaed. "° facit: id. — e-etl. "l 1 Cor. c. 7, v. 58. '" et hic et infra in Edd. coll. o.
et ap. Iv. cst: nuplui. '" sed ul : eacd.— iri.
 1421 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA XXVIII. QUJEST. I. 14*2
lilur), seJ "eliam" utrumque experiit, aliud minus, A quia non lanto pondere proliibenrii "6 sunt homines
eliud ainplius.- Unde ad id, quod amplius expedit, facere liciia, quamvis non expediam,
quanto pondero
consilio "* Apostoli quicunquc potest capereprovo- prohibenda »37 illicila. Si auiem alicubi Apostolus
calur. llic aulem, ubi de dimittendo vel non dimit- etiam illa, quae jubenda sunt, monere
•*' dignalus ""
lendo infidclis conjugio qtta-riiur, utrunlquequi- csl, hoc fecit |>arcendo infirmilali, non praejudicando
dem pariler licitum esl per jusiiiiam, quae coram jussioni. Unde ipse "» dixit: Non ut confundam vos,
Doinino est et ideo nihil horiim Doininus prohibei; hwc scribo, sed ul filios 'meos' carhsimos moneo; quid
sed non ulruinque expedil propter infirmitaies "6 habcl quoestionis, ubi ait: Ego dico, non Dominus ;
hominum, et ideo id, quod non expedit, Apostolus item, ubi ait **•: JEcceego Pautus dico vobis, quia,
prohibet, rianie sibi Doinino liberum probibendi lo- si circumcidamini, Chrislus vobh niliil proderit ?Num-
ciiin, quia neqiie id, quod monet Aposlolus, prohibel quid eliam hic dixit: Ego '»' dico, non Dominus?
Doir.inus, neqne id, quod prohibel Apostolus, jubel Non sunl ilaque isla similia, quia etiam illa, quae
Doiniiuis. Quod nisi ita essel, neque contra proliibi- jiibel Dominus, non est jndignum neque '»' conlra-
tionem Domini Apostolus aliquid moneret, neque rium, si eadem monet Apostolus '»». Monemus enim
conlra jussionem ejus aliquid prohiberet.§4. Proinde •**quos caros babemus, ut faciant Domini pra?-
in his duabus causis,' una de nubendo vel non nu- B cepta vel j"ussa. Quum vero ;ail '*» : Ego dico, non
bendo, altera de infldeli conjuge dimiltendo "T vel Dominus, salis ostendit, Dominum non prohibere
iion dimillendo, aliquid simile invenitur in vcrbis qnod ipse prohibebat *»».Prohibuissel aulem Domi-
Aposloli, el aliquid dissimile. Simile qiiiriem •", nus, si essel illicilum. Ergo secundum ea, quaesupra
quod ibi '" dicil "• : Prmceplum Domini non habeo, "diir diximus nmltiimquc vcrsnvimus, licilum **7
consilium autem do, el bic dicit: Ego dico, non Do- erat pcr jusliliam; sed eliam liciium non eral fa-
minus. Quale esl eniin : prmceptum Domini non lia- ciendum propter liberam benevolenliam. § 0. Tu
beo, lale est: non dicil Dominus, et quale cst: con* vero, cui placel ila non licere quod non vctat Do-
lilitim *" do, lale cst: ego dico. lllud autem dissimile minus.sed Aposiolus, quemadmodum non licet quod
esl, quia de nubendo et non nubendo dici polest, velat Dominus, quum exponere voluisses, quid sibi
hoc bene fleri, illtid inelius, quoniain uirumque vellel '*" quod aii : Ego dico, non Dominus, quum
experiil, minus unum, magis aliud; at vero de con- alloqueretur lideles, quibus essent conjuges infide-
juge infideli dimillendo vel non dimiliendo, quoniam les, dixisti, quin Dominus jussil, ne conjugia si-
iiniiin horum uon expedit, aliud expedit), dici non bimet diversae religionis copularentur, ct ipstim
oporlet, qui dimillitbene facil, et qui non dimiilit adhibuisti testimonium Domini dicentis '»• : Non
inelius facit : sed dici oporlet, non dimittat, quin, C accipies uxorem filio luo de filiabus alienigenarum,
elsi *3' licel, non expedit.Sic ergo possumus dicere, ne traducat eum post Deos suos, et pereat anima ejus.
melius esse infidelem conjugem non dimillcre, Addidisli eliam verba Aposloli, ubi ait "° : Mulier
quamvis liceal et dimitlere, quemadmodum recle alligala est, quamdiu vir ejus vivit; quod si morluus
dicimus melius esse quod et **' licel el expedil, fueril vir ejus, liberata est; cui vitll nubat: lanlum
1
quam id, quori licet et non expedil. § 5. His de cau- in Domino. Quod ita exposuisti, ut adjungeres,S :
sis faclum est, ut "* exponens Doniini sermonem, id est Chrisliano. Deiiide secutiis es, el addidisti :
qnem prolixum in monle habuit, ubi venlum est ad Hocestergo Domini praeceplum lam in veleri quara
quaestionem de conjugibus dimitlendis vel non di- in novo tesiamenlo, *ul"*non nisi unius religionis
mittendis, adhibitis f etiam apostolicis lestimoniis et flrieiconjugia sibi maneant copulata. Si Iioc ergo
dicerem, consilium esse Apostoli, non praeceptum esi Domini pneceptum lam in veteri tcstamenlo quam
Domini, ubi ait: Ceterh autem ego dico, non Domi- in novo*, ei hocjubet Dominus, boc docet Aposto-
"3 religioniset fidei maneant
nus, monens eos, qui haberent "* conjuges infideles, lns, ut non nisi unius
ut consenlientes habitare secum non riimitterent. copulaia conjugia : quare conlra hoc "* Domini
Quod utique idco monendum, non jubendum fuil, Missiim, contra doctrinam suam " 8, conira pra>

QB*ST.1. C. IX. "« "* add.: uli: Ed. Bas. (cr. Matlh. c 19, v. 12. »" add.: cum Infideli: eat". — cnm fideli:
Eiiri. rell. — lvo. infirmiiatem: Etld. coll. o. "7ct hic et infra§.eud. m Edd. coll. o. est: "•dtmttienda.
"" arid.: illud : e.-ed. — Ivo. "• ef ibi: Ivo. — Edd. Bas. — tibi: Edd. Arg. Nor. Ven. I, II. diciltir :
Ed. Bas.— (cf. 1 Cor. c. 7, v. 25. "' add. : aufem : Edd. coll. o. pr. Arg. »3*si licet, ittmentwn: Ed. Bns.
— scilicel: Edd. rell. pr. Lugdd. 11, 111.— lv. "3 abesl ab lv. ei Etld. coll. o. pr. Lugrid. II, 111. "*
tibi ; Ed. Bas. — uf ego: Edd. rell..—Iv. f adhibuerim consil. ab Ap. dicium (abest ab Iv. et Ed, Bas),
non prmc Dom. : Ivo. — Edd. coll. o. — (cf. 1 Cor. c. 7, v. 12.) »3S.habent : Etld. coll. o. ••» pr. Lugdd.
11,111. "6 : Edd. coll. o. »" add. : sunt: eacd. »'" dignaiur : eaed. — lv. sfc dictf :
prohibenlur '*'
eaetl. — sic dixil : lv. — (cf. 1 Cor. c. 4, v. 14.) '»• Gal. c. 5, v. 2. Ecce ego : Iv. — Etld. coll. o
•**vel : id. — eaed. '*' ei
Ap. : Ed. Bas. '** add. : eos : lvo. — Edd. coll. o. •" dixil : Edd. Lugdd.
II, 111.— dicil : Edd. rell. **6 prohibeat : Edd. Ven. II. Par. — prohibueral : Edd. Bas. Lugd. I. »*7 «
tic. : Ed. Bas. ^8 velit : Edd. coll.o. pr. Lugdil. II, 1H. '*• Deut. c. 7, v. 5. "° 1 Cor. c. 7, v. 39.
"'jungeres: Edd. coll.*s> o. pr. Bas. Lugdd. II, III. — add."* : in Domino : Ed. Bas. "' verba aslenscis
mcl. non suiil ap. Iv. ejusdem : Ivo.* — Edd. coll. o. abesl ah Iv. el Edd. coll. o. pr. Lugdd. II,
III. •" sanctam : lv. — Edd. coll. o. sunt lamen ap. Iv. ei in Edd. coll. o.
1423 DECRETl PARS SECUNDA. CAUSAXXVIII. QCJEST. I. 1421
vetcris et novi tesiamenli h, l
A Dominus, ne *80infldelem dimittat, an *81non
cepium jubct Apostolus jubel?
ut diversae lidei conjugia mnnenni coptiluta? Quia Si dixeris, jubet, reclnmat Apostoltts : Ego dico,
Paulus, inquis " 6, gentium praeriicntor et apostolus, non Dominus. Si dixeris, non jubet, causam requiro.
jam in conjngioposilos non solum monel, sed eliani Neque illam mihi responsurus es, quam tuis lileris
* *
jubet, ut si unus 157 atu una e conjngibus credi- indidisti, quia Dominus '" prohibet fideles infideli
dissel, nlterum *vel alteram* non credentem, secum bus jungi. Hic enim nullo modo esl isla causa ; de
tamen hnhilnre consentienlem , non dimitteret. His 183jam junclis 1S*loquimur, non de jungendis '•*.
verbis luis aliud hoc esse, aliud illud, satis 168evi- Si ergo lu i86 causam non invenisli, cur non velct
denler oslendis. Illud enim de his conjugiis agitur, Dominus quotl vetal Aposlolus : (cernis *enim*jam,
quac*s»sibi ptimiliis copulantur, ne nubat femina til cxistimo " 7, non esse ipsam *88,qnam esse puta-
non *60suae religionis viro, vel ne vir talcm dncat vcras) "vide, ne forle illa sit, quae mihi visa esl et
uxorem; id eniin (ut dicis) jubet Dominus, docet lunc proferenda, et nunc defendenda : ul scilicet
Apostolus, ulrumque praecipit testamentuin. Hoe illud intelligamus dicere Dominum, quod habet co-
autem diversum esse quis abnuat, ttbi lel agitur non ram illo nullo modrj transgredienda juslilia, id est
de conjtingendis, sed de conjunctis? Ambo quippe quod ita jubel aut vetat, ul aliud facere omnino 11011
inius ejusdem 16°inlideliiatis fueruni, quando con- »»liceai*.
juncli sulil; sed evangelitim qtnim venisset, alter IV. Pars. Gralian. Contra invenitur in Concilio
sine altera, vel altera »63sine altero credidil. Si ergo Toletano IV, c 62. *8» :
aliud esl hoc (qirori sine scrupulo ulliiis ilubitalionis C. X. JVistad Judwus accesseril, separetur ab
fidelem 16»cum inlideli 16s in ftdem
apparel), cur conjugio uxore fideti.
*6* non »67 et Dominus, sicut Apostolus
permanere Judaei, qui Chrislianas mulieres in conjugioTia-
68 lani
jubel? Nisi forle loco isto vacu' qiioil fiden- benl, admoneantur ab episcopo civitatis ipsius *90,
ter 168ipse "° Apostolus 171ait: An "' vultis expe- ul, si cum eis permanere cupiunt, Christiani elli-
rimenlitm accipere ejus, qui in me loquilur Cltrislus ? cianltir. Quod si admoniti noluerint, separenlur,
Et utique Dominus esl Christus. § 7. lntelligisne quia non potest infidelis in ejus permanere conjun-
quid dicam? An in hoc cxplanando aiiquanto dili- ctione, quaejam in Chrislianam translata est fidem.
gentius immorabor? Attende, ul rem ipsam 173lan- Filii aulem, qui ex lalibus nali exsistunt *", fldem
quam in conspeclu considerandam 17»planiore ser- atque condilionem matris sequantur. Similiter *et*
iiione ponamus. Ecce, conjtigcs duo uiiius infidclita- lii 19!, qui procreali sunt de infidelibus inulieribus
lis fuerunl17S, quando conjuncii 176sunt. Nulla de C el fidelibtis viris.Christianam sequaniur religionem,
his quoeslio est, quae pertineat ad illam Domini jus- non Judaicam supersiitionem.
sionem, docirinamque apostolicam, et praeceplum Gralian. Verum hoc ideo slalulum est, ne, dum
veleris el novi lestamenti, quo prohibelur fidelis1 fidelh salutem qumrit infidelh, potius ipse cum ea
cmn infldeli conj"ugiumcopulare. Jam sunl conjuges, infideliluth perdiiionem inveniat. Unde in eodeni
el ambo adhuc sunt inlideles; adhuc tales sunt, Concilio c. 59, tam de filih Judworum quam celeris
quales fueruni ante, quam jungerenlur *'7, quales- ad fidem venientibus statulum esl, ut infideiium
"8
que conjuncli sunt. Venit evangelii praedicator, consorlia evilent *»s:
credidil *70eorum unus f-[-, aut una ; sed ita, ul in-
fidelis cum tideli habitare consentiat. Jubet lideli
NOTATIONESCORRECTORIJM.
C. IX. ' Jubet Apostotus : Quse sequuntur usque D Multa autem sunt cmendata ex eodem originali,
atl vers. Jam in conjugio, addila sunt ex B. Augu- cum manuscripiis ctiani exemplaribus et Beda col-
stino*, quemadmodum et in exiremo ad vers. Vide, lato.
ne forte, usque ad finem, ut sit perfecia senlentia.

QUJKST. I. C. IX. *86 inguif : id. — eaed. 167atter : id. — eaed. "8 add. : quidem : id. — eaed. pr.
*60nisi : eaed. *61ioi:
Bas. Lugdd. II, III. non sunt prim. copulata : lvo. — Edd. coll. 0.
Arg. *69gua;
eaed. pr. Lugdri. II, III.— add. : ergo : Ed. Bas. *6*ef ejusd. : Bobm. — ejusdemque : Ivo. — Edd. coll.
o. I6S alia sine alio : Ed. Bas. "* uirum fid. : Ivo. — Edd. coll. 0. pr. Bas. *67 ,6Sinf. ccnjuge : EdJ.
coll. 0. 16sadd. : nonlicet : Ivo. — Edd. Arg. Nor. Ven. I, II. Par. Lugd. I. noiine ei : eaed. —
nam et: Iv. *68 adri. : i//ud : Ivo. —Edd. coll. 0. *69fideiiler : id. — eaed. pr. "3 Arg. Lugild. II, III.
170abesl ab iisri. pr. Lngdd. H, III. m abest ab Ed. Arg. "' 2 Cor. c 15, v. 3. add. : explanan-
dam : Ivo. — Edri. coll. 0. »7*declarandum : id. — eaed. pr. Lugdd. II, 111. »76ifa fuer. : id. — Edd. Bas.
Lugd. I. "• juncti : Edd. coll. 0. pr. Bas. Lugdd. II, III. 177conjungerentur : Iv. — Edd. coll. o.
178Veni(gue : eaed. pr. Lugdd. II, III. *79credit: Edd. coll. 0. pr. Arg. Bas. ff ««' ««• : lv. — Edd.
coll. 0. "°uf non : Ed. Bas. — uf : Edd. rell. pr. Lugdd. 11, III. »" auf : Ed. Bas. *8'
add.: videlicel : Edd. coll. 0. 183guia de : Edd. Nor. Ven. I, II. Par. Lugdd. *8*coniunclh : Ivo.—
Edd. Lugdd. U, HI. »88 conjungendh : id. — Edd. coll. 0. 18°fuam : id. — eced. pr. Lugdd. "9 II, III. "7
wslimo : id. — eaed. pr. Bas. Lugdd. II, III. 188add. ; causam : itl. — Edd. coll. 0.= C. X. hab. A.
633. "° illius : Edd. coll. 0. ,91 sunt: eaxl. '»»illi : eacd. 193Burch. 1. 4, c 83'. Ivo Pan. I. 1, c. 73,
Dccr. p. l,c.277.
 1425 DECRETI PARS SECUNDA.CAUSA XXVTH.QILEST. I. 1426
C. XI. A parenlitm ir.fideliitm separenlur consortio A fur, conjugium esse inter infideles. lllud vero Apo-
fidelesfitii, ne eorum involvanlurerroribus. stoli: Omne *09,quod non esl ex fide, peccatum est,
Judacorum filios vel filias, ne parenlum ullra in- non ila
intelligendum est, ul quicquid fit ab infidelibus
volvunlur erroribus, ab eorum consorlio separari credalur esse
peccatum, sed omne, quod conlra con-
riecerninuis '»*, deputalos ,9Saut monasteriis, aul
scientiqm fil, wdifical ad gehennam. Unde Ambrosiut
Cliristianis viris, aul mulieribus Deum limcnlibus, » : Peccattim
est, qtiori aliter fit quaro probalum
tit sub eorum conversatione cullum fidei cliscant, esi. Itein Auguslinus l super eundem locum :
»9S §1.
atque in melius instituli lam in moribus quam in
Omne, quod aliler fit quam probalum est, peccatum
lide proticinnl.
est; non (amen omne, quod fit ciiin fide, bonum esi.
C. XII. Judmh ad fidemvenientibuscum infideti nulla
sit communio. Ignoranlia enim,quae estexculpa, nocet. Hinc eiiam
Apostolus ait *10: Bealus, qui non jiidicnl semet-
Iiem in eodem, c. 61 " 7.
in eo, quod probal, id est qui non facil dam-
Saepe malorum consortia eliam bonos corruin- ipsuin nabilcm l semelipsum, aliler faciendo quam probet
punl; quanlo magis eos, qui ad viiia proni sunt?
Nulla igilur ultra communio sil liebraeis ad fidem esse faciendum. Vel omne, quod non eslex fide dici-
lur esse peccatum, quia quicquid ea fide non fil, ul ad
ubrisiianam translalis cura his, qui adhuc in veteri "
ritu consistunt, ne forte eorum participatione l9a wlernam valeal salulem, inutile reputatur apud Do-
subverlantur. Quicunque ergo ex his, qui baptizati minum. Unde Augustinus ail: Omnis infitleliumvita
itiiit, amodo infidelium consorlia non vitaverinl, et peccalum est, nec valel esse bonum quod fit absque
hi Chrisiianis doneniur, el illi '" publicis caeilibus Deo ". Ubi ciiim deesl agnitio aeternae'et incommu-
tabilis veritatis, falsa virlus esl eiiam in optimis
depulenlur.
C. XIII.CttmJudwis nec manducandum, nec habitan- moribus. § 2. Item quum dicitur : non est vera pu-
dum, nec ab eis medicamenlumaccipiendum est. dicitia hominis infidelis cum conjuge sua, negalur
Item ex VI. Synodo, c. 11 ' 00. ^_ pudicilia esse vera quantum ad effectum, ad prm-
Nullus eorum, qui in sacro sunl ordine "', aut miutri videlicelwternw salutis. Sicut enim apud hwre-
laicus azyiiia Jiidacoriiin'•' manducet, aut cum eis licos sacramenta negantur esse vera, tton quantum ad
iiabiiet f, aul aliquem eorum in infirmilalibus suis formam, sed quantum ad virtutem, sic et virtutes
vocct, aul medicinam ab eis percfpial, aut cuin eis neganlur esse verm apud infideles, twn quin verm in
in balneo lavel. Si vero quisquam hoc feceril, si cle- eis sinl, juxta itlud Hieronymi: Virlulibus n Romani
ricus est, deponatur, si laicus *03,cxcommunicetur. prouieruerunt imperium, sed quia cffeclu carent
C. XIV. Clerici sive laici vilenl Judworum convivia, _ ajfenia; salulh. § 3. Item illud Ambrosii*'». Nonest
nec eos ad sua consortia recipianl. putandum malrimonium, quod extra Dei decrelum
llem ex Concilio Agothensi, c. 40 *°*. factumesl; sedqiium cognoscilur, est emendandum,
Omnes deinceps clerici sive laici Judaeorum con- non oslendil conjugium non esse inler infideles.Nullo
vivia eviteiU»08, neceos ad convivium quisquam *06 enim Dotnini prmceplo gentilesprohibentur conjungi
accipial *07,quia, quum apud Chrisiianos communi- genlilibus. Nec ergo eorum conjugium exira Dei de-
bus cibis non tttunlur, indignum atque sacniegtiin cretum fit. Illa ilaque aitcloritale jubentur separari
est eornm cibos a Cbristianis sumi, quura ea, quae ab invicem qui conira Deivel ecclesiwdecrelutn copu-
Apostolo*08 permittente nossumimus, ab illisjiidi- lati sunl, utpole infidetescum fidelibus, vel consangui-
centur immunda, ac sic inferiores incipiant esse nei cumconsanguineis,velaffinescum ajfinibus.Hi om-
Christiani, quam Judaei, si nos quae ab illis sippo- nes, si sibi invicem copulali fuerinl, separandi sunl.
iiuntur utamur, illi vero a nobis oblata conlemnant. Hinc eliam idem Ambrosius in libro de Palriarcliis,
V. Pars. Gralian. Ex his itaque evidenter coltigi- lib. I. de Abraham, c 9. "* :
NOTATIONESCORRECTORUM.
C; XIV. i Unde Ambrosius:Referunlurverbaglos- D legunlur : gui HOHfacit se damnabilemnocendo aliis
sae ordinariae in eum Pauli loctim. Verbaautem de suo bono.
Ambrosii in euinlem locum sunl hacc : Recle pec- m Absqtte Deo : Apud B.
Auguslinum el in glossa
calum appellal qttod aliler fit quam probalum esl. ordinaria legilur:ef nihilest bonumsinesummo bono.
k Jiem Augusiinus : Ilxc non siint iuvenla apud Reliqua vero ul apud Gratiantim.
B. Aiigiislinum, scd a vers. IVOHomne, usque ad n Virlutibus : Haecnon sunl reperta apud B. Hie-
vers. Nocet, siint ex eadem glossa ordiuaria ibidcni. ronymum. Senlenlia elici polest ex B. Augusiino in
1 Damtiabilem: In glossa inieiiineari ibidem liaec qttinio de civit. Dci. c. 12, usque ad 15.

QC^EST.I. C. XI. 19*decrevimus : Ed. Bas. 19Sdepulandos : Erid. coll. o. pr. Bas. — tra-
diqtte : lvo. »6 abest ab Ed. Bas. = C. XII. "7 Burch. 1. 4, c 84. Ivo Pan. 1.1, C. 74. Decr. p. 1,
c 278. ,98participio : Coll. Hisp. "9 hi: Ed. Bas. = C. XIII. 80°Imo "ex Trullana, hab. A. 692. — •
Ivo Decr. p. 13, c 116. *01 arid. : conslituii ; Edd. Bas. Ltigdtl. II. 111. »•» eorum : Edd. coli. o. fcom-
tmtnicet : Etl. Bas. *03 laic. vero : eaii. — silaic.vero : Ivo. ==C. XIV. *°*hab. A. 506. — Ivo Decr.
p. 15, c. 117. *os vilenl : Edd. coll. o. »06quisquh : Coll. Hisp. *07excipial : ead. — Ed. Bas. '°»cf.
i Tim. c 4. "9 Rom. c. 14, v. 23. »'• ib. v. 22. S11 supra ead. in princ. »" Petr. Lomb. I. 4,
tiisi. 59.
1427 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSAXXVHI. QUJEST. II. 1428
C. XV. Fideles infidelibus non sunt conjugio co- \ libetio repudii licet eis recedere ab invicem, et aliis
pulandi. copulari lege fori, non legepoti, quatn uon sequunlur.
Cave, Christiane, genlili aut Judaeo filiam luam Inier fideles vero ralum conjugium est, quia conju-
iradere. Cave, inquam f, gentilem , aut Judaeam gia semel inita inler eos, ullerius solvi nonpossunt.
atque alienigenam, boc est hcerelicam, et omneni Horum qumdam sunt legilima, veluli quum uxor a
alienam a fide lua uxorem accersas '" libi. Primn parenlibus tradilur,. a sponso dolatur, el a sacerdote
conjugii firics castilatis gralia est. Et infra : § 1. Si benedicilur. Hwc tatia conjugia legilima et rala ap-
Cbristiana sit, non est salis, nisi ambo initiaii siiis
pellantur. lllorum vero conjugia, qui conlemtisomni-
sncramento baptismaiis. Simul ad oralionem nocte bus illh solemnitatibus solo affeclu aliqttam sibi in
vobis surgendum esi, el conjunctis precibus obse-
"* conjugem copulant, hujusmodi conjugium non legili-
crnndus Deus. mum, sed ratum tantummodo esse crediiar
C. XVI. Cum hmretich calholici non mhceant con-
jugia* QUJESTIO II.
Item ex Concilio Agalhensi, c. 67 "s. GRATIANUS.
Non oportet cum hominihtis haereticis miscere
"• Quod vero uxore vivenle alteram ducere non pot-
connubia, et vel filios vel filias dare, sed potius
tit », lestatur scriptura i>,dicens: Alioquin si disce-
accipere, si lamen se profiteauiur *'7 Christianos dilis ab invicem et volentes cohabitare dimitlilis,
,
esse fuluros et'" calholicos.
et aliis vos copulaverilis, adulteri eriiis, et filii
C. XVII. Chrisliana communionecareat qui Judaicm vestii, qui postea nascenlur, erunt immundij id est
praviiali conjugali se vinculo sociat. spurii.
Item ex Coucilio Urbanensi ° '".
*»• C. 1. JVOH potest qnh post baplismuni alleram ducers
Si quis Judaicae pravilali conjugali societaie vivente ea, quw ante bapthmum sibi fueritvirga
jungitur, sive'*'Chiisiiana Judaeo, sive Judaea Chri- copulata.
stiauo mullcr. carnali consorlio misceatur "*, qtti- ltem ex Concilio Meldeusi, c. 1 '.
cttnque eorum tanlum nefas admisisse cognoscitur Si quis liabuerit uxorem virginem anle bapiis-
*", a Chrisliano coetu atque convivio, et a commu- mum, vivenle illa post baptismum alleram habere
nione ecclesiaeprolinus segregetur "*. non polest. Crimina enim in baptismo solvuntur,
Gralian. Jfem t//ud Augustini "» : Non est ralum non conjugia.
conjugium, quod sine Deo est, non negat conjugium Gregorius aufem contrd teslalur, dicens* *:
esse inter infideles. Conjugium enim aliud est legiti- C. U. Licef fideli atiam ducere uxorem, quam^ Chri-
mum et twn ratum, aliud ratum el non legitimum, c slianw fidei odio infidelh dimitlit.
atiud legitimum et ralum. Legitimum conjugium est, Si ° infidelh dhcedit *odio Chrhlianm fidei, dhcedai.
quod legati inslitulione vel provinciw moribus conlra- Non est enim fraler aut soror " subjeclus servituii
hilur. IIoc inter infideles ratum non esl, quia non est in hujusmodi.
firmum et inviolabile v conjugium eorum. Dalo enim Non est enim dimissa peccatum propter Deum, si

NOTATIONESCORRECTORUM.

C. XVII. • Eadem scntenlia quibusdam verbis
mutalis habelur in conc. Arverneusi c. 6. Et similia
eunt in Aurelianensi II, c 19.
p Inviolabite : Sic in omnibus vetuslis exempla-
ribus quae collala suiii. In vulgaiis legebatur : e(
ideo viotabile*.
QUJEST. II. a iVon possit: In vulgatis sequebantnr 0
haec : gut infidelem dimhit **, quae iu uianuscr.
exemplaribus non habeiUtir.
h Scriptura : llaec non sunl verba ipsa scriplurae,
seri in glossa ordinaria ex Ambrosio ad ea verba
1 Cor. 7, alioquin fitii vestri, elc, haec legunmr : Si
dimitli:is, invicem nolentes coliubilare, el aliis vot
copulath , adulteri estis , et filii veslri spurii, et ideo
immundi.
C. II. c Ilaec non siint inventa apud B. Gregorium,
sed apud B. Ambrositim ad c 7. 1. Coiiiiibioruin
eadem fere leguntnr plenins atque aplius exposita.
d Qiiam : Sic eliam in veluslis; sed si legeretur:
guem, magis viderelur respondere verbis ipsius ca-
piiis.

'" — : Edd. rell. "*

QUJEST.I. C. XV. -J-tngutl : Edd. coli. o. non acc. : Edd. Arg. Bas. acctpere
udorandus:Ed.Bas observandus: Etl. Arg.=C.XVI. "shab.A.506.—cf. tamenad. c. 30. D.23.—eadem
ferestinlinconc.Laod. c. 31,Burch.l.9,c. 78.lv. Decr. p.|8, c.20i. *'• t<e/ef—e(|:Edd. coll. o. pr.Bas.
III. »17 : Par. — Coll. »18 abest a ,Coll. Hisp. =
Lugtlri. II, ' 19 profilentttr Edri. coll. o. pr. — Lugdd. Hisp.
C. XVII. c. 4, conc Arvern. hab. A. 535. Pctr. Lomb. I. 4, dist. 39. "• jugali soc. conjung. :
*
Coll. Hisp. "» td esf, si seu : eatl. '" mtsceaiifur'": Edd. Lugdd. II, III. '" noscunlur * : Coll. Hisp.
"» segregeniur : ead. — separetur : Ed. Bas. supra ead. in princ. ila Edd. coll. o.
Pr* Bas'
Qvmsr. II. *'Ila Edd. coll. o. pr. Bas. =C. I. * Similia fere sunt in conc. Tribur. hab. A. 895,
c 39. — Burch. 1. 9, c. 61. Ivo Pan. I. 6, c. 98. Decr. p. 8, c. 197. = C. II. ' ex Comm. ad ep. Pauh ad
* discedal : Ed.
Cor., qui Ambrosio tribui solent. — Petr. Lomb. I. 4, dist. 39. 81 Cor. c. 7, v. 15.
Bas. ' add. : fideth : Edd, Bas. Lugdd. II, 111.
 1429 DECRETI PARS SECUNDA.CAUSAXXIX. QILEST I. 1430
alii se copulaveril. Coniuinelia quippe creatoris sol- A rum hoc post baplismum. Ccterum, si ante haptis-
vit j'us malrimonii circa eum, qui relinquitur. lnfi- iiiiim habuit uiiam, et post bapiismum babuerit *
delis autem discedenset in Deum peccat, et in ma- aliara ', non est repulandus bigamus, cui prorsus
trimoniuin, nec est ei fides servanda conjugii, qui innovato per baptismum omnia velera sunt dimissa.
propterea discedit, ne audiret Christum Deum • Augustinus vero contra testatur, et Innocentius. Ait
esse Clirislianorum conjugiorum. enim Augustiniis super ephtolam Pauli ad. Ti-
Gralian. llic distinguendum est, aliud esse dimit- lum i>* :
lere volentem cohabitare, atque aliud discedentem
non sequi. Volenlemenim cohabitare licel quidem di- C. II.habueril
Non debet fieri ephcopus qui anle bapthmum
unam, et post bapthmum alteram.
mitlere, sed non ea viventealiam superducere; dhce-
dentem vero tequi non oportet, et ea vivente aliam Aculius vero intelligunt, qui nec eum ordinandum
•
ducere licet. Verum Iwc non nisi de hh inlelligendum censuerunt, qui ante baptismum habuerit unam, et
In baptismate enira cri-
est,.qui in infldelitate coputati sunt. Celerum si ad post bapiismum alteram.
mina abolentur °, non foederalio conjugii dissolvi-
fidem ulerque conversusesl, vel si uterque fidelh tna-
trimonio junctus est, ef procedente tempore alter lur. Sicut illa, qtice catechumena viliata est, inter
'
eorum a fide dhcesserit, et odio fidei conjugemdere- I) Dei virgines consecrari non polest, sic qui ante
liquerit, derelictus dhcedenlemnon comitabitur ; non bnptismum hahuit unam, el post baptisraum alteram,
tamen illa vivenlealteram ducere poterit, quia ralum non nisi bigamus esl reputandus. Amisit enim quid-
conjugium fuerat inler eos, quod nullo modo solvi dam non ad vitae meritum, sed ad signaculi sacr*
" nientum.
potett.
III Gratian. Item lnnocenliut * Rufo et Eusebio epi-
QUJESTIO
GRATIANUS. tcopit Macedonimmultis argumenth probat, talem
Utrum vero bigamus tit reputandus qui ante baptis- bigdmum reputari. Quia ergo hte, cujus causa i»
mum habuerit unam, et post baplhmum alleram, prmsenli agitur, ante baplismttm habuit unam, el
licet
auclorilate Hieronymi palet. Ait enim tuper epislolam posl baptismum alteram, bigamusjudicalur, el,
Pauli ad Timotheum» ': vilm tnerito el induslrim scienlia polleat,.tamen in
C. I. JYO»esf bigamus qui ante bapthmum habuerit episcopumordinari non potest.
unam, et post baplhmum alleram.
"nortet episcopum unius uxoris esse virum. Ve-

CAUSA XXIX.

GRATIANUS. C QUJESTIO I.
Ciiidam mulieri nobili nunciatum est, quod a filio GRATIANUS.
cttjusdamnobilis petebatur in conjugem; pmbuil illa Quod autem eonjugium sit inter eos, probatur hoe
assensum.Alius vero quidant ignobilis atque servilis modo. Conjugium sive matrimonium * esf viri el mu-
conditionh nomine iltius se ipsum obtulit, atque eam lieris conjunctio, individuamvitm consuetudinem re-
in conjugem accepit. Ille, qui prius sibi placueral, tinens. Item consensus utriusque malrimonium facit.
landem venil, eamque sibi in conjugem pelil. Illa se Quia ergo isli conjuncti sunl, ul individuam vilm
delusam conqueritur, et ad prioris copulam aspirat. consueludinemconservarent, quia uterque. consensit
(Qu. I.) Hicprimum qumritur, an sil conjugium inter in alterum, conjuges sunl appellandi. § 1. Hit ita
eos ?.(Qu. II.) Secundo', si prius pulabat, hunc esse retpondetur : Contensus ' est duorum vel plurium
liberuiti, ei postea deprehendii, illum esse servum an sensus in idem. Qui autem erral non sentil, non ergo
liceal ei slatim ab illo dhcedere ? consentit, id. est simul cum aliis sentit. Hmc autem
erravit: non ergo consenlit : non itaque conjunx est

NOTATIONESCORRECTORUM.
• Clirislum Deutn : In loco indicaio est : ne au- D rem el in
cpist. ad Tit. c 1 alligit, et in epistola
diret auctoremesse Cltrhlianorum Deum conjugii. ad Oceanum copiose iraclavit.
QU.EST. III. C. I. » Senlentia hujus capiiis habetur C. II. *>Sententia liujus capitis habetur in colle-
supr. dist. 26, c. Unius, ex glossa ordinaria 1 ad ctaneis Bedaeet glossa ord. ad c. 1 episl ad Titum,
Timotheum c. 3. Beatus aulem tlieronymus hanc ul supra 26, disl. c Acutius.

QUJWT. III. C. I. ' cf. c. 1. Dist. 26. * habuit: Edd.

Lugd.7II, III. »alteram : Edd. coll. o. =C. II.
* cf. c 2. Dist. 26. » habuit ; Ed. Bas. 6 absotvuntur: ead. ef qui : ead. 8 cf. D. 26, c. 3, et su-
pra qu. 1, c.1.
CAUSA XXIX. QUJSST... » cf, c. 1. 1, de palr. pot. ' cf. fr. 1 Dig. de pactis.
1431 DECRETI PARS SECUNDA.CAUSA XXIX. QUJEST. II. 1452
appellnnda, quia non fuit ibi consensus ulriusquc, A . cognita perhibetur, quw quum sine spe conjugii per~
sine quo nullum matrimonium esse poiest. Sicut enim petuo manere censeatur, ille tamen, qui cognovit eam
qtii ordinatur ab eo, quem putat esse episcopum, et per ignorantiam, excusalur. Aliter etiam hoc proba-
adhuc esl laicus, errat, nec vocalur ordinatus, imo tur. Diabolus nonnunquam se in angelum lucis trans-
ob episcopo adhuc esl ordinandus : sic isla errans format, nec esl pericutosnserror, si lunc credilur esse
nitlli esl copulala conjugio, imo adhuc est copntanda. bonus, quum se bonum simulat. Si ergo lunc ab ali-
§ 2. Ad hwc, non omids error consensumevacuat; quo simplici qnwreret, an sum beatiludinis vellet esse
qui enim accipit in nxorem corruplam, quam pulat particeps, el ille responderet, se in ejus consorlium
virginem, vel qui accipit merelricem, quam pulaf esse velle iransire, numquid dicendus est consensissein
castam, uterque errat, qttia ille corruptam exhtimat consortium diabolicmdamnalionis , an non potius in
virginem, et hte merelricem reputat catlam. Numquid participationem wternm claritath ? Item, si quh hm-
ergo dicendi sunt non consenshse in eas ? aul dabilur reiicorum, nomine Augustini, vel Ambrosii, vel Hie-
ulrique facultas dimitiendi utramque, et ducendi ronymi, alicui catholicorum se ipsum offerret, alque
aliam? Verum est, quod non omnis error consensum ad sum fidei eum imitationem provocaret, si ilte prm-
excludit; sed error alitis est personw, aliusfortunm, berel assensum, in cujus fidei sententiam diceretur
alius condilionh, atius qualilath. Error personmest, B consensisse? non in hmrelicorumseclam, sed in inle-
quando hic putalur esse Virgilius, et ipse esl Plato. grilalem cathoticw fidei, quam ille hmreticus se men-
Error forlunw, quando hic pulalur esse dives qui est tiebatur habere. Quia ergo hwc persona decepla er-
pauper, vel e converso. Error conditionh, quando rore non in hunc, sed in eum , guem isfe se menlie-
pulatttr esse liber qui servus est. Error qualitatis, batur esse, consensit, patet, qund ejus conjunx non
quando putatur esse bonus qui malus est. Error for- fueril. § 5. Error fortunm et quatitalis non excludit
lunw et qttatitath conjugii consensum non excludii. consensum, veluti si quis consentiret in prwlaiuram
Error vero personw et condiiionh conjugii consensum alicujus ecclesiw, quam pularet esse divitem, et illa
non admiltil. Si quis enim pacisceretur, se vendilu- esset minus copiosa, quamvis hic deciperelur errore
rttm agntm Marcello, et postea veniret Paulus dicens fortunw , non tamen posset renunciare prmlaturm
se esse Marcellum, et emerel agrum ab illo, numquid acceptw. Simililer, qum nubit pauperi, pulans ilium
ctim Pattlo convenilisle de prelio, aut dicendusest esse divilem, non potest renunciare priori conditioni,
agrum sibi vendidisse? Jtem si quis promilleret, se quamvis erraveril. Error qualilath non excludil si-
renditurum ndhi atirum, et pro auro offerrel mihi militer consensum; ulpote si quis emerit agrutn vel
orichalcum , et ila me deciperel, numquid dicerer _ uiueam, guam putabat esse uberrimam, quamvis isle
consensisse in orichalcum? Nunquam volui emere errarel in qualitaie rerum, rem minus fertilem emen-
orichalcum, nec ergo aliquundo in iilud conscnsi,quia do, non polest lamen venditionemrescindere.Simi-
consensus non est nisi volunlalis. Sicut ergo hic error liter, qui ducit in uxorem meretricem vel corruplam,
materiw excludit consensum, sic el in conjtigio error quatn pulat esse castam vcl virginem, non polest eam
personw. Non enim consensit in liunc, sed in eum, dimiltere, el aliam ducere.
quem pulabal esse. § 3. Sed objicilur 3 ; Jacob non
consenseral in Liam, sed in Rachel : seplemsiquidem
annis pro Rachet servierat. Quttm ergo eo ignoranle QUJEST. II.
Lia esset sibi supposita, non fuil conjugium inter GRATIANUS.
cos, si error personm consensum excludil, qttia, ut I Pars. Secttnda qttmsiio proposita esl de condi-
dictum esl, non in eam consenserat, sed in Rachel. tione, an liceal mulieri dimitlere eum, quem putabat
Jih ita respondetur ; CouseHsusalius est prwcedens, tiberttm, si postea illum invenerit servum? Quod vero
alitis subsequens. Prmcedit consensus, quando ante tnuiteri non liceal a servo discedere, mullh ralionibus
carnalem copuiam in individuam vilw consueludinem videiur posse probari. In Christo enim Jesu nec est
ulerque consenlit; subsequitur, quando posl concubi- D Jttdwtis, nec Grwcus, necservus, neque liber : ergo
nalem sive fornicarium coilum consenliunl in idem. nec in conjiigio Chrhlianorum. Eadem enim tege in
Jacob ergo et Liam non fecit conjugesprwcedenscon- fide Chrhii uterque regitur. lndifferenter enim alt
sensus, sed subsequens; nec tamen ex primo concubitu Aposlolo dicitur omnibus ': Qui vult nubere nubal in
(ornicarii judicantur, quum ille marilali affeclu eam Domino. El_ ilerum : Mulier nubat cui vult; tantum
cognoveril, el illa uxorio affeclu sibi debitum persol- in Domino. JV*o» prwcipilur, ut ingenua nubat inge-
verit, putans lege primogenilarum el palernh imperiis nuo, ancilla servo; sed qumtibelearum cui vull nubal,
se sibi jure copulatam. § 4. Quod aulcm error per- dummodoin Domino.
sonw nonnullos excuset, auctorilale i'da probalur,
qtia soror ttxoris ulroque inscio , sorore videlicet et
marilo, in lectum ejtts ivisse, el a viro sum sororis

QU.GST.I. 8 cl".Gen.
'
c. 29.
QCEST. II 1 Cor. c 7, v. 39.
 1453 DECRETI PARS SECUNDA.CAUSA XXIX. QU^IST. II. UU
C. I. jLicefservo malrimonia conlrahere. Amitti, quum servilus ejus ftieril depreltensa. Illud
ltem Julius Papa c. 4 »*. autem Apostoti el Julii Papm inlelligendum est de
Omnibus nobis unus est pater in ccelis, et unus- his, quorum conditio ulrique nota est. Hujus autem
quisque, dives et pauper, liber el servus, aeqoaliier,f, conditio mttlieri incognila eral; non ergo prwmissis
pro se et pro animabus eorum ralionem reddi-i -i attctorttalibus cogitur manere cum illo, sed liberum
turi»sunt. Quapropter omnes, cujuscunque condi- illi esse oslenditur vel manere, vet dhcedere.
lionis sint, unam legcm quanlum * ad Dcum * ha-• Unde in Concilio aptid Vermeriam, cni interfuit Rex
bere non dubiiamtts. Si autem omnes h unam legeml Pipinus, slatulum esl c. 6.d " :
habent, ergo sicut ingenuus dimitti non polest, sic'* C. IV. jDeeo, gui ancillam duxit in uxorem quam
nec servus semel conjugio copulatus ulterius dimitiiiil pulabat esse liberam.
poterit. Si qtiis ingenuus homo uxorem ancillam alterius
et existimal, quod ingenna sit, si ipsa
C. II. Ancillam in malrimonio susceptam utro dimil- icceperit,
lere non ticet. femina fueril postea in servitute detecla e, si eam a
Ilem Zacharias Papa •. servilute redimere polesl, faciat; si non poiest, si
•»
Si quis liber ancillam in matrimonium accejieril, volueril, aliam accipiat. Si aulem *
ancillam earti
non habet iicenliam dimittere eam, si cousensu am- B scierat et collaudaver.il, proul legitimnm eam
borum conjuncli sunt, excepla °-causa fornicationis; habeat. Similiter etmulieringenua de servo alterius
sed una Iex deinceps 7 erit per omnia el viro et facere debet.
feminae. C. V. iVonticet mulieri dimittere qnem sciens servum
accepit in virtiin.
C. III. Inter palromm et libertam conslal esse malri Item ex eodem, c. 8 '".
monium legiiimum. Si femina ingenua acceperit servum, sciens ,
Item Julius Papa 8. servus esset, habcat eum, quia omnes umiin
Si quis ancillam suam liberlate' donaverit, et in quod
habemus in ccelis g. Una lex erit viro et
mairimonium sibi sociaverit, dubitalur *° apud patrem
feminae.
quosdam, iitriiin hujusmodi nupliae legilimae esse
C. VI. Servitutis occasione dimilli non valel qum
7ideanlur, an non. Nos itaque, velustam ambigui- posl conlroversiam slalus se in libertaletn asse-
lalsm decidenles, talia connubia legilima esse cen- ruerit.
semus. Si enim ex affectu fiunt omnes ntiptiae, et Item Gregonus lib. VI. epist. 1. ad Forlunalum
nihil impium el legibus contrarium in tali copnla- Episcopum " :
tione fieri potest, quare praedictas nuplias inhiben- Cujus rei causa cum malre sua huccompulsa anno
das **existimemus " T praeterilo praescnlium vencrit *7lalrix, fralerniias
II. Pars. Gratinn. His ita respondelur: Non nega- lua caulius novil, quia »" scilicei marilus suus vesler
tur, ingenunm posse nubere servo, sed dicitur, quod clericus ob hoc, quod de servili fuerai *' condiiione
si nescitur esse servith conditionh, libere potesl di- pulsala, a suo noscitur eam ,0 removisse consortio,
NOTATIONESCORRECTORUM.
CAUSA XXIX. QUJEST. II. C. I. « Caput hoc apud alia capilula istius concilii apud Vermeriam haben-
Biirchardiim et lvonem sequitur post ullima vcrba tur boc et sequens caput.
capilis : Si quis ancillam, infra eadem. « Delecta: Apud Magislrum legilur : in servitntcm
b Si autem omnes : Haecusque ad finem habentur dejecta; apud Burchardum vero inservita", quotl
quitlem in Panormia, sed non apud Burchardum et verbnm hac eadem nolione habelur 1. 5. Capitula-
lvonem, videnturque ipsius collectoris. rium c. 28.
c
C. II. Excepta: Hinc tisque ad finem non sunt 1 Prout: In aliquplvelusliscodicibus esl: postul,
in Capitularibus.nequeapiidlvonein, qui illa eitai*. D ilemque : posiea ui" , qiiemadmodiim etapud Bur-
Magister vero seiiteiiliarnm habel: nisi ob [ornica- chardum B et Ivonem.
lionem. C. V. Quia omnes unum palrem habemtis in
C. IV. d Scriptum est nomine lolius universitatis cwlh : Verba haec.non sunl in Cnpitnlaribus , ne-
Lovaniensis ad S. D. N. Gregorium XIII., exstnre queapudlvonemp. 8. c.52.,ubi ipsacilalcapilularia.
in bibliolbeca B. Trudonis librum mamiscripliim Siniitamen apud eundemc. 165., ubi referi ex conc.
sub hoc litulo: Excerpta decretorum, in quo inter apud Vermeriam.quemadniodumnunc Gralianus,-

QUJEST. II. C. I. . » Cap. incertum. — Burch. I. 9, c 18. Ivo Pan. I. 6, c 58. Decr. p. 8,
156. 8 daiuri: Coll. citt. * arid. : pertinent : Ivo Pnn. — pertinet : Edd. coll. o. pr. Bas.
8 Dominum : Ed. Bas. = C. II. 6 Legitur. in
— Capp. TBeoriori Canl. ap. Pfelii. c 12. el—in excer-
jilionibus, quae dicunlur,
* Egberli, c 124.7 Ivo Decr. p. 8, c 53. Petr. Lomb. 8
I. 4. dist. 36. cf. Cap.
I. 6, c. 95. ncque in Pcen. cit. abest ab Ed. Bas. = C. III. haec est const. 26. Cod.
Just. de nupiiis, nonimllis immulatis.—Burch. I. 9, c. 18. Ivo Pan. I. 6, c. 37. Decr. p. 8, c. 156.
Polyc. 1. 6, t. 4.*•— in Ed. Bas. adscribilur. Pio. P. • libertati : Ed. Bas. — in**
libe.rlatem: Edd. rell. pr.
. Lugdd. II, III. dubiiabalnr: Burcb. Ivo Decr. *'HOH tnh.: Eri. Bas. exhlimavimus : ead —
existimaverimus: Edd. rell. pr. Lugdd. II, III. — Burch. Iv. =C. IV. " liab. A. 752. — Reg. 1. 2, c.
119. Burch. 1. 9, c. 26. Ivo Pan. 1. 6, c 41, 111. Decr. p. 8, c 164. Petr. Lomb. 1. 4, riist. 36. " ila
in conc Verm. et ap. Beg.'* verb :Si~^hab. : non suni.in Verm. et ap. Reg. "" postea ul : Ed.
Bas. — post ut : Burch. Iv. Decr. et Pan. c. 41. = C. V. ,6 c 5, conc Compend. hab. A. 757. —
Burch. I. 9, c 27. Ivn Pan. 1. 6, c 42, Decr. p. 8, c. 52, et 165.: Pelr. Lomb. ib. — Cap. Reg. Fr. I.
5,.c. 20. = C. VI. " Ep. 1. (scr. A. 597.) I, 7. Ed. Maur. 17 ueneiaf; Ed. Bas. " Quam quia ': orig..
"- fuerit: Ed. Bas. " abest ab orig.
1455 DECRETI PARS SECUNDA.CAUSAXXX. QU.EST. I. 1436
vosquc " hic posilos asserunt promisisse, ut, si pro- .A rtitn procreationem occasione divorlii cujusdam
bare se liberam adjuvante Domino valuissei, suo servum se fecit '*, utrum necessario muiierem
eam vos conjugio reformaretis. Fraternitas igiiur " tenere debeat, et si lenuerit, utrura illa quoque
vestra cognoscat, quod revelanle Deo libertalis au- secundum saecularem legem servituti subjici" de-
clore, approbala sit libera, nullaque iu ea macula beat.qtiaesiium esth. Judicatum est, uxorem minime
servilis invenla esl. His ergo cognitis, sine mora debere diniitti, non tamen ob Christi legem mulie-
aliqua suo *per vos*eam volumus marilo reslitui, rein in servitutem redigi, dum ille non ex consensu
iieculierius idem vir ejus argumenla sibi occasionis conjugis se servum fecerit **, quem liberum ipsa
exquirat, quibus eam possit abjicere. Nnm si a vobis maritum acceperat 3I.
(quod uon credimus) minime fuerit adimpletum , Gralian. Qumrilur etiam, si servus unius alterius
"
eamque recipere forte distulerit, nos illud cogno- ancillam acceperit, an sil conjugium inler eos?
scalis cum districla vindicta correcluros **.
De hh ita statutum est in Concilio Cabilonensi II.
Gratian. Quum dicitur ": sciens illum servura, " :
datur inteltigi, quod ti netciret, illum tervum esse, cap.30.
twn.igitur cum eo manere. Quia ergo hmcet personm n C. VIII. Legitima servorum conjugia sua aucloritate
domini non dirimant.
et condiiwnh dolum passa ett, non cogitur adhmrere
ei, cujus jraude decepla esl; si vero liberum accepe- Dicttimest nobis, quod quidam legilima servorum
s*
rit, ei ille, ut causam prwslel dhsidii, se alicujus conjugia pblestaliva quadara prsesumiione diri-
servum (eceril, nec ille uxorem dimillere, nec illa ob mant, non attendentes illud evangelicum s* : Quod
. vinculum conjugii in servilutem redigipoterit. "Deus conjunxit liomononseparet. Unde nobisvisum
Unde in Triburiensi Concilio " : est, ut conjugia servorum non dirimanlur, eliamsi
C. VII. Occasione conditionis dolose mutatm vir non diversOs dominos habeant, sed in uno conjugio per-
dhcedat ab ea, quam tiberlatis tempore acceperil. manenles dominis servianl suis. Et hoc in illis ob-
Perlatum est ad sanclam synodum, quod quidami servandum est, ubilegalis conjunctio fuit, et per"
ingcnuus ingenuam accepit '7 uxorem, et post filio- volunlatem dominorum.

CAUSA XXX.

GRATIANUS. * <* ralibus copulari valeant ? (Qu. IV.) Quarto , an

Quidam populorum frequenlia impedilus filium uxorem compatris uxorh sum alicui ducere liceal T
stium de bapihmate suscepit, dum crederet se alienum (Qu. V.) Quinto, an ctandeslina desponsalio manife-
tuscipere; uxor auiem ejus, dum callide vellet susci- tlm prmjudicet ?
pere proprium, suscepit atienum, quem vir adoplavit
sibi in filium,et ex uxoresibi filia nascilur, quam filio QUJESTIO I.
suo adoptivo, spiriluali uxoris, dum ulerque essel in GRATIANUS.
cunabulh, tradidil. Post triennium uxor moritur, et I. Pars. Quodautem proprium filium in tpiritualem
compater ejus reliclam compatris uxorh sum vir libi transferens uxori sua?debitum reddere non vateat
clam sibi despontavit; aliquantutum lemporis effluxil, ralione et auctoritate
probatur. Nulla enim auctori-
et atius eam publice duxit in uxorem. (Qu. I.) Qumri- lale permillilur, ul quh commalri sum carnaliler
tur primum, an uxori suce debitum reddere valeat qui D copuletur. Hic aulem uxorem suam sibi commalrem
proprium filium desacro baplhmate suscepil? (Qu. II.) effecit : non ergo illi ulterius carnaliter copulari
Secundo, an tponsalia contrahantur inter infantes ? poterit.
(Qu. III.) Terito, an spirituales vel adoptivi filii nalu-

NOTATIONESCORRECTORUJ

C. VII. <>Quwsiium esf. Haeduae voces abSiint a saecularis, cujus hic menlio fit, est inter leges Lon-
ceieris collecloribus praeler Magislrum. Lex vero gobardorum, ut in glossa dicilur.

QU-EST. II. C. VI." vos quoque : Ed. Bas. " abest ab orig. " vos: Edd. Bas. Lugdd. II, III. "corrigere :
Edd. coll. o. " cf. supra c 5. = C.VII. '• Non exstal in Tiihuriensi impresso. — Reg. I. 2, c. 203.
Burch. 1. 9, c. 75. Ivo Pan. I. 6, c 99. Decr. p. 8, c 212. Pelr.' Lomb. ib. *7 acceperit: Burch. Iv.
»*feceril : iid. — Ed. Bas. »• subdit : Ed. Bas. »• fecil: Burch. Iv. Pan. " acceptf : Btirch. Iv. Decr.
— acceperil: Ivo Pnn. = C. VIII. " hab. A. 815. — Burch. 1.9, c. 29. Ivo Pan. I. 6, c. 40. Decr. p. 8,
c. 167, p. 16, c. 535. Peir. Lomb. ib. — cf. Cap. Add. III, c. 54. " mairimonia : orig. — Burch. Iv.
~ Capp. — Ed. Bas. 3i Malih. c. 19. v. 6. 8S Qtios : Ivo Pan.—Edd. coll. o. " pro voluntale:
lvo Pan.
 1437 DECRETl PARS SECUNDA.CAUSA XXX. QttiEST. I. 143&
Hinc Deusdedit S. R. E. Ephcopus, scribit Gor- A C. II. Ab uxore seoaretur qni filiaslrum suum corttin.
diano, Hhpalensis a ecclesiwEphcopo, et fratri ephcopo tenuit.
carissimo ': Item ex Concilio apud Vermerias, c. 3 d '•.
C..1.Separentur viri ab uxoribus,qui aliquo casu natos Si quis filiastrum *• vel filiastram suam anle epi-
proprios coramepiscopoHenent.
Pervenit ad nos dicconus *vester*', sanclitalis scopum tenuerit ad confirmalionem, separelur ab
vestrae epistolam deferens, quod quidam viri el mu- uxore sii.i, el nunqiiam aliam accipial ".
11.Pars. Gratian. Econtra vero scribil NicolausSu-
lieres, praelerito sabbaio paschali „die, prae magno loniiano " ;
Episcopo, dicens
populorum inciirsu nescienles proprios filios susce- C. III. iVon
pissent cx lavacro sancto. Cupis ergo scire, si * pro separetur a viro aum fitiaslrum suum de
tacro fonie levavit.
tali accidenti ratione debeant viri ac mulieres ari Nosse desideras, ulrum mulier, quae viri filium
proprium stiuin redire, an non. Nos vero tncesii ex alia femina genitum de sacro fonte levaverit,
ex *'hac re s inquisivimiis priorum 'Patrum 6 noslro
possit cum eodem viro copulari. Quos
rum* riicta. Invenimus *aulem* in archivis *hiij'us* postmodum
ideo j'ungi »*posse decernimus ", quia secundum
7
apostolicae sedis, j"am talia contigisse in ecclesiis saCros canones, nisi amborum consensu, nullius
lsauriae, Ephesiorum, simnlquc Hierosolymae, alia-
p religionis oblentu debet conjunx dimiltere conjugem.
r::mqtie civilalum *>.Episcopis etiam earum civila- autem ad ingens uxoris exiliuin , quae
tiiin ab hae apostolicu sede volentibus scire, uiriiin Periinet
liabens odio virum, vcl inlirmilalem cjus non con-
viri ac mulieres redirem ad proprium torttm, beatae
causa pielatis operalur impietatem,
memoriae sanclissimi * Palres Julius , Innocenlius, siderans, quasi
maxime quum Aposiolus praecipiat" : jVo/ife, in-
el Ccelestinus cum episcoporum plurimorum ct
» quiens, fraudare invicem,nhi ex consensuad lempus,
sncerdoium consensu iu ecclesia Aposlolorum
ul " vacetis orationi; et iterum revertimini in id ipsum,
principis proliibenics talia perscripserunt' 0, et con- netenlet vos satanas incontinentiamvestram.
nullo modo se in propler'"
Jirmayerunl.ut conjugioreciperent non ex consensu * hoc *
"
niulieres ac viri, qnicunque aliqua ralione susce- Ergo si utriusque conjugis
factum esse probatur, non fraudenlur invicem ,
perint " nalos proprios ", sed separareiu '* se, ne sed reverlanlur in id ipsum, praeserlim quum dicat
suadente diaboio lale vitium inolescat. Scitis, quia
: Uxor sui corporis poteslatem non habel,
quomodo sunt scptem dona Spiritus sancli, ita sunt Aposlolus"
sed vir; et vir potestatem sui corporit non habel, ted
septem dona baptismi a " primo c pabulo sncraii mulier.
salis et ingressu ecclesiae usque ad confirmalionnra
C. IV. Non separetur a viro, sed pmniientiam agat
S. Spirims per chrisma. Ab •• hoc ergo prinio n
" qute filium suum coram episcopo fraudulenler
'Spiriius sancli dono* usque ad septimum "nullus tenuil.
ChristinnUssuam commalrem in eonjugium suscU ltem ex Concilio Cabiloiiensi II., c. 51 ".
pere " debet. Et qui praesuinseiit tandiu vinculo Diclum csl nobis, qunsdain feminas desidiose ,
analhemaiis religelur, donec pceniteiUiam digne quasdam vero fruduleulcr, ut a viris suis separen-
egerii'». tur, proprios filios coram episcopis '• ad confirman-
NOTATIONES CORRECTORUM.
CAUSA XXX. Qu,£ST.I. C. I. *Hhpalensh ;In fra- Similia eliam legunlur apud Pelrum Damianum in
gmento bujus epistolae, qiiori est in tomis concilio- invectione in episcopum, nionacbds ad saectiliiiii re-
rum, legitur : Hhpaniarum ; apud Anselinum vero vocantem.
ac Biirchardum : Hhpaniensis. C. II. d Burchardus ei Ivo 9. c. 80. cilant ex conc
h Civitatum: Varie liic locus legilur in vetustis apud Vermerias, el ab universiiate Lovaniensi scri-
codicibus, elapud collectores; apiatus autem prae- pltim fuit, in excerplis decrelorum hibliolhecac B.
cipue ex Anselmo esl*. D Trudonis cilnri ex eodem concilio. Idem autem Ivo
0 A primo : Idem factum esl in hoc loco ex part. 1. c 302. etlVlagisier senienliarum ciianl ex
eodem Anselmo, Burchardo, etfragmeiito epistolae. Capitularibus, ubi exslai lib. 5. c. 5.

CAUSAXXX. QU^ST. I. C. I. « Ep. apocrypha. — Burch. 1. 17, c. 41. Ans. I.» 10, c. 29 (36). Ivo Pan.
1. 6, c. 127. Decr, p. 1, c. 505. Polyc. I. 6. t. 4. Petr. Lomb. 1. 4, disl. 42. abest ab Iv. 'ufrurn;
Edd. coll. o. * tn : eaed. s Iristilui: Burch. • pafr. noslr. : non sunt ap. Iv. — pafr. : abest a Burch.
7 ap. sed : absnnt ab Ed. Bas. * al. ecclesiarum Epp., et earum civilalum : Burch. Ans. Iv. — in Edd.
coll. o. pro ctwfafum esl : ecclesiarum. » sancft : Ivo Pan. — Edd. coll. o- •' convenlu : Burch.
" retcripserunt: Ed. Bas. — : Bolnn. " gui per quamcunque ral. : Burch. — gui qua-
prmscripserunt
cunque — rat. : Ivo Pan. " susciperenf : Burch. — susceperunt : Ivo Pan. — Ed. Bas. " suos : abesl a
Burch. Ed. Bas. — Ivo Decr. ** separenlur : Ivo Pan. — separenl se : Edd. colL o. pr. Arg. " A
— " hoc est a primo : id. — eaed. "
primoergo: Ivo" Decr. Edd. coll. o.
" septem : Edd.
'°
coll. o. pr. Bas.
Par. Lugdd. recipere : Burch.—sumere : Ed. Bas. exegeril: ead. = C. II. c 12, conc. Com-
pend. hah. A. 757. — Reg. 1.—2, c. 218. Burcli. 1. 17. c. 22. Ivo Pan. I. 6, c. 125. Decr. p. 1," c. 302.
p. 9, c 80: Peir. Lomb. ib. cf. Cap. I. 5, c. 7. »* add. : suum : Edd. Bas. Par. Lugdd. add. :
"
simililer et mulier : Cap. — Burch. Ivo Decr. p. 9. — Edd. coll. o. = C. 111. Non exsiat inter editas
Nicqlai epp. — In Pan. Iv. 1. 6, c. 124, scripta esse dicitur : Salomonitano, "
in Decr. p. 1, c 136. : Sale-
monio episcopo. »* conjungi : Edd. coll. o. " decrevimus: Ed. Bas. 1 Cor. c. 7, v. 5. " add. :
eaipedtfiMS : Edd. Bas. Lugdd. II, III. *»hoc autem dico propter : Ed. Bas. '» 1 Cor. c. 7, v. 4. = C. IV.
»• hah. A. 813. — Burch. I. <7, c. 25. Ivo Pan. I. 7, c. 65. Decr. p. 9, c. 81. Pelr. Lomb. ib. " epi-
scopo : Ed. Bas.
1459 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA XXX. QUiEST. I. 1440
dum lcnuisse. Unde nos dignum duximus, ut, si qua A J C. VII. Non separetur ab uxorequi necessitaiis causa
inulier filium suum desiriia atil fraude aliqua coram fitium suum bapitzavit.
episcopo tenuerit ad confirmandum, propter falla- llem Joannes Papa VIII. »7Anselmo, Lemovicin" **
ciam siiam aul propter fraudem, qunmdiu vivet ", ecclesimEphcopo e.
"
agat poenilentiam ; a viro lamen suo non sepa- Ad limina beatorum *»Petri et Panli aposlolorum
relur s*. hic nomine Slephanus,
C. V. Separenlur et gravi pwniientia plectantur qui principum cansa prxsens homo,
filiolam suatn vel spirilualem matrem ducunt in oralionis veniens, nostro praesulalui sugge-
uxorem. rendo innotuit, qtiod filium suum in exlremo viiac
Ilem ex Concilio Moguntinensi c 10.. in claustro positum, necdum bapiismatis unda lolum, absenlia
Albam habito °". scilicet sacerdotum, necessitale s0cogenle baplizas-
De eo, quod interrogaslis, si aliquis filiolamsuam set"', eumque ipse propriis manibus retinendo
in uxorem duxit 38,et de eo, qui cum commatre 3T suscepisset S!, alque pro liujus rei negolio notitiae
spiriluali concubuit, et de eo, qui filium -"-suum luae patefacto reverentia lua, quasi recliludinis zelo
baptizavii, el uxor 88ejus cum de fonte suscepit, hac fiagrans, prafatum hominem a sua conjuge judica-
causa, ul dissidium»»conjugii lieret, si postea in tali j veritS 3 separuntlum. Quod fieri nnllntenus debet,
copulatione possinl permanere : de talibus sin res- dicente scripiura s», a Domino junctam esse viro
pondendum est. Si filiolam aul commalrem suam uxorem.el: Quod u Deus conjunxit homo non separel.
"6
aliquis in conjugium *° duxerit, separandos esse Unde et Dominus in evangelio non dimiitereposse
judicamus, el gravi pceniieiuia pleclendos. Si aulem uxorem siiam, nisi causa fornicationis, aperlissime
conjuges legilimi, unus aul ambo, ex induslria fe- jubel. 'Quapropter* et nos, lantae aticlorilalis jus-
cerinl, ut filium suum de fonie susciperent»', si sione praecipue "7 freti, dicimus omiitentlum * esse,
innupii permanere voluerinl, bonum est; sin autera, et inculpabile juilicandum quod necessilas intulil.
gravis poenileiUia insidialori injungaiur, el simul Nam hoc baplizandi opus laicis fidelibus j'uxta ca-
maneanl, et, si praevaricalor conjugii supervixerit, nonicam atictorilatem S8, si necesse fuerit facere ,
acerrima poenilentia mulctetur, el sine spe conjugii libere conceditur. Unde si supradiclus genitor filinm
inaneat. suum corpore morienlem aspiciens, ne animam
C. VI. iVon separenlur ab uxoribus qui filiastros suos perpetua morle pereuntem dimitieret, sacri unda
coram ephcopo tenent. baptisinntis lavil, ut eum de poiesiaie aucloris mortis
Item Nicolaus Papa Rodulpho, Bituricensi Episc. **. el tenebrarum eriperet, et in regnum Cbri.sti jam
De his.qui filiastros snos ad confirmationemcorain . regnaturum "' sine dubilatione iransmiiteret, bene
Q
episco|>istenent, id est qui filios uxoris suae de vira fecisse laudalur; et idcirco s.uaeuxori sibi j'am legi-
priori, duin chrismanlur ab episcopis, super se lime socialae impune, quamdiu vixerit, j'udicamus
susiinent, si inscieiilia, sicul *3asseris, fiat, licet manere conjunctum, nec ob hoc cohlra praefalas
sit peccatum, non tamen usque ad separalionem aucloritates divinas aliquaienus separari debere 60.
conjugii puniendum esi **; lugeniit tamen, et digna III. Pars. Gratian. Filia diciiur spiritualis non so-
poenitenlia hoc diluentcs »s Domino dicanl* 6: De- lum ejus, qui accipit, scd etiam ejus, qui trinm mer-
tecta ignoranlim noslrm ne meminerh. sionis vocabuloeam sacro baplhmale lingit. Dicilur

NOTATIONES CORRECTORUM.

C. VH. e Epistola Joannis VIII., ex qua sumlum Lemovicinm,quum anlea legeretur : Lemosinm.
est hoc capui, exsialiu bibliotheca Vaticana, scripta i Omittendum : Sic emendalum est ex aliquot
Anselmo Lemovicinae ecclesiae episcopo, et in conc. vetustis, epistola ipsa, et Ivonc. Infra eliara 54.
Ticinensi, lempore ejtisdem Joannis cum legatis D qtiaest. 1 el 2. c 1. Leo eisriem verbis utitur : orntf-
ipsius et magna parle episcoporum llaliae et Galliae tendum est, et inculpabilejudicandum, quem imitari
habilo, in subscriptionibus cst: Anselmus Lemovi- videtur Joannes voluisse. Iu vulgatis erat : dimif-
censh ecclesiw episcopus- Itaque emendalum esl : tendam non esse'.

QVJEST. 1. C. IV. 3*vivit; ead. — vivat: Ed. Arg. — Burch. Iv. 3Sabesl ab Edd. Nor. Ven. I, II. Par.
Lugd. I. s* dhcedat: Eri. Bas. = C. V. 8SImo ex Rabani ep. ad Herihaldum, scr. A. 855., nonnullis
immulatis, cf. Reg. 1. 2, 19«. — Rurcli. I. 17, c 24. lvo Pan. I. 7, c 66. Decr. p. 9, c 82. Petr. Lomb.
ib. S6duxerit: Edd. coil. o. pr. Par. Lugdd. *7rnafre: Edri. Arg. Bas. + filiolum : Bohni. 3Sef cujus :
Burch. Iv. — Edd. Bas. Lugdd. II, III. *• dhcidium : Rurch. Iv. Pan. — Edd. coll. o. pr. Lugdd. II, III.
'• conjugio : Ivo.—Ed. Bas. ** add.: uf dhsidium (dhcidium : Ivo Decr.)!/S«(: Burcb. lv.=C. VI. " scr. A.
864. — Ivo Pan. 1. 6, c. 126. Decr. p. 1, c 504. Pelr. Lomb. il>. *3ul asserilur : Ivo Decr. **puniendi
sunf : Edd. Bas. Lugdd. II, Iil. *s tuentes : Ed. Bas. — »6 Psal. 24, v. 7. = C. VII. *7 Ep. 188. ap.
Mans., dai. Vll die m. Jun., ind. *8 XII.,-i. e. A. 879. — Ans. I. 10. c 50 (57). Ivo Decr. *9 p. l,c 306.
Polyc 1. 6, t. 4. Petr. Lomb. ib. Lemo&inw: Ans. lv. — Lemosinm: Edd. coll. o. B. Petr. App.
60nimianec: eaed. S1 " s* cf.
principh: Edd. coll. o. fcaplizaiif: caetl. suscepil:eaed. "'judieavit:eaed.
Prov. c. 19, v. 14, sec LXX. "s Quos : Edd. coll. o. — cf. Matth. c. 19, v. 6. S6ev. ail : Nemo dimil-
* dimillendum esse : Ans. — Edd.
lerepol. : Ivo. *7prwcipua : Edd. coll. o. Ven. I, H. Par.
Arg. Nor. "8
— dim. non esse: Edd. Bas. Lugri. I. — dimitiendam non essc : Edd. Lugdd. II, III. sanctionem :
orig. —Ivo. es regeneratum : orig. — Ivo. 60debttisset: Iv.
 "
1441 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA XXX. QUJEST. III. 1442
eiiam spirilualis filia sacerdotis, quw ei peccata sua A QU.ESTIO II.
confiletur.Harum omldum flagitiosa conjunctio est, el GRATIANUS.
eadem pmna pleclenda. Sponsalia anle septennium conlrahi non possunt.
Unde Symmachus Papa aif 6' : Solo enim consensu contrahuntur, c/uiintervenire non
C. VIII. Par pwniteniia ei indiciiur, qui spirilualem polesl, nisi ab ulraque a parfe id intelligatur, quod
filiam, et pmnilentialem suam violare monstralur. inler eos agilur. Probutur ergo, sponsalia non posse
Omnes, qtios in pcenitentia suscipimus, ita noslri contrahi inter pueros, quorum mtaiis infirmitas con-
sunt spiritiiales filii, ul el ipsi, qtios vel nobis sus- sensumnon admitlit. Teslalurhoc idem
NicolausPapa.
cipienlibus, vel trinae mersionis vocabulo mergenti- dicens b ':
bus, unda sacri baplismatis regeneravit. .Silvester CAP. UN. Ante lempus consentiendi conjugium con-.
quoque docens admonet unumquemque sacerdolem trahi non polesl.
6',iitnulIiiscaiisafornicaiionisadsuampceniientialem Ubi non est consensus utriusque, non ' est con-
accedat.quia scripium est: Omnes, quos in pwniien- jugium. Ergo qui pueris danl puellas in cuna-
tia accipimus •*, tfa filii noslri sunt, tit in bapthmale bulis, et e converso, nibil faciunt, nisi ulerque
suscepti. Quapropter hoc scelus si quis perpetrave- puerorum post, quam venerit ad annos discreiionis,
rit, non solum dignitalis honorem amiltat, verum *»consenliat °, etiamsi pater et mater hoc voluerint
etiam usque ad exitum vitaei6*suae jugi poanilentiae el fecerint.
se6S subdat.
C. IX. De eodem.Iiem Ccelestinus 6e. QUvESTIO .III.
67
Si quis sacerdos cum filia spirituali fornicalus GRATIANUS.
fuerit, scial.se graveadulteriumcommisisse. Idcirco I. Pars. Quod autem spirituales vel adoptivi filii
femina si laica est, omnia derelinqual et res suas naturalibus copulari non possint, Nicolaus Papa re-
6»
pauperibus tradat 68,et conversa in monasierio spondens ad consutla Bulgarorum cap. 2. testatur, ita
Deo usque ad mortem serviat. Sacerdos aulem, qui dicens * :
malum exemplum dedii hominibus, ab onini offlcio C. I. Qui de sacro fonte suscipitur filius est ejus, aquo
deponaiur, ei peregrinaiidoriuodecim 70annispceni- suscipiiur.
leat, postea vero ad monaslerium vadai, ibique Ita diligere debet homo cum, qui se ' suscipit»
cunciis diebus vitae suae Deo scrviai. de * sacro fonte, sicutpairem./feni: §. 1. Esl inter
C. X. De eodem. Item 7*. fratres et filios spiriluales gratuita el sancta coni-
Non debet episcopus aut presbyler commisceri munio, quae non est dicenda consangtiinilas, sed
cum mulieribus, quae ei stin fuerint confessaj pec- C 'potius* habeiida spirilualis proximitas. Unde inter
°
cata. Si forie (quod absit) boc conligerit7S, sie eos non arbitraniur posse fieri quodlibel legale
poeniteat, quomodo de lilia spirituali, episcopus conjugium, quandoquidemnec intereos, qui natura,
filii sunl, venerandae Romanae
quindecim annos' 3, presbyier duodecim, et depo- ei eOs, qui adoplioue
nalur; si'» lamen in conscienliam populi deve- leges iiiatriinonia conirahi permitlunl. liem : § 2.
nerii. Si *ergo* inier eos non conlrahilur malrimoniiim,
Gralian. His itaque auctoritalibus apparet, quod quosadopliojungii 6, quanlo potius a carnali oportet
sive proprium, sive tantummodoviri filium mulier de inler se conluberniocessarequos per coelesie sacrn-
sacro foniesusceperit, non ideo a viro suo est sepa- menlum regeneratio sancti Spirilus vincil 7 ? Longe
randa. .Quod et de viro similiter oporlel inlelligi. igiturscongruenlius filius palrismei vei frater meus
NOTATIONESCORRECTORUM.
QUJSST.II. o Utraque: Sic est emendatum ex ple- ciuntur alia exeoNicolai rescnpto.
« Consentiat: In vulgalis codicibus sequitur***:
risque vetuslis, quum antea legereiur : alterulra ;
utriusque eiiini consensus necessarius est. neeest conjugium,nhi consensus ulriusque, quie verba
C. UN. >>In Decrelalibus lit. de desponsatione D absiint a plerisque manuscripiis.
impub. c. 2. habetur inilium hujus capitis, et adji-

QUJEST.I. C. VIII. 6* Caput incerlum. — In •*Ed. Bas. iribuitur Ntcolao P. — Pelr. Lomb.
ib. — cf. Poen. Rom. An.1.6*Aug. l. 8, c 3. sacerdotutn: Edd. coll. o. pr. Par. Lugd. 1.
68 stiscipimus : Eri. Bas. viiw sum : non sunl in Ed. Arg. — sum : abesi ab Ed. Bas.
66 subdatur : Ed. Bas. = C. IX. 66Caput incertuin. — Ans. I. 11, c. oO (omissa lamen lnscriptione,
67add. : sua : Ed.
el verbis hic illic mutatisi. - Polyc. I. 4, l. 39. — Pcen. Rom. 111. ib. c. 4.
70
Bas. 6Sfiiouai : ead. 69add. : jugi pmnitenlia : Edd. Bas.7» Lugdd. II, X V.: Poen. Bom. — X. :
Ed. Bas. = C. X. 7*Caput aeque inccrlum. — Polyc. ib. aecident: fcd. Bas. OHHIS: ead. si
— dev.: noiiSiint in Ed. Arg. -. . , _ ... de
" — ' incert. — cf. Comp. I, desp.
QU^ST.II. ita Edd. coll. o. pr. Bas. C. UN. Caput temporis
Ua tdd.
impub. c. 4, et c. 2, X. h. t. — Ivo Pan. t. 6, c 122. »ibi non : Edd. Bas. Lugdd. 11, IU.
QUJEST. 111.'c. I. ' scr. A. 866. — Ans. 1. 10, c. 29. Ivo Pan. I. 6, c. 125. Decr. p. 1, c. 135, —
p. 9,
c 34. Petr. Lomb. 1. 4, disl. 42. » ipsum : Edd. coll. o. pr. Arg. Bas. " suscepertl : Ed. Nor. susce-
pit: Etld. rell. — Ivo Decr. p. 1. * ea; : orig. — Iv. Decr. — a : Paii. arbitror : Edd. coli. o.
8
con-
7 junxit : lvo Dccr. — ;«natf : Edd. Bas. Lugdd. II, HL udd. : tnguif : Ivo Pan. —
jungit: Ed. Bas.
Edri. coll. 0.
 1443 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA XXX. QILEST. m. 1444
nppellalur is, quem gratia divina polius,quam qtiem A pcrii, aliqiiando lilio suo in matrinionium tradere,
iiumana volunlas, ut filius palris mei vel frater quia in tlivina senlenlia germani esse iiiveniuiiiur.
meus esset, elegit; prudenliusque ab allerna cor- Si quis tali facinore commixtus minimereslrinxetit
. poris commixtione secernimur. frena luxuriae, ab ecclesia calholica abominabilur.
C. II. Fitia spiriluulis carnali filio nullo modo nubere Scd si conversus fuerit, posl separaiionem septem
polesl. annispceniienliamgeral.Consciissimnl cumauciore
Item Zacharias Ephcopus, servus servorum Dei, sit isla condilio, id est simul cum
cooperatoribus et
reverendissimo Theodoro, Ephcopo ecclesim Tici- consentienlibiis »6.
peeniteat
nensh ». II. Pars. Gralian. Filii vero, sive anle compaler-
Piiacium nobis *° lua veneranda fraternilas "
tdtalem sive posl nali fuerinl, licite conjungi possunl.
oblulit, per quod sciscitari curasli ", si liceal (ilio, Unde Urbanus scrioif Vitali Presbylero Brixiensi,
*3
cnjus pater allerius filiam ex sacro baptisuiate dicens ":
susceperil, susceptam, id esi spirilualem ejus pairis C. IV. Filii vel filiw, anie vel post compaternitalem
filium (quod dici crudele est), in matrimonio acci- genitw, legitime conjungi possunl.
pere**, quod apud te enormiler asseruisti contigisse. Siqierqtiibns " consulit " nos lua dilectio, hnc
§ 1. Sed bene tua sancla fraiernitas compertum » videlur nobis ex senlenlia respondendum, ul el "
habet, quod Dominus praeceperil 's per Moysem , bnptismus sit, si instanle necessitaie femina pue-
dieens: Turpitudinem « patris fut, vet malris, vel rum in noiniue Trinitalis bapiizaverii, ei quod
sororh non revelabis ; turpitudo enim lua est. Quum spiriiualium parentum filii vel iilix, ante vel post
ergo b a propria consanguinilaie jubemiir aljslinere, compalerniiatemgenili",possuntlegilimeconjiingi,
mullo magis a spirilunli noslri patris filia omni praeter illam personam, per quam computres sunt
excusationeaul argumento seposilo sub nimia disiri- effeeti.
ctionenos cavere convenit, ne in iram divini" exami- Paschalis vero secundus, post compaternitalemgenitos
nis inciriat, si quis lali facinore mixtus *7 minime copulari proldbens, scribit Regino Ephcopo d ":
restriuxerit frena liixuriu;. Unde et oiniies c *om- C. V. Qui ex compalre vel commatre post susceplos
nino" cavendi sunt a lali sceleris " commixtione, fitios de fonte nali fuerinl, conjungi nonpossunt.
ne in perpetuum " pereant; sed hunc, qui bujus Post susceplum vero de fonte/' liliiim vel filiam
perniciosM temeritatis auctor »*, animae suae salu- spirilualem, qui ex compaire vel commntre nati
lem despiciens, impiissimo " se miscuil " mairi- fuerint, malrimonio conjungi non possunt, quia
nvji.io, per oninia tua fralernilas sludeat sepa- Ieges saeculi non emancipatos adoplivis prohibenl
rare. ei poenitenliae dignae submittere, quatenus " copulari.
ab aeterna erui.am *3 damnalione animam ejus lu- C. VI. PALEA ».
creris. Idem ex lib. XXIII. Digesiorum, tit. de rilu nuptia-
C. III. Filio sv.ofiliam, quam de sacro fonle suscepil, rum, perpenditur, in quo ita legitur 3*.
nultus tradere audeat. t Per adoptionem quaesila fralernilas eousquc
ltem Zacharias et Deusdedil **. impedit nuptias, donec manet adoplio, ideoque
Non oportcl filiam ", quam de sacro fonte snsce- eam, quam pater meus adoptavil el emancipavit,
NOTATIONESCORRECTORUM.
QU*ST. 111.C. 11. « Turpifudiiiem : In decretis liones. d
Zacbariac (quac siinl in veiusto codice), el apud C. V. Anselmus lib. 10. c. 54. refert fere inle-
Auselinum ellvonem habenlur omnia, utin c. 13. gram hanc epislolnm, itemque Polycnrpus, cujus
Lev tici. iniiium esi in c. Post ttxorh. infra ead. q. 4., c.t
b Quum ergo : ln eisdem decrelis sic legilur : coniinenier post illud sequilur hoc capul, et rie-
Tiirpiiudinein enim non revelare diciiur, dum a pro- D inceps c. Porro duorum. infra 52. q. 2 el 3. Ipsius
priu consajigidniiateprmcipimurabstinere. Mullo ma- vero episiolae aiictorein el ipsi citanl Pascbnlem II.
<>
C. VI. HaecPnlea habetur in aliquot vemstis a
gis,« elc.
Unde et omnes: Apud Anselmum est : Unde el quibus ceterae abesse solenl, el non distinguiiur a
omnes ontnino cavendw sunt talis scelerh commix- superiore caiiiie.

QU*ST. 111.C. 11. »scr. c. A. 745. — Ans. I. 10, c 27 (51). Ivo" Pan. I. 6, c 128. Decr. p. i, c 507.
'• guod nodis obt.,- : Ivo Pan. — Edd. coll. o. cariias : Ed. Bas. " voluhii : lvo
sitscepimus "
Pan. — Edd. coll. o. '* fonte : Ivo ^Decr. **suscipere : Edd. coll. o. " Moysi prmcepil : eaeri. — cf.
Lev. c. 18, v.8. '• divinw examinationh : Edd. coll. *° o. — Ivo Pun. permixtus : Ed. Bas. '* faci-
noris : ead. " mlernum : orig. ap. Ans. — Ans. lv. abcsl ab orig. ap. Mans., Iv. et Edd. Arg. Bas.
" impio : Edd. coll. o. — Ivo Pan. " miscuerit : Edd. Bas. Lugdri. II, III. " erutas dumn. animas
eorum : orig. — Ans. — eruti — antmas eor. : Iv. Decr. — exui — animas eor. : Pan. = C. III. !* Cap.
incerluni. — Ans. I. 10, c. 28 (35). Polyc. ib. " add.: suam : Etld. coll. o. *• pwnileani : Ed. Bas =
C. IV. " Cap. tetuporis iitcerti. — Coll. ir. p. p. 2, t. 50, c 25. — Pelr. Lomb."I. 4, dist. 42. — Tesiatur
Bultizius in anliquis coriicibus Vitalem illum ininus recte Briuensem appellnri. his,quibus : Edd.coll.o.
jir. Bas. Ltigdtt. II, 111. «» consuluit : Edd. coll. o. 80 abest a Boltm. sl genilw : eaed. = C. V. **Nou
hubcri iu anliquissimo Anseluii codice mon. S. Germani de Praiis, lestalur Baiuzitts. lu cori. lamen
collnlo exslnl I. 10, c 35., adjecla cum aliis posl inortem Anselmi, liac inscr. : F.x — ep. Paschalis P. 11,
nd Reginnm bonum seidorem missa, add. subscr. : Daf. Lnfernnis, Vl.Cal. 3*
Mai. Polyc. 1. 6, t. 6.
Pcr. Lonib. ib. »»sacro fonte : Edd.,Bas. Lugrid. II, III. = C. VI. l. 2, fr» 17.
1445 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSAXXX. QU.1EST.IV. 1446
°° , C. II. Oclo annis pcenileai qui duabus commalribus
polero uxorera ducere. JEque el si me eman- A commhceiur.
cipalo illam in potestale retinuerit, polerimus
volenti Item ex ConcilioChalcedonensi » •.
jnngi matrimonio. Itaque generum adoplare
suadetur **, ut filiam emancipet. Similiter suade- Si paier et filius, aul duo fratres cum una mu-
inr ei, qui velil nurum adoplare, ul " emancipet liere, aut si cum malre et filia, aut cum duabus
filium. > sororibos, aul cum duabus commatribus aliquis
III. Pars. Gralian. Si quis vero aliquo fortuilo casu concubueril, secutlriiim antiquam et humaniorem
fitiam suw commalrh uxorem acceperil, non cogitur definitionem*octoannis poeniteat.
eam dimittere. C. III. Nullus duabus commatribut commhceatur.
Unde in Triburiensi Concilio legilur c. 48. 3S: Item Innocenlius Exsuperio Tolosano Epitcopo 7.
C. VII. A'on cogilur quis dimiltere filiam suw com- Si quis ex uno b conjugio iilium aul filiam alte-
matris, quam duxit tn conjugium. rius de sacro fonle susceperit, aut. ad chrisraa te-
Illud etiam nec canonica insiitutione definimus, nuerit, vel Cliristianitalis minislerium * dederit,
nec interdictione aliqua refutamus, sed propier eos, ambo, et vir et uxor, compatres exsislunl,parcnti-
qui diverse de eo sentiunt, lioc loco aliquid comme- bus infantis, quia vir et mulier caro una eflecti
moramus. Si quis suae spirilualis commalris filiam B ] sunl.
lorluiio el ila contingenle rerum casu in conju- II. Pars. Gralian, Econtrario invenitur in Conci-
"
gium duxerit, consilio maluriori servato *eam* lio Triburiensi, c. 47 *:
*• habeai atque honesle legitimo conjugio operam
C. IV. Uxorem compalrh ducere polest, cujus ipsa
det. commaler non fuerat.
Qui Spiritualem habet compalrem, cujus tilium
QUiESTIO IV. de lavacro sacri fontis accepil, et ejus uxor com-
maler non esl, liceat ei defuncto compatre suo ejus
GRATIANUS. viduam ducere in uxorem, si nullam hahet consan-
I. Pars. Reliclam vero compalrh uxoris suce nultus guinitatis propinquitatem. Quid enim? Numquid
in conjugemducere polest. non possunt conjungi quos nuiia proximilas " car-
Unde Nicolaus papa scribil Conslantiensi Ephcovo nalis, vel nuila " generatio secernil spirilualis?
Sulomoni * ; C. V. De eodem.
C. I. Duas commairesalicui habere non licet. llem in epistola Pasclmlis Papae II. ad Reginum
. Sciscitaturanobis sanctitas vestra, si aliquis homO Episcopum ".
duas commalres habere valeat unam posl alieram. C ' Posl uxoris obitum cum commalre uxoris viri
ln quo meminisse debet scriptum esse ': Erunt duo superstilis conjugio copulari, nulla videtur auclori-
in carne una. Iiaqiie quum constet *, quia vir et tas vel ratio prohibere. Neque enim cognationi car-
mulier una caro per connubium efliciuntiir, restnt nis cegnalio spirilus comparatur, neque per unio-
nimirum virum compatrem conslitui illi mnlieri, nein carnis ad unionem spirilus pertransilur.
cnjus matrimonio assumla uxor commater esse vi- III. Pars. Gralian. Noianduni vero est, quod aliud
debalur, et idcirco liquet, virum illi feminae non est commatrem alicujus cognoscere,atque aliud de-
posse jnngi * in copula *, quae commater ejus eral, reliclam ab atiquo commalrem alicujus fieri. Aucto-
cum r ua idem fuerat una caro effectus. ritas illa Nicolai Papmel Chulcedonerisisstjnodi illum

, NOTATIONESCORRECTORMI.
QUEST.IV. C. II. » In conc. Chalcedonensi nihil D C. III. b Ex uno : In plerisqne vetustis exempla-
liujusmodi exstat traciaium aut definiiuin. Ex eo ribus, el eadem collectione decreiorum incerii
tamen refertur eliam in fragraento ptenitentiali in- auctoris legitur : Si quis units ex conjngio *. In epi-
cerli auctoris, eodemquc modo cilatur infra c. stola vero lnnoceiuii Exsuperio Tolosano episcopo
.Posf uxoris. scripta hoc non habelur.

QUJSST.III. C. VI. *» abest ab Edd. coll. o. pr. Lugdd. II, III. " suadent : Bohm. »»quod : Edd.
Arg. Bas. = C. VII. •» hab. A. 895. — Burch. 1. 17. c 46. lvo Decr. p. 9, c. 97. Petr. Lomb. ib.
»• majori : Ed. Bas. *• abest ab Iv. et Burch.
QMSST.IV. C. I. ' Cap. incerti lemporis. — Ivo Pan. I. 7, 65. Decr. p. 1, c. 157, p. 9, c. 35. Pelr.
Lomb. 1. 4, dist. 42. * Gen. c. 2. v. 24. * constal: Edd. Nor. Ven. I, H. Par- Lugdd. II, III. * conjun-
gi: Edd. coll. o. ' copulam : Edd. Ven. I, II. Par. Lugdd. H, III. = C. II. • In extremo I. 11. Ans.
legilur ignoti anctoris libellus de variis
7
incesius speciebus, ex conc. Chalc. allegatus, ex. quo Gratianus
hoccapnt sutim fecit. =C. III. In antiqua Herovalliana collectione, qiiam ex parte ediriit Petit. post
capp. Theodori, profertur post canooem ex Innocentio repetitum, /p. 255.) unde factum * est ut eiipsum
Innocenlii esse putaretur, quod accidit Ans. 1. 9, c. 25.—Polyc. 1. 6,1.6. ila Edd. coll. o. pr.
L.ugdd. 11,III.; in Arg. tamen est : conjugibus. — Si unus ex conjugio : Coll. Herov. * mysterium : ead.
-.- Edd. Arg. Nor. Ven. 1, II. = C. IV. » hab. A. 895. — Burcb. I. 17, c. 45. Ivo Pan. I. 7, c 67. Decr.
p. 9, c. 96. Polyc. 1."6, i. 6. Pelr. Lomb. 1. 6, 1. 42. '• propinquiias :.Edd. coll. o. " in id : orig. —
Burch. lv. = C. V. cf. ad c. 5, qu. 3, ead. — Ans, 1. 10, c. 34 (55). — Polyc. Petr. Lomb. ib.
H47 DECRETl PARS SECUNDA.CAUSA XXX. QU/EST. V. U48
prohibel commatrh sum uxoris mairimonio copulari, /\cuslodila et sociala *, a proximis congruo lcmpoie
qui uxori suw debilttmreddidil, poslqttamillius com- peiiia legibus detur h, ac solenniter accipialur, et
tnaler exslilit. llla vero auclorilas Triburiensh con- biduo vel iriduo oraliouibus vaccnl, et castitaiera
cilii illos permitiu malrimonio copulari, cttjus uxor cusiodiant. Ilem : § 1. Ita pcracla legilima scilole
postquam a viro suo derelinquitur,illius cominater esse connubia; aliter vero praesumla non conjugia,
efficitur, nec posl compaternitatem a viro suo co- sed adulleria, vel contubemia, vel stupra, aut for-
gnoscitur. Quwriiur autem, an uxor cum mariio in nicaliones poiius, quam legitima conjugia esse non
baplhmale simul debeat suscipere puerum ? dubilate s, nisi voluntas propria sufTragaveril, et
Dehh itascribil Urbanus II. Vilali, Presbylero c vota succurrerini legilima.
Brixim ": C. II. jVup(iasoccultas celebrare non licet.
C. VI. Uxor simul cum viro filium alicujus in Ilem ex Decreth HormisdaePapae,c. 0 ".
bapthmate non suscipiut. Nulltis fidelis, ciijuscunqiie. condilionis sit, oc-
Quod aulem uxor c.um mariio in baptismate si-
culte nuplias faciat, sed benedictioue accepta a su-
mul noiwdebeat suscipere puerum, nulla auctori-
cerdote publice nubai in Domino.
tate reperilur probibilum. Sed ut puritas spiriltia- C. 111.Nuptiw publiee celebrari debent.
lis paternitatis ab onuii labe et infamia conservetur
" Item Nicolaus ad consulta Butgarorum, c 3 '.
immunis, dignum esse decernimus '*, ut ulrique
" ininime Noslraies, lam mares quam fcminae, non ligaiu-
insimul ad hoc aspirnre praesumanl. Quia
attt ex quolibet me-
vero piaculnre fingitium commisii qui duabns com- ram auream, vel argenteam,
tallo compositani, quando nupiialia fcedera contra-
matribus velut duabus sororibus nupsit, magtia
modum sibi debet hunt, in capilibus deferunl; sed post sponsalia 8,
juxia culpx pcenitentia injungi. fulurarum sunt nupliarum promissa ', foedera
Grnlian. Jllud vero Triburiensis concilii: Qui spi- quae
hanc quoque consensu coruin, qui haec conlrahunt, et
rilualem habet compatrem, eic, anle prohibi- in quorum polesiale sunt, celebrantur; el
tionem dictum intelligilur, vel uxor commaler acci- eorum,
non ex eodem cum viro, sed ex alio. posiquam arrhis sponsam sibi sponsus per digi-
pialur filio tum fidei annulo insignilum i0 despnnderit, dotem-
que ulrique placitam sponsus ei u cum scripio
QU7ESTIO V. pactum hoc continente corain invilatis ab utraipie
GRATIANUS parte tradiderit aul mox, aul apto tempore, ne vi-
I. Pars. Quod aulem clandestina conjugia fieri deiicet ante (empus lege definitum lale quid fieri "
non debeunt, Evarislus Papa (esfafur, scribens Epi- praesumatur, ambo ad nuptialia fcedera perducun-
* *
scopis Africw, episl. I *; lur, et primum quidcm in eccjesia Dominicum
C. I. Clandeslina conjugia fieri non debent. oblalionibus, quas ofierre riebeni Deo pcr sacerdo-
Aliter lcgitimuiii a non fil ' conjugium, nisi ab lis nianuiii, siatuuniur, sicque dcmum benediciionem
liis qui super ipsam feminam domiiiuiioncmhabere etvelamen cceleste suscipiunt. ltem : § 1. Haec •*
videntur, el a quibus custoriitur uxor petatur, el a sunt, praeier alia.quae admcmorium uon occurrum,
parentibus et s propinquioribus sponsetur, cl Icgi- pacla conjugioitiiii •* solennia. Peccalum aulem
bus dotetur, et suo lempore sacerdotaliter, ul mos esse, si lucc cuncta in ntipiiali fcedere non inierve-
cst, cum precibus el oblaiionibus a sacerdote be- niant, non diciiniis, * quemadmodum " Graecosvos
nedicalur, el a paranymphis, ut consueludo docet, adsiruere diciiis *.
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. VI. c Presfct/fero: Antea legebatur: Ephcopo. vetustis editionibusconciliorum, Capilularibus, An-
Emendalum esl ex oniniLiii?,vetustis, quae collaia selmo et Ivone.
sunl. Et eadem citatio esi supra hac eadein causa, C. II. c Apttd Btirchardum, lvonem, Polycarpum,
q. 3. Super quibus. « etin collectione, quae estlomo 3 conciliorum posi
QUJEST.V. C. 1. Legilimtim: in episiola ipsa D decrela Alexnndri III, part. 49, cap. 10, citatur si-
iiileijiciuiiliir baee: sicut n patribus accepimus, el a niiliter ex decrelis Hormisdae.Vertim in secunda
sancih aposlolh, eorumque successoribus iradilum colleclione Decretalimn, lit. de clandest. despons.
iitvenimus. citattir ex Alexandro III, qui primus auctor hujus
b Detur: Anlea legebatur : a legibus dotelur", cnpiiis esse non potesl; quippe qui posterior fuit
quod jam superius dictum eral. Emendatuiii est ex Graliano.

QU-EST.IV. C. VI. 13cf.ad c. 4, qu. 3, ead. — Coll. tr. p. p. 2, t. 50, c 24. Petr. Lomb. ib. '* decre-
vimus : Ed. Bas. " ulerque : Ed. Bas. " spirore : Edd. Arg. Nor. Ven. 1, II.
QU^E.ST. V. C. I. ' Cap. Pseudoisidori. — cf. conc Turon. II, c 20., ei Statt. eccl. ant. c 101, (c 5.,
inlr.)—— Ans. 1. 10. c 2, Iro Pan. 1. 6, c. 31. Decr. p.«, c. 4, Polyc 1. 6, l. 4. Pelr. Lomb. I. 4, dist.
28. cf. Cap. 1. 7, c. 463. • sif: Edd. coll. o.** pr. Bas. 3 abesi ab lv. cl Ed. Bas. * consociata :
orig. Edd. coll. o.>— ef soc. : non sunt iu Pan. tegibus dot.: Edd. Arg. Bas. Nor. Ven. I. — in Pan.
inale : docetur. dubiiatur : Ivo Pan. — Edd. coll. o. = C. II. 6 Videiur Burch. I. 9, c. 3. Herardi
Tur. c 130. reddere voluisse. — lvo Pan. I. 6, c 5, Decr. p. 8,c. 141. Polyc ib.= C. 111. 7 scr. A. 866.
-r- Ivo Pan. 1. 6, c 9. Decr. p. 8, c. 6. * add. : fwdera : Edd. coll. o. » promhsio : eoetl.— Ivo Pan.
— protnhsa fmdera, quwque : orig. —Ivo Decr. " instanifam : Ivo. — Edd. coll. o. " ejus : Ivo Pan.
— Edd. coll. o. " facere prwsumant : id. — eaed. " Sunf prceferhwc alia : Edd. coll. 0. Bas. —
'» " p.
lvo Pan. 1. 6, c 52, conjiigatorum : Ed. Bas. guem. — dic. ; absunt ab Iv.
 1449 DECRETI PARS SECUNDA.CAUSA XXX. QU.€ST. V. 14S0
C. IV. In conlrahendo conjugio hla sunt obserranda. A humiles. § 1. Iiem, quod nubenles post benedictio-
Ilem Leo Papa <*". neni viita h " invicem, quasi *• HIIOvinculo copulau-
Qualis debeat uxor " esse, quae hahenda est se- lur, videlicet ideo fit, ne compagem conjugalis uni-
ciinrium legem. Virgo casta, et desponsata in virgi- latis dirumpant. § 2. At vero, quod eadem vitta
nilale, et dolala legitime, eta parenlibus iraditu lg, candido purpureoque colore permiscetur, candor
' el •• a "
sponso et a paranympbis accipienda, et quippe " ad inunditiain vilae, purpura ad saiiguinis
ita secunriuin legem et evangelium publicis nuptiis poslerilatera adhibelur, ul hoc signo et continenliae
in conjugium liquide sumenda, el omoibus diebus lex i tenenda ab utrisque ad tempus admonealur,
viiae (nisi ex consensu, el causa vacandi Deo) iiuu- et posthaec ** reddendum " debilum non negetur.
quam propler hominem separanda *°, et, si forni- § 3. Item, quotl inprimis negbtiisannulus a sponso
cata fuerit e, dimillenda, sed " illa vivente altera sponsaedalur, fit boc nimirtim vel propter miuuae
non " ducenda, quia " adulleri regnum Dei non fidei '* signum, vel propier id magis, ut eodem pi-
possidebuni, et pcoiiitciitia illius ' per scripluram gnore eorum corria juiiganlur. Unde et quarto di-
*
recipienda. gito annulus * idem inseritur, qnod " in eo vena
C. V. Quomodosponsus et sponsa ad benedictionem. qureriam, ulferlur, saiiguiiiis ad cor usque pervc-
accedant. B niat.
ltem ex Concilio Carlhaginensi IV, c. 15 **. C. VIII- Nuplim dicuntur ab obnubendo,eo qttod
sponsus et sponsa quum benedicendi suni a sa- caput suum obnubere soleanl.
* *
cerriole, a pareniibus suis vel a paranymphis Item Ambrosius in libro de Patriarchis *'.
ofleranlur g, qui, quum acceperint benedictionem, III Pars. Nec illud otiosum »7, quod quum veni-
eadem iiocte pro reverentia * ipsius * benediclionis rei Rebecca, vidit Isaac ambulaiitem **, ct quiiiii
in virginitate permaneant. inierrogasset quis esset, cognito'», quod ipse es-
C. VI. Sine publich nuptiis itullut dueat uxorem. sel, cui duceretiir uxor, descendit, et caput suum
llem ex Concilio Arelatensi, c. 6 »\ obnubere ccepit, docens verecundiam nuptiis prar-ire
Nulliimsine dote fial conjugiiiin ; juxta possibili- debefe. Indeenim et *• nuptiacdictse, quod pudoiis
tatem fiat dos, nec sine publicis nuptiis quisquam gratia se puellse obnuberent.
nubere vel uxorem ducere praesumut. IV Pars. Gralian. Sed objicitur prwmissh : Mttlla
Gratian. His omnibus auctoriiatibus occuliw nupiw; sunt, qum prohibentur, qttm, si fianl, ex postfaclo
prohibentur, atque ideo, quum conlra mcloritutem convalescunt. Prohibenlur voventesmatrimonia con-
tunt nupliwj pro infectis haberi debent. trahere, quce tamen si contraxerint, invieiala perma-
II Pars. § 1. Sed qumritur, quid sibi velint illm tiere oportet. Sic et clandestina conjugia contra leges
tolemnilales velaminii et anriuti, qum in conjugiis quidem fiunt, lamen contracta dhsolvi nott possunt,
observantur? quia ex legilimo volo subsequente corroboranlur.
De liis ila scribit Isidorus lib. II. de officih, c 19 ": Unde Evarhtus, quum dixisset *' : aliler praesiiinia
C, VII. Quare femincevelanlur, dum marilantur. non sunt conjugia, sed adiilteria; addidit; nisi vo-
Fciuinae, dutii maritantur, ideo velanlur, ul no- luntasjiropria suifragaverit, et vola succurreriul 5e-
verint, se sempcr rnariiis,*Tsuis subriitas '* esseet gilima.

NOTATIONESCORRECTORUM.
C. IV. » Burchardus etiam, Anselniui?, lvo et Pa- cerdoti *, qna? absuut a conciliorum edilionibus et
normia citani ex Leone. Sed fere iriem in conc codicibus manuscripiis, Biircbardo et Ivone, necha-
Remensi Trosleianoc. 8, et lib. 7. Capitular. c. 179, benliir sup. dist. 23, c. fin., ubi hoc idem alfer-
refertur ex B. Auguslino, ei infra 36, q. 2, c. Ttia. lur.
(quod cilalur ex B. Hieronymo), in iliis verbis : ef C. VII. h Viiia: In edilione Isidori Coloniensi
reliqua, qum sequuntur in prmdictis, videntur indi- legilur i viltw uno"invicemvinculo copulantur, vide •
cari quasin hoc capite conlinentur. *. licet netompqgem elc. ln Valicano aulem codice:
* Fuerii: In conc. Trosleiano et Capilulnribus post benedictionema Levita uno invicem, etc.
sequilur : et vir ejus voluerit. i Coniinemiw lex : Sic emcndaluiu est ex origi-
f Illius: In iisdem legitur: ef pmniientia illi re- nali impresso et manuscripio. Antea euim legeba-
cipienda.* tur: uf hoc signo et conlineniia, el lex continendi ab
C. V. Offeranlur: Sequebatur: tn ecclesia sa- uirhque ad tempus admoneantur '".

QutfST. V. C. IV. *• cf. Corr. —B<irch. 1. 9, c. 2." Ans. I. 10, c. 3. Ivo Pan. 1. 6, c 36. Decr. p. 8,
c 140. Polyc. I. 6, t. 4. " : Ed. Bas. frad. sponso : Ans. *• abest a Bohm. *• esf
conjux
separ. : Edd. coll. o. " sed nec : *Edd. Bas. Lugd. II. " abest ab Ed. Bas. '»1 Cor. c. 6, v. 9.
= C. V. '» cf. ad D. 25, c. fln. "
ila Edd. coll. o. = C. VI. Imo ex Cap. Reg. Fr. I. 6, c. 133. —
Burch. I. 9, c. 6. Ivo Pan. I. 6, c. 6. Decr. p. 8, c. 144. = C. VII. '• lvo Pan. 1. 6, c 8. Decr. p. 8,
c. 7,8. " viris : orig.—lvo. — Ed. Bas. " : orig. — Iv. ** ita lvo Decr. " tiifa : Edd.
subjectas
Arg. (add. : id est) Nor. Lugd. II. •• abest ab orig., lv. Decr. el Edd. Arg. Bas. " esf tnundiiia :l.vo. —
Ed. Bas. — esf ad mund. : Edd. rell. ***ila Edd. coll. o. " posf hoc : Edd. coll. o. pr. Bas. **red-
dendi : Ed. Bas. **dilectionis : Ivo. — Edd. coll. o. 3Sid est qnod : Ivo Decr. — ideo, quia : Pan. —
Edd. coll. o. = C. VIII. *6 i. e. I. 1, de Abraham, c. 9. " add. : esf : Edd. Bas. Lugdd. 11..III.
u deambulanient: Edd. coll. o. '• add. : *' supra ead. c. 1.
quidem : Ed. Bas. *• abest ab ead.
PATEOL. CLXXXVII. 46
1451 DECRETI PARS SEf.UNDA. CAUSA XXXI. QUJEST. I. 1458
Hitu etiam in Novellis *' : /\ suo stat aut cadit. Mala *8 ilaque aiiilila nullum mo-
C. IX. veant, nec passim dicta nbsque ccrta probatione
Si quis divinis laclis scripturis juraveril mulicri, quisquamtinquamcreri.il; scd anie audita diligen-
*3liabilurum, vel si in ter
lcgilimam se eam uxorem inquirai, ne*° pracipitando quicquam aliqnis °*
omiorio tnle sacramentum dederit, sil iila legitimn agat.
uxor k, qunmvis nulla dos, nulla scripl'ira alia in- C. XI. iVonsunl aliqun judicanda prius, qttam certis
terposiia sil. demonstreniitr indiciis.
Craiian. His ila respondelur: Conjugia, qum Jlem Eleulherius Papa, ephtola ad Gallim
elam conirahunlur, non neganlur esse conjugia, nec provincias S1.
jubenlur dhsolvi, si ulriusque confessipne probari Judicantcm oporlet cuncla rimari, et ordinem
rerum "' inquisiiione disculere
poterunt : verumlamen prohibenlur, quia mulata.vo- plena s3, inierro-
litniaie alterius eorum, alterius confessionefidesju- gnndi, respondendi, objiciendique praebita patientia
dici fieri non pelest. Unde publice, quum allerius ab eo, ul ibi aclio ambarum parliuni illuminala l sit
vola in alleram pdrlem se translulerint, pro priori pleniter, nec liligantibiis jtidex prius velil sua sen-
conjugio, quod judici incerlum esl, sentenlia ferri tentia obviare, nisi quando 'ipsi' jam peraclis oiu-
twn polerit. Incerlaenim (ut Sixlut **) Papascribil B nibus nihil habeanl in quaestione, quod proponaut,
ephcopis per IJhpaniam constiluth nemo pontificum el lamdiu aclio venliletur, quousque ad rei verita-
s* " opor-
judicare prmtumat, et quamvh vera sinl, tamen cre- lem perveniatur. Frequenter interrogare
denda non sunl nisi qum cerlis indiciis comproban- let, ne aliquid praeiermissum forle remaneat, quod
tur, nisi qum manifeslo judicio convincunlur, nhi annecti conveniat.
qum judiciario ordine publicantur. Hinc eiiam Vi- Gratian. Ex prwmissis manifeslecolligiturquod pro
clor *"Papa scribit Theophiloephcopo : Incerla, ca- incerlis a cerlis recedendum non est, nec in re dubia
rissime, nullanelus judiccnius, quousque veniat cerla danda est sententia. Quum autem fides dubim
Dominus, qui lalenlia producel in lucem, et illuini- rei nisi testium "approbatione vel legitima confessione
nabil abscondita lenebrarum, et manifeslabit con- judici fieri non valeat, fesfes autetn aucloritate Ca-
silia cordium. Quamvis enim vera sint, non lamen lixti °° Papm de atiis causis vel negolih lestimonium
credenda sunl nisi quaemanifestis indiciis compro- dicere non vateant, nisi de his, qum sub eortim prm-
bantiir, nisi qtiae nianifesio judicio convinciiniur, senlia facta noscumur : apparel clandeslina conjugia
nisi quae judiciaiio ordine publicanlur. ideo esse prohibita, quia, quum aller eorum conjuga-
C. X. Ante juslam probationemnutlus est judicandus tem affectum se ad alterum habuhse negare volueril,
aut damnandus. C legilimh probationibus convinci non poterit, quibut
Item Evaristus Papa, eptsf. II. omnibusEphco\is *». deficientibus, judicis senlentia fite abtolulits, reatum
Nulhimatite veram juslamquc probulionem jurii- adulterii uterque incurrit, dum uiroque eorum vivtnle
cnreaulriamnare debemus.lesteApostolo.qui ail *7: atiis se copulaverint.
Tu qius es, qui jitdicas alienum servum? Domino

CAUSA XXXI.

GRATIANUS. tradidil; a primo reposcitur. (Qu. I.) Qumritur : an

Uxorem cujusdam alius constupravit; eomortuo, possit duci in conjugium qum prius est polluta per
adutler adulteram sibi in uxorem accepil; filiam ex adulteriutn? (Qu. II.) Secundo, an filia invila sit tra-
ea susceplam cuidant in conjugemse dalnrum juravil; dendaalicui? (Qu. III.) Tertio, an post patris spen-
iUa assensum non prmbuit; deinde pater atii eam D sionem illa possit nuberealii

NOTATIONESCORRECTORUM.

C. IX. k Uxor: Apud Jiilianum Antecessorem, cx C. XI. * IUuminala : In locis indicatis legitur :
quo viilciur stimtuiii hoc capilulum, sequilur: ri ta- limilala *. ln plerisque auiem vetuslis Graliuni
meii coitjtincla (uerit. exemplaribus: luudnaia.

QU*ST.V. C. IX. *»Jul. *' Ep. Nov. 67, c. 4. — **

tvo Pan. I. 6, c 7. Decr. p. 8, c. 44, p. 16, c. 142.
Petr. Lonib. 1. 4, disl. 28. abest ab Ed. Bas. Ep. 2. *sEp. l.=C. X. *• Cnp. Pseudohidori.
— cl. C. 2, qu. 1, c. 20. *7Rom. c 14, v. 4. *• Multa:Et\. Bas. *» nec : Edd. coll. o.
pr. Lugd.
II. »• aliquid : Edd. Arg. Nor. Ven. 1, II. — alius : Ed Bns. = C. XI. •' Cnput Pseudoisidori. — cf.
Brev. Al. I. 2, t. 18, c. 1, r.um inlerpr. — Ans. in line 1. 3. (inter Capp. lladriani, in quibus exslnt
c. 26.). Ivo. Pan. 1. 4,' c 119, 120, 104. Decr. p. 6, c. 316, 317. Polyc. I. 5, l. 1. »• plana : Ed. Bas.
83dhatrrere : ead. limitata : Ivo Decr. — in Pan. est ut ap. Grat. •* add. : etiam : Ed. Bas. —
"5 iuicrroaari : Edd. coll. o. — Ivo Pan. ss cf. C. 5,
qu. 9, c 15.
U53 DECRETI PARS SECUND.V.CAUSA XXXI. QU^ST. I. 1454
A ne '" ulleritis ei conjiingnlur matrimonio ",quam
QIVESTIO I.
prius polluit adulterio. Nolumtis enim, nec Chri-
GRATIANUS. slianae religioni convenil, ui ullus ducat in coniu-
1 Pars. Adullerio polliita prohibetur duci in conju- gium quam prius pollnit per " adullerium.
'
tjiitin atictorilait Leonis Papae, gua dicilur : Gratian. Hic subaudiendum est, nhi prius peracla
C. 1. Adulterio polluia non ducatur ab eodem in pmtiitenlia, et si nihil in mortemt viri machinalus
malrimoniumi fuerit, vel si vivenieviro fidem adullerm non dedit,
Niillus ducnl in matriraonium quam prius poliuit se tumturum eam sibi in
conjugem, si viro ejus stt-
adtilierio. perviveret.
Sed Augiislimis econtra tettatur, scribens ad Vale- Unde in Concilio Triburiensi legitur *»" :
rium de nuptih et concuphcenlia, lib. I, c. 10 ': C. IV. Post mortem viri non potest adulteram in con-
C. II. Licel alicui ducere in matrinwninm quam prius jugium ducer,equi viro viventejuramentutn sibi (u-
polluil adullerio. lurarum nuptiarum prwbuil.
Denique mortuo 3, ctnn quo verum connubium Relatnm esl auribus sanclorum sacerdotum,
fuit, fieri potest conjugiuni «, cum quo* praecessit altcrius uxorcm stupro violasse, et insu-
adulierium. Itemin libro de bono conjugali c. 14 *: quemdam
6 7 B per mcecbae vivente viro suo juramenium dedisse,
§ 1. Posse sane ficri nuptias ex personis male con-
8 ui post legitimi mariii moriem, si supervixissei '*,
jiinclis, honeslo placito postea consequentc mani-
ducerel .'* uxorem, quod el facium est. Tale ergo
festtim est.
Gratian. Hwc ultima auclorilas Augustini de con- connubium prohibemus et anathemalizamus.
cnbinh toquitur, perhibens, concubinas posse transire C. V. Posf peractam pmnitenliam poterit viduam in
nri honestum placilum nuptiarum. Prima auclorilas coniugem ducere, quam riro viventeper adulterium
polluil.
Augusliniloquilur de repudiaia, quam dum viventeviro Item in c"
suo quicunque ducit in conjugium-,committit adulle- eodem
rium; cujus adulterii aliquam habet veniam, dum Si *7qnis vivenle mariio conjugem iliius adulte-
ejtts copula creditur esse licita. § 1. Illud vero Leonis rasse accusalur, et, eo in proximn defuncto, eam-
Papw de ea intelligendum est, qum a viro suo non dem sumsisse dignoscitur, omnimodis publicaepce-
trat tepudittla, cujus vivebat vir, reddens ei conju- nitentiae subjiciatur *8. De quo etiam post poenilen-
gule debitum. tiam praefatam d, si expedieril, servabitnr regula;
Unde in Concilio apud Allhaeum habilo prwsente nisi forte vir ", aut mulier virum, qui morluus
Conrado Rege staiutum esl c. 6 * : ,r fueral, occidisse*• notetur, aut propinquitas, vel alia
€. m. Nullus ducat in conjugium quam polluil prius qnaelibet actio criminalis impediat. Qnod si pro-
per adulterium. batum fuerit, sine ulla spe conjugii ntaneant per-
lllud vero communi decreto secundum canonum peiuo cum poenilenlia.
inslitula definimus et praejudicamus, ut, si quis cuni C. VI. PALEA.
UKore alterius eo vivente fornicalus fuerit, morienie j7(em ex Concilio apud Vermerias e *'.]
marito synodali judicio aditus ei claudatur illicitus, Si qua mulier in " mortem mariti sui cum aliis

NOTATIONESCORRECTORUM.

CAUSA XXXI. QU^STIOI. C. II. " Fieri pot«st con- C. V. c Burchardus el Ivo citant ex conc. Meldensi
jugiiiui: ln edilionibus operum B. Auguslini.et uno c. 69, ubi babelur. ln Pecret3libus vero liL de eo,
Vaticaho codice, unoque ilem Graliani exemplari D qui dux. in ux. quam poll. per adult, c Qiiiini h*
legiiur : fieri verum connubium non poiest. In duobus beret, Clemens 111. hoc ipsum cilat ex conc. Tri*
vero Vaiicanis receniioribus ejusdem libri abest burieusi, u.l Gralianus et Panormia.
negatio. d Prmfatam : In Meldensi legilur ; prmfatd", ul in-
C. IV. b Hiijus capiluli sentenlia quidem est in diceiur regula jam ibi tradita c. 65, et citalur iiifra
c 40. conc Triburiensis, quod exstat. Sed quum 56, q. 2. Si autem.
Burchardus hnc ciict ex cap. 3, videlur alierius C. VI. e Haec Palea est in mullis vetustis exem-
esse, quod desideralur. plaribus, in quibus Paleae esse non solent. Citaiui

CAUSA XXXI. QU^ST. I. C. I. ' Imo ex Triburiensi, c. 51. —cf. infra c. 3. Peir. Lomb. I. 4, dist. 55.
= C. II. ' Petr. Lomb. ib. » eo : Edd. coll. o. * gua : eaed. * Ivo Pan. I. 6, c 45.' Decr. p. 8, c. 10.
6 ticitas nupt. : Edd. coll.o. 7 illicite : esed. • 8 subsequente : eaed. = C. III. » Imo ex Triburiensi hab.
A. 895, c. 51. — Burch. 1. 9, c. 74. Ivo Pan. J. 7, c. 10. Decr. p. 8, c 211.—In Ed. Bas. allegatur
ex conc. ap. Alphenum, in rell. (cum Panorm.) ex conc. ap Alphesum. '• nec : Ivo Pan. — Edd. colJ. o.
" in malr. : Ed, Bas. " adulterio : Edd. coll. o. pr. Bas. =C. IV. »*c. 40, conc. Trib. (hab. an.
895.)
redactus in compendium. —Bttrch. I. 9, c. 66. Ivo Pan. 1. 7, c. 9. Decr. p. 8, c 202. Petr. Lomb. ib.
'* Superviveret : Ed. Bas. " add. : eam in : Edd. coll. o. = C. V. "Imo ex Meldensi (hab. A.
845.) c. 69. — Burcb. I. 9, c. 65. Ivo Pan. I. 7, c. 12. Deer. p. 8, c. 201. " ls, qui: orig. —
Coll. cilt. = C. V. " subigatur : orig.— Coll. cilt. *et ap. Burch. " tdem : orig. — Iv. — td esf :
Burch. — tdem tiir : Edd. Arg. Bas. Nor. Ven. 1. Lugdd. II, III. " abest ab Iv; Pan. = C. VI. " hab.
A. 752. — Reg. I. 2, c. 118. Burch. I. 6, c 41. Ivo Decr. p. 10, c. 169. **Ita Edd. coll. o. pr. Bas., in
qua siinpliciler ex conc. E*Iib.laudatur. "abesl ab orig. — Coll. ciu. ei Ed. Bas.
1455 DECRETI PARS SECUNDA.CAUSA XXXI. QUJEST. I. U56
consiliata sit, et ipse vir nliqnem illorum se defen- A j quenler tnatrimonia conlrahere. Unde in eonviviose-
dendo occiderit, si " probare polest ille vir, eam cttndarttm nupliarum presbyteri interesse non debenl,
ream esse consilii, polest (ut nobis videtur) ipsam sicut in Neocaesariensi Concilio c. 3 et 7, tegi-
uxorem dimiltere, el, si volnerit, aliam ducere f **# tur " ;
Ipsa autem insidiatrix pcenitenlia?subjecla absque C. VIII. Ftdes ef conversalio pcenitentiainhreviat
spe conjugii maneat. > eorum, qui frequenler ducunt ttxores.
C. VII. Posl pmnilentiam reconcilielur ad communio- De his, qui frequenter uxores ducunl, el de his,
nem vidua, quw mmchum suum in virum accepii. " saepius nubunt, tempus 80
quae qtiidem pceniien-
Iiem ex Concilio Eliherilano. c. 72. " 3*
tiae his manifestum consiilutum esl, sed conver-
Si qtia ftteril vidua mcechala, el poslea eundem salio el fides eorum lempus abbrevial. § 1. Presby-
habueril marilum, post quinquennii tempus acia *6 lerum s* vero convivio •>secundarum nupiianun in-
lcgitima poenilenlia placuit eam ad communionem g teresse non debere; maxime quuin > praccipialur "
reconciliari. secundis nupiiis poenileniiam tribuere: quis erit3*
II Pnrs. Gralian. Sed objicilur : David cum Beth- presbyter, qui propter couvivium illis conseuiiat
subee adullerium commhit, et morlem Uriw macld- nupliis?
natus esl, et lamen eumdem Bethsabee posiea duxil B
C. IX. Secundum veritaiis rationem fornicari convin-
in uxorem. Sed in veteri lestatnento mttita permitle- citur qui secumiam duxil uxorem.
banlur propler infirmitalem, qum in evaugelii perfe-
ctione eliminala sunt:shut permitiebatur quibuslibet Item Joannes Cbrysostomus, id esl nucior operh '"
dnre libellnm repudii, ne per odium funderetur san- imperfecli in Matth., hom. XXXII.
guit innoxius. Quod postea in cvangelio Dominus Hac ratione el Aposloli, praecepernnt secunrias
proldbuit, dicens uxorema viro non esse dimiltendam, adire nuptias propter incqniinenliain liominum.
nisi causa fornicationh. Qumdam permiltebantur Nam secundam quidem accipere sectinrium prac-
causa infirmitalh, et saeramenii fulurorum : sicttt ceplum Apostoli estss, secundum verilaiis auiem
" Dominus permhit filiis Israel offerre animalia sibi rationem vere fornicalio k esl. Sed duin 37 perinit-
'H sacrificium, qum in /Egijplo consueveranlimmolare lente Deo publice et licenter commiuitur, sit bo-
dmmonibus, malens ea sibi offeri qttam idolis, et ul nesta fornicalio. Propterea bene dixit 3s, quia
essent illis sacrumenta futurorum. Sic et Belhsabeei Moyses hoc permisit, non praecepit. Aliud est enim
permissa est duci in uxorem, non tnagis causa suw' praecipere, aliud pertnillere. Quod enim peruiitli-
*
infirmitalh, quam significutione futurorum.§\. Sed ^ mus nolenles pr;ecipimus, quia malas hominum
est alia ralio, qua uxor defuncii huic nubere non pos-, volimiales ad plenum prohibere non possumus.
sii. Geiieraliler enim prohibeniur viri el mulieres fre-
NOTATIONESCORRECTORUM.

autem ex concilio apud Vermerias etiam in excerptis esl: («5iaTiaaBui.

riecrelorum nionasleiii B. Triidonis, et apud Bur-
cbardiim el Ivonem, qttamvis in Decr. til. de divor.
c. 1. corrupte in vulgatis codicibus sii: Ex concilio
apud Vormaciam. Anlea quiricm in liltilo hnjus Pa-
ieae legebatur : Ex concilio Elibertano apud Verme-
rias ". lnducla vero esl dictio : Eliberiano, quaespe-
cln, nd sequens capilultim. Palearum enim inierpo-
silio saepenumcro in liiulis occasionem liujiismodi
erroribus tletlil.
' Et si voluerit atiam ducere : Absunt haec ab
Ivone"*. Iii Decretalibus aiileni legilur: pofesf ipse
posf morfem uiroris, si voluerit, aliam ducere.
C. VII. e Ad communionem : ln vuriis exemplari-
bus liiijns concilii laiu impressis qumn mauusctiplis
legilur ; communione -j- reconciliari.
C. VIII. •>Convirio : ln vulgaliseral:connubio•j-f.
Emenduliim esl ex vetuslis, et originali ipso. Graece
> Mtixime quum : Loeushic Graece sic hnbei:'E7rEl
piTmoim UITOVVTOI TCUSiyapou, Tt? taTat 6 npsaSuTt-
po; i $iu TJ)?iortao-Ew;ovyxuTanBip.iva(Toit yip:oi; ;
id esl : Nam pmnitentiam petenle biqtimo, quh erit
presbyter,'qui hoc ipso, quod iitterestconvivio, nuptiii
consenlit ?
C. IX. k Vere fornicalio : Longe cnulius loquilur
verus Jonnnes Chrysoslomus cum alibi, tum poiis-
simum in episiola nd viduam juniorem tje non itc-
ran.lo conjugio, quae nuper Romw est impressa,
negatque perspicue secundum matrimoiiium fomi-
j) caiioneni esse.
1 Quod enim permittimut: Sic est in glossa ordi-
iiaria adc 5. Mallhaei, invers. Libellttm repudii. Sed
in hom. ciiata boc modo : Quod enim prwcipimus
semper placel; quod autem permitlimus nolenles prw-
cipimus.

QUJEST. I . C. VI. " e( si: Edd. coll. o. pr. Lugdd. H, III. —ef si hoc : Burch. Iv. — et hoc : orig.
— Reg. ***el Ed. Arg. — sunt lamen in orig." et ap. Burch. et Beg. ** accipere : Burch. — occt-
" hab. non serius A. 310. — Coll. tr. p. p. 2, l. 30, c. 13. " pera-
piat : orig. — Reg. = C. VII.
cla : Edd. Bas. Lugdd. II, III. f communioni : Coll. Hisp. " cf. Levit. c. 9. = C. VIII. »»hab. A.
314. — Burch. 1. 9, c. 22. Ans. I. 10, c. 69. Ivo Decr. p. 8, c. 160, referunt ex Dionysio. — Pelr.
Lomb. 1. 4, dist. 42. " qui : Coll. Hisp. — Edri. coll. o. *° fempus quidem, quod his constitutumest,
31 abest ab Ed. Bas. »" Burch. I. 2, c. 135. lvoPan. I. 6, c. 67.
manifestum est observari : Coll. Hisp.
Decr. p. 8, c. 48, itidem ex Dionysio.3Sff in conn. : Ed. Bas. ss petaiur: Coll. Hisp. **ergo est:
ead. = C. IX. " Opus apocryphum. licitum est : Edd. coll. o. 87 guum : eaed. 3Sadd. : Deus :
Ed Bas. —Chrhtusin evangelio : Edd. rell. — cf. Deul. c 24. v. 1. Matlh. c. 19, v. 8.
 1457 DECRETI PARS SECUNDA.CAUSAXXXI. QUJEST. I. 1458
C. X, Ut viteiur periculum fornicationh, secunda Abant, quidam inlerpretanlur super his viduis, quas
malrimonia concedunlur. amissis maritis sic invenerit " fides Chrisli.
Item Hieronymus contra Jovinianum, lib. I. ** 111Pars. Gratian. Verumhoc eum in exhorlaiionem
*•
Quomoriovirginibus ob fornicationis periculum vidualh coniinenlim, non in condemnaiionemsecun-
concedit nuptias, el excusabile facit quod per se darum et deinceps
nupliarum putamus dixisse, quas
non appetiiur, ita ob *' eamdem fornicationem vi- multorum auctoritatibus constat liciias
esse, ut ex
I laiulain concedit viduis secttnda matrimonia *'. Me- verbis ejusdem datur inlelligi. Ait enim ad Pamma-
lius esi enim, licel altcruni et lertium, ununi vi- chium in Apologetico conlra Jovinianum °°:
rum nosse, quam pltirimos, id est tolerabilius esl
uni houiini*' prosliluiarn esse, quam multis. Siqui- C. XI. iVecdum, nec tres, nec dtinceps nuptim
sunt condemnandm.
dem el illa in evangelio ** 'Joannis* Samaritann,
sexlum se maritum habere dicens, arguitur a Do- Aperiant, quaeso, aures obtrectatoresmei* 7, et
inino.quod non sil vir ejuy; ubi enim nuiiierus videant, me secundas et lertias nuplias concessisse
mariiorum est, ibi vir, qui proprie unus esl. esse in Domino. Qui secundas et terlias non damnavi,
desiil **.Una cosla a principio in unam uxorem primum potui damnare matrimonium? Idemibidem:
versa est. Et erunt, inquil**, duo in carnem *' unam, " § 1. Non damno bigamos, imo nec trigamos, et si
iiou** tres, neque qualuor, alioqui *jam*non riuo, dici potest, oclogamos. /dem ibidem-: § 2. Ego
sed plures. Priinus Lamech sanguinarius et homi- 'eliara* nunc libera voce proclamo, non damnari in
cidaunam carnem in duas divisit uxores; fralrici- ccclesia digamiam, imo nec trigamiam, el ila licere
riiiim et bigamiam eadem cataclysmi delevit poena : quinto, et sexto, et ullra, quoniodo et secundo ma-
de altero seplies, dc allero sepluagies septies vin- riio nubere ".
dicaium est. Quanium distal in nuraero, lantum ei
in criinine. § 1. Quam sancia sil digamia, hinc *• vC. XII. Secunda conjugia, sicul et prtma, licila
esse probanlur.
*'
oslenditur, quod bigamus in clerum eligi non po-
tcst, el ideo " Aposlolus ad Timotheum : Vidua, Ilent Auguslinus Hb. II, contra adversarium legum
inqnil, eligalur non minor sexaginta annorum , quw el Prophelarum, c. 11 ".
fuerit uniut viri uxor. Hoc" omne praeceptum de Deus masculum et feminain propagandi generis
bis est viduis, quae ecclesiaepascuntur eleemosynis, causa nupliali castitale conjunxii, ei secundas nu-
ct idcirco seias praescribitur, ut illae tanlum acci- ptias, quae in ulroque" lestamento permitluiilur,
piant pauperum cibos, quae jam laborare non pos- Q liciias esse monslravit.
sunl. Simulque considera, qtiod qnac duos habuil C. Xlll. De eodem.
viros, eliamsi aniis esl, et riccrepila, el egens, ec- ad Corinthios n *••
clesiae stipes non meretur accipere; si auiem panis Idem super primamephtolam
illi lollitur eleemosynae, quanio magis ille" panis, Quod' 1 si dormierit vir ejus. Non dicit, prinius
qui de coeloHescendit, quem qui indigne comederil, vel secundus, vel quolus6', nec nobis definiendutn
reus erit violati corporis el sanguiuis Christi "*? esl quod non definitApostolus. Unde ncc ullas debeo
Qtiauquam hres testimonia, quae supra posui, in damnare nuplias, nec "
eis verecundiam numerosilatis
quibus viduis concedilur ut, si vclinl, denuo nu- auferre °. Dominus aulem sepiemviram non da-

NOTATIONESCORRECTORUM.
C. XII."' Utroque : In originnli esl: novo quoque', C. XIII. DGratianns retulil verba glossacordinaria»
cujus verae leciionis sunf vesiigia in aliquot Gra- ad c. 7. primae ad Corinthios ex Augiisiino, in libro
linni exeinplaribus. Hubent enim : uno quoque ". de bono viduilalis, c. 12.
Ac certe de veiere lesinmentoniilln erat duhitatio. • Auferre : Aniea erat: inferre'". Emendalum
Setlnonesi mulalum, quoniam auctor glossaevidetur D esi ex glossa et B. Augustino, cujus verba referunt
legisse : utroque. ceteri colleclores

QU^ST. I. C. X. *• " Hier. de virginibut conlra Jov. : Eriil. Lugrid. II, III. — Hier. de virginibits: Eritl.
rell. exc Lugri. I. : Ed. Bas. *' ob idem forn. periculum : Edd. Lugdd. II, III. — eodem
/Vn. periculo
forn. periculo : Edd. rell. " add. : conlrahere : Edd. coll. o. pr. Bas. Lugdd. II, *7III. *» viro : Ed.
Bas. **Joan. c. 4. *s deshtit : Edd. coll. o. |»r. Lugdd. II. III. *6Gen. *'c. 2, v. 24. carne una : Vulg.
— Eriil. r-oll.o. **add. : dtxtf: Edd. Ven. 1, II. Nor. Par. Lugd. I. add.: efmm : Edd. Bas. H, III.
»• ud ; Edd. coll. o. pr. Ltigdd. II, 111. "' idem : eaed.— cf. 1 Tim. c 5, v. 9. •* Hoc commune: Etld.
Bas. Ltigrid. II, III. — Hinc commune : Edd. rell. " ille pan. " : desid. in Edd. coll. o. pr. •"Lugdd. II,
III. "\Domini : eaeri. — Vulg. — (cf. 1 Cor. c II, v. 27.) invenerat : eaed.= C. XI.
S8
Ivo Pan.
I. 6, c 62. Decr. p. 8, c. 270. Peir. Lomb. I. 4, dist. 42. " nosiri: Ed. Bas. recte nubere .
Edd. Bns. Par. Lugdd. — non nub. : Edd. Nor.* Ven. I, II. — Ivo Pan. = C. XII. "* Ivo Pan. 1. 6,
ita Ivo Decr. et Pan. c 61. '* ita Edd. Arg. Nor.
c. 22, 61. Decr. p. 8, c. 269. Petr. Lomb. ib.
Ven. I, II. ei Ivo Pan. c. 61. = C. XIII. •• Ivo Pan. I. 6, c 59. Decr. p. 8, c. 268, ipsa proferunt
t. 4. Pelr. Lomb. ib. •' 1 Cor. c. 7, v. 39. " ferfius : Ed. Bas. — guarfu*:
Aug. verba. — Polyc. 1. 6,
Edd. rell. "* ilu Edd. coll. o. 63cf. Matlh. c. 22, v. 28. seqq.
1459 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA XXXI. QU^EST. II. i4C(i
mnavit, nec dicil Snresurrectione nos posse esse, fi C. II. PALEA.
sed tanlum : Neque nubenl, neque nubentur, Unde [Econtra Hormisda Papn scribit Eusebio
uec conira humauaeverecundiaesensum audeo dicere, Ephcopo a 6.]
ut quoties6* voluerint nubant, nec ex corde meo iTua sanctilas nos 7 reqttisivit, frater veiierande,
quolaslibet nttplias condemnare. Quod dicifur uni- de filio ariiillo, qtiem pater matrimonium conlrn-
virae, hoc cl 65 omni viduae66: Bealior autem erit, here vult, si sine voluntale filii adulti facere po-
it tic permanserit. lest. Ad quod dicimus, si aliquo modo non con-
seuiit filius, fieri non posse. Potest autein de. fiiio
QUiESTIO II. nondum adulto,' voluntas cujus nontlum discerni
*
GRATIANUS. polesl, pater eum, cui vult, in niatrimonium tra-
Quod aulem atiqua non sil cogenda nubere alicui, dere, et post, quam lilius pervenerit ad perfectam
Ambrosiustestalur super epistolam'primam ad Corin- oeialeiii, omnino observare el adimplere debel. Hoc»
thios: < Nubat • cui vult: tantum in Domino; id ab omnibus orlhodoxae fidei cultoribus sancitum
'•
estquem sibi aptum putaverit, itli nubat; quia invilm a nobis lenendum mandamus. >
nuplim solenl malos provenlus.habere. Tanlum aulem B C. III. Quorum unum futurum est corpus unus debet
in Domino : Hocesl, ut sine suspicione lurpitudinis esse et animus: alque ideo nulta est invila copu-
nubal, el viro suw religionh nubat. t landa alicui.
C. I. Juramenlo patris non cogilur puella nubere, ltem Urbanus 11, Sanc(iob, Regi Aragonum1'.
cui nunquam assensum udldbuit. De neptis luae conjugio, quam te cuidam militi
Ilem Judicium Urbani Papae*. dalurum necessitatis insiante articitlo sub fidei pol-
Si verum esse consliicrit, quod nobis legati Jor- licitatione
firmasti, hoc cequilaie dictanie decerni-
danis" principis retulerunt, scilicet, quod ipse coa-
ctus et dolens liliam suam infantulam liolentem, mus, ut, si illa virum illum omnino, ul dicilur,
renuit, et in eadem voluiuatisaucloritate persistit,
flentem, et pro viribug renitentem, non assenlien- ul viro illi se deneget " nupiiiiain, nequa-
prorsus
libus, sed valde dolentibus raatre ct parentela, Rui- invitamet reniientem ejusdeui viri cogns
naldo Rodeli* filio desponsaverit, quoniam cano- quam eam
sociari. Quortim enim uiitim corpus esi.
num" et lcgum auetoriias lalia sponsnlia (ut infra conjugio
unus debet esse et animus, ne forle virgo, quum
oslenditur) non approbat, ne ignorantibus leges et ftierit alicui invita copulala, conlra Domini Aposto-
canones nimis durum quod dicimus videatur, ila
lique praeceptum aut reatura dissidii, aul crimeu
sententiam temperamus, ut, si princeps ciim filiae,
C fornicationis incurrat. Cujus videlicet peccati ma-
niatris, et parenlelae assensu id, quod cceptum esl luin in eum redundare constat, qui eam conjunxit
perficere voluerit, concedamus. Sin aulem, legalus invilam. Quod'» pari lenore de viro etiam est sen-
noster ulrasque parles audial, et si niliil, fuerit ex
tiendum '*.
parte supradicti Rainaldi amplius, quod impediat,
ab ipso Jordane sacramentura, quod ita conslenl C. IV. JVOHliceat deserere viro quam- prwmissh
dotibus \el publicu ulieslalione duxit uxorem.
haec, ul dicta sunt, accipiat, et nos canonnm ac
legum scita sequenles deinceps non prohibemus, Ilcin Nicolaus " Radoutdo '• Porluensi, et Joanni
quin nlii viro, si voluerit, praedicta lilia ejus nubat: Ficolensi" Episcoph.
taiitum in Domino. Loibarius rex (in commonitorio c) profitelur,
WOTATIONESCORRECTORUM.
QUiEST.11.C. II. fl Palea haec in Decretalibus esl C..IV. o ln cominonitorfo : Haec verba videniur
c. 1. til.de despons. imptib. el in vulgalis qtiidem accipienda quasi pro titulo, et.sejuncta a ceteris, ttt
cilatur ex Honorio; sed in prima Decretalium col- indicelur, caputhoc sumlum esse ex comiuonitorio,
lectione ex Hormisda, ut hic quod Nicolaus legalis suis Rodoaldo Pormensi, et
C. III. b Sanciio : Sic est emendatum ex veluslis 1) Joanni Ficolensi episcopis dederit. Na.m totius ca-
exemplnribus, Panorinia et bistoriis regum Arago- piluli verba sunt ipsius Nicolai legntos monenlis,
num. Nam antea erat: Sacrafiof. quoinodo se in ea causa gerere debeant. Dattini

•* abest ab ead. •• 1 Cor. c. 7, y. ult. '

QU*ST.I. C. ' XIII. •\guoftescungue : Ed. Bas.
QU^ST.II. 1 Cor. c. 7, v. 39 , = C. I. * Non exstat inler impressas Urbani epp. — Ivo*Pan. I. 6,
c. 108. Decr. p. 8, c. 23. Pelr. Lomb. 1. 4, dist. 29. s Jordani: Ivo Decr. — Edd. Arg. Bas.. s
Ridelli :
Ivo Dccr. — Rigetli: Pan. — Radelti : Ed. Bas. — Rodelli : Edd. rell. pr. Par. Lugdd. " ef can. : Ed.
Bas.=C. II. • Caput incertum. — cf. c 1, X, de desp. imp. et c' 2. Comp. I, h. t. a nobh : Comp. I.
inmalrimonio : Ed. Bas. — inmalrimonio copulare: Comp. I. hwc omn. orlhodoxm fidei sancimus el
vobh tenenda mandamus: Comp. I. *• ef a nobis : Edd. Nor. Ven. I, II. — et a vobis : Ed. Arg. — a
vobis : Edd. Bas. Lugdd. I, III. =C. III. f Item ad eundem : Ed. Arg. — Sacraiio : Edd. rell. pr. Bas.
" Hanc ep. Urbani II, ess.e, leslalur Hildebertus Cenomanensis, Urbatio coaevus, ep. 42. —lvo Pari. 1. 6,
c. 109. Decr. p. 8, c. 24. " denegaret: Edd. Bas. Lugdd. II, 111. is Abest hseGultima clausula '*
ab orig.
ap. Mans., et a cod. Panormiae Viclorino, quo '"Berardus tisus—est, et nb Hilrieberto. '6 sciendum ::
Edd. coll. o. pr. : Bas. Lugdd. II, III. = C. IV. scr. A. 865. lvo Decr. p. 8, c 354. Rodoaldo
Bohm. " Siculensi Ed. Bas. — Sicoliensi : Etld. rell.
1461 DEf.RETl PARS SECUNDA. CAUSAXXXII. QU.EST. I. 1462
Gualdradam se a paire '* accepisse, et sororem A gens : Qnod si amplius compulsa fuero, scilole, non
poslmodum admisisse Huberii". Ubi primum dili- verilate,sed limore moriiset evadendi sladio (quia
genti investigatione inquirite, et si eundem glo- aliter non possum) quod voluerinl »• dicant. *Vos
riosum regem praediciain Gualdradam pracmissis tamen memores estote mei, hwc vobh insinuanlh1'.
doiibus, coram lestibus, secundum legem, et rituni, Undevobis prajcipimus, ut qiiiiin eailem Thieberga
quo nupliaecelebrari solem., per omnia inveneritis ad condiclam synodum, sicul slaluimus, advenerit,
accepisse, et publica inanifestnlione eadem Gual- causam ejus diligenti examinatione iractelis, ei, si
drada in matriinonium ipsius atlmissa esl, reslat, ei objicitur, quod illa se crimen aliquod admisisse "
ut perscrutemini, cur illa repudiaia sil, vel filia confessa fuisset, et econtra illa violenliain se per-
Bosonis admissa. Sed quia idem gloriosus rex melu luiisse proclamaverit, vel si inimicos judices illos
Thiebergara " admisisse se dicit, metu uuius ho- sibi fuisseteslatafuerit, luncilludrenovetisjudicium
minis tantus rex non debuit" conlra divinum prae- secundum aequilatis normam, ut injusliiiae mole non
ceptuin in immane praicipitiuin mergi ". In hoc opprimatur.
certe '* se raagis reprehensibilem oslcndit, in quo Graliau. His aucloritatibits evidenler osiendilur,
amorem Dei amori mundi poslposuit, quuin nec quod nisi libera voluntate nulla esl copttlaiidaalicui.
etiam d occisores corporis sint liiiiendi, conlra
jiislitiam hominem impelleuies. Nihil itaque vobis
aliud praecipimus, manifestatione stin eodem rege QUJESTIO III.
convicto, nisi ut secundum canonicam auclorilatem GRATIANUS.
noslra vice freli causam illius definialis. Si vero Qttod autem post parentum sponsionemaliis nubere
minime probatum fuerit Gualdradam fuisse uxorem »OHvaleant, auclorilate Eliberalirti Concilii c. 54
**
legitimam, neque nuptiis secundum morem cele- monstratur, qua dicilur1:
hrulis, per benedictionem scilicel sacerdotis, illio C. UN.De parentibus, qui fidem [rangunt
uostro Lolhario exstitisse conjunctam, suggerile sponsaliorum.
illi, nt non moleste ferat legitimam sibi (si ipsa in- Si qui parenles- fidem fregerinl spoiisalioriim »
nocens apperueril) reconciliari uxorcm. El infra: triennii tempore abstineanl' "se*a comimiiiionev
' *
§ 1. Praeierea vos scirevblo, qiiia praefala Thie- Si lamen iitlem sponsus vcl sponsa ilto gravi cri-
berga aposlolicam sedem bis et ler apppellavit, et mine non fuerinta deprehensi, excusati erunt pa-
se a praefatoglorioso rege questa " est injuste fuisse . renies. Si * vero in eodem fuerinl vitio, et pollue-
dejeclam, ei vi coactam falsum contra se compo- Q rint se conseniiendo e, snperior senlenlia servetur.
suisse piaculum. Nam eo (erapore ad aposlolicam Gratian. Ecce, guod non licel parentibus sponsalia
sedem libellum appellalionis suae misit, in quo non fiiiorum suorum frangere. Verum hoc de iliis intet-
quidem adhuc confessam, sed ut contra se falsum ligendum est, qum illorum consensu conlrahnmlur.
diceret crimen, cogi sese innotuit, insuper stibjun-

CAUSA.• XXXII..

GRATIANUS. neplis ingenui,filia originarii; quam quum paler alii

Qititlnmvir, quum non haberet uxorem, quamdam vellettradere, huic avus eain copulavit, causa solins
merelricemsibi coniugiocopulavit qum erat sterilh, incontinenliw. Deinde Idc, pwnilentia ductns, ex aiu
NOTATIONESCORRECTORUM.
vero ab eo fuisse commonilorium his ipsis legatis, D coephcopum nostrum Odonemveslm sanclitali trans*
Nicolnus in episiola ad episcppos in Convicinuiu misimus.
d Qutttnnec eliam : Haecverba non sunt hoc loco
congregatos, in appendice bibliotbeeae SS. Palrum,
lestalur his verbis : Porro quid de Lolharii uxo- apud Ivonem, scd paulo superius post illn verba ;
ribus censuerimus (quoniam et de hoc nosiro scri- admhisse se dicit, nnilla inlerjiciuntur, in quibus e:
pshlisprmsulalui) in ephtolarum noslrarum,quat per haec conlinentur, licet alio ordine. Sed ob glossaua
fralres et coephcopos noslrosRodoaldumet Joannem non est mutatum.
in Galliam misimus, poleritis exemplaribus reperire. QU«ST. 111.C. UN. JVonfucrint: In originali
Qum videlicet exemplaria una- cum commonilorio, legittir sine negatione, itemqtie apud Ivonem, a quo
quod prmfalh fratribus nostris pro hac eadetn causa prneierea abest dictio : illo, sicquc habet : in gravi
ud Lotharium regem missis dedimus, per fratrem et crimine fuerint deprehensi*.

QU£ST. II. C. IV. "^promhsh dolibus : Edd. Bas. Lugrid. II, IU. " Hucberti : orig. ap. Mans.
* Tebergam : Edd. eoll. o.— Thktbergam : orig. — Bolim. " debuemi : Eil. Bas. ** immergi :
*ad. " ergo : ead. **more :. Edd. coll. o. " conquesta : Edd. Bas. Lugdd. IL,-III. *° voluerit :
Edd. coll. o. *' commisisse: Ed. Bas.
QUiGST.III. C. vti. ' hab.° non scrius A. 310. —* Ivo Decr. p.. 8> c 46 » absiineaiUitr:
* Coll. Hisp.,
omissis seqq. : a comm. : vero : Edd. coll. o. — —
idem : eaed. Iv. Coll. Hisp. ita Coll. llisp.
* St in ehdem fuerit vitium: ead. — Si — serv. : absunt ab Iv. 6 abest a Coll. Hisp.
U63 DECRETI PARS SECUNDA.CAUSA XXXII. QUJEST. I. 146*
cilla propria filiot tibi qumrerecoepit.Posleade adul- A calionis suspicio, Iibere uxor dimiliilur. Et qtiia
lerio conviclus et punitus quemdam rogavit, ut vi poterat accidere, ut aliquis calumuiam faceret in-
uxorem opprimereisuam, ul sic eamdimittere postet, nocenli-, et ob secundam copulam nupliarum '• ve-
quo faclo quamdam infidelemsibi copulavit, ea tamen leri crimen impingeret, sic priorem dimiliere j'ube-
condiiione, ut ad Chrhiianam retigionem transirei. tur tixorem",ut seciindam prima vivente non habeat.
(Qn. I.) Hicprimum quwritur, an merelrix licile du- C. III. Sola viri fornicalio v.xoremmacutat.
catur in uxorem? (Qu. II.) Secundo,"an ea, qttm Idem in epislola Pauli ad Corinthios1, c. 6 [in glossa
causa incontinenlimducitur, sit conjux appellandal ordinariti] ".
(Qu. III.) Tertio, cttjus arbilrium aliqua sequatur, an (n conjugio quis posilus quaecunque peccata re-
liberi avi, an originarii patrh? (Qu. IV.) Quarto, si cerit, non propriam infuscanl" coiqugem; sed
vivenleuxore iiceal alicui fitios ex ancilla qumrere ? fornicaiio " uxorem coinquinat, ul jam non sil viro
* *
(Qu. V.) Quinlo, siea, qum vim palilur, pudiciiiam suo licita, sed quasi aduliera.
amiilere comprobelnr? (Qu. VI.) Sexto, si adulter C. IV. Qtii ttxoremsuam dimilierejadulteramnolite-
adulteram postit dimiltere,? (Qu. VII.) Septimo, si rit, duobut annit paniteai, si ei debitumreddide
rit.
vivente dimissa alium possit accipere? (Qu. VIII.)
B Item Joannes Chrysostomus • '*.
Octavo, si infidelemsub prwmissa condilioneliceat
ulicui fideliumin conjugem ducere: Si quis uxorem suam invenerit adulleram, et
postea deinceps placuerit habere eam in matrimo-
nio, duobus annis poeniteat ideo, quia cum adultera
QL.ESTIO I. rommixtus " sit, quae adhuc crimine suo non est
GRATIANUS. purgala, aut abstineat se a matrimonio ejus, donec
I Pars. Quod antem meretrix in conjugem duci cxpleatur satisfaclio criminis poenitenliaesnae, ideo,
non debeal, multis auctoritalibus et rationibus pro- quia post satisfactionem poeniteiitiae non merctur
batur. Illa enim, qum, adulterii rea convincilur, nhi vocari adullera. Simililer, si virum suum uxor in-
post peractam pwnilenliam in conjttyii contortio, re- venerit adulierum, non ad imparia juilicatiir.
tineri non debet. II. Pars. Gralian. Subaudiiur, nisi ab adullerio
Unde Joannes Clipysosiomus, id ett auctor operit mitlier recedere volueril, quo ctisu ttxoremsuam vif
imperfecliIwm. XXXII, ait super Malt. c. 19 •: teciperepotesl, nttllum periculum ei itlaturus.
C. I. Patronus lurpitudinis esl qui uxoremsuain Unde Pelagius Papa Metleo subdiacono •• :
adulteram dimittere noluerit. _ C. V. Posf pmnitentiam adullerii uxorem vir polest
Sicut crudelis est et iniquus qui castam dimiltit, C recipere.
sic fatuus esl et injtistns ' qui reiinet merelricem. De Benedicto quoque, quem uxorem alienam in-
Nam patronus turpitudinis 'ejus* est, qui criinen! tlicasli f facinoroso .sustulisse spirilu , et in suuin
celat uxoris. hnctenus praesumere delinere consorlitim, si hoc
C. II. Causa fornicationis vir dimitlal uxorem, non, rerum verilas habet, jubemus experieniiae mae, ut
tamen alleram ducat. eum cum ipsa quoque adultera districle mactare
Item Hieronymus in comm. ad c. 19. Matth. °. iion differas, et calvalos ab invicem separare, et
Dixit Dominus in evangelio • : Quicunque dimi- illum quidem ad Lucium defensorem in Apuliaepro-
teril uxorem *, nisi ob ° fornicationem, et aliam duxe- vinciae palrimonium sine dilalione ' fac * migrare;
rit, mcecltalur,el qui dimhtum duxerh, mmchatur. illam vero, siquidem maritus suus sine dolo aliquo
Sola fornicatio est, quae uxoris viucat 7 affecium;; forte accipere " voluerit, tua ordinalione sub cau-
* *
imo, quum illa unam carnem in aliara • diviserit,, lela recipiai, nullum ei nihil duntaxnt de cetero
ct se lornicatione separaverit a marito, non debeit simile committenti pcriculum illalurus. Si vero
icncri, ne virum quoque sub malediclo facial, di- omnino eam recipere noluerit, in alium quendam
cente scriplura »: Qui adutteram tenei ttultut et tm-- j. locum , in quo ei non liceal male vivere, provida
pius est. Ubicunque est igilur fornicalio vel forni- eam dispensatione'» constilue.

NOTATIONESCORttECTORUM.
CAUSA XXXII.QU^ST.I. C. IV. » Caput hoc non vidclur canon nliciijitsconcilii autpoeniientialis : Si-
esl ioveni.umnpud B. Joannem Chrysoslomum. £t mile quiddam habelur in conc. Namieiensi c. 12.

CAUSA XXXII. QU-EST.I. C. I. ' Opus apocryphum. — Ans. I. 10, c 31. Ivo Pan. 1. 7, c. 8. Peir.
Lomb. 1. 4, disl. 55. ' iniquus : Ed. Bas. = C. II. » Ivo Pnu. 1. 7, c. 7. Decr. p. 8, «. 43. Petr. Lomb.ib.
» Matth. c. 19, v. 9. » add. : suam : Ed. Bas. * nisi causa forn.: ead. 7 utncif: lvo. — Edd. coll. o.
— Bohm. " duas : Eri. Bas. ' Prov. c. 18, v. 22. '• nuptialem veteri copulm : Edd. coll. o. = C.
III. " Ivo Decr. p. 8, c. 42. " in[uscat : Ed. Bas. " add. : eftam : ead. = C. IV. '* Sunt sanc
similia iu conc Nannet., quod cilanl Corr., (cf. Reg. I. 2, c. 131.), ipsa lamen verBa nullihi stint
invenla. " mixlus: Edd. coll. o. pr. Bas. =C. V. " Caput incerli temporis. — Ans. I.'•11, c. 94 (95).
( : Melito Subdiac.) 7 judicasli: Edd. coll. 0. pr. Bas. 1Trecipere : Erid. Arg. Bas. disposilione.
Ans. — Ed. Arg.
 HS5 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA XXXII. QUJEST. 1. 1466
C. VI. Qui adulterm debitttm reddit, tribui annh A grcssum, eorienique " studio, quo crimcn exclutli-
pwnileal, lur, innocentia coptilatur.
Ilem ex Pmnilentiali Theodori ". C. X. Non habclur [allax apud Denm qui ad veri-
Si quis iixorem suam scil adulieram , el non vult laiem pmnilendo revenilur.
dimitiere eam, sed in malrimonio habere, tribus Item Grcgorius, hom. XIX. Evangel.
annis" pconiteat, et quandiu poenitetb, abstineat Apud miscrieordcm namque jiidiccui nec illc fnl-
se ab illa. lnx habetur, qui ad vcritatcm reverlitur, eiiam
C. VII. Adulterio purgato per»paniientiam polesi fieri posiquam mcnliliir, quia omnipotens Deus , riiim li-
reconciliaiio conjugii. benier noslram poeiiiiciuinm suscipil, ipsc suo ju-
Iiem Augustinus ad Potlentium de adulterinh eon- dicio hoc
, quod erravimus , abscondit.
jugih, lib. II, e..6 ". Graiian. Qtiod si in adulterio perseverqre elegerit.
Quod aulem libi diiriiin videtur, ut post ndulle-
rium reconcilielur *conjugi * " conjux, si lides palronus turpititdinh eilenocinii reus mariius habe-
bilur, nhi eam adullerii ream facere voluerit. Unde
adsit, non erit riiiruin. Cur enim adhuc depiitamus in IX tibro Cod. de adutt.et
stupro impp. Severus
adulleros, quos vel baptismate ablulos, vel pceni- el Antoidnus °°: Crimen Ienocinii
tentia credimus esse sanalos? Hacccrimina in vcicri B contraliunt qui
in
Dei lege nullis sacrificiis miindabantiir, quae in deprehensam adullerio uxorem in matrimonio re-
* tinuerunt •*, non qni suspeciam hahuerint "• adul •
lege novi testamenti sine mundalione legali mun- teram. § 1. Hocin mulieribus non obtinel. Nonenim
dantur, et- ideo luiic omnino prohibilum erai" ab
" * * eis permillitur marilos suos adulterii reos facere.
alio contaminatam viro recipere uxorem,
" IJnde in libro eodem, el lit. eodetn, iidem Impp. ">:
quamvis David Saulis filiam, quam pater cjusdem Publico non habere 37 mulieres adulteiii ac-
niiilieris ab eo separatam dederat alteri, tanquam jinlicio
cusationem , de matrimonio * suo * violalo
novl testamenli praefigurator sine cunctatione 77 qnanivis
qtieri vclint, lex Julia declaral, quaequum masculis
receperit. Nunc aulem, poslquam Cbristus ait adul- mariii accusandi facultaiem detulissel, non
lerae " : jVecego le condemnabo; vade, deinceps noti jtire
idem feminis privilegium detulil. § 2. Si ergo, ut ex
peccare: quis non intelligat debere maritum igno» hh
scere quod videt ignovisse Dominum'TaniborUm? colligitur auctorilatibus, adulleram relinere nulli
permitlilur, mullo minus in conjugium duci ticebit
necjam se debcre adulieram dicere, cnjus pcenilen-
lis crimen " divina credit miseratione deletum? cujus pudicilim nulla spes habetur. Debel enim inler
C. VIII. De eodem. conjuges servari fides el sacramenlum, qum quum de-
fuerint, non conjuges, sed adulleri appellantur.
Idem eodem libro,c. 9". ( Unde
Auguslinus scribil conlra Julianum, l. I A°* ;
Non erit turpis neque difiicilis eliam post perpe- C. XL Veritas nuptiarum non conshih in commix-
trata '• alque purgata aduiteria reconciliatio conju- tione inarit et feminm.
gum ", ubi per claves regni ccelorum non dubitatur Non enim in sola, ut deliras, commixtione maris
lieri remissio peccatorum; non ul post viri divor- et feminae nuptiarum veritas est, quamvis sine illa
lium adullera revocetur, sed ut post Chrisli consor- commixlione nuptae " liiius procrearc non possini.
liiiui adultera non vocetur. Sed alia sunt ad nuplias proprie peiiiiicnlia, qtiibus
*'
C. IX. Quum [ornicationh vilium excludilur, casli- ab adulteriis nupliae discernuntur *•, sicuti csl lori
lalis virtus adschciiur. conjugalis fides, et cura ordinate filios procreandi,
Item Ambrosius, /. //, de Cain et Abel, c. 4. et (qiiae maxima est differentia) bontis usus mali,
Qiiuin renunciatur improbilati, slatim atlscisciiur hoc est bonus usus concupisceiitiae carnis, quo
viiiiis. Egressus enim maliliae virtnlis operutur in- bono " adulteri male utiinliir.
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. VI. i>Et quamdiu pmnitet; In plerisque velnstis D C. XI. d In Panormia citatur eodcm modo, ilem-
esl: el quamdiu illa pmnitei *. que apud lvonem, nisi quod habet: libro secundo.
c
C. VII Quw in lege : Apud B. Aiiguslinum je- Sententia quidem saepo babelur aputl B. Augusti-
gitur: gua! not<tlettamend, in sanguine Chrhli sine num, et contra Juliantim, nuptias diffinieniem cor-
ilnbilatione mundantur ". Sed ob glossam. non est porum cotnmixtionem, disputal potissimum, 1. 5,
emeiitlalum. c. uli.

QPJEST.I. C. VI. " Non exsiai inier* fragmenta Theodori edilo a Petito et D'Acherio. — Ans. 1. 11,
o. 83 (99). «• fres annos : Ed. Bas. ita Ans. el Ed. Bas. = C. VII. '• Ans. I. 10, c. 60. '*Ivo Pan.
J. 7, c 35. Decr.p 8, c. 242. Polyc. 1. 6, 1.4. Petr. I.omb. 1. 4,dist. 55. " abesta Panorm. quw N.
teslamenit sanguine sine dub. mund.: Ivo Decr. cum Ed. Aug. Maur. — gua; in lege N. T.isanguine, elc. :
Panorm. " esf : Ivo. — Edd. coll. o. »* : eaed. pr. Arg. " 1 Reg.» c. 18. ff conlamina-
aliqtto
fioiie : orig. el lv. *6 1 Joan. c. 8, v. 11. " Deum : Edd. coll. o. " crim. delelum est a Deo : Erid.
coll. o. = C. VIII. *• Ivo Pan. 1.7, c 57. Decr. ib. Petr. Lomb. ib. — In Edri. Arg. Nor. hoc c isigni-
30 : Edd. Ven. I, II. — pofrafa :' Edtl. rell. — ly. "
tum esl noinine Paleae.
»» parata — »» ** conjngii : Edd. " coll.
o. =='C. IX. eo guogue : Eii. Bas. C. X. c. 2, I. 9, t. 9. delinuerunl : Edd. coll. o." ha-
btterunt: eaed. 36 ib. c 1. >7 habent: Edtl. coll. o. pr. Bas. Lugdd. II, III. =C. XI. 3* Ivo Pan. I. 6,
c. 29. Decr. p. 8, c. 77. 39 nuplim : Iv. — Edd. coll. o. *• decern. ; Ivo. *' scilicet sic : Edd. coll.
o. *' malo : Ivo Decr.
14U7 DECRETl PARS SECUNDA. CAUSA XXXIL QU^EST. II. 1468
Gralian. Hmc sunt bona,quibus commendantur A Unde Hieronymus super Osee, lib. 1, ad c. 1 ••:
nitpfia*, ef ab illiciio usu dhcernuntur. C. XIY. iVon esf peccalum meretricem ducere uxo-
111 Pars. Econira vero Ambrosius ° improbare rem.
Non est Osee *
nuptias videtttr, dicetts: culpandus prophela (interim ut
* si meretricem
C. XII. Piima! vel secundm nuptiw hac attciorilale seqiiauiur bisloriam) , quam duxil,
improbari videntur. ad pudicitiam converterit" : sed potius laudnndus,
Nupiiae terram replent *3, virginilas paradisum. qttod ex mnla boiiam feceril5S. Non enim qui bonus
Scdet boc iiUtiendiim est duntaxai juxia hebraicam permanel * ipse* polluitur, si socielur malo : sed
* *
veiiinleni, qtiotl, qumn scriptura in primo, et qu'i nialus est in bonum verlilurS 9, si boni excmpla
tertio.et quarto, etquimo,el sexlo die explctis secteiur. Ex quo inlelligimus, non prophetam per-
**
operibus singulorum dixerit: Et vidit Dettt, qttia diriisse pudiciiiam foruicariae copulaliim , sed forni-
bonutn ett; in secuurio *s die boc oinniiio subtraxil, carinm nssumsisse 60 pudicitinm , qttam antea non
nobis iiilelligeiuinm derelini[tiens, non esse bonum habebaf.
tlupliccm niiineriiiti, qui ab unione dividat, et prae-
**
iiguret foedera nuptiartim. Unde et in arca Noe QUiESTIO II.
omuia animalia , quaccuiiquebina ingreriiunlur, im- 1» GRATIANUS.
tmiiida siinl. Impar mimerus esl inundus, quanqtiam I Pars. Quod aulem twn sit uxor qum sola causa
in duplici nuinero osiendalur *7ct aliud sacramen- incontinenliw ducilur, Itinc videlur probari posse,
tum, quod ne in besliis qtiidem, el immundis avibus qttia conjugium propagalionh, non explendw libidinis
**
tligumia comprobala sil : bina enim ingrediunlur cattsa a Deo instilutum est. Hwc namque [uil bene-
imiiiunda, et seplena *', quae munria stint; ut habe- dicdo conjugii: Crescite el miillipHcamini.
ret Noe jiosl diluvium, quod *de* iinpari numero Unde Ambrosius super Lucam, l, I,ad c 1 ':
statim Deo posset offerrc. C. I. Parlus feminarum esl eis sola causa nubendi.
Gralian. Verutn hoc ad exlwriationein, non ad ne- Pudor esl feminis nuptiarum praemia non habere,
cessitaiem observandwvirginitath refertur. Unde Ani- quibirs liaecsola causa est niibcndi. Idem lib. 2, iu
brosius atf in libro exliortaiwiih ad virgines ">: princip. : § 1. Dum' conjugii praeniiuin et gratia'
C. XIII. Vtrgtmfas ex consilio suadelur, non ex im- ntiptiarum partus sil feminarum, non mediocris
perio prmcipitur. ' *
qiioque causa cst, ut virginilas Mariae fallcret
Inlegrilas corporis expelemla avobis" est, quam principem mundi.
ego pro consilio suadco, non pro imperia praecipio. P Gralian. Qui ergo non causa procreandw sobolh,
Sola est enim virgiuitas, quac suaderi polest, impe- sed explendm libidinis sibi invicem copulantur, non
rnri non potest: res magis ' voti, quain praecepti ". lam conjuges quam fornicarii videntur.
IYJ Pars, Gratian. Quum ergo in meretrice, ul Hinc eliam Hieronymus ad c 5 ephtolm ad Ephe-
diximus, nulla spes fidei, nulta sil certiludo pudici- sios * :
liw, patet, quod non etl in conjugium dueenda. § 1. C. II. Non conjuges, sed adulteri vocaniur, qiti non
Sed objicitur : Rhaab '* Hiericuniina, quamvis etset secundum prwcepla Chrhti cotijunguntur.
meretrix, tatnen principi de tribu Juda est eopulata Sicut non omnis congregatio haerelicorum Christi
conjugio, de qua Chrislus poslea nasci dignatus. est. ecclesia dici polesl, nec capul eorum Cbrislus *; sic
Osee " quoque, duodecim Prophelarum primus, ex non omne matrimonium, quo non viro suo * secun-
prwceplo Domini coro hordei meretricem emil, quam dum praecepta Chrisli uxor jungilur 8, rite conju-
sibi in conjugio sociavit. Sed aliud esl merelricem giura appellari poiest, sed magis adullerimn.
ducere, vel adulteram retinere, quam lua consuelu- II Pars. Gralian. His ita respondelur: Prima in-
dine, castitate, et pudicitia exornes : atque aliud ali- slilulio cOnjutjiiin paradiso facla esl, ut esset immu-
quam earum habere , quam nullo paclo a luxu carnh culalus lorus, et honorabiles nuplim, ex quibus sine
sum revocare valeas. Hoc enim penitus vrohibetur ; n ardore conciperent, sine dolore parerent. Secunda
illud laudabiliter factum legilur. propter itiicitum modum eliminandum extra paradi-

NOTATIONESCORRECTORUM.
C. XII. o Ambiosius: Sic etiam in manuscriptis. Sed apud ipsum non est inventum. Habetur apud
B. Hieroiiymum , lib. 1, conlra Joviuiaiiuiu.

QU^ST. I. C/ XII. *• implenl : ** Edd. coll. o. pr. Arg. Nor. Ven. I, II. **»6 sing. dierum dixit :—Edd.
coll. o. — cr.'Gen. c 1., v. 10. add. : uero : Edd. Bas. Ltigtld. II, III. abest ab EJ. Bas. cf.
Gcn. c. 7. *7intelligatur : Eritl. coll. o. *" bin. enim el bina ; eacri. *' add.: ef seplena : Ed. Bas. = C.
XIII. ' lvo Decr. p. 7, c. 120. "' no6is ss : Ivo. — Edd<coll. o. s* add.: esf : Ed. Bas. •* add. : est :
Edtl. rell. — Bolun. s*Jos. c. 2, et 6. Ose. c. 1, et 3. = C. XIV. "Ivo Pan. 1. 6, c,57. Decr.
"> 66
p. 8, c. 58. " converiit: Edd. coll. o. *» [ecit : eaed. convertitur : eaed.— Ivo Pan. sumshse :
Edtl. coll. o. pr. Bus.
QU/EST. II. C. I. ' lvo Pan. 1. 6, c 21, 25. Decr. p. 8, c 75. 76. **Quum : orig. —6 Ivo. Pan. = C.
H. » ' lvo JJspr. p. 8, c 277. * add. : esf ; lvo. — Edd. coll. o. abcst ab Iv, conjungitur: lv.
1469 DECRETIPARSSECUNDA.CAUSAXXXII.QUjEST.il. U70
IHIII (acta est 7, «f ittfirmitas, prona in ruinam lur- > A laincn lempore illo, quo conjngales aclus geruntur,
pitudinis, honeslate exciperetur conjugii. Unde Apo- praesenlia S. Spirilus dabilur, etiamsi propheta
stolus scribensad Coriniliws ait 8 : Propter fornica- esse videalur qui officio gencraiionis obsequiiur.
lionem umisquisque suam uxorem , et utiaquaeque Sed et alia plura sunt, in tpiibus sufiicil sola " vis
virum suiiin habeal. Ex hac itaque causa fii, ut con- humana, et neque res indiget, neque decet adesse
jttgati te tibi invicem debeanl, nec te tibi negare pot- praesenliam S. Spirilus.
sint. Unde Apostotus* : Nolite fraudare iuvicem, Gralian. Sicut ergo lalis concubitus non estforni-
nisi forle ex conseusu , et ad lenipus, ul expedilius carius, sed propler bonum conjugii licitus : sic etiam
vacetis orationi, el iterum reverlimini in id ipsum, conjunctio illa, de quti quwritur, non etl fornicaria,
ne forle teiitet vos satanas. Hoc aulem dico propter sed propler bonum conjugii licila.
incontinentiam vestram. Qui ergo propter incotiii- Iiem, sicut Augusiinus ait tii tibro de corijugali,
nenliam in naluratem redire usum tiwneniur, palet, s. 14. •»:
quod non propler fitiorum procreationem tantum mi- C. V.
sceri jttbenlur. § 1. jVon lamen ideo nuptiw matw Coiicubinaeud tempusadhibitae, necetiamsi causa
judicantur. Quod enim prwler intenlionem generandi _ filioriim coiicumbant, justuni faciunt concubinaium
fit, nonest nupliarum malum, sed esl veniale propter suiim.
nuptiarum bonum, quod esl triperlilum; fides vide- IV Pars. Gralian. Sic e conlrario intelligi de iis,
licet, proles, et sacramentum. qui conjugali affectu sibi copulantur, quod etiamsi
Unde Augustinus de bono conjugali, c, 6 '• : non causa procreandorum filiorum, sed explendw li-
C. III. lmmoderalus usus eonjngatorum non esl nu- bidinis conveniunt,'rion ideo fornicarii, sed conjuges
ptiarum mdlum , sed est veniute vropier liupiinrum appellantur.
bonurn.
Probalur hoc idem uuctorilale Aiigustini in libro de
Quicquid inler se conjugali inimodeslum, invere- " :
bono conjugali, c. 5
cunduni, sordiriiiinve gerunt, vilium est hominuiu,
uon culpa nupiiarum. Jam in ipsa quoque immode- C. VI* Conjuges sunt qui causa solius incontinentim
sibimet invicem copuianlur.
inliore" exaclione debili carualis, qnam eis nnn
Solel quaeri, qiium masculus et femiua, nec ille
secundum imperium '» praecipil", sed secuniluni ncc illa uxor alterius, sibimet non filiorum
veniam Apostolus •*, ul etiam praeler causam pro- marilus,
sed pro incontiuenlia "solius con-
creandi sibi misceantur, etsi eos pravi mores ad procreandoriim,
cubitus causa copulanltir, ea fide tncdia, ut nec ille
lalem concubilum impellunt, nuptiae tamen ab adnl-
* C cum altera, nec illa cuin altero id facial ulrum nu-
lerio seu fornicationc defenduni. Neqne *en'nn illud
ptiae sint vocandae? Et polest quidem foriasse non
propter nuplias admiliiiur, sed propier uuplias absurde hoc
Debent '* sibi non soliim appellari connubiuin, siusque ad mor-
ignoscilur. ergo conjugaii tein alicujus eorum id inler eos placueril, cl prolis
ipsius sexus sui commiscendi lirieni liberorum pro- non ea causa conjuucii
crenndoruin causa (qnae priina est humani geneiis generationem, quamvis
sint, iiou tamen vitaverini, m vel nolinl ** sibi
in isla mortalltate socielas), verum eliam infinniia-
nasci filios, vel eliam opere aliquo malo agant ne
lis invir.em excipiendae, ad illicitos cOncubitiis evi-
eisi nnscanttir. Ceterum, si vel utrumque, vel unurn
landos, mutuam quotlammodoservitulem , ul,
" ex horum desit, non invenio, i[iieinadniodum has nu-
alieri eorum perpettia conlinenlia placeal, nisi
allerins consensu *7non possit. ptias appellare possimus '*. Elenim si aliquam sibi
III Pars. Gratian. Non aulem dalur prmsenlia S. *vir* ad temptis adbibueril, donec aliam tlignam
ctcttis *vel"honoribus, vel facultat<btissuis inveniat, quam
Spiritus tempore, guo conjugales geruntur.
Unde Hieronymus super Mallltwum & " : comparem '* ducal, animo ipso adulter esl, nec
sed cum ista, cmn
C. IV. Non daiur prwseniia S. Spirilus lempore, quo cum illa, quam cupit invenire,
conjugules actus gerunlur. qua sic cubat, ut cum ea non habeal maritale con-
Connubia legilima carent quidcm peccato, non sortium.
NOTATIONESCORRECTORUM.

QUJEST. II. C. IV. «•Caput hoc habelur apud Origenem homil. 6. in Numeros, el ex ipso citatur in
glossaordinariaNuiii.il.

• ib. v. 5. = C. III. •• Ivo Decr. p. 8,

QU^ST."II. C. II. 7 cf. Gen.—c. 2." 81 Cor. "c 7, v. 2.
C. 234. immoderala : Ivo. Edd. coll. o. nupiiarum imp. : Edri. Bas. Lugdd. 11, III. '* pnr-
cepit : Ivo. — Etld. coll. o. '* concedit Ap: ; iri. — ea:d.— cf. 1 Cor. c 7. " Ivo Pan. 1. 6, c. 2t>.
16conscientia : Ed. Bns. " fieit non poss.: Erid. coll. o. — Bohin. = C. IV. " Petr. Lomb. 1. 4, dist.
32. '»sibi sola : Edd. coll." o. = C. V. *• Ans. I. 10, c 13. lvo Pan. 1. 6, c. 45. Decr. p. 8, c. 10
Polyc. 1. 6, t. 4. = C. VI. Ans. I. 10, c. 12. Ivo Pau. .'. 6, c 27, el 44. Decr. p. 8, c 65. Polyc
ib. "proiter incoitlinentiam : orig.—iiiconinienlia : Ed. Bas. — iiiconlinentiw : Eritl. rell. pr. Lugdd.
11,111. " noluerint: Eri. Bns. *'possumtts Edtl. Bas. Lugrid. II, 111. **in conjugium : Ivo Pan. c. 27
— Edd. coll. o
»471 DECRETl PARS SECUNDA.CAUSA XXXU. QUJEST. II. 1472
C. VII. Fornirurii tttnt, non conjuges, qui steri- ,\ ril, dcl aidmam pro anima; si autem informaium
litatis vettena procurunt. fuerit, mulctelur pccunia, ut probaret non esse ani-
Idcm de nitpids et concuphcentia, lib. I. c 15 ". maiii ante formnm *'. Itaque si jam formato cor-
Aliquando eo usque pervenil haec lihitlinosa cru- pori ** dalur, non '* iu conceptu corporis nascitur
dcliias, vel libido crudelis, ui cliam sierilitatis vc- cum semine derivala *6. Nam si cuni semine el ani-
nena procurel, cl, si hihil valiierit, coneeptos foetus ma exsistit cx *T anima, mullae animacquotidie
" *" fun-
aliquo motlo inira viscera cxstingual ac pereunt, qnum semen fluxu **qtiodam *' non profi-
ri-a;, volendo *' suaiu prolem prius inlerire qiiam cit nativitati; sed si propius *' respiciamus, vidc-
vivere : aul, si in utero *jam*vivebat, occidi ante , bimus, quid scqui debeamus. Contemplemur faciu-
tliiain nascalur ". Prorsus, si unibo lalessunl, con- ram Adae.In Adam enim exemplum dalum esi, ut
jugcs iiou smit, el, si ab initio tales fiierunl, non ex eo inlelligatur *', quia jam formatum corpns
silri pcr connubium, sed pcr stnprum polius conve- accipil •' aiiiinam. Nam potueral °° animam liino
nertiiil. Si auiem non ambo sunt tales, audeo di- lerrae admiscere, et sic formare corpus. Sed ralione
cere, aul illa esl quodammodo meretrix, atil ille infirmabatur "*, quia primiim oportebat domum
aduller uxoris. compaginari, el sic habilalorein inriuci. Anima
V Pars. Gralinn. De his, qni aborlttm procurant, *» cerlc, quia spirilusest, in sicco habilarenoii potesl,
qttwritur, an judicenltir homicidw,vel non? ideo in sanguinc ferlur habiiare "*. Quuin ergo cor
Aiigusliniisin libro quwstioniimExodi,quwst. LXXX, poris ss iineamenta compacla non fuerinl, ubi erit
ait *': anima?
C. VIII. jVonesf homicida qui aborlum procural ante, C. X. De eodem.
quani •anima corpori sil' infusu. Item Hieronyrnus ad Atgasiam, quwst. IV ".
Quotl vero non formaliim puerperium •>nnluii ad Sicuti semina paulalim formanlur in uteris, el
h omiciditim perlinere, profeclo ncc hominem de- tamdiu non repiiiatur homo "\ donec elemenla con-
piiiarit ", quori lale in utero gcriiur. Hic de aiiima fecla *• suas imagines membraque suscipiant : iia
quaeslio solet ngitari, utruin quod " formatuin non sensus raiione conceptus, nisi in opera proruperii,
est nec animalum quidcm possit intelligi, et ideo adhuc in venlre rcliuetur, etcito perii ab hosle c.
non sit homicidium, quia nec exanimatum dici po- VI. Pars. Gratian. Quum ergo qui aliquam sibi ad
tcst, si adhuc **animam uon habebal. Ilem ; § 1. Si lemput adhibet, cum ea adulter etse dicitur, nec ab
*ergo" illud informe puerperium jam quidem fue- ea discedens, nec filiam suam illi tradens peccat.
ril ", sed adhuc quodammodo iiiformiler animaiuin Unde Leo Papa ad Ruslicum, Narbonensem Ephco-
(qiioiiinm mugna de anima quaestio *• non est '* C pum epht. XC. al. XCII., c. 5, ef 6 ••:
prnecipiianda intliscussa lemeriiate seiiieniiic 3S), C. XI. Proftctut etl honetlath fondcariam abjicere,
itleo " lex noluit ad Iiomicidium pertinere, quia et uxorem legitimam accipere.
iiondum dici polest anima viva in eo corpore, quori Aucillam a loro abjicere, et uxorem cerlae inge-
tensu caret. nuitatis accipere, non duplicatio conjiigii, sed pro-
C. IX. Dt eodem. fecius esi honestalis. § 1. Culpanda est •• sane
Iriem in libro qumslionum Veteriset Novi Testa. talium negligentia, sed non penitus desperanda, ul
menti, c. 23 *•. crebris cohortationibus incilati qtiod necessario
Moyses " iradidil : Si quis percusseril mulierem expelierunt *• firieliter exseqiiantur. Nemo enim
in utero habeittein, et aboriiverit **, ti (ormatnm [ue- despcrandus cst, dum in boc corpore conslilui-
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. VIII. b Ptierperttim : In vu galls sequebalur : lio perit, quo aborlii vocabulo et alibi, el in eadem
Moyies, vel lex ', qtiae absunt a plerisque veuislis et quaesiione usus est B. Hieronymus : adversarii ad-
originali. Alia ctiain nonnulla ex iisdem sunt emen- venlus, inqiiil, ea, quw concepta itinl, facil perirt
dala. D abortio; sed ob glossam non esl mutaium.
C. X. c Abhostc : Originale el Ivo "ef cito abor-

QU.EST.II" C. VII. " Ivo Decr."p. 10, c 53. Petr. Lomb. I. 4, dis!. 31. " exstinguanl — fundant :
E I. Arg. aut : Edd. coll. o. volens : Eri. Bas. *• tiasci' : orig. — Ivo. — Etltl. coll. o. = C. VIII.
31Ivo Paii. I. 8, c 12. Decr. p. 10, c 56. Peir. Lomb. ib. ita ap. Iv. Pan. el in Etld. coll. o. pr.
Ilas. *» dcputaverif: Ed. Bas. " quicquid : Ivo. — Edd. coll. o. ** abest ab Edd. coll. o. pr. Lugdd.
II, III. ' \uerat: Ivo. — Erid. coll. o. "add. : esf : Ivo Pan. —ead. S7abest ab Etl. Arg. " sen-
teniia : Eiltl. coll. o. pr. Nor. Ven. 1,11. " sed ideo : Ed. Bas. = C.IX. *• non esl Augusiini. — Ivo
Pan. I. 8, c 15. Decr. p. 10, c 57. Peir. Loinb. ib. *' Exori. c 21, v. 22. *• abortivum fecerit :**
Vulg.
— Ivo Puii. — Edd. coll. o. *' formaium : Ivo Pan. — formalam : Edd. Bas. Lugd. I. — Bobm. cor-
*• *7
pore tradalur : Etl. Bas. *s adtl. : famen : Etld. coll. o. anima deriv. : eaed. de : Eri. Bas.
"e.t flui. : Edd. coll. o. *» qitotltimmodo ; Edd. Nor. Ven. I, II. •• prius : ssIvo. — Erid. coll. o pr.
Bas. Lugd. I. "•' inielligamut: Eritl. coll. o. »» accepit : eaetl.— orig. — Iv. poierat : Ivo Pan. —
Eild. coll. o. pr. Bas. — aild. : Deus : Ivo Pnn. — Edd. coll. o. ">informabalur : orig. ss abest ab
orig. ei Ivo Decr. s» abest ab Iv. ei Eriri. coll. o. pr. Lugrid. = C. X. s7 Ivo Pan. I. 8, c. 14. " Decr.
ib. *» homieiditttn : Ivo. — Etltl. coll. o. e'J : orig.
p. 10, c 5.8. Pelr. Lomb. 60 —
confusa neqtie
tiiuicn Pan. = C. XI. Ep. 1«7. /scr. A. 458, vel 459.) Ed. Baller. cf. D. 7, de pocu. c. 1.
61sil : Edri. coll. o. C3ncc/.ssarieoctiverunl : cicd.
1475 DECRETl PARS SECUNDA.CAUSAXXXI!. QU;-EST.II. 1474
lur •', quia nonnunquam quod tliflfideiitia aeialis A putloris eligere mari(nm), sed jam desponsala viro
differtur consilio maturiore perficittir. de profeclionis consnlitur die, nec immeriio dilniin-
C. XII. Legitimo matrimonio copulatur quce concu- nem non atiulit. Jure elenim properare debuii ntl
binam habenti traditur maritum. Unde illud Euripideum 7», qtiod miranlur
ldem ibidem, c. 4 •*. plerique, unde translatum sit manifestum est. Ait
Non omnis mulier juncla •• viro uxor est viri, enim in persona mulieris, quac lamen mar-ilumvole-
quia nec oinnis fiiius esl heres pairis. Ntipliarum bat relinquere, el ad alias petebaiur nupiias : * Nup.-
autem fcedera inler ingenuos sunt legiiima, et inter ytypaToivuh T&ViftwviraTij/Jiu.it | Mepi/xvavefjee,
coacquales ", mullo prius hoc ipsum Domino con- xoux.i/iovxplviiv T«5S.Hoc est. * sponsaliorum meo-
slituenle, quam initium Romani juris exsisleret 67. rum pater meus curam " subibit ". Hoc enim non est
Itaque aliud est uxor, aliud concubina ; sicut aliud meum. Ergo quod ipsi " philosophi mirati stinl ser-
ancilla 6S,aliud libera. § 1 Propter quod eliam Apo- vates*virgines.MiiIier**etiam,siqua ainissociloma-
slolus •• ad nianifestandam ?° harum personarum riio adolesceniulaBSlaqiiettm »*infirmilatis suaetimet
discrelionem testimonium ponil 71 ex Genesi, ubi 87incidere, si vult 88,nubat, lantum in Domino; ut
dicitur Abrahae : Ejice ancillam el filium ejus; non electionem mariti parentibus deferai, ne appelenliae
enim erit heres filius ancillw cum filio 7* nieo Isaac. B procacioris 8» existimeiur •• auctor, si ipsa de nu-
(El infra :) § 2. Igilur cujuslihet loci clericus <»si pliis suis electionem sibi vendicel. Expeiita eiiim •'
iiliam suam viro habenti concubinain in niatrimo- niag-is debel videri a virn, quam viruin ipsa expe-
nium dcderit, non ila accipiendum est, quasi con- tisse. Verecundiam pracmillal aule, quam nubai,
jugato eam dederil, nisi forie illa mulier ei ingenua quo ipsiim conjugiuni plus comineudct verecun-
facta, et dotata legitime, et ptiblicis nuptiis hone- dia.
slaia videalur. § 4. Paterno 7* arbilrio viris 7* C. XIV.
7*
junctae carent culpa, si mulieres, quae a viris ha- Item inlibro Numerorum, c. XXX. [». 4. segg.]
bebanlur, in malrimonio non fuerunt 76, quia aliud Mulier, si quippiam voverit, et se consirinxerit
est uxor ", aliud concubina. esl in domo palris sui, et in aeiate
VII Pars. Gralinn. Quum ergo dicitur : palerno jurainenio, quaesi
ariliuc puellari, cognoveril |inter volum quod pol-
arbilrio junplae viris, dntur inlelligi, quod paternus
liciia est, et juramenium, quo obligavit aniniam
consensusdesideralur tn nuptiis, nec sine eo legilimm
7* suam, et lacueril, non rea erii', sed •* quicquid
nuptim habeantur, juxla illud Evarhti Papw :
est et juravit, opere complebil •'. Siu au-
Aliter non fit lcgilimum conjiigium, nisi a parenti- pollicita
P tem siatira, ut audieril, conlradixerit •* pater, et
bus iradatur.
C. XIII. vola el juraiuenla ejus irrita crunt, nec obnoxia
Item Ambrosius t')itib. de Palriarchis, [ id est lenebitur sponsioni eo, quod contradixeril pater.
lib. I de Abraham, cap. utl. J C. XV.
Honorantur pareules Rcbeccae nnmeribiis, con- Aiigiistimisgii«'«(. LVIl. super Numeros *.
siilitur puella non de sponsalibus ijlla enim jtidi- Merilo hic quaeritur eliam de volo virginitalis.
cium exspectal parenium : non csl enini virginalis Mulieres enim eiiain virgines in scriplura soleut

NOTATIONESCORRECTORUM.
C. XII. d Cujuslibet loci clericus : Sic quidem in ' C, XIV. ' Non rea erit : In originali legiiur : voii
epislnlarum editionibiis; sed in Codice canontnn rea eril, quidquid pollicila, elc. Sed ob glossam noi»
rnp. 18, el apud inriicalos colleclores legitur : cti- esl emendaliini.
jttslibet loci iaicus. In conc vero Triburiensi, ubi C. XV. * Antea legebalur : liem Augusiinus. Su-
hoc referlur Si quis filiam sttum, eic. D blnla est diclio Ilem, quat abesla plerisque veiuslts.
» Tradatur : Post hoc verbmn in duobus vetustis Nam verba B.Auguslini.seu glossae ordiuariae, qua>
rodicibus cilanlur ex CoriiceJustiniani lib. 5., lil. liic referuiitiir, sunt cxplniiniio loci Numerorum
de nupliis, I. 12. Nec filium.-,el 1. 20. In conjnn- amea citaii. In iisriem auiem vetustis omnia haec
clione. ex Digeslis lit, tle rilu nupt. I. 2/ Nnpliw capitn, quibus non estapposita rubrica, tiuo capite
conshlere, el ex lnsiii. lii. de nupliis, priiicipium coniprelieiiduiuur.
ad vers. : prwcedere debeal.

II. C. XI. •» constiiuius est: eaed. — orig. = C. XII. •* Burch. I. 9,c. 1. Ivo Pan. I. 6„c
QU^IST. coll. o. •• mquales : C6II. Hisp. — Coll.
35. Decr. p. 8, c. 139. Polyc 1. 6, t. 4. •» conjuncta : Edd.
citl. ,7 exsiiterit : Edd. coll.o. 6Sesf anci, et : eaed. •• Gal. c 4, v. 50. '• manifestandum ; Edri.
7*ctim fiho Itberm: Coll.
coll. o. pr. Arg. — Ivo Pau. 7t posuii: Edd.coll. o. "— cf. Gen. c 21, v. 10. 7*add. :
— Edd. Leonis anie Qtiesnell. — Ed. Bas. add. : enim : Edd. Bas. Lugdd. II, 111.
Hisp.
femiHO': Edd. coll. o. 7S injunctm : Coll. Hisp. — conjunctw : Burch. Iv. 76fuerint : Ivo Decr. —
Edd. coll. o. 77 nupfa ; Burch. Iv. 78 cf. supra •'C. 3, qu. B, c. 1. = C. XIII. 7»Androin. v. 987.
»• arid. : sibi: Edd. coll. o. pr. Bas. Lugdd. II, III. stibjicit : Etl. Nor. — sufttif: Edd. coll. o. pr. Arg.
8*seruafa' : Edd. Lugrid. II, III. 8l Sed etiam st gua mulier :
Lugtld. II, III.8S 8»ef ipsi : Edd. coll. o.
Edd. coll, o. et ad. : Erid. Nor. Ven. "•1, II. Par. Lugri. I. " in laqu.8»: Edd. Bas. Lugd. I. 8' f|-
mens : Etld. coll. o. pr. Ltigdd. 11, III. add. : nubere : Edd. coll. o. abesl ab iisd. pr. "Lugdd. II,
111. 90asfimeiur : c;cd. pr. Lugdd. II. III. »' abest ab iisd. pr. Lugritl.II, 111.= C. XIV. si : Ed.
Bas. »3complevit: E:!d. Arg. Bas. »*conlradixil : Edd. Arg. Bas. Nor.
1475 DECRETIPARS SECUNDA. CAUSA XXXII. QUJKST.IV. 1470
appellari, et videlur etiam Aposiolns de palreloqui, Ii pnsset, ex ancilta ejns filios sibi suscilavit, nec solum
qnum riicit 9S: Servel virgiitemsuam ; et : Del nu- propier sterilitatem, verum eliam propter fmcundila-
ptui virginem suam. tetn cesstmiem legitur inirasse ad ancillam Liw, et
Econtra in Concilio Tolelano III., c. 10 »s: ex ea genuhse fitios. Ex qttibus omnibus cottigiiur,
C. XVI. Vidumel virginet voluntatesibi maritot propier steriitlalem nxdris sive ex ancilla siveex qua-
eliganl. libet alia licile filiot qumri; alioquin adulterii ma-
Hoc sanctum aflirmai »7 concilium, ul viduae, cula Abraham et Jacob notabuntur. Sed sicttt
post
quibus plactierit, leneant castilntein >>.Quod si »
mortemSarm Abraham Celhuram duxit ttxorem, ne
prius, quam profiteanlur conlinentiam, nubere ele- secundumAuguslinum Chrhtiani » putarenl essepec-
gcrint, illis nubant, quos propria voluntate voluerinl calttm post mortemuxoris aliam ducere : sicvidetur
habcre mariios. Similis condilio et de virginibus vivente uxore tua filiot ex ancilla suscephse, ne ao
hnbeatur, nec exlra voluntatem parenlum vel suam aliqtdbus hoe reputaretur. in crimen. lllud autem
coganlur mnrilos accipere. Si quis vero proposilum Aiiguslini dicilur conlra udversarium legum et Pro-
castitatis viduae vel virginis impedieril, a sancla phetarum, lib. II, c. 9 :
commtinione et a liminibus ecclesiae habeatur ex- C. I. QuomodoAbrahnm excuselur a crimine
n
traneus. fornicalionis.
Gratian. Prmmhsh auctoritatibus evidenler asse- *
Iste Abrahae eiiam usque nd dccrepiiam sene-
rilttr, quod, qitamvis aliqui non filiorum procreando- ctutem • fornicationis objicil * crimen ; profecio
ritm, sed incontinemimcausa conveniant, tamen con- quia et post mortem Sarae alternm duxit. Ubi etsi
juges appellnnlur. ntillum intelligeretur rei abdiiae sacramentum,pro-
pter * hoc solum id facere debuii Abrabam, ne pu-
QUJESTIO III. tarent haerelici adversus Apostolum* (quibus etiam
GRATIANUS. Terlulliamus adslipulalor cxislit ' post uxoris
De tertia vero qumtlione Pelagius definit, scrtbens morlem crimen esse ducere uxorem.
Potenlio Defensori ' : Gratian. Sacramentum hujus rei est, quod per bo-
C. UN. Arbitrium liberi avi, non originarii patris, nos mati et boni erant in fide generandi,et per matos
puellam in nupiiis sequioporlet. boni et mati eranl ad fidem accessuri.
Patrem pucllaeecclesiae nostrae ' famulam, avum Unde Augiislimis aif tuper Joannem, tract.XI b »• :
vero ejus 3 liberis ortuiii consiat esse naialibus, et C. 11.Sicuf bonorum minhterio boniet mali, iln mi-
itleo avi magis eleciionem de conjunctione nepiis, (*j nisleiio malorumboni el mali in ftde generar.iur.
quam patris ejus *, cujus nullo modo liberum potest Recurrnt nunc animus vcsler ad Abraham, Isuuc,
csse arbitrium, decernimus atlendi. et Jacob. lslis tribug invenimus parere liberas, pa-
Gratian. Quiaergo electioneavi huic islanupsiste rere "el*ancillas. Invenimus ibi *et*parlus libera-
probatur, hanc constal legitime sibi copulalam. rum, invenimus ibi " el parlus ancillarum. Ancilla
nihil boni significal. jEjice " ancillam : inquil, ef
QUJESTIO IV. filiumejus. (Et infra :) § 1. Invenimus rem miraiu
GRATIANUS. in istis generationibus liberarum ct ancillarum :
Qnoftaulem ex anciila propler uxorh sterilitalem quatuor scilicet genera hominum, in quibus com-
filios qumrere alicui liceat,-exemploprobalur Abra- pletur figura lolitis populi 'fuluri* Chrisliani, ut
hw ', gui propter sterilitatem uxoris sumSarw ingres- non slt mirum quod in illis tribus dictum est:
sut ett ad Agar ASgyptium, ut ex ea filios acciperet. Ego " sum Deus Abraham, *et*Deus Isaac, el **Deus
Ilem Jacob *, quum ,ex Rachele filios habere non Jacob. ln omnibus enim Christianis '* (fratres iiilen-
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. XVT.t Casftiafem : ln anliquioribus concilio- D eadem seuleuiia.
rum editionibus, et duobus codicibus Vaticanis QCEST. IV. » Cbrisliani : In capile sequenti Au-
reliqua habeni, ut apud Gratianum; sed post ver- gustinus ail : ne putarent hwretici.
*
liuin islud adduntur haec : ef nulla vidua ad nu- C. II. b Capul hoc confeclum est partim ex tra-
ptias ilerandas vi venire cogatur. Quod si elc. In re- Clatti 11. in Joannem, parlim ex iib. 1. debaptismo
ceniioribus vero edilienibus, ei apud ceteros colle- contra Donal. c 16. et 17., atque inde nonnulla
ctores variat aliquaiitulum siruclura ycrborum, sed sunt.addita, et multa emendata.

QU£ST.II. C. XV. »s 1 Cor. c 7," v. 57, 38. = C. — XVI.. »6hab. A. 589. — Burch. I. 8, c. 44. Ivo
Decr. p. 7, c. 62, p. 8, c. 18, 19. confirmat. lv. Edd. coll. o. lenere catlilatem, nulla vi ud nu-
— Burch. lv.
plias iterandas venire •cogantur : Coll. Hisp.
(i QUJEST.III. C. CN. Ep. temp. incerti. — lvo Decr. p. 8, c. 27. »tiesfia?: Ed. Bas. * abest ab Iv.
* abesl ab eod.
QU^ST. IV. l Gen. c. 16. * ib. c.* 30. »ib. c. 25. = C. I. * Ivo" Pan. 1. 6, c. 60. Decr. p. 8, c. 269.
1 miaiem senecluth : Edd. coll. o. objecit : eaed. pr. Arg. Bas. el pr. : Edd. Bas. Lugd. I. — vel
» poputum Dei : Ivo Pan. — Edd. coll. o. — cf. 1 Cor. c 7. » asshtii : Ivo.
pr. : Edd. Lngdd. II, lli. 10
— Edd. coll. o. = C. II. noster : Edd. coll. o. " eliam ibi: eacd. " Gen. c. 21, v. 10. — Apud
hsec " Exod. c. 3, v. 6. '* abest ab Edd. coll. o. pr. Bas. '* attendite :
Aug. copiosius proferuntur.
Edd. coll. o.
 1477 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA XXXII. QUffiST. IV. - 1478
dhe -) aut per malos nascuntnr honi, aut per bonosi A monem magiiui, et ceieros tisque ad haec tempora
nascunlur mali, aut per bonos boni, aul per malosi pseudochrislianos, in affectione animali pertinaciter
mali. Amplius islis qnalnor gene.ribus non pote- obduratos, sive in unitale permixti sinl, sive aperta
stis '• invenire. Et infra : §2 Invcnis ibi honos;. praecisione dissentiant. § 4. Sed qutim tales a spi-
filios Jacob nalos de " ancillis, et bonos filiosJiicobi riialibus evangelizantur, et sacrameniis imbuuniur,
nalos de liberis. Nihil Mliis*obltiit nativilas de ule- tnnquam per se ipsam Rebecca *» eos parit, sicut
ris ancillarum, quando in palre cognoverunt semen Esau; qiinm aulein per illos, qui.non caste anmiii-
suum, et consequenter regnum cuin fralribus te- liant evangelium, lalcs in Dei '• populo generan-
nuerunl. Quomodo ergo in liliis Jacob non obfuit tur, Sara 30 quidem, sed per Agar. Iicm boni spi-
"
illis, qui naii sunl de ancillis, quo minus lenerent rilales, quando evangelizantibus <•vel baptizanti-
regnum, et terram repromissionis '» cum fratribus bus carnalibus
»»
generantur, Lia quidein vel Rachel
*ex aequo*accipereni, non illis obfuerunt natales jure conjiigali eos, sed 3* per ancillsrum uterum
ancillarum, sed praevaluit semen paternum : sic paril. § 5. Quum vero per spiritales in evangelio
•
quicunque per malos baplizantur lanquam de an- generantur boni fideles, qui vel vadunl in spirita-
cillis videntur naii, sed tanien '», quia ex semine lem affeclum pietatis, vel eo lendere non desislunt,
verbi Dei*», qiiod figuralur in Jacob, *non contri- B vel ideo non faciunt, quia non possunt, sicul •* ex
stenlur*, simnl hereditaiem cum fratribus posside- utero Sarae Isaac, vel RebeccaeJacob in novam vi-
bunl. Securus ergo sii qui de semine bono nascilur: (am et novum teslamentum nascunitir. Ilaque sive
taniiim " iion imiielur ancillam. Si de ancilla iiilus versari videantur, sive aperte foris sinl, quod
nascilur ", ancillam malam superbientem non imi- caro est caro est; sive in area in sua sterilitate
telur. Unde enim fllii Jacob de ancillis nali pbsse- perseveret ss, sive occasione lentaiionis lanquam
derunt terram promissionis ciim fralribus, Ismael vento exlra lollalur 3S,quod palea est palea esl, et
anlem de ancilla " natus expulsus est de heredi- semper ab illius ecclesiae, quaj." esl sine macula et
tate? Unde, nisi quia iile superbus erat, illi liumi- ruga, unilale divisus esi euam qui cougregalioni
les ? Erexit ille cervicem, et voluit seducere fralrem sanctorum in cainali obduraiionemiscelur. De nullo
suum, ludens cumillo. Magnum ihi sacramentum. lamen desperandum esl, sive qui inius talis appn-
Ludebanl sininl Ismael et Isaac; vidil illos Snra lu- rel 38,sive qui foris mauifestius adversaiur 39.
dentes, *et ait Abrabae »* : Ejice ancillam ef filium II Pars. Gratian. His ita respondetur : Pro varie-
ejus; non enim heres erit filius ancitlw cum filio meo tate lemporum varia invenitur dhpensatio condiio-
Isaac. El quum conlrisiatus esset Abraham, con- (_ rh. Prqmhsum erat Abraltw *°, guod in semine ejus
finnavit ei a Domino angelus diclum uxoris ejus*. benedicerentur omnes genles; promiserat quoque se
§ 3. Quae autem «-*• peperil Abel, et Enoch, et Noe, daturum semini efus lerram peregrinationis suw *'.
cl Abraham, ipsa peperit Moysen " et Prophetas Quumergo, celeris in idololatria reliclh, Abraham et
lempore posteriores anle arivenlum Doraini, et quae filios ejus in peculiarem poputum sibi Dominus ele-
istos, ipsa el Apostolos, et martyres nostros, et om- gisset, rite mullarum fmcunditale miilierum populi
ncs bonos Christianos. Omnes enim »7 diversis Dei mulliplicalio qumrebatur, quia in successione
quidem lemporibus nnti apparuerunt, sed societate sanguinis eral successiofidei. Unde in tegedicebalur ;
tinius populi coiuincntur ct ejttsdem civitalis cives Maledicta f sterilis, quoenon reliquerii semen suum
labores liujiis peregrinalionis experli sunt, el qtti- super terram. Hinc etiam sacerdotibtts conjitgia de-
dam eorum nunc experiunlur, ct usque in linem crela sunt,. quia in successionefamiliw successiocon-
ceteri experientur. Ilem quae peperit Cain, et stabal officii. Quia vero pef incurnationem Christi
Cham, et lsmaelem, el Esau, eadem ipsa peperit et gratia fidei ubique dilata est, nec jam dicilur : Dic
Dathan, et alios in eodem populo similes, et quae domui Judae, et domui Israel; sed : Eunles ** do-
istos, eadein ipsa et Judam pseudoaposiolum, el Si- cete omnes gentes, ef; In. *' omni genie quicunque
NOTATIONESCORRECTORUM
« Quw autem : Haec apnd B. Aiigiistinum sequun- D lizanlur, el sacramenlh vel baplismnlibus carnalibus
*
lur posl vers. Omnes scribentur, in c. Sicuf in sacra-. generantur.
menlis, de cons. disl. 4. e Vel vadunt : Apuri B. Augusiinum, el Eugyp-
<iQuando evangelizantibus : Sic emendalum est pum legitur : vel evadunt in spiritalh wlalis affe-
ex plerisque vetustis, el originali, in Engyppo, ctum.
tom. 2. p. 216. Auiea legebalur : quando evange- 11 PARS. f Maledicta : Yerba haec non sunt in-

QUJSST.IV. C. II. '* polest»»inveniri; eaed. 17 ex : esed. '8 promissionh, quam in " fr. acceperunt:
—
eaeri.
"abesiab iisd. pr. Bas. atld*: nafi sunf : Edd. coll. o. "famen : eaed. nascerts tmiterts :
eaed. " agar anc. : eaed. '* Gen. c. 21, v. 10. *" Aug. de bapt. conlra Donal. I. 1, c 17. ." ef Mqys. :
Edd. coll. o.—Bohm. " enim peperit, qui: Etltl. coll. o. '"Gen. c 23. »»eodem*: Edd. coll.o. '• non
Sara quidem per se ipsam parit : eaed. — cf. Gen. c. 16. «' aliquando : Bohm. " Un in Edd.: Ld. coll. o.
pr. Bas. in qua ila legitur: evangelizantur, vet baptizantibus corn. generan-tur. non jure Bas.
•
" perseverent : Edd. coll. o. *" tollantur eieri.
»»sct/tcef : Etld. coll. o. pr. Bas. s* Gen. c. 17.
87Ephes. c 5, v. 27. »'8 appareant: Etld. coll. o. *• adversenlur : eaed. PARS.II. *• Gen. c. 12. ib,
c. 14. *» Miitili. c 28, v. 19. *3 Aci. c. 10, v. 35
1.179 DECRETl PARS SECUNDA.CAUSAXXXII. QUJEST. IV. 14S0
timei Denm, et operatur jusiiam, acccplns est illi : A mulierem praeter uxorem; ideo conjugii tibi datum
nec eleclio tnunerh quwritur in successione generis, esl jus, ne in laqueum **incidas, ei cum aliena mti-
sed tn perfectione vitm et sinceriiate scienliw, et vir- liere delinquas. Et posl pauca : § 2. Tolerabilior
gitdlas feecunditali prwfertur, el sacerdolibus conti- est, si lateat culpa, quam si culpaeusurpetur aucto-
nentiw casltlas imperaluT. Non ergo Abraham uut ritas. Nec hoc solum esi adulterium, cum aliena
Jacob deliquit, quia prmler uxoretn filios ex ancilla peccare conjuge, sed oirine, quod non habet pole-
quwsierit, nec illorum exemplo, prmler conjugale de- stalem conjugii. Tainen locus isie docet, gravius
bilum, fmcundilatetn [in aliqua licel alicui qumrere, crimen csse, ubi celebrati conjugii jura lemerantur,
quiim illorum conjttgia nostrorum wquenlur vel prm- et uxoris pudor solvitur. Ideoque, quum praeiende-
feranlur virginilati, et immoderatus usus conjugii no- rct Abimelech, quod uxorem alienam esse ignora-
stri temporis turpiludinem fere imilelur (ornicalionis veril, quam sororem esse vir ipse suam dixeril,*t
illius temporis. rcsjiondit ei Dominus *• : Et " ego cognovi, quo-
Unde Aiiibrosius scribit in libro de Patriarehis, Ub.I. niam puro corde [ecisti hoc, et peperci libi, ut non
de Abraham, c 4 ** : peccares in me ; proplerhoc non sutn pattut le tan-
C. III. Abraham non est reus adulterii, gut vivente gere eam. Cognoscimus velut pracsulem custodem-
uxore filios ex ancilta suscepit. 1 que conjugii esse Deuin, qui non paiialur "8 alie-
B
Dixil Snra ad Abraham ** : JEcce conclusit me num lorum pollui, el si quis fecerit *», eiini peccare
Domin-.ts,ui non partam; inlra ergo ad ancillam in Deiim, cujus legem violel ••, et gratiam solvat.
tneam, ul fitium facias ex itla *'. Ei iia factum est. El *ideo*, quia f in Deuni peccal, sacranieuti cce-
Sed consideremus *7 primum, qnia Abraham anie lestis amittit •' consoriium.
legem Moysi, el anle evangelium fuit; nondum *8 C. V. Nildl esl fwdiut quam uxorem amare
iiilerdictum arinlierium videbnlur. Poena crimiiiis quasi adutleram.
ex lemporc legis esl, quae crimen inbibuit, nec ante Item Hieronymus contra Jovinianum, lib. I •'
legem ulla rei damnnlio est, sed ex lege. Non ergo III Pars. Origo quidem amoris Iionesta erat, sed
in legem commisil Abrnham, sed Iegem praevenit. magniiudo deformis. § 1. Nihil autem intercst qiiam
'*
Deus *• in paradiso conjugiiim »• laudaveral, non ex honcsta causa quis insanial. Unde et Xisius •*
adulierium dar.niaverai. Et infra : § 1. Ilabcs pri- in sententiis : Adulter ett, inquit, in suam uxorem
mam sl Abraha? defensioucm. Secunda illa esl, quod amalor ardentior. In alienu quippe uxore omnis
iioii ardore aliquo vugae succensus libidinis, non amor ss lurpis est, in sua nimius. Sapiens *vti* juili-
peliilaniis formae captus decore, ancillae contuber- cio dcbet aiuare conjtigeni, non alTeciu. Rege ••
nio conjugalem postbabuii loruni, sed studio quae-'C impetus voluplalis, nec pneceps feretur in coitum.
rendae poslerilaiis, et propagandae sobolis. Adhuc Nihil est foedius quam uxorem amare quasi adullc-
posi diluvium rarilas erat generis humani; erat rnm. § 2. Certe, qui dicunt se causa reipublicae et
etiam religionis, ne quis non reddidisse debitum generis humani uxoribus jungi <7, et filios •8pro-
videretur naturae. Denique et Lolh el suaefiliaehanc ereare, imiientur saliem pecudes, el post, quam
causam quaeiendaeposteritaiis habuerunt, ne genus venter uxoris intumuerit, non perdanl lilios, nec
deficeret humaiium, ei ideo publici muneris gratia amalores se uxoribus exhibeanl •*, sed marilos.
privatam culpam praetexuil. C. VI. Virginalh castitas non prwferlur conjugio
C. IV. Qttod prcster legilimam uxorem commiltilur Abrahm.
adullerii critnine damnalur. Idem libro II 70.
Idem in eodem libro et cap. " Quis ignorat 71, sub attera dispensalionc Deiom-
Nemo blandiaiur sibi de legibus homiiium. Omne nes rciro sancios ejusdem luisse merili, cujus nunc
licel mtilieri sunl Christiani? Quomodo aule 7*Abraham placuil
stuprum adulterium est, nec viro quotl 7S
non licet. Eadem a viro, quae ab uxore, dehelur in conjugio, sic nunc virgines placent in *perpe-
caslinionia. Quidquid in ea"', quae non sit legiiima. tua* casiitale. Servivit ille legi et lempori suo :
. " serviamus ei nos
uxor, commissum fnerii, ariulierii criniine damna- evangelo 7*ei lempori noslro, in
tur. Et tn eodem lib. cap. 7 : § 1. Nulli licet scire quos fines saeculorum decurrerunl ".
NOTATIONESCORRECTORUM.
venla in sacra scriplura, qnamvis intle a mullis 7. haec habenlur : iVon erit apud te stetilh sexus,
saiictiselaniiqiiis doctoribusc'ieniur. Deuteronomii tam in hominibus quam tn gretjibus luh.

QU*ST. IV. C. III. ** Petr. Lomb. 1. 4, dist 53. *»Gen. c. 1«, v. 2. *6 ea : Edd. coll. o. *7con-
sidera : eaeri. *8ndd. : ergo: eaed. — iVon ergo :[Bohm. **adil. : auletn : Edd. coll. o. *• licet coni. lau-
daver.t : orig. *' unam : lb. = C. IV. " Polyc. 1. 6, t. 8. ** eam : orig. s* add. : diaboti : Edd. Bas.
Lugd. " dixit: Edd. o. — dixeral : Bohm. s* Gen. c 20, v. 7. *7 Ecce : orig. sa palitur : Edd. o.
• fecil : eaerij •• violat : eaed. pr. Par. Lugdd. f gut ; E id. o. •' amiffef : Ed. Bas. = C. V. •* Petr.
Lomh. 1. 4, disi. 31. ss ex qua : Edd. o. •* Seaius : ejed. p. Lugdd. II, III. — add. : Pithugoricus :
Edd. coll. o. pr. Bas., el : aii : Erid. coll. o. •* amator : eaed. pr. Lugdri. II, III. 66jVonregnei tn eo t>o-
lupiatis impettts, nec prwc. feratur ad coitum : Edd. coll. o. 67 conjungi : eaed. 68 liberos tollere : orig.
e'prwbeant : Edd. coll. o.=C. VI. 70Petr. Lomb. I. 4,dist. 53. : Edd. coll. o. "autem :esed.
" sicut : e*d. pr. Biis. 7*tegi : Edd. coll. o. " devenerunt: eaed."ignoret
USl DECRETIPARS SECUNDA.CAUSA XXXII. QUJEST. IV. 1481
ne *lu" aduller sis
C. VII. Patriarchee non concupisceniia explendw t
A libertatem et nomen uxoris, po-
tibidinis, sed causa uumerosw ptolh ptures ha- litis " quam maritus.
bebaiit uxores. C. X. Adulteria non sunt facienda eliam voluntate
Ilem Auguslinus 8 lib. XXII conlra Faustum, generttndifilios.
c 47. ef 48 7». Item Augusliuus ad Claitdiutn conlra Julianum,
Objiciiinlur Jncob qitatuor uxores, quoil, quando c. 8. ••
hios erat, crimen non erat. Sicul Pntriarchae h con- Sic non sunl facienria ariiillerin etiam volunlate
jngihus excipientibtis semen suum miscebantur, generandi regenerandos93,quemadmoriumnec furta
iion concupisceniia percipiendae 77 voluplalis, sed facienda sunt etinm voluntate pascendi pauperes
provirieniia propngandaesuccessionis : sic Aposloli sanclos; quotl tnmen fncienritimest non perpetranrio
audiloribus admiranlibus doclrinaln suam conde- luiia, sed bene uienrio niainmonniniquiiatis.
Icciabaniur, rion aviditate consequendaelaudis, sed V. Pars. Gratian. Ecce, quod nu.lo modo licet
carilate seminanriaeveriialis. alicui vivente uxore sua, velex ancilla, vel ex alia
C. VIII. Satius esf absque liberis defungi, quam ex quaiibet filios quwrere, qui eliam suscepli filiorum
iliicito concubitustirpem quwrere. nomine judicuntnr indigni. Simplex eliant [ornicalio
Item Augiistinus de 60110conjugali, c. 16 7» 1JJ in sucra scriptura prohibetur.
IV. Pars. Sicui salius " esl mori fnme, qiiam UndeAugustinus in quwslionibusDeuteronotn.,quwst.
**•csl defungi sine
tdoloihytis vesci : ila salitis XXXVII. adc. 25. •*:
iiberis, quam ex illicilo coilti »' stirpetu quaerere. C. XI. Illicilus concubilusel omnisnon legilintus tisus
Uuilecunqueauiem iiascantiir homiues, si parenlum illorum metnbrorum nomine mmchimimelligiiur.
vitia non secienlur, et Deiiin recte colant, honesti Meretrices esse, et ad meretrices accedere prohi-
el salvi crunt. Semen enim hominis ex qualicunque bel Dominus, quarum publice veuulis esl lurpiiudo.
liomiue *', Dei creatura est, et eo male ulentibus In Decalogo aulem moecliiaenomine non vidclur hoc
niale erit, 11011 ipsum aliquando maliiin erit. aperte prohibuisse, quuiiinm uioechianon nisi adul-
C. IX. Exaitcilla filii non suni qumrendi. terium intelligi solel.Idem snper Exodum,quwsl. 71.:
Ilcm Ambiosius in sermonede S. Joanne, qui sic § 1. Omnis mcechia elinm fornicnlio dicilurin scri-
Sed ulrum *etiam* omnis fornicatio moechia
1
incipit: Diximus superiore Dominica, 1 nutn. pluris.
LX V•'.• dici possit, in eisdem scriptiiris non mihi inlerim
Dicat aliquis: uxorein non habeo, ideo 8*ancillam occurrii locutionis exemplum; sed si non omnis for-
mihi sociavi. Atidi.quiri riicat scriplura ad Abraham nicatio eiiam moecliiadicipotest, ubi sitiu Decalogo
»s: Ejice ancillamet filium ejus; non enim heres erit r' probibita illa foruicalio, qiiain faciunl "viri*, "
qui
uxores non habent, cum feminis, quoemariios non
filins ancillw cumfilio tiberm. Si igilur ancillaefilius *• inveniri possit, ignoro. Sed " si
8S babent, ulrum
heres non esl, ergo nec filitisesl. Cur aulem quae-
riiur lalc conjugiiim, de quo susceptus filius nec furti nomine bene inlelligilur omnis illicita usur-
rei alienac (non eiiim rupinam permisit qui
successionis possit heres esse nec sanguinis? Nec palio
furlum prohibuit, scd ulique a puiie tolum inielligi
'eniui * iiabere polesl licreditatis coiisorlium qni 98
non habet originis privilegium. Cur, inquam, qua> voluii'», quicquid illicile rerum proximi aufeiiuii
concu-
ritur talecontiibernium, de quo nati non filii sim 87 profeclo*ei* iioinine mcechiaeomnis illicilus
bilus alque illorum membrorum 11011 legilimus usus
mairimonii, sed lesles *sint" adulterii? Cnr autem
88 lnijusmodi suscipiuiiltir atlullerini, proliibilus debel inielligi.
qui palri pu- C. XII. Exlraordinaria voluplasel inverecundaopera
dori siiil8', non honori? Dicil scripiura 9": Adtilie- nuptiarum luxuria el immunditia appelluiuur.
>
rorum filii in consummationecrttnl, et ab iniquo Ilem llieronymus in c. S. episf. ad Gal. ad vers.
loro semenexlerminabiiur. Mulier igilur lua, si lali- Manifcslaautem.
hus moribus praedita est, ut inereatur coiisortitim, In eo fornicator majoris est criminis, quia lollit
niereulur el iioincn uxoris. Prxsla concubinae iuae membra Chrisli, el lacil ea iiienibra nierelricis;
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. VII. e Augttslinus: Reposilum est ex omnibus D banlur,non uvidilaleconseqnendmlaudh,sed carilale
vetustis, qimm in vulgans legeretur : Ambrosius*. seminandwverilath :ita Pulriarchm eic
i>Sicul Palriarchw : Apud B. Aiigusiiiium diver- C. IX. • Filii: Reposiia sunl reliqua verba scri-
sus est vcrliortim orrio : Sicut Apostoli, inquil, au- piura: ex B. Ambrosio, pro quibus in veiustis esl:
ditoribus admirantibus doctrinam suum condelecla- etc, in vulgatis auieui: abominatiosunl * Deo.

QUJEST. IV. C. VII. " Pelr. Lomb. ib. 77 perficiendw: Edd. coll. 0. = C. VIII. »»Petr. Lcmb. ib.
in extr. — cf. Disl. 36, c 3. 7»sanctius : Edd. Bas. Lttgd. I. 8»sanciius : Edd. Bas. Par. Lugdd.
*' concubiiu: Erid. coll. 0. s*add. : sii: Edd. cdll. o. pr.
Arg, Bas. =8SC. IX. 8SNon esl Ambrosii. — Ivo
Decr. p. 8, c 50. >>*elid. uiic. mihi ussociavi: Edtl. coll. 0.
"7 8» Gen. c 21, v. 10. 8S ergo : Edd.
coll. o. * suwf: eairi.— Ivo. abest ab Iv. el Ed. Bas. 89sunf : Edd. coll. 0. — Iv. »• Sap. c. 5,
v. 16. esf: Erid. Arg. Nor. Ven. 1, II. »' add. : uerius : Ed. Ven. 1. — tierus : Edd. rell. pr. Bas. =
C. X. »*AptidAug. 1.1. c 16, similia quaiduni, nec lumen endem leguntur. — Ivo Pan. I. 7, c. 20.
Decr. p. 8, c 105. »sfilios s Ivo Pan.-^Erid. coi. o. =C. XI. »*Ivo Deer. p. 8, 0. 5U, 279. " vi-
ros : lvo. — Edri.coll. 0. 9San : Edd. coll. o. " cf. c 13. C. 14. qu. 5. . 98 inielligere : Edd. coll. 0.
" voiueril: Edd. Arg. Bus.
PATROL.CLXXXVII. 47
 1483 DECRETlPARS SECUNDA.f.AUSAXXXII. QU.EST. T. 14«*4
efunf '•• qutppe duo in carne una. Qui non est firie- A orli. Nam (ilii "* ex libero et "* ancilla servilw
lis, nee cretlitin Chrislo, sua niembra fncit membra condilionis suril. Semper enim qui nasciiur deierio-
meretricis; qui "" credil, ct fornicaliir, Chrisii rem i paiiem sumit. Naturales ntilem "• tliciiHlur
membrn fucit niembra merelricis. E conlrniio inll- iiigcniiarum concubinartim lilii, qttos sola nalura
rieJisin fornicalione sua ntrum violet, nn "* aedili- gcnuit, non honesms coiijugii. Et infra: § 1. Ili
cct teniiilum idolo, nescio. Pcrvitin quippe luxuriaek vero, qui non suiit de legitimo mnlriiuonio " 7, ina-
vcl ,03mnxiine daemonescoluntur. Iloc unum. scio, irem poiius quam pnirein seqiiuiUttr.
quodqui posl firiemChristi fornicnlur violal leinphiui
Dei. Secundum optts carnis immunriitia nuncupa- QU.ESTIO V.
tur, et eam comcs luxuria sequilur. Quomotlo.enim GRATIANUS.
in veteri lege de nefandis crimiuibus, quaein occ.ulio
I. Pars. Quod auiem pudieitia violenttr eripi non
liuni, et '•* ea nominare *oslurpissimum est, nc et
dieenlis os, et aures audie.ntiumpolliierenlur, gene- potsit, mtillorum attclOritalibus probatur. Est enim
raliter scriplnra coinplcxa est, tlicens "•: Verecun- virlus animi, quw violenliam non senlil. Corpori
dos vel reverentes "7 facile filios Israel ab omni im- nnmque vis inferlur, non animo. Unde, quamtit
tnunditia, sic in hoc loco ceteras exiraordinarias JJ I corpus violenter corrumpalur, si pudicitia mentit
servetur illwsa, lamen casiitas duplicatur. SicuiB. Lu-
voltipiales, ipsnrum quoque opera nuptinrum, si ' : < Si invilam me fe-
non verecunde ,os et cum honestate »ub oculis cia fertur dixisse Paschasio
quasi
. Dei fiani, ul tanlum liberis servialur, immiiiiriilinm ceris violari, casiilasmihi duplicabitur ad coronam. >
et luxutiam nominavit. /Voiienim inqitinattir corpus, nisi de consensu tnin-
C. Xlll. liritnoderatus usus mulierum Salomonemad lis. < Nutn ti in manu mea thura ponas, et per ma-
idoloiatriam iraxit. num meam sacrificia faciat, Deut * hwc atiendit,
Item Gregorius tn Moratibut lib. XII., c 1.2. et detidet. Desensibus * enim el volnnlatibusjudictti
Salomon quippe immoderato usti alque assiduitaie Deus. •
muliertim ad hoc usque perdticius esi, ul leiupluni llinc Ambrosius icriMf in lib. II. devirginibus *:
idolis fabricaret, et qui prius Deo lemplum eon- C. 1. Meliorest virginiias menlis quam carnis.
siruxerat; assiduitale libidlnis eliam ••• perfidiae Tolerabilius est menlem s virginem, quam car-
substraius idolis conslruere lempla non limuit. nem habere. Uirumqtie bonum, si liceat; si non
C. XIV.Liberorumproereatioin matrimoniolaudatur; liceat, saltem non bomini castae a, sed Deo siimis.
meretricia voluptaseliam in uxore damnaiur. Etinfra: § 1. Virgo proslitui potesl, adulterari non
liem Hieronymiistn c. 5. eptsf. ad Ephesiot, ad eeri. *-* I polest. Ubicunque Dci virgo est, lemplum Dei esi;
Viri, diligiie. nec lupanaria inlamanlcaslilaiem sed casiitas eliam
Liberorum ergo, ut diximus, in malrimonio loci abolel infamiam.
opera concessa sunt; voluptales autem, quae rie C. II. Menle ineorrupta caro non corrumpilur.
riiereiricum capiuntur amplexibtts, in uxure d.nn- •
ldem ad virginem lapsam, c. 4.
naine "°.
VI. Pars. Gralian. Quare auttm talei non dieanlur Revera non potest caro corrumpi, nisi mens fue-
filii;velquemtuorum parentumsequantur,qui ex libero ritanie corrupta.
ei ancilla nascuntur, lsidorus ElymotogiarumItb. IX. C. III. Aliena libido neminem pollnil.
c. 5. determinat '" : Item Attgustinus de civil. Dei, lib. I, c. 18. *
C. XV. Qui sinf liberi, etquam conditionemseqitan- Ila, ue b aiiquem pollual aliena libido, metuitur?
tur. Non polluit *, si nliena eril, si autem pollucl, alienn
Liberi dicii"», qui "» ex libero sunt matrimonio noii eri',. Seri quum putlicilia virlus sil animi, comi-
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. XII.l Luxuriw: Abest vox ista a plerisque ve- & QU/EST.V. C. I. » Casiw: Anlea legebatiir:
tuslis el originali '*. casti', seri B. Ambrosius ilii inriucil Theotioram lo-
'
C. XV. Deieriorem partem: In cotlicibus Isitlori qiienlein.
etiani manuscriplis legilur : deterioremparenlh sta- C. III. b lla, ne: Apud B. Augustinum: Af enim,
tum sumil. ne velaliena polluat.

QujiST. IV. C.'•'XII. '•" 1 Cor. c. 6. v. 16. '•' verba :*' giii — rner. : absuiit ab Etltl. roll. o. pr.
Lugtlil.
'•• abeslII, III. i<e/: Edd. coll. o. pr. Ltigtld. II, 111. exslal laniuni in Edd. Bas. P»r. Lngriri.
ab Etlil. Par. Lugdd. '•* gua> HOII: Eritl. coll. o. pr. Lugilri. 11,111. '•« ndtl. : etiam :
Etlri. coll. o. '•• Lev. c. 15, v. 31. t07verenles : Erid. coll. o. pr. Lugtltl. 11,111. i0*cum verecnndia et
Hon. : Ed Bns. — verecundeel honestate : EU. Arg. — verecunde et honesie : Erid. rell. = C. XIII. ""ei
perfect. subtractus : Edtl.coll. o. =C. XIV. "• adtl. : sunf : caed.= C XV. '" Ivo. Decr. p 8, c. 71.
»" atld. : sunf : Erid. coll. o. — Ivo. "3 : • "* e.t fil. : Edd. coll.o. pr. III. •'« ef ex :
guia orig. Lugdd. II,
Etld. coll. ». "• adtl. : filii : eaed.— Ivo. "7 coitjttgio: eaeri.
QU^ST.V. PARS1/' ln martyrio B. Luciae. » non aitendit, qui el: Eild. coll. o. pr. Bus. * consensibus:
eaed. pr. Ven. I, II. — ln Etl. Arg. verba : Nbn enim — deridcl, siinl oinissn. = C. I. ' Ivo Decr. p. 7, r.
137. Petr. Lomb. 1. 4, disl 35. s menie— carne : Ed. Bns. * iia Edd. coll. o. et Iv. = C. 11. » Ahiutlicniu
hunc librtim ab Ambrosio VV. DD. — Ivo Decr. p. 7, c 158. Peir. Lomb: ib. = C. III. 7 Ivo Decr. D.'.
c. 139. »i)o//ue(: Ivo. — Eud. coll. o.
 «485 DECRETiPARS SECUNDA.CAUSA XXXII. QUJEST. Y. US8
(emqce habeat fbrtiludihem, *qua* potius qttaelibetA ageretur, attentlens: Duo, inquit, fuerunt, e" unut
mnla lolerare, qiiam iunln conseiiliredccernnt, nul- adullerium admhit sl.
lus aiilem magnanimus et pudicus in potesiate ha- C. V. Iriem in eodem libro, cap. 27.
beat* quid de sua came lint, sed taiiium quid an- Non (idclibus d Chrisli sil laedio vcslrn vita, si
tiiial meiile vel renuni: quis tanilem sana '• mente " iuriibrio fuit hostibus castiias vesira. Hnbelis 3S
pulaverit, se pertlere pudicUiam, si forle in " ap- magnam veranique consoliitionem, si fiilam con-
prchensa et oppressa canie sna exerceatttr el explea- scieniiam retineiis, non consensisse peccaiiseorum,
tur libido noo stta ? qui in vos peccare permissi sunt *. hiem in tibro
C. IV. Deeodem. Idem ibUem ". de duabus auimabus, c. 10.: § 1. Nou uisi volunlate
Proposilo atiimi permanenle, per quod eiiani cor- peccalur.
pus sanclilicari meruit, nec " ipsi corpori aufert C. VI. De eodem.
saiirliuuem violentia libidiuis alieiue, quam servat Idem in tib. I. de libero arbitrio, c. 5.
perseverantia coniiiieniiae su:e. An vero, si nliipin De s* piidicilia qtiis dubitnverii ss, quin ea sit in.
femiua inentc corrupla, violatoque proposilo, quod aniino coustiiuia, qiiaudoqiiiricm virtus esl? Unde
Deo voverat, pergal vitianda ad deceptorem suum, a violento stupraiore cripi nec ipsa potest. Ilem
atlliuc eam pergentem sanctnm vel corporo riicimus, Hieronyinus * super ephlotam ad Romanos/. 1.: § 1.
ea sauciitnte auimi, per quam corpus sanciificaba- Non ss polesifieri, ut, nisi quis incechctur |irius in
tur '*, amissa alqtie deslrucla? Alisit hic error ! et corde, moachari ST possii in corpore. Idem super
liinc polius admoneamur, ita 'iion* auiilli * corpo- Luctimf in tib. 2. »8: § 2. Finge »» iu perseculioirc
ris sanclilateni 'nianenle animi sunciitnte*, eliam aliquam virginem prosliltitam; *haec*apud evange-
corpore oppresso '*, *siciti amiuilur corporis sun- liiim, qnia voluutate non peccnt *°, virgosuscipitnr,
ciilas violala auiiiii sanctilate *. Ideui e. 19.: %1. in lege quasi corrupta repudialtir. Idem in libro
Lucreliam *certe* '*, maironam uobilem veterenique hebraiearum qumstionitminGenes. utl cap. 12.: § 3.
Romanam, ptitlicitiaemagnis etferunt lautlibus. Hu- Corptis mulieris non vis mnculat, serivoliinlas. Jlem
*
jus corpore quiim violenler " oppresso" *» Tarqui- Auguslinusin librode sancta virginilate cap. 8.: § 4.
tiii regis (ilins libidiuose polilus esset, illa scelus Sicut **neino impuilice ntiiurcorpore, nisi spiriui
improbissimijuvenis mariio Collaiino, el propinquo prius concepla nequitia : iia nemo ptidiciliam ser-
Oriito, viris cinrissimis et fortissimis, indicavit, vat in corpore, nisi spiriiu prius insita castitnte.
eosque ad vindictam coiisiiinxil. Dcinile foerii iu se C. VH. /» corpore pndiciiia viotari non potesl, si
coiniuissi " aegraatqtie impatiens se peremil. Quitl ,f. metts inviolaia servelur.
•iicenius "? atlultera liaec,an casta judicanda *' est? Irietn Vtcfoitnno, episf. CXXII **.
Quis in hac controversia judex " Inboranduiuputa- Ad Deiim ingemiscenlibusomnino suis aderit -qni
veril "? Egregie quidam '* ex hoc veracilerque de- suisadesse consuevit, ei aut nihil in earinii caslissi-
ciamans uil: Mirabile dicttt; duo fueruiU, el adulle- lnis membris libidinc.hoslili perpelrari permiitel **,
rium unus admisit '*. Splendide " atque verissime. aut si permittil, qiiuiiiearuni unimiis imlla cousen-
Iuiuens enitii in dnoriiiii corporum commixiione sionis ttirpittidine maculnlur **,eiiam carnem suaiit
unius inquinalissiinnmcupidilatem, allerius " cas- defendil **a crimine, el quicquiti in ea nec commi-
tissimam voliiytalem, et non quid " conjunclione sit, nec permisit libirio patientis, soiitis erit culpa
membrorurn '», sed quid "* aniinoruni diversilate fncienlis, omnisque illa violenlia non pro corruptio-

NOTATIONESCORRECTORUM.
C. IV. e Ita non amiiii: Locnplelatus est ex ori- D nihil lale est inventuni. Setl apuri Origenenv lib. 2.
ari Romniiosbaeclegunmr: Nequeenini
ginnli hic locus, qui etiain apud lvonem eral pnulo adcap. 2. ep.
coucisior. fieri potest, ul, si anle quh uon inmchetur in corde,
C. \.A Non fidelibus: In originnli legimr: Non mmchari f possil in corpore.
itaquevobis, o fidelesChrisli, sed t|iioniuui erat sunt
ini- Idem super Lticum: lliec hnbeniur in com-
liiiio cnpiiis, noii esl miiiatum. Reliqua ^vero incnlnriis R. llieronyuii in MnllliaeumI. 2, c 11, el
restiluln ei niicl.a. iuile cst enienrintum. ln Lucum euim niliil exstat
C. VI. e Ilem Hieronymus: Aputl B. llieronymum B. Hicroiiymi.

V. C. III. * hebel : etcd. " add.: scilicet: eaed. " ui : Etld. Bas. Lngdd. =C. IV. " Ivo.
QUJEST.
ib. 1Sipsi corp. non auf: : lvo. — Eritl. "coll. o. '* sanciiftcntur : eaed. '* inlaclo : exd. et Iv., a quo
'8 abest ab
verba nsteriscis siguain pariier absuiit.** abesl ab Iv. "" violenius: Edd.—coll. o et lv.
Iv. '» atld. : sceierh : Eild. coll. o. dicimtis : ea;d. dicenda :ea:d. lv. "abest ab Iv. et Ed.
Bns. "*Inborubil : Iv. — Edd. coll.»7o. **quidem :*» eacri. pr. Pnr. Ltigri. I. *8 commhil : lvo.»* — Erid.
coll. 0. *' Spleiididissime: c;ed. " ttniits : ea:ri. guod.: casil. " corporum : Ivo. —*• e;fid. guod :
eoed. " coiHtnisif;3* eaed.= C. V. et si lud. sit : Etl. B;ts.—sed lud. sii : Edd. rell. habens : Edd.
coll. o. = C. VI. Ivo. Decr. p. »77, c 140, p. 10, c 101. 3" dttbiiel: Ed.»»Bas. — dubitavil: Edd.
rell. M Ivo Decr. p. 3, c 141. gnod mw.ch.: Edd. coll. o. pr. Lugdd. *• cf. c. uli. C. 15, qu. 1.
*' Finqe, st quis in utiqua pers, al. virg. proslitutttm cognoveril: Eild. coll. o. : eaed. *l Ivo
peccavit
Decr. p.8, c. H. =C. VII. *' Ep. 111, scr. A. 409. Eri. Maur. — Ans. I. 10, c 52 (59). *' permittit:
Edd. coll. o. **commaculatur : eaxi. *sdefendimt : Edd. Arg. Bas.
1487 -DECRETIPARS SECUNDA.CAUSAXXXII. QUJEST. V. 1488
nis ttirpilntline, seri pro passionis vuluere tlepulabi- A aculeosel incenliva vitiorum repriinit corpus suum,
lnr. Tanliim enim in menie valet integritas caslita- el servituti •* subjicit, ne aliis praedicans ipse re-
tis, ut illa inviolala ncc in corpore possil pudicilia probus inveniatiir, et lamen *3videi •* alinni lcgeni
violari, ctijns niembra poiuerinl *• superari. in menibris suis, repiignanlem legi mentis suae, ei
C. VIII. Caro non peccal, si a contagione fuerit ani- caplivum • se in legem •• *riuci*peccati; si post "
ma nntnda.
nuditalem, jejunia, famem 6S, carceres, flagelln,
Ilem Isitlortis in Synonymh, lib. II. [c. 1] *7.
supplicia, in semct *ipsum*reversus exclamat ••;
Non potest corpus corruiupi, nisi prius aiiimus
lnfelix ego homo, quis tne liberabit de corpore mor-
fuerii corrtiptus. Mnntla *8 a conlagione anima *»
tishujtts? tu te pulas securain 70essedebere? Cave,
caro non peccal. ne quando de 7' te dicat Deus7': Vtrgo
quaeso,
C. IX.JVOH eripimrpudicilia carnis, simenleservalur. Israel cecidil , el 73 non est qui suscilel eam. Au-
Item Aiiguslinus Honoraio Ephcopo, ep. CLXXX">. denter7* 73: quum omuin possit Deus, su-
loquar
Magis limeniniis,ne sensu inleriore corrupto per- sciinre virginem non potest posl rtiiiinm. Valet qui-
eat castilas titiei, qunm ne feiniiiaeviolenier con- dem liberare rie
pcena, sed non vult7S coronnre
siiiprentur in came, quia violentia non violulur 1. Timeamusillain propheliam, ne in
" corruplam. §
putlicilia, si mente servalur, quoniam nec in R nobis etiam
compleatur 77 : Virgines7Sbonw defi-
carne violalur, quando voluntas pntientis *sua* lur- cienl. Observa
quid dical • Virgines7»bonm defi-
piler cnrne non uiilur, sed sine consensione tolerat cienl 8», qttia sunt el vimines malae.Qui8I viderit,
** quod alius operntur.
int|uil, mulieremad concuphcendumeam,jam mm-
C. X. jVon peccatum nec ex
justitia opere sine vo- chatus esl eam in corde suo. Peril ergo et nieiiie
tuntate perficitur.
Item Jounnes Chrysostomiis [id est aucior operh virginilas. Isloesunt virgines 8'
mahe, virgines carne,
hom. noii spiritu; virgines siullae, quae oleum non ha-
imperfecti" tuper Malihmum, XXXll,ad
c. 19]. benies excluduntur a spouso. Si autem el illae, quae
Sicut enim peccatum sine volunlate opus non virgines suut, ob alias laiuen culpas virginitnle
non salvanlur, quid fiet illis, quaeprosli-
facit, ita et justiiia ex opere nou consnmmalur, corporum
nisi cl voluntas affueril. Mullienim corpore quidem tiierunt membra Chrisli, et muiaveruni lempluni
sancli Spiritus in ltipanar? Illico audierit ** De-
cuuilati siiirient, atlullerium autem •* voluutate
sede in terra virgo filia Babylonh, sedein
«ommiltunt". 'Nisi enim ex voluntaie sola forui- scetide8*, non esl filiw Chaldworumthronus"; non vo-
catio consummaretur, nunquam Dominusdiceret*8: terra; caberh ultra mollis eldelicata. Accipemolam,mole°*
Qui uidertl mulierem ad concuphcendum eam, jam crttra ",
machatut ttt tam in cordesuo. Ergo voluntas sine furinam, discooperi velamenlituin, denuda
IllaS7esl conti- Iransi flumina, revelabitur ignominia ttia, appare-
opere frequenier peccal. gloriosa bunt opptobria tua. Et hoc post thalamos88 Jilii
iieulia, iion quam Iransgredi ,11011polesl neccssiias
oscula fratruelis et sponsi; illa, de qua
dcbililali SScorporis, sed quum coniplectitur volun- Dei, posl
quondam sermo propbeticus concinebal 8" : Adsti-
tus sancti proposili. ftt regina u dextrh luis in veslitu deaurato, circum
C. XI. Virginilas carnh non servatur menle cor-
rupla. daia varielale, nudubiliir, et posteriora ejus" po-
llem Hieronymus in ephtola ad Eustochium, de ncniur in91fnciem ipsius". Seriebit ad aquas soli-
custodia virginitalhs. tudinis, el posiio vase divaricabil pedes suos oiiini
II Pars. Si Paulus "• apostolus vas eleciionis, et iranseuiui 93,et usque ad verticem polluetur. Rcc-
ftieral bominum subiisse coiijugiuiii,anilui-
separalus •• iu evangelium " Christi, ob carnis litis9*
NOTATIONESCORRECTORUM.

C. XI. BMullislocis reslilulum est hoc caput ex vetustis exemplaribus cl originuli.

Qu/EST.V. C. *8 VII. *• potuerunt : Edd. coll. o.*9= C VIII. *7 lvo Decr. p. 7, c 142. Pelr. Lomb.
1. 4, disl. 55. ndd. : namque : Edd. coll. o. Munda ergo a cogiialione animum : orig. =C. IX.
*• Ep. 228, scr. A.429. Ed. Maur. Ans. 1.10, c 51 (58). Polyc 1.4,1. 35. " nec quh : Edd.
—
coll. o. "* loteralur: eaed. jir.ss Arg. = C. X. s3 Opus apocryplmiii. s* fawen : Etld. " Lugdd. II,
III, — qttitlem : Erid'. rell. cominitittnt, quum Duminus dicttt : Edd.S9coll. o. Mailh. c. 5,
v. 28. »7 add. : ergo : Edd. roll. o. ss debililalh : orig. = C. XI. cf. Act. c 9. •• prwpa-
ratut : Edd. coll. o. •' evangelio : eaed. pr. Lugrid. II, III. 6* 1 Cor. c 9, v. 19. •* Rom. c. 7,
v 25. ** tidif: Edd. coll. o. " caplivantem : Vulg.I. 1. —Edd. coll. o. " lege : ead. -- eaeri.
•" fames : Edd. coll. o. pr. Ltigdd. H, III. •• Rom. c 7,
pr. Bas.'»Lugdd. s72Cor. c 11, v. 27.
v. 24. securum: Edd. coll. o. pr. Lugd. I. 7i ei de : Edd. coll. o. 7*Amos. c. 5, v. 2. 7Sabest
a Bobm. 7*Audttcier 78 : Edd. coll. o. pr. Lugdtl. II, III. 7Sdicam : Etld. >coll. o. 7»valet ; eaed.
77 Amos. c. 8, v. 15. Et virg. : Erid.coll. o. 7»Ei virg. : eaed. »• abest ab iisd. pr. Bas. 8l Mallh.
c D, v. 28. 8*cf. Maith. c 25. 8S audi el : Edd. o. pr. Lugdd. — audient : Edd. rell. — Bohm. add. :
Prophetarii dic. : id. — Edd. o. 8* Esa. c 47, v. 1, seqq. 8Ssolium : Vulg. 8*ef mol.; ead.—Edd. o.
87 ariri.: tua : Edd. o. S8thalamot : eaed. 89PsaL 44, v. 10. *' dorsi ejus : Edil. o. " anle fac. :
Ed. Bas. — in 'fqcie: Etld. rell. " ejus : Edri. o. »' Ezech. c. 10, v. 1S. 8*add. : entrii : Edd. o.
 1489 DECllETI PARS SECfJNDA.CAUSA XXXII. QIJJEST. T. 1490
lasse' 8 per plana, quam ad altiora ilendentem in A visenim omne peccatum ex vofitntate nascatur, et
profiindum inferiii c.adere. Ne'* fiat, obsecro, civi- polueril corruplione carnis inens iuvila non pollui,
tas »7 merelrix fidelis '» Sioit, ne post Trinitaiis minus lamen eisdem '." oberit, si qtiod poliierunt
hospilium ibi ri;eu.ones satteni, et Sirenae '» niriifi- animo non amitlere doleant se vel corpore perdi-
ceni et hericii '•*. disse.
C. XII. Corpore intacto castilas nonnunquam amil- Gralian. Quum ergo hmc, quw viotentiam passa
litur. esl, pudicitiam amishse probari non potest, nullo
Jtem Auguslintis serm. 111, de communi vila cleri- nwdo convincitur
fornicationis vel adulterii crimen
corum, el epht. CIX, ad monachas1*'. incurrhse. Ut enim ait Augustinus in libro de bono
111P.irs. Nec solo laclu '•*, sed affeciu quoque conjugali, c. 4 : Adulierium "* coiniiiitlilnr,
qtium
et adspecln appetilur et appetit femina"*. Nec di- vel propriae libidinis insiinctii, vel alienaeconsensu
catisvos animos hnbere puriicos.si hahcatis oculos cum allero vel aliera contra pactum conjugale
impudicos, quia impudicus oculus impudici cordis concumbilur, atque ita frangilur fides, quae in re-
est nuncius, ct, quum se invicem sibi, eliam ta- bus eliam corporeis et abjeciis
magnum animi bo-
cente liiigua, conspectu iniituo corila nuncianl im- num est, el ideo ei h salutem quoque corporalem,
pudica, el secundum conciipiscenliam carnis alie- B qua etiam viia isla coulinetur, certum esl debere
rulro deleclar.lur ardore, eiiam inlnclis ab im- posiponi.
munda violulione corporibus fugit castitas ipsa de C. XV. Mmchalur qni alicni prwter matrimonii
nioribiis. fmdus tnhcetur.
C. XIII. Adulterium perpelraltir, quum ve\ innupta Item Isiriorus super Exodum, c 29 '" :
turpiier concttphcilnr. JVOIImwchaberh, id est, ne "* quisquam praeler
Itetn Gregorius in Moralibus, lib. XXI. c. 9. mairimonii *sui""s fcedera aliis feminis miscealur
Qui '•* viderit mulierem ad concuphcendum eam, "6 ad explendam libidincm. Nam 'specialiler*'"
jam miechattts est eam in corde suo. Quia eniin ndiilierium facil qui praster suain ad alleram ac-
graccovocabulo mcechus adulter dicilur, quiim non cedit.
nlieiia coiijiiiix, sed inulier videri prohib&tur.aperie C. XVI. Qut vtvente uxore sua alteram
cognoscit
verilas oslenriit, quia eliam solo visn, quuin lurpi- adulterium commitlit.
ter vel innupta concttpiscilur, adulierium perpetra- Item Augustinus de adullerinh conjugiis, l. II,
lur. Qiiotl lamen plerunque ex loco '•• vel '•• ordine c. 13 " 8.
,07 Pulo Cbrislianum neminem rcluclari, illum "*
concupiscenlium discernilur, quia 'scilicel* sic
hiuic in sacro ordine studiosa concupiscenlia, sictit C ailiilteriini esse, qni vel diu languente, vel diu ab-
108illuin adulterii inqiiinal culpa, in personis ta- sente, vel coniinenler vivere cupienle sua uxore'",
men non dissiinilibus iriem luxuriae dislinguilUr alleri commixtus est feminae.
reatus. V Pars. Gralian. Quum ergo nihil istorumin ista
IV Pars. Gralian. Quamvis aulem violenter op- deprehendatur [uisse, qnia nec propriw libidinh in-
pressmptidiciliam non amiserinl, inconlaminalis ta- slinctu, nec alienw consensu, nec viro suo languente
tneii se IIOHaudeanl exwquare virginibus. vel absenle, vel conlinenter vivere cupienle adhwsit
'
Unde Leo Papa, epht. LXXXV, al. LXXXVII, ad alii, sed violenter aliena libidirie oppressa vitn perlu-
Episcopos Afric, c 5
109: lit, apparet, quod nec adullera, nec fornicaria dici
C. XIV. Qnm opprimuntur incontaminalis se virgi- polesl. Unde •" nec aliqua occasione valet dimilli. Quum
nibus compnrare non audeant. i ettiin Judwi quwrereni a Clirhto, tttrum ticeret
lllse auiem lamulae Dei, quae iniegriialem pudoris liomini uxorem suam dimittere quacunque ex causa,
oppressione barbarica pertiiriere, laudabiliores erunl respondit eh : Non legislis, quia qui fecit eos ab
in huiniljuue ac verecimdia*siia* "°, si se inconta- initio mascnlum et fceminam creavit eos ? Quod
ininatis non audeanl comparare virginibus. Quam- ergo Detts conjunxil homo non separet. Deinde ser-
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. XIV. b JEfideo ei : Apuri B. Augiislinum legi- D ob glossani, et quoniam idera esl sensus, nihil mu-
lur* :ef ideo eam sttluti quoqtte corporali, qua ettam latutii est.
vita isla continetur, certum esl debere prwponi. Sed

QUJJST. V. C. XI. es el amb. : eseri. »• Non : eaed. »7 Esa. c. 1, v. 21. »"filia : Edri. coll. o. '» Sirenes :
'•» affeclu et laclu, sed adspeclu
de;c '•• Esa.c 54, v. 11.= C. XII. '•-' Ep. 111, scr. A. 425. Ed. Maur.
: Edd. coll. o. '•» concuphcenlia feminarum : eaed. = C. XIII. ,0*Mntlb. c 5, v. 28. los add. : ef
qtiot/ue
lempore : Edtl. Bas. Lugdd II. III. *06 vel ex : Eild. coll. '•o. "7 sicuf : e;ed. »»*'"si'c:e;eri. =C. XIV.
109Ep. 12, scr. A. 446. Ed. Bnller. — Polvc I. 4, t. 34. abesl a Coll. Hisp. hoc eh : Baller. —
Itocilih : Edri. coll. o. tnni. Coll. llisp.' '" Httjus aulem fidei violalio dicitur adult., quum : orig. — Ivo
Pan. 1. 7, c 22. Decr.»»» p. 8, p. 102. ila Ivo iu Decr. el Pan., nisi quod iu extremo in bac ieg.:"*
non deb.
prwponi. ="sC. XV. Ivo Pan. I. 7, c 23. Decr. p. 8, c 107. — "7 cf. Exod. c 20, v. 14. nec : Eriri.
Arg. Bns. abest nb orig. et Iv. "3 admhceaiiir : Edd. o. »" spiritaliter . Ivo. Pan. = »" C. XVI.
"8Ivo. Decr. p. 8, c 212. "9 abest ab lv. et Edd. Arg. Bas. relicta ux. : Edd. eaed. Matlh.
c. 19, v. 2. seq.
«91 DECRETf PARS SECUNDA.CAUSAXXXU. QC.*E5T. V. «92
•noiiemsuum ila conctttsit, tif dicere,', neminem posse A C. XX. De eodem. Idem ibidem '*'.
dimittere uxorem tiinni, exeepta causa fornicationis. Apnri nos qtrod non licet feminis scque non lieet
Hinc Aposlolits ail in epislola ad Corintttios"» : vitis, et eariem servitus pari coiidilione censetur.
His, qni matrimonio conjuncii sunt, praecipio non C. XXI Commtininne privetur qui extra causam
ego, scd Domiuns, nxorem a viro nou discedere. [oniicalionis tixorem suam dimillit.
•Jmle dalnr intelligi, qttod qnalesctinqite (ttcrint vir 'Item ex Concilio Toletano XII, c 8 '*'. .
el uxor, ex qno conjttgali a/fectu sibi adltwserinl, ut- VI Pars. Praecepluin Domini est, tit exceptn causa
terius ab invicem discedere non valenl. fornicnlionis uxor a viro dimitti non tlebeal, el itleo
'** cnlpam criminis suprailicli uxo-
Unde Atnbrosius tit Ilexameron, (it. drei quartw, quictinquecilra
scribit '" : reiii suam qtincnnqiie occnsione dimiseril'**, quia
**s sepnrare tlisposuit,
C. XVII. Qualiscunqne sil vir, ex qno semet pta- quori Deus ctmjtinxii ille
cuii, non cst dimitlemltis. lamditi ab ecclesiastica coiiimiinione privatus, et a
llorrenilus > et incullus est vir '** : scmel pla- coeiu omnium Clirislianoritm maneat alienus.qiiam-
cuit; numquid vir frequenler '** est eligendus? diu socielatem *'• reliciae conjugis sinceriier am-
Comparem '** suum *et bos reqttiril, et! cqutis tli- pleciatitr et foveat. llnqtte'" qtii jnm ndmoniti a
ligit, et, sr muletnr alitts, irabere jiigum nescit g sncerdote scinel, bis terque, nt corrigereutur '**,
coiiipar allerius, et se non loium putal. Tu jug.i- ail lorum '*» suae conjugis noltierint redire, ipsi se
Tem"7 lutim repudias, et putas saepe iniitnniJum1,s? suismeriiis ei a pnlnlinaeilignilatis oflicio sepnrn-
et si uno tlefeccrit die, superriucis '" rivaleni , bnnt, et insuper generosae riigiiiintis lesrnnoiiiiun,
et stalim, ineoguila causa.quasi cognitam "•pudoris qiiamriiu in culpa fuerint, amissuri sntil, quia car-
"' injuriam? nem suam dissidii jttgiilo Irnditlerunl.
exseqneris
C. XVIII. Simitiler de nxore iiilelligatur. C. XXII. De eodem.
ltetn Augusliiius de termone Domini in monle, Nicolaus Papa ad cottsulta Bnlgarorum, c. 96 "*.
lib. I, e. 52 '". Quicquid mulier *lua* contra le cogilaverit 'aul
Si uxorem quis' 3» habeai slerilem, vel defor- fecerit*, vel si lc accusaveril, non esi, excepiacausa
jnem corpore, sive debilem membris, vel caecam, fornicntioiiis. rcjicicnda vel odio prorsus habe^da,
vel surdain, vel clnudam, ve) si quid nliud, sive *quaecst k Apostolo "' praecipiente sicui ecclesia a
morbis, ei doloribus "*, Innguoribusqite coufectam, Cbrislo diligenda*.
el quicquid (excepla fomicatione '**) cogilari po- VII Pars. Graliun. Sed quwritur, qutim sil par
test vcheinenlcr horribile, pro fide et societaie ttlriusque condilio, cur communicantes viri cum
sustineat. C adulleris uxoribtts non convenianl, quum econlrn
C. XIX. Non licel viro ttxorem dimitlere jiisi eausa ttxares in consorlio adullerorum virorum manere vi-
fornicaiionis. deanittr.
Item Hieronymus ad Oeeanum de tnorle Fa- De his ita scribit Innocenlius Papa episf. ///, ad
biolw"a. Exsiiperium Ephcopum, c. 4 '**:"
Praecepit'" Dominus, uxorem non debere di- C. XXIII. ln ulroqne sexu adullerium pari ratione
niiili, excepta causa fornicaiioriis, el, si dimissa puniiur.
1'ueril, mnnere innuplam. Quicquid virisjnbetur "*, Cbristiana rcligio adttllerium in nlroqiie sexu
lioc conscqiicitter redundal in "» fceminns. Ne- pari ratione condemnal. Sed viros suos mulieres
qtie enim nriultern uxor dimillendn est, et vir moe- noii fuciie deadullerio accusnnl, cl non babcnila-
clius rclinenrins'*0. teulia peccala vindictam. Viri autem libcrius uxo-

NOTATIOiNESCORRECTORUM.
C. XVII. ' Ilorrendus : Apud B. Anibrosiiim le- D Evnm infra 53, q. 5.
giiur : sed liorridits el incttlliis est : semet plncuil, C. XXII. k Qttwest : Hancnsque ad (iiicm ndriila
etc. Ame hoc aulem capitulum esl c Adam per sunt ex tpsis rcsponsionibiis.

QCKST.V. C."* XVI. »" 1 Cor. c 7, v. 10. = C. XVII. "3 Lib. 5, c 7. — Ivo. Pau. 1 G, c 10">.Decr.
p. 8, c 252. vir, qtd : Ivo"7Pan. — Eriri. roll. o. "s alius : tv. - eaeri. "6 Cornp. suiim cqntis :
Ivo Pnn. — C. s. ef equ. Decr. conjitgalem : lvt>Pan. — Erid. coll. o. "8 nriil. : el mttlns : Ed. Bns.—
iHHfo: Edd. rcll. cuiu Iv. Pan. "» superdiic :Eilri. coll. o. — lvo Pnn. ' 30 cognita : Ivo Decr. '3I exse-
qunrh : Eriri. Liigtld. II, III. = C. XVIII. "» Ivo Pnn. I. 6, c. 104. Decr. p. 8, c. 258. Pclr. Lomu. 1. 4,
clisl. 54. *33quisqtte liabel, sivesler., sive: orig. "* Intwribus doloribusqne : Etld. co'l. o. — dol. labo-
ribtisque: Ivo. I38fariiicationis cnusa : Ivo Pnn. — Eriri. coll. o. = C. XIX. ,36 Ivo Pnu. I. 7, c. 3.
Decr. p. 8, c. 240. Pctr. Lonib. ih. tlisl. 35. '" Prwcipii : Eri. Lugri. II. "8 prwcipitur : Edd. coll. o.
— Ivo. "• ad : Eriri. coll. o. »*»lenendtts : orig. — lv. — nriri. : est : Etld. roll. o. = C. XX. »,*•Ivo
ib. =C. XXI. »*»hub. A. 681. — Ivo Pnn. 1. 7, c. 1. I)»cr. p. 8, c 529. «**exlrn : Ivn Pan. — Edd.
•oll. o. |ir. Arg. »**re'iqueril : Coll llisp. — Ivo. — Edri. coll. o. »*»homo : Eri. Arg. Bns. — cf.
Mnllh. c. 19, v. 6. '*• ef ad soc. rel. coni. redenl, el parem std corporh lionesln leqe eonjtigii ttmpl.: Cotl.
Hisp. '"//«.: Ivo. — lli tmnett : Coll. Ilisp. ns corrigatilur : Edd. coll. o. »" consorlittm : c:eri. —
nd lori titw coni. nol. red. consorlium: Ivo. — ad earttw ». c. nol. red. contoriium : Coll. tlisp. = G.
XXII. '»• scr. A. 8fi().— Ivo Decr. p 8, c 228. "" Epnes. c ?>,v. 2c = C. XXIII. •«*scr. A. 405.
— Rr«.g.I. 2, c (39 Ivo Deer. p. 8, c. 214. Per. Loinb. I. 4, dist. 35.
"1J93 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA XXXII, QU^ST. VII. 1491
res ariu.lerns apnd sacerriotes deferre consueve- A i C. III. Judiciitm de alio expetere non debet qui seju-
rtinl, et irieo mulieribus, prodilo eaium crimine, dicari conlemnit.
rommunio denegaiur; virorum atitem latenle com- Idem tn ephtola ad Pasceniium, Comitem Arianum,
misso non facile quisi;unm cx suspicionibus absti- epist.CLXXIV, '*. '
netur"'; qui uiiquesubmovebiiur, si ejus flngitium Iniquum est, iu quisque *s de alio judicare velit,
rieiegalur. Qutim cigo's*par causa sit, inierdura et judicari de se nolil.
probatione cessantc vindictae ratio conquiescit. C. IV. Viri gravius sunt puniendi de aditllerio quum
mulieres.
Idem de adullerinis conjugih, lib. II, c. 8 "..
QU^ISTIO VI. Indignantttr marili, si audianl adulteros viros
GRATIANUS. pcndere siniiles adislteris feminis poenas, quum lanio
Ecce, quod ista dimitti non valel, quum a fornica- grnvius eos puniri oporiuerit, quanlo niagis ad eos
tione innocens inveniatur. Sed ponaiur, quod ipsa pertinel et virlute vincere, et exemplo regere femi-
sil adullera, quwrilur, si aduller possil dimillere nns.
enm causa (ornicalionh? Non enim videtur, quod C. V. Stcuf vir capttl esl tnulieris, sic adulterando
fari crimine infeclus alittm de eoilem punire possil. n1 gravitts delinqtiit quam mulier.
Unde, quum Judmi adulterxtm accusarent wquiialh Idem de decem clwrdis, c. 3 «7.
tenletuiam a Domino acceperunt' : Quicunque ve- iVort** mwchaberh, id est hoii ibis ad aliqunm
slrum sine peccnlo est primus Inpidem in illam •liam praeter uxorem luani. Tu auiem exigis hoc ab
initiat. llinc etiam in evangelio prmcipitur* : Hypo- uxore, ei non vis reddere hoc iixori ? et quum de-
crita, primum ejice trabem de oculo luo, et posiea beas in virtme praecedere uxorem, (quoniam casii-
'rioces feslucnm rie oculo fralris. tui. Insvirlus esl) (u sub uno impctu libiilinis cadis?et vis
'»
Ilinc eiiam Augtistinus scribit in lib. I, 4e sermone uxorem luam viciricem esse, lu victus jaces? el
Domini in monlt, e. 28 *. quum tu caput sis uxoris *luae\ praecetlet '• le nd
<
C. I. Qui forniealur fornhatitnis caust vxtrtm tuem Deiiui ciijus caput es? vis' riomuin tuam cupite
dimittere non potest. deorsum pendere? Caput enim mulieris est vir. Ubi
Niliil iniqiiiiis*qiiain fomicationis catisa dimillere aulem melius vivit miilier quam vir, capite deorsum
tixorem, si et ipse eonvincilur fornicnri. Occurril pendel clomus. Si cnput esi vir, melius debel vivere
cniin illnd * : Inquo enim. alterttm jutlicas lemel- *vir* ", et praecedere in,omnibus bonis faclis uxo-
ipsum condeninns, eudem enim agh, quw •judicat. rein suam, *ut " illa imiteiur virum, et sequatiir
Qiiapropler qttisquis forniaatioiiis catisn vull abji- C ' capul suum".
cere uxorem ', prior debel esse a fornicatione pur- Gralian. His aucloritalibus monslratur, quod
gaius ". Quod similiter eliam • de femina dixe- udulter adulteram dimitlert non valel, .
fim ".
C. II. Qualem quhque vnll invenire uxorem, talem te QUJESTIO VII.
tervei eidem.
GRATIANUS.
Idem de tierois Domini, tractalu sive serm. XLYI ".
I. Pars. JVUHC aulem "qumriiur, si itle, qui dimherit
Si ducturi estis uxores, servate vos uxoribus
utcoremsuum causa fornicalionh, illa viventealiam du-
veslris. Qnules vuliis eas invenire », tales el ipsae
tere possil ? Qudd aulem hoc fieri non pqssil, lestaiur
inveniani vo<. Quis jiivenis " esl, qui non castuin
Auguslinus in libro de bqno conjugali c. 7, dicens 1:
velilduccre uxoreiu? el si acceplurus esl virginein, C. I. Vincuium
conjugii fornicalione non potest dis-
quis non ininctam desideret? Iniaciani quaeris? in- sotvi.
inclus esio; pnrnm qnaeris? noli " esse impurus. lnterveniente divoriio non aboletur ,*illa* ' con-
Non eiiiin iJla polesl, el lu nou potcs. foederalio nuplialis, ita ul sibi coujiiges sinl etiani

NOTATIONES CORRECTORUM.

QU^ST.VI. C. II. » Ent invenire :. In originali el apud Ivonem est : Qualet eai vultit ad vot venire, ta-
les et vos debenl ipsm invenire.

QUJEST, V. C. XXIII. "3 abstinel : Edd. coll. .o. IS''etiim : eaeri.

QUJ:ST.VI. ' Joa. c 8, v. 7. » Luc c. 0, v. 42. =.C. I. * lvo Pati. L 7, c 51. Decr. p. 8, c. 250.
Pelr. Lomb. 1. 4, disl. 35. *esf, guam : Edd. coll. o. • Roin.. c 2, v. 1. • add.. : (u : Edd. coll. o.
' ndd. : suam : eaed. * add. : ef immunis : e:eri. — Jvo Pan. » esf : Ed. '• abest ab Eriri. Arg.
Arg.
Nor. Ven. 1, II. Par.= C. II, " Serm. 152. Ed. Maur, —Ivo Decr. p 8, c 45. " vivens : Edd. coU. o.
" purits eslo : CJCJI.
= C. III: '* Ep. lemporis incerti ep. 258. Eri. Mnur. — Ivo Decr. p. 6, c 592.
"guis:Eiltl. Lugdd. II, 111.= C. IV. " Ivo Pan.l. »» 7, c. 56. Decr. p. 8, c 212. Petr. Lomb. 1.4,
dist. 35. = C. V. 'MvoDecr. 8, c 263. Exod. c. 20, v. 14. »»ef tu : Ivo. — Edd. coll. *>,
»" prwcedil : id. — eaed. " ndd. p.
: gunm tnulier : eaetf. " uf — simm : nlisunl ali Iv.
QU*ST.VII. C.-I. ' Ive Pan. 1. 7, c ft. Decr. D.8. c. 9. el 23$. «abnslablv.
1495 DECRETl PARS SECUNDA. CAUSA XXXII. QUJ<EST.VII. 1490
* adullerium commii- A cansti (ornicalionh, qtioil Dominus permitlil ? nisi
separati, quum illis autem
tanl *, quibus eliam fuerint posl suum repudium quia siinilcm formam vult inlelligi, ut, si dimiseril,
copulaii (qtiod causa fornicaiionis permittitur), nianeal sine
1.
C. II. Nulla ralione dhsolvitur conjugium , quod nxore, aul reconcilielur uxori? Et post pauca : §
semeliidium probatur. Doniinusautem permisil catisa fornicationis tixorem
Idem de adulterinh conjugih, lib. II, c 4, ef 5 s. dimitli '*. Sed quia permisit, nonjussil.
Licite diiniltiiur coujunx 'obcausam fornicatio- C. IV.
nis, sed manet vinculum prioris. Propter quod fil Iricmde sermone Domini in tnotile, lib. I, c. 25 '».
veus adulterii qui 7 diiuissam duxeriletiam* ob cau- Fieri poiest!S, ut vir dinfutat uxorem causa for-
sam foruicationis. Sicut enim 8, inanenie in se nicalionis, quam Dominus exceplam csse voluit.
sacramenlo regeneraiionis, excommunicatus quis a Jam vero si nec illi nubere conceditiir vivo viro' 7,
* reus criminis nec illo sacramenio caret, cliamsi a quo recessit, neque huic alteram ducere viva
nunquam recohcilietur Deo : ita, manenle in se uxore* 8, quam dimisit, multo minus fas esiillicita
vinculo '» ftederis conjiigalis, nxor dimiltiiur ob cuni qiiiliuslibel slupra committcre.
causam fornicnlionis, nec carcbil illo vinculo, C. V. Ab uxore dimhsus, vel dimissa a viro, ad vm-
etiamsi nunquam reconcilielur viro. Carebit autem, g nitentittm rediganlur, nisi aut conlinenler vivere,
aul sibi reconciiiari volnerinl.
si moriuusfueriivir ejus. Reusveroexcommunicatiis Item ex Concilio Milevitano, c 17*».
" idco nunquam carebil regenerationis sacramento,
" Placuit, ul secundtim evangelicam el apostolicam
etiam non reconciliatus, quia nunquam morilur
disciplinam neque dimissus ab tixore, neque dimissa
Deus »*. a marilo alleri conjungantur, sed ita maneaiu, aut
C. III. Sive vir ab uxore, siveuxor a viro causa [or- sibimet recoiicilientiir. Quod si contcmserinl, ad
nicationis dhcesserit, alteram habere prohibelur.
poenitentiam redigantiir.
Idem super ephlotam Pauli ad Corinlldos '*. b
'• C. VI. Mmchalurqui a viro dimissam duccre prwsu-
Aposlolus dicit c : Hh, qui sunt in conjugio, mit.
prwcipioi non ego, sed Domitnts, uxorem a viro '• Iiem Augustinus /. /, de sermone Domini in monte,
non dhcedere; quod si discesserit, manere innuptam, c 25 3».
aut reconciliari viro suo. Polesl enim lieri, ul disce- Dominus ad illud confirmandum, ut non facile
datea causa, qua " Dominus permisit. Aut »*, si dimiltalur uxor, solam causain fornicationis exce-
feminae licel virum dimitlere 'etiam' praeter •» cau- pit, ceteras vero universas 3' molestias, si qu;e
sam fornicnlionis,'el'°non licet viro*,quid respon- C 'fone*3* exstiterint, jubet pro firie conjugali, pro "
debimus de hoc, qtiod dixit *' posteritis : Et viruxo- caslilale foriiler suslineri. Et mcechnm dixileliam
rem " nedimiitat? quare non adtlit ** : excepla virum, qui eam duxerit, qnae solula est a viro.

NOTATIONESCORRECTORUM.
QU^EST. VII. C. II. o Excommunicatusquts : Tolqa -sed consnlatniis Apostolum,ne qtdd temere dicamus.
liic locus" est restilulus ex originali, et multa alia, His, qui suiil in conjugio, inqttil, praecipio, elc Apuri
cum ex eodem, tum ex vetustis exemplaribns emen-' Beriani vero 1 Coriulb. 7. llis, qtti sttnl in conjitgio
dala. D prwcepilper ApostoltimDominns, uxorem. eic Mulia
h
C. III. Esl apuri Bedam 1. Corinlb. 7, ex lib. 1. vero et iu hoc el in seqtieiiiilius cnpitibns : Fieri, el
B. AiiKiislinide sermone Domiui in monlc cap. 26. Dominus, eineiitlnla sunl c\ iisdem B. Augtislino et
« Aposlolus dicil Apud B. Aiigiisliiiiim in \ li- Beia iu loeis inriicnlis.
hro de sermone (ioinini in nionie c 20, legiuir

QUJEST. VII. C. I. ' eliam : Eilri.coll. o. * cnmmillilitr: eneil.—lvoPan. = C. II. " Ivo Paii. I. 7, c 5.
*Decr. p. 8. c. 255. • ttxor : Erid. coll. o.—Ivo Pnn. 7 qnicitiiqiie: Eild. coll. o. 8 aittem : eattl.—IvoPau.
rxcoinmutiicttliis qnisquis retis csl criminis, ila qtue septtralur a viro nuiiqugm cnrcbil sacrtiineiilo conjttgii,
eliumsinoii reconciiictur viro. Carebil aulem ji mortuits ftteri:, elc Erid. foll. o. 9 excommunkatnr quisquis
reus : Ivo.—nritl.: esl: Pan. *• vincido, non carel coujugd sacraineiiio,-etiamsi etc. : Ivo. "' excommttnicaiis:
Eritl. Nor. Ven. I. — excommttnicalionh: Eritl. rell. — Ivo Pnn. '* eiiumsi tion recoitc. ftierit : Eriri. coll. o.
»*ariri.: cui esl copulains in
bnplismo: eaeri.pr. Arg. Bns.—IvoPan.=C. III. '* Rcg. I. 2. c. 105. Burch. 1.9,
C. 71. IvoPnn. I. 7, c 2. Decr. p. 8, c 208. (omnes : exdictis Augtniini; Reg. nrid. : de seim. Domini
in nionie; Pnn. : superep. Pttttli ad Cor.). Polyc I. b, t. 4. Petr. Louib. I. 4, riisi. 35. '» 1 Cor. c 7,
v. 10. '• ariri. : suo : Eritl. coll. o. " quam : Edd. Aiy. Bns. ,s el : Ed. Arg. — Al : Julri. rell. — Ivo
Pan. " proptcr : Burcb. Ivo Decr. — Edri. coll. o. —cuusaforn. : Ivo Pnn, *• ef — vir : absunl a Coll.
cilt. " dicil : eaeri. — Eilil.eoll. o. " ariil. : suum : Edri. coll. o. *3addidit : Eriri. Lugdd. II, 111.—
Coll. citt. !* dimillere : Eriri. coll. o. = C. IV. ** lvo Decr. p. 8, c 257. *6poiernt — dimitieret :
Etl. Bns. " ariri. : sito : Etld. coll. o. *s ariri. : sttn : eaeri. = C. V. *9 lino ex-conc Cnrlb.
hnb. A. 407. (Cori. Dionvs. C.1U2.) —Reg. I. 2. c 104. Burt b. I. 9, c 6i. Ans. I. 10, o. 15 (17).
Ivo Decr. p. 8, c. 200. Polyc 1. 6, l. 4.=C. VI. 30lvo Pan. 1. 7, c 4. Decr. p. 8, c. 237. Peir. Lomb.
I. 4, tlisl. 55. 31ttniversales : Ivo Decr. — innttmerabiles: Pnn. — ttniversas et inimmerabiles: Edd.
coll. o. pr. Bas. 32abcst ab Iv. 33cf pro : Ivo Dccr. — Edd. coll. o.
 H37 DECRETI PARS SECUNDA.CAUSA XXXII. QUJEST. VII. 1498
C. VII. Adullera probalur quw vivente viro dlleri A . C. IX. Ad pmnitentiam est cogendus qui mullis nu-
nubil. ptiis copulatur.
3* a
Item Hieronymus «d Amaridum Presbylerum. Ilem ex Concilio Martini Pupx, fid est ex cap. Mar-
Omnes 3S causaliones Apostolus amputans aper- lini Bracarensis, c 80 **.]
lisslme definivii, vivente viro essc adulteram mu- Si qnis fnerii multis nuptiis copiilnlus, pcenilen-
lierem, si alteri nupserit. Nolo niibi profcras rap- liiiiii agat. Conversalio atiiem el fides ptxuitenlis •*
toris violentiam, matris praeslationem 3S, pnlris lenipus^comprehentlal '.
auctoritatcm, propinquorum caiervam , servo- C. X. Qui ob fornicationem uxorem dimiltit, et aliam
rum insidias 37aique coiitenilum, damna rei fami- ducit, mwchariprobalur.
liaris. Qunmriiu vivit vir, iicet adulier sil, licel Item Augustinus de adulterinis conjugiis. lib. I,
soriomiia, Iicel llngiliis omnibus cooperius, et c. 9S6.
nb uxore propier hsec scelera dereliclus, marilus Qiiemndmodum non recie dici potest: si *ergo*
ejus repulatur 3S, cui allerum virnm accipere non nescil 87honio, non peccnt, (siintenim eliam peccnta
licel. Nec 3»Aposlolus hxc propria auctorilnte de- igiiorantiiim, quamvis minora qunm scientium), ila
cernit *', sed Chrislo in se loquenle Christi verba 88non recte dici poiesl : 'ergo* si causa fornicatio-
sectitus esl, qui ait in evangelio ,f : Qui dimheril, *' B
] nis riimiserit vir tixorem, et alinm dnxerii, non mce-
uxorem suam, excepla caustt fornicationis, facil eam chatur. Esl. enim mcechnlio eiiam eoruni, qui alias
tnwchari, et qui dimissam acceperil adulier est. Unde riuCiinireliciis propter fornicationem prioribus, setl
et Aposioli gravem conjugii snrcinam intelligenles iitiqne minor, qunm eonun, qui non propter forni-
** : Si ila est,
inqiiiunl, HOHexpedit homini uxorem calionein dimiiliint, *et alteras dticunt*.
accipere. Ad quos *s Domiuus, gut"poiesl, inquit **, II. Pars. Gralian. Sunf enim in fortticatione grtt-
capere, *' capiat, stalimque sub exeniplo triiim eunu- dus, ul, sicut gravins peccat adulier qttam fornicator,
chorum virgiuitatis infert bealitudincm, quae nulla sic gravius delinqtiit qtti nec sna dimissa nliam dttcit,
carnislege lenctiir • *•. eOjgut suam dindllens aliam cognoscit; gravius quo-
C. VIII. Mulieri fideli, qttw virum adulterum ditnit- qite, qui uxorem hnbens ad conjugemproximi sui ac-
tit, alii nubere non licet. cedit, quam qui non habens uxoretn lorum aiterius
/femex Coucilio Eliberitano, c 9 ". violal, vel uxoralus ad solulam accedens. Sed omnes
Fidelis feminn, quae adullehim mnritiim reliquerit hos incestuosi transcendunl, quos vincunt contra na-
fidelem, el alierum *• duxit *9, prohibeatur ne du- turam delinquenles.
cai. Si autem *• duxerii, non prius accipiat com- Unde Auguslinus de adullerinh conjugih g ".
munionem, qtiam *' is, quem reliquit "*, de saeculo G C C.Xl. -
exierit, nisi •• necessitas icfirniilalis dare compu- Adullerii iiialum vincil foriiicalionem, vincitiir
lerit. aiilem ah inceslu. Pejus esl enim cum matre, quam
cum aliena uxore concuinbere. Setl otnnium iiorum
est pessimum quotl contra naluram fil, ul sl vir
membro mnlieris non ad hoc concesso voluerit '•
uli. Usus eiiiii! naluralis si ullra modum prolabitur,
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. VII. &Amnndum: Sicin plerisque veluslis. Nam c. 3, supra, 31, qusesl. 1. De his, unde hoc sumliim
iii vulgatis ernt : Damasttm'. Siinl. niilem.aliqua in esi, legilur : abbrevial. Sed ob glossam uon est mu-
hoc cnpiie emendata ex ipso originali, ubi glossa lalum.
uon obslilil. D C. XI. g In nuiltis vetnstis capui hoc conjunctiim
* Post haac verbn apuri B. Hicronymum sequilur esi superiori, aique in eo referuntur verba II. Atigu-
C. Non salis. 54, qtia<st. 1 el 2. stini biuc intle collectn, poiissimtini cx iibro de bono
C. IX.f Compreheiidat: In originali. et apud Ivo- conjugali c 8, 9 et II, quem etinm librtim citat lvo
neni esl : cotnpendint lempns". Apud Biirohardum et Magisler.
corrupte : comuendit. El in conc. Ncocacsariensi,

QCEST. V|L C. VII. ** l.o Decr. p. 8, c 239. (nsque ad :'"non Wcef).Polyc I. 6, t. »• 4. * ila in Erid.
Nor. Liigrid.— Damasium : Eil. Bas.— Dnmuscum: Edri. rell. accusationes : Eri. Arg. persiinsionem :
orig. S7ins.et parenlum damnn : Erid. Nor. Par. —ins.,parciitiimdamna : Eriri.Arg. Ven. I, II.— ins. ef
parentnm contttmetias, damna : Etlri. Lugilri. L — ius., parentutn contumelias, dnmna : Eriri.Bas.
39 Lugriri.
*° II,
III •* esi repuialits : Ivo.—mnr. lamen est repulandns, ejns scilice', cui : Eriil. coll. o. /Von: easil. rfe-
cretif : Eriri. Arg. Bis. f cf. Mallh. c 19, v. 9. *' dtiniffif : Eriri. coll. o. »' ib. v. 10, 12. **guod :
Eriri. coll. o. ** nbesl ab Eri.l. toll. o. pr. Bas. Ltigdri. II, lil. *s hoc cavere : Edri. eaul. '• relinetur :
Eriri. coll. o. = C. VIII. *7*8 bab. no'n serius A. 510. — Reg. 1. 2, c 103. Burcb. 1. 9, c 63.*»Ans. 1. II, c
97. Ivo Decr. p. 8. c. i99. s» adil. : mariium : Edri. Pnr. Lugdd. —adullertim : Coll cilt. ducii : eaeil.
-r Ed. Bas. — Coll. Hisp. nbesl a Coli. Hisp. S1nisi : eari. •* reliqtteril: Eriil. coll. o. S3 atlri. : for-
sitan : Coll. Hisp. — forfe : Coll. cin. — Erid. coll. o. — C. IX. sl ss c. 5, conc Neocivs. ex iulerpr.** Mnr-
tini Brac — Biirch. 1. 9, c 20. Ivo Decr. ji.S7 8, c 15S, et 532. ss pmnitendi : Ivo c 552. iia Coll.
ss Ivo Decr. p. 8, c. 255. nescial : Ed. Bas. add. : etiam : Eriri. eoll. "o. = C.
Hisp. "= C. X.
XI. lvo Decr. p. 9, c. 110, magis ad ipsa Aug. verbn nccedil. Pelr. Lomb. I. 4, dist. 58. velit :
Ed. Bas.
1199 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA XXXII. QU/EST. VII. ISuQ
in uxore qtiidem veninle " est, iu inereirice dam- A V C. XV. Omnii iminnn 'n potlviio (oriiimiio e.l, licel
uabile. Scd isle ", qui esl conlra naltiram, exse- varia tint peccata (oruicalionis.
crabililer lil iu merelrice, sed exsecrnbilius in Item Isidorus lib. II, de summo bono, c. 59.
itxore. Tuiilum " valct orriinaiio creatoris ct orrio III Pars. Non soluiu de coinmissa fornicutipne
crcaturae, ttt in rebus ad utcndiim concessis, etinm peccultim regunt in homine, sed, si adliuc tlelecte-
quuni moilus excedilur, longesit tolerabiliiis, quam litr7', nlque aniinum tencnl, procul tlubio rcgnnl.
in eis, qiiiv couccssa uoo suiit, vel tinus vel rarns Fornicntio caruis nriiilierium 7': fornicalio aniinae
evccssus. itlolorum est serviuis. Esl atilem " «l' spiriinlis
fornicatio, de qna 7* Dominus ail7': Qtti vitlerit
C. XII. Mitttts esl secundtim nalttram coire, quam
conlra nutitrum delinqttere. mitlierem ad conctiphcendum eam, jain mxchulits
Ilein Ambrosius tii tibro de Palriuiclth, lib. I, de ett eam in corde tuo. Oinnis immtinda pollutio for-
Abraham, c. 0 •*. uicniio dicilur, qiininvis quisque tlivcrsa turpitmli-
7" prosiittiattir. Ex deleciaiioue eniin
Olferebat •' sancius Lolh lilinrnm piiriorem. Nnm nis voluptate * ei* re-
elsi illa quoqiic fl.igiliosa imptiritns ernt, lainen fornicanrii vnria gigiiuniiir fl.igiiiu, qiiibus
" boino a Deo sepuratur.
iiiinns eiat seciiiiiliini naliiram coire, qiiain atlversus ". gniim Dei claiiriitur, et
liiiliiram tlelinquere. Praeferebnt rioiuus sttie vere- § 1. Iuter celera septein viiia viiium ,B.fornicaiionis
ciiiidi;e liospilnlem graliam, eiiam apud barbaras iiiaxiiniiin scelusest, quin per camis immuntlitinm
genles inviolabileni. leniplum Dei violai "," el lollens inenibrtim Christi
lacil membriim merelricis*. Suul aulem ' qiia:-
C XIII. Graviora siint flagitia, quw centra naturam
dam •*, qute sicut animalin absque ulla discrelioue
probantur. iiiiiesiueiiier liliiilini serviuul, quas cgo nec iiiulis
llem Augoslinus Coiifcssionum/ii. ///, c. % •'.
suul couira ei pccnribus compa.raverim. Pecora enini qiiiim cou-
Flngitia, quic naliirum, ubique
tleleslanria •' icperinl , ultra non inriulgciil muribus ccpiam
sempcr nlque piiiiieni!» suul; t|ti:ilia sui.
Sodomilaruin fneruiU. Quae si oiiines geules fuce-
icnl, codem criminis reaiu diviua lege lenereiUur, C. XVI. Adulterium tectindum in pcenit oblinet lo-
•• cum.
qnae non sic fecit hoinines, ut se illo uterelur
Iltm cx «pistoln 1 *•Cleuienlis ad Jacobnm *'.
iuodo. Violalur quippc ipsa soeieias, qiiao cinn Deo
nobis csse debcl, qtinii> entlcm nniura, cujus ipse Quiil in oujnibus peccalis nritillerio esl gravius ?
Secuurium namque iu poeuis oblincl lociun, quo-
auctor esl, libidinis pcrversiiaie polluitur. •• quidem primiim illi linbenl, qui aberranl a
p iiNin
C. XIV. Turpior et flugiitosior ett u.sus conlra na- Deo, eliamsi sobrie vixerint.
turam qufin foridcnlionis vet ttdutlerii. Graiiun. Hit tuctorittilibus evidentissimemonsiru-
Idem contra Joviniaiium, lib . I •>" tur qitod quicunque cuusa (ornicntionis uxorem suum
Usiis naluralis t:t Iicilus esl iu *• conjugio, sicut dimherii, aliam illa vivente ducere non poterit, ei, si
illicilus in nilulieiio. Conliii n.Uuratu vero seinper dureril, retit adullerii eril.
illicitus, cl procul iluliio fl.igiliosior alqtie lurpior, IV. Pnrs. § i.IIis ila respoitdetttr. llw auctorilu-
qtiein S. Apostolus 71ei in feiniiiis, el in niasculis les de tis loquunlur, quoritm contineitliam carnulis
iirguebai, dninunluiioivs volens infelligi, quain si infirmilas non iinpedit, vel de Itis, qiti, prwstaiitet
in IISIInnitiruli vcl .ulultcrantlo vel fornicanrio pec- catisam dhs.dii, aliorum conjunctionese reddiderinl "
carent. indigiios.
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. XIV. '>Capul hnc ncque in libro de bono con- D Gen., et similin apud B. llieronymum in c. B epi-
Jugali, (queni conlra Jnviiiiaiiiiin se scripsisse B. Au- stol.i: nd Ephesios.
giisiinus lib. 2. Relraclal. cap. 22 protiteiur), neqne C. XVI. k Locuin IIIIIICex epislola Clcmentis ci-
i.i libriscoiitra Jiiliuiium, qiioriiiiiqiiinluin cilal Ivo, tal Nicolnus I, in episiola omuibiis archiepiscopii.
est invcnltim. De his lamen flagitiis agiiur lib. 2, et episcopis in rcgno Liuharii, quae incipit : Opttt-
ile nupliisel coiiciipiscentin, c. 19 cl 20. remtt?, ei exstnt Roniae iu hibliolhecn monaslerii
C XV. > Siint aittem: \\:vc non siinl iuvenla apud Djiiiiiiicnnoriiiii.
Isidorum, sed apud Origencm bo.n. 5, ad c. 19

QCEST. VII. C. XI. •' ariri. : peccatum : Eri.1. coll. o. «• islud, quod : c-ed. •' adri. : enim : «• eaeri.
= C. XII. •* Ivo Derr. p. 9, c 115. (usquead veib. : delinquere). •» cr. Gen c 19. =C.•» XIII. Ivo
Decr. p. 9, c.105. " repndi tnda70: Ivo Edd.coll. o. 6Sulerenlur : itl. — eseri. = C XIV. Capul incer-
tum. — Ivo Decr. p. 9, c 115. siculin conj., illicilus, sicttl in ad. : Eriri coll o. 7» Rom. c. 7* 1, v. 26.
= C. XV.. 7« 73
delectalitr : Eriri.coll. o. pr. Pnr. Lugriri. nriri. : esf : Eriri. coll. o. — orig. secuit-
dum quoil : ori;,'. 7SMailh. c 5, v. 28. 7a voluiitnle : Eriri. coll. o. 77 uf — sepnrelur . cifid. 7S forui-
cntio maximi cst scelerh : orig. 79 violatitr : Erid. coll. o. •' ndd. : scil. mulieret : Edd. Arg. Bas.
Liijsrid.II, III. = C. XVL sl ex priori cp. Clcm. I, pnrie, qiinm eriiriii Biifinus.—Ivo Pan. I. 7, c 21.
l»cr. p. 8, c 99. Poir. Lomb. I. 4, dist. 28. ei qitcm : Ivo Pan. — Edd. coll. o. " rtddideruiit:
Bolim.
 VJM DECRETI PARS SECFJNDA.CAUSA XXXII. QILEST. Yll. 1504
UniiKAiubrosius super I, e, is!. Prtn/j ad Corntliios, A sed mollilia mentis. Sed quia nulla auctoritale p/r~
ad c. 7 1 " : mittilur, ut uxore vivente alia superducatur, intelii-
C. XVII. gitur illud Ambrosii in stipradicio genere fornicalio-
Uawr " n viro non discedut, nisi causa fornicatio- vi>; non lamen, quod viventedimissa aliam ducere
r,is;quodst discesteril, aul maneitt imiupla,aut re- postit, sed posl niorlem fornicarii vel fornicariw, (quo-
concilielur viro suo; et vir simililernon dimiltul ttxo- rum ulerque, ut sttpra diclum est, a corrttptione lu-
rem. Id.eonon subilit de viro quod ile uxore jirae- xuriaimulier appellaiur),ille,qui afornicationemumlus
misii, i]uiu viro licet ducere aliain. esi, vir vel mttlier itliis copulari possunt; adulteri
si superiixerint, ttullo modo aliis copulari
G. XVIH.Licet ducere aliam viro , cttisua ob infir- autem,
mitatem corporis debitum reildere non valel. poterunt.
Item Gregorius III. Bonifncio Episcopo, Sic el illud inlelligitur, qnod in Capilulo cujusdam
episl. IV " 86. Concilii legitur » " :
Quod proposuisli, si mulier infirmitale correpla" C.XIX. Licilum conjugiitm non negelur illi, cujus
iiou valuerit dehilum viro reddere, quid ejus fa- uxor cum suo fralre dormieril.
cial jugalis : bomini e.ssei, si sic permanerel, ut
U Qiisedamcum fralre viri sui dormivil: decrelum
abslinentiae vacaret. Sed quia lioc iiiagnoriiiii osl, csi. ul adulteri nunqiiam conjugio " copulenliir ;
ille, qui se non poteril coniinere, nubal magis; non iili vero, cnjus nxor sluprala est, licila eonjugia
tamen ,8 subsidii o;>em sublralial ' ab *' illa *, iion
*• negcntur.
quani inflrmiias praepe lii, non deteslabilis culpa Sic et illud Mogtintinensis Conr.ilii inietligilur • *':
excludit. C. XX. Disjunganlur, et nunquam conjugio cormlen-
V. Pars. Gralian. Sed illud Ambrosii a falsatori- lur, qui qnodlibet infra subjeclorum admiserinl.
bns dicilur inserlum. lllud Gregorii sacris eanonibtts, Si qnis viduain uxorem dnxerii •*, et postea ?utn
imo evangelicce el aposlolicw doctrina; penitus inve- filiaslra sua fornicalus fuerit, seu cuin dtiabus so-
nilur adversum. Quidum vero, sententiam Ambrosii roribus •*, aul si qua cnm dnobus fratribus, seu
servare cupientes, non de qualibel, fornicalione illud cum
patre et filio, si quis rclictam frairis, si quis
arbitrantut inlelligi, nt ob qnamlibet fornicationemyir
neplem, aul novcrcam , aut nuriun, aul consobri-
ticite dimittat uxorem, el vivenle dimissa aliam du- nam, aul filiani avunciili, aut ejus relictam, aul
fnl, sed de incesluosa tantnm forniealione inlelligi, cos disjungi, ei ulterius nun-
privignam pollueril,
quum uxor videlieel alicnjus, patri el filio, fralri el quani in conjugio coptilari prrccipimus,
avunculovirisui, ntlalicui similium se eonstuprandam f* |
tradidtrit. Ileec ' C. XXI. Sororem uxoris polluens nentram Itabere
publice autem, quia viro sno se
Ilem se„ valel.
illicilam reddidit in perpeluum, dum ptr copulam
consanguinilalis in primum, vel secundum, vel ter- Qui dormieril cnm duabus sororibus, et una ex
tiiim gradum transivit affiiiilas, licite dimillitur, el iltis antea uxor fueril, neutram ex ipsis habeiit :
ta vivente superducitur alia. Uiesi quis contendat, necipsi adulleri unqtiam in conjugio copiilenlur.
non.magis viro, quam mulieri licilum esse, si vir C. XXII. Cttnsaadidlerii uxorem relinquens
aiicnjiis eodemmoilo fornicelur, sciat, virum ab Am- conlinentiam servel.
biosio appellatuin-uoiisexu, sed animi virtule; mu- ltem iltud Gregorii •'.
tierem quoque nominalam sentiul non sexu corporis. lli *" vero, qui uxores suas in adulleriu dpprc-
NOTATIONES CORRECTORUH.
C. XVII. t In eo Ambrosii loro pltiribus verbis [) novtim.et qnm cilatur infra 55, qu. i.fjfcfd autem,
liirc rcs exponilur; scil conlrariani scnleiiliam as- et c soqn., videntiTres^e Imjns Gregorii III.
sp.iil B. Ainbrosius lib. 1, de Ahralmn, oap. £et 7, C. XIX. n Siniile legitur lib. 5. C.ipitularrum,
quod refertur sup. ead. quansLk. Neiito, ci iu com- c. 19.
ine.ni. ad cap. 16. Lucae, toio cip. i, liliri 8, cujus C. XX. • Sensus lmjiis capiiis esi in Coneilio I.
pars refertur iufra 35, quansl. "2.An quod. Mngiiniiiio c. 56, et II. sub Rabaiin c. 29, et lib. 5.
C. XVIII. m Epislola, ex qua capitulum boc' ac- Capiiul. c. 101, ubi eiiani pleraque eadem verb»
repiiiin est, iiupressa exslnt louin 5. Concilior , babentur.
ct iiiaiuiscripia jn bibliolhcca uintiasieiii Dominica-

84Non est Ambrosii. — Petr. Lomb. I. i, dist. 35. ™ I Cor. c. 7, v.

QCJEST.VII. C. XVII.
10, H. = C. XVIII. ,s lino Giegorius II. (A. 725.), "T niieni Ans. in exlr. I. 7, Ivo Pan. 1.6, c. 112.
Decr. p. 8, c. 78,89 recle cap. ancloreui laiidanl. corrupla : Edd. Arg. U:is. 8S tanten ei : Ivo.
— Edd. cotl. o. ab ill. :' oinissa sunt ab Iv. Pan. •• qitum non : Ivo Decr. — non lamen : pan.
— Eild. coll. o. =C. XIX. qute : Boliin. " Simile aliqnid babelur in conc. Coinpend. bab. A. 7S6,
el in Cap. Reg. Fr.,'loco a Corr. cil. " in conj. : Ed Bas. = C. XX. " Eadem fere snnt in c. 56.
conc. Miig. bab. A. 813. et in alterp Mog. liab. A. 847, c. 19, ei in Cap. 1. 5, c. 101., et ap. Rahanun in
pp. ad lleiihaldiiin c. 20, ex qua nrefcrmiliir a Reg. 1. 2, c. 197. —Burcli. I. 17, c. 9. Ivo Pan. I. 6,
e. 121. Oecr. p. 9, c. 71 et 77. ducit : Edd. Par. Lugd. 1. — duxil : Edd. rell. pr. Lugild. II, III.
•• add. : allera manente uxore : Edd. coll. o. pr. Arg. Nor.. = C. XXI. •* Imo Verineriensi' liab. A. 7S2.
— cf.ad c. 30. C. 27, qu. 2. = C. XXII. »TL^giiur aliqtiid simile in 1 1, Cap c. 15. — Polyc, 1. 6, l.
4. Peir. Lomb. I. 4, dist. 3i. " Si: Ed. Nor.
150? DECRETI PAKS SLCU.NDA.CAliSA XXXII. QU.-EST. VII. 1504
Iieudiiiil, iiiin licebil ncc emii, nec.eam aliam uxo- A C. XXV. Ob infirinitiiiem veldamna coruoris coniu-
lein accipcre, vel aliuin viriiin, quanidiu anibo vi- gia solvi non licet.
viuil. Si autem adullcra mortiia fucrii, vir ejus, si Item Nicolausrtrf Caroliiin, Moattntinenseni
vull, niihal, taiituin in Doinino; adullera vcro iiun- Episcopttm ,0'.
VI. Pars. Hi 10T,qui matrimoniiim sani coutra-
qtiam, eliainsi iiiorlinis fueiil vir ejus. Omiiihiis
lauieii dicbus vita; suie acerriniae pcenitentia; la- xeiinl ff, et nni ex duohtis ameniia los, aul furor,
incnla ncrsolval. anl aliqua infiriiiilas accesseril, oh hauc inliriiiita-
tem 10°conjiigia laliiini solvi.nou possunl. Similiter
C. XXIII. iVeiiJrnmhabeal qui sororem uxoris pol- scniiendum ,10 debis, qui ab adversiiriis excecan-
luit. lur, aut membris truiicantur "*, anl 11' a barbaris
Itein ex decreto Xacharioe Papoe •*. exsccti fuerint.
C. XXVI. Furiosns et furiosa matrimonium conlra-
Concubuisii c.iiin sorore uxoris luue? si fecisli, here non possunt.
neiilram babeas, el si illa, quae u\or lua fuerit, Item Fahianus Papa lla.
conscia seeleris no-nfuil ,0°, si se 1Mconiinere non Neque furiostis, neqtie furiosa mairimoniuni
vull, niibat in Domino cui velii. Tu autem et adnl- U conlrabere possunl; sed si coiitiaetinn fucrit, non
lera sine spe conjtigii perinanentis, et quamdiii separentiir ,14.
vixeritis, juxia pracceplum sacerdotis pceniienliam VII. Pars. Gralian. lil crgo ex prwmissis colligitur,
agite. nnn licel huic dimissa nxore nliiim ducere. Mauet
enim inter eos quoddam vincutumcunjugale, quod nec
C. XXIV. Cmii noverca, vel filiaslra, velsorore suce ipsa separatione dissolvilur.
uxoris dormiens ad conjttgium penenire non po- Unde
leril; viris lamen eurunt legilimtt non neganlur Augustinus ait in libro de bono conjuguli,
conjiigia. cap. 7 lla.
C. XXVII. Sterilem uxorem dimittere, et causa ftv-
Iiem ex Concilio Triburiensi 10'. cnndittitis aliiim ducere alicui non licel.
Si quis ciiin novcrca sna dormierit, neuter 1M Tantitm valet * illud* l16 sociale viuciiliim " con-
ad cnnjtigium polesl pprvemre; sed vir ejus potesl, jiignni *, tn, quum causa procreandi colligetur '",
si vult, aliam aceipere, si se conlinere non potesi. nec ,1S ipsa causa procreandi solvalur "". Possel
§ I. Similiicr si ,ovquis cmn liliastra sua, vel cmn eniin Iiomo dimitlere sterilem uxoreni ct aliam du-
sorore uxoris suic dorinierit, observandmn 10*est. cerc, de qua filios haheal "°, el lamen non licei.
Gratian. Quamvisillud, quod in fine Moguntinen- Q Item. c. 15: § 1. Manel m vinciilum nuptiariiin,
sis eoncilii ponitur, a nonnullis non de legilimt con- elsi proles, ctijus causa iuitinn cst, manifcsia ste-
jttnclis,sed de [ornicariis diclum inlelligalur,vide'.icel rilitaie iion subseqiiatur, ila, ut jaiu scicniibus con-
ul fornicarii discedant ab invicem, et sine spe conju- jugibus non se filios liabitnros, separare se lameii
gii permaneant; ilhtd rero Gregorii ad Bonifttrium vel ipsa causa filiorum, alque aliis copulare non
Anglicis P pro tctnporepermissumesi, quibtis B. Gre- liceal. Quoil si fecerint, ciim eis, quihtis copn-
gorius in quarla el quinta generalioneconjugia con- laverinl, adullerium coiiimiituui, ipsi fff auteni
trabi permisit ; alias aulem inane essel, quum Au- tonjtigcs inanent. Plane uxoris volmilate adhibere
gustinus dicutin librodescrmone Dominiin monte\: aliam, unde coinnitines filii nascantui1 uniiis com-
Si uxoiciii quis babeat slerilem, ete. mixtione ac semine, alterius auieni jure ac pole-
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. XXIV. P Anqlich : Vere bic auctor glossncani- D scopum, dispensando cnm Anglis ?.d fidem nuper
madveriit, (•laliaiiuiti, quod Gregorius III scripsit conversis super grartihus consangiiiiiitalis et .•ifflni-
ad Bonifaciuin lcgaium Germaniac pro causis Ger- talis, et liahelur infra 35, qu. 2 el 3, c. Qucvdam
niaiiorum, rctulisse ad ea, qti* miillo anle B. Gre- lex, et qu. 5, c. Ad sedem.
gorius 1 scripscrat ad Auguslinum, Anglorum epi-

Qu^ERT.VII. C. XXIII. **Imo PXlihro pocniieiitiali. qui insertiis est I. 19. c. 5,colleclarii Bnrcb.— Pcir.
Lomb. ib. 10°fuerit : Edd.coll. o. pr. Par. Lugdd. 101aliesl ah Edd. Arg. B.is, 03 =C. XXIV. ,M Imo ex Ver-
inericnsi, liab. A. 752, c. 10. — Reg. I. 2, c. "* 214 Burch. I. 17, c. II. neutiqnam : Reg. '•* qui :
Coll. ciil.— Edd. coll. o. «o* pr. Par. Lngd I. slare potest: conc. Verm. — Coll. citl. f supra ead.
qii. 5, c. 18. =C. XXV. hno ex inleipret. ad Pauli Senl. 1.2, t. 19, § 7. — lleg. I. 2, c. 130.
{exlege Romiwn). Biireh. 1. 9. c. 2^. Ans. ,0'
1. 10, c. 27. Ivo Pan. I. (i, c. 95. Decr. p. 8, c. 100. Polyc.
I. 6, l. 4. Pelr. Lomb. I. 4, disi. 54. Si qui : Beg. Burch. Ivo Decr. f f coiilraxeritnt : Edd. coll. o.
*•»demenlia : Edd. Ven I, 11.Par. Lusdd. I. 109add. : cl causam : Edd. coll. o. pr. Lngdd. II, III.
1,0 sciendttm est : Ivo Pan.— Edd. coll. o. m deiruncantur : Reg. Burcli. Ans. Iv. "* «n(.— fuer. :
absttiil ab iisdenf. =C. XXVI. 11J Imo Paulus Sent. I. 2. t. 19, § 7. — Reg. I. 2, c. 129. (ex lege Ro-
tnana). Burcb. I. 9, c. 30. Ans. I. 10, c. 28 Ivo Pan. 1. 6, e 92. Decr. p. 8, c. 108. Polvc. Pelr. 'Lomh.
ih. m separclttr : Rcg. Burcb. lvo Pan. = C. XXUT VII. »»Ivo Pan. 1. 6, c. 28, el 105. Decr. p. 8, c. 254.
'"verba: illud cl : conjugnm' '•• : absuut ab Iv. eolliqiiur : Edd. coll. o. — Ivo P.ni. "* ttl nec :
Edd. Bas. Ven. 1. II. dis*olvatur : Edd. coll. o. |i'r. Uas. lso haberel : Edd. coll. o. add. ;
iiulem: Ed. Bas. fff ipsi autcm conjttgi mtincnte : Ivo Decr. — ipsi attt. coiijitgio maiicnie : Pan.—
ij.so atitem mancnte cvitj. : Edd. coll. o.
 1505 DECRETIPAKS SECUNDA.CAUSAXXXIII. QUJCST. I. 15C5
state, apud antiquos patres faseral. Utrtini ei nunc A in lib. 1 de adulterinis conjtigiisc. 24, ita dicens • :
' fas sit, lemere non dixerim. C. vn. A'o« debet aliquis a continenlia;volo rece-
C. XXVIII. De eodem. dere,. etiamsi infidelis Chrisiianam se ficri polli-
Idem lib. 1 de nupliis et concupiscentia, c. 10 i". ceatur.
Usqtte adeo manenll" inter viventes seinel "* Non solnm mceclianduin non est, (quod facit
iniia jura nuptiaruiQ, ulpoliiis sintinler ls" se con- *tibn*'; quidam, sed oniiijs , qni dimillit uxoreni
juges, qui ah allerulro scparati siinl, quain cum siiam, el dncit alteram, elsi proplerea * duxeril, ui
* *
liis, quibus aliis adliscscrunl. El puulo post i : faciat Cbrisiianam), sed eliam quisqnis non alliga-
m '"
§ i. Manel inter vivenles quoddam viiiciilum lus uxori continenliam Deo voverit *, nullo modo
conjtigale, quod nec separatio, ncc ciim altero 158 debet isla coiiipensatione peccare, ul ideo cre.ilat
* iiianel '" aiitem ad uxorem sihi esse
coptilatio possit auferre; ducendam, quia promisit qua>nii-
noxam criminis, nou ad viiiculiun foedcris *, sicul ptias ejus appeiil, futuram se esse Cliiisiianaiu.
apostata anima, velul de conjugid Christi rccedens, Quod enim cuiquam anle, quam vovissel, Jicebat,
eiiam fide perdita sacramenliim fidci uon amillil, quum id se iiiinqiiain faclurmu voveril, non li-
quod lavacro *" regeneraiionis accepit. Redderemr cebil : si lamen id voveril, quotl vovendiiin fnit",
enim procul dubio redeunti,si amisisset abscedens. 'B sicuti est perpetua virginitas, vel post « experta
Hahel auiem boc, qui rccessit, ad curauluui sup- connubia sohitis a vinculo conjiigali vidtialis casti-
plicii, non ad meritum pnrniii. las *, sett ex cousensu vovcniihus et carnalia d -
hiia sibi inviccm relaxanlibus fidelibus caslisque
QILESTIO VIII. conjiigibiis(quod allerum sine altera, vel alieram
GRATIANUS. sine altero vovere fas non esl) jngis Tcoulinentia.
Quitm,itaque probaiumsil, quod htc uxorem suam Ilaec ergo, ei si qua alia sunl, quac rectissime vo-
dimittere, el aliam dttcere nonpolesl, qumriiur, si li- venttir, quum honiines voverint, nulla conditiono
ceul ei hnc condilione peccare, ut infidekm ad fidem runipenda sunt, quae sine ulla conditione vove-
adducal? Quod non possefieri Augustinus affirmat, runt.

CAUSA XXXIII.
GRATIANUS. C possit, vel si minis velterroribits licenltam vovendi
Qttidan: vir maleficiis impeditus uxori sua> debi- ab ea exlorquerevttleal?
[ttm redilere non poleral. Alius interim clmtculoeam
corrupit; a viro suo teparata corruplori suopublice QILESTIO 1.
iiubit; crimen, quod admiseral, corde lantum Deo GRATiANUS.
confitetur; redditttr huic facultas cognoscendieam: I. Pars. Quod aulem propter impossibiliiatemred-
repetit uxorem suam; qua recepia, ut expedilius ora- dendi debilttm mnlier a virostio separari non possit,
lionivaciirel, et dd carnes agni purius accederel, conr auctoritale evangeticael aposlalica probulur, Sic enim
linentiam se servaturum promisit; uxor vero consen- Chrislus ail in evangelioV; Ntilli licel diiniuere
sum non adhibuit. (Qu.l.)Hic primttm quceritur, an nxorem suain, nisi causa fornicalionis, vel qua atler
propter impossibililateritcoeundi, a viro suo aliqun eorum (sicni Aitgustinus exponit) fornicatus fuerit,
»it separanda? (Qu. II.) Secundo, an posl separalio- vel ad qttam aller allerum pertrahere voltterit. Ilem
nem ei nubere valeal, cum quo pritts jornicala est? Aposlolus1 : Mulier, quauto lcmpore vivil vir ejus,
(Qu. III.) Tertio, si sola confessione cordis crimen alligala est legi ipsius, non leqi sibi reddendi debi-
possit deleri? (Qu. IV.) Quarto, si tempore oralionis tttm, sed nou iransferendi se ad alium. Iiem * : flis,
"
quisvaleat reddere conjugii debilum? (Qu. V.) Quin- qui nialrimonio juncti sunl, praecipio non ego, sed
lo, an vir sine comensu uxoris continentiamvovere Douiinus, uxoiem a viro non discedere, nisi causa
KOTATIONESCORRECTORUM.
C. XXVIII.1 Et panloposl: ApudB. Auguslinum QU.EST.VIII.C. urt. * Vel post: Hic locns in vul-
Iiic iiiteijicilur c. Denique,supra 51, qu. 1. Addila gaiis B Aiigiisliui codicibus, et etiam apud Ivoneui
vero nonnulla sunt, et einendata in boc capite ex usque ad vcrs. Ilasc ergo, paulo aliter habct.
ipso originali, quemadmodumet in praeredenli.

QIMSST. VII. C. XXVIII. 1MIvo Pan. I. 6, c. 74. Decr. p. 8, c. 12. Pelr. Lomb. I. 4, dist. 51.
*" maneanl:" Edd. coll. o. pr. Lugdd. II, III. »•*abest ab Edd. coll. o. pr. Bas. Lugdd. II," III. " sntt
inter se conjuges eliam separali : Ivo. — -Edd. coll. o. ,,s quiddam conjugale :orig. abest. ab.
Iv. Decr. '" adultero : id. — add. : viro: Edd. coll. o. '" vcrba : manet — fced. : non sunt ap.
Iv. iaoi» lav. : Edd. coll. o.
QiiiEST. VIII.C. UN. Ivo Decr. p. 8, c. 73. » abest ab Iv. * add. : eam : Edd. coll. o. * vovil: eaed.
-
* sit ' exd. * contiuentia : Ivo. '-jug. conl. : absunt ab lv.
CAUSAXXXIII. QU/EST. I. • Ai.iltb.c. 19, v. 9. 'Rom. c. 7, v. 1, 2. * 1 Cor. c. 7, v. 10.
 ISv7 DECRETl PARS SECUNDA. CAUSA XXXIH. QU.EST. I. 15i:»
fornicationis. F.vangelica ilaqne et aposlolica auctori- A Quod si et ille aliam coptilam '* acceperil, timc hi»
lnte prohibelur mnlier a viio stto discedere, ttisi ob qui juraverint ,T, perjurii crimine rei leneantiir,
causam illam cunclis notissimam, qua inlervenienle el pceiiiientia peracta priora cogantur reciperc con-
si discesserit, oporiet ettm manere iiinuptum, attl re- niihia.
conciliari viro stto. Unde datur iitlellhji, quod impus- II. Pars. Gratian. IIoc autem servari prwcipilttr,
sibililas redtlendi ih.bitum non facil conjugii dis&i- quum uierque idein falelur. Celerum si vir asserueril,
diuni. § 1. Ilis ila respondenir : Conjugiuin confirmu- se reddidtsse debi:um uxori, et illa diffitelur, cui
lur officio, ut supra » probalum est; ponlqitam vero polius fides habendit sit, merilo quanitur.
cfficio confirmatum ftteril, nisi causa fornicationis De his in Concilio apud Compendiuin liabilo
11on ticel viro uxorem diiniltcre, vet uxori a viro di- ila slalulum est **:
scedere. Verum anle,quam confirmelur, impossibililas C. III. /i» veritale viri consistal, si mulier negat
officii solvit vinculum conjugii. se cognilam ab eo.
Uude scribit Gregorius * Joanni, b, Havennati Si quis accepit " uxorem, el bahtiit '• eam ali-
Episc. ' : quo lenipore, el ipsa femina dicit, quod nunqtiam
C. 1. Licet mnliert alteri nubere, quam ob frigidi- ' coissel cuni ea, et illevir dicit, quod sic fecit, in
talein vir cognoscere non polerit. .
n° ventale . .
vm consislal, quia v.r caput est imilieris.
Qnod aiitem iuierrogasli de his, qui malrimonio III. Pars. Gratian. Ecce^ quod impossibitit-asred-
juncti siuit, el inihere non possunt, si ille aliam, dendi debitum vineuluin solvil conjugii. Sed hoc de
vel illa alium duccrc possit? De quibus scriptum naturali impossibilitiile stalutum est. llac autem
esl: Vtr et mulier , si se conjunxerint, et postta ii- ntaiefioii impedimenlo^ non frigidilaie nalurali debi-
xeril muiier de tiro, quod non possil coire eum ea, lum cmjugale prohibente, a viro stto
separala esl.
si potest probare per juslum judicium, quod verum Unde quairitur, si lieeal ei etiam in hoc casu a viro
tit, accipiat alium. Si aulem ille aliam aeteperit, suo diseedere, el alii se eopulare.
separenlur. De his ita seribit Hincmarus Reiiieiisis
C. II. Item ex epistola ejusdem *. Arcbiepiscopus ":
Requisisli T de his, qui ob causam frigidae na- C. IV. Quid de his, qui maleficiis impediti coire non
lurac diciiul se non posse invicem operam carni * possunt.
dautes commisceri. Istc vero si non potest ea uli Si per sorliarias alque maleficas c occulto, sed
pro uxore, habeat eam quasi sororem. Quod si nunquam " injusio Dei judicio permiltenie, et dia-
lelinaculiim conjugale voluerint rescindere, ma- p bolo prae|iarante, conciihitus nou sequittir, liortamii
iieant ulrique inniipti. Nani si huic non potuil* sunt quibus isla eveniuul, til corde conlrilo et spi-
concordare iiattiraliter,'quoinodo alleri conteniet 10? ritn humiliato Deo et sacerdoti deomnibus peccatis
Si igimr vir aliam vull uxorem accipere, uianifesla suis piiram confessionem facianl, et profusis Iacri-
"
palet ratio ", quia, suggerente diabolo odii fo- mis, et largioribus eleeuiosyiiis, et orationibus at-
iniicni H, exosam eamliabuit, et idcirco eam dimil- qne jejuniis Doinino salisfacianl, et per- exorcisin<w
lere nieinlacii falsitale inolitur. Quod si mtdier ac cetera ecclesiasticie mediciuae iniuiia ininistii
causaltir, et dicit : Volo csse maler, et filios pro- eeclesiae lales, quantum Doniiuiisaniiuerit, qui Aln
crcare, 'et* •* uterque eoruni septima manu pro- melceli " ac domiim ejus Abralue oraiiouibus sana-
jinquorum taclis sacrosanctis reliquiis jurejtirando vit, sanare procurenl. Quod si forte sanari '* non
dicat, ul nunqitain per coininixiioiieni caruis con- poluerinl ", separari valebunl; sed post, quam alias
jtiucii tina caro effecti (uissrnt, lunc videtur niulie- iiuptias expetierinl, illis in carne vivenlibus, quibus
rciu secundas nuplias conualiere posse. Iluinautiin juncii fueranl", prioribus, quos reli(|iierain, eiiamsi
" dico piopter iiiiiriiiiialein carnis eorum. Vir ati- possibililas conctimbendi eis reddita fuerit, recon-
teii), qui frigidae luturae esl, mancal sine conjuge. ciliari nequibunl.
NOTATIONESCORRECTOItUM.
CAUSA XXXIII. QU^ST. I. PARSI. » Ui sttpra : Vi- D in hoc ideni caput supra 27, qu. 2.
delur iudicari c. ISon dubium. el c. Qttum socielas, C. IV. c Malejicas : ln vulgaiis seqiiebaiur : artes',
biipr. 27b qu. I., de qua re ihi notaliim esl. quae vox ahest a plerisqtte vetustis codicibus ac ce-
C. 1. Joaiiui : Repeieuda suul quau suut nolata leris collccloribus.

Qc/EST.1.C. I. * lino Rabanus* ad lleribaldum, cr. C. 27, qu. 2, c. 29, et Coll. ibi cilt. * archiepiscopi •
Edil. coll. o. pr. Arg. = C. II. Caput inceilmn.—Buieh. I. 9 c. 44. Aus. 1.10, c. 25. Ivo Pan. I. lj, c.ilt>-
(extir.pla
' Greg. II, a,l Joaunem liav. arcltiep.)
*
Decr. p. li, e. 182. Polyc. I. 6. I. 4. Pelr. Lomli. 1. 4, tlisi.
54. ttquttislis : Buicli. Ivo Pau. cnrnis : Burcli. Ans. lv. * poterit : Eiid. t-oll. o. 10 convenial :
Ed. Bas. " rulioue : lv'o Pan. l* succedente>:tliiicli. Ans.lv. Decr.' ,3 fomile : Iv. Pan. — Edd. coll. o.
pr. Lugdd. 11. '* abest a Burcb. Ans. Iv. " Rom. c. 6, v. 19. " abesl ab Ed. Bas. " juraverani :
Edd. Arg. Bas. Nor. Ven. L — juraverunl : Edil. rell. — Ivo Pan. = C. III. 1Sbab. A. 750. —Rc.
I. 2, c. 244. Burcb. I. 9, c. 42. Ivo Pau. I. 6, c. 119. Decr. p. 8, c. 180. Petr. Lomb. I. 4, dist. 34.
'» ucceperit: !vo Paii. — Edd. Bas. Ven. II. Par. Lugdd. 20 liabueiit : lvo Pan. — Ed. Bas. = C. l\.
" ad Rodulpluim et Froiaritiin, A. 800. — Ivo Pan. I. 6, c. 117. Decr. JI. 8, c. 194. Petr. Lonib. il*.
' iia Eiid. coll. o. " vel nusquum : orig. !S tf. Gencs. c. 20. ,v sanare : Edd. coll. o.
nuiiquam
*• pottruiU : »iig. —polerinl : Edd. >or. Ven. I, II. 16fuermt : oiig.
1509 DECRETl PARS SECUNDA. CAUSA XXXIII. QU4£ST. II. 1510
Gratian. Sed in hoe videtur contrarius prxmitso \ mine, el putas, id • libi liccre, quia lex Iiumana nou
sapilula Gregorii. Ibi enim post possibililatem red- jprohibet? Sed divina " probihct. Qiii honiiiiihus «1»-
diiom jubetur separari ab eo, cui secundo nupserat, sequeris, Deiim verere; audi legem Douiiui, cui
et redire ad primiim. llic aulem vivente eo, cui se- obsequunliir etiam qtii leges ferunl : Quod Deus
cundo coputala fueral, primo reconciliari non po- conjiinxii homo non separet,
ttrit. C. 111.Absque cattsm cvgnitione a viro suo dimissa
ad omniti restituatur.
QILESTIO II. Item Nieolaus " Papa Carolo " Regi d.
Ilistoria ecclesiastica, ab Eusebio Caesariensi epi-
GRATIANUS.
scopo confecta, de muliere quadam, qiiae pro '»
I. Pars. Quod aulem ei, cum quo prius fornicala castitaie a mariio
nubere accusabalur, ait : Prwceptum est
fueral, post separalionem possil, superius pro- '* ab lata, ut primo permittereiur ei
balum esl. Mortuus est enim sibi vir Ex imperalore lege
ejus. quo , rem familiarem libere diuiius ordinare; tttnc demuin
jttdicia ecclesia;ab eo separata, ab ejus tege solula est. responderel objeclis. lloc omnes leges lam ecclesiasli-
Unde juxta Apostolum ' nubiil cui vull, tanlum in cai
Domino. § 1. Sed quarrilur, si sine ecclesiaslicojudi- quam vulgares publicaique pr&cipiuiil. §I.Siau-
B lem de mulieribus et saecularibus viris *• haec con-
cio nulla causa dissidii rulionabililer probata ab ea stituta
ad eam. I)e hoc simt, miilto magis ecclesiasiicis lioniinibiis
discessisset, an esset cogendus redire 16et sacerdotibus stint concessa.
ila statutum est iu Concilio Carlliagiuensi, cui in- C. IV. A'isi
c. 30. » *: posl restitutionem, neque de conjugii fm-
terfuit Auguslinus, dere, neque de adullerii crimine inter virum el uxo-
G. I. Non licel aiicui uxorem dimiltere, nisi causa rem judicium est agitandum.
, dissidii priinum ecclesia; probetur. Iiem Nicolaus Papa in epistola Carolo Regi • ".
Saeeulares, qtii conjngale consorlium nulla b gra- II. Pars. Sive tle conjugii foedere, sive de adul-
vinri -culpa dimilttinl vei etiam * dimiserunt, et, lerii crimine judicium agitandum sit, nulla raiio '*
nullas caiisas dissidii probabiliter proponenles, patitur, Tbieibcrgam " cmn Loilnrio posse inire •*
sua matrimonia diniiltiiiil, ul aul * illicila *confIiclum" vel levigsimum '• conlroversiae subire"
propterea
aut aliena praesumanl : si anle, quam apud epi- certamen, nisi prius ad tempus fuerii reddila suae
scopos coniprovinciales dissidii causas dixerinl, et potestati, et consaiigiiineis propriis libere snciaia.
* llaque" etiam locus providendus est, in quo nulla
prius, quain in * judicio daniiientur, uxores suas '*
abjecerint, a communione sanctae Tecclesiaeet "po- sil vis multitudinis formidanda '*, et non sit dif-
puli ceetu pro eo, quod (idemet conjugia maculant, C (icile tesles prodiiccre vel ceteras personas, quae
cxcliidantur. tam a sanctis canonibiis, quam a venerandis Ro-
C. II. Lex divina prohibet virum uxorem dimittere, nanis legibus in hujusmodi conlroversiis requi-
nisi causa fornicalionis. riinlur.
ltem Amhrosius super. Lucam, ad c. 16. III. Pars. Gratian. In hoc capite quamvis videatur
An quod in subditos nefas est in comparem fas causa exposila, quare sua auctoriiate hon licet alictti
esl ? dimiltis ergo uxorem quasi jtire c, sine cri- uxorem,dimittere, qua cessanle ipsa quoque prohibi-
NOTATIONES CORRECTORUM.
QU.CST.II. PARSI. * Eliam in codieihus manu- C. III,d Hujus mulieris meminit Justinus in pri-
scriptis el apud Ivonem pari. 8. c. 328. ciiatur ex mo Apologelico pro Cbristianis, el Eusebius eccle-
coiic. Caiibiigiiiensi, iii quo nullo iiivenium est, sed siasticae historiae I. 4. cap. tfi. Verba quidem liiijns
in Agathensi cap. 25. (ex quo citat Ivo eadem part. capitis in epistolis Nicolai impressis aut manuscri-
8 capil. 231.), etC.ipitular. 7.c. 503, _ ptis non siint inventa, sed liabenlur fere eadem in
C. I. h iVu//s:ln receiilioribus conciliorum editio- " pravfaiione lsidori in suam caiiouuni colleciioitein.
nibus in conc. Agaibensi legilur : sine graviori; in Praesiat lamen Jiistinum et Eusehiuin adire. For-
Capitularihus : absque graviori; sed in antii|iiis edi- lasse atilem in boc cap. translatiis esl lilulus ex se-
lionibiis Parisiensibus coucilinrum, et duobus cotli- quenli.
cibus Vaticanis : consortium graviori '. C. IV. e Epistola, ex qua acceplum esl boc capul,
C. II.c qunsi jure: Sic eliam i;i vulgatis B. Am- hahetur Roiiiae in codice inonasterii Doininicaiio-
brosii couicibus. In trihus Gratiani manuscriptis rum, et ex eu aliqua sum addila et eineiidata.
esl: quam scis vivere sine crimine.

QU*ST.II. PABS.L * *I Cor. c. 7, v. 59. C. I. ' Imo Agaili«"nsi, hab. A. 506—IvoPan. I. 6, c. 106. Decr.
p. 8, c. 231 el 328. ila Coll. Hisp. »add. : si: Ivo Pan. — Edd. coll. o. pr. Par. Lugdd. II, III.
* ui aut adili.accedere, autal. : Ed. Bas.— u/ aut accedere.ad ill., aut ad al. : Edd. Lugdd. II, III. * abest a
Coll. Hisp. «abeslabead. 7 abest ab Edd. coll. o. pr. Lngdd. II, III. * add. : suncti: Edd. Ven. I, II.
— saneto : Edd. rell. p. Lngdd. II, 111.— Coll. Hisp. =C. II. " hoc : Edd. coll. o. " lex div. : c;cd.
— cf. Matth. c. 19, v. 6. = C. III. "Captil Pscitdoisidori, cf. Corr. " Rndulpho : Ed. Arg, — impe-
ratori: Edd. «coll. o. " de : eaed. **add. : el interdictum : orig. " Itominibus : ib. " viris : ib. =
C. IV. " scr. A. 807. — Rcg. I. 2, c. 116. Burch. I. 9, c. 52. Ivo Decr. p. 8, c. 116. Polyc. I. 6. t. 4.
" rolitme palel : lleg. — ralio patel : Btirch. " Tebergam : Edd. coll. o. " legalem inire : orig. **legi-
limttm : id. — Reg. Btircb. Ivo. " Jnier quos : id. — iid. " formidetur : Edd. coll. o. '* nee : Eild.
Lugdd. II, III. - ne : Edd. relL
ISI* DECRETI PARSSECUNDA.CALSAXXXlILQUJF.ST.il. 1312
tio cessare videtur : tamen quiu ipsa separatio poena A £ poBiiitentiarn,et, si conliimax ftierit, et cpij.copo
est, et pmna nulli est inferenda nisi per judicem, ge- suo inohediens exsiiterit, anaihcinalizeiur, quous-
neraliler lioc intelligeitdum est, ul sive ob catisam que conseiuiat. Eadem lex crit illi, qui seniorem
prcemissam, sive nulla causa exsistenle, non licent siutm inlcifeceril.
alicui sua auclerilate nxoreiu dimitlere. Quod etiam C. VIII. Pmnilentia Hastvlphi, qui uxorem suant
de pmna Itomicidii vel qualibet alia Jiilelligendum inlerfeck.
Iiem Siepbanus s* Papa V. Hastiilpho '».
est.
Admonere te cum lacrimis et niulio *8
Uude Nicolaus Papa scribit Rodutpho, Biluricensi gemiln
cordis cunimiis, fili Ilasitilphe ; seil non lilius de-
Archiepiscopo** :
bes dici, qtti lam crudeliter 'infelix' hoinieidiuiii
C. V. Conjugia peniius inlerdicanlur his, qtti suas
conjuges occidunt. pcrpelrasli. Nam occidisli uxorem tuain, parleni
Inierfeclores suarum conjtiguni sinejtnlicio, quiiin corpoiis ttii, legitimo mntrimouio tibi socialaiu,
non addis, adullerarum, velaliquid biijusMiodi,quid sine causa nioriis, ST non tibi resisienlem, nou insi-
aliud hahendi siint quam *6homicidac, ac per hoc dianiem quoqiio niodo vilae tuae. Non invenisli
ad paeiiiicntiam redigendi? Quibus peiiitus conju- eani cum alio viio nefariani" rem facientem, sed
1 concitalus a diaholo, impio furore iiifiammalus ,
gium denegaiur, exccplis adolescenlibus, de quibtis B
est B. Leouis Papae XXV. f regula decretaliuni, imo latronum" niore atrociuseam gladio luo, crudelior
observanda. omni bestia, intcremisli, et niinc posl morlcm ejus
indulgenlia
Gralian. In Itoc capite tidettir Nicotaus permillere addis iniqttilateni super iniqiiiiatem, (iliorum luo-
marilis causa adullerii, vel allerius httjusmodi cri- ruin iuipiobe praedo. Qui matri non pepercisti, *et*
** lilios luos orphanos fecisti, iuducere
tninis, uxores stias iiitetficere. Sed ecclesiastica disci. super eani
plina spirituali gladio, non materiali criminosos [e- vis mortis causam post morlem, per unum bomici-
"
riri jitbel; illo videlicel gladio, quo Pelrus " jttbetur dam et reprobum lesiem incusare vis morluam.
*'
tnactare el manducare. De quo eiitim Chrislns ail in Quoniam nec evangelium, nec ulla divina lntma-
evuugelio *" : Non veni paceniniiiiere iu icrram, sed naqtie lex unitis lestimotiio etiam idonco quempiam
gladiuui. condemnal vel justifical: quanio magis per isiuin
*»
llinc idem Nicolaus scribit Albino Archiepiscopo" : flagiliosissiinum et scelesluin nec illa viva debuil
condemnari, nec a le g jiosl ejtts morlem accusari?
C. VI. iVon licet alictti uxorem suam adnlleram
occidere. Prius** causa criminis subiiliter eral iuvestiganda,
Inter liaecsanclitas vcstra addere sludtiil, si! 0 cu- et tunc, si ila fuisset invenla, seciindum legis Ira-
jus uxor adiilleiiiiiu perpelravit, iiirum inarito illius '« mitem debuii accipere *6 ulliouis vindiclam. Nam
liccal sectindum miindanam legein eam inlerticere. si verum (quod absii) fuissel, sicul ille adtilter
Sed sancfa Dei ecclesia inundanis uunquam con- meiitittis esl, post seplem annos pceniteniia peracu
slringilur legihus; glailittm non habel, nisi spi- dimiliere eam |>er approbatam causam poteras, si
riliialem; nnn ,l gcciilit, sed vivificat. voluisses; occidere lanien eam nullatcnus debuisli.
*6
C. VII. Pmnitenita ejus, qui propriam absque causa Non euim vull Deus mortem peccatoris, sed ut
peiemil uxorem. converiatur ad pceniieiitiam et vivat. Idcirco pla-
ltem Pius Papa 3*. ceat tibi consilium nosirum, et *7 hoc fac, quod
Qtiicunque propriam uxorem absque lege, vel3S melius libi leviusque videri polest ,,s: miserere
sine causa et ccrta probalione interfecerit, aliam- animae tuae, ut non sis lu *9 tibimet ipsi homiciila.
que duxeril uxorem, armis deposilis publicam agal Relinque qnapropter, te rogamus, hoc malum **
INOTATIONES COURECTORUM.
C. V. f XXV : Hnc eodem ntimero habetur in D nein' legilur : nec tu poteris posl mortem ejits ex-
Cinliee caiioniim inler decreta seu regulas Leonis". cusari.
8
C. VIII. Nec a le: Apud Biiiihardum el Ivo-

QU«ST. II. C. V. •« scr. A. 804." — lvo Pan. 1. 7, c. 15. Decr. p. 8, c. "125. Petr. Loinh.
L 4, dist. 58. " nisi: orig.— Ivo. i. c. Dionysium.— cf. infra c. 14. cf. Act. c. 10.
** Mattli. c. 10, v. 34. = C. VI. " Exsialapud in ep. quae directa esse dicitur a Nicolao ad episcopos
GermanUe, Carolum Mngiiiitintiiuet alios. et niljecla est apud Mausiuin conc. Mog. hab. A. 857. De
fide ejus mulitim, nec inunerilo, dtibilai Beiardus, qtium ex variis Germ. coiicilioiuin caiionihns vidcaiur
rtidi el inconciiiuo slylo csse composita. — Ivo Pan. I. 7, c. 145. Decr. p. 8, c. 124. (Nic. Carolo ar-
chiep. el ejus suffragarieis) el 333. Polyc. I. 6, t. 10. Petr. Lomh. ib. »•so ttt si : Etld. coll. o. pr. Aig.
quo non : " Ivo Pan. — Edd. coll. o. = C. VII. Cf. Cap. Lmlovici, A. 829,
t. 3, c. 5. — Cap. Reg. Fr. I. 5. c. 300, ei3SReg. I. 2, c. 76. — Burcli. I. 6, c. 57. Ans. 1. 10. c. 56 (57),
Ivo Decr. p. J0, c. 160. Petr. Loinh. ib. et : Edd. coll. o. = C. Vlll. sv lmo Paullinus Forojuliensis
ep. ad lleisliilphum (A. 794.) ul recle insciibilur a Burchardo I. 6, c. 40, cujus lexius ceieroi|inn »*
a,i
Ivo Pan. I. 7, e. 16. Decr. p. 8, c. 126, et qui hiinc seculiis est, Gratiano pluriinum recedil. Astulpho.
Ivo Pan. — Edd. coll. o. 86getn. curo : Kurcli. " :
quocttnque Ivo. — Edd. coll. o. pr. Ltigdil. II, III.
»" et imp. : Edd. coll. o.—Ivu Pan. 39lalrocniii : Biireh. **.add. : ideo : id. *' liomiiieut livmic. :
Edd. coll. o. *' lloc nec ev. nec ulltt—lex cvucedil : Burcli. *s ttun flagttiosum : id. * nec lainen Paii.
** add. : ciiim : Edd. coll. o. *»excipere : Btirch. Ivo Deer. *• Ezech. c. 53, v. 11. *T ut facias lioc :
Etld. Arg. Bas. — el [acias Iwc : lvo Decr. *8 : Edd. coll. o. *9 tv.us : Ed. Bas. — abest nb
polerit
Edd. Par. Lugdd. II, III. " matignum : Buich.
 1513 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA XXXIII. QU^ST. II. 1514
s.TCUItim,quod tetraxit ad lam " inimanissimum A C. IX. Polius uxore vivenle aliam ducal quis, quam
liumanum sanguinem fundat.
peccaii facinns ; ingredere monasierium, htimiliare
snb manu abbalis, et multorum fratrum precihus ltem Augustinus de adullerinis conjugiis, UIKII,
adjutus observa cuncta simplici6* animo, quae libi c. 15 6S.
fuerint imperata, si forte ignoscal inlinita Dei bo- Si (quod verius dicilnr) non licel homini Chrf-
nilas peccatis tuis el refrigeret animam tuam prius, stiano adulteram conjugem occiderc, sed lantum
quam crucieris perpeluis flammis. Hoc levius etme- dimittere : quis esl lam demens, qui dicat ei : fac
litis libi esse certissinie scias. Sin aulem publicam qiiod non licel, ut Iiceat tibi quod non licel? Qiium
enim utrumque secundum legem Christi illicitum
paenitentiam, permanens in domo lna vel iu hoc
sive adtilteram occidere, sive illa 6* vivente,
niiiiido, vis agere (quod pejus tibi, et dtirius, et gra- sit,
vius esse non dubiles) iia, ut agere debes 6S, exhor- aiteram ducere, ab utroqtie abstinendum est, nou
tamur, oiniiibus "* diebus, quibus poenilere debes, illicilum pro illicilo faciendum. Si enim facturus
viuiiin el siceram "* non bibas, carnem nullo *8un- est quod non licet, jam faciat adultcritun, et non
ul vivente uxore sua alleram
quam lempore comedas, prxterquam in Pascha, et faciathomicidium,
in die Natalis Domini; in pane, et aqua, et sale ducat, et non humanum sanguinem fmidat. Quod si
B 66estulrumque nefarium, non debet
pcenilenliam age; in jejiiniis, et vigiliis, el oratio- 66 alterumproal-
tero perpetrare, sed utrumque vitare,
iiibus, et eleemosynis omni lempore persevera;
armis nunquam cingere, nec in quolihel loco liti- IV. Pars. Gratian. ln prmmissis aucloritatibus
gare prnesumas. Uxorem nunquam dticere, concu- quiqueprohibenlur adulleras conjugessuas occidere;
binam non " hahere, nec adulterium conimitlere sed permittilur posl septem annorum patnilentiam eis
audeas ; in balneo nunquain laveris ; in conviviis illas dimitlere. Si autem illas inlerfecerinl, jubenlur
laetantiuin nunquam le misceas; in ecclesia segre- sine spe conjugii perpetuo manere, nisi forte propter
6* incontinenlimad matrimonia con-
galus ab aliis Chrislianis posl oslium et postes lapsum juvenilis
liuiniliier te repone; ingredienlium el egredientium trahenda eis misericordia impendatur. Clericis autem
si uxores eorum peccaverint, sine mort s
suppliciter oralionibus commenda le *', commu conceditur,
nione corporis el sanguinis Domiiii cunctis diehus acerbilate habere eas in custodia, et ad jejunia eus
viuc ttiae indigniiin le existimes; in ullimo lanien cogere, non lamen usque ad necem affligere.
exitus vitaetuae die, si merueris, pro vialico, si sit Unde in Tolelano Concilio I. c. 7. tegilur " :
lantummodo C. X. Clerici, si uxores eorum peccaverinl, prmter
qui tribuat •*, venialiler ul accipias necemeas domi cuslodiunt, et ad salularia eas co-
tibi concedinius. Sunt elalia multa, quae libiiiimis Q ( ganl jejunia.
durius et satis acrius eranl juxla magnum pondus Placuit, ut, si quorumcunqtie 6Sclericorum uxn-
peccati, infelix, adjicienda. Sed, si haecomnia, quae res peccaierint, ne forte licentiam prccandi pltw
libi niisericordiier *supra* dicla sunl,perfeclo corde habeant, accipiant mariti earum hanc polestaleui,
Domino auxilianie fcceris et cuslodieris, confidi- prseler iiecem custodiendi ac 6" ligandi in dcnio
mtis de immensa Dci clementia, remissionem ha- sua, ad jejunia salutaria, non mortifera eas '" co-
biturum te tuprum peccaiorum , el secundum di- gentes, ita, ul invicem sibi clerici panperes auxilium
cttim 61jusii bouique pasloris rcsolvet te sancla ferant, si servilia 'forte*Tl non liabeant. Cum uxo-
ecclesia ab lioc vinculo peccali in terris, ut per ribiis amem ipsis, quae peccaverinl ", non T3cibuwi
ipsius gratiam, qui eam suo sanguine acquisivit, T*sumant, nisi forle ad timorem Deiacta poeciienlia
solutus sis in coalis. Sin autem aliter feceris, et revertantur.
sanctse matris ecclesiaelam salubrem admoniiionem V. Pars. Gralian. Nunc aulem qumritur, quare sa-
despexeris, ipse libi sis judex, et in laqueo diaboli, cris canonibus sit institutum, ul post septemannos
quo irretitus leneris, permanebis, el sanguis luus pwititenlesin pristinum slatum revocentur?
3uper caput uiiini; nos alieni a consorlio tuo pro De his ila scribit Isidorus ad Massonem T6
aiiorum filiorum 6*Dei salule, ipso opilulante, omni ' Episco-
pum, in prmfationead librum de summo bono :
soliciiudine nitimur desudare, el Domini misericor- C. XI. Quare sit inslitulum
posl sepiem anrtos in
diam attenlius quotidie implorare. pristinum stalum pmniieniesredire.
Hoc ipsum, qnod canonum censura posl scplem

QuiEST.II. C." VIII. " abest a Bohm. ** supplici: lvo. *3debeas : id. —Edd. coll. o. °'*ul omn. :
Edd. coll. o. omnem sic. : Ivo. — Edd. Nor. Ven. I, II. Par. Lugd. I. 66nunquam nllo : Ivo. —
Edd. coll. o. 6T nunquam : esed. *8 ostii postes : Ed. Bas. 6*commendare: ead. — lvo. 60add. :
tibi: Edd. coll. o. pr." Arg. Nor. 6i imperium : Burch. 6t fidelium salute, Deo op. : Edd. coll. o. =
C. IX. 6»Ivo Pan. 1. 7, c. 17. Decr. p. 8, c. 242. 6*ea : Edd. coll. o. 65Quod si etc. ; absunt al>
lv. Decr. 6aper alterum : lvo Pan., — Edd. coll. o. = C. X. 6T hab. A. 400. — Ivo Decr. p. 8,
c. 285. 6*quwcunque : Ivo. — cuicunque : Coll. Hisp. 69abest ab ead. T0abest ab ead. T1 abest ab
Ivo. " peccaverant : Edd. coll. o. pr. Lugdd. II, 111. *3nec : Ivo. — Coll. Hisp. '* cibos : Edd. coll.
o. — lvo. = C. XI. " cf. ad c. 28. D. 50. — Ans. I. 8, c. 37. Ivo Decr. p. 6, c. 598. ' Polyc. 1. 4,
t. 39.
PATROU CLXXXVH. 48
1515 DECRETl PARS SECUNDA. CAUSA XXXIII. QUiEST II. 1516
annos remeare peeniientem in prislinum slalum A C. XII. Posnilentes matrimonia eonlrahtre prohi-
benlur.
praecipil, «1«.ul in tractatu ordinandorttm de lapsis ^,
noii hoc " *ex*eleclione prop.rii arhitrii sancti De his vero non incongrue dileclio tua aposioli-
Patres, sed poliusex sententia divini jndicii sanxe- cam sedem credidit coiisulendam, qtti acla »* pceni-
runt. Nam legilur, quod Maria TTsoror Aaron pro- tenlia lanquam canes ac sucs ad voinilus prisiinos
7"
phetissa,'dum dctractionis adversus Moysen in- el volulahra redeuntes, et mililiae cingulum, et lu~
cttrrissel delictum, illico stigniate leprae pcrfusa " dicras voluplaies, et nova conjugia, ct inbibiios
est, quumqiie pelerel Moysos , ut eniundarelur, denuo appetivere conctibiliis, quortim " professani
pnccepil eam Deus 80 exlra castra sepiem diebus " conlinenliam generati post absolulionem (llii pro-
"
cgrcdi.cl postemundalionein rursuseam in castra diderunl. De quibus, qtiia jam stiffugitiiii •» non
admilri. Maria ergo soror Aaron caro intelligitur habenl peenilendi, id dtixiinus deceriiendiiin, ul sot.i
saccrdotis, qu:c, dum superbiae dcdila sordidissimis ciira •* ecclesiam (idel.bus oratioue jtingantur, sa-
cogitationiim8* maculatur contagiis *», extra castra cris mysteriorum celebriialihtis " (qnainvis non
8*
sepiem diebus, hoc est extra collegium sancire ec- mereantur) intersinl, a dominicae aulem mensai
clesiae scptem annis projicitur *', ul post emenda- convivio segregeniur, ut bac salleni districlione
lioneni 86viliorum loci vcl pristinx dignilalis reci- B correpli '6 ei ipsi in se sua errata castigeui, et aliis
'
pial meritum. Et post paucu : § 1. In fine auiem excmpkim irihiianl, qiialenus ab obscoenis cupidi-
epistolae hoc adjiciendum putavi, ut, quoliescunque lalihus retrahantur ". Quibus •» tamen, qtioniam
in gestis conciliorum discors senlenlia invenitur, carnali fragilitate ceciderunl, vialico muncre, qtium
illius senientia magis lcneaiur, cujus auliquior aul ad Dominum cceperiul proficisci, per coniiiiiinionis
" prior exstat aucloritas.
gratiain voliimus suhveuiri ••',quain forinain et circa
Gralian. lloc uutem quanquam de sacerdotibus vi- lmilieres, quae se pnst pceiiileniiam lalibus pol-
dealur specialiter diclttm, generaliter tamen de omni- liiiionihus devinxeruut, servandam esse cense-
bus 'pamitentibus oporlet intelliiji. Ad imilalionem miis.
8*
namque illius dominicm setitenlim David de adul- Gralian.Sedji/tiia limore solvendiconjugii nonnuiii
terio el homicidio reprehensus unius hebdomadx ad pcenitenliamaccedere diffcrunt, vel propler lapsum
iejunium in saiisfactionem admissi sceleris Deo legi- adotescentim,qtiem formidant, pmnitentimremedium
tur obtulisse. Hinc etiam ecclesiaslica consuetudine suscipere negligunt, ideo auclorilale cunonica permit-
est usurpalum, ul majorum criminum pmnitenlia tilur eis vel conlracta malrimonia retinere, vel alia
teptem annorum spatio concludatur, nisi velofficii eonlrahere.
excelleniia, vet criminum magnitudo vttlgarem con- Q Unde Leo
sueludinemexcedens (veluti dum contra naluram hu- Papa Galerio Episcopo Tripolitano scri-
bit »•• :
tnanm societaiis parentibus, vel liberis, velaliis ejtts-
modi personis impudice adhmremus, vel dum reliclo C. XIII. Ex indulgentia cfrnjitgia posl pmnitenlium
nalurali usu contra naturam more Sodomiticoforni- tegitimam non negentur.
camur, vet usque ad coilum brulorum animatium Audivimus a quibusdam, quod in vestris dicece-
lcvi occa-
prolabimur), pramissum spatium iranscendere co- sibus ac finibus Chrislianoruni coetus
gat. sione se suhlrabunt pceniieniice jugo, diceutes,
VI. Pars. § 1. De pmnitentibus quoque qumrilur, quia, si pceniienliam agiinus, conjugii debemus re-
an eis generaliter post pcenilenliamperactam coiijugia linquere copulam ; in quo errant el de veritalis calle
concedantur? Generaliler enim canonica auctorilale discedunt, quia pro omnibus illicilis pcenileiiliaiii
ac
prohibentur pmnitentes ad smcularemmililiam redire, umisqiiisque Chiisii noniiiiis culior susiiuere ,01 Domino :
vel malrimonia cqntraltere. peragere summopere debel, dicente
Unde Siricius Papa episl. 1, ad Himcrium Episco- Pmnilenliam agite, appropinquabit enim regnum cm-
pum, c. 5. *•: lorttm. Conjiigium vcro legilimuiu nulli orihodoxo-

NOTATIONESCORRECTORUM.

C. XI. nUf iu tractatu ordinandtrum ae lapsis: D c. iPresbgter, supr. disl 82.

Absuiil baec a plerisque veltislis, sed non suulex- In fine aiitem : Haec usque ad llnein absunl ab
puncta, quia sic solet citare Gralianus, ul iudicatur uno auiiquo Graiiani exe.nplari.

T*abesl a Bohni. "' cf. Ntim. c. 12. 8 vbtreciatioms : orig. T9percussa: Ivo.—EcM.
QuiEST.II. C. XI : oi ig. *3illecebris: Ivo. u abcsi
coll. o. pr. Arg. *°Dominus : Eild. toll. o. 81inlra : Iv. " corruplionum
ab Edd. coll. o. pr. Lugdd. II, III. 8*projicialur : Edd.**coll. o. *6emundalionem : eaed. — orig. " et:
Edd. coll. o. — lvo. 88cf. 2 Reg. c. 12. =C. XII. scr. A. 385. — Burch. I. "19, c. 57. Ans I. H,
c. 150. Ivo Decr. p. 15, c. 71. *°peracia :Burch. 81 add. : profecto : Ed. Bas. 9J> improfessam : Edd.
coll. o. ,3 suffragium : Coll. Hisp. 9*intru : ead. — Coll. cilt.—Edd. coll. o. celebritati : Burch.
Ivo. — orig. ap. Coustant. —" saleiinilatibus : Edd. Arg. Bas. 96 correcli : Burch. Ivo. — Edd. coll. o.
»9 sublevari : ib. = C. Xlil. '*' Ca-
87 exiraliaiiiur : Coll. llisp. Quos : ead. — orig. ap. Cousiant.
l01 Mallh. c. 3, v. 2.
put ouinino inceriuiu. — Coll. tr. p. p. I, I. 60, c. II, 12.
 1M7 DECRETI PARS SECUNDA. CAUSA XXXIII. QU.EST. II. 1518
riim pcenilcnliamsustinenti solvere licet. Et ivfra : A doniadam usi|iie ad vesperani. A propria 'quitlem*
,03 edocere, ac
§ I. Sacris ,0' eos vos expedit eloqniis legitiina conjtige non scparemr, ne in fornicalio-
til aherroiis eripianlur caligiue, el licitis copula- nis voragineiii corrual, qund ne fial oplanius. oi
lionibiisjimcti deomnibus illicilis poenilenliamagere atitem anle annoriim irium cursuin (inis vitaeillius
piocuienl "*. appropinqu.Tverit, corporis et sanguinis Doniini
C. XIV. Propier lapsum juvenilis incontinentimnon nosiri Jesu Christi pariiceps fiat; sin aiitem, ut
negeniurpmmienlibuslicita conjugia. supra staitiinius efliciaiur. Tamen, si illius conver-
Iiem Leo Papa ad Rusiicum, epist. XC. al. XCII, sionem "' et lacrimaium foulein in omnibus vidc-
cir,°». ritis floridis aclionibus et optimis operibtis pttl-
In adolcsccnlia conslilulus si urgenie aut metti lulare, humanius circa eiim "veslra" solicitudo
mortis, aut captiviiatis periculo pceniteniiam gessit pervigil appareat, mitisqne omnibiis "* demon-
" 6, ctposlea limens iapsuin inconliiienliaejuveoilis slrettir.
ttipiilani uxoris elegit, ne criuien fornicatioiiis in- C. XVI. Post dignum pmnilentiam ndolescentibus
curreret, rem vid.ettir fecisse venialein, si praeter periiiitlunlur licila conjugia.
conjiigem niillaiu omnino cognoverit. In quo lamcn Itein 1 "s.
noii regulam consiituimus, sed quid sit tolciabilius B VIII. Pars. Si quis cum duabus fuerit sororibus
acstimamus. fornicatus, aul ciun his persouis, de quibus sancia
C. XV. Hmcpmnilenliaest imponendaei, qui malrem scriptura prohibei, si dignam cgerit poauiteiiliam, et
ecciderit. castilatis non valueril conlitienliam sustinere, liceat
llem Nicolaus Papa Rhatdldo, Episcopo sanctm ec- ei legitimam in conjugio uxorem accipere. Similiier
clesimArgentoratensis^1'7. el mulieri "*, quaelali fueril scelere lapsa, ul forni-
VII. Pars. Lalorem pracsenliummairicidam esse cationis iion perducatur ad chaos. Sed hoc de laicis
cognovimus. Cui praecipimus, ul sttb pcenilcnliae viris ac mulierihus solummodo statuimus,
jugo permaneat ila, ut per annum integrum eccle- C. XVII.Puniatur qui haic crimina commiltxt, non
lamen legitimam dimittal uxorem.
siam non iugredlatur, sed ante fores basilicaeorans
Ilem "'.
"', et deprecans Deuin perseverel, qualiter lanto
vero anni circulo in- Si quis cum matre ** fornicalus fueril spirituali,
eripiatur piaculo. Complelo
iroeundi in ecclesiam licenliam habeat; tamen ,0* analhemalis (ut scitis) perculilur ictibus. Similiter
inter atidientes slel, sed nondum commuuicet. aiilem et illum percutere promulgamus, qui cum
Completis autein iriiun annorum curriculis sacrae C . ea, quain de sacro fonte baplismaiis snsceperit, aut
«omniuiiionisei graiia concedatur, oblationes vero cum illa, quam ante episcopumtenuerit, quum sacro
11011offerai, nisi prius alinrum seplem annoruin chrismale fuerii uncta, foruicaiionis perpetraverit
curricula expleantur. § 1. His autem onuiibus annis scelus; legiiimam lamen, si habuit " 6, non dimii-
tat,,T uxorem.
nlque l.emporibiis carnein non manducet, nec viuum
IX. Pars. § 1. Quos cnimn Deusconjunxitjudex-j-
bibere prasumal, exceptis festis diebus atque do-
sua aucioritate separare non debet.
ininicis, et a Pascha usque ad Penlecosteii. Et, quo-
lsidorus "8 hoc aliter
ctinque ire voliteril, nullo vehiculo deducatur, sed Quanquam intetligal, dicens :
pedibus proficiscatur ; arma non sumat, nisi contra C. XVIII. Non Itomo separat quos paina condemnat.
pagauos; jejuuet autem irihus "* diebus per heb Quos "9 Deut conjunxil homo non separel. Quxris
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. XV. k Pcenitenlia parricidarnm , quae lapsaforntcationts, liceat'.
hic praecipitur, habeiur in conc. Wormaciensi m
C. XVII. Cummalre. Sic in Panormia , et apuil
c. 30.. Ivonein parl. 9, cap. 36; sed apuii etindem |>. 1,
C. XVI.'i Ivq cital hoc, quemadniodiim el se- 'Dc. 438, legilur: si quis cum commatre,sicut eliam in
quens.cxNicolaoadCaroIuin Archiepiscopiunelejus couc. Wormaciensi.
suffraganeos. Idem vero hal/eiur in couc. Worma- n Quosenim: Haecnon sunt in Wormaciensi, ncc
ciensi cap. 33, nisi quod pro illis verbis : lapsa, ul que apud lvonem, sed fere eadem iu Panormia.
(ortticationis non perducalur ad cltaos, ineo legilur:

QU^ST.H. C. XIII. ,ot add. : enim : Edd. Arg. Bas. ,os alloquiis : Ed. Bas. "* curenl : Edd. Arg,
Bas. Nor.— procurent : Ven. I, II. = C. XIV. ,06Ep. 167. Ed. Baller., scr. A. 458, vel 459.—Ans. 1. II.
c. 106. —In Edd. coll. o. adscribiiur Leoni IV. 10°gesserit, — elegerit : Edd. coll. o. = C. XV. ,0TApud
Ivo Decr. p. 10, c. 173, et in Edd. coll. o. male dicitur esse directa ad Radulphum ( Rhotaldum :
liohin.); constal eniin Rhadoldum, quem recle Burch. I. 6, c. 46. Ans. 1. 11, c. 52 (51), iiomiiiant,
Argentinensi (Argentem Retensi : Coll. ciit. — Edd. coll. o.) ecclesiae praefuisse lempore Nicolai. —
Polyc. I. 6, t. 10. ,08 simis orans : Edd. coll. o. ,0*lamen: Edd. coll. o. * "° tres dies : Burch. Iv.
1,1 cvnversaiionem: Btirch. lv. "* »« omn. : Edd. coll. o. = C. XVI. In orig. ap. Harzheiin.
verb. chaos : perficialur. "* c. 53, conc. Wormat. hab.
legitur ut ap. Gratianum, nisi quod add. post "*
A. 868. — Coll. ir. p. p. 1, l. 62, c. 22. mulier : orig. — Edd. coll. o.. pr. Lugdd. II, III. =. C.
XVII. "* ib. c. 34. — Reg. I. 2, c. 228. Ivo Pan. !. 7, c. 64. Decr. p. 1, c. 138, p. 9, c. 36,"' allegant
ex ep. Nicolai ad Carolum archiep, — Coil. tr. p. ib. c. 25. l"' hubuerit : orig. — Iv. cogatur
dimittere :Iv. Decr. p. 9, el Pan. — dimittit : 1. :
homo sep.' non debct Iv. Pan. = C. XVtll.
'" cf. Isid. de oflic. I. 2, c. 19. ,l 9 Maitli. c. 19,p. v. 6. f
1519 DECRETI PARS SECUNDA.CAUSA XXXIII. QU^ST. III. 1520
quomodo? suhaudi violenler, sine lege, absque ra- A siatum, quod nos sicul,,s de viris. ita "* de feminis
lione quos Deus conjunxit homo non separet. Non icquo modo censemus. Non quidem hoc "* genera-
enim homo sepaiat quos pcena condcmnat, quos li;eret canonice "8 esl praeeeptum, sed constat *a*
realus accusal, quos maleficiumcoarclal. nobis ,STpro humana fragililate indullum ea dun-
Gralian. Verum hoc pro his diclum intetligilur, laxat raiione, ut si is, qui pcenitentiaenon est legi-
quos judices saiculi prv suis sceleribus legttm severi- hus deditus, anle ab' hac viia decesserit, quam ex
tate perceltunl, auos vel morte puniunl, vel deporlari consensti "8ad conlinenliain unus eoruni ° fueWt
jubent. regressus, siipcrslili non liceat denuo ad uxoris"'
C. XIX. De eodem. transire ainplextts. Si autem illitis vita exstiterit su-
Item ex ConcilioTolelano VI c. 8 ,!0. perstes, qui non accepit 130absolulionem 131poeni-
X. Pars. Anliqui et sanctissimi est"' 'pairis' leniis, nubal, si se coniinere non potest, etalterius
senlenlia Papoe Leonis, ul is, qtii in aitatis adolc- consorlio fruatur uxoris. Quod de '»» utroquescxu
scentia positus, dum moriis formidat casuni, pervc- quomodo 133a nobis13* manifestum est esse decre-
nerit"' ad pcenileiitiae remedium, si conjugaiiis lum, ita videlicet, ul in omnibus 136sacerdolis ex-
forlc fueril incontinens, ne postea adulterii lapsuin specletur ordinatio, ul, juxla quod aelatera aplatu 116
iiicurral, redeal ad prisiiiium coiijtigium,qtiousqtic perspexerit 13', pcenilentiae ,S8 absolutionis, 'vel
possil adipisci teni|ioris maluriiale coulinenliac districlionis* trihu.it legein.

TRACTATUS DE PCENITENTIAa \

B tlesim et sacerdotali judicio posse promereri, juxta

QILESTIO III
iilud Ambrosii super Lucam, ad cap. 22.
'CRATIANUS.
Mtsbreviler decurris, in quibns extra negoliifinem C. 1».
Petrus doluit et flevii, quia erravit, ut homo.
aliquanlutum evagati sumtts, ad proposilmcausmter- Non invenio
tiam quaisiionempertractandam, qua qumritur : quiij dixerit; invenio3, quod fleverit.
Lacrimas e!us lego, saiisfaclionem non tego.
DISTINCTIO I. C. II. llem °.
Lacrima!lavent * delictum, quod 'voce' ptidor est
. GRATIANUS.
I. Pars. Utrttmsola n cordis conlritione, et secreta confileri.
satisfactione, absque oris con[essione quisque possil C. III. Ilem Propbela *.
Deo satisfacere, redeamus. Sunl enim qui dicunt, Sacrilicium Deo spiritus contribulatus; corcon-
quemtibei criminis veniam sine confessionefacla ec- tritum et humiliatuin, Deus, non tlespicics.
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. XIX. ». Unus eorum : In antiquis concilioriim C tio; in aliquibus vero in margine lanlum esl: Di-
cdiiionibus esl : eoium, unde; in uiio Valicano co- stinctio prima, secunda, elc:
dice : alter eorundem; in codice Lucensi regio : ad t> Utrumsola : Haec conjungenda smit cum supe-
continemiam eorum fuerit "; in posterioribus aulem rioribus, quemaidmodum in pervelustis suut cou-
Coloniensibus edilionibus : aller ad conlinentiam juncla; ab illis eitim pendenl.
eat, unde fuerit regretsus. Ilaque iu tauta varietate C. II. e Item : Sequebalur : Joannes Chrysosto-
relcnla est vtilgata leclio Gratiaui, quae esl in ma- mus "", apud quem baecipsa omnino verba non sunt
nuscriptis quoque ipsius exemplaiibus. invenia. Sed apud B. Ambrosium post uliima verha
QU^EST.III. DIST.1. Pars. 1 ». Gratianus ad expli- capilis praecedentissequilur : Sed quod defendi non
candam banc lerliain qiixstionem multa altulit. polest ablui polest. Laveni tacrimm delictum, elc.
Quam perlongam traclationem qui eum seculi sunt Ncc multo aliter in serm. 46, de Pelri pceniteulia,
in septem distinctiones diviserunl. In anliquioribus ct Ambrosium cilal Magister senteuiijium.
enim exemplarihiis ntilla est dislinclioiium separa-'

QU-EST. II. C. XIX. "° hab.A. 638. — Coll. tr. p. p. 2, t. 38, c. 3. "' hmc est : Edd. Ven. I, II.
Par. Lugdd. — cf. supra c. 14. "' si perv. : Edd. coll. o. *" ul • eaed. "* ita et : orig. — Edd. Par.
Lugdd. — "8 et ita : Edd. rell. "6 abest a Coll. Hisp. "6 legilime prwc. : ead. '" vobis: Edd. coll. o.
" ila Coll. "9 uxorios : fcad. ,soacceperil: Edd.
pr. Arg. , 31 tommuni cons.: Edd. Bas.,s* Lngdd. Hisp.
coll. o. benediclionem: Coll. Hisp. in : Edd. coll. o. lsa pari modo : eaed.— Coll. Hisp. ""nos
— decrevisse: Coll. Hisp. u" Itisomn. : ead. — Edd. coll. o. pr. Par.Lugdd. la6 actam : Coll. Hisp.
,3Tprospexerit: ead. — Ed. Bas. ,S8 conlinentim,abs. : Coll.
Hisp.
QUJEST. 111. Rubrica : Tr. de Pmn. : abest ab Edd. coll. o. pr. Par. Lugdd.
DIST.I. C. I. » Petr. LoinU.I. 4, dist. 17. — cf. Luc. c. 22. 3 scio quod flevit : Edd. coll. o. = C.
«. '" ita Edd. coll, o. — Pelr, Lomb. ib. * lavaut : Edd. coll. o. = C. 111. 6 Psal. 50,
c. 19.
1521 DEPGENIT. DIST. I. 1522
C. IV. Itcm*: A Gratian. Iiem ad legem Corneliam de sicariis *°:
Dixi.confiieboradversum ineinjiistitiani meam Do- Si quis cimi lelo ambulaverit bominis necandi causa,
niino, el lu remisisli impielalem peccali mei. sicul is, qui hominem occideril, vel cujus dolo malo
Quod Auguslinus exponens, ail d' : facium erit" commissum, Iegis Corneliaede sicariis
C. V. pcana coercelur ".
Magna pietas Dei 8, ul ad solam promissionem C. X. lmpp. Valenlinianus, Valens, et
peccala diniiseril. § I. Nondum pronuncial ore, et Gratianus".
tamen Deus jam audit in corde, quia ipsum dicere Si quis necandi infantis piaculum aggressus ag-
qnasi qunddam pronunciare esl.Volum enim • pro gressave sil '*, sciat, se capitali supplicio esse pu-
opere repulatur. niendum.
C. VI. Cod. lib. I, de Episc. el Cler. Imo. C. XI. Impp. Graliantts, Valentinianus, Theo-
Joviantis 10. dosius, el Arcadius".
II. Pars. Si quis non dicam rapere, sed altentare Si forte mulier marito morlis parasse insidins.vel
tantummodo jungendi causa matrimonii sacratis- quolibet alio genere voluntatem occidendi habuisse
simas virgines ausus fuerit, capilali pcena fe- inveniatur, vel *si*forte maritus eodem " modo in-
riatur ". " sectetur " uxorem, in eadein quaestione ab oinni
C. VII. Iiem lib. II, lit. de postulando Impp. Leo et familia non soluin marili, sed etiam uxoris 'stioe*
Anthemius Nicostralo P. P ". (quae tamen tunc temporis domi fueril) qnaerendnm
Nemo vel in foro magniludinis luae, vel in pro- esl, sine cujtisqiiam defensione.
vinciali jndicio, vel apud quemquam judicem accedat C. XII. Item ff. lit. de injuriis, /. Sed est
ad togatorum consorlium, nisi sacrosanctis catho- qumslionis '".
licaereligionis rueriliinbulusinysteriis. Sin nulein " Si quis tam feminain quam masculum, sive inge-
aliquid quoquo modo vel quadam machinalioie nuos sive liberlinos, impudicos faccre attentaverit,
factuin vel altenlalum fueril, officiiiin quidem subli- injuriaruin tenebilur. § 1. Sedel* 9 si servi pudicilia
iniiatis luaecentum librarum auri jacluram pro cou- allentata ftierit 30,injuriarum Iocum habel. § 2. Al-
demnalione sustineat. tentari pudiciliadicilur, quum id igitur, utcx pudico
C. VIII. Iidem AA. '* ibidem coniiuenter. impudicus fial. § 5. Non 31 soluni is injuriarum le-
Qtiiciinque'» ausus fueiil contra providnm noslrae neiur, qni fecil injuriam, hoc est qui percussit,
serenilatis decretmu ofliciuin advocationis per sub- verum ille quoque conlinelur **, qni dolo fecit, vel
reptionem arripere 16, et prohibitum palrocinium qui curavit ut3S cui mala pngno percif.erelur.
prxsliierit', ab advocationis offlcio remolus siylum C. XIII. Iiem lege Apud Labeonem**.
proscriptionis atque perpelui exsilii specialiler su- Si quis pulsattis quidem non est, vemm tnantis-
slinebil; sciluris etiam provinciarum recloribus, adversus eum ievaue 36,et saepelenilus 'esl*, quasr
quod is, suh cujus adiiiiiiislralione aliquid hujns- vapulalunis, non lamen percussit",. *utili*injuria-
inodi fuerit attenlaluin, parlis bonorum dimidiae rum actione leneiur.
proscriptionein, el poenain exsilii per qiiinqiienniuni III. Pars. Conlra litnlo de poeuis ST:
sustinebit. CAP. XIV.
C. IX. Item lib. IX, Codicis lil. ad legem Juliam Cogitalionis poenaninemopalitur 38.
mnjestaiis, l. 5 ". C. XV. Ilem litulo de exlraordinariis
Quisquis•* cum inililibus, elc. »• cogitaveri criminibus **.
(eadein eiiim sevcritale voluntalem sceleris, qua Solicilalores alieharum nuptiarum, iiemque ma-
eOcctum puniri jura volueruni), *ipse qtiidem, trimonioriiin interpellatorcs, eisi effectu sceleris-
etc*. potiri non possunt, propier volunlalem *tanien*per-
NOTATIONESCORRECTORUM.
C. V. d Initium usque ad vers. Nondum, est Cas D Quaevero sequunlur magnam partem suirt cx B.
siodori, quem cilanl gtossa ordinaria et Magister. Auguslino.

DIST.I. C. IV. • Psal. 31, v. 5. = C.» V. T Gloss. ord. ad Ps. 31, v. "
5. — Petr. Lomb. ib. — cf. C.
17, qu. 1, c. 4. 8 Domini : Ed. Bas. uuiem : Ed. Arg. =C. VI. const. 5 Cod. 1. 1, t. 5, dal. A.
564. — Jovinianus : Bohm. — Jusiiuiantis : Eild. coll. o. — cf. C. 36, qu. 2, c. 3. — Polyc. '» I. 4, t. 35.
" ferieiur: Edd. coll. o. pr. Lugdil.=C. VII. " const. ull. Cod. 1. 2, t. 6, dat. A. 468. add. -.aliud:
Ed. Bas. — lalium : Edd. rell. =C. VIII. '* ldem Auqtistinus : Edd. coll.o. 16 idem vero quicunque :
orig. "eripere : Ed. Bas. = C. IX. " dal. A. 597.
const. 5. Cod. 1. 9, l. 8, *° — cf. C. 6, qu. 1. c. 21.
" Si quis : Ed. Arg. " ahest ab Edd. coll o. pr. Par. Lug Id. = consl. 7, Cod. J. 9, t. 16. Si etc.
" fuerit : Edd. coll. o. '* coerceatur : eaed.= C. X. " consi. 8. Cod» ib. dat. A. 374.—Inquis,Edd.
coll. o. et hujiis et sequ. cap. inscriptio inuiila est et corrupta." '* fuerit : eaed. =C. »TXI. *»Imo-
Valent., Theod. et Arcad. Itnpp. const. 9. Cod. ib. dat. A. 385, eo : Edd. coll. o.
" insequitur :
esed pr. Lugdd. II, III. = C. XII. «« L. 47. D. I. 10, fr. 9, § i, fr. 10, 11. abest ab Edd. Arg. Bas.
*>sit, injuria : Edd.. coll. o. 3l' Sed non : Ed. Bas. 3S abest ab Ed.»•Arg. — tenetur : Edd. rell. ** ut
maxilla : Edd. coll. o. pr. Lugdd. II, III. =C. XIII. »* ib. fr. 15. add. : sunt : Edd. eoll. o. pr.
Arg. in qua leg.: Si quis puls. quid. non esl austis manus adversus eum levare. 3* percussus : Edd. coll. o.
= C. XIV. 3TL. 48. D. I. 19, fr. 18. 3Spaliutur : ril.l. coll. o. = C. XV. 3SL. 47. D. t. lf, fr. t*
1523 DECRETI PARS SECUNDA.CACSA XXXIII. QU.-EST.III. 1521
r.iciosa*.libidinis extra ordinem piinitintur. Et infra : A dunt; sed qua; de raptu tirgilium, vel advocalis, sen
fi 1. Qtii pncro sluprum (abducto 'ab eo* vel cor- de ctimine majestatis, vel de sicariis dicla sunt,
mpio comite) persuaseril, ant mulierein pueliamve favore religionis et fidei, atqne principali odio sicaria-
interpellavcrit, quidve impudicitisc gratia feceril, rum introducta sunt. Injuriarum vero pro earum va-
doinuni e praebucrii prelimnve, quo is pcrsnadeat, rietate multipliciler quis reus fieri polest. Varietas
dederit, pcrfeclo flagiiio ptinitnr capite, impcrfeclo itttque criminumrarietatem inducil pmnarurn.
in insiilam dcportalur. Coriupii *° comiles suinnio Unde in Digestis lil. de pmms **:
supplicio aflictuntur. C. XIX.
C. XVI. Item lilulo de furlis* 1. IV. Pars. Aut farla piiuiiintur, ut furta cacdes-
"*
Vulgaiis est quaeslio, an is, qui ex acervo friiincnii qne, aiitdicta, ul convicia el infidic atlvocalio-
iiiodiiiui suslulil, lolius rei furliiin faciat, an vero ncs; atu scripta, ut falsa " cl famosi lihelli; aut
fjns tanluiu, quod absiulit. Ofiiius totius acervi consilia, ut coiijiiralioncs, et hitronum conscienlia,
iureni essc putal. Nam et qui aurein alicujus tetigit quosque alios suadendo juvisse *6sceleris cst inslar.
(inqnit Trebnliiis) totiim cum vidctur teligisse. § 1. Sed liacc qualuor genera considerauda siint
Proinde el qtti doliiiin aperuit, el inde parum vini seplem moiiis : causa, persona, loco, lempore, qua-
abslulit, 'uon laiilum ejus, quod ahstulil, veriim 3 litate, quauiilate, evcnlti. §2. Causa, ut iu verbe-
tolitis fiiiimii ** videlur fecissc. Sed verinn cst, in rihus, qute impiinita suiil a magislro illala vcl pa-
tanttini eos*3 fmli aclione teneri, qtiaiHum abstule- rente, quoiiiam emendationis 8T, nnn injuriae gralia
liint **.Nam ct si qtiis armarium, quod tollere nnn videntur adhiheri. Puuiuntur 6S, qnum quis pcr
polerai, apertteril* 6, et oinnes res, quui in eo eraul, irain ab cxiraneo puisaliis est 69. § 3. Pcrsona du~
(Oiilivetaveiil, alque ita diseesserit, deiinle reversus pliciter S|iectalur, ejus qui fecii, et ejtis qui passus
iiiiain cx his abstuleril, et anle quaiu se reciperet est. Aliter euiin puniunlur ex cisdem frcinoribus
quo desiinaveial, deprehensus ftierii, ejusdein rei et servi, quam libcri; et aliter qtii qiiicquam in do-
manifestus, ct nec nianifestus fur erit. Scd el si ininmii parenlcmvc ausus cst, quam qui in exlra-
qtiis segelem anlc lucein f secat et coulrecial, neiiin, iu iiiagisliatuin 60, vel in privatmu. Inhujus-
ejus "•, quod secat, maiiifeslus *Tet nec manifeslus inodi 61coiisideraiiouc iclatis qnoque ralio habeatur
fur est. ". § 4. Loeus facil, ut iilem vel ftirlum, vcl sacrilc-
C. XVII. Ilem lib. II, tit. Quod quistpiis gimii sit, ct capiie liiiiulutn, vel miitore supplick).
juris, /. 1 **. § 5. Tumpiis discer.iil emausorcm a furlivo s, et
ILcc aiiicm verha : Quod *' staluerit qui juiisdi- cffraclorem vel (iirciu diiirnuin a.nocliirno 6*. § 6.
aioni prtvest, cum efleciu aceipimus, non verbole- C Qualitate , qiiuni 6V laetiiin vel atrocius, vel
nus ; el ideo, si, qiiuin vellel statuere, prohibiliis levius cst, ul furia manifesta a uec inauifeslis
sil, nec cflectiim decietum iiabuil**, cessat e.dictum. diseerni solent, rix:e a grassaturis, expilationes
Naui staiuil vcrbuin rem pcrleclaui signilieat, ct a fuiiis, a violeniia pcliilanlia , de qua re maxi-.
coiisunimatani iiijuriani, non ccepiain. iiuis aptul Graecos oralor Dcinostbenes G' sic ait:
C. XVIII. Ou yap vjTzlyyr,KuoiuTva-T»;Vo/>yiiv,u).X i KTt^iia,
I'oeii:e (sicul in [f. til. de pmnis legilur)al legum O;J8STOTUTTTscrOstt TOL;HivQipot;io-ri SEIVOV (zai-ep
inlerprclaliniie niolliciidac suntpotius, quain exa- ov SEIVOV) a).XaTO;y' vfipei. TtotXayap av -oirio-£i£vo
sperandic *'. TU^TUV, WavS/Dif'Afljjvaioi,MVtvia o TraOwvou5' av
Graiian. Aiqite ideo propriinn casum non exce- Kirayysrt.at5uvai6' itipta, tw c^ijfiaTi, TW|3).£^aTt,
NOTATIONES CORRECtORUJI.
C. XV. ' Domum . Sic etiam in senleniiis; Pauii D legilur : sed el qni sege.tcmtuce secat.
1. 5, t. 4, vers. Qtti puero; sed in Pandeciis Flo- C. XIX. 6 Furtivo: In aliquot veluslis codicibus
renlinis legitur : domum. et originali esl: fugitivo. Sed ob glossam non est
C. XVI. f Antc lucem : In Pandeclis Florentinis emendalum.

DIST. I.